Монография о грибах

1
f^fffet
4e
^
/*
**
M*i
v^ft
9>
T
^^Pi
-V-
*-_*.
-*
"^w
|l|iflrMOK
"*CK
\v\v\\ws
\.Vvv
1
WxwVVNWBV NW^
,
PRASENTEiW
.'.
ES5E ILLVM, QVARLIBET

.
HERBA
lll
*
DOCE.T.
t^ri
ll |i
--
A^
r~
I
^*
Jr
Lntm
iiniiiiiii
t*h
*1
lllillUlilll
ii.m
U:lihUt.i'
.'
*^"^^*WfcifHIM>|^| MHWfHttltHt
1j
lll
tn til 1 iH
\\*
i
:...
JUm^mUtumm.i'iiUûHUUitnrtiffl
::-v,\V
^ûiJUiMtiiw-îutiifMiti.MuuaannawtfTfflB^g^
IF
CAROLI CLVSl ATREBATIS,

3
IMPP.C/ESS.AVGG.
MAXIMILIANI.il. RVDOLPHI.II. Aulse quondam iamiliaris,

)
| 1
RARIORVM PLANTARVM
HISTORIA.
Qwz
jf-
accefsmnt,^roxmia yagvna docebit

<
ANTVERPLfi
I L
3
m.
**
Ex officina
Plantiniana
.
Apud Ioannem Moretum.

CID. T3CI. Mo.
Bot. Garden,
is
'
<*
RAR
o R v m Plantarum Hiftoria
fex libris defcripta a

i
CaroJo Clufio.
Ejufdcm Commentariolum de Fungis.
Addit^ doftiffimi viri Honorij Belli Medici pcrcelebr is aliquot ad Car.Clufium Epiftol* devariis ftirpibus
ageqtes.
Alia item eruditiffimi

certis
Thobia: Roelfij Medici, de quibuldamplantis,Epiftola.

viri
His praterea acceffit accurata MontisBaldi agro Veroncnfi de/criptio3 auk>re Ioanne Pona, pharmacopô
vrbis Veronenfis diligentiffimo.
/C*
^^-
*c
PRtVlLEGlVM
eletfus
C-ffiSAREVM..
</////#*
VdolphvsJTecvndvs
fauente clementia
Romanorum Imperatorfiemper
aAuguftus 3 ac
f/
GermantA, Hungari& 3 Bohemia \ Dalmatia 9 Croatix9 Sclauonis, f$c.lkex\ArchiduxAuftri& 3 Dux Burgundi&i Stiri& 3 Carinthi& 3
CarnioU^ VVirtemberg&^ c.
Comes Tirolis &c. Agnofcimus, ac vigore pr&fientium notumfacimus facrt Irnperu fidelts dtlefius vniuerfis ; Quod cum Dotfusncfter
&
Carolus Clufiius humillime nobis exponendum curauertt s pr& mantbus fe habcre fcnpta qu&dam 3 qm in publtcam vttlitaiemedere ftatuertt,
vereriautem ne cum magnos fumptus in PtBores

rjt 3 lucri
&
Sculptoresfece-
caufa alu 3 quodfierifiolet 3 fibi infiraudem eadetn imprimant^, aut tmttentur3 ftc(felaboru ipfeatque induftri&fuApr&mtofraudeturac
defthuMur ; nos conftderantes 3 quampr&claram tam tinte operam in qmbufdam lucubrationibus 3 qua iam antefuerunt edit & 3 po/uerit 3 ( quam nobuexquifim ipftusac variaerudttio 3 pr&ctpueverb eiiamin herbarum natura fedulitas afq-, induftna com tndaganda ftirpium
&
mendentur 3 qubd muim peregnnis ac remstu in locis didicertt tf obferluce dtgnafint , quod afiiuauerit 3 mulmfiecum attulertt 3 qu& rara auctortbus abdim duis adhucftudtps tn hoc incumbat, <vt qm tn anttquu
&
&
eruat atqw illuftrct* vtpr&claram nominufiui memoobfcura funt 3 reltnquat, benigne ipfih quod rogat , Pnuilegio noslro riampofterttati
omnemfiaudem confulere cupientes, pr&fientmm vtgcrefcien* aduerfus

deltberatojro autorttate noslra C&fiareafertb decreueter antmoqy bene
edixerimusacftatuerimus 3 quemadmodumpr&fienttum vtgorcj rimus 3
hbru% aut aliorum 3 qutfiue tmprimendu Jiue vendendu bliopolarum quacunque rattone negotiattonem exercent ltbrariam 3 tntravtaliave edttionu dte numerandos, Carolt Clufiu opera duogtnti annos aprima
3
dccern\mus 3 edictmusacftMuimus 3 mquifiquamTypographorum\B^
quorumprior Stirpium^cMiHoriamcontinet 3 al' hustomu exprejfa, erc.abtpfoLatimfaai comprehenduntur3 qmteroplcrtquelibellt 3
&
cunquepr&terea tdem Cluftus cdct opera s tpfo

\
inficio
aut inutto tjpufieU
modo aut charattere 3 ftue tntegra 3 fiue aliquam eorurru quocunque alio partemimitaur 3 exprimatvelinpublicumedat,neveabalmeditavei vendat, intra Sacri Romani Imperu fines exprelja vel aliunde allata
noftrum aperti velocculte. Si quuautempr&fiens edtfium acdtfirahat
tranfgredtautvtolaretfpr&ditlaopera recudere&tnfraudemprmovendereaufusfuertt 3 eumnonJolumJ minatt Caroli Cluftjedere aut tn commtjfum cectdertnt., tanquam eiufmodt Itbrt exemplartbus 3 ivbabcnh&redtbus 3 <vel mandatum ab memorato Carolo Clufio etufiq s tkprehenfafuertnt , vendtcandit tibus, ope magtftratus eius loa 3 vbi mulaz dccemMarcharumaurtpurtfiJconoJtro
qm
^J.^rZ^m
Jmpe-
.ImpertaUfraudum vindici,acpartiLfiex&quofoluerida atpendenda puntrt -uolumus , ea tamen lege , ne quidea opera Orthodox* Catholic*
cmufcunque operisaut Ubri exemplaria , ubi excufafuerint-, adlmperialem noftram Canceliariam tranfmittatur.Qupdfi negltgatur,hacnoftragratiaac Primlegio
ipfe,
Religtoni contrarium
habeant,&<vt
tria
ipfiufqueh&redes exctdiffecenfeantur.Mandammproinde
Jingults nottris
&
vmuerfise? Sacri Romanilmperijfubditti&fidelibus dtletfis,
tam Ecclefiafltcu.quam Secularibuscuiufcunquefiatusgradusfdrdtqui in oMagtflratt* conftitutifunfac velfuo velfupertorumfuomm loco ac nominelum vel Juflitti adminiftrationem exercent, ne quemquam hoc Priuilegiumfeu
,
nU <jr Condttionu extiterint ,pr&fertim vero tis
interdiaum noslmm impune violareJj? ernere aut negligere
pMiantur. Sedfi quoscontumaces comperennt.pr&fcripmp&napleat^ qutbuf
cunq^ reclefieripotefi modis3 coerceri curent. Quatenus tf ipfigrauifitmamindignatwnem noftraeuimre voluerintddquod teflamurpr*fen~ tibits UterU manupropriafubfcrtptu &C&fareifigilli
nofirt imprefitone
mUnttis.Datum tn Arce noftra Regia Prag&

Februarij.
tio:
y dte
decima qutnta menfis
aAnno Domint miUefimo, qutngenteftmomnageftmoterRegnorum noflrorum Romanidecimo otkiuo^HungarmvigefimQ
J>rimoÔ> TSohemici itidem decimo oclauo.
RVDOLPHVS.
AdmandatumS.C&fare&t^Mt' broprium,
lacobusCurtiusaSenmrenaw.
Io. Baruitius,
loanncs Morete, qui haud cxiguos fumpttts pingendis fcrilpcftdis Plantis mecum pariter impendifti , tibi inquampermitto, vt hanc meam Rariorum PJantarum Hiftoriam , adjun&os huic libeMos, typis tuis cxcuda?ac evulges : nec alibi alius quifpiam intra viginti annos, cupio,five ju* beo,fub pcenis&: mulctis , qux S Ga:farea: Majeftatis litterismihi conccilis
TI
'*
&
&
fcontineiitur.
Cdroltts Cltifim
*
A.
SVMMA PRlViLEGH PRlNCIPVM BELGARVM.
A
Sc
Lberti,&: IsABELLÎnfantisHifpani^Ârchiducum Auftria^Ducum Brabantice &c. priuilegio cautumeft,
phill.
AuU quondamfamiliaris ^Rariomm
PlantarumHifioriam^
f>rater voluntatem
loannisMoret,Typographi Antuerpienis,intraduodecimannqsv]lomodoimpnmat,auta]ibiterrarumimpreflamjnhasinferiorisGermani^ditionesimportetj
venalemve habeat. Qui fecus

alia
faxit, confifcatione
librorum,
grauipcenamu!cl:abitur:vtilatiuspatetinlicterisdatis Bruxelke, in.Martij m. dci.

Signtt.
LdeBufchere.
CAROLVS CLVSIVS ATREBAS

BENEVOLO LECTO.RA
.
voluptatem mihi femperattulit, in vanis quas peragravi rcgioiribus,Plantarumobfervatio.NamquumnullafitProvincia qua: peculiares quafdam, & quodammo-
Ag n a m
do
fibi
proprias
non
alat, infignis varietas
ubiquc meis oculis fefe ingerebat , qua? non potuit non effe dele&abilis , vii oa primaprope a:tate ad Plan-
tarum obfcrvationem propenfb,pra:fertim

,
quum aliqua? oc-
currerent a veteribus Aucloribus negle&a: , vel abiplis qui-
dem defcripta: nondum tamen a quopiam Neotericorum fatis
cognita::
tum ctiam alix, qua? ad plantarum
a veteribus
proditarumciafremrefcrripoirevidcrentur.Nonminusenim
gaudioafrlciebar,quamfiingcntem Thefaurum reperifTem. C E T E R v M quum indecorum,& liberali ingenio minime dignum arbitrarer,voluptatem quam ex ea obfervatione perapud me quafi premere cepifTem , mihi dumtaxat fervare,
&
velle,
quin potius aliis fimili ftudio

:
fefe
oblecritibus efTe com-
municandamcenfcrem
rim
fide &L
facerc
ncn potui, quin quapotue-
Hifpanica mea fedulitate,primum illarum,quas peregrinatione obfervaveram, Hiftoriam , publici juris face-
rem: deinde,earum,qua:partim in Auftria,Stiria,& Pannonia, partim vicinis Provinciis poftea fefe obtulerunt. E A s porrb Obfervationes , ciim Hifpanicas, tum Pannoni-
cas,quum animadverterem plerifque

'
gratas fuifle , imb
illa-
rum exempla adeb avide expetita, ut nulla amplius fibi

efle
fuper-
Typographusconquerereturxonfultum fore exiftimavi, li eas recognofcerem , atque aliarum plantarum , quas ab illis
evulgatisobfervavi,hiftoriamadderem,omnesvelutiinunum
,
corpus contrahens, fingulas tamen in fuagenera& fpecies,
commodaquadam ferie (quantum quidem fieri potuit) diftribuens. Mihietenimperfuadeo^non minusgratumfuturum
eum laborem , quam priorcs.
Plantarvm
autem Hiftoriam
in fex Libros divifi , ut
commodius in fuas claffes diftribui poffent. Quum verb Plantarum hiftoriam dico, neminem exiftimare velim, univerfam
Plantarum hiftoriam
qua? a
me
intelligere
fed
* 3
earum dumtaxat,
me
primuniobfervata: , aut ab
aliis
nondum
fueranc
prodita?,
-prodita^ ante quam eas publicarem exiguas enim laucfis efle arbitratus fum,earum hiftoriam repetere,qux
:
prodita.
Non
ab aliis eflet negaverim tamen,quin intcrdum nonnullas

alij
mferam , quarum
meminerunt, earum autem hiftoriam
iion fatis plene confcripfifle mihi videntur. terea mentioncm facere me profiteor,qu#
Quarundam pneab aliis fuerunt dcinter-
fcnpta?,atque etiam lllarum icones
dum intuliife,quiaadfenemearum,quas defcnbo,fervandam commodae videbantur. B o n igitur confulatur, quem (ftudiofe juventuti gratifi,
meumlibrum
candi ftudio)
citet:
m hac fenefta multis morbis obnoxia lumpfi,

agam.
Si
la-
bor, &aliosjunioresadfimilia, vel etiam majora tentandaex-
num fextum & feptuagefimum jam
hbenter enim alteri hanc lampadem trado,ut quian-
qux tamen fu-
perentvita mediocri valetudineconftans,eam
omnemad pu-
blicam utihtatem impendendam profiteor. Kal.Feb. cb.bcu

*
'<?
/ *
+ *
* t
1
*
AD
r
'
^
*
AD CAROLVM CLVSIYM ATREBATENt

#
DI
ncc prctio caret Fama xftimando, quas juvcnis vigil

cft opella
,
GNv
Gnavufque lucubrationes
Extuderis alacri labore
In Iucem apertam
,
fafciculo fencx
Iam comprchendas ardtius unico, Vt cuncta reprarfentct unum

Difpofita
ferie volumcn.
Poftrema certe curaque limaque Sudore tanto , totque molcftiis
Vix hercle credo,

Conftiterit, velut
cultc
Cl vsi,
hxc & illa
Prior : tamafi fxpe animis.ratum
Nifu volu ptas in medio folet

Prxberc delectamen ultrdj Ncdum opcrc ingenij fuprema.
Nam gaudet Cum laude
mens generofior, fi quid magnificum inchoat, Fru&uque finit extimofquc

in fe
;
Haud patitur temere umbilicos,

Dcfidcrantes forte
manum ultimam,
Vel impolitos vel nimium rudes Manere quamvis cetcroqui Parvulum opus quoque terminatum Induftriorum judicio virum Ametprobari. Nos male confita
:
Spinsca caftramus maligne,
Quafdam etiam bene collocatas Runcamus herbas cum lolio gravi, ^^W
Triftique avena. Tu tua digeris Feliciori , prout decorum eit,
Ordine feminia herbularum^ Stirpefque raros<, quidquid & cxtera

Et noftra gign it per fpecies humus Diftin&iores. Singulorum
Cerncre jam videor redactos
Quincunce jufto reticulata per Dimcnfa fines alveolataque,

Id eft , ad unguem re&iorem. En,quiderit, quod oportcatte
Planum cft omne , fibiquc opus Aptumcftfavorem fcilicet omnium.

Transferre
?
Aicnt ncpotes , te
fuifle
Mirifice , puto, diligcntem.
TauUs
C7*
^MelijJus Frdnc.
Comes
VA
E^. auis Kont*
IN
-'*
IN
.PLANTARVM HISTORIAM
CAROLI
CLVSII.
HerU,
i
VO
s $ radices,
Vds o cum F\oribus y
Pukraque ramis Arbores,
Nunc agite, ambrofij fucci exhalate fapores
Num pandtte altius comas

tynguine nunc
caltces,
dtflendtte
netlaris auxit
Quodparte quinta Amorfui.

fcjlra etentm,prius haudulli bene cognita, virtus, Fama quadrigis aflra obit.
Varsque adco veflrum , caca haclenus obruta nocle,

\n <vefie lucet aured.
'Ajjertori tgitur tali pro
munere quafnam
tlicet ,
Grates habebitis pias*

Fallor ? an
bmne gentts morbi
agmine fablo,
Trudetis adDitts lacus?
Etdabitisyfummovosquiguflaverit ori,
Semclve naribus bauferit:

Sic Clufi
nomen virtutesque tmbtbatimis

Animis potenter j ut nthil ,
'
$uam
Clufi laudes medifetur
&> omnuhus oris
Dtcat bonam eum plurtma? Annuite. una Veum nam fi Glaucum facit herhk,
Quid non fimulpraflabitis

Vos oRadices^vosocumFlortbtfSyHerfa, Vukrtqueramis Arbores ?
lahus Grutcrus.
1
GL
Quo
s i , dclities
amorque divi
Maxiini yEmiliani , Opimitatc nil , nil Sapientia , orbe toto
Aut eftj aut fuit, aut erit fecundum: Quam re&e tua nomina omine implcs.J
Quam re&e, puto, Clufius vocaris?

Non quod
In queis
facra oculis tuis Apollo
\
AonumqueMachaonumque
ciudat;
Non quod fint tibi Hygxa: operta templa,
& Vcnus & cdiit Iuventas;

tuis
Non quod Pallados arcearis aris,

Quas
Prudentia menfcme recta fervat*
Sane, Sacra oculis
Apollo
Aonumque, Machaonumque nudat.

Sane, funt tibi Hygzx aperta templa, colit Iuventas. In queis &c Venus
&
Sane , Pallados aggregaris aris,
Quas Prudentia Menfque retta fervat. Sic di&us potius qu6d unus ipfe es
;
Cuius corde animoque continenter Sc Phcebus, Medicina, Athena cludant.
ldm Grnterm.
Wpi*
*
Taurct Ji ruxTi to-s^/v
xsfcaAfcjuafiiat, r<7r ta-oAuio
fxw
KAouno;
ctTpixieoc y>x<&Tcuc; atXifiosi
tpawu.
Nixacr/o? 6 EAA^6<Tioc*
In C.
Cltifij Clariflimi
& amicifiimi viri
opus Botanicum.
0w
frr Herb<e,
dmec florentia Scrtd,
Cluftadis njtuet floridafama Ltbri.

Francifcus VertunianusMed. D.Pictavienits.
QVam
longumfyarfiflortsfluam pulc bra viretd
Germtne Cluftaco, &fitrpe"virente vtrent: 1 am patet Clujl nomen, tamfama reclufo
&
Calo/pdrfa cluens >flore virente nitet.

Pafchalis le Coq.
Med. D.
Pi&avienhs-,
In Caroli Clufij Plantarum Hiftoriam.
PAjfagraves quondam fuerat Medicina dolores,

Etfere
opiis medicis,
pro dolor! tpfa babutti

y
Quid facerefi pofterralas vaga
pervaga terras
Clufij in tAtrebatis ducttur bosjittum.
Clufiusagrotam 3 mora nulia^potenttbiis herbis Adjuvat, hinc medicasfert Medicina mantts.
Hinc etiam extremosfe Clufia fama per Indos Didtderat , Volitans doSiaper ora virumi
lUetuas Europa,tuas Americaplantas,
AfiicafVe tuas ,five tuas Afia
Nouit
&
binc toio
lau notifiimus orbt efl

oculus.
Clufius,
Atrebatum Clufius iUi
Ergo animofus abiLtbtr, ^fiforte, cjuis auSlof,

Quxreris, hocfat erit dtctrt, Clufius
LtclorisJcltx abriptere Ltbtr
efi:
Hocjat trit, mord nulla , manuque 3 oculoque , animofj

.
Petrus Piatcaii
1,
F.
Tornaccnfis<
ttf
IN
M
PLANTARVM HISTORIAM
CAROLI
CLVSIt.
TV
l e R v n T varios priora fecla Scriptores, neque defuercnoftro,
Linguis , iudicio , eruditione
"Qui
ftudium omne in hoc locafunt (Sui ut quemque animi impetus ferebat

clari
Atque ardens amor ardui

Spartam quam
fibi finguli
laborrs)
colendam SumfiiTent, nu meris modifque cun&is Perfe&anique darcnt abiolutam.
&
Quod cum ilt prope difciplina in omni Summa non fine laude factitatiim
Tum vel praxipue Jioc videre in illa cft Qux Vires docet & figuram & ipfos
,
Natales quOque, difFcrcntiafque
Herbarum(ftudium
utile
atquedukc)
Et frugum, fruticum,arborum, omniumque Vitaqueis homini falufqueconftat, Et firiu locupiete terra fundit
Cado fertiiibus rigata ftillis. Sumina haiic barbarie obfitam ac tcncbris

Plus quairi Cimmeriis (pudet Primus reftituit fuo nitori
fateri)
Noftmm artatepatrum Leonicenus:

huncque moxfequuti Complures alij,haud quidem labore, Sed quos ingenio , celeDritate, Do&rinaque adeo pares fuifle 'Conftatjdummeritoprobanturomnes, Dote quifque fua (negata namqiie
5
:
.
Quem Ruellius
Cuncta uni , fua finguli tulerc) Vt negem facile cfle judicare

Cuinamlaureajure dcbeatur: Nemo fi tamen abnegarit vinqualri
Plus illum meruifle laudis atque Pmni, qui falebrofa inviainter
&
Primus compita figcre eft pedem aufusj

Venturifque nepotibus pra?ivit,
(Tua ha:c dottc Leoniccne laus cft:) Quis, Clufi, precor, altcri fecundum Audcbit darete,tuos Iaborei
Qui
norit , tua quique fcripta Vidit,
Vidit fcripta , fatis probanda nunquam?

Sint vero cximiainrefcrredigni
Quilaudein
fuerint (libcns fatebori)
*
f
At
certefuitantequi prariret
Et viam daret explicatiorcm,

Scripto^ cbnfilio, autopinione:
Cui
/
Cui , quod non minimum tulic Iaboris, Pars laudis quoque magna cedac , arquum cfi Verum, dux tibi quis fuit,comefve, Quando quas animofa gens Iberum
Terras fole teritcalentecoftas,
Mcnfium fpacio octo peruoIafH Herbas mille manu legens avara;

Laudisqui fibivendicareparcem Tua; vel minimam queac vel aufic?
Difcendis cibi quis fuic magifter Herbis, Pannonicos, iuga alta, montes
Quas novas dare, te legente, fcimus,

Noftris tc quoque dante
habemus hortis?
Ignoraret opes fuas Iberus,

Ignoraret opcs fuafaue Pannon,
Ignoraret opcs
& orbis ipfe
Amborum, nifi te docentenoflent.

Noftri delicias alunt quod horti
\
Qua: vel vifu oculos juvanc foYcntquc,

PuTvinos hilarantve raricacc,
Acceptum ferimus
tibi illud uni,
Et grato tua fcita fcr ipta, Clufl,
Cum plaufu mod6 lectitamus omncs,

Venturique auide legcntncpotc? Dum conftabit honos decorque Phcebo" Et Florx fuus efFerentdjue Ciusi,
:
Quaqua
Soloriturcadicque,
nomcn,
Êccrna fuper aftra clara fama.

loanaes ab HogheUnde.
CAROLI CLVSII
EFFIGIEM.
s
A.
Clusifiontem^ oculos^
Fittovis exfvefiit boni
<Sr cateva njultm
manm
bent.
Ingenij
haudptuit <vives : at Clufim tyfe
Exfivefitt ilias hoc in ofere
quam o^time.
I
Longa dies ut o^m piflovis deleat^ tyfam
Et Clufium
o]>m hoc nulla delebit dies.

vefolvevit atas,
Evjo , iffum in cineYes ubi lonja
Adhuc
t
ofeve in hocfibi fupvevit Clufim.

L
Ioanncs ab Hoghclande.
*-
<
CAROLI CLVSl
RARIORVM PLANTARVM HISTORIi

L
I
B E
S.
Lantarvm,
fic
quas in variisperegrinationibus meis rariores
obfervavi^hiftoriamfcripturusâbarboribus eam au(picabor9
&
enim ordopoftulare videtur ; deinde adfrutices ,fufrutices'

virgultnprogrcdiar , quibus aliquot \k olvXoxxlv Aovg fubij;
cianu
hi &c autenuomniapriorcSlibro complefti animus esl

'
reliquas
1
1
ftirpes in fequentes Itbros diftribuanu.
Draco,
Can APavcis proditaefthuiusArborishi-*

i.
ftoria,eaqueadmodum mutila.Libuic itaquceamhic fubiicerc, &C ab lllanoftras

Obfervationcs aufpicari , quandoquidcm valdcraraeftjn noftra prsfertim Europa,8c Herbariis dum hos Coramcncarios fcnbebatn (ni fallor ) incognita. '* st vcro Draco(apciiisenimnomcnon Dr*" n E inuemo)proceraarbor, Pinu procul mcuen-^ Uri*. tibus refercns, adeoarquales^fcmperquc virentes funt rami.Huius cruncus cra<Tus,oio aut novem cubicalcs ramos arqualicer nafcences &: nudos fuftincc,qui in
fummo fifli,
inahoscernosvel quaternos ramos cubitalcs, aut piulo amphores, brachialifque craf(icudinisdelinunt^nudositcm &fine foliis, infummogeftantescapitaplenacubitalium foliorum unciali latitudme , (cnfim in mucronem definentium, media cofta denfiorc
,
&eminenciore,
utinlridisfoliis,
tenuium
pla-
&rubentium
in lateribus:
mucronem
.,_
nereprxfencantâfolia, fcmperquevirent, &: Alocsvel Indis modo, invicem amplexando nafcuncur.Truncus perquam (caber, mulcisrimisdehifcitjhumoremquc fundit perCanicul#a>ftus,qui in rubra lacrymam den(acus, fanguis Draconis appcllacur, ob quam fane caufam hanc arbore Draconcro nuncupavi. Maceria truncifirmacft, fer,
fexa2efimoquartofupramillefimum,poftmonafteriumDivxVirgini(acrum, cuinomen colle nafccntcm,monachis iga G ratia,odo palmorum crailitudine,mtcr aliquot Olcas in nocam negleaam,quam neque florem, neque fru<2um ferreaflererent rem tamen ahipfa arborc anno fcquente rcvuKo donacus ter fe haberc poftea dcprehcndi , ramulo cx illa fra<*mento,& lacryma ab amico. Eft autem hic ramus (quem cum aliquot foliis.corticifque mcismanibusexemta multotcmporc adfcrvatum, *Ca>farcMaximihano evocatus, in inharrcnt Bclgicacum multis aliis eius geiieris reliqui) pedali amplioreve longitudinc cui
rumqueditficulteradmittit, quddveluti libristranfvcrfim&obliquecxcurrcntibusconprargnantes fint,fatis facile cxdi poflunt. ftet: at rami ciira multo fucco E a m arborcm Olyfiponeprimiira vidi annoreparac*falucishumana:,quingencefimo
&
aliiramulimuito fruû racematira coropaao onufti J
FruSuicolorflavcfccns, fapofah-
quantulum
Caroli clvsI rariorvm
quantulum acidus,magnitudo exigui Cerafi. Eum in fummiscapitibus nafci verifimile eft, * ut in palma daciyh nafcuntur: fpatha tamen uti illos includi non mtellexi. Huius porro arborisrecentiacapitatenellafunt, &humtlium Palmarumfive Chamsriphcs modo,cuius ccrcbruni indeliciisert.cdipofTcnt^niiiamaritudoprohibcret.
G*ltn(is*rborPojUonij.
v d veteresnemincm iftiusarborismecionemfacereinvehio,nififorteeafit,quam Straboex Pofidonio Gadibusnafcitradit,libro Geograph.tertio,hisverbis. ArboreGadibus cxiftente lcriptis prodiditPofidonius, quarramoshumumufque i ncurv atos habeat,frondes fxpiflimc mucronisfpeciemgeftantes^quarum longitudocubiillud innatum efle creditur, ut uno frato ratalis eft,latitudo digitorum quatuor . Huic mo lac effluat , radice abfcifla minij humor exfudet. V e- r v m neque noftra \\xc arbor ramos incurvatos,fed cretos,neque folia tam lata habet,nec illius ramis eflxa&is lac exfudat,at humor aqueus duntaxat. De radice quod adfcribir,noftnefatisquadrare videtur, equafecundiimradices terebrata,lacrymamftatisanni temporibus effluere aiunt rubram,ut poftea dicemus. t e a v m illud hic etiam obiter indicatum volo, quia in Gadium mentionem incidimus , me , tametfi diligenter totam infulam pcrluftrarim , nullam arborem confpexiflc qualem Pofidonius fcribit: fcd neque ullam aliam , prater aliquot falices, unam aut alceram fihquam ,licet (vt ab incolis viris fide dignis accepi) circa urbem Gades, recenti adhuc memori a,l<tiflima viridaria fuerint,omni fru&iferarum arborum gencre excukifllma,quorum ne veftigia quidem nunc apparcnt , faburra arenacea, quam naves eo appellentcs exop
De
&
&
nerarunt.omniacomplente&exurente. Ex recentionbus binosdumaxathancarborem defcnbere memini^fedfuccin&eadmodum. Alois vs Cadamuftuslibro Navigationum cap.4. eiusin hxc verbameminit.
i
$2guU Drsunit.
In infuIaPorrusfandi(eCanariisuna)eftSanguisDraconis, lacrymaarborisferrofauciaKe:nam ftatoannitemporearboresincifie, emitcuntannoiequentegummi,quodahenisdecottum&defecatum,fanguisefficiturquem Draconisappellant. fciusarborfru&um producit Cerafi mftar menfe Marrio,guftu eximium ^coloris veneti. Post huncThevetusSingulariumFrancia: antar&icse cap. vur. defcribithis verbis
e Gailico redditis. E s t in Canariis infuhs arboris genus,certo anni
CinnabarU
Diejigridic*
tempore gummi fundens , quod Sanguinem Draconis vocant,perforata atbore prope radicem fatis lato & profundo hiatu. Eius fru&usluteuseft, magnitudine Cerafi noftratis, refrigerandocorpori, &Ievandxfiti in fcbreautardoribusvaldevtilis . Noneftdiflimilehocgummi CinnabariDiofcoridis. Ha:c Thevetus. Et faneidgummiquodapud diligentiores quofdampharmacopolasinvenitur Sanguinisdraconismlacrymisnomineinfignitum,magnaexparteexMadera & Canariis inf ulis in Europam inuenitun &: forfitan etiam ex Aplinca,qu*e Diofcondis tempore Cinnabarim fubminiftrabat ANh;rcporr6arboraIicuiusmometificinmedicoufu,neminemfcriberememini:fru*
,
&ustamenaciditasargumentoeft,utiliterinfebnbus (vt cenfetThevetus) pnehenpoflc. Eiuslacrymaadftringcndivipolletalhuloueufusnon infchxad muliebres&dyfcntericasfluxiones,cruentasexcrcationcs,firmandoscommotos dentes,&:roborandasgingivas. Quae facultatcscisadmodumfuntfimiles,quasDiofcoridesCinnabari tnbuit, quamque Hxmatitelapillocfficacioremfacit. Hancobcaufam, nonabsreexiftimantcelebriores Medici,exquifitum illum fanguinem Draconis, legitimam DiofcoridisCmnabarim eiTe, prarfertim cum eius tempore a nonnulhs etiam fanguis Draconis appellata fit.
S E A.
CA
II.
VA
fetfubijf*ri*.
d e raractiam eft ha:c arbor,cuius ramum exprcflum damus: nam fblo Valentino regno unicam atborem vidi,monafteno D. Virginis cuicognomen de Iefu primo ab
l
,
urbe Valentia lapide, ex America,ut ferebatur,eo dclatam. /E c porro arbor Pyro fimilis eft,in latum difFufa perpetuoque virente coma , ramulis ex viridi pallefcentibus.Foha illi laun latifolix,fupcrna parte virentia,infernacinereicoloris,firma,nervisahquotpcrobliquumdifcurrentibus,odore&(aporequidemcommendata,cum adftri&ione tamen linguam mordicantia Flos Lauri fere,copiofus, racematim compa&us,pallidus,fex foliolisconftans. Fru&us per initia prunofimihs deinde fucceflu tcmporispyri in modum oblongus nigro colore,iucundoque fapore nucleum cordi* effigiecontinet, guftucaftanea?autdulciamygdatehaudabfimili. Vereflorentcmconfpcxi Autumno maturum fru&um ferre intellexi a cl. v. d. Ioanne Plaja Medico & Profcflbre Valentino, qui mihi illam quo nunc dixi ioco commonftrabat, incolifque UMamay dici afferabat:tametfiquinobisAmericam defcripferuntHifpani, aliamabhacdiverfam nrboremhocnomineinfigniant. Sed multispoftannis,aberuditiflimoviroSimoncdeTovar MedicoHifpalcnfi, qui fimilem arboremin cultiflimofuohorto, cumaliisexoticisftirpibus alit,non Mamayfed Aguacate vocari edottus fum. An vero hax arbor Veterum Perfea
fit,nec ne/iifpiciendum eft.
Theo-
PLAN TA R-VM
HlSTO.R.
B.
I.
3
ffiftorix Plan-
Theophrastvs hbro im.
taruracap.il. Perfeam inhuncmodumdcfcriJh"bit. Eft etiam in iEgypto alia arbor Perfea diJjj" cla,afpcctu magna &pulchra,fed maxime fimi- * fl>
'
lis
pyro
& foliis, & floribus & ramis, & tota

,
.
fi-
quod harc perpetuo eft folio, illa deciduo Fru&um autem fert multum, eumque omnitempore maturumedit, novo femper veterem occupante. Maturat autem
gura, prxterquam
fub Etefiarum flatum:reliquum crudiorem auferunt recondunt.Eft magnitudine pyri,fi2ura oblongus, amygdala: modo, colore nerbidus, intusnucem continens quemadmodum pru-
&
num, fedmultominorem&molliorem:
facilem: nihil enimcos qui
car-
nem vero valde dulcem,fuavcm, conco&ucjuc

multum edcrint tentat. Excellithxcarborradicum tum longitudine,tum craflitudine, tum ctiam multitudi,
ne: matcriemetiamhabetrobuftam afpcctu pulchram,atram vt lotus, cx qua fimulacra, lctuIos,meTulas,atquealiahuiufmodiconficiut. S i m i l i modojiifdcmque fcrc verbis ipfam
Plinius defcribit lib.x i ii.cap.ix.fub Perficx arboris nomine,voces ipfas comifcens,quas tamc lib.xv.c.xm. apertiflimefeiungit,&diftinguit.
Perficxjinquitâtboresfcro&cumdimcultatetranfiere, utquannRhodonihilfcranr, quodprimumab jEgypto earumfuerat hofpitium. Falfum eftvenenatacumcruciatuin pccnarum caufa a Rcgibus tranflata in iEgyptum,& terra mitigata. Id enim Perfisgigni pfiM rlhf. de Perfea diligentiores tradunt.que; in totum alia eft,myxis rubefccntibus fimilis,nec extra Orientem nafci voluit Eam cjuoquc eruditiores negaverunt ex Perfidc propter fupplicia tranflatam,fed a Perfeo Memphi fatam,& ob id Alexandrum llla coronari victores lbi infti)
&
tuiflbjtn
honorem atavi fui. Semper autem foliahabet& poma.fubnafcentibusaliis. Qui fane locus, eorum fententiam apertiflimc refellit, qui Perfeam arborem cum Perut taceam utriufque arboris hiftoriam Cici malo eandcm efle , cerebrofiiis aflererc volunt
:
efTediuerliflimam.
Pers./e item meminit Strabo Gcograp. vltimo,perpctuam illicomam tribuens,&
Pirfm str*-
frutumpyrimagnitudine,figuraoblonga,amygdala:modoputamincinclufum,&corio. bonu Se d &Galen.lib.ii.dcA!imec.fePer(ea Alexandriarvidifleafferit.-meminit&aliislocis. I n co omnes conveniunt ut Perfex perpetuam comam tribuant oblongum fructum, P ej f , f _ inclufumamygdalxputamine&corio.Harcquamexhibeoarbor perperuaquidemcftco- / vMm flore laurum magis refertquam pyrum:frudtu etianvoblongo eft,fed qui ma,folio autem myxis ( qualem illi Plinus loco iam adducto tribuit aut oblongis prunis limihor fit quarn amygdalis,&colore(utPlacareferebatJ nigro.nonherbido. Itaqjms, vtverumfatearjtamctfinonnulliscumPerfeaThcophrafto defcriptanotis, haxnoftraconveniat: mihitamenaptiiisquadrarc vidcturei ,quam Pliniuslibroiam mc, ,
&
morato dcfcribit:aut quam Plutarchusin ifigypto nafci teftatur lfidigratiflimam,quodp/r4f6i

fructum feratfigura cordisemulum,foliumver61inguc.SedalIorumidrelinquoiudlcio: p 'f/" nobis fententiam noftram in medium protulifTe fatiseft. Nonpoflum tamcn non mirari, quofdam Perfex hiftoriam negligentius perpendentes non efle veritosad hanc noftram fructus Cuci fuo pulvino nudati iconcminfiiis CommentariisproPerfea?frucTuadiicere, fructuscerteplaneofTeiquinobis aliquandopro Bdellij fructu obtrufusfuit: nififortepyri vel cordis formaquam utcumque exprimit,eos ut id facerent impulerit. Veriim Cuci inte- CHci planc rcficcatus , pugno maior cft magcr fructus etiam per multos annos adfervatus , gniimquc perficum malum potius aimulatur quam prunum autpyrum. Eius hiftoriam Theophr.hb. mi.Hift.cap. n. Pliniuslib.xm.cap.ix.tradunrpaulopoft Pcrfcxdefcriptionem. Neutertamen Perfexfrudtum pyrofimilem facit, fed magnitudineilliarqualcm. H v 1 v s quam exhibeo arboris ncminem haclenus cxpcrimentum fecifle , quod puto. fciam A t Perfexfructumciboidoneum,&ftomachoutilem Diofcoridesfacit.aridavcrofo,
-
&
lia
in
farinam redacra,illitu fanguinis cruprioncs
fiftere tradit.
modovi- ^**?' Hi * rens,vtiuglahs,latacoma, fed celfa, &quxinpyramidemaliquantulumdefinatinftarcu-^ e'rTT^w rd.indu, prcfll: foliislongitudomaior quam laritudo,materiesligni fungofa, fructus rotundus& tAf ut 1U ma^nus.carne malum cotoneum refcrens,fed faporc perfici mali duracinixui infunt terna
Cetervm
J\/4/w4/abHifpanisHiftoricisdcfcriptum ,arboreftformofa,fimili
<
'
'
vel quatcrna ofta,interdurn plura,valdc amara.
Lav-
Caroli CLVSl RARIORVM

"Lavr.ocer.asvs.
Laurocerafi
flos.
Cap.
xii.
Laurocerafuscum fruclu.
hiftoriamabulloproditam imdneherbarns quidem noftr*ans huius arboris quzpcrpetuacomavirent ,elearbitror. Curoautemex earumfitgcnerc, coenitam in noftris hifce Commentarns , mcnto fibi , locum inter primas , gantiflimaque fit afpeftu
VTEc JN
Lauroarafi
frjitri*.
.; .-. ; vendicare videtur. _ r caufam poftea exphcabo) Laurocerafus ( ficenim appcUarcIibet, &nommis E s t vero iuftaTmaanitudinisarbor,caudicercao,multisramisdonato,quicorticeatrovircntcobdu. .
nondecidua, aifunt.novellistamenommnovirentibus. Fohaaltcrnatim ramosambmnt xmula, per ambitum nonmhil dctata,ncrlatifolijc,livc potnis Citriac mali foliorum Laun visaliquotexmediacoftainlateraexcurrentibus,fupcrnefplendctia,inferncncquaquam:
colorinvetuftisexatrovirefcens,innovelliscxviridipalle(cens:faporamarus,nucleoiuni Flos initio mihi non confpcctus, nam nerfica: , aut amygdalarum amararum armulus. xnali arbufcula fine flore , fine frudu pcriit : quam vero D. Aicholrzio dcderam,
quam alcbam
millefimum& quingentcfimum mcnfe Maiocgrcgiefloanno Ioachimo Camcrano V.C. quamipfidonaram ,vt ruit PaucispoftannisfloruitetiamD. fcripfit. Oblongas porro in fummis vctuftis ramis inrer fuille Noribcrga Vicnnam ad me
ocloeefirno tertiofupra
,
periorisannifoliaferthaftulas,digitalislongitudinis,crafriufculas,inquibusbreuipcdicuracemi in modum confcrti,nafcuntur flores, candidi, quinque foliohs conlo numerofi, umbilici ambitu ftaminuhs prarditi , Ccrafi avium vulgonuncupati florimultis
ftantcs,
Brunnenjs*
frnn**
rudimentum pra> bus non admodum diflimiles,odoris tamen expertes,qui nullum frudus buerunt,fedcaduci admodumfuerunt.Suprahosdeinde rami gcrminant&novellafoha miflus protrudunt. Fructus, quem in arbore nafccnrem non vidi fcd qui Conftantinopoli quingcntcfimum, fexto fupra millefimum fuit anno feptuagefimo quarto &ocT:ogeiimo fruclui proximus,foris niger.rugofus, ovali forma fuit,exigui pruni magnitudinc,Sebeften pulpaprarditusdulci&:eduli,ccratiorumvcl Brunnenfiumin Moraviaprunorum pulp* modo,ofliculum continens feflili partc orbicularem,deinde fenfim in oblongam tenuemc]; cufpidemdcfinente,uttefteseiTcpofluntamiciBelga!,quibuseumfruaumruncc6muni' cavicumGalarcnfibusfivc Peranispruneolis,albis, oblongiufculis,acidis. Vtrumquefru,
& m
&
GitlattHfia
fruna.
A
l
aumlicctdiligentcrterrcommifcrim,etiaminfi6tilibus,utcommodiuscurarcm,ncuter tamengerminauit.Atquieodemnomineacceptuseft Byzantio , anno m. d. lxxxi.Iiccc faporc preditus,binaaut terna habuitfub pulpanullo putamine (imili forma colore inclufa feminaplana,fpadiceicoloris,plurimum accedetiaad Loti aphrican*, vulgd Guaia,
&
canx nuncupata*, femina.
Cete-
Plantarv.m histor.
CeteRVm
fub initium anni
b.
i/
lxxvi. ab Illuftn Domino DauMeVngnad, CarfareoapudTurcarum Impcratorem tunc Legato,nunc vcro Bcllicicofilij Vienr.x Prxfide, miliimifiafuitciusarbufculajbrachialiscrallitudinis, humanaaltitudinemexccdcns, cumaliquotaliisrarioribusfruncibus. Scdcum a'perrimaeflcthiems,&:ncgiigentcr abeo Caftaqui eos aduexit, curati fuiflcnt:omncs in itinere radicitus pcrierunt , prarter hanc
.
d.
&
neamcquinam,dcquapoftca: imoparumabfuit quin& harcperiret. Infornicemauccm cum eodem doliolo , in quo adue&a fuerat eademqj tcrra,illata, & fcqucnte Aprili edu&a ramo? omnino ficcos cum deprehcndiflem , ad vivum refccui , & vafculum loco umbrofb repofui ne a folis radiis exficcatadifficiliiis rcpullularct. Cccpittandem Autumnofecundumradicemaliquot germinaproferre,quxcum catrunciparte cui inhxrebant (refedo
,
,
inutiIi&ficco)inaliudvastrannata,magnacuradeindealui,vtelegantcarbufculampoftea terram inflexa radices habuerim reliqua etiam germina ubi paulo altids excreviflent cgcruntjaliaf^jarbufculasdederunt^quas&PrincipibusviriSjSiamiciscommunicavi. Le&ori moleftus fbrtafle fui non potui tamen ca fi Longior pauld in his referendis lentio prxterire ut intclligant ftudiofi quibus difficultatibus ad huius rarifljmx ftirpis po feflionem pcruenerim. porrofuitharc arbufcula Trabifcn curmafi nomine, quodTrapczuntinamda- Tra(vrn i ss a c ftylum interprctati funt. Sedcumnihilcumpalmacommunchabcat, iatisimpropriehoc ^]fJ us nomcn illi inditum arbitror. Trtfttm** Bellonivs lib.i.Obfcruationumcap.xLini.interarborcspcrpctuovirentesrcccn-i fetTrapczuntinam quandam fcrenccm cerafa meminit co libcllo, cui De ratione cicurandifilveftresarborestituIumfecit^cap.xx.futrumquchbrumLatiodonauijUtrei hcrbarixftudiofi lllius viri lucubrationibusqu^ Gallico fcrmone fcriptx funt,fiuipo/Tint) &C Lauroccrafum appcllat. ciustamcnhiftoriamnondefcribit,nifiquod eodcm capitcillius i**'w5 mali Citnx ramoxqualem facit,&îus prsegrandcm aiborem Gcnuxin horto^" ^"*' ramum
:
m
:
&
&
Ciimvero huiusnoftrxfolia maximam fimilitudinem cummali Citri^foliishabeant,necdcfluant,& Trapezuntc Confhntinopolim,ut

Principis dOriapoftca vidiflcaflerit.
nomcindicarjprimiimallatamfuifleverifimilcfitjcamcflcomninoexiftimo^quam BclloLaurocerafi autcmnomcn,quantum conic&ura aflcquipoffum .illi nius obfcrvavit. impoficum a foliorum cum laurinis fimilitudine,& fru&u ccrafis xquali tametli poftrcmo loco ex Pliniana hiftoria id invenifle affirmet. Verum nufquam apud Plinium Lauroccrafi voccmlegerememini :isquidcmlib.xv.cap.xxv.ubiCerafigcnera enumcrat,de ccrafis Ctrsfia l uu lauroinfitisagit.Minusquinquenniumeft 3 inquit,qu6dprodiercqu?vocantlaurca,nonin- * ** yratie amaritudinis, infita in Lauro.Hanc autem quam proponimusarborcm , ipfum intclt igcre,vix mihi perfuadere queo. Sedciimaptiorcappcllationccareamusrnequefine iudicioBelloniuscaufuseflc videatur Laurocerafumcumipfonuncupabimus,donecex vererum monumentis commodior aliquafcfcofFcrat. Si cuitamen PalmxTrapczuntinxvocabuIum ,quodConftantinopoIi adeptacft,autCcrafi Trapezuntin^,utBelloniusctiam Gallico fermoncufurpat,magis
:
arridct.co utatur,per
mc
licet.
H^^W
Dalcchampij porro opinio mihi non fatisfacit, qui hanc ftirpcm Theoph. Hift. Iib. n 1 1. non nalcitur my rti modo alternis, L **? 1 Loton lccundam efle cenfetmam huius fru&us cap. ii b "* ut Grxcus Theoph.codexhabet xa3-a<&tprctyjjpTa 7rapaAAnAa,fcdracematimuva: five
1
'
modo:ipiiuscerteflores,utidixi,inhaftulaconfertimplurimi nafcuntur.
NequcquodDa-
dylumTrapczuntinam efle ftatuit Locum aphricanam Matthioh,cui durum nucleum tri-
buit.quadccaufa^/WuporTh^
inquaopinioncetiameft,marginalibusin Athenseum abipfoLatiodonatumfcholiis.At Lotus Aphricana non nucleum,fed femina duntaxat habet. Imo quotquot Viennar Auftria: &apudPannonescultasobfervavi,frudumquidemferebant,fedfeminisexpercem,&fola Perinde Faba Grxca dulci pulpa conftantem Jicet femine ex Italia miflb natx cflcnt.
Plin.hb.xvi.cap.xxx.eflepoteft.
?*<$*.
MALV
OL
i
C A.
P.
I.
FMedicorvm malorum
__
or v M
fimilirudofacic,
ucpaucaqusedam dc Mali medicargeneribusquannHi-
rpanicamcaperegrinacioneQbfervavi,(uperioriarborifiibiungercm. varia func genera. Alia enim Hifpanis Cidrtu dicuncur,alia

Cicria five Cidrasferc Cidrera dica,brevi cruncoeft.tongisramis firmis,craflls
ferracis
Zimones^\hLimas,zl\aNaran)as y a\hTor0r/)as.
Qv iE
& ciJr*.
8curisfpinis,foliismagnis,lacis,&perambicum
aliquanculum.
Fru&umfertma-
gnum &oblongum, Mclopeponis amplicudinemincerdumsequancem,corciccpermacuncacemflavefccnce,dcnfacarne,candida,firma&eduli,nulIo fereinceriorefucco.odor

maliftagraciflimus:florcsfunccandidi,f?piufculeforiniecuspurpurafceres,odoraci.Sempcr form is varias figuras hatc auc florec,vel fruclu onufta eft.Sunc qui frudu nafcenccm figulinis
exprimencibus includunc, acq; ica relinquuncdonec fruclus macuricaccm confcquacur.tum dcmum formas aufcrunc,vc malum nacivum colorem adfcilcac,iucundo fane lpcccaculo.
ClTRI.
r r
<ÂROLI CLVSl
Citriamalus.
i
RARlORVM
!
Limones.
v
^p-
LimoDcs 4
i t r. i
;_ ferc firaitis eft,quam ipfi
Limoneram appellanr, cuius
fruttus minoribus Ci-
Limas
t.
criispares.oblongiXarisdenfacarne.&multofuccoacidopr^dici.nulhsautpefpaucismrus m.nores& breviores quam acinls:foha C.tn.s breviora,flos purpurafcens foris.fpin* Limera:huiuseenerisreperiunturet.amdulces,minorestamen&oblongisLimisimHles.. pragnans repcrin.ahum frudum m.norem in fe contincns ^ncol* Audio &ciusgenus confpcaum. Dotfifs. vir hnsna Umocspr<n*dos vocant vcrum id gcnus non elt mihi fua quemad me m.cFortunatis Infuhsdclatum fcnbebatin Indice iuihoru S deTovarcx ahud gcnus fe alerc totum fere carneum qnodvar.asfigurasrexcv. cebacannoM. d. appellan. Quartuautem genus Dreientaceam ob cauiTam ab m^nis Umês dc omnium maximum confp.c.ebam Hng*Comitis apud Batavosanno m d. xcim.Ill" Medico miflum:id HeroinxPrincipide Chimay,a Do<aiiTimoviroBernardo Paludano vero minusdenfum,&auri enim Citrij mahgrandiorismagnitudinem a:quabat> corcicem inteiiores minusacidos,quamreliquagrnera. inftar fulgentem habcbat,grumoseciam m ipfiLimeram nuncupant,magnocaudiceaiTurgic,ramofquehabec tenuiores, ambitum nonnihil ferrara,florem loneos,firmis, longis,vircntibus fpinis armatos, foha per
&
p^
Qva
candidum,frutum paulo minorem Limoncra,oblongiuiculum ,ubi maturuitflaveiccntem corticecenui,vcmlnifi iuccum ferc concincac,eumqueacidifllmum.Semperflore&
frucJtuonuftaconfpicicur. Aliudporroeiuseit genusperomnia ferefimile,nififpiniscarerotundus eiTec,fumma parce quafi coeas perquara exiguas haberer,& dlius fruftus
ret,vel
,
grana oblonga funt. rona auc umbihco lnfignitus. Vtrmfque acini fcu A v r e a malus reliquas huius genens magmtudine fuperat Malo vulgari non mfefirmoshabecramos fpinaspaucas& tSg!mk. rior fertili folo.tametfi humihs interdum reperiatur
:
ambitumfcrrara,florescandidosodoratifliraos, fru&um, breves fohav.ridia,minimeper Nran\M Hifpani vocanr , raaturitatc aurci coloris , fucco prardirum aut dulci , auc vinofo, quam in Limonibus. Habec eciam harc arauc acido, in quo grana frequenria rocundiora propagatur.-hberalioreft harc Aur. m*l. bor fuig^neris pumilioncm* quiinfitioncvelinoculacione fumiln malis ctiam in frigidis regionibus, modd nre curecur. fercndis floribus E x eo generc quod dulci eftfucco,Hifpaliapud Chartufianos (Hifparri/4* Cueuasnou m minant) crans Barcim flumcn , binas arborcsconfpexi quasfruftum ferebanc carnc multo l l*"' &fucfirmiore prxdirum Armeniacorum fere modo,licctfimiliccrcamcruhsdiftin6tum ""' culencumvcrcliquorum,cuiuscorrexunacumcarne& fuccofa fubftantia mandebatur, Av.mtX. cuius cort c s co i or infigniccr aurcuseft.Hifpani N*rar>\4 caxti vocant. AUud infupcr genus
,
&
^T'^
fuccus acidusunicumgranumcontinebac.
Qvae
P L A
N T A RV M
HISTOR.
B.
I.
7.
Malum
aureum.
Poma Adami.
vulgo Poma Adami dicutur,ea Galli P^dresBxticiyTorMJ^LuCmni Zamloas appellant.ArboripfainrerdumhumiIiorcft,Cicri^ perouam fimilis,magnaramenex parte celfiorem Malum aurea^quat: brevcs habct fpinas, folia Limonerar, florem candidum, odoratum,fruftum rotundum,triplo maiorem aurea malo maturftate flauefcentem , corticeinxqualijdenfbjCrafTa&fungofacarnCjqu^ anonnulIiscumcorticefimulcditur,fuc-
QvAB
Toronjas ZamboAS.
cobrevibus folliculis ut&mali aurear comprehenfo (inreliquisenim generibus folliculi fiveveficubefuccum cohtinentes oblbngiufculzfunt) granis fubrotunJis. NonnulliAf-
lynum malum vocant.

gcncraapud Hifpalcnfesinveniri, exalteroIndicc,quemannoM. d. xcvi.eruditiflimusvirD.Simon de Tovar mittebat,intelligebam:accipiebam enim ab illo femina illius quod Hifpani Zamponcies, boai appellat ,dcinde Limones decarne^Limonesdefiguras^Limonesprefiados^Limones Limones ceuties,Limones dulces,Limas dukes,limas agrtas, Limones de Tulte>ve\ Limas del Emtt*ui#r,quoniam , inquit ,ab Inperatore Carolo V.ex Vngariain Hifpaniam primodelatt
i\xc pla'tafertur,cuiusquidem opinionisfidem augere videtur,
Cetervm, prarter Aurantiam malum cduli cortice,dcccm mali Mcdici
qudd ultracetera mali Me*
dicigenera,hcfrigorispatientiflima exiftat. Eftautemeiusfruclusedulis multofuaviorc accedens, guftu pra*ditusquam Auratix caxel, fuccus verdeius maxime ad acidum dulcem
ideoqueomniumraaliMedicigenerumacidorumfuaviflimura.
porrofoliaperpetuo viridiafunt, multifquevcluti foraminibus.iiSoliobupediculo inhxrentia fola mali ciantur,pertufa, inftarfoliorum Hyperici,iuni3:uraquadam aurex folia fecunddm iuncturam tamquam appendiccs habent.
Omnium
L rt
:
,..
CASTANEA
EQV.IN-A.
Cap.
V.
T?Qvinam
Caftaneam cl.v. Matthioluscemmentariis
Jtpnt:quoniamtamen
ini. lib. Diofcoridis dcfcri- cfin$* nondumapudnoltros.autcerterariirimeconfpeaaeft, &rnihi tT' h %

''
egregid adolevit.illius hiftoriam adiicere libuit. V a st a m ellehancarboreintelligo, quam fane ViennadifcedensannoM. d lxxxviii.
>
mamefle,umbraque& aquautPlatanum dele&arideprehendi. Autumnoautem,cumfogerit amentaceum quiddam cxtremis ramulis, &: turgidum, quafi parlia abiecit, protinus r humoreconfperfum,in quocuhces & huiufmodi mfeâ harrcnt, turiat pinguique & lento gemma: in folja hfeme ita perdurat donec ineuntc verc,& prarmature admodum, tocaque * ICIC A 4
,
ifticreliqui,intraduodccimumannum,inhumana:coxzcraflitudinem,duarumqjorgyiarum aut amplius altitudincm adoleverat latamque comam fparferat. Frigoris patientiffi,
8
n
Caroli ClvsI rariorvm

Caftaneaequina.
Caftanea: cquina: fruftus echinato
fuo calice tectus.
Caftaaea: Peruanx fructus.
fefeexphccnt,quzpalmatafunt,& plerumque feptena numero uni eidemque pediculo mhzrentia , ccncllamitio & dilutiore viridicate pradita , deinde venofa, rugofa , longa, ab infimaparrefeniim inlatum excrefcentia,&peroras crenata, mucronaracufpide,fuperne
vircntia , infcrnecandicancia , amariufculo fapore pediculi quibus inhxrenc oblongi, bini fcmpera?qualifitu,oppof3cocamen ,alcernatim ramos ampledtuncur : novelli rami virenc,
:
adulricinereocorriceobduaifunc fubqiiolacecaliusfucculencus,viridis,lignumambiens, Sambuco.vel Acere lacifolio.cui huius arboris (quantum quidcm ex ca quam unicam uc alui deprehendere hcuic) maccries pcrfimilis eft. Eius flos recens fruclus nondum mihi confpecti,tametfi in eam amplicudinem,vcdixi, mea excreveric , ut fperare flores daturam: fcd nequc fepiiis petirosabamicisqui Conftantinopolicum Cxfarcis Lcgatisfuerunt,impetrare potui. Siccus vcro fru&us indealiquoties allatus, nudus omnino,& fuo calicc exem-
&
pcus.-tandcmcumfuoechino communicatus, adoctiffimoviro Chriftophoro \Vexio ex fuaperegrinacione^gyptiaca^SyriacaÂfiatica^&ByzantinareduceannoM. d. lxxxvii. Eft vero vulgan caftanexarqualis , intcrdum ctiam maior,non in mucronem definens ut il. Ia,fed planior, & orbiculari quodam modo forma , tuberculo quodam fuperiore partc cmincntc quod fcnfim gracilefcens , ad pronam ufque partcm extenditur,gcrmen(quod iftic ortum habec) ample&ens.-coriaceo cortice intcgitur ut vulgaris qui fupeme fpadicei colo,
,
infima,qua fuo echinato calyci adha:ret,exalbidus,fimilem propemodum notam impreiiam habet , qualis in veficariar repentis feu peregrina: feminc confpicicur , fed longe maiorcm,nec lta candidam.-fingulariseft hic corcex, nec aliam cunicam auclanugincm intra fe occulic, quemadmodum noftrates caftanc* :firma folida conftaccarne, candida uc vulgares,non adco grati fapons tamen,fed amaricantis pocius.prarfertim vctuftior ficc^ qualem dcgiiicavi-.fingul* magna ex parte nonnumquam bina;,eodem calyce multis breuibushrmifq; fpinishorridoincluduntur.quipermaturitatcmin trcspartesdchifcens,nucem oftenditipfiuslateri infimaparteinha!rentem,nonapediculo,vcreIiqua:nuces. VE R B s 'g 110 111 fuiflc nanc ^rborem cenfco quandoquidem nullius hiftoriam, , ! Ju dcfcr, fit legere memini,qux aD llhs P 3 huic arbori convenirc deprehendatur. AYclt^t Turca: at cee/Ianefi, vcl adcaftanefi id eft , equinxcaftanex nominc chaftagncde y infigniunt quiaeius U Urn dcvor ^"ni,anhelis&cuflicncibus equjs plurimum auxilij adfcrrc comperiunt.
tis eft,(cd
&
&
"fWm ^ Oallisdici poceft

-
caftagna i.
Cbaftagnedccbeual, Germanis Oiefe
fcftcn/ Icalis
"aftahad. C
c*'*ullo.
fpanis
CVyto de cauaffo.
Caftarna di cavallo &
Hi-
tfic
no poflum no adiicere elegas Caftanez genus mihi a docWimo viro,eodeqi Cofmographo
H I S T O R. L I B. I. P L A N T A R V M y gr.iphoc!jrim\moAbrahamoOrtelio,vetercamicodonacumanno m. d. xci.|uodilIccx' Peruana prou incia delatu a celcben imo V. Bcncdiclo Aria Motano paulo anrc acccpcrat. Sphari \cx porro pxnc figurx cft ha:c Caftanea, niii latera haberetpaulo depreffiora , pr<e- caftmi fcrttm vbi pcdiculo inhe/it.cortice fatis craflb,fragili tamcn, & veluti fungofb obdu&a, co- r mm'" loris ex fuicoaliquantulumflavcfccntis :huicfubfuncinnumera:cenuesquidemfed firma: fpinx,putamini, quod nuclcumincludit,tenaciter inha:renres:ipfumpucamen fufcum eft,nondenfum,fedlcnrum&: frad:ucontumax,intcrioreparteJa:vc&fpIendidum,quo continctur nuclcusamygdala: (putaminefuolibcra:) magnitudine&cOlore,formaautem
,
leporinorenifimilis,intusalbus,faporedulcisfere utamygdalaautcaftaneavulgaris. Eius iconem,inftudioforum graciamjfubCaftaneaêquinarfru&u^fuo echinato calicc pra:dico,eadem tabdla cxprimi curavimus a perito diligente artifice.
&
#
N
PLATANVS, ACER, SORBVS,

Platanus.
&C.
\jfi
Cap.
VI.
#1
-*
*2
>9 \>
f)
Platanus in iis pi 4 ,Mm . regionibusquasadij (potc non nafcatur , quiatamen cum Caftanca equina Conftancinopoli allata, ad aliquoc orgyias mihi Viennar Auitria; adolevit, illius mcntionera hic obitcr faccrc volui. Hiftoria apud alios videre licet. A c e a i s ctiam, quod fo- j
e s i
TA
liorum ftmilitudinc proxime ad Platanum acccdit. Eius in Viennenli faltu , aliisvici-
&
nis fyluis obfcrvancur duo illa
genera , a plcrifq; iadcfcripta. Lacifolium oblongiorc florum uva, candidiore &laxiore matcrie,
iûfoimm.
quod ab imperitis Platani nomine donatu cft: Galli Planc vocant , VngaIauorfa.
ri
Alreru minore foIio,firmio- w ^. rc materia , crafliore corticc, ab impcritis in Gallia Sycomorusnucupatum, idGallis Er^/fjVngaris Iharfa dicitur.
Vtrumq.genusGcrmajJ?afef?olt$/
ni Zlmnxiixb
acero y
Italt
H ifpani el azre appellac.

t
S o r b v s itcm torminalis sorlm t*rPlinio dicla& Hcrbariorum mmiucr-
vulgo,quam Anguilara &dotifIimi quique CratargumTheoph. lib.n i. Hift.planc.cap.xv. pfZl Pannonia: fyluis famidefcripcum cflb cenfcnc,Viennenfi faltui,& plerifque aliis Auftria: liaris cft. Eius fru&us O&obri Vicnnam in forum venalis adfertur, atenuioris fortuna; hominibus &pueris admodum expecitus:GalliL^ /', Germani2Waj*rr/ Vngari^r-
ea'
&
koczta vocant.
N s eft & iifdem locis,pra:fertim veroinrerfaxa&rupcs, id Sorbigenus.quod nonnulli Ariam Theoph.efle cenfent,folio coryli aut alni fere , fed prona parte omnino incano,frucumferens fuperiori proximum fedcoloredifrerenrem,quiruber eft,minime cdulem,&anulloanimantium,pra:terquamabavibusexpeticum.Etusnullumvulgarenomen novt prxcer Auftriacum a quod Melperpaum eft. Avcvparia ctiam cognominata Sorbus a baccarum ufu ,qu6d iis hieme aucupcs turdis & merulisinfidiari foleanc foliislegitima: Sorbi.vel Fraxini.Eam Dalechampiuscur torminalem cenfeac.nullam caufam video,ciimeius rubrisbaccis nemovefcatur,feda
FRe
c^v e
jrit*gn*. mint.
^^ * ***>.*
*
AHCHtllTtM
srb.
folisturdisahifq; fylvicolisavibus,gallinaginc pra:fertim expetatur deinde,ubi Platani fo:
lia,
qua: Plinius Sorbo torminah tribuit? Germanis <X>C0cK>ca:/3ftafl?t garis Vdros berkinye dicitur.
mb CO?aal&ccrj>aum: Vn-
Auftnaci
lO
.

.*c.
%
AccrlatifoL
Sorbustorminalis Plinij
'
Al
v^
Sorbus Iegiciraa.
Auftriaci Afcheritz vocant t reliqui Gcrmaniar-
borc 6prir&aum/&Spcrfwfouim/ fru&u Oprirltas; Gulli arb. Cormierftnft. Cormt\ Itali atb. Sorbole*
ro y fruft. SorboiHifpzni zvb.Serual, frudt, Seruat,
nus alternm.
autem non poflum non memini{le,c* nerisillius Iuglandis haud vulgaris,mihi cerce
r
proximisannis
/
nacinuce quxcum aliis vulgaribus fecundis menfis adpofirainconvivio quodam adquod cram evocatus: ipfiusporrdnucistencritudo,&longiorqua
demum
obfervan,
&
V
"5
forma,me invicabar,uc bwas /eponere, ratus diverfamavulgarieam eflearborem,qu# eiufmodinucesferrec. Hogclandoamiconuces miccebam,quaMpfinonmoddgcrminarunt,fcd
vulg3ris
ctiam proculcrut , vulgaris quide luglandis foliis forma (imilia,hoc eft alaca, inftar foJiorum Fraxini,fedlogemagis tenclla,acqucinambitu fcrrata; quorum odor etiam gravis ut in vulgari.
folia
u
VA-
AVELLANA B IZANTI NA. C A P. VII.

duorumvulgoeftgencrum,fyl veftris fponte nafcens paflimobvia,&Jomcftica,qua:inhortiscolitur.Eaetiamduorum eft generum nam vel oblongiufculum fruclura fert eumque duplicem,uniusenim nuclcusru:
COrylvs
CorylnJ
rtjentrit.
qualis in Italia, Hifpania repericur, Mcenum fatisfrequens.
&
bra (qui prar ftancior iudicatur ) akerius alba peU crafliufculum, licula integirunvel brcviorcm Francofurti ad Londini mihi confpedus eft,
& &
Vervm ahud genus percgrinu & rarum admodu hic propono, quod anno
M. d. lxxxi i.
primum
'
Plantarvm
histor. liber
I.
XI
y<-
] -**
Corylus.
AuellanapumilaByzantma.
^
Avellanx Byzanrinx raraus cum
fruclu rainore.
risbulbaccis ftirpibus curanre
*'
v-
iV
^v ^>
V*
primiim,deindequadricnniop6ft iteruma!latum cft Conftantinopoli ciim varij gcne-
Mag co acGeZon-
nerolb D. Dauide Vngnad Barone in
necic,ConfiIij bcllici in Auftria Prarfidi,qui

deliciiseffe
&
Turcarum Imperatori,eiufqueProcenbusin
mihiaffirmabat. Emsporro frutex ,eoaffcrente,fupracubiAvttmu talemaltitudinemraro excrcfcit,fedpumilus fyztmim
femperpermanecxraffosadmodum magnok l**fli* que ferensin tenuibus pediculis calycescal-
modo fingulares modo plures fim ul in eodem pcdiculo cohxrentes ut vullofos durof6j
,
,
garis,extremaparte in multas craffaslongafqj laciniasdivifos, fede etiammultis fimbriatis appendicibusobfita :funtvero ij calyces foris valde dura afperaqj lanugine hirfuti, mtcriorc
Auellana: fylvcftri fponte nafcentiferefimilem,vel aliquantulum breviore,duroq;putamine, uc ill#,$onftantem,qui nucleum fimilem conti-
partc Ixvcs, continentes
fru&um
&
queminitio obfervarenon potui,quod unicum dumtaxac fru#um,qualem tum in Pannonicarum ftirpiqm hiftoriacxprefli,imnet;
petrarc pocuerim: poftca
tamen cum
plures
nahiseffet,&aliquotabipfoaccepiffem fuis calycibus inclufbs&exemptos,non mododc[Uftare volui, fcd etiam tellun comifi in fi&i-
ibus,noncumfuocaIyce,ucantemihifuerat fignificacu, fednudos:atq illiquidcmaltero dutaxata fatione anno nati funt,& in fingularemvirgula excreverunt pedalem,quam finc
;
ordinc
12-

;
tamen rugofa Eius uniordinc obloiynora paulo quam in vulgari ambiebant folia,perinde akitudinem fuperantem,adhucalebam,cum Francofurtodifcefn
:
cumfruticem^humana
licetin
etiam annoM.D.xcv. d xcni.fedquiullius fruaus(pecimennondudederat:im6neq-, altitudineexcreviffet,utad mc fcnbebat, cui arbore difcedcns rehqucram.
magnam
A L N V S,
Alnus
vulgaris.
Cap. vim.
Alnusaltcra.
<
î *>+*
Cornus.
Ap
e 6 vulgaris eft notitia* Alnus,vtciim ab omnibusrci herbarix fcriptonbus eiushi-
(tona fit prodita,fupervacancum cffe videatur cius hic meminiffe.Quia tamcn quotquot illius hiftoriam dedcrunt,unicum eiusgcnu:>agnoviffe animadverto,opera:pretium mc fa&urum cxiftimavi, fi qua: circa hanc ftirpem obfervabam, hic proponerem. V vlg a ris illa,omnibusprovinciis(quas
1 rJ
f
quidemadij ) admodumfamiliariseft,&Gallis ^/f,Germanis ^tlnbaum/ Italis Jlno, Hifpanis

1
Alifo,V ngaris g<?>/4dicitur,Gra?cis x.?wd-pa. At aliud genus alunt Auftf \x Styria? montana.circarlumina&udislocis.etiain Danubij in-
&
Viennafrequens eftaltericomixtura: quodperindeaffurgit ut primum huiuscortcx

fulis circa
:
candidior eft,folia quidemaltcri fimilia
& ptrin-
& ftrobili minores quam in vulgari, tenellique rami & novella folia nullo
candicantia: iuli etiam
derugofa,minora tamen al;quantum,fupernc non fplendentia ut in primo gcnere fed inferne

,
lcntohumore afperfaut
:
in priore. Vtriufq dif;
fcrentia rufticis illarum prouinciarum etiam bene nota nam primu genus cywarty cr(n/ hoc cft
Alnum nigram:hoc SOMf*
trfn/ id cft,
albam AI-
num appellant.
Huiuscortex magis rcfrigerantcm &adftringentem cum ficcitate facuftatem

obtinere videtur quam vulgaris.
Folio-
Plantarvm histor. liber

i
I.
*3
Foliorvm quxdam affinitasfacitut dc Cornoaliquid fubijciam.Nampjxtervulga- &"*"" ""'*""*' defcripferunt,eft propofita,aliud genus obfcrva- ? tam, qux a ccteris qui Plantaru Hiftoriam bam O&obris initio m. d. xc i. cum Francofurco Colonum dcfcendercm Andernaci ad
i
,
Rhenum,inhorcoejusdiverforijcuifymbolumS.
Spiricus,
monente honcilo
,
viro
Hie-
ronymo Scholier.
porrd altitudine aflurgebat illaarbor , quam vulgaris mas ejufquc caudex Gmilicorticeeratobduccus:verum ramuli,illiusramulislongefragiliores,foliaex adverfo cosamplcclentiajbrcvipediculoînftarfohorumvulgaris^nicentia.nccillismmusnervofa, inambitu non ferrata, fed vulgarisfohjslatiora,exquorum alis cutaccxchecxcmcrgebanc
Non minore
ctiam ante brumam,inquibus florum fubfequcntenovovereexplicandorumgcmmx:florctenimcumvulgari,ejufque fructuscuraillomaturefcic,faturaciiis tamen (utintclligebam)rubens:craffioractiam,brevioraqueofliculahabet.
Vvlg ari s
autemCornus,fedfylueftrior&magispumiIa, frequcnsnafciturmultis cotn^mu

fum.Uo.
Auftrixinferiorisfyluis.
._*t
u
19-
foliorumaflinitasFacit,utqua!circaVlmumetiamobfervabam,dumSalman^jl. licainHifpaniaagebam,hicadijciam:nempe VlmorumJuxtaThormimamncmnafccn- Luufl*tft* tiumquafdam radicesinfrecjuentia tcnuiflimaqueftaminadefinere,atquecum pra?terla-M:^ r *i,tim colorem contrahere.In hisnafcuntur&latcntexi- J^' bentibusaquisperluantur,rubefcentem
Eadem
gua quxdam animalculalocuftulis five exiguis fquillulis perquam

fes
limilia, qua: Salmaticcn-
piicatoresdiligentercolliguntinefcamcapiendispifcibusidoneam. Quxveropilcatorum oculos eft ugiunt,ii djutius lllis radiculis implicara periiftant, adolefcunc, &C cx radiculis emergencia avolant inftar terrcftrium locuftarum :poftea certo tepore in aquas rcmcant,
ad confcrvandum fuum gcnus.

S
I
QV; A
SILVESTRIS.
Iuda*.
,
Arbor
-^
i
AP.
IX.
TJ V
gari
i.
arbori Siliqux fylvcftris
nomcn i'n-
nonquodfiliquaiveteribus dcfciipta* fimilisfit,fedquianonnullis Hifpanixlocisvuldidi,
nom ine fic appelletur.

i
CResc
t interdum in arborem juftx ma- siiLjmfjl.
gnitudinis,locis cultis: Ced neglccla
& fponte na-*'
//,,r "'-
lcens,plcrumque inter frutices potius, quam ar* bores cenfendaeft.Rariores fertramosalternatimex lateribus nafcentes corticc cx purpura nigricace ca<5os,qui primo Vere ance foha.aut ijj pnmum germinare incipietibus.infcriorcparte ternos auc quaternos flores fimul iunclos fcrunt, geniftx aut pifbrum forma,colore purpureo eleganti:foliadeindeexintervaIIis prodeuntAfari tere,minus tamen camofa ,circinatx propemo,
.dum
rotonditatis,ncrvofa
admodum uti Arifto:
lochiarum,&dura,fuperioreparteviridia,inferiore verd nonnihilcandicantia floribusfuccedunt membranacexpurpurafcentes iiliqux,&: quodammodo tranfparentes,comprcflx, digitalis longitudinis& Jatitudinis,inquibus femen
lentis
i..
planum,durum.
Aliudgenusinveniturperomniaferefimile, Arhoruu prarter florem,qui in hoccandicat, ciim in fupe- '^"fi""riore purpureus fit,& corticem virgultorum qui
candicat potiiis quam purpurafcit. Sponte nafcitur primum genus Granarenfi re- *"&*<
gno,
Hifpanix atque Narboncniis Gallix locis intcr fepes. Alitur etiam in

aliis
& quibufdam
eiamin veteriHifpanix Caftella Belgicis hortis. tc nafcens non vidi fed femine dumtaxat natum quibufdam V v l g v s Herbariorum Arborem ludxappellat.-quidam afihquarum fiveloborumge- Nmim
,
non modo in Germania &: Bclgica fed ob venuftatera. Secundum gcnus flore candido fponhortis
,
nerationeFabaginem-.Granatefesvulgari fermone Alârouoloco , hoceft Siliquam fatuam fivefilveftrem Mauntaniillius regionisincola: D/>:Caftellanipropterelegantiam&venuftacem Arbold' awor; Galh (74M/*r,quafi vaginalem,quia,ut opinor, ejusfiliqux cultrorum vaginas armulantur. certu Thhxc arbor veteribus ilt difta , non facile dixenm . Nonnulh ad Ccrcin o nomine '/* populitertiumgenuseleganterdefcnpcum,' Theoph.referunt.Sedeanihil ahudeft quarn r quod
:
Qv
14*
Caroli clvsI rariorVm
quod Pliniiy Lybicam appellat.Gaza verd pro Cerci Alpinam pofuit: &Cerci>p/$vocabulum ufurpavit lib. 1. Theoph. de plant.Hift. cap.xvin.inter arborcs filiquisprarditas poft
MpawaVjUbiquardamGrarca exemplanon ;/>*}<;, fcd>uy./slegunt. Plinius lib.xxxi.cap. n. mcmimt Siliaua: filvcftris/quam purpurcum rloi em ferre ait: an vero harc noftra fir,difTicile
cft
Cotytea Thcophr.
ex unica ilia nota iudicare. Mompelijdegebam,peritioresrciherbaria: ftudiofi Arborcm Iuda: refercbant ad Colyteam Theoph.deicriptam lib.Hift.plant.iii.cap.xvii.qusefichabet:
Dvm
Qua: vero circa Idam prcvenit Colytcaappella:a,alteiiusgcneriseft,fruticofa,nodofa, multis alis concava, non admodum rara , foho laurino latifoliar Lauri , fed rotundiore amplioreque,ut vel ulmeo fimile apparear,oblongius tamcn , colore partc altera herbido, tergoautem(ubalbidonervofoque,nervulispra:renuibus fibrifqueintereaspropaginesquara mcdiocallocoftarum in modumexcurrunt:&c. Etcap.xim.eiufdemlibri,filiquas illitribuit
leguminum modo. Qua: fane noc*e,pra:fercim fi
utriufque Colyteardcfcriptio in
unam
Cointea
Tbtffhr.
contrahaturjArboriludajplurimun. conveniunt. Po r r 6 Colureaquam fponte nafcentem inquibufdam Auftri$monranisinveni,egregie aTheoph.lib.H1ft.111. cap. xvii.defcribitur ante Colyteam.&cftfatis vulgarisubique
nocicia:.
EamGalli Baguenaudierappetiant.
Kigwi*
SiliquaGrarcis Kepwr/adicvtajValentinoregno frequenriflimaeft,ubieius frucrusiniumencorumpabulumcedit.Confpicicur&aliis Hifpania: locis magna? altitudinis^latequeramosfpargcnsxaudcxillitiscrauiiSjlongifirmiqucramijfoliaalatautTerebin-
Cetervm
thiautPiftaciar,majora,Nouembri&DeccmbriiuluminftarIuglandisferc,infiorcscxrubropurpuraicenrcsfefeapericntem:filiquasdeindedigitalilongitudine,craflas,edules,qua: grana continent Caflia:filiquofa: quam folurivam cognominant,granis nondiflimilia.Galharborem Carouger, fruclum Carcuges: Germant fructum (namarbor illis incognita <3oitt ZSol)<\n& fowtt: Itali Carobt Oofo/f -.Hifpaniarb. A Igarouo Garouo,fru&.Garouad:Vngati t Germanos imitati , fru&um S zcnt I anos Aenjere ,id eft. D. Ioannispanera appellant.
&
&
v_
Lentiscys.
Cap.
x.
Lentifci bi
/l$ri*.
g n a foltimex parte fruticat Lentius,multisabunaradiceftolonibus&virgulcis^ aflurgens lentis, vimiuis inftar obfequiofis,cinereocorciceobductis: interdum verd juandononcarditur, fed negligitur (ut pleriiquelocisad Anam flumcn,quodHifpani Gua^/-âappellant, obfervavijin arboreiuftarma,
TUTA
&
gnitudinisexcrefcit: folia Glycyrrhiza?, firmiora&duriora,atra viridirate fplendentia , alata,
hoccftin longo pediculo utrimquefica,foliorum inter feiemper contrariis pcdiculis,ucin TcrebinchoJuglande,Fraxino,Sorbo,&plerif-
que
aliis,nullo
merum (utinillisj facicnte,iucundi cumquadam gravitate odoris, fapore acidiufculo & ad,
tamen extremo imparem nu-
ftringente:
iis
aut folliculi
:
interdumadnafcuntur veficula: ,culicibusexiguis pleniutinTere-
binthinis flos
malarum
caviscirca
oblongum
pcdiculum racematim coharrens, mufcofus,colorcex herbido pallefcente, nonnihilpurpurafcens:fru&us deinde initioviridis,moxexpurpureo rubcs,per maturitatem niger oleagino-
&
fus,ervi
magnicudine,nucleo duro,nigro,candi1
Ht*i,!
dam medullam contincnte. P r o v e n t copiose per
Lufiraniam
Bat-
ticam,regnum Valentinum,&toto illocradhi ad mare mediterraneum obverfo.atque in GalNarbonenfi:florct Aprili, fru&us O&obri Nouembri primiim macurefcit. Belloniushb.n.Obfervac.cap.viii.refcrtin infula Chio copiofiflimum efle Lentifci proventum,&primariasInfulariumopes& forcunas confiftere in Maftichis fquam folaha:c
lia
&
H*flicht to
filaCbif.
jJmw*.
infu]afubaiiniftrat)collectione;necminoreimpefa&diligetiaLcntifcosifticexcoli,quam inGalliaviteSjnondifFerretamcn arborem abea,qua:in NarboncnfiGallia&Italiaprovenit.Idem mihiretulcruntqui Conftantinopoliredcuntes,in Chioaliquamdiuha:ferunr, nonnihil ramen diffcrre arbufculasab ijs qua: in Italia nafcuncur. 1 c 1 t v k. Grarcis ô5,Latinis Lccifcus,Gallis Lcntifcjtte Icalis Zw///o>,Hifpanis Mata 3
nonnu L
\
PLAN TARVM HISTOR.

y
B.
I.
IJ
'
fccfinonnullis *4r*,Lufitanis aruttra.E)US refina Grarcisp-nr: jtwJi.wMW^.Latims Hifpani* naLentifcina,& Maftiche, Otficinis J/4/?/*, Galhs '-W-Aj. Germams^cf/ demajttc, Hilpanis \Kz\isMa(lue: oleumexlentifcibaccisesprcfiura GalhsAwfc Alma)iga
Hypociftidis vircs Maftichen fanguinis **" Diofcoridcs Lcntifco, Acaciari bvit quid adltnnveteri tuffi utilem elTe dicit: oleum quod e femine fit , cum reieaionibus,
&
&
Ecdcntifcalpiacxpurgandisdentibus ufus quodinpcregrinasregionesafportabatur. vana plenfque nhjs non minus quam ohm.ex Lentifci ligno conficicbantur: ut etiam idonea
eendumelt. Cum in Marbonenfi Gallia degerem
....
,
oleum cx Lentifci
baccis expnmebatur magni ad
Gingidijiivc egioni'bus,quzLentifcumalunt. Hifpani tamenmajoreexpartc krtuc.se r Bimaga:umbeiladetra<2is, dentes acibopurgarefolent, tametfiapudeoscopiosenafcatur &/&. dentifcalpia cx tcmpore fubminiitrat. Lcntilcus fed unica Bifnagac umbelia plurima
:
Tereb inthvs
C A P.
I.
TErebinthvm
marem&femmam
hb.Hift.Plant.
ciens,
111.
induo gencra hoc eft

,
TttAmhmt.
<?/ diftinguic Thcophiaft.
cap. xv:
Marem ftenlcm fa-/*'
feminam fru&tcram, quarduplexfit, una fructum procinusruffum promens lentis magnitudine.quiconcoquincquit: alia, viridemeditum, poftmodum rufFum tingcns, poftrcmomgrumfaciensmagnitudinefaba:, 6cc.
EgoillasdifFcrentias
non obfcrvavi,
tamccfl
diligenterinquifiucrim: nifidifFerentixfintappcllanda:, cumfruticesintcr (comninofnnilcs
fiutumferunt,alccr
manem&rufum, ahcrincerdumadmacuricaccmperdu&um nonnum5
quametiamfrutexnonadultus, aut nimisumbrofo
Max
& iniquo loco proveniens,nullum fert.

1
ma
porro ex parte Tcrcbinthus fru-
ticat^ramislongiSjraris^cinereocortice
Tert i;:hi te&is: fo- bipri*.

.
liailliLauri,aucPiftacia:pocius
{quxplurimo-
rum confenfu Tcrcbinthus

fci
indicaeft, cujus
J
^l
'
"
6!5i
Cf
* *
""" cumillaodoriSjCircaunumpedicuiumconjuga^^ ^^l&iSlijP timvtinSorbona(ccntia,uno,quodextremope^L c^f|1^5% \> ^t&l tSb diculoinheret,impare,&hieme,quantumvide(
._
Thcophraft.hb.ini. cap.v.meminit) cjufdem
<J
novcllafolia, prorfusfererubcntia extrcmisramis germinare incipiunt, nafcitur e ramorum
mufcofus, utolcx, flos, tubcrculis, copiofus purpurafccns, vel phceniccus,racematim coharrens, qui temporis fuccefTu in frudtum tranfic
Lcncifcino fere fimilcm, paulo majorcm &loniorem,inicid viridem, circa vindemias^ ^^ 2 refinofum,manufq3 dum colhgitur mficientcm.mcdullam in
&
continentem.PleSuem &C Carpobalrubefcere incipientcm.ancc macuncaccm,inanem abijciunc, riaue fruciccs eum proponicur,planc fimilcm Ferc eciam vindcmiarum cemporc in officinis vcnale famo quod quales fcre in Vlmi quofdam folhculos feu veficulas fohjs & ramuhs inhzrcntes concavos palhdo aut purpurafcente colore interdum etiam exrremis rarnis obie
,
foliis
nafcuntur, fed
lonk&cartilaguieacorn.cula,var.afoimaexcrcfccntia,concava,qua:(utict.amfoll.cuh; quendam concincre dcprehendunrurcuipermixcacinerea&: fulginofa apefca, lentorem
rxcremenca,acqueexiguaanimalculaalata.
Wteprovenitplurim.sLufitania,, Hifpania.,
&
,..<*, r Galhac Narboncnfis locis,

1 :
i_ubnncer-
NataU,.
durninar&tisfotmamamitgit^ Bellon.us in^Syr.a & C.hc.acolocis refina cx Tereb.ntho chcitur fcTm commcmoracis Afamia vovcnahs Damafcum infcratur,&: in Mefopotamia,aTutcis piofam inveniti.qu*
cata.auxinCairovendicur,referc.
GR xc
lis l
utarbitrot,cJrM^.Fruaum.cjiis Avicenna Granum

C rebinth,narefina,AviccnnaJ J p^^,LatinisT
.
^pui^, LaciniTcrebinchum,Galh r<wfe*/fr,Hifpam nonnulh,acornicuY*V?cat

.
WT
gluccnAlbotin,Officinis. g noc'a J
.
.R^G^q nam
ta
ouamTcrebinchinxnominedonanc.Abiegnaeft. ^ & foh.s eafdem vircs tr.buic D.ofcorides quas Lent.fco , fim.lcmqj cflcj UcuU.u, H v l v s corcici Prattcrcaftuaumduâptiimcffc, fcd ^ho. ilioruxa&parandi&fumendirationem.
CarOLI
CLV.
sliRARIORVM
adve*rfari,exdalfacere,urinam
Terebint bi
fiuclus edu*
movere,venerem excitare , cotra phalangiorum moTfusconvcnicmerifivinobibi. Ejus reiina reliquas antccellic,tefte Diofcoride; Galenustamcn, nonnullarumfacultatum ratione,Maft:ichenpra:ferendam cenlet. Bellonivs lib.n.Oblcruationum cap. xcvi.rcferr, ciim in Ciliciaeflet, in Arabem quendamrufticumincidiiTejquiCamelumTerebinthifruduonuftumageretDamafcum, ut iftic venderct,vuIgo enim illic in cibum recipi Qiiod verd ab alio nemine obferuatum
.
Ik.
V ejicularum
Terebinth.
ufus.
putOjfcribicidemlib.i.cap. Lxv.&dlib. 111.cap.45>. Thraci^&Macedonixrufticosmenfc luniodiligentiflTimoscfleincolligendisnucibusillisaucveficulisTerebinthiramulisadna-
fcentibus, ciim primiim efformatsegallarum magnitudinefunt, antequam in ampliorem formam aut cornicula excrcfcant, &c lftas magno vendere in Pru(a Bithynia; urbe , magnus enim earum ufus ad fericea ftamina varijs colori bus imbuenda ; eumque duntaxat in ufum plus quam fex millia pondo finguhs annis infumi.
Bont quibir.
Bont fbugicr.
C. V. LeonardusRauwolfiusHodoeponcilib.ii.cap.vin.aitTcrebinthi, quod Arabes 5^^,PerfxT^^vocant,prxtervulgaremduogeneraobferva{Te,unummajus, alterum minus. Majorisfru&umquem Arabe5 5^^/^/rappellantpiftacijsformavaldefimilem, brevioremtamcn&rotundiorem minoris, quiilhs5^//2//^rdicitur, cumfuocortice magnitudinem,pifo majori sequalem efle,in rotundum nonnihil concavam,veIuti milium ejus Indicum fivc Dera utriufque fru&um non minus jucundi faporis efle piftacijs, eamq; obcaufam inquilinos abunde ijs vcfci, perinde ut nos pineis nucleis & avellanis. Nafci magnacopiainPerfia, Mefbpotamia, Armenia, raceraatimcoha^rentefru&uutpiftacia:, vcl
; :
Terebinth.
potiusutTerebinthivulgaris,cujusetiamgenusa:ftimantur,cumarboresillumfru<5lumfcrentesoblongiufculisfolijsTerebinthumfatisxmulentur, quanotaaPiftacia, quarrotunmagis confpicua habet folia,differunt. Poflent,pratfertim majus gcnus ad Theodiora phraftilib.ini. cap.v. IndicamTcrebinthumreferri, &adi; ^VSerapionis, Avicenn^,
&
&
lniicn Theopbrtft. Facl.

Bcl.
Rhafis,
quemadmodumminusadeorundemSf/, quandoquidem
ilhipfi
Au&ores
fimi^
lesfaculcates his nucibus tribuunt.
COGGYGRIA.
CogiygriA
hifiorsA.
Cap. xii.
aut tricubitalibus conftat virgis, digitaliscraffitudinis, nigricantibus,in numerofos fubrubentes ramos divifis,hic frutex: foliafirma,denfa, nervofa, tereI
1
cvb
ta l 1 b v
binthinis folijs ferme paria, latiora tamen,
&
Xatfiltt.
orbiculatoferemucronc,oblongis,fubrubcn^ tibuspediculisnitetia tcnuioies ramulos ambiunt,odore quodammodo lencifcino , guftuqueadftringente, non injucundo tamcn: ea fubxftatisfinemrubefcunt,elegantiffimoque nitore oculosobleclant emicat e fummis ramulisquidam vclutiracemus mukorumfloi^culorumcx herbido pallefcentium ,exilibus, longis punicantis coloris pedicellis inhxrentium paulatim dcinde fefe explicantilli pedicelli in latam longamque plumaccam c^fariem, &feminaplanalenticula: modp, fed longe minora fuftinent: radix illi dura,lignofa, rans fibris donata,ut Terebintho. Crefcit fpontc in monte Badcnfibus thermis,quxa Viennaquatuormiliaribusabfunt, imminente, vicinisque quibufdam montanis locis,vbi interdum adeo pumilam erui, ut uix cubitale altitudinem attingerct. Olimetiam legere memini dum Avenione per Araufio:
&
rumagrum &BoullineadMontelimarprofI.
cifcerer,Valentiam Allobrogum
& Gratiano-
Nmiaa
polim pctiturus. Floret circaViennam Auftri? inferioris metropolim Maio , calidioribus locis maturius: Augufto. fru&us maturefcit Iulio VulgusHerbariorumappellathuncfruticcmCotinum, &aPlinioitavocariexiftimat.
&
CotinicertebrevitermeminitPliniuslib.xvi.cap.xviii.hisverbisiEft&inApenino frutex quibusfanenemofacite atinmrtm. qu i vocatur Cotinus,ad lineamenta,conchylij colorc infignis. Ex Herbarios tale nomen obtinuit.Cotmi appella tio re&e tnbucollieat an ei ftirpi quz apud
ta
fiufcdabillisWnomenpotiusinditumfufpicorjafohorumtabefcentiumrubrocolo-
re, quo
Cotinum inficere fcribit Plinius.
Idem
Plantarvm histor. liber
i.'
l
#17
Cogygn*.
;
IJem Pliniuslib.xiii.cap.xxm.Coggygriamdcfcnbitin hunc modum Similis&Coggygria folio[unedonivideIicet]magnitudincminor. Proprictatem habet fructum amittendi 1 anugine (pappum vocant) quod nulli alij arborum gencn cvcnit . Ea fanc plurimas notas ha bec noltra; nuic ftirpi convenicnces. Pliniu s auccm co loco ad vcrbum ferc cxprimic Thcophrafti xoxxv fxnAiav lib. 1 1. Hiftor.
1
phnc.cap.xvi.delcnpcam pofta\J)>dym.ofxoiov ' i?) rtsroic, to QvMov x)

'tvcf)>ov
tJj?
xoxxvfMiXiac,r6Si Tbtofb.
dxnx.'oatxzi>
(XiKpbvômoViîir^roiX7ra7r-'arS&air6vxafi7r6v. rro yapovS'' e$
ivoc,
oAAa
tTwâ.utvulgatahabentexcmplaria: at xoxxvrfiac, legilTc videcur, non xoxxvjuriiac,, quam Gazaprunum incerprecacus eft ciimcamenanimadvcrcere pocuilTctcundcmTheophraftumaliam xoxxufx/xnXixv hoccft,prunum abhacplanediverfamlibro im.Hiftor.plant.
, ,
cap.in.defcribere. Iraquelibenteraflcntior do&iffimo Ruellio, q\iixoxx.v(MiXtas vocempriorelococorruptam eiTe ccnfet,& xoxxovnXiiac, Iegendum elTe fufpicatur vA/enim apudTheophraftum ctiam Vncdonem ilgnificat,cujus fo!ijs,frucicisquem defcribic,foliacomparat. Aptiiisigiturmcojudiciohanc ftirpem Cocconclciancum Rucllio, aut Coggygriam (fi quisforte
:
XtX*tll>U0
Thcophraftumficfcripfi(recumPliniocenIet)appellabimus,quamCotinum; ciimxoT/po? &l Theophrafto Diofcoridi oleafter fit. Hoc fruticeadparandaconautuncurCoriarij, nonminusquamrhoe, cumahbi, tum circa Viennam Auflriar.ubi etiam rhois vulzatc nomen Sumach indiderunt. o
&
Rhusobfoniorum&Corianorum.
-O
I*
quiainRhois, quocoriaperfi- KhmCotU ficiuntur, mentioncm incidimus, ab mftituto "*"" noncritalienumdceohicnonnihilagerc, prartcriTiifsaejushiftoria,quxluculcntcradmodum
Cetervm
aThcophraftoprimum,lib.iii. cap. xvni. Hiftoria: plantarum , dcmde a Plinio lib.x .cap.

1 1
v i.& lib.xxn i i.cap.x i.poftremo a ncorericis plcrifque dcfcripca eu,ne aft agcrc vidcamur.
um
InHifpanvcavero mca percgrinatione magnumejusproventumSalmanticenfi agro cffc,

,
lfticquequseftusgratia diligentcrcoli, obfcrva-
co confcruntur ncc minore cura coluntur quam vincta,alioqui ncc tam

agri
,
bam. Multi cnim
aut fi cultura abfit,dcgcnerat (ylvcfcit: imonondefunt quivitibusintcrferanr,

larte aflurgit,
&
cuIcur;ecompendiumqua?remcs,uteademopevitibusfodiantur. Carduncurfingulisanniscnati furculicubitalesad radicem ufquc aup
'
racum
fummam tellurcm .deindc dcficcantur, in pollinem rediguntur,& in ufum convcrtuncur,ad parandacona.

Officinx hunc fruticcm Sumach nominant Arabica appelUtionc, Hifpani cuwaqut , Garlli nonnulli Rhon.
\
Pliniuseodemlibroxxiin.cap.
alterius Rhuis,diverfi a fuperiore.
xr.
meminit
Rhus forh
Fli*ih
.
Ncc Rhus,in-
quit,LatJnumnomcnhabet, ctiminufumpluribus modis veniat Nam & herba eft filucftris,

.
fblijsmyrti, cauliculisbrevibus,
tineas pcllit
:
quxvenena&
,
& frutex coriarius appellatur
fub-
rutilus^&c.H^cherbaRhus.quantumconijcerelicctêaefrevideturquamBrabanti&Batavi <x$l appellant,nonnulli Galli p/w*#/,magni inter eos ufus ad confervandas atineisvc- ajrf. ftes,&Belgisetiamadroburfu#ccrevifia^ddcndum: illicniminfoquerefolent, utmagis *imcnu caput tentet,& tomulentos potorcs cfficiac.
'
Eft&aliusfrutexfolijs Oxymyrfines, florealboinHifpanfa& GalliaNarbonenfi fre-
quens,quodaoonnulhsRhusPlinijnuncupatur. VerumcumisnuliiusalteriusRhuismeminentpraterquam llliusquam hcrbam cognominat,& Coriarij fruticis,cujusfcmen mcdicamentis&culinaMieceffarium arbitranturperitiorcspotnisadDryophoniPhnij hiftoriara accedere: talis enim eft lib. xxvi i.cap. ix. cjus defcriptio. Dryophonon fimiljs herba
:
Dryop^ p/y.
eftjCaulicuhstenuibuSjCubitalibus^circumdatisvcrimqucfoiijs^pollicariampUtudinejqualia
oxymyrfines,fed candidionbus mollionbusque^florecandido fambuci,&c.
B
1
ROBVR,
.1
;i
'
X8
Caroli ClvsI RARIORVM

ROSVR, QvERCVS.
Robur
iii.
l^.xl.U^SV
xiii.
?*>'
CER.R.VS.
Cap.
Robur
i-
u ii.
*w\.j*
Vt verd Ida?i drjl v tohrkv- videreconfucvcrun^Wgencrafunt^^quam nonnulli Robur, Gazanuncplacidam, "'' """" alijs Quernunc quercum vertit; etiy &a4,qux Cerrus ttA*<PvAAo?, qux Gaza: Latifoha,
1 1 1
O bor
quina gcnera 1 nonnullis aflignari,ab alijs foliim quaterna/Theophraftus lib.
nomine difcrepare. Hift. plant.cap. ix.&: x.fcribitmonnulla tamcn
quarram a'A/cpAo/a>, poftremam &: amanflimam />/W/ , five Cerro. MaeedoVcnquercusÂaTÂorqua: dulnesautem quatuor gencraraciuntjfTuuo^w-.quae Gazx qux amaram^Wp^five Gaza: Cerrum,que. rotundam glandemferrhanc noncemtftfvor nullum animahum gnftec ftenlem omnino , alij vitiofum frudum ferrc aiunt, quem
TOipyAA,
nulli
cus:<M,qu*Efculus.' *%>Ao/ac>UVpAo/os,GazxSalficortx, ahjsCerrusfcmina: timnia five Efculo,deinde iuipifi, tertiaratwA*fructifera: dulcilfimam autem glandem efTe QnyeS,
Pr2
ftonaThb.xvi.cap.v. &: vi. Nosverdeasarboreshicdefcnbemusqua:perHifpanias,&:in AquitamaCantabrisfinitimavulgd /?**/*, deducloaRoborenominenuncupantur, quaf-
Qui plurade his vokt,confulatThcophraftum qaodiximuslibro,&Plinij NaturalisHi-
Rohur
i.
quc lllis fimiles in Auftria & Panuonia obfervavimus infuper Cerrum , &: nonnulla dc Quercu non vulgana. -/ , . rj u n. fedhumihor, robufta matcric, Quercuivulganadmodumiimiliseft, Pr. ior igitur,
: .
ftmptr
rtat.
vi-
ramorum alis cavo : folia magis finuofa&: incaudice maîs contorto , frequentioribusque quam quercui,ncc ita vindia, fcd averfa parte molli canaque lanugine pubcfcentia. cifa Aquitania fupra Burdegalam, celfis Caftellx veteris montibus atque Frcquens cft Hifpanieriamtribuant vulgan Qiicrcui , qux ubi Bffiie dicizur: taraetfiidem nomen montibus Calpi fretoq; Herculco vicinis femper viret. Quercum Hifpanijs frequens eft, bellotasgrueâa a quibufdam vocari , mietiam propric Suexigo Hifpanis dici , &C Eaztm de
&
Rebur
i r.
Pannonia crefccns , ftrigofioreftQuercUjIignoduriorc, foliominusamplo, altcrapartenonnihil incano, exiguam Mu(ral. glandcm fert:incolx a duritic etafiwlc&rf appcllant,Vngari Kememcberfa, nonnulli
Alte
r.
a,
Quercus fere magnitudinein
Auftria, Styria, &:
Rqbur
m.
T b rt
a, humilior eft,&:intcrdum
humanam altitudincm non excedens.alioqui prio-
forma, caniciequeomninofimilis,utilliuspumilumgcnuseflcvideatur: magnitudine,adedcopiofam,utaliquando ramufcrt hxc pnrgrandem gallam.exigui mali memincrim:inlum, vix palmum fupcratcm novem aut plunbusgallis onuftum colligerc hxrebant ea; galla? ipfi ramo comigux fcre , fcd fine ullo ordine , rotunda quidcm &: veluti fphzrica
rifacic, foliorum
,
*
PLANTARVM HlSTOR. LIBER

&
I.
19
fpharricafigura confpicua:, fedaliquoccuberculisrdperfa:: rubcntexdumrcc/ntes, prarfcrtim ea parcc qua iolem fpe&ant. I nveniuntur in liuj us folijs intcrdum piluhc ijs fimiles
qua: Quercus noftracis folijs innafcuntur. Multis Caftclljeveterismontibusfrcquenseft.&plcrumqucnumcrofisabeadcmradice

ftolonibusfruc.cac
.
Omneseciam monces VicnnxAuftrijevicinihocrobonsgcnereabun-
danc,quod fimilem fercgallam: fed nonadeocopiofam. Hujus ramis concorris,deinde filTls &: exficcacis , Thcda: loco ruftici ucuncur aliquoc CaftelLe veceris locis,prarfercim circa S. Marcinum Det Cafianal. Qvarta, inarboremcxcrefcirpufillam:ejusicemfoliamiriorafunc, duriora, angu- **?"**
ftiorajnonadeoprofundeincifa&finuaca.fcdveluci aculeacisdenciculiscanciim ferraca,infcrnequklem candicancia.iednullamollilanugineafperfa. Frequenccm eciam ifta aht gaU lam fuperiori fimilem,& acucis cubeicnlisornacam,palhdiore camen colorc.
"
V^
Robur
3****- UA*
v.
!
Robur vu.
.ni
Sit*.
'"'
%+***&
i^x^-
L+**
M'?
l**i.
Uf*t, jri
magis concorus, rugoiiore- Rti v O alijs mmores, lzves & fine cubercuhs, ealte iccm excremis ramulis nafcuncur, duccorcice:
v 1 nt
a, huic fere fimilis
eft:
fed ftolon.bus brevionbus
cU>fcexrurtbmgricante,ijsq^ NafcicurucrumquchocgcnusinLuficanizfohcudinibus icinere Vlyfllponenfi nonpro-
culEbora.&abincQiisC^rW/anuncupacur. . frucicispocius, quamarbons humihseft, ncchumanamalcicudmemexcedir, Sext a fecundz fcre fimihbus.fcd m.nonbus, ncc donanda: cenuibus & lencis ramis.fohjs nomine cern^ auc piurcs fimul nafcuncur, finuofis,minorum gallarum, qua: pierumque binz, aded
,
.
,....,
Wti#
Nafc.cur in Auftria
& Pannonia: nullum camcn cjus nomcn vulgarc incellex., fed ruft.ci
.
cunica pucam.nigland.s qui ligno membranaceuscohaerec: quineciam etuscortici hbcr , Decoaurnex?jsdacurdyfenccricis,ca:l.acis, fanguincm exfcreanubus Tncain fubiccta.
.
querns vulgan haud mmorem, camen majoratt molliora.Hoc fercglandem ahquanculum In rehquis genenbus, prxcraffiorem,calice plan.ore,admodum amaram incerdum eciam terquaminfccundo.nullamglandemobfcrvavi. . . r . r przferrim intenor fubie- im*u porro adftringendi vim habcnc,tefte Diofconde, Omnes
.

alitn m.hi obfervatum.Ejus ramuh adedhumi le.ut rard pedem alrinSine fuperet.nufquam foha ad quincum gcnusaccedunt, xibiles,vulgaris Quercus ramuhs fimill.m. tenues & fl e
:
cumfecundaconfundunc. .! -. r quisad Quercum referre ma,. quoddam Robonsgenus(mfi I n v e n 1 t v a & fcprimum & Aldea Galcga non procul Vlyffiponc arenofo folo frequent.ffimum Mfe** hc) incer Rio frio, !-*
&
pelTo,feminisfluxionc vuivxlaborantibus/ubdicur.
Cetsrv m
20
*.
J
*

Cerrvs.
C
CerrihijleTt*.
t e
rv m Quercusgenusnonmodo"
,
in Vienncnfi falcu
fed plerifque etiam
Pan-
nonix fylvis frequens cft, cadem altitudinc qua vulgaris Quercus, atquc etiam celfiore
afliirgens, caudiceercctiore, cortice craffiore
& magis fcabro

furis, fed
v^
folia frequentioribus incialtis divifa
<v
//
V
t^\
<'
/
V
habet, quam Quercus , &longioribustcnuioribusc]ue pcdiculis inhsrcntia ramulos breviores , frequcntioribus nodis obfitos, gemmas minores, aliquot gracihbus foliolis ccu ftami-
minus
&
nibusautvillisfeptas: florcsraccmatimcom-
pactos ut Quercus, e quibus, uti nec in quercunalcuntur caliculi, fed ij brevi craflbquc pediculo annotinis ramulis adharrent, non
infoliorumalis,
omnino
hifpidi,
cchinati, in quibus glans eft brevjor, obtufiore mucroneprardita, qua:
&mollitCr querna pauld
&
Autumno macuritatem adipifcitur: adharrcnr,

interdum
Ruftici
inter folia, multis veluti
fquamis
1
conftantiacapita.
& matcria caforcs oprime cam
Quercu vulgari diftingucre norunt,iIlius matenem candidiorem, laxioremque, &: ad opera

ciyfoax}'.
minus aptam cenfbnccs. T.H.EO.P h r a sto Hift.plancarumhbro

,
LithoxyU.
Mcns ferreus.
euyfawl Plinio Natural.Hiftorias libroxvi. cap. v. Cerrus dicitur: Germanis Gcwlcycl/Vngaris Cher fa. ;\ v i v s Cerri crafliorum ajtqueecum tenuiorum ramorum libralia intcrdum aur majora fragmenta in lapides commucata,ipfaqueaded matrice m nigrum filicem converfa(fupcrfide tamen canchda &: friabili remanente ) atque naturales ipfiusligni venas ,S)rbcs, reIll.Herois D.BalJiquamqueformameriamnum rctinentia, non modoerutaconfpexi, thafarisdeBatthyan (cujusinhacHiftoriamcntiofarpefir) munerehabui: fedipfcetiarh legianno m. d. lxxx. mmontis Eyfenbergvulgdnuncupati ,&Pinka:fluvioPannonia: imminentisacclivi,quaadvallein7 ///^/WabejufdemfluvijeampcrluentisnominenunAoZbvorov fpectat. cupatnm,defcenfus cft,atque ad Auftrum Obfitus ismonsohmfuit (quemadmodumadhucvicini) Quercus&Cerriarboruni
ift.cap.ix.
&
&
rJftrAX
nuncvero vinetisgenerofiflimi vinifcracibus,quibusvarijslocis infpcrfa?funtdivcrmaximouimque pcrficorum malorum arborcs. Eft autcm hic fi genens prxftantiflimorum monscum vicinisaliquotpagisjammemorati 111 Dn.de Batthyan. p.m.
fylvis:
QmnmtUj
tifrhm exo-
"'*'
t ineodcm Vicnnenfi faltu,Latifolia:ampliffimasarboresinvcnianno M.D.LXxvnr. cuj u $omnes "landcse longis pediculisdependentes,maximacxpartcnon modoobfitXjfcd quafiinclQfarerantviridiquadamexcrcfcentiamultisin^qualibusangulispr^dita&fcabra, qux rcficcata,gallarum modo dura firmaerar,quarum etiam vicem explere potuiflec.An idvitiumillipcculiarefuerit.&fingulisannisarboreminfeftctimelatctjUtquifcmeldum-
&
-taXatpcrcam faltuspartem iterfccerim. tffcumqucr. C e t e r v m latifolia Quercus per mulcas Pannoni* fylvas vifci feraciflima eft id timm. Vngari Fai gyogy> id eft arboreum umonem vocant ipfam vero arborcm Telj fa Ilicem
: :
etTcexiftimanres.
B r y porro gcnus plerifque Oceani littoribus obfervabam,quod, an ad Quercus marinx hiftoriam refcrri poflic, facile judicare non poflum licet cum ea quseTheophrafto hb.
i
:
HiftorixPlantarum iiii.cap.vii.defcribitur,nullam affiniratcm habeat. SlueuHsmaNafcicur aucem hxcplantainfcopulisquimarialluuntur, autmarina aquaoperiuntur, rmtt I ciim seftus receffit nullo modo fufine ramis,fcd oblongis latifque folijs,adeo molhbus, ut ftinere fe q'ueant,fed in faxis ftrara atque diftufa confpiciantur multifida vcrd funt harc folia &fecundumalarumexorrusarquecavitaces,bullasquafdamaquaplenascminentcshabcnt,eorumver6extremainquoddamvelutirudimentumexiguicucumerisdefinunt,fubflavefcens,aqua plenum atraviriditaccprsedirafunrquamdiu fubaqualatenr.autrccenre
. ,
:
amarinisundisejeta:ficcataautcm nigrefcunr,&glutinisinftarfplcndcut. NuIIisradi
t
-
bus firmantur: fed lepadum modd faxisâut Gftrcorum
teftis
inhxrect.
ci-
Mem
6
rJ cv
Plantarvm
Quercus marina.
histor. liber
I.
21
>?
^^^- V^" ^
M
E
& aliud genus in Flandria: & Qutnwm*.

&
Zclandiarmaritimiscolligere,folijslatioribus, un * " tenerioribus , finuofis, confertim nafccntibus,

pedali interdum longitudinc, alia foliaex - media cofta profcrecibus,uc in Chamzgenifta,
*"
ea dura aquis operca f unt virefcunr,cjecta vero reficcata , candicant fragihaque funt: in hoc
&
ênerc nullas vcficulas obfervavi, fed extrcma
oliorum plcrumque in latum cxpanfa
faxis
inhan:cnt,aut trabibus in aquamimmiftls ad infringendum xftus maris vehcmenriam.
C^v e icc v s vero marina Theophrafti loco sw. jam mcmorato dcfcripta, folium habet carno- * ihtofk.
'
fum,cenue,& Myrica:fimile,coloread purpuram accedens: forma flcxuofa, atque in Iatitu-
-dincmdiffufa, ramosbrcves, contortos, fpif. fos: magnirudoarboriscoca,cubicalis,'aucpau16 altior. Vtilis m ulieribus ad lanas inficicndas. Iftam aliquandocolligerc mcmini ad marc mediterrancum , tempeftacibus inlittus ejcdam cum AIga,& alijs maris purgamens, dum Mompelij agerem poftca ctiam circa Calpen :& Valentiam,dum Hifoaniam peragrarcm verriim cubito minorem.durifTimoligno.Ejusra-mialbafalfuginc adeoconfperfieranr, utfaccharote&i viderentur, in modum foliorum Tamaricis aut Erica: vulgaris formati,fed crafc fiores intcrdum etiam omnino purpurafcen:
tcsfuerunt,nonnunquampartimalbispartim
purpurafcentibusramulis conftantes. Nullas radiceshabebantarbufcula;, fedinfima parte plerumque aut lapidibus aut oftreorum teftis adrmebanr.
plana; erant,
&
Multas etiamhujufmodiarbufculascubitales&amphores.numerofisramulispr^ditas, tumomninoalbas, cumprorfusrubefcenres, cum plurimis alijsNacura?miraculismagna diligentia conquifitis adfervabat Imp. Maximilianus 1 1. fclicifs. mcmorix, infua arce bttftotf/ fecundo ab urbe Vienna miliari.
S V B E R.
C A P.
,
XI
T I
I,
SVbems
duo generaClarifs. Matthiolusobfervavit: ego unicum tantiim, nififorte quod in cxtrema Aquitania Pyrenaris proxima nafcitur ab eo quod per Hifpanias frequenseft,diverfumfit.Nam Aquitanicum fquodquidemconfpexi) foha non retinet, fed hieme abijcit: uc, cum menfe Aprili in Hifpanias proficifcerer obfervavi, folijs enim prorfusviduacarerantquotquocSuberis arborescirca Bayonam confpexi. Quare Theophraftus hb. i n.cap.xv) .Plantarum hift.non lmmcricd tribuic Suberi deciduum folium,cum dicatarborem efTe Pyrrehnar familiarem.
utprimo afpe&u plerumquefallat.nificortexcraffus, &difrumpi folituserroremdetegcret. Majus
Subtru Aquittntcifi*
lia dtctdH*.
Qvo veroinHifpanijs nafcitur, perpetuo viret ut Ilex, cuiadeofimileeft,
suberwj},^
**"**'/**
eftlliceplerumquej&caudiceûbiadolevlt) longecrafliorc, cortice item dcnfo, carnofo, vlTcnP' fcabro,& rimofb.qui nifi fuo temporedetrahatur, dehifcit, ali<5quc fubnafcente expcllitur: eo detra&o,qui fubeft riovellus ita rubet ut procuiafpicientibus arbores rubrica aut rainio pic"fce videantur.Subens rami Ilignis firmiores funt,folia majora, longiora, molliora, fuperne magis virentia,interdum nonnihildentata.aliquando minime,ut in Ihcc. Glans ma~na,ubi macuruitnigricans,Ilignalongior&obtufiorccufpidc,calicc ctiam majore ,magis ifpido, &perorasmolliterechinato; glansadmodumadftringentis& exficcantis guftus, Ihgna multo ingratior: magna ex parte conjun&im nafcitur,uc poncica nux, Ccd crafTo breviquepetiolo,&firmiore.quam Iligna. Ramulisnonnunquamadnafcunturdura&lignofaquxdamcincreicoloristubercula, adeo firmiter inharrentia ut nifi fradto ramo eximi
,
&
non poffint.
Nafcitur plerifque Caftella; novar,Bartica!q5locis,prxfertimcircaf/P^r^îJ//>4^/,ubi ***/* ingcntesejus funt fylva:,& totaadeo Lufitania.
SedMacchioliSuberalccrum oblongisanguftifquefolijs quodPifanoagronafcitradit, mihi nunquam confpe&um, quemadmodum ncc illius Ccrrofugan Scnenli agro frcqucns,
quod
'
22,

Suberlatifolium.
I "
* '
ouod Theqphrafti Arcadum (psXXcxfyvv efle cenlet:Italiam enim numquam vidi, licet ter profedionem tentarim,femel confcenfa Maffiliz nav i,bis ad alpes ufque progreffus: fed negotia perpetuo me revocarunt.Ideoque in pofterum omnem adeundi Italiam cogitationem depofui. porrd arbor Gr^cis <pgAAoc, Latinis Suberdicitur. Hifpaniarborem alcowoque, ipfum corticem^rc^ de alcornoque vocant,glandcm.
L^"~*
<&tW-
Hmc
V
0>*
^
LiegcBf&>-
communi cum
iligna
nomine&v^/a
,ltalisar-
bor/^tfr^Germanis1>(ititoffcU;o!^dicitur. Galli
arborem & corticem (qui illis potiflimum cognituseft) Luge. Miror autem plurimum , Belloniumlib. n.Obfervationum fuo Liege fru&um cdulem Memsecylofimilem tribuere nifi forte Lteqe vocabulo aiverfam aSubcrearborem intelligar, prarter omnium Gallorum reccptum morcm Mihi certe nulium alium fru&um in Subere videre contigit, pmerglandem modo
: .
dcfcriptam.
Qv
q^v,e
rawvs
libello
quem de Laudi-
bus Provincise infcripfit, triplicem Suberi corticem tribuit,fed prarflat ipfum audirc: nam qu^-
daminejus
fcrvata.
Subcr Quiqueran$.
hiftoriatradit, abalijs
minimcob-
Suberis, inquit, arboruberrime inOlbienfi deora provenit, llicis fpecie, glande majore Hunc veftiunt cortices teriore 5 trunco ingcnti tcrni primus praxraflus,qui in cadorum om-
&
&
nium pene vaforum obturamenta
adfcifcitur,
:
pifcatorumque retia,contra premcnte plumbo,elevat, ex eo fiunt etiam slvearia fecundus crepidas munit&hibernumcalceatum. Extertio fubtiliatqueadmodumdelicato, fiunn patcra:, e quibus quidquid he&icis propinatur, magna utilitate hauritur E6 melior harc arbor quo vetuftior. Detrahendis corticibus ha?c eft ratio. Qua ftipes telluri com m ittitur circumfcinditur ad lignofam ufque materiem , pariterque in fummis humcris antequam in brachiadividatfefc moxafummoadimum finditur, detrahiturquetriplexcortcx. Non cxplananturaqua, fcdigni, necdemuntur nifitcrtiomoxanno. Quodfipaucisdicbusi
. ; ,
tonfuralargi imbresintervcncrint,arborinterit,quodrai6accidit,nimirumregionccalida ficca &: temporum obfervatione raro fallenre. Ha&enus Quiqueranus.
&
inHifpanijsprimumillumprarcrafiumcorticcm dumraxatdetrahcre folent: quo non modo ad cadorum obturamenta, alvcaria, &: nonnulla etiam vafa ruftici utuntur, fedetiam adtuguriorum, parictum, .Scmurorumprxtexta, prarfertim ineaBa^tica-partc, quam Eftrcmaduram vocant , ubi interdum totis pagisajdes magnis fuberis fragmentis imbricum locotedtasconfpicete licet. Idcm corte* exteriore illa fcabritic dcrafa municndis crepidis&hibernocalceatuiidoneuscitaqucvidcturCîqueranuspmervcterum Au&orumfententiamexpr^craflbillocxtcrnoquccorticcbinosfeciire: nam fcabritia illaextcnorad nullam rero utilis.
.
Vervm
I LE
MAIOR.
j.
C A P.
XV.
duogcnerarccenfetPliniusHift. naturalislib. xvi.cap. vi. Vnumfolionon ra. mulrumabolcisdiftante, quod c-ju/Aag Arcadum efTe videtur,Theophraftodefcripta hb. nj.cap. xvi. Hift. plantarum,quam Ilicilimilemfacit/oliononaculeatOjfedmolliore profundioreque. Q_Y M aucem mihicognira,arboreft Mali aut Pyri magnitudine , multofrequcntiorijlicumaWu bipri*. bus brcvioribiisque ramisprajditaquam Suber, quos lare fpargit: foliaperpctua, fupcrne viridiajinfernccandicantiajguftuadftringente^foliisSiibeiisminoraj&magisorbicularajin adulcisarboribusplerumque fineaculeis, prxtcr novella, &nuncprimiimenata,qua:aliIlicU J.gent
IL
ic
quantulum incifa, aculeata funt
ecrrc in teneliis arboribus ante
quam glandem ferre inci-
piant.omniafoliaaculeataobfervabam. Multosinextremisramulisfert oblongosiulos, quiinflavos&murcofosflofculospolline^tenuipulvcreperfufosexplicantur.Glandese floribusnonoriuntur (nam funtinutilcs) veriim exalijsqtfibufdamfeparatispcdiculis: ea* autemquernisglandibusfuntfimilcs, nuncmaJQreslongioreique, modominores&bre-
viorcsjquajnonnunquamantematuritatemnigrcfcunt^&gummiûoddamredduntguftu
calidum,
S
*3
Plantarvm histor.
Ucx major.
llicis
LIBER
I.
majoris ramus florious
y v
non ingrati.Maturarum correx five putamen nigricat, nucleus can^dus,firmus & dulc.s eft, ptsierrim majorum utrsque tamen a nonnulSmaxm?
calidum,faporis rarnen
:
tuntur,iUisqucnonmmusavidavcfcunturacnoscaftaneisautaveII foroSalmanticenfi, alijfqucHifpam.locis,
Pnon.mmen^
vcnabSS&Snr
fl
n.\T,n^l
^"
'
infufeiirkmnn..^ Tamefis ripam, fupra pontem qui utramque urben con^t ^mufi m.s przdiram admodum fragilibus, mqu.bus confulo ordmc &foari^ Hnpamca, fofijs fim.lia.FlorSbar fnb finêm Mai, pau.c
i
Hac vix minorem Londinianno m.
d. lxxxi.
?tE22lET22Z A'"" nT / r' S^fflSf
?V
moamplcclipoflct. H*caîorenonnihuSffS orb cuta habebat folia,buxe,s interdum non amphora , nulUstulto7cZl âffi fubtusincana&rupcrncvitennûtpnonsfoliarnullosinife
Altera porro etiam vaft* magnirudinis in arcis reslx ad Weftmonafterinm hi i-u *" tur.fedmagnitudinecum fuperiorenonconferenda Iicctadc6craffi!Srir^ a ucne
SS* "^^
1
dem ferret ncmo indicarc potuit. An vcro Ilex mas ut,quam,PIin,o

gant,nihiIftatuetepoiTum.
tcftc,glandcm * w*c nc1UVI fcrrc ne" '5
Qjjamdocti(TimusMatthioIusexhibet,mihividcrenonconriaif an. J fn-A, r renla-eftquodPliniusinltalia nafcitraditfohonon nam obIon' gum anguftum eft: Matthiolus Hetruriam ca fcatere aflerit
&
&
JX^Sîg
c^ nobium
'^*
ViscvMauthyphearinnullalhccoblervaremcmini.fedaiiquandosranumexDuni ceo nigricans in ,)s arbonbuij quz frcquemcs nafccbantur iilva illa pone
lgodiaum,Momp^
ftoadpjngerecuravi
:
&
ceum mufcum cinerei cotons cramis depcndcnrcm, qualem
qu. vero florem habet, expnoreLondmcnficxprciTuseft,
m Uicis ramo fua glande onul

namquos
cxHifpaniaattuIcramramos.florcmomninocorruptum&attritumhabebanr
Copiosenafc.turperuniverlkmHifpaniamlocispr^fertimcampcftribus&coIIibus ra ro .nmontibus, Lulitamarnonadmodum familiaris^biSubcrfrcquenriffimuS "Varbo nenfis Galha& Provincia Il.cc et.am abundant,fed minorc glande quam H.Znca
*& CkfgverA Gcrmanis &
NenGr.xcumc
wAwvocat.Hifpama&/4,autÂ&A*.
Vngaris ignojieft. Fruttum fhcophraftu ex ^**ci r
HoncZ
w """"*
.
Qv^ b v s-
2A
'
-Garoli ClvsI rariorvm

b
ceduntur i v S h a m Caftdls vcteris locis Ilic is rami uftulantur.qm congerumur ,& luto opcriuntur,deinde (ubjeflo ignc in carbones aceTvos Salmanticamalialocadeportantur Arborunurunci, ad molarumfabricas&ahaopeu
&
cubitali longitudine,m ftrues
fcrvantur:eftcnimmatcriafirma&durabihs.
_
Cap.
xvi.
Ilex coccigera
llieU loctigt*
NV
n cvy a m alre alturgit harc llex,fed multis ab eadem radice prodeuntibus ramis
ri hifteriA.
Natales*
fruticat,duorum aut trium (quando plurimum) digitorum craflitudine,fa.penumero uniustantiim, autetiamvirgultistenuioribus, ramofis: foliaillifuperiore lliceminora, aliquantulum finuofa,magisvirentia,nec averfa parte adeo incana, rigcnubus aculcis armata quar vetuftate valdeamaram incerdum rubefcunt: pufillam echinato. fertglandem,calice fpinofo r e s c i t multis Hifpania: locis, in NarProvincia; no dubium, boncnfi etiam Gallia quin& plurimisahjs, fednonubiquecoccum ijs foliim regionibus quar Mcditergent . ranco mari vicina: funt , &: magno Solis ardore
,
& &
&
Nam
,
torrcntur
animadvertebam Sed neque ciim enim frutex adeo adoiftic perpetuo fert lcvit,ut glandem alerc incipiat,coccum non ginafci
.
:
gnit:ideocJ5 fblent incola: quadriennes aut adultiores frutices urere, ut
proximoanno
novelli
rcfurganr, qui deinde fingulis annis aliquot fub-
fequentibus coccum ramuLs inherentcm mftar exiguorum piforum coloris cinerei gignunc. Huncpueri& muliercuhe coll-gerc folent &_ mercatonbusvendunt, quimagnaejus copia coa&a , deinde prarparata, in Emporia pcftea
mittunt.
I
p s e frutex Diofcoridi jl'owo$ fZuqwtri, Lati-
Womtn*.
Coccus infectoria.PIinio aquifoliailex. Hifpanis major frutex qui glandem (cttycarafcadinis

cirur, qui vero
coccum gignit, cofcoja. Granum
Omnes tamen hasejusdotcs Ilex folo provocatcocco.Granum hoc pnmocjueccu fcapus

,
fruticis
parv* aquifoli* ilicis,cufculium vocant.penfionem altcram tnbuti paupcnbus Hifpaniatdonat.Arabibus^r/^, Hifpanis^r4*4^/w/^r, QÛvermtSon&Cgratne, vA
0rairjed'efcartatf,dicitur.
J*cnlt*t$t
Porro
ter
coccum vimadftringcndihabercvulneribusque&prxcifisncrvisconvcnienmulienbus in difficili ex accto illini,teftis eft Diofcorides. Mco temporc in Mompelio
fcobemcjusexvino,autconfeclionemalchermes
pra-beri folivites ejus
partu, &.collapfisviribus,
Coecut PsM'
ftni*.
tam memini. . C e t e r v m Cocci etiam mcminit Paufanias m Phocaicis .

.
...,,._.
n Perpetui mter
Tauf*ni(U
tmixuUtus.
fruticisordincs,quemIones&:reliquiGra!cicoccum,GalatarquifuperPhrygiamfunt,pamagnitudinequaRhamnus,folionigriore&.moItriavoce //^nominant. Crcfciteadem Solanifru<Stuifimihs, ervi liorequam Lentifcus, inreliquisLenrifcofimilis: ejusfrudus cocci frudu pufillum animal ldfi maturofructu inaerem exihema<mitudine: giimitur rir,Ratimvolucrcfit,culicifimilimum.Vcrumpriufcjuamconcipiaturanimalculum,cocci Paufanias. Veteres fructum lcgunt: cft ttiam animalculi fanguis tingendis lanis utihs. Harc autem codices,ut a nobilifs.viro Iacobo Sufio,grarce. & latinc lingua: pentiffimo admonitus fum,non habet tfvoc. nec *iva>fc6 Trpo? & Trpiva>,hoc cft llex & ilici pro lentifcus &: Ientifco: Lentifco ? facilis aufanele-tio leginma eft nam qux fimilitudo cocci infe-tonar cum
qux
tcmeftlapfusa^pftocinewVoc.
Hyt.
Ab
//;xautemGalatarumdedu_tavidetur^;/?mvoxapudPlinium hb.
ix.
cap.xtr.
Hyfginum
Vitruuiusetiamlib.vii.cap.xini.hyfginimeminit. o c c v m quo modo gignatur, &: eius colligendi rationem Quiqueranus hbro
fupra
Plantarvm
fupra
histor.
, ,
liber
I.
Ixtifiime viret,fohjsla:vore pratfulgidis, fpinarum vallo ambicis numerofo " L,n ""* , ttolonc aflureic s&* mT ' in modum Rofarrj:a noftns Fagi appellationem fbrcicur,quam vis nullam fagi
memorato multis vcrbis declarat qua: hic fubiunximus. Ihcis duo gencra: alcerumarborcfcens alterum frucexexiguusfefquipcdali rroceriure
imagincm
2J
cri fcpfc.
re-
Proveniclocisplanisquidem, fedinalcicudincmeveais, cxilibus&liciencibus coIhbus,(ed mfcecundius. Vere medto roran imbnbus frutices , coccum hoc modo ordmntur. Vbi lmus fcirpus fe m duo brachia partitur.in horum raedio primiim omnium increfcit
pratlcncec.
rotundum quiddam magnitudinc & colore Piii , hoc Matrem vocant quod ex eo cetcra
,
,
granaproducuntur. Matrcsporrohabecutplunmumquinquequarhbctcefpirumfamilia, qux ineuncea?ftace,zftuque,minucifiimorum vermiculorumcatervam profundunt fatifcunrque fummitate. In animalia prorepic nova fobolcs colore candida pro fe quifque io fubhme.AcubicunqucvermiculiveIgeminantisfurculiaxe]lisoccurrcrinc,dcfidenc,&:incrementisauai, milij magnitudine fiunt. Indeliberiusadolefccntibus,albuscolorincine-
ricramtranfitJamquenonammal.fedPifum rurfusapparcnt. Tuncqueeagrana matuntatem adepta colhgunturjam coloratis vermiculis focca: diimque afporcancu r mcrcacori bus, ambiens pelhcula pra? tenentate rumpitur. Vermiculorum quidem qui citra vaginulam habentur precium in hbram quamlibcc, aurcus folacus , in granorum vero qux adhuc eorum
partemretincnt.hujusquadrans. Torpencinterimvermiculi, acimmobilesjaccnt: cccerum,cumprimumcempcftivicasadeft,inlinrcaprxcipicati,folicxponuntur Tum libato caloreftatim prorepuncâcqueerfugerenicuucur: fcdacuftode,qmcontinuusaihdet, concufTu hncei medium e6 vfque reijciuntur , donec emonantur Tanca quidcm dum ha*c unc,cot6quemoxcriduo,odorisfuavicateacquegracia,ucnon Cibccar, non Mofcho, non Ambra?,fed ne Cicriorum quidem flonbus facileconccfTeric. Si qua? verograna legentisef.
fugerintfedulitatem
camox alatorumanimaliumnumerofumcxercitum inauiascmjndunt.Obfervatum cft uno anno excampo lapideo.Arclatcniiagro, hunc provemum undc,
cim aurcorum millibusa;ftimatum. HacenusQuiqueranus.
S i m i l e m Cocci parandi rationem in Gallia Narbonenii atquc in Hifpania dum Ctcei *"**ifticdegercm,obfcrvarememini.Areascnimfubdiohabebantadcamrcmdeftinara's,cmi- *'"" nente aliquanculum margine,quibus lineo panno inftratiscoccum cfTundcbanr,cuftodibus ' '*' fummo feruore Solispcrpetuo aflidcncibus.&cxcrema lincci bacillo concucicntibus,vt vermiculosefftgerepropcrantes, ininteriorcmlinceiparremrepcllerent: iftam tamcnfum,
mam odoris fuavitatem non fenfi, licet facis acres & fagaces habeam nares. Vervm PecrusBelIoniusObfervacionum,quasnuperadmodumlario
donavi,
lib.
i.
cap.xvii.aliamprcparandicocciracionemtradit:ejusverbareferam. Cocci baphiczcenfusingens cftin Creta: fedcjuscolleclioni ciimpotentiorcs operam impenderenolint.paftoribus&puerisiftamprovinciamrelinquunt. Jnvcnitur menfelunio in exiguo quodam frutice , ex Uicisgenercglandcm fcrcntis, fine pediculo inharrens illiusfruticisftipiti,coIorecxcincrcoaIbicante.S'cdquiaiftiusfruticisfoIiafpinishorrcnt,uti Ctt c Aquifoliar, paftoresfurculamfiniftrageftanr, quaramulosdcprimunt&inclinant, dextra
C to
autem putatoriamfalcem,quaillosdemetunt,&rotundasveficuIasexiguipifimagnitudine auferunt, quapartc ligno adhxferunc apertas & hiantes , pufillisrubris animalcufis lcnde minoribus plenas,qui per hiatum illum eftugiunc, & inanem veficulam rclinquunt Pueri jam colle&ara coccum ad Quxftorem deferunr.qui ex dimcnfo ab illis redimit Is animal. .
gimU&f*.
* Mdi al ""*'* TAtlt.
"
culaaveficuIiscribrofegregatjdeindefummisdigitislcnitereaprchendendo.inpilascfFor-
matgallinaceiovimagnitudine: namfi nimiumcomprimeret, tota in fuccum rcfolverentur, &colorperiret. Itaqucduo infeclionisgeneraf unumpulpar, alterum vcficula-
rum craoniamautempuipaadinficiendumcommodioreft,ejusprecium quadruploma:
jus,
quamveficularum.
Olea sativa.
Cap.
xvir.
ver6 01cafoliumSaligneoferefimilc,dcnfius,firmius,brevipediculoramulis olu hn '" exadverfoucplurimiiminha;rens,fupcrncmagisincanumquaminfernc, amariguftus,flo- w" rem copiofum ,in ramulis racemarim compa&um, cx herbido candicanccm, quaternis fo'
o H
Lem
abet
perHifpaniasvariafunrgcncra.
Namnuncmagnam&carnofamfertolivam,
moddexiguam&gracilem,interdumetiamalbam.
liolisconftantem,&frucT:usrudimentumamplcacnrcm:fruc>usejusovaheftfigura,ofTco intus nucleo, per maturitatem nigrefcens,pra?ter olivam quam albam vocanr. Lufiranicar 01ca%minores olivas producunr, fcd multum olci ejufquc prcftantiffimi pr^-
bences: ficetiamnonnullarqusinNarbonenGGallia&Baetica nafcunturolea: minorem filnnJ!" fru&umferuntexquoplusoleicxprimitur, alteri, quodemajoribusoliviselicitur, longe prarferendum.
oleHm
CircaHifpalim, craflior oliva nafcirur acquceciamminor, nonnumquam alba: quam &circa Vlyfliponcm nafci,clariffimuscqucs Damianusde Goes,idemquevirdocliffimuspix memoria?,in quodam fuopra:dio,mihiafrerebac.
,
&
&
Immaturas
26r
Caroli ClvsI rariorym

OlcaSativa.
Immaturas plerumquc condiunt pcr Hifpanias& Galliam Narbonenfem mterdu ctiam'

:
maturas&nigrasjprafcrtim
QHva
legtn-
in Lufitania.
Granatenfiregnoprimum Fcbruanocolligidi tempus.
turo!iva,plcrifquever6HifpanieJocis,DecemGallia Narboncnfi: hi quidem perbri,ut& ticisdecutiunt, illiautcrariflime.fed potiusadmotis fcalis manulegunt,ne fequetis anni f peni decuiTisgerminibusprenpiativehcmcterenim laborantolexpercufliEj&detrimentucapiunt. Non procul Hifpali ,vifcum in oleis copiosd nafcens obfervabam menfc Ianuario , ohveto-
rumdominosmagnodamnoafficiens:integros enim olearum jamos crebro etiam maximam earu partem catderecoguntur ne latius vitium
, ,
ferpat, alioqui totas arbores occupaturu,

Vifcum b*c*
cupurpHrtis.
& fte-
rilesredditurum. Habetvcroidvifcum baccas non albas, qualcs in alijs arboribus natum, fed
exrubropurpurafcentes
.
cujufmodi nufquam Hasctim in Bclgium realibi videre memini dijflem,& columbis, & alijsavibus devorandas
,
dabam, ut experirerannafci vellentarboribus impofito aviuiilarum fimo: verum operalufi.

Belloniushb. ii.Obfervationucap.Lxxxur. fimile vifcum in oleis Hierofolymitano agro
crcfcere fcribit. 01ca?,inquit,
notaareliquisdifcernunturmamvlfcumquodeis innafcitur, rubris baccis cft prcditum.

iftic
pcculiari
Nemina.
-
SilveftrisOIea.]
% EA/(xgpocGra!cis,01ea fativa Latinis,0//V* Italis&Hifpanis, olivier Gallis, fcttum Gcrmanis.o/^/dVngaris,dicitur:frucl:usetia8A/ UzWs^zeyttwa Hifoanis Grxcis,oliva Latinis (oleum enim olivarum azeyte vocant) Gallis
&
Latinos fequutis oltue, Germanis ocHw/ Vngaixsolaymagb.
Sat
jrawlratif.
je
olexfoliorum
vis
,
eadem eft qux
fylveftris,inquit Diofcoiide*
fed aliquanto
m-
fcrionundeocularibusmcdicamentis, obmitiorcm vim convenientior eft Sudor ligno vi.
rente acccnfo manans,illitu fanat lichencs,furfurcs,& fcabicm, &c.
Sl
LVESTRIS
OLE
A.
C A P.
OltafiribiJloria.
XVIII.
Ixviore, rarioribus ramis,
Pe
minus frequentibus
&brevioribusanguftioribusquefohjs,licetcodemmodocircaramosdifpolitis.flosutinolea fativaracematimcoharrensjfruclusexiguisolivisfimilis,paucatamcncarnepreditus,mucrone recurvo, e longis petiolis racematim dcpendens,primum viridis,dcinde purpureus,poftrcmo ubi maturuit niger, fucco prargnans purpurco.quiguftatusnonnihillinguamvellicat.Tota arbor infigniter amara eft.
Nafciturquibufdamcollibus juxtaTagum,
Nttslcs*
& multis Lufitania: defertis confragofisquc locis,intcr ingcntia faxa , przefertim non procul a cerba.poftremaLufitanic. (ut nunc circumfcri-
pta
eftj
urbe,duobus fupraAnam flumcn milia-
re'caftulonenfisfaltus,qucmnunc^rr4^r4 ribus, adradices fe fuperandaeft ijsquiVlyfliponeHifpaluii proficifcutur, ubi magnai grum vocant,cujus pars
hoceftMontem
ni-
Plantarvm histor.
G
Ea
lib.
i.
27
cjusruntrilvînquibusIanuariomcnfcfruaumcoll.gcbamannoMDLxv.Mtturusfireiui Olca (cd magnacx parcc incol.sncghguur frudus cu in fturnorum aliarumd"' avmm m , & efcam tantumcedit.
a^cu^^
:
********
& plures. Quas verd Diofcorides W*r*
d e m cum Olea v.res obnnet,led vchementiores OLaftrotribuit.cafdemPhniusOlcaradfcribit.
Pluraverdde01earugenenbus,cultu,&alijse6pertincntibusvidere]icerapudM Caônem.M.Varronem.Columellam^Plinium^Palladium^quiexaaeomniaiftadcfcripferut.
Oenoplia feuNAPECA
forte,
Bellonij,
Connarvs
apud Athenxum.
Alexandrinorum C a p. x 1 x
forfitan Silveftri
fubijciamOenoplia:, five Napecx, cujus Belloniusmcminit,hiftoriam: quamVcnetijs
On
incotnmodd
Oles
nam faciens una cum rami fuis flonbus onufti icone,ipfius manu delincata.
,
admeannoM.D.xcm.mittcbato.v.Hohorius Bdlus Vicentinus , Cydonia: Cretar Mcdici-
Arbor
autem cft,ipfbreferente,Pirime-
Oent>pH*Jsv$
diocrisalticudine,cujuscaudicem&ramostegiccortcxcxalbidus, adcineraceum tendcns: ejus foha Pahuri Theophrafti , fivc Ziziphi rutilarfohorumfuntarmula, binasuncias ionga,
Kaftc*
flpri*.
bi-
unamlata, tribus nervis apctiolo fecundiim longitudmcm excurrentibusprcdita, fuperna

parte fatura viriditate nitentia.inferna ad cine-
raceumaliquantulumcendencia,quejamosaIternisinordinataambiut.-adquonimcxortum
mulcinafcunturflofculialbi,rlofculorum01c5 inftar pcculianbus longis petiolis finguh nitcn-
malo valde fimilis, magnitudine, vtphirimum, ccnfi, interdum tamen,nuccm juglan dem etiam *quante,fuavisguftus, oflicuJuminfe concincnsolivarinftar.Biferaaurem cft.nam novo Vcre Au-
tes.fruclusfuccedic parvo
tumno
&
&
ramen lmbnumcopiam/cdavermibuscorrumpitur.
fingulisannis fruelum profert: vernalis plerumque ad frugem non pcrvcnir, ob
eju'sgenera:fpihofumunum,aIcerum fpmiscarens.Spinofum,abAlpinodefcribitur qui Connarum Athenan (& rede; efTe ccnfcr' 1,c icon.pfius,arborcmnonreacexprirrwit'. -. _ ., c r 5pi nis carcns ,111 Agypto Synaque provenit: nafcitur in Crcta,in urbc Rhccimo c Svria
. .
Dvo
Z)h4 gintr*.
&
allatumûodnonnoveracAlpinus^quemadmodumncqueegofpinofumrquaredmfui.n ea (entent.a,ut non Connarus Athenari efkc harc arbor,fed potiiis Polybij Lotus Lybica ab
ipfo
NAtMkr>
Achemeocodem
hancque meam fentennam Alpino fignificavi, a quo Oenophx ramum fpinoium accepi,qtn,demptis fpinis,idem eraccum Napecaa medefcripta. VrriufquearbonshiftoriaapudSerapionem fubnommciWrfrefbfedmorefuocu Loco Sad.ir Sers* Diofc. (aquavalJedifferc)confundic Belloniuslib.Obfervacionum n.cap lxxix. Napc- fionu. cam.nterarboresperpetu.ifrondevireritesenumerat, quod in ^gvpto&Syria nafcente ' verum eflc,acin Crecam cranflaca.omninofalfum docccexpericnna.
rcre,
libropaulopoftdefcripra prarfercim ciim vidcrem arborem fpin.sca

:
c a.:b
>r
iri
.M rvpto8cSyzia,Ncp,Ccu ^/>,vocacur:acinCreca,prOprionominccarcr
:
HactenusHononusBcllus. Q v A m porro Democricus apud Achenzum Iib.xnn; Deipnofoph: abAlexandrinis Connarumappellancradic:magnicudineparvacft,Pino aucVlmo ura:c,fimilis,urraqnon
;
'
Jtfomin*.
Cennarw
jilexandri'
men,aucVImo Cqu*magn*arbores)nonhumiIioremeiTcfcifcbar.
Pk p
s
Reccns manihus p,nfunrâuCaquariganc.quoniamrcfpuicejusnatura.ledcogunrinoffasncgl.gcnDus&c Scd ego non fac.saiTequor Democnci mentem qui ConnarumWvaa]
cltur: ac
hum.horcrcbrisram.^nonnihilfpinofis.pra-long.s.pall.dofoho.tenero, narurarocundo hructum b.s quorannis pant Vcre Autumno appnnre dulcem, magnitudine olea- nhauIia^carne&oificulo.ei. quam diximusolearfimilibusêximiafapomjucund.rare
norum.
&
cum exficcacus fuer.r, molitur in fannatn ,quam pedibus calcanf .non

,
quum
z
faciar ''Pino ta-
pe
r autem Alpinus iib.de PlantisuEgypti cap.v.A$)or,inquir,in iEgyôxuam
J* C
jlli
28
2
Nabca Mf,
'
,11,
Caroli
,
ClvsI
rariorvm
albosacpanos, a iima.vcrumtamenlacioiLflo^^^ guftuiquc valdefuavia , ceraforum exeuncpomula rocunda odoraca , dulc.a , quibus appdUtoromsmu a, qua,apudpnmaccsAgypcios acTurcas ma.orum Marofticcnfium Autumno,f cundiffimaque magno precio. Arbor bis in anno florec, Vere fcihcet f unc ,n vcmifruclusnonpcrfeclematurantur , plenque enim ipforum pnus pucrefcunc, eft fcd quimmacurcfcanctAucumnoperfeaiffimiacopcimicvaduntêfuiquefummejucund.rpa. corrumpuntur,eumque offcndunt,fi nucr,unc,faclcque,ut cerafa.in ftomacho vum tamen putaquam Connarum five Paipforum cfu, indulgeatur.Eam fine dubio cfie immodcrate liufumolimabAlcxandrinisappellatum, Athenarifcnptisconftac ctfifruaus&olTanon os rocunpomo fimihseft N*bca frudu,& offi omnino refpondere , quia hic
fpinofa,folia fcrens Iujub* prodic~int,Loti magnitudine fpeaatur.inttarAcaci* Nabca
&
videantur
&
habct.nonoblongum inftar olivx. Nufquam tamenin ifigypto exficcatisilhs frua,dum uf us pforum eft recentiu rn, ac v,nfieri apud eos animadverti. Scd prarcipuus bus farinam
M]mfsad
$*s$$.
eft. dium procibo:cisenim vefci,perindeatqucnoftriscerafamandere,confuetudo & in mcdicum ufum ceduntmam ciim corum facultas frigida fit & ficca^mmaturoSed firmandam, fuccoexipfisexpreflo rum frcquenscftufusadftomachialviquerelaxationem oimmpco,aut clyftcribus lnjefto ex ijfdem fruclibus ficcis in aqua maceracs fic mfufio per utiiisadinceftinorum rclaxacionem&ulcera. Sedmacurorum ficcarorumdecoaumaut infufio.familiariffimaeftadomnespeftiferasfcbrcs: aiuntenim hosfrudus miram advcr:
;
pucredincm efficaciam habere, corque ftrenue roborare. Succus venenofas qualitaces fus pnmis venabilcm e vencnculo , icem perfeae macurorum , opcimus cft ad purgandam parata hbcntcr ad feduaibus In omnibus etiam putndis fcbnbus, infufione cx ,pfis rum
&
&
', dandumcalofem'ucunrur,&c. _T Cecerum Oenopli* iconem fpinis carentcm .qualem pfe Honorius ad me m ittebat, ex-, Cydoma reverfus,in fafciculum curavi,ut luiic capitiadderetur.Ipfius quidem ramos primi
.
compegerac cum
aliquoc
ft irpibus
ficcis,
& femin.bus ut ad me.l
Pineiu5pcra,curareiitur:verdmnavis,qu ?
Epiftola?
Ioan.V.ncent.j iftaferebat,fxvi$tcmpcftatibusaaa ,inS.c.I.am

lluttris viri
, ,
eieUe(c,5comipta,utfafciculusillecummagnomeodolorepencric. Exemplum tamcn

d.xc i.accipiebam quas mictebat.amMaij fub cxicum Lu2duni apud Bacavos:qua;quoniam earum ftirpmm exiftimavi me opera^precium faaurum, fi illam ad calcem mearum
1 5
quam fafciculo add.derat,Ianuario mefe infequentis ann. m
plam mencioncm facic, Obfcrvacionum adderem.-prxfercim ciim plerafqueconcineat,dequibus in meis Obfcrvaillamepiftolam, & rehquas quas tionibusaso. Eam.ob caufam Leaorem rogatum velim, multis ftirpibus agunt,qux a poftea ad me m,fic,legcrc ne pigeat: nam& erudica? funt,& de nondura fatis cogmt. Vetcribus quidcm fcnpcx func, fed plcncquc vulgo Herbanoium
ZlZI PHVS RVTILA.

'
Cap.
xx.
-vc
ZizhbirutiU biflori*
magnitudinc intcrdum aiTurgit PYrirutila,plerumquc minor,contoi toZizicauphus

dice.fcabro corcice:la:ves func rami cx nigro rufefcences ad fingula incernodia binis fpinis firmisejufdemcoloris armaci,alccra reaa, alrcrahami modo incurva , uc Rhamno cerrio. Ab ftisramorumincernodijsbini, cerni, pIureTve
,
flexibiles , coloris .enues ramuli exeunc lenci pallefcentis, fpithamea? longitudinis, in quibus
&
alcernacim &: impari ordine folia nafcuntur
Rhamni tertij,five Paliuri Theophrafti folijsfimilia, tribusnervisdiftinaa, perambitumcrenaca , dilutiorc tamen viriditatc pra:dita,& ma-
joraquam
-.*
in
Rhamno, adquorumexortusali-
quotfloresexigui.pallidi, quinquefolioliscon-
ftantes^qualesinRhamnotertionafcuntur.dcinde fructus ovali figura.olivc magnitudinc,pri-
mumviridis,ubi naacuruic.rucilus.dulcis faporis. Aliturin plerifque Hifpanix& Gallia? Narbonenfis hortis fpote nafcentem numquavidi. Meminit Ziziplu Plinius lib. xv.cap. xmi.
:
Znbim*
Hift. Naturalis inhasc verba.
Êque peregrina
func Zizipha
& Tuberes, qua; &: ipfa no pndem
venerein Italiam: harcex Africa.illaeSyria.Sextus Papinius, quem Cofulem vidimus, primus

utraque attulit,Divi Augufti noviflimis cemporibus,incaftrorumaggeribusfata, baccisfimilioraquammalisjfcdaggeribusprxcipucdccoin ceclajam filva: fcandunt Tura,quoniam ^
&
bcrum
PLANTARVM
Colvmella
b. ix.cap. iii l.ubi
III
STOR. LIBER
I.
,29
berumduogenera.candidum.&acalorcfericumdittum.Etlib.xvn capx.EtZizipha in-. quit, grano fcruntur mcnfc Aprili. Tubcres mclius inferuntur m pruno lylvclfn, & malo
cotoneo,&inCalabricc:cacftfpinafylvcftris.
de Apu m paftionc agir.Ziziphum duorum gencrum facit.Arbores,ait,probatiflimx,rutil.iatquealbaZiziphus.Tubtrumcriam mcminithb.xi.

li
cap.n &intcrarborcs,qu2eprim^florcnt,recenfet.Pofrunt,fcribit,hisdiebus [pridicvidelicetKL.Ianuarias]Ccraii,Tuberes,&:Armeniacx,atqucAmygdal,cetera;cjuearboiesqu? prima: florent,inferi commodc. Pliniuscxeofumpliflevideturquxlib.xvi.cap.xxv.fcribit.Floretprimaomnium Amygdala.menfe lanuano: abeaproximcflorent Armeniaca:, deinTubcres&Praxoces, illsc
peregrina?, harcoacte.
Po
r6 nondefuntquivetcribusetiamGrajcishancarboremcognitamefTeputent.&i^p^/.
-
ad Lotum quam Theophraftus ltb.nii .cap. 1 v.Hift.Plantarum in Pharide infula Lotopha- < mfu Tb "P tr narcitradit,rcfercndam.Optimefancconvenirevidcturarboriquam Athenarusligorum broxmi.Deipnofoph. fubfinem, LotinominedefcnbitexPolybij Megalopolitanilibro
duodecimo hiftoriarum,his verbis:

Eftautcm Lotus,arborminimcprocera,afpera,non tamenaculeatafalij fpinofalcgunt] Lem "*' Rhamni,paulo latiore,&crafliore: fructu per initiacolore & magnitudinc limili perfolio
fectis baccis
Atfo.
Myrn.dum augefcit,coloris phcenicei,olcx magnitudinc,totundo nucleo ad,
modumpufillo. Maturusiscolligitur&cumalicatufus.adYervorumfamulorumqjcibum in vafa conculcatur, ac ftipatur:ingcnuorum autem edulijs, dctra&o nucleo.codcm modo
reponitur,acprociboeft,guftucancis&:palmulisnondifTi:nili,odoretamcnfuaviori: Fit&: exeovinum,inaquamaccrato,&:trito,faporisgraci,&:jucundi,qualiseftoptimimulfi:me-
rumid&flneaquabibunt, fed ultradecimumdiemnonperdurat: quamobremadufum tam brevistemporisconficiunt.Fitetiam acetumexeo. Eundemetiamufum Loto tribuit PliniusexCornelioNepotelib.xm. cap.xvn. &eo
^^
paftosexcrcitusultrocitroqiiccommeantcspcr Africamfcnbir. Veriim reccnrionbus Grarcis ^vâ o-vpuct dici plerifque placet
Galeno
& Wv<pu scmi**.
efTe,Officinis / j .**, certumeft. ArborHifpanis<i{rc/V(/>,GalIis/j^fr, Narbonenfibus G idW^r: fru&us ijfdem afofeifas&. afufcifasjuyubes&umdoules : hahsgiugiole, Germanis
autcm 3vot 23,MfM>cerliit. Sawgvinis acrimoniamedomarecredunturejusbacca: , &tuiTimfpirandicj5difficulta- F4fw/, 4, temlenireillarumdecoaum peaori,rembus, vefica-prodefle. GalenusSencaparvifucci cfrcaitjnecconcoaioninecftomachofacilia, infolentibus &effrenatis puens&mulien;
<
bus cibi gratia tantiim expeti,exiguumque prarberc alimentum.
Ziz IPHVS ALBA.
Cap.
XXI.
intcrdum
aflur- ziziplw
aib*.
AD
fefe
fuperioris alritudincm
git
hxc arbor ,
fed pieruque in Iaritudinem
panditrcaudice cft fatis craflo, cortice levi candicante: rami qui incerdum fpinofi funt, plcrafque virgulas habent tenucs fpmis carentes, uc faperior, tbhjs alternacim &finc ordinectiam
&
nafcentibusâhgnisfimihbus^mollibuSjOmninoincanisexornatas, ad quorumexortum oblongi nafcuntur flofculi, coloris cx argenteo pal-
Iefcentis,gravem,nontameninjucundumodoremlatefpargentes&caputferietes,quibusfuccedunt ODlongtufcula:baccar, exiguisolivis aut ziziphis fimilcs,albe, fungofa fed dulci carnc fivcpulpa prseditar, oflco intus nucleo caniculato. Crefcitfpontein fepibuscum Rhamno& Vi- NataUs, ticejuxtaurbem GuadixrcgnoGranarcfi. &in
omnibusfereviridarijsalitur non modo per HiGcrmaniam. fpanias, fed etiam per Galliam Floreta^tatisinitio , fru&us Autumno matu- Ttmfm. rcfcit: fed raro admodum frigidis regionibus
&
fru&ifcraeft.
BhLLONivs libroObfcrvat.ii.cap cxi.exiftimat efle Ziziphum albam Columelke, & fcribit apud Heracleam agrorum fepcs cx hujufmodi fruticibusconftare, earumquefru&uminurbibus venalem proponi,& a Grxcis vernaculo ferinone Ziziphia vocari. Item aho libello quem de Rationecicurandi fylveftresarboresedidit, quemqueetiam nupcr
Zifyhu* *L
**<*'**.
admo-
? f
3
Zizifhus Ca^padocia
*
latio
CAROLI CIVSI RARIORVM

donabam
,
admodum
a Plinio
Zizipham Cappadociam
appellari putar, cujus in harc
livUharba Plmj.
* J
vcrbameminir,dccoronisagenslib.xxi.cap.ix.Natur.Hiftorix.Duocarumgcncra,quannamque &'ijs decerpitur uflore conftant,ali* folio. Florem dixerim efle gen.ftas do alix Cappadociavocantur; hisodoratus,iimili(teus itcm rhododendron, item ziziphaquar& ... queolearumfloribus. r rotunditatem (piidefunt qui Io vis barbam arborcm,opere topiano rofilem, on fam folioaraenteo cujusPliniushb.xvi.cap.xvin.Natural.Hift.mcminit,cffecxiltimcnt. Aniruillaratamenhbellodeftirpibusûartaopinione^binasaliasproponitargcntcisomninofoliis,magisutvideturadde(criptionemaccedentes.
,
; ; ,
&m
.
>
EUagnus
Theophr.
Etiam
cap
Satix laufo
l:.t.
EUxgnus
Rauyyoiftj.
foha quam mavi quod fecundiim aquas nafcens,ampliora,candidioraq5 habet admalifoliumnonnihrlaccedentia,(edlongiora:floremfcuiulummollem,villo(um,can(ahcibus lenante quarn CcCe expandat,populi albar mlo fimilem lignum rehquis dicantem Hodo^ponco germatius,& ad multos ufus utile.Scd perledo pofteaDoaiflimi Rauwolfi)
ceter? (ahces,
, 5
Ela?agnumnuncuparuntnonnulh.EWaôctamcnTheophralti,qua?lib. im. illud cfle exilhxi.Hift.Planrarum defcripta cft,videtur Sahcis genus cfle: & ahquando
Homina*
Halepu , Saffaf idiomate cofcripto,animadverri ipfum aliam arborem obfervaffe apud nico gAa/aâhiftoriam magisacccdere videtur odoratoflore prxabincolisappellatam,quxad perutihs.Eam vero eile cenlet qu* ,ex quo organis elicitur liquor ad roborandum cor ditam zarnabnm, Serapioni zurumbeth appellatur. Arabibus zarneb in Libano monte a n c autemziziphum fcribitidcm RauwolfiuscircaHalepum Oleaftrum appelcrefccre,& ab incolis Scifefun vocari. Vulgus autem plenlque locis fponte Granatenfes Arbolparayfokoccb, Arborem paraeffe putat: Caftellani leeitimum lat
&
&
MatthioluscommentarijsinDioicondvfi:Galli,tefteBellonio, Injubterbtanc&Oltvaftre. dem Olcam Bohemicam appellat iKa.Uyvov Theophrafti effe cenfet.
&
&
&
m.
Azadarac
Hcrbariorum.
Cap.
XXII.
-V p e R i o r i hanc arborem fubijcienda pu_)tavi,quoniam a nonnullis eodem cum illa no^ minenuncupatur, hcetmaximafitintereas dif-
s
jfzadtrMc
hifloria.
ferentia.
E s t verd vafta & procera,non minus aliquandoquam Lotus,caudicecraffo,corticeinnouel-lis la?vi,ad
tionbus folia aliquantulum accedut , fed plurima e ramooblongo pediculo dcpendent,ut Cicutc aut fo Barba? Caprinae intcgrum fohum a?mulentur,vi-
ficus corticem fere accedente , in adulrimofo : illius folia ad fraxini fcabro
&
&
ridiaadmodu,&nigricantia,&fubhiemcmcurn
fuispcdiculisdccidentia.iftateinminoribusramisoblonginafcunturpediculi autvirgulare fo-
liorum exortu, multis longiufculis

:
ftellatiffy flo-
ribus purpurafcentibus , odoratis racematimque coharrentibus exornati quibus fuccedit fructus initio viridis, maturirate autem candicans , magnitudine Mcfpiliaronia?,fcetidus, ingratijapo-
hexagonum continensnucleuquaris.offeum lis fere in nonullis Myrobalanisconfpicitur.Tota

hicmc perdurat isfrudusinarbore, nullisdcguftantibusavibus.
f
&
Nufquam
Itatales.
hanc arborcm fponte nafccnte vidi:

:
fed in multis Be,ticviridarijs,&etiam fecundiim reîas vias alitur nullibi autem major mihi confpeda,quam Hifpali in Regio palatio. Italia? ple-
nfquelocisfrequentcmeflc intelligo.
Memini
&in Mompelioolimvidcre.
Istic meotemporeArborfanda
jtrborfan-
dicebatur:
Ba.
Lotusalba. Ziz.iphm
alba.
Dodiffimo &
Lotusalbaexiceleberrimo viroGulielmoPellicerio MompehefiEpifcopo
ftimabatur,alijsverdZiziphusalba,quamopinioncmadhucretineremagninominisviros nullasnotashabeatquzalbzziziphoconueniant: namubi olezflos&cetera: miror ciim Itahs Herbar.js Sycomorum quas Audorcs Zizipho albar fivc Cappadoci* tribuunt ? notx minusincpte& imperitcquamHerbarij Gallifecundam Acens fpccicm vocariaudio,non
/
fiomina.
4
eonominedonarunr. r -riuj;^; CaftellanisZiziphusalbadiciBarticisvulâri fcrmone îrbolpAnyfo, quemadmodum ibidemnafcentem Perlaro: TripolitanisZr/?/^, teftc Rauwolfio, quicam tur Italis iuapercgn
.,*-,
multisTripolitanxuibisplatcis,ad
umbram pra-bcndam,
atquc ahjs iccisin
Plantarvm
&
histor.
liber
i.
,31
natione obfcrvavit , fructum rccincnccm , doncc fequcntc anno nova gcrmina pra?bcac. Plcriquccamcilbputanrûam Aviccnnalib.n cap.xvii.Azcdaracthappcllat.Arborinquic.notahabensfru&um (imilcm Nabach [ldeftlocoj &nominanceaminRcchiarborem Mvrobalanorum , cft cx magnis arbonbus. tcrtio , liccum in finc primi , Avicenna loco mcmorato Floreta Azadaracthcalidum fcribic,& ccrebri obftruchones apcrirc afferic ftdlacicium vcro ejus liquorem pcdiculos intcrficere, &C comam alcre, fi eo vino permifto capuc abluatur Fructum autcm pcctori no-
Auimmk
F*mm*
xium ,5i valdc perniciolura cffe. Rau wolfius addit cancs intcrimerc,(i cum cibo obijciatur: ex quibus quidcm facultatibus.Zizipham cffc non poffe,conijcerc liccc.
PlNASTER ET AllJE RESINIFERiE,

Pinafter n.Auftriacus.
Pinaftcr
11 1.
C ap.
xxiii
Auftriacus.
PInastrvm
appello
Pinum (ilueftrem, fequutusPIinium, qui Natur.Hiftor. lib.xvi.
capx. Pmaftrumnihilaliudeffequam Pinum.filveftremfcribit, &qua:Thcophraftus

Hiftor.Planc.lib.iii.cap.x.de^t;'xa^/atradit,adPinumfiIveftremtran{tuIit.Ejusinmeis peregrinationi bus varia obiervavi genera: terna in Hi(panijs,quaterna in Auftriacis Panno(ilvis. nicisque montibus a ior Hifpanicus,inPinialtitudinemexcrefcit,intcrdumeriamfuperat,amcdiora- Kyfl err. Hi$* MCPim,oblonga,bina femper fimul juncla,in viriditate nigricantia, acumimofus: folia habet
&
pungentia: ftrobilo pauld minore quam Pini.alato inter fquamas,quibuscompatus nata nullo putamine inclufb, fed tenui cortice duntaxat cc&o. Caudcx recft, nuclco, molli
&
&
6lus,cortexlevior&minusfcaberquamPini.PlurimamRelinamfundit. Crefcic id genus irt Aquitania,inPyrenajisfrequentiffimc,&:plerifq-,alijsHifpania:locis.

major.duorumeftgenerum.adeoinrcrie-fimifiumjucpauci.nifimacc- Vmifimt; rixcxfores.difccrnere queanc alcerum camen genus larciore &erccriorceitcaudice, larvio- " recorticc majore cono Auftriacis23?ci(Tc fcrcntdictum alterum craffiorc plcrumqueeft
:
Avstriacvs
,
At**m ,&circaramosinorbemqua(inafccnria. Maiomcnfeinextxeodcmtubuloprodcuncia
caudicc^fcabriorecortice^folijspaulocrallioribus^minorcconoecljwartjjffcrcmappellarum. Tcnuia porrd oblonga habcc ucrumque gcnus folia,pungetia,bina (emper conjunctim
&
?"<!>>"'
'
cremisramisquaii botrosfiveuvasquafdamferccenuibus fquamisobiitas qui fpontcapcrientibus fe fquamis iulos oftendunt virefcentes aut pallcfcentcs,plcnos tenui pollinc luteo, five farim qux levis aurar afflatu difpergitur. Ex medijsdcindc botris nova germina eodem msnfe prodcunc fuis novelhs folijs cenui quadara vcluu mcmbrana inclufis onufta, qux cxtrema
,
grandioquam folia fuccrefcant & expliccntur,fruaus rudimentum trema parre,ante frudu ,vind,, bafim inhzrente fuperioris Autum immaturo re jTm Wrer fc ad gcrminum &koz, fpecW & rcflexo. Vtrumque hoc genus Vngan vadftnyo, alTeres ftnyo noramorum alas roa ab conficmntur in montanis Auf triacis & Pannon.cis paflim
CAROLI ClVsI RARlORVM

danr
Z
N
nim
Tinafler 11.
ex eo rnrnant, fohs forte namajore, opera fefli: ex albo etiam, quod parum ab Hifpanico vcrfat* ralibusdifferrevidetur,fcandul,&:vinearumpah. caudice,& in latum fparvero genus interdum inveni tur triftiore arbore,contorto ign
&
&
AHtlriacHt
slter.
Pinafier lll*
jinslriacHS.
fisrami$,minoreadhucquamprccdcnscono. Auftriz montium radices in fcopuhs s c i t & ad nonnullorum Cr e
& fupra Badenfes
tenui gram.ne obfita, quatuor fupra Vicnnam milliaribus , in montium crepidine rhermas
aliudquoddamgenuscontortoadmodumcaudice,divaricatisramis,quorumiurcuhmulfoha i tem habet lentiorefque funt quam in fuperioribus duobus genenbus to eraclliores tubulo in virga^ tenuiora &: breviora, tametfi bina femper coniunttim ex eodem illis lonee veluti nucamen. nafcetia extremis virgis botrus five uva exiguorum iulorum ambitu
:
fquamarum inclufa adnafcitur,qui non virefcunt aut flavent ut m ante ditlis, ro tcnuiorum medio deinde in tenuiflimum pulverem abeunt, fuccrefcenre ex eorum
fad ourpurafcunt,
fuis novellis folijs
novo germine
membrana vel veficulainclufis onufto: hujus conus etiam

Pinaftcr
minorcft,&obtufo plerumque mucrone.

Pinaftcr n.Hifpanicus.
im. Auftriacus.
6
KM**
"*'
u
:
P</i/?irii'
HiSbantiuu
fuperat, inflexo&contorto r Hifpanicusduorumhominum altitudinem raro no diut.us virenab imo ramofo:foha illi majon fim.l.a, fcd brev,ora,& caudice,ut plunmum
tia
com etiam minores, oblong. tamen, turbinat,,
& cand.cantes
multa plerumque refina
nfeknonadmodumijsd^
Pinahr
illL
AntlnacHS.
cLleVin majore,nigp mcmbranacom^ H a rad,Auftriacus humanam non fuperat altitudincm: fed ftatim P i n a s t e r pumiho cortice teaos,ramos div,obfequentcs, tametf, craflos , rugofooue & denfo ce in lentos & eoderr tudiffunditur: hos per lingulas fquamas bina femper ex ditur,arque ,n latitudmem prodeuntia&junaafoliaambiunt^quemadmodum in Pmu fcvulga , Pinaftro, buTofimul mucrone przd.ta, coloreque fafunt,crafliora, breviora, & obtufiore magis tamen carnofa lance.s conis haud majores, fed mavirente:ftrob,l, unciales fquamatim com pad, turat.iis
.
c ,sturb,n a ti, alatus ut rehquorum,

verfatendens.
ped,culoretrorfumnoninflcxout,npra.diaisgeneribus, nuclcus re<3ique, dicompaftiles fquamas latcns: radix crafTa, hgnofa, ,n
L inter
Nafcitur
PLANTARVM HISTOR.
c
LlB-
I.
NafciturinrummisAuftria:&Scyria:alpiumfupercilijs, inccr faxa v mu m,ubinulla:aliararboresproveniunc

Pinafter iii.Hifpanicus.
& fcopulos utpfun
$$
PiccaPmnila.
'
ramos divifus fic, non funt camen
t n r rArmninpriorealtitudinis,licetinlentos&obfequentcs Alter pum.hoejurdemfcrecumruperrugtoque^ ^ ccte&i> nequeitainlacicudiuecot

.
ncm difFufi:virgs etiam
moll,a,ncque uc exigui&graciles,nucleusenampulillusnigncaii,
g^J^^SS^ A* aWf^*^^^
filveftrismoncana
^6
craffo
^\
Mm; *-"
dlfnmil
non adco tamcn

:
fupcriorum folia ftmbili ucrchquorum. Solo Murciano i
icgnogenushoc,id6uerariffim^
P-r
ior, Pmus
minor loniol.b.i.r.Obfervac.cap.xLi.Pnumhl^
Picy.das appel ftti f ructus Phnius ûe fruftu, indifFerencer tnbuit :
m^!^^"^^^^^^ ô^^V
n
^P a;kcrumforlc p
adll
lcca:
gcnusdefcripiumBcl.
vocanc
P, ctrax. Nucum Pma, '
qm v n
r
"w am lubcrc & al.quancum

fc /lbir>
excalfa.
cêncem^ffipeaoriiquevicijsa^ha^
lumcnp ad ignem accendendum,&

vinc.as ufus
:
nfcno Pinaftri majoris Auftnaci >

ftrangu
vercancur,ex qua afful*. Eft vcro
catquamPhniushb.xvi.capx^
tcmex Pmaftro md.genas colh
cabros,&ahjsHifP
^ ?^ f^ ^^^ ^^^^^!^% * &

bcndum
oncsr
ma o n
5
per mulcas
Germanix proutinT cLnT^ uhotcSt
âb" km
**? arborcm fign.figcn us facic. Rcfinam au-
# an,*lo^
re
"
rc i caufa, lingulis annis
novum
gaci^frarciscodicibus
d,fficulcer
admodum
ludicari pc
>
SnteLn
-ag-cud.ne^^ oper.bus mcptam e^,&
ea eft
rcfcnbit.Acucexmehonsnocxcod^ PliniusappcUar Piccam &apud borquam

.
min e donatunarbor ribus.undequaque ramos nafcuntur,quam ob caufam
^^ V^^P^^^^^îxtr^ ^^^S^ ^
1
pungendecuffatim in arbore
c ft
crucacam abiecem nuncupant.
m Fert veco ea Maio menle
plenos, deinde iuiu> pallefcece farina r r exctemis ramis iinguiarcs ftr)bilo$
JggSKSSfflffiwStei
34
ftrobilosfivc
.;

l
'-
conosmollibusfquamis imbricatim compofitis conftantc^ purpurafccntcs dumnovellffunt&primiimnati, deindepaularim inlongirudincm excrdcenccs, qucein maturis feptcm aut o&o intcrdum unciarum eft,fub quibusexiguum alatum fcniUi^ Pinaftrofimilefovetur.
*
^* 1 **
pice*\fstivM.
Se d
& multashabetnotasêxquibusconijcereliceatjThcophraftiloco jam mcmora-
toiAaTwvappvacfle 3 hoceft,abiecem mafculam. Eamautemappellant Hifpani Pinodvar y Germanifwc&tcti/aliquirot tfjannttt. Meminitetiam PliniusIib.xv.cap.x.Pice^fativ^quicfa-
Pictapnmi
piniam nucem ferat. IlIiusautemgenusrcperitur^quodnumquamvaldeafTurgi^fedpumilum manec,fenque quxdamnucamentanucispontic^magnitudinejefquamulisimbricatimcompolitis^cdin

pungensfolioIumdefinentibuscompa<SI:a,qu5ematuritatedehifcentia,concavasinanitatcs &veluticellulasoftendunt, afummis&: extremisnucamentisramulinonnumquamenafcuntur,frequcntibus,brevibus,&pungentibusfoliolisobfiti:fed&:totaarbufculabrcvioribus&palhdioribusfolijsquamfuperiorprscditaeft.Inhacnequeflorem, nequefrudum haud fcio an ferat.Videtuream C. V.Dalechampiusnon ignoraftcjed Pinum obfervavi; Tubulum^fiveTibulumvocare.PliniotamenTibulusPjnaftereftgracilis^fuccindiorjenodis^liburnicarum ad ufus,pame fine refina.
V
Pinus tib*Ims.
&
Abies cvm SVIS IVLIS.

j
e s autem Plinij jAaTwwA/a>abiesfeminaTheophr.lib.in.cap.x.eftjarborcelfiflima Sc formofiflima,cortice hevi,& candidiore quam in Picea, ramis etia decuflatim crefcentibus,& in latera % velut ahe,expanfis, quos ambiuntfohaplanain junioribus bindo mucronc confpicua, fupernc viridia 3 averfa parte cineracea>& utrimque in ramulis veluti peHnatimdifpofita, itauttotusramuscomplanai
Ab
&
tus^&comprefllisvideatur: invctuftisautem arboribus folia lftum ordinem (nifi in tenellis
ram is ) non fervant , nam rigidiora magisque obtufomucrone, licct pungcnti, redduntur. Adulta:arbores circa majorumramorumextremos quafi furculos, in fingulorum foliorum alispronaparte exiguaquardanucamenramcerdum ferunt, equibus fingularcs brevcrfqj iuli emergur, qui deinde in flofculos explicantunperduranteanucamentainalcerum nonumquam annum. Craflioreshabecquam
Piceaconos,obtufacufpide,latioribu.sq)fqua-
.Xy
0*
4*
,<
mis pr*editos,Cedrinorum fere modo/inter quas prominent veluti membranacea foliola: non propendent ut Picearum coni,fed firmi &:
quodammodocxlumfpedantcs,extrcmisramiscircaarboris cacumen (olumodo nafcuntur. Tam vero hujusquam Pice*econi virenc
Autumni initio, & multam refinam fundunt. SubAutumnifinem&hiemis initiuin maturitacem confequifcruntur.
StclU-
Ssmins
Inhacporroarborevifcu, quod StelinPIiniusexThcophraftoappellat,obfervaviannoredemptionishumanx^5.D.Lxxxiii.fcdlonge majore demdc copi.a anno M. d. Lxxxv.in vivario llluftns Dn. Hyneckd Waldftain Promarc hionis Moravix non procul a Piernitz iplius urbe (cuius arccm incolebatj albis, perinde atque vulgare vifcum.baccis p aditum. Tenuiorcshujusarborisramosfolent Vicnnenfcs, venalivino ame fuastfdes fufpcnfos proponcrc, utaliarum regionum incolarhederam. Itali Abtto, Hifpani Abtto y Galli S*p& Sapt*. Gcrmani 23?clfTc tl)a\mm baumj Auftriaci fimpliciter ^^nrtcnnominant,Vngari/^;i?
-*
fabukdltudttvyfttblaff.
^
-.:.
Lmrix.
PlinijlMrix
%si
Thufhr,
Larix,aTheophrafto minimedcfcripta utarbicror:nam Ga?x. Larixnih:laliudquam^/Weft, quampnoribuslibnsperpctud Piceam interpretatuseft, interdum autcm eddem *7rnvoc, vocabulo & piceam & lariccm fimul exprcfiit. Cetekvm PliniusdcLariceagens, omnia illi adfcribir quxThcophraftusTr^xtitribuir.utcxmultisIocisinter<ecoIIatisviderehcet,quorumaliquotinmediumprofercmus. TheophraftusPlantarumHiftor.lib.m.ca^^^ ov qvtrai 7iipirt f^KtSoviaf^dTti^mvxVjTrhv^d^l^ $Xvpa> &c. PlimusHiftor.-Natura]. noro
S e d celfiftima eciam
eft
: . ,
Plantarvm histor. LIBER

%d-ti,7nvx,Yi,7riTVi;,ciy>
I.
3*
... nerisfohanondcciducabien.laricijpinartrojunipcro^cedrojtcrcbinthojbuxojhcijaquitolio,&c.Theop.pra?tcrea ejufde hb.cap.x.tT/aipo/iav $\ "iyinrrtvc, *a) AAn irpbc, TMVTrs&W. <ar/xr jufr â p S7r/Jai/3-'<V rav piâv oi/fc dvaGXaravtiv rw 7r/TO>' J s (poff/ rmc, aVabAarayf /r & azrtp
,m
.
......
nosdocet:foliaenim,quEvicena, &pluranonnumquamfimulabcodemcxortue tuber- j'^ culisramosconfufoordineambientibusexeuntpcnicilhmodo,tcnuia, mollia, viridia, ljs ferefimiliaquaiin CorrudatcrtiaHifpanicaa medefcriptana(cuntur,percnniano func.fed ineunte hieme dccidunt,& novo vere alia ex ijldem cuberculis renafcuntur.rami longi func quibus uncialesconi e molhbus fquamisimbncatim &graciles,deorfum propendentcs fibiinvicemincumbennbuscompofiti,exrubropulccrrimepurpurafccntcs.dumnovelli&: crafTo firmoq; petiolo, recentes funt, ex ijfdem tuberculis c quibus folia prodcunt brevi furfum.hoc eft,ad brachiorum alasrcflexo,nitentes,ut mucrone carlum fpc&cnt , qui alata parvula fcminacontinent. Gnccis dicicur Aap/g, Latinis Larix, Italis Z^r^r.Hifpanis ^lerze, uraflerunc nonnulli, 8mb+ nam nullam in Hifpamjs nafcentem vidcrc mcminiGallis (JHtlezt, Gcrmanis crc(;cHl>aum/
,
TaTr/Wâc.Phniuseiuldem hb.cap.x. Larix u(bs radicibus non rcpullulac,picea repullulac,uc in Lesbo accidic,incenfo nemore pyrrharo. Hinc fadtum efTe arbicror , uc eodem capice pcrpccu*m comam Larici cribuac nam fic fcribit, Omniaeapcrpccuovircnc, necfaciledifcernunturinfronde, etiam a pcritis: tanta nataliummixcuraeft, fcdpiceaminusaltaquamLarix, &c. Ipfatamenexpericntiaaliud j'* "'"
*a/s/<;
Aea6orijK7rpe9wro$T8
7rvppa/p b'pc
&
Vngzvxsvordsftnydktbolttrtbintinalfzon.
Illudautcmanimadvcrtcndum, Vngaros omnibusarboribus coniferis jammemoratis /r^noraen^quod propric apudcosluniperum fignificac,adfcnbcre quiafohum fpina; fu mile&quafijuniperinumhabenc
,
porrocopia, lurumarborumpleraequccrcfcunrinVicnncnfifiiltu, tumalijs montibus Alpibus vicinis,atque etiam in ipfis Alpibus, cxceptisearum fummis jugis fupercilijs,ubi null^.prarter pumilionem pinaftrum priorcloco dcfcriptum,pcrfiftcrc poflunt.
Maxima
&
Crcfcunt
& plerifque
alijs
Germamx & Bohemia; locis,rarius tamcn Larix.

Vinetorum pedamcnta & pali Vicnnefi agro
cx abiete fiunt, atque etiam ex Pinaftro , quem album ipficognominantxirca Neapelim vero, &fupra BadenfcsThermas,totoque lllotraclu cx larice (nam ca abundant) vt qua corruptioni
miniisfitobnoxia.
Abics marina Bclgica.
Fiuntitem ifticex laricc Iongi/limicanalcs, te&isfupponendi&aptandi.adpluviam &imbrcscxijsdccidcntcs excipiendum , funtcnim commodiffimi: nam cum firma folida mate-
cW
<>
L*mtmtrt. l d nu <"*t'"' '
&
rieconftcnt, diutiffimefohsardoribus, &alijs aerisinjurijsrefifterepoiTuntjnccfindutur, aut
vitiumcontrahunt, eaque dccausanonpicis,
non
alterius rci indudtione cgcnt.
Horum ma-
gna copia Vicnnam advchitur quinquaginta pedum aut majore longitudine. Qv i plura de Conifcris arboribus cognofccrevolct.PetriBellonij libellum cuititulum pcrpctua fronfecitdeConifcfis arboribus
&
de virentibus , cum ijs qua: Matrhiolus in primum librum Diofcondis cap. de Pinu Picea commentatus eft, atque cum alijs quipoftca
&
fcripferuntconferat.
e t e m vcro marinam quam Thcophr. Abitimnu. *Thfbr. Plant.Hiftor.hb iiii.cap.vn. dcfcnbic, vidcrc
Ab
nonmcmini,&mihiignotamfateor:Quercus
Abietis hiftoriamconfudiiTe videtur, multafqj notas quercui tribuifTe exiftimo , qua: Abieti, autejusgencris arbori marina: mcliiis
fortafTe convenirent.
cnim&
Hifpanijs rcmilefimum quinobfervare annis fexagcfimo fexto,& fexagcfimo feptimo fupra ditttm tcftis gcntefimum in Flandria: ora mantima vanas arbufcularum formas Oftreorum
Mcminiautem poftmeum cx
& &
o
36
jfbitt
CaROLI CLVSl RARIORVM

,
&
tulorumconchylijsadnatas, quarum AliquxAbietisfiguram ita referebant, utpumit.a Belgus, \x Abietes vTderentur, ramulis ordine utrinque difpofitis, fed fragiles admodum, & pufillx, raro palmialtitudinemexccdentes, cxtenuibus velutifquamiscontextx, nonnulheomnino plan# in orbem prominentibus ramulis ali#. K\\x Cupreflbs ita#mulabantur,ut fatis mirari nequircm Providentnc divinx opus arCupreffu* mmnm BtU tificium,ramulis frcquentibus in orbem, fed nullo ordine nafcentibus, furfum fpe&anti* H *' bus cupreffinorum foliorum modo efformatis Harum tametfi aliquot annis inter chartas
m*ri*
&
&
ad(ervacarum&compreflarumrami,fiinvitrumautaliudvasaquaplenuminijciantur,ftain orbem diffundi, feque furrigere incipiunt eaqj adco de caufa pifcatim fefe exphcare
&
torum vulgus fatis obfccenum
lllis
Pluresadhuc collcgeram, (ed Natura: miraculis inciftarepoficassi Divo Maximiliano 1 1. Viennam evocatusîn Belgica reliqui,nec ad manum habui ciim hax defcriberem^nec etiam ab eo tempore confpexi, ideoque earum hiftoriam dare nequeo. autem marinarumplantarumjuci&reliquarumftirpium, atqueomniuNatur^miraculorumdiligentiflimusobfervatoreratllluftrisvirCarolusaS.Audomaro p, m. Dn.de Dranoutrc,Moerkercke,&c.Dynafta. Myrictma* Se d &annoM. d. xcv.incerreje&amentarepertas, maris littorearenofosaggeresnon rins Bstavi proculLugduno Batavorumalluentis, quatuoraut quinqueplantulasconfpiciebamconchisTollinarumadnatas, gracilesvaldc.digiralisautmajorislongitudinis, in breves falfugine obdu&os ramulos divifas,qu<e Myrica: vel Eticse ramulos mirum in modureferrcnr.
nomcn indidit. cum plerifque alijs
Harvm
&
A RBOR VITAE.
jtrboris
P.
XX
I I I I.
viu
htsiona.
AD
m o d v m elegans eft ea arbor cujus ramumhic exprefliimdamus, pcrpctuoviret,

%
caudice eft re&oâliquot orgyias alto,nodo(o,paulatim fuccrefccnte, cortice ex rubro nigricantc, lignoduro frcquentes habet ramosin alarum formamexpanfos, quiinaliosramulos planosaltcrnatim elatcrefuccrefcentesdivifi,denuoin multa oblonga folia e numerofis foliolis,quaternis fimul fempercompofitisconftantiaexpanduntunflores Vere extremis folijs prodeunt,quemadmodum in Cupreflb, pufilli, flavefcentes, quorumnonnulli deinde in exiguum fruftum pinei nnclei magnitudineefFormantur, conimodoe fexfquamulistcnellis compa&u, initio viridem, deinde pallefcentem, poftremoubiplanematuruit, nigricantcm, quaternaplerumquefeminapaleacca^medio (in quomedullaacris& amariufculi faporis) paulu}
r\
lumextuberantecontinentem. Totaarborgraviterodorataeft,reliquascongencrcslongefuperans dore,qucm fi quis folium nonnihil duntaxat di,
gitis confricaverit, facile
eluere
non pollit. Hunc
Natales.
autem non modo viridis ex fe exhalat , fed ctiam multisjamannisexcifa& reficcatarecinet. Primiim mihiconfpe&acfthax arbor in horto Regio FontaintbtlltM ,non procul Aurelia Gallo-
rum,eoex America^Septentrionaliora, CanaAa*

dicta,dclata,Gallorum ImperiumobtinenteFrancifcohujusnominisprimo, litteratorum omnium fummo M#cenatc,nec ante,ut exiftimo.Europ^ cognita Deinde apud do&ifli.
mum virum Nicolaum Raffium Regischeirurgum celeberrimum eumdemque omnium

,
Natunemiraculorum ftudiofiflimum&peritiflimum, qui primus meaoperaeam Belgio

communicavitjubinuncadeofrequenseft, utnullusfitreihcrbarixftudiofus, quieam in fuo horto non alat: inde porrd in plerofque Germaniz horcos tranfijt facile enim rami depa&i radiccsagunt, quemadmodum fxpefumexpertus, prafertimloco umbrofo& fertili pinguiqj fblo. Nafcitur etiam femine fedtenelhe plantseante quam in ramosdividantur
: :
explicentur,
Oxycedrum, Iuniperumqjmajorcmprimumenatasadmodum
armulantur.
Fngorispaticntiflimaeft;hiemetamentufcum&:fuliginofumcoioremcontrahentibusfolijs,qux novo Verepnftinum nitorem &viriditarem rccipiunt.
A d quamarborcm vetenbusdefcriptamrefcfcndafit,nonfacileqnisconijciat.
SiaTkecfhr.
Plurimi &v*v quam TheophraftusliD.tin.Plant Hiftori^cap.i.montium cacuminibus, locisquealgentibusproceramnafcitradit, efleexiftimant, &cujuslib.v.cap.v.meminitin hxcverba:ThyumabalijsThyaappelIatum,nafciturapud Amrramisfanum, & Cyrenenfi agro,formaCupreflbfimilis,ramis,folijs,caudice, &fri:&u: velpotilisceuCupreffus filve* ftris, Multactiamubinuncurbscft:&traduntcontigr:ationcsbafi]icarumaciiiucexiftere,
nulli
Plantarvm
tiulli
histor.
liber
i.
07
cftim putrcdini
obnoxium cflc hoc lignum. Cnfpiffima vero cju$ radix, qx qua prarci-
puaopcrahunt.
Anguillara porrd Thcophrafti Thyam nihil aliud cfTe ccnfet,quam Sabinam primam,fiVc vulgarem . Scd Iiccc Sabinsegenusinveniacur baccifcrum ejuscamcn fru&usjunipcri sbiit. vulgansfructunonm.ijor, valdcabfimiliseftcupreflino.cuiThya: fruccumThcophraftus "?"*
:
iimiIcmfacic,quemadinodum&coramThya?plancamcupreflb.EcflicileindocliflimiGuilandinifencenciam problemacis ix.&x. defcnfioneconccflerimjplurimum adThyadnftoriamaTheophraftoprodicamacccdcrcarboremfuigcncrisCuprcflb fimilimam in Syria, /gypco,& Arabianafcenccm,cujusfru5cus Abhel totoOxxcnx.^ Abhei. Habhel fruclus. nociflimus , pilularum Cuprcffi magnicudinc, colorc rufo in nigrumdechvi. Taiemverd#4Mf/nomineiniignirum, fubanni Habtd. m.d. lxxix, iniciumcumalijsplerifquecxoricismihidabacdocbflimus vir Bernardus Paludanus Fnfius,nunc Enchufianus po-
liacros,&omniumrerumnacuralium(quibusampliffimummu-
feum refcrcum habcc) pcnciflimus,epcregrinacioncfuaSyriaca

quadccausailhus uoncm ledtorisoculis hicfubuciendumduxi. PliniuseciamNacuralisHiftorixlib.xiii.cap.xvi.Thyxmeminic^&plcraquccxThcophrafti loco jam
& igypciaca redux:
di&o dcfumpfir. Nondefuncquiadarborcm Brucam (dequaidemPliniuslib.xii.cap.xvn.J refcrant. Pccunc,inquic,in Halimxos arborem Brucam.Cupreflb fufa? fimilcm cxalbidis ramis , jucundi odons accenfam , &c cum miraculo hiftonjs Claudij Ca?faris pra^dicaram Folia in,
.
*rw*rtty.
fpergerepocionibusParchoscradic,odorcmeflcproximumCedro, fuinuinqucejuscontra alia ligna rcmedio. Nafcitur ulrra Pafitigrin in nnibusoppidi Sicacar, moncc Zagro. i c quidcm arbor ad Cuprcfliim nonmhil accedic vcriim ramosfurfum non acrollic
quemadmodumilla,fedinplanasvelucialascxpanfbs,utdixi,inlacicudincdirTundic. Hujus icem folia camecfi cx foliolis fquamarim compacra,omnino plana fnnc.non rotunda uci Cupreflb, Iunipero maiori, Sabina:: nec rotunditatcm ante contrahunt, quam in ramos
cxcrcfcant.
Gallidrr*i*7>f>,hoccft,arboremvica:nuncupant, nefcioquarationcdu&i, nififorre N*mi* obimmorcalcmcjuscomam,quamcamencummulcisal'jscommuncmhabec, aucodoris ejusvchemenciam quam falubremcfleexiftimcnc,hocnomen indiderinc. VnlgusHcrbariorum&Thuiam& Arborem vicarappellac.NonnullipluraThuiargcneraconlticuunc.fii hanc arborcm tertium gcnus cfle volunt. o n dubiumeft,quinadplcraquefitutilis:ncmoveroilIiusfacuItatesnoftro3;voprodidit.quodfciam.Cumtamen magnam habeatpartiumtenuitaccm, &amariufculafic > verifimileeftdigcrendi&abftcrgcndifaculcaccpraTdicam. anc porrbdcfcribcrevidccurOvicduslib.ix.cap.xrin.hisvcrbis.Suncprajrcrcanon- jrbtrTHk* nullarali^quasintcrarboresrccenfeo.cralficudine&IongicudinepraralrxPini, cujusfolia /&* Hifpanicamfil;ccmplancrcfcrunc,ramcciilongemajora:ejufdcmcamcnformx,ucvidcIiccc finûla foliae mulris folijs fimul connexisconltcnc Habenc igicur iftar arborcs folia vc- -5 v rarFiliciomninofimilia, facisviridia: &magnacxparceincorrcnciumripisS: convallibus
liumidis fponte nafcuntur.^
IVNIPERVS.
CAP,
XXV.
Vniperi duogen<iravcteresconftituut,majus&minu$. Diofcoridesuniusfrudhjmntf* 1 cisjuglandis magnitudine intcrdu augcri,altcrius nuce ponticam arquare ait: ciim tamcn reliquiiuniperofru&um nonmajoremquammyrcotribuant: fcd ncc ipfecap.dcCedro* Vervm deluniperocujusddcriptio a Diofcoridis interprctc tanquam notha rcjelU
cft,primum agemus, deinde dc altera cui fpina pro folio cft. Iunipcrus,quam majorem appcllo ,frutexcfthumanam altitudiiicm raro fuperans, cau- hntifm m*%dice contorto,non re&o,mulcis ramis pr*diro,fcabro corticcrfolia habct carnola,& cx con- * jjfc* tinuaquaternorumfohorQmmuruoconncxorumferie compofita, qucmadnlodum Cuprcffus; florcs Iunipero vulgari
& Oxyccdro limiles, flavos, fcd extremis folijs infidentcs Ut

,
m Cuprcflb & Thuia: quibus fuccedicfru&us baccarum myrci magnitudmc,rotundus,pritendcs,qui macuncace nonnihit moIlclciCjfapore odorc Iuniperi baccis iimili.qui tria auc quaccrna vcl etiam plura grana oblonga &: Vcre florcc, fni&umque ftriaca habec , mediilUnl albam &C reiinam olcntem concincncia diu retinec antc quam m&rurefcac.uci Iunipcrus. Primum feminc nacus hic frutcx,& adhuc tener,foliahabccomninodifllanlia,ucpocequa:alccriusjuniperifoliaa:mulcntur niti bre- r
miim viridis,dcinde ad phceniccum colorem
&
viora&piullomoIlioraeflcnc.cumverojamcertiumautquarcumannumaccigiCjrocunda
&;cupreflcafoliaeffjrmareincipic: uc inferioresramipungentibus&acutisfolijs, fammi rocundis onufti inccrdum confpiciantur. Quam mccamorpholim nili quis vero obcufls diligencer obfervaveritjfacilc inerrorem induci poffir, uc crcdac adolefccncem a )am adulta
&
diverfam r plancam ciTc.
Nasci-
A R 'D
S I
R A R
6 R V
M
*
*
IuniêrusmajorDioic
IunipcrusAlpina.
Ntnaltt-
Na
t v r ad Thyrrhenum mare
nam intcr Calpen & Malacam ,
B*ticie itcm
&
Juoiperus
ma)orDiofc-
GallixNarbonenfisbramaritimaobfcrvabam. pt i me convenithicfrutexcum Iunipero majore, quxtamquam fpuriae Diofcoridis codice ab interprete rejecla eft,ut dixi. Ejus vero harc eft defcriptio. 1 v n i p e . v s majbr,quam aliquii filveftrem Cuprcflum appellant,alij Mnefitheum alij Acateram,Romani Iuniperum,vulgo cognira cft , Cupreflbfirnilis afperis maritim ifqj lo} :
plerumquenafcitur,eafiiem quasiupradiaa [videlicet juniperusvulgaris] vires habens. i s forteadCcdrum minorem alteram , quamTheophraftus& Plinius phceniciam Cedrus Fhxnicia mtnot. vocari,folio ab oxycedro difTerre,odoratioremcjj efle fcribunt,utccrtc hec eft,referre malir. E x Neorericisnonulli Sabinx baccifera: nomine appellarut,ciim tamen a Sabina,etiam luniperim*' jorti & Sabi- baccifera,plurimumdifTeratodore&:forma- nam Sabina;gravisodor,h^c Iunipero vulgari ns.baccif.difetiam odorationSabinarextremi rami in acurafolia plerumquc deiinunt, contfra verdhujus ftnntta. obtufafunt;Sabinaritem baccaimaturitatenigrefcunt,minorefqj funtquam hujus,qua;,uc fupra dixi,phcenicei funt colbris.Sunt efiam qui Oxycedrum folio Sabinac appcllan t, Galli, Belloniotefte,/<r/i//?, quanonnulli magno,inquit, erroreproSabinautuntur. Nccdefuni qui Thuiar pnmum genus faciant Ex ejus fane odorc fapore colligere licet fimilibus virtutibus praditamefTecum vulgari Iunipero. luntferut E a porrb Iuniperuscui fpinapro folioeft,vix tota Lufitaniarepcritur, Caftellaveronocis
&
'
vulg
celjior^
0>*rboref(i$
'
vaadmodumfrequenseft:(edcapra:(ertimquxcelfior&arborefccnsfupraSegoviam,qua inde Madritium itur,utiftictrabes&adiumcontignationesincolajfibifabricent: necimmeritb Plinius hb.Natur.liiftor.cap. xvi. cap. xxxix. dixerit hanc in Hifpania vaftam nafci. Sed in Belgio &plerifque Germanicjocis vulgarem juniperum in juftam ferearboris ma-
&
r
JuniptfUt
nna.
Natales.
gnitudinemexcrefcereobfervabam,prarfertim in hortis&cultioripuslocisnatam. A l 1 a m aurcm elegantem Iuniperum pungentibusfolijs,in Auftriacarum Alpium quibufdam j ugis mihi primum obfervatam hic adj ungam. Cubitalemaltitudinera ea nonexcedit,feddepreflaeft,&quafi humi fbargitur, multoqj craiTioribus&brevioribusconftatramisquamvulgaris,lentisetia'm, fracrucontumacibus, &contortis:tenellosramosambiuntternafolia,a!quahterlempernafcentia, utinvulgari, verum latiora,breviora,crafliora, ncc minrisquam lllapungentia, colore interiiisexcarruleocandicante,exteriusviridi:floremnonconfpcxi:frucTumauteminramulisgcftatvulgari fimilem,paulb tamen (yt mihi quidem videbaturj longiorem, ante quam plenam maturitatem confequatur: deinde,ubi maturuit,nigrum,ejufdemque cum illo faporis. Crefcitin fcopulis Durrenftein Etfcheri quibus duntaxat locis inveniebam Augufto
&
.,
menfe
PlANTARVM HlSTOKT
LIBER
I.
#39
menfe pauculas ftirpcs ftuctu maturo & immaturo onuftas.Guftus autcnundit^bat , facultacesa vulgari nonabfimilcs poflidcrc. Vvlgams porrd Iuniperus Grxcis apMvd-osy Gcrmanis wnttba\imoba:%Qatl)l)oltccbautnl Nomi*. Gallis Gtneurc Icalis Gtncprc, Hifpanis Enebro Vngans Tevtfkesfenyo. Ejus baccxgrxcis
, y
dpMvd-ifit;, gxWxsgratnc dt Gcncure, icahs Graneliodt Gtnepro, hifpanis Neurtnas,
gcrmanis
&wmttHcx.
t& .iC
.IV*
OXYCE DRVS.
n
1
Cap. XXVI.
IV gnaex parce concorco uc llla caudice
p e
ro
fere fimilis cft Oxyccdrus,

,
ma- oxyttknu
inccr-
dum eciam in arbufculam excrefcens, cenui &C
2 rufefccnre cortice: folia habec Iunipcn vulga^nsmodopungentia, aliquantulum camclongiora
& rariora, ccrna fcmpcr circa ramulos

:
fi-
mulnafccntiaucin lunipcro: fru&um lnitio vindcmjdeindcflavcfccncem^poftremo, ciini macuruic puniccicoloris,Iunipcrifru&umuk co majorem,utinterdum avcllanam magnitudinea?quet, & tubcrcuhsquibufdam, vciuci fquamarumrudimentisobficum,nucleos crcs auc quacuor inarqualcs concincntem majores quam infupcriorc, medulla intusalba. Florec ~7 ^ un 'P cr m do , & codcm tempore utriufquc C^T** f ' fni&us macuritatem adipifcitur. v ^ ^LtMsKT Proven t plerifaue Hifpania: &l Nar,
'
-
'
Natshs
bonenfisGallix' afpcrislocis: nufquam auccm majorem videre mcmini, quam fupra Sego-
biam&Guadarrama,irinercMadntiano,ubi arborummagnitudincm&altitudincminterdum arquac , trunco humani corporis crafhcudinem xquante, cxquo,veluci cx crunco Iuniperi, qu# fimul cum ifto cadem alcicudinc crefcit,
xdium
trabcs
& contignacioncs incote

digiti longitudivi-cumin 0xJ ad, '
faciunc.
^Wftic porro in ejus ramis menfc O&obri enav>
tamplantulam obfcrvabam
^Jt^^^ ne,inftarvifciramofam,gcnicuIatam,vindem, interdum flavcfccnrcm,ramuhsmiriccreccn^r "" ,V ** tcrnatiSjfivcejuspIantarquamnonnuIhSali-
^wiam,MompclhanimarinumSempcrviuumvocant,fcdpaul6minoribusconftanrem, corni
quorumextremisaliqua
?ur,frutuiperfimilis Acido&valdcadftnngentcguftucftcotaha:cplantula,Oxyccdro,vc-
lutîfcumulahjsarboribus,innafccns. hunc fruticem ofytetyov %y xtdpov ^vyjkv appcllat Hiitor. Plant. i%U%^. cap.xii.Plinius,eumfequutus,Natural.Hift.hb.xni.cap.v. CedrumminorcmLy- <***r*i lib iii Oxycedrum. Nam quam alij pro Lycia cxhibent,n!hil ahud eft mco judicio,quam ciam Phoemcia: planta,qux baccas profcrre non fonovella majoris Iuniperi, five Ccdri minons licccnondciinc, quiquartumThuia: Ict donecTaniaricisfivcCupreflifoliacontraxerit, Phoemciam voco,ad majoris Coniferx eenusex ea facere non vcreancur.Minoremaucem crefcentis,difFerentiam .Htfpa- CcdrtUie, Cedrelace Plinio cft, in Syria, Phoenicia &C alijs locis qux Oxycedrum a lunipero nondifcernunt, fed codcm nomine Enebro mvamquc voniautem
Theophrastvs
&
&
cantNarbonenfesGaIliC4AappcIU^
quxillis/^/^dicitur, pecorumquefcabiei&ulcenbus, quibusatonfuranOnfcefcabiei, cedn* fimile eft, Hifpani infeftantur, adprime utile. Idem oleum, quod numquam
CMicraappclhnu
MYR
yvV o
C A.
C A P.
filveftrc
XX
,
1.
Myric* genera Vetercs nobis prodidcrunt,
unum
aliudfativumfivc
,
adolefcit;
JL>/domefticum. , ; A fruticat,interdum in valtam arborem Uythaf^ y r 1 c a filvcftris magna ex parte tantummodo folia habct Cuprefh,aur Erica: ***. ^ fcabro caudiciscortice,ramorum vero pumicante:
floresextrcmis ramis oblongis humilis vulgaris, coloris ex viridi ad cinereum tendentis pediculiscoafertos&racemarimcompaetos, cxiguos, fons purpurafcentes, cumcxpanfi
:
funt 9 candidos, quinquefoiiohsconftantes: *
quidcindemexiguumfementomcntoinvo.
lutuni
40
CAROLI CLVSl RARlORVM

i
*-
Myrica filvcflris
Myricaiilvcftris n
4
:-.
V
<>
f
*
.^
'
,*
fc
>1
W#/ ^y
^ffft'
#v^ P\
iJr \i|J
//^
j
tbJF
3S
X
-
.1
>
tfataits.
lutum efFormantur , exiguis veluti valvulis inclufum,~ quibus maturttate dehifcentibuseffluit uc in Salice Populo Sc fimilibus. Ter plerurhque in anno floret,vere, arftate, autumno: recentibusflonbuslemcn jamevanefcensfemper fubfequentibus. HancPliniusinttreas recenfetquxnullum fru&ura,imo ne femen quidem proferunt.-ciim tamcnDioicondes il li fructum cnbuarcompage mufcofum. -i Nafcicur plerumque juxra fluminajaliquando fatis etiam procul ab illis: Obfervabam in Narbonenfi Gallia ftagnoVoIcarum vicinammufquam ramen ampliorem videre memini,quam fiipra Madnrium Kcgum Hifpania? Regiam.planicie mulcis hujufmodi arboribus coniita, nonproculabamnium Xarama&Hcharesconfluentibus,fubCompluto, Hifpanis îUalade //f^wnuncupaco.quddfluviusHenareseam urbemalluat: magnartamen iftje arbores , quas hominis ulna am plecli vix potuiffec , diverfum florem non feiunt ab eo qui in fruticantibus dumtaxat tamaricibus provenic.Frequensctiam hec eft Belgicis hcrtis, Nufquam eam nequc in H.fpania,neque in GaIlia,pcrpetuacoma virentem vidi: fednovo vere iingulisannisnovafoliorum germinaprofercntem.
&
Myricafil
vtftm
1-
hujusfiIveftrisgenusinPannonianafciturfolummodofruticans,necunquam, velutifuperius,arborefcens: brumam etiam fert, &riguisutgallicum &hifpanicumgaudet: craffiorcs huic func virga?,folia crafliora & lariora: iingulisannis novos furculos producitcubitales, virfdes, utplurimiim defincnresinquandam fpicam palmarisaut femipedalis longitudinis , e floribus ex albo purpurafccntibus, majoribus quam in fuperiore ,, quinquc etiamfoliolisconftantibus confertam:ijsfucccduntoblongi&mucronaticaliculi,quidehifcentes,femen pappo faiicis modo involutum oftendunt:ex majufculorum foliorum,furculosambienrium,alis,cnafcunturaIijramuliexiguisfoIiolisonufti. Copiosead flumen Drafen , ante D.Hippolyn urbem, vulgd<2nt9>c(tcrt nuncupatum, octo a Vienna Auftria? infenoris urbe miliaribusdift.mtem,crefcit:ad amnc etiam <&ct)wartit
Alivd
HMtalcs.
oppidum 01cuKf)c
TemfHS
s
allucns,binis fupra
Neapolim Auftrix miharibus,pra;fertim arenofis illis
locisquarhiemeabijsamnibusinunJantur.
Floret
Maio &
Iunio,ac deinceps tota fcrc arftare flores &r fcmen proferre non definir.
Huicfimilcm,quibufdamGerman>a;locisad Rhenum fluviu,&inTyrolenfi comitatu nafciintelligo : frcquentcm ctiam vidi ance paucos annosLondiniTrenobantum inaliquothortis.
Myrie f*
SATtvAM,quamDiofcoridesmitioremvocat,&in^gyptoSyriaquenafcifcribit,fru6lu Gallar proxmoûitu adftnngente,cujusetiam Phnius meminit',numquam confpcxi. Bcllonius obfervationum hb. n.cap.xxv. & xxvi 1 1. in jEgypto fc vidifTe ait magnas arbo-
rcsMy-
Plantarvm HISTOR.
res
:
LlB.
I.
,
Myricxgillam fercntcs,ab Arabibus hujustemporisc6rr<i/?/appellatam magniohm #/* *in medicina ufus fru&um vcro trboris eflc negac, fcd cxcrcmencum pocitls afibicracur &$*#"** vcrbis. TamariccsinJigvpcolocishumidis &arenofisficcifquc mJiftercnccrnafcuncur, iJlarum enim filvul^ pennde ui aridioribus locisrcpcriunrur,atquc in humidis httonbus.Ea: tutcm excrefccntia,qu am gallam nominavimus,adco onuibe func, ut parum abfit qum raini nimio pondere rumpancur. Vocatvk aucem aGrxcis jWxa,Plinio Myricc, Tamarix &C bryafilvcftris , ofticinis titmms. Tamarifcus, HifpaAis Taraj, Galhs Tamartfaue , lcalis Tamarut , Gcrmamsâmarifcljcrt
jci.
'
.*<
t*urn o&cr
fyoltj.
aceto,licni indurato prodcfle, teftes func F*atlt*tet. Tamaricis decO&um cx vino vctcres medici,& ipfa eciam cxpcrientia: acque in cundem ufum potorios caliccs cx ejus ligno tornari^c quibus bibant henofi:multis alijs infuper ffiorbis utilem eflcTamaricemrmajoris gallam cruentis exfcrcation.bus &: crcliacis in potu dari , Sc concra proflu via feminacofdcm phalangiorum morfus iliicu cumores itihibec corccx rum,regium morbum, ufusadh betur. D-co&um foliorumcum vino pocum licnem abfumicj mulcasprarterca aliasfaculcates huic frucici cnbtiit Diofcondcs,& Plinius. Memini eciam Francofortum ad Mccnum adfcrri folica doliola cTamaricisad Rhe- *//* i numnafceiltis lignoconcinnata , adfextariumdimidiumfortccapacia nonnullactiam *j***> pauld m.ijora,quibus contentus liquor iienofus profic.
,
Foliorvm
&
..
&
R.1CA
Corisfoiio
i.
Cap. XXVIII.
Ricam
Diofcorides lib. i. MyricarfimU lem facir , longc tamen mmorcm : librd vcrd 1 1 i. Conn folio Ericr piriguiore ac minorc.Plimus Nacur Hiftor.lib.xxiui.cap. ix. fruticemtflcfcribitnon multum Myncxdifferenrcm, coIoreRonfmarint 8f pcnc foho. Ex quorumfentcntijscolligi pofle videcur, plura efle Ericx gcnera , utccrcc func : quemadmo- Eriu pllit(k dum cx iconibus S carum dcfcriptionibus fub- fpjmr*
je&isviJercliccc.
v m icaquegenusEric,fimilecftMy- r|Vj$ L,. rica* Septentrionahbus regionibus maximc /M#! famiharc, locis incultis, raro l upra cubiti alutu* dinemaffurgens, plerumqueminiis, tenuibus
,
Pkim
&
ramis,duris,hgnofis,fruticofum,colorecxnigro rubcfcente: frequcntia habct folia, e foliohs quaternoordinedifpofitisconftantia, uti Cupreflus, ramarix, &fimilcs, viiidiaadmodum, Suartemporis fucccflu in ramuloseftbrmantur:
ramulosa mcdioad fummum vfquepropcndent bullatiquodammodo, quaores fccundiim
ternistolio!isconftantes,elegantiflimopurpur dilutioriscolorejinterdumetiam/edrarojalbo. Bis quidcm floret fed majore ex parte Aucum:
no canciim,licec nonnumquam etiam vere. Raprovenit in cahdionbus regionibus. Ifti per omnia fimilem plantam,fed pauld cla<* tiorem,folijs tomentofis incanis,paul6 eciam
riiis
&
diluciore flore in vcnicbam inculcis fupra

,
Win*
defbramRegum Angli#Regiam,locis.
Encxgenusdivcrfo bfupaio-iricMC^tk re cft folio etenim Myricas folio non rcfpondec, fed Corin, foliorum forma & fitu admo- folt *< dumxmulacur. Iftiusauccmgcncnsmultarfuncfpccies^magnitudinCjfoliorum&florum
:
Altervm
forma,coloreque,incerlediffvrentes.
Pri m
a,
ommumquasvnquamconfpeximaxima, humanam
altitudinem interdum
i.
fupcrac,frucicofaadmodum,hgnoduro,exriibronigricate:fohjsexilibus&brevibus,quaternoordineramosobfid^ntibus^guftuadmodumadftringentejflorecopiofb, racematim pene totos raraulos occupante, ut tuccrdum majores rami pedah longitudinc onufti confpiciantur: cftautemisfljsconcavus, veluciexiguumcyrabaIum,oblongus, odoratus, pulcher,albus.
NafcicurinLuficanixfolicudinibusincerVlyfliponem
& Conimbricam cclebrem

r
ejus
Regni Academiam
fervavi &C iegi.
inv^mebameciamcitraTagum decimo ab
Vlyfliponcmiliari, inde
Hiipalim profeckarus.FiorecNovembri^Decembri, Silanuario, hisenim menfibus&ob-
Alteka,
4r

EricaCorisfoliou.
EricaCorisfoliom.
EricaCorisfolioini?
11.
cjufdem fere altitudiniscum prima, etiamfruticofa,tenuioribusramistamcn,ejufdern
Aitera,
:j& um
^FJ&^
*
'
fuperiorecolons,exilibusfirniliterfolijsquaternisramulos fimul ample&entibus, quorum ex^tremis oblongiufculi flores infidcnt fuperioribus
n"miles,colorepurpurafcentes.
ctionisparticeps.
Tota etiam adftri-
Provenitijfdemquibus primalocis, illaetiam frequentior,&: eodem tempore florens. Nonmultiim illidiflimilis, qua: Narbonenfi j. agro frequens , longiore paulo & copiofiore ef t folio, florepurpureo, minore, &extremisramulis confertim ftipato , cujus iconem exhibere videtur
Clarifs.Matthiolus;
III.
Tertia
illis
perfimilis, paulo
tamen humi-
lior.aliquantulum majora &C latiufcula, nigrioraq; habet folia, quaternis ordinibus circum ramulos nafcentia:plunmos flores per intervalla fccundum ramulorum longitudinem nafcer.tcs, fuperioribus
.
formafimiles,herbacei primiim coloris, deindeex albo purpuralccntes.Tota etiam adftricloria facultateprardita.
Supra Vlyffiponem freques inter fuperiores,pluribustamenlocisoccurrit, utetiam citraTagum.

Floret
IIII
Decembri & Ianuario. Qv a r t a etiam fruticofaeft,dnorum cubito,
rumaftitudine gno, tenuibus
nonnumquam amplior,
,
fragili li-
& minutis folijs
ut
m Corruda pn-
mafere,viridibus,quarindeficcatis nonnihilramis raciledefluunt:iftiusflosreliquisminoreft, cavus
etiam&herbaceicoloris.Extremisramuliscapitulaemultisfolijscompadanonnumquam cofpiciuntur. cienit,his no multiim abfimilia, quz in vulgan & duriore Thyrao aliquando o Vulgans
Plantarvm
Erica Coris folio
v.
histor.
LIB.
43
EricaCorisfolioy.
EricaCorisfoliovn.
Vulgaris
Lufitania:
'*-.--"
.
admodum
&
harceft totiHifpaniar, Aquitaniar: nam fpatiofis illis fo-
litudinibus,&incuItisinterBurdigalam&Bayonam locis, quar vulgo Landes de Bordeaux nuncupantur,nullumrerealiudvirgu!tuconipicitur. Notacftetiam NarbonenfiGalliar, conficiendis fcopis maximc idonea. Verno tempore fub hicmem florer. Qvinta minoreft fuperioribus, cubitalis
&
videlicet ut
plurimum altitudinis,ramis graci-
libusfruticofa,quosterni per intervallaramuliambiutjternisfolijs admodumexilibus circaillosdifpofito

:
quodam
ordine
& ferie na-
fcentibus flores plurimos habetfuperioribus paulo majores coloris purpurei obfoletioris, confertim circa ramulos longis pcdiculis inharrcntes.
Incultis Lufitaniarlocis fupra Vlyfliponem
frequens.Florebatiftic Decembri.
Sexta admodumfimiliseftquintar,
16 fere virgas feu renues
pau-
vr.
tame humilior, neque fruticofa, fed omnes
ramosa radice proferens fingulares, cinericeocorticeobdu&os, quos fcrie quadam ambiunt ramulorum rudimenta, feu germinacmultis folijsconfertim naiccntibus conftantia , nigrioris quam alterius coloris: floresconcavi, quintarfloribusforma fimilesjclegatiilimifaturatiorispurpurarcolo-
Y^^
ttf
ris,elongiufculis pedicellis verticillatoambitu,per intcrvalla, e fummis ramis depedenr.
&
NafcentemhancvidiinCaftellavetcriHiipaniar,fupra Lutctiam GalIiarJ &: in Anglia fupra Windeforam menfe Septcmbri florentem.
cy^
Septima
44
VII.
Caroli
e
ClvsI
rariorvm
,
etium cubrals,ex atro purpurafcentcs.Hos plurima gracilia ambiunt foliola Tertia: folijs pene fimilia, paulo tamen longiora, quaternis plerumque, intcrdum quinis verfibus ordine diipofita,adftringente guftu: flofculi in fummis ramulis oblongi,concavi, purpurei dilurio. fere colorisprodeuntes,qui maturi reficcati,mgriris coloris,ex quatuor roliohsejufdem cans& minutumfemencontinent: radixdura,lignofa,indiverfatendens: ipfi tamenprocumbentes rami,humiquedirYufi,tenues capillarefquc fibras nonnumquam agunt.
pt
Ma
multos tcretes humique procumbentesramoshabet , pedales, interdurn
&
Copiose admodum crefcit fupra 6&of in afcenfu $men alfccn magno miliari germanico fupra Gamingam inveniebam etiam inter faxa & fcopulos in ipfis >nr<*ctfctn Bnealbtn atque aharum Styriacarum &Auftriacarum alpium pra?a!tis jugis,ubi Iunio etiam ferius floret. Noribergam etiam Iunio florentem colligebam anno m. d. lxxix. Inter Pragam
:
&
&
EricaCorisfoliovin.
EricaCorisfolioix.
y\
V11I
Minor
eftodlava, &pedalemaltitudinemrardfuperat,
magnaexpartehumi
pro-*
cumbens,quaternisfolijs,ramulos,contrarioexortu,fcmperambientibus:floresfecundum ramulorumfummamlongitudineminterfoliadcpendentxavi^pufilli, inquatuorangulos lignofa. definentes,herbacco colore prarditi.in quibusdeinde fcmen:radix dura Maxima copia nafcitur in afcenfu montisilliusquifuperanduseftijsqui Gamingaad 6ccr;ofvicinaqueloca proficifci cupiunt quoloco &florentem &foliaccacapitulapioferentem Auguftomenfecollegi, nufquam alibi mihi confpeclam Quart* genuseflevi-
&
IX.
deturpumilum. c tenuibufque virgulis prxdita eft humi difN o n a , arquali cum illa excrefcit altitudine, fufis expurpuranigricantibus, quarfummaparte in mulrosplerumque ramulosdividi fo,
lent: folia in ordines
& verfus digefta,utin reliquis,tcnuia admodum, Erica: fexrar in Hifpa-
nia
& Gallia nafcentis folijs fimilia,terna femper,quemadmodum in illa,a?quali inter fe fitu
virgulasambiunt: fummi ramuli onuftifuntconcavis&oblongisflofculis extremajparte in quatuor angulos fe&is,coloris cum quatuor illis foliolis,unde enafcuntur, carneiôctonis ftarninulisnigricantibus, ftiloquepurpurafcenteemedio flofculo emergentibus : femen maturitate nigricans,exiguum habet: radicem alijs fimilem lignotam. Adnafcuntur intcrdum hujus etiam ramulis viridia capitula, e latioribus foliolis compacla, capitulorum
Thymi modo.
Invenitur hxcapudarcem ticfjjiafa in filva illi immincntiquaad <3nc&cra;ex arce itcreft, alia item ad finiftram oppidi 'Xfcuflrc&c filva,& nonnullis montanis Pannonise filvis. Floret ue
plurimum Aprili & Maio, quo tcmporc afpectu venuftifiima eft.
Decjma
PLANTARVM
EricaCorisfoliox.
R*
B.
I.
.b!
*fJ
o$i,
Erica Coris
j^
/
Decima
fruticofeeft, cubitalibusaflurgensramulis, fragihbus, nigriorequamrelix.
/v"
r^
.f/VSV
S^
quxcOrticcfolia fuperioribusfimiliahabet, fed nigriora & crafliora, trinoordinecircum ramulosdifpofita,cahdiufculi cumquadamadftnctioncguftus. Scptembri& O&obrifru&umareliquisdifferentem fummisramulisinhxrentcmgerir, pulcherrimum.candidum, inarquales uniones forma & colorc refcrentem, fucculctum, tranfparentem.obfcuriores acidifaporis,tnagranuladuraplerumquecontinentcm,quiNovcmbricxficcatur,&fpontedecidit.An florearignoro,incolamegabant, &fru<5tum paulatim intumcfeeregrandiufc culumque fieri donec maturefcat affirmabant. Aldea InunaLufitaniahocgenusobfervabam non procul VlyffiponcintcrRiofrio galeea.ubi qui Tagum traijcere volunt,naves confcendunt,& etiam fupra Vlyffiponem folo admodum arenofo, copiofo fuo fru&u albo onuftum :ut mitio manargrana iih frurici inhxrentiaexiftimarem,adeoproculafpicientiimpofuerunt jam cnim primiimexoriebatur Sol,& fngidiufcula erat aura,utpote Novembris initio. diffufaeftVndecimaj&latasoccupatareas, multisramislignofis, flexilibusta- XI men conftans, ex atro rufefcente cortice te&is, qui interdum fibras agunt,ut latiiis ferpere, &f'ufliciensahmentummelius attrahere queant: afTurgentesramulosnumerofaamDiunt
&
&
Hvm
foliola, ternis,interdum quaternis verfibus difpofita,craffa
& carnofa,fuperiori fere fimilia,
faporeprimiimhnguamexficcante, deindi acri&hnguam vellicanrc: pufilliadfoliorum

cxortusflorculi,tribusfohohsconrtantcs,colorisexherbaccofubalbicantis,purpurafcentibus ftaminulis interneprxditi: his fucccdunt rotundz bacca: juniperinishaud mmores, inipurpureo fucco,uti mora,plenar, in quibus multa inarqualia tio virides,maturitate nigra?,
&
& veluti triangula grana: radix lignofa & dura

,
eft.
maruras retinentem,inveniebaminprtccelfimontis, vulgd21?ccl;fclappcllati, fcopulis, quintofupra Neapolim Auftrix urbem milliari mcnfe Iunio. poftea eriam Augufto, immaturo ma-
Hanc florentem,& viridibus baccis onuftam, multafqueadhuc
fuperioris anni
&
turofru&u plenaminncbcr0&<3ncflU>cncelliflimaruni Auftriar&Styriaralpiumjugis. IIlius etiam arenofis Hollandix tumulis eruta: ramum fuis baccis maturis & immaturij onuftum ad me mifit N. V.Ioannes ab Hoghelandeanno m. d. xc. CerrumefteamipfamefTe, quam Matthiolus in montibus quiBocmiam aSilefiadifjunguntinvcnram, bacciferamcognominat, ac defcnbit, tametfifubvirefcentem pulpam
fuxfrucT:uitribuat,qua!inmeanigricat,&purpureofuccomanusinficit:fedimmaturisforVaccinijs te.baccis praditam obfervavit. Multum autcm differt ab Os-ycocco Cordi, five
paluftribus
46
Caroii ClvsI rariorvm

&
Erica
acii.
paluftribusDodonxi. Hujuscnimfoliacraflaxarnofa, &acriufculafunr, illiusautcmlaadftri&oriaz facultatis. tiufcutaprona parte cana,refrigerantisque
Dvodecima
nx fempcr circum
fcunturi
cubitali pa:ne eft altitudi-
nc^fruticofajtenuibusvirgulisprardita^qu^tcr.
majorcs ex
intervallis na-
folia fimiliter terna
ramulis inna*
fcunturêxiguaquidem^fcdlatioraquaminfupcrioribus, inferiore&terram fpc&ameparte
!g^"^^K
y*aSr :^!T^
nonnihiIcadicantia.hirfuta,guftusadftringentls: iummi ramuli ad loliorum cxortus vertialJatim exornantur pcr intcrvalla tcrnis perpetuo floribus irquali inter fc fpatio nafcentibus , ia
&
unam partem converfis, majonbus quam in reliquisgcneribus^concavis, ventremagisturgido, coloris cx rubro purpurafcetis , numcro fcx,
novcm,duodecim,quindecim,autpluribus.
&alijsLuiitania? arenofislocis crcfcit ut plurimiim Florct O&o.
IifdemcumDecima,
.* XIII.
mcnfe , & fubindc femen cxiguum , nigricans,quale reliqu#(pmer baccifcras)profert. Decimatertu, fohorum formanon multiim ab hac difterens, plcrifque Brabantia:
bri
& Geldrix locis crcfcit
nonnullis itcm Caftel-
\x vetcris^pr^fertim circa collem lapcna defran<7<*vulgdappellatum,in quomonaftcriuD.Vir-
ginifacrum, pedahbus fblummodo fruticans

virgis, tenuibus, exrubronigricantibus, fre3uentibus eas cingcntibus folij s , quaterno or-
& Thymi vulgaris minoribus,hirfutis tamcn &C

pilofis:fummis ramulisplerumquc depcndenc quiniautfenifloresfimul jundi, Lilij convallium flonbus iimiles, paulo tamcn oblongiorcs
incdifpofitis, fupcriore ordineanguftioribus,
nequc adeo vetriofi ficut

tis:
Tetrtltx.
prioris flores,coIoris ur plurimum
cx rubro dilutiiis purpurafccn-
intcrdum ctiam
albi. Floret
Vere 8c Autumno.
Epuw Gra?cis,Erica &C Erice Latinis, Athcnicnfibus Tetra/ix, zcfic Plinio (Theophraftus quidcm Tetraliccm nominat inter plantas qua? seftate gcrminan t , fcd qualis iit non defcrtGalh Bruyere>\ta\\ Ertca. Primum vcrogenus,quod folioTamariciscft, Hifpani >uirihueU> Lufitani Jgueiroaypcllant,Gcrmani^cp^cn/Vngari,apudquosnonminiisabundenafciturquaminmultarura aliarum Provinciarum folitudinibus,/ /* zod^d eft hicmale viride, Akeriusgenerisprimam Lufitani atorgavocam rquartam urs 8urgueira, Hifj?anir/r<?; fcptimam montanipaftorcsaIiqui^"crf:decimam LuCitm\ cawarinhera y tii)&um vcrbcabit)
Acacalis.
Ericdfacxl'
tates*
matinbas , eam Amatus Lufitanus fuisinDiofcoridcm commcntarijs^f4^//wefreexiftimat,cujus Diofcoridcsftacim poftEricam meminicduodecima Luiitanis/^wr//^. Erica^fuccusoculorumimbccillitatcm fanat, iioculisinftiJletur:flos&: comaferpentiummorfibusillitumedetur. Meminijdum Mompclijagerem,Clanfs.vi-
Foliokvm
rum
Gulielmum RondeIerium,Regium tum Piofcflbrcm,felici fucceffu ufum
cfleolco
exEricxfloribusconfeclo, adtollcndos herpetes frcdos &jaminveteratostotam facicm occupantes.
Luficanidecimtffru&um, quiSeptcmbri &Oftobrivcnalis Vlyilipone invcnitur, febrientibuscxhibent, ad fitimqua premunturrcftingucndam avidectiam idcmfru&usa fmcris & mulierculis expetitur.Si Acacahs eft, aquam in qua maducritejus fru&us , ad colyria qua* ad excitandam oculorum acicm convcniunt,addi,teftis eft Diofcorides.
:
Prvnvs myrobalanvs.
Prunus eognomintt* Myrokal**
HHSf
Cap,
XXIX.
cjus
FAcile
adolefcithxcarbor,
&in vaftamexcrefcit amplitudincm, majorefque

:
ramifubindcinaliosdivifi,opacamadmodum prarbentumbram caudexmulto teviore gnuiorequc oculis cortice prxditus eft,qu^m rehqua prunorum genera tenuiores rami gracilesadmodum^tenerrimocoiticcveftiunturrfoliaquodammodomcdiainterPrunum &Cerafum, tenella, per ambitumferratafunt:flos candidus, tcnuiorquaminvulgari:
:
frudtus.
Plantarvm
histor. LIBER
I.
'47
Prunus Myrobalanus.
fru&us, cujus alternisannis feraciflimuscft, rotundus,oblongo tenuiquc pctiolq inter foliapcndcns afpc&ujucundus, pcr mitiaviret.ciim maturefcere inapic rubct, matuntatcmadepcuspurpura nigro coramixca nitet, carnem fucculentam palaco gtacam , nu,
&
cleumonadmodum magnum nabet. Floret cum alijs ejus gencris novo Vere:
fub
luli;
fincm 8c Augufto fru&us maturita-
tem adipifcitur. N o n d v m vulgaris erat,cum eam dcfcribcrcm fed qui habcbant, cx Csefarei Palatij hortona&ierant, ubiomnium primascon^
:
fpcxicjusarborcstrcsingcntcSjUndeprimum eodclatas, inccrtum: nonnulli eConftantinopoli,ahj eGalliagenusduxiflcarbitrabantur. Certe ea arbor qux Biturigibus Gallo-
rum MyrobalanorumChepulorum nominc

oftenditur,huic perfimihseflevidetur,
utex
ejusfolioindedclato mihique donato a Cl. V.D.IoanncPofthio, nuncPalatinalisEleft. Archiatro,#ftimare licet.

i.
Nunc ineodemCxfarcohortoilliusge.
nusaliturcx fupenorisnuclco nacum, quod minorcfrudu&:dulciorcpuIpacft;inccteris nihil a fupi-riore diffcrr. v k, nuicgcncri Pruni Myrobalani fit appellatio duta,me latct nam nec fru&us fimiliseft, ncqueofficuh, quxrcliquisPruni generibus fimilia habet.hcet parva,cum lcgi-
timorum Myrobalanorum
Arbutus.
quaecaniculata funt commune habcnt.
cleis
ofljculis five
nu-
& ftriata,quidquam
AP. XXX.
Arb VTVS.
Theophrafti a Diofcoridea differrepericiflimusreiherban^ Anguillara ccnfet. Cujus fand fentencia? non poffum
b
AR
vt v m
nonfubfcnbere cumAibucusimhi ha&cnus 6bfcrvata,cum Cotonca malo uihil fimihtudinishabcat. Est verdpumilaarbor,autp6tiii<;frutex, Arhunhu
frcquentibusramis,quorumiummicatcs rubrfcunc: alioqui trunco Simajoribus ramis

j
/**"*
facisfcabrocoiticeceis:folianulloordine&:
temerenafcenciaramulos ambiunt,Laurinis fimilia, ejufdeminterdumamplitudinis, per ambitumferrata, fempervirentia, \x\ia$C

fplendentia: flores extiemis ramisfingulari appendice raccmacim coh$renc,albi,qua partc Soli obverfi func , nonnnihil purpurafccn-
tes,concavi,
convallium flonbuspcrfimiles: frif&us frago fimihs orbiculatus, mul* to major,&rotundisprunisinterdum magni* tudinepar, ininovindis, dcinde flavefccns, poftremo, ciim plenematurus, rubrocolorc clegantitfimo confpicuus, inreriore camcn carncpallcf cnte, cduhs, &atenuisfonunx horoimbus valdecxpetitus, ideoque Vlyffipone, ahjs quibuldam locis venaljs a rufticanismuhcrcuhsin foroproponitur: femeo imho non majus, tcnui membrana obdu&um in meditulho continet,
Lilij
>
&
()iAAr^J^j>
U/vuJ*
Bartic
'K*U.A^
CAROLI CLVSl RARlORVM
Bxricx&LuficaniîncuItis.intcrMyrrumjCiftum.&aliosfrutijpesprovcnir.fempcrqud fercaucflorcns,autfru<5tuonuuaco!i(picitur,im6interdumurroqueabundans: folctcnira dcciduoflorc,novumgcrmcncxtremisramisproferrc,infponfionemaItcriusflons.InNarbonenfi Ga'lia nafcentem ctiam obfcrvabam Crevitctiam apud meos Bclgas femine,& a nonnullisfictihbusexccptus, cumalijsperpetua fronde virentibus diligentiflimeadferva.
nfolebat. Belloniuslib.i.Obfcrvationumcap.xLin.refertinvallibusmontiAtho^veteribusadto celcbrato) vicinis, Arbutos nafci vafta? magnitudinis.cum alibi duntaxat fruticent:ut mmus mirumvideridcbcat,fi Iuba (refercnccPlinioNacur.Hiftor.Iib.xv.cap.xxiiii ) quinquagenum cubitorum in Arabiaeas eflcauclorcft. porro Grarcis y.b/Luepo$, Lacinis Arbutus,GalIis Arboufer^ Hifpanis madrcno, i c i t v R-
Mtfutim^ti.
Luficanis,addiraafpiracionc madronho-. fru&us Gra:cis psntuH/tov, Latinis
Vncdo, HHpanis
madronosfi&Wxsarboufes.
Plini vs
Nat. Hift.
lib.
xxin. cap.
vm.
aic
unedonisfru&um eiTcdifricilcmconco-
T4cuittn.
clioni&ftomachoinucilcm: lib.vcroxv.cap.xxini. pomumejusinhonorum, utcumomenexargumcntofic,unumtantumedendi.Athcna?uslib. n. Deipnofophiftarum fcnbir, ei qui plures feptcm Arbuti fructus ederit,caput dolore vexari. Longe ramen plures ab alijs dcvoranobfervaban^cumperBatticam&Lufitaniam.Vlyfliponemprofecturus.itcrfacerem,& ipfc multos cdi fine vlla noxa: verum quidem eft non adco grati iaporis effe ut fraga. AmacusLuficanuscx Arbucifolijs&floribus aquamvicreis organis clici icribit, eamque fervari camquam iacranflimam adverfuspeftem venenaancidotum.
&
'
Adrachne theophrasti.
_
i
TSt
PatuUuJivt
mffmjgntt
Jl*rim.
Cap. xxxi. ctiam iconem brevemque
hifto-
M*
*riam,cumOcnopliafupradefcripta, mittebatidem Honorius Bcllus. Potvlaca, inquit, feu acâ^PwTheophrafti,frcquensprovenitinCrcta, montibus Lcucis,& ahbi inter faxa,fruticis potiiis, quam
arboris
pcYpctua fronde viret, foliaquc habetlaurinisadc6 fimilia; utfoloodore dignoicantur: nam Adrachnes foliumodoreca:
modo
ict-
caudicis
& ramorum omnium cortex adeo

ncque
l*vis,rubens&fplendens eft, utcorallijrami euc videantur: xftate rumpitur cortex,& in tenuiflimas brac~teasdecidit,quo tcmpore
rubens.ncquefplcndcnsccrnitur,iedmedium
qucndam inter pallidum &cincraceum colorem adquirit florcm & fructum bis, ut Aibutus,profcrt, &huncqu:demade6fimilcm, uc
:
alteru
ab altcro nullo
modo
dignofcerc queas.
:
hxc ab Arbuto quomam tantiimprovcnitin montibus, neque folium fcrratumhabct, ncque corticemcaudicisicabrum: hgnimateriesduriflimaeft, fiagilistamen,quia fMi non potcft rufticis igni ftrucndofcrvir, &ad vert-cilla conficicda mulierum tuhs appcndcnda Thcophraftus rcccnfet hanc 2rborem,intercas,qua:dctraclocorrice non intercunt, &pcrpetuafionde virenr, hiemequc in cacumine folia retincnt qtiod ita fe habere, a me obfervacum eft ideo iconem dupliccra
: . :
pifTci t tamcn arbor
H$men vul
Utt\ QiAMuAtJ-.
o/i^M
'VWO
^pV
adtcmitto. Vocatur harc arbor in Creta,& cota fcrc Gre..
cia,
aeâxAa.
Nos autemcxThcophraftide HdcHiftori^Plantarumhbrisi.iii.nii.v.aâ^^fic

)
Hax Bellus.
jl irmclnn
bifioria tx
habcnt cxemplaria gra?ca,tame 11 potiusac^*^,.,,^ lcgendum videatur, nei quia vufgaris n igaris notitue hcrba eft dvJpdyyri hiftoriam quafn paucifliniis vir t>is concinnabi
mus.
enim
Tbiofhr.
iafohahabctAndrachnc, mamfrudtu Arbulcefcit: pofterio-
unre vidcntur. Cortice autem in orbcm detra6to,omnesarborcs fcre,necari videntur,exccpta Andrachr.c,quar tamcn ipia,fi quis carnem vehcmentcrpreiTenc,germcnquefuturum luxaverit^moric monetur.itaquc venus.forte,
&
cxccpto
PLANTARVM HlSTOR.
1
1
LIB.
I.
^49
excepto fuberedixerimrhoceni cxterno,quam carniproximo.ficutetiAm Andrachncm. Andrachncsvcrolignum mulieribusadtelas,fiveopustextoriumexpctitur Plmius autcm cap.xxi .Hb.x 1 1. Naturalis Hift. Adrachnen appcllat. Adrachnen, inquit, ^,^,,, Gr^ci portulac? nomine interprctatur,ciim illa fit herba,&Tandrachnc vocctur, /*/,"*"* omncs fere uniuslitterardiverfitate. Ceterumadrachnecftfilveftrisarbor, nequeinplanisnafcens, fi~ ***
milisunedoni,foliotantumminore&nunquamdccidentc:corucenonfcabroquidem,fcd
quicircumgelatusvideripoilk:tamtriftisafpe&ueft.
H anc arboremmultisetiamlocis
iniuaperegrinationeobfcrvavitPctrusBcllonius,
atquehbai.Obfervationumcapxiiii.fcri^^ nafccntemfibiconfpe&am, cujus ramos fuofru&uonuftos, quihbet corumquicomitabantur,abftulerit, utinitincreedcret: maturuscnimcrat,elegantiqucfuocoIore,fingulos ad edendum invitabat.Racematim autem coh^rcbat,magnitudinc colorc fru&us Rubus idaji.quemGalliFrtfw^/f/appcllantjmolIisquecratut Arbuti fru&us. Nos ej us iconem,qualcm ab ipfo Honorio bello accepimus,Letoris oculis fubijccrc voluimus, tumqualiseftfuofru&uonufta, tumhiemefuofru&uprivata, utramquceadcm
&
tabcllaexprcflam.
Tinvs,
fcuLaurusfilveftris.
Cap.
xxxir.
t e r Lauri gencra Plinius Nat.Hift.Iib xv.cap.xxx.Tini mcminit,nulli forte veterum Latinorumpra;tercacognita:,nifi M.Cato lib.de reRufticacap. vi u. cam Lauri filvaticst UurmfiU ***. nominc intelligat. Ejus tnagencra nonnihil inter fc difFerentia obfervabam. Prior frutexmagnitudincCornumfcminamarquat,virgahqjhabctoblongas,quadran- Tmmu gulas,ranK)fas foIiaordinediftincla, perpetuogeminafimulintcrfcadvcrfa, magna, lata, Cornusfeminarfolijs pxne fimilia,ad laurinatamen acccdcntia,pcrpetua,hoc cft immorra-
IN
^^^^^T^f
\
lisvinditatis,nigricantia&:fplcndentia,nulloodorc,&:amarofaporepra:ditacumnonnulla adftri&ioncrfummisramis florumquinisfolijsconftantiumumbellasprofertcandidorum odoratorum: dcinde fru&us fucccdit Myrti baccis pauld longior, planior, angulofus, cx-
&
rulei coloris clegantifii mi.
Nafcitur prarupris &: lapidofis locis inter alios fruticcs,

ri\x
%
& in fcpibus circa oppida Lufitat
Montewor bo novo>&Tomar ubicum fuoflore&fru&ucolligebammenfeNovcmbri, tametfi alias Iulio & Augufto florcat,frudus Oftobri maturus fit
Tinus
11.
Tinus
111.
Alte R, cadem quafuperioraltitudmcafTurgit, frequenrioribus&firmioribusramis, Tfcu.

cortice cxrubro vireicente techsxirca quos folia fupcrions,aliquantuluni anguftiora
& ob-
%o.
Bot. Garden!
on S iora>
1893
*-<y
CaROLI Cl.VsI RARIORVM
longiora 3 p|/iribus venulisdiftinta,fibi inviccm oppofica,ucin priore: flores exrrcmisramis umbellanm eciam nafcuncur,colorcnonnihil forispurpurafcence, mimis odoraci quam fii-
Tinus iii.
ix',*. Silvtflrti
fmîi
iturui.
periorisfruccusetiamminorcft plenior,nigrior. VnodumtaxatlocoinLufitaniaquodam monafterio PeraLongadi&Oy locisincultisfupraVJyffiponem recensextruc~to,obfervavi (ecundum pifcinas,& deinde Barriczemaricimis. Tertivs in Belgicis hortis mihi primiim confpcclus ,femineex Italiadelaconatusapud Bobilem&clarifs. virum IoannemaBoifot, peritiflimum&diligenciflimum reiherbaria: culcorem,arburculaTmagnicudine,qu5fingulisannisflorcm&fructumferebar.Aluncnunc marronar, ramis exeaquam dixi arbuplcrique alij rei nerbariz ftudiofi,nobilesqj viri fculadetra&is&cerracommiflisenatosfrutices. Kfinore vero eftfolioquam fuperiores, Laurino tamenlatiorc,laTvi,nigricante,pcrpctuo, ramosordinequodam per intervallaambiente.ut in fuperionbus generibus: umbellar florum nonnihil foris purpurafcentium fummos ramos coronant,deinde fru&us ex cxruleo ni g ricans,la:vis,minor quam in alijs.Bis plerumque florct Vere fub hiemem. Theophrasto lib.i. cap. xv. interperpetuo virentesefilveftribus,dicitur<raVw a P'a> filveftris Laurus. Lufitani priorem Vuadeperro ( eft tamen Plinio Tinus alia planta dik iimilishocnominedonata)Altetum/<//4^,afoIiorum utarbitrorfrequentia , Rxticidunl/o.Italicam Angu\\hr 2 laurofalvatko vulgari nomine dicifcribit,& a Brucijs Molcffi : Bellocius Umagint nuncupat.
&
&
&
&
&
Alaternvs.
*
C A P.
XXXIII.
HV
v s fr uticis perpctuo virentis duo gencra, in mca peregrinatione Hi fpanica obfervarememini.

1
Alacemus
1.
Alatcrnus
11.
Aiai^, 1.
arborefccns inrerdum, longis ramis, non admodum craffis, nequc in multas alas diuifis flexihbus deindc virgulus qu* excerno , corcicc e candido virefcenre inteeunrur a tente fub eo mcrnbrana quadam flayefcente qua? lignum ambit ramos veftiunt incondito
Vnvm
ordincd.fponcafol^med.^
l
tTûT
Matpn*,,
per amb.tum ferrata,cx v.rid, n,gricatia, uftu ingrata , curri amaritudine paululum g ôrfoh0rUm aU ' ,n ramu,is nafcuntur, cxortus, florcs
m Tc
&
oW ScTcL
'
ctiammediahieme.Nuiluminhocfructumvidi.
"
mterdum
Alte^v ^multdi^mjIiuseft,raniisbrevionbus,corticequieosambit,e^
purpura/ccncc cntccolQnbu S .iimulpcrmixcisinfcao:foliaiUifupcriorc
i
aiDO ' v minora,magis circinarc.
>
rotundiu-
&
Plantarvm
rotunditatis,
mistor.
tiB.
r.
jr
inambituctiam ferrata: cxfoliorumalisfloreseJongiufculispedicylisdcpendcntutin fupenorc,illis tamen majores, &colorismagtsherbacei: quibusfucceditfru&us

racematimcohscrcnSjLentifcinimagnitudinejinitioviridis^deindenonnihilrubefcenSjqui tnbus nucleis conftare videtur.plehiorem ,& nigri coloris,maturitate fieri arbitror,nam immaturo frudhi colligebam Apnli floribus onuftum Februario Martij initio.
,
&
&
PrimumgenusVly{riponefiagro,lociscj}vicinisinLu(itaniaobfervabam. Alterumetiam ijfdem locis.prartercamultis Ba:tica?,tum Granatenfiregno& Valentino. Pl inivs lib.xvi.cap.xxvi.Alaternimeminit, cuitoliainter Jhcem&Oleamtribuit. Hxc aded caufa fuit cur huic frutici Alaterni nomen dcderim,non Celaftri quem Theoph. ctUftnt etiam inter perpctuo vircntesrccenfct.&tardefructum maturarcair. Necrefertquod Pli- Th "f hrniusAlatcrnumncgetfructumferre, etenim marborenonvaldc fibinotahallucinaripo-^""'""4 ;
tuit.quemadmodum inceterisquascodemlococommemorat. Fruclum,inquit,arborum

lbla:nullumfcrunt,hoceft, nefcmcnquidem,tamarix(copistantumnafcens,populus,al-
"**/*'"*
'
nus,ulmus attinia,alaternus,cui folia intcr IHcem & Oleam.Ncmo cnim rei herbarie adea ignarus eft, qui alnos ex femine, quod in globulis adultiores ferunt, nafci non fciat, cum
ipfisrufticisidfitnotum:ramarix(aneex/eminenonfemclmihinataeft:populos,faIices(eminibus pappofalanugineinvolutisprovenire,ulmositem atnniasexfamans (feruntcnim
fcmen fed miniis quam latifolia) plcrumque vidi.

Obfervar. cap.xni cenfet. Nemoeftinmonte Atho,inquit,cuiarborPhnioAlatcrnusdicta, veteri lcgitimo nomine,quo ipfe Theophraftus iltam donavir,Philycar,ignota iit:Corcyren(cs ve- r hi b c * Creten(es lAa/a^wwappcllantjquiaejus fohum inter Ilicern ro Oleam medium eft,tc- JJ ". "'" flePlinio.TheophraftiisquidcMnvarijslocisinfuaPlantarumHiftoriaTc?/At/'xn?^Tcx>i.
Cetervm AlaternumeandemcumTheophraftiPhilvcac(Te,Bclloniuslib
&
&
'
meminit, fedformamnondefcribit: utramquetanrum maruregeiminare, &(cid fruclum reddere,Philyca?honorcm inalendo pecore,fempercnim frondeabundare,maxi-* me flexibilem effe, candorcquc Celaftri. Lufitanis prior cafca appdlatur quibufdam filiûero & fanûentio Gallis, Bellonio tcftc, DaUderfiL(anguinbUnc. Luccnfibus lletro. Anguillara Alaternum vocari tradit vulgari apfatg-pou
, :
pellatione îlatrerna&C Ltnterna.
Nullum illius ufum medicum novi.Sed Lufitani afferebant ejus conice in aquadeco&o
pifcatoresfuaretiafubrutilocoloreinficcrer&tinctorcsefragmentorumligni,quodpallet, decotionc,nigrefcentem e cairuleo colorem conciliare.
Phillyrea.
Cap. XXXI III.

dc qua Theophraftus, a Phillyrea Diofcondi defcripra diverfam efle, nemo, uc opinor, jam ignorac. Nos de Phillyrca hic agemus, cujus aliquoc gencra in Hifpanijs Narboncnfi Gallia obfervabam , omnia folijs concinnoordine difpofiris, concrario inrerfe peciolorumexorcu nafccncibus,ucinOlca, Myrco,& plenfque alijs. P r o r akius afTurgicquimllexcoccigcra , ramofquehabcc polhcarisvel cciarn amplioi
,
PH
LY R a
&
&
tkltmtti
ris craflicudinis,
cortice viridi
fed candicanci-
busmaculisafperfb, te&os:
ra?,
folia Ilicis
,
coccigc-
majora,vindiora,crafIiora
in
ambiru nonni-
adftringencisquidem guftus, fcd non ingraci. Hujusflos noneftmihiconfpe&us, fcd

hil fpinofa,
frudusLencifcinoxqualisefoIiorumalisdependens,macuncace niger,o(licuIum concincns. A L t e r a priorem magnicudine fuperac, tWyrttiu mulcisramiscAndicantecorciceobceHs prxdica: folijs Alarerno priori parnc fimilibus , firmioribus tamen, &minusnigricancibus, faporisquidem aliquanculum acris, ied in quo amaricudo fenciatur. Nequeiftiusfloremconfpexi, ipfumauccra fru&um racemacim incer folia propendenrem, magmcudinegranorumpiperis,aucfruhisMyrtijrocundumjnigrumjCalidiguftuSjOfTeum&durum nuclcum candido 8t fragili corcice obdu&umconcinencem, Decembrisinindlegebam. E r t i a fuperioribusminor eft utpluri- ?hith**m. miim: illius tamen arbufculam vidcre memini duorum hominum alcitudincm jequantem , ab lllaramulum fuis floribus onuftum avel x lcbam ;
&
J2-
CakoliclvsI
^hillyrca
xi.
<
ari
orvm
Phiilyrca
A-*
m.
v/o*
*>
.
J
X
Phillyrea Htt.
Icbam,cquofubjeclaicondelincatacft,&cum plerifquealijsftirpibus in mea peregnnarione colJectisadfcrvatur. Ejusautemramiexalbido
Wr
.<*
corticeteguntur,urinaltera,aliquantulumrugofbfoliahabetfuperioribusanguftiora,nullis
ejufdem utinprarcedemecoloris, adftringentis guftus florcs olear fimiles pucrenis fcrrata,

:
fillos,cx
herbaceocandicantes,confertim inter fbliorum exortus nafcentes: fructum dcindc rotundum,fupcriori fimilem. Q_va rta humanam altitudinem arquat,
ramostamen minorcs
& frequcntiores habec

,
quam fuperiores,
nigriorecorticctcclos: folia Oleaftri, anguftiora, vindiora, amaritudinis
non cxpertia: flores etiam exiguos

olear fimileSjfimul
albicanres,
congeftos,& inter foliomm alascircaramulos nafcentes: quibus fuccedit fruc"ms,maturirate niger,baccarum Myrti magnitudine,of]iculo duro prarditus.
tkiUjrttr
jam defcripta!,forma,magnitudinc fimilis, in hocdifTcrens quod ejus rami tei
Oy
N t a,
'4
nuiores, rarioresminufqueconfcrti: frequentiores etiam habet virgas a radice germinantes,
fra&u fatiscontumaces foliactiam exadverfo difpofita, paulo longiora& anguftioraquam Quarta.olcaftrinorum modo firma, faturatiiis
:
virefcentia, fubacrisfaporis.
Hanc & flore
&
fruttu carere incohc mihi affirmabant: fed

Xntidtt.
utruquefuperiorifimileproferrcnondnbito. PriorfrequenseftinLufitania: inculriscirca
Eboram. AltcravarijsLufiraniarlocisJnfepibus,fed nufquamcopiofiorquam circaTomarinfignem pagum undc plurimum fruCtum inBelgium detuli. TertiadcfeitisBarticarlocis: ejusetiam unicam arbufculam m Narbo,
iienfi
PlANTARVM
HISTOR. LIBER
vicini
I.
cl
nenfiGalliaconfpicicbamadingrclTumpagi Peraul,
Mompclio miliari. Quarca abunde in Tago Humine difficis invenicur,&: frcquenter Mompeliano agro rn fepibus. Quincam nufquam alibi vidi quam ln inculcis Caftella* vctcris &: Batticar.
Omnesaucem,prxcerfecundam, cujusfruclusamicisameoreditucommunicatus,&-a
plerifqucterrxcredicusnoneftnatus,
Volcarum ftagnofecundoa Caftella nova Hifpania*, locis incufcis non procul a
mcukiffimis hortis llluftrium virorum Dn.Caroli a Divo Audomaro,Domini in Dranourre,Moei kerke,&-c.Dn. Ioannis de Brancion,fed etiam in elegancillimis Nobilium virorum Dn. Ioannis Dilfi, Ioannis Boifot, Generofx Dn. Maria* de Brimcur Magmfici viri Conradi Scheti uxoris Raphaelis de Coxia pictoris Regij, Georgij vanRye mercatoris Machlinicnfis, &raliorum quorundam rei hcrbarix ftudio fe oblcctantium,confpecl:x aliquando fuerunt.Et pofteriora quidcm tria gene,
nonmodo
ra alias fpccics peperifTe vidcncur : nam quxdam brcviore &: laciore folio , alia* longiore &: anguftiore,qua*da eciam fcrraco aliquanculum folio nara* func,a matre nonihil degeneraces.
i\AvpiciGvxcisdi&a,
Latinumnomcnnonhabet:
fcd gra?ca voce Phillyrea dicenda.
PrioraquibufdamvernaculoHifpanorumfcrmonc42^(?dicirur,ilIiusfemenOxyacanth5 nomincad BclgasmifTum. AlteraLufiranis^r,*. Tercix,quartx,&:quinrxindifrcrenter nomina dabant inco\x 3 modo piadera, modo ladierna, nunc lentifio, nonnulli ctiam t$rfi/c?(quodThymelcxproprium &: peculiarc cft) nuncupantes .TertiumgcnusPcraulahis ftagni Volcarumaccolis, fibenememini, 4/^rdicebacur. Quarcumveromeotempore Mompclian2academixftudiofi,nuhc01eaftrum,inccrdumctiamHalimumappellabant. Dioscorides Phillyrex folia commanducata ad oris ulccracommcndat, vcleo- TmuIimu. rum decocto collui os jubec: pota vero urinam ac menfcs cicrc dicic.
,
Halimvs,
y\-*
^'J?
N
Cap# xxxv#
?r v \t_Halimi gcnus Diofcoridcs tradit. Plinius Nacurahs Hiftorixlib. xxn. cap. xxn.duogenerareccnfcc, &tertiumcx Cra-
tcvaaddir.
Hal
mvs
crgo Diofcoridis
qucm
,
&: n&Umut
t.
majorcm &: latifolium appellarc licet frutex cftomnino candidus, Rhamnofimilis, ipfo
cciamcandidior,eademqaltitudineairurgens, multis ramis ex una radice prodeunnbus , craffis,lignofis,& fragilibus,nullis rigcns fpinis: fo-
Rhamni, breviora tamcn Sc latiora, incerdum rhomboide figura alba, carlia
olex,feu potius
nofa, quodammodo fplcndentia, fapons acidi, circa ramos, nullo /ervaro ordine cemerenafcuncur: flosolcx pxne,mufcofus,purpurafces,
racematiminfummisramis cohxrct: dcinde fcmenlatum Atriplicis, aut porrulacx quam marinam vulg6appellant,copiofum radix du:
racft,lignofa,&:in mulcosramosfparfa. Floret xftate, fcmen Autumno macurcfcit: invcni
eciam Decembnflorcnccm &: maturo Icminc onuftum.

.
/
'**
^ r&'<V
*>f
fponte provenit Vlyfiipone #"/* vicinifquelocisadTagum, aut ejusoftia, &: ^/xftuariamariproximain fcpibusraixtim cum Rhamno, autfolus: Hifpali item in fcpibus.
1
Plyr mvs
NatusctiamnobisfcminequodVlyfTiponeartuleram qucm ctiamnum apud quofdam rci

, .
hcrbarixftudiofosalicxiftimo: veriimminiis albus erat quam natali loco, &: ampliora nactus
folia, Atnplicisfilveftris fcre
magnitudine &;
forma,carnofatamcn,&: falfedinisnonnih.il rctinencia. Fruftrahunc, verbis Amati Lufitani inductus, Salmanticxadxdem D. Virginis, cui cognomcn de U Veiga , fluvio Thormi vicinam fepe requifivi fcd Rhamnum iftic frequentem , qucmadmodum tota illa fuburbiorum parte inveni nifi Atriplicem filveftrem illic ut plcrifquc alijs locis fatis abundc nafcentem , pro Halimi frutice fortaf,
: :
fis
fumpfcrit.
genusaliud, fupracubitalem,autfefquicubitaIemnonalTurgitalcitud!ncm, HuUauni, flagellis pociiis,quam ramis,adco infirmis , ut plerumque procumbant &: humi fundantur, candidisquidemillis,iedminusfupcriorisramis: hujusfoliaoblonga, angufta, pinguia&
carnofa, cinerei &: albicanciscoloris
:
Ha limi
flos
fummis flagelhs racemacim cohxrens innafcitur,
herbacci
J4
Caroli
Hahraus n.
ClvsI
rariorvm
hcrbacci potiusquim purpurafccntiscoloris^de^ indelcmenfuperioripene fimile, pauld tamcn
minus.Floretquofuperiortempore. Jnmaritimis regni Valentini nafcitur: videre &legere etiam memini in aggeribus illius Inful^,
<T
quamduoRhodanicornuafaciuntJntcrFanum D. ifigidij & Arelaten , cum Mompellio Arclaten&inde Mafliliam proficifcerer. Aliturctiam
a noftratibus in hortis . Alebat etiam Vienna: in fuo horto cultiffimo CL Vir Do&or Ioannes Aicholtziusinfignis Mcdicus,
&diim vixit amicus
cariflimus,adeo prolifico femine , ut plurimîlli plantu \x fingulis annis fponte nafccrentur.
Ad
HtlimusAit
Halimi etiam genera
refcrri potcft alia
planta
ris,
non modo in maritimisMeditcrranei ma-
ledeciamadOceanumfitis, utin aggeribus
Hlandriar, Zelandia:,
& Hollandise nafcens, pcda-
libusramis,
humiprocumbentibus, excinereo
fttfllf.
colorepurpurafcentibus, folijs priori fimilibus, pinguioribus&: magiscarnofis, minustamenin* ;anis,& ex viridi potiiis canefcentibus:flos etiam extremosramulosambit racematim, ex herbaceo purpurafcens,dcinde femen fecundo fimile. Cl. Vir Iacobus Dalechampius (ipfum cnim magna:illiusPlantarum Hiftoria:, qua?proximis his annis Lugduni apud Rovilium exprcfla cft au&oremeflcjudico) veriim DiofcoridisHalimumThoIofar in hortiscoh ait: fed ciim fru&um Ribesvulgarifimilemciadpingatjdubiamihieft ejus fides Diofcorides cnim nullius fruftus in r ipfecriam Plinius Ego vero primum quem dcfcripfi ,lcgirimum cjusHiftoria meminit: nec Diofcoridis a Atpoi efle cenfeo,& mitius genus PJinij: Lufitani Saigutdtiras a ialfugine , Hifpalenles martfma, quodmaritimiscrefcat, appellant. AlterfilveftregenusPlinij videtur, cuitenuiorafoliatribuit: illius vulgare nomen mihi ignotum. TcrtiusvulgoPortulaca marinadicitur. Omnes autcm perpetua funt fronde,&r aliquid adfine cum Atriplice filveftri (cujus varia invcniunturgenerafoJiorumampIitudinc&exilitatcintcrfcdifFcrcntia) habere videntur,
.
i
Malimif*tnlrw.
&fortcetiam facultatesnondiflimiles. a I, i m i foliaDiofcondi&PhniOjCibigratiadccoquuntur: radixdrachmseponderc inaquamuIfapota,torminadilcutit,ruptaque&convuIfamitigat. Pliniusdcindeutrumque genus prodefle dy fcntcricis ctiam cxulceraris cum pane,ftomacho vero ex accto. Vlcc-
ribusvetuuisillinicrudum , &recentiumvulncrum imperuslenire, &luxatorum pcdum ac veficse dolores :fed in cifdem rcmedijs,cfFc tlus majorcs filveftris efle,& fananda hominum ac pecorum fcabie: femine lingux (ubdito fitim non fentiri &c. Lufitani certe tencllas prioris,atque etiam Rhamni cimas in cibos recipiut. Clarifs.equcs
DamianusdeGocs,idemquevirdo&iflimus Hahmimajorisfoliacumfurfuribusdcco&a,
& podagris qua: a calida caufa provcniunt, malagmatis modo calida impofitajdolores lenirc
mihiaffirmabat,aim Vlyflipone eflcm.
Tertij generis turiones
& folia FlandriÔceani accoIa*,fale condire folent, & in vfum ferCap. XXXVI.
vare,non iecus acTynhcni maris maritimis vicini,foeniculum marinum.
Frvtex coronarivs
u
*^r
tAlde
y
ditj
.
elegans eft hic frutex, multisabradicelongisvirgispraditus, re&is, cinerea corticetecl:is,digitalisautmajoriscraflitudinis(qua:tandernbrachialisinterdurrjeva-
nodofis&quodammodogeniculatis, multammedullaminfecontinentibus: hardemum in multos tencllos virides ramos ipargutur, quos ex intervallis bina fcmpcr folia con-
tranopcdiculorumexortunafcentiaexornant,laurinismajora,obI6ga, perextremum mucronata,rugofa,viridia,inambitucrenata,amariufcuIi,primum deguftantibus, faporis, deindc acris: norescxtremis ramulis infident, terni, quini, fcpteni, nonriumquam pfures, bini feropcr inter fe oppofiti, extrcmo impare conftant ij quatuor folijs muct onari.s, albis, numerofis fibris pallidis mediam floris cavitatem umbilicum occupantibus odor jucunde gravis, qualisinaureorummalorum&citriorumfloribus: hisfucccduntcapitulaemultis <juafivalvuliscompaia, fuperneobtufa, primiim viridia, dcindematuritatenigricantia,
:
&
quibus
Plantarvm
:
histor. liber
i.
57
quibusdehifcentibus, oblongiufculum &tenuclemencxcidir, quod plerunaque novellaj plancas fequcnrc anno procreat nafcitur ctiam avullione , ftolonibus radic :s fpargcnubus mire le propagat. Floret Iunio,femen Augufto maturum eft. Nufquam fponte nafccntem hunc fruticem vidi , fcd inBcigicis hortis mihi primuna confpeaus,nefcio unde delatusrpoftca in Hifpanijs unusaut altcr,eBclgio haud dubic mif-
&
fus.
Nuncpaucifunt, inGermania, alijfquevicinisregionibushorti,inquibusobodoris
fuavitatcm &c elcgantiam non alatur.
Ai ^Frutcxcoronarius. \
k-ouc Theophrafti.
^-W-^
fJ*Jfi
n
1
*
W*w fiui 'c- JImC A n veceribusfucrit cognitushic rrutex,nondum ftatuerc poflum paffim verdab Her- Frutex * barijsFrutexcoronarius,qu6dejusflosodoratusincoronasinterdumaadatur, &Syringaa nanm.
.-
Vc
virgarumredarumlongitudine&funôfeinteriorismedull2ccopia,appellatur: Auftriacx sJ fi*t* iiiatronXj^CPcIfcljc fto(6er/id eft* icalicam live pcregrinam fambucum a florum odore vocant. Sunc qui o<?pw Theophrafti efle cenfeant. Sed cum illius fcpvs quam nonnullis orpuuv *3* V^* "* f# appellari dicit,adeo Iuculenter fic ab ipfo defcripta Hift.Plant.lib. 1 .cap x. non video quibus rationibus fuam opinionem ftabilire pofllnc Nemo enim in re herbaria vci mediocri,
1
quinonagnofcatOftrynfiveOftryam, illamcflcarboremquxinomnibus penc Germania*,Galli* ? Pannonise, &multarum aliarum EuroparProvinciarum filvis ob *~ viaeft,T o^'ctfivefago,nonfraxino,ucvulcPlinius, quilib.xnr.cap.xxi. Nacur.Hift.eam * mstm
terverfatuseft,
l
defcribit,corpore&corticefimilis,folijsfagifed minoribus,durioribus,
tis,
perambitum
ferra-
nonfpiendentibusfuperneutilla, ancehiememcamen, priufquamdefluant, fimiliter flavefccncibus,cxcremis ramulis fpicam aiatarum ligularum,in quibus femen hordco fimilc lacecpropendencemferens. Hcrbarijsquibufdam"Fagulusdicitur,nefcioquoau(a:ore,nifi forreafagifimilicudine nominisoccafionem fumpferint. Gcrmani <*<" &c&cappellanr,
Galli C^rwf,Atrebatesmeipopularesadgr^camvocemalludentes//^rr,ecujuscraffioribus virgis crates texuntur.
Coron.iriusporr6frutexanvlIuminmedicinaufumobtincac,nondumintelIcxifedno* biles apud nos matronr,flonbus fyndone munda exceptis,& in conclavi ab aere perflato fupra menfam ftratis,fingulifquediebus marcidorum pridianorum loco rcccntibusfuppo* ficis,chirothecas fuavi odore irabuere folebant.
&
aliusquidamfTuccxanoftrisetiaSyringavocatus,fuperiondifTimiIis.Namquam-- Sy*'t*i*c*~ f vis ab eadem radice multas profcrat virgas re&as nodofas.magis tamen fraxini, quam Sy- *W*'* ringxfuperioris^tenellasvirgasreferrevidentur: multisetiamfruticatramis, circaquosad fingulos nodos bina folia concrario fitu na fcuntur, latiora quam in pnecedence, longiorc nixa
Est
&
&
3*6
Plantarvm histor
Syringa^casruleo flore.
B.
I.
ifl>
.10
nixa petiolo,cralTiufcula, dura,nigricantia > ad populinigrcfivehcderaj foliorum formam accedentia: lummisramis oblongos veluti racemos fert,equibus multi florcs iuperiore minores,
obfoletioris carrulci coloris dependcnt, odorati
|
&
quidem, minustamenquampriorisSyringaj.-ijs iuccedit Iongiufculus fruclus, duabu.s veluti mebranaceisvalvulisconftans,quobinaoblonga& comprefla femina continentur, coloris ex atro
Q
Hlac M*tthioU.
rufefcentis.Facile pangitur.
Hunc etiam alunt noftratium hortiâtque pleriqucGermania, &aliarum Prouinciarum.flo-
rctcum fuperiore,interdum maturius. Lilac hunc vocat Dodtifs. Matthiolus,&

ex pi&ura que. Conftatinopoh fuit llli allata, tum ramulis flore& fru&urefertisab AntonioCortufo fibi miflls, qui cx Aphrica acceperat fed in eofalliturquodfructum piftacijsfimilem illitri;
buat,nucleo intusconferto
& admodum pingui,
exquooleumexprimatur, quodde Ben appelknt: namhujus fru&usmultum a Piftacijs differt,
ut ex ejus hiftoria liquer. Bclloniushujus meminifle videtur Obferva-
tionum iib.ni.cap.L.Nam poftquam dixit Turcos nullis parcere fumptibus , &fummam adhiberediligentiam , in conquircndiscxoticisarboribus, quxelegantibusfloribusflntpra-ditx, addit; Alunt fruticem hederc folijsperpctuovi-
Caui/k vhI
rentem , violaccisflonbus, oblongum pcdiculumambientibus, & vulpina? cauda? craflicudt-
ncm squantibus.quadecaufaipu* fua lingua vulEvonymus i.fivc latifol/

pinara caudam appellant. Verum noftraSyringa ca?ruleaperpetuam non
habetcomam,
utille
Caudamvulpinamhabe|
re aflcric:fed deciduo cft foko, ut fupcrior.
EvONYMVS.
CAP.
XXXVII.
V
v'
/o^
Zvonytnits I
Utifoitus.
PanNOn nonia?Evonymusvulgodi#us,quam
minusfamiliariseftuniverfx
rc-
liquisprovincijsquasquidcmadij: alittamen etiamquardam aliacjusgenera nufquam alibimihiobfervara.
Virg as
fo
habuitprimumgenus, cumid
reperi,cubitaJcsduntaxai,letas&fra&ucontumaccs^quasambiebanc^binafoliacxadver-
femper nafcentia,le viter in ambitu ferrata, Eyonymi vulgaris folijs nonabfimilia, quod
ad
formam attinet,
fcd longe majora, Citria:
mahfolijsamplitudinenon ccdcntia, viridia, guftus ingrati amari: radicem digitalis craffitudinisfumma tellure in cubitalem longitudinemcxcurrentem, multifqj flavefccntibus fibris donatam Nullos tum flores obfcrvabam fed pofteaquam in cultiflimo horto C.V. Do&ons Ioannis Aicholtzij, Vienncnfis Medici, vetcre amicitia m ihi cojunfti, cui binasftupesquaserueram, adoleverunt; ad humana vcl amplioremaltitudinc poft paucos annos excrcvcrunt , ampliora folia na&a;
&
.. .
funt,flores&femen tulerunt. Maio enim menfe oblongi tenuefq; intcr infima foliapediculi nati func, e quibus aliquot depcndebac
neum quodammodo
*'-'
flofculi,quatuoralbicatibusfoholis&adcarcolorem accedentibusprxditi , forma periimiles Evonymi vulgaris

floribusi
Plantarvm
:
HlSTOR. liber
m
floribus quibusfucceJricfruaus,utinvu]gari,quadra ngulus,interdu etian>qumqu C an* gulis conltans,major camcn.fc quau alatus,macuricacc dchif ccns, alba granalurea pulpa inclula nonnumquam Augufto,fcd potiflimum Septembri
;
57
&
mcnfc cont.nens. Sub Autumnifinemôhaabijatcumreliquisarboribusqu.busperpetuanoneftcoma.&cxtrcmara.
Vno dumtaxac loco hunc xruciccm oblervabam anno reparar* falucis humanz m. d. ixxix. Maio menfe ,n filva illa qu* ex Greben Ili Dn. Balthafaris de Batthyan arce defcenfuseft vcrfus Warafdinum,ea Pannoniz pattc,quar olim Inceramnisa pellabarur,nunc
inuorumcu{ pi deoblongamgemmam,i P cmp r oxima.novovcregcrminationis,producir.
M*
-
auP tcm Slavoni* nomen obtinet Germam m*mta*> vocanrûkra Dravum flumen;& indc binos lllos frutices Viennam adfercbam.
Evonymus
l.
-"
/
**
L-<-
ramis aflurgic alcerurn, ** M 9 "' auceciammajoribus.digirali, interdum polli-
Bicvbitalibvs
cari craflicudine,lencis& obfcquiofis,defo cor-
ciccobduclis,viridiprimum,deindcmultisnigricantibusmaculisafpcro, quiinfummodividunturin pluresramulos,ordine &fericquadam inter fe op P ofitos , quos cxornant folia fimiliterexadverfo fira,Iarifolia: Myrtifolijs paria,reneriora , leviterque in
ambitu crenata,
guftu
primum
exficcance , deindc amariufculo
&calido: e quorumfinu,inoblongisgracilibufque pedunculis,unus,bini,aucad fummum

cerni flofculi fplendences
& purpurafcences de-
pendent,quatuorfoliolisconftantes,umbilico quadraco,& luceis ftaminulis quatuor angulos occupantibus, Coggygriar flori non multum abfimiles, majorcstamen: fructusfucceditin quadrangulis filiquis vulgarisEvonymifimilibus,fpongiofus,aureicoloris, ijsdehifccntibus
tenuifilopropendens,inquogranaextimaparte nigra
& fplendentia,
Fraxinella: granorum
inftar,binainterdum&ternaeoderaloculo& pulpa comprehenfa.

Copiosenafcitur in
:
l
L**'
nonia: montibus aleredefinunt. Invenicur&inMoravia; nufquam verd abundantiiis , quam in filva arci Greytzenftein III. Comitis Nicolaide Salmis
utriufquc Pan- Nsttlm ied qui Alpes attingunt, id

filvofis
vicinajfecundo a Vienna Auftria: miliari, ad
le;-
vam Danubijripam.FlorctMaio: fruclus Auquam vulgaris .& primum eenus hic defcriptum. jnifto plerumque maturefcit,maturius
EvJfvuov Gra:corum,EvonymusLatinorumcenfeturpotioridoaorumvirorumpartiis obtinuit , tametfi quidam aliter fencianc, frutex qui apud Herbariorum vulgus tale nomen
tUmm
a v(Gazaquadratoriamvertit)cujus folurnnomenapudTheophraftumlib.in. Tlr<aywk volunt: ejus autem ivmv/xov, aliam Hift.Plait.cap.v .intcr fero gcrminantes invcnitur,elTc
& TiTp a
quandam liirpem,quam
infra fuo loco dcfcribam.

nucnymut
**li*tk.
vulgaremEvonymumacaprismaximeappeti,&ejusfolijsavidefinenoxavefci,dumin PannoniaeiTem.didiciêamqueobcaufamâb Vr\gzx\skeihkera^c fa, id eft,acaprisrofaarbordicitur: licet idTheophraftiopinioni rcpu^ner, quiEvonymifoha, capris pra:cipue,mortiferaelTe fcribit.Germanis autem eptotettm dicicur, Galhs Fufatn, &cbcud
fairehrdoircs.
Porro
Periclymenvm.
Cap. XXXVIII.
R I s Periclymeni duo gcnera funtcognita, utrumque vicinis fruticibus plc- tttitiymni rumque fe circumvolvit: fed illud quod m Scptentrionahbus Regionibus nafcitur, ex- *&*** tremis ram is m ultos flores odoratos admodum & rubrum fru&u in unum caput coaclum
lg A
, ,
VV
{>rofert
alterum
in calidioribus
rcgionibus veluti Italia,Hifpania, Narbonefi Gallia crcfcit,
arioribusfolijs& binisautternisacctabulis cxtremos ramulos ambientibus, in quorum miniis odorati quim in priore,quifingulis fent plerumque flores cxoriuntur pra:cociorcs Germanicis hortis valdcfabus fuccedunt bacca: fere punicee. Vtrumque genus Bclgicis jni!iare,pergulasinterdum veftit.Neutrum fpontenafcitur,quod fciam (cerre non obferva-
&
&
vi)inVngaria,Auftria,Bohemia:Matrona:Auftriaca:9lofmoii3crt(r)<>appellant. porrdgenuscft,quodnulloadminiculocgens.perfeconfiftit. Iftiuspluragenc-
Alivd
'*
ra obfervabam.
Nam praêr primum, cujus cum luculentadcfcriptio extet Pemprade
1 1.
tmdm.u
lib.iii.
<8*
Remberti Dodonxl C*farei Medici ,hfc repetendam elTenon duxi:Lerorem tamen admomtum voIui,ina:quaIes baccasnon ferre, quemadmodumnonnulliexiftimant, fedgeminasfempcr, eafque perpetuofere axmahs magnitudinis ciiminPannonia,Auftria,Moravia, Bohemia, ub.plunmum, tuminAllolib.in.cap.x-cnii. Hiftoria: ftirpium Clarifs. Viri
1
brogura,HelvetiorumquealpibuSi&aIijslocisinquibusfpontecrefcit. In Bclgicis autcm
hortiscultum,vixunquama:qualesadmatuntatcmperduceredeprehentumeft atcumaU remanet, lagenulamque geftatera excrefcat & turgida fiat,una femper exilis ,plena tamen
;
toriam,aut cucurbitulam referre quodammodo videtur.
Periclymenumreaumu.
Periclymenumretum
m.
humilius eft,humanamque altitudinem rariflime attingit ultd graciliofiritlym. n res ranores habet ramos albicante cortice teclos:folia priore teneriora,longiora,in ambitu nonnihil ferrata,fuperne virentia,inferne minus incanaquam primi: renellis gcrminibus enafcuntur inter folia graciles pediculi unum interdum, Ccd binos ut plurimum florcs fiiftinentes , (upenore minores teneriores, non pallefcenres ut illi, fed purpurafcentcs, quibus fucccduntgemelh frudusarque magni ac in priore,etiam a:quales,nigri tamcmnonrubri 3 fucculenti,guftuingrato.Radixduraeft&lignofa. Hujus unum fruticcm in Pyrenans montibus , binos aut ternos apud Allobroges deinde frequentiores vanjs montibus Auftria: & Stiria:, inveniebam. TRTIVMeJ urdemc umfecudoaltitudinis,cramufculoeftftipitc,multosinramosdivifo Secun gtrti uriclym. .. nigncantc cortice obduaos, qui fcabcr eft, plcrumque multis locis hiat: interdum ftatim aradiceinmuItosramosfefedividit.tcnelliramulipurpurafcunt,&incanalanueinepubeSccun pn*
:
A lt e rv m
&
&
&
fcunt: fohacontrariofituinterfedifpofica, utinreliquisPericlymenigeneribus ilhqudd rubras baccas fert non diflimilia,exficcantis amariufculi guftus.-flos non fuerat mihi confpecluscumhujushiftonamprimiiinevulgarem, quandoquidem fub nem lulijfolum-
&
modoobfervatusfrutexfuomaturofruftuonuftus: ataliquotdeindeanniselapfis, fcminc nata?ftirpes,tertioafatu anno,flores erenellorum ramorum alispediculoinrmentcs protuleruntgemmos.rudimentofrucûs.utceterorum.innixos^pufillospallefcentes
mqumque lacmiasdivifos,
utreliquorum Periclymenifurreaigenerum
flores,
umbihco prodeunt quinquc ftaminula flavaappendice infignira ,

5
cavos& ^quorum
fruclus fingularibus bac-
cis,utrimquemterfohabrevipediculodependentibus conftat, Chama:mcfpilo Gefnerimagnitudineafqualibus,fedlongior.buspaul6,colorisca:rulci,quxvinofo&acidiufculo

latediftunditur,&multisfibnspra>ditaeft. Crefcit fponte ad radicescujufdam montispago Malitz vocatocontigui,ad finiftram,via
fuccopIena:,manusrubrocoloreinficiunt,&multaplanagranacontincnt. Rad.xl.gnofa D
qux
S
Plantarvm histor.
m m
liber
qu* ad Taururn.fuperioris Sciri* Salczpurgenfem Dicionem
tcm,ducit:nunc autem femine nacum quibufdam horcis aluur. Incols ter coIhgunt,& tinaonum ufum reponunt. Pcriclymeniiii.&:ini.aores.
T0 percingencisprscclfum mon
i.
WumÊ" <"gcn-
Pcnclymen.rcaummi.cumfruau.
</V
\f
^
''***
.M- r^3
nnis non minora per excremum mucronata, fupernc virentia, infcmc canSra
nSlkS"
fc,o,ubflore.in^^^
Frequens eft in montibus Pyrensis
,
Pannomcis Au ftriaci. & Sciriacis, prsferrim fupra monafterTurS^ vbl' & m "WCUDCr quis vicms Alpibus plunm* ftirpes eleganriiW *
:
& Allobrogicis
fed
omnium abu Stiffim
proveniunt.
SfSpSS^
ru
Pcr,c,ymem sencra Apnli & Mai fruaus IuIio & Au s^ p^
iiomiM^m^*^
dici.
& ^n
^^
I
uibafdama PP e ûrvuIgo
)q uidamXy!oftei
****
-
m AIpi u m incohr tna priora genera *** bue vocant. Quarci nu !lu
Verum mihi non probacur corum fenccntia
,
m viifeare nom e n df
PhVm
qui
hoc""<r
en us Plinianam
t^ftu^ tocaftirpscumCerafoaffinicacem.Sedmag
fiSni n
eaquacrMunmis Pannonia:
svcriif
& vic.naru m quarandam ProTnciaruTS

cu
m ,lejudico,ipfius
,
~*
hml
C
lam,mea opinione,notam habet cum ipfius,nec
hr ,lb
-
I,,
P,a " t H'ftor.ca .xvii.meminic P
eftevolunc: nam hxcplanSPliniana iicu Idza convcnicntem"

elceas planta cuius
Ad Pcriclymeni etia gcnera proculdubio rcferenda cft hec
iconccum
r/.
Pcnnscu Londmenfis medicus,cum ahjs al.quot elegacifllmisftirp.bus, de quibus Cuoteo a v l i c v l i s vero dodrancahbuseft qmbusquacuor, fcx, rariusoaoadhxrencfoha er Cr mterV ,a fica Phi,1 Narbonenfis fi ve med.s.fohjs fimilia!fed ûlo m* m r mUCr nCt" ?efinentia*uinquc coftis ab ipfo pcdiculo ZZZaoncm excurrentibus. E fuprcmorum foliorum cavis duo vcluti ramuli exeunc
^ fSSSt
Zl
'
y^
binisfoliiseo-
dem
6o
i Caroli c LVSl RARIORVM
Cl*wn xpericlymenum.
dcm modo quo in caule difpofi tis pr#diti

.
>
qui
cacumine quaterna alia fblia gcitant Ex iftorum ramulorum medio, pediculus nudus & fine folijsexit,in cujus fummo rubra: bacc;(florfes non fuere obfervati ) racematim cohserentesnafcunturjPrutenisrufticiscircaG^danum vulgd Dantifcum appellatum expetitseatque Sueciaûbi in maritimis etiam in Norwegia copiose nafcitur tenui radice fe propagans , vicina loca occupans, hinc inde nbras fpargit. Qui ad me mittebat, Chamsepericlymeni
&
&
AliuA Cbtmaptricly-
nomen,necimmeritdindidit. Considerandvm porro an eademnonfit (certeperfimilis)cujusbrevemhiftoriam mihi
mentcm ttmrius.
communicabat >
& plantulas aliquot ficcas re
linquebat do&iflimus vir D.Hcnricus Hoierus Medicus Anno m. d. xcvi. TERTivM,inquit,locum aflignamus herbu\x [ inter bacciferas videlicet ihrpes ab ipfo in Norwegia obfervaras] qua: folijs Hypcricon humile mentitur : florem unicum profert nigell# flori quodammodo fimilem, ex quo baccx per maturitatem rubentes , no fecus ac vaccinia rubra , ejufde quoque magnitudinis propendent,intusalbx,fucculenta:,faporeadmodum diilci:qumanducat$,fcabiem pruritumque generare vulgo creduntur, atque hinc illis
,
Homcn*
nomen inditum tf}t\xbUbtttm.

Plantulseaute quas mihi ficcas relinqucbat valde tenellar erant,cx quibus obfervaba (quod Hoierus brevitatiftudens pmermiferat) fingulis furculis five cauliculis fena pleruque , interdum o&ona inhserere folia,ex adverfb , fivc contrario fitu femper nafcentia , in imiscauli-
Chamx-mefpilus Gefheri
culisminora,inextimisampliora, Afcyrifolijs valdefimilia, e quorumfinuadlatuspedicufi florem fuftinentis, aliquando unicus, ut plurimiim biniûtrinquefcilicetunus, cxfurgutramulibinisautquaternis folijs fimili fene difpofitisprxditi:floremporrdfummiscauliculis nitcntem,quatuorfolijscandicantibusc6ftantem, in cujus medio multarum baccularutn fuis petiolis inh^rentium rudimenta nigricantia,qusemagnam gratiaro flori addere debent.
Cham^mespilvs gesneri.
Cap. XXXIX.
Chamtmt*
fyili hijtori*.
FReqv, ens
efthicfrutexinomnibusnon modo Alpibus,(ed montibus etiam quibu
dam Vicnna: Auftri^ vicinis,bicubitalibus,vel

cubitalibus,interdum etiam longebrevioribus virgultis,prolocorum,inquibuscrefcit, natura, lentis, nigro cortice tectis , fic tamen ut te-
rami canefcant:foliaalteriusgeneris Idea: vitisfolijshaudmultumdiflimiliafunt, magis

nelli
tamenadcotonesmali foliorufimilitudinem
acccdunt,minoratamen,craffiora,fupernevirentia infernecana Ianuginc pubefcentia alternatim in virgultis nafcentia. Ineuntc Verc e fingulorum folioru alis flofculos profcrt herbacei coloris, concavos , ternos aut quatcrnos, in uvam quafi cogeftos qui deindc in fruclum extuberant rotudum, magnitudinc baccarum
, , ,
myrti,
Plantarvm
toyrti, aut r oriusSpinxappendcis
fivc
htstor.
liber
i.
*6i
'.
'
vulgarxoxyacanth*, coloreforisinitfo fubflavcfcente d,mderub,o,carne.ntuspaIhda fungofa, oxyacanthx,amd.<3*fc.cfaporc qu.na ^ ofncuIaiiveieminaconrmente.Auguftomaturuscft.
Chamxmdb.lumaVpdlarcplacuitrquemalijrecentioresfequutifunt. In Ep.ftol.s fac.s apertc doccta Cotonaf rro ipdus ( nc quis eandem ft.rpem cx.ft.met) d.fferre cu.major.ifol.a baccasnonadedrubras, necade6rotundast.ibu,t. Suntqu. D.ofcorid.s iTriunMfct & 1 h.-ophraft. mefp.lum vSmw/cJWiTecenfent. Epimehs fane
, ,
Gesneko
Diofcoridis
,,.
r y
)
qua:aTheophrart.Arburod,frcr C ,utcap.deArbutoadnotavi. Anguillararautem K "*<" videtur D.ofcorid.sôôccire Andrachnc quam Theophraftus Plant.Hiftor.lib. ni.cap. r xvi.Arbuto fubjungit,ilhque fimilem facitfoho &frucl:u.
fcorid.s
^--''^"^"''"'"'^"^communescum xoâowfivearbuto Dio-
22L* SX
Vitis
idjea.
P.
X t.
Djeje Vitisnomendiverfis
I v.deoaRei pars Myrtillumgermanicaru officinarum,hac appellatione Theophraftum intclligere , vulr. Sunrqui alium fruticem ab eo defcribi arbitrantur Nos utriufque gcneris ftirpes hoc capitedefcribcmus.apnore mitium facictes,quod
^lunumopinioncidnomcn
(
ftirpibustribui Herbariar pentis: fcd maxima **M*ip9*
MtfM
vendicaredeiet:cujufque fpccics prccer vulgarem nigris t baccis, aliam buxeis ncc dcciduis rolijs baccifque rubns , tertiam paluftribus nafccntem)
fibi
&
duasabalijsminimedefcriptasobfervalTcputo. P r i o r flexilibus cft ramis humi d.ffufis, gracihbufque , multis germimbus vixe
&
Vltk iit4
mufco(quoramioccultantur) promincntibus,
inquibusnulloordincdigeftafuntfolia, prionsLedialpinifolijspcnefimilia, paulotamen
Jongiora,anguftiora, tcneriora, minufque crafl fa,admodum venofa, fupernc virentia, inferne
dilutiora.levitcrperorascrenata,
rencia,guftus valde adftringecis:
&moIIibus
qu,bufdamvil]ishirfura,IongopedicuIoinha>
m fummisgerf florcm
nnnibuspraxedcntisanni^baccasfert
non obfervaviJrotundas,cerafij nonnumquam
magnitud,ne,ob!6gis&tenuibuspcdicul,sdependentcs, colorisinitioviridis, dcndcrubri, ^poftremdnigri,fucculctas, noningratifaporis! y nullaoflkulacontinentes, fed planaduntaxat
femina,alba,nUmeroutplurimumquina:radix n h quibufdam fibris donata cft,& rami per L*~. .i--Lt terramfpariifimilesfibrasnonnumquaagunt. ... ., ,, ti Maturis immatuns bacc.s onuftum hunc fru ticem , juxta Ericam bacciferam alteram nafccntem, inunius Sncal.m jug. fupra^cufrcrsfcopulismenfeAuguftoeruebam
â.^
&
cTosmmultasalasdivifos,&,n hisfolia .ll.qua:rubroeftfrutuformafim,I.a,fedtcnerio(
ViciNioReftvuIgariAlcera,qua?ramoset,amIubethumiintcrdumdiff u fos,tcrctcs yr lentos, nonnumqunm vero firmos&ereclos , corticc modocinereo, modorubcfcentcte-
j
.
<Ma^~* v*****
t.'*"'^
rivcnjfa.fubtusexalb.da^guftusadftnngentis&nonnihilacidi.-flosvulgarifimilisjexcandido purpurafcens,concavus labrisinquinquccrchasdivifis, &extcriusreflcxis, fuisintus ftaminuhs: fruclus vulgan fimihs, matuntate niger, faporifquegratianon minusquam vulâr.s ofn,inarumimyrcllus commendab,lis,plurimagranula in fe contincns: radix cft dura [ignofa,multisfibriscapilIata:farmenta,fiveramiprocumbentes,fubinderadicesaguhr '
AuItna-montefupraGammgam.
Invemtur m^,cnjugo duobusfupraTTcuhrg germanicis m.Iiaribus poftea etiam obfervabamindcfcenfu^cna(bmfupra5:ccf;ofmulto fruauonuftam, atque in
:
iirb.prox.ma ad Latom,as,ub.&vulgaresnigns &rubrisbaccis maximacopianafcuntut
Etfchero Annodcinde m. d. lxxix. reperiinfilvaNoribcrgenfi
(ubPmaftns.P.ceis&Abiet.bus.duce&comitcCV.IoachimoI.F.Camcrario.InSilefia. cisvcromont.busetiamprovenireaudio.
Fo r m a
d.ccfrut,cat,ternos.quaternos &quinosintcrdumcubitosaltis,craflis,valderamofis,n.gri-iii. cante comce obdudt.s magnaex parte: primo vere folia ex gemmis
>
&ampl,rud,nchaxafuperioribusdiffcrt:etenim multisftolonibusftatimarariihUA.
in
ramulorum lareribus
nafcentibus
6z
'
Caroli ClvsI RARI OR VM

Vitis idara
1
1.
s
Vicis idsea in.
multotomentoobfita, fuperneautem virinafccntibuspromitfubtusomninoincana, conftantiumcoma dia, equorummedioveluticorymbaceaflorumquinisfolioliscandidis emergir,(ineodore:foliadeindepaulatim(efcexplicant,romentofamqueillamlanugintra abijciunc,&: in ambitu ferrata confpiciuntur fruchis flonbus fuccedit rotundus,niger, um:
&
bilicoquinqueahsautlacinijsfepto fpinarappendicisfruau major, fucculenrus, fubdulci mclleoque f aporc,quah fere Ceratia feu Siliqu?,continens dena aut plura grana oblongiuf,
cula,plana,fuDnigra.
Uomiwt*
AbundantiflimenafciturmoncibusVienna: Auftria:vicinis,veluti ad Brunnam, Medeling,Cumpoftkirche,Baden,Fifcha, atque etiam ad radices Styriacarum alpium.Floret,uc dixi,ineunre Vere,fruius Augufto maturuseft. An pnorem rcclein hancclaflem retulerim,alijsjudicandum relinquo: neccnim milu
ipflinilhusnomenclaturafatisfacio.Lcdialpinigenenbusadfcribipoflet.niiibacc^quibus pra?diraeft,&ahau}ua:dam notarrefragarentur.Vulgare nomen nonintellcxi. Simlerus veroadCommentanjde Alpibuscalcem ejus memmiffe videtur, &arMeftu6cappeIIare: nam parumaRofarmontanxfruricedifTerreaffepit.Hujusfanefoliafatisad illam accedunc.
AlteraabAuftriacarum&Stiriacarumalpium Venatoribus3<0crbcrnuncupatur,hbentercnimejusbaccisvi&iranc,ucipfimihirerulerunt:undenomeninditum. In Silefia vocaturOtaufcf?/ quemadmodum&eaqujerubrofructu pra?ditaeft,&paluftiis: fimilemetiam

apudillosufumobtiricnt.qualem Ledonalpinum Infccloribusalpinisprarftat. Tertiam Itali Vitem Idaram Theophrafti.cujus meminit hb. 1. cap. xvi i. Hift Plantar. cffecenfcnc Auftriaci ruftici montani îfcgcnbcrvocanc, velquod mufca:ejusfrUctum ob
1 1
.
lyrtu
tr*a.
fi-
Myrtommlis
Iuromelit. fyr eervina fyrafier iJta
lEpimelu altera. mfututitit.
dulcedinemappetant,autquianegleclaabavibus,mufcisqueinpabulumcedunt. Vcnz&C Lobclius^wc/<i^rnominedefcribcrevidencur in dodiffimis Adverfanjs. Iofias vero Simlerus^(ubfr(m/hoceft,pyrum petrram,loco fupramemorato(ni fallorjappellat. Gcfnerus in Epiftohs varia (fi modo hanc mtelhgit) tribuit nomma, Myrcomalidis, Petromclidis, Pyricervina?,Pyraftriidara*.DalechampiusEpimehdcmaltcramvocat, & rubrum fructum tnbuir,CotonaftrumGefnerieffeceniens ; deindealioloco AmalanchienlhaûaÂ;; feu
o,uou>tA/$
Achenaci lib.x i m.cft.
Cotonmfler.
Cydinngo. DyoQirot.
qucmGefnerusCydonaginem, Dyofpiron&23?^futtcitinEpiaic, licftolis appcllar a fuperiorc omnino diftinguere videcur, ciim ilhus baccas rucilas cffc
Cotonastrvm
porrd
casârne Sc fucco nullas,fcminibus intus quatcrnis tnangulis.
Eum
Plantarvm HISTOR. LIBER

Cotonafter forte Gefncri.
I.
63
fruticcm legifle arbitror in 8nt(t>fri jugis Iunioflorcntcm fructusrudimentum cffl>rmanrcm,cubitahbusramisjentis, nigro cortice tectis &nudis, quorum fummitatcs definebanc inbreviagermina mcana, quihis
Eum
&
aucfenis folijsprarditamalofimilibus, fupcrne virencibus inferne nonnihil cancfieantibus,in ambitu ferratis,gu(tus amaricanris: ih-
terquxvelutiumbella flofculorum occulcabaturquinquefoIijsconftantium,colorispurpurafcenris, quorum deindc fedes incxigua malaextuberabat. Illum ipfum qucmlege.
bamusramumhicadpingicuravimus.AnveroAgriomcIca Bellonij,quamIib.i.cap. xvn. in Cretx montibus inveniffc fcribit exiguorum malorum pyris forma fimilium feracem? 4 Ea fane Oûo^wA/cT/ Athenari quodammodo uf"/?T/' convenire videtur: Sc ipfe Bcllonius codcm Aihc. loco, Allobrogum Amalancier, five Cretcnfium Codomalo, ab Agrimeleadiftinguic.
,
.
'
>
VVA
VRSI.
Cap. xli.
Vvtk Vrfi
c a t pedalibus fer8 ramulis , flexi bilibusSdencis.humiditfufis^rubcfcente corcicc ce&is,uc tcncriorcs Arbuti ramuli: foliaillifrcquencia, nullo ordine ramisadha:1
FR
v1
GMlcnL
rcncia,Arbucifolijs minora,carnofa,Chamar-
Vva Vrfi.
lex Itahcxfohorum planearmula,minimccamen hirfuta,cum adftndtionc amaricatia extremis ramulis floresprofcrtexcandido purpurafcenccs^fivccandidoSjqufbuslcuiterpurpurafcescoloradmixtusfit,cavos, Arbutiflonbusfimiles, &uva?modo fimul congeftos:
:
fru&um (qucmnonvidi) incoterubentcm,

rotundum,exigui cerafi inftar,acidum rcfcrcbanc: radixparvafedhgnofa. Perpetuafronde vircc. Vnicoloconafccntcmconfpexi arido folo &; aprico, via regia, in colle immincti cuidam
viculo Fentaelhabulvoc^to
Guadix&: Ba9a,rcgnoGranatcnfij iam florentcm Martioanni m. d. lxv. feriustamenplcrumque

,
intcr
florere,
fru&um
^ftate maturcfccre,
ipii
&
ia
filantaad
hiemenrufque perdurare
inco-
âffirmabanc.
Peritiores quidam Hifpaniquibuscanl oftendebam , Chamsedaphncn cflc exiftimabanc, craflicudinefoliorumproculdubio decepti.
Mihivcrdad amuflimquadrarevide-
tur dp%TQs-a$lXq>
quam Galenus hb.vn.cap.
***wty'-
n ii. De
Compofic. Vedic. %<nd

,
roTrovshis***'
verbisdefcribic.
Vva Vrfi in Ponto nafcitur
planta htimilis
frutum fcrens rubrumjrotundum^gufluaufterum. Nam quod nonnulli Vvam urfi Galeni VMMtfMf* ' Vitt Theophrafti Vice idxadifFerre no putantjftl-^* luncur illi meojudicio quandoquidcm Vitis idaranihilaliud eflevideatur qum eaplanra cujus fuperiorecapite aliquoc gcnera dcfcripfi Ec hac a Vitis Idea: illo gcncre pumilo quodbuxeisfolijsfemper virec& rubris bac^
1
& fruricofa, folio Mcmarcyli,
cispredicumeft^mulcisnotisdifFcrrÎicecnon-
.***
/,
F
f
nulli
64
Jlpigets*
CAROLI ClvsI RARIORVM
nu!!iquiha!Usiconcma!iieinHirpinicisobrervationibus ante exhibitam ab illius iconc Magis adhuc falluntur qui hanc meam difccrncre non noverunt, ita fcnfiiTe videantur . cum Aipigcni& Chamxrhododendro Lobehj confundunt: nam fi vtriufquchiftoriam Sc iconemdiligenrcrcontulifrent,plurimiiminterfcdifcrepareanimadvertiflcnt. Non defunt qui Vvam urfi faciant fpinam illam perpetuo virentem Oxyacanthx vulgari floribus &: frudu perfimilem^quse in Belgicis hortis Pyracanthx nomine ali folebat Eam
.
tbs.
Anguilara,&relequidemmeojudicio,OxyacanthamIcgitimamcirecenfct:nam Theo-
y*$mth*. phraftuslib.i.Hi(tor.Plant.cap.xv.& lib.ui.cap.il 11.
perpetuamcomamOxyacamhxcri-
buit. Diofcorides Pyraftri folio e^^
fragiles^&c.aptiffime
Oxyacantham referre mihi videtur.
Chamaecerasvs.
?ericlymfnu
rtft
1 1
Cap.
xlii.
ntn
tjft
Cbs-
meccrtf.
r a dixi,eorum fententiam mihi non probari, qui quartum Periclymeni furre&i genus Pliniana Chamarcerafum efle exiftimant,& meas ratiooes iftic attuli PJinius
SV
vv
Chsmectraji
bifteri*.
quidem Nat.Hift.hb. xv.cap.xxv.enumeratisahquotCerafigeneribus, addit: Sunt&:

Macedonicaparvararboris
,
raroquetriacu-
bitaexcedentis: minoreetiamnum frutice Chamarcerafi Ncutram autem harum, fruticem illum qui inter Periclymeni gcnera
.
&
defcriptus
eft, dici
pofle ccnfeo: ied eos quos
nuncdefcribam. V a r 1 a e altitudinis inveniturChama> cerafifrutex:naminterdumincubitalcm,bicubiralem , aut ampliorem magnitudinem attollitur, umbroiis videlicet locis&tcnui
folo:ficcioribusautem locis,&juxca femitas plerumque fupra pedalem altitudinemnon
aflurgit.
Tenues autem
& lentos haber raundc
mulosfeuvirgas nigricante cx cinereo cortice obductas, qua: ex intervallis quardam tubercula, &velutigemmasproferunt,
tanquam excachryc, aliquotexigua foliola,

Myrti Tarcntina? folijsxqualia prodcunt, fi-
mulque flores bini, terni, quaterni aut plurcs

fcfe explicanc,candidi,quinquefolioiisconftantes, multisin medio ftaminulisprcditi,
Cerafi vulgaris floribus perfimiles, minores
-^22?
tamermnfra hos flores, atque etiam in extremis virgis, ex alijs tu berculis exeunt fine flonbusfoha fupenoribusmajora, Cerafi vulgaris
imitantia,& in ambitu fimilitcr crenata,longe tamen minora,& atra viriditace fpledentia fubamari guftus: floribus fuccedit exiguusfructus,rotundus,carnofus, maturitatc ruber exficcantisminufquegrati{apons,quamfintacidacerafa,ofleointusnucleo:radixcraffa 'lonea ' ' dura,paucisfibrisprajdita,profundumpetens,&qua?difricultereruipoiTit.
Sstales.
accrbo fruclu foliorum
formam
CrcfcitpafliminPannonia, Auftriainferiore&Moravia, editioribusficcifquelocis ad vinctorum etiam in collibusfitorum margines, juxta publicas vias. In Bohemia videre non memini.Floret Aprili ctim primum foliagerminareincipiunt: fructu lunio, interdum ctiam Iulio duntaxat maturus eft.
&
tfomins.
Grxcis^â/y/spatr^cdiciturjLatinisChamzcerafuSjGermanisAuftriacis-Crfttwdrcf/Vngaris rd^-w^;,ideft,filveftris merafus (merafum cnim vocantillam feriusmaturcfccntern Cerafum auftero fruclu nigro) Gallis, apud quos fponte non nafcitur, Qr//frr nain nuncupari pocerit.
Cerafus
Ms-
udomcA.
Macedonica Cerafus per Pannonias & Auftriam,in agrorum & vinetorum marginibus frequentiflimaeft,rardad triumcubicorum alritudinem accedcns.nihil in reliquis a vulgari,qua?acerbum & rubrum ferc fructum differcns: nam flores, fru&um folia
C et e rv m
milia habct.
'
fi-
,'*'
:
MshsM.
porro in Auftria Pannonia ali j frutices qui cum Ccrafo aliquam affinitatcm habent , a nonnullis intcr ejus gcnera rcfcruntur: quemadmodum qui plea rifque Mahaleb vocatur, odorato flore, in fcopulis faxofis Pannonix locis nafcens collium urbi Viennenfi vicinorum radicibus , arufticis Auftnacis eam obcaufam <Stntt>cpxcf/
Invenivntvr
&
&
&
&
hoc
'
Plantarvm HISTOR.
hoc
cfl:
LlB.
I.
*s & &
pctrofa Ccrafus appellatus. Hunc eriam plcrifquc Narboncnfis Provin*i_e &: Allobrogum locis non procul a Rhodano ficis obfcrvarc mcmini. Sunt qui Vaccinium Plimj, v*ttinium vn. ex-rt* Lacatha-cujusnudumnomenapudTheophraftumPlanr. Hift. lib. iii.cap.mi.
tar,c_Tccenfent. PliniustamenNat.Hift.hb.xvi.cap.xvin.
nafci tradit, cem aut ejus baccas ufurpare intellexi at paluflris illaVitis idara,cum ea qux nigns
;
Vacciniaaquofisfolummodo^^J tingendi caufaad fervitiorum ve(tcs:in quem fane ufum nemincm hunc fruti-
& rubris
-
baccis,efttindurêapta,quemadmodumpauldanteannotabam. Ccrafus item avium , aut Cerafus racemofa vulgo hcrbariorum nuncupata
in filyis fre- Cer*fat
quens, Gcrmanifcxno5er-efendicunt, Vngari Zelnkefa. Belgic#officina_ântequamres 4 * m herbariaadeoexcultaeflet^pro Viticehabuerunt. SuntquiPadumTheophraftohb. Hift.p^rtw/ Plant.in.cap.i.eflecenfent.SedcumTheophraftuseolocoPadumduntaxatretuleritintcr arbores umbrofisgaudentes,nullaadditadefcriptione quaratione fuam opinionem ftabiliant,nonvidco.
:
Mymvs,
(^ Ato
CAP.
XLIII.
triaM)^tigeneratradit,nigram,albam,&conjugulam. Pliniuslib.xv. cap.xxix. uynitrim j Naturalis Hift. fuo tempore aliter.diftindtafuifle Myrn genera refert, videlicct m ^{JJJJJ^ vam a^que filveftrem, in utroque gencrc Iatifoliam invcniri. Sativarum genera topiarros deindefaccre,Tarcntinam folio minuto,Romanam patulo, Exoticamdeniifllmo, fenisfoliorum verfibus:eam vero non efle in ufurramofam utramque aliam,Conjugulam fc exifti-
&
mare,qu^fuotemporeRomananuncuparctur.
EgoverdinHifpanicameapcregrinatione^ fervarc memini :nec dubito quin ex fatione major adhuc vanctas oriri poflit.
*
Myrticlaf-
f* '
Myrtus Bxticalatifolia, domcftica.
Vn vm,
fatiscraflisramis,folijsdupliciferic lAjTtmt*-
rariiisdifpofitis,magnis,ut
interdum ad Lauri te- ff*ftj__%| cm*^ * fcre^; nuifoliiaut Arbutifoliorumamplitudinem

accedant.dilutiiis paulo virentis coloriSjOdoratis:
hoc floret aut fru&um fcrt , quia texendis fepibus,quas todere folenr. eo pleruque utantun Nufquam id genus vidijnifi in monafterio quodam Hifpali.& in kttifllmis Mauritanorum Grararius
natarviridanjs, inquibus, pifcinas&lacusclaudebant fepes illo Myrti gencre conftanres, &C
cx alio quodam non multiim huic diffimili , minoribus tamen,& paulo deniiohbus folijs cujus nos hic pi&uram damus
,
Secvndvm
gcnusalciusfruticat,
&^radice Mytm
B*t.
plurimosdenfos, craflbs, firmosqucramospro-'*''/^* 1X0mif.foliafuperiorisfecuiid^fpccieifimdiahabet,

fcd adeo confertim nafcentia.ut pene
mutuo fefc
,t.?*;
contingantpetioli,dupliciintcrdumferiCjfxpius
triplici,vaIdeodorata:flosejuscandidusquinquc fohjsconftat,cerafiorumfloribusfcrefimilis, aU bis villis plenus, odoratus: cui fuccedit paulo oblongiorrruftusquaminTarentina,initi6viridis, deindecum maturcfcere incipit, purpurafccns, tandem plcnam matuntatem adepcus , niger, vinofus^gratifaporiSjCandida incurvaquegranain
iecontmcns. ^ Hoc genus in Complutenfis arcis horto primum mihi confpc&um mukis cjus frucicibus
,
feriequadam&ordinc difpoiitis, elegantillimo fpeaculo,cum fcmper vireat-.deinde Cordubce in JUll/U 1114 111 hortis. 111 quibufdam ilUU13. Tertii generis unicam arborcm vidifle memini in Hieronymitarum monaflcrio, primoabvrbe Cordubi miliari , eadem foliorum denfitate & ferie qua fecundum genus, _ ... ~. vcriim minorc folio <5_ faturatitis virente: fru&u ctiam majorc & magis orbiculato, qui reliquorum Myrtigenerumfru&usinftar, alba3_ inflexa grana habet, minoratamcnquarn
; _
MjttBst.
*t*fl*f'ii* (X0(ICA
fuperioris.
bus ramis,folijs ejufdem
Qv a rtvm gcnusHonadc6dcnsefruticar,neque*multumairargit,tcnuibus5_fragili- '*r.___. /*Afr
cum tertio magnitudinis/imilitcr
mucronatis,duplici
feric rarius
circa
'
66

MyrtTis BaJtica anguftifolia
Myrtus Bartica filveftrij.
cf
N*;a!es,
'
tne4ic*frit-
tH*lbo.
circaramosnafcentibus, nigricantibu?,odoratis: flosalijsfimiliseft.' fruclusrotunduv._ lorigispediculis ex fohorum alisprodeuntibus inharrcns, copiofus, initioviridis, deindc candicans, macuntare niger, vinofus, grati admodum cum quadam adftrictione faporis. Sponte prouenic plcriique agris &co!Iibus Extremadura; (qux Bxzkx pars eft ad Anam flumen fica) Sc Luficaniar illi conrcrmina?,adco copiosc,ur per aliquot miliaria,nulli fere alij fruticesconfpiciancur. Oclobri inccrdum florcntcm fed maxi.ma ex parte fruftu onuftam hanc Myrtum coIhcrcbam,cum Madritio Vlyfipponem proficifcercr , locis incukis procul a miri,procul a flumimbus diflicis, nunc lx-tioribus, viridionbusOp amplioribusfolijs, nuncplaneexfuccis,&:ferc rigentibuspallcfcentibusquc,prolocorum natura &iitu:nam in convalhbus nata,multo Lecior viridior femper erar. Qjr i nt v m genusfatisaltefruticatrencllorum&rubcntiumramorumfrcquentia i. denlum,fohjsomnium minimis,anguftioribus, magismucronatisquaminulla Myrto,
,
&
&
&
&
faturatius virentibus,fragrantis odonsrflos par rehquis,tu etiam fru<2us,qui initio quidera viret, maruntatc autem non nigrcfcit ut reliquorum,(ed cxalbidus maner.
i.
Hujusgenens inveniturahafpccics ejufdemcum fupcricrcform!e,fedperomniatc-
nerior.exiliore &: anguftiore folio.
inhortuloilluftrisviriDn. Ferdinandi Cotinho Lufitani, pcrcgrinarum 6c cxoticarum rerum ftudiofiffimi, multis longinctuis percgrinationibusclari: cujushorculifepesexhoc Myrti generc conftabant. Iftic Muiaranalcentcm, aliquot alias peregrinas ftirpcs vidi. Eftverdishortusin ediriore urbis parteextra mcenia, apudquem vctcresaliquotinfcriptionesmarmoribusinfculptas
Primummihiurraquehsc Myrrusconfpeheft
&
&
viderelicet.
ConfpiciunturomniaiftaMyrtigenera (pretcr primifpeciem priorem) apudC.V.Dn. Joannem Botfotdo&iOimum rei herbana; ftudiofifllmum, qui omnium primus ex feminibusamccommunicatisaluit: deinjeapudpleroftucaliosquibuscommunicavit: rami emm mterram paairadicesagunt,fedquintum genusommumfacdimecomprehendic.
&
Myrti
ttaf-
fisalttra.
garetam de Clermcs Pra-fidis Namurccnfis uxores, alio/que quamplurimos herbana: hudio fcfe oblecbntes,ale6antur &c alia Myrci gentfra ab his
,
Ioannemdc Brancion, & Ioannem Dilfum iphus agnatummobilcfque Matronas, Mariam de Brimeur Conradi Scheti Marilluftresviros
Nvnc yeroapudeundem,
&apud
in Beleio rci
quorum nonnullalatiorc crancfoho,qua:dam mediocri ,'alia minorc.
quar dcicripii diverfaj.
Latito-
'
Plantarvm
Myrcus domeftica fru&u albo
HISTOR.
1.
LIB.
I.
7
cft fol io, jjj***1 '"*-
Latifoliae
quardam amplo
quod ramcn primar claflis
Latifoliae prima:
ma-
*"
gmcudincmnona:quac,viridi,rarioreordine,&:
eo duplici circa ramos difpolito. Aliapaulo minor eft, mcerdum vegeciorc 1. viridiorequc foho, quandoquc palhdiore, &C
triftiorc.
x.
3.
Tcrtiadcnfiorecftfolio,&magismucrona:ciore nunc codemquenunc vegetiorc & larcn

,
gr ro,
eciam pallidiore Q_v a e med.oeftfolio.non multum abfimiIiseftquartogeneridmcin fupcriore clalTc dcfcripco, fcd miniis nigricantibus &:
iiyrtusme-
*>
quodam-
modopallcfcenubus virgulus, Iongioreetiara

frutu.
MinoRe
tiffima in
fuic, ante
eflet.
quxcftfolio,omnlumfrequen- MynutT*Septentrionalium regionum hortis umm*.

minorillaprioris Cl.irti-nota
quam
Ejusciimramulifacil.usradiccsagantjfi pingui folo panganrur quam hujus, eciam facis

,
vuIgarisfa&aeftmulcisGermania. horris. Habet verd minor hxc confcrra

fita
, :
admodum
folia,
duobusuc plurimumvcrfibus inramuliscifpo-
nonnumquam tcrnis quemadmodum in
aliisgcneribusaliquandoetiamaccidit.
Florent plcrumquc illic Aurumno,frudlus rariflimead macurira'cepervcnit,fed in ipfaplanta tocahieme hxrens, cum rurfusfub Vcris finem
aeriexponicurînanis&immaturusdccidic.
Dicitvr
autem
Grarcis hic frutex pvpalm, smin*.
LatinisMyrcus, Ga\\is<JMjirteSc<JMeurte t Hi-
fpanfct^r4y^,TcalisJ/rr^ . , TT r Primum,rccundum,&ccrciumgcnusinprimacla(rcdcfcriptumHirpanio/^w*. LarinispoceticcheExotica, hcettcrnis, ad rifeo, hoccft Myrtum Mauntanicam vocant.

.
fummum
foliorum vcrfibusdiftii.aam vidcrim , ciim Plinrasfenos vcrfus fua. exotica.tr.fecundo teitiogencrefolia, buat.vcriim quidem eftadeo denfepata imerdum dafci ut pluribus verfibus conftare videantur.
,
&
Quartum genu
quoniamfpontelo
inquodetactitnsoie.sag risinterfilvcftrespropria. Plif.iustamenlib.xv.cap.vii.
__
ftrcmmyrtum minOrefemineaquibuidam oxymyrfincm vocan icnbic, ab

myrfinem.abalijsacaronafimilitudinc.
altj. chatnifr
chitBAm **
fi
-**
QuintumgenusCandidamyrtusappcllariporcntabaccarum cxalbidarum colorc. ht

omnesiftasmyrti(prascerquarcam)horten(es&domeftica?. quamP imus Latifoliamqus.nBelsicishort.salitur, RomanamdicipofTecx.Qimo Roma.n Belgicam ihatam candemcumCon,u<rula*Catoniscfreputat: cam cx Ital.a
#
.
*
<=w<*
""""
&
certumeft.naminHifpaniavidercnonmcmini. HorcenlisBclgicaminutiore&dcnhorc
folio,adTarcncinam meo nutiffimoomniumfoIioinprimaclaffercpofitam.Tarcntinamcffcvocandam .Namcum conjugula Phn.o ht Romana, nigr* alb* &_ conjugula. mcminerit- jam vero Caco tantum quarad nullurn Plm.odcfcr.ptum gcnus rcfern reft.it candida nigra ex fruclufiitis nota Belgic.s hor tis ab m.c.oculca,m.nutiorc fopo<nt,quam Tarentinam. Sic Horccnfis illa 1. .... ~-.t n_ _ /""._/_ T)l, 1, Tit rir\ yviiii rirfrrt,
:
judiciorrferendacft. Nifiquisponus.raccnfear,candHam mi-
,.
>
----- -* Myrci roaaviruiiaociKLu, ipi*.4"-."*<->-^>-"'" ;- -r pusfumpra,reftringendivimhabenc. Mulca.prxccreaMyrcifaculcacesapudDiofc.hb.i.
roRRO
reperiuncur.
'
...
/.__
Bclloniushb.i.ObfervationumcaptirrcfercIIlyncQsmyrcifohjscoriaperhccre,qucm-
admodum MacedonesRhoe,
_4^yptios Acacia. fihquis , Aiixminons incolas glandium Efcuhcaiicibus,Gallos Qucrcuslibro,PhrygcsfilvcftnsPmicorticibus.
M VRTOf
6?

Mtktto-cistvs pennaei
CA
P.
XL
1 1
cfthzc planta, cujusiconem C. V. Thomas Pcnnarus Londinenfis Medicus anno m. d.lxxx ad me mittebat,& iubfecjucnce anno Lbndini in Angha ficcani often.debar,quam ille exBalearium infularum majore, vulgo Majorica nuncupata crutam
Hfr# xifU btliant*
ELegans
/Aupro-Kirop appellavit: cujus rei caufa illius hi-
ftoriam mcer
22. libuit.
Myrtum
efl:
Sc
Gftum
reponere
Frvtex
broadmodum
interdum tricubitalis, lcacortice, &veluri quibufdam
tuberculis obfico , qui in vetuftis ramulis facifpontedcctdit; foliafuntpene leabfcedir
&
Myrci (quorum dorfum non minus fcabrum

ramulij fupcrne l<cvia , conjugatim uc in Cifti Myrci generibus circaramuIosnafcencia:floresfummisvirgisinfidenclutei,quinque oblongis folijs coftantcs , tisinmeditullio longiufculis ftaminuhspra^ diti; his fuccedic oblongum &pentagonuru
eft
ipfi
quam
&
& muU
capitulumfcmineplcnum.
Totaftirps odoratacft,
&Icntorem
quali
>
five
pinguem quendam fuccum ,
Ci ftiLcdi
gencra madent, effundcre vidcntur.
ClSTVS MAS.
ClsTiduoprima
CAP. XLV.
(uc Plinianisutarverbis) Ci(ll Cnmmm generaDiofcoridesfacit, marem &femi[nur* nam: deinde tertium addit Lcdon dictum. Ego, illius veftigijs infiftens, tna etiam fumma geucra conftituam : deinde flngula in eas fpecies quas obfcrvavi, di vidam, initium a Mare faclurus.
Ciftus
mas i.cum Hypociftide.
CWImvit
tm.
a r e
porrd Ciftum appello , qui flore
quidcm, ifcreliqiiaCiftigenera filveftrem ro/am a:mulatur,fed coJorem rubrum nunc faturatiorcm mododilutiorem habet: cujus quinqucfpecies foliorum formaautcoloreinterfc
difTercntesobfervabam. P r i mvs Ciftus mas.cujushiciconcmcum fua hypociftidc cxhibco, humana altitudinc p!crumquefruticat,lignoiatisfragili,&candicantccorticctecto:frcqucntibusramisalternarim femperex adverfo rcfpondentibus: eandem etiam fcrieir. fervantibusfolijs,quomnino funt incana, molliora longiora in novellis plantis.in adultis verd,contractiora,duriora, &: afpera, foliorum falvia:modo, mucronata, adftringentis guftus: flosejusCynorhodi autfilveftnsrofa*magnitudine, quinque folijs con-
vV
Cifim mai u
&
ftans,dilutiorisrubricoiorisfcu, utvocant, incarnari, multis ftaminibus croceis mcdium florcm , ut in Rofa fimplici , occupantibus flori
:
fucceduntcapitulaquardam pcntagona, dura, hirfutajincana^mwcronataînquibusexiguum
cftfemencxrufo nigricans, feminisHyofcva-
mi
U.petiilU
rubr*.
aut Papaveris magnitudine.
Adhujusradiccs,quarfummisce/pitibusdiffunduntur cofeaJreht, copiose nafciturelcantifllma omnium quas umquam vidcrim, lypociftis nouo Veie, cum Ciftusjam ad explicandos florcs fe parat nar quando primum
&
,
ctcnacmcrgir, purpureum
five
kcrmefinum
fencura
CvJZ*
.1*1
ftjUrO,^>,L'V
Lo^
A%
Plantarvm
HISTOR. LIBER
-~.
I. w
*
69
-
-- -y
dcindc paulacim a(Turgcns,& fefc exphcans,mukum dc priftini coloris elegantia remiccic ia cycinos iuos proferc candicantcs curgidos lcnto iucco^)lcnos:tjui a pcncispharmacopocisdcniatur&inuibmadicrvacur. FrequcnsefthicCiltus.ciim in Hiipania,pra:icrtim capartcquxl3jeticaappcllatur,tuni
tericum
1
cflc diceres:
,
&
&
in Lu(Icania& Gallia Nacbonenfi^maximcSecto monce.
Ciftusmas
11.
Ciftusmasv.
.4
,o>*
aS"
Ufiy% tc.
Secvndvs
cademaltitudinequafupcriorafTurgit, interdum ctiam majorc
non mi-
ajlutmiu
nusfrutico(ofcipicc,nequeminorcramorumfrcqucnna:miniistamcncandicat:foliahabet ueodcmordinedifpofitajmollioratamcnjongiora.anguftioraj&magismucronaca: fioscjus iupcrionfimilis,caineicoloris:capitulisctiam&:femmcparum differr. Na<citur&inHiipania,&:diutiusreliquismarisgcncribusflorer:iHiusiccmramulitencriorcs,rorulentumquidpiampingue8_odorum lub Aucumnumcontrahunc. Dubium non eft,quin Hypociftis (iib hoc gcnerc eciam crcfcac: nullam tamcn, quemadmodumnecfubtribusfublequentibusjobfervavi^ e kt 1 v s fuperioribusbrcvioreft, nonminustamcnfruticofus: tenuiorcs habet ra- cij} uimM odorata, 1. mos.folia fupcriore breviora,diluciorc viridiracc prsedita, magis rugola, pinguia florem alijsfimilem,dilutJusrubencem &:aliquanculum odoratum, quam nocam in reli-_/ quisCifti Mansgeneribusnondeprehendi:hujuscapirulafupcrioribus paulominorafunr,
&
rvtft
&sfuisinvolucrisquxrlorumcalicesfunc)diuciusocculcancur,fenienincapitulissqualc. Huncduntaxacin Luficaniafpontcnafcentem, fupraOlyflipponem icinercConimbri-
cenfi,atqueetiam in maritimisobfervabam. Qvartvs humanaalcirudineplerumqucattollitur,utrcliquifruticofus, &ramulisaliquantulum inca,nis: ejus folia reliquis majora 5_ quafi orbiculata , nonnihil hirfura &: rugofaturaciiis rubencc : hirfura, dura, farflos fuperioribps forma fimilis, pauld major, &: colore pentagona capitula , fuperioribusmajora, inquibusfemcnrufum, tnajus quam aliorum
continetur.
Cisfm mtU
IV.
InvcmturRcgnoValentino & Arrogonum.audioetiara rn Italiatrequcntcm eile: natus
inBelgicispoftcahortis, lcminecxillisprovincijsmiiTo. humiliseft , &_ fupinus ut plurimum, mulris pedalibus aut paulo amphorii n t v s bus ramis ex eadem radice prodeuntibus folia crifpa hint &: quodammodo finuofe,, candi_.-! r __ _-_______ _.-_-U_ ff- -.,4.i~; ..T*r.ric flr_r_->r ri _r_ tilr_rn (n mirari hi i^ _pni__*_.
Qv
[*..*
t\.
m m
__.__.
crisplcrumqucconcefta/cmcnconcinen^
HuncinfolaLufitamanarccmcmvidebamfolo admodum arenofo: ncc ufquam
fre-
quenciorera
ysl
RARIORVM
ncmiiinattsc(Hiicfrutcx,pw^^ confcrvarc non poruir, namfubfequens ihcrbariarftudiofiffimo, qucmcamcadiu &rei

hicmslatisrigidaabftulit.
.
Septembn rceionum&locorumnatura& tcmpcramcnto femcn Augufto,

:
fupcrarunt, Rcliqua aencra quz hiemem vunt {acisnoca,cunicaautinfuishortisalant,aucal.quandoalucr.nr. S ,nonnumquamfenu^ Florcncvcr6oninesirt.C.ft.Apr li,aliquandoeciammaturiu
1
omnibus re.
v herbanse ftudiofis qui in Belg.o

.
,.
vi-
&
Oftobn
quin-
"qâtvor.
prioraMarisgcneracommuni vocabulo dicuntur Hifpanis
eftepa:
peculianter Lufuanis roft/h vocatur. tuni eenus pec
ClSTVS FEMINA
Cisli feminit
Cap. xlvi.
CIstvm
feminam
etiara in fuas fpecies

,
V+riitm.
>
\*'
&rc&is virgisfruticans, iicutMas: autfupinus&humi fparfus,ut Erica vulgaris Myricx folio. Deinde utrumqucgenus colorcm in flore variat, qut maximacxparte candiduseftj quandoqueludiftribuam. Namautclatiorcft
teus, feu
Ochrecolore.
CiftifminA
E ST igiturCiftusfeminafrutexramofus,cubitum intcrdum altus, nonumquam humi ftratus,gracilibus,nigricantibusq5ramis,folionon minore quam in maris quarto gcnere,circinatas
fererotunditatis, rudi&afpero, viriditamen,
faporis adftringentls
& accrbi
,
florcm habec
paulo
minorem quam mas quinti generisflori penefimilem,album,nonmimquametiamflavum, luteisfibris, utin rofafilveftri, mcdiuni florem occupantibus:capitula minora funt maris
capitulis,nigriora,non mucronata, fcd non^nihilcompreiTa fuperiore parte, femen paulo
nigrjus&/atismagnumcontinemia.
<^|>
Re&i & fupini qui album florcm gerit magna

eftinHifpai>ia Lufitania,GalliaNarboncnii&
>
-*
v /^fj^^"^^^
.
ô
ffijw^fm voL
^^
\\
jkv
^^ Aquirania abundantia Qui vero lutcum pro^ (? n nonnullisduntaxatHifpani#locis, &cx.
tremaAquitaniaCamabris finitima, circaBayonam vidifle memini. Hifpani Ciftum fcminam vulgo xara-e/Iepa vocant,nominc cx Maris& Ledi appellatione
Narbonenfis Gaflia* incote, qui circa Mompclium vicimfque locis habiranr, mcotcmporc ***/ vernaculalingua diccbant. C i s t v s autem uterque, mas & femina,Gr;ece dicitur yjôc, Diofcoridi, qucm nid-am
compoflto
&
pov
& Kiosapov a quibufdam vocari (cn bit.

