HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNE ETKS

AFAK DKME Teknik Md. Yardmcs

HDROJEN SLFRN OLUUMU

Atksu iinde bulunan slfat nemli bir sorundur. Dolayl olarak iki ciddi soruna neden olur. Slfatn anaerobik (oksijensiz) artlarda hidrojen slfre dnmesi sonucu kokuya ve kanalizasyon sisteminin tahribatna neden olur.

HDROJEN SLFR TANIYALIM

Hidrojen slfr normal artlar altnda renksiz bir gazdr. Hidrojen slfr gaz ok zehirli, uucu ve yanc bir maddedir. Hidrojen slfr gaz havadan %20 daha ardr. Dolaysyla yeterli havalandrmann olmad kuatlm yerlerde ve zemindeki ukurlarda birikir ve bu nedenle dibe ker. Ortamdaki hidrojen slfr konsantrasyonu %4.3- %46 ulatnda patlama olur.

HDROJEN SLFR TANIYALIM

20 oC scaklkta hidrojen slfrn saf sudaki znrl 2.7 litre H2S/lt dir. Su scaklnn bir derece art ile hidrojen slfrn sudaki znrl %2.5 azalr. Kanal, ukur, hazne ve benzeri blgelerde birikerek tehlike yaratr. zellikle sakin havalarda kirliliin olutuu yerlerde youn hidrojen slfr gaz birikmesi olur.

HDROJEN SLFR TANIYALIM

Atk su iindeki organik esasl kat maddeler kanalizasyon sisteminde uzun sre kalrsa hidrojen slfr gaz konsantrasyonu kanal iinde 6000 ppm kabilir. Atk su iindeki organik kat maddeler datld zaman gaz derhal dalr ve hidrojen slfr konsantrasyon der.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

Temiz havada 0.0001-0.0002 ppm arasnda hidrojen slfr bulunur. Standartlara gre havadaki hidrojen slfr konsantrasyonu yllk ortalama olarak 0,05 ppmi ve saatlik ortalama olarak ise 0,125 ppmi gememelidir.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

Hidrojen slfr geni aralkta zehirleme etkisine sahiptir. zellikle sinir sistemi zerin de ok etkilidir. Hidrojen slfr mitochondial cytochrome enzimlerindeki demirle kompleks ba oluturur. Bylece cellular solunuma balanarak ve durdurularak, oksijen bloke edilir. Birka soluk almadan sonra bilin kayb olur ve lm gerekleir.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

Hidrojen slfr ile kirlenmi hava solunduu zaman hidrojen slfr krmz kan pigmentini deitirir. Kan rengini kahverenginden zeytin rengine dntrr. Oksijen tanmasn engeller. Kii derhal boulur.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

Havada hidrojen slfr gaz konsantrasyonu 0.002 0.2 ppm arasnda olduunda rk yumurta kokusunda hissedilir. Solunan havada hidrojen slfr konsantrasyonu 0.0047 ppme ulatnda insanlar tarafndan alglanr.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

100 ppm ve zerinde; ciddi solunum problemine neden olur. 150-250 ppm arasnda; koku duyu sisteminde hassasiyeti kaybna neden olur. 300-500 ppm arasnda; solunum sisteminin ciddi lmcl tahribatna ve birka dakika iinde lme neden olur.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

2-3 ppm arasnda; evrede ciddi koku oluturur. 5 ppm iyerleri iin snr deeridir. 10-50 ppm arasnda; ciddi gz yaarmasna, ba arsna ve mide bulantsna neden olur. 50-100 ppm arasnda; gz tahribatna neden olur.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZERNDEK ETKLER

600 ppmde; akcier gazla dolduu iin soluk alma engellenir. 500-1000 ppm arasnda ise; merkezi sinir sistemini ciddi olarak olumsuz etkiler. 5001000 ppm hidrojen slfr ieren ortama maruz kalndnda ksa srede lmle sonulanma olur. 1000 ppm ve zerinde; ani lm etkisine neden olur.

HDROJEN SLFRN NSAN SALII ZENDEK ETKLER

Dolaysyla kanallarn temizlii ve bakm esnasnda hidrojen slfr ve dier zararl gazlar filtre edici maskeler taklmadan, i elbiseleri giyilmeden almalara balanlmamaldr. Gaz dedektr ile mutlaka kontrol yaplmaldr.

HDROJEN SLFR OLUUMUNU ETKLEYEN FAKTRLER

Atk su iinde bulunan askda kat maddelerin kelmesi yani ortamda en az 1-2 saat kalmas sonucu zellikle yaz aylarnda organik maddeler daha hzl bozunarak slfat, hidrojen slfre dnr. Ayrca scaklk arttka hidrojen slfrn sudaki znrl azald iin yaz aylarnda daha fazla hidrojen slfr serbest hale geer. Kanal sistemi iinde gaz faznda daha fazla hidrojen slfr birikmesi olur.

HDROJEN SLFR OLUUMUNU ETKLEYEN FAKTRLER

Ayrca scaklk deiimi de slfr oluumunu nemli lde etkiler. Scaklk artka atksu iindeki biyolojik faaliyet ve hidrojen slfr oluumu artar. Gazlarn su iindeki znrl scaklk arttka azalmaktadr. Hidrojen slfr yaz aylarnda daha fazla olarak gaz fazna geer.

HDROJEN SLFR OLUUMUNU ETKLEYEN FAKTRLER

Kanalizasyon sistemlerinde yksek mukavemetli ve dk geirimli betonlarn kullanlmas halinde slfrik asidin etkisi minimize edilebilir. 2/3 ksm PVC, cam elyaf fiber ve HDPE gibi zel malzemelerle kaplanm beton borular veya HDPE borular, kanalizasyon sistemlerinde kullanld zaman slfrik asidin etkisi minimize edilir.

HDROJEN SLFR OLUUMUNU ETKLEYEN FAKTRLER

A.B. lkelerinde kanalizasyon sistemlerinde hidrojen slfr oluumunun nlenmesi iin baz kimyasallar kanala enjekte edilmektedir.