6,
Tbeophrtfl.
multis annis habui opinioncm,hic diffimulare no poflum. Ea cft,Theophraftigr^cumexcmplarmultisjam farculismendofumfuiflc, &Hiftoria? Plant. lib. vr,
Por
quam
smMuUius. cap.w.initio, zfcov
pw moxqo lcgcnGumefTc,errorealibrarijs
facileadmiflb,
obvocumaf-
finitatcm.
NamcumTheophraftusdearboribusagcnslib.ni.Hift.PIant.cap.uIrimo,adeodiligenin altum fe attollcnrcm hanc dcnuo in tcr Hederam in fumma gencra, humi repcntem tria gcncra,candidam,nigram,& quar Helixappellatur: tertid,fingulagenerain multasfpe-
&
ciesdiftribuerit.Curlib.vi.ejufdcm Hift.cap.ii. quafifuioblicus, intcrfuffruticcsHcdcras denuo meminit,cjufque duo duntaxat genera facit, utrique florem rofx filveftris tnbuens?
Hcderae flore omnibus notifllmo? ptiniusTheo. Ccrtc fic ego cxiftimo,mendofum Theophrafti cxemplar in ca ufa fuffe,cur PJiniusfqui pbr.mentlpplcrumquc cx Thcophrafto fuadcpromit) de Hcdera a&urus lib.xvi.cap.xxx iii; Nat.Hift. fiitnexeflar cx Theophr.Iib. v:, capitis fccundi initium ad vei bum mutuatus, reliquam dcinde Hcdcne fajHUtus* hiftoriamexejufdcmhb.Tn.perfcquutusfit. Sic cnim habetTheophraftus,^ y*pKioj&*$vo yiv^Siatpovai rb /uhctppc*, roS) Sfau tc* <ro ,uh fAuCpv Hffj c-xAjfpOTfipor,^,^ mapbrtpov iffiP ny^ ro av&oq i7n7rop$vp/fyv a/u($a> <Te 'dfxoia roTq aîOiQ 7fXh sXarrco Hj aocptacujus obfccro
.
quxnam eft fimiSitudo cum
PliniusaiitemjHeder^duogcncraprimajmas&femina/njajortraditurmascorporc
folio
Plantarvm
histor. LIBER
I.
7*
flosfi-
foliodurioreetiam acpinguiore,& florcad purpuram acccdente. Vtriufqueautem
miliseftrofa:filveftri,nifiquodcarcatoclore hcdcra? florc purItcmlib.xxi cap. ix.de coronisagens.Vtunturefcrulis,&:corymbis, &: in alio gcnerc earum iilvcftnbusrofis fimilis-.Et in ijsquoquecolor tantum de-
&
fmreo.Eft ectat,odorautcmabeft. Similiterciim de Ladano agitlib.xn.cap.xvii.Hcderam pro Cifto ponit. Vcrum autcm Ladanum(inquit) Cypri infula*, &eiTeceiipum hircorum barbisgenibufquevillofisinha:Quod fatis rens,fed hedera: flore derofo paftibus matutinis,cum eft rorulcnta Cypros,&:c. indicant fubfequentia verba.Sunt qui herbam in Cvpro,ex qua id fiat,Lcdam appellet, &c.
Nam LcdonCiftigcnuscfre.nemincmignorarearbitrorj&paulopoftdemQnftrabimus.
Sedhb.xxiin.cap.x.jt/ajbvaCiftodiftmguit. NampofteaquamdeHcderxfacultatibus
cgit, (iibjungir, Gracivicinovocabulociftonappellantfruticem
majorem Thymo,folijs
ocymi. Duoejusgcnera. Flosmafculorofaceus,femina;albus. AmboprofuntdyfentcriHederas diximus. cis, &c. Et p.iulo pd;r,Sub his maximc nafcitur Hypociftis,quam inter Cetervm Cifti folia, & parva germina trita,adeo deiiccant & adftringunt, ut ulcera ""'J*' glurinarevaleant: Floresautemeffkaciorcsfunt, ficutcumvinopotidyfenterias, ventris
imbecillitares,fluxusque
& humiditatcs perfanent: nomas per feilliticohibent
vetuftis vl. .
ceribuSj&igniambuftiscumceratomedcntur.
minatur teftc Diofcoride.Plinius fcribit orobathion aquibufdam dici,arefatam m umbra, [ iutt fpiflare, & rufam ftomachi rheumatifmos Qnbtthi. fiftcre alvum ex vinoauftcro nigroque,ficcarc
f ' s
Hypocistis
veroûxGra-cistVox/s-kdiciturjanonnullispoCrja-po^
^T/yoscogno-j^-
&
emendarc.poram tribus obolis,fanguinis excreationes,cum amylo dyfentcrias potam &: infufam,vetera quoque ulcera purgare.
ClSTI FEMINAE CLASSIS ALTERA.
Cap. xlvit.
o t prajterca Cifti gencra in Hifpania & Lufitaniaobfervabam, quarad Femi- cifiifctni c '^,MX potiiisrcfcrenda, quamadMarem,aut jl ^namvelutiadprimariumgenus.meojudicio, Ledon quandoquidcm nullo pingui lentoque liquore funt obfita, ncc rofeum fivc purpu> rcumfloremhabent. Ciftas folio Halimi II. CiftusfolioHalimi i.
crv
%t
o**
cubitalesautamplioresprofertramos, graciles, fatisfruticofosînquibusfoliao^/^ Prior H*m (a quo cognomen ind.d.) obtufioPortulacs marinar fimilia.fed omnino incana ut Halimi quinque adftnngentis guftus: fummis ramis mu tnnharrent florcs , mucrone,fubacidi re nonnulli coloris,minores quam in fupenonbus, ilb Cifti generi quod conftantes,flavi
&
fohjs
s.
7^
CA
R O L
CL VSl
R A
RIORV M
Ciltus folio Sampfuci.
Ciftus folio Lavendulx.
J..P*
CiftusfolioThymi.
Helianthcmon vocantjfimilcs^fuasfibras in medio contincntes : his iuccedunt longiufcula &: triangula capitula, cxiguum fubruium femen continentia. Adhujusradices Hypociftin nafcentem oranino luteam,five ochiarcolorc, iffius planta? florcm colorc refercntcm , Ianuario menfeanno
Kytocislti
m.d.lxv. repencbam
Hancpueros &paftores
manducare intellexi. A lte r procerioreftpriore,firmionbusraCiffuifilU
mis incanis ut prior.foliaetiam habet Halimi, paulo tamen Iongiora,anguftiora, magi.s mucronata,
&
& dorfo elatiore, incana tamen tota cV fic-
ca/ubacidi etiam
& adftringcntis faporis
Iftius
ncqucflorem,neque femenvidi. Vterque frequcnseft in Lufirania arenofb fblo &:auramarinaaniato, intcrEricas, nonprocul Olyffipponc^nulquamalibimihiconfoe&us.
Ciftutfolia
/yH \J\
CiSusfolio
S*mp{nci.
plerumquecubirali aflurgit altitudine,plurimis ramis, ufque brcvibus prarditus, circaquosconfertimnafcunturfoliaangufta.incana, Lavendula: folijsproxima, adftnngentis J. \J jtiT guftus floresfupcriorisfloribusnonmultumabfimiles,p.nvi,candidi:femennonobfervavi. HicfrutcxadeoLavcndnlariimiliscft, utexcepto odore & fapore,pro ea fumi poflir. cerrc quas plantas initio confpexi negligebam,LavcndulamefTeexiftimans, fed flonbus deindeconfpe&isinaliquoc alijsplantis, diligcntiiisoblervatas,Cifti genus eiTe dcprchendi. Solo Valentino rcgno hoc Cifti gcnusinve_... nicbam andis & petrofis locis quarto a Valentia m iliari 3 Aprihs initio. Qvartvs frucex cft mulcos gracilcs ram ulos proferens, in quibus folia parva, quafi circi-
Tektivs
Ip^
&
nata,
# L A N T A RV M L I B. t. 7J mtaîncina^Sampfuco fimilia,pauld minora^&dorfo emincntc ,contrarijs itKcrfepedicut>
HISTOR.
&
Ofti generibus, nafcuntur, adftriciioncm habcntcum quadam aciditatc &fal{cdineconjun&am: flosmrummisramiscopiofusquinisalbisfolijscon(tat,quoruni meditullium maculaexpurpuranigricansinfici^villis&ftaminibusflavismcdiumflorcni occupantibusxapituladcindeliniferecx^^ mi,ex nigro candicans fivc cinercum contirietur cocus verd oblongus llle ramulus qui flo]is,utin ceccris
:
rem & capicula (uftinuic,(eminc maturo are(cit
ur in fmgulis Cifti gencribus.
Primiim hunc inveni in Hifpani^ Caftclla vctcri,fupra oppidum cui nomen D Marritff MCaftAndx dcindecopiofum ciicaCaraiccje i&ctozoBxtico agro incerTagum&Anam
flumina. Hifpani ^//>3r74aucîr/^?/4appcllanc,communifcrmecum Ericarminorisvulgatioris vocabti!o,quia fortaflis intcr Encas numcranc.
Qvintvs
pedalifruticacaliitudinejramulisexpurpuranigricantibuSjdurisjlignofis, qui
viridia,
ajiusfrb*
m
<m$ magnaexparcefinefolijsconfpiciuntur, prxcerquamcircaeorumfummitates, in quibus ThJ~'
confertimnafcunturexiliaadmodum,
Thymifoliorumarmula, adftringcntisguftus: florem fum mis ramis fcrt fupcnori fimilcm,minorcm, &: nullis maculis infcdum femen non obfervavi. Hicmihifolumconfpe&useft extrcmaBarticzparcc, quaCaftellam&Luficaniamfpcut ficri camen potcft ut cciam alijs locis nafcacur.
: :
ClSTI FEMINAE TERTIA CLASSIS.
Cap. xlviii.
cv/?/i*
s &formarefpondeac,necdimjnilefittcmperamencum. Chamaxiflus ^^
i.
-,
Vperioribvs
proculdubio conjungenda: funt pIanra:,hoccapite fu bijciendx,cum

f*
cujpmu
Chamxciftus n.
,
j^*a
UA^
notae(cplantapluribusregionibusvuigaris,quamGermani,qu6dlpcisincul- c*mA* '* tis incet Ericas na(cacur folijs Ftyflbpum vulgarem a?mulecur,^f P^ Pffap appellant.floribusvclalbis, aurpallidis, fedmaximaexparceaureis, quadecaufaHerbariorum in Germaniavulgus Confblidamaureamnuncupat. SuntqUiPlinijHelianchenefTevoIunc, alij *?*['}?** Panaccm Cheinw leiumDiofc.cuifolium amaracofiiriile,florem aufeum,radicem parvam HtiUntb. nec alce demiflam rribuic. Ego ad Cifti feminx terciam claflem reducendam cenfeo: * n **chtiro *' quemadmodum &alia genera fubfequentiain mcis peregrinationibus obfcrvara. v L-Tos promicChama:cifl:usalccrexcademradiceramulos,rcnue$,obIongos,iurn- c**muMnt &u ccllure fparfos,fubrubences,in quibus cxigua folia, ordine quoda &: duplici fcrie, quem- '
)
Omnibvs
&
~"
admodum
74

Serpillo fcre fimilia, nigricatttia &kirfuta,
admodum in?eliquis Cifti generibus, difpofita,
craflaque: (ub florum autein parcum,in novellisramis,longiora&candidiora:floresincx-
crcmisij(dcrniiovellisramulisrcrniautquatcrni,oblongis&hirfutispediccllisinha:rcntcs, magnitudine parcs, fed aurci planc coquinis folijs, ut (upcrioris flores,conftantcs, illiique odorati: femen obfervare non licuit: radix mukifida, aliquot fibris latefparfis
loris
&
capillata.
ldque femel menfe Augufto florcntem: in hortum vero tranflata,ubi illam aliquot annis alui , Maio mihi flofcminis occafioncm ruit: fcd florcscum fuispcdiccllis nunium caduci,omncm obfervandi
Nufquam nifiinfummis Auftrix
& Sryria: Alpibus inveniebam,
A;
"
':
'".>
plancadciHerunt.
Chamarciftus in.
'
Chamarciftus
mi.
.%"*
Irttf*
Ch/tmttiHHt
III.
cftTcrtius rAmulis,humi fimiliter diffufis,quos bina fcmper cntrario intcr fe fitu fcpiunt folia,Myrti carentinx folijs a?qualiaautanguftiora, fupeint ciherea quadam lanuginc obdudta, inrerne vero omnino incana, guftu adftringente nonnihil amaroprardita: pedicellos pofteaexeritduas auttrcsuncias Iongos,quibus infidenc quini
DodranTalibvs
&
autfcni floresfuperiorifercformafimiles, quospi&ormaleexprefTir, &fculptorcorrupir, lutei coloris: his fuccedunt trigona parva capicula ,femine in*quali,minuto,rufro plena: radix lignofa,dura, vivax: in hoc ctiam ramuli florcs fuftinentes ,
maturo
& dcciduo femine,
cxficcari&confringiplerumqucfolenc. Maximaabundantia nafciturinomnibusillismontibus quiaCflfcm&crgDanubioimmincnti^dAlpesAuftriacascontinuaquadaHi fcrie procurrunt tumetiaminHamburgcnfl Pannohix montc , alijfqnc ejufdcm Provincia: locis fublimioribus preferrim, ficcifque,
,
chamtciflut 11 J '
graminetamen tecliisagris. Floret Maio,femcn maturum eft Iunio. Qjta rtvj exigua eft planta,tenuibus,lienofis, humique fparfis virgulis prardita: folijs primo gencri,quod Helianthen putant,fimilibus,minoribus tamen, omnino cadicantibus,
guftuadftringentibus: floresextrcmisramisinfjdent, quinquefolijsconftantescoloris in-
terduraalbi,utplurimumpallidi,ftaminibusmcdiumflorcmoccupantibus:fcmentrianguliscapituIisLinoparibusineftexiguum,rufura Radixlignofa&fibrofa. hMmaci!fut Qvintvs ab hoc nondifFert magnitudine&ramulorum tcnuitate: floresitem fimi*" les^fcminafimiliaifedfoliaanguftaomnino&tenuiajCiftofblijsThymi^quiquincuscftin fecundaCiftifcminarclaflejrcfppndcntia,incanactiam&ejufdcmtcmpcramcnti. Radix penndcdura&fibrofaatquefupcrioris.Floresaperic uterqueMaio. Frequcns eft utraquc plantula Salmanticenfi agro , ubi pirdigutr* ab incolis appcllatur, quia perdiccs circa cam frcquentcr fc volutant,& pul verant
;
*4
*
Sextvs-
C lumxciflus v.
Plantarvm HXSTOR.
LIBER
T.
Chamxciflus
7;
vfi
Z*
Chamxciftus vn.
dodramaJesaurirajorcshumity chmtHMm fufos ramulos habct.multis oblongis anguftis- n.
qucfoIijs,nulIocerro,fedc6fufoutplurimuni ordinc dilpoficis, fcptos, prxtcr vulgarc in omnibusCiftigeneribus foliotumficum, faporis initioveIutgummofi,dcindeamaricantis;cx-
Stxrrs
trcmosramulosbiniaut
tcrni occupantflorei
quinqucfoholisconftantes,lutci, cumfuisin medioftaminulis, coloris: quibus fucccdunt trigonacapitula fatis magna, majufculum&
inxqualelcmcncontinentiairadixlignofajdu. ra, vi vax , foris nigro corticc obduU,& in aliquotramosfparfa. Rarior cft, nufquam cnim nifi in montc Badcniibus thcrmis immincnti, quarcoa Vienna Auftri^ miliari, atque in Haraburgenfi duobus aPofonioVngariae urbcmiliaribus, pauculas
plantas invcnicbam florcntcs mefe Iunio,
quo
tcmporc,aut pauld poft,fcmcn etiam
perficit.
Oblongis,
$fr
quandoquc dodrantalibus cLtmst&M
fj*~*^
tantumfcrpitScptimus ramis, humi diffufis, vn. nigricantibus, inmultosaltosbrcvcsramulos divitis: foliafrcquentia&confcrtafunt, bina
fcmpcrintcrfeoppofita, cxigua, Serpillominora, Thymiduriotis folijs haud majora , craf<a,fuperiorc partc viridfa, inferne candieantia, amaricatis (aporis: cxtremis ramulis innafcun-
turbiniautquitcrni flofculifimul jun&i,pefpufilli^cauinquefolioliscopofiti, carnciquatf coloris: hisfuccedunt capitula, macuritatein
-**
quinquccrcnas
fefe aperientia
& femcn cxilc
*dmodumoftcndentia:radixdura,lignofa aliquotfibrisdonataeft: quinctiacu ramifubin* dc tcnues fibras agunt.Exficcata plauta non inj ucundo fpirat odorc. G x Nafcitut

o
Chamxciftus vni
Nafcitur tcnui folo iiicer faxa, in (ummis f*ncbttQl&malbMt&cah)s Auftnacarum Styria* carumquc Alpium fuperahjs.Floret Iunio,intcrdumetiam paulo matuhus, pio tcmpons quonix, quar jugajllatcgit, maturc aut terd
iolvicur,rationc.
Ciim Pannonicafum ftirpium hiftoriam primumevulgavi, nondum mihi conftabatqud iftam plantulam rcfcrre deberem,qudd mediam quandam naturaminterChamaciftum & Cncarum Macthiuh obcinere viderctur:
eamobcaufam
ram ,&
facicns
intcr utriufquecapitalocaveWwjuov rehqueram Jiberum euiquc-.
ûo potiffimum nomine
appellareli-
C**mniliM VUI.
beret. Scd dihgentiiis poftea obfervatam,inter Chamarcifti gcncra reponcrc placuit, impcl*
lcntibus mCjUcitafacercm^liquotcaufis. c ta v v s palmaris eft aut paulo aruplior, fuperionbusqj firmior, multis 1 gnoiis,re&is &C nigricancibus ramuhs pr#ditus,quos numcrofa adeo conferta ambuit folia, ut quacernis ver,
&
fibusdigcftavidc?atur,Myrtiminorisfolijsnoa diftimiha, minoratamen &hirfuta, licctatra Viriditate fupcrnc fplendeant,quoru guftus adftri&ionis paruceps eft: flx>$ unicus inrerdum &C alcer cxcremis ramulis exjt', fatis craflb pcdiculofubnixus, uilico quidem conftansfolio, fed quinqueprofundiscronis,ijfoert^q)vclutcncitiatis divifb, ut quinque folia habere vidcatur,
ejufdcm
cum pnmogcnere pene
ttiagnirudi-
nts,coIoris cx albo purpurafcentis,
& quail car-
Ciftusannuus.
Beidilurioris,decemftaniinibusextrcmapartc nigris,&ftylooblongopurpurafcentemediuin floromoccupantibus: fionbus excuflis apparcnt pcnragona capitula obtuse mucronata, qu^ maturitatc apcrta/emen continerccJcpro
Ufl>
hendunturexileadmodum,flavicoloris. Rariffimum hunc fruticcm duntaxat in kc# Itot jugi (copulisnafcentcm obfcrvabam ,uty de florcntcm fub racfii Iunij fincm erui femine veroprxgnanre inT-tytjalben fummo fuperj
ctlio, duobus fupraTiittbcr^ miliaribus
Scmci
aique itcruexijsjugiscum fuocefpitedoiumptum inmcuhortulumtraftuhcualjselegaft3f
tibus alpinis ftirpibus
fed mitcfccre noluerur,
?*<*
Nvilvm
nomcnvulgarchasplantasobtine*
:
Primam ,qu;e, ut dixi, cy6cii ptfop a Germanis dicitur Tcrtiam qux ab Aufe intellexi prarcer
vocatur, k prarftanti videlicet curandorum vulnerufacultatc (quo etiam nomine ipfbs donare audio Priorem) 6C > Quartam atqucquintaab Hifpanis ferdigutr*
ftriacis/pcpIaUcraPcltfrattt
appcllatas
Suntautem omnes perpetud virentes &: fua folia pcr hiemc rctinentes: kd eo.
rumfloresadmoducaduci^&ftatimfencfcctcs.
*
ClSTVS ANNVVS.
C AP.
XLIX.
<?
Oiltut
Superioresplanta?multosduratannos, fie fic quas hoc capite defcnbam, Chamarcifto,meaopinione,c6generes,annuarfuntdun

taxat,&:
VT
nu:u I.
pnmo a fatu anno perire

,
folent.
D
gulis, fblijs
Pkior invinetOrumapudSalmamicenfes margmibus & Granatenfi Kegno miln obfcr,
vata,iongiufculis hirfutis,rccti.s
1
'
&r raris eft vir-
autcm amplioi ibusquam in Chamscxfto pnmo, magifcûe viriîbus,

.
adftrin-
gcntis
PLANTARVM
HlSTOR. LlBER
>
T.
,
fcmen minutum ru^ransintngoni S capituI.s,duploquamChamarciftiprimimajoribuscontinctur

Caftcl!anirrr4Vocant,quiaforfitan ubihnarcitur,tubcra quillis/r*dicun. Al y d nophyllon hcrba, quam Pamphilus in ,*tf,u \ gIorns,tcftc Athcnol.b. n.De.pnofoph. trad.tfupcrnafcentemtubcnbus, cu.usind.cio'"' fubefletuberacognofcunc<>
gcnc.sguftus:flos Chamarcifti primi flori (im.lis pallidus auc albicans cft ,
77
^fr^^^^-^t^
&
Ejusajia fpcc.es inveniturlongioribusal.quantulum virgis.nontamcn minushirfutis, anguft.or.buset.amfol.js,cujusflosminor,pall.dus,valdecaducus;ca .cula&:(cmcfim.l a: Alter a m, Madr.t.ana filva inven.ebam, fccundoab urbe LutctiaP m.l.ari, pcdali altitu- cff d.neaflurgenccm ,exiguis,tenellis,rcais, necadmodum ramofiscaulicul.s: oblong.sfolm,'-"'anguft.s;,h.rfuc.s,d.luca v.ndicace pra:dic.s,qua: cum ramul.s rcr Caniculc a*ftus dam lento humore (unt obfita: flos pufillus cft,quinquc folijs conftans,* pun.cantc macu2.
1 '
pineuiquo^-H*^
u~
"
ainfignit.s,palhdial.oquicolorisucfuperior:tenellaadmodum&tr.quct.acap.tulapulilr r lum&cincreumfemencontinenr.
Hujus nullum vulgare nomen intellexi. Sed utraque Maio menfe florcr.
Pnonsfcmcn,maximccommcndariadncphriticosdolorcs,atqucadal'iosufusutilccffc,me monebat Dodifs.vir Simon dc Tovar Hifpalenfis Mcd.cus.
ClSTVS LEDON.
P.
L.
CVperest uttertiumC.ftigcnusinfuasfpeciesetiamdiftr.buamus, quxnon minusva-c,/7, Lt^naMuntquam m Ciftofemina.Initium autcm absomnium vulgatiifimo &p.neuillimo ion
-
perHifpaniasnafcentefacicmus.
'
CiftusLedon i.anguftifolium.
i. .
-*
trv~
igiturLedonfruticatadliominis UUmxim. aititud.nem,quamctiam intcrdum (upcratjra- 1 " 77 '^"""'

misfrequentibus,Iignofis, duris, nigns: folia, quemadmodum&rami, cx advcr(o fuafunr, oblonga, tranfvcrfiim digitum quandoque
Primvm
lata,rtonnumquam etiam lac.ora,fupcrnccx virid.i
nigricantia, infernecandicancia,
quxcum
cali-
tenellisramulispingui
quodam odoraro,
do,& tianfparcntelrquore adeo copiofo afperfa

funt, utprocul etiam cxfplendorc con(pici& agnoicipoflit, odoraurcmocrava miharisgcrman.ci parte naribus pcrcpi: florc cft intcr ich-
quaC.(tigenera& pulccrnmo & ampliflimo, magnar Rofarinftar, fimplici quinquc foliorum tcxcura.omninoinrerdumalbo, fedcujusfingulafoliacirca
unguemcx
purpura nigricancc
macularhomboidcnuncm.ijore, modominore & anguftiore.ut plurimum infect.a lunt,floris
umbihco multis croceis fibris pleno

Cifti
ut
m ahjs
genenbus: capitula in longis pcdiculis,folijfque fuisdcnudatisjomnium maxuna,rotun-
daferc&plana.nonmucronara, &-(a-pcnumerodecagona,dura,inccriusflavcfcentia,qu:bus dehifcentibus, (emendeciditcopiofum,iubru-
fum.omnium minutiflimum.
Totaplanta,dum reficcatacft,quendam candorcm contrahit pinguem tamcn illuin fuum lentorcm&fuavem odorem non amittic, fcd eum retinctad multosctiam annos.
,
c-
Crefcithoc gcnus multisHdpania: Lufitanix locis frcqucntiflime , p.ftoribus ad calfaciendasfornaccs,&tcnuiorisfortuna:hominibusftruendoigni(erviens. Nufquam tamen
&
abundanciusquamincollibuseorumquedeclivibusinccrTagum & Anam flumina, & roto ferc monte Sierra merena nuncupato, ut mihi aliquando contigerit ad vigint. fere miliaria per hujufmodi frutices iter facere. t. Superata Calpc, littore mar.no, qua Malacam itereft, laciore nafcirur folio quafiad,rî Laurianguftifol.xfoliorumformam&ampl.tudinemaccedente: non minuscamcn pm- J''" m gui lencoqueillohumoreabundat,quamjamdefcriprum. C
,
'
!*ti-
Hifpani ucrumque xara, Luficani priorem fpeciem eflepa appcllant. Altervm genus, ubifpontenafcitur,breviuseft,&bicubitalibusdtintaxataffurg!tftoIonibus/amofisiramifunt fragilcs,foliaomnium,inter Cift. ge.nera qu^bbfervabam,maxi~* rnaJu3
J'
VJ****
^r*
t*4tnit.l+.
"f l ""**'
78

Ledon
ii.
Lcdon latifolium u.majus

iA-'c- t*i**}
latifolium minus.
Lcdon
ii ii.
, >W
:
tna,fuperncviridia, infcrncnonnihilcandican*
v
l^-
Pofoliorum formam interdum , pulinigrarplcrumque armulantia, fatis rudia& carnofa, hiemerubedinem nonnullam contraadftringenns faporis flos canhentia,fubacidi di<tus,Cifti fernin^ flori parxapitula pentagona,
tia 3 Hedera:
&
&
mucronata,
funt.
exili &c nigricante
femine rcferta
Tcnellar plantar ncquc pingucs, nequc odoratarfunt, iedannotinarduntaxat, &vetuftiores,
Autumno prarfcrtim, quo tcmpore omnes Cifti

fpeciesqux pinguesfunt, abundantiore fucco,
craffiore
falcem&magis tenaciprscgnantesclTc
alia fpccics
mihivifxfunt.
Iriov
i t.
U-
tiftl.mmut.
C>,
ctiam invenitur, peromniafcreilmilis, fcdhumilior, nequccuoitum excedens: foliaetiam minora.flore,fcminc,guftu conveniunt. Vtrumque gcnus naicitur in ca montis Mariani (vuJgoSierramorcnadi&ij parrc, quxfuperanda cft ijs qui VlytTippone Hiipalim iter faciunt.InvenituretiamquibufdamcoUibusGrat.
Hujus gcncris
nata: vicinis.
Primam fpcciem incolar xaraxarguna> &xa~ w# vocabant G ranatenfes.xara-efttpa, eodem quo Caftellani Ciftum feminam nomine. Altc:
ra fpecies incolis xaguarâ dicitur.

Liionxu. Cjfrmm.
*'
,.<r.^
inHifpanijsnonobfervavi, fcd fcminc cx Italia miiTo Cyprij Ledi nomine , nobis&plerifque alijs Belgis rei Herbarise ftudio fcfc oblcdantibusnatumeftjCubitaliînterdummajorealritudinCjfruticofumjnigricantipra: faturata viriditate nigric atibus,mcdix intcr primi fecundi bus ramis,carnofis folijs,
Tertivm
&
&
gencris
'
Plantarvm HISTOR.
&
tlB.
t.
J9
gencrisfoliamagitudinis,brevioribustamen,&rhomb^ novcllis ramis lento rofcido humore obfita funt,non adeo ramen abundanti &dcnfb,neque etia aded odorato,ut in primo genere:flos albus cft,fecundo generi fimilis, fcmen etiam
cxilenigricansinrotundiscapitulis genus multis ramis fruticat, cubito longioribus , lentis flexibilibus, hir- L,i$n x n futis,albicantibus folia rcliquis Ledi gencribus molliora, ad Cifti feminar foliaaccedunt,
Qv artvm
&
veriim paulo longiora,anguftiora,hirfuta,nigriora,& lentapinguedine confperfa , non mo66 verno tempore, fed etiam pcr totam arftatem confpiciuntur flosalbus eft Cifti feminx florenonminorjiieceiabfimilisicapitulaexiguamembranaccisquibufdam&laxisinvolu:
criste&a,(emencontinentomnium interCiftigeneramaximum,nigrum
InfolaCaftellaveterihocgenusobfcrvabam , vicinispagoS. Martini delCaflanalXocis^ ubi ab incolis ^drdivie')* nuncupatur,adeo frequcns,ut vulgare fit iftic proverbium, Jguien almonte va yy mas nopuede Alomenos ardtvieja coge. hoc eft,
y
Quicunquemontemaccedit,potiusquam
iramjcolligat.
Apud
Ledon
inanisredeat, vel Ardivicja (plantamviliffinoftros Bclgas fatum feliciter provenit*
v.
Ledon vu
t-*
\fi
L***^
\**r.
Qv
ntvm eadem qua pfoximedefcriptutft affurgitaltitudine, vcrum ramisdufis, li(
gnofis,nigricantibus:oblongisolea?foIijs
confperfis,
angu
&novclIiramuIi: flosalbusomniumfereminimus: Ionga& angulofa capitu!a,in quibus femcn ex rufo nigricans,cxiguum. AdhujusradicesgenusilludaiVo^poty,fiveCynomonj,Hypociftisnuncupatum,adnaruminvcniebam, multisvelutifquamis, utquodinaliorumCiftigenerumradicibuscrefcit,compadum pallefcentiscoloris, quibufdamtamenlineispurpurafcentibus&nonni,
qucmadmodum
hil virefcentibus diftin&i , cytinos fuos
fumma partc proferens ,
lentoque
& glutinofb fuc-
co totum pra?gnans. Nihil ifto Ledi genere vulgatius toto Valentino regno, & Narbonenfi Gallia, ubi aliud Ledum non obfervabam fed in plerifque alijs Hifpanix Luficani^locis etiam
:
&
invenicur.
penc Quinto fimilccft, breviuspauld, minoribusanguftioribusquefolijs, lcntohumoreafperfis, quemadmodumilliusfolia: flosmajoreft,albusitem, &quinquc foli jsconftans,femen etiam rfpondet.
Sextvm
Ltdtntt.
cubitalceft,multis&frequcntibusramisfruticans,cincraceocoIoreprar- Ltdonru ditis, (juosfepiuntfrequcntiflima folia Rorifmarini coronaria: foliorumzmula, omnino cancfccn*
Se ptim
vm
86

Ledon vn.
Lcdon
vi ii.
O^
J^
Lcdon
ix.
vri
cancfccntia& hifpida, nec miniis pinguia,
&
lento fucco perfufa cum fuis tenellis ramulis, quam quintum genus: flos fiimmis ramis copiofus, candidus, iuperiorifimilis, necteiaendiCfimile.
Valentino ctiam Regno hscc duo poftrema mihi duntaxat obfervata funt , circaXativa , &C
ab
Itiffnrin.
incolis xaguarfo dicuntur.
O ct avvm
cadem
r qua fuperius magnitu-
dinecre(cit,ramitamenmagisexpanfifunt, foliatenuiora,fupernaparteexfufcoviridia,infer-
naverocandicanria, ut Rorifmarinicoronaria:
foliavideantur, guftu tamenadftringentia,licet lento quodam &pingui humorefintcum tenellisramis obfita: numerofi flores fecundiimra-
morum longitudinem nafcuntur quinquefolijs

conftantes, exigui, poftremo tamendefcriptis
pares,lutei coloris:
i^V
I^rf# ir.
femen in pufillis capitellis ex
cinereonigricans. Invenitur hoc frequens incultis illis locis citra
Tagum, fupraOIyflipponcm , cum Ciftofolijs

Halimi, &nonnullisBan:ica:, ubiabincolisôiwîdcftjRosmarinusappellatur. o n v m minus cft fuperiore,folia paulo majora, nequefubtusincanautinprxcedente, fed rariora magis glutinofa funt tramulos quibus flos inhxfic, tenues, exfuccos, planeque retorridos, aliquot inania capicula &omninohiantia jamexcu{Tofemine,fuftineredeprehcndebam. pedali duntaxat eft alticudinc,
&
Zficn x.
Decimvm
ramulisexilibusîgnofis/atistamenfragilibuSjnigricantibus^pinguibus,
:
&quodamlento humore madentibus folijs longe minoribus quam in Nono, non multum a Thymi folijs
diflidenci-
PLANTARVM
Lcdon
x.
HISTOR. LIBER U
.
8l
>
diffidcntibus: florcs
non cbfcrvavi,oncmadn o:
ncc ln fupcriorc itd in oblongis ramtilil quafi umbcllarim prodcunna c apitula cxigua &C
fupcriorcpartc apcrta/naniajaui&: mulisarida.
dum
cum fuisra^
Naicunturveroharcduopoftrcma, in extre*ma B*tica: parte,qua Caftcllam nova ipcdlar ,ab incolis xaguarfo nuncupata: ramerfi poftcnus nonnullictiam/^^r^^/4appcllcnt,quod fubca
forte tubera,vel potiiis, utexiftimo, Hypociftis, quxillistubcris fortaflTeloco obfcrvata tft, naIcantur:
tuberacnim Hilpani/*rw*#, utance di-
fci,vocant;
Non
i
minus pefrpetud vircnre nec d^cidente
funtfolioiftaCiftigencra,quam
Mas&Fcmina.
*
porrohicfrutexAôy,LannisLc- A&m dondicitur:Pliniusctiam Ladanappcllat. Pin- Li4tm gue vero illud quod ex eo colligitur Aa JawjLa- JjJ' M. tinisLaJanum,officinisLaudinum. Ei v s colhgcndi rationcm Diofcorideslib.i.
PliniusNaturalisHiftoriarhb.xn.cap. xvu.deicripferc. Quam vcrd intcr reccciorcs Rcllomus lib.x.cap.vii.ObfervationuminCrcraobfcrvaffc ait adfcribere hic libct,cum ab alio ncaunc fic adhucprodita.
J
Gracis
Grxci colhgendo Ladano pcculiarc inftru- LMJanlnBimentum paranc,vcrnaculo lcrmonc illis Ergifti- x e* *#* ridi&um Eftveroidinftrumcmumraftrodcn.
tiumcxpcrtiiimilc:huicaffixxlunr multxligularfive zon*e cono rudi nec pnrparato confetx. EaslcnttcradfrJcantladaniferisfruticibus, utinhancatliquidusillchumorcircafolia concretus,quideindcaligulisper(ummosSolisardorescukriscftabradcndus ItaqueLa-
danumcolhgcndifummus>imdintolCT^
ncqucfacilequifquamaliusad idcoM guidum operamfumicpr^terCalohicro^jhoccft, monachosGrarcos. Nufquamaurcm majorecopia pcr totam mfulam cogitur,quam ad montis Idr radiccs,pago Cigalinus nuncupato,& apud
Ixseftu in montibushxrefcncccilcfit:
Mdopotamo.Haclenus
Bellonius.
-*
SiquisfamcninHifpaaijshuiccoIligcndoopcramnavarevcI!ct,mulr6nv'norc,urmihi
vidctur,ncgotiomagnamejuslongcpurii^
cuminregrâhquando,utdixi,filvînvcnianturomntumpinguirimiilhusLcdiquodpn-
motocodclaipiimcquciHocxA^^
adhxc hibftanna tcnui proinds cmol'icns,& moderatedigcrens,atqtfe etiam concoquens: itaquc nnrandum non cft, ii pe-
Cetervm Ladmum
primo cxcefiu calidum
cft
culiarireraduterivitiacoiW fluentcscdpillosrctinctmamquidquid pravi humous ad radiccs abfumit, tum meatus quibus infixi funt, contrahit.
eorum rcicdi,iacmne
L EDVM ALPINVM
C A P.
T.
'L quorumcxcrcm
lignofisj
ED
dentpetioIis)conrperfifunt,intcriorcvcrdpartedilutiusrubri,aliquotltaminuhsintralain tcnttbus, fuaviufcuhodoris: ijsfucceduntexiguacapitulaqu.nquccclluhsconftantia, quibusfemcnfulvum ,minucifilmumfcobisinltar: viridiacapiculatnta, fuoodorecapiris quodam modo inducunt: radix dura, lignofa, oblonga : fed rami per terram
semu fis duris, fuperneviridibus&lplendentibus, inferncdiluciorccolorcconfpicuis, obculiorc, in ambitu villoiis hirfutifque uc hihc & nova gcrinrcrdum rocundiore c deorfum mflfxofiorum deorium nfbxogermir.um adftringentis mina, adftringentis faporis: germinum excrcmisinfidctcoma Horum rum& propendentium, campanular modo concavorum, qui fumma labra quinquc divifu(curnipiisundcdtpcnrisfe&a hibentes, fonsmcenfiiis rubcnt, &argentcisveluciûccis , . ^ .. a
mu-
&
gravcd.ncm
&
.
iparfiinterdumribrasagunc.
Invemtur in fummis 0ffrcrg/<5calbai/2D?ec9fcI/Ottr;ifital'arum4iic vicinarum Alpiuin eciam fupra .Caamingam,Charruliaiusisinter faxa.ad devexa plerumque Utera.Qbfervavi .. oruu f P
8r

Lcdiwi Alpinum,
norumcccnobium, inmontis afcenfu
lapidi-
Ledi nlfini Itnm *.uru.
bus ftrato,qui l u bcundus clt ijs^qui ad <2côf/ac vicinas Alpes proficifcuntur. 2. Aliudcjus genus invenitur inc<ilbfnfupra 01tubtx$l rarioribusfolijs, nccitaconfertis, majoribus,durioribuSjadmodum venofis, longiore mucronc pr$ditis,minime in ambitu hiriiitis,&
prona plerumque partc flauefcentibus,
autferrcarubiginenigricantibus: florcshabec fuperiori limiles,fcd paulodilutiorcs, capitula
&femenfimilia. Hujusfolijs&ramis adnata

aliquando reperiuntur tubcrcula nunc nucis ponticar,modd pifi magnirudinc, inarqualia,foris rutilante aut pallefcente nonnumquam colore,intusfungofa, &albapulpaplena, adftri-
&ionis participc , quargallarum vicem pr*ftarepoflint.
Floretutrumquc gcnuslunio Iulio: fc* mcnfub Augufti finem, aut paulo feriiis maturefcit.
&
Merhn slpi*
nnm.
idcmquc dofliffimusVlyfles Aldrovandus hunc fruticcmappellat, teftc C. V. Conrado Gcfncro in defcrinobilis
Nerion alpinum
^
Ck*mtrt*+-
dsndm 4i finn.
CJlMWJAT*-
dod
C*rrul$A
ftlis.
ptione Montisfra&i. Alpini paftorcs2tlp?ofcn& QScrgzofmnominant, ut ipfe codem loco in Epiftolis, Simlerus ad calcem Commentarij dc Alpibus referunt, quidam^Sarcnbfufl/ nonnulli ^tmcrlaub vocant, Primum gcnus omnino intelligi cxiftimarem a Clarifs. Viris Pena Lobcho in Adverfarijs,fub AlpinarChamarr dodendri odorar nominc, nifi bacculas afparagi vcl raxi parcs illi tribuercnc, quas in noftro noa reperiasjfed pentagona tantum capitula.utcx cjusdefcriptione fatisliquet. Altcrum pluriconvenircum corum montana Chama?lca!folia,five Lentifcifoha Chamcrododrendro minus odora In Obfervationibus prioris iconem cxhibet Lobelius Balfami alpini no-
&
&
&
mum
mine.pidortamenfloresfideliternonexprciTit,quosinquinquccrcnas,noninquatuor,divifbseflecompcniTct.firamos/uisfloribusonuftoSjameannoM.D. Lxxmi.amicisMachBal Amum Sl/M. liniam miffos (c quibus illam iconcm cxprclTit) diligcntiiis confiderailet licct non negcni incerdum fieri pofle,utquatuortantiimcrenisdividantur, ficnonnunquamludenceinflo: w
ribus nacura: ac omnes in

tlis.
eodem ramo tales natos eiTcjCrcdibilc non eft.

,
Xvomymm
fu$rM*dm.
Hiccftfrutcx queroanonnullisEvonymumdici
ancememini, nefcioquaracioncdu-
Naminhocubifru&usfefamoproximusinquo acinusin quacernosverfus digeftus, qualem Theophraftus,five granum quadrangula figura,quod Plinius,illi cribuunc? hx mo^ dddcfcriptafanchiftoria fatisliquet nc minimam quidem notam ad Evonymum rcferri pofTe.Itaquccum Gcfncro loco fupra mcmorato,& in Epiftohs,Lcdi potiusefTe,quam Nerion auc
Evonymum arbicror,mulcum me impellcnce,uc ita cenfeam, hujusftirpisodore&
temperamcnto. Ruftiei 8c Paftores corum montium in quibusobfcrvaui , utrumque genus 9Uu|cf> appellnnCj eoquc Tindores qui vicina loca inhabicant, ucuncur ad lincas penuJairugro colorc inficicndum. Nullum prartcrea ufum apud eos obcincrc incellcxi.
Ledvm
silesiacvm.
c A P.
I,
l.tii Siltfia
nhijltri-
corcicecinercoobdu&is, quarumexrremainpluresaIiascenuiores& quodammodo purpurafcenccs, cafquecciam nudasdividuntunillxviciffiminaliosdodrantalesramulos.virentesquidem, fedtomento
c Cvbitalibvs
Isti Ledi gencribus adnumerandum etiam efTc hunc nonminusclegantcm&raautcm incerdum cftvirgis,
firmis, lignofis,
rum fruticem,noncftdubium:ijsenimodonsfragranciaproximuseft.
quodam rubiginei colorisobiiros,quos nulla fcrie digefta fed confufa ambiunt folia Libanocidiscoronana:folijsfercfimilia, fed longiora, fupinapartcviridia, adeoque in pronam
,
partem reflexa &: con voluta.uc cjus nihil confpici poffit prartcr ncrvum (ecundum folij longicudinemexcutrenrcm, fimilitomento, cumpeciolocuiinhxrer, pubcfcentcm, gratiSc
fuavisodoris,acriufcuhtamenfaporis:fummisiftisramisinfidentcapitaexmultisbrevibus quafi fquamisferrugineiscompacla, c quibus dcindc fefe explicat corymbacea quardam mukorum florum coma,oblongis,tenelhs, acquc virentibus, nonnihil umenlanugincfis.
pcdicelhs
PLANTARVM HISTOR. tlBER

LcdumSilcfiacum.
I.
83
pcdicellisinlfcrcntium, gratoodorc narcsfc*

rienciuTn 3 quinisfo]iohsulbisconftantium,nca
/ubluteorum (uttcmcre c|tiidam qui iiccum cum florcramumdunraxatcon(pcxic,aflcrcrc ^^rtoneftvcrirus)deccmcandidisftaminuliscuiu ^sL ftylomedium floremoccupacibus: hisdcmum fucccduncohlongiufeulacapttuIa,pentagona, olliculisfructuscorni, aliquandomagnitudinc
non cedcncia, qu^dura adhuc viridia /unc,

genteis pun&is diftinda cfle vidcntur
,
ar-
(cd
ma-
tuntatcm adepta, rubiginci funt coloris, femenqueconcinencoblongum,flavefces,adcoqueexile, utfcobis, elignorl vcrmibuscrofb fponce decidentis, inftar fic Vcriim peculiare eftiniftis capituhs, utmatura dcorfum inflcftancur, cerramtjuemucronefpcdtcnc, magna
.
Naturarprovidcntia, nefcmcn tcmerccfthVat:
mmpra:tcrreliquorumconfuecudincm, apcdiculo,non ab extrema cufpidc,apcriri & denifcercfolcnc: macurofeminc, tcrniaucquatcrni alij ramuli rubiginco tomcnto obdudti cum fuisfolijs in coma: laceribusna(cuncur, (pcm florum in fequentcm annum polliccntes; radix
lignofa cft,5c brcvibus fibris donara.
Totaplanta,prai/ernm flonbusonufta,odorataeft,&:aromaticum quidpiam (pirat: quaic
mirum
noneft,fi>teftc Matthiolo,veftibusinijSileiia: locis,
ciatur ad casa tineis prafervandas.
Nafcitur plcnfquc
undc non^; 4 ,Vj,
modo aliquot ftirpes erutas, qux in mcum hortulum

,
tranflatx pcr
bicnnium duntaxat crcve-
runt (cd ctiam rccentesramosclcgantiflimis floribus&fuofructu onuftos, ad nos mittcbat anno m. d. lxxviii. Cl. V. D. Achillcs Gromerus Nificnus, tunc R mo ac 111'" Epi/copo Vratiflavien/i a /ccrctis, nunc vero Brunnenfisin Moravia7roA/arpos:quinosetiam pronoftraamicitiaperamanteradmonebat, ad montiumradiccsah*quotfeplantasinveni(re,quxflorcsfcxfolijsconftantcs, duodenifque ftaininibus prxdicos prcferrent. Infupcr addebac,qui illi dux vix fuiflcc, Vcnatorcm adfirmarc, fimilcm plancaminfummismonciumjugisconfpexifTe, jamfuisflonbusornaram, 'q\\x digicalcm longicudinem non excedcrcc: nominacam auccm ab co cpforiftf; bmfrmu/hoc jfpisrisfi* cft^peregrinamapiariamjquiavidelicdtapesejusfloribusdclcftancur. fegrin*' Florcc fub finem Iunij &: Iulio , femcn Augufto ScptcmbH maturum cft: inhr'rcntque interduui in fcquenrem ufque annum capicula iic uc reccnti flore , fru&u fuperioris anni vacuo , nonnumquam Sc tertij anni fruSus pcdiccllis , onufti rami
&
,
&
confpici poflint.
vocacur hic frucexa Matthiolo /cd, ut dixi , ad Lcdi gc- Zofa*rinum nerapotidsreferendusvidetur, inquafcntentiaeft do&iflimusnofterLobelius: idebque -'" ******* LedumSilcfiacum nuncupavi. SiquisBocmicum (quodin Bocmia tcftc Macthiolo nafcatur} aucfohjsRorifmarmicognominare maltt,a foliorum cumillo fimilitudinc, pcr
filveftre
:
Rosmarinvm
me licec, Cordo luud ignocum fuifle arbicror,& Plantarum Hiftoriselib.i. Chamxpcuccn

abeoappcllari.
chamiuut*
cordi.
dubiumeft, quin, fiquispericulumfacerctâdpleraquemagni ufus futurus fit hic frutcx Atquc adco Silefij, tefte Cromcro, adverfus articuloru m" contra&iones utilem
.
Non
fcliciflimocxpcnmencocompereruht^tociusplancxdecodoinfoliuminfufo^cui^griinfi deanCjCoqucrcmcdiofubinderepecico. Idcmmehujusolcoftillacicio Fabiani Ilges Niffeni tum Pharmacopan opera $t diligencia vicreis organisexcra&o, men(e O&obri anni m. d. lxxxi 1. donabac: Annoautem/ubfequcnce, ipfemec Fabianus DucisBrigenfis nunc Pharmacopoeus, oleum quod c fummisejus frucicisramisflorencibusexceperacad mcmific: quodcilm admodumfragransfit,&:ftirpisflorumquenativumodoremretineac, eafdem proculdubio faculcaces eciam obciiicbic.Nondum camen quempiam periculum fe"
cifleintellcxi.
porr61ocisquibusidLedumcrefcic,nonnumquaminveniturfrucexquidam psdalisalcitudinis,rardampIior, cenuibusfubrubencibusvirgisprardirus, quxdeindcincc1

1
ajUsih/iad
t* aM
nuiorcscandica.me(qucramulosdividuntur anguftisIongifquefolijsccm dinceosvefticntibus onuftos, fupernevirencibus, infernevero canefcenribus, &SaIicis

)
pimihc
A R
O LI
aorpio;.
CLVsI
RARIORVM
Rofmarinus filvcftris
pumilarangurtifoli^quarpaulopoflclcfcribetur,valde limilibusfblijs, nulhusgratiodoris, fcd peradftringentis fapons: fumtvns ttiam ramisirtlidentcapitulacx multisbrevibusfquamiscompa&acachryosmodo, c quibus lcfc cxphcant aliquotflolcuh tcnuibus obkngifl quc pcdiccllis inh^rentcs, quinquc foIiohs,ut iupcrioris^prxditijfeddiveriicolons, rubrini-
mirum
dihuioris livc
quodammodo
carnei,
Roft*rin fiL
quibusexcuffis pentagona confpiciuntur capitulabrcvia, ODtufomucrone, cxili, palle* fcente (emine plena. Eodem quo iuperior tcmpore floret, mafemen profert. turu fub anni m. d. lxxxii. Autumnum, eSilefiaadmcmittebatCl V. Fridcri~">sSebizius DucisBrigeniis Mcdicusjiac inicriptione, Ros marinus filveftruuocrfAcs, Similem vero antc multos annos Machlinix
&
Hvnc
aluimusinhorto; &florcntem, nonpiocul Loonarcc,interRrabantin^CampaniEcricctacrutumâcccpimus.
Speikjek theophr.
forte.
C A P.
I 1 I,
BR
Spcira:a Theophr.forte,
$p$ir$\*Tb$s
g a Silefia: etiam mihi Viennam mitic elcgancem hunc fruticem idem Sibizius,ipfo Vere.anno m. d. lxxxvi qui in meo hortulo repofirus, egregieprovenir (Umbrofo cnim lococollocaramurfaciliuscomprehenderet) & fequetc anno flores & feme protuht. Dvokvm autem cubitorum alticudine
i
fhr forth
afTurgitjtenuibusramisftuvirgispuniceocorticeobduclis , perquosfineulioordinefparfa
funtfrequentu , longiufcula&anguflafolia, falignis proxima pcrambitum fcrraca, fuptr,
ncdilucioreviridirace prxdita, infcrnevcluci ceruginc afperfa, exficcatis cum quadam ama-
rirudineconjun&igultusExtremiramuli.di-zitalis fere longitudmis, fatis craflani fpicani Ferunt exiguorum florum, uvx in modum
congcftorum,quinisfolijsc6ftantinm,
loris
cquo-
rumumbilicomulcaftaminulaprodeunc,coex albo rubefccnris fivc carnci,nullo peculiari odorepra-dicorum , nifi qualis fcre in florente oleacft illis evaneicentibus fucccdunc pufilla pentagona capirula,
fiio flore
:
cum
quaradplenammaturiratempervenientia,tenuiflimum & pulvereum quodammodo femen flavefcensefTundunt.Menfe lulio florer, fub Augufti finem femen marurefcit.
Qui ad me mittcbac Sebizuis, perconcabatur an ad Syringam referri pofler, proprcr penragona capitula forfitan que Syringse albo flo-
hand abfimiha, minora tamen, poUinem poniis, quam fcmen effundentia.

re capituTis
Sedcgo ajd tmipalav, cujusTheophraftus lib.i.

cap.xxiii.HiliPlant.intcrfruriccsquifpicam. pariunt mcminit, commode refern pofTejudiC(>: Sict
nimaitjîWâjipoxaâravaA-
in.iwr*f d-awaSat tptm,

"*
aAA' aWa. Ec forufle commodiiis quam ViDurnuraMacchioh,quodnonnulli<Brjâ<arcircvolunr.

x)
.
artipala.xjayw;,
Salix
Plantarvm
HISTOR.
LIBER
t.
8j
Lllfl.
SALIX ANGVSTIFOLIA PANNONICA.
CAP.
PR
t e r vulgaria Salicis genera,quorum fuperior Pannonia non miniis ferax cft quam reliqua: quas adij Provinciz, pecuharcs quafdam falices ea obfervabam, quas alibi vije.
dcre non memini. Crescit ergo peculiare quoddam genus juxta torrentes udis locis,crafTo caudice,& slixg*. ramis in multo tenuiorcs frequentioresque ramulos divifispreditum,quam vulgaris ea falix mf* 1 f*ri*0*"* quar anguftis alioqui folijs pronaparte incaniscft hujus infupcr folianon modo fubtuscancfcunt,(ed licet fupcrne viridia,quadam tamen alba lanugine pubefcunt , anguftiora funt, in longiorem mucronem definunt, frcquentioraque in ramulis nafcuntunflores alijs gene-
&
ribus timilesjpallidi, femenque minutifTimum, nigrum , candida mollique lanugine exce ptum,levis aura: arbitrio huc illuc fertur.Solet ctiam hax Salix alia quadam peculiari nota a
ceteris diftingui
:
nam plerumque fubrubentibus quibufdam tuberculis
baphico cocco fc-
rc fimilibus, onerata habere folia confpicitur . Vienna tonens, fub urbe Vienna in Danubium influens,ea maxime abundat. craffifTimas falices con- tifeumfaI n infula porro Danubij qua: e regionc Pofonij cft , altiflimas fpiciebam maximaprargrandium Vifci fruticum copiaonuftas. Audioetiam eircaillam ip- n m
&
fam urbem
& in Caftafieis arboribus,&: Coiyli^rofarumque fruticibus, vifcum nafci,
mihi
id affirmante ornatiflimo viro
Andrea Heindl,ejus urbis Pharmacopxo. Vngarifaliccmlatifohamaquaticam, quamegoaliquando EleagnumThcophrafticfTe zUtam fufpicatus fum, Anguillara Siler Plinij eflc credidir, Dalechampius platyphyllonleuco- Th<o f hr. phlaron cognominat,appeIlant.#f&?7/;'<r/</, vulgarcm Iuteam fivc pallidam Saarfiz, rubram iZopblL Kozfiz fa, amennamexquacorbcsfiunt, kotofiz. Germaniomnescommunivocabulo, u.W.>y
ZBtitenbMmilZBttbtnl
&
Scffcrc
nominant,Galli Saulzou Saulej. Itali
Salice,
Hifpani Sauze.
P.
SALIX PVMILA.
CA
L V.
Ontivm
apcrta juga pumilas alunr, qua: tribus gcncribus herbofa quasobfervarepotui) difcernuntur.
&
prxfcrtim
Salicispumilxlatifol.genus i-& n.
I
^ *? M Primvm i$+**+i '^*t ^?
eriimvirgashabet minimi di- s*lix p*nA~ 1* giti craflitudine , humi tufas pedales intcr-****^* dum etiam majores 3 frcquentibuspr?ditasia- 5 ^ mulis,qui furfumattoIIuntur,&intergramiL(w 6 ,^ 3 naemcrguntuncialibusfere fohjsobfiti, fuperne y iridibus fplendentibus, infcrne fub, ,
W^J^
&
cinercis
&quodammodo canefcentibus, non

Vitis idxar
1 1.
multum abfimilibus
folijs.
Fert
ca in tcnellis ramulis fiofculorum mollcs fpicas,quibus fucccdunt capitula ut in majore &: latifolia falice, qua: matura apcriuntur Augu-
fto,mollemqilanugincmfundunt,inquapufilla
nigra grana latent: radix
admodum crafli
cfl,pro planta: tenuitate,cratfisque
& obliquc
fparfishbrisfirmata.
Altervm
fimilcsfunditvirgasjhumisii/rx^/wi/j
ctiam jaccntcs , nonnumquam paulo longio- ttaifmiu res, magis fcabro cortice te&as, in frequcn-
&
tiores ramulosdivifas , quas fimilia
cum fupc-
riorefoliaambiunc, magisraucronata,fupcr-
ne viridia mferne fplendcntia licet tcnui lanuginepubcfcant. Hujusflorum fpica, five

, ,
pamefimilis quiin latifoliafalicenafcitur: radix cum fupcriore

iuluscraffiufculuseft,
illi
convenitjimdcraffiorquodammodovidetur, nonminusquamilladifperfa,virgisctiam,fecundum radiciscaput, interdum fibrasagcntibus.
Tertio
dx
:
generigracilioresfuntvirgsc,ut SMUxpumiis
plurimdmpcdalcs,nonnumquamdodrai*talesduntaxat,re6tiE,lcntx, fubflavocortice.teuncialia folia, fativi Imi foliorum
Mt
uil,
f$Lt%
5. i^c^Jy-tK c***
modo
W*f..q
t?(>
angufta.fupinapatteviridiajpronaverScinereaj&cumnovellaadhucfunt.omninocana:
flosucin vulganflavefcens, exigua, brevi, molliquefpicaantefolianafcitur, atincandidam dc-
8^
SaKPmi1aanguftifoli* *
ClvsI rariorvm Caroii aangurtuoha

Sahxpum
<>.
damdeinde lanuginemrefoIviWrradixdigitalis
bus
SMUxfmmU
mngusjfiiM.
fibris
craflitudinis, obliqua, nigra, carduis filvis infra
& tenui-
donata
cft.
Ctckit etiam hoc genus in udis
Francofortum
filvis
ad Mocnum*
is n0 f p ratis ^
Jwenitvr
& uligi& Auftri*quibufdam deprefliscarduis Quarcumquoddamgenus, gracilibus & cubitahbus inrcrdum virgis aflurporr6 in Pannoni*
?cns, nonminiisquaminfupcrioreicncis, quaramedioad fummumnmulorum, multas lanugincm abeunincanas,maturitatc in pappum reram exiguas florum fpicas,molles
&
&
fuprrnevuidia,iuternecan\lanugincpubefcunc tenuibus fibris prxdita: fed &vir&fplendent: radix fuperiore nonminuscraflaeft, gulta fecundum fummum radicis caput, qua tclluri cohaerent, fubinde tcnues &capillaus
tes: foIiafuperiorebreviora,anguftiora,
&
fibrasagunt.
Nec nuic diflimilis,pauI6 tamcn Jatioribus folijs pra:dita,quc paffim in fabulofis Hollan&z aggeribus Oceano obje&is inter gramina & fparcun^Mnulhsnuncupatum^nafcitur.
CHAMELiA
Cbamluti
hfitr**-
C A P.
5
LV
I.
frutexeftChamc!a:a ramispalmaribus, intcrdumminoribus, prarfcrOcimcalidisregionibus:folijsperpctu6virentibus, Olea? fimilibus,minoribustamcnnec incanisîcdviridibuSjguftusinitioanaari^deindelinguamvcllicantis: floreshabctexiguos, pallidulos aut flavos,tnbus foliolis conftantcs,cx fohorum alis prodcumcs fru&um tncoccum tithymali modo,peIIicuIa primum viridi, deinde pcr maturitatcm rubra,amari ferubiexficcatus fucrit, f ufcum. Fioret Aprili , fru&us Auvidt guftus,obductum, dutum,
,
QVrCvlosvs
&
&
guftomaturefcit.
Natalts.
N$m':ns*
NafciturValcntino&AragonumregnototaqueCatalonia:verummult6brcvior&candidior quam in Gallia Narbonenli.Ccrtc Mompcliano agro circa Miraviux,&vicinum illicoIlem^viaqueadFronrignanum urbcm,Setiomonti,quodvulg6C4p<& JV/*dicttur,proximam, frequenseft, ubimultovcgetior&viridiorquaminHilpanijs. Nuncctiamarei Bclgio alitur. hc; barice ftudiofis in Germania Xa,tAa/aGrxcis quafihumiIi$01eadicitur^ xssmsSms dicitur: apud Latmos GrarcumnomenretinetChamclxa:. QuidamHifpani
&
OlivilL vocant,Narbonenfis Provincia Garoupe*

fatnitMtt$.
Dioscorides
au<5tor cft pituium
& bilem detrahcrc,in catapotijs fumptam
ita
uc
Plantarvm
Chatrielxa tricoccos.
HISTOR.
LIS.
I.
8?
dax Abfinthij partesad unam Chamel$e mifceantur, &Hydromelitcexcepta?incatapotiacogantur in ventre tamen non liquefieri,
:
fed quotquot aflumpta funt rcgeri. Hujus itemfolijscummelle tritis fbrdida ulcera &: cruftofa rcpurgari. Eafdem pame faculcates tribuitilliPIiniuslib.xxnn cap.xv. Nat.Hiftoria::
fed
lib.xiii.cap.xxi.Chamelâmcum
Thymekea confundit.
porro Chamclara:genus nobis ex chm*u* Italiadeferturabhacplanediverfum. Idreftn ftolon^fmrirar ramnfnn^ habetadmo doftoloncfruticat, ramofquc hahrrnHmn-^H
i
.
t\ l v d
"vv^ Jty*^
.
u
'
t-.*ir'f< Â^*
*L**~
dumflexibilcSj tenacicortice, &quidifficilc difrumpipotcft, obdu&os, foliaadmodum conferta, carnofa, Daphnoidis foliorum for-
mamimitantia, multotamenminora, &incanalanuginc, inferncprarfertim, pubefccntiarflores fimul congeftos,
quatuor
foliolis
conftantes, dilutiffime purpurafcentcs, cx la/nuginofis colorifquc argcntei calyculis pro-
^ deuntes: fru#umnontricoccum,utfuperior, fedunicum, oblongiufculum, tenui miniara
membranatcclumXucculentacarnej&fcrvidum nucleum in fe continente,pra:ditum. Eum fruticem duntaxat apud nos videbam in hortis cultum,bifquc intcrdum codem an-
no florcntem Vienna; Auftri^ aliquotics illius femen terra: crcdidi, & natas plantulas di.
ligenterfummaquccuraconfcrvarevoluijfed fubfequens hiems femper corrupit.
Thymelaea
Cap. IV II.
FR du
vtex
,
eft
Thymelara
pollicaris intcr- Ttymtl**
craffitudinis, cubitalis
veroaltitudinis^"""
autamplior
& in multas virgas divifus cubi-
talcs,pulchras,tenues,re&as:quas fcpiunt pef^ petuo virentia folia Lini fere , fed majora , latiora, non obtufa cufpide ut Chamehrse, ne-
queadeofragilia, fedmucronata, l.enta, gummofum quiddam, fi dentibus atterantur prsebcntia:florcs fert in extremis virgis copiofos, quatuorfolioliscotiftantes, Olcxferefi-
&
miles,candidos,raccmatimfermepropendentes: deinde fru&uni baccarum myrti inrerdummagnitudine, paulo longiorem, initio viridem.pofteacorallij modorubrum, carne fucciplenaCeraforum inftar, fub qua latet
.x
unicumfemen, nigrafragiliquepclhcula,albam&fervidi faporis medullam obvolvens:

radix lignofa cft
fed,
& dura; in tenellis plantis

,
ra-i
phani modoefformata
craflb cortice
te&a \
qucmadmodumtotapIanta,lento&admodumtenaci.
Nafciturpertotam Hifpaniam locis afpcris, & plcrifque Narbonefis Galliar.Floretauar*/*/*.
tem
Iulio,
& totonorinumquam Autumno,

xm b*
femenquefubindeprofcrt. Graeci ^Â/avvocant,nonmiIlictiam âêAa/ar,tefte Diofcoridc, xi 7rvpbcax^y w

nWpov, w Kvtapov (tamctfl eodem capitc folia peculiaritcr wtapof appellari dicat) Euboênfes aiT6)A/o>,alij Xtvov. Latini Thymckx appcl-
lationcmretinentrHifpani/^rw^rcujusbac-
cisincn-
8g
cis
FtenltMttt,
menfe O&obri &Novcmbri aviculis plerumque infidiancur.Ejus frudtus GfiEcis kiû^ Hallucinantur enim, mquit Dio. xoxxot;, Litinis Granum cnidium peculiari vocedicitur. fcoridcs,quicoccum cnidiumfru&umeffe Chamelarreexiftimant. * pcrmeffescolligidcbcnt3 &ficcatainumbcarccondi,aucloreDiofcoridc: & }U Fol i a
darclibcbic,anteatundi&:nervieximi.Purgantautem,&aquofaducunt,fiacetabulimeniuravinodilutomaccrentur, moderatiusautcm, addicalentecocla, autcontritisolenbus. Scminismedulla,bilcm,pituitam,&aquasperinfernadetrahit,iivigintigranorumpaisintcrnabibatur:verumfauccsaduiit:itaquecumfarinaautpolcnta,aucinuvacinodaridebec,aucmelIeco#oobduc~cadevorari.Plures ejusfacultatesapudDiofc.lib.ini. vidcrelicet.
SaNAMVNDA HISPANICA.
CaP.
LVIII.
VpERioRiBvsmcrit6c6jungipoffeexi(CTmoduofunruticumgenera,qua!Sanamuiida: nomincdonataperHifpaniasobfcrvabamjquibusaddi poceft& tertium lllisfimile.
Sanamunda
i.
Sanamunda u.
w
I
Stmmund*
t.
Suffrutexmultiscubitalibusramisabcademradiccfruticatôbfequiofis^flexibilibus,corcice cxteriore nigrefcente obdu5hs,alium lnrenorcm Icntum in tenuia fila fe
Pr.imvs
&
dividentem comple&ence: folijs ChamelaâmiuIiSjiijinonbuscamen^brevioribus^carnofisque,adTichymalum paralium,aut Myrtum proximeaccedcncibus, fed aliqtutulum hirfucis,circaramulosconfcrcim& feriequadam diftributis,gurnmofis fi mordeantur,amaris initio,deinde acribus adurentibus flores inter folia nafcuntur Olric fimiles, oblongi, in quatuor foliolaper extremum divifi.lurci :fruct.us(ut ex relatu acccpi) pcnc Tbymctee eft,
&
fed nigricantis coloris: radix craffa,& lignofa.

.
FrequenseftrcgnisGranatcnfi&Valentino, in apricis Sole illuftratis locis Verno tempore floret,hoccft,Martio Aprili. I s t i c ab Hcrbatijs,hoc eft,ijs qui Stirpium notitiam fe habcrc profitentur, Sanamunda vocatur,a rufticis vero mierda-cruz } obpurgmdi videlicet facultatcm, cujus caufa rufticis
:
&
&
illius
regionis
magno in ufu eft.
II.
cubitalisetiam altitudinisfrutcxeft,ramislcntis,flexibilibus,carnofb&dcnfb cortice inte#is,qui (fublataexteriorccute)pcrtotam plantam,pra:fertim circaradicem,Lini aut Cannabis modo in filadiducipoteft: fuperioresramuiculidcnforum, confcrtorum,
Ai t e r
lanuginoforum, veluti tomento quodam obfitorum foliorum comam pariunt, fuperiore minorum, mucronatorum,ia]fi nonnihilguftus,fed deindeacris & calidi exornatur hxc
&
&
comaflavcfcentiumflofculorumOlexfimiliumnumcrofa fobcle; radix

fupcriorifimiliseft.
:.
. .
craffa
&lignofa
Iftius
PLANTARVM
& G
HISTOR-.
UBER
T.
89
Iftiusfru&umobfeivarecciam nonporui.quandoquidcm Fcbruarioflorcmcir irvenicbam pccrofo falcbrofo loco, mancimis Bztxcx, intcr Calpen &c Eftcpona, mCiuibusquc Granatarproximis. k a n ATt nsibvs Mauritanis Sanamunda vocatur, apud quos purgandorum corporum gratiafrcquentcr vfurpatur Drachmarcnim ponderc cum deco&o Ciccrum .umpta mirificc purgac pcr infenora. Circa Calpcn , ubi vulgo Burhalaga appeJlatur, nullus ilhus ufus, prxterquam aJ cxcalfaciendasfbrnaccs.
,
Sanamunda
111.
^.ev^^
W*
i^n
TE
virgis
,
r t
duos fuperioresmagnitiidi-
54njl05Wj4
necxccdit, candidionbus&mulcolemioribus
m.
quarum corcex fupra modum lcntus eft & frangi contumax cxtrcmi ramuli frequences & fere omnino romentofi , procuni;
bentcmcomamhabent.&frequcncibusfoliolis
oblici funt
carnolls, parvis
S^mpcrvi vo mi-
nori Diofcoridis,
quod nonnulli, Illeccbram
vocant, vaMefimihbus, urcntisctiamfacultatis: floresfuperioribusfimilcsintcrdumhcrbaceifunt, aliquandopallentcs. SednequtiftiuS
fru&um
obfcrvarc licuit
floret
auccm cutn
fuperioribus.
Inveniturhocgcnus toto illo traftu maritimo Meridici objeh>,qui ab Hcrculeo frcto,ad Pyrenaros ufque cxcurrir. Q^va porronominevulgari appcllecur, ignoro. Similcmautcmfructccmficcum adnos ahquando miferunt C. V. Alfonfus Pantms
*#
/}f
1.-
s^r
.
jt
)\j? :
Medicus & PiofefTor Ferraiicnfis pixmemorLr,&amphlTimuslacobusAntoniusCorcufus Pacavinuspacriciusihic quidemEricx Alcxandiinxnominc,iHevcr6Cncwri.
Vcrum
Jribus
Cnc&>ri-ne,an alio nominc, Vete-
dcfcripue iinc tix ftirpes, alijs ]udicandum rclinquo. Cerrum tamcn < ft,Thymcijfdem faculcatibus Jarar congcncrcs efTe,
&
pollcre.
CNEnRVM MATTHlOlt
Llis
CA
P.
X.
rubijciendumcxiftimaviclcganremhiincfufFruticcmyCinmultirunrramigrad-Cw.WA/if, foW^kMUrli. lcs, flcxib-.lcs.lenti, furculofi, ab ipfaprotinustellurecmergcntes&humidiffufi: nullo ordine difpofita ramulos ambiunt viridiajCuranea^Thymcla-x vera- proxima ingrad pnmum deindeamariraporis,nullaautpercxigua(cjuantumquidemguitatuidcprchcndcrelicuitâcrimoniaprxditaiflorcsinrummisiurculis/ex/eptem.autplutcs^confcrti.quatuor foliohs confrantes.ex rubro purpurafcentcs.Centauri minoris florum pcnc* muli mamari faporis,afpectu tamen pulcherrimi,atque odorati, caput (fi diuritis nagrati etiam rtbusadmoveantur)tcntantes:ijsfucceditfruausexiguus,Thymela:a?ftuduihauddii7imilis,nonrubcrquidem, fedcandidus, oblongiufculus, fcmencontinenscinereamembrana tcclum,rotundum,Thymcla?a: grano par radix longa, minimi digiti ut plurimum craflitudinc, interdum nigricans, majoreveroexparte flavefcens, lenta, fupetnapartenonnumquam gracilior,unde rami flexibiles humi difperfi emergunt, fubinde, fecundiim ala-
&
&
&
rumc.iva,fatiscrafTasflbrasflavefcentesagunt.
Provenit in multis montibus Vienna: vicinis tanta abundantu, ut ruibca: muheres, dum Kutliu floribusabundat, multoscjusmanipulosinforumvenaks adferant, cumahjsvanjgencris flonbus.exornandorumtricliniorumgratia. NafcituretiaminPannonisfilviscditioreloco fitis ultra flumen Rabum five Arabonem.Frequensetiam crefcitquibuldam ficcioribus
pratisFrancofortoadMoenumvicinis,prarfertimfilvaquadamquercubusconfita,circirer miliareinfra eamurbemad fintftram fluminis, inter hricas, ubiillamcandidisetiamfloribus variantem confpiciebam cujus cttam manipulos rufticse mulieres tnforovcnalcs
,
proponunt. Apnliplerumqueflorcrefolet, nonnumquamcdamMaio: fructusmaturuseftlunio. Adeo autem fcccundus eft hic fuffrutex, ut farpcnumcrd ter eodem anno florcat, novis floribus femen femper confequentibus,quod probc maturum,bis eodem anno de una eadcmqueplantacolligcre mcmini Vicnnx Auftrix.
. .
'
MaTTHIO.

I
Cncarum Matthioli
Matthiolvs Commencarijs in Diofc. cap. de Ginamomo hunc fuffruticcm pro

Cnearo alboThcophrafti proponit.Cum vard,qualefitTheophr.Cne.rum,cujuslib.vr. cap.n.Hift.Plant.duogenerafacit,album&: nigrum, difficulterjudicari poflit, cur huic
ftirpi
Cne^ri
nomen accommodarevolucrit,
multi mirantur. Poftrema antem editionc cap.de Thymclza lib. 1 1 n .aliud nobis Theophr. Cncojron adfertj nulhs, ucipiiusverbis utar.deficientibus notis.Sed ciim nudam tantiim iraagine addito Cncari nomine noftris oculis fubijc!at,illiu(que hiftoriam planc fubticeat,fi parum tidei,ipiius aiTertioni adhi buc-
rimus,nemo utopinor,vitiovertet.Diofc.8c
)
Gal.
Cncvron , ad Thymeteam
& Chame-
leam refcrcndum ciTeccnientdoctifiimi
ciui-
que.Peritiflimus Anguillara opinionum hb.i.
cap.de Caifia, Cnearum utrumque Theoph. arbitratureiTe noftrum Roremmarinum coG*x.a mm-
4e(um
txtpt*
}Ur/t:jUU-
tm.
-i
Lavendulam,&Gazam mendoronarium fum exemplarfecutumjO^êAaâocrôc, pio tooa-fjLoq legifle, propterea nigrum odore carerc interpretatum eiTe Cujus tei caulfa mtrifiCerte mcus ce illum exagitat Matthiolus Thcophrafti Gracuscodex qui Venetijs an.
&
Hom.
D.Lii.AldinistypiscuiuscftjdifcrtehaiVOO~fXQC,.
bcr \ (XiXciC,
Cetcrum niii in hac pIanca,acrimonia,qua: quidem fenfu percipi poilit, abelTet, ad Thymelawe genera,aut ipfi cogeneres ftirpes (quales multas invcniri paulo ance monmmus) hunc fuffruticcm referendum eflecenieiem. Vulgarem autem appellacionem cur apud rufticas mulicrculas nullam invenerit fatis r.irari ncqueo, quandoquidcm illius flores ipiis
,
Hippogloflum Valentinum,
adedfamiliaresiint, &indelicijs. Nonnullt tamcn ruftici 8>rdn rofcBn/ hoceft, petraram

&t<inreft? Uiu
rofulam vocanc. Quibus vero facukatibus prxdita planta, mihi adhuc incompertum.
fit
h*e.
HlPPOGLOSSVM VALENTINVM.
CAP.
I
LX.
SV
Vaintim
0ori4.
bi-
hic potius,quam hcrba, cubitali aut ampliorc altitudincafTurgit,

p F
k vt
multis ramis lignofis,duris, fragilibus tamen, &nigricanttbusprditus > circaquos,extuber-
culisintcrdummultaconfertim&fimuljun-
&a
folia nafcuntur, in tcnerioribus
verdra-
mulis,quipkrumq;rubefcunt,rariora,Myttifere, longiufcula, excarrulco nigricantia,
carnofa,nigricante pediculo,acuco
mucrone,
ItmAUs.
extremxamaritudinis: furamisramulisiingularesmharrent calices fquamatim compai,interiorisorbis florum Scabiofe,aut MorfusDiabolimagnitudine, auiflorem contincnt villofum lanuginofum, ex carruleo candicantem in meditu Uio,at in ambitu omnino carruleum femcn ignoro, nam florentemduntaxat confpiciebam radix dura eft &lignofa. Februario mcnfefloribusonufhimhuncfuffruticcm invenicbam in Bxticx folitudinU
&
:
buscir-
PLANTARVM rilSTOR. LlB. QI bus circa Antequeram, M artio aurcro intef Velez & rubio & Lorca ,qua: Eliocrota vctcriT;
,
busdickur,Murciani rcgni urbes,totoque Valcntino regno.
BAETici,C^/^^/r^j,hoceft,coronulamfratrum(ive monachorum,quaficorum
WM*
orbicularem tonfuram florerefercntcm ^te. fitmprt tnxuta^ quiafempcrarida&exfuccavidetur,appelIant.Murcianiver6& ValentinivuIgarivoce/^n//^-i. Nonnulli Valentinae academix Profeflbres Hippoglolfum efle cenfcbant fed nihil cum HippoglolToDiofcorididefcriptocommunchabec, nifi quiS forte ob foliorumejuscum Rufci folijs affinitatem ei hoc no mcn donandum putet qua: tamen in hoc frutice circa pcanguftiora funtrprxterea diilimiles utriufque facultates. diculurti oblongiof a fucci expcrs, non vidco qua ra- Alyf s 1"** Alii Alypum nominare malunc. fed ciim plane arida fit tionc fuam lententlam Itabilirc poihnt. j*Cetekvm circunforanei BxticxmediciejusdccolumpropinaredicunturijsquiGalli- ******** ca fcabie five Veneica lue laborant,non fine magno (ut aiufctj (ucceflu.
:
&
&
Casia q^vorvnd a m.
CA
P.
LX I.
ofyr*sPtt$
nues virgas ferens,virelcentes, lentas, inter- f * dum etiam nigricantcs, prxferrim dum novella: Wm funt in his foha Lint raniis per ramos (parfo, '* amari faporis flores aliquot ex luteo virefcentcs palIiduli,mufcofi, corni florum armuli, adftri:
Vbitalis
eftha?cplanta,fruticofa, td-
&
&
#oriaz facultatis, in
eodem pediculo congcfti in-
nafcuntur:fruhisdcindequalisMyrti,initioviridis, ubimaturuitruber, CorallijautAfparagi maturo fruttui fimilis,fubdulcis, lcntusquc,tandem nonnihil acrimonix cxercs, ofleo intus nu-
cleo,quimcdullamcotinetalbam,dulccm. Radicenititurdura&lignofa.Floretcftatc,frud:us 0&obri,velctiam antemacurefcit. VarijsHifpania: locis crefcit fecundum via*: frequentiflimeautcm Granatenfi &Valcnrino
regno. Mompehanoctiamagroolimoblervare memini, adingreflumPcraul, pagtadftagnunl Volcarumfiti, deinde filvulaEgremon:cccnObio proxima, in qua mulca: elcgantcs ftirpcs.
Eo quo iftic verfabar temporc,a ftudiofisfrd

Ofiride habebatur: fubfequentibus annis CaCafit
feam
appcllare maluerunt
quod nomen etiam
nonnulIisHifpaniaÎocis obcinet. Dodjflimiii Profcflbr Valencinus Plinij Plaâ Mcdicus Polygonum efle exiftimabat: verdm ad quoa
&
votygonuhi
Polygoni ab ipfo defcripti genus fcfcrri poffit, Fltm% non video. Hifpanorutn vulgus Badayz & vicifta loca B^ticar.qua Lufitam^ conjungitur,incoXcnSyguardalobo vernacula lingua appellat.
Si
qutscum Ofyridc Plimodefcripuconferet,
aliquotnotaStOmmuftcshaberedcprehehdet: nihiltamen ftatuere volo. Certe xviupof Thcophrafti,qucmCafiamabHyginovocariPliniustradic,cuju(cpeipfelib. xxi. cap. ix. Nat.Hift.exTheophraftoduogeneraconftituit,cflenonpoteft. Sedncqueeuam Virgilij Cafia,planta odorata,cujus in Bucohcis & Georgicis meminit*
VVA WARINA VVLGARIS.
c A P.
tX
1.
HVivs duogcncrapcrHifp4nusmihiruncobfervaca,roladuntaxacmagnitudineintcrfedifferentia.
P r 1 M v m humana incerdum alcitudinc fruticat Spartij, quod Hifpani retama vocant, Veiygûm p "** ll1 brachialiscra<Titudinisaliquandoftipite,oblongisramis, nigricantibus,quideinde modo, m * "''
,
.'
mulcas virgulas ferunc pedales,cenues, raulcis internodijs diftinclas, ut Equifetum

:
fere,
pro-
pendentes,finefolijs,admodumadrtnngentisfaporis : florem fecundum mternodiaconfertum,minutum,& mufcofum,corni flonbus non abfimilem,pallidum deinde ftu&um exiguis morisfimilcm(ut mihi quidem retulerunt incola^nam florentem duntaxat Videbam)
rubcntcm,fucculcntum,acidum,inquopaucagrana,milioferefimjliainfunt,forisnigra,intusalbarradix dura.lignofaquc eft. humilceft, gracilibusjfarmcntofis&frequcntibusramulisfruticofum.qui MjgnSwt. FUt . profusa coma,fine folijs.ut Pnm u m , diftinguutur, humi fparsa internodijs ut in fupcriorc
Altervm
&
Itce
92*
Caroli clvsI kariorvm

V
Polyônum
nii- Plinij majus.
Polygohum
uii.Plinfj rninus"
J
j
HAtsht.
Komlna,
nec minus adftringcns:florcs funt mufcofi palliduli corni floribus etiam fimilesifructus cxiuis raoris par,pcr maturitatcm ruber,fucculencus, acidus, unum aut alterum granum mioparncarqualejforisnigrum.intusalbumcontinens: radixalterifimilisfedminor: longe etiun tatcque ferpens,& fu binde novas proles fub terra promens. FJoret utraque planra Maio menfe.-fruccus Augufto vel etiam feriiis matureffeit. Primam tamcn inicio Marrij floribusonuftam dcprehcndebam cixca.Velez,elrubio} rcgno Murciano, ubipluiimanafcicur,nurquamaIibimihiconfpeclam. Altcram frequcntcm inveniebam in quodam colle,fecundo a Salmantica miliari , totius ferc Hifpanix mcditullio Jongiflimea mari.Quod equidem fatis mirari non poteram,cum ancea nufquam obfervafTem nifi maritimis locis,& toto illo tracru inter ftagnum Volcarum ipfum mare Medicerraneum,fupra Peraul & Magalonam,ad montem ufque Setium. Hispani primumgenus^/c^vocant.AlterumgenusNarbonenfisGallixincoi^r^yJ/ ^wjrjhoceft.uvam marinam appcllant. Ctim iftic vivebam,peritiorespumilumgenusad
&
ji ndrofact
BzUonij.
C*f>tonA**
Diofcor.Tôvcjuod&Tpaâvcpdiciaifjlib.iiii.defcriptumreferebant: cujusfancaliquoc nocaf non inepce huic plantx quadrant Poftca nonnulli ad Androfacen retulerunt, Belloniumfequuti,quiObfervation.lib.iii.cap.xLi.deAndrofaccagcns,hancinnuerevidetur. PeritiiTimusAngtiillara, Crotonis, cujusNicandriinrcrpresmentionemfacit,nominc, hanc,infallor,dcfcribitopinioneduodecima.Crefcit,inquit,adflumenSebenicuminDalmatiahumilisfruteXjPinovaldefimiliSjfrequcntibusnodiSjCujusfolia [cirrifeuramulipotius]Equifetominorifimiliafunt,ejusflosrufefcens,tameriIpaIlcfccntemvidcrira, quideindeinfru&um excuberatrotundum Cerafominorem, maturitate coloremrubrumcontrahcntem,quietjamedi poflit.Nafciturlocisafperis,mGntOiis& laxoiis.&c. v l t. i s vcro notis,hujus pnmum genus pra:fercim,cum Polygono quarto Plinii quadraremihividetur,quodhisverbisdefcribitlib.xxvii.cap.xn.Quartumgenusfilveftreap.
pznearborismodofrutcx, radicelignosa, ftirpeCedrirubicundo,ramisfparti,binumpalmorum,nigrisgeniculorumternisquatcrnifvearticulis.Huicquoquefpifiandinapellacur,
tura,(apor malicoconei.
DcindequasDiofcoridesPolygonocribuitfaculrates, adhuc hodie apud ejus regionis,

frurex nafcuur, incolas, in ufu funt conferre aflerunt.
ubri hsc
Tbfair*. Caxcon.
*
lllius
cnim decodtum pcnis &: vefica? uiceribus

vn.'
in
Posset tamenad Ephedram forfitanetiam referri,cujusidem Pliniuslib. xxvi. cap. hzc verba meminit: Caucon, quar & Ephcdra, ab alijs Anabafis vocata, nafcitur
ventofo
junci
fere cracr.u,fcandensarborem,&:ex ramispropcndcns,folio nullw,cirrisjiurncrofa, qui h.nc
Plantarvm histor.
.
lib.
t.
Oi
junci gcniculati, radicc pallida Datut ex vino nigro auftcro trica ad tuffim , fuVpiria tormina, &c. Hanc BclIonius!ib.i.& in.Obfervationumarboresconfcendercdicic, cujus&fruclurri
AndrofacesfimiIem,rubrum edifle refcrr. Ego vcro hanc plantam folam fcre nafccntcm , cgcncem femper mvertiebam.
& fefc fuftinenrcm, nec ullo adminiculo U^ A P.

L
N A G Y R
I S.
$&
,."_
*0
I I
X.
mum,
ûale vidclicec a Veteribus defcriptura

eft
cft,tantiim obfetvafle ingenue profiteor.
Arbvscvla autem
humanam
alti-
jfagpk
**
tudinem non multum fuperans,calidioribus przfercim regionibus(nam alibiduorum ctiam nominum magnicudinem arquanccm confperamis fruticofa , cortice ex viridi nigricante obduclis,e quibus ramuli pvofiliunt onufti folijs trifolij fcre mxnianchis.hoc eft, tcrnis fimuljun&is, fed fuperne dilutius virefccntibus , aversa autcm parce incanis , ut viticis folia
,
xi) multis
odoris
uc f patulse fcecidx vulgaris,
(quam
nonnulli Xyrin efTevoIuncjadeo gravis&tetri,ut cranfeunribus fuo fccrore capuc offendat* Exfoliorumfcdibus&alis,bini,tetni,autqua-
terniadfummum
floresiimul prodeutoblongi .quinquefolijs conftantes,gcniftsc fcreaut
CyciliflorummodOjfcdquorum fuprcmum,
quodqucreliqua inccgic breviuscft & minime,ut in illis^reflcxum, coloris inrenfius aurci,
,
deinde fuccedunt digicalis longitudinis , pollicaris vero latitudinis,cattilaginea:,inquibusternaautquatcrnafemina nonnumquam plura , fatisma:
rehquis pallcfcentibus
filiqua;
gna,exiguisphafiolis.Tqualia,ren:sforma,qua: inicio candicanc, deindepurpurafcentem colo-
remcontrahunr, candem, cumplenematura,

excarrulconigricanr: ucapciffimeDiofiorides
'
maturo tresdifterentescolores fubinde confpiciuntur. Primumomniumhuncfruticemnafcentem.invcniebamprimoabArclarcIapidc,faxofoquodam coIle,qui dicicur D. Anconij monencc V. eodcmque primario Mompcliana; AcadcmixProfeflbreD.GuilcImoRondelerio. DcindefrcquencemcircaHifpahmtotius Bxzicx Emporium celeberrimum,tum etiam ad Mundam, Malacam & Valcntiam. Floret iftic lanuario & Februario,arftacc femen macurefcic. Hujus porrdligni macrixfive
ac-te
Tro/x/Aoj-dixenc:
nam in codcm frudtu non cxJfSttfa.
cor,nonnigricac,fednonnihilpociuspallefcit. A'vctyup;w<zf*yvpo$, a nonnullis eciamaao-srosGrarccappellatur , tcfte Diofcoride& Nminu. Phnio, LacinisAnagyris, HerbariorumvulgoFabainverfa. VulgarenomenHi/panicum noninrcllexi.
tumorcs reprimcre,&,fi partus harrcat limUttH, fecundx menfesque morentur,drachmar ponderc bibi in paflb:fic fufpn iofis dari,& confolia crira Diofcoridcs rcfcrc illicu
,
Tenera
&
&
tra capitis dolores in vino: difficulcer pariencibus adalligari , ica uc a parcu ftacim auferancur. Plinius addic, in vino veteread phalangiorum morfusdari.Radiciscortex, utrique, conco-
quendis difcutiendisqj adhibecur:& femcn manducatum, vomitioncs vehemencer ciet.
Cyt
s.
Cap. lxiiii.
fit,
varietatc de Cytifo,Iicct judicaredifricile quis legitimus Cytifus IN tanta opinionum ^pcritioresexiftimantcumcflequemC. V. Barcholomarus Maran- **iw&* veteribusdcfcriptus
Cytifm
tha proponic. Ceccriim nemo,uti fpero,inficias ibir,quin quos hoc capice enumerabo f ruciccs,ad Cycifi generaeciam referri debeanr. Pr ior incerdum arbufculz magnicudine cxcrcfcit,duro ftipicc, cujus maceria flavefcit, fedcor fivepars inccrior nigricac; isaucemcummajoribus ramis& virgultis candicance corciceobducicur:cenclliramulicocivilloobfici:folianumcrofaramosambiunc, cernauni pcdiculo inhxrencia Mdica: modo,dilucioris viridicacis/apotis viridium leguminum,amaficamcn;
Cjtifiu
94
Cycifus
i.

Cytifus
ii.
J><
1.'
v*
Cytifus
II i. ri
tamen aliquoc flores extremis ramulis quafi

.
ipic*inftarnafcunrur,Genifta?fimi]cs,minorcs, lutci,nonnihiIodorati: dcindelobiGeniftepares , oblongi , a'pcri tamen hirfuti, in
&
<J
"Duscxiguumfemen,tumi'diufcuIum,nigri-
cans,
Gemfta minus
radix lignofa,
& in diuer-
lacendens.
Oftifui
1
Alte k duorum cubiroru m duntaxat altitudins, fruncofus, virgas proferr candidas omnino tenues,ramofas. fol.a fupcriori fimil.a.tcrna fcmper ex uno pediculo nafccntia minora prorfus.ncana, numquam expanfajed fempcr quaficomphcara, prominentedorfo,
,
amara
impcn<a
flores.uc in altero, cxtremis ramis infi,
Natste.
mriuq; Cafteltelocisfccundum publicasvias. Horentlumofcmenproferuntlulio&Aueufto Seraimbusindeadamicosin Belgium m.fhsnonnulhin fuishortis alucrunt, ubilonge
majorcsadolcverunt: fed fubfequucis poftca Belgicis motibus cum ncgligerctur, & interi
,
dent ruperioribus forma fimiles fcd intenfior &planeaureuscolor: fihquasetiam longiufcute, afperar, expurpuranigrefcentcs, mucrone deorfum inflexo:femcn paulo majuseft.&fubnignusaltero radixfimilis. Vterquecrefcic Salmancicenfiagtq, &aliis
;
mitcerecurneccfTaria cura, pratfertim hiemali

Cylifm
i
ti.
tcmporc,utrumqucgenusperijr. Te R t vs rmmanam alticudinem attmgit," v r ast -'chabetlongas,non g l admodumfrurir r cofas ,ncquelencas,n.grefccncecorc.ccobduaas: foliarrifolijaucmedicar, ccrnafimuluni petioloinhxrenttt, fupinapartcv.r.d.a, pronaveroiubrufalanuginchirfuta, lceuminum amanufculi fapc ns. florescx alarum finu rehquis majores,cum Gcnifta: majoribSs floribus'
i
' ,
comparandi.
PLANTARVM HtSTOR.
Cytifus
ii ii.
LIBER
I.
<tf
Cytifus v.
j\*
co mparandi,aureo colore fulgentes. Wuius femen obfervare non licuit, ciim folum modo admontium radicescirca Calpen & Barcica: maricimis Februario florcncem invenerim. Duorum fupcriorum nullum vulgare nomen intcllexi , ifte vero ab incolis Efcabon dicebatur.
Qvartvs
fparfim
&
cubitales &: majores habet virgas,lentas,vimineas,in multas alas divifas, quas cjtifumii. fine ordine ambiunt rerna perpetuo folia eidem pediculo inhierecia, vmdia, cmi-
nentioredorfo, amariufculo fapore prxdita: fummx virgx in oblongam fpicam florum quatuorfoliolisconftantiuindeilnunt,quipififlorumformama;mulatuf,Iongetamcnminores funt,lutei coloris,fuavisque odoris &: melleum quiddam fpirantis: illiquje dcinde f uc-
cedunt longx,planx,exiguum flavefccns femen contincntcs: radix dura, lignofa, longa, rarioribus fibris donata eft. Copiose nafcitur non modd in omnibusfilvis Viennenfis agri,& lecundum vias, fed ple- xmu$. rifque Pannonix locis,& in ea Auftria: inferioris parte,qux vereri circumfcriptione Pannonixnoncontinecur. Crcfcit&inHercynixfilvarpartequxBoemiamundiquecingic, vbi Pannoflorere incipit fub finein Iunij ,&: Augufto plerumque ceffare folec at in Aurtria
:
&
niamacurius.
Cvbitales nonnumquamfuntQuintovirgar,recâ:,tenues,viminejE&:lenca:: quasab infimoadfummumufqueexornant rolia terna etiam uni pediculo inharrencia, proximc
defcripto fcrefimiliaêdanguftrora.omninoincana.amariguftus, quarrricapinguucflevi-
Cytifdii;
dentunexfingulisinterdumfoliorumfinubusramuliprodeuntjfimihbusfolijs, fedminoribusobfiti,fercntes infummoquinosaut fenos flores loti pratenfis herbe (quam a pr^grandibusfiliquisnonnulhfiliquofamcognominanc^ floribusperfimiles, aurci coloris, odoris non expertes- deinde ex folliculis filiquas oblongiufculas,planas, hirfu tas omnino, atque in
hisfubruiTumfemen.planum,nonnumquamturaidiufculum&:rotundiufculum, durum,
quodmaturicacedehifcencibusfihquisexcidit:radixduracft&;lignofa,nigricans,
cellurefparla.
fumma
alijs Natakt.
cum Auftrix fuperioris & inferioris,rum Moravix & Pannonix locis aridis|propcer vias. Fiorcc Iulio,&: fubinde inAucumnum ufque:femcn fub Augufti finem,&:Sepccmbri macurefcic,fcd vermiculis illud erodentibus eft valde obnoxium. Integrasfrpenumerolnuus fruticis ftirr>es vulgari cufcuca,
Frequens cft coco Viennenfi agro,pra*fercim fupra Phafianorum fabricam,
& mulcis
quam
plerique lcgicimam Anitofnd
Diofcond. Androfacen eiIeexiftimanc,obficas inverti.

i.
Hufw.
*
Ejus
9e
Qtifi
C AROLI CLVS
v. fpccies altcra,
ARI O
R V
M
vi,
Cytifus
Cytifus VII.
%\
Cftijti.
Ejus aliud gcnus cft multo majus, craffiohirfutis,rc&is,folijsda-
nbus virgis,admodum
f/nits *lttr.
ploamplioribus, filiquisfeulobis majoribus: ipfi etiam florcscolorc magis aurco rutilant.

Iuxra fcpes in Pannonia
fed rariuseft )
& Auftria nafcitur,
& minus obvium fuperore.Illius
ctiam femcn vcrmiculis obnoxium.

Gjtiftu tt.
pcdalibus rarocubitalibusaflurgitramuIis,tcnuibus 5 omninoincanis:quosexornantternafcmperfolia, brcvi pediculo inharrcntia,
Sextvs
quorum mediumduplolongiuscft
^ #
x^-
&
reliquis,cincrei
& cancfccnris coloris,
adftrin-
gcntisvcro&lir.guam cxficcantis faporis: ramufculi fereabimoadfummumper fingulorumfoliorumcxortus, floribus aurco colorc fulgentibusjucundi odoris, onufti funt, binis aut tcrnis fimul nafcentibus ex molli quadam,
&candida lanuginc
hirfuta vaginula, fimilis
cumfupcrioribusformx, fedminoribus. Se-
men non obfervavi.

Invcnitur
Ba:tica:fed
varijs
Hifpania? locis, prarfertim
nufquam abundantiorcm videbam
quam Valentinojcgno,uhi plurimuscjusufus eft: nam illius tamis nudis &a fuis folijs liberis
fuprategetcs,abhisquibombycesalunt,fparfis, jam fatnri mori folijs bombiccs, fcricca fua
ftaminahisramisadvolvunt,qudeindeamulierculis&pucnsexplicantur. Valentini^f^
& boxa blanca appcllant.

Cjtifusv ii*
habet Scptimus ramos humi fufbs&fparfos,tenucs,]cntos,fra&u contujnaccs qui nullis aut cert rariffimis folijs funt obfiti, mulros autcm cx latenbus ramulos promtjtenellos, hirfutos, in quibus foha longis pediculis nixa, tcrno femper numcro, orcfcrunt
,
Aliqvot
viora
PLANTARVM HISTOR. LIBER

vioraquam
in
:
I.
t)J
Qu.intogcnere, elatodorfo, fuperncviridia, infernecanalanugine pubefcentia,amariufculi faporis,&: hcrbacci odoris ex alarum in cxtrcmis ramulis , oc pcr totos intcrdum ramulos fparforum finu prodeunt terni autquaterni fimul junH , nonnumquam fingularcs flores, Quinti flori forma fimileslutei coloris qui tamen dum marcefcere incipiunt,aureum colorem adeo faturum contrahunt,utpurpurafcere videantur: follicuIi,unde floresemergunCjpallcnt lanuginc pubcfcunt fihquar plana: hirfiita: fubfufcum exiguum fcmen continent: radixdura,iignofa, juxtaquam ramiper terram fparfifubindc fu
,
&
&
brasagunt.
SponteprovenitfilvulaquadamadLachnpagumprimoab urbeViennamiliari, &plerifque alijs locis urbi vicinis crcfcit etiam in utriufquc Pannonix filvis, & in Interamni ul:
Dravum flumen. Matunus floret fupcrioribus Pannonicis M aio videlicet, nonnumquam etiam ApriU,& novos interdum cx ramulis flores per totam deinde arftatcm profert.
tra
,
2.
&hujusgenerisaliafpeciesinvcniturpedalibusvirgis > tenuibus,vindibus,fupinis qtijirxu, &humifufis,quasambiuntfimiliafolia: floresctiamparesextremisvirgisquini, feni, aut#<""**'"4 pluresfimulcongcftiinnafcuntur,nulliautempcrvirgasfparfiutinfuperiore: fihqu#&ie- cxJi^^4 .-* wM***' mina non differunt: virgarum, foliorumqs pars inferior filiqua: molli hirfutia pubefcunt* aA -^ m HuncinfoIisPannonixfilvisMaiomenfeflorenteminveniebam.
.
Sed
&
'
Sc io
8aliosaliquotfruticcs Cytifinomineproponi: quia verodiligenterabalijsde-
fcripti funt,
fedeostantum quosanemineanteobfervatos, Quarti tamen hiftoriam nofter Lobelius in Sc Cytifi nomine comprchendi polTe putavi
hic fubijciendosnon arftimavi
,
.
advcrfarijsprodidiflevidetur.
CytififoIiarcfrigerare,tumorcsinterinitiadifcutcre,ficumpanetritaillinan- cytififttuk tur:decolumpotuurinamcicre,Diofcoridesfcribit.Columellalib.v. cap.ultimo, Plinius m**
Por
ko
cap.xxmi.adduntexAriftomacho Athenienfi,nutricibusindefe#ulacHsaridura &: in aqua decohim,potui cum vino dari: firmiores, cclfioresquc infantesfieri ; &aliapleraquead Cytifi culturam,& pecorum exeopabulum,pertinentia.
lib xiii
COLVTEA SCORPIOEIDES.
Cap. lxv.
CY
t i s o cognatx funt tx ftirpes quas hoc &proxime fequente capite defcribam,ideoque pone Cy tifi genera collocaadas efle exiitimavi.
i
Coluceafcorpioidesi.elatior
Colutcaicorpioidesi.humilior.
i*
*^.'*."f
**
Priorcxunaradicefercbicubitalcs.interdum&tricubicalesvirgas.gracitcs, Gzrtjto folia alata fcptem aut novcm unicoftein- {*"<" fatistamenfirmas,infrcquentesramosdivifas:
Mvlt
binafemperexadverfo fica,uno irapare cxcremamaIamoccupance,coIutearioiijs harrencia '

I
umuia
^8
CAROL
Colutea fcorpioides altera*
ClvsI rariorvm
iimilJa, fed
minora, faturateyircntia, ingrati
admodum&amarifaporisieiingulisramulorumalisprodeunttenucspediculi fuftinentcs
plerumque binos,nonnumquam ternos florcs Colutexfimiles forma &colore il d mmoies

,
&n6nihilodoratos:filiquarferetes,oblonga*,
quibufdam veluti articulis diftincta?,oblonga,

tevia , fubfufcicoloris& ingrati faporis femina,fingula (ingulisarticuhs incluia habcnt: radix hgnofa eft,longe lateque difperfa. c
2.
GolutetftorpieidtS i.hdrxiltor.
Est &altcrahumilior,hunHqjdin ufa,nequefoliorumnumero,autfku,autforma,nequc florum forma colorc , a fuperiore dirTercns.fcd hujus virg? palmares aut pcdales duntaxat, hitmcinrerdummarcefccreiolent, novo veredenuderadiccnova?germinare:(iliq u^& femina paria:radix (imihtcr dura& li.
&
&
g
SttttUh
lofalatcfefpargic.&fibrisaliquocdonataeft. Srx)ntenafcuturadfllcnfrcrgvicinisqj Vien-
nx montibusabundc, tum
gicis hortis jam diu
4 .
ctiam in nonnullis Pannoniemontanislocis.PrioreetiaminBcl-
anteconfpexeram & ejus Pena & Lobeliu in Adverfarijs meminerunc, in Valena Mompelliani agn filva nafci afTerentes. Inhoiciscultalongemajorevadit.Pofccriorem nunquam anteaobfervaveram. Sed ca in horcis culta pauld major fit.&plerumque virgas hieme retinet. Florem Maio.
:
&
CtlutgMfcn*
fiffid,u.
Altera
Polygala Valentina.
nititur radicc crafsa
& lignosa,
lcntatamen, &flavefcente cortice obdu&a,

multisquefibnsprajditarexquaplurcsfingulis annisineunte verenovas producic virgas pedales nonnumquam etiamcubirales, lenras, vimineas,teves,viridcs,&inhiscemcrefparia alatafoha,quina, (cprena, autnovenauni coftiinharrentia,ex(iccantispnmiimguftus,deinde nonmhil acrimoniar in f ummis labris reJmquencis,- flores foliorum oblongisvirgulisinha:renccopio(i,lcgiiminacci,inorbicularemcoronamdifpofici,fl.ivi.nullogracoodorecommendati: quibus fuccedut articulatim diftin&^ filique, fupenonbu* breviores,femen in (ingulis articuliscontincntes , Polygalje va-
lcntina'
modo. Crcfcit in montium , quia Danubio& <fd>

illt
,
KzttUu
iVn&cig
immincnci ad Alpcs extenduntur, radicibus intcr veprcs& ad vinetorum margines, Floret Iunio, nonnumquam etiam Maio: f ublequens hiems virgas corrumpit.
?oljgaU.v
PoLYGALA VALEtiTlNA. CA LXV FRvtkosa eitharcplantajbinospalmosal'
P.
I.
ta,
multas fercns virgulas lentas,
fparti
auc
junciinirar: folia finguliscoitisinhaerentim-
X
*'
&
.
pariplerumquenumero, quina, feptena,auc plura,Lcnticulc, limilia.magis tamen carnofa, ad ruta? colorem acccdentia, adftringentis
&
&ingratiguftus: floresmelilotou"milcs,lutei,
coronarinmodum,fummisvirgulis(qua^magna cx parte nuda: funt,& maturo femine exav>
refcere fblent) infident: incurvar, deinde, lonteretes fuccedunt filicju*, tribus aut quatuor intei nodijs d lrtin&e, gac q ux femen conrincnt durum,oblongiufculu,nigrum,ingrati iaporis.radix Jonga,dura,lenta, craffiufcula eft.
&
Perpetud
PlANTARVM
i
HiSTOR.
LIBER
T.
$$
Pcrpetud vircnseft:florccqtie Aprih,Maio.& Iunio,femen vcro Iuliomaturjjm.Invenic bam eciam Seprembn flocenccm ,& cahdionbus locis marure admodu,videhccr Fcbruario. Salmanticenfiagrofrequcnscftfccundumvias:Granarenfi, Murciano, & Valentinorcrnis,locis arenoiis coUium dcchvibus obfcrvabam. Apes ex cjus flore plurimiim mcl col-
&
;igere
crcduncur.
Vvlgo
Salmanticenfibus&ww^/Wirtf^dicitur, quafi
fcrtula rcgia
&
iftic
ofhcina:
Mclilociviceucuntur.Granaten(cs&MurcianiZf/;/<';//r/4, ideft, Lcnticulam, Valcntini Polygalamappellant. I n collibusiilvofis ValenciajHifpaniarvicinis invenitur& aliahuic admodum fimilis, fed majoribus virgis, firmionbus, utcumque rubentibus t majoribuseciam,viridionbus, frequencioribus carnofis fohjsunajoribus dilucioris coloris flonbus filiquis ctiam pau16 cradioribus: femine vero omnino fimili. Eivsdem urbisitcm mancimisTercia,oblongis,lencis,fungofisfcu medullofis,&omnino virencibus virgis pra?dira,quas rara obfepiunt folia.fuperionbus adhuc ciafliora& inoIliora.flosSecundarpar.femenobfervarenonpocui.
&
p,iyia l* tt
&
&
Virececiampcrpecu6utraque:fedincoiribusnatadiutifrimeflorct,Vcre&Autumno. Prima& Secunda, antc mcam ad Cxi'. Maximilianum n. profc&ionem , in Bclgicis hortis
alebantur.
P
tiam
o r
i
r.
6 Polygala Diofcoridi
&
Plinio guftueft adftricl:o,qua:potaladtisabundan-
facit.
ANIINIS
NON
SPINOSAjfiveMITIOR.
Cap. lxvii.
Lvnt
Silefiacaprata
An^nidisquoddamgcnus avulgaridiverfum, quodabalijsmir<
nime obfervacum cxiftimo.

Anonismicior
Fraxinclla.
*
.lC
Mvltos annuatim exradice dura,lignosa, & perenni fert cubitalcs, nonnumquam Ion- AnenUmi.
furculos,rorundos,lencos,firmos camen,ramofos,moHi lanuginc obdu&os:mulra fo- tuti.put/">" laalccrnatim caulem lata bafi ample&entia.plerumque terna ex eodem pcdiculo prodeunrami dcfinu nt ampliora quam vulgaris: fummx virge. cia,interdum fingularia,mo!liora in oblonâm fpicam florum vulgari quidem fimilium,fcd coloris magis ianguinei fcrc dciride filiquas vulgari perfimilcs,& ipfum ctiam femen. Tota planta lentb quodam humore gravicer hircinum virus olente obfita eft, Fraxinellar fere odohs inftar nullo autcm acu;iores
&
&
&
leorum vallo munitacft. Esr&aliudgenushuicadedfimile(prxfertimfiutrum q inhortiscolatur) utantcquam Amr.UmU pin- yr u b*# flores explicentur,mfi diligenter inter k conferancur, vix difcerni qucant: paulo tamcn r * guius^"i a
; i
100

&
û^û
fmidmm
Nrix?im H
ex co nace, Alcerum tuminHifpania&Luficania.FlorccutrumqucgcnusIunio&IuIio. planw, Iiccbit citaqualifacic Annidcm vulgarem, exceptis (pinis riferant h nonnulh Hilpani Cicens eas nominarc Ananidcs non fpinofas fi ve mitiores Poftenorem cujuslib. fiivcftrisecnuseflcautumabant: Pena&LobeliusPhnijNacricemcflcccnfent,
prartcrca ubi fpontc nafcitur,candidius guiiu deprehenditur, nec adeo gravicer odorarum: ca:c)uiccmflorcs,quiluteifutic,brcviorcfpicanarcuntur. fcrtid. nominc,pIantaretiarri Silcfia nob.s miflum clkTrifol.j major.s Prions (cmcn c nafcicurcum in Narbonenfi Gallia ubi pnmum oWcruabam, freducns
Cvm
Natricisradixduntaxathircivirusoletrcccns xxvii. Nac.H.ft.cap.xii.meminic: fedejus dirhcilc efle cxierura.non coca planca. Curaque nullam pleniorcm defcnpcionem addat, ftiio,quznain illa Natrix ficjudicare.
fratintS.
Olet
officinis
cciamhircum vulgo Fraxinellaappellata,Cujus radix Di&ami

,
noca cft
& ufurpatur.
Illius
pafllm in Pannonicis
filvis
nomineiit Viennenfique faltu, duo

albi
Yarutat.
genera inveniuntur: Vnumelatius, oblongiore florum fpica, faturacioribu(quefloribus& mgrionbusfolijs: Alterumhumilius,breviorejj>ica, dilutionbusfloribus&folijs: Vngari lrt Francofordiano faltu , in quo aliquot plant* Crcfcit Dt3amus *tnm fiit vocant .
&
&
rcpcr zx nivco florc pra:ditx.
DOR.YCHNIVM MISPAKICVM,
Ca*. txvnr.
Dorycnio congcnerplanta,
* +
.O
p$rpniutn
FR incanas,
i
vt c o a &ramofahzc Gft planta,pcdcm autampliusalta,tenuesproduccns virgas,

flcxibiles:folia olca: albicantia,minora
& breviora,tcrna fimul,intcrdum ctiam

nondum florcm prorulcruntad-
pluraabeodcm cxortuprodeuntia,
in novellis ramis, qui
modumfrcqucntia5iconfertimnafccntia,adftringcntisguftus:floscopio(us,parvus,trifo* lij pratenfis xmulus, albus, vcluti in capitulum congeftus fummis virgis infidet: quo decidcmce,quaccrna:,quina:,autplures inccrdum fucccduntfimul juncte valvular.crvi magnitudinc, rufefcentcs, inquarumfingulis, utplurimumfingulafeminacontincnturvcrucolotia,qualia
2t*t*Us.
penc Tithymali paralij.ejufdcraque formx,coloris& magnitudinis;radix dura
&
lignola nigricat.Percnnis cft,nec fua folia abijcit,nifi novis reccptis.
ExiccopioscSalmanticenfiagroâlijsHifpaniarlocis.fccundumvias&incuItisimcmini&Narboncnfiagroviderc: frcquentiflimam ctiam nonmodocircaViennam Auftriar, fcd plenfquc Pannonia: locis,cahdiore taraen regionc magis incanam Florct Maio lu.
&
jiio:femcnvalvulishiantibusexilitIulio.
Qvorciyoi erantSalmanticarreihcrbariarftiidioii, Dorycniumvocabant,coquo iftic vetfabar ccmpore, quoctiamnomincapud Mompelianos, anccmulcosannosdonatufuic

Anguillar*
ltb. r. icM AnguillaractiamlnacfcncentiamampIcflividctur.Opinionumlibroxiin. Euisfemcna CV.vlylfc AlirovanJroahquando miOumfuitTrifoI.jalbiappcllauonc; &: ex illo plan- Trif.Uum ixnacx.Silmanticcnfcvu!guswy>^4vocat. **" Cctcrdm ltcct cu m Dorycnio Diofcoridi defcripto nonnullas notas communcs habcar,
.
Plantarvm
histor.
cjus camen htftorix pcr
Hvic
omnia rcfpondcrc non vidctur. fcrefimihsplan.a Valentinorcgno&quibuflam

,
BxticxIocisnafcitur,cubiraIi D<ry*u
1
ri.
gracihonbus brcvionbus Sc latioi ibus folijs, i""'t brcvique pcdiculo ternts aut qutnis fimul junchs.ramulosamplcaentibus , falli nonnihtl acnmonia.obtinentisguftus: oblongiramufcuh ternos quacen.os, autquinosflorcsluOtnent, Mcdica majorcs,viridis colorisralioqui tota planta candidior cft f upcriorc,iin 6 tota :ncana: cjus ncquc fcmen, nequc radiccm obfcrvabam fed ramulum qualem cquicando abrumperepotui,exprimijuffi,&:hicappofui. V e t e r. e s porro Dorycniura fomniferum cfTe fcribunt,&_ copiofius hauftum mortcm adfcrre. Anverdplanta, hoccapitcdcfcripta, foponfera fit nemincmpericulumfectflc ,
,
bus& viminis modo lentis virgis
i uperiore
**'*-
&
arbitror.
1
^Genista tinctoiua.
..*<
C A P.
LX
X.
tfr
Gcnifta tinSoria Hifpan.
Genifta tin&oiiavulgaris.
tJ+
&***. tenellos&fragtlcsfummaparccdividicur: hosornantfolia LiniautThymelara-,frcquentia, argentci planc fplendoris,guftus iriido cxficcantis Sc uperne vircntia,infernc vcrd incana i nonnihiladftringenc.is,deinde fubamari floresfummisramulisnafcuntur fpicattm congcftiGcniftxcinaori2GermanicxfiraiIes,lutci.Totaplantacleganseftafpeau. uo tempore floret , fub ea crefcic Ha_ moderi quoddam genuselegans , pcdalis altttudiufqueexnis^bTachialisincerdum craflitudinis, multis floribusimcdio (capoad fummum
_ .___.!_ .___...__:_.._ _.vdlo,dieitali cra_T.cudinc,candicante j
frutex.nudo ftipice,enodi,rc- aMlMt crefcit D duorura cubitorum altitudincm cortice interdura hicmnlri n _;. .nr Tpf\n niu m multiphces hrrvr ramos, bre vcsque r.imiM. retto qui in Hi
_
rT<rr\re*
nlir."*
.(ine
.-.
&
^,^
ornacum,magnis,oblongis, luteis,extrcma parte hiantibus 6c tumhumidumeft,p_nguioleaginofaquemateriaturgcc.
in
quinque partcs
divifis
to-
fcentem.&Martiomenfe florentcm.lncola. (ttrpcm ipfam/fâppellabant,Ha.modcrum autcm fub ca nafccns , ycrua tora , quia forfitan ii vacca. co vcfcantur , ad venerem excitata. caurum appctunt.
Nv
ov
huncfruticem confpiciebara
quam
________ rcgno r fecundum vias naMurciano
C E t e k vm
vcl Geniftar tinaoricc fuffruticcm illum qui a tingcndi ufu,florisTinftorij, 1 *
nomen
,02
:
nnmfn invcnit n Hi(pan iis videre non memini: ac in
RARIORVM CAROLI ClVSl Auftrix Pannomx

&
filyofis locis ,
&
pratisquibusproxiraarfilv*, Frcquentifhmus etiam in omnibus tur. no agro,cum plerifque alijs Gcrmani* locis.
cum Frai>cof ordia*
Spartvm GRICORVM,
Cap. lxxJ
five Sparrtura
Diofcohdis , clle Plmij Gcniitam^ Africanam odoratoflore,virgulisplaneJunceis&fracuicontumaiive Hifpanicam cibus.quibus rara qua?dam,dum florcc, intutrenc folia brcvi decidua , uc cota dcindc planca
OM
m i b v s notifllmum, Sparcum,
&
finefol.isconfpiciacur.
'
'<-.''
Plirt
i_
1 1.
Sparcium Diolcoridis Genifta
Spactiuta
Hifpan;
,
'-'.u-M'
Ur
l-S*
\
** v,n
^r v
s
?>
y^.
J^rfcA K>
k
5{w
hiltoriam , ciim a plerifque diligcnccr accuratc fic perlcripca , hicproponendam non duxi: fed fi alia quardam ejus gcnera, qux. in Hifpanijs obfcrvaDam , tanquam nova, a nullo adhuc exhibica, oculis fubijcercm, opcrxprccium mc fa&uIllius
&
&
Spirtiumu
Htjhnn.
polliccm crafTo , fcabro ftriato corcicctecto, quiinplurescubitalcsvirefcenrcs&ftriacosramosdividitur, hi dcindeinjunceas, ftriatas, viridcsvirgulas, qua: novcllar adhuc primiim germinantes, aliquoc folijsexornantur, ftatimataucplantaflorercincipitdcciduis, uttotadeindeoipt/AAocconfpiciatur: c virgular um latcribus prodcunt longi pcdiculi e quibus dcpcndent aliquoc exigui flores,glycyrrhizar vulgarisaut crifolij pracenfisfloribuspamefimiles, Iutei,inodori : fucccftipite
,
1
rumexiftimavi. E s t verd unum cubicali plcrumque
&
&
&
dunc carcilaginci,rocundiufculi lobi,vulgari fabx quz in jumcncorum pabulum Cedic per, fimiles.cx flavo rufefcentesjin quibus unicum maxima ex parte femen (raro bina)continctur,durum,nigrum,exiguoreni fimilc,quod inlobisagicatisaucconcufliscrepicac,& foni-
cum cdic:radixduraeft&lignofa.
spartatui.
'
l 1 v d longc majus, re tenenoribus, lencionbus,
& hominis alticudincm fuperans invenicur virgulis prio& magis obfeauencibus, flore ejufdem cum fuperiorc
&:
&
Vatales.
formx, fedpaulomajorc, &omninoalb6: lobieciam conveniunt, minorcscamcnfunc minus fcmcn continenc.
Primum varijsCaftelteutriufquetociscrefcicarenofbfolo,
Maio floret fcmcn ma,
tururaelt Iuho.AIccrum Gadibus duntaxac,&: locis vicinisauramarinaperflacis, mihi con-
fpc&um
Plantarvm
Spartium
HISTOR. LIBER
I,
m. Hifpan*
io 3
fpcftum cft.arcnofo & fterili folo, fuisfloribus bnuftum Februario.Lobosobfcrvarenon potui in ipfaplanta:
fcdmimdcindeabamico
mifli funtex Hifpanijs.
Vtrvmqye
naculo fermonc odoratam himefla & ynicfla vulgarem Scptentrionahbus regionibuspecuiiarem, qu* ftic etiam plcnfque Iocis nafcitu r,/7^,qu6d
:
gertus Hifpani rctama rerappellant: Geniftam vcrd
^^^,
&
illa.quemadmodum noftrares,fcoparum,quibusardespurgant&everrunt,loco utantur. Ce t e r v m hancplantaniadSpartum,
quod Diofcoridesoc-/)T/orvocat,rcferendam z^jrM.

omninoexiftimo. An verd ljfdem facultatibus
pradita fit,nou intellexi
DeSparto autcm Hifpanico junci folio,
dci
eujusufuPhniushb.xix.cap.n.Natur.Hittori*prolixeagit,poftea fcnbemus.
Cham^cekista.
CA
P.
LXX
i;
GE
ftigia
n 1 s t ae illius, qua? per univcrfim fcGt nifii *. reGcrmaniam,GalIiam,AngIiamatquexw.
Belgicam vulgatiflimaeft, cuiufq^ florcsnon-
dumcxpanfosBe:garmunacondiunt,&: capparum loco edunt , fponte nafcentis nulla vcobfervarc pbtui in
Pahnoma&
Bohe-
mia.ncquctota Auftria& Moravia. Sedduo Chamxgemftargeneraplcrifque locis fefc ob-
Chamargi
tulerunr.
Pr m
1
mulris palmaribus
cnampcdalibusautmajonbus virguhs humi^.

diffundirur.teretibus, lentis, ftrians, virentibiiS&in ahquot ramulosdivifis per quos con-
intcrdum ch m *Lt*.
fufo ordme ,
la,
& quafi temerc fbarfa funt folio-
b,na,ternaautquaterna, abcodemexortu tuberculo prodeuntia, Gcnifta: vulgaris Germanicxfohjsfimilia,cmincntiorcdorfo,
&
&quaficomplicata, fuperneviridia, infcrni

nonnihilincana, amariufculigultus: exillorum alisfinguh aut bini flores lutei , quatuor foholis conftautes , Genifta: germaBicar flo-
ruma;muli,lcdminorcs,nullointcrdum,aut ccrte perexiguo odorc prarditi, nonnullis Iocis

nafcuntur quibus deinde fuccedunrp!anx filiquar, hirfuta:, exiguu fluvcfcens femen CyrifigeneribusfimiIecontinentes:radixcftdura hgnofa, aliquotfibrisdonata: fcd
:
fatis odorati,
&virgula:fecundumradiccm,quaterrainte^ guntur .plerumque fibras agunt.

Nafciturmultis Pannoniar locisaiviaruni
&filvarummargines, editis, ficcis, atquedefertisnonnumquamagris. In cultis & intcr

vepresaliquandomagisluxuriat, inmajofem alcitudinem excrefcit.FloretMaio,quan-
&
doqucetiamApnli.
v
A lt e r
y 1 *: ff^
s,
qua; plano
eoque ahero ex &**>&#.

si
K
altcronafcentceftfolio.quoddeindeincauli-
..
jr 3 ^
n- ^ locis colligcre
1
mcmim
Hancplai wii4miwiB iftac itcr wJ^' *^Pannonia fpototc facercm , quibufdam Germani* Deinde copiose aafceutcm obfervabam ir
+
1 %
v.
m
J*
&
&
IT
i4
Caroli ClvsI RAR16RVM

Gumargeniftaii.
Chamargcnifla pcregrina,
Ifr
filvaNemcthwywarlll^Dn.Balthafarisde Batthyan urbi &arci munitiiTimaB proxrrna, atqucfupraSoproniumurbcmvulgoCf5cntur0didam,Auftriacis:fedomniumalHuent;ffime intcr Saktumya 111'" Comitis de Zrinio minutiiTimam arcem,& Fi idaw Magmfici Dn. Michaelis dc Zck arcem in coliibus: Sc nunc pioxime in filva quadam miliari ci rciter infra Francoforrum, adimrftram Manifluminis, ubietiamfrequcnsPrimiimgenus, &plcra>
quealiarftirpcs.
;
n.
porroelegansquoddam genus,Sccundoquodammodoafrine, folis Valentini regnt locisincultis & afpens obfervabam,quod prartermitti non debuit. V x palmarimagnitudineafTurgebat harc Chamargemfta , admodum tamenfruticofa, folijs Chamelarar proximi^brevionbus, duris, & carnofis, aliquantulum in ambitu finuofii
1
Te rt
1
re videatur.nt tandem
exrremis iftis folijs quini ienive, aur plurcs floresfimuljimai,exvillo(isca!yculisnafcutur,minorcsquaminGenifta,aureipIare^:oloris^nihbinamfcriorafoliainGanalanuginepubefccrenr.FloreqteduntaxatcolIigebamquo dixi loco,menie Martio. Pofba tamen reliccatas plantasnadtus fum pedalesaut ampliorcs v s t r 1 a c 1 Vngaris vicini Priorem cffrc Hcc/hoccu\trifohum luteum appellanr AiteramGcrmani^rtpfrmi.ncn/ id eft tcrreftrcm Geniftam , nonnulli Geniftam Jadttalcm. Tertiarnullumvulgarenomenintellexi.
:
admodum frut-cofa
in
Pannonia etiam vulgatiffima eft ea-Geniftar fpecics.fpinis &aculeis horrens.quam nonnulh Gcniftellam fpinoiam nommant, Vngari Igticzr, hoceft,
in
Cetirvm
rmani Ortc&cno pftimnm. quc oeig .Bdgicarlocis.
Acukatam, Frequens cft & circa Francofortum & multis alijs Germamar at-
ANnNYMOS COLVTEAE FLORE.
AP.
LXXIZ.
fcd
PLor vm
1
fimilitudo&aliarquardamnotarfaciunt,
urhanc.Wrwuwquidem,
ganrem,&ancm.neadhuc,utarbitror (prarterquamamcinPannomcis) defcriptam r plantamfupcnoribusfubiungam. auK hab Ion 8 IatCQ fumma tellurc ferpenrem,lignofam,lentam *5 ra-n \ ri" cn, &fubindecapillaresflbrasagentem, exquaprodeuntmulti ientf&obfcqucntesra-
elc
>
muli,
Plantarvm HISTOR.
An^ny mos flore colutcse.
LlB.
<loj
muli, dodranralcs^Srcircacxortum ,quatcrri inccguntur , fibras plcrumquc agcntcs: folia irl his buxi armula fcrc , carnofa , vindia,paulo tamcn magismucronata , confufo utplurimum
ordincdifpofiUjguflantibusingrataprimdmi dcindc amara acria: in cxtrcmisramulis pro^ dcunc inccrfoliaflorcstcrni autquatcrni ,ob* Iongi,majorc cx partc odoris cxpcrtcs,nonnullisautcm locis fuavem& narciiTinam quandam
&
fragrantiamrcfcrcntcs, tribus folijsconftateSj
quorumduoalbafuntj&alarum modofurfum cxpanfa , cxalbida galcola illorum cxortum intcgentc, tcrtium in longiufculum vcluti tubu-
lum convolutum , furfum pcr longitudincm apcrtum cft,extrcmitatc concava& incurva,Iutcicolorisj&pcrvctuftatcmomninointcrdum

purpurafccntisaucrubc(ccncis: floribus fucccdunc!aca:&compre(ra:filiquar,Thlafpilatifolij
thccispaulominorcs,viridcs,qu^binaplcrum-
quc (nonnumquamunicuratannim) contincnt grana,cxigui crvi magnitudinc nigricantis cx cincracco color is.hirfuta, veluti quod,
&
damanimalculumementita,
ris
Polygala: vulga-
majorisrubrx (dequapoftea) feminihaud
abfimilia,minofa,qua:,apcricntibusfe(cpcrIatcra Ioculis,fpontc decidunt.

2.
Irltcrdumetiam proloci natura
floris
co-
lorem variarcdeprehenditur; nam binaillifoliaalaruminftarfurfum expanfa, galcolaquo
corum cxortum tegens,alba non funt, fed
pul-
ccrtimccxpurpurarubent^tcrtiumautcm VCluri tn tubulum convolutum flavefcir, cjufquc cxtrcma pars aurca cft. "Frcquens eft Prior non modd in moncibus Calenberg,Mcdeling, & Badenfibus thcrmis immincntibus.fcd&inalijsadAuftriacas&Stiriacas Alpcscxcurrentibus, quiomniRcfiiferarum arborum gcncre integuntur,intcr faxa plurimis eriam Pannoniz locis cft obvia, Floret vcrd vcluti apud Pofbnium,Sopronium,& Zolonock.Alrera multd rarior invcntu Maio,fcmenprioris(nam alrcrius non obfcrvavi) Iunio perfidtur. utraque Aprili v l l v m nomcn huic fuffi utici impofui , ciim dubiccm an vcccribus fucrit obfcrvatus: pr^cereaut ftudioils anfam pr^bcam diligcntiiis vetcres Au&orcs cxcuticndi,& apud illosaptam aliquam appellationcminvcnicndi^ncperpctuâr^VfiUocmancac. A ruihcisne* gligitur, propccreanulloillamnominedignancur: quidamuracn, aperpctuaviriditate, SXiinMsmn appcllari dixcrunr.
:
.
&
SPINOSI SVFFRVTlCES ET E'nAAA0KATAOl.
V NC fere peraSid Arborum

t-""?" / i JL ^l ciummefaclurumexi/iimaVt
t /"*
frt fi fedaliarum admmiculo egent (Jheophrafius qutcaducaperfeconfiflerenequeunt,

/"*/!
Vruticum (y Suffruticum defcriptione,opefxpre-
^fifpinefos Fruttces ^rfuffrutices^ casque Sttrpes -j >j // j-jj / /
I"
v *, Ka$. KoMv>w$ i vtlhri&tox.*aifte$appellat , Ga*,a ampLxicaules verttt) adjungerem. Initium **

;
hrtot*
dutemfaciam ab iUU Suffruticibus , qut Gtmjtd fiorefuntpradtti.
AsPAtATMVS ALTER.
Cap. txxni.
fciamhuncfruticemnonefrclcgitimumAfpalathumalterum: quiaterd taIenomena~plerifqueobtinuit, immutaridumnonputavi, prjefcrtimctfmadqucrrt fruticcm veteribusdefcriptumreferridebcat, adhuc ignorem, nifi fortc Scorpij gcnenbus
adfcribcndu
TAmetsi
m cfle quis ccnfeat.

) t.
Tota plamta cubitumnonexccdit,fruticofaadmodum&ramofa,multishorrcns Mantm lpinis deorfu m inflexis,firmis acutis, in quibus cnalcuntur pufilla folia lcntis raagnitudine, dto
viridia,qualia etiam (ied tcneriora) fcrt innovellis ramulis, quibus fubiunt rcccns nari acuIcirflores in firmioribus
& rigidioribus fpinis,terni,quatcrni aut plurcs fimul naicuntur,Gcnunc Iutci,nuac pallcfcecis: fcmcnin parvis iiiiqu is exiguum.
niftx (imilcs,minorcs,coloris
Ativ'
ic6 #
JfrtUth.
0tir
i

Afpal^thus alcer
1 1 1.
Aiivd
ejusgcnusrobuftius, &aliqnanaltiiisexcrelcens,
tum firmius, nonnumquam
Afctlith. slttrilt*
cujus flos perpetuo pallidioreft, ahoqui non multum pnondiflimile. i v m genus ad cubiti nonnumquam
Teri
magnitudmem acccditrplerumquctamen mi.

nuseft, &pedalis tanttim altitudinis, totum etiam tencrius: ramuliin multoplurcsfpinas divifi,iftas denuo in alias,fic ut fingul^ fpin* totidem Abrotoni mulnfida folia videantur, nifi
aculeiobfiftcrcnt, qui, anegligentiiisconfide-
rantibus,vixanimadvertuntur: Vercexramulorum latcribuscxigui alij prodcunt ramufculi cam hirfuti, quibus adnata funt mollia &: in-
&
canalcntisfolia,
rc in
:
majoraquamin primogene-
fummis illis ramufculis florcsprion fimi-
leSjDaulo majorcs,lutci nafcuntur.

Kstaks,
CrefcicPnmum,cuminCantabrisfupcrato
PyrenôfaltUjtum varijsalijsHifpaniarlocis,&;
Narbonenfi
teri
Gallia.
Secundum in
Caftella vein
tantummodo obfervabam. Tertium
Cantabnsduntaxattcrtio a Vi&oria urbemiliari, adradicesPyrenarorum, quaHi(paniara

fpettant.
HemiBM>
P r m v m gcnus ab Herbariar rei ftudiofis Salmanticar& Mompclij Afpalathus altcrvocabatur, vulgoSalmanticenfium, &aliorum, apud quos nafcitur,Hilpanorunv*/*//4:fccundum Caftellanis auUg* tcrtium Cantabris
i ;
baffada.
fatuUata.
Floribvs
Scorpius
i.
priofiscumfaccharofcrmen-
catis,Salmanticcnfes ad firmandas &rcftaurandas collapfas vircs utuntur.
Scorpivs.
xtqs.
Cap.
lxxiiii.
Sc6ffiu$
pA
\y
Scorpij,quem Gaza Nepam mterpretatus cft,hiftonamaccedere vidcntur, inmcispercgrinationib.us obfcrvabam. P Ri m v m cubitali aut ampliorcaltitudine afTurgit,multis virgis cx atro viretibus, ftriatis, denfiflimo fpinarum valloobfitisfruticofurn, qiue dcinde (pinx alijs minonbus funt circumfeptse: folia nulla mfi primo verc,apparct, brevidccidua. FloresGemftarminores pallidi, interdum vcroadcorufefccntes, ut ruberevidcantur,prarfertimfub Autumnum:filiqu:edeinde fuccedunt brcvcs,cylindracca:, magnacx parcc inanes, aliquando tamert fcrcntes exiguum femcn pallidum aut fubfufcum, ut GcmftavulgarisSeptcntrionaliumtradixfinguIarisinahastenuesfc fpargcns, &interdumlatc fepropagans.
Floret
DV
o plancarum genera,qua? plurimiim ai
Maio
& Iunio, & quandoquc

,
rota
scftatc: circa
Autumnum verd denud floribus
Sarfiui
onuftaconfpicitur, coquctemporc faturatiorcs&:magisrutilifunt,utpIurimum,florcs. A l t e r v m pedis altitudincm rard f uperat,totum denfiflimis fpinis horrens, quarnon confufoordineutin fupcriore nafcuntur, fed fcriem quandam fervant , &: fempcrcontrario intcrfeexorcubinsc nafcuntur, virentcs qui-
dem,fedl an guidiusquarafupcrioris, ncqucaH^cxalijs:fumraisramulisinha:rcntbiniauc

terni
PlaNTARVM
HIJTOR.
*
LIBER
i.
rt>
&
./jP
'
Scorpius
ii.
terni florcs fuperiori fimile<,lurci coloris,menie Marcio.:quo ccmporc cx iguas brevesque fili-
clufamembranaquadam mulca incanaqucla-
quas, velpotiusfeminaervimagnicudine, in-
nuginehirfuta,deprehendebam denfiirimis ipfius placz fpinis occulcaca, uc ex fuperiorc arftate decideranc: adco verdcanefcebanc uc inicio aranearumrelaseffeexiftimarcm: radixfingm
,
Ians,fed
m plurcsdeindc propagines fparfa,dur

varijs
ra,&Iignofaeft.
rncn frequencius, quam inculcis illis Iocis fupra Burdcgalam, Bayonenfi itincrc,
tabros
ta
Germani*, Galli*. *** Hifpaniar, Anghzlocisconfpexi, nufquam caPyrenxorum jugorum accolas, ubitanmagnitudineafTurgic,ucduorum hominurn
Primum
Belgiac,
&apudCan-
nonnumquam viderim, craffitudine verdbrachium humanum. Alcerum colhbus Granaccvicinis icinere Cordubenfiduncaxac,necufquaniaIibimihiconfpectum. Anporro Echinopoda,cujusdocriffimus v.r Hononus Bellus m alcera ad me epiftola mcm.nic ? plurimura cerce ad iliam mihi acccdcrc videcur.
alcicudinem arquarc
G aL l
primum gcnus
nij4*^ , Bclga: afpcl^nc appcllanc: nullum vulgare nomen Hifpanicum intellcxi Altcrum genus Granatenfes Molino vocant.
.
Tnc merin, Aquica- *.
QV a s
nemotrad.c. SolusPliniusaduerfusfuinomimsanimalvalereauclorcft.
.
*
facultatcs Scorpius planta habcat,
CEA*
Cap.
lxxv.
inorbemperfblumdifFufa, mulcisfp.nis v.rennbus, five aculeis hornda:

HoresGeniftaêxcan-uleopurpurafcenres, minores.calyculis inclufi h.fp,dis,vi!Iofis,omnino fcre incams bim auc ccrni
,
PL
v e nova,
& coca clcgans eft hxc plan-
ca.dodrancalis,
M" *
i
**
fimulfempercon-
junct.:folioIainccrdum,dumflorer, producic, fcdraro,eaquepcrpauca.Lcnc.culcfimilia,quaj cum brevi marcefcant &decidanc , cota planta maxima cx partc fine folijs fpcclatur, multiplici
Erinaceum in fc convolurumreprarfentatrradixhgnofa&magnaeftpro
vallo
fpmarum
&
plantarproporcione. Nafcitur regno Valcntino, afHuentcr verd Ktabi. circaSiete aguasoppidulum, feptimoaburbe Valentia miliari,Madririano ltincre.afperislo-
cis& fecus vias.
'-^
obfcrvabam' &eruebam icer fftac faciensanno m. d. lxv. femen obfervare non potui,menfc fequente in Belgicam reucrfus.
Apriti florcntem
lN COL AE ""^yocantjhoceftErinaceumjquoniamerinaccumanimalterreftre.dum Mw** u r lnorbcmfecontrahit, autmannum, aculeorum& fpinarum valloplancannulacur: qua: adeo caufa fuir,uc illi Erinacce nomen inderem,donec comodiiis aliquod ex vcreribus Scripconbus dare poilimus.
An vero incola? ad medicualiquem ufum adhibeanc, non incellcxi.
TRAC AC.ANTH A ALTERA.
Cap. lxxvi
,
TRagacanthae, quam aliquando Maffiliar florentcm
&fructu prarditam obfcr- Tntm* varc mcmini,fimillimaeftha:cplanta,fruticofaadmodum,multos pedaleshabensra- '**"* mulos flcxibiIes,latecircumquaquefefedifTundentes, candicantes, &, dumadhuccenelli
func,
io3
Carou ClvsI rariorvm

xAw/orAnguil.PoteriumDalechampij.
Tragac*ithaaltera,Poteriumforte.
H*tUt-
runtjlanuginoros.multislongiscanefccntibusfpinishorrentesrfoliorumplurim^fimuljun^ da:ala:,LenticulajautTragacanthxproximx,exigua!,candidx, Januginofarqueprimovcro pcrintervallaexeunt.dulcisfaporis: folijs hiemedecidcntibus, ncrvi 1II1 medij quibus folia jnhaerebant.m rigidas acutas fpinas cvadunt , ut eo temporc tota planta fine folijs confpiciatur, contraquaminTragacantha, quaWiiemectiamfoliaretinet, r.eceaabijcitdonea nova /equente anno adquifierit: tum demum deîduis vetuftis fblijs, ner vi llli medij etiam infpinasabeunt. Iftam neque florentcm,nequc femcn ferentcm vidi : fcd fub ea plurimos folliculos bombycinis fimiles.aut Alceaj illius, quam Matthiolus Hypecoum appellat/olliculis fere pares, inanes inveni,quos ab illa excidifle,& florem ex limihbus prodire album ,non ma<mum inqq\x referebant: de femine nihil certi intelligerc potui radix lenra, longa, in muhos ramos divifa,nigrocorticeforisobdu6ta,materieintuscandida,fungosa,dulci, lnteriorparsguramofum quidpiam fubdulcc refcrr. Nafcitur plurimacirca Guadix,& U VentA el /w4/,Granatenfi rcgno, in collibus,arido &: inutili folomcc alio loco confpcxi.
&
&
nomennonintellexi. Sedcum adeofitTragacanthar fimilis, facilemihi pcrfuaderem efle legitimum tf-cTwp/op.quod ab lonibus vwpecSa vocari Diofcorides ait. largc
ttv;f.
Vvlg are
FruticareJpinishorrerejfpiflalanugineciTeramulislongismollibuSjlcntis^tenuibuSjTragacantharproximis, incollibus&aquofisnafci , radiccm recifamproximetcrram fuccum
'
&
thtvni
ûmmi fimilem reddere tradit: cujufque Plinius lib.xxvu.Nat. Hillor.cap.xi i.meminit,ilametiamaquibufdam phrynionvocari fcribens. B e l o n i v s lib.i.Obfervar.cap.xvi.duo Tragacathargenera obfervafTe rcfert in Crc-
RMwlfiw tcnfiummontium verticibus:earumfortcalcera huicfimihserit. CcrtcRauwolfiushb.il. fa*Pcregnnarioniscap.xir. fcribit tr.aTragacamh* gcnera.nLibanomonteinvenifTe, \ZthIgfCt. r.ob{,rvA. quorum unum meam hanc refcrret alterum humilius, iliiferefimile, fedluteisfloribus,
;
V$K
quorumfinguhinorbicularibus flaveicentibusfolliculisincluduntur, racemacimquafiin longiufculis virgulisnafcuntur; tertiumcjufdem penealtitudinis, pluribusvirgisfirmioribuspurpurafcentibusafTurgens.incanalanuginePoterijcapitulafuftinentibus^purpu purpureis r r flonbusfpcctabile.
;
Potcrium in Allobrogibuspropc Muramoppiduium Gratianopoli vicinum in filvofis convalhbus rcperiri ait. Sed ficara mtelligit qux ab alijs plerifquc Potenj nominc donatur , vereor, ut fuam opinionem Iegitimis rauombus tuen pofTjt quippe cum ca plSta penirus a Tragacantha difFcrat,& folia Pimpinclla: vulgans,quam GermamSanguiibrbam vocanc, vircntia fuperne, paululum c?ndi,
;
Cla. V,DaIechampius,optimede Iittcraria re mcrirus
canna
PHN-TARVM HlSTOR.
Iongos habens ramos,fpinis horridos lanugine fpifTa
tt.
T.
fo^
cantiainfernehabeat, minora&tcncriora, fpinasmolleshincinder^riupremesfuiculoS tranfvcrfim&obliquclparfas(cujusrcicauraanonnullisPimpincIlalpinofaappcl!atur) 6C
radiccmcenuem, duram, cxfuccam. Poterium vcrotefte Diofcoride
Pliniofrutexcft teclos,Tragacanthar proxircos , radiccs
&
longasadmodumjnervoras&firmas.quarproximcterramrecifxdantfuccumgummilimi. lem. Pimpincllam illam fpinofam aliquouesfanc mihi feminenatam,diIigcnterinhorto&

fiililibusconfcrvarevolui,fedfcmpcrhiemsfubfequensabftulif.nonnumquamctiammihi mifTum ejus fcmcnStcebesTheophraftinominc-.&.vulgoadhucipfam plantam in Crcta vecari aV^/â, fcnptum. De illaconfule Honorij alcerara cpiftolam,qua: ad calcern ha-
rum Obfervationum adjecla.

Anguillaraopinionum lib. vin. videtur Pimpincllam illam fpinofam ad XaXMiovfivc *&*>. Êrariam Theophrafti referre. Dodifs.au tem Rau wolfius,qui eam in Libano monte etiam,' cap.j am memoratis,ab incolis Bef/an vocari. invenit,fcribic libro Strabo fcribic circa no vam Carthaginem piantam qwandam eflc, de cujus corticc te\x pukerrima;conficiantur:an harc mea fit,ignoro, nullam cnim qualcm ille defcnbit, durri iftac icer facerem,obfcrvabam,aut iftic nafci ab incolis intclligebam C E t.e R v m Diofcorides Poccrij radicesrufas pra;cifisnervis& vulneribus glutinandis Peterqf*a4* illini, deco&umejusncrvorumaffe&ibusprodcfTe, teftiseft. Eafdcmfacultacestribuitilli **** ctiam Phnius,&:addic,invinopotum,rubetarumvcnenoauxiliari.
&
MNV
S.
Cap.
txxvu.
album&ni- ****
ntr *.
Vo
RhamnigeneraTheophraftusIib.rir.cap.xvii.Hiftor.Plant.fdcit,
grum,utrumqucaculeigerum,&fohjsperpctuis.
Rhamnus
i.
Rhamni
i.altera fpecics.
"
*P
%
** .c* .ii yt
r*
Diofcorides tria genera defcribit^nifi mendofum fic excmplar, tic peritifflmus Anguillara fufpicatur,quiccrcium adfciciciumefTcpucat. Ecfane, ciim Diofcoridcseafdcmfaculcates fuo Paliuro cribuacûasTheophraftusPaliurolibro&cap.fupradiclisdcfcripco: verifimile eft ccrtij Rhamni def criptionem quar apud Diofcoridem extac, ad Paliuri ejus hiftoriam re-
vocandam,pIerafqueenimnotasnabeccumTheophraftiPaliurocommunes.
verdRhamnusfrurexfaciendisfepibusidoneus,rectisvirgis, inmultosramosdivi- Rhamuutu fis candidis, quarquc validis ac firmis aculcis norrent : folia plerumque quacerna aucquina ad fingularum fpinarum exorcus nafcuncur,oblonga,fubpinguia,fubablida,olear fimilia.fed tenera &C fucculcnca, Aucumno,novis fuccrefcencibus, intcrdum dccidua flores Autumno loogiufculiiCandicantcsêxtremis oris in quinquecrenas divifi quibus decidecibus feminis
, ; :
Est
quoddam
It o
.'
ouoddamruîmcntura^cinlafmiiio.rclinquiturtnuraquaratamcncjusfruaumvidert
Wlblmnii.
*U<r* $#
(t.$
mihicontieit-.craflamukipliciûcradiccfirrnatur. Rhamnura parnc fimilem, fcd humihorero, frcaucnlft.us gencns alium obfcrvabam 2 fruricantem,minonbus foIijs,magiscarnofis,falfi guftus, fupenorc canauho. tioribus ram.s plane coloris. rcmrflonbus cjufdcm cum illo formar,(cd purpurci
Rhamnus u.
Rhamnusin.fortcnigerTheopb.
thamniu l u
thtmtus iu
flexibilioribuscftvirgis&rami^fpinarumcriara vallohorrcntibus.anguftioribus fo!ijs,ncque aded carnoiis,perpetuis tamen ut in priorcrflos olca: hcrbaceuscirca ramos frequens,demdc fruclusrotu,ndus,maturitate flavefcens&tota hicmcin fruticcpermanens. Toius autem frutex pulverc rcfocrfusvidetur. e R t i v m his addo frucicofum,frequentibus ramis,Spini in lcpibus nafccntis pruna filvcftria fercniis magnitudine,cortice nigro tc#is,& longis fpinis armatis: folia ex quibuf-
A lte R
&
damtubcrcu!is,utinpriorc,muIrafimulenafcuntur,longa&angufta, carnofa, viridia, adftringentisgutluSj&Rhabarbarifaporemutcumqucrefcrcntis, pcrcnnia: flosVcrisinitio parvuSjhcrbacei coloris, jpluribus&confcrcimjuxrafolianafccns xftatenigrum fru&um fercparvoprunofilveftriumilcm.rotundum.accrbum. UmmIu. PriorRhamnusmultisHifpaniar,Lu(itaniaT,NafboncnfisGallia!locisnafcitur: Illiusalteram fpeciem uno tantum loco proximc Horiuclam urbem.vcteribus Orceliro di&am, ad flumen Serabin, nunc Se%*r* appellatum, Valcntini regni exrrcmislimitibus obfervabam. Alcernonraodoin Bclgicismaricimis,fedeciaminquorundaro montium vallibus, fccundum amnescrefcic. TerriumincultisGranatenfis&: Murcianircgnilocis,frequenteminter alios frutices inveni&bam. No M e n Grxcum/ja.u^.Latinumctiam Rharnnus.Hifpanipriorem/f4>*rrappelgJjMmMwni Jan ^ alteramc i us fpec)em^;:tcrtium^/*^r<,quiadTneophraftiRhamnumnigru *r TkZtb. forfican referri poltet An verd is fit qucm Bellonius in Crcca inveniri aic nigro fru&u, ignoro. MifluseftadnosexHifpanijs,cjusfrudusLycijnominc,cxquonarxplanta:. ThhUv.s. 10 scor i d i omniumfoliaignifacro, &fcrpcntibus ulceribuscfficacitcr illinuntur. SiceciamPlinio. Salmancica;&alijsquibufdamCaftella:locis,priorisfoliacumturionibus, cxoleo,aceto, &(alcedunturprimismenfis, habcnccnimacrimoniamquandam cum aciditateconjun&am,quarfaporisgraciam conciliat.Tertij fruclusdecoctOjrclaxarafiC diflbluca membra,podagrar etiam dolorcs utilitcr fovcri incolar rcfercbant.
:
'
Lycivm.
PUNTARVM
LrClVM QYORVNDAM.
SVper.ior.ibvs
HISTOR.
B E
I.
rw
^^ ^*""
.
Cap. LXXVllf.
./
j[
adijcicndus videtur hic fpinofus frutex , multas ab radice virgas pro^ tgtim q*o. fcrens,cubitales,veletiamampliores,re&as,tenucs, rubcntes, multisramulispraiditas, ""><"
'
quiinacutamfpinamplerumquedeiinuntjtamctiialiosaculeoshincindelparfbshabcant, innrmos,nonnumquam vero firmos,& multis fblijs obiitos ut m Rhambreves intcrdum no priore: folianullo ordine digcfta funt,f pini foliorum amiula, ied multo breviora, Myrti Tarcnt2narautBuxifolijsquodammodoiimilia,Ientiguftus&cumalJquaaciditaremordicantis. Nccflorem,necfru&umviderecontigit: nam Novembri,&novovcrcduntaxac hunc fruticem inveniebam aliqua cx parte fuis folijs viduatum.
&
.*'*
-^
Apud Complutum urbem,quam Hifpam îlcalade Henares, qudd propter eam labatut ammsHenares,ah)fquenova:Ca{tella:locis, &Batticzparte, quam vulgo Extremaduram
cognominanr,circa fluenta,& dechvibus locis, hiemeexundantibus nafcente obfervabam. referendusciTcthicfrutex,diudubitavi,&etiamnumdubito.Suntnonnulli qui ad Lycium referri debere pu tancCaftellani,quibus lcoparum ufum pratbet, & falces
Nat*Ui.
QvoNam
colligatuscalfaciendispiftorum clibanisfervit,Mwj0.r, five tamtiexos vocant. vox tamuexo, mihi in memoriam.revocatqucndam fuffruticem in incul- Tamoxo. tis nafccntcm ,qucm incola; tamoxo appellant. AlTurgit is pcdali altitudine, frequentibus ra-
Cetervm,
mufculisprxdituSjquiadcOcxiguis&cofcrtisfoliolisonuftifuntûtramufculorumhimum
vixconfpicipolTit:eaexcineraccovircntiafunt^:extrema:amaritudinis. Fueritnc autcm vcteribus cognitus hic frutcx,& quo nomine ab illis vocatus,ignoro. fua Peregrinatione obfervavit DoCtiis. Lconardus RauLegitim.um pondLycium wolfius , cum in Liban'> monrc ubiabincoli* zaroa vocariait tum Hierofblymis Ibppen proficifcens, cujus fuecum Arabibus ffadh *dh appellationc cognituin cfle fcnb'it,& fruucis iconcm lib. 11 1 1. inter pleralquc alias exhibec.
,
Lyc ;uwUii<""
SpitfA.
INFECTORIA PVMILA.
C AP.
INfectorta
LXtflX,
Spina, cujpsbaccarumfuc-
co, viridem colorcm concihan lhantpicturis, &libris, quarqueRhamnusfolutivus a Recentiori- Rhanmfolubusnuncupatur, multis Pannonia? locis vulga- tiVHi tiiTimaeft, ubi interdum arborcam amphrudi'
nem adipifcitur. De ea nobis non eft lermo: fed dc alijs duobus fruticibus, qui illi admodum aftineselfevidcoitur.
P r o r.
1
bicubitalibus afTurgit ramis,in mul-
spinainftil0
tasalasdivifiiSjCorticel.-rvi,
Spmarinfe&orixco-
"a
'
f"""1
'
lorc &Iubftantia'fimi!i tc&is, qui
mcmbrinaiu-
Ui
periofcdctracta,exviridi patlefat, &amariufculi faporiscft: ramuh paucis ipinis horrcnt, fed ipli
fyu14**+-*
y^jJU.
K^
.
eUiA
m fpinas
plerumquc defmcre folent
foha illi
vulgari-ferefimUia,minora,angultiora, ad pruni filveftris iivc fpim folia acCcdentia, guftulinguamexiiccantc: florem ut in vulgari congeftum .ejufdcm coloris formar, hoc cit cx palhdo hcrbaceum,quaruor foholisconftantem, roinorem tamen habet, radiccm ut nj alijs fruti-
phmmum
&
cibuslignofam. Cvb ifa l e
habct Alter Tamos>mmimi sfm* mftinterdum digiti craffitudinc.in-agnaex pajtc mi- ^riapnminores, nigrorugoroquecorticeobdu^ps, fupe- l* 11 riorermrte inramulosdivifijQ qrri tehuiore Iar- f&tx**^ viorequccorticctccî,pler#nquc inacuram fpis
'
Myrri','autPruni filveftris potuis brevi-oratamen &minora, vSridia, per ambitum nonnihil ferraray adftnn^tis primum, deinde nonnihil amaru-antis glittas fioresimerfolia herbaceos*, cfiiar^rfolijslcenitantcs: fructum deindeSpmannfecToriajvulgari nonabfimilcm, binis, nonmJmquanfctiam tcrnis Veluti commiiTurisdiftincl:um,initioviridc!m,dcihdepermatum..tcmnigrum: radicem craiIam,lignofim,duram,rarasfibrasin laterafpargentem. j Exit Pnor frequens Lcy tenberg vicinis montamslil vis Aitcr abundantcr in montc
folia
, :
namdefinunt:
&
Badcnfibus
11

Spina infe&oria pumila u,
vicinisjuBadcnfibus thcrmis immincnte, fisloco petrofo &c falebrolb. Vtcrqucflorct iaio,& Iulio fruclum pcrficit. S p i N a <vi lnfcdtonam pumilam hos fru.
&
ticesappellavi,quia
magnam affinitarem cum

.
Si quis tavulgari habent, licct minores (int men Lycij genus potiuscflc ceni>;t , ejus arbi-
clafllm veiit. Neutrius vulgarcm appellationem intellexi. Et haud fcio, an aliquo in ufu fint apud eorum iocorum,in quibus nafcuntur,accoias.
trio pcrmitto
m quam referat
SMILAX
ASper-*
Prima
ASPER.A.
Cap. LXXX.
Smilacisduo inveniuntur ge* nera: unutn frequentibus (pinis horn*ium,rutilofru<5Ui alterum paucionbusaculcisarmatum^folianullis^nigrofrudu.
:
SmilaxaffnrarntilofrH-
$H.
$milax,longis,freqirentibusvaU dc implicatis farmetitis,nunc in hanc,mod6 in alteranvpartem, certaquadam ferie fervata, ulcis ipinis horrentibus nainflexisêntis, fcitur cx fingularum alarum finu taprcolos
&m
producens,quibusproximosquofqutfrutices ai boresample&endo,ab imis ad fumma re-
&
pjr. folia ad lingulos inflexus, hederar, non
Smilax afpcra rutilo ftu&ih
anguloia.fed a pediculo latiora, deinde (enfim iti mucronem deGnentia,ttunc ampla viridia, albis maculis confperfa, tnodoanguftiora ipinosacute, utinquitPlinius, hoceftnervo illo medio eminennore folioru oris acuiea-
&
&
ris
& fpinofisfloresexigui
&
ftellati,
fex foliolis
ra*
conftances,mulci,ad fingulosexcremorum
.*.
StDilaxaJPi
ranigro frn
Qh.
inuloruminflexus(quimuIttpIiccsfuntJconjun&imexcodem tuberculo, five (utTheophraftus ait ) dyfb hlstTypcuou ex uno & eodcni veftigio exeunt,cadidi,odorati, racemi in modum oropendentcs: fruftus deinde cxiguis uvis Labtufca: a^mulis conftans, matuntacc rucilus.nuclcoscreSjbinoûnicumjproacinorum magnitudinccontinensjdurosjoilcosve!ut Afparagi, forisnigros radix longe lacequo (crpentcsfubrerra fibras habet,tenues,caudi<u &germinafummarellure(pargitminimi interdum digicicraifitudine, nodola feuarticuiata albican-ia. Alt^ra fimilLbuscumpriorc farmcntis& claviculis proxima quarque ampleftencbus nafcitur, non cft tamen aded fpinishorrida: fohaeciatn pauiobreviora* acriora, molhora, nullis, aut cerce rariflimis aculeis obfita habec: flos alceri ommnd forma fisnilis, fed colore diftcrens namexalboquaficarncuscft, frudufjjuc rudimcntum , quod ex medio flore tamquam umbo prominec, rubefcit, plcnus
r
auccm& maturus fru&usnon

priore,fed
Tem}*t.
eftrutilusutin
omnino niger,& fucculeror.quantumquidem mihividetunolficulacovcniunt.

Serius florcnt
,
iroo
Autumno
ctuvrnpfb,
cum fuofru&uOtobri& Novembriflorentesreperiebam :atfrigidisrcg!onibuscuIta.& fihlibusadfervata, Aucumuoduncaxatflorer,
numquam
^ 1
PLANTARVM
Smilax afpera nigro fru&u* a
^
HISTOR. LIBER
^^*
3
Mihftnagna cx
,
perficit.
V<**Y
^c^numquam femcn
partcaltero duntaxat a fatuanno gcrminare cepit, nonnumqi/am&tercio. Perpctuo foliaretinet.
in Cte(cit prior varijs Hifpanix locis Narbonenfi GalIia,a(pero arido (blomafcitur&inalijs calidionbus regionibus: raram inLufitania confpiciebam Alteram autcra
&
**'**"
&
pleri(queilliusProvincia:lociscirca fcpcs, &C
collium convexa, cxtrema Bxixcx parte, qua Lufitanix contermina eft. 2AtiAa^Tpa^?aDio(condiappeIlatur, afxilimplicitcrTheophrafto. GazaHcderam Oliciam interpretatur , quia Pliniuslib. xvi. cap. xxxv. fcribit Smilacem Hcderx fimilem,
*
&
Kornin*.
Mg
*j*a*
pnmumeCiliciaprofedam.Hifpanipnorem
farcapart/ia,
hoccft Rubiviticulam appcllant: Sccundam cxtremseB$tic*T incol? uva&e Per~ r^>ideft,uvam caninam, Luficanicontcrmini recama.Oly fipponenfes a/frga caon. aci- ****** E t e R v m Diofcorides aic folia nos,ante&poft epotos, venenorum antidota eiTer&acinorum (ucco,inquitPlinius, infantibus (irpiiis infti!lato 9 nulla venena poftca nocitura. MihiinHifpanijsrclatumcft 9 cjusradicc ufcs, Americanae Zarzac parilke loco, non iine fuccc(Tu:& multorum opinio cft Zarzam parillam Smilacem effe novi orbis.
&
Ros A.
Rofacentifolia Batavica.
Cap. lxxxi.
generacon-
NOn minusvariaRofirum
fpiciunturinAuftrihortis,quaminalijs plerifque Provincijs. Aliquot tamc iftic alun-
turquaântevidcrenonmcmini.Sunt&Sylveftres prius mihi ronconfpe&a^de quibus omnibusfuoordine. Sedantequam illarum Jiiftoriam defcriberc adgrediar, quardam de
Ccntifolia ro/a,cujusTheophraftus,deindc
RofaCenti*
eum
fequutiPlinius& Athcn2cns,memine- fiti* runt,prxmittendaeffe cxiftimavi;&dequibufdamalijs rofis.quxpofteaadmeam noti-
tiamperveneruntjdiccndum. Thcophr. ergo Plant. Hift. lib. vi. cap. vi.

fic ait.TeyV
1 Po^cov <sroAAa/ <îa<popa;'7rA>i3 i t*

,
<pd?&w>X!H fciybrnrt,ty rpayCrnnj&i foifonri$

q^xpoiaqtyivovfAict.
rdph-ydp
7rXu<ru7rcA'rx~
<pvXka,rd S\ $G)uid$vX\u,iLa) iho<rd$vXXa y rd y tV TW 7roAA gtXuov vTtaipovra rodrcov hto ydp

.
1
uvcti Qacriv
d ? xaXovaiv hwrovrdquXXa'
t
TrXiig-ct
$\ roiavrd Wi 7rtp) $tXJ7r<zrov<; ovn ydp Xa/j&cL* vovnc; zntr ovYlayyakv^ $vridx7iv> hi? ydpyivt rai 7roA Aa. crpazpd cPe c$bpa rd ivroq w ydp tyvaic, uvrcSv ovrcoci) co?i uvaira fxiv c#toc Ta (Xif
'
'ix,
cfroc, ovKivoafA.uS\ y ovSifxtydXaroTGfA&y&eci9i cv Si to?? (AiydXon; JcwTh yJtXXcoi co rpayy
Vh ndrca. Pliniusautemlib.xxi.cap. nii.Nat.Hift. VMria 8#/i . de Rofa agens fic fcribit. Genera cjus noftri rumgemra Campa- +*?*' fccerecelebefrima, Pneneftinam ilefiam cujus fic ardcnnam. Addidere alij tiflimus colos, non excedentis duodena folia.
M
K
&
Trachiniam minus rubcntem, moxAlabandicam,viliorcmalbicantibusfolijs,viliirimamvcrdplurimis(cdminuti/nmi$
Proximam
ci
Spiaeo-
PaucJC Spincolam DirTLruDtcnim multitudinefoliorum,afperitatc,la"vorc,colorc,odore. Ccntifi i.am vocam ,quc. qui iaiolia,ac deinde numcrofiora. cum fitgenusejus.quam fima fua: terra: provcntu Pa jjarus Icaliar,Graecia: verdcirca Philippos:led ibi np
cftnn
IT,4
Carou ClvsI rakiorvm
Campania
monsinvicinofert,numcrofisfohjsacparvis:undcaccol5tr.ansfcrcntcsconfcrunt,ipt.iquc plantationcproficiunt.Nonautemtalisodoratiflimaeft,neccuilatiflimummaxiniuo;que
fohum
brcviccrqueindiciumcftodoris,fcabritiacorticis.
Achcnarusvcrblib.xv. Deipnofoph. (ejusverbalatineexprefTaaddam.namgrxcum exemplarprar mambusnonhabsojRofarummultaeiTegenera, Theophraftus hb vi.inquit, plurimis in flore quinque foha.quibufdam duodecim, alijs viginri, oonnuliis cir-
& horum
ca Philippos[Macedonia!oppidum]centum.quasplantantexPang?orranflatas,ubicopiofx provcniunt Harum pufilla valdcfunr mtcriora roliarfic enim illa prodeunc,uc intrmiecus aliafint,extrinfecusaha,fcdnccampla.necodorisjucundi. SuaviusoIentquibusfoha<niina,iifcaberelUortexinfcrior.PrafUntiffimusodorCyrenis:quamobremnobilifIimumcft
illic
roficeum unguentum. Odoraci(fimamctiamapudCyrenasnafci,audojesfunclocisfupracitatisTheophraftus
&Plinius.
Rtfa SO./o-
llQTHKt
Centifolia
iatavtta
i.
Herodotus autem in rr4i4,fivclib vm.rofas inMidaeGoTdiogenitihortisfuafponte naf:irefertfcxagcnumfoliorum,fragiantioreodorequamceteras. A tf porro,qu2EapudBatavosCencifolia:nominediciturRofa eafir,ctijuspra?dicli Aupufilla habcre focrores mentionem raciunt,hcreo. Nam ilh Centifoham inodoram efle,
;
&
lia.fcnbunc.Quxaucemapud Bacavosalicur,non modo rcferente N.V.IoanneabHoghelande (quibinasejusplantasiubanni m. D.xxcix.imtiummihimifit, quascumprarvaluifc

fc.
C**f i/ *4tavica a-v*
Ctntif.
B-
tavtca
u.
fcputarcm^corruptaseiredeprehcndijpra^teruniusradicularfraginenrumjprarncftinismajores,& pcrinde fereodoratas intellex fed eciam Francofurti ad Mccnum apud Bakhafarem&CaroIumHoyke Helg.rsfrarrefquegermanos llloipfbannoconfpexi: fcqucnreverd,ex neglecto iIlo,& veluti abjc&o fragmcnco nata mihi eft ftirps , qux akero anno ncmpc xci. circiccr quadragenos flores tuhr, non omncs ramen ejufUcm amphtudinis, fed in nonnullisnumeravicencenav!cenafolia.excrinfecusmajora,intrinfecuspufilla, iraminumlocumexplentia,&,in ipiumcahccm reflcxa odorem autem deprchendi prameftinar, adalbam noniiihilaccedcntem,colorem prancft.naznondiflimilem. Iftius ctia n ft.rpein unam,que. album florem ferat,lv bere ie ait idem Hoghelandus,meproximc fcquenrem magnitudinis , quam albam majorem provincialem diar incct Ulam appcllariait,utiupcnorcm,majorem Prazneftmam. rarius ahud Centifoliargcnus apud cofdcm Batavos inveniri , nuperadme fcripfit Sed
: ,
&
&
Prtncslina
Hoghelandus.prioreahquantominus, hoccft,medix intcrillam vulgarem prarneftimm magnirudmis, .ihoqui.color odor.forma, conveniunt: quodverumcffeexejus plantaabilloM.o.xcii.miiTa lequenreannodeprehendi. PriorisgcncnsaliquorparvaN itirpespoiteaaccepi abornatoviro,eodemquedocro &diligenre pharmacopcco Delphenii, Theodorico Clutio, quarum paucarquardam bellegerminarunr,urpcrmanfuras ipcrem : iequence anno una florem tulit. Nondcfunr, qui PnenefrinamaJbicoiorisinveniriaflerant: mihi certe nondumvidere concigic,niiiforcecaiicquamhoneftusvir Wilhelmus Ofterrat Francofurtcnfis civis unicam incultofuo hortoahc Ilhusflosmult6dilutiorPrxneftina,&:ferealbicans, perinderamcn magnus& plenus ln quononnullaetiam foliaobfervavi mediaexpartecandicancia,
ille ipfe
.
&
P.ofavcrff
cbIqt.
alrcrapurpurafcentia vclfimihscolorisvenisafperfa. AnnoetiamMj>.xciii.floremmilu protulic ca quam ad me Hoghelandus miferar, planca. Illi congcncr eflc vidcrur elcgans illa rofa, de qua honeftus vir'Ioannes Refteau.civis Cos
lonicnfis,iupcrioribus
/
Aucumnahbusnundinisapudmevefbafecic:fevidclicctColoniein fuo horco alcre rofam Prarneftina? fimilcm forma & magnitudine , qua: uc plurimum dimidiacxparcccandidafohahabcrcc,rcIiquarubra,aucterciaduncaxacexpartealba, vclnunc inrcgraalba, modoincegrarubrainccriccommixraconfpicianrur. Ejusprolem fequente Octobri ad me mirtebac,quar prarvaluic quidem,fcd nondum florem ullum dederat, quum
Francofurco excefli. Ilavaflcna, Accipio etiam flavas rofas mulriplici foliorum ferie prardiras exrare: nuper enim Vienna AuftrixadmefcribebarnobilisMacrona, ejusipilfa&ameflcfpem, &al:j feiimilesexpeAioniiU cl:areretulerunc,Meminicertealiquandovidere,ConftancinopoliaHacoscharcaccosquofharti Chat~ facii. dam horculos varijgcnerisftirpibusornacos, qua: cx charta tcnuiflime incisatam afrabre cooftruche, &fingulxfuiscoloribusadc6eleganterdepi6ca:erant, utmagnam admirationem voluptatcm fpe&atoribus adferrent : inter eas erant flavx rofx plena*, ahar ple-
&
rxque ftirpes rarae & elegances.
&
&
Cete r v m
Rofal
ad eas quar prarccr vulgares a mc obiervatar funt,redeamus. Illarum autem

'
vari^funcfpecies.
Pr
a n e st
i,
quam vulgus Provincialem vocat,valde fimilis eft Prior.nec illa mi-
nus alte aifurgit: in folo florc difcnmen eft,qui circirer quadragenis aut plunbus folijs,pauld amplioribus.&faturarmsnonnihilrubencibusconftar.multisftamioibusflr.visumbilicum occupantibus,alabaftroquemultocrafliore&breviorc,quam obcaufam 'Ctiipci rcofe vulgo
appellatur:
PLANTARVM HtSTOR.
appellatur: odorminusfuavis,
LIBER
t.
fff
&albxfereproximus. Hujus genus album floremfercns Baravos invenitur,Ceniitoliaque alba lllis dicitur,de qua iupra. apud ValdcfrequcnscftVienncniibushortis, &tocaAuftria, nullius tamenapudillosufuSj quam ad ehciendam ftillatitiam aquam. Francof urti ad Mcenum quardam ejus ilirpes Praencllims miftxaluntur.Floretcurnceteris iunio,intexdum etiam Maio.
Rofa fine fpinis.
Rofa Cinamomea pleno flote.
iU
X
:
Mv
tibus
fi
dinem,&
ftatim a radice afTurgit Altera virgis,humanam altitudincm interdum xquan- R/i n Jivh umbrofo loco pangatur: uc plurimum vero longe infraeam magnitu- /** folo fertili cubitalibus dunta<at,vel lefquicubitahbus,lxvibus& fine fpinis,viridibus , in va-
tis
&
rios ramos didu&is folia
habet alata,hoc eft tevms aut quinis uni coftx ( quac fubafpera eftj ,conftantia,fufca inherentibus,binis femperintcr feoppofitis,extremo lmparifatisamplo infident flores, oblongis hirviriditate fupernc nitcncia,inferne canelcencia.-excremis ramis futifquepediculisinhxrentcs,multip]ici fohorum numeroconftantes,Prcneftinis majores,
medijqueintcrUlas&rubrascoloriSjiucundiodoris^frudusbreviSjCraflus^DeneorbicuIaris, omnia Ro* matuntate rubcns,inaûale femen,&,ut re&e Theophraftus notat^vwjtw/scut
farumênera,lanugineinvolutumconrinet:radixdura,lignofaplerumque,aliaruminftar,
fubrerrapropagincsinlareribusfpargit.
.
Huiusco^nitioncmacccptamferoCV.D.roanniSchroterofenion.IcnenfisAcadcmi? inThuringiaPrimati,& IU"' rura Ducum Saxonix, Landgraviorum Thuriogiar, &PnnciWiCoburgenfium Wimarienfium tum Medico qui ab 111 Principe Pnncipum pum M.D.LXxvi. Flomarienfium matrc eam nadus,liberaliter Viennam ufque mihi mifii anno hortis Franco- mvmi q retautcm Iunio.Vidictiammultospoftannos inquorundam Patriciorum *** fortiad Mcenum.NecdefuntquiflorealbofeconfpexifleafErmcnt. 1' virgis, Viennx Auftria: etiam ante Aliudejusgenus invcniturnonvaldediflimilibus z. "* quod minores tariore fo- "* * meum in eam urbem adventum in quibufdam hortis cultum, liorum textura conftantes flores proferr,colore pene fecum vini rubri. e P a r i prope Tertia eft magmtudine rard enim duorum cubitorum altittidinem fupe- * fj**; nt qui p"' rancem Viennxobfervavi,frequenribus& brevibusramisdonatam,purpurafcentibus, raris&brevibusfpinisarmati funt: folioruaIa:illisfimilcsquxinRoia,vulgo Canellxcog-
&
&
H^J
nomcnadepta,
funt, hoceft, cxquinisautfeptenisfolijsxqualiintcrfefjjatiodiftantibus
conftant,unohinc,alceroinde,geniculatim conjugatimquefemperadhxtente, unoquein
cacum enexcunce
coloris
fupema parte viridis,inrerna candicantis; flores vulgari Cinamo*
inex rofxfimiles, fed rnajores.&mulciplici pufiiloriimfoliorumglomerationeconftances,

f
quemad*
1*6
CarOLI CLVSl RARIORVM
qucmadmodumalba&Pr^ntftinatodorferequalisinAIbavuIgaripIcnafrtidiimnondum vidcrclicffit, ramecfimulcisannisalucrimus: ejusradulateadmodumferpit, &vivaxeft,

novas virgas fubindc produccns.
E\usn*taU$
Vndc primum Vicnnam allataiit.plcriquedubitant : nonulli tamen ex Tyrolcnii Comitatu origi nem ducere exiftimant: alij e Gallia Mofchate, pleno rubro flore nominc mifTim. Tunc momnibus Gefarcis hortis.quorundamq; Principum virorum & Nobihorum ma,
tronarum ,Sc aliorum qui hcrbariar rci ftudio obleclantur,alcbatur: multo vero frequentioGcorgium rcmpoiteaapud Mag co5 ac Generofos Dominos Adolphum Hermannum Oitcocfc^ttpfcnpac&/patrueles, Haffix Marefchalcos hereditarios fed omnium frequentiifi. mi Principis Wilhdmi Landgravij CafTelhs in amccniffimo cultiffimoque horto UI mam Halfia?,&:c.altius multo,&: fupra humanam alcitudinem (e(e atrollentem , intcrdum etiam Autumnorurfusflorentem, quxtamenflorem minusplenumfupcriore, qua? Vienn*efta liabcrc mihi vifa,& ltoloncs arque ramos roiniis rubences.
&
Rofa campcftris odorato flore.
Rofa campeftris cum fuo fru&u.
Qva rt a
humilis eft &: frucicofa,fofijs illi
qu* album florem
ferr
res^cecalbi.Iongeminores^nequeunquamplanefefeexplicancesêjufdemcumalbavul
ganodorisS,:coIoris,quicamenpluscarneiadm.ftumhabet.Paul6feriusaIiafloret
jP erfimilis-fcdei U sflo-
*ft rrf,
n^forti.
z.reMmp,.
**
SSI*? ^vmrA
^"coforc, ad Mcen " m ,n quorundam Pacriciorum horcis. P unmiim auc m meojud.cio accedere videtur ad Graxulam f Plin.quam lib.xxi cap xxx defcr.b.r
cubicahbusal.quor.aucad
fummum,fed
ranflime.bicubicalibusafrurfrir
firmis,duns,l,gnofi S ,rubefcenc 1 bus,denfi(r mo fpinarum 1 tesconfufoord.ne onuncur fp.nofi ramuli,vir.des,fingul.
vdloWun^cxSS^
fimm florem fuftinences,album
vim.V
conftantem luce* aut Cancll* rofe vulgaris arqualem, capillacc.s guibufdamftam.n.buscumfu.sap,c.buslute.s medium floris umbil.cum occupantibu : fruccusrotundus,brev,s,,n t,ov,r,d,s,deinde plenam maturitatemadeptusniaer crafTa aafol.js
1
odorarura,quinquc
>
gulofa.cand.da.durafemma^^^
nomcnapudBelgasaccep.c (*unncnroofcn&p<mpcrncHcroofcnenimappellanc) Cre med,a oer fcremedia ' P" amb.cum ferraca
JnrZTJr
^,&null.u,fpIendoris radixdura,l.gnofa,ind,verfa?end,c CUCa V,enn am l0CJS r* ferc,m cd.cionbus moncofk Floret a" ,
; '
,
&
Maio,
SfiXTA
Plantarvm
S' q C aI ^ uan
nras, lcn
aui cptcm tolijsfupcrncviridibus, inrcrnecandicantibusconftantcs: fummisvire.s &ra-
^ fpmis ngcnres: fohoru alas rubnrfimilliniSs.quinoui w** ^ni^ n^ ? mfe ne paucis, iupcrnc mult.s r
*'r^l-4
fi-'"^?Z;
LTB. T. Yf7 cu bita,cs criam cx eadem radice profert virgas.virides,
HISTOR.
..nt*
mulismna |cunturfatismagnicaliccsfivcalabaftri,hirribarbatiquc, quales fn roiis rubris fimplici fohorum ordme conItantibus,exquibusdeinde ieieexpiicant magnar, non omnino odor.s expertes rote.quinque fol.js prxdita:,inirio rubrar, dcindc paulatlm rcmittentc &
quaiievanciccnterubed.nc,carnciferecolons,muItisluteisftaminibus,florisumb.l.cum,
quemadmodum inal !jsr ofis,occupantibus:fruclus ruber, rotundus, omnium maximus&

,
pyriinmodumturbinatus.fulvefccntepulpa, inxqualiaalbafcminacont.net. Nafcitur paflim in cxdu.s filvis aliarum iilvarum marginibus fubl.mior.bus dcfcrtis agns pcr Auftnam infenorem univerfam Pannoniam. Florct Iunio , fruttus maturefcit
&
&
Augu(to,& plerumquc tota hieme ipii ftirpi mharrct.
Nonincpte,meoquidemjud^
fa pumila: Auftnaci rttrofcn n* (ptpfcn/ Vngari vero Paragt ro appcllant. fa
<
^%^;*'V
IDaei
xS
Cap.
lxxxit.
rubigcnusmihioftendcbatC.V.Ioan- **'*. ncs Placa Mcdicus & Profeffor Valcrinus, co- BU "' demccenobio, quoPcrfealuperiusdcfcnptam, pri mo ab urbc Valentia miliari,iinc fpinis folijs
'
'
rubi mollioribus, longis farmcntis pcr rerra fpar-
cujusfructum dicebatRubovulgari minorem,aIiasilliadmodumfimiIem. AnfamforteprarbuitPlaca: ut hanc plantam rubumldeumcenferet,DiofcoridisLatinuscodcx,qui capitc dc Rubo ldaro, quod eft quarto
fis,
' ,
libro,hzc vcrba, quanqua,
&
fine frinu tnvcnia-
/*r,additahabet,prxtcrGrxcicod.cisfidcm.
inAuftriacis&pIerifque Ger- *ub.;d*Mt rnanixfilvis fpontc provenit Rubus .llc baccis v 'i* r * five moris rubris , no modo faporis,fed etia odo- *
Cetervm
nsgratia commendatis: Eum Germani infcr/ GzWxfrawbotfier , f ru&um frambotfes appellant:
Ca
pentioresldxum tlTecenfent, dequo Diofc. uc d.xi, hb.im. Piiniusl.b.xvi. cap.xxvn. Nar.

Hift.&lib.xxiiii.capx.iii.inhafcverbafcr.Dit. Idxusrubusappellatuscft, quonia in Ida, non
alias, nafcitur.
Eitautcmtcnerioracminor.rarioribuscalamisinnoccntioribufque, fubarbophorisillinitur, &ignibus(acris, ftomaticifquc
rumumbranafccns. Hujusfloscum mclleepiftUhutm

tulMHt -
exaquabibendusdarur, ubiftomachicislegendumcum Diofcoride: namlib.xv,.cap.xxvn. contra ftomachi vit.a b.b. fcribit. ^ v ^ ^r *

- ,- ,_-
* *
Rubus porro
idarus
hicinhorriscoliturduo)
rum gener iigenerum,rubrovidehcet&albofruciu.

RvBVS SAXATILIS,
d
\ le
flVC
PETRAEVS,
,
Cap.
lxxxiii.
hirfutis viticulis
fubrubentibus, & I* PE quibusbinaauttcrnafolia.Rubo Idxoapler.fquenuncupatopenefimilia,hoccftterna "*"'

teretibus,
in ***'
m non fupcrataltitudinem
fimul cx codem ped.culo nafccntia, rugofa, non h.riuta tamcn, nullifque (pinis horrcntia, valdeexriccintis&adftringcnt.sguftus,deindeamariulculi:iniummisviticulis&fuprcmi3 carum ahs flores quidem fert (fcd cujus formx aut coloris,ignoro, vcrifimilc eft Rubo idxo aut hamih parcs. j demde fructum rubo vulgari aut Idaro minorem, hoc
eft
minoreacino-
rumnumeroconItanrem:etenimbinostantum,ternos,quaternos,autadfummumquinos acinos habec, longe tamcn majores quam in ullo alio rubi gaiere,omnJnd rubentes,& aded iucci plcnos utquodammodotranrpareant acidi& palatogratiiTimifaporis: contincnt finguh iftt acini lrigula granaalba rugofa & inxquaha, a.^ftringentis
>
>
guftus: radix lonec lareoj
(erpit,& Iongas interdum viticulas
humi fpargir, qux iubmde radiccsagunc.
AbundeprovemtinfaxofiscollibusNcubergmonafterioimm.ncnt.bus, fJbcclfilTimo ciuldemnommismonte, cujusfummumjugumpcrpctuanivcobfitum.Crefcit&inalijs n**/ fcopulisquicircacclfiirimorummontiumraL.^.. Ldices funt,non in ipfis moncium jugis. Augufto menle colligcbam maturo fuofrucû onuftum.
Rvbvm
1*8
Kcmirm.

Rubus faxatilis alpinus.
Rvbvm
faxatilem five petraium appella-
mveni aliud enim nomen magis proprium mihi noii fuccurrebac. Ruftici montani Grciitf-er/hoc cil
Xitua&atQr
vi, quia folis faxoiis
& petroijs locis
pctraras baccas
fti
vocant.âj/ajârosTheophranon inepte meo judicio etiam dici poiTet:

.
Gaza humirubum incerprecacus eft QuanquamproximeadChamarbaton etiam accedathumilisille rubusplerifque Bclgicarfilvo-
fislocis& agrorum marginibusincerdum nafcens, baccisfivemorisfucculencis, paucis& exiguisacinisconftantibus, modonigris, modocarrulcis,
palatoadmodum gratis. Occupac ctiam ille mulcos Auftria: &C Pannonix agros,
iti
i
l&nbmhhnt
Gcfnen.
Vngaris fzeaory dicitur vulgaris vero rubus chypke fa&fbdy fzedor; id efl, lerrcftris morus. Notus autem Gefnero haud dubie fuit humilis hic rubus,eumquc in deicnptione montisfracti Idamm appellat. Rubusidxus.inquit, fru&u rubi fere abfque ulhsfpinis, humilis
,
planta, lignofa radicc,folijs rubi vel fragi, acinis binis, cernis, auc fingulis in uno fruciu aci-
Mcminic &in Epiftolis. Simlcrusetiam Commentariode Alpibus.

dofapore, infaxo.
Similem planc meo fuis baccis onuftum, eodemque nomine apud montanos paftores infignitum, ex Silcila: montanis fcopuliserutum, admemittcbat D. AchilksCromerus anno m. d. Lxxx.quemcopiosead metaliicas fodinas Xntfftwhttf nafci poftea f cribcbar.
Chamaemorvs.
C AP. LXXX
II
1 1.
IMte
mitcs Rubos ctiam cenfenda cft haxclegans planta , cujus iconem &hi(ror.
riamnobiscomunicabac C. V.ThomusPenbxus, Londincnfis medicus, furra mcmoraCkfimtmoTtu AngLtana
tus.Chamxmori appdlationc mdira. Dodrantalibvs aurcm pradita cft
viti-
culis.in
quibus akcrnatim cria, quacuorjrarius quinque, foha icabra, malva?, vcl potiiis mori [novt (U vtdtliut primiim aataâltm tamca
&
cumRibesvulgartsfolijs conferre] folijs non valdediffimilia, inquinquepraxipuas partcsdi-
&pcrambitum(ciTata, longispcdiculis inmxa, quiexbinisalisfiveapophyiibuscauhculumamplectentibusexeunt.Sunnnucaulem exornatflosunicusquinq; foliohs cx nivifa,
flj-
gro purpurafccntibusconftans. Fructus mori ftu&\i\[rubivulgarisverirt!) fimilimus (unde nomen) Ced paulo minor, primiim albicans accrbus,poftearuber, exaccrbodulcis: radix
&
utcunque nodofa cx iinguhs nodis paucash";
bras fpargens.mirc
fe
propagans,
& quam lon-
giflimeferpcns, adeoutbrevi temporcmaxifpatiunioccupet. FloretIunio& Iuiij
mum
Kai*hs.
initio:fructusAuguftomaturuscft. Nivofa aperra loca amar, fummosquc
&
Komt*.
montes, &magnacopiainrerericas provenit moncc Englcborow rotius Anglia: cci(ifL;mo, duodecim mihanbusaLancaltria. Angli /w^mpjappellanchoccft, nodo-') fam baccam, a fructu nodisfimili Guftuad:
ftnngit,exflccac,&refiigerat.
.XV
cv V^
l>*
J
Chamae*
Plantarvm histor LIBER

I
I.
W9
LXXI.^V.
CHAMilMORVS NORWAGICA
C A P.
in
Hcnnci Hoieri Medici ,ad przftatiflimum virum D. Petrum Pauwium publicum in Lugduncnfi apud Batavos Academia Profeflbrcm epiftola intelligeba: qui &
doaiffimi
viri
CHamjemoro
fupcriori valde
afEncm
Norwagia &
finitimis regionibus nafci,cx
cjusfrucl:umconditumrubextremumannumM.D.xciii.mittcbac,&:inrequcntisanniIu.
niovirgulas,cumfoliis&florcincercharculasrepofiras.
-
E R a N t autem hac virgarrenues,
digitalis longitudinis , fufci coloris cortice obduclar,
quibus inherebac uncialibus peciolis folia,vulgaris Ribes folijs no yalde diflimiha.fcd magis orbiculata, in brcves aliquot lacinias divi fa , cribufque eminenciortbus nervis aversa parceprzdira, equibusmulcaJvenarad circumferenriamfparguncur, inambicudencaca:c fummisvirgiscxeuncoblongiorcsceriuiorcfquepeciolifuflincncesfingularcmcaliculum.d quorloscmergiccandidus,nuncquacernis,moddquinisfolioliscon(tans,umbilicumoccu-
^^, paullo^.
panribusmulcts exilibusftaminibus albiscumflavisapicibus: florifruclus fuccedit, fragi magnitudine,rubcnsautpallidus, cujusinteriorpuipamollis, humida, mucilaginofa, exilium acinulorum plena.guftu non infuavis. maturicatem adquircre N*t*l.u Paludofis&humidislocisgauderc, exHoieriepiftoladidici, Ntmtm fruaum,menfibusIunio,Quintili,Sextili:abincolisver6WoUc&cernappellari. faculratcs.cum e t e r v M, qua confervandi hujus fruccus rario,quam admirabiles ejus
&
exipfiusHoiertepiftola, cumexijsqua:ipfeannofexco&nonagefimo iupra millcfimum
&quingentefimumprazfensmihiLugduniconfirmabac,fubijcerelibuic. Ex ipfofruclu,inquic,ElecluariumrudiminervaconficiuncquocannisNorwagij atqueo^r4 /**" fictili aut ahcno pcr fc ad mediocrcm confiFinmarchij,in huncfermc modum. Baccas in molles,alieno huftentiam coquunt,nullo alio addito liquorc:cum cnim fucci plene. fint
v
&
morc irrigart non expetunc. Quanquam in delicacioribus funt nonnulli.qui melicrati Fionenfis fquo
fumme delectantur Septentrionales iftt)aliquid affundant.Hanc confe&ionem

:
idoneisvafisexccpcam,&, nccorrumpacurabambienrcacre, buryrodiflblucoobductam, probaciflimum illis adverfusfcorbutum rcme- tmitoam ufui ftudiofilFime rcfcrvant nobilc fane, dium. Etenim non facile credas, quar miracula ifta gens, fola hac mcdicina faciat quotidie: hadenus ceuc omnjno facendum fic, nihil ad hanc efle vel cochleariam illam toc cncomijs Icbracam.vcl becabungiam,vel fifymbnum cardaminem,& id gehusalia, quibus Germani Nordlandtarlongitisad fefeefFerunt. EcmetitdadmirandafingularisDei benignitas,quod Scptcntrioncm remora:,& faediflimismot bis ob cxli foliqj inclementiam miferabilicer fca* tcnti indigcnisremedijsprofpicerevolueritxnimvcrdmorborumcrudorum.putridorum, melanchohcorum,mira hic ubique feges. Idcirco neceflitas miferos rufticanos varia auxilia edocuic,ut nunc vel in graviflimis cafibus pauperculus aliquisaccommodatefibi futffy mearque ucilicer hunc in mo- smhuticoi deri fciat.Ita nonnuili fcorbuticos,quamvis ridicule.camen bene i In vicinam aliquam infulam moris abundanrcm exponunc, ibidemq; fo!os re- '^*g dum curanc. * Iiaos,domum non transferunt,priufquam fanicati fint rcftituti.Tum cnim il!i,quafi ab om-
&
^
.
nihumanitateexclufi/ntxtamen {quodcrcdibilceft)cupidi,morisiftisvefcicoguntur, fiveutcxtrcmorcmediopromiflamfanitatcmrecuperaretcntcnt.fiveutfitimjquautplurimum torquentur.cxtinguant. Dumfy hoc ad fatietatcm agunt.finc dubio intra paucos dies
oppido convalefcunt
.
ele&uario fuo non miniis felicitcr nulloaho alimcnto utuntur,fine ccrtadofi.auccuftodia. Aliquitococurationistcmpore, Ha&cnusHoicrus. utuntur.
Hicme vcro quando id non licec
Se d &illeipfeakeriuscujufdam
Bacciferar,fimilibuspa7nefuperiorifolijs, a
feinNor*
weeia obfervatx hiftoriolam mihi anno m. d. xcvi.communicabac meretur.fruticofa quedam fhrps,que. cW* r o x i M a m [i fuperiore videlicet] inquit.laudcm P fruau,pro fua proportione adeo xmulatur ut no dubtrem terciam Ri- JJJJJ* foliolis Ribcfium
&
bcfii
nigricante,rolijsIatis,diuectts fpeciem appellicare.DodraricaliscftjCorcicepetiolorum
vicisfoliorummodo:bacc2incujufquepediculiapicequamplurim?conjunctarcamquam
_ umbella,non,utin vulgari Ribefio,e multisobIongsracemuhspendences,rubenr,aciduciwiww ^cticfcccun nuncupantur. lar,(aporis valde grati.Incolis
in
Cvm inRibcsvul^3rismcntioncminciderimus,fignificandumexifttmavi Auftriacas& RihivtL

Stiriacas alpes ejus
quoddam genus alere,mhil,vel quam minimum a vulgari differens

.
fru-
V**
"
*
V. c1:utamennonacido,fcddulci. majore fructu Iiccr actdi f aporis ut Eft prajterea Secundum genus amplioribus folijs vulgaris:hujusenim flos vartat.quiaqui in vulgart herbacci colons eft, tn hoceleganccrrubet&puntceuseft.Anhuicfimilisquam N.V. IoannesBoifotinhorcoBruxelhsalcbat?
'
&
Rtki wrf-
*%" "
^,
^.
MittebatetiamannoM.D.xxcix.aliudRibesgenusexAngliaacceptumadmeN.V.Ca^ rolusdeTaflisveredariorum Antucrpixpratfcaus, quod uvarCrifpasrubrofruauappcllarione infcripcum erac.Poftea camen e Iacobi Gareci epiftola Londtno ad mc mifsafruaum cft ) vulgan fiferre incclligebam (mcus eaira frucex florcs quidcm culic, deindc corrupcus milem,
w^M^ u
.Vv*
,
j.
llCf
Caroli clvsI
Berberisvulgaris.
Ribes vulgaris fructu dulci.
&
/
?
XiWf *S*-**
Qrtfitsrls
milcm rem ut
paullo mnjorcm, confcrtim

,
tamen in eodem pcdiculo non nafcentem/cd fmgula;
in
uva
crifpa,
C e rt
anno m.d.xciiii. Leyd* confpiaebam Grofiulantfgenusamplionbusnigno-
frma*0bfcr
tUutfHf^
'
nu u as) brevcs & vulgari multd infirmiores,pr?cer alias inertcs & longe breviores fparfim ra^^^miscorticecxfufcopurpurafcentetc^
nbufqjfolijs.fp^
lorcmcontrahicpcnndeacnonnuliapruna. AtqueideiTearbitror,quodpaullofuprafignificavicxAngIiamiirum. # Gtpfiiar** Vuiorafistamcnênusctiaminvenituruberiusnafcens, amplioribufquefoliis&majoribusbaccisprxditum. &u RibesvlVngari porrovulgarcmrubrofru&u(namqua:nigrum fertilliseftignotamultbautem gatmir^tr maeisauaraibofrudlu prxditacft, mihipaucosante annoscum Grotfiilariafrufluobfcure purpura(centccomunicata;4^/f^r;^/îdtit,minoremmannamu xii1dam,tefteC. V. Iacobo Dalechampio , hunc fruticcm & Groflulariam five uvam crifpam Uh Tbtfyb. vuIgarcm,ThcopIuaftocognirosefrevolunt&*wnomine: an veroGrofTulariaeharcappellatioconvcnirepofllt, ambigo, quandoquidcmTheophraftusnuliasfpinas/cr^ (qucm Gaza Aequumincerpretatuseft)tribuit,quamnom &accuratifiimusfcriptorhauddubienonpr^termiiifret.jusverba(ubjungam utfuntIib^
.
m.Hift.Plant.cap.xvii. ^ZMfv&b fAiv>X%\>%v rdhbyovb /uiv^wzbg.bî fifau$'im 3\%j tocartp dvd fAicov bv rb af-3-o; %?ri7rop$vpiu ârfi ohc*yrbtyH Tt \t&miu>v Ww>cv(mip Tivwtû $\ i rd <Pi/'AAa te*nfbrtpa :u Xvbnpct ^ rdg pu&û^rb tevxby.
'
Rihes legi-
Urn.ArnbZ.
DERibesautemlegitimo,Iibcnteracquiefcofen^^ temejusplantaminmonteL)banoobfcrvavir,utipfehb.n.cnp.xn.fu?perealocaPercgri.nationisfcribit.Legitimum,inquit,Ribcs Arabum iftcinveniSeptembrimenfe,tamquani

primum,&prarterannitepuscrumpens,fineflorc&fcMiiinc,duobusduntaxatfolij
rj,hirfutis a orbicularibus,Petafitisfoh^^
fis&no minusfucculetis,quam ipficau!cs,pcdiculisinh^rcbat:equibuscaulibusfic(quemIfMtaUs*
admodumin
Halepoconfpexi)Icgicimu RobRibesSerapionis.Gaudethumidisk)ois,craf-
famhabctradiccexnigropurpurafcentemjlongiufculajugofim^mcUrva&flcxuofam.farisingratifaporisrcaulcSjUtprxcedccecapiteadnotat^p^ne cubicaleSjhirlutos.uncia craflbs, viridcs,infcrne(utctiam Scrapio prodidit)purpurafcentes. Antc lpium porrd,criam illoipfb
IocoobfervabatPecrusBelloniuSjUtapparetexhbro, lnquodeConiferisarboribusagic.
Berieris
vul m
Cetervm pcrVngariamj Auftriam&vicinasProvincias,
frcqucntiffimus
c
etiaixi cft fpi-
BOU19
LANTARVM
f O
R.
B E
Spina appcndixPlinij.
i.
121
^
nofusillefrutcx, quiinofEcinisBerberisappeL- Nmin*. htur y GcrmavtisttycllGa\hsE(pincvrnetteJta\\s

Crefpino y V v\gxx\$ irom barbara> bcfaij [oska 3
pata.
hoc
eft^vinumbarbarum^&arborcaacetofa^riuncuHadrianusluniusvireruditiflimus, &:alij
docti,
Spinam appendicem Phmjcflecenfcnc.
Ego^tametiiillorumrententixfaciiefubrcriberc
pofTem^retinentmetamedubiumquardamnoxx peculiares manifefta: in Crefpino,five Berberi officinarum,qua: in Spina? appendicis hiftorianonfuifrentprxtermifia:, fieamintcllcxiflec PIinius,nempe flavum lignum.&magis flava radix,etiam ad tingendum apta,deinde trium illa-
&
rumfpinaru adfingubs nodos perpetua feries. Sic veroegoexiftimo, Spinxappendicisdcfcriminiis bellequadrarc camSpinam, v qua:paffimtonfilis,pra:fcrtim apuddiligentes& ptioni
spixaappen*
non
dixFlm ^'
implexaêxtimashortorumorasambit^rubcntibusbaccis fcecundas, quamGcrmaniag&c*tt/N<^>^ Galli Attbeefpine, Vngan Gala^wya fa appclhnt: vuIgusHerbariorum Oxyacantham nominac, Pr ^ter. vero multipIicesficuItatcsBcrbcris ^rberUvuU v *t* r aCHlr q> vulgaris,qu*officinis notx funt,& a C. V. Mat- 'J * ^yfchiolo defcriptis , hoc fecrccu ab amico accipie$
^curiofoshortorum mBelgiocultorcs, maccrie
bam: vinum album tenuc, in quo medianus illc

cortex qui incer extimum ligno adharrcncem cft, Uneopanniculoinvolutus", pertriumhorarum fpatium maccratus fuerit, mirifice, fi bibacur, purgare.
&
Clematisdaphnoidislarifoha.
Mamum
Iftiusporro Berbcrisgenus,Afchafenburgi ad quinis fupra Francofurtumilianbus, B"*<>*
Q>
'^^2*^
^*!b
l
invcniri, cujusbacc#fivcacinigranisinteriori- **"&
buscareant,adcondiedumprocuIdubioaptiffimi,non modointelligebam,fcd magniicjusfruticcminculcohortoIoannisMulcrdiligctifljmi Phamacopxi &ciVis FrancofurtcfiscoTpicicba.
L^
Clematis. CLematiDis duo
Ca
p.
lxxxvi.
generafacitDiofcoridcs, CltmstiA &divcrfislocis ddciibit. Prior a<pvcu$\c **&*'***

^
cognominata,vulgoVincapervinca,quonomi~ "' ,w, ncctiamabipfoPlmiovocatur quilib.xxnu. Nat.Hift cap. xv iEgyptiam quoquecognomi- cim*tk
,
'
narevidecur.Ejusautcmbinxfuntfpecics: Vna 1^"* vulgacior,c#ruIeo,ucplurimum, florc, fedqu# cum etiam variac,ut niicalbus, nunc fubpurpurafcens,qualem apud Allobrogcs fponte nafcen-
tcm intcrvepres obfervarememmi, prarfertim circa Laufannam, eumq; intcrdum aliu florem mcdiurncomple&entem: Alteralongeampliohabec folia, crafliores viciculas majorc(q; florescolorec#rulcos:eafpontenafciturcum multisHifpania* locis cum in Narbonenfi tiallia; magna praefertjm copia circa Mompelium. Altera Clcmatis a Diofc.Iib.i 1 1. Plin lib.xx- chmatidu
ra
,
ini.cap.xv.defcribicur:facultatescnimabutro-',//fr w; v^ YHtlH Auctorerradirarconveniut. Hujusvariagequc ncrainBclgicis hortisaluntur peregre acccpta, quorutn candem coloniam in Auftriacos hortos
'
'
Ad
criamcraduccbam. corutnautem cIaflcmnondubiumcftquinrcfercndafitvulgarisillaomnibus quas

3
adij Prbvinciis^pIantajVicinisarboribus&fcpibusfcfeimplicanSjCraffis^rugofis, lentifqtre farmentis, folijs quinis cx uno nervo f rodcuntibus, guftu acnbus , floribus albis ; multafta-
mina
m
UI
*
I'
Carolx ClvsI RARl ORVM

I
Ocnucis alccra.
AtrageheTheoph,
mina ex umbilico produccntibus, odoratis, quibus fuccedunt rotunda capita fcminis fitnul
congefti,&capillaceacomaonufti.
#
*W Th "
fh ntkflvtfir.
Hanc rcihcrbariatpcritiflimus AnguillaraaT/5>tw,cujusTheoph. Plant. Hiit.lib. v.

cap.x.meminic,c(rcccn(ct,cui!ubensaflcntior,infupcrPliniolib.xvi.cap.nii.Natur.Hift.
*&9-
VitisfilvcftnsnomincnotamfuîTeaftero.utetiamcuilibcûtriufqueScnptoris^crbaconfcrcnti,facilcapparebic. Nam Thcophraftus in harc verba fcnbitî/poicTj <pao-tv>api?ovrAiv ck tjjWi^m t>T v^drpayim*te?M,uwtiiMrnuv. rovro \ k' ro SivJpov ouoiov tT >7rAp dVicfacarip zuilvu '^ rSro dvaCaipit yrpU rdSivdpa.SiiSi tw i%dpa* 6k rourm tz-onJvrl Si rpuPliniusvcro, Teriturergolignum ligno, ignemqueconcipitattntu, exciwarov ck picntematcriaaridafomitis,fungi,velfohorumfacilimcconccptum. Sed nihil edcra prar-
Mm-
Homina.
ipfa iUntius qux tcratur,lauro qua: terat.Probatur Sc vitis filveftris , aliaquam Labru fca, edcra: modo arborcm fcandcns. RuclliusaGallis Viornt<\\Q\ fcribit . Germani tyntnappcllant. Illius farmcnta ego in Pannonia confpicicbam brachiali craflltudine , nodis carenna, cre&a, rimofocorticevitisinftartcda.haftaTinterdumlongitudinefubvaftisarboribus, Zc
latc
&
ramos fpargcntibus,quibus
fc
implicaveranr,crcfccntia.
pi&fflv$fir>
tt.nUS,
ntkfilvtfir,
J),
Lib.xxiu.cap.i.Nat.Hift.aliamadhuc Vitcmfllvcftrem proferta Labrufca diftcrcntcm,geniculatam,rimofocortice,baccisrubentibus,quamfiquisdiligentcrconferctcumVitcfftveftriDiofcoiidis,unameandemqucftirpemabcisdcfcribicompcriet.Eam
Plinivs
c
:
.
SJr
citmMtid.n m
ftcuitxits.
aurcm PliniusefTecrcdir,quam vulgusTaminiam uvam vocar. Clematidis porr6altcriusfementritum,pituitam bilemquedetrahcre,inaquaauthydromelite,foliacjusillitalcpras purgare, DiofcorideSaucToreft. Plinius,ucdiximus, oravimusLibro,prorfusfimilesfacultateseitribuit. (| UCramem
eo
CLEMATIS ALTERA
BiETICA.
Cap. lxxxvii.
CUmstisaltita BtticM.
P
_.
hoc Clcmatidisgcnus,& a ncmine,quod fciam,ante quam ejus hiftoriamevulgarem,obfervatum. Longaautemhabecfarmenta.lcnta&ramofa, binos
Eregrinvm
cft
perintervallacapreoloscontrarijs femperinterfepcdiculis nafcentes proferentia, quibus fruticcs fcandit: folia pyri fere,minora tamcn, dura, vindia, in ambitu invicinas arborcs
&
cifafiveferrata, acris
& fervidi guftus,fingularia in fingulispediculis
kd plurimafimulcx
clavicularum alis prodcuntia: inter qua, cx utroquc farmentoi um latere pediculi exeunc, caliculum Tithymali cavcolis fcu labcllis fimilcm f uftinentes.cx cujus mcdio exilit capitulum ex multis feminibus miho arqualibus conflatum, quibus infidcnt oblongi cincinni, &C
albarquodammodo villofarplumular.
Hanc
'
Plantarvm
ru
HISTOR. LIBER
Hanc
ftirpcm
I.
Clcmatis altcra
123
s t *U^
Bartica,
qujnco fcxagcfimo fupra millcrimum &s quingcncefimum,inrcr Afindum (vulgo Me~
&
primum invenfebam anno
dinAStdontaz^cWimvd) &Calpen, fccundiimflucnta, vicinasarbufculas opericntem fuo pondere depnmentem : dcinde alijs Barcica; locis, Ianuanojam fuos cincinnos explicantcm. o n dubium eftquin ad xtejuetTtfa, cujusDiofcorid. lib. n 11. meminit, refercnda
&
fic.ciim
& forma & temperamento Gcilli valJ
defimilis.
ClEMATIS CjERVLEA PANNONICA. C A P. L X X X V I I.

I
TA
hajcfruticibus fcfenon implicet, ut fuperiorcs, fcd fatisfirma iit, ncc
m ets 1
adminicuIisegeat,CJemacidistamennomea impofui, quiaejufdemefttemperamcnci,

florem purpuree. Clcmaridi ferc fimile habec.
&
affurgicfar- clem.. mentiscubitalibus,rcc"tis, duris, lignoiis, ful- nmic* C4T&
Qvaternis auremvelqumis
vefcentibus, quadrangulis, ftriacis, quibus /mjWc* multainnafcuncurfolia, afclepiadisparnefolijsrefpondencia,
binafempennter feoppofi-
ta,qux initio fefe invicem amplctencia,foiliculi, aut tumentis velkula: formam cxprimunt.deinde expanduntur,lata, venofa, noa valdedura, fervidiguftus, queu.admodum,
Clcmatis carrulca Pannonica
Flammulaj Matchioh folia:extremisfarmenquibus divifa funr, fingulares propendenc florcs magni , quacuor
tis
&
latcralibus ramulis
folijs crucis in
formam decufTacis conttances,
dcorfum nucanres Clemacidis alcerius purpurexfloruramodo, mucronibustamenexterius nonnihil reflexis

,
ekganci ca?i uleo co-
loreforis.farurariore, intusdiluciore pra?dici,
nonnihilodoraci, meditullium occupantibus mulcis ftaminibus villofis cx flavo purpurafcentibus quibus fuccedit femen Puliatilla; femini fcre fimile, in rotunda capitula, &. vc:
Atragena-glomerato frudui fimiles congeftum , longavillosa, reflexaquccomaexornacum nuHius acrimoniajparriccps:

luti pilulas
,
radixfatiscrafsa,farmentitia,mulrasobIiquas fulvefcentes fibras fparg-t, permde atque
&
Clematisaltcra purpureo^flore. Caulesfivc farmenta fingulis annis ad radicem ufque marcefcunc,& ineunte vere novella/requcntioraque ex ipfa repullulant. Invcnitur (ponte nafcens in pratis circa
n,*!.
Stampfcn duobus
ulcra
Pofonuim Vngaria;
miliaribuSj&alijâdDanubij ripas ficisfupra
Pofonium, medio
fereitincrc
mtcreamur.
bem&Tuben,
ubieciamlcgicimamrubiani fponce crcfcencem Icgcbam. Florec Maio luniojfemen macurum eft Augufto
&
Cvm
primum Viennam
Auftria: appelle1 1
rem anno videlicec m. d. lxx
illius
(emcn
mihi communicabatdo&iffimus
Aicholcziusejus urbis Medicus
vir
Ioanncs
& ProfcfTor
kmap-
pubhcus, Clymcninomine,quoetiam ego (pbnta nondumconipecU)adamicosinBclgicam mitcebamiexeoprognatarplant* fimi-
124
Caroli CLV S
Flammula
Matchioli.
ARl
ORVM
lem appcllationem
lil U
ifticrctinuerunt, licetanno
fequente,cum Maio mcfc, quibus dixi locis florence deprehediffcm, feduld amicos moncrcm,
fed alceriusplanc*, quaradClemacidis alccriusgcnus aliquod verius referri dcbcret.
fuiffe
Clymeninon
femenquodmiferam,
TUmmnU
UnttkxoU
CIemacisilIaaIcera,fiveFIammula MarchioIi,cujus modo memini,aded freques in Auftria inferiore& Pannonia, ut nulla: fint ccdu$ filvar,pra:fertim circafluviorum in Danubium dclabencium ripas, illis tumcfcentibusinundari fblitas,quar ea non abundenc. Duoru vcro generum.ab ijs qui diligcncius obfervanc,eflc deprchendicur. Vnaenim farmencarubcfccnria habcc , quemadmodu foliorum nervos pediculos, prajcociorqj cft, odoracu ferc florem. Alcerius aucem farmcnca cum foliorum pediculis virefcunc,& florcra fcriiis proferunc. Humanam verd alcicudincm urriufque farmeca uc plurimiim fuperanr,& fingulis annis nova, eaq$ frcqucntioraincuncc verc (marcidis &corrupris prioribus) renafcuntur Huic prorfus fimilcm mihi nacam memini,fcmineabamicomihimiffo Clcmatidis flore albo plcno appellacionc An verd calis reperiacur, mclaccc; mihiccrrcnunquam videreconrigit.
Cetervm
&
&
&
Apocynvm,
Apocynum i.latifoliura.
Cap. lxxxix.
STirpivm quxad Apocyni

:
hiftoriami Veteribustraditam plurimiim acccdcrcvidcntur, cria obfer vabam gencra quibus quarcum ad-
&
dipoceric.
APoeynom T.
istifiliHm*
Primi
ftipespollicaricftcraflitudinc, brevis,
cincraccocortice tc&us, in plures alas five ramosdivifus,quilicctlctifint&viminei,rar6tamen vicinis fruticibus fcfe advolvunt aut implicant,fednuIJoadminieuloegcntes,perfefubfiftunt:folia perpctuo gemina inter fc oppofita,ad fingulos ramorum nodos adnafcuntur hcdcracca forma,molliora,quam vis fatis carnofa quU , busvulfisaut fra&is, cxalbo pallcfccns fuccus
emanat:flospufillus,aIbus, Afclcpiadinondiflimilis, cxalarum finuquafiumbellatimprodir,
Frudum nonobfervaba, fcd Afclepiadisfruui

parncfimilcmintelligeba:femcncertdquodhoc
nomincaliquandoadmemifTumfuit, Aclcpiadco par crat,planum,in medio aliquantulu intumefcens,nigru,aIbainreriore pulpa quod terrx comiffuro,non cftnatum.Plantam autcm ipfam
,
radiccpingui/ucco turgida, fragili accipiebaaCV.AIphonfoPancioSercnifs.Fcrrariar DucisMcdico, &Acadcmia:Profefforc. Vidcbam deinde Caffcllis apud Uluftrifs.Princifatis crafsa
&
pem Haffi$&Cattorum AVilhelmum,&Clarifs.

viros
Camcrarium & Aicholtzium, fed &ego Vicnn* Auftriar alcbam,hicmc cjuide folia ibijALTERVMamplexicau]ecft,vicinispcdamcntis
cienrc,illiusautcminclcmentiatacilefcrcntcm,
Apocynon ti mûjfsfohS
fcfc convolvens multis longiffimis farmentis,
quibus ctiam praralcarum arboru (fi vicinas nancifcatur) cacuminafupcrat.-funtvcrdcafarmctadurajhgnofajcnta.fraduinviftajutilantiscxfufcocolons,multisnodis,fivcgcniculisdiftinda:equibusbinafcmperfoliacxadvcrfonafcentiaprodcunt,dura,fupcriorisfolijsnigriora,rault61ongiora,mucronata,plurimif^ vcnis trafvcrfira ex nicdio nervo oricntibus infignita^qucmadmodu Ncrij folia^non tamen
adcd
'
^ c/p *r A' V 1'LANTARVM

o/ VApocynum r.anguftifolium
i
HISTOR.
LIBER
,
tlf
adcd angufta neqj dura,latco fucco plena. FIcA

rescxcremisramuhslaceralibusinfidetquaterni,
qumi.autplures Afclcpiadis nigraflonbusforma fimilcs,multd tame majores colons nigri ad purpureutcndentis.cuinomhilvJnditatisadmixtumfic,quaIisfcrecoIorin Ariftolochierocundar pnons Polyrrhizi flore nigrO , confpicicur. Hisdeinde fucceduncoblongar&torofarfiliquai Rhododcndri filiquis parne limilcs , gemina: ut plunmum &exrrorfum aliquanculum inflexar, fivc divaricatar deindc mucrone rurfum coalcfceces (quod PlirtiushisvocibusdivifoaCutoin, ,
&
,
celligcrevidctur) quibusdehifccntibus, femcri apparetpriori majus,& plenius.multalanugine,
ut Afclcpiadis fcme,involucum:radix longa, farmencoia,lacefe fpargens, fubinde germinans*
&
Ejusahafpeciesper omniaferefimilisinveni- Aft ti.os* cur.fed tenuiaribusramis,muIcoqueanguftiori- i umftl Jr--
busfohjs,nominustamenvindibus&nervofis.
VtraqueSecudigcnerisfpecies,femineexItalia accepto mihi naca eft.cum in BeIgio,tuVicnneûftria:,perennifqicft,deciduistamenhieme foIijs,lcrius flores producens, quam ut fruclus ad maturitarem (qucmadmodum Rhododen-
<m *'" r"'
&
dri) pcrvcnircpoflec.
Tektivm, longis,tenuibus&frequctibusfarmcntisproximaqua?quefcandic, multiplicieircumvolutione ar&o nexu illaampleaes viridibus,geniculatis, folijs hedera: moHibus, fubcineracei coloris, lafteo fucco, uceciam farmenta, aded rurgidis,vc vel leviffimo vulnere no mimis l>copiose.quam ex quovisTichymali gcnere profim.Iacifohurn. liac. Florescx alarum finu raulci umbella?fere in ^\v^\ ** moreprodeunc.candidi.parvi, quinq; folijsperv ,Vf nd cac Afclepiadisfloresconftances:hliqua:pr$y lanugine plenar, v *J^tcrca fimiles, mulco tomento ^ * ;Uaiemenoa:uIcatum,pIanum,excincraceofufcum,Afclepiadeofemimpar.Moleftiflima?func hujus radicesjcma: farmentofx fibrofar admodum , eadc fcre craflitudine longiflime hac illac ferpunt,& late vicina circu loca occupant,candi-
Apuync
"&#
&
Apocynum
rf
&
&
dxaliaqui&ftagiles.adedtamevivacesût.fivel minima fibra fub ferra lacens oculos illa eruencis efrugeric,proximo veregcrminare,& vicina loca occupare confpiciatur. Itaquc, non miniis exofa
harc planta rei herbari* ftudiofis,quam Ariftolochia: clemacidis illud genus , cui vulgus Sarrace*
nice.
cognomen impofuic.Hujus cauliculi & far-
mencahiemeexarefcunc
& pereunt,
fed novtf
*.
verealia&frequenrioragefminanr. Iftius filiquas feminc plenas, paucos annos poft mcum ex Hifpanijs in Belgicam redicu, cum aliquocalijsfeminibus&plancis,Pinciavfquc miht micccbacopcimusvirloanncs de Ioigny Fabricarum iftic Prxfe&us, hifpanicainfcriprione ad-
\ dira, qut trepapor los arboles,

:
hoc eft, pcr arbores
repitrpoftea radicib p adcd multiplicata eft,ut ne-
'moefTetinuniverfoBelgiorei hcrbariz ftudiofus,qui ea ex fuo horto penitus eruta n6 cuperet; Cbtervm inregni Valencini &Narbonenfis Apuyn, Gallia;maritimis,prcfcrrimlittoreiIloquodin- '*"/' terVolcarumftagnum&majemedicerraneueft, C*yfeAvf^wv *^.\-A\-Jb* Convolvoli genus herbidis locis obfervaba, proximedcfcripto Apocyno non multiim diflimilcjcumfarmentofis ramulis, cumfoIijsqua:magisquideorbiculaca,in mucroneramen H<C'T defincncia,cineraceicoloris.Totaecia plancala&co fucco prargnans, vicinarum ftirpium tauliculis fcfc implicans,cuj us femcn mihi nonconfpe&um.Ej us auccm iconcm.qualis iftie
*>1
&
florens

i.latif.Scammonea Valenc.
florcns&fine radicc a
oculisfubijcerclibuic.
me
leda, ftudioforum
refcrendara acerrimi, exacenfet Fabius Coluna V. C. minandis ftirpium notis, judicij,plantam illam, quamquorquot de re herbaria commentarios
Se d etiam ad Apocyniclafiem
&
Afckpitu ni
T0JiQr4>
hadenus fcnpferunt,proAfclepiade,nigro flore,

exhibuerunt. Confulat Le&or ejus hbrum cui
titulus <DTTOBA2ANOC,cap.de
Acocyno.
mxoxvrOi.
ts V;
veterum porro ApocynuâVojatfoi>,quod Diofcorides etiam a nonullis wvoKpapGw appcllariait (differentcmtamenaCynocrambc, dc

quapeculiari capitc pofteaagit) refercndac hae plantxvidentur: fedprimaomnium maxime. Sunt qui 7npi7rhoxaâq nomine omnibus Amplexicaulium generibuscommuni, appellent. Mompellianis Quartum genus Valentinis
Ad
Sc*mmont* ^ Valtnttn* fr$
&
Scammoneadicebatur, plurimiim tamenalcgitima Scammonea diftans.
Moptiltwm^
jipocynifs4*ltattt.
pLiNivsApocynifemineexaquadatOjplcu-
reticos &omnes lateris dolorcs fanari tradit lib.
xxiin.Nat.Hift.cap.xiperniciofumautemek fe hunc frucicem canibus , & ommbus quadrupcdibus, incibodatum,&ipfc, &: Diofcjides
*
Lupulus.
fcriptum reliquere. Prioris fane,quodhoccap.defcripfi,Apocymui Cattorura nipericulum fecit in canibus l\\ PrincepsWilhclmus/ecit&arfenia,aconitiLyNeco&oni,cjuod vulgo Napcllum yocant, rij:fed nullum magis prefentaneaperniciem adferre deprehenfum clt,hoc Apocyno.Id aute fa-
&
dumeftabipfoPrincipeannoM.D.xxc.prefenLautibusciusMcdicis Mauritio Thaurer
&
rentioHyperio,ciim experiri vellet.an Silefiaca rcrra,qua: apud Strcgam eruta,easfacultates advcrms vcnena obtinerer, quales,qui vcnale proponebat,habereaffirmabat.Quotquotautecanibus,propinato veneno,tantunde terre in potu
datueit,poftaliquot fymptomata reftituti fiint:
quibus vero terra non cft exhibita, perierunt, ac qui Apocynum hauferat, omnium citiflimc.
hujus fibri porrd calcem adijcicnda puravi,qua:,dum Salmanticatvivcrem,de LupulifiveLupifalictarij (ftirpis ctiam amplcxi caulis) facultatibus intclligeDam,non adfcripra ramcn
cjushiftoriayjuxdplerifquetradiraeft.
lupklifMtih
Ad
tA- k *1
Vulgus ergo & vetula: Salmanticcnfes , fepe-
MfM.
numerdmedicinam empiricafa&itare folit$,ad curandam alopeciam a venerea lue natam , hac

rationclupulo utcbantur. Ejusradiccs pondcre libra: unius probe lotas a fordibus rcpurgatas, per no&cm in aqua: libris oc"to maccraoant: poftridic in illa ipfaaqua,lcnto ignc fumi exper-
&
&
1*
te,adtertia: partis
confumptionem coquebant,
fi
vclctiam ad mediam partcm,

alopccia.
vehemenseflcc
:
Decodtionem fcrvabant in ufum
ejus
uncias ok> manc zgris jejunis propinabant, deindcftragulisinjectisfudorem provocabar. Ad*
dcbant interdum
auttres,
apij five felini hortenfis ,
duas
& graminisaliquot radices, nonnun*

agigartis mundatas.
quam etiam paffas uvas
FlHlS
LIBM
v
*
I,
'
CAROLI CLVSl
\t-j
RARIORVM PLANTARVM HISTORI

LIBER SECVNDVS. Rborvm, Fruticum, &
quam priorc^ libro complexifumw
pibut,
^
Sufruticunuabfolutahiftori^
:
hocfecundo, dcjftir-
qu& bulbaceaauttuberosa conftawL>radicc_j, agemus,
quarum magna parsftorum elegantia f$ varietate omnium oculos adfe allicit, mirum in modum recreat necpoBremum locum
*
&
intercoronariatobtineredebet.
A liliaceiyerogenew plantisôb earum

J3
magnitudinem tffiorum pulchritudinemjnitiumfaciemus.

TvSAl,
fivc
LILIVM PERSICVM
Ca^
i.
aut ctiam ampliore affurgit 7V- Tuf*i hiflt/d/interdumcaulc,firmo, crafToinrusfun- '** gofo, viridi.rotundo quidem, fcd ad cubiti alti-
BIcvbitali
tudinem ftriato , multifque liliaccis fcrc folijs nuhczquali, modo confufb ordineeumambicntibus,cxornato,elegantisviridisfplcndentifque coloris,fed factidi odoris,&quafi hircini,
nares etiam procul ferientis

caulispedali,
iocm lllc deindc
nonnunquam etiam cubitali, fuprafoliaemicatlongitudine, nudus& finefoIijs,nequeftriatus& viridis, fcd kevis &purpulafccntis coloris, qui ramen in fummo totidcm
pameinangulosdefinit, quotflores fuftinebit,
nempe binos,ternos,quatcrnos,quinos, fenos,

aut plures,Omnes vcro quafi zqualiter,fcd contrano fitu nafcentes , fingulofque inter bina folia, mferioribus longe minora anguftiora,
quah fcrmelongitudirtepropendctes
,
&
eleeantiffimo fpectaculo fupra florescaulisdenuoattolhturdodrantali plcrumque,autmajorcam:
phtudine , folijs cxilibus anguftis onuftus: nonnunquafuprafloresnulluscauliculuseminet, fed conferta dunraxat anguftoru foliorum Coma: intcrdum ctiam mihi nati funt fupra florcs
&
non unicus cauliculus five ramulus,fed bini,

*
tcrni,autplurcs fuisetiam
folijs flnguli ornati.
Crevit porrd Viennar Auftria: in meo hortulo anno M.D.xxc.atqueetiamaIijs,pIantaundenis, pluribusve autpaucioris floribus prarditaj cujus Caulis fupra fcptcnos arqualiter propcden-
î
=-.-
-.:
tesdenuonudus.quafidodrantalilongitudinc
afliirgens,rehquosfloresfingulosmterfolianafcentcsprotulit, longa, densa, &muIrifidar,/-,//,rr aha fohorum coma fupra eos fusa . Sed lntelhgcbam ab his qui aliquotannis U Conftanti- f>JflJ m nopoli hxfetanc , caulcm nonnunquam, fupra priorem illam florum arqualiter #f *"*"*
&
propendcntmm feriem,dodrantah longitudineattolli, aliamque florum ferie geftarcjaliquando etiam tcrtiam,ac tum demum foliorum comam fupercminetem : eas vero ftirpes unicum florum ordincm fubfequentibus annis plerumque ferre obfcrvavi , ut pcculiare genus non fit cenfendum,fed Naturaduxuriantisquidam duntaxatlufus,licetmihialteroeciam annoduplicem florum feriem geftarc fimilem plancam meminerim.
Habuic
.
12 ft
Caroli ClysI rariorym

v Tufii fivc Liilium Perficum. il
~l +
Tufaicumfemine,
TufaMnX*.
Mf.
Habu.taurem yicnnenfisquardam patr.c.a.cujuscaulis fupraterram planuspedali londtud.ne extabat deindc m b.nos ramos findebatur xquali longitud.ne
;
&egoannononagcfimofupram.]Jefimum
tes unden.s flonbu* onuftos,magna eriaia fusa fupra eos foliorûm coma habucrum
excrefcen
:
& quineentefimum
fimilrc
nlwc.k
X-
''
SSwSS
TufitixiX-
'
"^ VCfd Plan " h0C CCla 4ecuhare habuit, q oSeSu&;

xxcr in Amrlf*
At quz V.enna: in meo hortulo obfervata eft 7*/" planta dum anno m.d
b.nos&fcptuagenosfloresprotul C
r.t.Habuerunt&al.jfim.Iesintcrdum;in^^^^^^
nagna De. ommum rerum
^w^vaeo^^SfcS^SS
ruritatem
&
Plantarvm histor.
tuntatemexc,dan::fu^
pliciifcrie
liber n.
Vlb
(raemin.oinas&amphdslibraspcndcncescrucrejcolorcinmrdumalboônnZtum ctiam purpurafccnte, plcrumquc aucem palhdo, fcecido admodum odorc, hircumquc
u?i
m uuguhs.anguhsd.gdla.quemadmoclum in Ln.fgencr.busiul.p: co^ m bufque planc,s.Rad,x bu bofaeft,crafla,ex magnis, craflls, & fucculcncis fquamiscompafti
C CcfoIijS nccflorumformaafupcriorediffcrcns: ICi ' r nam &Ulnsincxcremala:yis&iiudicaulisparmarqualitcr fcrein ambicu nafcentes,finilofque inccr bmaansufta foha fuftinec , uc, iupenus , fed color var.ac, ncc uc in
^mS^v?S?^r
^
&
*****
vcl vcrius pallefcens, fcd rubec,auc fandaraca: fandicifq; chxi chclarum fercrfcx eciam lac.s mucronacis foliis
flav us
pnrccdcnm
inftar aftad
colorem
rcfcrc
ntibus,cumfu,smcerio^
conftac unguibufcfc cx purpura nigri-
Variat itera in nonnullis planris florum color: cft enim vel medius incer
vcIadprioris,fecundivecoloremquamproximeaccedit.
ucrumque genus ****** 5

'
*mti,.
Sed&QuarcamquandamdifFcrenciamobfcrvabamJicetejusflorum colorproximcad Secundum genus acccderet anguftiora enim folia habebac illaque &: radiccm nullo tecro '** odorc,quantum quidem naribusmanifeftepercipi pofTet,prwlica.
: ,
MM.
*
Florecporr6ha:cplancaAprili,incerdumeciamMarcio, fiaeriscempcriespaullocalidior iuent,unacumpra:cocibusTulipis,atqucctiam macurius: femen Iunio maturum
t^m.
Nufquamverdfponcenafcencemhancplantamconfpexi:fedConftantinopol,delatam
%
Appcndice cxhibmt) 111. V. Ioanni de Brancion mifcrac C. V. Alphonfus Pancius Scr n "DucisFcrrarMedicus,utriqucnoftrumamici/nmus. HACrENvs nullam plantam obfervarememini,qua:Hemerocallidem Diofcorididcfcri- ,, ptamexaa,us(meoquidemjudicio)referat,quamh Z c.AIijconfcrant,&judicent.Al,ave-^ roeftHemerocalhs,cujus Achcnxuslib.xv.Deipnofoph.mcminithisverbis. FlorisHemc- w UI flaccefcic ad exorCum folis mox revivifcens , Cracinus in Efcminatu fic
hiftori*
edquoadMaximilianumCa!faremhujusnominisiryicnamcvocarusfum,anno,primus iiclgicar hortis com municavi:& in Viennenfibus repofica fclicitcr provcn.r: Ance meum tamcn BeIgiodifccfrum,ejusiconcm(qualcm C.V.RembertusDodonarusin Pureantium
meminic
SST*
tînemonarumvernKcalictbus.ferpiOo^crocoJhyacintboi Elichrj(iram/s,a-nanthei caro^mihthemereca//e. Pancius vcrd ilhus,de qua nobis fermo.iconem mictcbac Corontlmperialu
sdunt^tnominibusadijcifolenr,adrei,cuiadncxxfunt,magnimdincm
f
tam, quamappellationemapudHerbanorum vulgusadhucretinct: bulb, vcroaGefarcis Oraconbus Conftantinopoh miffi,aucdelaci,nunc Tuyfcbiacbi,modb Tufai,iWe ToufaiGc enim u.pronunoandum Germanico more.&elevarione vocis in ulcimaimomine- Tufcbai aucem (ut ab ijs incclligebam qui Conftancinopoli vixeranc) Lilium regiu m ficnificac Iirterdum eciam bulbi mifll Turfani Turfanda appellacionc fed poftrcms harvoccs a Tur- Tfii
nominc infigni-
&
cxemphptia.CW^/^/^îdeft^Cavalaflos^Tulipamincelligclmagnus&ampIus. qualem erotinz plerumque Tulip* habere folent: fi verd Turfant auc TurLda, nullo ad-' jewto aho yocabulo fcnbunc,de magnis &amplis intclligendum. Ex Perfia ycro Conftancinopolim delatos illius bulbos omnino mihi perfuade 0l cum eos pnmum accipiebam,inter reliquas hxc fuit infcriptio,r/2#>r Perfiano quoniam trmit* ioffoodif/jr;,w/4/ry744^,hoceft,Tufai,flosPerficus rubcrautdecoIor,nutantccapitc
venuftatis&ornacuspociuscausahancplantam infuishorcisillosalcre, quamobullaseius T"A* Turcxommum elegantium florum.ctiam nulloodoreprardicorum, funt """"' Sfj rr' ltudiohflimimec ulhs fumcibus parcunt,ut eos undiquaquc conquirant. DioncoRiDfis aucemfua:HemerocallidihasfacuIcatestribuit:radixpoca,autcummcl-
Cetervm, an apud eos medicum ahquem ufum obtincacmon incellexi: arbicror tamen
le&lanampeiToappofica,aquameducit&fanguinem:fol,atr.camammaruminflammanones a parcu concraiSas , oculorumquc eoUcdciones mitigant radix & folia igni ambuftis
:
IacaliAllt,
utiliftimeillinuntur.
&
LlLIVM SVSIANVM.
CA
P.
II.
E
CLCenseflcccandidior^nulIovirulcncoodorcprxdita.feorfimtcrraTcommitccbam.diveriam a Tufai elTe racus: nec mea opinionc falfus fum . Nam novo fubfequente vere mature vas m admodum gcrmmare cccpit,tandemquecaulem proculiccubitalem.rocundum, mulciscir- */* j l tl dl 8 Io g^ quam Tufai modo defcnpti foI lia
^Sr
ncraccocoloris, tiv$
k anguftionbus,ilhsferc im.hbus qux ,n i fummo ipfius capite nafcuntur, vircfccntisexci.
1 f rT
ufa
quodammodo acruginofi,
quaiisinTulipxfohjsconfpicicur : concor-
quentur
13
r?ij

Sufiani flos.
Lilij
Sufianiicapuscumradicc.
/*
qucnturveroilla,buxeiquc funt odoris. Florem mihi non protulit, fed paulatim plantaconi. tabuit:atquxGcnerofoviroVlrichodeKhunigfperganno m. d. xxciii. floruit, prarcedcntcannocumplcnfquealijsclegantibus ftirpibusConftanrmopoli allata, florcshabuic purpure valdeobibletarcofcx fohjs con(tanccs,magispaculos quam in pidura exprcffi/oris lorc prardicos,inccrne paullo diIuciores,inodoros,quorum ungues fubvircfcebant : ex umbi-
licofcxinxqualiaftaminulaprodieruncpurpureisapicibusprimumconfpicua, quiobverfi, flavopollincconfperriapparcbant: criadeindelongioraftaminulacoibanc, ftilumquemcdium florem occupancem armuiabancur: fubfcquuca deinde fexangula capica,five criangula.quorum finguhanguhbinisaliserancprasditi, Tufaicapitibusferefimilia, fedminorafiC breviora,(cmineTu(aictiam fimih,paullulum camcn brcviore,plena.radixmagnaeft,Tufai radici pxnc xqualis , epaucisfcdmagnis (quamiscontexta, candidioribustamcn&aliquantulumlongionbus,nulloquc(utiamdixi)tetroautgraviodorcnarcsfcricntepra!dita.
Tcmfm
Floret AprilijfcmenilliusmaturumcumTufaifemineautpaullopoft.Nullumautemic-
mentulit.quam mihi idem Dn.de Khunigfpergexfuanatadedicplanca.tcrni ramencaules

annoM.D.xxcv.exiltaprognaci, finguhfloribus, hicviccnis, illctriccnis, tertius pluribus onufti.BulboscumfcleaimmisquibulqucalijSjfcquemisannirigida&afperahiemscorrupit.Anno vcro M.D.xcim.quospofteaadquifiveram bulbos, non modo flores, fedabundc
fcmcnmaturumprotuleruntLugduniBaravorum. Missi aliquocieshujusftirpispaucibulbiTufaibulbispermixci,cuminfcripcionc7**/tf for Vtrfnmojidomanda Penachto Ptrftam tadcm poftremo acceptusejus bulbus Sufam-ttult appcllatione, qudd c Sufis primiim Conftantinopolim allatus lic: hacquc adeo de caula Lu
lium Sufianum nuncupari.

ei Paullo autem ance meum c Bclgicadifccflum, munere Mag Viri Iacobi Concareni patricijVencci,miferacconfanguineo fuo IlUoanni de Brancion,Generofus Iacobusdc Cou-
denhovcexltaliafimilem bulbum /v*c/flPfr/kwnomine,qui,codefunc"to,adGen.Ioannem vandcr Dilft, pari cognationis vinculo ipfi junctum ,ex legato,cum multis alijs rariffimisplantispervenit. Isanno m.d.lxxvi. bicubitalemautampliorem tulitcaulcm, qu:uquagcnisfloribusonuftum,nullumautemfemcn:im6negerminavicquidcmfubfcquenco anno,ucipfemet Vander Dilft ad me Vicnnam perfcribcbat. Ulmsiconem ,dum florebar, fuis colonbus exprimcbat Raphacl de Coxia Regius pittor, & exemplar m lhi micccbac , cx
non magno artificio depiclam, eamque fine bulbo, cum LilijrubrifiveminiatiByzantini (dequoproximocapirc) muneredocliiTimi viri fummiGallia: ciuc omnium Nacura: miraculorum lcrucatoris&admiratoris, Nicolai Raflij Regis
Illiuscriam
quo hxc icon
imitata.
iconcm habco
fcd
chcirurgi,
Pl ANTARVM HtSTOR. LIBER
SE5"
'
HyaC,mhim
^risnomin"PP
It.
J
/,
I
ellal
[ '^='P^'llumanOM.D LXx
Lu.
Lilivm rvbrvm
five
*
MiNiA.iVMByzancinum.
C A P.
v
s
1 1 I.
VE n
iV^
V
r a admodum eft,&,dum cjus hi- uuj tyu* itoriamde(cribebam,âtisnraha:cpIan-" 'w a " "
'
wrc W^Wfe^
u*.
o<*
ûjusfolia Lilij albi fol.jsfimilia, breviora """^ tam ?nlatioraque,&:inlatcribusfubhirfuta,

confufoordinecaulemamplcctuntur,quicub.tahsauc majoreft,ex viridi purpurafcens, digitaIiscraflitudinis:rloresfummofaftigioproferc languido collo deorfum propendcrcs , fex fohjs convolutis rcflexis, urin Liho monta-
&
,
no,hve Marragone Marchioli,conftantes,elegantiflimo
min ij auccerarrubraireccncisco-
lorc:emediofloreexeuncfexcandicantiaftamina.croceisaptcibusinfignita, ftilointerilla
prominente.Floribusfucceduntcapiraijsqu? inLiliofilvcftrifivemontano nafcuntur plurimiim refpondcntia,atquefimiIe paleaceum
fufcumqucfemencontincntia. Radix intcrdum valde magna non cft ncc Lilij filvcftris radtcem multum fuperat, illique (reccnscru,
ta) colorc valde fimiiis cft, diutuis
au tcm extra
terram adfervata ,aliquandocxalbefcit, nonnumquam fquama: vel totx purpurafcunt, vel quibufdam notis faturate rubctibus afperguntur:augefcit veroteciorc fblo confita,& fubindein plurcs bulbos dividitur: omncsautem hujusplanta?caulcsinfima parte paullofupra bulbum,fibrisutin Liliofilvcftri.funcdonaci. '
Florecluniocum LiIijs,aucpaullofcriu*ie- &*$*$*
mcneriam feroadmodum
gufti
vidclicccfub
Au-
fine,autdemum Sepcembri macuru cft.
Conftancinopoli Vieaam dclaca fuerar, ante mcum eam urbem adventum,hec planta,& ahquotnobilibus Matronis communicata. Vnicum poftea bulbum inter alios Sultan Zambach nominc miflbs a Gencrofo Mae co Viro Davide Vngnad,ciim apudTurcarum Imperatore Gefareus Oratorcflct.accipiebam,
-----
&
quiprimisannisunicumflorcmiempermihiprotulit:fedannoM.D Lxxix.quaternos alccro eum infcquente, fenos, eofque omnesexfummo extimoque caule fimul prodcuntes, qucraadmodum&eaplantaqux GcnerofoViroWolfgango Chriftophoro ab Enczeftorf anno m.d.xxci 11 .floruir,tredecim flores excimo caule, eoque unciam laco fuftincns faturaterubences, cumprarcedenteannoquinqueduncaxacextimoetiamfedrotundocaule ur.
'
meus.tuliiTet.
Sed&PatriciaquxdamViennenfisaliquocplantashabuit, InterqUas una extimocaule 7 * duas uncias Iato trcs viginti flores tuht,in reliquis plantis qua: vel in ipfius,vel aliarum no- JiU7. bilium Matronarum,vcl Entzcftorfij,qui inftru&iflimum habuic,vel mco horto alebancur plerumqueunicum, incerdum alterum&tcrciuminfinguliscaulibusflorem nacumconfpiciebam. Gen. porro Ioan. vandcr Dilfc plantam habuit feminc natam qua: priraoquo ,
&
floresproferrecospitanno, odonos, proximoautem infcquente, qui fuic fcptuagefimus oclavusfupra millefimum &quingentefimum,quadragenosproculit: an vero planusfuiflec caulis,& illius extimo faftigio nati florcs,non fignificabac. Scd pi&ura illaa Raflio mihi donaca, cujusfuperiorccapitememini, vicenosautplures floresabextimocauleplanopro-
pendentcs habebat. Anno prererca fccundo nonagefimo fupra millefimura- quingentcfimum binas habui faturatiores flores gerentis plantas quarum prior quaternos, altera feprcnos flores
&
&
tule-
runt, omnesfummocaulisfaftigioarqualiterinnafccntcs,
nonremcrc pcr caulcm fparfos,
quemadmodumLiliumalbumautfilveftrcferrcfolcnt: fingubeautem hocpeculiarchabucrunc,ut unus medius inter reliquos furrc&o pcdiculo nafccrecur,& in alcera quidem illc
<luodenisfolijsconftans,&quodamodo gcmcllus,uc in fecunda fubjefta iconc viderc Iicec.
CETERVM
z*fare L et"'Uft<>rt.
CAROLI CLVSl RARIORVM
Lil.ByzaTit.min. fatur.flore TroMavd);.
LiLByzant. miniato dilutiore florc
Z nfinUrt
vartetas.
Cetervm duorum gencrum cflc videtur hxc planta una videlicet dilutioribus floribus
;
prxdita,alterafaturatioribus. Egofanelongaexperientiadidici , casplanrasquaedilutiores folia viridiora haberc ijs quibus faturatiores f unt flores : poftremis fcrunc Hores , caulem
&
cnimcaules&foliapleiumqueex purpuranigricant. Deindemihiconfpe&cfuntradices

Conftantinopohallata:,quibuscolorpurpurafcensniit^
Uornina.
Eflorum veronumero, ancertaaliquadifferentia (utinitioexiftimabam). coaftituipoflit, plurimumambigo, ciimeasftirpesquxnumerofostuleruntflores, fubfequente interdum anno,paucos,aur unicum duntaxat habuiffeobfervaverim: at heto &pingui (blo depoficos bulbos,plures ut pturimum profcrre flores animadverfum. Hanc plantamClarifs.Matthiolus//ewfm4/Aâlceriusnomine appellarevidctur, lapidia* moncibus eruiffe ait: fed illiusdefcriprionem valde mutilam proponit.Eruti porroannisfeptuagefimonono fupraquingenrefimum &millefimum acqueeumfubfequentibus bulbi,in hortis fuprafinum in Cornu Byzancino vulgarirer Pera nuncupaco ficis,allati func plerifquc nobihbus viris &c macronis Zufiniare appcllacione , cum a Generofo viro VIncho de Khunigfperg,tu ab ahjs qui proximis fubfequentibus annis Conftantinopolim hotrafaturatiores.
&
norariiconduccndigraciamifll,indcredierunt:tametfiinfchedisinterdumefretaddicum,a nonnullis Coronadt.Re appellari. Memini Znfjntare nominc infcriptum femen,quale antc defcripfl, accipere > cum primiim Viennam appuhffem; fed terra commiffum non prodijt , nimis vecuftum fuiffe puco. Qu# tamen poftea ex meis plantis collegi femina,com modo tempore fata , felieiter provenertmr.pianaquefoholainitiodcderuntjqualiafcrcTufaiprimafolia, altero dcinde anno laciorajtcrciocauliculumaliquocfolijsonuftumjquintodemum&fexcoflorem. Getervm Lilrumhocminiatumnovoverecum Marcagone primiim emergere folct: Sultan vero ZAmbach fe quo quinco /equence capite,etiam ante hiemem cum Lilioalbo. Mihi aucem relatum eft,confpehs effe Lilij hujus Byzatini plantas, qua? florem non miZufiniarsni -niacumferrcnc,fedprorfusniveum,incecerisalceriparem. Incharcaceisfancillis Adonidis Veoflore. horcis,quorum inRofamemini,nulI^Zw/^/4rr ftirpcsalbofloreerant,fedomnesvelfacuZnfiniars ro rubro,vcI dilucius rubencc,acquccciam flavo colore prxdui,illique jam fingulares, modo
&
fa vofors.
/
terni auc quatcrni arqualiter nafcentes.

Ji
LlLIVM
Plantarvm histor.
LlLIVM RVBRVM
\M
LIB.
II.
iii
i.
*33
prSCOX.
Cap.
r
w*^'
V-
HABEBATporro amplifs.vir Ioannes MarScnatorij ordinis , poftrcmis annis quibus in ea urbchabicavi, aliudgenus Lilijrubri,exScut*
corfFPatricius Francofurtcnfis
&
60X1.
jj v
*^gardenfi
.
Ducis Wirtembergici horco accepcum quod uno ferc menfe macurius ByIll
,
mi
laA^
zancino flores profercbac, nempefubfinem Maij , auc inicium Iunij , uc mihi refercbanc qui videranc , ipfc anno tcrcio nonagcfi-
&
&
mofupra millefimum&: quingencefimu
vi-
"
dereavebam,nifi inforcuniumluxacifemoris dexcriaccepiflem,quodnon modo cunc lcto adfixumdecinebac, fed poftea dcxcrixruris ufum prorfusadcmit. Eracaucem floriscolor (illorum ceftimonio) minus facur longc dilucior eo, qui in floribus prarcedece capitc defcripcis apparec: caulis fane,ut ex plata, quam unicamalebat, quamqucmihi Francofurto difcedentiliberaliterdonabat, deprchendcrc licuic, gracilior&brevioreratByzantinisad*
&
ultis,cubitalem videlicec alcicudinc
non mul-
foliaqua: inharrebanc anguftiora& magis facuraca viridicate prxdira:bul-
tum excedens,
bi fquama:
(
radiccm habcC pcrindeacByzancinum) longeetiam breviorcs erat: culerac vero illo anno crcs flores fummocaulisfaftigio xqualiterinfidentes, mihi autem Lugduni apud Batavos , fequence proximoannounicum(tam longaeniminitinc*
re
nam fquamacam
mora radix valde affli&a fuerac)cjus, quem

J
fupradixi,coloris,proximeauteminfequente
mihi furco fublatus

fisftirpibus.
cum
binosduntaxacrannoveroM.D.xcvi.bulbus felc&iflimis quibufque quas in horco alebam bulbaceis cubero-
&
Licecaucemacuriusalcerofloresprofcrret,illotamenferiusgerminarefbIebar
fubinitiumanniquarti&nonagcfimi fupra millcfimum &: quingcritefimum,monebat me dottiffimus vir Thobias Roelfius, Miccelburgenfis in Walachna ttoXUTpo?, Ioanncm Somer, Pmoris e jufdem urbis filium, ex Italica peregrinationc varias & elcgancesftirpesattulifTe,incerquasbinaefrencLiliaminiatofeurubroflore, maturiusByzan*mo flores proferencia,quorum alcerum anguftiora foha haberec illo quod Conftancinopoli ailacum: alcerius vero folia mulco brevioraefTent,ac paullo latiora. Horum icones fuis coloribuscxprefTas, fcd radicemucilas, cumaliquocucriufque plancxfolijsfcquencelunioad memiccebat. Quodlatioreeftfolio,nonvideturabfimiIeilli, quodmododcfcrlpfiaPacricioFrancoR ^ fi. furtenfi accepcum. t*x rt. Valdeaucemdivcrfumeft Anguftifolium,nonquidcmflorisforma (nam ejusetiamfo. m. RffiCe ^ liacircumvoluta&reflexa) fedcolore, qui Liliocruencomajorinonbulbifero fimiliseft, \u.angu(ti* tumficUjfoliorumquepercaulemfparforumdifTimiUcudine: mulcaenim &confercaferc fclt * m foliacubitalem & ampliorem caulem confuse veftiencia admodum angufta,& Ionga,inftar p?ne foliorumTragopogixaulis item faftigium flores profert non codcm orcu,ut in Byzantino,fedinfummicaulisalis,inceranguftifIimafoliol^ anucnufquc radixByzanciniradicemarmulecur, mcfugic: namneucnus plantamvidcremihiconrigic* Scd &c tnennio poft iconem fuiscolonbusexpreflum ad me miccebac idem Ioannes Somcr, qualem ille depingi curavcrac ad normam ejus plancse qux ipfi eodcm anno quinquc & cri-
Cetervm
ginca flores proculerac.
MarcagonisMacchioli {'cujusproximocapicemencionem tiipivtjln* fecimusobaffinitacem,quamcum LilioByzancinorubrohabec)difFerencias, quasquidem/w ">**

porrofilvcftris, five
Lilii
mihi obfcrvare licuic,non incommodc forfitan hic fubijciemus.

autemgcnusmajoreexcretcitaltitudinc,.&ampliora nigrioraque habctfolia: multoetiam pluresfloresfaturatepurpurafccnces, qui frequenribus lnterdum nigricantibus maculis aliquando rarisdiftineti funt, acque, priiis quam cxpandantur, multa lanuginc pubefcere confpiciuncur. # Variat nonnunquamhocgenus: nam noa proculMaurpach Auftri*,eruercmemini,
t
Vn v m
x.
v*ri$w.
cujus
34
Caroli ClvsI
Lil.foontan.five fil. i .maj us.
nnionvM
Lil.montan.fivcfil.u.mimtf.
***.* $V)
M
y
\-
--.
Tj^
cuju* caulis viridis,caput non inflexum , fed furre&um, multa nihilominus lanuginc ctiata hirrucum^florcsdilucepurpurafccnreSjnecuILsmaculisarpetfi. huniliuscêjusfoliadilucevirenrjrarioresfloresproducitjeofqucdilutio-
ir.
Altervm
fkrhtm.
res,acmultisnigncantibusmacuHsnocaro^^ expljcenturglabri(i!nc&purpura(ccnces:caulisetiampurpurafcit. Iftiusgcneri-alcerain /peciemeciam humilemerucbam ultraDravumflumenadGrebeniuPannonialiueramni, quartamcnferiusrcliquisflorebat, etiam inhortulo Viennx proximerehquas Uujusgenens ftirpesrcpofita: ilhus flores valdc obfoleti, nigrifqucpunSis
intcrncdillincli.
N4f4/.
III.
nafcens, cujiis cau!islcviccrpurpurafcir,comainflexaeft,floresglabriforis,exphcativerd,dilutiflimcpurpurafcentes,& quafi carnei coloris, ncc ullis maculi.safbcrfi. Paflim ucrumque hoc genus provenit in filvis umbrofis pratis Leyrenberg, eorumque montiura.quiaCalemberg Auftriae.ad Alpes ufque procurrunt: Na(citur& inplerifquc Stiria; ac Vngariac filvis, atque montibusillislilvofis, quinohproculFrancofurtoinripa Moeni fito.ad Septcntrionem abfunt. Minusautem olim obfervare mcminiin multis German;a:filvis,nonmod6editiorelocofitis,(edct!am inplano. porro quoddam genus filvofis lllis montibus mod6 memoratis ad Franco-
Tertiaetiam humiliseftfpeciesapud
Maurpachcum majorepromifcue
&
Tertivm
furti
Septencrionem inventum, humile Sccundogcneri proximum florem tamen colorc

, :
variunvnam ante quam explicentur,foriscarnei quodammodo coloris funt,explicati verd, intusalbi, & nocis quibufdam purpureisinfigniti. Similem ftirpem habui munereN. V.
Ioannis Boifocvecerisamici,quarrandem adoleveracperindeacprimigenerisplanca;: fed cjusradix ochrccolore minuscincca,quam fuperiorum . Scd Francofurtenfisquidam civis
fler*.
XIII. .
unamhabebat,cujusfloresintcrioreparteomninonivei,ncculiisnotisdiftinri. E st etiam Quartum quoddam gcnus, cujus flores Primonon diffimiles, (cd
explicare foliri,illique
feriiisfefo
non iniuavi odore prarditi. Omniumflorcsterramfpc&anc,&pennrervallainfummocaule nafcuntur.foliaquead pediculumreflcxahabenc: (cmenetiam incrigoniscapitibusduplici fcrieinfingulisangu-
lisconcinecur,fufcum,planum cartilaginofum. radixlurcoochrxcoloreinfcctaeft,

IXminA.
. :
quam
ob caufam aGermanis C5ei&urt$/
id eft,aurea radix appellatur.
SvtTA

Syltan zambach.
II.
V.
*fs
C A P.
viy
l&*"
^ss^? ^
QVoniam
tan
fi
Tcrtiohujuslibricapite.?*/-
Zambach meminimusj non abs re crit,
quamam fit planta,hic declaraverimus.

Naaliqaoticshoc nomineallatarfuntCon-
ftantmopoli radiccs Lilio fimilcs ,
quarum ex-
tremarfquamarctim flavefcerent, Martagonis

ahcujus.confimilisLiliotertiopraxedentedefcripto,genusexiftimabam:ideo<quibufdam amicis Bclgica mifHc pro MartagoneCon-
ftaritinopolirano.
raiffas,
Sed poftquamrcrra com-
foIiaLihovufgari prorfusfimiliaproducereanimadverti: negligentius illascolui, vulgaris Lilij cffe exiftimans,pr^fertim ciim in Indice adfcriptum compcr\ffcm Sultax Zam- SulranZambacbfaforigrandt biancht , id eft, Sultanx Liliu bacb magnos albos florcs habet ; in altero,* odort
t
&
Lihjodoremlubet. Indcfatum,ut apud Belgas, modoSulran Zambachappellatione, modoMarragonisConftantinopolita- ******& M niflorealbodonatahtea planta, ciim tamcn j; ^ r unicaeademquefit, nonduxdiverfar. Atque
dtGiglio,
fieri
poffe arbitror, ut qui Venetijs in hortis lu*

flo-
decx Martagon Conftantinopolitan. albo
re vidiffe afferunt ,&: illi qui eam ftirpcm habcre gloriatur,fallatur, hoc Zambach viderinc aut habeant, non Lilium illud tertio capitede-
&
fcriptum albo flore: inficias tamen no eo, quin inveniri poflic. quis enim in interiorem Natutx finum penetravitjin quo plurima adhuc occulta latent ? Conftantinopoli tamen ignotum
effe affcro, alioqui
Vicnnam
fuifletperlatum,
ciim Turcie nihil fingulare habcant, quod pecunia(cujus funtvaldeavidi) rediminonpoflit. Biennio autem poft quam fupcrius didtas radices terr.Tcrcdidiffem,cum omnes quas fervaveram,flores proferrent,certiflimccompcri,nihil aliud cffe quam LiJij albi'genus , vulga- Lil.aib. sj. ri proximum.Hujus tamencaules,licct vulgarinon brcviorcs, adiligentius obfervantibus **" gracihorcs, rarioribusquc minoribus folijs fepti deprehcnduntur, ipfiusque flores paullo minorcs, ^quetamenacvulgarisfloresodorati. Nonnullxveroradicesintantammolcm Lttmib.By* cxcre verant,ut vix utraque manu comprehcndi poffcnt: unactiam illarum plures quam fe- ? * ntJ*"xagcnos flores in plano trefque fere uncias lato caule protulerit f ubfequente autem anno, rurfus paucos in tcreti,ut reliqux,caulc.
&
Meminictim anno M.D.Lxrni.Vlyfliponeeffem,Lih3ceamradiccinforoemerc,qUam

PetroCoudebergopharmacopceo do6hffimo Antuerpiam cuDraconisarborisramo,Colocafia,varijfque alijs ranflimts idic obfervatisplantis mifi. Ea ipfa fWes huic prorfus fimiles
(nifimcmoriafallit)pofteatulit:fedquiaplerumqueinextimocauleconfertimnafceban-
tur,&interduminformeserant,\4tiumquecontrahcbant,ipfeLihumfatuumcognomina- LWnmf*.
rcfolebat.
"""-
ZAMBACHporr6vocem,teftiseftAmatusLu(itanus,CommentarijsinDiofcoridemca- zambacb pitedelafminounguenco.idem Arabibusfignificare,quodnobisIafminum,topiarijsopc- ***** ribusnobile&accommodum,cujusflorumodor{uav]flimusquidemcft, fedcaputctiam fcrir. Verifimileaucem eft,Turcashanc Arabicam vocem,omnibusplantisquaruodorpa:nelafmmi florum(quosetiam in AfiaticishortisultraBofphorumrubricolorisinveniriin- Ufminum* teHigo fuavcolcnrixfimiiiseft.tribuere: funtenim Turc^valdenegligentes&imperitiin brfffl 0r reb ispropncnuncupandis Sicilli,^Z4w^âppelIant,Narciflimanntbulbu,qutMom- con ZamEetlianis Pancranum flore Lilij, Valentinis Hemerocallisdicitur, quod ejus flos non modo bach flij quodammodo i ormam,fed etiam o Jorem referat.fic vocem (7*/,qu illis Rofam fignificat, omnibusflonbusrofarumxmulisaccomraodant, additOMMarrvvocabulo, fiplcni iint, mGnlcatamer, llliseit SC Rofiiplena, Anemonefloremukiplicifohorumtextura Guieatamcr confhnce,& Papaver,& Malva Hortcnfis fimiles pleno flore prxditxjomncs enim hx fi- **{***
-
&
&
rnih
nomine nobis fucre
niiffa:.
M
s
/
LlLI A-
15
LTi t
x
Caroli clvsI rariorvm

Ac
e je
qujedam alix ftirpes.
Cap.
VI.
dtfirtmu" JLinfummisalisfertrAlccrumveroijscftprxdicum. o n Bulbifcn bina: (unc diffcrenci* omnibus notar. Vna enim Iongo praralto affurnon huWtft* gitcaule, valdedilurosfertflores/crotinaqueefl, cumLilioalboduncaxatflorens: inqua non bulbife* fcxagenos aliquando flores uno cauli inharrentes, obfervarememini . Altera longehumi-
&
tnm mmiH.
'
puniceos&qualirubcntes profert flores, nonnunquam vicenos autplures: memini&plenos videre, duodecim, viginciautplurium foliorum texturaconin laterapropaftantcs: fingularcctiam habet harc pIanta,quod ex majore bulbo oblique
lior pracociorque Priore
,
&
gincs fub terra graminis modo fpargat.

Bullifcrum.
Bvlbiferi autem tres diiFerenti<e apud eos qui rem herbariam excolunt , obfcrvantmfed nonab omnibus,quasoperpretiumduxifigiIIatim hicexprimere.
Marragon bulbiferum
i.
Marcagon bulbifcmm u.
*\
ir.
duz fpecies:fcd quando vetuftiores funt.florr fqucal-ouot annis prorulcrunt, vix,nifl infummocaule,ubi inalasdividirur, &fecundiim flores, majorcs bulbi nafci folent. * Alte r vm, vix cubitalem exceditaltitudinem,cauleeciam cftfirmo, ftriato,ex \ iridi nigricanribus fohjs prardito qua: tamen cum fummo caule incana lanugme nubefcunt ejus florcs lgneo rubore non rutilant.ut in fuperiore.fed magi^ pallefciir,& ad Lilij punicei nom
liqua:
, :
interdum afTurgitcauIe , firmo, craflb folijsfepro liliaceis,fubatris,in fummisaliscrafTiores bulbos geftans,& amplos flores rubros' Liliopuniceominorinon bulbifcroconcolores Teneriores hujusplanrx,antequam flores fcrrc incipiant,bulbis fecundum caulem mter foha natis non mimis dorata: funt , quam rei
Pr mvm
igicur bulbiferum Lilium, bicubitah*
y*
in.
bulbifenmajoriscoloremplurimumaccedunt.Ejusadulcioriscaules.paucosetiambulbos eofque fupcriore minorcs,nifi in fummisalis geftare folent. Terti vm interduo fuperiora mediarplerumqueeft magnitudinis , licct nonnunquam pnonsaltitudinemattingattcauleshabetgraciliores&infirmiores, arque ipficum fohjsdi,
lutius virent: florcsSecundogeneriperfimiles.
Hocfemperfcecundabulborum
interfolia
nafccntiumfbboleonuftumeit.cjufqueradix,Priorisradiceminor, elateribuspropagincs pIerumqucfpargerefolet,qua:adfingulageniculaincandidosbuIbosexcrefccntes, fubindenovasinambitu plantas producunt,Lilij puniceinon bulbifen minorisinftar.-ejus bulbi in ahs nati.fecunda: fpcciei pares,priori magnitudine infcriores:omnefquc, terra: commiffl, fuigcncnsplantamprocrcant, fccundo anno in caulem bulbillis onuftum excrefcunt.
&
Fcrunt
Plantarvm histor.
Marcagonbulbifcium
b e
ii.
flp,re.
? 37
m.
Liliafphodelus lucco
fcV
t->
XI
FeruntcamcnomniaharcLiliain triangulis capicibuslatum, carcilaginofum fubfufcum femen, quemadmodum lilium vulgare quod flerile no eft,fed fui generis plantas etiam pro,
verum qua: cx bulbillis in alis natis crefcunt pIanta:,muIto cclcrius adolef cunc. Florent omnes hx planca: Iunio,aliz alijs paulo macurhis, femenque perficiunt Augufto: bulbuli in alis ha:rerc folcnt, donec vento aut contadu excutiantur , imd intcrdum planca:
fert:
Tmfu,.
adhucinha:rences, fibrasdcorfumfpe&anresagerefolenc, camquamadcommunemmatrem tcrram afpirantcs,&: ilJa (c condi cupientcs. Prior nulhbi fponte nafcens a me obfcrvata eft, fed eam primiim Lira? confpexi in culciC ci fimo horto Generofa: matrona: Maria: de Brimcur Mag viri Conradi Scheti uxoris , qua: deinde bulbis in terram depalis,reliquis Belgicis hortis brevi temporc com munis facta eft, acqueeciam nuncViennenfibusacalijsvicinis,meaopera: nam ipfaad mealiquocmajores bulboseBelgica miccebac. Reliqua: dux inmoncanis Auftria: &Styria:pracisfpontecrcfcunt: fecundaaucem rarior inventu. Solent vero cum ha:,tum alie. duarnon bulbifera:,cdm primum florum gemmas oftendereincipiunt, aformicisadmoduminfeftari, ficuteotemporcnumquamimmunesabipiis confpicerc liceatmon fecus ac Paronia: florcs ante quam exphcentur, qui mirum in modum Ctiam a formicis appetuntur,pra:fertim qui plcnus eft,& ille eciam exphcacus acque apcrcus.
Kt*k$.
Liliafphodelus ille puniceo flore , quem C. V. Dodonarus Hemerocallidem ctTe L u;*rpk*4* ccnfet,valde luxuriac in omnibus Auftriar,plurimifqj Germania: horcis ac qui lureum odo- /* pmutut racum^j nec ita caducum habet florcm,Auftria:incognitus crat ante meum iftuc advccum: l ilimfpbti. illum autern maxima copia fpontc nafccntem in multis uliginofis pratis, non procul ab op- ''
Porro
pido&municiffimaNemechwywarlll.heroisBalchafarisdeBatchyanp.m arce,quaOccidencemfbeclaCjannisM.D.LXXix.&Lxxx.deindeinvcni.fcdincolisnegledam, ubiflorentcm fubhnem menfis Maij,& Iunij inicioerucbam. Bacchyanusadmirarusadedclegancem odoratum florem in ipfius fundo nafci multas ilico illius plantascum fuis cefpitibus crui Vngari Zeodldtom appellant Croata: autem, juflit, & corbibus in fuum hortum inferri L ilisffhtd. apud quos eciam albo flore inveniri mihi alTerebanc, IDjah zviet.
&
TVLIPA,
fivc
LILIONARCISSVS.
Cap.
VII.
LI
ob infignem in flore colorum vadebec percgrina illa , riccacemomnibusreiherbarixftudiofismerico graciffima planca, quam vulgus TuliLiUna?< pam.Do&ioresLilionarcifTumappellanr.
L
i
acea
ftirpes fubfequi
&
Illius
CtJjHi.
138*
Caroli Clvs-I rarxorvm

, J
iiliusautcmduoha&enusprimariagcneraobfervabam prarcoxvnum, ferotinum alrc mcdio inter ucrumque gcnus remporc ru m .camccfi iflvcniantur quxdam vcluti dubix,qux
florcreiol.-anr,pocuistameninterferocinashabcndx,quamintcrprxcoccs.Deutroquegenercpeculiancapiteagemus ar.quehocvii.prxcocitribucmus.
Tlip*prico
<umftertm.
PîECocioRTulipaunicumfertcauIem,pedalcmmaximacxpartc,interdumampliorcm,roeundum,vircnccm , &breviquadamincanaq;lanugineafperfum, nonconcavum, fcdrirmamedulIaplenum:huncplcrumquccernaarr.pleduncurfolia,nonnumquamqualancudinem explere vidcrim, tcna & quina infcriora lataadmodum, ut etiam palmarem craffiora^carinaca/upra rcrram fefc pandencia &c concorqucn&C hliacea, longiora tamcn
,
&
ria/upcnoraauceminora&anguftiora.eaqivclpropedenria&nucanciaâucincerdumfurreccaômniaaucemcoloreexcxruleovircnceaucxrugineo.&velutifarinaafperfo.Summo cauli'inlidctmagnusflos,unicus(geminoscciamahquonesvidi, velfummocauleconjunftim nafccntcs,vel bifido mhxrences) furfum fpe&ans, fex folijs uc plurimum conftansfrainterdum ad mecfi Sc feptcnis &C o&onis confpexerim) ejufdem inicio cum caule coloris &
,
rerramrcfeinfle6lens,illiqjincumbcns,utcolubriautferpentiscaputintcrradecumbentis cmentiatur,deinde paulatim fcCe fublevans,& colorem mutans , atque tandcni fefe explicans, &c calathi cyathivc inftar in fundo pandens, ex quo fcna, aut totidem quot folijs conitat,(bmina prodeunt,modo lucea,modo pallida,modo nigricatia, pediculis etiam qux ftaminafuftinenc,mirum in modum variantibus.Excuffoflore,fucceditmebranaceum rriangulare capuc fatis magnum,oblongiufculum,vel brevius,ventreqj magis prominulo: quo in trespartcsafummodch:fcence,confpiciuncurfcxordinesfeminisplani,cartilaginofi,hliaceifere, &circmacepropemodum rotunditatisinterdum, altera tamen parte , quxcapitis centru:ii&intcriorapeitingit,oblongiufculiutplurimum,pallidi,fulvi,autrubcfccntis,&: fiimbresfrequcnrioresccciderint,etiamfufci. Radixbulbaceainterdum breviorefr,nonnumquam oblongior,crafTa,inferiore fedc nonnihil promincnte.uti Cokhici radix fere, fibrisaliquottenuibusdonata, &forisvelfulvefcente, fed magnaexpartenigricante membranaobducta, qux interna partc lanuginoia eft, caftanearum corticis inflar, aliquando autem adcd denfb tomento plena.ut molliffimc recubet bulbus.qui foliduseft,firmus,& velut albumcn ovi co&um candidus,guftantique dulcis,falcem non mgracus.
Tulipapraxox flava.
T. Pnetik
autem in Prarcocc eft coloris varictas: ncc majorcm in ullo alio flore viderc mcmini, nififofrein Papavere. Etcnim aue
Sv
mma
*****
omninoluteuseft autrubcr,autalbus,autpurpureus: interdumetiam binivelplurescxhis coloribusineodemflorepcrmixticonfpiciun}
1**
I.
tur.
Nondcfunt
quicarrulei
omnino
coloris
fcvidiflc afTcrant,
mihifane ha&enus videre
noncontigit.
LuteaTuIipa
Tf.t$$tt*>
vcl adauri fulgoremaccedir,
autpallctjfoliorumautem unguesplerumquc aurei funt , licet ctiam habuenm veluti fuligineafpeifosrodorquaficerxreccntisjfiveetiam croci, intcrdum nullus, vcl admodum imbecillus.
II.
T f.TMlrA.
Rubra: colornunc faturatioreft, modb dilutior 6c gratiflimi afpe&us interdumeciam inclegans, &obfoletus: foliorum unguesvel
,
lutei
aut tanquam Icvi quadam fuligineinluteoafpcrfi, in quibufdam nigrama,
omnino
culamedium unguem lutcum tantummodo

inficit,
inalijstotumfcreitaoccupat, utnihil
nifiluteaquxdamlineanigrum ungucm am-
intcrdumadcomagnifunt iftiungucs, utdimidiam folij partem occubiensconfpiciatur;

fient.H uj us vero odor alias gratus eft inftar maiaurei, magnavero ex parte valdeobfcurus,
vel papaveris
TTf.
virusquodammodo
rcfcrens.
Jigine afperfi
apices
&
Alba:omninocandiduseft,nifitriacxtcriora foliadorfo cineracci vel interdum etiam c$rulei quidpiam coloris admiftum haberc viderentunungueslutci nonnumquam veluti fuftaminapallent. Habui^quibusunguesprorfusalbieiTent, apices
,
mi.
T?*fHT(.
nignca Purpurca alias faturatior cft,& violaccum^five amxthyftinum colorem habet, alias Paro-

Tulipa praxox rubra.
II,
I39
Tulipa przcox alUa.
--/
.o>
Tulipa prarcbxpurpurca
niarflorisarnula,
tnafcenam
five
nonnumquam dilutfor, &DaProvincialem ( quam erudiciores
Prarneftinam vocanc)rofam colorc referens, intcrdumverdadeodiluca, ut albefcerc videacur, aliv quandocxpurpuranigricar&obfblecioreft: omniumautcm unguescumapicibusaut pallent,auc lutcifuntcoloris, camecfinigros eciamapi- es ha-
beancnonnullar, &pedicuios eafuflinenres qua-
dam veluti fuliginc infectos.Invcoitut & ouora, Sc

inodora.
Facercver6nonpofrum,quinhicadiiciam,quacirca fi mplices has unius colonsTuIipasobfer^ vavi.Habuienimanno.M.D.xxcv.&aliquotfubfc-T?;4,
&
qucntibus,cujus flos,cum precedentibus annis ele- bntmiiujt '' gansruberfuiiTct,pofteavariecommixtusexrubro ''"a ^'"i
,
& flavo inrer fe confufis colonbus.modd flavo medium

rubro vel urroqueradiacimperorasdifcurrencefuerit.Similitcr flavam qua; flavum rubrum : purpuream quae album purpureu colores varie in r er le corn,
quafi folium occupante
modo
&
&
&
mixtos,& radiatim folia fecantes habucrinc. Ac illudeciamobfervabam, quotquot ficnativumcoloremmutarunt/ubindecorrumpifolitas.voluifTe tamen ante, hac colorum vanetate heri fui oculos oble&are, tamquam lpfi excremum valc di&urar.
Variaadeo muhiplcx
eft, ut difficilefitomnesr.f variM,
cjusdifFerentias vcrbisexprimere.
Nam ciimcu-
jufcumquc tandem prarcocisTulipe fcminaexcuffa,8telIurefepuIragerminet,nonomniaretinenc
nativum macris colorc,
fcd
m varios colores tranfformant
CaROLI ClVsI RARtORVM

&tubcrofarum lcmina,uc fa'quo ccmporc,non verno,fercnda funcomnium bulbaccarum feiicitcr provcniant,vd cciam m produxerunr,quxpoft quintum,fextum, fcptimum, imo etiam (utali* ahjs facilius tc verc eofqueautomnino adoicfcunt) otfavum, nonum&dccimum annumfloresprotulcrunt, lutcos varios, aut rubros atque albos &: matrem rcfercntes, atquc albos varios, vcl luteos purpurea folia albis oris rubros varios, vcl purpureos ac purpureos varios, quorum vidclicet prolcs matns colorem recifucre. 'Quancum ad Flavas au t Rubras accinet, plerzque ornata diftercntias , quam aptifl ncnt: frpe ctiam ln alium com mutant.Omnes porro has colorum
&
ilmepotcnmusvcrbisexpnmcreconabimur.
Tulipa prarcox
v.
Usftrtntt*
1-
f-v.
Lutcar-varixigiturflos (ut eandemfericrfl fequamurquainprimis coloribus defcriben-*
thscenuimiis) cxplicatus,
nonnumquampri-
misdicbustotusluteusapparccquartodcinde, autquintodcmumdie,ilhusfoharubrisvirgulis
cxtrinfecus levitcrper eras diftinguuntur,
interioreparteomninolutca rcmanent,pra>
iertimtriacxtcrna,&unguernonnumquaTn
habentveluti fuligine tin&um af>ices interdum luteos,& pediculos cos fuftinetes fufcos. kitcrdum cxtcrna floris folia circa mediu raris
,
rubrisradijsiniignita funt, interioraautefre-
qudntionbus,
&ad extremum
ufquefolium
fereexcurrentibus,atqueaureosungues,paUida ftamina habcnt. Nonnumquam exterio-
rumfoliorumorxforisplanerubent, interius
imcdioadextremasorasrubrisvirgulisdiftinguiitur intcriora folia cxtcrnc omnino ruber,
;
inrcrncautcmamcdioadfummum, rubrum
nervumprotenfum habcnt,lateraverdrubcntibus raaijscxornata. Suntctiam quorum exper oras vero, dilutioriscinnabariscolorcviigatimdiftinfta , intcriore parte ad ungucm ufque cinnabaris color tota occupat:intcriora autcm fotcriora folia dorfo
omnino lutco funt,
hacinnabarisetiacolore omninoinfcdaconfpiciuntur, nifi duplex ncrvus lutcus fccudiim longitudinem, luccx virguke in cxtremas
&
orascxcurrcrcntjilliusapicesnigricatjpcdiculi
cos fuftincnces Iutci , nonnulla tamen fuligino
infc&i,unguesaurei,magni,ftaminaquodammodofuperanr. Aliorumcxrerioratriaforiamucronata&:iutcafunt,pr^tcrorasquarpurpurarubcfccnccradiatimintcrcurfantcinfigniuntur,dcindcextrcmxorxlutc^funr,intcrna partc circitcr mcdium foIium,frcaucntcs rubri coloris radios habec intcriora foliaorbiculato mucronc pncditaab infimo aa fummum oblongis rubris lincis diftinguuntur prxtcr extremas oras qux lutca; funt, intcrior pars minus radiaca quam exterior, ungucs magni, lu:
6.
tei,quenndmodumftaminacum
rci fivc
fuisapicibusrhiodorati.
:
fpidem orbicularam habenr,foris omnino aurca,luteis oris
Eft&cujusfoliaextremamcuintus autcm omnino lutea,au-
8.
potiiisrubricolorisHavo pcrmixtiJinca radiarim mcdium folium , tranfvcrfimque (ecantc :pediculiluteifunt,apiccscineracci: aliquantulumodoratuseli. Cujusitemfolia orbicuhto prorfus funt mucronc,dorfb in cxterioribus ad extremum ufque mucroncm lutco,orislatis, exaureorubris, unguibusluccisdimidium foliumoccupantibus, ftaminibus apicibus lurcisnonnihil etiam odorus. Ali) fimiliter huic pares,fed dilutiore colore pra>
&
VI.
iffircntt*
I.
2.
ftaminibus&apicibusdunraxatvariantibus:(cdnechiodorecarenr. Rubrx-varia? flos extercriora folia magnacx parte mucronata habet intcriora orbiculata. Aliquandoautem utraquemagnisorisaurifulgorcfplcndentibusfuntprxdita, magnis unguibusluceis apiabusvdnigris, vclobfolcrapurpuratinhs,&ftaminibuscafuftincntibus plcrumque vcluc fuligine infe&is:hujus flos fatis odoratus cft Intcrdum cxteriora folia luteasorasforishabcntjntcriusautcmdilutiusrubent, &quafiradiatiminluteasorasfatis htasrubcdodefinit: intenora verofimiliterrubent, fed latiorcsorashabent, rubrocolorc iftius flos radiatim ur in cxterionhus deiinenre, ungucs lutcos^ftaminacincracei coloris noniuhilodoratus. NcnnumquamdilucioremiijcoIorcrubcncutraquefolia,mediocres oras
diti
t
&
Plantarvm
TulipapraxoxR-v.
HISTOR. LIBER
fl.
*
141
Tulipa prarcox a-7.
oras habentia,foris minij colore interiora folia ferc tota occupante , virgatim tamen in oras luceas defincnce, magnis unguibus flavis, apicibus cineraceis, pedicuhs ea fuftinentibus luteis:flos
etiam uccumque odoratus. Aliorum exteriora folia, medio dorfo luteo faneuineis
virgulisdiftin6tarunc,rcliquaparterubra,oristamenluteis:interioraomninofcrerubra,fed rubro colofe radiatim in aureas oras definence, incenorc parte coca propemodum lutea,nifi circamediumfoliumrubrisradijsdiftinguerentur,unguescumpediculislutei,apicesnigri.
exrernedorfo lutei coloris, reliqua parte fanguinci, prarter oras qua lutear func,inccrne fanguineis radijs totarefperfa, excremis tame onv luteis.* mteriora foris fanguinis modo omnino rubent,luce feu flavxora: iunc,coloribus tamen fefc invicem commifcentibus, interna parte omnino flava lunt, nifi circa medium crebnoribus fanguineis radijs mftar orbis quodammodo infignita efllnc ungues , ftamina apiccs
, :
Quorundam folia omnia mucronata
f.
&
cumfuperiorcgenereconvemunc. Suntaliorumetiamomniafoliamucronaca,
orisaurcis
C.
reliquaparcerubris.pra:ceiexteriorumfoItorumdorfa,qu?aureisquibufJamvirgulisa(pcr(afunc,omniumungueslureiradiacim inrubrocommixci.pcdiculilutei,apiccsnigrtt\'onnullorum externa foha mucronata , intcrna orbiculata, tota rubra, cxccptis oris,quar aurei coloris funt radiatim in rubro definentis:cxceriora vero folia faruranora funt, omnia tamen intenore parte magisaureafunt,ungues,ftamina,pediculi,cum prxcedcte conveniunt: omnium iftorum floresiat'Sodorati. InvenituretiamcujusfoIiaparvasorasaurcashabent,ele- S. gantiflimorubrocolorereliquaoccupance, ungues flavos, ftamina velutifuliginetincla, apices obiolete purpureos. Alba-varia aut omnia folia extrema parte mucronata habet, aut tfiaduntaxat extcriora, vif. fedintenoraorbiculata. Innonnulhsexternafoliaad extremumufquemucronemomni-rf a-v. no fere al ba funt , exceptis oris qux elegantis &: dilute admodum purpurafcentis fivc carnei *&*** i. ucitadicam.colons(unt:interioraver6magispurpurafcunt ungucslutei,deindecxalbidi, ftaminacumfuisapicibusflava. Inquibuldamexteriora folia exalbido func dorfo purpureis virgulisafperfo,reliquaparrepurpurafcenceauc incarnata: intcriorafoliaomnino pur- pureafunr,unguesftellatimflavi,deindcalbi,apiceslutei,pediculieosfuftinctesvelutifuligineafpcrfi Aliorumexcernafoliaalboeciamfuntdorfo^plunbuspurpureispundlisdiftin56lo,interioreparcediluciorcpurpuraniret:ttiainternafo!iafacuraciorisfuntpurpurequam in lupcnore,ungues flavi radiati ftellxinftar,apices nigri,fufci pediculi Inccrdum exccrna
.
folia
magnas oras carnco colore prxditas habent.rcliqua parte alba:interiora verd quafi car-
nci funt coloris. Nonnunquam exrerna folia pallefcente funtdorfo,alias omnino alba, prarter oras qux foris brevibuv raiis purpurafcetibus radijs exomatur:interiora tota alba f iinr,
&
oras
intetiore & frequcntioribus purpureis lineis mfign.tas for.s mucrone pallct, oras tarae* longioribus & cxtrcmo
X4i
Caroli ClvsI rariorvm habent,

dorfo
.
omnino fcre alba funt. ^Quorudam cxtcr.ora foha parrc ura(centibus omnino,ors .ncVriore partc paucis Pur P Soquândida
"^ftugw^
ccnt.bu s radijs Fons afperia frft, fere adcxtrcmas oras purpura ?eriora folia a mcdio
mcus
omninoalba,prxtcrorasqu*rarioribusvirgulisdiftintefunt Aliquadoextcrnatria vc ro mult.s purpurafccnt bus fi. intenora autem oras nunc paucis , modo fXa p^rius alba funt:
vecamdcoloris^^
8.
knt
fimihs olane colons carneo colori temere perfufum referant.ve ta func fod qu. cineraccum
Invenitur eciara cuj us omnia folia coloribu s

illo
quidem albo & carnco pcrm ixt.s pnedifubtemen albumcft
cum
\
tcnuiore
eiMM/
hujusungucsexalbid., apiccsobfoletepm> hoceft,argenteumcoloremvocant:
fericco
panno
carnci coloris, cujus
Gcrmam
purafcentes,pediculi albi funt.
Tulipaprarcoxp-v.
VIII*
dtjftrtnti*
Purpareawarixflos magnaex parteomma folia mucronatahabet interdum tamenexterna duntaxat mucronata funt, intenora autem obtufo mucrone prxdita: eft orbicularo ctiam cujus omnia folia orbiculatum habent mucronem,utexfingulorumde(criptronevi;
&
.
dere licebit Nonnuquam igitur omriia folia mucronaraPaeonia: polyphyllo& plcno flore purpureuracolorem imitantur ,orafqj habent cx albo purpurafcentes ungucsexlureoviridique colonbus limul quodammodo permixîubobfcuros,exalbido orbe radiarimeos
,
pediculos flavos fed vclurifuligine infec~cos,apices nigros iUiusflores magm fiint &admodu patuli. Mucronatactiam fingula
Mbienre
folia,foris ut
plunmum purpurca func,incerius
med.aparcccarneicoloris, oris ex albopallefcentibus, unguibus, ftaminibus, &apicibus
Incerduomniafoliamucronafa, foris & intuspurpurea funtomnino, cx* tremafquc oras albas habent,ungues luteos alflavisfiveluceis.
apices obfolccc purpuraiccntesinitio,dcindCubiobverfi funt (folenc
bo orbc circundatos
bulbacei generis florum apices mvertere ) flavo cxpiicante fefc florc apenre poiline afperfos, flavos pediculos. AUoru fingulafoliaetiam mucronata,& faturatiore pur-
cnim omnes
&
purcocoloreprxdita, omniumora: exalbidar, ungucs albi,in imotamen flavi,apiccs &ftaminapallida. In quibufdaomnialimilicerfolia mucronata, fcdcolor purpureus diluciormagifque flondus, orx exalbidar, ungues ex viridi palle#es,pediculinigricantes,apicespallidi:odoratuseftplerumqueiftarumTuliparuflos,
C.
reliquarurainodorus,utetiamfubfequcntium. Infextoctiamgenercomniafoliamucroquafiamechiftina: colore prardita func, magnis autem oris albis, nata,obfcurioris purpurx apic.bus flavis. Quorundam contra floru fingulafoliaorbiculatis unguibus, ftamimbus funtorisîjsqucmagnis&albis.reliquapartefaturatiorenitcntcquepurpureocolorepr^di-
&
&
8.
ta,navosunguesambitalbusorbis,cincraceiapices,flavipediculi. Nonnullorum inccriora foliaaliquantulum orbiculata diluciorepurpureocolore fplendent.inreriorc parte totafero ctiam alba funt,omniu orx magnaâlbarjUngueSjftamina &apices flavi coloris. Reperitur
3
exceriore parce obfcuriorispurpurxcolore prardidilucius purpurefccncia, ucraque auccm in magnas albas ta func,inceriora vero orbiculaca orasdefinencia,& inceriore parce veluci purpurcum orbcm, cocum florem per mcdium ambienccm habencia,luccos vel flavos ungucs albo orbc inclufos,apiccs obfolete purpurafcen*
cujusexrernafolia
mucronaca& reflexa
&
10.
teSjflavospediculos. Eftpra:tercacujusomniafoliamucronata,&triaexternaforispurpurca.omniaautem magnisorisalbisprardita.interiorccji parceomninoalba.mfi mcdiamco-
rum partem veluti purpurcusorbis fecarec & varium facercc,ejus ungucs flavos ambjc albus circulus,ftamina cum apicibus pallcnc. Se Dancequamfinemhuiccapiriimponam, adijciendapucaui, quzcircaTuIipasfemineConftancinopolimiflbnacasobfcrvabam.
.
Magnumfcminis
illarum
cumulum
acceperatllluftrisvirAugcrius dc
Busbcquccum
plerifquebulbaccisftirpibuscoannoquoVicnnamvcni^ha-c^cumfequcteannoinGalliara
Plantarvm
proficifceretiir,
rnjlicfi
i
histof. liber
it.
45
mim>cIiquic:eavcr6demumannisfeptuag<-fimoquinto& f*quentcfup;a
J
Tium,3ct]iiin^MHclimumconfcrtim(qu6dvctuftacircnt ) &:victa vixqucn..(citu[a, Tulptnm cxifcimarcmj terrxrnandavi.Ex hiscamcn ingcnsTuhparum numcrusprcgnatuseft ,quarumnonn iHcquinto,fcKto,atqucctiamfc(ii)cntibusannisflorcstulcruntinfiOTicolorum vimtnat vari ctacccommcnd ibilcs. N'am flavos omnino,rubros, albos, &purpurcos, vcl cx hiscoioribusinrcrfccommixcisdifhnctos hoceft,F-v,R-v,A-v,p-v.naCtusfumpra?coces: Scd intcr illos etiamfuerunt,quidiligenciusobfervanci, potnisad Dubiarum vclSerorinarumTuli.
^J^**
paru
m claiTcm refcrendi vidccur,quam Prarcocium: nam licet arquali cum Prarcocibus maigicur funt
gnirudincriortnulIarduhtaxaralTurgant, codemcamencumDubijslivcSerocinisr.empt.re rlorere anima Jvcrti: de ijs aucem proximis capicibus.
qux de Precocium Tuliparum varietate nunc commentari libuitmon me fugit tamcn,quin plures diffcrentix tradi potuiffent, fcd ejufmodi quas ad jam enume,
Hmc
primarias reduci atque fub illis comprchendi pofTe cxiitimo. iatas,tamquj ad Scrocinarum dcfcriptioncm tranlcamus.
Nunc aucem
TVLIPA SEROTINA.
,
CA
P.
VIII.
ha- r.
(trttkk
s betcaulem.firmiorem.crafrioremjrotundumjfungofamatcricplcnu
canacjj veluti lanugine
,
Erottna Tuhpa,majore-eftamplitudine cubitalcm enim &tripedalcm intcrdum

,
&brcvietiamin-
tifttns.
quadam afperfum hunc altcrnatim amplc&untur quacerna plcrumque folia.nonnumquam quina &C fena,carinata, firmiora quam in Prarcocc,uc plurimum crcdta, non nutantiaaut ad cerram inflcxa, atq; oris interdum adco rcflefive efflorcfcentia
:
xis,utfinuofavideantur,aliquandoomniajEqualia.Summocauli,quipcdahvelmajoreplerumque,im6cubitalictiam nonnuquamlongitudinenudufuprafoliaeminct,unicusinfioblongus,cyathi modo concavus, fcx folijs conftans, excremo apicc omdct flos magnus ninomucronatovelorbiculato,auttribusextcnoribusduntaxacmucronacis, incenoribus orbiculacis,ucinPra:coce,6<:econcra:capututinillatriangularc,membranaceum,crajuius
&
ur
plunmum,&prominulovcncrc,quoafummodehifccncc, lcxordincsftminisplani.cartamcn majoreq; bulbo conftat plerumque,

in reliquis cum illa convcniens
cilaginoli,fulvi y aucrubcfccncis,majorifq;quam in Prarcoce confpiciuntur: radixprarcocifi-
milis , longiore
Tulipafcrot.ôAt/aAwocminor.
TulipaferotwoALr.Aa<rMcruajor.
plurimum conftet caule eum Tametfi autcm hac Tulipa non fecus ac prarcox unico ut m.hi funtrubro flore atqjenam tamen interdum *oAoWo & ramofum habet nam natar gracihortamen,&ad flavo prxduar, quibus exiufimifolijalaalternudus&pedalisramus,
, :
r. /Sr*fe*
"**".
fummi folij <ycomim tcrcius,craflitudine primarium caulcm propemodum arouans eadcmquealntuduienuduscxcrefcensadnafcerctur, finguli etiam fuum florem fuftinentes: in-
144
Caroli ClvsI rar.iorvm
Mn
ma)\"r* 4 *v.
terdumquatcrni,quini,&plures(namannoxci.habui fexramistotidemflonbusconftantem) floresfinguhfuogracilioriramocxalisnafcentc infidentes provcnerunt, fedaliialijs majorcs,nonnulli etiam vitiati.frequentiiis vero accidit ut unico ramo donetur,quam binis
autplunbus.
.
,
,
In hacporroraminfigncmcoloaimvanetarcm non deprenendi

vel ad aun colorcm inclinantes,& rubras unguibus
ied.
Havas duntaxar,
plerumque nigris,orbe aureo cinc~tis,cafc

v
qucvelodoratovclinodoroflore.
Tulipa fcrocina
flava.
Flava
T fjlsv*.
ejufdem ferccoloriseftcum pne-
quodammodo flavi, cocc, hoc eft, dilutioris vel pallefccntis , vel mtcnlioris quafi auri modo rutilantis,vidi etiam cujus foliorum or^
&
&
fanguineis guttis afperfse eflent
foliorum un-
Y"
T.['T*hr*.
gucs plerumque cctx rccentis colorem referunt, interdumnigricantibus quibufdam venis diftin&i conlpiciuntur, vel nigra macula notaii:apices cum pediculis vel flavi funtcolo* ris, autcincracci, velfuliginequadaminfe&i,
automninonigri.
color plcrumque faturatior cft, &quafinigricat, interdumdilutior&perelcgans : foliorumungucsautomnino flavi (iint t
Rvbrae
qualesinquibufdamprarcocibus, automnino nigri, qui Sole illuftrati carruleum quidpiam pcrmixtum haberc videntur, vel macula nigranunc minore,modomajorc (eaquetenui orbeaureoinclufa, utoculumquodammodo cxprimercvidcatur, quadc caufa anonnullis Ochiodi Solfy hoc eft, Solisocufuscognominatur) flavuminficiente,
nohnumquam
etiara
totum
occupante: apiccs cumpediculis vel omnino flavi (iint, vel nigri, interdum apifere
ccscinereicolorisj&pedicuhflavi.
Ccterum harum Serotinarum Tuliparum

qua: vel flavi, vcl rubri coloris florc prardit*
funt,
nullxha&enus
varietatc infationemihi
pcpcrerunt,nifiquodinterdumexrubra:femincjflavx, contraexflav^fcrninc, rubra: natx funt,unguibus (arpcnumcro variantibus.
TVHPA
T*ap*iubii
kijtcrts.
DVBI
A.
Cap.
ix.
^T^Vlip^ mcdiointerpra!Coccm&fcrotinamtcmporeflorentcs, vidclicct qux mar1 ccfccntepracociumfloreluosexphcant, &fcrotinisflorcreincipicntibus, jam fcncfcunt,imdimerdumcumilliseriamflorcnt, Dubixquodammodoappcllaripoffunt, aini utriulqucgenctisnaturamreferant. Suntverd intcr eas nonnulla:, quarum florcs ipfa planra (crotinarum magnitudincm arquant: ali# qux pnecoces non (uperant.nec illisforma funtab(imiles,&:illa:quidcm velampliflimisfloribusprxdusc, vcl praxoce non majoribus: funtetiam quxdam prarcocibushumiliores. Singularum autcmdiflferentiasquamdilucid poterimushiccxplicabimus,earum videhcetquxnobisfuntconfpeclx: namquisreliqua* rum infinitam varietatcm verbis exprimere quearf Dvb iae igiturmajores, floremnonminiisamplumhabent, utdiximus, qu^mfcrotinx.Iilum autem vel pallidum admodum,vel flavum,omnibusfolijs mucronatis unûibusflavisinftarcerxreccntis. Invenitur etiamcujusomniafolia omninoflava, extremas orasorbiculatashabentadpramaturi aureimalicolorem accedcntes: ftaminacum apicibusflavafunt.illiusflosodoratus. Aliaitcmcujuscoloromninoaureus,externadcindefoliaflavodorfoprxditaôrasdilutioriscinnabariscoloreradiatimdiftindas adquirunt; intcriora vcro folia cinnabaris ctiam coloremâtque infuper binos lutcos ncrvos fecundiim longitudinem,& flavos radiolos in latera excurrentcs ungucs hujus magni, flavi, altitudincm fuperant apicum,qui nigri funt , pediculi flavi, ied fuligine infc&i. Nonnumquam omnia foliaorbiculatonnicroneprardiraflavicolorisfimtjrubrisvenisfecundumcorumlongitudinemcxcurrentibus,nunctenubus, moddcraflionbus, atqueetiamtotumdimidiumfoliuminterduminficicntibus. Suntquibus flores dilutius rubent, cinnabaris colorcm
&
J Juhis
m*)Qf.
I.
&
2.
3-
&
quod am
Plantarvm
Tulipadubiai.major.
histor.
li
BER
II.
I4J
Tulipadubiai. majoialfcra.
t*M
quoiammodo referunt,omnium foliorum extremis ons mucronatfs
vcl faturatiores funr,
&qudammodonigncant,cxtcrionbusfolijsmucronatis,interioribu5cwbiculatis; unguibus flavis,magnis vcl parvis nonnumquam vcluti fuliginc afperfis, vel in omnibus fohjs, vel
in cxtcrioribus duntaxatrapiccs modo flavi Icviter nigricantes, modd omnino nigri, flavi eriam pediculi media ex partc nigricanrcs. Aliarumflorcs funtcoloris albiexoleti, qui
&
6.
^^6AfLyxocdiciqueat:nanifoliaexalbopaIIefcunt,eorumqucdorfumflave(cit: interiora fohaorbiculata,ungues&apice*pallcnt. Nonnullarum florcsomnia folia habcnt cxtremo mucrone orbiculatadilutiflimi purpurei coloris,& quodammodocarnei.maximos ungucsalbos,quacapitiadhan"cnt flavcfcentescu ftaminibus&apicibus. Quarundam paulofaturatiiispurpurafcunt,&aliquarumprardulciumprjecociorumque rubelcemium uvarum,quasGermani^crmfncr/AuftriaciO?M^ interiorafolia orbicu!ata,ungues cum apicibus flavefcunt. Reperiuntur item quarum flores fatura: admodum funt purpurx& nigrorum acidorum cerafiorum fuccum pame referunt Auftriaci a2?riffat& vocant:harum ungues vel fubcarrulei funt, vel ex carruleo nigricantcs, ftamina fu,
%.
9.
fca fu nt.
Dvbiae
mcdixquxampliflimumfloremhabent,pauca:funtimeob(ervatar. Earum u.Dvbis
unavaldepallidicoloris, co&umfulphurferereferentis, proptereaAuftriacsenobilesma- **J '* 1 * z. tronarSc&uefrclfarb/ideft, fulphureicoloriscognomenilliindiderant: omniaejusfoliamucronata,ungues fuligine infe&i . Ejus unicum bulbum Byzantio allatum habuit Gencrola
Dn.de Hey(cnftain,qua:illiusprolemcommunicavit:floruitquidcmillaannoM.D.xxcvi. & bonum lemen dcdit , fed fubfequens rigida hiems cum matre corrupit femcn anno fe:
quenreterra:commiflum,Vicnn2cinmconortulorclidum.
VUteraflaviclegantiscolons
florcm habet,cujus omnia folia mucronata.nigri ungues,nigri apiccs , fuligine infe&i pediculi.Hxcanno M.D.xxcix.floremmihitulitfedecimfoIijsconftantem,cjusveioprolestredecim,at (cquente anno.mater duntaxat o&o,proles fcx. Tertia: flos f-v. cft, hoc elt.ex flavo &: rubro coloribus permixtus, magnis fcx mucronatisflavifque folijs conftans , qua; ab
ungueomninonigro, rubrasvcnasper foliorumlongitudinem radiaumexcurrentes&in latera fparfus habet,nunc raras admodum,iiiodd denfas & confertas. Dubiarummcdiarum quarum florcs Prxcocibusfuntxqualcs, &caulesintraillarum magnitudinemnonnuraquamconfiftunt, utplurimum autcm Dhbiarum majorumalti,
ITI
D " bi*
mid'* kU
tudinemarquant, multiplexeftgenus, cujusdiiTercntiardifficilius diftinguipofluntquam Pra?cocium,ob variam colorum mixtionem per totos flores inccrdum diffufam, ut longa Sc diligcnte obkrvauone didici aliquas tamen ex his qua: vel mihi floruerunt, vcl apud altos
:
creviifc
14
'

I.
Tuhpadubia n.mcdia
Tulipadubia iii.mcdiaii.
M*
Tulipa dubia
iii.
mcdiaii.Ycrcolc&
qua potcro pcrlpi. cuicate pro ingenij mei tenuitate de/cribam. Sunt igitur quardam Flavar dilutiores vcl pallefcentes, quarum cxterna folia
crevifTe fignificatum cft,
,
quodammodo fofis virefcunt
alia:
quarum
.'
foliaorbiculata funt, unguesautem fubvirefcunt: quarum item foha flavi coloriselcgantis, intcrioratriafuperncorbiculaca, &: quibufdam fanguineis guttis afperfa : n6nulle
omnia folia rtava habenc,ungucs cereico-
habcnt : alix quaruru unguesmgra &fplendente macula iunt infigniti,vel ex fufco fc viridi colonbus commixtis perfufi. Nonullar F-v.funt,nam licctomnia folia initio flava finr, tertiota-
loris , quales alioqui ferocin*
men vcl quarto d ic pott quam explicati func

limborubrocxornata confpiciuntur, nonnumquam ctiam in
prolibus(nam
nullysapparct, velalrcrnisduncaxacannisconfpicicur:
fatisfcecificaeic)
flores, fingulafolia rcnui
quardam flavafoiialiabcnc, orasautemcinrjabarisTcre colore infcftas : aliaru folia pal
lidiorafunt,
rubnsvenis ornatashabcnc oras: quarumicem folia ctiam pallcnt, fcd pcrfufus cft mali aurci prxmaturi color,pra*icrtim circaoras: invcniruretiam verficolor
eltgantiflima, cujus colorcs flavus Sc rubcritacommixti func, uc c fcricco panno flavo , cujus fubcctnen rubrumcit ,conlrarc floresvideantur.illiusunguesntgrifunt.-A-v,
&
mum
fcrocinxie-minemihi hxcnara, elegantiffiflorcm tuht aono m.d.xxcvu i. Alia-
lumflo-
PLANTARVM
rum florcs albiquidem
bia majore dcfcnptus
funr,fcd
HISTOR. LIBER
,
II.
m. croneconitanc.ungucs^hmina.a^ccspallcntmataet.am.hêitcF-v.footincfcmincquod
vcl
w.Havum dcgcncrantiscolorisquiÂxoccwalisinDii.
intenoraoZulato
47
harum foha vcl omnia mucronata
IoanBoifotcommunKav.t/ulphureiquedamcolor^quahs.llaHeyfcnfteiniafcre.fedm!nusamphflons. (ârundamflorcs^poWêtiamfuntcolorisfcdahuscolorad.unaus:
4-
namcujudamomniafoliamucronaca,cxtrcmumillummucroncmrubrocolorctinaum
nonnulhs foliorum onc vel purpurcis venis diftindbr, vdcarnci colons omnino funt,qui ctiam mcdia fol.a occupat. Vnam habui A-v.ferotina: femine natam quzanno m.d.xxcix florcm prorfusalbum protulitj.cetin.tiovirefccnscolorpcrfuhisquodammodoconfpiccretur.ftaminumapiccs^
:
habent: aha palhdiora funt
& oras rubris venis diftindas habcnt
in
<
S%
fuerunc.
Nonnullaru^
intefior.busfohjsquodammodoorbiculatis.unguibusnuncexalbidisc.rcafummumpur. purafcente macula inugn.c.s.ftaminibus exalb.d.s,corum ap.c.bus nigricantibus,modo ungu.bus&ftammibuscand.cat.bus )V elunguibusexalbidisfubceruleoorbeincluiis

m.nibus.n.gricantibus ap.c.bus:aut faturationbus
3
a]bisfta-
folijs prarfercim
cxceriore parte cxcerio-
ribusmucronacis,omniumor.scandicant,bus,ungu.buscxalbidisfubca:ruleamaculainfi. gnius.albis ftaminibus apicibus corum nigricantibus: quarundam folia mucronatadilutior.fquefunccolorisaucfaturacioris: Inveniuncurcciamquarum floresplunmumad a-v precocis fec unda: Sc cerc.a: colorem acccdunc alia femine a Boifoc miflb naca clegas in cuius florcpurpurcxvcnxpcrtotufoliumdifpcrfa: func,floruirha:c primiimannoM.D.xc. Purpurcarum flores colons nunc func dilucioris magis flpridi, foliaq, inccriora orbiculaca habcnc.exalb.dosungues.purpurafccnciaftaminaêoruapiccsnigricanrcstmodoquafifimilcs lurpurea:d,lucioridubiarmajori,candicacibusoris,unguibusvelexalbof3avcfcencbus,vel
:
&
7'
&
navisomnino, aucvclucifuligineinfe6tis,auccxcxrulco, flavo, &fubvircfccncecoloribus comm.xt.s: modo faturatioris coloris, cui albicantes tamcn quardam vcnar pcrm.xta: funt, unguibus aut ex ttavo nigricantibus,aut flavis omnino, aut cx viridi
,
nigricantibus , aut fubcarruleis ii ve ex cajrulco flaycfccnti bus,aut czruleis omnino, nifi flaveVcens orbis ambirctc funt ctiam quarum florcsd.lute purpurei illum fere colorem rcferunt qui in Caryophyllcis
cet minores.quaru
racuratiore
flor.busremifsem.niatiseSilcfiapnmiimdclatisconfpicitur, Vicnnenfcs&Silcfiacxmatrona:??omcra..tâvb/quafiaureimalicolorcmil]iscribuunc, quiadiluciusrubenticolonflavus quodam modo perfufus videcur , horum color vcl dilutior, prxfertim inceriore parce &c peroras,vel,facurac.or, inccrdum -internediluc.ilimus, fbrisfaturacior, unguesvelflavi, vel flavumcoloremfuhginofusambitorbis, velexvindinigricanc, vclfufcifunc: vidicciam quarum tios ad poftremam diffcrenciam Secundi-generisvalde accedcrcc r u bro tamcn colore ahum fuperance quardam plunmum acccdunt ad cam quemcer Dubias majoresodtavo loco repofica eft.verum humilior.folijs intcrioribus orbiculato mucronc prcditis,unRuibus ycl omn.no alb.s , vcl candicantfibus fupcriore partc ad cxruleiim coiorcm tendcnti. bus,ftaminibusexalbidis,apicibusadfufcumvcrgcntibus, vclungibuscarruleis autexca;ruleo vncfccntibus,vcl mgricantibus: alia: Dubiarum majorum honogencri fimiles
.
&
Vumcoloremambicncc.
m ungues vcl fufci funt, vcl ex ca:ruleo nigricant, vcl flavi niero orbe flaP-V.florumfoliavcld.luciorecoloFcpurpurcofuntprr-d.ta vel ora: mucronata-, vcl intcriorum orbiculata:cxalbid*(unt/uneuesaut
fere
li-
omnium
quos latus orbis carnei coloris ambit, ftanfina plerumquenigncantia. IntcrreliquasRubrarmihi nata: quarum folia foris ad purpurafcentcmcoioremacccdebartt,inccriusautem coccineifcrecoloriseranT,ungues,ftamina apices flavmtem quarum floresrubri, folijs tamen cxterioribus fccundum longitudinemflavus color afperf us:& quarum color non fplcndcns fed obfcurus&ad laccritium accedcns unguesflavivcl nigri: pnrccrca,quarum floresR.ferocinxfimilcs.quarabunguibusnigris flavo orbecmctisOculusSohscognominataeft. Aliaitemcujus tiosnondum mihi confpedus
,
albi,aut fubcxrulci ,aut albi
quidcm
fcd
9*
anobihviroIoanncdeHogelandeLugdunoBatavorum m.fTaanno m.d.xc. deindeillius unicequam habcbat,bu!bus,cjufdem anni autumno cujus flos omnia folia mucronata haber,eaque, ut ipfe Hoghclandius ad me fcripfit initio quidem omnino viridia,dcindeorisvelutipallefcentibus,qua:tandcm inrubrum
,
dumhaxfcriberem verum
piftura
!0
mutancur radiatim fcfealcen coloricommifccncem.colorcciam llleviridisfenefccncc flore clangucfcit, pra-fertiminteriorefoliorumparte: &fanefubfequentibusannic, bulbusillc florem m.hidcdir,qualemdefcripferat,nullum tamcnfemcnnancifcipotui. Scd&ahafcminc mihi nata,iimilem florem produxic Lugduni Baravorum annoquinto & nonagcfimo iupra millefimum & quingentcfimum. Suntautem omncshardubix mcdiasfccuiidxclafiisipnecer poftremum genus) mihi naca:feminc,vel B V 2ancioalIaco,vel a N. V. Ioanne Boiloccommunicaco, veleoquodmihiferocina:mea:dederunc, vcl fquodmagismirandum) ahquoceciam prxcoccs. Nam anno M.D.xxcvi.expurpureaprxcociiisflorcntchabui Ex f rtcatip fcronnam elegantem d.lutiorem.cujus folia intcnorc parte ad illum purpureum colorcm'ac- 31** cedcbant, quem ccnfpici d.xi in quibufdam purpurcisfccunda: ciaffis Dubiarum media>
colorcm
rum,qua:aMatronisAuftriacis^mraiifr6cognominatur,unguibusflavis,intribusvcrd. exter.onbus fohjs ,nigncantibus:item o%pb?wxor.c p-v. autem prarcoce,p. ferotinam ad rubrum quodammodo cendcntcm,&: p-v.ferocinam dilutiorem cieganteni. Anno fequente,
rurfus
14$
jurfus c
P.p^. Rub.fcrot.clcganrem adcarneum colorem acccdcntem,unguibusexc*ru. lonigricatibus.M.D.xxcvin.autemannocP^
ExferotinU mltquando
fr&coce$
itaminibusflavis,P.(crot.nigiicinribus.ung.&P-v.rerotinam:cx A.prcc.FIavam fcror.& p-v. fcrotinam. Conrracx A-v.fcrotina,nata:luntpra:coccsAlba 3 Flava,Rubraung, flavis^ Ru.
bra
Ocbw ds Scle,&cV.d\luxior. Cujufdam porroR-v.quxanno m.d.lxxvit. primiim Bruxellarflorcm
protulit, femine,
na&uscftjamdi&usBoifot, &qua:damnobiIesMatron5edubiasctiamTuIipasmiraco!o. Tuhpu fitmvaricratc ludcntes,ut ad mc perfcriptum eftreteni m & flavas,& pallenrcs, ex albo itcm m* www 'p a ^ c fccntcs,fivc6?^poAeoW,purpurafccntes, intenfiusautdilutiusrubentes,lateritijcoloColorum
in
mm
ris,atqueaIiasaIijscoloribusinf]gnirashabuerunt:quibusetiamfimiles, &alixelegantifTi. miscoloribusvariemixtispofteamihifeminenat^,&fingulisannisadhucnafcuntur, qui. bus pares nunquam ante confpehe: itaDcusiniftis floribusadmirabilcmfuampotcfta-
temoftendit.
m.d.xcii i. mittebat Iacobus Platcau Tulipar, quse illi feminc nata erat, monftrofa:quidem, fednoninelegantis,iconcm, coloreareliquisdifferentem, ejusenim foimumm fl QS ^ ipfo referente, prorfusviridis, internefexparvacraffaquealiafoliactiamviridiacomfltnftrit. plc<3ens,caput ambientia,ut tnitio parva braflicaflorida five Cvpria videretur . Primo quo florcmtuhtanno,neglexifTefi:nbebat,vitiumautNatura!ludumcfleexiftimans: fedctim fubfequcntibusquatuorannisfloremnonvariareanimadvcrtcret, nulluma*itemprobum femcn pra:bere,ejus rei perncfus,bulbum altcri donavit. Sed mihi biennio poft>ex fcmine natisferotina mihi florcm dedit fex folijs,ut rcliqu^, Tfmt.vhr 4w*r/.fli. conftantem, prorfusvirentibus, exceptisorisquarpallidarerant, unguibus, quicxviridi d*,&*lw*. pallcfcebant.FloruitetiamihiannoM.D.xcvi.Aliaviridiscujusorxalba^fuerunt. Brcviter, linguli anni nobis proferut novum aliquod Tuliparum genus, nec ante cuipia conlpe&u m.
Tfmt.viri* dHdupUci
Cetervm anno
&
&
Tulipa dubia pumilio.

Tulipa d*tiafumili*
Hvmiltor porroTulipapedalemaltitudincm non fuperat, imo ut plurimum irifra cam

confiftit , folijs
& flore ad Prarcocem &
proximd
t
accedens:florisautemfoliaomniamucrcnata
fed extcriora
multo longiora, foris obfcure rubra,extremis tamenonsvirentibus, interiora omniafoliaintenserubent fplendent: unguesflaviradiatii fcd quosnigcrrima macula
ficinficitjUtorbisaureus&radiatuseamduntaxatambire videatur,&oculum quodammo-
docmentiatur: ftaminacum fuisapicibusnigricant: hujus radix bulbaceainterdumeriophoraeft, namcxterior illa mcnibranahulbi fiibftantiam ample&ens tcgens, plurimo -denfo, candido , molliquetotrcntoadcdfuffultaeft, utmolliffimebulbum recubarene-
&
cefle
fit.
ctiam alterum pumilionis Tulipa? genus,quod mihi quidcm confpe&um noneft: fed iconemfuis coIonbusexprefTam accipicbam anno millcfimo quingentefimo nonagcfimo, ab crudito viro Ioane dc fexto Ionghe, EccIefiaftcMiddelburgcnfi inMat-
Invenitvr
&
tiacis,additahacdcfcriptione:
Tulif* /*-
mlt0
altcra.
Mittoad teTuIipie cujufdam iconem
ad
ipfiusplant^fimilitudincmcxprefTamjhoceft, eademquaTulipamagnitudine, paribuscaule,flore,folijs(quepaullolongiora&anguftiora habere debet) bulbo quem crui,ut pi&or commodius exprimeret. Tnbus jam annis continuis in horro habui florcm profcrenrcm, fcd unicum , nec florem habuit quamdiu fin-
&
aliarumTuliparum modo: nam fuperioreannohabuiflorcfuoonuftam,&aliamunicumfoIiumproduccntcm,quxnuncquatcrnafoliana<3a,primum florem demiim tulit alteri prorfus fimilem,utcertum fic id genus majorem amplitudincm non adquifiturum.Ha&cnus ille.Tota vero planta (quantum ex icone dcpiehendere potui) palmomajornoneft,quatuorpromensfoliaangufta,carinata,TulipxMompclIian^f'>hjs figularifolioprarditafuit,
milia,inter qux cauliculus prodit uncialis aut paullo longior^nudus (prarter aliaru
m Tulipaflavi*
rummorem)exvindipurpurafccns,fummofaftigiofloremgerensfexfolijsconftantcm,forisnonnihilpurpurafcentibus/imuscandidis; umbilicumoccupantcoblongocapitulofcx
PlANTARVM
Tulipa pumilio akera.
T O
R.
B E
I T,
^49
fcmcn protulc-
flavisftaminulis fcpto^quodân
rit,ignoro: florcm auccm tuliflc Aprili mdc conijcio, quoniam fub Maij initium pi&uram micccbat, cujusbulbusexiguus, bulbiramcn
aliarumTuliparum formamrcfercns, cxfpadicco nigricantc corticc tc&us Iconc acccpta,

.
Croci vcrno tempore florcntis genus exiflimabam.

ris
initio
Cetervm nonomnesfloresdiuinfuacoloperdurant, verum. nonnullarum magiscaduci, brevi marcefcunr, aliarum firmioresrunt& coloris grariam diutiusrctinent,pratfercim fcrotinx&dubiar: omncsccrtcnubilocario fefe concrahunc, &pluvio facile corrumpuntur , etiam ante quam exlandi poffinc interdum , fi continui cadant im>res:concra,rempcraco fole illuftrari, explicantur diutius confervantur at vehcmente
clcgantia
& vcnuftate
&
etiamcjusardore nimiumexcocti,
more exhaufti, facile dcfluunt.
gulis
verficolores,tam prccoces.quam ferorina?,fin- n,i t ,tr m * ,' *nnueie?an*
&fuohuNequc omncs
Tnliptaittr-
anms eandem colons graciam perpetuo *,, prcfi
retincnc, fedaltemis variare farpius obfcrvavi;
**ntflra.
exempli gratia
v.A-v.uno inccrdum annonitidiflimaifunt, fequenccvixaliuscolor, quam

f
flavusvel albus in eis confpicicur, Ccr-v.

p-v.
&
Tulipm-vmZ
& albas
tis
nonnumquam magnashabcnc
,
orasflavas
fequence valdc cxiguas.

camecfi feminibus terramanda-
Cetervm
Jiujus planta? genusconfervari foleat
Autumno(inucilisenim bulbaccarum &tu- wf."'"". * berofarum maxima ex parte verna eft facio) "" interdum tamen nucleis majori bulbo adnatis pro-
&
pagacur, fed nullaincerpracocesTulipasfercihorrubra.&alba, omnium autem maxime fcrotina rubra.quar adeo fcecunda eft.ut etiam femine nata, vix bima alias prolesgeneret biennioauccriennioanrequamflorereincipiat, quod etiamfaciuntplerarqucdubia;: So-
&
Icntenimo.nnesTulipa;nodumaduIra?,&antequamfloresproferreincipiant, utplurimum fingulis annis reda & quafi ad perpendiculum in dodrantalem palmarcm alticudinem profundius defccnderej Apennineas excipio,& quafdam alias qux non in altum, Ccd
&
& indufftia trimos & quadrimos eruat,exuviorum veftigia fcqucndo, nonumquamvclurcatcnamaliquot bulborumcohxrcntium, & exprimo cxuvioortumducentace
lacus&obIiquum,ancequam florifera finc proleselongisyenisdcpendenresfpargunr ntproximocapicedcclarabimus) ferocina; aucem ilhe &dubia?jamdidta::cciaminveccris bulbiexuvioaliquidfubftanciarrclinquere, qua:in alium bulbum cfformara, fimilicer in exuvio fubftancia: quidpiam relinquic qu* in ahum bulbum rranfic uc fi quis cum dcxceriin
, ,
quadam
tium
inveniat: licet interdum accidat ut R.ferotma jam
grandior,nondum tamen plane ad,
uka,inftar Tulipa? Apennina: five Bononienfis proles in larus fpargat ut in meo horrulo , in quo varij genens bulbofas ftirpcs florum cleganria varietate commcndabilcs alebarn
&
cxcolebam,dum Vienna: agerem ,non femel obfervavi.
&
inferotinarum &dubiarum generibusprajfertim ( licecetiam in A-v,P-v,&quarundamaliarum prarcocium alis bulbi niihi naci finc ) qui tclluri commiffi , ejufdem coloris cum macre florcm fubfequente anno produxerinneundem cciam colorem recincnt bulbi matri adnati.Ex fcminibus vero quz fic propagatiOjplaneûtdixiJinceitaeft.inpraTCocibusnimirum&dubijsmamferotinarmaffna
Memini &bulbosininhmaala,quafifummatellurenaros,
Tulipb-J. *'/"*
expartcfuumgenusconfervarevidenrur.quemadmodum fuperiore capitcdiclumefbaut fi aliquam murationem adquirunc.exigua ea eft,& plerumque m unguium & ftaminum variccace,aucco!orisinrenfionc vclremilfioneconfiftit. Solec caulis c mcdio bulbocrumpere fed ipfo cum folijsjam marcido, ficcato, fi bulbum eruas,ad tacus lllius enatum confpiciesfquod etiam evcnitin Inde bulbofa.Colchico,
:
&
& congcneribus
alijs)
novo bulbo paulacim fuccrcfccnre,& totius planta? fuccum ad
fe rcci-
pience,quo tempore com modiffime erui potcft,erutus bulbus diu extra tcrram adfcrvari inalialocaetiam proculdifficafinenoxacransferri.
&
Omnesautcm cujufcumquegenerisTulipa: (utetiam hoc brevitcrannotem)quemadmodum bnga expeiiencia didici quamdiu florem non ferunt uxavtoi planc funt, & uniN j cum
,
i 5 cT
Ca rou ClvsI RARIORV M

JTulipabulbifcra.
cum folium fingulis annis prcfcrre folcnt: at

dumerncrfit, fefcexphcarcincipicns, fc. cundum ctiam co intlufum apparcat,illo ipfb anno florcm prolacurum fpcs cft , nifi pnina,
fi,
autahudab
infccfcorum erofionc
incommo-
dum cam intcrcipiat.

(^vo nomincvctcribusdi&afitharcplanI
ta,multidubitant. Sunttamcperitioresnou~ nulli , qui ad Satyrium Diofcoridis , quibuf-
dam Tp/ûAAo? cognominatura referendam

,
ccnfeant: ad cujus fancdefcriptionem multis notis acccdit. An vcro ijfdcm facultatibus cum Satyrio prxditafit, ncmincm pcriculum
fecifleintcllexi.
Mcmini antc plurcs annosVicnncnfi pharmacopxo ad rubri cancri fymbolu plus quam
ccntcnos Serotin^ bulbos quadrimos dedifle, ut faccharo condirct,radicum orchidis inftar, in aliquo, qui ad hujufmodi remedia confugcrct, pcriclitarctur: verum illo ncgligentia quadam condirc obl ito, perierunt. At an-
&
noM.D.xcii. IoannesMulcrpharmacoparus multos condijt, radicum Orchidis inftar,quibus certc longe fuaviorcs& palatogratiorcs deprehcndcbam: an vero id prarftarent,quod fatyno tnbuttur,nondum intellcxi. Potuiflct autemantc triginta annos Antucrpianusquidam mercacor ccrti quidpiam dc ca \c ftatuerc. Is cnim ciim horum bulbo-
rumnonexiguum numcrumabamico cum

byflinispannis Conftantinopoli fibi faiifTum accepiflet, ccpascfleexiftimans, cxilhsali-
quot fub prunis afTari
parum modo, ex olco & accro in cornam fibi parari
& vulgarium ccrcliquos in horto, intcr braflicas & alia

iuffit ,
AT4/4(Vfi.
oIcradcfoditûbincglcciijOmncsbrcv/pcricruntjprartcrpaucosquosGcorgiusRycmcrcator Mach!jnicnfi5,rci herbariarperquam ftudiofusâdfcreccpitrcujusfanedihgenti^&induftria:acccptumrcferrcdebemus,qu6dcorumpofteaflorcsfgrauflimavarietatedclcdationcm &voIuptaccm ocuIisadferentes,vidcrcnobis]icucrit. H*<2cnus autcm Tuliparum bulbi nobis Byzantio mtfli funt, prascocis quidem Cafe lalc, fcrocmx vcro CaualiUlc a Jocis nimirum undc primum Conftantinopolim illati funt appcliationc indita: Cafta urbsclt in pcninfula Gazarta difta quar intcr Propontidcm Euxinumpontumiitaeft: Cauafc vcroin Maccdoniaurbsmantima.SuntquiTulipam,prxfcrtim purpurca,Cofmofandalo cfle vclmt a vcteribus mtcr coronarias herbas numcratum.
: ,
&
TvLIPA BYZANTINA ALTERA.
Cap.
X.
aliquotnotasfimileshabet,priusdiflerercmus.
Tuty*
a novumTulipxgcnushoccapitedefcribcmus.operarpretium mcfa&urumexiftimavi,fi pauca quatdam dc Apcnninca, Narbonica, &: Hilpanica, quibus ooftrahjcc
i
igiturTulipapedalcmvel ctiam cubitalcm fcrtcaulcm, inbinosaut ternosramos interdumdivifum, quibusfingularcs infidentfloresfenisutplurimumfoliis nonnumquam&ocloniscon(tantcs,forisfubvirefccntibus,intusflavis,protubcrantccmcditulliocapice trigono oblongiu(euIo,multis flavis ftaminibus cin&o.-valdc odoratus is flos leucoij flav!fuavcolentiamrefercns,fupcrioribusTulipisplcrumqucmagisexpanditur,5i
fcrc a meridic lub
Apenninea
Tulipisanguftiora , etiam carinata nonnihiljfubcineracci cum caulc coloris, tcrna , quatcrna fcmen paleaccum ut in rcliquis Tulipis.fed longc mmus: radix bulbofa fpadiceo cortice te&a , in binas aut plurcs fbbolcs fingu;
vefpcram dimtaxac
folia alijs
quin&aliasfubinde obhquc& inlatera fpargitfprar.crtimquaenondum florcm tulit)non inaltum rc&a mcrgit Florctcum fcrotinis,autpaulloctiamfcrius. Nafciturplurimain Apcnnino,undcerutammeminiBononia adnosante mulcosannos mittcreC. V. Vlyflcm Aldiovandum, Bononienfem ProfefTorcm.&omnium NaturxmiraculorumScriptorem fblcmflimum: cujuslucubrationcsavi.
lisannisdividirur, proximoannoflorcsdaturas,
dcadhuc expedauius.
Hvic
\
Plantarvm HISTOR.
Tulipa Apcnninea.
LIBER
Tu
i;
it.
*;*
pa NarbcncnJ!s>
V
:>:
X*
rt
Tulipse Byzantina: gcnus altcrurn*
fimilispxneeftNarboncnfis cCcben- ftqpJtas Jiismontibus, a(J. V. MatthiadeLobclprimiim k 'mn$u eruca, &:araicisinBcIgicammifTa: minortamcn cftinomnibus, florcs fotfs magis vircnces, incus flavi,delicaciusquiddam fpirant: radix ctiam etenuibusncrvisinlaccrafbbolcs bubillosfpargic.
Hvig
&
Tertia inmontcquodamAranjoesvicinonata , in
Tulipm Mt>
Bcigicam a Francifco de Hollcbcquc Rcgio #**" horculano miflVNarbonefipaullominoreft: cjus florem non vidi , fed Narboncnfi fimilem ciTc intellexi, quifoliatamenhabcatforis nonomnino
viridia,veriimpurpurafccnteeciam colore perfufa.llliusbulbosaliquandoalui, qui unicodunta-
xatfoliofempergcrminarunt,adeoqjinanespauIatim faH (unt,uctandem perierint. Miferatpra:tcrcaidemFrancifcus&alios aliquot bulbos (uc Hifpaniabulbaccarum, variarumaliarumclegantiumftirpiummaximeferaxeft) quorumma-
&
ximampartemin Hifpanica mea percgrinarione non oblervaram, qui tandem belgicum acrem refpuentes,contabuerunt. Byzantina autemfolioproditliliacco,unico, TulipdBy fifloremnonfcret, rcliquarumTuliparurnmore, *****x* mi Ûfnm at florem prolatura pedalem promit caulcm , viri-
'
dem,rotudum,qucmamplcaunturbinapIerumquefolialiliacea, diluciiisvircntia, &LiIijPcrfici
foliorum modofplendcntia, florcmfummaparte fuftinentem Apennine*Tulip$ flori forma amplicudine parem , fex mucronacis fohjs coftantem; quorum exteriora paulo anguftiora func,intenora verolatiora, cxalbidoforiscum purpurafcenre&: viridimixcocolore,interncautemtcnuitcrrubefcentcfivedikicocarneo, unguibus&ftaminihusfluvis nigricanteapiceinfignicisnonnihil odoratum caput trigonum Apenninea:
&
fimilc,
i j

.
ftmile,quod a^ frugc-m non pervcnit: radix bulbacea Apcnnincxplane fimilis,aliquotfibris donata,quam etiam bulbosinlacusfpargereobfervavi. alterum in fuprema ala (qucmadAprili menfe Floruit mihi harc anno m.d.xxcviix modumcxhacicone, quam cxillaflorcntcipfemetcxprimebam, vidcrchcet) habuitflo-
&
rcm:GencrofeautcmDomina:Vngnadin,quaeprcccdcntcNovembrcBy2antioillamcutn multis ahjs bulbaccis ftirpibus acccperat,binx etiam floruerunt,una binos vcluti mea, geftans rlores,alcera unicum. An poftca aliqua: ipfi florueiint,ignoro illo ipto cnim annoVicn, ;
nadifcefli:
carumduarum
certc, quasilladonantefoliim retinueram,
quodammodocon-
temnens,qu6d Apennincas (adco fimileserantbulbi)exiftimarcm,nulladcinccps floruir, fed prolemgenerantes,unicum folium produxerunt .MilTaautcm fuitcum hacinfcnptio-
neZ^/^/^^/êxquaconijccrelicetûtplurimum
binosprofcrrcflores.
SEDquandoquidem in Apennine^TuIipxmcntionem incidimus, filcntioprcmcndum noaduxialiudTulip^gcnusquodhabuithoncftusvirThcodoricusCoornlwrd Amftcrodameniiscivis.
TR.Afm.
a-itemilla.caulcfolijs^quxtamcnpaulloviridioraj florisforma, Apcnnincarnon maujimiiu. yakiediflimilis,nccctiam (ut mihirelatum) radice, qua?, utinquiunr, ilhusmftar, obliquc propagines lpargit: florisautemcolorruber eft faturatiorfcx folijs mucionatis conftans, noanihilodoratus,quoruni ungucslonginigri^flavocolorecosambicnteînternisfolijsinterioribus in ternos radios mucronatosdcfincntibus,in reliquis ternis,orbiculato mucronc, illiscxtcrnaparteomnino flavcfccntibus, hisveropaululum flavi circainfimum ungucin habentibus, trigonp oblongo capitulo Apenninca: inftar mcdium florcm occupante, rubeicentc;fcmen mihi nonctmfpc&um. Floret Apnli.
E ST
Fritillaria.
f
Gap.
xi.
hatc planta pcdaii
,
ftititim*
VEwvstissima
in-
terdumctiammajore,eftcaule,rotundo, tcnui, foriscxviridipurpurafcente, &obfoletioris coloris, intus vcro, ut Tuliparum, fungofo: quinaplerumcjue habct folia, intcrdu etiam plura, inconditoordine.percaulcm fparfa, angufta, carinata, digitalis longitudinis vcl
ris,
majo-
fuperionbusexceptis, qua: breviora funr, cauleviridiora, NarbonenfisvclHifpanica: Tulipar foJijs fbrma colorcque proxima: flos in
&
fummocaule &piffimeunicusfinterdum bini, raio rcrni.omnesaurem codcm tcmpore fc aperientcs)nonnumquam gemelIus,inodorus, deorfum fpe&ans &propendcns tintinnabuli modo,fex folijs conftans ut plurimu, ( habui ctiam
otonis&duodenis)qua:arcolisquibufdanunc
quadratis nunc oblongiufculis,partim candidi, partim purpurei, fivc /aturarioi is, ut ita dicara, carnci coloris,elegantiflimo ordine pulcbcrri-
maque
tcra
feric diftinfta funr,quadris

:
tamen ad la-
minoribus folia interiore partc funt vegetiore& elcgantiorecoloreprardita, candicantefque,
qua parrecapiti
:
inharrenr, ut
Rofarum
quorum infimafede virefcens quxdam & herbidi coloris linca,ad me-
folia,ungueshabcnr,a
diumufquefolium duclavidetur: fexftamina medium florem occupant,quorum apiccsprimiimpallidi,dcinde, ubiobverfifunt,flavi,
nmm fereflorumapiccs) quarftilum trifulcum,
quafipulyerequodam confperfi(quali funtom-
&
utinplcrifqucalijsfloribus,ambiunc-criangularedcinde fuccedit capuc, unciam plerumquc - . . _. Iongum,fuperna partc craflius fine corona, alioqui Narbonenfis Tulipa: capici fimilc in quo femen planujam dicteTuIipa: femc quafi refercns, membranaceo margine latiore* in quonullum,contraquam iri Tulipis,germcnconfpicitur:radixbulbofa,cadida,folida nul-
&
V*riet,v.
jtmpui.
hstumcisfepta,fedvelutiinbinaseafqueucplurimuma:qualespartc3fccta, ecujusmedio prorubcracquafi pulvinusquidam,undecaulisemergit,fcflili parte multisfibrisdonara'. Hujusflosinterdum variat: namutplurimum faturatiiis purpurafcentcs quadrashabet, interdumdilutiorcs.ynambabcofcminenatamdjlutiinmam. Florcccumprarcocioribus TuIipisîHterdum ctiam Martio,in hortis.
Spontc
Plantarvm
HISTOR. LIBR
)
IX.
lf$
i
Sponrc quibufdam pratisad Ligcrim fluincn non prdcul Aurelia urbc Galliar celcbri na- s*uhs* fcicurûnde primum ad me mifla fuic Machliniam,&; Bclgicc comunicata anno m.d.lxx i. Dcindc Vicnnsc Aultriar, ali(nafci criam in Nortmanma & Brirannia minorc incclligo quot bulbos acccpi tricnnio poft muncrc 111. V. Ioannis de Vulcop, Regis Galha: apud Cxfarem Maximilianum II.tumLccari.MificctiamadmcaliquotpoilannosIll. V.Augerius deBousbcqueSeremfs ReginarElizabethsCaroli ix.Galliarum Regisvidusr,fummu$ AuI* Prarfectus &c Cxfari a ConfilijSjLurctia multos bulbos uc nobilium Auftnacarum Matronarumquxilliusfloriserant fludiofifllmx.votislatisfaccrcm.Annovero m.d.lxxix. in uibufdam praris quatriduano ltincre infra Budam Pannoniâb ijs quiConftancinopoli repoftea pler^quc fcminc mihi natx funt, 3 ibant, menfe Martio,florens obfervata eft. Sed 3ux feptimo& oclavo demum anno , vcletiam fcriiis floruerunc quarumalia: binos quae;
&
am ternos,nonnulla:vclgeminos,vel duodccim fohjsconftantcsflorcstulerunr.

Fricillaria dilutior.
Fritillaria
Aquitanica.
N. V.Ioannes Boifoc,vctere amicicia mihi conjunctus,aliud genus habebat magis feroti- r^tiBmU num,ouod toto bimcftri poft primum floruifTead me fcnbcbar,binisornatum flonbuspar- jtfmMud*
teinteriore exflavo virentibus fine ulla colorum diftinftione foris nervusexcubcrans&
, :
cminentiorexob(curovircbat,foliorumorxnonnihilreflexxvcrficuIorcseranc,exflavo, virente, &: purpureo.Ex Aquitaniaoriginem ducere aflerebat. Isporrobulbusquem mihi AutumnocommunicabatannoMDXXCim.Maij fubfeque- jm bifiniM. quorum cxcremar orx nontis micio florcm aperuit fex foliis,ut in prxcociore conftantem , nihil rcflexa: cranr,dorfi nervus paululum exrubcrabac,atquc vircfccbac, interiora terna foliaexterniscrantlatioraômniaautecxteriusabimofolioadexrremasoraSiObfotepurpurc, radijs.fub quibus nonnihil flavi confpicerecur,diftinguebantur,intenus vero colorc cx viridi flaveiccnte fplendcnte pra?ditaeranr,veluci fericeus pannus viridis,cujus lubremen
&
flavumfit: (exftaminaexumbilicoprodibanc pallidisapicibus obfica, aliaalijs longiora.
proxiraoannoimminutusbulbusflorcmnondedit, tandemmbfequensrigidahiemsomninocorrupic. Cetervm Fritillanz Tertium quoddam genus habuit Ioanncs Somer, cujus paulo ante mcmini, virquiexoticarum&clegantiumftirpiumcultur3vaIdedeledatur, ijfque bene inftruaumhabet.quodflorcmannononagefimofeptimofupramillcli-num&quingentcfimum produxit,fcx quidem folijs conftantem & nutantem, ut fuperiora genera Ced quorumfohafuncflavicolorisrubrismaculisdiftin&i, illorummcdio ncrvo prominuld&vi-
Nulium fcmen
tulit,
..
Y"'fZ'r* ^T"'^
''
.^ll*
rcfcentis coloris.
.-''.
Qvi
ad meprimum genus mictebatpharmaeoparus Aurelianenfis, Noel Capperon vo-
kmm
I?4
(

fritillumquodammo.
catus,ac pûllo puftinfchycica lllacommuniquclanienaperuniverfamGalliamgrafranrc

fablacus,7'>;//^4r/ enomcnindiderat qu6dejusareolxvcr{icolorcs, >
do xmulcntur: vulgo Lilium variegatuin ante dicebatur Dodonxus Meleagndem appeir

maluit,quoniam e jus folia varijs coloribus pi&a iint,uti plumse Meleagridis avis, quam vulgus Galhnam five Perdicem barbancam aut Guineie vocare fblct , diverfis tamcn Secundaautem fpeciescommodcMeleagrisautFritillaria appcllari nequit, quandoquidem colorumincavarictasfimili modononcftdiftin&ajUtinpriore: tametfi & caule, quialiquantulumtcncrior, folijs, qua:inhacpaulloangullioramagi(queherbaceicolorisvidentur,&:radice,atque ctiam floris forma nonnihil illam xmulctur. A n apud Rccentiores medicum in ufum veniat hxc planta,me fugit Ob florura tamcn elegantiam venuftatcm expeti,& diligenter in hortis coli potiiis cxiftimo.
larc
.
&
&
fc
NARCISSVS PR.SCOX SIMPLICI FLORE.
Cap.
xij.
Narciffi florem appello, qui fimphci fex foliorum textura conftat, licer medium calix occuper. Ejus autem ftirps,
SImplicem
auc latiora habet folia , aut anguftiora cel nuia. Vniufque generis flores colorecciam
&
mcer fc differunc, omnium porro differenrias qua pocer.mus perfpicuicace hoc capice crademus.
Nareifi.lati
f$iftmittx
ergo latifoliusNarcifTusrria auc quaterna habet folia, virentia, oblonga, porri folijsferefimilia,caulemcocavum, ftriarum,
Prior
nudum&finefohjs,pedemaltum,incerdum alciorem , incujusfummo fexautocloplu,
refve nafcuntur flores, triangulis pedicuhs infidenccs, &cccnui membranaceo involucro
crumpcntcs,mediocriteramplos,cumgravi-
>*
quadam odoratos,fex fohjs conftantes albis, interdu etiam eo^poMt/Koig, quorum medium flavus omnino calix occupar, fex brevia
tate
ftaminacum fuis apicibuspalhdis continens:

floribusmccedunttriangulariacapira.inqui-
busfemennigrum,angulofum. Radixillifatisampla,bulbofa,nigricantibusaliquottunicis fepta, fibrifque multis capiliaca, mcus 6mnmo alba, &, fi praxidacur, lentum quendam iuccum,utreliquibulbi,exftillans. Nafcicur plerifque Hifpania?, qux Medi-
tiattks*
terrancomariobjeaaeft, locis,
ferecirca
&ommbus
Mompehumpracis. Memini non
proculvilIanovaoppiduloMagalonarvicino,
Narcipfim
plex I.w-
delen,apudquemvivcbam,horto J terncconimifi.
Florcc in cahd.or. bus regionibus
tas
(
*v-.v.vjuiiciminon-
ZTcmfus*
quafdam c4anIanuano ,n pratis Boutoneto uburbanov.cinis ucinterdum intercjufd^m SniVft
menfe Februario, erucrc mcmini etiam
Inveniturahushu,cferefim.l,s,fedpau4Io ra:cocior,lacionbusquefo^^ P fol Byzanti flor,bus,cu, plerumqucn,ficern ,quaccrni,aucad (ummum feni fupremocaul, nus medio lufcrcurConftancnopolicumplerifquealijs, &infictihbusut teusu.
KarcifilatiI
?Zft Ad
A P n h, incerdumetiam Mart.o,
granc.a
plur.mum coh
ur" ubi
vcr.stempericspaullocal.d.orfucrit: hoc narcs fer.re v.detur,quam in fuperiore
fi
mfrrt^f
J
rW
U*
Hujusgcnensaliquotbulbos n omine,mictebatadmeanno m.d xc fol fimflme- Heros Ioanncs Vincencius Pinellus,quos plenos flores rolacu.os fperabam: f ed fu^bfcqucndio ttittui m P te vere,mea fpe fruftratum deprehendi. Nam elcgares
Kardfi.tati
,^^^
qu.dem flores habui, fcd fimpSS f fohorum fene conftances,fu P er.oreampl.orcs,omn,no niveos, nrarrcr medium cahcem fiV
nec minus laca habu.c quam qu> plenum fcrc florem, tem,quos rmferac bulbosfimphccm florcm cul.ffe,al,js
flores.plen. fuerunc^paujlo tamen
NarcifUati
f$l.totus
& rad.cem craffiorcm.
*L
hm
I.
E^,^ &
n,rttJrnLrnif^T
-
minores Pr,mo,fequente cap.te dcfcripro.

'
Mon.cus aume impercjr minus craffis, quo um
ndi,
concavus,cui infident fen,,fepteni, interdum
ah ^ctternaautquacerna v.ridiora paullofuCqUOrUm med êxihrcaul,slac,ufculus, anguloLcamen

?
irailiSj fol
deni flores prionbus iimiles,ied oblogiores

;
paullo,
Plantarvm HlSTOR.
Narcfs.Iauf fimphci Bo.prorfusalbo
i.
L[B.
!T.
TCf
11.
NMd&Wflb. prox.usiilto
J*&
Dodonxum a mc habu.fTc afTero

vcram
paullo.&omninonivei^quorumvideliceccalixillernr^lnc tn,*;;.,â , Cu,eft |0 dorpriorifimiliV.niIi,eria m di II C nam lanuano exrremo, nafccnrcm pingui folo gmofis mulraq; adhuc aqua ftagnanribus ' E'?. florencem obfervaba annrf^ , tUm Cr a Fcbruari; inmo in fumma Calpeerucbam duncaxac E allnShiin Bclgicam miffi R r nondum flores tu.lcrant.du, ottcnnio poft a Ccftr Vicinam P 1 illarum cfl numcro, quas magna: illius cx P n6 p,anta ' Lugduni cxprcfT* Autor Dolon*o rr.buft, modd hanc fcd plunmasalias quarum defcriDrionem in H Z? ; e ic " blL kgP. aon F
.
l^Z&^^
&
mM ^ *>n&luS&j^
"'
liberahtcr commun,cafTe'd co,
; Galhadcccnnioanteinfporcisacculeram. Sed qtiiqua:fbfcriberr nnr (t.rpibusm H.lpaniaautbalhanafcentibus.nifla . olxx n ,.quo ad Cfarem Maxim.lianum ,
i
SlSfS^ & omma Z qu^dmfc^ ^ fn

^beo
S p & ^ShS^ÛM^"
'
ahoamoiKttriul^^
Harcautem nemmemexiftimarcvc hmamedifta tamciuam

,
u^S^^ SSSSSSSS ??
n.mlnî
.
Ssm^Z^fr^
Dodonxus
,
moriam coloj fcd ut mea,hoc eft meo labore dilieen 6ue cem. Mei numquam fuic pudoris ,uc muûum ab fcmpcrprofcfTbVimaquohabucnm: an
Ic&oribusarft.mandumre linquo. necin Annpndira^P.,.,,;.
^^^^^^0^^ m
1
^w^nû^r^
n
uu ."
ohEn?
^,"*"?
â
*cncvo "S
fiSBKSSBS3f^^
in
'u,btefot 555?
ed " Um
****'*** Naraffis
** '"* M ".
cft
BruxelL
vixquif-
I56
CaROLI ClvsI RARIORVM

&
&
:
frequca. vix quifpiaof difcernere potuiflct, nifi difFerenciam feciffent flores illo rainorcs, fragrantiam Iafmini rcfercntcs:hujus fcrocn in tiorcs in fummo caule na(centes,odcrem trigomscapiubusconclufura, mgrum inarqualc utriufqueradixminorpaullopriore&niquinquennio antc : Flogns tuntcis lcpta, ztrincada catamtr bianco nomine miffa fuit,ut
&
ruit
Maiomcnlc.
Narcifs.latifol.flo.prorfusflavo.
N UtifoU
flsvtflort.
latifoliusetiam Byzantio allatus fuiiyZtrwcada-catdMcr fart nomine 3 folia
Qvartvs
proxime defcripto fimilia flos in 1II0 variat,nam vcl totus navus eft,vel omnino pallct, prarccrcalicem qui inhocplaneaureus cfhfemen intrigoniscapjnbusnarciirinum,
illi
r
inarqualejnigrumiradixtunicisfpadiceico
loriste&a.
fo-$meUio
**r*ui fivs v.
Qvintvm locumobtinebit isNarciflus, qucm cumalijs aliquot clcgantibus ftirpibus,Kal.Iunij anno M.D.xcvi.ad mc Hifpalimittcbac eruditiilimus vir DodorSimoa
dc Tovar Hifpalenfis Mcdicus, ego vero extremo infcquenteScptembri demumaccipiebam,abipliusobitu: nam paullo pdftintelligebam Auguftoextin&um fuifle , manocum meo dolorc, necmediocri totius otanici ftudij dctrimeto: do&iflimus enirn &diligentiflimuserat > egrcgieqjin hacpalccftra verfatus, qui fi diutius vixiflet, multarumcxoticarum ftirpium cognitionempoftcri adquircrc haud dubic potuiflent.
Narcifli bulbusfatiscrafflis crat , extcrno corticc (padicci coloris pr*di-
Hujusautcm
tus.qui Ianuariofequente,quaternaprotulic
folia, Iata,&:
quodammodo carinata, utprse-
cedentium ahquot, vindia, cubitalislongitudinis,incerqu*cauhsprodijtcubitalisaut
duorum cubitorum altitudi-. nemfupcrans (quamin rcliquis Narciflbaltior,dcinde
ruoi genenbus obfcrvarc non memini) viridis,ftriatus 3 intuscavus, fummofaftigiofii-
ftinensmembranaceumquoddaminvolucrun^cquocxibantfuispctiolisinnitentcsflorcs, quini feni,fcpteni,aut plurcs, fenis folijs inftar ahorum Narciflbrum iimplici foliorum textura conftantium prardici,colons flavi, nonnihil quidcm pallcfcentis floridi tamcn, quorummedmscalixaurcusûavisualdcodoris.Anporrdprolificumfcmendacurusfitâdhuc igaarusfum quandoquidemcoflorcnteejushiftoriam concinnabam Martij initio ut is annusvaldeprarcoxfuit,nullaautperquamexiguaprxcedcnrehicmc%qu^dcmumextremo
t
Martiovaldeafperafuit,&:multasftirpescorrupit.
Nonmulcumdifrimiliserat^quiannoM.D.xxcvi.mihifloruir, aloaneBoifbtpnecedente
Mifit&ahumcujusflorcmexpallido virefcere aiebat,calicemque anguftum flavum habcre: fed utrumque bulbura corrupit
hiems illa rigida fubfequcns.
.
Aucumnoacccptus,quem Ferrariaallatum
fcribebac.
N*rtiJ?Jati.
joi.cufiuau
Ur .
'
Nascvntv* &alij Narcitfi quibus conilantcsîn Belgic^

y
latiorafunt folia&floresfimplici foliorurfi textura
v^S ****>
,x,-
<v tf
'
v)
U^-
donariPemptades&Lobelij Obfcrvationes.Illudautemdiccndumputavi.Major&milluni amphs fohjs 6c m eodcm caule binos ut plurimum,interduru ternos &quaternos flores magnosfuftinentemfexfolijsalbisconftanres, &pallidumcalicemcingcnccs,odoratos (vidi etiam qu. &duodenisfolijsconftarcnt}in Anghafpontenafci.a viris fidcdignisintcllexilTe. AIterumver6exhisquiunicumfloremfcrunt(rar6binos)album,cujuscalixparvus,pallidus, onshmbnacispurpurafcencibus, nafcenrem obfervabam in quibufdam Narbonenfis
GalliatpratiSjatqueetiamfcmpcrConllantinopolimifTuni.cumalijsbulbaccis&tuberoiis
Kartlfl. lati
fot.n.
Dtvcbohtm, fivcbotm, ideft, colli velcapitiscameli,nomine,quiafloriscollum longius quam ceten NarcifH.protcnfum habet. 1 h\ ' nondifllmilcm Sextum obfervabam ,cui quaterna aut quina Marcio mcnfe crumftirpibus,
puntfolia,oblonga,angufta,intcrcadeindecaulisnudus rotundus intusfiingofus, incujus

)
fummo,etenui membranaprodit 3 unicus, nonnumquam &alter ,flos fexnivcisfolijsftclla: modo decuflacis confhns,parvum calicem pallidum cingentibus.cujus orx rubella fimbria
cxornacar/cx in eo marqualibus fiaminuhs flavefcentibus
:
flori
uaviter odoraco fucccdunc
capitula
1LANTARVM HISTOR. LlBER

cap. tula tr.angula craumfcula,in quibus
II.
nigrum inarqualc femcmradix ut cctefts bulbacca mk.scandcantibu$tunicisconftans J cxrima,qu*rcnqu M

plurimarfubfufcaifibrxdcpendcnt.
,
lf7
jwiuipartc
ProvcnitmagnomiliarifupraGamingamCAartufianorummonafterium,D.Vireiniad^ Thronum nuncupat*, facrum, pratis quibufdam altiOimo lacui vicinis, ad prxdium SSf d,aum in quo curantibus Carthufe moderator.bus, perhumamtcr & lucdenter^xcep
g.s
=
nafa , nid ad lacum proficifccns al.quot bulbos rotarum orbitis rccens erutos offtndS b.duo cnim aut tr.duo ante ruft.c. fcenum evexerant.Sed .1/e V.ennam perlat.c Malo mcnl fcinmcohortuloflorucruntrycnfimilc autemeftnatalilocoferiusflorere.
perlatos
Gammgam rcdircmus Quo iftic tcmpore floreat,mihi non conftat: ncc fcivifTemX
.
*
,s
^"
^^
Memmi&illi
*
'
,lud, flS CX ItaIia
reduc,bus ViennaS ad me
intulconcavw ^- WI ** fummapattcfuftincnsmagnum,laxum,mcmbranaccum folliculum, quodcTfceme ex c nicus
tusproditcau
U dusutrchquisNarci/ns,paulIoinirmior,forisftriatus,
>
utplur,mum,flosmagnus,odomtus,faIbisfolijsmcdiumc3iccm^
US fimbria ex aIlldo purpurafcit flori fuccedit fatis crami P : ?>
:
B^ffiS
Jarecaput, nigrum femencontinens radixcraiTiorfuperiorc,
^S^SSSS
dlX1>COmparanda > Ctiam
fobolcidiquamm Narciffiiarum iX, fi*
m tr angu" &cum majoreillo, quemm
EStynaallatumGcnerofaDn.dcHeufenftaindicebatrferiusctiamreliquisflorctnempe Maio menfe. Id n us deinde fatis freq uens obfervabam Francofortiams .n horS hLEGANTis porro Narafli (quiintcrcosquilatiorahabcntfolia vin.cr.t) floscum ali quot folus mihi m ittcbatur a docWimo viro Bernardo Paludano Medico cclcbri ZTlndi cum cognom.nabat: ego cjus hiftoriam pro meo modulo ita concinnabam
Narcifs.Iatifol.Indicus rubro florc,

Narcifllis folia Narciffi vulgarisfoliorum inftarl6ga,ad quo'rum latus emergebat caulislarvis
na
vel plura habet
is
K*tt\ji.\*tif0l
'2"'
intusconcavus,
fummo
faftigio in
& cnodis, 5*W

nodum *
an-
crum purpurafcentis coloris fuftinentem 8 quo unicus flos (cCc cxerebat fex logis &
Autumnahs minoris (dcquocap.xvi.hujus
Ii 1
dcfincns.membranaceum quoddam involu-
guftis fohjsconftans, qualia fcre in Narciffi
bn) flore confpiciuntur, non
flavi
illa.verum rubri faruri fplcndentis coloris mftarflons Arundinis Indica: vulgoappellal ta:,cui non valde abfimilis eft, c quorum mc-
&
tamen.ut
dioprodibantfcxftaminacjufdcmparnccolons.oblonga (quibus infidebant apiccs fufci colons quia forfita ex attritu corrupti)& mey
'
dius ftilus, fub quo rudimcntum triangularis capitis,quod haud dubie femen dediflet,
for-
teetiam maturum, nifi ipfe florem prarcidifJcz, utmihiconfpiciendumprcberet: radiy cem, Paludano refcrente, habet bulbaccam cxpisvulganbus rube"tibus prorfusfimilem'
Vnicamautemejusplantam habcbat,ipfi miflam ab eruditiffimo viro D. Simone de Toyar Hifpalenfi Medico.qua: florcm
dabat
Iunio m.d.xci 1 i.aherum autem expeclabat Tmtm. leouentc menfe,quoniam prarcedente
1
eadcm planta bis illi florem protuhfTet,

fibus Iunio
anno
& Quintili.
men-
anno infequente , ex Indice horti Tovarici, &epiftoIisquasipfeTovaradmedeindefcribebat^cognofccbam NarcilTum Inkt,

-'
'
At
,.
....
dlcuI"Iacob2umabipfonuncupatum
ionga,Narcii manni,tibi Hcmerocallis VaIentinadiai,xmula:fcciidumfoIiavcrd,aJque
adco
al.pcdalis & longior etiam emicat caulis,plerumquc unus,aliquando vcro adco cx Iat<frc,; uam ter.nonnumquam parircr(quanquam hocraio) interdum fucccffive,dilntc rubens, rotun, # ... t quun membraneamdeiimtvagidus comprcflWmenftilo,cavus,&interius(ubalbidus, nulani{aturatcrubchtcm,&adextrcmumacuminatamfiiramquc, equaflwjwncuscrum.pitjOblongus, pediculonixusviridiore, quideorfuminflcxus&vclutiprocuUens (ur:n
158
CAROLI ClVSI
HRIORVM
&
Lcucoio bulboib vel Liho rubro,tamctfi non a:que nutas deorfumcjp, procurribens; fex muniturfolijselegantiminijcolorerubentibusjtribuslupcrioribusjtotidcminfcnoribusrquoquodcfuperioribusniediumeft,furrecl:iuseminct: reliquaduoad latcraa mcdiordl?cluntur.inferiora autcm deorfum curvantur,cuncti5 itacocinnatis, ur enfisetiam rubri,qui
rum
abordinisSandilacobiequicibusinvefte geftatur, formamvalde referat, undc Iacobari feptcm fimilico ,T nomen ipii a me inditum. Sunt porrd in hocelegantillimo flore ftamina tcrrubratquorum medium aliquanto longiusintriagularem apicemdefinit ccrcra fcx apiccsrranfverfifiniunt.interiusfulcijfupeificieverdlutcopulvilculoobducli: cunttaautcm, admediamferceorumlongitudinem, mediumexinferioribusfoliumambit: idcmetiam a rcliquis duobus inferioribus coraplexum: atque ubi harc dcorfum flc&untur,ftamina ipfa
,
furfum elcvantur. s llloipfoporroannofloriscumfuo caule&foliorum iconemad mc mitrebatIh> Comes Arembergius.quam ad vivum depingi curaveratex planta quxilli florem protulerat,a D. Tovarc eodem anno accepta dernde fequente Februario bulfr fiiis coloribus exprefli koncm,quicrau^scfttunicaexteriorefu(cateclus,fibrisqucinfimafcde,nonnihilpromiin ahas cenuiores divilis,& alvjs minoribus, pra:ditus. nentc,frcquentibus,craflis plcnfque
:
&
funtqua;deNarcifn"slatiorefolio& floribus fimplici foliorum textura prardiris dicenda cenfui : nunc ad cos,qui fimphci quidcm florc etiam conftant, fed angulta habcnc folia,pergamus, eorumqucdifTerentias pcrcurraraus.
Hjec
Narcifs.juncifol.i.
amplo calice.
NonO
2i Mtiiji.it.
tjtll
igicur NarcilTo (qui
primus intcr
Mglifli
fiku
cosquiangultioiibusfolijsfuntpraditi) bina, aurrcrnafuntfolia, pcdahsautmajoris iongitudinis, craffa&fucculenta, inftatfbliorum Narcifli prceccdcntis terrij minoris,
'
verumanguftiora,
interilla,
lia
,
&
quodammodomedia
& fequentis luncifolij majoris fotamen
carinata
& viridi colore prardira,

:
-proximc ad Iuncifolij Narciffi foliorum viriditatem acccdente proditintcrfoliacauJisgracilis, inftarejus qui fubfcquitur, firmus, pedalis longitudinis qui fummo faftigio ex membranacco foliiculo, binos auc ternos flores promic vaideclegantes.majores &laxiores quam rcliquorum NarciiTorum junceofolio, iexpra:dicosfolijsflavis, quo,
rummediumoccupatcalix major quam in ullo NarcifTorum genere, femunciam namque longus.& pcr oras veluti finuofus paul,
lofaturatiorislutei coloris,concinens brevia fex ftaminaflavaapicibusaureis pradita

,
&
ftilum flavum cxtima parte crafliorem: odorarus eft is flos, pcrinde acque Narciffi juncifolij flores : radiccm habec Narciffi fequen-
bulbo xqualem. Mihi demum confpe&us eft hic NarcilTus anno nonagcfimo quintofupramillefimum quingencefimum, Aprili menfe fuis floribus onuftus apud Theodoricum Clucium, Academici horti Prxfettum.Lugduni Bacatis
&
vorum, quoannobulbimihicommunicati
ciim ab illo,tum a Cornelio van Hille Ecclefiafte Rotcrodamcnfi. etiamNarcifTo, quianguftiorefoliofecundus, bmaauttcrnafuncoblonga folia,angulofa,carno(a,&pa:ncrotunda,juncisviridioribus& medullofis,I$vorecolorcquc
Xmrtifi.x. tfui tngujli
Decimo
fLfc&x
'
quodammodofimilia,necminusflcxibilia,interqua:mcd.usexilitcauhs,rotundus,cavus, nuHusornarusfolijs,incujusfiimmo extenuiouodam mcmbranaccoinvolucio,Horester-
ni,quacern!.autquiniprodeuntoblongi(gcmelhinterdum)formaNarcifnnisfimiJcs,odo-
racioicseoquimediopurpureuseft, *
*
*
rfavi
omnino, hoceltcam inceriorccahcequamambiencibus
Plantarvm
>
histor. liber
ir.
179
Narcifs.juncifoliusn.
Narcifsjuncifoliusmiribr.
**./
bientibus
eum folijs, quae vel mucronata, vel mucrone nonnihil or biculaco confpiciuntut:
angulohis fuccedunr triangula capira obtufis angulisut reliquoru rh Narciflbrum,nigro {o fcmine plena,minore tamenquam aliorum NarciiTorum.-radixetiam minor,candida,nigricanribusmembranisrecla. , Iftius genus inveniturminus, gracilioribus, rorundioribus, frequentioribusque folijs, tf<r/?. jp*. /'~" caulicnlise medioprodeuntibuspufillis, unicum plerumqueaucaltcrum florem duntaxat odoratum ut altcrius, fedfolijsconftancemfirmionbus&magis fuftinentibus, flavum
,
&
&
orbiculatis.
-.-
Priorfponrenafciturin monranispratisnonproculToleco, &circaGuadaIupe. PoftcGades locis cum ipfo flore crucbam Ianuario menfe: ac riorcm uliginofis incer Hifpalim in Belgicis horcis neurer niii Aprili floret,vel eciam Maio,licccincerdum denuo paullo ance
xtUs.
&
brumam
fimitiorfiraerisconftitutio.
InrcllcxiabHifpanisNarcifliquoddamgenusinHifpaniainveniriquodomninojunceis Narcij?.]*. c.foiMb ctiam fit folijs, fed florem candidum producac, camque ob caufam lunqutllos blancos ab incolis appellan: fed ciim lllum numquam confpexerim,plura hic adferre non licec. Anno camen m d .xcvi.ab erudiciflimo viro D.Simone de Tovar paucos bulbos eo nominc infigiufinc fpcrandi. los accipiebam:fed adeo exiles,uc poft mulcos duncaxat annos lllorum flores
P 9 '"
Narcissvs prêcox pleno flore,
Ca
p.
XIII.
quarernis,cauhs qui e membranaceo folliculo fum mo cauli infidere,rernos,quaternos,aur plures ( nam mcmini in hortulo meo Vienna: florerc qui fepcenos habueric)flores promir,fenis albis amphfque folijs,uc priorisfimplicis cercmm genus.conftanccs , quibus pro cahce fex alba aha toha funr J minoratamen,& flavi calicis fragmencisfic incerfeda &disjuncra, uc nulla cahcis torma apparcac,fed veluti apophyfis flava ad fingula intcriora folia adnara videatur odoratiflimuseft ille flos,&gravedinequadam capur centans nullum femen in hoc genere obferva: :
c a t a precociumNarciiTorum qui fimplici funtflore hiftoria, cosqui plenum defcribamus. _..tivC7roAt/cpt;AAov illum habenc &colorequidem variancem P r ior larioribuseftfolijsquarapnmusfimplex,&quodammodocarmatisternisautN4i/r.^ ftriarus,nudus,inrus concavus,ut in fupenonbus,pedali altitudine aiTurgit, -*
Xpl
vi:radixintcrdumcra{Tifl1ma,mulcisfpadiceiscunicisfepca,&:frequentibushbnsdonara. H*r A l t e r folia, bulbum, caulcm, priori adeo fimilta habec , uc neucer ab alcero difcerni -' 'e ;fif u. ' quear, foh flores difcrimen faciunc, qui eciam e vaginula fummo cauli infidence,emergunc
terni aut quacerni.
*.
;
pnorimagnicudincarqualcs, fcnisque fohjsalbisconftanresamplum
aurei
l6o

Ni?ciflUs plcno flor
Narciflus pleno flcrc
ril
NarciiTus pleno flore iit

I
aurcicoloriscalicem cingcntes,ac!e6 multipliciter mirumque in modum implicatum , uc

leucoijflavi
polyphyllum
florcn) faturatiorem,
quodammodoarmulctur: odorperindeiiiavis
acinprîore.
Ntreijfflim llli
Terti vs
ftantes,
folia&rehquaomniafuperio-
ribusferefimiliahabet.fcd paullo minora: flo-
resetiaminhocminores, iexalbis fohjsconcalicem flavum &plenum habet, emicantibus e medio oblongiufculis
medium
angultis foliohs ftellatim quafi decuflatis ,albi 3uidem coloris,fed cui &: viridis foris , pallius intenore partc permixti finti odor fere"
&
quahsinpnore, fednefcioquidmagisaromaticum fpirans, raediusinternarci(E & mufcari
odorem.
Omnes Byzancio allati
primus quidem
far-
piflime,namfingulisannis,cumalij>bulbaceis ftirpibus Viennam mittebantur: alterum duntaxateonfpexi in hortoGenerofeDn.Vngnadin,anno m.d. xxcvii i. prarcedente Autumno
ilh
f
cum ahjs&
(implici niveo flore
mifTum:
tcrtiumhabui munere PhihbcrtidcBruxcllis

cumpleri(quealij<; bulbisfub anni m. d. lxxv. initium. eodem quidcm anno
C* rareidapiferi
&(equentibusfolia produxit,
.
at
nullum
flo-
rem.totoanno m.dlxxix. latuit, utpcrijiTe cxiftimaverim annofubfequentcMartiodc-
nuo prodijt,& Aprili rernos flores, quales mo66 dcfcripfi tulit:tuht & nroximo fubfequcme
annopIuresduminAngiiapercennarcr,refe_, n rentibusdomefticis.FiorentetiamfuperiWsApnli.Athuicanteh;ememf()I,aeme.eeie non ioiet,ied novo vere duntaxatêovidchcct anno quo florcm dabit.Nam fi antc hienYem
.
.
...
ilhpro-
Plantarvm
illi
histor. liber
II.
161
prodeunc (rariffime id fic) proximo anno non florebir. Sarpe etiam in reliquis prarcocibus Narciffis quiConftantinopoli mittunturvclplenoflorevcl albomedioluteo, accidit, uc fterilitatis indicium fit.fi folia ante hiemem emerfcrinr. An m i porroM, d.xxcviii. AuguftomcnfeBy2antiomiffifimcmagnimunerisIococres crafli Narciffi bulbi III. V. Davidi Vngnad Baroni in Zonneg Pleiberg acque bellici confilij Prarfidi, quiFeza Aphrica: urbe recens allati, masnumflorcmmultiplicifoliorum
&
x*rcij?pUn; 4 ** i^."'^
numeroconftanremomninoflavum ferredicebantur: illeViennadifcedenri unumdonavit,quem,ciim propter raritatem mihi caruseflet.hortoper hiemcm committere nolui.fed in ficlili fumma cura alui.omnis tamen mea fedulitas mutilis fuir, nara corruptus cft Eaadem fortunam experci funt quos uxori refcrvarat,ut ex ipfius litteris poftea intellexi.
.
Narciffus pleno flore
v.
NarcifTusplcnoflore vi.
cco
difcrimen lice illo rubra fimbria ornato,aIia fex folia paulo minoracontinet , fingula peculiarem fimbriacum caliculum habentia, e quorum medio aliquot alia minufcula folia ftaminibus per-
mixtaprodeunt:fuavisadmodumeftodoris,adMufcariquodammodoaccedens. Singulares ut plurimum fuftinet caulis flores,intcrdum ctiam binos,ut qui fimplici foliorum textura conftantem florem fert. Floruic mihiMaio menfc anni m Dxc.pr^ccdente autumno a Io. Boifoto Bruxellis mifTus, Eodem tempore pro pleno etia NarcifTo accepi ab honefto viro Ioanne Mermanno Colonia bulbum, qui quidem fequentc verc prodijt & in fummo caule vaginulam tulitrfed illa
exarefcensflorisfpemprarcidit.Atannusxci.planefimilemfuperioriefredecIaravit. Quo etiam anno mihi communicavit N. V. Phihppus de Sivry , Prarfe&us urbi Monribus Hannonia:,Narciffi bulbum,qui fequcnte anno florem rulic lllis fimilem.fed viginci,& pluribus folijsconftantem,intercurfanteinterilIaflmbriatocaliceutinjamdic>o. AtquiIH mo Comidde ArenbergfloruitannoM. D.xxcrx. quatuor &fexagenafoIiahabuiflcfcribebatad me idem Boifot,3 unici bulbi, quem ab eodem Comite impetravcrat , prole fuperiore Augufto cum alijs al.quot raris bulbaceis ftirpibusad mc mitceoac : veriim tabellario, cui pyxidula,quainclufierant, traditaeratColoniamfercnda, in prardones incidente, cumilliadjunctis pcrijt
magno meo dolore.
Sextvs paulloanguftioravideturhaberefoha, alioquinondiffimilia: bis floris fpcci- Katrij? pi**. mcn Vistrnq mihi dcdic,ied vitium fecic,Francoforci coco bicnnio folia duncaxatnovo vcre n *ittfir.
dedit: anidaccidacpropcerfcecundicacem, prolcsenimfingulisannisfatisliberalirerfub-
miniftrat
i6z
q
;
C-aroli ClvsI
i
rariorvm^
piiniftrat r ignoro:a: qu
bulbum cum hac icone mitccbat honeftus vir idemque rei herba^
ciîludio.i ';iinus&ail:gensoWcrvacor,IacobusPlatcau.civisTornacerifis,mihiiignifica-
'
.-.-
'barunicum'fummocau)cfcrrcfloremfubMaijmenfisfinem,rocumnivcum,&:mulciphci fbiiorumtcxcuraconftmcemdiujusradixminorcftquartogenere.
Vndcprimumin Belgicam
illatafint
quartum& quimumgcnus
lgnoro:
quod autcm
iJomhs.
Mcrmannuscommunicabat,cxReg:sGaIiia!iiortodciumptumfuifleinrellgcbam. Cetsjivm hi floresNapx/w/aGr*cs,Narciflia L.icmisappellancur,Galli pccuhare no-
mennontUbcflt./V^jy^
rifimpliciAorcZ.//-w^wtfabHi/panisnomenimpoficum:aIccriL/r/p^^&:C^///^ i i quibufdam ctiam Naraffo de Seui&a, id eft Narcifllis Hifpaknfis velquodcircaHifpalim plurimusnafcatur, vclqu6damet)rimum,dcindeaba!ijscxeaurbe{i:mi(Tus. Ejusalrera Ibccies lunqmlhs ^wappcllatafuit,tamctfipi?rerflorisformamnihilafrinchabeaccum NarcifTojuncifolio. Tcrcij & Quarti hiftoriarTurcicumnomenadfcnptum. Octavum& Nonumafimilirudinequamcjusfolia cum juncishabent.Hifpani A*^///Wvocant,nos NarcifTum juncifoiium flore flavo vel ccnuifolium dicercmus ad difrcrcntiam Qu irti.cui flavusetiamfloSjfedlatiorafolia.DodonxusBulbumvomitoriumcfleconccndic: quoaurem argumento ipfe & reliquiqui ejus vcftigia fequuncur,id probare poflinr, libenter incelligercm: certcNarcifTorumcujufcumquegenerisradixvomitum pr*manfa cict, ucdein, , ,
'
cepsdicemus.
prartereum quem peculiarinomine Devebohini di&um dixi, Turcxproprieappellant .?/ <vu/<?, hoceft, Regmm caliccm, quod flavumillud in medio
Omnem porrd NarcifTum,
flore,calicisformamquodammodoreferat:quiver6mittuEcjusbulbosvariocorruptoquc
nominejUtplurimuminfcriburjnunc^rcwoi^.modoZfrfWfd^jinccrduenam inepciore Zaremtatta addica voce biancofjeXgiat/o^cum colorcm album velflavum deiignare voluc. Atquiplenocftflore yXcxumopc Zeremcadacatamer appcllarunt, additis ijfdcm vocibus
,
florum quos mittcre fc purabant,vanetatc: tametii farpiiTime nobis impoiitum deprehcndcrimusmam multos iimplici flore hoc nomineacccpimu<;, conrra nonnumquam pleno flore prxditos , hac fimplici Zerincada infcriptione Incerdum ctiam tam plcnus,quam qui amplo iimplici eit florc,pra?ferrim crafTo pra:dici bulbo Penachio nomincmifli.vel Gtulcatamerlale (quaappcllacionc& Anemonemplenoflore , &aliasqua damftirpesaccepimus)qua:vocesRofa:plenxfloremfigmficanr. Sffpiffimeetiamejuideni generis bulbis divcrfa nomina adfcripta fuifle coperimus uc fchedis addicis minime fidcndum fir.led cujus colonsflorem iinc habituri Narciffi bulbi, ipfa at<roîct nosdocere cerbiamo
&c%iaffo, pvo coloris
i
&
tosredderedc-bear.
TgcultMtti.
Narcisi cujufcunque generfsradicemprarmanfam vomitucicrejamdiximus,quemadmodumfarpeRumeroexpcrcusfum: quafaculcaceprxditamcfle, ipfeetiamDiofcoridcs

tcftiseft,apudquemreIiquasNarciflifacuhatesrcquirereftudio/osnepigear.
NARCISSVS SEROTINVS.
Nirtiffirot.
C A P.
I 1 1
fiviauiumni.mu,unM.
VN
c v m cauHculum , digiralis Iongitudinis,gracilem,vacuumhabethicNarciffus, incujusfummoflorc Narciflinum odoratu, fcx foliolisalbiscbnftantem, in mediocxiguuni caIicemflavumcontinentem;florifucceditexile trigonum caput,cxiguu nigrum angulofumq;
i
&
femen continens radix Narciflb Iuncifolio

;
val-
defimilis, minortamen,muItiscandidistunicis,
lentoque fucco pnrgnantibusconftanSjfed nigra
quadam membranate&a.Totaplantaamaraeft,
/
XauUs,
wfuperiorcsNarafllvercqjdixitPlinius,odorato faporem rard u|Ji non amarum, Nafcirur plurimus ad Anam flumen inTurdulis, ubiflorcntem , &fuiscapitulisjam maturefccreincipietibuscrucbam iub O&obrisfinem, nullisebulbo natis folijs, neculla eorum veftigiaobfervans,quodfanemihiadmirat;onifmr.
Kmi***
V
s>
(ttihifion**
Incol^r^âppcllabat.nosfcrotinumnuncupavimus,poflemus& Autumnalcm minorem velminimumdicere:namNarciflunavixmino-
rcm invemri pofle puto.
Narcissvs persicvs.
Cap. xv.
KATAOS
:
planecft harc planta, &floris

exilit
j\duntaxatpediculopra:dira,vtliinCrpcum,
Colchicumquc
ergo e
mcmbranacco cucullo,
Pl-ANTARVM HTSTOR. LIBER

NarcifiusPcriicus.
II.
16
cuIIo,tamquam cx vafculo aut thcca fl os oblogu^ Croci aut Colchici flons a?mulus,tcx iolijscpfhins cx flavo palh fcentibus^quorum tria intcnora pauIoangUttiorafunt,cxterna laciora &f lU.nmomircro >e nomhil wicuiva, fivc cwro<pt/<r*rqundam habentia, quainteriomm mucronenittiiplccUmtur quafi &comprebcdunt,ingratiodons &p virusrcdolciinsJhminafexmcuium rcmbccupant, infoliorum unguibusnara, fed internoru.m
, )
fbliorum rcliquis longiora , exilice med o oblorigior ftilus >gracihs,& Imecapite, Foha ilh funcHemcrocallidi Valcntinx, dequa paullo poft, non mu!tiimabinniha,!ata.pUna.cjnldcmq;cu iJIiscoIoris.hoccft,adicrugincumrcndcris,CjUarutplunxmtiTi convoIvunrur,aut fcfe ciraimagunt: radix
crai>bulbofa,abafi (qsi multis fibnsdonau cft) ftatimcxt-uberans, intus candHa, foris palhdior quuicm/cd ahquanrum etiam mgricans.
Scmel duntaxac Coftantinopoh allafum
eft fioe
bulbi gemiS; mihiqj communicacum a Phihberto deBjuxcIIis, cujusancememini,anni m d. lxxv. iniciO,quem poftea yarijsamiasaim mticjgica tiiuiinGermaniadiftribui. JnitioNarcifjum Autumnalem majorcm fcqucntc capitc dclcribcndum,ex bulbi forma cfle conijcicbam, in qua opi-
nione valdeme conH.mavit flosfubfinc^cptcmbris emergens Sed portquam fplia non fubfequi animadverti &incumedemum vereprodkrcob,
fcrvavi,eaqueabilliusfoli)scolorcdiftcrc3tia:tum exadiiis collata iriter fc utraque planta,d (parcs cfi
femanifeftcdcprchcndi; aibte brcvc incer folia

caput,pollicemcraiTum, brcvipcdiculoinh^rcns^fummacehurcvixcmcrgcns^fcrrcali. quotiesobfcrvavi,quodcuminanccflec/eminisconfpicicndifpcsomnis(ublata. v me n fcheda: 1II1 additx lnfcriptum pSA%Ztm caJaperfiawM eft Narciffus Perficus.
MultumvcrdconvcnirevideturcumNarciffovclLinoaiteroThcophrafti, cujusmcmi* ^cHiftoriajplantarumlib.to ditiorcsvolunt) mclinum^nonnigrum, figuraoblongum, fcrocinumqucadmodum, poft
Ltrittmalt*
Tbtefi.
Artu:um&drca#quinohu tnisimbribus, qucmquelibrovn. hiftoriaccap. xu. caulemtantumflonshabcredicit, crocum,cum omnibus alijsaiTurgat.
uc
Narcissvs avtvmnalis.
Ca p.
xvi.
Karcif?.
PE
Narciflus,tAma(i neutcr flore Narciffum muletur,fcdfolisfo!ijs,&radice.Quinaautcm autfcnahabctfolia .oblonga, polhccm la-
c o Narciffo valdc
affinis e(l hic
au
tumnalti
major.
ta,pra!viriditatcfcreniricantia,^ ,caulicu1usviridis,roturMus,vixfuprarerramfeattollens, cui infidet flos fupfcriori forma fi* milis,fedbrcvior,flavioraninocoloriscxmcmbranaccofolliculocmergens,cujuscxccrioratrtafoliainterioribusmajorafunt, caûevelut amplectuntur, omnia auternmucrone func magtsorbiculato , quam Perfict foha: fexftaminafuisapictbusornata, &fhluscflons
umbilicocmergunt:radtxcraffaeft,rotundaJntuscandida.foris,utNarcifrus,nigricans. Hujusaliafpeciesinvenituranguftionbusfolijs.inrsliquiscumilloconvcniens.
SubAuguftifinem.&Septembrigerminareincipit.&plcrumqucrlorec.Gaudetmonracciam in Icalia fponce nafci audio. Ex Thracia anre paucos annosetiamadfcrriccpic, cujus bulbos qudd ficcitate nonnihilpallefceretic initio Pcrfici Narctfli effe putabam: (ed cmcrgentia illico, poft quam telluri fucrunc commiffi bulbi folia,ornncm dubirandi occalioncm ademcrunc. A lt e r Odobri mcnfe,quemadmodum Pcrficus, nudum c vagintila membranacca profertflorem fcxoblongis&angufttsfolijsconftancem, nonarquahbus, riam extcriora paullolongiora&lactorafunc, ornnia aucem mucronaca fonsflavef'ccntia& fplendcncta; lnteriusflivaadmajoriscoloremmagis accedentia, flava ftamina medium florcm occupanc. odoracus eft htc flos,foloque pediculo innicens,fupra terram non attollirur flore jam marcido, emergereinterdum incipiuntfolia, ucplurimumauceminetincc vereduncaxar, tcrnaaucquacerna,plana,viridta,& fplenientia inftar foiiorum majoris, fed longeanguftio-
Tcmpus.
nisquibufdam
fpaniarpratis:
ttmreiff. Attm
164
Caroli ClvsI
R A R
IORVM
Narciffusûtumnalis major.
Narciffus autumnalis minor.

Av> /t-fVJVJW**
H*
tf
**}
ra,
&prxtcraliorummorcmfcfcconrorquentia, &cincinnoruminftarconvolventia:
/c-
nacnprimum mihirulitanno M.D.xci.initio lunij
tfsmin*.
incapitulisuncialtbus, fere trigonis, rotundum.nigrum.cuiinlmebatalbicansquardam&fpongiofaabunolateremateria: radix pulilla,nigratunicate(fia,inferiorcqucfedetenuibusfibnsfirmara. vocant hanc ftirpem Narciffum autumnalem, alij Colchicum lureo flo-
Nonnvili
re,cum ramen nihil cum colchico commune habeat przter florem.reiiqua funt Narciffi. Quddfiaflorisfimilirudinccolchicum dicendum ,omniacrocigencraetiam Colchicura appeiiare hcebit.cumflorcmcolchico fimilem habcant. Hifpani i_sffufettM amariffau } id. eft.Lilium flavum.e Thracia vero allarum Cidtn fari nomine.Poffet ctiam non incommodo forfiran ad Lirium alterum Theophrafti referri vel velpx.ioso$ oTrupiihQ grarcedici:Secundus autem vdpKiosoQ07rapivo<,b (xixportpo^, five Narciitus autumnalisminor. Verumquidemefl mihi miffum aGenerofo Viro Carolo deHouchin DominodeLongarreColchicilutci minoris nomtnc.a Iacobo Plateau veio,Colchici montani minimi lutei appellatione.
, ,
Sbatginium
S v
r a Valcntiamfalebrofis&perrofislocisnafcirurquardam planta bulbaccabinis
folijsprardira,humiftratis,Iongis,craffiufculisexviridinigricantibus, Narciflimajorisautumnalis folijs fere fimilibus,Ied quibus interna parte fecundum nervi medij longitudincm
albaqua:damlatiufculalincadudacft:radixbulbofamuIrisrunicistonftanscandicantibuj, lenti vifcidiquc fucci plcnis,ingrari amarique faporis.foi is nigro corticc obduc"tis. Eam C.V. Ioannes Piaca Medicus Valcntinus,pedalcm caulem (nam radicem cum folijs dunraxar,eo demonftrante,cruebam)la:vem, aliquotin fummo florcs Lilij armulos, candi-
&
dosfercncemhabere,dcinderotundacapitula,inqu:busexiguumfemencontineretur,affcrebat,
& Sparganiura vocabat.

PSE VDO-N ARCI
S S
V S.
Cap.
xvii.
rr*ni***tifpa v*ig.
r*
pallidis^&ftellatim deciiffitisfolijsconftantcm,magno,longoflavoque&:rimbriarocalicec medio proruberantc ornatum.tantaabundatia in pratis.Londino fatis vicinis,cre(cero
p 1
S e v d o-v a r c
s s
v m illum vulgarem maturc admodum florem proferentem fex
ccrtueft,ut incelebri illovico vulgo CM/>//^nuncupato Martio mcferufticarmulteresmaximacopiaflorcs venalcs proponanc, omncs tabernxeo Horecxornatarconfpiciantur.
&
Crefcit&alijsAnglia-j&plcrifqueGcrmaniarlocis: memini&olim , ciim Lovanijhuma* nioribus Ittccris Operam darcm,ad filvulx ilhus, ccenobio vulgo Pcrck diclo vicinx , margineslegere fponrcnatum. ' Reperitur etiam ilhus gcnus magis prarcox,aIioqui non valde diverfum a jara memorato,
cuj us flos non paliidus,fcd aurcus inftar majorii
H tfpanici.
Hunc
Plantarvm
HISTOR. LIBER
It.
\G$
4&U"i
Pfcudo-narciflus pleno florc.
Pfcudo-narciffus major Hiipanftus.
Uaa^
+S-tA^*-^
9---
***~*^
to
r;^
Pfeudo. wrcilTus rainor Hifpanicus.*
Huncverd, colorem inrerdum murare obhoc eft calicem illum medium non minuspallidumhabere,quamfintfexillaexternafohaipfumambientia. Nuncetiaapud Bclgasin hortisalituraliud
fervavi,
,
(
p/</i*r-
genusprorfusilIifimile,fohjs,bulbo,ceterifq ;
rebus, fcddiverfbflore, quividehcermedio illocalicccareat, &ejusloco, plurimafolia
<>P-t l"fl''
cxternis illis
omnino fimilia &pallida habeac.

veteris Caftcllse pftuionar-
At
aliudgenusnonnulhs
pratis,&humidismotanislocis, Anglicoqui- "Jfa^j* '*"" f :demfimile,fedfolijslongemajoribus,magif-
que virentibus.longiore caule.paullo minore

flore,eoq;prorfusflavo.&quafiaureo,videli-
cettamexternisfolijsquamcahce: radixhujuscraffioreftquaminfuperioribus. E s t etiam alius , qui novo vere terna aur P feuJcMr. pluraprofertfolia, majori forma coloreque y?. mhcr fimilia , fed longe minora &anguftiora, flo-
%$
-^
rempufillum.majoriramenHifpanico&for-, ma&flavocoloreperfimilem, lnfidetemdi- *** gitali.tenui, viridi cauliculo inter folia emcrgenti:flori fuccedit
y*^.
t***"
trigonum, obtufis ramen

,
*A
angulis,&fererorundumcapitellum,inquo femeninxqualc nigrum fatis magnum pro

planta: proportionrradix bulbofa,exigua,fo-
Miffusmihihicfuitprimuma montani latilo. Mourono, Narciffi minimi folij nominc;deindc a Gcnerofo Dn.de Longarre, pro PfeudonarciiTo minimoHifpani
risnigricans.
Nk
co flavo. genus Lufitanis Bxturixque collibus, Pfeudo- NarcifTi C i t V* ver6 qui bufdam
\66
,
Caroli clvsIrariorvm
folijs
ex herbiiio pallefccntibus S_ expanfis conftat , quorum medium calix flavus, calathi inftar oblongus ons pr_editus non finuofis fimbriatis ut fuperiorum , fcd arqualibus:radix cxiguo
nudus, pa&mumaltus, cujusexttemitatiinfidetfloscâginulaemergens, qui fex
&
I\iarci-Tofimihs,intuscandida,forisnigricans.
Incolse CmpaniHa ,hocefr, Florcbat Ianuario,cum VlyfliponeHifpalimproficifccrcr: Campanulam vocabant. cxprefsa mca Srirpium quas in Hifpania obfervabam Hiftoria, mifit ad me Ioan-' Std r
&
&
'
~r*
r.
'
j:i:
.:n..*,,,- sr,i!./i;m>,o
;a,~.a. ..__.:
_.__
julierat:
easporro aiiquot
GalliciaredeunteinCantabrorumjugiserutasaccepiflejfcribcbat.
Harum prior,illi perfimilis eft, auera proxime delcripfi imo lllam ipfam efle certus fum.
:
Nam anno m. d. lxxxiiii. trium harum ftirpium flngularesbulbos ad me mific, qui omnes
fequenteannononmodocgregiecrevciunt, fed ctiam
cu.afortein fi&ilirepofitosdihgentiusadfervaveram. ipofitosdiligent!
Pleudo-narciflus juncifol.n.flavo
flor.
florcs protulerunt ipfo
Fc bruario,
P feudo-narciis. juncifol. 1 1
.albo flor.
-^
^ *
^J
o 4
2
4
<
S #k
*
t-
v *
<V
Tftudon*t<
tf?)unctt4
folijsii.
Alter tenuiora paullo licet furre&a,habuit folia,florem flavum, hoc eft, caliccm per oras tenuitcr fim briatum,& fcx illa foliola calicem am bientia,cx herbido le viter pallefcentia incapituloflorifuccedentenigrumrotundiufculum femenctiam tulit: radix pufilla fons nigricans,bulbacca,tenuibusfibrisciedeprodeuntibusfirmata.
5
&
Tfeud$nar. ctfi unceu

i
f$lut
tsomin*.
nino calicis oris fim briatis: hujus femcn nonobfcrvavi:radix fupcriori fimilis. Omnes vcrohaselegantcsplantulasmihiabftulitalpcrrimaillaannixxcvi.hiems. Vvlg ar.em porro Dodonams appeilat NarcilTum filveftrem funtqiii purent Theophr.
:
humiprocumbentia_-fparfa,inrerqua,cauliculuscmerfitinfirmus, palmaris, tenuis, nudus, unicumin fummo florem e membranaceo folliculo prodcuntcm fuftincns, tencllum, candidum omviridia,
Tertiusquatcmaautquinafohahabuittenuiflima, &capillaria,
&
lib.v i.Hift.cap. v 1 1 ./.0*6 Tuifm efle.cujus folu inter coronarios flores,
& qui macurc erum-
punc,meminit,fivePlinijlib.xxi.Hift.Nat.cap.xi.Codiaminon,quodbisflorereair,vere& aurumno. Germani gcfe &otn\xn& Wtmim/ Auftriaca: matrona: t\b fccrterl/ id eft.flavuincaliculum,8_ _el& ?crti Wamcit/hoc eft, flavam violam martiam, Belga. $ccl rpMefcn/ *Galli nonnulli Ceyue Uurdi J,alij Porrion,* porraceis videlicet folijs appellant.
Hemero,
1?LANTARVM
rtlSTOR,
II,
*7
Hemerocallis valentina.
Cap.
xviii^
HVic
plantx.queintcrNarciffigencrare- 8*""*^* l " auvthMm* , r r 1 \ fcrcnda, quina aut lena lunt tolia, oblon- /,,^,4.
',
ga,lata,Narciilinisfimilia,fedplaniora firmio-
raquc,fubcineraceiquodammodocoloris:caulisinrcreaalTurgit cubitali interdum altitudine,&: Leucoij bulbofi quarti (dc quo paullo iniine folus,qui fra)craffitudine firmior, nudus
&
cacuminepromit membranaccu involucrum,

&: eo dehif centc quinos aut fenos , interdu plures flores, Pfeudo-narciflb vulgari fimiles, lilij
odoremfpirantcs,albosomnino: praeterexter-
noium fexfoliorumnervum,&:cxtremosmucroncs , qui

fpiciuntur:
viridi
colore nonnihil af pcrfi con-
cmediooblongo protuberantcca-
licepcr oras laciniato excunt candida fcxob-
mclonga flamina fuis apici bus flavis ornata dioTongiorcftilo.utlilioalbofere: marcidis&C

0
&
deflucntibus floribus fubfiint tnangularia capii ta, incrjiritudincmfuccefTu temporiscxtube-
Ppc
\
V &
,
':>
quibusfcmcncontincturnigrum maS Him,comprcffum,fungofum:radixbulbacea,

r.intia,
,
m.igna.alba.oblongior.lentohumoreplenajnigncantccorticcobdufta,qua: interdum adnatis NarcifTorummodofe propagat. Caulisctiam &rfoI u concifa aut conrracta ientum humorem
exflillant.
InmaritimiscircaValcntiam Hifpanix fre- ^muUu qucns,&: toto illo inaritimo tradu infra Mompelium, ubi Maiomenfeflorentcm, lulioque &:Auguftofcmen maturum ferentcm magna diflicultate antc multos annos eruebam , tanx altcarcna maris fludibus aggefta, merfaerac. AllatactiameftViennamaliquotics, dumifticvivcbam, Conftantinopoli, Narciflisvarij odoratos flores profcrre gencris pcrmixta,CV>* zamhacbnom'me,zddka infcriptionc,albos ac
mcdiointer Au<mftum&:Septembrem rcmporc.-&:certcbis autumofloremdedcrunc reccnsallatibulbfecncrofoviro Wolfgango ChriftophoroabEntzeftorfAuftriaco; fedilla: ipfaplantxnuUumpofteafloremamplius tulcrunt-, quemadraodum ncc ea omnes quas aliquotannisaluicGallia, Hifpania&Îtaliafiepius inBeIgiumderatas,vclfcminenatas reijcio, quae muratonamus. Itaque hanc plantam , ut &: alias quafdam, in illarum claflcm cumvidelicetconceptojaminipfbbulbo talifolo, nunquam, autrariflimcflorcrefolent, floreeiu'untur,&:transferuntur. Aliquotetia bulbosad me Neapoli mittebatFerdinandus Jmpcratus,quoscum alijs plcrifque curante 111" Viro Ioanne Vincentio Pinello ) FrancofurtiaccipicbamcxeaurbedifccfTurusfubfincmSeptcmbr. M.D.xcni.quosfubfcqucntis
(
anniiiiems.omnibushortisvaldcnoxia/uftulit.
Eo
porrotemporcquoMompelijapudC.V.GuliclmumRondeletium viVebam,
pharmacopxi
Scil- ScUm.
parabant: lavocabatur, atqucex eatrochifcosquiTheriacam ingrediuntur P4 ^'''' CT* poftcaPjncratiumflorcLilijvocaricarpit.Qua:inValentinolittorenafcitur,D.IoanniPla-
cx Mcdico&Profcfforiilliusurbis celcbernmoHemcrocalhsnuncupabatur, quiealiliaceosquidem flores ferre affirmabat,fed flavefcentisautpalhdicoloris. Hifpanorum vulgus flore inveniKîmorts rnios vocat.Itali quidam Giglio mar:xo,apud quos rubro autpurpureo
ri,prxfcrtim Ofticnfi porcu,mihi aliquando relatum eft.
Lilionarcissvs hemerocallidis Valentina: facie.
Cap. xix.
,
QV
n qv, a m cum Hcmcrocallidc Valentina magnam affinitatem habeat eodem tamcn capite non complerendam,fed peculiarc caput illi tnbuendum operzpretium
a
duximus: notas cnim quafdam habet ab Hemcrocallidc alicnas. Semineaiicemexltatiamiffonataeft hxcplantaloanni BidautCanonicoInfuIano, rei Iierbana*(utincelligo)ftudiofiffimo,quiflorisiconemN.V. IoanniBoifotmictebac,isverd
adme,annoM.D.xcn.
Iacobus etiam Platcau,cujus frequensin mcis Obfcrvationibus mctio ,codem anno icnbebat fimilem plantam ipfi incam femine Florencia miffo MarragonisrariiTimi appellatione,quodtameipfe,propterdifrimilitudnicmaliccrappellaremaluiiTec.Sequenceanno,meo "' *-.:. 7 rogatu
i<?8

rogacuejusimaginemmific, Sditterisadme exaratis defcriptionem addidit, quas, quo.
Lilio-mrciffus Hemerocallidis facie.
niam gallice loquebatur,Iacinas fic faciebam;

Mitto,uti petieras, icone ejus NarciJli, qucnx
fatione adquifivi,
Lilhmtcipi
htfiona.
&eorum qux
3
circaeam
plantam oofervavi ,defcriptionem. E i v s bulbus Mufcari craflitudine ^cquat, veletiam fuperat, pauloqj Iongior eft multis tunicis involutus^quarum exrima fufca cft
,
fequensfubrufa^tertiacandidionejusradiccs
feu fibra:,graciliores&frequentiores, quaru in Mufcan:fub Aprilisdeniiimfinem (nullosbulbos memini adeo tarde emergentcs)
fenaautpluraproducitfolia,dupl6fereIatio.
raquam Mufcarijfedillis-breviora, &fubextremum Auguftum marcefcentia, diffimili

plane rationc quam tua Hemerocallis Valen-
tiu^cujusfoliaAuguftoemerguntjdeindeto-
hieme viridia permanent Ex eodem bulbobiniinterdum prodeunt caules, ferentes finguli,circiter Iunium menfem^folliculo inclufbs fex aut o&o flores parvo lilio non difllmiles , medium occupahteparvo calice ajbo,
ta
.
in multaslacinias per oras fedto, odorato
in
quofexalbaftamina
flavis
apicibus prcdita,
&medius ftilus albus: fcme in thecis nigrum,

minus
Hemerocallidis iemine.Ego Lilio-narciflum Orientalem appellaremrfedtuojudiciopermitto. Illiusporroeiconcmêxca, quam ipfc Piateau mictebarjexprcfTam hic fubjecimus.
& magis rotundum
Levcoivm bvlbosvm.'
Cap. xx.
TR
P
.
A Leucoij bulbofaradice apud Pannonesobfervabam gencra quorum duo

i
:
>,
prxcocia funr, tertium ferotinum. Pnecocibus addo aliud peregre Viennam allatum,deinde minimum genus in Hifpanica peregrinationeerutum.
1
m vm,
Narcifli autumnalis majoris
folijsfimilimahabetfolia, admodum viridia nitida,no tamcn adeo atra viriditate fplendentia: caulememedio illorum exeuntcm,
&
feiquipalmarem,nudum,ftriatum,inmmum, concavum,membranaceumfolliculum,five yaginulam in fummo ferentem equa unus, interdum alter, rarotertiuserumpit flos ,fex
,
folijsarqualibusconftans, candidis, fedextianguftiore parte veluti macula e viridi flavefcentc infc&is , nutans deorfum fpeclans, exigui cymbah modo, mediumoccu-
ma &
&
pantibusiexflavisftaminibuscumcandicanteftilo.florifqj Spinarappcndicis
,
five
Oxya-
canthxvulgocreditar
ingratus: flori
odorem
,
rcferens, nec
fucccduntmembranaccacapitula, pyri modo turbinata femen cx candido

flaveicenscontincntia,obiongiufculum,dU" rumrradix bulbofoeft, multiscandidistuni-
(extimatamcnfufcaj conftans, &dcnsa candicantiumfibrarumcomafirmata. A AL R ' VS fohanonmultdmafuperiorisfolijsformad.fcrcpant, vcrum aneuftiora OSZZr^r r fir miora funt t ad p fcudo Narciffi vu , garis flayo flofc follorurn colorem ugin f,f um J*^* quodammodocineraccum magis accedeatia cauliculi graciliores, palmares.nudi & concis
' .
&
"
&
cavi
.
Kamtarvmhistor..ltber
L.
it.
,
169
-woium buibof.pt*cox miuus.
Lcucoium
bu'.bo*
j-cox Ey:$ .:..
v^
vK^
*****
zM
,*
eavi c vaginula illi infidcntcunicum fcmpcr florcm (plurcs obfervare no memini) promunt fuperiore minorem, nurantemetiam&pcndulum,atqucfexfolijsprarditum,auorumtria cxtcrnaomninonivea,ahjsduplolongiorahtioraquefunt,radijsque folanbusil]uitrata,auc
fudoc;rio ; alarum modofeexplicant,triainterna breviora funt, &cordis , ut vulgoab impeperitispingicurjformamjfivefagittxcrenamrcteruntjbinisviridibusmaculiscircacrenam foris notata,interne fex viridibus radijs ab umbilico ad extremasoras infignita: medium florcm fex ctiam ftaminula crocea, ftilufquc exilis, candidus , occupanc , odor nullus, aut pcrcuamexiguus: fimiliafuperionbusfcrecapitafuccedunt, minoratamen, &ohvxvirentis formam pene exprimentia, in quibus fcmen altero candidius radix fuperiore minor,mu!tis feflili parte multis cenuibus ficciam tunicis albis conftans, externanonnihil nigricantc, bnsprxdira,
:
&
Proditutrumqucmatureadmodum,ftatimqucintcrbinafoliaflorcmoftcnditvixliqucfa&isnivibus, quasfccundumgcnusnonnumquamctiampenetrat: Maio mcnfc femen maturefcit,& folia marceicunt. gcnus fecundoferefimile cft, incunceque Martiobina folia promic illi djnilia^fedlatiora^rugineictiamcolonSjflorisgemmam utinillocompledentia:cra(Tiu(culuscauhstandem fuccrefcens, unicumfldremvaginulainclufumfufbnct, formafuperiori
Tertivm
j^w
4
^^^
iimilem^duploferemajorem.tribuscxternisfolijsalarummodoexpanfiSjprorfusniveis.inveluti tubulu quemterioribus vero brevibus,bifulcis ut in fuperiore, fimul coeuntibus ,
&
piam efFormantibus,foris plcru mque circa ungues virefcentibus^reliqua parte albis oras ramenfecundumcrcnasviridcsmaculxmficiunt, intcrius vero aut pnagna ex partcviridia
,
funt, auto&oradijsabimisunguibus fecundiim longitudinemdu&is pr#dita:priorisfragrantiam utcumquexmulaturhic flos, fuaviusquidpiam fpiraremihi vidctur : radix fc-
&
cundomajor.
non procul Zolonock Ill.Dn.de Batrhyan oppido udis Iocis fo- x*t*U$. lummodoobfervabam:crefcitctiamplcri(queGermanixlocis:Alterumn6mod6in Viennenfi&Leytanofaltubus, fedetiam plerifqucPannoniarpratis: umbratamenmagisdele-
Primum
rn filva quadam
ftarividetur.TcrtiumBv2antioViennaminfcrrica:pit,Narcifcibulbispcrmixtum,poftannumM. d. xxcu. Scd^fimilcpxnemittebatDoftifs. Imperatus,cummultisahjsbulbis,
Neapoli,fubAutumnumannixcii.cmonteVirgincocrutum.
Qâ rto
\
quinqueaurfex funt foliaNarcirfinis fimilia&
virentia:
equorum medio
lk*>*M<
binisacutioricauhspedalisautampliorafiurgit,nudus,concavus, aliquanculum planus, bus angulis prxditus, viridis, e mcbranacea vaginula quinos aut ieno^ flores fumrao faftigio
&
"'/x!*
proferens,
170

Lcucoiumbulbofautumnalctcnuif.
Lcucîumbulbofferotin.raajus.i.
profercns.tintinnabulimodopendulos/cxarqualibus&nivcisrolijscoftantcs.quorumcx. timatn parccm vindcs macular inflciunt.fcnis intus ffaminibus flavis, medioquc laclco ftilo, apicc viridi infignico:flonbus f ucccdunc magna trigona angulis obtufis capita,pyri in mo-
&
.dum fcrecurbinaca nigrum femcn orobaccum , Lihalphodeli flavo flore femini non abfimifc concinenna: radix crafTa & bulbacca mukis fuccu Jcncis cunicis conftac, plurimis fi,
brisdonacaeft. Scrius faperioribusplcrumquegermmarefolet,acquc

VtUMlll.
&r
Maiodemu mcnfe florcs profcrrc:
VnoduncaxacinccramnisPannoniarloco hoc genus obfcrvabam uliginofis pratis fupra warafdinum anno M.D.Lxxix.Mcmim illi fimile planc,duodetriginraprius anniscruer inPratisLacerxviciniscumMompelijvivercm.
&
Vicnnam Auftri* nafcitufr cujus folia qmdem fimilia.fcd palhdiora.no adeo mucronata, & veluci bifido mucrone prai dita: florcs itcm macuhs cx vindi magis pallcncibus infccli Ahtur hoc etiam in Germanicis
infra
.
Scd&cjusgenusquibufdam
pratisad
Danubium fitis
&Bclgicishortis.
*L.foi.
Q^ NIVM uliculocftpaImumaIto,graciIi, unicum, interdumalcerum&rcertiumfcSSStf: ^s florcm omn.no laacum

,
pendulum, fexfolijsconftancem, &tincinnabulimodoformacum,inodorum,ingraciqueguftus,inquopa!hdaftamina: florcjamaperto,dcmum pro*
dcuntquatcrnaautqu.nacapillanaviridiaqucfolia: radix bulbofa , facis crafTa pro plancx cxihcacc,c mulcis ^lucmofis tumcis compaOa amara,qua: candicanrc mcbrana inrcgicur. Excrcma B*cica,qua Luficamarconcerminaeft, non procul Badajo2, quam nonnulh Pacem Auguftam clTe cx.ftimanc, ad flumen Anam ficam, nafcicur, ubi fub fincm Oaobris SC
&
Novcmbr.sin.cio.cum fuoflorecrucbamVlyffiponcm proficifccns undc in Belgicam cum parvo illo ferocmo NarcifToamicismicccbam: quidiu in pcnfilibusfuishorcis ucruque alucrunc,nullum tamcn,quod fciam, florem videre pocucrunr, an haclenus bulbos conferva-
&
Ktmiwi*
nnt.ignoro.'
Pri m vm gcnus a rhizotomis mulierculis 3ttofet>df/quafi dicas paluftrem vioIam,nominarur:m German.a vcro um plenfquc locis nafcirur,n>rjf* jfjOjutunge bltmwn/ id eft, candidus Fevulgans,quem gclbôrnnngo bforwn appellari dixi, Altcrum ab ijfdem m uhcrculis xtfft t>rpf/ nmopftn/ hoceft, alba viola& nivea:gut,ab infigni vidclicec candorc appcllacur. Serocini majoris nullum vulgare nomcn mtellexi, qucmadmodum nequcQuinci, quod Leucoiura autumnakdicipocem, curaaucumno
bxuarij flos,ad differcnciam Pfeudonarciffi
&
duncaxac,ucpuco,floreac.
I
SCILLA
>
PLANTARVM
SCILLA HISPANICA.
HlSTOft.
1. 1
B E
II.
1/1
Cap. xxu
Scillx hifpanicx flos
& (cmcn
V
V
V
tf
i
*
fecerenonpotuiquinmeisobfervatiombusinfererem, ciimeam &primum emcrecntem^&florcntem/cmincônufta.plcrifqueHirpaniar&Lufitaniaclociscruerifti. major,retus,nudus, abfquc folijs, plun- sdtutubvero Scilla: caulis plerumque cubitalis aut Est ' miscandidis&ftellatisfloribusornatus, Afphodeli minonbus, ornirhogalo majon (quod
<J5 exhibuit,
CC
ll
&
hiftoriam pleriquedederuntrfed quia nem ha&enus legitimam ejus iconem
(utiveriffimeTheophraauidamScillam Epimenidiamputant)valde iimilibus,quiabimis
ftusHiltlib.vii.cap.xii.fcribit}cxplicariincipiunt,quemadmodumAfphodch&qaarundamaliarumbulbacearum ftirpium flores:his fuccedunt triangulacapitulacomprcfTisan2ulis&velutinania,inquibustamennigrum,planum,paleaceumfemen:quinquc, fexauc Dluradcmumemergutfoliahliacca,lata,vindiaadmodum,denfafivecarnofa,humiexpancraffa crt, multis tunicis albis lento fa, nonnih.l carinata:radix dita,muldfquecraffiufculisfibriscapillata.
quodam humorc plenis prx'
Augufto
Lufitamaf &Hifpama:locis, Floret x*t*Ut. nafcitur fupra01yfipponem,& plenfque alijs Copiosc &Septembn, femen Oftobri Novembri maturefcit: foha maturo jam femine,
. f
'_
.
&
&?xaadocauIe,emerguntNovembri&Decembn.
G r jec
o->c/AAa,Latinisetiam Scilladicitur,cujUsPhniustriagencrafacit,mafcuIum Stmms.
fohisalbis feminam n'ieris,&tertium Ceboffa alforwa appellant. minus afpero,vel,ut Theophraftus habet,larviore.Hifpani illam Cumporr6Epimenidiafcina,teftePlinio,edulisfit,Hemerocalhdemvalennnam,illai sdUtfimt
cibisgratum Epimenidium.quodanguftiorecftfoho,
&
cffenonDoffe,cmiffimoargumentocftcxcmplumdeduobuspifcator.bus,quodinterdum.**. CVRondcletusrefcrrefblebat:idautemeftcjufmodi.Iftorumpi(catorumalrercultrum, fucco intinaum,fodali, quem oderat, cibum fumpturoadpoHcmcrocallidis.eoconcife,

fuit-ilIcbonaifidci,necinfidiasmetucns,carncspropofitasfccat,ijfqucvefcitur,abftinentc carnes cderat.fublatus. premi negabat:poft paucosdeindc dies mifer illc,qui aho qui fc fame
Pancrativm.
Cap. xxi
i.
t
PA maîscarinata&quodammodofurrecla.
Abunde crefcit in
ampliora,Iongiora, t i o amplitudo major cft,cxtimx tunicserubent/oliaque ncRa

Hifpaniar meditcrrancis,adco rufticis exofum,ut
.
t*ncr*fmm.
n me ejus bulbos crucn,
N4 ,,rt .
tcmadmonerentnedeguftarem.prarfcntaneumcnimcffcvcnenum.Germinatcum^cilla: confpexi. autcm,aut fcmcn fcrcntem numquam hanc plantam floicntem
ttmin**
\
Cakoli ClvsI rariorvm

Pancratium.
Fabianoautera Ilges, utadmefcribebatan* riOM.D.xciianpenfihbushorcisnonmodocau. lem protulic, fedetiam plurimosflorcs fpicseinftarineonafccntes, fexfolijsconftantes,
lcillx
(quantumexpi&ura, quam epiftolxconjuhxerat,colligerelicebac)florum xmulos. UayzfMnov <r*/AAaGraxiSjPancratiumLa*

tf
tinisdicitur, Hifpani
>
eodem quo
.
fuperioreai
no m ine donant Cebolla alharrana Dioscokide tcfteSciltevires &prcparationemhabec, eodemqueponderein morbisefficaciceraflumitur: cuitamcnmitior,quam Scill#,facultasineft. Pliniuseafdemfacultates, at-
que etiam plures illi tribuit. Hilpanis rufticis, licecexofa, aliquotamen in ufu cft nam aqua, dumillaaflatur, exftillantcicabiem uciluerillU ni,& curari mihi aflerebanc.
:
/r
r ^
primum
bvlbvs eriophorvs.
Cap. xxiii.
bulbus ,cujus florcm HIc Belgica videre dcfideravk. tanto tempore Nam eum
eftille
Iacobi Antonij Cortufi patricij Patavini.plurimisannis fummadiligentia ifticexcoluimus, atqueadhibita omni cura, ut ad florum generationem pernadti
viri
munere ampliflimi
BulbusEriophorus,
ducercmus,fubindeetiam mutatistcrragcneribus.fedoperam lufimus: inmaximatamcnaruplitudinem excrevit, &C fe mirum in moduadnata /bbole propagavit Et poftquam acceffic Illuftrium quorundam Venetorum qui ad nos
.
fcripferuntteftimonium,ejusflore(tamctliplus
dccenniobulbum
infuishorrisaluiflent)
fafrurti cft,
num*
<juam confpexifTe:
urfterilcmeflc rautato natali fblo , ncque florem profcrre arbi-
trarcmur, prxfcrtim ciim id vitium numerofa nucleorum prolc abunde compenfaret. Vcriim aliterremfe haberc, anno m*. d. lxxv. mcnfe Ivf aio dcprehendi. Nam cum prarcedente cum annurn brutna aliquotilliusbulbos iW/?ir/majorisnominecum
pIerifc]ueaIijsrarifTimisplantis,Conftantinopoli rediens attulifTet Philibertus de Bruxella , cujus ante memini , ex illis nonnu JIos pro noftra
&
concre<Iidi,parteinpeniilihortoC.V.IoanncsAichoItzius Medicus Profcflor Vienneiis : mihi omnes perierut, ille ver6 duos confervavir, quorum alteretiamfloruitnon fineingenti mca tetitia,
tcrre.
amicitia mihi dedifTet,parrem ipfe
&
<juam omnibus rei licrbari ftudiofis , iftius bul-
fcuIptore,atquedefcriptione in Appendicc adHifpanicas obfervationes , illoipfoannoteftatam efte volui. Eam ciim denuo Pannoni*
bifuisfloribusonuftidelincationeadvivumexprefsa apericiffimo artificcMartino RotaS.C.

tis
cisobfervarionibusevulgafTem , fignificavit mi=hi Generofus Dn. de Longarre ipli etiam Iunio anni m.d.xxci i .flores dedifle. lhi vcro, ab co
tcmporequoiconem dehncari curabam

florem
illius
viderecontigit, licctmultisannispoftcabulbum alucrim mnafcecunditatc plurimas fbboles procreantem.

tHlbl
$ft%m
numquam
SVNT
fk$ri bijl.
crgdBuIboeriophoromultaoblongafolia, Hyacinthinisfercfimilia, nonNarciflin/s,
# \J\ ciTinis.minuscarnora&rucculenca^durioraetiarajViridiajmucronatajingratifaporis.quibusminutiujrneetiamconfradis.tenuiaquaidaftaminainftartelaearanearumdiducipof. (unc.Ex horu medio caulis exit cubitalis,aut amplior,retus, Scinlini caulis aunulus, larvis, nudus,virefcens,fupremaparceadca;ruleum colorerendens,oblongamq;acdenfam velu-
PLANTARVM
HISTOR. LIB. II.
tifpicam,indenosvelpluresverfus,ancequamexplicetur,diftinclam,primumviridem,(ed paulacim(dum fefcexplicacin florcs)ca:ruleumcoloremconcrahencem: floresfenisfoliolis ftellatim expanfis conftant,triangulo umbone in medio proruberate,Hyacinchi autumnalisfloribusvaIdeiimiles,inodon,cxruleicumfuis,quibusinfidenc,pediculis,&incernis ftamin^bus,quorumapicesiniciopurpurei,ubifefeexpanderunt,pallelcentcquadamvelutifarinaafperfifunc. Incipicrlorereabimo,ucScilIa, &reliqua:magnaexparcebulbacea: ftirpes,floresracemiautfpica:inftarconfertoshabentcs,folet.SemcnobfcrvarevoIuimu5, fed flores admodum caduci ftatim marcefTere coeperunt, rcli&is rantum in caule pediculis deciderunc.Radix craffa bulbofa eft,e plun mis tijnicis albis contexca,comencofa,& velutiaranearumtelisobfita, multos ut plunmum bulbos adlatera adnatoshabens,'& craffis oblongifque fibris nitens.
,
&
&
Eriophorus Peruanus. r
Vy*
.
<v>v'
ALiVDporroelegantiffimumEriophori E"'^*
genusaberuditiffimoviro DoaoreSimo- '<* m ' ne de Tovar Mcdico Hifpalenfe celcberril
._
_.
>
r
mo.anno M.D.xcvi.accipiebam,nunquara
ante mihi confpecrum,quodjam defcripto
P
Vy
J-
adjungendumputavi. MvLTAidexradicepromitfolia.furrccla
initio,deinde in terra (efe inclinantia,defa, carinata,inftarfoliorumHyacinchi,viridia, Jpledenriaq;,que; minurim cofrata,cenuif-
umaftaminaprebec.haudfecusacPrimum
genus:incerharcfoliafefquipedalisnafcicur caulis.teres interdu &gracilis,firmus tame,
nudus, virefcens, qui
fummo faftigio pluri-
mos fundit flores , initio quafi in fpica congeftos,deindeabinn"mofefeexplicafeincipientes &in lacicudine expandentes.fex fo-
deprehenduntur,colorispurpurei,circa umbilicu autecarruleijur&prominensumbojacqjfena quxilluambiuncftaminulalaca, flavisfeu

pallidis apicibus prardica, fingula floru folia
liolis ftellatim decuflatis coftare
perlongicudine fecante vena ex acro purpurea odorvaldecenuis&exiIis: oblongis

;
verdgracilibufq; innitucurflores pcdiculis ex vindi purpurafcecibus , quoru finguli ex:
appendicularu candidarum membranacearum finu prodeut: floribus fucceflerunc trigona mucronataq capicula , femen con;
&
tinentia
"
m
rotudum, nigrum femini Hyacin-
chiAnglici feu Belgici par.bulbusejuscraf-
fus,longiufeulus&quodammodo pyrami-
dalis,exaIbo flavefcens (cujusfquama:,perindeacinpriore,molIilanugineplenar; infima (edemulciscraffiufculisfibris prcdica: floruicexcremo Maio infequence. Cecerum,cum diligenter hanc ftirpem confidero,&cum Hyacinchi ftellati Peruani ico-
neconfero.plurimisnocisconvenirecomperio, &illaipfaiconehancftirpem ,aucillipa-, rem.exprefTam effe.parne mihi perfuadcoullud foliim incereft,quod iconi folia non cannata,fed medio nervo procuberance &fublevaco adpicla finc,tum radix nimis obtufo mucrone.Hanc obcaufTam Lectori optionem rclinquo,utquo loco volet, iconeru adaptet. Epiopopy, Lanifcri nomen huic bulbo inditum,ob tomenti copiam, quod lana: modo in Komi. ftamina diduci poteft. Theophraftusincerveceres,lib.vii.Planc.Hift.capxm.eriophorimeminicbuIbi,ilIum inliccoribusnafci,lanamq fubprimiscunicishabere,exquarog^&alia:veftesc6ficiancur: deinde,quod incernum eft in eo bulbo,mandi:cujus in hoc nullura periculum fecimus. Ejusetiammeminit Pliniuslib.xix.Nacural.Hiftxap.il. TheophrafticeftimoniumadAthen.xus lib. Deipnofoph. 1 1. ferens: Sed fatis mirari ncqueo,quofdam fcribcre non cffc vericos, Dodonarum vidiffe in III. V. Ioannis Brancionis horco eriophorum illum bulbum, cujus iconem exhibec in appendice ad Purgancium hiftoriam cum tamendifcrce fcribat.criophorum quidem vidi(Te(primum
;
&
videlicec
m v.idelicetquem hoccapitenosdefcribimus)acflorcmnumquam. Iconemautequamiftic addidic,accepcam fertilli,qui, me urgente, eam miferat. Et certe Dodonseum aliquoties admonuiflc memini,ne cvulgarcc,quod mihi admodum fufpecta cffet illa icon.
174
& CaROLI CLVsI RARIORVM
Hyacinthvs orientalis.
G a p.
xx
1 1 1
1.
DE
Hyacintho orientali quidquam fcribere non crat animuSjquia a plerifquc prodita eftejushiftoria: cum ve.o de ifto florequajdamobfervaverimabilhs vel nonaniHyacinthus
orientalis.
5.'"3
CAA'
madverfa,vel negle<3a,prater inftitucum faclurus non videor,fiea hic proculero.
Hyacinthus or.
7rXuavS-\c;.
Hyacimb.
erientaln.
Pr ate.r
illum ergo qui
omnibus jam fatis notus cft cujufque florcm coloris intcnfio,
HyMor.
*..*,.
prodiens maior craffior,v,cenos aut plures flores proferens.alijs quidem fim.les, fed ex cineraceo quodammodo purpurafcentes, omncfque ,n unum lacus propendcntes , reliquis non minus odoraTos: femen.ncriangul.scapicibusminusalcero.
illa
non admodum mperabat:,cd foha firm.ora erant,caulis ctia
nevelrem.flioneadmodumvanaredeprehendi(namtotusquaficarrulcus,velfubcineraceus^vcld.lutiuspurpuiafcens&hilarâutfaturatcpurpureus&adviolxnigrarferecolo. rem accedens .nvenitur).n meohortuloalebam.cujus bulbus reliquorum magnitudinem

inter
h * bmti non eJ u ' dem ûm macrecoloris, fed purpureos f flond.orcs,&fub.ll.sb.nosramulos,quorumfinguliquinisflor.buserantonufti:fequence
&2S tru% ?
Ve
2S,
SS^*
'
r m diligcnnffimus&cruditionisponcontcnendai Iacobus Plateau mihi fcripfic, y Hyacinthum alere ftvaldc amplis folijs^magno.ctaflb, firmoq caule, multis flor.bus pra> re n add,dlt ' fed lconcm mifit Hyacimhi polyanch, majoris nomine infigniJ r n?ll nTh" B tam,qualemhicexpnmicuravimus.
;
qUid U 3m rpen Id ,ato fo,io faturatius virefcente prarditam , cujus ? 2 ?r 5 cauhs etiam craflus,firmufquc,fed n ferend.s floribus parc.or,utpote qui plures denis non dec,c6fq non ad latus unum fpedates coverfos, fed omn,
rÛ
;
&
lacere arqSalifcr quafi
^âciuspurpurafcences:cap,caet,amfaturat.usv,rcnt,a,quafi
fpX"
3&5T
ro ab neftorf,feminc a me communicato natus
eftHyacinth, bulbul, qui Aprili menfc anni
Plantarvm
Hyacinihusoricnr.woAwâlcer.
histor.
LIB.
II.
*7J
Hyacinthusorient.nivAjs,
anni M.o.xxcr i.florerc ccepit,
& fequcntibusannisfimiles primis florcs proferrenodefijc
Ejusfohaal.jshmiliarun^paulotamcndjlutiusvirentiajnterquaicaulisemergitratisfirrous/enos.feptenbsautplures (habuienim duodenos&quacuordecim) interdum flores proferenscrafnufculos.interioreparteomninoniveos.foriseciamalbos/edquorumexternatriafohaada^poAst/xoj'
coloremquodammodoaccedunt, non miniistamen odoratos quam fupenores Hyacinthos ijs fuccedunt trigona capira dilutius virentia, femcn etiam
:
nigrumcontinentia:radixfanscrafla,candicans,muItisfibrisdonara.
ANNoporro M.D.xxcvii.ByzantioaccepicGenerofaDn.Vngnadinmagni munerisloH. r :, co,&pro Hyacintriisniveoflorc,quacuorexiguosbuIbosareIiquisdircretos,quOrumduo 3w.

candicances eranc.ahj dduce purpurei &colons admodum floridimcriufquc generis unum
ttiihi
dedit:
purpureum ucnque fiibfequens hiems corrupic tamctfi mei magnam curam

,
habuernn, alcerpaucosdedicflorescofqucomninonivcos, altcrominores, utetiamtota planca mulco cenerior & infirmioreft. Diverfisaurem ab utroque,quiproalbo Hyacinchohaaenuseft habitus.cujufqucunim.mwL cam ftirpem a C. V. Alphonfo Pantio mifTam alebac in penfilibus hortis IlI.Ioan.de Bran- **
cion.ciim
Viennam evocatus fiim ex Belgica hujus pofteaplures bulbos Vienna illi

: .
nam iftic fatis frequens erac,cum valde fic liberalis in fobole eenerada Sunc verd illius flores ante quam explicencur,albi,fed aperci oras cantum albas habec, reliqua partc quafi carnei colons.cum
mifi,
tamen fenefcere incipiunt.fere
omncsHyacinthosha6lenusaccepcos2'W/appelIationemiferunt,addira2f voce/W/,cum Indicum, vclaliaquapiam, cumlocumundeacceperint,indicarevolunt. Florentomnes Apnli.
TvRC
toti nivei fiunt.

<,
CT;4.
C et e r v m
huic capiti
anne&endam cenfui raram quandam plantam,necanteannum
M.D.XCIUI. mihiconfpectam, cujusfaneprimamcognitionem acccpcamfeioBernardo Paludano,Medico,virodo6tifllmo,mihiq;amiciflimo,& (fi quisalius ) naturaliumrerum tH-ntifllmo.atqueearumopulentiflimumatqueinftrucliflrimumpenuhabente.Ipfisenim tfyarî Cal.Decembris.hujusftirpiscauIemabilloaccipiebambipedaleautampliorem.firmum, inikihiinonconcavum,enodem,quemtamenperintervallaambiebantocl:o,autnovcmfoliain- """*' condito ordine difpolita, &: ipfum mediaex partc ample&etia, ut nodorum quandam (peciem prxberent.circa muin longiora,& latiora,fuperna partebreviora omnia tame carii
nata,diIutiusvircntia,fatisdura &:fiqiiisvelinminimaspartesconfringeret,velutifenuiC. fima ftamina,in!tat foliorum Eriophori vulgaris divulfbrum oftendecia;fummuscaufis dcs
fincbat
i7S finebacincfuodenosaucpluresflores(quorum unicusdutaxatapertus, reliquiadhucclaufi)confcrtira
& in fpicquodammodoformamnafcentes,unciamlongos,fummaparte in
& breviore ftilo:odorarusne fic.an odoris ex& media ex parte confradtum accipiebam qualllis
:
,
fexlaciniasaliquantulumreflexasdivifos,florumHyacinthiAiiaticiinftar,fedlongecraf-
fiores&magisfucculentos.nonminusforfan^quam malicitrij flores/exftamimbuse medio prodeuntibus (quoru m apices pallidi) pers,me lacec,quia (atis afrMum vccturi
Vomtn.
lemautemradicemhaberet,noneratad(criptum. ^ lndicmflortm album issa porro fuerat Paludano haec planta.cum infcnpCione,B*/j
propcer cenuiflimailla , ucdixi.inftarrela: proferens rtons Hyacinthiorientalis<tmulum: cgo, aranearum ftamina,que. cauli inhxrcncia foha.vcl minucim confra&a reddebanr,Eriopho-
rigenusaliquod arbicrabar,camecfi &caulisfolijsornatus > &florumformarefragarencur, necradixmihiconfpe&aeflec. Excpiftolacamen,quam bienniopoftaberuditiliimoviroD.Simonede 1 ovar(quiPaludanoplancamcommunicaverac)accipiebam,cumaliquocejusplancaj,tuberibusverius, quam bulbis, fcrupulus mihi inie&us eft , an ad Enophori genus commode referri poiTet: ccenira in hunc modum fchbcbac.
/
Hyae.Otien^
Hyacinchus Indicus cuberofa radice.
PlantjE Indicar,mihi Hyacinthi Orientalislndici indigccaca: bulbus, pluribusad-
taiulndkm*
nacis cuberibus fe propagac, e quibus
multa
prodeuntfolia humi fparfa,oblonga,angufta,mucronata,allijfoliorumaTmula,atque ineorum medio coplurescaulesafTurgunc
non raro altiorotundi,16gi,bicubitalcs, rcs,ac fere tricubitales,duriufculi,lcves,minimi digiti craflitudinem nunqua fuperantes,undc, ob nimiamillamlongitudinera
ac tenuitatera infirmi oblique quo tepore
,
\
&
floresferunt,feconrorquent,&humiplerumque procumbut, nifi bacillis aut adminiculisfuftineantur: hosautemcaules,per

intervalla
,
fingularia folia alcernacim laca
bafiambiut,brevioramultd,fedmagisacuminaca,quam circa radice: acque in eorum fummo permulti fpicacim cohercnces infidenc flores,candidi,Hyacinchi oriecalis floribus fimiles: hanc vero plancam Eriophori
bulbigenuse(Te,nonfacileafTcnciar. Hxc Tovar adi'pfum enim (cripfera, exijs, quas in folijs cauli inhxrecibus deprehenderam, notisEriophori genus mihi videri. Et cerre qu# mittebat , quxque ab 111 mo
;
Comite Arembergio
poft accipiebam cu-
bera , infequcnce Sexcili folia produxerunc longa.humi fparfa,carinata inftar foliorum Eriophori,fed anguftiora &16giora, in mu-
cronem longum definentia, fefeq; invicem

amplecrentia,quemadmodumIridisIatifoconfradta, non fecus in ftamma diducebancur quam liar, caulis expertis, folia, qua; vulfa breviora iMa cauli annexa: radix tuberofa eft, Ari igyptij, (ive Colocafia: inftar , (ed longe
&
ny sc.indi. "V uber 'f*

_*_*_
minor,adnatis fepropagans,nonnullifquefibrisprxdita, utcxfubjedt.aicone viderelicet. Itaque fi Hyacinthusnuncupandaerithaxplanta,Hyacinthum Indicum tuberofa radice,

appellare licebit,
_
*#jf-MA/y-l
1 1
__ll__._l_.__k.
Hyacinthvs hispanicvs.
jiysc,
Cap. XX v.
ijp4 .
niem.
Hyacintho non fcripto valde abfimilis y\ O d o M je non adeo fplendentia nec humi ftrata non eft hic Hyacinthus: folia tafed potiiis furrcda breviorem \J men profert
i
,
caulem,flores dilutius purpurafcentes,& ad carruleum colorem quodammodo tendentes, quorum odorctiam magisobfcurus: (emen,radix,fere conveniunt. Floreteodem tempore cum Dodonan non fcripto,nempe fub Aprilis finem Maio. HuncinHifpanica mea peregrinatione non obfervavi , (ed paucos anreannose BelgicS
&
Generofo Dn.de Longatrc,Hyacinthi Hifpanici inodori nomine. Vndc porro illehabueric,tniht incompertum.
miffurrf accepi a
Cetervm
Plantarvm
Hyacinthus Hifpanicus.
histor liber
Cetervm
tu
177
Hyac.no
/*'*''>
*****'
nonfcriptumDodon*i,non
modocirca Machliniam& Bruxcllasnon poftremas Bclgicar urbes inpratisquibuldam&: filvulis nafcentem confpcxi fed Gallifi parte, Belgicse vicinr, vulgo Picardiadi&,in lilvuliseruidum Lutetiam proficiflerer:nuf:
quam tamen
abundantius, quam 10 pratis herbidisquc locis Londinovicinis, &C etiam
longius abeaurbe diflitis,ubierucre memini quicubitaliconftarcntcaule, tricenosha-
&
bcrent flores , raodo inteniius purpurafcentcs,

criam omnino niveos (quales ctiamapudBruxcllasnafci folebant) vel mcdia ex parte purpurcos ; aIrera candicantes: fed carnei coloris eciam mveniri, non modo ad me perfcripfit honeifcus vir,&'diligens pharmacoparus Iacobus Garetusiunior Belga, venim etiam binoscjus bulbospoftca miiit,quorumaltercorruptus,alterclcgantcm carnei coloris florcm tulit,M.D.xci.cicinde midilutius, aliquando
modo
rum in modu m prolibus aucius cft.

'*;*;
Hyacinthvs obsoletior Cap, XXVI.
hisp.
QVin a aut fena habet
hic Hyacinthus Hyaccbfd folia, oblonga, carinata, fucci plcna co- Hi/P-fmtM
, -
JJyacint obfolcti coloris Hifp.ferot
lonsexcineraceovirefccntis, Mufcari folio- hlI,mM rum *mulafer, anguftiora tamen, flexibiha, otbtculato ferme muctonc,candida vcna interiorc parte per longitudinem excurrente, 111..
grati faporis; proditcaulisemediofoliorum, pcdalis longitudinis, vcl criam amplior, gracilisjfirmus tamen,nudus, denos,
u
/
f
duodenos , in-
? fyy
<>
tcrdum eriam viccnosfloresperintervallafercnsdeorfumfpe&antcs, Hyacintho Anglico n n multiim abfimi!cs,fenisfo!ijsconftantcs,
****'
\f
K!
quorum ternaextcriora valdc reflcxa funt interioranonadeo, fed vcluti tubulumquemd irri imitantia; color in his valde obfoletus, ut
,
ex purpurco pallido vircfccntc pcrmixtus vidcatuF,odor nullus; fcmen fert in trianli

,
&
guIiscapitulis,planum,nigrii,cartilaginofum, circinat* fere rotunditatis , fcilhe femini pa?ne parrradix globofa rotunda,multis candic an -
&
tibus tunicis conftat ,

parteprarditaeft.
& numcrofis fibris
feifili
SpontenafciturquibufdamHifjxini^locis, linde primum in Belgicam delacus , nonnullis amicisfloruit,aquibusfeminecommunicato, natarmihi funt planta: Viennx, qua: aliquot
annisnullum fementuleruntrannovero m. d. xxdi.&fequcntibusabunde, quinimofeminaM. d. xxc 1 1 1. nata,atquefimulacmaturuiffenccircamatremfata, 1II0 ipfbannogcrminarunt Septcmbri, quxdam ex illis plan-
&
biennio poft flores dedcru nt , deinde capitulafuumfemcncontinentia. Serogerminac, &folia in Autumnumfcrvat: IunioauremcuLilijsfloretjfloiesetiam, femine ex eodem capitc excepto natarum ftirta:
fnritim
pium
variare fblere
obfervabam,
utalijalijs
obfoletiores confpiciantur.
Cvm
78

Cvm
&
in Bclgicam amicis primiim mittcret
Hyacinthôbrolec.Hifpan.fcrot.fcmcn.
Ktmin**
hunc bulbum Francifcus Hollcbeque, Rfgis Hiipaniz Simplicifta
& hortulanus in Arar joez^no-
mcn adfcnptum
neracei
crat Hyacinthiflore colorisciterrei . Et fine dubio inter Hyacinthi

i
generarecenfendus eft,
bi
a Holitkt-
<pm*pu
Addideratpmcrea fequentes bulbos, vnum quatuorautquinque floresgeftantem alb^campanula* modo efformatos ; Alium campanuke
etiam flore fatis magno ad terram inclinato, flavi intuscoloris, foris purpurei tertium flavo florc fuperiore parteaperto alium flavo humili florc, cui femen (imile Amotts Narciflum juncifolium albo flore: Narciflum cxruleo florc: Pfeudo-narcifli genusadmodum exile alium montanum ignotum Croco filveftri fimilcm : Hyacinthum brientalem Hifpanicum &TuIipam Hifpanicam, cujusantemcmini. Equibusnullum fuperefle puto , prxter Pfcudonarciflum &: Hyacinthum Hifpanicum, quorum defcriptionem
:
mm
fuis jam locis inferui*
MVSCARI.
Cap. XXVII,
Conftantinopoli hortis,ultra Bofphorum in Afia fins, primum noftra: Europae communicataeft hatc planta.queob fuaviflimum
ni
odorcm
Mmftttl hh
filentio prarmenda
e
Mufcariobfoletiore
florc.
H
-
a b
minime fmt. t autemquina autfena oblongafo-
lia.humi difFufa, oblique inflexa,caniculata,fa_tiscralTa& fucculcnta,Hyacinthicomofi majoris, five primi Matthioli, folijs perquam fimilia , &, renuia ftamina, fi rumpantur, etiam oftendcntia, non aded tamen abunde, ut Eriophori folia. qua: ciim primum germinant, vel purpurafcut, autalbefcunt, interdum pulcherriraorubrocoloreni-
&
verno tempore erumpitfatiscra{Tus,rotudus&nudus,admodurn

caulis
tcnt.
Ex horum medio
infirmusprofuacraflitudine: hunc a mcdio ad fummum ferc raccmatim cohaarentes ambiunc flores,urceolispropemodumfimiles,initiointerdumpurpurafccntes,autvirides,deindeexpurpuCtlorii floris
ra virentes,aut
cu viriditate albicantcs,
vmtttu.
nonnum-
quamfubca:rulei,aliquandonigricanresinitioffve faturatepurpurafccntes, deindepallidi velflavefccntes,velabinitiopallidi,pofteaflavi,poftremoubi tabeicere incipiunt, nigricantesautpulli, ijque mucronequam inalijscrafliore&obtufio-
mterdum,qui marcefcere incipientcs gratifiimummofchifere, aut aromatum odoremrefere

,
graviusquidpiam &narciflinumquodammodofpirct: intelligo& niveo omnino flore,atqucetiam egregie rubente inveniri.quos fane mihi videre nondum contigic. Omnibusfucceduntpragrandiatrigona&veluti pinnata capita, in quibus femen contineturnigrumjrotundum^magnitudineorobijaurfeminis Hyacinthi primiMatthioli,fed majore.radixfubettmagna,albicans, multisrunicisccparum modo contexta , frequentibus craflis hbris ex ima fede prodeuntibus firmata,perennibus,necfingulisannismarcefcentibus&pereuntibus.utHyacinthorum, Narciflbrum, Tuliparum, LiIiorurn, &mulcarum aliarum bulbaccarum ftirpium bra: . Ab imo flores explicare incipic
runt, Iicet qui flavo colore eft ,
&
ut carce/"
Plantarvm
Mufcari flavo florc.
histor. liber ii
v
179
Mufcan caulis fuis filiquitfbnuftus.
botryodem florcm ferentes; Obfervavi interdumhanc ttmkA. ftirpcm,caulem mbinosramosdividerc,quonim finguli multisfloribusonuftifuerinc. Ad Hyacinthigcnerahancplantam finecontroverfiareferrideberc, nemo eft in /3orutcartcrarbulbacca: fpicatum vel
.
r/* ftadio mcdidcritcr verfatus, qui nort agnofcat. Ejus verd primam nocitiam ampliffimo
virolacobb AntonioCorrufoaccepcamrcferimus,quiilIam 111. Ioan. de Brancion fummo meo amico, tamquam fratn chariffimo , antc multosannosin Bclgicam ufquc mittebae T/foWinomine. C. V. Matthiolusejusiconemomniumopinionc exhibctComment.in Diofc.cap. DeBulbovomitono, nullaramenaddita defcriptionc. Conftantinopoh vcrd> (undeprimumed perlata fucritadhuc ignoramus) fcmpcr mifla fuic vcl -JMufcart, vci Mufihoromi aut LMufcurimt appellatione ob jnfignem odons fuavitatem qui ad eorum paftillorum fragrantiam,quosexbenjuin alijfque odoratis parare folent ,quodammodoacccderc videcur: eandcm ob cauflam nonnulli etiam Mufcbtogreco vocant.
&
Hyacinthvs comosvs byzantinvj.
Cap. xxv iii.
QVate rn a, quina,aucfenainterdumhabctfoIia humiutplurimumfufa&expan- nsutmtt

fa,nonnumquamprocumbentiaduncaxac,obionga,Hyacinthi primi Matthioli folijs bjf*t,*i valdcfimilia, latiorctamenmucronepredita, &inlatenbusvclucitenui lanuginc obfita, tnam + >rxfertim infima parte,circa eorum cxortum,ingrati guftus & naufeam facile excitaturi: ex lorum medio,pedahs,nonnumquam major, nafcitur caulis, teres & rotundus, nudus, incus : ungofus, foris viridis larvifquc, quem a medio ad fummum fexageni plerumque aut plures ambiunc flores oblongiufculi,oris in fex laciniolasdivifis,fex ftaminulis purpureis incus prx1
mcleganris coloris: pediculi quibus flores nituntur, initio breviffimi funt, deinde paulatim marcefcentibus flonbusexcrefcentes,quatuorunciarumautampliorcm longitudinem adquirunt,ficuttotus caulis fuis floribus ita cxpanlis onuftus , afpcrgillum non miniis referre videatur , quacn Hippurisquoddam gcnus caulis fuprcma pars cum florum pediculispurpurafcit: incipic florereabimis: trigonadeindecapitulafert,exigua, proplancaramplitudine.inquibuspaucum femcn.inccrdum in finguliscapiculisunicum duncaxaC,rocundum,nigrum, Hyacinrhi comofi majoris femincminusconcinecur, incerdumnullum , nam uc plurimumcapicufa inania func,nec arbitror unquam pluracollegifle ex unica,quam habebam planta , ternis feminibus,auc (quandoplurima)quinisaucfenis:radixrocunda, bulbofa, multiscandicanci,
diri,inodori,initio candicantcs,dcindc
cum marccfcere incipiunt
fufci &:
bus lunicis conftat,exteriore fubfufca,& bafi multis fibris albis fulta.

Circiter
i8o
CaROLI C
S I
RARIORVM
Hyacinthus camofus albo flore.
Hyacimhus comofus Byzant.
W
Circiter annum
TtmpHi.
m .d. lxxviii. priimim allatuseft Conftantinopoli cum alijs varij generis
bulbis,Mag>V. Pauloa Trautzon QxhxcxzxAx Marifcalco a fecretiore ConfilioT tn cujusfuburbanopaucos bulbos videbam Maijminoflorenresanno m.d. xxc. Exeodem rcmpore nullos miflos mcmini pmer unum aur altcrum , duntaxat femcl atque iterum : quia forucannonexpetitur,cumnullafloriseleganriafitprxditus.
&
JZttnin*.
ego
vo nomineaTurcisinfigniatur,melatet:nam Mufcari bulbisfempcrpermixrusfuit: Qpropter
mofum Byzantinum cognominavi.
comx & florum quandam cum comofo majorc Hyacintho fimilitudinem
co-
fmliblZ. r * pcrpufillacomaprxdrum,cujusfloresobfoletiomcolorisalbicantis,Byzantinifloribus(a. tis accedunc , pedicuh tamen florcs fuftincnccs in longitudinem non excrcfcunt, femcn&
C E7J: R M
huIcnon aamodum diffimilem & in Belgic5,& Vienn* aluimus, nulla aut
"*
I.
II.
radixfatisconvenmnt.Vulgareejusnomen,Hyacinthuscomofusalboflore Hyacinthi porrd illius primi Macchioli five comofi majoris a quibufdam cognominati, qu.inmultisorbisChriftianiprovincijsfpontenafdtur, duo in Pannoniis genera obfervabam. AIterumpra:cox,!atiorefolio,craffiorecorna, melegantitamen, majorequebulbo. Alrerum magis ferocinum anguftiorc foho,renuiorecoma, laxiore verd & eleganciorehujusflorescomxproximi.excarrulcopurpurafcuncejufdemquecumcomafunccolorisqua: nocain pnoredefidcracur.-bulbusenam minor. Prarcox^Maio.hoc Iunioflorcc SEMiNEaucemexHifpanijsannoM.D.Lxxv.Hyacinchioriencalishifpanînominemiffo (cujus camen duo efTe genera ftacim dcprchendi, nam magnicudo difpar erac) Viennx
,
Au-
bulbacearplancemihi naca: funt,que candem duo Hyac.nchi comofi majorisgenerapcpererunc ,a vulganbus nec florum coma ,nec fol.j s difFerencia, nifi quod alcenus folia latiora &Mufcarifolijsproxima,!neuntevereduntaxatcmergercfoIebat;alcenusanguftioralon"""-"gioraque,eciam -'-~antehiemem:minutiusfemcnHyacinthicomofimaiorisa?mulumerat
ftria:
tcrumcrafliusM ^"'""^""P^^fim.lcsquaradeocaufafuicutfeparatimfererem. in j I lud aucem pccuharc in nonnulhs ut prarmatun florescxcufli ,nigrum fivc
,
al-
fuliginofum
Belgse
pollinemfpargantuftilaginiferefimilem.
Xotmnj-
Vvlgarem ucrumêVngariappellantiT/^^wJdeft.Serpentinamccpam.
Brabanti,ttttfrd/hoccit,AfpcrgilIum
proptcrcomamafpcrgilh inftarexpanfam , Hifpani e a liu cicon.arum. Non dcfunt qui Pericarpum bulbum Phnij cfTc cen; f,"it' M ^^-fent,cujiisduMfpecicseffedicitlibroNat.Hift.xxv.cap.x.corticcrubroaltcram,alrcramniropapavcniimilcm;iedextam muciladefcriptione,quisfentcntiamc6modeferre queac?
W"?"
Illvd
Plantarvm histor. xiber

IllVD autem vercdiccrc pofTum
,
it.
(
i8r
na#i quotquot ay*t t*mn foleo,ut dc iliarum faftirpes invenio mihi parum cognitas,vcl ante non confpc&asjguftare n m '*" appctentiam mihi fecerit * porecommoJtiis iudicium fcrre potfim ) qui majorem vomendi f{toHyacinthomajorecomo ro eadecaula, lllorum fcntentiain probare nequeo , quiin
:
nullum unquam bulbumguftaiTe
^|^^
Elculentorum balborum
claiTj
ponunt.
HYACINTHVS BOrRYflDES.
& _ s quemegoafloribusracemi inn odum
g>wpwttn* appellant.
Cap. XXIX.
Ponte
Galplerifque Pannonia: locis copiose nafcitur Hvacinthus ille Hifpanijs (ccundum vias, paffim obvius in agrorum marginibus ha;Narbonenii vulga.is
&
&
&
extremocaulecogeftis/SoTpt/acFm-cognomino, nonPlinij efle
Mfcwfc*
nullicomofumminorema^pellarcmalunt: necdefunt qui Bulbinem

,v
r.
putcnn
Germani tm&e f ito&louelj/id eft,caninum aliium, Belga: a racemi inftar congcila florum fpica
Hyacinchus botryodcs
*>
!
Hyacinthusbotryodcspurp.
Itl.
L-
$.ii
folijs, florumctiam duoinveniunturgenerarunumcraiTioribus, iongioribufcue Eivs mag.s vulgare eft. odoratiorc:alterum mmora omn.a habet,& racc no lonriore denliorc,&
**
MorumX
ft U
/*
fundinonfoleti^
fedfurrecla: hujusfloreshcet.upenori,
tamen a(pctu n>lariores,d,lutior,spurpur* S^fim3cfton^ vicims loc.s fponte non nafcitur, funf. Id genus V.cnn* , aut
KSSXcprxditi
Cint
atque etum
m cxru-
r&
nullataracn
uvarn> hoceft,quxuvar
n?***
Jtcn^mcVnSscturacntcs,
vclpctquamcx.guaodot.sgtat.acommcn.
,,.
quaa^Sc^totacuampiantatcnct.ot.nccn.l.pt.raovctc^haptottud,,
^^
l8
K
1*
CaROLI CtVSl RARIORVM

H
Alterius flosniveo
Hyacih:&is bctrybcfcs albo florc.
quidem colore pra?<litus
eft,fedcuipcrfufavideaturtcnuisqu;edam&:
diluciffimapurpura. qualisin rofisalbjsnondumplanecxpanfis, przfertimcircaungucs*
haec vetuftate
& maccefceme
flore intcnfiot
reddiiur: cauhscviridipurpura'dt,foliaviri-
diorafunt,&infimaparcequodammodopur/
.
puraiccntia. intrfangulis quibufdatn vafculisconcinentur,rotunda, nigra, cxigua:
Omniumfcmina
omnium
HtxJm.
ctiam radix plurimos exiguosnucleosinambicu generare iblet, nulla tamcn abundantiusquaip duorum prioium. Florenc utplurimtim Apnlijnterdumcciam Maio,ii vernumtempusob prreedentis hiemis afpcritatemfeniisinapat. Lachipriorfpccics oîm nobls communicata a C* V. Alphonfo Pantio jjmemini 8c in Baldo jnonte erucam a ftudiofis quibufdam cx Itaha rcducibus Viennamadfeiri Altera abampiitTimo V. Cortulo //Mi/albinonuoe in Belgicam miiU.
:
HtfACINTHVS STELLATO FLORE.
CA
L
P.
XXX.
p
gencra, hoc capite dcfcnbendam duxi: adcnjus calccm nonnulla

ftcllato flore
funt Hy.icinthi MVlta quorum hiftoriam
etiam deHyacintho vulgari
fteJJato floredi-
Hyacin:hus
ftcllacus
Peruanu^
ccaius.
P k m v m autcm locum
1
mcrico
,
fibi
vm*
dicabit clegans
&
rariflimus ille
qucm, cx
Peruano orbcdclirum , in fud horcoalcbac Eveardus .Vfunichoven fcuihaxftudiacordi) &flrrcntcm fuistoloribusexprimicurabat: ejui dcinde excmplar ex archctypo Evcrardi imitatu,pronoftraamicitia,
admemit-
tcbacNobilis virCarolus deTaflis, Regius
AntucrpiarCurforum Prarfe&us
gufto a-mi
xcu.
fupra
menfe Aumillefimum&quin,
gcncefiaium.
Lata,
crafTa,
multaque (utexiconcani-
madverterc licuit) habuic folia, Hyacinchi

oricnralis, fcupociiisEriophori buibi folijs fi-
miltajiumi,magnaexpart.*,f|?arfa,&:vindia, nterqu^prodijLnuduscaulis,viiefcens,fum:
mofaftigiomultisflonbus,
fpica:
inmodum
fimulcongcftis, onuftus, quiabimofc/eprimumcxphcarcincipiunr,inftarScilIar, Orni-
'hogah&fimilium:pedicu!ioblorgi,exatro vire<cenies,cx gracilium exiguorum folio-
&
rumalisorti florcs fuftmcnt, fcx folijsftella: inltarexpanfisco:iftantes purpureiforiscoIo* ris,intusexpurpuraca:rulci\unibone, quem3
admoduminvulgari, florisumbilicum cum

fex flaminibusillum ambientibus,
occupan-
ê.Fuerir-ncodorcaliquopraditusisflos, aut
A i T 1 .
in(emenabienc,nondumintcIIcxi:radixbulboUjCrafTaqueinfUrradicisHyacinthioricntalis/ufcocoloreprardicafonsj&mulriscraffiufcuhs fibrisab ima icde prpdcuntibus firmata. iatn elegans, nec niihi cum fuo flore, dum hxc fcribbam, coafpeclus: cujus
iconem
Plamtarvm
histor'. liber
i!.
183
folcum fcm.
Hyacinth.ftellatus Lilij foLcum flort.
Hyacinch.ftellatus Lilij
ad me mittcbatTornaco,Ioanncs iconem cum fcquentc defcriptioneVicnnam
Moutonus,
meaPannonicatumftirpiumhiftoriajamevulgati. ATTVLiTinquit,quiPfcudonarcifrosjuncifohoscommunicabat,exijfdemjugiserutum flavcfcenciscolons, uc MartagomsquoJLiliaceo fatts fimilem, fed oblongiorcm,
bulbum rundam
filveftris&monranipurpurciradix: fenaautcmvclplurafertiolia, Lilij fiveLilii fimilia, e quorUm mcdio cauhs exiht pede brcvior, rante quam in caulem abeat) folijs albi ftcllati vulgo nuncupati flonbus, omn.no paflorcs in fummo (uftinens , Hyacinthi rnultos umbihco quodam veluconftantes intense cxrulcis,five violacei*,eminentc cx n>s fexfoliis appcllavi : flon fuccedunc trianjus causa Hyacinthum ftellatum MptxpvAti, umbonc.cu
ti
culacaDitulajnquibusfemen.MittebatetiamiUeannoM.DAXCvi.cjusbulbumexahquot
initinerc fquamis imbricacim difpofitisconftancem Sedcum totobimcftri Lllefccntibus perveniiTet,tcrr?commiiTum fubfequcns niemscoratque omnino flaccidusad me LfiiTec aliquotpoft annos unum etiam a IacoAltcrura deinde bulbum ab eo accipiebam,*:
.
ruoit
fedomnesmihicorrupti. EjusporrdiconemaMoutonoctiamacccptam ,in hoPlateau SedannoM. d. xcv.ejus aDDendiceadfuamStirpiumhiftoriam, exhibetLobeliusnofter. dedic. N.V.Ioanne Boifotaccipiebam.qui infcqucnceanno mihi flores
: >
bulbum a auaternaautquinafuntfoliahuraifufa,longa,cannata diluCevircntia,Hyacift- uJlu .fi<!Uh Tprtio cffecredercmanterhcc Lilia,utante quam florem confpicercm,Hyacinthum thiJsadco
cmerfit
digicalis fere longitudinis
,
gracilis
& infirmus cauhculus
priore anno cernos fufh-
rKri7fiorcs>ero^q^
Sohs radns
Hunc
illultrati, inftar
florum Hyacinthi ftellati vulgar.s Cf exphcanmt,
& cxalbi:
purpurei,ftilo ftaminula oftendcrunt.quorum apices 3a fex
m mcdio eoium alTurgete
fuc-
ceueninttriangulacapitula,qualiainvuIgari,fcdinania,utfemenobfervarcne dixbulbofacft,nonmagna,nigrocorticcteaa,&fibnsfubtuspraedita. ad mc niitcebacanByzantio acccptum cum alijs ftirmbus Francofurtum bulbum
hoMDXc.GenerofaDominaVngnadin,nominead^(briDto5/^-//^quaapp C ll<jtioncmiinfignitum
,
deinde, Irisillabulbofa prarcox, quam Matthioluspro SoLuiunVsufianum Hores mihi Conftancinopolitano exhibuic, Dodonams pro Inde cuberosa .
Hermodadtylo
tiiWsvirWilhelmusIafparduyn,cjufdemurbisPharmacopcus,&prok Dodifs. iconem vero cum ejus parvo bulbo fqui penjc) mittcbat communicabac
:
vir
Thobias Roelfius illius urbis Medieus.
Q_
Iautem
1*4
Caroli C l v s I rariorvm
Hyacinth. ftellac. cincracci colori&
Hyacin*n.ftettatus JJyzancinus.
y*A
Hyacinth.ftellatusalboflorc
Is autemmuIcahabecfoliahumijaceVia,iiv ftarfohorum HyacinchiAnglici vel Bclgicifere;

interqueprodiccauliculuspalmaris,vicenos,cricenos , auc plures inrerdum flores, fpica? vcl uvx inftarcongeftos,fcrens,fex folijsconftances, mecapicello,
dmm occupante umbone five

ftaminibus,
&fcx
quiftellati cognoraen vulgo obtinuit/ed longe dilutions coloris,& veluti ex ceruleo cineracci: floribus
non fecusac in Hyacintho,
fucceduntcapitula trigona fcmen continentia: rad x bu 1 bo fa eft,candid a, inftar radicis Hyacini
thi Belgici.
Florec
IIfr
cum vulgari,
hoccft, fub extrcraum

.
Martium,vcl ctiara
Hiat.flellat.
Aprili.
inproximisVienna?u*lvis,atquein Pannonia fupra Nemerhwywar, qua iter ad
Cetervm
9ym vittttm*
Gratzium eft,Principum StiriarRegiam ,advillam KerthWcIyes,vulgaris eft is Hyacinthus,qui

a flonbus radiatim expanfis,
& in ftella: formam
decuflatis
re:in
ftellati
cognomen apud rei herbariar
ftudiofos invenit,
quo
videliccr qui carruleo eft flovarietatem cnam obfervaba,alijS floriis
^jj
mh ffe^
*\.-
<
busmagisfaturis& adviolaceum quafitcndenribus, ahjsadcarneum colorem proxime acccdcntibus. Habet autem ipfa planta vel rerna folia,vel,utplurimiim,bina,uteC!ail3ibulbiquos
:'/T
"\
Ncapoli Francofurruadmc mittcbatFerdinanA.ci xu h.a r dus Imperatus. Qui albo cft flore,fponre nafccntcm nufqua viderc mihi contigit: k,\ binos
gcladc.
,
auttcrnoscjusbulbosFrancoh.rnaccipicbamunercdoaimmi&ornaniTim.v^ Sccphani Sprangeri Pharmacop*i Palatmalis Heidelhcrg*: ahum deinde cxalbido & vcluti cineraceo f ubcarrulcovc flore prxd.tum,Lugduno Batavoru miflum a N. V. Ioannc ab Ho-
Omnes aute uiitinerc corrupti,du Francofurto Lcydam mea fupeUcdile rransfero.

'
Supcnonbus
Plantarvm
&
HISTOR. LIBER
II.
i8j
non Tm>m.
Superioribusaucemgencr.busmaturiusflorec , &in trianguhs vafculis fcmejifcrr, tamquam fuhgme mfectum: cm non vridc d.flunile ut cetera genera , fed fufcum atrum
etiameftilliusfemen.quialbosprofertflores.
Vienncnfcsporro Matroneeumquicerulcum d.ctam, lpix o*.. ficxruleumlihuraconvalUum-.nam ccnanthen, vulgoLihumconvalhum alW<wnuncupant:Belg5e,aftcUatoflorc,etcmrmvocanc. &Hyacinthumltellatumvulgarialioquiformafim lemrepcrnaudio quorum g"j S e d carneos , alccr flavos illos autem videre non. 1
habctflorem,^f4>Mferianappellant,qua.
mmm.
alter flores proferat fuavicer rubentes
& quafi
dum mihi contigit.
HtfACINTHVS AVTVMKALIS.
cia,
P.
XXXI.
Yacinthi autumnalis duoobfcrvabamgcncra.nonformaquidcmdirTerenEr fed amplicudinc: diftinftioniscrgd caufa, in majorem & minorem dividemus. l
Hyacinch.aucumnalismajor.
Hyacinth. autumnalis minor.
f
Ma
o r
,
quinaautfcnahabctlatiufcula&flexuofafolia,viridia aliquantulumcarina: ,.
)
jj.
Quam bini
tcrni
Cinfta
W&jOS&ai ^XmônacJzuh,
Xndunt,quod
dumKrrio Wflorcs
ftacxpanfisconftantibus&dilutepurpurafccntibusftipac. , in qu.busquardam ill.co fuccedunt tenuia adP^dita: marWcentibus flofculis quzbrevi maturefcentia&hianca, pufillum n.grumfemcn
aut pWscauliculi palmo majores
fat.s
firmi
multis flofculis , fex
rol.js
terr/gremio ftatim cxceptu g dcdcrunc s ra^
m fui gener.s platulas generat, qus mihi interfinguh ramuh

fuis flo-
Hoc genu!Tmihi interdum cauliculos dedit ramofos,quorum natT. D fCU plura&exiliorafuntfolia.humifparfa.interquxexitunusautaltcrcauliN o'r i culutdodrantalis,nudus,grac^ colons femen in tr.gomucronatis conftances,ej ufdem cum priore nores^foholis minus
Mi
HytteMtn
nisvafculisfimile,radixcandicans,minor. n nnf mm B florentcm, **<!. vidi , matur.us m.nore hortulo duntaxat alui , fpontc natum non Primu in Alcerum ante quadragmcaannos mcm.s Iulij finem, vel Auguft. inicio. intcrdum vel fub adnt.ana Parideinde florentem fub inicium Scprcmbns crucbams Mompel.o coll.cutis pof alebrofo Bononicnfe ccenob.u verg.c arenofc folo fiorum filva , ca parte qua ad
. .
M &
ftremoSalmantLprcximiscoll.cuiisadflu^ huncHyacinchumappellabamus,qu.anoiinifiaucuranoflore-
Avtvmnalem
xm*m
Q,
,oat.
.l86
CAROLI CtVsI RARIORVM

rttpvcv
bat.Quidam Bulbinem
Theophrarti
Sc caulis
Plinijeflecxiftimabant: fedBulbinesapud ipfum lib. xx. Nat.hift cap. ix. defcrf^tioplanercfragatur^cui porraceafolia&rrubicilndum buJbum tnbuit. Alij
efTea^timant^quod
Jib
vu.
hift.
cap. xn.inter eas quarante foliorum

,
cxortum
florere incipiunt , reponit,
cipcrcantc quam foiiaemcrgant: nota huic non convenit.
Verum quidem eft hanc plantam florere infedaliolocoTiphyi inter atfiivos flores meminit; qux
Or
ITHOGALVM ARABICVM.
C
L
P.
XXXII.
,
nara,Hyacinthiorienralisfolijsadedfimilii,urabijsvixdifcernac quifpiam ,nifiinhoc

itudio beneexcrciracus.prefercim in planta fuo
OB
o n g a habec
folia
viridia
cari-
caule
& flonbus viduaca
minime aucem Nar-
cifTifoliorumamiula:incerquccubicalisemergit caulis,la_vis,nudus,gracilis, virefcens,
quam
aliquot in
fummo nafcencescofufo ordine ampedicclli flores
biuncramuh fivelongi
fuftinenres, Narciffinis
magnos
magnitudine pares, fed
Ornithogali forma prcditos,illorumque modo fub vcfperam feclaudentes.fexfolijs prorfiisalbis conflantes , medicati odoris piarmanfum
&
coriandrum fere referentis, triangularicapiculo nigro,fplcndence, medium florem occupance

,
quod ambiunc fcx alba ftamina
flavo apice
coronaca: femina numquam adhucobfervare mihilicuir, licec fingulis annis Byzanciocum

alijs
ftirpibus ejus bulbi
Viennam mifli fuerinc,
quorum nonnulh
florcs dederinc: capiculaca-
men incremencum
capiencia fenefcence flore, &*x nigro viridem colorem contrahentia, uc femen dacura viderencur, paulacim contabefcerecceperuc:radix bulbofa, Hyacinthi xmuJa,
candicans plerumque , e multis tunicis con.
lataadmodumfede, 8_inambicufibras fpargence Florec Maio.

flata,
kSHll
Sara.
n Jac.Anr.CortufodeindeetiamConftantinopoIicumalijsrarisftirpibusaccepta.Semeliftic r Jiorenrem vidi: Viennatautem perfxpe. 1 a tcm cft ***** buIbi nacura:naffl plerumciue experti fumus vix ulla folia promere, v -Mnififmguhsannisexemptus ahquanco cempore adfervctur , deinde autumno cernedenuo
r
.
Bclgisprimiimcomunicara harc plancafuit, miffisex Italiacjusradicibus IU.Ioani de Branc,'n, a C. V. Alphonfo Pantio, &ampliflimo
\ mihi confpecrus eit.nifi recens Conftannnopoli allacus.
concredarur,tumenimdcmumgcrminarefoletetiamantebrumam:nullusautemflorerc
Hpmin*.
n-.fi ifticerunjam concepcum in utero florem habeanc, in frigidiores provincias tranflatinullum dent.Pr_c.ctea cum fngons valde impatiens fit,neque in Belgica,neque Vienna: hicmem in horto ferre poruit; fed fithhbus reponendus , ubi bulbis circa matrem adnatis fcliciter fe propagare folec. Ex IcaliaporrdmifTusfuirLilij Îexandrininomine:Conftancinopolivcr6femper_r^-
Nam ex illorum cft numero
qui,
buUrahtûod Hyacincnum arabicum fignificat. Vicnnenfes matronajtt>iferimWhoceft, candidum Hyacinthum appellarunt, donec legirimus albusHyacinthusillis innotefcerc ccEpir,tunccnim,Turcicumnomenimitata: 2trd.ifcf;c-3 idmi;evocarunt SedquiaadOrnithogal.generapoc^^ ind.dM natah ubi nimirum fponte crcfc it Ioco: hcet Matthiolus Narciifisxum quibusnullam amnitatcm habec, adnumcrec.
) ( .
Ornithogalvm
vero a busfncientcs.
alivd.
Cap. xxxiii,
Aria
ahafuncOrnichogaIigenera,quorumnonnullaabalijscradicafunc,pleraqu me pnmum obfervata: de omnibus igirur ordine differemus, inicium a maiori-
omuhwn
msjun
aucem maximum,porraceahiibecfohafcnaautplura,caulem incercaemcrgenccmcubiralem.*icampliorcm,reclum,nudum,firmum,magnamflorumfpicamgerenccm,qui expl.can fenis folijs conftare confpiciuncur ex albo virefcencibus,& foris herbaccis
""
Omnivm
omnino:
Plantarvm hjstor.
Ornichogalum majus t.
LIB.
II.
18 7
Ornithogalum majus Byzant.
Ornithogalum Pannon.albo
flore.
omnino
ijsfuccedunt trigonacapitanigrum
magnumq;femencotincntia:radixfatiscrafla, bulbofa, multis tunicis candicantibus coftans.
ALTERVM,nonminorcaItitudineaflurgen- omhkogM tem habetcaulem, fupcriori fimilem, ied viri- msjtuiu diorem, quem amedjofcread fummum faftigium multo plures exornant florcs.priorc mak
jores, foris prxtcr oras, quae
albx funt, omnino
virides,intcrius vero dum explicati funt, la&ei
omnino candoris femen in triagulis capitibus

:
alteri fimile,led paullo
majus &: oblongius:
ra-
dixcandidior, &longiorinterduminamplam magnitudineextuberat:foliaillilongiora,magis viridia,&
extrcmo mucrone acuminato.
HuicferefimilcTcrtiurn,fcd paullohumi- omhhogaJi a]l4S ! m folijs, quod cocpit lius,dilunore ctiam caulc Byzantio defern alijs bulbis permixtumjnullo
&
additonomine. Qvarto quinqueautfcx,ante hiemem,ut omhh pa *Arabico,fed prxtcr reliquoiu confuctudinem, *'* Jk"gcrminantfolia,humicxpanla,angufta,digitalis
longitudinis,ex viridi incana,& Caryophylleorum florum altilium folijs forma&colore
'^^^T^^,Vo W/.v^.
vaIdcrefpondctia,aIiquantuIumhir(uta,hcrbaceiguftus&infipidi: fubfcqucntc Apnli,folijs

:
flaccefccre incipientibus, intcr illa cxilit dodrantaliscauliculus fenos aut plures fpica-
tim coharrentesfuftinens flones, qui e fenisfoliolis compofiti,Maio menfe aperiuntur,interiore partc non
minus lactci candoris quam
in
fecundogcneLe/orisnervoviridiillorumdorvulgari;triangula fa occupanrc,ut in fecudo
&
longa, candida, capita,nigrum rotundum fcmsn continentia : radix fubeft bulbofa, deinde
188
lcnto humore olena, guftus primurn infipidi , deinde acris, foris cineracea Cenui membrana obdufta,&: feffili parcc multiscandicantibus flbriscapillata.IHud peculiare habet harc planta,ut natali loco,ubi fponte nafcitur,magna ex parte,cum floribus onufta eft, fine folijs confpiciacur,autfaltcmjamfereevanidis&flaccidis. Atinhortiscultadiutiusplerumquefolia rccinere foler,& in majorcm amplitudincm excrefcit, fpicam vicenum aut plurium florurn
nonnumquamproferens. omuh.vulQv, Nr yM eft vulgareillud, omnibus certequas peragraverim regionibus obvium in **"' agris,Ornithogalum,a C.V.Dodonaro Bulbi leucanthemi nominedefcriptum. ormtbnliui Aliud hujusgenus alcbat Vicnnae incultiffimo fuo horto,Generofa D.dc Heufenftainlavnigart. t oriDUS folijsjcrafliore caule.amplioribus floribus , paullo majore bulbo cxTyrolefi Comiracuallatum: alioquicum Quintogenereconveniens: qualeetiamNcapohadmcmittei
batdoiftiflimus vir rerdinandus Imperatus.
OrnithogalumHifpanic.minus.
Omithogal.pallidoflore.
Ornith.Hi* $an mtnust
parvo orbicuianalbicantebulbofena autfeptena novo vereprofertSexrumfolia, Ornithogalo vulgari fere fimilia,fed paulo anguftiora, nulla vena candicantc per
longitudi-
Ex
nemfeaajequorummedioproditiingulariscauliculusîntcrdum&alter.palmaris.teres^fu-
co
quidem nafcentes , fed quafi umbcllam quandam efformantes.aded a-quali func altitudine , non fecus atque in vulgari & arabi,fenis foliolisex albo
ftinens fenos,fcptenos,aucplures flofculos,aIcernarim
fubca!rulcisconftantcs,totidemquccandidisftaminulis&mcdio capitulofubcarrulco umbihcum occupantibus:nulla adhuccapitulavelfemcnobfcrvarc

Orniihog,
potui,tota coma brcvi a floribus marccfcenrc. Floret Aprili. non valde abfimile eft Bulbo filveftri Fuchfij Se pti mv
ho conftat, caulequc crafliore, hcct infirmo binique aut terni quos fuftinet flores majores, minus flavi.fcd cx hcrbacco quodammodo palhdi.
:
& Tragi
majore tamen fo-
Jtnlbnt
(il.
ftuhji}.
Octavvm
IocumdabimusBulbofilveftriFuchfij,cujuscumabalijsfjtrroditahifto.
O rnilho(.
riunHm.
fia.AUmn-
na,eam hic repeterc non cft ncccfle. Alivd prajtcreacftOrnithogalum.mihinonconfpeaum/ed N.V.Ioan. abHoghelan1 --
dedeeo me monuic.Binisdunraxatidpreditum eftfoIijsanguftis,longis,Hyacinthi botry*disvulganscarrulcoflorcfolijsvaldcfimilibus:cauliculoinccrillaprodeunciinfidcntflores
Ornitbog,
P**n. lnno
fiort.
flavi.duplomajores.ftaminibusinmcdiorubcntibus.ejusbulbofaradixadeovulgari jam di<2o fimilis,utfi mifceantur utriufquc bulbi dignofci non poflint. Pro Nono haberi potcrit. Vn ico Dccimum proditetiam foho!o,duas aut tres uncias Iongo,angufto,exalbidi cololons acidi guftus:juxtaquod tenuis uncjaliscauliculus, unum autaltcrum foliolum fuftinens, c quorum medio bini aut terni exiliut flofculi ftcllati, intus flavi, forisex viridi purpurafccnces,fcx radiolis totidcm ftaminibus incus prsdici: ijs fucccdunt pufilla,triangula ca-
&
&
pitula,
Plantarvm
histor. liber
189
Ornithogalum Pannon.Iuteo flore.

pitula,fcminc ruffb,exi!i,& inarquali plcna.radix alba,rotunda, cineraccoputamincobdu&a,exigui pifi magnitudinc Sed &c hoc cultu.
raaliquantulummajusevadit
Primum fatisfrequensobfcrvabam intcrfegetesagris Nemctnwywar 111. Bathianivicinis.AlterumetiamintcrfegetesMompcliano agro&perHifpanias: Viennxetiam mihinatum femine a Raffio Lutctia miflb Moly ap,
n*w/*#.
fellatione.Vtrumquc Maio floret. Quartum argiflime provcnit apcrto illo& larepatente
campofecudiimfilvulampago Lachn imminentem,&infi^cioribuspratisfecundum Danubium,inmontcBadenfibusthcrmisimminente,tota^j illa
montium
ferie,inde
ufque ad
Calenbergexcurrente,&Hamburgenfemonte apertis & gramineis locis. Quintum jam dixinufquamnonefTemihicofpc&um.Sextum mjhicommunicabat GcncrofiisDn. dc Longare,Hyacinthi ftcllaris ferotini albo flore infcriptione,&ex Hifpania miffum diccbat. SeAuftriaptimum obfcrvabam in Stiriacaru carumalpiumpratisubifilvx dcfincrc folenr. O&avumnon modo ubiqueadagroru Sc fil-
&
-5*5
h
Vi&orialislonga,
varumcxduarummargines inGcrmania
frc-
quens, fedetiam apud Vngaros circafcpcs8 agrorum margincs natum vidi. Nonum circa Alcmariam Hollandix urbe rcpertum cft.Dccimumeode quo.Quartu nalciturlocoapud filvulam illam pago Lachn vicinam fcd aprico magis dele&an videtur , abundantiiis enim crefcic in aperti illius agri marginc Meridiei oppofito. Obfcrvabaetiam in ficcioribusagris inter Nemcthwy war & Zolonoch oppida fies
pius
memorata. Hoccum quarco generc in Belgicam a me miflum Brancioni &: alijs amicis altero poft quam Viennnam appuliflem (nam Ratisbona fccundo Danubio navi ve#usfum)anno.
Primvm porroappellatDodonams Afpho- Mm/M.

delum bulbofumGalcni,cum nihil Afphodcli praetcr floru formam habcat. O&avum Vngaris Ttk tara y quidam 7rtp$ktcf Pcrdicium
Theophraftiefleccfcnt,quiaforfitanhb.Hift. i.cap.nn. fcribitpluresilliradicescflequam
folia:adijcit
tamcncraflas habere radices, qua fanc nota huic non convenit.
VlCTORlA
LIS
I
LONGil.
III.
Cap. XXX
NV
Cfc^;jj
/
.
n c ad bulbaccas illas ftirpesprogredia-
mur,quicftcllatisquidemutprsecedcntcs
tut
funtfloribus,vcrumminoribus.&inunumcaput,ut pIurimum,congeftis:atquc,gravi odorc naresferientes, mtcr Allij genera potiusfunc

rcferendx.
Eivs autemquam hoccapircdefcribemus,r/:7#rW*

caulis,digiraliscftcraflitudinis,fungofus, infi-Zî 4
'
ma parte purpurafccns, fuperne virichs & flnatus, multosinjfcimmoferensflofculos,
oblon-
ispediculisinhxrentes,feniscandidisfoliolisftcllatisconffantes,ceparumflo c capitula,in qmbus femen rotundum, intus ftaminulis ftilocnprarditos: dcindc trigona fcms quafi veftiunt,bina aut tcrna foha ncrvofa, circa medium amplcfluntur
,
niorum: caulem
&
oblonga&Utt^Gcmuuw majorisfohjs
penefimiha:radixoblonga,cxtremapartebulbofa,
I90
CAROLI CtVSl RARIORVM

quar (i:igulisannisfelicitera<ijs
mulnsquevaiyis&^^ unnbusconftante, &quodammodoreticulato, involuta,
bulbiscircaipfamadnatisfcpropagat,fibrisadedimplicads, utditfiulciir, bulbosconjun* flim natos&cohxrcntcs,fcjungere.

Nstaks
<$
CopiosenafciturinDurrcnftcinjdUobusfupraGamingam ribusal*dHicitur,quibu$magnocft^ tiones. Invcnitur&in montibusqui Bohcmiam a Silefiadifterminanr, ubi a Germams 0<c5wurtiappcllatur,quiaquiefFodicndismetallisopcramdant, magnascertafqueillmsvj. rcsfecxpefiriprsdicantjadfefcmunicndumadverfusi^ frequentifTime imperuntunundcetiamVidorialisnomenabcftecluinditumcontcndunr, MatchiolusAlliumanguinumvocavit.IofiasSimlerusAlIiumalpinumnuncupatîffnjttt^ 3i\xnf)amto?nl ab ihvolucrorum, quibus tamquam reticulo radix involvirur, muUitudine* VuIgusHerbariorum Vidorialis longasautmajoriscognomendedit, utaGladiolo difcernant,cujusradicem,obcorticisquointegitur,cumfupcriorcfimihtudinem, Vi&orialem rotundam & parvam appellant.
&
jtUitm
ttrfi-
Cvm
mttlliora
Vi&orialisporrolongsfolijsmagnamfim
nnm
t/a
& teneriora.Frcquenciflimum autem id eft in omnibus Pannoniq& Auftri^ filvis,
t"mTtr$
Ocnxntht*
^^""^^P^^^c^^^cnscumLilioconvalltumjfiveOenantê, Auftriacis, utance dixi,n>rfflc WdbMml Vnearis Ztntgjirgj vtragajioc eft, S.Gcorgij flos, di<3a, & Gjtxingj IVjrag a nonnulIis,quod fignificat unionisflorem.
Xyphium
tninHt*
autemfiveGladiolusminor, cujus euammcminimus, mnltis Fannonia: Auftria: pratis, &: nonnumquam ad filvarum declivi Iqco fitarum margines frequenseft, illifimilequodinHifpanijs&NarboncnfiGallia intcrfcgetesnafciturrubro eiegantiflo1
Xyph vm
&
re.Scd&:vic!nisPragx,BohemixMetropoiiS,lociscrefcit.
S rcm,obtervabam.
%ierti*frih
SCORODOPRASVM. Caf. XXXV. Corodoprasi duo generacvidentibus notis intcr fc difcreta cum Viennae vive
,
Scorodoprafum
Cnm
1.
1,
oblonga & lata profert folia por^ racejsmajora,carjnara, caulem fefquicubitalem,

,
V R 1 mv m
nonnuraquam bicubitalem , digicalis nis, fupenore parrc nudum, ferenrem
craffirudi-
in
lummo
caputmcmbranaceoinvolucro teclurn , uccepa, ouod exphcatum , multos flofculos fimul cor.geftosccpaceis fimiles,fex exalbidis foliohs conftantesoftendit: quibus fuccedunt crigona capitula, n qi buS Igrumreme " cepxfcmimpar: radix r L !i ? fubeftcrafia, parvarcepasaxjualis, multisalbistunicis conftans , quxfeffili parte plurimiscandidis fibns praedua eft,& vetuftate in alios majores bul(
Sttrtiofri
Jnr.iu.
bos fefe dividit , atque alios minores ad latera adjunaosnabec,gravis,mcdijq inceralhum&por. rumodons. Iunio&Iulioflorer. Bicvbitalem habec Alterum caulem mulcis ab lnhma parte ad medium u&jue porra, ccis fohjs, pnore anguftioribus , circumdatum,
;
;
mcdio mter porrum Sc allium odore reliquara parcem nudam, viridcm , tevem , fummo faftigio
:
luftmcntem capuce mulcis bulbis ut in Moly Indico congeftum, candicante mcmbranaceo ih^ volucro cufpide longa viridi, prardiro , tedum, quoddeindebuIbisexcrefcentibusrumpicur,nudosque bulbosinitio purpurafcentes,
,
&
pofteaexal-
incerquos flofculi quidam nafcuntur:cacauhsextimapars,cuicaputinnititur,initio lefe cum fuo capite convolvcre fblct , uc fcrpencis obcortocollo fimilicudinem quodammodoreferac, deindefcnfim paulacimquefefeexplicarcin,
bidosdctegit
!/.,.. nucle.s fimpl.c.

11I1
auc duphci cenu. parcedonataeft.
....
membrani cedis conftac
c, P ,c
>onec candemcapuccrigac: radixemultis

,
& numcrofisexalbidis fibr.s fcf-
Iunij in.cio fuum capuccontorquet, Iulio vcr6 erigic,
ncatem pcrducit,qui cerrar crediti,
eodemque menfc bulbos ad macu,

Primi
fui
gencns plancas procreant.
Plantarvm
Scorodoprafura u.
HISTOR.
B.
II
191
P.imi gcnerispaucibulbi ornichogali Ara- *?*<* bici bulbis permixti Byzantio demum allaci
ianc paullo poft
fcaiffem, quorum unum aur alterum 111. Ioan. dc Brancionmicccbam,cum alreriusgenerisaliquoc
quam Vicnnam
bulbuhs. Vnicusqucm fcrvaveram mirum modumfc propagavir, uc ficccffu cempons
mukis
clargiri
pocucnm.
Eum autcm
apud
Turcas eiT.- indelicijs, mihi aliquando reterebatlil.AugmusdeBousbeque. ^ Svnt qui fecundum genusop/oo-jwpoeTo appcllcnc quiacapuccum fupremacauhsparte
,
**9"
...
ferpentis inirar (c 6ontorqueac.
Moly:
Cap. XXXVI.
Moly genera, quorum bina
VAria
func
aVeceribus defcriptahabcmus: Homericum, cujusTheophr. Planr. Hiftor.hb. ix. cap.xv.& poft eum Plin. Nac. Hiftor. hb. xxv.
cap.mi.mcmincre:5rDiofcoridamm. Dc his quodifto capite agcmus,acque etiam tcrcium dam genusaddemus, nuper admodum Europaefutaiunctfatnih ircfactum.
Primvm,
'
rolijscic Scilte
cnbusaurqua-
M *'"
; r*
tuor,longioribus,invicemamplcxantilus,cubitaliaut ampliorccaul,-,craflb, concavo,ro-
tundo,foliorumexpcuc,multosflore$ltallatoSjCandidos , mmmofiîgio fuftinenslongis pediccllisinha:rcnres,nig'ointrianguliscapitulisfemine,ccparum fe.inifercfimili:radix
m
Moly Theophrafti.
'
cra(la,alba,rotunâ,nign>corticetecla,quam
ncgat Theophraftusd -rficultcrcffodi, utHoroef us tradi.dic. luxta caulcm intcr folia, ahus
j
U rumque cxiccauliculus planus &: foliaceus^
fcu vernis folium, in fummo veluci ajjij nucleum gerens,iniciocanjdicancem,dcinde pa!lefcencem, qui, ccrraexceptus, gcrmmar, &:
cjuidemgcncnsplantampiofert. Quod vcro in Italia nafcifcnbir capice fu- UitjiutiA pra memoraco, cujus videlicet radicem criginta pedes longam,ac nc fic quidcm folidam.fed abrupcam,&aliquocdiebuscffoffaminrcrdifficultatcsfaxeas,Campaniafibiallatam,mihi prorfuseft incognitum, nec quc- mquam audire,vclfcriberememini,qui fevicifledicerec. Moij iniut. alcerum genus,Indicum cognomioly natum (quod nonnullis Caucafon barbaro nomincdicirur) quiacx Indiaprimum in Hifpanias pcrlatu efTc ferunt,& indc ad Italos tranii-
viffefabilliscerrcBelgaraccepcrunt) fupciio-
rifohjs&reliquaformafimilc, nunquam fioproturcs apud me , neque apud multosahos lit:fcd eorum loco,cauhs pcdahs ,ferc plauus,
adedinfirmus, uc, nifiahquofukiaturadminiculo,attolli non pofTit, fummo faftigio con-
glomcratumcaputfert,multisvcluti alhj fpicismefpilivulgarismagnitudineconfhns.initioviridibus.dcindepallcfcentibusqueetiam

celluri tamen in terra non repofira:,germinanc
commiffar, inmajoresbulbosadolefcunr, foliaque
& caules
(non tamen
fingulis annis,
auemadmodum nec ^
OJlJb****
ipfa eciaruparcsjprodu-
cunt:
19*
GarOLI CtVSI RARIORVM

Moly Indicum.
Moly Diofcoridifc
Av
Molyminut.
cepacea, rotunda, alba, mulcis tunicis ami&a , quarum cxcerna fufca, vctu/tatc (cCc feparans , hc in alios bulbos pangens. Cccpic hoc etiam Conftantinopoli Viennam dferri, dum iftic vivcbam , ZumbuUrabi bulbis permixcum: inde forfican, eciaminlcaliam; a
,
ttnt: ra Hx,
ut alceri
&
do&iffimocamen viro Ferdinando Impcraco
in-
WhDhfif
ruk*
tclligsbam,Neapolitano regno fponcc nafci. Bina auc ccrna graminaceorum pame inftar folia habecTcrcium,mollia,ad terram inflexa,extcriorc parte aliquantulum lanuginofa, interqux
cauIiscxilitdodrantalis,larvus,rocundus,cavus, fumma parcc mcmbranaceum quoddam involucrum fuftinens,c quo mulci emcrgunc flofculi candidi, fex foliolis conftantes: radix bulbofa, avellane nucis magnirudine.intus alba.fucculcnta,aliquanculum acris, fubingraci odoris, foris nigricancibus rnembranis involuca.
KimUi,
Nafcens hoc Moly & inicio Fcbruarij florcs profcrens, Gadibus , ea veccris urbis parcc qux in
,
mare protcnditur , cruebam , non procul a laccl* lolocumoccupantc, in quo Herculis tcmplum
fuiflcfcrunt.
ad MaAo Diofcoridis accedcre mihividetur, prxferrimfipro wnxticty ttosKpav,

i
P lvr m v m
li*ljmbu
XI.
lcgitUTfctzrvAavTfosape*.
Hvic valden*mileeftMolyillud,quodMoerkcrcar Flandrorum in culciflimo (uo horco alcbat
Heros Carolusa Divo AudomarOjDoroinus deDranoutre,Moerkcrkcn,&c.CaulisejuspalIll
rU
mans, vindis, dcnos aut plurcs fuftincns florcs, fexnivcis foliohs, non mucronatis, uc fuperioris,
Plantarvm hmtor.
rioris, fed orbiculatis &c
liber
il
193
majonbus conftantcs,fcnis in medio ftaminulis , inter fcina porrricca
quoiainmodo-redanguftiorafoliaafTurgebat: radixcratrotunda, candicansnucisponcicx magnitudine,albicantibus fibrisprxd.ua. Vndchabuiflctignorabat^ (cdfcminepcrcgrcaGccpco libi nacam cam plantam auguribatur.
ALLIVM
fivC
MOLY MONTANVM,
Scirijc,
Cap.
XXXVII.
M
tcm
Vlta
ctiaminVngaria:, Auftrix,
MoraviarquemomibusMolyfivcAllij
funcgenera,folijs,flonbus,vel capiribusincer fedifcrepancia: ab alijs haclcnus minime obfervatam fuifle cxiftimo.
quorum maximam par11.
AHiumfau Molymoncan.latifol. 1.
Allium fivc Moly montanum
..."
^
L^
.0
S^.S-i-
r+
cxcrefccntem qucm, ad mc- Myant* R m v m, caulem habetduorum cubitorum altirudine V diumufquâmbiuntfolia.multoquaminAnijgencribuslatiora.long^poriaccisproxima:^^ mmmocauli,quila;vis&junceuseft, infidetcaput e mukisbulbisexatropurpurcislnnul
, 1
incerquosinoblongispetiolisnafcunturfloresdilurc con^cftis, farisquecrafTisconflatum,
purpurafcentes.quibusfuccedunttrigonavafcula, inquibusfemen: radixbulbofa crafla, fed &: bulbi rotundi radici inmultts nucleis conftans, numerofis aibis fibris prcdica eft ex exccpti,plantas fui gcnens produjs ferc parcs qui in capitc nafcunrur,quique,terra hx renc bulbos fert, Iulio flores cunc.Toti ftirpi Allij gravis odor ineft. Iunio
:
i
&
&
Altcrum caule,la:vi,rotundo,viridi, in quo terna plcfumque folia, u,ij mn. C &velucigraminea: fummus cauliscapucfuftmec duabus laxis <". fuperionsfolioanguftiora,
vb
1
ta
afTurgit
membranaceistunicislongiorcmucronepra:ditisobvolutum,quibusfefeapcrictibus,niulquos flores, fcx purpurafcennbus foliolis conti exiûi bulbi fimul congeftiapparent, intcr albam, longis, candicantiftances,& oblongispediculis inharrences.dependcnc rocundam, busquefibriscapillatamradiccmhabet. excrcfcitTertium alcicudinc.tocidemqueillifuncjunceafolia, vindia, csuits M*iym,t tunicas Ionga cauda infi- '* 'V folia la;vis,rorundus,viridis,inter binas membranaceas ctiam fupra longiufculam gmtas,caput fuftinet.c multis cxiguis bulbis, punicannse viridi coloris, &:
:
.
Eadem
hcrbaceam cufpidcm plerumquedcfinentibus,confercimque naicencibus,confl.itum,intcr fupenOris flonbus forma & ma^niqusc dependent in oblongis gracilibusq; pediculis flores uidinefimiles,colorisexalbidi,quorum mediafoliota.fecundum longicudinem,& ucrafque
candicans , longis albicanoras.vena obfolece purpurafcens inficit: radix etiam rocunda cft, '
tibusquefibrispraxlita. r
HabeT
194
Alliufii fivc

Moly moncan.ni.
Allij
monrani iiii.fpecics
AIlij
hltty
moncani iin.fpccics i/.
maa
taa.i iii.
HABET&Quarcumccrnajunccafolia.caulemcubitalem rotundum, cui infidcc capue

,
duabus
mem branaceis
tunicis caudatis
con-
clufiim.quo ucnnque dehifcente,magnaexpli-
cacurrlorumexlogispediculisdcpendentium,
coma,qui fcx pallidis foliolis conitanr,totidem eciam ftaminulacum ftilo in medioobcinenc, quicum fuocaule refecci,& in cubiculum illati
,
fuaviffimi odoris (qualis in prarcooioris
Cy-
claminifloribuspercipicur) fedfugacisadmo-
dum,enedeprehenduntur:ijsfiiccedunrcrigo-
nacapicula.inqmbusfemcnnigrumjplanum, Caryophyllcorum florum femmi non mu!cum

abfimile:radix globofa cft , fuperioi i fimilis
,
&
codem modocapillata,nuclcosincerdum
Htolymont.
1
1
1
in la-
tcnbusdcponens.
Alia in venicur ej us fpecies, pari fere altitudineexcrefccns,fimilibufqueprope folijs prcdira, cujus coma incer laxas , membranaccasque, &s
i./piciet
altir*.
longum mucronem habentesrunicas.

explicar
,
latefefe
floribus coloris valdeobfoleti plena:
radix fuperiorifimuis, nucleoseciaminlaccribusproferc.
Trium
iftorum poftremd defcriprorum ra-
dixallium fubolcc.folia aucem heibaccu qucn-
dam odorem potius referunc.

3sat*lt;.
Alcerum&terciugenns.inôngcporrcclail-
lamonrium
Alpibus ai
fcric,
quiaSciriacis Auftriacisque
Danubium
funra
Vicnnam excur-
runc,fponcc naicuncur. Quarci vero prior fpe-
cicscircaPofonium , Vnganarnunc Mecropoluu ad
Plantarvm
Alliura fcu
HISTOk. LIDER
<"
s
I I,
I9T
Moiy montanum v.
lim ad finiftram Danubij fitam , in quo Vnganca comitia fieri folent, &c locis Niclaspurg ia Moravia vicinis omnium autem abundantiffime fupra Badenfcs thermas,cre(i:it. Pa r i alcicudinea(TurgicQ_uincum,caule
,
^{
mcn ~
/
V*
ii\.y.
-Y nudo,viridi,paucisfolijsviridibusobiico,cujus faftigioinfidctcaputorbiculareinitio,emultis cap floribusbrevipecioloprxtliDscongcltum, qui

fex foliola,
nunquam
fefeprorfuscxplicantia,
&: itilo
,
habent ,
.
fex in
medio ftaminibus
ele-
gantispurpureicoIoris:radixbulbofa,alba,nuii^cleos interdum tenui membrana tctos,&:pro-
_)
ximecaulemlateribusadnatos,habens,&
'
fef-
^ 2fc^* P arcc mu
A-
ras albicantcs fibras
Ejus odor,
Allij inftar
c^put ferit. In Vngariacirca Pofbniumduntaxatobfcr- ifiMfo

,
vavcram
quum Pannonicarum
,
ftirpium hi-
ad vinctorum in collibus Danubio imminentibus litorum margincs.Maio&Iunioflonbusonuftu. Poft

ftoriam publici jurisfacicbam
quam
veio Vienna difccfli, &: Francofurcum ad Mocnum perveni,aIiquotftirpesintcrfcgetes agris illi urbi vicinis in vetas , in meum hortulum tranftuli proptcr florum elegantiam,anno m.d.xxcix. Tcrtioautcm poftanno, binos
ejus bulbos Ncapoli accipiebam a Ferdinando
Impcrato,quifloresduntaxatprotulcrucLugduni apud Batavos, ubi demum quale genus
Moly montani cfTet agnovi:paullo tamen pra:cocius florcre mihi vilum eft illo , quod in Vngaria, quod Francofurtiobfcrvabam; nam Sc illud Lugdunum adferebam.
MUumfive Moly NarciflinisfoLi.
MOLY
lI
NARCISSI FOLIIS.
P.
^<ir~
CA
odor
ftirpes.ad
XXXVIII.
utbinx
ha tubcrofie
rcferri
ALlii
judicio
poffint.
l
(
facic,
Moly claffem.non inepce.mco

aliae
nam &
acccdunt nota:
P r o r,
quina aut fcna ex radice promit
MolytJaraf.
>
elt
oblonga fohXpiana.fucculetajNarciffi Qiiinti

fimplici flore, h. e. Narciffi altcrius niveo flore fplcndentia, folijs fimilia, viridia admodum
1,
&
interquxcubitalis plerumqueexitcaulis, nudus, firmus, viridis, ftriatus, ferensinfummo rnultos flores,fcx purpurafcentibus foIiolis,totidemque intcrius ftaminulis prarditos , fimul
congeltos,8veluciglobofumcapucc6ftituentes qucmadmodum in cepa, quibus fuccedut

,
trigona capitula, quar, maturicate dehifcentia,
rotundumnigrum femecontinere deprchenduntur radix nodofacft, antcrius progtcdtcns polygonati modo,cxtima parte globoia.candi:
da,mulciscuniciscircumvoluta,plurimisalbis fibrisprardita.&adnacis felicitcrfc propagans. *# Ahud ejus genus efl no valdc abfimile, mollioribus&maîscincraceisfohjSjdilucioribus L' \tctcs. ctiam floribus. Florct utrumque fub extrc-
*f
'
raum Iunium
& lulio.
fcna
folia, MoiyNarcif.
11
-
H a b e t & Secunda quina aut

fupcriorisfolijs
non
miniis lata
fcd brcviora, f'-"
aliquanculum fetorquencia, viridia, fcfplcndencia,caulempedale, fuperioregraciliorem,
fcd
i$6

Narciflinis fol
II.
Allium five Mo!y
fcd
non mintis firmum
ftriarum, qui
fumtno
faftigio
emembranacca cunicamulcosflofcu.
lospromic,inorbiculare capurfimul togcftoj priorisfloribusiimiles:fedelegantiorepurpu r4 niretes.capiculis feminecum Priorereipoude^fimihcer&radice.quarnodofaeft, &adna-
&
MolylUtcifi
fil-ii.alter*
tisinambicu,noninfeliciusilla,fefepropagat. Jlliuseciamgenus invenicur longionbus SC anguftioribus folijs,neque adeo covolucis,cau-
licuhspaulloinfirmioribus,floribusquemulto
dilutioribus.inreliquisfatisconveniunc.
Vcraque hxc fpecies ferius priore generc floret.nempe lulio Augulto. In omnium radi-.
&
cibus illud peculiare
uc ramofa: tande &obliqux fiant , veftigia caulis, prarcedencibus annis nati, impreflahabences, rolygonaci radicurt
,
inftar,non adeo
tamen Iaxar. Nafcutur omncs in Leyrenberg fupra Man-
aqux,quaru ufu multi valetudinemcuranr,prefcrtim calculoobnoxij) &alijsmontibusurbi Viennarvicinis.

dcrftorff(ubi rcpida: funt
Bulb.vpmi*
tr.
generi fimiles plante. tniht nata: funt Vienna* Auftria: , lemine Lutetia miflba do&iffimoviro, rcrumqjnaturaliumperitifliNicolao Raffio , Cheirurgo Regio, Bulbi vomttorij nomine, quiafacilevomitucictejus radix prarmanfa.Eodemctiam nominealuitm
Secvndo
mo
amplifTimoêodemq; cultiilimo fuo hortoCaffellis Illuftriflimus
Alum
Carcorum Princeps Wilhelrous. Non dcfunr tamen, quiAlum,quod Piin.

Narur.Hift.hb.xxix.cap.vi.inarvisfpontenafci fcribit,efle velinc:
tlttiu.
Afphodelus
!.'
fed ciirn
ille
formam non
defcnbat,&: Allij genus efle,dutaxacd icac,certi
quidpiamflacuere diflicileeft: nifiabco, qui forrepericulum feceric, anaves, eodovorato
tanquam fopita:, manu capi poflinc.
ASPHODELVS.
CaP. XXXIX.
ASphodflvm
4
Jfrhodcl.u
ctim pleriquedefcripfcrint, hic f ubijcere no erac opcra?pretium. Quia autemaliquoc ejusgenera neminiadhucdeli-
neaca,cum Hifpanicarum ftirpium obfervationesevulgabam, ameobfervacaerac, lettonbus
cum gratificaturum putabam fi coru qualemcumque hiftoriam proponerem: quam denuo hic repcco,qu6d quedam pofteaobfcrvaverim ad cam ftirpem pci tincntia. Primvs mu!cahabecoblogafoIia,angufta,
,
triangula, &vcluticarinara, fungofa &lenta,
mucronacaxaulcm rocundum.Jarvem, bicubitalem incerdu.in ramulos fupcrnefiffum,quem a medio ferc*furfum vcrgcndo cxornant multi ftellati fexfoliorum tiorcs,colorisinrusalbi,forisvcro ncrvo purpurafrente fingula folia fecundum longitudincm quafldiftingueme ( uc Ornithogali flosvircfcentclincadiftincluseft) tocidemquocfoliola ftaminibus mcdium occupantibus:fcmcndururo,Iignofum,rugoftim,
arrum,
& figura rriqucrra, capituloorbictilari
fcre, fed tribuseminentionbuscoftisprardiro,
&exviridipurpurafccnrecontinctur,quodillo
^permacuricatemdc -hifccntc, cadit: floretpcr partes ut vere dicic Theophraftus , & incipitab
imis.
Plantarvm
imis.
fc
histor. liber
ir.
97
Rj^xcsabunocapitcnumcrofxcxcuncôblongxêxiguisnapisfimilc^rcînfcnor^
iorcSjacqucmfabrasdcfincHtcs/acci plena:,tandicantcs,ingrau&acrr guftus. J^witadicesvidcrc mcmini,dum OlyfipponcHifpalimproficiIccrcr, aratroerutasi qug 4$M*n tai r**tX, duccncos aucplurcsab eodcm capicc pcndenccs, cofcj; craflbs admodum oapos babcrcni uc quinquagincaaucampliuslibrascocampIancampendilTcpuccin. lcaquciiihiimirum^tiPiinius o&oginca fimul accrvacis fepc bulbis rcferac.
Afphodclus
II.
Afphodelusminor,
<** M
,u
tt
Alter
huicomninofimilis, cxccptiscaule, quiunicuseftnequefurculofus, &flore,

.
Alfhedelut
IX.
quiomninoalbus:illiusiamradixnonade6numerora.
SponcefuanafciturucerqueedirioribusfaxofisqucLuficania:, Hifpamx, Gallixquoquc ncquc CaermaNarbonenfis locis. Apud Bclgas non nifi facus provemc, uc Aquitahicx &c
S*taUt.
nia.
uno cap.te nafctfntur: fonon glandulof*,fed fibrofx craflxque & numerofx cx diffct t,qu* funr colons, e quorum mepliodeh.minora.mulco anguft.ora, lcntiora, dilutioril quc
la Af
\ FlorctuccrqucillicMartio&Aprili:inhortisMaio,&ctiamIumo. fupcnonbus, ica radic.bus omn.no jqhohlut rolijs,caule,&: rlonbus fatis fimilis cft e r t v s, uc miufr.
i
caulescubirales.ramoh.quos fiuc ordinc nafrenplures cx eadem radicc aflurguc dio fex auc vcna per rohum jrcs/upcrioribus fimilcs, fcd ninorcs, medium tes ft.panc
PUJênte
.
longaud.nemfccance:floribusfuccedunctriangulacapitula,nicioviridia,dcindeexalbida >
innuibus(cmcnrueofum,aneulofum,alcerominus.
TocoValcnunoLnonullusfereefta^
Katahs.
k?u locs:ol,m etiam campo illo lapidofo fupra Arelarem,
exHifpamjsamcdelaco, amicisnatuscftinBclgica, fcd mitascolli-eremcmini. Scmine, impat,ens, P eribac hitoc* ob caufam vidcram 111. Ioaniics dc^ranplantas hieme vircnce.s in Hifpamjs nitore fqui masmas illius quar al.quocdmndefubfem.ne nacx,fiail, indicam cofervarer, qux poftca c on unam cx
*<^V$^^%1
)
go4c
^^^Sm^
^
Idem Afphodclum ahquibusHcioi on appcdari mtqucmGrxcisaV^p^byvocarifcribic. altcrum rauefTe.Hifpan, pr.orem Gjm- vocant, SS?t Dio^fio marem & feminam C ana o^//W,ideft, P arvum Afphodclum ccfi brofa Valcntini fi t fchola Afphodelum fiflulof um,quod concahoc eft.cepam colubrinamappellanr.Paravina
PJn*uscaulcm feiuECis V<pStoo, Lac.n.sHaftuIareg.a
<*^*^^
Komint.
^^
-
^tfS
Aspho-
vafol.ahabeat,forfitan.NihiIcumPhalangiocommunehabet. petcndx: an veio faculcaces ex Diofcoridc.Plinip.Galeno Afphodcli mcdicaficufus,aneminehalcnusincellexL

'
certrus ahcujus
^'.i.m rc
I9

Ffcudo-afphodelus
Pfcudo-afphodelus
i
ix.
tfmi+ *p
Asphodelym
fcripcis
porrd illum flavo flore paluftrem ,cujus Dodormis
& Lobclius in fuis
$u*Uu
tttSaln.
tfeud$ */fh$cLll.
memincrur, vcl pociiis Pfeudo-afphodelum (nam nihil Afphodeio fimilc liab.ec prxccr flores,liccc Dodonaruscaulcm eciam firnilcm faciac,qui camen non eft nudus, fed multis foliolis five vaginulisillum arnple&encibusdonacus) Xyphij fohjsaucccnuifolia: Jridis, aliquando eruebam in paluftribus illis cricecis Maldcghemo vicinis fecundo a Bi ugarum urbc Flandriarcclebcrrima , miliari , Maio mcnfecumlll. Viro Carolo a Divo Audomaro, Dn, deDranourre, Moerkercke, &c. curruve&usrclaxandianimigratia,alceroameoex Hi* ipanijs redicu anno. Alte r.vm aurem Pfcudo-Afphodeli genus,folijs illi valde fimilcfcd per omnia minus,in Sncalben^NeubergjEcfcherijacque alijs pratis monranis > &: gramincis co!libus,lunio florcns &C Iulio Icmcnprotcrensobfervabamjquodfupcrioriconjungendum putavi. NvMURObA funrillifolia/efemucuoampledenciaucinfuperiorej&lridcjangufta^brcvia^viridia^durajamariufculij&calidifaporisicquorum modiocauliculusgraciJiscgrcditur pcdalisinterdum,aut major,aiiquotnonnumquaaifoliolisinha*rcntibus , fpxam flofculolumfcrcnsfcxfoliolisconftantium, alceriusintiar, fedminoruut, pallcfcencisexhcrbacco penco!oriSj& odoris expcrtiumrquibus fuccedunc crigona capitella, inccrdum tetragona
&
tagona,minuciflimumrufFum{cmenconcincncia: radixvixcorpushabct fedccnuibusalU quoc fibrisduutaxacconftac.

;
Psevdo-asphodeli minorisfivepumilionisfoliolridisnomenindidi,
rcnciatn qui Pieudo-afphodelus majorappellari poflec.
adpriorisdiftc-
COL
cft)
H I C V M.
CAPi
X L.
PLvra cciam^praccervulgarcilludjquodomnibusGcrmanJar&Vngariarpracis obuium

ameobfcrvatafantColchicigcnera, fohorum,florum, &radicisamphtudine, vel
pratisVienna: Auftriarvici*
cciamfloiumcolorcJnccrfediifcrcncia. w
C$Ubkfmm
n$n
Mvltorvm florumeftPrimumgenus, quodinquibufdam

nis, nccproculiiDanubiofitis 3 intervulgansplantasnafctns,
fi$r.
anremulrosannosobfervabam&;cruebam,utinhorculum crausfcrrcm,dcindeinpratisarciSca?enbcrgMag C1 Dn.de Heufenftainvicinis,magnacopiainvcntumcil. Sepcenosenim, c^cnos, autduqdtnos, vcl etiampluresincerdumpromirflores ladlcicandoris,e]cgantifpclacuJo:hujusctiamfolia, vulgariscolchicifolijsarqualiajcddilutiusvircntia, ineunteduntaxat vcrcoeunt; copiofum fcrc femc lubrufum miaxis tjjanguhscapicibus: radix,vulgaris buIbojinajor^dSccun-
dicamca
PLANTARVM
HtSTOR. LIBER
I r.
199
1
Colchicum Pannon.aroAyoyS-.alb.flore.
Colchic.Pannomc.alL\flor.femcn.
Colch.Byzant.latif.flores.
C0Ich.verI1c.fi0r.
di
ramcn five infcqucnris amplitudinem non
ckUt.
rui.
accedens. lfticfc ruucibulbi rcperci, quo-fi*. rum floreselegantcr rubebanc. V. LobcHusprdpe oWt.A*. Huicaffinecltquod agro Somcrfc t; in tfngltalialfci x' **-fi* Briftolium obfervabat, cujufqueatiquot bulbo^ , ip'c Sc
&
Morganus, quu.m anno millcumoquim-entefimo fcpcuagclimoprimoapud cos cflcm, mihidonarunt lua meo redjcu tefta* crcdtdi
:
Machluv.x,floremproriilcrimt,infcqucnte verc, folia.(quae vulgaris Folijs angufttorJ mihi vifa func)ue;nd j icmen:raJix valgari par.
No vo veregermmac Alcerumgenus.tcr- cUUt.Urif. naqus, autquacctnaproducicfobaamphffi- ^""ma,

Elleborialbifolijsnecforuia, rtccma-
gnitudme valdc abumilia,, n.c illts ro'm'as nervofa magistamen vindia, & fcfe mutuo ampleCtentia:Autumno,cumvulârinumerofbs fert flores ut vtcerios aliqu%do oblcrvarcmeminerimcx eodem buibo prodcuntes,vulgarisquidem flonbus rorma & colore
, ,
prope fimiles.fcd ampliovcs, ci a!rtoieque pcdiculo fubnixos,for:s tius purpurafcenrcs,

dil
utius.mternc iatcra-
&
tanquam vennqinfta-
bufdapcr foliafparfis. nocacos. inqu ibus
mina ut in v'ulgari:fatis copioTufn

intcrdum
in
t Aangulis
feroen fcrc
laxis brevibpJci:
opt-
tulisfivefolliculis,triplocrafTiusvulgao.-e)US radixcrafriflima,pugnum arquans, vcl ctiam
amptior. / Conftantinopoli fingularcsejusbu.bi b;s fnnt
tok
200
Caroli clvsI RARIORVM

Colchici montan. Hifpan ,flu&
Colchic.By2ant.7rAaTi?t/AAoy cum fru&u.
tmrfeMfl
rn
In^nimfeq
^<
Cokhicl*jit*mc.
funtanatidumVicnnxvivebam:GeneroneDn.deHeu&^^ &GcncrofeDn. Vngnadinanno m.d.xxcviii quumiftincFrancofurcdmdifcedetem. C v m illiusflore quandam affiniCatem habere vidctur flos ejus Colchici , quodTheodoricusCIutiuscLuficamaacceperat: nam fex eciam folij^conftat purpurei cumalbomixti coloris,&:velutitcfIellacim (ucin Fncillariaflorejdifpofiri, fiondioriscamcn: umbilicum
eciam occupant fex alba ftam ma, flavis ap cibus prardita, & mcdius ftilus in ftaminula diviFUjrcc cum f us,purpurafccncis fuprcma parte coloris: odor aut nullus auc valde obfcurus
,
.
rchquisColchicis.
C*UUe.**i*
*<a*f$.
Tertivm
naullo
feriiis
genushabcomuncreGcn.Dn.acHcufcnftjin quxincukifllmoftiohor%
tofuburbanoad Viennamurbcmjbinosaucternosalebac^quoSjUndcadquifiviilerjignorare feafRrmabac. NcnminuscrafToeftidbulbo, quam Primum,vclctiamcrafllorc: Otfobri,
quam fupeiiora,binos
ccrnos, aucquaternos producic flores,vulgari brcviorcs,
&brevipcdiculoinnixos, ucvixfupraccllurcmatcollancur, quorum inccnoracriafohacx purpura quodammodorubent, aucHifpanicimontani floribusconcoloriafunc, utplurimumjexcerioraautemcriavelomninolaacicandorislunc, velinrernemcdiaexpartepurpurea,autcraffioribus purpureis venis radiatim diftin&a,vel purpureis maculis afperfa, omniavcr6mucronemagisorbiculaco&obtu(bquaminvulgaii:hujusfolia incunce vcregcr-
minancia, cxviridipurpurafcunc, deindccxplicatafaturatiusvircncvulgarisfohjs. Scmel duntaxatejus femcn legercmcmini, prioris (cmine minus. Cckhic.latiQvartvm genusa Boifbtoaccipiebam anno m. d.xxc. craflbetiam bulbo, quodterne fot.B*ifiss. commifTum non modd non floruit,fed prorfusperijt. Scribcbatautcm ejusflorem purpurci coloris e{Te qui procul afpicicntibus vulgari pat apparerct at diligcntius obfervamibus, coIorcs ex albo &c purpureo diftin&i videbantur, facis ad Fiitillaria? colorcm acccdcntes folia itcm habcrcampla,adterram inclinata. PoftcatamcnjConfpcttoColchici Byzantini,cujus bulhumadipfummittebam,florc, divcrfumarncolatifol.o 3 fuum Colchicumeflcmoncbat.FoilltanvcroidemgenuscritjCum LulitanicoClutij. QviNio tcrnaaut quaterna funtfoliadigitalis longicudiois.carinata, firma, humi tamcn CoUhkmentao ;lt>pan. fparfa,{aturaciusvircncia&fplendencia,vix(cmunci;imlaca acidigc;ftus, rufcfccntcmcolorcm contrahcnciadum tabcfccrc iqcipiunt flos fine fohjs primutn cxdi,t Scpcembn ,ahquandoctiam Auguflojfcxlongisânguftisj&cxpurpurarubcntibusfolijs, tocidcm inrcediofUminibuscoirllans.huncftatim(pratcrahoiumCokliicigcnciummoicn folufub3 ,
:
fcquuntur,
Plantarvmhistor. LIBER
CoIchicimontaniH.rpaa.toen.
ii,
201
Colcliicumraonc.min.ver&olorcflor.
W^
m dcindc hl CmCm Perduranc uf ue in menfem Maium Vcl ctiam IuriES& kf |kS- >n m gna kis ex rufo nigricantibus tunicis amicla, intus alba, (bH, w?, n a? Z i ^>ng,urcull fedeâli in cctcns gcnenbusrf C lhbU SaImaCi V,ciniSj foI vaMe la idofo rimum erucbam cum fuo caulc P dodran- h*mU, ^ r,l P rah,firmo L tnangulan cap,ce,m quo & femen ex rum o nigrcfcens fivc fufcu, larvc, exigmim
'
'
^SSSSaSSS^
fi
<
ubrocundum Ma:o
n^
lococollegeram,natumcft } nul!umadhucfemendcdiffeinten.go:Vienna:autcmAuftn^ al,quoc.escx me.s forp.busferacncollegi , capice inclufura vixcerra intcrdum cmcrgente! &.nccrfoha J amlangu.dalacence ahquandodigicali palmari cauhculo inmcence, uc ecam Francofurcad Moenum,& Lugduni Bata?orum.
&
Hvic nonmultumabfimilceft,quodIacobusPlaceauinfuohorcoTornacialercadmc **&-**-
.cribebat,cum fohjs,cum bulbo: floresautem difFerre,quorum omniaquidera folialonga&: angufla ec.ani efienc,inceriora verd coca alba, excer.ora media cx parce vindia, altcra carnei
TP"'
fict '
quodammodocoloris.
V mem.ccebatJrerdinanduslripcratus,
-
PAV C
6"? Colchici bulbos,vulgaris bulbis valdc fimiles Ncapoli Francofurcum ad

quimihi Lugduni Batavorum
CcUhu.Nc.
demum
floresdcde-^"-
runc.vuIgansflor.busnondifTlmilcs.hoccftveldilucc.vclfacurcpurpureos. oedahud Colchic. genusvulgari minus , Salmanciccnfi agro obfcrvabam in alrioribus coUhu p r*. pracisîluc.oreflorc.acqucinnonnullisplantis, ladci omnirio candons, ineunrcvcrcfolia "" 5* lm *duntaxatprofercns.
aucemillud,vel Alexandrinum.anonnulliscxhibicum .nihilaliudcfTevide- c tur,q.iam Tuhpargcnus quale Apennincura forcc , cui p.clor nimis orbiculata foha tribuc- '""' nrjiphvcroplancarn.mislata&brevia.
.
Syriacvm
"^sf
Fkancofvrti etiam cx Italiaaccipicbam femen, vulgariscolchici fcmim par, cum fuo iaxocapicuIo Herrnodaa y hSyriaciappcllatione,quodrerra:credituin,nccdumgermina. Vm.U verac,quuminH<(hf'rvvW,n-i <:~a *r ni.._: :ii.j a :n . i-P, r. .-._;
3
lanc: ^crman.m[6rfirran&^6fofv/Ga!hnonnulli Morttucbier,.
>Vjtev*av$ w7roXvut$\s,
i
Primumauremecnus,
Graxis: Alcerum
7LoX
^/eolcliicumbyzancmumlacifoliummultiflorum/nonincommodcdicipo/rcv.detur,
X '^Wmiyo V ^hctrv'^\ovôXvavTcrcium,
202
Caroli CLYSl RARlORVM

r
Colcfcicum pleno
flore.
Tcrtium, %c\%izbv TromXctvd^Gy vcrficolor. Quincumvcro^TTTo^ÂAoy, tenuifo!ium,& montanum Hifpanicum Salmanticcfes hcc
.
gcnus mtrendtrM vocabant.

ColtbieS 9*'
Alivd porroelegansColchici genusapud Belgas invenitur,cujus quickm cognitioncm

accepcam feroIll mo Comiri Arebcrgio ,Or.
dinis Velleris equici digniflimo
,
qui prxcer exocicarum ftirpium culcuram cui maxmic indulgec,magnis eciam fumpribus quafcunqj adipitci poceil, vivis coloribusdepingi curac. Is Aucumno m.d.xcv. bulbum ad me mitrebac,uc florc confpiccre poffem (cd ciim nullum proculifle incclligerec , infequcncc No,
:
vembriiconeegregieexpreflamaddidic.Flos
vulgaricolorepcrffmiliseft, fed pluribusfo-
lijsconftans,nempevicenisaucplunbus,val-
de cofercis , quorum
fex
cxtema reliquis ma-
jora,vulgaristamefolijsanguftiora,incerqux ftamina uc in vulgari , flavis apicibus prardica.
Exahmcncicopnaplenum florem tuliflc exiftimabam initio , quemaJmodum nacurainterdum ludere folec in alijs floribus,qui deinde ai ingenium redeut: fed ipfe Comcs affirmabac, cum eciam N. V. Ioannes Boifoc.fingulis annis plenos flores id Colchici genus majorc foproferre, eofqj plures, majores,
&
liorum numero coftances, quo bulbus major

&vecuftioreft. OrigineexGermaniaduceN-/***
re aiunt,
& primumin Bclgium allatua Rht-
Colchicum biflorum
2otomo,cujus nomenNicolaus,qui frequenter e Belgio in Germania a Nobilibus ouibufdam macronis ablegarerur. Sed bulbus
annoinfeqdcncecumiclediffimisalijsftirpibusfuicofublacus.
colchicvm biflorvm.
Cap. xli.
*
NO
vv
& rarum hoc Colchici gcntis,

annum nonagefimu tcr-
milii fane, ante
tium fupra millcfimum &quingcntefimum,
nunquam confpedum ,cujuscognitioneacMoyfi Quadrato, qui Autumnoprxcedente memcnebat, verno tempore flores fibi obfervatii in montano quodam prato , non procul Hcydelberga, ubitumdomiciliumhabcbat: edodum tamen ante, fimilem inveniri platam,cx Epi-
ceptam
fero dodiflimo viro
tome dc PlantisC. V.Ioachimi Camerarij inclytar Rcip.
Noribcrge.primarij medici, loannesMiillerus pharmacopzus FrancofurtcnfisetiaafTerebat,fibi adolefccnti
in pratis
florens.
confpedum HaltfSuevorum vicinis novo vere

id conftat
Perjnde autemcrafib
cttcKe.
rt.
bulbo,
fernm.
ac vulgareColchicumêxcujusinfimaparte cohs emergit quatuor uncias logus, ex mera branaceoinvolucroflorem promens oblongo pediculo nitentem vulgaris flori forma Kqualcmjfcxfolijscoftantcinjfcdminoretn, quorum terna externa majulcula.interna autetriaanguft:iora&breviora,faturatiuspaalopurpurafcentia efle videbantur; nccrol|a 9 r v
,
nec
PLANTARVM
,
HISTOR. LlBER
;
t.
2o$
nrc femcn li quod culit)obfcrvaic mihi licuitper mc.rbum xxv. cmm ApriU&cjufdcm anDi excafu luxatumnuhicft femurdextrumcumfumma contufionc, cujusrcicaulatoto ct meftndc umbendum mihifuir, malcadaiiniitraticuriicheirufgis, quiluxacioncnc-
meluxationcm fentiiv)vclmai!^ncdiirimu!anccs,adfbiiuscontufioniscuramanimurnintcndcrunc. Vcramautcm fuiilt luxacioncm,etiam nunccum magno mcodolorc &djmnocxpcrior: nam & migle#a,quam non agnofccntcs (quura tamen fubindeeosmonercm
,
hidcxtrumcruscontradu(n,nccpedempromovcrcpo(Tum,nifigcminolcipionefubaxillis fulcus,atqiicquidemnoniinecruciacu.CcccrumadColchicihirtoriamrcdeanus,aquajuftus animi doior mc avcrcic Bim igicur majores bulbi cx ijs qui quaterni Hcydclbcrga ad me micccb^ncur^florcmdederutibbhncm Augufti,pauiloantc mcum Francofurtodifceflum: ncfcioanerrorconimiilusalcgcntibus,quumbulbosctcrraeruerunt. Majoremparrobulbuma Moyfeaccipicbam ,cuirccensflosadhucinhxrcbac, fubcxcrcmum M.irt:um, rcliquosinfequente Apnli. AcquciftarationCjColchicumbiflorumpotidsnuncupandumcf-
fecquam Vernum. I l l o ipfo autem anno fcribcbat Iacobus Plareau , Cotchicum fe hahuiflc quod verno Crlthc **, temrorcflavumflorcmprotuhflet: fcdbulbumcumeruiflcc, vtejusprolcniaJmcmitcc-^"^"'
,
^
u*
.-
rctjUtrumquccorruptum repenfle.
<
,
Os^^^
Crocvm vernvm.
i
Cap. xlii.
flores proferens.folijsque
& MVlt x etiam Crocum vcrnotcmpore lorcvalcWariat.Nosautemduoejusprimariageneraconfticuemus: Vnum,

p l e
cfl
floriscoroti latioreC*
folio&legitimicrociaurumnoflorentisfoliorumxmulo,licctbrcviore:Alccrum,ccnuiorc &prorfusjunceo:finguladeindeiniuasfpecicsdiftribuemus.
Crocumvern.latifol.alb.flo.'
uo i'*"*'
:trxi
Croc.vern.latifol.purpureoflo.
'
^^'TTv-ô,
LaTTFOUT ergo Prima fpccies,
tcrna
mtcr quar pro- jr >is via,duabusalbi venispercorum longitudinem fubcusexcurrecibus u ^ % J ditemembranaflosbreyipediculomtens, fexfolijsconftansalbis, lmapartccumpediculo
prardira,
& quaterna inrerdum habet folia latiufcula & brc- f j ]"

,c
'
purpuraf entibus,& in meditullio ftamina,cum brevi trifido ftilo continens: radix bulbofa, candHa,tenui cortice amicla, fibrisque candicantibus infima fede prxdira. Nulla mter reliOuasCroci vernifpecies,hacmagisfaecundainedendafobole. Ejus veroflosimcrdum va- r*r/.w. riatmam tema illaextcnora folia.nonnunquam purpurafcentibus venis funt afpcrfa interdum foli foliorum mucronespurpurafcunt, aliquando ctiam purpureusradiusomniafoha fecundiim longitudinem media fecat. AlteraGmilibuseftfolijs, paullotamenanguftioribus,interfoliapromcnsemembrana-cr^.* sconftan cco involucro,ejufdem magmtudinis florcm brcvi pcdiculo innitentcm , fcx fol" ';
,
tem viohccxrA cxrulcum cendentis purpurzcolore unguibus & fummo pediculo fatura,
204

:
tiore purpura nitentibus
radix alreri fimihs
& in cdenda fobole fatis foccunda lnterdura.

rotundumexalbidumfemenintnangulo
Nonnunquam,
capitulo.
Croc vern.
U;tfo..turp.
fia*
fed valdc raro, fert utraque harc,
majore-
Perelegans etiam eft Croci verno tcmpore florcntis Tertia fpecies , quam ad mc Ncapoli mittebat do&iflimus vir Ferdinandus Imperatus , cum alijs aliquot ftirpibus Francofurtuta anno m. d.xci i. Ejus vero jam marcidi dudum terra eruti bulbum unicu accipicBara , qui fcquente vere folia quidem protulit, fed nullum florem. Lugduni porro Batavorum, curn hoceft, fexfohjs conalijs Croci verni latifohj fpeciebusflorem dedit, illisformafimilem, ftantem,quorum externa tt ia paullo longiora,interna tria breviora amplecT:untur,multo tamen ampliora quam in fecunda fpecie,licet illiscolore nec valdc difparia,nec injucudi odo-
&
ris.tria
inter illaftilum paullo ftamina continentem alba, magnis flavis apicibus prxdita , longiorcm , extima parte in tras quaii tubulos laxiorcsdivifum , aurci coloris:cum flore , d membranaceo,inftarreliquorum,involucroprodcuntc, exeunttetna , autquaternafolia, proximedefcriptifolijsnondiflimilia,paullotamenlongiora:radixbulbofa, fuperiorema-
&
jor,& ad Quintaj fpcciei radicis amplitudinem accedens.Eadeinde mihi furto fublata.

Croc.vern.latif. albo verficol.flo.i.
Croc.vern.latif.albo verficol flo.n.
*.
Cr$c viW*
lattfill9.
vetficAori
Quartx folia,Croci fativi & legitimi folia fatis rcferunt>nifi breviora efTcnttinter qua?,bini aut terni prodeunt floreSjPrimz & Secunda: fpeciei floribus majores, fcx folijs mucronatisconftantes,quorum ternaextcriora fqusepallidulafuntforisj tribusradijsexatropurpurafcentibus,ab infima bafi ad extremum fohum du&is ftriata,intcrne alba funr,ut tota interna tria foha,ftaminaque in mcditullio habcnt Croco montano fimilia, fed magis pallentcmftilum: libcraliushxcfemenprxbetintrianguliscapitibus, rotundum, exrufocandi-
fion
&
cans; radix fuperioribus fimilis, foris mcmbrana fufca obduda, fibris infima fcdc donata,&
iatusalba.
Cr*c v*tn. tsnfol al*.
verfolore
fion
U/uaUt
Xomint*.
&
Ciotlvcrni
varittfls.
fimilcm, fed pcr omnia minorcm, antc mukosannosinBelgicamnobismittcbat V. AIphonfusPantiusDucisFerrarijcMcdicus, cujusfloreminterdumo&onis&denis folijsprseditum habui, IacobusPIatcauctiamduodenis, illiufqueiconemadmcmittebat, peculiare genus efTc exiftimans,fed infequcntc anno,fimpIicem fex foliorum florem tulit. Quarta: fpccierum meminit Iofias Simlerus in HelvetiardefcriptioPrimx, Secundar, ne,aitque ifticin m6tani5inveniri,colorepurpurco,eandido,&utroquemixto :ûtrieffvulgovocari,&alura:montisincolis(apudquosinfupremojugoetiamnafcuntur) cifrot: additradicemfuibuscflegratam Audio&inBaldomonteagri Veronenfis provenirc. Nafcuntur&alijslocismamannoM.D. xc. Ferrariaadmefcribebatdo&iflimus&diligentiflinius ftirpium indagator Ioachimus lungermannus C. V. Ioachimi Camcrarij cx fororc ncpos,mihique ob morum probitatem ,dodrinam, ingenij elegatiam , alias animi dotes valde charus quem ctiam non dubito futurum fuifTc preclarum lumcn Germaniar, fi diurius vivere licuiflet:is inquam fcribebat,in ea herbatione,quam,comite Iofcpho deCafa buona, Ser mi DucisFlorentiniSin^licifta,vtvocam,adTirrhenimarislittorainftituerat,w^ civernidifferentiasinvenifle. Exijselegantiorcm, vclalbicantes, velpurpurafcentesflores proferre quorum cxterioraternafoliacrafliorcsquafdam venaspurpura faturainfe&as haberent, quas mirum floridecorem adderent. Rcliquasduasmajoresefle, Crocofativonon inferiores,& utrique florem purpurcum;fed in unaColchici floris inftar dilutumîn altera Croci
Illi
&
&
PLANTARVM
Croc.vern.Uufol.duphciflorc.
HISTOR."
'
LIBF.Rn.
20f
. /rW^*4
/>w-e*
Croc.vern lanf put r v. ificcj.fior.
.V^
If
CfcJ
'
.
V
...
y
.1
*^Z-~
p-
1
^_^
wmm
"
-*z^^> J
Croc.vcrn.Ucifol. flavQflorc,
I
Crocilegitimiflorcparumdivcrfum. Addebat,Iofephum admonuifTc, aliudclcgantifTinafciinijfdepratiscircaLiburni portum ,quod florcm profcrrct faturatifTima
mumgenus
purpuranitentcm,qucm, utpotemagisferotinum,confpiccrc illi non hcuiffet.
Quintacft,quam AlphonfusPantius pau- ccu

lo ante
,
v$m.
dum
mittcbat, florem jam marciadhuc rctincmem, fcmen trian&u-
mortem
l* tf
l f ff P* -
&
'
locapitcmaturumjexquomihinarsrplantx, qux tertio anno florcs profcrre cocpcrut: funt vcro ij fuperioribus ampliores, adTertix (pcciei florum magnitudinc proximc accedcntcs,lcx etiam fofijs pr#diti,quoru extcrna tria
forisexcandido
quodammodo
purpurafcut,
& faturatiffimx,quafique atr$ purpura: tribus

^/,.V^
veletiam quinquelineisabinflma parte furfuma(cendcribusinflgnitafunt,inrcrnepurpurafcunt, intcrioravcrdtria, veldilutibris, vel faturatioris purpurei funtcoloris,circa un-
gucs tamen ,fimilibus,ut extcriora, radijs infignitaifemeintriaguhscapitibusfubfulcum; folia fuperioribus fpecicbus longiora&latiora, Tertiarfolijsnonv^ldcabfimili^,
duabus
etiamalbislineisfubtusdifhnda.radixpaulo amplior:hujus florcm etiam otUnis fblijs interdumluxuriantcmJiabui,quatuorvidehcet

internis,totidem cxternis.
Sextar,quaternaautpIurafoliafunc, adQuintarfpecieifofiavaldeacccdcntia, longiora Gm.**m tamcnj&circaexortumlatiorajbiniscandidisvenisfccundtim medium nervum pcrlongj- %,?*
tudinemexcurrentibus,utinreliquisCrocifpeciebus,quxcmcrgcreincipicntia,florem/imuIoftendunc,fexfolijs,dumexplicatuseft,conftantem,exterionbusmucronatis, inrernis paululum orbiculatis,flavi coloris, utcunque odoracum, tria logiufcula lauufculaqjftamma
_/
dilutius
206
dilutiusftaVfccntiaintuscontinentem,& longiorcm ftil-um fumrapfaftigiointruftatnina divifum,(ativi croci ftaminibus pxnc concolorem:cui fucccdit , ut in fuperiore Croei vcrni fpetiejmcmbranaceum triangulare capitulum, rotundo rufoqj fcminc plenum: radix cuni luperiorisradiceconvenit,vcletiam majoreft,folida,aliquotcandicantibus fibris,feflili paraliquot runicis obvoluta: binos plerumque, ternos,aut auatcrnos, vcl ctia plu. tc donata, res profertfloresmullaenim Croci verni fpecicshac hbcralior inproauccndisfloribus. Crot. vew. Ejusaliaeftfpccics,cujusfoliapaunobreviora, infcrioretamcnpartelatiora, illiusquiniIfittfoluiHvcumfertfloremfolijsparncxqualia, flos magis apcrtus, fexctiamfolijsconftatakerobrc^ rtoflort. vioribus, fcreorbiculato mucronc,colorisprorfus aurei, tria ftamina umbilicum occupantia breviora latioraquc, ftilus altcn fimilis , fumma parrc interdu in quatuor ftaminula divi^ fus,altcriusftilocoucolor: florebat mihi anno m. d. xxgiiii. &fequentibusduobus, paullo maturius flavo,& multosetiam dabat flores. Croe vern, tcrtia ejus fpecies folia non miniislata habet, floresque fcx folijs magis mucronatis Sed lattfol. p*l. conftantcs, colorisomninopallidi, viridibusvcnuliscxteriorumfoliorum unguesforisdiltdoflor$. ijtinguentibus:cctera:nota:conveniunt. OinneshasflavidirTerentiasmiliicorrumpebat rigida illa hiems anni o&ogcfimi fcxti, fupramillefimum&quingentcfimum,& pluresquam [exagenos bulbosjuniores carum fcmine natos,prxter trcs aut quatuor qui flavi gcnus confervarunt.
&
.**
&
"...
Croc. vcrn .latifol. f- v.flore.
Croc.vcrn.Iatifel.r-v.florcduplici.
f*
Cr 9e.vem Uufd.fltvo
vartoflo.
Septima.quinqucautfexhabetfolia^tcnuiain^ puranigricantiaêquorumcdiounumautakcrumflorcmpromitaurcifcrecoloriSjlcgi^^ CXQCi otj orcm nonnihil rcfcrcntem , fcx ctiam folijs coftantem ut rcliqua croci gcnera,quomagis mucronata , tribus craiTiufculisradijscx atro rum extcriora tria paullo anguftiora, purpura(centibusabimoadYummu,fccundumfolijlongitudmcexcurrentibus, &multas intcrdum vcnas in Iatcrafpargecibus,infignita,tcrna intcrioralatiorafunt,& ungucshabcnc foris ctiam ex atro purpurafcentes, pediculum qui florem fuftinct,totidcm purpurci coloris fatun radijs notatum, quot funt in flore folia umbilicum occupant tria flava ftamina, intcr
&
'Cm
vern.
latifol. flavo
variefnJ 11
quxftiluseminctcxtremapartetrifidus,aureicoloris:^^ na capita,aded (aturo purpurco colorc infe&a,ut atra videantur fplendentia, qua* maturitatc hifcentia,femen continerc confpiciuntur fuperiori arquate,&magis rufumrradix bulbaceautinfupcrioribus,fcd prarterillorummorcm multiplicireticulatoquccortice obdu&a, multis tenuibus fibris feffili partc , pcr rcticulati corcicis maculas fc exerentibus, prxdita, raro adnatos bulbos proferens. Iftius alia cft fpecies^q ua:,nec radiccîcc folijs,ncque florc difFert,cxcqms radijs,qui aded
&
&
lac
PLANTARVM HISTOR.
Inrc f:Cc fparîincût.prxtcroraSjCotum
LIBER
II.
20?
cxtcrnorum triumfoliorum dorfum inficunt,pcdi-
culusctiaaiHoremfurtmens.cotuscxpurpuranigricantcfplendcat.Vtraqucfpcciesaliquoties mihi florem dcdicduodecim folijsconttantcm , fex intcrnis aurei coloris , fex cxtcrnis, purpureisradijsinfignitis,dcindcSexagonacapituIa:interdumetiamgemellosunipcdiculo jnharrcntcs.quibus ctiam gemella capita, ucraque femine plena. Florenc omncs ha: diffcremia: ineunte Vere alix alijs maturius,Martio, Aprilis initio: nulla autem diutuis (ob numerum florum fubinde nafcentium ) ca qust flavum fcrt florcm,
,
&
Tmfm
quxomniumctiam
liberalifllmefemenprarbcc.
Quacuorpriorumlocumnatalcmjamdixi.&omnesinhortostranflatx^domcftic^faftx H**b$* Quinta quam fcminc natam dixi,& bins alie fcquentcs. Quarum Scxtapnmiira^ funt,ut GcrmaniaînnocuicpoflannuniM. d. lxxix. ScephanivanHaufenNoribergeniisdiligcntia,quicjusanniinicioConflantinopoliredicns in comicatuGcnerofi V. VlnchiaKunigfpcrg ( quiprxcedcnccannohonorariume6culerat)inServia,fiveMa^nafupcnorc,(ubBclgrado florentem cruit Martio menfc, &: paullo p6(l,fub Buda,Fr:t.llariam, cujus fupra mer mini,florcccm obfervavir. Crocum pottea & ahj,ante a me admoniti,viderunt, iftinc Y ienxiara rcdeuntcs ,in Thracia,non modo flavo flore,fed etiam albo,& fubcxrulco: adco autcm ncgligenccs fuerunc, ucnon erucrinc, caufam prarcexentesqudd illis non Iicuiffet quia propcrancibuSj&iccradarbitriumTurcarum (quiduccsitinerisadhibiti) inftituentibus Lcga~ tis,non iic tutum ex rheda,five cifio dcfcendere illis in Iocis,ob Plagiariorum & latronu mctum.FlavxautemvariarpaucibulbiallatiannoM.D.xxcvir.Odobrimenfe,ijq>ade6marcxfucci, vt verno tempore crutos appareretmam 8c flores & folia adhuc rerinebant, cidi emptiq;fuerantinforoConflantinopoli. Vnusaucalcereorumquos redemeram, &tcrra: commi(cram,prodicruncfequenceVcre unicumduncaxacfoIium profcrentcs: &annodemum M.D.xc.& fequentibus^flores quos defcripfi mihi tulerunc Francofurti ad Mocnum,& Lugduni apud Bacavos.
&
&
Croc.vern.anguftifol.i.
Croc.vcrn.anguftifol. x i
#.
****
iîr
Aitmrrttt.il oorr^fDeciesPrior.terna.quatcrnaûtplurahabetfoIiaJonga,
fufhnentcs noreafc*io aut cerdi cauUculifunaalcs ut plurimum.angulofi, rcliqu^fpccicîmaparccnavcfccncibusîntusnonnihilcandicancibus clq
tcndcncibus.fivcviJlaccis (invcniuntur fctoti candidi) odoracqs, femcn fuluclccns his fucccdunt folliculi,fivc capitclla trigona, cx.le
viridia,
Cm***m
ty"""(
ma,
gux avdlanz
ncus alba, fpadiceoque cort.ce five pucam.ne teda, magnitunine,duro
f^^^Sad ****tf* Wm
habctcm c fohohs ^"""^ ncnte.atque unum bulbum cruebam florem unafupcraheiamintidcns, quarum cxtcrnispaullomajoribus: radixcratgemina.candida,
fupcriorfirma,dulcis&cduliserat,infcriornaccida.
nixnnirimisobfcrvabam f paullominoreflorc.cxalbo^rpu^
^ "S*
Vberiori-
2o8
>
Caroli- ClvsI
R AR
O RV
M
& craflioribus
,
Croc^vern.anguftifol. violacco flor.
Cree.vernum
*r>2*ihfiii.
Vbcrforibus
#is:
ft
Tertiafo]ijs,ijs^j
inrcrdum furre-
flosduarum prarcedentiu flo re longe minor totusq$ carruleus

tribuscxterioribusfohjsexceptis* qiix forisvircfccte colorenonnihil afperfa funt hujus radix priori
;
.*>*
t
tfatale$.
formafimilis, paullotamemajor cft,<cmcnetiamcrafliufculum. Freques invcnitur Gadib 9 .Prior, atque interAfindum (vulgo Mtdi-
nafiionU) &Ca!pen,
locisfale-
brofis&apricis. Tertiam dunraxac Gadibus juxta priorcm invc-
niebam Februarij initio
Secun-
dam
Ct$t vernum
/ingMiiifel.
Ianuario.
CeteriimannoM.D.xc.Aurum-
noad me mittebat
vir Iofephus
diligctiflimus
91
vi^^jlJ^
yv*
de cafa bona Ser mi ij^^-H^T EtrurixDucisSimplicifta, aliquotCrocivernianguftifolijbulbulos, quorumnonnullifcx rt r quentibusannisvcrnoiccmporefloremtulerunc. Erantveroillistcrnaautquatcrnajuncea

'
uii.
folia,PriorianguftifolioHifpanicomod6dcfcriptofiti)i!ia interquarunciahstcnuiscaulit
&
Hom*n&>
culusprodibat, merabranaceumfolliculumruftinensjcxquofloiculusemcrfitfexfoliolis conftans purpurei faturi coloris,quibus ungues albis venisdiftinti,&: ftilus cx umbilico prodiens fugaxadmodum fuit hic flos, utpote qui unico duntaxat die apcrtus manferit radix Hifpanici anguftifolij radici par, multis tunicis,(jve corticibus duris tc&a. Nonnvlli Primum genus,Crocum vernum,ob foliorum floris cum legitimo Croco fimilicudinem,vocant: GrxceoxpoôcJap/vocdicipofTct: alijCrocum montanumappellare malunt (ahud tamen montanum^Crocum proxi mo capitc dabimus ) Turca: Zafran vocant
: : '
&
Crocumj&voccsaddunt^jWtfr/^quumalbumjViolaccumjflavumcoloremexprimcrc
volunt. AlterumctiamgenuSjCiociverninomcnobtinuit.ifloriscumalioformajCametfi Croci folia non habeat,fcd tcnuia,& planccapillacea. Nomcn vulgare Lufitanis Galecia: vicinis,apudquosctiam nafciquidam illiusregionisincolxaflerebant, NozeU*u pequcfia^^d
Opitio.
Cyix.
cftÂvellanxparvx Secundafpecicsincolis Cebollina, hoceft, parvaccpadicitur, quofere nomineHifparii minoresomnesbulbosnuncuparcfolent. PriorfpeciesAnguillarxobfcrvarafuifTevidctur^&Crocumfilveftreanguftifoliumabcovocari. Thcophraftus Hift. Plant. Jib.vi.cap. vn. Leucoium intereasftitpesqua: vcrno temporc florentjreponitrfequeiueverdlibrOjbulbofaradiccconftareaitjiniqueadjungitBolbinam, Opitionem,& Cyicem: quid fi poftremarum harum duarum alcerum noracn, Croco verno
tcnuifoliotribuatur?
Porr6
1
latifolij
generisradice
quidam foris utenolum cenfcnt, illitamque pubi, urinas
crebrasatquecraflaselicerejtumoreshydropicorumdifcucere^&fpiculaevellere. Anguftifolij nullasfacultatescuiquam exploratasincellcxi. frpiusmiratusfum,necinAuftriacis, nccinStiriacis, nequeetiamin Pannonicismontibus, ullumCrocivernotcmporeflorcntisgenusinvenifre, tamctfidiligewcc perluftrarimiquumHelveticieAlpes^llisctiamfrigidiorcsâliquotcjusgcnefafpontealant.
Cetervm
Crocvm montanvm.
;
C A P.
X.
CtQe.mnt.i.
T Prjmvm,
i
a Crocimonranigencramihifiintcognita unum,inLufitaniaobfcrvatum:aIte* rum,BruxelIisacceptum:tertium,inThracianatum,&Conftaniinopoliallarum.

florecft lativiCroci,feddiIutiore&: minore,tribus intuscroccisftaminibus,
&ftiloluteofummapartcin ahquot ftaminuladivifo: foliailliquatcrnaCrocinisfimiha,

brevioratamen, interioreparte, lineamquandamcandicantcmfecundum longitudincm, cxteriorc vcro,binas tanquam canaliculos feu fulcos utrinquc fecundiim ncrvum excurrcntcshabentia: radixminorquaminfacivo.candida,pIcna,&:velutiiiuernodijsdiftin(Sa,quia N (quod omnibus abjs Croci generibus,gladiolis,&: lifyrinchio ctiam accidic) planca florcntc, fuperiorradicispars augcfcit, infcriorautem flaccefcic&:minuicur, utraquetamendenfo quodam corticc e multis villis contexto involuta teh,tcnuibufquc fibns pcr corticcni fft cxerentibus , leffili parte donata: f ubdulcis porrd illa eft initio, dcindc ingrati faporis. Croc.mon* A l t e r v m, illi fere fimile,florem fincfolijs promit Scptembri,unciali aut longiorc pct*n,ii. diculo inmtentem,fatis odoratum,fex xquahbus folijs orbiculato mucronc pr^ditis,&: faturatiorispurpureicoionS pscnequeviolacei , conftantcm, tribuscx umbilico prodcunubus flavis ftammibus, &ftilocxtremum mucronemmultifiduia, crafliufcukimquchabente:
&
nullum
Plantarvm
Crocum moncanum
1.
histor. liber
ii.
209
Crocum montanuraJii.
bulbum mittebat, ullam nullum adhuc fcmen mihi obfervare licuitmec qui
ejus mentio-
nem in epiftola faciebat

.
radix Prioris radici valde fimihs, corticc e multis
villis
contcxto in-
voluta.oblongosinterdumnucleosfatisproculamatrcfpargens. Terti 1 flosinodorusetiameft, veitenuisadmodum &cvanidiodoris fcnis, utrelt- Crdr men quacrocigenera,folijs,quoruminterioraternapaullobrcviorafunt, omniaautemorbicu-/-.m. Iatomucrone,albicantisinitiocoloris,fedinquodc)ndc, cemponsfucccffu, dilutiusquidprodeunt tcrna, flava, in mcdio ca:ruleum perfufum videatur ftamina ex umbilico piam ctiam colons: fl.iccefccnce vcl penicillus in tria vcl plura ftaminuladivifus , flavi
>
:
&
ftilus
five
iam marcido flore,quina.fena,rar6 plura

florem
emergunr in ambitu foliacx renui membranaqua: fimiha.hoc eft.paullo latiora quam mitio obvolverat,Croci verni latifolij folijs pxne
1
fupina partc d.ftmguenrc &; prona b.n.s fealba linea fingula folia per longitudinem fativi
menhaaenusnullumobfervavi,licetmultisannisaluertm:radixdigitalis,veletiampollicacolons obduda, multis albis craflicudinis.orbiculaca fere,alba, folida, tunica fpadicei ris eft ternos, &quaternos,uiea nafcentibus prardica,qua: florum fatis ferax eftmam &:
fibrisfub
terdumetiamquinosprofertflores.
Nliuliu NafciturPnmuminnonnullisLufitamxrupibus, ubiNovembri obfervabam,& cum fuo flore eruebam, anno fexagefimoquarco fu. abfunt rramiUefimum&quingentefimum.&amicisinBelgiumm.ttcbam.lfticetiamScpcembn. ad MoenumÔclobn.interdum matunus Maio tuuit Viennz Auftria: &: Francofurti floc Quarr* fpcc.e. femcn cft. capita,femine plena.quale Croci vcrni lanfohj
:
.... prxfemm
ijs
qua;
non proculaman
lit
craffa,aneulofa
Theophraftuslib.vi.Hift.Plant.cap.vn.*p6 Jtopopâppellat,Lat.ni
Crocum montanum K'otnintt
&filvertre.LufitaniP^^,ideft,pedemafin.num(quadecaufanefc.o)voc^ Nobihs, idcmquedoclifiimus vir Croci lilveftris appellationead me mittcbat Alterum

IoannesBoifot,vecereamicitiamihiconjunaus^rancofurtumannoMD.xci. MiiTumeftTertiu6yzantioannoMillefimoQuingentcfimooaogefimofeptimo,Oaobrimenfe,^^^y,hoceft,Crocicxrulci nominc,quodtamen,utanted.x 1> prorfusca:efreflore/idemmcnfisdeclaravic: namoaiduopoftquaracerrzcommififiem,
)
ruleo
non
floresproferrecepit.
'
Ikis bvlbosa.
A Liqvot
Plancas in Hifpanica
Cap.
mea pcregrinationc obfervabarn
igicur,
xliiii.
,
quar licet flore
I ri-
Ad.s&^yrid.seffent,erutastamen,buta^ utprioreslridisbulbofajnomine donarcm. Deilhs movit,
& ahjs earum femme
210
)
CAROLI CLVsI RARIORVM

alterb
pofteanatis^quarum florc magnacolorum varietasconfpicitur,hoccapitcagemus: autem proxime fequente,de ijs qua: florcui Xyndi magis fimilem habcnt.
Insbulbofalatifol.fivei.
Iris
4
*
bulbofa violac.flo.five ii.
Irilbnllefa
iarifeUa.
PRiOR.ienajiitpIurimiimjhabetfoIialogiiifcula&iIatiufcuIajHemcrocallidisDodonx! iiveLiIi-au^hodcIifoIijsfercmnilia,brevioratamen,alternatiminvicemamplccletia,moIlia,in terram prona.fiipemeex viridi pallennajnrerne vero incana.equorum medio flos exiJit,c membranaceoinvolucro,unicus,odoratus,ca:ruleus(interdum la&ei candoris ) novem foliolisconftanSjIridisfigura^quo marcefcente,utrinquealij fingularesfuccedut. Nulluscft illi caulis,fcd flos longo duntaxat pediculo infidet,ut in Croco -.radix bulbofa,candida, avellanaeinftardulcis(namdeguftabam)multiplicicorticenigricanteinvoluta, cui (prarfertim
dumfloret)aliquot,pra!terfibras,cra(ra*,longa:radicula:fubnafcuntur,utinHyacinthiradi-.
cibusintcrdum
Uatales.
fieri folct.
Invcnitur in Lufitaniar Bxticarque collium radicibus,non procul ab
Ana fluminefitis,&:
.
copiosecircaAntequeram&Cordubam.InLufitaniaporrdlanuariO, inBa-ticaautemFcbruario florentem obfervabam & erucbam: apud Bclgas delata ( Corduba enim ad amico? Bdgas aliquot bulbos mittcbam jnondum flores dederat, quum o&ennio poft indc difccflj, ad Carfatem Maximiiianum II. prorecturus, idcoque nullum femen obfervare potui: in tflistamen,quasin Hifpaniacrucbam, ftupibus, inhmamparrempediculi, qui primumfloremfuftinuerar,&interfoliarcconditam,inrudimcntumlongitriangulariscapitulidefine-
reconfpicicbam,multacandidagtanulacontinentis:quoargumentoadducor,fcmcnApriU
aut
t
Maio maturum
l
lftic cfTc
pofle.
Irislulbifa
1 1
fivs vie-
Uc.a.
e efl Altcra folio, ac vcluti cepaceo,viridiore,parte interiorc carinato fivc ftriato.multifque quafi bulbis argcntcisrefperfb: craflb firmoque caule.quem quarerna auc
Crass
or
quinafoliaamplecluntur:biHOSCxvaeinulis.utplurimum,promitflorcsinviccmfucccdentes,interdum unicum.duntaxat ,novem folijsconftantem, violacei prorfus&elcgantiflimi coloris,intcrdumdilutioris,inodorumtamen,quorumtriamajorafunt,adterraminclinata prona utin yulgari Iride,&: labrorum inftar propendcntia, triaaliaangufta extima partcbifidaalataqueijsincumbunt,ufqucadlutcammaculam(qu?majonbusprofimbriacftJ pertingentia,tria alia furrecla.fupremaque parte latiufcula,infima vero valde angufta floribus fucccdunttrigonalaxaque capitat, quibusfcmenrugofum,fulvefcens, ervimagnitu-
&
&
radix magna,plurimis membranis tenacibus.nigricantibuscircumvolutajintusalba, &fefljlipartcfibrispra:dita, quiefingulis

:
dmc,quod maturum, incapitibuscrcpitat,fi moveantur
annis nuclcos circalatcradeponit.Hujus folia novo Vere dcmiim gcrminanr.
Quia
Plantarvm
histor.
rc
LIB.
II.
211
p:i-
Quia C. V. Macchiasdc Lobcl mcdicus.dc
hcrhariaopume mcricus,hxy c Iridvm
xndtu
Irisbulbofa n.fi veverficolor.

i
Ter-ti^, quinquc auc ftxfuncfoliaangu- huhulUft

fta&tcnuia,cubitahslongitudinis internaparJtl
f'
Vi
teftnaca&candicaotia.extcrnaautem rugofa. vindiscumcincraceocommixti cotoris, caulem amplexantiacubitalem interdumcciara majorem , nodofum unicum plcrumqueflorcm,rarobinos,emembranactisvaginul.sproferencem, Indisangulhfolixfloribusformafimilem ,cujus cria iatiora&adtcrraminflexa foliaêxcima parcc ampliora funr, & candicantiajutcaquemaculainfignitaêa videhcctparte.qua folia his incumbcncia, & ligulam occu, ,
vsrJ ,c *lDr*
lencia, b;fidaque,&inparvasalasrcflexa,defi-
nunc,illaqueiubca'ruleiexcandidocoloris:reliquacna cre&afunc, oblonga, &diluciuscx cxruleo purpurafccncia: rocus flos jucundo fpirac odore piixmanfi coriandri obdudi faccharo,fivc prxparati mftar. Flori fuccedic longum
,
tnagulumcapuc,alcerogracihus,nequeIaxum, femenangulofum,fubrufum,contincns.Radi)C
buIbo(a,Candida,fulxlulcis,lpadiceisaliquot
membrantsinvoluta,minorfuperiorisradice, &ilIalibcrahusnucieosproducens,qmbusfa*
cilimcfcriporcft.
Eft verb ha-c vel breviorelatiorequcflore, Vmktm. illodilutiore.autfaturatiore, maculaetiam
&
illa
propcndencibus labrorum
inftar fohjs
breviore,veIanguftiorc
& longiorerac lahris ll-
Jisfimihterdilutioribusaucfacurationbus^Jlis<que intcrdum adco facuris uc violacei apparcar^
ni!iilqueini!M>albrconfiMciatur r fedc^tu!cusduncaxacco!orambicnsflavam iHam maculam.quxinhocgcrierelongiorucplurimumcficfblcc. Rurfusquxlaciorccft flore,plerum* quelibcraliorcff.ingu'lifl uauibinisflonbus produccndis,brcviorcmqucfiiiquam,fivecri-
gonumcapuCj&arquuhsubiquccraffitudinU mapartegraciliorfihqua.kem laciflorxradixjbrevior^cralfioreftialccnusjongior&grat

cilior.Iftaniaucemvariecacemjfacioneconcihatamcflcjnondubiumcft.
Pinci qu$y^^^ Kauks. ? taa loanneloigny virooptimo&humafiflimo ,nationcGalIo&iftic Architechvquihorfculura pefegrin sftirpibusfacisinftrudlum poncardeshabcbac,aquo,nonnulhsCaftcII?coIlibus fponte nafci intelligebam.FIoret iii horcis lunio cumGladioloâucpauIo macurius:femen (iib excremum lulium Augufto macurum eft. Q^v d pono in hoc flore quibufdam ahjs mihi coricigeric anno Nonigefimo fccundo fupramillcfimum&quinênceiimumjhoclocoadfcribenducxillimavi.IscnimjUcpropccr jfnnmM d x c //.*/magnam humiditatemafrcquentibusimbribus^ferax hncprofercndisamplioribus fblico """*'* flonbu5,eorumqucnonnullisgeminatofohorum numero:ita mulcasftirpes ,quxfingulati caule,eoque non ramofo uc oluiimum cfle (alcM.wobvTthaJrovt reddidic. Nam habui TuliparumplancaSjquxvelunico^vclbniis.cernis^quaterniSjetiamauiirisramis^fingulisfuum floremluttinencibuûccapicedeTulipadiximuslcaulempr^dicuTntuleruncmiulcasXyphij llirpes, qux unico , ahquoc qux binis quacuor vel quinque floribusornacis plurimas Indis bulbofx qux binis vclternis, binasqux quacernisfloribusfuerunconuftx. Summoenim i-uhulh.v*r caulistaftigioinnacibmiexijfdem vaginiscmergences,qucmadmoduminSecundogenere^^ *
&
&
folenc.alccralccrifuccedentcs.innonnullisetiamcercius^harjprarfcrtimverficoloreslaci-* florx fituraciorcs.prxter gemmos illos flores in fumnio caule natos.ex fingulari vagina infra
jtiosfira,&^terarcqueM^
eq'.nbusemerleruncfingularcsflores(ucin fubje&aicone vidcrclicet) primari)snonminiiseIegances,&pcrindeodoraci.Habuieciam aniioxcvn.mulcaslridisbulbinas vaginas
,
bolar plantas, qux quatcrnos florcs tulerunt.
Mulcos
2,12
Caro
LI
Y sl
RARIORYM
Iris
IrisbufconvcrficolorôAt/xAwvos.
bulbofa flavo flo.five V.
TuVpM buU
btfer*.
Multosctiamdcdic
is
annusTuIiparum bulbosininfima
'
__
ala
(quod fucci
^
& h&moriit
abundanti#tribuo)nafcentes.
Irn Mfofi*
J
1 1 .
Q^RTAjamdi&xTertixpe
fivt
que&exviridipallefccntibusfblijs: flosunicus, intcrdum bini, contra&iores, latioresta-
IhJC*.
men,exvaginuIisfummocauIiinharrennbusprodeunt, luteicoloTis,inodori; meducintcr fccundum tertium genus magnitudinis, quemadmodum filiqua, feu caput trigonum, in quo femen fuperion fim lle continctur: radix tcrtij generis radici fimilis,qux nuclcis,non
&
&
fecusac
Vwctti.
illa 3 propagatur.
2X*tMl$s.
Jrk hulbtfs
v. fivtcstulc*.
Sed hxc in flore quandam ctiam difFercntiam habet,licet cxiguam :nam invcnitur latiore ahquantulum,{aturatioreque & magis rutilante aurco colore, radice item breviore & craffiorc,membranaceaprxtereaillavamna,undeprimumfoliacmcrgunt,fanguineocolore,i fummis vaginx oris in infcriorem illius partem radiatim definente, magis lnfcda eft,quam illius,qua: diluciorc eft flavo colore nam illa interdum fanguineo hoc colore carec Vtriufqueautcm,qucmadrBodum&Tertix,foliaantehicmcmgerminarefolent. Nafcitur pingui folo,& petrofis collibus ad Tagum fitis fupra Olyfipponem ubi ca eruebamDccembriannoM.D.LXiinxumaliquotalijsrarifiimisftirpibus,&indeadamicosin Belgium mittcbam Florcc paullo maturiiis Tcrtiogenere, codcm fere quo fecundii temporc:brevicamenfemucuoconfcquuncur,&interdumfimulflorereconfpiciuntur. Q^vinta mihi primum confpc(aacftLugduniBatavorumannofupramiIlefimum&: quingenrcfimum,nonagcfimoquarto. Nihilvcr6cadiffertcaule,folijs,&formafloris,ab
;
Iridebulbofa,cujusfloresvcrficolorcs,foliusfloriscolordivcrfuseft. Namnovem,uc ille, folijs conftac, quorum ccrna inflexa Sc cerram fpe&antia, cxruleum habcntcolorem, venis
faturatioribus a
medio folio in latcra excurrentibus diftinhim,&r ab illo ad unguem ufquc,
maculamflavamfatislatam^mcdiumfoliumpcrlongicudinemfecanccm^cernaillisincumbentia &g<bbofaejufdcm etiam funt coloris,paullo tacnen dilutions: tria furre&a folia ma;is fatura,odor pxne florum Tiliar: binos autem,tern6fve in eodem caule fert flores , qui reiquarum Iridum bulbofarum floribus magts funt fcrotini,ijfque marcidisdemiim apcriuntur fub initium Iulij Floribus fucccdunt triangula oblonga capita , uc in verficolorc Indc
.
HM*U
1
bulbofa. E Lufitania porro hoc Iridis bulbofar gcnus, paucos antc annos, prim um in Bclgicam dc-
latum fertur. Scquenteautemanno,etribusbulbisabamicoacccptis,unusflorem longeelegantiorcm jam dcfaipto culic,amplior&

r
gibbis
\
&
Plantarvm
Irid.bulbofarv.femen.
histor. liber
gibbis criam amplioribus
II.
**3
flo-
totumque adco
rcm muko faturatiorcpurpuianitctem ,& magis cxpanfum , idcm tamcnqui inalreroodor: caulispreterea circum nodos quibus folia mharrebant,cx purpura nigncabat.
PRiORi,latifoliCOgnomcndedi,afoliorunvVm;l^ pnercliquis, amphtudine, &can*ulearfivepurpurese,ajfcris colorc: Hifpani,vcl Ltnotimplicitcr, xi&Ltrtotfpadanal, Cordubenfes, Lirics 45/ts,appellaiit, hoceft, Lirium, Linura enfiformem,& Lirium carrulcum A!teram,vioIa.
ceamcognominavi, LobcliuscumPcnaHyacinthum Poctarum eflecenfct, vulgarc hujus nomennullumfcio. Tcrciamanguftifolia vcrficolorem fivevariam nominavi Hifpani ZJrfa i/tyr/coappcllabanc. Quarcxafloriscolore, Fla;
Lutex cognomen indidi: Lufitani, Reyllabuty ,vocabat. Quintx,quum mihifponte nafccs non fic obfervata nullum nomen vulgarcintellcxi: fed quihortorum culturadeleva:, fivc
,
&anturBatavi,Lufitanic*cognomendcdcrant. Dc illarumautem viribus&facultatibus,nihilcompcrtum habeo, auc ab alijs tradituoi

acccpi.
porrd iflarum floribus , illius prasfertim qux vario cft florc (quia, ut opinor ofcidumqucndam fuccum in latcnbus cxfudant) formicxmiruminmodum funtinfcftx. Pretcrcaomnium iftarum, tam illarum quarum
1
Omnium
mentionem fecimus,quam fubfcqucntium florcs marccfcere jam incipientes, hanc pecuha-
rcm notam habent, qudd milvinorumunguiuminftarcontrahantur:quodetiamaliorum Iridis generum floribus evcnit.
CitTERVM
Prima
funt
zlix Iridis b-ilhofc fpecics,non
exquidcm aliund[e inveflar, fcd fc'
w</***/tyi
'
mineapudBeIaunat#,quarum hiftoriaprartermittendanoQ videtur,camobcaufam, fupe- v foUr ^ Jwu rioribusadijcicndascfleexifhmavi.

igiturVerficolorisquoddamgenuseft,ifupcrioribusdivcrfum,nonfoIijs,cauIe, aut radicc,!ns cnim cum Tertio aut Quarto generc convcnit fcd floriscolorc:quia tria cjus ? foha ad tcrram indinata,fivc labra,flava {unt,&Quarti gcneris fohjs propendentibus labiorum inftar fere fimilia , magna tamcn aurca macula in promincnte rcflcxo labro infignii,
&
ta,adquamabinfimofolijungueintrinfecuscxcurruntaliquotvenxquodammodopurpurafccntcs;triaautcmgibba&illisincumbeM
vcro furfum cre&a.ex albo fubcserulea funt,hoc ert,albicantis funt coloris ,
lea: faturatiorcs vel diluciores
qucm
fubca:ru-
venx diftinguunt.
a
Alterivs tcrnainflexafoIiapallcnt,&:labrum habcmflava maculainfignitum,
qua
u
'
adunguemufqueanguftiorafunCjUtincctcrisgeneribuSj&interncquibufdam venulispurpurafccncibus diftinila fiintj tria gibba folia ligulam tegentia to%potevx.ov funt co]oris,vcl al Dicantjfummo tamen gibbo pallefcente; terna (urredla exalbida f unt,nervus tamen pcr longitudinem cxcurresflavefcit. Vtriufque floresodorati,Tertij gcnensfupradcfcnpti florum. inftanradixetiam nonminusquaminillofcecundaptoducendisnucleis. Illas habui munere Ioannis Boifbtanno m. d. xxcvi. quadricnnio veropoft, tresaUas communicabat,quînfequenteannohosflorcsprotulcrunt. PRiOR,quaseritiIliusTcrtiumgcnusabipfoacceptum, latiore, breviorequefuitflorc, cujustcrnainflexafolia,lato&propcndentefuntlabro, mediaaureamacula (quamalbus orbis ambit) infignito, per oras crifpo,c^rulei coloris,a macul5 autcm ufquc ad ungucm foli j,extenditur
iil
nervus excrinfecus vircfcens,intrinfecus pallidus,multis purpureis vcnis in latcracxcurrentibus, tria gibbaalataque foliapurpurafcentis funt coioris.gibbus albicans,al^ carfule#;tria furfum erc&a folia,ex ca^ruleo purpurafcunt. Alte k. a, five ejusQuarta, florcmhabuit.cujustcrnafoliaterramfpciflantia^flavifunt coloris,aurca macula labru m occupante,a qua ad xnfimos unguesjnteriore parte fparf^ fun c qu^damvenxdilutiuspurpurafcentes foliaijsincumbentiaexalbidafunt,pra!termed!um
;
iin,
nervumadextremumfoIiumcxcurrcntem&gibbum,quipallidifuntcoIonsifurce6latcrna foliaînfima parte cx cxrulco purpurafceritibus venis funt diftinh,fuperna candicant.

TtRTI-fc/
2T4
v.

five Boifoci
,
:
Quintx flori , tcrna incurva five inflexa folia, pror fus la&ci candons fucrunt, prxccr maculam illam mcdio labro imprcflam qux aurei coloris crat gibba
prxcereafoliaillisincumbcntiajalbafueruntût&ternaerefta.exccptaillainfimapartecircaungucs,qua:tenucquidpiam fiibczruleum haberevilacft. Odoratietiam hi flores cranc. Excujus generis femine nacasfinc hz varictaccs,nihil ad mc pcrfcriptum,ncc forfitan quifl piam cam cxa&e obfervavic : odor camcn qualis rn Verficolore illa , in Tercio gcnerc fupra
deicripca,me
Terti|,
m fuipicionera adducit, exillo originem fumpiiiTe.

Qjvas veroPrimx
illius
IrisbulbofaF-vh.e. i.clafliscercix.
hid
111.
bxlbtf.
Flavar-VarireJ
vtrfic clajfts
Boifotoprimum mihimiflx,feminecgona&usfum > & anno dcmum m dxc. duobusque lllum fcqucntibus,flores protulerunt,
iubijciam.
Vna, quamF-V,hoceftFIavam-Variatn
majorcm, & omnium elcgantiflimam mcritoappellarc poflum, caulcmnonminusaltum habet,quamTcrtium illudgcnusverfi.
colore flore a
mc tertio loco dcfcriptum
vi-
delicetcubitalemautampliorem,tolialatio
ra&breviora, mcdia fcre intcrillius &Sccundi gencris folia, florcm majufculum,cujusternafoliainflexa&terramfpcdantialutei funt coloris, aurca macula in mcdio la-
&
broinfigniuntur,orisquodammodopurpurafcenubus,anguftiore foliorumpartequas gibbo integitur, intrinfcc p multis iubpurpureis venis inlatcra cxcurrcntibus notata:gibincumbentia folia,diluto purpureo coba
&
lore funt prxdita-.triacre&a valde faturapur\
II.
1/Mji
^Wkh
U^f
lifS
pura nitcnr,& quafi violacea funt, prafertim medius per longitudinem cxtenfus ncrvus. Altera etiamF-V, &latiflora,fcdpaulo humihor, terna ad tcrram inflcxa folia flavi coloris habcc aurca macula infigni.ta, k
qua,adiafimumfoiijungucm,multispurpurafcentibus venisintcriore aarte funtdiftin-
dargibbafoiiaquodammooo purpurafcunr,
nervumtamcn fubflavum
IIL
habentjtriafolia
erccia.purpurei funtcoloris.
F-V.florisformacadcm,&tcrnailiafoliainflcxaflavicoloris, aureamaculi infigniuntur,qua vero parte bi fidis gibbofis fflis folijs integuntur,rad ijs obfblctc purpurafcenubusdiftin&afunt: furredlatcrnafoliaexc^ruleopurpurafcunr,mcdiusautemperlongitudinemcxcurrensncrvus,flavefccntiseftcoloris:&:triaaIijs incumbcntiaôbfoletijCui
Terti it
&
ii 1
1.
quidpiampermiftumcft F-V. Quarta,criam Iatiflora,tcrna inflexa folia pallida habet,aurca macula infignita qua autemparteca-mcrato folio integuntur, purpurafcentibusvcnisfuntdiftin&a :gibbafolia,
flavi
,
v.
ctiampurpurafcunt.triaveroerediorafpliajCJErulcumhabentcolorcm. Q_y 1 m t je F-V,quxangufbfloraeft, triaadterramff)e(tlantiafolia,flavafunt aurea ctiam macula mcdio labroinfignita;& mcumbentiaillisfolia candicant, ncrvus tamen
3
emincntior,quodammodo<sJ^6Ag^
vi. X
vik
cxruleisquibufdam venislevitcrdiftin&a. Sexta F-V,ctiam anguftiflora, humi!ior,non valdc abfimilcm matri,hoc cft,Primx a Boifoc mi(Tx,liabuit florcm: fcd quibufdam notis fecunda: ab ipfo acccpta: rcfpondcntcm, ut media quardam fpecies mtcr utramque ccnfen poflit. Latiflora cft, elatior Septima F- V, cujus inflexa folia habent latioralabra, flavi coIoris,aurca macula infignita,qua vcro partc gibbis folijs intcgunrur,ad ungucm ufquc interiusexcerulcopurpurafcunt:gibba&alatafoha ctiam purpurafccntisfuntcoloris,gibbo
&
&
tamcndiIutiore:furrcciafolialatiufc
viii.
piam admixtum habere videntur. H v m l ior, latifloratamen, eft Oftava F-V,cui tcrnaterram fpe&antiafoliaflav* (unt,aurea macula majufcula notata intcrna parte qurc camcratis bifidisque folijs tegitur,
i ,
purpurafccntibus radijsinlatera excurrentibus diftinh:gibbacriftataqucfolia,purpurei carruleo commixtifuntcoloris,ipfo gibboexpurpuraflavcfccnte:erccliorafblia, carrulei purpurarpermixti funt coloris.
AWVSTI*
Plantarvm
hi-stor. liber
ir.
2x5
IX,
AHCVSTiFLORA/cdhumiliorctiam.crtNonaF-Vxujustriumfoliorumarramfpcaantumlabralongiora(uiit&pallida,ori<qijcaliquantulumpurpuratecntibus,maciiraaurci
longiorcinfignita,rcliquaDarrcbifidi$folijstcdra,intcrncpurpurafccnte,prxtcrmcdiuncrvumqui aurei eft colons.fonsex vindi pallcfcentis-.gibbacum fuisaliscnftatisfoha, purpu-
rca.gibbuspanllodilucior.lurreaatcrnafolia.purpurafaturatiorcnitcnt.
\
pECiMA,cjurdcmfcrca!r.cudiniscftcumfupcnore,cju!qucrcrnafoliaadtcrramprona, pallefcente lunt labro,brevi flava macula in longos radios dcfinenre infcflo anguftior foli
,
pars fons;virefces,internc vind .bus vcnis prxditaralata bifida foha,exalbida funt,ad <J yp tovxov colorcm tendentia, gibbus pallcfcens: tcrna folia qux furfura accolluntur , alba (unt,
&
mcdio ncrvo circa unguem pallefcente.

VNDF.ciMiE,cadcm
qmdem forim,fcddiffimilisprbrfuscolor: nam ternainflexafoliaal-
XI.
bafunt,Havatamenmaculainfignita.gibbahisincumbencia,purpurafcunt:triafurfumercfta purpurei,feu violacei f unc colons: breviter non mulcum abfimilis eft Anguftifolix vcriicolorifaturx,inPrimaclafTe.
Media quodammodo intcr Latifloram & Anguftifloram eft Duodecima,
eaq; clatior,
XII
IabristriumfoIiorumtcrramfpectanciumcxalbopurpura(ccntibus,aureamaculanoracis, qux mcdium cciam fohum per longitud.nem fccans, ad infimum ufque unguem anguftior
proccnditur,ejus lacera intcrius facurationfcus venis purpurcis diftindra: folia criftata bifidailhsincumbencia, dduti purpurci, &quafiadrubedmem rcndentisfuntcoloris, gibbo
&
paullomigisfaturo:fimihspa:necolonsfuncfurreaafolia,corumramcnungucsaliquantulura ucuraciores. ^ ^^. Iftarura porrd oranium flores odorati funt,& Tcrtij gcneris floribus verficoloribus odo,
ris gratia
rcfpondcnt.
rum colorem accederentpropterca,minime huc inferendas putavi Nam in tanta varieta.
Ht hxquidemfummarfuntdiffcrcntia!lridumbuIbofaradiccprxditarum,qux mihifc- $**>***mmc F-V.pnmx Boifoti natar: alixramcn eciam nacx, fed quarum colorcsproximead ifta- TT? l
tc,quisfingularumdifcnminacommcdcverbiscxprimcrcqueat? Inflavxautem& Purpurcxviolacexfemmenatisplanns, nullam ha&enusvarietatemobfervavi,fcdomncsmaccrnum colorem recinuerunt,& illum quidcm mtenfiorem vclrcmilfiorcm. lllud prxcerca in iftarum Iridum plancis fcminc natis obfcrvabam plurimarum vaginam , illam lmtio emergentcm } c qua,ut m primo defcriptis cxeunt folia rubri fivc fanginei coloris radijs effe infccta,non fecus, ac Quarti gcncris primx fpccici in pnma ClafTe vaginulam. SED & Dcc,mumt " cium8cnuslemin ^^ n r pra millefimum quingentefimum nonagcfimoquarto,quadricnnio videlicetpoftquam
,
A S5
&
xnr:
fcmcntclluricreditum.Cubitalivcrdaffurgitcaule,nodofo&:geniculatoinftaraliarumIri<lum hujus gcneris.quem ambiunt loga angufta folia,carinau uc in fuperioribus reliquis:
&
fummuscauhsfu(hnecflorcmreliauisformafimilem&:novcmfolijsconftantem,fedcolorediverfum nam ternaraajoralabropropeiidenteprorfuscxruleafunr, tumenremacula aurei coloris a medio labro ad infimum folij unguem d.fcrera,his incumbenria, fornicacam &alatafoha, faturxpurpurxcolorefunr, ligulamcjuetegunr, rcrnafurretli,oblonga,angufta, farurapurpuia (cuirubedolcvisad nixca)mrent:odortenuis,necadcasqucverfico:
lore funt flore fuavitatem accedes capitula trigona longaqj inftar capitum vcrficoloris, qux tamen nullum femcn tulerunrradix bulbofa ut rcliquarum Indum bulbofarum,plurefque
nucleosadlateragenerans.
Floruit pnmo anno circiter quindecim dics antc illas qux cxruleo tero cum ijfdem,Iuniovidelicer.
& flavo funt florc
al-
Huicprorfusfimilem Hifpaliaccipiebam anno m d.xcvi. aberuditiffimo viro D. SimonedeTova; Hifpalenfi Medico,utex ejus flore quem infequentisanni Maiodedit, obfcrvare potur an verd feminc ipfi nata effct.aut aliundc oi:fTa,nihil adfcribebat. Svperioribv;, annis,utantediaum cft, in Flavx Indisbulbofxfcmincnarisplantisnul- $<. Iamvarietatcmobfcrvaveram:atannoM.D.xcvji.cuminhac,rumaIijsinfignevarietatem x """"* habui Nam annononagefimotcrtio fupra milleflmum &quingentcfimum fcorfim indi- ZuT"? verfis puluinis Flavx,Albx,F-verficoloris feminatcrrxcommifi (ub finem Novembris; na- mmHtik tx ex ijs plantx nec loco motx,quarto poft anno florcs protulerunt cx Flava quide , aut flavos pror(us,aut flavos quoru furrecta folia aur pallebant aut cxalbida crant, vcl ccrulea erant, vclfuhgineinfcctacum fornicatisfolijs,ex F vcrficolorcautem,flavos,flavositem quorura
. ;
4m*
furredafohaalbaerant.vclinitiolabrahabcntesflavaaurcamaculainfignica^deindcflavus
illccolormaculam ambicns cxruleum colorcm prorfus contraxit , foliafornicata&furrcctafaturapurpuranitucrunt,vcletiamaliosillisperfimilcs,quorumtamenflavalabraoras aurcam maculam am bientes habuerunt virefccntis ex cxruleo coloris.&alios matri fimiles: cxAlbavc.6paIhdos,furre<aafohaalbaautcxalbidahabentcs,autcxcxruleopurpurea,aut marn propemodum fimiles. Quara varietatctn produceat rcliquxplancxillis fcmuubus
natx,indicabicdies.
SlSTRIK-
.-:
216
.;
CarOLI CLVSI RARIORYM

SlSYRINCHIVM.
C A P.
XIV.'
IR
.
bulbofas proxime.finc controverfla, fubfequi debc^ planta qu*dam flotc XyrU dis,minore tamen,& radice orbiculatajUt Xyphium,cujus duo genera Hiff anica puei
de
gtinauone a me ob(ervata.
Sifyrinehium maj us.
Sifyrinchium minus-.
>jr**
MA
wA
-'
tAW
/ow..
*j.*ir
,*:
'.
* CS
-.
-,
sifyrmbmm
wjtf-
oblongis aaguftisqj folijs, mollioribus quam Iridis bulbofe folia , ad AHij auc HyacinthibocryodisfoliaproximeacccdcndbuSjftriatiSjVitidibus, &humiplerumquefuiis,rorundo,dodraruali,ftriato firmoq; caulc, qui ex mulcis involucris canquae vaginulis flores promit quatuor aut quiFique,alternatim prodeuntcs,hoc eft,ut primo marcefcente alter fuccedatjdemJetertiuSj&ficdeincepSjXyridispotiusflorcm referenccs,quam Iridis, cxnovcm folioliscompofitos^quorum cria,ut in jam defcriptis Iridibus bulbofis , dcorfum inflcxa,pro fimbria, luccam maculam ctiam habcnc aliatriafurfum aliquantulum attolluntur: tria verd rcliqua,qua; in alijs ligulam tcgerc fblcnt/urrc&a/umma parcc divifa bifida. Eft vcr6rocusflospulchcrafpectu,colorisca:rulci,prxtermaculasillas, &odorcquidem prxditus,fcdvaldefugaci:floribusfucceduncfolh^
;
Vnvm
&
&
nui membranaconftantcSjUtfemenrotundumjparvum fubrufum, quodin illiscontinecur confpicipolTic:radixbulbofa,gcmina,ph^ do,fupcriorplcna,candida,duicis^ fubftanciam ad /c crahencc fupcriorc,ut in Croco,Xiphio)& tandcm cvancfcenscum inharrencibus fibris: mulciplici vero cortice reticulato,cra(To,nigro incegicur Xiphij radicis inftar l*At*Uu &adnatis{efepropagac:namquinasinterdum etiamfenas,autpluresplancas, quarumfin-J gulibulbi fuo rctiformi tegmine involuti erant, alio villofo capacioreque tcgumento fimul comprchcnfas cruerc mcmini , in collium fupra urbem Olyfipponem acclivitatibus, apud fuburbanum Magnifici &. Generofi viri Fcrdinandi Corinho,equicis Luficani, mulcis pcrcgrinacionibus in cxceras regiones fahs,clari:atque cciam Gadibus, non procul a ponce,qui cam infulam continenti nuncconjungitrunde cjus bulbos in Bclgium adamicos mirtebam N.& C. V.CaroIiTifnac,concilij Belgici tunc in Hifpania Pr*fidis,opera qui fuccelTorcm dciode habuit C.V.Ioachimum Hopperum. sifyrinchium Alte rvm gcnus fuperiori fimileeft^minustamen.gracilioribufq; folijs : florcse vagim*n*$. nulisprodeuntcs.coloreluperiorisfloribusfimilesjedmagisodorati^tcnuioresctiamfollicxiliore feminc pleni: radix item minor, non minus tamen,quam fupcrioris, culi minorc rericulato cortice te&a,& gcmina. N*td$u Crcfcit Valcncino Hifpani* rcgno, fcd Murcianofrequcntiffimum obfcrvabam ,atquc
> :
&
crucbam,
7 PLANTARVM HrSTOR. tlBER n
'
2I7
r
A
'ju$ bulbo perindc atque avcllanis, veicuntur, eumque erum mcohs, Urto, nonnull.s dicicur Porro
lft
P uen
A^
En' î^T^^^^^
in
dd
ti,s
tllZ^^l
ecjui^^
C
mn0aUCem CUma
PP **
hiftoria
inoitf S33; rumdemde
*d devorata radic eIeSautem florem,diu fui dubius fcd , ?

,
***
naS7vm^ icone conc.nnanda mih. nam ex mut.Ja , filit .ll.us
mUm refeWem hu !^
'
& adhuc harreo-
m
r
pe
opêauMyrmchi) nT m
nec certi quidpiam
fuprcm ain cauI P arcem cum UJUS r ( fuiscoloribus dun!? r anno nonagefimo quarto r ""*""' fupra millcfimum quinecntefimnm Pr^ acc,p.cbam ab Efaia lc G.llon^mea; fororis filio) pulcherrimus fiTm! mnitenS ' CX membranacco involucro, inftar foll.culorum! qui am n
e caxat expreflam taxat exoref am
Esr
SSht S
S2S5W ln
capit. addendum putavi.S. quis vero alid pertincre cenfepe rcinac,cer enim opinione ru '
mcam
&
nW
iWe h
sssss
22?
* ***
JmlS"
i
SSfiSlS^
W Kel
ftl
bn
s;fn^
GentianclIarcaerulcisflonbusconccndcrcDoffit: interna parteramofaaurdTm
utcum
inma.nmultastenucsnbrasfcclacontincrev,dcmrruficoloris,aK
folliculoetiam involu ta ExprcflaautemfueratteiconConftantinopoI, apidore induftrio.de altera quam pf n aor qu.da Perficus jPcrfiaattuIcrat.ubi riafci,* lale vocari affcrclxit.Confiopoi JS cflc ,gnotam hanc phmam.Lale porrd,Turc,s florcm fign.ficarc,ante d.cere
ium add.raerataltenusflorisgcmmafuo membranaceo
mcmlm.
'
IRIS.
LATIFOLIA MAIOR.
Cap.
xlvi#
#ênimahquod
,
provinciam percgrinanonem inft,tui,quin cjus genus antea mihi non confpectum mvenenm uc cx meis Hifpanicarum Pannonicarumftirpium hiftorijsqu feorfim
&
funtedite,
viderel.cu.t.&etiamcxhacapparebit.
:
autem
m Lat.fol,as &Anguftifol,as dividcmus-a w*"'

3
Omnes
'
^ Latifolijsinitiumfaauri, quasinduocapitadif.j tnbuemus , priore quidem majorcs,altcro mino"f res&pumilascomprehe"furi.Anguft.folijsdcindc
lUtt '
luumpeculiarecaputdabimus. P * veroIocumint ermajorcsLatifo-/^w-j^4. iui Iias ob flons atnplitudinem venuftarcm merito "fBll 'Pv,
^
;
MVM
&
fibi
vend.carc videtur,qua: fena aut oclona
habet
SmJiM0
'
iolia Indis Lufitanic?biflor?folijsnonabfimilia rnutuo Cefc ut in alijs Iridum gcncribus amplcctentia equorum mediocaulisexitcubitalisaut
:
aniphor, rotundus, geniculatus, digitalis craffitUd.nis florem fuftinens omnium quos unquam in ,
Indibusconfpcxerim maximum, novem,ut relimioru m, fohjs conftantem , colore tamen ab illis

:
triaad terram inclinata folia, crafla funt,,ntcr,ore parte omnino nigra,nifi
difrerentem
nam
dam venjcex purpuracandicantes intercurfarenr,

ab infima bafiad mediumufguc
obfita,maculanigra, fericei
nigris villislarc
quc-
pann, inltar,med,umfol,umoccupante,forismuitddiIuvillofi n.gri
tiora funt; tcrnailla minora cis incumbentia quse

,
ligulas
ToEam
lo fcbifida funt, &ejufdem ferc colons, l.sulasteeunt Anicata funr amphtud.n.s purputam accedentis:tria furreaa.palmaris
2I S
Caroii ClvsI rariorvm d.lut.om, hcet tatnen pau

.
& mcmbrana-
STr'^
N*f*/.
Ilh fuccedunt , ied ravarietate,& rantate commendabihs eft. re deorchendi fed fola cotons
roltimrcmenrucofumrfufcumîfifereinltarmagnum^continentia. Iris ipfa bruma 111. V. Augeriode B ou fViennadelatafuit

P
beSuepmcX,s olim
otd^ hzc ^nSoS Primdm adTurcarumImper

a
)
fSulm Se7-
Elizabeth* Auftrialis
Gallk Regin* vidua: fckcifc. m. fummo Auls Prs-
attuht Mag- V Caamicis mittebat. Subiequete anno fimilem donabat ahas n Belgicam Conftantmopoh reEeckbecke Czfareus etiam Legatus ad Turc. Imp. rolufRym Dn de Legati,vel Honorar.j fcrcndi de Bruxella.Deinde quotquot aut Tns cum affine Ph,hberto cumahjsexoriasftirprbuseuamattucSnfantinopolim miffi.Viennam redeuntes t genenbus, ut ego fert in horto repofita , rcliqu.s Ir.dis ferunt Hiemis ini urias difficihus lUriuicriamceitrisfloict, &mucuni, utphm-
&
^^SUd^mnocxvcmCumuM.
mum,florem profert,Maio:femen maturum Iuhj mitio.

IrisAfiaticacxruleafivelatifol.rn.il.
2Tftma\orlit*
S e k a, feptena.o&onaûe habet Alterafolia,
tifolufivB
Afitttc* C 4rnl.
omniumlridumamphflima&in
mutuo fe amplec~tentia,c
fefquicu-
latumexpanfa,viridiscuixrwgopermixta
vidcatur,coloris,
quorum mcdio caulcm promit
bitalem ,interdum etiam bicubitalem vel ampliorem, firmum,crafliorem fuperiore, hevem, geniculatum, multisaâlisconcavum , c quibus copiofi ( nullam enim fcraciorem confpexi) vaginulifque inclufi prodeunt flores, magni, novem fohjs conftantes, quorumtcrnainflexa dilutepurpurafcentisatque adcamileum tcndcntis funt coloris, multispurpurafcentibus venisab ftaminea fimbria flavain infima parte
& longitudinem & Iatera.excurrentibus:bifidafoliaexalbefcunt,gibbotamenillorum

dilutepurpurafcente: triaqua? fefeattolima parte quibuflunt folia , anguttiore da purpureis brcvibus venis diftincla funt,
&
,
ubiverofein latum expandunt fubca?ruleum habent colorem dilutiorcm adhuc quam inflexa &: florum Sambuciodorcm,
;
graviorcmtamen,quodammodoa?mulanfucccdunt rarioi es filiqux, five capita,crafia,magna,triagularia, &: obtufo mucrone predita,qu# maturitate dehifcentia, femen continerc depreheduntur craflum, angulofum,durum,flavefcens,fuperiori femulre par: radixcrafTa eft,magna,nodofa, fi repurgata exficce, donata,lateribus,ut reliqus,fe propagans,
tur:ijs
tis longis craffisque fibris

'
&
M
'
Maio. Leaato nunc bellici Confihj Praefide. Floretetiam annos, UnorTvalde abfimihs eft.quam ante multos Hvic
'TotlSntinopoh mihi
mifla fuit ab
111. V.
Davide Vngnad, Cxfareo tiim apud Turc.Imp.
m Belgicam ufque ad nos mifit

palh-
1 d.w.
m*)
Z^^^^^^n. ^m<^&^
:
^îdetur,
jucundiflimo fpcctaculo
femen etiam in breviore capite minus,

v.
" W* vorum ad me mifit anno M.D.xc.Damafcens nomine.ipfi femine natam Cubitale autem *H Afiaticacarrulea Dtf. protuhtillacaulem in quo multiut in maiorcm
.
2SSS
flStkfem
terna aampjis conftantes,ej ufdemq; p-cne colons: nec minus
Plantarvm
HISTOR. LIBER
II.
.
cand.cannbus veniscxterna partc confperfa fuifcodor Afiaticx fimilis Hoc autem aliquocflonbusobfcrvabam, unumcxillisfol.jsquarfurlumaccollifolenc,
atqucinflexaalbefccrc, iamahquanculuminfle<2i, fimiliscolor.scfle, mulcisvi lisconftancemhaberc. An porrd fiugulis annis fimiles proferac florcs
210
in eius
&
fubtus, perindc fimbriaui illam
nosdocebit.
1
remnus
c.
Irislacifol.majorv.
habec folia Secunda: fimilia, lrk*jUpaulocamen breviora.&anguftiora.inrerquc "ff*fi*<* -s/ , "">* r' " exitcauliscubitalis,rotundus,digicali$
crafli-
Qvin.ta
tudini$>inaliquotramosdivifus,quipromunC c mebranaccis thccis florcs fupenofe minorcs,nonnihilodoracos,quorura labra, five folia ad terram inflexa, facuratioris func purpu-
rx,&infracircaunguem,quavidcliccchiduta llla pallelcens fimbria excu rrit, vanjs ve -
&
nisdiftinclarhisincumbuntcriaalialatiufcu-
quxcandicanccsligulas cegik; deinde elaceribus furgunccerna eciamfolia, clcganti purpurco coloreprardira, flon Lufitanicbiflore/erefimiIia,lacioracamen:fuc-
la bifidafolia,
ccdunt triangularcs filique obcufo mucronc, inquibus fcmen ina:qualc: radix cuberofa,
Secundsfimilis. MifTa ctiam hec Conftantinopoli ab DavideVngnad. Floretquc Maio.
I
III.
<
V. ***Ui,
l i congener fuit , qua ad
me Viennam MraM)*
mifir Io. Boifot
anno
m. d. xxciii. Similia
^"-
cnimfoliahabuit, caulcmpaullo majorem, florcsfimiles,aliquantulum majorcs inodoros,quorumternafurrcctafoliaaliquidrubedmis habcrc videbantur radicis amphcudinc conVcnicbanr. I r i d i s majdrisduo alia gcncra in Francofurcenfibushorcisobfervabam. Vnum.cui IUyricxcognomen dcderunc.longa lataqj foliahabentem,DaImacica: majoripa:nepana,
, ;
^' m
trk
*]
*
....
qui,foIijs conftantes,
quorum
terna mflexa
& terram fpctfatia, planc purpurei fivc violacci
cauJemnonminusgrandcm.necrarioresminore^fvefloresprofcrcntcm, novem, utreli-
dilutioristamenfuntcoloris.nullis.nificircainfimamparrcm.vcnisdiftincia, fimbriamc' dium folij nervum occupance, albis flaminibus flavo apice prardicis donaca, tria furrefta foliacjufdemfere, fedmagisdilucicoloris, ut&ternabifidaligulamccgentia, &firabrixincumbcntia:odorfacisfuavis. Vvlgatior. Alccra, fimilia habct folia, abcxortuautemcircaradicempurpurafcentia, trummtrUcaulcm cubitalem aut ampliorem,multos c vaginulis,purpurafcentibus radijs infignitis pro- *** *"' , +*. " fercnccmflorcs,novcmfolijsconfcances, quorumtcrnaincurvamultiscraflisvenispurpu- * *****'
reisfuntnotata.fimbriaadlabrum inflexuprotensa,capillaribusftaminuIisflavoapiccpra> ''' dicis donata; cerna ere&ioraplerumque biftda func,colorcmque habent obfolecum in quo purpureumquidpiam magisvelminusfaturumelucec, alata angufla foliafimbriincumbencia ejufdem cum furre&is funtcoloris prccer mediumnervum in longicudincm excurrencem,quiexcxruleopurpurafcit:odorflorumSambuci. Brcviterlridiobfolctxbeloica;
, ,
^*
*^
3.
tfi
L<*<~
valdefimiliseft.
>
Nonagesimo porrdfupramillefimum&quingentefimumanno, mihimiflafuntBruxellis a N. V. Ioannc Boifot aliquotalia Indis majoris gencra, quorum nonnulla Maio fequcntefloresdcderunt. Vnvm brevioraquamfupcriorhabetfolia, alioquinondiflimilia, nccminuscircaradi- irumd\*l*
ccm,quainvicemampleauntur,purpuiafccntia: caulcmcubiralem&ampliorem, inalas divifum,in quibus mulci florcs.totidem quot praxcdenrcsfblijs prediti,quorum cerna deorfum inflcxa pcr oras fubcarrulca^circa unguesexflavo candtcant, deinde mulcis crafliufcuhs facurxpurpurarvenisabimoinlongicudincmcxcurrcncibus funt pra-dita, ftaminumfimterna ercccafolia candicantisexcxruleofunrcoloris, eorum orx quodammodo flavcfcunt ungucs tenuioribusvehisdiftinguuncur, bifida &: alaca folia fimbnam tcgcntiafereex flavocandicant.- odor prxccdcntifimilis.
t
,
' if '
Lii '
briafuperiorifimiliscft
P a vlo
humilius Aiiudeft,neccjusfoliacircaradicempurpurafcunt!caulisgraciIiorin
alasfindicur, floresgcitantesfuperioriformaquidemfirailes, diverfi
camen
a
coloris:
nam
tcxna
f**4 u "f' Lx
-
T
V
Z20
Caroli ClysI rariorvm

IrisUtifol.raajorix.
Iris
latifoL
major x
ZZT2
tfk Utifol. ms)0rxi.
habent.vcnflsqjpaullod.lunorcs.tcrnafurfumWaobfolct, func colonscxTaJSfcnES' ourpurafcentc m,., Verficolons.quam a Camerario accipicbam.folns non abfimba naul d ''""?' K a m:, 8 is navefeenria,Lenuior,bus pu pureiTvems no e
tcrna.nflex.foha, l.cet. l.usfolnsnonfintdifparia, orasadflavum obfoierumacccdcnres
raS^T
quorum color obfcurior & ftturacior.qu^maZodurn &
quam u^pcrfelur.darmaculÔdor dcm

re,
lTum*\ar UfifoLnt,
cunX^
(efc
f rnltn r
'T^
^
colo^
utinflcxarohaduobusd.verfiscoloribus^
civc acccpiffc, qui 7eminc
natum fib, aflereret cum al, r dih dunraxat fohum vanegarum UtfaiaJSS lium (ecanrem.cumqj vclamphorem & ar,or Jiu. ~ n
"^^ SfiS
Z
^ * T?* N?
'
tum?? " Crvuni
icdium r-
Utif.xilt*
Alivd prxrcrcagenuscidcmcivifeminenatumfcribcbar falkn M l.A.

lorcarrulead lunordiaqueatcalris
pwn.tnn$, ucvc vcrfico-
y
Hanc
/
Plantarv
Irislacifol.majorxv.
& amicocarifs.undcveioillehabucrir,iguoro.
Hanc naftus fum a C. V Ioachimo,Ioach F.Camcrario Rcip. Nonb. Mcdico ptimario, ****, ^* , -^
M HISTOR. LIBERIT.
Jvv^v*^ V
, 221
3'
l^
iftifolia,
minustamen itftwult, latajonga.&viridiaquam inxiui. fecundum HfHfo radiccm omnino intcrdum purpurafcentia e quorum medio caulem promic cubicalcm la;,
Rvgosa funtetiam
vem,viridem, aliquotramulisdonatum, quibus infident flores e vaginulis cmcrgentcs, ma~;ni,velprorfusinodori, vel Oxyacanrharvulg.
loruminftarodorati.colorisvarietatecomen-
dabilesmam
tria folia
qua: furfum fpe&at
& at-
tolluntur,raro fe mutuo ample&untur , aut cacumine nucic, fed plcrumque (nifi marcefcere
incipiant)rc(aafuntutinIridebulbofa,nonni-
tamen convexa, anguftiora,lutei coloris, quemadmodum&illaquejigulasfimbriamcjj

hil
contegunt
multis
tria
ad tcrram inflcxa circa bafim

,
&exorcum
pallenc, reliqua partc candicant,
came purpurcis radijs ab ipfa fedc ad extremas ufquc fonj fquod plcrumquc faturatius
purpurafcicinearumftirpiumfloribus,quecir-
caradiccm nullapurpurafuntfufFufar)
: ,
pallidas
oras,c!cganti pictura decurrettbus villofa fimbria,qua parte intcgitur lutea eft , extrema vc-
roexalbida, pallentesligula:, magnatriangula
&obtufoaIiquacuIum mucronecapica,femcn orobi magnitudincjfufcum, rugofum cotinentia:radixnodofa,vulgarislridisinftar,forisrla'Vefcens, multis utrinque nalcentibus fibris fir-
mata, qua:repurgata&cxficcata,odoraciliima
eft,
&cumlllynca, quarin
ofhYinis habetur,
odorisgrariacontenderepofTccxiftimo. In montanis fupra arcem Divi Georgij her- n*tj$Us. bido fblOj&collibusStamphcn immincntibus
aliquot miliaribus fupra Pofonium , primiim obferuabam gcnusilludcujusfoliapurpurafcente colorecirca radicemnon funtpcrfufa dcindc frequcn,
:
in Vngaria tranfdanubiana
tius
utrumque genusm Leytenberg motc fiipra Manderftorf, & ficcionbus pracis Sopronio vicinis. Crcfciceciam in collibus non procul ab Enrzeftorfim-lange-thal, Magnif. Dn. de Enczeftorf FloretMaio.fubluni) fincmfcmenmaturum. Hvic valde fimilis, &ifliusquidemfeminenatampuco, quarmihietiamconfctvatacfc, wm*)*, ex fuperiorum quasBoifotmi(itnumero:folia tamen illi breviora,& (quod rarum ) magna Uufonvi. ex parte duobus coloribus diftincla albo & viridi.fic quidcm ut albus pcr longitudincm excurrac,nonnumquamdimidiatum folium occupans,intcrdum fcretotum ,aliquandocjus
,
duntaxatpartem: ijfdcmctiamcoloribusinterdumdiftincla*vagina:fl,)icsincludcntes:qui ternaadtcrram inflexafoliafuperiorifimiliahabentfcre,{camincatamcnfimbriatotaflava cft,bifida folia illam tegcntia flava,cujus ctiam coloris funt tcrna illa (cfe attollcntia, tota ferefurreclautin prajcedentc, infimaautcm &angufti6repaire,purpureisvclutmaculisinterneafperfafunc.-odorqualisinprarcedence, nonnumquam adeoimbecillisuc vixdeprehendatur. FloretMaiocumfuperiore. Eivsdem Boifocaliapedalemhabuiccaulcm,rotundum, geniculatum,binosauttcrnos uu **), ex membranaceis vaginis promcns flores quoru m terna terram fpctantia pallcfcecis ex al- **/'** " bofunrcoloris,multispurpureisvenisabinfimafoliorum ba(i, qua:anguftiorcft, inlatera, tum a fimbna,qua: flavaelt,ad extimas foliorum orasprocurrentibus,quibus fingularcs , intcrdumbina?purpurearmacula;funtafperfa!: bifidafoliafimbriam tcgcntiaffl^-pt/Afâfunt colons,cujusetiamternafurrecra(exccptaeorumanguftabafi, qua: flsvefcens) mulcispurpureis venis in Iatera procu rrentibus eft ornata Byz antio enammifrumaliudlridisgcnusfohjsQuintogencrinondiflimilibus, fed uumwriB. brevioreaIiquanculumcaule,inaliquocramosdivifb, quifuftinencflorcscvaginulisemer- "/*' 1VI "gentesjam di&ispaullo minorcs , quorum color mcdius intcr fecundi quinti generis flo-
&
.1
&
rcs.radixquintogenerifimilis.
PlurimumconvenirevidebaturcumDalmaticaiIIaminore,quamaPanciomiiTamBeI-.
gici horti alcbanc ance meii in AuftriadifcefTum,floribuspurpura:dilucioris colore prardiris.
l L i magnitudine f>ar,ahguftioribustamcnfoIijs,quam a BoifbtaccipiebanijCauIegra- vummorlacili,pcdem fcmifTeminterdumetiam cubicumalco,in ramulosdivifo.quibusinfidenc flo- tfiUix.

I
&
rc$om-
222
Carou ClvsI rariorvm

Jris latiiol.tnajorxvii
i
Irislatifol.majorxxii.
Irii
mmof
t*t$ft.xx*
rcsomnibusprxdi&isminorcs,tribusfolijsadc^^^ creclisobfoletipurpureicclorisjqualisin vulgarisquodam genercconfpicirur: radix no magna,nodofa Ejusflosmihiprimumconfpe&usannoM.D.xc.cctcrisflorcnribus. Alia exearumnumeroquxannoxc. ab eodcm BoifotmifTx, bienniopoftduntaxac floremrulic. Aproximcaucem defcripcanccgracilicacccaulis, quiinramosetiamdivifus, nec anguftia fohorum,nec radicedifTerc,flores iim ilircr magnirudine pares habcc,fed divcrfi colonsmam cernaad terram inflcxa.diluti, quidem obfbleri purpurei funccoloris, multisraturatiorispurpurxvenisafimbriaadorasferpargetibus: fimbriaflavisftaroinibusconftat; bifida foha illam tegencia obfolcte flaveicuc cernafurrec.a%fcrne augufta flavacciam,
&
fedpurpureisvenisdiftincca.lacioreaucem partc pallefcentis coloris

lrum*\of
quodammodocamcn
furTuulevifnma,&quxvixapparcc,purpura: Sambucinuodorerefcrt,fcdpaulo<rraviorcm. o n mmusampla habecfoliahxc lris quam fuperior, interquxcaulisafTurgic pedalis,
tercs, geniculatus, viridis, (uftinens
mem branaccas thecas viridcs,per oras Icvitcr purpuraf-
centes,equibusemcrguntbiuiauctcrni flores, jamdefcriptxpaullo minores, novcm folijs cor.ftantes,quorumcernacerramfpeaanciaabimoanguftiora,candicantiaintcrius,faturx purpurxvenisclcgarerdiftinaafunr,latiorever6partcommnopurpurca:viIlofafimbriaintcrna parrc flavefcit,fuperna purpurafcit bifida foliolafub quibuslatcr, floridi purpurei func coloriSjiic tcrna foha furrecla:flos tenuiter odoratus. Hxc mihi nata eft Francof urti ad Mcenum,fcmine fponte deciduo, florcm dedit anno M.-D. xcm. Maij initio.
&
Xr'mm*)9T
Istif.txii
Biflorje Luiiranicx folia vulgaribreviora&anguftiora,alioqui non valde diffimilia: in v fummopedalicauleflos cpurpurafccntibus vaginulisprominctnovem uraliarum Iridum
floresfolijsconftans,violacciomnino,fivcfatiiratiorispurpurccoloris,quiininflcxis&propendenribusfoIijsinrcnfiusnirct,vilIoiaiIIafimbriaquadonatafunt,prorfusc2ndida. Vni-
fingularescaulesplcrumquc florem fcrunr,inrcrdum, fed raro, alccru, rariilime tcrtium,fingulariquemqucvaginuIainclufum,jucundifTimiodoris, &rcenanthcmlilium convalliumcognominatamxmulancis.confpctausaliquandomihiejusflosduodenisfolijs conftans.hoccf^quatcrnisadterraminflexis.roridcmminoribusligulastegcntibuSj&quaterniscciamcrcdis-urinterdum Naturainfloribusluxuriar.SemenanguIofnmjugofum in
triangularicapitefatiscraiTo.fcd ranusêrr:radix illifubcft.nodofa,gcniculara,foirda,
polli.
cum aurcm
canscrtiiTitudmis,gibbayn^
X*t*Us.
mukisfibrisfummacellurchxrcs,& fubindc in plures propagiiTCselatcribusnafcctcsdivifa. wr .v P _B! ,.wv_.,.u^ ro^n..-M f NafcicurmultisLuiitanixlocisfupraTagumvcJpinguifolo&inarvis,utcircaConim

*
__.
fc
bricam,
Plantarvm
vc faIcbrofis& lapidousloas
bncam .ccIcbcrrimamLufitanaurbcm,
histor. liber
ubiillamflorcn.em
ir.
22*
plyi>Pponem,adam^
tis iplc
dccul,
:
nam
hcec mtcgro anno
umW ' Srcogttnr,: ^; N o im ultu m ab ea d.ffcrrc vidctur,quam aliquando Vcnctijs accepit

floruic
SSSf
Ill
.
"^
ut c,rca fcaxcays
ift.c
menfeNovcmb^cruebam
marinam urbcm fcporrum, u^cdclaSS
|uiOct , tcrrx tamcn commifla in horto
>
Quuucnmautfcnacxfingul,srad,c,sca
****'" 9 incu J uscul <fi> horcoflorcntcm 1 faaio COOfpicicSffl^^ ^ .* rf

lo.
cria
"^
^^*II
V.
C V.
Aichol.
oamphorem,.qu..nf^^^^
P itibus P rom.tfolia,,llu.sfoIijsfimiIima:caulcm 1
5K"uc!SK^
,
facsaccederec. nul.um femen obfervabamiradix nodofa gcniculata ut fuperioris , odons, VCr fat,S mfipidl lniti Uftu$ ea fcr ' P"
^^- &
&
"
fcrcDarquxyicnnamanteaIiquotannosmihimiflaaIoan.Boifor,Roman*ina. ***** jons cxrulco fl>re nommextcmm caulcm,fol,a,rad,ccm omninofimilem habuic an *o"c- '"*""* ro m. o. xxcv florem ct.am parem, exccptis tribus furrcciis fohjs qux ad cxruleum cXrcm mag.s tcndcbant,fimbi nquc infenorum mag.s flavefcance, & odorc vulgans v*yacanrnx, Oxâcanthx qui in prxcedence ad
bifloram Lufitanicam magisacccdit Al,a.m inculnmmo Aicholcz.j horcopaullomarurnisjamdefcripcisfloreWfub ApriC fi,lC ob( r va b J> unde aurem illam naîpfcmctignorabat. Eavc 6!ataC. u l f bcîa,rugo(a,pedalfereiong,
"
'
non prodeuncem e med.o fohorum.ucahx
W 4mis,d
,
^
'
l*
xxt '
tl
9.+*li
pedalcm, quatuorflorcsepurpurafce.Kibusva .nuhsexcuntcs,ma ni,purpuraf g a g
fcd fcorfim finc fol.js,
modon,ouorumtnafohaadtcrram.ncl,nataabipfo
tu^
in
quo tJcsaS
cand.daefVcxcrcmum^b.sradijs.nfignitafunt^hisfucccdunttrianûlarcJfiliquxrnaenx obtufo raucronc.magnum femencontinentesalianim Iridum mocTo: radix crafla' gcn.cul lata, imus cand.da for.s furv. coloris corticc teda,fatis odora , ad Phu fivc Valcr.anx dome. wwuuunic* fticxodoremaccedcns. Pcculiarem autcm habet hxc,prxtcr ceteras Iridcs,notam, ut nulla folia pcr hicmcm ret.neat.fed omn.a flacccfcant cxficccntur.nudaq; confpicanturjdeindc ineuntc vere nova germ.naproferar:S.m.lem,finocandem,pofteaconfpic,cbaFrancofurti,inhortoMullcri.
nsQ uamc xAn ,lcns an no M;D.xxci.florcntcmconfpicicbamASeuftoininSru. \Vf "V tt.mmo horronob.ns V.Ioanmsde Hoboke , arch.grammare, tum Anrucrpian, nam omma .11. refpondcbac, n.fi quod foliacircaradicem facuraciuspurpurafcerc mihi vifa pcr funr an porro hiemc foha amittat, mc fugit.
J
1
. .
M iCv radicibusantcaliquocannosin Belgicam adamicos V,enna mittcbam,

1
lVMn
qu,ncx
&
prognarafic eleeans
:
l*fr&
Lat *
pedalisqj fcre longitudims folia habetclegas aliud Iridis gcnus

,
gmuhs ex palhdo vircfccntibus prodeunt.forma AicholtZianxYimiles fcd colorc vananrcs nam rcrnafoliapropendentiacandicant, purpurx exoletx vcnis abinfimaeorumfedeper latcra cxcurrentibus ufque ad extimam fimbnam fubcxrulcis villis conftantcm cria autcm lncumbencia&hgulam fivcftammatcgentia,albafunt, carumtamen gibbo fubcxruleo,
nxmododcfcr.pcx fohjsprorfusfim.l.a.rad.ccm etiam fccaulcm qui pcr.nde atquc ,n ,IIa adrohorum latusexradicenafciturpcdahs, tenuis, inquofingularcsautgcminiflorescva
Iridis
Aicholrzfa-
Mfa.
SSm"
craujufculumquc, quodmaturitacedehifcensIul,o,fcmcnoftcnd,crugofum,fubfufcum , crvimagnitudinc:rad!xhiemefolianonrecinuit. Floruit A.cholczioprimum Maij inicio , Anno m. d xxcui.unicaquam habuicplanta,
'
.
terna furrccta ccia.n candida,& ab infima fcde mulcis purpureis venis diftindra ,donec ,n la-* titudincm expand, incipiant: florifuccefr,ttriangulumcaputbinaspxneuncias loncum
cadcm arcola in qua viccfima qumta Aicholtziana repofica erac & qux cciam oppoficam areolam occupabac. Icaquc non dubico quin ejus femmedeciduo nacafic,camccfi hujus Hos
,
Temtm
odorisgraciacommendabihsnonfueric,quicamcninalccradcprchedcbacur. Mirumcnim in modum vanant qux cx femine nafcuntur Indes, non fccus ac prxcoces & dubix Tulipx * ' atqucPapavcra,utlongacxpcrientiadidici.
foliahxcxxv,i..habetinvicemamplecrentia,cctcrarumIriduminftar,unciam trkmmtm iata.intcrquxpcdahsgcmcularus, tercsviridiscxihtcauhs, fummofaftrgiofuftincnsbinas '^viu. membranaccasvagmasexviridipallefccntes, cquibusemergitflosreliquis Indum gcncribusformafimiIis,colorcautemdiverfus, namcxalbopallefcitfivc&vÂft/xoceit
Mvlta
rcpandafohaab imoad excmasorasflavcfcencibusvenis func dift.nda, fimbria albicance lcd quaccnus a bifidis fol.js(quxfimilicolorcfuncprxdica,gibbo ramendorfi nonmhil pur* purafccntc) intcg.cur.flavcfccnce: furreda folia ab ,mo graaha, interna partc mult,s ,n latera fparfis venis obfolecc purpurafccntibus funcdift.naa,ubi verd fefe in lacum expanderunc yôA^y.funccolons.Nullum m hoc floreodoremdcprchendi fcd ejusftirpem Maioflo^ rcnccm obfervabam Francofurti in Mylet Pharmacopxi hort.o.
:
&terna
2.
\
EJ
224
'2.
1

.
E fimjlem nec ulla ferc in rc diftercntcm etiam alebat/oli florcs difcrimen faciebanr,
qui paullo candidiores videbantur. dubium eft multo plura invcniri majoris Iridis genera.Sedquc. mihi,aut amicisfidc e dignis,c6(pe&a,Le&onb proponere volui, qui boni colulenr, ut fpero,hos noftros conatus.
Nom
lrU Utifol.
tnmyot,
vulgarit.
.
ebjoUta*
Alb*.
omnium tritifllmam Iridem,in c porro adijcicndum etiam ccnfui,vulgarem illam omnibusquasadij Provincijsobfervafle.velhortis^vel muris, autctiam interdum tcftisinnafcentcm: alteram obfolctioris trium furredtorum foliorum coloris odorisflorum SambuVngaria: horris ci, quxque \n Belgicis hortis rarior effe folebat, vulganflimam in Auftria? mea tantum opera illiscognitam,acceptise Belconlpcxifle. Albam autem ifticrariorcm
&
&
&
giocjusradicibus.
Aliarvm
PriorConftantinopolimiflaeft^/4/4i /î&
,
AUâ ^/Swnominc, cum
anHobuono0dore,h.c.ckgktcrpic\\ flores boni odoris:atquc, fafior bianco &negro,\d eft.florem fert exalbo&nigro varium :elcgatem fancflorcmcompcrimus fed nullum gratum odorcm deprchendimus. Ego,quia ex Sula, SuGanarProvincia:
hacadd\t\onc > fioribe//ipiritati,cb
Metropoli , primum in hortos Conftantinopoli vicinos ultra Bofphorum fltos illatam puto (nam id nomen indicarc videtur) Sufianam nuncupo. Secundum autem Afiaticam ca?ruleam:haxcum Quintaa Mag co D.EJavide VngnadConfrantinopoli mihi mifla K_sila)aSu. /4/appcllatione,cumPrioremmittivoluiflem.Tertia,Dalmatica?majorisnomcretineat: Quarta, Damafcenar: Quinta,Afiatica;purpurea:. Reliquis,procujufquearbitrionomina indipotcrunt:ego,brevitaticonfulerevolcns,numerosadjeci. Namquisintantavarietate, colorum fimilitudinc,fingulispeculiare nomen dare queat? Ceterum Iridis flores Iupos nominan , quod lupi ricliui labrisque fimilcs finc, Philinum fcribere, reftiseftAthcnarusDeipnofOph.hbroxv. Gratcisautemip/cdicitur: Latinis,Iris: GalIis,F//jw^.Germanis ^B5cnot)cr@cl)n)mcl-,Belgis,2ircl):Italis,(7/^: Hifpanis,Z./>w. Vul,
&
>
garem
H ifpani Lireo cardano
Itali Giglio celefe,
Germani W<i*v rtgm/ unb #fmmcl <3 tijwmtll
appellant.
HAMIUIS lATIFOUi
Cap. XX VII.
A
fcre
genus httmilius in Lufitanii faxofis& marina aura affiatis locis fupra Olyftipponcm obfervaba, cujusfoliaejufdcm
1
vd
Iridis
Lufitanica biflora erant Iatitudinis, fcd bveviora:radix illi fimilis, geniculata&ob*
cum
hqua. Flosmihinonconfpcdtus, menfisenim eratNovcmber,fedfiIiquasfivecapitaacumivix fupra tcrram aflurnata inania in humih
&
gcntecauhculorcpenebam, triangularia,maChamjimd,
lattfolt* gt-
RMI.
gna,pro piantar proportionc. Sx m 1 li s vcro planra? fcmen ad III. V.Ioan.de Brancion milTum cft a do&iflimo Lobelio e Mompcho: exquonatarplantsefupcriori fere fimiles,qu*florcmdederuntvelca'rulcumdi-
lutiorem&quaficaleftem,
ternis labrisdeor-
fuminflcxis paullo faturationbus, aut candi-
cantcmomnino,autpallentem,cumquemodd
dilutioriscoloris& quafi cxalbidi
,
modd fatu-
ratioris&adflavum proximi, aut purpurcurn fivevioIaceum,&illumetiamdifferctem:nam unius color plane nigra: viola?, alterius prona in terram terna foha,ab ipsa bafi cxortu , ipfaq; fimbna flava,albas &fatis latas vcnas du&as habebant, &variegatunilimacisdorfumfcrereferebantrfemenintriangulismagniscapitibus, orobimagnitudinc,pallidum,rugofum,ovalis formar.Omnium vcro flos inodorus Aprili ple-
&
ChamiirtdUtifcl gtr.m
mlttrum.
rumqueapcriturcum fequentibus.
dcfcribendxreftant Chamariridcslrtifolix prorfus axauXot five excaules , quaru v> dclicct florcsnu!locaulefuftincntur,fedfucculentis&infirmisduntaxatpediculis innicurui, ut Croci,Colchici,& fimilium.Iftarum ctiam dux differcntisrVna enim majoribus lariortbufquecftfolijs,IridismajorisfoIijsIantudincvixccdentibus: Altera paullo ininofibus& anguftioribus^tametfi Anguftifolix Irid^quam deindedefcnbemus,foiijslatiorafinu
Nvnc
Harvm
X
Plantarvm
Cl:amxiris latifol.ni ajor.
tfA*4
HIS TO
R.
LlBER
II.
Chamxiris lacif ol. roinor l
22 J
u-~> j.î"
-'
igicurmajor brcvibuscftfdlijs,intcrcfum tamen ctiam pedalibus, Iridis vulga- chmmk ris modo Iati$,& fccundiim radicem magna exparcc purpurafcencibus inccr qux mulci flo- *'/** rcs c vaginulis prodeunc fingulari pcdiculo dodrancalique fulri,vulgari paullo minores, Luficanicxbiflorarxmuli^tumniagnicudinCjCumcolorc, quifacuratiorisnigrxviolxeft, prxfercimtnafoliarcrram fpc&ancia, quxvillofamfimbriam, ufqueadbifidailla, quxligulas tcgunt,foIia,excxruIcopurpurafcentem habent,fubligulisvcrd, fivcftaminibus, lutcam:
:
Harv m
omniaaucem florumfoliajtamquxfurfumatcolluncurjquamqucrcpandatcrramfpcdanti
infcriorc&fcfliliparcc,albisquibufdamradijsvariacafunt. Sunc autem ejus florcsvclali-
quantulumodoraci.vclinodoriitriangulacapitamagnajmucronata, inquibusfcmenorobi magnitudincpallcfcens,quodex(iccatum rugascontrahit&fulvefat: radixnodofaeft uc rcliquarutn lridum,&adnarisfepropagat. Illi vs femincnatacftBoifotoBruxcllx Chamxiridis latifolix majoris genus* matri vstmm. peromniaflmiie,prxccrflorcm,quinonpurpureus,{edcarruleuselcgcinsfuic. LATiFOLr^ minori,hrcvioraanguftioraqucpaullulumfunrfolia,qualiaChamariridisla- cbm*kk tifolixHifpanicx autGaHicx,dc quibusinicio hujuscipitis: florespaullominores, capica t***fmi**r* triangula&mucronacacciamminora,femcnminus. Infloribusfummavaricras: licccfcr^ omnesfimbnxviHos, fupraftamina, carrulcoshabcanCjinfravcroûcinmododiâjluccos. Ex his vcro paucas duncaxac adnocavimustnam omncs, valde difficilc; Vnafacuraciorispurpurxcolorenitentcmhabctflorem intcrdumetiamdilutiorem, il- cbamib.ir
3
lumqueodoracumjiuncminimetccrnisfolijsquxattolluncur&inflexaquodammodofubifidis. perne fc mucuo contingunCjin utraque,modo orbicularis,modo jongionbus
fih***Mt>
&
Alccra odoracocft flore,cujus infcriora labra nonnihil purpurafcunc

lcifiintCOloriS.
furre&a vcrd cxru-
cb*m*ir.t*-
tifmmtTilJ
color pallefcens,nonnumquam exalbidus: folia furlum fpedtantia ab ip- '"'M*foftitimcxorru mutroqucgenerepurpurafcentibus quibufdam lincisdccoratur,dcorfura vero inflcxa, in pallefccnte exalbida funt.iri albicate autctn viridi colorc pcrfufa: pallcfccns
In
floris
Q uarta
itcmOxyacanrhxvulg.florispdorcmprorfusxmularur.alceriuseciamodorus. Quinrafolnfloriscolorea QuartadifFcrc:isenimflavefcic,&fupcriorafoliapurpurafccn-
$
ck*m*i,k
tibusvirgulisfiveradijscxornancur,propcndcncialabravelnigricancc,vcldilucapurpuraiu ****&** medio infc&a f unc ; odoracus hujus cciam cft flos.Scam ina porro hujus quarcx al ba f unc.
&
Omniuiq
226

Chamxiris lacifol.miaor
llli.
vl
'-
/^TjflVIV
/WAW
^
Nst*lts.
vcrb foliola ftamina fimbrjt ago|rnpaitciiitcgcntia,bifidafuntînaf6ue pinnas furreclas, uceaquannlridibusbulbofis habenc Purpurear pranerea,alba;,& verficolo' ris folia fecundum radiccm plerumquc pur.
Omnium
&
purafcunt.
Nafcuncur omnes in nudis apcrtis collibus Pannonia? Auflria:: purpurca quidcm
&
&
major,rubraquedilucior,in Prellenbcrg Ham. burgenfi montivicino: purpurea minoraira iftic, cu collibus Meddling, Gumpoftkirchcn,
&Baden imminencibus,
in quibus etiamru-
bra&carruleainvcniuncut: alba inHambur{;enfi monce: verficolorem certc n6 niii in colefeumonre Badeiifibus chermis imminenri, qua parce A/Swoto* fpeclac obfcrvabam. Ccccriim cam mfignem vanecatcro ex feminc deci-
duofponte gigni non cft dubium Nam vtrfi. colorisfeminaame in hortulo terrz commifla
.
(illius
enim ob floris eleganciam periculum fa-
cere volui)
& pallidas &

,.
al
bas
& verficolorcs
macrifimilesprorulerunc, alias prartereaad camquidem accedences, (ed levibus quibufdam noti inrer f c di(cretas,qualcs verbis cxprimeredifficillimum , vcreque dc ijs illud Poctar dici pofle exiftimem: frcits non ownibut un* t ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Nondivtrfatamtn^Hdemdecete(fe[irernim. chMBtirk Alia porrdhic'fubijciendaeft,nonsimeobfervata, fed a Srephano yon Haufcn (cujw
1 -
&
""
*l?v l*
û P ra mcrairu cuiquc accepcam fero Croci flavi Msfiaci primam cognicionem infra Budam in Pannonia Marfia: finicima Deccmbri anni m.d.xxc i i.eruca , dum Conftancinopoli Viennam redirec,& Ianuario (equence mihi ab ipfo donaca Eam propter ccneritacem ficlili crcdidi,&adc6diligenccr fovi,utMaij fcqucntis initio florem dedcric. Aiacifolijsaucera minoribus jam defcriptis ncc radiccdifTerr , nec folijs, qua: circa radi^
>
.
cem nonpurpurafcunc:ncccjusflosilIarumflorjbusdiffimiIiseftlplqrimum cnim adQuintum gcnusaccedic Jabra camcn propcndencia obiblecum,colorcm pallidq permixtum habenr,&abeorum iroaparce u/quead cxcremam fimbriam qua?.pallida cft, purpurca: excur:
runcycna:: pinnacacernafoliaquxalbaftaminacegunt, expallidoalbefcunc: furfum vcro erccâpaUidafunc,circaimMmcamenob(bletepurpura(centibusradijsa(peifa.Illoquidcm
annoqWc/Aoefuic.Sequencc camcn brevem admodum caulcm, vix cernos digitos fupra ccrram,eminencemhabuic,cuiinfederuncbinifiorcs. E a m cumrcliquisfere Iridumgcncribus, &fclccliirimisquibufquealijsftirpibusmihi penicuscorrupicanniM.D.xxGyi alpcnimahiems.
cbtmufu
pericrtnc,ancumfuperiusdefcriptisill^ rum tamen quas conicrvavi, biennio poft florem dederunc , quarundatn ctiam aliarum, quar.inmeo horcofponce nacar,epdem anno tlorucrunc,hiftoriam adijciam. Prior illarumjquasBoifotadmemitcebac.eleganciirimacitiradiccquidem nequcfolijs arcliquisdiffercns^nequeeciamflorisformaifedcolordiverfu^&adeovariepiausûtditlicileiic,eumcxaaeverbis,cxpnmcrc: namtnafoliadcorfuminflexa, varijsradijsexpalhdb purpurafcencibus ab imo furfum in laccra fparfis func diftincla , per oras eciam rcnui quotlam ca-ruleo colbrcaiperfa,: fimbtia mcdium folrum ad infiexioncm ufquc occupans mul-
&
&
'
*svilli&conftac,quabifidoibiioinceguncur,flayis,reliquapartediluceca:ruleis: foliagibba illam&liguiam.ccgcncia colorisfuncexca?rulcocandic3ntis 5 quiincoiia&orispaullofa>
curaciordtêrnafefeactollenciafoliacxcaTruleoflavefcunc.abimoangufta, &mulcis,purpurcisvenis in laceraexcurrehcibus pradica^q.u&verb inlatum expanduncur^purpurafcencibusmaculis afJTer fa func.Flori fecdebaclongiufculum trirmgularc capuc.quod pluvi^corruperunc. FlorcmcttalijsChamxiridibus Apnlidcdirnumodonsgraciacomendabilcm.
A xi.qxA.,M
affinitacem haberecumiIlavititcur,qua:4ccHluo feinine mihi /poncenara,
FrancofomfloremcumalijsdcdicAprili M.D.xcir. Novemaurem utreliquarfoliahabet, quorum cna deorfam inflexa tcrr.am %cilaiia, Ionga, ^ piutcr rcjjquarum Iridum mo-
&
PLANTARVM
Chamzirislatifol.minorviL
HISTOR.
^jfr^y^f^
^
.
LIB.
>!***
II*
^
227
0>
rcm aded fncurva flint , utcxtremo mucrone floris pediculum averfa parrc ample&antur colorcm vcro habct infima partc flave:
icenteta,dcindedilutcpurpurafcetcm,fatu-
ratioribustamenvenisdifbndtumabinfimi
bafi&villosafimbriacandicantejflavefccn-
tibusapicibusdonata,quamintegitbifidum foliolum dxalbidi pallefcecis ex dilute cxruleocoloris, qualietiam furre&atriafunt
&
folia :odor fere floru
Sambuci aut Thalietri.

3
ALTERA,quam a Iacobo Placcau accepif- Ffe** fe fcribebat Boifotus,radice folijs,floris for- *$*
nia^ceterisCharaariridibuseratfimilis. Ejus triafoliaterram fpe&antia co^poMvxa erant
coloris , ab
imo ad excrema ulquc fimbriam
purpurafcentibusradijsafpeifi: fubfimbrii
vero,auafoliumfefemagispandic,purpurca maculi erant notata radiacim in lacera fe fpargence,or?auccm erantexalbid^: fimbria abimoadfolij inflexioncmflavis villiscoaftabat ubi veropurpurcam maculam attingebat, albis: bihda foliaeam tcgcntiaalba
,
cerna folia fefe attollecia, fed nervus mcdius in utrifque a>;#>6Afiuxoc,infima pars
erant,quemadmodum &
furre&orum fqliorum obfolecarpurpura:radijsdiftinta ,fupremavero ? incerne paucis notisleviccrpurpurafcentibus infeta:expers aute licet odoris,coloris
tamen gratia non carebat. Illi non difllmilis mihi fpontenataFraiv cofurti,qux eodem anno flores dedit.
praterea mihiifticnatanoninele- ^S^cr gans,qux femipedalem cauliculum profe- x rebat,teretem,geniculatum, fummofaftigiogeftantem membranaceum folliculum purpurafcentes oras habentera, e quo cmergebanc bini flores non magni, novem eciam folijs confhntes.quorum cria rcpanda bafi eranc angufta.foris purpurafce tejnternc aucem candicance,&facur^purpurxvenisdiftinftaufqueadfbhjinflexionem,labraver6propedentia adeo facuri violacei coloris, ut quodammodo nigrefcere viderentur fimbria villofa flavefccbatinfimaparte,reliquapurpureaerat: ternaeam integenciapurpurcicrantcoloris, J ChantAtra cerna furre&a folia: nulla autem odoris fuavitacc commendabilis. veluci &c
. :
Alia
Nata &alianoninelegans qu2eacubcrosaradicedodrancem autpedem longaproducebat folia,inftar eorum quibus ali# Chamaeiridcs funt prxdiia: , lata videlicct & mucro)
*[;
mm
naca: inter quz aflurgebat cauliculus duas aut tres uncias longus, fuftinens fummo faftigio veluti folliculum binis membranaceis folijs conftanccm , c quo prodibat flos novem fohjs pneditus, ejufdcm formsecum aliarum Chamxiridum flore , quorum terna vcrfus terram
inflcxa,latioracandicancifquecoloriserant,abinfimafede(quxanguftior)muIcisv flavo putpurafcencibus in latera expanfis diftin&a,ufqu ad extimam fim briam fivc fuper-
ciIium,ijfquedeindeafupercilioadextt^ purpurei mtidioris: cerna vero furred:a,quc inter illa nafcebancur,infima parce valde erant angufta,venifque quibufdam furvi &luridi colorisdiftin61a,poftea in latum fe pandebant, in fornicem conexalbidi coloris: terna reliqua , qux breviora tenerrimaque cranc , vcxa, bifulcaque,erant, aliquantulumreflexisfurfumalis, hgulam pallefcentem tegc-
&
&
bant,&firtibri9five fuperciliotriumpropendentium &terramfpeaantiumfohorum imminebant, colorifqueerantalbi, cuifubcxruleuscolornonnihiladmixtus, prarfertimm H ipfo gibbo: odor nullus aut valdc exiguus.
Iris
1
tripolitana.
Cap. XLVIII.
-
<
PRox mis hisannisTripoliadferebaturIridisgenus,mihiantcnonconfpeaij,quod annodemum m.d.xcix. floremprotulitornatiflimo&perhumano viroTheodoro

filiqua ad me mittebat JuCoornhart, Araitelredamenfi civi,qui ejus caulcm Cura flore niomenfe, ut commodius defcnbere poltem ipfam ctenim plantam biennioantemihi communicaverat,qua:quidemetiamnum viget,fed florem nondum tulit.Illiusauterrrbi:
&
fronara
228
Plantarvm kistor.
b.
II.
Typographo meum exemplar,plancam nancifcebar.in Appcndiccm rejcceram :fed quadoquidem propceramiffamei cxemplarisaliquoc capica,Socunfroriam,qnia poft cradicum
f*
diPlantarum hiftoriselibriprocufionem , typographicxoperajabfolverenonpotuerunc" huc rcvocare libuic,& peculiare capuc ilh cribucre inter Irides latifolias & anguftifohas. Ttfrtf. j? ST vero hacc Irisecelfiorum autaltius alTurgencium generc.folia habens reliquis quas confpexerim mulcolongiora,bicubicaIia videlicec.medixinccrlatifoliam &anguftifo]!am lacitudinis,unciam videlicet laca, reliquarum Iridum folijs magis viridia, non came fplendencia,ucXyridis:caulcmhabebacincerfoliaprodcuncem , quinquepedeslon<mm vcl cciam longiorem,rocundum ,firmum,licet non valde cra(Tum,nodofum,& aliquot brevioribus folijs predicu
lijs,in
in cujus
ambicu quodammodo
cria alia
,
fummo bini & cerni flores e vaginis prodeunres , novem focria

,
finuofis, conftances, Iridis bulbofar flavo flore floribusform$
non diffimiles, aurci coloris, quorum

bentia
majora verfus cerram valdereflexa ijs incumminoraalataligulam flavam tegcntia, tria reliquaelateribus majorum pro-
&
afTurgebancinftariliorumqua:inIridibusbulbofisconfpiciuncur, bifidumoue mucronem habebanc:floribus fuccellerunc crigona capica, in fingulis laceribus gemina coftafivenervofecundikn longicudinememinence, nondiffimiliacapicibuslridis ano-uftimajoris,fimilibus eciam feminibus plena:radix digitalis crafiicudinis, nigricans dofa inftar radicis anguftifoliarum.
folia:
deuntia
& no-
Iris angvstifolia."
Cap. xlix.
Pannonia Auftria obfcrvavcrim: vnicum tamen eft,mihi alias in reliquis quasadij,Provincijsnonconfpe&um.

Irisanguftifoliai.
Ira MHguflifol. m*)9t
REst a nt nobisca:Iridesperfequeda:quaranguftiorefuncfolio,quarum tametfitria genera in

&
P r i m a autem,qua?&Major,mulcaprofercfolia longa
,
rigida, anguttiora
Rv
& nignora
i.
quam Tripoficana,qua!comprelTa vel confracca,ingratum tetriimqucodorem fpirant, propemodum ut Spatukc fcetida: vulgo appellatc,
folia,
minus tamcn graveolentem
inccr qui
incerdum rcciam Iongioresexurgunt, quacernosaucquinos floresex vaginulis lateralibus promenres, Iridis bulbof* vcrficolorisfloribusformanon
,
caules teretes,oblongi
& cubitajes
admodum
diffimiles, colorecarruleo faruraciore praeditos, quibus fuccedunt oblongaca-
pira trigona, fubrufa, multo firmiora,

I
i
magi%
carciIaginofa,quam lacifoliaru iridum,ijs paria qua: in Tripolirana , angulis etiam emincnci-
bus,&quodammodogeminis,qua:dehifcentes,femenduplici feriedigeftum, aliquantulum comprelTum angu ofum,ofTea-que duntici,fubrufefcentemembrana tedtum oftendunt; radices obliqua:, longx, nodofx, gracihores quam in lacifolia,Tripolicana: radicibus
&
quales,forisnigricantes,intuscandicatesaut pallefcentes,fapore acri &fervido,mulras lonm*t*\*t.
gafque
fibras fpargenres.
Eam primtim confpicicbam in Belgicis hortiscultam,deindeannoM.D.LXiir.plun'mam fpontenafccteminampliffimo quodam pra-
Rhcno vicino via qua: Moguntia Openheimum ducic, obfcrvabam: aliquod

to, flumini
,
deindepoftannos, hcrbofis quibufdamlocis juxcavias,&adquorundam pracorum margines non procul a Manderftorf,quinro a Vien-
Irumnfnjli.
fel.lt .
femcnm~ m
AllERi, qiucpereleganseft, nullibi
S ^^
U
i0 '
,nKrdum daa
Iuni "perior Uiems pneceflerit
mihi fuitconfpca, ante quam in Auftriam profi.

cilccrcri
Plantarvm
Irisanguftifolia 11.
HISTOR.
LIB.
II.
1
229
fpccics altcra.
Iris anguftifolia;
1.
etiam longiora, folia, admodum angufta, minimi digici uvefemunciarlacicudinem nonexcedcncia,viridia,non tamen fplenderia,fummaparcemucron.ua infimaver6,quafubcerralacenc,purpurafcencia,nulloingracoodorc 1 ucp!er.iqueaIiarumanguft.foliarum,pra!dica:caulesnabecfefquicubicales,nonnumquambicu)
cifcerer: habctq; cubital.aînterdum
bica!esaucampliores,reclos,ceretes,f7rmoslicetintuscavos,geniculatos,virides, fummo taltigto m bmos aut ternos ramulos divilbs.quibusinfidenc bini aut terni flores, Iridis bulbofx veriicolons latifolia? flonbusformafimilcs, odoratos, quorum ternafoliadeorfum inflexa.infima parte,& quatenus bifidoalacoq; folio ligulam occulete teguntur,furvo colore func,reliqua vero parte (qux in nonnullis brevior latior eft, in alijsoblongior anguftior) nunc candicance,modo purpureo, feu violaceo colore, venis facuraciore purpurd
&
&
nitencibusperfolijIongicudinem&:Iacicudinemexcurrcmibus,&fimbriafivelupercilio
carences:cnafurfumei-ecl:aanguftiorafunc,&cumbiridisillisexalbidasligulascegencibus purpurei facuri five violacei funccoIoris breves deinde fuccedunr filiqua: iive capica crian;
gula,brevioraquaminpra!cedence,nequeade6mucronaca,nequegeminacoftaeminence prardica.qux per macuncacem nigricancem colorem concrahunc,& dehifcunc,femen ina> quale.angulofum.nonnihilcompreflum&durum continentia radixnigra, cenuis, dura
:
nodofa.inftarfuperjoriSjfibrisduris&tenuibuspraedita.
'
Primumillamfponteprovenientem.noproculViennaAuftrieinpratisfupraHimber.
gam,Eberftorfadpaludes,atquealijsAuftfi?pratenfibuslocisrepenebam.Mit[cbatpoftea ad me illam ficcam,in Sudccum moncibus erucam.do&iflimus vir Ludovicus Camerarius, Ioachimi fenioris F.ex S. Anna: monte. Anno vcro Septuagefimo nono fupra millefiquingentefimum,frequentiiTimam circa Sackcurniam 111. Comicis de Zrinio arcem, alijique pracis uliginofis incer Muram Dravum Hungafiarcisdanubianarflumina, quemadmodum etiam in Comitatu Saladienfi inter Lindwa& Muram fluvium obferva'
mum &
&
barn.
ut quidam appellant: peramceno quidem eft flore,actamen Conftancinopoli non advecla,

,
H* c commodePannonicaanguffifoliaverlicoIordici poterit,nonautem Byzancina, n^m

&
,
Florec&femenprofcrceodem.quo fuperior.ccmpore.
feduIiginofis,ucdixi,pratisViennenfiurbivicinis,erutam,tumipfiuscapicafeminibusplena Nobihbus vins loanm de Brancion Ioanni vandcr Dilfc acque alijs amicis
in
Belgium nutcebam Vienna Auftria* quia vero ex ea urbe raras quafdam plantas ConItantinopohmeapecuniaredemptasijfdemamicisfubinde communicabam , contigituc nonnulh lllam etiam Byzantio allatara putarint propcerea Iridem filveftrcm Byzantinam
:
primus
appellarint,
230
Iru Clufi.
lft$
Caroli ClvsI rakiorvm

:
Anguftu
appellarinâddit&voce peramcenam,propterflorumclegantiam apud nobilds ver^matronasJridisClufijCquiaamcmilTajcognomcnadquifivcrit^&ipr^c^teris, qua:amehabueruntJridisgeneribus,gratafuerit,quemadrnodumetian) nunceft.. Tertia, ex radice nodofa multa producit folia,firma,longiora quam pteecedes, p r Joris folijs magis angufta,faturaqtie viriditate pradita,nonnihil etiam' fcrtidarinterqu^ cubitalis affurgit caulis, firmus, aliquot flores profcrens Secundse floribus longiores, &: Prinjie flonbusp^ncfimiIes,fedlongcfaturatiorepurpura&quafinigraprieditos:quibus fucccduntcîtaprimarcapitibusiimiliajfemineetiamfimiliplenaTadixûtdidumeftjnodo^ tlura,foris nigra,minimi digiti craffitudine, internaparte ex albo flavefcens , antrorfum in lateraprogredicns.aliarumanguftifoliarum Iriduminftar, &tandcm veluti inorbem
&
&
fefefpargens(quodomnibusIridibuseftcommune multisfibrisdonatagracil!bus,duris ficcis,Ientis tamen,&: fraclu contumacibus.quarum anteriores &c novellarcraffiores , mol!
)
liores,&:candida?.
Tfis ctnguRi
QvARTA,necfoItorumnecflorumfoima,neccapitibus, femineVeautcaule&radice
difkrc a Tertii: humilior eft duntaxat,ejus etiam flores paulo minores,&: anguftiores,mca quidem opinione,atque etiam dilutiores,Prima: tamen flohbus faturatiores.
foL
1 1 1 1
Xatzhs.
Nafcitur utrumque hoc genus quibufdam Hifpanire Gallia? Narbonenfis locis maritimis,veluti.nonprocul Valentia, &monteSetio: undeinBelgiumdclatse, fuavarietate hortos iftic exornarunt , non miniis quam Auftriacos , mca opera iftuc e Belgio accerfitx: nam utroque illo genere carcbant Auftriaci*
&
Namin*.
Illi
porrolridummarinarummajoris&minorisnominafunt impofita, quoniam
t?*f>L T
nonnifilocismaritimisfpontcproveniunr. Qvjnta, nec foliorum forma,nec radicibus multum dif&rt a majore marina: nifi quod foliahabercnonvideaturtam atraviriditateprxdita;floresetiaplurimumdifFerunt:nam triafolia furre&a purpurei fuht violacei coloris,tria vero reflexa,& terra fpe&antia paui16 latiora funt>&: multisla&eis purpureifque venis alternatim permixtis ab ipfo folij ungue exorientibus, atque fecundum longitudinem in latera fe fpargentibus, gratiflimam varietatem efficiunt. Floretcum marina^feriusprimajluniovidehcetmenfejfemenmaturitatcm adquiiitSeptembrisinitio. Iftam fponte nafcentem non vidi, fed in Bclgicisduntaxat hortis cultam obfervabaiu.
&
&
Irisanguftifolia VI,
IfU inru
ttlfol
TX
Sexta, omnium, quasconfpexcrim, minima, multapromit c radicefolia, fuperionbusadhuc

anguftiora,necadeddura, kd molliadilutiufque virentia. Cujusetiamduasdifferentiasdeprehen-
I.
debam^namVnapedaleminterdumadquintcaubinofque aut ternos in eo plerurn3uegeftatflores, quartrepameformafimiles, fcd ilucioris coIons,deinde capitaoblongiufcu!a& turgida,valdeemincnnbuscoftisprdita:Alteriuj caulis vixdodrantale fuperat altitudinem, unilem, terctem
,
z.
&
cum,magnexparteflorem
profert, alteriusflori
fimile, armeniacimali,autprunimaturi
odorem
quodammodo referente.
S>C
Vtriufque radix tenuioj;

,
gracilior eft fuperioru
m radice
non minus ta-
mennodofa,
nigrofimilitercorricetcdta,
&an-
trorfumatqueinlatenbusferpens, utbrevi rem* pore magnum ccfpitcm occupet^&cum difficulNatalet-
tateeruiqueat. Provenit utraquepaffim in pratis Vienna: Auftria? vicinis ad radices motium firis , ut apud Me*
Gumpoftkirche, Badenfium thermarum, pr^fertim <\\ix in altiorem caulem aflurgit.plurefdeling,

Htmin*.
que flores profertmec differre puto(minorem faltem)ab ea quam C. V. Dodonarus Chamxiridem

fimpliciter,
Lobeliusautem, Iridemperpufillam
filveftremanguftifohamappellan^Belgicishortisjamdudumfamiliarem.
C O R V M.
Cap.
i.
n o feptuagefimo quarto fupra millefimum quingentefimum , mihiprimiim confpe&a eft Vienn^ Auftrix legitimi Acori planta virens quam deinde in hortulo , alui,munere Illuftrium virorum Augerij de Bousbeque Sereniffimx Elizaheth^ Auftriadis FranciReginar,aula: (dumvivebat) fummiPrxfedi, DavidisVngnadhberiBaronisin
AN
&
Soaneck, nunc
bellici Confilij
apud Ca:farem Rudolphum I L
Pr^fidis, atquc
Magmfici
viri
2it Ciroh Rym Gandavenfis qui ornnes Lcgacorum officio apud Turcarum Impcratorcm,Ca:(ar,snom,nederuna.fucra^ tempcncm non reform.det, fcd pcrbellc cam fcrat , at que
ir.
v.r.
Plantarvm
histor. lib.
acTnatism.ru in
modum TcZl
*.s .cone,quam accuratc
&
tum non fmt add.tum,neque .n e,us h.ltoria Hons menr.ofaaa. Atquu anno L d ûennbus florenorm v.denmôpcrarprec.um me facWum
h.ftor.am,quaIem
fier.
Ejus h.ftoriam in Appendice ad Hifpanicarum Planraru obfervationes, olim dabamus. addita qu.dem .conc, fed cu. (quum nondum tum tempor.s flores protul.ffet ) nucamen
lxxv.i.
fi
.ll.us m Pannon.carum plantarum obfervat 10 n.busevuIgabam,cum floren-
ex.ftimav.,
potu.t,ad
Acorum leg.t.mum.
v.vum exprefsa, hoc cap.te denuo reponerem rcm P .P Acor um cum flM) ,
' -
mulro longiora, & gratifli- Am\ th maviriditareprxdita, mcdioncrvofeu coftaaliquantulumutrimauepromincnte, utin^"* Xyphij folijs,quorum formam fatis xmulantur, & illorum aut palultris llhus planta: flavos flores,Iridis florum &mulos, proferentis, quam nonnulh Indcm paluftrem, peritiores verius Bucomon appcllanc , inftar ,alia ex alijs prodeunc, medium auccm folium plerumque reliquis longius ell: llla aucem liccc fubamari fint (aporis non tamen ingrati, rhraque ju* cundo & aromatico fpirant odorc,qucm etiam reficcata & exfucca, vel poftmultos annos recincnc: (ub hiemis initium marccfcunc & (iccacur,incunte autcm vere nova germinanc, utinlndeanguftifoiia: porrocauleminterfolianonproducit utlhdes.fedex latereexic
iglcur func folta Irid is tcnuifolix majoris fere,fcd
,
Acoro
fohum
veriusquamcaulis,ejufderacumreliquisfolijslongitudinis, videlicct bicubitalis interdum,quoda medio ad fummum ufque planum cft,& reliquis fimile,infima verd par-
tecrafiluSjanguftiufqij&vcIutiintnangularccaulemformatu.Vbijamextenuan&^^ planan injipir,unicum nucamentum (aliquando,fcd rariffime,geminurn)alaterepromit, coryli iulo haud majus initio,fedpromincs& furre&um,lineifqueobIiquis& tranfvcrfim
fe(c(ccacibusdiftin&um,flofc^ liolis conftantibus plenum.quod paulatim deinde incrcmentum fumic,donec humani fcxedigitilongicudinemcrallicudme^mq.adquiraCjfrequetibustuberculisviridibustamele* ganci feric difpofitis exornatum,ut recentem pinaftri conum xmulari videacur. Radix illi longa, excerna parte candicans,quum fub terra lacec,fupra terram excans,vircfccns f interiiapartecandidtfllma,frcquecibusgeniculisina:quahbusdftin5ta,fira
innumchs infcrna parce adnatis fibhscraflis & albicantibus , ctiam odoracis, donata: fcrpit autem & fumma tellure fefc diftundit, elateribus , & fingulis fcre artiri
&c acris faporis,
V
\
culis
2 x
,
culis feu

brcvi tcmpore ccmculis propaginesalcernacim in obliqutim fpargcs, ut
magnum
fponte
X*t*Ut.
"Incentiûodam lacu ad radices prscclfl montis juxta nafciintelhgebam^lanchumid^sjoasgaudere.&lecundumfluentalongefchausprovenire
Prufaro Bithyniac
urbcm
quam
tkcis.cxpcriebar.Sed
& C.Y .Bcrnardus Paludanus McdKushnchuJa^s^
Taitanky.
fineulansmcusamicusûumannoM.D.LXXVii.exPolonialtahampetens^VjcnnÂu. extrema L.thuameconveniret,copioseadmodu fupra Vilnam urbem in ralud.bus, ftr.l niaMoskoviamfpeaanteinvcmnrcfercbac, Sc abincohs Tarwsky appellari afkrebar, Circumferre en.millos plerumill.us uius primuro ipfis clTct demoftratus. ouod a Tarcaris aquam non bibere,quin pnus Acori radjx jn ea fuent maccrata. S.mile oue hanc rad.ce,&
ouidpiadehuiusplanta-nomincetiamtrad.tMatthiasaMichowSarmat^lib.ii.cap^xii.
Recences. vero radices f uo corcice delibratas
ftantinopoli,acque in
& diligenter repurgatas codire

N
olent
Conad.
ufum adfervare:manecnim jejuni plerumquc manducare folenc
de Bruxella, qu. Coftan. V .Phihbertus contagia,ut mihi referebat verfus corruptiacris Condiunt ec.am nunc in Cerma. ijs condit.s pleno me donabat. tinopoh redicns,valculo pleriquc pharmacopo^quoru nonNobiles al.quoc matron* in domefticum ufum,& n.a cencenas hbras condire intelh(adeo nunc vulgaris ift.c eft planca) finguhs annis ad nullos
eo,&noncontemneodumexeaquxftumfacere. O vvm autem Acoriviresacfaculcaces, Diofcondcs, Galcnus&aliifar.sprohxedev
Hutcmw
fcripTcrinc,LcaoreadeosabIegamus.Pr.x-cermitterever6nequeo,qumhrcfubi)ciaouod Medico.Recens evulgata mea de Planns mili. ohm accidit Viennz cu magnz aucloriratis indicare non eft necefle. Ille, Pannonicis h,ftoria,excmp!ar dono mittebam, ejus nomen Acor. h.ftona non adfcr.pfifle^cjus I.bro, magnopere fe m irari fcnbebac, me m ledo meo rad.cisufum.ftcril.cacemmuhenbusinducere:egorefpondcbamme mag.sadhucmirari, hoc Acoro cnbuere. Scd quod hxc fcriberec,quum non ignorarec nemincm a Vecer.bus exifhmabat Butomon, cubonus vir adhuc in vulgari mulcorum opin.one verfabatur,qui Acorum efle,quum tajusradice nonnulli magnocrrore pro Acoroutuntur,legitimum men prorfus d.fTimiles nnc ucriufque faculraccs.
,
Ranvncvlvs prvecox.
Cap.
:
li.
TR
Rsnxnc.prM'*
priora in Pana Ranunculi przcocius florcntisreperiuntur gencra quorum duo ndma oblcrvabam fponte nafcentia.tertium in Belgio, ncglcclum quidem cujufque menr.onemnonfeciflem, nifiornatifTimusvirlacobusPlateaucjusiconcm mififlct, Bai
,
trachij Apuleiappellationc.
Ranunculusprsecox i.rutrfolio..
Primvs
tifida,
s
aliquot a radice producitfolia mu!-
rutxfohjsnonvaldediflimilia, molliora tamen mag.s viridia flores autem habet amplos,ante ipfa folia emergenres,forinfecus,dum
&
inicoemergunc, ad fuaverubentcmcoloretendences, internccandidos,duodcnisautpluribus folijs conftanres , umbil.cum cccupante capitulo viridi,ut in reliquis ranunculis , cin&o multis albicantibus ftaminulis qua: flavos apices haber,
fine
odore hos
:
fuftinet cauliculus teres
& initio
purpurafcens, deindcexviridipallcfccns,qucm
ambir unicum pleiumque fohum,
raro plura)
exiguum,duabusaurtribuslacinijsdivifum,lara baficauliculum amplcclens: floribus deciduis,
capirulum,&in femina crafliufculaevadic, ThorxValdenfium, fiveranuncuil grumofa radice rertij,paulo poft defcnbendi, fcfuccrefcic lllud
minipamefimilia. Nafcitur in inferioribus Sneberg jugis,& vici-
nismontibus,
fingulari radicccrafliufculaprar-
ditus, ecujuscapitcaliquotcrafliorcs fibrxdepcndent: in hortos autem tranflatus , multis adfrequentionatis planta fcfe propagat.multoquc
resfibrasfpargic,
utfecundoaut
certio
quoquo
Apn Floret verd.in hortos tranflatus.pleruque loco, videlicct frigidiorc.fcrius, li- nativo autem j uga illa infedit. fcd brcvi poft fblutam ni ve,quc
s
anno,unica plata pluresdare poflit. Eam autem,, ut c loco nativo reccns eruta,exprimUurabam.
Iltarn
Plantabvm
Ranunc.precoxn.ThalietrifoL
histor.
lib.
II,
223
RanunculusApuleiquibuftam.
Ô**^
/
Iftam etiam plantam fpontc nafci in montc BaIdo,agro Veronenfi,poftea intelligebam; quiainejusmoncisdefcnptionc,qu3mornatiflimus f &perdo&us pharmacopxus Veroaenfis loannes Pona fecic,illam f ub appellatione Ranunculi conandri folio exhibec. Eam teimtsv* porrddercriptionemâdcalcemmcxPlancarumhiftoriajLeftorrepericc. Alter, caulem habec pedali alcicudineafTurgentem.gracilem ex viridi rubefcentem, BÛumZ inquoquaternaautquinafoha, majorisThalictriflorcalbofohjs, colorc&formavalde /*"//" fimilia,{edminora&cencriora,amarofaporc: flofculiinfingulisalarum finubusfingula- ****>"* res,candidi .quinque foliolis confbntes, fiiis petiolis mnitentes quibus dccidcncibus fucZ*tlhf*to**'
:
xa. radix impense amara multis albis fibris donata eft ex quarum capite alia exit nodofa radicula,fubinde ad finguia internodia novas fibras agens , atque hac ratione fe propagansf
, ,
ideoqueperennis. Abunde nafcebatur in falcu Leytenberg,Mandcrftorf vicino f uIcraLeytam flumc,quin- n*'"*"' toab urbe Vienna Auftriaca milliari , ubi primum illum obfervabam, deinde quibufdam alijs umbrofis filvis Viennenfi agro.Inveniebam etiam apudZolIonocklll.Herois BalthaFIorebatAprili, fcineninccrdum Tmt m farisdeBatthyanin Vngariaoppidum, intervepres. Maio,plerumque Iunio ad maturitatem perveniebat. TERTio,ecapitemultisfibrisdonato,oriunturah ciniata, inambicu tamenincifa, uncialibusautlongioribuspediculisprxdita &'âbafip^^ eauliculosdodrantalesbinosautternos intcr illaexeuntes ampledtentia: caulicuhsprocumbencibus&quodammodo fupinis, adnafcuntur terna aut quaterna fimiha foha,e quorumfinuuncialesprodeuntpediculi, quiftofculosex flavo pallefcentes , &quinque foltolisconftantesfuftinent^quibusdcciduisâpparentquinaautfenacorniculamucrona- " ta qmbufdam tuberculis obfica,femen fupenori fere fimile contincntia.
*
o quoniam in Thalietri mcncionem incidimus,obfervabam in Auftrix infcrioris,fi- **&** ve infra Anifum flumen fitx ,& Pannonix pratis,filvis & montanis, varia ejus genera, om "+*? niavidehceteaquxin Belgicishortisaliconfpexeram^prxterHifpanicum, quodiilisProvincijsetiam meaoperavulgarefactumeft. Ejusautemfoliajicetaliorumgcnerum moS
e
dodivifa&incifa, Aquileg'xfive Aquilinxfoiijsadedrcfpondenc, utabimperitisphntx vix difccrni queanc,ance quani in caules aflurganc flores producant qui in hoc genere
&
V
\
mufcoii,
234
2.
;
Caroli Clv.sI rariorvm'*'

. ,
7'
Tria genera moncana, folijs inter fe conveniunc.fedunumaftiusexcrefcitquamreliquaduo floreque candido, eoque valde gravis odoris,eft alterum paullo humilius , flore etiam albo, minus tamen ingrati odoris a quo tertium differt folo floris colore qui purpurafcit Piacenfia duo longiotibus, &c magis atris funtfolijs^&quodammodofplcndentibusialterumpallidofloriscoiorcelatiusjalcerum, candicante, idquc humilius. Septimum,omnium minimum, folijs minoribus, cineracei coloris,pallidofloriscolore.Omniumradicesflava;funt&ferpunt,fubindenovagermina
mufcoii,ut iliquorum,fed coloris flavi funt
:
.
producentes: fed omnium
maxime Septimi.
RA NVNCV
LVS
MO
NTA NV
S.
Cap.
LI
I.
utraque Pannonia &Norici parte,varia Ranunculi genera fponte nafci obfervabam, quarpafTimin alijs etiamProvincijscrefcunt. SedaliquotaliainearumProvinciarum alnffimisjugisconfpiciebam , qua:areliquisHerbariareiScriptoribus vix obfervata efTc animadvertebam itaqueomnibusartis Medicarftudioiisgratumme fa&utum exiftimabam,fi eorum hilloriam illis etiam communicarem.
IN
Ranunculi montani
i.fpecies
1.
Ranunculi montani i.fpecies altera.
Ranunculus mQntun.x.
Mv
t a parva.rotunda & quafi eircino circumdu&a habebat Prior folia,aliquot crc-
nis divifa,
& in ambitu ferrata,atra viriditate fplendenteque fuperne prsedita,fatis crafla u-
ve carnofa,& fervidiflimo fapore: inter qux pcdiculus oritur tenuis, fingularis, brevis dodrantequeminor,floremalbum,quinqoefolijsconftantemfuftines,inodorum,cujusumbilicumcroceaftaminôccupantideeiduofloreapparetcapitulumimmaturofragofimile,quemadmodum in alijs ranunculis,quod ex minuto femine fimul congefto conftat; radix multis albicantibus fibris prardita eft. Ktnuncul ., Ejusalterafpecieserac, cujusfoliaintreslaciniasdivifa,
mont
t
&illedenuo aliquotinciiuns
ctts ft >Utr'
donata:,cauliculus ab altero
fcfe explicantem
non differens.fed ampliorem florem gerens, eumcj; interdum duplici foliorum ferieconftantermalioqui &colore fuperiori parem.eodemûc tempore
:
radix etiam quemadmodum in
illo
fupcrna parte nonnihil cxtuberat,
&fibrisdonataeft.
Natalss.
NafcituruterqueinfummisSneberg&vicinarumAlpiumjup.confragofofolo^p^ne in ipfis petrarum fifTuris: Iunioqj interdum iftic flotebataliquado fer.us,ut videlicec nix maturius aut ferius folvitur: in hortos autem cranflaci, matureadmodum , & ance alios ranunculos, Aprili fcilicec flores proferunc.
PLANTARVM HISTOR.
LIB.
H.
s
%x
glomeraco fi ve globofo flore q uem nonull, Trollmm ap^cU^ nih. h.rfuca.cr.bus fofluns ad ped.culum ufque pcrtingcc,bus,& ali
fund.s divifa.fapore ,n,c,o dulc.,poftea ahquanculum amaro.pcd iculn
prartcrca
demlong,snnicenc,a:caucm,nccrillac X eunccmcub.cal.slong,cud.n,s,nudum,(iWult rem,firmum,ahquaculum h.rfucum ncuscavum, qu, in fummo fait.gio crina habcbicfolia conc.gua,profunde lac,niaca,pame inftar Ancmomdum.fupra que dc.nccps caulis diviquacuor auc qu.nque oblogos dcbacur ccreces ped.culos quorum flnguh (uftmebanc unjcumflorcmqu.nisfol.jsfacismagn,s&albisconftanccm,med,ocr,cerodoracummultis flavis ftaminbus,cap,culum occupans umbilicum, cingencbus, quod excuflb florc ap. n0{lU CmmC n vclutl Pmoria,&mulcsn,grican-
mmus p^craflis, firmis & ol
&
busfibris^?S
k""
FrequensnafcebaturinSneberg, Snealben&aliarum vicinarumpracisfubhraioribus, ' florebacque Iunio,femenaucemmatur,cacemadipifcebacur Augufto. Ranuncmoncanin.fpeciesaltera. Ranunculusmontaruisni.
***
'
Ma n
&u*~Jf. /./2
lNcelfioribustamcncarundcmAlpiumjugis,mulc6humiIior&magwhirfuracrcfcc- / bat hacc planra.pedalem alcitudinem non excedens,flore paulo raa$ore(& qui NarcnTi flo- '"" " remalbum.mediumcalrcemflavumhabencem^quarepoiTecJeoqueeciammaîsodora-^"""'"* ** to quam prioris ejus eciam folia majore amaricudine acrimonia eranc prardira ramerli primoguftuquandam dulcedinemhabercviderenrur. Serius florebarpnore: nameam dumraxar florenrem reperiebam, quum in inferiorejugo, alreram jam femen femimacurum habencem obfervaflem.
:
&
lv m proximefequidcbecpulcherrimusille Ranunculusalpinus, quem nonobfervavi fed cujus iconem & dcfcnpcionem a DodiiTirao viroThoma Pennaro Londinenfi Medicohabui. Quacuor auce.m^quinque vel fex a radice profcrebar ille folia , in quinque vel plures in- r^cuI terdum prarcipuas partes Ranuncuh mododivifa,partepronaferecxfia, fupinaverdexni- w.mi.< gro vindia: c quorum medio unicus caulis ab radice oriebarur, logicudine pedem quans nudus f olia in fum mo fere emiccens oblonga , maxima ex parce m cres lacinias per excreI
niumdivifa,equorummediopediculicrcs,quacuor,veIincerdumpluresoriuncurduosdigirosrrafverfoslongiiUnico velduobusfoliolis fubindeornari.quorum finguliflorem fiifrmenr pulchrum.ex quinque folijs orbicularibusconftanrem, qua; inferius purpurafcunr,
fupcriusinlacenbusexalbopurpureafunc,reliquapaicealbiiTin>a,raulrisluceisftaminibus
medium
/
236
*

&
medium occupantibus, calyceque ex quinque fottjs herbacei colons conftante: femina.ut

mucronata, parum comprefla , paulo quara in ranuncifiisjiompaclêx nigro purpurca in alijs ranucuhs majora: radix in iummo fecofa,mulripliciter divifa/arpius Cruciata: modo incifa,&: in multas fibrasdivaricata.Totavero plantapilofacft.
Tcwpus,
Crefcit copiose in fto macura.
monte Iura,e regione urbisGenevenfis. Floretlunio, femina Augu.

Ranunculus pleno flore albo.
;
Ranunculusmontanusim.
5N
^C
t
Qv,a r t o, magna erant folia,in quinque lacinias
:
Rinuncul. mcnt, iui.
fcâ^viridia
& in ambitu ferrata: in-
tfstalss.
RanuaeuK
mtnt. II II.
pUnofiors.
fernedilutiora&fplendentia^durajnervola^^ fed amaricudincm potius habere deprehendebantur caulis cubitalis aut amplipr , firmus, licet tenuis,LEvis,nodis aut genicuhsprxditus, in multas alas a medio ad fummum expanfus,in quibus flores fatis ampli ,Sccundi tamen floribus minores,c}uinis folijs conftantes,tenelli,toti la&ci,aliquantulum odorati ftaminibus pallentibus umbilicum occupantibus, capituh rudimencum cingentibus, quod ex feminibus fimul congeftis,quemadmodum in reliquis ranunculis,conftabat: radix pr^morfa videbacur, inftar radicis Secundi, multak quc longas candicantes fibras habebat. Abundanterprovenireconfpiciebara inacclivimontisWechfel, Sncberg, &a!iorum montium filvofis locis,pcr qua* ad eos montes patebat afcenfus.Florcbat lftic codem tcmpore quo Secundus,(ed in cultis Maio: femen maturum erat Iunio. I s t i v s generis invenitur, qui florem habet plenum &: multiplici foliorum ferie con,
&
&
Ranuntulut
mont-i
ftantem: alias cauIe,foIijs reliquis notis prorfus eft Gmilis Quarto jam defcripto. P o r r 6 ijfdem locisquibus Quartum,rcperiebam etiamRanunculum illum albo flp-
&
requemCV.RembertusDodon;tuscap.iii*lib,iiii. Pcmptadistertixquartum mtercxJpecies altttcrnosdefcribirfcdaQuartomododefcriptodiffe^ ra* habet lxviora,& paulo magis atra-,tamctfi fimiliter incifa,flores rariores& minores,inobliquum nafcencibus pediculis inharrentes: &: prxcocius altero florebat. Ranunculm Hvic autemcongeneremfloreplenoniveo,utalebatura N. V. IoannevanderDilfc m*nt. 1 I amico fingulari qui illius icone vivis coloribusexprefTam mihi Viennam ufque mittebat, atterfbr$ quamque fuperioribus hoc capite adjungere libuit,nufquam in illis jugis obfervare potui. fUno. Arbitror illum adquifivifle ex ijs plantis,qu^, paulo ante quam a Cxfare Maximiliano 1 1.
1 c
.
m.
Viennam accerfitus,e Belgio difcederem, 111. Viro Ioanni de Brancion ejus confanguineo,
eBurgundicismotibusmiflifuerant.Similesdcindeplantas,&NonbergeapudC.V.IoachimumCamerarium^&FrancofortiadMocnurafrequentesconfpiciebam.Vulgareau-
ccm nunc
PLANTARVM HISTOR.
tiusaiTurgit.
IIB.
I l.
237
tem nunc eft utrumquc gcnus in omnibus hortis Bclgicis^habecque poftremum illuJ huniilius genus flores & ampliores & frequentiore fohorum ferie p raed:os,quam id ûod al-
QviNTVsômniumjquosumquamconfpexerim^maximus, mulraaradiceproducebat
foliavaldeampla&carnofafivedenfa&fucculenta^ficulneishaudminora^quinqucprofundis incifuns divifa,in ambitu nonnihil ferrata,co!ore diluuus vircnte fplendentia,nonnihil villofa,acria admodum &: linguam vellicatia: cubitalescaules, digitaliscraffitudinis, firmos^hirfutoSjfupremfl parte m aliquot ramos divi(bs qui multos florcs fuftinebat quinquefolijsconftantes.rcliquoium ranunculorum inftar,&luteoauricolorcfulgentes: fe* men vulgarium ranunculorum femini par in capitulacongeftum pro radice multas can,
;
Rsuna4.
;/;>/. T
"
? dicantesfibrashabcbac. umbrofisdeclivibufqueomniu Auftriacarum , acque Stiria- fth** Crefcebat in nemoribus carum Alpium locis,juxtanvuloseliquefcenteniveprofluentes.Inn6nullisprsctereaum- ztaf*"-
&
faltumVienne<n{em,& ultra Dravum,obfervabam.In hortis &c pratis Maio fbrebat: in Alpibus vero Iunio aut ferius. Ios \M Simlero-PriorcognitusfuifIevidetur,&illiusmeminifTeCommentariode AIpibus,ab Helveticarum Alpium accolis^cjcrfraut/ hoceft, Venatorumherbam, appellari fcnbens.Montani Auftriacarum Alpium opiliones&venatoresftcbcrfratttvocabant, &ad pellendasfebrcs(undenomen)foIijscjuscontufis&carpoadmotisutebantur.Secundo8C Quarto ijdem venatores Wcis/& CcuffcUMcte/id eft,Pr#morfse,& Diaboli morfus nomcn indebant. Quintinullam peculiarcm appellacionem intelligebam non incommodeta
brofis pratisad
:
x**>'**>
men,(fredopinione,7rA*Tt^t/Aa^ Ranunculum jn genere Btkafit* vocant.
Vngari
Ranunculuj glomcrato flore.

porrdillius,quemGefnerus inDefcriptione montis fra&i Trollium florem vulgo dici fcribit, quique a Dodonxo Ranunculusglobofoflprcappellatur, &Quintuscftintcr
Ram vncvli
**n**t
\f%*'
*/*-
T !^
x% Jjtomt
externosabipfbPemptadistertixlib. 11 11. cap. 1 1 1. flore in globum colle&o , defcriptos , duo in Auftriacarum Stiriacarumquc alpium pratisob-
(ervabam genera: Majus unum,ampliore flore, &quafiaureo: Alterum^humilius, florepaullo minore, &C colorc ut plurimum, ex viridi pallefcente: alias fcliorum forma , capitulis , fcmine nigro, & radice inter Cc conveniebant. Illurn
, ,
etiamintcrprimulas veris rubro floreprxditas, ex feptentrionalibusAnglix montibus erutum rccenterLondini anno oifhiagefimo primo fUquingentefimum cofpicicbam. pra milleiimu
&
RaNVNCVL! GR.VMOSA
KAD
C E.
C A P.
1 1 1.
NVnc de
Ranunculis agendum oj xwJpdSm thpiQtv sôvcr/, qui veluti grumoiam, fiijs
mo/a Ttiui
ve ingrumosquoidam longos&brevescongeftam habent radiccm, Chelidonij minorisfcr inftar. Horumduogeneramihiconfpccla, quat
duo diftincta capita dividenda efle exiftimavi. Hoc autem Priore adurus de js qua: natali loco
in
i
(prcterfecundum) flores proferentia obfervabam. Sequentevero, qua?aliundeinveta, vel

ipfc*habui,autalij fe habuifTe,velconfpexifle mihiretulerunt.
E o R v m ergo Ranunculorumgrumosaradicequosnativolocoobfervabam,Primus,
quinque,fex ainplura habebat folia.circinata- pamerotunditatis,in ambitu ferrara,per terramexpan(a,fplendentia,&vejutitumcntiabullataquefuperne,nervofa,&:lanuginofain. ferne.mgrati mitio faporis.ied poftca ferventifhmi : inter foliaexihebant aliquot pediculi lanugine quadam obverius quam cauliculi.dodrantalcs fcre.vel breviores etiam,vilIofi
&
fiti,fingultfuftineiitesfloremluteum,odoratum,quinis,fenis,oaonisinterdum,autpluribusfoliisconftancem,quibusventoexcuflis,velfpontedefluentibus,capitula,aliorumranunculorum capitelhs aut fragt rudimeto.firnUia apparebant,pallida: radix ex multis craffislon$iufculifa;grumislive tuberculiscoiiftabacChelidonij minons logionbusradicibus
non
238
CAROLI CLVSl
RAMORVM
Rarwncul. srumofaradice 1.
Ranuncul.grumofarad.i.fpcciesn.
tm 4 **
%
intermixt^tteoântanfacicejro non difllmil.bus, quibus plurimar tenues fibra: erant

fuccrefcentc planta, ex adnatis fcparari
& in plufes plantas pangi poOe.ipfaexpenentiade.
t?4tfik*
"^Frequens erat circa Olyftpponem Intcr oliveta,
& plerifque B*tic*locis,ubi florentem
Novcmbn&Ianuariocollgebam,atqueamicisinBclgiummittebam,apudquosctiam Oaobri&Novembrifloresprotuhc, &cocahiemefoliarecinuitinMaium uique mcnfem.-alijsnovis.pauloantequamflorereincipiat.repuUulantibus.
Komlns.
Erant inLulitaniaqui Monun nominarenc(quacamcnappe latione.ferulaceaquxmenitrua. dam planca apud cos etiam infignitur & cx laftc propinarent ad provocanda
)
, , ,
Jtxnfiite.ffU'
videhcet,quamcxJorararadiScdin fixcuriaaliam plantam pro Montan proponunt.eam 1 hujus Plantarum ce plantaginifquc ferc foliji inter Doren.ci gcncra,Ub. 1 11 1. cap. vi 1. hiftoriac,repono:quiaforfitaninmontfnisnafcitur. ... ..,., , , ALTER quinaautfenapromcbataradicefolia,impenscvindia,Iataadmodum,utjnitio
1
mo
I
1 .
arniXue
fit/i ar*#-
ÂW<pt/AA fPannonicumeiTccenfcrem,formaenim,illiusfolijsnoncrantvaldediflimiprxd.ca : incerqua: Piatani foliorum formam plurimum imitabantur , mulns vcnis ha, prardicus e cauliscxil>ebacpcdalis, facisfirmus, aliquoc folijs minonbus&valde inci jjs rioprodibancramuli minoribusadhucfolijsobfiti , incerqu* nafccbantur
&
quorum
finu
rcslongiufculo pcdiculo innixi.quinque folijsluceis fatis amphs conftantcs
quorum um-
bil.cumoccupabantmu!taitaminaaureicolorisapicibuspra:dita,&capitulummedium grum.scompaciugentia: numerofafirmabaturradicec multisoblongis crafliufcuhfque aiînibrradicisTripolitaniranunculi^quarlongior.busgrumisconlta^coIorecxalbe^

fufcomixtoextrinfecusprarditis.
; . .
Wilieifpontcprovcnientcm non obfervabam , fed ab honeitifiimo viro Hancplantam viMcd.oburgenfi cive pnmum accipiebam deinde iconem colonbus ad Tno Parduvn vum expreflam e plancatretico femine , ut fcr.bebat fibi nata mitcebacdiligcnc.fiimus
, ,
,
I.icobus Placeau. Illam auccm,fol.aance

Ranutif.gru
ntofaradtct
hiemcm (quam perbelleferc)promcrc,& adnacis

.
fcpropaearcanimadvcrtebam.
o S
,
valde d.flimili radice erat

,
ca planta,
quam
III. Thfit* VjXdtnfiumjitetirtin

l.Dttjt.
refercndam cenfcbam
&cui Tertium locum
intcf
Ranuncuhgenera eciam ea qu* grumofa radice conltant,

inter
quxque arud rei Herbariar flud.ofos Thorz Valdentium noroen yioicoautcm viro ConradoGcfncro,nonunoloco, Acomtum pnmum aClarifftmo
dabam
obtmuit,
>
Plantarvm Histor.
Ranunculus Crcticus laci folms.
LIB.
II.
239
Ranunculus gtumofaradiec m.
Pthora ValdenGunvnontis Baldi.

ridis cfle
putaturtddquopeculiarisaffertio poft ipfiusEpiftoIas, opera Ca/parisWolfij
cditasînfertaeftjubi
Cyclaminumtcrnam OydmM.
lil
p,m%* PlinijLib. xxv.cap.ix.NaturalisHiftonx, Limeum ejufdem Lib. xxvii. cap- xi. L'm**m
&
defcriptaêflccontcndic.
Fl"*m
lllum ranunculum cgoinEtfchenfum- #***&* mijugi prxcipitijs &rupibustcnuiterraleviter coopcrtis, atqueadmcridiem obver-
fis,mcnfeAuguftomveniebam,deindefrequentiorem&vegctiorem majorequecopid in Sneberg,arduo illo re&oque ad fecuni
dum jugum afcenfu, & alio ipfi vicino. Ejus

tamen
folia breviora
,
fuperna ettam parcc
latiora&magisincifaefledeprchendebam, quam fint Thora: Valdenfium aut illiuSj quam e monte Baldo apud Veronam crutam confpeximus/oIia.Hujuspmereaflos quinisfohjsconftabat, quum illorumquaternis dumtaxat folijs exprimatuf ceteras
,
:
notx (atisconvcnicbanr. S e d & Quarcum,quieornm quos fpontcprovenientesobfervnbamTercius.Maio
* faA,u
x
Rar.une.gtu-
te.duobus fupraPofonium rumtumulorumarabitu,quireccntcratalpi$fuffoffi

8
florentem eruebam inHamburgcnfimon- w *r*/. Hungarix mitlfcribus od& Occafum fpetfac, prsiertim in eo-
Fohai!liusineunteverequacernaautqumaexibanclongopediculOinnixa,obIonga&:
bus&Gxumaparccobcufistubercul.s fivegrum.s conftabac, radix generare tolc fibr* mcermixt*. Mulcas prolcs ea nore.quibiis alix tenucs
utpxncinCnclidoniomi-
240

"
Rar^nculusgrumofaradicenii.
_ adnafcentcs,utinTnpolitano,fequentica.
.
,.
pite dcfcnbendo.vel fubinde tenui fibra; inha:renres procul a fe fparfas.

'RtmnntXU
hric.
Sirnilcm C. V. AlphonfusPantius Fcrraricnfis Medicus,in Belgium ad nos mittebat
Ranunculi Illyriciappellatione. Aliumprcterea lacobus Plateau, mult6 majoribus folijs,caule,& flonbus, magifque
incanum, tumetiam magisnumerofisradicibus,ut commode" Illyricus major dici poffit.Is
nunc in omnibus hortis plus fatis famitenues fibras,fubinde no-
Iiaris:quia late per
vas plantas gcnerantes, fc fpargit , loca brevi occupac
& magna
Ranvncvlvs
grumofaradice.
asiaticvs
Cap.
liiii.
/
PEregre
jifiA'ic.gr*
inve&orumRanunculorum qui grumofam radicem habent.Primus,
moftftd*!*
aliquot a radice producit folia, unciam lata, duabusparvislacinijsdivifa,perorasferrata,

fuclongis pcdiculis nitenria, crafliufcula culenta, glabra, vel quam leviflime hirfuta,
&
venifq,exviridipallefcentibuspra;dita,fubingrati initio faporS , qui brevi in aacidi
crem Sdinguam mordicantem convertitur: folium,caulemimumampledens,majuseft reliquis, &intreslaciniasdivifum, quarum

fingulas cetera folia ajquant
,
& tripliciter innon \x-
Ranunculus Afiaticusgrumof.radicc I
ci(a,fimulqueinambituferrata.Mediusinter haec aflurgit caulis, teres, yiridis,

vis,
fed quadam lanugine obfitus, quem pet intervalla ambiunt binaaut terna folia, minora, magifque laciniata iljo quod imo cau-
liadharret,
fummofaftigioamplum
fuftines
florem,Panonici,fivcIllyricifloremmagnitudinc fuperantem, licet ejufdem quodam-
modo forma?,&:prorfus inodorumjquinquc,

aut fcx interdum
folijs
conftantem , nnun-
fepc vitiofus fic) cernis auc quaternisdumtaxat , quiforinfccusphcenicei funt coloris,incerne vero.miniaci elcgan-
quam etiam (nam
tis
& fplendentis, medium florcm occupan-
tibusplurimistenuibus&rrubrisftaminibus, quorumapicescraffiufculi,initiopum\deinde cineracci coloris , extuberantc inter mediaftamina capitello, purpura; nignevillis
obfito,quodinuncialcm autampltorelongitudinem tandem excrcfcens frequecis feminisrudimentoquidcm obfitum cft, fed

,
prorfus plani
fertilefuit:
& inanis,mihi cerce numquam
multas habet radiculasexuno capite dependentes, breves&crafliufculas, perinde atque Pannonicus five Illyricus, vel etiamLufitanicus,aquorumgrumofisradicibusnonmultumdiftcrunt(funtenimalia: alijslogiores)extrema tamc partc non obtufx, fed fingula: in tcnue fibram paulatim definetes, folidx,fufci excerius coloris, interius albi,ingrati initio faporis,deinde acris .
Cum
Pannonico porro grumofa radice ranunculo illud rerc commune habet.qudd fub caule inter medios radicis grumos,crafliufculus veluti ramulus enafcatur,qui obliqucper radicum interftitia fe porrigcns, m unum capur cxtubcrcr,
PLANTARVM
KISTOR.
LIB.
II.
2AI
tubercr,e quo mulca: radiccs paullo fuperioribus minores depcndet,e quorum CJedio caulis exilic,fub quo deinde alius ramulus tirruliter prodit,in latus,uti fupcrior, pcr radicu fpatia fe fpargens,& novam radicum congcriem generans: quin macri , five primaria: radici adnafcunturcontigui &quafiipfiinfidentes terni autquaterni fimilium, quafimatri
&
arquahum grumorum globi: qua fane ratione fatisfeliciter fe propagat : habet prxterca albas quaftfam flbras per craffiorum radicum fpatiafefe explicantcs & fpargcntes.
Ranuu. Afiac.^-oAÂwvoc.five grum.rad. 1 U
Ranunc.peregrinusgrumofa radice i.
&
{<
^ tk^
n
A l t e R,ab illo vix diftcrt vel grumosa radice,vel folijs florumve fbrma &colore:in fo-
fjjjjjjj
locaulceftdifrerencia.qui.ucplurimum, paullocraffior&firmioreft, atque etiam 7roXv- jKSJuw xAa^s: ex foliorum.quaf llh adnafcuntur ,alis uoumautalterum proferens ramulum, qui fawAM* **** fiorem primario paulo minorem (uftinettutviderelicecinfubjedaiconeafFabreexprefsa.
FloretmerquefubMaijfinem.autlunijinitio.
Ttmput.
Anno
Ma co
o&ogefimofupramillefimum&quingentefimuna, Conftancinopoliallatarfunt **** viro Wolfgango ab Ericzeftorf, aliquoc Pnoris radices Tarobolos catamer lale nominc
inlignir^.quodTripolicanumplenumfloremfignificac.-licccetiamhacappellationequidam amici ex eodem loco poftea femen acceperinc , quod mihi comraunicatum terra:
&
commi(Tum,nonRanunculiplancam,utfperabam,fedlegitimamurticam,vulgantcrRo' manamdidam,produxit.
.
Subfequentibusdcindealiquotannis, AlteriusradicesinferricosperuntPriorisradici-
buscommixtar.
Scribebat porrdadmelacobusPlateauannoM.D. xcv.
fecaxftatelnfulisFlandria:
urbe,confpcxi(feinpenfilibushortisloannisBridoul, ejusurbisMedici, Ranunculiduo &**<* nova gcnera, ipfi ancea non vifa,femine nata,accepto ex Italia prarcedentc anno atque ab J2EJi!E* illo utriufque iconem impetrafle, quam ad me mitteret: ex qua brevcm hancdefcriptionem concinnabam , huic capici inferebam, non dubicans , quin rei herbaria: ftudiofis
:
&
gr.itumfacerem. Ex radicemulcisgrumisconftante.qualiseft Afiatici, oriunturPrimogcnerifoliapIainter illa caulis pedalis altitudinis, in binos gracina, Afiatici folijs non valde diffimilia ,
I.
&
quinque folijs conftanre* albis.quibus (maxime circa oras) fuave rubens color permixtus eitet medium florem obtinebant mulca flava ftamina oblongiufculum capitulum cingentia caulem autem, antc
les
ramos divifus ,
fummo faftigio fuftinentes fingulares flores
quara
24^
:
Caroli ClVsI rariorvm

.
quamin*lasdividerctur, ampkaebanturalia folia, internas aut plKresprofundaslaci.
II.
III.
masfe&a. ,. . i_ u V ALTERVMgenus,cxfimiliradiceplamorafupenoribuspromebatfoIia:interquargra. ambiebat folia m tres profundas lacimas.caf. cilis aflurgebat caulis,cujus infimam partem firgulana eaque ncc laciquc in ambitu crenatas divifa: mediam autem illius partcm,alia folijs,utpnecedens,prxditus,{Iminiata,nec crenatarfummo cauli inharrebat flos quinque leviter crenatis: medium flolifque cum illo coloris,(ed extima partc magis orbiculatis,& remoccupabatbrevecapitulumftaminibuscindum. Quo tempore flores protulilTent non adfcripferat fcd fimilia generaetiam fc haberc confpexiflct. cxiftimabat.feminc Cretico nata,quorum florem nondum VNAtamenplantafloremprorfusnivcumilli pofteatulit, in rehquis Tnrohrani fiori omninofimile ; ipfiustamenplanta: folia nonnihil differebant,quiapaullulu albcfa bant. mixtus rubio & flavo colonbus hoc cft, Illius iconem cum altera , cujus flos radiatim venisflavismagnavenuftatcrubrumcoloremfecantibus.annoM.D.xcvi.admcmittcbar, &duobusinfequentibusannis,ejusquiflorealbum habct,radices,qua*tamcn brcvi pcflea pcrierunt,tamctfidiligentem operam adhibercm,ut eas ccnfervare pofTcm. Scnbebat infuperaliudRanunculigenus ipfi natum fcmineetiam eCrctaaccepto , quod Autumnale cflet.necdum tamen florcm tulilTct. An ipfe poftea florem ejus confpexent.me latct ^quia licetadmcpluresabcotemporcdederitepiftolas, ineis nullamejusRanuncuh mcntio, , : ,
nemfecit.
>.
Et
hsrc quidem de Raciunculo
grumosa
radice, qui florem fimplici foliorum feriecon-
ftantcmferunt.fcribendaeiTeexiftimabam.Sequenteautemcapitc, lllumqmfloremplenum, multiplicifoliorum feriepra-ditum habeni,defcribcmus.
&
Ranvncvlvs asiaticvs qrvmosa radice

"Kanmc.A
j*rdic>pit-
plenoflorc.
Cap.
lv.
nojlmi.
^ ^f^s^^^^^^^
^^m^Mm^
^w"â^
PE tcrnaautquinafoliadiluta
d a l e m habet Primus caulem,inrcrquaviriditate nitctia
emcrgentem,medi#formaeinterpaIufiris&altcrius ranunculi cchinatofcminc pi-axiitifolia: qux pcr caule fparfa, mincra &t laciniata: fummocauliinfidet magnus fios multiphcifoliorum glomeratione conftans , ut qui fercin Ranunculovulgari polyphyllo florc tuberofaquc radice pra:dito,non aurci tamen,ut ille, coloris,
fed coccinci valde rubcntis
,
&c quafi fanguinei:
exfohj.cauliinhxrentis,alanatusramus,fuftincns iimilem flcrem,fed minorcm:muIr#huic radiccs fimul cogefta^Lufitanici ranunculi grumofis radicibus perfimilcs, afphodeliformcs,
pallefccntes.
ft
^v
fl^f^ ~
(1
^^11^-^
Hancdcfcriptioncm concinnabam,cum Hifpanicarum ftirpium Hiftoriam publicam facerem,nonexvivaplanta (nondumenim videre tumcotigerat) fedcxiconeviviscoloribuscxexprcfsa, quam Gcncrofus Carolus Rym, p. m. defun&oquinqucnnali C^farei Legatimunere muncrc , apud Selimirm Turcarum Impcratorcm^ConftantmopoIi rcdiensmihicommunicaverat.
aliquotalij; Iftam porrd icone tametfi cgo ipfis Cefareis Lcgatis fubfcquentibus annis mi* ferimus,ut plantam quam ea pi&urareferebar, adnosperferendam curarent: nunquamconfequi potuimus.Sed Anemonem latifoha pleno florc interdum mifcrunt , negantcs cum ranunculum aut unqua fibi confpe&uro, aut iftic notum cfle. Certum tamen erat ex planta quar in rerum naturaeft , ad vivum expreffam fuiffe,quod mihi tcftati funt,& ipfc Carolus Rym,& ejus piftor Lambcrtus de Vos , qui illam delincarat,atquc Do&iflimus vir Arnoldus Manhus Rymij tunc medicus.nunc in inclyta Colonicnfi acadcmia Medicina- profeflbr.qui Ancmones gcnus cfle ccnfc bat,&ipfaetiam
&
cxperienna poftea docuit.
NAMciimannoM.D.xci.hacHiftoriamFrancofurtirccognofccrem,utcaftigatior,& au&iorinpublicumprodiret, Yiennaminferriccrpiflemonitusfum a GcnerofaDn. dc r r
Hcufenftain,
<
Plantarvm
histor.
lib.
ii.
Heufenftain,qua:pra;cedenre anno florcnrcm plantam fe habuifle fcnbebat. Illius florcm rcliccatum ab ea lmpecravi, ne dubitarcminvcniri, ctiam lequencc Autuno ac&atam grumofararadicem^qux^licetexilis&cxfucca, Maio tamen mcn(c m. D.xcn.floremtuht,
243
aualemcumfuaftirpenunc defcnbemus
lludioforum gratiam.
Ranunc.Afiat.grura.rad.plcnoflo.if.
& iconcm ad vivum exprcflam
aduciemusin
Ranunc.Aflat.grura.rad.pIenJo.nl.
Terna autem velquaternahabetaradiceprodcuntiafolia,
Afiatici, fiveTripolitani
Ranunculifolijsfimilia.&illoruminftarincifa.minoratamejinterquarcmergitcauliculus^.irii*. (interdu&tcr- r 'e lm ' dodrantempcdisaltus.graciliorquamTripoIitani.cuiinharrentbinafoIia, J?t r tium pufillum)quorum infimum ternis profundis lacinijs per oras (erracisdivifum eft,alcerum,quod fupernum anguftius,quinque lacinijs ufquc ad medium ncrvUm incifis, qua-
&
rumfingulûnicamcrenamhabent^nonumquambinaSjautplureSjextimaverobinastantum:f ummo cauli infidet caliculusquinque folijs preditus gemmam floris ample&ens^qui cxplicatus, multiplici foliorum fcrie conftareconfpicitur ( cccum cnim &: trigjinta habuit)
forisfubphceniceiinitiocoloris,dcindeminiati,intcriuselegantis rubriminiaciadcoccineurntendentis,quorumalialatiufcula,aliaanguftiora,umbilicumflorisoccupantefoliaceo quodam capitulo minus miniato: radix Afiatico fimphci fimilis,a!iquot grumis mmoribuscOnftans,& illius inftar propagines ad latera(fed raro)fpargens.
Habvit &eodcmanno xci.Generofa Dn.Vngnadin

cepti radices.quarum
Ranuncuh pleni Byzantioao
unadiverfum a fuperiore florera dedic.Dimidiacicaulis illiuscu fuo floreiconem fuiscolonbuscxpreflamejufdemanni Autumnocum alteriusfimilis (ucadfcribebat)radice,ad me mittebat: tulitillaquidcm verc fequcnte ternaautquatcrnafolia, fed anx frequentibus imbhbus fuere corrupta.deipde etiam radix.Que tamen detlit foha, non valde diflimilia fuperioris folijs,fed minora pluribus cenuioribufque lacmijsdivifa.
&
Radiccra,fimulatqjaccepifi em, exprefli qualis in fubjetfa cabella, foha auccm vcrc, ancc
quammarcefccrencireliquamftirpisiconemexiconemiflaimitatus. ., , RadicuLe porrd quinque aut fcx,fupreml partc craffiufcute.ex uno capite depedebant, RMmeut tcrcti, ut ex Afi*tgr U m. fuperioribus paulo longiores,quarum capitc prodictunt quaedixifoha cauli iconemifsaapparec, inhxrebantbinafolia, quoruminfimum in tres majorcs Ucinias di. '*"[? ' fuperaum fohum in fcpccm P vifum.&iltedenuo incernas.mediavcrdinquinasrninores: profundiores laciniasdiiTcaum/inguLedeindein cernas minores: fumrno cauli inherebac mulciplici fcrie difpofitis folijs conftans, quorumaliaahjs paulo latioflos frequertcibus ramiacix mcra^coloriSjUt piftura oftcndcbac (qucm ncfcio an piftor fidcliccr imicacus fic) dio florc x
,
:
&
diofloreprofiliebatpedicellusunciam altus,fuftinensalium florem minorcm, plcnumta. xnen &eju?demcolons , nonfecusac videreeft imerdum inRanunculoillotubcrofa& magna radice , cujus flos flavus multiplici foliorum ferie conftans , qui fa-pe non modo lecundum florem exprimo , fed tertium ex fecundo nonnumquam producit : cx fupeno. foliohs prarditus , cujus faftigio mris autem folij finu natuserat ramulus duobus tenuibus
244
&
fidebatflafculusctiarnplenusfecundofercarqualis.
Komin*.
,, ..... ..... QvonomincmiflfuerinthxradicesBy2antio,neutram.himdicarepotuit:(edabilIis acclpadditaGermanicaappellacione Cur^c^rcrottecr^malMHttmcl/ hoc eft Turcici

.
plenirubriRanunculi,
....
î
Anemone
Anvncvlos RAnvncvlos
silvestris.
CAP. LVl.
facultatum quandam proximefequi debct Anemone, proptcr forma: cognationem.Exterasverdprarcederedeberelilveftresconfentaneueft. Illarum duas defcnbere ammus eft quia Aufpecies.licet ab alijs obfervatas,paulo tamen diligentius femina colleaa. ftna,Stiria,& Pannonia f ponte nafcemes a me fepius erutx, & earum
,
&
'
Anemone filvcftris i.
Antm.fi!,
r.
f
.
P r i m m > ex una radice multa germinant

foha,Ranunculi cujufdam in uliginafis pratis nafcentisfolijspame fimilia, tribusufquead umbilicumineifuris, deindealijs minoribus laciniara, viridia, mollia, &hirfuta, ingrati
initio faporis, poftea acris : caulis incer illaaf
furgitpalmariSjinterdumpedaliSjnuduSjfatis crafliis, candida lanuginc pubefcens , tria alia folia fuftinens prioribus fere fimilia , fed minora, 8>C inter illa florcrri oblongiori pediculo infidentem,unicum, nonnumquam (fcdra-
riffimejbinosînitioancequamaperiatur, lanuginofum^deindc.ubiexpanfuseftjparteintenorelsevemâfteicandorisjextcriorever^, circaungues lcviter interdum purpurafcentem,quinquc, utplurimumfolijs, nonrrum* quam pluribus conftantem, ijs, qux in Pulfatilke flore, paulo minoribus, orbiculato mu-
crone,incujusmediocapiteIlumextubcrat, multiscfoccisftaminibus cip&u, quodtan-
dcm refolvitur in exiguum femcn planu dcnsaquadamalbalanugincinvolutum ,qucm-
admodum in plerifque alijs Ancmoncs gcncribus radix cx

:
uno capite multas nigricantcs

,
nonnullas prxrer* cacralliorcs^quarferpenteSjfubindenovascx lateribus plantas procreant, ingrati & acri

faporis.
Nntalv,
& capillares fibras fpargit
T$mpus.
Vienn^ pratis,& plerifquc Auftria*, Pannonixfupcrioris&inferioris, tum etiamintcramnisultraDravum flumemontanis Jocis nafcitur Sed & in vicinis Francofurto ad Mcenum pratiscrefcentem obfervabam. Floret lftic Maio, in hortis culta, etiam Aprili:quinetiamrurfusAutumnointerdum, Semen Iuliofacilimcventoexcutitur,ni(i
Vicinis urbi
.
Antm jil. u.
quismaturccolligat,& farpe negligentiusobfervantem fruftratur. Habuit porro Ioannes Mullerus pharmacoparus Franco&rtcnfis anno m. d. xcii. intcr illas qua?ante e praris erutas in hortum tranftulerat, binas, quarum hirfutum capitulu flavisapicibuscihaum,multistenuioribusfolijs,partimalbis,parcimpurpura(centibusobiitum fuit,utquis flore pleno efle fufpicari poflet. A lte R. a, cx fummovillofoqueradiciscapiremulra profertfolia, quemadmodumid Anemones filveftris genus quod vulgus Pulfatillam appellat , illius prarfertim quod dilu,
tiore prarcocioreque eft flore, folijs fimilia

t 1
latiora
,
tamen
duriora
&
in trcs folio-
rumalasdivifa, fupinS partc viridia, prona paullo candidiora&: villofa, ingrati &: valde acris faporis : interquarcaufis emergitpalmaris, flrmus, hirfutus, quemcirca fummultema , ut in Anemonibus , conjunaim ampleftunrur folia> iaciniata , tisdivilurisfeaa: flosfummocauliinfidensfexfolijscdnftaif, mteriore parte lacleis, exccriore nonnihil purpurafcentibus interdum , lc villofis , minor quam Pulfatilla?, fed non * -*paucioribus
mum
&
Plantarvm
Ancmonc Glveftris n.
histor.
LIB.
II.
Z4J
paucioribus luteis ftaminibus prxditus > quoe tandem inplumari fcminis congericm , quem-
admodum in pulfatillis,tranfcunc
radix oblon-
ga,minimidigiticraifitudinc, paucis fibrisdonata , nigro foris corticc teda, Crefcit h$c in celfioribus Etfchcr &: Dcurmlevi tcrftein Stirixjugis,intcr fcopulos tenui ratc&os: plerumque verdinipfis fcopulorura fifluris commifluris adeo alte radices agit , uc
**
&
&
fumma difficultate
& vix unquam

.
nifi avulfis
fcrrco inftrumento fcopulorum fragmentis, integras mihi cruere licuerit Floret autem iftic Ttmpu*; Iulio , interdum etiam dumtaxat Augufto, pro
maturiusaut ferius incipicntis natura.folutis videlicet nivibus: nam c primis floribus eft. Scmcn plerumquc maturitatcm adquiric fub extrcmura Auguftum . Difficulter autem
xftatis
vel cicurari vel mitiorcm ncrem ferrc poteft, qucmadmodum ctiam plcra^quc alixelegantcs
plantrc in
fummis
illarura
Alpium
jugisnata:,
quasaliquoticscumfuocefpiteinhortumintulimus,& commodo convcnicnccque carum naturx loco repofitas , confervare ftuduimus fed fruftraomnecuram&diligctiamadhibuimos. e r t i v m quoddam elegans genus,nec Anm f^ u,i Jpi** T^** hadcnusdcfcriptum,nonegoobfervabam,fed ^tr^ ^y D. Thobias Roelfius mcdicus Mcdioburgenfis V a P uc* att acos >dumannoM. d. xc, exltalia 1 ^JC Bafiteam proficifceretur.
:
&
^ O^
Abradicis autem (quasnonnumquam minimi digiti craflitudinem axjuat) villofo capitej ut ille mihi fignificabat, multagerminabanc folia^vulgarisPuIfatillxfolijspam^
fupinaviridia^pronaautempaullulumc^^ eebat nudus, rotundus, lanuginc obfitus, circa fummum fuftincns foltola, c quibus prodibac vulgari pulfacillse fimilis pediculus, cui infidebat unicus flos major , ut plurimum , pulfacillx vulgaris flore, fex folijs conftans ,
qux inceriore partc valdc
flava cranr, cxteriorc au-
tem, ob lanuginem, diluciora & pallenna:
in hujus meditullio orbiciilacum
capuc cmine-
bac luceis ftaminibuscintum , cui villofa cxfaries fuccederevidebatur, quamAugufto menfemacuritacemconfcquiatbitrabacur. Florebat Iunio. In Alpium planis nafci aflerebat, nufquam vero abundantius obfcrvafle,qu^m circa pe- Mttfefi
tcrtisenomine, licetpi&or Anemuu iconemnegligentiusexpreflerit. Alterius iconem ponit LobeliusinObfcrvacionibus, mmAM. quarlicccPulfacill^vuJgancongener fir, abilla folaaddica appellacionc Pulfatills alb*: tamen differc floris forma , qui nola: modo non eft pendulus , ut PuHattllas , neque ctiam
dem moncis S. Bernardi, qua Helvetios fpcctat. P k i o r e M exhibere videtur Matthiolus Anemoncs
mucrone
negaverim tamcn Pulfatillam alpinara mveoflorenuncupari Vtraqueautem pofle &incerAnemonesfiiveftres,uc&Pulfatillam,eflereferendam. Belgicorum horrorum incola fada cft mea opcra , miflis Vienn* Auftnx ad Nobiles viros
reflexo.
Non
Brancionem&DiIfumpIancis&feminibus. S e c v n d & meminiflevidetur GefnerusinDefcripciooeMontisfra6ti,libelIode
Anim.*ipi~
Lunanisherbis,inhuncmodum. Anemoncquxdam Alpina,radjcenigra,capjtub

minishirfuto , &Ianugincinftarvitisfilveftriscauftic^referco > cant,cognaca.Paftores aliqui tt*wu^
ibusimpofica,pccorifalurarisfic.
Puliaullacquam Itah vo:
' , : .
prodfta atque ejus cognitiout dixi , hiftona ,* nullo hadenus Scnptorc ad me mictebat, rtem lubens acceptam fero Doaiflirao Roelfio , qui ejus plantam ficcam
T e kt &
i
ut hiftoh^m concmnare poflem.
Cete rvm
&
Pulfacilla: vulgaris
duo genera paflim
lociseditionbus&ventoperflatisinveniuncununum , kewkewrchin fivc equidiluciore flore,quod ab Vngaris lo kevvkevvrchin, id eft equi re na Pulfacilla: alterum nonadeo praccox, folio tenuiiis incifo > floreque minore.&purpucci colons adeo faturi,uc niger videacur, Vngaris U a kevvkevvrcbm, hoc cft,virginis kewkewrchin 3
, ,
vicinarum regionum puifitWm in Auftria: prxcociuscraffiorefolio, amplio-
&
*JT*^
246
Carolt ClvsI RARIORVM

flo.
Pulfacillavulgarisdiluciore
Pulfatilla vulgaris faturatiore flo.
TfcO
kewrchin, fivevirgincapulfatillaappellata. Invenituraurcm utrumquegcnusinterdum la&eoflore, mixcimincer aliasejusgcnerisplanrasnafccns, &iimul incuocc vere flores
produccns.QuodautemrubrumflorcmhabctjVidcrcnumquam
TnlfatiB*
flcnoflon.
tntfal coneigit.
Inveniri eciam mihi llgniflcatum fuic Pulfacillam, qua? flore duphci folior
m fcrie con-
ftanremrcrarâcquecxejusfcminenacatpIantulxmiiTasquariibiadoIevcrutji-trduplum, ucfperaveram.fed fimplici fexfohorum ferie prardicum flore tulerunt.praxocic n ( milem,
Sih*r*m
Ranunculi,
qua toti Germaniz SC mulcisalijs Provincijscommunes,a nonulhs Silvarum Ranunculi nuncupamur Ancmo-
Vvlg a res cciam
func in Pannonia?
& Aufirix
filvis i!Ia? flirp es
ncstcnuifolixc^ruleoflorepxncfolijSj&intcrfllvellresAneuionidcspiocuIldubionumc-
Anemone
?.t-iUO tiX>
randar.imdaqmbufdam filveftris Anemone,Thcophrafto/ti u&/./adi&a,

J
xftimatar.
Tewfus,
Geneevo
(alvAtico,
SolentautcmillatnovoVerefloremprotcrrejeumqjauclacleiprorfuscaridortSjautpururafcentemâutcuiincandorelevicerafpcrfafitdilutorpurpiira^fivecarneus ,'liccatroisi hoc vocabulo uti) color. Eftetiam quarflavum habeat: fed folijs nonnihildiffert, plerumque etiam humilioreft prccocior.Qua? vero florcm habcnt la&cum,fubcstLlcum, &purpureum (cujusfotiaduriora) Neapolicanoagrofponcecrefcunc, referencedcclifTimoviroFerdinandoImperaro, atquecbradicumacrimoniam, Gcvgevo falvattco, ldcft,
&
Gingiberfilveftre,vulg6appellantur.
CETERVM,pra:terenumerataRanuncuIi nemorofigeneraqua: fimplici floreconftanr, binaaliaobfcrvabam non fpote nata,fcd m hortis culta quotum unusn cum eo qui plcno
:
.
flore eft,infra defcribendo,accipiebam.
Anfm.hn*
(s.-Ai.ctptrt-
gnn* 1.
jtntirt.
^h-
fianaptTt. grina II.
Id ex radicc longa,rerere,& in ramos fe fpargenre inftar fuperiorum Silvarum ranurculorum ,foliareliquis fimilia profercbac,&abs excima radicis partc cauliculus afTurgcbar dodrantalis, teres, ex viridi purpurafccns, fummo faftigio geftans cerna folia longo pcdiculo purpurafcenri innitentia, qua? in tres lacinias dividebantur ufque ad pediculum illas fuftinentem .inter qua: crcfcebat triunciahs pediculus,ex viridi etiam purpurafcens. flore fuftinensoctoautnovem brevibusmucronatifqjfolijsconftantem prorfusaIbis,quibustamcn cxternapartc nonnihil fuave-rubentispurpurecratveluti infperfum mcdium fiorem occupantccapitulo viridi,fragi rudimentum referenre.quodambicbant muhaftaminulaalcenuia,apicibus flavis pr^dica: adnafcebancur imerdum fub flore bina auc cernafolia ba mediaexpartealba,alceraviridia. Florebaccumalijs Aprili. ALTERVM,jn horco ornacifllmi viri Chriftiani Porreri.Qtiod neque radice.nequefolijs, ferpebat; illi quod candidum auc purpurafcctcm florem profcrt , diffimile erat;longa enim
,
&
radicc,
Plantarvm HISTOR.
LIB.
lf
Rauunculusfilvarum
Ranunc.filvar.plcno alho florc
H7
ex viridi purpurafcentes habebat, inquorum faftigio, non terna, fedfeptenapleramquenafcebanturfoliaadmodum virentia, malia tcrna eaq Iaciniata) purpurafcebac:intcr que. alius pediculusafdivifa ufque ad pediculum illa uftinentem,qui
radice, caulicutos etiarri
(
;
conftantem.quorumquatuorexcernatribuslaciniiscxtimaparccdivifafonscircaunguepur" purafcebanc, alia mcerni minime, fed omnia herbacci eranccolons, &: umbihcum hubcoccupab.it capiccllum lmmacuro frago bant interiore parte ex viridi albefccncem qucm
folijs
,
furgebatbinas uncias longus.herbacci colons, (uftincns florcm octo aut novcm
fimile,viride,illudcingentibusmultisexalbidisftaminibu'i,rlavisapicibusp:a:.Iius. Flore-
batAprilicumfupcriore. obfervat* funt dux novx uiDeriorum porro vutearium gencre, non lta pndem Ex
,
fpe-
Amm, .
biennio ante iniiixrutuenc a in. v .lua.mc ^"mv**'' i- ^VT.^ obfervandum,ambasinhorcoveluticancelhsquibuflamcohiberi,autconcludifi:biibus dcgcnerare, eafqucumphdcbere , ucplenumfloremproferant, alioquinimiaUuxuna
'
cemdumtaxatdare. DoDRANTAuPrioraffurgitcaule,tcreti&totundo,quem circa medium alquali dtu AntmiM. plerumque profundas lacn.as div,ambiunt cernz, magna ex parte foliorum afein temas jjjj^ ,n eo qui fimphci flore albo eft, fe&c, pennde fere ut illae rurfus in cicnas aliquot
.
Cx atque
paululum incanaat brcy i ranunculo funt vero ea folia fupcrne virentia,infernc SiWarum aut interdum plura foha pubefcentia: fummus caulis definit in tcrna, quaterna, lanuîne ,n ambiru ferrata,,n quominora,remis tamen etiam profundis lacimjs divifa,&: iam diftis interdura tnccnis qumis, quamedio orirur flos multiplici fohorum ferie conftans,ut rum .quorum extenora amphora, in terdragenis.aut plunbus foliolis prxditus confpiciatur virenonnumquam lacinias fe&a func verucoloria, hc eft, colons ex albo d.lute nas fcentemixti.internaverd.minora&anguftiora.intrinfecusniveico/ons.fonsetiamquiappendicis aemulus: fuave rubens permixtus videatur.odor florum Spma: dem albi,fed cui vulgari Silvarum mediu m florem occupat capitulum multis ftaminulis preditum,quale
:
&
&
&
ranunculo.
248
Cargli ClvsI rariorvm

minores
,
Ranunc.filvar. pleno flore purpurafc. *
filT*.
exque ferrata?
jpfafblia fupi-
<
na parte fature virentia , prona paullocandidiora utrimque tame brevi lanugine pube^
fcentia:furr.mo cauji innafcuturterna:,quaplurcs interdum foliorum ahc, triternas,
&
fariamdrvif$ufqueadpediculum,atqueill;e in ambitu crenataz, mollique lanugine , non

fecuspubefcentes acmajora folia, quarum petioli faturo colore purpurafcut : inter illas exoriturflosquadragenisaliquandoautpluribosfoliolisconftans, quorum ex.ternalatiora,qua?dametiamlaciniata,internaverd,
minora,omniaautemfaturepurpiirafcentibus infimis unguibus ( quibus admixtum fit

1
czrulei quidpiam ) prcdita , deinde. albicanelcganter purtwrafcentia, tandem dilute tia, mediumetiam occupantevill<ofocapi-
&
tulo, ut in fuperiore : idem etiam qui in illo dor.Vtriufqueradixperfimilis,lon.',a,teres,
Tmf*k
Vtriufqui
nodofa &ramofa,propaginesfundens & aliquot fibris donata denique filveftris radi' cemperomniareferens. Paullo ferius Silvcftri floret:non minus tamen acri atquc urente qualitatc prardita, cjuam illa. Antc aliquot annoscafu reperra? elegantes ifta: & venufhe plante, apud mcos Belgas: quse purpureo quiaem eft flore in filva,Monachorum cccnobio .F/tfraM/appellato , ad:
'
verfa,binisaLovaniomilIiaribus:quautem.
. ,
.
-^..
l n / fimplo flavo o no. Anemone hortenuatir. r t n

a
alDumillumhabct,infilvac>Wr*tf/J ditio^ ne 111 Ducis Arfchotenfis.
Anemone
HORTENSisfimpliciflorc.
Cap. lvii.
Jnmomt
gtrttrsfri*
DV
o Ancmones genera Diofcorides &
Plinius faciut; unum,filveftrejalterum,

:
incukis nafcens.Cicurisautem treseflefpecics colore floris dirTerentes aut enim phceniceumclTcautcandicantemjfivelaclcum, autpurpureuiGal.lib.ii.xaTaTDâclvJtcurn
Anmwntt
infnaprim*
geocra Aivi*
etiam inveniri tradit. E g o, prarter filveftres,de quibus fuperiorecapiteegimus, Exlernarum a quxinhottis aluntur , duo primania genera obfervabam: Vnius enim flores fimphci folioru feric conftabant: Alteriusautem 7ro*v'$u?\X9i erant. Vtrumque porro genusbifariamdividipo
feanimadvertebam
folio,vel tenuiore
nam vel
latiore erant
& multifido. Cctcrum de
illacujusflorcsfimplici foliorum ferieconftanr ,hoc capite agemus,initium facietes aU
s.
\j
ejus fpeciebus qua; latiora habent folia: proximo 7toM> QvhAavd-riv defcribemus.
Latifoliarvm ergd Pri/na

tenflatifu
ftmplfloTi.
fatis
ampla
habet foha,circinatx fere rotuditatis, in ambitu ferrata,dura,firma, long6q petiolofuU

;
ta,fupina parte intenfiore viriditateprardita, prona plerumque purpurafcentia, ut Cyclaminis propemodum folia, fervidillimi fapofubris: inter.qu2 palmaris exit caulis,teres,
hirfutus
,
fumma parte f erens tcrna laciniata

quiflo-
folia.dcindeexilliscmergetcmpediculum,
Plantarvm histor.
ij.li
lib.
ii.
florem fuft.ncrdecem aBcp!uribusfolijsconftantem,cxtcrnaparrc,flavis-intcrna au re.s umbi >cum occupaote cap.tulo multisaureis ftam.nul.s fcptcT: rad.x rubcrXft Xlongiurcula.Tormennlla? vulgansferearmula (ralem cerrccruebnm ) aliquot fibnsrrxdi ta,for,s n.gncans,.nrus alba /ol.da.ingrat, admocium /aporis.quûcguSantcm.cxchati naufea quodammodo ftrangulct de.ndc uaacnmon.a l.nguam ahquantulum vcMicec
2dQ
"
l rt ?rr,^ xf imr^
r
Lap.dofisqu,bufdamLuiican,xcoll,bus,uxtaTagum,11 tquectiam.ntervc P reserucb3mDecembr,annoM.D.Lxi..i.&infequeteIanuarK>,qual..sv.del,cetinH,f an.carum P Sciroium H.ftonaexprcua eft: nullum enim florem tum tcmporisobfcrvarc J.cucrat Scd " C dC n S fcmin," Lufitaniadclato fim.lcm P !" apud Holiandosnatam
NjMfcfc
'
0l,r0 " U
'
mc
n Bacaviaacc
cx^r.mi cufavmius
P^^^P^^^ffimus&diligcntifllmus, ficcumque um communicabat, qualcm fubjcda tabel.a
>
Ancm.hortenflatif.duplofloreflavo.
Ancm.hortenf lacif.firnpl.florem.
.1*
AL.AMlatifoliam AncmonemadmcannoM.D.xxcvni.mittcbatN.V.IoannesHogejnm.tmlandius,queprimafoliapromebatjarndi(fla;fereproxima,purpurafcentisexviridicolons, "f-Uttf$l. deindealiquotalianonnih.Ilaciniata, inter quxpalmarisunus autaltercaulisprodibac, "'
fuftinensfoliummagnis&profundislacinijsdivifum, equoaiTurgebatpedalisintcrdum pediculu^cui infidebat fingularis flos duplici foliorum fihe conftans, quorum excerna fex aucfepcem,orbiculacoerancmucronc, nonnullaeciamdentato, forispallida&ccnuibus quibufdampurparafcentibusvenulisquodammodoafperfa,internaautcmdecem,duodecim.aut plura paullo anguft.ora, foris ctiam pallebanc,omnia vercj incerna parce flava erat:
fummoimminece plerumque nafcebacuralter ramusdodrantem pcdisaltus, quem medium ambiebac aliud folium minus, minoribufcj; lacinijs prardicum,
cxilloporrofoliocault
ferensetiaminfummoflorcmfimilem: mediumfloremoccupabatcapiculumultisluteis ftarninibuscinftum.qaoJ macuricate in femen planum lanuginofum abibat, & levisaura flicu difcutiebacur:ra Jix irifra minimi digiti crailitudinem binas uncias longa, in profundum ten iebir.non in lacum fe fpargebac, unamq auc alccram interdum ctiam pluresre,
;
rccesappendiceselaceribuspromebac, aliquoc infuperflbris prxditaerat. Seriusalijs Anemones gcneribus germinabac florcbat.femen lunio maturum. Ter.ti* foliaejufieoifuncampliculiniscum fuperiorufolijs, fedSanicuhefoliorum Atm.hctt. pxnedivifuraîriitu>,8ipronaparcenonnihi! purpurafccntia, moxmulcifida&tcnuiusin- W*""*
&
&
&
cifa;deindeemsrgiccaulisriudus,lanuginofus, dodrancalis, nonnumquametiampedalis,/yw// tribuslaciniacisfoiijs.camquam involucro florem occludensinitio,ucin fuperiore.tandcm

cxcfefcens,florefu(tinet,induodena aucquindcnafoliadivifum
,
'
/^ ' r',
forisquaficineracci coIoris&:
Caroli ClvsI r-ariorvm 2*0 grati ffimo afpeclu, rhedmcaput interius mifta rubedme purpura nitentia, lotis & hirfiita, ftore, veluti pnmum emergencs
'
excuflo villofum nlgris ftaminuliscircumfeptum , quod lanuginofo frromeconflacum pcc rhyrfulus intumcfcir,& ex plano villo(6q ; Cvc afparaei d An aui? ftatu decuccur.&cjus arb.cco fcrtur 'P"" maturTtatem levttfimo f novellarum plancarum fcmmecararum , cxigu* olivx fim, 1 mones Prim^ femen rad.x ahquot > per quas ahart,culata,foris nigra.mtus alba, fibcs au tem,nodofa cft,vetuftior
^^^
&
&
Xsitles,
mcncumcrahit,prxaita,qufruftulatimfraftapangi&fcnpotcIt. Germanix locisfecundum fehcnu,ntcr Moguntiam Andernacum, Eam quibufdam Martoconfpicicbam.l>oftannumetam m.d xxc. (nam interveprestnapticoflorcntem valdc fim,l.s,fi non eadcm.In non mcmini) Gonftantinopoli carpic adferr, ,11, ancc miSam aucem temporc floret, mcerdum culca,ancchiemem pleruque folia producit, verno horcis Maio maturum.quod ftanm fer, prsftat,m fxpe expertus fum.Sictiam Aucumno.fcmen doauTimo viro Ferdmando arbitror: quia paucos antc annos a rnilem etiam in Italia nafci
Hitmnn,
.. ...l^ l^^.. HERBAKioLMvuIgusapudBelgasAnemonemftellatamfivcftelhgcramnuccogno. pro Geran.opnmo rcnonnullos adeo temerarij effe mdicij ut hanc rtmacMiror autcm ponercnonfincveriri:quandoquidemlegitimumGcran,umpr,mum,tuberosarad,ce,uc
ImperatoNeapoliaccipiebam.
_
_ .
Alivd M risradicimagnitu^ iâiH.
iatisvulgarisnocicia:.
hm.
genus invcnitur ilii
.'.'"* valde fimile,& force ejuS
mm
.
"^
u -.j
r.
cbim
purpura folia exalbidi obfoleei Ainc colorisjntus ex
dilunotc albicantxapituium fuis
Ibmimbusf^^
lucumâbit. Patillofetiuspriorefioret.
Aacbi.horc.latifol.fim^lici florc. vi.
Ar.em. horU Unfrl. v.
ftmfluijlt.
BtiAm antehicmem fuaprofcrtfoliaQuintum gerius, Terria: folijspaaie fimilia inter qua.

,
caulis,uc in reliquis,exoricur pairnaris, nudus lanugine pubefccns,tribus folijs , vcl quam leviifi-
me,vel non,incifis, florem (qudd inAncmones generibus vulgare eft) occulcancibus , in f ummb
pracdicus, aiii
binas uncias fivc bincs pollices, vel eciam alcius cxcrefccns fupra illa foJiola,in o&ona plerumque^rardplurajfolia.diUiad carncum quau cendece colorc tiore rubro ,
tamen ad
&
incerius nicencia.albicancibus unguibus.foris au-
&c lanugine pubcfcencia xplicatur,multisin umbilico violaceisftaminibus hirfutum capitulum ambientibus : radix tu-
tem obfolece rubcncia
berofa&nddofaeft tettuibus aliquoc

An*m
hort*
fibris
do-
hata,foris nigricans,interne vero candida.

Utifol.si.
Smflitifo*
v d Aneraoneslatifoliarfimplici carneo floregenushabuit Generofa Dominade Heulenftain Byzantioallatum , quod Aprili &c Maio anni m. d.xxci i i .ipfi primum flores protulic,foliorum forma, colore, radice, a fuperiore parutn difFerens flores eciam fimplices, fed deccm auc duodccm laciufculorum folioru nuroero conftabac,purpureiferecoloris,&adTertixflorum colorem valde accedentis,non carnci, unguibus albicantibus , mulcifque nigricancibus ftaminuliscingentibusmcdium hirfutu capitulum.quod ctiam maturitatein tometofam lanuginem pla1
i :
Al
num femen continentcm,rcfolvcbacur.

Anem. .
txx Jmphciflm.
hort.
QviNTon^valcleabfimileSepcimumgenus, ûantumadfoliaatttnct.Idmeoa:rcCon{tanc,uopoliannoM. d. xxcvii. cmtum,qu,hqucnniopoftdcmumflorcmtulit FrancofurciadMccnum , cum reliquis gcncribus fub Maij inicium. Habuit autem planta,quar m,hi unica hujUs gencriserat , radicem ruberofam , forisnigram , cqua prodibancduoauttrcs (ucisannusnonagefimusfecundusfupra rnillcfimum&quingcntcfimum fuit admodum fcraxin Ancmonum&mulcarum aliarum bulbacearum ftirpium flonbusproferendis^caulicul, pedales,ceretes,exviridi purpurafccntes, 8C tehui quadam lanuginc, utcctcrarum, obduri, quoscrca fummum cinge.
bant terna lacihiata folia,quoru fu mmar ora: pluribus crenis erant di vi(x, quam prarccdentium,ex quibus cmcrgebant uncialcsautampliorcs pecioli purpurafcentcsjfuftinenrcs flow
Plantarvm
)
histor. LIB.
,
II.
(
2JI
res,fimplicio&ofoliorumfcricc6ta cx purpurco rubebat,intcrius vcro ufque ad ungucs fatura purpura cui admiXia rubcdo qu-cdam niccbat quali kermefina erat, foliorum ora: quodammodo coccincx , in quas tamenfpargcbancurpurpurafccntesradij,&:vidercturpcculiarisquidamcolorexutri(quc conflatus,pcrquam elcgans fane,unguesfoliorum magni,albi mcdium florem occupabat villofumcapuelkim nigrum,mulcisftaminulisfanguineicoloriscin6lum, quorumapices excxruleo nigricantes,quod macuritate in lanuginem rcfolutum,&illi implicatu nigrum femen habens , ut in alijs latifolia Ancmones generfbus , ieviflimo aura: natu difperfutn
&
fuifll*t,nifi
colligendi
z.
Hvic
tempus diligencer obfervaflem. perlimilisvidebatur (modoeademnonfit) quamanno M- dc. apud N. V,
A. vander
Duyn in culciflimo cj us horco confpiciebam.Ea fane mca longe vegctior erat,&Z
multoplurescaulesfuisfloribusonuftosproferebat. ec eivaldeabiimiliscrat.quzfeminenata, honeftiflimoviroChriftianoPorrcto, 3. annoeodem m.d c.florem tuiit,paullo tamen(uc mihi quidem videbatur)dilutiorem,cujuscciamftaminulavillofumcapitellumambiencia, violaceiquociammodocrantcoloris,
&apicesnigri:triaillafimiIicerfoliafummumcaulcmampIedeciaerantmucronata,unicodumtaxatintreslaciniasdivifo. FlorcbatdumtaxatMaijinitio, quiavalde lerotinus fuitannus. Ceter vm femine Anemonidum ternccommiflb, vcl fponte deciduo,mulco plura cam lacifoliarum,quamearumquxfoliamulcifida&tenuitcnncifahabent,generac6fpiciunturin eorum,qui rci herbanseftudio (eoblc&ant,hortis,quam ca, quorum hiftoriam antc quoctidie nova nafcuntur. aliquot annos evulgavi: Ecenimincerlatifoliasquxpurpurcumflorcmhabent, mittcbatadme N. V. Ioanncs Boifotanno M.D.xcvni.genusquoddamipfifcminenatum^cujusflosipforefcrentccle-r y ganscfTet,fedmihidumtaxatbicnniopoftHoremdedit. Antm^horu I l lvd autemexradicenodosacuDerofaque&forisnigra.qualisfupcrioris&omnium qux Iato funt folio (prxter cam qux flavum flore fcrt) multa promcbat folia, illis^qux pur- ^S^l purcu m ,&; coccincum ,atquc carnci coloris proferunt florem valde fimilia , adco ut non confpe&o flore,plantx diftingui ncquirent atquc inter iilacaules aliquot teretcs ,pedalis intcrdum longicudinis,virides,tcnui quadam lanugine oblitos,quibus infidcbant ccrna folia mucronata,unciam longa,c ouorum medio exihebat pediculus gracilis.tres uncias longus,tenui fimilicer lanugine obficus , fuftinens florem elegantiffimum o&o folijs conftantem,coloris purpurci faturi,cxterius fplendentis,incerius minime, quorum ungucs magni, albique, infiim vero parte,qua pediculoadharrebmt, purpurci êmincnte in mcdio flore nigricante, plurimis fubcxruleis ftaminulis^quorum apiccs c^rulei^cincapitcllo villofo flo: odor florum fpinxappendicis. Maio. Florebac cum alijs Anemonum generibus excremo Aprili NoNVMgenuseciamcomniunicabacidcmBoifoc,ipfifimiliccrfeminenatumafrercns,
<
&
&
&
&iftic,adaliarumdfFjrcntiam, violaceofloreappcllari fcribcns.
Habebacautemfolia^^/^
^**g2J
fuperioriâiitlatifolixTcrtixnoimulcumdtfnmiliajquina^fcpccnaâucplura, interqu* proJibantimgulares,bini,autternicauli^ luadam lanuginc pubefcentes,pedalis longitudinis,quos circa faftigium ambicbant tcrna _o!ia,ut in pricedentibus , initio florcm occultantia, ex quorum demdc medio profilicbac l pediculus.binas aut ternas,intcrdum ctiam plures uncias,longus,fuftinens florcm otto,veI etiam plunbus interdum,folijsconftancem,excerna parte fubpurpureis Sdfplcndencibus, interna ver6,ex purpura violaceis,quorum ungucs rubefcentes albicante orbe erant cin&i, fpinappendicisflorumodorcmquodammodorcferentcm:umbilicum occupabatcapitulumnigrisftaminuliscinbum,quorumapiccsexcxruleo nigrefcebant: radixaliarum lacifoliarum radicis inftar tuberofa,forisnigra,&qua: fragmentis, ut cecerarum, pangi poteft.
FIorebaccumalijsAprili.
,
-.
,
.":;
m
DCiMVMquoddarn2enusobfervabam quodhcettotaquodammodofacie Nonofi-
mile e(Tet,& florisfolia colons efTentetiam violacei : mternatame partenotisqiubuidam f iJfi . erantdifcreta.namalbismaculiserantinfignita. Etccrteinitio,plantamillamvitiumaliquod contraxilTe exiftimabam cujus caufa macul* illx in flore apparercnt.Sed quum radicem incorruptam offendifTem , fequente anno flores iimilibus maculis notati confpicerentur,diverfumgenuseflecenfui. Alivd prxterea genushabebamcujusflorcseflentviolaceipaullofaturatioriscoloris, tfJjVJJ; non cedens elcgantia ci quod a Boifoto accipiebam, quorum ungues majores magifque candidierant, propiusquodammodoaccedentesad Octavi gcnens flores. lllud Conftan-
fl&S
&
&
^fJr"
tinopoliallatummihicommunicabatllluitrisViriDavidisVngnaduxorannoantcquiDi Viennaexcedcrem.utFrancofurtummeconferrcm. H vic Anem onidi non valde diflimilis erat ca qux femine nata Porreto, pnmum florem * htTt' tulit anno fexcenteilmo fupra millefimum.etiam elcgas,nec folijs, cauhcuhs,atque etiam ffjju radicc di(crepans a fupenorc flos etiam illius flori iimilis , oaonistohjsconftans externa
.
parte
252,
valde

,
parcedilutcpurpurafcentibus& fplendcntibus internaautem violaeeis,

;
quorum unguc*
magni,& prorf us argentei coloris,etiam corum infima fedc, tenui tamc odorc & vix feniibili prxditus cujus umbilicum occupabat villofum nigricans capitulurn, multisftaminulis nigricancibus cintum,quorum apices nigri. Florebat Maij initio.
Cetervm eidcmPorretofeminenata
jtwm
h(tt.
eftaliaAnemonelatifolia,qua>etiamprimura
prorulitannoM.DC. Eaautem ex tuberosa&nigr&radtce, qualis fupcriorum, multa producebat fclia, fupe-
Utif.t.xi 11.
fmpitcifion.
fuperiorum longiora,omniaquc laciniata,e quorum medioaflurgebat pedicufolijspaullo ampliora luscrafliorquaminfuperionbus, ex viridipurpurafccns, &brevilanugincobfitus,veIuti ctiam terna fupcrna illa folia,fuftinens ampliore florem quam fupcriorum duodenis item folijsconftantem, foriscxpurpureo albclccntibus&fplendcntibus, intcrneexviolaceo eciam fplendencibus,quorum ungues albi quidem , venim non aded ampli ut purpurcis in precedcnce,umbiiicum floris occupante villofb capitello nigro, quod ambiebant fubfufcaftaminula,fubc#rulcisapicibuspra?dita. Florcbat Maio. Awm.horu Istis adijciemuseaslatifolias qua: flores quidetnpurpurcocolorepreditoshabent, (ed v multo dilutiore &c veluti carneo Omnes autem, radicis foliorum forma non (unt diffi^T^-l f*t '"> * brevi lanugine obfiros, ii es fuperionbuSjprsefertim Tertiar,caules etiam habet terctcs atquc ex viridi purpurafcentcs,ut illius,ad quorum faftigium naicunturuncialis longitudinisfoliajquorumunumjUtplurimumjpaucislacinijsfcaumînterquêxilittriuncialispediculusêx viridi etia purpurafcens, (uftinens florcm odo plcruquc folijs conftantem,quorum cxterna pars nonnihil purpura(cit,interna coloris eft ferc carnei,ejiifquc vel faturatioris vel diluti6ns,unguibus item vel amplioribus,vel minonbus,omnium tamcn albis,&capitellum mediumobtinentibusnigrum villofum, quodambiunt mulraalbicantiaftamvna apicibus cxrulcis prardita. Flores autem func vel majores vel minores pro tcrrasratio,
riorumfolijsfimilia,interqueprodibatfingularis^ ra <cens,&:bievi lanuginefeptus,in cujusfummofaftigionafccbaturtriafolia
&
&
'
&
&
&
ne&ubertatc.
Florcntomneseodem temporequofuperiores, autinterdum

Anem.hort.
paullo (erius proloci,in

,
iimlrii* *
quorepofitx,fitu.Quxdamfloremhabentnonnihilodoratum,alixminime. Est &altera Anemone latifolia, quamhabuimunere N. V. IoannisBoifot, cuiquc Decimumquintum locum dabimus. Eaautcm habetradiccm nodofam & tuberofam inftar radicis prascedentium atque foris nigram,c qua prodeunt multa folia, ut in prarccdentibus 3 fcd majora &r craffiora acque in majores lacinias divi(a, intcr qua* (ingulares aut pluies exoriuntur caules (atis firmi^virides, vel ex viridi purpurafcentes , breviq lanuginc ob;
duftijdcfinentesinternaxqualiternafcentiafoliaâliarumlatifoliaruminftarjongioratamcn,ut qux binas uncias fuperent, &: quadam lanugine pubefccntia, e quorum umbilico proditpediculustresautquaruorunciaslongus,ex viridipurpureus, fuftinensflorem o&onismagnaexparte,interdum etiam novem folijsconftantem,colorisexternecarnei,&:unguibusfaturatepurpurafcentibusjinterneverocarneivaldediluti, illum, quiincarnatihi-
ipanicinomenobtinuit, prorfusreferqntis, &a.nonnullisorangeusdicitur, fuaverubens enim color flavo dilutiore vel pallido fuflfufus efle vidctur mcdium florem occupat capitellum yillofum ad violaceum colorem tendens,cinhim ftaminulis ejufdem coloris,quorumapicesfaturcpurpurei&quafinigri maturitatc in pappum diffluitillud capitulum, cui itftplicatum planum femen nigrum,ut in prxcedcntious. i. AUud ejus genusetiam mittebat,jam defcripto per omnia minus,curo folijs,tum caulibus &C flore.cujus color licet fere idem,mihi tamen paullo dilutior videtur,in utroque ta: :
men nulla odoris gratia.

Ttmpus.
fuperioribus: &pro foli,in quorepo(itx,ubertate,ampliores vel minores flores profcrunt. dubium cft,quin plant^carum feminc natx, etiam
Floretutrumquegenuscum
Non
interdum varienc,& flores proferant

rltSivV'
m*tofim.
vel faturations,vel dilutioriscoloris.
Similem
quidcmhabebatAnemoncDecimafextacum
Latifolia plenoflore (de
quafequcntccapitc) radiccm, fedejusfolia, quarctiam multaexillaoriuntur,noneranc adeoampla&craflautillius, nequeadeodilutevirebant, fcd fercerantijsfimiliaquann latifolia purpureo flore,(ive Tertia (qux omnium prima Belgio cognita) na(cuntur,inter quxaflurgebatcaulisdodrantalisveletiam pedalis,fatisgracilis, viridis, in cujusfaftigio nafcebantur terna folia uncialis longitudinis, quorum unum paullo latiiis extimasoraslaciniatashabcbac, aliaduomucronaca eranc, interdum etiam alterum illorum nonnihil crenatum inter qux aflurgebat triuncialis aut amplior pediculus, teres , vindis aliquando fumma parce ex viridi purpurafcens,brevi lanugine obfitus , cui infidc bat flos odo plcrumquefolijsconftansuncialislongitudinis, interdumbrevioribus, nonnumquamlongioribus,ucejus,cui Pavonis majorisnomendederunt,florem fimplici foljorum fericcon: ,
ftantem^quarepoflit,profoIiinquoplantaalitur, videlicetratione:floriscoloridemqui in plenx latifolia- flore, hoc eft,eIeganti(fimo coccineo interna parte nitcns, fimiles etiam ungues palle(cente orbeillos anibiente, cxternaaucem, quadam Ianugine pubcfccns:
mcdium
<
Plantarvm
-
histok.
LIB,
II.
2J2
*-.
Ancm hortcnUaufol.fimpI. florc xvi.
Ancm. hort.IauTolfimpI.fTorc*vii.
> 1
florem occupabat capitcllum villofum'cin&ura Itaminulis purpurafcentibus; .-.' quorumapicesnigricanc. DeciMvm (eptimum Anemones flmphci flore latiorequc foho gcnus habuit Conflan- jjjg; tinopoliallatumGenerofaDn.de Hcufenftain.quodanno m. D.xxcyxiv menfe Apnh fequentc Iuhomihi donacjus horro floribusonuftum confpicicbam cujusfragmentum
medium
''
'
'
*;*.
in^^^
bac egodeiodeamicisin
Belgiocommunicabam. Idaurem fimiiibuyfuperiorieratfolijs,
paullocamenrudioribus,pronaparcevcluca?rugineinfeaisJupinavaldevireribus&quafi maculis interdu afperfa eranr. Vcgeca porro erac atris quoruni cfquar cenuius incifa,nigtis h*c planca,caule(que intcrfolia promebacfirmos.craifiufculos.cnbusetiam foholis fuperne fepros.e quibus exilibac pcdiculus duas uncias longus.florem fuftines amplum, otto fo. liisconftantcmlaciufculis, elegantiflimococcincocolorcincerne fulgcncibus, inquibuf lanuginofis-.ftammacapiculum cingencia nulli apparcbanc ungues.exccrnedihitioribus viridi colonbus comixtis ad nigrechncm apices ex flavo i anguinei eranc coloris eorum quodammodo ccndebanc inicio,acobvcrfi, fubcxrulei ad cineraceum tendehtiseraht conigrum capitulum , quod maturicatc Iariuginem loris: delapfo flore augebacur villofum refolvebarur.cui implicacum crac femcn plarium, nigrum,qua!e in prfcdiclis,,
& &
tomcncofam quod etiam ilicofatum.anteluemcmgerminarcfoletrradixcrafla.nodofa^fqris mgratn.^. lusalba.mulcasfibrasfpargens. ~ ,.,.. , CeTERVMannofexcencefimolupramillefimumobfervabaapudN.v.A.vanderUuyn Jmm.h* odavum locum dabimus. Habebarid ***%* elegans Anemonid.slatifoliargenus.cui DeCimum quasenUmerayimus e qua pro- fliciJ tt tubcrofam C nigranf radicem mftar aliarum latifoliarum dmfa,& in arr bitu crenadibant folia pauie orbiculata.in tres partcs ufque ad umbilicum ad umbiiicumca lufttnentem ta, deindealiaminusorbiculataincrescciamparcesufquc
,
>
fc&i, qux
crartiufculi, rotundi, exviridipurpurafcenres,
m longas lacinias erancdivifa. inter qux afTurgebant pedalis long^tudims caulcs cernislaciufculisfolijsiri:faftigtOprardici,a
quorumumbilicoexibatpediculus duas auccrcsuncias longus purpurafcentc colore , ic

brevi
quadam lanugine oWuaus.quemadmodum & ipfi caules.uc m rcf lquiilatif oharum
Anemonidum genenbus.fuftinensfatisamplum florem oaofolijsconftantem,odoriscxrhocadeconfpicirur, ungutpercem.coloris ex coccineo phccnicei,quahs fcre in papavcre busparvisfubpallidis,occupancemedium floremCapirulovillofo,nigro,cinCtomulcisftaquorum apiccs imtio mgri fplendences , dcindec*
\
minuliscxacropurpurafccntibus,
atro flavcfcentes.
Florebat dumcaxat Maio.quia is *
.,,../ r ferotinus fuit,propter prscedentem aiper- rmf m. annus valdc nmam Y
*J4
CAfcOLlCLVSl RARIORVM
*
AnftnJicrt.laiif.fiuipLHorexvrii
rimam hiemcm
fpecta.
qualis fotis triginra quin-
queannisin hisregionibus non tueratcon.
HABEBAt etiamaliasfeminenatas,quarum foliaêrant latifolut Tertix foljjs non

valde diflimilia,fcd qua: flores habercnt qui-
bufdamnoris, abijsequarum ieminenata; erant,difcrcros: ut Naturanon minuspanic ludat in coloribus flprum hujus plata?,quam
Suwma folo
tu vanetM
$n Anttnontdt4ftm%nt?>&
in Tulipis,
& Iridibus.
vabam
in
illis
Id quod etiam obferquas nobiles viri Carolus de
Benrynck,& Ioanpcs Hogelandus,atque orPorrctus fcmine adquifiverant: namnonnulli floreshabuc runt colorem vel faturatiore veldiluriorcm quidam ctiam fere albieantem , alij fanguineum , varianribuseriam mirum inrnodum
tdfonlm*
natinimus
vir Chriftianus
eorum unguibus.Imo ipfeHogelandusinrcc innumeras plantastum latifohz tum angu,
ftifolie.quasfemineadquifivit.habuitlatifo-
hasquae hoc anno fexcenrcfimofupramil-' lelimum,primum florem tulerur,in quarurrt
plufquam triginta coloris aut unguiumdifcriminaobfervavic, tumctiamin ioliorum numero: quasdifterentiasipfe fcrifloribus
ptotradidit.
Absolvta Jatifoliarum Ancmonaru lTruplici florc
Ancni. hortenf tcnuif. fimpl.
florc
I.
utad Anguftifolias rranfcat fcrmo confentancum cft, Earum etia varia: funt fpccies,& illx quidcm folijs & radice inter fe diflerentcs: major ta,
prarditarum hiftona
men
Antm
Jtmp.
in florum colore
& eorum unguibus

s
confpiciturdiflcrenria.
horK
!.".
ttnmi/ol.
tijtoft.
PRioR,multahabctfolia,novovere,quu prodire incipiunt,purpurafcencia,deinde cx

viridi pallcnria,
mulrihda, Coriandri,vcl Li,
Anemonidis folijs fimilia trigeminaplerumqucfimul pedicuhs concxa,

hirfura,&in tcrram,ut Diofcoridcsrccleaic, inclinantia:interqu$cauliscxihtnudusquidem, fcd quem terna foliola, trifariam profundiusincifa, media parre amplectuntur, quar ahquamdiu florem occiltat, doncc Sohscalorecxijs fefecxplicans, emergens,
mainia: potius
&
cxpandatur in quattuordecim aut quindecimfoliolamucronara, minoraquaminlatifoliarum gcncribus,coloris vcl carrulci.vel albi, vcl urroquc mixti, hoc eft, extcrnapartc fubcajrulei .inrernaalbi, ftaminulisafbis,
quorumapices
pallidi,
mcdium
floremoc-
cuparibus: dcculTo florc , apparec capicellum
pzncRanunculi,conflatuexfeminibuseju$
femini ctiam fimilibus, non comcntofum uc
in Latifolia
Anemonide:
radixdigitalisplc-
mmquclongitudinis&craffitudinis, inaliquot ramos divifa,& tuberculis obfita,fibras quafdara hac illac fpargcns, foris nigra,inrus alba, qua; fimiliccr fragmcncis fcn pangi
&
poteft.
2i*fa!iS t
Hanc primum cx
Ferrarix Ducis
Italia
habueruht Bdgici
,
horti .miffis abAIphonfo Pantio,Screniflimi Medico,ejusradicibus Illuftri Viro Ioanni dc llrancion qui rcliquis dein-
decommunicavic.
Eorel
Plantarvm MISTOR.
Ancm.hort.tenuifol.fimpl florc
II.
LIB~
:
II.
Florct novo verc cum Ancmonidis latifolia:gcncnbus cjus fcmcn ctiam <*im turdcit,aut paullo fcrius.
2Jf
illo
ina-
ALTERivsfoIiaantchicmem prodcuntqui- An*m*hm. naautfcna, mulco mincnbus &crebnonbus SJjfejl'

incifurisdivifa^quam PriorisAnguftifolijCjBul-
aP 0U
bocaftani^fivcOcnanthcsprim^folijsnon valdc diflimilia,magi$ camcn carnofa,&: dcnfiora,

diluciufqucvircncia
cauhsinrereapedalisauc majorûnicusutplurimuuijnudusjhoccft^nulIis folijs fepcus quadam lanugme pubcfces in,

?
ftarcaulislatifoliarum,
qucm
circa faftigium
ambiuc cerna minora &:mulcifida folia.ad ccmpus florcm occultancia,quibus explicacisâpparetflosfummocauliinfidens, quicaloribusapcrcus , majorcquafupcrioramplitudincpr*dicusconfpicicur,8i(cxdumcaxacfolijsconftare,Iicetincerdumfcpcenaauco6lonaadquirat, pu rpurci quafi violacei coloris,exierna parcc
&
lanuginofis, cujus
umbilicum occupancftami-
nanigricancibusapicibiK prardica, capiccllum villofum nigrumquc ambientia, quod nullum
umquamfemcnprofcrreanimadvcrcijliccctotis criginca annis vel ctiam plunbus in horto aluerim: radixnodofaeft,
mulcosinobhquum
quaquaverfum fpargens cenucs fragilcfquc ramos/oris nigricanccs,incus albos. H^ccciamin BclgicaprimummiffaaPantiorpofteaahquocicsallacacftConftantinopoli Viennam Auftria:. Florec Aprili,&inccrdum
***
dcnuo Aucumno
pagatur
:
radice
mirum in modu pro-
veltenuifftma cjus fragmcnca facilc comprehcndunc rcpullulat, ctiam ab-
nam
&
jefta Sc nulla cerra tcfta.

z.
Hvic non diflimilisnec folijs.nec radicenecflorisforma Coftantinopolicum eaqua:
violaceoeftrlore.advedajinflonscoloredumcaxaccftdirrercntia.quinoncftvioiaceusjfed
expurpurarubcns.
In Hifpanicarum ftirpium hiftoriadiclum cft, ex IcaliamuTam fuifle III. V. loannide Brancion Anemonem.fimilem radice&folijsSccundarcenuifoliar.quam cxrulcumflorem multiplici foliorum cexcucaconftancem ferrcdiccbant,quem confpicerc mihi non liDeinde in Plantarum per Pannoniam & vicinas Provinciasobfervacarum Hiftocuiflec na,Conftantinopoli Viennam cflc allatas Gen.Dn. de Hcufenftain folidas & reccntcs minimeque rugofas Ancmo)iidis radicescjustenuifolixqua; multorum foliorum fanguineo
.
mittebac Bmizante vocari,& ca:ruleum plenum floremgeftarefcribcbac: quadicec Bulbocaftanifolijsfimiliafoliaproduxiflent, floremtamen dcdifTent no plenum,ncc ca:ruleum,fed fimplicem alterius coloris Hoc etiam nominc,vel Biizate,omnium autem frequentiflime 2?//3<*âppellationeConftantinopoli pofteamilfefunt&illi&Generofa:Dn.Vngnadin,atquealijs, Anemonidisradices, qua tamerfi multifida habuerint folia,inftar foliorum Bulbocaftani , floris tamen colore variarunt.Singulas porro ordine defcribemus.
eft florc radicibus perfimiles.quas.qui
&
Prima igiturhocrtominemifla.Tertiaautem inclaffcearumquaMenuiorefoliofune & multifido,foliorum quidem formacum Secunda? folijs refpondeba"t commodc tamen
,
f^fj"','
fimftuifim,
tenuifoliadici non potccat , fingulorum
enim foliorum
alar, Jicet
terna?
numcro uc in illa,
minusfrequentibus,latioribufqjlacinijsdivifeerant,Ranunculoruquorundamfolijsquadantenus refpondentes: qua: tamen poftremo germinabant folia, lationbus Anemona: tenuifolia; Polyphyllo flore folijs valde diffi milia non erant : intcr quar prodibanc fingulares caules fummo faftigio terna ut in alijs folia fuftinetes, Iatioribus tame lacinijs divifaquam inceterisBinizadefpcciebus, equorummedio profiliens pediculus binas unciaslongus fuftinebacflorem fimplici fex fohorum texturaconftantem,clegantiffimi&floridicoccinei coloris,quoru ungucs faris magni,cx pallido,fufco &: albo coloribusmixtis ttndti erant, floris umbilicum occupantibus. paucis ftaminibus capitellum cingencibus
&
communicatum,pra:matureante hicmem gemmas protrudere Colehac,quasproximefubfequensgelucorrumpcbac:ategregiecumalijs floresdediranno M.D.xxcvi.Veriim & hac Anemonidem, &rdiquarum maximam partcra nobiscorrumpebac Y x
Id genus mihi
alijs
&
calamircrcm omnibus pcbat afpcrr^na: fubfequcntis hicrais inclemcntia,qua: maximam propeGermaniac horus adfcrebat. Anem.horc.cenuifol.fimpLflore vi. Anem.hort.tenuifol.fimpl.flore mi>
2j
jtnem.koTt.
&
f
Altera, quattenuifoliarum Quarta,fimilima jam dit?habebatfolia,inter quaraflur,
gebac firmus caulis, terna folia lac.niaca fuftinens unde profiliebat fefcuncial.s 'firmus,floremfuftinensampIum,o6tonis(pra!teriftiusgencrisAnemonidummorem)folijsconftancem,coloris intcriore parcecoccinei eleganffimi,ungu>busaIbis,cxceriorcquictemeciam coccineis, Ced tenui lanuginc pubefcentibus fplendencibus urabilicumoccupantevilIofonigricatecapite,multisftaminibuscinao,quorumapicescxnigropurpurafcebant:fcmenobfervarenonpocui,namfloremquem unicum habebat, carpebam ,ut rudi minervadelinearem &defcnberem: fedfiquoddediflec,illi,quod fubfequenres Ane*
pediculus,
&
Antm. hoft. unmf-i v.

f,m,i, e,fio.
monidesprotulerunt.parefleputo. TERTiA,qua:Tenuifoliarum Quintaeft.mulcaante

j
hicmcm promebatfoha,
phyllo fanguineo flore fohjs non diflimilia , paullo tamen faturatiora nu us inci( a:intcr q ua, cau i es cx ibant terni aut quaterni,interdum,ut in illa,fingulares,pedem longi,firmi,purpurafcentcs ) lanugine pubefcentes, tribus folijs valde diflecc.s lapixciniatis,florem initioocculcacibus, Anemonidiscenuifoliarplenar&ceterarum more lllaexcrefcenres , unidici,qui deinde ad trium unciarum altitudinem aut majorem,fupra
ix
j
-
&
tenuifopaullo te-
&
&
cum finguli fuftinebant florem,magnum,illiqui violaceuseft pxne mterdum qualem,

,
nitebanc, fimplici fex foliorum ferie conftantem,qua: elegantiflimo coccinco colore intus umbilicus , a multis purpuroviolaceis foris lanugine pubefcebant, quorum ungues albi,
&
nodofa ut (uperioris ftaminibus medium caput cingentibus, occupatus i radix tuberofa aut Tenuifolix pleno flore.Ha-c unaex lllis Anemonidibus Binizade appellattone infignicis eft,qus carruleum plenum florem geftare debebant. jmm hort. Qv A kta jis^fiveTenuifoliaSexta,folijsaTertia nihildifTcrcbat^pedahlqj Iongitudinis caulem habebat,circa faftigium tria folia fuftinentem,aliaium inftar, lationbus laTmlltlu
cinijsdivifa.demdefupraillapalmarilongitudincaflurgentemj&floremfuftinetemamplum admodum reliquis ejus generis majorem,fimplicifimiliterfexfoliorum textura conftantem,non orbiculato mucrone,ut fuperioris,fed in cufpidem feredefinente,colons fanguineielegantiffimi,unguibusalbismagnis,villofocapiceumbilicuroflonsoccupante, multisfanguineisftaminulisoburo, quibusinfidebant apicesexcxruleopurpurafccn,
&
&
1Z\ vTt''
'
tcs:radixfuperiorifimilis.
jmilcifi,.
Quinre,fiveTcnuifoii*Septim*folia antehiemem t>rodibant>humiq; fpargebantur,ucinfuperionbus,&paull6majotibuslacmijsdivifavidcbantur: interquas
Binizaoe
Plantarvm histo*.
Anem.hort.tenuif.fimpl.florevii.
lib.
II.
2/7
Anem.hort.tenuif.fimpi. ffore ix
Martio exibat caulis dodrantalis, tenuis, teres, purpurafCens
& brevi lanuginc pubefccns^

,
adcuJusfaftlgmmna^cebanturpe^ndeacinalljsgenerIbust^lamlnoralaciniata(5uefolia norem tegentia^mmus tamcn incifa quam in Tertia Binizadc, ex quorum medio prodibat pediculusb.nasauttresunciaslongus, fubpurpurafcens, cuiinfidebatflosminorahjs, coccineoquidem colorc prreditus,led nonnihilad fanguineum tendente fplendens
&
qualis
inquarunda^mTuhparumflonbusconrbicitur,fex,utplurimum,nonnunquamquinquc dumtaxat ,fed mterdum etiam feptem folijs conftans, eorum ungmbus magnis, exalbidis
quipurpcreisvenisdiftindierantûmbilicumflorisoccupabath.rfutumcapiteUu^tenuibuspurpurafcenribufqueftamimbuscinaum^quorumapicesnigricantcsridmaturitatein tomentum re(blvcbaturcuiimplicatumplanum,utinceteris,fcmen. Hujus flos interdum variat:nam hcetfcxfolijsconftet&coccincusfit.adcoaitamen 2. vkm latens colorem accedit,nec fplendens eft Vtriufque autem radix Tenuifoha: pleno flore radicemnonminusrefertquamprardifta. NoNeratdillimilisfuper.oricumradice qu*SextaB.mzadenominemifla, *,.** iiveTenuitoliaOctavafrequentciq;exradicepromitcaulespedemaltos,virides, fummo '"'/" y7w^"-/7' Wi faftigio ex viridi purpurafcentes,& triaetiam folia minoratenuiterincilafuftinentes, inter quxexurgit palmaris pediculusex viridi purpurafcens,& brevi lanug.ne pubefcens.cui in.
fidetflosmajorfuperiore, fexfolijsconftansexternaparte lanugine quadam obduft.s& coloris fanguinei (aturatioris fplendentis, interna autem fanguinei coccmeo permixti, ,
&
quorumungueseJufdemferefuntcoloris,fedfplendentisallquantulum,quaquepedlCuio
adhxrentquodammodopallentis, umbihcum florisoccupantenigricante capitelloputpurafcentibus ftaminibuscinclo, quorum apices ex carruleo fufci abit tandem lllud capitelluminalbicanstomentum, cmimpiicatumfemenplanumutinpraxedcnte. Floret ApriIi,interdumdenuofubextrcmum Autumnum.
.
quatuordecim & plunbus,ijs fere Gmihbus.qua: mteriorepartc florisTenuifolia: itmilu '^"' plena; confpiciumur, dilutitamenadmodumpurpurei coloris, &quah*carnei, nulhsungmum vcftigijs: mcdium autem capituiura ambiebantmultapurpureaftamina.quorum
pars,(cd
I \
Tenvifoli* Septimxlirailiseratradice&folijsSeptima BinizadeappellationemifTa, CveTenuifohaNona. Ejusautemflosfenisfolijsnonconftabat.utrchquarum maxima
An<m.
bcrt.
aL ,x ". nuif
apicescamilei.
quum unicamejusplautamhaberer.,eamciue
Maio florebat apud Gen.Dn a Vngnadin anno M.D.xxcvm.Autumno prarccdente infi Cum ahjs plenfque dngularibus Byzantio aliata. An ferat femen,mihi mcompertum: nam
unodumtaxatfloreprajditara>illum utprarfcinderem 3
t>>.
258
tc

flore culerit,*
f
anno iimilem
emcn dedeiil, lgnoro: nam

Radice atquc
uio ipio anno Vienna dilccflb
Anem.hort.tcnuif.fimpl.florex.&.xi.
foIijsTenuifolix Quinra* pro-
Anv.
ttnmfA
trot$.
xima
fereerac
,
BinizadeO&ava, velTenuiiolia
x.
Dccima
licet folia paullo crafliora
& magis fuc-
jirxpia- }U.
^
Amm
hotu
culenca habcre viderctur, atque prona partc fplcnderenc inter <\ux nafccbatur caulis pedem Iongus,firmus , viridi lanugine obficus , cerna foIta fuftincns,non adeo frequentibus lacinijs divifa qu&m fuperiorum, quibus flos initio obvolvebatur: e quorum umbilicocrefcebatpediculus tres circiter uncias longus } amplu geftans florem, eoquiviolaceicoloriseftarquale, fex folijsconftantem,utcccerorum maximapars,exalbidivirefccncis primum coloris, deindc nonihil ad carcirca ungues virefcencis cxneumtendcnns ternaparte,internaveroalbi,plurimi$inumbilicotenuibusftaminibus carnei coloris, quorum apicesnigri,hirfutumcarneiqueparnecoloriscapitulumcingetibus. IftaeciammifTafueracGen. Dn* de Heufenftain pro ea qua: florcm cxru:
&
leum plcnum
1
fcrrec.
,
ttnuifoL *!
fimf>lictfiort>
f o li s, caulibus,radice jam didfce refpondc bacNona Binizade auc Tenuifoha Vndecima

,
Ancmonc
cujus flos pediculo infidebac c cribus laciniacis fohjsemergenci, facis magnus, brevior camcn fupcriore,fex uc plurimum fohjs prxdicus
:
(interdumetiamo&onisautpluribus)colorisextcrna partecarncialbo mixti interna vero prorfus ferc albi,imguibus &veniscx albo paullulum virefcentibus medium florcm eciam occupabac hirfutum capitulum albis ftaminibus cinclum, quorum apices fubawulei. Matura utriufque capita in tome ntofam lanuginem planum femen continencem refolvebantur,& a levifliroa aura difpergcbantur Vtramquehanc Anemonidem cenuifoliamexalbido flore Dccimam videlicec Vndecimam in eadcm rabeilaexprimi curabam,alccrius camendumcaxat florem > quum ceceris nocis convcnianc.
,
:
&
'
Ec h*quidemomncsAnemonidesfunr, quarBinizade appellarione mifTar. Ccrcrura iftamvarietatemfatione fieri credibilc eft: nam in alijs quibufdam ctiam plantis ldem contingere obfervabamus. Cetervm aliam Anemonidem cenuifoliam albo florc confpiciebam apud N. V. Ioan-
Amm
hort.
3]t'
nemHogeIandum,quamaIterutriusiftarumfeminenacamnondubito. Mulca aucem promebacex radice foha multifida inftar aliarum Ancmonarum cenuifoliaru m,vindia,nonfpIendentia:in^ etiampedemlongi,rotundi,firmi,inquorum^
divifa,ucinrcliquisAnemonibusmultifidofolioprieditis,cquorummediafedeexibatpediculus,binas,rernas,aurpIurcsunciaslongus,g^ Cinensamplumfloremjfexfohjsprorfuscandidisconftanremêxcepcisfoliorumunguibus, qui exccrna parte nonnihil virefcebat: medium florcm occupabat capitulum nigrum, plurimisftaminibusalbiscindum, quorumapiccs nigri magnam venuftatem candidoflori addcbancrradixerattuberofa^crafriufcuIaînftarradicisfupeiiorumjaurilhusAncmomdiS tenuifolia:,qu#plenum fanguineum florem proferr.
Amrn
hort
tmm.fd.tiM,
jimfiidflort.
porroM.D.xxcw.ConftantinopoIimiflasnovovereaccepirGenerofiviriDavidis uxor exfuccas Anemonidum radices, qux ftatim telluri creditx , f ubfcquenre Maio Iu " J inicio flores P rotulcru non uniusgeneris NamhcetomnesmultifidainftarBulboftamhabcrencfolia, &crefcendi formaarqueradiceTenuifohampolyphylloflorcru!
Anno
&
brofivefanguincorefcrrenc: quarundam ramenflosfimplicifexfoliorui] ferieconftans m
prorfusmvcusfuirprxccrfoliorumungucs,quicarneiquidpiamcolorismiixtumhabebat: quidp capitulumhirfucum^florisumbilicumoccupans.fepiebanrmultacandicaciaftamina^picibusexobfcurapurpuranigricanribuspre^^ nus.Singularum radices fimilescraflx nodote.Omnes aurem mifl^ Gahpoh lale nomine,& fubfcqucncis hicmis inclcmencia corrupra^
&
Cetervm
Plantarvm HISTOR.
Ceter vm
tlB.
II.
infequente annoaccipiebam Byzantio aliquoc Anemonidis radir*s
2J0
ift.c
m'
fororedemptasmeo^re.cumquibuiaamal.jsperegrin.splantis.quarumtrcsintcrcasque senuiore tuerunc rolio,ttorera habuerunt a jam delcnpris colore nonnihil variantem.
Anem.hort.tenuifoI.ilmpl.fl6re.xmr.
m
reliquarum Anemonaru Bulbocaftanifolijspra:- utuuf.*iu Xllll. dicarum modorinterquxdodracaiesaucamplio-/""^^'"*

res caules, nudi, firmi, fubhirfuti vel brevi
V* a protulit multifida & tenuiter incifa folia, Anm&m.

quada
lanug.ncpubefcenteSjCcrnaminorafoliaaliquoc lacinijs divifacircafumraum faftigium habeces deinde lummo faftigio , quod lu pra terna illa fov/ v ,*>
liaadaliquocunciasexcreiccbac, flore fuftinentes fex foliorum ferie conftantem , externa parte

carneicolorisprorfus,pra:ceralbicancesoras,interna vcrd exalbid. , vcnis tamen carnci coloris
^*
v>'
ab imo ungue ufque ad medium folium fparfis, umbilicum occupantevillofo capitello, multis Jeviter purpurafcentibus ftamimbus nigncante
apice prarditis obfico hujus vero radix a (uperioru radice valde differebat , Tenuifolia: Sccunda?,qua: violaccu fert florem,radici proxima eratj
:
&
nam medium quidem radicis capuc ,

grefcetes,intus albos, illius inftar
e quo folia
&caulis^mergebat,excuberabac&craffiuserac, utin iHa,deinde cenuesfragilesq-.ramosfbrisni-
quaqua vcrfu m inlaterafpargebat. Hxc infequence Vere flores

dedic.
Alteri, fingulisquidemannis foliacmerge-
Anm.iert.
bantPriorinondiffimilia: fed quadriennio poft '""R " ' dumtaxatejusflorem mihi confpicerc licuit, qui J ,m? 1 &"' fingularicaulitereti innitebatur ternas autquaternasunciasfupraminorailla folia tenuibuslacinijsdivifaafTurgenti
tus,& necvaldea Decimjetertiarflore diverfus,mukis ftaminibus albis fubcaruleo apicc pra:dicis,&hirfucum capitulum cingentibus,ejus umbilicum occupantibus.Hujus radix a Prioris radice longe diverfa ,nam nullos nigricantes ra-
fexfimiliterfolijs pradipamepriorisflori fimilis,candidior camcn,

,
mosin latera fpargebat,illius inftar, veriim in cuber cocracla,Tenuifolia;qua?plenum florem ferc,radicem,forma,magnitudine&colore valdereferebar, veletiam magisalbefccbrevirernon valdediflimilisxin. TER.TiA,ncquefolijs nequeradiceabhacdirTerebac florisetiamformafimilis(fexenim Anm.fort. folijsconftabac)ampliorcamen,&foliorum magisorbiculatomucroneerat, coloretiam '*'/.' diverfus,nemperuberfeupotiiisfanguineusade6faruracus&elegans, utcum illo.quiin^*^'^""' fericeopannovillofbrubrofaturo,&adnigredinemquodammodotendente,elucec,contendere pofTe videretur. unguesadhucmagtsfaturi,albicantibustamcnquibufdam vcnis diftin&i umbilicum occupabat hirfutum fufcum capitulum quod ambibant multa ftaminaexpurpurarubencianigricandbusapicibusprardita. Florem etiam haic dedit quarto demum anno poft quam illam accepifTem. Non miniiselegans,necetiam ei valde fimiliserac,quam LugduniBacavorum obferva- Anm. h>rt. VII. bam.Eaetenimexradicefimilitertuberosa&:crafsautfuperiorura,multaproducebatfo- '""'/'u n L 0Tt lia multi flda inftar precedencium ,& inccr illa caules ternos aut plures pedalis longitudinis, fi' > fl interdum majores, quorum faftigio infidebant terna folia minora multipheiter mcifa ,
bat:
>
>
'
&
fupraillaafTurgebaccraffior pcdiculus,quaternas uncias logus,
ex vindi purpurafcens,
fuf-
tinensflorem valdeamplum, noncedentem magnitudinefloriSccunda^Tenuifolije, fex folijsconftantem, colorisfanguineiexatrorubentis&quafi fericei panni villofikermefinocoloreprardiciarmuli, quoruminfimaparscircaunguesfplendebat, florisveroumbilicum occupabatcapiteUum nigrum villofum , exilibus ftaminibus ejufdem cum folijspa:necoloris,paullotamendilutiorisfeptum,qubrumapicesnigri. Florebac Aprili. Ali am praterca valde elegancem confpiciebain llluftriflima: Ducis Arfchoccnfis horto florencem Lugduni apud Bacavos, quam a me accepifTe dicebat. Hibebac aucem illa, mulca cenuiccr inctla folia humi fparfa inftar aliarum Tenuifo- Amm
&
hrt.
liarum,faturaciore
camen(ut mihi quidem videbacur) viriditate prstdita,pediculis ex vindi

buii., terni,
purpurafcentibus innixa.inter qua: prodibant
""*'ff'ff
aut plures caulespurpurafcenres,

terna
f\u,jU?
tenui brevicj; lanugine obducti, ucinpra;cedentibusgeneribus,fummo faftigio fuffinences
260
cernafoIia,inftar

eorum qux
inalijs
Anemonibus rcnuifolijsmultifida&xqualirerna(cenria.eûorummediocxibarpcdiculusejufdemcumcaulccoloris, unciamunamauc

alteram longus,aut paullo major.cui iniidcbar Hos (cx folijsconftans.brevi renniquc lanugineexrerioreparcepubcfcemibus,colorisdiluccrube(ccncis, incenorcverococcinei valdediluti,quorum umjuesampheranc&albi, umbilicutnobfidebarfufcumcapirulumulcis fanguinei coloris ftaminuhscincrum ,quorum apices nign : radix fere ei fimilis qua; renuifohar plcno flore. Cum alijs generibus Aprili florem,qQi odorisexpcrs, proferebar. Eodem fimihcerrcmpore Aliam obfcrvabam florenrem,qua?,exruberosacrafsaradice inftar fuperioris,mulcaproduccbacfolia mulcifida,ejus cenuifoIiarque;plcnum Borem habct fohjs fimilia.in tcr qux ctiam exoriebantur bini aut Cerni,interdum plures , pro plantx
Jvem-.fteft.
tenttif x ix.
Jimfl.fore.
magnitudiiie,caulcs,pedalislongitudinis,viridcs,brcvilanugincpubefcetes,ferentesfumfaftigio terna minora folia, (ed valde etiam difTecca, intcr quar exilicbat pediculus tres aut quatuor uncias longus, cx yiridi purpura(eens,& brevi tenuicjue lanuginc obfirus , fuf-
mo
tines florem fcx uncialibus folijsconftanrem elcgancis coforis
cinco mcdij, non facuri
tamen (cd. diluti
vcluciex (anguinco coceic]ue prorfus fimilisquem vulgus cochinilleum

,
&
*Amm.
hort,
Unuif.**.
Jimptflore.
appellat,cxrimaparreorbicularis,nonaucemmucronaris,quorumunguesmagni, albi, quafi argcrei,u mbilico florisoccupato a nigro villo(o capitello quodambibanc mulca cenuiaftaminulae|ufdemcumflorecoloris,&nigrisapicibuspra:dira Cvm ea convcniebac Altera,tam radicis quam fohorum forma caulis tamen folia in hacmagisdilucevirefcercvidebancur, quemadmodum&cernaillaquarinfuromocaulc nafcuncur,cumpediculuscuiflosinfidebat,quietiamcra(fiores&:flrmioreserantquamin fupcriorc: flos ltem major,licet (enis duntaxat folijs.ur illc.conftans, fanguinco tamen coiorequodammodoprxdiciSjVcIintcrcoccineum&cochinilleummedioâlbicantibusunguibusijfcpminoribusquam in fupenore capitello in floris umbilicofito, ftaminulifque lllud ambientibus cum lius apicibus, nil prorfus differebat a fuperiore. H&c funcquxde Anemonidctenuifolia florem fimplici foliorum feriegerenremob-r fervabammondubiro aurcm quin plura genera reperiantur, mulco adhuc plura quoctidic exorituracofidimus,vel foliorum numero.vel colore, vel alijs notis flores difcrecoshabitura,m ijs plantis qua: fuperiorum (emine vel nacar (unt,vcl na(centur.
,
:
&
&
&
$JK misprxditos: noncandideigituragunc, quieas ksfu.gutau

la res non
CtTERVM,OmmaAncmonidumgcncra,fingularescaules,incerdumduos,auccres,vel iam plurcs, prouc magna: & amplx vel verufta; (unt radices, proferre folcnt, nullis ra-
&
mulcifido&ramofocauleeicpreiTasnobis
""Zlit mofos h
P ro P onunc -Nontamcninficiaseo, quin
mterdum Naturarluxuriantislufu coringcre pof-
Anemont AngHtUtTA m
fit.utunusramulusînterdum&altcrjinrcrfupernaillafoliafummumcaulemampleclenciaenafcatur, utmihiacciditinTcnuifoliahortenfifimplicifex foliorum coccineo flore Iatifolia hortenfi fimplici floreTertia, anno m. d. xcii. anno m. d. xxcix. atquc eciam alijs Tenuifolia: generibus anno m. d. xciiii. Hogelando in ca Tenuifolia albo flore, quam (emine adquificrac verum id ranilimc, & prarrer ipfius planta: naturam: nifi fortc Lacifoha: Secudx quis peculiare efie cen(eat,ut caule in binasalas divifum gerar. Jêfert diligenciflimus Anguillara, leinalcismoncibusobfervafle Anemomdisgenus lanuginofo folio , cujus flos quacuor dumtaxac folijsconftarer Papavens flomulcifido
&
&
&
ruminftar^quivclrubricolorisefler.autalbi.aurcxrulei.&inApuliagcnusilludinveniri, quodGalenuslureocflecolore (cnbic: quodquum nonfacie, fedfolo colorea reliquis gencribusdifferreatrerar, plurimumdubico,anlacifolia?gcnusilludfic,quodfecundolQ
codcfcripfi.
.
Nomint*
DicirvRaucem Gr.xcisaVt^V>i,PlinioAnemona&Phenion,GazaFremium(nifi men-
do(usficcjuscodex&PhenioncumPliniofcnpferit)nova&inuficacavocevercic:nullum vulgarenomennovi.Ruelliusramen CoqueLnrdes ,Cocles,& Paffe /Wj-aGallisappellari affcric. Scio poftrema duo nomina Papavcri erratico nonnullis Galliarlocis cnbui vox Coqueldurdes Pulfacilkeforrcconvenire pofIit,quarfiIveftris Anemona-gemiseft. Nonde:
,
funrcamen.quifimiliappellacioncPfeudonarciflumpallidofloredonenc.
Coronariam aucem plancam apud Veceres

bco xv.apparec.
fuiffe,
cx Athcnan Deipnofoph. Hift.
Ii-
Nicander enim
lib. 11.
Georgicorum
florcs
coronarios apud
eum recenfcnsAncmoni-
dis meminit,his verbis,
E t *Anemonidesfulgentes ipfe.antea quam contraBentury

SpUndtdiore proculcolore aUtcientes. EcCracinusinEffeminatis.apudeundem.
.
Chamxmeits omtugents ornaturmihi caput,

Lilijs.rofsyLirijs.cofmofandaltjîolisfJymlfrijs^
êmonarumverntscalial>usferpillo 3 croco,byacwtho,8cc, m 1 s s 1 s porr6 Neotericorum varijsde Ancmonide fenccncijs, ejus vis acriseft,& proximc ad Ranunculi facukacesacccdcrc videcur.
'
Anemonb
Plantarvm
histor.
lib.
n.
Cap.
lViii.
AneMone hortensis plenoflore.
16
S teEpGd
tarum
fcric
Pannonicis Plancarum ob- "** fcrvat.on.busaua.orrcdd.ta: nunc verdquucucaaiarum altcram , lac.foi.am v d hcet quafdamnotasd.I.genc.usobfcrvarem.khcuit, ejus hiftoriam de incegro recexere ia " xt tcxcrc P Ejus vero pluresobfervabam fpecies. cuic.
in Hifpaniisobfcrvattruai
.. habencflori& m
defcnpcionem dacaeft,
?
^^
.
.,
Anem.horc.lacif.pleno flo.verfic.radix.
**r*"~i e
.^^
Ularvm
Jia, lata in.t.o,
^ .^ ^
,
roirg parne fimilia,deinde Sanicubeaut Tertia: fl" Iacifoh* fol.orum xmula, majora
& lat.fbl.x fitnplici florc Pr.mx iZ.

*
enimPrior.muIcahabebatfo-
tamen ma-
g.sdurancrvoraque,&:intrcsJac,niasaItiusdvifa, infuper ,n ambitu /errata, fupina

parce vi-
r.d.aadmodum&quafin.gricant.a.pronacan.
fcrvidiffimifaporis& illicolinguant Urencisânce hiemem ecam germinantia.
,
d.d.ora
vo jam Vere
No-
unusaucalcercauhsincerfol.a
*>rodibacdodranralis, incerdum criam pedalis long.cudinis,craifiufcu!us,nudus,brevilanugme fepcus , crca faftigium cria exigua folia auc nulhs , auc rariffimis lacin.jsdiv.faabeodem fcreexorcu prodcuntia fimultandem
&
caulemamplcclentiaprofcrcns dcindebinis unc.jsfuprajamd.c5cafol,aemcrgcns,magnum ac Iatcexpanfum florcm fuftincbat, numerofis tolijs conftantcm quorum cxccrna & majora dcna auc duodena, colorc viridi, uc plur.mum pr^dicaeranc.eorummucronibuscoccineoco!
. ,
lore levicer
& virgacim infc&is
minora
incerna verd
&anguftiorad.iutioreeXrubropur-
pura nitcbant,
& qua: medium florem occupaVmrittm,
bantejufdem etiam coloris,ad umbilicumreflexa, veluti glomerata eranc. a b v 1 t porro Generofa Dn. dc Heufenitain anno oclogefimo quarto fupra millefimum quingencefimumexhujus fragmerito, quodaliquocance annisipfi communica-
&
&
..
alio limplici
oclolatiorum fohorum paftim vindium,partim coccineorum flore tnuncia Ii caule fupra ccrna minora foha inmcence emergebac quem fuftincbac uncialis pedicutus , r purpurafcensêlegancefanerpectaculo.
..
v^môremmododefcripcorlmilem^quiex
Alteram
ftabat florem
,
fpeciemhabujcilloipfoannoeademGencroraDn.quajampliulmumge-^ i* infidentem pediculo duarum aut tr.um unciarum fupra tema illa minora
fi<
foliaemergentiiinicioquidcmv.rencem.deindecoccincumcolorcmpaulacimconcralien
M X " elu
tem, octoniscamenaucplunbus
laciaribus&cxcernisreliquaampleclenribus ali" quamviridicacemrctinentibus, interiora verococcineiprorfuseranccoloris , eorumque
folijs
ungucs fuperiore parte ex palhdo flavefccbant, infima, qua capi ti inhxrcbant,coccinei

diaciminpallidodefinenceseranccoloris
:
ra-
florisautem umbilicumnonoccupabantelo merata reflexa folia ut in prarcedente , fed villofum capicellum nigricans , multis nieris ftarainuliscinclura, quorumapicesinitioexviridipal!efcebanc,deinde, ubiobverfi ad fubcarruleum colorem cendcbant. Ejusflorisdiametereratcnbus uncijsRomanis
&
quadranceRomanipedisamplior. S 1 m le m nuncaluntomnesreiherbaritfcultores Belgici in fuis horcisjin qua camett duplex difcrimen animadvercebam. V n a enimcaulesincerfol.a producebat dodrantemautpedemlongoscrafliufculos Ar,im hort firmos , vindes , fuftincntcsfummofaftigioquaternaplerumque ,nonnunquamctiam <*/w.i*i quinaunciahslongicudinisfolia,quorumunum latiufculum &excimaparceinlaciniasdi- m *) ,ru vifura,reliqua mucronacai viridia, lnterdum camen unoaucalccro, rubro colorc confper1
'
fivc
&
fo:pedicuIusdeindeinceriIlaaiTurgebat,tres.quatuor,aucplureSnonnUnquaraunciaslongiis,crafrus,firmus,viridis,pubefcens,cui infidebacflos unicus, vicenis.cricenisaucplunbus folijs conftans uncialis vel eciam amplions longicudinis , cleganci facuraciore
que coccineo colore prazditis,quorum ungues fanguineos ambibat magnus orhispallidusi quima\
fplendence-
z6i
Anem.lfort Iacifol
Caroli ClvsI
plcn.flor. verficolor.
rariorvm
Ancm.hort.latif.plcno florc coccinco.
florisumbilicum occupante capitellovillofonigro ftaminulisfangu.neisiubcarruleos apiceshabentibuscin&o. novcm autdecem flores minus plenos proferr , fcinterdum fimphci o#o Ammhrt u,,M.eavo foliorum duncaxac fene conftantem jahoqui , ncc folijs ncc flons amphtudme, nec colorc
quimagnumdecoremfloriaddebat
Altera
"*""
abahadnfert. Sineularum radix
''.'".'
crafla,
radicis inftar.foris nigra
& icabra,intus alba,fohda,ingrati fapons & fauccs coarctans, mul'
& in aliquot capita extuberans,
_ limpl.c. Hore Latifohac Tertix f

_
._
..
..
...
Temfus
.-. tisque tenuibus fibris prardita. - a x . GcrSedPnorisflosrariiTimein Aprili vclpaulloetiam fei.usflorem ifta: cxpandunt. vit.um contramaniaad frugempervenit , frequentiflimeenim ,antequam fefe exphcet hitCercelicetmultisannisaluerim,ultraternosautquatcmosejusrlorescxpIicatosvidere nonmemini. CalTellisautem incultifllmohorco IlluftriiTimiPrincip.s\V.lhelmiLand"
"""'_
.'
EravijHaiTia:_c.maximum&am<rmfllmumprotulcratannoM.D.xxci.quemviviscoexprelTum dum fequente Oaobre ipfius Celficudinem convcnirem, k mihi confpiciendum prxbebat. C7_/._/<M.rappeiIatione, P r o l iftarum ConftantinopolifempcrallatafuitC/Wvel quafutantediximusjrofeospameomnesflores&multiphcifoliorumieneconftantesdoChalchedonicam & quia ejus flosplenant. Vulgus aurem Herbar.orum apud Belgas Anemorumque vitiofus eft , in caput multis virid.bus folijs conftans degenerat, v.r.dis coccineum Horem geltac , 1 anidis cognomcn illi rribuit. Alteram autcm qua: perfc-Cum
for.bus ipfius juiTu
, i
2\omintt.
'
&
&
vonemmajoremappellant',qu6dejUsflos,orbemillum,quiinextrem.scauda:pavonum
plumisconfpicitur,quodammodoimitetur,tametfidiveriiscolonbuspra:ditus. Harum radices.per.ndeacLat.foliamm fimphci flore, praTcrtim quzcraflar&globola; adextremosnodos funt , temporisdiuturn.tateplerumquccariofzfiunt, &v.t.ode.nde
fcrpente
,
tandempenituscorrumpuntur, n.fialternisadminimumanms, intragmenta
divulfa:,tellutique commilTa: pangantur.
Antm.hort.
$enu,f.
P u a
**"*
gerenmultiflda,Bulbocaftani,autTenuifoha:fecunda:,fimplici fexfohorum ierie florem tenuirolia: , Hotis folijs fim.lia paullo tamen dilutius virentia , feu verius js qua: rehquae pra_rem coccincum fimplici (exfoliorum fcrieconftantcm gcftantcscrafliorequc radice
i ,
Cetekvm
Alterius, qua:plenoflorecft,folia,numeroquina,fena,autplurafunt,
Plantarvm hIstor.
Ancm.hort.tenuifolplenoflore.
.
iib.
~
ir.
'
16$
dirar,habcnt:caulisetiam illarum cauli fimilis,
quemcircafummumcnaminoraccnuicerincilafoliaambtunc, florem, antequamaperiatur, occultantia , qut fummo cauli ad binas , ternas, auc plures uncias fupra minora tllafolia fiiccrcfcentt infidcns, in dena, aur pluraexcerna partc pubcf~cencia,longaque&Iaciufculaacqueeciam majufculafoliaexplicacurcocci modorubecia, incerna ver6 parte coccineo farurariore nitcntenuiaqj foliola ianguinco colore prxditaample&untur . Hujus radix nodofa quidem eft,fed paulJd longior alcera , licct foris nigricans.nitidior tamen, pallefcentia,
quxnumerofa
&
&
te colotc quaft perfufa.brcviter carum radici fimilis,quarum flores fanguinco coccincoqj co-
lore funt prxditaeîncusalba ,ejufdemquecum aliarum radice laporis,&cenuibusfibris,ucilla;
'
doiiaca,& fragmcncis paugi poceft. Hxc oorro mulco ltberalior efle folet
faciens.im6,fimitiorfitae'risteperies,
ternisfolijs(caloris defecru
proferedis floribusquam reliqux.rariflime vittum

in
Autum-
no flores denuo geftans.fed magis dilutos,&inaliqua viriditatcm recinencibus.AcinijsquiApriliaperiuntur,cgo alij aliquado cam amplicudiriem habuimus,
)
&
ut Gcrmanici tallcri orbem arquarcc , trium autquatuor fimul cojundcorumcraffitudinem fuperaret , hoc cft , ut duas uncias lati efTent,&
&
unam denfi
loco per cotum
ctiam ego alij experti f utnus ,in incegrisradicibus&carum fragmencts,

.
Hoc
&
ut charta dumtaxat involuta:,
deindc ineuntc Verc terrar crcditx, Maio menfe folia protulerint infequente lunio florcs. Idem periculum in aliarum Ancmonidum radicibus fecimus,& fucccffic cxpcrientia , vcriim innullafcliciusquam ia Tenuifolia polyphyllo florc.
Autumnum totamque hiemem refervata:,
& finc terra ficco
&
primumejusradicescommuntcarunt Conftantinopoli mifTas vcl allataslllu- vni,tr*A ftris Vir David Vngnad,& Gen.CaroIus Rym.ejufque affinis Philibcrrusde Bruxella: qux iW* deindemeaopera Belgicis horciscommuncsfadtx, miflis Vicnna Auftrix ad amicos earundem radictbus. Illam aucem paucisannis ancc quam,ad Carfarem Maximilianum evo1
1
'
cacus,Viennamproficifcerer, ByzanrioeciamdelacamacccperacIll.VirloannesdeBrancion,amicus fracris loco a mc femper habicus.confanguinei ipfiusopcra Iacobo deCodcnhoven, qui binas ejus radtces Vienna: redcmerat cum paucis aliquoc Tulipis recens a Curforequodam Conftantinopoli allatis. Poftea vcr6dum Viennx vixi,&ha:c &fuperior Nobilibus viris macronis.quibus peregrinx plancx elcgantes florcs in dehcijs erant , By- ;* zancio Viennam func allacx: lacifolia quidem Cul catamtr , uc dixi , appcllatione hxc verd plerumque Lale Benzede, GaltpoU Uc. Quodfiaucem Anemonidisaliquodgcnus,ad Adonidisflorem., OvidiolibroDecimo donii* ^ Mecamorph.defcripcum.refercndum eft,nullum ha&enusconfpicere memini, quod ejus defcripcioni propius accedac.quam hoc: ccenim fanguini Ibncolorcm habcc florem. Licet cciamqux prarcedecc capitedefcripcx func florcm fimplici foliorum feric conftancem habenccscoccinci auc fanguinei coloris,pro co fumi poflinr.
&
&
&
modum nec illam,quam albo pleno florc
Cetervm de Aneraonide qux mifTafuitproeaquxcxruIeum plcnum florcm haberc dcberet,J3m ancc dixinuis.Similem cerce florcm nondum viderc mthi concigtc qucmad,
invcniri atunt.
Cyclaminvs.
de folia,qux poftquam tota hicme tis,duasdifferencias in Pannonia Auftnaobfervabam.
Cap. nx.
fuos flores produccntis,dein- Cjd***t perftiterunc,fubApnlis fincm,aut Maio amitten- "*"*">
Ycla m
n 1 fub iEftacis fincm auc Autumni initium
cnimexglobuIanradice,cenuibusnigricantibufquefibrispra:dita,muItacircinatx pôpemodum rorunditatis profert folia, Afari folijsferc rcfpondentia , non adc6 tamen cra(ra,fupernevirentia,infcrnepurpurafcentta,humicxpanfa,florcsinlongispediculisnutances,unico folio led in quinque profundas lacinias divifo,fic ut plura videaatur,confrantcs,qux
Vna
&
26*
.
:
*
Caroxi ClvsI rariorvm

ft
Cyclaminus odorato purpurco florc.

r
'
tcs, quzfefecxplicareincipienresfurfumre-
U
,
fledtuntur, coloris vel dilucius vel faturatius purputafccntis , odotisfuaviffimi ij marce:
K\\
,2f! J
fccntesintegridecidunt.capitulumquefubfc^cjuiturjCum pcdiculo cui inficjct in multas lpiras fe convolvcns, donec terram attigerit,cui incumbcns paulatim augefcit , donec violje martia: fcrainarium vafculum magnitudine sequet,quod maturitatcabextremo rriucronc aperituT , fcmcnque oftendit inzqualc, cx fufco'fulvefcens,quod
tcrra?
mcn non abit ,

larri
fcd in
commilTum,in gertubcrculum aut radicu-
convertitur.prarterrehquorum feminura naturam,unde poftea foliola promic. Altera illi planc fimilis eit-.pauciorata-
rst^m II*
mcn femper folia proferre conip^jcitur

non
dis
caque, purpurafceritis fubtus coloris, fcd albi,
cantisquodammodo,aut palleicentis,cui viri-
m iftus, ttt in Afar-i averfis foltj:
/
;
ji
A f
Nulli funt iilaru Provinciarum filvofi mbhtes,nulli faltus, aut intcrdum ih momium acclivitatibus uda prata , quar ijs non abundent, ubi varia; magnitudinis radiceseruuntur,tantarintcrdum,ut manum implerequeanc,qua: plerumquc magis fcabro funt cortice , quirn junioresaut mediocres,& habcntinterdu varios quafi cauliculos
unde
folia
& flores fin-
gulis
anniscmergunt , qui etiamconfractiSc" terrareeonditi , inglobularemradiccmcfformantur&tranfeunc,finguhs etiam annis fo-
CscUm oiov<f: '
lia
& flores produccnres.In (axofis autc mon-
JJ,^
tibus,aut rupibus quat Pinaftrorum filvas atunt,no finc difficultate cruerc memini,quardigitalem crafwudincm non fuperarent , fed in cubitalem nonnumquam longitudinem ex-
Xomin*u
creviflent.fubindeinnodos ( ubifcilicccpauldlaxiorcspecrarum fifluras nacTx cranc ) excuberanres. Rhizotomarrauliercula:,qua?muItas Cydamini radiccscum varijsalijtfplantisViennam in forum vcnalcs adfcrrc foIcnt,âppeUat,hoc cft,porcinum panem,quidam ctiam
....
ruftici
CyeUm rftm$$v*Tttfu
rbt<jpfcl/id cft.terta; malum .Vngari autcm
Diz.no rep4,
porcinum rapum.
'
CETERVMduasaliasCyclamini fpeciesfehabere admclcnbebat Nobilis virloannes ab Hoghelandc , ab ipfius fratreTheobaldo in montibus quibufdam crutas dum ex Iralia rcdirct.Illas ver6 non Autumni initio flores proferrc , fcd ipfo Solftitio arfti vo florere incipcre,perfeverarequcadautumnalcufque/Equino<ftium: ejusitemfcmincnatas plantas idcm ortus fui cetnpus obfervareream ob caufam arftivumCyclaminum pocius diccndum, quam autumnalem Priorem habcrc folia albis maculis obfcurenotata , aucrsaparte rubentia, aliquantulum angulofa, floresfaturatiuspurpurafcentcs: Alteramfoliapromclc aversa partc virentia,ad versa maculis albis,ijsq> valde confpicuis afpcrfa , rotundiora fupcrioribus,&floresdilutiorcs, utrofqueautem fuaviffimiodoris, nareseriamproculfencn* tis. Vtrique hoc pcculiare,quocêtcra folia retincat,doncc nova nafcantur.
.
CycUmm
$jz*ntm
ANNiporrdM.D.xxci.autumno,milTa!funtConfhntinopoliGen. Dn.de Hcufenftain
cum varij generis bulbis.aliquot Cydamini radices,orbicularcs,quas caftanca: magnitudinem non fuperafle,& valde terfum expolitumq corticem habuifTc aiebat,qua: ftatim artte
;
rucmem fojia produxifTent, Cyclamini ineuntc vere primum cmergentis & florenris folijs
fere fimilia,prona partc
pulcherrime purpurafcentia,& fupina candicantibus maculis infif;nita,paucioribus tamen angulis prardita-.Martio fequentc flores tulit ,quos fhbfequcs geu corrupitritaque vcrnurn eftc omnino putabam. At poftquam fubfcquentibus annis folia
antehiemcm fcmperproferreanimadverti.atquenonnumquam, mitioieprarfcrtim aura,

etiam florcs.plurimum h?fi,& an autumnali CyclaminO,an vcrnali attribu? rcm,dubiravi. QuivenaleshabebatTurca , ciquiillasemit, libcnterobtrufifTetpro Violamartiaflorc rubrojtametfi Cyclamini efTe agnofceret. CyeUmim Binis fubfequcntibus annis multo majorcs plani omnino bulbi Cyclamini mifll funt Byzantio Buknrmtntnic Dohum appellatione.Quadrienio vero poft magnum *v.s. palma5 CycUmBel ns latitudints tuber inde accipiebam nullonomineinfignitu .cujusfoliagenusilludquod Belgicis hortisfamiliare cflc folsbat hederacco folio, prorfus refcrunt, fed fiibtus rubcnt: y*J*"**
&
&
jd
anna
rUNTARVM
Cyclaminusiiiodoropurpurafcflore.
,
j
HlSTOR,
LIB.
II.
florens.
I
.Û4^^3 fcW**N
lA**-
^*" ^
1
/++*
Cyclaminus veino tempore
***
**
idanôxcfupramillcfimum&quingentefimum.pluresvig^
{.abipfonobismiflasmem.m^
befccns carnc. eratcnloris&mt
BELGicvM.Uudgcnusinquadamfilva non proculurbeTornaco primusobfervavcrat Ioannes Moutonusûjushbrates rad.ces dum Machl.n.x vivercm
,
& magno rapoTqua.
tobuiplantasfim.lcsplancfl^^ 1 om n.no referebant hoc cft,fubtus virid, mi.to colore pallefccbant. aut purpurafcebant ByzannniCyclaminifol^
,
umbihcum alba macula mligmta , Byzant.nummag.sferoc.numiupra^^ incipiensinNovembremufque^

etiam nonnulla ad
alia
min.me.
Tam hoc vero
S
Z
"***/*
quotcapituadiurctincretquâdfrugempetventuravidentur.hiemstamenfempercortumpebat, illud autcm erat duplo majus eo quod Belgicus proferebar. Bclgicoaucem ehederaceo foho fim.l.s c Bntannia Gall.a: poftea inferri.cxpit. HABvietiamaliquandoCyclamiiiivcrnoremporcflorentispaucaspIantas, femincex. Bclgicamihim.flonatas qitertioafatuannoflorcsproferrcca:peruntodoratiflimorh
>
Vitn.
\
nc,&vuIgariraturat.ores,paul6quegraciliores:foliaal.jsm,nora,inamb.tuferecrifDa
florestu"emnt
fohorumhederxformam,mitantia,tencrioratamen,fupinapaftccand,cantibusmacuMc afperfa,angu!orumetiammucronibusalbicant,bus,pronaommnopurpurafce-t,aPr,mm uiter Bclgas cam plantam habuit Ioan.de Brancion munere Alphonfi Pantii cuius driafe fem.ne nacxplantxinal.orumpoteftatem vencrut.Sed N V.Ioan.Boifotaliudeenusale re foiebat oblongiore foho,ut mih, , cum ancc aliquot annos .11. us fcmen mittecer per l.t" aC SCCiam *' XCLannoalicl uocbulbosvcrni m fit: quifequente
i
Aprili
mamajotcm proferentc,& n dechvitatc montis nafcenrem qua,terfaciendumcft,|squiRom a Florentiamptofic,fcunrur,ultrapontemM,lvS c

gn.tud.ne, arftate flotcm vulgat,
i
ATq U emnofterLobe!iusapudinrubres! U teofloreobfervafTefcrib,t,vidcrcnondfimi r h. contig.c. Quemadmodum nec cum de quo m.hi relatum eft parva radice avcll,n*
fortc Hoghelandij alrer elTc poffet
S-
fl
cundum nvum aque traverft diclum: qu,

j lolephus de r?r bona Belga Cafa
t
. 1
,u
Tl
risan n M.D.xc.fcnbebatad meeCand,aCret*inrulsurbcdiIigentifs.

i
& Ser- Thufci* Ducis Horti Mcd,c, ptxfeaus Z
in eâm in.
fulam
'
t fulam obfervandarum ftirpiu gratiaa fuo Principeablegatus, (c

CycUm aiu
2 66
CAROLI ClVSl RARlORVM

inter reliquasplantasquas
invcniiTer,
Novembn
florentes
iftic
Cyclaminum albo florc obfcrvaffe.Sexenio vero poft
>"
adfercbatGallusquidam rhizotomusGal)iam,ltaliam, Germaniamperagrarefolitus,in Bataviam, rariores quafdam ftirpes, inter quas Cyclamini radiccs, quemalbo flore pra,di-.
tum cffe rcfcrebat.
&
CAp.
D
>
n t a
r.
lx.
Denscaninuspurpurafcenteflore.
Dens caninus albo flore.
]> **
Ttenscxnl-
VT
Mit pnrpurafctnttfi.n.
ftatim folia : fichuic Supetior Autumhi initio, plurimtim fuos florcsproducit, fe ample&cnplanta: meute verc bina plcrumque folia(raro tcrna) prodeunt,mutuo latiora, ad Allij urfiiii formam tia,& florem occulentia,liliaceis proxima, brcviora tame magis carnofa, multis magnis maculis ex atro purpurafcentivaldc acccdentia,craffiora definentia:exbus afperfa,bafi angufta,paulatimq- in latum extensa,deindc in mucronem nlicatisfolijsjconfpiciendum fcfepnebct flos,dodrantali pcdiculoenodi &vacuopurpurafpeclans , qui acris fccntiq; innitens, fex oblongiufculis folijs conftans deorfum inflexus
&
&
&
&
Cyclamini inftar.elc(Solis radijs excalefadri) tepore Ce(e cxplicat , fohaq ; furfum refle&it trifulco ftidilutioris purpurei colotis,fenis intus ftaminibus purpureis.&candido jantis
&
fo,nullaodorisgratiaplacens,fed folaelegantiacommendabihs flori fuccedit trigonucarefponpitulum .cotinens aliquot fcmina Leucoij bulbofi prarcocis alterius feminibus fere dentia,fedlongioragracilioraquc,flavefcctiscoloris:radixlonga,inrimafedecraffior,mulplana quadam appendice,unica aut pluribus,donata,qux veti%candidis fibris ftipata, praxedentium aliquot veftigia funt, parte autem fuperiore luti radicum fuperioris anni paulatim gracilefcens,undecaulisemergit,fumrnatellure bina folia profcrens. Quamdiu
:
& &
nullum floremdatharcplanta,unicoduntaxatexitfolio. ^ folo, no procul Gratzio Copiose nafcitur ad quorunda montiu m radices hcrbido & udo StirixprovincixmetropoIi,&Ser mi Archiducis AuftrixCarohrcgia.Similisplanecoloris mifin Allobrogum montibus erutam & m Belgicaa Walerando Donrez nobis aliquando fam memmi Sed & circa Baionam nafci.vicinis Cantabrorum montibus mihi refcrebac C.V.idcmqueMedicusRegiusIoanhesdelaRiviere. FloretApnli,interdumctiamma,
.
>
turius,in hortis prajfcrtim culta.

Demctninui albo
fiort.
,
AliudverogenuscrCfcit in Apenniho&Euganeismontibus.cujusfolialongiora, maculasaJbasdiutiusretinentia,initiodumexcunt,floremetiamamplcclcntia,quifuperiore major plerumque cft,vel la&cr omnino candons,vcl miftis purpurafcente alboque colonbus con-
Plantabvm
,
histor.
iib.
ir.
267
busconitans,ftaminibus albis.apicibus nigricantibus , huic fuccedic trigonum dput icmina alcen pana connnensrradix etiam longa, fuperiorecraflior. Hanc aliquanco accepimus a C.V. Vlyfle Aldrovando totms Naturz miraculorum fcrutatore diligentiflimo, &: Medicoexcellentiflimo, tumabampliflimo viro Iacobo AnconioCorcufo Patricio Pacavino,&a C.V. Achille Cromero^Medico^ciim Patavij viveret: Veriim fimilesetiam radicesad me Francofurtum mittebatanno m.d.xci.IH" Vir loan. Vincent.Pinellus. Vvlgo aScifia: Medicis&Pharmacopa:isDentali,anonnulIisver6rufticise(vof&tnt| tfomma. appellacur Priorrex Allobrogibus auce miira,Satyrij erythronij nomine, qua ctiam appelaObfervatiombus. Alcera Pleudohermodaciyh &: tioneufus Lobelius in Adverfarijs DentiscanininomineexIcaliamifla.Vcraquefrigorispacienciflima. Scinacasmulierculasradicisexliccac^pollinem pulcibus puerorum infpergerefblere.ad IntttltMiu enecandaseijciendasque vencristineas.mihirelatumeft.Ex vinoautem hauftum mirificc colidolores mitigireexpercuseftdodiflimusvirThomasHauitain,Ser m, ArchiducisCaroliprimariusmedicus(qui mulcosejusbulbos Viennamufquenonfemel mihimific) in-
&
&
fuper corpons vires reficere
& nutrirejex aqua veropueros cpilepticos juvare.

Cap.
Orchide
s.
lxi.
meraini.quarum hiftoriam,cum abalijsdefcriptzlint.minimerepetendam efle duximus. Qua: veronumquam antea mihi confpecla; fuerunc, quafqueanemineobfervatas fufpicor.earum porro niftoriam hoccapitec6fcribemus,initiuui abomnium,quasumquamviderim,maxima,facientes. Bi n a habet hxc Orchis folia, EHebori albi folijs amplitudine non cedentia, aliquot vcnisapediculo <id extremum ufquefolium productisfimiliter infignita, fuperneviretia,infernedilutiora,prorfustamen(plendecia:caulemcubitalcm,paucisfolioIisfivcinvolucris pra;ditum,penta<pnum:flores fummo fpicatim coha:rcntt.-s,cujusautecoIoris, cujiifvc
VI
n n e n s i agro &C vicinis Provincijs frequentia funt Orchidum varia genera, qua:
in Belgicaeciam videre
Orchu
i.sm*.
(Ijsfolijt.
'"
formx,ignoro,cum,anccquim aperirencur, plancam dumcaxacobfervaverim radices binas, crafTas, Sc parvi napi raodo oblongas , fupra quas infimo cauli inha:renc aliquot fibra:
:
fatis craflz.
Solum raihiconfpectacftharcOrchis MaiomenfeanniM.D.Lxxix.indecIivitatemontisinquoextru&aeftarx llLV.B.ilthafansde Batthyan p.m.Grebehnuncupata,interDra-
N*/fc.
vum &Savum amnes,binis ultra Warafdinum raihanbus.

Orchislatifoliaalccra.
x^>-
M ti^
,i;i .
in
"J
Renu snauddubiacric,quodnonmod6
Nemethwy war oppidi
falcu fupra
Orchulati*
fol.nltlTM.
filvis
Manderftorf obfervabam, foliisquidem magnis Iatis,fed infra fupenorum amplitudinem , cauleparnecubitali, magnis flonbusfpicatim congeftis .ejufdecurrl
vicinis
fed etia
Leycano
&
aliarum orchidu flonbus forma*, purpureis macuhs afperfis , exalbida galea flores fingulos
cc-
gence,radicibu*gknuus, craflis, fupenorctamen brevionbus. Plvr a funt Alteri foIia,anguftiora,caulisgracihor, pedalis, floresrubripulcherrimi,quales ferein Bdgico illo Orchidis genere ridere mc-
Orchitll.
mini ,quod e prarisLovanio viciniseruebarUY. Crefcitin codem jueo Grebeh ponearcem, &plerifquegramineislocis,interfluminaMuram Dravum, tum apud Sackturnya 111. Comitis de Zrinio arcem. TERTivMgenuselegantiflimum.biniscraf-
Xa:*1ii.
&
Otcbu 1 1
1,
nsbulbispreditum,unofucctpleno,alteroflaccidiore,quod in Orchidibus vulgare eft; folijs longis,anguftis:caule interdum pedalijpica florum elegante, odorata, quorum galeolaobfcurapurpura nitet,hiatuscum propendentc labro candicant.purpureifquc maculis infigniuntur. Invenitur in pratis Nemeth wywarDn.de
NstsUi,
Batthyanvicinis,fupraRabam,&intcrflumina
Muram&Dravum.
Qv_in a aut fcna funt Quartar folia,cauIis palmansautamplior.aliquotminoribusfolijscinflus.-fpica elegantium puiillorum florum purpurafcencc galea ceclorum, prominulo labro
Orthii ittl,
&m
z6%

6rchisPannonicaim,
Orchisv.
mr^
o^
Y*'*'
Vb^
& in quatuor barbulasdivifo,albo,purpureis pundris diftincro.parvo calcari a rergo promiNatalt*
nente^renuisodoris.fubquo.ucinreliquisOrchidibustorofum&conrortueftcapiculum, exiguum femen fcobis inftar continens: geminas radices habet tefticuloru modo erTormatas.unam plenam,alceram marcidam, fupraquas ex imo caule orta: fibrar expanduntur. NafcituradmontisGlerenfeldimminctisradices^binisfupraNeapolim Auftriajmiliaribus abundantius tamen in montium renui gramine tectorum declivitatibus , fupra Radaun,Medeling,Baden,&plenfquealijseditioribusiiccioribusq locisVienna!vicinis. IllifimilemcruebammontibusGrebe'nproximis fcdlongeampliorcm crafIiorcque&:
,
;
longiore fpica pra-ditam.

Orcbuv
Q/iNrAquatuoraucplurahabctfoIia, fummatcllure jacentia , Belgicarorchidisqua: paflim in pracis mature purpureum florem fert, fimiha, fcd nullis maculis afperfa caulem
:
-almarem,aliquotminoribusfolijsfeptum,cujusfummum,multifloresex:guagaleaduol usfolioIiscon(tantc,tnbufq alijsfoliolisgaIeamambientibus, latiorebarbapropenden;
te,&:obtufiorecalcaripra:diti,fpicatimq;nafcentesexornant,colorisautpurpureifaturatioris.aut dilurioris,aiu fere carnci,atque etiaomnino albi,barba tamc plerumque velexiguis, vel majoribus maculis facurc purpurafcetibus afpersa, interdum etiam prorfusnullis, prarfcrtim in ladtcis floribus: femen ut in reliquis contortis vafculis continetur.geminas radieesjtmam fuperiorisanni flaccidiorcm,alteram reccntiorem, fiicculentam, teguntmul txcandidajcrafnufcuhefibra?.
Nataln.
Inveniuntur paffim in pratis Vienna: vicinis. Similem etiam obfervaba anno m. d. xxci. in pratis urbi Londiniefi in Anglia proximismbi aham eruebam grandiorepaulo florum
&
Orcbiivi
purpureorum fpica,tererrimi foccoris. Ingrati etiamodoriseft,quam non ineptcTragorchin minorem nuncupari pofTccenfet Ioan. Hoghclandius,cuj us iconem & binos bulbos ad me mific ante bicnniu. DodrantaliafTurgitcaule,quemternaautquaternaambiuntanguftafolia:fummuscaulisfuftinet brevioremfpicamflorumclcgantisinteriusrubricolons,internever6paul6diIutioris,tnndo labro propendente Rarainventu crefcit in marinisaggeribus, intcrdum ctiam rcperiturcircaHagam HolIandiar. In hortos autcm tranflaca, latius explicat florum comam, in mer* quafi formam
Nat.ilei.
Ttmput,
defmcntem. Omnes autem Maio menfe
rcspromic.
florerc folent praner primum ,
genus quod paulo feriusflo-
Tjua
Plantarvm HISTOR.
Orchis Batavica vi.
LIB.
II.
z6$
Orchis Pannonica v n i/
.--
r^
*,&lf23 l^
apiculis conftantium,&
e P cimun
J
enus an ufta foa. alioqui reliquis Orchidibus fi- Orchknu

rad^cem ro unrc) a inesex PO"iguncur, quarnovas fubinde P
mofchi odorem referenr.um.exornacumrunicam

fuDra(l uamlon
famas aflrant Exitcopiosc in colle monafterio Neuberg vicino,& Iunio floret. Etha!cqu,dcm deOrch.dibusorb,culatasradiceshabentibus Qu*vcr6feauuntur geL rtims hcct radiabus f,nt przdicar.in orbem tornat* non funt,fed inaliquot appcndiccs dci rr Ununt,&quafipalmasimicancur.
^P
^T
m*u
) >
"
;
pnmumenafcentiafoliatriaautquatuor habet06tava,dilutioris&quafipal. lencis v,r,d,cat,s nullaquc macularum afperginc notatis,ingrati faporis: palmarem caulem amplcauntur aliquoc fohola ,n cujus fummo faftigio flores fpicaum digefti nafcuntur exalbidi&quafipallefcenc.scolcns, null,spunaisdiftinc,, antenus morionum hiancbus cuculhsfimiles, ucrinqueaunti, &lat,ufculopalhdolabropropendenre, pofteriore vero partecorniculumliabenteûcconfolidaregahsâucLinaria.fedlacius&obcufum eravicerodorati.florum fambuci odorem referentesrad horum exortum fingula foliola nafcun curpallentia Honbuscoiorerefpondencia radices geminx, vcluti palmat, inbinos
1
1
;
Li
Mtiu/
&
ternos, autplures digitosdifttibutzfunt, quarum vetuftior fungofa, nigrior, &flacc,dior eft,aIteracandida,yegetior ac folida,paucis fupra earum exortum nafccntibus fibris Ahud genus eft forma,magniciidine,cecerifquc notis ,11. par:fola varietas in flonbus.qui hoc purpurei funt.foliola fub floribus nafcentia ctiam purpucafcunt.
u InveniturutrumquegcnusnonmodoinLeytanofaltufupraManderftorfaliifqueAu *"*>" ftra infenons fil v,s fcd etiam editionbus quibufdam pratis V,ennenfi faltui proxim is btotpt autem Aprih.nonnumquam etiam Maio, pro mitiore videhcet aut rigidiore vernav
:
lisaensconftitutione.
exltahaiediesobfervabatann^
,/ .,._ r
yT
s^
dicus,&mihiFrancofurcicommunicabac,paul6ancemeumexeaurbed,fcefrum. **" rf<ij HABETveroilIaun,cumfoIium,exmembranaccoquodaminvolucroprodiens,femuneiahs lacicudins,duarum unciarum aut amplioris logitudnis,multis ven fccundum lon- tfrt ?\s*: gitudinemexcurrentibus,&medionervoprajdicu m ,vaidequecenue,dumreficcacumcft:
exeodcm
270

,
exeodemim&lucroprodit&cauhculus femipedalisautmiiK>r,gracilis,amcdioadfummum faftigium,flo(culis quibufdam onuftus, quorum forma naihi ignota quia licca plantam duntaxat videre contigit,in qua inha-rebat adhuc flofculorum petioli, & bina aut ternacapitcllaînftarcapttulorumOrchidisrradixbulbotaeftjaliquotmembranaceisinvolucris te&a,pra:ter Orchidum naturam,fub qua multx tenues fibra:exeunr, ut in Allij genc-
ribus,cum quibus affinitatcm quandam habere videtur,radicis ratione,cui plerumque adhuc inharrct fupcriwris anni jam exfucca,&cauliculum rctincns. Cum porro media quandam naturam habcat harc planta , &c peculiare caput non videretur requirerc, Orchidibus fubijciendamcflcexiftimavi.Permetamenfemperliccbitalijs,quovelintlocoreponere, nomen itli imponere.
&
*&**
/
"N
Lei m
o d g r o
n.
C a p.
x u.
vinojscommuma.
Pfeudo4eiraod<wron.
j
RcHiDiBVsquodammodocognatumAsjjUOcTttpopfive Ga%X* Dio(coridis,& Cynomorion Plimj,cujus variagcnera inveniuntur multis Pro-
Orobanche
1.
ffiuth Ui-
motanis fupraBadenfesthcrmasob(ervabam,qu3cnu(quamantea,quodmeminefim, mihifuitconfpeCta.Pedali aflurgitillacaule.frequentibusfecundum radiccmfoliolis tamquavaginulis,in voluto,fpicam geftans florum quatuor folijs coftannum,fuperiore iu corniculum defincnte,& promufcide quadam inter media folia prominentc, cui adoatar funtduar tenucs
illi
At congenerem
plantam^quippc qux fuperna partc ipfum armuletur,

,
in
barbuLxrfloribusftriata&Iongafubfu^
rotundamradiccmnonhabet.qualemfuohaimodorotribuitTheop.lib.vin.Hift.planc. cap.viii.fedcra(ras,Iongas,&obliquasfibrashabet,quemadmodumcaplantaqua:vulgo
Hclleborincs nomen obtinuit.Tota ftirps faturo purpurar eft. Florctlunio.
& plane violacco colore prardira

fedalijsple-
Similcmfer^fcdmultddilutioriscolorisolimobfcrvarememininonmoddinfilvailll
agriMompelliani,inquSco:nobiumGramontdilum, fubllicisarboribus,
rifqucfilvis.
Orchk fib6f-
Nondubiumcftquinhisadnumcrandafit, ca quamLobeliusOrchidem abortivam, cm Sal2* ^^^^^^B^^BelgarôffWe-ncflappellanc, quamquenonnulli Coagulum cerne

Plinijcfleariolantur^cujusmeminitlib.xxviixap.viii. i Porrd Orobanches illius lcgitimse Diofcoridis , fivc aûocTi/pcvTheophrafti
,
rtJhf.
vafiarfunc
alise
fpecies. Aliarenim elatiores,alia: humiles,alixexalbidi coloris, aliac flavefcentis, alia: fufci,
PLANTARVM HISTOR,
Orobanchc ni.tfWxAarflc.
LIB.
II.
271
Radix cavamajor.
~\
Jhnl-S^
7^û
t*~*~
t^M^^
ir
aliarfubcamilei: nonnullxaliarumftirpium radicibusadnafcuntur, plurimarperfcfubil-' ftunt,&: fohe incer alias plancas gramina nafcuntur.pferaque auccm omnes unico fimpli-
&
ciquecaule func pra:dicx,incerdum ramofum &: multifidum iJtum habent. Omnium vcid ortbsncbtt. maximapaffiminomnibusuropaTnlvisna(cicur,ucexiftimo:cercenulJasadjj,quinipfam non repererim eam quia apud Befgas farpius Geniifcc vulgaris radicibus innafcitur, Herbariorum curbaRapum Genilheappellat, Belga: 25*cm raepe/ Vngari,quiareclaaflurgir& firtmeft, M/'j/er/6/i,miiTalemcandelam five cereum appcllar. Qux fubcarruleo eft flo- orobScbeiu re,carduivulgarisincerfegeccsnarcentisradicibusinha;renremoliineruerememini, cum Mompellij viverem. 7raXifx.\a)fov auccmaliquocicsobfervabam inficcioribusquibufdam orobanche pracis, &c nuper admodum ad mc miccebac cum aliquoc alijs ficcis ftirpibus Amplifs. vir Ia- n f***" ***""* cobus Ant. Cortufus,de qua nonullos fufpicari aiebat,Papaver fpumeu e(Ie,folaea ratione nixos,quod recens nata,tota molicella fuiflet la&ei ferc candoris: (ed infirma cft hax ratio.Ceterum Orobanches majoris,Rapum genift^ nuncupata:, reficcata? &: trirc pulverem orobncht fmnitMn. ex tepido vino hauftum,prefensad coli dolores remcdium efle,Belgaj prsdicant.
:
'
'
&
Leytenberg, atque alijs fil vofis monttbus urbi Viennar vici- R*JixtAv* nis, tum mulrisPannoniaÎocis, velcircafepes, veladfilvarummarginesintcrvcpresca w *i* r K planta,quam ab orbiculataradicc &: fubtus nonnihilcxcavata vulgoRadicem cavam noniinantrqux florem habet aut carnei rubrive dilutioris coloris magna cx parce,vel omninoalbijautegregic&faturerubentis, qui raroconfpicitur. Atminorem iUam Germanicis &** ca v* Belgicfs officinis apprime notam, quarque paflim in Gcrmania Beigica intcr vepres &L m,nor frutices nafcitur, nufquam in Auftna vicinisque Provincijs videre memini. Ceterum major illaex carneo rubcnte florc , albo, frequens circa Francofurtum, etiam honis fruftiferis arboribus confuis,i ra urbis moenia.
Qjtr e
FRe
ns
eft etiam in
&
&
"
&
Elleborine recentiorvm.
Cap.
lxiii.
OrchidibuscognatacfteapIantaquxaReccntioribusnonnullisEllcborinc cognominatur , a foliorum cum Ellebori albi folijs potius fimilitudine , quam ab effcftu.Ejusautem aliquotobfervabam generafoliorum amplitudine,&flonscoIore vanatia.
SPv rii s
Pr
1
m je
Sc
omnium elegantiflima: caulis eft fingularis
nis^firmusâliquantulum Ianuginofus,quem
pedalis aut majoris longitudi- sikhrbtf *; quaterna aut quinaambiunt folia,venofa, EI,
icbori albi folijs fimilia, alternatim ut in illo dilpoiua, fubhirfuta,& amaricantis /aporisrex
folioli
r
2.ji

Ellflborinerecentiorurni.
folioliquodextrcmocauliinfidet.nonnumquam & cx proximi , fmu prodit flos unicus longopediculonixus quatuorfolioliscrucis foirnadecuiTatiôblongis&mucronatisconftans, coloris ex purputa nigricantis quorum ruperum &infcrummajufculafunt, lateraha
, , ,
verd, admodum angufta,
& interiore parte la-
nugmo&:ex horum umbilicoemergit & protuberatmembranaceusquidam.tumens.con/ cavusque utriculus, columbinum ovumferc a?quans magnitudine , fuperiorepartefecundum umbilicum nonnihil apertus hians,
&
inftar calceoli patuli oris,cui color aut luteus*
aut pallidus,internenonnihil villofus.inferne' autem purpureisquibufdam venis fecundum
lohgitudinem
diftinclus:
hiatumtegitduplex
an(ula,quarumfuperioralba,rcnerior,purpureisque maculis confperfa , inferior verd den-
fa.herbidi coloris,& veluti cancrorum ocellos in lateribus habens: ipfe flos non penitus odo-
risexpersrcapitulum
illi
fuccedensoblongum,
V cK
minimidigiticrafiitudinemiequans,triangulum , tenue vcluti pulvereum femen continens, inftar Orchidum: radix nigra,non valde
&
craffa
longitudinem &latitudinem oblique fummacellurefefe fpargens, multisque fibris donata.fupcriorum annorum caulisim,
in
prefTa yeftigia retincns,qualia in pfeudocoral-
liofereconfpiciuntur.extremitatibusfemper in novum germen cxtuberantibus, amariufculiguftus.

:-\*taUs.
'
SilvofisquibufdamLeytenberg locisfupra Bruterftorf,demonitrantcJll.V.AugeriodeBousbequeprimumobfervabam.deindcapud Cloftcrncuburgpratoquodam dedivifubcoryli fruticibus, &infiIvisEntzeftorfviciniS erucbam: ommumaurem abundanci/Timc nafcicurinPannonicaquadamfilva, ma*mo rniJian ab arce municiflima Nemechwy war 111. V. Balthafans de Bathyan. Deinde rhfzotoma:muIiercula;inViennenfeforuminfcrrecceperunr,pofteaquamanobilibusmatronisexpetiintcIIexcrunt.AbamicisetiamintellcxiinHerciniafilva^tereacircaFuldam
;.'.:
alijsûe
Vnrittiu.
Ger manix filvofis locis copiose nafci.
Kemi/ia-
Gtfntttu.
elTeconijcit.fedhuiccumfandalionihil. Qu.dam virdoausLonchitinprimamefTeputat:egoad Ellebor.nes vulgo nuncupatar.fpecies refero.Noftri Wctfarccnfcfw&appellanr,

Simltrus.
Suntqui albo flore inveniri dicant, quam fane nondum vidi, nec eam quam in cenipontmis montibus obfervafTc ait dotirtimus & diligentifllmus Matthias de Lobel , purpureo utriculomam pluresquam mille ftirpes vidi diverfis locis erutas , omncs autem utriculum habueruntflavum Cujusetiamcolonseratquam Ill.Batthyanuse poftremisPannonia! hmitibus Dacia: proximis antc aliquot annos mihi adferebat, ciim ex ea profeelione rcdiret. Pannonicxctiam fwnilisqutf&in Hercinia&rcliquisGermaniarfilvisnafcitur G E r m a N i WflricnfcOuclj&Pfafrcnrcâppellant, Vngari Ezerejfayvv faidcli millebonam hcrbam.quafi^yocTâî/d.casrquibufdam Elleborineferrugineaeft C. V, Gefnerus m Ep.ftolarum l.b in. frequentem apud Helvetiosinveniri fcribit la^ teumqueflorem ilh tnbu.t. Cofmofandalos Paufanis fortefuerir, inquir, nam &fandalij formam refcrc flos pundisccu I.tens qu.bufdam notatur etfi Paufanias Hyacinthum
. ,
&
hoceit,caIceoIosVirginis,aformafloris. Hactenus Gefnerus. Iofiasîtem Simlerus ad calcem Commentarij de Alp.bus ,'illius in hxc verba meminir. 2t.tcfcnt.dmcub.tum fcrmc arquac.foho Plajicaginis aut Ellebori albi, terna aur quaterna per
> J
caulcmfoliahaber.exqu.buserump.tutinperforata.infummounusflos^raroduo^slutcuseft oblongus,Iuteumoviexpr.mens concavus,quemambiuntapices,feufoliapotius l KA tut,Iant,a mononum hab.tus procul concucntibus rcfert, aut dcmonum larvas.cadente flore fcmen in filiquaconc.necur. Damafonij aliqua fpccies EUchriniu Pedalem habec Alteracaulcm autampliorem, firmum, quem perinreruallainvol
yuntinordinatafol.afenaautfeptena,ncrvofa Ellebor.albifoI.jsfimilia fcdanguft.ora, > ingrati&amanguftus.-florcsmfummo cauledenosautduodeno^fpicatimcongeftos.albos , quinisfohjsconftantes m medio veluti parvam galeam complcdentes; fubflavo labro , non multum ab orchidis genenbus diftantes , inodoros angulofa ctiam , ftriara contorta
>
&
&
Plantarvm histor.
m
lib.
ti.
contorta Jbet(ut illx) capita , minimum femen Sc fcob.s infhr continentia: Adiccs crat fiiircuIiSjhbroras.exunoveluticapiteproicunte^&fpaifasûbrufercentiscoloris. Provenit opacis Galhae, Germaniar, Auftria:, Vngaria: locis, etiam in
27?
amm,inter Dravura & Savum flumina. H*c duogeneraprxcociora iuncreliquis,& Maio plerumque Horcre lolenr.
Elleborinc rccencior nr.
Ellcborine rccencior vi.
ft
Pannonia inter-
Nst*tn.
P AR1
eft:
Tertia magnicudine , paulo Iarioribus folijs , minoribus floribus qui etiam EtUbrtm ,
quinquefolijscon(Unc,&gaIcolamcumprominencelabroampl^^
herbacei , interius nonnihil candicantis , nullius odoris , quibus torofacontortaque capita fubfunt:radixfecund#fimilis. Invenicurinquibufdam Auftriar&Pannonia: ficcioribuspratis, &inNoribcrgenfifil- Natakt. va urbi vicina , ad Lacomias. Qjv a rto gencriminoreftaltitudo,fimiliainterdum folia,nonnumquammuItoIa- tReforhi tiora.Hores auc omnino purpuralcentes, aut prope carnei , fecundi gcnens floribus prorfus Il-IK fimiles: nec radix difFerc. Crefcitinmontanispratis&carduisfilvis Auftriar. Natahs. Cvbitalem a!titudinemfuperatQuinta> ampliifima omniumfuntillifoliaatque I-ucbormt T. oblongapurpurafcentium florum fpica. Na/citurin multisPannonix&: Auftria; filvis^&admontanorum pratorum margines: Nataks. fed nufquam frequentius,quam in ei tilva,in qua Prima abundac. Sed ineademfilvaâhjlqiZoIlonockviciniSjSextumgenuscubicalicauIe^tenui.rotun- MBAtrim do^geniculatOjqueminfingulisgenicuIisalcernatimambiuntanguftafoha^Secundigenerisfolijsnondi{fimilia,eruerememini:cujusfummuscaulisdefinebatinfpicamfex,oclo autpIuriuminterdumflorum,quinisfohjseleganti{fimidilutiq;purpurarcoIorisconftantemjinterquxlacebacquardamvelucigaleola^mufcarumprobofcidifimilisjabruinferioreparceadnexum habens, arqualisferecum folijslongicudinis, candicans, intusftriatumfuftinebantur ij flores angulofb, tortili,hirfucoque nonnihil capiculo radix illi fibroia ' Sccundxfimilis. Florenc hxcquaruor genera Iunio,nonnumquam etiam Iulio. Tetr.fM.
,
'
&
Nec inelegans eft Elleborines Recentiorum

Mera,Medicus,exItaliarediens,obfem^
illud
cenellum genus quod Gulielmus de

,
JEiitbormi
illud
274

folijs
illudpcdalRfereahitudinis, gracilicaule, tribus
prxdito
Elleborinesvulgarisfolijs
formaiimihbus,&:quinquencrrvispcrlongirudinemeorumexcurrentibus, fedlongemi. nonbus utqujccircitcrunciamlongalintduntaxar, fcmunciamlata: fummuscaulisin

(picam florumdcfinit.Orchidis&tlleborinesvulgarisfloresimitantium
,
fed
1111110!!!,"
radix fummaquaiiiellurefpar/a,cralTiufculas,fucculenta(quefibrascgerac.
Ellcborusalbuscxalbido
flore,
Elleborusnigerlegitimus.
v.
Elleborusalbus, tamquialbicamc, quamquiex rubronigricantefloro hm dvorum prxdituseft, frequcnsadmodumin Auftria&vicinisregionibus: flore albicantequideni gcntmmin pratis Vienncnfi urbi proximis, ad Alpium radices fitis, arque plerifque Vnganarpratis: at ex purpura nigrica:ue,in om nibus carduis filvis in edito aut in colhbus fieis.
2HtboTH4 *l-
Cetervm
&
Vtrumque
!ant:
GcrmaniSaSrtfeOJkfowurti/ Galli Ellebore blanc, Vngari/^rA/i/^rappel-
Hifpani Vedtgambre llanto. Elleborusitem nigerlegitimusalbo amploque fimplicis rofa: inftar flore, qui marccTlithor. mger ItgaimuL fccnspurpurafcit,valdefrcquenseft vicinis Rehcnaw, Neubergenfis Abbatis domicilio, quatuor fupra Neapolim Auftrix miliaribus,& Sraremberg Mag^ Dn.de Heufenftain arcemlocis^&rplerifquealijsad montium radices, ubi primusillumobfervabam namantc 4 iliis ignotaerat,& altcrius cujufdam pl nta: radicibus utebantur pharmacopxi, ut fequentelibrodicemus. tttAtr.nlgr. Non miniis frequenseft, fed vicinioribus Viennarlocis, Veratrum aliud nigrum viridi u.Dofo*. flore,quod Dodonxi fecundum eft: copioseenim crefcit ad Viennenfis faltus initium,qua ViennaadCarrhufianorumcoenobiumMaurpachj&Tulbingamitereft, umbrofislocis, vicinioribus etiam,ad filvarum margines. tfomin*. Germani<fai|ln>urt$/ quod ipfabrumacircaChrifti natalem diem flores promereincipiat; Galli Elhbore noir\ Hifpzm>Vedega#>bre negro, yjerua de Vaffe/Ieros j Vngari hu~ , ftkete
:
&
^r,nominant.
Vtratr.nigr*
tttndam.
Vtratmhr. nii.*rf.* *
%r$*um.
VeratrumautemnigrumTertiumquibufdam nuncupatum quod nonnuIlietiamPlinijconfiliginemappellant, Germani aufefrauf/ quodpediculosinterimerecrcdaturperindeacStaphifagria,quameodem nominc indigetant, in Auftria&Pannoniaobfervarc nonmemini at plerifque Germaniac locisfponte nafcens frequentiflimum, cujusicoDemct am hic fubijciendam putavi, ut,quam intelligam, Le&oresagnofcerequeant.
,
: '
Aliudporroejusgcnusnuperadmodumobfcrvatum^nonvaldediffimileformajnecrcliquiS
Plantarvm histor.
Veccratrum nigram n.Dodon.
in
LIB.
II.
2 7J
Iiquis notis: folia tamen paullo atriora quam
prxcedente mihi videntur: deinde florum, qui herbacei ctiam funtcoloris,fexquefolijs

conftant,
&uncinnabulorum inftarconcavi
propendent.ore^pre.fertim trium interiorum,
ex purpura nigricant: medium autem florcm occupant bina aut terna cornicula numcro,
fisftaminuliscincla.utinpracedentegenere. Perenne non eft hoc genus , utnec praxedens: fed produ&o fcmine plerumqueperire folec.
POLYGONATVM.
Cap.
J
ixilji.
'
eciam in Polygonaco variecas. Naprarcrvulgareillud Lacifoliu.fiuod inommbus,quasunquaadij,Provincijsfamiv^liare cft:& Anguftifolium,fi ve minus Herbariorum , quod plerifqueGbrmaniielocisnafcicunaliquocaliagenerainPannonia.&Auftriaobfervabam,nuHi (ucinPannonicarum
ftirpium
MAgna
]
Piyz'**i
multa
Hifton&di#um)adhuc,quod fciam,
ddcripca:tamecfiSecudum Corduslib.i. Hiftori^de Plancis,angulofi Polygonaci
nomine
Polygonacum
lacifolium.i.
forteinfigniat,Quarcum lacifoliu Macchiolo nocumfutflevideacur. Nosporroomniage* ncra, induoprimariidiftinguemus, nempc Lacifoiium Anguftifolium. Primvm Lacifolium, forma fimile pa*ne tofygonnu Vulgari, in duplo majorem camc alcicudinem to T '* excrefcit, ampliora habec folia longe plures flores, majores baccas, craffiores caules,& ra-
&
dices.
.
Sponcenafcitur,vuIgaripermixcum,inqui- &#*b* bufdam Auftrix Pannoni* urnbrofislocis.
&
Alteri Lacifolio,pedalesfunccaulcs,ftria- tofyp**t.u. l ti,firmi, non valdd inflexi,fed re<3i ferme, fo- *'f* l> lia vulgari fimilia,eqdemqi modo, hoc eft, altetnatim,circacauleradifpofica, brevioribus tamenquam inillofpatijs.minoraetiam, fn> miora,ingraci guftus: ex fingulis alarum finu*
bus,duo auc cresexeunc flores, brevibus, magnaq cx parte fingularibus peciolis inhxrenceSjVuIgarijCdmformajCumcolorejfimileSi vefum majores,&odore(qui in vulgari nullus cft)floris fpinx Appendicis,fivcOxyacancha: vulgocreditx:baccxdeindeviridesinitio &:
5 >
"
fphericar,quemadmodum
in vuIgari,majores
tamen,poftea nigricances,femen continences o(Teum,durum:radixIonga,obliqua,genicus lata,candidainitiodumrecenseruta, deindc pallefcens, nonunquam eciam purpiirafcens, pnefertim circagermina, vulgarisradicifere par, cametfi etiam aliquanculum tenuior inveniacur, incerdum vero amplior, ubx videlicec pinguius bcne fuba&um folu na&a eft. Frequenseft innemdrofis illis moncibus, H*t*kavulgo Leycenberg nucupacis, fupra Mander-
&
florf, Bruterftorf,&:in plerifquealijs
Panno-
nixmontibustrans-danubianisinterfaxa,at*
queetiamultraDravum inPannoni* interamnis motibus, prcfertim ad arcem Greben. Scd nuper admodura abunde nafcens repcriebam in filva quercubus coniica ad lva Mcenifluvij,
M^JJ^***
276

II.
Polygsmatum.latifolium
Polygonatum latifol.ni i.ramofum.

-*..
c*
.
"
"
>
tfl
Ma&
TcmpHt.
raUrbCm ImPen a,em Fâfuu m>i 5 q &Fra xinel h, 8: r e?c!f
'
Cum
uteût^SSSI^t"Î.V
* mU,tJ
*T
*" *P
tevia,dilurius
Nttahs
Timpns
Fdygonat
*-reIcichoccopioseumbro(islocisinterBrunmm^'\vJ.,rn^^k X P ni. fiW fupra V.ennam Auftr,*. Floret
i
'
eum %enore
JS '1UC V ' C ' n ' S
If-***-**-
"""^
Natsks .
V^^&^^tî
fisnbnsctnft^
indc
^Cmadmodura
&
bam
m Jh%-sinfcS mrp.s,mdefcenfu Durrenfte.n, pauld fupra mapalia

nfc"poft
XLTn ÎTIT qmSZ ? T
* admodum ex"
^^T^f
fl"*
ma
S encri lP lant5 in brofis monris Wcchfcl film , dcCCS cfibus Iunio Iuho ? tatitZtCm erduxcanni M D "x vi.invenic m frcquentiorcm bicnP f
a moranis paftor.bus hab,tara kftmi
menfibus.
Plantarvm
Polygbnatum
viiveanguftifol.i.
HISTOR.
LIS. II. 2 77 Polygonatum Vi.fivea112uffifoI.11.
\n!
menfibus,florentem Augufto,Rami ver6 cum frutfu nobis ex Siicfia ufque ( ubi frequeritem nafci audio pnus commun.cabancur a DodMimo viro Friderico Scbiio, Ducis Brigenfis Med,co:de,ndc et.am ahquot radices illinc tfanfmifl*. Perfifli ,n horc s; umbrofo ioco repofita,florcsque femina fuo remporc profert VST ' F 0U VM P orr6 mum
:
^^rbanorum;uIgominusnuncupatum,quodnb^V Wc n r boriinc^.ncument,cujufq^
1
&
F, Wi</T
fruclumit,overficolore,quahseftGraminisParnafiquorundam,fiVeVn folijfruaus,dcinde pcr matuntatem rubroun monranisquibufda Stiriac pratis , circa fruticcs in umbia abundenafcensobfervabam.Ejushiftonam.cumabahjsfitdefcnptaônretexemus.ima.
&
gmcm tamen fub.jgicmus, ucdifcrimcn, incenlluis, & fequenus Poiygonati anguftifolii, &
pIantascommod,usconfp:c,poffic.
angulofum , inmultastenuesalasdiv.fum, quxarqualiterexfingulisangulisexoriuntur. , quaternx interdum,nonnunquam Sc quma^pro angulorum.qui in cauleTnumero ramuli /*.
,
Hafet AlterumPoIygonatumanguftifolium^nobisordineScxtum^caulecubitalem,
vfTi
tenues long.s anguftis fohjs obfiti funt.binis, ternis, aut quaternis, xqualiter prodcuntibus,in qu,bus flores Quinto fimiles.paulld tamen minorcs,brev.
&
m circuitu
petiolo depen-
dentes,ncerfoI,orumaIasfparfifunt:quibusfuccedicfruausrotudus,ruber,pulpaplenus, ahquocofleagranaconcinens: radix vulgari fimiliseft candida nodbfa,propaeinesad lateJ J rafundens,&candicant,busfibrisobfica.
Mihianno M.r^Lxxx.communicatumeleganciffimuhoc Polvgonatigejiusa Docliffi- mo viro Aclulle Cromero Silcfio, nunc Brunnenfi apud Moravos Poliacro, quod ijfdcm,
quibusfaxacilemRubumjlociscruiireaitercbac. Nvllvm nomenvulgare iftarum plancarum novimus.nifi quod tres priores,rhizotomar
mulicrcute,quxin forum Viennenfecarum radiccsinterdum venalesadferunt,eodecum vulgan Polygonaco nommeSBcifswm* appellant Vngari umiliter,uc vulgare, 4/ *^/,ideft,Salomon,siig.IIum,d,cunc. Quarcatamillis,quammontanispaftoribus&ve*
:
Ngmini.
natonbus,prorfusignotaeft. EamadumbrarevideturMatthiolusLauri Alexandrinarap-
ncque effigies fatis fcite exprcfla, ncque cj us hiftoria cradita Si vc verd eam.nccIhgic,quamnoshicdamus,fivealiam,nullaracioncadLaurumAIexandrinamrc. fcrri potcft.quamDiofcorides non interfoliafru<aum ferredicit,fcd<M ?> in med^jsfokjs. rheophraltus aucem exprcffius ropi/AAojwjwaw appellac lib. 1. cap. xvi. & hb. al
.
pellationc : verum
cap.xvn.
h xvn.^liftor. Planc. ubi camOymyrfinesfive Rufcimodo frucliimfcrre ait, tov xafsrov ixov<rtv ok pft fd^ i0i Qvbbtnutfnro* W daznp yjj n x,arrfOfAup(rin dÔTtpuiâp
<:ap.
:
27 8
C-aroli ClvsI
rariorvm
VOV
<py'Mot*.
CommodiusicaqucmcojudicicPolygonatigeneribusadlcribctur^quamLauroAlexandrinar.Nifiquisforteadldxam radicem Diolcoridis refercndam putet: fedcumvalde mutila fit cjus dcfcriptio,difficile cflc cxiftimo.certi quidpiam pofic ftatuere. CETERVMmiraufubit, quid Auctorcm magnarilliusPlantarum Hiftoriarmoverit, uc hoc Polygonacum (fivcllaurum Alcxandrinam Macthioli, meamenimiconem vidifte,
/r- authiftoriamlceim;vixputo)HypoeloiTumDiofcoridiseirevclit,cujustextumliccmen^znd^mccn[cv.v7royKcaosof3'a^via>(^qtîf/Mf am] aygta *atM7rn\ ( menusAKwi ) racfoAAa Dw/*r. Dirfc.im atpov , ic) dicarip \7nyXc*>T<t t&a$ 7rapa<Pvostt; fXtKpaq cv ro?g $Ja0(Aom- *bf*w Sl aKayS-alJti %yu
,_
..
cnltt;.
Aoi$. Cal.item Iibro vin. Simplidum v7rbyhc*)osov dvo/xaât fxh nrcoôrt vrapatpvms Ctt aKpotsrQ?<;zopuf*Cote;7roiuTuty&c0ajapi<A)v i id ett , Hypogloflum fic nominacum eft,quia pro-
folygonat.
xui.lmH-
jLfZm.
J)agincsparvarumlinguarum(ubrummiscorymbisproducic:exquibusverbisincelligcre icctyyPwrrifas fivc y^>Wp<a,ligulas,non folia in medijs folijs nafcencia.Hafc ille. Noninficiasquidcmimus,Hypoglo(Tum,an5nullisLaurum Alexandnnamcredi.cam, habere yAcoosdpta pociiis quam folia in medijs folijs^quanquam & folia finc.fed minu ta, ex cujusûbimajorifolioplancxinh^rencJiinunafcuncuûcinRufcOjfioresbiniincerdum, deindefrudusorbiculariSjinftarcoraUijcubcrjOlTeumnucleumconcinens Sedhancftirpem , quampro Polygonaco Quarco lacifolio exhibemus , Hypogloffum efle pofle nc'ga mus mulcis de caufis;primo,quod neque pungcncia iinc illi,neque dura folia, (ed valde cemollia:deinde,quod ligulas non producac fub corymbis,fed fingularcs,uc dixi bacnella <x, exfingulispeciolisadfoliorumexortumdcpcndeanc: poftrcmo, quodfrucexnonfic femper virens, mftar Lauri Alexandrinsc fed cutus caults ad radicem u(que pcreac fingulis annis,perinde ac in reliquis Polygonaci genenbus.
.
&
Laurus AlexandrinaTheophr.il.
JauTHi
Ak
u*\
Vfram porroLaurum
4*
Alexandriria{m,nunfi
xnntlrinm.
itjuafo vidifle ingcnue fatebor,
ab ea qu# vul-
\^f
L*
.ttf
r*
goBtflinguadicuur, &Hypogloflum Diofcoridiseflecenfecur, diverfaiic.
i^
Thcophr. cnim
nufquam Hypoglofli meminic , fed Lauri Alexandrinardunraxat, locisjamnoraris: &lib.i. cap.xvi.Hift. Planc. exprcfsccam recenferin* cer %ap<wo$bpa ptiraû mtpMTwqbra rov xapTrov, hoceft, frudiferasqu^ habenc fru&umquafi inccrcepcum. circumvolucum, Pra^terea Pliniuslib.xv. cap. ulcirnoNacur. Hiftor. Laurum Alcxandrinam ab aliquibus Idxam vocaricradic,abalijsHippogloccion,&
Ujr-ii>
.1
&
Zaurui Al$ xandrina

Veterum.
CarpophyIlon,acqucinccrfolia(emenrubrum ferre Ip(e vero &: Diofcorideseam in monci.
Jiifim
ua
busna(ci cradunc, Hypof|Iofli aucem natalcs fubcicuerunt.Certe Billingua, quam Vienncn-
muLerculâuiTmMâppellancînmoncibus nafcicur, & abundanter quidcm, in monce imminenci oppidulo cui nomcn Divi Georgij in cransDanubiana Pannonia cribus ab urbe Pofonienfi miliaribus,invenicur:unde Rhizocomi plurimamadferuncViennam,&ejusurbismufes
, ,
lierculisvendut:nammagnoilliseftinufu,prqcipue aucem ad uv# procidenciam. Non minus copiofam dcinde obfervabaanno m. d. lxxix,
inmoncibusnonproculaZononockHl.Pn.de
Laurus xa Pltn.
T*
Bacchyan oppido diflicis. Hanc Dalechampius LaurumTaxam,cuju$

Plinius Nacur.Hift. hb.xv.cap. xxx.inceralia
ChamddafhicDiofi
Laurigencrameminicêfle fcribicêande^mque Diofcor.Chamacdaphnem facic. E}usaucemLaurusAlcxandrina,quambaccisinmediofoliorumimpreflis,necullaepigloccide celis,cxhibcc,valde mihi fufpefta eft:an ipfe (imilcm videric,mc latec, mihi certd numquam confpcda. A t anno fupra millefimum .& quingenccfimum nonagefimo fexco, miccebac ad rne vir crudiciffimus Simon de Tovar Hilpalenfis Medicus,(peciminis gracta Verj Lauri Alcxan* " drina: iinvVr.
Plantarvm histor.
lib.
ir.
270"
drin*foIiacumf.iis baccis, adTheophrafh defcriptioncm paullofupramemoâtamad amuirim congruencia: nam illa Hypogloffi quidem folijs magnicudine forma refpondcbanc,verum gtofTarijs five liguhs carebant, tametfi e medio nervo fohum fecantc bacca: rubra? tenuibus petiohs propenderenc.minores quam in HypoglofTo.fed ofteum etiam nucleumcontinentes, nonnunquamgeminum: atquepoftea abijsquiexltaha redierunc
&
iftic
in quibufdam horcis facis frequentem
cam plantam in venin admonitus f um.
P MON
\
A.
Gap.
LXV.
P rum
Aeoni/E
hiftoriam plerique dederunt: eam hjc repetere non eft operarpretium Vc^ quas prauer illas obfervabam.vel femine natas,vel aliundeacceptas,pr*cermiccen.
das clTenonduxi,tedpeculiarecapucilIiscnbuendum.
>
PzoniaByzancinai,
j^
ELEGANSporrSeftPrior,foIiaquchabet
tmUK
Pajonixvulgarisfeminae, autcjusqua??ro- *""/* Ai/ÂAâ- eft,folijs non diffimilia paulld """""' , tamcn craffiora : caules illi fimilcs , aut ampliores: florem fummo faftigio fuftinentes unicum, fimphci oclo,decem, aut plurium
interdumfoliorum texturaconftatem,non purpureorum ut-^-oAwcpvAAai/^.fcd rubentium&elegantiffimoruni; radicemmultis nodisoblongis five afphodehnis bulbispredicam,Paronia?femina:inftar. Duorum aure eftgenerum: Vnius Prin. germiria, curh ineunteVere prodireincipiunt, caulesetiam 8cfoliorumpedicufi,
Nam
rubent paulati m deinde per xtatern remittente fe colore : folia ex atro virefccntia,&pronafupinaq partc fplendentia funt:
initio
,
;
facurerubet.bioaque,terna,aucquaccrna longa in medio habetcapita multis fta,
flos
minibuspurpurafcenribus fquorumapiccs aurei)cincla,qux maruradehifcunr,feme'nqueoftendutlongiufculum,nigrum,fpIendens,vulgaris Vxonix
modo. Altius harc af-
furgic, craffiorefque habec caules. AlteAiteral rius vero germina recens prodeuntia no ru-
bent,fedexalbovirefcunr, utetiamcaules
&foliorum
pediculi, folia fuperiore dilutius virentia larviaque , fuperne inferne

,
&
non minus quam
fuperioris fplendent
flos
eriampauldmajor,dilucioremagifquefloridocoloreprardituseft: ejufdcm filiquar, brcviores, femina rotundiora minus nigra

,
&fplendentia.Ha:cnonade6Iiberaliseftin profcrendisflonbusutfuperior. Vtraque nata lemine Byzantio miflb Scakaick nomine . Floret Maio cum alijs Pieoniargeneribus, auc cumilkeflorercdefinunt. Iftarumfeminemihinatarfuntaliquotplantaranno M. d. xxcviii. quarum nonnulhe vtriufquifk* matremfolijsreferunc,bina;verdmulcoampliora rarioribuscjuelacinijs divifahabcncfo- "*. lia: qux triennio poft flores dederut fecundo generi fimiles,breves etiam crafTascj; filiquas. Tenvivs difleda&laciniatahabet Alterafolia,magismucronata,aversapartebrevi Ja- ptmi*mnuginepubefccntia&candicantia, adversa verd virentia nec fplendentia, multisvenisaj?'""" /"" medio nervo in lacera foliorum excurrennbus.ut in rcliquis Paronia: generibus:caules gra. "* nu *h i^îxU *'"" ciles, &dilutiusvirences, fingulosfuftinentesunicumflorem, aliorum generum floribus i*.^. *.* U*.-Sii.a pauIominorem,fimpliciocl:ofoliorumferieconftantem,purpurcum, hoceft, minusru'
Dentemqiamquiplenuseft,fednonminusodoraru,multisftaminibuscandidis,quorum apices flavi, bina cornicula media cingentibus prxditum , qua: maturitate dehifcentia femen continere confpiciuntur vulgaris Pajoniajjinitio fubcarruleum.feminis Tini inftanradixfuperiorifimilis,minustamencraffis,fedgracilioribusbulbisconftans.
NatamihieracfemineexHifpaniamiffo, certioquea
facu
anno primura florem dedic

a
2,
Maio menfe cum alijs.

Elegans
280
f*9M
111.

,
Elegans ctiameftTertia,priramnameconfpelaannoM.D.xxcix. in hortoloannis Mylerpharmacopxidiligentiffimi,adaureicapitisfymbolum Francofurti ad Mcenum. Foliaautem Pa:oma:femina:,paul6dilutius virentia quam in^ro^t/tpc/MaV^Jijfplendcntia, fohorum fcrie conftar.ut pet oras nonnihil cnfpajinfernecineracei coloris:flos fimplici (cx
vulgariSjColoriscarneidilutioriSjinquoflavcfcenstenuiterclucercvideaturjbrevitereiim colorem rcfcrentis,quem Viennenfes matronz omcr<mt$fM& cognommant,& qualem me-
Sjutlitidfol.
dixquxdamTuhparobtinentrcorniculaviridiamediumfloremoccupant.&multisaibis ftaminibuscinguntur,quorumapicesaurci: fcmenincorniculisnigrum radix bulbaceis afphodelinifque tubenbusconftat,ut Plena,& femina vulgaris. Floret Maio. Qvartam prarterea habcomunerelo. abHoghelande.cujusflosnondumcbnfpeclus (nam f uperiore duntaxat verc illam accipiebam) ied eodcm Hogelandio refcrcnte , Pa:o:
nia:
mans efTe debet: caulis illi fatis firmus,folia in ternas alas divifa, qux totidc m
folia
ge-
& magis orbiculata quam aliarum,atque in aliquot lacinias fcifla,/ emedi. Jutius virentia.inferne pubefccntia & canefcentia,adeoq-, fimilia Aquilina? folijs,ut primo
runt brcviora
tjf
intuitu pro illis accipi pofTint,atque fi inter eas reponatur harc ftirps.primum emerges , eos ctiam qui mediocntet in plantarum cognitione verfati funt, fallcre queat : radiccm habcc
fAonia
r.
multisbulbislongisprxditamutParoniafcmina. , -. Idem fcnbebat Pasoniam apud Batavosinveniri.cujus flores interdum eflentcarnei coloris,nonnunqua omniuo rubri, aliquado etiam folijs vel media ex parte rubris.alia carnei coloris.vel utroquecolore radiatim diftindis, quam mihi poftca viderecontigitapudSionem Lucium Damftam Lugduni Batavotum,mfiartificioeum colorcm raduxent.
..
Paroniaplenoflorcalbefcenceminor.
Ftonisvl.
/ivt t Exalbi*
d*pl<tn* mi*
*
'
CETERVM^qusproalbum plenumprofe^
rence flore mihi donata eft, humilior eft illa c\ux ampluro ex rubro purpurafctncem ple-
non
numque habec florem,caulis item quam illi

gracilior
,
folia quidem multis lacin ijs ut al:
teri dtvifa,fed anguftioribus
floreseti.a nii*
nores neque adeo pleni
utpote qui fexage-
rum
autfcptuagenum foliorumnumerum
raro fuperet, ciim in vulgaris plenar fiore aliquando quater centcna obfervarc memine-
rim.Hujuscolorinitiodilurepurpurafcens, quodammodo carneus, deinde paulatim elangoefcens ;exalbidus fic,tandera totusfe-
&
renivcus,exceptafoliorum
parte,qua: carneum
bafi
&infima
quodammodo colorem
retinet: bina auc terna,ut plcna vulgaris,ha-
bet in
medio flore cornicula,minora ramen,
qua;aninterdum,utinaltera, femina pncbeant,mihinondumobfcrvarelicuir.Peculiarem etiam habet cjus flos notam ut illi

,
folia non facile defluant
fed diutiffime hsc-
reant , imo donec temporis diuturnirare nigrefcant,marcefcant,&ficcitatecontrahanrur,ciim vulgaris plena,floris folia raro ultra
o&iduum retineat
fed
illa
abijciat: radices
Tdom.iexmtbido
pUno
etiam habet hxc, minores graciliores, quamvulgaris. Alivd Pa:oni# pleno carneo floreporrd genus inBelgica inveniri mrelligebam anno
&
fote majot*
w.D.xcvn.iongeampIioreflorcquammodo defcriptum , ut qui Purpurea: plenx flori
non cedat magnitudine,ejufdem tamecum

ncns,tempons fenacprxfidisviduxannofupramillefimum&quingentefimum nonagefimo fextoBruxelhs, non modo IlluftriffimusComes Arembergius, fed ipfe etiam Ioannes Boifot Prfidis viduar frater,cum plerifquc alijs,fcribens
Pdoniapleno
rubrojlori.
illonaturar, diunffime nimirum foharetifuccefTu eriam albefcentia .Illam florenre viderunt in horto Domin? deTi-
ad me in hax vcrba:ut oporteac te credere teitibusocuIatisomni(utputo)exceptionemajoribus.
Pôni*
rius folijs
vumr.
&
non abfimilia,fuperne viridia & fplendentia,inferne carfij quodammodocoloris, lanugims expercia: flos alterius flore minor, nec adeo plenus, 1II1 pzne qui carnei coloris
plcnus
autcmplenoflorefacurirubricolonsaliudgenusinvenirur, cujus foliaalte-
'
Caroli ClvsI rarior. plan.
hist. lib. ii.
plcnuseft.par^non minus tamenfaturirubricolorisquam majoris,fedcujusf<fliainteriora vcnis quibufdam mgncantibus afpcrfa confpiciuntur : medium florem occupant corniculanulhsftaminibusobfira. Vulgansporroplena:genusextareintelligo, cujus interdum flores albashabcantoras:
281
quod anilhplantarpecuharchr, ignoro: hoc veroinillofloreobfervabam,ucvecuftace

fingula foha per oras languidioris fianc coloris quodam modo cxalbefcant. infuper adijciendum putavi , vulgarisquxplenum fercfloremfeminemihinatas plantas,caule, fohjs,radice matrem plancreferentes, quarum Vnatertioannoflorem dcdicmacristtonquidemconcolorem, fedfimplici fex foliorum ferie conftantem : Alrera autem Byzancmaz prions florem imitantem , hoc eft, fimpliccm octo foliorum feriem ha-
&
Hic
*****&& "' ;/"" "*"

**
*"'""'
bentem.coloremtamen magisrubrum &faturum, &ad nigredinemquodammodotendencem.Terciaflorem plenum culicmatriconcolorem,veIcciam majorem,&finguhsannis cornicula five nuces quarum aliqua; feminc prxgnances fuere. PifiON am eciam invencam in Regm Navarrx montibus qua florem ferac omnino ni- HtdSmpl* veum,fed fimphci rohorum feneconftantem,vuIgari minorem,radicesiHaminoresetiarn *'> habentem ,ex Boilbti litteris non ita pridem intelhgebam Cydonia CretasfcribebatadmeCl.V.HonoriusBellus anno m. d. xcm.ifticincel- r* c.
,
fiflimorum
montium conval!ibusprovenireabundePa!oniamalbam,promifcuxnaturar, '**
hoccft.quxnequcma^nequefeminaefTec: neurramenimillarum,totainfula (qua?diligencerabeoperluftracaeft) vidifle, quemadmodumnequerubricoloris, licec nonfacis conftancer fimilem mvenin ruftici quidam illi affererenc. Pzonia aucera Crecenfibus.ipfo
tefte,SP"/ip/a
vocacur.
FlNIS IIBRI SECVNDt.
Caroli
*8*
CARO
I
LI
S
CLV
Sl
RARIORVM PLANTARVM TO RI& H

L
I
B E
i
R
s
T E R T
S.
VlbacE
atquetuberofis flirpibus elcgantifiorepr^
ditis foccedere
debent reliquA coronari& 3
&
illis
congeneresx
adijciend&pr&tcreaaiiquotplant& 3 non contemnendafiorum

pulchritudine donat&& ali&grato odore commendat&.
Ha -
rum omnium hiBoriam tertio hoc Ubro defcrib emtts 3 a Caryophylleisfioribus 3 quiprimunuintercoronarias
locunumerito fibi vendicant,ini~
tiunufacientes*
CaRYOPHYLLEI fLORES.
C A P.
:
I.
NO
lei
carent altifhmi
montes prxruptique tcopuh luis etam dclicus iea aiyeru gen^-
ris flofculis
elegantiflimis doratiflimisque iarpiflime cxornantur. Porro Caryophyl-
vulgo Herbariorum vocati,ob miram colorum varietatem, fubeuntium ea jugaoculos maxime recreant.Eorum vero,prazter vulgo cogniWjiltic multa generaobfervabam.
> Caryophylleus filveftris
i.
CarpfhjUl.
dodrantales funtcauliculi , teretes, geniculati: folia infingulis geniculis binaintcrfeoppofita,oblonga,angulta,dura, mucronata,colorequafica:fio;flosecaliculo
Priori
rubenteemergcns,finguliscaulicuUsunicus
plerumque infidet,(interdum
foli js
bini)
quinquc
conftans lente fimbriatis , coloris in dilutapurpurarubentis,circa umbilicumhir* futus,&faturatiore purpura nitesatqueodorus,ex cujus medio umbilico duo brevia fta-
minula prominent femen in caliculis palea:
ccum,fufcum:radix longa.tenues fibras fparges,e cujus capite plurcs cauliculi late in araconfertim fefe difTundunt , fibrafque bitu
&
fubindeagunt.
itataUf.
mHamburgenfi monte,duobus fupra Pofonium.infra Viennam autem,oclo

Invenitur
miliaribus. Floret
iftic
Maio: in hortos verd
Ctyophyh
II.
tranflatum, ctiam Aprili. Alterivs, breves etiam funt cauliculi, trcs uncias rard excedentcs, geniculati: folia infingulisgeniculisbina, fuperioribus brcviora,molhora,viridia,deorfumrcflexa,fple-
dentia, innovellisauteragerminibus, fatis copiose ex eadem radice nafcentibus, majucrafliorc fcula,latioraque:flosc nigricante
&
^cS f
cahculoemergeSjfummiscauliculisinfidef, unicus, fuperioribus major, quinque etia folijs
coftans,paul6 faturatior priore.circa umclebilicum longioribus villis hirfutus, ganti ex fatura purpuraalbo mifta , varietate
&
gratus,inodorustamen:femeninlongisvaf^
Fcum,aliorum Caryophylleorum
modo continent,radix fupcnon fimUis eit
Caroli ClvsI rarior. plan.

Caryophylleus filvcft.ii.
/
hist. lib. iii.

CaryophylleusfilvciKV.'
283
Frequentiflimum eft in Sneberg,raonte,ob perpetuo infidetes illi nives, fic appeI!ato > &: alijs Auftriacarum Stiriacarumq; alpium jugis.Floretautem tftic fub lunij finem, Iulio: fedin mitioralocadelatum,cum fuperioreflorcsproferc,femcn vero Iunio. llii per omnia fere fimile crefcic in alcifltmo jugo Ecfcher vocato,nifi paulo logioribus i.
&
Katalis.
effetfolijsScaulicuhs,florepleruquemajore^
pne-
CatyofhyL tl.fptasslL
tereafubvillisumbiIicumambientibus,insequalemquandam,&infrequentesma:andros excunvntem lineam impreflam habet,humani cranij futuram referentcm, colore rubro
faturatiore prsedicam >ut prioris eft. jugo,paucas hujus gencrisîn j. In eodem
Sneberg verd fecudi aliquot platas inveniebam, qua: ab illis duntaxac floris varietace differrenc nam licet forma difpar non eflet, color ta:
Catyophyl.
III.
menalbuseratjUmDiliciambituspurpurafccntibusvillishirfutus. Florebanttfticprimiim
Augufto,SimirurumfemeninterdumprKbcbant:fedinhorcostranflat^ (easenimcum fuocefpitead(ercbamus)cum fuperioribusfloresproduxerunt. Te ktio, Cauliculi paulo majores cralliorcsquc, pedali plerumque ahitudine aflurgunt,
latioribus, gcniculari,(ingula genicula ambietibus binis folijs,primo genere longiOribus Kruginei quodamodo calorisrex fummis alis bini,terni,fingulatim autem nafcentes flores,
firiori
&
CaryofhyU.
non multu abfimiles, quinquc folijs per oras laciniatis atque circa umbilicucarned
,
:
anuginepubefcentibuSjConftanteSjrubricoloris^nuIIiscornicuhsinflexisprxditiôdorati, qut e caliculis primiim emergentes,candidi futuri videntur floribus (uccedunt cornicula fatiscrafla,femen nigrum,planum,uc ceceri Caryophyllei, continentia radix oblonga, fi:
brofa, acapireplufesfurculosinorbemdiffundit, quiplerumquefibrasagcntes, adeofe propagant,ut brevi tocas areas occupent. Vndeprimiimillatusjignoro: fedinomnibusAufttiacis, Vngaricis, Bohemicis, etiam
Gcrmanicis plerifque hortiscolitur,& Nlaio menfe cum rehquis floret. CRASsivscvLAMhabet tadicem Quarcum genus, nigro corcice ce&am facisfibrofam,fupeme in aliquoc ramos divifam,qui fumma tellure mulca capica gignuc, cenuibus,
,
CariophyU
11
w.
gramineisjvirencibusqjfoliolisconflaca-.incerqu^profiliuncaliquoccenuescauliculi^gcniculaci,palmares, ad iingulos nodos bina exigua foliola : calices in finguhs cauhculis fin-
&
gulares,ma)ufculi,cquibusflosruberdtlucior,quinquefol!Jsnonnihilpcrambitumcrenacis conftans c cujus umbilico bina incerdum albefccncia cornicula ( (unr eciam qui illis careanc)cumaliquocftaminulisprodeunt:(emen,utinceteris,nigrum,paleaceum. Crefcit inTauro Carinthia: monce.Florec Iulio,femcn Augufto maturum eft. n**Iu,
,
Qvinto,
1
m
CMryophyll,
>
nigra radix eft , dura , lignofa , roultos ramulos humi fparfos funNff o , crafla fubinde fibras agcntes: cx ijs cauliculi exCunc dodrandens,nigros itcm illos lentosque , tales,geniculati,infima parte gramincis quibufdam, brevibus,anguftis, colore carfijs folijs, gcnicula aut nodos alijs rariobinis femper ex adverfo inter fc oppoficis,deinde fccundum ribus onufti:extremis cauliculis infidenc longi calices.uc in ahjs Caryophylleis filyeftn bus,
1
284 Qv

&
&
$*t*hs .
floremcontinentesalbum.odoratum^quinquefolijsvaldelaciniatisconftantein.equorum um bilico bina emergunt ftamina longiufcula , corniculorum papilionis inftar inflexa femen dcinde longioribuscapitulis planum , qualc reliquorum Caryophylleorum. Hamburgenumonte inter faxa,<jua Auftriam Sepcencrionem Provenit fponte
:
&
lpcdac
Florec
Maio.
Caryophyll.fil.vi.
$A
Caryophyllei fil. v. fpecies altera.
>/
CarybptyH.
\ .jpecits
Varietas
etiam genus ibidem invenitur,longioribus cauliculis,& plurcs flores proferens, fupcriori quidem forma candore fimiles, fed inflcxorum corniculorum expertes , atque eorum loco decem ftaminula ipfius floris fuperficiem paululum exupcranna habentes: capitula ctiam, in quibus femen continetur, kmgiora. Eft in hoc generc , quodflorescircaumbihcum purpurafcente lanugine hirfutos
1. Iftius
&
&
profcrac.
CarytpbyU,
V .fpetitt 1 1
Aliud tertiumpauldmajusinvenicbamus ad radices montis oppido Medelingimminentis,tertiofereaViennamiliari:firmionbustamen&:longioribuscftcauliculis,majore etiam flore,licet non minus profunde pcr oras laciniaco, nec odorato,aut laclrei cando3.
ris
omnino, aucdilutius rubentis &quodammodo carnei coloris, brevibus vilhs purpureis
umbilici circumferentiam in utraquc fpccie occupantibus , nulhs fimihter corniculis,fed dccem ftaminibus , ut in fuperiore prominentibus : ahoqui fohjs , radice , &: florendi cem-
poreconvcniunt.
CsrftftyU VI.
pluresabunaradiceprodeunteshabeccauics,cubicaIes,teretcs,multisgeniculis prxditos:& in his bina femper folia caulem amplecrencia,graminea, mucrnnaca,reliJluorum Caryophylleorum folijs fere fimilia viridia camen , non incana auc cifia:flores ia iimmo caulis faftigio multos.longioribus calicuhs inclufos,quinque fol js prarditos, in tenuiffimaslongasquelaciniasdifTeclos,autcandidos,autpurpurafcentes,fuavifrimiodoris, e longinquo nares ferientis , umbilico virefcence , purpurafcente lanugine hirfuto , e quo aliquot ftaminulaprominent: in oblongisdeindecorniculisfemenfertpaleaceum, planum,nigrum,reliquorum Caryophylieorum more:radixfibrofaeft.Habencautem no,
Sextvm
&
&
velli
'
m
-
Plantarvm
vclli furculi
,
histor.
LIB.
III.
iS,
ante quam in caulcs abcant , latiora paulo folia, Armeriorum foliJAproxima, anguftioratamen.necadeovirentia. Spontcnafciturinhumidionbus Viennenfisagripratis , atqucetiamadc*duarumfil- W4/^, varum ,pratis vicinarum ,declivesmargines,plerifquc Auftrise locis: feriusrcliquisfloret, nempe IuIio,& toto Augufto,interdum etiam fcrius.
Caryophyll.
fil.
*s
v 1 1*
CaiyophyII.fil.vii.
C
<y
.
r*
UA
ifc
.itf
SvpiNVMeft Septimuril gemis\& hurm fc fpargeris teriuibus cauliculis,quiDUS multa," cwpdjt utrimque &ex adverfo lemper bina.adnafcuntur tenuia, brevia,graminea, viridiaquefo- m.
liola
:
m extrem
is
ramufculorum faftigijs nafcuntur flores fimplici quinque foliorum
ferie
fedargenteis velutifcintillisafpcrfi:femennonobfervavi:radixtenuibusfi. brisconftans.&inlateribusfepangens. Crefcere audio in monte lllo non procul a Niclafpurg Moravia: diflito . Vmbrofis locis jfafe, dele&atur. Ejusiconemhicfubjecimus. Illius elegans genus rcperitur , pcr omnia fere fimile , tenuionbus pauld folijs, utrimque cm^M, etiamexadverfotenuifTimoscauliculosveftientibus.qui fummoramulorum fimiliterfa- ttTJSm ftigio fuflment flores duplici foliorum ordinc conftantes,a;ftatisinitio,rubri coloris.in quo /?'
prarditi, rubri,
argentc* quxdam veluti mica* elucent evadunt illi temporis fucceflii ( nam tota arftate plantahxcfloret)adcopleni,utrumpantur,medi6squealiosflofculosoftendanttenuibus Sumroa tellure adeo Cefc diffoliolis prarditos, colons quidem rubri fcd paulo dilutioris. fundit hoc genus, u t brevi vicinos in ambitu cefpitesoccupet , totaque hieme vireat nam
:
frigoris patiens eft.
_,
Hoc non fponte natum vidi,fed cultum in noftisIllPrmcipisCattorum Wilhelmi,&

CV.Ioachimi Camerarij.Medici Nonbergenfis. c*yl/L O c t a v v m , crafliufcula & fucculenta habet folia , llhus planta: quac vulgo apud Bel- "' gasGramen marinum vocatur, folijsferefimilia.frequentiflima&conferriflimajamariufculi faporis
interquxpetioli veriusquamcauliculicmicant,uncia:femiflem , vcletiam unciam longi,geniculati,binisfolijsintcrfead nodosoppofitis.cauliculisinfidempregrandes(proftirpisproportione)&laxicalices,Ianuginofi,exvindipurpurafcentes, mquinque crcnas divifi.unde fingulares emergunt flores, quinque foIijsconftantes,&: rubro dilutioto colore prarditi, inodori: fcmcn obfervarenon licuir.radixfatiscrafia eft, fubfufca , aliquoc
:
fibris donata.verii
m circa caput fumma tellure expandens fefc,& in plures ramos dividcns,

tenui
fubinde novasfibrasagit. _ Provemt ijfdem quibus Quattumgenuslocis, ncmpeTauromonteCarinthia:, folo nmuI*.
C*tyophyl.
iz.
..-
Floretfubfinemlulij & Augufto. tenui&aranafplendentercferto. NoNi,foliurneftrninuciiTirnurn,grarnincumque&quaripungens,viride:ade6autem fecusatque mufcus quidam totos lllos fe propagac,uc magnos interdum cefpircstcgaf no
,
i$&
Gakoli ClvsI rariorvm
obfidens-.flofcuhinfingulispropaginibusinterfoliaemergentesquinquebifidisfolijsconftantescolorisrubridilutiorisfivecarnei,tcnutHis&vixtranfvcrlumdigitumaltispedunculisinfidereconfpiciunturfinguli,gratiirimolr>edaculo:(eDicincapitellisfu{cis,&fplenad Lychnidum clafTem. <lenctbus,renis fbrma (qua nota a reliquis Caryophy lleis difterc , accedere videtur)exiguum,fubrufum: radix longa J nigricans.& multas propagines fumma
&
tcllureproducens.
Xttaks.
Summis Auftriacarum
ret Iunio, femcn
& Stiriacarum alpium jugis inuenitur nudo petrofoq; folo.

:
FIo-
Augufto plerumque maturitatem adipifcitur. At in hortos tranflatus hic CaryophylIeus,eciam fiib Aprilis finem floret nonnunquam etiam fecundo,f ub Septem-
V*ritt*4.
trisinitium. Coloreflorisvariatqui inIudenbergceIfiflimoStiria:monteinterdum nafcitur,' qui 2.

totus niveus eft.aliasrehquis notis
cum illo conveniens.
tfomin*.
nomcninvenithxcplantaapud Herbariorum vulgus(pra:fertim autem domefticum ejusgenus)quia illius flores aromatici caryophylh odorem plerumque mulantur. Suntqui Vetonicam appellarc malint necdefunc qui ad Plinij Cantabncam
:
Caryophyllei
referendam putent.lncolequinquepriorageneraîlfncglin/
)
5?cr0nc0lin/&etrinncjlin indif.
petreos caryophylleos Sextu genus AufererKerappellaTit,hoc cft,filveftrcs,montanos ôfcc-ctitîin/id e ft, ftriace muliercs,quibusob odoris fragrantiam in delicijseft,pecuhanter
&
laciniacumfivediflectum caryophylleumnuncupant. AnguillarahbroOpinionum xn. Theophrafti SMavd-av facere videtur. Nonum genus.Gefneri in epiftolis Mufcus alpinus Cyrofleesfauuages dici poreruc. Caryoforte erit.Gallis autem omnia ifta gencra Oetlltts phylleusveroflosingenereVngarisvulgoZ^yi dicitur: montanus autcm laciniato& odorato florc me&f zfkfiu. Hifpanidomefticoscaryophylleosf/4f//^fimpliciternomu
&
nanc,(ilvettres autem clauelinas montefinas.

CatyoplyUi
filvijtrcs *li
dtviffi girntii.
Paffim in pratis.filvisâgrorum marginibus,ali)sque herbofis Hungarix, Bohemix, Auftria:Stiria;qilocis,fpontenafcunturaliquotahaCaryophyUei filveitris, fivcArmcnj flo. Sed quia in omuibus Gcrmanix , Galha:, Hiipania: provincijs , atque etiam, ris gencra ut puto.Italia: obvia funt, peculiarem Ulorum defcriptioncm hoc loco dare opera?prcciutu rvonvidetur.
.
Caryphyll. pleno flo. Silefiac .tniniat

prartermittenda ramen ea domefKci Caryophyliei pleno flore fpecies , qua: Viehna:
No m
Auftnx mihiprimum confpe&a, &exSilciia

ufquemifla.
E a aurem
C*ryfbytl.
nequegeniculatiscaulibus,ne-
que foliorumformaautikuabahjsdomefticis
Caryophylleisdifterr , fed floriscolor diverfus, ad illum ,quo lychnis ftlveftris byzantina prseditaeft,
tilus
flmus Su$'
Jiiwni.
quodammodo accedit, minus tamen ru& flammcus, &adcarneum potiusten-
dens, qualisfere inquibufdam/ericeispannis confpiatur, quibusGermanipwicrait^faifc nomen dederunt : floret cum rcliquis, femen etiam iIl<sfimileeftnigrum,planum,quod fa-
tum
fatisfeliciterprovemt , non omnes tamen plantseex eo nata* matris colorem referunc,fed
aliâlbum, alixrubrum habent, aliarnativum

retinenc, eumq-.faturatiorem autdilutiorem: nonnullarum itemflores fimplici quinquefo-
liorum ferie duntaxat conftant,in quovis colo-
rum genere. Cetekvm Caryophylleoru

r
facultates (qui-
bus haud du bie praditi nonnulli cx ijs quorum hiftoriam hoccap.de fcripfi)diligentiflimeperfequutuseftceleberrimusMatthiolusamplif: iimis in Diofcondem commentarijs.
Armerivs
flos.
Cap.
ii.
ARYOPHYLLEisfloribuscongener eftArmerius, e gallica appellatione nomen apud rcccntioresherbaria:reifcriptoresniutuatus,quifummocaulis&: ramuloiu faftigio multosflores
Plantarvm.histor.
ros floresconfcrtos,&vclutiin
lib.
iix.
287
umbcllam fivccaputcongcftoshabeCjfolioCarôphyllco-
rum
lextogcnerilimilia.
Eivs porroduofuncgenera: Vnum fimpliciquinquefoliorumfedeprseditoshabctflo- ArmtrU$* tud*Q gmh rcs: Alceriusduplicijtnplicivefohorum texcuraconUant.
a
Armcrius iimplici
flore
Pannonic.
Armeriusplcnoflore.
r**
Quod fimplici eft flore.fuas etiam habcc differentias nam una eleganti eft flore
:
edque
aut plane rubro,aut la&ei candoris maculis afperfo,aut niveo.cujus one carnei coloris: altera.qux rarior eft , omnino niveo t tercia pauciores ut plurimum habet flores dilutius rucarnei quodammodo colons:quartx flos purpurafccnseft, Hngulis tame ejus fobentcs fccundo quo aperti lijs pcr orasalbis. Hujus femine quinta mihi nata,cujus florcs primo f iint die,laclei prorfus candoris, (equentibus paulatim evanefcente albedine, tandem om r nino purpurafcunt,fic ut in eadem umbella confpicere liceat hos flores latteos , illos exal-
&
&
bidos&mediaexpartepurpuralcenres, aliosomninopurpurcos
ifta
.
colorum varietace
11.
oculosvalderecreanres:brevicer,magnaeciaminhocflorcvarieras. Illius quod plenura habet florem duas duntaxat differentias confpexi:unam,quaj vulga-
tioreft,rubro&cleg.inciadmodu flore: alteram.quarrariorjalbo Omnium vero,tamqua: fimplicem habenc florem quam qua: plenum,(emen planum, nigrum , Caryophylleorura
ieminisinftarinvafculis.continecur.
'
Simplicis priorfpeciesabVngaris/^^.ide^Dci.fagittanucupatur.frequensqueN^.* fponcenafcicurinquibufdampracisNemeth-wywar 111. Balthaf.de Batthyanvictnisqua Occidencem fpeflac. Ccccros Galli îrnmries> Belga: StyUtt vanaculalinguaappellanc, cofque in hortis duncaxac culcos vidi.
' -
amaridiiricisetiamfponteprovenianc Namquodmajusvocanr,inlummisherboiiiquej^ Auftriacarum Stiriacaruraqucalpiumjugisfrequenterinventum eruebanvmeminieiiam s"tA*> urbe Lucetia colligere in regio 1II0 vivario Madritiana lilva vulgo nuncupato, fecundo ab
Belgis H v c proculdubio referenda: funt dux ill* plantar qua: a rei herbaria: ftudiofis procul Atmh* locis Graminis marini majoris & minoris nomine vocantur cametfi plcnfque ^JjJJ^
, :
al.js
undeerutumamicisinBelgicammittebam nufquamverdmantimislocisroihi confpeftum Quod auccm minus vocanc,non modd in Angliar &c Belgica: mancimis pro- uh*.
raihari,
: .
venit:fedin MoravixcolIibuscopiosenafcicur,acquenonproculPraga,itinere yicpnenfi: Saxonixctiam quibufdam herbidis locis prsfercnn agro WitcbergcnC videce colhgerc
,
&
incminijancc rnultos annos.
.>;..
i^"
cutnug
288
Caroli ClvsT rariorvm
Ncutritfs vcro dcfcriptio hic a me expe&anda eft , ciim I Clarifs. Viris Dodonro &r Ldbcliocumfuisiconibus edita fit: a Dodonaro quidem, minorgraminismarininominc; urraque^LobelioCaryophylli marini Si montani appellatione . Abillisergocequirere otcrunt rei hcrbarue ftudioli. Non defUnt qui Plinij Staticen efle cenleant.
LyCHNIS SILVESTR3S.
l
i
i
C A P.
,
1 1 (.
h*'
fil
vZfgtmk.
Yc h n d s filveftris magnaetiam eft varietas: Nam T pliciquinquefoJiorum eft flore ,quam qua: multiplici prsetervulgares^tamqtfarfitn. Clanfs. Dodonxo&ahjsdeJL m mcisperegrinationibus feieobtulerunt ,quarum hiftoriam opcrcefcriptas ,a!iquot
alia:
pretiuxn duxi hocCapite dcfcribere.
Lychnis filveftris
i.
Lychnis filveftris
ir.
/
\
LychnkJILh
Prior,
craffiufculos habetcaules, rorundos, genicuiatOs,inmulrasalasdivifi>s,qu
Lychnisfik
lentoquodamliquorcobficarfunr, cuiplerumqueinharrentculices&minutahujufmodi infe&a.folia ad fingula genicula fempcr bina,ordine difpofita,& ex advcrfo refpondentia,d viridi candicantia quafi cjefia,fatis arapla: flores multos in umbella congeftos,puk hros, rubros quinque folijs non bifulcis conftantes femen in tenellis vafcults parvum , rotundum.papaveris rhxadis inftar.cineracei colotis,continetur:fadix crafla eft fibrofa, quam ubiplantafloruit,fubfequenshiemscorrumperefoIec. A x t e r i, caulis eft geniculatus, paucioribus ramisdoflatUs: folia etiam binaex fingulis geniculis prodeuntia , fuperionbusmagisviridia, firmiora: flotes in finguhs ramulis fuperiori fere fimiles , majores obfoletius rubentes ,quorumquc folia bifida funr: calix craflus membranacea tunica dura valde ftriata tegitur , irrquo fcmen cineraceum, crafliufculum radice nititur fingulari , non admodum fibrosa qua: etiam ingruente hie-
&
&
'
&
&
me
LychnisfiU
perit.
in multas alas geniculatos , divifbs : foliajamdicfceanguftiora , faturaviriditateferenigricancia floresquinisetiarn ioliolisconftantcs, rubentes: fcmenincaIicibus,fuperjoribusfimile, minustaraen, fufcum : radix craiTa ^prima: par, quam fubfequens hiems non minuscorrumpitquam fu,
:
Ex
fingulis geniculis pcdales
ramos profert Tertia
&
&
periores.
Lythnhfil.
v-
tllU
initioQuartareftcaulis, pedalis, intcrduro amplior, geniculatus,exviridi purpurafcens , bihaex finguhsgeniculis fibi invicem oppofita profercnsfolia, longa , acuminaca , firma, crafliufcula, viridia,a medip ad fummum fcre , mulcis floribus ex alarum
i
Vn
cvs
V<
finu
Plantarvm histor.
Lychnisfilveftr.m.
lib.
iii.
289
Lychnisfilveftr.ini.
,0
<v
Lychnisfilvcftr.y.
finu in oblongispediculis prodeuntibus
ftus,
onu-
quiquinisextremodivifis, (edinrocundumbifidisfolijsconftanc,&elegantii]lmocolore rubro ad purpuram cendenterutilanc,cla~ tiore diluciorcque coronulamedium Umbilicumoccupancc, nullo camenodorepraxhcis: his fuccedunc membranacea, atcamcn duriu culacapita,circapediculum anguftiora,& cra(fiore mucrone , quae per maturitacem dehifcunc
,
&femenoftenduncinclufum, minu,
:
tum admodum
ex rufo nigricans radix cra fiufculajnigrajmulcasfibrasfpargiCj&fingulisannis novos , eosque numeroiiorescaules
producit. v l
caulesex una radicc profert Quinca, rocundos, longiufculos, cecerisinfirmiores , incerramprocumbenccs, geniculatos foliainfingulis geniculisbina , longa,
to
Lychnhfif.
mollia
&ianuginequadamcanefcentia,inter quseflores alternacim fecundumramulorum longicudincm enafcuntur fuperioribus

,
, ,
lia
nafcuntur
formafimiles fed majores , &dilutiorecolorerubefcences, vel , utitadicam incarnaci* femen in vafculisfuperioribus par (ubrufum; radixcrafla&fibrofa quxtamenplerumquc alcerum annum non fuperar. S e x t a , omnium minima , cauliculo tycfmufL affurgitcirciterpalmumaIto,geniculato ,tc- *** nui lanuginofo radquorum fingulainternodia, binacenuia, longiufcula,lanuginofafopurpurci flores inordinaci , alternacim exfingulisgenieuhs prodeunr, parvi,
, , ,
coloris
,tf
2?0
Carom ClvsI RARIORVM

X-ychnisfilvcft.vi.
<?
y*
Lychnis filveft. viii.
.^
V W
Vfr'
wSnmr
"
colorijpulcheriimorubromjfti.longolanuginofoquecalicutoinclufi.-radixtettuiseft. "Hvmilis etiameftLychnisillêftrisSepcnna, Creticofemme, Ocymoidisappellacione miilb.nata: etcnim ftacim a radicc in m ultos ramulos palmares, vel etiam minores dividicur,terctcs,tenues,geniculatos : folia ad fingulos nodos enaf cunrur bina contrario exortu,cxigua,craiTiuicula,viilis quodam modo tecia: iinguh ramuli fuftincnt mem branaceum
lyehnisjil.
caiiculum.flîatumjanugineobficuraînfimapartcanguftiorem/upcrnalaxiorcm ,equo exilit flos quinque folijsc6ftans,in fummo bifidis,colons initio rubclli, deinde Icviter candicantis.in quo ftaminulaaliquot flavefcentibusapicibus prardita: flori fucceduntcapitula femencontinentia.fimilc Lychmdis hortenfis femini: radix tenuis, in varios ramos di varicata.non vivax tamcn. Florebac Iulio m d. xci i. iequentc iemine deciduo nata. Genicvlatos eciam habeccaulcsOctava^cenues.inpluresalasdivifos, pedalcsautmajores-.folia in fingulis geniculis bina. ternave, interdu plura, anguftiora quam reliquarum viridiscandidopcrfuii&quaficxfijcoIoris:floresinfummisramulisnalcentcs,quinisfolijs bifido mucrone prarditisconftances.incernaparte candidos.externaaliquantulum purpurafcentcs^&jantcaquamomninotabefcanr.iefecontrahentes&circumvolvenccs.calicesadmodumduros, breves, fubrotundos, femenparvum, rotundum Papaverisrhxadiscineraceicoloriscontinences radicem fatiscraiTam , albam, multifidam , altero an-
&
Dopcreuntem.
Lychnisfil.
xs.
fenfim inlatitudinemfefecxplicantia,fubextremummucronata,viridia,nonnihilvillora,ad Lychnidisfilveftns flore albo, qax in omnibus Provincijs vulgaris eft , folia quodammodo acccdcntia, longctamenanguftiora,acidiufculiguftus:caulesdcindepcdales,interdumcubitales,nodofos&geniculatostfingulageniculalaciorcpcdiculoampleclunturbina foliaex adverfo
Mvlta fecundum radicem habetNonafolia.digiralislongitudinis,
fita,ahjsbreviora,circafummumcaulemadhucminora,&mucronara: fummisalisinnati longiufculi ramuli,ternos plerumque vclctiam plurcs flores fuftinenr quinque bifidis, & ufqueadumbilicumdivifis.binafqucmucronatasappendiculascircaeundemumbilicum
,
.
habentibus.folijsconftanteSjalboSjquinqucftaminulismcdiumumbilicumoccupatibus: floribusquimarcen.entescontrahuncur.&:inceriore partcconvolvuntur,utinpra;cedcntc,fucccduntcrafllufcula&mucronatavafcul3,fcmineexiguo,rotundo,cineraceoplena: radix fibrofa perenis.fingulis annis novos cx radice numerofioreTqsie caules proferr, qui
&
/7 tyc nnp .x. cb
'
^ cuna um r ^dicem fibrastgentes facilimcpangi poiTunr.

*
DCiM^,fingulisarifliscxeadcmradicenovi prodcunccauliculi, per terram
fparfi
&
iubindc
Plantarvm
.i-ychnisiilveft.ix/
HlSTOjR, HB.
III.
19 X
Lychnisfiivcft.r.*
<#
*S
/
fubinde circa inrernodiaradicesagentes, deinde furfum denuo fefe crigentespalmarialtftudine,graciles,geniculati,binafoliainfingulisg^^
giufcula,angufta,obtufomucrone,viridia,promin^^^ iaceralibusramuliselegante^candidijquinquelaciniacisfolioliscoftanteSjinodori^quibus fucceduntobtufavafculaêxiguo.nigricantejplandqueftmine (quanotaquandamaffinitatera cum Armerijs floribus habere videtur) referta: fibrofam habet radicem, quam facilepangerelicet.
Aliudejus genusmultdminonbus&anguftioribusfolijs, minoreetiamflorc, ceteri$ notis non difpar, invenitur in fcopulofo illo praruptoque jugo Durreftainnuncupato, fe2.
cundo fupra Gamingam miliari. Omnesûbiadolcveruntjentoquodam&glutinofbhumore, fuperioreparte, illicevidentur ut prior (at tertia & quarta maxime) cui plerumque & culices, parvxquc mufca:
&
foimicxtamquamvifcocaptînh^rent,aIia:quequifquilix. Sponte nafcuntur tres priores cura fcptima in arvis inter fegetes pingui foIo,pIerifquc *?**&* Caftella* veteris locisrin hortis culca:, florcnteodem quo fatse funtanno,a Maio menfe ufque in Autumnum,feptima tamen difficilius cicurari voluit: prima autem tertia,fponte feruntur&antehiememprodeunt. QuartamomnibusferePannoniar&Auftriasinferioris montanis Glvis, editifque herbidis locis invenitur , atque etiam fil vis Francoftfrto ad Mosnum vicinis. Floret Maio,iemcn Iunioraaturumeft. Quintam,inmarginibusquorundam Caftella? agrorum: Sextam, non nifi incollibus Salmanticac vicinisinter faxaprovcnientem obfervabam, atque utramquc Maio florentem. O&ava non modd in cxduis filvis , fed etiam ad reftibilium agrorum margines nafcitur per univerfam Auftriam infra
&
&
&
abundd criam filvis Francofurto vicinis. Memini & in Belgica videre {-utzelburgcnfi ducatu.Nona,provenit ad Stiriacarum Alpium & Snealben fupracocnobium Neuberg radiccs;abun> dantius tamen in Etfchero fsepius commcmorato.
,
Anifum, Moraviam Bohemiam
Pannoniam , ultraque Muram
& Dravum
Pkiorem &Scpnmam Salmaticenfes5^/appellabant, rubruravidelicet&albumr/c,*^

Alteram Ocimoides.Sed ad Lychnidis fil veftris,cui pcrquam firailes funt,omnibufquefcrenotisconveniunt,genera,commodiusreferentur.Suntquiprimam&:tertiaminterArraerios flores referre cuperent: femen tamen Lychnidi (imile, alix^j notae eorum fententiam convellunt. Nec defunt qui primamOdontitidera Plinij effe velIent,quorum fentenx ris Odontitis hiftoriaplanc rcrragatur. Vngari Quartam &0#avara &reliquasqua:apud eosnab 2r
,
l
3,9!
CAROLI CLVSl RAfclORVM
cCsnaftuntfirvu]gatesLychnidesfilveftrcs,rtf^^^,ideft;filVeftremCaiyophylIeorum herbam appellarmnonnulli autcm quartam Nyvilzckfiu, hoc eft, leporis Caryophyllcam herbam vocanc.Septima vulgo Salmancicenfium Co11()m dicitur. Quibusfaculcacibusfincpra:ditje,compertumnonhabeo: omnesyerddeguftatjefubatnanguftusdeprehenduntur,pra!terOel:avam,qu2,utdiximus,acidiufculieitrapons.
Lychnis Byzaatina miniato flore.

).$**
Odontitis Plinij fimplici flore.
UA^'
SXr" Con ^ recencionbus ex

ftoria
tychnU By-
A d Lychnides
fil veftrcs
haud dubie referenda cft ea planta, <\nx a vulgo Herbariorum

Ejushi-
mihfim.
pecenda: iconem camen hiq adijcicndam eflc putavi. Illius verd geftiis habui Vicnna:,femine e Belgica miflb nacum,ccnerius paulo,nccaded numerofos flores in umbella ferens , qui miniati non eranc , fed omnino albi : ceteris notis vulgari,quar miniaco elt flore,con venicbac : fed ztace non minus firma redditur ipfa planra,quamalcerius.
|3oTetfop.ga<po*$
vetftcolorefiort.
TerciumicemejusgenusinBruxellanishortisaIi,(cribebatadtaeN.VJoannesBoifo^ huicjamdidofimile, fedfloriscolorediverfum, quiinirioquidemminiacuseft, deindc paulacim evancfcens albefcic,tandem cocus fere niveus evadit,fic uc,pro florum ^cate , crcs colorumdiflerencixeodemtemporeineademumbellaconfpicipoflinc,videlicecminiati floresjminiocandoremiftoperfufij&albi. SeminetamenabillomifTonata:Francofurti plantxquxdairi^ncerrehquas^floremnonitavariantemculcrunCjlcddilutiorcrubrocolore^&quafiexrubro&albocommixcoprxdicum^fivejocinoriscolorcmimitacemâverfaaucem partecandicantem.
Lychnkfil. Flateau.
tdiagentr*.
Sed &Lychnidisfilveftrisgeniiseft, cujus delineationem&^p^^fwtlacobusPla^ tcau ad me miccebac Behen alcerius nominercujusvcro eflec colons^minime indicabat. Lycbnidii fiU Por.ro, prxcer jam di&as,paffim eciam m Auftria,Sciria,&: Pannoniaoccurrunccum
in filvis
,
cum moncanis pratis vulgares Lychnidcs filvcftres, florc albo,rubro,
dilutius ru-
bencCj&fubvircfccncejquxqueFloscuculivulgoappcIlatur^Doftorum veroquorundam judicio Plinij Odoncicis eft,angulofum cene caulem haber,geniculatu, ex nigro vindique flinij. odontithfU. purpurafcentcm,ingcniculisfolia,purpureum florem,atquc in pratisnafcitur. Ejusgcnus
Odontitif
nofior*.
NohilibusquibufdammatronisViennammifrummeminiÎofephodeCafabona, Ser m *
Ducis Hetrurix Simplicifta, cujus flos multiplici foliorum ferie coftabat rubri coloris elegancis: verumil!^plantascadema:ftateamifcruiit,dummemcncntcm,nemeridianifolis
tkti/
ea *
&
ardoribusexponcrent(tenell?enimadhuceranc)fedinumbrapociusadfervarenc,fpernuc. ^* mi em s r .^ P o x iniisannisrepcrcaminpracis,eaFlandri2eparcc quarintcrGandavum Antucrpia fita, Vlanbt vmXDatt vulgo appcllaLur^nuper ad me feribebac Ioannes Boifor, ; cujus
'
"
'
>,
pLANTARVM
OdoncicisPlinijplenoflor?.
l
HISTOR.
LIB.
III.
Melandryum Plinij quorundaft. lÂtW
m
^
0*'
5vA.t^.>'V
\
fcA*- i
cujuscrebra in hsmeis obfervacionibus ficmcntio . Quam habeoejusmunere plantam,elegantem florem plenum dedic,carneicoioris,anno m. d. xcii. cujus iconcm aflabreex-
primicuravi,hicreponendam. Nafcitur ctiam praedi&is j am locis il!a planta,qua: nunc Ocymaftrt , modo Ocymoidis, MtUnitjum Plf.il (fuePolemonij , Papavcrifque fpumeinomenavanjsfcriptoribus recentioribusadeptarfunc, tm,dtnnLobeliusquandamaffinitatemcumMelandryo.quodPliniusNat.Hift.lib.xxvi.cap.vii. murilam ejushiftojocinori mcderi fcribit, habercputat Sedcum brevcm admodum riam tradat:an huicplanrxquadrarequeac,difiiculcerqucnquam judicare pofTecxiftinio. Quid ti potius Melandryum Plinij fic Lychnis illa fil.albo flore odoraco :cujus genus flore
,
&
pleno in cultis invcnitur ? Omnino autem ad Lychnidum filveftrium claflem pertinerc arbitror,cum eas forma pulchcrrime referat. Duorum vero generu efle obfervabam Vnum enimin montanisnafcens,alciusadolcfciC, crafliores habec caules, quicumlaxisfollicuhs florem ampleclcncibus ex viridi purpurafcunt: Alterius aute quod in omnibus etiam Gcr-
manixpratisobviumcft.dilutiores&quafialbicantcsfunt. > Cecerum novum elegans ejus genus ante paucos annos , femine ex Italia miflo Ocy- Ly
&
hn'ufU
,
fttnpirvi. moidisarborcifempervirentisappellatione, nacum, cuimultiabcademradiceprodeunt rms fivt ,fed fragiles, in quibus nafcuntur bina lem- Oey/.wMtS rami palmares.crafliufculi.lignofique quidem in latum expanfa fed f.v. per adverfa inter fe folia.bcllidis folijs non majora,ab tmo paulatim fummo mucronata,viridiaadmodum fplendentiar e fummisaliquoc ramisalij enafcun,
&
turdodrancalcs,aucpedalesincerdumramuli, geniculaci, gracilcs, binisincerfcoppoficis anguftioribusfolijsadfingulageniculadonari.&fummo inalas cocrario hcu ucrinque nafccntcsdivifiVquibus infidcnc merabianaceis pinguibus caliculis inclufi florcs,quinque bif1disfolijsconftantes,colorisquodammodocarnci, equorummedioternagraciliaincurvaquc prodeunt ftaminarradix candicat,paucifquc fibris prardita eft, perennis tamen. Floret Iunio.
Nec minus elegans Lychnidis filvcftris genus defcribic N. V. Fabius Columna m Plan.
.
LlthnUfil.
Co.Hrr.ntLychniiesfili
'
tarumnovarumHiftor.aquodocymoidenLychnitinappcllat.quemconfulendumcefeo. m.d.xcv Prii>D &criaaliaLychnidisfi!vcftrisgenerafcmincnacaobfcrvabamanno
mum alcius excrefcens.cubicali videlicec auc ampliorc caulc,nodofo, bina foha alcernacim ad fingula gcnicula femper cx adverfo proferencc,oblongiufcula,excremo mucronaca , ex qtiorum ahs cxcunc cenues ramuli.lenco quodam rore uccxcimus caulis, obfiti, vcluci in
,
mti&femifi*
nat*.
plerifquc Lychnidibusfilveftnbus.fuftinenccstcnues, longiufculos, ftriacofq;calicuIos,c
quibus
5
294
i
^
Lychnis filvcftris
latifolia.
Car&li ClvsI rariorvm

m Plinij genuinum.
-
nuia.quoru quiha
Zbus^ in*,cguamiuI?enafcuS
flonbus fuccedum.in
bre vi Januginc a fperfa, q
ItttfjpmU,
II.
:
<â
aliademumcxeuncc3
jLff/S
quibusdcccftaiainaalba,
re-
Mufcpulatappcllatione
mq uc &d P roP a Sa * rac,Ie &

"
mK
ad vei a ,nter fe foKa,quadam J pangi poflunc Semen cx Italia mhTum
rafcinâdc^ b joraquaminfup enor?^ pneccdcntcramulUmo quema" *al,aexiliainfcto^

tremis ramulis.qui valde bus cmergunt Hofculi qufn
oun^
P rxdi
J"IarcranafcunruralijramifW omnino pur purafccmcs.qui non n [a s ai?
">*V^s fcrcjam defcriptx

P ur P urafc
folijs,
sfoholSS Tr* tes.foriscxfuligmepurpura^

crafliufcuhs&nurpurafS
ih.
pur^fcunS
* calicuii,equi.
lnsexaibopurpufccnrisfivccarnr/nn^
pI.Aurkateurfivu|..oab D HarLTvnfl!,
n'
' ""'eap.refbl.apromebarfaiisan,-
facionc
'
PLANTARVM
fationearirio
.
HlSTOR.
LIB.
III.
caulcm producebatduorum auttrium cubitorum altitudine,firrr!ura,rotundum,ruccoquodamlento&glutinoft>obfitura,quomu(ca:&:ahaminutain(edamfidcntia decinebatur magno numero In fummis ramis plurimos proferebat flores veluti in umbellam congeftos.ctiam ad centefimum interdum numerum,fatis tameexiguosproplaatx magnitudine,quinque folijs bifidis conftantes,coloris ex vindi flavefcenus. Illius femen ad nos miffum mcmini ex Icalia.a lofephode cafa bona Serenifllmi Ducis Florentia;,quumexGretareduxciret,MufcipulÂuncul5urlifaciecognomine,cumplurimisalijsfeminibuscxeaperegrinacionerelacis.
*9f
$ESAMOIDES MAIVS QVjORVNDAM.
Cap.
iii
i.
Sefamoidesmagnum
Salraantic.
Sefaiuoidesparvum. Salraantic.
,*
*>
AD
to
Lychmdis filvcftris etiam genera non inepte referri pofle puto eam plantam,qtiam
nonnulli Salmantica: Sefamoides magnu nuncupabant,aliquot cauliculis pedahbus interdu cubitatibus ex una radice prodeuntibus,rotudis,gcniculatis : folijs fere olear ad fingulagemculaex adverfo nafcentibus,ca?fij coloris:floribus in extremocaule &ramulis fificatim aut racematim cogeftis,exiguis,ex herbido pallefcentibus: femen in caliculis fiibrotundisLychnidiiimilccineraceicolorisjradixfatiscrafrajCandida.perennis/ummatellure multa folia,longiora,& mucrone latiora fpargensrfummuscaulis Sdexrremi ramuli len-
^c
ia
ZLiL
quodam & vifcido humore obfiti funt quemadmodum Lychnides filveftres fuperiore
,
capitedefcriptse.Tocaamaraeft. Nafcitur lapidofo arido folo circaSalmancicam,& Narbonenfi agro.magna vcro co- Naul piaAuftrizfalebrofiscollibus,alijsquedefercislocis. Alieciam folebatin Belîcishortis.
&
Eodemautem femineplerumquedua;diverfzfpeciesenafcuncur,nonifla: quiScm formi ?**

dimmiles,fedquarumunaflorcmeumquemajufcuIumduntaxatproferr,fteriIifq;eft: alterafcminiferaminorem florem habet.Totaxftateflorent. E a, utdixi Salmanticenfibus magnum Sefamoidesappellabatur: alij ad Papavcrfpun * mi " r meumreferrevolebant. o Ndubitoquinilliusgenusfit, prxfertim feminiferi, cujusiconemnudamnecullis *)*&* colonbus infectam ad me mittebat lacobus Plateau Behen flore parvo appeIlatione,adeo "
, '
uam defcri pfi>oninibus fere notis a:mulacur:de floris autem colore, vel feminis forma ni.' J adrerre ni! pofTum,quandoquidem nihil praster nudum nomen iconi erat additum. Tametsi fequentiumduarum ftirpiumfaciesnonrefpondeatcumfuperiore:
menutraqueSefamoidis noraine Salmanticarinfigniebacur, omnes eodem capitecomprehendendasexiftimavi.
quiata-
DODRAN-
2$6
Sefimtides Sstmtntsc.

autctn trcs aut quatuor ab
Dodramsales
una radice producit Prsir.a virgulas^tercres,
^rl.t*
Stsules.
temi inftar confcrtos>cx herbaceo purpurafccmes inirio,dcindc icnuibus capiliîrcntis cx ****** albo pallefcentibus ornaros,in quorum roedio veluti quatuor grana viridia ccnfpiciuntur, quxcxcuflb florc, m vafcula excrefcunt, cxili nigricante fcmine plcna radix ciafliufcuJa, vV candida,duraiVivax,fubinde ctiam ante hicmem repullulat.
;
fiv*ml*
circaquasfolialinijCxiguajCrafTafin^
IncollibusSalmanticxproximislapidofo(oloprovenit,ubiMaio florebat, deinde fe* menproferebat. Istic Sefamoidesparvumappellabant,tametficumejusdefcripti#neminimeconvc'

niat.Ingratj&amariufculieftguftus.
-
Stfamiids*
Altera itemSefamoidesparvumifticnuncupabatur,crefcensdecIivibusIocis,cuido: .
*lm*n tic. drantalcs virga^mulra foliaLini fqliorum xmuIa,majora,& incana flos copiofus, albus.* arvum ix. radix etiam candida,fed non valde cratfa Floret harc etiam planta eode quo f upenor tem-
poxe:vivaxetiamvidetur,aSefamoidetamennonminusaliena,quamfupenor,
H
Htjperis cur
4t4t*.
P E
I S.
C A P.
vi.
V,
HEs pe ri nomeninditum.au&oreTheophraftolib. dccaufis Plant quodnodeplusredoIcat^quaminterdiu.CuifufFragaturPliniusNatur.

t> i
,
cap. xxv. Hift. lib.xx.
cap.vn.Adquam ver6carumpIantarum,quxhodicnobsfuntcognita?,potifTimumrefefri debeat, plerique adhuc dubitant ciiui nullas alias notas reliquerint Vecercs, qmbus dignofciqueat.
ut ea quam nonnulli Matronalem violam vocant, inter Leucoij genera referri debere videtur , Hefperidis nomen fibi proprium adfcifceret: quoniam ejus flos,fub vefperam pra:lcrtim,grato odore narcs feriat, mterdiu, aut nul,
Com munis tamen opinio obtinuit
&
hira,autlcvifllmumfpiret.
NosergOjVulgarem Herbariorum opinionem fequuti,Hefperideappellamus>qua:Matronalis vioia alio nomine dicitur,quod Matronis atque virginibus fit m delicijs. Ejus veid duo generaalia,minimeab alijs ha&enas obfervata,in mcd ium profcremus.
Hcfperis
)Ujsrt4U
i.
Cvbitali Priorexcrefcitaltitudine mul,
tifque ramis prafdita cft
quos confufo ordinc
ambiunt folia, Matronah violje fimilia, paullo tamen latiora& crafllorajacidiuiculo pnmum
guftu,poftea acri
& falivam ciete: extremis ra-
misinoblongispedicuhs infident flores Leucoij autViotematronalisflonbusformafimiJcs,quatuorfoIiolis,utiIh,conftantes, nonexplicati tamen,fed fe contorquentesôloris ad-
**&M% *$
tyJy
331
modu inelcgantis & obfoleti,hoc eft,pallidi &

,
furvi
infimtis venulis ex atro purpureis fingu-
lafoliolaintcrcurfantibus.odoreinterdiunul, lo,autadc6tenui,utvixnaribuspercipipoflit, fub vefperam aurem grati(Timo&: fuaviflimo: flori fuccedunt longa , torofaque ut in vulgari
cornicuIa,feretamenquadrangula, inquibus dupliciferiecontinetur femenvulgari Hcfpcridifimilc.fubrufFum-.radixfibrofa.qucutpIu-
rimum bicnnium nonfuperat,

defloruit
fed poftquam
:
tamcn prarcifiscauhbus adfrugem pervcnire non fifi
& femen tulit, perire folet
N*t*fa.
natur,novagermina interdum producit. Sponte nafcentcm &feminepra:gnantcprimiim inveniebam in PreJInberg Hamburgenfi monti vicino.Vngariarque extrcmo,qua Auftriamfpedat, menfelunioanniM. d. lxxvi. Ejusdeinde femen teneômifTum fubfequentc vere, plantas mihi protulit.quar altero anno duntaxat floruerunt Maio , fequente hicmc
&
perierunt.
VtrUtM
Solentveroqua: femine nafcuntur
plantar,
flons colore muItumvanare,nonnulhsmaternumcolorcm retincntibus .alijsautdilutius pallcfcentibus.aut magisobfoletum adquircntibus, omnia tamefoliacrcbrisvenis exatro purpurafcentibusdiftin&ahabentibus.
I
Sy-
Plantarvm
histor. ub.
m
,
297
,
In Svrix mariciniisaliudHefperidisgenuscrefcitjCujusfemcninlcaUam^lIatumjde- nttkrmst* inde Viennam milfum.plancasproduxic jam deicnpta multd vegefiores,amphora haben- Su.
eju k. êmplanecumfuperiorecotoris,uibno3:emvaldeodoratos,interdiuodorisexpertes:quibusmultocra(fioracorniculafucceflerunt ahoqui fuperioriscorniculisplunmurelporidentia îemeneciam fimile concinencia, led paulocraffius,quod macurefcerenonpocuic,
,
tcsfolia^crafliorescaulesjmajorelqucflores ,quatuortamenfohjsetiamconltanres
VM*,
RCW
+>
'
quiaferiusflorueruntplantK.Akeroeciamannoperirefbletejusradix,nonmukumpria.
riabfimilis.
p
Hefperis
11 i
f...
Violalatifolia,
Lunaria odoratai
vulgariMatronalividheadcdfimiliseft, utex utriufquecollacidneyixdif- ttt$tritfi[. * crimenconfpictpouictecenim foliahabecfccundum radicem non miniisamplaquam illa, fubhirfuca,viridia,in ambicu ferraca-.caulem cubitalem,mulcis alis concavum , ad quas alia breviora.&nonnihilad pediculumlaciniacanafcuncurfolia: floresin extremis ramiscotnofos,quatuor fohjs conftanres,eXalbidos,qui aecatis fucceflu purpurafcunc : cornicula,feraina, radix eciam iplacum vulgari omnino conveniunc:Iblo florisodore,cujus in hacnullam graciam percipere pocui,differUnc.Soletetiam hxc,altero plerumqueagerrainatione
Terti a
anno,& a maruro (cmine^perire. Crefcicpaflim Viennenftagroadmontium radices, &vinerorum in colhbus ficorum NmmUu margines. Floretcumvulgan.nempeMaio&Iunio. Priorem appellare licebit Hefperidem montanara ; alteram, HefperidemSyriacam armft*
terciamverdHefperidemfilveftrem.
& difficulccr fpirantibus medefttraduntmrinas infuper & ludores propellere, incidere, abftergere & digercre.
Matronalem
aucemviolam.tufll, convulfis,
f//*/.
....
quxanohnullisViolalatifoliaâflorumcumHefpcridis&Leucoijfloribus vioUiati. tltm' ahjs aucem Lunaria graxa &odorara,quia uliquz femine excuf- f fimihcudme.vocacur: ab fb,Sab|ecto.tegumenco,fplendida:fint &ejusflorcsLeucoij autHefperidisflorumodo-
Cetervm
Tcmref<ranc,inmontanisfilvisAuuîx&Stiriai,vicinarumquealpiumlilvofislocis,atque
etiaminPannoniainceramnifponcemagnacopiaprovenit.Qua:curaaplerifquealijsde\
fcripca fic,ej us hiftoriara hic recexere non eft necefle.

I
i.EVCOI?M
'
2<>8
CarOLI ClVsI RARfORV M

LiVCOIVM MARINVM.
C a r.
x..
, :
vx.
t i v s plantx duo gcnera ciim in Hifpanijs,tum in Narbonerifi Gallia obfervabamu IS j
unum majus & magis luxurians, alterum minus & exile.

Lcucoium marinum majus.
'
t.jjj
Lcucoium marinum minus.
Ltueoiu
lini
m* a iori, cauliseftpedalis,interdum major ramofusadmodum, humi procum-, m*)M bens: folia Ionga,crafTa mollia,canentia,& quodammodo lanugioofa, Cichorij auc Erucx modo divifa& Velut premorfa: florcs fecudiim ramulos odorau,quatuor folijs ut reliquo,
)
&
rum Leucoiorum
ad rubri vini feces quodammodo tcndentisifiliqujc longa^crafliufcula^planae tamen ut vulgaris Leucoij,duplice planorum fubruforum feminum ordinem,intercurrentemcmbranacontinent:radix multifida, fed non perennis,poftca quam enim planta florem feme protulit (quod altcro plc-
flores prjediti,dilutioris purpura: colorc,fed
&
&
rumquc a
fatu
anno,interdum
LtiuoiS
Ttnu
ma
mmut. folia priori flmiIia,mollia item
Minor, dodrantales,teretes,fed fatisfirmoshabetcauliculos, inpluresramulosdivifos-
& tertio fieri fblet) perit.
iEftate floret.
& incana,minora tamen, tenuioraque & minus divifa

,
flo-
resinramuIisfupcrioreminorcs,quatuorfoliolisconftantes,coloris pulcherrimc rubecis, &,dum marcefcerc incipiunt,magis faturi, quales Leucoij rubri vulgaris florcs, &odorati
NttMiit.
Romin*.
quidem illi, verum minus quam fuperioris-.cornicula fucceduntoblonga , teretia exili rufo femine plena. Florct Iulio & Augufto,eodem quo fatum eft anno deinde perit. Nafcitur utrumquc Mediterranei maris littoribus inHifpania&GalliaNarbonenfi; fed minus multofrequentius. Levcoii marini nomen mdidimus, qu6d fponte in maritimis nafcatur , unde ad Belgas
,
&
delatum,in hortis coli ccepit:alui etia majus aliquot annis Viennar, femine cx Belgica mifTripoiium. fo natum.Minusobcolorisin floremutacioncm,nonnuIli,cdm Mompellij viverem,Trir poliu vocarc folebaat: tamctfi ijfdelocisnatumTripoliumlegitimuobfervarc potuifTent, Teptramtnt. V crumque calidoûftu eft:fed minus fua acrimonia vehementius linguam vellicac Iosephvs porrdCafabonus cx percgrinatione Cretica redux , fcmen ad nos mittebat, LttuciS ma rinum Cw- J-eucoij marini appellatione,e quo tres diverfa? plantar orcx.
ticum.
I.
t arvm Maxima & Prima.caules habuit procumbences,rotundos, duriufculos
multis
ramis donatos,in quibus flofculi quatuor folijs conftantcs,initio rubentes, deinde

rerentibus,quafi ex umbella,Irionis vulgaris inftar,fenfim prodeuntes, qui
(
ex ca?ruJeopurpurafccnces,extremobifidis,&cordis,utvulgopingitur,cffigicmpropemodumrc-.'
ubi floris folia conjungebantur,radiantem imitabantur flavam ftcllam:floribus fuccefleranc duarum fcra
unciarum
L I B. II*. 2Q9 nnciarumfiliquarfivccorniculaterctia, inquibusfemcnoblogiufailumcaftencHcoIons.

jpliusvcrdplantasfolialoiigiufcuIafucrunc.aThlafpifolijsnon valJcdifferv*ntia,nulhs(in caulcprxfcrtimjcvidencibuscrenisdonatajcralliulculaj&aliquanculumaniara. Altera priorilimiliserat,nififlorculoshabu\{retdimidiominorcs,&initioprorfusal^ bos,deinde camcn paulacim purpureum quidpiam contrahcntes, (cd nihilominus magis ad albedinem inchnantes . Floruic utraque Iuho.medio Verc,hoc cft Apnli,faca. Te rti a promebat initio prarcedencibus duabus longiora folia, evidentibus cofpicuis quorum mcdio exicrenis (ecundum oras donata,Leucoij Diofcondis Lobeliani inftar , e
PLANTARVM
HTSTOR.
ii.
&
iii.
vitcauliculusreduspalmarialtitudineminor, quumflorereihcipit.nempe Augufto; alapares, cotere vero plures fundebat ramulos, in quibus flores, fecundo generi amphtudinc latifolij colore camen differentes. nam propius accedebant ad Lcucoij marini Lobehani lorem^magifque purpurafcenteseranc,quam inprimo genere.
Levcoivm silvestre,
Cap.
i
vii.
Lcucoium fbinofum Creticum.
guftiora tamenjViridiajamaricantisguftus.interquxunicuSjinterdu pluresafTurgunt caules,pedalesautampliores,ftriati,carinatisfolijsobfiti,multosfuftinentesfloresquatuor
M
tis
V lt a fecundum radicem habet foIia,Leucoij,quod luteo eft flore,folijs fimilia.an- ttuuimfo
folijsconftantes,flavos,Leucoij luteiflorum asmulos,fed minores,minufq;odoratos: floribus fuccedunt oblonga cornicula ut in fativo ,plano feminc plena radix longa cft.candi:
cans& multtstenuibus fibris pradita An feminc ad matuntatem perdu&o percat, obfervarenonpotuimam natalilocoflorentem,fuaq;corniculanondum maturaferentem hanc plantam obfervabam:Biennalem tamen effe puto,quia in nullis ftirpibus,caulis prarceden.
anni ulla vcftigia confpiciebam. Invenitur in montibus illis fupra Badcnfes thermas,& in Leytcnbcrg, falebrofis prafer- N*t*Us. meridiei obverfislocis. Florec Maio. tim Commode Leucoium filvcftrc appellaripofTecenfeo: RhizotomsetiammuIierculxNw*
&
CCQHb gel&euepl vocant.

i
Sativum autcm Leucoium luteum, Vngari Sarga vibla nuncupant,

I
hoc cltyuteam violam.

dubius fum Nata autem eft etiam Iacobo Plateau^Temine peregre accepto.Illanj ccrtc na(cencem non vidi, fed iconem ipfius manu delincatara ad me mitccbat cum brevi dcfcripcione idem Platcau. Eam videliccc crefcere,ad tswcjj /pfo*. ^ i7 ,n4# cubitalem auc majorem altitudinero,& in mulros ramos duros &lignofosipargi,quoscin-/? gccent folia confertim naiccntia, incani cineracei coloris, per oras nonnilul dentata
.
'
Qvo nomine appellem hanc plantam
&
&
Iparfim
39
fpjrlim
Cakoli ClvsI rariorvm

m ramis multos florcs nafci flavos ,quinquc folijs confiames
:
cos auremramuF
initiofansrcncllose(]c,paul6po(hamcn 3 duros&(pinc(bsevadere. Qualefcmenciusf fcr,non adfcnbebat.fcd dumtaxat (cifcitabatur an Hippopharftum Dio('coridisc(reDfiiT

Hitfcfh
f/8
cfleaiTcrat,i7nccauIc f flore.inanibustantiim capituliSjfolijsquefpjnofiSjradiculashabcre molies&craflas
Sedcum Diofcoridesfuum Hippopharflum,humilem heibam
*'
<W bus.folijsetiam&capituloûccuscxprimatur^&inufumadêrvcturjncnvideoquar-i
Qvoniam
!"
nehrccplantacjusdcfcnptioniaccommodariqueat.
porrofolia, Leucoij marini folijs nonvaldediflimilia habuifTcvidebatii Lcucoij (pinod appellationcm obtincre pofle arbitror , doncc ahud magis
phr.tx convenicnsrepcnac, tametfi florcs

piardui funt.
aptum &- r cjusplunbusfolijs quam Lcucoiorum fl,!K! orcs

,
Primvla veris.
C a p.
vi
r r.
JX&ST
tnultn
Uch
inAu ft ^'^^P^îa-quepratis^hahofismontaniTq^caXarquc TfflvV^r x ^^^"^r^ôc.qusplantajfqua^vulgoHcibariorLmPrimulavcris&Herba

f
,
*bvu.
para.y Us vocatur genera, qualia f unt elatior utraque flore Jutco ) pallido , atquc humil.s paiicto Hore ilia-quc fimpl.ci foliorum textura: pcculiareramcnquodda ênusaluntnon nuiia prata uliginofa.bmis, ternis quat uor milianbus aVienncnfi urbedUhntia
&
orumclcgannam&vcnuftatemhoccapitcdcicnbemus.
Primula
/
&
quod oh n
vcris rubro florc.
Primulavcrisalboflore.
ERMI ATa temmeum ^^ 1'7' rr J? ^ tCm P

'*
nS f fc faflS* funtêxtcrrore paTtem cana velut, farina quadam afperfa f , mtcrna vero ex v,nd pallentia, al.quantulum crifpa rb * minora,angumora% minusTugot fcri ?at ns ;v h Dedallfn Hif
c^Sra-S r &
^
5
P'* î
***
r^.jW
SfiS nl M~W
?arne co lon
W
J
.
|
cn?m C M?hS ?mn CS de nde in obina ?
aut r" r uratiusrubente$ nonnumquam(fcd rard)omninoeand,do S) &: UtC n c,rcaumb,licum colos ahquarulum odoraros.femen
,
Sna\ex Pêclegahti d.Iutioreque puipurariitentes

J
0D.crraba,ut auffnl r obfbrvabaû qunntenUus rubct,ftilum
^^T ^* ****' prominenrcm

1
&
cotinerur. Ulud
five
autcm
in
hoc
flore
p.fhllum habeat,
quemadmodumnon-
Plantarvm
du m nonnullarum Pr.mularum
funtcand.cantcs, fibrofe, dcgerminani;.
flores
:
histor.
lib.
in
adquarum caputaliznovzplantukefecundiim
qui verd dilutioris funt ruboris,huIIum
30T
Radir mafrem (unm *iuuin-i

"
Pri^verisflavofloreelauor.
PrimuIaverKpallidofloreelatior.
Sponte magna copia provenit in uIiginofj&& vicinis,ut ante retuli, Vicnnefi urbi pratis, #*/*/. adHimberg,\Valterftorf,Ebreftorf,Mag CI V.Hieronymi Beck a Leopoldftorf,arcem', Botenftorf,&: lupra Badenfes thermas vcrfus Neapolim Auftriar. Floret vero fub flnem Apri- Tanfm. lis,& toto fere Maio.Habui ex ijs quas in hortum tranftuleram,plantam,qua;ex media florum umbclla.cauliculum uncialcm &ampliorcm,aliam umbellam elegantiflimisfloribus onuftam fuftinentem produceret. Hanc etiam ficcam ad me mifit C. V. Ioach. Camerarius e Saltzburgenfi agro erutam,
ubi,quemadmodum & in Tyrolenfi comitatu ,abundanter nafci fcribcbat.
Annover6M.D.xxci.dumLondiniefll'm,deC. V. ThomaPennxoMcdicointelligehumidis&pafcuis, qua; adcdcaufafuit;utDocT;iflimus&:humanillimusvirRichardusGarchCancellariaTLondinenfis Primicerius,in meam gratiam ex Hexarchatu Derby.&Vybfey no procul Halyfurc ttiaminAnurbe , ahquot ejus plantas fuis flonbus adhuc onuftasante meum Londinio difceflum ad- &lianafcttHr. ferri curaret,quibus etiam adj unclaz fuerur,aliquot Pinguicule. (de qua poftea) ftirpes,cum Trollio flore. quas Antucrpiam ad amicos mifi. Quanrum ex guftu deprehendere licet, ijfdem facultatibus efleprzditam apparct,qui- Tefiramenf^
bamcopioseadmodum
nafci.in Anglia^Septentrionalibuspratis
busalisePrimuheverispollent.
Eandem omnino efle puto.quam Iofias Simleruscomentario de Alpibus.ex C. V.Conradi Gcfneri tollecUneis defcribit in
hunc modum.epfn herbapufilla,albicans,Bellidis SUpfmii
minimar forma,in fummo plurimosconfertos flores purpureos habet;tota herbacandicat, & attrita manu pulvcrem exuit,afpeclu elegans.Cxfar inter herbas,aut Regulus. A rufticis mulierculis qua? flores ejus manipulatim colIigatosVicnnam in forum deferecorollas ne&erc folent,ut*b(utmnnuncupabatur ,eo bant,ijfque vendebant,qua;ferta quod Maio me(e,circa id tempus quod vulgari germanica Iinguantyocr;n(ea: funt Ro-
Nomin*.
&
gationes^dicitur.plerumquefloreat.PofteaHcmrotfiûfrtlMummnominariccepitarhizotomis mulierculis,que illius ftirpes radicatas in foro venales proponere incegerunt,ciim ani-
mad verterunt Viennenfcs matronas elegantibus floribus dele&ari. A ruftTcis Anglis, apud quos nafcitur,5/r^(",hoc eft.avium oculi nucupatur.tcfte Pennaro: verum eodcm eciam
nomine apud
illos
inugniturCardamineiUa
prateiifis
flofibusalbis,quam Do&iflimus
Fuchfius Iberidcm eflc cenfebat.
Varia
3
Xemm* TrimultvfU
0Z
GaROLI ClVSl RARIORVM

-
Primulaêrispailido florc humilis.
Va r
a auretn apud rei Hcrbari* ftudity.
fosobtinuit
nomina Primula
da Belgis.Nam
efTeputent
,
vcris vulgodif unt qui Woftlftc, Diofcoridis

Alij
Fuchfius verbafculavertit.
i
Dodecatheonherbam,quaPhniusNatHift.
hb. xxv. cap.
iii.
defctibicfolijs feptenis ,laS. Petrij
ducis iimillimis , eradicc luteacxeuntibus Vulgus Herbam paralyfim ClaVem

,
Itah
fd
/
Lactucam filveftrem,Germani
&
fomclfc&lufj
(t)luffablumsn. Angli^rim.zoofcn
& <$.ow e
^Pf.Vngarrrrumilem&ftWAovmaximacopiaubiquc
in filvis casduis
apud eosnafccn)
tem , Kacha verag hoc eft, pujcis ex panico auc miho confecla? quara illi Kacba vocant
f
flo-
rcm,quia pultis ilhus qua: pallidaeft, colorem imitatur. Hanc ego, cum Angl&eflem,uba etiamincajduisfilvisabundeprovenit laclei candorisflorcconfpiciebam , &aliquotftirpesamicisin Belgicam inde mittebam.Scd &c ab Anglis prim lim acceperunt Eergaj tam humijemquamelatiorem, quajflorem habent multiphci fbliorum ferieconftanrem ,&om-
nesfere reliquascoronariasplantas,
flores 7roAt/'(pyAAo/.
quarum
Primulam aute Veris vulgo vocatam , NobiHs idcmque Cl. V. Fab. Columnain fuo <puTObao-avw Ahfaiatis alterum gcnus apudPlinium efTe cenfet : quemadmodum cap. fequete defcrmcas Auriculas ad Ahfma five
&
mafonium Diofcoridisrefert:
Auricukurfii.
valde acquiefco.
'
Da-
cujusfentencia:
AvRlCVtA
VRSI.
,
CA^
IX.
claflem referendafit venufta harc planta, adeo fimiles funt forma temperamcnro.
NO n
dubiumeft
quinadPrimularum
&
&
Ejusverd multa gencra obfervabam in alPinisAuftrix&Stirixjugis, qu.x ,cercaquadam fenc,hoc capice dcfcnbemus.a vulgatiore
AtrUula
urjii.
quidem,
I ll
i
fed
omnium odoratifTiroa iniriura
faciences.
v s folia, Primula: veris fohjs fere refpondent , rugofa tamen non funt , fed crafTa, fubanxfoliOrum inftar,eoque autfarinaequapolline confperfa prorfus incana, aUt lcviter tancum canefcentia,incerdum
fi
&
OmninO vi-
ridia& h*via rurfusomnia velperambitum

;
ferrata,velnulhsdenticulisprajdita,interdum no vclla dutaxat dentata, vetufta mihime,omma autera guftu amara. Ex horum medio,aut e Iateribus prodeunt cauliculi dodram ales,auc
minores, nudi, veluti quadam farina refperfi, quidenos, vicenos, tricenosque, interdum etiampluresfprefertim fiin hortis colatur.ubi
admodumluxuriac)
florcs fuftinent
exuno
veluticapitexqualiter prodeuntes, &petiolis
(quos camquam fquamuhe quardam incanx ab mvicem fegregant ) brevibusque caliculis

,nh * rcntcs Primula: veris fimilc^ quinisauc > , fcnis di vifurisconltantM Aulrm Ar ,11 Cl, qUCn am odorcrn irantcs 5 aut lutei aut paUcnris atnu^ v^l ' > ? n,p,IO J '2 VCl minorc s>onines autem intenus circa umDUicum aibo cuculo mfigmtos , î intcr ' ftilo ftamina nontmmqua promincmc , inter-
SS^5SX?nZ w
I
,S?L 7
dumnullo
Plantarvm histor.
vcris
:
LIB.
III.
JoJ
dum nullo: femcn deinde fufcum,inxquate, bullacis vafculi

gitur,plures plantar enafci folent.
inclu(um,quale Primularuni radix crafla cft,&: mulcis candidis obiongifque fibris prardica , cx qua,m cuflls ii pan-
CrefcitinSneberg Neuberg,Etfcher,&alijsvic^ Gleyfenfdd imminenti deinde multolarciorem &c vegcciorem abundancer invemmusin fcopulo,Medeling oppido(quod duobus auc paulo amplius milianbus ab urbe Vienna diftat)imminenti,qua Septencrioncm fpetac,unde rhizotomas muliercuke ciim florum manipulos, cum ipfas ftirpes,quas fciunc a plenlque expeu,adferunc.
t
Auriculaurfin.
,J^
v s folia breviora funt , extrcmS Mrkui* parcelatioraplerumque,&inicioquafirocun- VrJ* lu da, qusc temporis fucceflu anguftiora circa ra1
fof^
Alter
dicem fiut,craflaquidcm illa,fed minusquam fuperioris,in ambitu ferracajfuperne viridia 8C I<evia,inferne cx viridi pallefcentia inter qua:
:
vel ad quorum latus exeunt nudi , duas uncias
]ongi,autpauldampliorescauliculi,quibusin~. fidetfeni,otoni,aucplurcsflores,fimulincaputautumbellam congefti utin fuperiore , il-
JifqueformafimileSjfcdmajoresjubrocoIorc
nitentcs,obfcuriore tamcn initio,quafi mororum fucco infe&i eflent,deinde elcganti &c di-
lucidarubraqucpurpuragratiflimijintuscirca
umbilicum
pallentes &C exalbidi
odorati qui-
dem illi, fed minus fupcrionbus femen in ca:
pitulislongcminoribus^parvum^nigrumjinx*
quale:radix priori fimilis. Hancfruftra pcr Auftriacoru Stiriacorum- x*tdt$. quc montium altiflimajugaquxfivi : primum
/^
culnflimohorto C. V. Ioan. Aichofzcij Medici &jProfcflbris Viennenfis,meiamicivecens,&:hofpitis,duni iftic vixi,chariflimi,: quam a nobili quada matronaante acceperat, ignari tamen unde ilii primumcommunicatafuiflet. InOcnipontinis autem &C vicinis alpibus abundenafci pofteft in
aucemmihiconfpe&a
eaintelligebam.
Terth generis folia.quam fupetioris mi- AHfUt

nora,teneriora, minuscrafla, fubhirfuta, pcr ambitum undiquefcrrata , interqua? nafcicur cauliculusfuperiori fimilis, floresinumbclla
pares ferens,
Vr r %
m.
& rubros, exalbidis tamen maculis afperfos, cujus radix fimiliter fibrofa
.
no-
vafque d Iateribus propagincs fundens. InTyrolenfibusjugis, prsefercim in Kitzfpil inveniri intclligo
Sed eam primum mihi âVi oftendebatcummultisalijsrarisftirpibusquasinexcultofuohortoalebatC.V.Ioach.Camcrarius inclyta; Reip.Nonbergenfis primarius medicus, floris expertcm, quam ramc eodem cum ahjs tempore florerc mihi diccbat. Anno autem m. d.-xxci. ex Anglia Viennam revercenci paucas adnatas plantulas communicabat , fed qu-e in itinere tabefcentes deinde
perierunt.
Qj a rta,
ferracis,
minoribuseftquamSccundafolijs
carnofis, mucronatis,
venofis,mi- "* fplendentibus, inferneex viridi pallentibus fuperne Istvibus norequeacrimonii&amaritudineprarditisquamaliarumfolia: floresillifccundogeneri fimiles, profundionbus lacinijs fe&i,colore dilutius rubente , intus circa vmbilicum incana quadam lanugine villofi, ftilo prominente, bini, terni, aut ad fummum quaterni, fiimmovnciafis,rarolongioriscauliculi faftigio nafcentes: femen in paruis vafculis rcliquis ma'us &c fufcum : radix minor &c nigncans/atque adeo numerofa (obole interdum fe propagans, vt latiflimos ccfpites occupet. Stiri* alpibus frcquentiffima. PauTo InueniturinSneberg,reliquisqucvicinisjugis antemcum Vienna difcefTumrhizotomtfmulierculxfinguhs annis in forum Viennenfe
&
&
inambitunon Ahncv^
&
N*//**
vcnalem inferreccEpcrunt.
Tyrolensi non valde abfimiliserat Quinta, quam incultiffimo horto III Principis
CattorumWilhelmiCaffclIisflorentemconfpiciebam annoM.D.xic cjusenimfoliacircmatxfererotunditatis,longiufculatamen&:in ambitu ferrata,longcminorafecundarfolijs,& minus viridia,fed aliquantulum canefccntia: iriter qua: tenuis &: fcxcunciam Jongus c z caulicuius
Aurk.Vrjtv.
34
I

Auriculaurfiini.
Auriculaurfiv.
Auriculaurfivi.
;
v-
&
Jturi:. Vfi
cauliculus exiJiebat,binos,tcrpos autplures flores fuftinens fuperiore minores , quinque bifidisfolijsetiamcaftantcs, medij intcr II.
11 1
femcn no obfervabam , nam Aprilidumtaxatflorcnrcmvidebam: radix

i.coloris:
fibrofaeft,utrcliquarum.
Minor etiameftSecundogenere,Sexta
Auricula,cujus unicam plantam confpicieba in cxculto horto ornatifs. viri Ph. Stcph. SprengeriannoM.D.xci.Maiomcnfe. quaternaautquinaferentemfolia,craffiufcuIa, dilutevirentiajnulliscrenisinambitudon^-a
ta,inter qu# prodire aiebat(na caulc
& flore
orbataerat)cauIcm c viridicandicatcm,tres
unciasautampliuslongum^fummofaftigio; fercntem quinos aut plures flores, flavse k>rmaa:quales,(ed candidos:radix fuperioribus refpondes,aliquot fibris, ut ilJ#,donara erar.*
Ejusiconem quam hicfubjecimus, admemittebat.

.v *.
.
poftca,
Septima
:
crafliufcula radicc nititur,
1h~S"
^4+&b>
I
Quartashauddifllmil^multiscadicantibus fibris capillata exquaangufta folia quina

autfena,fucculcnta,&:pinguia, Quarr^fblijs multo anguftiora,a mcdio ad cxtrcmum ufque mucronem in ambitu ferrata, amariquc guftus prodeunt: caulicujus inter ca nafcitur tres uncias longus, nudus, lxvis, fufti-
nenscapitulum e folioliscompa&um,unde
quaterni aut quini florcs elegantifljmi 3 dilur tiusrubcntcs, quinquc folijs bifidisutreli-
quicon-
5 y confhntesmeque hujus femca.oMefvare licuit.capitulatamenquartiptoximainilia qui * confpiciebam ,femen eciam fimile lubere verifimileeit. Crdcit hax quibufdam alpibus Carinthix Stirix fupcrioris, prarfertim vcro
Plantarvm
histor. LIB.
III.
&
monre.&Iudenbergjugis. FloretrubfinemIulij,hoceft,nivibusinfummisillisiugisliq jcicencibus.Rarahxc.quia ex procul diflicis montibusdelata in umus Aicholtzij horto paucos annos perduravic.omnem culcum ita refpuens,ucnumquam ad frugcm pervenire imd ne florcm quidem deinceps proferre volueric
, '
Tauro k m
Auricula
uril
vin.minima.
Octav^
foliaunguemmagnitudinevixxquant, Amk.vt.
t
s* \j
Ôi?
^^
'"
"
/^
rinfet-necircafedemanguftiora, fupcme&inextrc-^^ 111 * molatjoracrenataque.viridia.ncrvofa^fuperionbus minusdenfa,amariguftus:pedicellusinterfoliacxi,
t^WjrcaS' -Uiisfflfjr^
j
^V J^vxîgicumtranfverfumaltus.unicum^ntcrdum yvâlcerumflorcmferensdilucius rubcntis, fivecarnci
fjr.
\J
#H
y/
rcolons,efimbriacocaliculoobtufiorcprodeuntcm, inodorum . cusetiamcircaumbilicumcandidDlanu g ine put>efcentem.nulloprominentcfl:ilo:ncque hujus femen obfervare licuit , ciim non quovis temporejugu in quo nafcitur proptcr difficulcaces confcendereporuerim, necinhortumcum fuocefpite
tranflataad frugem
unquam pcrvenerir.reliquarum
tamcnfeminirefponderearbirror.-adnacismirumin
propagat, &interdummagnoscefpitesoccupac, candicantes fibrascmrmlis propnginibusdemitcens.
modumfe
InfummoSnebergjugoprimusiftamobfervabamannoM. d.lxxhii. nequc ullo alio
/*/.
yicinojugopofteamihiieieobculic.InTaurotamen&Iudenbergctiaminvcnitur.&cum v*km, iUararumaliudgcnuspcromniaquidemfimilc.fcdcujusfoliamagispallefcunt, florcslafuntcandons. Floreiitomncsnataliloco,Iunio,intcrdum Iulio& Augufloduntaxat, vidclicetftatim Tmfwt. polt fblutas rn ijs jugis,ubi crefcunt,nives,nonnuquam etiam fub ipfa quafi nive,& concameratanivisinduratxcruftajreliqu^quxfubtuserat.Solisradiorumrupesfcrientiumrepercuffione foluta.In hortos vero tranflatx Aprili florent, aliquando itcrum Autumno fi aura fic temperatior,illis exccptis qux vel contabuerunc, vel nulla, uc dixi, diligencia auc culcuraad florem ferendum induci potuerunc.
<tei
&
OMNiAiftageneraprxcercertium,quintum,fextum&fcpcimum,primusomniumBeIgicxcommunicabam,miffis Vienna,ad Ill.V.IoannemdeBrancion, frarrislocomihique CfaerxtBmum &poftejusobitucn ad Magnific. V. Ioannem vander Dilft ejusagnatum
,
complure'fquealiosamicos,eorum plantis.primulaverisrubroflore.&rariffimisalijsalpinis ftirpibus. Prior autem qux flavo eft flore, jam antea Belgicx inquilma fa&a fuerat liberalitate C. V. Alphonfi Pantij. Iofias Simlerus commentario de Alpibus,aliquot ejus genera recenfet,ex Gcfheri collecl:aneis,utipferefert,defumpta:nempequxhabcrecflorem. aucluteum,autpallidum,aut purpurafccntem,velrubefcentemfanguinismodo,velcinercum,&atrum:quospoftrcmos duos colorcs numquam mihi confpeclos cfle in fimili planta, ingcnue fateor, nifi per cine-
reum incclhgac quarcum genus,cujus flos mircefccs.prxfertim pluvia corruptus, veluti cineraceura colorem contrahit,&peratrum, fccundi generis florem pnmum fefe explicantcm ,quem initio obfcuriorem.faturum ,& veluti mororum fucco infeclum clle dixi. Qvo nomine veteribus dicta fit hxc planta,me fugit; nifi fic(uc Fabius CoIumna,quem- Ncmin. admodumdiximus,cenfet) Diofcoridis Alifma. Recentioresaucem variailliindiderunc nomina. Matthiolus enim incer Saniculx genera recenfec,& Herbarijs Aunculam urfi vocari cradic .Gefnerus iibello dc Lunarijs herbis Lunariam arthritica appellare maluit. Alij Paralyticam alpinam nuncuparunt: magistamen vulgareapud rei Hcrbarixftudiofosnomencft Auricula: urfi. HelvecijspuHmtric/hoceft.rupium flofculusdicitur. AufcriacaruStiriacarumqj alpium incolis , prior Itaftftaut vnb 3tl)winMftautab efFeclu dicicur (commen-
dantenim cjus radicis ufum,ad roborandu caput,nc vertigine in prxcipitijs tencetur.cujus

.,
cap
>efes,;
hoceft,petr#arofulaob venuftaccm
& rofeum colorem
cum quod in fcopulisnafcarur a

%
montanispaftonbusnuncupacur: feptiraa apud Stirixfuperioris incolasmonranos9iof$ fpcicf nomeninvenicqua(idicasequinamnardum,addifferenciamNardi(iverpicxCekicx,qux abundancer in eodem Iudenberg jugo nafcicur,ut in ejus hilioria dicemus. Gesnervs lib.de Lunarijsherbis,pnonsradicem,vinum fuoodorecomendarefcribir, ttmtotn* manducaram vcrd,denciuni dolorcs,prasfcrcim afngidadefluxtone oborcosjuvare, capiti jcaram
~
t
frigido
30 6
frigido

& {^rtibus nervolis prodefTe,putrida ulccra emedare,(cifluras in cute Iiiantcs
&
vcn-
corum/ngonsaucaliaquapiaminiuria, fuccum ejusinftillatumbrcviflimelanarc. Macthiolus ad entcrocelas thoracis vulnera/i quotidie in pocu (umatur , utilem effe ' tjuin &: alia vulnera tam intus fumptam ^quam extenus illitam. Iftic ubi nafcitur,(oli,ut dixi,montani venatores ejus radice utuntur a reliquis neeligitur, pmcrquamamuherculis, quêxejusfloribus ferta&corollasconficiunt. Deinde cumnobiIes,tumahxViennenresmatron^qu^coronarijsftirpibusdeIeclantur,in fuos hortos cum quarco gcnere inferrc cccperunc.
:
Sanicvla montana.
riculis
C ap.
TEmperamenti, facultatura,alianimque quarundara ratione,proximum abAulocum,quantum quidem mihi vidctur,obtinere debet elegans harc planta.
Saniculamontana,
V
)-
'J?
promit, novovere. fatis cralTopediculonitentia, adcd ieCe per oras initio contrahentia,prona parte,ut orb.culata videantur , admodum nervofa rugofa fupina verd parte tumetia , crifpaque ut Lul fitanici ranunculi aut Laduca: capitata: fo. lia,deinde ubi CeCe explicaruc, in ambitu non modo ferrata, led etiam in fcx aut plures lacinias di vifa,omnino virentia , fuperne quofolia
Mvlta
&
dammodofplendcntia.infernenequaquam,
fervidoguftu: interquarpalmarisexircauliculus,firmus,ere&us,nudus &fine folijs.fiibpurpurafcens, qui .fummo Primularum
&
Auricularuminftaremedioquorundamfolioru
m capite, oto, nove, aut plures producocavos, capanuja;
cit flofculos
modo penfi-
lcs,& deorfum fpeclates , quinque crenis divifos , elegantiffimo rubro colore faturo , ad purpuram tedente fundo interiore albo, in quinque angulos defincntcprodeuntibus
,
&
eximo quinquc ftaminulis luteisalbufundum non fuperantibus,& mediu oblongirm

ftilum compIerentibus,fuavis odoris, ut fereAuncula: urfirubre five fecuncie flores:
quibusdefluentibusjfucccdunt furredlacapitula,cenue,tufcum,ucilla,femenc6cinentia:radixnumerofis,logis,tenuibus,&nigricantibusfibris ex uno capite prodeuntibus

. * conftat,fingulisannisadlaceiaau2efccns,& n incrementum fumens,ut tempor.s fuccefTu veluti Auricula: Primulx aharque fimilesan plures itirpes d.vidi pangi poffint.Tota planta hirfuciorc lanugine pubefcit
"
&
&
X.ltfiliS
romifcuenafciturcumprox.mocapitedefcribenda, &incerdum, ciimadhuctenella elt,alcera pro alrera eru. cur: eodem etiam cempore cum illa floret, Iicec in horcis h*c paulo
1
macurius,videlicecMaijin.cio.
lLLAMefreomninoexiftimabam,quamC.V.MatthiolusabampliffimoCortufoacceptamCaryophyIIat.sfubjeac,&: orrufam nucupavit-verumcum nequefacie nequetemperamenro ullam affimcacem cum ijs habere v.deatur commodius meo jydicio AuricuIis,ut dix^coniungetur, qu.bus non diffimiles habet faculcaces. Eam autem florum varietarem quam ipfe ,n Cortusa mvenin fcr.bir, in hac noftra nondeprehendi Sed .Ilud ob, . >
ube?rinS
pecuhare uoddam ex, u * eruc v r cntis atque curnid* ^ * genus in g
ipfa gigni
Grttufa.
xxc. Amplifs. Vir Iac. Ant. CorrufusbinasCorcufsficcasftirpei admemiiit,quibushacerantadfcnpra. \ Ddigenter contulimus Corcufk ft.rpem cum Sanicula,quam m Pannonicis obfervatiod.
Cetervm annoM.
" /Jur m caioiemexcitant, tamquam
nbusdefcribis.&Conufamef^cenfe^fedillamn.hilcommunecumCortusahabcrede.^ d s antum ab \ US,atqueaddo>Cortufarn S raro '"aviaueodore prard.tam inftarfavi mellis n?r U CnUS rei cu J uf ,am ,m " fabtilem quendam P odbrcm fp.rat qui odorantis r r?K r?,
f2 T ^
f/"^^
^ ^^ ^^ rencriora
ite
^hz recens vulla & in ore retenta

,
fenfira
manducato pyrethro qui tamen fubitoevanefcit , nullamqueno.
Plantarvm
Corcufakiacchioli.
histor.
que noxam
lib.
iii.
307
nort trira, mulierumautdelicatulorum malisimpofita,& paulopoftadepta, gratum ruborem

iine
adferr: recenria integraque,
noxa mducunt , tamqua nobiliffimoali-
quofucoinreclar fuifTent, quo evanefcente,
nullum veftigiuaut macularelinquitur^pra!terea non fplcndent , neque averfa parte punc~bs inftar polypodij diftincta flores non propendent,(edomncs,veIeoiummax]'mapars, furre&i funt, ccelumque fpe&anr, non minus etiam odoratiquam folia ,imo majorefuavi:
tate pr#diti,prefertim
dum funtrecentes: ra-
dices candida:funt,nonnigricances. Hacte-
nusCortufus. Quancumporroexficcisquasmifitplantis conijcereIicer,ineahxreoopinione,Corcufam,cumSanicuIaaIpinamodddefcripta(ni(i cadem fic) magnamaffinitatcm habere: narn foIia,flores, radiccs, ipfum etiam tcperamentum conveniunt, an vcrd ea prarftare poffic 5*. y . v^V ./ q ux Cortufxattnbuuntur .nullum feci peri.
y $ -f ' if ^ f
f
5 cuIum.FateorquidemSaniculx iconcmndn
mihifacisfacere,pi'c"rorcmq nimiumfibiindulfifTe,dum ru gas& hirfutiorem illamlanu;
ginemexprimerevoluic, qux resCortufum

fefeIIit,dumfoliaaversapartepundisdiftin-
f v
da putatmam
Ci
ulla habuiflent,in ejus ftirpis
<$ ^.Â*
hiftorianonfubticuiflem.
Sa nicula montana
11
ft
5ANICVLA MONTANA ALTERA. C A P. X I.
y^T Atalivm communio facit,uthanc

1 JL/N elegantem platam Saniculxjam defcrii ptx fubijciam , tametfi tempcramenco&fa-
ciedifferanc.
a
-,.
AlongispedicuIisinha;rentia,perambitum ^V ^cifa.fupetne viridia.infernealiquanrulum inv

*
,
circinatx fere ro- sanlcui* ^rcditatiSjSaxifrag.-eaureajfoliorumannula, mmt.*Utr*.

i
v lt a
habet
Ila folia ,
exalbida valde hirfuta , adftringcntisguftus: caules deinde promit pedales , aut interdum ampliores, virides , hirfiicos, in his folia fuperioribus refpondenria:fu m mi caules in plu-
&
&
resalasdividuntur, &fingulisramis infidcnt terniaut quacerni flofcuh, fpinxappendicis Plinij, qua* a plerifque Oxyacantha cenfetur,
florumodorcmrcferentes, quinque
foliolis
albis coftantes , qua; veluti fanginneis punctis
interiorc parte notatafunt: bifida vaiculacii
decem ftaminibus medium floremoccupanc,

Saxifragx albx vulgo appellata: capituhs val[de fimilia.cjuaj matura, exile mmurum admodum,nigrumque femen continent radix quodammodofquamata fuperne,&craffiu. cula, multiscandicantibusfibrisprxditaeft, a lateribus propagines agit. Crefcitin omnibusAuftria;& Sciria*alpi-
&
&
^4/^
lbusumbrofoloco,hoceft,ubiplerumquefilvannalpium jugisdefinereincipiunt.cuRanunculo platyphyllo, Geranio pullo flore,
&
fimilibus ftupibus, qua:
umbra quam Sole
magis gaudent. etiamfcrius: inhortos ver6tranllata,mult6 matunus.
Floret lunio, interdum Tmpm.
Simile
'
$ 8
S
i

M
i
,
Smic.mmt.
aiteruuQf
le feregenusinvenitur inSncalben vicinifqucalpibus, fcd minus, aftguftiore folio, & pfr extremum fcrrato,hiifucoeciam &adftringennsguftus,colorisex hcrbacco
pallcfcencis: e
mcdio foliorum prodcunccauliculi crmncialcs,nudi,qui
circa
HomiHM.
ftigium in plures ramulos finduntur, candidis flofculis fuperiori fimilibus onuftos, vcru nullisfanguineisguccis.ucilli.afperfos: bifidafuccedunccapitulaucin fuperiore.exiguu guura nigricans femen concinentia. Florcc cciam Iunio,in hortis autem Maio, auc macunus i h i Prior ahquando miffa fuic Ferraria Machliniam a C. V. Alphonfo Pancio , Sani cula:guttata;nominc,quiaejusflores,ucdixi,fanguincisvelucimaculisafperfifunc.
fummum fa
plerifquc alijs ncgligicur.
AdverfarijsGeum alpinum vocat: qucm aliusquifpiamf e quucuscft,dcindepro Cocylcdoncterciaexhibuic. Monranipaftores& venacores SScvfe edntFciappellancapud quos nullum,quod fciam vulgarc nomcn Akeraobcinuic fed cum
in
:
roancafitquam Lobclius
" Dubi"
ctiamPannonixutriufque&vicinarumProvinciarum prata, utnbro : fiI ^ montcs Sanicula vulgari , Diapenfia vulgo appellaca, Sanicula femina Fuchfij" cM ve hllcD rc n, g ro Diofcondis aflercore Dodonaro (utramqucVngari Stwtcor n.of.Do*do. vocant) ? nto i* Alchimilla.&conêneribusplantisiadmonciumauccmradices, locifquealijshumidis& A " mDro s Saxifragaaurea cognominaca: apcrci vero gramine confici colles,Saxifragam alsnZgl' {;
AbvnDant
M*% ?
'
>
sun*.
s*xif aga r
0*90.
ro vulgarera
Damjuberofaradiccalunc.cuijquasmododefcripf^congeneresvidencur. Saniculam por-
Fab.Columna Sidericidcm
tcrciamefTc ccnfet.
SoLDANELLA ALPINA.
W
Cap.
I I.
FLo r venuftasfacir, utSaniculishancelegantiflimamplantam,&aliquotaliasnon contemnenda?

i
venuftatis fubj ungam.
Soldanella alpina major.

SoUxneU
*l}in<t.
riABET verd fena aut odtona folia, crafla,

in orbcm ferccircinata,Braffice. marina*,quam
vulgo Soldancllam vocancaemula, fed durio^

ra, fuperne viridia, infernc dilutiore viriditate
iplendenria,guftu
acri
& ingrato: florcs gerit in lam,nudo,graci-
primum exficcante, deinde
ii,fubrubro, palmariquecauliculo, binos, cer, nos,aucpIures,purpure vel facurx ,vel dilura: colorc, modoros , campanute modo efForma-
tos,deorfumfge(ftances,&propendcnces,unico folio in quinque profundascrenas, (quâli-
quanculum
laciniata: funt
& totidcm
in
alias
nngulares divifo,conftanres,e medio protube-
rantevelutiquodam umbonc
longum
fti-
lum defincnte
,
qui in vafculum, vel cornicu-
lumpotiusevadic, oblongum,durum,
mem-
branaceum,mucronatum,parvum,durum,virefcens.fimul congeftum feraen continensraNatala.
dices fibrofss, candicances, ex uno veluti capice dcpendent,quod adnatis fe propagat.
Vtmtsu.
Ttmfut.
Copiosenafcicur in Auftria: Stiria? alpibus perpetua nive obficis:nufquam vero lenorem , auc uberiorem confpiciebam, quam in jugo Wechfel nucupato, fupra Afchpang Ma^nificiviriErafmia Khunigfpergp.m. liberi Saronis: ubi anno m. d.lxxvi. unicamplan-
&
tam lactei prorfus candoris flore inveniebam.

Florec
Iunio,incerdum Iulio,& Augufto, nivium maturius aut ferius liqucfcenciumraiftic
tione.In hortosaucem tranflata,etiam Aprili, vel cum Primula veris rubra florct: difEcuIter
"
P folio , nequecirca pediculum ,qui brevior graciliorque eft, tkJ:? adcOcircinaco.fed fenfim ab ipfo inlacitudmem excrefcente. Ctiam anno M< D -i-xxviii.inafcenfu mocis Herrnalben (undc poftea iter 1'n- *jTrr m & fcoP ulum Durrenftain duobus fupra Gamingam miliaribus) JU ? n mhrnfic
r.e
i
,
al,u
i-
.V '" enus
autem
cicurari poteft.
m,n
P lis fol v.^nr f non rainus rubefcebant vireDant,vcrura

,
S,qU dda genus am
'J
s > fed
tencllis admodum,q u* infcriorc partc
non
quam Cyclarainiodorato forc folia.

SoLDANEL-
Plantarvm histor.
Soldanellaalpina minor.
LIB.
III*
309
SoLDANELL^nomenindicum^quodcjus Hmin*\ foIiaSoIdancIla: marinz folijs (unc admodum fimilia lunariam minorcm cseruleam appellancnonnullt: vulgarenullumnomen
:
edifcere pocui ab alpinis paftoribus &: vena-
tohbus.
Sad neque ullasipfius faculrates nocas habent. Nofter vero Lobclius , Empiricum quendam fohjs ufum ad aquas in afcue cduccndas,vulnenbiifque cicacricem obducendam,aflcrit.
VlOL MONTAN^.
CA
P.
XIII.
T\Vo Viofcerara,nec antea mihi confpe~

&agenerain Auftriacis&
Stiriacisalpi
bus invenieba,qux prof>ter venuftatem ftudiofisrcihcrbarignocafaccrcnondubiravu Folia liabecPriornigr&violx fercfimi- vhUmoth lia, minora ramen, breuiora& c viridi colo- ** n * u
Violamontanai
rcpallcfcenciajcalidogufturanguloloscaulicuIos,mquibus bimaucrcrm riorescxala-
V^M^
iw.
*4
rumfinuprodeunrcs, violammorcs, flavi, inodori,quinquc folijs conftantcs,quorum infimummajufculumcft.&quinquetadiolis five
nervis nigris intcriore partediftmdu,
reliquaver6,exteriorcparte.(cnicnintriaiv liscapitulis,qu3cmaturitatcdch>fcunt,exiguum,nigricans ? alijsviolisfimile 3 prfertim tricolorinadix alba,crafliufcula,mukas pro-
pagines e latenbus procreac > candidifque &C

longisfibrishirfiicacft,
Abundanternafciturinomnibus Auftri?
*****'"
& Stiriaralpibus
glia:
Iunio atque Iulio florcns, incukisautemAprili.In BorealiseriamAn:
montibus inveniri intclligebam. Exit AlterainfummiSneberg jugi
verci-
Viela tntn*
'
5^
.1,0-1
ce^perquamexiguisfolijs^&quaficircinara;
rocundicatis,inambicu!eviccrfcrratis,crafliu(culis,longtu(culopediculoinh^rcubus: cauliculus aflurgit c mcdio folioru,duas un^ ciaslongus,unicum florcm fuftinenspurpubus** -fr
reum,vulgari fimilem, fed loge majorcm inodorumrcuifucccdittriangula filiqua: radixnonnihilferpit, &aliquoc fibrisdonara
eft-
&
Floretfubnnem
nonnulli
in
Iunij.
Hanc
Melanium montanutn
earundem Provinciarum
elacior illa
appellare videncur.
Freqvens
r.
1
ôUtUtUt,
t
;
nemoribus occurric
Viola mar-
tia> firmioribus&erecliscauliculis,
mz
cur Macthiolus arborefccntem naric,nullamcaufamvideo.

,
quam cognomU
""
Nec pmermitKndum
clegansVioI* gpnus
quod aDo<aiffimoViroGuhclmode
craffiafcula>curn onga , * frcquen ibus fib donau qmpToME Aâma radicc cnnaaatfenafolialongisped^culismnixa.nfiorbiculata.aut hcderxfohorumformarefe
MeraMc^coinitin^ nicarumM.D.xcm.fed^
'atntnc*-
tu.ucaliaV.obtumge!^
folxtenniotafolia,*tiuacce^ pubefcant, necne.in ficca planta obfctvare non licuif: diViia,quz an lanugme
fnftinnetant.ttigona capita, mftat l,a enati erant pedi?uli,qui flnten.
ti
^^ ^
^.."
led
mter fo-
corum qua: in vulga-
rerincntes. viola confpiciuncur,fed i.aania,adhuc
Cetervm
T <3

1
Viol^montana 1
i.
five tricolor.
potui elcgantiffimi huju$ flons.ntc antcannum m.d.lxxix. mihicon fpecti defcripcionem hoc Ioco no infcrerc: li~ ccc in Pannonia non fic mihi obfervatus
fed"
Cetervm non
%'ulamoxti ttuolori.
ejuscognicionemacceptam fcram C. V. Ioachimo Camcrano,incujurhorroalebatur. PLVRiMosporroexunaradiceproferebac

caulespedales, angulofbs, valde ramofbs
quosper mtervallaambiebac
fbfia tricoloris
//
v
penoraextremis orisex ca?rulcdpurpurafcebant, circaumbilicumpallidierant coloris" bina illa in lacera expanfa Uis m inora, lutci coIoris,maculis cx catruleo purpurafccntibus
, i
inhocgcnercviderimmaximum, quinisfo. ~ Iijs.uc vulgaris,conftanrem, quorum duo fu
apophyfibus adlaceraobl6gis,&profundelaciniatis,amanufculi guftus &: nonnihil acris : cx fummis ahs longi oricbantur pediculj, triagularcs, tenelh , finguli fuftinentes florcm omniu quos
violas folijs fere fimilia.Iogiora^crafliora/ucci plena , Ieviter rarius dentata ,
&
refperfijtriniscj.purpureisradijsexumbilico emicatibusinfigniti : infcrius folium rchquis latiuscrat, aurciferccoloris, feptcms
radiis
purpurcisabumbilicointercurfanribus,maculaq; ex ceruleo purpurafccnte infimo Iabro riotacum,odor fuaviffimus crafliufcula capitula,quannternaspartcsdehifcencia, femen
:
Pinguicula*
2t*t*Us.
Viol* mcnti
rct parne tota arftare.
unde lll-Prmceps aCaftello erutamaccd perac,ipfiqjCameranocommunicabac FIo-
oftendebantaIijs.fimile,pufillum,rOcundum matuntatefufcu.tricolorisviolxfcminiproximum:radix fibrofa,&durabilis, quajfacile' etiam rarnuhs pangi poflit. Sponce in Helvccicis montibus nafci
ferur,
tuccUr
ii.
Alivd autemgenusperomniailli
fijnife;
rlonscoloreexcepto, pofteaCafrelhsobfervabain cultiffimo horcolli Principis Cac. torum Wilhelmi: nam qui in fupenorc varius
eftcolormhocomninoflavus,purpurafcentibusradijsexumbilicoemicacibus,quirnagnam grauam flori adferunt aiiquantulum etiam odoratior videbatur Audio totum
: .
purpureum rcpcriri: quam varictatem feminioaccidereputo.
&
PlNGVICVLA.
tingmcula.
.
Cap.
xiiii.
V V
quaternaque aut quina habet
foliola,
Vnriitu,
*
*
Oentianel^ferefimilia.circaradiccmlariuf. cula,dcinde mucrone dcfinenria.facis denra,pinguia,fucculentaque,tenellatamcn,& dilutevirentia,amaricantisguftus: ex horum mcditullio unicus aut plures exoriuntur caulicuh, nudi, ferepalmares, tenelli&cxiles, qui bus mfideut fingulares flores vel qlbi, aut purpurei, cauda five calcari prominente,
Confolida: regalis vulgo diaa:,fiveCymbalari?flore:ijsfucceduntrotundacapicula mucronato apice

prardita,mi-
quemadmodum in
nutum,tongum,nigricans femen continecia;

radicestcnucs funt, fibrofx
& candicantes.
*
Plantarvm
histor.
lib.
III.
,
Jii
aliarymque al- sm^h.
:
Qu* albo cft flore,lponte provenit non modo in Sneberg.Durrcnftain
piumjugis,inlocisarolutarecensniveadhucmadcntibus: fcdctiam illiquarpurpureoeft flore permixta in omnibus ferc pratisuliginofis,in quibus crefcit Primularubro flore ubi Maio floret,& Iunio fcmen profert: in Alpibus vero ferius. nominedicendaerfctha^cplantuladiu ambcgimus: placuittandemidillirelin-'querc, quo a Conrado Gefncro in defcriptione montis fra&i non procul a Luccrna celebri Jjjj* urbefiti,donataeft,doncccommodiusaliquodrcperiamus. Helvetiorum Ping vicvl a, inquit,ut fi&o a nobis nomine appellatur.flrirera camileum ut viola martia profert,inodorum folia humidajmolliajarviajabfque nervo ( ni fallor ) ut lingulacayel
Qjo
ophiogloui.is:nafciturinpaluftribus. Hxcille.
Lingua^vel LingulacaPlinij fit.quam lib.xxmi.cap.xix. lib. xxv. cap. x//* xi.ciroafontesnafci tradit? Vcrtim nosnihil hicafTcrimus , fed inquirendi duntaxatcausa **# haec fcribimus.Nonnullicucullatamappellarc malunt, &quibufdamKp/c Apuleij pura- x&8t 4*. ** tur. Nullum vulgarenomena montanispaftoribus.nequea Vienncnfisagriincolis,quod intcllexerim .obtinuit.Et haud Icio,an apud illos medico aiiquo in ufu fit. Referebac mihi anno m. d.xxci. C. V.Pennams Londinenfis Medicus, hancplantiilam tam qua; flore cemleo eft,auam qux albo,plerifque Anglia; locis irivcniri (ut ipfa expcricn- Nafeitur & verum effe poftea me edocuit,qucmadmodum Octavo hujus libri capite annotavi) a ,nAni Ua' tia Borealibus, apud quos Primula: veris rubro florc permifta cteCci t^Wtrwon/id eft, Butyri radicem a pinguedine butyro fimili,qu& fiflliras in vaccarum uberibus fanare folet , appelJari .-a meridionalibus vero Anglis ( apud quos etiam nafci tur ) 52?&{H ro vocari , quia oves
QuuJ fi vcro
&
&
interficit,fi
ob cibi penuriam illa vefcantur.
GeHtiana.
v^^r
l^
X
Cap. xv.
Gentiana: genera alunt Pannonici Norici montes:in his tamen magnam illam luteo flore Veteribus defcriptam, GmtUn* plerifque alpjbus nafcentem cofpicere, mi- rmrim hi non contigit. Ex illarum aute numero qua; inPannonia:motibus& NoricisaIpibus(No-
Vlta
&
&
ricas
veterum GeographorUm moreappello,
easalpesquse Pannoniam &Aiiftriam inferioteiji attingunt,imd ejufde montana quxdam, 3tqueStiria;partem comprehendunt) provcniut,qua?damfqntaIijsetiamprovincijscommunia,alia vcroin illis, utarbitror,pecuIiaria.
Earum hiftoriam,quandoquidm a Rccentioribus defcriptas non invcniam

,
hoc capite da-
bimus.
Pr/edtctarvm autcm alpium maxima, a GmUmi yulgari illa majore qux luteo eft flore nihil i.fiv$mm\H
form^differtretenim amplahabetfolia, Ellc- /*?/* bori albi folijs haud multum abfimilia, fed teneriora, &faturatioreviriditate fplendenti^: caulesdigitaliaut pollicari interdumcraffitudineprarditos,rotundos, cubitales, nonnum-
quam bicubitalc$,geniculatos ,quosambiunt
nm ilia folia, aliquantulum tamen anguftiora,

ex adverfb (ibi oppofita: extremos caules ambiuntbinasautternasconfertorumflorumtoronz, quinonfuntluteiautftellati, utinvulgari majore,fedpurpure ,majores,concavi,iri
fenas autplures laciniasobtufasextremisoris
fe&i,&purpureisquibu{3ampunhs inferio-i re interiore parte , qua candidiores & dilu-
&
tiores funt,diftinti,odoris expertes,totidem,c}uot funtlacinis
ftaminibus
longum & bi-
fidum vafculum interne ambientibus,in quo continetur copiofum femen,planum,paleaceum,minusquaminillaflavamajoreftelIat6^ rumqueflava,intusalba,impemcamara,digitaltbu^ nisnovagerminafquemadmodummajorflava]proferens,&multoscaulqsexeodcmcîte produccns,prxfernm cum adotevit,iedqui alterhisdutaxatannis, utplurimum floriferi eflc foleant v interquie{cente nimirum uno anno a partu matre. Extt fponte in Panoonicarum Noricariimque alpium jugis abundc. Floret Augufto:femen Septembri macurefcitjnova nive in ea juga cadere incipientc. Flons
tistsUt*
3 JZ

^
Gentiana n.cxrukoflorc;
Genriahainajor purpur-flore
GtntUn*
**}ov
Hons porrd colore mirum m modum variat: nam Stiria fuperioris

)
*L
boflon.
&
**'
CemiAn*
Jfaajorfalininfto
x*iidoflorptin-
Gtntian* majorcdruUoflort.
aham formanondirpanrcperiri,quarca:ruIeo
denberg,&TauroSalisburgeniiProvinci ? vicino aIiudejusgenusinvenjtur,nihilquidem a f upenore aut forma, aut magnitudine differens; fed cujus flores, qui in illo funt purpurei, r inhocpmnmoJacleicolorisconfpiciuntur. V erum neque hoc genus,ncq ue illud purpureo flore cicurare umqua potuimus, aut ulia diligcntia culcura emcere,ut in hortis permanere vellent,nedum flores proferre in5Uefia:vcromontibus,eruicdoa:iffimusMcdicusAchillcsCromerusNiflenfis ma[nitud.ne forma p ane fimilem,cujus-tame flores, paulo (ut ex ficca quam ad me mitcc>at planta deprchendcre licuit) minorcs,colorem habetpallidum,five, ut idem ad me fcribcbac,obloletc luteum .quamplunmisnigris maculis intus fons afpcrfum Addebat ab eo qm ipfum in montana illa loca deduxiffet,fibi relatum in alio quodam prarako monte,
alpibus,veluti in Iu-
,W
&
&
&
floreeflct.
Gettarn
fiott.
Afcltpia.lis
VnritlfH,
ALTERA.cubitalibusconftacramis.pluribusabunaradiccexeuntibus.durisfirmifque in quibus mulca folia,bina femper incer fe oppofica, mollia, cribus nervis fecunduro longicudinemexcurrentibusinfignica^mucronaca.adAfclepiadisvulgocredirarfolianonniful accedencia,diluciusvirenciscolons:amedioferecauleadfaftigiumufquc,exalarumfinu. hngulares ex ad verfo fici exiliuc flores,incerdum bini aucpIures,oblongi, concavi, in quinl que angulos acucos dcjnentes, veluti fe comphcantes, quemadmodum convolvoli flores rere,& raulcarum Gencianarum aharum, colore nunc purpureo
&
& facuraciore carruleo,
mododiluciore&velucc.neraceo,quinquepallidisftaminibusumbilicumoccupancibus: yaiculumfubfequicurbicorne.quopermacunracemhiance/emeconfpicicurplanum^paeaceum cincracei colons, fuper.ore minus tadix lucea, digicalis craflicudinis, multas obIongashbrasejufdemcolorisinlatufpargit5 fingul.sannisaugefcens,&novagerminaproterens, valde amar, guftus Fertilior hzc eft fuperiore,nec ut illa interquiefcit,fed
:
.
fingulis
annis,vccuftiorvidehcet,multoscaiilesfloribusonuftosproducit.
Ntaks.
CopioseinPannonia,Sciria,Auftriainferioreprovenic,admoncium radices, umbrofis
&apercisjugis.AnnoeciamM.D.xci.ficcamadmemicrSi,;J /S- r tcDatdochs.virRudolphusSchlickiusKaufburnenfismcdicuseRheticismontibuserutam cum plenfque ahjs feled.s ftirpibus,ijs fimil.bus quas in Pannonicis &Stiriacisalpibus oblervaveram Floret Augufto:femen,ut in fuperiore, maturefcic roenfeSepterobri. i ercinaxquidcm haxeft,&feremicioralocarefpuic.incerdiim camen cura&diligencia crtecimus,ut horcis comprehendercc,&: finguhs annis repullularcc flores ferret atta-
S,
qUam
T? m fummis
&
menqua-
Plantarvm
&
.histor.
lib.
iii,
rncn quaH nativo aere pabulo pri vata, atque tamquam compedibus vintta, lseere videbitur.acpnlhnivigoris&elegantiarplurimumamittere. Vrraque hax Gefnero nota fu.fTe v.detur, a quo Tragus fe accepifle fatetur. Maiorem in defcnpt.one Montis fraftt Hepitc ntian vocat , alteram SJOfTe Wmrworti/hoc eft ma-orem amaram rad.cem. Sclavoma ruftia in transdanubianaPannonianonprocuiCaflbvia Swuzh appellant.quo vocabulo ijdem candelam exprimunt , nimirum quiaejusradices rcnues, cereis candelis (qua: in globum aut flavar long* fpirasconvolvi folent) fimiles fmt. Ejusautem rad.cisdecoau fel.citer calculofispropinari cxperimento fecompertum habere affirmant non mmus quam polygoni genus illud , Herniaria vulgo Herbariorum appcllatum, quod exficcatum &inpulvcrem tritum, boum, equoru vulnenbus atque ul-
, t5
&
*erw 4 rta.
-
ccnbusinfpcrgcrcfolcnt,^vcrmcsinijsnatosabigcndos&
tatemquacalculoiisprodeft, adverfusherniasetiam utilemeflefcirous,

adquifiv.t.
Iofias
aquibusnomcn ^
"
,>*
Simlerus etiam,M%Nttcrn>OT* vocari fccundam hanc Gentianam, tradit , eaque paftoresutiaduberavaccarum, fiamunbusaraneis, autalijsvenenatisbeftijs Izdannir, J curanda.
Gentiana
Mr.:"-;
1 1 1.
Cruciata.
,
Ht
Gentiananin.ipecies.
i>
-''
3&?
i?*^
6-
Cs"*<--
^J+MwSv"**1
-
.ctJi-fa>
3Jt
eft>qua:vulgoCruciaca vdcatur: aGermanis^rcu^ttj^/^tftmoMgCft.Vnga- Genti, n0 risvero Ztnt Lazlo kirdyfiatyxA eft, S.Ladiflairegisherba , proptercaufam in Nomencla- ur.Cm* tore pannonico adfcriptam. Hujus hiltoriam,cum aTrago atque aiijs fit tradita , hic repe- "f*
tere non eft necefle.
Te rti a
Illivs tamen duas diffcrentiasobfervafle videorrunam ramis humi procumbentibus& Varietw. minorcm:alteram firmis ere&is caulibus,eamque majorem.flores ite alccrius magis cxrulei fpe&antur,atque illarum altera radicem in foramina fedam minime habet. Nafcunuirverdea*peruniverfam Pannoniam, ciim incollibus montibufqueapertisSd Natahs. gramineis,tum ficcioribuspratis,&herbofisJecundumpublicasvias, locis. Secvnd ae altitudinem nonnumquam Quartaarquat , caulemq; habet ut illa fatis fle* GtntUna xibilem,tenuem,geniculatii: foha in ungulis nodis inter fe oppofita, longa angufta pro- iii.
&
&
ferentem,trinerviautfuntomniumGencianarum circafummumcaulemaliquotexfo:
liorumalisprodeuntramulijelegantes^cxruleoSjinquinquelaciniasextremapartedivifbs flores,& aliorum modo concavos proferentes radix crafliufcula, circa fummu m caput in aliquoclongas, lentafque&flavelcentesfibrasdividitur, fecundogeneri ferefimiles, fed minores. Crefcic in pratis ad montium radices fitis, no procul a Stharcmberg arcc Generofi D.de Kataht Heufenftain, apudBadenfesthermas, &inuliginofoiumpratorum marginibuspoftar:
cemEbre-
'
3*4
cem EbreftoffmCO?ofro Mag ci Domini HieronymiBecka LcopoJdftorf. FIoretAu^tto

Ejus proculdubiogenuseft, quaraClarifs. DodonxoStirp. Hiftor. Petnptade nflib.i.
<tntnm'nanihtCorai.
fanii tu.
cap.xn.Campanulamautumnalemnominat,&quod Auguflofloreacacque Autumno i Ruellio Calathiana violaappellataeft, a Cordo Pneumonanthe: humentibusericetisfecundo ab utbe Brugenfi miliari.inter Maldeghemum & Malam, frequentiflima, ubi eatn
(niveo eciam fiovc vanantem aliquando confpexi)
phij,
RorequcSolisduorumgenerumeruerememini.
cum Pfeudoafphodelo lutco, folio Xiita
Vt
poftrema:alterafpccicsAucumm>duntaxacflorec:
fubfequcns verno temporc
luos flores proferre fblet.
Gentiana v.Gentianella major verft.

Gentitmm y.
fivi Genti.
nella tn)9t
*Caa*&*I U
Sena vero aut o&ona habet folia fupraterram expanfa, bina (emper ex adverlo k(c fpc6tanria,viridia,
kevia,denfa,dura& mucrona-
a,Myrtilatiifima;folijsferea:qualia,impen-
seamariguftus: ex horum mediocauliculus exilit pollicem tranfverfum longus, interdum pauloampIior,angulofus, quaternis plerumque foliolis mulco minoribus ,binis tamcn alternatim femper concrario iicu nafcentibus
obficus, unde caliculus emergitunicumflorem continens.magnum proftirpisproportione, calathiautcampanulamodoconcavum
t
Iongum,inquinqueangulosdefinentem,non obtufos,quemadmodumpiclurarefert(quarn optimea pi&oreexpreflam fculptorcorrupic) fed mucronatos cum duabus utrimque , ubi
,
lacinia: findi incipiunt
appendiculis , elegan*
tifTimo&maximevividoc^rulexpurpurarcolore , pallido piftillo intus prominente qui , quinquequodammodocoftisexinfimaipfius

floris intcriore
rem
fede prodeuntibus fulcitunfio. fubfequitur longum mucronatum va-
&
fculum.quodfefeinduasajqualespartesaperiens.femenoftenditcxiguumjftriatumjterrei
Nataltj-
coloris:radixnonadmodumcrafTa,flavcicentibusfivepallidisaliquocfibrisdonaca,&propagines ex lateribus producens. Crefcitjn Sneberg& Etfcher abundantiilimc , alijsque alpibus continua ferie produ&is, perpctuaque quafi niveobfitis: ubi Iunio Iuho,hoceft, primoifticvercflorer, fublulij _ _ A a vcrdhncma. Auguftofemenmaturitatemadipifcicur acmicioribuslocis, inquibusranusmvenitur.atque in hortos tranflaca, Aprili Maio.
&
Nemwa.
meminic Gcfnerus m defcriptione Montis fra&i ,& 'Zittctwmt} appellat meminic & Tragus capite dc Gctiana.ejiisque quarta fpecies eft: defcribit etiam illam nofte rLobcIlhus
:
&
iusmadverfarijs,&hnguaflandricacxprefsaScirpiumhiftoria,tametfiminusfelicicerdc.
Iineaca icone.
Gtntiana
fivt
vi.
EX T
aldl
'
Gttu.
~;-~ tniner.
n*a% vtrm
J. fpondenciaxahculum fummo faftigio ferc.e quo flos longus,inodorus,exilic, extrema parremqumavelutifolioladivifus, ca_ruleicoloris adeoeleganris &vividi , ucipfumceruIeum,quod lmicacur provocare videacur fingul* flons plicz auc foliola ad latus lineam candicantemhabent.&aliaquinatamquammucronatai-oliolafiveapophyfeslaciniasflonsab invicem fejungentes ,pallefcentiaftaminulamedium florem
, : ,
Ciam Verna ' fin S uIari afiurgit cauliculo, gracili, aut fubpurpurafcenre. aut vir n ^ u0 ' ena auc plura pauc.orave foliola crinervia , bina femper mccr fe ex adverfo re-
cediclongiufculum vafculum mucronacum,cxile,durum,rocundumfemencontinens. Ex
occupanc: floribusfuc-
cadcmradice^quaTflavefcens&fibrofaeft^&quodammodofummatellurcfpargitur^pIuresal.a.planculxa(Turgunc,
Tfataltt.
quarum nonnulla-incauliculumaccolluncur, &fimilera
flo-
icuiumprorerunr,ahxduntaxacproducuncfohahumiftrata,&:velutiinorbemdifpofica. In Cantabns&Pyrena:ishancprimumobrervabam,adanguftiasilliuspcrfoflimoncis, qocmiHifpanorum vulgusD. Adr.aniporcumnuncupar, initioMaijflorenccm: deindc aDundeproveniencemincelfifllmisSneberg.Snealben.Ecfcher.&Durrenfteiniupishcroiao 1010 ubi fub Iunij finem florccrac in micioribus viciniscolhbus& ficcioribuspracis, ,
Jwa.o.iemCnquefubexcremumluniumproferc. Minushzchorcumferrepoceft,quam
f
upcnor,
& omnem culcuram refpucre videtur.
Viiuqve
Plantarvm histor.
GcntUna vi.Geacianel.minor verna.
lib.
III.
VrRiQve GentianellarvernrnSmendc- mmw. di, quod inacunus reliquis floreanc & illam quidem majorem, hanc minorem appellavi. Iftam lofias Simlerus in Commencario de
:
Alpibus.îmmcl^njclnominarevideturjacolore,ni fallor,c<defti eleganciflimo^nifi fortc
Vndecimam qux poftea defcribccur, eo no,
mineinteIIigat,quxcruleoetiacolorepr#dicaeft.Cre(cic&mRhecicisalijsq;Alpibus.
Cetervm omnesillxviva&perenniradi;
GentUn*
cefunt,hoc eft,prolaco flore &femine,inrer- fCHmtu ire non folenc,fed vivaces func, fingulifq an-
nisexeademradicenova germina &caules producunc.Acquarum mododefcripcionem Genttan* dabimus non funcdurabilcs:verumemarci- f*i*** u do flore,difpcrf6que (cmel femine,ingruete bruraa,prorfusperirefolent, &edeciduofeminerenafci. Earumautepluresfpcciesob*2-</wW w A fervabamus , quas figillacim fene quadam 45 dtfponemus.initium a maximafaciences. Mr* t^T' Cvbitalem habetPrimacaulem, firmum, geniculacum, perqucmadfingulosnodos Gtntimn* fpar(afuntbina(emperfoka, fibiexadverfooppofica, crinervia, lacafede&finepediculo VL*f** ***** cauli inhxrentia,fenfimque in longu mucronem defincnciarab imo ferd caule cx folioi um alisnifcuncurdolranules&rpalmaresramuli^cenues^minoribusfolijsfepcijquinos, fepccnos,aucplures flores,folijs cin&os proferenteSjin quinque mucronacas Iacinias divifos,cxiguos pro planca: magnicudine,purpurafcencis ex cxrulco coloris ijs fuccedunc loga angufta vafcula tenui (cmine plena:radix fingularis eft,cxigua,pauci(Iimis fibns prxdita. Na(cicur in pracis herbidifquc locis ad moncmth radices ficis , monciumquc chvis, Iulio s*taks. Augufto florcs profprens. Altera fecundum radicemmulta.longajtrinervia, humifufa, &inorbemdifpofita, Omthm*
-
"U
&
'
&
&
habecfoliajCquorummediocaulisexcrefcicpedalis.quaJranguluSjabimoadfummumin
fingulisincernodijs, biniscxadver(b nafcentibusramulispra:ditu$,
!^* ^-1*1** IU qui binisgeniculisin1
tcrcepci,cernos auc plures finguh ferunc florcs calachi auc campanul? forma,quartogeneri
ferepares,inquinqueetiamlacinias iivifbs, dilucioriscamenpurpureicoloris, fingulislacinijsinfimaincernaparcepurpurealanuginepubefcctibusrfloribusfuccedunclongacornicula,exilirocund6quefeminepr#dica: foliacaulem &ramulos infinguhsgeniculisvcanguftiora func,magi(que mucronaca:radix exilis eft, ex albicance coloftiencia, tiiinora
&
repaIle(cens,rarifquefibrisdonaca.
NmtaUu Provenic ijfdem quibus proxime defcripca locis,eodem eciam cempore floret. Illiusunicamftirpcmlaaeicolorisflorcvajiancem inveniebamin nemorolb quodam Vmrutat. monccapud ZolonockIU-D.de Bacchyan,annoM.D xxcu. Septembri menfe. Pari fermeTerriacxcrefcicalcicudinc,necminusfrequencibusramiseftprxdita: cau- G:ntUn*\t. lis criam quadrangulus,cerni auc plures in fingulis ramis flores fuperiori fimilcs,fed brevio- ^^/^r i0 reSjamphorcfque^virefccncisiniciocoloriSjdetnJcfubcxrulei: qutbuslongacorniculafeu^ /^ mucronaca membranacea vafcula fcmine plena uc in fupenore fuccedunc folia in fingulis quodaranodis mulco lariora,mucronaca,crinervia,ex adverfo incer fe fita, viridis faturi
:
^.^x^
V.
<*<
'
&
modo nigricancis coloris:radix fuperiori fimilis.
Ob via h*c cft in omnibus pracis in f ublimi fitis & moncium

gufto videlicecr
ugis,flore'cque ferius,
Au-
tt*t*M
centimnm r.
fi**
Qv a r t a
Iijs,Cecaurij
dodranrem non fuperat, cauliculis & ramulis exilibus, minoribus eciam fominoris floji pcne paribus:flores minores habet,licet forma fuperioribus non
c/*-
abtimiles,qui auc dilucc purpurafcunc,auc cxrulei coloris eleganciflimi func.corniculafub-* flavo cxih femine plcna (unc: radix licec cenuior,i duabus prarcedennbus non valdc diftert.
4 * 1111 *
Crefcitijfdem quibusalccralocis: memini &in Bricanniaob(ervare, nonprocul Dove- NataUt. ra,mcnfe Sepcembri,parcim diluciorc colore florencem ,parcim (emine prxgnancem Ei fimilis videcur quam Lobelius Genciana: minimac nomine defcribic. * S e p Quinca longc exilior, vix crium unciaru alcicudinem a?quac liccc mulcis alisprar- Ja*Mi dica::foliolaCcncaunj minorisinfingulisgeniculis,aliarumraoreficahabecflora Gencianellx vernajperfimilesvenuftiffimocxruleocolorepr^dicos: corniculaqualia fuperior,admodum exili nigro femine plena: radicem quam tn fuperioribus minorcm,fcd n*t*u$. frcquencioribus fibris donatam. Floret in Ecfcheri jugis Augufti initio. Ea forfican cft,quam Iofias Simlerus, urdixi, Commcnrario dc Alpibus immclpflt0cl appellac ; quemadmodum O&avam JWta?fc#f# Omnes vprd irapense amara: func.
,
&
il
MlNIME
3i*

Gcntlanaxi. minima.
Gentiana xn.pun&ato
florc
>'
dr~ ** *
*
</
OentUna
fttnetxt*.
verdpra?tcrmittendura fuitelegatiflimum Gentianargenus.quodamequidem innullisjuisobfervacu,/edejusiconcm,cum Londinieflcm anno m.d.xxci. acque defcriprionem C. V.Thomas Pennarus Londmentis medicus,pro noftraamicicialiberali-
MmiMH
PtnnsL
Ctntiana xn.dnbia-
tercommunicabar.apunclorumjquibusfloresobfitifunt/requcntia^punclatamGentianam cognominanr. Caulem auccm habecgcnicularum,cubicalem,fupraradiccm aliquantulum rubcntcm,' foha Gencianx fimiha,ex intervallis bina, fcd mulro minora, vcnofa, quoru inferiora majora funt & longiora pcdiculos rubentes habencia, fupcriora verd cauli fine pediculis adharrenc, eumquefereamplec~tunrur: amedioparnccauleefohorumcavis oriunturflores
,
pentaphylh.ftriatijUtrinquc tres,rarius bini,nifi circa fummum caulem,quinqucfubcxruleis coftftantes.nigricantibiifque pundis elegantiflime notati (undc nomen) quinquc fta-
Vaelti.
minibus, quorum apices lutci prardiri.-flonbus fuccedunt vafculacum femimbus Gentianx fimilia.fed minora:radix parva,multisfibrisprxdita, cx fafco lutca. Provcnitcopioscin Bockcmuco Suitenfium moncc,& florec Augufto. Amariguftuseft, cuiacrimoniaquxdamfubcilisconjuncla. A n n v i s fi ve biennahbus fugacibufque fubjeci qu6d cx radicc conje&uram faciam,
, ,
(quantumquidemexpiciuradeprehcndcrclicec) feminemacuropIaneperirc,c6qucdfc. ciduo renafci.alioqui quinto loco rcponcnda fuifTec,& forfitan cciam quarco.
#
LlNVM SILVESTRE.
Cap.
XVI
MI
Zinumfih
Utijoh.
I .
R a m etiam m Lino filveftri confpici varictatcm.fatis ex mca Hifpanicarura Pan; P nonicarumquc ftirpium hiftoria paterearbirror: ciim vero Linum filveftrc dico, Linanamnoninrelhgo, quxajiquibuseciamhocnomine appellatur, fed planram flonbus Lini fimihbus codemquc modo fugacibus, nonnumquam etiam Lini folia habente Nos
.
fingulorumgenerumhiftoriam.concinniorcquapoterimusferic, hoccapitcdabimus. Primvm cxeademradice,quxcrafliufculaeft&:candicans, unicum, interdum plures profcrc caules, modd pedali nonnumquam etiam majore alticudinc afTurgcnces craitos, tirmos hirfutos, fuperiore parte in plurcsramulosdivifos: foliaquxeosambiuntrcliquis genenbusmajora,vcnofa,hirfura,minimumdigitumlara,gummofoguftu,deindcamaricante-.ramuliabinfimoadfummumfloribusquinquefohjsconftanttbusonuftiomniura maximis cnis,Malvx vulgans fere xmulis,cxrulei coloris auc vcgccioris,aut dilutiris,cu quinqucin, ,
Plantarvm histor.
Linumfllveilrei.latifolium.
-
lib.
iii.
317
Linumfilveftrciii.latifolium.
-v-
- >
vv
<
lucintcruisftaminulisapicem habentib.us : quibusiucceduntcapituladura,mucronata; quinquc foliolis fiveapophylibus comprchenfa &quafi involuta,que. maturitate hiant,fevimenquecontinentfativolinofimiIe,latum,nigricans,fplendens: radix perennis eft vax,fingulis annis repullulanSjCauliculofque ctiam ante hiemem proferens tenelIos,folijs Iulio: femen maturum Augufto. multa lanugine hirfutis onuftos. Floret lunio rmfuu FrequcnseftmulrisPannonia: fuperioris&Auftria: infcriorisiociseditioribus&ficcio- Natsl. Veterura Carnuntumcreribus, gramineis tamen,utapud Pofonium.Petronellam.quaj ditur , Akenburgum Danubio vicinum, itcm non procul a filva qua ex Leyteftorf ad Enrzeftorf, alongavalle cognominatum , itcrcft, tum etiam fupra Manderftorf, &pagum
&
&
Lachn cum tertio, quarto, quintoquegencribus.

pedalcs,graciles lanuginofos,ternosautquaternosabunaradicepromitcau- Linum m*fere accedentia,ncc multum t,foi.u. les,in quibus Lini latiufcula folia,tnncrvia,ad Afcyri formam a Prioris folijs difcrepantia,lanuginofa: extremi cauliculi in binosaut ternos ramulosdiviquodammodo inftar circumflexi , pleni funt flonbus qui ab imo fi, &: Heliotropij majoris apcririincipiuntjLiniflorumdivifura.fedmajoribus/uperiorixquahbus, candidis, quos
Autervm
multx purpurcz venac interfcindut: femen & capitula Lini fimilia:radix perennis eft, craffiufcula,longa,candicans,raris fibris fepta. ... Apud Cohbriam Lufitaniarurbem , vulgoCoymbradiaam.celebnacademiacIaram, N 4M to. cam ftirpem duntaxat obfervare memini ad defcrtum quoddam & fohtanum templum, menfe Novembri repullulantem, & in illiusanni cauliculisfemcn colle&um in Belgicam altitudmem, atculi quo terra: commiffo, unicanobisplantanataeftcubitalemexcedens & lacionbus quam natali folo folijs/juaj finguhs anms fub zftatis finem quidem flrmt,fed
,
nullum femen prebuit. Mvltos ex unaetiam radiceTertiumfcrtcaules,pnmogcneri ferefim>les,plerumquc tamcn breviores.Hypcrico non valde diffimiles,aliquantulum rubentes, hrmos majufcudunoribus cralfiufculis.priori fere paribus,non hirfutis tamen , fed folijs.latiu fculifq-,
\
u^^
tiftl.iu,
lis
feptos,perquam amari faporisrflores in fummis caulibus copiofos,magnos,quinque etiam piorumpentibus, folijs conftantes, perelegantis flavi coloris quinque ftaminibus e medio totidem gracihoribus brevioribufqj villis: femen in corapreffionbus capituhs paulo mi,
&
&
nusrehquis.nigricansquidcm.fednonfplendensutillotum: radixfatiscrafra,contorta,albicans.aliquotfibrisdonaca.fingulisannisrepullulans^nov^fûecaulcsproduccns. ^ Exitabunde in monte Badenfibus Auftiixthermisimmineci,locisgcamineis,lecundum

s*tht,
fepcs,
18"
fepes,
itefti,

:
cumPnmo.
& plerifque alijs in montium illa fcrie ad Danubium ufquc excurrente, locis ad vulam Lachn pago vicinam,cum aliquoc alijs generibus. Floret & femen Droferr ctc r
fii
<
Lmum filveftrc ini.anguftifol.i.
Linura filveftre v. anguftifol, 1 u
^riL Siar
Horibusfim.I.m^qumqueinmedioftaminula, totidemqueapices/eparatoscontinentes femen in cap.tul.s crallioribus, rotundis, Imo fativo non mmonbus, nigrum , oblongum planum, fat.vi femm. fere par: radix candicanseft,perennis,aliquantulum fibrofa defiderabam m.conemajorcm piclorisd.ligentiam amariufculi
(
r!? e .Q!o cauliculi teretes,firmi,pedalis longitudinis, virides, frequen.k r i r r n 8 eX Viridi mbc* ru,e " onuft., fommo ftffigio n > ft ramulos 4 v.fi,quibus .nfident flores intcnse csrulei,quinque foliolis conftantes, farivi lini
S
CO M PL
u^.
-
iS't
'?m
??
Zuot
guftus, deindefuavisacrimo-
Kattles.
rCaVie nam ^ftriîpcisfpontenafcitur, pr*fertimin gramineisacclivitati. hny^nv; vias. r, bus,&,uxta Floret Ma.o Iun.o, mterdum ctiam tota zftace: llmen vero maturum
&
Clt iUilO.
"Vfit*
-...
cil<s,firmos,reaos;foia^^
resinlummiscauiiculismultos, ma^nos, quinquefolijsalb.sprxditos, circa umbilicum quinquepurpure.sIme.sd.ftintos, tot.dcmftamin.bus, &quinquefeparatisapic.busex med.oumb.l.coprodeunt.bus, odoratos: femeninrotundisvafculisplanum,
nigricans, fplcndens.fativo Imo hm.le:radicem candicantem, duram, aliquot fibr.s donatamfperen-
NatxliS.
nem &u ng uu sanmsnovoscauhcuIosprokrentem. Magna cop.a nafc.tur toto V.ennenfi agro,plerifque alijs
>
-
VArhtat.
S2fe
fc
i,
r.i
sAi^f
L..
,'
iTn P iO^
Auftriar Pannonia; edirioridus loc.s, arque fecundum pu bl.cas vias,et.atn apud Lachn cum aliquot fupcrioribus genenbus FloretIun.o:IemenperficitIul.o&Augufto. r ae, a P buS P ra:fert,mvero Sncberg,al.udgenusinveniturhuicomninofimilc c anSrh^ôr l> caui.culorum fohorum gracihtate,tenuitate,florumqueforma radice:in florum duncaxarcoloreeftdifferentia, quimveinonfunt, ledcarruleiincand.dumlanguefccntes, aC ' C * ? "nbusfuccedentialongeamphora, ncc mmoraquam in fatfvo k VWo"k* ub ft' C finem ru nij,femen extremo Iulio Augufto maturum. C "* *' dodrantales > firrn *> licer valde graciics, quas foliola ^
'
&
L &
:
'.
&
&
WnJmn?rA
r,
Tu
???
'
IJno
lnfidcnt flores (u eriori forma, P
??
^?* 0ra
^*
&
&minora ambiunt: fummisvirgulistermautquaterni,nonnumfl
& colore fcre fimiles, fcd minores, fativi Lini

noicm
Plantarvm histor.
dixcxil.s.candicansjperennistamcn.
a burbcLutetu,lap.ded,(tat > .ntergram.naIocoaperto
lib.
iii.
5ro
florcrrinonmuIcumcxcedcntcsrquibusfucceduntcacituU&rcmcnlini^cilminora
wwra,xa* rf
"
:
Pnmum mihi hocgenusobftrvatum in anteriore MadnnanxfiIv*parte,qu*fccundo

maturum lemen
proferens Augufto
:
Jul.o
&nuIlisarbor;busobiko Horens de.nde agro Viennenfi aridionbus grami)
eftSeptimumgenuMtquedodrantalibuspedalibufquefcrmeramuIis tkmmjk femper v.rent.bus prsd.tum cft.quos numerofa folia cxornanUed.xmterthymi&Ty ! !" M/h, magn.tud.nis fuba4b.da flores de.nde fupcr.or. paulo majores } qu.nque foh.s ut .11, ccL **
1
;
Frvticosvm
E^defermqu.bufda^^
de femcn profert. InBelgio latum,
tert.o
mentuut.
duntaxat a fatu anno ferius floruit

'
necfe-
Auftna & Pahnonia obfcrvatorum non mod6 fe, m.naadferebamûtllln V. Ioan.de Branc.on , ipfique&reliquis inBelgicaamicisanno w.DXxxmi.Autr.acorum&Pannon.corummittebam:fedficcaseti a mft,rpcscumaIi. quotal.jsele^tibus&rutfnohbusonufbs.jwrfw t,m v.dcre poficr,neque expedbrc cogeretuMonec fcm inc nafccre"t U r inccrtus enim admodumeftplur.marumfhrp,umefationeproventus:,Ileinfuperadmodumvaletud nus crat, fic, ut fubfequens Februar.us illum nobis maximo
,
:
Ommum porr6 in Hifenijs; Gallja
~*\
fcx , Ihs
au tem
quzdam ,cones imitatx fuere,non e plantis e Gallia
cum noftro doloreabftulcnt.

NarbohCnfi petitis.
~*
Linumfilveftreviii.Chaxnadinum.
fe
ii, rotundo.dodrahtalique aut paulo Linum fiL rnajorcafTurgit O&avum cauliculo,quem advi u.j. verfo fitu.ut in Hyperico.bina fempei ample- i?'/ '""clunturfohola, Lini/ativifolijsfcreparia: fupremuscauliculus in aliquotramulos^dividitur qui in oblongis pediculis cxiguos flofculos
i
quinque foliohs albis conftantes proferunt.lufucccdunt parva capitula,lini vafculis non abfim.lia,minora tamen, in quibus femen : radix tenuis, aliquot exilibus fibris donata cft,fed anperennis Sc re:
teisintus ftaminulis
flofculis
diviva.ignoro.
Pro venit
in herbofis collibus
AuftriJeatquePannonia^floret Iunio,& Iulio. Sim.lem aliquando ad nos Machhniam ,
& montanis Xi
^j'-
"
Tornacenfiurbe,Ioannem Moutonum doftiffimum &diligetifljmum mitterememini.

i
Pharmacopxum
P r o r. a triagcnera Lini filveftrislatifo- Nmm+ lij nominc appellare licebit reliqua mihi eruntLinum filveftre anguftifolium five te:
riuifolium
O&avum
r
%z/Mcitivov
nuncupa-
n poterit.
LlNARIA ODORATA. C A P. XVII.
s ^
Ingvlari
numquam
h*c
eft
caule,
e6quenon~
juxta ra-
Linsrh
r*ta*
e
cubitali, inaliquottenucsra:
niulos fuperiofe parte divifo, quos oblonga folia Lini inftar fepiunt qua:
,
tamen
dicem funt humi fparla, longe majora latioraque, Bellidis folijs fimiha fed per ambitum iefrata,pleraqueeriam percaulem fparfaaltius incifa: flosexiguus^copiofuSjCarruheus, lavenduke pxnc floribus concoIor,aIiquantu!um odoratus , extrema parte hamuh modo incurvus (quempi&ornonfatisexafteexpreffit) virgulasfeuramulosfpicatimobfidet, ijs fuccedunt valvuhe Linarix fimiles,fed minores, femen pufillum,rufum continentes. Ra*
* dice eft finguUri,candcante,minimi interdum digiti craflitudinem xquante. SponteprovenitmontofisCafleltelocisIapidolb& arido folo, ubi Aprili florentem Xatalu* Maio Iunidque femen proferentem legcbam.In Belgica fata, lunio Iulioque florebat fc-
mcrt Augufto maturefcebat: raro fupra annuum fpatium adfervabatur,fed prolaco flore Sc
iemme plerumque penre folebat.

c
LlNARIAM
320
Mmi.

*Linariaodorata.
5 -
.
m
JL n odoratam quidam vocanr quia ejus flos Linaria? purpurea: florem nqnl nihil armulatur is calidis regionibus aliquantulum odoratuseft,in Belgicis hortis narae flos
:
ariam
inodorus Sefamoides majus Salmanticenfibusetiamdicebatur,cumperindeejusdefcriptioni conveniac , acqueillorumSefamoides antedefcriptum. Nullas cjus facultatesexploratas habeo- fcd ;uftata , amaritudmis particeps efle depre.
lenditur-
LlNARIA HISPANICA.
Cap. XVI
Liaarit hiritlM,
II.
t e r vulgarem & jam defcriptam Linariam, variaaliaejnsgenera-inHifpanijs nafcuntunquorum omnium (qu$quidem a nobis vel iftic funt obfervata , vel temine inde miflb alibinata nobis confpeftafunt) hiftoriam hoccapitecrademus.
M PR
Lhurit
hi-
J?M.
t.
P R
m vm
genusmultouberius&crafquaternosque caules ab
fius eft vulgari,ternos
una radice proferens fingulares, pedales,imerdumampliores ,quosambiuntCentaurij minoris folia , infima parte juxta terram plcrum-
LinariaHifpanicai.
queternoordinedifpofira, fupernavero, temere nulloque fervatoordine fparfa extrcrni rami luteorura florum veluti fpicaoccupantur Linaria:vulgari fimilium,quibus tamenrittus lanuginofus eft, cauda five calcar purpurafcentis coloris: hosfcquunturcapitulaexiguis loculis fimilia, femen videre mihi non
:
KstaUu
contigit:tadice eft fingulari,aloa,quam hieme perirc puto.
Circa Valentiam Hifpania: in pratis locis umbrofis, Martio floretcm obfervabam,dura cx ea urbe ad littus marinum,comite D.IoanUnsri* hiflan.ii,
l
&
i%.
nePlacadeambulatumprodijflem. TenvibvSj frcquentibusqueexeadem radiceaiTurgrt cauliculis Alterum elegansgenus , ijsûeimbecillibus plerumque pro-
&
cumbentibus,quosveftiutfrequcntia,tenuiaque admodu &; molha fohola , xruginei quo-
dammodocoloris:fummisramulis&:cauliculis
infident aliquot flores, Linari* vulgari forma fimiles,fed paulo minores, elegan.ces , co-
vi.
Xssafa
ex purpura fere nigricantis , circa ridum flavefcentes, tenui odore praditi:floribus fuccedunt rotundacapitula,cineraceum planiimque femen continentia radix candida eft , tenuibus quibufdatrffibris quafi villis donata, quam Viennîemine mihi natam fubfequens iiiems femper corrupit. Tota planta tenella eft, florec aeftate,femen Augufto maturitatem confequicur: inccrdum etiam diutius floret. Sponte nafcctcm hanc Linariam in Hifpanijs no obfervavi: fed iemine indc miflb apud
loris
:
&
Belgas nata quibufdam araicis,qui nobis illud
communicarunt, quo mihi plantar aliquoties

Viennas
Linarithi,.mm.
natar.
$.i
1.
ex Hifpaniamiflb natumetiam Tcrtium genus , cui multi graciles pcdalcsque caules a radice proveniunt hos frequcntia ,
,....-
Semine
ambiunt
'
PLANTARVM
:
HfSTOR.
LIB.
III.
321
ambiuntfolia^nguftajonga.exvindicanefcentia.ejusfcrccolorisquiinlavcnclulxfoliis confpicuus eft.aman autera faporis circa fummum caulem multi nafcucurflores uccum-
qucoiorati/pic?mmodumconferti/ormafuperiorifimiIcs,quorumfubreclumbifiduni
intcrna purpurei , riclus deinde avpoAi wio ? fivo ex flavo coloris.hirfuto Sc purpureo labro, propcndecibus tribus latiufculis albicantis purcft,
foliolum exccrna parcc cxalbidi coloris
purafcencibusbarbulistflorifucccduncvafcuh.fedplerumqueinania, prefertimFrancofurci , ubi primum florcncem vidcbam inhorco Ioannis Muleri pharmacopa-i, cui femen
communicaveram.
Mvltos
Floretxftacc: vivaxeft.&radicefingulisannisnovosproferccaules. mfirmos.graciles fundic QuartumcciamgenuscauIicu)os,quosambiuncfre-
tm*ti*H-
quentia.carnofa.tcnuia.melhaque foliola.cineracei quodammodo coloris: extremis cau-P*"-" liculisinfideraliquotfloicsfuperionbusminores.coloriscaTruIeidilutiorisadcineraceum tendentis,quorum rictusflavus: illos fequuntur vafcula, maturitarehiantia &:cineraceum planumexiûumfcmenconcinencia.-radixalba.tenuibusvillispraTdita.annua.
HocmihiprimumviderecontigitannoM.D.xc.incuItiffimohortoIll"'PrincipisCat-N^. torum Wdhelmi: femine peregre miflb natum Caflellis Augufto menfe fiio flore onuftum macurum femen in vafcuhs concinens Semine mde accepto mihi naca fequcnce anno
&
cot a atftatc
& aucumno floruit & maturum fcmcn tulit.

Linaria hifpanica
v.
Palmaribvs
lis,
exit
Quintnm genus
virgu- t*"*
'
hir
frcquentibus, humifparfis, quasveftiunc-^ -n
v'
foliavulgarisfolijs fimilia:
cxtremosramulos
-\
occupantmulti
floresflari, vulgari minores,
velutiin fpicam congefti, quibus fucccdunt
capitulaminoraquam in vulgari, exiguo feminenigroplena: radixtenuiscft&candida,

^. vulgarismodoferpens. .Salmanticcnfiagro, aridis locis hoc genus R*t*Ut. ^pumilum inveniebam, ubi tota fere arftate
>
floret.
a r l a nomen primo generi indidi, non a foliorum flmilitudine , qua: non convcniunt, fcd quiaejusfloresvulganformafimiles,&ejufdem fermetemperamentifint. nani
i
s-
commaducaramanifeftam acrimoniam cum quadamamarirudine conjunclam exerit ipfa Poftrema etiam valde amara eft, & Nmms. planta quiaplerumque cum Chamxpitynafccnsre.
periarur,adcoquepumiIafic, Salmancicenfes
ChamxpityosgenuscfTecenfcbant.
LlNARIAPANNONlCAETVICINARVM REGIONVM.
Cap. XIX.
AL
.
QV. o t etiam habent Pannonia:
&
vicinxregiones,LinarixdifTeretias(pra:-
tervulgonotam, &omnibus fcrc provmcijs a.J-,,^^ ^^.^familiaremjquasinalijsameperagratisregion r i' nibusobfervlrenonmemini. Bicvbitali interdum excrefcit Pri- uuAMii UjV.iJi^. mamagnitudine, rectumferenscaulem, ke- ;. > **~~ Vem,viridem,multisfoIijsfativolinofjmilibuscircumfeptum,quifuperioreparteinmuItos tenues breveTque ramulos divifus eft , ferentes raros florcs , Linaria; quidem vulgaris floribus ref pondentes * fedminores&pallidiores, riclunonnihil villofo&aureo: femen
OâW- ^Zul^',
'
'
invafculisLinariaivulgarifimilibusexile.nigrum: radixlongiufcula, candicans, multis tenuibus majufculis fibris in latera expanfis nixa, perennis, fummocapitefinguliS annis novos caules ptofert quidem : fcd ex lateralibus fibris non germinat ut vulgans.To'. taamariufculaeft. Crefcitinmontiumdeclivibusfccundumpublicasvias, &gramine nudis locis, fupra k*i*Ui. Po(6niumadDanubium,Gumpoftkirchen,Lcytenberg,atqueetiaminMoravia. Florec Iunio Iulio,interdum etiam Augufto,& fubindc femen proferc. minoribusvirgiseftAlterajViridibu^graciUbus^quasambiuntfrequentia fo-iimnUn.
&
&
Longe
.
..
liola,tC- M,r*vitsi.
f
22 3
GaROU ClVsI RARIORVM

LiuariaPannonicai,
Linanaiu.Sciriaca.
V
o^ .V
W*t*Us.
liola,tcrctia,carnofatamen&fucculenta,colorisada!rugineumtendctis: floresextremis ramisinfidencomniumminimi,formatamenreliquisfimiles,flavi,circariclumauie],quibusfucccduntlaxioravafculafemenexilenigrumcontinencia: radix alba,tenuis. Nafcicur plcnfque Moravia: locis in collium acchvitatibus : undc femen delatum in horcis Viennarconfevimus, quodnulladifficultatecrevit, e6quefpontedeciduo femper
quam obcaufam annuam efTe cefendum eft. Aucumnumufquc.

renata cft
thu$rls\i\.
c Snrmca:
Florct quafi coc4a:ftate,eciam ia
palmaribus&humifufiseftTcrcia, quos ambiunt folia vulgaris Linaria: quodammodoa:mula,minoratamen,crafra,fucculenta,colorisexherbaceocanilicantis, veluti ca:fij,non tcmereper ramulos fparfa,fed fcriequadam,autterna,aucquaternaeos ampleclentia: flores vulgari fiinc fimiles,fed eleganciflimo colorc pra*dici,ex violaceo quo dammodopurpurafcence, labro inferiorc, ubihiacaucdiducloricruaperiror, planeaurco, amari guftus; Succcdunt deinde vafcula crafilufcula, quarmaturitatedchifcentia,
R amvlis
&
N*talts.
duascellulasoftenduntfemineplano,comprefTo,nigro,plenas: radixtenuis,alba,multos cx uno capite ramulos profert,atque ctiam fumma cellure ferpir. Perennis hax eft,&fubindein excrcmum ufque Aucumnum floresprofert. Eam primum in precipicio Snealben,qua ad monaftcrium Neuberg defccnfus cft,inveniebamfalebrofolocoflorenremexcremolunio, quaedeinde inhortorepofira locouro, brofo &renui,bene que fubacto folo,bonum femen co adhucanno protuht.Raram neque ubiqueobviam initio cenfebam elegantem hanc plantulam: attamen fatiscopiofam pofteareperiincerfaxa&prarcipicia.dumanni m. d. xxcin. Auguftomenfeceliiflimumjugum Prayneralben nuncupatum confccndcrem. Ex Gefneri etiam epiftolis liquec non ignocam illi fuifTe, fed in Hclvecicis acque Rhecicis alpibus crefcerc.
J.tfjMriaim,
Ten ve s
&humidifTufoshabec cciam Qiiarta caulicuIosvaldefrequentibus,angu-
bUr*vna
U.
ftioribusjfineordincdifpofitis, crafliufculis, &colorisca?fijfoliolisobficos, inplurcsalas nonnumquam divifos , quarum faftigium occupant mulci, fpicar inftar confcrtim nafcentcs, flofculi,colore fuperioriferefimiles,fed mulro minores:quibus fucceduntparvacapitula fcmine plena, dc cujus forma colorc nihil afTcrercpoflum quandoquidem floren-
&
tem
&
Plantarvm
Linaria im* Moravica
1
HISTOR.
LIB.
III.
3*3
1.
tem &capitulorum rudimentaduntaxatprebentemin Moravixcollibus inveniebacutn

Secunda,anno m.d. xxcv: radix multisfibris
late fparfis conftat,
H a rv m nullum
gcrepotui,
ris
& perennem clTe apparet.

vulgarenomen
intelli-
nem*.
non incommode cameneadem

.
appellacione nuncupari poterunt,
& ubique nota Linaria
Eam
qua vulgaGcrmanica;
rhizotoma: mulicrcuhefcnfcr^raw Iwdicunt, hoc eft.D. Virginis linum. Vngari autera Fad
/f,ideft, iilveftrelinurm
LlNARIA CRETICA.
,
Cap. xx.
,
Creta accepto nata funt duo alia Linariar genera non inelcgatia; unura quidcm latifoIium,Fracofurti in horto IoannisMulIcripharmacopxi: altcrum tenuifoIjuiii Lugduniapud Batavos in hofto loannis Hogclandi: ucriufque hiftonam hoccapitcdefcribcmus.
Emine
Habet aucemPrimumgenus,(iveLacifo- VumkCn*
lium, cubitalem autampliorcm caulem, ro- **l*ifa tundum,firmum,crafliufculum,infimaparcc fubrubencem, fupcrnaviridem,&: in mulcos
ramosdivifum.-quemambiuc^moddbinaîaterdum cernafolu adverfis inter fe petiolis

,
ordine nafcentia,aliquando incondita,& nul-
quikm in ullo genereLmarixviderim ,ucqua;uncialemlaticudinem interdum habeant,canefcetia,guftujfimandancurâmariufculo^fumnlumcaulisfafligiumjextremiqueramijfrequentibus floribusfacisodoracisfunconulti^Linari.rvuIgarisrioriformafimihbuSjfedcoIoris, fupernaparcejlivebifidagaleaj&ipfiscciam barbulis,paIlefcentis,infrari(flum(quiIaougincpubufcit)aurei,calcari albo,interdum fubcarruleo vel cciam purpureo:floribus fuccedunc vafculajUcinalijsLinarixgeneribus^nigrum femencontihcntiarfadixdigitalisloflgitudinis, alba, dura, tenuibusaliquothliscincta, fummaparte, exquavideliceccaulesexoriuntur,
latiora
Jt\A-W-
lum ordincm fervantia ,
extuberat,deindegracilefcit.
Iulo,femen macurumfuic Augufto. Florebac fub finem Iunij Altervm gemis^fivcTenuifolium^virgasinitioprofertexun tundas.Ixvcs^fefquipedalisvelpedaHslongicudinis^quosbiniSjaucadfummumccrnisintervallis,quaterna
&
*fe*<OT|W"
fimuUmbiunc folia,vulga
fingularia nullo fcrvato ordine- virgis innafcuncur frcquences ramuli, folijs valde tenuibus
donaci,quivelucexumbellaexigua(cujusformapaulacimevanefcic) floresprotruditvaldeexiles,quiquinquefoIiolisconftarevidentur,binisvideliceteredisfupracaffidemaIbicancem vel cincraceam,binis laccra occupanctbus,& uno propcndence,cauda infuper, fivc calcari fub illis confpicuo, antrorfum reflexo femen in pericarpijs , fcu vafculis Lino ferd
:
fimilibus,cineraceum&planum,quod,deciduoflore,brcvimaturefcic,eciam herbaadFlorebac fub finem luliu huc virence.
AN^NYMOS
tlNl FOLIO.
CA &
.
tf.
XX
I.
aliquot fubfequences, Linarijs fubjungam: foliorum fimilicudo facic,uc hanc camecfi quo nominc iftam appellare debeam,incertus adhuc fim Malui igicuraW^ftov relinqucre,quam nemine non fatis apto donare illius ramcn defcripcionem negligere nolui,quandoquidem a nemine,quod fciam,ancc me obfef vacam exiftimem. Pedaleshabecramulos,durosiexviridipallefccntes,&inhismultafoliatemer^fparfa, ;#, #* nulldqueordinedifpofita,dura,angufta,longiu(cula, linifoliorumarnrula, ejufdemcum /*/##. ramuliscolonsjautquaiisinrutamoncanaelucet^hoccflêxviridipallefcenccjguftunonnihilacidoprimum,dcindcamaricate: extremicauliculiinmultosramulosfivepedicel-
K>sdividuntur,quiflofculosalbicantcsfuftinent,quinqucfoliolisftelIacimdccufraris,tonftanteSjCum aliquoc inccrioribus ftaminulis, qui tandcm in fingulana fcminaefformanrur
pencagona,
3*4

Ananymos Lini folio.
pcntagona duro corio five putaminc medul lam albatn concinentia.radixcanditas, multifida, perennis&vivaxiannuatimnovosramulosiivevirgulasproduccns:nonnunauain ctiam ferpensLinariarrepentisinftar. CopiosenafciturcditionbushcrbofisqÎocis agri Viennenfis: tum etiam herbofis colli. bus Pofonio vicinis in acclivitate Hambur,
:
^w'.
genfis
montisquaAltenburgum
fpediat,a]nf.
queprctcrea plurimis Auftrise Panaonue' monnbus, ctiam interamnis ultraDravum.
&
FIoretMaio.Mcmini&Madritianafilva fe* cundo ab ui be Lutctia miliari, cum Lino fij.

veftrijHyacinthoqueautumnaliminorecol-ligerc: lcd tonge exiliorem.
An Sefamoi*
eHdffinxi
Quid cum Sefamoide affinitatem quam habere deprchendatur?

fi
ali-
PoLYGALA VVLGARI"S.
C A P.
PofytsU
XXII.
tmat.
appellationem apud plerofque Recetibrum etiam obtinuitplan,tula quxdam ( valde tamendillimilis ifij de ûapnorelibiointerfurfrutices) ubiquefere in liccionbus pratis obvia , folijs lini aut hyf fopi vulgaris,qux velcajruleoflore, vcl pur-
POlygal.*
Polygala vulgaris major I.
Polygala
wlgaris
m*)ort*
pureo diluriore,vel rubello,aut interdu etiara albovatiare confpicitur. Gemerusinepittolis Amarellam ab amaritudine nuncupavir. Tragus Diofcoridis 7rohxlyaXov &CyXavia cfle exiftimac Dc ea,cum arecentionbus,pra:/crtim aTragodefcriptafit.vulgoque /ansnoca, jnihil hicagcmus led dealiocjusgenercmajore&elegancifTimo, quod in Auftna&fupenorePannoniaobfervabam^tametfi&vu!garis, tocflorumcoloribus diicreta, paflim etiam in ijfdem Provincijs nafcatur. Exeadem interdum radiceprodeuntquin:
que aut fex virgukcduriufcula; pedales graciles, lentx& obfequiofie, folijs nullo ordme
, ,
diljwfitisobfitaânguftts.HorisTincloriâuc vulgaris Hyflbpi anguftifolij &c minons,quod

abHifpanis?70/>/ift? vocatur,
foliorumannulis:floresconfcrci &: fpicatim nafccntes, fummasvirgulasoecupar, fumirerrefloribusnon mulciim abfimiles, longiorescamen, &dilu,
tiorispurpureicoloris elegantiflimi
five di-
lutiore rubore pulcherrimo nitentcs: his fuccedunt penduli loculiplani, Burfar paftoris valvulisferefimiles, quosmebranacearqua:-
dam veluti ale integunt.femina bina plerumque continentes.nigricantia, hirfucajongiuf.

cula , quxaperientibus fefe ad latera maturi*
tateburfulis,decidunt:radixcrafTiufcula,breV'S,dura, lignofa, vivax, ahquocflbrisdonata eft:& tota planta amancat.
Mtf***
Frequenseft admodum in Leytenbcrgfufnsi Manderftorf, circa Medelmg, cotaque il-
amontiumferie quse a CalembergDanubiofupraViennam imminenti, ad Auftriacas ufquealpesexcurrir. Nufquam non occurnc fimiliterperPannoniam,etiamintcramnem
,
ultrfl
Plantarvm histor.
Polygala vulg.major n f-
lib.
m.
Floret
W
Maio&Iu-
-"**
ultra
Dravum flumen.
Ahquones lllam ob florum venuftaccm in horcum cranftuli,&:cicurare volui: (ed opcram Iufi.
nio
.
Variac eciam quibufdam umbrofis hu- p*hgai* midionbus iocis,floris colore auc ca?ruleo,auc v*k*** me,)or albo y non fecus ac minor vulgaris , perinde
&
&
affiirgic
uc
modo defcripca, fed minus venufta
przcedence.
O SYRIS AVSTRIACA
C A P. XXII
I.
auc amplioribus in- ofrujt*terdum,aflurgicexunaradiccvirgis,gra- tf"*'* cilibus , duris ,nigncantibus , lencis , fractu concumacibus: quas non quinaaucfena (uc Diofcorides fux cnbuic ) led numerofaambiunc foliola , longiufcula, angufta, lino fimilia,dura,mucronaca,facura viridicace nicencia, amari guflusrexcrema: virgas in mulcos cenues ramulosdcfinunc , quibus infidenc fingularia foliofacapicula, florem Iuceum,ex mulcis flofculis quinqueradiohsdecuflacis, ftiloquein
CVbitalibvs,
).
&
medioprominenceconftancibuscompa&um,
ample&encia: deinde femcnnigricans, longiu(culum, qualefereinHieraciorurbgene-
nbus fupernc villofum pappi inftar quod

,
,
le-
viflimovencoexcufTum cjusarbicriofercur: radix dura eft,Iignofa, nigra,aIiquoc fibris donaca,fingulisannisgcrminans, novasquevir,
Ofyrisauftriaca,
gas proferens.
Exitnonprocul Phafianorum horco circi- Nauia. termiliareinfraViennam ediciore quodam

,
&ficciorepracocumLinifiIveftrisgeneribus, Cycifo primo , alijs ftirpibus fed humilior: fecundura vero (epes acque incer frucices,raajor uberior. Inveniebam mulcis icem Pannonixlocis, ctiam Interamnisfupra Dravum flumen. Florec Augufto: femen macurum eft Sepcembri.
&
&
Viennenses
quem
Ofyridem appellabant.
nii4.
Sed an cum Diofcoridis Ofyrideconveniac, alijsdijudicandum relinquo. Tragus, apud

latino exemplari perbclle depi&aeft,
s
Linariam tertia facic, & 2inttaut a forma, eiofo OCcpnWumerta floribus nuncupac,acquead Diofcoridis Heliochryfum refert. Nonulli Ciiry-<
focomen Diofcoridis,& Chryfitin

efle arbitrantur.
Ariftotelis
:a
Elichryson.
Cap.
xxiiii.
L i s , nonnutnquam cubitalis alti- Elkbryfn: tudiniseftplantaElichryfon,fruticofa,& in multas alas (ubindc divifa : ei numerofa folia,Abrotonofimilia,candicantia,&cumgravitate odorata: flores in fummisramis umbeliatim congefti,lutei,Agerati floribus forma&: odore perfimiles , veriim majufculi:radix dura.lignofa, minimidigiti intcrdum craffitudinem asquans , qua: fingulis tamcn annis perir,
PE
a.
necvivaxeft,
Mviaj^ C^fvvti^
Lzto
i^
wr
2.6

Elichryfon.
41,
Katales.
<\
Lxto fblo provenit,&copiosccirca Madritium

itincre Comp!urcnfi,aIijsque Hiipanue locis, inagris, ubiSeptetnbn&O&obnHo-
rentem videbam.
Homtna
Dioscorides
refercnte,
lanc.
lAlxpva-ov,
nonnu1)i,eo
%pv<rctvd-t(jiov
tu
d ixd payS-ov appci^

.
TheophraftusgAsyo^pt/ôf.quem fecutus eftPlinius. Gaza Aureham vcrcic Hifpani Sioba hcdiondaÂ eft,Scopam fcctidamab ejus
Tacultates*
ufu&odorisgravitatenuncuparunr. Venim cum tora hxc planta fit amara, facile eas faculrates obtinebit,quas
illi
veccrcs
,
cri-
buunt. Htfpanisaucem nullocftin uiu nifi quod Madriciano agro mundacorias fcopas ad sedespurgandasexeafaciunt &quibufdanx
:
ahjs locis,illa in fa'ciculos congefta
& colliga-
st
ta,formaccos,ut Phniano verbo utar, paneces (quos HifpaniM/>/<#vocanc) inceguncadvcr fus imbrium injuriam.
f)V
Chrysocome altera,
Cap. XXV.
Chrjfo-ms
vulgus Stoechadem cicrinaappellac, mulcisProvincijscommunem. Deeaaucem hoccapirc
Er Chryfocomenincelligo,quam
nonfuma&urus
minibus
(aplerifq. enimdiverfisno)
hcec iconem oculis fubijciendam opera:precium eflc duxerim, ut quam ftirpem incelligam,Lcloresagnofcanc:
eft defcrtpca
Chryfocome h vulgaris.
Chtyfoeomt
mlte-apere*
gitr,a i.
feddealijsquibufHam , quasvelin Hifpanijs aliquando obfervare memini vel prius eriam in Gallia Narbonenfi tum quam femine pcregreaccepco nacam habui. Cvbitales plerumque habet Prima vir, ,
gas.quandoadolevir^gracileSjincanaSj&veluci tomento quodam obfitas , quas incondica feriedifpofitaambiuncfolia,longa,graciIia,Libanocidis coronarise folijs fimiha,vel ijs ctiam anguftiora , fuperne nonnihtl virentia,inferne
incana,exquorum finunafcunturtomencofi ramuliminoribusfolijspredici perfummas Vero virgasrariorafparfafuntfolia , quarum

:
H
N
4 V
NataUs.
multi mfident fquamati flores,vulgaris Chryfocomes folijs minores,aurei vel flaui coloris , qui marcefcences fufcum colorem contrahunt , femen exile continent pappo involucum:radixIignofa, dura, inaliquocramos divifa. Cum quadam non infuavi graveoIentiaodoratae(t,guftuquecalidiufcuIo. Salmanticenfi agro frequens eft ( memini Mompelliano videre ) ubi totaa?ftare fubinde novosfloresproducir,cocaque hiemecomam retinec,ufeciam in Belgicam tranflata.
faftigijs
&
&
Chryfoeome
tertta pere*
grtna
i 1.
interdum etiam cubicalibusaflurgic \^4ltera ramis candicanttbus& lanuginofis, quos Olesrfimiliatolia, longa, inollia,canS lanugine ce#a pcr incervalla ambiuntiflores autcm exremis ramulis pallentcs, fquamofi, ucAgerapfere, infidenc; radices
,
Pedahbvs,
funtnigricantes.
KataliS.
*
Abunde na(citur aridis (ocis,atque etiam in vetulus muris, per Lufitaniam, Bseticam, Granatpnfe regnuni , in quo Martio, Valencino
; ;
autem,
Plantarvm
histor. LIB. III.

autem,citca Aprilis inicium florentem conadftrifpiciebam. Odorataeciam hxc elt, iiioniscujufdam parciceps.
&
Iisdem locis obfervabamTertium quod- cJ>ryfem damgenusmagispumilu, utquoddodran- ^V^fnV talem alcicudmem non excedcrec, cui cauliculi cranc teretes, incani, logis Sc anguftis foliolis, Primarperegrina:non valdediflimili-
bus
& incondko eciam ordine nafcencibus,

fumma
obfepci,
parcc inaliquoc rcnuesramulos divifi, quibtis infidebat fingularia, ihcerdu binaauccemafimulconjuda capicufufci coloris
,
lafquamaca,
villofosflofculos
Chryfocome alcera.
Huic inhzrentera confpiciebam cufcucam lllam vulgo di&am, cepallidos cotinentes .
nuiflimiscirrhiseamampledtenrem.
CHRYSOCOMESgencracflc,nemo,uropi- Htmimnor,inflciabicur.Pnoris nullum vulgareno-
men intellcxi: Altera Murciani Mar.fjr,t//a nomine Chamxmelo coniuni appellabant,
Hilpzlcfes KomeromarMo^h.e. Libanotidcm coronariam maritimam , Mauritani urbis
Granacenfis mco\x y(^fifcaijn. Batici refercbanc.Secudarperegrinzde- flumittu. cocru mirifice coli doloribus prodcftc quibusfaculcacibus Primam etiam ciTe prardi
tam.verifimilceft.
naphalium Americanum.
Secundxperegrinat nonvalde chryfitmt difllmilis planrafemineexltahamiflo, fed m**o"" naca.fingularesnonnunprimuCretaallaco quam plures emiccens ex radice virgulas , te-
Cetervm
reces,fefquipedales,auc cubitales,
mcana la,
& veluti comenco obductas quibus fine ordine m ulra adnaca folia uncia & amnuginc
,
pliuslonga, unciarquadranrem laca, fuperne* virenciajinrernejfoliorum precedencis inftar albarcirca fummas virgas,ex folioru alis naci tenues ramuli.minoribus folijs prxditirfum-
mx autem virgar definebant in nudu ramulum,vel fingularem, vel geminu lanuginc S tomentocarcntem.cui infidcbant fingularia capitulafquamis imbricatim difpoficisconftancia inftar capiculorum Cyani, e quibus prodieruncfloresexmulcisftaminibusflavis
compofici.
Mitcebacur aure femen Scoechadis Creticarappellacione: &nacaexeoplanca,facis

,
odorata,(pre/ercimejuscapiculajflorercccc-
t^-i-n*.
pit Sextilis initio.
Non defunt porrd,qui ad legirima? Chryfocomes

re illudTargu-cu jus in acerarijs ufusrqua vero racione du&i fic fenciac,mihi non conftac.
V
T*rg*m hiftoriamconvenireputencvulga- &**
Gnaphalivm americanvm. Cap. XX VI.
multalanuginecandida, tamquamtomentcobGtos.quosinxqualiterambiuntanguftafolia.digitalisIongitudinis.extcrnaparvalde fplendcntia fummus caulis in multos nonnunquam ratc incana,interna viridia,
los,
c
i
VBif ales,
aut ampliores habctGna- ** AtmrttMim. phalium hoccaules, eoTquccrafliufcu-
&
mulos dividitur.q uibus.ut fupremo cauh.infident multi conferti

numerofis veluci argenceis fquami;imbricacim
fibi
& tomento obfici flores,

i-
incurabencibusconftances,quibusex-
caderu plicacis.incerior Horis difcus apparec fubflavus,qualis fcre in Gnaphalio vulgari,qui
inpap-
3*8
in pappum^cui

femeninvolutum abit: radix minimidigiri craflirudincm arquat fere
niera
librisdoaata > (ummatellureinlaterafefpargens,novoiquefingulisanniscaulespro'fercns>

llntnltt.
quiprimum emergences,nihil nifi comencum eite videntur. Tota arftace floresproducic * 'Hujusradicesex Anglia mihi miflifub finemanni m. r>. xxcvm. aboptimo virolaco
baGarerojuniorc,nulla addita appcllanonc, quasex Americaaccepifle fcribebac.
ZIVftKefLi
Sieademftirpsnoneft.quamexhovoorbedelacam Gnaphalij Americaninomine mi ~ hiquc anno o&ogefimo fupra millefimum quingentefimum miflam ,a Doctiflimo' m maniflimoq; viro V.Richardo Garth Londinienfis Cancellaria: Primicerio,in Pannonka" rum Obfervfttionum lib. ni. defcnpfi,& a/tyocoao^nuncuparipbfledixi: certeillival"
&
deaffinis.
'Supremaenim caulis, q\iam tum accipiebam, pars/ cum ramulis qui ffores fuftinebant multo tomento obfiti erant quemadmodum legitimumillud Gnaphalium , quod in me'
,
diterraneimarislittoribusnafciturJongiulcula&anguftafolia,Chryfocomesfblijsproxi" ma,fuperne vindia^prona parte incana tomento obducla : finûli ramuli veluti comam Horum ex fingulanbus pediculisdependentium geftabant, qui, cum nondum explicati C f fcnt,nihil ahud videbantur quam capitula numerofis argenteis Foliolis fibi inviccm incumbencibus conftantia.ficca admodum, qua: digitis recluf a, in medio tenuem quandam fub avefcentcm lanuginem fivepappum concincbancÎeviflimo flacu avolancem.
&
m*
GnapHalivm.
Gn*phaltj
'vartage'
Cap.
XXVI
il
GN
:
a p H a l i- 1 multa funtgenera , quorum aliquot ab alijsdefcripta . quar ha&enus minime obfervataefTe putamus,hiftoriam dabimus,&ab
Nos eorum
eleganti alpi-
aer*.
noaurpicabimur.quodinPannonicisdefcripfimuSjilliqueduasaliasiconesfubilciemu-a Iacobo Plateau miflas,nudas tamen , &quibusGnaphahj alterius nomen duntaxatadditum curo vercj ipfas ftirpcs olim obfervarc meminerim qualeracunque defcnpcionem , etiam adiiciemus.
Gnaphalium alpinum.
Gn*fhali'tm
lij
Dodrantalis aUtemeft alpini Gnaphaplantula.plerumquc etia minor,fohjs, qux humi fufa, Pilofelke minoris Fuchfij ferc, interna parte hirfutis , exteriore vero, omnino
incanis& romecofis.guftu exficcante &amaro.cauliculnpfi
& ea qua? ilios ambiunc foha

.':
multo etiam tomento obfita
fummo aurcm
faftigio, cauliculifuftinentquina, fena, auc
plurafoliolalatiora&cxpanfa, adco tomentofa,utnihilnifitomencumfint:exhoru me-
moemerguntquatema/quina, autpluracapitellagnaphaho fi milia pallefcentibus flofcuhsconftantia, quosintercurfancnigriqui.
damvilli,foraminumveftigiaquodammodo
ementientes: radix fariscraflaeft,nigra,& fu,
fcisaliquotfibriscapillata.
Nataltx
Provenit in fcopulis fummorum Snebcrg, Durrcnftain J &Etfchcrbcrgjugorum.FIoret
Iuho&Augufto. go aliquoties nacali

cefpite in
meum
Crutam cum fiio hortulum, quem Viennas

folo
habebam,tranftuli,
& propter elegantiam cifiimfi: per-
curarevolui.fedinanemoperam
_'i
.
manficquideminterduminalterumannum, valde autem immutabatur , imo plane aliam

efTec&uiflem, nifi ipfe collegiflera
& in hor-
LtvntcptdiS
M*;tktc.t.
sOtattli
tulum intuliflcm. A f f i n i s videturilli plantar.nifieadcm fir,quam Matthioluspro Vero Diofc. Leontopodioexhibet.Sed finedubioGnaphalij duncaxatgenus eft. Iosi S'mleruscomrnentarip de Alpibus ejus.meminit his vcrbis. 23?ulWumm flos odo,^ iM racus eltfoho Pilofellar.circa fupremum cauliculum folia mulra imparia, candicancia la.:
,
^^
nuginofa,mcd.oorbequinqucvelfexflores.interquosracd.usplerumquearidus:.exfinte P,CC CmiCant radlx * rida arva ' fummo cef lte h * rens Toment. fpccicm P P u aroirror,
J^ u
Licvtnpcdten
Ldtltf.
m
'
riarcille.
in ardu.sGermania; I C alia:cijalpinis,& l Baldo Veroncnfiinvcniri tradit, vidcrcnon ni,quippe qui tcaliam numquam fim iDgreflus.
Leontopodium autcm illud nigricanrcs ex fufco violaceo geftans florcs,
quod Lobclius mcmi-
Palma-
PLANTARV^M HISTOR.
Goaphalium Platcau 1 1.
LIB.
III.
G naphalia :u Platcau ift
3*9
|V
>
*"
l
~*u*"
Gnaphalium Iegitinium.
PALMAREs^vclctiatn majorcshabetPri- a*4to*8*m
mum apIareaumifTuni
Gnaphalium cau-*'****? 1 '
liculos,quorumalijfurre&i,alijfecundum terram inflexi, rercces, villofi, quosindigeftoordine, mollia, incana, Iatiorcinfilna parte amplcftuntur folia extremo mucronata:mulca fummo cauliculorum faftigio
,
tfif
infident capitellacandicantia, flavefcentc lanugtneplena: radix craffiufculaeft, fub-
quxanvivax fic,a(Terere ncqueo. Aliquid autem affinitatis habere videtur cum Fihgine minorc
fufca, fibrisaliquotprxdita,
Dodonaei. Vn ico aflurgit aliud gcnus cauliculo,aIi- G *tb*V*m quotramulis indiverfafecontorquentibus F*v* ui. prardito quos hinc indc fcpiunt latiufcula, molIia&incanafoIia:ad ramulorum internodianafcuntur, interfoliorum cogeriem, quina^fenaâutpluracapitcllafimulcongcfta,exflavocanefcecia, mulcalanugineplenarradix inucilis, fed dcciduo femine, nova:
,
f
planta: fingulis annis renafcuntur.
Prioremplantamdefertis quibufdam 8C ssuku ficcioribuscolliculis nafcentem aliquando obfervabam. Altcram etiam in ficcioribus
(quantum memoriafuccurrit)agris,pra:fertim dcmeffis fegetibus. Gnaphalii fiveCentunculigencribus cîy quidemadfcribipofTunthx planta?: fcdle- ><*''"' gitimum cenferi nequeunt. Id autem circa ******** Calpen, Malacam, Valentino regno, Meditcrranei maris littore frequcns obfervabam, dura cas regiones perluftrabam,& multisannis ante,cum Mompelij agerem,toto illo ma-
&
rino
33

Pilofellaminor.
rinoIitcoreaContinente, ftagnis difiunclo, quodaboppidoAiguesmortes vulgo nucupato,ad Setiu ufque procurrit undc iconem mea manu delineatam,& ipfam plantam fic:
camcum
plerifque
alijs
eleganbusftirpibus
ad meos Belgasdefcrebam, ipfam ctiam iconcm C. V. Dodona?ocommunicabam,curn illius de Stirpibus Commentarios vernacula linguaconfcnptos, ante quadraginta annos Gallicosfacerem. Eain vernaculam alteram cditionem ( qua: corre&ior auctior poftea evuIgata)fuitillata,deindeinPcptades:operarpretiumautem elTe duxiillamhic inferere,utejus,ajam defcriptis,difrerentia facilius
&
animadvertipoffic.l
TistlfaUtU
rNA4AAioY
porrd apud Diofc. brevis
eftdefcriptiojcujusfolijsalbismollibufqjaliqui, inquic.pro tomento utuntur, efficaci-
&
terillabibunturin vino auftero ad dyfenrerias.
Quamcertefacultatem,autilh proximam,alias ftirpes hoc capite defcriptas haberenoneftdubiura.
Cetervm
varijs
earundem alpium
Iocis
invenitur idGnaphalij genuspedaliautam-
phorecaulc, flonbusamedioad
fummu
uf-
Tfiuioleon-
tofodtum
ûe faftigium inter longiuicula.molliajncanaquefoha nafcentibus, quoda Matthiolo Pfeudolcontopodium r a Gencrali vcroilla plantarum Hiftoria , Chryfocome lanuginofa
nominatur.
Quemadmodu & mitionbus
Stratiotcs millefolia flavo flore.

rilofigtmtttorii
V&iC'
Hugaria*,Stiria?,Auftria-,Moravi^Bphemia: moranis collibus herbofis.duo aut tria ejus ftirpis,qua?aplerifqucaIijs&aFuchfioPi!ofella rainor appellatur, gcnera, florc videlicec
&
tns.
aucomninoalbo, autpurpurco, autexalbo purpurafccnte,five carneo:quarque omnibus

cditioribus carduis
& apertis per Germaniam

XXV III.
Stratiotesamplitudine;
filvis,atquearenofiscumulisfereeftobvia.
V
Strstctei
ltU0ofior$ t
SrRATlOTES MILLEFOLIA LVTEO FLO.
Cap.
PAlm ari
eft harc
duobusrribufveabeadcmradicecauliculis, infima parte feflihbus& fibras fubinde

agcntibus, quibusalreriusStratiotis&Chamarmeli modo ferpunt , ceteroqui radix unica eft dura: cauliculos autcm ambiunt fV
&
lia vulgaris
Stratiotis folijs fimilia,

:
multo
flores
molliora,candidiora,& tcnuius incifa
cauliculis infident in umbellamdidigefti,alterius floribusnon difTimiles, paulo
fummis
tamenminores
va
Kmialti,
& coloris lutei

,
tam
difcus
quam foliola in ambitu
nafcentia.
V x
CrefcicMurtianoregno ubi floresobfefyarenopotui,quippcqui Martio menfc iftac

iterfecerim: fcd fimilem multis anteannis florentem erueram editoloco, lapidofo
&
fblofecundumcxduam quandatn filvulam, cum Avenione Nemaufum proficifcerer, Mompelium rcditurus, IuniomeRfe,& ex plantis , qua: jam florem abjeccrant,
fterilique
ieftimare poflim etiam Maioflorere.

Sirailis
Plantarvm histor.
Sffaiilis _
_
LIB.
III.
J;
jjl
-
Jf.r
femine ex Hifpania miflo mihi nata Vienna: Auftna; anno m. d.xxcv: ?cd lonee elatior & plunbus cauliculis praxhta , qui humi difTufi, prxtcr medium qui aflurgebat, fi____ a #4 ^ IX l^ ^ i\ _ w _____ X bras agebant,& foha proferebant non minus incana tenuiter jncifa, quam modo dcfcri_ *_ h
l
_r
_-
_1
**
J^
__
t'l
(1
# % ^
>
* ^
>
_ _- __
-*
&
txftirpisfo!ia,cujusetiam femenad maturitacempervenic. Sediubfequentisanniafpcra cum prolibus feminc natis corrupit. l'icms matrem
IftametiamhabsbatincultiiTimofuohorto,IIlmusPrinccpsCattorumVilhelmus,cum fequcntisanniAutumnoapudipfumCaiTcliisciTem: cxiemineifticcollcclo,etiarn'mihi nata: planta^quar anno M. d.xxc vi .& florem dcdcrunt, fcmcn, quod dcinde FrancofurcircrrccommiiTum namilloipfoanno Viennaeoperveni] mihiquidcmnoneftnatum,rcdalij,quibuscommunicaveram,aliquotftirpcshabuerunt. Dicitvr porrdGrqciss-paTiT/coîAi6^/AAoc,Latinis Militarismullum vulgarenomen fcio.Poterat etiam ad aîAAe/ovDiofcorichs referri,quod luteo flore inveniri fcnbit. Vcriira parum referr,utrum Achilleam, an Scraciocem appellaveris, ciim ucriufque faculcatcs finc iimilcs,&advulnera,ulccra,profluentemque(anguincmambaicommendentur.
i
i
&
min*.
MlLLEFOLIVM ALPINVM.
Cap, XXIX.
fivc
cedcns,multisfoIijscircaradicemftratis,tenuinimeincifis, &velutiemultisminutiffimisalatisfoliolisconftantibus,nonnihilincanis:candicantescauliculi,fatiscraiTi,hujufmodi folijs,ij(que minonbus,&: tenuiflimc incifisobfiti: umbclla floiculorum denfiilima,

qualis in vulgari Millcfolio
,
EL
e c a
eftetiam harc plantula
dodrantalem
palmarcm alcicudinem non ex-
M.tiifoiium
* l?' num '
fed dilutiore rubro colore five carneo nicentiuni
radix vix
vulgaridin%t,fibrfaadmodum,&furomatellureierpens. Sponte provenit in Iudcnberg&: Spital,Stiria:aIpibus,atque floresprofert Augufto: na*&

talcsne caufa fint iftius varietatis,an cultura,nc(cio.
Abhoctamendifferrevifumeft, quodinhortisalebamus, cuminBelgicaviverem, fi- ufltfilfm mili propemodurri flore. Sed&vulgarsmcircapublicasvias &:femitasnafccntem ixp\tti-Jlcrtv*""*t
me flores variantem obfervavi,

dijincerucrumquecoloris.
utplurimarplanta:f]oreomninoniveopra;ccrdifcum me, -
dium.qui fere cincracei coloris eft,confpicerentur, alia: fuavc rubcnccm fcrrcnc , aliar mcMiilefolium rubrp colore.
>r
Anno
lij
autem m.
quas te Autumno Ioannes Mylcrus Francofurtcnplata:,

fis
d. xci. multa: Millefo- wtUftUtm in fuo horto feveratprarceden- ruhtfint
Pharmacopcus,nata:,foIijsvuIgari tenuioribus,qux florcs dederunt, no quales cxpe&abat,vid;licctflavos (nam co loco flavi floris
'
lementerrarcommiflum mihi rcfercbat
fed
rubricoloris,dum primumapertierant, clcgantiffimi.qui paulatim fenefcetc flore clanguefcebat &c tandem carnei quodammodo
,
A.
coloris evadebat. Hallucinatus
rendo.mihi non liquet. metamorphofis.
necne in fcSin minus,mira fane

fit
Ghrysanthemvm valentinvm. Cap. XXX,

I I
Nico
f
plerumquc
aflurgit
Chryfan- clryfimh*
* **'tinumt
themum valencinum caule, pedali,rard
ampliore.ramofo: folijsfecunduni radicem numcrofis, dcindetemere&fineordineper
caulem
fparfis,mukifidis,Scratioris pauld an-
tc defcriptx folijs
pxne firailibus, lanuginofis
& incanis,qua. deguftatafalivam cicnt^&acidulafunt. flosinfinguIisraraulisunicus,Iuteus.vel potiiis auri fplcndorc fulgens,quique reficcatus,multis annis nacivum colore etiatn retinet,medio Anthemidis difco five urnbili-
co major ,
& fine radiatis in ambitu nafcenti.
bus foliolis, odoris no mjucundi: radix unica^

candicans,firma,cra{fiufcula,
Valentino rcgno ad arvorum marginesjuxca femitas repertum cruebam,nufquam alibi uamhu

trjihiobfcrvatum. florcbacifticMarcio.
Chrysan-
'
33^

Buphthalmum
vulg.Chryfant.cong.
ChryfenthemumValentinum,
Wcmian,
Chrysanthemvm
vocabanrValenrina? urbis peritiores, Jonge rajncn aDiofcoridis

,
;^cra^9^<adivcrfa^ ayjXXuH fpccicm eflc malir. Matthioli ramen Chryfanrhcmum eflc nego licct id fenuar, qui magnam illam Plantarum hiftoriam,Lugduni expreflam, concinnavit fed ipfiim valdc falli dcprehender.quifquis diligentius urriufquc hilioriam contulerit.Et fane> magis folidum judicium in illo viro intcrdum defidero. Cereriim haxplanra (ne quisfallatur) plurimum i Buphthalmo Narbonenfis ProvinatttbthaiwS KHrbonenjc c ix m ihi fane non ignoto,differt nam id obfervare eruere memini apud oppidum illod *%j^ vulgo Aqusemortuxnuncupatum,n6nulIi Foflam Marianam(quam apte, nefcio) appeU .!; lant. Habctautem id Buphthalmum radiatosflores Anthemidi vulgarifimilcs, majore$ medium orbem luteum crngentibus luteis folijs plerumque fubtus nonihil purpurafcentibus aut fubrubentibus. Chryfanthemum Valentinum nulla radiara in orbisambitu habetfolia fedijscaretnonfecusacChama^melumillud Chryfanthcmumodoratum: tametfivalentinummajoribuscapitibusfitprarditumjnontamenadeoprotuberantibus, ut animadvcrterepoterunr, quiejusdefcriptionem minusofcitanterlegcnt, &iconcmaffabreadvivumexprcfTamaperitiflimopi(5lore,cumillaexal:iusconfercnt. Pr^tcreaChryfanthemumvalentinum re&o aflurgir caulc,renuiorique habcrfolia: Buphthalmo auteai Narboncnfi, ramuli plcrumque humi fufi,& crafliora funt folia.
: .
&
Buphtâlmu
vulgsre,0'
t\m
nataitt.
porrd in Buphthalmi mcntioncm incidimus , vulgare illud Buphrhalmum cubiralibus amplioribus virgis>alaris folijs,flore Chamarmelino majore,auri inftar fulgenre, frequentiflimumeft per univerfam Pannoniam, eriam illamquarukraDravum flumen eft, arquetotaAuftria:memini&in agris, &fecundiim viaspaflim nafcensMoguntiaco
Qvia
&
TXomina*
agroobfervare,cum ViennamâC^fareMaximiliano accerficus,proficifccrer annoau^ tem M.p.Lxxix.inBelgicamnegotiorumquorundam causaabiegatuSjineaMoravia^Bohcmiarque parte qua imhi itcr faciendum fuit,& oribcrgenfi agro etiam confpiciebam. Rhi2otoma: Auftriacx'mulietculxcllf<ifc6(umcn vocant:Vngari^<7c?//?: Ctoarxfquorum uxorescam ftirpcmtripam utilitervulncnbusimponercaflerunmr) kachchi *yficAch%
:
hoc eft,fcrpentis herbam appellant.

But>htb*lmM DoUondi
2ftHdotlitbo~
rit
Ne
c minus vulgarecftomnibusapriciscollibus, &ficcioiibusmritifquePaBnoni*&

lijsfcr-
Matth&U
Auftrixgraminciscampis^BuphthalmumDodon^fivePfcudoelkborijmMatthioh.fo-
IA
PLANTARVM
HISTOR.
lijs
LIB.
III.
. .
Buphthal.Dodon.Pfeudoelleb.niger.
.333
majo-
foeniculaceis, floreque Anchemidis,
rc.aunfulgorefplendence^cujusradicesjinteras etiam plantas rhizotomi in foro Viennenvenales haberefolebant,&pro nigro Elleboro proponebanc magno errore,cum infra duo-
decimum,imdetiamieptimumaburbemihare(utfuperiorehbrodixi)legitimuEllcborum
nigrumabUndenafcatur, &indecomodeminimifq; fumtibus inferre potuifTent Sed ciim

.
antemeum kneamregionemadventum, illis eitec ignotum (nam primus,ut ante di&um eft, illius cognitionem ipfisdedi nihil mirum fi
)
reccpta confuetudine utercturrperpauci
enim
pharmacopaii hortumalebant, fed arhizotomisnecellarias in quotidianum ufumftirpes redimebant. Deinceps camen, me monicore, legicimo Elleboro nigro in pharmacopacorum
, officinis uti
cceptum eft.
Chrysanthemvm alpinvm. C A P. XXXI.
ALi A porroChryfanthemigencra,dum Viennzvixi,
chryfanthe*>**if>i*m-
invanjs AuftriacarumSti-
tiacanimque Alpium jugisobfervabam, quibus peculiare caput tribuendum efle duxi. Horvm Primum, multahabct fecundum
radicemlongiufcuIafolia,Abfinthioumbellifero,quod infra defcribctur,fimiIia,crafla,pol
licari
j,
logitudine,in lacinias aliquot div ifa, viri-
phry fantheihum alpinum

".*
ii
dia (innovellistamenquseda caniciesconfpicitur) amari faporis : caules aliqaot palmares, rarioribus &tenuibus difleftis folijs ornatos, flnacos , ifiquibus veluti umbelkcdcnum auc duodenumluteorum florum, Iacobsea: vulga-
risfloribusnonmultura abfimilium
dicantibusfibriscapillara.
&eju
dem odoris:radix craffiufcula eft,multi(q;canProvcnitinludenberg, Spital, &alijsquiNsraUs.
bufdam Stirisejugis cum Leucanthemo mox

,
defcribendo:eodem ctiam tempore florcns. Alteri numerofa proximcradiccnafcuntur folia, Abrotonimaris fohjsreipondcntia,
dilutiorevinditatenitentia,&odore fi terantur,haud ingrato,fapore vero amaricate inimegrato: exhiscaulesexeuntpedal.es, minoribusfohjsonufti , in aliquot interdumramulosdivifi,qui fingulosaut geminos fuftinet floresChamxmelo vulgari majores,inodoroSj
,
n.
&m
omnino flavos, hoc eft, mediu orbem luteum

cingentibus etiam luteis
fibrofa
folijs.fatis lacis:
radix
& nigricanseft,plureTque a latere fpar-
gitramos.
In venitur in Etfcher,Snealben,Veytzalben, xatahs. &celfisalijsAlpiujn Stirixjugis. FlorecAu*
gufto.
Cvbitales
Iseves,
Tertio funt caules, firmi,

, :
1IT ,
ex purpura virentes fuperiore parte in

folia longa, tenuiter ad-
aliquot ramos divifi
modumincifa,AchillexMatthtoli,five Abrotoni maris foliorum ;emuU , longiora tamen, craffiora vif idiora,qu$ nullum gratum odo* # amariufcula: flores in extremis rettt fpirant,guftatique, ingrati faporis deprehenduntur modon fed minores difpofui, irftei , lacobea; floribus fermc fimiles ,
&
&
ramis umbellatim
&
radices
334
i

Chrffanthemu m alpinum n.
Chryfancheraum fegetum."
îc*ruhtfibrof^
lummacelJurepJcniniquefibrasagunc.
Katahs,
Crefcir in Snebcrg,& reliquis jugis in quibus Altcrum genus invenitur : in hortos tranfiatum reIiciterprovenit:florecqueJunio,iIl,caucem Augufto.
Ckryf*nth$
rnutnft^tu
Kmm*.
etiam pcr univerfc gU, Morav, -Bohemisagros, quaquidem meiterfacereconcigic, ' trr ,f incer fegeces no mmus f frequens eft Chryfanchemu illud,Germanieacque Belgice vulgare, intcr fcgetes nafcens quod eam ob caufam Chryfanthemum fegctum a nonnullis cofnominatur, folijs Bcllidcmmajoremquodammodoamulanribus, fedmollioribus&dilutius v.rencibus, flore iimihcer Bellidis majoris, fed omnino flavo, cuius iconcm hic ' adjecimus. o n inepce ad &*<&&, Chry fanchem i genera refcrri poftc has ftirpes arbitror Nih.l camen ftacuo,fed has, uc plerafque alias, rei herteriz ftudiofis duntaxat propono, ut r r
Ao
prediccarum aucem Afpium rad.ces, in arvis

'
.quemadmodum
corum exquiramjudicium.
I
&
Chrysanthemvm creiicvm.
'
Cap. XXXI
I.
Chryfantht
tni Crtttei
duogentra*
w s A ri
D
rf
femm
S
?? defcr
i
redrni
cilefuumgenusconfervanc.
P ra: * ux cum annua r

,
"X &deciduo temine fpontc rcnafcantur

s
fa-
Cbtyfantb.
Crtt.
t^
"
Chrsfsmth.
Cret.ti.
fi,V fungofos,,nmuIcasalasd
em S ?
'
E T aUCe
S
* i
m Pr imum cubicalesaut ampliores caulcs, fatiscraflos,

l
ftriatos, intus
Alcerum genus minus camen craflbs ha!?'? ll,os aubs ambiunr foha non ade d.Tecla , fed ,n m^norcs minorC slacinias&rariusincifasdivifa,prop,usad Chryianrhemum fegetum accedencia:
***
:
N m Uti m bcc caX fnnl r 5?n

r
Smbu^t^"
bu
k
flnr-
^
P
T* ram
JS
m VanaS
'
divifa eas cfenuo valdcdifTcctas habenc: S ^^""PHôicsefquainofocapireprodcunrcs.duodenif con anres atls h. Aavicolons, & laciufculumd.fcum ambienti? /
Drofundas laci
,
v l fos,&frequenribusfolijsbrev,pecioIomafquahcernarcenci-
Capitae mult,S in
^fS^?
^^ &W9
?
ûaûs
longiufculifquc
fe-
fuftinenc
PLANTARVM
ChryfanthcmumCrecicum.
HISTOR.
.
LiB.
III*
33 J
# ^fuftinencexcimuscaulis&ramifquamaca&
~nuafi imbricaracapica, e quibusnafcuncur
.
-4
flores,totidem quor in primq folijs con* medium orftanccs, anguftioribus camcn bem aureum cingenribus: quibus etiam fucr
lavi
&
ceditfemenfimile, fedaliquantumminus. v 1 c non valde diffimihs fuiflc videtur ca planta,cujus lconem ab ipfo adumbraeammihi miccebac honefiifllmus vir, ide'mque diligentifiimusftirpiumobfervacorjacobus Plateau, cum varijsalijsiconibus , quarum pocillimam parcem in hac mca Scirpium Hi-
ftoria inferui.
w
LEVCANTHEMVM AlflNVM,
>
Cap. XXXIII.
-
etiam Alpcs fuas Anchemides; veruma vulganbusdivcrfas,uc(uperiore capice xxxi. partim demonftravimus, parcim eciam ex hoc capice apparcbir.
HAbent
Levcanthemi
(cnpci,fohjs
porro Alpini
folia,
tmkmh*
priorisChryfanchemiaIpmi,paulpanccde-
"*"*&
non mulcum diflimtua lunc,nili
paulo magis incifa cflcnt^crafla & iucculenta (uci funcmulcarum alpinarum fyrpiumfo-
lia,quemadmodum & marinarum)amariufculi faporis

,
& nulliusgraci odoris
cauhculi
dodrancales,infirmi,in quibus fingularcs flo-
res,cham^melo majores,luteum orbem am-
Leucanchemum alpinum
biencibus vicenis aut pluribus albis folijs. Late fe fpargit hascplanta Anthemidismodo,& fibrofas radices haber. alijs quiCrefcit in Iudenberg , Spiral , bufdam ProvinciseSciriajjugis, ubiluIio&S
&
ttataks.
Augufto
florec.
v l t v
,
plantam
fcnbit
quam
accedere videtur ad eam pcritiffimus Anguilarade:
Leucanthcmi Phnianinominc, un- Lmmitbtm decima opinione Itcec ille fuum Leucan- ****^ chemum odoratum faciac ego vero in hoc H *\ nullum raanifeftura odorem deprchen,
denm.
>
Flos adon.is vvlgo. Cap. XXXI III.'

Scirpisnonmeminiffem,quandoquidem&FlorisAdonidis, &Erancheminomineabalijs eftdcfcripta nifividerem illosTqui minus fcrupulosc obfervarunt , duasplancas , ejufdemquidemgeneris fed colore floris variances, in uq^m con, ,
Vivs
traherc.
cjuanj Belgardefcribunc, illa ipla FbsAionuU eft,qux in horcis incer coronarias alicur, caulem proferens ftriatum,in frequentes alas di-
Nam
vifum:foliaanthemidisfere,viridia,hincindc per ramos nullo ordine fparfa: flores in extremis ramis,non magnos, o&onis aut pluribu*
folijs conftanres
,
(acure rubentes
& quafi niumbili-
gricancesinftar
humani
*,-*
fanguinis reficcari,
villis
mulcis nigris ftaminibus auc

"
-
curaoccu-
Ajf
ryv
^
!
Cakoli ClvsI rariorv M

Flos Adonis vulgo.
cum occupantibus,qui
floreimumcfcit
marcefccreincipicnte
&m capucexcubcraroblon-
giu(culum,collc&um ex multis feminibus rotundis extrcma parte acumioatis,initio virentibuSjdcindeûbimaturefcercincipiunt, fubfufizis, &facileafummo (primiim) capitcdefluentibusrradix candicat ) &: raris fibris donata elt nec hiemem fupcrat , fed deciduo femine fingulis annis renafcitur; Ipfa vero plara Maio
,
mcnfe
florere incipiens,
(ubindenovosramos
proferendo ,in Autumnum ufqucfloresproducerenondefinit. Hujus iconem Dodonarus Lobelius in fuis Plantarum hiftorijs exhibuerunt, ego eciam eandem hic fubjeci. Sed lllam nufquam fponce nafcentem obfervavi , vcrum in hortis duntaxat cultam.
&
nuiu
Altera verofimilesquidcmhabetcaules & folia,fed dilutius virecit, caulcs etiam rarioribus

alis
prxdiri
:
folia
paulo mo!liora,ncc
adeomultifida
floreslongioribusfolijsconftant,& coloris funt phcenicei,dilutioris ctiam
quam
liter
iint Anagallidis flores
villis nigris
,
fimi-
quo ftatim, vix etiam aperto flore^caputcxtuberatjin main
umbilicum occupantibus
jorem deinde longitudincm cxcrefcens quihii iuperioris, ill6q;gracilius, fcmine camen conftansadeo fimili , uc neutru abaltcrodilccrni qucac:radixfuperiori fere fimilis^quodammo-
Ka:aIu.
Parthenium alpinura.
do flavefcens inftar radicis fumi cerrse fed fugacioralcera^quemadmodum&cotaplanca. Sponte frequentiflima nafcitur intcrfegc,
tes,non modo Gallia Narbonenfijfedetiam per univerfam Hifpaniam : in Icaha etiam nafciapparet exMatthioli Commentarijs, qm
cjusquidem iconcm cxhibet minusfciteexpreflam , nullamauccmdefcripcionemaddit, fcd nudam duntaxat Adonis appellationem. Poftea non minus frequecem obfervabam inxer fegetes ctiam in Auftria & Moravia, atquc fepius Vienna femen ejus ad amicos in Belgicam mifi^quodân illis fic natum.me fugit.Superiore item anno qui fuitnonagefimusprimus fupra millefimum &C quingcntefimum, non procul Wormacia in agris frumento conliriSj
,
Rheno flumini vicinis, Maio florentcm
Afum$n$
Momftliia-
confpiciebam. Morapelijviverem,pro Anemonei ftudiofis habebatur;& hoc ctiam nomine,nofter Lobelius in Adverfarijs pofuit.
Cvm
Parthenivm ALPINVM.
Cap.
?**thwnm
alsirmm.
XXXV,
MVltis
exfibrofaradice,Cham*me!i
modo, fruticat ramulis, pedahbus, viridibus,quosambiuntfoliaAnthemidiprorfus

fimilia,multipliciincifionedivifa,Cotulx,auc
Matricansc fere odore , guftu calido, attamen non ingrato : extremiscauliculismultiflores infident umbellatim congefti , Abfinthij alpini,quod pofteade(cribemus,flonbus proxime accedcntes, hoc cft,exigua capitclla cx albo
&
pallido
Plantarvm
pallidocommixuamb^
histor.
lib.
m.
hWtquc
hj
duntaxac
hcrDaodons; ram. iive caulicuh humi procumbunt,&ex una,uti d.xi , radicc prodcuntes ' fubindehbrasagunt,&novagerminaprocreant. InvcmturmSncberg.Snealben &Durrcnneinjugis,magnacopia:
Auguftornamcuminacclivita^
nix.fenusilludrlorerenecefTeeft.
nw
H a nc
videtur.
plantam montani vcnatorcs
tttfr
reriusftirp.s.dequapo{tca,differenriam,quamnJ cffS raucvappellant.EgoParthcniuma!pinum voco , a Diotcondei Parthen.j odore, ad cujus ctiam defcriptioncm fatis accederc
^rowm Mwutt raw* nomine donarunt ad alifo**

,
Sxpeillam cicurarc volui
tranflatis c loco natali plantis
cum fub cefpite, & in hortum
illatis:fedultraalterumannumnonpermanfit,licctcommodo&naturejusaptolocd
repounfTem,&:omnifolicitudinecurafTem.
PARTHENIVM PLENO
FLORE.
Ca
H ma,
I
i
p.
xxxv
r.
nium:
l prorfusavulgari Matricaria velforvtnlxnium vel magnitud.ne , differthoc Parthe- fUntjlm.
cubitalcs enim aut amphoresintcrdum nabetcaules,ftriatos,in multasalasdivifos, folia
Vulganperquamfimilia,&multislacinijsdivifa,
herbaceicolorisjvalidiodoris,
&aman
fapor.s:
extrema: ateplurimosflorescandidos, multiphci foliorum fcrie conftantes ferunt, nullo, auc
&
perquam cxiguo in meditullio orbe, qucmadmodum Chama;mcli plcni flores, quibus func
perfimiles.veletiampleniores&candid.orcs: fe-
menParthenij v.ulgaris,foecundum,licctaliquotiesfatummihi nonprovcnerit: furculis autem certiore provcntu fehtur, Leucoij pleno flore
luteoinftar.
LondiniinAngliaprimiimmihiconfpcclaeft hzcplanta, annofalutis humanz m. d. lxxix. quam inde Antuerpiam dcferebam ejus vero
:
ni.
iconem &feminaadquirebam Vienna;, munere C. V. Richardi Garth CancellarixLondinenfis

Primicerij,&viri humaniflimi, qui mc multis beneficiisafFccic:deindel6gefrequentioremobfervaba biennio poft, cum Londmum, feriorum
quorundam ncgotiorum causa.redijflem^toto lllo femeftri quo iftic hsefi.

Florere incipjt Iunio.&totadeindexftateflores proferrc non dcfinit , interdum ad ipf am uf-
%.
tumno
que brumam.nonnumquam fquamatacapita in multaviridia foliola rranfeunt, prcfertim Au,
e quorum meditullio emicant ni vei resreliquismajores.
flo-
valdefcraxcftAngliahujufmodifloruro multiplicifoliorum ferie conftanjngiisfiirrium, quos an arte mangonio adquirant,ignoro nam Chamamselum, Lychnides ***$&. filveftres,& Primulas veris,& alias plerafque plantas ttoAkPi/aa*) flore conftantes,Belgicam &****" '"**' indeprimumaccepifleconftat.
Cetervm
&
&
&
.
Tanacbtvm INODQRVM.
Cap. XXXVII.
,
interdum verdfefquicubicalibusaflurgit r** &. hocTanacetumcaulibus, perquosrarafparfafuncfoliapennaca, Tanaceto vulgari odlor. J. nonadmodumdiirimilia.odoristamenexpertia.guftulinguamvellicante&fervidoîrca radicem majoraatque hirfuta caulis fummofaftigioinaiiquocbrevcsraroulos nudosdividicur,quibus infidenc magni flores,Bellidis majoris flori fcrme quales, o&odenis aut vii
G _
Rac
b vs, firmis,duris,cubitalibus
<
cenisfolijsalbis,nunclongioribus,mod6brevionbus, mediumorbcmflavum, utinBellidemajore,cingentibusconftantes,quibusmarcidis,fucccditinmedijscapitibus longiuf-
culum femen nigrum , quod terra? commifTum plantas fui gcneris producit,
:
& alias etiam
nondifTimiIes,quarum flos eft minor,fecundo generi par radix eft minimi digiti craflirudine,obliqua,non akum dem.ifTa,nigra aliquoc fibriskirfuca vivax,qu* etiam pan<
&
&
gipoffic.
Provenit
338

Taaacetum inodorum u
Tanacccum inodortim
it.
Nsttlit .
Proyenit fere in om nibus utriufque Pannon.-r

,0
&
'
& Auftriar montifeus humilioribus,& Gl-
qucme Au "ufto^"
Tantcet. i;
tdor. ix.
*' fiAutumnofcratur^floresintcrduniproducicfc.
Sffl &*
V.rwna.
vuI g ar.s,aurCorula:^
,nUl,
K? radix alcen iimihs,obhqua
êmmodorumnucupaviquiacum^
gar
An al.quo nomine vulgari przd.ca ut hzc planta,mihi non eft

Lobelius,
T? & mult.s fibns donata.

et
re
1
herbaceo P^ dica; nUu fcmSn obfervavi: "Z
cOmpertum/Tanacetum
Tanaccto quodammodo fimilia habeat. Secundo autemgeneh fimilem piantam u""= ra pamam apud Valcntiam Allobrogum obfervaiTe videtur
Absikthivm*
MJSnfhf
vtriita*.
.7.
Cap. xxxviii.
dam ejus genera damdus^^
nulh adhuc Scr.pron , anre meum in Auftriam advenrum cosnira hoccapire defcnbere eft animus: prius ob.ter ment.one
te ifticnafcuntur.vel al.unde
facla nonnullorum nnuuorur
deveda,in horris colebantur.
qul M * vd
u
qu*
vcl fponipon-
Jbfinthiut
Ponucum
d*wt gtn.r
t.
^~a* rad.cibus r, V. L cund.tate fibrofis

j:
Sfm;1kt 0rC,,
Sbftnth mj.
Jl
CxlXa^ cxIrahaacccprumcommun.cabatannoMD.xc.&valdectlebrabat Um ma Kcommuni nomine w rnoK mofu >alebatC i & S\

C
VTenncnfcsofficin* uruntur" am P erfuadeur- Altcrum purpurafccnres habetcauliculos foha non adeo .ncana, fcd mterna parte viridiora:id a nonnulhs fuperiori prarfcrruVexiiWa-
Sf
Cn,m P nC
&
??
m ru fibl
anUm eft quo POriffimum

'
luuJ 5 > VUJ 01^ omanu mvcIônticumnuncuDacu g . mirafa?lare ferpenr.bus fcfe propagans , oijusduSSaSêflcS
vu
are
lu
/r*
appcllant.
V.IoannesAicholtziusMedicus&ProfciTorVie-nenfis
tm.Pst*vin %
Nam quod Patavio allatumerat/olia habebat
molhora,incana>a,tr^^
ad iura-
Plaktarvm
Abfinthium Ponticum vulgarc.
HISTOR.
LIB.
IIi,
j, 9
Abfinthium Auftriac.tenuirbl.
WÂ
*<*^'
u^\i-^
L^
ad fummum quinis Iaciniis divife,intcrdum etiam nullis, ut Artcmifiam folio Lavcndufce cjuodam modo referrcnt (a qua tamen differt) (atis grati quidem odoris, fed amari faporis. Ex Mi(hiaverdmiffum,raulnfidahabetfolia,fu^^ incana,proximcad Seriphij,in Belgica;&: Angliar maritimisnafcentis,foliaaccedetia,grartJfjSSft vioris tamen paulo,& validioris,vt mihi videbatur,odons, Seriphij Narbonenfis Hifpanici ( quod nufquam nifi in mediterranei marislittoribusobfcrvare memini graveolen) tiam qupdammodo referemisjatque etiam faporctm Accedit aliudpumilum Abfinthijgenus,vixpalmialtitudincrafuperans,tenuibusadAbr h modumcauliculis, quoscircaradicemmulta cxigua multifida tamcn&incanaambiuntjf/4^c^ foliola non injucudi odoris. Id in fummis cauliculis quaterna aut quina fert capicula in pal- *#; lefcentesflofculosutfupcriorumfefeexplicantia.Nori^ chimusGamerariusêjufdemurbisprimariusmedicus.. ,
&
Cetervm
tranfeamus.
adea genera non vulgaria qua: in Auftria &
Stiria Proviricijs nafcuntur,
Primi caulispedalemaltitudinempIerumquexquat,nonnumquametianicubitaIem^^-Wi& tt. atringit,firmus,canefcens,multis folijs, marini Belgarum Abfinthij foliotum qubdamodo uifoi.A.
.
a:mulis,tenuioribus,prorfus incanis.quarconfufo ordineeu ambiunt,preditus,qui fuperio- ******* re parte in multos ramulos, ex tenuiorum adhuc foliorum alis nafcentes,dividitur , plenos
flofculorum propendentiu corymbis radix fibrofa eft , fingulis annis novos frequentioresque caulesproducit: tota planta impens8amaraeft,fed elegans rara. Crefcit collibus apertis quibuldara locis Vierinenfi urbi vicinis,atque a rhizotomis, stû% promifcue cum eo, quod vulgo Ponticum appellatur,ad Viennenfium pharmacopolarum
:
&
&
&
officinasadfertur.
etiam eft Alterum Abfinthij genus,nec ufquam nifi in AuftrizStiriaîCelfiifi- Abfinth.4fnis jugis a me obfervatum. Dodrantalibusautem aflurgit cauliculis,gracilibus, incanis, in /". umb,iu-i /'""* quibus rara & exigua func folia, tota incana lanugine, veluti tomento obfita, circa radicem majora.Bellidis majoris folijs non valde diffimilia, minora tamen, magis incifa, fa-
Ka rvm
&
&
tffque crafTa.eximia* amaritudinis
fummis caulicuhs ocloni aut plures infident flofcuh in
umbellam diftributi,floribUs Achillea-non difparcs.fed majores, feptenisauto&oniscandidisfo!iolis(medium orbem,exalijsexiguisflofcuIisluteoftiIopra:dicisefFormatum)cingentibus,conftances:femendeindequaleAbfinthijvulgatis,odoratum:radixnigracft,aliquot rlbris donata, a lacerib us propagines fpargcns.
&
2,
Iftudj
340
N*t*lti.

Iftud,fubfinem Iunijanno M.D.ixxiih.fuis
Abfinthiumalpin.umbelhfcrura.
flonbusonuftum primum obfei vabam & crucbam,dum ex Hohcnbergenn, pcr fumma vicfnarum Alpium juga, inSnealbenccderem,mcdio fere mnere,in fcopulis prarupcis, &c altifl fimaprarcipicia(horrcfcorefcrens) propcndentibus.deinde illo ip(6 anno ? mcle Augufto.pau16 majore copia in Etfchcrberg &: Durrenftain, ciim florens, tiioi femine prargnans, quodcum
nonnulIispIancuiisinBelgicaamicismiccebam, e qmbus hxc ico.n dehneaca fuit poftremdjCxprefsa&evulgata meaPannonicarumftirpium Hiftoria , unam acque alceram ejus planram in:
veniebaminSneberg pneruptis fcopulis, dum ejus rnoj is loca nondu a me adita perluftrarem. o n t a n venatorcs vnfvr $?atvm raucfj/&
tvcpfe
rattcfj
appellat, ad Parthenij alpini diftcrcn-
tiamjUtinejushiftoriaante diximus.
finthij alpini
EgoAb,
umbclhferi
nomen
indidi
quia
multas habet notas, qu#, uc mter Abiinthij generareferredebeam, meimpellunc.
ARTEMISIA TENVlFOLIA.
CA
P.
XXX
X.
Regiones peragravcrim, nulla fuit, in qua Artcmiiiam lllam vulgarem ciim candidiorcm, tum fubpurpurafcetcin &: univerfe,ut puto,Europx familiare, crcfccna
QV
scvm qv,e
Arcemifia cenuifolia
Arttmifi*
tem non vidcrimrveriim &ahas quafdam ftirpes obfervabam quasad ejusgeneia referri poflb
, 1
1.
arbitror.
Pedis altirudinefruticat,veIetiamamplior
eft,Prima,virgisinmjiltosramosdivifi$,qiubus adnata foha Abrotoni maris,ex viridi candican-
tia,aman faporisflores ex fummis ramis , Arreniihx modo dcpendent, cujus autem coloris, mihi non co(iat ; radix lignola in pluresalas finditur.Tota planta odorau eft.
tem'fi*
Cra*sa admodumjignofa^multifidaj&fatismultisfibrisminonbus donataradice cpftac Alrerarcx qua plures rami fpargiirur , humi plerumque fufi, intcrdum criam re#a aflurgenres,
lignofi,dun, &inhi$mulri antehiemem nodi nafccnces > cquibusfohaemcrguntmultifida& tenuiterincifa, Abrotonimans folijspropefi-
ttnmf&Uu
non admodum in2rati,fedpofteafahvam ahquantulum cienn c

milia,candicantia , faporifq
;
Incer harCjfubfequentis ^ftacis inicio, cenues vi-
ii^\c\
Yl>
Atttmift*
UmijoiiXU
minexq;prodcuncvirgula?,purpurafccces,muItisramuhs cjufdemcolorisprardirar, &tcnuioribusjammododnStiSjfolysfcpc^quiparvisvclucicorymbispropendentibusonuftilunt, Abrotonimaris, Artcmiii^ve , aut Abfinthij inftarvircfccntibus,interdumpurpura(ccntibus, quiexpIicari,expurpuracandicantemoftcdunt flofculum Auguftiimtio,nonnumquamcciam Septembri. TERTiAiimilipsenemodocrcfcit,fcducpIu-
rimum re&ionbus
eft virgis,
ijfquemagnaex
partc fingularibusjfirmis.hgnofis, nurpurafcen-
cibus,&inramuIosfimih coloredonacos divins;foha licet fuperiorihus refpondeanr,minus tamcn incanafunc,fcd potiiis ex viridi atque
purpureonigricantrtenuesramuli^Sextilimenfe, fuiscorymbis,purpura(ccntibu$utpIu*
*
nniuui
Plantarvm
histor.
lib.
:
iii.
quo cempore * totus
rimum*, onufti confpiciuncur, pcrindc ac in fccuudo genere nudus,&fuisfohjsmarcidisorbatusconfpicitur.
^4i
caulis
PriorernduntaxatvidcbamnonnulI.sBarticxloci^&GranatenG Murtian6qucrcenis locisdechvibus,incerdumjuxcafluenta,nonnumquam (ecundiim vias,fupecor.sannTflofculos c ramulis dependentes retincntcm. Secunda Tcrtia paffim nafcuntur fccundiim
&
ingratus,quemadmodum & fapor. Prior Granatenfibus Abrotoni nomine donata erat, nonnulli Bozavulgm appellationenuncupabanc Secunda: nullum vulgarenomenintellexi Tertiam , Salmanccenfes Ambrofiam vocabanc , cumquacamennullomodoconvenic. Mompeliam Arcem.fiam tenmfoham appellare folebant Vngan Sepreufit, \ioc eft,fcoparum herbam
valde tenu.s elt icrtiar.etiam
. .
.
Bohemia:, ctiam ad rudcnbus prxfcrcim Tertia,quar etiam nufquafn non occurrit locis aridis & inculcis per univerfam H ifpamara Lufitaniam&GaIham.Crefcit&circaFrancofurtum,&aIijsquibu/damvicinisIocis An commode ad ApiWav Awt6?uAAw, Arcem.fiam tenuifoliam Diofcoridis'ha: ft.rpes referri queanc.peccocbus difp.ciendum relinquo. Prior quodammodo ad ejus hiftoriam accommodac polTet,quia odorata eft Alia*,odore carent, aut, ii qucm habenr.is
femicas,aridis (alebrofisque loc.s Vngarix, Sciriar, Auftri*. Moraviar, Viennenfis urb:s vallum fofias,nonnumquam in vecuftis muns
&
&
'
smkm
Abrct
n um.
J+
vocant qu.a
quoque cruciatibus fuccum ejuscum rofaceo oleo
vuIgoapud.IIos.exejusv.rgisfcopxfiunôbqucmctiamufum.nonnuIhAuftriarincoIx prxfercm apud Neapohm , vulgari ejus Provincia: (crmone Titufiabt diftam , 'Ztftm-ttaot nominant. Dioscorides fcribit Arthemifiam tenuifoliam cum amygdalino oleocontufam in malagmacs Ientorem , ftomacho laboranti impofitam , (an.tati reft.tuere . ncr vorum
&
utihcer
illini.
Abrotonvm femina
vs
ftirpis
vvlg.
Cap. XL.
quam vulgus Herbariorum Abroconum fcminam appcllac, nonnulli SanEI cohnamvocant,duo(uncgenera,plerifquchorcisfaciscommunia. Abrotonum femina vulg. c^ *1f ****Lt 3
4
-
a
vi.ctH
'
VJ)
vulgacus fruccans in plures Abrcunum candidosramos divifum, quos ambiunc tc- /"'
, ,
Vnvm
&
nuiafolia, fivepotiusfoliorumnervi, inqui-
busfecundum Jongitudinem nafcuntur quatuor ordines breviffimorum &minucffimo-
rum fohorum, ut tota folia deticulata videantur,
incanaomnino, amari
faporis,
cum fuavitacequadam odoris: fummo ramulorum

faftigio ferc interducapitula
:
&gravis
fquamata luteos flores continentia radix craiTa oft , dura,lignofa,
& fubinde in brachia

l
rami etiam candicant,minus Abrct.ftm, tamen frequentes funtjongiora habenc fol.a, " quacuor fimilicer dencum ordin.bus prxdira,
s
Alter
fi.ra.
quidcm incana minus tamen quam in fuperiore, &qua:tandem omninovirefcanc, odor micioreft: fapore,radice,aim jamdcfcripco convenic Flores non obfervabam. P R a t e r illa aucem in meis peregrinationibus quacuor alia genera obfervare meinicio
,
:
'
mini
unum in Narbonenfi Gallia,tria in Hi-
fpania.
accedebat ad pri- Abm.ftm. mumgenusjamdefcripcum: fed longe ftrigo- * fiuserar, &ramosdunores, breviocbus, minufque frequencbus folijs obfefToshabebat,
Narbonense multum
colorem ecam
inter ucrumque
medium
flo-
resinexcremis ramulis majores&palhdiores in fquamaciscapicelhsrradix in duros &l.gnofosramosdivaricacacrac. . , Tft , obfcrvabatur anno m.d. li i. CarcafTone Mompelium rcdeunce , cum *v* V.Liul.elmo Rondeleco,incer Narbonem &oppidulum .. cui nomcn a D. Nazario ( auo Kondeecus Narbone divercerac a Nobile quodam viro evocacus ) in acchvicacc quorinaam colliculorum, quanobisitcr facicndura erat fecundura fl. Atcacis cornu alterum.
r vAfT
W*
Tria

/*
&
34
Caroli ClvsI raiuorvm

Abrotonum femin.Naiboncnf
a vcro gcnera in Hifpania nafccntia tametfl florum iorma cum iflis conveniant^ diverf3 tamen effe, ex illoruii) dckriptionc
i
^
Ahm fm
1111
Tr
apparcbit.
ab uno cefpite prodeumibus ramisconftacPrimumjtcnuibus^pcdahbus^csndicantibus.quosriUmeioraanibiur.tfoLaRo. rismarini coronai iar,fcd minora &angufticra,

i
M v lt
qua: novella incana lunt ,
& pulla feicincilu-
rarum
vcftigia apparcntiahabcnt: aduJtaau-
tcmjviridiorajougiora , quafi minutis incifuris difhnfta fjjnt , nsultum tamen a Santpli'ntfcreditasfolijsdiveiia, amariguflus, &jucundiodoris multaselingulisrami#sproducic virgulas palmares, x aris folijs fcptas , atquc iri
:
&
fummoearu
faftigio capitcl!a iJoicinquc lu-
teumSantobna multd ampliorcm: maxuro autem fcminc,marcefcunt hx virgulx radix

.*
cftlignofa.
Altervm,
flore, folijs,
deniquc tota facie,

,
Primofimile: fcd per omniaminus&gracilius: quod oatahbus tribucndu non cft quan-
doquidcm uno , eodcmque in loco fimul nafccntesplantasinvencnm.nequectiam^tati, quia utraque fpecics, ex femimbus natali loco
fejuntfim colledis
Belgicatx) dclatis
,
& repofius & mecufn m

,
&: exilitate
*Ahrotftm.
mihi oatacft, magnitudmc una ab altcra non minus difcreta,

eft
quam natali folo fuerat.

<* Hcr
ctiam virid.a,& long.ora , rcno ioTaqu"^ no7m1nm'qmilIa,red.minusjucundiodor.s:rlospaIIc{ccns, v.rgarquarflorem fuilmefcanr rcnues.macuro fern.ne er.am arefcecac.ucin fuperiorexujus radici huius rad.x euam *
,
fi> 'Tv ^M^ s

>/*>%,-*
?**?? fcd dcmamaraquam
Tcrtiumjntcr* dumetiampauldmajus: ramuli ponutinali
ll
magnitudinc par
virides: folia
L*""
Natsbt.
re/pondcrjfcdmagisfibrofaefr.
FS
lin? .
Komirtt.
Nafcuncur Salmancicenfj agro,moncibus Segobis vicinis , quos el Putrto dt Cuadarawa Caft d,am nova afpcns ic falebrofis "
Mlio
vT
liorvi.genuscc.amnuncinhorcoalo.
*Pf^ %*** aucem hx mn ^?" macurum

IuIl -
rJfpa^tocT
plancz perpecuo func fov v
J^l&Bft* latione vulgan Bclg.ca appel

?.
1Cra qUi arn
nam cum Phn.us nullam cjus h.ftoriam dcfcribat.fcd paucas
Chamxc yp ari ^m Plinij clTe cenfent,potiusa forma i ( PPJce cnim ilhs difla) ut exiftimo quam aliam ob caufanr
,
TT^
mcrecccrc.quulp.amftacuiv.xpoceft.Lcgitimumec.LAbroconumS^
Tomiiicpcr.
ejusVa^culVacc d^ncaxac
ent
^>
eft
W^.
Abr otonutn fcm.nam appellanc: fedvernaculahngua, 7-^;/^rr*^,hoceft,Thymumcaninum,dicicur. Earvm dccoclum iftic aicbanc ucihter propinari ad fcabiem
c ra
coca Caftella vererc, twjwywcw,
M atth lOLvs & in pul verem perquam cx aqua SZ h m P ndcr C ad da a ba fcminaramVw^vii.fiMnriSaASm * Sehn!T T r ^ûsautplunbusfumanturajcjunisr&demdeincerpolatisdiebus.
J
proculdubiohabenda
profligandam; quodii ita .quoain

utili tcr
cftracio naturz.lforum.qu.busdatur.
'
fcribic iftius folia ficca,

'
trita.dari
fiftc
'
SALVIiE GENERA.
C A P. X L
'
I.
QJlfrh
mn!
S
,
U ?qa
?
C PlanC
fcn'P rcrii ^SaIviar hiftoria
fit
tradira/uperracancum
Iailfo,,u
nnnr A nunc m omnium hort.scohtur cum lac.folia Salvia
m ^dicct&anguftifoliu.quod fpontein Hifpan.jsubertimcrcfcir,&

folio vir.d.
coq cr.fro vel non cr (io

:
..
Prior
LIB.
Plantarvm H15TOR.
Salvia Cretica pomire.a.
III.
SalvuCrecica non pomifc.a.
343
.t4r
Salvia Cretica anguftifolia. _ .

.
.^- r
-
//7* v
"
y
,V
PRroRSaIvia >qufIatifoIia&pomifera,nara, c ,,, P, eft feminc c Creca miijo _^ V. Honono Bela C. JISpS -{p lo Medico.Fruticatea alterius 5 al vix m odoin fi***>
.
jr v
S-
>
Jv
^' mul tosramosfparfa,quadragulosinitio_.denfalanugincobiitos,quideindein]ignearafubftantiam tranfeuntes, iftam quadratura amittunt,tcncrioresaute rami retincnt, dent1ore6j lanugincfuntobfiti; foliacxadverfo, altcrnis nafcuntur, femper bina, infcrna parte valde lanuginofa,altera,viretia,&: veluti attt ita, Salvix latifolix folioru inftar,appendices utrimque fe-
cundura pediculum habentia
8_ veluti aurita,
nonnuquametiam appendicibus carentianec tam ampla ut tn lanfolia vulgari nec etia adeo
\
angufta.utinvulgariminore^quarauritahabct
extremosramosambiut verticillatim feni&plutes caliculi, inquibusflores, vulgaris floribus forma quide fimiles.fed colorisex albo
folia
:
put purafcentis quibus cadentibus.femina na(cuntur in cahculis terna aut quaterna, crafliotaqtram inreliquis -"alvixgenenbus.&illos ita
:
rcpletia,utquafi bacceappareanc.Totius placx
odorpaulo vchementior quam alterius Salvix. In Crri baccas, feu poma (qu$ dutaxat quxdatxcr(centixfunt)fertuncialisintcrdum
magnitudinis.rnuJta lanugine obfira, orbicuiaria,qualiacx ^gvptoolim accipercmemini,__ ab Honorio Bello Creta accepta,in pt opofita tabellaexpriroicurabam Sed in hac provincia, utpotenimisfrigida.nullaadhuctuht.
fed cjusiconcmvivis co-
._
...
Aiteram,
S*_v*. Q^nfcl&ti.
qux__ AnguftifoIia,naf_cntemnonconfpexi,
^.U
.
Ionbu_<Jer>i_tam ad me mitatdiligcniifl_mu5,__ in Plantarum cognitione egregi. vcrfacus,
Iacobus
344

. ,
Tacobus Pltteau, cujus frcqucns in hac mea Plantarum Hiftoria mentio Nata avr r xr. illi erat femine c Crcta infula acccpto. Salv Mvltos porro ftatim aradice proferr ramulos lignofos, cx fufco ftbruberres.ci os aU Jjj2* tcrnis Dina fcrr) er cx advcrfbambiunt pj*jii/ i. folia,longeanguftiora,quam in ullo Salvjargeneic p in ambitu nomhil interdum crenata, feu criipa,ec,uorum finu alj pufilh ramuli piudi unt: mediuscaulis in fpicam purpureorum florum definit,nullis intermixtis foliolfsrradix c?ura
lignofa, in ramosdivaricata
Quo tcmpore floruer,t,& an lcmen tulent. nihil mihi ar

-"-.
co
fignificatum: fed ramis,aliorum Salviargencrum inftar,illam pangi pofle, vcnfinnlc cft.
Stoechas.
S^
Z
Stocchas iongioribus ligulis.
yA c A P.
X1
I.
^*
Stacchasbrevionbusligulis.
itacbiuvuU
tmin.
BR
ftipitem habctStttchas,ramosautcm incerdum cubitales/ruticofos duros l.gnofos.fcmper
ev e
ex adverfo nafcentes.quos ft.panc numerofa fol,a , fibi
fcmperoppofita,ncana,Lavendulsinftar,fedan g m tam, ,n quadrangulas v.rguhs dcfinunr,nudas,qu*ca ,tuIa P nonnumquam brcviora &craiTiora,mulris veluti fûamis compada,*
in viccm
am
^ml^^l^
quibu! rninun o ct
m,ncntflorcs,Lavcndul*fe^
Statthai cri
'
Qofolit.
ncerdu, fsp.ffime brevK,res,pra:fcrt,m in H.fpanijs: fcmen in capitelhs tcm larvccxiguum fufcum,qualefcre Lavendular: radix Iignofa& multifida EN SA1 r t0 chad,S ,dcrarummi ^ I r r , : ^'^'gnofis/rag.hbu^
mS
hm^Z^tS^ ^
ninoferracis&crifpis.p^ excrcm quoque ramuh definyqc ,n dodrancaIe.s v,rgulas,nudiquadi5gul as"SanaV qu* 10 10 &: ranorem *d LavcndL m ffi^Cam
Icc^n^T ^^f ^ acccdcntcm,<imultisfimilitcrvelutimembranaceisfauami-;foncTr-ft^^

a
l
,n
prTpc
lii.
P m rUm U t0 P ^ UrP urC1 ut ,n Prccedente:fcmen et.am finl.l^quct S m odl^ dt haS ^^^^^^^'^"^^^'^GallixNaibonenfislocisFIorctiftic ^* A D^f&M,?n Apriit 6C Maio.nonnumquam cciam Aucumno. Secundum verd genusnon nifi in fumma Calpe fpontc nafcec & f uis floribus onuftum Fcbruanomenfcinvcn^^
fi
'
mihi
#
4
Plantarvm histor.
Stcrchas crifpofolio.
i
-
ub.
iii.
*
w
&
cA
confpcftum Scintrx in Regie arcis hortulo,quatuor fupra Vlyiliponem leuas,flonbus femineplenum. 2T/âc^ro/^cGr?cisdicicur,LatinisStce- NMto.
fflihi
chas,Hi(panis Cantueffa, Salmancicenfibusautem qui fiint in medicullio fere Hifpaniar, apud
quosabundanciflimenafciturlocisinculcis^pecuIiancerT(?/w;^7.
Secundogeneri,
ferrati vclcrifpi folij
cogno,
men addi poccric ad alccrius diffcrenciam
Lufi-
\m\dithrinfr&nccs y id eft, Rorcmarinum Gallicum vocabancmam pleraque peregrina Francici
vocabulo defignarc folenr, non (ecus ac
Germani fuo 23?clfcl;cr. Hvivs facultacesnonintellexi: verumcum

ejufdem
cum
priore
fit
temperamcnti ,
fimiles
etiamviresobtinere,vcrifimilecft.
Illivs porrodt^:otumJiyfl<>pimodo,ad
pe&oris
vitia efficax efle
?**&**&
Diofcoridcs tcftatur,
antidocismifceri , vifceraomniaabobftru&ionibus far&u liberare. Adduncrececioresêjus flores ad verfus capitis dolores , omnes cx fri-
&
&
gida causa morbos, valde utiles cflc.
Lavendvla mvltifido CAP, XLIIU

I
folio.
PR breviore
*
k
&te r
Lavcdulas vulgares, quarum una
cft folio
& fpica: altera vero logio-
Lavendula
cnulcifido folio.
ra
habet folia,longioremq;& mflexam fpicam, florcmnunccxruleum five purpureumferentem, raodoeciam albu. Invenitur aliudgenus
rarumadmodum,&anemineantedefcripcum. Cvbitali incerdum alcicudine ld aflurgic,
Lavtninl*
/,
quadrangulis&hirfucisramulis,quosmulcihda OT * #Jto tenuircrqueincifa ambiunt folia, Ianuginofa,^"* cinerciquecoIoris,acnsguftus,&jucundiodoris:floresinfummisvirgulisquadrangulis,nudis
&Ianuginofis,fpicxinftar,utinLavedula,congeftijC^ruleocolorcprxditi, odorati: fpicaautemaliquantulum contortaeft, in quacuor velutivcrfusautordincsdigefta, aliainterdum
&
exalianafcens: radicem habetduram lignbfam>& multis ramulis donacam,quam vivacem

,
efle,facilemihiperfuaferim. Nafciturcirca Malacam Bccticxurbem,ubi R*tdt* illam primu inveniebam, collc quodam llli urbi vicino,Februario menfe florence,deinde cir-
ft
ca Murciam Marcio menfc , nec ufquam alibi. Nec^ve hujusfaculcacesfunt mihi compertas.Cum vero ejus odor mulco micior fit , minuscaput feriensLavenduIa, prarfertimeacui brevior fpica eft.credibile eft,cjus pocenciam vires eodemcalorisgradu,quoillaeft,noncon-
&
&
* ^fiftcrc.
..
.
Veronica erectior.
*
C A P.
XLI
I 1 I.
,ttUv
fpicam congcfti funt etiam ejus ftirpis quam vulgus Herbariorum Veronicam re&am appellat.flores: eujus aliquot genera in Noncis, Sutix, Auftrisq; jugis obiervabam, abahjs(qtiodfciam)nondum.defcripta. VBITA-
I _
'
34^

Veaoniea i.ereftior latifoL
Veronica
i.ercclior anguftifoUv
i^-rt^
IZTZ' ,a fijgL requam ranu?misalis,fed muIcisnodis lP rediiw,toliacontrJriis inrcr fc petiohs ad fingulos
C\* 1TALE > P^tcaulesPrioium.inrcrduaienamampliore^nonvalderarnofos.cef.
Z2SLZ
nodosnafcenna,duasauctresunciasIonga unamlaca,crafTa exatroviridiafpIcndetiaque, J conf ca > scte fcrrata, gufFus admodum adftr.ngentis P\ exficcantis , dcinde
&
' repaU 6d,lut,0res ' abmfimaparcefpicarum cxplicare feincipieni reS aln lcrio ue <** <P 1C * ? modum cogefti nafcuntur: ,P ' . fcmeSn h C n C ,e ' fufcUm : radix cralla eft ullll uc fib donata, n 4 finîKafII n i u ' Hnguhsann.snovosexlatenbuscaulesproducens
^Zmi? ? PT" InSt
&
" ?
*1
f ?amisD^?S& fu Perionbus non rainu ^P * &crafla funr,fed ncque fplcndent. "equeS

* 1
cubitaler
wudinem non excedcns, ultuque in fummocaule
Lfcrra^
?aporTm
""""'"
fiifolt*.
ou^T ^^ ^ ** ^ ^
1
'1
U,S
con vcnmnc: u tcquc
Sior angn
"*
& Sa Sbf2
3
^^S^^
N*/*Ui.
P ro P a gat > novos fiu g uli * annis ftolo m,n0res ' rc ^,virides,vcluci nod.s auc gen.cuhs h " diftindos : fol.a S^fiKsnodK nafcencia > oblonga, ejus Lyfimichi* qus czrulcum fert florenfn^Sfi r r? CIa d l , 0ra in amb tU minuS rcrrara u ft u Prim2m adftringenre i ? | fummi ami in f icas dcfinunr ca-ruleorum flofculorum fimul P
fe
JsZZ^cXrf^
kCtXm radi* ,aCCriDufaue
So^S
^^
?
" g,t
'
&
ûSS^r
A confrancum, in quorum umbilico duo ftammula cum exiP laDlS - uidcm fed all <l u antulum cumcncbus * pul W1Jo
Xor onSf Svenftur ur Zn gaadeS

rumTp ca
nus foha hoTeTiftn ZlrT Iat,0ra
h C gC US alte ram f eciem cui mcdia funt inrcr urru P ' ,?
/ & exficcar
me anguftiora.caules minus ramofi.dilucok r?ocd f CC,ebus P

>'
>e ge'
" adeo vehemcncer uc m pnma fpeue.

in multis Panno111 * fiIvofi$
momibus,
Lrenc^
cft
rnaturum
Virtnitafrn
"'^ Ium ' ,n horcis P *lerciai

r
' '
femc Augufto & Sepccmbri
HH.ni.
g enUS aUr S ,ign fis ,cntis & hi <parfis& d ,ffufis i ûinuusâcvcluccinaiifrequencbusnodûndccxadvcrfofemperutnnquerarnuli
lcvZ^nl?*
'
**
cnafcuncut
Plantarvm
Vctomcam.ftuticans.
histor.
c
LIB.
III.
Veronicatcaavulgarismajot.
>,-, '
,.<*
s-
s^
V
Veronicare&a minima.
cnafcuntur virefcentes, in quibus bina inter fe
*
PPfi foliola, vind^

tia, log. ufcula,&
ri
minucilis crenis ferrata, ama-
If
i
V
'
excremis ramuhs feniautoctoni infidentflofculijexalarum finu prodeuntes.quatuor, ut plurimum, interdum quinque foliolis
faporis
:
cortftances ^ cgrulei coloris elegantiflimi
~ ^Vl
pal-
lente umbilico,&rubrocirculoeum ambien-
9*
^
'
undeduoftaminulaprominent,&exmc* dio veluti umbone ftilus mufcx probofcidi fete,
re fimilis,femen in latioribus rtiajdHbiifq, viil-
gariveronicivafculiSj&comprefliSjexiguum,. t>lanQm/ulvefcens:radixlignofa,&mulrasfibras fpargensiquin ipfi furcuh proxime radicem,atqueetiamlongiusaradice(fipaufuIura terraoperiantur)ad fingulos nodos fibras radicesagunt. Provenit hocin Sneberg&alpeftribus Sci- KatMh$. tix jugis, ubiluniofloret: atinhorcisetiam Maio,femen Iunio ad macuricacem perducit.
&
&
NoNdubiumeft,quinprioraduogenera,ad
Veronicxvulgovocatse, pratfertimqua? reta cognominatur,finc referenda. Tertium,fi quis inter Teucria pociiis recenfere malic, non magnopere refragabdr. Nullum vero vulgare no-
men hadenus mcelligere potui.
Verohic^vulgariscdmrcdbj^tdtiirupinx.maxitTjainPannonijsjStiriaÂu- virmk ftriainftaAnifum,&Moravid,eftcopia:neculla:funtca:duJEfilv2, nulliandiorescolli- *&"*
Cetervm
cuh &aggeres,qui alterutrum non alant. JUlius verd qua: re&a cognominatur , dua: ipecies j
inter fe difcreta: inveniuntur.
Nam
altera
nrm. v*ig.
" 5*
34$
alcera

.
majgr cft,latioraque habct folia .& longiorem florum (picam: akera mfn or,racilfo. rem brcyioreVnque caulcm , anguttiorafoha, minoremque fpicatn Vtriufque iconem ctiam hic fubjecimus. Veronica:autcmfpeciesCV.Fab.Col.adAI^^^
Tevcr
TeMtrtjva*
Ttaêrtera.
iv
m,
Cap. x l v .
4
Tcucn; hiftonam acccdunc quas quiaa nemine defcriptas vidcbam,opciaprctium mefaciuru;n arbitracus ium,fi earum defcnpcionem meis oblervationibus mfer irem ' ini tiumfacicnsararoquodamgencrequodinHifpanijsmihioccurric.
r
AL
qy o t
ftirpes vaci js
m Provmcijs obfervabam,quz, mca opinione, plu rimiim ad
Teucrium
vulgarefruricans,five
i.
Teucrium
fruticans
Bamcum,five ui.
Teuerimm
Crctuttm.
T ~<
lK
' 4 '"
tuu,f,vt ,.
J-
amem pnonbus duabus ftirpibu8,valdc affinis
eft fru tex ille
quem
in Ra-rir* oh
oranino
Plantarvm
incana
,
histor.
,
omnino guitu pcrquam amaro: floscandidus eft.labr.s lnfcrneprom.nentibus.nullagalca
intcrna vero ex atro virentia
lib. iii. non tamen fplendentiaut in prn.-o enere
uo
,mminente,ahquotoblongis ftaminibuslivevilliscxmedioflorcexilientibus. Perpetuo vulgare reucrium. viret,nonfecusac K Montibus circa Calpen.ad Hcrculeum frctum, Bxticx maritimis, in fepibus inter nû, inven.cbam tum et.am Gadibus ea parre quatontinent. alios frutices recens
lSperius
&
&
conjuntfa
tumcratinfulaponteadm.rabil.ûlgoP^/f^c^diaoêdhumiliorcmûamcom"
memoratislocis. rlorebat tebruano,
Teucrium im.
Teucrij iin.tcrtiafpecies.
tt
.^
<y
tv^-uâ
Ik
Cvbitales arqueetiamampliores habec Quartum caules,admodum frequentcsex Tm w unarad.ceprodeuntes,quadrangulos,fubhirfutos,nodisdiftin(aos fohaChamxdryifcrc. "".

:
nonnulhs Sacra herba ex.flimata eft de qua ad fequcntis capinscalcemjfim.hma.binafemperinterfeoppofita.perambituferrata^marifaporis-.fummi caulesinahquotramosdividuntur, geftantesoblongam fpicam florumamileorum quatuorfohjsconh:antium,quorum,quodfuperiorem partem obtinet.latiufculum fempercfl ven.squedift.naum ,duobusintusftaminuhs&it,lo, quimarcefcenresintcgridcfluunt'; capitella demde bihda,plana,ut m Veroniccgenenbus,exiguo femine plena.radix fibrcfo
(
par.a aut ilhus fohjs qua: a
admodum eft,& vivax,quotannisnovoscaulesproducens,quiinfimdparte fecundura matrcm hbrasetiam agunt,& fefe propagant.
AutriaT,Moravixplenfque&Bohemix,petrofis(herbofistamen)locis,&interfrutices. lIhusgenusinveniturintervepres,non minorislongitudinis virgasfcrens , tenuiorestarniitn menhumiqued.rFufas,ade6frequentcs,ucmagnoscefpitesintcrdum Iatctcganc,minori- 3>*.

busfohis&dilutioreflore.
Crefcicinomnibuscolhbus&moncrousPannonia:, ejuseciamqua?uItraDravumeft v
Tertiumprartereainherbofiscolliumjugispaulohumilius, anguft.oribiifquefolijs, in r,, , cetens ahoqm cu illis conveniens. Fiorent tres hx fpecies Maio: Pr.or Sccunda etiam 3*hiu
lunio&Iuho.
&
ftatimaradiccfundicQuintumvirgulas.dodrantales, purpurafccntes huTaumm m.procumbentes.qtiasalternatimbinafemperexadverfofita, amplectunrurfolia, Chama-dryos folijs forma&colore fimilia, &eodem modoperorasferraca,
s
Mvlt
'
r'
minoratamen,
guttuhnguamcxficcaiite, deindeamanufculo: fumma:virguhe in ramulosdivifa?, numerofos g.
350

Tcucrium
V.
mcrofosflofculos in fpica? formamnafccntesgeftanc, quacuorfoliolisconftantes, eo,

/
flons partem occupat , reliquis maiore &: Iatiorc,cui circa umbilicum
quod fupenorem
duoftammulainharrenc, ftihifque e medio umbilico procubcrat, integri deinde flofcu-
J
llT \
quifuncauccarrulei coloris facuratiffimi &:eleganciflimi , autdilunoris& quaficineJi,
raceijlpontedecidcnreSjqucmadmodum iti Tertio (iliquulas relmquuntplanas, cxili fubruftb femine plenas: radix etiam valdc fibrofa &c vivax, fingulis annis, ut Quarca,no*
,
vas virgulas producens: quin&Cipficvirgu^
KmSmUs.
Ix nonnumquam fecundum radiccmfibras agunt. Nafcitur omnibus fcrc ficcioribus agris

inculcis, licrbofisque
lis,
aggenbus
& collicu-
fecundum
ftria:,prfertim
AuVienncnfiagro^&apud Nca-
vias publicas infcrioris
TtHcr-y.tMniifsnttfiert.
Ttutriu II,
sr
fnmt.nm.
\T
polim vicinam urbem loci natura munitiflitaam. Floret Maio. Vnicam hujus gcncrisinvenicbam plantam annoM. p. LXXix.adradicesMonuspago Glafenfcld immincntis , fecundoa Neapoli jam memoratamiliari , quarfloremex carncocandicantem habcrct, circaumbihcum carnei coloris venis diftmdlum 3 cjut dem colons ftamina & fhlum. A t in fummo Etfcheri ugo, nec ufquam alibi Sextum quoddam genusobfervabaqi pumilum admodum , femipalmaribus virgulis quadam lanugine pubefcentibus , ciuas bina fempcr inter fe oppofita , veftiunt folia minoris Chamardryos folijsfatis refpondentia inter cuarfummisvirgulisobiongiufculi nafcunturcbarbatiscalicuIisflores,afuperiorum formadiverfijConcavienimfuntjCXtrc-
&
niisorisJaciniari,Iatiores,ca:ruleitamenetiamcoloris;cquibusduoftaminuJacumIongQ majores filiqu^, exiguo ftilo excunt: dcflucntibus integris flofculis, fuccedunt crafliores femincplena: radix etiam pcr fumma fcrpic , tenuibusque fibris pra:dita cft.
&
Hujusgencris&ahamplantulampofteainvenicbaminfummoSncberg jugo,quxinpwnmum, ftarminorisillius Gentianse vernx elegantis excodemradicularum capite brevesra* mufculos in ambicu fundichumirccumbcntcs &fuftinentes quaternaautfehafoliola, altcrnisquidemfibioppofita fedadeoar&ccongcfta, utcodemcxortunafci videantur, quorum forma (upcnorisfolijs valde refpondct , fed longc minorafunt; inrerharccaugracilisadmodum , fummofaftigio binos, inrerduomiIiculusexilituncialis , nudus nima foliola prodcuncesflorcs fuftincns , fatis amplos Quinrigenerisfloribusform^
Ttucium
, , , ,
, ,
fimiles,cinercicoIoris
illo
quietiamintegridefluunt, ljsquefucceduntmajufculaquamin
Ttmpu*.
KcminM.
loculamenta. Florencambolulijinicio, priorisfemenmaturum Augufto, quomenfeeciamalcerius maturcfcere verifimilc cft: ego planculam florencem loculamcnta adhuc inania habentem legebam. TETKPION Gra:cis,Teucrium Latinis dicuntur har plantar, aut co nomine donari poP
&
funtjprxfertimquartumgcnuscumfuisfpeciebus^&quintu.Nam DiofcoridesTeucnum herbamefleait, virgarreterentemeffigiemTrifl^ginisfimilitudine^quam &Chama diyn anonnullisappellan fcribir.cuictiam Pliniusfuffragatur. Dodonaûs i.Chamardrynaflurgcntem vocavit. Nullum autcm vulgarenomen iftarum ftirpiumintelligerepotui. Difpiciendum veroanTertium genus ad Pardcrota hcrbam , cujus Paufanias in Corinthiacis meminit,rcfcrripoflit.Nam iftic,P$derotis folium minus quatp EIcuh,(f)J^ct>,majus
,
quam
lhciscflerefcrr,figuramilliineffequeini
V*CuUMt$.
bumjCujuscoIorfolijsPopuIircdccompararipofllticcrtenoftr^ftirpsfohumavcifapartc incanum, populi albar foli alteram partem candote valde imitatur . N ihil ftaiuo, fcd prc fiusiftaconfiderandianfamftudiofisduntaxatprabeo. Tevcr 10 porro.Diofcoridcshasfacultatcstnbuit. Recenscwm pofca, autaridifervefa&i jus,potu henem potcnterabfunnt: henofis cum accto & ficis iiliimur,ucn> fcrpcntium morfibus ex aceto folo , fine ficis.
j
CHAMiE-
Plantarvm histor.
lib.
iii.
Cap.
xlvi.
35*
Cha
/e
d k y
s.
runcTcucrium&Chamxdrys,atqucade6afBncs,utVeteres,Teucrium ?*"*,}& l4 * rJW etum Chama^drynjContra.Chama^diyn Teucrium appellarint, proptcream quseinter ucramque^ 11 fimihtudinem; fed nec facultates diflimiles. Ch a mjGd.rys autem^dequanobisnunciermo^qu^quefercomnibusnotajameft ch,m m dr y
Ffines
^*
plurimisregionibuseilfamiliaris; frcquentiflimaetiam in VngariajSririajAuftria, vicinif- 1****** Tum &nnm;f: Provincijs nulH enim agrorum paulo editiore loco fitorum nulli vinetoru funt marquc
: ,
gmcs, qui ea non abundent: icd Sc

icitur.
mterdum , iecundiim publicas vias , gramineis locis naDuorumporroeilgcnerum.

Chamajdrys m. Gve raontana.
:
ChamxdrysvulgariSjfiven.
JCwCAa-ww^
w,It*.fttf
v&
>
x ,^-
cA
Z^>
.~
na
vegecior
& uberiorjlongioribusjcraffioribufque virgis, amplioribus & fucculen- **)' &
tioribusfolijs.longiorerlorumcoma.majonburque&dilutiuspurpurafcentibusfloribus. Alte r a, minor.gracilionbus virgis,minonbus folijs, breviore florum coma, minori- Mint. bus faturatnifquc rubentibus floribus : vulgatior etiam , ex qua videhcctinplenfque Anelixlocis,arearuminhortisfpatiacIauduntur.
mamcandidoflorevaiiantem,apudMonafteriumHoltzkirche, infraWirtzburgum, *ip* dum NoribeigaFrancofurtumannoM.D.LXXix. proficifccrer,menfelulioobfervacam KJ^T
Omnmmautem radixlateferpit
lanuginepubefcuntvirgar,
qus humi difTufa:,

.
fibras
plerumqueagunr,&fcrratafuntfolia. .... Cetervm' elegansaliud genusinvenitur,quoddodrancalibusinterdum
ferpic ramulis, cbmnU-jt
coloreexfufco riibente nr2editis,duris,lignofis,folijsnullaferieeosambientibus,Chama> dryoslegitima:foliaieferentibus,fedpaui6minoribus,&fubtusincanis,guftuadmodum adftnngente&exficcante floresilliinoblongispcdiculishirfutisfingulates, albi, fex, uc plurimum,intcrdumetiamoaonisautdenis(ade6prolocinatahsubertatealic.uandoluftaminibus mexuriat) fohjs conftantes,Cifti feminst flons pame magaitudine , roultis dioprxditi.inodoritquibusdecidentibus^villofumfucceditfemen^qualefcreCaryophyldiverfa cendens.te lat* alpin* aureo flore ,hbro v.defcnbcnda: : radix eft dura,lignofa , in quibufdam nigricancibus fibris ftipaca:quin inccrdum.humi procubentcs fpaifi rami,
:
***
&
&
3J 2

filvcftris.
Chamxdrysquorundam
fibrasagunt,
utintegrinonnumquam
eatecliconfpiciantur.
cefDitre v
Frequenseftin fummis Aurtriacarum &Sti " riacarum Alpium jugis: floret Iunio^nempe f G lutisifticmvibus, /emenad marur,tatem vemt Augufto, deinde pedicuh omnino D er" exar/ fcunt.Inhortostranilata(ubi,umbrofolocotc nuiquefolorepofita,aIiquamdiu perfift
It
)
Namim*,
turiusfloret.
'
m/ **
Grac
tfyus, *
i s
dicuntur ^^Gallis, Gtrmadree&c Chef f//t:Germanis,3to*m^ Hifpanis, Camedrels' * Ternam Gefneruslibellode rans admiran
Itahs,
*aî$a>4, An-o^, quibufdam etmn */: Latinis Trncaco aut TrilTago
porrd priora duo genera v ajUa/.
&
Hcrbnarvi*
disherb.s, in defcriptione
cerv, ex quorudam fententia, ni fallor,appellat Iofias S.mlerus

:
bam
Montis frafti
Her
&
pibus, Wctiwmti
Leucat mon~ t.mz.
An
pnta
elt.
& Chamardrin alpinam
Commentario de AI
vero ad
Chamxdryi fub]ung.t,&ejusduogenera
Leucadem , quam Diofcorides

facit
irl
unam opwiw.akeram Sfc/K,ha:creferri

cultatcs, nonnullis
facnitAtts-
pofnt
Verum quidemeftLcucadismontana:
earum refpondere
,
brev.tate certi al.qu.d ftatuere difficile

fa-
Charnxdrys obt.net: nam has iliitribuitD.ocondes. Recentcm inaquadecoctam , potu tuffibus

induratolieni , urinardifficultat lincip.ennbus hydropicis , aux.liari 8 menfcsciere , partus trahcrc l.enem , cx acetopotam
quas
Ocimum Indicum.
Uucadi autem, utexv.no, contraan.maliumvenena

prarcipue
Chamtirp
Jilvejlru.
con(umere:adverfus ferpentium venena rx v? nO.pbtu, .Ihtuque efficaaffimam
&c
mannorum
op.tulctur.
bufdam affims, quzpaffim in rman a Bdg,C Ue ôfiXcisnt ^confn fc.confpic.tur, norecarrulcopulchcmmo hjspeneChamamryos & doavulgo donata atqueet.am
'
Pannonia ct.am .nteramn,,Str,a, Auftr.a , hem.aque planta illa Teucr.j ^ner.busaul
V v l g a r is
prarterea eft tota
MoZTio.
ffitaS
inûmrcct
L WnomSL^
Oci MVM INDICVM.

Cap.
P
XIV X I.
/,
yV'
v/
fr
Odmnm
lndicum.
J^J nern afW,

tcrdum ex
Cdalem autcm ve ampliorem

> '
altitudi-
caulc quadrangulo, faturc purpu-
v.r.d.
duntaxat purpurafcentis
s
cxadvcrlo femper fitas,d.vifo ad fingulosnodosiivcgen.cula, nafcunturex
*m duasunciasaut
adueffoampla
petiolis
ampl.uslata, treslonga,
3J3 petiolislongrsinnnixa.inambirupjofundiusincifa&ferraca.pinguiafivedenra^ruccuJcnta,
Pljantarvm îstor.
lib.
iii.
magn;Wxparcecxatropufpurea, interdum purpurcis maculis, majotibus&frc-
quentionbus, vel minoribus &c rartoribusduntaxat infeela: fummus caulis in florum fbicam dciinit palmum longam, ex atro purpurafcencem 3 qui verticillatim per intervalla feni eum ambiunc.hoc eft,ex parvorum foliorum alis utrimquc terni, colons ( dum explicafemen in vafculis, quale in reliquis Ocimi genenbus, ti func)albi purpureis venis diftindh acrumjrotundum^craffiulculum^radixmulciscapillamentisfirmata. Elegansharcplan:
ta eft
& tota graviccr odoraca, ut cetera Ocimi gencra,

fingulis annis fatione adquirenda.
lllorum etiam inftar hieme perit
nova igitur
Florec
cum reliquis Ocimis,quorum magnaeft varietas.
ClINOPO DIVM.
^ Q
Vale
CA
P.
XLV
I 1
1#
fitIegitimumCIinopoditimVeteribusdefcrfptum,nondumIiqucc,Ncotericis diverfas ftirpes pro Clinopodio proponentibus. Ad ejus tamen genusaliquod re-
fern pofTe arbitror,quam hic fubijciam plantam.
Clinopodium Auftriacum.
^
ea eft cauIicuIlS, CVnopoHum tenuibus,quadratis,duris,geniculatis, Au!i
DoDRANTALlBVS
'
quosex intervaliisbina fimuladiingulageniculafemper ambiunt folia, tfontrarijsmcer fepediculis difpofita, Serpyllovulgariferc umilia: fedmagisad
Clinopodij vulgo crediri, five Acini Fuchlij foliorum formam accedencia,
minora tamen
& raris crcnulis ferrata,
vindia.non injucundi odoris.faporis autcm aliquantulum acns, ficut ferme
jamdiftum Clinopodium: floresfummiscauliculis ad fingula genicula profert
Clmopodio Vulgari non
diflimiles,
fed mulcd majores, purpureo faruro feu violaceocolorcprardicos (tamecfinon- varUtat. numquam inveniancuralbij ancrorfum maxima ex parcc propendcnces, con-
&
verfosiquibusfucccduncvafcula, qualiaindidioClinopodio, vecnofa,inquibus cerna auc quacerna nigra femina, Calaminthâut vulgaris Clinopodij feminibusarqualia: numerofas habctradices , duras
'
& multis fibris capillatas.
Crefcitinmontibus, Badefibusther- Katakt. misimmincntibus, &ceterisvicinisad
Danubiumprocurrentibus: varijspra:terea alijs locis. Floret Maio,femcn Iu-
niomaturum. v l l v m vulgare nomen.apud ru- **
fticos illius regionis
cum obfcrvabam
adhuc invenerat, ego Clinopodium

,
Auftriacum nuncupabam quia m fola AuJtriainveniebam: nonminuscommode tamen Acinon Auftriacum forfitandixifTem.
porrd Ginopodium.cujusmoddmcmini, fiveAcinosFuchfij, vulgareeftin ciinopo&um vaigan. Pannoniz,Auftrix,vicinarumqueregionumlocisaridis. P a s s i m icem in ca:duis filvis.aut inter fruteta , &ad filvarum marginesprovenit Cli- cnnopcdhm
Tllvd
nopodiumMatchioli:cujusduogenerainveniuncur. i. Vnum enim elatius eft, majoraque folia, & longiora capitella habec, atque
in mulcas coronas difpofica.
Mattbuii.
illa farpius
Majm.
z.
Alcerura
3*4
Oiinopodium

vulgarc.
Clinopodiuoi Matthioli.
u
&
L^^
Uioui.
i.
Alterum humilius,minoribusfolijs,&brevioribus
capitelJisprardituraeft.
FoIia,&
quadranguli caulcs ucriqucincanalanugincpubcrcunt^flospurpurafci^radix multisfibris capillatafcrpit. Vcrumquc Iunio floret. S v n r qui Calamencum inodorum appellant , tametfi omnino inodorum non fit ccnC*Um$nm fcndum^quandoquidcm incerdum odore quodam non ingraco narcs pcrfundat. Nondefunt qui Acinon vocare mahnt,fed Diofcohdci Acini hiftoria rcfragacur. Acints,
Actim Diajtorfctu-
Acini mcntionem incidimus, minime prartermittenda mihi videturelegansquxdam plantula,quam anno M.D.xxci.mcnfe Iulio florcntem in Anglia obfervabam^dumcommodumnaviganditcmpusexpcftanSjad lll.Dn.de Cobham.Garterij ordinis Equitem,&: quinque portuum Prarfedum proficifcerer: nullam cnim hadtenus viderc mcmini,qua:ad inhn Acini Diofcoridis hiftoriam meojudicio magisacccdat. P a v c o s habec illa ramulos dodrantaIes,tenues,ficcos, fubrubences, quadrangularw, frcquentibus nodis cin&os, ad quos bina fempcr ex ad vcrfo fita foliola nafcuntur , Fuchfij Acirto non diflimilia,fed minora &fucculentiora,neque in ambitu ferrata,ClihopodijAuquia
in
C ete r v m
ftrfcacifohavaldcrefcrentia, grati fed nonadedvalidi&gravis:
cujufdamodoris&Botrym quodammodorefercntis,
verticillatim difpofici utriculi,
fummos ramulos exornant
quales in Acino Fuchfij

rafcences.
Itiultntii.
dcindc fimilcs pcneflofculi, magistaracnexcxruleopurpu-
autcmfacultatesDiofcoridesfuoCIinopodiotribuit. Bibiturherba^&fucci ejus deco&um,ad convulfajupta^ftranguriaSjferpentium i&us: menfes partus pellit: penfilesverrucas,quasachrocordonasvocant,cijcit,ahquotdiebuspotum alvum fiftitdcco&um adterciasjpotumquejexvinojiabfufebris/ebrimautcmfentientibusjcxaqua. Acino ve&iltas Mcnfcs alvum pota fiftit: ilhta,panos,facnimquc ignem fanat.
Has
&
&
&
Tragoriganvm.
C A P.
vidcrc
XL
X.
DVo TragoriganigeneraftatuitDiof^ dicium me Hifpanica mca pcregnnatione

fallic
)
in
mcmini
deinde tcrtiam,
qua: ad
Secundumgenus reduci poceft.
Plantarvm
Tragoriganum
i.
histor. LIB. III.

Tragoriganum alteram.
3JJ
,v
u
L*s-**
Tragonganum
n.alterafpecics.
L i,aut fefquipedalialtitudinefruticat Prior, mulcis tenuibus lignofis furculis, atquecircum illosfoliaadhngulainter' nodia bina ex adverfo refpondencia habet, minoraquam fint MajoranarfoIia,mcdia:in-
PEda
rragong.
&
**&*
ter
Origanum&
Seryllu filvcftre magnitu-
dinis,omninoincana,odorisjucundi,&acris faporis: floresverticillatim extremosfurculosambiunt, vcl illisetiam infidentcxigui,
candidi,femenminucum incaliculisfuisoccultatumgerentesrradixlignofamultisfibris capilIata.Totaodorataeft,&:fempervircns. inores funtAlteri furcuh&candi- Trmgvig. diores,tenuioraIongioraquefolia,aliquantu- *!# lumincana";acnsguftus .odorminusjucundus quam in Priore flores eriam verticillatimcircafummos ramulos nafcucurexutriculis prodeuntes,majores alijs galeati,candidi: femcn obfcrvare non potui radixpriori
&
fimilis,lignofa,dura,mulctfida.
Tekr
qua:
Secundx genus neque

,
Trmgorig.
forma,nequc magnitudinevaldeabiliadif- t#ui. ferens mvenitur, furculis tamen nigrioribus

atquefloreminorc,purpureo. Vtraqueetiapi perpetuovifolijs,
magis hifpidis&atris
ret,fcd poftcrior
hxc longeodoracior,ea,qua:
album florem fcrt.

PriormultisHifpaniarlocisprovenit, ari- Nmtmfo do pccrofb folo , cum Stoechade permifta:
&
nuncetiam inquihna fa&a multorum hortorum, cum in Gallia tum in Artglia & Belgtrf. g 4
,
Jrvvyyvô
j\* J^TV^
fbWAÂVw
y.
Cri
3f6
gica
.
CXROLf ClvsI rariorvm

Alterius
Nomina.
utramque fpecicm folo Valenrlno agro obfervabam Martio florentcrn & lponte naentem.Qua; vero purpureum florem genr,in Bclgicis hortis mihi etiam poftca confpecta,& quibufdam Gcrmanicis,fed vix iftic hiemem fercns. T payopiyavos GrxcisutrumquegcnusdicitunTragoriganum Latinis.-Secundum etiam
anoimulhs^paViOK,Praiium,quodnomenforta(Iefecunda:ejusipecieiconvcniet. Caftcl lani primum /ari//a vocanr: quo nomine alterum utrumque vulgoappellent,non intellcxi" No,ldcfunt etiamquiprioremplanranominentClinopodium:plcriquetamenproMaro furum""" uZ-.m d. habent, ahqui Helenium Thcophrafti eflc augurantur, cujus lolu nomen apud illum Aurat.TKoph. ctoremcxtatincerodoratasplantascap. i. vi.librovi. Plantarum Hiftor. iSius fcmen jimbrmdui- aliquandocommunicatumIlln> CattofumPrincipiW'ilhelmo,Ambra:dulcisnomineex
&
cu.
quonararipfiplanta:, quarumuhamdcmdeficcamcumfcminiscjusaliquaparte, Viennam ad me pro fua clementia mittebac.
Fcultatei.
urinamciere,menfestrahcre, decocto poco bilem eijcerc Jienofis ex aceto bibi^&concra ixia: vcnena ex vino: penpneumonicis.tuffientibus.ex melle in eclegmate dari fcribit Diofcorides Gratam ac miteefleejus potionemquarecibumfaftidientibus,&ftomachoacidaruiaantiimbecill6quetradt:tumorescurn
,
.
Tkacoriganvm autem excalfacere
polentaillttum difcutere.
Hyssopvs spicato flore.

Hyfpi vul
g ritvaritMfc
Ca p
i.
Hyssovi
,
lllius
vulgansqui
momnium hortisalitur.triainvenirigenera^coloreflo, ,
Hyfft>. htfp.
mt.or.
degcnerant,hcet nonnu \\x plantar matnscolorem adquirant. l v it ajiquando Belgica aliud genus humilius tenerius,
ns duntaxat inter fe variantia etiam hortulani norunt , vulgatiflimum carruleo- bina alia vel mveo aut rubefcente, quaj fatione in eum qui cxruleum fert florcm farpiAW
,
&
al.oqu.rormanonmukumdirFerensavulgan csruleisflor.bus quod*/vocabanr qu.a n.m.ruui fcmen, ex quo natum, tah nouunc infcr.pcum fu.flec. An vero id eenus iftic 6 ctiamnuncalatur,melacer.
, , ,
hifpanico feminenatum
Hyflbpusanguftifol. fpicato flore.
Hyjfop Ipi.
ttttfian.
Nvnc
Quintum quoddam genus

:
in-
venicur,nonqu.dem ameconfpecium fed ejusiconad me mifla (cum tenellis ipfius

ftirpisramisfpicafua florum onuftis)H.flopi
fpicaroflorenomine, Londinoulquc, ab
optimo viro IacoBo Garcto juniore. Valde autem fruticat hocgenus, nec minusquam
vulgarefuisvirgisfepropagat, qua: fefqui-
pedalesinterdum func,dura,lignofa,in multos, virides, tenuefqueramosdivifar, quos obfident anguftioraquam invulgari folia,
viridia, calidiguftus,
altcrnis&exadverfo
inter (c nalcentia
fummirami dcfinunt in
fpicam florum illos verticillacim ambiencium.vulgan forma fimilium, minorum ra-
men.
ta
,
coloriscafrulei: radixdura, lignofa,
multifida.plurimifquecapillamentisfirma-
ex quaeciamplures nafcences virg* humi interdum procumbcntes fibrasagunc.

,
Tota planta.fi dig.cis atccracur , odorata eft. Sim.lemdeindeplancamnactusfummuncre honeftt & optimi viri Wilhelmi Parduyn
Middclburgenfis.
tyffop-
vuli
comc(.
&aliud Hyflbpi genus videre in Anglia, anno reparara: falutis humana: M^D.xxci.vuIgarinonadmodumdiffimile, fcdquodad Quarrumillud genus hifpanicofeminenatummagisaccedcrct,exccptis rarnuhs qui in virgafum faftigionumcrofi
e
i i ,
m n
in latam
.
comam
fpargebantur
propterea
Hyflopicomoiiappellationemindcbam.Id genus tum tempons Viennam transferre volebam, fed in itinere mihi corruptum.
...
Thymvm.
Plantarvm histor.
T H y M V M.
Thymum legitimum.
LIB.
III.
3*7
LI.
Ca P.
SVffrvtex
eftThymum, pcdetn Thymum U.

,
interdum altus,mulcis ramis lisnofis. V*'* lignofis, tenuibus, &candidis prarditus quos per intervalla amb\unt foha fibi invicem
oppofita, angufta, tenuia, candicantia,
acrisguftus,quxquibufdamlocishieme decidunt ; namubicumque fpontenafcehtein hanc plantam inveniebam, feu hieme, feu vcns inicio, folijs viduam confpiciebam fed utrimqueab exorcu &vcftigijsfoliorum prominebantvcIuti oblonga capicella,inftar eorum qua; in OrigonoOnicifunt, ex tenellisfoliolis viridibus congefta, adeo confertis nu~ merofis, ut unicum longiufculum foliumappareret: ipfacapicellacumfloribus in planta virence obfcrvare non po:
&
jam enim deciderant fed illorum duntaxat veftigia fummis virgis five ratui
, ,
muIis,inomnibusplancisconfpiciebam.
aucem, ubi maximus eft cjus proventus(nam aliudThymum non norunt) magniejusjam reficcatifafciculi
Hifpali
demonftraci funtcum fuisfohjs&lon;iufculis capicellis fuos purpurafcentes
adhuc recinenribus , graciffimi odoris: illoeniminaquadeco&oucunturaddolia, quibus vinum aflervatur, eluenda repurganda non minoris
lores
&
etiam ufus eft ad conciliandam odoris gratiam ijs vafis, quibus conditse uva: affervari folenr.
Hifpalim copiosenafcitur,fedGadrbusetiam,qua parteinfulapontejungiturcontinenti,totainfuperB2:tica inmaricimis colhbus meridiei
SÛa^v CAJphJ^
^.^. y
Ceterum non modo
circa
Na t*hs.
obverfis.
verdvulâre, quodnonnulliduriuscognominant quoque, tefteetiam Tfymivulg. Pliniolibroxxi.cap.x.NaturalisHiftorix,lapidei campiinNarbonenfiProvincia refeiti *&* medicerraneis(quemadmodum Salmanticenfi agro)&:alij$ Hifpanix locisjponre func: falebroib folo,nunc purpureo,quale in Narbonenfi Gallia,& Aquicanica, crefcit gracili
Thymvm
&
&
nunc albicance flore. Primvm, Diofcoridis^Vo?eft,LatinorumeciamThymusaucThvmum,Ba:ticis

^^/^fimplicicer,medicerraneisHifpanixignocum,acqueeciamunivcrneGallix. Alteterum,PIiniithymumnigriusefTc videcur,&illudquod Diofcondes cap.de Epchymoduriusappellat: naminhoc.cuminHifpanijs, tum inGalha Marbonenfi, cufcutamillam vulgarem delicatulam rubrisfihscopiosenafcencem &capillamentisfeilli implicantem Galli, dm colligere memini. Caftcllani hoc thy mum tomttlo falfero, aut fdftro fimphciter
:
N$mim$.
thymx
Itali,rV' Germani Cfjfmus ofccr wclfc&cr Cxttm&ct appellpnt. Dioscoride aucemtefte, thymum cumaceco&fale pituitamper alvumdetra:
F*Nfa**.
hit; cjusdecoftijusprodeftorthopnoitisj&anhelatonbus.tineasvencrisexigit, menfes, partus &: fecundas pellic, atque urinas ciet: cum melle jn cclegmace faciliores efficic exfcreaciones : recentes cumores difcutit, cum aceto illicum : concrecum fanguinem diftblvic- verrucas penfiles tollitcumaceto:ifchiadicis cum vino&polenca impofitum
&c. Paresillifacultacestribuic Plinius:infuperaddic,dancomirialibus,quoscorrcpcosolfa&us excicac chymi: viriscontra inflatiofubvenic': hebitibusoculisinctboprodeft,
nescumrnelle&aceto^Scfiventercirgeac^tefte^sveâucvefic^dolorexigacrarcicularibus luxacis , cricum ac lanr infperfum ex oleo imponitur dant &: potioncm articumorbis laribus morbis tnutn obolorum pondere in tribus cyathis aceti 8c melhs.
&
Thymbra
f
3J8
Thymbra
Thymbra
^tnmait
CaROLI CLVSI RARIORVM

legitima.
Cap.
tn.
TH
y m o fubijciemus Thymbram
,
legitimam
primiim mihiconfpe-
clam & exacle noram anno reparatg falutishumanx nonagefimo quinto fupra millefimum &quingentefimum,uc flua: mihi illo ipfo nata , /cmine a Doctiffimo reique herbaria! peritifllmo viThymhri
btjierts.
roHonorioBelloeCreta ufquemiffc,
ubi Cydonia:
Medicam artem exercec.

fu bafpe-
MvLTisearamisftatim^radiccfruti-
cat.Thymi inftar,quadragulis,
ra lanugine obductis,purpurafcentibus,
quibus lnnafcunturalternarim fcmper ex adverfo ramuli.fohjs eadem ferie digeftis onufti,Thymi genuini folijs pene Timilibus, fubhirfutis, odoratis, medij quodammodo inter cunilam Thymumodoris,acriufculiq faporis :fum-
&
faraos vercicillacim ambiunc aliquoc capitula multis foliolis conftantia,
mos
e quibusemergunt fuavicer purpurafcentes flofculi,Thymi flofculisfimiles, inquatuorlaciniasdi,
incerquarcahcuh
vifi,
quaruminfimalatioreft&repanda,fuprema etiam lata,fed brcvior.reliqua; dua: minores prodeuntibus e medio quinque ftaminulis candicantibus, quorumapices fufci coloris, &medio
,
bifido.Odobri & Novembri duntaxacfloresprotulit,eaobcaufam nulftilo
lum femeprxberepotuitiequotamen
SerpillumfilvcftrcZygis Diofc*
naraplanta,pufilIum,nigrum,Thymi
feminisinftar:radixdura,Iignofa,quam
apudnosperennemfuturam
,vix mihi-
perfuaderepoffum, licetramiprocumbentes fibras egerinc.

K-mmM.
Gr^cvm nomen 3-t/pa .Latinutn

/
>
Thymbra:Crecenfcsetiamnum hodie &vp{u&&pvGi appellant. Diofcorides

lACultAttS.
eafdemillifacultatcstnbuitquasThy-
mo, fieodemmodofumatur.
Paulus
autem,ficcare &calefacere in tertio ordinefcribit; hinc oleum inquodeco-' quitur, rigoresfebriucircuitu remean-
ldem pra?ftare,quoium deco&um menfes cieac & fcetus

extrahac.
ces difcutere,flores
Serpyllvm.
SerfyUu ve.
Ca p.
liii.
iij&dufUx.
CERPYLLiduo genera Veceres fe^ccruntSativu&Silveftre. Sativum

a ferpendodici tradicDiofcorides.filveftre non ferpere , fed in altum crefccre.
SerpyUutn
Phniuscontralib.xx.cap.xxn.SiIveftre ferpere fcribit:Sativum non ferpere,fed ad palmialticudinem increfccre.
Serpyllvm aucem filveftre Zygis appellatum ,quale Diofcoridesdcfcribir, obfervabam,ni fallor,in Caftclla veceri,
v? *&.
^
ijfdem
PiANTARVM
*
}
HISTOR.
LIB.
III.
359
Scrpyllum vulgarc rcpcns.
Serpyllum Pannonicism i.
ijfdem locis cum Thymo duriore five nigro, cui perquam fimile eft figura , ramis, alcitudinc&radice: foliaverdpaulldlariorahabecquamThymum, minusodoraca, fcdgravius nonnihilolentia,ucpocc quorumodorfercficincer Abroronum &Sccechadem mcdius: in virgis icem ramulos , qui floribus verticillatim nafcencibus veftiuncur , coloris ex albo f purpurafcentis qua florum difpoficione &odore,aThymodi cernipencdunraxacpo
teft.
Minoreftprzccreaejusacrimonia
quamThymi, quippe
qua: aliquid adftrictionis
admiftum habeat.
Floret cura
Thymo duriorc,& perpetuo ctiam virct.
pranerhoc, aliudeftfilveftre,quodvuIgariter crefcit in omnium quas **t%Un adijProuinciarumnudiscollibus, gramineiscampis, aucficcioribuspracis, viarumquc Hf herbofis margimbus. Ejushiftoriacumaplerifqueficdefcripra, minime reccxendam ducimus: iconemtamenfubijcimus, acquc cria alia gcnera mixtim cum illo in Vngaria, Auftria, Moravia nafcencia, hoc capite defcribere infticuimus,quia ab alijs non cfle ob-
Cetervm
&
i
fervacavidco.
Primvm
currcnci
cftadmodum fimrlevulgarimomnibusutopinor,Europa:Provincijsoc- ***** ""**** craffiora ramen & magis acra habec folia.qua: crica, cirrij mali vel meliflbphylli
,
odorcm rcferunc, &capicellapauldmajora, magifque purpurafcencia, fimilibuscamen flofculisprxdicarcraffioresramulos.quadrangulos.palmares, perrcrram tufos, ad fingula inrernodiafibrasagenr.es: radicemverdlignoiarn, mulrifidam, fibrofamquc, numerofos
proferencem cauliculos.fumma cellure in orbem
CeCe fpargenres.
*3W
f
Secundofunr folia.pauloque longiora, viridia,glabra,rariuspercau- s*#**f*. liculos fparfa.bina femperexadverfo, fcdalcernis, nafcentia,, quemadmodum magnaex {J^jjjT parceincccerisltirpibusqua:quadrangulofunccaule,autvirgis: cauliculifrequenres, te- *Z , VVVWWA -p"-* f - *CUM. nues,longi,humifufi,&fubindeadinrcrnodiafibrisfefefirmanres, oblonga, mollia,
Angvstiora
&
^
;
i(
velutifpicarainfum[noferenrescapitella,flo(culis,vulgariajqualibus,rcferta:radixligno-
V**.
faelt,dura,&mulcirida. Tocaplancaaucnucis juglandisfoliorumodoremquodammodo

refcrc,
**t
"
^
3^0
CaROLI ClVsI
K"/RfORVlC!
rcftri,intcrdumnul'omanifcflooc!orcpraditadcf rthcr.chui:itlii.L mutaticnr,anuia;

vanantisVftfatuidaccidat^mefaiet.
Scrpyllum Pannonicum
SerpyU *n.
111.
%ufto!a>.ugi
noffftjjfoHo*
jl
'..-,'
t e ferpit Tcrtium genus,& ma gnosccfpitcsnonnumquamoccupat. Namli~ccduram&ligno(amhaa

:
beut radiccm
ut prarcedentia gcncra:
,
tcnucstamen quos
,
in circuitu fpar-
git,cauliculi,n.ibindefibrasagunt,que_
temponsfucceflu in radiccsnon minus duras&: lignofas cvadunt, quam. fit primaria atque alios dcindcfundunt ip ambitu cauliculos folijs noa minusquamproximcprecedentis.ob,
longis,
&
ijs
quidem anguftioribus,
prarditos, incana molliquc lanugine pubefcentibus : longa in fummiscau-
liculiscapitellaafecundi generis Ioh-
go glabroquefolio
capitcllis
non dif-
ferunt, Sc finiilibus flofcuhs pleoa funt: feminainvillofis rufefcencibus

utriculis parva
,
rotunda, fu fci coloris.

fi-
Tota ftirps pmeum quodammodo ve reiinaccum odorcm trita rcfert

,
&
Ttmfm
calidoguftueit.
Omnia hrc generaeodem temporc

menfe vidclicet lunio: natalcs jamantediximus. D 1 o s c o r 1 d 1 S/m-AAoe aîos K& fyyk vocatur quod primum defcripfi Latinis Serpyllum Plmio quidem domcflicum quodferpcre negat: vulgareautem paflim nafccns, etiam Serpyllum abomnibusappellaflorent,
:
,
tXomtM*
&
tur quo Auftria

:
nomine
&
quar fubjeci in vicinis Provincijs nafccn,
alia
tia,donari poterunt
,
nam ,quanr u m cx
tcmperamentoconijcerclicet,fimiIibusetiam facultatibus cruntpradita,
fACHltiUtt.
Cv CtT . e S ilve str f
, m autem
aptuis cfle teftis eft bus rupt.s, vulfis
autcertenonmultuminferionbus. fativoefficacius efle, maeis excalfacere & admedmd. nfnm Diofcorides proinde menfes frahcrc , unnam potu eTcrf tormin^
r.o
&jocinoris.nflammationibusauxil,ari ad&r us^ pcntcs pt tu ilhtuvc: capitisdoloresmulccrerafaceoincoaum, &inacetomadefaauSi maxiS verolctharg.c,s&phrenetcisconvenit. Cruentosvomitus fedat fuccus dachmTs aZr > Phn,Usaddlc ad jocinons dolorcs: fofia^bSS qSSor / tuorjan ad henem ex aceto: adcrucntas exfcreationes
;
Sri3
5*^^
tcri in cyathis
duobus, accti
Thfeem*tHUtk*.
s!rJrl ? ^ W> 'egendumquc ;*' liomm R n \ll horumRutxcumScrpyllifol.js?

bi S
c rpyi,i A
i^
arbitror
.-
accuratiushiclocuVconfiderandus
nam qu* affinitas foul* u * amnicaiI
POLIVM.
Plantarvm
P O
L
I
histor.
LIB.
III.
361
L
1 1
V M.
CA
P.
A.
Poiiumv*. r m,rkt
PLvr \
quara Veteres tradiderint nunc invcniri Polij gencracertumeft, eaquevel furculorum firmitatc,vel foliorum amplitudine,vel florum varietate,atque infiiper to-
tius ftirpis colore inter fe difFercntia
Polium ntontanum i.
Poli ummontanumni.
JU*<*~tA4jJvv>A,
\
AaaAX/AAÂ*
M
To numu
alboflou.
*'*-*/** >,
VNVM,palmaresautampliores,excademradicelignosa&dura^^
inmultasalasdivi(b$,humifparfos,quosdifpofitoordm^
biuntfolia,longiufcula,angufta, oris inexcernam partemreflexis, &leviterdenticulatis J adedutvix^nifidiligenterobfervantibus, denticuliappareant, incanis: equorumexortu incana Summis ramulis capitella fert ex alia numerofa prodeunt foliola magis tenella tomentofis congefta (unde flos emcrgit albus) qu* femultis caliculis canefcentibus
&
&
&
mencontinentperm&turitatemnigricans,fuhrotundum jfatismagnumproplantarteneFebruario&: ritate. Totaplantafuaviterolet,Cum gravitate quadam non injucunda. Martio florentem obfervabam. v l i s Alterum fruticatramulis,fuperiore firmioribus,non humifufis,federe<3:is,
Toiiumjx.
rotundiufculis,incanis,palmaribus,plerumqueetiamlongioribus: folia fupenorc angu- alboflm.ftiora,frequentiora,ex intervallis contrario fitu ramulos ambiunt , extrema parte duntaxat dentata, fed minusquimin Primo: majorain fummis ramishabet capitula longioraque , latiora tamen, nequc adeo compa&a , in quibus flos etiam albus, deinde femen prio-
fimile
Non
nuniis odorata eft
hax
planta,
'
quam prior.
Aprili floret, interdum

'
ctiamMaio.
Tertivm
* genu*media?eft interprimum&fecundum magmtudinis, minus
fruti- ToUHm IIT.

flavoflcrc.
cofum,minufquefirmisramulisfecundo,firmioribusautemprimo:nampartimprocumbenteseoshabet, partimetiamere&iores, omnino incanos, magisetiamquamprimum; tota candida tenelli tamen ramuli capitella fua jam profolia item utroque ampliora , ipfa trudere incipientes, cum ipfis folijs flavefcente lanugine obducuntur, perinde ac
&
^c^m^ w
yfc
3 . $,
integra
361

.
integraobl<ngacapitel!a,quxtandem lutcum florem proferunt : femen antcm alijsfimile , ut poftea ex eo quod apud Bclgas alebatur deprehendi Florebat vero natali loco Martiomcnfc, apudBelgasfenus. E X iftl-S pom> lcm,ne in Bc, g'" nato , &a Gcncrofo Viro Ioanne vander Dilftp. , Hl"TJl! ""* e amicofingulan, Vicnnam Auftna;admcmiflb,natxfuntmihiifticplanta;,qua:, altero t ,nu:' f a fatione anno , flores mihi protulcrunt , non eos quidcm luteos, frve pallidos , quales matcr.fcd modo candicanres,modo intcrius pallefccntcs foris exalbidos.comamque ctiam
'
&
lationbusfc inambitucnfpisincanisqucfolijs , &candidalanuginepubefccntibusvirgulis , matrcm rcfcrebant , qux ut plunmum xn majorem longitudinem excrefcentes , humi cranr ' minorcs vero furrec"be.
,
:
non minusquamfohacancfcentem
velleviflimepallefcentem
alioqui
Mx
hiems corrupit , cum felehflimis alijs (ut aliquotics memini) ftirpibus.
Hocgenusahquotannisinhortulo.quemVienn^colebam.confervaviJeviteradverfus hicmis injunas tcgendo tenerionbus abiegnis ramis: fcd afpera illa anni m.d.xxcvi,
Polium montan.
* -
v.
purpureo
flore.
\-
Polinm r.
Q_V
furf.p.
Velium y 1
*lkt>flo.
Pohj montani folus Dcrcinitur

Pol.
.
flonrSS
flnr,
m .v
actamen minus
grati
quam
qui inlegitimi
putcongefturcnfcmendcinS
^jr ntamcnfP ,c:c,n ^rcrefccnrem, fedvelutiincaObfervationibus cxhibui

,
,
^CTaL^'
'
U Va(cU,a fcmen contin cnua
nulli florcs ad,
aham iconem adijcere volui
in
qua qui-
dem flore-
Xv Plantarvm HISTOR.
f^y-
lib.
ir
I.
v^
Poliumvn.cumfl orc.
36J
Polium Pannonic. vn.cum
V^
fcntinc.
'
W^C4'
Sr*
al
*:
.W
i.H?
**"
Polium montanum vi n.
dcm flores benc
expreffi
gravius
autcm
peccatum in foliorum prarpoftera ferie, quartemerc per virgubs fparfa efle non debent fed alternatim ut m cetens gene,
nbusdifpofita.
Se d etiam eftO&avum quoddam ge- ?/,*-,,,. nusomnium minimum, duarumuncia- ibofiar m rum longitudincm vix fuperans cxilibus mmum ramufculis.in quibus.non mintis quam in
-
\.
fupcrionbus ordine ex adverfo oppoiitanafcuntur foholaduriora, breviora& anguftioranon denticulata: ramulisinfident terni aut quaterni flores albi , fuperiori forma fimiles, fed minores: hujus femen non obfervavi/edSeptimo gencri fimileeffeputo: radixetiam fibrofaeft,S_ vivaxnatali fblo. Nulla verdodorisgratia
&
commendabilisefthxcpIanta.Floretau-
tem
feriuSjIuniovidclicec.
Neutram harum poftrcmaru

licet fspius
,
ftirpium,
cum fuis cefpitibus in hortum tranflatam umquam cicurare potui, fed

^l
cbnfuetopabulo deftituta;,fempercorrupta*funt.
Primum, nafcitur in maritirais Barticar,

Valentinique Regni , Narbonefis Galliaj. Alterum , nonnifi inmediterraneis Hifpania?obfervabam,foIoexili&petrofo, incollibuscrcfcens. Tertium, regno Granatcnfi&VaIentino.Quattum,femine Tertij
&
itaub*.
LAN. HIST. L I B. III. nc Tcrcij mihi nacum Vicnnx Auftriaca:,uc pauld ante dixi. Quintum & Sextum, MurP
ciano regno duntaxac intcr Lorca &: Velez
.
364
CaroLiClVSI RARlOR.
el
rubio,in acchvitacibns
rum Sepcimumcopioseinvenicunnafcenfu moncisHamburgenfis, quaparre Auftriam"

iiveSepcencrionemlpedtac, odoinfraViennam milliaribus: lcd mulco abundantius in monte BadenfibusAuftriacis chcrmis imminenre.alijique moncibus ficcis f alebrofis irjtcrfaxa,quibusdcIcdarividecur;inccnuicamenfolo(monciumvidelicec) undegraminel cefpiccscxcmpcifuncjongcuberiusprovenireiblec. Oclavum, nafcirurpubhcaviaagro
tumulorum afcnofol
&
Homina.
Viennenli.ideciam.auccerreilhvaldefimileînAllobrogumcollibuSjLcmanolacuivfcinis.&mcridieiobverfisaliquandoobfervarememini. c 1 t v r hx-c planca Grarcis-aroA/ov.Lacinis Polium-, Primum genus, ad 1 Diofcoridis moncanum ,quod ipfc opuvov tWS-ôk vocar,referri poflc vidccur:hoc Ba:rici oQtwa
&
appel
JmuIuuu
ta mifcecur,fufficum 8c ftratum ferpenccs abigere,illitu vulnera glutinare crcditur.

Tclijrsmuii
Quintum & Sexcum .incola: Chamxpicyn etfe pucabanc vulgarc autem nomen apud incolas crac camartlU Thcrmarum accolaj Sepcimumwifecgiofmrtrfn/hoceft, filveftrem Korcm marinum nuncupabant. C e t e r v m Polium vifccraobftruaionibusl.berat,unnam & menfcsciet,inantidoxi.
: .
Alcerum.adejusfccundumgenus^quodfrucicofiusprioreefledicic, nonramenmi nusodoracum pr.mo: id Hifpanisdicicur^^. Tertij.nullum nomen vulgarc

intelle
lanc.
mr*#m>
porrdreiherbarizftudiofosobiceradmonitos volo.omnis gcncris Polii ramulosmtcrramumbrorolocodepaaos, finc difficultaceradices agere.modo ipfa terra bcne iubaaa> &:repurgacaiit:utinaliquocejusgeneribuspericulumfeci.
Illvd
FlKlS LIBR.I TERTI

r
Car OLl
y
>
CAR
O LI
CLVS
I *
*
RIORVM
L
I
NTARVM
t
B E
QJV A R T V
:
S.
'
necScabiofarunu& Afterum, aliarhmque quamndam illtifimUiumjnelegantesfuntJflores eam ob caufam, Gjjtarto Itbro erunt comfrebendend& 9 cum nonnullis qu& non in)ucundo 3 alijs qu&graviodorepr&dtt& funt.Hvadne-
Ed
&
Bentur Sedigenera, congeneres

quL~> radice donat&>
S e a b
i
illisfiirpes
tf
ali& crafia tuberofd-
.<
$ a.
.^
*%>:
Capvt
g
r.
MA
i
nA
nam
fane cft Scabiofarurii varictas: nullas Prouincias adirc memini , in
quibus ejiis aliquod pcculiare genus non invcnerim., uc cx ijs lucubracionibus quas in lucetn anceaemifi, atqueetiaminhac ScirpiumHiftoriaviderelicec.
P r m v m locum dabimusScabio($ majoriHifpanicaeVQuxfolJa^vulga

incifa,molIia,lanuginc pubefcentia: caules no-
suhiof*
joris fplijs fimifia habec,laciniata videlicct,alte f* f v$ u
^~
C /Axr
^xJtJ^
%*. *j
,/
t
do(bs,rotundos,incerdum cubitales.cquorum geniculis folia intcr fe oppofita : fummis ramis capitulainfidcntcmultiscaliculismembranaccis paleaceis compofita , qui fingularcs florcs contincnt candicantes , quibusdeciduis, ia medioquafi fingulorumcaliculorum umbilico,cxigua qua:dam ftella fubnigra confpicitur,
^.^ ^
^l
% *?
*1
ôm^-
&
aut fex interdum radiolis conftans paulatim vero hi caliculi excrcfcen-
quaruor , quinque
:
ccsexpaduntur,donecfemcnhirfutum &cra
(quocaliculi fuftinentur) maturefcereincipiat:radix candida,craffa,vulgari fimilis.
femi- mmJ*. Crefcit iuxta Vinearum margincs tas,IocifqueincultisagroSalmanticefi , perre-
fum
&
liquam cciam Hifpaniam,haud dubie &: alijs calidioribusregionibus. Floretiftic menfe Iunio. Apud Germanos vero,qui illam femine ex Icalia miffo intcrdum natam colunt,ferius fed ciim magna exparce circiterAutumnu flores praberelbleat, plerumqê inane fucceditfcmen, (licet aliquando bene maturum colligere meminerim) &fubfequenshiemsftirpescorrumpic. Viditamenquiramisia terramdc;
:
'
miffis propagare
invenitureiperfimilis,&folamagnitudinedifFerens:cftemmpcrommaminor, ****- jc**u*~ foliatenuiusinci(a,calicuU&florcsminorcscxc^ruIeopurpurafcunt. "SBuT iemcnad Ijfdcmcum fupcriorelocis nafcitur, atqueeodemctiamtcmporcilorec,
& confervare ftuduerunt: fed operam luferunt.
Alia
&
,
maturitatcm pcrducic.
cubitalesfuntcauIcs,rotundi,nodofifivegenicuIati,nonnihiIhiriuti,con- scsbhfsUmulcifida i^ cavi,in finaulis ecniculis bina folia ex ad verfo nafcentia^non ambitu camencrenaca, Vrcicx folijs inccrdum majora, brevi petiolo M
Tertiae
L1L
biofarum, fed laca, in '
AA-
pendencu,
Caroli ClvsI rariorv M

Scabiofa
m.
Scabiofa v.
T ^ XJî^^ ^
j
t
***'
^
s^
pcndentia,colore viridi diIutioreprardira,amaro &acri facore ev prodcunt foliari, qui cx latcr.bus ^cdiculosprorrudun
ihmm /t^; i.1
congeftis,ornaros,colorisrubcr^ lofa.hirfura cnic fcre nterdum magnittreinc , gm craffitudinem nonnumquam arquat, longa , niericans ftnrim
-
TLTvJiZn, ?S?
'a-nugnasfpargcns^
fldhSfilSffl"
nimi di-
C
^
Suafdam hbras
mcn plcrumquc etiam maturefcit.

SeMhbfami-
iumo,quo tcmpore fczenusfolin
Qvina
^-^Vcsnarccnti^rc&
nofa,pra: viriditatc
aut (ena habet
Quintum
Knm; r^n^rx
^crcms
aliquandon?ul6amplior,gracilis rotundu
?n tur lento,&gummofo dcindcaliquantulum ' acr'cx hor, rum mcd,ocre,clC

r.^^
quodammodo fplendentia al,
m m^ ;"^
nc^
ad " odun
P^
?m anscaulis,
manduccn '
& VC \
"
aucVcnafoia,profunds&S cauliinfidctcapitulumut,nvuSS
uanfbuscongcftum^quorum cxteriorcsmajo rafccntc pnedici, viili.s quibufdam nicris fineulor.im

lUttUi.
f, ll0,
'
"^
/ra''
d.x lon g a,nigra,craffiu/culis albiTfi^SKtt
flkr flofculorum
CXTuko 1 ,ur }l am biencibus Pfcdcm

C CX
. .
InveniturinfummisSnebcro&SnealbenAiifl-rip^<:r,r;^.f' ne nafcens,ubi florct Augufto:fim,Iite

.
forcreilijs.uWIunio&I^
^cp^l&lf^^
ambiunt
nVi
,n renui
Srami
-ftft*
J^^^
ftantcs,exterior,bus flofculis, qui rcliquo
quemadmodum&,nrerioresnofcul,S turi,& ad purpurcum quodammodo JeKri*

11*
K?
mn " autcmcolor s ^gantisrubrifa.

'
"
'"
ui in multos teCaput con g c(ram 8*'

>
-
Anra-
Plantarvm histor. Scabiofa .^tsr^.

vi. Indica.
IIB.
III
i.
"J
Scabiofa vn.
^
\^
rt
An radix vivax cflet
dubitabam , quia anno primum M. d. xci. floreatcm obfervabam fcminc mihi miflb natam eodem anno Scd fcqucns annus annui ctfc mcdocuir. Floret xftatc &: Autumno fcmen fub Septembrisiinem, aut O&obris initium luatu&> percnnis initio
. :
rum
fuic.
5
Accipicbam id icmencxItalia Scabiofeindic^nomine:quodquibu(damamiciscommunicatum, florem variavit, quifuit, illisreferentibus, multodilutior. Mcminictiam Viennam mihimifTumScabio(^femeexHifpanijs,quodfloresdcditcodcmannoquofaetiam rubri dilutiores. CvBirALEsfunt Septima: caulcs,rotundi,gracUcs, firmi, vircntes,nodofi,cosadfin- snAufm ;ulagcniculaample&cntibusbinisfolijscxadvcrfo femper refpondentibus, quartenui- myj^xî ms&profundislacinijs adco divifafuntutalatavidcanturjcolorexcinereovirefccns^fa-^''^* TII# poramariufculus:c]uxvcr6fecundiimradicemnafcuntur antequamplantaincaulemaf
:
tum
fcd
illi
furgat, Iaciorafunt, minoribufquelaciiiijsdivifa: exfummisalisramulosfcrttenues,& nudos, qui fuftinet plana capitula,e candidis fivc potius cJ^poAfit;xo)?(prxfcrtim ante quam
cxpliccntur) inodorifque floribus fimulnafcentibus congefta^qui quinisfoliolis ( quorum triaiuferioramaju(culafunt)conftant,paucisintusflaminulis: floribusfuccedunthirfura
fcminavulgarislcabiofefemimbusminora, inorbicularecaputcongcfta: radixminirai

digiticrafiicudiuem intcrdumajquans, mukifqueexiguisfibrisinlateribusprardita, vivax eft,& fingulis annis novos caules profert.
NullumeftAultrixinfcriorispratumficcius,cditiorcVelocofitum,nuUusagcrpami^ u^ni^. ncus, nulH fere arvorum margines, in quibus non nafcatur hoc Scabiofargcnus , adc6quc fertilecftingcrendisfloribus &pcrtinax,utfolabrumailliusluxuriemcocrccac > alioqui Iunio florcre incipit: frcquensetiam eft in Moravia.
MeminiinBdgicishortispxnefi^
res:
$e*lhf*d**
Aliamprxccrcalatioribusfolijs, firmioribuscaulibus, &florumnivcorumcapituIis

:
interdum finguhnbus^pleruquctamcnbinisautternis cohxrecibus&fimulnafccntibus. tt H9 Octavvm porrogenusinvcuiturquodbicubitaliautampliorcafiurgitcaulcytercti, rrtgymh* firmo.rotundo^mulcisalisprxdicojperqucmfubnodisfparfafuntfoliajamdcfcriptxfo '*?'"'
'
non valde di(IimiIia,viridiora tamen &: duriora.nec in adcc> tenues Iaciniasdivifa> infe- *7 riora vcr.o ijs non rcfpondcnt,fcd Iatiora funt,molliora, hirfuta , & in ambitu duntaxat fer- /,;**
ltjs
rataûtfiquisnafcentem plancamconfpiciat aliampa:neiScabiofajudicct:florcscxcrc- VXIU mis ramuts infidcnt in caput compacti,alcerius floribus (imiles,uno fempcr (prarfertim in cxtcriori AA %
;

#*
*
lllj
CAROLI C
Scalriofa albn Belgicor
i.
S I
RARlORVM
Scabiofaix.fivea-flivalis.
horrorum.
cxtenor.bus orbc cfficicntibus) majorc
d rcdomn.no n.vc,,
,
ftam,ul,s in
omnium
& am P !iorc,non tamcn ur m prwrcdenrc eiy,cX iv

umbilico
macAÎtoM^^S
qu.rfequcnteannoflorcsprofcrunr.
SmiaIii.
^*
conrmcntquc lonmufculaangulo/afcmina, colorem fufcum marumateacquSarad.x non cft vmax fed Ii.eme perit fcmine , tamen dcciduo enafcuntur noveZ nTan "ovejjzpiantar,
fa
'
HancScabiofam pnmumobfcrvabam anno maturum femen profercntcm circaTirnaviam
Pannoniartranw^nnK,^
&:
M .D.xxcii. Augufto mcnfc florentem X norentcm &

eo naras plantas
'
colicocpit.Memini&ejusfcmcninBclgicamamicismitrerc ivpnnl mirtere, ex

fimiles poftca ,lt,c confp.cerc.
Scalbfktfli
rati4,Jiv$ IT .
Sofe^ pnmOih>dixi,na^
J
JrihJnft n Scabiofa Nona .cujus iconcm fehcitcr ab ipfo ( ut mittebatotcnniopoft honeftusvir &in Stirn . Piatcau TornaccnS. c,'v,s ,
mam
\
Um Mrcentis/ormam & fquamata capitula.in
S?
&
quibus flores valdc rcfcrt Dlcnfntip nI.-,o î 5 eahas) dcl.nearam, ad mc

,
M*
V
c,n,ata,dcindcfcrrata,caulemtricub,talemau
verfbamplcclunturfoliaviridia.infimisfimilia
i]la,non laciniata
,
h,ruKum,,nmultosramos crca fummumdivifum
amp
non incifa , flofcuIis P Icna:quibusfucccduntIonBiufcaalb?S

fcunturutrinqucaliiramulifimilibuscani^ J
dSSSSiSSSSd&S^ ffl? f nc
nSrV^
^^k^SSSXS^^ quemî^
rotundum,
ft^ "Pcnor.&illodcciduo/pcrindcu^
r,j:rad,xcandlcat& fibrfaeft
volui ut ipfiuj hiftorixadncfti poin"

:
-
"" ficc ,m,t:,,am fublJrc
ScmhUfmmm
)or
SUtth.
*bofleT0.
fubcarrulcis
Pf.
ANTARVM HISTOR.
LIB.
III
I.
Scabiofa prolifcro florc.
Scabiofa x. five rcpen^
V-
l^
fubc*ru!eis
tiol^cqu.busdependebatahjmmoresfloresmajonbuscolorefimile^&exh.sinrcrdum eciam cerc.j ,(ed imperfecii : primis floribus fucccdebanc feminaScabiof* v.fimilia : radix fubfuica& mulcis hbris prxdica/ed non vi vax.
m caput congeft.s,ad cujus latera m orbem fundebantur mulci Ionglufculi pe- suifa
ferpicDecimumgenu^&incerdummagnoscefpircsoccupat^dura&nigrara-s^/i^ .d.cclefeperlummamtelluremfpargenrc.&tenuibusfibns firmance: exquamulc.qua- -r?S
Late
quaverfumexpandunrurrami.humidirTufi.&fubindefibrasagenccsrfoliafacishumcro-^"' fa.dcnfa carnofa,Iarvia, viridia admodum,Bell.dis folijs,auc G lobularix , quam Aneuillara AphYlIancemappellac, fimilia,nullomucroneprau1ita,fedcordis (utvulgopin?tur) formam pociusrefercncia.herbaceum quidpiam, non inamcenum tamcnrcdolcncia oblongo pediculo , guftu amaro& quidemacriufculo: aliquocdeindeprodcuncincerfolia dodrancalescauhcuh, cercces,fingohfuftinencescapitulum Globulariamajus&planius
&
multiscraihufcuhs vilhsaut flofculis hirfucum,Succife,five MorfusDiaboli fimilibus,col lonspurpurei, nonnumquam adeo diluci, uccarruleusquodammodoapparcac: fcmea Globularia; femini proximum. Nafcicurin ommbusPannonia:&Au(lria;moncibusgIabns&afperis,inrerfaxa&faIen*m/. bras fparfa.gramineisetiam quibufdam ficcioribus incultifque agris , vcluti fupra Neapolim Auftria:. Florct Apr.h Maio ; femen Iulio Augufto maturefcit.
.
porrovulgarcnomcn iftarum Planrarum intellexi necamenprorfusnominc careanc.earum nonnullis Lacinum addam, uceadcm opcra , a rehquis Scabiofaruta
:
Nvllvm
&
&
generibus.quxabalijsdefcripca.diftinguipoiTmt.Priorigiturfir.ScabiofamajorHifpanica: Alrera.ScabiofaminorHifpanica: Tcrtia , Scabiofa lacifoliaPannonicarubroflorc: Quinca, Scabiofa Alpina : Sexca, Scabiofa Indicarubro facuro flore : Septima, Scabiofa Pannonica coxpoteuxoQ: Oclava,Scabiofa majorPannonica albo florc : Dccima, Scabiofa
ij
montana minor repens. Cetcriim non du bi um eft.quin fdcm facultatibus finc prardirar, quibus reliqua Scabiofarumgenera:quandoquidemomniuracftidcmtcmpcramenrum. Sc a i o s A r v m porrogenera, non levibusdecaufisad Phyceuma Diofcoridis refefhinm* rcnda efle cenfec Nobihs idemq dotiflimus vir Fabius Columna in fuo de Plantis libro. dZh*
;
frucicibus& *rboribuspauldhberionbus,inccrdumctiam graminofis viarum&femicarum margini,
Pa
s s
porro pcr Auftriam
& Pannoniam ingramineiscampis
filvisa
AA
bus.co-
&
vj
y\r .u.i'M'
r
'
CaROLI ClVsI RARIORVM

Clobularia.
*
Glolulari*
tf
mvtoflort.
Scabiofargenus, quod apud Herbariar rci ftudiofbs Globulariar nomcn vulgo invcnic, Anguillara (utdixi) Aphyllanthcn appcllat: Vienncnfes matronar 25fou Xuttartja/ hoccft.carrulcam bellidem nuncupanc,quonorainc ctiam in Belgicishortis culra dicebaturGallis LMArgueritesbUuis . Ego Viennenfi agro , nivco fiore varjantcm nonnumquam confpiciebam.
bus, copiosc crcfcit pumilum
illud
ACE
A.
Ca P.
1 1,
* / Hftoriarproximumcaputdab.mus. Prior igicurnumerofaabcadcmradiccpromicfolia,oblonga, vulgatiffimar lacex haud abfim,ha,nec cadu m.nus afpera,faporc nonih.l calido, fubadftringence tamcn- cau
rcihcrbariarftudiofumadeo tenuesprogreffusin Stirpium cognitione fecifle arbirror, qui Iaceas vulgoappcllatas,ad Scabiofarum clafTcm pcrtincrc ftatim nonagnofcac. Earum nonnuila gencia inPannonicis ,. Stir,um obferuationibus dcdim us, a ncmine tunc littcris prodica: fdem nunc P j Scabiofarum
Vllvm
....
lcsplerumquccubiralcs.ftriatos.ramofes/olijsanguftior.bus.&interdumpaucislacuiiis fecundum pcdiculum prardicisobficos, utin vulgaciflima : capiculain excrcmis ramis

fiora,non h.rfuta,fed mulcisfquamistenuibus,&,
craffi
busprard.ta,.nfcrnccand.^
vcl d.git.slcv.ceratcingas, crcp.tanti"
foliohscxpurpuracandicantibus,inquinquclaciniasd.vifisconfht,equorum mcdio our purafccnscubulusexihc.in fummo velut.farina afperfus,quem ambiuntpurpurca maio" ralongioraqucfol.ola.quinqucinarquahbuslacinijsctiam conftant.a.uc. vulgac.ffima f c mcn Cn.co for ma fim.lc ,fed exiguum, nigrum, paulo majus quam vulgans , fubadftnngennsguftus:radixctiamvulgatiu1ma:fimiltscft,rlbrofa,nigricans. Floret Iuho Augufto , fubmde fcmcn profcrt , quod maturum ftatim c vafculis rc uwre ptans,ficcum florem cxcutit.
&
&
'
l*tt*f%u*>
m*fc*p
mtntsnm.
Altera fcrcpcromniafimilis.pau^tamcnhumilior, ucquarrarocubitalcm
II
fupercc
tfmtdln.
altitudinem.fol.jsm.nusafper.s.&aliquantulumincanis^pauldd.lutiorcflorcfemin^ nore ncc n.gro.fed candicantc cincraceo.iinguam ctiam magis excalefac.emc Ma?i" ' riusplerumqueflorec.&femenlulioperficic. ProvcnicvtraquccopioscinmontamsPannoniar&Auftriar pratis Peregr.no fem.nc hoccft Crctaallato, Scabiofarnomine, naracft harc planta mi hi autem ent Terc.um Iaccargcnus quod ,cum rcliquis lKcx&StocbcsTJcdcteSfc , aeicnptw gcnenbus,proculdubio ad Scab.ofarum clafTem pcrcinec
&
WKB
l*xt*fanA* mmt$taf.
th.ol,caffonc^^^
c.n.aca.fed ipfar ct.am lac.mar ,n mmorcs alias fcccar: caulisdeinde emergic cub a s am phor,ftr,acus,durus nond.ffim, hs Iaccar primoloco, hoc cap.cc defcr.pFar, per cuc r (aTunt fohajam d.a.s minora^ minus aciniata s findltur S cinde t J?"' nbus adhuc fohjs, ranus fcflis prarditos : cxtrcmi rami fuftinent fquama ta cap. ap a
ui.Qrttk*.
producuncde.ndc florcm mulc.slongior.busflofculispurpurafccntihnrfnr,.r
&
no albis
*
litn* mon-
tnna viUcfi
cmpit,fiv(_t
fcmen non d.ffimile prior.s fem.ni, mulca lanug.nc involucum? ad.x ftri raf fa,& fibns q uibufdam prard.ca,,nftai-rad.cis Stocbes Hifpanicar.quar an vivax fu mc la ct V e N v s t 1 s s 1 m a cft Quarta Iacca.lataque & longa habc?folia?fupenc "bus ma?o
ri.fucccdic
:
& valdc fcdis conftantcmi quorum mcllio Stft
^^^0
'
^^
&
4/
* H
ra,mapsaIbefccnt,a,moIlioralev,terperambitumdenrata
:
iiii.tltuitr.
picaeleganc.fIlmo&ccnu,ffimoreticuloWlufavideantur,miroNa^ Pnor, fim.lcs, purpure,, paulo ramen majores: fcmen maturum cinercl ôlor is ^c.hus oblongmfquc P"orc,Cyan, fcmm, fcrc rcfpondcns radix pr.or, non abfimilis 'vfvlx v-uuuihij., vivax, &
:
3g amaricudinis non exiguar caulcs plurcs cx cadcm radicc promit , cubitale vclef.anl im pl.ores, inrerdum minorcs, angulofos ftriatos 5 capicula tcrna aut plura con fSa fcl re cx multis fquam.s imbncat.m d.fpofitis conftantia, quarum cufpide? cx?cru,s f flexx in adco crebra cenu.aque filamcnra,five poriiis mult.fidam barbulam dem"^ ucTpfa ca'
ummof;qSS
&
&
mulcsnigricant.busfibrisdonata.
laciammt.
villofocap.
bumlior3 Jl.
1fi& lof,s&
'^Jrt formatis
'
hUm
I,0r c
ret.s .nftar
*> h '^< altitudinem vix attingens: alioqui, folijs
Quarta habet: fcmcn
cap.tjbus, atque adeoflor.busma^nam var.at,quod nigricans eft,& paulo craffius

TeS
viU
h* nafcuntur. Florcnr Iulio & Augufto ;JnrZ'T T } itemcum,U,sprorC runt,quodmaturitateficcumflorcmcalicibuscxcut,r

ocis ' c
dux
fimil.minemc^ ,mud nem <

'
fcmcn "
Fol A
I
PLANTARVM HISTOR
Iacca ini.Auftriacavillofocap.
B.
I I
I.
VIJ
Iacca Auftriaca v*
CarduusmuricatuSjVulgoCalcitrapadi&us.
Scxtx func vulgari fimilia, fecun- ****?* dumradiccmlevicerlaciniaca: cauhscubica """*"*VO VI,
IisaucampIior,graciIis,firmus ftriacus,nonni3
Fo l i a
lnl
incerdum purpurafccns,in mulcasalas inf
j^: .lAÂ.^ A,A
qualesdiviruspcrquemjfubfingulisaliSjfparfa func folia jam didtis minora, angufttoraque: florcsinfumtoisrami$cfquamacoJiirfuto,ni-* gricance capite prodcuces^vulgatiflims Iacea: floribusomninofimiles >&:fupcrioribuspau16 faturariorcs:femcn prtori *equale:radixalijs
fimilis,
Crefcitpermixtacum fuperioribus, arque eodem eciam ccmporc floresejus explicancur. O L L i O R A funt SepcimX folia qu*lm liKtamont* 9Ut* vulganfllmaûarfecundumradicem funcja*f*** ciniacaâdCalcicrapxvulgodid^fiveCardui^^";* muricato capite folia accedcncia: caules cubi-
talesângulofijftriati, in mulcasalasdivifi
ca-
pitula hinc indepcr
ramulosconfuibordinc
fbarfajlogiufculajquamplurimisfquamisconftancia, quar inmitiores tenuioreTquc quam Calcitrapa acuieos,eosque valde barbatosdefinunt: flos Iacea: aut Cardui muricati purpurcus:
femen non obfcrvavi
radix Calcitrapar,
fivcCardui ftellativcl re&iiis muricati radi-
cemxmulatur.
^^V-^^
jC^^ *V^ ~$^*tf>UM&7Âtis v s**
Ad moncium radices,nonnumquam fecuntdum vias nafcicur in Auftria infcriore &Stiria:&:
Nta!n.
Augufto mcnfe floret cum Calcitrapa. mukos annos nobis in Bclg.ca na- Hgjikk abllmilis videtur, cjuam ance Tlli autem non muftum Phmanxnomine. memini,fcmine ex IcalOL nmfo Hyofciridis tam r Ac E ^
'
>
Vllj
C AR oli ClvsI rariorvm

I
vi.,
ScrTatula Matthioli.
ace
appclhtionc has ftirpes indigeta-
'
\ *>*
. **
poiTimus: Cercutamcn cft,ScabtoiisproximasefIe. Eanim autepri.
quamaccommodare
,
propterfimilitudincmquamhabcnuum caquxvulgo Iacea-appcliationem obtinuir quamimmutarenolui,donec aptiorem ali-
#5*
CfitiHUimHticmto cap.
mam
laceam monranam fquamaro capito nuncupavi^Tertiam.IaceaCrcticamjquartam.Iaceam montanam villofb ret.formique

capite:Sexta:,hirfuto capitc Scptimac, cclu. nato capitc cognomcn addidi.
:
1 I
htippQphdjl*.
Cardui muricarocapitc (quod Hippopha:ftum ilve , Hippophaes Diofc.eflc fufp.catur Fab.
Scd quoniam
in Calcitrapa:, five
lum/Jmentionem lncidimus: crefcitquidcm

illa
Co-
nonnullis Stiria:
& Moravia? locis, vcriim
nonade6frequemutinGcrmaniarelioua,&: Belgicar Gall.a: Provincijs. Nuiquam' verd

StrrMtuU
M*ttb;oli
Pannonia: Auftria:, atqueetiaminpIurimisud.spratis,filviscontiguis.ea.planta , quam Macthiolus Serrarufilvis
nonoccurric in
&
lamcognominavir. Vtraqueetiammihifre-
ab alijs amba: fint defcripra: , illaru hiftoriam mcretexerenonexiftimavi neccfTc:noninconfulcetamen me fatfurum putavi,fi utriuC que iconem fubijcerem.
quensconfpeclaFrancofurcefi agro.Sed cum
Iacea lvte
Iaccalutcofljrc.
a.
Cap. ni.
quidem generis capita habetha:cplanca, perindeatqueCarduus lllcmuncatus: rchquis tamcn notis prorfus
i
AC
a n a ce
adfcab.ofas&congeneres
lMCt*,JlVC*
itijs
referenda.
p/
ftirpcs potnis r
Carduia
nuTUatM
lutiafl rt.
a s,cubitales majore'svc fcrt virgasnarc planra, quas fecundum radicem folia

,
Lo ir g
J-entaunj majons quod multifido eft folio lacmiato fimihaampleScuntur, minus umcn ampla, fupenora verdqua: pervirgasfparfa iunt,Iacca:nigra:fimiIia,dunoraahquantulu,
&
'
candicantia,gu{tuurcumqueacido.capita
in
f
umm.s v.rg.s Cnic. filveftr.s majora.fpinu
norr.da, c quibus flos luteus Attratfylidis: fcrncn cap.cibus cincracci coloris, exiguum,
multalanugmc uivolutum: radixcftlonea,

3
alba.iuccu leca,dulcis, Eryngij vulgaris inifar. *lorc fencfccnte evanefcece, ex medio ca-
&
J
Katak$,
p.te,velut.gummiquoddamrurlcoIorisflori perraixtum protuberat vermiculorum
autinftarTragacanthx officinarum mde occafioncm fumpfifle puto Sal,

:
convolutum
modo
manticenfes,utillamTragacanthamappcIlarent
:
in
.Iio.fcmen Augufto
lattaputy V*itnttn&
muritato
V inctorum margines fcarido fblo. Floret lu-
quorum agro f requcns nafcitur, ad
nonmultuabfimiiisabun. dant.flimc.nvcnitur agro Granatenfifc Va.

lcntino.Ioc.s
Svper iori
marurum eft.
Scr, d'scand.cantibiis, ramiscubital.bus&flc:
humea.s & umbrofis
fol.js
florcm de pr o
Tt Gr a NAI h
,a S
pur pu r c
,bv S vulgo
r ad,xv aI
dctfeTn^lTn^' ^^dictur, & pro=pocbauT Zli,, dumiftio n

cram,
,a ' tlUaDiata
V
rrani
,
L A
N T A R VM
HISTOR.
B.
I I I I,
JX
pro Potcrio, cutri tameti cjus dcfciptioni tam rcfpondcat, quam quod min\m. Florcbat Marrio. Priorem in Bclgio altquando habuimus fcminc natam,quod cx Hifpanijsad amicos mi(cram: fcd paucis pcribtit annis.
SlOEBE SALMANTICENSIS.
Cap.
plunmum
i i
i.
NE
Mo
ibit inficias,quin
& ftirpcs, quas hoc capite dcfcribcrc adgrcdimur, ad Scabioad Scabiofasaccedat:
farum claflcm iintrcfercndar, ciim illarum forma

tllas
^t^
proptcrca
Iaccis fubijccrc volui.
b^
StocbeSalmantica
II.
*3^*
\^y^' v ScocbeSalmantica u
&***
Sv
Iaccxfimilisô1iahumiftrarahabcr,Scabiof*,IaccxqucfoIijsIatiora,adCi- ^,5,,. ahquotexeadcm ra- .1. chorii foliaacccdcntia,moll.a,lanuginofa,&inierdumcandicantia brachiati ,quibus inharrcnt minora caules cxcunt cubitalcs aut ampliorcs, multis ahs dicc
mok
ininusqucdiffcaa,&mucroncquodammodofpinofofolia:florcsnafcunturinfummisramisvillofi^purpurci.fquamatiscapif^ Centaurijmajorisarmulum,fedminus:radixc{llonga,candida,digiuinterdumcraffitudi-
BC,qu*nonnumquamvivaxeft,&pluresannosdurat.
Sbcvn da
foliaomniahabctmollia&lanuginofa,ErucarinltarIaciniara >cauIcmin-
ws-a
firmum^mofum.intcrramprocumbentem^cujusflorcslummisramisinnafccntcsfupc-.-^...
'riorcmaiorcs,barbuliscxterioribusCyaniarmuls,purpurc|s(quibusntermixtiV.ll.qui-
damlutei)mcdiumfloremoccupantibus:fcmcnfuper.orif.m.le,vciCyanifcmini:radix di2italis >albicans,nonvivax,fedquamfubfequensh.cmscorrumpit. incana, oblonga, rt 1 a, numcrofapromitfolia, fecundumradicem humi parfa, gcncr.bus laaTf. Scab,ofarum profund.s incifuris quemadmodu m in nonnulhs maenis hum.d.onbus b.cub.ta cs plcrumquc cubitalcs, locis aurcm frigidioribus & niata: caulcs quidem mc.fa ut ca fcfrcqucnresramos divifos: folia per ramos fparfa alte aut majores,in brev.ora inquc molles quofradicem nafcuntur. fed minora multo rc qux fecundum vclut. fquam.s fib. ,ndcfinent.a:ramorum faftigijs infidcnr cal.cuh argenre.s dam aculco?
**
&
&
vfccmimbrUim.ncumbcnt,buscompaai,undcfloscx.htCyan,forma,fcdpurP ur^
lutioris,&mediov.llofus:femcnlanugincquadamincludicurut.nomn.busIaccarumge. fummocapitcvillofum: radixfingular.s, cralfa, ncr.bus,&Cyanis,exiguum,nigricans,

T
nonnuroquamfibrisaliquot,fcdpaucudonata.
'
,.
Aiebattr,
ant C
quamBclg,cacxcc4crcm,iQhort,s(ârcumquoddamgcnu^fe^t
f(.

Socbe Salmantica n i. \.^ s
Sfetbt Gaui-
minenobiscGalhamiiTonatum, Tertioade
nil"e,utabeo, nifiaperitiortbus vix digno* iti poffet: nam folis caliculis, qoi cam deganti argentco colore non Iplendent, feccrfi
t* ey Ah~
ftruua tU*
uebatur. Id poftca vel certe valde firmlc fre,
-quenciflimum obfervabara Vicnncnfiagroad arvorum margincs, $ ficcior.bus -gramioeis

Iocis. Halluc.uanturergdilli qut
eam
ram cum Cyano minore confundunt , divcrfe enim func: neque cnim minore altitudinecrcfcentcmvidiquxViennenfi agronafcitur.quam quxGallicofemmc natainBcla cis hortis.
.
plan-
SedincoJIibuSj&montibusVicnnenfiurbivicinis, provcnical.udgenus mulro bumilius, magis incanum renuionbusque virgis

,
quodnonmulcum
illo
dirrcrre videtur a
minore
Cyano,de quo fermo. Nafcuntur omncs prartcr quarro Ioco defcripcara , abunde Salmanaccnii agto m arvorum & vinccorummarginibus Pollremaautcmciimin GalhatumcncaViennam. Florencomnes Iunio,Iulio,Augutto,& fobinde femcn profcrunt In Bclgicaautem non nifi aitero a faru anno florenc. Salmanticenses primam &ccrciam Scoebcsnomincinfignicbanc, quodexcrcma folia uccumque aculeata fint Secundam ad Cyani gcncrarcfcrebanc.cercia etiampro Scabiofa
. . :
Centaurium majusi.vulgarc.
utebantur.Pnorvulgo iftic Cabecutta, hoceft, capiculum dieitur, ex qua fcopas fbrdibuspurgandis &: everrendis idoneas concinnant, uc apudêlgascxBctuJa? ramis.au cErica.
<
CeNTAVRIVM MAIVS. C A P. V.
/^ E n t a
V^
c noticia:
y r v m magmjra qualc a Diofcoridcddcriptumelc Vvuigar.s omnino

i
:
lllmsproprcreahiftor.am noudat>imus,fed alccrius cujufdam, a me in H.fbanica mca peregrmacionc obfervaci. Vtriufqucca-
men iconem Lccloris

Ctntaurium m*)*4i\fivi Lufitttr.itum.
oculis fub.jcere volui,
ucdifcrimcn cancofacilmsagnofa poffit. Altervm crgo Cencaunj magni gcnus Iongahabccfolia,non lacmiasdiv.fa
?rx '/i ad tolafh
Armoraci ^lijs r fohorum humi expanforum
uc Prinondiffimilia ,
&
fimili-
rudinemplunmumaccedcncia.pcrambirum
.'..'
ramcnferrata/aturxviriditatis^&amariufcui fapons caules inccr folia prodeunc

:
cubita-
iesaucampuores,rorundi,arca
fummum bifi-
diauttr.hdi,fquamatacapirafufiincntcs,PriQnsCcntaunj majorisa-mula: florem villofum,
coIor.sabc(ccntis,inftarP:imi:lcmcnCnico terc(imiIc,feu,utveriusdicam,Primi,fummo inr!utum,&:moll.Ianugme involutum: radiccmvaldccrafi:im,duram,longam,denfo?orticcrcctam ,fonsquidem nigro

,
inrcrnaverd.
partcHavclcente,(uccumque croccum rcfudantc ourcum amaritudmcquadairi

,
aroroa-
ticuscfi.
Supra
Plantarvm
*
histor.
lib.
mr.
x
!
Cenraurium majusn.fivcLuficanic,
^^
SupraOIyfippoiicmJapidofiisjuxtaTaijum colhbusduntaxac inveniebam inBclgicapcrcgrinum omnino. nam camccli radiccm ad amicos indcmifcrim mufco madido involu, :
N*/to,
tamûcfacihuscofcrvaripoffcc.SJpoIlcacciani Olyfliponc acccpcrim , numquam camen iftic

periiftere,auc illum
aerem
ferrc potuic.
mum
illud vulgare folijs di(Te6lis in
Ac Priomnibus
hortisconfpicitur.
Grmc
y
xitratJpiQv f/iyccj
Lacini Centau- *&**#
rium magnum appellanc. Luficani,Tagi acco\x y alcerumgenus, quodapud illosinvenicur, Rapontis hoc eft, RJiaponcicum nommant, vulgarem Pharmacopolarum crrorcm fequuti,qui,notiusilludCencaunummajus, eonomincdonant.
Ptarmica
CAP.
vstri ac a.
V!
Pcarmica Auftria- fumim A SUM*' cacaule,candicancc, Cyaniarmulo: folia *l illiinfima caulisparcc fecundumradicem numerofa, longiufcula angufta fupcrne viridia, infernemollilanugine incana, acidiufculifaafTurgit
,
CVbitali
poris, in ipfo
aUtem caule rariora
caulis in ali-
cjuot
ramos
fe fpargit (uftinentes capicula, e
fquamisvclutiargcnceis lmbricatim iibiinvi-
Pcarmica Auftriaca.
cemincumbencibuscontexta; equibuscmcrgit flos venuftus &: clegans, duodccim aut quatuordecimfohjsconftans,duris,ficcis, mucronatis^colorisinitioalbijdcindeexc^rulcoquo-
dammodopurpura(cejitis,autilliusxmuliqui inSefamoidis minoris Matthioli florccluccr, nullo odore commcndatus fed fola venuftatc
,
gratus,
& immarccfllbihs
tiam recinet fus, aut inter chartas repofitus: in ipsa veid

planta
(
coldrisemm grapermulcosannos ctrabe fufpen;
finoncvellatur) feneicens (ubfufcum
contrahiccolorem: femcnnon mulcunyabfiroilc Sefamoidi tninori ccnuius camen , &copiofumjinteralbam lanugincm latet: radix fingularis eft,nigricans, duja, capillanbus quibut
*
dam fibris fepta,fcd aqpua.

ExicplerifquearidislocisVienna: vicinisfccundumagrorum margines, omniumauccm
copiofiflime
K***
adScru&uram
illam
magmficam
aCa:f.Maximilianon.inchoacam,(cdnonabfolucam, quam ad Phafianos cognominant, autnovamStru&uramappellant (eciam intra ipfa pomcria in quibus vanj generis arbores
funtconfica:) acque eciamficcionbusquibufdamgramineiscampis, finguhs annis icmine
dcciduo fpontc renafcens.
Florcc Iulio.
PtarmiC
nomcn huic plantîmpofui, Kim"*<
nonquodftcrnutamencamoveat.fcdquodrcliquisnotisfacis aprecumDiofcoridisPcarmicaconveniat: tenucscnimhabetvirgas , folia olea: incana mollioratamcn , &c Anchcmidis pxne florem. Auftriacam cognominavi , quia primtim in Auftria infra Anif um flumcn pra:fercim vcrdcirca Viennam tocius Auftruc metropohm/poncenafccncem invcniebam con,. , :
/picicbarft
XIJ

,
fP ici * b avtiam in Pannonia transdanubiana/Tirnavienfi itincte. A mulicrculisrhvzoin mis5cabiofaappcllatur,liccaque>ntotumannum tcrvatur,& vcnaIis.propomtur Sibi autcm pcrfuadent,illius decodum pucns & intamibus prop.natum advcr/ns fafci .
nationesvaldeutileeffc.
....>,
Ptarmicavulgaris,
Ptarmica yulgarispleno florc.
ifticetiam in quibufdam pratisrcperirceft.aliudejusgcnuselcâns.rcfcrenr^n nefto viro Iacobo Gareto Iacobi t.Aromatario Londinenfi fqui ejus iconem ju.uncm, quanjtyc
At
cumvulganexpreiTamdamus.admemittebat.
Ttarm
ft*ttn(i
nofior$
Shic
m
longa,angufta,in ambitu ferrata,ex quorum al.s frequenrcs prodeunt rami tcnucs^ n' bus minoribus tamer, fohjs ornat.quorum iingul. in ga " fi,veftn dem concolores , fed multiphc, Y C Chl ftantcs plenos. Quo tempore floreat.non adfcnbebat qu, iconem mittctW- vermrmiV Wlfiin,,c tamcn eft,cum Pyretfito filvcftri fimphci flore,fuos
,
Tztlt &
>
ftB^WSSiSt^ST
SSto
'
fiorcs exphcare
---
ASTER,
Cap; vii
aurcm
llas
A
.-
nonparvaeftvarictastnamjnmcispercerinationibusobfervataj-mihifiinf ^g^ntes qua:dam plant^quat ad ilhus genera rcfcrr, pofTe videm i?No
Steris
adpor-
y^"
%V'V
N T A R
i.
VM
T O R
L IB.
Aftcr
ii.
II II,
fupinus.*
XllJ
Aftcr
!-*..-,****
&**"*
After
iii.
Auftri acus
i.
aa portam D. ^gidij non procul Augufti: neniium ccenobio, acqueahjslocisurbi vi,
cinis frequenrer colligcre.
U
iJ
j :^16viridiortbus:finguliramidurum&fohoi
(upinuscft,caulicuhsmuitisab Mffuti. unaradiceprodeutibus,donatus, humima- */mu.. gnaexparceftratis&difFufis,lnrfuris:fohjs numerofis.fuperiori pxnc (imihbus,fcd pau-
A ltb r
f.
.
fum (uftinenccahculumquo
tioslutcuscir-
.-..-
eJLcinararrotunditatis,
BuphthalmiautChrifanthcmi xmulus:quo evanefccnte, cahculi in aied dura &: hgn>Ci capitula evadunt ut unguc vix frangi poffinc, atque femen, quod
,
in ljsconCinetur
& firmicer inhxrer, cximi.
Invenicurhocgenusquibufdam
Caftella; stnltK
nova: locis:femme ex Hifpania miflb
nacum
eciamcxcrcvic.&fi&ihbusahquocannisobfervacum:fed poftea exemptum cefta,&horcocommiffum,fubfequence hieme corru-
prumcft. Ter.tivs, cxradicenigra,obliqua, mul- jtfi t**, cisalbtcancibus fibris capillaca, &lareribus wjtfw uu propagmes fundencc, miilta inicio promic
.
?
,
,/""
..
foha,Scabiofar,auc, uc veriusdicam,Succifa: fohjsfimiha , diluciorc camen viridicacc, &; tcnui eciam intcrdum lanugine ptardita^gu-
v^ ftualiquantulumacn&amanufculo:
qux prodic caulis
rcs,
inccr
,
cubicalis auc
,
amplior ce-
per qucm fparfa funcfolia.jam di&isanguft;ora, mucronaca, &nonnihildcncata: isextrcfna parccinaliouot tamulos divifus eft,magnos fuftinenrcs
plerumque rubefcens
'
BB
florcs,
XIllJ
Caroii C i y s I
AftcriiXLAuftruc.il.
ARIORVM
Aftcr
v.
Hsttlm.
floresex muJtis quinquc foliorum Iureisr7ofcu!is,atque in orbicufare capur congeftis cohftanres,quospercircumfcrcnriam ambiuntobIonga,IatiufcuIa,pJ;ina folia , elrgantiffimo coJore flavo.nullo autem faut crrtc pcrexiguo) odorcprardita : Honbus hicccdens fcmen', inrcr villofam quandam incapitulis matenam Jatct,angulofum quafi triangularc. Paffimad Alpium Auftriacarum &: Stiriacarum radices aprico loco, nonnun quaetiam umhrofo nafcitur, ubi lulioflorcr, Auguftoejusfcmenxnarurumeir: atin Levtcnberg, multifque alijscolhbus Vicnnx vicinis , ubi ctiam frcqucns crcfcit,Iunio producic, florcs r fcmenlulio.
&
Jjtlf P*.
Jh$un%
CvBiTALEshalKtQuartuscauIes,ftriatos,firmos,viridcs 3 muJtisfoIijsTcrtio2rguItionbus,faligncafcrcrefcrcntibus,nullatarenlanugincpubcfcctibus,fcdviridjbus,duris,in. ambitutcnuiteffcrratis(quodapiaorcpr?termiiTumcit)nccacrimoniacafentibus,pr^di* tos,lupremaparteintcrnosautplurcsramulosdivifos,fufttnentcscapitacmultisviridibus foliolisfibiinviccmincumbetibuscompa6ta, quartandcm mfloresfefecxplicantnon minusamplosquamfiiperioris, minorctamcndifcofivc medioorbc, &anguftioribuscura ambicntibus foliolis,in cxtremo bifidis.lutei colorisiradiccmnigricantcm.rlbrofam.adnatis fc mirihccpropagantcm,&: fub tcllure ferpentcm.
X*$*ln.
Frcqucnscftinmontanisficcioribufquepratis,ca;duismvis,montibufqueVienna!vicilus.unacumduabus fucccdcntibusintcrdumnafccns: ctiam inMoravia. Florercincipit Iunio.
QvINTVsmuItisctiamabunaradiceafûrgitcaulibus,gracilibus,firmis,cubical.bus,vifinefefeb*
rentibusautpurpur^ccntibus,fubhirfutifque,quosconfufbordincambiuntfrequcn^ toha longa/al.gnisfimilia, virid.a, tranfvcrfum digitum lata, ad tcrram nonnihil leflcxa, lata fcdc caulcs amplc&cnt.a,molh lanuginc obfiu/apore fobamaro acri: fum mo cauli
infidctcapitulummulfisfoliolis&velutifquamisconftans, orbem fatis magnumcontincns cpurim.sluteis mufcofisflofculiscompaaum,nulloodorccommcndatum,quern
) j
&
numcrofaambiunt longiufculafoliola Hclenij florcm ambientibus foliolis fimil.a , anguitiotatamcn,flauicoloris,fcddilutioris,quammcdiusorbis:circafummumcaulem,afolionim cxortu,tcrn.,intcrdum quatcmi aut plurcscxeunt ramuh,fummum ipfum caulcnt lupcrantes,finguh florem pnmano fimilem fuftincntes:reficcats floribus.fcmen cxiguum in ijs capituhs continctur,quod maturum cum pappo , five villofa fua ca-fane a vcnfo df,
Provcnic
Plantarvm
Aftcrvi.Auir.riac.mi.
histor. LIB.
II II.
XV
ti*t*ht,
Provcnitplenfquelocisadmontium&colliumradicesfecundum via$,agroVi$nnenfi, Sc ucduis Pannonia: filvis. Florct ctiam Iunio: femen Iulio maturum.
Aftervn.Auftriacv.
***%*
v**
HvMiLioRcftfuperiorcScxtus,pedalemaItitudm^ ABer** (noa minus fibrosaquim Quarti ,necpauciore$illapropaginesagcntcj profcrcnsvirgas, fikolfi** HU gracilcsjduras.vindcs^quas frequentia , fed confufb ordine nafccntia ambiunt folia , fupcnoreangisftiorajnigriorajduriorajmucronatajPcarmicarvulgan fivc Pratcniijqux&Pyre-
thrum
hlveftre vulgo dicicur,non diflimilia
minimc tamen pcr oras fcrrata amariufculo

,
fapore,cuinonnihilacrimonia*adjundumfit:fummisvirgisin(idcntflorcs,fupcrioriforma fimiles,attamen minores,capitectiam foliato, fivccrcbris foliolis imbricato : ramofe ctiam circa fummum funt virese,fcd rami matrem rarius fuperant; fcmcn fupenon fimilc. In umbrofis montium urbi vicnnx vicinorum pratis,in lpfis ctiam colhbus herbofis,at~ X*t*k$. queinfilvulaad Danubiumficapaulofupra^M^f arccm Imperatonam,primocumfemiflc ab urbc Vienna miliari copiosecrcfcit. Floret paulo fenus pofteriore. Mvlta funtSeprimogencrifolia^circafedcmangufta^perfummasoraslatiora.cufpide Aprsipi* obtufa&quafiorbiculata3enidisfolijsnonvaldedifrimilia,fuperneatqudinfernelanu. **""/' ginc quadam nonnihil pubefcentia,guftu primum exficcante, deinde amaro: ex horu mc- P Vil * u diocauliscxitdodratalis/oliofus^hirfutuSjCapituluminfumaiOgerenscnumerofis^mollibus, &purpurafcentibusfoliolisconflatum, &ineomagnumflorem , muJtistenuibus longifqucexcxrulcopurpurafccntibusfoliolis,flavumorbcmvallatibus,conftantcm,qui maturus in pappum evancfcit: radixeftBellidisautScabiofie, latenbuspropaginesfun-
dens,& albis fibns capillara.

OriturherbpfisAuftriacarumalpiumjugis. Floretlulio. Inhorrostranflata, fubfi- x 4 /*i. ncm Maij&Iuniofloruit, fubfcquensdeindehiemsabftulit&corrupit: exearumenim ftirpiumcft generequarculturavixmitefcerevolunt, is adijciemus06tavumAftcrcmvuIgarisnotitiar,quifloremhabetconftantcmpur- Afamnl purcis fcu potius cxruleis foliolis orbem luceum ambiecibus : nam tametfi a plerifque alijs it*b*>f* dcfcriptusfitjquiatamenmulcisPannonix&Auftriaclocis&inipfaetiamMoravia^na^"jJZ ***** fcentcm obfcrvabam vcl laciorc folio , vcl anguftiore prxditum ( duorum enim gcnerum invenitur)latifoIium quidcm Viennenfi agro,& plenlque ahjs ficcioribus locis, angqftifolium vero (cujus &: pumilum genus cft) in quibufdam montibus pratis : fuum locum inx \ terreliqua Aftcrisgcneraillum obtinerevolui. r je c x s porro aVf tt/x^ ^/3tfV/oy:Plinio, After& Bybonion,noDnullisIngui- x$min*,
&
BB
2,
nalis.
.
r
'
XVJ
.
CAROL
ClvsI rariorvm
nalis.MompellidniPrimiimappellabamOcu-
AftcrMcn.Italorum&Fuchfij.
OcuImChrifti.
lum Chrifti,quoift!CVivcbamtcmporc:Hifna. ni Bobasy quam vocem a Bubonij vocabuio d6du&am puco,auiquod Inguinum (umonbus, quosilli^rf/vocanc.mcdearur: unde eciam
LannisInguinalis.Rcliquorumgencjum,nullum vulgare nomcn inteflcxi ab incolisearum Provinciaruminquibuscrefcic: Secundoautem Supim cognomen poffec adijci An Ter.
cius
Lobeho Advcrfarioruro pagina 148 notus

melaccc, ciim illefuounicum flofcm
fueric,
crtbuac,hic pluresflores fuftineac:HIum
Pannonicum majorem vocarc liceb.c; tum, Aftereni Pan. falignco foho Quintum,
;
camcn Quar-
jtmiOnt Vif
Pan.fubhirfucofalicisfolio: Sexcum7Pan.an. guftiorc folio : Scprimus, Virgiliano Amello
quodammodorcfponderevidccur, &forfiran
Amellusalpinusdiciqucac: namuialpinispracisûcdixijnafcicuriOdavusJtalorum&FuchiijAftereft.
X<f
DORONICVM.
Cap.
in
viii.
VA
Pannonicis Noricifque,five Stiriacis Alpibus nafcenr. 1
a Dorooici genera
tiaobfervabam, abillisquarin Belgicis hortis

alebantur,diverfa:Belgica vero Auftriacts (quibus ancea lgnota) accerikis mea opera e Bclgio
iMSlfoliHVU
Doronicum lacifoliutm
ufqueeoriun ftirpibus,commuma facla. Latifolivm, qualein Belgicis hortts alc batur , in Allobrogicarum Alpium fcopulis fiipraLemanum lacum fponrenafcenscolligerc memini anno m. o. li 1 1. dum e Narboncnfi Galliaper Helvccios in pacnam redirem. Id
1
Lobelij
Dtttaieum
Mngn/fiffl.
Tercium eft in Obfervationibus.
v s ordine Primum , longiore folio , ad Plantaginis folium quodammodo acccdcntc,
tnunere Parifienfis cujufdam hortulani, qui Burdigatevicinis locis delatum aflerebac , primus Petro Coldebcrgio Pharmacopxo dochf-
"Dotonitum
11. duflritu.
fimoLuteciaredienscommunicavi; is cumin &urgen&otst vicinoAncuerpie; pago horcu alebac. E o rvm aucem Doronicigenerum,quc;in
Au(lriacis,Sciri.Kifq jugisa
;
mintajivi
mumfuta
cft brcvi,
mcobfcrvaca, Pnminoribus initium faciamus caule

)
pcdali duntaxat, molli, hirfuto,
ftria-
:o:fo!ia
illi
rara.parva.crafla, longiu/cula, fupi-
naparceadmodum viridia, & quodammodo ifplendencia, omnino tamen villofa prona auccm Ixvia.dilucius virencia,ac quar caulcm anv
,
biunc,anûfciorafunt,omniapQrrdpcracrisfa-
fummocauleunicu plerumquefcrcfloremTcrcio Lobclianofimilem fcd magisau,
poris:
rcunyquoevanefcente, fucccditexiguum
fe-
men nigncans
lanugine
&pappocoronatum,
fcr-
quodleviauraexcutitur,&venciarbicno
currradixparva, geniculaca, &intcrnodijsdi* fttncta, nigricans, crafTionbus candicancibus aliquoc fibris donaca,guftu aromacico.
o-
V a/\ va-v^
.y y^
nienleicmeniubinderaatuntatemconfequitur.
'
^SSSw'?^'
*-.,. .^
<
1
obfervabam m Sueberg , dcindc in Snealben & Neuberg-.nufquam verd majorc co P ,a quaminfummoEtfchcrijueo, incerfa,
id
Primum
Fl o rIuho,nonnumqua,met,amAugufto,quo
^.\ ^T
Altervm
PLANTARVM
Doronicum ii.Auftnacum I.
HISTOR,
LIB. II II.
Doronicum
iii.Auftriac.n.
xvij
r**r-
Doromcum nu.Stiriacum.
ALTERVMcaulem habecaliquandocubicajy^mtk.uu
Icm^rocundum^ftriacumjViridcnijincuscon- Afi****M~ itrum* cavu,capirulum in fummo caulc magnum,cx mulcisflofcuhs lutcis coeavis,& quinquc ctfc* nisdiviiiscongeftu,quodabalijsIongmfculi$
&in extremo crenaris fo!ijs,fuIgore auri fple* dcntibus ambicur, non inodoru femen fupe:
fimile,cum fuo pappo facile evanefccns: foliacirca radicc longo pediculo inhaerentia, orbiculata fcre iunt, Tenfim tamen a pcdiculo
riori
in latitudine fefc explicant,in
ambitudcntata ferrata,quar vero caulc ambiunt ,longiora> &ab ipfa ftatim pcdicuh fedc in latil expanfa, omniafaporisacns&amari:radixcxviridita-
&
te candicans,
minimum digitu crafTa, genicu/
lata,&quafifquamata,internodijsq;diftincta, fed nodis furfum tandentibus,non inferne,cx inferiorcgeniculorum parre longas agens fibras,albas,fatis craflas,& propagines iri lateri-
w
HvMiLivspIerumquccftTerr^^
bus,guftuferefucci e glycyrrhiz* radicecxprefli&denfati. Invenirurin Etfchcr, Durrcnftain,&qui- Natshs. bufdaaiijsAuftriacaru^Stiriacaruj-nq.Alpium jugis, interfaxa ,inprofundis fcrobihus, ubi pcrpetuae func nives, fed illis rcperculTionc rafaxa ferientis , folu ns pardioru Solis rupc* vcluti in forniccm cocamctc faxis vicina
,
& &
ufquamcamenabundantius quam in nu Durrcn ftasn. Florctlulijimtio, auteciamfcrius in hortos vero tranllatum , ubi non dm
f atis
,
;
permanct, Maio picrumque.
XVllj
CaROLI CLVSI RARJO R VM

Doricum v.Gcrmanicum.
Doricum viPa monicum.
U"
,*
orbicular.s.ut
m b.is
ttmt*U$.
pag.nes neque in hoc,ut nec in precedente dcorfum tcndunt , ( nodi aurem in hoc minus apparentes) aut anfarum infrar longea matre fcfe fpargunt: fcd quafi matri contioy* f . ur tendunt, ext ra rerram folia promcntes, fibris in tcllure fefe Ju firman t, ne quls finc fi-
m Cyclamino,a!ioqui fupcriori non diffimilibusrradicuro itcm nodi & proH
&
'urnnauean/ataseximmcc.
Utin Vcyt2 * lben fo i*5
C
rc Ror ci!
t.s
NeubcrS in * tiria:& codcm W przcedensgenus tcropoipfis
rublimionbusad Alpium radices.cura in timvcro ,n WcchfC l,aJ cujus radiccs Maio

n
Alp.bus Auftria: ficisfrequens eft: prs/cr-
**" '" fuis lilvis ad Mccnum '*&&& t?n^ f amnemfu.s.arc.term.lepaffus.nfraurbemFrancofurtumadfinifrram.

Mcmin"cia
irr
Cm
^^T
c
florebaclin ipfo etiam h,s P roxim,s
autem jugo, qua Sepcencnorl
Ctrms f.
^^m ^
,a
Ea
long.ora
JwdtcrnaaucquarcmafummatcIIurcfunditfoIia PIantacinilatifo1i>ft
ramcn.&ad D.g.talis.luceum
feu pall.dum florcm fcrcnt.s ,tol
orum
fupcmc nonn
31
h.l v
lloS>fer.
caulemhabetferec^
jjcc.s.nquacuorfol.oladiv.fis.conftansreumorbcmambiuncquindenaaucplurafolia
in.nim, dl S?t&S^^5 ^ nod,s ^ Ulbufdam ?-? Pappum evancfcic ^S* ^.busd,ft,naa,mulcifque ^ C ûa ^ P n, Lrlrh
'
D r0niC
rad.x
info
ra
fibrisdo-
Dornicum
Tannmnic.
J**$ T i.
non valdc diflimilcm far.scopiosenafcenrem i invenieba,vicinis Ncmcthwvwar mun.c,ffima.Ill.Balthafar,sdeBatthyanarci,carduarumfilvarumdccl.v bur

I l
x.
1
nllXiur^
toscainrcr*
,;quodaimnodo pcrcxtrcmum fcixbria.orumfrri P rnn(r',n^ M rumfcncconftanccs:radixgraciIiorcftSupenorc,Donpauc^^^
>
-w.~.w..i,u**,
ubus
..Plantarvm histor.
tibusdonata rquam
illa.
Maioetiam florebat.
II II* xix An porro hocgenusMontanaDo&flimi

n
.
LTB.
viriSimonisdeTovar,anaIterum fecuodolocodcfcriptum?
Doronicumvn.Auftriac.nl.
bitalem interdum aut ampliorc habcccaulcm.minimidigiti plerumquccmllitudinc,
Sextvm genusomniummaximum,bicuhonhtm
mwnw
/r*' v
A *ilri *<"'
"'
ftriatum,hirrutum,Jummocacurriineina!i-' quotalasdiyifum: foliacircaradicemorbiculata,Iongopediculoinha:rentta rugofa,&: nonnihil hirfiita quar vcro nulloordinc digeftacaulemambiunc, ampliQrafbnr, mu ; cronata.inambitulcnicerdentat.^pcdiculb
J ,
nulto, fcd inftar fohorum

milacifolij
,
Peruam Hyofciavocaci,
Tabacum majus vulgo
caulem
latiore bafi ampleiftentia^viridia.hir-
futa.floresextremisalarumramuhsinfidcnP magni,vicenis aut tricenis oblongis fohjs, 8c orbemfacislatum ambicntibus conftanccs,

lutei.coloris,odons cxpcrtes
:
femen ucalio-
Doronicigencrumîiriatum.virelcen^ cis tameri colons,quod cum fuo pappo,aura: lcni flatu defluic,inicium abcxtcridreambrtu facics,
rum
quemadmodum & in reliquis Do-
ronicigencribus: radix exviridicandicans, nodofa.fquillulaifimilis eft: fcd ubi propaginibus autta eft.craffior fit, ex multis veluticorponbus inunicum conflatur, &coa-
&
lefcic.
Secundiim rivos e montibus labcntes lo Nailn. cis umbrofis in defccnfu jugi Wechfel prtmiim obfcrvabam, undc in hortum tranflatummihiegregicpropagatumfuic: fcdpoftealongemajorecopia, declivibus filvofis tamen, locis Etfc/ien & Herren alben invcniebam Auûfto florcs profercns ciim inWcchfel floreret Iunij initio. In hortiscuIcumMaio flores dac veluti in moncan is filvis ultra Dravum,Pannonia intcramni.ubi anno m. d. lxxix. frcquentiflimum ctiara obfer, , , ,
&
vabam:fcmen in hortis lunio maturum. N v l l v m Primi & Quartigcnerum in Auftriacis &Sciriacis jugisobfervatorum vulgare nomen mihicompertum eft:Venatores,paftorefque monrani Secundum &c Tcrtium genus*5tmfwtrt$/ hoc eft, Rupicaprarum radiccm appellant, &adverfus vertiginem non iBtmft commendant,quam Auricukeurfi flavo flor? radiccm vinbufque firmandis adpri- wury. minus me utilem efle ferunt. Quartum genus, ut dixi, ."Tiifmatis fcu Damafonij nomine ad nos
'
miflum,nec abfimile videtur illi plantar quam Matthiolus pro Alifmatc exhibet.Meminic cciam hu jus,ni fallor.Iofias Simlerusad calcem Commenrarij de Alpibiis. COTutcrwurtâic, a quibufdam dicla,veluci plancago quaidam Alpina/olijs plantaginis,leniter hirfutis, florc
Doronici,radice aromatica.
ONYZA,
Cap.
IX.
:binaspriorcs
'
incalidioribusrcgionibusfpontenarcencesob(ervabam:poftremaetiamvidifleputo. S3TSV plurcs ex eadem radicc emittit caules,fefquicubitales plcrumque, aut majo- /'<*. res,duros,Iignofos,hirfutos,pingues,obfoIeti^ alter- ?/***u niscauleinaaiple&entia, dupIoquamOlcarmajora, hirfuta&pinguia,feugIutinequo- } dam&pingueaineobfita,exviridipallentia: floresutplurimumcxcremisramis fpiaeinftar innafcuntur lutei,rotundi,Scnecioni fere fimiles,& in pappum,ut lllius, cvanefcentes: femenexiguum,cincrcico!oris:radixcrafla,fibrofa, vivax&multisannispcrftans, quotannisnovosplureTquecaulesproferens. Totaplantapinguis,glutinofa,&:odoratacum quadamgravitatc. SupraOlyfipponcm frequentillima ad colliumTago flumini imminentium radiccs,
TR
plice M.ConyzamfacitDiofcoridcs^majoremjminorejtnediam
Maior
Murcianoitcm Valcntin6queregno,atque etiam Narbonenliagro juxta vias
Aliquando apudiTos in Belgica fictilibus fata provenit cgregie flores protulit,ide6que florentcm dcpingendam curabam veriim cura hiems fubfequens lllam abftuliflet &c corrupiflct^non potuit radix adul exprimi.
.
rum margincs
&
& vineaMinor
t (
XX
C A R OL
Conyzamajor.
c
^L ^k ^* r^_>
CLV
S I
KARIORVM
Conyza ui.Auftriaca,
i
o
1?
n&*
*fj$*
it
^JfSE,'/
j ;
llu_
MiMORrar6plusunoa(rurgucau!c,cubitali,plcrumqucm
ad Linari* folia accedcntia villofa camcn pmguiaqueetiam illa.cxtrcmi ramuli fccundum loneicudincm ;
,
& glutmofo, fcd magis vircntc quam fupcrions: foiia func triplo minora
velutiinMajorc.flores^ cvancf^nces:radix(omnium anniu.Tora planra odorarior cftPriorc.

tiatdis.
*
Madriuo,viaquaToIctum
,
* -
Crefcitatitcm^ mmictiaminGaliiaNarboncnfi^
a
afcercr.
itur.
Mc-
V.enn* Aaftraetiam mihinaia.femineex Hifpanijsaccepto, aliquotannism borro pcrihcjt,cx fcm.ne deciduo rcdiviva. Florct auccm cum Majorc, fub Autumnum * vidchcct,&: fubinde femen profcrt. Vekvm C VXconhardusRauwolfiusDoaorPhyficus.aliudhujusgcnuscircaTripo
Mompcho Pcraul, ftagms adjacentem pagum dum ad maricimam herbationcm profi-
twr
Rau-
vvolfi),fortt
m*]otugtnus.
limSyrixobrcrvavic.quodprimolibrofuiIcincrarijdefcribichisvcrbis Eo loco confp.c.cbam Tithymalum paralium, Conyz* prarterea mmorisgenus, nlurcs cx " diccprofcrcs caul.culos.orcirer cdcm auc pauloampl lU saItos>orum nonP
can 'culosprûcit:4oifeufcuJaUctOIcroK
cuicamcnfuavirasquâmadmixttficâljoquifloribus&ceterisnotisMaWnonval.
CiC
CI
II 1
i
il
11
aucem Icgicimam nemini adhuc cognicam arbicrabar cum Hifpanicas flirU,n Ob crvationcscvulgabam,qu,a hoc nomincabalijs cxh.biia, mini no fac.sfaaebaf ed nccadhuc m,h, probar, poccft.Poftcatarncn in Auftria verfans.ftirpem quanda fbon te n,fccncem ,nvcn, qux non incommoderefcrri pofTc v.detur ad tonylam n Z
i
Te rt
'
Cinyz.*
jtu/hise* t Ugtttm* for~

1$ Diofc.
TcrSam craam ' * D,ofcorididcfcr,pcam > !oc,snonr,gu,s ipfoaftcrcncc,crc(ccnccm I e dales vero rrabct .ncerdum caules, reclos,firmos,duros,incana lanuginc ceclos quibus longa mliarrent rol,a,Conyzx majons foliorum amplitudinc , molha, fncana h, 2"a
,
J
dorfoprom,nc,Ke,long,ore,quxc,rcaradiccmfunc,pcmculo qu a :auccTupe^
)
tataamariucula&acriufculadcprehcndunturrflorcsextrcmocaul,,^ rcm.busm hdenc magn, Hclcn.j florum forma, muWsfoliolislureis^ZSm^ orbempallefccnccmamb,cnc,bus,nulloodoreprxditi:rad,xlonga teinTZrcZTfcx pens,fub,ndcad P facap,ca,undc caulcs prodeunc.mulras gcns,rcfinaccum qu,d ,am olccguftacaâmara P ic acris
,
dcprchento^
MiîS^MnS^fSr.
Exic
I,
NT
A R
V M
HIStOR.
B.
I I
I I
XXJ
Conyzamedia.vulguis.
ConyzaMatth. BaccharisMou/pel.
Exitfponteficcis &ari(hsla<;is, hcrbiferis tamen,dccliaibuscolImm ad Zimmcrin,qua
N4/J ^-
ad Phalianorum icer cft,pnmo ab urbe Vienna miliari,ad Badenlcs thcrmas, Radaun,Peironellam > atque fccundum vias publicas. Florcc I unio. Ga.#cib porrdhccplantaHorâdiciturrPIiniusConyzavocar^&majorisradicc aqui- Kmina bufdaLibanotim appellari tradir.Theophraftus fcxucciam Jiftinguit,maforcm nommans
Diofcoridcs cnecadispulicibustribuitfaQultatem:namaIiaeftPuhcariadi6laobfeminiscumpuIicibus fimilitudmem.Hifpaniquidam^rwd ^/^r4,nimirumob(imilcs,quasdixi,vires vocanr,
illi
marem;minore,feiTnnam.Gazapuhcariam vercir^proptercam forrequam
freqitentinimaetiameftjnomnibusRegionibusquasperagraviôcisriguis, cer.yz.avkiConyzaillavulgaris,abomnibusTertiaDio(coridisaut Mediacreditajqu^duorumeltge- wW> Mtinct. nerum,Major&:Minor: utraqueprorationenatalium humidiorumautlicciorum, luxu- & rians&uberior,autrecornda. Hujusnullum vulgarenomenintellcxi, necejusfacuhaccs mihifuntcomperta:: iconemtamenLeclorisoculisfubijcerevolui. iolo Qv/ verdaMacrhio Conyza: majoris nommc cxhibecur,Conyzaefle non potcft: fcd Conjza icpce rorucan ccnieat,pro qua etiam Mom- Mat \ki * :'irim accederc,non incpce foriitan quis ccnfeat,pro qi ad Diofcoridis Bacchar f verd^ncfcioquibus ratiombusin-. peliani.cum ittic vivcrcjillam habebant:Sa!manticcnfcs D du&i,Helcniumvocabanc,nullis tamennotisconycnientibus.Radicemporroexvinode- t)mfamU co&am propinabant quardam vetula: ad profligandam fcabicmj in quem ufum &: nonnulli ***" 'monachicxejuWadice&foIijsunguentumparabant.NafcituretiamhascfpontepIerifque Auftnarcarduis moncanis {ilvis:& illius iconcm hic adijcicndam cxiftimavi. Pannonia: Al i am aurcm planramobfervafleindefeenfu Libanimontisfcribit Rauwoifius.xn. Bmh*rk cap.Lib.n.fuiItinerarij,qua:pIurimumadDiofcoridisBacclTOrimaccedere!plivifaeft:ex *** IW W notisramen, quasilli tribuit, potiusadeaGnaphalijmontani gcnerareferendavidctur, qua: a doitiflimo Fuchlio &: alijs plcrifque Pilofella: minores appcllantur, cum quibus ip(c etiam Rauwolfius magnam (ratione florum) affinitatcm habere rcferc.
Cetervm
'V
'>
&
Iacob aea pannonica.
Cap.
x.
garU*
talcm
*
ncntctn.
.\
XXIJ
Caroli ClvsI
e IacobaravuIgaris.
&A R
VM
lacobaran.
^v
.
talcmîatumînmultasalasin^qualitcrdivirum/ubquibmfoliavalJclaciniara.rnollJa 6C cenclla, faporis amancantis acriufculi,odorisnon injucundi : florcs in exrrcmis ramis rarioresquam.nvuIgari } m.n6rerque&p a lIidiores,quimaturiinpappum&Ianua,ncrn
&
KatAlm.
reroIvuntur cuirur^firemenvuIgar.fim.Ic:radix tamctfivaIdefibrora,noneftrc.cnisrcd iingul.s ann.s pencTora ftirps mollibus v.llis, pingui quodammodo lentore eft obfira Crcfcit.n Pannoniar& Auftn.TC*duisfiIvis,prx(ertim
)
&
obfcrvabam
Stneci* fmti>
dtt$.
in Leyteoberg:
plurimum
,n
lacotds Pah*
r.tn. ii.
q*crniautqumi,mqM ^mmabfim,Ics,antequam^
I
rusfornacibus. Horetlunio^feminededduoquotannisfpontcrcnafcitur. Qu.bufdam Senecio fcctidusdicicur.Ncc multum ab eadirFcrrc vidctur,quar in maritimis Belg.ca: aggcnbus fponte provcnit minus tamcn crafTacit.ncque adco fucci plena t RN A quaterna,autplurahabct AIterafolia,latiufcula,inamr?itu lev.terdencara cau-' ,erura P ^5> an S ulor^>gîlem, pcrqucm inordinata fparfafunt folia^rt fim.s P aul6 m.noraât fupremo,angu?hor3,lara bafi ipfum ampleaec.a: in fummo caulc
fiIva,Zolionock Ul.D.de Bacchyanoppido, vic/na, haud procul acTr b0n * *Q
"
ctiarn
fi^nS^
gore fp cndcntcs quos .n ambitu ft.pant quindcna auc plura fol.ola pcr cxcrcmum cifa , (upcrnephccn ceafubcusveroquodammodorubencia:ijflorcsmacunin P appZ^ U C Cn oblo fS'ûlum, vulgans Iacobs* fcmffi non dTfSn raJ x gn3j nigncans, tenuibusfibriscandicantibusdonata. fubAutumnum
n nova denuo fol.a

licu a
^' nl vZ m ^ 1 n
i
& quadam
at,ora,ad verer.s caulis fedem fingulis annis producic lauuginc obfica con<picirur:amar.canris autem
cft faporis. '
Tota P phnu n"oT"
2acobsa?an
990H.Hl,
SSS^*^^
d C
NafciturapudNcmcchwywarlll.BalthafarisdcBacthyan.aliisqucPannonic&Auftna:
Florecluni ***
>
4#* CXttJu|S!
Cvbitali interdumcxcrcfcitTcrtiacauk firino,ftriato,quemambiuntfoliaIata ruPa " e uac lulera amplcduntur,ingrat ^ nonnih.l acris faporisrquc j ,nan Votundiora funt majora fcd nullas appendices habent ,
;^ rrl?
&
&
vcSS -
nmen
Xatahs,
Pfovcnu.nAunnacaSnciac.fqucAlpibV nufnuam
nKn abunffi^m fu P ra
Hcrrcn-
"
p LANTARVM HISTOR.
lacobxam.latifoliai.
*
.
LIB.
**
III
I.
XXIIJ
Herrenalbcn, qua longus aPccnrus cfl in Durrcnltcm. Copiosecuaminvcniturnon procul a ZollonoK. Florct Iunio Iuho,in hortostranflata,etiam Maio.
&
,
\M
C*escit inijfdcm montibus^fcdprarfcr UnU*

tim jiixtarivulos 2>c flucntcs aquas lacoba-a lul * Quarta,longc major ,amp!ionbus & magis
raueronatisi\>Iijs,pronaparteaIiquantulura
t-ncani<,caulc
plerumquc bicubitali: cctcris notisferdcum Tcrtiaconvcnit. Sed matunus quam ii iaflorcr* Has binaspolhemas,initit> ivwnJu^rc^ linquebam,ctlm nullum nomc mcojlidicio fatis aptum illls tribucrcpoflcm ^florum tandcm (Imihtudinc inter Iacobxa* gcncra referre,&: iacobâslatifolias montanascog:
,
irominarcplacuir.
Gcfiicrus in dcfcriptiotiC Montis fra&i,
cjusmeminiltcvideturhisvcrbis. Conyzx alpinxgcnus fefquicubiti auc ampliuspro,
corymbis florum lutcis fibris radi. cum albis plunbus &c confcrris/ubamat i<: & pccorc non attingitur. Paftotum plenquc Boni vocant, ahqxii&ottfrut. Haceadem Simlcrusad fiacm ComiiiCianj dc Alpibus.
ceritare,
,
Malva tmmestris.
Cap, xl
PE gcnuSjCaultrotundiufculOjtcrcti^vindi,
d ali
altitudine crcfcit
hoc Malv*
*itivMp&* ""
Malvatnmeto.
lanuginctamcnaliquantu!umobfito,qucm
rara
& nulla ccrta fcric diflributa arnbiut fofunt ro-
lia.tcnellajViridiafupcrnCjinfcrncdilutiora:
inHmo cauli adnata,circinate fcrme

tundicatis.in
ambitu fcrratarfuprcmum cauJem &ramulos amplc&cntiaangulofafunr, adfoliorurfi Alth$rfbftnam parnc actetfcntia

:
flores
fummis ramulis innarrct fatis rna*
gni,quinqucfolijscxtimapartclunatisconftantcs,purpurafcentiscoIoris,unguibusfaturatiorepurpurainfe&is, prodcuntibusex urabiliCb ftaminibus pallidrs, VtllispurpUrcis:
fcmcn
in foliaceis capitulis
planum: ra-
dixeftparva,candicans,tchuibusfibrisprxdita,annua tamc,autpotius trimeflris,quam fubfequens hicmscorrumpir.
Hujusficcam planram
,
fuisfloribus
ontn
ftam Sc charrx implicatam mittebatad me N. V. loanncs Hogheland ius anno xci i. fu*
pramillefimum&quingentefimum,cxqui (u bjcftam iconem dclineari curabara.
Althêa panKonica. G a r. xu.

per Pannoniam eft.agro- *''*" ' 4ucVicnncnn, Alihara illa Bclgic^ prati$ multifque Germaniar lociscommunis. AUt,u A l i v d autem genus obfervabara, "*"*' etiaminMoravia,quod,licetFolijstotaque prncreltqua facie cum vulgari conventatt fioribus camca plurimu ab ca diftcrc, quippe
lc a r
i
VV
&
u*~**
*%%&*
6x^v J.W3 2-
xxnij
Carou ClvsI rakiorym

Alchxa vuigaris.
qui ampli admodum funt, Alce^ floribus ctiarn Jmajorcs , colorc item illi vel refpondentcs , vcl omninoferecandicantcs,quibus(emenvu]gari fimilccahcibusinclufum luccedit.
4lthuf*n.
Tert ivm
quoddamgenuseft, huicfor.
,
ma non valdc difumite

tia, qui minoresfiint,
fola in floribus differc-
vulganstamcnflonbus
iftic
aliquantuium majores.
Jtltf>**FM. IXII.
& Quartum genus reperitur cujus folia licet incana & mollia, m trcs tamen
Vervm
majorcslaciniasdivifafunt: florcsttiam paulo minorcs fuperiore,Bclgic fcu vulgans flonbus magnitudinc rcfpondentes , fed coloredifparcs,ncmpc qui toti carnei,fi ve incarnati coloris
funt,multis intus ftaminibus nigricantibus: cc-
terxnotxcum vuIgariconvemUnr.
Gaudenthumidislocis, & fecundumrivu* losfitis. Florentomnes Iulio Vngari vulgarcm feyer malaa hoc cft, albammalvam,&:w4^/tfappcllant*
,
Althaea frvtex.
jtlthiMAf*
Cap.
xiii.
Do#iffimusLobcIiusAlthara:afborca:nominccxhibet,ca nobisahquan* do Machliniarnatafemincpercgrcmiflb, fclicitcr provcnit, atquc cx radicc crafsa lcntaque, qualis in Althâ valgar;,duriorc tamcn & quo-
QVam
dammodo lignofa fumma partc, aliquot ftoloncs protulit humana: proceritatis, qui adveni-
Althaafrutex
I.
tcbrumamarccfccbant fingulisdeindcanms novo vcrc plurcs protrudebant: flores Augufto dcmum producentcs, fcmen Seprcmbri, quoi
,
vcntis excuflb
& deciduo,alia: ctia ftirpcs fpon-
tcrenafccbantur.
Jtkksmf
d aliudgenusinHifpaniiobfervabam,
fruticans,autarbufcuhrinftaraflurgcns, craffiufculo ftipite, lignofb , in multo.s magnosûc
ramos di vifo,qui in alios minores, duros ctiam, hgnofbs & minimc obfequentes cortice cinc,
rco lcntoque tcflos , findcbantunejus fidia AlthararfoIijsfimUia,minoratamcn,n:>agisrotunda,valde mollia,&prorfusincana:flosexrremij ramulis,& interfoliorum cxortus nafccnsdilu* tc purpurcus quinqucfolijsconftans , Malva: vulgaris florinondiflimilis, &majorquamui AltIiaravuIgan:femenpIamim,A!thtfarfimiIc. Illam juxta urbcm Horiuclam rantum , cx-
\f
Xmtsht,
tremisIimitibusVaIcntiniRegni,Murcianofinitimi, obfervabam Martioflorcntem, apud Rhamni priorisaltcram fpccicm , dcqualibro pnmoranverdperpetuaefletfrondc, ciim Hifpanicaru ftirpium hiftoriam fcriberem , ignorabam cum mihi duntaxat eo , quo dixi ,TocO cflctconfpe&a. Multisautcmpoftanniscxca ftirpe,qtiz fcminc mihi a pcritiflimo rci hcrbaria: & diligcntiflimo Iofcpho dc cafa bona mi
,
fo, FrancofurtiadMcenumnatacft, &bicnnium in tcftacco vafc adfcrvata, perduravit,de-
jM*m ftn
fptxi.
N on minusrarum&cleganscftTcrtium Alth**fruticantisgcnus,nonamcquidera
.
prehendi iftam plantam folia non abijcerc,nifi alijsnovisenatis, utplerxqueftirpcs perpetui frondcvirentes,facercconfueverunt.
obfcrratum, fedcujus iconcmadmcmictcbatlacobusPlatcau- Fruîcis modo aflurgit,

fioloaibus
\-
"\
Plantarvm histor.
Ahhxafrutex n.
lib.
iut
m
XXV
ftolonibus lignofis, corticenigricanteobducT::s, quali etiam vcftiti raim quos ttolones di yiduntur: his nullo ordine diltnbu-
taadnafcunturfolia,angulofa,inpaucaslaciniasdifledta, in
ambitu
ferrata, fupernc
admodum vindia,infern quodamodo pallcfcentia:fummisramisinnafcunturflorcs Rofa: inftarampli,elegantes,quinque folijs

conftantes,albis,qu9multispurpurcisvenis
ungucs purpura floridiore^, quam in Sabdarifa: ( dequapaulopoft) flore.infefti exumbilicoprodeuntmultaftarninaflava.&ftilusalbusmultifidus: anfcmen apud eum tulerit, me latet, vix tamen puto,quandoquidcm ad me fcribcbat , fub Septembris finem illi dcmutn flores protu:
prardita func:
lifTe:folia
dccidunt Novembri,extrcmo Aprili nova denuo germinare folent. Faciilli
liusfert frigidiorisaerisinjuriam:
nccadcd
tencracft, utSabdarifa.
Nata forfiran
ha:c planta fcmine, quali
donabat fupenorc anno Iofeph a cafa bona, Althxararborisduorum generuappelIatione,reces ab ipfo in Crcta infula col- Jtkhssfrm le&o.Vniexamicisquibuscommunicaba, "* 11. provcnit planca,que. fcquence anno, ncmpc xcui.fupraM.&D.valdeadolevit: nam ramosproculic bicubitales, corciccviridite&os,cuiinfperfaeftplurimaincanalanugo >
l
me
fcu pocius comcncum,ut in priorc quod defcnpfi gencre-. foha etiam habct incana, an-
Alcea fruticofa Cannabinofolio.
gulqia,&perorasdentata,ilIistamemajora flores minores Althara: vulgans florum magnitudinem vix fuperantcs,quinquefolijs coftances inftar refiquarum malvarum, coloris rubri valdc dduti, ad carneum (fi
: ,
&
itavocare licei)inclinantis, mulris framinibuscxalbo pallefcentibus in oblongiufculo &crafTiufculo ftilo nafcetibus&umbilicum occupantibus flonbus deflucntibus fuccedunt plana capira.ut in vulgari malva,
:
femen
m orbem ferie quadam diftnbutura

L C B A.
continentia.
Cap.
xiiii.
quas peragravi regionibus, VulgaremAlceam fpontecrefccncem inveni.cum autem abomnibusqui Plantarumhiftoriam fcripferunt, ejusmenciofic
facta.no exiftimavi diutius
tc plures crafTas
VArii.s
immorandu. Genustamenillud.quodexradiciscapi-^*/;
ilh
& lcntas alias radices Al- ""/*
tharaiinftarfundcnre, mulcosftolones feu virgascraffiorcs,interdumbicubitaIesproducic, quibus inhxrenc folia magis lacinia-
ad Cannabina ferc accedencia, flores innafcuncur vulgaris flomajores, pluribus Vngaria:& Auftnx v ribus locis circa fepes nafccs obfervavi: his etiam proximis annis in Haflia &circa Francof ur,
ta qua finc vulgaris
&
tum ad Mcenum confpexi ut autem facilitis agnofcant le&ores quam intelligam,il:
lius
iconem adijciendam efTe exiftimavi.
CC
SgD
OJJ?'--'**-*
t.
XXVJ
CAROLI CLVSI RARlORVM

&
AtctMpert
fritt**
S e d peregrinum quoddam Tertium gcnusmemini rrobisin Belgicanatom ,femine* C. V. Alphonlo Pantio Fcrraria miflb,quod a ncmine adhuc dcfcr iptum arbitror. lllud ipfumetiam Vienna: Auftriardiu inhorto alui, atqueetiam Francofurti Lugduni apud Batavos. Recens igitumatum , foliahabetfilvcftris&erratica: Malvx pamefimilia, circinaxx quodammodo rotunditatis deinde a radice minimi digiti craflitudinem sequante fummo capite quafi nodosa\exeunt virgar cubitales aut ampliorcs, in ramos devaricata, ramos divife,quibus innafcuntur folia,ad jam dicia: modum Jaciniata, iccundum vcro extrcmoscaulcs&ramos^tenuiusincifa&multifidaâdverbenasfoliafermcaccedcntiatfloresinfummocaule&ramorumextremiscopiofi &conferri, quinque folijs conftantes, quafi albicantes , intercurfantibus tamen purpufatis magni, dilutioris purpurarcolore, reisvcnis: floribus fucceduntcapitula,femen planum &compreflum contincntia,altcnus quidcm fcmmi forma fimilc,fed multominus nigrum ,quod maturitate decidcns , proximo anno novcllas plantas producit:vivax tamcn eft hujus planta: radix , multos annos pcrduratjfingulis annis novos caules profercns.
:
&
&m
&
&
&
Alcea americana.
Cap.
xv.
LI
t clegantiflima harc planta nunc fJc vulgaris notitiar quia tamen videoejus
c e
:
hiftoriamarecentioribusfatislevitcradurnl
^
Aht* Am$-
bratam,atque ejus iconem non fideliter imitaram , opere prctium me faclurum cxiftimavi,fipauldaccuratiusillamdefcribciem, iconcm felicius expreflam , qualem a lacobo Platcau accipiebam, Le&oris oculis
&
fubijccrem. a v l e m autem habet
re&um
ftria-
tum,purpurafcentcm,binosautternoscubitos altum,vel etiam altiorem,fi in horro.pingui folo,feratur (in fi&ilibus fata brevior eft)
quemab imo multa ambiunc
viridia folia,
nulla obfervata ferie , hinc inde fparfa , infljna ferrara quidem in ambitu , fcd non laci-
niata,qux medio cauli inharrent,in tres laciniasdcntatasdivifa,
fupremaautem in quinque ,Cannabinorum folioru inftar, difiecla,

faftigio, veluti in
fummo
gemmularum&
magnuse/uYn-
anguftorum foliorum fpicam definentem:

fingulares fcrt in fmgulis alis calices molli-ec
cchinatos, equibus exit
flos
quefolijs pra:ditus,colorisex albo pallcfcentis-,<]uorum ungues fatura nigricante purpura , radiatim folia fe fpargente , infectt,
&
Hypecoi Matthioli flore , floris umbilicum occupiit multa

veficarie. feu
ut in AIce$illius
ftamina apicibusflavis prardita ,
& ftilus mc-
dius fuprema parte ramofus , albus : floribus valde fugacibus (nam tyfoipoi funt) fucceduc
brcvia, cchinata , acuminatacapiculapencagona ,incerius villis albis obfita , femen continentia quale fcre Stramoniar radix quidem multis candicantibus fibris uc plurimum con:
ftac,fed
non eft vivax, nam fequente hieme perit, & fingulis annis nova fatione adquireda, apud nos faltem, quibus rarifllme fert femcntetenim ciim fero admodum, ncmpe fub Augufti finem,vel
S*bd*rif*.
Septembris initio floreac,& frigoris fit impatiens,primar pruina: illam corrumpunt.Solis oricntis radijs dele&ari vidctur,& frequenti rigatione. Exltaliaprimumfemen adnos mifTumSabdarifarappellatione (ncfcioantalenomen apud quos fponte nafcitur obcincat)deinde ex Hifpania,pro genere Malva: Indicêlegan- ) feu potiiis Alcca: claffem refcrenda, propterea Alccam Ameri^ tis: haud dubic ad Malva: canam nuncupavi.
1
ALCEA GYPTIA.
Bamiadcl Cayro.
C A P. &
XVI.
PEregrinvm
Rotvkdo
cciam cft hoc Alcear genus , cx iEgypti Alexandria primiim Icali* communicatum , inde Germania? Bclgicx^Bamia del Cayro appellacionc.
autem aflurgit caulc^redlo, vircfcente, fef<juicubitali: cui inhsrenc nulla
cuam
Pla ntarvm
Alcca JE gypcia.
R.
B.
II II.
XXVIJ
cciam fericdifpofitafoliajcirca infimam quidcmcaulis partc Malvx folijspxnc iimilia, angulola in ambitu fcrrata a mcdio vcrd
&
cauIead(umraum,inqu:nqucprofundasIacinias inftar foliorum Sabdanfcdivifa^dilu;
tius virentiarflorcs in alis
nafcuntur Sabdanfarquidcm forma&colorcfcrc fimles, pallefccntcs videliccr, minorcs tamcn, fed
non
miuusfugaccs:hisfucccdutcralliufcula,lon-
gajpentagonajVillisoblita^&mucronatacapita, fcmcn Orobi , fcu potiiis Leontopctali lcminisinftarcontincntia, lanuginctamcn quadam levitcrte&arradixinaliquot fibras
nonvivaxtamcn :nam pnmareriam pruina: totam plantam corrupunt, lic ut non mirum fie fi adfrugcm pcrvcnire nequcar. Hujusctiam icona lacoboPlateau mifTa,a
fparla,
,
diligentcpidtoreinligneatabclla.mccuran--
tc,qucmadmodum & fupcrior,exprefTa eft.

DiLiGENTibSi.MVS Profpcr Alpinus qui
librum dcyEgyptiacis plantis fcripfit, illius ctiam mcmimt,Bammiamq; appellat,& frc- hamws Alqucntifllmam in igypto nafci tradie. Prx- ftni. terca cam gentcm, illius fcminibus non fc,
cusquam
EuropiexPhafioIis,piiis,aIijfquc
leguminibusfcrcula parareait,frequentiili- fitlmm mcautehisfcrculisvcfciin jurecarniumparatis: frigida& humida in primo gradu apud iEgyptios cenfcri , habcreque vim rcfblvcntem &emollientem: proindepeftoriacpul- $)mfacmk monibus convcnirc, vctrcm emollire,ac lu- tfitts-
PhlomisLychnitis,
biicumredderc, fomentivclcmplaftrimodofoliaappoiica inflammationes rcfolverc, dolores itigarc , turaorcs cmollirc , conco-
quere,acadfuppuratione,fuppurandos movcre. Mulieresaduteriduntiem,ipfbrefcf
ircnte,fomenti5,emplaftris,infcflionibus,cx ^folijs&fru<5iibusprocurans f muItacumuti-
rcnum vero inflammationc, J&calcufiscxijfdem paratum dcco&umper oscumfaccharo candido fumptum aliqui^litatc urutur: in
^quam Rawwolfius
;
ibusdicbus profcle&ifTimoauxiliohabctrad v ophthalmias ctia, finita fluxionc dcco&um 1 collyrij modo ufurpant, atquc cum co fove rc latus dolcns in plcuriticis fblcnt. Nom dubidm cft , quin illa ipfa fit planta
,
in fcgetibus
nafcentcm
cumalijsquibufda ftirpibusobfcrvabatnon
procul
abAna urbe.ad Euphratcm fita.ut rcdigi.
q^
fcrtlib.ii.cap.v.fuiItincrarij,&incolisZ^/r Lubicia-
2?W/inomme,hoceft,Phaiioliindici,cognitamcflcafTcritêxmultisautenotis^Thcophraftil^V/ôfcfTeccnfetrquamvoccmcur Gaza Trionum latinc rcddiderit,caufam
Theofh
ffJMf.
i^
nonvidco.
Phlomis lychnitis.
,
Cap. xvii-
VTOn fum ignarus variasftirpcs pro PhlomideLychnitidcproponi ab Hcrbaria: reiScriptoriDus: nulla tamcn,mcojudicio, ad Diofc. dcfcriptioncm propius acccdcrc videtur,qu^m qux a nobis proponitur.
Tllcvm
Lfcraiim
foLiA autcmfuputcnurcmfundiccraffiufcuIajSalvia^tcnuifolixpxncfimilia.Iongio-
CC
racamcn
ft
XXVllJ
Vcibafcum
fil.
CaROLI ClVS.I RARIORVM

Marthioli.
*
racamcn &anguftiora, candicantia Jnferiorc. p.irce densa &ferealba "lanugincproriusobfirarincer \\xc cxcunt caulicuh dodranralfcs ple.
rumquivnrcrdum paulo majcrcs, quadrangu.

l!,yilIofi
&capdicacesie^quojujngcniculisbt
*
1*
%
2?atx!t$.
na folia Jongiu(cuIa 2 fupcuonbus fimi!ia,inter (eoppoficaakernatim nafcucur,oaulicuIorum fedc Iauufculaprarfoftigta, brcviora ftabcr, dica:tiorcsLamij, lurei<rolons,circacxcrcmos / cauliculos vercicillacimcx denfii la'nugii?6 quafivillisquibufdam pallidisprodcunc,conia
&
&
plcrumqueinflexa&-nucance radix nigricans dt&Iignofa. ExicWccoliibus,ficcioribufque,&petrofa locisper univerfam Hifpaniam & Luficaniam: obfl-rvaveram& ancca m Narbonenfi Gallia. Florcc Maio&funio, lcinen autcmfubrufum Verbafco filvcflri Salviê foliofere fimile
:
m vafcuhs lulio profiere,

PHLOMib haxCjrccisA^vJT^âquibuîm
QpuaXXtq appcllatur: Latinis Lychnins
& Thry-
a!lis;MompclIiani,duapudeosvivcbam, Verbafcum filvcftre vocabanc Caftellams Candu kra Granacenfibus Me#chtra>C3idcm propcra:
cione dicicur,quia (ctliccc ejus folia,non

ficca,
mod6
fedeciam reccnnaoleoimpofiraeilychnij vicem fupplercpolhncfiacccndanrtlrjquod eriam illis tnbuic Diofcorides.
An ullas
rum
Horminumiitvcftrci.
Vtrb afettm
aliasdoces habeac,ncminem vccefcnberfc roemini.
(tLbUttk.
,
Illvd verd hic adijciendum puravi,Vcrbafcum Matchioli filveftrc Salvise folio & quo* rundam aliorum, magnayopia in jugis illis
,
moncium
Matulcra.
qui
Lufitamama
Bartica diftermi-
nant,nafci,ubi ab incolis Matult-ra dicicur: /iinc aucem illi monces pars ejus, qui Hifpanis Siet* ra worena vocatur,hoc eft^mos niger Vcce-
&
ru
m Mons Marianus cfie creditur Tota ctiam
Bcetica Silveftri llloVesbafco abudac,quo porr6 nominc vuJgariScccici appclldc,n6 inrellexi.
HOKMINVM
f
SILVESTRE.
X
V II
I.
CA
1 i
P.
Horminum
fil
r m n fihcftrisappeIhricne,comprchendo Scarlcam valgo Hcrbariorum nuncupaca, cum cam quse anonullis Colus Iovis vocatur: funccnim rcveraHormini gencra, Scarlcam porro fponcc nafcente,vidcrc non
.
HO
x.Scar.
h*.
Horm\ntttn fil.i i-Co
Uu Uvu*
<nemini:fcd mhorcisdumraxatcukam 3 valde familiarem. Qux vcro pra:pinginb'js Icnro humore quomodo perfufis elt ramis , ftavo fiorc , Colufquc Ioviscognomin^cur , pcr uni-
& &
vcrfam Pannoniamadcofrequcnseft,
ur nrhil
illavulgatiusfiradcollium moncium radiccs,acque cciam ad fublimiorum &cdiriore lo/
&
coficorum hortorum margines,inrerfcpes&

arborcs.
Nafdcur&muhis Auftri^locisrarquc meminiîccmulcosannos ad Jacum Leman-
num fpontc ttafcenrcm obfcrvarc.Eftpr^rerca

Cetcrum ad Hormini filveftris ;juarum Hiftoriam hoc capite fcribcrc animus cft.
rcrcium gcnus vu!gonotum,dcquofuo!oco. claflcm rcfcrcndas ctiam cenfco nonnullas alias ftirpes,
QXOT
Plantarvm
N
histoiu lib.
iih.
i
XXIX
cum rMicc.
V^
1'
Hormimfil.n.florcs.
Hormini fil.
x.caulis
J*
Horminumfilveft.xii.
Au^voThabetPriorcauIes,cubicaU
inter-
dum
g^^y^
longitudine afTurgentcs,quadrangulo$,\filuu nonnihil villofos , firmos , gcniculacos ; folia ampla,hi/pida, mucronata, in ambitu fcrrata, rugofa.fingulisgeniculiscxadvcrfbadnafcentia,Scarlear folijs
haud mulcum abfimilia , minustamcincanaj&odorcminusgravi; exala-
rum cavis oriuntur
ramuli , floribus purpureis
(minoribusquamScarle#florcs,&Lavendulavix majoribus) vcrticillatim ufqueadextrc-
mumonufti, inflexam&veluti procumbentem atque nutantem fpicamefformantes : fcmeninvafcuhspufillum, nigricans;

radixilli
magnajpolHcahcraflitudinejnigrocorticeobduaa,dura,vivax,fingulisannisnovagermina producens. Inveniturpaflim Vicnnenfiagro juxra vias, N#M inmontanispratiscircaMaricclIa,&S.CrucisAbbatiam,fupra Badefcs thermas,& plenf. quc Alpeftnbus Auftrias atque Stina: locis: apud Hirtzquinctiam apud Marcomanos,
&
pach pagum ferri fodinis nobilem
fupra
No-
nbergam
Pragenfi itinere rcpenre memini.
Floret lunio , (emen tulio menfc perficitur.
S&W
lLLivsporr6filveftrisHormim,quodGallU cûul quidamcognominant,non mcminif3 v* trichum fcm,quiaabalijsjamexhibita:mfiplurcsejus n, f U^ \^ / fpecies&florumcolore,&folioruformdnon^firv îiihil intcr lc diffcrentcs invcniri obfervaffcm. Longa habctPriorfccundiimradiccmfo- Btrmimfil. 7j^*$K /y^c^^.^^^. Xui. Iia,pirtcinfcriorclatiora, dcindc fcnfimin ini.f.
:
Clfll-
mucroncmdcfincntia,nulHslacinijsdivifa,fcdpcrorasdumtaxa^
CC
&nulh$
XXX
CaROLI CtV$-I RARIORVM

HormimfiL mi.quartafpecies.
Hornrini fil. im.prima fpecies
//
:#
K
*w
^^
quos ad fingula gcn.cula.bina femper folia inrer fc oppofita amplecluntur ,fuperioribuspaulominora: cxtremuscaulis plcrumquepurpurafcit,pinguifque eft,&definit in lon* giufcuIam,prepmgucmo; fpicamn*orum hiantium,galcaquc cditiore przditorum coloiis pttrpurei faruranons eJeganti/fimi:femen deindc in caliculis, rotunduro,nigrum- radix crafTa eft.mgra mult.s fibns prardita, vi vax, fingulis annis nova germina profercns , nov6fquccauIesproducens,fccundumradicemfubindefibrasagentcs.
fitos,
;
jerum gravi &fapore amaroxaules cubitales,quadranguIos,gcnicuIis diftin5tos,viIlis ok>.
& nulhs v.ll.sobfita, rtrgofa tamen, inrernaaurem villora ,odore retiquorum ttormini .
J^/ lltna^ /ol,aet,am,ncana nonvircntia:mreliquisnotisconveniunt.

)
HujusunicamftirpemMaiomenferlorerrtcmprimumobfervabamannoM.D lxxix in ficcionbuspratis SopronioPannoni*vicinis,&erutam defcrebam ViCnnam in D Aic.
hohzuhortum.ubiahquotannispermanfit^deciduofeminemultiplicataeft^qucaliis
commumsfaaa.
S^
ad
.
Jg yircfcemeft:n orcstametfiformafimilcs j dilutiorisfuntcoloris:folia.nferioram^

bentincifuras,utnonnihillaciniatavideantur,rcliqua:nota:conveniunt.
fingulapicula ex adverfo nafcentibus^fcd ejus extima pars non purpurafcit.vcrum r
Pairimmfilviscduis,montanispratis,viarumqucmarginibusfp6tc'nafciturcumPri. ma.non modo in Pannon.js Auftr.a Scd in Bohcmia, Moravia, tota Germania, &: alijs plcnfqueProvmcns. FloretMaio.interdumetiamlunio.
&
Illam in hortis Francofurtenfibus,fruaifcris arboribus confitis , florcm variantem confpiciebam,ut qui ncque purpure. colorisfaturi ,neque diluti efTct , fed quafi albefeentis&
cinerei:qua:colorumdivcrfitasfaciliusobfcrvaripoterat,quiadiverfz ftirpeshiscoloribus
..
"3f m ^ ,*/.
P r * d,taVneodemintcrdumhortomixtimnafcebantur. VARTA M fP nt nafccn cmnon vidi,fedmihiVienn X nataannoM. !r . ! ne c * Icalia m.fTo.Tert.a: fpccc. valde d.ffimilisnon
.
D.LXxxvn.fe^
eft
quadrangul.s geniculat.s,m quibus cx adverfo, ut in alijs
pcrinde enim afTurgitcaulibus gencribus, nafCuntur folia rugo:
ia,vmdia,fenfiminmucronemdefincntia:floresverticillatiminfummocaule&ramisSafccntes.ejufdem cum przcedcntibus formar,galeatos habct ,minorcs tamen, coloris
IjoJeStS^
'
^^
&
"'
rad,X viv ->
fin Sulis a
nn.snovagcrmma
ruproducir.
Plantarvm
Hormini
fil.
1
histo-r. LIB.
Iltl*
XXXJ
i.quinta fpccics,
Harmini fil.v.altera fpcc^s.
Se d
& Quinta fpecies Hifpanico fcmine milii Vienna; Auftria: nata.ilh* non valde dif-
H*mhufL
fimilis:etenim caules habet non miniis aItos,quadrangulos,nodis cinctos,villis quibufdam utt. qum-. obficos,& folia in fingulis nodis fcre fimilia.paulo tamen duriora,l9viora,anguftiora,angu- '"fi""'' lo(aquodammodo,mucronc magis obtu(b,&: laxioribus denribus prardita, prarfcrtim qux
fecundiim radtcem nafcuntur:e caliculis.in extremo cau.te fummi/quc famis vcrticillatirn -' tt'fcentibus,& vcluti in fpicam definentibus, emergunt flores rcliquis fpecicbus longe minorcs, Lavenduke florum fere zmuli,nec colore ab lllis valdc differentes quibus decidentibus,(uccedit ferrten nigrum radiccm habet fuperioribus fimilcm : &c tota planta fimili cumreliquisodoreprsedita. Floretctiamlunioi hax fponte in Anglia.-nam ciim ncgOtiorum quoruhdam causa, anno m. d. Amtfe Nafcitur Lxxixin eam infulam eflcm profcclus, &: in aula.qua: tum Grcnwycij, quarto infta LondinummiliaricratjVeriarer.fatisfrequcntemadRcgixarcisHippodromuminvenicbam, Septembris initio ciim florentem.tiim femirte onultam Pedali plcrumquceftHorminumfilvcflrcQuintumaltitudine.quadraguliscaulibus H>m,oi &genicutatis,reliquorum generuminftar:foliaad fingulosnodosbina,iibi invicemoppo- pLy+tytiiH ta,rugo(a,Salvix foliorum pamcaemula.non rameli incana, per oras nonnihil fcrrata, dura, ^j^JL u(luscxficcantis&:amari,odorisverd,quamfuperiusdefcnpta,juCundioris: floresame- ^ Jiocaulead faftigium ufqueverticillorum inftar inorbcm nafcunture purpureiscaliculis cxeuntcs,Salviat fimiles.fed minotcs. eleganti colorc prarditi ex carruleo purpurafcentc, quafiviolaceo.interdumctiamdilUtiorcnonnumquamVeroquaficineracco^femenincaliculisnigrum,reliquisgeneribusminus:radixdigitimimmicra(Iitudincaliquando?quar, nigroquc corrice te&aeft, interiore parte flavcfcente, muiros fingulis annis producir cauIes,inferiore,&: terra; viciniorc parte humi procumbcntes , arque cnodis radici proximidlibusfubindc fibrasagentes.Totadeniqueplantaafpe&u eleipns. Vbiquecirca Viennam Auftria:nafcitur,totaquc Pannonia,fecundiim vias,inagrorum, vinetorumque margimbus. Integia a:ftatc florer,&: fubinde femen profert. Efthujusgencrisaliafpccieslongemajor, duorum cubitorumaltitudinemplcrumquc HnmMp, attingens,interdum ctiam fuperans: ipfius caulcs triplo crafliorcs, quadranguli tamen , &, r#i<m"'* utialterius.geniculati: foliamulto majora, &C crafliora albis maculis magna ex partc Menthaftri folia notata viderememini; fpidiftin<aa,quahbus &c Salvia: cujufdam , ca florum longior&craflior, florum vero forma, colore'quc, atquc ctiam feminc, fa: :
&
,t
rt*
&
&
tis
conveniunc
*.
Kariot
xxxij
Caroli
ClvsI
rariorvm
jn v Jiv
\
tnmm jupiriHtn
Rarior cft hzc fpccics Priorc^nec nifi in pratis hcrbofiscp Iocis, ubigleba ubcrior, invcnitur:&: paulo feniis alteraflorerc incipit. Nec inclcgans cft Hormini iilveftris gcnus illud minus fupinum, quod fcmine cx CrctJ primum allato^deindc Lugdunum Batavorum ad Ioannem Hogelandum miffo, illina-
Grttu*
tumcftannoM.D.xcin. &fubextrcnlum fequcnrcm Iuliumflorcstulit. Foli a aurcm promitpcrtcrfam ftrata,polhcari longitudineminora , fecundum pedi culum angufta,demde paulatira in latitudinem expanla, rugofa, pef oras crenat^ cauics cjus aliquamulum angulofi , in quibus per intcrvalla nafcuntur bina fcmper fojia bi op.
:
fi
Hcminn.
Oiuale
p6fita:quibusinorbcmdifpofitiincumbuntfcnifloresaIbi,Cattarixvulgansflontusfor. ma,&amplirudincpares. Toraplantainfipidaeft. Silvestris Horminijop^^Taa^ûtdixi^gcneravidcrihasomnespIanraSyCcnfco: nemini tamcn Icgcm imponcrc volo,fed cuilibet , quo nomine easdonare vclit , libcrum relinquo.MihivcrdjScharlcavulgans^fiveSclarcafutquidamdiceremaluntJquamGalli Oraalc, Vngari Zevt Unos fiue, hoceft, S.Ioannisherbam, vocant, Horminumfilveflrc
Primum cnt:CoIus Iovis lutcis flonbus,Horminum

leppfim lutcam vocarc malint
,
filvcftrc
:
Sccudum
notisreclamanribus tamcn
Quod
quidam Gamihi primoloco dc:
licet
Uf
lcnptumcft,Tcrtium:(ôdfccundo,SiIvcftrcLobclij,GalIitnchumvuIgodidum,Tra. go ver6w^@al&q>/Quartum:cujusquintafpccies<eminecx Hifpanijs miffo Baccharis nominc mihi nata,magna autcm illa Plantarum hiftoria,qu$ triennio poft cvulgatas meas Pannonicarum ftirpium obfcrvationcs in luccm prodijt Sideritidem qucrno folio appel. lare vidccunQuod autero penultimo loco defcripfi, mihi Qmntum crit rhizotomxmuliercula: Auftriacacii6albcp/idcft,agrcftemfalviam nominant, vulg6quc venalem proponunt, curaalijsbalnearibusherbis. Matthiolusfecundanvcjusfpeciem , Horminum iilveftrc vocare vidctur Lobclius inter Vcrbafci genera rccenfcre maluit, &: Verbafcum nigrum falvifolium appc!lat,quod an luteo florc varict, nunquatn oblervare mcmini. Scxtum autcm cnt, iupinum illud Crctico (cmine natum.
,
:
M ENTH AjSTRVM.
Menthafil-
Cap. xix*
NVllam Provinciam adirememini, in

quanonconfpexerimMcnthafhum^five
Silueftrem Mentham, Grarcis Wt!oo~fxov aîof diclam fponte fecundum aquas &: riguis locis
,
nafcentem Binas vero alias, prarter eamjplantasobfervabam, partim in Pannonia & vicinis locis fpontc nafcentes , partim femineperegrc acccpro mihiViennxnatas,que. ad ejus claflcm
:
pcrrinerevidentur. Cvb ita l i ,aut ampliore Prima a/Turgit cau.

kftnt/tafir
rnmiAnum.
quadrangulo, medullapleno, multisnodis conitante , ex quibus bini femper ex adverfq onuntur ramuli fimiliter quadranguli, circa quorum extremaspattesoblonga! fpica? , vertile,
cillatim
compofuis caliculis conftantes, in qui-
bus flores Menthx filveflris aut illius potius Calaminthar, quam vulgoCattafiam vocanr, flonbus fi miles,exalbidi,grati odoris folia adverfis inter fe pediculiscaulem ramos ad fin:
&
gulosnodosambiunr,Mcnthaftrorerefimilia, fcd magisad Cattariarfoliaacccdentia , colore
tamenminusalbicantequamilla.autMenthaftn, fed potiiisviridi.mcnthaftri odorem referentia, acrem calefacientem faporem:
&
radix
dura,& lignofaex lateribuspropagir.es

ttreliquxcongencresplanta?.
X*t*Uu
fpargit,
Sponte nafcentem hanc planram invcniebam,primum ad Auftriacarum Alpium radiccs in pratis monafterio S.Crucis vicinis, ad RehenawPra-fulis Neubergenfisarcem, Auguftd
&
florentem: deindemaximS copiain Vngaria, ad radtces fcopuli, in quo exrru&a eft munitiflima arx Nemethwy war, Germanis sdpfoing dih, Illns Viri BalthafarisdeBatrhyanp. qui.dum vivcbat,heredirarius Archidapifer erat Rcgni Vngariar, S. C. R. Q. M" aConfilijs tum etiam in Levrenberg fu-. pra ManderftorfF Iumo florcntcm, quo tcmporc fimilitcr, in hortos tranflata, flo-
&
rcsproducit.
Altb-
Plantarvm
Menthaflrum n. Montanum.
histor.
LIB.
i i.
xxx;ij
Menthaftrum m. tuberofa radicc.
qujemihi Viennx{eminenaracft,&alijsqnibusidcommunicabam,acceisqai ptumexHirpanijsCalaminthxtercixnomine,cubicalcshabetcaulcs, quadrangulos, redos/requentibuSjUtfupcriorjnodiscin&os^ bitunonnihii Ierrata,fuperions MenthaftnfoIijsnondif]imiha.magisramenincana,non fuavisodoris, amari&acris (aporis, fingulosnodossequali fcd oppofico irucr fcfituambiunt:fummiramicumexdmocaule,inmoIles,canefccnccsexiIiumfoIionim<picasdefi,
Altera,
!*
fr,m M eth*f
&!*'
nuntj&inccreavercicillorumritucompoficinafcunturcaliculijcquibusprodruntrtufcu. Ucandidi,Catcaria:florum#muli:his marcidis 5 fucccditfemcaillipar,exile,nigrum:radix erairajfucculcnta^raphanoferea^qualis, forisaliquantuiumfufca, inmuhoshmcindead latcraquafi parvos adnafccntcs napos excuberatâlijsûc longiufcuhs fibns donata eft,perennis,& plures fingulis anmscaulcs proferens:imo ipfi ctiam napia matreabrupu,& terra obruci,novasintcrdumplancasprocrcanc. Floretlunio. Pi&ornon facis fidchtcr plantamcxprcflk: nam iriferiorafolialarioraeilcdebcbant, rugofa,& adnati in laceribus napi crafliores Sc magis tumentcs,&: Ebix omiff*,quasad-
&
&
ditasoportuit.
*
.
porrd tcmpore,quo (emcn,cxquo hax planta nat.i,cx Hifpanijs mittcbatur, cattarian"/*#* additum crat ctiam aliud Calaminthx primarappellatione infcriprum , ex quo pulcherri*** habcnscaules,quadrangulos,geniculatos, multis K< ti* "^z um Cattar.ia;genusenatum,cubitalcs v*>%. Z* mispridiros:oblonga,angufta,perorascrcnara&incanafoIia,odorcquaminCattaria; ram vulgarisfolijsvehementiore ,fervidoguftu: flores fpicatim incxtremisramisnafcentes, candidos, vulgaris Cattarix floribus refpondentes : dcinde femen in exdibus cahcibus mgrum,Calaminth (cmini par: radiccm duram.fibrofam, perennem , fingulis annis novos
Eo de m
'
caulcsproferentem. Floretlunio&Iulio.
Menthastrvm
montanumPannonicumappcllaripoteritPriot: Altcri.tubcrofiera-
dicis cognomen addi:Cartarix vero,Hifpanicai tcnuifoha;
namen aptari.
Marrvbivm.
LEgitimvm
C A P.
X X.
Marrubiummultislocisfrcqucnscrcfcitiatin Auflria&Pannoniara- usw&ium 11 &cercisduntaxatlocisijsqucpaucisfpontcnafcitur. Aliud vero gcnusfrc- ft * rumert,
quemiflimumifticconfpexi,quod (dumPannonicarumftirpiumobfervanonescvuIga. bam^nc*
XXXlllJ
Caroli GlvsI rariorvm^"
s*
y
'</j
Majrubium vulgarc.
MarrubiumalccrumPannontcum,
<y
bam.ncminiadhucdcfcriptumfuifrcarbirror.EjusHifloriamhoccapitcdabimusifcdrcgitimuconcm prxponere voluimus , ucucr.ufquecollacioncfacla, faaliiisagnofcipoffic & r quarficdirtcrcnna.
**/.
mltitum Pan*
Mvltos verdexeadcm radiccprofcrtPannonicum caulcs
cubicales intcrdum
"
qua-
t)
V' 10 w 4
drangulos,firmos,nodofos,inplurcsramosdivifos:foliaadfingulosnodosbina,contrar,o tfcu nafcenna,duas unciIonga,unani lata.inambicu fcrrata , iegitimo Marrubio parnc fi. miha,fcdanguft,ora, nccadcdorbiculata, imopaulatimapctioloin Jacicudmcm cxcrcfccnca, fenfimquc in mucroncm dcfincnTia,prorfus incana.non injucund odoris , amari. tudinistamcn mainfcirx,&acnmonia:: florcscand.di,
marrubijflonbusfimilcs,mmolli-
bus&cancfcent,buscalicuhsna(ccntcs,vcrticllorumm(car(LmumcaulcmfS que ramos ambmnr: rad.cc cum lcg.cimo convcnit,qua: fmguhs annisnovos ftolonc, coYîwjwjwi qucnumcronoresprofcrc.
Adco vulgare hoc Marrubij gcnus eft toto Vicnnenfi agro, ut vinetorum agrorumque marg.nes i.ccique & gram.ne. campi co abundcnc, imd in ipfius urbisfqus al aqu.Tfunt
: ifijgjj^ ***
<
l,bcrxjfoffisnafcarurNullotamcn,quodfciam,a udllosinufucft P ( nU,hm C im
*"* Plantam m H.fpa-
An P orrd,MarvaIantufaScrapionis cujusmcminitlib.deSimpl.Med.cxpIatis,c.
Alyssvm caleni.
Cap. xxi.
fcrofouS,
am
iem.
, ftatim a radicc in mulcos ramos d. vifo, rinr frr nrT .canefccntesomnmo&vclut,tomcncoobduc>os,circaquos,adfin2uIaKcniculabinafoli
^S^^^^^^P^^ûVffcexiftimem. E A
buror.qua: .Ihus dehncat.on ica exaccc J* !i quadrare mihi videcur,uc quin illud ipfum fic nul"uapiumi,c,nul 4
:
d&-
H rpan,Ca
c &<> qaam obfcrvafle ar!
r^
ora
^'^gulo ule
& ,ncana mo
Snfnr fni
'
vH nem^^^
pi radf> %A H,fpan )> attuh,apudmeosBclgasnata Sfpanls attuh

' >
ZT21
S m?
-
^ rT
'
hccsper intcrvalla vcrticillatim ramosambmnt, C l * * Marrubu flos "ted* "r"'^ m aCulc ,S vafcul,s fubrufum Marrubiano fcmini f obfcrvar C *" """^ lft,c ^ "" P'ui.Scd fcminc quod cx
2
^f
***
>
coquofloru,cannop!c/umqucpcr,jc:lcmincaui
tcra
ma-
PLANTARVM
Alyffum Galeni.
tf
HISTOR.
LIB.
IIII.
XXXV
^ tem maturo
fpicipuco.
fponte deciduo fingulis annis rcnafcebacur adhuc,ciim inde cxccfli atque ctiam nuncinquibufdani Belgicishorcisco:
Vno duntaxat Hifpania! Ioco(tamctfi non

dubicempluribusinvenirijhancplantamnafcentem obfervabam , ad Elda videlicct pagum, incccmeterio, quo plurimacanotaphia Arabicis litceris fculpca videfe Iicer,Vaientinoregnojfcptem fuDHoriuela (Orceli
vcceribusdi&a) miliaribus,fiveleucisHifpafeminc maturo nicis , eamque florencem , onuftam, medro Maitio.
tf*kfc
&
Cetervm primo confpe&u Marrubiura

doncc &aculcati caliculi, &C flos ipfe,in memoriam mihi revocarcnt Aly (bn quod Galenus lib. fccundo de Antidocis in huncmodumdefcribic: Alylfonherbaefl: Marrubio fimilis afperiores tamen & magi* fpinofos in furculorumfummrcatibusorbcs habcc, florem adcarrulcum vcrgentem pro
cfTe cenfcbam
,
,
ferc
Hanc
inter canicuhe arftus colligerc
oportet.
Nominis autcm rationem, atque ipfius Akffumcnr { etiam facultates hbrofexto Dcfimp. mcdic.^^*^
s
.
Nuncupata(inquit) cft ha?c herba ^>aAfaTop,quodmirificeiuvct demorfosicanc

refert.
rabido. Sed
-
& rabienti quoque daca
fepc rn
tocum fanavicatque hoc ex totius fubftantise

,
jf
^.4/v^W
^"fl^M *&**r
fimihrudineefficic. Diftumprius eft,talcm facultatem ex fblapercipi experientid,&: pla,
cognofcct faculcatem hadigercntem , nonmhil etiam abitergentero. Hac rationo bcre mediocriter reficcantem &vitilieinem,&maculasfaciciafoIeprognatasexpurgat.&c. affignat Alyflo:candem ctiam PIiin Arcadicis eandem nomims ranonem
nc nulla conftare methodo.
Quod fi quls ad multa experiacur
&
_
,
PaVsanias
oius,cujustamcnAiyfTumabiftolongediverfumeft. reijcere non poflum hcet mulns poft ane a m autem opinionem de Alyflb Galeni videnmquarNobihsidemiJuc CI. nisabevukaca mcaHifpanicarumftirpiumHiftona, nam, utimtiocapicisdixi, nul arn Fabius Columna fcripfcrit de Alyflo Antonij Coi Vir illius Alyffi h.ftonam,quam harc. Marvidere mcmini, qu* proxim.usaccedac ad ftirpem
rabmmccnceffenonpotef^
purpurafcenccs,non albos. afperos fcpungentes, floresquc fcd
.>
Galeopsis.
C A P.
XX
1.
Recentiorum quotquot de plantis fcripferunt , mihi fatisfacit inicone GaVLLvs al.quod , vel Scrophulanarn vulgarem h.ftoria: addid nani vel Lamij genus i ^ lcopfis poifit. Leg.t.ma tamen ad .llarum nullam Diofcondis defcnptioaptan fubtt.tuunt , cum m.rum ur,nem.nem hadenus ib Galeopfis,eft adeo ftequens multis locs,ut cjus Audoris
interdum , Wispediculis.nn.xa%rt.ca:fol.jsadcolim.ha,utDrimafacie^ quodammodo m fp.cam definon mordac.a: fummum virgarum faft.gium qu.dem fed c.llatimqueambiturquinisautfenisiimulnafcem.buscal.cuhs inqumquelaci2"t veTt h.antes fed longem,diviîqu.busprodeuntlongiufcuh rlorcs inftarftorum Lam.j n propendent.buslabellis.alb.squ.buldamvenisnonores cdoril ex atro purpurafccntis
,
fert v.rgas
quadrangufas
quibus altern.s mhzrent foha cxad verfo nafccnt.a,
tatis-fcminaincalicul.squaterna,maturitatenigra,utinJ>idcritidei.
pr^fert.mumbrofislocisnataxjusveroqu^napert.ori. Floretlun.o&Iuho. crefc.t > rem.aioreftodor. busloas,utinrecensfuccifisf,lvis ct.am majore.quadrangulo, eft Altera Galeopfiscaule, interdum r a l i autem C fecundumradicemrubenrejrequentibusgen.cuhspratd.to .equ.busbinafemper^^ cratTo
T^Xuâvisodiiseft.
^gf
,
Vmclfol.jshaudabfim.lu, per oras imulitcr crenata, tofc^caimfcaittUEfolia.
_..
r t
XXXV)
Carolx ClvsI RARIORVM

Galeopfislegitima
Galeopfis rii3xitha Parinonica,
nonnumquam deninafcunrur Rok? nor\ j

,
fimF flfr
d? S
CU
>? rblc
^m
S
}
feni.ocloni,
purpure.s
r.orefcujus lacm.ataror*) b.fido,& frcquwtibusad
&
,
c^dtdis
odoregrav,
& mgraro, ur
line.s dep.clo
i
iuatuor ^-nfkf,
fi
ta^pUnu
vafculaêciduis&nbus.quatcrw^
rad.xcraff fibrora, pere. a>
Matalu.
eewt^Ti^-
f^crlt^nU^^^ * d t0 >c part. ?
'^ bnmf^
7
n
^^^tentibus,
Max.ma copia nafcitur m filvofis Ul?"monZcran * Iu TO olones proferens. BaIrf r in Pannon.a interamni fitar v dc Barthyan, dn faD W, ta bamannoM o lxxix. ttansftre kn perft.titannosmirificc augefcens, inquomultos fen"i n deC,du n nafce r b"* me areolas novcllis '
co
ms^Sl^S
,
^:^
^cfacult^sderqibi
^
,
&indcSX ^ & pulvinos implenl.

.
'
S,
plant.s, vicinas
V M.
C
P
P.
XX
I I,
fe diffcrenua
ea cum
.Ua.
fint
dam itarpes in medium adferrc lubet

videntur,quam
t.
ab alijs propofita
huc nf
/ qu * non minnr m,n orem affin.tatem '
^ T
CXllitate
'
*>*< inter
Sed a,,as <l" afLam.o habcre
eft ncccffc
cum
*? -"- r rc
*
**^
innafcuntur folia
,
hirfi,tos,Lamii
Meliflophvllo^
aliquantulumacri:floresexfingui,snodTs mc fP ec ntrorfum propend^nte^
Ws &
fnuT^
b.na,velu d in Vrt.carum gcnc?lndiratc n '^ntu, |uftu
prodeunt, omnes
folijs
Plantarvm histor.
Lamium Pannonic.i.verGcolore flo.
4 *
LIB.
II II. xxxvij Lamium Pannonic.i.albo flo.
foliisfqueinquiburdamflonbuscxalbopurpurarcunr,autdilut orepurpuranitcnt)ma)0prodcunr lacis Iax. & capaccs cx v.r.d. pallcncolor.s: utriculi ex qu.bus flores re purpurei
1
Sdfinguhsann.snouos caules profert , mftarVrcicar, dofa.mulcashbrasag.c,

fil
&aharum
$ mTcvcTnberg.monte Badcnfibusthermis immirienti,Gumpoftkirche, Mcdc- Natltltu rnnio

verfus Florct Maio.fcFrancofurto viciriis ad dcxtram Scptcntnoncm s fil v Apud Laufamiam vero UmiumV , Iunio.Rcpcritur etiam nivco flore,fed ranffima. maturum eft
inXs
men
,n
iir Kr^Z, Allobtogibu
nullamaliamftirpemvidcrcmemini, quam quacalbum florem ferrct, nulla a P N arboncnfi Galh aperHclvcciosinpacr.amrcdircm.
yr.i.Ba,
^J
#"
mfirmmr"
ffiSS&Wci
â
et.am, cx radice fingul.s annis repullulantes, fo-
f
i**>
^F
plantam MelilTophyllon appcllarunt, cum tamen cxigua V V ^Twgus hanc v c hc ad i MllSiiJ fir nec apes eius flor.bus valde dclcdentur:& haud fcfo an a P ta apc e, f.c "^c odor.s grat.a P r retincndarum apum gratl a, uc cft vulgaris qu* omnium Dodliorum jud.c.o a cTcrato aWorcc.cn, mah, d.cla, yT' hnS/m mehfla, quibufdam C1 " a ad Lam enera pocius rcfercndam arbitror.
h^
S
gjgg ****
,^>x*..
vemm^ccro^
Iutirorclcv.ccraip.ru
^
XcS ^S^^W^^*^
^^^^^^^S^ ^^SSXSS^^&
caules qua & mulcis fibris capillata, cu jus
i
forma urumJtvt M quxaIteroannoemergiccauiisvcutAaui,u h.Hnnvrr.ofrci- leaaavcnoiciair: i;r>^nnhcfccns,perquemcxintervalhs,a?qualitcr, bma/uperionbus minora, & brcviori ex.hunt ahs,nunc bini.modo tcrm.pro fohorum numero, nus pecioh hrrcnc a c quorum dus pccions nrrenua florcs (n{tinente ^ concaV os,anteprominete,& tcnu. ftilo cum ftam.nuhs cmcr-
u,
^ |^
\
^,,.
t.
inambicuferraca long.sped.cuhsfulra inter
draiuhis *
umuf
,
emm
Aoribus fucccdunt cap.tula,
Lim fere
aut nor
h.eme pereunc, fed novo
vere, incetdura et.am,
rcnafcuncur. ancc hiemem al.j plurcs ex ca ad lacus
^^
xxxviij

Lamiuni Pannonic.m.
LamiumPannonic.n.cxoticum.
dic.cuspenc.
Si
quismehancplanram minusaDre
d
nonnumquam camen ex radice eciam rcp3 iTr d "irc ul,l,,

'
''
inrZ.
ar.
^
>
toa P
" -
II
r.
*-*m.
& ad Lamium forre rererri nr
!flir
ihi ijdwooi ) .0'fCic^fi.bilSSSK^S^^ *??- ^radice, vulgari fuc a,cs teretes quenribus nod.s cin&os, ad quadmniX frequos alce nac m tSSF" P
1
l\Z S ?
referre .
'
eMm.l.a, prox.m.us camen ad Hcder* terrcfas fivc Chl'

r* tfor, bus forma prox.mos,
taxac fol.o reflexo.m.xc.s coloribus
h.anccs, nulla
cwulco Nafcenrem numquam videreconrieit -frd
^ ^ &SSS2 ^'^"^'^^"fculodum. aC&m^n

hedeiX tcffc
,.
,d *>q u *Purpureo florc
Iga-
P urafcent einfignitos.
E T
O N
C A.
Cap.
r*
xxiiii.
4^*^*'
Vr
^
*V
exeunr,
Plantarvm
Bcwmca.
i
M&W
(/v
histor. lib.
iih
xxxiX
cxeunc, &in pedalem altitudlnem cxcrefcunt , fubinde excrema parcc in alas fefe diVidences: fohainfingulis gcmculiscaulcm
$ -quali
iicu
ambiunt,humi fufis minora,nul-
lo pcdiculo fulca,odorata,
quemadmodura
&illa,guftusamariciuis:fummicaules&rami in denfam caliculorum fpicam definunt, cquibusflosemergitvulgan forma fimilis,

led coioris
omnino
albi:
fcmen deindcin
vafculis, Betonicarvulgarisfemini par, fu-
lcum:radix non diflimilis,vivax, fingulis annis augcfccns, plurcs caules produccns. Crefcitinafccnfu montis Ncuberg, Ecfcherijugi&alijsquibufdameditionbuslocis:fed omnium abundantiflimc fupra Zce-
&
N*f*fc*.
hof, magnoultra Gamingam miliarigermanico,qua iccr eft in Herrcnalben &: Durrenftatn.Floret iftrc IuliOjinhortostrahilara maturius aliquanto, ubi cgrcgie augefcir.
Hujus meininic
diligentiflimuspcntifli-
mulqueCordushb.u.Hift.PIant.cap.CLiXi
Sl DER1TI3.
Cap. XXV.
multa,ab his qui StirpiumHiftoriamfcripfcrunt,adfcruntur genera, qux foriitan nonomnibus adhuc
SIderitidis,
cognita:quxdam tamcnin mediumadferrc cftanimus, qux adSidericidis Primx Diofcondi Heraclex cognominatac ^claffcm refcrri poflc vidcntur.
Sideritis i*
Pr jor
cau!eshabetquadrangulos,cu-
*
-
biralesjiirfuros^geniculatosjfoliaadiingu- "jjjj* l*r Ios nodos bma,ex advcrfo nafcentia, rugofa, villisobfna.TertiarfoIijsmajora, perambitum ferrata,gravitcrodorata,guftusamaricantis&acnufculi : ramuli adfingula pa*ne
*
gcnicula nafcuntur minonbus folijsobfiti: florcs fiimmum caule verticillatim ambicntcs in fpicam definunt, galeaci aliquaculum* candidi,odoraci,hiatum fivcridtum fanguineisnotisconfpcrfum habentcs: femcn iti penragonisvafculisinarquale,nigrum: radix dura,lignofa,cxfummocapitcpIuresinterdum profcrcnscaules.^ Paflirn inGallia, Gcrmnnia, Pannonia, 8**1**1 Auftna,ficcioribusagrorum &: filvarum C. duarum marginibusobviacft,ha:cSidcntis.
eftAlrera,nequepcdaIem jj cxccdicaltitudincmjnrarosdivifaramulos, sidtmktu

g
Hvmilior
folijspriorifimilibus.mollioribusrame: flo-
rcsampliores,aibi,pallefcenteIabro,&paucis rubris punhs afperfb, vertiallatim in

utriculiscaulcm fuprcmofqueramulosambicntcs, brcviorcm quam infupehorc, &C quafi mutilatam fpicam confieiunt, ut in
Pruncllavulgodida.
Nufquam non
fegetes multis
occurrit in agris
& inter
Pannonix
&
Auftria: locis:
circaTricbswinckcl autemfrequentiflima,
Florct Iulio.
Tcrtia folio quam MarrubiumjfatisadSalvixfolium acccdece,mi-
Lonciore
cft
siikri$ii1lu
norc tame, qucrni fere folij divifura,fcabro, villis z
DD
xl
Sidcritis
Carolx ClvsI rariorvm

m.
Sidcritis iiu
iH
fj
1
*
'4
*h1
S\ dcritis v
vi!iisquibufcJamprîro,necinjucnndi>u; ftnsnecociorisxaulcsfundirquadrancrufos
quoium furamitaces
Jati
palmumutplurimurnexcedetcsintcrdura procumbentcs duros, hmos candicantes,

,
,
per mcervalJa verticil-
orbcs coronant, ut in primogenere, orbes vafcul.s conftant, inqu.bus flos pnori
par.excandidononnumquampurpurafces, quo cvanefccnte, femcn in valcuhsmgriKtiakt*
cansrepcntur:radixdura,Iignofa, v.vax f-rcqucns occurnt arid.s petrofisCaItella? vetens Iocis,arftare florcs , quibufdarn etiamlocis Autuninum ufquc flonbus
&
ontiitaconipicitur.
SidaitU
!,
Al
qv,ot habet Quarta ramos pro-
cxtremum ferrata, nonmhilctiamvillola: fummos ramos verricillatim amb.unc valcula

les
,
cumbentes. quad.agulos.tenues, villis quibufdam obfitos, quos per intervalla contrario femperficu binacinguntfoIia.Pnmefcre fimiha, pauld camen minora a medio ad
,
m qu.bus flores, prioribus forma fimi-
quancum ex dclincarionc colligcrc po-
cui,propcereadccolorenihilpronuncio,ncque de feminc.quod fuperiorum femirii paf

cflc verifimile cft.-radix
Sibritk
no vidccur vivax.Icd
habecfur,
coanno^quoplanra
flores protulir.perirc.
Qvinta, mediumcaulcm
,
rectum.quadrangulum.dcindc , ftatim a radicc mulcos in lacera fpargit ramos huroi

rufos,quadrangularcs, quibufdam
villis
pu.
StJL^vJt^
'MTYô^ft.o.
c^
v"^
befcentcs,
PLANTARVM
Sidcritis v i
.
HISTOR.
LIB.
II
I.
x!j
Pannonica.
Sidcrius v 1 i.
!>&& W
.%
f
bcfcentcs,geniculatos,quos binafemper intcr fe oppofita, ad fingulos nodos, amplcetun/turfolia,prxcedetis folijs p?ne fimilia,minus tamen ferrata,inter quc;,ab imo ad fummum ufquc,'vcrticillorumntunafcuturinvafculisrlores,fuperionbusetiamformafimiles,quorumcolor(nifallor,nam inarvisBelgicarillam olimoDfervaiTeputo) albus: nechujusra-
L""
dix vivax efle videtur.

quar feptimo Ioco defcribetur iconcsad me mittcbat Iacobus Plateau anno m. d. xc. fpfius manu elegater cxprclfas ( quemadmodum plerarque alia; ab eo accepta? ) quarum priores nuda: omnino, folo duntaxat Sideritidis
Harum duarum poftremarum cum

,
illius
&
alterius nomine adfcriptortertiat
autem quxdam notx adjetta:.

siit risiiYt.
a pedalemnonfuperataltitudinem:caulisilliquadrangulus,abradiccftacim ramofus:folia fecundum radiccm,priori generc nonbreviora.eodem modo vcnofa,fivener, fcrrata,at,qu$ fummum vis quibufdam excurrcntibus pra:dita,fed molliora,nec in ambitu caulcm&ramosambiunt,brcviora: flofculiftatimararoorumexortu,ipfos&caulem,in caliculis quinque Iacinijs conftantibus verticillatim ambiunt primis longc minores , vafculisvixprominentcs } formatamentllisfimiles,fufcicoloris,label!oautemparteinteporro ramos caulemriotc pallido: femen fuperiorum femine minus, nigricans extrcmos que,foliolorumpallcfccntiscoloriscomaoccupat,totaq ; ade6plantamollilanugineprasvivax,quippe quam maturo fcdita cft:radix albefcens,lignofa,aliquot fibris hirta,fed non
,
Se xt
&
mine fubfequcns hiems penitus tollere folet,non miniis quam Alteram & Quartam.
Frequentiffima cft in Pannonic. Auftrizqj inferioris arvis inter fegetes,macro & ftcnli Iulio,fcmen fubinde maturum ctiam Iulio. folo. Florct Iunio Plvres excadcm radicepromitSeptimacaules.pedales^quadrangulares.lignofos^fur- siMtknt. rcaos,inquibus,adfingulosnodos,binanafcunturfolia/ibi mviceoppofira.angufta, hyf-
&
*/<*
&
fopivulgarisfoliorumquodammodoarmula,faturatius virentia:flores
Qumr*,minorcs&
Lavenduhe flonbus non valde diflimiles,nonnihil pallefcentes, in orbem nafcentes, mter llla extremorum foliorum latiufcula, brevia , ferrataque foha fummos caules ambiunt, &
comaflavefcit:radixlongaeft,dura,Iignofa,pallcfcentisfufcoinfcaicolons,ahquotannis Angufto. pcrdurat.frigorifque paticns hicmem in horto ferre poreft'. Floret luho
&
>.?r*8
DiciTVRGrcis(ri^p?Tie*pe/^,Latini$ctiamSidcritis.Primavu1g^ inGallia&Germania,Tctrahil&HerbaIudaica: TertiaetiamapudHifpanosTetrahil. n lthaIu . m,*. Prima Vngaris Ttz tdsfiu^ eft,nobilis herba dicitur. Prima Sexra rhizotomis ViennenSwefctt rwfrmrt.Cârtam&Quinram (utdixi) S.denudisaltenusnomi- ******* fibusmulicrculisjiw ^*" fin 1 nrarrinc acax
&
DD
'
xlij
Caroli
ClvsI
rariorvm
neaccipicbam:SeptimamverdproA!^^ rc mihi viêturcum SideritidemoneanaLobelij.

Iicuiiatts*
Sidcriridis illica folia,refercnte Dio(coridc s fuapte vi, yulnera finc inflammationispcri-
culojungunt Primam &:Se>itaminufumdeficcatamadfcrvancrhi2orom.'cmulicrci]l^ Nampr^ccrquamquodadverfscapitisdolorem quemStiriûc6pccrappellanc(undchcrbx nomen ipfum dcco&o illius lavari utilc ccnfcnc, a nefcio quo indo&o empirico edodxrearundcmcnamdecodopcdcs&aliosartusdcfatigacosâutalioquirigenccsjucilitcr fovcripra:dicant.Hoccquidcmfcio quofdamadcrurunacry(ipc!ata (BÎgxfceroofc/ Gcrmani fricrotf-appcllant) curanda, Primg rcccns collc&t & adhuc virentis dccofto non fine
. a
felicifuccciruufbsefrejcrurafovcndoâutdecodifumolcniendo.
OCIMASTRVM VALENTINVM.
Ocimaftram Vlemtn%m.
Cap. XXVI,
ValentinaHifpanucAcademia
APpell a b amt hanc plantam Do&iores in

,
Ocima-
ftrum ,tamcrii Diofcoridisdefcriptioni cxaft^ nonconvcniac: malui tamcnhoc nomcnilli relinquere, quam aliudahquod indercincertum, auc plance cuipiam a Vctcribus defcriptx minus refpondens. Nam cjuod nonnulli, cx folo pi&ura: intuitu conje&uram facientes,hanc meamiconem , quamex vera plancaexprimi
V-
curabam,MarrubioaptaremaIuerinc,caufarn non video,quandoquidcm hujus folia, camctfi

frcauctibus venis prxdica,Marrubij
folijs
func
multdmoHiora, &minus crafla, nequeulla odoris gratia, qualem illi fuo Marrubio cribuunt,commendantur.
Vtvt
tamennominarelibcac,pedalicftaI-
ticudine,ramisquadrangulis,villoobiicis:folia
illiad fingulos
nodos ex advcrfo fita , Ocimi mcdij , forma & magnicudinc guftu adftrin* gente circa fummos ramos flores proveniune
, :
jnorbesdjfpofiti,Marrubij inftar,Ocimi floribusfimile.s^n va(culispungecibus.femen,qua*
Marrubio, nigrum ; radix Vrticaraut Lamij radicumarmuJf, an vero pcrcnnis aucannua, nihil pronunciarc pofTum.
le
PRovENiTcopiosecircanvQscxfluminc
CuadaUuia vulgo appellato, ideft, albumflumendu&osâd urbemValcntiam in Hifpamjs, obi eam initio Aprilis florcnrem & fcminc pr<jgnancem obfervabam, nufquam alibi mihi confpebm. m wfwtfcT? jporr6, quod quidam qitercupw cognominant, femen in vino potum, viperarum.cetcrarumquc ferpcntium moifibus mcdeturjteftcDiofcoride &cum raclle, vino,
:
in,fumfku ptet*{&**.
myrrha,&: pipcre lfchiadicisdatur.
Prvnella et bvgvla.
Ca
,
p.
xxvii*
Buguhegencraapudcasgentes inveniri qwcalijs Provincijs coraunia funt: nonnull.acamencnamifticna(ci,qua;abalijsminimeobrervatae{reagnofcebam,dcquibuspeculiarecaputinftitucramus. Cumautemineadcmnuncetiamfirafencentia,illud ipfumcaputhicrepetercvoluimus. H a b e t autem illarum plantarum Prior , caulcm quadrangulum molliter hirfutum, rrmfbi.
nella:,&
mvs
in Pannonicarum
& Auftriacarum ftirpium Obfervationibus,cadem Pru-
^T^ ^*
p.
J&? :** f
Xtstles.
^^-rii^gcnicuIatumifoIiamlmguhsgcniculisbina^cxadvcrfofica.nonnihilvillo/a.vulgarisPru. j^nclla:folijsfermerefpondentia,guftuamaricanrc: capitulain fummiscaulibuscraffiora quim ,n vu, S ar,: florcsilhusflor.busformaquidcm fimiles,fed longc majorcs,ncc ingrati odoris,vencrc(quod piftornon obfcrvavit) laxiore,ga!caque faturacnis plcrumquc <,. nr puipufi rafccnte.tametfiinvenianturaliquandodilutiores^quafiexalbidi ,intcrdum ctiamfubcmcrei colons: (cmina in finguhs vafculis, ut plurimum quarcrna: radiccm nigram.multis crafiuifcuus candicantibus fibris prarditam , novifque propagimbus fefe , annis fingulis,
&
augentcm.
Eam pnmum in Vngaria & Auftria
dcinde etiam mulps
alijs
Provincijs nafccntcm
vcniebam.
PLANTARVM
Prunclla
i.
HlSTOR.
LIB
III.
11
xliij
Prunclla
**
*>*
.!'*
-',
Bugula carnco flore.

veniebam,edicioribus&gramineislocis,mi* nus camen uberem Sc luxuriatem ,quam qua: inAuitriacrcfcic. Florcclunio,Iulio,&Augufto, femcn Iulio
& Augufto macurum eft.

,
.
Alter.1 dodranralesfimiliter&quadran- p rt r f Ean.

gulifunccauliculi^villisobiiti^ramofi, cfin- nmvntprih
gulisnodisbinacocrariofempcrinrcrfc fitu */* proferencesfolia,non uc vulgaris fubrocunda, {.*" fcd longa,& in aliquot profundas laciniasdivifa,guftu,queadmoduminvulgari,a<]ftrin^
gence: flores (ummo caule fummifque ramis ipicarim,ucinvulgari,nafct;tcs,aquibusquidcm forma non diftcrunc , fed color iubinde
.
..
*V
w-<V
%*?&
variacmara vet nivcus eft, vel cineraceus, vel

carncicoloris,vel purpureus.ouaii.colore ccia Mompelliano agro.poft ruonaftcrium Egrc-
monc nuncupacum.ad iilvulc margincm Septenrrioni oppoficu olimcolligere memini:
feme alceri perfimilerradix
fibrofa cft, ex
qua
prodeunces finguKs annis nova: virga: ,
fibras
plerumque agere fblenc. Gaudec & hec herbofis &gramineis locis, licet&alijsqufcafluuiinibusnonnumquam
inundantur,incer (axainvenerim. Florcc maturius fuperiore,ncmpe Maio, camctfi cciam
Iunio.
Tertia,
Bugulam &
non differc ab ea quam vulgo Confolidam mediam vocat, vcl
**guUcsr
""'"'
forma, vcl viciculis fumma ccllure repecibus, quaequenunc florecxruleo,incerdumcinerco,atquectiaomninoniveo invcnitur: iilis
tatucH
XIlllJ
Caroli ClvsI RARIOR VM
tamenharcpaulotencrioreft.florcTquchabccabijsquosenumcravijColorcdivci-ros funt ' cniminhaCrubridiluci,fivecarnci. Florentcm cum ahjscongcncribus primum obfervabam anno M.b.i_xxvn.non procul Zollonock.inacclivincmoroiicujiifdamcollis: dcindeirerum (ubfequenreanno,ad mo-
nafteriumMaurpachepracoquodamaliquocejusplancasenicbam: confpicicbam deni queannoM.D.xciinexculrohoitoPhilippiStcphaniSprergcnPalatinalisPharmacopa?! ctiam Maioflorenrem qui mihi refcrebatillam frequcntcm nafci circa Hcidelbcrâm
,
undetranftuJiflctquaminiuohortoalebar.
>.
qua;BelljsmedjaaMatchiolo,nujoraurcmaLobeIioimncupacurinObj^ Cetervm &a vuJgocxXTohfolida' minonsgeneribus cenferur frequennliima eft-in l^T fervationibus
,
D^
"l.V^ .9"
r ,u.-\
AIpinispratts,unde illam (ipiusin
horcum ttanitulimus,cum Viennxageiem.

CaP. XXVJII.
Parietaria silvestris quoiundam,
VRhancnonnulli Parictariam iiivettremappeuent,cauiam CvKnancnonnuiiiranctariam filveftremappellentjCaufam non video.cum ncque video.cumnequead
mum
paricres,neque ad macerias (ponte na(catur,imo potnis loca culta fngiac&iilvcftrir e culca fugiat&lilvcftribus gaudeat. Quia tamen aliquam aftimtatem cum proximcdcfcriptis haberc vidctur, proxiillis locu dare vilum ell,& lllam tres (pecies diihngucre.
Parictariafilveftrisi.
Parietariafilveft.il.
?nrittartM
fil qtiotum*
* fenfim ,n mucronem definentia,al,quantulum vUlofa :t n!m

.
Q.vADRAVGVLoPr.ora(rurgitcauIc,pedali,nodofo,vilIisquibufdamhirw natim ad nodos bina femperex adver o nafcunrur lonfrafolia frr,J,; Za
ctlXt" dctanj
conSvS^ w
gmepubefcentiumcoIonspurpurc.jnuncd.lutioris.moddiaturationscIeS^ ccK.nrer qu b,n, fempcr mter (e oppofiti flores nafcuncur longior ?
Ptrietaria
j$t'.quoruu-
dnmu*
mmmmm
anguft*
Plantarvm
Parictanafilveft.
izi.
HISTOR.
LIB.
IIII.
xlv
anguftafolia nafcuntur,ut in priore, minores, lutei colons, qui tame in marcefcencibus cx-
albcfcic,ri&u manenccluteo; radixcumfuperiorcconvcnic.
Crdcunc
in (cpibus
& filvarum
margini-
x a t*la.
bus,umbrofisquc locis Vngaria:, Auftna^Moravi^Bohcmix atquc etiam Germaniar.

,
Ad has refcrenda cfle videtur,qu m omnibusfereProvincijsmrerfegetesnalcitur. Ete-
Tafttt .fi.
3#r*.ui.
nimfuperioribusquodammodofimiliseft,licetanguftiorahabeac folia, &, qua: comani cfficiunc, ccnuius ctiam laciniaca, totaquc rubraant carnei coloris: florcs ucm prioribus
forma fimilcs,coloris tame varij: nam labrum infcriuscumgalcola & extremacauda,purpurafcunt, mediapars, quarcircari&um turgcc, luteacft; fuccedunt incahculisvafcula tukrum fcmen continentia.
.
Suntomnesannua: &macurofemincpcrircfolent:florentautcm Main&Iunio. Qvo nomine har donari debeant,mc ignorarefatcor:funttamcnquipnoremfilvcftrcni Parictariam appellavcrint,ncfcio qua ranonc duh.Alteram Cratax)gonum:Tertiam,triticu.m vaccinun>,& McJampyrum <rtte$Spof
'
&
Cr4/ii, n jj.
Theoph.lib.dcPIantisvii.cap.x.qucm&fequutus Plin.lib.xx i.cap.xv 1 mtcr f picatas re ccnfct:nccdefuntquiAlopccurum Plinijefle

1
.
M<u mp
^
w
f g.
r t <p^c Tktoph.
putenc.
Plinij
camcn Alopecuros,fiquisdili-
^ ^f.
enterpcrpendat,aTheophrafti Alopccuro, audquaquamdiftcrrecompcrietur: AttcbaVerbcnavulgaris*
tesmeiacomsecolore rougthtrbt> bram herbamcognominant.

tinucrunc
ftcrioris
:
ideft, ru- rougchcibe.
Nullum,quod fciam,in medicina ufum ob-
kd plcrumque ncgligi folenr. Po-
auccm fcmen, mOccidentali Flan-
dria:parte,ubicopiofiffimeinterfegetes (rufticorum pleruquenegligentia,qui eam tempeftivenoncvelluntlnafcitur, pancm vitiare lblet,& magisatrum rcdderc: quinimo ijs qui co vefcutur , caput gravedine plerumquc tentari folec,
non fecus atque
fi
lolio vi&uaflenu
Verbena.
Cap. XXIX.
COmmvnem
:
Verbcnam
in
ommbus,
quasperluftravi, rcgionibus nafcentem confpexi fed aliud clegans gcnus in meo per Hifpanias icinerc obfervabam, cujus hifto-
riamhicdamus.
aucquinifuncillicauliculi,an- rfr ^,y*. gulofifivequadranguli, qualcs vuIgarisVer- pw*.
in cerbena habet,tenuiorcs tamen, fupini, ram procumbcntcs,nodofi feu geniculaci ad fingulos nodos nafcuntur fub ramuhs folia colorequidcmavulgaris folijs non differcn:
Qvaterni
&
tia,fedmult6magisincifa,&multifida: florcs infummis ramulisfpicx inmodumcongefti nafcuntur,ut in vulgari,ctiam cx c?ru!co pur-
purafccntes,minores tamen:femcn
lc eft,ncc radix difpar.
llli
a:qua-
Salmanticcnfi agro frcquens,& quibufdara alijsCaftellarlocis juxca femitas, ubi minor,

,
cxfucca
& rctorrida, tum etiam declivibus,

fluminum-*
v.qr^Z~ t.v,<
xlvj
s

Vcrbena fupina.
flu miniimq;
Thormimj
alluic,ubi
major & vegecior.
n>is , prarfertim verd ad fluviuni qui Salmanticam Albam urbcs
&
/*>
*
A-
Florebac iftic Iulio Augufto, fi mu j f _ c mcn fcrebat,quo Belgicam delato,& tcrr* commiflb, nata: funtnobis aliquot plant* qux ciim feniis florcs dcdiffenc, illarum
&
&
potuitexcoqui&pcrfici, acqueica nobis pcrijc illud genus annua cnim eft planta,qu9femincpiodudo,penrcfoletnacaIibu$
:
mcnnon
fc*.
etiamlocis.
^c
Upi
/3ot4v, id eft> Sacra Iicrba-
&.7ript<npitoiv7rno$, hoccft, Vcrbenacafupi.* nadicirur, prarfertim fccundumgcnus: nuL
lum vulgare illiusnomcn intcilexi, Ejufdem cum vuigari cft temperamemi proindc ad cadcm utilis cnt proculdubio Sc
altquanco focte cfficacior.
Heliotropivm maivs.
CaP.
I
XXX.
UtlHtTCpt$*f
HEliotrom
majorishiftorit,abomni-
bus.qui dc reHerbana fcripferunr.c ft tradita:quia taracn lllius aliud genus,a nobis ob-
Htliotropium
Heliotropium majus
fervacum,hoc capice dclcribcre cupimus,primi vulgaris iconem llli prarponere voluimus. Est ve.o genus illud quod obfervabam, Majoriperquamfimile, minustamen: graei. lioresenim fcrrramuloSiin mulrasalas diviios, ahquantulura lanugmofbs humi ftratoi:
,
folia majori,fapore,colore, formafimilia,mi.
noratamen,&Ocymifo!ij<;proxima:extrcmi ramuh fcorpionis cauda: inftar ctiam incur"vantur,eifqucordineinfidenc(ucinmajorc) candidi flofculi qiiibusfucccdicfcmen, , non quadnfariam,urinilIo,diviium,autquacerna
nmuljuncla, fcdunicum fcrefcmptr, imcrdumgeminum, lllomajus&oblongius, fufcum , quodam cortice fivc mcmbraoatamquampcricarpiomclufumrfubfolijsaliquandocciamlaccntpedicclli
,
ccrna autquaten itf
dumcaxar femina
fuftinencesrradix parva,fo-
risnigncans, hicmcperir, &deciduofcmine finguhs annis nova* planra* renafc unrur.
Adquorundamagrorum
margines,prarfcr-
1>"
tim ubi Mclopepones feri folcnt,Salmantica; rcpcncbam: Florebatfub fincm IuIij&Au. gufto,quo menfe,& interdum Septcmbri,fcmencjusad maturitaccm perduci folct.
Hcliotropij majorisgcnuj cft,hcct nonnullicerebiofiusaflcrcre malmt
rM/rfog^*.
Procvldvbio
Heliotropium minuscfle: minusquidcmcft altcro, fedaliudminusproximo capitcdabignus.Grzci o-xopTr/ovpoffluod ramuli cum floribus fcorpionum
& faiorpoiriop,
fteVtmftaptU.
caudx modo
folia
lnflectantur,
fble cir-
quddejus
cum
trrurmrim.
cumagantur,appellant. Phniusctiatr Hehoicopium Vcnucariam vocat : mihi HcJio-
&
Âcuhmtts.
tropium fupinum
erit.
majorecffc tempcramenti , ijfdcmetiam vinbus pollero vcriumilccft. Diofcondes porro fcr bic,dcco
Cetervm,
uc ejufdcm
cum
um hcr-
Plantarvm histor.
Hcliotropiumfupinum.
yr* fyP
i.ib.
iiii.
xlvij
\^ \^" fi.1% jt^
&um hcrbxexaqua,fafciculomanusplcn$,
potu, pituiram, bilcmqueperalvum extrahcrc: contra fcorpionum i&us cxvinopotum.&illitum prodcfTe:adaIligari ad cOnceptusarcendos:tbIiainfantium dcftillationibus,quasfyriafeisvocant, podagris, luxatifque.utiliffimeilhni: men(csciere;partus,tritam &impofitam,pcIIcre:illitum lcmenfor-
niicantesverrucaspcjifilclque^thymos,&:
epiny&idasexficcafcprartcreaâiuntjinquit,
pcr
horam unamanteacceflioncs,
feniinis
granaquatuorcum vino,quartanas: triavero,tcrtianas finire.Phnius autcm addit Magi

Hcliotropiumquartanisqyatcr, intcrtianis
teralligan jubent, abiploa:gro:inplerifque
ahjsfacultaubus Diofcondi fuffragatur.
Heliotropivm minvs tricoccvm. Cap, XXXI.
MInvs
Heliotropium unico
aflurgit mihtr*ti*m
caule,pedah,ramofb-,ilIiusfoliafupc- "" riorumfolijsdinimiliajnonniliiladXanthij, plurimum vcroad Solani fomniferi folia accandicantia flos pufillus, cedunt, mollia
&
raccmatimcogcftus,luteolus, inutilis,quippe qui fine femine perit; vcluti flos Ricim, &
quarundam aharum ftirpium,qu*fuafcminacfloribusnon producunt: exalarumtamcn cavis dcpendent cx longis pctiolis fub
,
Hcliotropium minusTricoccum,
folijsquafiocculrata^fmeflorcenatasfiliqus trianguhe, qualcs Tithymalorum, fed afperiufcuke, fcabr^, nigncantes, inquibusfe-
mencincracei coloris* quod dehifccntibus

filiquulisexilit
>
qucmadmodum Tjrhymafemina hxc capira

:
lorum
& Ricini
five
fili-
qusepannis affricat.?, florido viridi colorc cos inficiunt,qui tcmporis momento in cce-
ruleumêdmqueelegantcm^mutatur radix
:
inutilis,necvivax: utqua:fingulisannis,uti priores ) pereat,&: novx plantar, femine deei-
duorcnafcantur. Salmanticenfi agro frequcntifllma cft h$c Jtafte planta,multifquealijsreliqu2cHifpani^locis: nafciturctiam copiose in Gallia Narbonenfi. Iulio &c Auguflo florer, &: fubinde femenctiam maturefcit. NobisinBelgio,at-
queViennxAuftri* tepius
tiesnata,adfrugem
HA/oTpOTr/of fxtzpovGrxcis
fata,
&a!iquo-
numquam pervenit.
,
Hcliotropium ttMfgfai DiinusLatinisdicitur: PlinioetiamTricoc- ***$* cum, qui ejus hiftonam cu Scorpioide Diofcoridiscofundit: Caftellanis Ternafotôx. boncnfibus 7V/?^/:qu;evoccsaGr#cono- Tomcia.
minededuftx vidcntur. Dioscorides ait,herbamcumfuofeminepotam,adjc<3onitro,hvfTopo,nafturtio, &C aqua, latas teretefquc tineas excuterc* pcnfiles verrucas, acfirocordones vocatas,
Fsadt*tm.
cum fale illitam,tollcre.
Phyllvm.
'
xlviij
Caroli ClysI rariorv M *Phyllvm. Ca

m
eft
p.
XXXII.
diffentirc vidcntur
duplcx PH quod Thcophraftus marificum Nam
y l Lv
Vcteribus
qui
tamen in ejus defcriptione
terca Theophraftus Phyllo
Ocymi
Diofcoridis fcminificum videtur. Pra:" folia tribuit,Diofcoridcs Qlcx. Nos ex iplis veris
facit, id
gicimisplannsquas frequentcr vidimus &collegimus, utriufquc generis dcfcriptionem concinnabimus.
&
Phyllum marificum.
'
'
**
Phyllum feminificum.
tkyBttm t4nficHm.
culo.nh,unn Mcrcunah marc, vel (ut Theop^

ncum Verg lC radm.mm.digiri
:
cubitaliinterdum eftcauFcquadrangulo^firmo^ramofbrfoluilh Oles, Cappadoc.^,ncana,Ianuginofa,moll.a , bina fcmper certo ordine per inrervalla ( ut omnibus pxnc quadrangularcm caulcm habcntibus pfant.s animadvertere hcet dfooil taac.d, falfi guftusunrcr quz.iutta ramulos, nafcuntur b.ni globuli, uni eidcn P^cdi
M a Rificvm (Theophrafti enim fcntentiam potius fequemur) pedali.ut plurimum

&
&
&
\wl&S
m
prunum ex mufco,five flore emcrgtt,geminus, tefhculi hom.n.s inftar,quo cont. men T.thymah fem.ni non d.fllm,le,rotundum,cinerei in.t.o
CRuTitudincm
ctur fc
thyliumf,.
minficnm.
^nplc^
ea.flos
duraqueeft,l.gnofa,cand.da,in multosramos fifla. * Feminificvm, quod Diofcoridis eftMar.ficum, fuperioriprorfuseftfimile- altiusra
& long.tud.ncm noiLmquam 4
coloris/qui tandc
adcv" *qua" q
longis tcnu bi fqucfntcr ( quem in Mar.fico vix obfcrvare hcet, fruclu ftS ena(centc)femenquerar6admodum perficit,quod globuli ctiam nunc bfni m^dnlu"
,
olcx modo mulcofus
& ex herbaceo pallefcentis coloris

.
fol.a pctiohs infidet
m akmm caS
nbuseidem ped.culo inhzrent.bus cont.netur naC,,qUemadm ^
Puto tamcn ex^ iom fcrn^
J3
plantfsSt
Jfaifa,
Viraquecalidioribusregionibus,inquibusfponteprovcnit,totaincanaeft&quodim
d
tenr,t,a,longe>e m^
euta^^^
erutx radices,tempons fucccffu czruleum
4 VCr ' " n oc unguns anms.ex ieminc deciduo novas plantas producebat.
fl
:
SlS?2S
colorcm contrahant. jitaturutraquemu!tisHifpani*,&GaIli*Narboncnfisloci$
ret
F*
^Ss~dabt
Gr^cvm
fecundiimvias
ubi
tjf
y"P LANTARVM
v*
HISTOR.
B.
IIII.
*
xlix
Canrabricaquorundam.
lAa/otpÂAov.Lacinum, Phyllum:
GRiCcvM nomenhuic ?hmxc&$vxxov
& pnmu qui
& *;
dcm gcnus dfovoybvov
'f.f'^
alccru ftrAcôrov
Thco-
^JT
)
phrafto.corra vero Diofcoridi,ucdiximus. Hi-
fpaniagro Salmancicenfi urramqucvocabant Terua deSanta (7*//*r/*,Granaccfes xcro.Carra.
Arrhenogoni potu mafculi fexus ficri par- **&*/. tus, utThciygonifcminei, Theophraftus &:
Diofcoridesfcriptumrehqucre. Salmanticcnfcsucriufque decodtum,
quibufcumquc
ani-
malibusaeanerabidodemoriis,propinabanr, magno,ut inquiebat,fucceflii Granatenfibus, Mauriranis prefertim , ad muhebrcs morbos,

frcqucnci in ufu crat.
Cantabrica quorundam,
C AP.
XXXIII.
Convolvulus Alchex foho.
tenuibus, adeoque junceis ex amtahrU* cadcm radice prodeutibus ramulis, prar- Plil *"'* ^ ****** ditacftharcpIanra,humiprocumbencibus,pedalis, inccrdumcubiralislongicudinis, duns, flcxibfhbus camcn,Ianuginofis, qui in fummo aliquoc flores proferuc purpurafcentcs, iuodoros , convol voli armulos , minores, unico folio conftates^feditaimplicatOjUtquinqucvidcantur , florum oris in totidem angulos definentibus,&,'dum clauduncur^compliqAtis: foha pcr ramulos nullo Qrdine funt fparfa, longa, angu$ fta,tenuilanugineobdula, falicisfolijshaud abfimilia, gumofa fi quis mordcat, ahquantulum amararradix candicans, fingularis, infima parte ramofa eft,& vivax. Frequenseft mulcis Hifpanix &Lufitania: N*t*kt<
Vltis
&
mihiance inGalhaNarbonenfi obfervata Poftea illam etiam invcniebam in collc Thcrmarum urbi, vulgoBaden, imminenci, quarcoaburbe Vienni AultriacS miliari. Flolocis,
.
retMaio&Iunio, nonnumquam & Autumno. Apud Belgas, femineex Hifpanijsaccepco

nata.non
nifi lulio
&: Augufto, ubi

,
nullum
fc-
men pcrficerc obfervabamus
tamecfi magna diligcnciatcftaccisconfervatam calidionbus aucem locis, in quibus fponte nafcicur, femen
:
convolvolo n5 abfimihbus.minoribus ramen,fufcum,angulofum, inarquale. Svnt qui hanc Cantabncara Phnio hb.xxv. C&uhk* cap vui.appcllacam putent.Ineadcmînquit, W,B 'Hifpania,invcntaeftCantabrica,perDivjAugufti tempora aCantabris rcperta. Nafcirur ubique,caule juncco,pcdali,in quo flofcuh obfcrc in vafculis
longi,vclut calathi: in his femen
perquam miin vini
nucum.Eteodemcapite,ejus,
&c radice Ariftolochia:
,
cum Di&amno
heminafepius bibcndam jubet, concra fcrpcn-
drachmam
tium morfus.
Convolwlvs Althearfolio. Cap. xxxiiii. FLoris cum Conuolvulo fimilitudofacit,ut hanc.planta,ahoqui
non cogcncrem
c**/*-
fuperiori,ncc forma
illi
refpondente.f ubne&a.
Vepribvs atquefrucicibusadnafcicurhxcplanca,ilIi(qucconvolvkur,alioquifiadminiculi$carethumijacec ; nccfcfeaKoll^^^
$
E
cilibus,
**
'
A R O L
CtVS
linu pronutlongispcdiculisinharcntcsjconvolvulifloribus fimilcs,
unicofohoinflarc
lathiautcampanularconftantcs (feditaimplicaio,urcxpluribi!S folijs conftarc videaturl expurpureocandicantcs,interdumomninopurpurafcentes:radixtenuis,exilis fVca c ' f cr fummoscefpitesrepit,&fubindeaIiasplantasproducit.

'
Xataht*
Convolvulus minor.
lncoIIibusjuxtaTagumflumenla-tofoIoia
Bartica, plnrimifquealijsHifpaniarlocisnafci rur. FloretMarrio&Apnli.
AdTagumau-
tcm, ctiam Dccembri florentem invenicham A d quam ftirpem Veteribusdefcriptamrc'.

ferri ha?c
planta , cui, a viticulis, vicinis fruticibusauc herbis fe implicantibus, Convolvuli
Ufimfl
nomenindidi,poiTit,ignoro: nifiquisfortc.lafionem.cujus Plinius lib xxn.cap.xxii. meniinit,eiTecxiftimet. Valentini convolvolum foho Althara? Hifpani vulgari nomine Cawpaml.
/<,
id cft
Campanulam, Lulirani VtrdizilUin.
pcllabant;&advulneracurandaefEcaciflimam
fTetradebanr.
Volubilk
miner*
Volvbilem porr6illamminx>rem(quandoquidem inConvolvuli mentionem incidimus) quam Dodonzus Smilacem tevem minorem
nomiriat,paflim in cultisarvisnafcentcm,fru-
gibufquefcconvolvente&implicantem,non-
numquametiaminincultis,&ad agroiumargines crefcentcm
florcm valdc variarc agro Francofurtenfiobfervabam: Nam velomnmo

,
myeus crat; vcl albus quidem,fed

!
m quo fccun-
dumquinque comphcationumlongftudinem
fubpurpurafccs color cluccbatjUmbilico ctiam
Lyfimachia lutcacommunis.
aJbOjautomninor;urpurco:velprorfuspurpureus,radijs iecundum complicationes albis: vcl medio mterutrofquecolore: velradijscraflionbus, faturanuspurpurafcentibus,

tc albis.
rcliqua parr *
Lysimachia.
Iyfimatku vu/%arh rr.A
Cap. xxxv.
gna variiisu
pR-STER
Lyfimachiasvulgares, quarum
hiciconcsproponimusjhifbriamautcnon
Apt*
>~>
,>r^.
.<*.'
SfV
.
tradimus.quiaabalijsfatisluculetcreftdcfcriptarlutcam videlicet purpurea, , fihquofascognommatas, ciuarum aharannua?dumtaxat,alia; vivaccs Jongc Iaceque fcrpentc radicc donata: fun t, mrer has quar a C. V. Conrado Gef nero
&
Uiamarncnonvocara, floreniveointerduml merepcrta,tumqua;ca:rulcoeftflorc(nam& hae omnes in Pannonia,& vicinis Auftria atquc

Minaregionibus, vcl fecundumrivos, vclin montanis pratis /ponte nafcuntur) duo alia gencra, du m Vienna? A uftriar vivebam, minimc ab alijs dcfcripta obfervabam.
Lypmathia
luttmt.
Cvbitali plerumqueaflurgitPrimumcauIe,intcrdumetiamampliore,firmo,duro,Ianu-
gmofo,&vilhsobfito:huncambiuntordjnata quadamfcnequatcrnaplcrumqucfimul,nonnurnquam etiam terna adverfis mter fe pedicuhSjfoha.mollia, aliquantulumincana, prima*, qu* Iu teo flore eft folijs minora, acidi initio fapons, dcindefahvamcicnris, infcrnaparteni-
gns punctisdiftincîrcirca fummum caulem,cx iingulorum fohorum finu prodeunt vel ramuli
aliquoc fionfcus cnuftj, cumfingulanbusali-
quot
* *
Plantarvm
histor.
lib.
Illl.
Ij
Lyfimachia purp.communis,majorf
Lyfimachia filiquofamajc<.
Lyfimach.filiq.iii.ChamenerionGefh.
| quot floribus, vcl fingulares duncaxat fiords, pr^fertim fummocaulisfaftigio,liicci,cum quadam gravicaceodoraci,veluci quinis mucronacis folijsconftances, fed quitamcn infimafcdccohirrent,5d fimul defluunt , cum totidem ftaminibus flavis: radix geniculata, cx finguhs uc plurimum geniculis novaspropagines producens, fubinde fibras agcns , quibus tclluri firmitcr
&
inhzrec. Crefcit in
Alpium Auftriacarumâliarumque vicinarum regionum convallibus, &pratcnfibus iocis plurima,atque etiam in ceduis quibuf-
wfri.
dam
filvis,qua:ad
vabam
pnecerea
montium radicesfuntrobfcrnon procul Vienna plcriique
locisfecundumaquas. Floretlunio. HvMiLiVb eft Alterum genus.vulgari Ru gJT^Jf brafive Purpurea cubitalem alcicudincm raro JJJk
,
\ dranguli,cacumine in plures ramulos. ex adver-
J < A.
.2
.
fo
mcer fe nafcentes, divili folia vulgari minora,& anguftiora, fibi invicem eciam oppolita (i mordeantur, lcnta & quodammodo gummofa,
:
{-4
deinde nonnihil acrimoniae

erencia:qua* in
& amaricudinis ex,
fummis ramulis nalcunrur confufum habent ordinem , nequc fericm ullatn fervant: mcerqua: caliculi cmcrgunc ranores,
minores, nequeadeobarbaci auc vercicillorum inftarcaulcm ambicncesucin Purpurcavulgari Lylimachia, plerumque hexagoni, ex quibus proditflos fexfoliolis conftans, colore rubro, fupfirioij. prodeuntibus: radix duta, hgnofa, non repens ut
aliquot ftaminulis ex umbihco
lij
i
CaROLI CLVSI RARIORVM

Lyfimachiacxrulcoflore.
Lyfiraachialuteau
Lyfimachiapurp.n.fivcminor.
fedex
fcannis proferens,
eodem corpore multoscaulesfingu-
& fubinde Jaceribulfc
propagan^muIcifqucrTbrisinharrens. I 'ovemtmuIcisPannoniarlocis, in humi-
vero, ulrraPofon.um, vulgo Prcsburg d
SSliSSi ganlunio&Iuho.
T' rnaV,cnfi Roictcum vul.

-
km Mrr^^T hX
n
cft
ITclmfr^r r aucoilJifacierimtiimiles.
in ad
L yfimachia:
anW
rerern debeaK
Em
ga nS .P ,anru,a 9 ficcam ftirpem cum , plenfquc alijs Kaufburnoad AJpes iico ad me mittebacFrancofurrum an' .
Jm~ ^
CC
?
Lvfima <*<arum clafTe forfiran
He.delberga ub. Profeflbris publ.ci munere rungebarur, ad illam urbem cvocatus eft, uzTnMarpoQ eflet. Is, dum vicinos
,
Schh c k, us Dodor Medicus, pofteaquam
(quacum negotiapermittebant) ftirpiu perqu.rendarum gratia adit &iuftrac

,
monces
plur.mas
)
(utexijsquasadmemificdcprchendi
lim.Ies quas in Auftriacis
r.a defcnpfi
& Sc.riacis Alpibus
illis
obferyacas.inPannonicarum ftirp.um hifto,
hanc , cujus h.ftoriam quam exatfe fieri potcr.t, iconem fidehtcr expreflam, hic
m venic, & inter rel.quas enam

'
&
LjJimnckLi
lutt*
1 1
fubijciam.
Jivi minor
Habet
autcmillapedalcmcaulem,tcab imo
/
nucm,ftriatum,cavum,muItisnodisfepturw-
P-LANTARVM HISTOR.
Lyfimachia lucca m.fivc minor.
LIB.
I I 1 1,
1 l/
Lyfnnachialutea alttft Lo&lij.
V
:**
tflr
nodos ex adverfo nafccntibus ab imo brevibus binis folijs, vel potius vaginulis,ad fingulos viridi palcinc"cum.quecirca mcdium caulcm nafcuntur,Iongiorafunc,angufta,tenclia,cx cx quorum finu enafcuntur unciales Jefcencia tcnuibus quibufdam venis oblique feda , pediceili,tcnues,fuftmcntcsfloru mufcoforum, &quinq. flavisfohol.sconftant.um (proaeuntibuscxmedioIongiufculistcnuibusftaminuhscumapiccaurco)vclunfpica:radice
,
internodia frequcntcs crcfcunt tenucs,&: quali nititur lon*a hac illac fc fpargence,ad cujus donatx:fuot:adnacis fc propagat. capillarcs fibrx, qualibus plerxque aquaticx ftirpes â(ciwrhxc,Schilickiorcfcrccc,riguisIocisadAIpiumKaufburnovic, n arumradiccs. dem clTc puto, cum illa, aut ccrt6 illi valde fimilem.quam nofter Lobrhus in ApE ah evulgatx, iic dejcrioic, cxh.bita ad calcem Stirpium hiftorixTeuconico idiomace pcnd.ce &c mhma cauhs pars.non fatis iconc quam nos etiam adicci mus , hcet radiccs ipfius
eciam
fcitccxpreilxmihivideantur.
ANrEquinqucnniu.inquitÂltcrumhocgenusLyfimach.elutcefrequens.nvcn-cbam inhumentibusfoffisc.rcaGandavum,eregionepalat.jPr.nc.p.s,de nde.ntcrTcnermun1
autem m d xxci. in Holland.ac.rca Amftelrodamum magnacodam & Gandavum:anno qu.bus xd.um prxtcxta conhc.untur. Rad.x fibrofa, rubns roaculis pia intcr harund.ncs e pcdalcm, quem amb.unt vulgaris Lyfimachrx inftn, caulem fcrens ilbe repit
infccta, hac
bina&bmarol^Cbm^
flofculinafcuntur.nlongacapitulacongefti^molhbusilhsfahciscap.tclhslutcoflorcprx.
ditisnondiffimilia.
Lyfimachix fatis luculcntcr a Lobelio defcriprx non meminifGalericvlatae m.h. contig.lTct lcclam in It.ncrc a DodWhmo .11. congencrcm videre fem mfl altcram Med.coGul.elmodeMeraexItal.aredeuntc^.nportuhsadferyatam.Lobcl.an^porro nafccnt.um finubus contrario fitu in caulicul.s quadrangu.s bmi .11. flores ex fol.orum cont.gu. u t cx anteriorem partem propcndcnt adco xqual.ccr & prodeunrcs femper in
,
Mm*k **.
*
eodcm
, v.deantur,quodp,aor in Nafciturctiam.llacop.ose.n Vngar.a, Auftr.a,St.na,Morav.a,Boplantamdclmeando. liemiaque,fccunciumrivosemont.busdefluentes, rufhcisneglecca. ftac.m fecundum rad.cem accipicbam dodrantal.seft alc.tud.n.s A t quam a Mcra m frequenc.bus fol.ol.s, anguft.s mftar fol.oru ramulosin lacera fundens gracilcs , viridcs, mcerquxnafcunturfingulares, imerdumgcm.n.ca h u.i m?, fcdbrev.or.bus, obfKos,
finu'orti
-^^ ^^2Sj?E
, ,
jÛi
-^-
Caroli CLVSI RARIORVM

Valeriana Indica.
longiufcuh,qua!esfere inLvfimachia rubra
fohoiisconltansex purpura ccruleis:quibu S dcflucncibus, fuccedunccapicula membr a nacca cahculis inclufa exili feinine candi cante pIena.radixlongtufcula,fulca, ahquot n nbns donata.
,
minore,eq\iibuscrncrmc flofculus quinis
Valeriana indica.
i
Cap. xx xvi.
l*Jt(*.
m n e cx Italia miiTo Valcriana: IndiSE

car
nomine , nata eft harc nova, & paucis
abhincannis Europa: cognitaelegansplanca^quarprimum cxcerraemcrgens,non val* dcabiimihs eftiiliquam Bciga:toi&f.wppcn/ id eft,campeitrem la&ucam,appcllat, Lug-; dunenfisplancarumhiftona.PoIyprcmnum O&g. ||p Cafliani in Geoponicis cfle aifercrc vidccur, Lobelius Phu minimi appcllationc donavic. Intermediafoliacaulem promitpedalcm,n6nunquamcubicalcrn,concauurn, rencllum,angulofum,nodo(um,&adlingulosnodosin bmabrachia, utplurimum, diuiCum, adnafcentibusutrimquecxadvcrfb
,
fingulanbus fohjs
binas uncias
plcrumque
longis,unamlatis,mollibus,crafliufculis,(inuolis incerdu, in larcribus aliquanculum
&
flnguladcinde brachia ex geniculis prodeuntia , in breves aliosramulosdividucur/c- ntes (ummofa,
incifis
infipjdi fcre guftus:
Valerianaanuuaalrcra.
k
mulcos in caput congeftos flofculos, longiufculos.excrema parcc apertos, &ia ftigio
quinque lacinias diuiibs.quariidua: fuperiores

,
brcviores
& latiorcs
,
,
inferiorcs
tamquam labra pendula:

Iogior, coloris
autem
&:
mcdia rcliquis
vcl prorfus
**&
'
omncs vcl carnei,
nivciodoriscxpertcs.linguladeindccapitu-
Iainlongitudinc&Iatirudincmaugefcunt, fcmenq;oftendurcra(fiufcuIum,fungofum',
nigncas:radix parva eft,cadida,quam fubfe-
qucncc hicmc pcrire.ipfacxperietia docuic.

Horccinterdurn Maio lunio marurius iaâ:fubindetamen in hicmcm ufqueflorcs
&: icmenprofercnrcm vidimus.
f
&
Valeriana annva, fcuiEftiva. Ca p. xxx VI i.

\
V*Ur\jtnm
sjlivm.
promic humidiffufa, viridia, inftar foiiorum CalcitrapcvuIgoappellatc.fivcCarduimuncatocapitejaciniata.interquarprndcunc ahquot.cauIcsrotundi,cavi,ramofi,binos cubirosfcrealti.vircntcs.qucmadfingulos nodos utnnquc ex advcrfo amplcduntur folia inferionbusminora, laciniaraetiam,
folia
HAec ftatim a radicc mulra
Valenanarlilvcftris vulgatioris foliorum
ar-
muIa:(ummisramisextimoquecau!cfufti-
nencurcamquamumbellafflorumquinquc
fohjscon(tanciuro,nondi(fimiliumflor!bus Valenane Indicc anreriore capire dclcripra* colonsrubridilutioris adcarncum tendcn-
tisunramulosexcrcfcunctandcmillxvcluct umbclla?,& (crnen fcrunt qualc rarne

Jerian* rubraêd minus;radtxall
a,
Va-
& faris
lignofa
Pl antarvvi HISTOR.
V.ilenanaiiivcUns
i.
L'B.
T 1
lv
Valcnatia tiL i t.mmor.

*%
M'
Valcnana
iii.alpina i.latifoiia.
li<mofa,
quam tamcn fubfequeshiemscor-
rumpit. Roret$ihte,&fubindciiiAutumnum ufque floribus &ieminconuftaconfpicicur.
Natacfc Francofurti ad Mccnuminexculcohorro Ioannis Mylcn Piiarmacopxi

diligcnrilfimi
&
rci
hcrbariarftudiofiflinr",
femine illi communicaco, quodeBdgica acceperam a Iacobo Platcau,anno,ni fallor,
MDXC.
Valeriana a lpi n A&SaxaC a p. xxxv it

tilis.
i.
N
.
n minus
villgarja funr in Auftria,
vicinisquc prbvincijs duo llla Valerian^ tilveftris gencra a Ncoterieis prodita, quam ifl univcrsaGermania, &a!ijs
Scirici,
plerifque rcgionibus. Vcriim duo aha in Stiriacis &C Auftriacis Alpibus obfcrvafTccxi-
ftimo,quxalibimihiconfpc&anonfucre:
quibus vulgarium iconespra:figcndasccnfuimus, uc excollationedifcrimenfacilius
agnofci
Pmmvm
poffic.
afTurgitpalmaricauIiculo, vaUr\an*
silvefituMY
intcrdumetiam pedali^tcrctCjrotundoîri^tcrnas crenas profundiorcs nonumquam diJ^yifatalia vero inajoraex radiccprodeunr.ad
drquemambiuntoblongafo!iainbmasaut^,Mf
y
yy
O*
y^"
hedera;traclieliiveformamaccedentia,minoratamen&tcncriora, amari guftus:flores iti fummo caule quafi umbcllatim nafcuntur , ut in alijs Valcnana* gencribus, pu-
fiUi,atW,qu,buku^
lvj
^

Valcrianafil.alpina n.faxatilis.
Nardusmont.primumgcrminan$,;
radice ferpit nodosa,albicance,odorata 3 quorcapiilaresfibra; dcpcndenr.

m*t*Ui.
& cum aliqua adftriiftione amariufcula.cx qua n

&
ali-
rdmiMtfii.
ef,uorum mcdio caulisaffurgit pcdal.s gracilis, rara habens folia incer fe oppofita, anmSSSt gultiora &minora:fuprcmuscaulisinramulosfinditur J quiflofculosfuitinentalbos reliou.s ValenamefiWeftribus fimilcs, femen, quod fubfcquitur.non etiam divcrfum:eiusra. dix aharum Valcnanarum Alpinarum modo in faxotum ferc commifTuris fcrp.c ncc mt. r nusodoracaeftfuperiore. ...
' ,
'
Cre/cirinipfisAuftriar&StinarAIpibus.IocisumbroilSjinrerraxa^nurquamtamcnubcnusqua in Durrcnftcin, in quo omncs alpmcplancc mag.sluxuriare adolefcere vidccur. i-Ioret lunio lulio, deinde femen paulatim macurefcit. A l t e r i bina auccernaa radicc exeunc folia Bellidis moncanx foliorum pamcarmu-
&
Provenit inrcr faxa ad flumen Myrcz quod monaftcrium Ncubcrgalluit.qua cx eo monaftcrio .cereft in Hohenbcrgerin &SpicaI. Invenicur m al.js locis.fcd iftic primum obfer bam Rorct/ub Iunij finem ,& Iuho , interdum matunus, nonnumquam fenus.pro * r carli&aensnaturaatquetempcrie.
&
-.
De
ValcrianisconfulendumcenfeoFabiumColumnamvirumaccrrimiiudicij.
t*n*.
Nardurninil!ismontiumiugisinvcnirenoncontigir,tametfifumma diligcntia perquifivcnm. Verum anno m d xc i.cam ad me mirtebat Neapoli doa.ffimus v.r hcrd.nandus Imperatus e monte Virgineo crutam,cx qua numerofas poflca nadus fum ,a " ras -q u n P &:feminedeciduopleraTquefcI.citurnata:inmeohorto. 6 be ca rad cef u * <\*" ^dnatis ali,s valdc fe prop.igar, " *<? S A P T <l iJi3Z r u fibns mul t.sque & quah capillanbus c
i ' '
Montanam
infima parte
nworiunturfolnswatrovi^
&fummo capite prcd.ta eft
cx qua ftoio-
Valcriana-majorisfolia fedminora.quoquc ftoloncs magisadolcfcunt cos magis , difledta vcft.unt fol.a, cx advcrlo fcmpcr ficar f um.no caul.s faftigio confcrt.m
11
maparre.onufti ,dcindcalijsinlaciniasdiflcais,utiparnc
mmUS CamCn qUam

'
viid^Sifawr*
nafcuntur ftorcs Valerianx filvc ftris flor.bus non rad X qUX fiIveftris Va,cr,an * rad,cl,m odorew
'
'
n cx ^duha , fcd exprinuim gcrminantc S Pnw,aItcropoftquaniiIlamacccpillcmanno,Francofurt.cxpriniici:r.ibam.
^TilZ
tCm
UZm
P r ?P onimus
iconem
Naro v
Plantarvm
NARDVS
histor lib.
iiii.
Cap. xxxix.
lvij
CELTICA, feuALPINA.
,
__
quin hxc plantula ad filvcftrium Valerianarum claflcm fic re* ferenda, adedillasodorcj&nonnihilcuamformi, prxfercimfaxatileinmododcIN
i
m e dubium eft
fcriptara,rcfcrt.
Nardusalpina.
intcrdum cefpites occupat x*rdu4*u ferpendo^&laccfummaicllure feieintcnnu- 57rioj. fcum diffundedo oblongi procumbentefque rfe humi ramuh tenues plunmis veluti foholis, aut ficcis fquamis circumfcpti, fubinde fufcas
Integros
,
&nonihilcapillatasfibrasagunt, ibmmaparte in unicum,aut bina ternave excuberant capitula,aliquotlongis,

ftis
,
fecundum caputangulcfe laxan-
deinde in laticudinc paulacim

,
tibus folijs
facifque craflis
& fucculcntis plc-
na,colore,dum primiim emcrgunt, viridi, deinde liib Aucumni inicium,auc vEftatis finem flavefcence, guftuamanufculo: palmansauc dodrantalis,nQnnumquam etiam majorincer
iftaemergitcauliculus, facisfirmus, ucinminutioribus Valcrianisfilveftribusgcniculatus,
bina ad fingulos nodos inter fe oppofitahabcnscxiguafoliolajcui.circafummumêxfingulisalis enafcuntur pcdicclh , binosautternos flolculos coloris pallidi luftinetcs , quibus fuccedunt femina, Valerianx filvcftri Alpinx, (axatiliprsefertim ,(ecundo locofuperioricapite defcriptx,proxima,paul6 tamen minora.
Totaplanculaaromacicaeftj&radicumValcrianx iilveftris odorem xmulatur. Copiose nafcicur in Iudcnberg fummo Stiriacarum AIpiumjugointermu(cum,faxofis
locis,
***'*/".
&
undeplantascumfuiscefpitibuseiutas, plerafque alias clegantes ftirpes referebat anno m. o lxxvi. C. V.Do&or Ioanncs Aic-
"~
.
holtzius
Medicus ac Profeflbr Vicnnenfis,ve^ tereamiciti&mihi conjun&us ,quarumnon-
in Tyrolenfibus arque Saltzburgenfibus horto aliquot annis aluit Nafcitur nullas fuo Camerar.o , Indycz Re.publ.c* Nonbergenfis tefte C. V. D. loachimo monTbus,
&
Ar
MpnfeAu2ufto
floret
fub
ipfis
fere ni vibus: folia deinde promit ciim illx diflblvi
& dif-
Scptembtis .n.t.um.cum Leg.tur autem ab incolis fub Augufti finem , fluee inciDiunt habet odoris gratiam , qua carct dum foha : tum cnim fummam foha flavefcere incipiunt
&
nrimumDromit.&adhucviridiseft. P iVrn t SpcicEappellant^nomineelatinavocedefumptorPannones^qu.busfrequens epdfP cft, Viennenfem herbam nominant, qu.a Bcch, fia capitis lotion.bus, Btckjf*, hoc eft in
.
eius ufus
Vienna copiose ad eos transfertur.
Sedvm maivs legitimvm.
Cap.
xl.
T
k
SedigenerumhiftoriamDiofcoridesnobisreliquit majoris,minoris,& terRivm tlj!cujusfacuUatcsareliquisgener.bus{untdiverfa:.Major.sde(cnpt.onem
^^^^^^J^^^^
brachlal.ver6craffitudine,multosfc
m birorum nonnumquam altitud.ne, s*m*.
muSasXXtur
SurisfohscoXa ^Sedoma ore vulear.
p"ena P
digitaliscraflltud.nis
fummofaft.gio velut.
m orbcm definenrcs,
&T.nC inftar
f.vcCotyledonealtera D.ofc.Carnofa funt autcm eafoha, iucci , latum fefc d.latant.a, cftormata,hoc cft, ab infima fcde paulat.m ,n
nambituc rebris&m.nut.s
ulumX^
branTexS^
^SSSLdC
veft.gm rcfpcrfa, ut m T.maculifque feu potids fed.s fohorum velut. fotof u. fumm.s majonbus ram.s emcrg.t craffus Inetdum
,
&
Iviij

Sedfummajuslcgitimum.
quidam pediculus,tanquam thyrfumgerchs multarumgemmarum,qua?fuccclTutcmporisinflores fefeexphcant- ex flavo pallcfcen.
^
Xatfilts.
ahquotfolia div.fos cumfuisftaminulis. lam maturcfccreincipientibusfloribus, &ad fcminisefTormatioirj
tes, ftellarum inftar
ncm properantibus,gracilcfcit hic pcdiculus:

femen exileeft & nigrum. Sempcr virct harc planra: naman.tequam vetcra foliaabijciat nova femper producic & facile ramulis
:
pangitur.
Confpeclus mihieft.primiimhic frutcxin Royuelos Lu(itani?oppidulo,dum Madritio VlylTipponcm profiofcerer, deinde Viyfllppone&vicinislocisfrequentifIinunna?diurn tecris&muris'inveniebam, iponteetiam nafcentem prxrupto fcopulofb collc, non
&
procul a Scyntri arce regia.quinto ab Vlyflipponemilliari. Dcnique Hifpahinficlilibus.
Nafcitur&inltalia^nabeoenimfefquicubitalem fruticem cx ramulododrantaliad me miffonatum. Ismihinondum florucratdum \\xz fcribercm ca de caufa nihil dc cjus flore pronunciarc poflum sitne candidus ut quidam fcripserc , ancjus, qui in Lufitaniacrefcit,colorem rcferar. ApudBelgas,Lufitan.a iifqueamcmifTum alueruntaliquotannisin fitilibus,rei hcrbarix ltudiofi:fed tandcm pe:
rijfTeexiftimo,vel ncgligentia (nam non vulgan Cura indiget)vel hiemibinclemcntia,hie.

.,
regiombus,nec celtecamcrataracrem conclufum paritur,ut bisaur ter meodamnoexpcrtusfum:proptereainvaporafioc6fervarefolebamcumOpuntiavuIgocredita,quxanonnullisFicus Indicacognominarur,Hifpanisvero 7*4dicitur,& Cannalndica. Florebac
Vlyflippone
1t
...
miseniminjuriamferrcnequitfrigidioribus
19
ptyt,
Enfayon,
Ycrua punlcra.
Vacuitateu
cfleSedum autScmpcrvivum majus, Diofcoridi dufuotrl uiyadictum, nemoeftquiinficiasjrepoflir, fim Stirpium cognitione mcdiocriterverfatusfir. Nam quod hacienus pro Sempervivo majorc habitum eft,& adhuc a quibufdam haberu/ nihil ahud eft,quam Cotyledon altera Diofcoridis.Scdum autem majus Lulitani Enfayon voccnonnihil vcteremSediappellationemreferente, HiipzmTeruapuatera (communi cumCotylcdonealteranomine)vocant. Vet e r f.s Sempervivimajorisfol.jsad eryiipclata.herpctes.cVphlegmonasuiifunt etiamadarnbufta&podagraspcrfevelcumpolenra.llitis: epiphoris ctiam foliaimpofiid
'
j
Legitimvm
Decembn & Ianuario: apud Bclgas nuraquam flofcre voluir.
tayel
uccum inundum prodeaetradunt.&plerafqueal.asfacultatcstribuunrquasapud

Lufitamczmuliercsaddetergendoscapdlos, &7cpurganr *
rpfos Aucloresrequircrchcet:
dosdcntesufurpabant.
Sedvm minvs.
Stiitmnli-
Cap. XLI.
*ui
duornm
g-.nerum.
M
I
fpec. 6 sabal.jsexh.b.ta::nosaliquot,
duo genera d.ft.ngu.t D.ofcoridesPrimum, quod temperamento facultat.bus majori eft fim.le:alterum quod vi ach eft & prarditum.Pnor.s varic func
I
n v s Sedum
,n
Sediminp-
anemineproditas antequammcas Obfervationes evulgarcm.addcmus.mterpofitistamcnquarundam.maginibusquâbalijsfuntdcfcripta?,quiain >jsProvinc.js,ubiha:nafcuntur,etamadmodum funtvulaares

ll a
,
rut.
R v m ig.tur Prior quarum icones funr dcpicte quar& mihi Sedum minu$ Primumfuturumeft,vulgar.s 1 ilaeft.nmur.sed.tifqueand.or.bus&fabulofisnafcens,vu^
govermicular.scognominata,ateretibus, brevibufque, vermiculorummodofol.js,
al-
Sedummi
nus
1
Seium mi~
nus
j
1 1
.ji-jt
fulujhe.
<cdprioreminusfrequens, hum. procumbens&fibns lubindefefirmans. S.tm.h. hxcetiamSecundumgenusSedi minor.s N A EM 5 m,noris (quod.nPannonicisobfervatioJ mbasfe^ ln nibusfecundolocomihidefcr, cum)cauliculum P fubrubrum,fucculcntum,tenerum:fo-
SfiTv?!'
L
SS V f
^'
liola
X
PLANTARVM HISTOR.
Sedumminusr.
LIB.
IIII.
lix
Sedumminusn.
,.
Sedumminusin.fivepaluil.rc.
liolalongiufcula, fubhirfuta, fucci plena : flofculosiniummiscauliculis quinis foliolisconftances,purpurafcentcs,aut carnei coloris, cum aliquot internis ftaminibus totidcm fucccdilc
:
cornicula quotfueruntin fingulis flofculisfoliola,initioviridia, deindc purpurafccntia, fcmen exile contincntia radix exigua eft inutilis,fecundum quam, cx infimo caule furculorum propaginesin otbcm humidifTufe funt, multis exiguis foliolis Sempervivi minoris fervidi(quod Octavum genuserit)ferc fimihbus, obtufiore minoribus tamen, anguftioribus ,
:
&
&
mucrone
praeditis, cindb:, faporis infipidi Sc
aquei. Florens hoc genus obfcrvabam uliginofis Io-
cisapud oppidulum Frcying,quaPragaitcreft Noribergam.fub finem Iunij, ciim anno m. d. Britannia proficifcerer. ixxix. in Belgicam Tertia verum DiofcoridisSedura minus stium w*-
&
cft,
teretibus , craflis, fucco plcnis
& mucronc /
:
prardrtisfolijs, flavisfloribus.
alitur ,
atque cjus folijs
Vulgo in hortis folent Galh in acetarijs

fcd
*?**
quemadmodum
rijs.
Portulacar folijs uti
fponte nafcitur in Hifpanijs in muris
& mace-
&
Ejusverdduofuntgenera: Vnumcujus fummuscaulis inramulos divifus fefc infle&it
ff^'K'
i
'
înftarfummicacum Scorpiurifivc Heliotropij majoriSjidmihiQuartumScdiminorisgcnus crit: Akerum cujus ramuli fummo faftigio non incutvantur , quod mihi Quintum Sedi minorisgenusefto.
stiumtoi"** T -
Sliuotn
Sextvm Sedi min.orisgenus.in Pannonicis Qbfervationibusprimoloco.poncum,amne nmyu 9

*
cftjasa
lx
-

Scdumminus nn.
:
v.
Sedumminus
Scdum minus vi.fivcalpinum
!.
cftjam memoratis:nam fummatellure fcrpit, utilia.numcrofisquc&fucculentisramisprcditumeft, quos ambiunt Iongiufcula&mucronatafolioIa,S<-cundoDiofcor.disSemper-
quod Galli TnqutmactaTr.e appellant, & illis m ufu cfTe jam dixi acetarijsconficicndis, haud mulrum abfimilia, minustamcn crafTa, planiora, &guftu valde cxiccante: flores in
vivo,
cauliculis
palmanbus numcrofi,
:
majufculi,
quinque folijsconftantes , ex luteo colorealiquantulum pallefcetcs radiccm habet in crcbros ramos divifam, qui per terram fparfi, tc,
nuesfibrasagunr.
CrefcitinSnebcrgalijfqucStiriacarnm Al-
pium
Stium mi
jugis.in
denbcrg: Floretfubfinem
I
&
Tauro monre Carinthiar & IuMontibus Kaufburno vicinis.

Iuiij,
& Augufto.
Hif>ania&
Lufitaniaj
n rupibus vereribufqucmurisnafcitur Scin
ptimum gemiscum
tiim inGallia Narbonenfi prarferrim pelij ubi id obfervabam quando iftic vivebam
pU i
Mom-
Wo Diofcoris: fcd foliapauldcraffiora funt,candidiora,teneriora,nec,utilIa,fcrvidieuftus,fcd .. ., r f ymbus Sccu ndo refpondcnt.a & fr.g.da.flos itcm ejus cand.dus, qui in Tcrtio Diofcondis Iuteus:femencxiguumeft,&fubrufFum. Floretlunio.fcmenluliomaturum. Stdum m\nu% Octa WM gcnuscft D.ofcoridis Tertium,quod ab aliqu.bus AxJ^ym vntjivt Vr, &TAiDiOlCil yocan afler.t a Roman.s .llecebram. Habet .d crafTa & fucculcnta ct.am fol.a/requen.
ouA>y f
.
inmurisfuburbiorum.adporrasurbisprotcnfis NonvaldeabfimileeftScmpervivotertio
-
.,
i.
pior
t.a ) fib..nv.cemfere.ncumbcnt.a:florcsluteos.
llluibr.
muns & petns nafc.cur, etiam in aggcr.bas,

/
Vulgariseftnotiti*:
faicbrofis
& andis locis qua; tcnui granuncobfira:
nam
r*tf mmtc&is,
Plantarvm
histor..
*
Sedumm.nusvm.caufticum.
ii ii. Sedumminusix fiv e alpinu^

lib.
Ixj
ui.
v*
'
Of-^
Utfr
**
fita:ade6autemvivax,uttenuimmaramulorumfragmentafaal.meradicesaganc. Vim &.pfaexper.enna. habecexfcalfaaoriam,acrem,&exulcerantem tefteD ofcoride compaft.s & fibnnvicem eft ,n Pannonicis Obiervationibus Non vm, ouod Tcrtium
) 1
;
infidentibuseftfohol.s, valdccx.guis, crailis,
cincrcicoIorsadculcumquodammodo
^^ -*
iend^ dicXmcd.o foLum Swumqu^

mufci
inftar,
cxiliunr, duas
psne uncias longi, grac.Ics,juncc., mqu.bustern

altenusCotyledonisntu,.ntegrosccfpites, cujuf-
SSSSS^^^*^ ^ dam
,
interdumoccupans. c.,fi*ftarl VTnnaftr. Monaltcfaxa nafc.tur, quadcfcenfus eft ad atquc intcr Przruptis Sncalbcn jugi locis
riu?NcucnKw
to
eriam Drimum acido deinde amanufculo
D. SS2So
ma]ora funt
longiora, cratf ufcula

& cxcalfac.ente
, :
conftaniunt candidi flofcuh , quinque foholis fcni plcrumque velut in umbclla d.fpoiiti
meXS
ped,ulum profert.longirud.nccum
Mv^^ P^P^Z
.
*-
adnatis ie propagat, atquc e
fubacdi initio faponldeinde ing"^ * ,. eracilis,iunceus,tnumrcrcunciaruiiiiu"û''Y j- ..^..i^ :,lis,iunceus,tnum fcrc unciarum long.tud.n.s raro cord.s, ut vulgo fohol.s, majores, cand.di, medio lutci, quinque ni funt floicuh/upenore
pingitur,formamreferent.bus,pra:d.ti.
ill0
W^^fS^t^L
..
.//6/
r~** atque /nHpmcurn eodem cum ijfdemqjcum Decimo locis ciefcit, Serpit & hoc reliquorum inftar,
.
SvN7eTamDuodecimo anguftiorafolia, rigid.ora &rcl.cuiorummontano^ circu,tumfcfcexpandentia,Cotyledonisaltcr.us auftuquidemadftr.ngente.nonmhiltamcnamaro: cxhorummcdio nsgenerummouo, riseenerum modo uuuljui ,,;7;,mmnfafti<noauinqucaucfexflofculoscoloris nudi,quiIummoram B ioquin4u nncialesexeuntpcdicul.,firmi, c,..,.
)
^^^;^^ ^
-.:
lutci geftant
, de.nde crafliufculas fcenscontincntcs:radixcra(riufculacft,longaaiquccandicans,qu*,cxfummocapitc,muI:
mucronataique
filiquulas
^SSÎSSmS
FF
In fum-
nhnum
tas plantulas adnatas
& fimul
undlas producit.
Ixij
CaroliSccfu mminusx.alpin.il n.
ClvsI RAHIORVM
Sedum
minusxii.alpin.vi.
,^.|,
.
sW
*
'
V
J
HttaUu
lnfummis Auftriacarum&Stiriacarum Alpiumjugis,
inter faxa provcnit.
Memini
dum olim e Narboncnfi Galha per Helvctios in dulciflimam patriam rcdirem,in Allobro* gum Alpibuscumahjsplerifqucvenuftisftirpibuserucre
HujusctiamobitermeminitGefnerusin defcriptioneMontisFrafti, Hiftoriam vcro traduntPena&LobcliusAdvcrfariorumhbrorcum aucem in fupra memoratisAlpibus frequcter ctiam collegerim,huic capiti ,cum reliquis Sedi minorisgcncnbus (tametfi forStinm mi
fitfjzin.
tcnonperommac)usfacicsrc(pondcat)infererelibuir. Nvmerosa habetDecimumtcrtiumgenusfohola,ternisprofundisincifurislaciniata, mAjugfcrefolia,minoratamcn&viridiora,nequeullaIanugincvcftita, quorumfapor admodumadftringcns&cxficcansccauliculiafTurguntcxiles.binosuanfverfosdigitosjfi.
vefefqunciam
longi,finguli finûlaresfuftinentesflo(culosexherbaccopallefccccs,quin-
quef<Jiolisconftantes:radiccferprt^ lateribus generatc, ut integrosce/pites interdu occupct, mufcumq; quendamemcntiatur. Crefcit in fummo Sneberg jugo, inter faxa reccnter a nivibus libera Floret Augufto. Qvo nomine a montanis paftoribus &: vcnatoribus omnes ilke plantar in Auftriacarum Alpium jugisnafcentes^quas hic ordine defcripfi,donata:fint, haftenus intclligerc nopo.
tui:&haudfcioanillisullumnomcnindiderint, folcntcnimejufmodiminutanegligerc. Ego Sedi parvigeneribusadnumcrandascfTe cenfco. Si cui autcm mea fentenria minimc placct,alioq;nomine infignire malit,per me fempcr liccbit. Scptimum porrd Dalechampius,fivc quifquis is fucnt qui Generalcm illam Plantarum Hiftoriam Lugduni cxpreflam
,
fcfgmArW fcripfit,aeiaov JW^ fvMU ribusquorum folia funt crafla &: denfa no minus qukm
Illud
illi
peculiaritcr,
convenirc potcft.
Jsiuhatti.
ver6mirum,quodDuodecimumgenusnoninterScdigenerarecefcat,tamctficjufdcm tempcramenti efle aflerat, fed Phyllum Arrhenogonum Diofcoridis efle vclit. cujus qux cum hacplanta fit affinitas, Do&ioribus, qui in Stirpium cognitione vcrfati funt, di picicndum relinquo. Cetervm Diofcoridesfimiles facultatcstribuitScmpcrvivoparvo, quibuspolletmagnum prxcedentecapitedefcriptum:Tertium aurem genus,quod in hoccapiteO&avum
.
ftrumas difcuterc ait. Nifi quis fuppoiititias efle has faculrates dicat,& Diofcoridis tcxtui infertas, ut non fine judicio ceniet Fab. Columna, qui vulgarcm illam Scdi quam O&avo loco repofui (pecicm ,no du^coov nominac (fimiles enim func omD^/iwP/i-niumSempervivorumfacultatcs) fcdfacieatiô^rcferrcdicit, &Plinijalterurn veltcrcft,illitum
t
cum axungia
* J
tiumda&ylum^quempoftremocap.lib.xxiiiK
opinioni acquiefco.
COTYLE DOK. Cap. XLII. VMbilici veneris, fivcCotyledonishiftoriamalijtradiderontrmeitamcnin*

putavi (quandoquidcm alteri cjus gcncri pccuharc caput damus) tcbrevem illiusdcfcriptionem retcxcrc.
ftituti efle
hoc capit
Vmhl
i*s
vtntrit*
autcmmultafoliaaradiccprodcuntia,fummatclIurcconfertimftipata inacctabuliformamcornata,hoceft,orbiculata,&inmcdio,umbiliciinftar,deprcfTa,fucculcn'
Habet
ta,tenera,intcr qua: exit cau4is non valde firmus, aliquot folijs prarditus, non orbiculatis ut fucci plcna in cxtrenu partcquarlaciufcula cft, craflaque inferiora, (ed longiufculis,
&
&
rrcs
PLANTARVM
HlSTQR.
IIB.
IIII.
lxiij
Cotyledon,VmbilicusYcneris.
y /
'
^tresplcrumquecrenasdivifis.exquorurn > finuproceduntinterdumramuh.quijCurn
caulc.amedioadiummumfaftigiummultis flolculis
funt onufti longiufcuhs cocavis tintin&C prOpcndetibus inftar puiillorum
nabulorum.colorisexherbaceocandicantis,qui firmiter mharrentes,
unacum caulc
floicuficcantur,& tandem percut:matun plenas exili li occludunt parvas (iliquulas fufco femmc.quod fponte decidens,numeL,
rofascircamatrem,&invicinis,fiqu*ad.
v
1
"
rafunt,vaiis fictilibus,generant plantulas:
^|dixefttuberoia,nonbuibimodoefforma
ta, (edpotiusorchid.splenioremradicem
1 refercns,moddorbiculata,interdutuberis * aut Aconiti hibcrni radici fimihs, utillius fragmentis pangi poflit. inftar confringi, Sponte vero nafcitur non modd in muris SMtMln,
&
vetenbus&parietinis: fedcnam inte&is, muns fivc parietibus cx argillaformaccis,

,
faxis& rupibus, humiinterdum folorettiCorruda: li,ad Olearum, Chamarnphcs,
&
atqucetiaminannofisSuben arbonbusfpoiuccrefcctem obfervabam plcradices,
rifqueHifpanuc&:Portiigallia?locis.
G r ac is haec planta xorvtofuv dicitur.ab

aliquibuso-*yTAio, ab alijs xtÂiov Vencfconde refcrcntCiLatinis Vmbihcus
ris.
jj**|*
Dio-
JLjJU
NombrJde GaihLatinoslcquuti NombrtUe Vtt*
appellaatjSalmanticenfium
id eft.acetabula aut valcula
vulgusr^r,
nuncupabant a
^^
Cotyledon alteta
i.
Scdum vulgare.
cava
capacitatc acctabulu referente Sacris ignibus, ftrumis, inflamat.onibus,

folij
EAthltAHt*
pernion.buvlhtuauxihari.ftomachiardo* rem refngerare, foha cum radice comanducata,calculosfiangere ,& urinam cicre, atquc hydropicis ex melle dari, auctorcit
Diofcondes.
COTYLEDON ALTERA.
Ca?. XLIH.
intcl- co/yMo**-
A Lterivs Cotyledonisnomine
l>go
; montanis aha ridis mcnte, Scninvenieba gencra nulh ex Ncotenc.s quxhic pronbus, quodfciam,obfervata,
Sedum majus vulgarc,cxD.o(co jjjWjJ.

cujus in Aufttiar
]HS
vulg
ordincdefcribemus. habct ctyUio*ig v i a, cra(ra,numerofaquc PiN dcnla, Accta- <"; folia, circa radicem Primum vulgar. majori alteri,(i ve Scmpcrvivo bulo *
WH,,
difterent.a (cuiusiconem prchximus, ut poflit)fiinilia,minora tamen & m confpici gulevitcr dcntata , fucculcnta, & ambitu multain ambitucapita
ftuacido:intcrqux
c fimilibus fed
,
minonbus fohjs cogcfta ex-
mharrent.a, onuntur longis pediculis auda in novas plantas eftormatut:
qux
tandem
umbihco cmcrgit ipfius matris ex redus, fcres in ramudodrantahs, foliofus, Cotyledonisinftaralbilisflorem altcrius
cantcm maenum,(cxtolijseoitantcm,cui
>
,
cauhs
\\\\
valcula totidem anfucccdunt filiqua: (eu cxili plcna : radix rulisdifcrcta, (cminc minus lempcrvivovulgan majonfimihs,
t^
.wx
'
'
x j
Caroli
Floreclulio.
s
GlvsI rariorvm
Sciriacifque
N*ta!t/.
tamencrida,candicans,rubindcnova$platltaspra:ter jamdiaas c Iateribus fundens Frcquens eft ,n ommbusjugis urbi Vicnnx vicinis , acque in Auftriacis
pibus.
i.
I
AI w**um
'
Alttf*$t
ll i
ipfislocisinvenituraliudgeoushuic valdcfimile,perommatamenminus
cujusecamfohamagisfuncdencaca.
&
Cotyledonalceram.
Cotyledonalcera ini.five Matth.
!.
S
n
CoNFERT, s. frcqucnnbns pinguibufque five craffis arquc in orbem digcftis cft eciam T
iert.umgcnusfoIjs,Supenorera m enmmonbus,nccdetatisinambicu,cametfiaIiquantulumh.(p daappareanc fubqu.bus,eradiciscapice,ali acfim.lcsplantajcraffi
l )
a etiam dodrantahs
q uam ex.l.c cauhs, r fucculencus, rubefcens, multis craffis fucciq: plenis mucronatis fol.js cintos,anguftionbus quam fuperiora, mucronc purpurafcece, qui fupren rC ramU S d V,d,ru mu,tis flonbus fu Pôris Cotyledonisalccriusfloribusfor'
1
l(d
fP ro Pfg ant
&r ad,c a g un ^cmatrisumbil,co
fibhspra:di1
palmaris,nonnum
mafim^bu^nuftos^,nor.bustamen,duodcnifque,ucplurmdm,anguft,s,m
fte
&
&
f!"
'
^quemftardecuf^
in
quuhs
caput auc veluti coronam compacl,s,flor,s umbil.cum
occupancbus
& v.ccnis
periL
quatern,s(hm.n.buseamamb.ent.bus:fcmcn.llisf,I.quuhsf,velocul,sade6ex,le ucocu> orum ac.em propemodum eftug.ac: radix mcd.ocntcr craffa fibrofaeft, alrerius Cocyledon ls mol fl t ulerunr,cum in hac cum ^. P ]antx
&
,n fuperiore inrcreunc,
d*t*Ut.
CotyUdo*
Taurinarum Af ium J&s non Pul Saltzburgo P ubi florct Iulio, in horcis amJnTn" autem ,nquo S tranflacafu,ccumrehquisejusgener,bus ec,amMaio.
:
1 1
rlTrlnZT
dXrnrTv
r
S
n-
SJ l&^S^îrT^f^
utS
.
?T
^ ^f
,CUm Crenata candicatia aci& fubadftringente guftu-.e quor aU iS ,ntCrdUm CUDltahs Ut lurimUni PC' P f
>
&
'
**
inftar
n" no fa(tl g' c * nnguhs fohorum ahs pcd,cellos em.ttens, qu,bus mfident bini compofiti, mterncveluri fanguineisgutt.s dc ntc dcccm ftaminu l>scindo: femenconcinetur Pl P in ca?mra dlxfu a f r tenu . fi brofa,cui,fccuhdUinmatrcin, for m uIalin nradnaZ cc KmaIiquandorcganc, vuIgansScdi majoP mX,Ut mXe &*
/^ ^
Nafcitur
Plantarvm
Nafciturnon
pulis inhxrcns: in
'
histor. lib. iiii.
Ixv
x*t,Ut.
;
modo in Sncberg,fed & in reliquis Auftriae & Stiria: Alpibus, ffsiis & fco-
lulio: at in hortos cranflarum, Maio femen proqutbus florct Iunio fertlulio.autmacunus. alteriusdcfcriptionem pratermitterenon potui, lilft.us QuartigenerisCoryledonis ceta Macchiolo&alijsejushiftoriaficprodica, quiameojudiciofuccin&ior apudeoseft
&
quam oporccbat. Qvintvm etiamgenusinvenituraffineQuarto,fedmollius,anguftioribus&longiori
cotyUimd-
ttr *V. '" * bustolijs,nondencacis,fcdalbaduntaxaclanuginehirfucis, minuseciamincanis, breviore tam fupcrnc quam infernenoncraffioreq; pediculo&mulcisfolijsfcpco,qu pleruque floribushtnc inde fecundum caulem ad (ingulasalasfpaifis. nihil h.rfuca func:paucioribus Kdt " Ecfcherianis jugis.mcnfe Iunio fuis flonbus onuftum. Obfervabam boc genus in
vocacurWepa*oTtM>iPaVeaplanraquamvulgusHerbariorumha&enuspro Uttinn** ^*"" majore habuit: Lacinis Cotylcdon altera. Eandem licentiam fibi fumpfit in Scmpervivo lamGcQuartohujusgenere,quaminDuodecimoSedisminorisgenere,quiHiltoriamilla ,quemncTalem Plancarum fcripiir-.vulcenim PhyllumThclygonum DiofcondishocelTe,'
Graec
admodumilludArrhenogonum. Dioscorides porro Cotylcdoncm alteramfcnbitadeademutilemeiTe,adqua:Sempcrvivumcommendacur.
TcuUntt.
>
Rhodia radix.
P.
XL11I
I.
ME
inter
Dia
m quandam naturam
obtinerc
Ww m**
quodammodo
videtur Rliodia radix,

,
Cotyledonis alteriuspriora gcnera & Telephium vulgo nuncupatum:fcdTelcphio magisaffinisjudicariqueat. Proptcreailhpecuharecaput inter utramquc ftirpc darc voluimus non quod ejus hiuoriam tradcre ha:
beamus in animo
vulgaris enim eft notitiar,
atqueabalijsdefcripta. Quiatamenaliquoerui, facetics fpontc crcfccntem conlpcxi rc non potui,quin illius mcntionem facercm.
&
x*'* 1"* Illam autem maximacopia nafccntcm obfervabam in lcopulis jugi Durrenftain , cujus
inhacStirpium niftoria crcbromeminimus, &: florcm variantcm meniibus Iulio &Augufto

:
nam quxdam planta: illu m pallcfcentem

femcn in
habcbant,alia: veluti rubcfccntcm:
exiguis vafculis , quemadmodu in Tclephio, in hortis ali foexile,quafi fcobis mftar.
Qux
let,maturiusflorct.
Vocatvr
porro \\xc planta Grarcis poJ tat frM*f%*.

:
pifyy Latinis Rhodiaradix, qudd reficcata qusradiXjrofam rcdolcat codenomineOfficinis nota.
Montani
paftores,ubi fponte na,
fccntem obfcrvabara etiam ab odorerofx, illam appellare noverant 9tofcn wuxtf.
Wi
J^}^ w
.
Dioscorides
capitisdoloribusutilif-
fimamcfletradit, firofacci momento commixta, fronti 8c tcmporibus imponatur.
Telephivm.
C A P.
:
XLV.
ad
NO
tas eas
ambiguum eflc.an quas hoc capicc defcribam plantas,commode TcN ignoro a?commodari poflint cum tamcn illarum plerzque, apud re. HerIephijniftoriam nomen obrmuermc, malui illud rctincre quam nullo nomine donabariz fcriptores tale
,
V""^ Pnma,duos,tres,pIurcsve caules ex radice prodeunces .cubicales

fc
fuc-
cukncos in lac
ncSmanccs
^^^
&m
femper adverfis pcdiculis P F quemadmodumm flosinextrcmisratnis quafi umbcllacimnafc.cur aeiscarnofa B andulote,Craflula:vulganfimiles. r- <r u m *\nr nill.dns-radicesilliplurimare -de ad Be.gas delaca fac.le compreuteuam ram! mterram depa& (bumnd ,ces valdecnimvivaxeft,
;
ex .ncerva.l.s in quibus ord, naca func folia, hoc eft , Craflub majore , fed majora nafcenria,crafla,fucci plena uc
b.na
**
*.
T*g* *
hcncht&auaacft
FF
agant:
lxvj

Telcphium i,Hifpanicum,
Telephiumn,vulgare,"
;>
S*^^
5u*v
'*!
*
V
agantteam obcaufam, pauci apud BeIgaseranthorti,cum illincexcederem,in quibus norj
%ulg*rcfi~
Floretcum CrafTula. Tehhhhm Uh mnino fimiJem,modo eadem non fic.ad Auftriacarum Sciriacarumque Alpium raAuftrttc. diccs,loas umbrofisfponcenafcencem invemebam. TeUMum A l t r a, qua: vulgo Fabaria&CraiTula a foliorumcraflicudinedicicur, promic
alerctur.
vtn.
etiam pJuresa radice cauJes, fucculencos,pedaJcsautampliores, fatis frag.Ics,& foliain rflis inordmata , ftve hinc inde finc ordine pcr caulem fparfa , craffa quidcm fucculcnta Hifpan.ci Teleph.j fohjs tamenminora, frequcnt.ora &magisconfcrta: floresinfiimmis cauiibuscongeftos,colorisalbi ; radixnodofaelt,&muttis velucinapisconftans, ucfupe-
&
rioncum quaetiam fioret. x Al.tur hax in hortis, fponte ctiam

i
in veccribus
r obfervabam. Ttkphtum .T e r t k huic non valde difllmilis, a me confpccta ad agrorum margines inter vepres tupurpu- nafcens, viacava& umbroânon procula Rorenburgo Haftixoppidoad rtfctntt fluvium Fuldam fico , cu> rar.ora tamen erant folia flores etiam fupcrionbus flort. colore diffimiles q tu cx pur,
muris Septentrioni expofitis nafccxicem
TtUphium
llit.
purarubefcenreseranr. a r t a m ojjjcrvabam anno
Qv
Septentnonem
m d xc. in montibus illis Francofurto vicinis

wi
,
fpettat , oppofitis
>
eam
* egregieHoruit,aliarumtempore. E x rad.cc autem craffiufcula, &bulbisinftarparvorumnaporum, multisqucetiam fibr.spra;d.ta,ahquotfingul.sann.s(namvivaxeft)produxitcauIescub.tales,quibusinnafcunturfohafat.sfrequcntia, inord.nata Secundarfol.js parnc
, ,
hortum transfercbam ubi mihi fineulis annis
&
qus
mamb.tutamennonnih.lcrcnata&veluti finuofarfumrna^virgscomaro , umbellannfrar nofculorum quinque fol.ohs conftannum ferunt , coloris gratiflimi ex rubro purpurafcentis,qu.busevanefcentbus,fucceduntc a pitulapentagona,.nqu.bustenu.ffimu^
fimilia,cra<Ta,fucculenta,
Tttybbm
Ttltphium
YI.
v
'
ftarfcobis,femen,fufcum:ingruentehiememarcefcuntillicaules&pcreunt. C no n YfWcdiflimilis vidctucquam Lobel.usexh.betpurpureoflorcprarditam,

.
rl n.lirad.cemhuberetpauc.or.bus(utmihiquidemvidctur)napisconftantem ER jdnosmircbaciir.duni Machlin.a:commorabar,Sextumgenus,nonTcr^ nom.ne.fi camen aufim,

E
i
Jeph.j
i
*
fed alcer.us plancar
qu.s
accuratitis obfervabic, aflerere
Diofc.fortt
.
procumbentesinftarPortulaca:, ioJiaiJlJsrerepana, colonsxrugmeumquodammodorcfcrcntis florcsinexcremocauic

, :
d.caturumnuliamexpraTd.aisproximius adTeleph.j a D.ofcoridenobispropofirihiftoriam accederc cpam iftamrhabetcnimcaul.culoshum.
ru-
confcmm
'
T
Plantarvm histor.
Telephium v. purpureo flore.
LIB.
III
I.
lxvlj
Telephiurn vi.Cep*aPancij.
ium lcgitimum Imperati vil. Telcpl
Craflunafccntes inftar florum confertim purpurafcent.srmulfivc Fabariz,co!oi is lx
euam radiccs fibrofas , atque ipfi ras habet pcrprocumbctcs facile fibras agunt, caulcs
Scmperviva .lla pnma minora inde ac d nu pcculiare habcr nta ph. <T autcm
miuria offendatur, fed
pmlnS^temnens.perpetuainiuofigo.e
3
euam
Hoc
U brumam J-
Pharmacopzo ftmine , quod m Mvlcro

:
Francofurti ad
Mccnum crevit Ioanac-
humamffiNeapoli a Doftiffimo ccpfum ImpcratoTclcphij lcmoque v iro moaue viro Ferrante c5mun icabam ex cujus
.
antam unam crucba, glXri hc P darem Siccam vcro rnaor exprimcndam
quam
quam
tamcnapudcosfrequcntcm
a
1 .
m hor-
t ,snafciaaercrct
fummora diciscapite T,ut him j Vr... v,, w#Mvltas autem 7 "" n producittenuesvirgas.fum^
ias,
peaai, D edales,interdum
logiorcs, uuii
breviores,aliquanao^ xquahs lonordine (epiunt mul-
^, >V
Ixviij
culenta,
Caroli ClvsI rahiorvm

neque adeo fragilia
,
coloris
quidem viridis
cui
xrugineum quidpiam admixtum
Komina.
fitrextrcmxvirg^multisflofculisquinquefo^^ tibuSjOnuftXjquibusmarccfcentibusfucceduntangulofavafculaexilijfufcofemincplcna: radixminimidigiticraffitudineminterdumadquiritjentajcandicans, inaliquotramosdifingulis annis plures novas virgas producens vifa,& quibufdam fibris donata, vivax, veFlorctcum Craflulis. teribusconupcis. P r 1 m v m gcnusvocabantTdephium Hifpani;Cra(TuIis(iveFabarijsadnumerandummam facie & facultatibus relpondent , priora quatuor genera . Noh ineptc tamen ad Tclephij claflem referri etiam poiIint,pr#fertim Sextum,ut dixi,genus,nobis, ante mulcos annosinBelgicammifTumaC. V. Alphonfo PancioFcrrarienfi MedicoCepearnomine
&
Ftcultates*
Germani Secudum>&: Tcrtium genusf"abcnfrattf/:?tm&fr^ Quartum fiwbcnfraut wctHcappellanf.Galli fecundum Orftn. GrarcisTelephium diciturrwActfw T e l e p h 1 1 autem folia,teftc Diofcoride,fenis horis illita,vitiliginem (anant,fed poftl ea locus hordeacia farina illini debet: perun&a cx aceto in fole, idem quoque praftant fcd ubi inaruerunt, abfterguntur. An porroTelephij genera hoc capite defcripta, iimihbus facultatibus fint prxdita me latct Hoc autem obfervavi priora duo generaâb erucis non
,
.
minusplerumqueinfeftari folita,quam
Brafllcas.
Cepxa
C*pM
Matthioli.
Sed quoniam
*>
in
Cepar^mentioneminci-
#
^?^Xf^^fe
$*
^^^^^y^ TV^ /fo!^^^

r"
"^
dim'us,frcquensin Belgicishortisali folebat,(cmine ex Italia muTo nata placailla, quam Mat-
^SÎ^*^^ x^
thiolusproCepâpropofuitjCauhcuIododrantali,ex parva & inutili radice prodeuntc, in terramprocubente atqueinmultosramulosfiflb,

cui ad lingulas alasadnafcunturfolia crafliuf.
culaPortulacefolijsminora&anguftiorarfummisdcinde ramuhsalbiflofculi quinquc fol.olisconftantes, quibustuccedunttenuia , utin Craflulis capitulaexih , fcobisinftar, feminc
,
plcna.
Annuaautem eft, fingulis annis dcciduo

,
femine fponce refurgens. Sitneverolcgitima Diofcoridis Ccpxa nec nc h^reo , atque alio-
rum acriori judicio relinquo.

lAcukttes.
Diofcorides,five Ccpar* folia, invinopota,urin?ftiIIicidio,&vefic^fcabielaborantibusopituhtrifcribit, maximeautcmid

pr#ftare,fi
5-ok,
C ete r v m
hoc eft, corrudam vocantjbibatur.
cum deco&oafparagiquem ^W-
BlSTORTA.
Bi/lort*
CA &
P.
X L V I.
m*
A D
Auftnacarum&StiriacarumAlpium
acchvibus locis circa fcoûlorum radices fponte nafcitur Biftortaillamajorqua: vulgoinhortisali folet,folijspame Rumicis,infcrneincanis, nodofocaule, fpicatofiorefubXritannha
Diofc.fortt*
J- -*- juga>
purpureo , quxfortatfcnonincommodcDiofcondis Bntannica cenfcri pofTit. Ejusiconem

. u nobis, m hoc capite erit fermo. icfubjunximus^quiadealteroeiasgenerepu6 r milo C a v l c v l v m autem promit dodrantalem interdum fed ut plurimum palmarem,
. .
,
.
Biflortaal-
fioamtnor.
tenuem geniculatum gerentcm fummo faftigio exiguam candicantium flofculorum fpicam foha vulgans Biftortz majonsfolijs multo minora unguis humani latifudinem rard
^STrTT
:
16
OT3 Ion a dura > vcnofa er oras rcflcxas vc s > P

> >
non
fecus ac ma,or,s folia: excuflb flore qui albus eft.paulo grandior fit fpica, qua: pleru ml que fimili quo major fcm.ne onuftaeft ,non raro tamen, (cmin.s loco, multa fohola breu con fta ro P ^.îbusfpontedccidentibus,pIantulasejufdcni genens in cadem quaalcbatur arcola vicnioribus natas fzpe vidilradix vulgari lon0rt men gen cuIata foris ni r '"" s tntus alba, mult.s tcnu.bus fibris ? g capillata.guftu, uti tota planta, adftnngentc.
^ft^ K
SCJ ff
!
m "
&
&
'
XttMllt.
r in
rurnrn
*
'
Auftriacarum
*
,c /i!:?'
tatf
maS
^
.
& Stiriacarum
(
Alpium
jugis
tenuigramine
vcfti-
UDl f rmam
& ^gnitudinem
non immu-
Certvm
V
0-
&
r>
PLANTARVM
Biftorta raajor.
HISTOR.
LIB.
IIII.
Biftorta minor,
Ixix
*f
:^^
b*&<^ (Vn
yl
.\*
IV'
Ce.tvm
e ft ijrde tnfacl ta t ibu S
a.ijSc t quibu Snaio r :dc quamu1 t a e (repr,ditan))
[.
pr re s .quz
P Pf ''^XSftringentem, privarim depafcentibus otis Sc j- r g Tiipotr6Bntanicam,v.mhaoerca opus/cn-' Bf ad re..qua 4 * bu S adftrict.onceft valerc
"^f
.
cra
,.
tonf.l.arum ulceribus
accommodam,&
:bit Diorcondc S
.eS.Im.m
inlu^^plumte^tfm *
conKenetvidetur,nonminu S varia ?eneraobrcrvanicD, an[ Stitiacarum , quam *, Rcg.on.bus
vaW ea,l P .,s:cmboc P ccffl,

fpci P
cXnêmm fcc,
a . c ,v a armcta,ftat,oncm ,ft,c
quent,(fime,
P <^Wg^3BE5^ ^noa
)
feV*
plantas
imcitcahumidiota.Haloca.ad.u grana conven.tc ro.ent, fre-
,
,,
'
^, perperamRbaefcmatum.Scdnonhabem*
polapath. modo ,btach,al..ntctdumcaffimA^ rnftar ) ace t ausmentum lumens oc p" 5
tn terram p. ofundc
maenum ftlud Lapathum
^s^cUtUquodammodofoh^nonnuUK
ual i svulg0 pigi t ut,Raphan,autH,p. _q fumnfa te llutc A cot, fere It.dum antmus u[
demm
A>
& Polveonata
ta,Rta
^mulatut.ncc mmus eo (ubftant.am
.nfic, t .
AristolochiA.
R,
cnetaD.ofcotide S con-ft i tui t , A A tifto.o"ch g
~ ***** * A rsns^SS^
.**
o ';
Cap. xlvii. am,C k matitin: t o,undam,.on g

rcr.bit,c
go b,
nasdumtaxatobfervavi. ^hitalibufqiintcrdumpalmicibusconftat.quauna Pr.or mulri nffl & heder* folia magn,hain "*""? mcumbuntoblongi drani;ulis,quibus cx mtcrvallis.fo brevi ped ,culo his colorccxv.r.din.gn^ tud.ms,mo\lia,vcnora n hisfuccetubzinftar. e*P uJP u fiorcs.cav, eft.quam in grana continec ordinc difpofira. feu exnma parsjatior quim h n lau> dictiuauirocundus,parviMclopeponistorma
^&5W
>
fjM^f*
^^ ^ ^&
;
lxx
Caroli ClV.sI RARIORVM

Asjftolochia rotunda
i.
w
t.
)*
;"
#
X
s
Atiftolochia longa
*-
'
lata.nigricantia.intercurfantibusquibnfdam membranis, &matcriaetiam fupgosa,aJbj},' fingulisgran.smtcrpolira quodrcliquis Anftoloch.a?generibus communccft:

,
radixeft
ampIa.tubiTofajrugofa/orisfufco^ntusbuxeocolorcprzdita^corcicecraflo^&ûtTheotfstsles.
phrafmsa t)carnj.idha?rcnre. Crcfatpmgui {bjo,in prac.s& humidionbus agrorum margimbus Hifpania?, ftarrw,
nenfisGa!Ii;e,&,n\utintclligo,etiam
j4riflf>bchia
!
Italiar.
inGcrmama&BcIgicanonniii Maio&
rttunUa
II.
Iunio.
Floretcalidionbusregionibusincunte Vere" '

;
Alccraramu osfeupaImiceshabec pnoris, fed frequentiores&breviores folialonga? quidcm formam & colorem armulantia.fcd majora, longioreque pcdiculo quam fuper-ons l ulta:u\)rem cx albo purpuraft entem,,ntenus fufcum, Longar rlori parne fim.iem cjus pnore longior,pyn m modum turbinatus,graciliore quam m illa meta fra&us fcmen pJanum,minuspriorc&rufum:radixfuperiorifimihs,corncetamenmagisrlavo. Fiorct paulo matu: ius fupeiiore, omnequc femcn fcreabjecir quandoprioris maturefccreincipit.Hancnonnificampeft,ibus&interfegetesfpontenafccntcmcon<picieba'n dcindccultam inhorroPhar.nacoparicujufdam Vicnncnfis,cui,atqueeciam ipfisDotfonbus.ignotum crat pnmum genus, quemadmodum &cetera Anftolochia-gencra
:
Clematitmpnmam
prarter
MjMb
**
Longe
Superiorcfirmioreft.&injuriarumhicmistolerantior
cauheuhet.amquadrangd..duospalmoslongi,interdumlor
rosramosdivifi.humi.uuRotund^^
9
g iorcs,
inmul-
loris.long.oreped.culofulia Soldanellarfoiiorum p*reforma:flosfimilitci oblogus concavus.t x viridi candicans,Rotunds alterius flortim cffigic. fed
nerbace.,intusut reIiquorum,v.Il,s oblitus: fruauspvr, tenui meraucakerius rojundar fruclus.qui maruritatedeh.fcens femcn oftcnd.t latum,rufum ,& tandern fufcum .Hujus rad.x digiti cramtudine eft Dio'condi, dodrantal. longi. tud.ne quo \ dc tricnn.hus & junionbus plantis inrclligendum aut umo nam adulrar urn
cxtima parte, colons ma C .s morem tu.bnarur fcd noadeo
&
longeampIiormagn,tudo,eten.mmultascruerememini,qua:cranjtudincbra(h.um,longitudinepedemarquarcnt. Adultarveroomnesplerumqueextremaparrcobtularfunr arquals fcre per tora.n long.tud.nem crailitudinis , fubindc tamcn culp.de ramofa jumoNattltu
&
resgracilcfcuncmultafquefibrashabenr. Provemtcampeftnbuslocisinterfegetes,
&quibufdam
vinetis in
NarboncnfiGaHi|:
mcmini&novovercflorentcmcrucreininfulamcdijsin ftagnisfira, ubi templum Magalonannncuparum olim Epifcop. Mompcllianifedcs, circaoppidulum Villanovanominatum,iecundoaMompelliomiliati.
i
Quxdam
PLANTARVM
AnftoIochiaClcmatitisvulgaris.
HISTOR.
LIB.
17111
lxxj
Ariftolochia Clcmatitis
Bxy a.
^*
V
umF'
<:;
Quxdam ctiam difFerentia in Ar.ftoloch

Hifpnia
omma obfcrvabam (tametf. Gall.c* fe per

Pleq-S
,
'^^^^^& ^^J^ J
C [C
,
-/
^
*
artc pirpurci
S^taM^ m
&
cft
H.fpan.js nuer v.tcs Na(c>tur tcm jam fcmcn per ficcre
rcgno Valent
.mpat ,"il.pnn cu Bclg.ca frigons in norto tcrrc po.it , volu, an h.cmem culum faccre 1 hac ratione ~" tTa.ut rcliqux,quas faOus, acccpto damno prudcntior ruptx fun?. haquc prxcedentes fc l e m a t . i . s u *n ftnatum fupra cub.ta lcrn a K" dum
HJJJÂ^!^ ^ m
vaus
3-52SJ Sa ^
ubi Martio floren- Xstmla.
V.cnn* periabicm hondcnnbu s ram.s tcAliquorics

(
^J ^^* m w&fiShbus
cor _
Arifidcchim
W^^^
.
oftca fcmpcr alui. h F et nrmiorcm rotun,
ukoa m pl.oracxvind.palle(ccnt.a
q
tundxaltcriusfol.arefercntia: flospallidus floris formam uod

fingularis,long*
icliquarum frudu major, cxigu.
mah
^mc mmo 4^ ^^{^^îc

~P^' U$ID "
'jS on^
iolia rdiquaium fol.js forma Longx, vcl potius Ro-
CUmmtifM
vuttMiitt*
fccltc fucccdit fruflus
quale cft rcliquarum
quadam
cft
odora,
ut vina in fuos hortos rcceperunt. - n fi s Gallix vinetis adco frcqucns eft Narbonenfas nonnulhs xwKftn loca ifpania:,Vnganx, Editiora amat en Ique a js Galll?>H in p vit.um con trahant. nvcn.tur ab ilhus odorc cum re Fto infcrions.locis Gcrmanix fupcrioristfc onen fi plunmisque alijs , f
,
\'4t*Ut.
&
^^^^
DU
vctult '^ u dumet.s vepr.bus Bxticx locis in bam,quod ad Clcmatitin mer.to refer n ^** ra ouibus vicinas fcpcs ftnataque habct (armcn^^ longa,ramora,tcnu.a,
, , ,
v d
Ariftolodnxgenusc.rca^
&
& intcrdum ar- JrifMothi* CUmttttm

B*tH0-
Id bu(culastupcrat J .jsfccovolvcns&.mphcansC^^
quarum Arklochiarum fol.js

.
mis nafcens ,
Scammoncam mco temporc * vv Mompelham
^^^^Û\
excremo mucronc acumma.
Jxxij
acun
ia \%>
,
CaroliClvsI rariorvm
fupeme larvia & viridia ,infcn:e ex purpura albicantia longo pcdiculo
,
flos Anilolochja: loirga:
incurvus,oblongus,cx purpura nigricans.intus tcnui Ianuemej>le'
ihnixa-
nus^nîflimoomniumpcdiculoinhdcnsifriidusfutcxulmsrudimentocolliycrclcu.n reliqtiarum Anftolochiarum frudtui fimilis, ralcetiamcflefemcn, cxcoquod Dodifc Vir Simon dc Tovar mitccbat obfervavi, frudus vero arque magnus ac in Clematitide vul' gata,& a pediculo dehifcens-.radix pnelonga,farmcnticia,Smilacis afpera?inftar(cum cuius* craflionbus fibns magnam habct arhnttatem) nunc pcr fumma ferpcns, alte fub teiri ie condcns, pallidi colon S) non ingrati faporis, guftata cnim, aliquantulum adftrinecns de prehenditur.&mamfcftaracrimonia^ Totaplantaodorataeft.
mm
KaiflUs,
aTY' Ariltoloduarum
FiJtohtbsM.
extulerat, quamabhisquiperegrinasluftraffcntregioncs? Scdca eftquorundamfupina negUgcntia, ncdicam, focordia, ut fola iconum infpeclionecontcnti ,tantumotiumnon uc, P rarum .^'rpium hiftouam lcgcre dign cntur.
Cretaob hb i. Obfervationum cap. xvn. Idem nunc denuoaffcro nec mc mover quod,qui Generalem illam Plantarum Hiftoriam Rovilianis typis Lugduni cxprcflit fcri' bat.HujusnemincmmeminiiTeaitCIufiuspra-rcrBellonium&c. Dodonarustamenean" dcmClematitiJisnominedepinxit&c. FateturCIulius.fedafeacccptam, &totamadco Anftolochiarum hiftonam , cum Purgantium hiftoriam meditarctur Dodona:us iofili beraliterfut&picraqueaha^^ circaHifpaI.mpIurimisquealijsBctica3locis,indumctis&vepribusCarolumClufiumof rcnd.fle.-addit Clufius toto etiam deccnnio,antc quam ille Purgantium H.ftoriam evulea ret. fct unde quarfo hajc haufifTct Dodona:us,qui tum tcmporis pcdem eBelgica numquara
in fcrvafle fcnbit
:
Nafcirurpingiii folo, ijsquzcommemoravt locis fempenftic virens Ianuario Fe bruanoque florensrcriam circa Cordubam mihi obfervata. v i v s neminem facere mentionem fcripfi.cumH.fpanicarum quarundam Stirpium Hiitonam publici juris faccrem, prxter unum Petrum Bellonium,
,
&
quieam
Seddehisfatis.-redeamusad
Hiftonam.
Piftolochia.
PisTOLoCHiAcauliculosmagnacxpartepemajores,angulo(os, ftriatos,&,utAriftolochiaLonga,ramofos,tenuiorestamen:.foliaLongajfoli)snondiiTiirii. ha,nigriora, minora, magisrugofa,&aliquandales
haber.nonnumquam
tulum inambitu finuofa:florcm Rotudepriori
tcm:hudum Korunda:
formaa?qualcm,minoremtamen,&ahquandonigrum mterdum cx hcrbaceo flavefcen,
prima? fruauseffigie,
vcrum minoremrfemcnetiam fimilerdenfiseft

radiciscapillarr.cntis,junci,ut
Nattta. i
rcde
Pliniusair,
plcnionscraflitudincbuxcocplore. Oritur in 01ivetis,& petrofis H.fpaniar Gall

iiarquc Narboncnfislocis.Seriusfloret rcliquis
Anltolochiarum gencnbus ac hoc pcculiarc cjus trudus habct ut dum maturuit ea, qua
:
pediculo adharre t parte , dchifcat ut in Bartica Uematitidc: longa: vero, rcliquarum.ab ^ extrema.
,
&
Auflolich}^
pcregrma
Nowm
autem&pcrcgrinum
Ariftolochia;
Rfn rut,R u .
k/
in-gi.
genus circaHalepum SyncinterolivetaobfervabatC V.LeonhardusRauwoIfiusAuguftanus Mcdicus.cujus mcminit Lib. i. fiii Hodatporicicap. ix. ab incolis Rbafut Rumiot ap* pellatum.
&
Id
odorequidcm prarditum,
fed illo ingraro.
habebatquatuor cauliculos albicantes,prope

radiccrafili inftar graci/es, quibuscircafupcr
'2 rcm P arccm ut nq. inharrebanrfcptcmvel
coWsmagni^
&caul,cuI,sproxima,rotundasvclut.aur.culasadnatashabcrcnt.utinmnoriSalv.am
tZTS^^^f^^l *** l^â^^ ^

fU
'
gUftu amara ' Undc
* ,on g io * P ed,cll, ^bmxi.radix fatis pro! P
HominSt
H*c
** eam -Sf*
,
!ic-
porrd planta Grccis Jpwtorf* nuncupatur,quod,ut rcfcrt Diofcorides,V*<
...
PLANTARVM
;a e ft
HISTOR.
:
oprima puerperisexiftimetur
lXXU| LIB. IIII. Romanis Plinio tcftc, Malum tcfrx. Scd id
*"'"""
rocunda &
femina vocatur. Secunda
aôXoyj* ***** | a
Anftolochia longa
& mas
wllawr,itcmnonnuIlis^^^
Stiacognominaturz&pnmumquidcmejusgenus.aplcnlquc.prolegit.m * uTpatum,&all.s i4rr^&arboncnfibus vincuU. Quartam Ph. S Bceticxrufticis inepce far f apanl/a quafi rubus autcm eiusgcnus cap.Hamcntis ^pô, fcM vocat ,quam nonnullosa numerofis rad.cis nuisPiftolo^hiam
3 F^^^^^S^n ggg
t
^^^"^^^^,.^51^ Medûlc.multocftad ffi Te?^ vm omniumfubcmffimacftromnda: f*

Scdex illis medicauoncs util.flima amara& fubacns. .abfcrgcnscd.gcrens, fcdnon )q uam Rotunda Longammusqu.dcmtenuitat.sobtinet abftcrfiomscomptus et.am. Itaque ,n qu.bus ufus cft mod.cs forfan
,
ScTaciel.md
g
modaeft lonS ungucnu ucuncur unappcllacur, fragrant.or cft itaquc ea ad Tozundl Qux Clcm at.tis
,
at.nqu.bus craflumhumoremval.d.uscxtenuareoportcc,
ilhc ufuscft
fTnrnrarii fcdadlanationcsinfirmior.
Clcmatitinintcr medicamenta fimplica qus b.lcrn Paulus êincta Anftolochiam ac b.lcm cvacuarc Tctrabibli prim* fermonc cercio, pitu.cam purgant, rcclnfcc . Aetius
...
inter plana faxa confrada primar.fi vc vulgatioris folia Clcmatitiais autcm

,
& trita
lig-
pLt?rrcto m con
i
vu.f.s,con t ufi S)
ex*o pra cipiat; s
r ad ,cc p0t acxa<1 ua,
U c,.if-
fimameiTctradit.
R. I
R.
V M.
Cap;
xlviii.
Yorvm
reliqucrinc.
cft
gencrum Arifarum
poftcritatt tamecfi Vcccres unici hiftoriam
Arifarum latifolium i
Vnvm
Hederz aut Smilacis ferc folia ha-^ jutjkti*

mollia, fatis
b cc, triaautquatuor.v.ridia,
tame Uufolm*
i-
carnofa,acris faporis,oblongo pcdiculo innixa,
ancerioreparte,quapediculoadherenc,ucrimque pinnara , An foliorum inftar, fed obtufioquafi orbiculatis angulis: inter qux pcribus diculusduasunciaslongus, multisrubrismaculis diftinclus emcrgic, cui oblongus flos infi-
&
dcc
monachalis cuculli fivc Ariftolochiar flotamen, extrema ris modoerTormatus,amplior partc fulci coloris qui deorfum radiatim tedic, inccterisalbus.caninum olens.piftillum obtuveluti cx cucullo profpicies fum, incurvum, continens , ut pi&ura demonftrat, quar ex illa, quamipfecuplerilquealijs in Hifpanica mca pcregrinatione obfervatis exprimcbam, fideliradix rotunda globofa, Aro ter delineata eft minor, fbris nigr.cans , intusalba, aliquando
,
&
ctiam tubcrofa& oblonga,initio dulcis,deindc acris,miniis tamcn Ari radicc (licec veceres concra fentiat ) fibris aliquot fupraeam expanfis,ucinOrchidibus.
Aliud ejus genus eciam invcnitur pauld amplioribus folijs,& rotundioribus aliquantulum atque mollionbus pluribus tuberculis fc propagans, oblongafquc & craflas radiculas f?pius *** ^ftV-U..^ inlatum &obhquum fpargens. funt,& angufta mftar ferd prorfus eft forma: nam cjus folia longa
,
jlrifmHmt*tiftlmrr. *l+ .,
"""
Alt E r v M
diversa
inflexus&alb.cans prod,t,ccujusr,ma oblongns cul uslonmorSmucronatus,rerrorfum
Imcpur^reo^
J
Lemiinftarconfertus tcrracmergensfuocemporcfubfequitur
albus(nonrubcr,ucquidara,quinonobfcrvarunc,prod,dc re )v.x
GG
Latifoii-
'
1
*".
XXIUJ
*CAfccm
Amarusa anguftifolium.
GlvsI rariorvm
Lacifolium in collibus Lufitania;freque's
.
t
lapidofb folo, in fepibus& jV, falcbrofo xta vias: ubi Novembri Deccmbn flori-
&
&
bus fuis prarditum crucbam atquc ctiam nonnulhsBcturizlpcisIolofoccfido&pingui.fecudum publicasvias&hortorumao.

,
geres, ubi Ianuario
& Fcbruario
Altcrum
autc
genus umbrofis locis nafcebatur adOlearumradices pone urbem Vlyffip . nem Indc in Bclgicam tranflara.numquam florcre volucrunt:imd nifi magnadihoenria cura, fictihbus.ut plercque ahe. plantx tx
lllius
&
fervcntiotibusregiontbusdelata:,adfervcntur,pcreunt. Anguftifoliumfponte nafcens non vidi

led ad nos peregredelatum, in hortis aleba-
muscuminBelgica, tum Vienna; Auftria;: florebatVere: luho & Augufto fine foliis fru&umproferebat. Vivaxmagis hoc eft
ncquetantacuraindiget. Illudanno m. d! x c t i. accip-.ebam ab lmperato , Neapoli mifTum. GrAcvm hujusplanrxnomencftaficraptojUpfcLatinum.Arifarunvfed &Aris Plinio dicitur , qui eam duplicem facit , albam geminocaule.alteram uhotantum. Lufiranis/4r*dicebatur , quod nomen etiam Aro communeeft. Amatus Lufitanus Frath//et t ideft,fraterculosHifpams appellari aflerit,
Arifarum^ Aru.
I.iro.
frailillos.
Arum Byzantinum.
TdcultAtis*
quia,forte, ejus flos
monachalcm cucullum
fiftere tradit
armulatur.
des;
Iunv
nomas
& ex radicc collyria fieri ad fiftulas

:
Diofcorieffi-
cacia.
Amatusaddit Germanos infcnores

quodfatismirari
contrapefttscontagiauti
non poflum, quandoquidemejustempore

ArifarumrociBelgica:fucricincognicum,&:
anno demum m. d. lx v. quo lllud Antuerpiam ad amicos Oly fippone mittcba menfe
IanuariOjtftic innotcfcere ccperit Latifohu. Anguftifohuverd poft ex Hifpanijs
meum
reditum ex Italiaprimumaccipiebamus.
Arvm byzantinvm*
Cap. xlix.
Atum Hyz*ntm.
CVm ante aliquotannos hujus Ari tuber cumalijstubenbusbulbifqjConftanctacciperem,hairebam, utrumad Ari,an Arifarigenusrefcrrem:dcindecumfolia proferreccpit, primis duobusannis proArifarolatifoho habui,ducente me in eam fentcntiam foliorum quadam fimilicndinc. Nam ea confpiciebam fatis ad Arifarilacifohjfolia accedentia, nec valde mucronata.fed potiusorbicularem figuram refcrenria: nec radicem valde chflimilcm. Verum poftquam ea augeri ccpit .digicalem longitudinem adquifivit, multis cubcrculis inarqualem , uncialem auc ampliore craffitud,ncrn.multafq prolcsadnatashabuit: ... , r ,. , .., fohaiccm protuhtlongc majora ,ad An fohorum formam plurimum accedentia , nec illis tnmusfplcndcntiafupetne &inferne: ejusautcmfloremdurataxac vidcrc contigicanno
nopoli
allatis, Vienna?
'
&
M.D.XCVJ,
f
Plantarvm histor.
&
lib.
IIII,
\xxv
m. o- Xcvi. licct toto o&ennio antc aluifTem,fingulis annis novo verc emergefltem, atquc interdumetiam ante brumam. Invernistamenfolijsquandamdifterentiamobfcrvabam, non quod ad tbrmam flguram attinet,funt cnim illa prorfus fimilisforma:,fcd mxqualis jTiagintudinis&CquodvaldemirabarjinquibufdamplanfisJicetcxcademmatreabruptis (umcum fiquidemtuberConftantinopoliaccipiebam) foliaerantnigris aliquot exitibus
maculisdiftinda,aliaminimc:cumctiamfloscolorevariat,namplanta?maculisnigrisnocaca foha habences penicillum purpureum folliculo inclufum habuerunt, aha: verocandicantem Maio mcnfe anni m.d. xcvi. atque pofttemafoliaantc brumamplerumquegcr-
minare folenr,altenus novo vere duracaxac.

(
-^1
,Jt,<*-
COLOCASIA.
t/
f
v*
,/
v
'
Cap.
i.
j-v
VAtERNA
aut quina habet foha, CtUtrf*.

,
V.2 camofa. Nympharje foliorum modo, fed nervofa admodum & pluribus venis five fibris eminetioribus extcriore partc contcxta,incanaque ampliflima, ut plcrumqire Perfbnati? folia magnitudinc fupcret.numquam madentia , etiam fi aquis immergantur,longis,craflis,firmirquc pcdiculis fubni-
xa:radicccrafla,magna,dupliciutplurimu, &lagcnula* inftar efFormata ( talcs ccrce cruebam plerafqueradiccsad Monaftcrium
^ A ^
]
!Peralonga,&exillishanc iconcm ipfe iftic v^ exprimcbam qua: alijs ad latcra adnatis fc

)
toropagatj&fibnsaliquotnititur. Frcquenseft mulrisLuficaniaelociscirca Nstdm.

tivos,ex Africa,utintctligebam,primum
c6
delaca.Videbam ctiamomnium maximam,

&c ampliflimis folijs Hifbali in arcis Rcgiac hortombique tame vel florem.aut frudcum.
ferre ncgabant:pcrc6cabar enim ferio, quia nullum in omnibus plantis florum rudi.
mcntum aut veftigium
confpiciebam.
InKame.
Alcoiea.
Lvsita niS Mauritanbs fcquucis I/tbamt

pcrperam dicebatur.Baiticis ^jilcoleaz qux vox proculdublo a Golocafia deducla eft,
y
Manta dcnutftraSenora, idcft, MamadeN. Sciiora ChlamysD.Virginisfafoiij nimiriimamplitudine; qu# tamen appellatio ilti ctiam Tuflilaginis generi, quod vutgo Pctafites
Caftellanis
,
îuhiû, sftimatur, com munis eft n :K i-iiudmihiDcrfuadcrcpofrum,quamillamipfamcirc
SJ^S ^ S&^^^
.
Cotocalia Cdm Vero hsc planta plcrafquc:notas cum veterum ,qua:Gra:-t

!
cis
F 15ELLONIV5 w-^^ B^
^r"
tt
lovc otod alij ^ adic,t ";- n mc^^^liiiopjbusexpct.turcaquecruda&coaavefcuncur. r

t
Arum *gyprium appcllarc malucnncNam

Coloclfiam Alcxandr,,,urbibufquc inveniri #gypu6fciue raro cibumfuxeam;
.
*
*"
m c
^n^Wni
elt) ,era (.t rorunda rad.ee (cju* Colocaf.
w.
damc
dedc:
^p^
^ ^^ ^^ ^
Quolococtiamaddit
6
rcntcnti
'.
bere.ipfaexpcr.entiaaoccîu.cuuu^^^ cxprcmr &utrumquc,ntcrprctatuscftP^^^^ /cgyptios v ad nvulos m Crcta fe mveniiie , fnonrenafcentem
te
evuIgacaHifpanicarum ScrpiumHmoria.mcan.&BclIonij
=
o
lxxyj
firmabat
Colcas.
Caroli ClvsI rarior vm
SiGencrofusvirHicronymusBeckaLeopoldstorfFjLiberBaroAuftriacus, iJeUic* annonx pcr Vngariam Pr*fcus, Ofari a Confihjs, idemque multis pcrcgrinationibus clarus qui aflcrebat hanc plantam ab Arabibus Colca* appellari in Êgypto, ifticque adco frcqucntem efle ,,ut nullus fit rufticus , qui.ni agnos ejus acervos non habcac. jus radicc co&a, vcfci lllos, pcrindc atque Germanos rapis, quibus tamen minus grata fit. Nullamvcroaliamejusfanoncmintellcxifre, quamenucleisadlatera adnatis quosvcl avcllanar, vel nucis juglandis magnitudine luto vel argilla involutos , m flumen fecundum ripam demittanc. Has poftea crefcere , & novam mefTem generarc. S e d & doctiflimus Rau wolfius , qui illam toto anno venalem Tripoli Syriarconfpexit, urquaincol^frequentervefcantur,&:tantacopiainHalepocohafrerit,utejusradicenon
M#g
cus
minornumcrushominumalatur,quaminGermaniarapis licetillis,&flavapaftinacanon carcant addit in rivulisfpontenafcentcm obfervafle florem autem vel fru#um nums
quamvidifle.
omnium,adconfirmandammeamdeColocafiafentcntiam,acceV. Profperi Alpini., Medici Icali qui aliquotannis Medicam artem dat tefiimonium in i^gypto exercuic. Is in eo Libro quem de Plantis iEgypti fcripfit,cap.x x x 1 1 1. in quo
Po.suemvm
dcColocafia,ficait.
Culcas,
plantamagisnotaiEgyptijs^Colocafia^quamilliCft/^fpronuntiandum u ut ou ,Italorum & Germanorum more) vocant neque magis in ufu , quando omnes, hujus plantas radiccs in jure co&as atque alijs multis modis in cibis paratas aflidue efitent, non fecus quam noftn rapas Agri Colocafijs pleni ibi fpe&antur atquc quod mirabilius vidctur, ncmo illorum aliquam ipfarum plantarum flonbus vcl fru&ibus ufquara pra*. ditam vidit. Egoexinnumensilhs vivenubusa mefepeinfpeftis nullamunquamflorcntem , autcumaliquo fru&u velahquocaulevidere pocui. Exquodubicandumvi, , , ,
.
Nvlla
ifcgyptiam. Planta harcibifpe&aturfolijs Nenuphans,longioribus,Ariproximis finecaule^florejautfrudtuicjusradixmagnajCrafra, Chinx radicibus fimilis cernitur, fapore fubamaro , acri cum aliqua vifcofitate, qu# coderetur,
eamplantameffeGraxorumFabam
&
Dtofcotidk
Upf*0.
quotidie paflim toto anni tempore per urbem innumerx radices venduntur, vilion precio. Hinc fane mulcum fcmper miratus fum Diofcondem igypti# fab*e florcs atquc fru&us tribuere , eam Colocaiiam efle prodcre : quam tamen nufquam ut dixi, floruifle,nullumque fru&um dedifle viderim,aut aliquem vidiflc unquam audiverim. Scd
&a dulccfcit:
&
lacultates.
hancliccm alijsdinmendamhbentiflimerelinquo
diflime veneri indulgcntes
,
Eam cumcrudam, tum co&am ,avimandunt quia putant fcmen multum gignerc & hbidinetn
.
pravahdc movere.
Taha A<g?
ftityfive
Coloemfia,
H*ec Alpinus.
igitur
,
Facessant
iEgyptiam
efle
quieamquamexhibeoplantam
noneft Arte V
AtiyftiHm.
negant , quia flore percmaciccr contcndunt.
& fructu caret
Fabatn fcd Arum ifigyptium efle , ccrebroseSd

,
Colocafiam
five
a porr6DiofcoridcsLotumiEgyptiumquibufdamnotiscumFabaiEgyptiafive Colocafia convenire ait audiamus quid ldem Alpinus de eo fentiat nam fublequente
f
;
:
Qv
Lottu Atgt-
ejuldem hbri capite iic icnbit. Proximo. deColocafiacognicoerrore

,
hicaliusdeLoto;Egypcioanimadvertitur,
piw.
Kymphdt*
Nuphar.
ouando hxc planta plane eadem fit quam noftri Nymphxam , KidbcsNuphar appellant. fn totoquidcmflumine NiloiEgyptialocalambente ,nullaaliaplantaeftinvcnta, qua: notasLotiprasfeferat , quam Nymphxaipfa , qua^profc&ofiniihseft (utdeLotoaffu> mat Diofcorides Colocafia?,feu Fab#iEgypti#, florcmquefertalbum ( loquordemajore Nymphsea Lilio valde fimilem quem clarius expreflit Theophraftus , qui dixic & flos candidus , hhjsfoliorumanguftiaproximus verecnimhicmajoris Nymphjexflos
) ) ,
:
ttipmerr fomaperfw;
^Ltm m
t9
eft,quiSoleoccidcnceclauditur&fubaquaoccultatur, oricnteverofupraaquamafluraperitur. Quod non modo in iEgy pto, veriim in multis Iralfcelocis in hac git, foras exit, planca obfcrvacur Ecquid ? nonneeciam ex flore capuc producicur Papavens capitibus valde fi mile,in quo mulca femina minuta,quaha vere mihj exiftunt,continentur,radixque craflacft? Nonpoflumnon vehementeradmirariTheophraftum , Diofcoridem&ahos omnes,qui diftindiiflmiscapitibus Lotum iEgyptium a Nymphxa fejunxcrint,cum utra^ UC unumaccl ue ic^ crp P* ane fa i5c.mirandac.ad SolemconvcrfionesdeLotocclcbrat^,
&
'
Rafelnil.
,quxincommuni Nymphxaabomnibusanimadvertuntur. -^gy ptij caules crudos cum fuis capitibus per arftatis calores mandunt fubdulccs enim funt,atque humidi,valdeque refrigerant & humedantxos appellant Rafelml.
cxdcm
I
fint
Loti
Acgf
fitjjive
Nymphd*
f*cn.t*tes.
Vtunturprxtcrcafloribus&folijscontufisadomnesca}idasinflammationes prarfcrtim ad demulcendosdolores a caufa calidaobortos, lade acque rofaceopleo mixco; codem Kidem modo,oleo quod cx flonbus paranc, ad calidos dolores,inflammattoncs,exultioncs , ulcera dplores capitis in fcbricitantibus vigjlijs tum extenus foha contufa
l
,
&
&
applicant
tumejusfuccocumoleo&acetofrpncem&tcmporaillinunc: adconcihandum aucem fomnum, fyrupum exeo paracum ufurpanc, & cum feminum cum radicis pulvercm^grotiscum cjusdecotto cxhibcnt. Vfus radicis, (caiinumqurlecreu loco habecur apud
,
V*
(V
j^V*'
Plantarvm
histor. LIB.
II II.
lxxvij
Ny mphxa alba. Lotus iEgyptia Alpini,
Nymphxa lucea maj*r
ad dymulieribusad alburn profluvium firmandum,&: in *A multos ad eonorrhzam, alia potius P ?ave6 ab hu us plan ts u fu abftincnc ej us loco u ientenam. ?c nterTam apudcosenimomncs comper/
&
mu M
Hendctmn &vjrcs imminuantur
^*^
mi cft
,
ducere qucanc H*c Alpmus. Loto Aegyprio tribuunt, nota qua r>infrorides& Plinius Verum,ut demus.plerafque opmio
.
*fl!S^^
Tabe^cu^
& altenus cui flos eft iuteus.
B AT A T A
S.
^ ^^^ autcm $ flbum nempequ/flotem

ca
-
C A P.
LI.
T
quam amphtudine (nam memini Lond^
3um ,& optimi qmdem genens
^"^^^^^^L
111
plSres ex cod?
m tam-
P^^^gg "?: mum P v.cmifquem g^ Bi mannmis ^^^.lahm, imdVlyfllpponcm nunc pnncipatumautemobtmecMala^ &,
furfum parte obtufiorcs.deinde
fetunt:
in mulc.s
Spontenafciturinnovoorbe,
pri
in Hifpaniam delatam VC I in tallcolas fcda:
Habutmus et.amaU quoues n etiamufquedcfctrifolet. rum Onc , tagjoiorc nm brevi corruptz gcr minare noluerinc , imd
rec
ua.
^f
& 10nc
S cd&quas Londini
Ixxviij
Caroli ClvsI rari.orvm

Batatas,
Inhamc Lufitanorum
Londiniemebam.diuturnioremora (nam Viennam deferre volebamjante quam telluri commicterepoiTem.corrupra? funr. An Veteribus fuerir cognita hxc planca, harreo, propcerea nullum nomen grarcum auc lacinum addo: HiipaniBatatat, nonnulliaucem Camctes, auc Amotes, quidamcciam A\es, camecfi nonnihil, uc
aiunc, incer fe differanr, ficquc Bacacas radix longe ccnenor fuavior.
Camotes. Amotej.
&
Efturveroabipfisincolis, auccruda, aucco&a: nuncHifpaniseciamin delicijsobfaporis gratiam
&ceneriratcm,pra:fercimfifubcineribuscoc"ra,& comcc repurgaca.deinde in orbes concifa, ex pauxillo vino, ftillacicijque rofarum hquoris&facchan momcnroedacur. Suncquiexoleo,aceco,&falceficenc: nec defunc qui radices rcccnccs coftas repurgaras faccharo condianc,& in ufum fervenr. Sed
cxceriorc cenello
&
&radix noncofta, dumcorrumpi
incipic, ficulcrofececur,
nonfecusrofamolec,
jpfaKhodiaradix. Q.vi pluradehacradicevoIer,confulac V. IulijScaligcriExercicacioncm clxxxi cap.xvii.hb.xv.deSubcihcacead Cardanuiminprimisverocap. nn.Iib. vn. Primarparcis Hiftoriajgenerahs nacurahs Ferdinandi Oviedi.
quam *
&
porro non ingrarum faclurum cxiftimavi,fi Batatas\\\bonx, alccriuscujufdamcralTa: radicis defcnpnonem fubijcerem.quandoquidem Indix Occidcnrahs infui
L e c to r
larum quarundam lncolisfamiliari in ufu cft. I2namc/7w V a Ri4 aurem inrerdumeftformzradixma,

innomc*!.
&
& Jgname, five /*)W appellarione cx
D.Thoma:mfula,fubarquacorcfita,nonproculaprovincixuW4/f^conrincnre.delataanno m.d.xcvi. Nam munerchoneftuTimiviri willelmiParduyncivisMiddclburgcnfis inWalachna Zehndia: mfula,deindedo<3iffimi viri Thobia: Roelfij ejufdem urbis Mcdici,radices habui.quarum nonnulla: pcdalem aucampliorcm Iongitudinest-quabanr, brachialem autcrn craffitudinem.vcl eciam quarum diamecer efTec quacuor unciarum:plcra> quc dodrantalem longitudinem vix attingerenc,ncc carum diamecer binas uncias exccderet,ahquot etiam brcviores fed craflas, in aliquot quafi breves napos mfima parce prorii, bcrantcs
&
PLANTARVM HISTOR.
&
LIB.
IIII,
lxXlK
inarquali cortice, ut Ariftolochia-longx lcgitim* radices, heranres te&asomnes fcabro (ubftancia alba , lenta, mulcisexiguisfibris fparfim nafcentibus prardicas : ipfa radicis fc ingrati faporis ( crudam cnim gufiicculencaert,acque veluti grumofa,tenera tamen, nec
&
iguoautcmpoftmomcncon6nihilarpcri&acnufculi:aflavcr6(nam&guftare !^ bamlcx o!uiucccrciusobfcrvarcpoircm)ccneriorcftcaaanca,&pyriinftar,5UigrumofafubftanV j ua lemcaulcm,aucfoliahabear,nonincelIigcbam,unamcamenradiccmcum u ij s eermineaccJpiebam,fedvcdturaabrupco,qualcincadcmcabcllicumradjce,quamcom.
modcpocuijcxprimebam.
quafpiam,quibuscum ^rmannoinWalachriamdelata:.
rei grat.a Thomat infulanos ea afsa clixa vefci incelligebaro , mancimulcos ifttc ciim viros.cum fcminas 3: pueros cmeranc, ut Vlyfipone pro dam qui prscerea nuces lftas radices in navcs inculcranc in miferorum alimcncum, , o is venderenc radic.scujufdamfarinavefccrentur. Omnesautem illar naves co-
&
ejufque
.* T
r Luficani qui
N*t*!u,
lore, Scaliamabcodcm Wilhdmocum fuperiore accipicbam nccforma.necco Jgjjj Seo quullara nccmaenicudincfupcrioridiflfimilcm ,quam /?-*'/* etiam vocabat Lufitanus,
..
licecaliudgcnuscfTcnoiinficiarctur: fedrotiusradiciscorcexmagisinxquahs infidibat equibustenuesfibrz emcrgebanc, prztcrca veluci quibufdam cubercul.sobfitus : rrac SC Sbns, fummo capice.paullo crailionbus, durifque pedalis live palmans logtcudinis radix vicicuhs,magna cx parce fpioofis crac prardita.Nonnulh Tcam Peru. fc u verius
&
Arachidnaiheoph.
for;e,Papa$Peruanorum.
Cap.
lii.
Arachid.Theoph.forte,Papas,radix.
antc paucos annos Europx a etiam cft radix hujus nova: , EScvleht ijs qusc in vctcribus tamcn,mco judicio, non ignotar,ut poftea cx plantx:
&
primum cognirac
medmm pro-
*fcrcndus apud nos.non maturius) pau cx bulbo (qui Aprili plerumque JjJ cisdiebusafatione,foliapromicexatropurpurafccntia,villofa,quxdcindcexplcata,vm^
^P^Mûtem
*Rapnanirodemcontrahuntcolorem,quina, feptcnaautpluraincademalanafccntia, liisnonvaldeahenajmparifempcrnumeroînterjeaisalijsminonbusfol.jsîmparccxt, lanugine obalam fcmper occupante caulis pollicari crailitudine, angulofus e trcmam duaus,quinosaucfenosinterdumcubicos longus TroAÂo^C , &inmuItosramosdivipondcre fuo in tcrram nifi ridica auc alijs adminiculis fuftineantur, fus.loneos.mfirmos pcdales crafli, angulofi pclatc fc fpargenccs: ex ramorum ahs prodeunc procumbentes,&: amphcudmis auc flores fuftmcnccs, elegances, unciahs
: ,
&
Siculudcnos. duodenos, auc plures
lxxx

flavis in
majores,angulofos,{ingulari folio conftances, (ed iracomphcato, ut quinquefoliadifcreta videanrur,coIoris cxtcnus cx purpura candicantis, intcnus purpurafcenris , radijs quinan? nerbaceis cx umbil.co ftellz mftar prodeut.bus,& totidem ftaminibus
eoeuntibus.ftilo promincnte iubvir.di:floribus,qui Til.ar florum odorcm rcferunt fucctT dunt orbiculata mala, Mandragora: fruclui non difllmilia,fed minora,initio viridia'matu ntate alba, hum.da pulpa plcna, qua: multa planagrana continct, ficuum granis haud ma" jora: radices habet,vel una fingularem,vel binas aut tres craiTioresreras,in profundum ut plunmum defcedcntcs, ahquantulu ramofas, deinde a fummo radicu illarum capite na
umbonem
&
fccntesahastenuioresalbasinlaterafefpargentes fatisproculamatrcaliquadotcrrae" mergentes,foIiaq; fivc novellasplacas producetes,a quibus propedent craffiufcule &Ion?* hbr,e,quibus(dum menfc Novcmbri poftpr.maspruinaseruicuripfa Planta) inha-rercde prehenduncurvarixrnagnitudinistubera,inarqualia veftigi)squibufdamnotata,undeeer" m.na /equencc anno finc cmerfura: tuberu m au tcm .quorum plura quinquaginta cx unir3
, )
&
ftirpecolI.geremcmintCadeofoecundaeftjahamajora.utinterdumunciamautctiambi nas pendant,t ubefcentc vel ad purpurcum colorem vergcte funt cxterius cute, alia raino* ra ut qux nondum matura,magna ex parte albicantem habent cutcm, quc tenuis valde cft omnibus tubenbus,caro autem ipfa firma candida. Omnia autcm ifta tubera vcl cum hbns qu.bus inhzrent.vel ill.s detracla, in fid.li au t al.o vafc cerra ficca plcno reponuncur fub cectum mferuncur, in fpem fucur* infequente anno fationis , tamctfi nuda ficco ioco,caUdo tamen,confervan poffint rad.ces autem hiemc corrumpuntur
&
&
&
fi
ESJSm
expedanda eft gcncris confervatio,& ex femi ne.quo natarplantaretiam codem anno florcs tulerunt fed colore a matrc divcrfbs ut ab al.js .ntellexi^numquam per.culum feci.Certe m.hi amicus N. Vir Ioannes Hoeeladius ad mefC nb c batnatas.pfift,rpcsfemineamcmifTo,qu X albosomnino floresdederunr ouas m P; ccru q"> etuberibusnatas, nullatuberagencrafTeagnovit,
,
c a id,oribus regionibus Pa v fol.s .gitur mutilcs rcdduntur. Ex r tubenbus

'
& alte defoflir,
in horto
hx
rerra exempcar, arefcunt fe
" lde,n A utumnumuf 2-'? quc,veletiamadpr.masufquepruinas(aqui. iJLtEtu H punas ( aquibusfac.lcorTend.tur)florcs&fructumfcrrcnondcfinit. 1 RiMAM hujusftirpiscognitioncmacccpcamfcro N.V.PhilippodcSivry yfpr-mi Dn
'
SffifS ? **** ? ,ud ob ervabam u cx quo planca nata,cum cruitur, manc tZSSSSSF" rcperm, al.quando integt / inanc prorfus incerdum um adhuc & firmum.
><
ftir-
,ub
deWal-
V.ennam Auftr.xadmem.ttebatfubinitiumanni m. d.xxcv.h. fequenteauTemanno ram.ejuscum florep.auram. Isafam.liar.quodam

TaratoufHi.
Legat. Pont.ficisin
BdgioScS
T*P** Pttri
C$f4.
1'"*!?" Ma y zura tam fuft e^nr
>
habe
,nco1 * duo alia,quibus magna ex parte vihuma hax

>
Chumcx
Qttinaa
î^^^S^^^ queGomS
Bliti
Mauritanic. ieminTn
c ad,ces,quas
V&ô^^ ^
?
'
S.T
^? tn " a
Pntanumanamalcitudinearquans,folij$ 1 rubro cx quo porionem parar, auc eI. X o vefcun>
n0n ** ***
**
SSSSm^^^"^'
Juftoriam
Thrk,7n
"2
'
,,uc[urc>ea mini
taCl| cpnualerim,utriufqueplanta:
:
P" um i^ndcrecitatam
cxpcndancP
primcfcriam gcnccr

\,i-**
il*
Plantarvm
Quinua/i ve Blitum raajus
histor.
'
Pcruanum
lib. lW L tjr*
IIII.
Ixxxi
," .*
" B"* O ,f""""') " ~ firmandas vires , quia erac valde imbecilla valetudine : non minus autem alere puto quam
catlaneas
& paftinacas flatulentas tamen efle,
propterea,ad proritandam Venerem,nonnullosuti Egoelixas,dcinde, epidermideverius quam cute purgatus , facilime enim cedir, Sc
incerbinaslances,naporumautraporumpinguiore vervecis jufculo maceracasdeguftaba: palato gratas de&: fane non miniis fapidas prehcndebam,ipfisnapis. Crudas vero,nimis flatulentas efle arfhmo. afperas
&
&
Q_V I N V A, five Peruanum.
BLITVM MAIVS
/*
Cap.
liii.
QVid porrofic ^/4,cujusPecrusCieca,uc diximus,meminit,
camquam cercij
alimeci,quo fe fuftencaric Quito incolar, operarpreciumeiTeduxi, hicexplicare; licetjam multotemporc univerfe Europa: fuerit vulgaris,fed hoc nomirie ignota.
Nihil
igituraliudeft j/</a
quammajus
QgJnM.
illud Bliti
genus
3
humanaalticudincm inter
caulecraflb,fitmo,inmultosra- nHm. mosinxqualicernafcetesdivifo, vulgaris Bliti longioribus, fummo folijs, fed amplioribus caulis faftigio multas ferens lpicas , fivc pani-
dum fuperas
fp"X
&
culas,palmum&ampliuslongas,nutantcs,ex^ trema nonumquam parcelatmfculas&quo-
Cannalndica.
dammodocriftatas,
criftati
,
inftar
comar Amaranthi
coloris coccinei obfoletioris
& dege-
neris,qua?macur;e, multagranulaalba rotun-
daconcinereconfpiciuncur, Quodgranarubraferc, numquam vidi, fed albagranaferentis
iconem Le&orum oculis fubijcimus.
Canna
indica.
Cap.
,
liiii."
c plantx unus primum deindc plu- c*nn a iadie4 resftolones ex eadem radice prodeunt, cubiti unius.interdum duorum altitudine,dL
i
-
HV
:
gici
vero craffitudine,harundinis modo nodofi quem circafingula genicula ambiunt amfirmaquidem illa, folioplafolia, nervofa, rum Mufar inftar, fed cenuia, herbacea viridi-
&
excremo mucronaca quar, dum primum erumpunc chartaceoru cucullorum in moremcircumvolutaconfpiciucur, guftacaautem herbaceum quendam faporcm lnitio habenc,cui paulo poft nonnihil acrimoniarconjun&udeprehenditur: extremo cauli, infidetaliquot flores,Gladioli floribus forma
tace pallefcencia
,
,
non valde diflimiles,fed elegatiffi m i m inij' florido colorc nitenccs,& capitulo inhereces cui-
dam hirto, quod cum
fuo flore nodum apcrto Suuill* nWatilis five marinaj co&e chelam quodammodo rcferc : deciduis auc marcidis
floribus,augencur iftacapicula,fiuncque crian-
gula
& molhccrechinata,capitulorum Ricmi

,
quibuscontmctur femcn rotundum Fabse vetcrum, five fruclus Loti arboris magnitudine plena matuntate nigerrimum: radix nodofa,& craffioribus fibris ftipata,alios
fere inftar^n
,
radicisnodosadnafcenteshabetjquiftoloneseciammacriiimilesprofeiunt.
Luficania:
Ixxxij
Caroli ClvsI rarior. man.
hist. iiB.
ii r.
Luficanjiequibufdam monaikrijs valdc frequcntem videbam , fubftillicidijsad muros fecam.cciam ipfa bruma florenrem : nuncpaflim arci herbariarftudioiisaliturin ficcilibus, ornatus gratia,raro tamen apud Belgas ad frugcm pervenic,quod fero admodum germiner| nc hiemem ferre iftic pocis fic, uc in fequencem annum fcrvecur . Viennar aucem Aurtria; probum femen intermultis annis in fidili alcbamus,fingulis annis florcs profcrcntem , dumdantcm,licetnonadconigrum , utquodihcalidioribusregtonibuscrefcit, fedfufci dumtaxat coloris,mirifice etiam fefe radice propaganrem,adcd,uc alcernis annis fictili cxir mere, nodos d vellere cogcremur,ea racione ,plures plancas ex una adquirences : vcriim hicme in hypocauftum feu vaporarium recipienda erat,& proximo feneftre. vicre* loco,uc aerc externo pcr rimulas ingredicce nonnihil refici po(fec,frigidioris aperti aeris,acq cciam camerata:cclla:impaciens:femclauccm,aucbisadfummum,fingulishebdomadibus,adrufa leniccr aqua.riganda . Illud eciam inhac planca obfervabam, e vecuftis ftolonibus,ciim marcefcencesinvaporariopracfcinduncur,lacrymamexftillarealbam,tragacantha-armulentam ; atquc in ipfis folijs lftic ctiam fenefcencibus, ccnue quoddam lam, (ubd ulcem
&
&
&
excremencum nicri fapore. Qyo nomine Vcteribus di&a iic hxc planta, me ignorare fateor ingenue' Nonnulli hac arcace, quia illius flos noncjum apertus cancri vulgo dicti chelas, forma & colorc, ut dixiTUtCwti. mus,re'ferat,floremCancrinuncuparunt:aJ.ij Cannam Indicam,quiaexAmericaprimiim delata fit , &c ejus ftolones cannarum five harundinum modo nodofi funt , appellare ma.
Cacoras.
Lufitani Cuentai dicunt,a numcro, quod ex hujusgranis (phcrularad lucrunc : Hifpani numcrandas preces idonear,fieri folcant, nonfecus cc cx cenellis malis arantijs.
&
LlMOMIO CONCENER,
|E r e
Cap.
gr
i
lv,
n a prorfus, & elegans eft harc p;planca , cujus iconem & reficcacu folium, Luceciaufq admemictebac humanusvir&
;
Ltmonmm
ftreinnum
diligctiflimusPharmacpa:us,ClaudiUsGonier,quificcameS,&confractocaulemucila, Vlyflipone.veluci ad me fcribebat,acceperac. Svnt verohuicplanca:(Claudioceftc) folianovem,deccm,aucplura,afuromoradici$
capiceprodeuncia,quoruforma,abomnium quas unquam viderim ftirpium folijs diverfo
-I
^^^^^^^ j^^^^^ "^ ^^^^
^^TMIBlii?' H\ f
y/
î IT f*"T
efr.quia cava funt, floru Ariftolochia: inftar, tumcnce a I yo vcluti paleari prediro.gibbo
&
t-o
dorfojinfimaparteangufto, fcnfimq inlaxitatccrefcente,fupremapartclaxiorc&aperto,quaficj ; in hemicyclum formara cocu folium durum eft,& caquam cutaceum, fuprema folij pars aperta, intcrnd multis craflis venisexacropurpureisdiftincca:inrerfoliaprodibaccaulis confradci, uc piccura referebar, parsinferna:radix po valde magna,&in quofdaramosdivifa: qualesflores,quodvc femen proferac,non fuic adfcripcu,nacales non indf; :
caci,nequcquocemporefloresdet,noticum.
Adquamporro ftirpiumclaffem hancre- ferrc dcbeam ,harreo foliorum tamen craf.-
iirudo,vel (ti ita loqui licec) carnoficas,& aliar quardam norar, me fere compellunt,ut ad Lt-
monij MacchioligcnusaIiquodrcfercndamcenfeam:poteritque (meaopinone) Limonium pcregrinum tantifper nuncupari,donec aliud magisproprium, ex totius planca diligenciofc obfervatione,inveniac.
Ne aucem in noftris
.
Scirpiu
m Obfervacionibus locum non haberet
ad illarum Quarci
Libri calcem,ejus hiftoriam rejecimus.
limmiHm
J7*XS*.
'
Cetervm, quandoquidem in Limonij Macthioli mentionem incidimus, quod obique

autem Meditcrranei.frcauenseftjcircaValenciam Hifpanic. pumilum aliud genus obfcrvabam multis exiguis foliolis Bellidis minoris pasne foliorum mftar e fum ma radice prodeuntibus prarditum, inter quarcauliculi prodibant frequentinmarislittoribus,prarfertim
,
,
bus,elegantibii(queflo(culisonufti:ejusradixbeta:radiciperfimiliserac, minorcamcn& fubrubra. An llli fimilc alccrum pumili Limonij gcnus , quod Doctiffimus Lobelius apud
Colccftriam fe obfctvaffe anno m. d. xcvi. ad me fcribebac?
-.
FlNIS LlBRl QÂ AT
lxxxiii
CAR
O LI
t
CLVSl
'&
RARIGRVM
L.I..B
LANTARVM
*
*
QJt
_
m
Cabiosarvm,
Hiftoria
aliarumque non inelegantiumfiorum Quintum Ubrum adgrediemnr-fluenu a abfoluta,

:
arcoticis aufyicabimur
Misfubyciemusdeleteriafacului-
tevrditas, altdfquequarumfoliajncifurisearumformam ac*~ deindeacriguiludonatas 3 mollesfrêreaquafdam^ imimntur.
Uatas:poftremoaliarumftiriumc(wgeriem.
Hyoscyamv
s.
.^M
Cap.
i.
Hyofcyamus niger vulgaris
Hyorcyamus Aegyptius.
r *
rcnnfmmt eft ttad.t/quia vcro de c,us
Hvofcvamm.volgaris
eft notiti*
.cujus hi ftoria ab omnibusquide
"c ^ cap, J^ ..*&;

j.
|herba-
Al
^fMT^rmeo^^
r*m*
Jxxxmj

:
iongaianugine pubefcenria
fummuscaulis inaliquotramosnutante$.& inficxosdividi,
lur,quialtcrnatiminterangu{liora,minoraque,neclaciniatafolia,<:alicuIosferuntvulgari (imiles, in quinque cufpides facis firmasdefinentes in quibus florescolore quodam niodo fimiles vulgarijhoc eft pallentes,&: purpureis venis diftincti initro nafcuncur,fcd deindc inpaulo majorera amphtudmcm excrefccnces , inelegantem ex rubropurpurafcenrera. colorcm mutanrur.farurarioribus tamc vcnis,ncc umbilico purpureo,ut vulgaris mgn florcs,led candicante,ftil<Sq; purpurafcenre,& quinque ftaminibus exornato fionbus iucceduntbullata.quemadmodum in vulgan,capitula,femcn etiam fimilc contmentia. Nobisis pnmum natus eft anno m. d. xxc. fcminc quod doccifs. vir Bernardus Paludanus Frifius;nunc7roArr^c Enchufianus) ex Syriaca, igypciaquepercgrinacionc redux, Patavie ad me miferac Beaze noimnt.
:
K*t*ht.
cap.Lxxv.& Lxxxvm.lib. 1 1. Obfcrvationum meminit, & in ^gypto frcquentem efTe afTerit qu2m ctiam apud Halepum obfervaffe fcnbit C. V
Is
fbrrc efr.cuius Belloriius
Rauwolfiuslib.i.cap.ix.fuiHodarponci.
Hyofcyamus albus,vulgaris.
Hyofcyamus albus, Crctieus.
MV^ >'
tri.
Uitfcyttm.
vulg
v s ordinc crit i$, qui Hyofcyamusalbus appcllatur, frequens & fpontaneus ifi calidionbusregionibus at infrigidioribus, non nifi in eorum hortisquireherbariadelei
:
T e rt
cranrur confpicuus.candidioribusmollionbufquc nigro

nores,calices Ixviores.
titr.
nec ita laciniatis, Ced potiiis quodammodo finuofis,brevionbus,fatiscrafns,iongiorc pediculo fultis:florcs ilh albi, mifolijs,
Hytfcy*m.
mlb.
Q_v a r t
v s etiam percgrinus,ncc mihi adhucconfpecrus:fcd
iconcm ad mc mittcbat
Crmc.
honeflusvirIacobusPlatcau,quamimitatuseratcxplanta,ipfi,fcmincCrctaacccpto,naca. Scribebatautemtotam plancamcflc molliorem &teneriorcm Hyofcyamo albojarri memoratO;folia longo pediculo nitentia.molli lanuginc prardira.laciufcula, magisfinuofi quam Albi fo!ia,& vitiginea.minora tamcn, tcneriora, in ambitu quodammodo denticulata habcre:ramoscandidiore lanugine pubefcentcs: florcs prorfus aurcos , intcrnccirca
&
umbilicum violacCi coloris:radiccm

nihil lignificabat.
I
facis
craffam.napi ferc inftar. Percnnis nc cflct,an non,
oa nn
Xcin.QuintumquoddamHyofcyamigcnusnonminusperegrinum t cubitalisautmajorisaltitu is multisram,s P rxditumm o ll 'Janugineobfitis,tcretibus,pcrqucm, alternaclltu^Z tim fparfafucruntfolia molha.lanugincobfita, longiore pediculo fulta, inambitu, nunc
'
abHogelandc,feminc Creiiallaro,quodilli mittebam.natum eitanno m.d.

'
majoribus,moddminoribusiacinijsfcaa,viridia^cnufculi(fimandantur)faporis:exquorumalis
PLANTARVM
rum alislongiufculi nafcuncur pctioli,
HISTOR. iiVyY.
lxXXV
lanugincobdu&i, fuftineceslongoscalfces.inquinquinquefariam lc&us, uc quinis foquc lacinias fuperna parte divifos, in quibus flos cavus, &flavi coloris funt,infernaduo pallijsconftare videatur,quorum terna fuperiora,majora umbil,icusnigrapurpuranitens(enfimevant:fcit,exquoquinaftaminaemergucpurlent
pura(centia,quorum apicesflavefcunt, deindeftilusoblongiorcjufdemcoloris, initiorcaus,deindenUtans: florideciduofucceduntbullacacapicula, fcmincexili, mftarvulga-
Animadvcrtebac porro in hac planraHogelandus,omnes ramos protulifTc flores Soii adineacaulis parte quz Sepcencnonem vcrfos, verura,quummarcidiciTent, ilhaverlbs,
HyofcyamiPcruaniucriufqucgenere, innoftrisadcapucdcTabacofcholijs,hb. njofcy**. *"". fimplicibus cx Occidencah lndia delacis, facis abundc onardis de Mcdicamcnt. Nicolai
De
loquuti fumus.
Of- Lannijufquiamum /~c *""* Ce r e r v m: i?ofr*tVovGra:ci,Apollinarem &fabam ^/^Hifpani,^4^wGalli,Piaoncsvcrd&Andcgayenfcs,vcrficinz //Mwtf Icali, cnim fcrmone t Herbe aux r/M,quafi dicas hcrbam adverfus prungincm: lolenc naculo plancamjammacuram,&femineonuftam ,mcamino illarum Provinciarumruftici iftam
T
<
.'.-..,...
fuillam
fufpcndcre.deindehiemecuillismanusfrigorecumenc.citinoscjuscarbon.businlpergcfumumquecxhalantemmanibus exciperc: iftoen.m vapprcnon modd tollitur marc, nuumtumor,fedctiamprurigoillamolefta,frigorcconcraaa:ucmcdocuicCl.V.Io[ephus

Stlfcn fropt Brabanti appellanc magniilliuslulij ScaligeriF. SttfcnfrotttGermani, Scaligcr,
hancplantam,VngarifW:quzvoxHifpaniczvaldcamms.
Hyoscyamvs omnisrefrigerat.foponfereft^&doloresfcdacradverfusacrcscalidafquc muhcbna defluxiones oculorum aliariimque parcium prodeft fanguinis erupcioncs adhibccur. profluvia compefcit,& ad ceftium aharumquc parcium inflammationes
:
W/*/.
&
SOLANVM SOMNIFERVM.
^4*>
H
V
tis crafli,
4*
C A P.
II.
rocundi , in aliquoc ramos candicanlanuginofos divifl : quibus inhzreot nutcs mcrofa folia, bina femper ex ad verfo fica, mali cotoncifolijsfimilia,denfa,mollia,lanugino-
&
fa,&guftualiquanculum calida:
florcs rerni
aucquacerni incer folia, pallidi, longiufculi, quadrifariamdivifiiCaules&:ramosambiunr, quibusfucceducacini.inmollilanugincpubefcencibus folliculis, macuricace vel rubri coloris,vel ex rubro crocei:radix fubeft longa,craffa,dura,fufci coloris corcice donaca. Nafcencem videbam hanc plancam in infc- N*t*lu,
riore arcc urbis
Malacz,vulgo CMaUga di&z, ad mare Medicerraneum in Hifpanii ficz, loco pccrofo,& incer rudera; florenccm & fcminc macuro predicam Februario.Iftic vivacem, &c plures annos pcrdurare ccrcum eft: nam fuperiorum annorum caules adhuc rccinencem confpiciebam apudBelgas, acqueeciam in Germaniafingulis annis ferenda eft: ncquc cnim ad frugcm pervenire nequc hicmem
: ,
ferre poffedidici, aliquocies fadlo cjus rei
periculo.
D
tini
S C. g-pfyiov i/Vr&r/Jtor
:
&C dXtKaxaGov Sitnm,

:
appellac Thcopnraftus $-pv'y?or vTrru^rr
La-
Solanum fomnifcrum. Pliniuscciam Halicacabumvocac& Morion. Malaccnfes OrvaU diccbanc. R a d i c s cortcx,teftc Diofcoridc,in vino drachmz pondere potus fomnificam vim habcc , Papavcris fucco miriorem & cjus fruaus vehemcncer urinam cic. Verum ,uc rede Plinius auxilia cjus non func canci, uc ljs commcmorandisdiucius inhzrcndum fic,przfcrcim rancacopia mnoxiorum.
i , ,
,
riru.
Thcophrafti Mandragoras efie, a Mmnd r.oporrd gcnus illud quod lcchalc vocanc, quibufdam non incptc forte ccnfccur ,apud vulgus Italorum Beffa donna nomen obcinuic ^ r
Solani
&
rt-
Selan. lcth.
m rW-
HH
.
apud
m
Ixxxvj
Caroli GlvsI RARlokvM

...
Chriftophotiana.
Solanum XcihticBcl/adMns.
r (T?Mpy
.
J*m
JY?'.'
.3*
rf
apudGermanosôH^
Natalis.
nonix
de Bacchyan urbi vicfna dam,quiaburbccircirergermanicummi!iarcabcft.

III.
Solan. lerh.
videre memm,,quam in
Id
& Auftrhcfilvofismont.busfponreprovenit: nufquam

filva ,IIa
& drif/apud
Zollonok
Bclgas&mtcit^c^^lUUPtmmuhh
vero frequentius
,
Pa B :
Dn
unquam rumu ZuT. ummoquo*

brcvioreoe-
duor gener.
aucem duorum generum efledcprehenditur. Vnum amplioribus diculo Dcndcnnbus flore majore. Alrerum minoribusfolijsfc
culo fult.s.minore flore Dc Alrero Solano manico, confijlc IH capuc de Dacura Chnft. a Cofta , fcholia.
folijs
magis arris loneL e Dcdi
Fabilm Co v-oiumnam, mca
uS&m
u Hcdcr*'
Ch*i(lo$ho.
Fre qvens
htr
in
Sr
eft
fmhi.
& plerifque earundcm Provinciarum

>
filuisqu*vu!eoChriftoDho
AiU* Pltnij.
fol,orum odore
ulibusafpcris, genicularis,
em ne niC
Aeonitum
bacHfurum.
Mandracoras.
Mtndrago*
Ttuftmtn*.
M tl EhT
D
n^
a
C A P,
,
III.
' long. pedicu ?, exilmnc per tcrram ftrat^quibus infldcnr flores,
Fem, n * folia anguftiora , minora & nigriora func quam Maris \ n,g0fa cnf uc rUm v,ro,a & graveolencia , P^
'
AGOK *
'
ni^^
JXataks*
11&
& fotfj expanla mcer aux Me Cponum AoribSslb'
ru
gcnceiimum & n n nft ^ 7, > ftu * um macurum colligebam^nrer CaTpen & Maltfm nf tra * u fu ra frecum Hcrculfum " * ad Mcrid ,cm co^verfo & > pr ptCr ntCS unoau P P ^!tero miliari a fniri mftafates, ?f' quiinmedicerrancisûfqueadfretumconnnuaiencproaucuntur.InBelgionunquamvi:
S amTmc^êl.S
Esss: 5
mT, r
GadCS
'
'T^
Pa, en "' n " Dr0Cul
^!
'
ab urbe inafica fu nc auibufda r ,exn g e r mo um > fupramillefimum &quinJ <I -?? ? dcliCC c mcnfc
&
Xzde^n^dX'iarva. *
sas
dcre
"^
.
PLANTARVM HISTOR*
c
f
LIB.
V.
'
Ixxxvij
" Mandragora fcmina.

i
lO!
;r:r.
mcmini , ncc de fcmine quidcm , quod cx Hifpanijs dcferebam, gcrminarc unquam volutt; uc ncc in Auftrii quod aliquotics ex k*derc
,
liapofteaaccipicbam.
&
^
rf**
Mavp*ybpa //Aa? Graxis dicitur, -9-p/JWa? afoliorum La&uc* fi-
ut>m;
lg*
JmuUt.
militudine; Latinis Mandragoras ni-
ger&fcmina. H a b e t Mandragoras , uc fcrU pficGalenuslibrovn. Simpl. mcdic.
Timperm
tmntnimu
vinccntem facultatem
refrigc-
ratoriam,adeouttertijfitordinisrcfrigerantium : in pomis nonnihil cahumiditatis inefleait, proloris indc foporem conciliandi vim haberc:&radiciscorticcm,cumfic va-
&
lentiflimus,
*
r
non tantum
refrigera-
rc,fed&deficcarc.
Apocynvm syriacvm
forci.
Cap.uii.
Libro noti lncommode
-
PR rcponi
i
mo
potuiffet hx.c Stirps, capitedeApocyno, fifrutexeflec longis

viticulis prardicus,
&
Apocynum Syriacum
i
quas Diofcoridcs Plinius Apocyno tribuunc , licet
hedcracco non iit folio. Ciim auccm mulcas notas habcac Apocyno non
,
^mco judicio Apocynum nuncuparc potcnmus fivc Syriacum, five.Palxftinum, Sc forte etiam jfigypciacum quandodifpares, nori incpte
:
quidcm in iEgypto ,
muSjCrefcic.
uc pottea dicc-
t aucem rcference Afmywm Doaiflimo viro Chnftophoro Weil \ xio Medico ( qui illam circa Hienco
s s
v rg
g^*
nafcencem ad flumen Iordanem obfervabac
& legebac
adduorum cual-
bicorum, vel eciam ampliorcm
titudincm.fatiscraflo ftolone, in aliquocramos divifo,qui multo fucco
cx candido pallefcenre abundanc.
Quantumvero ex rcficcacx plancx parcc ( quam ipfe Weixius ex Ac- ._.

Conftantino*. gypciaca, Syriaca, politana pcregrinationc redux , mi-
hi Viennx Auftriz communicabac
cum uno
frudu,
,
& alijs &
cxoticis)
colligcrc pocui
ftriacoeft cau!e,cui
#
alcernacim bina fcmper , concranjs intcr fc pcdiculis innafcuntur folia

facis
magna
crafla
quodam-
modo
cucacea , ex
viridi pallcfccn,
tia, aliquot nervis
ex mcdiaco.
gravis odoi***.
prarfta faciscrafsafe fpargencibus,
dica.obcufo mucronc
hH
.**'*
5 '
fW*^-
t^ r
lxxxviij
natim emcrgunt
CAROLI
craffi &:
ClvsI
RARfORVM
cxforiorum
alis alter-
ris,tenella rbliaextremis ramis adnafcentia prorfus incana funti
Iongi ramuli bifidi, fuftinentes aliquot flcres lorgiufculis petiolis inmtentcs, unicOquidem folio conftantes,*fcd quinquc profundis mciiuris d.yi. (o, initurflorum Apocym , AfclepiadiSj&multorumafidfum, cloris^quanttm conijccrc liccbat, fons palleiccntis, intcrnc obicurc &obfoktc purpurafccnris, quibusfucccdunt fingularcs, bmar, aut rerna: craiTJe.incurya:, binas uncias longae filiquar.quibus
hifccncbus, fub iumma filiqua: ete , inclufa apparcntmcmbranaceo involucro frequentia&quaii imbricacmdiipoiitagtanaplana,qual.afere Afclepiadis,& Apocynivulgans icmina, quorura cxtrcma: Sc angulhori parti inharrct candidiflfrna mollifTima
&
quardam villoiamateria. Sicneperennisannon, nihilaffirmarcpoiTum.
Qualem autcm
a Weixio accipicbarn
,
Beidfir.
plantam,utcommodiusdc(cnberepoiTcm,paululuminaquamaccrabam, dcindc craisarainerva dehncabam., oblervata in frudtu addito ea proportionc ut dimidiominorem expnmerem,quam ille qui a Weixio mihi donatus. Betdjar autcm ,ab incolis appcllaridicebat.
-
Non
Btidcllac.
dubium cft quin ea fic, quam doctiflimus vir Profper Alpinus Medicus cap.xxr.
LibriqucmdePlantiSiEgyptiaciscVulgavit, &: circa Alexandriam iEgypt obfctuatara dcfcnpiit5</f//'4rnomme,fruticofam,multisftolonibusabradiccrc6hs, fiirfumadduorum cubicorum altitudincm fefe atcollcncem folijs longis, latis , craflis, candidis, cx quibusdiiTe&is, la&eusfuccusemancc, fru&umhabenceminquolanugo,&iemina
,
&
parva.laca.
Tacnltstu.
E v s autem facuIcatesclTeait,ut folia contufa,cruda,&inaqua cotla, cmplaftri modo

i
tumonbus&: dolonbus: ex lanugine parenc cubilia in fuum ufum,eaquc camquam cica idohea & pabulo,ad ignem filicc excuflum excipiendum, ac fovcdum. ucancur laftcum cjus iiiccum cal idiflimum & cxurencis faculcatis efle, que plcnque quibufdam vaiis excipiant ad depilanda coria,nam aliquato tempore in eo macerara, pilis nudari. Lacquoqueiiccatum prafftantercorporafolvcrc,dyfcntehcosautem fluxuslcchales
apponantur,frigidis
:
faccre:prxftantiu*imumverdarftimarirem<fdium,adimpetigincmcrandam,&:aIiascor. poris maculas tollcndas,fi eo partcs illinawur. e hacporro planta.coniule Honorij BclliviridoaiflimiTcrtiamadmecpiftoIam,io
qua multa diUgcnti obietvationc digniflima.
Hachal
imdi, sive admirabiixs pervana.
Caht
MmkiWk
-
r.
'
HVi.v
s^
Scrpis iconcm antc ahquot annos dabam
atque qualcmcumque
hiftoriarrr
adumbrabaminNocisadAromarumGarcia:Hiftoriam,paul6poftquamnoftreEuropa: nnocuic Eam poftcain Pannonicarum Scirpium Obfcrvat.on.bus auaiorem faciebam. Nunc hcct adeo vulgans fit notitiar, uc nullus fcrc fic hortus, in quo culca non rcpcmcur,ccam a rci hcrbar.a; impcncis,ob florum eleganriam ejus tamen dcfcnptioncm ho
.
locorepccemusjnonnullisaddicis^quzinccreacircaillamobicrvavimus.
T.
jldmirabilH
vtrfieolort.
Pr i mvm
igitur cmcrgit
:
Ocymi quod
,
ccreale nonnulli
fio,i.
quampnmus:
prjcd.ta)
de.ndc caulcm promitcubitalem, aut bicubitalcm vclet.am inccrdum ampl.orcm, poll.car, crafficudine, fucculcncum, firmum, cx vindi fiavcfccnccm, frcqucncer, uti Balfam.nar fcmina: caulis, geniculacum &.n mulcosramos, cofdcmquefimil.ccr nodofosdiv.fum; quiexip<isprodeunc,non bini ucrimque,&exadvcrfo oppofic, fedfingularcs dumcaxac, alccrnacm modd in unam, mocfd in altcram parcem vcrgcnccs, & qucm pr.mum fervarunc ordincm aut feriem , perpctuo fc.crccncntcs, hoccft, ucccrcus, qu.ncus , & fcpcimus ramus in eandem rartcm fpcclcnr,
, ,
Lutecansfcremodo
cognominanr, aut Circe*
quarcusvctd,fexcu S
& oclavus
(ii
modo
toc primarijs ramis planta
fir
codcmlatcrcnafcanturquofccundus: foliain fingulorum ramorum nodisbina adverfis ped.cul.s fcmper nafccnca, Siliquaftrifolijspxnc fim.Iia viridia, iatiscarnofa, fucculcnta, c.rca pcd.culum ampla, cxtremo mucronata, quar.trira, Siliquaftri gravcm odorcm guftata vcrd, .ngrarum faporcm, randem .llrns, vel foliorumTaaG ,m0n ani Pr pem0dum rcferunt: fior incxcrcmo.um
, ,
^ ^fTOS.^w. ancequam apcriancur, comphcaci. explicaSvrJl 'aT n va ^d,ffi m cs n on camen in n mucronato angulos,uc .lljdcfinenr^ fe i ,C n 0lUOh m inftar >Tabaci ecam floribusampIioUcWanS^nl^ / *T
g
'
finJu?
T !t!
S
'
'
&
ramulorum
alis
^
'
Vl
iI
tiihma nccrdum pur ura,fivc kcrmcfino colore n.tcntcs.nonnumquam latcntn.al.quanP

*
'
'
Joflavi,
V. lxxxix j fl av i,aucpallences,incerdum prorfus albi,vcl exalbidi duntaxat,nonnumqua,m obfolete summu.
PlANTARVM
HISTOR.
LIB.
rubentesautflavcfcentes, f*pilTime biniscoloribus fimul elucefcentibus , vcl purpurco mediam floris partcm occupante,vel virgarim totum florem intercurfance.auc radijs modo modo purpureis alternatim cocum diftingucncibus, vcl interdum magnis,nonnumflavis florem vel flaveexiguis purpurafcentibus maculis variofitu&mixturapertotum quam
3^'
pallefcencemvc, autalbum, candicancemve, velobfoletum, afperfls, odoris fatis fcenccm NarcifTinum quidpiam refercncis, fcx oblongis ftaminulis,ftilo4ue paulo longiofuavis emergentibuscvalde autem caduci funt hi florcsmam cum no&u exphcar C c medio flore fub horam oftavam antemeridianam (per zftus prarfcrcim) fcfc con-
&
ri incipiant.poftridic
modo:ac ccmperatiore aura , integro nonnumquam trahere incipiunc, florum convolvoli fingulis camen diebus alij expanfi permanenc,& fub no&em dumcaxac concrahuncur dic (diu rccencesaperiunrur ,qui fi inccgricoccidicdcccrpancur, &inccrcharcasrcponancur quidemcoloribusconcnimcolorem recinenc) acquedcindeinccrfeconfcrancur, ijfdem mixcione.incerie variarc,quifquisdiligetcr obdeprehcndencur:accorundem ficu
:
ftare
&
obfervant, in fervavcric.animadvercec. Quarfancinfignisvarietas.quotquotiftum florcm fummam admiracione,non immerico rapcrcdebec:etcnim diuciffime vircc,&a Iuho menufque (nifi pruina: incervenianc) numerosaflorum fobole luxuriare folec
fead Ociobrcm caliculifloresample(5tecesinquinq;mucronataslaciniasfunrdivifi,virides&quafimembranacei,inquibusunicumfemen,nullamembranafive pericarpioinclufum , mucrone,

flosinfedic,obcufo,infimaver6,quacaliculoadhxrec, parce, camquamexiguacorona cui ornacum.pcncagonum fere.bacca: myrti prope magnitudine , inicio vindc, matuntate fuquibufdam veluti tuberculis obficum,fponre, vel tcnui vcnto, vel Ieviilimacom-
fcum & dccidens,nuclevimque contincns album,qui tritus in candidiflimam,& amyh motione

ftarnivcamfriabilemqucpulpam refoluitunradix
faciscrafTa,&/Mtpaf6><J>i?efc,
ui-
mcusalba,
.
guftu nonnihil acri, cui admifta fic fuperficiaria quxdam foris nicra aliquoc fibris przdita , finguhs annis nobis erac ferenda, hicdulcedo. Eam licec annuam inicio cenferemus (nam
pencifflmo mc radicem in horco reli&am corrumpence) vi vaccm camen efle.ab opcimo &Medici tum Wircembergici Pharmacopso.&horci viro Sebaftiano Wolmario IIH Ducis fumus admomci Is emm cum tcmporis Prxfeao, nunc vero Senacore Eflingenfi candidc
.
fubLcumnicxicumaliquocplancascruifTec,&cauleprxcifo,exilhsunam,propccrform ? Marcij fcquenciscuidam amicooftenderc elcsanciam cxiccandam fervalTec, inicioaucem

veHec
& cam fucculcncam & quafi tevirefcentcm cos poftdiesfoliaproferrc cocpic,dcinde cir., lt D.nn,rnKmfln tto Admirabihs Peruanarubro
deprehendes,rerra in fidih obruit,
, u|ijct
^P ^
poftea nos etiam aliquocies periculum fecimus,acrei
^m flores>
pau-
qucctiamalijnoftro cxcmplo. Sedcxigui momenci eft com pendium illud confervan-
darumhiemeradicum:namnovoVcrecercommifla?,forfican flores profercnc quindecim dicbus ance.quamillajplancaj, quar femineterrxeodem temporc credito,func
ra:
natar.
Al i v d autem genus habuimus,quod licet a fupcriorc,caulis magnitudine
tr.
& crafli-
Advtirtbilh
tudine
ramorumque
ma non differrec,
&foliorum forcolor came ftolonis & floficu
JgJJ
rumdi.flimiliseft:
namdum
primiim cerra
emergic,cauliculifoliorumquepediculi,uci becajrubrxjamrecens nafcencis, purpurafcunc, manccque is color in adulcxecia caule ramis flores vero rubence nicidiffimaqucpurpurainfcdividencur, fex cciamccnuiaftaminalongiorc^mq-.ftilum contincn-
&
ces,
ejufdem cum fuperiore odoris. Hi vcrd non mucancuc fed unius perpecuo func co,
loris
& quem primi habuerunc, reliqui de-
inccpsrctincnc: fcminaincaliculisfingularia, fupcrioribus refpondentia: radix non

diffimilis.
Hocgenusefuperioris feminc, cuirubri floresinfcdcranc, origincm crahcrenoneft dubium , quia proximo anno alijs fubfequecibus ucriufquc gcneris femina feorfim
&
terra:
mandavimus
riecacem
_^-7t,^c
&
uc diligcnciiis iftam vacoloru diftinctionem obfervarc

,
HHJ
pofemus'
M.CH'^
xc
jfdmirablti
flavjfiorc. jidmtrA**.
pofTcmus, &comperimus exrubriflorisfcminenullasaliasftirjresprognatasj quameas ' qu.TrubroSfloresdarcnt. Idcm pcriculumFccimusdcgranisflavoflorcgenitis,8quibusprovenircob/crvav!mus qu nullos alios florcs darenc,quam flavos:fimile criam de alborum florum femine factum pcnculum, exquo nacafphnta, albosquidem initio floresdederunt fcd qui fub Autum:
num primumcxphcabanrurduorumcolorumcvadebanc,commixcisineodemflorcalbo
& purpurco.minus tamen quim in verficolore primiim defcripta.

ex folis platis rubra* femine natis flatim ab cxortus initio agnofci po(Te,quosflorcs finc dacura?: ex verficulorum autem, flavorum &alborum femineproveniencibus,nullumcercumir\dicium,fimixcim lincfaca; fu. mipo(Te,quiaejufdcm omnesfuntcolorisin teneraartate. Ali vd porrdRubra: genusmihi Vi cn . AdmirabilisPeruanaalboflo. na: natum,(emine ex Italiaallato Iafmin rofl
Illud praeccrca
in iftadiftincta fatione,
obfcrvabam
III.
lafiuiu ro/To
/2,hoceft,Iafminirubrinomine: in fiflihbus quidem nata plantar pufilla? humiles erar late nihilominus ramos fundentcs : qua; auce in horto faca* , fuperiori gcncri rubros floresgerentilongeampliores , &lariffime ra. mos fpargences,eadem feric qua in fupra
5
&
de-
fcriptis
dinem
latus
alcernatim nafcences, eundemq orfervates , ut videlicetalternis in idem

;
femper vergerenc.acque fpe&arenr, ipfi fimilicercumfuocauleadmodumfucculencquentibusnodisfivegeniculisprediti.atquemagnacxpartepurpurafcences.fot, ' fr l, a
4
v
i\
î&/
Uf.
l)
w_
M^^C~
5
&
^Sw^^vll^ s&mtâZMmr
^^^ xs^m
inhocgeneremagisatra,magisfplenden-
tia,interdum majora,aIcerS parcc magis pro-
minula, &inferiusfuumcxorrum innervo
tamen cum fupcrioribus & odoris,& faporis* florcs ahjs forma pares, codemq modocx poftremarum alarumfinuhabentia, fimilis
;
bus nafcences,oblongiorcs came, cenuiorcs,

&colorediIuciusrubente,cxtremaeciapartcnnnusampJi,fexfimilitcrftaminulacurn ftilo in medicullio continentes , fuavemquc odorem(pirantes:fcmeincaliculisrubroalren fimile, hoceft, angulofum cuberculis obfitum,fed brcvius& magiscraflum: radix etiam brevior&crafiioraltera, inrerdumin binos aut ternos ramos craflbs di vifa.
&
.,
Magisferotinaeftreliquis,&nifi fole valdeapncumhabeat, vixadfrugem pervenic "'gidionbus regionibus. Ex radicibus ta-
Vomina.
pccradmirabilcmflorumincadcmftirpcvarictatcm-dein^^T PP cllanon ?' P ra tcm.deinde arreMerae nomcn inditu:ex Ira i.innnrln^.ri n An \x~:: t ., "X
'
Papave^
^
V
PLANTARVM HISTOR.
Papaver cornicvlatvm.
R TE
LIB.
V.
xcj
Cap.
flore,
*i.
P
.
r vuIearecorniculacumPapaverquodflavoefc
&omnibus
maricimis
faptlv
c.
fe^lociscalid.orumreônumrpomcnafcuur.duoaliagcnM produa. Plancarum Hiitonam fcriplcrunc, nondum qui ance me Papaver cornucum phcemcco flo.
Papavercorniculacumflavoflo.
#*
U/t,.n ai
u n s o flor illa m caudcficcre incipiC ,& hirfuc.a ja mediam arem a P"*^: ntt n orcs prim um producencem plancam conmirum quando / dilabi Laulis,ramorum,fol,orum lc & folos uc verum fatear: fpiciacdcindc jam fibi perfuadeac atque
:
&r(utia,v^^
la,
^ f ^& | *W"* ^^^0X0* * tSS^

>
!^
'f
v
^^^
illr
minores, non-
-"**
P" mi
'
Y r*
florcrC
- c >*
j.
"T? V"**' d hcemceum ten

.
Adonis flos dicitur.ni-
J.
mihi,dum Salmanncz v id
quibus cwma ntajuaradix longa eft,alba oofim, Papavcrc
im P " P ; quxdarn , clun opc rcu f iofidenc latiuicula
" em
fcmen in h,s n.grum
fimenpcrcUsnoncft.lcdpl^
fcmcn
Nafcicur agro Salmanticeii aucem Iulio proferebat .
<
voluicmccrdumeciam cnus ag ro,& pcr Moray.am acque
^ ^^^^^Mm
mfi.*k c u
^ ^^^ Â^ & ^^

m
.^^ _ ^^
.
ru-
quz
folct
Sepcembri florerc pfurimum. V.enncnfi eciam obfcrvabam&flores prov.as publicas
Omn.bus
planram fimi fucco turgerc cam -fmc,qu, A lt e r . foha unt
nt
^^ySSci^tcnol fedvirid.a:caul.cuhtcnelh,fut^^
{tans,colom cx purpurco rrule.
w
*
inutjm dilTc a a non candicantia, m.nor,quatuorct-am fol.jscon,
ir;
p,,-^
(.& n
wli duntaxat
long.tud.nc*"
&quil*vimmaauraexa,ci^
tilis,nccfupraannuumfpatiumpcrdurat.
Invcnicur
XCIJ

Papavcr cornicul.violacco flo.
Papavcr cornic. phcenic.pallcfcJo.
N*/.
Invenitur hoc mulcis Hifpanicjocis.fed non nifi intcr fegeres: Maio menfe floret: Apud Belgas farum.multo fcrius,quod rardeadmodum gcrminct.ifric tamen,& in Auftria nonnul/is iiortis facum, femen ad frugera pervcnir,& in tcrram fponrc decidens, novas plantas producir: fed Jonge minores teneriorcs , quam ubi in arvis fponrc nafcitur, quod conrra cvemre folec in rchquis feminc Hifpanico natis, quarplerumque ob multi alimcci copiam,
&
fr.g.dioremmirumccclo,&humidiorcfolo,valdeadolefcunt. MeminieriamolimcolligcrcagroNarbonenfiinagrisavenaconfic.s, nonproculLaccra, fccundum
dum.pauIdinfraMompellium.
ttommm.
flumcnLc-
G r jz c
vulgare
non
tmidtmu
ni,cumapudeos vivebam,interAnemonesreferebant. P AVE IS autcm ririsdcivimcamincflc Diofcoridesrradit, utinaquadecoA, ad a a d.mid.as.coxend.cum a tta
**/e//4,nonnuIh ^mapelat morada*,iM, Papaver erracicum purpurco flore, a fucci mororurncoloreappellabant: nam erraticum papaver,Hifpani4*W vocant. Mompelia-
harc Planra^xc*xspT/T?5XatinisPapavercornicuIatum dicitur. incellcxi : Caftcllani camen genus illud quod c*ruleo , fivc violacco
Nomen
eft flore,
& jocinoris affedtus potu fanet
jumcncorumperunclas,abftergerc.
dam.afpera, aucaraneofacumlociorcddunt: femenleniceralvumpurgare, acerabuloin aq ua ulsa poco: cruftas emarg, nare illica ex oleo folia,florefque , argcma ac nubcculas isn4m.nuo.ui4
proficquc his qui crafla qua>
&
Papaver. spinosvm.
Cap. VII
*
P apud Ioan nem

**
dcfcriS 8 tum p Ci U c a
SaH,
S c^
J
B
**
rmaC P
^P ?
1
dammodo am
\S^TTl
ordSnT' W
r0tUn 5U J "J^candicantem, quibufdam <1 fpinisobfi: r fol,a ' nul, P cd,cul * inh ? rentia,fed med.um quot
Um
3d quiric caulcm tam autem quam Francofurrcnfe n, * horco penfil, nacamVidi,
BMaSvt^ SL
mihbu
guiare, ipinoium.ux trcs
U,D ong.cud.nem cxcurrcntibus; inftar fol.orum Cardui ampk ;CX h0rum alis nafcuncurrami fpinofi
fi-
majorcs firmiorcTque fpmas defincs, quo deh.fcente
& defluente.
rlosfe-
^^
flos fefe oftcndit fenjyfolps confta^s colc-te
flavisôrniculati pajttvens Vulâtioris florif inftarjOdore afChklSXdhij 'majpris quodatn-
"
rnodortfcVtns^caductedmoduni.mcuju^ medio fcfeeêrft cabitulum fpinbiVmpcn.tagonuovmulcis ftarninjpusflavis id ami biehtibus quod mmnârJaTte rubefatûrit tcticiidin ctt'matuf Om' Vcrd & vetuiturri'ni,
gricat, &;pouicariseftcralTitudinis fefcun-
'Safis^gttucHnis/ffecJugntAusnrmisquc fpinisobfitum feminfl cpntinerorotunda,

,.
rugofa\tngra; femifnrftifftvetfs ceraritis rubeilo flore inftar.cui tepct fimilem habcc ra-
diccm:qux an vivaXjfit.mc latet. Tota planta flavelcente fucce,inftat Chclidonij majoAugufto anno ris.abundacFiorebat lulio
&
' mdxciii. Hvivs plante.capiculnmreficcatumcuni pauco fcmine Londirio ufque primum ad

,i
,
mc mittcbat Iacobus Garcrusjunior nullo addito nominq ham cum alijs rcbus navi al,
latis
accepcrat. Id fementcrra: commiflum,
non germinavit: quod vero Londino attulic Ioachimus, magni illius loachimi N. Ioachimi archiatri NoribergcnfisF. Camcrarius anno m d xcii. iftic codem annonatum.fertilc fuit,&
hanc quam defcnbo plan-
tam protulit. Nominabatautcm F4co dclinftmCikoc eft, Ficum infcrnalcm.

t
HY
*?+
.
P-JB
C OV
L E G
I-
Hypcco
v.
MVM.
1
CAP. VI Ifc.
FO
folijs
t t a funt huicplanta: multis incifu- W_JJ' ,tmim "S' "ris di visa , figura, colore.fc afpcdu Rutx
valdc fimilia.rnolliora tamcn,& intcrdum longiora:cauliculi aliquot, qui in multos ramulos divifi , pufillis floribus onufti
funtflauis^fatisodoratisjfcnisfolijsconftana rchquis floritibus , fed miranda figura ,
&
bus diversa nam duo folia habet rcliquis majora.nefvo Viridi Jroras extrcma pattc (que, vcluti comprefla ) prxdita, obtufior cft
:
&
quacuor alia pcrcxigua funt

: ,
& vix,
niii flore
'...-
expanfo, confpicua corniculafucccdunc in fingulis ramulis quaccrna aut plura, longa*

plana.arciculisdiftincta.&falcisinftarincur.
va: fcmeninfingulisincernodijsnigricans,
longtufcuUim , quod difficulter admodura eximipoteft, continentia: radix fingularis, fubflava.interdum bjfida,annua tamen,nec
vivax: tota planta ingrati admodum faporis. Primvim iftam plantam obfervaba in Gal- Nstskt. lia Narboncnfi anno m d Lii.fupra Nemau-
fum urbem.intcf AimarguCs & Vovcr,Arelatcnfi itinere

:
deindc valde copiofam intcr
fcgetes.agro Salmanticenfi,totad,uc Gaftclla
Gtanatcnfi itcm Murcianoque Regno. Aprili.femen Maio Florebatiftic Martio

,
&
maturumcrat. ApudBclgas&Vicnnenfcs fata provcnit quidcm lcd longe tcncrior,

, ,
quam ubi fpontc nafcitur
veluti papavcr
il-
ludcornicuiacum violacco fiorc.cujus paulo
K<\
&
GaROjLI CtV$;I :;RARrORVM: XCUl) antc mc winimus: fcrius etiam florebat: fcmen tamen plerumque ad plcnam maturitatcm
Htrnin**
.-, .; . W lo initio haric plantam oDicrvabaniilicd mihi vifa eft ad Hypecoijjiftoriatn phiri. Mqsat dicitur: &. certe nulla mihi haftenus cofpc. accedcre,quoiI (atxcis vvfcow cta^ctiam illarum qua; hoc nornjpe ailêi herbarix fcriptopbusproponuntur.qujeadDio.
pcrvcniebar.,,
..
-j
,:...--.:
.,
Cvm
mum
&
icoridis.Hypccoum magis accecja^jpcaquidcm opinioncôn defunt ramcn,qui ad Cu. minutn filvcftrc altcrura DiofcondrdcfcrirAtum refcrre raalintjicct facultatcs fintdiiTimi, 'Miirchnis fadtti/a. Jcs Vfocatur autcmnic.Granatenilbus io s c o k i d i, Plinio, fâtcno^naturacjuscadcmquarPap^vcrisfucco.
.
AcO^VM^Xt^CTONVM.
i
'
::
L'
:J
~ GAf,
(
''
'::
IX.
ûmteQ^vulg.Iutcoflo.
Acomturalycoa.flo.DcIphimji.Silcfiac;
*.o
OffiS)
u3
V^
.
'VI.--
ii
pcpa
*'
2/
r
:
'
Oi
rftWU^
M
i
*i
.mt.iyu*.
m/w*.
bus umbrofisfpontc provenitfprcfertim veroquodam jugo fupra Petclftorfad Scptentnonem obverfo , fecundo fcrc a Viennamiliari , ubi copiofiffime ) variaalianafcunturift ijfdem Provincijs Lycoftoni gcnera.nu fquam alibi mihi confpedra,qua:omnia hocnono
nonnullisetiamadditis, qu*, aliundcmiiTa,inhortis aluimus. Imtio autcm, vulgaris floreiuteoiconcm prarfigen.dam cenfuimus,uttanto facu liusrcliquorumabeodiuerfitasobfervaripofGcrproximehiftoriamdabimusilliuspcregrini,quod foliorum hmihtudinc maximc ipiirefpondet, &florumelcgantia infieneeft. CvBirALi igirurautampIiorcafTurgitpcregrinu illud Primum genuscaule, firmo.larvi, mtus cavo,fons ex purpura virefccnte, quafi farinar pollinc levircr afperfb,five eo colons flore, gui prunis , plerifquc alijs fruflibus , Tuliparumûc folijs caulc , nondum manu taars cluccfcit , leviffimoque taftu detcrgitur: folia longis pediculis inhxrcntia , inordinate caulem ambiunt, longd ab ejus Lyeoaoni, quod flore Dclphinij vuIpo cognominatur cujus4uciconemhuicfubijciemus folijsdiverfaJubhirfura,minoribusuc&minus J profundis incifunsdivifa, Lycoaonilurcovelpallidoflorefolijsfimilia,
capite
pR ^ t e RVulgarcAconitumLycoaonum.quodplerifqucAuftrix&StinarmontiQumti Libndefcnbemus,
i.
Lytotttnum
fii.Delphintj
&
&
&
lljiMt.
mum mcurvis mfignes
fupernctamcn magisatra;fummumcaulemcxornatobloRgaflorumfpica,quipcdiculisinha!rentes,antc quam apenanrur, locuftas aur parvos lacertas xmulantur, longiufculis caudis & fub cxtrc,
expanfi verd quinis ,
folijs,
qucmadmOdum aliorum aconitorum
quod m oblongum corniculum rugofum, & extima partc inflcxum dcfinit,omnibus folijs
cxtcrnd
florcs.conftarc deprehenduntur,duobus ad latera, b.nis infcrna partc,& fuperiore quinro
PLANTARVM
m
BISTOR.
LIB.
V.
XCV
elcgantiffitno cxruleo cotore pracditis, cxtctni rugofis pucpureifque , interne larvibus nonnihil reflcxis, coloreq;cviridipallefcente: f o-ulorumorisanterioreparceintrorfum niedium florem occupant quacuor aîa loliola fufca &: nigricantia, quorum bina fuperiora dura Siquafiin vnumcocuntia,forniccmreferunt,duoaliainfcrnepropcndent,molliora, luteo parcim villo,partim albo hirfuca, multis ftaminibus capillaceis lubtus dclitefcetibus; excuflb flon fuccedunt trigona filiquofa capita fimulcohxrecia ut in alijs Aconitis, in quialteiiusLycobus femen inxquale.fufcurrvugofum: radix crafTa.tubcracea, inftar radicis cloniflorcDelphinij,qupdapudBelgasalebatur,nigra.rugofa,nonnihilconcava,gravitcr latera olens mulcs tcnuibus,fulig'inosacjue lanugine pube.cencibus fibris prxdita,ad cujus
&
fecunduminfimumcaviJem/ingulisannisnovagerminarcpullulant. Nafcicurreferente do&iffimo viro Achille CromeroMedico, qui ejus plantasanno territon FreywalM. d. lx xv 1 1. VicnnamtAuftria: ad nos mittebat,frequens in montibus ab incoli* sfiMfwttry/ hoceft, Lupina radixappellatur, ubi in tricubitadeniis in Silefia, lem mterdum alcicudinem excrcfcere&: Auguftoflorereaiebatrquodabcoccrtemiffum, inliQrtocolebamusVfennx, Iunioflorebat, &fefquicubitalemalcitudincmprimoauno non fuperavit,at.fubfequeQCibusbicubiulem,aut majoreni attigit.
1 j
N*t*u$.
&
Aconit.Lycoia.flo.Delphinijii.
Aconit.Lyco&iiii.Tauricum.
f.
t>
'
Hv
f
c fubijcimm votgare in Belgicis

a êcunao
r '""'
^^5^^^,^
***** *
%&
Lyc,a P r^
oli
P^f^
^-
oediculum di vifa, &inmulcasdcindeprofundas
&ante S &hutn,l,caflUe,llategente,colon S v,o tefe
^S
,
rolonXr rpubcfcentibus g profcrunr. fingulis annis rtovos & recentcs caulcs

eft
,
pU
latenbus ahos fimiles napos promcns

{ ,
qui
InveniturmTauricismonciumjugis,nonprocuiaDausmfc
bus florct IuIio> j
^^
XCVJ
cultis vcrd multd
CAROLI
.
Cl.VsI RARlORVlk
ncmpe Xlaio in-
maturius,imo reliquis Lycoclorii generibus prxcoeius,
tcrdum menfe.
Acoiiicum Lyco&.v.Neubcrgcnfe.
AconitXyco&.vi.Napellusvulgar.
r
-i
-j^
jinioc
:
i
-
A.
m.
LytoSonHm
NtHbtTguu.
'
Latior a
vulgari NapcIIo
habetTertium genusperegrinum,five Lyco&onum Qiiin*

,
tum, foha, licetfimiliterincifa&Jaciniata, magisatrafimiliter&fplendentia:caulcmreclum, n*rmum,rotundum, trium interdum cubitorum altitudinem zauantem in mul-
&
tosramulosfuperiorepartefaepenumerodivifumûiflorcs/picarinftaVconcreftos/erunc, colorc purpureos,NapclIi vulgaris floribus plane refpondentes, hoc eft.quatuor folijs conftantcs,quintovelutigaleolaiuperemincntc,&binacircumvoluta,inftarLitui,cornicuIa
occulcntc^ftaminumtamenmediacongeriesmagisfufcaeftrflorumfpicainextremocaule nafccns,reliquis oblongior eft,& magis expanfa:fingulis floribus terna fuccedunt cornicula.incerdumquatcrna&quina incaputunum congefta, femen atrum & inarqualecontmentia: radix illi vulgaris Napelh mftar , parvo napo fimilis , cui in latcribus adhxrent napi fibris prxditi,quibus fe propagat.
Crefcit in montis
alij
Nmttta.
Neuberg Ducatus Stiriarjugo,ad vaccarum,iftic*fti vis menfibus pa-
fcentium,ftabula.
N*p$2*t
vulg.
Nttaltt,
rlorcrpaulopoftvuIgarem,videlicetIulio. V v l g a r i s porro Napellus frequentifTimus cft in Snealben,& aliorum quorundam montiumjugis,ubiternisiIhsa:ftivismenfibusIunio,Iulio,&Augufto,bovcsacvacca?fua fbbula habent in qua: nofte recipiantur,fic ut fimi pinguedinc, bubuli ftercoris illa cluvie.cum prxcedentc dclcdtari videatur.
&
II tt.
Ljcocicnum LjncAHnum.
intervulgarem Napellum , genus Aconiti illum prarcedens.Lycoclom Quartum peregrinum genus,fivc ordine Scptimum ett: folia enim illis fimihma obtinet: cauhs inter illos medius, infirmior tamen , fuperna partc aliquantulum nutans:florcsutnufquefloribusprorfusrcfponderent,nificafilsfupraquatuorfoliaemincns, magis fublevaretur hiarct,roftroque macis mucronato efler: femina terniscorniculis fimul junftis fimilia: radixctiam non muftum variat.
i
Med
m quodammodo
&
&
&
Nataltt.
LyeoBon nn-
tmt$ toma.
T VM nonnum q uam cubitorumaltitudinc aflurgit Quintum genus peregrinum r Ak five Oaavum Lycodonum.caulc tamen fatis gracili rotundo fuperiore parte in multos ramos divifo & nutantcrfumrno caulc longam florum fpicam fcrt Lycocloni carrulei vul,
,
MifTumfuityiennamhocgenusaCV.D.Stopiop.m.eLinca?anismontibuserutum, quod poftea in horro cum rehquis gencribus aluimus. Floret cum fupcrionbus, aut paueC a rcr lus Pro x |mc accedere vidctur ad id Aconitum (fi cx icone judicium ferrelicet) i quod Matthiolus feptimo loco depingit.
"
garis
C
Plantarvm
Aconic.Lyco6l.vm.coma nutante.
histor.
lib.
v.
xcvij
Aconit.Lyco&.ix.Iudenbargenfe.
garis
fi
purpura fplendcntium, ve Sexri Napelli difti flonbus fimilium , fed paulo dilutiore
quorumfineulis(ucinal.jsLycoclonigeneribus)fucceduntrernalong.ufculacormculaex eodempediculonafcenua/emineinxquali/ufcoplena:foliaampla&oblonga mraultas alio LycocTom (pr*tcrid tcnuesprofundafque laciniasmagisdividuncur, quamin ullo fupcrne atra quidem v.r.ditate Beleis florc Delphinij nomine al.tur genere, qu* quod a longam, napi fere magn.rufunt,non fplendent tamen: radiccm habcc craflam przdita fupcnore parte in mulca ni*ricantcm,& pcr incervalla mulcis fibris donatam, ac d.ne foris recentes exiguos napos ad tub?rantem,c qu.bus caules emergunt:fubinde tamen capica ex lareraadnatoshabet.quibusfepropagar. fcnobis Ntt. Scbiaio Mcdicoprimumex TtaliaViennamdelatumcft, V. Fridcrico ...... communicatum. Florct lulio.fortc Matthioli ix. f Nonurn fol.ainqu.nquc et ctiam Scxtum peregnnum genus,five Lycoaonum mterdum adco itnbtTtvtJu in amb.tu concifas , Thonc Ita hcx fohjs
)
&
AC
STb
lacinias altc d.vifa
&
iilas
dcnuo
prXnderequcat,nifi
lmiUa,ucfiquisplancas,antcquaminfloresabcanr,confcrac,nullumfcrmedifcrimendeIcaliczWoliafplenderenr, hujus minmc:caulcm*cubitalem

fuperne quinos auc fenos ferencem
flores incer
<~~ ^r^ /W* ^
#V^.t^"
u^-
*W
nonnun^^^^
mosquVtuorW^
&
fcenteT
omnia Lycoclon, gcncra max,-
color.s, fub qua b.na longitudinis , elegantis ex carruleo purpure. unciahs aliquando re co, Utui Veterum Romanorum ferc inftar inflexa latiora, onga cornicula extima partl occupatibus: flotcguncur, ftaminibns ivgris medium florem lo?S dilutius purpurafccntis
&
Xs
pcmculo nafcet.a, ,npluriinum,c6rnicula conjunclim cx codcm fbcccdunt cria, uc generc,fcd longe terdum quaterna quina,uc in Tertio peregrino
&
i>^^
.
le.fufcumconrinentiatradixparvinapi^
:
adhucfibnspramitas qu* radiceslatenbusadnacas habet, cenuior.bus pra.tereaf,m,les nodis adnalcuncur cubercaules proferunc fed etiam infimi caulis Lgulis anms recentes
cula.nonfecusacinltalicaThora. ,. Sponteprovcn.tuUudcnberg,altimmototiusStir,armonte,ub,Sp,cacclt,ca^
,
.
ff
. -#-/##
plurimar
aL
elegantcs ft.rpes naYcuncur: Florct
iftic
Augufto.in hortis f ub trcmum Iu.
lium,feriusreliqms.mperior.bus.AnnoautemM.^ bereiugo,quad,mcillimuseftafccr,fus^ g Thora(quonom,ncaliquandoadnosin6e lgcam msccebac l x a l ic *
V. Alphon. rt^.
fusPancmsFerrarienfisMedicus^
xcvnj
Caroli ClvsI RARJORVI*

AnthoravuIgari&
Acorwc.Lyco&x .Thora Italica.
V
.
dilutiorem habet, nec ejusgalea Jiccc cetcris

ttttdtt.
altidt, a<J SeXti
pcregrmi florislongitudinem
&ampIitudinemaccedit.EritautcmnobisLycodoniDecirn(umgenu5. Vbertimnafcitur adMonafteriumNeuberg, fecundumtorrentcmqui Monaftcrium

alluitj&Lproximealtiffimumiliumlacum,^
Zeehofvillam (quarabipfblacunomen(ump(it)Gtum. FIoretifticAugufto.
T.ycoclmum
AconitumOdavumMatthiolierit^maledepiûm. Septimi pcregrini,iiveLyco&oniVndccimifolia, mcdiaquodammodofuntintcr Tliora: Italioe, & Tertij generis peregrini folia,Thora: quidcm I talic* folioru quafi armula, nonnihil taWnadTertij generisperegrini foltorum formam accedenria, nccillismi.
Forfitan
nusamplajatraviriditarefplendentiafuperne:^^ ftriarus vircfcens &: fpIeades,furamo faftigio florum fpicam, Tertio peregrino generi fere fimilem gcftans; quibus etiam fucccdunt pares filiqux fcu capita,& firoile fememradix illius ctiatn radici par,pcrennis,& multis ad latcra adnatis fe propagans. Alebamus hoc gcnus in Belgica, a Pecro de Ouerftraete diligeti Pharmacopola BruxeU
,
Icnfiprimumcommunicatum,dcindemeaoperaViennamdeIatum,cjusurbiseIegantioreshortos ornarc cccpit. Florebat ferius,ncmpe Augufto, eam ob cauftm Napellum Au* tumnalc.n appellare folebamus. Illiusnonmeminiifem, nifiinoftrisBelgis, qui Stirpium hiftoriam icripicrunt, ncgle* clum animadvcmfTcm.
gencribus valdc affinis eft,qu* vutgo Anthora dicitur, cuj us caulis cu^ bitalcm mtcrdum altitudmcm atringit, numerofis folijs tcnuius infe&isquam in ullo Lycottoni genere,feptus: flores Lycoftoni floribus perfimiles.colore pallidi femen in fimilibus capituhs, illiusfcmini par: radixetiam illiusradicinon valdediflimilis. Quaromnia cum diligentcr confidero, Anthora: hujus ufum valde fufpeftum mihiredduntjpraifertira
i
:
i
Anthttr*.
L yco c ton
untacopia ahorum rcmediorum,quorum
facultatcs jam funt exploratar.
E
i
R A N
s
V M.
Cap.
,
.
x.
LYc o c t o n hmilitudmcm
J
Noftn tamcn non eft mftituti, omn.es Gerani

\
Gerania fubijcicmus quia nonulla horum genera magnam foliorum habent cum Aconiti Lycodont .quod Iurco cft florc, folijs:
& Silefiaci
nerum niltonaabalijsjaraeftcontexta:fedcaduntaxat inmedium adfercmus, qux ~~
varietatcs dcfcr.bcrc
multorum enim gealijs
antea
Plantarvm histor.
.
lib.
v,
xcix
memini, prarter unum auc alcerum , qua; huc inferenda cojifui , quia antea obfcrvata non in ijs rcgionibus quas adij , cum in Bclg.ca: cultioribus horlponte nkfcentia obfcrvabam lnitium autcm tacicmus ab eo genere quod folia habet primis duo11$ duntaxat alantur dulimilia. bus Lvco&oni gcneribus non
Geramumi.pulloflore.
Geranium ii./3aTpa#a^s minus
ttf
""vBtT ales
frequentefquecxunaradiccproducitPrimumciulcs.firmos:,gcnjctt.
Gernnium
]
Q7t*
nS
snalcUK
ra
oc.tamealatquefubindcadfmguhs.nc.lurasn.gncanûsmacul
t
e&novosftolone S pcoducence. -^?ubecantcfinKul.sclamannisauge(cen

inve".icuc?n S iclalpibus.ubi
taffiw
mlcc: tc Bocet Iun.o: in

illis
hocs vec6,r qm- ***..

,
busfSm"pcovcnic&luiuciac,Ma.o.AnnoitemM.D.LXx.xmax.macop,aobfecva.
tort Maoraenft
fuisHdribusonuitura in filvof.s
&Sarato,&pcop t
raontibusPannoma: mtet Dcavura ecea,Intccamniscognomina t e.SeraineautemV,cnnaadara,cosm
Rplwieam milTo natisexeoplantisift.cinnoteicereccepic.
^SSSS? fôdeuntttfuseradicc frequentibus

prîtu m eft,Ranunculiplatvphyl^
^^^^rLsl
tis,
a^quot profundas lacimas
dwndc quz gufUta .nitio adftnngere, & hnguam exGccare, hendunmnCaulc cubitali ut plur.mum, firmo,
folia (uperior.bus
ouibus fubnafcuntur ?ncn in amb.cu ferrata: fummi
minora,paucior ibufquc lac.n.js divifa, pcnndc tahjscon.. rami in oblongis pe d iculisflorcsgeftantqumqucfo
dm^M **~ .^"7^^ ^l f^ffi^S?S:

^,^116*.
l^^^g^^ *
....
,;
al,tur>nbus forma batrachiodis quod in Belg.cis hortis ftances.Gcranij
mMinnores,ncc,iKi^^

Geranfcim
m ûrpa^S^majus.
Gcran.im.bulbofumPcnnan.
ta,quinisutricuIisadeorum bafim turgentibus&femencontinentibus,quod maturitate cxrIir,aliorum Geraniorum more: radix fuperiori fere* refpondet, fumma rellure in pluracra/Ta, incerncquerubenciacapitaextuberat, quxfibrasetiam agencia, iingulisannis augentur.
&
Xatattt.
nr.
Geran.ZxKatalts.
IIU.
Crcfcichocin PannonicisStiriaciTquealpibus.nufquam tamcnabundantius.quam Ciu pra Gammgam,in illoafcenfu ex Herrenalben jugoad fublimes fcopulos Durrcnftain. In quibus florct Iulio Augufto,in hortis autem Maio. Geranivm autcm illudBatrachiodesmajus,ca:ruleoflore,quod inBelgicishortiSalebatur,fponce provenitabundein pratis ad Corenneuburgnon procul a Danubio,binis fupra Vicnnam milliaribus,ali)fque Auftria* pratis , tum etiam maxima copia in pracis Brunna:Moraviajurbiyicinis, acqueetiam Bonemia:, non procul ab oppido Wcrawn tribus milhanbusaPragadiftanci.vicinifqucFrancofurtopratis&hortisgramineconfitis. rti, quod foliorum fimilitudine Secundum refcrt, iconem mihianno m. d.
&
Qva
lxxxi. communicabacLondini C. V. ThomasPennxusejusurbisMcdicus, cumhac

defcripcionc.
Gitan. hulkf.PennAt.
Gcraniumbulbofum,radiccmhabetexmultisparvis&Iongisbulbisconftantem,vcrfus(ummumfibratam,caulcmcubitalem,geniculatum,juxtaradicem&gcniculaparum rubentcm efingulisgeniculisduofolialongiufculispediculisnirentia,inquinque praxi:
puaspartesdifTcclajquarumfingulxinambituinxqualiterincififunt.-efingulisjuncluiis, juxta foliorum exortum quinque fohola mucronata exoriuntur flores in fummis ramulis
:
conjugatim parvispcdiculis infiftcntes rofei , ex quinque folijs conftantes , colore ex purpureo rubefccntes,Geranij carrulcis floribus fimiles,fed paulo minores.
NatiUs.
InDaniaprovcnitagroHafnienfi,undedoaiflimus&mihiamiciffimusTurnerus,Medicus Anglus attulit mihi dono dedic. A l iqxo t aradicc promit Quintum folia,fatis firma, in quinque laciniasalredivifa,
&
Geran. nodo-
intcrqua;biniautternicaulesafrurguncpedales,graciles,exfufcopurpurafcenccs,gcnicu-
JumFlattaH* laci &: nodofi,bina ad fingulos
nodos feu arciculos ferentcs folia ex adverfo fita,in tres duntaxatlaciniasfeda; deindeemedijs alislongiores pcdiculos, inquibusbinifemperflorcs conjugatim nafcentcs,quinquc folijs bifidis (ut malvacei)conftantcs. purpurei coloris, fcd
quibufdamfaturatioribusvcnisdiftincti,protubcranteinmediorubroumbone, fummo faftigio in quinque partes fifTo,qui in longiufculum dcinde roftellum tranfic, quod infcrna parcc in cumcncibus utriculis lemcri concinec, maruritatc, ut in rcliquisgenenbus fponce
'
''
'
cxiliens
^.>^$*Pfi ANTARVM
Geranium v.nodofum Plateau.
HISTOR.
LIB.
V.
Cj
Geranium vi.tubcrifcrum Pltfcau.
'
v,nvradix nodofa eft
&
geniculata.aliquot preterea
fibris
donata. Floret Maio
& totl
IacobusPlaceau,quxlemine
^
^P QC
m g enus:
n amcauIesnodofos,c.rcageni-
n.
cularubcntes, fo a
^ f K r caputmultiscraflisfibris fofc^
.amenfol.aerad.c.scap.te
;
"U ^"
b.m
le
fumm.s rarnuhs, non forma noris flonbus
P macur.ca c c* in ucr,cuhs,quod ro!cra,femcn bebac,ute X1 pfiusPlateauluer^
f &co orcônanc
^^^^^-^(^MM ^
tcs
,
:
^w
^befbcncepcrm.xcomfca.s^perindcfirmaru.Huic p J,; qumquelacinias fccla: flores.n ,w,,/w*

quib us fuccedcbantlonga Utiti il o, ^ ^d^temfingularehainenria
Mbte ~-~*
^
b *
Francofurcum ad fam
mc raitt fuperficie, cauhbus C d^f ercncur in radicum femm.bus.c.rca Seprembrem &;*^ BrafT.cz floridar,five Cypriar, tu b a ram.s, mulca velut. & dure fcant. A ruber.bus aurem
^.^;^
voc
qu. camen
ilhsoccaiionemfumpleracuaceau
umen Septembn
1^^^?t^&^S^^ <^
l
^'^
^SIdemtrufmtrv'derrnullaver6 ?mcube^
Se p riMO, Mulci
cognominandi Infequence extum genusaQuintonond,fFerre: fed ipfum ionea plancaquamadmcmiferatconfpeaa

. :
feft^
-.
fpeaanc,purpurai ent fuperne,quaSolem .jîî^foHjshaud multumabfim.l.a, Ge n concranjs ped.cuhs nafcent.a , maena cx parte in tres alias minores laf^^Tâu^ ad umbihcu m fe,:e in qumque la'cinias n0 nn.h.l cancfcenria, Z pubefcenc a 'mcifc fiinO lanugme c.mas mtut pe dicuh , unicum fuftU
[--^
"
"
ad fingula genicula, bma,
g
,
^
.
gufcuhnguamexficcance: cxfuper.orbu rara finguh florem.inter rehqua Ge nences ferme parem .colorc e egan fti mar.s flor. C.
ucronaca,feu roflrapencagona fon.cu t.a,quod macurum cum
f^^^^^ ^^^ ^ a^
neribus)
ucnculorum
^^.rcumvo^ craiia,ruDeiccn>, mucroaibus-radix

s
femen(u^
facis
^^ ^^f^
in
ftaminul.s: deinde capica
tocibu$ utdculis continens *\
mceterisgcnovas fibris donata ,
^^
PJ V
Caroli ClvsI rariorvm eran u m v

i
1 1.
aluaTaStc..
;/ </
Xsfafrs.
fub terram prbpagines fingulis annisad larera fpargir,quarno modo limilirer fibrasaouc
fed ctiam craffioribus radicibusinterdurn fel
fefirmant.
NafciturinomnibusPannoniar,&: Auftric itlfra Ani;um,cxduis montanis fifvis, cdinoribii

r
quegraniincislocis:monsprarccrcaarci
rn
Grebeh imminensultra Dravum

nia interamni
,
Panno-
totus rere eo Geranij genero
tj
Cetan. cuu*-
\
c/
$ *
rmhs ditri.
conficus,quaparteOccidentem fpectat. Silvxetiam Francofurto ad Mcenum vicincco abundant. Florct Maio, &plerumquetota. fubfequente Êftate. 2. Similiquidem flore,difparibustamenfolijs& BatrachiodisGeranij foliorum potiiis asmulis, invenitur ahudgenus adprato.-um
margincs umbro(os
-;iim
J
& inrcr vepres, ad pa-
Calzerct, fupra Noribergam itinere
m.
Ceranium
Salmanric,
fifiratum.
ragenfi.
Perpvsillvm aliud Gcranij genus,Salmanticaragens, obfervabam m vicinis ultra Thormimamncmcollibus nudis feie&petrofis,aucfalrem tcnuigraminccecjtis;
pufilla llla
cum
Lychnide filveftri vi. mihi hujus hiftoria:Tertio hbro defcripta Coldbico montano,cujusiconem&:defcriprionemli. bro Secundo intcr Colchici gencra dedi ld autem,Ranuncuhferefoliahabebat,purpu:
&
Oeranmm
Crttx*
reumcxiguumfiorem,&longiffima,craffif*iimaque (proftirpis tenuitate) capitularoftrara.GcranijCrctici (qnod
Mompeliano
Cariophyllatavulg. GeumPIinij.
\\ii/&-
agroetiamfpotenafcitur.roftrisparncarqualia: femen obfervare nonlicuit: radicem vcro valdcexilem.
Septimumgenusnonignotufuifl le videtur:fed ab co Xluwtxtt^ appellari cefeo.

Nomlna,
Traco
Rehquorumhoccapirc dcfcriproru nuJJurn vulgarenomen mihi cognitum Vngari vul.
garcGeraniij.tcnuitcrincifisfolijs^r;/^, id efhCornicis pedem nucupant, ut Columbinu Goliukorem, hoceft, Ciconiarunguem.
Germani@tojfffc&iMM/ ideft, Cvconia: roftrum ;Galh Becde Grue, hoceft, Gruis roItrumjHifpani, Picede Ctgucna, quodlignifi. cat.Ciconiarroftrum.
Empiricafs
thltat.
SLAvoNiCitmuliercsScxtidecccluexprofluente aqua mirifice comendant in capitis

,
gravcdine,iifynciput,ubidoioreir,eoablua-
deindeherbadecocla fuperimponatur, poftremo ( quod fuperftitione non caret) ifl

Tacuh. V*~ Stram.
tur,
profluentem,undeaquahaufta,abijciatur.
4
Ctum
DiofcoridesGeranionnulliusinmedicina ufuseffeait: Phniusaute tradit invinoalbo potum ^profluviafcminarum fiftere, quod verd rotuda eft radice, ejus radicem rcficientibusfeabimbecill;tate,util;flimam.
Caryophyllata montana.
Cap.
xi.
,
GEvm radiculasrenues haberc

CiTeccnfent.Adillincrr^-^^-r . cueccnient.Adilhusgcnerar^^^
. ,
nigras,"
beneolentes,tradit Plinius.Recetiores, qui non mfeliciter in Plantarum cognitionc vcr ' atI > n o ab srevulgarcmCarvophylIaram
runi quir
Plantarvm
rufn
Mistor. lib.
V,
'Clij
qutfcm radices.odorisgratiacumilliusradicibusnoafunccotnparandjq
Caryophyllaca moncana. i,
fedreliquis
nocislacisconvcniunc.IUarumhiftoriamhoceapicedefcribcmus.
Caryophyllaca montana n.
Ct*'^4U..<f s t
-r^T^ V^c^
r. radicem habcc digitali,aut poIlicari,inferdum craflitudme , fiiraina tellure' crcIcentem,cralTo &purpurafcentccorticetectam,impenseadftringcntem, nodorum vc- CnUpbfld: fticrijsqucmadmoduminAcoriradicealternisdiftin^ tem,& multis nigricantibus fibris,non injucundi prorfus odoris, fed aliquantulum ad Vulearisradicumodorcmacccdcntibus,firmatam,fuprcmapartcinaIiquotcapitadivifiitn:d in quibus longae,ut in Eupatorio, emergunt foliorum ala?, mulcis minoribus vircntibus ambitu ferratisfolijs,mod6atqualiter 3 mod6inordinatenafcentibus,utrinqueconftantes, cxtremaalainmajoratriafolia,aliquantulumperoraslaciniata,&inftaralioruminambituferrata,fempctde(inente,quorumtertium (quod&poftremum) reliquismajuseft,&; maîs orbiculare,guftus exficcantis:intcr has alas,emcrgunt pedales , l.ntetdum etiam majorescaules,firmi,rotundi, brevioribusminoribufquefoliorualislatafedecosampledenfimili colore prxditos,&dctibus obfui,fuprema parte purpurafcentes.in aliquot ramulos orfum inflexosiivcnutantesdivifi, qui propendentes fuftinenc flores, quinoue, ucplurimum,foliis,nonnumquametiamfenisautfeptcnis,fuavitcrrubcntibus&:orbicuIatisfere, angufto ungue, numquam fe explicantibus, aut caliculum conftantes.oblongiore tame fuperantibus fed quodammodo ipfo incluiis mcdium occupante villosa congenc luteis tandem fefe eriftaminulis obfica, quat paulatim purpurafcentem colorem contrahit gens & explicans, maturitate femen cui inha-rer,ut in vulgari Caryophyllata oftendit. Jo-
r. i
mvm
&
&
&
ta planta cum fuis etiam caliculis lanugine pubefcit.
Crcfcitmediaferemontium regione,locisudis&nguis,cum eoSanicutemontanxge- x*Uu nere.cui ladei funt flores,veluti fanguineis maculis afperfi,& Ranunculo illo platyphy Ho,
XI fub ipfis arboribus. Florct iftic Iunio;in hortos tranflata,Maio,aliquando etiam njaturius. S i m i l i etiam propcmodum rationc ferpit Alterius radix, fuperiore non mincr.at ra- cuUtbyl*am *' l multacapitacxtuberans:equibusfimilitermultxfoliorum ala nafcuntur, fupc- t ," rd in tam rioribusnonbreviorcs,fedfrcquctioribusminonbustohjs,inambitu ferratis, urnnqueorquodammodo circinato folio, in tres tamen plerumque lacinias narx, unico duntaxat, divifo,&inambituferrato,extremamalamoccupante,quarfpledet,&dilutiusviretquam in primo gcnerc nafcuntur etiam inter easfoliorum alas pedales caules, graciliores quam in fupcriorc,minoribus, magifque laciniatisfolijs ornati, qui fmgulares plerumque, nonnumquam eciam plures , caliculos fuftinent, in quibus florcs aurei , quinque folijs vulgari majoribus
. '
&
ciiij
Caryopfiyllata:
Car-oli ClvsI R A R 1
montana: ii.florcs.
RVM
Caryophyllata montana
nu
tV*"^
.u^
feminar amplitudinem interdum arquantcs , medium occupantmuItalutcaftamina,interquarlatctvilIofaquardamcongerics, quajexcuflbflorefcfc explicansmollior eft iupcriore,&fcmen planum adnatu oftendit,quod maturitatc fufcum. /ir.Totaetiampjantalanugineobfita,&adftrihonisparticcps.
rnajoribus prsrditi,
floris Cifti
Xttslit.
Gtum *f 4tit&atjimi.
Hocgcnus m fummisduntaxat Alpium jugis, necin omnibus tamen, fed inter gramcn, vcl fubfruticibusnafcitur. Floret lftic Iunio, femcn Augufto maturum inhortismaturiusomniacum fuperiore. e b. i t o his conjungenda eft elegans alia planta,quam quidcm nafccntem nunquam
:
Uimin*.
confpexi,necisqui iconem fuiscolonbusdepidtam mihi communicabatPcnnxusnofter: fcd ex C.V. Conradi Gefneri depi&o herbano defumpfilTefatebatur. Foliaquidem Caryophyllatx funt , fed an lanugine pubcfcant, ex piftura colligere non licuit, quemadmodum nec qua fit radicc prcdita.nec qualia fint quc cx ca prodeunt folia: foli enim caulcs cum floribus unoque aut altero folio cauli inhanentc depicta fuere: florcs fancelegantis&fanguineifuntcoloris, veluriByzantinusRanunculus. Duorumautcm videtur generummam alrcrius flos multiplici foliorum textura fcrie conftat:aItcrius vcrd, fimplici tantum utriufque tamcn medium occupat villofa congeries, non fecus ac in aliarum Caryophyllatarum floribus. Nvllvm vulgare nomen iftarum ftirpium intclligere potui fcd fecundu genus a Matthiolo,Commentarijsiniiii.lib. Diofcondis,Caryophyllatarmontan.'enomincde(cribitur.-piduraramcnnon valde felicitercxprefsa.Tertiar iconi adfcriptum erat, Gcum aquaticum florc fimphci multiplici. Vulgarem autem Caryophyllatamôfficina: Garyophyllatam appcllant,qudd ejus radices Caryophyllosaromaticos nonnihil redoleant, nonnulli
&
:
&
Benedidtam, cxquavoceGalli fuum Benome^ GermaniP3<rKti<tcnfr<mt& Xtmbitttnwuxy mutuati funt.

habcantfacultatesbinxillxhoccapitcdcfcripta; amontanispaftoribusnolicuit intelligerc. Geum autem fcribit Plmius no modopeaoris dolonbus aut lateris mederi.fed &cruditatcsdifcuterejucudofapore.Simihbuspa:ncfacultatibuspra:ditamajuntReccntiores fuam Garyophyllatam. Ejus deco&u cx aqua, aut vino aqua diluto,grumos fanguinis diflolvere.intcrnaque vulnera curare prardicant.fi bibatur, extcrna etiam vulncra fi eo cluantur Dccodum ex vino.vcntriculum roborarcjtoncoclionem j uvare, jecoris obftruftiones apcrire,pecl:us mundare purgare ab humonbus craflls pituitofis.Radicem ficcam ex vino fumptam adverfus vcncna.& coh dolores utilcm elTe.
Qvas
Giifacul ttun.
&
&
QVIN
QV,E-
Plantarvm
Q VINQX EF0LIVM
histor.
lib.
V.
cv
Cap. xu.
cebamus,PannonicarumStirpiumob(crvationcs('cribcnies,eorumbi(tonamjllisiniere.Proptereadeijspeculiancapiteduntaxategimus,qua;ancmine (quantumquideminfe tcilexi(femus)adhuceranteyulgata. Nosigitur,eaquauutncommencattfumus,hoccapiterepetemus.
\^j
nafcuncur pcrPannoniam &AuftriamvariaPentar>hylligencra, multis TntapbyB aljjsProvincijSCtiam vulgariajqu^cumabalijsdefcnptaeirein.lupervacaneumdu-
Opiose
*&
' r*"
Quinquefolium.i.majusalboflore.
Qu.inquefol.ii. minusalbo flore.

%
7-r^
m^S^-
,n*
i. mulcafolialiabct Quiuqnefoliovulgarifimilia, inquinquepartesufqucadpeoris, (ub- p t *s*phtidioulum divifa,iri ambitu mimme (errata ut illa,fed extremis duntaxat foliorum incanaquadam lanugine pube(cctia,guftu initio gummofo cmplaftico,dc.nde non-
Vnvm,
tus
&
hurm nihilamaricante: aliquotfubhisexoriunturcauliculi,exilcs&tcnues,dodrantalcs, vulgan fiprocumbcnces.in fummo tcrnosautquaternos flores profcrences, Pencaphyllo obductusîemen contincns miles,fed p.rorlus albOs:quibus excu(Iis,apparec calix lanugine
planum,feminisranunculiferea?mulum,inrudimentum
fragi
Z
I
congcftum
radixcrafliul-
cula,ni?ricans,inambitufcfcdiiFundit,&muUishbrishirfutacft. tepidarum k/. Provcnit non modo in colleilloncmorofo fupra Manderftorf oppidulum Danubio proaquarum fcaturigine nobile:fed etiam in omnibus lllis motofis filvis, qua? a &Zolloiiock, currentes,ad Alpcs ufque pertingunt. In (ilvis ltem fupra Nemethwyvvar, Moravia prarapud Entzeftorf,&: plerifquc ficcioribus pratis.uno ab urbc Vien5 milian.-in Floret Aprih &c terea, atque in montibus ultra Dravum amnem , Pannonia Inccramni.
Maio,interdumdenuoAutumno.
cauhculos prorcrrefon. Tmi^hjl nafcentibus, fecundum radicem, incamsfoliolis.forma (upenon (imihbus let, confefti fummo falbgio multos '* fcd rcclos, procumbences, onuftos.graciles, non humi fufos
Alivd, excademradice, qux
nigracft,
mukos plerumque
&
&
flofculospriorifimiles. Superiorisgenus vidctur,fed
peromniaminus. Eruebam hocincer faxa& fcopulos,fummis Auftriaearum &Scinacarum Alpium jugis. Floret fub finem Iunij, interdum ctiam Iuho & Augufto , prout juga illa matunus aut ieriusanivibusfunthbera.
xstmhi.
dc
Tbrtivm.cx radice fibrofa nigricanrc,ramos promit humi pargentes,& fubinoblongas alias fibras agcnces: qui furamo capice, raulca folia profeiut Pcntaphyllo vul-
&
fe
ni.
Ttntafbyl.
aur*tji*rtt
gatiori
cvj

Quinquefol. 1 1 i.aureo flore
Qjjinqucfol.ini. flavoflo.i/pecics.
Quinquefol. i n i.flavo flo. n. fpecies.
h
fitioriferc fjmi!ia,in quinque profiindas ftC
ras drvifh
^quarum
fingula; infrar vulgaris
Qwinqucfoli) pcrorasfcrrata: funt) moHioratamen. aliquantulum mcaha& fplendenJia,adftrinaisguftus:exhorummediocaul'Cuhexeunrpalmares,multifjd-j,quiproltirpis exilirate fans
magnis flor bus prediri fimt, elcganti&plane aurcocolore mulrisintus croceis ftaminibus: femen aliorum Pcnraphyllorum morc in fragi rudimcntum con,
HaimIm.
geffum,fufcum,exilc. Crefcit hoc fimilircr in fummis Auftriacarum Alpium jugis, qna: tamcn hcrbok funt, fub Iunijfincm florec, in hortisau-
&
irti. TtntMph rt ftns minnt

luitfion.
tem Maio. Qv a r to, multa exeuntab una

.
radice
capita ramofa,
prardita,
humi fufa.aliquot fohjs Ptntorma fimilibus qua? quinque folioiis m am-
taphylli vulgaris&elatioris
hoc eft,
bttu ferratis,
molhque lanuginc pubefccntr,
busconftant/ed non, utilla,incanis, gufbu mitioexficcante deinde nonnihil lingunm

vellicante:cxijscapitibusprodeuntdodrantalesinterdum cauhculi,fimiJibus,fcd mmoribus,folijs ornan, geftanres in tos flores lureoselegannflimos
lijs,ut
,
fummo mul,
quinquc
fd-
nataeit:fed
*.
n.
j e.
& rarm
lft
llli
humi fufi plerumquc fibras agunt, &
fupenorum, confrantcs medinm florem occupannbusmulris luteis frammulis: femen in caput & vcluti fragi rudimcnrum congcftum.fufcum radixlonga,dura,faris crafla, forisnigricans, &tenuihusfibnsdo-..,, v ,, 3 uiKiu.au*, oncnuirusi
, :
,
V1 cina
loca occupant.
Nihil
PLANTARVM
vias
,
HlSTOR-. LTB.
Nihil illo vulgatius fecundum Moravix,& Bohemix.. Florere incipit meunte

a.
locis ficcis
&
V. nudis Pannonix , Auftox
Cvij
infenoris,
propemodum Vere.
NW
rj
Cumeonafcituratqueeciamflorcr,mmustamenfrequcns, aliudhujusgenushumi p^,.,^ mtdthyl.

tmtmuH
*'**$'*
iimiliterfufum,cuiuscauliculinonvirent(edpurpurafcunc,&gracilioresrunt,roliaangu. magis villofa,& illoru orx altius fcrracx:florcs ctiam magis aurei: ceteriscovcmunc.
ftiora
Quinquefbl.v.fragifcrura.
Pcntaphyl.fupin.quorundam Potentiilx facie.
** >*
?
Oviktvm
habec,quitique,fex,autfluresfoIiorumalasaradiccprodcuntes,hoceft,
Ioi^co(bsrubcntes,quimisquinquc,utplurirau^^ contranomterfcfoliorumexortunafcentia.uno, quodexrremxalx.nfidet, impa- to*"" fcent

rcmnumcrumfaciente:funtautcmcarugofa,villofa,trorasfcrrata,(upinapartcv rcntia f dor(bahquantulumincano,FragarixvulgarisfoliorumpxrYcmftar,mir.oraramc.adftnn T Eentisaliquantulumlapor.stairurartdeindccaulisgrac.l.s.firmus.peda.sautamph
1
t illa numero, fed arquo fparfa ("unt rara folia infernis rainora, quinque tame u a.usconiunaa.lummoautcmfaftigio.ubnnquofdamramulosdiv.d.turêrnatatum^ vulgam fraganx flon,nhxremia:ferunt vero ,j ramuli.f.ve virgulx albos flores pcd.culo minorese(Tcnt,qu,nquefolio!is,ut lla,conftantes, &in mcfimiles.nifi pauld busororfus obtincntcs:quibus fucccdit frudu, frago no d.ihm .I.s, m.nor taracn,ne.c ftamina
bcfcens in
d,o lutea
ullafaporisgratiacomcndab.hs^
.radixfatiscfaffa.longa.dura.lignofarubcfcitAnigroadftnn^ Manderftorf fi. Leytcnbcrg locis vmbrofis ad arcCm m med.a filva fupra Nafcitur in auoIocoprimu,&aliquotdcindcannisduncaxitob(ervabaro.ScdannoM.D.txxix.
,
Kiâ
tam
-copiosenafcivid e
ta eft inter
bammtcrRabam,Muram,&DravumPannon,xfluminaômniumau.
arccm munit.fllmam.quc (.\
:
Comitisde Zrinio tera abundantimme circaSakturnya IW Muram & Dravum crc(cic verd iftic non modo m cxduis filvis, ed etiam gra.
fupra Pctclftorf
,
minciscampis.Annoautcmillumfequcntcctiamrepericbamaliquotcjusftirpcsinfilvis paulo fenus maturc .fccundo fcre a Viennam.liari. Florec Maio frudus
fc,rxnûntque,utd,xi,femina,quemadmodummrehqu,sQu,nqucfoI,js. Alrcrum fortc mcminiflc vidcturdiligcntifiimus Anguilara,opinioncxi i. Prioris Lobeliusindoaimmisadvcrfanjs: noftrumtamen floresnabct fraganx defcribitnoftcr floribusmagnitudinenoninferiorcs.Potericaucemcodemnommequo,lIcfuumvocav,t, Pcntaphylh alpin. flore aureo noinu*niri,Pencaphvllon minmmm Sc pctrxum. Tertio, Penvcro proarbitrio nome mutarc.Commode Quartum d,c, potent
mcS indidi:l.ceb,t mcogmtum: nam hb. xx v^cap. rcpcns mmus .Quincum Pltnio forfican non taphyllon
x.
CVHj
Natural.Htft.fic fcribit.
iiHin
CaROLI ClVsI RARlORVNf

Quinquefolium nulli ignotu cft, ciim ctiam fraga gignedo com.
Phnf*
Vulgaris certe tragana tria duntaxat folia habet , ncc verifimile cft ejus ftirpit formam a Pliniano tcmpore mutaram, quare ad eam plantam, cujus Plinius jam dido loco meminit^minirae refcrri pofle arbitror : hujus vcro frudus cfui no aptus,facit,ut Quin-
mcndctur
Ptntaphyl.
}uptZ?oitn$iti*f*ct$.
quefohumPlinijcffejnoftrumhocquintumjafrercrcnoaufim.NififortceolocoPlin^ lap(usfit,&Fragarixhiftoriamcum Pcntaphyllo confuderit: qua:enimpoftcaaddit,ad Qumqucfolium vulgarc proculdubio pertment. Vtut fic, hoc meum Pentaphyllon fragu fcrum tanti/perappeliabo,donecaliud aptiusrtomen mihi autalijs fuccurrat. NEMiNEMporr6exiftimarevclim,hocmeumidemeflecum PencaphyllofupinoTormentillxfacie,cujus iconem & hiftoriam Lobeliusin fuis Obfervationibusexh;bct natn iUudetiam frequenseftagro Vicnncnfi,inextrcmispratorum rnarginibus,fccudum filvas:
;
jinftrinn
&nonnihilaffinitatiscum AnferinaTragi,(eu PotentillaFuchfij , haberepociiis vidctur quam cum PentaphyMo,tamecfi ncque mcana fit planta, ncque rcpac, fcd humi duntaxac
diffufafic
faculratcstribuuntVctetesQuinqucfolio, cjuascxipforumlibris peterepoterunt ftudiofi. An vcro quas hoc capitc delcripfi ftirpcs fimihbus viribus fint prarditar, mc latetiomncstamcnadftrichonisparticipcSjexquaquah^ dam^cum Quinquefolij facultacibusconvenirc.
Mvltas
Hepta^hyllon.
Caf. x III.
Alchimilla vulgaris.
<P
/v
XtptsphjL
"D 1mx .autccrni,huicPlanrar,ratnuliabeadcmcxcuntradice,tcrctcs,
firmi, pedales.ut
pIurimum,ahquotgcniculis donat.,cuquibuseciam folia,fex, feptem aut plunbusdiviiuns infccta ad pcdiculum ufque,rotaincana,& veluti argcntea, adftringetis rcficcan-
tis.uc
mos& iummos ramulosglomeratim nafcutur numerofi flofculi,01ecfloribus perfimilcs,

pam.ftellacx &albi:radix
Xstalts.
& coca planca,guftus:ex geniculis fimiha ecia prodcunc folia.fed minora: circa extrc. m
fatiscra(Ta,forisnigricans,dodranralis. Pyrrcn ? is jugis apud Cantabros:memini antc in Allobrogum Alpibus
illi
&
Provcnit nus florcntem vidcrc,cum apud Cantabros Maio florcat. v o nominc aut Vetcnbus , aut Ncotericis, aut ctiam
&
fc
xmni lncomperrum cft. Hepcaphylli nomenclacuram indidi.qudd plcrumque feprenis folijsexcodcmpediculodcpcndent.bus, autfoho feptifariam vcl infcptem laciniasdivifo
T*rrmmtiBs
a vulgo appcllctur harc planta,
mcarum Hifpanicarum Obfervacionum evulgacionera in lucem prodijc,Tormencillam candid am vocac Ego ad Alchimill*
.
cooItec.H.tcoria illauniverfalis Plancarum.quar poft
vulgo
IIB. V. îx. CIX Vulgo dilar (quametiamalboflorevariantemaliquandoviderememini) gcntfs aliquod MAimS, potiusreferendameiTecenftrem tamctii Akhimilla folianon habeattam aUcduTc&a: /*/. qualitates tamen non funt diffimilcs.
,
PLANTARVM
HlSTOR.
Plantago.
Cap.
xii
ii.
nunc noticia: , quorum ciim ab alijs vidcrc memini, jl tradita fit hiftona , ab ijs defcnbendis abftinebimus quxdam ramen quorum mentionc^nemo^quod (ciatu,ha&enus fecit. Ea hoc capite comprehedere volui.
Lantagimis
varia funt genera ,fatis vulgaris
Plantago major incana.
^J-^
Plantagopercgrinalaufbl.Gareci.
In
collibusSalmanticarvicinis, alijsitemCaftellxlocisar'idis,dumifticvivebam,Pri-
H
PUntsg* S*lm*ntU
ctnfiu
mumgenusobfervabamjvulganminusjfolijsincanisjmultaquclanugineobdudlis.humi ftracis.maxima anni parte caule viduum,& floris expers: inter mulcas camen plantas, nonnullasanimadvertebam Maiomenfefercntes exigua"m fpicam Planraginis inftar, mino-
rem,plcnam florum pallefcentium.Ejus radix tenuis,longa,& nigra erat. A l t e r i mulca func laca folia nervofa, illis ferme fimilia quar in eo gencre Plantaginis c6nfpiciuntur,quaracapitcnumcrofisfoliolisiibiinviccmquafi imbricatimincumbentibusconltante, &rofam plenamquodammodoemcntiente, Rofeavulgocognominacur:
intcr qua;, quini aut feni progrcdiuntur nudi pedicuh
,
tf.
?Unt*go
!*
tifol.tXOtlCM.
capita
mirum in modum variancia
fuftinentesinamquxdamRofexplantaginiscapitaarraulantur.aliafpicarinftarfunterTor-
mata.nonnullaexmediarosabrevcmvelutifpicamproducunt, inquibufdam.exinfima' fpica: partc.alia capicula dcpendent,alia aliter unt eftocmaca .Toca aucem planta magis iiif
canaeftquamvulgarisrofea. Tbrtivm multatimiliccrcx radicc promit folia Anguftifoliarplanraginisfolijsnon Tlf. TUntagoaA diflimilia inter qux emergunc nudi eciam.uc in prarcedcnre,pediculi, fivc pocius cauliculi, gufltfvli* fummofaftigtofultinentescapitamultislongiufculisfolijsfminonbuscamen&anguftio- cxtttcs* ribus,quam quxex radicenaca) conftantia, rteindeinterdum ex illisfoliofiscapicibusplures alij pediculi.quorum faftigio innafcuntur.fpicaru Ioco.alia foliacea Capitula prodeunc
;
tamen,&alijexradicepediculi,foliaceaduntaxaccapiculafultinenccs. cerctj iconem ad me miccebac Londino, honcftiflimus vir* Secundi
&
& idcm
rci
herba- VmUnagm-
rixftudiovaldefeoblectans, lacobusGaretusjunior mihiamicifIimus,anno m.d.xcii. Tertij tamenplantam.ipfara virentem ante confpexeram Londini inexcultohorto N.V.
KK
Edwardi
cx

Plan&goanguftifol.Garetiprohfcia.
Ci!
Edwardi Pcints
ArVgli, ahfio
m. &.i*dt.
An
verdutrcrmqucgeiiuslemen fcrat, ignofa-tbam dum hsec fcnbcrcm TertiLmtamcn

.
pangi poiTe putocapitibus foliofis in terram depa&is,&forfi anetiam Secudum. Vrrum-
que genusdeindc alui Lugduni apud ttarai vos,& latifolium femen prarbcre obfervavif
Cyn$^t$fl
&t$J$.f$rth
iDporro^cujusprimoIocomcmini.nofemel legirimum Diofcoridis Cynogloflum elTe fufpicatus fum: ctenim fi fpicam florum
(quaDiofcorides fortc non obfcrvavir,cum, ut dixf.maxima anni parte fine caule &: flore confpiciatur) demas,nullam hacTcnuscjus
convenicntcm tam vanasplantas.videre memini.

defcriptioni exaclius
intcr
tUntap
huiccapiti,nonincomodcfor-. fican adne&i potcnc, Plantaginisaquarica: elegansgcnus, Plancagini aquaticadiumili Lobchj congener, quod obfcrvabat Icgebat Do&ifs. Guhclmus dc MeraMedicus, dum ex Iraha rediret m. d. xcui. mihique Francofurti donabat. Tota autem humi fufaefth#cplantula, &fulio!a producita rad.ce, Iongfljf:u!a& angufta, longo pediculo innixa, atque inter il!amultoscenuescauliculos,humijacentc$, uncialis,aut naulo amplioris longitudinis, in capiccjlu detmcntes.quodxxilcs fibras fpargens ijsfetellurifigit, ahaqueminoratolia profert:intcrquff>quiniaut(eni(floremnon
Cetervm
&
c6fpexi)orbiculi,rcnuiflimispetiolisinnixi,
Holoftcum Salmanticcnfe majus.
qui
m binas partts hiantes,femen valdc exilc
oftv-ndunc;cx ijfflcm capitcllis nafcitur &al-
tercapirellorumordo,folia&orbiculosadhucramoresprofcrensrradicesnilnificxilcs
fibrafunt.
itmtsles.
NaJcitur , ut apparct, uliginofis locis, vci ubi interdum lacun$,ab imbnbus fubito ca* dcncibus,exortx fuerunt.
HOLOSTEVM SALMANTICENSB. C A P. X V.
Holoftio , quarum nullam adhuc ofFcndifTe puto,qua: Holcftij vcri defcripcioni exa&e coveniat. Qu catnca inter reliquas proximiusvcceru defcriptioni accedant, illam cfle arbitror, quam ciiin
f&
c
ti$U(!t
/ /
<->
NO
n ignoro
,
varias oftendi ftirpes pro
Holefteo
five
&*
(t$mum>
MompellianitumSalmancicenfcseonominedonabant. Ill a r vm autem prior, Herbula eft fbhjs

fcrc PLantaginis anguftifolue
terraftracis,
veriim, longc &minoribus&anguftionbus crebns, pec

,
f
incanalanugmeobficis, fubadftringeccgufturinterqu^quiniautfenicaulicuh, (eu potius pediculi nudi exdiunt palmum alti,qui fl-rea mcdio ad fummu u(que faftigmm multis fefe mutuo contmgentibus flofculfs ex herbacco candicantibus
, ,
&
-"
Coronopi fpic$:qui bnsdem* defucccdit femen Plantagmisfennni valdo

ornati funt uti
fimile,theculis inclufum:radix cft longa> tcnuis> dura,&
quodammodo hgnofa.
Aridis
LIB. V. CXj AridiscollibusSalmancicarvicinisprovenir. Nufquamramenmajoremaurcandidic*- SttaUt. Flores profcrcbat Salmanrcm obfervabam.quam juxta Valentiam Hifpanisfccus vias Aprilis mitio. iicje Maio: Valcntix autem Martio Sc t. Crescit ijfdcmlocisaliudejusgenusmultdmi. TT Holofteum Salmantic.mmus. nus C ujusfolia Pfyllij foliorum latitudinem noex- ggj* cedunt , longiora tamcn , & villofaquidem llla, fed
,
Plantar V HISTOR. i .. *-M *

..
minusincanafuperiorc,incecerisproriusillifimilc,
eodemquc tempore florcns.

genus etiam olim obfervare memini liano agro locis incultis Sc aridis.
.
Id
Mompe-
Holo- Somin*. fteum dicebatur pofterior etiam apud Mompelianos hoc nomine infigniebarur mihi utraque Plan-
Vtraqve
ha:c planta Salmanriccnfibus

:
yv^
**f
V-
&
'
taginisanguftifoliargenuspociusvidetur, licec fuc dixi ) nullse proximius ad Holoftei defcriptionem
acccdanc.
\M&%f' *>*
Holestii porrdmeminitDiofc.lib.ini.Holc- **?

>
ftion,inquic,herbaeftpufilla cribusquatu6ryedigitis
cxtra cerram fupereminens, folijs viticulilq; Co-
fonopoautGraminiproximisûftuadftringencibus^ramccalba.pmenui.ufqueincap.lUmpnrifDeciem lonîtudinequacuordigicorum. Nafcicurincolhbusccrrems. U Holofteon rferbam eflc dicic finc duriua, cx advcrfo ( fivc per i; D xviâp.x. Vîr)appcllatumaGra:cis,(icutfcldulcc:rcliqua,utDiofcoridcs. carnes coguntur decocl.ombus addita. / ad ru ca,in vino potz, nam ejus
PuwE
V *vs
g
***-
&
Ol
Leontopodivm creticvm
.'
Cap. XVI.
,^
#*\*r:
T-ORSiTAN&ad Plant3ginis anguftiJ' r

ca planu
,
" ^ folix, Gmiliumque claflem,refcrenda r a duobus annquam Fracofurti

cisexItaliaaccipieba,diverfaappellationc
infignitam.AmplilTimusenimvirlacobus Antonius Cortufus mittebat eam adhuc tenellam , veftigia aucem capicum ad huc recinencem,una cum icone,ipfam ftirpcm no- c*tAn*ntt facis fcice referere addico Cacanances Iofephus vero a Cafa bona ipfam <***& mine aridam , ac recensc plancam macuram Crecadelacam.Leoncopodij appellatione. umopcd
, .
&
ucramq.cum Cru ^ nl^^ Diligencer aucem conferens Leontopodij &Cacanances dcfcripcione,

animadverco nocas aliquoc habere
fatis
quantumcx interfcconvenicnccs. icone, a Cortufo miftenellailla planta fa.colligere licec, herbulaeftftacimacer-
Nam
&
raproferens quaterna aut quina fblia, longa , angufta , tenella admodum lanugi-
&
nofa.incerquzmulciemerguntpedicelli, breves plane lanuginofi, ad terram inflexi,
fummo faftigio fuftineces
aliquoc capicuflos,
la.mulca lanugine obfica, in quibus

radicis
no
fic,defcnbi facis cofpicuus,uc,qualis
queac: lummu capuc quodammodo fqua-
macum, a quo dcinde ipfa radix defccndes

paulacim gracilefcit,& in multas fibras dc-
macura & ficca a Cafabona cranfmifia, mfimam foliorum parcem dunraxatrecmc-
finic, fufcocolorepredica.
Plancaaucem
bat.cum
craffiore radicis parce fibns orba,

A
pntdm, qoandam fotammum fpe^m P^bcn bilico

ut conttahebantut ad ipfius tadiciscaput, bantur &C
e^
ped^
'conum
moQo
icm .
primetent,quipoftiemlnotaaffimuteeumCaunancepiimataêiêuqui$
am
CXtj

Leomopod. Crencun
aliud.
plurimum ad Leontopodij defcriptioncm acccdercc. Vtriufque autcm hiftoriam ex

Diofcoridcproferam , addita tabellainqua ucramque plantam recentem videliccc &aridam exprimi curabam.uc Leclores utriufquc adminiculofaciliusjudicium ferrequcanc.
LtextofotiZ Diojt.
Leontopodiumfic defciibit. Lcontopodion duorum digitorum herbulaeft, folia ferensartguft a> longitudmc trium quatuorve digitorum, villofa, juxta radicem majore Ianat flocco
Dioscorides
igicurlib.ini.
&
incana:capitula in
raca: in
fummo caule quafi pcrfofemen ufqucaded
quibus
flores nigri:
C0t**tl
fpifsalanuginc involutumeft, utfarpcfallat: radice parva nititur.quam tradunt appenfarn ad amatoria prodefle > tubercula difcuterc.
&
fnaitDi
jj.
Catanancen autcm primam tcrcio fubfequentecapite,hoc modo Cacanance una,

.
foliaCoronopihabet, longa, radiccmjunel inftartenuem , capitulafenaautfcptena, m quibusfemenorobo fimilc. Arefcenscurvaturin terram , fimihs fic unguibus mortui
&
milvij.
Litntcfsiit
tlwij.
Cmtannnct kUnr.
Plinivs etiam utriufquc meminit:Leontopodij quidem lib xxvi. Nat.Hift.cap.vm. Lentopodion,a!i) Lcuccoron,alij Dorypctron alij Thorybccron vocant,cujusradixaIvum filtic, purgicquc bilcm , in aquam mulfam adclito pondcre denariorum duum. Nafcitur in campeftri,&:gracili folo.Scmen eju$ potum, lymphatica fomnia facere dicitur. Libro autcmxxvii.cap.ctiamviii.Catananccsmentionemfacit.CatanancenTheiTalamherbam.qualisfit^nobisdefcribi.fupervacuumeft.cumijtejusufusadamatoriatantum. Uludnonabreeftdixiflc, ad dctegcndas Magicas vanitates, ele&am ad hunc ufura conjc<ftura,quoniam arcfcenscontrahcrecfead fpcciem uriguium milvicxanimati.
Tuffiiagoalpinai.florcapcrto.
H/tc cum deLeontopodio commcntarus

cflcm,miiitadmeDoclifs.virHonoriusBciIu$ Cydonii.Creta; inml^ urbe,Lcontopodij fuis coloribusexpreflam icone, cum aliquorejus
plantis ficcis
ItMiAiut
'
B,Qi.
/B^
f|
/n
I
muito veluti tomento obdu&is, quarum nonnul la; foha adhuc retinebant angufta, trinervia,capita floru mflexa
& incurva,
adfpeciemmilvinoruunguium.&unicafpicas ilorum integras uncialis longitudinis nec
\1
cotradasautinflexashabentc:exquibusnotis
\^f^/ *'
| B
apparcthancplantamegcnenbusPIantaginis anguftifoljar efle. Iconemquamad memittebac,fculpedamcurabam,addit5ineadcmtabellaejusplararflgura.quarfpicasinrcgrasha-
*i
Sed ledorem moneo, neipfum pigcac confulercprimam Honorijad mccpiftolam,

bec.
quam
ad
horum Commentariorum calccm
reperiec.
B
t.
TvSSILAGO ALPINA. CAP. XVIT. E c h i i Alpini perelcgantia duo gcncra in Auftriacarum & Stiriacarum Alpium
jugis obfcrvabam,
quorum
deicriptioncm
Tufilsgo */
flTift
CAM-
(ccnt$f$lt9*
hoccapiccdare voluimus. Qvi na autfcna habcc Primum folia,circinatx fere rotunditatis, Chama?ciiTo vulgari non valde difimilia, in ambitu nonihil finuofa,&crenata, fupcrnerugofa,& nigruateviriditatc fplendcntiajinfcrriccandida
& inulto quafi te memccfcf;ta,exficcantc
initio guftu,
deinde
cxiij lanuginc pubcfcei,unicum amarorcauliculus nudus eft,palmaris,concavus,incana îndc muicofum purpuralcentcm.maturitatc pappum evanefcentcm brcvi flr,rrra fuftincns conto.cmur: cauliculus,ut rcliquo anni tcmporc,linc caulc planra
^
Plantarvm
is
histor.
lib.
v.
nnfteiarcfcic SC pcrit
cad.xnbrofaferpit, U in lacumfed.ffundcns,
mulcas propagincs agic tcnuibus fabns fefe
rotosintcrdumccfpitcs,cumSoldancllaAU fummis Auftrix&Scirisjugis,* OrTcunn mcm.ni.occupat Sub lunij fincm ut plur.mum florct,incerdum nina "uius Tcrtio l.bro macunus, Apnli mcn(c, pro acr.s racionc conft.cucioncan horus, Augufto magis adolefcic vidciicct.in quibus cciam caul.culus
.
^-
IZIZum
&
Tuftilago alpina i.flore cvanido.
Tuflilagoalpinaii.
&Ai*>
-:
_.
-nproaucen-.-uM.iu
-.^nlrnmdiiridec fiffuracnimfcirornmcadcmeftjfaporidem,
ir .
r
u
dcnc f
^JSS5SSS^ w ^^ ^"\ jugiqufdemno^

Invcnuur
l
nndicanrfcd cancummodd nonnullis vilhsobfica funr. Monaftcrium Neuberg ad rad.ccs celfiffinu P jugisaliaru Alpium , gramia m ob fcrvabam infcrioribus
planc.s confpcd, fc d flores in nonnuihs dcindc ccrco ftatuer.c polTcm TulT.lag.nis a_ontanz
ne.s iocs
Imtio,
Matthiolus fu*
^Tflt
UZ
^^ taXS *
*^?to ir
Apr.li,ub
fotU, non immutat, qucmad-
festtpAerex "^^"^""S^tocSveniunt.Sed Slril pronunrioAscdu* nn puulum dlfc n 7. ,PXribu occa fioncm pneberem.de hac te accuratius cogitandi. P . monete volu.ut Lettonbus occaiion taxat meminit l.bro VI. bl
ff
* p vetbis:^chmm.dcoKn fimpKmcd.h. uttadiceminpru lsac . y ft u thopn^)" v c d tn * Jm7n('ratuatahat.EA autem mod.ccacris, ut fine mo,mp.r 3 cende.is,afcendentcm mde umum Sanevircntiafoliapartes crudi
S
__*
Ei
'
, B.
,.,.,.
MATTH.oivsporrofuamAfarma^
rmandi.incdend. .apencnd.que
magK
P-I,
a os
_<,,
ideo novos
menfes,& vermcs inteftinorum nccare.
Calth a
potiusCH am/elevce plcno florc paluftns quorundam,fivc

c-rca
Cap. xviii.
L- M -
*~-ff*OS&S& SZ ## 5s
*.
CXLIJ
Caroli. ClvsI rariorvm

Caltha patuftrisplenoflore.
k''
CalUp..'!uftiis vulgaris-
adhuc nominibuscognitam dicit Paravino agro, qnihus Plinfus Lib. xxiiu. cap. xv, cam donar.ncmpc Frani tPIin.Farramj&Farfugij. Cl. MarthioluscommentariisinLib.iii.
Di0fc.c2p.dc TufJilaginc, ejusopiniom aflenntur, affcntiuntur &ahj.
utquannfinguhsregionibusnafcatur omnibusnota fir, &arcliquis qui Stirpium Hiftonas cvulgarunt delcnpta fupcrvacuum efTet cjus h.ftorian, hic rcrc tere.-.conera tamenfub.jcerenccefrariura duximus,utconfpiciqueat, qualcdifcrimcniic
(
) ,
5
Cum verdilla
Cm'lbMfMluflrU fltnofitti.
jntcnpfam.&ahamquamobfetvabam.cujusnunchiftonamdabimus. Mvlt a autem habet, Aliud illud genusame obfervatum,fol.a,circinata:fererotunditatis.fucculenta , venofa,in arob.tu nonn.h.l. vulgansfol.orum inftar,ferrata prodcuntmterillapalmarescaulcs, intcrdumctiam (fiudopinguiquefolo nafcatur) pedalcs majotcs , obl.qui , al.quot alasdivifi , qux , ut plurimum , vulgans morc ex lummo gen.culo b.nos profcrunt flores , unciahbuspetiol.s innitentes . multiplici foliorum textura conftantcs,color.splanc aurci, quorumquinainfcr.ora, rcliquavelut.fu-" ftinenr.a amplcdtent.a , majufculafunt: rad,x,non m.nusquam vulgaris , multiscandid.s crafllufcuhsquc flbns prardita eft Floret eodem , quo vulgans , tempore, interdum . * cuam denuoAutumno. *
&
&
K*t*lis.
Ex Saltzburgenfibus
;
pratjs
Auftradclaw.Nobil^
hor
cj us
in quibus copiosc nafc. intelligebam
primum Viennam
cx AuguftaVindehcorumaccerfita: venimnonadcoelcgansut prima, fcdpaulohumi*

et.am d.lutior , mag.s pallens. Auguftan* ferc fim.les plantx pauc*, mvent.-cfuntprat.squ.bufdam ul.g.nofis, FrancofortoadMcenumv.c.n.s, annow o xci.al.quot et.am flore qu.dem pleno , fcd rar.or.bus fol.js conftante ,-qua: ,n hortum illatx , fequente anno , fimplic. florum textura prard.tos culerunt flores mftar vulgans Ab.jcere tamcn nolu.: nam expcnri volcbam ananno m d xcm.fimpl.cesflores porro fcrre pergcnt veriim pcrmfortun.umnonli:
.tem folia
mmus vegeta
& quafi pallefcentia
flos
&
c^-quamauremLugdunumBatavorumdetuh.utilhcct.amobfcrvarehccret.fimpIum j/iuim
tiorem mihi femper prabu.t.
E
Chtmthucu
hmtuLttunn
E R
nrnnr P ,L n iI atquceumnidoremperinfurnibuluraimbibimveteretuffi.
P1,nius ,
^^^^^îcem imponi
fcribit
carbonibus Cupreffi,
Cacalia.
PlantarVM
C
A C A L
I
histor.
lib.
v.
CXV
4
A.
Cap. XIX.
AD
Tuflilaginis ctiamgcncra, hauddubicrcfcrendacft plantailla,qua;, inomnicujusduo bus Auftriacis Stiriacisque jugis obvia, anonnullisCacahaappellatur,
gcnera obfervabam. Cacalia incano folio.
Cacaliaglabro folio.
y
>\
cr*
'
majonbus multisprxditumfolijs, TufT.lag.n.s vulgahsfol.jspxnefim.hbus aherius major.s , Petafit.s vulgo cred.ta,, fo ha.quodamill.us tamen! meLqueUer fupcrne d.lut.us v.rencircinat* fere rotunditatis,.n amb.tu ferrat.s, modo mT2nitudin.s, amar.ufcuqu.bus muhx apparent venz five ncrv., guftus .ngrat. incani ,in Sbu ftr.at.s pedicuhs: cauhs.lhb.cub.tahs purpurafcent.bus hiScSidStunturautcm per .ntcrvalla innapurpurafcens fnon iecus ac fohorum ped.cuh , cu. inwrdum ftriarus , mag.s angulofa , ct.am oblongis ped.cuhs pr*d,ta , fupra d.d.s minora , fcunturTli afoha capitulorm concaul.s cxtrcm.quc ramuh purpurafcentium : fupremus n ambitu ferrata quibus terni plerumque flofcuh quaccrnis fol.ohs, umbellarum fcrunt , CerTm nftar purpurafcent.scolor.s,odor.squc valderenu.s.non tamen.nl^doûeftiloconftantes, ut Eupator.j aquanci flofeu lanug.nem abeunt pcr.nde fere e ati qm^ê indc^n
Vnvm
&
iS
- jjJ
&
Lpum fesZuô^^^
virenria
jjc iicfihr,ôn a raeft
î^^foKVcuS^ mcana
,
;
profcrens. iinSLulisann snovoscaulesadlatera
funt
( fi
iic
loqu. licec
ncc anteriorc parte . nec fubrus mn,xa (ed rotundis & larvibus pennde ramen ucilla frcu S^pnore pcdicuhsve ftriatis calido: ambitu ferrata.mgrato fim.hter guftu, amar.uiculo quentmui vcnis ornata,&
,
iuperne faturatius quapediculo inlment fimul coeuntia

) ,
& duriora
*
^.
&
>
cauleset.amla!viores,&flofcuhdilut.ores:mceter.sconven.unr. frut.ces, commemorat.s jug.s ad filvarum margines , inter NaûnTur J0C
&
umbrofis
M
*"*
c ,.,
;
dumvaiarum
& aham quandam plantam inmontanispratisnafcentem ^fecun- <$ O BS ervabam cujusfohapoftrcma.Cacaha.fohjsvaldcCranthm.hamequerad.x

ftabnla,
.
ctirmcratdifilm.hs
Venim
a a,L.llamfcmpcrdcpreh C ^
nd.:necuDquamab.lhsmon-
tan!sbominibus.ntclhgcrepotuiflorcmnefcrat,annon. tVmets. porr& dubitari poflic , an qu*
caha D.ofcondi defcripta
qus * utrique Uoncice nuncupata ) co^n.te & Pliniana (
Ca^
^-iA
,, r/
cxvj
Caroli ClVsI RARIORVM

^ctafites florcns.
Pctafitcs finc florc,
v *
J,
e *
Pyrola i. vulgatioj.
\\
tnmenurcrquc fuarCacataribuiri Tuflilagmis (cujus hiud dubicii^c noftra Cacafaculrarcs
liagcnuscil)facuIratibusnonaliciias. Scribunc
cnim Diolf oridcsLibjiii.cap.De

radicem dchnaii
iri
Cacalia,cjus
vino
madefa&am
& manducaru pcr fe tufllbus, & artcria:

vi.radicem Cacaliarcommanduca,
uc Tragacanrha,
gabricijsmcdcn.PliniusaurcmLib.3cxvi.Nar.
Hift. cap.
tam
fcd
& faucibusprodefle.
& m vino madefa&am
non tufli tantiim,
Abvnde etiaminPannonia,Auftria&Sciria
V*t.
Ttttfitts
fpontc crefccntera rcpcricbam plantam illani qu?vulgoPctafitcscreditaeft,do<aiorumtamcn omniumjiidicio.intcrTufljlaginesicferendam, &afohorum amplitudinc Tuflilaginem majo-
rem nuncupandam. Eamalboflorcvariantcm

aliquando viderc memini.
Pyrola.
r.
;
Cap.
xx.
PjroU vutg.
difftnti*.
Pyrotebinasobfervabam differentias.unam ,fatisamplum molleo^fo* hum habentem altcram,minus&durius,Soldanclte alpina: minutioris folio ferme arqualc , nafccntcm utramque plerifque Pannoniar,
i
VVl g a r
Auftria?
& Stiriar locis, ciimpaulo cditioribus
nterfrutices,tumherbidisadquorundamficciorum pratorum umbrofbs margincs:omnium

* rr nenfi faltu fitum
.
urbc Vicnna gcrmanico raihari,
autcm copiofiflimefilvofisquibufdam pratisad MaurbachCarrufianorumccenobiuminVienA atquc ctiam in filvS arci Entzcftorf im langhc thall proximi quintoab ,
fi
vc unius fcrc dici itincrc. Scd cum vulgatioris hiftoria, a

plerifque
lib. v. cxvij nlcrisque alijs fit prodica , cam rcccxcrc non cft opcrxprccium cjus duncaxac mcntioncm taccrc voluimus, utprolata cjusiconc, triaaliagcncraipfifubijccrcmus, anemincantc quaDiPannonicarumScirpiumObiervacioncsinpublicumcmitccrcm.adhucdclcripta
,
Plantarvm histor.
Pyrolan.ccncrior.
"
Pyrolani.rruticans.
/fy
v^.^P^
ff e rt auccm Primum genusa vulgari ,cauliculorum gracilirate,&foliorum flofumquccenuicace:hujuscnimfolianonadcocra(Tacarnoraquciunr/cdtcnuiaadmodum,2^ r mucronaca,in ambicu ccnuiffime ferrara.atnora^pyrique fohum refcrentiaflos in caulicupcntagona,ut in lis vulgaris pyrola: flori fimilis, minor ramcn, & trequentior: ci fuccedunt vulgan capitula ftilo prominencc , radix eriam fcrpit non minus quam vulgaris radix , 8C
i
,
,
**
fubindcnovagerminaclongispedaculisubmulcolatentibusproferc. .locoumbrofoincerfruriccs mu- ** Crefcitin Alpium Auftriacarum&Sciriacarumjugis fcuraquecerreftrem feduberrimcinfilvaillajam memorataarciEnt2ellorfvicina. Mcmini cciam olim colligere in jugis Laufanne, Allobrogum ad Lemannum lacum proximis. Iulio incerdum eciam Augufto. Florec Iunio MirorauccmquidDalechampium movcnr,uchancinter AmbrofiascolIocet.Ambrofiamquc montanam nuncuper.quam fi dcgufta(rcc,non dubico,quin (cncenciam mutafTcc, nam longealiud hujustemperamentum quam Ambrofiar.
,
&
Elecantissimvm
eft
novellibrcvcsqueramuli,fingulJsannisfuccrcfccntcs l allquotannosfirmiviridc squepc^-^'*> inanenc , &: fupra tellurcm em inenc , donec candcm pondcre fuo dcprcffi , humi procumbant , mufco fe condanc , fibrasque inccrdum aganc- folia uc plurimum ad fingula incernodia,ubinoviramulifuccrefcunr, bina.ccrnaâucquacernahabcCjCarnoâ, fupcrncfatu-
Alccrumgcnus, interdumquodammodofruticans: nam ,
f,,*
&
raciiis
vircncia
& fplendentia^Chamsedaphncsfquam vulgus Laureolam vocat)

propcfimilia, inambitucamcnfcrraca, guftu
:
ma&magnitudinc
,
admodum
forexficcance,
folijs,
dcinde amaricartrc ucrcliquarum Pyrolarum folia cxhorum mediofblent Aprilinova germina prodire,qu foliolis veluti fquamulis prardita,in virgulas randem definunc,quibus
terni,quacerni,incerdum eciam quini infidcnc flores,vulgarii Pyrola? floribus fimiles,paulo tarncnmajores,exalbopurpurafcences;quibusexcufIis,i'ucceduncpentagonacapitula,tenui fcmmc inftar fcobis plena , qua: cum fuis virgulis hicmc exarefcunt radix five potius
: ,
cauliculifubmufcolaccnces.longclatc^jfummatcllurcfpargutur.&fubindefibrasagunc.
Abundeprovenitin filvis Enrzeftorf, gencrofi Dn. VolhjChriftophoriab EnrzcftorfN4f/w. arci anrc mcmorata? vicinis, vulgari & Primo pcrmixtum intcrdum , ubi anno m d lxxix. primum obfcrvabam,& ab inco jis înKrgrtKit (quod hicmcvireat) communicum vulgari
nommc
CXVilJ
CaROLI ClV.sI RAR.IORVM

P^rolaiiii.minima.
nomine appcllari
intelligebam.
Audiebam
irir.
fyrotAmini'
&inBohemicisfilvisfrequcntem , mihitamcnillaspenetranti,dum eodem annoVicnna itcr facerem Pragam inde Noribergam , videre non licuit Sed in Silefianatam fimilcm plantam, iconectiamaddita iequcte anno ad nos mittcbat do&i Cs. virFnl dencusSebizius,DucisBrigenfisMedicus.~ Mvltis etiam ferpit Tertium fub furri,
&
&
ma ccrre. cu ce viticulis,quaj terna auc quatcrna codcm ortu nalcentia interdum êrut fo.
Pyrolarpnmaj, nonvulgarisfiveillius tenerioris qux ante hanc cerciaeft,folijsforliola,
mafere
fimilia, fed
longeminora.cenuiora
magis orbiculaca, &inambicu,eciam (erraca: inter que. pediculu s cminct binas fere unlongus,nudus,cencllus, fummofaftigio liiftinens unicum florem facis magnu quincias
,
que mucronacis folijs conftanccm,Graminis

Parnafli,vulgo vocaci,quod
Cordus Hepaci,
cam albam appellar, florem propembdum forma refercncem deccm reflexis ftaminulis mcdium orbem exornancibus,&capiculo
,
medio protuberantc, ftilumque cxcrcnce coronulaquinque radijs coftanceornatum:

in
,
fiuntcacapiculacemporisfuccclTu faciscraffa,pentagona, qua: matura , copiofiflimufe-
men minuciflimum , fcobis ligni a vermibus

crofi inftar.continenr.
Totaplanta amaritulocis in
dinis manifefta; particcps.

S*fsltJ>
Lunaria botrytis,minor.
'
Alpibus Sncbcrg, Hochbergcrin, Durrenftain alijs viciniscircaradiccs fummorum illorum jugo-
Nafcitur umbrofis
&
rum. FlorctfubfincmIunij&Iulio:lcmcn
Auguftomaturum. N o n dubium cft quin omnes ha; plantz

fimihbus
cum
,
vulgari Pyrola facultatibus
fint prarditx
quandoquuiem eafdcm cuali-
tatcshabent.
T/KtiIf4ttS.
DESiccATautem,adftringit, &glutinst
vulgaris PyroIa-.Fohoru fuccus illitus,reccncia vulnera fanat.
Idem ctiam prarftant folia.
Eorundem cx vino deco(3um,fi bibatur,intcrna vulncra fanare creditur,proptcrca vtilncrarijspocionibusaddi folec.
LvNARIA MINQR RAMOSA.
C A P.
X X I.
CR
filvis
b s c i t cciam in Pannonicis , Noricifque, cx vctcrum Geographorum de-
jcriptione,jugis,pratfertim veroin pratisqoa:

LunArtA rmnctbtfjtu
cinguntur.anrequam fupremaAlpium fupcrciha attingas , Lunaria iila minor quas , botrytiscognominata cujus hiftoriaplc-
&
nqucdcfcripierunr, &facultatcs mirccommendaruntininternisvulneribus s quamq;
C.V.Fab. ColumnaEpimedium Diofc.cflc

cenfcc .
Dc illa autem hic agcre non cft ani*
fed de alia ejus fpccic rariflima, quam quidem nullibi nafccnccm vidi fed in Sile;
,
mus
fiarquodammoncenaram,&eruram,admc
, .
mictebancViennamAuftriarDodiflimiVi*iFridcricusSebizius& AchilJes Cromcrus
Medici,hdaamicitia mihiconjuncfycum PannonicaruSrirpiurn Hiftoriam defcribercm.
Dodran*
Plantarvm
hi^stor/
iifi.
v.
,
cxix
,
t
iodrantalis autem eft planta ftatim a J^JJ radice,unam autaliam fohorum alam.Gve fo-
hum ramofum & multifidum.frequetibus toliis,vulgans Lunaria: mmoris folijs fere fimilibusconitans, fcd )ongtonbu,&crafliuf uhs,
crcbraqueinci(uradivifis,colore utinvu!gari,
:
virididilutiore& quodammodo pallelccnte: nata> fecunda alaût qua:*tencrior,& poftrcmo lanuginc putenui quadam , (ed rara admodu befccrevidetur.lucculenttorqueeftprima.ex
eiusquafiutcro, fecundum radicem emergic fuitinenS cauticulus pinguis& fucculentus,
majorem uvam (fiWne an frumultifidam ausdiccredebca,hxrco) quam vulgans , ahoalbam tanqui admodum iimtlcm , quar an in nam,quemadmoduminviilgatirclolvatur,at*
firmarenonaufim quandoquidcm nondum planmaturx crutx fucrant ,quas accipicbam tcrnos botros protx, mter quas una fuit quar
,
&
tulcrat radix vulgaris inftar

:
multis
fibris late
inambitumfparfis,craltionbustan.e,con(tat. *"*" montibusg-gnitut apparcrc InaltisSilefix
autcm&florcreeodcmcumvulgantcmrore
Menobis fignificabant. loannes Aicholtzius mittebantur dicus Viennenfis.ad quem etiam plantar, ab ij(dcm amicis ahquot recentes ejus
fxpe in honum fuum intulit fedcomprchenderenoluerunt, omnem enim culturam repleraeque fpuere videntur, quemadmodum alia? montanar. minoris aliam elegantem fpccicm etiam ramofam cxhibetC. V.Ioaehimus
:
Matthioh Noribergenfis cx Angha allatam, in Epitomc Ca^crarius Ioich. F. Archiatros ab ipfo vtbtrtW appcllant, hoc eft, Trichomanes
Lvnari*
**"**
'JZ+
*?l^!^gJSSS3tf ***
**-*
"<'"<*
nominant
rei herbarix fcriptores traeflc plantara ,omncs Reccntiorts curarc&extrinfecasilhtam mireer.am comA r potarp mtr n " co P dant: contr.ta ex vino auftero pota la$ toia planta in pulverem P albas utcn fluLncs, fimuletiam rubentes,hfterc
XJmi^nteX^*"
.
StT^raTSfiSS
Dentama,
vulgoditta.
Cap. xxii.
i**.r*.
/mc o U ,devariisinregiombusoblerva[a:fcd.ion ^nScrtTalerhsnofnulfaeL qU ^ P Capiteftcie mU s,ab,jsexordm m fac,cntes, robtvab amuTmenr onernhocw

1
Ivs r>txqox,a<jciii
ccm maximc^dentaram habent
fc
hioIo fuit cognita>Iong a

,
* C*G4 radi-
Lc.mod*r. pe- ,. pediailiim dtincaxatpromens, pedalem , folmm ferens , fed mc fol.um terras leu luccolentum p ,l,busonuftum , coloriscarnei ricgan{i
^YZ^c^("~m M ^rMandeS&
r
tamenreperiebam in Leytano 61, five Lcvtenberg *, nafcemem.fc iranenfi ffi&rater frntices 'umbrofotoco
(
^tancSu" oad Mcenum
vicin.sKciu.biadSeptentrioncm objeto
cum ahas ft.r
nMMimerevelleinlfubarbonbus&froticibuscrelcentem. veI U ,.d C nt, C oI^ C on. P . ^,outenellaeft,radiccmqoehabetcand,dam,,e m ul., S dodrantalem aot pauld ampl o- 4 MH fco potius pedicolum proferentem rreftam caul.culum , F m expcr.em .quibufdam ..,.. tranrparcnte m ,cand,cante m ,fohoro fem fcca p cnum &qiu( aut.emosal. U .fioresfm o faibg.o gctebatb.nos raSumveCarucohslliftinaJ: q
ArT
,.,.,.,
cxx
CaROU CiVsI
RARIORVM
Dentarja major^fi vc c t-AM i
Dcmaria coralloidc radiccafivc fvA>oc iiu

7
rf
\
I
:
cernatim difpoflros.exalbo urpurafcentes,n,gr* violar, P aut verius orchidis feu lcimodari orawjan floruai a:mulos,& valde rcnciJov.
Natsfa.
parat* faluris humaua: m. d lxxvi . pcr filvam confcendcremus) fub abietibus nujusgener.s arbor.bus.quo fol v.x unquam pencrrat,
tur.
Florenrcm Augufto mcnfe mveniebamus ad radices Etfcheri jugi
dum illud anno re
Auguftomcnfeflorentem pedalLltituL^K lento,p!ures flores omnino nivcos ferente, fimili forma nra-d.ro* nm^ , k
S.m./emporro
et.arn
nulJ*que propc aliar ft rpe
S Z
?
nebam,dum quinqucnio poft.cx Sncberg,com,te ib.cuni vcnatore itineris du jugum m Rchcnaw defccndercm Scd^ illa amplior adhuc
anno
m.
,
pcr i.ud
III. Dtntmria
m$u*<*.tf ttt
tim>fivtK9*
fmhAoti^rJ-
D.Lxxxix.eruebaturm filvulaFrancofurtoad ' Mcenum vicin Tlnninm^? e r t i * flores funt quinque aut fo,minotcs.o rc r' 1 ter cx herbaceo pallefcentcs (labro tamcn ' propcndcme exa b.do ^cirr.Z l umbilicum pur-
pluribufauefloribu^
hi?S
purcis rad.js infignito) inodot i.fpicx in fpecie in
UftbftiVcisv^
f
oalmariSn IM&
plena,nulI,sfibriscoha:?ens,amariufcuiiia poris:
timtaki.
'"ramola, cora Uijinftar,proriu$alba,fucci
Hanc duntaxar obfcrvabam Maio mcnfe florentem anno vt n ***. ; m. ***** ffl filva recenscssa; pauld upra Entzeftorf ,m lahghe thal ante mcmoraS
art3 > dcnra ^qu.dem,fcd P C radlCC veluti cx multisnodisconftan* -r 5 CC,am P u P ura *5 entc ftbinde ex lateribus novas propiSnes "rante^ fn^Lr 'T. k F K . Scncr? n cc ingrato,& Iinguampnmum ficcateguftu dcmdc acn-r* ru,n t UrJlu
TTTT. DtntartM
r^M
'
fia.quina
plerumque interdum plura,ma na ex parte inter fe oppofir g tum crcnata,eo,quod .mparem numcrum facir,& extrema- alacrcnato,suftu
.n. t.o
ac.do.poftca acr,
&
infidcr fervcntc.-caulis cubitalis efl^^rac, hs
Sn Zm
alcero
er
t
lt
"udus
iefc^
fco^Snû^m^^r?
&
celccntia,plerumque decdunt
P r P urafcen "bus,praiiti: quibus fuccedunt fihqu* fu,s ped.culis mar! percunt,nonnumquam tamea crafiVcuniL matura.fe-
menfe-
Plantarvm histor
Dcnjaria im.baccifera.
V. Dentaria v. TptVAAo?.
LIB.
CXXJ
t&7
lA-
X-
'
men ferunt Hefperidis femini ferc par.quod didiliencibus corniculis excutitur. Sed prarter
idfcmen >?adfingulorumferefoliorum, qua:caulemambiuncalas&:cxorrum, tubercula quxdamadnafcuntur, bulbulisLilijcrucnti illiusquod Marragon bulbiferum vulgoapviiidia, deinde pulla, ingraci pcllatur, haud abiimilia, ac veluc e fquamis compa&a.inicio admodumguftus.quaifacilimcdecuciuntur, &pr*marurafponcedecidunc, ccrraquefepulca.novellasplancasgignunc.
Rcperirur,ucputo,hocgenusinomnibusGermanixmotanisfiIvis. Nammcminierue- Nattltn
refuisbulbulisonuftumannoM.D.XLvin.comiceC.V. AndrxaHyperio,inflIvisHafTia; non procul Martpurgo,&:doc~cifs.vir Ludovicus Ioachimi F.Camcrarius,p!ancam aridam ad mc micccns Viennam.in Mifniainvenivifignificabar egoverd, dum ilticagerem, aliquotics vicinis Viennx faltibus,opacifque fil vis Auftrix, Stirix, Cannthiar, Pannoniarque obfcrvabam , demum etiam vicinis Francoforto ad Moenum montanis filvis cum illa prU ma aVAA&>: fed & anno m.d. xcii. virdoeMmusidtmiqUepolitiffimusFcrrantesImpcalijs elegantibus ftirpibus. Floratus Francofurtum ad mc m ittcbat Neapoli Apulix cum Maio confpici,alarum cavis inharentcs. rere autem folet Aprilr.bulbuli nigricantes Cavlem profertQuincapedaIem,firmum,rocUndum,levcm,quem,infummofcre,.
,
^
'"'*
pedicuh (rariflimeplurcs) finguli cerna folia fuftincnces,ampla,mucronara, ambiunc fervido:fummum caulem exornant quini auc fcin ambicu ferraca,facurate virenna.guftu Hcpcaphylli florum armuh.dcorlum fpcclanni florcs,quatuor fohjs conftantes,Dencaria! propendcnccs, colore ex herbacco pallefcence : florcs fequuncuc oblonga cornicula, tes Heptaphylh cornicula, in torofa , mucronata quaha funt Dentariarum Pentaphylli
cerni
&
&
&
hisetiamfimilefcmen.hocefc.Hefperidisfere^fedcrafTiusacquevirefcens.quoddiflilicnprarterea folia a radicc protibus corniculis exilic,ance quam pcobe macurum vidcacur:alia nafcencia , fupcnonbus mulco ampliora/ fcrt, cerna tanciim in fingulis oblongis pediculis novella alba eft.vccufta nigricac mulcis arriculis flc diftincla , ucc plurifed brcviora:radtx
mis dentibus coagmencaca videarur.DenrariaraVAAa radici non valde abfimilis.
moddad montium ***/. Exit in umbroiis Auftrix,Stiria;,Carinthi3E,Pannoniarque filvis,non filva: ut plunradiccs.fed ctiam circa mediam eorum regioncm, ubi praraltarum arborum mum.in Alpibushujufmodi, delinere fblcnc. lnveniebam&uItraDravum , mmonte
Greben imminenti, cum Quartogencrebulbifcro: atque etiam HercimafilvaBohemiamambience. .
.
Florec Apr.li,vicinis Vienna: Auftriaca:filvis,&:alijshumihoribus:feminepra!gnanscft,
tu*m
Maio.Acinmontibus,ha:comniaferius.
T t
LL
c jEXT jE
CXXiJ
Dcntifia VI.
Garcli C-lvsI RARlORVM

'5rc*Ta<pt>AAoci
/
Dcntaria vn.7rcf.Ta<pc/AXo{
it;
2>.
<*icULLz.
>***
S e x t ae
Dentati*
l radice nodosa,
& in plurimosarriculos diftinc"ta,renuibufqueaIiquot fibris
II.
Dtntari.i
cx articuforum diftjnclioneprodeuntibus donata,cxeunt aliquot folia,longis pcdiculis ni* x<i,incjuinqucprofundas&adpcdiculumu(cjucfedaslacinias,inambitucrcnatas,divifa, fcabrj&ra#uafpera,farurevirentia: cauIispedalisautamplior,rocundus, quibufdamcx intervallo fo!ijs,ahjs par.bus,donaca,fummo faftigio quinos aut fenosflorcs bulbifcnc fforibusliimiles gcrcns, colorc tamen paulo magis faturate purpurafccntc qualis fcre in floribus Violx lanfohar non vivacis, quam nonnulli Lunariam Grarcam appellant fuccedunc longioracornicula,f;minc,quale Quarta& Quintahabent,plcna. ag s cftdentataScptima:radix,fiveinarqualis,&pluribuscraffisfquamis,qucmadmodum propc Pnmai radix,exafperata,& raris fibris inter illas na/centibus,prardua,cx
, :
qua
0tttra-
proditcaulisrotundus,pedalis,inquoperintcrval!aquinafolialongiufculopedicnlofiibnixa,loga, in ambitu ferrata,mollioraquam in fuperiorc,nequc adco fatura viriditace prardita:
irt
Dcnttti
Horesm /ummofaftigioScxtasfloribuspcrfimiles, quatuorvidclicet foli.s, Lcucoii fforum inirar,conftantcs,coIore Sexra: flonbus non difpan. O t a v ae aliquoc c radice exeuntfolia.quina interdum, (ed maximacx parrc fcptena.longxcoftaînharrentia/oliorumfraxiniinftardigcitajhoceft.utexadvcrfobinalem-
perrcfpondeant,foliumimparcxtremamalamoccupct,omniainambituferrata,dilutius vircntiaquamSextarfolia.&/ubtuscandicanti'a:caulcmctiampedalcm,rotundum,bin* auttern.Tfohoruma!a: ijsquararadiceprodeuntncndiffimilcs.ornant, cjusautcm fummum.rlorcsSupcnorisflonbuspares.quatuorvidelicetfolijsconftates^candiditamencofprn: cornicula

/
qux fucceduncctiam
pana, fimile femen continentia
hrmata.
Nattles.
mata, quamprarccdcntis, Quinczradicifermerefpondcns, &paucis craffionbusfibris *
radix minus fqua-
Sexcam
& Ochvam ad Allobrogicarum Alpium radicesfupra Lemanum lacum,fpontc
na(ccntesobfcrvarememini,antcquadragintaannos,dumperHclvetios,eGalliaNarbonenli inpamamred.rem, prarcIusaperrchquamGalhamvia, fcrucntcbcllointerlmp.
âroiumV.&GalliarRcgemHenric.II.Sept.mamautcmMachliniarna-ccntcmconfpiciebam.ncutiffimohortoIll.ViriloannisdcBrancion.m.hifcmpercanffimifratr.sIoco naD.ti,exA]lobrog busautItahaacceptam..Quin&doct.ffimusVirr 7 crrantcsImpcritus,incocatalogoftirp.umbuIbofarum&tubero/arum,qua!Ncapolitanoregnona!cuntur.quemquemittcbacadlll.Virumloan.Vinc.Pincllum (quimconominchocabipfo

!
petierac)
enumcrat Dentarus Quinquefoliam, Sepcifohara

|-
& Coralhnam, cjuam vulgm

nuncupari
Plantarvm
Dentaria vii i. i-tfdquXtoc,,
î
HISTOR.
LlB.
V.
cxxuj
nuncupari aic Sequita Romana , &c a lcvibus qui- sequiu Rbufdammuhcrculis ufurpari adamatoria. Ulas matvcrdnufquam in Pannoniaautvicinis rcgionibus confpiccte licuit. An porroveter.busfucrintnotxharPlantx, tttmin. nondum mihiconftat.Priorem Cordns Anblatum cognom.navit a Germanica voce anWat/ quafidix.fletfoliorumcxpertcm, quianullain caule five pediculo flores fuftincnte , nec ex radiceexcuntiaconfpiciuntur, mhacplanta, foIia: Matthiolus.aradicedetaca, Dentariam raa-
jorem appellavit:mihi non incommode Dentaria<pt;AAo? major dici poffe videtur a rhizotomis muliercuhs 0-6coiig nmrt$el/hoc eft.S.Gcorij radix nuncupatur, quod forte circa d.cm _).Gcorgionuncupatum interdum germinarc
: ,
confpiciatur. Alceri Dcntarixatpt/AAovfccundx five minoris nomc dedi.vulgarc nullum nomcn
intellexi:quemadmodum necTertix,qu Dentariaa?i/AAoe xopa AAof/<T>ic (aradtcecorallini ra-
cognomihataeft. Quartam, Dentariam bulbiferam five baccifeea autcm cfle vidc,\ ram appellari pofle arbitror tur,quamCordushb.Hift.Scirpiumii.cap.cxi. Coralloidcmappellat: Auftrix vicinarumcjue regionum incolx wcife antelcl/ id cft, Saniculam
mifpeciemrefcrcnre)
mc
:
v>
albam rhizotomx autem mulierculx.que. mul;
& tas ftirpes in Vicnncnfi foro venalcs proponcre

folent,v5^mwutt/afacultatibusquibuseampol-
S K^~:
bant !r ^r> nri.
:
lcrcputant,vocant.QuintaminitipDcntanam quiatres illxfohorum alxcontranjs inter fepediculisin cvÂAovcognominaveram, explenafccntes,& fingulx rerms fohjs prxditx novenarram numerum fummo rere caule pcdicuhs appellarc mag-s placet quoniam rcrna duntaxat m finguhs tionc >AAo>
Sextarri
Cordum,Coralloidemalrcrara,d.x.fTe,nonnulh arb:tratur, Mat-
J.Dencar.a.^pn.aafolior.nun.ped.culo --Cor*Uo,d. acr
v.deturqucmadmodumnccfcquens numero.non inepre fortafTe d.ct pofle inWnrium Oaavam firaihter, d qu.s a fohorum numero qux in codem
^.
ffiaS^WaI*W pediculonafcunturJÂAovnominaveritnonerrab.tmeojudic.o.
P e?
7. E K
t
hifvcrb.s
oÎuxmemin.tlofiasSimlerus adfinemCommcntatnde Alp.bus, îl6ctecnff/herbae)usnommisduarumfpecierumreper.tur.Pnorunope-
partimalbos [abos 3culofeDtenahabetfoha,fuprcmocauIe multosflorcspurpureos& [non J *t tanfbext 1 Doft quos cormcula fubnafcuntur fcmen contincntia minutum
alba alabaftr
modo
uno pcdiculo, [florem fplendcns,fq uamea. Altera qu.nque foha habec

fiere,vel
a,lmmdipurprl(ctnte
LunarUgrtc* tnodor* eil, non viMe extfltmo ]
al.as fu-
JcriorinondimmilisitotafublUntiautriurqucacnsc^ latices, pt.mo Vere ftatim emergunc. crcfcunt,umbrofa loca amant akicud.nem Alinni Pulmonariam hancvocant. ^ Benedito Arecio , vetet. mco am.co,acGefnero,Ioanni Fabricio, Hxc Smdetus,ea
cXi
&
&
,..-,
defcriptx funt, facultates compeiftarum Plantarum.qux hoc capite "SrERvTnullas unt,ncmpe,auod cjus raV.ennenfcs muherculx Quarto generi attr.bu ri urxtcr eas,quas
TtuultMttu
pentaphylloadfcr.b.tCommentar.js.n umrficquas Macth.olus Dentar.x fl is Dlantxmd. mphito.ncmpc in potionibus ad cntcrocclas jntcrnaquc vulnera, D,ofc hb i i.cap.de Sy prodcfle. qux in thoracis cav.tatem P cnetrarunt,t adices prxfcrtim ad ea
.
d,dsdccoaum, P uer^^
Plvmbago
Bo rf
quorundam.
Cap. xx iii.
,
M
amu
V lt o
aut ampliores ab una radicc caules emittit Cubitaies
plurimis ab infima 2lmiltgl,

in
X yjLparte,adfummumufque,ramislent.s8^ ;,& urcntisfacultat.s: florc guftus

is
Ifatid.s fcrcîndia.fu^culcntaâccrrimi os hiipido glut.ncquc quodam obfito cahculo mclu confcrto ,membranaceo,&
fummis
qumque
i
uracxrulcos:femen n.grum , ,guo avcnx deglubatx foUol s conftantcs,cx P ur P
CXXlllJ
*
Cakoli ClvsI rari orv M

Plumbagoquorundam.
frano
radicem albam,Iongam, digitaiscraflitudinis unicam, in novella qualem ( hic cxhibemus)planta:fed,ubi adolevit,multifidam.longelateque fefe fpar"genrem,atquc ad ipfum,unde propagincs ifte dcpendent,caput,novoscaulesfa?penumcroproferentcm. Provenit plerifque Hifpania? & Lufirania:
fimile:
,
Xatsits.
lociscalidionbus,juxtavias:varijsitcmGallic
Narboncnfis , ejusquam vocat Provincia* obfervabam Serius autem florct in Bdmca

. :
&
certe, rard
admodum
& non nifi Seprembri:

floreat,
eaque de causa, tametfi

turitatem
femen ad ma-
LtpMlnm
jinttn Xttrtfjenfis.
nunqua iftic pervenire poteft. Viennxautemdeuna atquealtera,quam feminc natam alebam,planta(ciim arftas fervida) maturum colligcre memini. Antonivs NebrifTenfis hanc platam Lepidium vocavit.Suntqui Molybdarnam, hoc
eft,PIumbaginem
Plinij
putent:vulgoHerba
Mtiybd&n*.
S.Antonij dicitur. Mompellianismeotempore Dentilariaappellabatur, qudddentiurn

dolori medcricrederetur,etiam
manureten-
ta.Granatenfes vulgo Belefa vocant.
10, Molybdenacommanducara,(i oculus fubinde elingatur, vel (ur alij malunt) liniatur,plumbum (quodeftgcnusvitij) cx oculo tollitur.
Plin
Draba.
Cap. xxuii.
,
SAtis
Draba i.
vulgaris.
Draba & ab alijs etiam defcripta:quia tamen m Auftria valdefrequcntemobfcrvabam,n6potuicjus

vulgaris notitia! cft
huloriamalijscogeneribusftirpibusnonadijcere,pra:fcrtim ciim duae alia: ftirpcs fcfe mihi obtulerint,fubcjusclairem,mcaopinione,rc-
ferendar.
Pedales igiturhabetDrabacauIes, ftriatos,tenues, firmos,quosinarqualiordineam-
biunt uncialia folia , in ambitu dcntata , circa pediculum latiora, ex viridi cincracca guftu , acnufculo :qua?autcm fecudum radiccm nafcuntur , frequentia funt majora fupremi. caulesin multosramulos arqualis logitudinis
&
divifi,
&flofcuhsquatuoraIbis foholiscon-
ftantibus onufti,fambuci
pitula, turgidula,
umbellamquodam-
modorcfcrunt:floribusfucceduntcxiguaca-
&
veluti duobusutriculis
conftantia,
nente.-in
mucrone, qui cos feparat, promifingulisutriculisunicum fcmecon-
tinetur:radixcandicans,tenuis,longelatcque ferpit,&quibufdamfibrisprardiueft.
NullifercagrorumarginescircaVicnnanv totaqueade6inferioreAuftria,hacplantanon
funtobfiti,qu?fubindeinipfaetiamarvalatc irrepit.FloretMaio&Iunijinitio.fcmcnfub lunij finem maturum eft. Memini etian. hac
plantam legerc in infula illa quam facir Rhodanus in duocornua divifus intcr D. iTlgidij phanura & Arelatem , dum Maffiham proficifcerer.
MvLTosex eadem radice ramulos humi

fur s >prorertPrior illapIantaDrabargrneri . .. busadnumeranda,quitetraobruti,autfubillafefecondentes,atquectiamfummarellure,
,
ferpente

Plantarvm hisior.
*t / .YDraba
n.
lib.
V.
cxxv
m.
Draba
JT"
o c^S
1
^^^^8^^ foW*
fcroentes fubinde fibras agunt:
ij
dcindc fummo capite numerofa
fol.a
producunt yillofa,
fubacidi ,ni-
nonnumquam majohorura mcdio cauliculi cxeunt palmarcs, tiogultus.deindcacrisexn S^ftufde nde acns ex anorcbaficosaroplcaentibus
a ii auocm inoribusfo r
r
ijs
m.noramonmh.l inamb.tu dcntata,
donatiJorcs
newcmibu
utinSinap, fuccrcfcunt.iliqux, duplici
LtHcotum
montanum*
FMOf
vs .
Wff*a^^JHiSS2S m oibem
,n e
(II.
ddpofita
/
exitcaulis gtac, I,
quem per
nora.K ad pet,oU,m \*'"; ft
^?^*wlmiai bmm,minMo. & *S

n |fi cccdunt tcrctia
oblonga cornicula, du-
Pcfe d,rTund!r,& nova". plantas fingu
.sannu
V^SS&oSoSSS^ti^
m hsqu angu o&, aliquantulum capite, foliola, long.s pcdVcuIis nixa, io qu a raeaio foholis longionbus pr^diw s cauliculus,palmaris,pauc,s
ter qux gracil
s
xr^rntX
exifit
fcre\ifummum,orbiculanbus<apitd^^^
femen ex.le,
ta.quamGuliclmusdcMeraMcdicus,ininncreobfcrvatam donabat auno m.d.xciu. fioribus tamen carcntem, mihi Francofurti
plantz ex fufcum, continenttbus: rad.x pro C prrccdcnns anni caul icul um bris donata: vi vax, ut arbittor, nam &mtcrcnartasrcpoiita
^MW ^ 2KS
i
?^ ^
.
,
LL
GRiici
cxxvj
Komin*.

i
r aeT:
apa}?*) cffaS: Latinis
Arabis& Drabadicitut nomcn vulgarc nullum

:
jncultMtt.
novi:SunttamenquiGermanisûrcFifcf;tajTdicifcribunr. CoQV,nvR. DrabacumPrifana.adpituicofapectorisvicia. Scmenaridum,pro pircre

obfonijs mifceri, fcnbit Diofcoridcs. ,Jj
"-*'.'.
TVRRITA.
CAP. XXV.
congenervidcrurPlanrailla.quaj vuIgo,apudeosquiStirpium cognicione& ftudio IIs dclectantur ,Turrira: nomen obtinet, ab extremorum caulium forma , qui in niecx auc
pyraraidiscffigicmdefinunc. Ejusautcm bnuobfervabamgcnera.
Turrica vulgacior.
Turnta major,PIateau.
?+x\
*
V
/,'
^/
Hab^t verdPrima^quar&frcquentior.&vulgatior, confercacircaradicemfolia.hinas

ahquando cnam cubicalcs promiccaules, quos inordinaca ambiunt folia circa pcdiculum laciora,deinde m mucronera definenria,fucculcnca & hirfura:fummo cauleconfertim na.
,
TurrUtvul. unciaslonga,(uccuIcnca,hirca,&afpera facuratiorecoIoreviridipra;dica:interqua:pcdaIes, J
iuou
fcuncur mulciexiguiflores,quatuorfoliolisalbisconftantes:quibusdifcums,alijapparcnr,
Nu/e;.
caulisfamgiofenfim,velutiinmeta:formam,fefeattollcnte,uctandemfrcquentibusIongiufculiscornicuhscinctum confpiciacur,quarpuiillum, rufum,acrc fcmenconrinent:radix ilh alba,multis fibns prardica, quam camcn vivacem efTe non puco. Sponceprovcnic,inplerifque Auftrixcollibyslapidofis falebrofis.FIorec Maio,femen
&
11.
maturumeftlunio. Mvlta etiampromitAltcrafecundumradicemfolia,Priorisfolijsmajora,inambitu

nonnihilcni'pa&finuofa,minuscamenafj?cra &colorediIutiusvirente:interquarcaulcm promir,interdumplures,bicubicalcsucpiurimum,inal!quotTamosdivifos,perquosinordinatanafcuncurfolia,valdelatafedeeoscomplcacntia,foliorumBrafilcscampeftris(de quaproximefcquentecapite)propcin{far:fummocai]lcmulcosfimiliterfcrtflores,fupenonsflonbus paullo majorcs , quatuorcciainfolijsconftanres colorisexalboinreidum pallentis & coxpotivKx, ahquandoomnino niv ei quos fubfequuntur conferta,uc in priore, longacornicula , feminealrcro aliquanculum crafliorc.plena radix eft alba, prioris radice craffior durior,paucioribusque fibris donata.nec vi vay.nam altcro plcrumqtie a farione anno,caulesprolatofeminccxarefcunr,&totaplantapent. Rarius invenitur priore, &umbramagis delecarividetur, qwarcfaciliusinca-duisfil1 ,
s
Tnrritm
major.
&
Kataln.
vis,
quam
apcrnscollibus (quibuspriorgaudet) nafcitur.
valdc fimihs(nifi
cadem
Maio Huic Florer Apnli fitjnata Iacobo Plateau, fcmine nefcio unde acccpto.llliusad me
iconem
&
PLANTARVM
oT
Hl
STO R..- LJB..

l
O*'*~3
V.
-i.i.1
cxxvii
Braflica campcftris
i.
!/rtCThem etiam cum varijs alijs mittebat. o n videcur abiimilis Brafficx virgata: *&**
Cordj
Hiftor. plant.
i.
cap.
xxxi.
Cap.
XXVI.
,
**c*A
Bras>ica campestris.
X p
Edales
habct harc Planta caulcs can-
BfJ
dicanrcs^rotundos, ahquocramisprtfdiros, fdkndfr folia,cx incervalhs, Perfohacarfohjs non valde fi
^
*
eg.
diflimiha, albicancia, &colorcfereBraflica: uluahs , caulcmlicample&enna, uttcnellse
plantcad Perfoliaram plunmum acccdant,guftu fcrvido ramuli c lateribus prodcuntes, iiiftincncahquot floresalbos, Braffica:floribus fimilcs, dcindc cornicula longa,quadrangula, iri quibus concinecur femcn Braflicxieminc niinus, ex rufo fuicum. Alivd ejusgenuscftfirmioribusvirgis,ncc Bff /^ c *.
:
adcoramofis,cujusfoliainfummoahquantu-
ferirHf*rf+>
lum
ferrata, rchquis notisaPriorisfolijsnon */*

,
-
differunt
&fcrvidoctiamiuntguftur flores 6 Pnoris flonbusfimiles , majorcs tamcn Lcucoij aut Hcipctidis floribus magnitudineparcs,colorcautcm Lunariargrarca: flori, purpu,
^Â'
'*****'
'
***.
rco videhcct: cornicula (ucccdencia

,
pnonbus
Cardaminc alpina i.trifolia.
fimiliaSdimilefcmenconrincncia.Radixtam in hoc quaui in alio hcec dura fibrisquc quilûfdam prxdita fit,vivaxtamcnnonctt,fed prolaco fcmine perire fblet. Frequcns eftutrumq. genus Murciano rc- N*/*lgno, ad Eliocrotamuibem, vulgoLotcadi*dam,inarvis&:fccudumvias:ubiMartioflorebat. Scd &primum genusfpontecrefcens obfervabam magnacopia, inarvis Vicnncnfc
agro,
Maio florensJtmins*
campeflremhancplantam nuncupavi , tum quia in agris &: campcftnbus nafcentem confpiciebam,tum quia,apud quos
nafcirurMurciani^CollejonappclIabant^dcft Brafliculam.Cordus primam fpecie non ignoravit-,nauiBraflicam agrcftcm vocat,quam vcntimilccft apud fuos inagris fpontc nafcentemob(ervaiTe,proptereaagrcftisnomenindidiflc: non dcfuntqui Braificam iemine quadrangu lo voccnt, ineptcra corniculo pocius,in quo lemen,nam femenquadragulum noneft. Hujusplanra:acrimonia,proximcad Braflicx facultatesaccedere indicioeft , 8illa valentiorcm forfitan efle.
\
:
Brassicam
Cardamine alpina.
-
Cap.
.
xxvii.
PR
ae t e r Cardamincs Vulgans gcnera, qu? in Pannonia,Auftria,viciniscperegio-
nbus.nonmin.usfunt obvia,quaminrcliquis Provincijs quas ante pcragraverim : aliquoc non vulgariaeiiam obfcrvabam, qux iilcntio
mtnime prcmenda duxi. V n v m, nigricantibusexpurpuraramulis
'
pcr terram.lerpit, inquibus, oblongo cjuidcm ^finstu . \\, colons pcdiculo,terna perpetuo foha innitun- pu*>
v
nata, initio tenella
& viridia, demdc dura
O-A
.,.4
^y
tur,circapcdiculumanguftiora,peroras latiora& quaii orbiculata, in ambitu nonnihil crc,
nigncanua, acidulo primum guftu,poftcaacrj: cauhcuh
cxxvnj

&
cauliculierctcsinterfoliacrumpunrcxpurpuranigricanrcs,pa]marcs,nullisautrar (quxternaetiameidem pediculoinhTrenc) folijsprarditi; floresextrcmisramisinfident candidi,quatuor foliolis conftanrcs^Cardamines prarenfis, quam Fuchfius Ihcndem nuncupavit,flonbus pcrfimilcs; his fucccdunt torofx oblongx filiquse,five cormcula, Dentariarumcorniculispcnefinîlia,fedminora,feminect!amfimili 3 licctminore,plena:radix iu m ma tellure ferpit , &: iubinde parvas candidafquc fibras agit , fic ut facilc ramulis tcrri
obrutispangipoflir.
Nstalts.
( ir.
Invenitur in filvofis montibus , nudo folo potius quam hcrbofoâd Abietura pnealtarum arboru radices, tota hiemc ctiam virens. Floret lunij initia,in cultis vero,etia Aprili.
&
Altervm,
habctfoliac!egantiffimoordineinorbemdifpofita,duaiumfcrcuncia-
Catdatnin
alfiioa
m*
dis.
rumIongitudine,profundioribuscrenisinci(a, &laciniata, utSifymbrijcardarnincs, fivc Nafturnjaquaticivulgovocaci^folia^hirfuta&afpera/uperneveluticinereocolorcafperfa,inferneautcm viridiorajgufluinitioaliquantulumacidOjdcindeacriufculo: exquorutn medioproditcauliculusdodrantalis,tenu*s,albosflofculosinfummisramulisfercns:dcinde cornicula teretia,parva,femcn obfervarc non hcuit : radix longiufcula clt,alba, quibuk
dam
Nststss.
fibriscapillata.
NafciturinStirixinfcriorisfcopulisadCoenobiumNcuberg,quod Alpium cjus Provincia:jugo ipfi immincnti nomen impofuit. Florebat Augufto.
Cardaminealpinain.minima.
Cardaminealceralimpliciflorc.
itr.
M inim a &ccnerrimaeflTcrtijplantula caulicuIisunciamlongis inquibusumbcl3 >
C*ri*mme
tna.
Iaflofculorumcandidorum,quatuorfoliolisconftancium: foliaalara.excernis, quinis,auc hmm:m- fepcenis foliolis uni cofta adhe/encibus conflata,V!ridia,guftu acn fervido:radix alba,fa-
&
tislonga.quibufdamfibriscapillacaeft.
XstaUt.
Inipfisfcopulisfummi jugi Sncberg.dum pcr nivemglaciali duricieconftri&am.ferreis uncisadpedcsalligacisdelabor(ifticenim,quemadmodum&inreliquisvicinisjugis perpetua: func nivesa mulcisfeculiscollccte,earque,radijsSolaribusfummam fupcrficicm refolventibus,aded lubricz,ut fir.c r.ncis pcr eas ingredi nemo queac) inveniebam fforenccm Augufto.ubi nivesjam primiim diflblvi incipiebanr. Invcnicur eciam in Tyrolenfibusac}
Utt%
'
fT!r /* M
queSaltzbureenfibusmoncibuSjCeftcD.IoachimoCamerario^quieamficcamadmemicfebar.Ex C. V. Gelheri Epiftolis apparcc etiam in Hel vcticis alpibus nafci. Vvlg are nullum nomen iftaruplantarum accipicbam: fed non dubium eft,ad Cardamines five Sifyrabrij alrerius gcnera referedas effe. Priore memini nobis Machhniamm i(** m antemultosannosa b Alfonfo Pantio,Sanicula:trifoliar nominc aquo teporein nonnullisBelgicishortisperdurarearbitror.Eamcommodiu^mcojudiciOjMatthiasdcLobcl
:
noftcr
Plantarvm
hjstor.
lib.
v.
CXXIX
nofterintcr Cardamines recenfuit,trifoliamque cognominavir.Tcrtiam Gefneftis, quan$*Ji*Tth* tumcxipfiusvcrbiscolligerclicet,inEpiftolisNa(turtiolumappcllat. *" illam Cardamines,(iveSifymbrij alrerius Diofcoridis2emulam,pafCetervm planram humidioribuspratis,interdum etiam hortis fru&ifera arborc confitis flm uliginofis locis &C quaro Fuchfius Iberidcm arbitratus cft, prato quodam iicciorc, nonnullis ta-
nafcenccm,
liorum
men depreffioribus locis humcnte, colligcre mcmini floribus multiplici glomerataque fofcric
conftantibus onuftam,anno m. d. lxxi 1 1.
Maio mcnfc.trimcftri videlicct antc
>
quam
Belgica excederem
Viennam
Auftria: profe&urus.
>
Cardaminealteraplenoflore.
PlantulaCardamincsalreriusarraula.
urt
Ou*-V**~
y^
#
$**+%
}\sA
j^z
iVAM/y*
3&3*^SSc & S
E$ obt.neret.huic mcerea
S
caniti
lignHubelii exprimi , U. fcu.p.curabam
uc
,
non d.mm.lia.rcner.ora camcn, & li,
^"Xhabec illafoliola, Bellidis folio- *& '"""""" SenavWamfcpten^ham.^^^^^,,^^ tenollus&

med io,
gracilisprodircauhculus.rar.sfohohsrept.^^ F o erant nofcuh.quatuor aut (e pteni fme flore fihqux five c n ca
dem
'
}%$com
^^ %^1J> j^^ ^^
,
lWor, in cujus fummo fc-
icul"
femen contincnca iguum
^2 0ne>dll piiS ferie.quem-
rnina fubinde profert.
Nastvrtivm sitvESTREVaknrinum.
V V
K,c 0t planta
J
virente,rotundo,pcd^sIong tua hirfuto&afpcro

1
^^^^^^^^ EF
^
,
Cap. xxviii.
Um ob(crvabarm
&
^?*
cxxx
Caroli ClvsI URIORVM

Nftfturtiam fllveftre
Valeminum.
mi,foliorum t-are amula , tcnuioratamen
viridia^criguik^rNaflurrnm^xtrcrmsramisferimultoS, fpicarinfpeciem, conocflos

flo/culos^cûatuorfolToIi.spallcfccnril-iuccn-
ftantes,mcîbustoridcftamina,quibuseva-~
rrcfcenrrbus.fiiccedunrfiliquula-brcvesdiia^
busvahulisilveurriculisconfbntcscumlingulaprommeotc ? non quidcm furfum efcclar* ur reliquarum congenerum fcd dcorfum in! flexa? in quibus Nafturtijarnulum femcmra,
dixcilfingulariSjCanîcanSj-fatiscrsfl^nota-
mcnvivax,fedquariingulisannispcrit.
Eodemloco, codemqueteropore, ncmpe Martio, florcnjcm hanc plantam&femir.c jam plenam inveniebam quo Alyflofi Gale,
ni,Valentino videlicet regno : &r quia plerafquenotascum Nafturtio communes habcre confpiciebam , Naftuitij nomen indidi : cui fquantum ex guftu judicare licet ) perfirniles facultatcs habet. v i vs, mea fententia, nomen immutare non debuerat Lobelius, qui ipfam ftirpe nunquamconfpexic: nam plancis mihiantcaig-
notis
& primum ob(ervatrs,fcftinancer, & tu.
multuano quodammodo impetu nomina dare non fbleo, fed priiis omnes illarum notas &
TeliquanecefTariamatureperpedo,antcquani aliquam ftirpem certo nomincdonaread^rcdiar} utfacileanimadvertcnc, quorquotmcas lucubrationesdiligenter& fedato animo IcThlafpi montanum
i.
malo enim intcrdum ipfas plantasaYn^relinquere ( ut mihi adhucufu vcnicin his Commenrarijs) ciirn in commodo nomine applicando mihi ipfe non fatisfacio, quam temere nomen aliquod naturx planta! no faris refpondcns, donarc Sed quam quarfo majorcm affiaicatem habet harc planra cum Erucfi, quamcumNafturtio? Siquisutramquc
gent
:
ftirpcm fanojudicioconfcret, invcnictprofc&6 me.non llne probabili caufa, Nafturtij filveftns nomcn hiiic plantsc dedifTe.
THLASPI MONTANVM.
Cap.
illarum
XXIX.
cft ha?c
numero EX quarumgencnbusmaxima
Planta , in
varieras con-
K
z.
fpicirur,utexcorum Lucubrationibuscolii;crehcet,qui Scirpium Hjftoriasfcripferunt: .jusetiamquatdam gencra obfcrvabam, in Pannoma.vicinifque regionibus, nufquaalibi mihiconfpc&a.
Pedali afrurgitPrimumgenuscauIc,nonflrmo, folijsparne BralTicx campcftris, ipfum ample&cntibus, nnnonbustamen,mollioribus,fupernevircngracili,
Thlatyi
tnt-
nunquamaltiore,
tum.
ribus,inferne candicanribus, odore propcmo-
dumallij,qualifunteriamcaquxftarimaradjceprodeunc flos in extremis ramulis nafci:
tur copiofus, albus, quatuor foliolis conftans, odons expcrs: quo decidentc, lata: planxquc
,
propcndcnt filiqua:,
ve thec*. non bifidx, uc in alijsThlafpi generibus.fedcircinarc/ererotundiratis,& in orbcm, peltar inftar, efrbrmafi
ta?,uni-
Plantarvm histor.
Thlafpi
LIB.
V.
CXXXJ
montanumn.
Thlafpi iii.pumilun?.
n
_
i-
^Qj^*
f#
maro&acn:radixalba,ficximicuminipfocentrocontinentesrcmen,flaverc e n Sj gu(lu 3 Sof^nais fummaintctdumtcllurcfcrpit.&novaadlatusgcrminaprofcrc. Sneberg, caarcead uXouslocisad arcem SticWam, &qu4 tcrcftcx Invcnitu inveniturum
...
.
W.
,
,mtffisV.cnnacjusPIant.s&:fcm.c ver dmeaopcra
M$f !l'SSSCto,l
Pl>ntac6 tftb, aut femine itlic otf, tametfi
rcs.paulo brevionbus
& mag.s vircnbus fohjs *^

ft
1
'
^\^
Thlafpi vulgaris vafculi*
dammodo ampUNtuntur, Branictc w u

flor PufflHAqajuorfo^^^
C aulicul,s infident.quos fubfcquun.
Su?mn.^
aC
fC
C,Sck?npctris,8:nccisquibu[aam,umbtofistamcn,Auftti_coll,bu
Flotcc Aprili, _.-.
noTn VVl". nfum apud cofdcm reccpt-
incolas , . an obtinnetint apud iUius Rcgionis
pon* in mcd.cum
fint.non intellexi.
efleciter
M B ,H
',
mihi Allobtog,bus ,c.m P et IMri-O. olim in
iiftgj
cxxxij
Caroli ClvsI
flore.
ARIOR VM
Thlafpi v.Hifpanic. albo
flore.
ThlaTpi mi.parvum odoraco
>
vf
U*>
'V.
^
<
^
s
Thlafpi incanum Machlinicjofe.

rrir.
Ubropc
fort.
Crt*
ttcopar. a.io
Thfafpi genus invenire , Crecico valde fimile, cuj us camen flores no cflcnc purpurei, fed omnino mvei: foliorum ramen acnmonia, Crecicorefpondens.
Sed &ThlafpibinagcncraTacoboPIaceau
fcimnenaca, ucipleanccbienniumadmcfcribcbac,& ucriufque iconcm ad me mittcbac.
Thlajpi
cdorato.
fiar.
]
Vnvm
humile, fingularibusvirgisafuirgir,
'
>,
*}
7*
^
i/wnalborio,
rotudis,inp!uresramosdivifis,perquos,utpcr caulcm , fparfa crant angufta&extrcmomucrone ferrata folia, Cretici folioru armula , acri guftu prardita fummo caule cxtimis ramis,' afccbantur.vclutiqua:daminunu caputcon:
&
gefta:umbclk'Horumniveorum,odoratorum,
quibusfuccefreruntthecarCreticiThlafpivafculis fimiles, in quibus femen: radix ctiam
Crctici inftar,non vivax.
TW*#i
ffatic
Ki
cau
dUop.
ftatimaradicemultasemitticvirgasincquales.frcquencibusramisdonacas.-folia llliusangufta.mucronaca, nullo fervato ordine, caulem
Altervm
& ramos am biunc
facis
manifefltf
acrimonix.-cxcremiramimulrosalbosflofctilosincapuccongeftosferunc,quibuscxcuffis, fubfequuncurplanarchecxin fpicx fpecicnafccnces, fupenoribusfimiles, duobusucriculis
conftantcs,inquibusfcmen:radixcrafIiufcuIa,
dura,nonvivax.
titmioa.
Priorisiconiadfcriptuerar,Thlafpip.irvum flore niveo.odorato Altcriusautcm Thlafpi

:
Hifpanicum florecadido:quod, an affinirarcm
ahquamhabcaccumThlafpi
fruticofo altero
Lobclij,
t
*"
^ Plantarvm
Thlafpi clypcatum.
HISTOR. LIB. V.
Lobehj.exiconibusjudicium
ejus
cxxxiij
ferre
tamenquam cxpreflam hk damusicon
ncqueo"
vafcula bifurca habet,qualiafere in Crctico: fruticofi veid, fimphcia funt mucronata.
&
Nascitvr etiam plerifque Auftri?& Mofecusvias&agrorum margines, graroineifquc incultis Iocis,non minus quam m Belgica.Thlafpigenus illudquodnonulli Machlinienfe cognominant , quia juxta ThUîit^ Machiiniam Bclgic* cclebrem urbem , m "Sf* qua fupremum omnium illarum Provincialn,Z%.
raviarlocis,
rum Concihum,pIurimum nafcaturpublica

Via,qua Antuerpiam itur. Habet vero folia unciam Ionga, dimidiam lata ( inzqualitcr inordinate caule ample-
&
ctentia
caulem pedalem aut ampliorcm
ci-
ncracei coloris Sd acris faporis: caules inramulosdivifi.exrremisalbos floresproferunt, quatuorbifidis folijscoftantes, incaput con-
geftos&quafiumbellatimnaiccntesrquibus
decuflis, paulatimilla capita fuccrefcunt &c
producuutur,vafcuIaqucoftcnduntmucronata,brcvia,fcmen cotincntia:radix albicans, fibris quibus prardira eft , fub terra late ferpit,
Draba: inftar. Svpra Badcnfcs ctiam Thcrmas vicinif- ThUffiidj. quecollibus,adc6q;totailla Collium (mon- ;"". tes enim appcllarc no poflum, fi ad alios longecelfiorcs in illisProvincijscoferantur) catena , qua: dcinde pcr Leytenberg fic fupra
Alyflumminimum."
Maderftorf ad Danubiu ufque verfus Orientemexcurrit,copiose nafcitur illudThlafpi genus , hirfutis &c veluti circum erofis folijs,
quodinfummis cauliculis&.extimis ramulis,
flores ex Iuteo pallefccntes profert , dein,
de bina vafcula orbiculata, plana
clypei in-
ftarcftormata.medio turgidula, in quibus femen , quale nofter Lobelius in Adverfarijs

defcribit.
Cetervm Thlafpi bilem pcr fupcrna & in- tmcuUmui

fernapurgat,acctabulimenfurapotu,Ifchiadicis inclyftcre infunditur, potum fanguincm ducit, interiores abfceflus rumpit, menfescitj&c.
&
Alyssvm minimvm.
Cap. xxx.
TH
.v
generibus quodamodo congener eflc vidctur ea Plantula , dc qua hoc capite nobis inftitutus eft fermo.
l
p
i
as
Mvltos exeadem radice (interdum uni- AWufxml. cum tantum) proferre foletilia caulicos, do- ""'.
o^'...^
drante minores, tenues, magnacxparte purpurafcentes,perquosfinculIoordinc fparfa funt numerola fbliola , lini foliolis haud majora,incana,fubacidiguftus,fed falivam quodimodo cientis.-fummi ramuli, coma flofcu-
lorum cxornatur.quinque perpufillis lutcohs

foliolisconftantium.eacomapaularimdeinde vcluti in fpicam cxplicatur, floribufq fuc;
ccduntorbiculat&comprefla?quidem,fed
[y\
inmedioturgentespcItula;,fivcparmMla?,initiovirides.deindcfubflava:, exiguum rufum
fcinen contincntes:radix ca ndicat
& flbrofa eft,attamen annua.
MM
Nvsoâm
cxxxiiij
ttrftfr.
Caroli ClVsI HARIORVM

Êrucaperegrina.
I
Nvsqvam non
crcfcit Viennenfi agro
adarvorum,vinctorumq;margines,quibus a publica via feparantur, quinctiam ficcis framineisagrisnon modoAuftri$ fed ctiara loravia^&Pannonia:. FlorctCotoAprili, incerdumcciam Maio, A n nomc aliquod vulgarc obcincat apud
&
cos populos ubi nafcicur, non intcllexi;affinicatem aure habere videtur , cum ea plan*
ta,
quxavulgoHerbanorum,
Dio/coridis
AlyflTon eflc creditur : aliud
entm eft Galcni
Alyflbn,de quo iibro fuperiore egimus.
Ervca perecrina.
Cap.
una
xxxi.
ALiqôt
caules ex
radicc pro-
deuntes^habecharcplanca^fefquipedales incerdu,rotundos,graciles,& in his muU tafolia,oblonga,angufta,coftaprominente, incana , nonihil in ambicu veluti circumrofi,acri guftu prardita,ut quse humi fecundiim radicem fufa func , qua? plcriique am-
&
pliora funt: flores in
fummis cauhbus fimul
Androfacc alccra Matthioli,

llatfiks.
congcftos,luteos,quatuor fohjs bifidisconftantes, Erucar fativa: floribus minores, LeucoijfilveftrisTeruohbrodefcriptiflonbus* magnitudinc quidem refpondentcs, forma tamcdiflimiles: ijs fuccedut vafcula (eu foU liculi fubrotundi ,tumcntcs,in binasparres divifi,promincntc extremo,mucrone,feu ftilo,(emen fubrufum, acre,contincntes:radix ad minimi digiti craffitudinem excre-
fcir,candida,nonnullis fibrisprardua. Crefcic qutbufdam Caftcllselocis incul* ^
I.e+coiwn
[tmtnerot.
Ltucttu rna-
rm P&tavin*
&juxtavias:ubiMaioflorec. Semineia BeJgiummiflbnata,nonnifilunio&Iulio. Svnt qui, Leucqiumfeminerotundo, vulgo vocarint ahj Pacavinum marinum Leucoion, ob aliquam , ut puto, quam ejus foliacum Lcucoij folijs fimilitudincm ha* bcnt.Sed m lhi inter Erucse genera potius refercnda videcur. Vulgarc nullu nomcn novi.
tis,
;
t
Androsaces altera matthioli.
C A P.
An&tohct
tfaoli.
XXXII.
IStam
Plantamin Commentarios hoftros inferrc anim us non crar,cum aMat-
thiolofitcxhibita.Vcrumcumilliusdunta-v xatiaoncm, &eamquidem nonfacis fcite cxpreflam,nullaejushift6riaadditaevulgarit.-eamdefcriberenon pigebic,ucrci herba-. ix ftudiofi pleniorcm ejus cognitionem
r onfequipoflint.
<3
humicrpanfa, foliorumPlantaginisarmula, fcdminora, trinervia,coIoreex viridipallcfcentc, in ambifuncillifolia,
Mvlta
tudentata,IIicisfohorumfereinftar,mollia tamen^fucculenta^guftu aliquantulum acri: intcrqusc fcni,interdu plurcs aflurgunc cau* liculi,palmares,herbaceicoloris,aliquando purpurafccntcs, nudi, aliquanculum villofi, qui fummofaftigio,corollatn fuftinet,quin-
quc,ucplurimum,orbiculatorum foliorui,
nonnihilcciam dcntatorum, &lanuginoforum,unde quini aut plurcs cmcrgunc pcdicelli, caliculum
PlANTARVM
HISTOR.
LIB.
V-
cxxxv
,fivcinquinc aliculumferentesherbaceum,lanugiriofu^^ quclaciniasdcfinccem.&incjusmedituIIiOjflofculuroalbum, inquinquecrcnaslcdum:
bafcuIadeindccumefcuiUj&femencontincncînxqualCjrufumjpnmul^vcrisfcmininon dtfpar,fcd majus: capitellacum fohjs prxmanfa,adftnngcntisinitio euftus.paulo poft amari&acrisdeprehenduntur:radix illiunica^tenuis, paucis.cenuibusnbriscapillaca, nonvivax: nam prolatolemine toca plantaperic. Hanc plantam pro AndrofaccalccracxhibetMatthiolus, abamicoacceptam quiex ti*t*Uu pecere^quandoquidcm Syria allatam referebat. Veriim non neccflc crac illam tam procul Auftria in qua vixic, abunde fubminiftraflec copiosc enim nafcicur incer fegeces circa Badcn(esthermasfepiiis memoratas,atqueadeolocis Viennenfiurbi vicinis. Apnhfloret,
, :
fcmcn ver6 Maio & Iunio macurum eft.

vulgarenomeniIliusintellexi:neg1igunturenim plerarquecjufmodiftirpesl rufticis, nifiearumaliquasvircsexploratashabcanc. An pono hxc fimiles obcinere poflic faculraces quasDiofcorides fux Androfaci tribuir, mefugit,&:MedicisiddifcuciendumreIinquo Diofcondcsaucem Androfacen,drachnas
Nvllvm
duabuscxvinopocamjiydropiciscopiofamurinam cicrc cundcmeffedumprftare,5C fcmcn pocum,& herbx decotum:pra:cerea podagricis ucilicer ilhni, fcnbic.
:
ArRiPLEX silvestjus
baccifera.
t t
C A P. XXX III,
ELeg Hifpanijsnon
ANS-eft hsec Planca,a
mcquidcm
in
obfcrvata Jed artre biennium arfda-ad me mifla Francofurcum 5 a Iacobr>. Piaccau , cum icone ipjius manu dclineacSjCuipaucasnocasadfcnpfcfac^cquibus qualecunqucilliushiftoriaconannavinius. Assvrgvnt a {Ingulariradiccpaucisfi JnHex^l
bnsprardica (qusevivaxnony.idecur) ccrni aucquaccrnicaulcs,inccrdumunicus,ftacim
******
afummoradiciscapicedivifusinahquocramospedcauccirciccrlongos.inxqualcs,angulofos,ift ccrram procunvbeces^minoribus ahjsramisdonacos, inquibus, uc&inmajoribus* fingularia alcernisrafcuntur folia,
modo in unum lacus modd in alcerum di(,
policajangulofa^quaha in Acriplicis quibuf-
da gencnbus, incana.adquorum cxortum,
mulmnunumcaput CQngettiorbiculi.,frutusraori rudimcncumquodammodorefcrcntes, qui j macuricacc , rubcllum colorem
contrahenccs ,cxiguum
ftaccm
morum cmcnciun-
tur.acq.magnamcociplancscadduncvcnu-
& graciam:finguli aucem ilh orbiculi
femcn concinent cxiguum jocundum ,cineracei coloris,qualc forc in Papavereceracicc, viplaceum florem ferencc.
Qui
tam
fic
mictebac , Hifpanico feminc ipfi naadfcribcbacrquoaucem cempore,florcs

faciebar.
Icmcn darec,nullam mecionem
[Jl
/u^'V
Gulieimus * Mcra Medicus , fubexcremumAuguftum,magisfrucicanccm,&:fuisfruaibusonuftamadco
SiMi.LEM porroplancaminTyrolenficomitatu repcriJTe fc afSrmabat Do&ifs. Vir 4y*4 dum ex ItaU rcdicns pcr cam regionem tcer faccrec anno
;
mdxciii
clecantibus.ucipfumcriamadvefccnduminyitarent.
lcdmihirtiamLugduniBatavorumnawplana hiememfuperantcs.infequcnteanno Francofurci accipiebam excu(To,qu$ li plamLquam
mulcosramosdiviosproculcrunt, P lunfrequenccs cubicaksq, caulcs in valde luxuriantcs
mosfruausrubentesinunumcapuccongeftosadfohorumexorcumnafccnceshabucrunt contabuerunt. denique fub Aucumniinitium tota ferc ^ftatc

,
RVTA MONTANA,
Gap. xxxiih.
v^ .cribic.fcd cujus. capitc dc Ruci, mcntioncm fac.c.hctbacftmulns.fphjspcrccrram m

ftracis;multirldis,rcnuimr/c4^ goofa,& iori :ab radicc qu^ longa c\cand l da,l
l
-
RuM, non ca quam Diofcondcs pecaliari cap.tc dc Mm Ontana', cadcmcj; f.lvcftris --
uuwnicrdu^ d,
affin,dmc,lj
CXXXVJ

Rutaroontana,
nos aut tcrnos aliquando fert caulcs
,
in ternot
aut quatcrnos rarnulos Jefc fupcriore parte vidcntcs ,qui florem fuftinent, hortenii
, ,
du
lcm minorem tamcn &ex lutco pallelcc ni rem:deindecapitaquadrangula,mquibusiemen continetur exile nigrum acre.
, ,
fimi.
tantarduc acnmonia;, ut per tripliceschirothecasadle-
Tota plantagraviiTimi odoris eft,
-cntismanus penetrare, nonfemelcxpertus m:&fiquis>quacamdecerpfitmanu,faciem demulccat.ihcovehemenreinflammationern excitat.quemadmodu reCtifiirrc fcripfit Dio^ fcorides. Memini fanc,dum Mompellij vivc-
bam, Germanu ftudiofum qui

,
in
herbationc
comitem(emihiadjunxerat,monerc,neeale.
cla faciem tradaret.-isquidcm a facieabltinuir"
fcd cum vehemenseiTet xftus

fteriliq ;
& verfaremur
iliuftrato
locoaperto , a folaribus radijs valdc
&dcferto,ubinullaa!iafrondiurnco-
pia,menonanimadvertcnte,ramorumhiiju$ rutarteneriorum, manum plenam legit,capiti imponit, deindc pctafum inducit , cxiftimans hac rationc, Sohs ardorcacapitc arcere poffe: verum brevi fenfit fuodamnoquarnamefFet Platxacnmonia.Nam &caputilli vehemcnterarftuarc ccpit,
& ca partis frons,quar fudore

,
dcflucnte tacla fuerat
tota veluti eryfipelare
corripi, excitatis multis
V4/4lff.
HaruuU
rubcntibus papulis iit in urbe rediens.aptis remedijs fuerit curandu Siccisautem petrolisfy&Soleaduftislocis fponrenafcitur,cum in H.fpanijs, tiim Gallia
Narbonenfi,al.jsq fcrvidis regionibus. Florct
;
Junio&luIio.Augufto femen maturum eft.In
anno floru.t.atq. fcrius,

RutsjthiJtru Cr$nca.
BeJgioaliquot.es fata, altcro tantum a fationc
&cu frigoris fir impa.
tictiflima.plcrumq. prolatisflonbuscorabuir.
hacdirTcrrcnonvidetur, quarfcminec CreraaIIatonatacrtamico,anno m Dxcu.fla. ru.t I equente, nifi quod vcgerior fucrit &ma. gis luxunans.quiain cultoioconata: na&fo-
Ab
liavaldetenu.terincifa.&gravisadmoduodo.
ns,florespallidi,quatuorfbliolisc6ftantcs,ca-
Ktmm*.
pitum rudimcnta(floruitenim fub Auaufti fii ncm) tetragona. Miffum vero fcmcn Rutx fifc vcitnsnominc. H A n c Diofcoridesâw fafaA
vocar, ,d cft
**tuU*UU
vcrd radicem ^Xv opuvlv, hoc eft, Moly montanura fortc RutamasPythagorarapudPlimum. Hifpani ab hortefi nondifccrnunt, fed
:
w Rutam motanam &agrclTe,
cjus
communicumiIlanomine,/?W4appcIJant.
damnatam refert Diofc. etenim fi copiofius edatur.inrcrficere: cutem.dum colJigitur,mflarc,& rubore quodam inficerc cura pruntu & vehcmenti inflammacionc in Antidota autem cjus fcmcn commodcaddi.
i
RVTA
ItsemsU
SILVES.
HARMALA.
CaP. XXXV.
X
busfoliaoblonea dcnfa
h\ (qucm
<i
pRvTicosAhcccftpI3ra,muItosabunl
radicc cmittcnscaulicujos.pluribusramis
quidam Ant o,ai,quatulum tamcn mordaci:
ve nmo,,,* x,~ rnofa fa P ' "^ntia.multifida.Napcll. tcnuiforor f
Z^
" ^
^"^^Kexvir.dinigricantes.-inqui-
florcs
m fumm.s ram.s candid.fquinquc fol.ol.s conftantcs,mul-
PLANTARVM HISTOR.
tcs,mulcis in
LIB.
V.
CXXXVij
medio fibris lutcis prxdici
dcinde capitula hortcnfis rutx capit*bffs majora,
niollioratamcnquamilla^&triangula, fcmincrcfcrcainarquali, angulofo, cxrufomgrclccntciradixduracltjininimiintcrdumdigiticraflitudincma-quans, hbro(a,colorcexluteo pallclcentc. Toca autcm planta gravcolcntis,atquc adco ingrati ,odoris cft. PlurimainCaftellanovajCircaMadritium&iGuadalajarajColhbus&l^tofoloprove- Nat*u$. nit. Florct Iulio &: Augufto,femen Scptcmbri maturum colligebam. Sed &L florentem &: (eminepnjgnantemetiam Odlobriifticreperiebam.InBelgica(ata,a!iquotnonnunquam antios perduravic,fed vix, aut raro admodum ad florem pervenit, utpote quxnon fecusac fuperior, frigorisfitvaldeimpaciens. Viennxaucem aliquotcciamannos feminenatam alui, fepiflime cgregic florentem, aliquando eciam deciduo flore trigonacapica proferenccm,quorum tamen manc eflet femcn. Hanc etiam,^âwa^/oyappcllari,teftiseft DiofcoridesrCappadocibusautem fxai*v> Ktmin*. gAysappaXa, Sytis Befafudia: LatiniRutam filveftrem&Harmalam vocanc. Caftellani Gamarfa^gc Cogombrilhs amargos^xd eft,exilesCucumeresamarosnuncupant. Semen cummellejVinOjCroco^foeniculifuccOjacgallinaccofellc^tcncurcontrarecufam oculorum aciem,reference Diofcondc. Bellonivs lib u.Ob(ervacionumcap.xxi.ait,arenofiscircaAIexandriamiEgypcilocis nafci, &apud Arabes, igyptios, Turcosvarioinuiuefle: prxfercim vcrohancapudcos
invaiuiiTeconfuetudincmjUtcjusfumoiin^ noxios (piricus hac racione abigi. Qua: adeo res illi herbx,&: cjus fcmmi,cantam celcbricatem pcpenr, uc nullx fint adco viles Inftitorum officina^ qua: cam non habeant tamquam
preuofum aliquodmedicamentum.T^
SCORSONERA.
Cap. XXXVI.
Ttagoptgi
TRagopogis adnumerandas cfle eas plantas,quas vulgo Scorfoncras appellant,ne&
mo eft,ut arbitror, in re hci bana mediocriter verfatus,qui dubitct,cum tota facie illis
rofpondeant.Ineo tanciim differre videtur,quod lllorum radix minimc fic vivax:fed femi- *^ msparcumfubiequence hiemeperirefolcat:Scorfoncra veropercnnific radice,velfaltem femetvproferac)perdurare lolcat multos annos(liccc finguhs florcm Ad hu j us genera rcferendas cfTc exiftimo nonnullas ftirpes-, quas in Pannonia &C Au ftrii
tu** fjfff"^* r
obfcrvabam.
Scorfonera major Hifpanica
---c^
u
.
anguftafuntfoIia,Hifpanica?and -guftifbliar, quarodoracoflorcelt, proxima, ilvc Bohcmicaradeovicina, uc abilladifFcrrcnon caulis, flores, radiccslafteofuccotur>s -putem:
>
c };Priori,
i.
Scorfcntf*
mMjor
gcnces,foris nigricancc corcice tedla:,intuscan.
dida:admodum,conveniunt.Huiciconcm LatifolixHifpaniciEprarpofuimus.utquarOtintcr
utramque
,. :
dirTcrentia.faciliusobfervari polTu.
Latiora
liano
brevioraq; habet Altera folia,

diiTimilia, craftiora
II.
Buplcuro Iatifolio,fivc Elaphobofco Mompel- ^'iuuii-
Scorfomr
non valde
tamen&
fu.
duriora, quinque ncrvis , feu venisper longicudincmexcurrenribus, diftin&a, carrulci quo-
permixti coloris, guftu vcro aliquantulum amaro fervidoxaulis inter hcc
dammodo
viridi
&
alTurgit gracilis,pedahsaicitudinis; ftriatus.rans folijs feptus.cui infidct flos fuperior*fimiIis,lu-
tcus,magnus quomarcidonafciturincalicibus femenotlongum,afperum,Tragopogofimile,

;
fed minus , in villosa matena alba latens radix pollicariseftcralTitudinis,interdum major,longa,nigro rugosoq cortice tccTa, intus alba, qua: confrada,laaco fucco manat, fucceflu tempo: ;
ris
flavcfcente,fuperiorc parte,hirfuta veluti cqin plura capita plcrumque fariedonatacft,
&
extubcrat.ex quibus folia prodeunt. Teiu iA,firmaturcrafsaradice,longa,nigro, denfo.rugofo cortice prxdita, lacTeo fucco plcplura fupcriorc parce na, qua: nonnumquam
gJL^
;.,,/.
^M^
fuudinc
^*
mimrm digiti
capica.queadmodum prarcedes,cxcuberac,crafnafcuntur plantarum inftar) vUlosa exjuû.taul (novclfcum

:
MM
CXXXVUJ
0t
Caroli ClvsI RARlORVM

i.
Scorlonera major Pannonica
Scorfonera humilis latifol.Pan. n.
<*
<V
ScorfonerahumiKanguftifoI.Pan.nl
J*^* *Wr. foriaTragopogofimiIia,hrmioratamen,bre.*

,.
,*
...
vioraj&ejufdcmjCumprxcedenrisfoliiSjCO*
Joris.Mnrereacxcrefcirhumilis, palmum vix excedentfcaulis, aliquot brevibusfoliohsfeptus, cavus , florem in fum mo faftigio fcrcns
flavum,alterifcreiimilcm
fcmendcmdcin
Scorfoner#Hifpmica: fcmini par, minus tamen, quod matuntare, leviflimoaur^ flatu excutitur, &ejusarbicaliculis
longionbus
tnr.
Srorfcntra
triofcrtur.
Fkeqvênti
a funtQuartarfoIialon-
9Ka\o*mngn
JlfoluruL pr*.
ga,Tragopogi folijsminora&anguftiora, interquxcubiralisaflurgitcauhsôavusquidc ille, fed fumus,durus, viridis, aliquotoblongis folijs feptus,& fuprema parte in binosauc plures ramulos divifus fcrcntes in longioribus calicibus, florem Scorfoner* Angufhfo,
hx fldribus non diffimilem

tis,
ni(i
quod pauld
minor fit,& coloris ex carrulco purpurafcen*

jucundiodoris, paftdlorumebcnzoino
confe&orum nidorem quodammodoa?mii~

fcna dcinde, o&ona, autplurainfinguliscalicibusfcniina.Scorfonera* feminum a:mula,qu# ma:
lantis, fed fugacis
admodum
Wra, cum fuo pappo avento excutiuntur:

radixfingularis, mimmidigiticraflitudinern
sequar, dcnf6que, foris mgricante. &r rugofb cortice obdu&a, fupremaparrc hirfura,
&
viIlo(a,quvuInerara/uccumexftillacinitio Ja6lcum,dcinêfulvefcctem.guf>ttprimuni gummofo poftea aliquantulum acri viva*

,
:
eft,uc
Plantarvm
histor.
tft,
LIB. V.
cxxxix
,
Scorfon. anguftifol. elatior Pan. iiii.
utrcliquarum radices vctuftatecraflior cvades,& fupcriore parcc in plura capitaTub* indcextubcrans. Similis planeeaeft, qusin colle oppido
Stampfen vicino, duobusuitraPofonmVn^garuecelcbrem urbcm milianbusinvenitur:
'oV
nifi
Stampfianaangulhorafolia hab2ret,ca-
Jiccs breviorcs, femcn cralliuSjbrcvius^Cnici
ferme (cmini xquals.

genus, inHamburgenfimonte, odto infra Viennam miliaribus hcrbofo quodamloco&arbonbusarcumfepto obferva-
Primvm
*^4
bam.AlterumjnmonteBadenfibusthermis imminetevKMrufquealijs.Tcrtium&Quartum,non modo in Hamburgenfi monte,qui

partcglabcr cft, &: tenuigramineduntaxac te&us, qua Auftriam fpe&at , fcd etiam in vicmoPreHcnberg, Leytenberg, cateniilla. nontium a Calenbcrg ad Alpes excurrentum&plerifque Vngana: locis, nafcuntur, Florcnt Apnh &Maio;(emen interdu Maio, aut fub Iunij inicium mature(cir. Secvndvm porrogcnuSjScorforteram humilcm latifoliaipappellarc hccbit: utTer-
&
Ntffitn**
tium humilcm anguftifohamrQiiartumautem Scorfoneraclatiorahgultifolia purpu,
reo florccog 'lominari poteric. An vero fimihbus faculcatibus pr^ditae finc hx Scorfoner:e,quibus cclebre lllam, &aded decantatam Hi(panicam pollere aiunc, ne-
fninem adhuc pcnculum feciffe
arbitror.
Hieracium
r.
latifolium.
Hieracivm pannonicvm.
Capv XXX VI i.
Hieracio obfervatur Xtyi**R* ractj v*rt$* varictas, pcrPannoniam, Auftriam, vici- t/u. I nafquc regioncsmam prartcreaquqcum alijs Provincijs alunt gcnera , nonnulla obfervarc mcmini ,'qua: nufquam alibi fefc mihi obs i
gN
etiam
in
tulcrant.
Primvm
autem locum Latifolio dabo, uulLiwn

ftrata,ial*tif*k
cuiquinaautfenafutnfolia,humi
ta,Intyho fativo latifolio, non multum dilTimiha, mambitu npnnihil llnuofa, intcrdum etiamlaciniata,molha,hirfuta,nigricantibus macuhsfarpiflime infe&a, aliquandonullis, la&cofuccoturgentia: inter quarcaulisexic
cubiralis,cavus,raris folijs fcptus,
m quo ple-
rumqueunicus (nonnumquamaltcr&tertius)flosexcra(Tiufculonigraq;lanuginehirfuto calice emicac , Hcdipnoidis flori fimilis, fedpallididiyptenu?, nonmhilodoratus: (e-
mendeindeoblongtufculum
comaincanl
pappi inftar prxditum,ut Tragopogi femen,
quod maturum
radix
illi
leviftlmO flatu drfpcrgituri
minimi digiti craffitudine, nigro acque craflb corticc obdu&ajadei (ucci plcna.
***** Invenitur plcrifque Vngaris, Auftnarfuinfcnoris, atqde Moravix moruiperioris fimul apricis locis, ficaoribus,gramincis maculis biilque pratis. Invcniebam ctiam
&
&
&
li vidis,
&: nullis maculis mfignico foho fic,
cionbus
cx 1
II.
Hitrttium
folium*
cioribuscircaFrancofurtum pratis. Florct Maio,femfnplerumqucniaturum Tunfo. Cvbitales atqueetiambicubitalesinterdum (iinc Altericaules, firmi> rotundi quadamlanugineobfitijquosinordinatajfiveconfuroordinenafccntia, multaambiuntfolia"
tresunciasautamphuslogaûnamlau^molliaînambitudentatajadeofuccoplcnarfum, mus caulis in aliquot ramulos finditur fuftinences lmbricata capitula, e quibus prodcunt
,
floresIuceijdeniSjduodenisâutplunbusfoliolis êxtimapartcincifis^conftantcs.mcdmni
occupantibusmultisluteisfibns:radixmimnaidigiticralTitudinem^quat, mukifq. tcnuibusfibsiscapillata^fingulisannisaugefcit^&adlateranovos, frequetiorefqjcaulesproferr z. EjusgcnusinvenicurgracihorecaulCjanguftionbus, &vix(cmunciamlatisfohjs in reliquisconvcniunt.

Hieracij iii.genusalterumanguftifoh
]
TIX.
Hierattum majut anit4.
cubiralesetiamafTurguntcaules rotundi.fuperionbus minus crafli, f requentioribus

durioiibufqucvillisobiitijCjuosfimihteroonfufo
Tertto
ormneambiuntmultafoha,fiipcrioribusanguftiora, brcviora, duriora, non minus tamcn la&c turgenna;fummuscauiisetiamftnditurinramulos,imbricatacapitulafeietcs,equibusexoriun tur flores,fuperiori fere fimilcs radix fupcrioris
:
radicc minus crafla, pcrindc
tamcn fibrofa
& in
novisprohbuseducandisfcrtilis.
Ilhusctiamgenusobfervabamangufrioribus folijs, &: multo longioribus, licet non minus duris, quodalioqui, tota quodammodofacieipfi
2..
rcfpondet.
vcro affinitatem hoc gcnus habct cumgrandiore Hieracio apud Belgas fecundum publicasviasintcrfruticcsnafccntc.
Nstshu
Magnam
Nafcunturomniamcxtremitatibusflcciorum pratorumintcrvepres, etiamad carduarum fil.varummargines.
"^
r i r i.
r-3 xxci.ob/ervatum. "Cvbmales verd habet
fimilitudofacit, utduobuspo/rremisgencribus, Quartum fubijciam, nonm Pannoma natum , fcd Bntannia anno m. d.
PlantaRvm
Mitraeium
hrttatmtu*
genus intcrducaules, ftnatos, digito graciliores, cx vindi purpuraid

,
>< t>*
'
fccntes,quosnullaferiedifpofita
kd inordinata
ambiuntfulia,ConyzgmajorisfolijsnondifTimi-
ri gentcs, oblong.s ped.cuhs infident, v Ilofi qui ,n lutcos florcs rchquis H.eracijs fcrc fimt, CXP S emC " ob, n g iu fculum, ftnatum, cand.cans, quod ' ' cum P ? L ''i7 polcviauradifpemturûtincongeneribusplant,^
,.
I
,-'.
lia^nonadcotamepinguiajatafedecaulemamplcdentia, incircuitudentata, cxtrcmomucronata: "Iiculifummocaulcexfoliorua)iscmcr.
tem
pS
1
" ?
'
^T^.
anmS nu crofiorem caulium fobo-
Cichortum vtontanum.
Hitracwn
to foito
H & ^ f A un ôWâJiSSS T ff"^ ^Ce Prodeunriao incana & 1 uoda ?** ut ^nSXn^rf^ T. *f^
, >
Impcnscamaraeftharcplanta, nufquam fpontenafcensmihiconfpcaa: fedLondini' dumaxar.m hort.s docliffimorum v.rorum Ioannis Richzi HugomsMorani Pharn acopolarum Rcgiorum qu, Cchoreum montanum nuncupabam cx borcS.bus Br t nP nte Crefc,t ddatam lunio iulio , femcn Augufto '
&
S^
te
"alis fcre Iatitudinis oblonga,

\
ladco fuccopnrli-
2H
Nstshi.
'
Sr,busalr'r^ foisluteoco^
conftan ein >

[
&randcmm ra ppumcu
fuobrcV,,
mgrofem.nc
voscauiesproduct. Totaplantavaldcamaraeft Invenitur heibofis Alpiumjugisûbi lho, mterdum
tamum Augufio floret
in hor-
iisau :
'
Plantarvm
Hicraciura
v.
histor.
viUoium.
lib. v. Hicracium v x.montanu c.
cxlj
tisautcm.Maio/emcnlanloperfidt.Anporra^pl.nuquamDalcchampiusSonchum
dica,rummaparce,.npluranonnunquamcap.ca^"bcrans,iSt:efinguIisradicii
plura oblonâ foha ,
'iSdSgicicramcu^
r
,
fcmuncum fcrc
K nonmh^
"
ro"rP
V~coXnt^^
J^
'^^rnfbrfrsmontibusaCatcnbctgCDanubioimminltibinUwni^busrupraVicn.^.
nam)adAlpcsexcoccenc,busnaracur.
'"^
'
Utetibus i aci i atarunt,fi:rmcinftat
Anguft-sautem ^ co ""jo1 s referendum cenreo. folixproximis,carin tis,coorecmereo,d.^^^^^

culi Sicx quorum
r.m.lcs.fcd in luteos flofculosTragopogo
',
.VSTaWuccoplcnis.amar.ur.
med.o ex.ht
?
""^'^"Si^rum more.fquamata, qux

mmo res P^
'
S'-SS!^
t
<U|- aorum
longipcr parte valde lacima-
^ nesouotan i sa gens.
al.quot cxtubcrant Oftwo gener. rum.&tnum unciatum

brcv,
X^c^^^
ruftin=ntesflorcslutco S)
<Wj mediam ncrvo S2J ^ff^Ji^SSlsS pdita,,nfima mcanaqu cxcurrentc.molha tudinem atadun ^^ ^"^ jiaoruccotu.gentiaxquou&anguftiora,ruperniverolat,ora,(cdde
P
c "(f.ore a* a
BHnn.So.bimaotrmjea^r^^K^^^êncolorpauldlaror*. " q Oj;.nt.gencn

^^
rcmcnmaturum,tcnue,long,urcuium,n,gtum,p ,ior CrercicinLcytcnbcrg.Floretquelumo.
R d
fotislzvev tuS concav,,
lp poin volut.m,avcntoabr.p.tur. rY
..,.. QvATE*-
cxlij
Caroli ClvsI RARTORVM

Hieiaciumix.miniraum
Hieraciv.m Yixi.bIio Hcdipnoidi*.
*/
.V
'/
Hi*T*cmm
IX.
-
Qvaternis aut qtnnisa radice prodftNonom genosfoJijs.Hieracio

diflitnilibus,fedmoHioribus.iuperncmagisviIlofis,infcrncparncgIabris
dus.tcrcns fummo velur, umbellam quandamcaliculorum fccntes.ofccnduc florcsH.erac,, vulgans flor.bus pame fimties,
vufaari forn-S nrm
JaSeofucc n,s,&fub Jm ans,.ncerquarprod,rcauJ.spcda!,sauran,plionsIongicudinis
irT ftarevanc cens: rad.xperenms, mulr,scand,msnbr,spr*d,ca, &fubindcadSac"s viSu^ **uuansvirguu5 humifparhsfefcpropagans. Horespromit IuIio& Augufto.
s,_nempcimpenscflavos,&qua(iaorco$,mukisfolioliscxcremacufpidecre^ tes.intcr quar Hava Iramina.odoris non ingrati: fcmen in pappum aliorum conaencrum
gr a cil s hiYbi" * enam v.lloforum quidef fcd colorc lonafclteanri*

J
I
Hutmuum
midoHieracijiorybacciaDoclIa Dacc,a c,la PP tionc,quar,mcaop,nionc,vcnusadCichorijgcncrarcfcrcndavidetur ' Ea cx fiog-jlar, rad.ce ftanm multa promir fol.a Gchono fil vcftri fimilia entrr mn A n ;* latenbusdv.fa,&velur,erofa,dcindc nter,llamuIcosbrcvescau
.
Natum hoceftapud Baravos.fcmine Vienna Auftriaracccpto Altera etiamplantaifticmihinata fcmineexltalia
IkStari^ -^*
XX.
Annuavidecurplanta.fubindctamennovosflotcsDroferens urrnrSfl,^ v totaarftatc, imoctiam ' in medium ufque Autumnum,flor,daconfpeaafir Iam defcripc conj ungendum eft pufiHum illud Hieracij genus,cu, us iconem iofam L nd,m m,m co "bacanno uh.
.
Hittscimm
vlf
B^SjSSS
&
mmmmm.
H.eracium minimum planta dpdranralw, aut pauld alrior radicc fineulari rcnui
,
amf
>
omn.no v.dui, fiftularcs.juxca rad.ccm
rubentcs.inrerdum verlus
^111!!
Provenic
Plantarvm
&
htstor.
lib.
:
v.
cxliij
rerra friabili frcquensin Amjliamultis aiUs. X>roVcnitintcrfegcces,locisparumarcnofis, locis,alias,nufquam "nifi in a^ro Hcidclbergcnfi.unico tantum loco^mc vidiflc memini. in Augufto floret. Hxc Pennarus.^ Iulio porro ficcam plantam ,aut certe valdc iimilcrn,adferebat anno m. d.xct i .& mi- nhftium
&
hicommunicabat,Guhclmusde McraMedicus, monens, florcsinpappumnonevane- 5r a"f7r,j fcme oblongiufcuc dfinepappo,incaliculis(utetiaminficcaplantaobfcrvabam) fccrc f ma cuntate nigricans.rclinqucre. Animadvertcbam prxterea,tenuiflimos eflecaules, mum a lios,ligno(os,fuprema partc laxiores,& concavos, oclo aut dccem interdum , fiincipiut, aliquanmula capitc radicis incer foliaprodeuntes,qui,circa fummum.ubi laxari flavum,aderacilem ramulum.fummo etiam faftigio hxiotem, & flofculum rerentcm do
, j
H v iVS
nanim habebant: radixtenuiserac,&candicans.

,
DiofcoridesHicracium (cujushauddubieharcfuntgenera) vim rcfrigeran- ?U*Ui. Cetervm in-r fubadftringcndi habere au&or eft eam ob caufam ftomacho arftuanti di &C modice fhmmationibus prodcite, impoficum fuccum , erofiones ftomachi (brbitione mitigarc.
,
&
Hcrbam cum
radice impofitam,iclis a fcorpionc auxiliari.

.
CON D
L L A.
Cap. XXXVIII.
:
Vo CondriltegcnerainHifpanica mea percgrinatione obfervabam quorumPrimum nunquam ante mihi confpe&um ad Diofcoridis primum Condrilla: gcnus, m^ mea opinione plurimum accedere videtur Alcerum mulcis alijs regiombus & ante &C
,
oftetiam>obvium.
Condrilla prior Diofc.legitima.
Lat A
Primogenerifunt folia,Cichorij
Condrik*
folioruminftardivifaômninoincana^&dcn-sa Ianugine
tomcncoquc obdu&a mtcr qux

:
caulis cmicat pcdalis aut
amplior , rotundus, candidus , in aliquot ramulos fiflus folijs minoribus , anguftioribus , inordinatis feptus, quibus(utetiam ipfis ramulis) plerumque in,
n^rentgrumi fulvefccntcs gumrai ifticconextremis ramulis luftinctur, antheniidis flori fere par,Iutei colons. maturitate ia pappum evancfcens radix longa , nigricans, rninimi digiti crafficudine , raris fibris prxdifummaparte in aliquot capita interta , dum divifa,cquorum iinguIisfolia,qualiadixi^prodeunt.Tota/urdiximusl planta incana fucco pr*gnans , qui ficcatus fulvefcir, > eft, &:acnscft. InveniturSalmanticenfi agro locis incul- Rat*Ut. multis alijs Hifpanisc, Augufto florcns, tis, vcletiam ferius. ntt Nihil autem commune habet cum Zat cynchaMacthioli,feui\/4^4^/ Caua/herolt^ cmUicro.
creti: flos
:
&
&
&
lorum, ucquidamcenfcnt, quihancmeam iconem, ex ficca planca, quam in fporrulis cx Hfpaniaatculeram,apento pi&ore expreffam.Zacynthar, fivc Cichorij vcrrucarii de- chhmnm fcnptiom accommodarunt, illius torteiconis qua* apud Macchiolum inepce cxprcfla cft,facicdecepci: nam Cichorium verruca1
rium alia habcc folia,quam
noftra, intubacca
&*ffiXff^ anfcSS Soôna

SSS
#
t,
A.* rt .i*nr
ram^ divifos, quorum

i
fcrc,non incana,fed viridia,ramos valde ftria^ cavis alarum, inhxrcnt brcvi pelatenbus,
&
ifl plcrurnquc,& clavxfcxrcx ! fcmcl obfcrvay. miffo) mihi Vicnnx fxpiusnans^non ex Italia punris^cmu.cA*i._ pUnti
;
wp inftar cfformata, r->

m , m lf nnf
ab
{ed in cap,ta
& dura t fcmcn, ut m qu.bus r

ngu lofa
.
Qux rcs
II.
u;.:
meatCondnlixPnmxfubiun-
Condritia
Ki&vclutivifcoobhtis
virg.sconitans,4u*iûwi..^-- & -"--,

:
T"! v.";r
vimtn*Vh%
W^SSbA
flaccc fcunt cafoha a^mula fcd planta florcs jam profercntc, foliorum
cxiinj
-.Caroli Clv-sI rariorvm

Condrilla viminahbus
virgis.
Gcjiorium vcrrucatum^Zacintha.
<,
&pcrcunc,utmagna C xpartc m ajoribusfoIij S orbaconrp,aatur- extremiram; a n r, cx.guos flavos.matuntare in pappum cvanefcenres n cco
Ns/ala.
^&^
^ ^
*
faffinSSn
n appelIancquo
h*^
t
IHotnm*,
arS^
*oÂA
nom
rf^ nuncuparur
*"* n0men n V
Qchorac
^
' *
NoT^^
Condnllam v.minalcm
CondriHa
ftrtirin*.
G *** autcra
ribus egregie cxprcflam.cum l>lateau,cujusin
hisComcnrarS
collocarc
Tt%^$ c
cujus
-
iconem fuis colo-
pE
D XCI - ôbus, P ro P tcr v,m,naIcs ramosprox.mc
parte,tenuesvimineev,rWfnerilaftat^
panr.bus rad.x
:
prxdira.
^ *lev,reV,nc.fiscon(W^^^ B dcnfo^rto Sfefc" "^"T ^ ^ & Tora

turlongi imbricat, cal.ces , d
,lli
rumînhxrcnt brev.ora.minora nec
dZffl quib ^SXg?

1
? ,fisaute
BM
n dlS
fl
P er,or 'bus virgavir ar alisnafcung

'
fu
craffiufcula
planta ladteo fucco turget
alb.cantc^longiufcula
rar.s fibris
ttcultMttt.
prsmorfis a cane rab.do
oS535B
,
'
qUM "*?** nimirum ' lUius dcc tf *
ruS
^jfc^
foncrembuunrH^^^
m v.no potam conrra viperas Droficer- n, ~ f
me^ auSo" JSSM^Tn^ rd,natos

,
W^?^^*^
in
P ,,os replicarc. Ipfius rad.cem
%* ucm i.cap.xxxi.a.t rabris Iignarijs glut.ms te efie,eoûprarberc.
viccm
Akerius
Plantarvm histor.
*
IIB. v.
cxlv
Condrill* genus elegans carruleo flo.
Condrillaalcera Diofc.puiata.
Ht\
cA-ic
2Zo
u^
*
I
tjj^rr. w^* 1+11*
Ov^*
J^ftl"
AltcriusgcnerisnulIusUfusefl: apudSalmanticenfeS,
quim aH fcopas
conficicndas: 8C
pueris,adparandumcxcjusradicecumnigromcIIe,vifcum,carducIibusalijrquc aviculis capiendis ldoneum. Arbitror tamenijfdem cum priorcfaculcatibuspoJlere.EcFabius ColumnaCondril. i. Diofc.eflecenfcc. C e t e r. v m Do&iflimus vir Ferrantcs Impcratus Ncapoli ad me mitcebat, fuperiore ctndtHU i Autumno,aliquot tubera feu bulbos Cichorij dlius tenellis gracilibus cauliculis, parvis t,r oiefc M " * a plcrifque,etiam ab ipfo Impcrato Condrilla: genus altcru apud flavo flore,quod foliis
&
,
&
Diofcoridem cenfetur: tamctfi non defint,qui Perdicion, cujus
memmit lib.i.Hift.Plant.
2jJ'
cap.xi.Theophtaftus(PerdioncnimineoAucT:orelcgercnonmemini)cirejudiccnt Plc- p, r jku raqucetiam,inquit,herbaccorumejufmodiradiccshabcnt,ut Afpalax, Crocus, &qUod Thtcftr. Pcrdicionappellatur: nam ei funt radiccs craflje,& pluresquam folia. Iftam autcm Condrillam nafci fcribebat Imperatus in fepibus , viaqua Ncapoli Puceo- Ktmipit alijs Herba dt latte, a Pande&ario Stridula dici. los itcr eihiftic Scrofularia minorc,ab illamctiam anno m. d.xcvi. Hifpali accipiebam a DocMimo viro Simone de Tovar , cjusurbisMedico.
,
.
ramenLeonhardusRawwoIfius,duOahaCondriIl altorius Diof- cmdnU*l "(< obfervabat vicinis Halepo locis, ut c cap. ix. hb. i. itincrarij ejus apparet. In *<** corid.gcnera
Doctissimvs
arvis,inquit,fatisabundanterinvenituralterum Condrilla:Diofc.gcnusradicela:vi,cx fueciam odco fco flavefcente , fuperna parce circicer minimum digicum crafla , quinquc vcl tranfverfosdigitoslonga,infimapartctenuiorc, cuiinhatrec rorundaaliaradix caftanea:
*'""'
,p
'
magnitudine,Iaaco fucco adeo plena ut turgeat Superna radicis pars qua fc in trcs cauligraminis inftar angufta folia, fimul nafcentia,ad terculos dividic.mulca habct oblonga
.
&
ram valdcincIinata,intcrquarprodeuntcaulicUli,aliquotfolijsonufti,cquorum.ahs,
lon-
giufculi cxeuncpediculi.finguli florem fuftincnccsPillofella: majorisjqux Auricula muris S vulgo nuncupatur) flon xqualem .flavum.Non procul indc, afperioribus tamcn , magifque pctrofis locis , nafcebatut aliud infuper Condrill* alterius genus , radice flonbus
&
cum fuperiore conveniens, cujus tamcn Folia lariora, magis villola & cineracea , Holoftci
Mompellianifolijsferefimilta.
Condrill*
alccriuscauli &folijsconcoqucndivimtribuicDiofc.ejusv6rofucco,ut ut*u*t,

rcflcdtac.
incommodospalpebrarum pilos
NN
SoNctf Vs
icxlvj
CAROtl CiVsI RARIORVM

Sowcwvs lAVlS.
Cap. XXXIX.
mindscopioseâfcuntuf inPannonia, Auftria &vicinis Provincijs , vulgara Sonchi genera.quam malijsregionibusraliquot tamcn larviorisgcneris iftic pr^terca oblcrvabam.quxfilentiominimeprcmcndacxiftimavi. Ea ferie quadam hoc capitedclcnbcmusrillorum autem Hiftoriar,levioris vulgatiflimi,qui valde laciniofa habct loha.binas iconcs prarfigcndas cfle ccnfuimus,utconwnodius intcr fc conferri poflint.
Sonchuslarviorvulgarisi,
On
Sonchusktviorvulgarisn.
.
,.
tfvthmU*"**"
*""
autem velafnpHorecxcreicit Primus,quem non vutgnrem obfervabam, caulc rotundo,ftriato,lanuginc obfito,intuscavo qucm ambiunt multa folia, ampla, aliquot profundis lacinijs utrinquc divifa, cxtremo mucronata, latiore pcdiculo caulem am:
CvBiTAti
,
ple&entia in ambitu nonnihil dcntata , fubtus aliquantulum incana lacteo fucco plcna: plurimosjin fummo caulc, florcs profert ,purpurafcentibus& villofis pctiolis inharrcntcs,
,
viccnisfolijs.utplurimum.conftantcs^Sonchilarvis vulgaris i. (cujusiconprarfixa) floribus non diffimiles, fcd elegantiffimi coloris carrulci, qui per maturitatem in pappum cum lemine cincreo cxiguo cvancfcunt: radix pollicaris cft craflitudi nis , oblonga , non in pro*
HmimIi*.
fundumacâ,fedoDliqua,candicans,dura,velutiintcrnodijsdiftinc1a,multascircumquaque fibrascraflas agens,& vivax,fingulisannis novos ex laterc cau.lcs profcrt. Abundenafcitur in Durrcnftainlocfsumbroils, in Etfchcrojugo , nauld fupra Gamin-
gamînSnebcrg&Sncalbcn.apudretorridum&numilioncmillumPinaftrum. Floret iftic lulio &C Augufto.quo mcnfc etiam femcn ad matuntatcm pcrvenit. In hortostranflatus,marutiusmult6,im6interdum menfc Iuliodenuoflorcr.
fcrcaltitudinisfunt Altcrius,aliquando,caule5,gr3ciliorcstamen ,nequc Stmhm U- ftriatiaut villofi,veI intus cavi,fed plem firmi,fatistamenfraclu contumaccs:quosammfmU9 biuntminoraquam fupcriorisfoha,nccadc6in laciniasdivifa,anguftiora pra-terea.in mepu. diolatiufcula,dejndc{enfim in mucronem definetia, in ambitu dentata, la&co fuccopra:TT.
qvalis
&
gnantia,guftu amaro: e fummis foliorum alis, cxeunt tenucs firmxqj ramuli, quatcrnos aut quinosfloresinoblongiscaliculisfcrcres,quinisf*oliolisperexrrcmumlacin;atisconftan-
NtfUt.
tes,colorcpurpurco,mediura occupantibusahquot ftaminulis.qui dcir.de in pappum cum fuo feminc abeunt:radix fibrofa,vivax,prioris radicc minor,non pauciores tamen,quotan* nis novoscaulesproducens. . Crefcitcum fuperiorc,paul6 fupraGamingam abudantcr crcfcit &: alibi,vclut in Pan:
nonia
Plantarvm histor.
Sonchus tevior Auftriac.iii.cxruleo flo.
"
lib. v. cx! cxivy Sonchus lxvior Pannon.im.purp.flo.
Sonchus la:vior Auftriac.y

v
alcifs.
noriia&Hircini^filva, fed minor. Floretplerumque lulio vel inrerdum paulo matuiiiis. Hvwanam altitudincm kipcrat Tertius, nt caulepQUicariscradltudinw.firmo/hiatOjJa;- Sonchm h
, .
vi,nec
lia,
afpero,quem frcquenna foquatuor aut aliquando binis tanrum laciullis fpinis
*"*
" l"ffi~
ni]sa:qual)terrcfpondcnttbusdivifa, latabafl
&urr:nqueappendiccs habente amplcdtuntut (de ijs loqnor quc_ in infimo & medio caule funt,fupremaenim nullas laciniashabcnt)
omniaTpinis in dorfo,fivc cofta,carentia,dura tame &C in ambitu crcberrimis afpcrifq den,

;
ticulis ferrata ,fupernc viridia, infernc fubci-
ncrea,ladcofuccoplena:fupremuscaulisviilisafperfuseft,&inaliqu6tramulos-dividitur,
quifloresa?qualialtitudihe,&:quai]umbcl!arum ritu riafcentcs.fuftincr^non magnos quidem,pro ftirpis a.mplitudine , fed Sonchi vulgarislarvisluteo florc.vel cjusquictcrulcu ferc
florcm,pares,fimilitcrccaliculovillofopropcr extremum incifis dcuntes,multis Iuteis foliolis medium orbem cingentibus conftantes,numerofisin mcdituilio ftaminibus au-" reis, qui maturi in alba lanuginem refolvun-
&
turînqualatctfemc^cjusjquicarruleumferc florem,femini,valdefimi!c,ftri3rum,cineraceum, quodcum fua lantigine aveto rapitur:

radix crafTa, candicans, fibris donara, fingulis adnatis ad laannis novos ftoloncs profcrt ,
&
neus, juxtafifdnas,
. \
c^
cerafeprqpagat. Invenitut in paludofis

.
falicetis
& harundi- stAtt
<
S
cxlriij
Auftria: ducit,
Garoli ClvsI rariorvm

& fupraTriebfwinckelpagum
,
quibusdumaxat
locis obfcrvabam
Fln
retlulic*
porrdha:planta:Sonchifinthauddubicgencra, ij fdem etiam facultatibus pr* ditas effc,vcrifimileeft.Diofcoridcsautero,Vtriufque Sonchi vim refngerare,modiccqu*
adftringcrcau6toreit,proptercaa:ituantiftomacho&inflarnatinibusilhtuprodeflc
Cvm
rofiones, forbitione mitigare,lacelicere, in lanaappofitum, iedis ac vulvx collcclionibuSjOpitulari; Herbara autcm radicem,emplaftri modo impofitam/corpio.
cum,Stomachi
(u c
numictibusfubvcnirc.
Cus
v M
Cap.
xx.
r
SE rousjhiftoriamhoccapitepcrtcxemus. capitc pcrtcxemus

Cirfium Panoonic. i.pracenfc,
ft.
d &plurainveniuntur Cirfij genera.quorum (qua-abalijsnondcfcriptacomperie.

-
Cirfium Anglicum
ir.
g&ZLlL fcnltnl
cat pedalt sauc c tifm
>
^? ?*"* mucrn
08 / 1
**** F?"
>
circiter tresunciaslon;
cS^
r ft
**^
C loris: CX horum
medio> caulls emi!
terumt^TiufS acuris afocrum aiS repupE^

tens
Xst*U$.
amulis mbric n compadis nonnihil purpurafccnribus , i
&
S^
mul " knugine involutum
na.
M nem &?concm
Ctrfitun bri-
Sntr LoJtn^nS-
00
'
*** D
'
gCnCrin n n'nifeelcg.nri cujus dcfcriprio, XXCX com mumcabatLondin. V. ThomasPcnnxus

-
tmnnismrn.
amîffiu^^
P Ian "cubitali aut ampliore foliaper caulem alrcrna, longa.in moi tu ipmulas mm.me pungcntcs lubentia,quoru fupina: pkrtcs vircnt alb.canr,
,
pron*
&cana
PlANTARVM
&r cana lanugine
obducuncur: in quafi cx fquamis mucronatis cornpactum,florem fuftinens fatis magnura, cx ronlcis apicibus colore ex rubro purpurafcente , ac tandem in pappum abeuntcm: radixeftnigricans, per magnas fibras fe propagans. fibraca, quandoque Provenic in pracis ad radices moncis Engleborow totius Anglise cclfiffimi in Comitatu Eboracenfi.. Floret Iulio & Augufto.
Cirfium
iii.
IIB. V. CxIlX fummo caulecapitulum unumcarduorum modocft,
HISTOR.
tnontanum.
Cirfio y. congencr,Card.bulbof.Monfp.
^^
w^
yy
vî:^^ Y 'c^
"\
JK
majoris non Iaciniati,foho-. v l t a etiam profert Tertium,foha,oblonga,Centaurn fatis carnofa , in ambitu rum propemodum armula, brafficx foliorum colore vinditatc , caul.s, cubitahs aut amphor, ftr.atus quem aculeis prard ta inccr qux mcdius exic crebris ampleacnc.a veluti ambiunt folia fupcrior.bus minora , latiorc pcdiculo eum alterne nicmbranaccasquafdamalas,adproximafolia,fecundumcauhs cuiadnawfunt,Iongitu.
nu
&
HtTi
&
>
d.nemproducerAia.eadccausacaulesquodammodoalatiapparcnrfummuscauhsmHiftamineum flomukisque (quamulis imbr.catum caput definit , quod tandem in foidum, propendetnn fupcrionbus alis nafcuntur mpurpureo colore rubentem explicatur, & rem
terdu
m fimireoccuItant:radix minimi tn. lanue.nem refolvunrur,femcnque in eareliquis Dum &

ramul.
quadam lanugine obfici.fimiles fuftmcntes rlores,qui deinde
ut al.j,m pap-
terdumd.giticraifitudine,aliquotfibrisdonata&:vivax,fingulisannispropagineselate-
Poeenus obfervabam in montanis quibufdam filvis Crcfcens Memcthwy war ahjscciam ad Alpes tendentibus fupra Badenfcs vidchcet fon.um Thermas,&vicinis. Florebat Iunio. Stirpium H.ftonam , quam Huiusmeminit Dodonarus in Appendice ad Purgantium feoriim,anccquamPemcadesevulgaret > pubhcijuris,fecerat:&primopo(tealocodefcnlioc
,
11
Pannoniz ut fupra
K*tU$.
&
pfitcap!xix.Lib.v. Pemptadisv.
qux in ftamineos '
ah memini,caulc ftriato, folijs paululum rioreecnerc^fimihbustamcnfloribus^radiceetiamfibrofa&vivace. eft id Cardui , five Spinac mollegcnus, T Cirfij proculdubio genera referendum A d majorem interdum altitudinem cxcrcfcit polhcaris craffitu. cjfium*. b.cub.talem , quod in obfito fohailh majoraquamin ^ cftL dtn.scaule , ftriato, incana tomentaceaque; lanuginc vindia.mambitudentata^mol- tlt.ri* fupenoribus genenbus , magis carnofa , fucci plena, majora jam dcicripris, hbusque fpinis hirta capicain fummo caule fummisqueramis purpureo colore nicentes flores cxpanfa, matuntate in pappum refolvungica: hortis
laciniatis,
.
Vvlgare
j iv nfdemlocisetiameftmontanumahudCirfium.quodahquandoinBel.
v~.
t>
rnr.
molhonbus quam in fupe-
&
NN
tur: ra-
cl
MnMta.
nasquoque,&harundincs. Floretlulio. Similcm plantam , fed longeminorem inpratisurbi Mompellianarvicinisolirnerue Nardus me tmn Mom- rcmemini quam tum nonnulli , quiinStirpium cognitionc egregie verf ati cfle crede" fiUmna. bancur,promontanaNardonobisobtrudcrcvolebant:noacrLobclIiuspofleaCarduum bulbofum Monfpellicnfium appcllavit. lC/po-Japorronominc Gra:cis,Cirfij autem, Larinis,commode, mcojudicio, NominA, harftimes poffunt: nullum vero nomen vulgarcillarum intcllexi. nuncupari A n vero Cirfij veterum facultatibus refpondcant , ignorare me fateor.& jud-cium de ijs fcrre dirficile. Namncquc Diofcorides fuoOrfiouIlasvirestribuit a nifiauasrv' c* -^ Andrea defcripfit.
,
tunradix multis-craffis fibris, Afphodclinos bulbos fere referentibus,&ob!ongis firmarnrNafcit^nnmontanis pratis, etiamadpifcinarum udos margines, interfalicesamrri
Cirfium tertium Douonti.

Vsritint,
multisque Pannonixlocis &apud Francofumim;cft, quam in Zelandia^FlandriarHoHandiarquemaritimis, Spinaillaquarn Clanfs. Dodonarusinter Cirfij genera tcrtio loco rccenfet magno , valde fpinofo, niranteque capite, equcrtosmultis purpurcis elegantifrimisqueftaminibusconftansemergit exphcatur : floretcum Cirfij gencnbus Iunio ,& luho, quibusetiamperfimile femen habet. Id niveo flore variare ahquando mcmini.
,
,
Cete r vm
non minus vulgaris agro Vrcnnenii
&
CARDVVS MOLLIOR.
C A P.
:
X L l.'
r d v i nominc has itirpesappellb , tametfi inter Acanacei generisplantas recenfendae ncn videantur ,comnullo fpinarum vallo munita fint propter Gmilitudinem tamen quam cummollioribusquibufdam vulgarisnotitia: catduis habcnt , inillorum daflcm rejeci.
,
\
T.
Carduus mollior
CnrduM
mollior /
tiniaiofcl.
i.
V R i M v s,
betfolia,
multa fecundum radicem haf
oim humi
patfa
& jacentia
tum
furrecta,infcrnecanamolhqueIanugineob* fita fuperne virentia valde laciniata & ad medium ufque nervum difle&a, Calcitrapar, fivecarduimuricato capite , mollioribus
, , ,
&
tenerioribus folijspaene fimilia, nullis tamen ipinis horrentia , guftuprimumexficeante,
deindeamariufculo equorum mediounus aut alter cauhs aflurgit cubitalis aut amplior, teres, rotundus, ftnatus, purpurafccns,& rnolli quadam lanugine obfitus.inferiora fo:
premum caulcm ambiunt.oblongaângufta,

nulhslacinijsdivifa,
per mfimum caulem fparfa,etiam laciniatafunt, hcct jam diclis minora qua; vcrd
Iia
,
fii-
mucroneurplunmum
purpurafcente rextremi caules inaliquot ra-
mosinterdumdividuntur(magnatamenex partefingularcsfunt, unicumque fuftincnt

caput)quicapitula fuftinent,ex multis tcnuibus fquamis lmbricatim dilpofiuscompofita, molhter echinata quorum mediu m, oc,
cupat ftamineus& villofus flos

:
coloris pur-
pureieleganriflimi: floriflaccido&evanido fuccedit fcmen angulofum radix digiri craf-
fitudinem
XttaUs.
nonnunquam
arquat
fubfufca,
ii.
CarJuul
rntUtorl.il-
,, f u a a.: ioniummiharibusrefle<5htur. r FIoretMaio, femcnperficitlunio&Iulio. Ped al afrurgitAltercauIe,utcumquecrafTo,ftriato,nonnihillanuginofo:foli3illi

i
, . .
Ionga,aliquot fibris donata. Invcnitur tota illa montium catena,qua: i Calenberg Danubio, cui imminet,ad Alpcs ufque extenditur, deinde per Leytenberg, rurfumque per Prcllenbcrg&Hamburg erbergadDanubiumduobusfupraPo.
&
&
ftthifolio.
, quam vuIgoTotam bonam.five Bonum Henncum cognominant.qua pediculo adha:rcnt,Iatiora 3 & quodammodo angulofa extrcma vero parte mucronata , in ambitu aliquantulum finuofa ,&
,
circa radicem ma)ora,Lapathi folijsfere fimilia, aut potius illius plantar
mollibus veluti aeuleis obfita, fupina partc virentia, prona ver6,omnino incana , foliorum
albaj
Plantarvm histor.
Carduusmolliorn.
LIB. V.
clj
albx Populi inftar,
& densa lanllginc obfita,
guftu imcio exficcantc,deinde amariuiculo,
/y
quq vcrocaulem ampIc&untur,minoraiuot j ^&anguftiora, exquorufinucircafummum / tj* caulem ramuli cxeunc, terna, quaterna auc
,
/-?
4
*T
cfc
^sft
P^ uva fuftincnces capitulafquamaca
Cyani,
aut Iacex capituhs refpondcntia,qua*,du cxpanduntur,florem promunt ex cxruleo purpurafcentem, femcn dcinde continent lanugine involutum , cyani femini non valdc diflimilc fedpaulomajus, candicans: radix nigra, aliquot tcnuibus fibris prxdita , dura, vivax, c lateribus propagines fpargit. Hunc eruebam.circa fccundiim Sneberg, xatmht. cxcelfi admodum montis , jugum inter faxa nafcentemcum Auriculaurfi flavoflorcincano foho: deindeetiam inEtfchero. FIorebat utroque loco mefe Iulio. Viennam re-
&
j tlatus&inhortorepofitusfcme tuhtAugu-
J fto,deinde perijt.
Vbi tamen fpote nafcitur>
vivax cft: na fiipcrioris anni caules aridos retincntem, ciim flore.rer,deprehendebam. Hvmilior hiccft,ncque palmaremalti-
tudinemexcedit,cauIenofainuscraflbfer-
mequamfuperioris,
cmfdtms multislongisfolijsex- moUxofhn-
ornaco,fupernectiam vircntibusînfcrnecana (non tamcn adeo dcnsa, ut fupcrioris folia) lanugine veftitis, mollcsquafdam fpinas in ambitu obtinentibus,guftus etia ama-
m
*n
%
T[*
&
/*
ri,
initioautemadftringentis: fummocauli infidetfingularecapitulu fquamatum, majus quam prxcedetis capita,ex quo flos mul-
ta lariugincex cxruleopurpuratcentc pubefcensexorttur;femen obfervareno potui: natn florences tamctfi aliquot ftirpcs in horto magna diligcntiacxcoluerim, quas Ioco natali nondum ttorentes crueram, ad frugcm tamen non pervenerut,fcd paulatim flacccfccntes,prorfustandem contabuerunt &: pericrunrradix nigra.&frequentibus fubnigrisfibris
&
&
pr^dita,fubindenovagerminaeIatenbusproducit. fplendentc Crefcit in fum mis Snealben jugis, cum Auricula urfi quarta , qua: glabro Natmhu Floret verd Iulio & Augufto. folio,carnci colons florc. cft Gesnek-O acque Benedi&o Arctionotus fuifle videtur Prior, cxrelationc Simleriad calcem Commentarij de AIpibus,qui eum fic defcribit.
&
4:6<l0ijl^/CarduusincerCarduosfpeciofiffimus,foliahabctmonia,abutiaradicc,percau- -. mr quatn yfltfebUtmtt nominamus:altitudinccubiti inaltutn lem rara,quaj refcruc folia hcrbas clhm aiTurgic caulisxapita in fummo funt fingula,interdu bina,casrulea,quadoq; alba,interdum ; purpurea, color collucec mixtus viridi tu in capitibus,tum in fupremis foholis. Mollis eft
tocaj&etiamfpinisquasxmulatur.nam nonpungunc. Radixfubeftlonga&: bifida. Iftam florum varietatcm ih meo non obfervabam,fed toto illo,quem dixi-, tra&u &circulojUniusduntaxatcolorisferentemflorem,nempepurpureumelegantiffimum. Cardvi etiam molliorisgenuselegans,prxaltum,&radiceferpcncc, vidcremcminiin cultiflimohortoC V.IoachimiCamerarijReip.NonbergenfisMedicipnmariixujusde- ^*Jn"cL fcriptionecumplerifqucalijsfummad^ mrmrj. tiam brevi in luce emiflurum fpcramus;rametii m adornadis Matthioli Comentanjs quos Germanico fermone loquctes fecit,& valde illuftravit, i|fdem in Epitomen contrahendis latine fcriptam cgrcgiam jam collocarit opcram, & multas novas icones intulerit De iftarum Plantarum facultatibusnihil pronunciare poflum,cdm de lllis, neque a ruEx earum tamen qualitasifticis, ncque a montanis vcnatoribus quidpiam intellexcrim
&
bus
& temperamcntOjpcritiorcs medicifacile judicabunt. C

n
i
c v
s<
Cap. xlii.
LEGiTiMvsCnicusvulgariseflnoticix.atqucilliusurusômnibusfaciscognitusrdeeouc aganius,noneftoperepretium:nam quotquotde teherbaria fcripferunt,&ejushiftoriam dcderunt,& iconempropofuerunc.Eam tamen huc mculimus.quia de alio Cnici ge-
ncre.quod ln Hifpanijs obfer vabam, fumus ailuri, cum quo huj us lcoa confcrri po/Tic.
Vnicvs
clij
Carolx Clv.sI rariorvm

Cnicusvulgaris.
Cnicus altcr CIuGj, carruleo
flore.
Cnicusal -r.
tamcn aurquampauc.fllmisalusramisprardiros: foliapame Cniciv uJgaris candid.or* pauldlongiora.&pluribusvcni^

qu.bus flos colore di vcr fus: nam luteus ncn eft, fcd ex ftam.n.buscxrulci color.s conftar.temcn Cnici femine mmus /ubrufum:
invrccrijnmpont is,conflata,c
c v s plerumque, Altcri Cnico eft caulis: interdum ftatim a radice dividitirr inbi. nos,ternos aut quaternos rambs,cirbiralcs,f7rnids Jignofos, perinde ac ipfc
i
Vn
&
caulis nullis
nscra/fituamiscft.catn^
N%tsl$g*
&
radix
pX
m ultis
,
annisinterdumpetmancns.
"A,.caaiiquoc
NaminM*
Cmcumreferat.Cnicumalterumnuncupavi. C n c v s autem lcgitimus Grxcis ? Mauritanis^r/â

i
^^
p
1
CircaCordubaminteget.bus&agroHifpaIenfiinvenitur. Floret Maio N o m e n vulgarc.ouod fciam.non habct fed cum totapropemodurn

:
& Iunio
facie vulearem *"= vuig.ucni
Wo
qua voce Officine Car.
FacHltMtts
&SiS
Scetymut
Ihe*pb\
m
'
mach0 advcrfari: kc cogcre
'
& V"
SCOLYMVS THEOPHRASTI.
Cap. XI III.
difFert,
Heo
h r a s t i Scolymusa Diofcoridis Scolymo valdc
ut peririores omi
Scolymnt Thcofhr.
A l ov,o t
i
e fpinofis capitulis cmcrgitq uibus f uccedit fcmen latunr,fo iaceum ,fquamatim cobwcns rad.x auteS CSTftT-"
.nftar
,
:
S3SgjSSSS & albis p.nis horrida: flos .11. lureus, Cn.ci floris ferme
vuIgan S radicc,utegoaliquoticsconipeXi,
^.
autem prorert ab eadem radice,ScoIymusTheophrafti,
quorum
fingulas alas
naLntur faufre
?SS
caules cubitalcs
g.j
dum, Salmantica.vivens,obfcrvandarum
ftirpium
iV tf*
Plantarvm
HISTOR.
LIB. V.
Scolymus Theophrafti Hifpan.
cllij
rj*U
ScolymusThcophrafUNjrbonenils
A'
*<v
ScolytnusDiofcor. Ca&osThcoph.
ftirpium causa.vicinacircaeam urbem loca.pcragrarem.Tora vcro planca,recens adhuc, lacteo
fucco manar. Salmanriccnfiagro, roraq;adc6CaftcJla, frcquentiffimacfthxcplanta.Integracfraccflorer, interdum ctiam Autumno, fubinde femenproferens.
K*t*lu-
fimtlcmvidcremcminicircaMornpclium,fedmuk6magtsluxuhantem,lohgioribus ramis,minus tamen frcquenttbus floribus,& cui
Ill
foliaveluti lacleis macuhsafpcrfafint.
Theophrasti
rxoAt/|ao<;cfreputatur,cuira-
diccm tribuit lacteum fuccum cmittcrem, camque vefcendam tvim decocta tum crudam fcti,
bit lib. vi. Planc. Hiftor. cap. iv. Anguillara Eryngium Vegetij effe arbitratur, qure, ni fallor, irynpwn
caufafuit
utanonnullisEryngiumlureumap- vHf*Hpcllarctur. Salmanticcnfcs Silybum nuncupa- siijbnpi. bant ( Silybum tamcn Diofcoridis non eft vcrc * rio " le * na.cula lingua Cardon lecbal Hvclethar,\d eft.car,
)
t
duumla&cum.Belloniuslib. i. Obfcrvationum cap.xvm. &xxv.aCrcccnfibusvulgari Grarco
";
(moneaViwAi/jtiSpocdici tradif.agro autcmRo- jmjl& 6 mano Spina borda-.dxopc vctcribus latinis Grarco "
nomine Glycyrrhizon nuncupatum arftimat. Salmaniicenses tencllam adliuc plantam, & primum germinantem cum ipsa radice elo, ,
tam, crudam, autcumcarnibuscoclamcdunt: ipfius lacteo fucco omne lacrisgenuscoagulant: ctiam ejus fiore crocum adulcerant ( tamctfi vicinislocislaudatum crocum abundc nafcatur)
yvv-
f^jrC^w*^*
ut quardam alix nationes cnici ftorc-
Cetervm
chiij
niZ7i.
vmKtH Lbeop>i*fii>
Caroii ClvsI RARIORVM
DiofcoridisôAôcScolymus qui Tlieophrafti xATOceft,motf a copil fpontc nafcirur pinguibus Luficanixarvis, prxfrrtim ad Aiiam, vetcnbusapp cllaium faumcn.vulgo Guadi-*ai plcrifquc ctiam Ba:tic;r locis. I ll i vs raJixDiofc.tcllc, gravcolcntiamalarunijiotiufqiiccorporisemenda^ illita, itcm il Jecoch,in vino bibatunCopioiam autem urinam facndamquc expellit.
C f te t>v m
Cardvvs erioce ph alvs.

Ca*iuUs
triCCifhxltS*
CAP. XLl
I I I.-
HV
tia,
lC Carduo multa initio funt folia humilparfa, magna, longa, valdclaci-
niofa, fpinishorrcntia, proria parte
candceniupinaaurem, viridiaquidem, kdtcnui
hs,cra(Ius, ilnatus, in rnultosramosdivilus,

folijs
autiimihbus ljsqu^ pcrterramiparfa,

:
autminonbuSjinordinatccum&ramoscingentibus (ummis ramis innaicuntur craila capira,mukisaculcispravJita, &adcodcnia

lanugincinvoluta, ut fpinxpaululumduntaxat eiiiineant apcncntibusicie capitibus, fiosemergitmultispurpurcis ftaminibuscoftans: cui (ucceditpappoinvolutuin fco.cn, rplendcnSjlongiufculumjquale in mukis carduh.' radix longa , paucis fibns pra^dita, pollicatem crafljtud-ncin cxccdit fbriS fuica eftjquibufdam (in quibus fporitc na!citur)lo: ,
&
minimc. Obfervabam primiim banc plantam nnnd m.d. lx n i. Sa-manticcnfi agro locis-apcrtis &noncultisnafcentem, cjulquefcmenamicisin Belgium mittebam addita infcnpnone, foncCorona fratrum> quia multunotis rcipondcrc vidcbam , cum ea planta qnam MynachijCommentanjsin Mefven, fibiin Hifpania conipedam, Cpronam fratrumappcIjaiTcnt, quoaiam ramia:quah pa:riealtitucisviv.ax,inalijs
i
r cauli innarum, quo.Unimodoinorbcmcingcrcnt,
dinc nafccntcs, fuis capitibuscriophor/s Qnufti,mediumcaput,rcliquismajus,fummo
&
utmonachiiuum AbbatemautPrio. rcm foIcnt.ExquotcmporcdiuapudBelgas (ubifclicitcrprovcnit, &inmajorcmampliootimm: P oltcatatncn;^

Carduuscnoccphalusciicicccpit. Eum dcindc non minus vcgctum
Va-.httu,
'
& Iuxuriantcm
quam
albis
in Bclgicisborris
fpontecre,
fer-
pmm
radices, ubi
mtcrdum florem variantcm,'&

fit
rcconfpcxi.
ftamimbus cohftantcm
,
Qvj b v s
porrofaculratibus peculiaribus
przditum
nequecgo
intellexi
nequc
qucnquamfcciflcpcnculumaibitror.
Chamieon salmanticen.
Ch
S*
t
C A P
XLV.
^.
Acan ce rnm g cn
ec ftllcplanta: caulcm aurcra pedalem habet, inrcrdum ff
'
U1
qUlb US
ev.nT r rcI, ^ UOrum A >'
Ztt
Hataks.
P ur P ureus wlutior,qui (maturo feminc) fub.ndc in pappum A "naceorum more: femeA cflknici feminis forma/ed minus fofloS
A.17 ant,CCn qU A,3m?r a r
anta
^ccft.&nrraarum fpmarum vallo mun.ta^
!" arv,s
cum Scolymo Tbcophrafti.
Florct Iulio
fcmcn
bat,ncquc adco candicabat,&: icmen
rar6 ad mlftuntatem perveuiebat.
VOCABA-
M V| tf^^'
o^ o^*
v***
PLANTARVM
HISTOR.
LIB.
V.
clv
Chamffleon Salmanticeniis.
Charaxlconalb.Diofc.^ktThcopî.
Car,inaclatior,Chama:leonalb.vulg.
1 Salmanticenfibus Chama:leon,tamctfi hifroria prorfusicfragetur: arrmitatcm tamen habere vidctur , cum ea plan-
Vocabatvr
quam
ta,
Anguillara pro Chamarleone nigro
Dioicoridisexhibet.
ChamarlconalbusDiorcori. <** inPan- .^ 3 ,,*. dis, fivc5<*Theophralticximmatus, nonix, Auftrue, &Stinx montiumdcchvibus ^ (cx !v^ ameobfervabar.ur,capitcamplo,echinato quo flos multis albis folijs cuca orbcm me-
Cetervm,
dmm nafcemibus conftans) finc caule e mcdio
foliorumhumifu(orum,k\ngorum&inambitu finuoforum, atque fpinisarmatorum obducta, rogcntc: radice crafTa.denfocortice
emer-
nsfufca.
frcquennor invemtur Altcr iladquirit, anguttiora le, qui pedalem caulem nen pauhabctfolia, inmultaslaciniasdivifa, aculc.s cioribustamcn, quamluperiorisfoha, amplum, hornda,caput in extimocaule minus crafla aC iu floremque minorcm:radix perinde
.,
Sed
mukd
pcrioris/orisctiamfufcicolons^ P Carohnx , a Caro lo Magno, five Carhna: , qui ilhtis ufum
VtraqXE
c-^
*
nomenadepta, pnmusdemonftrafTecrcdituriGermams^bw
;&* c^<
f>*-î
humihs &C / Sccund*Carlinz caulisexpers, fohahabens, facuraaus tamen v. fo^vêdiffimUu
A^Tveroeft planta aquibufdam

appellata,
Carli-
**
naminor
tfi
Jvj
CAROLt ClVsI RARlORVM

Carlniaminorjpurpureoflorc.
"
,
c^m^ *^*X*>,i-
V^'
'Tentia.&rmollioritusrpinispred^^
$*f>'W
Iturn,
tominora,&purpureum norem.Harcfrcqucs
inpratis montams&ficcioribus, ctiam inacclivitatibus hcrbidorum collium.
L belivs Carduum
tine caule,
Septentrionaliura
Chamarlconem album Cordi & Chamadconem e\iguum Tragi appcjlat: Gctinani tUtnHumtti: Ex quorundam autem opinione, non videtur diflimilis eflc Chamadconi
Thcophrafti, cujus
tar.vi.cap.in.
memmit lib, Hiftor. Plaa-
'CARIIHA SltVESTRlS. Cap. xlvi.

quisdHigenterconferat vulgatiflimam iilam (pinam 3 qux circa publicas viasin arvorum margmibus&aggeribus, ubiqueferena..
(citur,cum AcarnaTheophrafti , cujus memtcit Plantarum Hiftorizhb. vi. cap. 1 1 1 1. hifc

verbis:ii <Te dxctpvacDfojifMpipiiq a$a<&rAa>c imtsv,
ytotrd
rh
<wpbjc^tv rn xv/X6> n i? jue pa.
xpd>fxal
iârôrÂ/âpovjhoccftjAcarnajquantum fimphciter exprimcrelicct, afpc&u cnicodomcftico fimilis

Trynîttm
*lrcbtl$nti
cft
cplore flaveicens
&
pin-
guiormonvaldedifljmilis forte repcriet: aut lalrcmad Eryngium illud rcferri poflenonnegabit, quod Actiusde Archigenisfententiadcfcribit
,
folijsAttra&ilidis
duiioribus,
&ex
Carlfna
filveft.vulgaris,
candidopallidioribus , mulrisramisabunaradicc cubiralibus : flonbus buphtalmo fimili-
bus
I
fcd oculi
formam ftaminain mediona*
fccntia pcrturbant.
autem Hiftotiakn hoc capirc non rcpctcnius , eft cnim non modo ab alijs defcripta , fedctiam ipfaplanta omnibus no~ tiflima Iconcm tamen fubijcimus , quia elel l
i
gans aliud cjusgcnusin Hifpanica mca peregrinatione obfervabam , cujus hiftoriam hic adponendam operarprccium cfle duxi , licct ante in Hifpanicis Obfervatiombus fuetit evulgata.
C.Arlinxfilt
t i vcro altitudinem ca plantanon fuperat, cauliculotcnui, unico,canS lanugi-
P a
hc obfito: foha illi Carlinx filveftris (cujus modo memihimus ) foliorum stmula, minora,
incana, fpinishorrida; fummocaliliculifaftig io , binaut plurimutti , fertcapitulafpinofa (nonnunquatn etiam in alis ) in quibus fios !uteusorbcm oculi imitans, medialanuginepal;
lida
quam ambiunt
rigidiufcula
&exfucc
foliola, colorisflavi: radixtenuis, rufefcefis>

Nattlts.
vivax non eft, fed fingulis annis perit. Nufquam hanc inveniebam , quafn aridis
quibufcam petrofisque defertis circa Salmanticenfem urbem locis, promifcuenafcentem cum thymo duriore , &c Augufto menfc
florcntcm.
Hcmins.
&
Vvlgare
imô
ipfis
ejus
nomcn non
intellexi,
etiam medicis ifticignota. Priorem vero,CarIinam filvcftrem nonnulh vocanr, alij

Tb*e}k.
ovor&vtyv Theophrafti efle cenfent , cujus intec

^<-
u>
culeatas
Plantarvm
Catlina filveft.minor Hifpan.
HISTOR.
aculcacas
1 1 1.
LIB.
V.
clvij
mcminic Plantarum Hiftor. lib. vi. cap. Germani Jtp ttficl/3f tofid appcllant*: Viennenfes rhizocoma: @at frautnominant ab effe&u , quia non modo illius ticcz fivc reccn,
cisgcftationc,fcdetiam intuitu,tmfat(Gtim
&
faucium acccnfioncm ex nimia crapula&bilis rcgurgitationc ortam efle puto ) fifti vulgus
,
ifticiibiperfuadec,
afTeric.
&cxpcnmcnto probatum
Certealiquandoobfervavi, Nobilium Virorum famulos mequis heros fuos prxcuntes, hujusherbarninpilcisgeftantcSjUcperpecuo nimirum illam hcri in confpe&u habercnc, fi corripercntur co vitio,ab illo hbcrarentur. ;
&
Eryngivm.
C AP.
XLVII.
Vulgarc Eryngium fingulis notum, &in omnibus, quasadijProvincijs, frequenterobvium, obfervabam ctiam pcculianaquxdam aliagencra, quorum Hiftoriam
PR
ate r
hoccapitc dabimus.
^
I ^v/
/
.
<n
t. ampliorcm habet Primum altitudinem caulcm hrmum, J^jJX*ftriatum, medulla alba plenum, ac vcluti nodis *$nu. diftin&um, prarfertim quaparteeum amplc,
Bicvbitalem
autcm
vcl
cluncur lata &mcmbranacea fcdc folia,trcs aut plures uncias longa,duas laca, viridia,vcno(a,in
ambitu
&afperanonnihil, fubamaro, acriufcul6quc guftu quse verocirca radicem iiafcuntur longiora latioraque funt , oblonferrata,
: ,
&
Eryngium campeftre, vulgare.
gis pcdiculis innituntur :
fummus caulis in ali-
cjuot
ramos divi/us,breviora folia habet, cacjuc
inprofundaslaciniasdivi/a,
prxdita:
& mollibusfpinis
carruleiflo,
fumm^dcindc alar in aliquot ramulos

qmbusmulti
dcfinunt , ecliinata capitula fercntes , fphcricx

fercrotunditatis, in
fculialbicantibusftaminibusprxditi
fubipfis
autemcapitulisnovcmaut pluraoblonga, angufta,aculeatafoIiola,ftellxinftarcxpanfa:ipfa
porro capitula cum
fu mmis
ramulis , fuprema-
que caulis parte, interdum vctuftate cxrulcum

prorfus colorem adquirunt: radix in novcllis longitudincm plantis digiti craftitudinem
&
arquat ,altquot fibrisdonata,foris fubfufca, in-
tusalba, carno(a, guftudulcicula, perindcac Eryngijmariniradix: vctuftatc fubinde grandcfcit, &inplurcsaliasradicesextuberat, fingulisannisex latenbus frequcntiorcs caules profcrcns; aliquando tamcn hoCiniftaplanta obfervabam, ut produ&o fcmine , fubfcquens
hicms illam prorfus corrumperet, prsefertim

culcionbuslocis.
Danubium fupra & mfraVicnnam ficis prOm ifcuc cum AfpaFrequensnafciturin pratisad
rago,
n*Jm.
& inhortos illatum fcliciter provenit.
Florct Iunio&Iulio. Similc plane in Silefiacis montibus fpontc natum ad me mittcbatViennam Achilles Cro-
merusMedicus: nechuicforteabtfmifcquod Pcna & Lobclius in Advcrfarijs defcribunt. Idcm veroprorfuscft cum co quod Matthiolus planum nuncupat, ipfi primum demonltratumaC.V.PauloFabrittoMcdico&triumCa^ssiMathcmatico. r
clvuj

t
Eryngium Pannonicum Utifo!.
Ery ngiu m pufillmn planum Moutoni.^
jV?
V*'
^w
r*r$4tm>
Erynpurn
fUnu unu
Moh-
Ejusauccm florem variare,mihi tcftiseft N. V. Joannesa Hoghelande , qui anno m. o. Xcii nonmod6fcribcbat,haberefeplanramfcmineipfinaram, cujusfloresnoncarrulci, h dalbi e/TencjcauIis non purpurafcens, fed ex viridi pallefcens, vcrum enam cauhs iupicmam partcm andam,& cmen.eodem anno Francofurtum nd mc mittebac. A I v ctiam eft Eryngij(plam cognominati)genus,nona mcquidem nataliloco ob* fervatum, fedincxcultohortolll.vin loanmsdeBrancioncrefccns confpe&um, quoi Ioannis Moutoni Tornacenfis Pharmacopxi doctifiimi,& in Stirpium cognitionc excrcitanflimi .munere acceperar.
Id aucemhumilecraCjftacimaradiceinpluresramosdivaricatum^tereres, fotundos, procumbences, ad quorum fingula veluti genicula nafcebanrut inordinatafolia, extremo
Utiuicula,circaped!culum angulhora crenata quar vcro circa radicem , formaquidcra illis fimilia,fcd ampliora,unciam lata, binas aut ampltus longa , ex viridi pallefcentis coloris : frccjuencesex alis ramuli nafcebantnr , ad quorum fingulos nodos fohola, &echinacavirentiaque capitula exoncbantur florem obfervarc non hcuit, qui nondum fe prodebar, ciimfubfequentem Autumnum Viennamevocarer:radixfaciscrafTa,&aliquoc fibnsdonaca: quin procumbencescauliculiplures, fecundumradiciscapuc, crafliufculas fibras agunc,quibus fubindc fcfc firmant. e k t i v m genus quod in Hifpanijs obfervabam , paflim agro Salmanticcnfi in colliculisnafcitur,palmi,nonnunquampedisalcitudinc,caulegtacih,multisramis,exadverfo ucplurimumnafcencibus,pra;dito: foliacircaradicem in rotxfpeciem humifpaiguncur, majufcula,Iaciufcula J mollioia: ac,que; ipfo eaule fub alis nafcuntur,mulnhda lunc,tenuia.inambicuferrata&aculeata: ramulorumfummitatibus globofainfidentcapitula, oCcoplerumqucfpinoforumioliorumambitu ftelheinftar circumvallara, ipfa eciam fpinoraôs&cotacapiculacumfuisfolioliseaambiencibuscarrulcifunccolonsifuccrefccntcplanca.foha (ecundiim radtccm inorbem nafcetiamarcefcuncdemdealiacaulem ambienriaexiiccantuf&dccidunc.utraroplancam (ciimdefloruic) cumfolijs, prarfcrtiminferioribus,reperircliccat: radixduraquidcm&lignofa, fedquxnonvivaxfif, &fingulis annisfcmine maturopcreac,fcminequedeciduo renafcarur. Poft mefles plerumque in venirur ,quo commemoravi loco nufquam alibi vidcre me:
&
&
(II.
ZryngiHtn
fumilum
Htj)sm4.
&
itststt.
II
t.
,
Sryng
rm
mmtm.
mini fcminequdem inde rclaco,natum cft apud Belgas,fed (erius floresprotulit,qui nullumfemendcderunt.deindccolorillecxrulcuslongcfuitremiflior. s t r v m Eryngij genus nacum mcmini 111. Viro Ioanni de Brancion,cujus hoc cap.
:
mcntionem
P-L
Eryngiam
m.ti
4
\-J r
Kn
VM
HISTOR.
LIB. V.
elix
im Hifpanic.
Eryngmm marinum
mentioncmfcci.feminceXall.amifroEr^ RegisG.llixCli.rureopcr.nmmoNicolaoRamoûodnullamrcd.fteicbatSvulganK ,pcerquam fummorum ramorum &caatulorum colcrc, S uielcgansc*paffim obvio

,
amplis ^craflisfol.js m.n.mumlacvero maricimis locis nafcirur Eryngium, 'o o calidiorum novella funt) rjo modo ramcn in amb.ru, fpinofis (nifi cm niouTlinuofis GaHuNarboncnfis&firmlcs fedeuamfr.g.d.oH.fpania, Itaha, ?ce onum,qualcslunt Holland.a, atqueahxys vcrgentium, ut funt Angl.a Belg.um ad Scotcntnoncm r\.m
&
"*
Smrcs,maritimisf?cqucns(pontenafcitur & radicc lubtcrravagatur. adhuc Ital.s./r^^Ga hs,P^/ ^;: H.fpanis C<r,W ***. M porr6,Gr:isVn^ ; a vcnto impell. & provolv folet, prarfert.m locis abrupck
>
&
red.r quia caulis rcficcius

planis
J
&
apcms
Gcrmanisâc^WiW/acOJJaiinatwivdicitur: vulgarc vocant
&
officinx,
vulncr,busglutinandisilli F tuf*, nra-cifisncrvis, : .? renelhs Eryngj, ncrvorum afTcdt.bus prodefl.Camcrar.usadd.r e nuntur.aecocium.cua nuncur decoaum ,e iam qu morbiGalhciulcer.buslaborant, fi ikinDr ; n)eutu
^"scT^d
mdiSsTOj
&
^
_
puTgato,ucdcccc,corporc,&rcliquisncccaari)sprxmiflis.
A
Vlc
a re
L O E.
C a r.
xlv1
1 1.
verum de Amcr hic no cft nobis inftitutus fcrmo: re. De .lla tamen Aromatum hiftonam kh^poll mM umu l Tamncm ante multosannosin noftr.s ad crafla ord.nc reponi v.dcatur , quod, cum ctfi au tem hic non fuo Aloe planc diverfa fac.r, cj us facics. a vulgar. bcrofis pocius fuiflct ad.jcicnd a. rigida tamca
:
V ^^ Lm
M
g
mcmini. in fponrc provcnicntcm obfcrvarc Aloen auSdcfccnfuscftadproximumtcmplumindcclivificum. Intclh- *. ; _ n.::. o, m ^rnc ahnnHanrrr nrnvrni* I '
vcteribus muris ar-
^ Wi
^ ^*"
.
*^J""P
Mvlta
ucAculcatarumclaflicamaccommodanm.
oO
clx

Aioik
AloeAmericana.
M v L t A funt
illi
foIia 3
cjufdcm coloris afpcra.fcd brcv.oribus.lata bafi
fcdauibusmrpcrrusvidcaturcincracciquidpiam coloris utinTuliparum quarundamfo* Iij$, Jarvia , arca infimam quodammodo cannata, valdc lata,mucuo fc arapleacntia , inftar fol.orum vulgaris Aloes auc Afphodch.fenfimu.n mucroncm definencia.quinihil ahud cft.quara fpina.fufca.crafmi(f mKr l gZ adc6 firma > ut Amcricani profubula ur fole? r J rcnc cufp.dis fcrrcx locoad fua tcla adapurent foliorum Iatcra tenuiora funt, fpinis
humanam longif udincm attingentia/aturate virentia quidem
f^^
tS5n Tf *
?r
&
&
pra:d,tis,&
no tcrtio
intcnorc parrc fibrofa func harc fol.a.
& fucci
dio caulcm cnafc, intcllcx, (nullum cn,m v,d) brach.al, craflkudine , altituamc: radix cftcraiTa,longa jC urva, vcluti intcrnodijs
articulata,
dcorfum incurvis ut in Râmplcna, fcd no amari. Ex cor\im mc-
& brcvior
I
Wx
d monftr k C. V.fi. Ioanncs ? Placa medicus& profeiTor 5 in v,lZ in Valcntma Hifpam* Acadcm.a, pnmo ab urbc Valcnt.a m.Iiari, fn ccrnobio V.rgini facro, cui cognomcndc Iesv indicum, codcraquoPcrfcacrcfcic hortulo? poftcaTl.jl eciam locs obfcrvabam: erutam autcm,omnium maxima rad.ccconlbic.cbam fubu banoornat,ffim,v,r,Pctr,Alcman,c,v,sValentini cujushofp.tiocxceptu S yidchccc.cubitorum fermc long.tudine.ad cujus latcra circitcr trigmta pumilcplantcena-
" Arundin vZ&SSZt^Z^
"^r 1T
"o^ gcrrnina fcu gemrL funt d.f
cqu.bus a laterSS
c^
diofi ffimo
& peric.ffimo
Coudebergo PharmacopoIxdoa.fllmo.Antucrpâd
t,
quam fecunda fubfequcns hiems corrupit

:
altcram vcr6 Pctro

.
quam d.u
,n ficl.l.bus confcruavic
,
nnm cx illa
cft.multofquc annos durac
rad.ce multiphcitcr fc propagans, cujus
Campana/fyrabolum cWoranhanc iconcra cxprimi curabam Vivax

rci gratia,
fpmarumrig.ditatcfivcafpcntatcmlndosfcuAmcr.canolci^ c n>cndum,& furcs arccndum (ut apud nos fcpibus fpinofarum ftirp KrtMrt ficr, foletjmemor.a: proditum invcn.o.Nunc a mult.sal.tur m fia.hbus: ade6 autem
& proptcr
um
pro-
duntzxl?
Simlaa
'
^ uarcc,am P roIlun vaW cfcrax,
icdcircaradicis
fummumcapul
fpi-
Valentini
^/;^4Vocabant,idcft,filum&acus,quiafoliorura cxtremr
nx.acus:
Plantarvm
:
histor.
lib.
v.
nx,acus: fibra autcm inrcriores fiii vicem prxftenc. Amencani & **at>pellantnonniuiliicicHupani C^âbaculeorunûtopinorjfrequentia. F k e Q^vbNT aucem in ufufuiflcapud Indos, rcfercGomaraadcalccm Mcxicame
i
^;
clxi
hillcnx.cujus vcrba,quiaincegram hujusplanrxhiftoriarn comincnt,latinafacerc.&hic
adicnbcrc volui.
Metl
nonnullis Mûey,
,
alijs
Cardon, arbor cft
humanarcoxx craffitudincm arquans inrcnorepartccraffior & dcnfior, M deinde paulatim lnpyramidalemformam defincnsmftarCuprefli:quadragcnailli foha,tcgularum amplitudmc propemodum,& eodem modo carinata.fede infcnore crafla.dcindc in mucroncm defincntia,latenbus cenuiora, crafsaaurem fpma mucroncm occupante.
jorc affurgcns
,
duorum hominum alritudine.aut raa- M#.
W-
Tantaiftic(vidclicetcircaMexico)copianafcitur,quantaapudnosvires:facicipicam, florcm,& (emcn. Ex ea ignem ftruunr,ejus cincrcs parandolixivio idonei:truncus hgni vi-
cem
pra:bct,foliaregularum autimbricum.
Gedepe camfblcntantcquamnimium adolefcat, utradix in raajorcm craflitudinem *?<J* cxcrefcac ea enim excauaca quendam liquorcm colligunc qui fcrapij inftar ilico denfa- """'
:
Cunislcvidecoaioncmelfic.dcpurarione.faccharum^dilutioneâcetumi&additoOfr^// (radixcacft^quxjaprajftantia.vinimedicinavocaturjvinumailisquidcminulu.icdparum falubrc:ctenim valde caput tcntat,& incbriatmullum aucem cadavcr,nullaimpura fentina icafceccc.utillorumanhelitusquieovinoinebriacifuerinc.Exhujusgcrminibus&tenellis folijs ficconferva. Foliorum prunisaflatorum liquor, recenribus vuinenbusaut ulccribus
inftillatus.brevicacurat.
3
Ocpatii.
Germinum
&radicumfuccus,cumabfinchijilliusregionisfuc-
co mixrus,vipcrarum morlibus utilitcr inftjllarur. Illius folijs paracur charra in ufum vplgarem (acrificiorum
& pictorum
ex
ijs (lini
vide-
licctautcannabismodopnratis)fiuntalpcrgarcs[calccigcnusHi(panisadmodumfamiharccxfuniculiscontcxtum^ftorix.chlamydcs^cingulajcapiftra^&funcs^dcniquecannabini
viccmillisprzbcnr. Horum foIiorumcufpidesfcufpina:,adeofirraa-funt,utillisacus aut fubula: loco fint , libr.x aurcm fili vicem iiipplcant Ijfdcm Saccrdotcs iliius rcgionis pungere vulncrare fe (blcnt in (acrificijs,Carum enim culpis non infringitur,8t quantum opuscft penctrat cxiguo foraminefactb. Noncontemncndafane planta, qua:adtam variocffe&ushominibusutiliscft. Ha&enusGomara. ADDVNTquidam,Amcricanosvcnercaluem hujusplanteufucurarefolitoshacratione. ti-otntrtm minutas partcs fectum,dcindc ollx, canthari aquaj capaci impofi- lum Ejus fragmcntum, tum.trium horarum (patio dccoqucbant.olla piius luto obrtrucH:decoaione fada, ollam
fill
.
&
'
apudargrumcollocacaraapcricbanccopiofusindctumusexhalans, multumfudoremcxCicabac. Auc,Foliumhujusplanca;prunisimpoficumafrabanr, cujus.fumuraa?gercxcipicbac:fcdadcovehemenccsiudoreshujusicracdij ufu excicabantur, &: virescojlabebancur,

-utajgcr vixfcrrcpo(rcc,lic.cccriduoduncaxacutererur.
vs plancefoliorumfibriSjConccxtumameiHofpicisfbrorereticuIura.mihioftendcbatur.cum Valentiieffeni. Incelligebamcciam,induuaexijsparata, Hifpali urbe Bauicx & celcbri Emporio , venalia inveniri.
i
Hv
CVNOOLOSSVM.
CftP. XLIX.
illudCynogloffum,quoddo&iorcs&inStirpiumcognitionecgregieex- cynoghfim ercicati non fine probabili racionc legicimum efTcccnfcnc uc quod cccens nocis facis vig*t> convt-niencibus mulcorum cciam fitannorum interdum anccquim caulcm proferat,in qmnibus quas pcrcurri regionibus mihifuicobvium. Idcumaneminecorym quiStirpium hiftonara fcripferuOC iic pmermiffum illius dcfcripcionem a meexpectarc non eft ncccffc Tria autem alia gcncra obicjvabam quorum Primum natali lococrcfcens nun quam vidi.fed in quorudam hortis femine natum duntaxat,quod ijpfc ctiam farpius in mco alui, atque nunc adhuc alo Secundum ctiam in hortis tantum Tercium vcro, frequenterfpontc nafcensconfpcxi Singulorurahiftoriamquapoterimusperfpicuitate&facili* tate hoc capitedabimus. pROFERTigixurPnmumafummoradiciscapitemulrafolia,longa,vulgarisfolijsmult6 t. angurtiora.venis aliquot (ecundu longicudinc excurrctibus predita.ex viridicacc canefcen, , ,
Vlg a re
^7"*'
tia:inccrquxnafciturcaulisina:qualis,minimidigiticraflitudinenoDattingeris,perqucm,
inordinato ficu.nafcuncurfolia.usquxaradice prodeut breviora&anguitiora.ipfumquodamodo ampleclccia.cx quorum alis circa fummu caulem nafcuncur ramuh ,ahquot cavis
-flofculis,inquinq.laciniasperexcrcmasorasdivifis,onufti,vulgarisquidcfloribusformafi-
railibusjfedminoribus.&idilucioriscolons.inquorumcdioquinq.ftaminulafaturerubcntia:fingulis(lonbus fuccedunc.quemadraodum in vulgari.quatuorrugofa&afperafemina
Cmulconjun<aa(prominuloexillorummedioftilo)vulgaristamcn(eminibusminora,fcd
nonminusquamilla,veftibusartingentiuminha:rentia:radixeftlonga,fingularis,candicans , craffo fucculcnco corciccobducla , furama camcn cuce fubfufca , mimmi digiti
&
craflimdine . fraciu contumax , raris cenuibus
fibtis
pcr tocam longitudmcm prardica.
OO
Nobi*
'V
clxij
Cauoii ClvsI hariorvm

CjtioglofTumCrcticum i
Cynogloflum Crcticum
rt.
rr-
Nobisprimiim harcplanta naraeftin Bclgica,femineex Italia miflb Cynogloffi Cretict nominc, deinde fponte dcciduo confervata: Florct Maio,atquc ctiam Iunio,quo fimilitef menfc maturefar femen. Secvndvm, primo anno , ex radice Ionga, infra digiti minimi craflitudinem confiftente,rarifque fibris per longitudincm fparfisprardita , crafliufculoque cortice fori$ fufco
amifta,multapromirfoIia,palmumautampliuslonga, unciamlata,humifufa, mollia& tcnui brevique lanuginc tecta nervo fatis craflb illa per longitudincm zqualiter fecante;
,
intcr qua; altero anno prodit caulis cubitalis aut amplior, ftriatus, firmus, rectus, molli lanugine obfitus,que confufo ordine veftiunt folia jam dictis fimilia, (cd qux breviora fiunr,
quo propiusadfummum caulera accedunr.cx viridi pallefcentiarfummus caulis in multos

gracilesramosdividiturfummofaftigioScorpiuri aut Hcliotropij majorisinftarinflexos, in quibus plurimi caliculi auinquc lacinijsconftantes unde flores emcrgut Primi floribus brcviorcs, illistamcnampliores, inquinquclacinias orbicularesdivifi, candicantisinirio. coloris, fcd multis tenuibuspurpurafccntibusvcnis quar vcruftate incarruleum colorcm ( tranfeuntôrnatiidcfluentibusfloribus.confpiciunturincaliculisquatuorfeminaconjun3a,ut m Priore CynogloiTo Cretico,rugofa fcafpera, equorum medio prodit ftilus.
,
Tota ftirps ingrati odoris eftrluriio floret:ejus radicem vivacem no cflc arbitror, fed hicmy>rofluvium feminisinfequente,corrumpi, &: feminefponrcdcciduo renafci. Hocgcnusinfuo hortoalebat Francofurti ad Mcenum Ioannes Mylerus illius urbis Pharmacoparus, quod feminc CynogloiTi Crctici nominead fe miflbnatum aflercbat.
tii. I
ntr a
(
pedaleraaltitudincmplcrumqucconfiftitTcrtium, tamctfi
culusillifin sularis ' temiis ' firmw
fitu foliola
nonnuquam
fii-
2iT
9percc ,caul
|.
pcrne virefcensjperqucm fparfa funtinarquali
uncialia,angufta,eminente dorfo.mollilanuginetccla.colorcfcrecineracco, guftualiquanrulumexcalfaciente fummi cauhcuh ahquot ramos dividuntur,qui,Scorpiuri modo contorri, flofculos ex foliorum adverfo proferunt.BuglolTo vulgari,aut CynoglofTo jam defcripto fimiles, minores, c*ru-
Icicolons:quibusfucceduntquatcrnaetiamfimuljun<aafcmina,inumboncn1protuberantia,admodumcchinata&afpcra: radixlonga,tenuis, rarisfibrisdonata, quarannura

X*t*kt.
duntaxatfupcreiTc,&poft femcn maturum pcnrefolct. Crcfcitad viarum agroru margincscirca urbcm Vicnnam, in nudis &: falebrofis jugis huic urbi vicinis, plerifq; aridis Pannoniar locis ad arvoru fublevatos margincs,tum etiam
&
Moravia?,pra:fcnim verd ad arccm vrbis Brunje in ea Provincia fitc. Florct

'
Maio & Iunio.
'
An
v-
Pla^tarvm histor.
CYnoglofs.pumil.fivcAuftriac.altcrum.
cxliii Lithofpermumrepensjnaj-as.
lib. v.
Echiumvulgare.
Ak
verdhoc poftremuCynogloflurfl.plan-
PlMfltM
Q
fi-
taea fit.quam Plinius Natur. Hiftoriar.lib.xxv.
vghffe
rrtitu
Vttn.
cap.viti.fcribitCynoglolTofimilcm&quxferat lappas minutas? cujufq; radix ranis& ferpentious ad verfetur?
Vvlgare CynoglofTum
mqlo([i
appellantltalr, Ct- Hcmirm

un&&*unjy:
J
& Ltn>{uacAnina:G*\X\,Langucdechien:
Germani
porrdfolia.cufuilloadipcveT*culr*ttt.
Hifpani, Ltnguadtptrro:
BclgXjCtwtpncrjonte-tonsfjr.
Cynoglossi
:
teri,canum morfibus.alopecijs^&ambuftis mcdcntuf alvum. emoilit decodtum hcrbaêx vi-
nopotum.
etiam frequenseft ih filvulaad Lachn primo ab utbe Vienna milian , Vicnncnfis faltus alioruma montiu urbi vicinorum
Admodvm
&
radices,interfruticesLithofpcrmuilludmajus LitkefrtrmuB>m*)ut vulô nuncupatum , cujus farmenta humi fufa fubfnde fibras agunt,& mire fe propaganc
Nec
ftrix
minusfrequcnstarijsPannoniar.&Au- Litlrefperlegiti- mum itît. locis.aliud illud Litholpcrrni genus
um,fcmine cadido, cujus in officmis ufus cft. m
E C H I V M.
Cap.
t.
VA
Ri quodVicnncnfi agro
fubcatruleo flore, a, prartcrvulgarc *"''
& vicinis locis frc-
^*
1'
quentiflimum.etiara varianre in fubcincreumi vclomninoalbumcolorcm flore.intcrdum rce*. peritut, nafcunturinAuftriaEchijgencra,
clxiiij
r
Caroli ClVsI rakiorvm

Echium pullo florc.
Echiumrubroflore.
'
EchiumfHBo
flert.
Primvm pcdalcm habctcaulcm.ftFiarum^villofum/olijs Ecbij

I.
10
lanugme
prard.tis
& inarqual. fitu
aut Buglofli filveitnV ipfum ambient.bus ornatnm , fupcriore partc irl

,
H^modigcnensplant.^^^^
multasalasd.vi/um.qucdc.ndcinbrevcsramulosrefcnndentcs.mujtisflolculisconcavis cxtrcmapartcjnqu,ncjuecrenuIasdviu S , coioreqêxatropurpurafccnteprarduis.onufle un t qu, c vafcui.s molji ianugmc hirfu tis inrer folia latentibus
&
prodcunt
fcmen ut m
XiUUtm
tubcrantc.&prarccdcntisannicaul^velbg.afcrvaiucrprxmanlafol.a.nulluminitiomanifeftum (aporcm pccuharcm prarbenr.fedpoftea nonn.hil acrimoni* haberc vidcnrur. Crclc.t mult.s locis V.cnna: vic.nis, totactiam inferiorc Auftria, Pannoniz
,
&
partc fiffi.
rr.
Ecbium thkrofiort.
**nôr^
muTu hfcvera^
OBLONGA&anguftahabetAlterumfoIia
>
vilIofa,vuIgarisEchijfoIiisfcrcfimilia pau^
?ShiS^ m S^?^^ "f"^ " mUWS nT

t 2 gans Echn nonbusfim.l.um,
-
c n
luC, ' 3 tC
fcd colore rubroeleganti prard.torum,
uc Scorpiuri mftar innexi, plcni florum vulL

l
qu pioximccaulcm
I,gnofa,n.gro cor-
'
nus: rad,x facis

Ulcs
I^g^dura,&
uricu
lnterdum
P romcn$ fcd
&* P*"* untay:
K*tU,.
SSSS^
ni ab
r6^?hanc^
aI
Ma, florcnrcm nunc fi^ rubcntcm mod diiu:

'
Hogândc anno m
^^^ !S2^
'
*'
^^^rcvcrunt
!
*"*'
fu
Mhnt^
'**
Ts\donan a
;
** ,>
hS*'
SZr
an Ur
& afpcr,,frequenr.bus 'l^^^^f ^^^^^^rotundi/cabnram. rircunWolvcbanfoha.minora, extrem.

hirta,
folioli anfuft^ 1S anSuft,S
J * hirns
!
Ch J
? >aftant,cx quibus
aharUm ***&">, mftar
gcftabanrcj; caliculos quinque
cavi florcs,Ecfij floribu? non diffimfcs pro
dibanc,
Plan TARVM HISTOR.

dibant.coloris rubri diluti elcgantis,in quinque lacinias
LlB. V.
fummis oris divifi
f
clxv
c\uos fucccflii
tcmporis.purpurafcentemcoloremcontrahere, obfervabat) equorum i mv.lico exilicmedtus gracil.s Itilus exalbibant (laminulaex rubro purpurafccntia, apicibus pallidis, dus,& bifurcus: flori fuceeflit (cmen, echij femini non diflimib Fiorcs dedit lulio fcqucntibus mcnfibus.
&
&
Cavles AltcrimagisfcabricrantjquamPriori.rotundi^pan-ismaculisrubrisdiftinai, Scrpentarix fere ritu: folia promebat quaternas 3ut quinas patue uncias longa , unam lata,
pallidioribusmaculisafperia: Horescxtrcmisramisnafcebanturcgregicrubcntes.nativam
r.
tcl" um
Cr '~
'"** "'
rubedinem,ctiamadultiretinentcs,cquorumumbilicomajoraduoftaminulaprodibant, &rriaminora,quorumtertium,reliquisminus,omntaautcmapicibusalbisprxdita. FIorere incipicbat (ub
extremum Iulium.
,
Accipiebam atitcm fcmina cx quibus hx plantx natx , non Echij appelb.tionc,fed Anchufx, cujusfemcncCretaallatumeflet: ciim vcrdEchiummagisrercrant, quam Anchufam.ad Echij caput rcijcicndas has plantas cfle duxi. G R X. c i s hxc planta ^/or Latinis, cchion Iralis Buglofiafalvatica Gallis Buolofje fauvagtfiu Htrbtauxviftrts- Hifpanis, Leguadebuej y falvage,j Tcrvadclasbivoras : Germ.inis, H6 Dcfjfmjung: Belgis, tvilbt Dffm-tottgf>c.
-,
Ntmim*.
radix,refteDiofcoride,pcrcuflisaferpentibus,nonmoddexvinopota,pro- imtmUatu dcft,fcd cosquiantc biberint,feririnon patitur:Folia& fcoicn,fimilcshabent facultatcs.

1
Ech
AN
V S A.
Cap.
Lt.
/.
DIoscorides & Pliniustria Anchuixgeneradsfcribunt.quorumAlrcrumgenus, jmtmfa ilIisOnochilcsdictum,mihiduntaxatcognitumeflc,ingenuefatcor: id autem ciim ntrstrimm/ in Gatlia" Narbonenfi frcqucnter legere memini, tum plcrifque Hifpanix & L ufitanix lo- JJ*f
cis
hujusxvi De rcherbaria fcriptoribusejus icon fi tcxhibua, &hiftoriatradita,adeosLectoresablcgabimus. t c

obfcrvarc. Scd ciim ab
alijs
.
Anchufacxalbidoflorc.
^^v^
*-***'; 1A
A1
V d vcr6 gcnus obrervabam.coi nu-
AmOmjktki
mibUeftrt.
merofafolia,palmarislongitudinis,valdcan-
gufta,&pugentelanuginchirfuta:cquorum mediocaulisaflurgit lecundoanno (primo enimoxai/Aoeeft) pedalis,mtcrdum ctiacubitalis.crafliuiculus,firmus,hirtus,in multos ramosdivifus,inquibasbrcvioramuItd,hifpidaq folia: cxtrcmisramisprodcunt, cvaginulis hirfutis &afperis,flores Symphtri majoris flonbus quodammodo Gmiks, albi, aut cx albo nonnihilpallcfcetes, fivcaôAtwto/j in angulos quinquc divifi quibus difcuflis, femcninvaginuhs coafpicitur viperinocapiti aut Echij fcmini fimile: radix minimi digiti craflitudmcm xquat , nigraq; cUte tecra cft.qua (ublata.omnino rubet,& elegantiflimo colorc inficit: adco autem carnofa eft, ut radicum Buglofli vulgaris inftarcondiri pof; ,
x-
fit.dulcistamcn Nafcitur arido
& infipida. & falcbrofo foIo,ut in more xmtmUt.
Badenfibusthcrmis immincnte&alijsvicinis.apud Carnuntu prcTercajPannonixolim ampliflimam urbcm , nunc autcm vile oppidulum,Petronella vocatum, maximacopia, tumplcrifqucalijsPannonix,Auftrixq fic;
cis&aridislocis.
FloretMaio,&fcmcn
Iu-
nio profcrt : dcindc pcrirc arbitror , ut Echij gcncra. GrjECi porrd Anchufam Latinis diflam Ntmim*.
ayxQcra
;
xdhvxet
& oroxAcwcv appcllant,

dici fcribit.
mmmm
I
mttm.
Sc-
cundum
*.*
eenusDiofcoridesAiu&a<r>o ovo-
^/Aicquibufdam
m.
*mm * m I I
** I
Nullumno- *
***.
mtmm.
j*
**
*mm* mm
.mmm
* mmmmm +* 9
+m*
* *_ ^
r
tlx\j

alvum fiftere in vinopota. Radicc pigmcnta-
iufisdarij&.fi febris fir,cxaqua mulsarfolia
cundumautcm gcnusvimli2berecjta?contravirusrcliquon;mfcrpcnrumjprfertimaul <em vipcrarum auxihetur^fivecibo^fiveporu^fivealhgatu. Venfimilcaurcm cft fimilibus huic fccundo gencri faculratibus pollerc, quam hoc capirc defcribo Anchufam.
xiosuti adunguentoiumfpifTamcnta. Similesfe.cfaeultatestnruitetkmilhriinius. Se-
qux in ca Provincia frequcns nafcitur,ra<lke rubra parato,ad f ucandajn

uficatum eftjidoneo.
JSatlnf*ti
CumGranatarefTcm vcnalcs confpkiebam pyxidulas ungucnroplcnascx Anchufr

,
faciem (quod iflic
C e t e R v m, non incptc ad Anchufar gencra fbrfan rcfcrri
pc-flir
quar-dam planta, aridis
Tomrgue.
lociscircafruticcs&dumctanafccns, inLufitaniaameobfcrvara. Trcsvetoautquatuor abunaradkcproduccbat virgas,pedem altas, tcnues, duras, &lignofas, quasambicbant frcquentia folia,Andiu&rplijs fimiba,nigrkantia fupcrna parrc hirfura rfummis virgij cû* Scorpiuriinftarincurvantur, lnnafcunturoblongiflores, Anchufic floribusfimifes' a jnrcnsccxrulci,afpcclupulcherrimi:radixduraef},lignofa,dcrradafummacurcnigrican. tcrubefccnsjtcmperatiguftus. Florcbatiftic lanuariointcrScintiyarcem Rcgiam fcol p U lum cui nomen NoftraScnora dt laptna, ad cujus radiccsfrequentior.Ab incolis Temarg fr.inuncupabatur. Nonabfimilis eivideturquamDoftiulmusLobcliusAnchufam lignofioremaheuftU b fbhum appcliat,nifi fbrtecadem fir.
&
&
Symphitvm tvberosvm
Symphitum tubcrofum majus.
Cap.
iii.i
Symphicum tubcrofum minus.
**
<^
fcmcn EchiHcminr lcm,min mXirrcraffiru" nc fh
n quibus
JS?^'" EPpSSnT? n^$"

"^ 01"
l
boncm
DUS {0 "* "ilcsf cocavos, inodoros. S" 5 flî-J.busin mcd.oflorc , vchiti in Cai ios de,ndc ma oris Symphiti mftar, J
fl
"""
'f
^' " mohm
'
tcncram
& **"
ttttths.
Invcn.turmomrubusPannoni^&Auflnifilvs/umbrofoloco.prcfcrtimvcrdfubfruticibus:
Vclxvij reperiebam etiam in Pannoma interamni,ultra Dravum flumen in Grên arcis tlcib'JS usmciTiorarxmontanis. Primum veroinnotueratBelacarincolisannoM. d. lxviii.
,
:
PLANTARVM HISTOR.
LIB.
Machliniam ad nosmiflaaC. V.Alphonfo Pancio Ferrariefi Profeflbre. cUnta vs hutoriam &iconemminimedediflem niu aut minusdiligenterabalijsdefcriEi
ipfa virete
,
fatis fcite exprefla: pta fuiucthiftoria,auticonnon
&orofcitancixmrritoaccufaripoffit.
Nam
tametfi&ineaquam exprimijulli,piradicemnimis tcnuem llli dedit , & tubera
omi(it:utramquctamenhicfubjecimus. faculcatibus.nefcio an quifpiam periculum fecerit:verifimile autcm euyjfdem polDe

lcre.quibus
Symphicum majus.
CER.INTHE QV.ORVNDAM.
Cap.
}
liii.
V ivs
ftirpis,
quatuorinveniunturgcnera, forfitan eciam plut a
tria obfervabam,
Cerinthequorundam major verlicol.flo.
Cerinthe quorund. major flavoflo.
H""' ^.sAA Lo^ M

t
v atvor autquinqucramosfivecaulcs habet Primum , prodcunccs.rotundos.futfulentos.interdumcum latiora,mucroncobtufo, coloreex vindi ad ca-ruleum quafi lia oblonga,circapediculum
afummo
radicts capire
x.
mii]
verfi.
tcndentc,candidismaculisafpcrIa,nonnihilvillofa:cfoliorumfinunafcunturâlijramuli, florum fecundiim ramuloHeliotropij majoris ramulorum inftar (efe intorquentcs, pleni
toi,nfin.
rumlongttudinemdifpofitorum,longiufculorum,concavorum,amedioinextimampartem,flavorum,aItcra,qua caliculis inhxrcnt,ex rubro purpureorum, quibus apes valde defemina confpiciuntur, nileciantur his decidcntibus bina pletumque in eodem caliculo
:
radixalba,oblonga,&fatis y gra.Ervi magnitudinc,feminisEchij,autCicerisarietini forma: ignoro. crafla eft,an vero perennis,ubi foonte nafcentem obfervabam,
CrefcitautcmnonnullisLuUtanixlocis,fedcopiosepertotam Bxticam. Florecnovo n*t*Ui. Vere &Martio. Apud Belgasin hortisfatamulto ferius,videlicet fubxftatis finem,& fubinde flonbus fcatet in hiemc ufque.tum perit,& deciduo fcmine fingulis annis renafcitur. h. Illi nonabfimileeft Alterumgenus,habetenimmediumcaulemfurre<aum ,&frccaulera am- c " ramos.a fummo radicis capire prodeuntes,& humi fufos, quos , uti quentes iam ple&uncur altcrnis,folia quaha in fuperiore, non adeo tamen amplacirca pediculum, fcd vt m per ndc maculisalbis infecla,& veluti tenellis fpinis obfita,atque mollibus vilhs in ambiru
&
prardua; caulis in aliquoc ramulos fupernc dividitur, c folioium finu prodeuntes, * r

'
qm exti-
maparte
K
clxviij
mapartcpucant, &cfinguIisfoliorumalisflorcsproferunc pnori forma&magnitudine

pares.fed omninoflavos,icmcnprxccdcntifimiIc: radixcrafliufcula,alba,a:quahscum fu.
HmUlu
III.
pcriorclongitudinis.frequentionbuscamcnfibrisdonaca, quamfubfcqucnsecianihicms corru m pcre folec in Bclgicis horcis. Sponce nafeenccm obfervabam Valencino Regno, &florcncem Martio , atquc Aprilis imtio. Scmine tamcncx Icalia miflb nata in Belgicis horcis , non nifi lunio Iulio, atquc ctiam ferius florebat,& fubindc in hicmcm ufquc. genusncquc fponte nafccns,ncqucin hortisculcumconfpexi : icd hone. in ft.rpium cognitionc vcrfatiflimus, Iacobus PJatcau Tornaccnfis ci vis, in ftiffimus cujus hortocultiffimocrcvic, iconcmmifit, additis nocis, exquibus, hanc defcripcioncm
&
Tirtivm &
C*rimtf,i
mm\armmrund fl. tx rubn/mrpu.

rm/t.
concinnabam. In bipedalem,auctripcdalem,utplurimum, aiTurgunr altitudinem caules, fiverami ftatimabradiccdivifi.quosambiunccriamaltcrnisfolia, jamdefcriptispaulominora ex viridi Sc cxrulco quafi commixti coloris, fuperne maculis etiam albisconfperfa fupremi
:
rami nutant, florcfque fingulos inter folia proferunc in calic.bus purpurafcencibus faturis cxrubro purpurcos.quibusafperfavideaturquardam albedo, longos, cavos inftar prxcedentiumtquibusdcciduiSjfcmenincaliculisnjgrumjBorraginisfeminjformafimilc.Tadix fimilitcralba,brcviortamcn& minusfibrofa.quam prarcedenrium. Scritur,tcfte qui ad mc iconcm mittcbat,Februario,M artio, Aprili, pro aeris verni tcrapcric: humido folo dcIcdtarur,proprerea,cum atftivi dies incipiunt , arefcic fblum , crcbrisrigationibusindigccucaugmcntum fumacmam ucplurimum Aucumnoduntaxatflofcs profr rc.ctfm videhcct dc cxlo crebfi imbres cadere incipiunc. Annua eft.
&
Cerinthe quorundam minor flavo flo.

itn.
Ciriniht ?
GraciLiorem modddefcriptis,
>
habct
rnndtrP
mi
mrtitviflV.
Quarcumgenuscaulem,cubitalem,aucamphorem rotundum,inplurcsramosdivifum;
foliaeciam altcrnispercaulem fparfa.minoraquam Tertij , fcanguftiora, albis fimiliter
macuIisconfperfa:fummiramiinflccluntux &nutant frcquentibusrohjsmagismucro.

,
natisteai,cquorfiaIisfingularespropendenj flores (uis cahculis inharrenres , fuperioribus
longeminorcs,cxtrcmisorisdcticulati,pror fui fia vi : quibusdeciduis , femen in cahculis conrinctur nigrum ,alccro minus,
mcn
HsraU,,
y
formatanon difpari radix ctiam alba,& aliquot

:
vc-nT i
r-j.fi
\lJt mmtrT&Hi/
T wrjM
fibris
prardita,non
tamen vivax.
c#
AkbaturetiaminBelgicishortis,quando ,cnnamev oeatusfum.necantcfpontcnap J: fccntemhancplantamconfpcxcram, quara m Auftriam venircm , in cujus agris acque cciam Stinar copiose crefcic, inccrdum ctiam hieme in fui viriditatc permanens.
De
hujusnomenclatura.varia: funt intcr
Neotencos fencenciar:
cffe volunt, ca rationc
,
N am
'"
alij
Ccrinthen
tdtacur
ap.busgratafit,
& id dc Ccrinthc
ni fallor, dufti, quod
gno errore vocavit: Mcmichacnim Arabum nihilaliud cft quamGlaucium Grxcorum. Ncc dcfunc qui Maru, fivc Almaru Avicennarhb. n. cap. 1 1. dcfcripcum puccnc, prarfcr-
Virg.husinGcorgicis,tumPliniusIib.xxi. cap.x u.Vulgus hcrbarioru Mcmitham ma-
Sccund. femcn ahquaodo ad nos m.fTum ex

tur
^cu,usgcncradc^
V
Aviccnna defcnbere.quam vulgareôftr.
iS \t R
e
,!
?E'
uo nom inc fcntcnt,a n,hl1 c0 ,oco

.
. >
^
Y ldc
-
jr
Pvj.MONAR.lA,
Cap. iini.
O ^ncT^TT*
VU,g nuncu Patur,
& foHa candicantibi

vari i s Ioc "-'
Vmriitmt.
tcm almuandôn^^ mcmim.D cm anquando confpiccre
Aorcm ni veo colorc variane ca aucem,quandoquidcm ab alijs defcripta eft,fcr,
maculis norata habct, eo-
moncm
Plantarvm
pulmonaria vulgarismaculofo fol,
histor. lib. v.
Pulmonaria
iitl
clxix
Auftriaca,
to^-f *" "* ft>

'
W\
n
^w fjf
>
.<*
moncm inftituercnon eftanimus:
ied dealijs aliquotgcncribus,
quarantequam in AuJt.
(J
ftriampervenirem^mihiconfpe&anonfucre. Primvh igiturquodobfervabamgenus,feîriterPuImonanasSccundum,exradice

niffra.minimidieitrcrafficudingfa^ prodeuntfolia longis pcdicuhsinles func vukaris fabrat,donata } plura ferccapita.equibus
njxa^vukansfolijsnonvaldediffimilia^minustamenampla.afperaetiamlanugincrcaa, fcd,quodmagnumdifcrimenfacit,nuinsalbicantibusmacu)isfupernemfecla,prorfusvpcdales,angulofds,folijs anguftionbus,no miiidia,inferne aucem dilutiora: deinde caules

,
e.
'
^
v
>*
faltigioinbrcvcsracamen viliofis, inzquah fitu inha:reiitibuspra:ditos qui fummo nus quibus emergunc mulos di viduntur.fuftinentes cavos caliccs in quinque lacmias divifos.c rubefcentis, poftea ad lon*iufculi,cavi, oris in quinque crcnas divifis, coloris inuio flores flores: illis cadentibus apparent cxt uleum tendentis,perinde atquc Pulmonaria: vulgaris
,
inloculisvetuftatejam laxioribus,fcminacaputviperinumrefcretia,maturitatenigra:ra-
dixvivaxeft,&fingulisannisaugefcit,nonminusquamPulmonariacmaculofa:radix. locis: in filvis a*tUu Vicnnenfi faltu mixtim cum vulgari,& mulcisalijs Gcrmanias
Nafcitur in extremo Maio maturum eft. ctiam Francofurto vicinis freqttens. Florcc Aprili,femcn fol.a prom.r, . "E x i l i t Tertium novo vere,florumquc congeftorum thyrfum fereante 1 filveftris,Echiive,aut Anchufc fol.js non abfimiqux funt angufta &C villis obfita.BuglofTi ^JJJJ fedmedium t u*fl. lia.mollioratamen, nequetamafperovillohirfuta, nulloped.culoprzdita hifpidus , intcrdum nonmhil amplcclentia.qui paulacim fuccrefcens,angulofus caulem incujus faftigio muln pcnragom purpurafcens, in pedalcm tandcm altitudinem cxcrefcit, caliculi,inquinqucpurpurafcenteslaciniasdivifi,&fubhirfutinafcunwr,conr.nentobfloribus rormafimiconcavos flores, Bugloffi hortenfis, aut Pulmonariat vulgans longos divifi,colore,ante quam apenantur.ex les qui per oras in quinque orbiculares fere lacinias purpur3trubcnte,deinde,quandoexplicatifunt,ca:rulcoade6elcgancinucnc,utGentiavidcamur odorc ncll* vernx floris vcnuftarcm,fi non fuperare,attamen proximearmulari
&
maturideciduntintegri.quemadmodumBuglofnhortenlis&fimlrudimetorelinquunt, lium flores,atquecaliculam inancm cum fttlo.&quatuor feminum
aucem
nullosrati:
ij
quodmacuritatenigrumevadic.EchijautBugloffivulgarisfeminircfpondens.Adnafcunpalmar.s aut dcindc fecundum caulis pcdem ,alia hirfuta fol-a, angufta, tur fint) fubfcauc Anchufic folijs latiora,mollioraque, intcr quar (hcet ficca R itudinis,Echij hbr.s pnevcnuftis flotibus onuftus : radix craffis carnofisq; quence vcrc prodit caulis fuis
.
amplior.s lon-
clxx
Caroli CLVSI -RARIO.RVM

Fufenonarut v. Pannonica*
ditaeft,
lio, iiiicio
utPuImonaria primamaculofo
candicanbus ,deindc Vefuftatc
fb-
foris
nigricannbus,dulci fapore. Nafcitur paflirii per P annonia Auflriam infcriorcm , in montanis ca^duis fll vis fic
&
&
-diutiftimefloret.
->
*
TT
I,
mbroforo.
E
Invenitvr & quibufdamPannonixiocis Quartum quoddamgenusjamdcfcriptofcre iimile^nifi crafliorcrn, majoremq;caulcm & latiora folia haberet,flores fimilitcr, n6#t
ilIud,cjeruleos,fed pulcherrime rubetes:alioradice &c tcmperamcnto convcniunt. qtii
&
Est pra^terca
rm
TUeentOCt-
& Quintum gcnus, forma &:

'
amplitudine Quartorefpondcns,cujusflorcs initio rubent,uc in Tertiogenerc,deindecr ulcum
<e
Tuttoflore.
x
4*
4
&4tolt$.
colorcm faturatiorcm contrahunt. Crefcunt poftrcma harc duogeneraad c#-
N 4/0/94.
duarum filvarum margincs,umbrcfistocis,& eodem cum tertio tcmpore florcnt. Quo nomine diSa fuerit Veteribus hxe
Planta,me ignorare, ingenuefatcor-; ad BuglolTi tamen gcnera refcrri pofle arbitror.Recentiorcs
Pulmonariam appellarunt,quianivitijs
.rairum
Pulmonum
auxihan crcdarur.
Itahs Polmonaru dicitur,
Germanisftmgew
Gallis, Herbt
ftottt/Jlccfciil!rttt/McJiiflQ?alwttrys
4tfAr^//ww'BclgisÔii0crfrttp&t:macuIofaau-
tcm, &nftttyt<m>m
-
mcfcj ftuybu
Fttlmonsri
Cvm
Lutetise vivebamjtnihi pro
Pulmo-
Gallorwn
Hteractj
f*tit.
Trachclium vulgarc.
nariademoftrabatur ( folia enim albis macu* Jis confperia habebat) Hieracij quoddam genus,in Vivario iIIo Madririano, ad filvula: mgreflum,quaicerinarcem. NofterLobelius xconcm dedit,Pulpionaria;Gallorum Hicraappellatione: Ccd maculasin flon expreffit pi&or.
cij facic
folijs
Tkachelion
*
&:
rapvncvlvs alpin.
L
V.
C A P.
7
V-
TRachelii &Rapnnculi variain Pannovartagtntra*
niajAuftriajVicimTquc rcgiombus fponte
Ctrvicaria.
nafcunturgcncra. Nam nullatmontofefunc iiIv2,queTrachelium illud urtic^folijs^quod nonaulli Cervicariam,alij Vvulariam appcllant , fubcaruleo flore non alant : fublimiora aha fimilia, idcm quod aij uga,ut Snebcrg
&
bo florc eft:aliud praterea genus,molhoribus folijs, oblonga minoru florum.in antcriorem parcem vergcntiu &: fpeaantium fpica, cujus radix alioqui crafla&inftarpraxedentis edu-
c
CtrvMri*
fiheroctfbfr
7ot.
lisjtenuibusfibrismireierpitj&novas plantas fubindcgcnerat;cujusreicaufa,illis qui feleftiores florcs &: coronarias ftirpes duncaxac colunt , (atis exofa : gcnus itcm illud flortbus
fummocaulis&ramorumfaftigioconfercicn
cujusctiamfecundumgenus eft paulo minus, flores fingulares pcr caulc fparfos habens.pretcrfphxras illas fummo caulis faftigio innafcentes:& omnibus prope filvis familiares ra~ .. punculoslatioribus infcrionbus folijs, qu per caules gracilcs fparfa,anguftioribus,fpica longiorc aut breviore florum,coloris vel albi,
,
& quafi pilar inftar m orbem nalccntibus
Kafuneulut
otlepeturoititt.
vel vio-
Plantarvm histor.
Trachelium minus.
lib. V.
clxxj
Rapunculus alopecuroidcs longic<c fpica.
Campanula Pcrficx folio.

vel violacci clcgantis
voIgaw.camC^paîltt.maliM^J^
lioquibufdamcognominata,quamCV. MatthiolusPhyteumacfleccnfctjnuncc^rulcum,
;
'
J
& faturi
tum rapunculos
/v Ômnivm
Medium
* moddalbumflorcmprofercntem. porro illarum ftirpium hiltoriam TratMimm hoc capitc darc no cft animus: qucmadmodum m ,] m B,it nequeTrachehj illius.Belgis majoris appelbno.
necogniti, nequeViolac Mananae quibu.dam magMVa
crcdita:
,
;
.
qua: ut
,
plunmum
tamen
coloris ftorcs geftat
fed
violacci T /. etiam albos,
cineracei cointerdura cxalbidos , nonnuquam !oris,atqucetiam vcrficoioris,hoccft,ex albo violaceo, vel maculatim, vel radiatim commi-
&
xtos- neq;Campanula:illiusmajorislaaefcen- gg-"J nonnulli appellant, ci$dicte, qua Pyramidalem olent, ipfe etia lafteus fuccus virus cuj us folia &radicis fragmcntisfacilcpangitur, quasquidem tresfpontcnafcentes nunquam obfervavi, cofpcxi: funt enim fed in hortis cultas duntaxat lcones exab alijs aut jam defcripta:,aut illarum ftirpcsdefcnbcre itatuihibitx. Scdcastantum mus,quas ab alijs proditas non arbitramur. Anearum defcriptioncm adgrcdiar,
&
[^L
te
quam tame
non abs rc futurum cxiftimavi, fi jam<ii<aarum

infcrerem. aliquot iconcs initio hujus capitis carum quarura mihi tradent
gulifuftinentflorem fatismagnu,cayum,camdetincntem,qucmadmodum vulgans i rapanul* inftar crTormatum , in quinquc angulos

>
l
*^*m**~*-*r-
lo ftriato,
cauhcu- ^. aacuaiiiuua,uwu--.-.w-.- plantula,, cft hiftoria,dodrantalis eft r: da t_ n__:_.^l.. r r r._miilAcr.ivifh._lUOrumUnquorum unin plurcs ramulos divifo,
R , o r autcm
**
chclij,autCam P anulxvulgo&a*flos,c^
dxxij
Carou CLVsI RAMORVM

Viola Marianaquorundam*
Trachcjium majus Belgarusn.
Campaaulaladlefccnsfccridior.
+>
C. ^w-
jl*i**
*w^*~
i*}
magna,trigona,nutancia,feu deorfum fpc&antia, quarcontinenc femen vulgaris trachclij femini no difpar,fcd minus &exalbiduioj folia quarpcr cauliculum fparfa func , latiufcuU
tula
fatis
eum ample&uncur, &; m oblogum mucronem definunr.quc. vcrd fumma tellure ftirpi inbafi
harrent,latiufculafunt,&longiorcpediculoinnixa.radix pro plantz exil itatc fatis magna.candieans,fuperna pai te in plura capita cxtuberans;
ttmtmUf.
Ttdchefietn
&quibufdamfibrishirfuta.Totaplancalanuginc pubefcic,Ia<5lc6que fucco abundar. NafcicunnSneberg, aliarumquevicinarum Alpiumjugis. Florcs proferc Iulio. habec Alcera folia , angufta,hirfutaque , Echij folijs fere fimilia intcr qua: exoru
MvtTA
tur.pcdaliscauh$,firmus, minimiinterdum digicicrafn*rudinc,flriarus,
& multisangufhs.ob-
longis,hirfutisque fohjs fepcusra cujus'mcdio ad
fummum,chyrfus,feu potius florum inrerfoliola larcncium pulcherrimo ordinedifpofitorum, Trachelij auc Rapunculi flonbus fimilium fcd
,
mtnorum
fcitur:
pallefcenrjsq coloris , crafTa fpica na;
cvancfcenrcs Horcs in capitula tranfcunr,

;
exilefubflavumq femcnconcinencia:radixcraffaeft, digitiamplitudinc rugofo corcice ce&a, candtcans aliquot craffionbus fibris donata. Tota planta laftco f ucco turget.
,
&
N*tml$s.
Ontur in Sncberg& alijs vicinis jugis: obfcrvabam criam in afccnfu Ncubcrg adfilvulara
quarineditioretumuIoeftfupraccenobium:fcci anno m d lxxxv. maxima copia in amploquo-
dam montano prato , it <0Mfe appcllato qua o

,
Nivco
p H.ANTARVM HISTOR.
I.TB.
V.
CXXIIJ
:
,}
îvcr> m6tc dcfcenfus efl ih Rchcnflw.Abbatis Ncubcrgeus atce m. Floret Iuriio & Iuliio. Videtur e.^.m poitca exhibuilTe Dalcchampius fubErhij montawi appcllatjone Veruira cuideme(t,c)usfoliaad Echn (oiiorumiimilitudinctnproximcaccedcre, (cd lemcnexi__ ile
Rapunculorumremimpxnerelpondensjiorisformajradixladteoruccoabunckins.&quai trachclij radicum infhrmandi potel.-refragantur. Trachelii porro aliud gcnus elegans obfervabat N. V. Fab. Col.in D. Virg. mouTragopogi folijs. tc natum
'
Trac b tu, n
fofyi.
Campanula minor alpina rotundioribus imis folijs.
Alvn
t ctiam fummaillajuga,pra:fcr- c*wp**i*

l
timin rupibus &prxcipitijs, Campanulxvcl mimr * t Rapuncuh gcnus , cujus radicalcs fibfa: valdc fcrpunt^&vicinalocaoccupantjfuhtndcgerminantcs & novasilirpcsprocrennrcs Ka, ;.
,r>
bcntillînitioorbiculatafcrcfolia^dcindcfta-
timaliaanguftaconfertimnafccntia, Caryophyilci fecundo loco fupra defcnpti folijsadco fimiha , ut incautos plcrumque fallat., joi intctdum cum fuocefpire cruunt , Caryophvl-
lxum
collcgifleexiflimanrcs. Eracrgit deinde

,
{* cxhorutn mcdiagraciliscaulicuius inmul^ tostenucsramulosdivifus, oblongioribusfo- *

holis,null6 fervatoordincnafcennbu<,feptns f
*
flofculos^ fingulisramulisdcpcndcntes pfofcrcns Carhpanular , fiveRapunculi vulg:iris

floribus fornia fimiles
^
c ^
vclclcganti cxruleo colorcprarditos ,-yeifaturaropurpurxcolorc f five violacco nitentes vel dilutjbre purpurco coloreSc quafi cincvaceoconfpicups , intcrdum etiam niveos : capituladeindc Rnpun-^ r v4. culivulgaris'capitibus fimilia , aut potiusilli *"*
,
,
;
Campanul#minoriquarcuminBe!gica, tum plcrifquc Germaniarlocis,ad agrorum fub fruticibns, autfilvularummargincs , fecundum profundiorcs&convcxas vias, m vmbraprovcnit. Florct Iulio,
interdum ctiam Augufto.
Totaetiam
la&cfcit.
defcriptohoccapite,exltalicafuapcrcgrinationc rcdierisGuhcImus de
Cetervm,
Îcra,Mcdicus,mihiFrancofurticommunicabatduoRapunculigcncraetcgantia,qua:in
itincre obfcrvavcrat;corum hiftoriam ^quoniam ad capitis calccm addere volui.
commpdc fuo loco rcponcrc non hccbat,

x*p*ncu!m
-
Cvbi.tali
Primusa(rurgcbataltitudine,ca^^
fccntcquodammodo^fupcrnaviridijcuiinharrcbantaliquotfolia^quatuorunciaslonga, A curoi mri in ambitu ferrata^dodrantali pediculo innixa, &ca qmdem qua: infimar parti caulis adnata fî^
.
crant,fccundumpcdiculum,unciamautpolh*ccmlata>dcindcfcnfiminmucroncmdefincntia^quarvcromcdiocaulii&fummxejuspartiinhxrebant !ongecrantangurtiora,&:
,
brcviorepetiolofulta.nonminustamcnlongarfa vem quafi orbicularem florum fpicam, quar folis flaminibus ex purpura carrufeis,conftarcvidcbatur:quibusdeciduisapparcbantcaliculipentagoni:radicemnonadfcrebat,quiin
&
non potucrat,inter faxa &c confragofis locis nafceutcmTo* ta autem planta lafteo fucco abundabat , non fccus ac rcliqua genera. A l i v d quod adferebat genus nunquam ante mihi confpc&um abruptum fimiliter Rmpmtmh* crat^&fineradicejquameximerenonpotueut. Inpcdalcm autemidcxcfevcrataltitudi- s * mhi f*k* nem, vcletiam breviorcm: plura,qifain Primum, habcbatfolia^brcviorcpediculojcoquc
itincrc obfervabat,quia crucrc
, f
pIanofubnixa,fuperncvindia,inferneexalbida,infl:arfoh'orumSonchi,qui
marcfpondcbant^crantcnimjUtillajinambicudentatajfedminorarfummocaulijnnirebaturvelutiumbella, longiufculorumcaliculorumftriatorum, in quinqueangulosdefincntium f in quibus flos,coToris mihi non comperti,quia ncquc ipfe Mera refcrebat,neque ullus , in tota planra: umbclla,reftabat, cx quo eonje&uram faccre poflcm. Ceterum rapunculos , Fabius Columna , in doîflima illa fua Plantarum Hifloria,Eriutn Nicandn 3 Diofcoridiscfle fu(picatun
;
.
&
pp
CORIS
clxxiiij
Caroli ClvsI RARIORVm

(^VORVNDAM.
CORIS
CcTMGstiitmmo* H$*
C A P,
L V
M
natis
ramqlispaJmanbus ut plurimum.inccrdum dodranrnlibus.firi
V lt
s frucicat
mis,rotundis,purpurafccmibus,quidcnfi>folijs ftipantur Brica: ( majoris fcilicec) crafliufculi$,mcculcntis,amariufcuhs,fericquadam interdum difpofitis, aliquando aurcm inordifpicaraut capitula cxtrcmis ramulis lnharrenc, ex lnnumcns
:
& incoditis
qumquc mucrones divifis.fc totidcm
caliculij in
maculis
nigris,in fingulas divjfioncs impicflis, coilan-
tia,cquibusflosemicacnoninodorus,purpurcus,autexpurpuracxruleus,clcganuflimi&
quainmmarceflibiliscoloris quatuor foliol|s bifidisco(rans,quorum duo fuperiorarcljquis
,
/
tfmttlti.
majora func: femen deinde' in caliculisnonnihil pungcncibuscontinctur rotundum, nfericans.-radixcraflacft.proplanta-proportionc
palmarislongicudims, forisrubra, ucqtiain-
tcrdum lmei pannietiam

Floret
tio, ficcis
infici poffinc.
>
Maio mcfe.nonnunquam
quibufdam
circa
ctia iVfar-
Salmanticam&:
K*m,')A.
Mompc!liumlocis,maritimisicernValenci*: Gallia: Narboncfis,ubi tota major, craflior &fucculentiornafcitur,ucfcrefoIenromncs maricima- ftirpcs,fi cum cis,qua: macro
&
do folo provcniunc, comparencur. Hanc MompellianimcocemporcCorin
& ari-
luncaria Salmanticcnfii.
vocabanc,earnq;eiTecxilcimabancquaGra:ci xop xju-mpnw, appcllanc, cujus fane defcripcioni mulcis nocis rcfpondere vidccur: Diojfcoridescnim^CohfoliaEricecribuitiPIinius,
Tamancis, pingûia iive crafla, deindc fuavem cfledicit&odoratam (defloreid inrelligcndurnputo}Pliniusaculeacamefleaddic,quaUn ,;US Ca,icuIi ui femen contincnc. ^ r( !" V,r Ioann Placa Medicus d Hr 1 roreflorValencinusapudHifpanos.dum una
it
&
tar.asft.rpes in illiusurbis maricimislcecrc-
mus.Alypumcflecenfebac: Hifpani vulgari
nominc P/y/appellabanc:
Symphyt. f+
trui
Mmtib
JttuUmta.
Pecrai nomine exhibuir, mfi opinio.
mcmini. * A d hancaucem plurimum accedcre videtur quam Clanflimus , Macchiolus Symphvti
Alcenusaliculus nacionis nullum fcio, nec quenquam proderc ^
mca mc
fallic
contra Phalangiorum morfus, ifchiad.cis , &opifthotonicis cx vinopotumauxilioeft:horroribusexpipere,opifthc~

:
&
Cetervm Coridisfcmen pocum, menfcs

urinas crahic
tonicis
ex oIeo,ucilifllme lilimcur.
IVNCARIA &ALMANTIC.
f
Jumtsrim
Cap. lvii..
Smlmmm*
,*2
s.
F
ca)
Oliolorvm quxdam
cic, ut
fimilicudo fa-
cam Herbam quam Salmancicen-
? r,
<
.
lesa junceorum cauliculorum forma&gracicihcace Iuncariam appellanc (cocacnimjun-
ccaeft.fedEquifccimodoafpcra&gcnicuIa--
proximo capice defcribeda: prajfigam. Habcc auccm in iingulis geniculis binafoliaex

advcrfo
fira,
Afperul* odoraco
florc folijs
quodam.
Plantarvm
iiistor.
lib.
v.
clxxv
quo^v.iimodofimilia.brcvioraramcnj&LinifativifoIijsnonabiimTliatfrcquaitcsramuh exaUrum liuuprodcunr finilibus folijs prxdiri ,copip(os, paleaccoscandicaeteTq ro . p fcrertccs flores: Jcmen dcinde exile.nigricans radix tcnuis cft,candicans,n6 vivax, fcd ringolisatinis fcmmcdcciduo, novcllxplania: cnafcuncur, illo ipibanno cciamfubfincm
:
inenfis Augufti.
Augulto maturum
Provcnitlojisarcnofis,!ntcrvineca,fccundoaSalmancicamiliari. FlorccIulio,fcmcn s*,i

eft.
illaPlantariimHiftoriaqucantcpaucosannosLugduniGallixcelebri emporiocypisexprellaclt, hujusicoiiem a meisObfervat. Hifpanicis defumpcam, mtcr Synancluccsfpecicsrcferc.Synanchiccsauccmhiftonamlcgercnonmemini.
Ge
ne ka
l is
Gallivmrvbroflore.
o*''V
Cap. LVUI.
Afpcrulaodorato
florc.
Rorsvs
novum,
& a ncminc,
quod fciam, adhuc defcriptum cft hoc
Gallij genus: GVm m r

if
L teneriuseft vulgari,pcdaIisautmajorisalcitudinis, cujus cauliculiinmulcosramulos alccrnatim utnnquc nafccntes,dividuncur,prodeunribus fub fingulisalis.ad gcnicula,quaccrnis,quinis,autfemsanguflisfoliolis,viridibus:flores infummisramulisnafcunturqui-
A r
'-
ni.feni.aucplures.ccnelliadmodum&pufilli.quatuorfoliolisrubnsmucronatisconfuntes,micantc in mcditullio aurco vcl flavo punto: ijs fuccedunc vel fingula.vel gemina, rotunda parvagrana,inicio viridia, maturitate nigricantia radix vulgans Gallij radicis inftar rubcfcir,qux etiam concufa rubrum fuccum reddic , mulcis aurem cenuibus villis prardita
:
cft,& vivax. Hanc ftirpem primus in Icalia obfervabac crudiciffimus adolefccns Sccphanus Sigif- ummU. mundusSprengerus , Philippi Stephani Sprengeri Aula* Palatinalis HeydelbcrgarPharrnacepaei F.ipfamqueplancamcum femineinpacriamrcferebac. undemerito Gallium Sprcngerianumcognominan poflic.Florcc a:ftacc,femcn fub Augufti finem maturum eft.
porro novum Gallij genus dcfcripfimus , &ejusiconemexhibuimus , nonabsreerit, fi binasiconcsftirpiumjGalliotoliorumiitnilitiidincquodammodo affinium,illi fubijciam, Afperulse videlicet odorato florc , & Molluginis, quas licet pIurimibGcrmanixIocisfpontenafccntcs obfcrvaverim, non miniis ramen frcqucntes in PannoniA , Auitria , vicinifqucProvincijs : in filvis quidcm Afperulam odorato florc, A Am i cam Francofurri ad Moenum(ubietiamplurima)vulgus$cto:lrattrappeIlat,iQ carduisverd ^, *jw Afpcrugia n
Q_v
doqjm d e M
clxxvj
Caroli
Mollugo.
L> L
VSI
RARIORYM
hlsUuio
V*
r>'
Afpcrugincm, &: Mollugincm , cujns gcnus quod riunbusgenicuiisconftat, foliaque habcc cetens molhora Rhizotomar tftjc a nodorum non roodofrequcnua/cdctiam afacufe.
,
tibus,<lict>tr.:*utcognbminaur:
nam
eiusdcco,
cTum,adfovcndos&: firmandos
utileeflefcrunr.
arttis
vafde
RVBIA MARINA
ET SPICATA,
1
C A V,
* rnhin wan4.
X.
\
QVadrangvli
Ies,palmarcs
,
funthuicpJantarcauparte
,
magna ex
interdum
pedalcs,geniculati, duri &lignofi
,adquonim
imgula gcnicula quaterna folia, infcrnc, qua caultinhxrcnt, latiufcula.extremapartemucronata.rjgidiufcula, candicnntia, ftellx lnftar
in
orbem adnafcuntur,
& fubinde
in alis ra-
muli numerolis fblijs brcTnoribus valdc confcrrimnafcenribusornatijinquibusoblongi flofculi,radian,palIidi:radix ciafla,dura/oris

K.tralis.
&
inteniidsrubet.intusrufefcir.
In
Medirerranci maris.quod Hifpaniam&:
Galliam Narboncnfem alluit,littore,frequens nafcitur.prarfercim vero circa Cajpcn & Valcnciam, ubicamin percgrinarionc mca.Hifpanica co.Uigebam &: farpius ctiam antc, lutorc illq
,
quod fupra ftagnum ad Pcraul elt , ac in roonrem ufb,uc Sctium extcnditur ubi rlorcbat :
Rubia marina?
itatisinitid.
Habui cam aliquSdo in Belgica feminc mihiprognatam , cxqua hanc fubieclam iconem cxpnmi lufli.ramisaliquothumi fparfis,pedahbus, mediocauleamirgentccubitali, infirmioretamenquamutfcfuflcntarepoflet.Prc.
& miniis incana, qua.n locis vbi fponre proveriit & ciim fccundo anrerca I6ge tencrior erat
:
nofcrmsfloresprotuliflct, fubfequens hicm*

corrupit.
Xniis put
jipmritt fpi im Crtttn
,.
..
Hvic conjungcnda
exiftimavi femine Cre-
taallaeonatam.quam Iofcphus DeCafabona qui plantam ipfam in Creta nafccntcm obfcrvabata fimilitudmc quadamquam cjus folia cumRubiarfohjs habcre vidcntur , Rubiam nominauit,&: fpicatarcognomen addidir, quia,
fummi cauhculi
& rami in fpicarformam ddu

vcl
potuiffct.
nunr. Cumautemrotapbntanonnihilafpcra
otmonminuscommodcforfjtan Apannc,
Afperugo appellari
Aradiccporrd,quxcraiTiufcuJaeft/ubrufa,
cVrfreque"tibusrcnuibufqucfibnscapiilata,cxcunt multi eauliculijnodof^quadranguli.afpc-
nufcuh
ftatimabinfimaparrc, frequentibus ramuhs.adfingulosnodjoscxaducrfonafcen, ,
nbus,pra:diti
quosctiam
in
orbcmm ipfisgc-
niculisambiunt,quatcrna,qiiina,intercfum fcna folia,brcuia nonmhil afpcra: fummi cauks &: ram uli dcfinunt in longam , rcnuem , fpi
&
cam,vircntcm,fpccicquadrangulam quiaflo3
fcuh exiles &: vix confpicui , coloi eque fubvircfccntcs,alternnrim conrrario mrer fc fitu nafcuntur. Annuaeftplanta, qwarprolarofcroine pcrircfolcr.
flbrebac
V V
Plantarvm histor UB.

Rubia fpicata Ciecica.
V.
o
clx XVlj
Rubiamajor.
Corruda pnor.
Florebat in hortis in quibus nata , Augufto: 2W**. femeaobfervarcnonlicuit , qifiafubexitum imcnfisScptembrisfcqucntisdum Francofur-
todifcedcrem,nondumeratmaturum:tenuc tamcn &c oblongiufculum id eite poftea deprehendi!

'
marinam vocabantpriorem illam Moittpclliani& Valentini,quiaad Rubi? legitimxformaraquodammodoacccdinquibus autcm facultatibusfit pra:dita , nihil compcrtum habco.
Rvbiam
Nomina*
po'ro legitimam fponte nafcen- R*himk, remobfervabam in quibufdam pratisadDa- v tUD*nubiumfitis,pr$fertiminterPofonium&:Tuben opidulum ad coflucntcs Moravx FLMoravum pcduentis, &: Danubij, fitum.
\"V
Rvbiam
C O R R V D A.
filveftris
CA
P.
X.
Afparagi genusaVetcribus defcriptura invcnio t ego tria pcr JHifpaniasobfervabam. \ J" "*4 P'kior fruticofaeftplanta.duabus, tri|
-**'?
VNvm
T"/#
T
^f
/r"r
l' lt '
t.
busvcautpIuribusvirgiscandidis,lignofis,fir- Cortud
mis&Famofisprxdlta clrcaquasquinaautfena foliola fimul fcmpcr conjun&a nafcuntur,

J
brcvia,rigidiufcula&: pungcntia: flofculi lutei efcnisfoliolisconftantes fubalisinterfoliae-
nafcuntur, odorejucundo, utiviohemartiz: baccz initio vircfcunt.deinde cinereum colorcmcontrahunt,fcmenq continentnigriim,

;
aurum,radices at> uao capuc mulc,craffavnftar Afparagi altihs,fed brcviores,nafcuntur.

'
Abundc
'
ckxvii)
Caroli CtV$I RARIORVM

Cordubaakcra.
Cordubatertia.
K*t*Ut
Salmanriccpfi locis petrofis, totaqucfcrcCaftella&Granatcnfi rcgno , non modd in fcpibus , fcd pleruraque ctiam in arvis cultis : vidi ctiam Narboncnii agro,inpnmis autem juxta fepcs. Fiorct uva maturcfccntc, hoc eft, Augufto:fcmcn O&o-
Abundc crcfcic agro
bn maturum cft.
ir.
C*rr*d*
KAlales.
AIcbaturapudBelgasaquibufdamrcihcrbariarftudiofis , antc quam inde cxcederem: i *r fed fructumnonproferebat. Fr v t i c o s v s ctiam cftaltcr , in vindibus mollionbusramis, five virgisramofis, trcs aut quatuor fpmas ab codcm fere cxortu prodcuntes hinc inde fparfasprofolijsfcrens , viridesitidcmuciramifunc florem nullum in hoc confpiciebam , fed frcqucntcs baccas rotundas , ut in fuperiorc initio viridcs deindc pcr maturitatcm nigricant?s , i ucco&pulpavircntcplcnas, quafcmcnincluditurdurum forisnigrum, , intuscandidum, mtCrdum bina radiccs habct Iurcs craffas lon as fapcrioribus * P 8 > non valTcTffim UeT Frcqucns cft ad Tagum flu. in Lufirania , atque ctiam in BarticS , folo pctrofo , ii>colli. bus fep.bus Novembn femine onuftum invcnicbam. Crcvit iftc quibufdam Bclgi
&
&
XII
femineamceLufitaniadelaco. Tert i v s cubitales habctvirgas,ramofas,candidas,lignofas,Priorifimilcs,candican-
&
i * t
urtU-
tibus,hrmis,dcorfumfpcaantibusfpinisaltcrnatim,&fccundumvirgarumramorumquc mequalium inflex.onem honidas:ad quas quina aut fenafol.a, cx codcm capitc iimul pro. deunt,ut in Lar.cc,Pr.ons afparagi filveftris folijs longiora mollioraquc,Langnis folijs non diflimiha qua:commanducara,fubdalcia,&aliquantulumgummofadcprehenduntur: ttos intcr fol.a cx alarum ftnu longo tcnuique pctiolo dcpcndct.ex viridi pallefccns:dcindc rruausp X ncrorundus,fcdquitricoccusvidctur(tamctfiunicumgranummagnacxparic conuneat, raro bma, foris nigrum, intus candidum, firmum,uc in fuperioribus) initio virc iccns,maturirate rubcfccns carnof us , fivc fuccum pulpam contincns lcntam vifci-
&
dam:
? d,cc fi rmaturm aiba toris Havcfccntc. Fert initio vcris aliquot turioncs, inftar altilis afparagi , qui illorum
;^
&
&
$4t*Uj.
1^51
modomandunturcrudi&coai,cumolco,aceto&fale. wuiquam abundant.us quam fupra Olyfipponcm falcbrofis locisjuxta vias,non procu! a 1 ago H- ctiam fub ea urbe, publica viaTago immincntc , antc quam in Occanum fc exonerct. Nafcitur taracn & alijs Lufitanix locis tota fere Bxtica. Novcmbri cum fru" icgcbam , raris aliquot floribus hinc indc per raraulos fparfis
"
&
Nulli
lib. v. clxxix Kulli vero cultura auc diligcntia faccre unquam potuimus ut iftius femen amid nos in Bclgica nafci veller.Sed duo (upenores,ut dixi,in Generofi &c vcre nobilis vin Dn.Ioanms
,
Plantarvm
histor.
vander DilftcultiflimoviridarioconfpiciebanturjCummuItisalijsrariirimisftirpibus^quar
um,uticnamomniumNatura:miracuIorum
cratftudio{iflimus.
DiciTVR
hic Afparagus Grxcis dqxrdpayoGTrtrpaioS) % fxxjdzctrSra^ eft Afp^ragus pc- Nomin*.
trxus,fivefilveftns-,&Murinafpina.PliniusctiamaLatinisCorrudam,abaIiquibusLybivocah tradit. Corrudam cjuidem nonnulli di&am volunt rcfte cum ,ab Atcicis Ruellio,quod,ubi adolevit,facile corruatdecidatve:iic Horminium dwo r opna>> quod cft ruo; Lybicum autem,a patria. Hifpani indifferenter Efparragos, tametii mitem Efyarravos tngueros ( quia in agris frumento confitis apud eos plerumquc crefcit ) appellant. Galii,
Ormmmm
jtfbergesfattvages^ tali , ^(paragefalvatkKGQtmmiîlbw dpatgw.
Afparagus marinus
(X
&t*h***-f Wyis..
.
ti
<;
Secvndvm
(
Theophraftus
genusintelligerevidetur quem fcquutus eft Phnius
cliraaitltb.vi.hiftor.Plant. cap.i. Aculeatorum aliaex totoaculeifunt , ceu Afparagus
(corrudamintellige
ha:c
enim nullum
&Scorpiu$fivcNepa: juxta aculeum , folium

)
geriiQC
vidctur in Creta obfervaflc Bellonius. Lib. i. O.bfervationum cap. X vi 1 1. fic fcribit. Vix tota Cretainvenias Afparagum altilem filveftremduntaxathabent, Corrudam vocatam, qusepaffim nafcitur. Prxteream tamen,aliud genus iftic inve-
TE r fiv M
Nam
nitur
nomincvulgari &anuquoPolytricha
?*\prith*>
didtum.
(^vam
Matthioluscxhibet,Corrudanon
Afyaragt*
altilisgenus,quodnos (quia meknnnu maritimis declivionbus &c herbidis iocis fponte provenit)marinum vocamus, caulc breviocft ,fed Afparagi
.
re,firmiorc, folijs craflionbus, firmioribus, ex
ca^ruleo virentibus: baccismajoribus , quam vulgarishortenfis, nonadeocorallij inftar ih* tcnsd rubentibus. Forte is cnt quem Galcn.
Iib.de Aliment facuIratibusi.ifAew, ideftpa-
f^fit
&w#t#
luftrem nominat.
Similem obfervafie videorin pratisad Danubium fitiscum Vienn^ AuftriaHn aula Cxfarisverfarer , unacumeoquiifticetiam frequcnsnafcitur,alti!i refpondens ,cujusetiam A$*r*gm
magnacopia,& craflioribus quidem teneriori- "/wr^ww busqUegerminibusjnquibufdam arditioribus pratis invenitiir , paulo fupra Clement , & Entzeftort im langhc thal Generofi Dn. Wolfij
;
ab Entzeftorff. Porro Corrudxcauliculiincibocoî, venrt"ememolliunt,&urinamcient:radicis twdtmttu decodum contra urinse difficultates regium mbrbum , renum vitia &coxcndicum cruciatus n potu proficit : cum vino autem , phalangiorum morfibus Breyiter hujus dfica,
,
cioi vis qiuoi domcftici.
*M t
,\w
FlNIS LIBRI QINTI*
'
clxxx
CAROLI CLVSl
RARIORVM PLANTARVM nis TORIi

LIBER SEXTVS.
V
brts
i
to
Libro abfoluto ,fupercH Scxtus
(fcxcnimlU
habcmusin
ordinent,
rariorum ftirpium htftoriam cemfrchendere
ammo) a mifcellamisplantis , quasin commodum

redi
: ,
ereneqmvimusttlliusinitiumfac7uri.Easfubfequentur
laaeofuccomanantes deindeumbelltfer* tquealiA qusdam lcnuifoliorumtnctfuraprtdit*. AddcnturfrXercagramineu
folus donaU , legumwa , trifoUorumgcnera
& atiarum
& arundmacei*
/lirpium far .
r^cumnonnuiltspcUgicis^&maqutnafcigaudentibus,
Centavrivm parvvm
flavoflore.
Cap.
i.
''
T &
CtniMutJum
'Centaurlj majorishifloriam cap.v. u 1id.ii i.noftrarum Obfcrvationum dedenmus, harc plantaob nominis affinitatcm coniung, po'
i ,
METS
tuiuct,qu!atamenplcra(qucnotasillid,flJmiles,& cujn proximocapttcdcfcr.bcndamag,scoinmune$
abct jC am 'ejungercl.buit^tquca^lla Rariorura a rp.um anob.s obfervararum J,b. yi. comprchen* larum h.ftonam incipcrc.
Mvl
pMfvum
+0 /#f#.
fis
m
lis
r,
porrd fohjs Saponariar
vulgari
ternm fparfis.harc planta pr*dita

cx.c rocunJus, pcdahs
.bus."imqnbustamcn&candicaiuibus.pcrduc
eltrinter quarcauairicud.nis, gen.culatus
non diffi-
cx hnguljs nodis fbha Ccntaunj
mU
miLnHy
& Gc rio!
&
;tes-7 T
,,eS '
' junwta, vd frSul un ?a ve fimulcoharrenc.a, utcauhsipfacraijcere uh a,iquoc rfvpcric
cT'
mCCr
fC
Ppofita
CaruratlorisI
aure rfVv" ,nC mnrn 0- K a' mum fcob,s,nftar

2?4/*fo.
lctorl,ncol!ibusjuxtaTa gum ,uDi ab incohs Semper -nova dicicur.qudd toto
J;
T'"
***
lfl
^c,co!ons,&pIanc
dC,fldc
***** Ulffi.
fermcan
nig,u.rad.xcand.dacfltcnuifq,
"
no florcat,quafiqucrenafccns
.\i
confpicUur. Obfervabara ct.am ahjs Hifpania: locis atque ohm agro Mompehano ,ftd annodcinde lxxi. fupra
,n
I
/
M E oc R
S ca 1 o ri s
Pa icep S
e^
Hornamienfi vivario, juxcaThahftcd.um florentcm Seprembri -dcccnnio vcrd pofl com quodam in P MM n de Cobham qu.nq Gravcfendam &arce III Dn. Portuum Prarfetti,
rnm"^ com.catu,
& mU C cCi " An 8"*' Effcxienfi

>
Tr
^
;
Hypiricvm svpinvm.
V
riam non ncgH^dam fffe auxi
Cap.
II.
*""* "" I*"*"* obfewtan!, cujus h,ftost

vc-
CaROLI ClVSl RARIOR.

H/psricttm fupin.tomcntof.H.fp.
PLAN. HIST.
LIB. VI. clxXX? Hypcric.fupin comcntoMwrurn,

vf-
^
U^kJS*
Hyperic.fupin.m.miniraum.
EsT vero jllud muWs
mi
um ftratisprarditum,numerfiscorifcrtifque )/*!
raffiu] j shirfuti$hu . ffy
fohjsillos
ambientibus, alreriusfeu vulgaris
Hyperici fohjsfimihbus, (ed plane romcntofis&incanis(pictor invillis expnmcnd sncgligcnsfuit) ejusflores fccundum ramulos
lutei
,
pallidiores
tamcn
:
& minoresaliquan-
tulum,quam in vulgari quibus fuccedurcapitulaleu Vafcula vulgaris capitulis firuiliaj radix eft dura lignoia : fed ipfi ctiam rami pcr tcrra fparfi,fjbindc fibras &radices agut.
&
In convallibus quibufdam non procul Sal- a*t*Ut, manrica crcfcic, ubi Iulio menfe florentcs
plantas invcniebam
fufas,ut
,
aded late fparfas

is
& dif-
^
u
M artio vero fcquete,in maritim

Inter
amph
petafi orbcm a?quare pofTenct
Regni Va-
lccini locis, cria floribus onuftas confpicieba.
menefCj&vuIgariminusodora. W-.^-- s^wSi-^ Vir doaifiimusIoannesPlaâ.mcdicus N ro i* cclcberrimus& ProfciTorin Academia Valcntina, rutam filvcftrem Diof oridiseffeccnfcbac.quar a Rucllio inccr nocha rejc&* cft.unde defcriprionem ejus pctere licct : Salruanticenfibus vulgo CtrMftrififfodicizw, perindcac vulgare Hypericum. Altervm cftHypcricifupinigenus,cciamcomcncoobucum anoftroLobelioobfer- Uy*rtkum vatum Mompellianoagro,quodpalmo non majusefieafTerit:meum aucem,modo defcri- /*/' pcum,efTcquodccnfcac,mJminjuriuscit:nampIancdifTimiIes,&meumefleaiTcro,quod in Obfervacionibus pro minimo fupino Sepccncrionalium perpcram vfurpavic. DiFFERTcnimplurimumabiftoHypcncumilludfupinumBelgicum,fivcScpcencrio- ^;cnm nale.quia coca planra valdc ccncllacft, raros habcc ramulos, raraque folia, nec illa incana, /;.xi/.
VI
KvÂ.yuÂ^
yi
Hyperici genera referendam cfTc * luncftirpemjnoneitdubiumrnam plurimas j-f notasilhrefpondentcshabcuimbccilliorta-
fanguincumfuccum, perorasnigrispun&uIisdiftiQ&asrcddunc, ucple|rumqueobfervaic memiQi ( iliam in agrorum aggcnbuspoft meiTes legcns.
iquactamencrica,
clxxxij
Caroli ClvsI rariorva* Paronychu hispanica. Cap.
III.
tstonubi
tas vittculas humi ftratas fpargcns, dodrantales magna cx partc, intcrdum
LO
nc
e clegantiflima eft harc planta, tavL
tamen ctiam
planta argcntcis fquamis conftarc vidcatur,gratiffim fpeclaculo flos illi candidus Polygooi
:
pons numerofa & confertiflima,eaq acerofa mcmbranacea, prorfusalba, fic ut tota

;
pcdalesautl6giorcs,nodofas,quibusadnafcuna turroha Polygon. mans,minora,& viridiaquidcra novelhsplantis.fucceflu autcm
tempo
&
vulgarij
florisinftar,fedadedcxihs,&intcrmcmbrariulas lftas Iartns.ut vix apparcat.femen Polysonr

radixoblonga,gracilis,candicans.
Hujus iconem , quia
vetuftas &perfectiore$
rlantas,intcr chartas rcpofitas , ad
habcbam,cx novclla,
& femine mihi recesnal
manum non
ta, quar paleaceas illasmembranulasnondura,
adquifierar,expnmicurabam,atqueapudBelgas.ubimultumdecandorcfuorcmittir. NvsqvAM abundantius,quaminpetrofis& ficcis colhbus Salmantic* vicinisobfcrvabam
transflumcnThormim.ubi&Colchicumontanumcap.XL.hb.ii.defcriptumcopioscprovenitrtum ctiam circa Valentiam Murciam:
&
obfervare ctia
memini lapidofo illo campo fu*
praArelatcm,non procul a Divi Martini diver>no,quaitcrMafniiacft,fedmult6minorem, unciales ramulos feu viciculas vix habctem.
&
Vtemins*
r/orebat
Maio& lunio.femenqueprofcrebat
SALMANTICENSES&
Valentini VfOtvyUai
V
I*
AN
U
GA
i L
$.
Cap.
ii ii,
An
,
AwMfttm
fiavoflo.
fervabam
a g a ll t d i s, pnwer vulgarem phceniceo cxruleo florc,duo alia genera ob-
&
floris'col
re intcr fediffcrentia.
forma fimiles, quinque folijsconftantes, flavo
funt Pneri ramuli.rubcte; tencn,fucci plcni, humi fparfi,inquibusmulta foha,Anagallidis phoenicco flore fol.js ma,ora. bina fcmper inter fe oppofita , acidiufculi faporis : cx ahs prodeunt flores Anagallidi vulgari
Dodrantales
colore prardm : capitula deindcturgentiaaltenusAnagallidis capitolorum a?mula,minora
men, fcmen etiam non diflimilc
ta-
tenui
& late
J
V/
NatsU*
fcrpcntecft radicc: quinetiam ipfiramulihumi fparfihbrasagunt.
Nafcitur in Hogebergerin fummo fcrc jugo interarbores,al.jfquemontium Etfcher, Durrcnfta.n,yicinifquejugis,fedlocisopacis.Florct

Jfni;a! tur putmfctmta
Iunio,IuIio,&Auguito.
tota facic vulgare illud,cui phccnicei aut carrulei funt flores , rcfert , quos etiam quinquc foholis ftcllatim cxpanfis conftantcs
Jlm.
Altervm,
habct.cum totidcm in umbihco flaminuhs.flons tamcn color diverfus nam obfolete purp u,
reuscft,
'
Plantarvm
HISTOR. LlB.
VI.
Clxxxiij
1
Anagallispurpurafxcnteflore.
rcus eft,cui phccniceum quidpiam pcrmifiura confpicitur. Florct luniocum vulgari.
iDmihifpontenatumFrancofurtiannorcdempta: falutis hum.ana: nonagcfimo fupra rnillefimum&quingemefimum: fubfequentibusdeindcannis,fuumgenusdcciduofemine confcrvavic ciim iftic, ciim Lugduni apud
;
,
Batavos.
ALSINE
4
R.EPENS.
Cap.
v.
ijfcj;
s numerofi^pra-ditaefthxc
'
'Armentis
veriusquam caulibus
Aifmtuû.
planca, genicu-
flexibihbus , humanam alritudincm plerumq;fupcrantibus 3 prcfcrrim fi frutices.quos

latis,
fcaderepofTic, vicinoshabcac,aIioqui,propcer
infirmitaccm,humidifruijs:biriatingulisgeniculis&incerncdijs adnafcunturfoliaexad-
'
verfoika,Alfinesvulgarjsfofijsfigura&co!orefimili;>,Iongecamcn majora.&ad Hebcines
foIiorumCamplitudincm acccdencia,
herbaccocandidi fex
t
rr.ollia:
flprcs cx calicibus.feu folliculisprodeumes

folijs
ex conflanc, quibus
fucceducacini PififfrisnigrHautgranorum Iuniperivulgarismagnitudine, foffciiloilloin1
Alfine rrbcns maior Altinc rcpcns.rrttjoft.
clufi, inicio virides,

1
:
pct rhaturiracem nigrijcrmnecxiguo&pla^ oplcni:rad>xcand>da,vafde fibrofa ' lnga^.fhrroenmia quz fingutis L nms no vos caules pjqtmt , ahjs. per hicmcm a marcidis corruptiS.
:
&
Copiola invcniturSalmanc-icenfi agro,umbroiislocis&circafepes,..Noltns
#**
m l^prcjsfrequcs&pcrgulas/candens.AIiquot
.vcrqpoftannisabuodeobfcrvabaponearceni Ebrcfrqrf Magnifici ac Generofi Dn. Hicro-. nymiBbck a LeopoIdscorfFêfanlConiihjs, &Annoni olim per Vngaria Prefei5ci,ioco paludofo inccr acundincs Florec cota arftate. S v n t quibusxt/Jtâî-o^sTs/jajCyclaminus
.
/
etiamnunc
**ominm.
alteraDiofcoridis (quamnqnuilixWat%3-f uo' ?/*** <^jt/oyoÂAoyvocantjdicaturjquoniam multis cum Picricbridisdcfcripcione noris convcnirc crcditur iguftus tnrhen irifipidus hcrbaceus facit.uream adAllinesgcnc.rarcfcrcndam pu-
&
tcm
Le&ori-tamcnhbcrumrelinquo, utad
drach-
quam volcc claflcm referac. Cyclamini porrd altcriusacinos,

mxuniuspondcrccumvinialbi
cyarhis
duo-
buspotosperquadragintadies, Iiene, pcruri-
nam&alvum
purgare,
abfumcre ccftisefc Diofcorid. adorthopnoeambibi, & reliquiasa parturc-
Alsinen autcm, vim
rcfrigcrandiadftrin-
gcndiq; obcinere , oculorum inflamatiombus cum polenta illini , fuccum aurium doionbus
infundi,& omnia,qua: Helxinc,cmendarc.
Alsine cornicvlata.
Cap.
vi.
Atf** " Ui
PAl maris ha;ccfthcrbuIa,unicocaule,quiinaliquotramosdividicur,conitans,eo- nu quegeniculato,tenero,fubhirfuto,utAlfinevulgaris:foliaAlfincsfoliorua?muIa,pauI61ongiora,fubliirfutaetiam,interfeoppofita,&cxintervalIisgemina:alarumcavisiniJtranfparetia cornicula dent pufilli flores, candicantes, crnibus fuccedum mcmbranacca * galiinacco>ri.\^
&
QQ.
clxxxiiif
CAROLI CLVSl RARIORrM

gallinaceorum calcarium forma qux lcnto , quodam confperfa humore a tangencibus dc. prchenduncur;femeninilliscxiguum,macur iracc nigrum radixinucilis&annua. Toci
:
'Allinc comiculata.
infipidaeft.
Nalain.
Mpntltust.
Inter fegcres frequens Salmanticenfi a^ro ubi Maio menfe flores producic, fcmeii macurum prxbet.
&
Se d aliud Alfincsgenus non vulgarc circa Xerez delaftontera, alijfque Barcicx
&
locis
obfcrvabam, caulefimpliciuc plurimum fingulari, incerdum mulciplici, geniculato,

Dcdisdodrantemalco,fubrubence,ahquocramulispredito: folijs fatis anguf tis, fecundiim petiolum tamen latioribus cxtrema partc mucronatis,dorfomagiseminentc, nullala,
&
&
nugineobficisalceriusinftar.fedlatvibus&fa. turatc virencibus, geminis fempcr ad fingulos
nodoscxadvcrfonafcentibus: cxrrcmi ramuN*flu.

li
velucicapirulisinftarSymphycipccrci.onu-
ftieranc,
qux oblongis&
purpurcisfloribus
rcferra: radix
mcdiocns,candida.
ahbi quam commemoraco loco mihi confpecl icft hec planta, Ianuario mcnfc flores proferens.
Nufquam
AhtuhI \ muruîti
Ad
ci
Auricule.
murishiftoriam.quamGra;.
ôsarjJa appcllac, multum accedere mi-
mvira: '!usflos,quinoneftAnagallidis,ncquecxruleus.refragaripoterac.Sicuieaopinio non placer.cerre Alfmesgenuseflenon diflicebitur,qu;e Diofcoridis tcftimonio ' nonnull;scciamM^;oTadicicur. P o R r 6 radix Auricula? muris illica.argilopia fanac Diofcoridi Galenuseam deficcarc ordinc fecundo refcrrxccerum nullam evidcncem calidicacem poffidcre. At
.
t*tnU*1H.
Plinius vim ei
fcpcicamrnbuic.&cxuIceracriccm:quamfane,incaquamproponopIanca,noninvcnias
' cumporiusejufdcmcum Alfineficccmperamenci. H v i c capici adjungendum puraviAIfines quoddam genus pelagicum & lirtorale, an-" no M.D.xcv.pnmum mihi confpeftum &obfervarum in fabulofisillis Hollandia: coliibus
Oceanoobjcctis,&quimarinisundisinterdum alluunturjadPagum-egmonO cp rfun&vulgodictum. Longelacequefummaarcnaidferpit, multffque ramishumi jaccntibusprxdicumeft,

tenmbus.lcntisêxibilibus^quadrangulis.quosmultaambiuntfoliaÂna^lIidisvclAlfil
nesfohjsnondiffimiha.fedcraflaadmodum&fucciplcna (utfuntplciaquepclagicarum ftpmm;fohorumportulaca:pamc>nft

dcvird.a&falfoguftu,interquarextrcmisramuIisflofcuhvirefcentesquinq folio^ ; Itanres,&innisquinqueitaminulapallida. v
ChamjEpitys avstriaca.
Cap.
vit.
m
*
demaplenfqucalijscjushiftona cftprodita: quia tamcn cjus genus, ab ahjs neuriquamobfervatum,dcprchcndi, ilhushiftonamnonncgligcndam duxi, fcd hoc loco cflc
<A
m e t s i meum inftitutum non erat.de Ajugaquidpiam commcntari, quandoqui-
proponcndam.
ntra.
ChtmApitft
rofos,cum adoiev^profercnscaulcs^pedalcs.nonnuquam cciam duntaxat palmares, quadrangulos 3 firmos,lanug.ne(quampi^

quibusurrinquefibioppofitainnafcunturfoliaChama:piryosvulgarisfolijsfimiIia,Iario-
adc6quc Pannon.a.frequemiffimam efle in agris & gramineiscampis :quinecia & illud genus multifidis fohjs & rubcfccntc flore,quod Cl. viris Fuchfio & Dodonaro tercium eft! mulcis earum Provinciarum,& aliarum Rcgionum locis mvcniri. E s t autem id genus,cujus hiftoriam defcribcre hic conftitui, eleganciffim um
:
Cete rvm
prarmoncreLeaoremvolui, Ajugamluteo
florc totaAuftria
numc
ratamen,&inquatuorautpluresinterdumlaciniasdivifa,fuperncviridia&fplcndentia, iubtus ncrvofa nonnihil incana,odons non injucundi, guftus cahdi, non ingrati ramcn: cx finguhs alis nafcuntur ramuh fira ihter quadranguli,frequcntibus folijs Ajugc. fimilibus
&
fcpti,
V LANTARVM
Cha m aepi tys Au ftriaca.
î
HjSTOR. UB..
VI.
I
cl XXXV
Pfcudochamoepitys.
*t
feptJ^durioribustamen.quideindcaliaoblongafnalisfoIioIaângufla^mucronara^Libanotidis coronaria? fencfccntis foliorum pame armula gerunt fummos ramos verticillatim ambiuntrigidiufculicaliculi,equibusexeunt florcsAjugxtema:floribusformanondi fimilcs/edlongcmajores&elegannfnmijcolorefaturarpurpurx.&violaccojnfcrioretamen & propendentc labro nonnihil candicante , fanguineisguttis refper/b femina in finguliscahculisplerumquc qiutcrna, oblonga,angulofa,colorenigro& fplendentcpra:ditairadixnigrajdura.mukisfibriscapillataj&fingulisannisnovoscaulcsprofcrcns. Satisfrequensnafcitur in fummo jugo montis illius qui pago Radaun imminet, non u*t*!tt, proculaPeterftorf, fcfquimiliariaburbe Viennadiftanre, tcnuinigr6quefclo, qualcuc plurimumcft vicinorum montium,atqueetiam Alpiumilliusregionis: nec ufquam alibi aliquotannismihiobfcrvatiim. AtannoM. d.lxxxv. &fcqucnte,inalioquodamjugo, nonproculaStarnbcrg copioscnafcideprchenfacft.multdvcgetior, atque mter multas illius ftirpes, nonnullas rubri dilutioris floridi unam etiam cineracei coloris floribus preditas, qui alioqui nec forma,nec magnitudine , ab cjusquam modo defcripfi floribus difFercbanc FloresprofertfubfinemMaij&Iunijinitio, quoctiammenfefemcn plerumquema- r</>w. turitatem adquirit.
:
&
&
porrdinHifpanijspufillaqua:damplantaAjuga:valdefirnilis,tumcau- p r cltit Ch+ c liculis,tumfoliorumtrifidorumforma,hirfutatota t fubfalfoguftu, &inodora, nifiingra- mtîip.
Invenitvr,
tum quidpiam & herbaccum oleret:
flores
extremis ramis cxalis prodcunt Ajuga: flonbus
nondifrimilcs,majorestamenpaul6,&albi:fcminafubfequunturquaternainfinguliscaIiculis feu utnculis.cincraceicoloris.majufcula&fcrmcorbiculata: radixcrafTiufculaeft, mbalbida,& perennis.quantum conijcerc licuit.

Provemtlocisincultis,a:ftatcflorcsproduccns.
a n i ob formc fimilitudinem inter Ajugas refercbant fed cdm ejus temperamentum non rcfpondeat,Pfeudo-Chamxpityspotiusccnfcndacric,donec lcgitimum no~
i
x*uUt.
:
s p
mcn uiveniaf.
Q.Q_5
Anthyl-
clxxxvj
CAROLI ClVsI RARlORVM

CA
P.
Ant"h YLLIS ALTERA.

Anthjik
VIII.
mmrm.
--^
v g & congencr cft hxc planra proptcrea proximum illi locum dcdi Habct autem ramulos humi expanfos, tcncros
,
.
AI
villisobfitos^digitalislongitudinis.foliaob-' longa,viridia, villofa, extima parte in arribi-
Cham^pityos fohorumquodammodoemula.binafempcrexadverfofetuferrata, &:
ricquadamdifpofita, guftu nonnihilfervido,& odore fatis gravi florem in fingulis foliorumalis Ajugjefloribusperfimilem pur. , purcitamcncoloris: femina in fingulisvafculisquarernafimulconjunda , oblongm.
:
fcula, cineraceicoloris: radicem craflam

Ksttifs.
fubalbidam. Nafcirur tetofolo adTagum flumen in Lufitania,Granatenfi eciam Vegno,& Gallii Narbonenfi, ubi, dumifticvivebam,illam
At$vXCtS
ITI*.
Hcrva
a.
t
crinj
fepelegcrememirii.Floretarftate&Autumno,Granatcnfi tamcn agro matunus. G r je c i s, hxcdvSvtok hipa Latinis, AnthyllisakcraiLufitaniSj^fr^cr/^dici;
Y*a raoichaFMChlMtth
tur.
Mompelliani mcotcmpore Tvammo.

,
fcatam appcllabant. B 1 b i t v r lwrc , tcftc Plinio

,
in duritia
vulvarum,& in torminibus in comitiali fimiluer rnorbo,cum mclle & accto, quaruor

.
drachmis.
Lufirani& Granatenfesmihi refcrcbanc cjusdccoctum, ad repurgandum ianguinem impurumpropinari.

AnthyllisValencina.
'
Anthyliis valentina.
Cap.
ix.
tR
LIcet harc planta eodem

fupcrior fit infignita: quia
AnthyUh
VaUntinM
.t.m-J
nomincquo
tamen
faci*
ilhdiffimiliscft, pecuharicapitc ejushiitoriam defcribere volui.
unicaveroradicemultosprofertcauliculosfivcviticulas dodranraleshumi ftratas.ramofas.fubrubentes: foliola lentisexigua.feu potius Chamarfyces(cui tota planta adcofimihscft, utprimoafpeau Chama-fi-
Ex
tfr
i*
ccn putarem, illam tamen diligentius confi-' dcrans, lacleofuccocarercdcprehcndi) plcrumque cum fuis ramulis vcluti quadam falfuginc afpcrfa , fcd etiam ipfa falfi guftus: florcs inter ipfa folia enafcuntur pufflli,
&
quatuorfoliolisconftantes
Lc^.. 2,.Kw
licetpiclorfic-
volens , quinque foliola habentes depinxeric ) ex albo purpurafccntes: radicern lingularcm habet, nigri-
cam plantam exprimcrc
cantem.
Wmt*lu.
Hanc plantam nufquam alibi confpexi qu*m ad foflas urbis Valentiarin Hifpanijs, juxta eam porcam qux Regiam arcem fpcctat,eam mihidcmonftrantc Dodtore Ioanne PJaca cjus urbis Medico pubhco in
,*
&
e&Acadcmia
initio. AnthyBk mltirm flmfi.
Profcllbrc.
Florebac Aprilis
AvdvtiXifa, Anthyllidcm idcm Placa vo cabat, camducad pnmumgenus Diofc.defcripcum rctcrcbac. Ecfi aucem inter Anchyllides
Plantarvm
Chamarfycc.
HISTOR.
LIB.
Vh
cl X XXVIJ
lidesprocul-dubioreccnfcndafic,primaumen efle nequic , qux reftisramulisallurciim harcrepentes , ucidixi , ramulos fic ; labeac , cptaquc facie Chamsefycen prope-
modumrefcrac
Ch a;m^syce.
FAcie
Cap.
X.
perquamfimiliseft(ucdiximus)
cU^.
proxime defcnpta: hax planra: nam fupinaeft, & humi eciam procumbcns, numerof6fqucramulos, cereces, quacernum digtcorum tranfverlbrum five palmi intcrdum longicudine vcl eciam longiores no, , ,
&
dofos, feugeniculisincercepcos
fcenccs
,
purpura-
qui >n orbcmdiffufihumiiaccnc:
foliahabcc pulilla , Lenci aquatica: forma perfimih , Peplidis folijs minora tencriora:flosiliiPephdisauclichyma]iCypanffi$: frutusrricoccus,Peplidisfru&u minor,(ub folijs reconditus radix ccnuis inucilis. Lacli fimilem fuccum cmictic harc herba vulneraca non minusquam fubfequentibus aliquoccapicibusdefcnbenda*. Copiofa ubiq; agro Salmancicenfi, fqual- ****** pecrofis locis , acque eciam intcr ipfa lidis vineca (quemadmodum&circa Mompelium)& plerifqueahjsHifpaniarlocis.Apud noftrosBelgasfemelfaca inhorcis , praefer-
&
&
&
Pcplis.
tim macrofolo, macmofeminefponcedecidencefingulisannis renafci folebat. Xajua/^Wappellac Gtxci.&ccvKrivût Pe- Xrfjwwrf** plum : Latini , Grarcam vocemrecinenres, Chamxfycen Salmancicenfes NogutrutU^ Nogucrudi quafi pumilam nuccm exprimcre vellcnt, i fcminisnimirum, utiputo,forma.
:
Abstersoria
letjUti&Tithymali.
&acrifacuIcarepol-
Peplis.
-
Cap.
ftirpibus
xi.
LActarijs
Peplis
,
congcner
cft
fyfa
toca enim laico fucco turgcc,
illarum inftar,non
comam
camcn aflurgit uc illa^fed humidiftufam habecquemadmo:
dumChama:fycc
ramulifunceidigicalcs, ceretcs,nunc purpurei.nuc herbacei coloris: Chafolia inter Portirlacam filveftrem majora, illis masfycen media, his craffiora
&
&
verd minora &tenuiora flosexherbacco purpurafcens femen pufillum in criangulis

:
:
valvulis fub folijs lacencibus:radix pufilla.
Abundc
harc
nafcicurinomnibusMedi-
Nmi#.
tcrrancimarisIittoribustumHifpanix,tum Narbonenfis Gallia:; in Oceanilitcoribus
nunquam
obfervavi
imone
in culti/Iimis.
quidem Belgicis horcis mihi con fpc&a.
Dioscorides hanC7r2Â/cTavo- Tf
:
%t
f'
cac^&abaliquibusaV^pa^â^piWjab Hip- AJj^ pocraccvero7i7rA/ordiciicribic Scvinbus *****

U**
ki
.*
f cplo
refpondere.
TlTHYMA-
clxxxviij

TlTH YM A L VS.
C A P.
XII.
a n Q_v a m nunc pluraTithymali genera invcniantur , quam Vcrcribus prodira fint.corum tamen hiftoriaconfundcndanoneft , lcdquamcommodiflimcficripotelt.ad illorum dcfcriptioncs rcfcrcnda.
Tithyrnnli
QV
ttanm.
CHARACiii,
qucmadmodum&reliquorumTithymalorumvariasfpeciesobfcrva-
rcmcmini,quas,cumabalijsdefcripta:fint,easrepeterenoneftneccfTc.Vn]ustamenCha racia;,qui prxccterisdcfcnptioni Diofcoridisconvenire videtur, hiftoriam hicadijcerelibuit,cumaherafpecie,qua:inPa8nonia&Auftriamihiduntaxatconfpe6ta.

.
Tithymaluscharaciasi.
Tithymaluscharaciasiii.Auftriac.
Tithymalut Charatnu I.
porro Characix primo gcncri , magna ex parte , eft caulis, intcrdum plures, cubitales, ampliores rubcnte cortice teai, minimi digiti crafTitudinem arquantes, infima parteglabri, foliorum duntaxatvcftigijsinfigniti ,veluti infcfti vuIneratiefTent quales
i
Vn
cv
&
illiDiofcoridcscapitedcScdotribuitjfupcrnavcrOjfolijsduris.lajvibus^viridibus^majori-
busquidcmIongioribusqucquamfini01ca;folia,minoribustamenquam Amygdalx.ornari,dcindc in plures junceos & firmos ramulos umbelke in modum divifi quos ambiunt
,
vcluti acetabula auc caveola: folijs balinearum fimiles,& in his flos, non fubluteus,au t palIidus,quemadmodum in alijs, fcd nigenpoftea fru&us tricoccus.in quo femen per maturiKttalii.
Charttciai ii.
NttaUr.
tatcmcxiliensreliquarumLa<aariarumfeminisinftar:radixduracft&lignofa. Nafcitur id genus in afperis montofisquc pcr Hifpanias Valcntino regno &circa Malacam arque ctiamfupra Arclatem itinere MafTilienfi, &quibufdamalijsNarboncnfis Gallix locis. Tota planta ladlco fucco prxdica eft Martio flores profcrc. Altervm genusefteiferefimile, cuitamenplurescaulcsabunaradiceprodcunc, folia molhora lanugine pubcfcencia, flores pallidi. CrefcicideriaminHifpanijs , deinde camin Narbonenfi , quamrcliquaGallia tum etiam apudHclvecioscecerosqueGermanos. Apud meos Belgasin horcisfcmelfacum,
,
, , ;
&
&
copioseprovcnic.
CharatiAt
ab una radice proferc Tcrcium genus , in Pannonia obfcrvarum, caules, pcdalcs.nonnunquam cciam cubicalcs, firmosjxves, infima parcc nonnihil purpurafcenrcs, foliorum quardccidcrunc , vcftigijsnocacos uc in Phmo gcnerc hos dcindeambiunc confufo ordine nafccncia foIia,crafiiufcula,la:via, duas incerdum uncias Ionga,mucronara.
Mvltos
,
&
iummicaulcsinmulcasvirgulasincer folucmergentesdividuntur
qu<e binafubrotunda
feu.ûo-
.*yJ?LANTARVM HISTOR.
./
Ticbymal.myrfiniccslegicimus.
*-?;*w &
i
LIB.
VI.
cl XXXIX
Tithymal.myrciccsValerJtinus.
***
.3^
<i
feuquodammodo circinatafoliola &quafi vafculum feu labellum imitantia fuftincnt,in floribus fimiles qui cum fuis virgulis & valculis quibus flores reliquorum Tithymalorum
fubluteove colore prxditi func : lucccdunt triangula capitula feminc plena : radix pallido lonâdiîtaliscraflitudinis/nflmaparteinaliquocfibrasdivira.MacurofeminecauIcsfinteannofldresferunt.
?
.
,
gulSann1scmoriumur:novoautcmvcrcrccentcsaIijdradiccgcrminant,qui(ubfcqucn-.,
iiccio- *rMto. cOpia,in gramincis Nafcitur plerifque Pannonia: locis: fed Viennefi agro tanta videantur Tota planta pafcuis,ut Iunio menfe (tum enim floret) omnmo pallelccre ribus
.
/-'
&
laaeofuccoturgetperindcacrehquaTithymalorumgencra. legitimum Hifpanis&GallisignotumclTcarbitrorrnam Valentinorum y- r.t it en
legitimus in hortis non defunt qui inter Characia: genera rcfcrre mahm. Sed Myrtitem,
,
htjnnts,
{cmclfatus,fcmincdeciduofausfcecundenafcitur.
verum IcgitimumqueinHifpanicamea peregnnatioufpiam viderc memini. obfervafle puromullum enim genusamplionbusfohjs neetiam
Latifolivm Tithymalum
autcmPlatyphyllosTithymalusmihicredicus.pedali.incerdum majorcaltitudme, TilhymitlM Est quemambiunt u.fiu*. inaliauotaradicedivifus ramos, nonnunquamfimphcicauleaflurgcns, quafi oibiculaco mucronc przdita, ad Ifatidis novelke fohorum rocundiore amDla folia formamacccdemia.viridia.crairiufcula&ahquanculumcarnofa.pallefccnce&acrifucco flosramulisinfidecexflavopurpurafccns, ac veluti acctabuhs five bahncarum tureencia foholiscomprchenfus,utinreliquisTithymahgeneribus:radixcraflacIt&candida. VnoValeminoregnoinrerBtar&Huenrinience , via falcbrosa , intcr mcdios fruticcs JUwfc.
&
Martiomenfeflorenrcmduncaxatobfervabam.
fub meum Francofurcodifceflum, admemiccebacIacobusPlaceauvir Cet ficcam , dc qua cognicione diligencer vcrfccus , Tuhymali cujufdam plancam in ftirpium ,-*ineDiltolaaddicaGcfcribebar. P t. eciam in meo horco plantam Tithymalo Cypanfliar Dodonxi non * valdediffimilem.quxnoninelegansmihivifaelt^necaquopiam hadtenusdelcnpca. Vmramos promicex radicecaulem , reccum ,cubicalem , facis firmum , in frequenres cum illa Tithymah Cypaniliz Dodivifum.ut parvum fruticem emulari videaturuadix non ferpit fponcc dcciduo Iininftar,fed fuperveniencc afpcro gelu peric:fcminc camen
ervm
bservabam
W-
donxi radicis
guhsannisrenafcitur.
pollcr. (mca quidcm opinionc) ad Peph gcnus ahquod rcfem Non incommodeforfitan
cxc
Tithyrnalus platyphyllos
nifi ftirpis
magnitudo refragari viderctur.multascnimnotasahascum Peplocommu-
ncshabet. Ti3-t/'âAovporrd,auc>orcP]inio, La&ariam , &: Lactucam caprinam Latini nominant.Hifpanis, Ltcht trtz,na Arnaba/Io di.ci-
&
cur
Germanis 22?o(f mllcfr Gallis RtvtiOc-
vtatin.
Mas prior mihi defcriptusâpax/ac, id eft,

xopwic, abampla eftusi coma> a[XVy$aXoii$r,c. a folioru forma, &C xojQioc cog. nominarur.
Vallaris;
&
Latifolium Greci srAaTi^c/AAor a foliorum amplitudine appellant; ncccnim ullius, uc

Plinianis vcrbis utar.latiora funt folia : pleri. queetiam xopv/x&nfo.
Peplus GrecisTTSTrAo? vocatur: vulgo Hcr-
^
wmU
bariorumEfuIarotunda, GaWis Jftvti//t-mati e/tviges(frequcntifi\mccnim in vinctis

nafcitur) Germanis^cu/fttemjid;/ ideftdia-
bolicum
lac.
Tithymali aurcm omnes.tefte Galeno,

vincentem habent acrem calidam facultatcm,neque amatitudinis funt expertes.
&
AniOS,five TITHYMALVS TVBEROSVS.
lithjmal.
tubttof I .
IS
j&i
J 2-X <J
cujus meminit Diofcorides lib. i ii i. hiftoria,nemoa me expcftet : nam

i s,
had
Cap. xm.' 1
Ifthm
i.
fatis
luctffcr eam tJefcripfit ipfe,&alij etiani
keti s
t#37fj ,;.,.. j
1
plantis bulbofis
non potuinon faccreilliusmentioncm,&quiniconcmhic infcrer^quamCl.V.DodonaûsaPetroBeU Ionio mutuatus quia aliud cjus genus hoc
,
;'
& tuberofis
capite dcfcribcre conftitui.

XjiflnA*
.
Adferturautem Diofcoridca (quarGrarrif nonnullis^**pjof J%a?Grxcisdicitur,
&
cx Creta, ubi Bclloniuscrefcentcmobfcrvabat yap.amvîa. iftic vocari fcribcns fed Apuliiectiam pcculiarcm eflemonebat Imperatus, &: in Neapolitano regno
fxa.&dhctvoc,)
:
efola ritonda appellari.
Alterivs autem ,cujushiftoriamtradere

cupio, ieonemaccurate fuiscolonbusdepictam ad me mittebat Tornaco, lacobus PJatcau mihi amicus fingularis. Radice autem eaconftattuberosa,non
in pyri
arquali
rr. ijWMiU
formam turbinata inftar prioris, at propcmodum ubique craflitudine,
unciam, interdum etiam binas uncias longa, cujus extremapars in quatuoralias radiccs,
fivc craflas fibras Jenfimgracilefcentesdefi-
nit,& paucis fibris Tithymali. Ex
prardira eft,colorc foris fu-
fca, intuscandida, lacteo fucco turgcns ut
fummo
ejus capite cxcunt
quini aut fcni ramuli in terram procumbenrcs.palmares.autampliorcs, fecundumradicem nonnihil purpurafccntes,folijs viridibus
non magnis,
fed priorisfolioruminftar, 8C
incondito
Plantarvm HISTOR.
Ifchas altera.
LIB.
VI.
v CKC|
inconJlto ordinc cos ambiemibuspraditi: illi deinde in minores& graciliores dividuntur, bina folia paulo rotundiora , contrario fitu nafccntia (iiftincntcs , in quorum medio oxorirur flos cx fl.ivo rube(ccns,cui fuccedit capu tulum tngonu,utin Tithymali generibu$,rugofum tuberculis obfitum,in quo femen. Quo terapore flores proferat non adicribcbat: icd feminc pcrcgre acccpto iibi natatxi duntaxataiebat.
&
&
Facvltate
&tcmpcramcntorcIiquis
Tithymalis rcfpondct harcplanta ,acperindc humano corpori molefta &: noxia eft.
VMBELLIFERiE.
LActarias VmbeUifcra fequenturs quarum nonnuUa laSieo etiamjuc-
copragnantesfunt. JMagnus autem in njarijs Provincijs
earum
eft
provehtus
nam
quas
pr&ter plerafque ab
alijs
defcriptas y
nonnuU
,
las altas peculiarcs in iUis rcgiontbus
peragrari, pbfervabam , quarumhiftortam,

.fubfequentibus aliquot capitibus ,
quam ac~
curattfjime potero, tradereconabors inttium
a valdeperegrinafaciens.
Tataria vngarica.
Cap. XZXISi
hattet crafllflj
Ow
vulgaris eft
hxc planta , qux radicem
mam & longiffimam nam TatmrU t*

:
brachialiscraflfcudinis,&cubimlis^ graciam ex Vnganarrans-Damemini ab III" Dn.Balthafarcde Batchyan.qui inmeam rc fohacmcriuiTcrac.ucinmeum horcum Vienn* wansfcrrem. Illisauccm nubianaadferri
a^
IJû a-
L ^ju.aUI-',
f
^Seubialis
&vcnusadPafolijsnon valdediffimiliaincifuris&lacinijs^rcworatamcn, feruncrapi formam accedenria, rudi acquc afperi lanugine przd.ca , cx vmdi uacis Hcraclii fohorum afluipaulo minonbus incifuns divifa,ncc minus afpcra.inter qu paUcfcentia,alia deinde ftnacus, conaufamplioris longicudinis,pollicaris yero crafr.cudmis,
ampledebancur minorafol.a &nodofus,pennde afpei ac foha, quem lacopcd.culo cavus PanaciS lanuginc obfica: fummuscauhs in umoellam dcfincbac & mulcifida.afperaeciam
Hcracleiumbellisfimilem,inqmbusflo crafta,nec valdc abfimiflorcs non func fcecundi) femina.valde cedebanc rara (nam fingul.
. ,
cas radices alui magno & ftriaco Libanocid.s cachryferar Bienmo quidem lia femini illi proferrec de.nde corrupra: funt, illarum & caulem Aoremque & fcmcn ance quam una
rimquefcccidumodoremexhalarunc,ucexhorcofuerincei,c.enda:. Dac.ar concermini, Vngari Agrix vicini , acque cciam ulcer.crcs v i v s porrd radice non mo-. alcerius panis pcnuria, uc mthi afieie tot inopiCvefcuntui in annonar cancace ea Provinc.avixeranc Quaradco qui Illuftris , feS etiam alij nob.les vir. dd Hcros illc B*r**m Tarcar,-, res eftccir, uc dubius cffem an eadcmciTcc cum Barocci Epfcopu m PaPacricius Vcnetus in cpiftota ad Pecrum minic Iofaphac Barbarus
.
t)mtlfut ..
&
^W&
.
.
lavinum.quxadjcaaeftadcalccm uicimicapiCisNarracionisipfiusquxevulgacaeft.
cjusinPerfidemprofe&ionc.
Dc
BtiUracan.
flavefcencc. qui per maalcicudinis , corcicc obduclus c virid. ris cra(ficud.nis,& brachialis rara fparfa funcfoha: in vicis palm.c.bus per qucm ruricaccm findicur ,& a l.gno rcccdic, uc qua dccaufa finc falc cdi validi odoris, iucund. camcn fapor.s,
.
BALTRACA N ,.V.c foliahabecRapofimiUa,cquorummcd

>
n /.-. LAfi' ocaulisa(rurgirpollica-
femen fceniculi.fed majSs,

poceft:
unica conftac radicc. Tarcari folia ejus decoquunc in aqua, fundunc,refrigcraturainftarvinibibunc,acquerefr.gcrandifaculuceprardicumaiunc. pcrmagnasillasfol.ruhxc planca nam abfquc ca, in ufu apud Tarcaros
,
dccoaum
in vafcula ,n-
tjusvfus.
Maximo
eft
S
CXClj
<dines,in cjuibus nihil
'
CaROLI ClVsI RARIORV M

cJale rcpcritur,itcr facerc non poflent
:
Scm'ir.'m
Chara r*
dix.
* nationcs inft,tuerc (blcnc. A Tartans forre hujus radicis ufum cdo&i func Vngari.propr erea Tatarta nomen illi de. dcruoc: Tatren cnim (uc Sc Gcrmani) vulgo appellanc,qui nobis Tarcari dicuntur. vcrohuiciimilis, radix Chara, quala&iadmifta, Carfarismilitesinopiamlcvafff lcgimus?
itaque ca nata , fuas ~ rerepft,
An
Thapsu
t
Caf.
XT.
ACJifJlA t
FErvlacea
ieu lanugine
luti in
habcc folia, viridia , villo
uuadam obduda, humi ve-
orbe difrula, ingrariiaporis,inrcrqua: cubicalis,interdum ctiam bicubitaliscxilic

caulis, digicalis crafficudinis
,
cavus
& fungofus, raris folijsprardicus.fummo faftigio magnam & lacam fuftincns um&
nodofus, intus
bellam lureorum fcu flavorum florum, quas dura maturuic femen,quod latum &acero. fum eft,gcrmenfy habec longu anguftunv fphencam &orbicularcm flguram quodam-
modo refert: radixcralTa,longa,furnmapar-
te capillata,uc plerc^; ferulacci gencris.craffiorc Iibro vcftica , foris fubnigro vclfufco,
inrerioreparrc candicance, laclco fucco plena,guftu amariflimo acri,naufeam tamcn
mo vcnce, aded ingrara cft, mcdius cjus ncr-
&
vus fungofus.
Gaudeccol!ibuspccrofis,qualcsfuncnon procul ab oft io Tagi fupra Vly fipponem ,
&
$MfiMA
9-
multisalijsLuficama:,Hifpania?q lociscdicoribus&inculris. Florcc Augufto, nonnunquam macurius. Verum mirari fubicquofdam inveniri.qui aded prochves func , ucnon cxpen fis probc ftirpiumfingulisnocis.fedexlcvibusdunraxacpi#urxc6jetfuris,ftarimde,llajudiciurn feranr, quod ufu vcnifle ijs video, qui hujus
;
?if fis hiftoriam
h ?P fise ic ncm,ad
Sefeli
Pelopcnen-
accommodare non func verici,
scm vklerunouc caceam ucriufquc plants facuâS^m

Th*fJ$a$
1
Imdbm
porrd.quibusdixi, locisaliudThapfiargenusinveniturcubitalicauIcDntdi-
"^ **** J5^
ThMffi
141.
Katslei.
ptcreaThapfi*genuf obferuabam in Hifpanica mci percgrinatione longe majus fuperionbus.utpocc caulcm habcns crium auc quatuor digicorumS wdfrem & (emcn Pnmogenen non d.flimilia: folia.anre quim planra m caule aflu?t mulS amp!.ota,mo<bcm tarncn non fecusacillahumi diffufe: raliccm ctiam cnffi f?m
Tebtivm
ô^C^
Eon
e
Thibfis
llil.
Salmanciccnfiagro vicinis Iocis nafcicur fcrulacei scneris quardam nlanra fol,jsLi^noc,d,s,pcrccrufim,liccrcxpanfisJencoquoda& fis facura v.ndicacc fplendcncbus: radicc crafsa, longa, tenerafc fra ifi foriTnjrf K alba, lafteo fucco plcna caulcm nullum obfervabam fed curr : re<3um,tcnuem,& ,n co umbcllam florum pamcMnglobum
âSrfP'&
m
^cplantam,
Cicutaciam
maximam & fcetidiffi.
Ntmina.
Canaireja.
<^^^^^^
coacW
ifmMclbZ^m^
* *** - *- # -iam,
vS^feffi^ oumjui-
q uamvoccmomn,busferulaccisplantis (quarum fumm\
Plantarvm
niam) cribuunt:
histor.
lib.
vl
nam Ferular, & L.banoridcsillisetiam C44&_J4dicuntur,qu&videlicec

.
cxciij
Jurundinaceum caulem habenc
Tercium genus Salmanticeniibus ctiam
Cafahtia
cft:
'
Quarcum autem
Tucro.
Tucro ;
Granacenfcs imperiti Pharmacoposi,prioris radice locoTurbith magno crrore utuntur: imimm, pcntiorcs aurcm difcrimen obfervare norunc. Vetuke Salmanticenfes medicinam iftic exerccntes, Tertia: radice utuntur ad provOcandos menfes, aliafque deje&iones moliendas. Tantaaucem viciim fupcrne, tiim mfernc purgac , uc fumencesinmaximum periculura iarpcuumeio conijciat
SESEH MONTANVMi
defcriberc conftituimusgencrain tiidntanis Auftria: & Pannoniz TRiA hoc capiteintcr obferVata,plane quorum
fc difterentia;
11
cA
P.
XVI.
ii.moritartumPannom
Sefclin.montanumPannon.
dwtfig Scfeli Peloponcnfi p odore,acn nec ad..-" --. fplendencia/.nfcrna parce min.mc.fcrula: , ciiiuuwjiuûu vindia fimiKfopinl fcrelnntlia lupcrncviriataocipicnacuurt,iu--i.." r _ /r-n__.:~._u; M l,.m mr*'mnlmrcm. craflum. itnatum* f modZaracofapo feu nod.s femulcos ramos in amb.ru cx imgulisgeniculis um f nodoium, fupcrionbus rcfpondcnt.a fcd m.nora:cxtrcm . rami ,n encem pSqUcm fparfa func fol.a aefinunt odoris fcrd foliol.s candidis conftantium
Pfumvm
iplklliddt^ A&Lfiiinfti ipott&^
ift flflfolfa* afttt
-**
S
i
&
&
mSSmbella^flolculorum quinqdc
KucS
res
ftutadlxcraiTaeftS.for.smgrarqux nccnifialteroauccercioafacioncannoflorcsproduccrcioict. DrolatODcrit P
(^P^&SSS^
^chiS & Z<6 rSl, 2' Sm mo

Sacdee^
CrdacncclfisSncbcrg v-icitn luw ti_U*AmiMi vcn_ Aueufto.vc euam fenus maturefcif.

donata, crauo, rugofo, aliquot ramos infetiore partc un"ores pol icarcm habcnt) in fahvam lcnt6que fapore prardita , de.ndc acrr gummofo
. ,.
pnmum
&
cJp.tc .n
multa cap.ta extuberac v.llofa excunc naagnx & fatis ampls fol.orum
,
qucmadmodum fcre omnes

ala.,aliquot fohjs pcr
uSS^&^moifaSlincifis
adverfo nafcencibus un.cofta, inhxreniibus. fedex
al.quantulum c?nftan?cs co?ore fupma parte d.lutms virentc, fc
fplcndcnte P on* fu*ocaul.s^ftratus, pollicans qux lefqu.cub.tahs nonnunquam cmerg.t neraceo prxditis: irtcet noramos dmfus, qucm^mbiut ad iingujo crafccudmts,gen.culacus,in aliquoc
CXCillJ
Car-oli ClvsI
rariorvm
dosrivegcniculaminoresfoliorumal;fummumcauIcmatq;cxtrcnios ramoscxornant
tjttttda.
uuibell? pallefcentium flofculoru,quibus fuccedut feminaSilerismontani femini fimilia, Auftria: infcrioris montibus,afpero iolo vcmift. Invcnitur fcre ia omnibus Pannonia
&
Stfeli
mcnt.
111.
qucpcrflato , Iulio&Auguftofloret, &fubindefemenprofert. Similealiquandolcgere memini ad Allobrogicarura Alpium radices. Tektio multxfuntfoliorumala:, Fttnictflifolioruminftarinmultafoliatenuia, illis tamcn crafliora &: breviora divifx, viridcs admodum, mucrone omnium foliorum candiduro,cahdi guftus: inter quas cnafcuntur cubitales caulcs aut ampliorcs ,digitalis cante
&
crafljtudinis,ftriati,gcniculati,inaliquotramosfc6li,quo5 fecundumnodosaliscminores ample&uncur fohorum ake: florcs in extremo caulc &c iummis rarais in umbellas diftribu-
Naâltt.
nafcuntur albi: dcinde femina gemina conjun&im, ut in omnibus umbeHiferis , ftriata, oblongis fibris late 8C Angelic* femini non difparia , guftu fervido : radix mulris craflis obliquefparfisconftat,qua:fingulisannis iummocapitenovaspiopagincsadlarerafacit. Nalcitur in plerifque Auftrixinferioris Sciriar montanis pratis,atque lulio floret. Inter riAs6>;,Sefeli generarefern pofle hasftirpcSjOmninoexiftimo.Pnmaquidcm,
ti
&
&
proximeacccdcre videcuradPeloponeicDiofcorididefcripcum,quod illiordinctertium cft. Alterapluiimum fimihtudinishabetcuLibanotidealcera Fuchfij, five Daucofecuna ttr* do Macthioli dpcme wurtielquidam ruftici vocanc, rametfi aliam umbelliferam ftirpem Fmbfo Vdurmt I. frequentiusetiamhocnominc doncnc. Tertiam (qua?MafTilienfisSefeIi pi&uramapud Mitihttlii Macthiollimaliquanculumrefcrc)n5nullifortaflealteramLibanocidemDiofcotidisfruSafitt Mafi &iferam pociuseflccontendant^quafanenon multum differre videtur. Nullum vulgarc nomenilia,qucmadmodumnccpnma, apudearumProvinciarumrufticos,inquibusot>*
Sefrli
?thb.
fcrvabam,quodequidemfciam # obtinuit.
Sefcli Jlthiopicuni Matthioli.
lÛ^vvU/^^
Aftrantia.
^?
l***H
StfiK 4tHa*
fUMstth.
Seseli porrd scthiopicum Matthio1onuncupatum,uberrimenafciturperomne$Vngana?,Auftri2e,& Stiri#fiIvas,ubiilhusfoliaintantamamp!irudinem interdumevadunr ut palmum arquare poflint Jiabent verd magna ex parte fingul^ foliorum alar quina dun<* taxatfoliajunoextremaraalamoccupantejperarabirumfcrrata^fuperneatrovirentiaîn:
fcrne (ubcincraceiquodamodocoloris:cauIiscubitaliseft,autamplior.gcniculisinrcrcc*
prus,& fupernaparte in aliquot ramulos divifus,fuftinetcscxalbefccntiu flofculorum umbellas,qui in oblongiufculu angulofum femen tranfeunt,cuminu aut fileris montani fc-
&
menodorc&faporereferes:radixpollicarisautamplioriseftcraflitudinis,craffioribusaliquot fibns prxdita,& craflb corticcfapofc initio dulciidcindc amaricanre,fupremo capitc hirfuta(vcteru foliorum,que marcida evaojueruntjfibris eam hirfutiefacietibus)pcrennis.
Vervm
^^
/
~ :) fi Siler
PtANTARYM
montanum.
HISTOR.
LIB.
Vl.
Orcofelinum.
&*
**
cxcv
Archangelica.
hujus ScfcU aliud pncterea gen eftfatisvulgare inillisipfisProvmcijs: q u d
Vervm
nufquamtameabundantiiisinvenitur,quam folioru alas, in Calenberg Majores id habct vicena hoc eft, in plura folia , nempc bina plcrumque fuperioribus magnitudme longd cedentia divifas,qua: fuperne fplendcnria mi.
^^. Â,x^ *$*** ^^

w ^,
.
&
nusvirent, &prona parte eincracci prorfus modd uc funt coloris , omnia in am bitu non fupcrioris (crrata, fcdetiam lacinijs difTcda: arqualem cum fuperiore habet caulem, nodis
fimiliterinterceptum,florumumbellasfimilcs,fcmenpar,Tadiccmnondiffimilcm.
Hoc Germani@cfwtj wnttj/hoc eft, gggjg urr autcmSPcpft \m- *gg? * nigram cervi radicem,illud
J
wurtj/id cft,albam
ccrvanam appellant.
Siint
reccnfcnt. FIoqui inter Libanotidis gencra etiam ferius, ret utrumque Iunio , intctdum
Wtt?t |
femcn Augufto maturum eft. Producunt etiam prata ad radices motium

vicinioromaAlpibus Aufttiacis &Sriacis ragna copia plantam illam acri & aromatica <x s Hcrbar.orum lice przd.tam quam vulgus appellat,Ger. Aftrantiam fivc Imperator.am maniCO?aiflfftuwti/afacultatibus quibus pol,
|g
jjgj^
.
let.nominanc.
:
.,
atnufquaabundantiuscreicere mecisSiler immiqua in co qui Badefibus chcrmis nnni Vbi,5iinal.;sviciniscoll.bus atqueurbi

,
Freqvens ctiam cft mont.bus
c Auftria- *<"
.
net.
lata,a
ARCHANGELiCAautcmanonnulhsappel Ardnmpbtcncwadhuc funt, lubpurpurcis, mplioribus,quam Angciiea, foliorum alis, U dum
-_
__
cxcvj
Caroli GlvsI rakiorvm

^cuecdanum.
fupcrante, brachiaIisautampIioriscraffitudinis,frequentik
caulchumanam alritudinem
fima eft in montibus vicinis arci Grcbcn III. Herois Balthafaris dc Batthian, fita: in intcr-
amni Pannonii
qua Germani 22?Jn&ifd?c (o5

eft inter
appellantrexpanfaenim
Dravum & Savum flumina.Soletea, quemadmodum &
Angelica #>erduto ad maturitatcm femine, perire, atquc illo in tcrrx finum fpcnce recepto,rcnafci,
Pevcedanvm pannonicvm,
^
t$U$dfmu.
CA
P.
XV
I I.
QVia
illa
lis
Pcucedanihiftoriaproditaeftab omnibus qui de Piatis commctati funt,
non cft ncccffc: volui tamen illius mentionem faccre,& ejus iconem ocuhic repetere
fubijccre , ante
quod m
Peucedani, Pannonia obfervaba,defcriptionem

alterius
quam
darem: nam in omnibus, qux adij,locis mihi confpc#aeft, nufquam tamen frcqucntior
quam inpratis adDanubium

?*uteinn*rn
fitis
infra
Ra-
tisbonam,& Straubingaanno M.D.LXjgcviu, ciim advcrfb flumine vehcrer Ratisbonam.

fnnnoMC
Sed PeucedanumquodinPannoniaobfervabam ,radiccm habet pollicaris, ut plurimiim craflitudinis,interdum minorem,non-
nunquam ctiam majoremjogam, craffo corticc, modo candicante, modo fufco & nigriSaxifraga Pannonica,
cantc te&am, guftu initio Paftinac* , deinde nonnihil acri , tranfvcrfis obliquis aliquoc
&
craflioribusfibris
donatam ,fupremo capite

;
hirfutamrex qua quinq vel plura exeut folia, Peucedanovulgari lcgitimo fere fimilia,
minora & breviora,colorc cx viridi c*ruIeo,non,utiIla,nigricante, fubamaro fapore,

fed
&
& odore fere ignavo.nihilque fingulare referente: cauhsintcr illaaffurgitcubitalis, rotundus , gracilis, in multos ramosdivifus, in
quibusumbelhecandidorum florum femcn

;
</
XatfiUs,
.*
/f tf
Sehni fere,breve &crafliufculu, geminum uc in omnibus pasne umbclliferis , cincracei coloris, faporis verd aliquantulu amari acnV Provenic muItisVngarix Auftrix inferiorislocis, montiumacclivitatibuspctrofo, falebrofo folo.ubi lunio florct at in illaru RegionumA]pibus(ubictiamnafcitur)Iu!io
&
&
&
& Augufto,&fubinde femen fcrre no definir.

Non multum
differrcvideturaSaxifraga
Saxtfrags
n.Mattb.
fecundaMatthioli.
Saxifraga pannonic^.
C A P.
S*xifrAV&
XV11 L
folijs pr-
MVlto minorPcucedanoeftSaxifraga Pannonica,&brevioribus

dita,capni foliorum
fcrexmulis,quorum fapor & odor , Peuccdani Pannonici foliorura odorcm faporcm quodammodo referunc,
&
^ ""
f>auldtamenacriorafunt:interquxcauIicucxeunt pedales, graciles,genicuIati,aIiquoc cxiguis folijscxornati fummofaftigiocani
didoramflofculorumumbcllamfuftincnccs:radixPeuccdaniradicinonmuItumabfimilis,fcd
Plantarvm
histor. lib.
vl
cxcvij
Saxifraga,PimpineIlaGerman. majon
Saxifraga,Pimpinel.German.miuor.
Pimpinella Icalica major Sanguifor6a#

lis/edbrevior, acriorfolivamqueciens, mulca hirfutacapiia fuperna parrc produccns, e quibtis folia caules emergunr. Invenicur ijfdera locisquibus Peuccdanum, tftmto prxfcrtimverdin aperco& glabro 1IJ0 monrc
&
quimedium quafi fpacium incerHamhurgum,
& Altenburgum Vngariarurbcsoccupat,cciani

c medijs faxisplerumque erumpcns.Sed &colliculo juxta Zimmenn, icincre ad Phafionorum, juxta Lachn, plcnfque alijs cirta Vicn-
&
namlociscrcfcic. Floreclulio.
C e t E rvm
vulgaris
admodum eftperVo-
VmmU
TJZ
gariam, Auftriam, Stiriam, vicinafquc Provin- *)**&**
Germanis Pimpmclla nuncupaca,major&minor ,&urriufquevaria: inveniunturdifferentise foliorum forma inter

cias Saxifraga vulgaris,a
minore,qua: intcrdum fingula folia laciniaca habet,aut anguftioribus &: oblongis incifurisdi vifa In majore autcm , tametfi magna exparte foliorum forma
fc difcrcpantes,prarferrim in
non variet(omniaenim in ambitu ferratafunt, &pcr alas ordinc difpofita) unum tamen genus
cxatrovirentia eaobcinec&: fplcndcnria, aba minime gcnusq; aliud invcnitur,cujus foha in laciniasfuntdivifa: prarccrea Etfcherus mons alit,cujusfloreselegatercxpurpurarubefcunt, cum reliquorum finc candidi. Pimpinellamvcro Germanicam ubiqueta- ttmph*?*
:
men nafcenccm , & Iralis Pimpinellam hircinam di#am,Tragium alterum Diolcoridisefle

/
fufpicacur
CV.Fabius Columna.
Tr'*?umaL
i} l0/(
RR
Nec
CXCVIIJ
Vlmaria.

miniis eft frequens , ciim in pratis* tiim ficcioribusiliarum ipfarum Provinciarum locis,PimpinelIa Italorum &GalIorum
Nec
iiul S*n$ui-
J0lbA
.i.llft.
major& minor,
basappeliant.
Vluiari*,
quas Germani Sanguifor-
etiamearundemProvinciaruttt prara humidiora torrentium ripar Vimariam ab ulmaceis folijs vulgo di&am , temperamento, atqueeriam odore Pimpinellje majori Italicarquodammodo refpodenrem At montanx filvx Barbam caprinam Fuch* fij &Tragi,ab Vlmaria diverfam.
Alvnt
&
Davcvs montAnvs.Cap.
T>%vtui
xix.
ELegAKs
pratcnfis
efiidDaucigenus, quoditl
Alpium Auftri^&Stirielublimibuspratisnafcitur. Illi cnim exradiccprodcutqui-
nx aut fenx tenuiorum foliorum al&

Auftriarpratisnafcitur
)
Scfcli
(quod abundc intotius mferioris

alatis folijspxncfi^
minorcs,neque palmi amplitudinemcxcedeces, fcdproximead Acus

milcs
,
fcd Iong
paftorisvulgarisfoluaccedentes,admoduni virides: intcrquas proditcaulispcdalis, nudus,ftriatus,fatisgracilis,qui{ummofaftigio
biuasaut ternas(uftinctparvas& benccor^ fcrtasumbcllas flofculorum e rubro dilutd
purpurantium
4
fivecarnci,
vtvuIgoloquU
Daucus,Mcum
mur,coloris,quinquefoliolisconftantium, quosexcipiuntSelini hortenfis arqualia fcmina: radix digitalis eft longitudinis, corticc foris mgricante, rugofo, &mulcis tenmbil?
fibnsprardita.
Tota planta Daucum vulgarem quodam*
modo redolet,& illius guftum etiam referc*

Floret Iunio,inhortisctiam
Maio.
gturhtts.
legitimus Daucus , Creticus appellatusin Durrenftain frequens: Etfcheiusta-
At
menillomagisabundat: nafcitur
iftic intetf
faxatcnuifoloafpcrfa, utdifficulterejusradix intcgra crui pofli t , cincracei coloris foDaurtu

vulgmrk*
&vinbus, cumeoquod in Creta infula trefcit,procuI dubio confcrendum. ^ Vvlgaris autcmDaucus,pafIiminorn\ hibus his Provincijs jam numcraris prove*
Jio,
,
Carum.
\J
/ & Carum
*
nit,&officinisinufueft.
,
Quemadmodum
ficciora Vngarias
quo pra:fcrtim
Meum vuU
>> *
pracaabundant,&magnafeminiscopiam,ia
quotidiaBU ufum fingulisannisfuppcditant. Alpivm vero juga, Meum vulgarctenui folio, quale noshic lc&oris ocufisfubijcimus,alunt:fednuIIibifrequcntiusobferva.* rc memini,quam in Durrenftain.
Anthriscvs
plinii.
Cap. xx#
Lugduni Batavorum in Academico horto anno m. D.xcv.lemine e Creta: Cydonia ad me miflb a Do&ifs. Viro Honorio Bcllo,ejus urbis Medico.
qujc nata
i
Nvllo Recentiorum ha&enus delfcnfcripta arbitror hujus ftirpis hiftotiam
Plantabvm
AnthrifcusPlinij.
HISTOR.
LIB. VI.
cxcix
Dodr antalts
cft plantula, flatim a radi- J*'tofem

fibris
cctcnui,longa,alblpaucis
donata,tuuU
?i "'*'
tafolia in mulcifidastcnucfq; alasinciia profcrens,pa:nc inftar foliorum Scandicis, no in-
jucundi,fi teratur,odoris,ncque,
gultcntur, faporis,qualisfcrcCharrcfohj vulgaris, intcr

fi
quxbrcvcsprodeuntcaulicuIi,quadamtcnui lanugine pra?diti,qui in brcvcs, vindcs, gracilefaueramulosdividuntur, fuftinentcs umbeliulas,quatuor,auinquc,aut fcx flofculoru, quinquefoliolisal[)isprxditorum,inquorum
mediocxilc quidpiam expurpura nigricans:

fiofculis fuccedut,fcu vcriiis flofcuh (uftinen-
tur,a ftilisquibufdam gracilibus,qui
paulanm
inuncialem longitudincm fuccrcfccntcs.formamreferuc thccarum feminis Pcdbnis Venerisvulgovocaticplantx, five ScandicisfiU

veftris.
Florcs
lunio.
& fctnch ({ed imfniturlim)
protulit
De hac ftirpeconfulcnda Hononj pri-
maadmecpiftola, adcalccmhujusftirpium Hiftorixpofita,Phnius itcmlibroxxnxap.

xxn.inScandice.
Selinvm peregrinvm.
Gap. xxi.
*
VMbeluferarvm
prxtcrThapfias ahas enumeratas , duo genera Salmami cenfi agro obfe*vabam , qua: ad Sclini gcnera
,
&
commode referri poftc arbitror.
Primvm
lijs
>
CoriandriautElaphobofcifo-^^**
fimiliahabet fotia^ Pctrofclino vulgari tos ramosdivifus,floresin umbclhsferenscandicantes , deindc Temcn aromaticum; radixlongajdigitahf^craftitudiniseft^candida, odorara, Schfimilc,acre
&
Nafcitur in vinctorum marginibusjuxta vias &C femitas.Fiorct mcnfe Iulio/cmen Au- Katain: gufto maturum eft. Altervm, muItahabctabunaradiceprodcuntiafolia,CicutxfolijsnondjfTimiIia: s,tmumt^ fedquxcaulemambiunt,minorafunt:caulemcubitomajorcm, farpeunicum, nonnun- r,g rm.u.
''
quamplurcs,&inhisumbclla$candidorumflorum,quibusfucccditferncnlatiim,rninus
tamen quam ferulae

Provenitapricis
radicemdigitaliscuamcraiTuudinis, albam
odoraum, &utam*#*!*.
Fttcu u*<th
&a Solc illuftratislocis: Tulie floret; Auguftofemen profert.

radix macerata,
Miruminmodumurinamciereplantac deco&um, autaquam inqua
mihi iftic referebant. " non adjungere umbelhferam quandam plantam, quam balmanti* I l l i s non poiTum Momcenfiquidem agrocum fuperioribusobfervaba: fcd multosannosante,ctiamagro toto illo tradu Maffiliam ufqucquz mihi plurimum acccdcre vifa eft ad SefcpeIliano,&
IiMaflilicnfishiftoriamaDiofcoridetraditam. , propemodum/^y^ Conftatautcmca folijs Anethiferc, exilibus&minutimmcifis, Rutx ih ahquor racaulem habet unicum,interdum cubitalcm,fed farpiffime minorem, colorequiumbellas florumcandidorum autpurpurafcentiumfuftinent: quibus
....
if^t
mos
divifum,
digitalisctiaminterdumcraffitudinis, fuccedit Apij femen fadixlongaerat,alba,

:
fatis
Mompclliani.cum iftic vivcbam,Fccniculum tortuofum appcllabanc

1
,
.
Caftellani vcro tmnktf

$0TtH$f*
.
Exxalmcs
Euxalmos.
SelinvM montanVM
pumilutii
Cap. xxiik
crafluroquc
% *
4#

Sclimm raontanum pumilum.
crafliimque fert caulem ,in mulcos tamen rt~
mulosdivifum,fubquibusalia:foliorumala: minoresnafcuncur,novenifque duncaxat fbliolis conftantes,laca
baficaulcm ampleftun-
paftinacx five ftaphilini guftu odore: iinguli ramuli exiguorum florum quinquc candidis foliolis prardirorumcum roridc
,
tur
&
fta-
minulis,&odorisexpertiumumbellulisfunc nufti quibusfuccedicfemen Selini femini nondifpar: radix fuprcma parre in crafTum caput extuberat , multifque villis (qui foliorumfuperiorisannifibrxfuncj hirfuta, brc:
vis,quafiqi in
#/**.
gofa alba,exterius fufca rugofa inferna parte bifida plerumque , in raras fibras deunens. Invenirur quibufdam flccorum defcrrorumque, virencium tamen agrorum margi.
,
&
orbem convolucaeft,imusfun-
& &
nibus,&innudisgramincifquemontibusinfcrions Auftria:& Pannoniae;floretque Maij initio.Biennalem effe arbirror, uti plcrxquc luncumbelliferar, quatprolato femine petirc
.
Jolcnc
<
ClCVTARlA PANNONICA.
Cap. xxiii,
tlcutarii
-Cicutaria vulgaris.'
*
ngendam efTc duxi non hiftoriam quando-.

,
,
c e t Cicutarix quodd5 genus in Pannonia Auftria nafccntis hiftoriam hoc capite defcnbere mihi duntaxat fuerit ani^ mus, vulgaris ramen, in om nibus ijs quas adij regiombus fponte , crefcencis icone pra:-
LI
&
&
quidcmaplcrifquealijseftdefcripta?
n A porrdfena, aur plura prorait a raoicc 1 anoonica folia ramofa uti Sclinura yuigare,minora tamcn &tenuius
i
,
Qv
tumad Bulbocaftanivulgo nuncupati
incifa,mul,
folia
accedentia,faporcaliquantulumacri: cauhs mtcr illa emergic pedalis fcrm*,, incerdum ctiam, (foccundumfolumnadus)
circa nodos craffior,
cubiralis,
dorum flofculpru, fcmen

rotunda& ahquantulum
u m bcllam fcrens candi:
deinde oblongum, Charrefol.j vulgarisferc inftar radix tuberoiacaBuIbocaftaniradicis parac armula, fed
intcrna partc turbmata, ut Ariftolochia: rorunda: radix qua: a bicantcm fert florem, fivefecundar, intus alba, fapore odore Paftinacar, fi vc Elaphoooici propcmodum, fufco nigricantc corticc tecta, guar fuccrcfcence cauJe , inftar napi Iongior fjt,& magis curbinaca,flaccidaq rugofa cvad.c : acque tandem
&
&
&
pcnc , e femine camcn fponce deciduo finguIis
maturo femine
annis rcnafcens.
Novo Vcrc
fi
in horcis
nenfisagnlocisprodic:
_
m Vngariarlocis T m firmiores_& oiccs

'J'bus
vcllis fuis fol.js in
& herbidis Viennafcitur & quibuf:
eo cempore ramagis fucculenrarcum noVicnnenfi foro venalcs rc-
periunrur:coquucurenim,&cumoleo,accro, &falcpnmismenfis ifticvulgo infcrunur,quara falubri cibo ;Re fcio.

Florcc
Plantarvm histor.
lib. VI.
Fotct Apt.l. & Muo Iumo femcn plcnam ' matutitatero adipifcitut Qvo nomme iftam plantam donarem.diu amb.guus fui: accuratkis tandem noti, ,-
ccj
-,*
*
M,a.fahta."
Cavcalis maior. ÛSu^/V*J-**
/ u?
>'.
|0
C A P. X X
1 1 1 1.
,.4.^^-^vc^
Caucalisalboflorc.
O-^
c#
,1^
-';
mulrosaradiceproducitftolones,rectos,bicubitales, cJii &rricubic.iles,inrerdumetiamquatuorcubitorumaltitudincattingcnces,ftriacos,in- CT-j * r' tuscavos,gcniculisincerceptos,&:inpluresramosdivifos:fiibquibuslatafedeadnarcuntur magna alataque folia, in ambiru incifa fcrrara, inftar foliorum Angehca? , ex arro viren-
CAvcahs
haxomniu maxima,
&
fummisramisinnafcunrurumbelhecandicanrium florum,fubtusnonnihilpurpurafcentium ad carneu m colorem accedentium quibus fuccedunt lata femina fere ut in
tia
;
&
Sphondilio vulgari,fubhirfura,& fummo mucrone bifida, aculeataq; inftar fpinarum radicemhabetalbam,duram,lignofamrarisfibrispra:ditam. Qui illam ad me mittebac Iacobus Plateau, fcribebat menfe Septembri efle lerendam: nam illico emergere,viridcmque deinde permanerc rota hieme,quam pcrcommode fcrre potcft:fubfequentisanni Iuniofloresproduccre,deindematurumfemen,fubexitum Iulij Augufto:tandem pcrfedo& ad maturitatem pcrdu&o femine totam perire.Dubitabat autem,an,proptcrfemengemelIum,Tordilijgenusaliquodpotiusreferret. P r o x i m v s autem ad Diofcoridis Caucalidem accedere mihi vifa,qu$a Clarifs.Do- CmJk donxo exhibetur,in arvorum marginibus atque inter fegetes vinetaque nafcens, caulicu- D "ftm lopedali,autmajoteinterdum,folioapijfere,umbellamfercnsflorumcandidorum,quorum externafolia majora funt reliquis deindefemen geminum hifpidum. Similem fed c*ucaiUf* majoribusalatisquefolijsatqueadPimpinellxGermanicxfoliamagisaccedetibus.agro'^* """"' Francofurtenfi abundanter nafcentem obfervabam .florem variantem , qui major crac, arqualis magnitudinis folia obtinebat, fature rubentc colore. ApriraaharurnvuIgariumCaucalidum. non valde differteaquxfemineexHifpanijsCfi'
:
&
&
ccij

Caucularis rubello florc.
//
&
Anifum
vulgare.
AniiiPhilippinaruminful.umbella. rr
n .. j , ^jrj allatonatamihieltaliquado.cumapuaijel..
.;
.
as.tum VicnÂuftriae: cauliculosenim hajcbat ftriatos&afperos.umbcllas vero cadi dorum flofculorum minorcs, &: quafi in orbiculare caput coa&as-.fcmen etiam crafliu-
fculum,valde ftnatu,non hifpidum Annua ctia cft plata: na maturo femine perire iolet.
.
CAVCALisporrdaGrarcis
filveftris.
x.avr.a?u<;
dici-
tur,a nonnullis <Tau*ocaj/oG, id cft,
Daucus
EADEMfacultatepollet,quaDaucus,ftre-
nuecnim movct urinas.
Anisvm PHiLiPPiNARVMinfularum.
Cap. xxv.
Anifiicone huic capiti prarfigo , non quod cjus hiftonam poft tot aliosquide Plantis fcripferur,tradere hbeat: fed duntaxat ad demonftrandum, quanta fit
VVlgaris
s y
intcr illud atquc aliud gcnus , cujus nem facerc inftituojdifferentia.
mentioAnifb,
Plvrimvm enim
difFcrt avulgari
(
quod c Philippinis Infulis
quat ducetorum fere milliarium intervallo a Sinarum regione diftant ) allatu ante paucos annos a Nau-
cieroAnglo,cui nomeThomas Candi,cum
c fuanavigatione,quatotum orbem circuivit.rcdijflec.Dehujusautera radicc, caulc,

folijsvel
ctiam flonbusquidquam pronun:
larum particulis,
ncquco , quandoauidem nihil horum mihi cofpedum fed e iemimbus & umbclquas Londinoaccipiebam, paulo pdft Candi reditum ab optimis & hociare
,
PLANTARVM HISTOfc
neftis viris
LiB.
,
' Iacobo Garcto ar nm 9 ? arom ^no qualemcunque fed mucilam ejus hilforiam concmnarc fiudcbo , Erant porro e* umbella: fat.s lacar, Archangel.es umbcllis non minorcs.fed ut coniicerc *>A.AI l IC ebac,cc,am laxiorcs ahquoc ped.cul.s fac.s craflis firm is in orbe cx fum mc feftigio nafccncibus conftances.quorum finguli, non gcminum fcmen, quale "' ns ,furt,nebanc, fcd plurainorbem unciam lacum intfrdum.fcncquadam
Hugonc Morgano Regio pharraacoraro
VI.
tc
&
2^ tt^ tJE^&F"
,
licejfena.oaona.aucpluw.fu^
peraparced v
1 1
difpofiVa v de-
fa J ucplun
mJ rnin3niareperiuncur,al.quoccamcnplenadcprelKnduntur,&:
?
femen unicum concincncia l*vc,fplcndcns,cincracci colorisorobi patne maenitudinerfapor idern qui in vulgaris Anifi fcmme,acque etiam odor: quam ob caufam ab his qu. mitccbanc,Ani(nmappellacum:propriumcamenquodnacahIocoobtincr cft)4w^(addide racen.m Garecus appcllationem, un.us ex Infuhnbus, quem Candi ad vexerac manu exararam Sinanis characlcnbus) quos im.cari ncqmvi.fcd eranc dudti perpendiculariter a fummaparce ad infamam, vulgacoin ilhs Provincijs fcnbcndi morc,hoc modo,
, l
d
o
D.rr.ov
Chelidonivm
I
maivs.
Ca
p.
x x V r.
Ckelidonium majusvulgarc.
Chelidoniurn majus laciniaco florc
demajorisquodaragenere, cujus notitiamanccpaucos annos adquifivi Francofurti ad Mccnumvivcns.mifsiadmeplantaaPhilippoStephano Sprengcro Palatinali pharmacopceo.incujushorto fponte nata crat Heideibergje. A vulgari autcraChelidonio majore non differt hec planta,vcl formi,vel magnitudine: cbtMn* folavarietasdcprehendicurinfolijs, quaelong^cenuiusincifa&cencllafunc, &floribus, m*i-Utquatuor uc plurimum fo- "W"* quicjufdcm quidem funtcum vulgiri coloris^fl.vi vidclicec,
D
_
V o Vetcresagnovcrunt Chelidonci genera valdc incer Cc diflimilia.majus & rainus.
chn&nii
_ De ncucro iftorum,cura cuilibet fint fatis cognita.hoc capitc agere conftituim us: fed *4J*
'
&
lijsconftanc,iUiscamennon,ucinvulgari,inccgris,fed pcroraslaciniatis.hisfucccduntlong i.qiemidmodum in vulgari, cornicula, cenui mebrana divifa.exiguo, nigro feminc plcna.Toca xiiace florec,& fubinde feme profert, fcminc fponcedeciduo ante brumam renafccus
Scgenasfuum confcrvaai-nam
fingulis
annisproducto feminc perirc arbitror.
VvtGARS
cciirj
yîmin**

m*>
Larinis Cnchdcnirm majus : rnajus Grarcis dicitur, yfinM** Cmcii nis Chchdonia.Gallis ChtlidotntU ^{ilairt^ facuirare: Gcimams ervclrw.jrr,& e<l,ttal*ci*
Vvlg aA*e
uwti:lnfcrioribusGcrmanis,6cuwe;tdcnt5?ecupwc. Illud vcro alcerum majorisgenusxommodc nominari poflecChelidonium majus mul.

Tscuttdfit.
tifidofoho. e vulgariaUrera Chclidonio majorc hoccxperiebar,ilIius fuccuch in Icviatjujtcunque vulnera reccncia inftillacumjmirincc conferre.
.
A Q,v
A;
Cap. xxviu
Aquihna pleno invcr/b florc.
Aquilina plenp florc.
ruttu*
T St v s plantartionmeminiifem, nimisenim vujgariseftnotitia?, ncc utium inven itf A hortum arbitror.in quo.pb flonselegantiam.non alatuR nam prarter illam
1
qux fimph-
Jifllilma rt-
fttjtni.
cieftHore.quaraqucinmfaltisraontanisfilviscajruleoflorcfpontenafcentemleecremcniini.repenturpleno&mulciscornicuhsinviceminfercisconitanteflorc.qutvclcarruleus ef t prorf us,vel v.oIaous,veI cineraccus, vcl blandc rubens vel facure ruber, vel albtis vcl cialba&cacrulco.violacc^vcmultifanamcommixtus^vclalteriuscoloris.quisenimomnescnumcfctinterdumctiamcucnaturaluditjcorniculisihverfisconttans^hoceft corni. ' culorumcontortismucronibusomnibusexflofisccnrroprodeuntibus. aliudclcgansgenus, paucisabh.ncannistemincnatumobfervabam, cuius Horcscolorem qu.dem inftar vulgans mutant (nam albi,carnci fivc blandi rubentis carrucique colons rcpcriuncur) fcd aliara formam habcnc; carenc cnim corniculis illis licui inftar inflexis, &: plana duntaxac habenc folia,quaha tunc ea,qua: in fimplici cornicula ab invicem tcgregantrcont anc vero florcs vel timphci ocro auc dccem fohorum ord.nc difpoficorum ferie, vcl ea mult.phcata ad fcnarium aut fcprcnarium numerum, hoc cft, ut finguIis .ll.s otfo aut decem fohorum ordinibus.fcna vel feprena alia incumbant.incerdu ec.am plura.clegant. fpeaaculo,non altcrnatim cofufa ut in Rosa plena.paucis ftamin.buseura corn.cuhs quemadmodum in vulgatiore.floris mediu occupant.bus, fimili nigro fplcn^ dentcquc fcm me plcn.s In cadem planta conf p.cerc l.cct nonnunquam flores , uorum pnma fc fecunda fol.orum feries calcari icu corn.cufo .Uo contorto carec,inrcnorarel.qu* inftar vulgans corn.cula in rlexa habenc Scd ctiam hoc gcnus
,
Vervm
&
var.at:
nam ejus quar ca-rulco flore eft fem.nc deciduo
mirum
in
modum colorem
pullumquc.
fpontc natas plantas habui, quarcx-
rulcuuvlbumûbcllumûavcrubcntcn^cineraccum^purfureurcmitrumvclfaturum,
Plantarvm
Aquilinapleno rofeo flore.
HlSTOR.
LIB.
VI.
*
ccv
Aquiliua degener.
pullumque, &quodammodoobfolerumfloremruler,nc, eumquevel fimplicifoliorum ^ r ienevelmultipliciconftantem.
Hanc
nagefimoquartofupra quingentefimum&millehmum
plantam.alioqui vulgararforma refpondentem.primfim confpicieba mannono,
Maio menfefuos
cantem,apudIoannemabHogeIande,Lu.'duniBatavorum. Degener quidem appellari poflet hzc Aqu.l,na,quia floris illius forma vulgari diffimiAqmlinam rofco flore cognom.nare, licet multiplicata foliaalio lis mahm tamen
;
i flores
cxpli-
quam
Sed alia eft qux Aquilina degener redc vocari pof. Jnitha fit Eamantevigintifex&pluresannosconfpicercmeminiexiguxrofajformamarmulan*pm. tes florcs ferentem.colons vel omnmo v.ridis, vel ex viridi purpurafcentis mutata vidclicetpriftinaforma, fivepotius vitio contrafto, exftirpium intempeftivaexunolocoin ahumtranflatione. Qvp nom t;ie porrd Veteribus didca fit Aquilina, five Aquilcgia, quotquot haftcnus de -.-..
,
'
in rolx
pleno
ordine
flore:finc dif pofita.
ftirpibusc
qui$t/To<
pl.ciflore
quemadmodum & de multisalijs ftirpibus,de qmbus in eo Iibro agic.mihi valde pcobacut! Cetervm quxde Aquihnarfacultatibus ante trigintaannosaccipiebama Doaitimo
viro Francifco Rapardo,urbis Brugenusin Flandriaprimario Med.co(tamecfi ut mediei-
istdtm*
namfacerem,nunquaminanimuminduxiflemmeum)libethicfcribere:nimirumAquiJinarvulgarisfementenuiflimecontufum.&exvinopropinatum^mulieribusinpartusdifficultatc
cum optimo fucceflu exhiberi: pnor tamen hauftus minusfuentefficax, alium

fi
fimilem propinandum elfe.
Delphinivm
feu Confolida regalis.
Cap. xxviii.
A Nr ftirpemdcfcripferuntplerique.&iconemetiam prapoftierunc. Necejusmem iniflem nc acu m agefe vidcar n.fi poft evulgacos aliorum Iabores, quafdam non
, ,
paenitendas circa lllam notas obfervafTem.
autem(utomnibusnocum)funcDelphinijaplerifquevocati,feuConfoIidercga- tdthh^ lis.uc vulgo appellacw.grnera Vulgare in ramos late fparfum,pa<Tim inrer fecretcs fpore na- rfj*n nerAfcens cerulei coloris elegans flore. Alterum majus,m altu fe attollens,& multisquidem alis prdicum,fedillis etiam iurreclis, horcis cultum:dc quo primiim agemus. Elativs SS
Dvo
Caroli ClvsI CCVJ Dclphimum datiusfimpUci florc.

r^vv
RARlORVM
l"i
,(
l^.t.H3
DeJphinium elatius pleno flore.
*'
DMmium E l a t v s ergd in bicubiralemplerumque altitudinem afTurgit interdum etiam matmm, jorem,nonnunquam infraillam confiftit. Caulem vero habetre<aum,firmum, ftriatum. quem lndifcnminanm ambiunt multifida folia/requentioraquam in vulgari, e quoru
i ,
alis
prodeuntramivindes.iimilibusfolijsonufti.definentesinoblongaflorumrpicamfexfoJijsconltantium, quorumquaternainlatefa expanduntur, quintum fupernumcaudaaut calcar. in poltenorem partem prominente infignitu,reliouismajus,cui fubeftfextum med.um florem occupans extima parte longiufculum dc bifidum , deinde per latera alatum, multa itamma umbihcum floris occupantia tegens: flon fuccedunt,ut plurimum.fincTularia,rariuspura^,longiora&:crairioracorniculafemenina!quale,maturitatenigrum conrienna CoIorHor ,n ^ c g enere J m,ru minmodumvariat:namautniveuseft autexalbi*/;.-. j WUmvmtk- dus,autcarncus, ifq velfaturatus,veldilutus,autcineraceus,autpurpureusfeu violaceus, atque is vel d.Iut.or vel farurat.or,nonnunqua etiam verficolor.hoc eft , vcl media ex parte purpurcus_altera incarnatus,iive fuave rubens,interdu etiam altera parre albus,quales miiii rrancorurti natos memim. Hax autem varietas fatione adquintur nam unius generis Deiphinium iemine omnes hi colores mihi nati. Aliud prxtcrea in hac plantaanimadverfionedignum
, >
-
'';;;"><<'
eft,.l^
pradictorum colorummullo autperexiguo calcari prarditis,quibusfuccedut minoraquam iupenore corn.cula.bina, terna, autquaterna, pleraque inania,
rara
qus paucum femen
prxbeant,equibusterra;commimsrara!nafcunturplantarplenufloremfere^tes,plera:quc
H cxrulcosfloresfemiplenosipfinatoseiTe d eft E,anoris e hini raulto uberids fuperiorc,atque inrerdu adeo am'P J t*;t:. D uc nurnanam altitudmem fuperet,numerofioresramosproferens 1 plura majoracV: tojkn f tohorum roiia,iive aIas,non m inds tamen.quam fupra defcriptum , in tenues lacinias divilas.HujusHoresfuperiorisfloribusformafimiles,fedlongeampliores,&colorisautcaTruJeieiegantiiiimiautexcruleopurpurafcentis:corniculafl6ribusfuccedetia,craiTiora,nigrum mzquaic Icmen quale altcrius cotinentia,quod fatum, genus fuum confervarc fem-
iimpljccm,quarumtamenfemineipontedeciduo,denuonafcatur(quodmirum)qua?pIenum riorem proferat,ut mihi ciim Viennz(ubi primum illam planram obfervabam) tum I;rancorurti contigit:quod fibi etiam accidifTe,dc ea mutatione a mc premonitus, cum illi Jemencommunicarcm,annoM.D.xcii.IoannesabHogeladeadmefcribebat, magnamque colons vanetatem in ifto flore habuiiTe,nempe album,fuave rubente, rubellum, purpurcum,expurpureovarium,feminedeciduoaventispertotumhortumdifpcrfo,quin&
2?! ^l m 7
&
&
perobfer.
Plantarvm
Dclphinium vulgarc pleno florc.
hi STOR. LIB. VI.
ccvij
perobfervavi.nullaprprfuscolorismuratio-
ne facla
rit
licec
Hogelandus lubuiffc
,
feripfc-
ad rae aliquando cujus florcs vcluti
ma-
culisalbisfeu radijs diftin&i fuerint:
illius
tamenfcmine (quodad me mittebat) nati

plantarca^ruleum florem protulerunt.quairi
obcaufam.iufpicorcosfloresinquibusmaculasobfervarat, vitiatosfuifTe, autftillicidio ex arbonbus,aut pruina,quam fequutus fitnimius fcrvor fohs, quodinhoc genere
interdumaccidit. etiamcftcoIorisvarietasinVuI- n tlP hi *'"* vu 'iatu"gatiorisfloribus,tamctfincqueramis,nequc
MagNa
folijsabeoquodin fegetibus fponte nafcitur,difcrepet

:
nam
arvis.invenitur
&
prater cseruleum , qui in albo florc, &candicate,&
rubro,&diIutiusruberc. Sed toto illo triennio ante quam b rancof urro exccdercm, na- %t -vutg*xx mihi plantxflorem fuaverubentefcren- n**tU'*fa tes.qui fimplici quidcm fcx foliorum texturaconftabat,fcdterni, quatcrni,quinifimul commixti innafcebantur, totidem breviffi-
PW*?
miscaIcaribuspr#diti,majoretame&grandiore in extimo illo florc qui reljquos veliiticomprchendebat,&ampIc&ei>atur:idem mihi accidit ut anno m. D. xci i .& fcquente Lugdum Batavot um:quin &aliquot plantac femine illius riata: cacrulcos omnes flores
i
magnaex
parte interius plenos habucrint.
Vtriufq; autc generis&elations&vulganS
pleno florc iconcs huic capiti infcruimusi

f
MELANTHiVM PLENO
FLORE,
Cap.
xxi*.
udantty his agere non cf t d"*v*"**
ifl
DVo
tiecefle,
Melanthij genera jamduddrii

I
horcis cu ta fucre:
Dc
fedbimsahjs non vulganbushoc
capitcagehdum mihicfTeôperarprcciuduxi,qux paucis in hortisobvia eflc fblebanr,

temporisfucceflutamen,fatisfacilincgotio ilhsinquilinafa&a.
hUUmhmm menod6ratum,fl6fqueeviridicandicat, ni- odcr m ?'*j* ** ' hil vel quam mintmu differc florcs tamcn *
,
Pri mvm, virgisfblijfqj h fativo

;
cnjus
fe-
quiinfativofimplicesfunt, inhoc, triplici aut quadraplici novem aut dccem foliorurn ferie conftant, exurgecibus in medio ftaminulis &pecagonohexagonovecapite intotide cornicula inflcxa fupernc divifb , quod, intercursatibus interne mebranis* plenuefl feminc rotundo,nigro,odorato, ui vulgaris. Altervm cauhculos,&foliavaldetenui- Mtiamhium ter difle&a habet, inftar illius fil veftris quod D*m*ft$nu.
Damafcenumcognominatur,amplioresautemfuperioreflores, plurimislaciniacis,& eleganticsruleocoloreprcditis folijs conftantcs,aui quadruplici aut frcquentiore feric funt difpofitielegann fpcdaculo, nullius
P leno fi
tamen,quemadmodunecfimplex,odoris,
plura Iongiorac^; in tfiedio habetes ftamina.
Florem ambiut
& quodammodo fuftinent

,
aliquot tenuiamultifidaque foiiain orbcm difpofica,magnam gratiam &venuftateilli
addentia:indc fuccedunt SS z
imd medium florcm oc.
ccviij
Melaifcliiurn

Damafccn. pleno
flore.
remoccupanc pcntagona, interdum
hexagona&
eciatn hepragonacapitalaxa, in toti-
dem contorta cormcula deGncntia.&femen

nigrum.rugofum, inodorum conrinenna. Floret utrumqjucgcnus Iunio Sc Iulio fernen maturum elt Augufto. llludance multos annosin hortiscultum
:
/'
fimp.ict fiortf
obfcrvaba:hocver6demumanno m.d.xci.
quibufdam
m horcis Fracoforcanis, undcfe,
fninc a mc miflo amicis narc ccepir.
illorum horcos r-
Qrtticwn.
adijciendum puravi aliudMelanthrj gcnus Crctico femine naru: cujus prima foIia.Dciphinijvulgdvocatifolijsnomultum
1
abfimilia funt.anguftiora tamen.caulis dcindc breviscmerges,pauld fupraradiciscaput, inplurcsramos dividitur, tcnucs&terctcs bipcdalis vel amplioris logitudinis , valdc in-
firmos,& vix fuftinerc fe valenfes.quibus innafcuntur rara folia,paucis mcifuris prcdita: dividunturrurfumrlhrarni in aliosminorcs ramulos , qui finguH fingularem fuftinet florem,inquinquefofia,QtpIurimum,divifum,
eviridicantbcancia initio,ut Nigcllarvulgaris,deindeexalbtda, poftremocarralci nonihi! contrahentia , mucronibus inferim fuam viriditatcm retinentibus e floris mcdio cxic
:
capucinquinquc,fex,fcpcem,deiinenscornua, utinvulgariNigella, &inambitufrcqucntia ft.mna viridia.quorum apiccs ccmlei

:
infra ftamina porro
fuper ipus folijs ex-
Capnostcnuifolia.
pan/a recum bunt octo alia foliola bifida,pari diftantia ab invicem fej uncta.quorum pcciolus cum fua bafi carrulcus eft, binc. tranfvcrf* venar fufcx , quod inrcr vcnas mediu eft e vifidi flavcfcit:radrx
ctiam
ftavefcif inftarradi-
cis
MtUnth$*z%
mrvcfy*
(
mgeUaTum^nec vivax eft.fcd hieme pcrir. Illi non valde diffimilis,fi non cade.invcnipoft demefTas fcgeccs
f ur in arvis
roraPanno-
nia,Auftria\reliqua<ueGcrmania&Bclgi<>.
Capnos.fvmvsterra.
Ct*i 5#|.
Cap. XXX.
DVo, prccer vulgarcm,alccram Belgicam

albo flore,vicicuIis fcu caprcolis fcpibus vicinisfeimplicanrcm,& cerciam Split Iralis
difla , alia
Fumi ccrrae generaobfervarc memini. Quorum primum quidcm, inccr Scir-
ouMioi$m,
pcsa mc pcr Hifpaniam obfcrvacas defcrtpcumfuic: Alccrum, Crccicofcminemihi poftea nacum. Vtriufquc vcro hifioriam hoc capicccrademus. Dodrantalis herbulacft.Primum illud
genusameincerHifpanicasftirpcSdefcriptu, caulicuhs molhbus& quodammodo trank
W$r
parentibus, utinvuIgariFumaria, firmiori-
bus tamen furrectis, non procumbetibus: quibus mharrentfolia mollicella.capillaeca,

&tenuiffimeincifa,vulgarisfoIijscand>diora:fummos cauliculos exornant majufculas
&
purpurafcctium flofculoru vulgaris floribus
minorum &cofertim
trm*b*
nafcentiu fpicar: radi-
cemhabctexile.Totaverdplantaamaraeft. Invenicur plerifquc Hifpanfce regionibus in aivorum marginibus juxcaviasac ferai* tasjnon-
&
cdx m nsrnonnuHisctiam NarbonenfisGalhzIocisobfcrvare mcmini, pfcrtimfupra Arc *P raArc1 a cem,dum Mafliha.pereamurbem^nnoM.D.Lii.Mompeliumrcd.rem .^Hanc quidem in H.fpaniaSider.cin teniam faccre volebanc,nefcioquibusindici,sdu
a.jvulgoanonnulhsP^
Hirpanica,rcdduriora:floresconfertim-inoblongiufculafpicanafcuncurexcremisramis ** vulgaris flonbuscandidiores , deorfum fpcftances , cxtremam virefcemem parcem occupancefulcamacula:ilhsfuccedicfemcnqualeinvulgan,quodraacurumfaciledecidic-radix cenuis,flavcfcens. Annua eft ut vulgans,& Iunio lulioque floret, atquc fubindc femcn
Plantarvm histor.
lib.
vi.
illudgcnusquod femmc Cretaallaco nacum ncc m.nus fuccuTcmos habec KST^ na. cauIicufosvulgari,angulolos,tcneros,proGurnbences:fohaminuum incifa&capillacea c ut t ~i Crteft
:
Maiv s
profcr^quodfponcecadcns,novcllasplancasproducicinfcquentcmannum.
,*>>
S C
RO
F V L A
A.
C A P.
XXXI.
I.
..'
Ruta Canina.
Scrofularia Crctica
>^
PR^ter
Pr
duogeneraomnibusfatisnotaPlancxillius qua?vulgo Scrofularia appella- scnfuhtia, tuncujus Vnumcubcrculisquibufdam radicem habecobfitam:Alcerum nullisgrumis fiv >f-** C**" B4, adradicemadnatisprxdicumeft.Binaaliaobfcrvabamfeminenata, quorumhiftoria hoc
capice cradecur.
i
mo
autem generi prodeunt inicio foliahumi expanfa Scabiofe primis

,
folijs
non
scztfrtari
Valdediflimilia:deindcfefquicubicalisafrurgiccaulis,quadrangulus,cavus,viridis,anguli. ctmcsi. purpurafccncibus, incerdum eriam coca ea parce qux .1 Sole illuftraca eft, purpureus cujus
:
infimamparccmambiuclongeampliorafolia inmulraslaciniasdivifa,exadverfonafccntia, deinde reliquum caulem alia,qua?alara funr & Filicis aut-AJectorolophi folioru inftar fere, multis lacinijs prardita, qua;rurfusinaliaslongeminores&inambitu ferratas fccantur. a medio caule ad fummum ex alarum finu nafcuntur rami etiam quadranguli mino,
j
ribus folijs pra:diti,& illi fimilitcr in aliosramulos divifi.fuftinentes flofculos inftar utriculoru ,cavos,Scrofularia; vulgaris floribus non abfimiles ,ex flavo vircfcetes, fex folijs conftantes,quorum bina infima valde funt exigua.&infernc aliquanculum reflexa, qua: in larcribus funt paulo quidcm alcius attolluntur fu prema parte aliquaculum purpurafcunr,
&
fed bina fupcrna majora funt reliquis
&quodammodo reflexa
purpureique ex atro coJo:
ris.paucis&brevibusflavisftaminibusex umbilico prodeuntibus radixpollicaris pame" crafficudinis eft,in multas craiTas fibras divifa,albicantis coloris: an fit vero perennis , nihil
'
SS
affirmarc
ccx
Carolt ClvsI rariorvm
affiriEarcpofTum.quancloquidcm fub mcumFrancofuitodifccfTum^prinium otfcrvabam Cretaacccpto, Rutxfilveftrisappellatione. SstofuUru -*n IoannisMullerihorto.natam femine i pnntMltsv i c non vaklc d.(Timilem,cum Lugdunum Batavorum perveniiTem, ad me adfercturnb.ucruditusvirThcodoncusCiutiusDelpheHfistum pharmacopola , quam fubfequens
SttsfuUtt*
Ctssic*
n.
hicmsabftulit. r &aliudScrofularia: genusCretico femine natumfequenteannocon piciebam, Sed ampliores, quadrangulares, ex acro purpualiquoc ftolones a radicc profcrcns cubitalcs inordinato fitu mnafcebanturlongiufculo pediculo aprafccntes, quibus fblia inarquali penlaûrncxfolijs non diffimilia, fed tevia, non mordacia, farifque mollia, fuperne fatuia
&
&
infernenequaquam, exquorumalisbrevesemergebantramuli, quadranguli.in fimilcs alios fcd longe minores divifi , fuftinences parvos caliccs in quinque laviriditate nitentia,
ex atro purpurei, quatuor lacinijs conftantes, fuperurfum rcflexa,infcrna ut labcllum propendcnte , duabus alijs latcra claudcnnabifida tibus ijs fuccedebanc vafcula five globuh duobus fulcis canquam divifi , excima parce aliquantulum mucronati.in quibus femen vulgari fimileJTota planca vulgarem lllam referc, cujusradixnullisgrumisprxditaefl: fcdodorem magis fcetidum fpiiare videtur.
cinias fc<ftos,& in his flofculos coloris
&
Alectorolophos alpina.
Alt&stvU*
n*tm*
Cap.
XXXII.
prima fpecic fimilitudinem.Ejus autem plura generain Auftnacarum rum Alpium jugis moncanifque pratis inveniuntur.
lius
HA
nc plantam
Scrofularia? voluimus fubjungerc.propterfoliorum
quandam cum
il-
& Stiriaca-
Aleclorolophos alpina.
Altttorclo-
Vnvm
cnim plufes ab una radice pro-
fhoi *lc \nm
miccubitalcscaules, minimiferedigitiintcrdumcraflirudine Ia:vcs,perquos fparfig foliorum , Fijipcndula: vulgaris folijsnon valde diffimiles ala: flores innafcutur fummis caulibus copiofi , oblonga: fpicx inftar,
:
inOrchidibus confertim nafcenres, &illarum floribuspcrfimilcs, e* caliculis penragonis inter minutiora foha prodeunres,exaIbido colore ijs fuccedunc mucronatacapitula maturitate dehifcentiîeroe^nqueoftendetiaexiguunvnarqua.
:
qucmadmodum
le,cineracei coloris: radix crafliufcula eft,
perennis, utex prxcedentis anni rcftanti-
buscaulibusficcistamcn conje&uram faciebam,in craflas fibras Afphodelinis bulbis

,
AlsSorsh.
pamefimilesdivifa.
}hn XU
Invenitvr &aliudgcnus pcromniailli

ferefimile, fedlonge mollius, cujusflores
*""
V'i
modo
,
pallidi,
modopurpurei funt: radix
.*
eriam craila,& fibras Afparagi radicibus fimilesagens.
Vrrumquegenus in fummisAlpibus Durrenftain, Etfcher , alijfque celfis
& herbofis
jugis nafcitur
dria: pratis
pofterius etiam in inferioribus,uliginofisq; pratis Mcmini in Flan:

.
&
AUSotolo-
humidioribus, atque etiam pratis Genrilly pago vicinis, nonprocul Lutetia Parifiorum obfervare.
fhH
11.
Tertivm
inijfdemetiamjugisquibus
fj>
lc^
fhtiu
gt.
nunUeru.
Primum,crefcit:fed lpgehumilius, utquod palmarem altitudinem non fuperet: lllius cauliculigracilcs,&rarisminoribiifquefour funt: a r UJS obuti florum fpica brevior,& e Ieganti rubro purpurafcente colore nitens: caliculi tlorcscontinentcs, laciniati, vcluti cfoliolisconrcxti : qua: flonbusfucceduntcapitula, majora quam in fupcnonbus,& veluti roftrata, angulofum inarquale femen ctiam contmcntia: radix minimi digiti craflicudincm interdum a:quat,fibrifquecandicancibus fatis craflis donata eft. Ad illius genus referri potcft tcnerior alia planta cauliculis angulofis , lanuginc , non
&
&
&
lecus
quam rolia(qua: minora func)cahcuh'que
&
(qui breviores
& minores) pubcfcentibust

flores
'
PLANTARVM
Aleclorolophi m.genusalcerum.
HISTOR.
L[D.
Vl.
,'
ccxj
>
,
Filipendulavulgaris.
f>^^
l^
floresfimilipurpuraferenitent, fed miWesSdiumiIioregaIeapr*ditifunt:capiculavix

' . ecaliculisemergunc; &radixnonade6fibrofaeft. ingramineis locis . ficcioribusque pratis fuperioris& infenonsGerraaniar , farpius nÛu Eam Sed &anno m.d.lxxxt. *>>,*. oblervare memmi Maioflorentem,cum Iulioin Alpibusfloreat: flore vanantem coiliflorentem, atque vel purpurco, vcl blande rubcnte , vel albo
Aprili
gebam,ad Groutz praidium C.V.Richardi Garth,fupra Londinum. vocatur quidam etiam l g o hax a nonnullis Ftftularia.a caulis,ut opinor.cavitate Vv
:
ucmin*.
quibus vulgato nommc Pedicularemappellant, prxfertimaliquotGermaniarlocis, in abunde proven.t, ped.culan gaufeftaut dicitur,quod credatur,ovos quar palcuncur ubi fcamt morbocorripitdicituretiamillisWoMMbbWiuiOloM. Priorcmdefcribcrevidenturicna cu- Mfr4* Ad verfari js Filipendulx alterius moncanz nomine. Forfitan illa ent,
& Lobel.us,in
&
iusIofiasSimlerusadcalcemCommentatijdeAlpibusmeminithisvcrbis:
duosrcrepalAfplenoperfimil.s, cauliculisabunaradiccquinqucvelfcx, Herbafolijs
moslon2is,&fpicamflorumfuftinentibus,utorch.sfere.
Hauddubie Wcorolophigenuseaeftplanta
bus ferme ficcioribus
prat.s
nimis
(licetfoliaqusdiilim.l.a) pal luxur.at,tocaque arftate flores producit

:
^cmCh-
q^momni.
CriJl .
tM
ftzgalliiiacexetiamnomenindidcruntto^
SuntquiMimulutaPlinijeiTecenfeant.
$.
in
Filipendvla
Vngaris
&
porr6 vulgarisfrequcntiiTimaeft cum regionum gramineis prsfcrtim campis , Auftns, vicinarumlue
^^^^j U
Cap. XXXI II
cxduarum
Jg** *
filvarum marginibus.
v^riaOenanteseencra, ficcioribus gram.ncis lo> Invcniunturctiamij(demProvincijs,vanaUenantesgcutiA, "^'
o^
j,,,*.
cis,atque udis pratis nafcentia.
FlLIX PVMILA SAXATILIS.

T7 Oliorvm qu*damfim.lmido&divi^
lubjungam: idautcm torolophoAlpinopra.cedentecap.defcripto,
n****
.
minamdiftmguernus/Theophr^^^
Mas
CCXlj
.-
Caroli ClvsT RARIORVMi.
Vilix pumila faxatilis
Filix
pumila faxatilis n.
'
Lonchkis alcera Maranthar.
TilixfmmiU
m*f.
Ma
ga, in
tis
igitur radice ferpic nigra,tenui,lonfefc fpargente, raris fibris t-
obliquum
nuibus
& duris capillata,

exqua
,
faporis:
valdeadftringenprodeunt mulri pedalcs

folio-
cauliculi
divifi
inquofdamalatorum
rumramos,fivefrondes, Filicismarismajoris(Feminse vulgo Herbariorum credita; ) inftar,multdtamenminorum,tenuiu/queinciforum ,& valde teneIIorum,prona parte muj. tis,utplurimum,nigrismaculis,quemadmoTtUxpumil*
ftm.
dum,FrlicisfeminajfoIia,diftinclorum. Femina quinos aut fenos habcr cauliculos terercs, redtos, initio virides
,
deinde tcm-
rons fucceflu omnino
nigricantes, palmares,
mediounicam foliorum infeclorum alam,

unico adfaftigium ufque, artu porreclam fuftinentcs, eadcmqua inmarevulgariforma &facie, multo vero minorum tenuiorumque, fapore nonnibil adftringente, prona etiampartemultisnigris macUlis (quxvetuftate efflorefcere videntur)afperforum radix veluti in caput coafta , ficut in mare vulgari,:
N*t*U$.
&multisnigrisduriTquefibriscapillataeft. Prior copiofiftime nafcitur in faxis,no mo-
dd ad
Gamingam& Neuberg:
fere
fcd ad
om-
nium
montium radiccs Auftri^ & Stiria:.
Altera verd in praruptis montibus, inter ipfa (axa invenitur, ver.iim non adeo frequens.
LonthitU
/*4.
aL
porrd elegans illud genus quod a C. V. Bartholomxo Mar antha, Lonchitisai-
Filicv l &
Plantarvm histor.
Lonchitis altcra Ncotericorum.
Lru.
vi.
ccxiu
Phyllitisvulgaris.
vf
Ojz\JU*>*v**
% ôi
9>
.v"
mm
Phyllitis laciniato folio*
chitisaltera nucupatur,
abunde admodum ns*
lcitunnSririacaru AJpiumjugis. Sedquarvut-
goLonchirisalteriusnomcnobtinuit,vaIdera- Mlt,i,i,ah ra m ilJis jugis invcnitur x licetpcruniveriam tttdttm* ntttm. Germanianiu^frequcntiilima;
Phyllitis.
Cap.
iit,tn
xxxiiii.
prae- thymtkvmt* Phyliittdem, !'*
vulgoLinguacervinanuncupatam,nonobfer-. vanmjVelumbrofislocisnakentem.vclinipfis puteis, interlapidumfivelaterum commifluras:cuj us menCioncm non fcc tfle m neqUc cj us iconcm propofuiflbm , niii de alterocleganti cjus gencre mihi faeicridUS fuiflet fermo. Sola autcmfoliorum forma.a vulgafi Phyllitidediffcrt illa no Vulgaris.alioqui reliquis nopfodcunc vero ipfi exradice tis ci petfimilis
, :
Vlla
Provinciamihieftpcragrata,
fertim qua: motoia
qua
thyiiti, i*.
tmuttfH.
veluti capillamentis prx. multis nigris fibris dita, fcna aut fcptena folia palmans longitudi*
nis
cjufdem
cum vulgatis folijs
Izvoris
& vifiA
ditatis interna partc:at cxtetni, nullis aut rarif-
fimis tranfverns Iincis infignita, cxtima vcrd parte multiplicitcr diife&a

Jria- ^.nmIo. Cantabris.fupra mCfrtCih D. forno nuncupatum , qua perejus fpecum , niecm traniltus eft in Hifpaniam,locis umbrofis in ipfis rupibus obfervabam.raram tamcn intcr plcraique ahas vulgaresratque ipfius foha, alia alijs pcr cxtremum vcl plunbus laeinijs velpiucioribuscrantdivifa. 4 Memini&oitmplantam unam eGebennismontibuserutam, Mompclij inC. V. Gu- sti&Ut
Hanc in
'
&
liclmiRondelecnMcdicicelcbemmilwrtura,huiepxnefiinilem,tranftuhirc.
***
ScdK
w*
ccxiiij
Carolt ClvsI rariorvm

in Phyliitidcm folijs la,
:
Scd & qiiâd nbs mifTa fuiccx Anglia.a Do&iflimo Lobclio Hemionitidis nom inc.poft-
caquam biennio,ob tenericacem.in ficiili adfcrvata fuifler,tandem ciniatis cvafit verum non adco multiphcitcrdifTc&am ut hax eft
cujus nos piduram da-
Tacultates.
mus,fcdtribusduntaxatautquatuor]_acinijsfoliainextrcmodivi(aferentcm:quamquidcm mctamorphofin, fatis mirari non potui. Etcnim plantuLc quas ad nos mittebac tota; tcnclla:&moIlicella:erant,&phirimumadHemionitidisfiguramacccdcbant Anno autem lxxi. fupra Millefimum quingentefimum, ciini Briftolij cflcm,duxic hicad (pccumillam DiviVincentij,tindeerucrat,idem Lobelius,equaaliquorplantulas mcismanibUsevellcbam,illisquasmiferat,fimi}cs,hocefttotastcncllas&mcIles:ouibus parcs aliquot dcinde confpiciebam ex Angha Galliam rediens putco cti.'odam non procul Bononisl.dum mihi expeclanduseftequus veredarius,qui ad proximam equoium mutandorum ftationem meveheret:deindectiam Machlinixin Brabantia.pureoilhusdiverforij,cuifymbolumGaleaaurea,frumentarioforo,ucccftismihitumfuicIlluftnsvirIoannes de Brancion, cui eas demonftrabam. V e r v m Phylhcidis folia in vino poca fcrpencium morfibusauxilianrur,tefte Diofcor.de-, quadrupedibus vero per os infufa , auxiho funt , in dyfenteria auc refoluta alvo uti-
&
&
litcrpocuidancur.
Hemionitis FEREGRINA,'
Hemionicisvera.
CA
*
P.
xxxv.
ti cmiomcispercgnni
t o conjungendam fupcriori plantz zftrmavi hanc elegancem Hemioniciden quam Romar cx vecens cujufdam Thcacri ruinis crucam doci.ffimus idemquc furamo animi candore przdicus Medicus Ioannes Henricus Gandavcnfis mihi amicifiimus, cxItaliareduxannoM. o. Lxvi.donodabac,quamdiuoim
Phyllicidelaciniacofol.o,&
plcnfq ; alijsftirp.bus quasinmeispcregrinac.on.buscolIcgeram,anccannum v quo V.ennam ad Carfarem Maximilianum hujus nominis II. vocatus fum , repofitara ha~ v wuu*w bui.-fedBclgiumrehnquensifticdeferui.
Hemlonittt
ftregrins.
foliaquaternorumdigitorumtranfverforum,velcircirertriumunciarum long.tudinem non excedebant, fcrr ei venabuli mucron.s formam cxplicantia,infer.ore bafe, quafuopet.olofuft.nebantur.dupl.cemapophyfinhabentia.&extimapartemucronata: parceincernalzv.a, &d.luta v.r.d.taceprard.ca, cxtcrna vero l.neisfeu verfibus obhquis
Hvi vs
cxutraqucnervipartcinfignita,quemadmodum
confprc.ebam
Phvllitidisfolia,
guftuacerbo&
cxfic-
ufque mifsa Illnloann. de Brancion a Clanflirnoeodernquedodun.mov.ro H.ppol.co Salviano Romano Med.co quamque in ficlili adhuc alcbac, cunx ,
jrJclgicadifccderem.
Roma
Dtitonric
Facultatts.
eorum nomenclaturam h?H^?n^rfcs7c Dus,Hemionicis&Splenium:Officinisignoca. Hemiomcisautem exacetopota,licncra abfumerecrcdicur.
TH^fcS^*
dicicur,Lacinis,
fequcnci-
Typha
Plantarvm HISTOR. HB. Typha paluftris

media.
VI.
ccxy
Panicumvulgarc.
Panicum Americanum.
Typha media.
Cap. XXXVI.
p
o
#.
M. d. lxxxi. copiose nafcenspaluftri \quadam fofsaapudTyburnfacellum, noproculabeoloco, inquofcpcliuntur, quibus ob maleficialaqueogula fra&aeft, primoab urbe Londinenfi miliari,quafpe&atOccidentem. E r a t verdTypha illa folijs muh5 anguftioribus qu^m Typhas vulgaris
(
folia,&gracilioreclava,majoretamen quam minimailla aD.Pennseo inter ficcasftirpes quasinter chartaceaspaginas adfervabat,mihi oftenfa>& a PcnaLobelioq;indo6liftimisAdverfarijs
exprefsa. Alioquiamajorenondiffcrc
pulloillotomcntoin clavam compa#o,& florum oblonga fpica, tcnui flavo polline refpersa fupraclavam cna*
,
fcente.
Florebat Iunio.
Panicvm.
Cap. x^xvii.
.
n I per univerfom Germa- Puicu* niam,Vngariam,&:Bohemiam **#* Panici ufus eft: etenim in alimentum cedit, & pultesex ejus femine deglumato fiunt non ingrati faporis.De illo (tametfi iconem infcram)mhil commemoro.quia jam a multis inter frugeseft defcriptum:fed de alio genereex Peruana Provincia antetngefimum annum in Europam primum illato. s & plane mr H a b e t autem id culmos longe crafliores, firmiores, altiores vulgan Pamco,plerum- ?** interdu etiam fuperare
g
. .
MA
harundinaceos,ut quos humanam
altitudinem attingere,
que viderim,crcbrisgenicuiis & veluti articulisprarditosfc lanugme obfitos
folia
harun-
ccxvj
.Plantarvm kistor.
lib.
vt.
dinacca e (ingulis articulis prodcunt, longa, lata, dura, Melicarfolijs non valde diiTimilia: (imihbus folijs obiiti.deiinentes intcr que. prodeunt e g.-niculis altj vclun breviorcs culrai, inipicamdigitalislongitudims, noununquam breviorem, &duntaxatp6lltcaiem, dense
compaaam,&a;qualispropcmodumubiquecraiTitudinis:feminaoblongiu/cuUsgracihbufq.pctiohsinnixaprofcrentem&capillaccisvelutiglumisincluiajquajcxtimaparicd
,
craifiora l magisrotunda,&quafiorbiculacafunt,l*via,fubc5rul.-icoGermania,vel in Belloris.qui in cahdioribus regionibus magis iacur clt.raio tamcn vel in gica(in illis enim Provincijs farpe rerrae mandavi ejus femina ex Hifpanijs accepta ) ad ple-
glum isprominencc
>
nammaturicaccmperveniunt:radiccscjusfibrofa:iunt,validiores&:majorcs,quaminvul-
ganPanico.
PaniciAracric.fefquipedalisfpica.
1
Lachrymalob.
af
P
3
gr*dm*
IfHus porrd generis fpicam crafTam , valde firmam Sc bene compaftam , non ubique tamcn arqualemêd paulatitii feniim extima parte graalefcetem,(efquipede longiorcm, ncc tamen integram ad me mittebat Londino Iacobus Garctusanno m. d.xci i a Nauclero quodam Anglo ex fua navigatione reduce emptam ,cujus femina,no multo majora mihi vifa,quam illius Panici Amei icani.cujus modo memini, ceteroqui prorfus fimilia nill,
&
plurafimuljunaa&hirpidiglumainclurabrevipediculoinnitcrentur: ilhus flirpemnaiccatem viderenonlicuit natn ferercneglexi, quiavetuftatenimisrcficcatumcxiftimabam , fpicamtamcnin hgneatabellaFrancofurti exprimendam curabam ^perito arrifice,ut hoc loco infererem, digna enim mihi videbatur, cujus afpe&u alij etiam fruerentur. Proximcautemfequenrcannofcnbebatad me N. V. Carolus dcTaffisVeredariorum Antuerpix Pr$fe<5tus,ipfi natas ittic plantas (emine quod ab eodem Gareto acceperar, noa
,
valde diffimilcs
illis,
qux jam
multis inBeIgicishortisfuntconfjpedx:necdiffimiies
etum ipicas five paniculas protulifle.

L*cbrjmM
lob.
& hic.accommodiore quidem loco,ni(i me judicium fallit,quam cum ftirpcs per
Hifpaniasobfervatasdefcnberem,Lachryma:Iobi vulgovocatariconcm fubijcerelibuit: tuncenim , licct peculiarem ejus hiftoriam dare decrcuiiTem , quia multis Hifpaniar locis mihiplantaob(ervata,&jammultisetiamanteannis,nempcM.D. L. &duobusfequentibus Mompelij lccla Scd ciim illas obfervationes evulgare, Lobelius& alij quidam ipfam
.
plantamexai\flimedefcnpfiirent,(upcrvacaneumvidebaturejushiftoiiarepetcrc. Quoniam tamcn ipiius iconem iam delineatam iculptam habebam cum alijsquarum in eo hbro meminiântc quam docWima: Lobelij lucubrattoncs,aut ulllus altenus qui mcntio-
&
ncmfc-
p LANTARVM HlSTOR. UB.
VI.
(
oem ftciflet, in lucem prodircnc, locum dabamus tunc ipfius iconi
ccxvli
quia in t\ odc ik nri
poceramcommodius)inrerGramin.sgenera. Nuncvcrdcumaliquilurundiniccamm ibrpiumhiftonam^quapomimusdihgentia.confcriprerimus.hocnoftroOblcrvationum fexto libro,ejus lconcm capicede Pamco revocare voluimus.
aucem vulgoabHcrbarijsLachrymalobivocaturharc planra.quiaejusfeminalachrymarumexocuhs proccdencium formamquodammodoa?mulancur itaHifpani4grimoideLMojffen,Nzxboncn[csQa\h Larmcsaenepe Dameappclhnt.

;
Vt
La
^.
Gramen.
Cap. xxxvrn.
JSSi
a Graminis genera nunc funt cognica, & fu binde alia ab alij s proponuncur & defcribuncur. Ncmo tamen illius Graminis iconem cxhibuit,quod in magna Europa:parce,pra;fercim per Hifpanias & Gallias , ancequam Stirpium in Hifpanijs obfervacatum hiftoriam evulgarcm; Quoniam veroob illiustum elegantiam tum ufum, cognitu dignum crat, illius defcripcionem & iconem tum dabamus nunc ctiam cafdern ob cauR
i
,
:
VA
fashicrepetimus.
Graracnlegitimum.
IfchxmonPlinij.
f^-
\S
autemafriirgicidGramencuImis.rotundiSjpurpurafcentibus.genicu- GrmimtUm latis:cquibusanguftapromicfolia,inacumenfaftigiaca,dura: ipficulmi, fivecalami, in gitmum. quaternasautquinasdefinuntpaniculas,mixtiexatropurpureoquecoloris: radicibus firmacur longis,nodofis,geniculisinccrcepcis,candicancibus, fubdulciscum quadam adftridlione faporis ,qua:longelacequeferpences, fubindeplurimislocisgerminant, nov6fque
Pedalibvs
culmos &c folia proferunt. Hoc gramine nihil vulgatius cota Hifpania & Galha,in arvis,vinecis, acque eciam in ma- Saulttt digici craffiricimis,in quibus mulco larciiis &: ubcriiis crefcic: nam cjus radiccs , incerdum tudincm arquanccs erucre memini. D i c i t v r Grzcis a^?-/?, Lacinis Gramen,Gallis Chien-dent. Sunc qui Ifcha:moncn y(ari( r Pliniolib.xxv. cap. vn i. nuncupatum efTe pucent quorum fentenciam probare non pof- JJ|JJfum. EtmuItdquidemaptiusIfchxmonishiftoriarquadrarcvidccurMilij genusilludfil- ljAAm% veftre&fupinum, inhumidisnafcens, folijs afpera lanugine obficis, quodcclcbcrnmus Matthiolus Panicum filveftre appellare videtur. Serpit,inquic Plinius,e tcrra Miho fimim . . . :
'
hs,folijsafperis&lanuginofis,farciturinnarcs.
Quod
fi
ad Pliniani graminis ullum aliud genus referenda eft hxc planca , aculcarum
il-
ccxviij
GrMmen, Dtfljtm
PHnij
Caroli ClvsI raRiorvm

&
_
lud potius erir,cui,qudd in cacumine aculei funt plurimiim quini,Dactyli nomen inditum illius aculeosconvolutos oaribus inicri, extrahique fanefle ait Lib xxi i n. cap.ulcimo, t guiniscicndigracia.
FSCHI/Stif.
Graminis.inquitDiofcorides^trita&illita^vulneraconglutmat. Decoftum urins difliculcacibus : calculola etiam excrementa cjus epotum , torminibus mcdetur ,
Radix
&
/*
comminuit.
Gramen amourettes.
Araourettestrcmblanccs.
Grtunm
At/iuHTiitiS.
etiam Graminis genus inveniridicebamusnonnuIlisHifbanixIocis aridis fabulods , quod fupenori fol.js culmis non valde diffimile eft fed paniculas habercbreviores^craffiores^&numerofioresêjufdemquodammodocumfuperiorecoloris,
Perelec ans
&
&
&radiccm nonnodofam&ferpenreminftarillius
dtubcquanar, qu.ferecitexadvcrfomonafterijvuIgodiaiZw^^ww, fecundum femicas frequenc.flimum ubi a ufticis non Cbitn-dtnt ,fcd îmourtttts appellatur ,ob panicuIarum,utopinor eIegantiam.
,
i
Memim ctiam id graminisgenusobfcrvare & colligere Parifienfi agro, non procul a craje3
.
verumfibrofampocius&capillarem.
Amcwettes
(icmbUuccs.
Graminis feu verius Vox, genus in omnibus quas unquam Iuftravi Regiombus,praca (uccetereherbx) multislocisveftiens.cuifimilespaniculxfere, brcviores tamcn & ab exortu latioresefummis culmisdependent. IdGalli& Archefij feu Acrebatcs,meipopulares^wff*w/etiamappellantobpanicularumeIegantiam,fedvocem trtmbUnus adijciunt, ad Alterius differentiara quia vel unico vel plunbus cjus fcapis manuretentis.omoescjuspaoiculxpcrpetuotrcmulajfuot.
aliud
, :
C e tervm
Gramen montanv M
Variagrsmi'
ntigintr*.
SPICATVM.
,
C A P.
s
XXX
X.
VA
iiiius,
a in Auftriacis Sciriacifque Alpibus
locisque montanis nafcigraminisgenera
lcnpii in
Cramen matanumjfri
eodem capitc dare conftituifTc. P r i m v m aurcm multiscapitibuscxradice

cr.ftda,
Pannon.carum Stirpmm Obfervationibus
acduorum duncaxachiftonam
,
Iingula proferrenc fcna auc plura oblonga
bifidainrerdum multiiquetenuibusfibnsfupremaparce hirfutaprodeuntibusconftare, quorum

digitaliscrafTitudinis
,
&
quem vulgo Gramen marinum majus cognominanr, folijs valdc fimil.a,infima fede
:
.'
crafTa
& nonmh.l catinaca folia
Cariophyllari
cxhorummediododrantalem^nonnunquara&pedaleraexirccauliculum^firmum^lxvcm^nudum&enodem^qui
"*
[eleinv.cemamplcacntia- guftuamariufculo&acriufculo
fummo
Plantarvm histor
Gramen montanumfpicatumi
*
*
UB. Vt.
vjramcn mont.avcnar leminc.
CCX J X
^V
nV
,uM
fummo
faftigio
,
-
muitos flofculos ipicannftarcongefios
Iicrbaceoquecolorc prarditOs
proferrct.
Inveniri in montanis quibufdam pratis, duobus,fupra Badenfes thcrmas, miliaribus. Similem aurera in FlandrtC;maritimisfrequencerlegere meminifle,quam vulgus,nimemoria labitur,
*****
Suden appcllaret. L'BG a n s ctiammihividebaturAltcrUmgenus.quodanteilludtempusnondura

;
Gr*,**,.
fueratcOnfpe(aum,cubitalibusculmisconftans,tenuibus,geniculatis quipalmaribusan- **"** guftifque folijs fepti, fummofaftigiodefinuntintcnuemoblongamque25dnutantemIpi. "* f""cara.in lanuginOfisglumw, grana nud? Avenx fimilima ferentem:radix cenuis eft,mult!s6; obloneisfibrispra:dita,iingulisannisanterius(erpens,utiSparcum&junci. Nafcicur fecundum vias , in montanis umbroGsque lilvis Pannenice , Auftria: , Bohcmia.*: fcmcn autem Iulio merife macurum obfctvabam.
&
Spartvm
plin.ii.
,
cA
effe ,
,
P.
X t.
*>" Gr-. "" Gtb u * diftercn*"*"'
'
Primo libro diximus Spartum Graxorura IA m appellari: nunc fumus acturide alio Sparto fruticcm illudûc a Plinio Geni ftam nempe Latinorum, a fruticc
tc,utquod duntaxatherbaeftgraminaciafolia profcrens:eamcjsobcau{amGraminisgeneribusfubjungimus. Ejusautcmvariagencraobfetvabam. Primvm, quodPlmijcft, numerOla,tenuia,juncea,viridiaqUehabctfoliacubitalis
sp t tumhit.
longitudinisexcademradiceprodeuntia,qua:,dumnovellafunt,latiufculaconfpiciuncur, &intcriorepartccanefcentia,fucceiTuverdtcmpotiscOntrahuntur&convolvuncur fiuncquejuncea,dura, flcxibiliatamen,&marginibusicaconjundtis, utvixrimaapparcat.nifl dihgentius obfcrvcs.Inter harc culmi exiliunt ipfis folijs paullo longiores.qui Verc &ft 3 -
Ul
&
ceparvam arundinaceampaniculamferunc, limilipropemodumcum illarationefloren-
Cemrdeindeoblongumfemcn, utnonnullaGraminisgenera:radicibusnicirurfibrofis& percnmbus , e quibus multx fimul enafcuntut plantai conciguar, junci modo, ut interdura
unaplanta, fivemulcarumfimulcongeftarumplancarumcumulus, duorumpedum fpacium vel illo ctiam ampliusin ambitu occupet. Frequens nafcitur collibus arcnofis intcr Vaina î lcalal-Real ,atque alijs Barticxlocis: **& fed omnium abundanciffimd ab five Barcica: limicibus ufque ad initio Granatenfisrcgni Murgim urbem, vulgd Murciadic"tam, utnonfinecaufa totus ille tra&us vetenbusappellatus a
&
TT
ccxx
*

Spaftum herba.Plinij.
Sparu hcrba alccrum.
ttattMrlm
tatnfHt.
Caribag
ffsnariMt
Spnrmm
talcet Hifyan+ct getiu.
latusficSpartariuscampus, quoctiamnovaCarrhago, v\Ago Caruten* , urbsmaririma continctur: harc etiam a nonnullis Spartana cognommara eft,ob fparti (ut credibileeftlco agro nafccntis abundantiam . Nafcitur Valentino rcgno, atque iliud quidcm fuperiore ^ r Jongeubcnus&Iartius. E s t vcrd Sparrum hoc,quod Hifpanis.apud quos nafcitur , ctiam nunc Spartc dicftur. illud ipfumiquod Piinius lib.xix.cap.n.defcnbit. Eodcm cnim in ufu nuc cft apud Hifpanos.quo fu.c Pl.n.j cempore. Nam cx crudo exficcaco tapctes feu aulza, ftonas, corbcs, rudenccs aliofquc funcs conhciunt: corbcs ctiam illi in quibus ficus uvar pafTc advchun! tur, cx fparto contcxti funt. Scd ex illo aqua.inftat lini, maccrato , dcindc ficcato 5c tufa. calceament.gcnus, quodiplia/wrMiwappcHant, paratur, funcsetiara&aliafubciliora opcra. Prxferturaurcm id quod Valcncino rcgno crefcir.
&
&
Spa luitr-
ALivDSpaicigcnusnafc.curMurcianorcgno,humidioribusprxfcrcimIocis,fupcriorc tnc.r,us,cujus valdc rarus eft ufus, ut quod ftonjs au t hujuf mod. opcnbus confiacois, m i-
mmc
fit
fubftcrnanr,.mplcndos,urnosftramineutifolcmus > quoniammoll.orctenui6rcq fitjunco,

:
idoncum plunmus autem cjus ufus in ea regionc,adIincos faccos,quos
leclis
qMmP"nium:panicuIamfcrtbrcvcm,&peri^^
VataUl.
IomcIufam,utiNarcitTorum&fimiIiumfercflorcs.
Albardin.
Nafcitureodem,quofupcriusilludadmultautile,modo:paulldtam(mmaturiusflorcs produc.t: nam Martio fuis flonbus onuftum Icgebam. I n c o l a. îlbardtn vocant nefcioqua moti rarione,nifi qudd fortc illd fuasclitcllas e craffiore panno cannabino confeftas, quas ipfi dabardM appellant, iumcntis imponcndas. ' r lftofpartoimpleant.
"
Se d tranfeamusnuncadOceanum,cuivicinaraliquotProvinc.>noncarctfuofparto, l.cet non aded utih ad ea preftanda, ad qua: fuperiora duo dixi elTc idonca, non cft tamcn
cjusulusprorfusinucilis,ucfuolocodicemus.
SpMrlX
btr-
bm in.
Haim.
vc *" ^c " iukm^r Oceanicum Primum,quia nfinullis Gallur, FlandrixP ItZll" " bUS gge ^ bu ^jPâno objcais,invcnicur, Halm ab incoli^prarfercm firi^
SS
rA.
rm m SfrSS cnim&cut.mpenctrantejusfolia.
*
Sr ^ T
,1,
^
qU d P 0n H,fP aniC0 non valdcdifT.milceft, fed mulrdmajusfc rigiu bus P er eos a ercs finc ocrcis itcr cft, SS pcrmolcftum pungunc r r
1
frmr>[rwr imhr: cjus ufus ur lat.s fuis cefpitibus & valdc contort.salquc oblii cem fcrc Secalis parne que fpargentibus fefe radicibus, arenam firmiorem
,
d0 U fu Per ?
ra >
ma g is <*n late ferpit graminis modor fpicam aurcddat
& colligec in aggcnbus,ne tam

facilc
, c Sparcumherbam.maricim.
LANTARV M HISTO&. ,^
'
.
tlB.
,
VI.
,
.9 ^parcuraherbaiiii.Batavicum.
c Mrrt%
Cc î CCx *J
Â/^tfJ^
WV-'"?
I
l>9
$^<f-
Spartum Auftriacum pennacum.

*
facile marinis undis
& flu&ibus cluarur, & faOccano
cilius refiftant tempeftaribus , qui in crebrar.
auremordine,fiveOceanicum sp*num Alterum,aTerriominimedifferctotapIanra;*ûii. form&,radiceTque fub arena condendi latcq;

,
Qvartvm
fpargendi licentiirejus
camen
fpica:
brcviores
videntur Phalandis potiiis quam Secales paniculas imitari. Id Batavis, quibus valde familiarejijfde^mqueufibusfervitquibusOcca-
&
nicum Primum,etiam
I
Hdm dicitur.
Quin-
Haim.
spartum
fupcreft nobis defcribcndum
tum fpartura, non in Iocisaura marina atffatis ******

natum,fed procul a mari,procuI ab arcnofis illis aggeribus,fponte etiam crefcens. Habet vero id folia pedalis logitudinis, gracilia, viridia, numerofa,planainitio,fed quorum limbi tandemcoeuntjuncimodolxviateretiaqjfiunr, SpartiHifpanicifolioruminftar, quibusnon v sf multuabfimihafunt, fedminora&gracilio:J ^ra:intereaculmiexeuntgraciles foliorum fa<\ J? ftigium non fuperantes qui fpicam ferfitalijs diflimilem,fedtribusautquatuoroblongiuf-
W ^
-
#4
culisgranis,longacontortaq;caudainfignitis,
duntaxat conftantem, quarin dodrantalem, imd pedalem interdum veluti penulam tenuioribus alarum avis illius Mam ucod iara: five paradifi vulgo nuncupata: pennulis fermd refpondetem dcfinit: radix fubeft e multiscapillamentisgramineifq; fibriscompofita, Hi, ,
ipanici
fpam radicis inftar.
TT
Abundd
X*t*Us,
Caroli ClvsI rariorvm ccxxij Abundc I*oc gcnus provcnit in monte Badenfibus thermis imminenti,totaque illa catena montium qui inde ad Danubium ufquc procurrunt,pranerea ad filvulam Lachn ali j(queapcrtis&gramineis locis Auftriar& Vngariar: fedomnium uberrime inVivario illo Neapoli Auftnacar urbi contiguo,in quo ubcnus tetiufque provenit.Semen maturum Iu,
nio.vel a lxviflimo aurx flatu excutitur, atque cum (ua pcnnula paululum volans ciditjftatirnpcrgramenirrepit, &: terra fe condit.
ubi de-
L E G V
A.
D
P
m
EsCRiPTls
barundinaceis
&* gramineis aliquot flirpibus >nobis ad legu-
mmacongenerefquedlis plantas procedendum.
Phaseoli.
H aseo l
i
,
Cap.
xii.
vulgo appcllati roulta inveniuntur gcnera , lentis &obfequentibus farreliquo nafcendi modo, non equidem inter fe difcrepanmentis, fohorum ve forma tia,fedquorumflores,licetform&fimiles,&Pifivu^^ pc qui plerumque nivei, interdum pallefcentes , nonnunquam etiam purpurafcentes, five amethyftini confpiciutur. Cereriim in fru&u, five femine,renum fprmam quodammodo cxprimente,&oblongjsfiliquis/ivclobisinclufbjongemajorcolorisyarierasdeprehediThsffHwl tur.Namanno M.D.Lxxxii-nafcebanturmihiautprorfusniveijautnigrijautflaviâutex g*ruv*i$. fl aV oobfoleti,autpurpurei,autamethyftini,autcxruta^ carnei coloris,fimilibus vevel albi nigris venis &: lituns diftini,atque etiam cineracci
&
'
&
nisinfignes,
Attamcn prxter jam cnumerata genera, aliquot alia,dum Vienna; vixi,obfervabam, feminc ab amicis communicato mihi nata, ncc ante quam Pannomcas obfeivationcs fcribarem mihi confpcfta.
Phafeolus pcrcgrinus i.
fhafkolHt
fcTtgunm
t.
Priore, ftatisn a radice in aliquot oblonga farmenta di viditur , lenta , vii
Cavl
s in
cinosfbpites&virgultareliquorum Phafeo-
Jorum modoampleetia:in fingulisalisterna folia vulgaris Phafeoli folijs fimilia, atriora
tamen, ex eodem pediculo nafcentia cxtrcmo (ut in vulganbus ) impari cx ijfdem alis breves ramuli prodeunt mulcis flonbus vulgari haud abfimilibus,minoribus tamen, albis, uvarinmodumcongeftisonufti quibus fuccedunt oblongq fihquar,feu lobi,vuIgaribus multo latiores, contincntcs ternos
,
: , :
aur quaternos fru&us, planos , communibus Phafiolislatiores,aIbos,fed multisnigrismaculis five venis,ab hilo in
latitudmem du&is
elegantiflime depittos.
valde
rio
,
ferotina fuit harc planra
anno
M.D,LXXvi.femineC V. GeorgioPurkirchero Pofonicnfi in Vngaria Medico primamihi pro noftraamicitiacommunica.to nata qua de causa ad frugem pervenire non
:
potuir.
At lpfi Purkirchero,du vixit,& poft(
eaejusvxori namad pergulas, aprico loco fata ) fingulisannismaturum fru&um dedit. Mihi demde anno m.d. lxxxi i.& aliquot fequcntibus egregicprovenerunt aliquotejus uirpes,quarum nonnulla: lobos dederunt qui raatura femina protuleruntrinterdum etiam quos ad maturitatem pervenire poflecxifti-
mabamjObSolisradiorum defeaum, fpetn
meam fruftrati funt.

Thmfeoim
fcTegnn.
u.
enim habct farmenta,qu*vicinisperticisfefc advolvunt, eafque fcandunt, oblongospediculosexfoliorum(quxfemperterna,utinvulgari/fimulnafcuntur) finupromcntia,in quibus
T o t a form&&nafccndi modoa vulgari haud differtAIterum genus:
valde ramofa
Plantarvm
Phafeoli peregrini i.genus alcerum.
hi-stor.
JLIB.
VI.
ccxxuj
Phafeolus peregtinus^ i
fvi^f^ fU
Phafeolusperegrinusm.
quibus bini quaterni interdum etiam feni
, ,
nafcunturflores,exadveifofemperfiti,vulgaris Phafeoli flonbus magnitudmc fbr-
&
marcfpondenccs,
dumrecensaperri func,candidi, poftea vcro pallefcentes. quos cxcipiunt oblongar, & propendenrcs, utin
initio,
vulgari, filiquarieu Iobi, quina,feptcna, 6C
v
S
quafi ex ebo pluta interdum cadidiffima ictornata feminacotinentes, minora& cuw jnidiora quam albi vulgans.
&
Iuliofloret,frucusAugufto.nonnuquam Septembridemum maturuseft. Tcrtium genus oblonga far- p^,^ a b et menta, exfingularicauleftatim fecundum ftrtgr.u in multos raradicem ipfam prodeuntia , mosdivifajlenta.obliquefecontorquentia, &: humi procu m bentia , nifi perticis au t pedamentis fuftineancur, quibus fcfe circumvolvunt, reliquorum Phafeolorum modo: purpurafcutea juxcaalas, ad quas eciam ad* nafcuncur cerna folia,minus ampla fuperio-
&
&
ris folijs,
& diluciore colore virencia, longo
peciolo inhxrecia, qui ea parte qua folia fufcinet,concrariaque, qua (armentis inhacrec, ex acro purpurafcic: flores in oblongis peciohs plerumque bini,roagni, Pifi forma, foris cx candido pallefccnces.mceriore vero parce
cxpurpuraczruleirhis fuccedunc cocidcm pratlongi lobi .tercccs, &quaficylindracei, inquibus fru&us rcliquisPhafeolis minor,
Anagyridis legicim* fru&ui parne
tubefcencis coloris.
fimilis,
Scoune
'
- 9
ccxxuij

Phafeolus pcregrinus v.
rtiafcol uspcrcgrinusnn.
Scminecx HifpanijsmiiTonatusetiam mihihicPhafcoIusanno M. t>. Lxxvi.feriusquidcm,utfruclusplenam maruritatemconfequinequiverit: proximotamen fubfequentc anno fatus.non modb matunus flores dedit:fed cjus prxterea fru&us ad frugem
;
crrQuarrusfuperioribus.CarcccnimlongisiHisfarmcnrisyquibusiili fwp.ntt. rardin,& brcv firmdquc caulc conftac, pedalcm longitudinem rard excedente p in brcviflimos ramos d.v.!o,ad quorum exortum foliaquidem fupcriori fimilia nafcuntur, terna numero, fed brevionpcdiculoinharrentia, qui non purpurafcit urinproximedefcripto: p.ediculicxahsprodcuntes,longi,craffiufculi,firmi,binosetiamfloresmaenaexpartcfuftiuent,forrna colorc prarccdentis flori fimilimos deinde binos lobos illius cyhndraceis tihquis pauilo long.otcs teretes,in qu.busfrudus forma par, fcd colored.fferens nam niveus eft ,circa hilum nigra macula infignitus, quibufdam nigris
Phafiolut
DissiMiLis
pervenit
&
&
&
tcribusnocatus.
punft.s *
intcrdum in la-
^SatisprarcoxhiceMccullispcdamcntisegct.cumCutdixi) brevi,firm6queficcaule. Crevitetiam h.cm.h. V.ennarannow. D lxxvi. donatusa V. RemberroDodonaro S. C. M tum Mcd.co.qu. ejus ft uum prarcedente anno,dum Pragar elTet, in
.
toobfcrvavcratj&lcgerat.
,
Arcis hor-
in
thaftolut
Idem fructus ctiam ex Hifpanijs mifTus fuit Carfari fequente anno cum tertio generc quo tnplicem colons vanetatem obfervabam: nam aut rubefcebat,
1
pullan.gredinenicebac.
fmgrm.
V
auc r pallefcebat auc
a habec Quincum genus farmenra.ex fingulari caule ftacim proxime radicetn enafcenta,caque valde ramofa ex viridi purpurafcencia qu* vicinis percicis & pedamencis fefc convoivunt: folia ex eodem pediculo, ut in aliorum Phafeolorum ecnere fempec terna, Ionge tamen minora & Trifolij mcenianthis quod m umbrofis & ubere gleba nai
,
Te n v
fatur) fol.jsperquamfimiha, exatrovirentia,circapcdiculumpurpurafcentia: floresiti fpicz modiim congeft. magni,P.h vulgarisforma
prodeuntenafcuntur lobos non obfcrvabam,quiafloresduntaxatproduxitipfaplanta,c6fq valdccaducospropteradvenientia frigora brevcs tamen anguftofque effe intelligebam ab his qu confpcxeranc , cerna auc quacerna grana cont.nere: qua* verd accipiebam,parva crant admodum, Laburni graS WmCn mUCr nc P Ierum(3 uc obcufiore-,pulli coloris, feu potius ex
: ; :
i
longo craffiufculoqj pediculo ad fo horum cxortum
& magnitudine fere.coloris flavi,in ob&
Ui ro fu bvlrtkcmc^
Pictornulloslobos in hac planta cxpreffic, fed florcs duntaxat quos in

'"
;
illa florenttf
vidit:
PtAMTARVM
T joSt:
ipft
HlSTOR.
LIB.
autem quz .11, dederam femina, ut ad plant* Iatus exprimcret nefcio^.n ncgligencivn eo^qu infra fupremam Horum fpcam * fia & eft/olio,
Phafcol. peregrin.vi.anguftifol.
,
Vr.
pr^nk
adJS
l*
autemoaogefimoprimofupramil- rt***ft ;mo.vi # Icfimum&quingentefimum.ipfoAutumno'"'*' dumexAngliarcdibam,elegasaliudPhareoU genusvidebam Coloniar apud nobilem matronam C.V.Ioachimi Hoperi Prarfidis Bel,
anmo
giciin Hifpania Confihj
viduam, farmentis
perindc acque fecundam genus pcrgulas 8e perticasfcandcntem.illifquefeadvolvencem,

fedanguttioiibusfolijs.fruttuvulgarisPhafioli fruttu minore planiorc , fubrubri coloris,
&
fcminenacu,abi!laexH.fpani.saccepco />i*<?/^(74/f//appellacione Id mihi eric Sexcum genus,cujuspoftcahiftoriamC.V. Rembernobis daturum fperabam, ciimharcfcriberem: nam .lle.hauddubieipfara planram ad frugem pcrvcnifTe obfcrvare potuic, quandoquidem cum cemporisCoIo-
tum Dodonreum
nurvivebac: edita tamcn novafuSStirpium Hiftoria.quam tuprcmanibushabebac.comfieriilliusiconcduncaxar propofuifTc cap. vr.
ib.ii.Pempcadismi. I n IucememifsaporrdmeaStirpiumapud Pannonesvicin6(q populos obfervacarum hiftoria.fexmihi nata funt Vienttx Auftria:alia Phafeoli genera, feminc pcregre accepro fcpcimum Francofurci ad Mccnum: quocum niftoriam prxdidis fubijcicmus. aucem haber primus Phafeolus, Hutfttlii 3uinuncmihicricordineSeptimus,farmcntaP"'* r V4t atimitradiceprodeunria, Purkircheriani,fivc inordine Pnmi Phafeoli modo, quar, Iicet j, * cademracionyvicinispercicisfefecircumvol;
Mvlta
'
*
i
Vant.nontamenadedluxuriantâutalcfafTurgunc. Adhorumnodosfoliaenafcunturccrna numcro,ut in alijs Phafeoli gcncribus.multd ramcn anguftiora, Scxci folijs, qucm Coloni* apud Hopcri viduam confpiciebam,non valde difllmilia-.ex horum alis emcrgebant digitalislongicudiniscauliculi, parvosflorcs in uvarmodumcongeftosfuftincntes, albos imtio.fed, utu fenefcunt, pallefccntes ijsfuccedebancplanselatarquc vagin* Primi lobis fer pares.breviores tamen,initio virides.qux marurx, fulvefcunt, fcmcnq; contincnt planigro varium, num.Purkircheriani.feu Primi granis minus.fcd fimilibuscoloribus albo nunc in longitudmcm extenfisnigris ftrijs, nunc confufo ordine fparfis raaculis nigris majonbus aut minoribus per univerfum phafeoli cofpus nonnunquam integro fructu nigro, vcl exiguis albis maculis confperfo.aut dimidia duntaxat ex pattc. Florcbat mihi luho Augurto: femen etiam maturura prxbcrc mcipiebat Augufto. A lt ER.feuordineOdavus.pluribusetiamfarmentisaflurgitjejufdcmcumruperiore fhfieh* ramos dividunt t*V>** longitudinis, qus vicinis palis fefe applicant &eos fcandunt ubi fefc in adnafcunturfoliaPrimifohjsfimilia.ternanumero.fed paullominora: florcscxalispro:
&
&
fert
uvar inetiam Purkircheriani.feu Primi floribus fimiIes,albos, vetuftacc pallcfcentes , przceclente.fuccedutvaginavllishaud majores,con- \ ftar nafccntes: quibus &: planar.ut magnitudincrefr 6dentia,non tinentcs bina.terna.aucquatcma grana.plana fupcrionbus adeo candicantia , fed colorc interdum exalbefccnce, ahquando nigncancibus rirguhs fecundum longicudinem,vclconfusenotata,interdum cotoeciam pamefruau (utmfupc- /
iiore)niericantc.
V. Ioannes Boifot cx quod e r t i v m, five ordine Nonum, adquirebam fcmine, Hifpaniiacceperac, mihicommunicatonatum: cracveroisfruaus-Purkircherianomafcciffcnt: cerre crcd.tum albus,nifi quidam radij fparfi varium quodammodo
'''%.
ir r
/fo/bft
t
mV m.ix,
,>
\
ior.fed tocus
fcmen,prodijc,crevicquePurkircherianunftar,fim.libusfarmcntis,foIijs,flonbus.&vag.-
"
cum aiftasfubfequerctur tardior, humidior,&fngidior, nequc hic,neque alij quos feveramPhafeoliexotici.adfrugcmpervcnircpotuerunt. _

nis-fcd
-QyARTo,mihiordineDecimo,multictiamfuntabunaradiceaflurgcntcsrami,
fupe- th,fk*
rm.x.
-
t*"i rion&usquidcm alcicudinc arqualcs.fic fcfe circumvolvcnces.ex viridi purpurafcenccs, poarticuadnafcu ntur foiia Qftavi folijs fimiha , fecundum tamcn gemculati, quibus doti
ccxxvi
lationes quibus eefts fcrentcs, fed
Caroli Gtvsl rariorvm

quorum galea feu
calTis
connexa funt,purpurafcencia:ex ahs eciam prodeunr digvcalis lcngirudinii ramuli,HorcuIosfuper.oribusxuagnitudine&foima,rcJpondentes,uv?quoquein(brconv

obfolete purpurafcit,bina lateraha folia^colons
thmffiutfiolp
ftp.xi.
iuntfloridiorisrhisfucccduntplan^lat^fufcx&n.gricantesvagm^feminacontinentes matuntatem prorfus mgra. plana Purkircherianis,five verficolonbus Af ncanis minora,per diflimiliahabetQuintus/iveVndecimus/armentaâlteetiamaiTurgentia^mi-
Non
,
lia folia,
les
& flores in digitahbus ramulis uvar modo congeflos ,parvbs, O&avi floribusfimilobis fimiles, in quibus femina terna aut qua* afbos; varinas Septirai & Oclavi generis
,
:
b** fr I
/
I
terna,plana,dilura
rubcdme praedira.que. nigris venis five radiolis fecundum longitudinem. confuse afperfa interdum diftintfa f unt nonnunquain magnis vel exiguis nigns roaciihs
.
Thifiol- }*
te|r. xii.
fpariim parvis ructiam utrinque proi f iis, vcl, altera duntaxat ex parte,riigra, emicantibus bentibusmaculis.ucexmarmorealiquo^ro/x/Awtornatavideantur. Sextvs, hoceftDuodecimus, naiccndimodb, &rcliquisferenbtis,illipcromnia paulo tamen dilunus purpuraFer me fimilisrfed cujus flores Decimi floribus valde fim iles,
Iî*
thnftoX. ft
r#_gr.
frudus autem magis dilutarubedine prxditus-; regularumque colorem quodammodo rcferat, quem rara: per longitudinem nigra? ftrix vanum faciunr,ahquando aufcentcs fint
:
templurimxtotumpxneatrumreddunt. Hocgenusmihinacum, feminequodcommunicabat C. V. Ioachimus Camerariuslnclytx Reip. Nonbcigenfis Medicus pnmanus.reliquafrucluexHifpanijsmiffo.Florcntautemfrudumqucproferunteodemtempore. v c Sepcimus,hoceft,ordine fervato,DecimusrerciUs,addipoceft,Decimo,farmcn-
H
,
XiH.
tis
folijs
florum colore
& form&non diflimilc:qui tamen fuccedcbant lobi, longiores,&

,
quafitf ylindracci,
non fufci auc nigricantes, uc illius

,
fed per maturttatem
nigr isduntaxac
,
vcnis confusc fparfis infignicij
o&o novm aut pluta incerdum continentes (cmina
renis
^.t^VC^
thafeol f*
quidem formam exprimentia, fed longiora, tumidiora, atri omnino
& fplendentis colofis.
Florctpaullo maturius fupcnoribus, eamob caufafn fcmcnfaciliusadroaturicatemper vcnit. Habebam Francofurti hunc Phafeolum natura femine ex Italia mifTo Piiafcoli
a:thiopiciappellacione.
I
>.
r*xr.xnil.
i
nonvaldedifrimilisOaavus.veUbrdinercrvatoJDccimusquartus.mihiLugduniBatavorumnatusannoM.D.xcv.fcmineexltaliaacceptofimiliappcllatrone,obriigredinem ucverifimileeft,velforficanqu6dexÊchiopiapximaejusorigo.' L o n c a vcr6&lentahabethocPhafcoligenusfarmenta,reIiquorujrigenc'rum'inftar,quibus,perticis pcdaractis (fi adponantur) fe circumvolvit & innitituralioqui adec* infifroa,uthumiproaimbanc, &fcfparanc:ijsinnafcuncurfolianumerocerna,longope-
ll
,,
&
ejufdera.ctim ilhs amplicudinis, nervofaj diculoinbrerenria, uc in vulgaribus Phafcolis in firmcntorum nodis undc prodeunt foha , nafcuncuroblongi tJecficuIi , in quibus flores,
&
bini,quatcrni,feni,interdumetiamoc1oni,exadverfoutplurimumnafcentesvulgar.uni forma,hoc eft,floris pifi inftar pxne formati,coloris purpuraf centis,feu verius afnxthifttni: quibus fuccedunt cocidem oblongi,tcretes lobi,initio viridcs,deinde maturitate flavefcentes rn quibus bina , tcrna,quina,iena , vel eciam oc"tona grana vulganum quidem foruiaitt
,
icferentia,fed
minora,& coloris, quando matura,nigri.

.
tb*fiol fi>
cum vulgatibus , vel etiam aliquando paullo maturius. Sed cadcm appcllatione Nonum,fi ve ordine fervato, Decimum quintum genus acciFloret
piebam illo ipfo anno,a DoCtiiTimo viro Bernardo Paludano, quod etiam mihi natum facie quidem & forma non diffimile jam defcripto,fed cujus farmenta purpurafcentiaefJenc,
,
ternaillalongo pediculo inhauentiafolia, pro parvis appeudicibus, qua: in alijsgeneribus, bina interdum foliola adjunda haberent , flos ctiam magis fatur , prorfusamatthiftinus, lobi pratereainitioquidem virides,fed paulacim purpureum-colorem concrahcnces matu-
&
ty/.^r^x
ritatetandemputpurcumfaturum,&ferenigrum:frudusinipfiscomprchefusinitiopurpurafcens,deindeatriomninocoIorisucpra!cedens:eam obcaufam vcrcxchiopicusnun;-cuparipoceft.
Pbmfiet.ptrtgr.
Hvic
eiitxujus
addi poteft
Decimum genus quod

,
fervaca infticuta fcrie
Dccimum fextun
xvi.
quidem lobum non confpexi,fed ipfum fruclum duntaxat fuo lobo exemptu m, annbque m. d. xcv. ex Guineadelatum.qui a plerifquc llloipfo anno tcrrarcreditus, multis enim comraunicacus fuic , uni Comelio Mannio p\x mem. Pharmacopxo Delphenfi ad fpcculi fymbolum , crevit ad palmarcm alcicudinem , cauhculo fatis firmo & rotundo,
,
binasque aut ternas foliptum alas prorulic, in quibus , uc reliquisPhaleolis, tetnafolia,fed valde craffa pinguia, longc'que minora, trifolij afphaltitis foliorum magnitudinem non
&
cxcedentia.Ipfephafeolusfemuncialemmagnitudinemnonfupcrabat,fatisdenfus&craffus^colorisfufcicumfpadiceocommixti. ômifii Prioms fruclumPurkircherusprimusinPannoniaminferebatexNeapolitanoreno dclatum, fingulisquc annis colcbat,ut illius (ut dixi) geirus lftic confcrvaverit:eam ot> kirlbtlurZ. S caufam apud rei herbaria: illius regionis ftudiofos Purkirchcri co^nomen inditum, & ut thuitoi. ^ na ^' us Putkircbcrianus nuncuparetur,obtinuit. Ante multos vero annos fimilem plav^Stk n ^ nnn * roiff1101 niemini phafeoli Africani appellatione & ex Africa Italos primiim accc-> ci^cGuajmcia. ( pifTe,vcrifimile eft. Alter cx Hifpanijs anno M.D.Lxxxi.miflus</r/;a>/f bkntm <k Gtntimd**-.
,
,
j;
'
Jhoccft,
fCXXVlj hoc eft,Phafeoh albi ex Guatimela(qua: novi orbisprovincia eft)nomme, mihfq. codem anno commumcacus.fubfequente verc fatus crcvic,& ad frugem,quo dixi temporeiperVc-l n ic.ProximaduogencraexHifpanijsacceptacumhacinfcnprionc^^ a ,dc{t (AU b d
lobi Indici:
PLANT^RVM
^
HISTOR. LIB.
VI.
quam eriam habuerunt Septimus & tres illum

infequence, fed
^/^
i
fequences.
Quintus mihi Patai
ludlM -
viomittcbaturadochfTiriipvKoBcrnardoPaludanoFrilioprimario nun"curbisEnchufanx Mcdico,tunc vcro cx Sfcria & vgypco reducc,anno vidi iitcc M.D.Lxxv i.fcmcn tcr-
rzcommittebam anno illom
ciira feriusprodijflcc
ipfam plancam obfervare ^Tercio demu m poft anno e femimbus confervacis &: telluri crcditis, natac alia* planca:, quacumunaSepcembri menfe flores protulit: quicalonsinopiaadfrugempervenirenonpotuerunc: hocfemenaPaludano accipiebam dvuwôt: at P h a r,oim deindeexlcalia^gyptiaciphafeolinomine flmilemiiTum: &forceDolichuseft Bcllonij w<*c. , SextumjamdlxiexHlfpanljsmifrum/r/Ww6 *4/f//^^' Jibro u.cap.xix. Obfervationum
, .
non pocui commode
infcriptione.
WiSL
Phafcolusperegrinusxiiii.Leblab.
"
xsuadi.
"V
bifjtJ^
>
Inw-
v d porrjb Phafeoli genusCum Quinto mittcbacidemPaludanus, cuiZ>^/4/>nomeninfcripcu erac: fed nec tum cemporis,necpofteaaliquoriesaccepcum
i
Al
Leplap.
i.x^c
&terraoporrunorempore creditum nafcivoluit,rcfpuens forte regionum Septentnonalium frigidiorcm acrem Illiustamencum fuofeminevaginamfculobu n exprimi curabam ut Lcctoris oculis f Ubijcercm.
.
Brevis&Iataerat,quatcrnaque granaoblongitncula, nigra,hilonihiIomin lsalbovaldelongoprarditacontinebat. Decimo deindepoft anno.accipieba
4KN
mf)
W^
Û^* ^ ^^^^^^^^m
^s^-^ 'W^
Batavorum ab
Ill
li
viro
Lugduni IoanncVincentio Pinello duo

:
LablabgeneraaDoctifTimoProfpcroillicomunicata: unum videhcctnigrum ucquod mododcfcripti altc-
rum
ru f um<
b l a b autem, feu Phafeoli nigri meminit Profpcr Alpinus libro de Plantis iEgypti, capite xx. in harc
La
verba.
Es t arborfarmentofa,qua:crefcitadvitismagnitudinem,fafmentifquevitismodocxtenditur,ac expanditur folijs, figuraque fimilis eft omnino vulgari phafeolo

in
:
tn flores fcrt bis *
w * f"*
*'
anno.Vere ac Autumno.phafeolorum
floribus aliquatenus fimiles,a quibusfiliqucrlon-
2X,infta'rqucfabarumlatifrimarcernuntur,qu?feminanigraphafeohsplaneiimiliacontinent,quorum alia nigra,alia fubrubra ccrnuntur Hax arbor vivit annos ccntum, amlegumtnum naturam norunt, prafertim mthi qui plius'[ diffcilc credttu i/s, (juiphdfiobrum [yZayptum non vidt, non eo tamen inficia* ftlvefiresplerafaue refttbiles e(fe , vivaque radicealiradicem,& fequente nova repulquot annis perdurare,figults tamen ,earum farmenta fereunt ad frequentant,noftrifquc non milulant] pcrpetuoque viret. iEgyptij phafeolos illos in eibo nus<mftuifuavesexiftunt. Muheres utunturdeco&o cum crocoadexcitandosmenfes:
.
&
&
pra-tereautilceftadtufnm,&dirpniEam,&adurinamfuppreframmovendam. :u CETERVMLondinoaccipiebamclcgantiffimumquedamPhafioh(utarbitror)fructi m & brcvem hiftoriam, proptervcnufta. a Iacobo Gareto viro humamflimo,cujus iconem raritatemXe&oris oculis fubijcere volui,preterrim ciim Phafeoli ex Indta Orttntait tcm
&
infcriptionem habetet.
Phafeolus peregrinus Indicus.
PhafeolusIndicusalter.Mates.
Is
autem
Pontica nuce paullo minor eft,in
medio tumidior & pulvinatus, Izvis, fplcn-
fhflolm
dens
durTfolXsTnaquafubfidens^
duntaxatcoloribusc6ftans:fuperiorenimparsabelatioreroftelhparte,quafilineaadaltemg o partem okque duda,tota fruL

fit
- ^bem in > vero.omnmo aurea,cui adm.xtum paux ^ dine & nitorc.infenor j^ P" an Ejus
ri
SSa
H
ut altera nitet. P P mal, aurei colorem tefett, uo rel fringere noluerim,utpote qui unicus "^ uce < ad, cui Mates infcnptio erat v i c autem ranmmo fUuUlterum,
&
^ ^^^
ul
n J
m* "re hbu.c hce Ma.
ilUus meis in
Garciam notis memincnm , tuic, mehore^hoc iftic probecxprefla non derinv.quoniam tamen ejus piftuu meo judicio
^J^^^^ST,^^
/
&

"
ccxxvin
Caroli ClvsI RARJORVM

florc.
Lupinus fativus albo
Lupinus flore cxruleo.
"
>x
Lupinus flavo flore,

loco adponere volui.
alijs
De varljsaute Phafiolis
quorum brevcm
exoticis velabamiciscommunicacis.vel
meo jcre redempcis,nos, Deo vitam cribueninrerfru&usexoticos, defcriptionem meditamur.

te,
mrugtntr*
liflguii har
LvpinVs.
tupi.
Cap.
xlii.
LO
ra
:
tu fsmiltHT$0.
n g o jam tcmpore Belgicis hortis in* quilina facla funt tria Lupinorum geneunum videlicet fativu, quo diu aqua ma-
/
/
cerato,utamaritudinedeponat,plercquenationes vefcuntur , ut Vlyffipone obfcrvabam arthiopica mancipia, tenuis fortunc. homines,& vulgo in medicu ufum cedit bina alia filveftria, quasnequevefcafunt, nequeaded frequenter in medicum ufum recipiuntur. Sativum non nificultum vidi.Silveitrium, dum in Narbonefi Gallia vivebam, alterum genus,idvidclicetquodca:ruleoeftflore,mi-
&
tf
noribusqj folijs &fru#u conftar,inter fegetes non procul Mompelio ultra flumen Ledum fpote natum obfervabam: quod verdflavum Jbabet florem, eum(j odoratu,duntaxatcultum in hortis confpexi ob elegatiam odo;
ris fuavitate.
,
De illis porro non eft mihi nunc
&
^ > NatumidfuitLugduniapud Batavosfewm ii. m,v."â mftZt inineDcrcgreaccepto,crevitq in .. cubitalem aut majorem alcitudinem,fatis firmo fcapo ; ramos divifo prajditum: cui,ut in alijs Lupini gencnbus, inhzrebant folia ex uno longo
vn^.'
-*
fermo quandoquidem ab alijs plerifque tradita eft corum lnftoria . Icones tamcn fubijcerelibuit,quia dequarco quodam Lupini genere agendu m mihi eft, ante annum m. d. xcv.mihinonconfpeclo.
pediculo
PLANTABVM
;
HISTOR.
:
LIB.
VI.
pediculo dependentia,feptena aut plura, molliora tamen, quam in co qui flavu profcrt ftore m,pauIlo eriam atiora,Iongioreq lanugineobfita floresextremu caulem ramos tnbus,quatuor,aut pluribusordinibus ambiunt,vcrticillatim,aut coronc. inftar in orbemdifquim.ijs qui albi funt, fcrc ajqualeSj fed coloris pofiti .quaterni cx cxruleo purpurafcenelegantis quibusiucccfleruntfiliquxnondifparesvulgarifativo, inquibusfructus {s &: jjjonon minor,verum alrenuscoloris.Florebat Iulio mefejfemen Septcmbri maturu fuit. Curn anno m.d LXv.eLufitaniaper BxturiaminGranatenferegnumtranfirem,raemipebruario menfe agros Lupino confitos videre , cujus flores albi , aliquid cajrulei comni habercnr. an hujus fueritgeneris,ignoro. xc um
CXXiX
&
&
illveftre.J
C A P.
XL
1 1 I.
Lathyrusfilveftr.Dod. Clym.Matth.
N & K2S taffiS mnZ

farmcntis
necfoliisavulgaripifoûodinarvisfcritu^multumdirTertmumerola rg*fiu angulofa,ftriata fraftu contumaoblonea ex eadem radice profert farmenra I enim unaalia,membranacea, viridiaque, bina femper, modo hinc modo ilhnc cia fol.a deindc
yFc
'^r^^nr a amnleaentia,equorummedioalaextediturquatuorautfexfol.orumcon-
multoslle.nde ramos d.vidutur, qu, ex folidrum al.s oblongas tcfa menca in mt fp.car mftar congefti promunt , in qu.bus multi exigui cand.canreTq; florcs a nuelq^v.rguiasp SuVfq Auftr.a: inferions prat.s at-
m ?qus in capreolos, quibus fck vicinis plantis impl.cat, defi-
vta
Matcn ioli (quodpamminPannonia:&
cxcuffisS SthoHfiveUhyr^
to
vcfci aui cmd s pifis aut fabis nunquam
foleam : rad.x lignofa,n.gncans, tnimmi

germinenr.
dig.ti
va fimentaTonge fub terram Pr
Grcben vicinis, anno m. d lxxix. cop.ose intcr Xuncupatur) jugis arci s Prov.nc.adcduBalthafar de Battyan,qui me in eam anX-umfc^^^ iaxa t nalcens.unae po" c* cim maturum f rudum mihi adfcrri curavit* 9 i; n uat vicini ) ma tu aliquot y xerat (nam ejus ea arx erat, & pagi unicabam .Subfequentc
K J S^?
mSfoeda
fefe condcntia proferens,antequam inreran. (cu u ultra Dravum flumen in Pannon.a cft hec planta
m*m
SisiSH JaSBTBfS
femen raaturum eft Iulio.
yy
Sponti
ccxxxt
ChtntrMtn Mnttbhlt.
L*tbyr,fiL

etiamgramincislocisfi^
,
ponte
pratis
B&
fcit u
rClymcnumMatthioli,fiveLadm^
lautoliura
,
Dodontu
Lr-ji.it.
duo gencra obfcrvabam
& anguftifolium
iilud
quidem in Auftria duntaxat,

'
JM
QsttU.
hocvcroFrancofurccnfictiamagro. ri.ni. J ua t^ Clymenum Diofc. qui nofle defiderat, coniulat l Iantarum hiitonam FaQuid vero iic
bij
Columnx.
Orobvs pannonicvs.
Cap. xliiii.
*
meminera,cum illarum hiftonam proderem Eam hoc capite repetcraus. mincdefcriptas QrobusPannonicusn. Orobus Pannonicus i.
.
hcrbarix ftudiofos obtinueruntaliquotpIantar,quas R ^perPannoniasÂuftriam.Stiriam.aliafqucProvinciasnafccntcsobfervabam, &ane.

v
i,
fivc
Orobt nomcn apud
rei
/
(/
O
mmtui
i.
vf
habebatpriorcaulcsabunaradiceprodeuntcs, pedalesautampliores, firmos,citôs,angulofos,virides,in quibus hinc inde fparfa funt oblonga pcnnata folia,ex
Mvltos
&
feniSjO&onis aut pluribus
folijs
mucro^
pofitis,congefta : florcs in furculis ex alarum finu prodeuntibus fpicas inftar nafcentes, pifi
aut
florum mulos,coloris purpurci elegantiflimi^deindeûbi cvanefcere incipit,ca:ruIci:quibusfucceduntlongicylindracci]obi,fulci,inquibusfcmenrotundumintcrdum exiguum,nonnunquam verd oblongiufculum ,varium,quo maturo,Iobi difliliunt,vt in
vicia:
&
plerifqueejusgcneris:radixvivaxeft,longa,nigra,dura,perintervallacxtubcrans,fibrof3,
&exlateribusnovosftolonesfingulisannisproducens. Totaplantaacrimoniascujufdam
particcps.
Oro'uiPait , nonicusil.
A L t e r a tqnuioribus & gracilioribus conftabat caulibus,firmis tame,cubitalibus,angulofis,& in multos ramos divifis: folia alata funt, hoc eft, fcna, o&ona, & interdum dcna uni coftse inharrentia,Supcrioris folijs longe minora & Lenticuke folijs haud majora te,
nella,viridia,guftu amaricante &caIidiufculo

t
florcs ex fupcrioribus alis numerofi,16gio-
ribus petiolis inh2erentes,fupcrioris floribus forma fimiles,minorcs tamcn, purpurafcentis coloris.qui vctuftatc in carruleum etiam commutantur: lobi funt longi nigri, continentes
r
oblongiora majoraq? femina quam habet fuperior , fubfufca, maturitate fimiliter diffiJicnrcsatque fccontorquentes: radixdura,lignofa, fibrofaque cft, in diverfacendens,vivzxfic fingulis annis plurcs caulcs profcrens.
'
&
Copiosa
Plantarvm histor.
,
LTB. VI.
ccxxxj
Copiose"nafcunturin tnontanaillaiilvaLeycenbcrgfupraMandcrftorf.firuilitcrfupra n*,j, Medeling,&:omnibusmoncanisillisfilvisquadamferieproducisa DanubioadAlpes, valocis. Florenc Apriliacqueeciam Maio:fcmen aucem proferunc lunio. rijs icem Pannonia;
Orobus Pannonicus
iil
Orobus Pannonicus uiu

6(,
5* -CJ+t
Gr
fblS pc
reaos firmos,angulofos,pedalcs&cubitaIcs J **;JJ a c le s promicTerciacauliculos ) nntervallaûn, cofts inhserentia, quaterna

>
P43*
P^^W^S^îS"
nafcuS
congcfti florum
pifi
aut victs forma,feni aut oaon,,candidi
maculofo plenwqui per awritttca,
.S
JXfculis, Afphodcli, aut Pzonia: fc.
Orobns Fannonid
xin
lat s ampus proferences pennata.qua errnsfolijs tim quintum) y nafcitur aliquando in extrema ala
medio nervo excurmt .fubacidi quidcm
^^^^f ^^fflS,
m
{
cu]i
:
mu
tranfverfim a
fl
or es ex ala11
tici* flo-
minumgencnbusaccidit.
Rara- ha: plancam in Auft ria
nafcentem.unde r f" Mam fl orc tem maximi copia bfervabam w"i Anno verd M. d. lxxix o lio.deinde femen. mabcn inci Panooai* parte qux incer Pannoma nuncupatur , m muu H qua:q; ob cam caufam Interamnis
delata,
&
in
hortum tranflat
P"^"^^ ^&tuht
.
aIcer
_.:/;: AlDibusilliusProvincia: * to Aprili, U

n
D<avum^^
,
.
^J"
benarci vicino.
r .,!,; -Wrmemini.& Aphaca.noSECVNDVMporrdgcnusinBcIgicishortisaliquandovidcm^mcmini, p

.,
^^
jjhst*.
ccxxxij
Caroli ClvsI rar iokvM

filvcftris,
minearei heVbarifciwdiofisappcllari.Quarrum autcm ad Phafeli

nus aliquod commode rcfern poflc cxiftimo.
I
i
autVicia?ge .
Cetervm
Orobi hiftoria, mihi
m memoriam reVocat duas alias ftirpes, quar femine

,
ad nos hac appellatione Venetijs primiim miflb , in Belgica pritis deindc Vienna? Anilria: funt aatar: qux quoniam a nemine adhuc defcripra: erant,illarum hiltoriam,Cap. de Orobo in meisPannonicarum ftirpiun Oblervationibusinferebam , quam eodem capitc hic
etiamrcpetimus.
Orobus Vcnetus.
Onobrichis Dodonari.
Q*$hwV$
rrn.u
cx cadem radicc Prior fundit ramos,pedalcs,angulofos, &ad fingulas foliorumalas,mod6inhanc,nuncinaltcrampartcminflexos,humiquc,utplurimum,diftu(os: folia in fingulis alis quatcrna aut fenauni cofta: inhxretia.bina feraper ex adverfo fita,null
Mvltos
locxtremoimparemnumcrum faciete.OrobiPannoniciprimi
folijsparnefimilia, feddi-
Or$lmt V$~
lutcvirentia:florcsoblongisvirguliscxalarumcavisprodeuntibusinnafcuntur,numero(i, in comam inflexi.pufilli ,quatuor foliolis,ut reliquorum leguminum fiores co,nftantes,hoc cft.fuperiorc latiorc furfumque rcflexo cxpanfo,binis minoribus ad latcra, quarto inferiorccavo,&quodammodocarinato,colorispurpurci:oblongilobi,mucronati,vicia:loborum pame armuli.rotundiores magis terercs.maturirate rufcfcentcs,fcmen continenc orobaceumjoblongiufculum.albicantiscolorisjradixdurajignofajmultisfibrisindivcrfa fingulis annis frequentiores caules profert. tcndentibus donata,vivax eft, A l t E r a duntaxat differt apraccedentcfoliorum &rarnorum colore,qui cx viridi pallcfcit,& floribus qui prorfus funt albi. Florent Maio menfc, cum alijs plcrifquccjufdcm gencris.
&
&
&
Plvrima porrd alia; ftirpcs ad Leguminum & fimilium claflem pertincntes, fponre
pcr Pannoniam
tcs
On$hticbk D$d$n.
GUr.tUsttr
Tiflres.
,
;
Auftriam, Stiriam, Moraviam,

licct
fit
Bohcmiam
aliafque Provincias nafcen-
obfervabam quarum
ab
alijs
proditahiftoria,
nominatamcnrcccnferchoc
locovolui. Gramincislocis,ficcioribufqucpratis nafcunturOnobrichisDodonari, qua? Brabantis ^dwfammertn/linguavemacula, idcft, Crifta gallinacea cognominatur: Glandesrerrcftres,five
Tftmdoaptos
gnminof*.
Pfcudoapios Dodonxi flore purpureo odorato , alia ci congcncr luteo flore AnDodcn thillis lcguminofa Lobelij,cujusgcnus purpurafccnte florc fcxrariaantc multosannosacAntbiUuh cipcre mcraini a G. Y. Alphonfo Pancio.
""
Jnfilvis,
PLANTARVM HISTOR.
Glauxvulg.GlycyrrhizafiLGefneri.
4 9
LIB.
Vt.
Galegavulgaris.
CCXXXIIJ
*
iV
>*-.*
nu s aPe umbrofis,atque etiam interdum in In fitvis pracorum marginibus PJ? Ciccr filveftre Match.oh.cujus Tragi.five Gcfneri Glvcyrrhiza filveftris: erfcum inqu.busex.guumfemcn: ilicandicanccflorc, folliciilistumcntibus, m Rutam canrariam Fracaftor.us Onobnchm appeU^t ometiamex H.fpan.a miflum fcplanta nata) fed rnuonom nccius femennobis Muram Dravum flamina , paullo mpra eorum concrefcit mcer
Sm^m
fluentcs.
lSe
g?*ff*
Q^^ZPnonmM
ISm abunSffima
ASTRAGALVS.
feMjM
a^
^,
hw
&
ff -***ii
Onobrichit
Cap.
,
xlv.
QV M hmveeribusd^^
ona
hanc
nc r
plantam rcfcrrem diu
multumque apud me delibcrabam fcdnuL

:
vcr6c^tcSs,&nemini
CfS&C^Si
T'. ITALES
Hiton
evulgarcm,opcrz prec.um me fafturum cum putaas ob ervacarum hiftoriam quam fim.l, cap.te nunc cap. de Aftragalo fubijcerem hiftoria
,
:
cogn.tar, rc ccntioribus,qucKifcircm >
^quamSnrp um
^
,
aucem.&amolioresfuntilliAftragalofquiprimusordineenO caules. jftP'
owc^ g vulgans florum muh lecu:ndum Faba: Lupini auc rum finu prodeuntes nafcuncur florentem auncaexplicencur ex luceo foris nl linrur fauces, os, o nw ftmUem ,q ui guftacus, q g lobis Fafclo r5 aiffimo viro Sixat obfervabam) crafguam .nflammationecorqueac eum * n D lllnm magnicud,ne de Tovar: rad.x pro ft.rp.s mone a ramosdivi f foris nigra, ru-
&
^!^^J^Z\^m ^^^ ^,
>^d
^^
&
^^W
ficud.nis.palmarisverolong.cud^
ofa,intuscandida,dura, &l.gnofa, mgrati
^^ ^^
i
y
n nosT
^ îuvm^'
1
LvsiTANi,^4Vocabant:Ba:ticiautcm,<7*r4V4ww*
yy
Sifacul-
ccxxxni)
t Aftragalus Barcicus.
Aftragalus Mompellianus.
Apotynon Amats,
Acra rv.o jos
A[trag*!ut II.
SifaculrateSjquascxcjustemperamenrocontrariascJeprehcnderelicetjnonrefragarentur,Iegit.mum Aftragalum eflecenferem,curo cujushiftoria plunmisnotisconvemt. ViderurporroeacfTe.quam AmatusLufitanus Apocynon facir, &:Lufiranis yîtramocos dt ' Mz/jideftjLupinoscaninos vocariair. Cetervm Aftragaiinomine,mulca:pIanra? hodieinfigniuntur:nulleramen,meojudi. cio, ad Dioicondisdcfcriprionempropriusacccdcrevidentur, quamillacujushiftoriam nuucdedi, &ahaquam in Cantabris, Helvetiorum alpibus , arqueeriam Pannonicisob-
fcrvabam.ramuhsahquorexunaradiceprodeuncibus, gracilibus, interdum furrecris uc plurimum aurem procumbenr.bus, fobjsCicens foliorum inftar in ala ordine difbofi-
ranonbus& longioribus, necinambiruferratis^fedvaldeaccedcntibus adOrobi pnmi praxedent. capite defcr.pu folia flore Vicia: aut Ciceris flori fimili
cis,
fed
Ieo purpurafcente, cu.fuccedunc lobi Arachifiliquisferepares, inquibusfemenconri nerur: rad.x cft tu bcrofa j.i.gra, dura, cui propagines adnafcuntur farmcncitijs radicuhs inNataleu
jtftragaL
Diofc.
ex carru-
tia:rcntes,iJli fimilcs.led roinores.
Na|c,r U rinm6tibus,quosdixi,ventoperflatis&:apertiSj&eamefTeexiftimo,quamFa.
Chamabar
UnusAftragalus Iil.
sColunona^roIegirimoDiofcorid.sAftragalo,exhibec:multumdiffercntemaChamarbalano.feu Glandibus terrcftnbus. Hisi'ani aham quandam planram proponebanrAftragaliquidem faculracibusrefpon* dentem: fed forma radicis m.n.me Nam ramerfi pufilla haberet Ciceris
.
bi U
coca.ncana,caul.culos breves,duros,&; in h.sflofculospifi florum armulos,pufillos cone-
aut Lentis folia
Kataltt.
tos&purpureos,fummisramulisinharrentes:radixramcn,urplurimumfineularis &nuls lam arhnitacem cum Aftragali radice habensjomnino repugnabac. Crefccbaccain vinecorum&arvorum margimbusfccusvias,perLufiraniam&:HifDa* niam. HorebacAprili.
Placa , Medicus&ProfefTorinVaicnrina H.fpaniarAcadem.a, Onobr.chin cfTeccnfebar,dfcrepacramenh.ftoria. Lufam Herva Ls.Launnzo nuncupabanc: acque ill.us in cl.bano ficcara; pulverem,vulnenbus ulcenbus ucil.ter
OnobrichU
Vlaca.
pocTissiMys
v.rjoannes
Herva dc
S. Laurcnzo.
fpergiafJeverabanc.
Aflragalus
&
in-
MompiUtnf
Belgicavivebam una cum AftraPalo Mompehenhbusvocato: fedillatototriennioanrequam ftirpium inH.fpan.jsobfcrvatarumh.ftor.ampubhcijurisfacerem,perierat. Analreraporrdadhucperdurec,qua:erac

in
,
Illamaliquandoalerememiniinhorco,
dum
foh,s fupermris
i:
duplicifehe femenconcinent.busfubfulvum, rottmd.ufcuIum,radiceperfimili,melater.

;
inflex.s, inftarfalcsjfil.quis
VlClA
Plantarvm histor.
VlCIA SILVSTRI5.
-
lib.
,
vi.
cocxxv
CAp
XLvj
,n
l
VAr.i a pcr Pannoniam

bi viderc
Auftriam vicin.ifque regionesinvcniunturVicisGlveftris gcncra,aiijsProymcijsctiamcominunia:duotamcnmcobfcrvaircarbinor qi a U,
non mcmini.
...
Vlc,a -
....
Viciafil.alboflore.
M vltos exeadem radice, qua:perenniseft, proferc Primumgenus ramos

&
u^
tcretes, rsr&jjfafbefi f've
ftriatos.pedaleSjetiam cubitalcs interdum,quos ambiunt foliorum ala:,quemadmodum in Vica vulgari faciva fil veftri , (ed denfiore lanugine obdu&a* , qua(i incanx,capreolis,
&
quibu s vicino gramini fe im phcac.extremam alam occupannbus flores in (upernts foliorumalis terniplerumque,Vicixvulgansflonbusperfimilcs,candidicoloris,(upcrioreta:
men folio, obfblcci coloris venis incerncdiftintk), inferiore foliolo ejufdem coloris
flori^
bus (uccedunr filiqu (cu vaginx planae (quantum videlicet cx lllarum rudimcntis colligerelicuit.narti MaiomenfeflorentemannoM.D. lxxix. duntaxatobfervabam) vicixvulgarisfiliquisfimiles: radixfibrofaeft,tubcrculifqueucLeguminum plerequeradicesvivaccs.donata.'
ci
Nafcirui inarvisdefertisapudChyztregoppidum Mag viriN.Bamfy,inPannoniafi- NMles. tum, olim florens, ciim veroiftaciterfacerem magnacxparceexuftum , &obcontinuas Turcorum in ea loca cxcur(iones,omnino fercdelertum non procul zKtrk* fluvio
,
<A
eftalreraramis.ftriatis.lentis infirmis&humi,nificapreolislefefufti- ruittfil.it . ncanc,procumbcncibus,obliqucmod6inhanc,mod6inaltcrampattem,fecundiim foliov
Cvbitalibvs
rumaias,inflexis,aquibusfrequencesplcrumqueramulienafcuntur:foliorumalxoblongx,cenues,deorfum incurvas feu nurances,& in binos capreolos definences,duodenis,vicenis^viccnisfcnis.aucplunbusinterdumoblongisanguftifquefoliolisfurreaiSj&exaducr-
Slr^
nunc arqualiterjmodo inxqualiter nafcencibus,prxdicx func: flo(cuh elegances,(upenoOnobrichidis quarta: flofcuhs propcmoris floribus forma non difpares.minores tamc, &
fo
dumre(pondentes,coiorisexca?ruleopurpurafcentis,viceninonnunquamaucplures,fpialarum iinu exeunnbus.nalcuntur decar mftar m oblongis nudis ramulis.ex fupcriorum indcuncialislongitudinisfiliquulxexiguumfemencontineccs:radixtenuis,latefcrpens, fubcellure fecondens,fingulisannisnovosfrequentiorefqueramosprofcrc.
:
&
Patfim in agris
& inccr vepres,
illis fe
iraplicans crcfcic, per Vnganam,

^
Auftnam, Mora.
274/4/.
yiam&Bohemiam.acqueMaioflorec. V n g a R. i ciim fupcriorem.tum hanc

-
(qua;
plurimum lBcigica vepnbus (e
r implican
tediftert)atquedeniqueomnefilveftrisvicia^^ n,cis P ifum
Cicercvla
N
ccxxxvj

Cap, xlvti.
ClCERCVLA ^GYPTUCA.
Cittrcul*
T<J
NE
nifi
qv. e folijs,nequecauliculis,reliquifve partibus a fativa vuteari Cicercula
valdedirrercea,cujushiftoriahoccapitedahabet infmnos,&, re inftitui:nam cauhculos

fuftineantur.humi procumbStes, in quibus hinc inde bina adnafcutur ex adverfo fi,
ta foliola
e quorum finu prodeunt oblongo
furpediculo innixa bina alia folia angufta definic in capreoreta, ac tande is pediculus lum nonnunquam multifidum , quo fe(k vicinisherbis &virgulcisimplicac : flosetiam fed color diverfus, faciva: tlori non diiTimilis,
&
quia qui in fativa albus , in hac interne elegas cineraceo purpurafces: cft oeruleus , foris ex quo dcfluente fubnafcuntur in longis tenuibufq pctiolis alatarvel fupernepmnacarfiil;
terna, rard plura que. fcu lobi,in quibus bina, grana,domeftica: cicercula; gra-
continentur
ni^ris
noru magnitudine
frequenubus maculisinfignita:radix,ut inejufmodr

,
inarqualia,
ftirpium generibus,tenuis,non vivax. Primum mihi nata eft hxc planta Vienna:
Auftria:anno m.d lxxxvii. femine in JEgytupto lccto.fc Conftatinopoli miflb.Flores Iulio, atq. etiam in Septembrem Fit Iunio Sepufque: femen maturum fuit Augufto
&
&
tcmbri Natametiaarbicrorplerifqueaminam &C cis, quibus {emencommunicabam Francof urti fingulis annis provenit.flores tu. :
.
lit&femenmaturumproduxir. Gh.jecis porrdvocaturhoclegumenA*f
Securidaca vera.
CiCircnl*-
Ccrrcs. Pois cctref
Columella*,Cicercula, (fativam intelligo) Galli Cerrestepcis cerres appellant: Panfiefes.quoiuagro abun^poc,Lathyrus:Plinio

decolitur,</wi"4r/. Anveroquamdefcnbo, eaeft,quam Belloniuscap.xix.lib.il Obfervationum inter legumina reccnfet,&: a Grar-
&
Sars.
Lacyri.
cisvulgo Latyri appellari fcribic appellatio ad Grascam aliudit.
cene
ipfa
Secvridaca.
Sicuridac/i
Cap. xlviii.
ALiqvot
ugitim*.
plantas in meis peregrinationibus obfervarc memini, qua: no in-
commode,meojudicio,ad HedifarifiveSecuridaca: hiftoriam referri polTe arbitror.
Mvltos, atque oblongos exeadem

Steuridsc*
*lttr*.
radiviri-
cefundicPrimacaules, humi difFufos,
des,ftriatos,intus cocavos,valde ramofos: fo-
liaalata,emultisfoliolis,c*6jugatim,&a!quali.contrario tamen, fitu uni cofte inha? rentibus.conftantia, foloextremoimpari,

fari
Hedyfa,
legitimi
folijs
perquam
,
fimilia,
amari
poris: d fingulis
fuperiorum fiorum alis oblongi pediculi prodeunt coronam flofculorulegitimiHedifarifloribusformafimilium

gravite'rq;
odoratorum fuftinentes.non
:
flavi,
ucilli.coloris, fed varij
nam fuperiora folia,
carnei, ucficappellem, func coloris, hoc eft, dilure rubencis,lacerum ala? nivear, blande
&
&carinainfima, licecalba, roftroeftpurpuplareo.-filiquc, flores fubfequences,nonfunc
^mrr^
>
na^fedrereres,oblonga%roftrara:,infernodijs
diftin&r,quemadmodum Polygal* Valcntinz filiquz, continentes-fubrufum &"

I
m
PLAfct ARVM HISTOR*
Secnridaca: ii.prior fpecics.
LIB.
VI.
CCXXXVlj
Securidaca? i i.attcra fpccics.
radix ramcn, non annua ut lonffiufculum.faporis rion minusamari qtiam legicimi fcmcri : vicina loca occumaxime vivax fibrofa, longe Jateque f ub terra fc condcns, 8c illius,fed
&
pans,acqueeciamecenuiffimisfibrisienafcens.
Moraviam arque VuleatiiTimahxceftpcrumverfamPannoniam, Auftnam Snr.am, Iumo, inrerdum tota etiam pratis,tum ,n agns.fc fecudum v.as.Florct Bohcmiam.cum in Bons colore, qui vcl lulio & Augufto Var.at ct.am .nterdum femen maturum dt
Katnla.
Xtc
intcnlius purpurafc.c. iscandiduselt.velexalbcfcit.vclinccniiuspurpurafcic. cotus candiduselt.vclexalbcfc.t.vcl

:
m.iTumfuithujusfemcn.Galcgâkenusnornme.cum liqvando nobisioBclgicam Al teferrc affimtatem habcc mihi mukis nous Hcdy fanim fac.c duacaxac , fiVuarum Vidctur.cxc-cpnscorniculis&fcmincqux.ucdixi.plananonfunt. rm ^, fr cujusiconcm&dcfcncaplanta apciusforficanHcdyfaridcfcripcioni convemet sTd Pennxo accipicbam , quam DiofcondisSecu.
<*W
pMST^^ribS CV.Thoma
ToM îcmtom
rid
C
Cv B
ts
P pofita,unoimpa r iexcrem,tat5c
planta P foliao, habe ns cicens
ramofos ab radice lignofa ,auc a1cior,multos caulcs
modo
^f^^j^^
& -*-
fc arb.tror
ticm quarh dcfmentes utrinque in planam aciem tur^raffioiesA
^*^ rs^
locis intcl fcgetes f onP
-g5
>'.
fc^cm.nmeaperHiipaniampercgr^
fecuresvidere memini, ada?ta
r*
_iA
In hoc
ccxxx/nj

n hoc porro cnput infcrcndam etinm duxi.raram^pcrcgrinam & clcgantem eam planI
Securidaca pcregnna.
tam,cujas iconem ad
me mittcbatanno m.d.
JJedyfarmm teregr;num
xcuii- Ampliflimus vir Iacobus Antonius Cortufus Patavmus Patritius. St at i m veroaradice(quantum vidcliccc ex icone nullis coloribus exprcfsa colligcrc IU ccbat) fe (pargebat ea plata in multos ramos, ftnatos, Secundacx altenus ramis fimilcs, ad
quosnataerantfimili modo alata folia,hoc eft, viccnaautpluraunicofteinha:rentia, cx advcrfo fibi oppofirarex horum autcm alis, prodibat alij ramuh fimilibus alatis folijs pr;editi, quifummofaftigioflorestuIerat(utquidcm apparebat , nulli cnim exprefll crant) fi-
&
mulcongeftos, dcindefiliquas (utexprcflje

crant)quaternas, quinas, autplures, altcrius quam omnium quas unquam VKlcrim,form, uncialisnimirum, autampliorislongitudinis
pi&ura fidclitcr exprefla cft) anguftas , planas,& utrinquc in ambitu dentatas: qualc autem femen contincrcnt cu jus tcmpcramcnti eflet tota planta, viviradixne, an quotannis
(fi
,
periret,nihilcratadfcriptum;fediddunraxac fignificabatmiflamfuifleplantamaC.V.HonorioBcllo Medico, quieam nafcentcm obfervabat infcopulisapud Sebcnicum Ulynci

SteUptnA'i*
ieiuaiatj.
urbem. IpfcautcmCortufus piflura* adfcripfcrat, Scolopcndria lcguminofa,vcIHedyfarum pcr^grinumrquodpoftrcmumnomcnaptiusilli
Onobrichis
r.
convcnirc videtur. Bicnnio poft mittebat ipfe Cortufusplanr?
reficcatsefragmentii aliquot flores&filiquas retines,ex quo hanc icone exprimi curabam.
nf
C^
Onobrichis.
Cap. XLIX.
,K*
Cnobrlchuii
Onobrichidis claflem reduci pofTc exiftimoeasftirpcs quas hoc capite dcfcribere inftituimus quoniam illi quodaramodoaffinesefle videntur. Cvbitales plerumgue habet Priorcaulcs, frequentes(fivetuftafitplanta) rotundos,duros, humiprocumbcntes, inquibusfrequcn,
AD
tiafolialentifimilia, angufta, hirfuta feu la-
nugine quadam obdu&a quindena fubindc, totidem alia ex adverfo uni coftse adhxrcntia,uno impari extremam alam occupatc,guftuamaro&ingrato: cxalaru caviscxoriuntur ramuli fimilibus folijs fepti,ex quibus dodrantales excunt pediculi ftnati, ferctes multosflores,trifolij florum *mulos,oblogiufcu-
&
losjelegantipurpuranitentcsînodorosjcofcrtos , vcluti fpica trium interdum unciaruni
&
longitudinemaxjuantem cfficicntes,nonnu-
quam etiam
lorigiorem, prxfertim
bifidis
quando in
.
.A
XstMles.
femcnabcut,quod
brcvibus turgidiuf,
nigrum, durum,faporc ingrato ut alia legumina. radix illi
culifq; vafculis continetur cxile
magna, longa, dura, in obliquas ntfhnullas f\brasfefefpargens,&fubindeadcaulicuIorum cxortus rccen tes fibras agens, viyax &percnis,
Frequentem invemebam ad Danubij ripas,

fupra
lib. VI. ^CXXXIX fbpraPoronium,andoroIo apudPronellamoppidu m (quodnonnulli,cxlociruuru7ct ribdfque annqu.s Carnucum veterum eiTe conijcuc, a Plinio nuraeratum uucr
3
Plantarvm
HISTOR.
urbes) ad viaru margines,-& frequenciffime coco illo icinere ad Badcnfes thcrmas ccndcncc
Pannomx
jnulcirqueahjscircaurbemVicnnamAuftriatlocis.camcitraquamultraDanubium. Flores proferebac Maio,Iunio, Iulio, intcrdum etiam Augufto, quoctiar iguito, quocciamtcmpore femen maturum Icgebam.
&
Onobrichis n.
Onobrichis ni.
Ct^-K'^
Mvlto s ex cadem radicc promebat Atteravimineoscauticulos, quametiamlongioresûm.fuibs^crebrisnodisd^
pedales,
nonnun- o**.
dccim.quindecim.feptem&idecemâucpluribus&oblongisfohohsunicoftukmhxrentibusconftanciêxcrcmofempcrimparcmnumeiumfacicncerprodcucdeindecxahsceflorum forvirgul*,flofculos in fpicam confercos fcrcntes.P.n auc Vicis nues pediculi fcu velexcxruleopurpurafcence: h.sfuccede-
ma
duplicatar.continentes pufillum fcmcn ren.s fbrma nigrum rabanc exiles filiqu* quafi fc fpargens, craflitudinem ferme quabac.dura.lignofa.cotorta.obl.qire dix minimi digm in ahquoc capica extucondcns,rarifque fibris donata,quz fu ma parce alre fub cerra fc
:
fedlongeminorcs.coloredduccca.ruleo,
&
Kfnhateauibusiinaulisannisnovoscauhculosfundebac.
Rar^ SchWckct8cG6cftorfinfraVicnBamIunioflorenresannoM.p
Pragam non procul a Znaim Moravia: oppido, dum dcnre
,
...
Angliam pXifccrcr.
& inde pcr Germaniam >n Iuho * fubmdc fcmen Etiam in hortum tranflata florebattoto
fcmgrum: radixcraffa.dura, l.gnoia, fcmenfcenogratco pznc umile,Ted minus
longa,
quotfibrisdonata.candicans.percnms. :u:us-Aa iHambureum videlicct s**l+ ad M duntaxat locis mihi confpefta , Valde rara hzc cft, duobus
urSuoL
&
^.TC,
ccxl
ad Fifcham flumenficum paulbfupra qu
Caroli ClVsI rariorvm

am
in
Danubium
fecxonerar, publioa via, undc
fingularesplanrastingulislocisdumaxac crucbaflorcntcsMaiomenie,annoM.D.Lxxiiu.
atqucbienniopoft. In hortum rranilatx,Maioctiam floruerant,atquetoraddncepsa?ftatc:Auguftoferren,
iedargrcadmodumprotulerunt,
biis.ance
foli
mmium videlicetproperccaducismagnaex
parteflori-
quam
iniTiiquasformaripoflcnt, ipfaplanta, uticonijcio, luxuriantepraenimia
pingucdmc
& liumiditateiilfc
Onobrichis
Ofjclrichit
0>*
Qv AkTA mlilta folia protait ab eadem

radice, LetKicuteautTragacathsefoIijspro-
IHI.
ximaûnilimihtercoftxinhxrentia^moflioratamen^vtridiaquideillajfedlanuginequadam candicante pubclcentia , lento primiim guftu, deinde nonnullam amaritudmem relinquente,poftrem6 linguam vcllicante na(cuntur inter foliorum alas caulicuh fere dodramalcs,fupini,exiles,quadamlanugineobdu&i, aliquot flofculis odufti, viciar filveftris aut lenticuhe florum magmtudine,colore cx
:
ca-ruleopurpurafcentc: quos excif>iunt(iliquacpufiltegeminis cellulisconftahtes, fe-
mine (quodcumadhuc immaturum
cflet,
probcnonpotuiobfervare)plcna^multaseX
cadem radicejqutflongacrafliufculaqueeft,
&:obliquasfibrasagit,propagines&ramulos dodrantales,humifufos,inlateraemittens. Crcfcit in fummo Sneberg jugo atquc in Etfcheriiummisfcopulisjquibusduobuslocis flcrtmc filiquas jam formantcm erucbam Augufto. Nec minus forfitan rara erit^quam Britannicaanni m.d.lxxxi. peregrinatione, Londiniin do&jflimi viri loannis Richsei pharmacopari Regij horto nafccntcm videbam, ad defcriptarum hoc capite ftirpium claflem proculdubioreferendam, ciim proxime ad
,
N4t*!a
&
Quartumgenusaccedat.
Quobt chkt m
Similima etenim habebat folia, mollia,incanalanugincpubefcentia,utTragacanthas legitimfffoIia,&eodem modouni coftarinharremia quindena& plura,interdum etiam viccna quina, uno extremam coftam occupantc: cauliculi tamcn in hac oblongiprcs funr, fufcocorticctc^lentijfra&^ te frcquentes ramulos iiiis alatis folijs onuftos profcrunt, in unciali villo(6que pedicu lo multos flofculos in caput globum congcftos,Tragacantha: floribus proximos,candicantes,deinde membranaccas filiquulas ervi iiliquulis minores,& Dorycnij vulgamer nuncupati five Hifpanici valvulis parcs.fingularia femina foenograxo fimilia continentes. Florebat lulio Augufti initio femine deindc Londino ad me miflb Sc tcnx commiffo mtx plant*,qux felidter & flores femen in fequente anno protulerun t A nullo autem defcnptas fuifle has ftirpes cxiftimo, ante quam Plantarum ih Pannonia vicihifque Provincijs obfervatarum hiftoriam in lucem emittercmrnec etianf nomcn vulgare ullum aut facijlcates & rufticis vcl alio quopiam intelligere tum hcuit. Si quis verd non inter Onobrichidcs fed inter Aftragali congencres plantas prarfertim duo poftremagenera,cum quibus magnam fimilitudinem habere videntur,referrc malit,
>
&
&
&
&
Aftragali funto: prior Alpinu5,alterperegrinu$.

mlftnm. Afiragsl.
ftrtgrtn.
L A V X.
s
Ca
p.
t.
nullamtamenadhuc(meoquidcmjudicio)magisadGlaucishiftoriamaDio(coridc rradicam.refpondentera videre memini,ea quaea mc hic exhibetur.

cuuxixof.
V lta
plantasGlaucisnomine,4Rcccncioribusproponi,&clefcribinonjgnoro:
autem,velquaternisaradiceafrurgiccauliculiS,dodraitemalcis graciIibus, incana lanugine pubcfcentibus folijs ferie quadam fccundum coftar longitudincm utrin, r
Te rn is
.yv- v
y*\^
x
quc digeftis,Gvc ala foliorum illos veftiente,Onobrichidis,auc Aftragali pnoris in modum, molIionbuscamen,fuperne virencibus, infcrne'cana lanugine obfitis,guftu nonmhilama^
io:flos
PLANTARVM HISTOR.
Glaux Hifpanica.
^ ^.^
X0
LlB.
SfU
^l^.i.v.
cxtremo cauliculorum
ccxlj
faftigio innafci-
ro: flos
f*"jk'
V>
turconferrus,capituh,fpica:vebrevions&:obtufe mftar,Glycyrrhize; vulgaris florum forma, colore perquam fimilis radix candicans cft
& & exilis,quar,an vivax iit,aflerere nequeo.

:
Nufquam enim ahbi quam ad ripasflumi,
N*//,f
nisThormisSalmanticam alluentis.paullo infraeamurbem obfervabam, nomine vulgari carentem,menfe Iunio: veriim islocus procul a mari diftatjuxtaquod DiofcondesGlaucem
nafci tradit.
G r * c ykJ? perinde atque Latinis Glaux

i
>*J.
appellaturharcplanra:qua: appellatio,
fi
qui-
bufdam minusprobabitur, pcrmittantqua:fd Glaucem HifpanicaraaClufio nuncupan tantifper, donec magis aptum noracn mvenerit. Dioscorides porro Glaucem cum hordeacea farina, fale &: oleo coqui ait in fbrbitione,ad revocandam extincli la&is ubertatem,
rfiWl,
TrIBVLVS TERRESTRIS.
Cap.
'
ll
,
H
.
r b a eftTribulusterreftris
multis vi-
TriM*
ticulisgracilibus,humiftratis,pradongis, ""'ft"*-
cubitalibus
plerumque ,quas frequentes nodi
diftmguunt,praedita: quibus adnafcuntut alata
TnbulusterreftrisTr/jôsTheoph..
folia,leunumerofafoliolaunicofta:inh3erenr lia> Ciceris foliorum inftat, quibus valde fimilia funt , fubacri guftu cum quadam adftri&ione flores ex fingulis folioru alis nafcuntut longis petiolis innixi flavi, Potentillaj floribus for-
ma pares.fed minores:fru<5tus ejus quinquepar^

divifusfquatuorautem fpinisfingul^divifurarqua?gibba:&dorfo eminenti funt, contito
ftant) fubfolijslatens,
.
inquototidemfemina: radix interdum minimi digiti craflitudincm

xquat.
Adarvorumfemitas,
nes Salmantica: fcruntur
,
in quibus Melopepo- Mtttta

,
venientem reperiebam exofum quoniamfru&usejus (qui leftum
frequenliffime prohortulanisvalde mo-
&
per maturitatcmfaciledeplatadecidit) firmis aculeispedesilloruranudi graviter ofTendunrur. Florebatiftic Iulio, femen vero Augufto
&Septembrimaturum. Meminietiamolim
Mompelianoagroobfervarc,fubipfisfere urbismcenibusinteroliveta.
f
E s s e autem hancplantam DiofcoridisrpGotov x^ 7cCiW > id eft > Tribulum terrcftrem af,
v fa>fr *****
firmarenonvelim: fed optimequadrarevidedefcritur alteri ex terreftribusTheophrafto pto lib.vi.Hiftoriz Plantarum cap.v.w/>fo vi- ,<.&>*
locis dehcet tametfi hic non fit valde przcox, faltem quibus fponte nafcentem obfervabam. Abrojos. Hifpani 4^r<;jw'appellabant. incidendos&eva- UclUtmi deco<2umad pituitamcraflbsquehumores Salmanticenses ejus fnterreara dyftenbus inijci prsd.cabant cura taraen Galenus
,
jgw
cuandos
gidam
"^ren
SS23& Tnbuio
&
terreftn tribuat^Diofcondcm
mmirum fecutus.
Cas. lii.
Trifolivm spinosvm Creticum.
aufpican volmmus. certe muu rccenferi poflunt,hiftonam
an
xx
rtiura
ccxlij
Caroli ClysI rariorvm

fupramillefimum &c quingcntcfimum non confpe&um cujusprimam cogninonem acceptam fero do&iflimo viro Petertiurn
:
Tnfolium fpinofum Crecicum
tro Spehreiio
R mi & lll mi Elc&oris Mogun-
tineniisMedico, quiejusramum, brevem quidem , fed (ecundum radicem refciflum, plunbus alijs ramuhs prarditum/uifq-, flonbus&capitulis onuftufub Augufti finem, Moguntia ufqueFrancofurtu mittebat pau-
&
loantemeumexcaurbedifceflum.auemin in tabclla lignea ftatim expnmi curabam, ut hic proponitur Nata autem erat ea planta Moguntix in R msc ejusCelfitudinishorto, fcmuie ex Italia quidem miflb, fed Cred
.
acccpto.
Hvmi
ta
autcm
fparfa fuerat in orbem to-
planta^tenuibus ramis quadranguhs ( qui f requetibus geniculis ex vindi purpuralcentibuscinttierant) prardita,

fibj
adquasutnnque oppofita nafcebantur terna foliola unr
petiolooblongiufculo& plano inlmentia,

angufta^crafllufculajViridia.mucronata^piominentibus in fingulis nodis (eu geniculis,
quatuor fpinulis, binis fupcrne, totide infcr-
nefpe&annbus: infwguWs ramulorum alis nafcuntur fingulares flores quinque foliohs

,
conftantes,colorispurpurei,anag4lhdisflore
majorcs.quorummcdiumoccupantdecem
flavo aptce predita, capitulo inter ea latente,quod tepons fucccflu , in quinque
Saminula
angulosfivcpinnasformatur,utfcrreamcla-
Mcdicalegicima.
vam Cqualem avorum

tesgeftare folebMnc,&
noltroru setatecqui-
adhuc Vngari gcftac) fpeciemquodamodo referar: eadeindecapitula, incurvato petiolo fub ramisfcconv
dut,&: nfucura, in fingulis angulis feu pinnis,
unicum (e,menconcinent,planum, nigrum:

qualis
fit
ejus radix,me latet:nam
cum
unica
ramu mictebat,nata planta,erue* renoluit. Totaautcm^^v/sg/êft^ &frequentiflimis ramuhs prxdita.

eflet,ei qui
Difcedensautem Francofurto , nonnulla fcminaabHonorioBelli cCrcta accipieba, curanteliluftriviro eode mqicruditifliino&: humaniflimo Ioanne Vincencio Pinello, in^ terqu^genusuna op&noxppro nomine>equo teme commiflb infequcntc Vere^nata Lugduni Batavorum planta, illi, cujus modo hiftoriam fcripfi,prorfus fimihs:veriim ciirn ea
/ >
seftate in
graviflimum
morbum, qui me fere
fuftulitjincidiflem, ipfiusplant^reliquasnotas plenius
obfervare non potui.
ciimmultas notasTribulo terreftri Diofcoridisnonrepugnanteshabcat ( liceac quarfo hbere&fine prajudiciomcaopinio-
Sed
nem in mediu adferre)

Dtojcoridu
ha?reba an Iegicimus
(
Diofcorid^s rp&oMc, ^spcra/bêflet, aut faitem ad genusejus aliquod rcfcrri poflet.
Medica flavo flore.

CaP. Ll
Medie*
Umst*
legl*
I
-t
I.
rifquc diligenter colicur in

-
pecudum
fpamar locis fponte crefcir fedctiaplepabulum, ledmaximcequorum, vice fixniûrquod, propter

:
Egitima Medicanon modovarijs Hi-
W
LIB.
*J\
Plantarvm
kistor.
VI.
ccxliij
Medicaflavoflore.
Ij^Î^P
"''***"
'
&V^^
propterubercatem, fingulisannis aliquotics demeti poflit. De illa autem nobis non cft fcr-
mo (namaplerifquetraditaefl: cjushifloria)
fed de a!ia
quadam fponte etiam
nafcentc,
qua
in meis peregrinattombus obfervabam.
PlacuittamenlegitimîconemLeclonsoculisetiam fubijcere.
Mvltos porroMedica; dequanobisfcr- Mt&:c*fi** mo,excadem radice profert ramoscubitalcs,-^"'
aut longioreshumi plerumque fufoSjtcrctcs, viminales&flexibilcs^ inmukasalasdivifos, foliaternauni petiolo mharrentia, Lcginma: Medica; folijs re(pondentia,&dorfo cmincn-
teTedlongeminora;floresinextremisramulisconfertos.alterius floribus forma pares,flavo tamen colore,non inodoros: cormcula deindeplanacontorta, corniculorum legitima: Medicarinftar (quseperperamapi&orcfucrc
quibus grana lativx grariis fimihacontinentur, fed paullo minora: radix legitima: radici par crafliufcula,late (parfa, fibroft, perennis, iingulis annis no vos caules proferc. Nafciturtota Pannonia, Auftria.Moravia,
cxpreflajanguftiora
llla
:
tamen quam
in
*m
& quibufdam Bohemtar, Noria, Franconi**

quclocis. FlorctautemlunioStlulio.
MEDICA MAIUNA.
Cap.
LlIIl*
'icamarina.
n ramulos habet hec Medica *'* + ""*" fufos&: rresauc quatuor pedales, humi procumbcntcs: foliaTrifolij,aut Cytifi Ma-
CA
vle
s five
ranthxfolijsminora,qua*,cumu!is,toii:cntosalanugincobfitafunt: florescxtrcmisramisinharctesfuispctiohs,exalnrumfinubtis exihuntquiniautfenifimulcongefti, Medi-
cxautSertulxcampanarflorumformajColocontortx ns flavirfiliqua: demde glqmciate, five inflesfie, in qmbus temen continctur fub-
&
rufum, Medicxfemim.fimUe :radixcraiTiufcula.perennis feu vjvax,ex candido pallcfcit. to', Provenit ha:c paffiminHifpania&Gall.a
Narbonefi.ad Mediterrancimarislittora- in'eniebam ctia in Occani littore ad Tagi flamMsoftium,adD. Ioannis propugnaculura nona^ tunC abfolutu > &: Caxcays, iubOlyilpponers^ c ^5nflorentcmannoM.D.Lxiiir.'
,
Floretalioqu ^ftate
& Autumno,& fubinde

mcum in
femen profert.i.t?ud Belgas fata,a quibufdam

rei herbarie ftudioii* colebatur ance
,
Auftriam abitum lonporibus tamcn ramis, nequeadeodensa canavc lanuginc obdudis

(ut plerarque ftirpcs e fuis nacalibuscranflatajjdegenetare (blent) feriusetiam florebat,8c
rarofemendabat.
MARiNAMMedicamnuncupabam.quod Nmin* Medicx cum fit fimilima, maritimis locis
Met idiei prajfertim obvcrfis nafcatur.
Cum anno m.d. li. inGallix Narbonenfis

maririmis
\
eam plantam primiim
confpice-
rem&legere,parumabfuit,quin Helenium BJnhm >Egyptium Cratevx Diofcondi cap.de Hele- ***** . t niodefcriptum,e(T;mihiperfuaderem: multasenim haberevidebamnotas.quaradHelcdiftuta tt uc func cauhculi incerdum cubitales,per folum nium illud acco m modari pofTenc, repentcs, z
XX
ccxlrij
repences, folia Lencicula:

numerofa &crebra, radix minimi digiti craflirudinem arquans
pallidiufcula,perimatenuis/upernecran"ior:pra:terea,quodinmaritimjsnafcerctur.Nam liccr Diofcondes corticem nigrum radici acmbuac, in Cratcva:exemplari no invcnin Anguilara lcnbic.Nihil
lacHltatn.
tamen in re dubia affirmo.

m.
Cetervm
tcilis efl
>gyptij Helenij radicem in vino potam
contra ferpentium iclus auxilrf
Diolcondcs.
Oxytriphyllon
quorundam.
Cap.
lv.
Mompelijvivebam.TrtfolijgenuscubitalcautampliuSj&quodamm/dofruti* cansobfervare memini ad Iaivam pontisIuvenalisquaadGrammontiamJlvamitet oxiirMyl e(t, ad Lediflumimsripam, quodnonnulliOxytriphyllonScribonijnuncupbant.ahqui Lotum filvcftrem: nec defucruntqui intcr Cyiiii gcncra refcrrenc. 'ZmS-i. Si m ile m porro fcre phntatn (fi non eandem apud Granarcnfesobfervabim cubitali altitudine,&muIcisramispra?ditam,perquosfecundumnodos& ramulonm divaricationes fparfa erant rerna femper folia, uni petiolo inhxrentia flores fumn.isramis nafcebantur.puiilli.candicantcs.inglobumquodammodocongeiti^quibusfucccdebantcornicula fivelobifemenexilerotundum.nonnunquamoblongiufculumcontinentcs. Ejusautcm Otyirhhyl planca: duplex erar genus unum candidioribus ramis & alba radice alrerum caule ralin fap.ix. mis cx albo purpurafccntibus, fimilitcr radicc, qua: tamen in quibufaam plantis magis
: :
:
Vm
&
&
rubcre videbantur.
*!lfom"
EoHrtf.
Ttcultinei.
Granacenfisquidam Medicus Lagopum efTe volcbat.refragantibustamen notis. IoanncsPlaca Medicus&ProfcfTorin Academia Valencina(nam& Valcntinoregnofrequentcm p^^rvabam) Perempfanam Arabum vocabac.eamq; duplicem facicbat: primam hi/ midisnafcentcm, Granatenli fimilem-.alceram montanamlanuginofamque. Granat fcs Mauritani Ewcmarfualinguaappellabanc, &cxutriu(qucradicc, quxfatiscraf^ nc magnx adftrictionis particeps eic,prxtercim aucem cx rubclccncc , fcrapium confir
addyfcnteriaraucile.
Lotmfriiti.
ojiu.
Hu jus femen dcindc ex Italia mifTum Loci fruticofi nomine & natar ex eo ph
ccrcribusviticulishumifparfisjflorcpifipalipjjj^yj rju " gno.folijs pcrpetuo ternis uni pediculo inha?rcntibus,& molli Ianuginc pu|^ j n 3 CT n { tn r.uspcr vicicuias fparfis.quod MompcIIiani,dum iflic vivebanra p",?
-
Trifolii autcmgenusillud
fihquaj^^
Utmfrtit Lorumprarcnfemfii/quofumcognominabanc, maximcfrcqucnsefl.K.^.j.u..,,,. fifiT** mar Auftria: pratisrfed NaiWnfi paullo dunus,quantum quidc^ ' VldcbaturLocus filiquofus rubello florc.
"
&
Lilut
ftlt-
qmefujtUttliOpQli.
v ro ûimiutplurimufufis.quo5 busramisprarditug to lluc;inqu!bus nihrttefc

.
lLt !VS
,a
invenitur frequentiori-
5m Vicise armulos,elcganti colorc pr*ditos,qui

ad fericum villofum (aturerubrum accedit: ilh* fuccedunc longiufcute filiquse fcu lobi fuperne &inferncbinis alis fatismagnisacfinuofisDra:diti,quibus reficcatis,lobi quadranguli quodammodo apparcnt, granaq; continent, rotunda, cineracci coloris, pifominora: radix annua efi, quam fubfequens hiems tollerc folcc. Noribergarprimumgenus illudvidebam annoM.D, lxx ix. in horto Oclhngeri pharmaco,
pr
uoru alls ^ rc vcs crafliulculiq; onun* fcentia e^ s cernis etiam P aul, nmoribus tur Dcr^"^ ^ly îti,binos ut plurimiim flores fulbncres, flo-
y
Tifum ru*
h'um.
Luptnut
rubtr
TTTfllî?X#-
pifum rubrum nuncupabat; pofteamiflum fuitejuslemen Lupa:i &: aromatarij ejus urbis: ipfc
Lupino pror* fusfit diflimilis: nonnulh nrpaymiho&or &rpaAotpov cognominarunt ob fihquam quatuor alisfivecnfttsprxditam :nonminusaptetamen
pini rubri nomine,licct ejus planta
nsrnpvyaiSnv ri rtrpctTrrtpcv forfitan appellare lice-
Sandulida.
Pollremoex Italia miflum ahquotiescjus iemcn Sandulid^ appellationc.

ret.
Cresce-
vt. ccx i v C r e s c e b at eciam in ejuldem Oellingeri horto Ttifolij quoddam genus facs amphs lyata exiguitate ouod a magms 6c mem,branacc,s veficulis folijs pro plant* quibus lemcn cum fuopericarpiocontmetur vehcanam appellabant,ctiam Mompelij, ubiin nudis&profisquibufdamcollibuscum Hyacinthoaucumnalirmnorealiquocieserucrc memini. Id poftea plerifque Germama; horcis vulgare fa&um.
,
Plantarvm histor.
lib.
Trifolivm maivs.
CAP.
LVl.
rrifiu V* rtsitmra.
a func Trifolij genera:fed tria majora,fpicx forma floris colorc incer fefc dit Paunonia 6i vicirns Provincijs nafcentia obfcrvabam. ferentia paflim
i
AR
&
Trifoliummajusi.
Trifoliummajusin.
i^
*"&::,
$
llc
^
UM *
\\
X>?'
neribus,i
nau.&dorfoelaciore, ternafemper abunoexorcuprodcuncia n ncanajn ambitu veluti dentaca,ab radice
^SetLs,ciûos
Primvm
ternis, autquaternisintetduma(rurgitvirgisautcauliculis, na.cuncur rara folia%blo*.
ramulis in quos cauliculi (epatansur, mhaerent P dm.odormantes,albo colore nonnuU xqaans .fufco denlo corcice ceda longa,ahqUoc craffitudinem
parvi, frequentes, conrcrti,

fib ns
&
^^S. " &

;
^ ^ ^fg$%
pedalibus
,
fir- Tri
'*
."^?^ ^Ss "

f
fP ipicam
quoam m
&
donata clt^
iLLinonva&cdiffim^
jadoanguttiota.&c^
veftigio, lisfaftieio inhxrensfine ullo petioh
nafcitu? 32i brevior ,rariffime"tcrc,a:rlofculi
vcr6 dirTerunt colore,qm
^ >^" & quafi mcer rolia Iacensnon J. cft,fed f d albus

ft
^ .**
<w.
-**
f ber > ôdorecujusfuntexpertes: rad,x,priors cubiwlUeft: c aulesctiam t^fmrn alcicudine.quxpleruquecuOitaiis 11U a i o r e multo crefcit Tertium ft habet craffiores.nodofos: folia ex fingulisgenicuhs
^"
quadam wlu que, dorfo magis eminente K elaco laxa Zt fuperior,& c 2 2 n;e.caulema mplea,nc,a,deindecernanumeroexe^ b J sduplolongiora ill.scamennonm,nusdura,&peroradenc^ fcringencc:huicfP icaoblongior,&ma J or e WSSn^cifiiniIcn, viva- T fupenorumra compofica: radiccm habec hifpidisemergencum fcrie
, )
1
^f^^^^ ^^^ ^
.
W'
}^
forma aut cem,& fmgulis anms pl ures caules proferentem. roliorum & no roliorum oc florum vel fpecics, qua: vel magmtudme z. Huj uJgenens alia eft
^^
Ctts
_ ^ dJ
A.
ccxlvj
s

N
Trifolij majoris in.altcrafpecics.
/
H*t*Ul*
coIorc,nihil,autquam minimumdiffertifoiia tanicn anguftiora illorum longitudinem aliquahtulum excedcre viaentur,&florum fpica longior efle.
Invenivntvr
burgenfi Jenberg, fedalijsetiamPannonix&Auftriar, Stiriarque montibus alpeftribusque pratis

,
hon modo in HamPannonice monte & Hli vicino Prel-
&
fecundum &tertiumutrumquegenus prxfertim priora etiamduogenera , iicciofilvis

,
ribus pratis Vienna? vicinis
tum
Moravia
& Iunio. T r a g vs
<&tp&tttt
& Bohemia.
pariter in
Florent
Maio
-^
Tertij generis alteram fpeciem,
joffer epeflee/ hoc
eff,magnum hircinum
tri-
GjHjm
1 ragi. lsg$pm aU
folium,
& Cytifiim appellavit: Lobelius, altcnuncupaflcviderur.
rum Lagopum
Deeoau-
Ur Lobeltj,
Lohcrc
vocat,proximocapiteDeovolenteagemus.Vngariporrovulgare Trifolium Lo htre appellant , quia

equis ln pabulum ccdit
>
temquemLagopum maximum
A G O
P V s
MAIO&.
LVH.
Cap.
QVem
Lagopus maximus Lobclij.
Lobelius Lagopum maximum vocavit , Belgicarprimuminnotuit AnnoM.D. lxx. C. V. Alphonfi Pancij munere, quiejusfemedum Machlinie. viveremus mittebat, e quo nobis tum nata: planta? qua; ciim annue;fint,&maturiusfuumfemcnperficiant, fpontaneafationegenus fuumtumiftic, tum totoBelgio hadenusconfcrvarunt.
,
Zagobmm*
KtrnHs Lob.
Mvlta
autem
llliTrifoliofeu
,
Lagopo,
ternafimulin oblongo pediculonalcentia , pameorbiculata,mollia, dilutiusvirentia; intetqujepedalis aut amplior nonnunquam aflurgit caulis, inaliquotramosdivifus:lubquibusadnafcunturfimilia folia , nonadeotamenorbiculata, fcd paullo longiora: extremis ramis mfident in
ftatim aradiceprodeuntfolia
V
\F
quinque lacinias anguftas divifi utriculi , in longiuiculum caput , feufpicam congefti, e quibus emergunt flolculi coloris elegantiffi-
mi, exptirpurarubri:quibusexcuiHs,
fucce-
dunt in utricuhs femina , infingulis fingula,. flavefcenria , rotunda, craffiufcula. FJoret totaaiftate , nonnunquam etiam in Autum-, num ufque &fubindefemenprofert, quod fpontedecidens etiam antebrumamnovel, ,
procreat , infequentisanhiarftatc floresdaturas , utLugduniapud BatavosobLsgepns HiJpan.msjer.
las plantas
fcrvabam.
v d porro Lagopi majoris gcnus, fcmineex Hifpanijsaccepto natum , cujusico-: nem ad me mittebat Iacobus Plateau: Id unii
Al
cum fertcaulem gracilcm & fatis firmum,no dis quibufdam diftin&um &in aliquot ramos divifum nafcentibusad fingulosnodos
,
,
pedicuhs
, fatis
laxa fede
caulem
& ramulos
ample&cntibus , quorum exrrcmis terna irifident folia utin luperiore , non orbiculata ramcn,fed
PLANTARVM HISTOR.
lIB . Vt.
, ccxlvi :
Hepatica
trifolia cserul. flore.
fedlongiufcula &dngufta , carinara, fivedorfb elaciore , canefcentia inftarfbiio,
men
rum vulgaris Lagopi:fummi rami deiinunc in

longascaliculorum fbicas.equibus emergunc
flofculi vulgaris floribus
formd fimiles,&_
fere
Xataht*
concolores^hoc cft dilute rubentes. Simile , velforteilludipfumgenusobfervarememiniSalmanucenfi agro, duminezl
urbevivcbamjadvinetorum
aggeres.
Trifolivm .ratense
itianticum.
Sbl-
Cap. lviii.
TrifoliodifFeratillud.quodpaflim in pratiscirca urbemSalmanticam nafcitur quia

. :
c e t non multum a Belgico vulgari
tamen quafdam notas habet diflimiles
ilhus
hiftoriamnegligendamefTenonexiftimavi. Cauliculisautemeltpedalibus, cuinisaut Trif$!im fenis, humifparfisjfoliaterna fimulconjun- t"ff*
#W~WW_
,-,
- ^J.,
(
:
(t1 -,
cia habet uni petiolo inharrentia, uti Bclgi* cum^minoratamen.inambituferrara^&par-
s* lmattf-
vaiividiufculamaculainfignita
virgultfteretesexalarum finubusprodeunt, fuftinentes
capitellaflofculommelegantifrim3purpurarubentium:quibusfucceduntmcmbranacei follicuh,& in his femenexilc fubrufum: radix qualis in vulgan Tr.folio.

__ceteraTrifohjgenera,vocant. , . , D
^
.
Tota xftare florct. Hifpani,7>_M dt pradosfr fimpliciter etiam rr^quemadmodum prailos

.
Trifelmm rwJwL
quoniam inTrifoliorum hiftoria verfamurrobiter etiam meminifTe hoc Jjjj^ -tervm, Tnfohum aureum(adimi- au * m locol ibuit Plantacillius, quam nonnulliTrifolium nobile, vel * __* v_r___TT. hhiL.1 f> f* /* l^mfri ft*3t tt Hepatie* Hepaticam mfohara appellant erifcn )
:
._
...._____
_:_:/r.L__
Ce
'
______
_._.
tationem Germanicx appellationis
&
________________
*_-i _-*-*
***
.*_
Eam "tf'**
ccxlviij

Hepacica tnfolia cxrul.plcno flo.
Kepatica trifulia rub;o flore.
'*Kw\
i^-
'#4
ejsisvarictat
H*t*leu
Bepatc.trifol albofore.
flore rucxmJco, vcl acf violaceum tendente alunt Bclgid horti altint bJio&albomuncrc A/phon/7 Pancij,quinobisutramquemittebat Machlioiam atque noXvQvfacd flore carruleo, bis aut ter. fed qu# nunquam comprehendere voluit. O.nneiaurem^prxtcr.camquarplcnofloreeft, Viennennagrofpoutenaêntesobfcrvabam N^m Viennenfis falrus,&ca:rulcam prxcociorem , &eam quêflorem ad purpuram tendentcm habet paullo ferius florerttcm , alit, tum lllas <\ux incarnato five rubello, tumalbofuntflore.ubialiquotearumfttrpeseruebamannoM. d. lxxjx atqueeamquas
E.im
flore vef
&
Ucpitic.trifolrubtllt
fiore.
(diverfamabeaquxaPancio mittebatur) pruis apudGamingam coenobium Cartufianorum. Prioresverodu*e non modo Viennenfi agro,fed inommbus Pannomar & Auftnar infcnoris (ilvis abundanter proveniunt: qux autem rubello cft flore, apud Nilfam Silcfix,& lenam Thunngiar ctiam tponte nafci ab amicis intclhgcbam ;at albofloreprxditamapudSabaudos, fupcratomonteScnis, quaiterfaciuntquiex Itahain Galliamprofinfcuntur, nonprocuIapagoLunenburg, frequentiflimam naici mihi referebacD. BalthafaraNerden Medicus. Annoautemo&ogefimofextofupramillefimum &quingentcfimum&fequcutibus, jamvenalera proponcrecxperant (atis frcquentcm Viennenfi foro rhizotomx muliercukee montanis nlvis crucam. Poft meum vero Vienna
niveoprorfuscftflorc
5
HtpAtir
fol
nsfiort.
tfi-
u*ul pU-
di(ceiTum,inventacftapudarcemStarnbeg Mag" Domini deHcufcnftain in fitvis ilhs quxab illa arcc ad Niveum montem extenduntur , etiam illa quae pleno eft carulco flore, florem ilhus, uc ipfius Dn.de Heufenftain uxor Francofurcum ad me perfcribebat, quin ne aubitarem ,papyro involutum & epiftote inclufum mittcbat , brevi addirura dimidiam ejus plantx (quam unicam habcbat partem, nifi Turcicum ea Provinaa bellum fuif) fctexortum.
&
OXYS FLAVO FLORE,

Oxy$ J?4f
fiore*
c AP.
LIX.
I
TrifoliorumetiamclaiTempertinetlKecelegansplantula, quxramulos dodrantem pedis longos habet, interdum longiores , graciles, rotundos rubentes, nodolbs, per terram repentes,& fubinde ad fingulos nodos radicesagentes,novofque furculos & ramulos profcrcntes folia llli oxydis vulgaris, terna in fingylis petiolis, fed minora ex pallido vircntia.acidi faporis quar lub vefperam,aut ingruente imbre,complicantur, 8c veluti in umbonis cujufdam figuram coeunt ; florcs in oblogis pediculis terni aut quaterni fimul enafcuntur,
,
;
AD
&
ÔH n
V~ t
Plantarvm Oxysflavo
florc.
HISTOR.
LIB. VI.
ccxlix
enafcuntur,quinque foliolis ftellatim dccuffiu tisconfpicui,vulgari minorcs, flavi colons: quibusfuccedunt oblongiora mucronataque
capitula,fivecornicula,femineexili,rufo,plc-
na,quod (per maturitatcm dehifccntibus corniculis)cxilit,&rccentesplanrulas,infequente
anno
flores
& femina prolaturas,gcncrat:radix
tcnuis
& capillata,fingulis annis pcrir.

:
Vmbrofis quibufdam circa Hifpalim locis nmIm. nafcitur olim fimilem etiam viderc memini, Mompelij in horto D. Guichardi profeflbris MediciinillaAcademia, qucm in urbequi* dem , fed ad mcenia fitum colebat , in quo &C Cyclaminum folio hederacco angulofo
,
&
confpicicbam. Apud Belgas , atquc aded in omni folo fata, fcmel fata , poftquam florcrc provenir,quin capit.totadeindearftatefloresproducit.&fcmen fert planrje tamcn omnes , ut jam dixi, fcmine dehiemis inclcmcntia pcreunt: fcd ciduo rcnaca:(ilrigida hicms fubfcquatur)plcrumquccorrumpuntur , prorfiifque gcnus interir, frigidioribus prxfcrtim regionibus. x y d i s Plinio, ut putanc, di&a?, gcnus OxytWmf. ad '^f*'* '" cft harc planta, quam tcrna habere folia ; diflblutum ftomachum dari , atquc adverfus
&
&
&
cntcroccelcnedijUb.xxiiii.cap.xu.fcribic
MVSCVS TERRESTRIS.
Mufcus cerreftris Luficanicus.
x^v^
*$$v
V
y*
Lufitanicus.
Cap.
lx.
^r- T Enerrima
i .
^-pes
^V X
herbula eft hic Mu/cus, Mafotv* dodrantalibusautpedalibusintcrdumre- rtlhu L Jh '**"" viticulis filo tenuioribus, numcrofis utrinque adnacis ramulis in obliquum expanfis , Sc fubindccapillaribusquibufdam, quasproducunt, fibris, terrarinhacrentibus. Omnesautem viticuketectefunt frequcntiflimis foholis,fivefquamutispotiustenuiflimis&tenerrimis,pulcherrimaferiedigeftis,dilutiorcquc8C
quodammodo
pallefcentcviriditate pizditis,
tacluquidemmolhbus, fedveluti ficcis, adftringcntc guftu ,cui tame grata quardam dulccdoadmittafit.
Nufquam hoc Mufci genus mihi confpe- x*tU$. flum, quam in umbrofisaggeribusOlivctorum, ad Colibriam
Lufitania: utbem,
& Aca-
demiam
celeberrimam, vulgo Coimbradidam.trans flumen Mondego,Launda nuncupatu m,non procul a defcrtinis

totius regni
W--*?j
to quodam facello.in colle fito , juxta quod linum filveftrc latifolium altcrum legcrc mc dixi ,& ponc ipfum facellum.Rufcum luis baccis
onuftum obfcrvarc mcmini.
P EL
AG IC
quxdamfc
A Q. V AT I L E S
plantx.
TRadita
iquis
Terre(trmm]tinimh^rii,froCmniaUStxti^Vltimime*^fhmêtrfvolm, q* rrnnObftryMimmhibri, j*ut obtmtbm trt, Lme, fere^t d nn[ci Jdem: 4 giudcn, intet a vrmmUtm
mmn*
U
me
mijfe.
Myscvs
ccl
Caroli Clv.sI rariorvm

MVSCVS MARINVS.
Cap.
l x-i;
Mufcmm*.
rinui.
videtur, quatuorunc.arum auc paullo ampjioris 16gitudinis,in frequcn-'

tcs
HArvm prima, quoddam
Mufci marini genus
& latc fparfbs ramos divifum, qui deinde
in alios plures minores &multifidos defi-
nunt inftar foliorum Chamemeli, vel fi qua;

fintillisminera auc renuius incifa, molles initio,& flexiles,tranfparenres,fi Itm.ni cp-
ponantur,viridcs infimaparte, fupremavero purpurafcentes: fcd nccrcficcataplanta,
valdc fragilis eft ut Corallina vulgo dicla , tametfi ad ejus aliquod genus quodamm odo rcferri pcflit,
,
licct afperior liccitate rcddita
Tmlmammri n Ihtebb.
faporcm tamen valde falfum retinens &, fi aquximmergatur cValiquantuIum macerctur.denuo mollefcens. Illam Neapoliadme mittebat DocnfllmusvirFerdinandusImperauisanno m. d. xcu. PaJmarmarina*Theophraftiappellatione: fedquifqu-svn. cap. hb- nn. "Jheophrafti de Hiftoria Plantaium lcget , & Palmx marihc; hiftonam co capite defcnptam, diligenter expcndet,nullas jianc haberc notascumPalma mar.na ct nvcmcnres com,
periet:
& forfitan
C
ad
Brugenusquodpiam
potitis cfle
rcfercndam ,pronunciabic.
L1
lichtn
tinm.
MARINVS.
I.
Cap. LXI
JLichen mar/nus.
e
elegans harc Planta * in larera cxpanfos/oliaccos, quiafingula foliaaliapariunt yel fingu !aria vcl bina ve! eciam cerna interdum , &illa deinccps al.a fic uctota pIantaramulispra;ditafit,quifolijsfuperaltcroinfidentibus conftant, ijfquc planisfc orb.culan forma prard.tis fibi mvicem autemica conncxis, uc tcnui aliquo filo vix confpicuo duntaxattrajcaavidcantur, admirando fpedaculo. Infima porro folia,qua fax.sadharrent, fufcifunt coforis, rel.qua candicant,extima (utquarnovella) dilut.us virent omnia vero fplcndent larvia funr et.am inter chartaccas pag.nas aliquor annis
s
; , , :
A ma habec p ramulos,r quaqua verfum

l
&
adfcrvata:, vctuftate
pnftinum amittunt, rugas contrahunr, afpenoraqifiuncfalfedincm autem retiner.
tamen Jxvorem illum
&
tamet.amadmecum
fuperiore
Neapo-
Ji
mittebat Imperatus,iconem vero infelici,
SirtuUri,
tercxprefTam,AmpliffimusvirIacobusAnton.us Cortufus curanrc IUuftri viro Ioanne V.ncentio Pmello Imperacus quidem,
.
.
adfcr.ptoScrtuIari
Ccrm'lina
Utlftti*.
fica
nomine,quiavclutifertum ahquod aut corallam ipfius folia ita connexa reprefentantrCortufus vcr6 e Cor?
antam
accepifTe fcr.bcbat Corallin*

illi
Otmnli*
latirolia*
manna.
appclIatione:nomen autcm pofuifle , Opuntia* marinarl.ttoralis

t.I.s,fat.s
T
im-
(meaquidem
& faxai.
fententia)
ratlo n e
texn.
Hiftor.
Nam Theophraftuslibro n
commocapi-
Plaat.fcnbitcircaOpuntem
hcr bulam

lVi
<r
n,us veru ipfumY-quu.us
Eccctccetedibileeft.hancplanumTecentemcumt nu s no cr po
S Hfc"'""^^^.utemandipoffit. " T "? ssikttia~ f t e4rf

b
LANTARVM HISTOR. ?
N
<u
Ub.' Vt.
rr 1i
P,,'.
?"*,",
d cc
'
nCr '',aC " C
mnllci fmc ia,c
"'4
-
'
MyRIOPHYLLON
PELAGIVMCortufi.
Cap.
lx
1 1 1.
hax Planta, cujus iconcm, curacaulis infima partc& radice, aLeodemCortufoaccipiebamannoM.D.xcii.

&: peregrina
CVperioribvs
non minus e^gans
Qvantvm
porrocxipsapiduracoii-
tyriopbylicn
-
ijcerclicebac, fucrac ha:c planta cubitalis^'* w aititudinis caule rc&o , fatis tamcn gracili,
predita,in plurcsramos, (eu potiiis, ut Pli-
nianoutarverbo^ramulofafoliadivifo.foliorumfilicispencforma&effigieîedlongetcnuiora, nucanciainftarramorum Palma* 3 colorepallefcente,fummuscaulisminoribus folijsobficus delincbatin nuculas
quafdam
vcluti in capuc congcftas* qua:
nullumaliudfemcnconcirfcrcdeprchenfa: liinc , quam tenellas plantulas jam formaras, macrifacicfimiles, quxcadcntesinfimum marc pctunt , deinde crefcunt, in
&
eandem magnitudinem evaduc, quam macres obcinenc: ipfe caulis quam plutimis cenuiflimis
&
plufquam
capillaceis fibris,
tanquam radice nicitur,non fuper faxis, auc

ucpleraquealiarpelagica: plantar, fcd fuper arcna aut Juto in imo mateftis,
oftrcorum
caulisnon minusquam vitrum auc CoraIlina,dum ficcus eft ac viridis^&terrxadhucinhxrens, lentuscft&r

ri fito:
fragilis eft
flcxibilis inftar fparci.
Nafcicur in alcillimis gurgicibus maris

lyrici
,
II-
unde
pifcacores
extrahunthamis&
appellanc. To-
inftruracncis,qux
rctinet.
ipfi fptrne
taplantaetiamexficcaca, faliedincm fuam
Corcufus valde apco nomine Myriophyllon pelagium appellavic. Pifcatores ve- JjJ^k Palma di Ntttuno> quidam eciam Sctttro dt Ntttmo nun^ pa ma <tt ro Penachio dtlh Nwft>
I p s E
&
cupabanc.
pr^terea ucilem effe adverfus morfum omnium ferpencum marinorum,& virulcntosi&uspifcium apphcatamfupraleviareccntiavulnera, ea vigintiquatuor horarum fpatio curare. Cortuf us auccm ejus periculum fecifle fcnbcbac , ad vermes
Newnta.
Referebant
^j^
J^Xm.
necandos &eijcicndos , illamquenon minoriseffeefficacixdeprehcndiffe, quamquxvis CoraIIina,cciam minore quantitatc datam.
Myriophyllon aqvâticvm
minus.
Auftria:,
Cap.
lxiiii.
aq\iaticumflorealbo,aNeotcricisde(cripcum. \ Se d in lacunis (ccundum r.vos fit.s.nec profundis.extguum al.ud genus obfervabam, JJJSS" nodts interccpti Jjnw Jatc fe fundentibus fcapis praeditum.qui rotundi , virides frequcnctbufque icapofunt,equibustcnuescapillaceafqueHbrasfparg.t > qu.bus telluri inhxrec: fupcr.or
,
V l c a R e admodum eft in Pannonia:

violts ,
vicinarumque Provinciarum
flu-
uikpOm
quorum
aqua: verfandarura
molarum caufa
**" retinentur, -Millcfblium lllud
parvilque rum pars palmum fupra aquas cm tnec quara ad fingulos nodos qu.nx cenuium qux lenfoliorum alx am biunt,v.x unciam longx,v.ndes admodum, foliolis
,
prxdicorum formam.capi fumnntacem minuuncur, fxcutinpyramidalemquau fimcirca fcaporum
cclij
aroli ClvsI rarior.
^lan. hist. lib. vr.
Aiyriophyllon aquaticum uuuus.
defmant , qui fummo faftigio totidem flof. tulos, quot foliorum alas rn fingulis nodis
ferunt, pufillos valde, o&oniscandidisfoliolisfimuljuntis, nec (efe explicantibus, prx-
ditos.quideindeinquxdamtuberculaquacapice habentia tranfeunc. tuor radiolos femine onuftam confpiciebam Flore hanc plantara menfe Iunio.
&
tribvlvs actvaticvs minor.

Cap. ixv.
BIcvBiTALES,tricubitaleTque,autIongiores.pro aquse altitudine,ex radice proterc
hxc planta,(capos, tenues, pumcantis colo__ ris,planos,nodofos(qui reficcati,lenti funt&

==
flexibiles) circa
fummum
divifosin plures
ramos, altcrnatim ferentes in fingulis nodis fingulariafolia,duarum interdum unciarum

16gitudine,& femiunciali latitudine , tenuia &quafitranfparentia, in ambituadeocrifpa &finuofa, utlaciniatavideantur, coloreex ^viridifubpuniceo: pediculi exiguos candig cantes flofculos uvxque in morem cogeftos =^!35 fuftinentesôblongi crafTiufculiq; funt,& inccr folia exoriuncur , qua: bina lemper
exad-
Tnbulus'aquaticus minor.
verfo fna na(cuntur,contrario quam reliqua inferiora modo:fmgulis flolculisplerumque
fuccedut quaterna aculeata grana fimul cohxrentia, paucam cadidam medullamcontineria fcapi infima parte ad fingulos nodos obIongas,tenues,candicantesfibras agunc, alimetum necefTarium quibus firmantur , attrahunt. Totaplantaaquis immergitur. Primvm in ftagnisapud Nemeth-wywar, maxima copia, interdu tribulum aquaticum
:
&
majorem fructu eduli
& Nymphxam
florc
albo na(centem,atque Iunij initio floretem,
&
iemine prargnantem obfervabam anno m. d.xxc. maturiustamenflorere exiftimo, quia omnes ferme planca: femine abunda,
banti deinde eodem menfc Viennam reverbSS^j rus,in cjus urbis fofiis ad portam qxix vulgo
3tu6cnrf;o 2nnuncupatur,ciefcencem > depon(
'teprofpiciebam, S i m i l e m deicde fere plantam illo ipfa nenfe videbam apud Ebreilorf Mag ci Dn. HieronymiBeckaLeopoldstorf arcern (ad :ujus hortu , in muro meridiei obverfo plu;
rima? vcteres Infcriptiones latina* in
Panno-
jmarepertx, fenequadamfuntrepofitx, uc
Nobihs ille vir totius Antiquitatis diliges eft

obfervator ) in lacunis fecundiim punflima? r lqux rivos decurrentes nafcetem , fcapis au"" tem non planis, fed rotundis , eodem tamen
:
modo geniculacis,bina fcmper inter fe oppofitafoliolaâdfingulosnodosferentefuperioribusbreviorajmucronata.inambitu minimc cnfpayelfinuofarflofcuIosdeindeternosvelquaternoSjpufillos^Mufcatell^Cordiflofculis perfimiles,tcnui brevique petiolo infidentes; femcn non obfcrvabam, quianon licebac mihi quovis momento iftuc rccurrere: ferpit hxc , &C ad ramulorum nodos atque alas pierumqucfibrasagit.
.
FlNIS
B R
SE^Tl
P P
N D
Ccliij
AD HISTORIAM PLANTARVM
CAROLI CLVSl/
A nonnufa planu demumkmefuntobfervan,)amtradita Typographo ,ut cuderetur ,mea Hifioriaêas inAppendtc... em con gerendoA cenfui , qu&ade)us calcem accederet , indicatucapite&Ub
ro
QVi
quibusinferideberent.
Coral arbor,
ad finem Cap.ix.lib.i.
Folijs
PR cujufdam
o pte
R.
foliorum
quandam cum Silicûx filveftris
fimilitudinem
me mittebacdocMimusvirSimondeTovar,ejus urbisprimarius Medicus.

Coral arboris ramulus.
Lfiw/-
arboris hiftoriam adijcere volui, cujus cres aut quatuor ramulos
peregrinz Hifpah ad
arborem in horto alere fcribcbac , femine ex Americaacccpto lpfinatam, cui nomen mditu efTet Coral.ob flores Corallij ?mu- c mlm it rklMm*. losjfedeorurormam nonaddebatj illuddum,
Ea m
taxatin epiftola adfcriptum, binas ipfum habuifle arbufculasjcjux florcm tuliflent , in quarum adultioreetiafihquajfivclobinati eflunt, pracgrandibus phafeohs pleni , rigidiflimaau-
tem, quanftic anno praxedence fuerar.hieme, non modd illam arborem,atque ccteras Indico lerainenatas.verum etiam plerafquealiasplantas, ipfiperij/Te.
Quandoquidem porrolobos
profertea arbor, conje<3uram facio.ejus florcs piforumfloribusforman6efTedifiimiIes,quaIesinSiliqua filveftri, vulgoarborcludarnuncupata nafcuntur, fed altenus coloris, vidclicec rubriuccoralhu, prefercim quuin Indicehorti
ipfius,quemad me anno pracedente miferac, adfcriptum eflbc, Arborindica,di&a Corj/, ob ejusflorem fimilcm Corallo: cujus foliavaldo fimilia funt folijs arboris Iudz, fedfpinasilla. habec.quibushaxcarec. Eccerceramuliquos mittebac (etenimramulos cumfolijs mittcrc fcribebat, duplo autem&triplomajora arborem etiam proferre)foiia habebant, arboris Iuda: folijs
non valde diffimilia,fed breviore inni,
xa pediculo,atque ex advcrfo nafcentia extrequialiquoc fpinis, uchamus recurvis , przdicus erac, occupance fingulari fo-
mumramulum,
anverdhi ramulifincdumraxar foliorum cofta;,autverirarnuli,hreo, quiaquotquoc mittebat, ternafolummodofoliahabcbant; facile autem mihi perfuaferim,dumtaxat folia fuifTe,quum extrema cofta in unicu folium defineret,&: infima unius,inter ceteros,ramuIi pars, veftigium adhuc retinerct, quo ramo jnhxfiffevidebatur.Nihilvcrdaflcro,quum,obbrcvifubfequutaejus,quimiKebar, mortem nemo fuerir quo percontati pofTem. Foliorum tamen aliquot formam, uc ramo adlio:
nacaVuifTecon)ecturamfaciebam,intabellaadpofitacxprimicurabam. A n veroiftamadumbrarevolueritC.V.Matthiolusicone Acacia:prima?,qua:fpinofa, ^*'^;,&folijs,arboris Iuda: foliorum arniuliseftexprefTain Commentariorum ipfiusin Diofcoridem poftrema edidone,ignoro: fed fi hanc arborem voluit, pictor iconem fidcliternon
cxpreflic.
YY
Gyayava
'
CCllllj
CAROLI CLVSl APPENDlfc

Gvatava arbor.
Guavavsc arboris ramus.
cumPruno,cap.xxix.lib.i. mearPkntarum hifloriae defcnpto , habeat , quia tamen dubiuseram cuinam arbon in eahiftonadefcriptîlla fubijcere poflem
,
adCap.xxix.hb.i.
TA
mets i
hxc arbor
nulla affinitatem
jam di&o tan-
dem capiti accomodandam efle cenf ui, prxfertimquuejusfru&us

,
pulpam prunonon
diflimilem habuifle videatur, licct officuli expertem. Quod fi hanc Plantaru hiftoriam recudi cotingat , peculiare caput illidari potent,& commodiore ordine reponi interea Fruatur benevolus le&or ejus in hac Appen* dicehiftoria,&ilIi adpofitaicone.
Istvm etiam ramulum ad memitrebat vir eruditiflimus Simon de Tovar, addito ipfius arboris frudu fed prorfus rugofo, &, ut opi,
nor,imraaturo,<7#<*/<n;<fappelIatione.
Eratautem isramulus cujusfummapar? tem cum fru&u exprimi curabam , pedalis

GutVAV*
siboritktjl.
longitudinis,quadrangulus, alternatim binis folijs ex ad ver(o fempcr fitis obfitus,quatuor uncias longis , un&m cum fcmifle vel binas
interdum
latis,
laurinorum foliorum forma,
fatisfirmis,qu#pronaparte, tumcntenervo
fecundiim longitudinem^&inlateracxcurrentibus vcnis erant infignira, cineraceiqj incanicoloris, fupina ver61scviora,minus^j apparennbusvems, quarconfrata,licctve-
&
Dorycnium Plateau.
laurinorum foliorum odore adhuc rerinebant , ac ctiam quodammodo faporem manducata; fru<5hjs,utdixi, rugofus erar,& Jevis,quia forfiran immaturus, exigui tnali magnitudine, oblongiufculus , foris nitufta eflcnt
,
1
gricansinftar
prunorum maturorum ,intus
pulparubefcenteplenus, acidiufculi faporis, lncujusmeditulliomultagrana candicantia

co.igeftaerant, milij, autgranorum, qiuein ficubus reperiuntur,magnitudine.
Guayabiporro hiftoriam defcribit Ferdinandus Oviedus cap. xix. hb. vm. Primx
partisHiftoria: generalis& naturalis,quam
LcClorrcpcrietinterpercgrinasplantas,quarum Hiftoriaex varijsAuttoribusconcinna-
re(Deo vitaconcedete) inanimo habemus.
DorycKivm vervm Iacobo
Plateau crcditum. ad Cap.Lxvm.lib.i. ante fe-
6lionem,VETRESporrd*
CE
t e r v m aliud Dorycnium propone-
bat ornatiflimus vir Iacobus Plateau,
ipfifeminenatum,quod,ejusopinionejegitimum erat. Sed quum ipfe plantam nafcentem no confpexerira,nihiI pronunciare pof-
Dotychi)
Mt-
fum:cjustamenqualemcumquedefcriptionem ex notis quas ipfe Plateau ad me mittcbatunacumramulis foliaetiamnu retinentibus, &iconeipfiusmanudclineata, concinnavimus, quam fubjefta etiam tabelli Cxpreflam hicdamus.
Est
igitur
Dorycnium
illud, planta fruticofa,ad

,
aflurgens ,
& multos ramos lignofos fpargens
duorum aut trium pedum altitudinem non valde diflimiles tenellis ramis Zyziphi
albx>
&
o i " cc ] v gme pubercentia verum mi "ra
' ,
albar.cuictiamfimiliafoliahabcchnrpftin firmiora: fummis ramis a oVu
ADHISTORIAM PLANTARUm 1LAN/ARVM.

m
l
dejndcaperiuncurinftarK^^
cefcenre , altcr tefc expandere incioi niam nullus flonbus
if^
fh
ft n J,
^pe^
nondum prodirum
calcem
capitis
dLduX^^^^^
Tr
'
d fat S fu aees quia uno "'S n n P tu ffe rCnDebat

' >
P^
i
r
>
fruriccmt en
V-
Asclepias cretica.
ad Cap. LXXXIX.Lib.I.
T SSfi^^
,
ilhus
x. lib.
iftomrn
i
,n
ha!
lxxx
damcong ene r e spIanta,con;i

trariisinrerfrn* J ;r.,l,c.w
m mc^PIan
ciuur
a ru
AoLn
h,ltori
w i M*r^T
a
MtU m obfervar
:
balijs
1
* adlJ cl P
^**
illocnimcapitiqux.
IC
j
.
P iaaisrollJ sn(>udimmilia,binautplurimu con- ""'" *#*
nofculibrcvibuspetiolisni^ tcrdum finguIarcLonnunS
fc
miflurum
pollicicus
qucm infcqucntc Novcmbri accipiebam

<
Kr tM cdus,co mor chendir.&fcquentcaSiio hfn^ I.t,nullum florcm,rigidW,madc,^
qu,apyx,dula,t e rraplcna,fu e ratinclurus, cujus
ZS.! atmru cxâtionûa^

,
fed valde
'
cauIcmûSKw"^
fimasplcrafqucahasplantas. Scribcbatvero, florem habcrccxaurcoflavcfccrucm foh wftar Lilij montani.auc Byzancini miniati r e fl e xis, diftinctum maculis nigr.s ut funt ii monuni iU ve Martagonis Macchioh flores. Ceterum illam ipfam J plantam cffcênTbam dequa NobiiisvirIoann.es Bo.fotad me fcnbcbatcjufdcm anni menfc Augufto his diebus mcus v,cinus Bidaut, nepote loann.s B.dauc canof*r*
n!ri InfuIani.Lilij nici c rcitcr.in
IZlnfr
montan. p.auram.cujusexemplarad
'
CrCp CO C rat d Sn Wmmodoinftrumenwdcftitutus a n ?n

*
monrams Pompeiopoh proxim.s, regno Navarra: , femina cujufdam
erucrencquiretobtcmporisanguftiaro qniaciu$ com.tesjamlongmsproaefTerant.quosaflequicup.ebatrcafemmapatruomittebat oui CUl r5 e deI abatur quxparrimVc fcrebar parSm al.jscommun^n f MtinterquosfuitMedicusInfulanus cuiannoM.D.xcviii.binxpIanw,llofcmincna^ teHorcstuIerunr,nonnihil (utmcmoncbat Iacobus Plateau,
l
tc mitto.
Isantc fcptcnmum vel

Lilii
mon*
fc
f
*f
>
qui eas florentesviderat)
ttcrenws:natariambin*Canonico,rcdqua!nondumfiorcstulcrant.Boifotoctiamfemina m. crar,cui umca planta naca, fcd ab ipfo neglela,doncc picturam videret tu m dcniumrequifitamplantaminvenic. Habcbatautcm, ipfoaflcrente,radicem Lilioalbofimuem,aut,ii quid flavi admixrum,modicu m id erat: certc quam accipi e bam,alba at fin ahus color adm ixrus fuerit, corruptus ,s crat cx attritu Scd alij bulb, quos poft ea mitte:
oatamicus,albisfquamis e ranrpra?diri.
&
ntinum miniatum,quodiamaflerebatBidautius,inconditoordinc ( utfequenteanno mmeaplanraobfervabam) percaulemfparfa,&(quodillcomittcbat)

prcdita atque parte fupina magis fplendentia.quam in Lilio miniato aut vulgari crucnto: n
,
Cf terum P iaura q uan\B
^^
qam LiliumBydilutiorevircdmc
.'*..*! flfi* *""""'
cujusfummo,b,nimterfohanatiflores,longopediculofubnixi, fex folijs reflcxis contantes, mltar florum Lilij Byzantini miniati colore flavo, nigris punftis circa u
mbilicum
iirincti:equofexftam,naminiat,sapic,buspra:ditaprodibant,interqua:mediaclavavi-
Nicander Gcorgicorum fccundo apud Athenseum hbro xv. apP e Ia ^turpearmamcntumrudcntisafini.Anautcm,adultplanwplurcsfiorcsprofcrant ' 'buoro: fed cempus nos doccbit.
'
cicens furgebat, fiue, ut
'
YY
Certe
cclvj
Caroli ClvsI appendix
Sim mont.flavo flo.macunsdtfmao.
macul.difhn. Liliu mont.fla. flo. nullis
eaquamilloipfo annoRobinus donabat nobilitfimoviro Philippo Marnjcurabam ) quacuor flores tulit xio SandF- Aldcgondio (ex qua adpoficam iconem cxpnmi fummocau!e,uc Lilium Byzancinum nainiacum, abeodem exortu nafcentes colore flavo
Cekte
diIutiorc,&quafipaIicnre,ci>caumbiIicm apicibusmimatisdonaca,habenccs. Florcbatexcremo Maio;fednullum femenfercbat.
porrdharcde Lilio moncano flavum florem gerentecommentatuseflem, mittebacadmeBurdegala erudmffimusvir loachimusVcnerius, quatuoriftiusLilijcraflbs monebatqucduorumgenerumefle,alterumenim altero magis pra:coces flores lilmoMf*. bulbus, f$.v*>***' proferre:addebacinfuperreaImdadhucgenusobrcrvafre,cujusfloresnullispunclisintcrne diftm&i,fed omnino flavi efTent,illiusque unicum bulbum (e duncaxac habere. Ipfo au-
Qv
temtefte,na(citurLiliumiftuddequoagimus,inC43^ Pyrenxorum montium alijs,unde ipfe retulerat, cum quibufdam alijs elegamibus plantis, qua: in illis montibus fpontc proveniunt. Plures dcinde hujus Lihj bulbos ab ipfo (upcriore Martio accipiebam,quos amicis communicabam. Mijmtnttni C t e R v m quacuor illi priores bulbi hoc anno fexcentcfimo fupra millcfimum flof*wfl>*
pUniorb*-
restulcrunt,non,utad{cripcumerac,alijprxcociusalijs 3 fcdomncscadem hcbdomada, biniternos, terciusquinos, quartusfeptenos:quiternos, extimocaule&codemexortu natos: quiplures, pauloinfrafummumcaulisfaftigium , inalabinoshabuerunt. Eranc porr6omnesflores(quumprimumaperiebantur)colorisexviridipallencis,deindepal]idi, tandemflavijfexfolijsconftancesfurfumrcflexis&convolutis, inftarflorum Lilij Byzantini miniati &C montani , a medio ad umbilicum internc pun&is feu maculis ex airo pupureis diftin&is, fex ftamimbus virefcentibus , miniato apice prarditis cu m piftillo triangulari crafliufculo ex umbilico prodeuntibus , quo piftillo nonnullos flores carere animad vertebam,etiamineaderoplantaquaalij: odor medius intcrgravem &: fuavcm, qualisferein Sambuci &quarundam Iridumfloribus. Caulesflores fuftinentes, bicubitalcsautamplioresfuerunt,rotundi,virides,quosinconditoordineplurimaambiebantfolia longa,anveluti lanugine quadam obfitis radix gufta,viridia,mollia, trinervia, orisalbicantibus, craflamultisfquamisprardita, inftar radicisLihjalbi. Floresproduxit dumtaxat (uthic annus ferotinus) Iunio,maturius tamen Byzantino montano.
:
&
&
Fritillaria pyren je
fedioncm,
*
a.
Qv
ad
me primum
ad Cap.xi.Lib.ii. Plant. Hiftorix, antc genus.
Wtfî *
*
f*
Aif ^ TTEBAT
-
idcm Veneriuscum Lilijmontaniflavoflorebulbis, paucosetiam Fri*^-* cillaria^cujufdamcPyrcnxismontibuserutoSj ecujusflonbusquosinfequcntermnopro-
Ad
Bvlbvm
plantarvm historiam.
cclvij
noproferebat.diverramefTcobfervabamabijsquascap.xi lib.ii.Hift.Plant.exhitfui.
FriMtob men.exquoprodibatpedaliscauhculiiSjgracilis.viridis, fenisautfeptenis fohjsfepcusex Pjmnuhui. viridicineraceis.quahaferefuntinalijsfntillarij^.incujusfummofafligionafcebaturflos, aliarum Fritillariarum flore minor.fcx folijs conftans , quasexcimas oras nonnihil reflexas habebant ut parvi tintinnabuli formam exprimeret , quorum tcrna cxtenora , mternis
,
quidem habebatFritiIlan.'eillocap.defcriptceformafimilcm,miDorem ta-
erantanguftiora.omniaobfolcti fonscolons,circaoras tamen(pra?fertim interiora ) venis quibuldamflavefcencibusdiftincta, interne vero exvindi flavefcenris&fplendentis: & medijsporro fohjsad ip(osufqueungues(qui fimilem colorem habebantjplurimis maculisfaturatepurpurafcentibus teflelacim diipoficis notata: cxumbilicoprodibancfexbrevia ftamina longis apicibus pallidis prardita.trtfulco ftilo e medio illorum procedentc: odor cjus gravis.quali phalli odorem referens,& proximead eum,qui in fpatulafoetida percipi-
tur,accedens.
nullum femen tulic, aliunde tamen accipie- Ttmpnu bam,prorfus fimile Fri.cillaria: vulgans femini, aquo nate quinque aut fex plantular quar, ubiadolcverint, anmacrifimilesfloresdabunc, aucabillisvariantes, cempusnos (fivivemus] docebic: fin minuSjaliosâd quos ea: plancx pervenienr.
FlorebacMaiocum
Fritillaria ferotina:
Nahcissvs ivncifolivs minor.
ad
Cap.xn. Lib.
n.Hift.Planc.
tempore, ab illo ipfoaccipiebam Narciffi juncifolij akeriusgencris binos ^ I* bulbos,qui minor,ad ahorum difterentiam vocari poccnt. Pr/>dvceb*t autem isNarcifTus,exbulboaIiorum Narciflbrum juncco folio bulbis N4w#?iwnon diflimili, valde tamen pufillojquinque auc fex folia,angufta quidcm illa&rjun- "/*'*'""** forma ' cea,aliquantulum tamcn p!aniora,dodrantcm aut pedem Ionga,nonnihiI procumbentia, viridia inter qua? prodibat unus aut alter cauliculus,gracilis, nudus, viridis, pedalis Iongitudinis^fummofafligiogeftansfolliculummembranaceuminftaraliorum Narciffbrum,e quo exiliebac unus aut alter flo.s longo pediculo innixus,forma juncifohj vulgaris flonbus fimihs^fed paullo minor, fex fohjs palhdioribus conftans ,cum medio calice flavo, majorc aliquantulum*S^magispatente,qu^m invulgaris Narciffi juncifolij flore,ccujusumbilico palhdula breviaque ftamina emergebant,medio ftilo prominente: odoratus quidem eft Florebat Aprilu flos paullo tamen gravior eft ejus odor quam vulgaris juncifolij SpontenafciinillaGallixparcefcnbebat,quxvulgo^^r^fnuncupatur.
:
.
O de M
'
Hy acinth vs mavr itanicvs.
ad Cap xxvi.Lib.n.Hift.PIant calcem." SinhancHiftoriam denuocudi continget, pecul.aricapitedonaiipoterit.
EX
CMarocco urbes fitar.initioanni nonagcfimi noea Mauritaniar parte in qua Feza quingencefimum , cum alijs bulbaceis plancis adferebarur ni fupra millefimum
&
&
Hyacinthigenuscxoticum, illirionvaldediiTnnile, quodinH.fpanianatum, xxvi.cap. fohjs,tum flonbus: omnia tamen m hdc paulib. 1 1. mea: Plantarum defcriptum eft.quum Ornithogah Arabici legitimi fohjs far.s re16 majora. Nam hujus folia Hyacinthims, aut
âcinthi
fpondebantt&intcrillaprodibatcaulispedalislongttudinisautamplior, crafliorquam in m*m;*/ mterdum etiam plures florcs (uftinens icx folijs h'fi mM ' Hifpanico.firmus.impense viridis,vicenos
conftantes, quorumexternatrianonmhilexplicantur, ahquanculum reflexa, veluu Hitubi cujufdam formdm exprimunc.excremicace camen fufci de femine nihil pronunciare poffpanico jam dido, coloris autem magis obfoleci fum,quianullum culic: radix bulbacea,alba, Hifpanici radici non difTimilis, paullo tamen
interna'quodammodocoeunt,
&
&
Biajor.&adOrmchogaliArabicilegicimiradicemvaldeaccedens.
FloresdabacMaioinfequence: plancas veroomnescorrumpcbat cummulctsalijsiingularibus,afpcrrimaqua:fubfequcbacurhicms. Willelmus ParHunc cum aliis,uc dixi, bulbis, e Mauriraniaaccepcum,honeft.iTimi vin
.
duyn,&IoannesSomcrcivcsMedioburgenfesinWalachna,amiciscommunicabanc.
quorum t e r reliquos porro bulbos fuerunc Narcifli , I n Sifynnch.o majori quod m Lufitan.a major.s genus, quod mihi flores protuht, Sifyrinchij
,
flores jam prarterierant,
& Jjg^SS
fed purpure. d.luc.or.s forma prorfus fimiles, non ramencarruleos, ut ill.us, obfervabam, ternamajorafohainflexa&cerram colons, valdeeciam fugaces&ephemeros, quorum ipe&ancia,alba macula eranc infignita.
Ornithogalvm maximvm.
adcapxxxni.lib.ii.Hift.Plant.antefe6t.ALTERVM;
Ornirhogalurn si cap.xxxiii.Lib.ii.mearPlantarumHiftori^fcripferim, Dodonzus Afphodelum Galeni appellat ,omn.um maximum efle: illud,quod C. V. muto Nam poftea aliud genus mihi con pedum eft illo longe nunc tamen fententiam
TAmet
M vlt
maiusxuiushiftoriaminhacAppendiceLeaoriproponendamcenfui.
ornhht*u
idineuncevcrcabradiceproducicfoha,longa,d.lucusvirentia, latioraque, m/lximhlA a
'
cclviij
Caroli ClvsI appendix
quam^rarbonenfe&Byzaminumjinterciu^proditrcrquicubitalis^&ranirliorintcrduni cauhscraflus,viridis,lxvis,magnamlongamqucflorumrpicamgercs,utcentenosautplu*
rcsincademfpicanumcrarcmeminerim,
,
fexfolijsconftantes, niveiprorfuscandoris nullo nervo vindi ut aliorum Hores, infignitos, qui mterdiu explicantur, lexquc ftam ina brcvia latiufcula,alba,flavisapicibus prardtra, capitulumque tngonum cinec ntia
&
& um bilicumoccupantiaoitendunt,noauver6contrahuntur,aIioruminftar:flonbuscxcu/Tis"
luccedunt tngonacap.ta.femen rotundum,nigrum continencia:radix
bulbola crafla can
.
&
Tempus
dida.elataledenrulcasfibrasemittens. Florct cum al.js majoribus Maio,interdum etiam Iunio,pro anni r prarcocioris aut mat>ic umjdgis lerotim ratione.
Evm bulbum
acc.piebaOrnithogali Arabici
Lil.j
Alexandrini appellatione inflgnitum.
quemadmodumetiamByzantinueademappellationenonfcmdcxItaliaadmemiiTum^
Ornithogalvm minvs
ePyrenaris.
adidemCap.xxxni.Lib. n.antefc&ionem
Septimvm.
longitudinem per medium cfTent diftTnS f ' icxftam.nulorum ap.ccs rn hoc furvi.quiinilloviolacei. FlorcbacMaio.
paullo majores apparerenr, fex etiam a for.s nervo, feu vcna fubcxrulca fecudum
rt.us florcs
folijs
conftantes, ut
illius,
quo un
&
ASPHODEIVS MINIMVS.
adCap.xxxix.Lib.n.Planc.Hift.antefeaioncmGRiEciSa<np6riAo^
u,aquoiconem ipflus manudeJ.ncataxxi.Iuhj hocannoM nc ^rrin^ accpicbam cum al.quot notis ,quarum
aC
l
,
N 2*Lu
P rr^P"odcligcnus,&a neminc defcriptu,fcmine narumfibieiTefcriK Iacobu s ,|
admimculo hanc hiftonam concinnabam

,,
AfyhciiU
Afphodelusminimus.
Minor
_, cftTernojamdefcripto,&:ab
.
ce plurimum differt: nam gradulolas radices haber inftarSccundi generis,Iicct minores e quarumcapireprodcuntquinaautfcnafolia
valde angufta
;
& longiufcuIa,inter qu* aflurnafcunturmulciflores

,
quofpicx.n
gitcauhculus rotundus dodrantcautpedcm altus, fingulans, necullisramis prarditus irr
modum
albi.fex f ohjs conftantes
gitudinem funtnotata,pcrindcacTcrtij
cedentis flores.
Temfus.
Iulij initio
quorum fingula internc &externe vena quadam fccundumlon}
pra:v
hieme fol.aamitterc, &nova dcnuoadquirerecjrcaApnlisinitium.
hWsproferreinciperefcribebat, quum reliqua genera fiios abjecerunr proptereamagis.llisferotinum ccnfenduml
Colchicvm <aroix.*av$kaltcrum
ad Cap.xL.Lib.i i.Hift.Plant.antc
Cclchicwn
'
fect.
Q.vartvm
genus.
tdnrum.
Li v d Colchici verficolore flore ge-t ^nusaccipicbamab honefto viroThcodoncoCoornhartannoM.D.xcix.quodbuIbo,fol.js,cum vulgari prorfusconvcniebat,&: pcrindc alre aflurgebat, flores profcrens vulgaris flonbus forma cuide fimdcs , fcd divcr 10 colorc exalbo v.del.cet
vano, diiTimihtamenaprarcedente, quia in hoccoloresmagispermixti cVpurpurafcens

,
& purpurafccnrc
cefcruntlonga,cr^^
fimilecontinenna.
Florebatcumvulgari,pauIIdmaruriiispr*cedcntc.
Eodcm
Ad PLANTARVM HISTORIAM. Eodem capite,

a d finem fcftionis
Pa vco
nnrrA rvi-u
cclix
i
'*
prot
vionbiifque capit.bus quam vulgare. Eodem etiamcapire, ad finem fbaionis, Alivd porroelegans Huiusautcm Colch.c. plenosflorcsanno m. d. xcix.
ttincti
aDundc P b id gcnus.fcd in minonbus
bre-
obferK Kificolores &
iunt,noc eit,ex albo &: dilutius purpurafcente
mixtos.
MI
foho. adCap.xLii.Lib.ii.Plant.H,ft.ancefecr. Nonnvlli.

capillari
Crocvm
vernv
idem Venerius Croci verno tempore foI,o,quod Burdcgalcnfi agro Iocis deferns nafci (cribeL,
prarterea
tte b at
florentis genuscapillari
major, abunaparceplanus, fuftmens femuncialis magnitudinis florcm fex

ru
m ,gUam diCem hab cbar,bulbofaiD,duro (padiceo cortice **.. tecWinftar iJc nTr Hifpamaobfervabam 4r l?r Jmsquod m ad Anam flumen, velejus quod Cafabonusmueba tf!?!* nte ann bm tCm * Pr d,banc an u *< *"* & quafi capiliar* d.TTr ?r UKCrq cd,culus veriu ûam g T\ a> cauhculus uncial/s longicudinisaut pauHd T ttlr
il ,
veniri: unum,purpura(cenceflore.altcrum(quodrarius)albo
& duorum generum,nuorum gcnerum in
&S
conD
foliolfs
at,or,busfecundumlon g ,tud,ncmexteriusd,ftinaa
tria interna
breviora&diluriore
flavo pra?dit,s,&
dcbatur,&paucosdiesdurabar,nullius,aucperrenuisodoris.
JJi/
medio fhlo extrema parre divi(o. cmprofereb
^^
Stachys spinosa.
adcalcemCap.xx.Libim.
nifiquispeculiarccaput
non confpecta exiftimabat) m,fic,eam denuo,cii iconein tabelia exprelsa, hic fubijcimus Scachys fpinofa Primo quo harc planra mihi nata fuitaono, iudgi ad Stachydem a C. V. Matthiolo propofitam^**'/4 -***valde accedere videbatur: etcnim folia illi non
difiimilia habebat.oblongiufcula videliceCjincana lanugine cefta , nullo autem grato odore
iIIitribuendumexiftimet.quodftatimpoftcaputde^rrtt^collocandumelTet. QVanc^v a m hujus plant* defcriptione in Epiltolis C. V.Honorij Belli Leftor invenict: qma rane lacobus Platcau ejus iconem cu aliquoc notis (nam ipfi nata erat mihi
&
&
prxdita
fecundoannocauliculiexcrefcebanc ,n cubitalem pame alcicudinem, in plurcs ramulos dividebantur , in molles qualdam (pinas definentes, ad quorum exortus bina ex adverfofempernafcebancurfolia, prioribusminora anguftiora:flores rari per ramulos (parfi
:
&
&
nafcebantur,floribusTeucrij Bafticinon valde diflimiles,minores came,qui valdecaduci.nul-
lum feme tulerunt:radix
lignofa &c dura.SemiGaid vl er

tn n, y
ne porro ab Honorio Bcllo e Crcta miflb, Gai.

^r/^yw0,hoceft,a(inini chymiappellacione nata hasc planca, priore anno roca
hieme virens in
horcopermanfic,eolocoubifatafuerac,v,creo vafe teclaralcero anno.famuli negligencia, qui,
ucpriccepcram,h,emenon cexeracperijc. Ejus qui.planrâpudfeeciamCrecicofemincnacar, iconem ad me mictebat , opinione ( cui etiam
mea accedic) non incommode Stachys fpinofa dicipoterit, quonomine eciamillamexhibcmusjdoncc aliud magisaptum occurrat.
Pistolochia
altera
femper virens.
ad Cap.xLvn.Lib.ini. ancc fc&ioncm
Novvm autem &c.
Cretico
femine natumcft hoc Ariftolochixgcnuslacobo Platcau
cujus ,'nhac
Planta-
cdx
Caroli ClvsI append. ad

Piftolochiaaltera.
hist. plant.
HieraciumparvumCreticura.
Plantarum
hiftoria frequens mentio.Is autem
anno fcxcentefimo fupra m illefimum a na-
to Chrifto.illiusaliquotramuloscum eiconcipfiusmanudelineara.additisquibufdam no?ifto\o<him

tlttr.t.
tisadmemittebar. Multaporrocfummoradicumcapiteprorcrrefcribebattcnuiafarmcrajpedemautplus
vel minuslongaângulofa^ftriara.ramofa^lenta.fraclu conrumacia,humi fparfa virentia,in quibus mconditoordinc nafcutur foha nervofa,fupcriori fimilia,
,
&exatro
raagistameri
mucronata&adfmilacisafperaifoliorumformamquodamodoaccedentiajminoraâtraA;
&C immarceffibili viriditate prxdita , oblongis pediculis nitentia , equorum finu nafcuntur longi caviqj florcs, Anftolochia: longa: flonbus forma fimiles, fatura ramen
rubedine foris
magisdiftinai^nterneveroaliquantulumflavcfcentes.oblongisqjpediculisinha-retesrhis fuccedit fruftus Ariftolochie. long? fruftui non diffimilis.fed minor: numerofas autcm hoc -;enus habet radiccs mftar pnecedentis, vel fmilacis afpera?, veriim graciliores,& fibris quimsdam tenuibus donatas, odoratas. Flores proferre monebat Iulio Augufto.
&
Hieracivm parvvm> creticvm.
adfinem Cap.xxxvn.Lib.V.
llittmeii
pAt*
v$ htslorta.
parvisfoholisvaldeincifis: floresin extremisfaftigijsnafcunturfatisgrandes proplanta^proportione, ex mulr.s foholis fibi invicem lncumbentibus conftantcs , fuperna parte prorfus albis.fubtus carnci (fi ita appellare hcet)coloris: radix eft fihgularis, obloneiufcula, fuper,
lonbusdepiclam Tornaco ad memittebatqualem tabula fubjeai proponimus E leg ans autemeftpIantula,cujusfenaautplurafoIiafummateIlurediffunduntur, quaparteradiciadhzrent, anguftiora, extremapartelatiora.perambitumincifa, medio ncrvo purpurafcente: inter que. nafcuntur bini aut terni cauliculi,circiter pedcm alti enodes prarterquam fuprema ferc parte,ubi in binos ramulos dividuntur fiibnafcentibus
m i n e natum etiam eft Iacobo Plateau iftud Hieracij genus, cujus iconem vivis co^ SE
ne craffior, demde paulatim ad infimum vfque gracilefccns,aiiquot lateralibus fibrisdonata , lnftar radicis cichonj filveftns.
FlNIS APPENDICIS,
F V
N G O-
FVNGORVM
IN PANNONIIS OBSERVATORVM
X
brevis historia;
s
CAROLO CLVSIO ATREBATE

CONSCRIPTA.
'
'
ILLVSTRI HEROI
IOANNI VINCENTIO PINELLO, &c

CAROLVS CLVSIVS ATREBAS.
Em
n i Illiiftris Herfcs, anteTannurrime ad te fcribere, occupatumcfle-in fcorieinnan^lo deFurigisCommentariolo (abs te verb monitum,Clariflimum virum Vlyfi
,.
femAldrovandumineodemargumetovciTari)refpondcre,dc ijs duntaxat aecrc inftituiiTe quos in Pannonia variotemporeobiervaflem, qui, hcetahjs etiam mProvincijshnc communes, fieri tamen pofle , utquaedam notse mihi perfpectse fuerint,ab alijsforfitan minimcanimadvcrfie.Etfanc nunquam exiftimaflem tottamque varia generain una Pannonia reperiri aut illain
.^^^
adcbdiveiTasfpeciesdiftinguipotuifle.
dis,viros
.'
Dvm verb iftic verfabar,fumma mea cura fuit,ut in illis obiervanmihi adjungerem,in eorum dignotione induftrios &: adpri-
mc exercitatos,qui monerer, quafes innoxij,quales perniciofi cflent: nam,nifi valde exercitatis,difficile eft Fungos dignofcere, cum pleriqueinterlcthalesrcpcrianturefciilentisperfimires.
Sincvlorvm kaqtie,cum edulium, tumperniciofbrum,qua:obfervaba genera , nativis coloribus a perito pidore exprimi curabam, fumptus faciente Illuftri Heroe Balthafarc de Batthyan,ha:reditario
Dapiferorum Regni Vngari* Prarfeto,qui me unice amabat.
Cetervm omniumbrevem hiftoriamconcinnavi,eamq- induo

fummacapitadiftribuendamcenfui:Primoquidemefculentosfuninterdum in fuas fpecies diftributurus,addito etiam apparandi &condiendi(prout inilla
gos defcripturus, cofq- in varia genera,
&
rurfus
tellexi)modo: Altero autem,pcrniciofos &: lethales,eorumquc varia
genera
& ipecies.
Hvnc porrb libellum,llluftris Heros,tibi nuncupare,meaeq- erâ

te obfervantia:
publicum teftimonium effe volui,ccrto mihi perfuatibi
dens,minimc ingratum
Cal.Maij m. d.
iic.
futurum.Deum autem Opt. Max. oro, uttequamdiutiirimefervetincolumem. Lugduni in Batavis vu.
FVNGORVM
IN
%
'
cclxaj
PANNONIIS OBSERVATORVM
BREVIS HISTORIA,
a
Carolo Clufio
*
confcripta.
Vngorvm,
cum Vienna oAuflrh vivererru , multa <jr
varia meis in Pannoniasperegrinationibus obfervahamgenera , quorum magnampartem^ curru in vicinis jtujru alijs
tius
fed quia iflic diligen(fubinde in frata, c&duasfdvas nemora montanaque aperm 9 9

:
Provincijs etiam crefcere non dubito
locacxcurrens,
cum ijs
&'pernicio/os ab quinoxios
&
efculentis difcernere
exifti-
noran-> ) obfervarefotui^non
inutilemoperamme fumpturum
mavi} fieorum brevem bisloriampertexerem I l l a m porro in binafi

licet
fnngtrum
bin*
capita
Primo deusfungUagam 3 quiedules &minimeperniciofiAftimanuntj
dijlribul'0.
tur:
qumquam (ut ait Plwius)qu& voluptas tanta ancipiti/cibi?- a)4l-
&
letbales.
FVNGI ESCVLENTI
EScvlentorvm
,
Cap.
i.
Fungorum quosprimohoccapiredefcribereinftitui
genera, atque fingulorum diverfse etiam interdum fpecies . Singulorum rum hiftoriam pro temporis, quo nafcuntur , ordine, tradendam exiftimavi , atque etiara fingula genera,in fuas ipecies(G quas habebunt)diftnbuenda.
varia funt Fun tg r autem gene- Untl

,
Primvm genvs.
crefcitgenusillud,quodapudVngaros, atqueper univerfam Germaniam pwm //*. adeo in delitiiseft,ut filo traje&um & in corallas compofitum e clavo fufpendant. & fnt**-v*adfcrvcnt,utetiammediahiemeeovefcipoflint. VocaturautemabVngaris&a^r/^^ aGermanisôurac^m; Cujus quatuorobfervanturfpccies, colore&magnitudineinter hyck.
i
APril
fc difFercnrcs.
Prima enim
pollicis extremum articulum magnitudine rard fuperat
quafi favi inftar in cellulas dtftin&a
membranacea
valde rugofa , cute,colonsalbicantisquafi fuligine io,
&
<mmM
4 .
fcdi^pr^fertimilliusvenxrugolk&prominentes^pediculOjquonititur^cavoût&totum
fungicorpus.
magnitudine non multum fuperans,aliquantulum contra&ifcreft,&pyt riinclybano co&iinftarrugofa velpotiustuberautradicem Ariftolochix rotund#vetuftate contraftam & multis rugis prxditam valde mcntitur, coloris cx rufo fufci cujus rei caufaGermaniâunmauractjcncognominant. QSjautt
jtltera9
3 , :
pnoKm
Trr/M,Primxfbrmanondiffim^ diculum quo fuftinetur: intcrdum autem in trium unciarum Iongicudinem sequalemque
,
3)?auracfc*
llu
autamplioremcra(fitudinemexcrefcit,ejufdemcum Primacolons, nccminiisquamilla tugofa, 6C veluti in cellulas diftincta, lntcrncetiam cava; Gcrmanistocf ^n
mum
,
dicitur.
m
^lf afytu
mt
guart* recens natx figura, quodammodo ad Tertiam, qua: orbicularis eft, accedit fcd
nigis
magts turbatis &c compreflis,ut in Secunda,coIor ctiam magis candicans,
& pedicu-
h)slongior.Paul6adultiorver6,inIongitudinemexcre(citmeta:mftar,autpileifivepetafi
GeVmanicilongiorisquilimbocaret,cuju(queapudeosufusduntaxathieme,foriscd
rugofa,
&in cellulasdiftin&a, quscolorem
pallefcentem veluti fuhginequadarainfe-r
ZZ
2.
dumha-
Cdxiiij
I.
FvNGI ESCVLENTI.
feclumhabet: intcrna autem parte cava&r hiante-.Germaniillaôlmauw&cnnominat.
Gcnc#iscfculentorumFungoru3.fpccics.
CPotmau*
fattjctt.
NafciturautemPrima
^y*
fpecics
apud Vnl
garosplerumquefubabietibus, incumetis, atque pratis.fed in his Altcra prefertimrTertia
vero& Quartafub quercubus, magna
fungus fyen-
cxpartc. Vidctur porro hic fungus iseflc , que Dalechapius fpongiofum cognominar, in afce ris faxofisnalcencem, farpe tamen ad Ca-
&
ftanearu radices,colore fulvo.corporc fpongiofo, figurain metam defincnte, fuaviflimi
*7\
Mailles.
A>
Spocgiolc,
guftusrquam ob rem in dclicijs habcri varijs modisprarparatum, ut hominum palatu varijscondimentisoble&atur. Gallosvocarc MoriHes jn&c fortafle quod ad mori fruclus figuramnonnihilaccedar.EcquemBapcifta
,
porta, a Neapolitanis Sfongiolas appclJan

fcnbic.
firAndi rmti:
Ceteriim OXawatfjtn reccntes fblenc Vngari aflarc f upra craticulam , vel ex oleo decoquerc fcd etiam reficcati torreri poiTunc, prius tamen macerati qui verdclixis vefci mavulc,maceraii non oportct.
:
AUntp
fltng.tftnlh.
G
fi
V S
II.
Vngariar, Fanot, Simidicn-
VLt r a Balatonem Iacum nome

parva infula cui
iii.
Gcnus efculentorum Fungorum.
Comicacu,Aprihetiam mcnfcnafciintelhgebam Fungi genus delicatiflimi faporis

cujus
nomcn mdicarc nemo poterat: kd illi
fimilis efTe ferebarur.qui incer perniciofos Sc
Icthales
Dccimum iextum genus

a
:
eft
Germanis 'viantt Mttammn dic.tur pyramidali tamcn dodrantahq apicc &angufto hunc fungu cflc.
;
Vngans Kygio gomba,
&ab
Genvs
Ttrtiu gtnut
iii.
fung
tliulit.
Szcnr Gjs-
wrgi gamboa.
e. <&thg
Ufa&mm .
go facrum (qui in vicefimum tertium ApriIisincidic) mvenicur, unicam obfervabam fpeciem.
quod Vngari^^/ Gyevtrgt gambau , Germani em HStdza temmmtn appellanc, quia circa dic D. Geori
TE
R t
gcncris,
cxtubcrantc,&quodamodopulvinata:inferncver6
,
Parvaautem illaeft,duarum unciaruam. phrudmem yix aquans orbiculari fere forma fupcrnequidem aliquantulum
,
concamcrata &quibufdam
Didi,cui flavi
Jft*fa
vcluci vcnisdif-
tinaa,pcd.culo cflb,brcvi& ,coIoriscxaU
quidpiam admiftum fic
Crefcit.n ficcionbusatquepafcuispratis: fortafTe isenc fungus , quem Horacius fatyra quarta hb. 1 1. Sermonum, opcimum pronunciachisvcrbis,
&
Tsttndi r*.
fratenfibtn optima Natura ett a/ys ma/e creditur. :
funvU
di,qua: inter binas lanccs reoofita
infW^
hoc genus,aliorum fungorum modoprxparandus^quirepurgatKuc P lunmum ellxan lole . in frufta?onci-
Eft veroTertium
&
fcermani
m&SS^^
hndo "Wr^wtatt
laclis
crcmore paratum, quod
Genvs
F
-^
VNGI ESCVLENTt.
G
E
CclxV
.
V S
I I 1 1.
mediocrcs,aut majorcs.
^
V a rt
gcncris,Vngaris5/w4^diai
,quiafubpruniarboribusnafcicur (Geritur <
Irrr . GfB((,
Szuvva
alya.
4
im.GenerisefcuIent.Fungor.j.fpecies.
W
Prima uncia\is duritaxateft magnitudinis, autpaul6amplior,craiTofubnixapediculo, inferna parre convexa quafl fornicata,
y
,
r.
&
fulcis vel ftrijsquibufdam
apparentibusnoalbicanit
tata:
fupernaautein mucronem quodam-
modo vel metam faftigiata,coloris

tisfufcotin&i.
Meditt fpecics paulo planior eft, quafi in orbem circinata , cftiarum unciarum , auc
majoris amplitudinis, inferna partciimiliter fc>rnicata, ftrijsquibufdam veluti cxarata color idcm qui in fuperiore. Major, quar& Tertia, formam quidem
&
iri.
PrimjEflmilemhabet; ctcnimfupema parte inmucronemfaftigiataeft, infcrnacava & fornicata: fed cjus magnitudo plerumquecft trium unciarum craffiorcque pcdi,
culo nititur magisfufcus
color hujus
magna expartc
eft,
&notis quibufdaminter-
dumdiftin&us: deindefupernapars,utpluriraiim laccra& fciiTa apparet.

E N
V.
V.
P ^^
v.
Lvres
:
itcm habct
,
Quintum gcnus v.g

1
differentias
pellatas
omnes uno nomine ap- f ulit fH n* ab Vngaris quidem Peztricz>& Ger- Pcftric2
fcd
^pafi^niti
,
manisveropa/krmtf. SolaporroearumdifGcnerisefcuIeut.Fungor. i.fpccies.
magnitudine confiftit quandoquidem forma,rnateria,& colore parne conferentia in
veniunt.
Prima autcm fpecics angulosa figuraeft, quatuor unciarum amplicudinis, brevi quafi nullo pediculo,fed eo valdc craffo inferna parscandicante&fatis denfamatcria
:
r.
&
conftat:fupernavelutifpongiofacft,&vilIis quibufdam ob{ita,colorisex rufofufci.
Mtera magis orbiculataeft figura craffiore& paulld longiore pcdiculo pradita,

,
lu
quinas aut plures uncias lata,totidem longa, infernc &fupcrne aPrimafpecie nonmultiim differens: materia autem , feu corpore, paulo crafllore,&magnitudini rcfpondenrc.
#
orbiculatafere figura, intrestamenlaciniasdivifa, uttrifolij frondemquodammodo refcrrevideatur: fcx autcm aut plurcs uncias in longitudinem patetjotidem in latitudinem \ craffio,
7Vr/Mlongcmajoreft
uu
re etiam ea conftat pcdiculo,
unciamque laillis
,
to,brevitamen: coloridcm quiinfuperioribus, infernc-, fed fupernc, dilutior
&
fpongiofis quibufdam crafllsqj

fibusprardita.
villis fivc
po r
tiiisfrodium rudimentisexfufcopallefcen-
In
Vlmorum, Popuhquealbsecaudtcibus
satskt.
dejcdis nafci folet,
& bis plerumquc, etiam

3
>
tcr interdum, in anno provcnire.
ZZ
Anau-
ptzic*fuM-
tm '
ESCVLENTI. CClxVJ An autcfh genus illud quod Pliniusa Gtxcis Pezicas dici,&fine radice,fine pediculo nafci afleritr
FVNGI
)
pawdi
tu.
r.
CeterumP^mVz.repurgati eodernmodocondiripon unt,quo^<pMi0/ dequoiofia Decimofcpcimo vefcorum fungorum genere: fed&ehxiconciduncur, atque in lance
compoficisfruftis,laridumaccenluminftillacur.
i
GE
V S
VI.
Vi. GenusefculentorumFungorura.
VJ.Genus
$ftHlit.fung
Sexto genere diverfiras: aut fi qux eft in magnitudine difFerentia,eam ex actate duntaxat provenire arbitror Hoc autem peculiare habet iftud genus, quod nonfingulare,fedconfertimpluresfimulplerumquecrefcunt.namvelbini,ternivefimul fungi conjunclim nafcuntur,vel etiam quini,fenive,aucplures. Sunc autem omnes fere orbiculans formar,pIan ramcn,infernaparre albi, ftriati , fu* perna aliquanculum proruberanres, media autem nonnihil deprelli ut umbilicum exprimere quodammodo vidcantur, colore magis fufco quam inferna Minores , circrrer unciam lati func,aucpauloampliores: Mcdij,binarum unciarum laricudinem adquirunc, vel cxplcnt.-MaximoSjquaternarum etiam unciarum amplitudinem fuperareexiftimo.
i
Ex
cva
eft in
&
Szilfater.
mcwtalya.
25itrf)crt
fdjwamcn.
Gilwagycrrhyanfa
tcr-
Szitfatermev/talya, hoceft, adulmosnafcens fungus: tametfi lndifTercnter ad ulmi, quercus,cerri , fagi,oftria? quam Galli Heflre ( Germani âgtnhwtjm appcllant) beculx, populi albar, juglandis radiccs , auc earum deje-
OmnesverdhzVngariconominedicuncur
&
mcwr.
hataltu
clarum caudices,crefcanc:Germani uc&cnfc&wammcn/ideft,faginosfungos nominanc. Vngari aucem eum qui ad Oftrur radiccs nafcitur, coloreque magis fufco tinclus effc videcur' pccuhzrkcr Gilwagyerthyanfatcrmewtappelhnc. Magha eciam copia nafcuncur in cruncis refedis fupradidhrum arborum, prafercim ve>
r6 ulmi&j uglandis.fi lcvicercerra.vcleriam foloftraminefepulri&rcclipucrefcac.
valdeconlonum eftcum hisqu* Macchiolus Comraenc.in Diofcorid.lib.i.cap.dePopulo
Quod
fcnbic :cujusverbainftudioforum gratiam, hicadfcriberelibuic, nequisvanaeiTeexiftimer,quaj Vngari dc fungi modo dcfcripti natahbus aiunr.
FHniornm O
tducendorum
TStiO.
Atqui,inquic,pnEcereaqua:aGalenodc Populi facultatibusfcriptafunc, fciancvelim
reimedicarftudiof^populumalbamjhumorenusfeaamadradicemufque^&aquacalida, m qua fermentum fuent diliblutum, perfufam, infra quadriduum fungos copiofos edere*
'
efuiquoquegratiflimos.
Parandi ratte.
Rcpentur autem a novo Vere in Autumnum ufque. Simih porrorationeapparaturhicfungus(neeam repetere cogar quaDecimum fepri) mumefculencorum genus Germanis Scpfolins/ Vngaris Vr eomba diclum: unde pece* rchcet.
Gen V
irii.GmiM
tjculit
|.
fmg
s
icopermifti, velmacuhsquibufdamdiftinai: infernanonnihilconvexa, &vcluti
ftr.js
fivc
FVNCfl
vn.Genusefculent. Fungoruiq.
SCV LENTI.
cclxvij
fivefulcis, l pediculocrafllorein oras uf-
quedu&is, exaraca, fufa
coloris.
Auc
orbiculari p?ne figura.fupernejimmo tota fuperficie , candicances , uc ovum ex-
calpcum exprimerevideacur,pra:(ercim adempcopcdiculo. Hoc genus Vngari Choporke gomba id eft, cuberofum fungum.appellanc; Gcr,
Chopotfcc
g mba -
mani
%n$ttlin$f
quoniam
m ficcioribus
(qux
Sfagwlins.
pracis, fivepafcuisjuxcapagosficis
ipfi2(ngeifnnominanc)proveniac. tem in anno repericur.
Terau-
Scd &i(tud genusnon incomode forfiran referri polTic ad illud Horacij , de quo in Tercio genere.
VIII.
vi
ix.
OCtavvm genusno inepte intres

(pecies(meaopinione)quisdividat:
Cmui
tfcHletfung*
quarumPrim^&fecunda: difcnmen in fblaraagnitudine confiftit, nonnihil& colore: oranes tamcn tres,fimilis form#.
Vngari, Ktferevj gornba ,hoc eft, amarum Kcfiicvt eomba. fungu: Germani, ^pffcrlms: Galli, Cham- pftjfcrlm* pgnon Potiron vocant tametfi in uni- Chapignoa. verfum omniapjene Fungorum gcnera Pocuorv ijsnominibusdonent. Prima ergo fpecies , binasfereuncias lataeft,planx,fed orbiculat^figurx , fuperne tamen quodammodo pulvinata,& candicas,inferne veluti camerata convexa , ftrijs quibufdam a craffo pediculo
&
vux.GenerisefcuIent Fung. iSpccies.
&
in oras du&is diflin&a. Jltera,hmc prorfus fimilis, fcd amplio-
IJ
magnitudmis, ut qu* quaternasaut plures uncias a?quet,ejufdem cum Prima

ris
figurse,fed crafliore pediculo fubnixa:fu-
perne alba cute, cui infperfe aliquot ma.
cutefufcse
& flavefcentes
inferne flave-
fcensaliquantu!um,&magisconfpicuis
ftrijsapediculoinextremas oras produ&is,exarata.
Tertiam fpeciemVngari Vdros Keferevt comba: Germani eadem de caufa Oiot* pftffctlirtg nominant, quia magis rubet
prarcedentibus:
III
Vbros Kcfeicvv
gomba.
fed&Vngaris^4^difagis
ferling.
citur
interdum crefcat. AmpliorefthxcSecundafpecie, &ma,
qu6d fub
Bikalya.
giscircinacserotunditaris, longiore gra-
ciIiore'quefubnixapediculo,&colorefuinferna parte ex fufco fubruperna oemcnon minus evidentibus confpicuis ftriis,a pediculo in orbem diffufis,in-
&
&
ferius
dtftin&a^quam Secunda fpecics.

Katalts.
Omnesautemfpecies, ut plurimum,
in csduis filvis nafcuntur, circiter Pente-
coften,hoceft,
fubextremumMaium,
PArandi r4tJQ*
feruntur, atque
plerique vefcuntur eodem nus. Tertiara edunt etiam nonnulli,fed perpauci.

ijs
aut Iunijinitium. Prioresduxfpecies, palato gratzeffe modo paraus, quo Decimum i eptimum ge>
Genv$
cclxviij
FVNGI ESCVIENTI
Genvs
IX.
Nonogcncreplurcseriamobfervabamdiftcrentias.quasordincderctibo: fedotnuno nomine diciascum apud Vngaros , cum apudGcrmanos cccnim illi Herench, Hcrcnih"*' 1 ncs SLfunfinff. hiSwnltngfualinguaappellanr. Pricr zuttm fpecies,Secundo generi valdc abfimilis non eft nam circinaca: in plano feinferne re eft rocundicacts, unciam aut binas magna, fupina parte pulvinaca& candicans aucem magiscfHufcaj&evidencioribusftrijsdonacajquam Sccundumgenus. ii. Ad QuintigcncnsPrimam fpcciem plurimumaccedic^//*r*fpecies: etenimangulo/a eft,(ed amplior,uc quam uncias quatuor aut plurcs xquare exiftimem,fuperne etiam albi'
ii.ttawi
; :
y ^j
in.
glabra,inftar illius, aut alba, fed cans,non,ut illa/ufca: inferne vero no larvis ab umbilico,five pediculOjin oras dudis,infignica.
Tertia
eft,
&
craffis ftrijs
magnam affinitatcm habeccum O&avi gencris Altera fpecie:quia fere orbiculara

:
& xqualis pxnc magnicudmis
fuperne
tamcn inalbcdine magis fufcaeft
inferneilli
nondiflimilis,nifiquodejusftrixcraflioresfunc, &pediculusillamfuftincnscra(fior, brcvior,atque magis nigricans.
Sola magnitudine ab O&avi gcneris Tcrtia fpecie differt hujus htarta fpecies. Illa enim Voros Hc- amplioreft, hxcminor, utraqueautem circinacxfcre inplanorotundicacis: illafuperne rcnch. rubefcens, hxcmulcomagisrufefcens, eamque adeoob caufam V ng*x\$ V oros Herenchy
1
1 r
r.
Oioxtt
Gcrmanis
Oicttc ^rcmllngdifta: graciliore
illapcdiculofubnixa,hxccrafliore&magisaU
ftrijs
bcmfing.
bo,uc eciam inferna hujus pars candidioreft illa,& minus cvidcncibus
exaraca.
N araUs.
Nafcuncur aucem omncs codem,quo O&avi generis fpecics, tcmporc, acque io czduis ucplurimum/ilvis^qucmadmodum &c \\\x.
Genvs
i.
X.
Genut
ijcuiit.fung.
eftinterutramqueDecimi generisfpeciem cies obfervabam)difcrimen,hcct magnitudo tcrc fit xquahs XVAciesobfervabam)difcrimen,hcctmagnitudoFercilta:qual

.
MAnifestvm
binasenimejusfpeNomcn utrique apud

(
Jfiffctytns.
Gcrmanos/pvfcljUns/quaficervinumdicas. Vngariutvocent,ignoro.
x.Gcneris efculcntor.Fungor
i.fpccies.
i.
Tritna Cpecies pediculo binas uncias longo, minimum digitum craffo nititur ipfiusvcrd
:
fungiorbicularisin planoeft forma (cujus diameter duarum unciarum aut amplioris
magnitudiniseftjfupcrnenonnihilextumefcens, &veluti fcriceis villisobiita, colore puniccodilutiore, &veIuticarnco, orisin infernam partem valde reflexis quseexalbo
,
rufefcit,&mulrisftrijs,inftaraliorumfungoCiaucfje
tyiftblinj.
Q(t)MA2t}t
rumdiftin&a eft. Hanc fpeciem Germani Otouc&c totoUwihoc eft hirfutum fivc villofum cervinum fungum,quemadmodu Alte,
fequentem<3c&tt>a?tjc fttfctyin^/ UO d (j^ q gnificat nigrum cervinum fungum.

II.
ram
Altera fpecies longiore conftat pediculo, ejufdem tamencum fuperiorecraflitudinis, fed infima hujus pars craffior eft vcluti
Jimbo circumvoluta: prseterea in hac bini plerumquefungi conjunclim ex eodempcde oriuntur orbicularis etiam in plano funt figura; (prxterquam qua parte fcfe mutuo comprimunt ejufdem cu fuperiore magnitudinis, autpauloamplior, paululumcxtumufcensfuperioreparre,&glabra,coIorisex rufo fufci.oris non adco in infernam partem
:
.
&
inflexis, qua:
eft
non mintis
predita
cjuam Prima
frequentibusftrijs fpecies, coloreex

t
pallidonigrefcente.
Kt!ts.
Nafcuntur in cxduis filvis eodcm propcmodum tcmpore quo Nonura genus.

,
Gemys
FVN
x
i.
GI
CVLE NTt
X
I.
cclxix
E N V S
Genusefculentorum Fungorum.
ex fungi axacc duntaxat 9W*.fi*g. provenit.GermaniCpfeWaw/hoceft,caprinum pedem fiveungulamappellant,ab Vngatis <n>feff ft* nullumnomenintelhgerepocui,nifiilludaGermanismucuacum. Inmo quidcm inxquali eft figura hic fungus,magis camcn ad orbicularcm tcndcnre.per oras lacer,duarum unciarum lacicudine , fuperne fubfufci coloris infernccandicanris &.
, fi
, ;
II s d e m loas,atquceodem quo Decimum tcmpore repcritur Vndecimum genus, cujus umcara fpeciem
viderc
tt
memim: aut
mm
qua: eft differenria
itrijsdiftin(5li.Adultiorautem,magisorbiculac2cftfigura;,&:perorasmagislacerx, quam D recens nacus,cum longe amplior , uc cuj us diamecer fic quacuor unciarum : ej us item color magis fufcus fuperne,&albicans inferne,cui fufccdo quardam admixta.
G
r *
N V
I.
PRo ven it etiaminillvisDuodecimumgenus, & rcperitur circa Pentecoftcn. Germanis Wcttng^quafi Capreoli
fungusdicicur:
:
Id
nt-Cmm
Vngaricum nomen mihi ignorum. Vnicam eciam hujus Fungi foeciem oblervabam.nec forma , ncc magnicudinc a Prima
SSS"* w,wr*
1
fpccieOdayigcnerisvaldemrTerencem:fedcolordivcrfus,qui{upcrndflavefcic a infcrnecx flavo rufefcic,ltriafque habec in fuperiorem pediculi (qui eum fuftiner parcem ufque pro) du&as.illafque in cum radiacim definences gracilior auccm iseft pedtculus, quam O&avigeneris.
S
e n v s
xrn.
gcncris varia; funt fpecics: eara ob caufam apud Vngaros Ger/ manos varia obtinuic hoc fungi genus cognomina : gcnerali autem appellacione Vngaris Ga/am6icza, Gctmanis 'Ccu&cfingc dicicur.
Ecimi-tertii
&
xm. Gntu
tftuttt.fung.
Galatnbicza.
Nafcuncurautemomnesejusfpeciespromifcue
in filvis,
&IunioIuli6que menfibus SatMu.
Ccu&cllngc
inveniuntur. Germanorum porrodiftin&ionem fequentcs, quinquehujusgenerisfpecies facicmus.
Frima, omniumamplifRmaeft, utcujus planafupcrficiesquincuncialem diametrum
t.
habeac, orbicularis, uc plurimum , eft ejus figura, digicalislongirudinis pcdiculo, unciam craflb, fubnixa: fupernaparreproruberance, colorccxalbo virefcence prardira: inferna candicante ftriata. Iftam Germani Sw tafaUngti hoc cft, Dominarum cogS*0! nominanr. fcuMingl AlteriM paulld minor eft amplitudo , ut cujus diamcter quarernas uncias non excedar, u. orbiculans etiam& planaieftfigurx, fupernecumefccntis, tedin medio& quaficencro nonnihil comprefTar, ut umbilicum menttatur.coloris ex carruleo, viridi, fufco commixti: infernc ex albo fubfufci, pediculo fulca pollicaris crafficudmis, fed breviore quam Priroa.Huic Vngari, Keek galamtricza,Gcrm2m ^to CcttWtngc/quod ejufdcm eft figmficatio- Kcckgalambicza. nis-,cognomcn dcdcrunt.
&
&
25J(ttt>
Aequalu
ttubtllns*
CclxX
XII.
FvNGI ESCVLENTI.
fcrccum fuperiore c fl Tcrtia&mplicudinis (mtcrdum autcm vix binas uncias fupcratcjusdiameter) fcd paululum anguloAequalis
xui.Gefterisefculent Fung.z.fpccies.
fa,colons fupernc elcgantis , ut qui ex purpufaturato rubro commixtus vidcatur,crco micannbus aliquando.fcd raris albis maculis,
&
Vo cvt
I
a-
Iambc7 Oiottlca; Mingc.
quas cotrahi arbitror flore illo excota&u deterfo: inferna pars candicac,& fufcis ftnjs cxarataeft,orisinambitu paru&dilutefurpurafcentibus cxtremis nempe fupcrna: partis oris aliquaculum inHexis. Vngaris Verewj Ga~ lUicza,Getmzni$ Qictt TcuMingc/quod idcm
,
eft
dicitur.
jluarfa (pcciesminoreftTertia, necejus fuperficiei (qu# orbicularis eft figura^diame-
trum binas unciascxccdcre puto. Vncialis

Jongitudinis pediculo fiiftinetur, graciliore quam fupcfior: fupcrnaparsquodammodo pulvinatajn medio nonnihil coprefTa,&: utnbilici
formam cxprimens,colore flavcfceme,

infc&o infcrna pars alba
: ,
veluci fuligine
fcis ftn js a
Ccufccfttijjc
f u-
pediculo ad circufcrcntiam diftinda. Germani @c&wa$c CcuWlngc/ id eft , ni-
grum cognominanr.
V.
0?4tfft<
"EcutcbHg*
hnnt& fpcciei.cognomen dederut Vngari Waras galamticza Germani Siauijc tcuMingr/

,
quafidicasafperum. ifcqualisautemeftcuni Quarcamagnitudinis,circinatînplanoquodammodorotunditatis, fuperneetiamintumefccns,&pulvinata,afpenorq; reliquisfpccicbus,colnris fupcrnd ex albo fufci inferna vcro partc, candicantc quidem, fed quam fufcx ftnx in ous excurrcntes,veluti in/iciunt.
:
Genvs
xiiii.
ftingui:nifiquisforfiranartateduntaxatdifterreputat.
Iv.jI.
I.
/Wmfpeciciformaangulofaeft, magistameninorbccircinata,unciam,autpauIoampliuslata,brcvicrafs6q;pcdiculofubnixa,fupernaparteextuberans,pallidicoloris,queai flavxaliquotmacuIxvariumfaciunt:infernaparsflavefcit,fufcisqueftrijscxaratacfL
xnn.GcncriscfculentorumFungorumfecundafpecics.
IX.
MterA fpcciesduplo raajor,non minustamen, quam Priorinambitu anguIofa,& veruri crailionbus quibuldam lacinijs fc&a, fuperna parte non pulvinata, uc fuperioris, fed pociu s
cava
F-vngi
xv.Generis efculeiitor. Fungor. i
escvlenti.
fpecies.
,
CCiXXj
.'
cava ita ut, fi quis manu teneat,&: obliqud flveex latereduncaxac confpiciac, flavum
(nam
rur
:
calis
eilcjus color) flore cencrc videainfignitacft, crocco-
infernaparsmulcisitnjsinorascxcur-
rennbus
& productis,
e n v
que colore mfc&a.

s
xv.
r-g^tfcni
-
runt Vngari Dizno gombafaoc cft,Suil!i f*gor. Daao oba fun gi Germani cjufdem fignificationis voi eabulo &tf).vainbltngl exprcflerunt. &tt)waln? NafciturinfilviseodemjquoDecimum' WftV?
:
Ecimo-qvinto generi,nomen dede-
quartumgenus,temporc. Duxautem func ejus fpecies mamfeftb difcrimine inter fe

differentesrquarum
'?.-;
2hj'.*;
fr*t*KSm
Prior orbicularisfereefl: figura, circitcr quacuor uncias Iata,brevi craflioi cque pedi-
I.
im* -;{^T
"
O
-="7,
cuJofulca: /upcrne nonnihi!extuberans& pulvinaca^colorisfubalbid^fedvelucifuligixieinfefl^perquemfparfefuncahquocalbvi:
Jy
:r'
j
maculaînfernaparsfubalbieciameftcoloris
fuligine infe&i
,
multis craffionbus
ftrijs
nigricantibus
.
apcdiculoincircuicumcxIX.
J.i
-*:*-;
currencibus, notata. Altcra Prioremamplicudine fupcrac, &: ejusorcin inceriorc parcem magis reflexx,
xvi. GenerisefculentFungor, z.fpecies.
orbiculatx quodamodo figune, cu jus fupcnor pars pulvinata, colorcque tin&a purpureo,cui rubcr facuracior commixtus, in mcditulliotamenflavefcens,&:fecundumoras, albismaculisdiftinctarinferiorparscxalbo fufca eft , Sc cenuioribus ftrijs cxarara, pedi-
cu!o,quam in Prirna, longiore. Germani hanc poftremam fpeciemarubrocoIorcOlott@c&wain5fin0nominant.

Oxoti
Tametiiautem non valde probcturhoc 4WtfW fungigenus: nondefunttamenquiillove- **!*

fcantur,adcointemperantisgul^reperiuntur quidam. An porro hoc genus,ccrciura iiludPlinij,quodxxii.Natural Hiftoriarcap.
xx
,
1 1 1
vcncnisaccommodatiflimumefle
affcrit?Ccrte
nomen convcnitrlicct llle for,
mam non exprefTent.fed circa radices qucrcus roboris cuprefli & pmi, gigni fcnbit.
IoannesBaptiftaPorta Suillosanciquum nomen apud Neapolicanosadhucrecinere aic, acque illis Silli dici.
,
s'#-
G
*
N V
XVI.
f" ni r
DEcimo-sexto
vcfcoru fungorumge- ***$<**&

-
neri.nomcnfatisobfccrnumapud Vngarosrnam nli f^r^wyâppdlant: (jermam autcm 35ttly/ quia pedicuh quo fuftinctur,
,
25fti
parsinfima,in majorem crefcacamplicudinem quam fuprema,ad ejus pcne fagitte formam, qux craffiore& velutiorbiculataeft cufpide, ipfis bx\lt$ nuncupat*, Gallis autem materaz,. Reperitur in filviscircitcrcxtre-
N.u*ks.
mumAuguftum.
Ejusporrotresobfervabamfpeciesinrerfedifferentes: nonnulliquartam addcbant,fed ?W*;i campropterforma:diffimilitudine,adalmdpotiusfungigenusreferendacenfui,di]bianK^ Vicefimum pernicioforum fungorum gcnera. feci^reponens inter Vndevicefiinum Frima
&
Cclxxij fatis gracili,& minimi vci* quatuor uncias longo fulcicur pediculo.fupcrna parte Prim
di-Mticraflltudnicinv.xfuperanccMcrnacraiToûcquiuncialisfitautau.pIior^coIorisxaplano cft figuras, turie^mixticxcxruleo.viridi.&fufco: iuperior fungi pars orbiculans in
FVNGI.ESCVLENTI.
me(cens&quafipulvinata,cujusdiametcrtriumunciarumautpaulomajor,colorexcarL.
dicanccfubtulcusrinferiorpars.cuipediculusinbxrcc.nullisftrijsdcformatacft.fcdplana
Fcyervarg*
D/a.
IX*
Vcrcws
var
quam Pnma , ut qui du Secunda fpecies brcviore conftat pediculo, (ed eo longe craffiore femiiTc, cicalem cralficudincm fupernearquet.veletiam (uperct,inferne,binasunciascum figurae,fed inarquacoloriscx albo flavcfcencis: ipfius fungi caput orbiculata? quidem cft hs& quafi finuofjr,cujusdiamctcr,pcdicuii mfimam partem amplitudine non valde fuperac,colorifquccft cx (iavo rubcfccntis verfa pars nonnihil camerara eft, colorifquecftex
&a!ba:ouamobcaufam Vngari/^' wrg4y4,hoccft,albumcognorninant.
&
gaoya. 5arga fjrgaaya.
flavorube(ccncis,nullisftrijsexaraca.Vngansw^w^W|^'4,ideft,ruberdicicur,cumvciins/arâ varganya appellari deberet,mea opinionc,id e(t, Havus nifi forte eocogno minc
:
ut.
donare'voluerunc,qura cjusaverfapars,aliquanculum,utdixi,rubet. Tcrtu fpeciei duplex eft differencia. N am alia eft iunioris recens natx facies,alia adulcions. Iuniorisporr6figurapror(usorbiculariseft,diamctiumduarumcirciccrunciarum
&
C*;an?cx
habcns,valde in rotundum elaca fupet ne,& fufci admodum coloris.fulginofique mfcrnc nullis ftrijs dcformati pediculus illam (uftinens binas unfornicata , coloris albi cava ciaslonguseftâutpauldlongiorjfupremapartepollicariscralTHudiniSjinfima^duorumdigicorum.Adultioraucem.longeampliorcft: namquacernasaucquinasunciaslacuseft.ternas ferealtus.& in rotundumûafi faftigiatus, coloris fuperneex fufco rufeJcentis ; inferne p!anus,arqualis,albus,nec ullis ftri]sexaratus: pediculo fulcitur cernas uncias lonô , fupcrnapatte unciam cra(ro,infernabinas,colorisexalbicantcfufci . Iftam fpeciem Germa:
&
&
ni iixmx
frtflty
cognotninant.
fartnds rs
1.
Habetvero hocfungigenusaliquotnotas,obquasPauli a/xavirav cfle liceat conijcerc: ctcnim colore fuliginofb funt ejusfpccies, orbe etiam quarundam tam amplo , ut farpe humanumcaputa:qucnc,pcdiculoomniumcra(fo,infracolorenigrovirc(cence. Ceterum hic fungus apud Vngaros in hunc modum apparari (blet Repurgatus conciditur trufta paululu m in clibano exficcantur deinde in aqua elixantur ijs deindc exem. ,
, :
pcis.panis vulgaris.quo vidclicec familia uci folct.talea: (uper craciculam toftje, in prxdicta jufculum cribro farinario fuccernunt poftremd, huicconjufculo coquuncur,id
demum
dimcnto (quodnectenuenimium,neccrafTumnimiseffedebet) elixafungifruftaimponuntur.additoque accto,piperis,gingibcris, atque caryophyllorum aromaticorum polhne Tcnuis autem forruna* nomincs & ruftici,illo cum panici fcminc pulus inftar cduntur
.
dccoi5to,&pipcrcdeniquein(perfo,vefcuntur.
xvn.GenuscfcuIent.Fung.ptimumprodiens.]
Genvs xvui
11. GfJff
ifcutfufung*
AD
X**sltt
nobiliflimum porro elculenti fungi genus (quod,(ecundumordinemnobis obfervatum , Dccimum icptimum eft) tranfeamus. Provenit auteidin filvisraraquercuconfitis,ijsquecarduispra:(eirim,
& cditioribus
.
Vrgomba.
ScpfcrHng.
ficcionbufque locis, bisfingulisannis^circa me-Tera videlicec,& ante vindemiam Vngari proptcr excellentiam Vrgomba, veluti fi diceres
Dominorum fungum
feu
primarium
fungum: Gcrmani obcandemcaufam &<??

Ca:(arcum,qudd intef fungosprincipatum teneac. Et(aneadeoelcgans eft, ut non miradum fir, fi eos qui hhenter fungis vefcuntur, pra ceteris generibus
fcrttngappellant, quafi
^^'"' (V^
^^S-^M^
fungorum,ad feedcndum invitet. IUiusunicamduntaxat fpeciem viderc obfervarememini: licetex #tate difcumcn
&
quodpiam
cfle vidcatur.
Primiimeterra erupentis hujusfungifor-
ma,ovumquodamodo candore&
cutis,(eu (uc Plinij
figurare-
fert; altera aut tertiadie laceraturharcalba
vocabulo utar) volva fuperna parte, & veluti ovi luteum oftendittdeindemagisextuberatillud luteum &fongi formam induit paulatim fenfim evanefcenre pereuceque volva: magnicudoautem
, , ,
&
fungi
FVNGI ESCVLENTI.
xvii.
Genusefculent.Fung.jamexpanfum.
fungi fua volvainclufj
,
cclxxiij
tcrnas uncias in longitudincm patec,binas in Iatitudinem. Con-
lumptavolva.fungusinplanamorbicularcm
fefcexphcat
cujus diameter quatuorpa.neunciarumefc, cujus fupcrna pars
formam ,
ahquanrulum incumefcens.aureum five croccum eolorem eleganciflimum habet: infcrnaflavaeft, &mulrisftrijsa pediculo inextremas oras produ&is infignica : pediculus
fungumfuaines,digitalisl6gitudinis&craC
fitudiniscft,flaviq-coloris.Accurnjamadolevit,pauI6 amplior eft ejus magnitudo,
& in
ternasautquaternas partes fcinditur, colorifque
illumflorem&eleganciam deperdic:
nam
fuperne, languidions eftaurei coloris,

,
inferne,omnino palhdi.
Nondubium autem eft

fitille
quin hic fungus,

Bolttm VI-
Veceribusadeo celcbratus Bolctus, a
Principibusvifisficindclicijshabitus:
fi
nam
"""*'
conferanrur qua: de Bolcto fcripfic Plinius, cum hujus hiftoria, fimiliseiTedeprehcndetur.
Infamisaurcm, &immcnfoexcmploin crimen adduftus fuit, Plinio tefte, quod Ti-
beriumClaudium Ca?farcm(qui Boletorum

efu impese delec.abatur) cojunx Agrippina, boleto vcneno illito, fuftulerit. ut Neroncm filium ipfi fucceflbre in Imperio daret Hinc ilh Iuvenalis in fatyris falesdc Bolcto fatyraquinra,
. .
Nam
Vilibus anciptes fungi ponentur amicis y
Et fatyra fexta,
Boletus domino :fed aualem Claudius edit Ante illum uxoris,pofl quem nd amplm edit. minm ergo nocens erit Agrippin& Boletus :ftquidem uniuspr<ecordia prefiit
.
,
lliefents,tremulumque caput defcendere iufiit
ln wLum
Sed&ipfeNero.BoletumDeorumeiTecibumcavillarifolcbat^quiaillopcrijfretClaudius
Cxfar,& defuncli CxfaresinDeorum numerum
referri folcrent.
Cetenim ad
Boleti parandi rationem .quali Vngari utuncur,nunc rranfeamus.
Recentcsboletijfuavioresenim&dehcatioresillifUntadultioribus) rcpurgati,inaqua fnrmUh* clixantur,dcindeintcnuiafruftaconciduncur :fruftaconcifainjufculumecremorelac1is *"**_
confe&u m imjciuntur.ad je&is felini folijs minutim fettis & pipere.Vel repurgati prarcifo pediculo invenuntur,& fuper prunas potiti.addito ovi luteo torrentur.Vel reccntes etiam (emundati vidclicet) rccifis pediculis friguntur cum butyro atque qvo fimul in (artagine
.,
,
coc~cis,di(Tolutis
& fimul mixtis
inftar ejus ferculi
ex ovis
& bucyro in farragine frixis para&
ti,quod Germanis eft indelicijs& paratu facile,illis -epcr fdjmalt^ nuncuparum.Sed &exficcati fervantur deinie ovorum mftar coquunrur , aut in aqua elixantur : tum demum , uc prarcedcns genus,cum condimeco illo ex ipforum jufculo pane tofto parato,additis aceto^piperis.gingibcris.&caryophyllorumaromaticorumpollineêduntur.
:
Memini
annoM.D.xxcriii.adllluftteHeroemBalthafarcmdeBatthyanfubvinde-
mia* tcpus acccrfitu (folebat enim ille bis aut tcr iingulis annis, mifsa,qua veherer, rhedS, ad feevocare) in ejusarcc firmiffima Nemech-Wywarhofpirioexcepcum, atquefortcfor-
tuna femel in menf..,dum pranderemus adpofitum hunc fungu lance cum fuo jure elixum tum ego,qui fungis minime vefci foleo, ignarus croceam illam tinduram e boleti fuccoefTe,galhco fermonead ipfum (pluresenim llleHerosperegrinaslinguasprxtervernaculamperfe&ecallebat, Latinam, Italicam, Gallicam, Hifpanicam, Germanicam,& Vandalicam,fivcCroaticam,abVngaricadivcrfam)valdccrocatum,fivecrocotin6tum eft
, irji
:
&
in.BUh*f*t ****"*>>*
uH^Z
hocjufculum,inquam. Illcfuaviterridens,ad Nobilesviros,quiejusmenfa.afllderefoliti_>rtfi. cranto_loautdecem,converfus:C//7wrr4w,hoceft, DominusClufius (&ccteraverba ungarico idiomate proloquutus) exiftimat hoc jufculu, croco in eo diflbluto efTe tinclum; tum omnesilli cachinnum fuftollere, & miran, mihi ignotam bolcti naturam prsefertim
,
cum fcirent,&illo,&pra!cedcntibusaliquotannis,diligenterobfervafre,pra:tcraliasmultas
elegantes f tirpcs,
fungorum
quar apud eosnafccrentur gcnera.
aa
Genvs
cclxxiiij
FVNCI EJCVIENTI
Genvs
xviii-
xvni.Genusefculent.Fungorum.
ivitt gtn.
NVllvm interfungi,quiinnexiusaftimatur, gcncra efle puro, quod longiorc

prarditum pcdiculo
,
quam Decimum-o#a-
cnim ille in o<3o aut novcm unciarumlongitudincm porrc&us, digitiminimi
vum
cft
craflitudine,re&us, verficolor, ftrijsquibufdam>& maculisparvis

,
& <zrojx/;\oc,
& magnis,
cxalbo rufo , & fufcocoJof ibus commixtis diftin&usmarmoris varijinftar. Ipfumvcrd

fungicorpus pilei fcugalcriforma quodammodorefert, valdelaxisoris, deindc lenfim in turbinatam mcram dcflncns, altitudinc triumunciarum,autampIiore, orari:mdiamctro uncias fcrc c&o occupantc,candicantis fupernc coloris, multis tame maculis magnis
& exiguis ex fufco rufefccntibus infedi,

faftigio prorfus fufco: inferna pars
fupremo
cavaadmodum&camerara,candicansqutdem,fcdplurimisftrijsfufciscbliquc&\eluti in cincinnos compofitis , diftin&a duabus

:
autcmfcre
uncijs
mfra fuprcmum pcdiculi
faftigium, corolla digitalis circiterlatitudi-. nisipfum amplcftitur, unde corporisipfius
fungior-eabruptx videntur, duminlaxitatemlefediffudit.
Hujusunicamfpecicm obfcrvabam, qua: in arvis plcrumque provcnit. Tribus vero diEmlaV.
%Qait}Uw
CODOCCldlc.
xrx.GcncrisefcuIent.Fung.
x.
fpccies.
rcmporibus inrcrdu nafci intclligcbam. Vngari fwt lab \xoc cft, caprcoli pcdem fotis improprio , ut mihi quide videtur, nomine appellantrGcrmani 22?atfjfitt0. AnauremiIIefungu.s,queIoan.Bap.Porta
%
verfis anni
a Ncapolitanis Ccnouielie vocari fcribit?
G E N V S XIX. SEtembri menfefubcorylisnafcigauXiitnbaxt

i&tifrban
(tlI0.
:ii
Sf
Vndcvicefimum fungorum cfculcntorumgcnus: quod Vngari Szarvtasgcmba; Germaai*(scnM;t^ctGciffi*att (quod idcra cft utraque cnim vox caprinam barbam fi,
dct
its.
gnificat)tume^6frlto0appellant: nonnullt ctiam^rfc^ltnj/ eodem quo Decimum gcnus,nomine. Divcrfxporro i rcliquis fungi gencribus cftformarjca^que elegantis quod in ncsfpecies colore intcr fe d>ffere ntcs, nonihil etiam
.
forma di vidi poflc arbitror. Primum aurem locum dabo
illi,
quar
& rc
liquiselegatiorvidetur^&coloremagisconfpicua. Ipfum corpus binarum fcreunciarumcraffirudinemhabcr,intuscavum,coIo~ ris fufci& fuliginofi, in quo elucct albcdo quxdam pallido mixta: dcindc corpusillud in plurimos tcnucs ramos dividitur, duas auC ampliusunciaslongosjcolorisfuprcmaparte
flavi clegantis
,
cui infpcrfx croccar macular,
9<lbtt fo
#**
formam quodammodo exprimcre vidcntur. Hanc Gcr mani Q5c[fccr Cfgcn*

flofculorum
*<*/id cft,flavam
farga Szar-
ivasgoniba.
caprinam barba.aut J&frW*' I^coenominant;ad quoru imirationcm Vn%*iisfirg4Sww4sgcwb4fo:i pofle cxiftimo.
Nonmi*
i
FvNGI.EiCVLENTI.
:
videhcct primum naca,c Uj us ram, unciales, ilh fere prorfus dilure rubStes jam adulca vcro.candicanccsramoshabccquorum exc.marparces rubcfcunt, formimquc rotum fung. corpus habct, quale cerebrum braffic* Cypriz degenens quz ob prxm"! pruinas ad frugem pervcnire non potuic. curas Huic Germani &(>** (BfifWat/hoc eft , rufa: C*o< capnna? barbzcognomen indiderunt, five Xm&*mg. Minus crafTo corporc eft Tertia coloris ex albo pallefcentis.hujus ram Iongiores fccraf- ff W fiores funt quam in bmis fuper.or.bus fpec.ebus, ?*' aliquantulum rariores, coloris, ut ipfc
cias alca
Kon mimis eraflo eft Altera fpecies crunco,color,s tamen albirin eandem ierdum magn.cudmem crefcic cu m Pnorc nonnunquam brevior eft,aliquando aucemTi x
CclxXV
E"
"*
&
&
i
SU
"/-<
&
2 W
truncus,palhdialbocommifti:exficcatam&marcidameamefle, quis crederc poffer. Ammtatem quandam habcrc videtur hoc fung, genus.cum ill.s fungis quos Bapt. Porta efaxis ex Gargano monce eruus nafci fcnbic non pilcatos , fed turiones ucafpara/os, & tn r & * ramosdivifos.
GmHM
G
/
S-
XX.
redic,
:
m v m genus VIciub excremum Autumnum fung. rurfusad vulgaciorem fungorum formam K

es
1
efculenci
.|m&m
in
JusrcicauiaVngar./^^g^^ dicacur: nam V ngmsfenyo-fa Abieseft.acque GermanisC&anmn&aumidem fienificat. Hoc

aucem genus in cres fpeciesdividemus.
xx. Generis efculenc
Ftuig.
3.
Ulvis,plerumqueautem ftbabict.busnafcitur cu- *-f"g.

Somba
-
ng.
fpecies.
Pr/WjOrbiculatarfpIanxcamcJeftligur# , binas auc tcrnas uncias lara fuperne,

,
r.
colonsveldiluccadmodurubccisâutlacericij, vcnis quibufda fic exarata , uc hir-
non fecusac Decimi generis Prima fpecies,cui valde flmiliseft,ia medio nonnihil compreffa &C veluti umbita videatur,
,
infernc pallefcens, & multis ftrijs fufcisapediculo (qui unciapaullo lonlicata

:
;iorcft,minimumdigirumcraffus)inorr~ >em duftiSjinlignica. Altera, Priorem magnitudinenovalH. dcfuperat, paulldramcn cra/Iiorepedi-
culoconftac,magnaetian3 exparce orbiculata eft, fed non compreiTa fuperne, immopotiiis excuberans, colorisexalbo, pallido, &:fufcopermixci- inferne candicans ftrijs fuliginofi coloris, a pcdiculo iri oras produ&is,exarata. Tertia, longeamplior eft binis fuperioribus, orbiculacxcamenpcrindc, atque i\\x figurx cujus diameter parne qui^puncialis eft, pediculo fubnixa non majo,
&
iii.
rc
quam prarcedentes dua:
fuperna partc
etiam excuberans,mixtiquccx a!bo,pallido,rufo,fqIigirjof6que,coloris:iDferna

pars plana
cft,
rubefcentis coloris, craffis
ftrijsexacropurpurafcentibus,apedicuio in ambicum excurrencibus,notaca.
GE
ju^To?W famiIiamex P te
V S
XXI.
porcft
Viccfimum-primum genus .gm fiu. xTêrculenrorumfungorum^quiaadcovaftînccrdumcftamplicudinis^cincegraeciamÂ^-
Onstrvm
verius fungi
quam fungus cenfcri
(dumhuncfunguminVn-
;anaobfervabam) circaLcwa Dominorum Dobooppidum .inexcrema: Vngaruehmicious Croacia: vicinis,canca nonnunquam amplicudinc cxcrefcerc, uc bigam facile implerec, prxfertim.ucaicbancfiquisprxreriensfquodfuperfticionc noncarec) admirabundus fub-
immo(quod magisridiculum)aflerebartcnonnulli,convicijsprofcindendum cfle.ut incancammolemexcrcfcac.alioquimaneremeamagnicudine, qua primum confpcclus,

iiftac:
xgre ferencem fe ncgligi. Nafcitur autem in Vnganafubexcremum facrurn,ad quercuura radices. Vocaturab
eft.quafi
^ fS^. Aucumnum, velcirciccrdie Divo Michach ^ro,

.
.
g 6b
Vngarisi^^,a Gcrmanis *gjj*
unf
CCIXXVJ
FvNGI PERN.ICIALES.
obfervabam , fc<\ illius molis CetcriiM! tant.? magnitudmis non erat j qucm in Vngaria paricns, ut ab ijs intelligeduntaxac,qux tcrnos aut quatcrnos pafcere poiTct.mulcos flatus bam,qui cJcrant. Amphcudine tamcn fupcrabat omnes quos unquam confpexerim fungos:nampediculum ( e iqu'palrHaremaucampliorcm } &(emipedalisaltitudinishabebar, longitudmem &c latitudinem diffu(um bipedalem aut majocorpus f\mi fultincnrcm
rem^mulrifvelutiamplis&hciniatisfolijs.fquamatimvelimbricatimfibiinviccincumbcntibusconftans,quorumctiamnonnulIa,qucrcusfinuofafoliaimirarentur: colorisex rufo ntgricantis,vcl cx albo nigri,aut multis maculis nigris in albo confpcrfis, notati. monftrofofungoconferat, non finecaufa Si qinsporro Quintigenensfpeciescum hoc
forlkancxillimamt,illascfichujusgenerisnondumadultasfpecies,adeoilljcadiftiusfor-
mamaccedunt.
Fun?m
latl-
r.ulttttrti
Confiderandumautemeft,anfimilisfueritfungus, qui (referentcDiodoroCaffioNicaro)Traiano Carfarc adver(us Deccbalum Dacia: Regem proficiiccnce, ingens latinislitterisinfcriptuscircumfcrebaturaBarbaris. Eum certcefTe conijcio,quem Ioan. BaptiftaPortavulgoaNcapolitanisC7/?///îiap-
incrtptKi.
Cillinaccij.
magnitudiniSjUtfcxagintahbrasintcrdumpcndatjfufficerequcpoflit ad univerlam familiam pafccndam.

pcllari fcnbit,tanta:
Et
h^cquidemfunr^quardcFungisefculcntisapudPannoncsnarcentibus^cumapud
eosdivertisannitemponbusverfarerîntelligCTeporui.
EautLedor boniconfulat ,etiam
lH.ZtUhrfa-
TUtUbatthymnmois.
acqucetiam rogo;etenim mihi no licuit,de lingulorum fapore vel guftu certi quidpiapronunciare, quandoquidemfungisnonvefcor, &naturaabillorum ufufemperabhorrui. Quamobrem Illuftris llle Heros Balrhafar de Batthyan,cujus mcmoriam,dum vivam,colam(e vivisaucemilleexccnicannoM.D.xc.hoceftjCircirexbicnnium poftquam Vienna Francofurcum meconculi ) ciim intelligcrct medefungisineo Regno nafcctibusaliquid
commentan vclle,ridens(uterac vir lepidus & valde facetusjdicere iblebatiubiînquitjqu^

meditaris in luccm protulcris,infigniter te nugari dica, qui de ijs rebus (cribere in animum induxcris,quasnefemelquidemguftare unquam volucris.Seddehisfatis. Nucadeorum
quinonfuntefculcnci, fed perniciofi potius&lethalcs, brevem hiftoriam confcribendam accingamur.

f
Fungorum
FVNGI NOXII ET PERNICIOSI.

Fungt Ptrmuofi.
Cap.
:
i i.
o r ero in fcribenda horum Fungorum hiftoria nam ciim apud Vereres nulla corum fiat mcntio (nifi fortegeneratim , &nullonomineaddito) atqueRecentiores fupcrvacuum aftimarinr quidquam de ijs fungis (cribere,quibus nemo vefceretur, omnes
ReV
mihicrunrcxpropriaobfervationcdcfcnbcndi. Etfanejicetarufticis&peritisfacilcagnofcanrunopcneprecium ramenefrepuravi dciIlisaliquidcommctari,atquccorum formam exponere, nc quis imprudcns pro innoxijs Iegat , quandoquidcm multi inveniantur,
5
ijsquie(culenti funtperfimiles.
Eundemporr6ordinemfequemur,queminvefcorumfungorumhiftoriatradendaob
fervavimus,atqucfingulagcnerain(uas(pccies,fiqua:erunt,diftribuemus.
G
i.
N V
I.
Genus pernicioforum Fungorum.
I.
genuiper-
nkiofer.fun-
unanonfit;
breviflimo,
vel po-
^
FVNGI PERNICIALES.
&
.
vel potiusnullp pediculo nituncurjed caudici arboris inhzrcnr , autfineulare _a.,r m.mebranaceaxute conftantes implicata finuosa.color.s cx cincracco
CClxXVlf
^mi "
Vn
*****
lmU
'
gusaunculam Iud^nom.nat:,caitilagineaenim&membranaceacitr u bflantia quemad modum auris Vngari Bozafa termew. Germani oK>cr fcl;>ammc.i app e ]Ianr ' 4 ciui-i inT/m bucicaudicenalcitur.cumhuicarboriphmumprorumpuntfolia Solet is fungus.camecfi non cfculencus,a plerifque adfervari exficcacus,in ufum nam in guccuriscumonbus,acecuminquomaceracusfic, exhiberefolenc, adgar 2 *** iuum ^ 6anzandum& gutcureluendum.
:
nigricTnrk
?****"
*ol5r
*****
f-/u<.
G
m
V S
II.
S Zy* n uncup*ur
___/
ibUSn V
*
*"*
"^
>
" 6 '" SCnUS ' iJc
ûc ab VnS ***

aris
,
"' G <""
Tjoxtcr. fu\ noxtor.fung.
Ilhus
un.cam fpec.em etiam obfcrvabam,numerofam
UnC,3S latl fu nt > att ue etiam ampliorcs,Vcl orbiculatar figVauc anl gulofs: aln paulo minores,nonnulli vix unciam lati omncs coloris ex albo, pallido, fu'* * icn fommixn.
, :
\lt S
nwZ !^r'
C0
exeodem pede nullo ramcn neCrC,m " af nrem v îS magnitudme &forma:nam fungorum non-
s *,lvvaalva '
'
&
III.
*oxw.fung. quilinijsnafciturpnmo Vere. Vulgaris admodum eft hic fur.gus,propterca nemini no notus, forma: orbicularis in pla- %?$"' no.veluti crcno duaaf, cxili tenu. fulcuspediculo cenu. non craflb corpore, cand.dus MfMk omn.no,& veluci fanna confperfuscum infcrne, cum /upernc pars tamcn averfa fcu fupi-
TE
r t i v m genus Vngari
-V^-Germani
*&mmm appelIanc,quoniam in fter- * " _
&
na/ufcisftrijsâpediculoinorasduclis^diftincitaeft.
'
N V
I 1 1 1.
bus Quartum genus , ideo ab Vngaris F^fagcmba, a Germams vero SM fcl}ammm ?i_ vocatur. Stlbit Eft porro h.c fungusiconfertim nafcens,&caudicibus Salicum firmicer inharrens.Liche- W*"**
QVi a novoverepoftprzmaturaspluv.as plerumque

?
nafci folet in Salicum caudici-
"";ST
9*
incorpuscuberofumexcrefcensvariaforma&magn.cudine:nampIeraquecuberauncialemmagn.tud.nemnonfupcrant, alia binas rernas uncias incerdum ampla funt.coloriselegancis&variecommixci': namineis&albedoconfpicuaeft, &paIlor fuave ru bens color,& facur.acque eciam flavus, addo his fufcu m five fuliginofum colorcm
n.sinftar
&
&
hmc mde lpUsinfperfum.

_
GE
v.
N V
V.
^
GenuspernicioforumFungorum.
? QttMI
.
Hoxur.funf-
etiamnovoVere.nputrefcentibus Ceraforum caudicibus, Quintum genuspernicioforum fungorum: eam obcaufamapud YngztQsReviescerefnyefazom- om b ^ fi * xvfcbattm w,apudGermanos,^rc&auinfci)wammfnnornQninvenic.
'
NAscitvr
Revycscc"fnyc f
"
aa
_,
3
icytvamfn
Plures
CClxXviij
FVNGI PERNICIALES.
:
tcgularum inftar,a)tcr fupcralPlures aetcm fungi cx eodcm pcdc nati,imbricacim,five deindefenfim altitudinecrcfcente, tcrumconfcrti nalcuntur, inflmaparteunciamlati, autem longi. Superna cortcrnarum autquatcrnarum unciarum inexrrcmisoris,palmum pons fungi pars varijs colonbus infeda cft nam circa pedcm ex albo pallcfcit ad uncjalcm altitudmcm , dcinde tranfverfi colores fccant, ex flavo rubroque commixti, poftca flavus: fupraillumdenuotranfverfim (ecant colores flavus&ruberfimulmixti: hosfequitur flavus color,quibufdam tamen veluti fuliginofis maculis infeclus: extimaj otx fatura rubedincmtent', quam nonnihilfcedac hncaqusdamvelutifannaconfperfa: nipinaveroparre,
aucpallefcic.aucflavuscft.
vtiliiu.
Sed
& hic fungus,tamctfi hominibus noxius, alicujus tamen elt ufus: nam Kultici exfic,
...
catum recondcre folcnc quia llhus polhnem cum

vaccis falubnccr dari,fibi pcrfuadcnt.
falc
& pabulo mixtum

i
xgris bobus
&
G
yj.Genut
V S
VI.
genus.quia fubcoryliscrcfcic, Vngari Monyaro alyagomha vocant: orbicularis noxtor fag. auccm e ft fjgurae binas uncias lacus auc major fupcrne nonnihil cumefcens , excrcmis rubcfcencefuliginofi,cuialbedoqua?dam permifta J!a""omb3. orisin fupinam parccm flexis,colorisex * vidccur, incerdumctiamomninofuliginofi&:fufci:internenonnihilrubefcit 3 ftrijsquecxaratumeft, apcdiculogracilibinas unciaslongo, inambitumduccis, craffiufculis , fufci
r-ExTVM
coloris.
Iuvenicur circiccr Pcntccoften,hoc cft Maio,aut fub Iunij inicium.
G
viuctnus
nexior.fung
N V
1 1.
j^goivgom-
rempus prorumpit ctiam Scptimum fungi pcmiciofi genus,quod VngaBagoly gomba Gcxxmn\s ôttcnfcfjwammcadicitur, utriufque linguac nominibusean\^j j cm rcm (jgnig^ntjbus^nimirum rubccx,vulgo buftbnisdihe,fungum. CujustresoblerI
r^
rca
idetn
^tottcn
fci;w3m<n.
J#
vabam fpccics.
Vmm valdc gracili,& plus quam duas uncias longo pediculo fultam,pilci fivc galeri parne
figurammecamlubiatajUiKialifc^ ris albi fuligine quodammodo infcdi,(ummo
eft prorfus,& nigris ftrijs,a
faftigio flavcfcete:intcrior
& cava pars fufca
,l *
pediculo in oras du6tis,exarara. ^//^wmagisorbiculato&tumcnfecorpore, craffiorepediculofubnixam; fupcrna&:

,
tume/censparsduasintcrdum unciasdunraxatcftampla nonnunquametiam tres^modo fufciomninocolons, exalbopallefcentiSjmodoflavifuligineinfedijfinguliautemmacuJis
albis& nigris fumma parte notati, uc rubeta: colorem,pra:fcrtim fufcus,valde referre vi-
deatur:parsinfernaalbaeft,Ievib 9 ftrijsfa^
iii.
7Vr//^reliquismajoreft,&orbiculatxprorfusinplanofigurie, cujusdiamatertriumunciarumeft^fupcrnealbajCuirubefcensaliquantulumcoloreftadmixtuSj&rararpallefcentes maculas infoerfie; inferna pars quodammodo pallefcit, frequeucibus fuliginofis ftrijs, a pediculo ounimum digituai crano, ad extremas ufque oras feta*
&
Genvs
vi ii cenut X '!{J"oma
.
viii,
filvis
,
C a vv ad betularum ^^ &ctruncosm genus eciam circaPentccoften provcnic in 33ir$cn fd)wmmfii caudices cu us CAufaVngariNjrfagembaya.Gctmzni appcllanc, ^J
> )
rei
b3ya.
hoceftjbeculaccumfungum.
Orbiculat* pameeft figura?,fuperne paulo elatioris, albi coloris levi fuligine adumbrati, inquo maculxquxdamrufefcentes.laticudoduaruraunciarumiinfernaparsroca albaeft, excepcis ftri;s,qua: fuligine infc&a:, a pediculo binas uncias longo gracili duc"be,in extre.
IMtdjcn
icijxomen-
&
mas
oras definunc.
Genvs
ix Genus
IX.
r c a Solftitium xftivum invenicur Nonum pernicioforum fungorum genus in filuoxior.fung. vis nafcens quod Vngari, Borfosgomba, Germani, J&ofjfnfcfjmammmnominant, quia (ni Boilbs gom **"" fallor)craflb & tumence fic corpore: nam fatis brevi eft pediculo, unciam non mulcum fu. ba.
CI
fyd)(ti
fcijaxJmm.
pcranre,digirumautpollicemcrafib. Ejus hcet binz videantur fpecies , artate tamen inter fc duntaxat difFerre arbitror. Conftat ver6,ut dixi,cra{To protuberante corpore.fphcricae quodammodo orbicularis figur*,binas uneias lato in minoribus:in adultionbus autem,tres atq. etiam quatuor, vel etiam ampliore , colore fuperna parte ex atro rufefcencc ; inferna , exalbido ,& multisftnjs rufcfcencibus,a pediculo ad oras ufque du&is, infignico.
&
&
Genvs
FvNGl PERNICIALES.
G
E N v S
X.
N
cdxxix
x.GenusperniciofbrumFungorum.
BIs inannoreperiturDecimumnoxiorum
,
^
-
*"?
tungorumgenus, circameflemvidelicec,
Kcskcgom-
&vindemiam,infilvis proveniens:Vngari/T(?^ ba ke ipmba Germani cpfe cyfoamcit appellanc, 9f W*** hoc eft caprinum fungum. Valde cxilis eft hic fungus nam primum cmergens, vix uncialiseft magnitudinis; inrcr, :
dum fingularis, nonnunquam geminus,id eft,

bini fimul na(centcs,ipfo fungi corporc, mini-
vixzquante.rufefcenriscolorisxum adolevitcorpus.in uncialem magnitudinem excrefcir , inferna parte valde a pcdiculo ftriata fefe invercente , adeo ut fuperna pars veluti camerata cava reddatur,&, cum (uopediculo, parvum infundibulum mentiri vidcatuncolorflavefcittam externequam internej fuperna pars jam in umbilici fpeciem
midigiti
unguem
&
&
contracla, rufis maculis cft diftincTa.
E N V S
I.
d e m cempore.fimilibusquelocisrcpericurVndccimum genus.quodecerraprinmmerumpens,valdebolecumimicacur,imnio quodammodo mencicur Vngaricum no-
EO
X,
M *'"-/*X-
G""
mcnnullum
intellexi, fed Germanicum eft CTfciwitfc&wammcit/ ac fidiceres facuumvelfa-
Ttttw
fcvwamcit.
tuorumfungum,quoniamforce,fiquisvefcatur,mencecurbecur,quodfacilec6ringerepoteft,adejusefuminvicancepreiercimpirmum
'
nafcencistantacurabolecofimilicudinc.
Corpore,dumefuavolvaerumpit,eftboletodii]imili,longiorepediculofubnixumminimodigico graciliore,fefcuncialis Iacicudinis,inmecamaiTurgens ,fupernaparcecandida,

inferna camerata,&: multis ftrijs,a pediculo in ambitum produtis,nocaca.
E N V
X 1 1.
NE
c hujus perniciofi
Duodecimi gcneris nomen Vngaricum mihi notum eft:Germa-
m Ctnm
:
"Sappellacionem dederunca mufcis,qux illud valde appecunc,&plerumque huic infidcnc,non fine ipfarum pernicie.fiquidem quocquotdeguftantintereunt. jcVtScit. Varixautem funcejusfpecies, omnesexcremoSextiliinctfduisfilvisprovcniences: quas **"'
ni ,?liC0<itfcyn>ammctt
n *""-f u
'.'.; '....'...' hac ferie defcribo. Primx fpccici duasobfervabamdifTercncias.magnicudinequidem convenientes,fedcolore di verfas. Orbicularis quafi circino ducta: ucraque eft figurar, unam incerdum fxpiffime binas uncias lata: Vni,coIor fuperne parti palle(cens , cui quidpiam rubedinis & fuli-
&
ginis
la:
admixtum
fit:
,
Alteri
autem luridus & fuligine infetus,cui infperfaralbicantes macu:
atro permixcar
pina in eft,& circicer fefcunciam longus) ad excremas oras duclis. Paullo major eft Altera fpecies,& longiore craflioreque pediculo fubnixa,uc qui minimi digici longicudinem crafficudinem ajquec: ejus autem forma pamc orbiculaca, cujusdiameter triente paullo minor,color fuperne varius,hoc eft, ex purpuia diluriore &: facuraju-
non fecus ac in Sepcimi generis pernicioforum Secunda fpecie pars fuutraque perfimilis,hoc eft,alba, exarata camen fufcis ftrijs, a pcdiculo (qui gracilis
&
fo,palIido,& albo colonbus varie mixcus: inferue pallet, &C nigris craifioribus ftrijs , a pediculo in excremasorasduc"tis,nocacaeft.
Tertia fpccies crirTerentiam habct ex artate
&o
perpetuam nam primiim emergenscontraeft corpore.craiTo &C unciali,qua(iqj ari radicem mentiente,pediculo fulca, duas uncias
:
iii*
lata.totidem longa,in
mecxformam
fub!aca,coloris rubri ,five pocitislateritij
frequenti-
bus maculis albicantibus confper(a,fummo camen faftigio pallida: Adulcior vero palmari pediculo,e6que digicalis cra(Ticudinis,aflurgic, inferna parce cuberofo ipfum corpus fungi in orbicularern figuram compofitum ( cujus diamecer quacuor uncias fi ve trientem lacus) pcr
:
CClxxX
FvNGl PERNICIALES.
:
cmibufdam maculis infeintcrdum fitTus & lacer.coloris pronapartc rubri.&albis pcr oras lcvi ful.gme mftttis , a pcdiculo S?,or* rufx f unt fupinaautcm, alba prorius, ftnjs tamen
inambicum procurrcntibus.
xn.Generisperniciofor.Fung^fpecics.
Omnium elegatiffima t?tûarta fpecics,

XIII.
cujusab^caceduncaxacquoddamdiicnmen eft Iunioris enim & rccens nacx corpus minorem habet orbem & binas uncias folum:
modo latum,rubro colore valde iacuro inftar

concrecifanguiniscintum,pcrcujusiupernciem frequcnces cxalbidxiunrcofperfx maculx: Adulcior in nmjorem lacicudinem patet, ut qux quincuncialis fit , aut amplior tumida fuperne,rubro etiam colore, fed paullo remiiHore.quaminjuniore.tintiajObicnnoribus veluti undis intercuriantibus diftincla, crcbris etia exalbidis maculis inf efra:pcdiculo autc conftat protuberance mfima parcc, dcinde crienrem longo,unciam craflb, a quo aminferna parte craifx nigrx ftrix du&x
&
KMtAltl.
bitum: bini interdum cx codem pcde conjunctim nafcuncur. Invenicur cciam hxc fpecies incxduisiilvis Francofurco adMcenum vicinis.undc rufticx mulieres le<5ram,in urbcm defcrunt vc-
nalem.cumnonignorentplerofqueempturosadmuicasnecandas: namciim, ucdixi,
mufcx libencer illi infidcat, divulfam
in fra-
gmenca,vari js in conclavi locis ance fencftras cxcicx muipargere foler, ad qux invicacx
&
f.
icxXuccumfuguncipiisperniciofumj&pauIdpofteriam lechalcm. CraiTo eciam cft guinta fpecics pcdiculo, necminiis longo, quamfuperior: acquecx xrateconfpicituretiam ineaaliquoddifcrimen nam Recensnata, binasunciasvixeftlata, intocidemunciarummecamafTurgens, colorisexrufofufci, &r*uligineveluciinfe&i: AdulcioriscorpusIongcmajuseft,cricncalem videliceclacitudincmautampliorem habes,
:
in
metx formam affurgens,&: oris valde laceris,coloris fuperne mixti ex albo,rufo,pallido,

:
fufco, mixtura vel radiacim, vel maculis duncaxat inlperfis, conftante color inferna parcc extimas oras duclx,inceriecanc. prorfus fuhginofus,quem mgrx ftrix,a pediculo
n v
xru.
iii
Gmui
TX Ecimvm-tertivm genusnoxiorumfungorum,fccundum vias&femitasinca:A

acj
ttntt\efung.
J duisfilvisprovenitcxtremoetiam Augufto. Vngari w* felem tcrewmgomba

femitas nafccntem
! fcicm
tCrCTVCQ
fungum
hoceft, Germani autcm #*ofcf;cn ftucf/ quafi ranarum fcdem , appel,
gomba.
;?*ofcOcit
fmvl.
lant,quoniam ran his libentcr infidere confpcdte funr. Innocgcncreobfervari poteftdifcrimen quoddam, fedilludexartateduntaxatproveniens: nam Recens naticorpus,ad binarum unciarum latitudinem non pcrtingit,&: fupernapartecandicans,fuliginequadara infe&um eft: infemaetiam ejufdem coloris fed raris ftrijSjVixqueapparenribusprarditum ubiautem Adolevit, majorcm habet latitudinem, quatuorvidchcetunciarum,&:inorbemfereciroinatumeft, immaculatifupcrnecandoris, nifiorbisccntrumpalleretrinferna parsetiam candidaeft, mukis purpurafcentibus
,
;
Itnjs exarata:
pediculus gracihs &c longus.
G
Tiiif. Gtnu*
N V
I I.
TN
9ioxtoTfung.
chcrT
cxduisetiamfilviscrefcitDccimum-quartumgenus,atquecodem quo pracedens 1 temporeinvenitur. Vngaricumnomeninrelligcrenonlicuit: fedGermani<3<wfafdjcii appellant,caufa nominis mc latet, nifi qudd a fue appellatio defumpta videtur. E us autem binas obfervabam fpecics p magnitudine , infern* feu fupin* partis colore intcr fc
j
&
differentes.
Prtm
FvNGI PERNICIALES.
CclxXXJ
u
primaincquzlcm habet magnitudinemtnam Recenter nat?corpus,uncia n^jusnoneft, faftigiatum,coloris albi fuligine velut infedi,uncialis longitudinis pcdiculo,minimum autem digitum craflbjfubnixum, interdum geminum cx eodem pedehafccns: Adulca triun^ cialem diametrum haber,in orbem fcre circumlcripta figura, f uperne alba quidemêd furufis ftrijs,a pediculo e^currentibus, fco colore infeta,flavo faftigio:inferne vero pallida craffitudinis. cxarata:pediculus digitalis longitudinis
3
&
&
^//m/^forma,orbiculata^&^
tertrientemlatuseft^pedicuIobrevipoIIice^mquecralToprardiraûpernaparcecandida.cui maculseparvaefufcÊj&flavefccnsnonnihilcolor, infperfaseft,&ori$aIiquantuluminin-fernam partem converfa:inferna ipfa parte pallida/uliginosisque ftrijs infcgnita.
IX.
N V
XV.
xv/Gcnerisperniciofbr.Fung.i.fpecies.
DEcrMVM-QVtNTVM
,
'
perniciofi fungi
,
v.g*w
genus quod Vngari Tmorgomba Ger- ^w-/xIIOJ, g^manimccrfc^wammenappellant,penndeacfi J unguinofum fungum dicercs,inca?duis quo- (*>xmx?
quefilviscrefcitcxtremoSextili,hoceft 5 cir- focivaiwtt* ca diem D. Bartholomxo facrum cujus vari# dicuntur mveniri fpecies:ego binasobfervabam. * Priorem y triuncialisamplitudiniscum fuo pediculo , alioqui corpus ipfum fungi uncialem magnitudincm nonfuperat , pediculus
:
autem binas fuprema parte pollicaris craflitudinis, infernafefcucialis ,inbulbiformam

,
excrefcens.coloris ex albo pallefcetis ipfum etiam fungi corpusfupernep tllidumett, fcd

:
'
maculisdilute nigricantibusdiftin&um, at-
que
oris in
fupinam partem
inflexis
inferne
multisftrijs ex pallidofufcis, a pediculo in
ambitum
porredtis, diftin<flucn.
>
Hanc fpeciem/9^r//wr,idcft aIbam,Vngaricognominant.
fcycrtinor.
^/wijCognomen dedetunt.^nigro colore,
"
Vngari,^/c/i^Germani, e$mttjfmttt
fcfjwammen. Informishxccftfpecics,
&valde
fmc
@^ an ^
tinot
tetricoloris,ut verius ligni,five radiciscujuf- frljtvmm. dam nodolum &nigrum fragmetum vidca-
tur,
quamfungus, quod utraque manuvix comprehendi queat; cralfo brevique pediculoinnititur.
Genvsxvi*
genus fcetidi admoetiam Sextili provenit fub corylis Decimurn-fextum remo quafiferpent.num, odoris,quod Vnâris dum porrotresfpeciesobferuabammagn.tudine^ five colubr.num fungum appeilabant. Ejus
EXt
V
rngm
A'^^,Germam^wf^mmen/
pxneinterfeequales,fedcolore&:formadifpaies. velut, ovum cxcalptum , unoblongo grac,liq fulcitur ped.culo cui infidet init.o ?rilr
, ; ,
...
liSSL W*m
cial,smagnitudmis colorisalbful.gineperfuficxternaparte,nignftratnnferna.&fupina.parvique galer. Gm,fcfcunc.alem amplitud.nem adqu.r.t, in p.le. deinde, oras exphcans, albifupernecolons, frequentibusfufcsmacul,sd,ft,nctam, atque licudmemfurmatam,
>
ipfofaftisiovelutifuligineinfe&o.
^Wbngograc,li]ueped,culo^^
iu
unguemaju?,nmo,d,lut.oreful,^^
colorempernaparteatrafulig.netintto: infernaautem, mftar lcv?t galcnet.amforma,
formcis camerata,& mgns ftrijs exafata,quemadmodum

t
& j umor.
^^
*
cclxxxij
FVNGI PERNlCIALES,
xvi.GcncrispcrniciororumFungorum3.rpccics.
itx
TertU corpu$,ejufdcra cum fuperiore magnitudini^valde laceris cft oris,&quodammodo inlacinias divifum,rufi interdum coloris fuperne,fuliginofis ftrijs notatu inferne \ oonnunquam autem albi coloris fuliginc infc&i fupemc,& nigris ftrijs exaratum rnferne aliquandoetiam inferna &: fupina parre adcd invcru & reflexa/urre&ifque lacinijs,ut florcni
:
aliqucmcxpriraerevelmentirivideatur..
Genvs XVI
xvn.Gencris perniciof Fung ,r. fpecics.
iv 1 1. Genut
noxior.fung.
1.
CIcrum
rc i t e r diem D. Bartholoma?o
,
fa-
planis &: apertis locis provenit

fttcpKcn
*o?
Un.
fftcpf^
Decimum-feptimum noxiorum fungorum

gcnus, a GcrmanisJE)o?
Vngarieum nomen ncmo tuit, &anullumeuam apud Vngarosobrinuerit, haud fcio; quandoquidera magna cx
.
appellatum, roihi indicarc pov
partcnegligerefolenteosfungosquinofune efculeti Ejusautem duasobfervaba fpecics: rrtrnam dodrantalem amplitudinem ha,
bentem,& minimi digiti craflitudine prxditum pediculum,binasauttcrnasunciaslon-
gum
ex cujus imopleruraque fubnafcitur
exigua proles; orbiculatae ferecft figurar, oris ininfenorcmparrem nonmhilinflexis, colorefupernaparcerufo ad uigredinem rcndente, cui flavefcens circa mediumadmixtus eft
inferna pars pallida eft, ftrijfque fuliginofis exarata.
;
lig
Stcundamfi)X\ifcm cum illamagnitudinis, fed graciliore pediculo prasditam , circinatac
etiamrotunditatU, nifilaceras haberetoras inambitu: color in hac fuperncplancluridus, hoc eft,ex pallefcentc fuliginofus,
& vc-
m$ quibuida exalbidis maculofus, ipfa fungi

fubftatia,fubexternaillacutc,omninoatra, utctiameftpars infima, ficramenut crafifc nigra: ftrix obfcurd apparcant.Hanc fpcciem <tfwaxt}t f>o* yttpUtn Germaqi cognotninare
poffentjUt Priorcm 3loit
ftwpitou
G E NTS
itiiu.gms
XVUI.
T?
*r-fi*t*
wlfng,
fungoruro genusjinfilvisprovcniens, cx vaj j e appetunc

)
Odem quoproximeprarcedenstemporecrcfcitDccipum-odavumpcrniciofonim
&a Germanis^wttngac ûcllngappcllatur
:
cjuoniam vac-
Long*
FVNGI PERNICIALES.
Longe rninor cft bic fung is Djcimofepcimo
tll Jiutfin
1
CClxXXlij
iuperac, pilei
fi\r
p.irvi g.ileri
ncc uncialem aut fefcunciaiem magnifismram exprimens in mctam quodammodo fuhla,
ca-n.colons fupernc rufynferne exalbidf,fufcis tcrnilVe unJias longus.
ftrijs
diftindi: pediculusgracilis cft,&binas
E i v s Fungi
pcrniciofi
quem Vngari Varganya appellanr.duo comperio genera Vnum

:
aGcrmauisJSmg|lmdidtim.alccrumabijfdemû^nuncupacum:quoddifcrimen,nonfi-
25*n0flfo.
nejud;cioabijidem faCrumelTecenfco: nama!iaeftPrimi,aIreraeftSecundifacies. Nos *** Geriuanorum dilhnCtionem lccjuemur,cV: binageneraconftituemus.

*
G m V^ V V
E CE *V -emsjim appelianc
'
X I X.
xix.Gmm
M erg P crm ci r rum fungorumgenusnobiserir,quod Germa,
fecundiim vias in querceris nalccns circa Calendas Septcmbres.Hujusaucem mutae funt fpecies.omnefque perniciofa;,pr fenremq; interdum mor? tcm ijs infercntes.qui velcunrur quiafimilitudine,quamcum xvr.genere Vefcorumhabenc,illecci, illos ab innoxijs difcemerc non fciverunc.
;
&
^^
*'
"gj^*
xix.Gencrispcrniciofor.Fungor.i.fpecies.
Primdy valde gracilifubnixaeft pediculo,' binas uncias auc amplius longo, iuftincnte ipfumfungicorpusorbiculareforma?,fefcunciam larum , aliquaculuru in fupinam parcem inflexum colorisexflavo,rufo,fuliginofo, commixci fupcrnc, expallido fufci infcrne,&
,
mulrisftrijscxarato.
amplioreft,nccadedgracilemhabet fediculum: orbiculata: ctiam eft figurx, pauulum fupcrnc tumefcens coloris vcl ruff, raris quibufdam maculis confpcrfi ,velfufci omnino&fuliginofi: inferne autempallidi, frequencibus fufcis maculis notati vel ex fufco pallidi omnino, nec ullis ftrijs diftin&i. Tertia fpccies, Quarti generis cfculentorum Terciam fpeciem plurimiim imiratur: craflbetenim prardita eft pcdiculo, unciani longo,corpore in metam aflurgcnte uncialis magnitudinis dum recens nata &cx cineraceo fufci colons: adultaautem binarum unciarum, colorifquemagiscxalbidi, &notis
-^//*r*
,
19.
&
nu
quibufdam diftin&a,lacera & hians. gnartd fpecies duplex eflc vidctur nam, vel mfra duarum unciarum magnitudincm
, :
JII2.
confiftit,craflb corporc,graciliorcque pedicu-
lopra*dita, fuperneex atro rufefcentiscoloris,infcrne flavi,frequcntiilimis parvis

lis infperfis: Vel
macu-
trienralem amplitudincm adquirit,craflb&procubcrancc corpore, fufco

fcifluris quibufdam albis lacero: fuperne inferneexflavopallefccnte, ftnarumqucex-
&
perte.
^'#/*fpeciesfatisinformiseft,tuber^ rubra fatura mgncans,circa oras flava & ochrae colore, binas uncias Iata m Adulta magnitudo amp!ior,quacuor videlicet unciarumôrbiculatar parne figurx pcr intervalla pro, tuberancis fupernc,& fufci coloris.in quo dilutior rubcfcens color quibufdam locis eJucet: jnternc autem ex rubro atri acque obfcuri,ftrijs carente, pediculo valde craflb , inarquali tufco, tpfum autera fungi corpusconfraclum ca:rulci,vircfcenrc mterccpti eftcoloris. ^v/^fpccics magnumcyciaminitubervalderefcrt, tumamplitudine, tumcolore, *n*quali rocundicace : inferna autem parte ochrxcolore eft , venis quibufdam rubefcentibus aut fubfufcis diftindto, nullis tamen ftnjs. Hanc fpecicm Vneari Baba Va*vama
&
& &
vr.
BabaVat-
appcllant.
8 anva-
utquxfcfquipalmarisfit,ina!qualitaWcnaiTibitti,(iiperncmagnaexparcepurpurafcentiscoIoris, cuipcrmixcifintrufus&fugJQofuSnpfum incerne corpus fiibcxrulei coloris,ut etiam pars fupina cui pcdiculus inh^fit;ieU-
Ormniumautemampliflimaeft^/^fpccics,
cclxxxiiij
FVNGI PERNICIAIFS,
xix. Gcnerisf erniciofoitni
I
urgoitm j.fpecics.
vero faeliquapars inferior flava cft.binis auc ccrnis magnis maculis rufis infecta.Iunior
&
pnmuinemergens,longeminoreft,duarumvidclicecunciarumduntaxat,fuperne&infemeejufdem cum Adulciorecoloris.

adVicefimi generis noxiorum fungorum hiftoriam defcribcndam acccdam operarprecium me faclurum arbicror, fi dubij cujufdam fungi mencionem hoc loco faciam,canquam ejusqui a nonnullis incer innoxiosrcponebatur nomineFtf^/zytf infignicosmca tamen opinionc pociiis ad prarcedens non vefcorum genus rcferendi.
Ante quam
,
Varaanya
d*b:fi /}t-
US.
Triunciali.aur.em
isefl:
pediculo,digicalispxnecrafficudinis,albicanciscoloris,
fedmul-
Ovotter
tultj.
tisfufcisvenisvarij: ipfefunguscircinacarinplano rocundicacis, tresunciaslatus , fupefne ahquantulum cumens,& latcritij coloris, proptcr qucm Germani Ovottcr bultj cognomina-
banf.inferna parte cincraccum quodammodo habet colorcm ,nullis ftrijs diftiri&um.Sunt tamen.qui intercjusgcneris.quod proximedefcribam,fpecies,refcrendum cenfenf. quorum fententiam ctiam improbare non poflum in re dubia.
G
Gtnm
V S
XX.
xxGcncrisperniciofor.Fung.i.fpecics.
t
VIc e M Fungorum noxiorum gcneris(quod, Vngaris Varganya

s
i i
utdixi,
Varganya.
etiam di&u,Germanis vero 3Mt^/pcrinde ac
25uly.
xvi.vefaorumfungorumgenus,obeaquam
ifticexprefficaufam) vanasetiam funt {pecies , <\\ix eodcm
Uttalif.
quo Vndevicefimu genus,
tepore, in ca^duis filvis nafcenres rcpcnutur.
CraffoeftcorporePr/^fpecics, in meta: formam furre&o ,cineraceo fupernccolbre,

infcrneexflavopallentc,nullisftrijsrimofo, brevi,fed crafTo pediculo,lioc eft , fefcuciaca
(SMf
bult^.
ii*
longo,unciam craffo; aGcrmanis<5<ttftaft cognominatur. Longioreeft^///^pediculo, nonminu^ tamcncraffo, partetcrraeproxima, fumma autem , graciliore ipfum fungi corpus cra fum,binasunciaslatum,etiam in metaquodaramodoaffurgens, colore, velexpallido
:
Sarja arga-
fufco,velfuliginofbprorfus&ineIcgati :infcrna parsnullisftrijs notata, ochr^colore
qnam ob caufamab VngarisfargaFar* gama appcllata puto, licet alix peacs ctiam
cft,
f
infcrne flava: fint lore prseditx.

c
ri
fed
non aded clcgantico-
Tertia fpecics craffo fimiliter conftat pc-
diculo^parretcrrxproxima: corpusipfum in primum naco fungo fcfcuncialem magnitudinem non cxcedit, &c rufo colore eft inad:
ultoduarumunciarum,autampliorislatitu*
dini;,
FVNGI PERNICIALES.
CCJXXXV
diii^circinuûtcrquefererocunditans.&nonnihilexcumercensM^nfernaparsfttijsetiam carec,&coloremochrarfuliginepertufamhabec. GermaniCiotttfoltjvocanc, nonminus otot tameo prorme(meaopinione)3cfctt>attje6uu$ nuncupaturi. fij? guaru fpeciei orbis trium unciarum eft.inclegantiscoloris, utqui exrufo & fuliginofo <&*<> com mixtus fir,pediculo fubnixus binas fere uncias longo,minimi digiti craffitudine-.infet- *** ttt,t ** na pars fubrufo eftcolore, &pra*rerfuperiorisgenerisomncsfpecies, hujufquereliquas,, mulcis fuhginofis ftnjs fcifTa cftrcujus rei,ut opinor,caufa,Geimani 93?i Mtyhoc elt fil-'??*?** ' *i* vdtriscognomenindidetc.
Genvsxxi.
extreraumSeptembremprovenit ^'/V/f/wftw-^ww^wgenusfubterabietibus.quem- ** u 9i ad modum & Vicefimum genus efculentorum,cui perfimile eft.fed quoniam intenore *'*"'*'** partehirfutumeft/cijcitur.Germani falfcl;e<5:cftoiff/quafifpurium nominant: Vngari./f tfIMc JpMû g#fo hoc eft, fub abiecibus nafcencem fungum fed additis his duabus vocibus, jfe 7 ncmio t \xi folenc omnibus fungis non vefcis. gSba! Rccens natus hic fungus uncia non muko major eft, & oris valde in fupinam partem inflexis, craffiufculo corporc & velu ti craflis quibufdam venis fubrubentibus in orbem fuperne du&is notato in albicanre planicie Adultus autem Vicefimi cfculenti amplitudinemadquiric.fupcrnecjuldemcum primumnafcentecoloris,&parirationefubrubenribus venis in orbem duetis infignito , orisamcn magisinarqualibus infcrnaparsdiluteru-
SVb
'
bcti&multisrufisftrijsexarataeftipediculusdigitalisferecrafTitudinis, binalq;unciaslongus ; qui confractus, rubra fubftanria conftare deprchcnditur.
N V
XX
I.
VIce
noxiorum fungoru,quod VngmsdiciturTuuk alya 1XII Cinm gtm&aiGeTmanisWnbabotnfftmmmm (quodnomen Vngarici interpretationemex- 5Ss'"S>a
s
i
i-s
ecvn d
gcneris
pnmic)qui.iadSpinaruni,quxvecuftatecorrumpiincipiunr,arqucinteraumetanafcuntur; multxfuntfpecies,quarum proventuscirciterCalcndasO&obris. Prima pcciei/em auc lepceui nafcuntur ex uno pede fungi,longis & gracilibus pediculis
fulti,orbiculatoferecorporc(fornicatotam
pomba.
0)n6c*$ojtt
*' Jp^jJ**
u
ir
cialucoloreflavo,qucmadmodumipfietiampediculi r quimaculistamennigrisdifhrlu Confercim etiam nafcuntur in Altera fpccie, o&o aut novem fungi ex uno exoi tii , breviorc & pcrinde gracih fubnixi pediculo, m 01 bcm veluti expanfo corpore, quod unciaaut fefcunciamlatumeft/upernepre(lum,&tanquamumbilicatum, coloristiavirufofuffufi;
infernaautemparceflava,&:multisfuliginofisftrijsdiftin6la. Rufi coioris funt qui confercim etiam in Terttafpecic nafcuntur fungi viceni plures ex eodem pedc, gracilibus pediculis fulti .ipfius corporis fungi forma orbiculata eft, latitudo in#qualis,pro secatis ut arbitror vetuftate: nam &: inveniuntur ungue no majores,& un,
&
11X.
cialcs,&fefcunciales,omnesrufocoloretindifuperne,infernefufcisftrijsexarati. ini. htarta fpecics plurimos habct ex eodem ortu provenientes fungos , tricenos videlicee aut plures,pediculo,pro fingulorum artate, brevi aut longo fuftultos, orbiculatx omnes figunc , magnitudine tertix fpeciei fungis pares , colore tamen inter fe variant in hac fpecie: nam vcl flavi funt , multo tamen rufo colore pcrfufi , aut omnino rufi , fed nonnihil tumefccntes&fufcirinferneautemnigricantibusftrijsnotati. Germani@wrtfcljtvamttwnappel- @wrf lant,quia in ipfis truncis hutni jacencibus nafcuntur.
WMwd*
xxn. Generispernicioforum Fungorum j.fpccies.
bb
Majorcm
CCiXXXVJ*
t.
V N G
PERNICIALES.
,
quippe cujus diameter fit duarum unciarum^&quindcniaucpluresexcodcmortunafcunturfimul.dodrantalibus.gracilibus,
MajoKm orbcmhabenc^/^fpcciei fungi
candica'iciburquepcdiculisfulci,colorcfupernapartevclrufo,velexrufod.lutealbefcen. tcinrcrnapartcûxaliquantulumcamerataeft.fubalbida.&crailisfukisftrijsdiftinaa. Turbinaro,& quafi in mctam aiTurgcnre funt Sexu fpcciei fungi corpore , fcni aut pluoblongis gracilibiifque pedicuhs , media partc crafliuC res ab codcm cxorru nafcentcs, culisînftarcaulisccparumjfultijlatitudinemhabentesuncialem, autduarumunciarumj fupernecincracei quodamodo cx tufo coloris,auc fufciunferne craffis nigris ftrijs exarati.
&
Genvsxxiii.
CIrca
*
idemtempus, ciimfecundtimvias, tuminlignisputridis&paluftribuslocis proveniunt aliquot alia f ungorum genera, quorum nomina Vngaris & Germanis , ut
(
"
i.
cxiftimoîgnota^certenulIiusnomenabipfisedoceripotui.NoseaomniafubVicefimam tertiam claiTcm pernicioforum fungorum reducemus. Prtmus, uncialis magnitudinis habct orbcm,fuperne tumidum,& rubri perclcgantiscoloris.-infernc albicantem,fufcis tamen ftrijs exaracum, unciah pediculo, non valde camen
gracikfultum.
ii.
Iongioteque pedicu camen amplior lo fiibnixus,prolem fungi ab cxortu plerumque proferenre: fupernerufi & ad lacericiurn
^//<r,orbicuIatJC ctiam eft formar,pauld
, ,
-...', fupenore
,.
tcndcncis coloris: infernc dilutior,
& frequentibus
ftrijs
diftin&us.
v
xxin.Generisperniciof.Fung.^.fpecics.
xxui.Gcncris perniciof.Fung. y.fpecjes.'

l+*"->lr-
^*
II.
In nodum veluti colleclo
eft
corpore Tertiusjnfanc fornicato atque camerato,fuis oris
IIii
pediculum uncialis craffitudinis , duarum autem unciarum longitudinis ftringentc &amplectente,colorisexalbo,rufo,& fufco variecommixti. guartus ,binas uncias latus cft,fcd ina:quali orbe,fuperna parte candicans ex cineraceo, mfernefimiliter, fed fufcis ftrijs a pedicuload extimas oras produclis: pediculus brevis
&crafTus. Qujntus, informi parne figura emergit.tuberis inftar: deinde rupta illaexterna
membra-
na.five volva,ftilusexilir pollicari craffitudine, digitali autem longitudine , penis aut vererri canini inftar,& tanquam uncialiglande fummo faftigio pra:ditus,initioquidem exatro
virefccnte,deinde nigra,& cellulis quodamodoprardita, qualesfere in Primi generis efcu-
lentorum
FVNGI PERNICIALES.
entoramFungorumfoccicbusconfpiciunw
infernc^diftinaacft.yolvaipracincracciquodammodocft
fi.ipfc
fti ius
CclxXXvif
fijc coles inicio albus,deinde
culofusjicctidus eft hic fungus,
& ,am
)
tumdi(Tol V ,tur,n.grocoloretellureminficiensJncelJ,goetiammufcaseo^ ,rc. Valde autcm acccdere videcur ad Phallum a C. V Hadr.ano Iunio olira in fabulofis agS' genbusHolland,x,Oceanoobje<ais
varius , parvifquc notis fubfufcis mapcnturus quodamodo liquefcit , atque in acramen-
m^ &
obfervatum&decantacum.
alcus
,
K ****
allui
H*.
AbhisporroonLbus,proriusdiverfuseft miuimumclicexi timo: nam vix femunciam
fulcus,hgneis tabclhspulvinos neracei vd exabidi coloris forma parne grofTum immaturam refcrens, minimi dig.ci cxtrcmum articulu magmtudine craiTitudine vix zquans.fingularis plcrumque.vclrquando piurimi) bini,terni, aut quaternr fimul coluerenres, qui maturi fuperna parce dehifcen-
&
nullopeciolo arcolas in hortis ab in v.cem fegreganribJus adnafcicurci-
Aucumnoplcrumquc
***** ""
&
tes,pleniapparcncIencoquodamfucco,&feminibus,magnitudinequidemfcminiscyclamini ,led exilcs fungulos forma figurs exprimences,cineracei,uc parens, coloris. Nalcieciamlin Irahahunc fungum,nullum eftdubium: nam meminiejusfemenexficcatum.iltinc ohrn ad mcmiflum abamico, cxotici cuju/dam fcminis nominc, cxplorandi gracia,an dignolcerc poiTenj ut rcperiunturquardam ingenia quarexahorum ignorantia laudem captare venan ftudcnr.
&
Genvs
xxiiii.
fungorum noxioru gcnusGermaniôIy fatomtm ap- "" &$ V pellant^quoniam Oclobri mcnfe,in putrid.sdcjeftarum arborum ramiscrefcar. Vn- ";*'">'* garicum nomen mihi ignocum.Trcs aucem ejus fpecies obfcrvabam quarum, SSLa, Pnma rehquis major in majufculis ramorum fragmencis humi jacentibus nafcicur formai nmogcncn non cfculcntorum fungorum haud valdedillimili ,'fedcoloreclegantioi
:
TT Ic
e s
m vm-qv;A rtvm
'V
Jc,ncmpcrubro,unciaIisautduarumunciarummagnitudinis:inrcrdumpluresfimulcohxrentcs,
& in unum corpus vciuti coalefccntes, valde camcn fe rcmiccence colore.

,
^//^longccxilior eft,&unguislaritudinem intcrdum non fuperans.nonnunquaetiam latiorîngularisahquando.inrerdumbinifimurconjunai/ormavelutifupcrneexfcalpta colorisegregierubentis,&ade6floridi,utcoccincumprovocarevidcacur.lnheretplcruml quetcnuibusramorumhumijacenrium,autcorcicisillorumfragmencis,invij 'sobfcuris& abarbonbusobfeiTis,qu:eSolisradiosadimunr.
magnitudinis, nonnuquam fcfcuncialis: mterdum bini fimul coha*rent unciaminores,plerumqueeciam rerni,& illi quidcra eleganciore aureo colore predici, reliqui flavo : adnatfcuncur fimiliter tcnuibus vel ramulis vel eorum fragmentis humi jacentibus.
-
Prorfus rugofo eft 7Vr//*corpore,unciaIis aliquando
ENVS
pucridis
'
XXV.
.
'
dejedhrum arborum caudicibus IN nonefcuIencorum,immoperniciali^^^

Jiarvt
crefcit
Vicefimum-quintum fungorum
*
Fcycr fzarFc> crf
m gomb*;* candore cognominar: Germani wlttc irfcf;liHg/ id cft,filveftrem cervinum

:
fungunâdejusdifferentiamjquiVndevicefimovefcorumgencrcdelcriptuseft. Semipedalis magnitudinis eft hic fungus,aut amplior, elegantiiTima: formaj nam frutitofuscft.&ininnumerosquodammodo ramulosdivifus, candorisimmaculati, quorum nonnulliabiegnorum ramulorum figuram exprimunc, adeo ut fi fplendcret , ex puro puto argenro cpnflatum quis arftimare potfit: aliquando nullum habet pediculum,fed ipfi dejcct.earboriscaudicimh2ret:'ihterdum (efcuncialifulciturpediculo.
*
Sc
frrfcl;linff.
N V
XXVI.
,
r e s t Vicefimum-fextum noxiorum fungorum quos in Vngaria obfervabam, Jgenus,quodcircitcrCalendasNovembresetiamprovenit,noninarborumdejeclarum caudicibusaurramis,fcdinficcioribuspratis,&ca:duisfilvis. Vngari Pii/5W Germani,
p
CV
G(Hut m**r.fimg.
n ^-
^fWidcft.mul.cbremc^^^^
quod nomen cciam apud Herbariorum vulgus obcinuit.
.
vltkde
EjusaucemtresoblervabamdifTerentias, magnitudine, nonnihilctiam formainterfe WCrepiml* uucrepantes.
Prima,ommum vulgatilTima,etiam ipfispuerisnotajnaminomnibuSjquasadij.provincijs,nafccntem obfcrvare mernini Boletum terra primiim erumpenrem valde mentitur,
"canquam
*'\.
& mirio eximij candotis eft: deinde cvanefcente candido colore, fuccedit alius pallefcensl
nedium fc&um
.
fuliginc fuffufus .-internura corpusalbafubftantiaconftaredeprehendirurper
Ciim vero maturum eftjconfraclum &prelTum, pulverulcntum qucnbb i damfuI
rclxxxviii
Fvngi perniciale*.
,uum fumum cxcuaudum.
^SSS^^^S^î^n^mm,
vi.Generisperniciof. Fung^.fpccics.
IX.
N..
M
s"
^//tr* in carduis filviscrefcitinplerifque, utcrcdibilceft, Provincijs: (ed in Vngaria duntaxat obfcrvata.
mihi
Magno illaconftat corpore amphtu,
vf
dine capitis pucri aliquot annos deinde, cincracea cute tefta fed qux multis locislacera , fubftantiam often:
nau,
dit fpongiofam
coloris prorfus fuligi*
nofi
qux comprefla , multura pulve-
rem effundit.
Tertiam folaamplitudinea Secunda
differrearbittor: namcutis illatcnella ipfum corpus tegens, ejufdem eft coloris, &pcnnde atqueillavarijslocisla-
cera , ip(umque fungi corpus illa amU ctum &teftum , plane etiam fpongiofum.fuliginosique coloris, pulverem ,fi comprimatur , non fecus acillaeffundens. Excrefcithaecintcrdum infolhs t*igillatorij,quem vulgo ballonem appellant,
amplitudinem .
,
tam,
& omni pulvere
Eam exficcaquem contincf
bat,vacuam,ad(crvarc folent tonfores,
ad fanguinis fluxum in vulneribus reftingucndum : quara ob cauiam in fuis ofEcinis penfilcm eos habcre plcrumque,etiara in Gerxnania mulcis locis obfervabam.
illaque uti
&
perfeclam t a etiam de perniciofis fungis in medium adferre libuit.Quifquisautem &dihgentcrcvolvaC abfolutam fungorum cognitionem adquircre volct hisadjungat, quxPliniuscap.vm. lib.xvi. NaturalisHiftorix, quxitemcap.xxn. ttxxui. Iib.xxn.
I
?
:
cjufdcmNatural.Hiftoriarfcripfitdcfungis:qua:fimiliterDiofc.cap.LXXviii ;hb.iiii.ac-
cuccap.xximhb.vi.deyfdcmfungistradidit,at^ xios.Deinde Athcnxi lib.i i. Dcipnofbph. poftrcmo qux cap. lxx. hb.
Ioan.Bapt.Porta,vir nobilis
xuseftcapitc.
x. Villac iux fcripuc
& in Philofophico ftudio fumma cum laudc verfatus,qui om,
nium diligentiflimc, quidquid Vctcrcs dc fungis fcriptum roiiquerunt peculian complea verdplcriqueejuslibrumfortcnon confpexerunt , autetiara Confpettura ad raanum non habentmon abs rc rac fadut ura exiftimavi,fi,in illorum gratiara,cotum lUud
Qv
caput hic fubijcereoi.
DE
DE FVNGIS.
Neapolitani.
t
"1XXXIX
"
CaputLxx.Librix.Vilteloan.Baptift^Port^
ivi
% W&l f ^gÎ
wfjr i
hoc epigrammafecifledicirur,ccfteAthen>.
ram m orofo divicum palato placent ut eos !? cnm ^P'âdducant. Euripides, quum in Icarum infulam in mortis adnavieaf(ec macremque cum duobus fili & Js virg.ne/ungorum cfu mortuos
fua J ucund tate
aginearCfC emUS fun ôs: nec niCl fu ra terram totuseft. P H.nH^ i| a J DioclesCar.ft.us.nterruft.cas dapcsrecenfec apud
rf
&
Athciwum. Nuncau,
vidifer, '
Sol, quiperpetuo ctelorum tramite curris y
^fn vifimftcinus huicfmile ante tibi es~i?

^bjlulit.&matrem^quatuorurnatcgit.
Pars eadem /uc/s geminos cum virgine fratres

.
LiDuitnmiocoquend.darealiquascommunesinomnigenereobfervationes.quando
ipte/uismanibusdcliaarprcparanchunccibum fo!um,&cogitac.oneancepafcuncur fucc.nc.snovacul.sûcargenteoapparacucomicance.Noxijerunrfungi.qu.incoquendoduriorcs hcnc{innoccnnorcs, qui n.cro addico coqucntur Ci utique pcrcoquentur Tutiorcs fientcumcarnecocci.auccum pediculopyri.profunc&pyraconfeftim fumpca. Dcbellac eos & acec. nacura conrraria } s. D.philus Medicus .js.qu. hoc cibo ftrangulancur,remcdio cMcdicir^quaTmulte.njcri&acccipotum.icaucinvomicionereddatur: icaquepararidc- fî bcncexaccco, aquamulfa, velmelle&fale.ex Achenxo. Apiciusdefunzorumapparacu "*'*'* haxhabec. Fungifarneielixi.calidi.exficc^^ngarocumpipcreexcipiuncurjtaucpipcr """* cum .quam.ncfcrarur.Al.cer:Infungisfarneisp.per,carenum,acccum&oleumlaudantur. VcI,hingtfarncicxfalc,oleo,mero&coriannoconcifoinferuntur. Funôsboletos carcnum.fafciculum corianniviridisubiferbuerint.exemptofafciculoinferes Vcl bolerorum coliculos,hquamine,vcl fale afperfos inferunc vcl bolecorum chyrfos concifos in paccllam ovaque perfundes.addico piperc liguftico.modico melle,&liquamine , temperabisoleomodico. PlatinacoquendirationesaliquasaiTert. Cum fuccofaillathyrfiparte, qua terra? inharrec,in aqua primum cum excavaco pane,ciimque pyris, aut pyrorum furculjs,3cpediculiJcoquendifunc.AIliumquidamindunt,quodobftarevencnispucacur. Elixi
,
. i :
ac falici,molcoaucliquaminefriguncur,fri&i,morero,quod falfam vocant.autalliacofuffunduncur.Sunt etiam qui eos ablaca pelle.auc fuperiore foll.culo ( indito /ale atque
oleo)
furfumvcrfumincarbonibusdecoquanc,piperequeauccinnamomoafperfosdevorcnt. Grcci/uWaeab cn.fc capulo.vcl fummo vcrcice vaginam occludence appellarunc. Si- Nmm. gnificacûWenllsmanubrium, ficutiexHerodotoliquet, unde&Mycenas nuncupari credunc,qu6 i ibi a Perfeo iinc condica: Mcrcurij praxepco.ubt excidicgladij manubnum.
vocanr,hoc eft terrx nacos: nam quorum pater ignocus e(t,filios cerne vocarcfolenc.QuodCiceroad Atcicuminepiftolaconfirmat. Porphyrius S-irpayovt; ,Dcomm fil!OS,qu6.1linefcmincprovcnirevideantur.Latinifungosvocanc,nomcnque(aliquorum ppinione) a funere deducitur,qu6d fuo veneno ad funus vefccntes ducant. UaMsfonrhi. Nuncgenus.fuisveroparciculacimcractacionibusfpecicsfubfcribcmus. Theophraftus vefcrtyfo. corcice,mednlIa,nervo,& vena carerc dixit.ac radice pcnitus. Sed A thcnams Theophrafti
Voczxyyiyzvili;
teltimoniofrctus,lcvicorciceciTedicic,fineradice: fcdprincipiumhaberefiuepuilulacio-
niscaulcm in longicudinem propenfum ,acque pcripfum nervum feextendere. Phanias vero,neque rlorem,nequc feminum veftig<ademonftrare. Quod falfum eflc, jam alibi diximus,quippe fcmcn ferunt. Fungorum perniciofanatura. Nospaucisgcnerapcrftringemus. Fungorumgenus,vel G"" ^ , nacura:,velarcisopus. Suncenim argiritx exinduftria,utdicemus. Naturaliumduplex Fji natm di(crimcn,D.ofcoridcaucl:ore:aicentm.Quimanduncur,aIiquandopernicialesfunt. Lc.r*Uidu}U'
multtfariam virus contrahunt.vel ubi clavus ferreus,in quo fit rubigo, vel ubi putridi *** panni, vel ferpcncum latibula cava , vel fi juxca arbores erumpunc qui noxios privacim IâriuinfungosiomnibufqueijscolluviesquxdaminfideCj&fpuma.ijde^mqueacarpcuceericcrcomputrefcunc,acquemarcoreviciancur. Plinius,aD.ofcoridc&alijsexcipiendo, hxchabec.Pernicialiaprorfusimprobanda:ficnimcaligarisclavus,ferrivealiquarubigo, ptmwUUt aut panni marcor adfueric nafcenti, omnem illico fuccum alienum faporemque in vene- **vfcMiur. num concoquic, deprchendiflequc nifi agreftes pofiunt, acquc qui colligunc. Ducunc ipfi^ alia vicia, nuncquidcm fi ferpcnciscaverna juxrafueric, fipatefcencesprimoadhalavcrit, capaci venenorum cognacionc ad virus acc.piendum ; icaque caveri conveniet prius quam fc condanc ferpenres. Signa crunc coc hcrba:,roc arbores, fruriceTque,ab emerfu carum ad latebram ufque vcrnances vclfraxinitantum folianecpofteanafcentia,nccantedccidentia. Qnoruhdamex hisfac.lenofcuncurvenena.dilutorubore, rancidoafpcclu,lividointus colbrc,rimo(a ftria,paliido per ambitum labro.Non funt haec in quibufdarmficcitalcs
&
&
bb
f
/
que&
V N G I s. E quc&nit^fiiniles^clutiguccasinveicicealbascxtunicafuagcrunt.V
ccxc
$<r^r
gt,S
D
s
num Icgendi funt. / r abdicantur, lpamm Authores Arbomm vcrd,quce varios fungos parerc folent,qui cibis
.
7anJlr ^ rMfl
'
mcmincrc.NicandcrinGcorgicisfuisAihenaotcftc.
olcisinimicaprofago^
&funicea malo trifti(?mapejlis y J/ictbufque venitfungmgravisjoumidm atque

JZutrcu,
Lettfer.
Theophraftusrrobur e radiPlinius robur,cupreflus,& pinus noxios pariunt,item fagus.

>
cibus,&:juxtaradicesemitticfungos.Avicenna 3 exoIcaimprobos. Platinanoxiosemitci. Sed cdules aucumnali,vel verno tcmpore nafcuntur. Dicemusdc Autumnalibus qui primis imbribus nafcuntur. Horum genustriplicitfcr
:
parciemunVcleniminpratis^vclarbonbuSjVellapidibusadnafcuntur.Diccmusprimode pratenfibusquum fintlaudabdiores. Horauus,

tUl-tta.
pratenftbus optimafungis
waie creditur: Pratcnfium optimi,qufquc principatum cenent, boleti funcdi&i a Latinis, a Grarcis veroÂ/ra/jGalcno^&PauloiEginec^fuoafTecIse. Suncquididum voluncaô rx (ZcoAh, quod glcbam,& privacim rubncam illam vulgo bolus di6tam,fignificat. unde colos bolcti.Ncapolirani ouolc & boloccioli vocanc: ita cmm ovorum vitcllum dicunt cujus formatn prxfc ferunc. Quanti olim exiftimati fucrint,indicac vel illud Martialis;
Tâtura eli y
atijs
,
Argentttmatque attrumfacile esijenarnj^ togamfy Mittere: boietos mittere y diffctle eff.

Behli.
Pliniusjntercajquxcemercmand^ncuv^bolecosmeritopofuerimtoptimifopimijquidem hoscibi fcd immenfoexemplo in crimen addutos,venenoTiberio Claudio Principipcr hancoccalionemaconjuge Agrippiadato. Origotaliseft. Volvam terraobhoc pniis gignit.ipfum poftea in vo!va,ccu m ovo cft luteum nec tunica? minor gratia in cibo jnfancts bolcci.Rumpicur hxc primo nafcencc,moxin pediculo corpus ab(umuur,raroque unquam geminis ex uno pede. Origo prima caufaquc e limo & accfcente fucco mademis terra:,aut radicis fcrme glandiferx: inicioquc fpuma lencior dein corpus mcmbranar fimile,mox parcus.OrcuSjOccafufque ejus omnis intra dies feptem eft. Robur bolccos producic circaradiccs. Glauciasftomachoucilcsputatboletos.Galcnus: omnium fungorufuntminimc noxi Sed ne quis largius eis utatur; pravi cnim funt fucci atque inccrimerc poflunc.
,
:
j.
Sttillt.
~*mth{tm
th
Variecondiuntur,ucca,qurenullain(igniqualicarepra:dicafunc. Eadcmque Paulusaflerit. Succcduncquos Gra:ci djuaviraq vocant, Latini Suilios, quos ad hunc ufque diem Neapolicani vocanzft//t Sc ammoniti. Apicius farneos fungos vocat, a farno roboris gcncrc, ut f u picor.Dixiccnim PJinius,robureosproducere. Proximi bonitatejam didhs.Galenus: Secundi poft hosfuntamanit^.EcPaulus: Colore funtfuliginofo ,pediculo omnium craflb, orbcjUt fepc humanum caput #qucnr,infracolore nigro virefcete. elixantur fiunc mucofi. Nafcunturin(ilvis ; ubifolumincukum. Nicandercum nontorrcridcbcredixic
Quum
Suilli
fungi
ttinenu actotnm9ik*tifi
Jimi.
exAthcna:o. Plinius:venenisaccommodatiflimum. Familiasnuperintcremere,& toca convivia,AnnxumSerenumprxfe&um Ncronisvigilum,&tribunos&ceturioncs Qua* voluptas tanca ancipicis cibi ? Siccancur pcndences uilli junco cransfixi, qualcs e Bichynia veniunt. Suilligularnoviflimairritamenta. Circaroborumradicesgignuntur. TutifTimi qui rubent callo,minus diluto rubore,quam bolcri. Mox candidi velut apice flaminis inf
Conocchid- fignibuspcdiculis.
lc -
HosNeapolicaniOwfr^//?vocanc,longocnim prodeunrpediculo,
.
Pczcx.
Ga.iinaccia.
Galinella.
Pipcrisis.
Pcpcrclla.
Richionc.
Galucci.
\
Txngiex 4 rforibi
rurbincm mucronato: a ncro fuforum glomere , conocchia vulgo dio, ira appellancur, placcncquc morofodivicum palato Sunc in fungorum generc a Grxcis di&i Pezkd qui fine radice aut pedicufo nafcuncur.ex Plinio. Nuncaliquosfubjungemusantiquisindidos. Eftfungorum fpccies,NcapolitanisC4///iwrrwvulgddi&a mirabili profed6forma,ucnefciascuiafllmilcs; ad magnam crefcicaltitudincmûtbrachijsdiduaisvixhomocompleaipoflit^pondusfexagintahbrarum^non orbiculariformaûccctcri/cdvclutimanusindigirosplurcsdiduaaûcqucrcusfrondibus aflimiletur,albi,callofi,ut vix inrcgro umverfa familia vcfci poflit Galinella vero parva cft forma/pongijsvelnafcentibuspom^ tumno locisumbrofis.Eft&fungusquemPi^r///^ vocancrquia vefcendolinguam vcllicatjacfipipervorarcmusâcfaucesinccnditrnafcituretiamAutumno.coIorisalbi^vuU goque/*/m>//*dicitur. Eft&candidus,odorariffimus, orbem vixucraqucmanudidudis polhce&indicecinges,camefuifuavis,uccrudusedacur:prxbecurxgrisinnoxie,incoIx Rtchione vocanc quafi magnum fungorum regem dicas , Qui vulgo âlucci dicuntur,candons(unttmmaculatt,bini,autrcrn2.ibunopediculojunai formanonrocundi,fedvcluci galli cnftx,unde nomen fumpfiflc fufpicor,croci odorc,coma velut villofa. Sed ne molcIh limus,fammaeft, quod unaqu^que regio fuos populares habec.
callo corporis in
t
Nuncadahudgenusdcvenicndum ,quod(cilicetarca
maximctungos,qut ficm adnafcuntur,laudat,inquiens:
arbores adnafcitur. Nicandcr
9 untn
'
D
"...
_
,
F V N
r
t
s.
ur<mfueritfcus multofubfercorc tecla

SimoxperpetuofuxtfconJpcrJemi//am t Innocuifurgent radicikis undique fungi, SlS?*- tH ne vertasi radicem c<edito mt/lam.
ccxcj
'"
m2Ts?I\ n
/rTr^lvAr-'
rnc edimus
T
1
:
nafcc n tlbus la âtiflf . Qucrcus probat lOimos, ma inquic r

.
rcdunCUrreCeiKes ' m,nuclffim ^^l/riab
les,c
1
en US ^
mniUm P ami ^ ui ,n SambuciradicibusadnafcuntuR coshic
u,n 1 ulmis&:piccisn a .
cuarfunc.SimuI&cumhisnafcuncur,quasvulgo W tetie vocamus,coIore nigro )C auli fex foliolis rotundisper centrum annexis hircntibus.fcd "Porcmteriorcs.Sunt&ommumfungorumoptimi,quivuIgor/>/dicuntur,quddverno tempore nafcantur.Romams/w/w// primis Apnlisimbnbuserumpunt,odorati , guftui luaves,&innocui: nafcuncunn hlvis fubarborum umbris,& ubinafcuncur,quocannisrepullulanc. AIiquando,ca:fis arbonbus,e loco evanefcunt Iblum in quo crelcut cinerei co;
d,ebuS P erfic,tur fexies annodcmctitur, terra do- * afferuncur ex Vcfuvio monte lapides.-Surrentum ex Faeeto alt.IIimo fui craclus monce: Abellini,ex Parcenio monce ir) ApuIia.cxGareano ,&celfioriU n Um P arcibus:nara fa ^,ub. femel produxiiTe videnc,fuffodiunc,& vcnum exporr r r' ranL walcuntur aliquando non pileati/ed tunones ut aiparagi,& in ramos divifi. &gener "laica bimus,quacvernonafcunturtcmpore. PJinius:Necnon&carnnf^T f xioiaanqua appellabimus.ut fpongias in humorcpratorum enafcente^.Nafcuntur Martio *}, *xnen.e.cifquc vefcimurquadragefimalibusjejunijs. Afpongiarum fimilitudine^W^ /'"'": dicimus. Strobilosmagnicudine&forma **"**' pratferunc ,uttriumlibrarumponduff*rccxpleant ; foraminibuspcrvi Z| va
n rnd,!l?r T^. raCU dlCa ?drance nn opericur. M Ncapohm J5
5r^
^ ^
*'^* Pcidicor ad efnm .altus fubnafcicur,femperq, novos

;
A^l ifi.
nrimm
&
^- Monacclu
Ytal.
Prignioli.
loris.HermoIausinnocentilTimosdixit.quierubisvercnafcunturrotunditateclufili.quos Pnmdio. mdcprune//o UJptnub vocant, s n c carduis, quos indc cardueles appellant. J f{ I o trcmo eos profcquemur.quos ars reperic. Diofcorides tradit eflc qui dicac, utriufque popuh, alba; mgrxq-, cortices minutias concifos , ftercoratis fegecibus infperfos , fun- f'.
&
&
fJS.
Acgiriw.
gosutilcsinnocenteTqucparcretotoannoreftibiles.AicTarcntinus:Feimentoinipfispopulinigrartruncisjuxcacerramrccifisaquadiluto, protint:scoalcfcunt^////4;:addicquc, li moncanum arvum,mulcis calamis,ftipulis,& frucicibus fcatens quu carlum imbres par, tunt,incendatur,permulti fpontenacurxprorumpencfungi firamenarvojam ignemex:
non fubfequicur imber,qui impendere videbatur aqua lintco raro ftillatim , imbris imitacionc confpergenda ljs incenfis locis, nafcenturque fungi quidem , fcd ahquanto deperco,
,
teriores : fiquidem meliores in
hoc genere funt,qui imbre aluntur.

Athenari verfionem poftremam a C. V. Iacobo Villae fuz locis fic fequucus , eam toto hbro Decimo ne-
Hadcnus Ioan. Bapc.Porca, qui, quum
Dalechampiofactam mulcis alijs glexifle videtur: quas tamen longe elegantior eft,& magis probata.
FVNGO-
ccxcij
FV*NGORVM ALIQVOT
I
ALI.E
C O N
S.
o n i a m ^Typographus aliquot fungorurru icones )arru habebat 3 quibus C. V, cMatthias Lobelius adcalfculptas cemfui Herbaru Germani& inferioris Idiomate confcripti
ufusett: eashkfubijcere s atqueîlliusdefcriptioneûtili-
Fatemurtumen binasinnoftrum Commentarium intultjfe 3 qu& folâdeorum, quosdefcripfmus, Fungorum Htftoriam accommodari
buit .
adpoftremum potuerunt 3 ad frimum videlicet Efculentorumgenus 3 Fernicioforurru ; quorum quiderru icones 'vivis colonbus expreffas toti-
&
demhabemus, acutriufque^generis [pecies defcripfimus: Jedpaucasin tabellisfcalpi voluimus } nenimijsfumptibus Typographugravaremus.
E vernaculo Lobelij Herbario defumptse icones

&; defcripcfones.
VVLGARES EDVLES FVNGI, PLANI, ET

METAM QV,ODAMMODO
Vulgarescdulesfungi.
A.
E L AT
I.
IN
A.
L g a r e s, quibus ferme pa fim vefcuntur, fatis funrcogniti: carnecbnftant illi prorfus alba, dum mferne fubrubenr. rccentes funt, Vetuftate vitium contrahunt,&, noxij fiunt, gravcm odorem contrahentcs,
VV
&
&fufcumcolorem. Deglubatielixantur, deinde condiuntur butyro, vel oleoolivarum, omphacio vcl aceto:
niinus nocent,fi piper tntum infpcrgatur.
Nafcuntur
Vere&Autumno
(a-
bulofisrecens ftercoratis agris, (ubinde ctiam infimetis, inquibus infalubres oriuntur.
Horumfungorum in tahula A .delineatorumâtij adTertium Quartum genu* Fungorum ejculentorum a Carolo Clufio
&
dejcriptorum referri pojjent , majores vero
ad Octavi gemrss primamjjcciem.
SlNVOSI KEMORVM
F
V N G
I.
B.
IN turquidamfungifinuofisoris,fuperfilvis
& nemorofis locisnafhin:
ne
pallenres, &maculisrubrisinfec~li,
qui a nonnullis, primum repurgati elixantur, aut friguntur, deniqueeduntur: acperindeprobantur, utalij ejufdem gtneris propcarbores, aut fubillis nafccnrcs, abfunta quia puriorisfuntnaturx,
infcrne fubalbidi&itriati
&
ferreis
F v n
SinuofinemorumFungi.
B.
r.
CfciriH
Amplus ncmorum Fungus.
C.
ferreis clavis,aue putrilaginofis Iocis: nifi forrS
fubpcrniciofisarboribus, fccirca ferpcntum

latibulacrefcant.
C. s d e m locis rcperitur aliud Fungi genus II planum , quodinterdum inranram amplirudinemexcrefcit, utlancem implercqueat. Idaliquando prorfus album, nonnunquatn
fupernemacuhsnigris &rufisdiftinclum ,in-
Amplvs nemorvm fvncvs.
fernealbum &nigrisftrijsexaratura, pcdiculi

inferiore parte nigra.
VVLGARES PERNICIOS
I
FVN G
I.
EXILES PER.N1CIQSI FVNGI.
D.
iftinafcuntur, in agris, praeif hortis, &vereribus*dificijs, quifacilci fuperioribusdignofci polTunt,ut &rcliquago-
PAssim
ncra.Horum autcm,
Quidamfuntexiles, inrotunditateoblongiufculi, &pra:alti galericuli inftar concavi, colorc flavo prxditi. Alij ampUores, albi,autcineraceisfufcifvc
tnterdum macuhs notati inferne aut in cavitate mgri.Sunt plani u t ac ctab ula, nonnulli ctiam parrais fimiles.
,
&
Exiles perniciofi Fungi.
D.
jFvko
'
CCXCIUJ
-F
N
E.
FVNGI ALII CLYPEIFORMES FERHICIOSI.

Fungialij Clypeiformesperniciofi.
E.
HOrvm forma planaquidemeft, rugofa & per oras

led
reflexa, flavi
coloris, pediculisfufcis. Jnnafcuntur plcrumque putridis lignis aut aflcribus
vetuftarum asdium rufticanarum

/
& fta-
bulorum.
Ijfdem locis
fecundiim rufticorumcafasinveniuntur etiam alij ejufdem quide form*,plane;& oibiculatar, fed qui non funt reflexi,quorum etiam
aliquiper oras crenati.
&
Inveniunturadhuc alij hisnon valde diftimiles in arvorum aggenbus,Jub fepibus,rubri coloris, quorum nonnulli nullo peculiari odore funt prxditi: alij vero mofchi odorem quodammo-
do referunt.
'
FVNGI IN ARBORIBVS
N ASCENTES.
/
K
Arborvm fvngvs avricvxA'

JVDuE FACIE.
F.
gencra, quorum ahaalba funtautflavefcentia , rugofaque cartilaginola, inflar Auricula: Iuda: vulgo appcllata:.
vetuftarum arborumtrunciso-
riuntur
qusedam
alia
Fungorum
&
Arborum fungus auriculse Iudx facie,
F.
Aliaetiam fpongiosa matcriaprixdira,ortu,fubftantia&forma Agarico non valdcdiffimili,colorequofpongiar,autexflavofufci vH^ lum,autinaquaadditiscineribus,cxficcatut,&paraturad ellychniaconficicnda , nam ignem fovct,adcd ut nonnullis Iocis igniarij vicem fupplear. Vidi enim ufurpari , ipfe ufu$ fum mcaftns igniauj fonlitis loco ,.ad fclopum explodendum Solebat Antuerpise venalis rcpenriacTpublicam porticum,quomercatoresfinguIisdiebusbisconvenire foIenc,cum
&
ignitabuIisadignemexcipiendum.FortelucernxfungusCornanj.
Trequenter &magna copia hujujmodifungumprtparatumin foro venalem expofitumfnulis hebdcmadibus conjpexif Ca*olw Clufitts &jnterdum emit ,PV/e[e'tim hiberno tcmpore ad ignis , Jcintil/as chalybeatoferro excitatas excipiendmt, tamquam fomite ujurus , utfulphuratofammam
,
excttaret.
Phallvs
F V N
Glans feu capicellum Phalli.
G
I
f.
ccxcv
1.
PHALLVS HADRIANI
VN1
e r Natura: miracula celebratur hic Fungus apud Batavos , anno m. d. lix. Antvcrpiamadnosmi/Tus. Similem
Nt
landiaeradicibusfparri, ^lmab indigenis 8 appellati quemadmodum in Gallia Nar bonenfiHypociftis exCifti radicibus orif
d deindefeptenniopoftarenofo Ioco ad Li| gensfluvij ripamnon procul Btefis repe"^^pembri-CopiosecrefcitinHolr
xSjS
#T
^/w
3 |
|>
tur) diverhsfabulofisaggeribus fpartoillo rudi confitis , prarfcrtim verd ijs qui
mo& Alcmarixfuntvicini. Sedquandobrabimus.
Harle-
< quidem Hadrianusluniuselegater&pro-' o lixeillumdefcripfic, brevicer eumadumglomusaut fcrocum formareferens (equafcapusexilic gcmi)
r?/i/4fivematrix,
5 j
noinvolucroprardiraeft, albo, deindefufco flavefcente, infidcs pcdiculo per
nic* fef>*r**
**&*j>irt4.
qucm
alimentumexugerecredibileeft. Eftverd ea volvaplena frigidifllmo,fcetido,gravi &: coagulato fucco, qui quodammodo Iiqucfcit,volvaeterracruta: colesarre&us, cavus, &bipalmaris , maculiscineraceisdifcinctus,&e media volva prorumpens,brcvi
etiam
flaccefcit, quafi dcftitutus fuo ali-
fcetidusodorexhalac. Suncquiaflerancfrigidiflimum illum volvarcoaeulacum &lencum muccum valdc ucilem efle ad podagram ex humore calido prognacam profligandam. Muice valde appetunc hunc Phailum,perinde atque alios fcetidos fungos:
mento&nacurali femine: habecaucem per mediam longicudinem xquale anguftum foramen, in extremotamcnanguftius, iti .. a ., n. r quo flava ftamma fum mum capuc veluti galea ceclum eft, tamquam pems glandem expr,mens,albtinitiocoloris, deindevecuftacefufci, foraminein vcrticcprarditum, exquo
...
Cumanno m.
d.xcvii. AmfterodamieJfetCarolusClufiusSeptembri?nenfe,oftendebanturiUi
a dtverfis altquot ejufmodt volvs. recens exarenofis aggeribus eruu , aiu omnes alba erant prtter umcam,m quafurfurafcens velutt carneus color elucebat.fed omnes adeofiiaidût manu retinenti,nonmmus rtgorem veluti torporem quendam illi in ek inducercnt y atquefi torPedincm apprehendtfjet: harum unaper medtumjecla , apparuit coagulatus ill^ craffus humor
&
&
coagulatt,
& tn
&
inftar laSis
ipfo medttuUto Itquor ctuidampeUucidus

illi
mftar nervi
optici
va tUa/ametfi^ nonfoetidajtaufeam
in oculo. Scdcum voU
quodammodo excitarct , diltgenttus obfirvarc^ fuperfedit. J PhaUumporroevohaprominentemmUumvidit.
FlNIS FVNGORVM.
HONORII BELLI
v
E
Medici Cydonienfis in Creca infula,
AD CAROLVM CLVSIVM
\
ALIQJOT
EPISTOLiE,
De rarioribus quibufdam plantis agentes.
CAROLO CLVSIO
P.
S.
ccxcix
ATREBATI,
'
HONORIVS BELLVS VICENTINVS,

D.
VM
Vcnetijs eflcm , Adrachncs
& Oenopliz Bellonij

nullas
me ad vi vum delineacas mifimunc autem Cydomam

Medicinam mefaceretumfignificabam ) hcet
icones , I reverfus(ubi
adhucace
hccerasacceperim, uccamencerciorfisquancicefaciam,
&quan-
cumopuscuumjuvarccupia\mircocibiejufdemOenoplia:duos
ramos.ex quibus facilime cognofcere poteris , an icon recie arborem exprimac Mitto etiam femina Cypri Plinij ex ifcgypco accepta: tum aliquot femina aliarum plantarum hic nafcccium , fimul cum aliquibus earundem pJantarum ramisficcis, anullo,quod
.
fciam,defcriptarum, quaTforcatfecibinoningraca:erunc,prafertim ciim aliquas Iegirimas efle comperies . Ego enim diu in hac Infula legitimas antiquorum itirpes perquirere fumma curaconacus fum,ut Rempublicam iuvarem,&invenras amicis communicare.Si autem inaliquibus me lapfum deprehendes, rogo.ut arqui boniqj confulas,atque mihi uthominiparum excrcicaco,mediocriqjingeniopncdica condoncs.
.-"--
&
Petromarvl a, Cretica planraeft,& nufquam aIibi,quod fciam, fponte provenit
folia fttrmmm-
profertcichoracea, magna,profunde incifa,in orbemdiffufa,faturc virentia,infcrncfplen- ** dentia,ad purpuram ahquando tcndencia, uc Cyclaminus, kevia, ciim auccm femme naca prodic,primaejusfoliaviolxnigra:folijsfimillimafunc,rocunda, &, aucnihil, aucparurn duntaxacferracarcauliculosautem mulcoshabcc,rotundos,ftriatos,cubicales,bicubicales, auc cncubicales, quibus innafcuncur florcs copiofiffimi, purpurei, hyacinthi orientalisflorum a:muli,densc compacl:i,ut fpicam.eamque magnam referre videantur quibus fuccedunt femina minutiffima: radice firmatur magna,alba,in alas diffufa, cduli, lapore rapun:
culiradicem imitantc.Totaplantalateabundat:provcnitubiqueinarvorum marginibus R*punatii, fecusvias.lajtofolojinterfaxa.&fupcrparietes FIoretVere,&a;fcatisPrincipio,Mai6que &""" v,d, z aut Iunio arefcic tota preter radicem , qux Octobri folia proferre incipic, virec coca hieme. Vocacur vulgo 7rirpofxcif> Aa.hoc eft,petrsea lac"tuca,Iicetaum Iaclucis nihil aliud commune habeat,quam quod lacle abundacKadix manducata,tum etiam caulisadhuc tcncr, vcnercm ftimulare vulgo creditur:& ideo nomine obfcceno 7rsrpoicavti vocatur.
&
Coris
Iegitima,Erica:fimilis,provenitla!tiscollibusfatisfrequens,inomnibusrec>iffi- CotU.
*
me DiofcoridisHiftoruTConveniens.nifiquod frutcxeftmultosannosdurans,
perpctu6que virens: &,fi pingui folo oriatur,ad fcfquicubitalem altitudinem aflurgit. Bellonius lib. *"" primo Obfervationum cap. xvn. tribuir Con radiccm ingratiffimi faporis, quod minime tjM '
verum eft: undefacilcfufpicor,ipfum legitimam Corinnon vidifTe,fedaliara ftirpcm,qua?

vulgoappellaturaôtkTypo, me6quejudicio Afcyrumlcgitimumeft. Namfruticofiuscft i* tii9Hypericojmajoreshabensramosjrubentesînmultasalasdivifos.folialongajfloresluteos, 4'J"'
Hypencofimihmos,quibusattritis,digiticruentantur:feminarefinofautHypcricumproferc: radice nititur fatis firma,eaque ingratiflimi faporis ex hoc fcoparfiuncparvar ,eftquc toca planta longcmajor Cori: utriufque plantarramulos feminibusonuftosmitto , ut facile,an lcgitimx fmc,dignofcere poffis. Legiciraaautem Coris vocaturoptf<A6;i/>To, hoc cft, patfwfti herbaorpilo.
:
Pôni a
alba ubique in celfiflimorum
moncium convallibus provenit promifcuaque t M UnUin'.

,
eft:marcm enim vel feminam nondum inhac Infulavidi,quemadmodumnequerubram: liccrnonfatisconftanteream inveniri , ruftici quidammihi afleruerunc: vocacur auccm
Pa.-onia4i?ax./a.
4*w*
hujusfoliaSclinofimiliafunt,ferrata,florefqueinumbelIisalbi: qui- Resminibus i ucced unc femina , oblonga, afpera radice nicitur crafla, foris nigro corcice e6que ce- nm.
:
Roris mariNi
nui,veftita,incusalba,chusmaximeolence: ideoLibanocislegicimamihividecur, quam tmtk Theophr.lib.ix.cap.xu.defcripfic: hcecradixficnigra.quiadecraiaolevicorcice ,fpe<Sla- jimpbr. turmaximealba.Appellacurvulgoo-xoT/Va/ia,quddvcrciginem inducere crcdatur &, ni w**e^
:
fallor,SilcrCreticumaquibufdamperpcramvocatur.
SiktCnticum.
Elegantis plant^quam ArcturumCreticumvoco,IicetIegitimusnonfic: namne-
ArSurut
quetocundafohahabet.nequeCyminofcmen.fimile: fed folia ferrata proferc , Bctonicac cmtcm. ^ &Vcrbacc z
C CC
EPISTOLAE
HONORH
BELLI
& Verbafcofimilia,
nit
Smy*n :on
C: b*kn*
ut^thyopidisTolia } operra: minoravero, &totalanuginequadam,
cauliculiinfuiitrcai,floribu$lutcis,VcTba(coautBIattana:umilibusonufti:quibusliicce.
duntp.llula:roiundar,parva:,Blattaria:iimilcs > inquibusfcminaparvacontincntur:provc-
mtcr faxa,&: fupcr
parictes.
Nomme carct.
<J
MrKNiihujusvircnrcmplantamnonvidi/edinitinere.inCefalonia/eminaexficcis
unibclliskgi,atqucarufticisejufdem lnfular^/jwi vocanaudivi.
chryfamh,ft.Hm.
Ch r ysa nthemvm
Aristolochia
hocvocatur fjumtif*, &&fofticis cditur mihi tamen faporefc

:
odore parum probatur,hcet ln multis cum lcgitimo
conveniat.
jtriiioiHbi*
CIematitishxc,nififallor, optimedefcribituratelib.il. Hifpan.ftirp.
Ommtk. cap xx i
earn autcm
icgmmam Clematitidem effe cenfeo,licet hiftoric, Diofcondis non

:
conucniatrtexriisenimcorruptuseft.utetiamalijoptimeanimadvertcrunt.NamPlinius, neque Thcophraftus,nequc Antiquorum aliquis ullam foliorum difterentiam faeiut immo correctio textus Theophrafti a Dodonaro,optime quadrat huic nam foha fimiha hclAriftolochiam Clexiui cyiTampelo prorcrr.addcquodPliniuslib.xxv.cap.viu.fcribit, A.ifhlhh matitidem vocan Crcticam. Scd in Creta hucufquc nutlum aliud Anftolochia: genus obM "" ferravi: longam cnim aurrotundam nondum vidi: icd haxubiqueprovenitcopiofiflime, ;;" &adhucac/VoAo**appcl;atur: hiemefoliaretinet, &totaodoraciflimacft, radicemte:
jJikAm.
nucni,longam,odoraciflimamquchabec,colorebuxeo.
wppm*tbmm.
foliatcnuia fceniculoquodammodofimilia,profert,caulemla% vcm,duosauttrcs cubiroslongum,minimidigiti craflitudine, geniculatum; florcmlu.
Hippomarathrvm
**&**'
i'j */*.'
tcuminumbcllis.utAncthumjfcminamagnacachryifimiliarradiccnititurfirma^magna, odorata. VocaturflrAaiW^w, quodlatumcuminumfbnat. Hujusfemenvulgaricera

mulicribuscoquicur in lixivio ad capillos aureo colore tingendos.
imfff.
.
Leontopodivm hcrbulacftparva,foliafcrensquatuorautquinque,plantagini anguftifoliiEfimilima.longitudinequatuordigitorum.cauliculostrcs, quatuor, quinque, aliquando plures,binos digitos longos : in quibus continentur flores parvi, nigns punctis dif-
tincti,quibusfucccduntcapitula,incana,lanofa,femcnparvum,pfyliofimilccontinentia:
c*i*n*r,ct
*$
(tr
-
yfunjMi.
radixverominimacft.Cumarefcit.capitulainfecontrahunturadfpeciemunguiummilY exanimatijUt in Catanance prima Diofcoridis fed Catanance non cft, nam folia Coronopi oon funt,neque fcmcn Orobo fimile habet. Si autem hec duo haberer.Icgitima cflcc Catanance.Vtunturhacvulgarireradfolvendosquosputant ex maleficio venere uti non potTc: namherbaf(ipcTprunaspofita,terpatientemnudumpcrfumumtranfircfaciunt,& fine dubio hberum a maleficio fore prardicar. toiidem vicibus mdufium ejusfumigant
j
: :
&
AmhnfcHu
Anthriscvs herbafimilima Scandici Iegitima;eit,foIia ferens tenuiora, crebriusdivifaôdoratioramultojcauhculiejusdodrantales^floresinumbellisalbi, fcmmalonga, fcd
minoraquamScandicis: totaplantafuavilfimiguftuseft: provenitketiscollibus,locisficaxa: manditur in acetarijs vcre,&: maximc appetitur. Venerem mirum in moCiS >& mtet ^ ttus nfit. *^.m..i/w dumexcicac&adjuvac, idcoTÂ/^/^/anomine obfcceno vulgo vocatur, quod vulva: purgamcmumfignificac.Merninic AnthrifciPliniuslib.xxn.cap.xxn.hisverbis. Eadem erat Anthrifcus.ii tenuiorafolia& odoratiora haberet, &c quxquidcm verbacorrupta , tUruihcnt fU nr,& hoc modo legcnda cenleo. Eadem erat Anthnfcus, nifi tenuiora folia odoratiotmcuU:us. ra h a b crcI:- Nam ii legacur(J)& non (nif) Anthrifcus clTet Pccten Veneris vulgariscui non ttSmVm> conveniuntviresaPliniotributxAntnrifco.NamPciten Venerisnequcodoratuseft,nc"*' queabuUocomeditur:vocaturauteav/oâWâ: Scandixver61eeitimadicituraW6x , &: axca cyix,),q\ix comeditur quidem,fed lpfa neque Venerem excitat.neque fatigato Vene? x.T^#r. rccorpori fuccurrit. Vndeappareterror AndrarxTiraquelli commcnt. rn legem Connubialem: qui Scandici hoc tribuit,quod Plinius Anthrilci peculiare efTe fcripferat Scandix "JtZtrir* mo Dodonaroaffabre pingitur.Hanc autem herbam, Anthrifcum efle,primus SilvetjWiiiMpfm ab exc lilvmut riusTodefchiniFundanusagnovit (virincognitione ftirpium exercitaciflimuSjCuicjjftuitdtjch.nus. di fiffimus)miliiqueoftendit,atquccxceilenciflimopijBmcmori*MclchioriGuilandino Pataviummifit.
.
&
Tieuhry.
pm.
1
;
.
hocelegantiflimaplantaeft.tota tomencofa, folia fert longa .angufta, caulesdodrantales,inquibusinfuntumbeilatiflores,aurei,pulcherrimi,corymboiuxmuli,qui in pappos rcfblvuntur : ij autem pcrpetuo durant edcm aureo colore fulgentcs , fi loco iicco condantur.
Eliochrysvm
Ranuncuii^
Ranvncvli
eftoflx duranc.
hi ,quiaelegantesflores
n.
-''*
porc fpcftantur ,
proferunt.&copiofifflmiincollibusvernotemcibieorumiemina&radicesmicccndas duxi: nampluriinum temporis
Bryonia
harc dicoccos frcquentiffimein Crccaprovenit eleeanceft fv ' cie anscIt r qua; ahbi nafcuntur. & >*affertabaljjs B rr; ,
Brtok ia
AD CAROLVM CLVSIVM
T*
?$
CAvcALis^hic&intotaGrxciavuIgatiflimaeft-vorariirv^
atque etiam rogo.
racom m,& d.l.genter obfervabo:
quod & tu facias.etiam
rnaôTatam"
^feS^ ^'^!
^
19, eft
1
** hab * *
'
rOTmam/uperalrerammanumfo^S
pituraedatlquoludigenerrilrnm^
veficula;
mandunturrad.ces&fol cornicispedem fignificat.
^2
*^^ "^
,a
:
fef -
a,qu*SSK '\
!
sr***
cao*.^ cap.XLiii.defcribis:nam rocundiorafo
proferc- vocamrV;,,,,
o!Za\?
Hifpan 1IP *
.
,
ftirn t,r
**" P" Cu,u:
s3KS3^^
bcns fruttus,colons autem n,gr.,faporis inter acidu dulcem medij in qu?bu yeIduogranulacontnentur cortexl.gninonIa.visutBerberi,redafperS
* gr
&
:
"v?i
unum
nafcuncuc.Legmmum verd Lyc.um non eft, quia frudus neque
teries lign. lucea,acque rad.x ipfius eleganc.ffimo iuteo inficic:oricur fn tium convalhbus : d.fFercaucem a Berberi, cujus folia majora funt ,
/â quemadmodum
amatuseft.
& frXsSarim
alSo^ mon
pot.us vocanda S, ver.usTodefch.nicenfec: quihunc frutiwmfiûcnbffimuminfi^ bano monce et.am inven.c. Cecerum duo alia Lyc.j genera hic reperiuntur , quorTvSum + maxime convenit ; id et.am in L.bano monte oritur cujusciim ad manusnequ^ femina, neque rami fint.idco de ipfo in prsfencia verba non facio. Alterius vero
.
cm
rocundus ut PP
e~
hnW
cosfimulcumejusfruaunondummaturomitto: vocaturAarnvo/ &mco*uvsA*

petrsaamygdala, hcetcumamygdalisn.h,^ aut tnu m cubicorum alncudinem alTurgens, denfus, folia parva firmaque
cft,
3
J
'*
hr,r , ,
tusplenuseft,
,
&frummrotundumferme, parvumutpiperhabec,
:
ferens , fpinis ro-
'**
fe
pervenic,n,gr.cantem: rad.x hgnofa eft,maxima, eaque firmiffima
ttuelegantemluceumcoloremparant.
:
ciim ad macuricacem Hebrari ex huius fru-
As j a l athvs hic eft fecundus Diofcoridis verus & Iegicimus acque in coca Gr*cia no- juuua^ mcn adhuc rcrinec: illo fepes conficiunc,& incegrz filv* hoc folo conftare fpetlantunlieni matenes alba duriffima & gravis eft meduim autem ligni,nigrefcit,odore carens: flores
S&
habetluteos, geniftearmulos, parum odoratos : ventoaucem fpirante, eorumodorfacis fuavismanelongiuspercipitur: fuccedunrparva:filiqua;,inquibuscriaquacu6rve
concinencur:fol,aRucarfimiliafunc,ternafimul juntla-. fpinis cocus frutcx fcatet radice n.c.curfirma,l,gnofa, odor.s expercc Excm*Matthiolushuncfruticemnonfineerrqre i*m*iAcaciam alteram appellat.cum iic Afpalathusaltet Diofcbridis. unuub.
femina
Creticus f rutex eft rocus obliquus, ad quatuor aut quinquc cubitorum alcicu- cuihs c*. dinemaflurgens: foha proferc cerna fimul jundla , argencea, crifolij armula, dorfo aliquan- **{ -iZk tulumprom,nence:Iôrescr,fol,jmajorls,adhuccamenmajores,rubros,inqîbusincerm^. /'',/"aM xci funt albi quidam v,Ili, qui ftruchiocamcli pennas, eafque in minutiffimaspartcsdivifas armulantur ea ratione flqs elegantiffimus apparet , videtur enim ex purpura , &arPento quodammodo a natura formatus : fucccdunt femina milio majora : materies lieni niera aunflimaquccft: cortcxcinercus, &tocusprofundisfciffiirisplenus. Oricur ubique ,n
:
Cmsvs
cc
afpcrrimis
CCC11
-HUINUKH BELLI EPISTOLAE -HONORII xci.*.

vu!goaôy<roô,quodnobilelignum
;
~*,W-
a fpcrnmiscolHumlocis&: prxcipit.js.vocaturq fonac.Huncfrucicem,Cytiium,&fortaflcJegicimumcflejudico.
HÊ c func Vir Clariflime, qustibi nunc miccenda peregnnum habes , ut& mihi portiunaha mictam inrerea G aliquod femen xero- aha opc.max.incolumem tc confervec. Cydoma: mitcas,eciam acque eciam rogo. Deus culam Creca: xxim.Sepcembris m. d. xcm.
:
duxi
qux fi tibigratafuifleintelle-
&
cempletfttur.Sed nec hocincap.xixMb. i .mearum obfervationum.quodOenoflU hiftoriam elaravi ad)cciffet. fortunium inte//exifem : nift ip/e adcalcemfus epifioU Ucfequentia
meminit, perierint :fatis deanto autem cum meo marore h&c omnia auorum in epi/lola
,
Pinello miferana , uccibi Hanc epiftolamfimulcumfcminibus&herbisficcis reddendam curarec,eamq SilvenoTodefchini Fundanoqui navi Vcnctiaspetebac,comnaendaveram. Sed,uc,audio,navisip(a, maximatempeftatevexata, m Siciliam appellere coa&a fuic, adeo affli&a, ut ad ampliiis navigandum inutihs judicetur : quare timens, ne herba?, femina&licerajpcricrinc: cxemplumearundcm liccerarum miccendum ftatueram fimulcumaliquaportioneeorundcmfeminum.quxmihi.nefcioquocafufupereranc: uc, nifiomniaadcepervenirenc,eorum falcem poicionenon priveris. Exemplumautem jam confcripferam,meque ad complicandum paraveram: quando tua: mihi redduntur , Colonia: Agrippina: xi. Oclobns fcriptx: quaj mihi mirum in modum grata? fueiur ex ijs cnim cognovianimi tuicandorem,&quantumremp.juvarecupias Proptcreau Deusopt.max. incolumem mefervabitxftatefucura,ribi feminaherbafque ficcas mittam.&omniconawefficiam.ucadcepervenianc. Siliberquemmififti,ad manusperveneric,eumlibenciilime perlegam,& inrer cariora recondam.acque diligentiilime,ut noftre. contradte amicitia: pignus.fervabo. Benevale,Cydonia?Creca?,xxu.IanuarijM. D.xcim.
:
M mo
Accipiebam
njj rejfondebam.
autem ipfum hoc exemplar xx v. OHaij infequentis , ejrpridie Calend. Ih~
CLARISS. V. CAROLO CLVSIO, HONORIVS BELL VS D.

S.
P.
annuseft,quodtibialiquotfeminamiferim: {ednaviquareaferebat, maxima rerribilique tempeftate in Siciham eje&a,omnia perierunt Quod ftatim ut intellexi, xxn. Januarij tibi iterum alia mifi, fed non omnia, quia non fupererant illa an acceperis , & quid de his fentias, pergratum m ihi erit intelligere. Sedquoniam,utahasfcripfi, opustuumjuvarecupio, aliafhrpiumaliquotadhuc(utputo) incogmtarumleminanuncmittOjfimulcutn illisquasdeerantj&SquorumhiftonamdedâddidiOenoplixflorentisramulum^&Leontopodjiconemfuiscolonbuspiftam,quxomnia,utcredo,nonprorfustibidefpicicndavidebuntur,nova enim funt,&a nullo,quod fciam,defcripta.
. :
a
Am
Abcltit*
ABELiCEA^cujusfeminanuncmittoârborcftmagna^reâ^multisramispr^ditajafpe-
&upuIchra,cuifoliaAlaterni,fedrotundiora, profundeferrata (quosfloresproferatignoro) tru&us magnitudine piperis,figura quafi rotundus,colore inter vindem &, nigrum medio; materies ligni dura,& paululu odorata,pulvis enim hujus fantala imitatur,unde PfeuTftudo fan' do-fantalus Cretica jure appellari poflet. Arbor ha?c in iolis montibus Leucis, eorumque tatmCnttca altiflimisjugisprovenit, &exeatrabesfiunt : Anriquis ignotamfuifleputOjnifitulmus niontanaTheophraftodefcripra hb.de Hiftoria PlanM u; cap. x^nru fed folianeque levivimZ'monter ferrata funt,neque magna,ut pyri,veriim longe minora. vocatur aVeAwa. un*.
Fuiebtni-
mmfrun*.
duorum cubitorum altitudincm aflurgit.inorbem diffunditur,perpetuoq virer.foliahahetlonga.rorundmfcula tamen in* ftar fohorum mali,firmiora> hctiflime virentia fuperne , inferius vero alba quadam lanugine obdu&a,utargentea videantur,cauIiculos albos, lanuginofos quos foha utrinque amfrutex, cujusfemina etiam mitto ,ad
;
Pvlcherrimvs
:)
Kst&t*
biunc,inquorumq;cxtremitatefloresccrnunturfpeciethyr(i,utinfaponariavulgandifpofiti,fed figura Cyani, colore phoeniceo , calice tamen longiore quam Cyani fquamato^ albo&rubrodilucocoioreprxdito: floresinpapposrefolvuntur,femenlongiusquamcymini,calicefquc funt perennes In altiffimis prxcipitijs mter faxa provenit quo nominc
, .
:
autem vocetur,nondum fcircpotui.

Ztkwtods.
,
Echinopoda, vulgariflimaplantaeft, &multumcumErinaceaa tedefcripta convcnic^nifi quodhxc folijs caret,& flores iuteosprofert, totaque colore viridi cernitur , in orbcmdif-
AD
CAROLVM CLVSIVM.
*W rpnyiiav oveovir
ii'c a i^/t- oôtTac,^
QuovTctiuctAizxavavS-tcttevKoiCdv
femper incer echi. margme OaJechampius Athenzi intcrpres.quod per cchmopodam Cardu, Ch.j genus intelhgat: nam Echmopoda cam hic Cre-
M-PiP* ?^ ^mo, perinde ac r nopodas & afperam onomn ^rfer.s.fed falhcurin

1
U t^T^l A hcnXU
luterEchinopodax<velut,afteram&intercna>nM Interdumcrejcuntmoliuleucdia.
fi
c,**
fenda:&hanc(ubChenopod snommcmteIlex.fl"ePliniumex rt mohb.Natural.Hift.xi.c^. cap.vnquodetiamantemeammadverteratTurnebusv,rrU mmalauded lg nusAdvcrra

1
I
r.orum hb.xxi ii.cap.xi i.nam hcet harc plata cop.ofiflimos florcs proferat, ubique oria- *to*ta "n C$ ap $ n n aCC,n uc u uotid 'Cbfervanpoceft.Excellencifl1musp.m.^ ^-'g '8 "5 l/f a Melchior Guilandmus % L ***** Ech.nopodam non novic nam epiftolaad
'
.
&
Langium eam
inter ie-
nocaslhrpcsenumeratBcIIoniusverdlib.i.Obrcrvat.cap.xvin.mfamnou.flev.deturfed non defcnpfit neque ita conaener eft Afpalatho ut ipfeputac. Nam A'palachus frucex fa,
t.s
un<3a ferens,hceca:icace ipfa am.ctat,ut Autumno induatur,necfpinisadeocrebrisfcacer,ucifta.

j
magnus vificur.rolia ternaifimul
aliis
'4**.
r*hm
i 1"**?"-
Elegantissima PIanta,quam(nifalIor) nonnulli Poterium perperam appellmc: PimpineHam fpinofam , cujusfemmanuncaccipies, leginmam Dmfcondis
alij
Stcebenefle
concendo.l.cec ipfe nullam Sccebesdefcripcionem reliqueric: fed affinicace nommisfrcrus, Z7* quod coca fere Grarciaadhuc recinet,faculcacibufque quas in Med 1C1 na habcc alijfque , W<non levibus conjectuns adjucus.non vcreor affirmare legitimam efle: d.rFerreque mulcum a Sccebe Galem, quam libro pnmo de Anridocis defcribic . Planca .fta perpetuo hic viret, Stabl GtU mulcotqueannosdurat.inorbemd.rTufa/urculofaqueadcubitialtitudmemairurgit.folia. ferens carnofa,divifa,in uuo pediculo plura urrinque difpofita aua: cu Autumno primiim
W<
erumpunt,m feconrrada videntur.fc Afplenifohaquodammodo imitancur.fed longe minora ,qua: camen (iicceflu temporis majoraapptrent, & Pimpinellam forbaftellam voca- TimpmU*
'
tamfoliorumpofitu&divirurisxmiilantur.minoraverofunt.Totaplantacrebris^firmis/'"^^ p n r &.
fti
tes.niuiioiqucuinuicungcituspiuic-ii.jupcriiancnirpemnalciturtpithymum.quemad-i/i^w/w. modumfuperchymum^jfde^mqicollibusfrequenriflimeinvenitur.inquibus&chymum,.
&thymbra,&afparagusproveniunt: nunquam autem inveniturpaluftns.Adftringendi vl pollec.vulâriterque m tota Grxchroi&vfx vocarur. Quod autem fit Diofcorid.s Stoebe, ** r , /^ .clanflime pateb.t,ubi priusoftendero phleos Stccbe unum & idem eflc,& ex aculeata-
&
rum genere efTe.phleum autem nomine neutro multum a Stcebed.fferre :'nam

pucanc
plerofque
dod.ffimosvirosexconfuuonehorumnominumin maximas cenebras incidifle comperio Omnesenira qui phleos& phleumapud Theophr. confundenceseadem efleplancarn
,
fruftra
ftxben cognofcere conaci func

:
Nam phleos quar vocacur ftcebei Theo-
vbim fat
'
f)hrafcohb.vi. deHift. Plant.capite i.enumeraturintereasftirpes, qux prarter fpinam fo- S"* i"lp* r">non, ut vert.t Gaza, qttat juxta folium aculea- t** Umm ium habenr,uc haec Pimpinella fpinofa
&
eamque comparac Onomdi &Tribulo: quarquidcm po4eos,livenV;be,folioconftaccarnofo,in ramo fparfa, multafque radiceshabet, non tamen alre defcendit, germmat cum vergili|s, primoque aratro una nec foha dimittit non
tum,aItero quoque folioconduncur:
1
.
cmm-annua.fed diuturntoreft.utidem Theophr.lib.vi.de Hift.Plant.
cap.i. affirmat. Ec
PlutarchusinvitaThefciCircainitium.StcebeninterfpinasenumeranMenalippi.inquic, filius loxus ornyto focius deducend.r in Cariam Colonia; fuit: uude loxides originem -raxerunt , quibus mos eft pacrins neque Ipinas afparagi , neque ftrcbcs igne cremare, fed honore&culcu profequi. Aecuis verohbrotcrtio capjtevigefimonono.fuperftabemepithvmum nafciarHmac.QuddautemTheophr cap.iii.hb. vi.de Hift.PIanr cnbuacphleo, cappari &cribulopecu'iare,quod non folum habeantcaulem aculeitu, fed eciam folium
hWpidum.meridumeflefufpicorinameodem librocap.v.Incurifivecapparihocpeculiare efrjvolmtj&mamfeftctribuitphleofohumminime pungens; dicitcnim necphleum& ippophtum armulatur qua* folijs mitibus conftant.PImius ctiam lib xxi. cap. xv. non reclc animadvertensqua^Theophr. lociscitatisdephleofeuftcebcfcripferat,erravit&ipfe,&
multis errandi occafionem prabuit Phleu m vero, longc alia diverfaque planta eft a Stoe- rffnwiiji be,&abaiitiquisGra?cisnoninterfpinofas,fcd interpaluftresftirpesenum-ratur Plutar- lufhu pianchus.enim NaturaliumqtiaTftionumfecunda.Phleumpaluftremftirpemfacitjdicens, Ig- * noravitLaytus,quodetiam paluftresftirpes,utfunttipha,phleum, &ulva, ncqucgerminant,nequc augefcunt,ubi imbres fuo tcmpore non decidunt. Idem fecit Ariftophanes in phleo,gaudeccs cancibus.Ec Theoph. Ranis: Chorus cnira ait, falcavimus per Cypirum lib.mi
.
&
&
*
CCCHII
EMSTOLAE HONORII
BELLt
hb.ini carfxi.de Hiftor.Stirpium.Pto^
^/^.queecneraftacuit.marcmfruaiferaro.&fcminamftcnlcmadnexusduntaxatuc.lem placcntaccum quoddam HUm.fi Anchclla vocatur.quo ad lixivia ucuntur: eftque

mtin
AnihtUm.
Jus hu jus phlei moUeifrubidum: quxquidem

bicror,
planta adhuc mihi ignoca eft .
Ex h.s liquido conftare ar.
Pimpinellamhancfpinofam, (iveGrarcorums-w^ legitimam Diofcondisefle ex aculcataSroeben: nam hxcplanarcîffimcTheophraftidcrcriptioniconvenit.cum

rumfit2cncrc,&vulgarisnotitix,facultatisadftringentis,&adhucinfanandisalvifluon--
iMCnlttrn
fiab.i.
ri*
decodionem jejuni bibunt,& a morbo.utaiunrjiberanturcprxcereaantiquumnomenquafirecinet; nam rofafaa roiQdcbus inditlinaca rufticis ufiirpecur.Nam ejus in aqua
rivatumeflecenfco.
Ctthjnm.
Bvlbvs hicquera mitto,Gethyum antiquorum
elTe judico:
nam folijsconcavisconftat
Ctfm agrt-
feminacepis fimiha profert: capiteampeloprafis iimillU utccpa,ijfque longi ,floreTque mus eft,guftuque cepam porrura zmulatut . Cepam agreftem olim putabaro : fcd PhGechyurn nius lib.xx.cap. v.negat cep? genus inveniri filveftre. Licec aucemThcophraftus duncaxac cervice longa conftafine capiteefle fcriplerit lib.vn.de Hiftor.Plant.cap. u 1 1 colligitur.Nam Iib. i.cap. re; capicaci camen genus mveniri.ex eodem Theophr. hinc,inde
&
&
&
lib. vu.cap. ix. &ahzmultis x.ait,radixenim bulbi&Gethyicauleomninocarebit: Gethyi , fimitunicis conftant, ut bulbi,fcilla: velcujufvis generis bulbofi: addc cepz lium:&eodemlib.cap.xi.fcribit,acEnfisappellatiradix,rotundaha:ceft,&finecortice,
&
&
&
CttbyBida.
capilIamentisGethyimodofibrata:cxquibusapparetapudTheophraftum Gethyigenus cxtare capitatum,cui folia ut cepx concava funt.Idcm enim Theophr.lib. i.de Hift.Plant. Gethyo,foliorum concavitas. Acheneus ver6 cap.xvi. ait,pcculiare in oleribus,ceu cepa Deipnofophift.lib.ix. clariflimeGethyum defcnbitcapitatum,ciim ait. Quidam capitatum id CtTc voluncquod Gechyum nominanc. hujus meminit Phrynicus in Saturno,cujus fabulx interpres Didymus,Ampeloprafis fimilia cradicefle Gechya,quar &Gechyllides vocanc: licec Epenecus apud eundem Athena:um , porrum capicacum Gechyllidem vocaric: forrafleob fimilicudinembulbi. Gechyllidcsaucem Lacona: (acras crcdsdit antiquicas, quoniam Laconam , ciim Apollincm ucero gercret Gethyllidem expecivifle, memoria:
&
mandarunt.
tfmthium
Dioft.
Strvthivm legicimumDiofcoridishancherbamputo:
fed ejus defcriptionem
nunc
defcribere fuperfluum mihi videtur : ciim exccllentiis.p.m. Melchior Guilandinus redif.
tjm
mfmt.
Phytttma
Ar.ttrrhm.
/ilviff.
tbytcmmntk
mfusm
fimcipfamdcfcripficepiftolaadMaximilianum II.CxfcannoM.D.LXxii.Sedcancumaddam quod in coca Grecia vocacur^t;/<tcr,qua ucuncur fullones in cingendo ferico lutco excellentifTimo, cujusquidcm yyîm fic mencio apud Actuarium incer recenciores Grarcos, Ac vero poftquam aliquam tincturam urinat ca. libro de Vrinarum dirTerentijs cap. piunt,longeaciuditacedifcedences,primumfpicea;exiftunt,dcindefpicex,itautalia!vidcanturfimiles^t/îtquaimediocriterfueritinfufahumori ficenimlcgendumeft,non Incerpres aucem ignorans qua-nam bili ica in manufcripco anciquo exemplari legicur herbaeflet^t/^Vw.repofuitôAw. Addam etiam quodPhyteuma ( Antirrhinum vidclicec filveftre Dodonari)cu jus folia redtiflime coparantur huic Struthio , vulgariceradhuc ufurpatur a Graxis mulieribus ad amatoria , eam multoties conjurantes , filentc luna manu fialijs raodis utentes:vocacurque niftra colligentes,demum fufpendentcs furaiganteTque >
vm
&
&
Cydonix Creta: âo-xouao.

Stratiotes Millcfolium ita Iegitimu eft,& fic Diofcoridis dcfcriptioniquadrat,utipfi
aliquid addere/upervacuu mihi vifum fir.iemina igitur duntaxat mitto:vocatur fupwpt/Aa.
Sttathttt
M$-'Ufo!ittvu
TbymbrM
AntiquorumlegitimamclTcccfco.-vetusnomcnadhucrctincr, vocatur cnim dvpCpi & &pv& fuperhanc frequentius invenitur epithymum quam fuper
Bellonij,
:
Thymbram
Thymum.
*>^^|Pt.
hoc eft, Cynara filveftris planta Hc vulgo vocata ex aculeatarum eft genere, cujus cchini ut Cynarx primo vere, ante quim aperiantur, ab omnibus
,
ATPIOANZINAPI,
crudi&eIixiedunturexfale,oleo,&pipere^ ci cos mundant.Stirpcm nondelcribo: nam licct vulgariffimafit,ejus tamcn formam non
refte mcmoria tenco.
fHjrtiffk
Semin a autcm Lcontopodij,Dauci tertij,Roris marini Theophrafti axontrapa vocati, anagyridis,Cytifi,Anthnfci, Afcyri, Coris,fincdefcriptionibusmitto corum cnim anno
:
clapio hiftorias dcdi.
Pinello librum tuum accepi,pro quo gratias ago immortales,agamqucdum vivam,& ipfum intcr cariora fervabo. Vale c Cydonia Cretx,prima Oflobris m. d.xcii i i.
Ab
Ill mo
CL
AD
CAROLVM
CLVV.
HONORIVS BELLVS
SSS^ O s x (^vam
Tkagivm_
CAROLO CLVSIO
S.
V M.
CCCv
ATREBATI'
P.
D.
vcntis reluchntibws navis ex hac infula folvere non potuit hec demccpsXraguqu^ca feroina feorfim mitto, qu* nou minusnbfcrat fo!c ju* co.quam rehqua quia a nullo forfan alias fuefunt, aut obfervar porrofrutcxeftrectus.alpeauDulcher.adm, nn,,,,^,, ,
mVa
^QumouVcîtS ^]umviuecubitaairuiges,brachial..nterdumcralT]tud
t
'
^rS * Lj
Uu
J^ X>
t*^'
li
florcs KclAt Iutcos,HypencQ Gra, les,fed quadruplo majores,multis ftamimbus lutc.s
^^glvcyrrlvzx aut Terebmthi, Ino virore prxdita
ne,perpetuov7rens
Sis p cno
m umbeL
..
tend
>r
i-
., y \ t,*ftarcquc rclinam fund,t,fed
^n
>
vcn.tu, .Tota planta
,ta
hircmum
iwuu Fî^cuujnuxrcncrcorccxiieniadrufum paucam.Secus tontcs&nvulosproven.tVnccal b

a rufl
s
^ S">
t
ivKgas lcntifco fimuS profcre fcribu' "rSm rckrib.t,vcrumm.noraomn.a:mcnduminciTeexPlinioI.b.NaturalH,ftoria:xiiicaD 1 convinc. potcft.qu, Tragio frut.cem Tcrcbintho,non Lcntifco fimTlem tnbu t: Gu
-
am D^condcs Xragi U m,ruaarS,fofia
virus olct.ut long.us percipi poftit: vocatu

,
-r
g *W L "g'"n^",m,n.meconcedo.NamD,ptamumaIbumhirciodo--'^?f* rem non /p.rat.fedgravem.neque in totaCretaid invcnitur.Vnivcrfam en.m infulam ipfe gCnD/nme ^ Trag " P cr Su"v,,nulIo Iabori parcens, fcd fruftra nullum cmm aluTr^t
;.'"
, :
mT
hax arbufculaa Ruta filvcftri Dodon*.! quoniam hcc '-A'-^ arbons m morcm excrcfc,t,non autem herba eft, nec fatura viriditate nigrical fcd Ixtc vi- *"* rct,non lanug.nem ,n fohjs habet,non fanguinisxmulum fuccum rcdd.tTncquc cius fcmi^' qucmadmodum fcfolia: undehancTragium cflejureexi-
album
in hac infula vidiflecDinert
timô^
m
d.ftataCydoniarnecejusformareac^cmim femina terrx mandare potens,& iplc eam obfcrvare. Vale e Cydonia Crera: ultima Oclo bris. m. d. xciiii.
'
Ctiam rcmina Galoftividae fic vocatar,ob fimilitudinem quam cum Stivida habet, QMiviU mult.tudine v.dchcet fp.narum.Sed ejus dcfcriptioncrn in przfcntianon accipics qu ia ad manumplantanoncft:or,tureniminparteauftrahmfulx,qua:quinquaaintam,llari'bus w
, ,
^.
annnnfcquentis,&:xv.Kl.Novembriscjufdemannirefpondebaln.
Postrem am utramque hanc epiftolam accipiebam Lugduni apud Batavos xvi Maii
CL.
V.
CAROLO CLVSIO
S.
HONORIVS BELLVS MEDICVS.

VcvNDissiMiE
P.
D.
mihiruxliterxfuerunt , quasLconidafratcr Colonia Agtipp.na,ubinunchabitat,.ncolumesmifit,&, fialiasdabis, utm.hireddantur,diligent,flimecurabit. (ôdautemfeminatibimifla,obRe<rionis
intempencranonnafcantur, difphcetfane plunmum: namfi ftirpefvivas obfervare potuifTes, magnam voluptatem acccpifTcs eandcm enim ex ficcarum intuitupcrc,peren6potes.Nuncautemtibimittohiftotiasquarundam ftirpium peregrinarum.quasinfictihbus fervo,femineexÊgypto miflbnatas,earundcmque femina cum herbis ficcis,ncc non quarundam hic nafcentium qux omniagratiiTnna Jorcfpero. ,'.,,..'
, ,
Mittoetiam fructum quendam pcregrinurri nominc Aave, quem amicus Cayro mifit * eZeilanobili iEthiopixcmponoextra Erythrarum mate fito.allatum. E st autem hic z\u S kin*fructus magmtudincmalicitrij mediocns denfbduroque cortice utCucurbita veftitus "*
,
nulhsexcurrentibus fulcis,fed tancumextremaejuspartemucronata, quaarbori adhxret pcdiculo craflb firmo,fulcorum rudimenrum cernitur,in quibus lanugoquardam
&
qucmadmodum irtCydonijs mahs viderelicet.reliquocorporelxvis: altcranoninmucroncm,

fcd in
ineft,
obtufnn rotund tatemdefinit, utprimoafpeclu Cucurbitaficcaappareat
colorefufco: puIp.imcontinetfubrubram,friabilem,utfacileinpollinemrefolvatur,acijkni on grataai,ad{tridtion,scxpertem,perquam fparfafuntfeminarenibusanimalium
fimilia,fcminum Anagyndisa;mula,durocorcice, quirubecequadara membranategitur,
qua
CCCVt qvudcmptaftmmafafca^mgr^
EPISTOLAE HOMORII BELLl
_ ^
2j/r^*b
lcnbistouoncmedmcions^
dcfcnpco
Tn SSSSS^SSSi Scd quoniam uc Pacav.j del.neandum curcr, SSSq fruaum m.ctcrepofTic ipfum rogav. femina ccrraecommifemina m.ccac' ^ftace pmricahmusfruaus iconemS wm &
g^/fflS^^
hic
,
q
,
B33
func,co
fed adft tingcmcm Lcrnni* vcrcor nc ob difficulcaccm itincris
ramos fpargere cccpir , & foha p. runc ac u bi foinhencialongiorcspcdiculosadquifivcrfit,ncquciingularia. cancum iinguhs pcdicub.na,poftea cerna,quacerna & quina, eo modo difpofica quo fua
accgic.illico
,
cuXph.fagr.acfem.neprod.ensferr^ fumens folia malo cimo fimiha proapparuic ,qui fcnfim incrementum 2,s md.mencum foha.pediculcqj n.t. rpepedculo:auge(cccc autem caudice.auda funt & duxic
S K pedalem Iongicud.nem caudex
Jis
inhxferunc.fed imcio
quod medium locum occupat femper duobus ut in proxima, ipfi magnicudme ccdennbus, poftrcmo rehquis cnx ucnnque ipfi ficcofolioquodm,ttoobfcrvarcpoccns.Radicefirmacurrocunda,tuberosa ovimagnitud.car
,
p ro feruncPcncaphyllum,Lu
T mus,Caftaneacqm^majore apparence, deinde alijs duobus
d.ne appendicibus paucis
& cenuibus ucrinquc exeunubus,corcice tcnui veltica, quem ceuttuncradix

.
nuimmapdlicula
fuliginei coloristcgit,facilcquedigitiattntudetergitur
albaappareat,carnofa,fubftaciarapha
ccmroadcircumfercnciammulca:lincaduaaeconfpiciuncur,ucinraphaniradicc. 1 r a?odons,quique m orc adltnfcre m aqucum fuccum verticur.fubdulcemjtcrrei manfa,coca
fatiscopiose elicit. flionem quandam rchnquic,non fineex.guo calorisfenfu, fahvamque Hoc in unica cancum radice adhuc obfervavi , mirumque mihi vifum eft, arbores repcrin omnes huju fmodi raradice prarditas.Martio arbufculas in vindarium trasferam,& an tali dicibuspraedit3Efmc,diligcnciffime aniraadvercam : namjUtdixi.infiaihbusadfervojara fcabroquc,meduIad fefquipedalem alcicudinem elacas,pollicari crafTicudine,cortice albo infirma effe videtur , quaproptcr mcer easarbola magna abundanccs. Ligni materies fatis ,'ncrcmentum fumunt,&fortafTe brevi fenefcunr, res hanc reccnfendam judico.qua? brevi tuminccreasqua-perpetua frondenatahfolo virent .NamhicCydoniajpertotumDccembrem folianonamifit.IUudaddam,pJantas licetfcmineexuno eodemque fruclu cxempto& terra: commiftonatas,diverfa tamcn foliaprotuliiTc- aliacnim malo citrio fimifcrraca, plurimum ad Caftaneae folium accelima fuerunr,minime ferrata,alia longiora dcncia, fed inodora omnia unde fufpicari liccchunc fruaum diverfi gencris arborcs
&
generarc.
o.Tar.
frutcx eft ftolones multos a radice proferens reaoSjrotundosJevcs^geniculatos,quibus circa genicula infunc folia Ionga,rotunda, crafTa , per quorum mcdium ncrvus aucxcurrit albus,e quo utrinquc vena: exeunc aversa foliorum partc fatis confpicua^folia temcx intervallis binafcmperintcr fcoppoficafinepediculis ftolonesundiqueambiunr, cx quorum alis mulci rami nunc erumpcre incipiunt , non quidcm ex omnibus , fcd alccrs
Os
aR
nacim, ita ut fi,a primo initium fumcns, lineam ab uno ad alium ducas ufque ad ultimum, perfectiffimc linea helicen dcfcribes. Radice firmatur valida in mulcas fibras diuisa, luteos flores profert,fruadfque mali magnitudine.', Cordis figura, colore virides, binos aut tcrnos ex uno pcdiculo pendentes.in quibus femina lata.lanugine quadam molhllimo candidiffimoque fcrico fimillima involuta Caules folia incana funt , lanugine quadam ceaa,uc craffiore quapiam farina tota planta confperfa videatur,quae imbribus cluitur,eoque ccmcaulis colorem ex viridi ad album cendcnce contrahunttpars caulis radici proporc folia x.ma albocorcice teaa eft,fungofo, rimis diffeao, ut Sambuci caulis videri poflic , illius foliorum nervus copiofo laae inftar mulca mcdulla alba refercus eft. Stolonum corcex amaro & acri abundanc:bre viccr tota planta af peû pulcra cft,& quas in fiaihbus fervo feraine ex jgypto accepto natas, ad trium cubitorum alcicudinem jam excrevcrunt,foliaq> hicme retinenr.-nondum autem vel flores vel fruaum tuIerunt.Planta haec iniEgypco vulBdJ doflat. garicer Ojjkr appcllatur,fruaus vero Beidelojfar, hoc eft , ovum ex offar , aut Italicc Ovo del OjJar,Beid enim Arabiccovumfignificat,&f/eftarticulus,quiItalicedicitur^/.Hujusfruvfv. ccuslanuginepulvinariaimplenc,laaeautemcoriadepilant.Sinedubio,haTcplantaillaeil; 8*thnm fupcrquamAvicenna&alij ArabesSaccharum Alhufar ( manna? fpcciem ) mveniri fcri-' mihufr. bunt: quam Serapio ex Abnanifie fencencia,Mutono interpretc dcfcnpfi t his verbis.
:
&
&
&
&
&
AhZr*
4ib*ffr
H AOSER,fcu Alafcr.feu Alhufar,plantaeft quc lata habct folia,fingulis annis fuccrefccsj

faceharucxramisextillauSi&afoUorura cavisquod copiofiflimc legitur,non paru quidem amarefcens:
ADCAROLVM
amarefccns poma profert camelorum tcfttbus non d,flim,lia,a quibus rcs ca> adurenfve emanar.cautcnjs maxime accommoda,ex qua eriam & riafulc.uncur planca cujus Cherca nuncupa ur- foliaaucem
CLVSIVM.
rdHaofer.lewellcwffuS" c-reaum pulcherrimu ucnoninjuria ruiscartninibus cum brachia,rum crura formofarum*

1
'
ciffimumexunavela Ucracxprcffioneadimplcarunlignumve
Eft
t: i^ HS
, , !
*>Iitum,in
quo
^^^S^^^ss^
qui mhio5aris Eiftoriam
Sf & S2W
nu*^^
pU,V,na "
i
Chtrt*.
^^^flSF?*"*^*?'*Sedanimadverredumeft.vcrcremSe- 'î' exTichymallorumquidemgenere. H*cSerap,o.

Womsintcrurq taj.onem reccras hu.c plancarquadrare.quam
Mutoni,utuc an quecum 1 D ecam hic frutex abAbcmbni Med?n Arabe H.fpano.in fua co A?abeH,^ n /in f Simphc.um Hiftona, & a Malahyfah Medico Perfa, qui Abcmbicar $HiftonaminEp,romenconrraxir:quoruli^
& al,aplanca HaofcTomTau *. *
?^ WfW^
-
*""*"}.
&"nr^^^^ fcnprisadverbumhocmodohumanilTlmcinrerprecatuseft
dir
exeorum
Ma ayfah: Abcmbicar enim nullam floris mentioncm facic,fed fruflusdunraxac
pfius
icculo pendent. qu, lnruscontinecparciculasalbas unasfuperal,as,quibus ucuncur Ara-
plana&icv,afunc,caulem habet viridem.concavum :fert fruftum quedam fimilem
fol.a
"tm,n ""n ' ddscalidirans, planra vcro ,pfa calidaeftin fine fccundi aut principio tcrrij Habiratorcs Mcche pifos cxcrahu nc a corijs.depilant videlicet coria cum hoc laclc,ea in ipfo mrundcn.
besadacccndendum,gnem,n,h,lq;(dicuntipil)adhocmunusperage'dumpra*ftanciusin' Vîriponîpulvinariacriamhacmateriaimplcnt.Oriturinmonriumcavitacibus.fcihcct^/w. ubi mons jungitur monti,quan doquc etiam arcnis nafci confpicitur Si caulcm aut folium mcidas,lac magpa copia emanat ita uc quacuor amplius libr* ex una plata cxcanc, quod quidera eitacrc, calidum ficcum, corrodit &incidit,utfltin principioquarcigra- *]"***
&
&
tescquodqUidemcft vehemcntiuslacleomnium tichymallorum drachma enim una&:

:
fcmispcrosaflumpcainterflcitcuacuando&:excoriando:foliaver6inpulvercmredaaa, &: mfperfa fupcr ulcera maligna atque corrodenria, amplius progredi non finunt cxficcac ulcera fordida,humiditatem excrcmencitiam, carnemque (uperfluam confumit, lac conferc macuhscutem inficientibus Hdjufmodi ftirpes nonnuMxTripoli repcriuntur, nonnullacetiam Cayri.Sedcavendum ne propinquiusaccedasipfis,aur fub umbradormias. Bellonius lib n. Obfervationum cap. lx. hanc fhrpem forrc inccllexit fub arboris lanigera: nomine,non camen defcripficSi vcro hanc lanigeram eiTe Theophrafti aut Plinij pu- Ath$f IsnU , ravicvaldehallucinatuscft.-namlanigerarTheophraftinihilaliudruntquilm GofTipium, t quodinArabia&:.<!gypco arborefcic, &mu!ros annosdurat: fed in Crerah,emepcr,t.^ r*^'* Afpinusquoquc huncfruttcemdefcribere viderur libroquera dcplanris JEgyptijs edidic fub nomine Beidelfar: fed ut ingcnue facear, ipfius defcripnoncm non faris aiTequor Ne- BdddOt fcioenimquidcommunehabcanthujusplanrxfoliacum Aloesfolijs, quibus ipfacom- ***> parac, neque inquibusfeminahujusconveniant cumladhicarfemiuibus: &iconquam fpechndam proponit diligenciorem pidtorem requircbat:fcmina vero &: frudus faris rcde cxprefti; at majorcs liint his quos ex iEgypto accepi ut ex ficcis folijs &c fructu qucm cum fua lanuginc &: feminibus micto,ob(ervare poteris. De faccharo autem quod fuper hanc (cirpem invcniri fcribunc.auc ab ipsa manare, nihil adhuc compertum habeo nam in novellisplantisillud obfcrvare non potui. Illud tantum aniraadverct.quod lac dctra&o folio emanans fucccflu tcmpons circa vulnusconcrcfcitinftargumraicujufdamalbi,Tragacanthaj valde fimilijdulcedinis tamcn cxpcne.
:
.
cubicorumalcicudinemafFurgens.caulefirmo,rc&o, fibrofo, mulcos ramos firmose foliorum alis undiquc fpargencc , quibus folia Myrci folijs fimilia quidcm,verum anguftiora,alaca,hoc eft.in longo pcdiculo utrinquc fica contrarijs femper inter fe pctiolis,numer6que paria,ut in Lentifci folio confpicere licec, fuperne larce virencia.infernc vero facura viriditate prardita.graviter olentia, vefpcri, fupcrna folij parte qua pcciolo inharrcnt, coeuntia,inferna partetcrram fpcclantc , ficqucclaufa rota no&e permanent, mane verd circa Solisortum dcnuo expanduntur croccos fcrt florcs, inodoros, plures in uno ramulo pendentcs , multaquc intus ftamina cum fihqux rudimento continentes, in caulis ramorum fumm itatibus nafcentes quibus fucccdunt fili-
Sofera fuffrutxeft,adduorumcriumve
%e
fntt%
&
quarrorundae, digirumlongar&carlum fpeclantes, plurimafcminacontincntcsrotunda aliquantulum comprcfTa.-non omnes tamen filiquar ad perfecîonem veniunt, fed plurima rccentcs flores ante decidunc . Elegans planta cft , diuciflimcque florcc , fubindc novos proferens,ferape'rqucvirens:radicemhabetmultifidam,lignofam. Scmineprimumnata, duOjUtobfcrvavi.duntaxatprofertfoliajdcindcquatuorjlongopediculoinharrenria.utrinquc bina.poftea fcx,utrinque terna, atquc ita dcinceps qucmadmodum caulis augctur,foliorum numcrus crcfcic , caquc maioraapparent duodccimum tamcn numcrum non cxccduhr
&
CCCviij. *
, nr
EHSTOLAE HONORH BELLL

x caulcm ambiunt hoc
U
eft.utrinquc fena:nam
ramorum foha tamctfi ecdem
SvfcrtAl
fink
pwfcrtimfcpteninonahbusload fcrV ctur facileavent.s ^ damcalidiore&a v e nnsli bc? defluunt.utin milicet ficcifTima.aramis non tamen, licctliccimma aramisiiuuuw.u ,uc.Mu.iditurauifolia&florcscxficcant,catamen proferre runt.Hoc codcm fcrc ftatim nova fol.a & ramos h S?s P lan obfervo.imd hacdifrerrevideur,utcx planramdcfcrib.t, qu*tamen plunmum ab
)
fc J
^ uam,atlscom
-
>
3?
N
s
lriiius
defcripnone 6c iconc colligcre liccfe
tf*rdks
Crtw*.
flore forflran etiam Cretica herba eft Valeriana: fimillima, odore, caule, ardv &deprefTum eft, figuraad Limfcmcnaccedens&inDappum ferainc.quodlbngiufculum
&
dcfincns/foliaprimahcrbacei funtcploris, rotunda.ut

iora cralTa
Afan clTe videantur,mterdum mafucciplena.quzdeiridc fubfequunturpaulolongiorafunt&nonmhilmcifa,

,10B)
ha-
aleriana:
maioresaliquantulum.odoratos: radiccm tubeiofam , expnmariaenim x cuicauhsmtcnucsqucdamradicespcrtcrram titur, minimiquedigiticftcrafritudine&Iongitudine radicibus ,nardi odorcm rcfcIbarguntur.quibus alix tuberofa; adncxa:,ut in Filipeadula: novo Vere caulem emittit , qu Aprih aut Maio marccfcit , rcntcs tota hicme viret Autumno primis imbribus gcrmiexficcatuntora autcm a-ftate radices fub terra latcnt,
,
albos in umbellis Valcriana: fimilcs, divifurautrinque per intervalla ambiunt: florcs
&
&
&
nmin.
raen7inerit,tamen prartcrnudum nomcn, nihil aliudde Nardo Cfeticaapud ipfum legcf Nardi gencra enumerans , Creticum rcccnlet, rc memini. Plinius vcro Lib. xi i cap. x 1
.
1 .
Pbn.
quodanonnullisagrium,abalijsPhuappcllarifcribit,folio01usatri,caulecubitah,gcmculato inpurpura.a!bicante,radiceobliqua,villosa,imitanteaviumpedcs:qua:quidcmdequadrar, fcriptio non huic noftrx Nardo fcd Valerianx, fivc Phu a Diofcondc defcnpto hcct nullam floris Narciflb fimilis mentioncm faciat ,ut Diofcondcs. Dalcchampius aurem Annotationibus in Plinium ad calcetn cap.x i i.legendum cenfet in grarco Diofcoridis tcxtu avS* vybc rd roCr.iasou quod optime convenire ajt colori& figurar Non mc laret nonnullos legi iTc av&ti 'Srpbc rarm$5t aliquos etiam <sjfocra rSvapd-tizoc , fcd ultimaj lcftiones minimc placent. Quocunque tamcn modo Iegatur defcriptio , noftra: huic plantar convenire non vidctur:nam'radices repugnant Hoc tantiim addam , in hac Infula Nar> , , , .
.
Valcrianam autem aliarvcrofpecicsadmodumrararfunt.
dum frcquenrcr inveniri
minimam frequentius , ubique enim oritur:
CitUtuum
Jjiwefwn.
Gichorivm fpinofum
frutcxeftin maritimisproveniens,iiccifquccollibus,&arenoi
;
fislocis:foliaferenscichoracea,profundedivifa,crafnoratamen&minora, magifq ama-
HydtiAJpt-
orbcm diffufos crebris albis fpinis ra,quam cichorij vulgaris: caulesdodranfales, albos, fcatentcs,erinaceumqucmadmodumEchinopodatotafacicreprcfcntans:floresinterfpinas figora Cichorio fimiles profert,colore cyaneos: quibus fuccedunt femina Cichorij:radice firmatur fingulari, magna ut Cichorium. Recens femine nata, ante quam in caulem abeat.in acetarijs manditur.fed durior & amarior eft Cichorio. Vocatur vulgo rafxvayart, hoc eft Hy^lrix fpina quia vulgaritcr in tota Creta fictilibus hydrijs utuntur ad hauriendam aquam c fontibus,quas hac herba obturant, ne mutcs aliudve animal intus pcnctrarc pofllt^vidctur enim ad hoc munus ifta planta a natura formata.nam femper rorunda figura cernitur Hydria vulgo dicitur âfxvt 5c ayart fpinam fignificat nomine ab axavSti corrupto:quibufclam Infulxlocisdicituretiam ca^xo^âjhoceftjradichiumftividamjObfimilitudtncm quam cum cichono habet , quod m Orjecia vulgantcr pai%io vocatur , SC
, , ,
,
ScocbcquiEdiciturs-iicra.Hujusufusindefe6tucichorij.
GAla&ivi-
4+
Galastivida, cujusfeminaaliasmifijradiccmhabctmuhifidam ,Ijgnofam,firmam, Iongam.mukos caulcs conjundim profcrcns, in orbciTi diffunditur & latc fruticat, pcdem alticudinc non cxccdcns caulcs albi (unt, crcbris firmifquc fpinis prxditi intcr quos folia leucoij albi folijs fimilia,licct minora,& quadam lanugine obiuarflores vcrbafco ayt Blattarix fimilcs,albi,paululum ad flavum tendentes,in quorum medio ftamina quctdam pur;
ftn*
purea;floribusfucccduntexilesfiliqu^,rotundx,tenuil7imum.fcmencontinentcs. Ruftici ad ftruendum ignem calefaciendafque fornaccs ea utuntur ôb ficnilitudinem vcro Ipinarum, quam cum Stoebe habet , album colorem , galam ftividam nuncupant , non qudd
&
GMbfibids laccmittat.
fiittrs*
Sed&aliaeft plantacxTithymaligenere,liocnomindonata,qux(pinasuc
h^cprofcrc,lutcos flores/oliaparvarotundaJaccopiofumcfFundens^radite (firc&e raeminijcarnosajcujushiftoriamaliasdabo.
Mitto
w M
_
CAROtVM CLVSIVM tt o ecam feraina Molochix Gvnri Plim, C mL

;AD.
P
acc e pta
CCC1X
P^hcrnmi, jam
modo eum ep.ftolam lcnbebam ex .Egypto

_
fe
**
-L
ili nrnoi RhÂ,.r -
---w a v i.pi:
ucqucnuusramcn
m parvaquadam in
CaJoier, 1 athmiinfphcrulanim precanarum ulun. convcrcunt: Ho.es croceosfertin .rem,s ramuhs jq u,bu S fuccedut falcate. filiqu* uc Marantbe. Cyt
if^M^S^MmS^
alcculncpTfup^
i
c7
rtFB r,T 53^
Ut "' h '' d0f
? f^^^fcrjpcioniûjcp! ipfe human
i*
Sfe&^fcW
P,
.
bm fp,flan & n, ^ rarn uc Ebem P" a Vldc ohfrSli ? t i obfervareI,cec:,d C mec,amamrmav,cPliniusr b.xv, cap.xL.
U
'
1
Exquibus
:
b ccnus fomn,av,c,hoce n .mfared,lig e nc,lTimecup,cns mendac,umeflcdeprehend,. ScLm. maXI m V fanCUr ui hoc "gnowThcriacisproAfpalathorcctcutiiudi' r Jn?, cain,quemadmodum^^
,
fUm ^ô^fpccicra noncflcautem Afpalathum retfc jud,~ n cac. F? I" Aogmllanuscum fuo Erravit& a Rhod.cnfi pharmacoparo qui ilTud fuffumia.i
^P^rafS
hcecexHylmohb
>
q^d m hoc
gno
cap
'
xm
T f^
"
>
ramofiiisflonbm oimuom,tco,leg.c.mumfuifTepucavi. Nam d.flmab hoc folijs qux long.ora & anguftiora func ncque feroper uno pediculo cerna fimul profcrc fed
i
,
erumcum
êrnaScquma.ucnuperobferv^
>
gnihcarencglexcram profcrc:hancobcaufam,nonampliusCyti(um,(edEbcnumCreticam vocandam hanc ftirpcm cenfco. Maccrics cn.m hgni plurimum ad Ebenum
coIoren,gro,fpIcndore,& duncic,uc ex fragmcntoadjcdojudicarcpbtcris.
,,M
acccdic
Hc cibi nuric mitccnda habui
qua:
non minorem voluprarem allatura
fpero,
prima. Quodaurem rogas, utcibipermictam measepiftolaspublici jmisfaccrc, hocquidem graciffimum mihiefTec, maximafque tibigratiasagerem, quod castanti arftimes uc
tuisdoclifrimisclegantifrimifqueferiptisadijcicndasjudices.
quam
Scdquiaoptimcnovi,quam
parumfacundiavaleam.&quamconfufoordinefintlcripraTivercoriiecuarHiltorii.qua: clegantiffimoftilocon(criptaefc,plusdedccorisalfcrant,quamdccoris:accamcncumtu fint, inqj cui gratiam eas candidiffimoanimo fcripferim i]s veluti tuis utaris licet intcrca vivcfelix, me'quc tui amantitfimum amarc pergc CyJoni* Creca: xv. Fcbruanj M. D. XCV I.
:
HanC
epijlolam Lugduni Hatavorum accipiebam
x.
Maij e)u[dem anni, &j>ridie
Cal.
lunu
rtfjfondebam.
CLARISSIMO CAROLO CLVSIO ATREBATI HONORIVSBELLVS D.

P.
S. [g aeg^ gg:^
K cuis litteris penultima Maij nupcr prarteriti fcriptis vidi, meas xv.Februate accepiffe cum ahquibus icombus, & feminum qua: tibi mifcram, parrij
,
:
te,quod miiii maximam lartitiam actulit: licet eas ferd acccperis,mirum mihi viiiimnoneit, locorumenimdiftantia, &itinerisincommoda hxccfficiunt, fatis eft femina non perijfle nunc autem pauca tibi mitto, impliciius cn!mrebusfamilianbus,&:uxorisinfirmitate,qudiuturna,feminibuscolligendis vacare non potui: addc etiam quod hoc anno in hoc climate cx nimio diuturn<5queêftu pr*cer coniuetudinem,ficcitaieque maxima,& imbrium inopia, omnia fcre herbarumfru<umquegeneraperierunc, ita utnuncea rerumomnium iitdifficultas, urinconimodirmulcisvcxariomnes cogancur: imOiCgeimarisinfulxabipfisincohs defcrtac
,
rclinquuncurjquihuc&illuc^nefamepercan^confugiunt.
dd
Nunc
CCCX
o_*,
EPISTOLAE
HONORH
BELLI
dcfcr.pfif-
NuiKtofcmOssARisnmiflwcnrisfuiscoIorto rccTe hujus ft.rpts florcm przcipuc potcnt Malaifah, Alpinumquc non quifque
t:m
"frut.csftirpesoftoinfiailibusmaximisalo, quxjamadqumquecubitorumaltitudinern innumerosfioresprotulcrunt, fed omnesmanesdcciderunt, itaut inhacinfula fublafas frudumVerrenonpoiTccredam nunc tamcn tresfruclus unopediculoinharrentcs feire
:'
miRanunculo fim.liseftmec mmuscoloris ie: nam ncquc Olcandro, neque opt.mc defcnbitur: conftat enim un.co folioquinhi relatum fu.t: fed a teex We.xij ramo queprofundisincifurisd.v.fo.color.sfor.squidcmpallefcentîntusautcmcircacuipidcs cujus medio quinque veluti ftamina firma raaxinVoartifipurpurafccntis malurarurn ccrnuntur,coloreob(oletepurpurafcente,qu.busfucccdiintfrudus.. Hujus cl oconfeda
lutci,ut tlws
,
autcm fcribis a \Veixio tc ex quibus femen maturum colligere polTe fpero. Quod palleiccntc abundare, hoc plancraJIum eft, intellexifTe hanc ftirpem multo iucco, eoque in_gypto,& hicCydoni_-,la-lecandidiffimo niil circalordanem alteriusfitnatura::nam odorc tota carct.Cirabundat.non pallidd: nec minus planta gravis cft odoris.imo prorfus trunci omn.no fol.js nuca finem lul.j a medio caule radicem verfus,fblia decidunt,.ra ut firmaturalbainmultosramosdiuifa,crailocoriice vcftita, la^cqj di confpiciantur: radtce
inctpit,
Mnvi.
-alboplena,exquanoviftolonescontinuofcrecrumpunt. Ab avi planta: quatuor adhuc mihi fuperfunt,quas in fi_tihbus magnis fervo: alias Marintcmperie ficciflima pluri mi tio m viridarijs trapftuh,fed aquarum defecTu nam ex anni
(
fontcs,quibusiiTigarifolcbantviridaria,arucrunt)cultoiiin.qucncgligchDaperi.erunt:haB
orancsradiceconftabant tubcrofa,una eadcmquefiguraelaborata ,quod maximum mihi natura. miraculum vifum eft Sed ill_e quas domi fervo circa Solititium tantum foliaemiferunt,hoc eft.circa principiuro mcnfis Iulij,fcd itadiveria,ut nemo,qui planiasannoprxterito videritjignariilque fucrit ex unico fru.ru fatas fuifTe,nunquam congencrcs eas arboreseffejudicabtt. Nam unafoliaaliquantulum ferrata,ad Caftanca:foliaacccdentia,fingularia,aut bina , vcl tcrna aliquando unico petiolo inharrcnria profcrt altera folia minimc ferrata,eaque bina aut tcrna unico pctiolo conftantia habct tcrtia fimilis eft huic,fed folia ahqua qumque alijs fohjs ex unico petiolo pendenubus prxdita fert quarta fingulariatantumfoliabrevimmispetiolisha.rentia profert, eaqueminimeferrata illiusgenerts roahcirrij folijsfiroilia.quodLimonesappfcllant. itautmerito affirmarepofTimusAbavi arboresdiverforumgcneruminveniri. foliaver6qua_nuncproferunt minoraiuntijs,qu5 cnrao anno protulerunt hujusetiam Abavi tres plantx lulio menle mihinata: funt,femi. :
ne ann6 elapfo tcrrae commifTo,& fortafTe aliar nafcentiirl Nvnc aliquotplantarum hicnafcenrium feminaribi mittb,aus_inhactemporisanguftiacolligcrepotui: funtautem Agavani,Calochierni,Gaidarotnimi, Phafeoli novum genus, Scordotis, Agriopaftinaca, &Agrioftari, qu__omniafortafTetibinovaerunt fi_ideo
)
.
valdegrara.
planta eft fpinofa,fol.'a babensaliquantulum lata&. fpinofa,caulesbicubitalesauttricubirales, inquibuscapitula Echini xmula e foiiorum quae caulcm ambiunt
Ai*v*nm-
Agavanvs
cavis,utexextremocauleexeunt,inquibusHorcsobiblcta.purpura:,dcindefcmenrotundum,aliquantulumcompreiTum,cannabis fcmcncolorea.mulans: vulgarisefh.otitixin caulem abcat, comeditur. Hanc ilirpcm Acanon Veteribus dihac infula,& antc quatn ftam fuiiTe judico aquareliqua fpinarum genera Acanacca nuncupata cujus quidem Acani licct paucaab Antiquis prodita fint fortafle quia vulgatifllmar planra: otfmibuTque cognita?notasdelcribcreiuperfluum vifum fuit) tamenipfam legitimum AcanoneiTeaffirmareaudeo.conjccTurisnondcipicicndisfretus: nam acanus intcrip_;UaW-9-_jrecen-
feturaTheophraftolib.i.Hiftor.cap.xvi azopfa,-^t'_tr/cj^6axaoG,&vi. Hiftor. Plantar.

jtMtncap.i.Aliaconftantfolijsaculcatis,ut_?xavcc,p/^<or,jfcv?*oc.
Acanusetiam apudeundem
,
tXwyMt.
Tneophraftum
fjjje |^,ivoc
dicitur lllud
quod
veluti
malum cxtuberat in fpinarum gcnere
Diofco-
nuncupatum,velaxav3-_)'erxâAw :.ut patetapud Theophraftum in dcfcriptioneChamzleontis,quemGaza vernilaginem inrerpretatus eft: dicitcnimThcophraftus
lib.ixcap.xin.de Hiftor.Plantar. tm SiVAQaXh
tîtofj.oiay dx.dvcji [AtycSXw
o'/<T'a>avovxa-
Aao-w.&lib.vi.cap.iiii.ejufdem Hiftor.de Ixine vcibafaciens,dix:t,a'<aj-b <Te tc jmg f^to-K oaxrtpuarixos aKavoc,hri'ni$vxw i umipptiMv:h\nQ aVav;^./pvocanthujufmodiacanonferre,ut apud
ipfum eodem loco xa/xa itiav dzavifyi Ex quibusTheophraftilocis clariffime colligiturAcaninomineapud antiquos Grarcos duo fignificari;uno herbaru vulgatiffimamaculcatamcchmosproferentem,fuigencris plantam: altero fru&um quarundam aliarum fpinarum.qua. omnia huic Agavanoconveniunt recTifTime. Nam heiba eftacu.
lcata vulgaris notitia_,echinos fcrens,& cft fui generis planra

.
& agavani appellatione vul.
ganteromniumaliarum fpinarumechinosvocant.unoque&eodcm modoaCretenfibus nunc Agavani nomen vfurpatur,quo vetetes acano uii fuere unde Agavanum ab Acano corruptum fuiiTe credo, ftirpemque hanc legitimum efle Acanum Quod autem BelloniusObfervationum hb.i.cap.xvni. afleritacanon in Creta aconachia vocari ipfi impofitum fuifTe fufpicor nam hoc nomen omnibus ciim nobilibus tum rufticis ignotum ef., licct cnim innumerosintcrrogaverim , omncs tamen hoc nomen nunquam ahas audiviflc
:
confefll
V
'
^ .__..
vxavo vulganccr a
ûû uiiui i>uuu mouo convcmrc poiit Gecenfibus vocari arjft^ cufpidem afpera
^
qutcubttalem altttudtnem extreverUnt,
^%J^^'^^0^^[wM^ûk
& fiorem purpureum in echinatt/
m. n. ^cvu.aiiquotplanu.qtuadfeC
capittbus
tuLnt !
L
r
,
antequamjemcnperficerent,maturejupcrvcmensgeluabfiultt. Convemebantautemplanumtht nataûmea.quamciegatiftmeHonmushacepifioladeJcribit.
Calqchierni, rpinaeftAtraaylidi&Cnicofilveftrifimi!is,majorcamen,echinos&: ipfaproferens.floiesnon vid.: nam cocaliccacrar,femen duncaxac collcgi.Haxetiam aruft.c.s ance quam caulcs exeanc.comed.cur, & mfi acarna (ive acorna (ic Theophraft mgemc cam ignorare fareor interea femina cerraj commiccere poccris , & cam nue
* :
u iirm.
vocacur xaAox/ivaja^,hoc cft,a:ftiva
obfervarc *
fpina.
f htcfemine nata, qm ante quamfloremproferret ,geln corruPta , valde autemfimilU t^ttra*

{tyliaL
inorbcmperrerram difiufa.mulcis fpinis fiveaculeis horrida, folialonga , d.g.cal. magnicudineahquanculumanguftaabfquepeciolisprofcrens.quarcaulcsundique, fed.nordmacaambiunc, caupedalis,
GAiDAROTHYMo,plantaeIegancift1maeft,&prorfusnova,
'"*'
r ,
lesquadranguhfunc,incaniquemadmodumfolia, itauctotacolorecinerisapparcac.ramosucnmqueproferensfigura quaficrucis,quiinfpinasdefinunr,&:ma]iosramulosomnesdividuntur,fpina,qu9mediumlocumobtmet,majorea.!ijsfemperexiftcnte:floresfalviajcolore.magnirudine&figurafimilcsprofertinhifpidisqoibufdamcaliculisternosauc quacernosfimuljunclos,quibusfuccedutfeminainarqualiacolorenigra:psrpctuovirec&: lulio florec,cocaque odore carcc:radicem habec magnam pro porcione plancc hgnoram. Echinopoda miru in modum azmulacur mulcitudinc fpinaru, fed colore roca nlbaapparcc. Nafcituroccidenraliparccinfuke circapagumiW.tvocacum quirrigincafcxmill.apak
Tw J^'
^ -Cii
"~~ Lc*s+~'
j^
&
fuumdiftacaCydonia, locis ficciulmis incer chymum &chymbram neque alibividiiTe memini. Ignocam prorfusfuifTeantiquiscrcdo: vocacurarufticisâicTaDoS-Vuo.quodalininum thymum fonat,liccc nihil cum thymo commune habeac,nili folum m quo oricur.
,
mihifemine nata ett , qua illo anno mttltts duntaxatfoiijs praditafuit incanis ejr lanugine obfitls ,falvU minori non dtfimilibus nullopetiolo , aut eo brevifimofultis, nec in caulcm abijt omnes autemplantas , hiems corruvit , pr<eter tres qua fequente anno caules protuleruntfiequentes ab eadem radice prodeuntcs: feafactcs valde immutata t namfoliaprioribus ionge minorafuerunt\ejromnes rami qui in alios ramulos ex aduerfo femper nafcentesfindunturjn fitnas definunt quarum mediafemper crafiwr &firmiorett': Jitbramulorttm incana In firmioribus Jeparaiione binajemper natafueruntfolioia thymbrx foli/s aqualia fcre Jpints circa medium nati funt interfoliolaftnoulatcs duntaxat caltculi quinque iacini/s divifi , Se.
Hacplantaanno
m D xc v
.
x.fatis frequens
.....
*
&
ptembri menjejn quibusfios Salviafiori no dtfimilis,Jed fuperna parte repandus dilutiorts coioris. Citm vero tarde admodum fiores protulerit ,Jemen adjrugemperventre nequivit Kjin porro hancplantam inproximum annum conjervarepotero, dies me doccbit.
.
&
prorfus&elegantifnmactiamha?ceftplanta,qua:apudmenondumnomeninMafttU w venit,fed incenm ob fimilicudinem quandam feminis.quam cum phafeolis habec,Phafeo- vumlnm. linovumgcnusvocaremihiliccac. AdfefquicubicalemafTurgicalcicudincm ,modofimplicicaule,mod6pluribusftolonibusabunaradiceprodeuncibus,digiciminimicrafIicudine: folia illi pinnaca.hoc eft,longo pcdiculo ucrinque harrencia, femper concrarijs pcciolis, Jcncifcia?mula, fedmucroneobtufoucfecuridacajfolia; efoliorumcavis filiquasfcrtromulco aere pIenas,coIorc rubras , in quibus contundas,pollicari crafiitudinCjCumcnccs tincncur fexaucodo feminaad luceum cendcncia , comprefla, phafeoli figura quos florcs proferar,compercum mihinoncft, nameamfponcenafccncem inSpagiainfulaadvcrfus Matonem Peloponcfifica, frequenciffimam inveni m. d. xcn.dum Veneciaspecebam, menfe Aprili,quocemporefiliquâdmacuricacemnondumpcrvenerant: a nautisgrana cruda hbentiffimeedebantur,gra:ceque lupinos filveftres vocabantjtcec nihil cum lupmis
Nova
&
communehabeac:hujusplancxfeminahisdiebusexeademinfulaabamicoacccpi,queBi
uccolligercc rogaveram.- naminfulahabicatonbuscareD, &nonnifiadverfis vcncisatri-
rcmibus petitur,& a piratis: cam ob caufam femina citius habere non pocui.
nata eodem cum fuperiore_j anno) Valde refpondet hacplanta (nam ea etixmfemine miffo mihi cap.XLV.Itb.vi. hujusTomiprimum Batic0a(irazalo } qHaminterHiJpanicasplantMdeJcripfii d dd z lecum r
&
A<lrag*lm
b*/.
CCCXli
.
r
EPISTOLAE HONORII BELLI

;
j~~ ,;, f*/,, mmJrerelicef Cuperioremhememwhortopertulit,ey
p
Seerdttii
r hiemem confirvarepotero,perennt
emm cH raduejdabtt.
MenthaftroMarrubi6quealbofimiliaprofert, perterScordotis foliatomcntofa,
flinq.
j SW^l^ ^^T^^^WgkTm^ & v w EnSg7orum: 't

> "
1
raminoT^^^^ GuXneulS tomcnto a
inquorum iumm.tanbus florcs marn.grum tota magna&denfafpicahxrent, quibus fucccdit fcmen r ?ubSi quadam. r DijaiDiinqu^
bo obiitis ut marrub.um
, :
"b,que intcrfaxa, Nafcitur ubique interfaxa, fecusvias,

in tota fcrc
&in <***'#
fcplafiar,,
allij
odorcm
,ut
Scordium,rcfcr, )
Crcta
pro
adhuc cojûc^ccm,fer,m Lobe hus, abhincannos, femina Vicentiam, Patavmmque am oS> autnovcm falv.am Dalcchamp.us, pro fcordoc, ftachyn D.ofcor.d.s, Pena &
ro-nam&imcdcfcriprioniipfiusquadrat,
& forraiTe ncmini

omncs
chum officinarum ddcnbunt,qu quidcm

quc alh, odorem
ftrrpes
atcnbucisrefpondcnc. Scordo fpirant.neque viribus a Plinio
^j&^*^
,s
,
^5^'^^
inquic n>
?cm1ccturantidotistuffi,m.fton^ ftomachum corroborat ejus (uccus tiftit alvum jtccn is fcfacilcs exc.caciones, cum melle purgat fanna ejus v.no tri ta , vcl decofta potu , vetufta vulnera drachma cum fudores provocat potu& ill.tu,parfe infperfacon.umic,menfcs caracscrc(ccntcspcr aqua mulfacyathis quacuor, vencnismagicifqueinaccclcratpotadrachmafucci.n
&
tu
.
&
cantation.busadvctfatur. an Iegitima fitjudicare poffis.-
Hujusplamxaliquotfoliainhaccpiftolaocclufainvcmcs.ut,
M
s&M-
ternfcnnnafincepifiolaaccepta,cumquibufdamalusabHonorioeodem temporc creditU,nonfuntncita,camobcaufamdccanihilfronunaarepoffi(m.

vulgariter hodievocarur
,
rt illa epiftola perut ( cu)w hoc duntaxat exemplar poflea mifumjfic
etiam eafolia addita ; c)us
mfu&tm*
Agriopastinaca gari umilhma m(i quod minor eft ahquantulumcraffioraprofcrt,caulispctrofchnicft flores inumbcllis minoratamen& colore ad atrum acceqmbus fucccdunt fcmina pctrofclini fcd m.nora albos fuftincns
,
, ,
inCreta herbaquzdam petrofelino vulhabcat foliaque eifdem etiam incifuns unrd.ta hcet
figura longa , cortictJtenui tcftrmatur unica pollicis magnitudine , femper dentia: radicc bulbocaftant quidiaitiattritufacilimcaradicc feparatur.quxcandidaeduhfqueeft, cla poftea tota arcfcic prattcr radicem , qua: totaliicmc viret, femenque Ma.oprofert, guftu:
z^gm,-
wrraIatct,&primisAutumniimbribusgcrminaprotrudcrcincipic. Hujusftirpisduo re-
Atrufumabundantiflimetantumin
UufTwT*
juntu r 2Cn NigrumgenusinmontibustoriusCrcta:&eciam in Dalmatiaprovcmt. êrconfpicitur. fcopulisCrcixpropmqu,s,nter faxa &copiosead,
era,coIorecorticisradicumtantumdiftcrent,a:namun,usrufus,aIteriusni-
moduminouadaminfulaparva.nuncfJr^vocataOccidcntahCr^partefitaubiarx
municiffima excruda eft, quam infulam
iudico.
unam ex tribus MuiTagoris a Plimo appellatis efle
utii
s*eim *Un *'
HxchcrbaadBulclinonaPliniohb.xx.cap.xii.dcfcriptumacccdcrcpIunmum.
:
a Sepjafianjs pr ufticis vcro aîomraîvatut id eft, dlveftris pafaxifragia ufurpatur,& faxifragia vocatur,a r
vjdecur
nam differt a Petrofelino
brevitate caulis
& radicis colore rufo

,
itinaca,aquatamcnlongediftcrc,paftinacafilveftrisadhucinCrctalegitimumnomenreherba cocla,verno tcmpore, tincc.nam eam raqurvvov vocanc,frequentiffimc'quc radice
&
vefcunturruftici.
Hac anno m.d.xcvi \.femine mihi natafed cum valdefiro germinajfet ,

huc efetplanta, hiems proximefequens corrupit % ut obfervare ttequiverim:
atrofylendentiajion minus quam eleofilini.
& maxime tenel/a ad-
erant vero eytsfoha ex
ApUHmri.
Agriostari, quod triticum filveftreflgnificat/requentifnmcin Cretainvenitur,neHerbaefttricicoilmilis, folia&caulestritici ferens, fpicafque ahquantulum afperas, nigriores , ariftas breviores , cjus grana minora funt tntico fativo , altera parteobtufa, itautfecales grana potiusquamtriticissmulcntur. Ha:cfeminanullaalia caufa tibi mitto.nifl ut tibi compertum fic.non in fola Sicilia cricicum oriri filveftre.quemadmodum Poetsc tradiderunt: quod non abfquc ratione Crercfes triticum primo a Cerere in Creta inventum fuifTe fibi perfuaferint , quemadmodum Diodorus Siculus in fuas
gligitiirque.
&
&
&
Bibliotheczlib.vi.fcriptumreliquit.
Felicifimc
& abundanter mihi nata erat htcplaMa ,fed anteauam caulesproferre_j inciperet,
licet ferie
ab eo cui repurgandi horti curam dederam,pro inutili herbaavulfa cjr ab)cc~iafuit ,
qua*
dam
& ad normam, quemadmcdumfata erat,nata
lf&fy<Vtlt
fcc
fcgetes
invemtur,&
in
marginibus agrorum frequenciflime, hcrbaque onunbusCta e ft
aanTatZlT" *&* ^^^P^njium non multum abfmile^ zM ur) J ctmaltfsabHonortoaccepnsterr^co?nmiJeram:Jednonesinatum.

!
fpinofe, Bami* Jc^rT lZ? ^^ a C ^ uem Pannonicarum h.ftor.adefcr.bis, ab Alpino P P Bai(amivc ? t T pf 'f ? ex Iemen, ,d 2 Phafeoh & ex Arabia fehc. qua:
'"
r.
t
^^^^yP^înaaccepiOcnopIi^
eft,
fime nata func

J
max.ma mea
volupcace
&
&
&
omma
terr* comm.ffa
,
fcl \ai-
'
nafcicura confido
nam
reccnn/fima
f 1
fpinofcoflarotundafcre figuraexiftunc&duriflima, inqmbusduplex o**iitu fcmperinvemtur mcduUainduabusipfluscjufflem offis quafi ccllis offea membrana d?(^\ rinctis, itautexijsrcrr* creditis binxfcmpcrarborcsnafcanturparuminterfediftantes:
Oekopli a
H?
imS acutlffi c pctiolos mun.ta, V fl qux fempcr bin* circa hngula foha vifuntur,hoc cft, u mnquc una: fol.a figura & nerv.s firniha (unc eisqua: Ocnopha fine fp.nis proferc , ar non adeo nrma nec parce avcrfa incana rorcafiehocinnovelliscancumevenireeredibilecft.
^yiS^^Sffl/ratg
fUn
""
f^ V^ *
w
**-
BAMiA,foliamalv*fcrt,aIiquantulum villofa,maxima; itaucadCucurbitxfoliaquaw*. Uacccdant, longopediculomhxrcnt, &proculinruenci malvaarboreavidcrur- florem malvar ptoferc magnum, quinque folijs conftancem, colorc pallido i.ucr lutcum & album medio, inumbilicopurpurcum,cuifucccditfruauscucumerifilvcftrifimihmus alccra parteacurus, quinqueangulisdiftindfus plcnusfeminibusrotundisad mgrumtendcntir bus,magn.tudine Orobi: ad quinque cubitos au urgit,& in Creta hieme perit. HancTnonum Theophrafti , fic intcrprctantc Gaza, Leonardus Rauwolfius in Appcndicc Hiftorix gencraIisRovihj,appelIar,fedquam rcftc.nefcio Ignotam vctcribusfuiflejudico. Leblab fruclu filiqua, & colorc diftcrtabeoquem tu dcfcripfifti nam hic filiq.uas ubUb. profert magnas,longas & lacas.cauhs color purpureus ad mgrum cendens pediculi & netvifohorum cjufdem funccoloris.florcspluresunopctioloinhxrcnt.Ab Arpinorcctcplantadelineatur: fcd florcsvaldedifTerunc: nam non in finecaulium, fedefoliorumcavis exeuncIongopedicuIopIuresquafifpicarim,magni, figuraaliorumphafcolorum, fed coloreacropurpurco, qui Icahce/^^^^dicicur, phafcohque ad rubrumcenduncnigris maculisinfigniti,16ngohilo (ucniger)&afbo. B a l s a m i femenidcm eftcum eoquo vulgarirer ucuncur: fed cgo reccncnTrmum Sa jr (*mumaccepi quodopobalfamiodoremaxiinefragrabac,cjufdc'mqueodorisrefinaficcamulcis femimbus inluerebat (ed brcvi cempore odor fereevanuit ica uc nunc obfcure fentiatur feminatameninore recenca, leviccrque manfa fuavem odorem relinqunc, cerebintho proximum. Exhisfeminibusccrra;commifrisquinqueplantula;mihinatefunt,quxduo foliafiguraquafi rotunda proculerunc, in quorum mediocauliculum alTurgentcm, folijs primo fingularibus &pofteacernis, parvis, longoccnuiquepediculohauenribusprcditum,coloreexviridialbefccnte: planculxfeptemtancumfoliaadhuc habcnc, cardeque
, ,
crefcunt: cauhsnunccraflioraliquanrulumfieriincipicpropcrcrram,
ita uc quafi pvra-
midalifiguracernacur,coloreadrufumcendcnce. Hujuscamnobilis plancarnovellae, fi tibi lconcm ad vivum delineacam miccerem,gracifTimam forejudicans,cadcm magiutudine qua nunc fpeclacur, majore qua pocui dihgcncia lpfam dclineavi adulta* enim Aipinus publicavit.Hiememinhacinfulaferrepofleconfido: namCreta&Hierichofubunoeodcmquefcreclimacefunc,&,fivocicomposham,diligenciflimeeasobfervabo: foliaopobalfamumolenc,licecadeoparvafint. Phaseolos ex Iemcn ab Alpino fub Abrus nominc defcribi puto , licet ipfe fru- Tb*fnbu tx ftum nonre&efmeojudiciojdefcripferit: namfiguraphafeolinon eft, fedovali, oro- l "">AinUi M^' bigranispaulomajor, neccocuscorallijcolore, fedparce, quafiliquaraucfuofruduiad"*' hxrec ( nefcio enim quo modo oriacur ) hebeni nigerrimi ccrnicur durus eft. difficiiiifuavis eft in cibofque vix adnucci pofle le dencibus cedic, fapore legumina imicacur ys*~ obduriciemcredo. Hujuscresplancjenacx func, quxfoliaprotuleruntfimihaijsquarin ad Solemmirum inmodumconucrcuntur: nam folia qua; Alpini iconc fpe&antur, pinnacafunc, hocelt, longopediculohxrentiaconcrarijspeciolis, &fcmpernumcropana, parce avcrfa unum concra aliud ar&ifnme circa Solis occafum clauduntur ita ut mucrones foliorum terram fpetent,pcdiculique longi quibus folia harrenr,noctu terram verfic coca node permanenc ac ciim Sol orifus mclinancur , ita ut caulcm fere tanganc ,
:
:
&
&
&
&
dd
tur,pan-
cccxiiii EPIST. HONORII belli
adcarolvm clvsivm.
mpwvmeûm
ccnIpcchrc ir.cipiunt ,& mcnd.e rane ScSpaulatiS, folia riuro roucicr.cfquc <*tum frcclauduntur ita arclc,ut ur.um aliud tnngat, inviccm oftea incJ.nante ,sro Solc rardunprorfus modo quo noctu rc.manent r c en contrano roihi v.lacuv Solcm converfio mirabilis &obictvat.cned gmirma tur Hxcfoliorom ad
Sud
bam,
tcci
&idcoparticularirertibifignificandamduxi. Hxc virdariflimc, tibilcnbcndaliabui: aliaDeooptimo

interca vive fclix.mequcuc foles,
maximo
,, r .' faventealiasfcri-
ama.
Cydoni* Crct* die xv. Augufti morc ve-
M. D. XCVI.
mihi Juttreddtu,
x c v t. fnem Seminum, quorum h*c eftfola meminit, farsjhb anni M* d. exquodcum tlltfgntfcaffem x x v. Junif anm wjequentts hoc t/lttxeoifoU fedepfola minmh Mplarcumfequenteept/iolaadmemtftx.cftcbrtsepjdemannt m. d. demumreddtta(curanteipft*sfatreLeonida)nxvii.Auguft M. D.
,
xcvn./^^î xcvin.^^;.
2f 4/*w reftondcbamSi.SepembrtsinJequentis.
CLARISSIMO VIRO CAROLO CLVSIO,
HON ORIVS BELL VS

S.
P.
D.
I
nuperprxteritoepiftolam tuam accepi xxv. Iunij fcriptam; qua ccrtior faclus ium,te femina tantum acccpi<Tc,litteras veio nullas quod mc maxima admirationc afTccit,ipfis cnim fucrat adjunfta epiftoIa,cujus exac te pcryen.ec, emplar iterum tibi mitto.Et fi tardius fortc, quaro dcfidcras, locorum diftantix adfcnbcndum eritmam fi matunus certior iaclus f uifkm, acc.picsrnsm uxociciusctiam cxcmplar mifitTem. Cum hac nullum femcn tismorte, quxiin. NonasApnlisaccidit , itamalcarTcclusfui.utpertotamafilatcmnuIftirres mdagandi volum confolatiom locum reliqucrim,ncque fcmina colligendi, neque , fi promifils far.sfacere ncn valui: luntas adfuir. Quare mc cxcufatum apud tc cfic velim
Eptembri
arilarccnimfutura,abunderibi fatisfacism Scd quiapertemponsanguftiamplura non Octobiis vctciccalculo m. d. licet Valc, mccjuc utfoJes, ama. Cydonia: Cretac ad x.
.
cv
1 1.
CLARISS
/
CLARISS VIRO
CAROLO
P.
CCCXV
THOBIASROELSIVS
Reip-MedioburgenfisMedicus
S.
I <
CLVSlo,
D.
*
o r i b v s menfibus.ad ccenam,mihi apud Pharmacorcnim amicumind.cram acceflilibcns: adquamaffimsmcus Ioan. lunior, Horum impnmis ftudiofus vencrat, in quacorporisnollri vucs vario ac lauco c.borum apparacu. reparabantur & convivarum ammus tum vivaconcemplacioneherbarum, ac omnifaria florum amcenirarcrefoi
,
VpBr
cemporeapud Macc.acam gentem, JB^&wc-l3^ZelandosIiodicvocanc,Anemoncscocciricasdupliccs,Narciirosiuncifohos, Antirrhinum,&Caryophylleommflorum(pecicsfloruiflc

paflim
cjllabatur (quiscredat h.berno .llo
m hortis.non alirerquama;ftace media.ac cadida Leucoia, & flavcntia luminaC il-
thx,utloquiturColumelladecultuhorrorumlib.x?jcumhoncftoacutilideflonbus(cr. mone deleclabatur. Ex his fermonibus dclapfi fumus in pcrcgnnas exoticas plan tas &: dum infrequenciconviviofarpealcernancurverba, opportune mentionem feci epiftola; tua:, anaicorum opnme,qua petisac mones, ut de fru&u Caryoces , de fanna cujus tibi aliquando fpecimen mifi,& de radice Inhame fcrifeam aliquid , ut vehus dc his hiftorum lcnberequeas. Oftcndit nobis hoipes dominusconvivij Wilhelmus Parduynius.cu m in fua arce pcri-
&
&
tiirimus^tumdiligentiflimus.radicemcraiTamjdodrantalem ,utnnque obtufam quarab , cxcrema &: obtufiore radicisparre fex feptcmve farmenta ficca,humi diff ufa,&: multis exiguis fpinis munica prodaxerac.Sarmentis plunma folia iriharrent , quinque auc fex divifuiis infeda, funcqueeapalmariampIitudine:verumnonhcuitfoliavidcre. Radixhabctexteriorem corticem nigricantcm , partem vero intenorem albiflimam : virgultum hoc
unum,quodnunctibimitto,aradicepra:cidi, e'ftquc, utviderepotes, lignolum, rotundum ,Ientum ac vimineum,fpinifiiue trcquentibus quidem horridum fcd admodum cxiguis. Admonui, uthancradicemadtedaret (quodipfumfeciflecognovi) qua?quidcm ab ipfo pro Inhante habita fuit fed aliterab Indorum Praefe&o, qui ad famuhtium fuum duodecim mancipatosnigrosab InfulaS.Thoma?adduxerac,edo<5tusfui. Quum cnim cx
;
aerismutationeinmorbum incidifTet, me vocavirfanirarisrecuperandarcaufa.-atquehac tamcommodaoccafioneoblata, fluduipIcnifIimcabipfisrcfcirc,qua:adhiftoriamiIlam fpedarenc Atque ipfe hanc radicem affirmavic illam efTe ex qua hc farina quam radtcis Manyoucar farinam nominanc, & ab advenis Mandioca perperam dicirur. Manyoucar ra- My"e*
. ,
,
r malleolosdllTe(fca.Mallco-/' / ""'* '"' dix nec florem,necfrutum facit,fed radiccferitur,nimirum li novclli terra: commifli in radicem craflam &: magnam efrormatur,fingulis ut plurimum
<,
annis.&nonnunquam fcmeftribusinrcrvallis.prourfolum fuenrfcrcundum. Fcccund.tas (blifacit,utradiccsintcrdum induorumdodrantum longitudincmexcrefcant. Cxtcrum ManyoucaantepaucosannoseBrafihain Infulam D.Thomxdelataeft, qux iquatori
fubjacecinlongitudinisgraduxxxm. NomcnquiaemlegitimumapudincofashujusInfulajcftManyouca: fedeorumaliqui wyr*. YucamaBrafilianisnominari volunt. Nondubiumquinplantarhujusnomenvcteribus rMf4, ignotum fuerit, ciim ne quidem occidentales ifhenationes fatis ipfis innotuerint. Radicisduntaxacufuseftillisadvi&umnecefTanusiconcinecradixfuccum lethalem,&: tamen ab ef u radicis non abftinent. Veriim ita preparare norunt,ut faiina &: panis-e radice
conflatusedaturinnoxie.CorticeprimumabrafbfecantradiccscuItrislapideisinfruftuJa, M**> cuC4 ?*"*** ligneis vel lapideis quibufdam inftrumentiscontundunt, 8c taleolas, folique exponunt,& l:c. &: in minuciflimasparcescomminuunc: deindc faccisecorcice raris, vel a ftramineconccxtis imponunc.ac pedibusfubigunt, donec omnem exprcflerint liquorem.qui non finc vittfdifcriminedeguftaripoffic. NonporuiexNigrishiscognofcere.huncfuccumuIlaratione polTe fieri falutarem,necolione quidem , quod camen de Yuca ceftaturdocliflimus
mcdicus Nicolaus de Monardes Hifpalenfis ineolibello quem defimplicibusmedicamenris novi orbis infticuic,& tu latinum fecifti.Sed alios quofdam de Manyouca conveni, -maxime verd nautam iftum.qui in Hifpaniola Novi orbis Infula triennium capîvus fuit, Cheirurgum Lufitanum qui ab urbc S. D ominici ejufdem Infula: ance paucos dies ad nos vcnit.qui mihi affirmarunc, hunc fuccum crudum valdeefleinucilem,maximeque lethalem exuerenihilominusomnemquaIiraremnoxiam,firecencesradicescumcarnibus chxecur.uti ipfimcc fepiuscxperci func:quodquidem a mulcis Nigris ignoracur.Fieri etiam
,
&
poccft
CCCXVJ.
EPISTOLA THOBIAE ROELSl

,
poteftalLam radicem pro Yuca habua
clTe
,^0x1^
ftd
quam multum ,nad,ffcrat

maffam compr
^SSSttffifeS^Tte f ^^*^^ &$*&&

m,
o.ux
con.ct.ci.cu,
okum ctn.fi.
1
rcdd;
ric
.mcJia..
ManyoutA
farin*.
SS
rur.e
nam ec.am cx eadem
!ecuhsv,. 1 m/ufiun t u.HH,. 1 cAmenean mulc ls 1 sficcanc fed lubactam maiTa conficiunt , quam non in furni
i
Fa,
& d.li&
^S^cm*I^fcatn aeVuivbi^
quamdiumaccrecu^^
nomen cft farina Manyouc*,quam ad

,
fupenor.busl.tter.s mili. V X al,fil.qi.oral.quis iliiaffundacur,

ce
cum
dumfac.ac.Atqueadeoh.ncfaaume(t,utpublicisdecreusediaisqucc a utumiitmOcciaqua vel v.num adfit: ne gui enc qu.s hunc panem in menfa apponat quin dental. Ind.a, dantnonmaceratum.fedabfquel.quoreficcumJuffocat.on.spericulmnincurranc.Cornnav.bus quar ab Ind.a in incorrupti fervantur mulco tempore: quarc et.am modc hi pancs H.fpan.amappellunt .mpominturpan.sbifcod.v,cc,proal.ment(xucdeYucafcnbuNic. Pocta fabulantur frugum invenMor.ard.s. Vcrum magis nob.s favit alma Ccrcs,&,ut de phis al:monix,& al.mcnrum Nalargitacft ccreales frucl us falubr.ores,qu rr.x.quc nob.s ipl um abfque at.onc Peabfquc ulla facultate noxia fuppeditant Quod
)
.
famihare,
iic fcnMartyr rcfragatur hb.vn. Decad.s n .ubi dc tcrrz ill.us inaudita f bit.SicuianimusaIiquandofuit,deferendoinmoncibustntico,ubipaiumptrtr.goiisvimcrcdibiic auditu (picam geat (in plano minimc ab nimiam agrorum p.nguedinem ) eft
crus
orcur.dirarc
fupcraiclacerticraffiiudincm,.pirha^ JiaampIiusafrcvcrantcrinquiunc,&:jurcjurandoaffirmanr.SedfaIubnoremIniul^pancm Yucx prxfcrtim ajunt, qucm vocanc Cazabi.quia fic digcftioni apt.or. Haclcnus Mariyr. QuoderiamabipfofcriptumeftLib. ix.ejufdcm Dccad.s. Eteomodo,inquic,cxficcata,
conditaque
&
dcduftain Cazabi, panemprarbetftomachis humanistrmccofaniorcm,

.
quodaptiorficdigeftioni.
#
.
.
Sedcumillorum panes exiguamoleplurimum ponderis adferant tardiffimcfancdeCxtenim quod hi panes denii (int &a furfuraccis quos^.Ti/p/a? ijcianrur ncceflum cft Grzcinominant , fintalieni perfpicuumcft quod idxirco &fermentocopiofioteindigcanc.omniumquc maximc fubigcre cos oporceac,nccftatim poft feimcncum & fuba&io
.
nemaflarc utpulchrede ejufmodi panibusfummum ill.ud Medicorum decusGalcr.us ucnonnorinccibumgravcmtfficereadcofcripfic. Veriim barbaricsapudeos tantaeft,
,
quendumfacilcm&fuaviffimum, inquoEpicurarinoftrargcntispr.ir.asccnciic: fcd pcccant rurfus in adverfum dumnullumincibis&pocionibusmodumfervanc, &cantum

,
atque potionis adhibeant,ut opprimantur vires,non reficiantur. inhamt. Altera radix ex Infula S.Thomxallacaipfis Inhame d.citur. Inhamc autcm illud cx una r planta una oftendit quam ad ce radice germina fatiscra(ra,candida,& (ucculenca mitcit,uci i)*f,ndi dcdiihujusfoliaoblonga funt,ampla,&non incifa. Quofcunque conveni,& tiorem & frurmiDctum fcrre negant Plantatur autcm c gcrmine ftatim a pnma germinacione , non alicer V quam apud nos iu Sifaro fativo fit:tuhones funt tanquam femen,hi cnim arad.cibus fucciil ccrra rccondicijrcpullulanc.arque inradtcem rranfcunt quam fingul.s annispcrficiunt, in camquc molem brevi excrefcunr ,qua: necc flaria fit ad ufum vitar.Binas has radiccs Veideo nullum nomcn grxcum atit latinum proditum Occircribus fuilTe ignotas puto , Ego conven. Indos dcntalesIndiacHifpanihancvocantlnhame, iHam Manyoucam quam plurimos.nec ullum muenire potui,qui alio nomine has radiccs appcllaret. Prarret
farpe cibi
.
&
&
PrarfecTusdiccrctipfam ManyoucamefTeradicisInhamefpccicm, eife in fua patria alias Inhamx fpccies prarter has binas radiccs, qua- intcr fc parum d.iferant.Editur ab ipfis Inhame radix cruda vel coc~ra>& cocTione amittit lentorem.ac ccnacem humorem,quem in fe habct,fitque cibus ficcus,& fatisetiam gratus.Intcrim cuiquam mi-
quamquod Indorum
&
rum videri poflit
indigenas
S.
Thoma; ncglexiffe ufum Inhama?
qua:
tamcn innoxia eft,
poftquam adipfosvenit Manyouca,qua:,utpra;monui,aconirolcthaiiorcm infecontinet fuccum. SedhocfacTumincclligo,quodfencianccorporis texcuram,hujusquamilliustifu firmiorcmficri.Nccdubium,quinaIimentumfoIidumanatuialinoftrocalorefuperatum,

ad labores ferendos apra Exemplo fint agreftes noftri morrales, rcddat corpora fortia , qui cibis duris,& carnibuscrudis,more Lconum, Vrfaruro, ac Luporum viditant. Quod autcmillorum vcntriculus cibum hujufmodi durumacgravem ferac,facicmulcumip(a confuecudo. Tamecfiipfifamiliarem uium Manyoucarineanr, obrationemallatam.habcntnihilominus Indici Americifuasetiam BatacaSj&fuaviflimosfruclus Ananas,acgratifiimifaporisplurimosalios: prarcereahabent& IndicasN-uccsprargrandes Palma: arboris, qua; utreftaturin Aromacum hiftoriaGarciasabHorco, humanisufibusaptiorcft quam ullaarbor. Porro ciim Manyouca fic lnhamar fpccies ,& fcrendi fcu plancandi racio
.
&
'
fcre
CAROLVM
.CLVSIVM,
fcreeadcmfitmrjquc^necformacxternautriufque lradicismultum " ,cum aliquemincrroremabriDerenofI>r r .,a^jy.
fcfr^
f,t d, " fit
kdulu: sicae h*c Bnofi ""
?&ff^ T
',
.,
diflW ,m *>s,
i
facild-
Wr *
l,lt
^^^P^^^ ^^Tf Th^ 2

$
D^
Tr!P l,cem habet.ftamCula Pajmam.qt.arum
a"
rc q
wnim Palmarum a Nigris S. Thounafertdadvlos,
'-*1
<*
& SEfiT
b0re n^fclvT i ,vn' n.us v* ahoquidoctiffimus,

fe
annd
'
Cet
rumcicnoar.
Aicera
^
dum foimo&W Diofcoridis officiiiarumTamacmdum

,
non recle fenferit in Nomenclatotc fuo Hadrianus lu-
Palma cW,âb ip(isdicicur,& hxceft Indica Palrnaprargrandem illam nucem Indicam.producens, cui Lufitaninomen Cwaindiderunr nhmn ilb
?-/*(*..
iuituli,ucgcrminisexortum,&eju(demradicanoncmpolTcmvidcrccom^ rcrtiam cum.germinc nucem penesmefcrvaveram cujusprardurum-acligneum putamcn lntcrnum apcncns,ex hujus medullagermen traxilTe initiUtfi obfervavi nuclcus flWffl^ Ia 5" c u am ,n < e habebat aquajquarniicibuslndicisrcccntibus&nongcrrainank tibusineft j femper) fcd aqueum illud in materiam fungofam cxcrcvcrar,dum fortcin gcrmimsahmentumconverticcrpit. Gcrmcnexitenucum harumforaminctertio ,&mox cxtra foramen , ftatim ab exortu pcr corticcm extcriorem craflum ac villofum quinas (&
, '
^veradicumfibrasdimittit^ hat. Germcnquodperforamenemcrgitunicum (imUiter perferat villofum corticcm: atquem umus nucisftolonevettigta foliorum arundmeorum confpiciuntur, quxbifida velbinafunt, &vixaliquam vidpnturhaHerc latitudinem, quod quinque vcl fexplicis commifTa (int ; folia primum in vagiha latuiiTe videntur,e qua prodicrunt necdum expan,
'-
ia,fedpliciscommifTa,utim poteSjCujusgermeninlongum^JtctfnfTevidebisrrium palmarum menfuram. Decrevcram Indicashasnucesdumrecentesc{lenr,rerriecommittere:fcd pcrsegrorum frequcntiam neglexi, nec putem germenfilturum alicujus evidentis magnitudinis vel admodum diupo(Teexcrefcereacfuperftitem manere: quandoquidemclimatisnoftri tempcricsearum naturisadverfetur. HazcPalntraomni temporefertlndicasnuces, virctque cotoanno, frudfrbus fbmper alijs fubnafccntibus alix-enim precarpuntur alix maturcfcunt &: quod Pontanus alibi Hefperidumhortis, de mahs Citrijsteftatur, dehacpilmadi,
:
cipoteft;
Flore novo femper, femper quoque fwtibus ancla.
HujusPalmararborisformam atque figuram nobis cxhibuit loan HugoLinfcotius capite Lvr. fui Itinerarij: attamen nucesrotundasdepingicuravit, cumexGuinea,exInfula S.Thomse, &c occiduis teme tra&ibus triangulares ad nos advehantur quotidie. Vcriim aruerunt harnuces triquetrx: atfuccoplenxforrcfunrrorundiorcs, non tamen omniexparteputemeaseiTe rorundas,quodtamen * vigilantiffimi Linfcorijfiguravidctur innuere. In hujus arboris defcriptione multa videturaGarcia mutuatus. Scdhoc addit: Arboristruncus nudus eft, nulli in eo fparguntur rami, prxterquam quod in fummitate folia excrefcant iimiliter extenfa ac in Phcenicea Palma, & nuccs Cocos di&as conjundim profert, aliquando decem vcl duodecem conne&untur, raro folica.
*T^ A
p*i>*>
>
*~ S'
\\mh*ne
&
ria*
confpiciuntur crevilTc, qux exeunc fubrer folia trunco cum peîculo anncxz. Cxterum cunrarbores fint excelfx akitudinis, non habenc radiccs nimismagnas, in-
{fi^J%J" t t e>*rh
exbibi.atdt*
quitLinfcotius&tamenfirmiterterrxha^cnc: quod mirum vidcripoffit, quumament J^JJ^ lolum arenofum,infirmum alias: exiftimandum idcirco profundc eas radices agere. Sunt en{m & ttll. aucem,inquic,arborestam vaftxalcitudinis, utnonfinchbirorcpolTesqucnquamvidere itmtTtfi p afcendentem tanta tamencelentateeas confccnduntOrientalespopuliC^^/>, utveriusfimix quamhomines efle videantur. Arbores incidunt ad modum graduum, pcr^/Â*. . qUOS renus Jeptn:
^j^
*d
$
7
\
{chdiji
G tfeUmmor.ui.&deipps lniU anno

Ifitt
lfiqnm*\ et y qu bui biru irxerinm taMlsbr* ccntincrentur*

t
form*
ffd
U!)7.Am&efa^ am cunnetentet quahimc
& Flyjipcne & Antner{Uh*bHitft memmi^rtmkm ex Iriim Grit.*fiUsi$l*sm
tn
&
CCCXviii
EPISTOLA THOBIAE
ROEtsl
ouosnulIa^cgotioconrccndunt.quodtJullusunquamLufitaiuistcmareanrusfuit.Ratid Dimon artor.sdifconfccndendiatborcmPalmam aGarcia defcriptavidetur efle cum crimiBw.quampnotmodusMriquitcnimûtcxaltioribusramiscolligantvmofumliquo.fafcijs vinculiivc arborcm oonfcendunt aptatis ad pcdes compedibus & laqueis au! rem hvc^wnomi. quibufdam arbores pcr mtervallacolhgantes Hunc hquorcmp^w Alunturhxarboresinduphnant. RurfumLinlcotius paulopoftcodemcapite inquit. abijs ehci poffir. cemftncm: quardam ut fru&us Cocos ferant , & quardam ut vinum Cdm propofuenntncgligetcCocos, florcs rcfecant., &ampullam rotundam cui ficonfi, , .
cium ftrictum,C*//4*nominanc
ftl
& ar&iffimc clauduntargillacommiftionisanguimpediant liquons exhalationcm: ftilliroas rimas,ut arccant -orpncm cxtemum acrem &
>
aIIiganc >
j*lm**ij-
vmofo liquore Palmje, quem Suram nominant , cftque grati faarbonbuspotum^^wcolhporis.. HincpatetAutomfencentiamciTc, quodex ijfdem Sur&mhxc <'ant,ex quibusahoqui provcmrent Indicarnuces ,nifi praxarperentur fiores colligendi ratio diverfa eft ab ea quam Garcias & Lutitani referunt,cujus infra mcminero. Tcrcia Palma Ady noininata arbor valdc cclfa eft & inligni proceritate arborifque
ac brcvi implctur ampulla
.
*>
->
truncus crafTus,nudus,&ercc"tus eft,non fuftruticat , ipfaque Pinum fuperat altitudine uc mihiavarijsrelatumfuic. TrUnciarqucramorummateriesraraeft, iuccopra'gnans;folijspriorisPalmaMimihbusconftac. Inverticeplurtmaexcrefcunt germina,quibuspra> cifis vel cxfnn Ufis,vas aliquod idoneum appendunt, in quo lachrymameni colliganc fuccum.qui vini vicem apud Indos t.cnet,& facde inebnat. Dulce hoc vinum cft, vciiim poft paucosdies acefcit: Non omncs Palmje hunc vini iiquorem fundunt , fed ea tanr.um quje AdyabipfisNigrisnominacur :necidcirco fruclusfuos facere delinunt ejufdcm arbcris
,
Abanga/fo
8usP*im*
1'
/A*vp$liH,
&t]u(p at*ndir*tit t
reliquagermina, quxafcrrointactamanferunr. Hujusautem Pahnje Adygeimennon eduntincolxiffciusinfula:>qujequidem majoricura&dihgentiapercontatusfum, quod apud Garciamlegerim.incolas regionum Oiientalium.Talmarumgerminib.usvcfci: quod fublatogermine pereat Palma. Scdhjcc ipfede Palmalndicageneratim loquitur. NuncfupereftutdcfructuPalmxAdyaliquid fubijciam IntegcrfructusLuiitanis dicitur Caryoces bcCarioJfo, abindigenis nigris litius iniulje Abanga nommatur: qui fationc producitarborem. Abanga:nucleum ad te miii, cuietiam tum putaminis prjcduri pars lnharrebac putamen hujufmodi tegit pulpa feu cato fulvefcens ac pariter luteus iftexterior cortex . Itaque corcici caro fubeft inon ahter quam in malo Peiflco ) quam pullum putamen oiTcum fequi.tur: hocvero incus nigrum continec nucleum efui aptum qui adempta pellicula candiduscft. Fruetusintcgerforma&magnitudinecftCitrij iftius mali quod Iimam fi ve limonem vocant. Edurjt ipfijhos frudtus inafTatos,frequentereciamcrudos Caryoces nuclcosinregros intgredendum mifcent farina: Manyoucje. Hosnucleoscreduncipflmiruminmodum rcpararc languenres exmoibo vires, adcouc fuis jegris bis tervein dieconfortandi caufacr.es quarirorve Abangce nucleosexhibeanr. Quod ipfistam familiareeft,quam nobiseftovum forbile,,velpuIlusgalhnaceus ,uti afferebant Lufitani , qui Indorum Puefe&o tunc'tempOfiSf.adcranc,Prjeteteaipiiexhoc fru&uoleumconficiunt: nempcutcarnianucleisavuKjeadijciantaqujeferventisbcnam partcmi dcindejubentutpulpainlebetediuagicerur.commifccaturque exaetcfurcrigj i_ j l ii rt r demdc
&
nem,
remotumabignelebetem tantotempons intervallofrarcfinunr, donccamurca omnis in fundum fubfedent: tandem oleum aquje fupernatans cochlcan cxcipiunt: quoexhaufto, iterum atfufa aqua fervente bene commiicent utpntis, &poft1
quam decoxerint.quidquid olei puri fupernataverit vafculo rurfum cxcipiunt.

,s'miUiti
Olci color
croceuseft, qualemCaryocespulpamcffediximus, cujustibi nuncfpccimen *mitroin *imtm<fits vitrcovafe, concrevitqueexfrigorenoftrjepacna?, aliasautemliquidumcftoleum . Nifl virhtnetii,. verercrcpiftolje limitcs nimis excedere, moverem qujeftionem .quaeincerfcnbcndumoctiftuiPeni-
curreoat:
uurnimirumoieum lnaquaiupernatet? dicuntaiiquicorporaohgraviratem

.
nuscumnufll TJfL$*mtn*ttBn quiimnu.
dominio.locuminterelementapetant: parvusfcrupulus in flumineoftcndic.quiob ccrrcam &compacl:am lapidis fubftantiam fubiidet: inquoingenstrabslignea, obaeream ejus& or ram mbftantiam fupernatat. Sedhis prjctetitis ad oleum Caryoces-revertor, quod nplZTetc. P tpir*mmb f^mcm non minustollete poteft, quam ohvarum oleum butyrum noftium vaccinum: hmtfiijpm* quarepranfurivelcocnaturi,fuisedulijshocoleum m.fcent.Etcumapudnos Mcdioburgl c(Ienc P ifccs ' carncs Py ra poma .aliaque cibaria ex hoc oleo in fartagine torrebant,acywLZ! Tarduyn,& <l ne ad omniaobfonia tam affaquam elixa adhibcbant hocoleum Nigrae, adqua-videlir/^^^ccccerncbantnoftrasvcnuftasancillasbutyrumaddere. Sed buryri noftri cxBataviaal,an& P r &odormagismihipIacct: iplisquflprofcdtoancillis nigrisGcll.adcformior.bus %tuf,7" cumoleo >ftoinftruaaferculaepulafquelubensreIinquam,quoufqueohvarum&amy XOT *^c $nh*iMm. dalarum oleum.atque butyt um prjeftans Batavije Zclandix, ancillx. rofco aenarum ru.
fubmergi,&ob levitatem natare Quodûtem corporanonponderisautlevitatis ne natenc > vel fubfideant fed pro elementorum, ex quibus conftant proportionc
, ,
ratio-
&
'
>
&
boredecora^jappofuerint.
&
Olci
^>
AD CAROLVM CLVSIVM
bore
fcflos toto corpo^re
inunguot
^S3gSSS^Sffit
&
apud pn.cosGr.ecos
,
lubr.cafr.ft.o.
Hoc.piorum acopumeft, &.nf,gnclafficu5.n,srcmcdiuiiS^"a n Ol.m hsc corporum inunct.o frcquent, ,n ufu taro
Romanos.illorumind^^
qS apud
muntpcrmul&varPa!mar
Crefc.c preccrea aliaibidcm Palnur fpccics, nonmulcumaduabuspr.misfrcndcd.verfa, cx qua olcum^num^cecum.fruaus ac panem coll.gunt. Per viam eXpreffion.s fir oleum
utpoce, qu*Nucesferc Ind.cas^&qua. daclylosg.gn.c,
^..., ..x.a.wa.u.it, tuucmu.co.ua perungunccorpora,mgiabra&ae.liareddantur. Denique cib, yiccm gcncneceflitatis tempore, uti hobiseven.t, qu. fame pcrijflemus nifl hoc oleu m habu.flem us. Hujus Palma. vei frudus nomen non refert: verum ex orat.onis fer ie fati s pater, hanc eflc Pjilmam Ady quz frudhim Caryoflb ferc, cx cujus pulpa fic iftud V r croceum oleum.
/
Etjamdilp.ciendum duxi opcrxpretium , dnhij>alma:fruausablnd.sallat Vcceribus mnocuennt, nec ne ,quod fummacumcamionepcragendum Sa.penumeroenimrebuS quibuldamluncindicanomina,quecamendcfcriptionibusVecerumnonconveniunc:quibus nominibus idcircononmm.s fidcndumeft, utopume&pulchrcmonetvirgraviflimus,docriflimus, &fuperhzcoccupatiflimusPetrusBelIoniuslibropr_mofingularium roemorabilium Ob(crvationum,quas tu mi Clu.i latinasfecifti. TheophraltusdePalmarumgeneribus, Geneta, inquic,Palmarumplura. Prirhum enim & quali difcrimine maximo quod aliud fructiferum,aliud fterile; pauto poft addit: * Frucluum ipforum diffcrentiar plures, alij namquc flne ligno mtus, ali) cum ligno.& ahj duro ligno, alij molli proveniunt colore quoque mter fe difcrepant:alij enim candidi, alij nigti,alij flaVi: ad fummam non paucioresquamficorumcolotes autabfolutcgenera ftatuunt. Adhaxdiffcrremagnitudine figuraquevolunt.-quoldamenim inmodumefle malot um .magnitudinequc tancos,uc quacuor cancum in fpicam ccneantur, alios minutps ciccrum magnitudine. Denique.paUcis iriterjec~hs,inquit. Genusaliud eft in Cypto quod >, &foliumampliushabct, &fru&um mulcoampliorem, difcrimineque pecul.ari dilcre- tum, magnitudinemalipunicijfiguraoblongum non tamen fapidum tanquam ca?tcrx, >> fed radicibus fimilem, ut non devorctur, Ccd fucco tancum expreflb expuatur Haclenus >> Theophraftus. QuifanelocusdcfumptusexHiftoriaPlantarumlib.n.cap. vm. Caryoccs fruchim utcunque proponit.quem ant diximus efle ex Palma frubfera,& habcre durions ligni corticem,cui infedit-pulpa flava cum ejufdem colons pellicula magnicudinem
.
&
&
,-,
eciamilliuseflemalicicrij,cujuslicformaoblonga. Quomododeniqueprarcernuclcum pulpxexpreflieineaturufus, in olei prxparacione oftendimus. Iraque apertiflime pacec
nonnulhscumPalmxcujufdamfrucluTheophraftindciSj huncCaryoces fru&um convenire.

I
Vidctur intcrdtim
Gaza ncqligcntis interpretis ofpcio funEius

.
_*_.i__. /_.._
___-.
M__?_.
r.
tv___
aht alium *.' _ a

,
Gr&cum codicernCev t\v

>
'.
aTTACucraytm. a layipur a s i(jy x-ara ra uiyira. %/uiara. xai ydp o-$aipoui?c ivisvc ao-avs) (M?\a , xa) rdftfyid-ti rnMZovrovc , ac. rtrrapac eiq rw rd-yyv uicti vifid <Tt x\ \vn'o&HC. aKKovc $% mKpnc Xikuc iptbiv&nc,. Anwivo vraterea an Tbeot4)rafli lotut de Palma Adyfit intelligendus Sed ejr Cariotas Diofcoriaui ad nos adferuntur , quiqmdem dis ejr Galeni nihil aliud ejje aio , quam palmulas Jive daclylos adfirutfionis participesjitnt, maturi autem dukesfingues ejrfuaulenti. immaturi ficci
ypafjta.ra.<pacrivuvairar avKa>r,oia
.
&
Hujus fortememinitDioicetides, dum Caryotarum, fiveCaryotidatum Palmarum mentionem facit: inquit enim lib. j.cap.dc Palma. txdXira ft tu xapvanftci&io.ucvai te/miCaryotxefu faucium afpef itati medentut Earundcmmcminic&Galcnuslib.n.dcalimcntonimfacultacibus,ubiPalmarfru_.u$ faculcacem alimencalem rimacur: tri cTi,inquit, cvdvWoTctjMixpdîmôpd.riytcfAvydp fypoivôi k) yXvttlc, davtp oi xapvoro) JtaArt t)a) x) g-vipovric, acorip ol alyv-nfiot, rnsc \ fufttm) k, quxdam enim funtficcx&adftnnucvoi id eft. Non paucaautem lnipiiscftdifferentia: dulces, ucqua: Caryowappellantur; gcntes uc .Egypcia:: qua:da vero molles & humida.,&
ciav rpayvrnraqimrai.ptxCcrtim
CCCXX EPIST. THOBIAE ROELsI AD C.AROLVM CLVSI VM.

OleumprajcereahifceCaryocrs fiveCaryotis
V aCw oK^Trapo^Wpo^^TOc
Caryota.
paulopoft hisverbis approbat: o^* CTav &* *" aW iiT) ^ <? " rl awua dyaSûcK X>f*U,<Gr#t ik A ruccusautcmauiabipfoincorpuid.ilribuiturcrafidetc:
incfle
&
^'^
>
iusquidemomn.no c lt,habetautem&liquonsquidpiam,ub.palmapinguisfuerit
i.cuti
Quin & ante d.xerat Caryotas efle exigu* adiiriftioms parttcipes-.quod vuklicc c
.
oleTcontineant, &valdcfiuitmgumol*. Exhisnonabsreiulp.cauqu.spotcir, .: hosfruausvetcribusinnotuifle.
mulcum
Vtrdo&iiTiinusdereherbana opt.me mcr.tusP. Andr. Matth.olus in fuismDiofcondemlongcdocMimis Commentarijs, nonvnleturobfervailcdifcnmen quod Dioic.cV: reltquos palmarum fru&us, dum mquit, Venetias PaU, ftatuerunc iriter Caryotas Galen. nonullispalmular, aliquibus Caryotar.quibuidam verci dadyli dicuntur,ex
,
&
marum fru&us,
Svria&Alexandri3igyptiadvehuntur,acetiamexNeapoli,illucpriusexNumidiaimportati.Quodtamcndi(crimcncclcbeirimusIo.Rucllius(qucmantcHieronymumTra. gum,Lconardum Fuchfium,& Macthiolum fcriptiiTeexi(timo)annotavitin pnmo (uoli-
bro,qucm denaturaftirpium elcganterjdode.&copioseconfcripiic. Inhocargumenio,virdoaiiTime,f>ra:termorcmproIixiorfui,qu6d(peculationumomqu* circa facultates vcriatur fiium qu* (unt in Medicina ca propemodum ficuciliflima quzahmcntis infunt. Nam al.js praefidijs non omni temporc ucimunfinc alimento autem, ncvivcrcquidcm,nequefecuuda, nequeadverfavaletudmepoflimus. Valcreliciterin Nonarum Ma.j mulcos annos , & mc ut facis , ama . Mcdioburgi Waiachria: poftndte
, ,
-,
M.O.XCVII.
*
=f
'
*\
'
N
E T
I
AE
feuSIMPLICIA QV IN MON
N VI A
AB VERONA AD BALDVM
REPERIVNTVR;
Cumlconibus & nominibusquamplurimarum
.
quas a nullo ante funt obfervatas
nunc
Ioanne Pona
Pharmacopxo Veronenfi
repertse, defcriptse,& editx.
A N T V
jE,
EX OFFICINA PLANTINIANA,
Apud Ioannem Moretum.
cId.
Id c
i.
CLARISSIMO VIRO
CCCXXllj
CAROLO
IOANNES
r
.
CL VSIO
N
,quU[ uti
S.
Raestantissi MkM
.
MedicinamhumanooenerineceL
artam effe tnde conjUt
ibru Caftigattonum purgantium loannu Mefuai ) tpft propter ragikm, <& caducamnaturama fummorerumoptficeclementifjimc fuertt elargxta ; conflant fiqutdem homtnum corpora
m Ecclefiafitco legttur ,0-m
'
exelementu corrupttonifubjeclu mvtcemagentibm^patienti^jexqutbm.alterationesâffecltonesnecefartohominibta occununt uaru ^^c7tonesfacultatum,organorummwtfle^
rtafimtlartumparttum natura'es effeclm ornnes Varijs moduUduntur htnc tpfa rationaiu amma labefaclatu mfirumentu quaft dentata dobbra)
:
'
tn
openbmfuu,
frmmntu ( contmue ettamftmnttbm)
artes omnes,jctentias,philofophtam,&{quodgravms esl)crga Juum fummum creatorem deficere fape cogitur amma namque nofira hac camea vefie obvoluta hujm corporu in-
&
circa
utjua perfictat munera indtgere lucidtjfiv.e con~ Jfitcttur; namquo modo imaginattone corrupta,dimwuta memotta dtjcurret, ratiocinabiturtfuum aonojcet auSiorem, redemptorem, atquj illi obtemperabit ? a <n otum Vero
&
corpm quo modo homm
artes
conVementes exercebit
proculdubto aut hac diminute
traclabit ,aut depraVatepra/iabtt: 6 njere wfolix
humana natura, cumprope mnume-
ru arumnu,^ tot,tantu'quemorbu miferrimeftbjaceas[His tamen calamitatibm omr n ibm arte ipja medica nobu a b enediclo Deo bemgmffime impartita ob viam imus fere medemur Hacetenimpracepta,^ mcdicamentapropomt,ac exbtbet ,qua dogmatice rationabditerque ufurpata quantum hommi licet ,prafentem tuetur &> deperdi-. ,
&
:jam verb ha medica materia ( habtttbm tUu prato miffu qui , tx fonte phtlofophia haurtuntur)cum ab elementu Jodmu ,animamtbm, alijsque bviuf~
tamfanitatem
refittutt
wodi rebus naturaltbm promanant; tumpracipue a fimpltcium,plantarurnque auwira*

bilt
virtutefumuntur.
Hu tgtturego cum avide operam navavertm, tum,
admirabilinatura,artificto,
&
ut ex horutjt
effecltbm caufantem arttficem mtelligerem ,admirarerutiliter,
que: tum,ut hac cognojcendo ,di\cemcndbme poffem( quodmuneru efl noilri )
@) non adulterine, qua ab Excell Meaicu m hommum uhhtatem pracipimitur , oenuina fimplicia ehgere^ eadem mpharmaca commiftere^ neque expenfls neque labori~
t
bmpepercijtt vegetabtltumpracipua locafludtose wvtjerem } quaque tbt adhocfacientia

najcerentur, quanta poffem ddigentiaperquircremôbjervarem atque colligerem.
hacigttur cum cateru dote

Bits,
tfia
mimme fecundtu
fit
MON
Inter
s noiler
Baldvs<//-
Baldus(mquam) quialtitudinejatitudineâmcenitate, ac pulchntudtne tnfignu in Italiaftnitimu bmttibm Tridentum verfm^ ubtfaucibus eAlpium tpja a Khettafparatur,fitm eH; uque in agro Veronenfi , ab ipja urbe Verona vigintt mtllibiu pafjuum di~
ftans : qua prater arces, f) mcenia tutiffima^ctVium ffledore,vetus~iatefundat<jrum ,ac ruJ%hibritate,amoenifftmu collibm ,fiumme pulcherrimo Athefi,lacu Benaco qui certe
.
beneagit,cumfolm Carpiones,regwspifces ff) producat pbitheatro,tUuslrtbm Templu, terra quibufque ftubltbus ,acutorum tngemorum feracL tate,<is* qu& tandcm naturalt,& medtcao Virtdarto Baldo monte,m quo varia,ac pere*
&
( alal ,)Md<,bus juperbo Am~
grina planta abunde conffiictuntur , prafiantifftma civitas exiftit
Hunc itaque ipfum cumptrplures vices una cu lUujiribm ,ExceUenttJftmuq y1 atque admodum RR.D.Pa.
trellauro,& D.Cafare,alteroquidemfiatre,
alteroftltoperacuttjjimt integerrimiqut
luxii confultiD.Fabij de NicbefeluJjujuJcectTttatUjgeneru fjlendore Jortuna bonis %
cc
f
&
literit
CCCXxiiij
PRAEFATIO AD CAROLVM CLVSIVM

:
..
tf
ttteruprtmattbus ctvtbus: D.NtcoUo
ttu Medlos clanffimis
Maronea 3 Hetlore Mofcaleapartter Vrbts no:D.hachtmo D.Hteronymo Caldermo ctve noBro dofltffimo
Duce plurtmum
a
lunoermôNoriberaenPif^recordatwn^
culutis penttffimo, a <jo velutt Z Jctenitfftmo
.
fimpltcLomnt U mmthtcomparavt:D.PafcaleleCoqG
ftttenft
&D
clortbus
Mcdtctna doGeoroto Rentzjo Vuemffergenft 3 omntbus Phttofophta 3 ciimpcr plures(inquam)<vues. atquewpUntarumnontiaruerjatijftmu:
&
^
&
cogmttonts
&.arttt
&
nequa iteratofepe
VaUesPrata, Batdumperagraffem tnvefiigando 3 rtmand6quedtltgenter montemtpfum prattpttes 3 atquefaxofos. Rubos,Foveas 3 Cavitates3 Rupes } Verticefqueomnes Sytvas autconfelabore conqutferam temports traflu e memorta effluerent ,
y
demum culpa mortis mterirent hac *< > axim0 hoc Baldo nefccrent ac fauam numeroftora ftmpltctatpfe non ab reforc arbttratus fum tum praferttm , cum
3 :
hnyitt a
otarg
alij
tbt ego adtumpottJfimum etiam 3 cum plantas ahquas novtfftme hucufqueobJerVaVerim 3 unquamfuertnt. haUcnus nec edita 3 nec cognlta ab altquo(quod fctam ) innjenerim, qua putchrttudtnis 3 herbariafupcUetlttt aUaJuras uttlttatis , nec parum quas etiam
&
&
ejfemthiperfuadeo.
Memorergo
ftnguiaris humanitatis
tua 3 quam tu mthtaltquando
docltffimts eptslolts
tuis, ftmpltcium altcujus dtfficultatis
perfecltortfcicntia adauxifii
enodattonem traclantibus declarafit, meque eorum . opttmequefciens quantum in plantaria facuttatepoUeas p
quandoqmdem fcientia tua

patetMUtbus pra te fers
prajiantta cuique ex pracianfftmis tuis rvolumtntbtts fatts incomparabtliafiudta.vigtltasêregrinationejq- ejus cowparan-
nonrntnus mantfefas 3 te mirabtli ordtnc 3 <&cloquett*fwgu\ari 3 dacaufafub{ffe:cifdemqocults corponsfubijcere. fmgula defcrtbendo mentis oculis ^quam futs iconibus referendo
Pulchre ttaque cognojces 3 tc a ratione altcnum hon
effe
Medlca materia tantprofutjfe 3 ipf*m'q
ttbi
tnfimte debere,
cenfui ut hac tibi
um dtcarem.
prout ettam infuturum 3 fiqua
ujuroccurrentjncfaBurum poUtceor 3 ut apicem perfetlionis tum in cognofcedis 3 tum in eo Itbentiusfeci, quodad pandisftmptictbus (fifieripofit)affequimthiliceat ; hocautem
rtfica
undequaque Clariffimus , ac omniumfcienttarum idme(intercatercs) PertUufiris 3 pracipuus acfingularis meus dominm\hono~ ffenere infignts IoannesVincentius PineUus3 fcrvitutis mca erga tefcettx inittum efi cohortatus . Hic Vir prafian tiffim e repeAffeclus 3 feriemque omnem ac nomina herbarum
,
&
ries Iter 3 ViUas t Loca 3 Situs 3

oulis in tocis
qua pn-
vcre cxoriuntur. Pofihac <vero3 acfiropediem(utffero) Deo beneannuenteStnguUrum ipftus Baldipartium imagines 3 a.c locorum effigics deptclas accipies . Ghto-
nUmautemnobtlitas 3 (/ candor antmi tui 3 mihi jampriaem perjfetlus efi , quo laborcs 3 hos meos quatefcumque amptexari non dedignaberis- plurtbus hoc a tua benignttate contendere fupervacaneum cxifiimavi. Satis idmihi eritfifgnum hoc ejfe mea perpetua eroa te obferVantU pro certo habueris. Interim Dcum 0. M. ut te quam diuttfftme incolu^
3
mcmtutatur3 rogo.curautvaleas.
Vcrona 3 ldibus Augufi 3
M. D.
x c
v.
DESCRI-
-*
M
Tirhvm^l,,c
r-,
DESC&IPTIO ONT
n tft nr nrfeftant,
1
cccxxv
t' Ta & egreffi ftat.m pcr amplam agroru

1
noilrum faciendum oporruniffimuu ClTClteT IduS Iuln ab Vrbe ^ceifimus OccidenTen

iter
tempusad
r
Md "e&tys
>
<\****
& plan ttiebus tardius fefe ma,
planitiem
arbonbuscultamprogrcd mur,inquaabundahtcrconfp
abfquc
S,S
P*2
1
viSm
'
citur:
^ftSSt !??*W ** P"PeramEluIaminorltalorumXobellio.

Spma feu Stella folftitialis, Penar.
Atraclylis
Er y n g urnmontanu m,Matthioli:feuvu]oarc. n
'
multorum: tecudfim aliquos Cnycus fylveft. Gaza Fufum fylve-
Verbcnaca rSu Fuchfij fi vc mas. Eryrhrodanum,Gra:corum: Rubiatinctorum m Officinis.

;
ftrem vocar*
CcntauriumColhnu, Gefncri, Ioachtmolungermano: Aphyllathes quarra, Dodonzi
Onopyxus,Guillandini:Carduusvul2ati(s.
Lobei.
&
Acanthium,Diofc.feu Spina alba fylvcft.

Fuchfij.
Ornirhogalon , Diofc. feu Bulbus Leucanthemus Dodonari.
Dipfacus farivus , vcl Gallcdragon Xcnocratis,AnguilIario: feuSpina fclcnitis Theoph.Guillandino. Dipfacus fylveft.major, Fuchfij:
Rhamnus terrius,
Matthioli : feu Paliu:
rus,Pena::frequenriflimus.
Ranuculus Hortcfis fimplex, feu primus Fuchfij: Ranunc.cchinatus fylvcftr. rertius,Dodona:i: feuRanunc. arvorum.Lobellij.
Pulegiumfloribusvcrricillaris
pcrpe-
officinarum. Carlina fylveft. minor,Clufij.
ram Calamintha
Galliumluteum, frequentiflimum. Verbenaca vulgaris,&;MatthioIi. Polygonu minus , Matthioli a quibufdam Herniaria vocata ab ali;s Herba Turca Tragus pro Empetro propo: : :
HcliotrOpium fupinum Clufij. Anthemis, feu Chamarmelum. Buphralmum Marrhiolu Sideritis prima Matthioli Pena verd, Marrubiuaquaticufeupaluftre facit. Stachys Diofcor.& Scordotis Plinij .Lo*.
:
Cordus, Millegranam vocat, ab aliquibus, Hcllcborina Diofc. putara, Herba Cancri minor etiara nominatur: ab Italis,Centograna. Vcrbafcumfoemina,Lobellij fcuVerbafcum famofum candido florc.
nit:
Echmm
Item
Trago Marrubium agreftc vocatum.araMatth. Pfeudoftachys.

bellio.- a
Matthioh,floribusrubris.
vulga-
&
albisfloribus.
Echium Loniccri,feu BuglofTum

reofficinarum.
Chama:zizypha,feu Zizypha iylveft.frequentiffima.
Verbafcum latius,Dodona:i;prius, Matrhioli.
EchiumFuchfij.
Blartaria, Plinij luteo florc.
Hyofcyamusprimus, Matthioli.
Mentaftrum. vulgare,feu Menta: fylvcft.
fpecies.
Gnaphalium vulgatiflimum. ./Egylops Theophr. feu quartum genus

Roboris, Dalechampij.
Hyofiris flore cadido", five lacea: Pannonica:fpccies Clufij.
#
Plantago aquatica, Hcrbariorum nonnulli vero genuinum Alifma feu Damafconium Diofc. autumant.
:
;
Sideritisprima Fuchfij:perpcra
Herba
IudaicaAvicenna^Herbariorum.
SidcritisfccundaMatthioIi.
Calamintha
thioli.
rerria^ feuaquarica,
Mat-
Lactuca fylveft. Matthioli: Endiviaqu.
rundam officinarum,Pen.
Et pervenimus ad locum,qui vulgo Clivus dicirur, qui eft principiu planiriei cujufdam
magna:, faxofa:,&:utplurimuinculta:;htitudiniscirciteroaomiIljumpafluum,&:16gitupervia in qua q uafi in quodinis quattuor^ Hac. omnino ajqualis cft , aere falu berrimo , dam arquore perfifteres, &perillud permeares, eminusabfque impcdimentoprofpicis hinc inde Vtllas,& ipfum Baldum in hac aurem dearabulando adnotatur:
&
Dalcchapij , SidcritiseriamluteofloreejufderaconSideriris prarenfis rubra

,
&
Diofc.
Myagrum Dodonxo
Mat-
thiolo.Pfcudomyagrumdicla,
bundanrcrcolirur.
hka-
fpicitur.
Eruum
farivum, Cordi : Pifum Graeco...
rum,Trago:Matthiolus,proClymenopingiu. nopingir.
Convolvulus minorfpicarfolijs, Lobellij: aquibufdam, Scamonium tenuc

Plinij.credirur.
Camclina
~ fiuc Theop.hr. Ery firaum, "*
&
Convolvulus fecundus, Clufij Canta:
ce
brica
cccxxvj
c R
O
:
bricaPlin^jfecundum aliquos: a Dalechampio Volvulus terrefir is diclus.
OnofmaMatthioli. Anchufa lucea Dalechampij ; frequennflima.
Lagopus,feu pcs leporis. Clmopodium Lacunar, Pena: idem Pena Acinon facit: Betonica Pauli quo-
rundamjfeu Clmopodium primum

Matthioli.
CcntauriumparvumDiofcor. a Dodonzo Panax heptophyllon Plinij vocatum:ab ItahsBiondella: Quibufdam perperam Lymnefium Cordi videtur.
Blattaria florecxrulco, elcgantiffima.
Clinopodium minus, feu Vulgare; Ocymum fylveft.feu Acinos Dodonan:vel PulegiumpetieumGefneri:perperam Calamintha montana,Tragi. Trifolium cochIeatum,fcu Medice/pecies.Penar.
CytifusTragi:a Lobcllio Lagopusaltera pinnatofoliodictus. CiftusannuusaltcrLobellij. Hyacinthi fpurij variagenera. Ampeloprafum frequentiffimuro.
Item Medica fpinofo folliculo.

'
Symphitum petrarum Pena? Confolida minor a Matthiolo: Brunella altera

:
Dodonxi:
Icemfloribusalbis.
Lagopyrus Dodonan j feu

caturh.
Pulfatilla vulgaris ;feu
Lagopum fpi-
Anemonefilveft. Fuchfij:Ranunculum decimu Cordus facit Lufitanusperperam , Alopecuron vocat. Bctonicapaflim. Cotinus, Plinij Cocconelia Theophr; Clufio: Coggygria Phnij Camerario: Chryfophyfion Prifcorum Lobellij: forteBarbalovis Plinij Gefnero.
: :
Oenantha: Fuchfij Filipendulamultorum :&dubitat Pena,an Plinij Molon. Thalictrum nigrum Cordi Dodonxus
:
:
Thah&rum magnum facit a quibu dam Ruta pratenfis,& Saxifragia Gal:
lorum.
Ofiris,fcu Linariavulgaris.
Glaux Guillandini.a Belgis Anthyllis leguminofk; feu Anthyllis prior Dodonxi.
Tithymalus platiphyllos Pcnae ; a qui-
buidam Characias vocacur.
Holoftmm Matthioli.
Mufcipula alcera flore mufcofo, Pcnx: fcu Sefamoydes magnum Salmancicum quorundam,Ciufio:etiam CIufius iple fe purac.
Sylibum,fcu Leucacantha Loniceri. Aphyllanthes prima Dalechampij. SyfirinchionTheophrafti, Cordo: 'feu Bulbus efculentus, Lacunx: Bulbus fylveft.Fuchlij aLobcllio Ornithogallonluteumvocatu,quietiamdubitat an iic Vomitorius Bulbus. Lactuca fylvcft. vera Dalechampij. La&ucafylveft.Fuchfij^&Matthiolijfeu
:
PicrisanguftifohaDiofc. Pena:.
Lychnidis fylvcft.ipeciem ef-
Aphyllanthes Anguillarar: a Pena pro

Bellide carrulea cxhibita: ItalisBotonaria;
laria.
Pc&cnVenerisRuellij: autfortafTc fut inquit) AnguilIara,Scandix Veterum. Tordylium,Sefeh creticum Lobellij. Nafturtij fpecies,Gefneri:illaqua:a Trago, Fuchfio, &Cordo pro Scriphio
a Monfpellienfibus
Globu.
Gcrmanico propofita cft: a Pena fortd Thalietrum Diofc. fcu SophiaChyrurgorurmaDodonaroetiamproTha,lietropicta.
Armerius flos tertius,Dodonari.
In hujusdexteraparte propeflumemeperirur
Coluthxa Theophrafti
:
a quibufdam
FlammulaaIteraDodona:i, feuCkma,risre&a.
Stratiotes
fij
Cycifuscreditus. Saxifragiaalba , feu quarta Matthioli.
fcu Achillearcongener CIu,
Polygonatum Diofc.
feu Fraxinella Ita-
lorum:SecaculGefheroputatur.
forte Helyochrifes Itaiica thioli.
Mat;
In
ejusfluminisoppofiraparte,copiosepullulat:
;
RhusObfonior,um,&: Coriariorum
vel
Sumach:fcd tamen
ibi
fteriliseft.
letum rehnquimus(ita vocatum excopiofb Buxo
Et cumjampervenimusadfinemfpatiofihujusagri,adlxvam manum pagum Buxo-
fponte nafcenti, cujus fylvaetiam ia przfentiajnfluminisripaconfpicitur)quoinpagoinveniunturplantdiverfx,videlicet;
Abrotanum mascommune. Abrotanum inodorum,Penar. Abrotanum mas,album.

Alyflum Matthioli: an potius Thlafpi fpccies.j' fortaire AlyfTum minimum
,
Ladanum fegetum Plinij Dalechampioj

rubro ac albo flore invenitur. Anftolqchia rotunda genuina ; frequentiflima.
Ite CIematitis,Pena|perpera aliqiueOf-
Clufij.
Botrys,frequenrifs.
Phyreu, Dod. Chamamerion Gefneri: a quibufda Delfive
Antirrhynum fylveft.
ficinarucredunt efle genuinalongam. Thlafpi parvum Hieracifolium,& Leu-
coionminimum luteum
pena::
Da-
phinium Diofc.& Linum filiquofum.
lechampio pro Lunaria lutea picla: ClufiusThlafpi clypeatum vocat , in

iuis
M;o:n
qurbufdam.B.fcutclla.
fu.sdoa.Ts. Obfervat. Pannonicis:*
B A L
i.
EfulaminorTragi.
gomfpecies.
cccxxvij
Nepcta,Tragi:Menta Cwi, & Cattaria multorum. Iberis, (eu Lepidium Diofc. Tithymalus verrucofus Dalechampij.
Polypremnum Dalechampii r 4m PV. cuPolyPn n,
Or^numfy lveft.fcucommuneinomt
M o x defcendimus ad AthefiT J
PP maJOr Matthl0 'i <"que.
feu,ut ego dicere,
Ciccr Aftragaloides
''
V.rk^'
Am
an thi
,
h i fpecies.
Feo^^
Euphragia,paffim.
'
Linum perpufillu floribus luteisLobellij.

Itcra fylvelt.Linumfloribusalbis.
randi,ex Lobellio.
hupatonum Grecorum.feu Agrimonia. Erygerummagnum, feu IacobeaSene-
Monfpell.eniis Penz- Matthiolus pro
Conyzamajorepingicuti
necmm
Lobellij.
Hormmum fylveftrc Fuchfij
etia
Dod.
HelxineCiiTampelos.
Filixmas,frequentifs.
ins vulgaris.
AnomsIuteaCamerarij
:
.-Natrix Plinij,
& Ofteocoltum Abfyichi:eftSaxifraOcymoides Matthioh flore albo. giacommunis. Percepier Anglorum Pcnar. Corruda. SaponanaRec. Cunder AvicennarValcCicer fyiveft. alternm Dalechampij. In quolocoetiamconipicimusj -"
5
. .
mulci Pharmacopeorii pro vero Meliloto ucucur. Lotus fanva Matthioli.
Quorundam perperam
Millcfolium luteum,an Agerati fpecies; Polygalla Diofc.DalechapJo; feu, Onobrych.sDodonari: vel caput Gallinaceum Belgaru m Pen*. Sidcri tis prima Fuchfij Tethrait herbaIudaica,Hcrbariorum. SarxifagonPauli, Diofc.Guiilandino,
&
&
C-iitum
annuum floreguttato,noftrum.
Ciftus annuus flore guttaco.
t te&o furculo tripalmari, quadraro, hirfuto,vircfccnti;cui prope terram fohamulraOlc* cffigic, deindcper
s
i
AS
vrg
lntervallaadoppofitalateraalternacofitubina,ad med.um ufque , deinde pcr alicuos or.
dinestcrnafpeaantur, duobus tamcn exhis anguitioribus equibusfloresmulri,colore& forma Helianthemi. Sed hoc amphus m finJ
gulisfolijsgutculam
ad inftarPyropi,aurofummaarteexcepti,rum fummiratijtum pediculolongiuiculo&cafortiti,
fangumeam
pillaricalicibusamxi harrenc
ahqui fine folijs parteobtmentesplantam
horum tamen unicum florem mfuprema

;
finiunt.
qusradi-
ceunica,exili, lignofa, acparum fibrataalitur.FIorecinitioIulij ; fapor.&femina ut in
alijsChamzciftiS;provenitinplanogroaltero,fed frequentior in opido Ciani. Et harcinveniuntur Pontonum ufque:Eft
autem Pontonumrus amcenum inquojam

diclorum Nichefolarum funtperamplapr^dia,&egregi*a;des,apteadexcipiendospropter varia illarum exculta ornamenta , varij gencris fupelle&ilero.&abfomtas commoditates quofvis
Illtiftrifs.
Viros
uti farpiflimc'
contigit; adiuncla huicnobilifs.domuiduo
pulcherrimaViridaria,in quibus prercr varios ordines frcqucntilHmaru Cuprefluum,& m'
fercorura
^JLx*
V^
^r. v^ fi^
SaasSiKaaaSSeaoeMS'
Acanthus aculcacus Lobellij: feuMonfpcUienfium Chamarleontha. Caucafon,fcuMolyIndicum. Althara flore lureo autTheoph.lDiicum Lobellij:feu Abnrilon Avicennar.
;
Hcmcrocailcs Chalcedonica, Digitalis lutea.flore amplo.
Item purpurca.
Cycifus Maranchar. Biyoniacrerica.
yXx*
SamcularaoncanaClufij.
Peucedanum magnumltalicuLobeHij.
Hieracium intubaceum flore carnco. Verbafcum quartum Matthioli.
Aconituraiycoclonum Matchioli.
Aconicum bacrachoidcs Pena:.

Napellus Macthioli. Napcllus Penar. Napcllus racemofus. Napcllus Moyfi Aviccnnx,MacthioIo.
Draba Dodonari-, fcu Dryophono Plinij* cjufdem: nonnulli vero,Thlafpi Candiz umbe llatu vocant. Myrrhis parva akera Lobelli> Superba Auftriaca Clufi). Cacalia Penar. Leontopetalon, c Creta. Tanacetum acurum album Tragi: feu Ptarmica folioTaraconis.Pcna:; vel Pyrethrum fylveft.quorundam.
Leucoion crccicu m pu lchcr ri m um ,for> te Leucoion cccrulcum Diofc.

Taraarindus vel Derelfide iEgyptiorum.Exc"" Profpero Alpino. Acacia Êgypcia genuina Antiquorum.
Stcechas alcera Pence. Paliuros Achenaei , feu
Nabca jEgypcio-
rum.Alpino. Aquilma quacuor diverforum colorurn plcno Hore, five degcner hoc eft , ex* pers corniculorum inflcxorum. Icem,quacuor diverforum colorum,pIc, -
Ocymoidcs arborcum Cameranj.

afpera.
feu
fruncofum
Cardiaca Melica Pcnar
feu
Moluca
Tanacetum non odorum Penar; leu pcrperam Sidcritisltalorum Lobeliio.

Chamarrhododendros alpi'na,Penar. Corona impef ialis fimphci ferie florum. Lilium Sufianum Clutij s quidam Li3
no flore rofco,fi vc degener.
Hyppoenafacrurn. Dictamnum creticum.

Btôniacrctica.
Hedyfarum akerum clypcatum Lobel.

ThlafpiclvpeacumPenx.
Iris bulbofa colorc luteo pallefccci. (tior.
1
lium Pcrficum vocanc. Poterion Diofc. Pcnar: aquibufdaPimpinclla fpinofa.
Irisbulbofaverficoloranguftifol.fatura-
Irisbulbofa verficolor lacifol. faturacior. Iris bulbofa violaceo florc.

bulbolaflore rubro. lns bultjola flore rubro elegantior. PfcudonarCiffus plcno flore. PfcudonarcifTusHifpanicus minor. Mirtillus Germanica.
Iris
Prhora Valdenfium Lychnis Chalcedonica.-Scarlatea vulgd. Thapfia Matthioli.

FerulaGalbantfera Lobellj*, Ranunc. polyanthos aurco flore.
DaturaTurcarumGarziar: Solanuma-
nicum Columna facir. MufchariTurcarum Matthiolusexhi:
bet pro Bulbo Vomitorio.

Eryfitales,Plmij.
After-pratenfiSjfcu V.Clufij.
ScabiofaHifpanicaCIufij: a FabioCo-
Ocymoides rcpens polygonitolio, Pene>

HeliantharHorccandido.
lumna.Phyccuma Diofc.
credica.
Lirio- afphodelus albo florc. Anonymos Buxifolia.

Sefcli Maflllienfe Diofc.
Acorumgenuinum Antiquorum:
Rhodiaradix.
Siliqua.
per-
peram Calamus aromaticus multoru.
Panax Hcracleum Herbariorum. Panax Afclepium Diolc. Guillandino* Aloe ucraque. Trachelium majus.noftrum. Tragium crecicum Bellonij: feu Androfemum fruticofum Camcranj : vel Ruca hypericoides Dodonari. Ifbpyrum Macchioli feu pocius ad Me:
Iafmynum Cathalonicum.
SyringacceruleaLuficanica Penar : Lilac Turcarum, Matthiolo.
Arundolndica, vel Cannacorus quorundam: aCamcrarioGladiolus Indicus vocatuf.
Cumynum fylveftre primum

CnicusalrerClufij,
lanchij fylveft.fpeciesreferenda.
Diofc. Calcitrapa candida,& rubra flore duplo.

,
:
Eruca percgrina Clufij : feu Leucoion marinura Pacavinum.

Impatiens Dodonari. Trifolium Afphakites. Viola matronalis,vel Damafcena Rec. a Fuchfio pro Lcucoio albo pidca:d quibufdam Hefperis Plinij credita. Centaurium majus genuinum Diofc. Smyrniurri Lacuna:.
Cnicusfylveftrispnmusmultoru Atraclylis vcra Dalechampij. Chanophyllata montana major. Item Alpinarainimanoftra.

Iacobara n.
Icem, m.PannonicaClufij. Cakha feu Calendula, pleno amplo flore;
ClymcnumDiolc.Fabio Colunar.
Soldanella
I
M
Soldanella alpina Clufij.
O N T
BALM.
Scorzonera Hifpanica. Icem.V.Pannonica Clufii
cccxxix
GramenParnafi Dodonari.
Primulaarborercens
Pulfacillaflorealbo.
flore fimplici.
Lygufticum verum Diofcoridis.
Aconicum certium
Diofc.
Ciufij.
Ornithogalon fpicacum. Dencari* minoris Macchioli, tccs cx fo Iiorum numcro varictates.

Item: Stcebe Capicaca Rofmarini folio noftr*
cujus Iconis dcfcriptio fequitur.
Aleftorolophus primus alpinus
Nardus Celticaalcera Lobellij.
Stcebe Capitata Rofmarini folio.
EX tulum
teretes,
albicante radice Iignofa,
& aliquan-
modo
fibrofa, varij effcruntur caulcs
coronaria: Lybanothidis,
tnumcweitercubicorum, quadamcanitic
af perfi.profcrc folia uti ipfa
Lybanochis,fed
longtoramulco, &acuminacamagis, qua: paululumflaccidafada, ica fcfecoaraanc,

uc omnino appareanc Pinaftri folia qua;quc fupcrnefubvirefcunt,infernealbicant,cum quadam lanugmc,uti cauliculi in ramu;
&
lorum faftigijs ediccapicula queadmodum SccebeSalmancicaprima Clufij quafi ma;
-nicudinis Ccncaurij majoris, cui cciatn
ioslimillimuseft.nifiquddmagispurpurafcic fcmen recinec Cnici , fed nigricans;

:
perenniseftplanca.HancfubnomineChama^piperis mihi mific D. Anconius BerchiolusDucisMancua: Pharmacoparus pericik fimus,obfervatorque infignis, ut ipfi de hac fencenciam meam dicerem: ego vero racioncsnullascuripfa
ligens,
ita
vocaridebcrec inccl-
r
Trafi noftrum
a
,
imocumviderem Rofmarinumin folijsa:mulari,ac Stcebis formam obcinere, acquecemperamencum (cum adftringcns & exficcansguftu fenciacur, ) non effe pra:,
terrationcmarbitracus fum , nomineSrccbis Capicatx Rofmarini folioeam infigniri, donec veriusaliquod inventum fic, cui mc
fubfcribere
vel efculentus Cyperus:
v
non reciifabo.
fylveft Cordi: fcu
Chelydonium
Calrha
Dulcichinu.aGuillandinovocatum:
Dodonxo pro Cypcro

:
dulci propo-
paluftris,Gefneri:MatrhiolusproFarfugiopingit.
iitum FabiusColumna Neapolitanus.Malinathallam Theoph. cfleautumat,uti ctiam Anthalium Plinij,facic Harc planta proprie Veronenfis eft, nullibienimincocaEuropa,pra:terqua apud nos fponte n afcicur.Provenicvcr6 copiofiflime propc Vrbetn ad meridiem inqua itidem parte fur. ,
Phalangium
Crctc, Saloncnfis Pcnar:feu,

,
Pfeudoafpbodelus
Clufij.
vcl Afphodelus
minor Dodonzi.& Afphodelus

.
m.
, N
Lotus tetragonolobus Camcrarij Vbi etiam abundanterconfpicitur, OleaftcrGermanicus, Cordi: feu (ut mulci exiftimant ) Rhamnus primus
gunt
ha:,qua: hic defcriptz funt:
Dio fcoridis.
,
traijcimusflumenhicprarfertimrapidiffimum, &aliqua inpartevorticofic incedendo relinquimus dcxtrorfum fum vel flexuofum,anccdic~tis annexis anfractis Athefim, Arccrri illam rationeloci inexpugnabilem fitam faucibus montium.nobis appellacam laChittft; nam cumolimmoncisfolidicaceincegricucifiimolapidof6q pariece Achefisclauderccur.acque alio, non aucem Veronam perfluerec,mons hominum arte, manuque apercus fuit,partc illa qux alveo recta opponitur integra reli&a, quam ita violenter ipfxaqua:labentesferiunt,&ab obijcemontisreje&a: tancoimpecurelabuncur, ucrarcs, alias in civicaccs, quibus mcrces utriufque Germania: advehuntur Venetias, Veronam quandoqucomninoibifubmergancur, femper tamenpars anrerior in alcum per ipfum montcm afcendat, poftetior autem aquis immcrgatur quo fitutincapartcmorantes cum aliorum rifu , nec fine fuo periculo ad genua ufque raadefcant converfum interim flumenaddexceram ablabicur, acdenuo reconverfum, tortuose anguloseque ipfum pervium , acarce factum os ingteditur,ac fincimpcdimento perlabitur Pcr hanc Arccm perpccuo
Rv r.s v m
&
&
&
CCCXXK
,nvcn,tur:
"D
CR
P
,
TIO
& per callcm hunc montibus adh*.
.pfamGerman.am
:
cuffoditam pctuo prxfiSio Serenifs.Senacus Vencci
LntcTpammarce, pammnatura extruaum,

Plyllium,frcquentiflimum.
/
icerfit in
uiaifta
DrypisDaiechampij.
DrypisLoniceri.
Fraxinus.
iEgylops Vcnx: &c pnnia Matthioh. Alccavulgaris. pcregnna Alcea Vencta Tragi Alcca fohfequa Penx ; fecundiim ahquos Vcficaria Cordna Matthiolo pro Hys
PopulusLybica,Nigra,& Leuca.
Rubus prunum
-
n fylveftreex
quo
r
fit
a i Acaua vui
pccooexhibita.
Bryonia.
garis.
Phyceuma Dalechampij frcqucntils.

Chamardrysjfrcquencils.
Liûltrum vulgare: anonnulhs Cyprus vocatur five Phijlyrca a Dodonaio.

:
Perfoliacarubra,quorundam,Gefnero: Tamecncmum Cordi Vaccana Do:
donxi.
Phalangiumramofum Lobelhj. Fufanumnoftrum:EvonymusThcpph. LobelliorTragusproCarpincThcoCordus veid Anonyphr. proponit

:
Dorycnium Rondellccij.Penx. Tnbulus fylveft.Dalechampij.

Tercbinrhus.frcqucntiflimus. Mahaleb Gcfneri,& Matthipli.
mon vocat.
Lotusavbor Diofc. a noftrisautemPerlarovocatur.
Clufij.
-
Lcucoion
fylvcft.
Pannonicum
Lycium Italicum,Matthioli:an mfectoriaSpinaalteraCIufij?
Fiumenronenoftrum ;feu Thcophrafti Eryfimum Penac: vcl Ocymum VetcrumTragi: aquibufdaLampfanavocatum.hiccbpiofiflimccohtur.
Lolium
Fuchfij: GittagoTragi
N gcl:
laftrum Dodonari.a quibulda Pfeu-
MclampyrumThcophr.Cordo, Trago, & Dodoneo feu VaccinumTriticum:

;
domelanchium.&Lychnoidesfegetu.
Clcmatis altera Matthioli. Campanula arveniis minima.Dodonari;
a Clufio Parietana fylveft. Pannonica tercia:' Alopecuros Plim j Lobcliio :
&
quam ipfeolim
pro vcra
Onbtnchide
cxhibebat. Gladiolusvulgaris. Galega.feu Ruta Capraria: a ClarifXimo Philofopho ac cclcberrimo Mcdico,
ScclephurosPltnij, quibufdam. Telephium Diofc. Angmllario, .Guillandino Scorpioides MatthiPli: feu,
&
Telcphium Cratcuse.LobcIiio.
Braflicacampcftris Clufij
:
& Perfoliata
Hieronvmo
Fracaftorio Onorrichis
di&a.-aquibufdam Icaljs, Lavanefc. Trio,fcuEryfimum. Lycopfis Loniccn:fylvcft. BuglofTi congencr.
TiliquofaAnglorum. Caryophyllaca vulgaris, an ( utinquit PenajGeum Plmij?a"quibufdaChry-
fogonum Diofc.
Rapunculus
lylv.eft.
:
ccerulco florc; fcu

fyl-
iylveft.Tragi
Dodonarus Rapum
VvulariaTragi: Ccrvicaria, &Trachelion
veftrc facic.
mulcorum: aquibufdam Archan'
Ocymaftrum Fuchiij:OcymumfyK'efr.
Acinos Dodonxi: a Pena.pro Clynopodio vulgari odore Pulegij exhibitum Tragus Calamintham montanam facit,fed male nam Calaminrha montana veraab ifta diverfiflimaelc,
feu
:
gclica.
Rhefcda Plinij fccundum aliquos:dubitat an Cantabrica Plinij Pcna ab Ita:
lis,Eruca peregrinavocata.
DcntcllariaGefnerhDodonanis.Erygc-
rum quartum
facit:Pena,pro
minima
.
Conyzaexhibec:MacchiolusprominoreConyzapingit; &Phyllium,a
Cordo. Matthioli: VeronicafceminaFuchfij, Pena verd pro vcca Elacine Diofcorid.
ut infraadnotabimus. LappaagreftisTragi: aPcna, Caucalis albofforevocara: AfterDiofc. Penav alcerMacthiolo: Bubonium Galeni,
.
&
Dodonxo.
After primus Matthiolij
Virgihj.
fc.u
Amellus
pingic.
Lamium Plinij;
rica.
feuiners,ac
mortua Vr-
Lamium Penx
perpcram a Matthiolo proGaleopfi Hcrbariorum pi&a, uc LacunaafHrmat.

:
CalcitrapaCordi: Chamajmelum Eranthemiim,Fuchfij: Confolida rcgalis,quorundam. Ruta Canina Rec an tercia Scrophularia Dodonsei?
.
fcerfoliacaDodonaei.
Ifl
Galium
floribus albis.
Postea
verdingrcdimurPagumCaprinum, nobilem, multum fcracem,pluribus

mitifolia
fonnbusfcatcntcm,&:nobilibushabiutionibusexornatum. Hicobfervantur:
Afplenum Diofc. Cecrach Arabum.

Polycrichum.utrumque.
PhyllitisDiofcoridis.
perpcram Cratrrogonum
,
Cordi.aliqui vocaiit.
Hydropiper Ruellijj feu
Hydropiper Diofcor.feu Perficaria non

*
Hcpatoritim Cannabinum vulgd* pcrpcram Hcpatoriuni
patorium Avicenn* creditum.
MONT
Da
BALDI.
Condnliamajor.Dodona-rî
yôp.pcraltcrumHcrbariorum
fcuApateBalc^mp^^ 1-
Penc lymenum D.ofcond.s.
^
XX|
Androfemum Matthioli Pcnz, & Lo.

,
Pcnclymcnum rcctum altcrum

Xanthium,feu Strumaria.
CaucalisMatrhioIi. Tuffilago feu Bechion,veI
-fcquifecivanzfpecies.
Clufij
Deljlj.
f^r i-yiimach,a altera MatthioJi^rcu/ut

'
Un
Ma tthio,i &mulro rum.

I
Pe
a ,x"
2S8P' vcroPlmiana?
Mmaclnapurpurca, r
'
:
Farfara.
( ut inqutt ipfc Pena ) Ereftedanu Thcoph. aCarfalpinoBorifladicla. Artcmifiamajor,feuvuIgaris.
Nummular.a Rccentiorum an
Phuparvum/eupaluftre. AcerMonfpefTulanum. Erjca major floribus purpurafccncibus,

Lobelhj: fcu Enca alccra Clufii. Gramen hyrfutum, forte Gramen Lcucanchcmum Dalechampij aquibufdam Combretum Plinij diftum. CirceaLutctiana.
:
Cenrauroides
vel
Lymneiium Cordi:
torre(ucinquicAnguillara) Papavcr fpumeu: GratioJaAGratiadcivuiKd. Anagallis ucraque.rerrcftns,

ac
aquacik
r
&ytnphicummaius,flonbusaIbis,&purpureis.
Orvaia tercia Dodonari: fcu Colus

vclGaleopfis lutea, fcu fylveft.quorundam.
Iovis,
SoIanumHalicacabum
,
Diofc.
Horminum
HedcraterreftnsMarthioli.
Hermodaaylus five Colchicum n6 vencnatum Officmarum quorundam

:
Colucea Scorpioidcs.
Cytifus Hifpanicus alter,Clufij,
NarciffusVirgilij.
Jtemquartus,ejufdcm.
Cytifusalter.Penz.
Cytifusalbusfylvcft. Cordi an Cytifus,
:
Symphitum medium,& minus.

OphyoglofIum,Fuch(ij
;
(cu
Enophyl-
lacam Plinij Gc(herusaucumac:aquibufdamCeracia Plinij.Luciolaetiim,
ion.aCordolmgua Vulneraria: Lieu-
Gefneri^
Valcnanarubra Dodonzij
& Ocyma-
ac Argentina nuncupara. Geni!tcIIainfe6totiavulgatifnma:an(uc Pcna inqu itj Lutea PJinijAiTrago perperam pro Fcrula propofita. Potentilla minor , feu Argemone quo-
ftrum Valerianthon:an(ut inquit Lobelhus) C6durdum,Piinij>forte Narciflus Virgilij Columcllat: Strution
&
ab
Exccll-no
Aldroando &aquibuida
:
Ben rubrum crcditum.

AnaThcophrafti, Dalechampio. Phyreuma Matthioli h Pcna Campanula perficifolia , vel qux htbnc
:
rundam.
Vitis fylveft.Matthioli: an (ut idem Pena inquic) Melotton Theophfeu Cy-
a"
clammusaltera a Dodonxo Siliquaftrum Plinij Guillandino aquibufda Circea,& Dulcifamara vocatur. Chryfanchemum DamocratisFuchfio: Ranunculus vcrticillatus Apulleij.
:
:
Theophr.credita. Viburnu Matthioli; feu Lantanavulgd.
Daphnoides, fcu Laureola. Digitalis Luteaparva.

Iacea montana Narbonenfis.LobcIIio.
Anemone
N
Pcrficaria pufilla Lobellij.
mum Gefneri,& Dodonari: Matthiolus, Adonis
tenuifolia Cordi
Eranthe-
Cirfium Matthioli. CentauriumluteuvelCitrium.Mcfues. VrticaHeracleaTragi fals6 ScorodoniaCordia quibufdam crcdita, nam Scorodoniaab ipfo Cordo exhibitaa:
lius<pA o,
florem.nuncupat : Lobeiideft, PhloxTheophrafti,
autumat.
OrobusVenetusprimus,&alter,Clufij; feu purpureo.&alboflore.

GaleopfisDiofcoridis.cujusradiccsquia
non eft quam Salvia fylvcft. Tragij&Sphacelus Dodonzi.

lia
planta
albo Hclleboro perfimiles funr,ha#enus pro ipfo Hclleboro in Officinis

perperamexhibitarfunt.hujuseffigies a nullo certiiis relata eft, quam ab Ex-
Dryopceris.frequentiflima. CafTuta Piinij Linodefmum Gefneti: vel Cufcuta vulgo quidam, Oroban: :
chenvocanc.
cellentiffimoCamcrario, lnEpitome Matthioli.

Geniftella aculcata; fortc VIcx Plinij, Pcnar.
Oxvacantha Fuchfij
rismulcorum.
perperam Berbe-
Oxyacancha Diofc.&Macchioli,eft Bcrberisgenuina Arabum aTragoCynosbacos: ^lCordo, Sorbusaculcaca: Spm Appendix Plinij,^ Gcfnero. Siliquia fylveftns Clufij: an (uc Pcna inquic) CcrcisTheophrafti? cft illacommenticiaAcaciaprima, a Matthiolo
:
Pneumonanthe Cordi.Gentianar minoris fpecies,Pcnx a Dodonzo, Viola

t
Calathianadicla.
Geranium Bathrachioides Dodonzf; vel Gratiadei Germanorum.Lobel. Geranium Hemathodes; feu Grucialc
fupinum
Lobellij.
pi5h.
Chamarciftus in.Pann.Clufij.
Hyflopus
cccxxxij
brxfpccics,
:s
c R
Hyffopus Offlcinaiu , velpotiusThym-
Chxrcphyllura,vel Cbxrophyllcn Co-
Anonymos linifolio Clufij.

Clcmatisccrcia Matchioli: feu VitisiylvciVD.alGchampij. Ocymoidcs rcpempolygonifoho,Pena:. lumperus miivor,(cu vulgans. Taxus: MilosThoph. Pena.feu o-Âo,
lumeII;r,Dodonao:aManardo,Mirrhyscrcdira: Orcoielinum AnguiU

larx:
&
Cerefolium,
& Gmgidium
:
muhorum. .y.ih^Marrubium agrefte,Tragi

Diofc. (utPcna-mquit)
Phnij.
'
feuStachys
& Scordocis,
& CoTdi: a
montana
-''.
vcljr,;Aa5,Diofc.&Galcm.
Herba iacra quorundam Dalechampio:

feu MclliiTophyllon Tragi,
Leucacaniha Monipclheniium , Dalechampio. Afarum perpcram Baccara mukorum. PolvgalaMacchioli, nonDioic. Aftragaloidem, Lobellius facit; an pocius
.
quibufdam pcrpcramMelhffophyllon Fuchfij putata^nam (uc mthi vidccur)

JvIelhiToph. Fuchfij, cft lpfa
Calamincha.Penx.
ad Loci fpecies rcfcrenda
cft?
Lotus fylveit.Anguillara: ,&: Matthioli: /cuTnfoliumAfphalthxumjFuchiij; vel odoratum Tnfolium, fcu iativa Lotus Dodonari an Mel frugum Thcophr.utPcnainqu.it? Calamintha montanaj & alccra Cala:
SphondihumRec. feu Acanchus Gcrmamca.

Cicuca..
.
Scrpillum,urrumque. Pohumaltcrum Macthioli dam Iâmofcata.
a quibuf-
AnonymosfloieColutex,
Clufij, five
mincha.Macchioli.
Lampfana Dodonxi. Clymenum Plin.ij quorundam: Dodonxus,
pnor. Cattanca; atque Carpini frequentifs.

*
&*
Androfemum rum Androfxmum Fuchfij.

Coronx,
facic: vclalcc-
h^plantx, ufquedumafcenden do pervenimus ad coionam
L ocvs
eft in anguftijs
duorum moncium
qui conftanc cx fol.do faxo ,

,
milliar.salticudinis,
adamuiumpcrpendiculamcrreai
feml acafpeauhornb.les, iuprame,
diumfiniftriquorumcxporrcdtacitmagnaiaxoiaporc.o^horculumpehlemrcpraientans, aur via horn inum induiti ia inacccmbil.s,mfi per funem ab alc.cudine fuperion demictans: cxhocadiiniihumcranU a{pcra &:d.fficihcircalacusdexcerimo.uisdefcendcndo paraca quxTihaadeo caspcrlierncumpontcm, vahdaTilixfocmin.T arbore bifufcara fulcum; fimplici lap.dc fuggcfco numa'*nafdivinum profrcto)ex vivo faxo cxoritur,ac alimcnto a triturauêturacgcrminar,pandensitanobilesillosduosramos,ucponcivindecegumen. excifam, unicx periona: tum parcc hinc pcr archm femiram in moncis laccre gradacim dcfervicnrem fcandicuradnacuralcpoditim,ubi perpulchrum ,nequeparvumTCmplum Deiparx,fempcrVirginigloriofxerccumefr, cunctisnonfbhim vicinispagis, fcdcciam rcmocionbus oppidis, &vrbibusvenerandum adquod prxfercim decimooc"ravoKaI. &fcxco idus Sepccmbris turbx hominum copiofiffimx confluunt quod ab Heiemiquodam venerabiliter cuftodicur, quare abaliquoetiam probo viro folitud.nis cu) ) >
&
ta
Omnipopido hujufccmodi apca conccmplacioni loca inicium iumpiiiTc credibile cft: hic lotenti Dv-o mentiseIcvacioneagunturgrarix,acquedivinxclemcncixbeatxqueVirgini corumindagacoresfemecipfoscommcndant, (ubindc benecultus horculusreligtofihominisinvifitur:jamvcrocumfuperiusdcnu6reditumcft;,ininitipdefccnfusconfiftendo, deorfum profpicicntibus fefcofferc admodum amcenaVallecula Brcntini,agris viciferis,&: opcimecultisinfignita.quirapido.flcxuofiiTjmoqucAthcfi fumma cum voluptate fecari confpiciuntur: in hoc admirabili Coronx fitu hx plantx v irefcunt:
Corydalis Galeni Anguillario feu Fumvia tertia Matthioli: Splith, vcl
:
corumipfeputat. Saxifragia magna Italorum frequcntifs.

j
montanaCorydalisquibufdam:an(ut Lobellius inquit) Phragmitcs Aetij?

ScorzoneralatifoIiaêuHifpanicajeri-
exfcifiurispullulat.
mistantum faxorum erumpens. Crocodilium Fuchfij a Gefnero Echinopusvocatum a Cordo,. Carduuy Sphxrocephalus: aTrago, pro vcro Chamxleone pium: Pena vcro Ritro fcu Rutro Theophr.autumat: Do:
Polemonia petrara Gefneri, Ioachimo Iungermanno. Fiftularia petrara feu Alcdorolophos

,
tcrtiaalpinaClufij.
Hyfibpus montana.
Parietariafylvcftr.prima 7 Pannonica:
Item
fylvefi.altera.
Clufij.
donarus, pro Spinaperegrinapinxit: Spinaalba quorundam : feu Spharro-
SaxifragiaBavarica ? Iimger-* Saxifragiahircinaelcgatiffimaj mauni.
Epimedium Pcnx, &: Dodonî:Lunana

media fecundiimaliquos.
EuphragiaaItcra,Lobcl.&:Dodona:i. Cannabis fylveft.pnma Lobel. Conyza minor,& mcdia,Matthioli.
cephalus annuus,Camerari j. Fabaria,feu Faba inverfa, vel Craflula a Trago, proScrophuIariacxhibita, uc

:
inquitPena,
quamTelephium Grx-
Campanu-
MONT
Sedura
Campanula Elasophyllos, Iungermanni
magnum pallido flore.
V
1
L D * ccsxxxiij , anacetum non odorum Pcna: frr
Phalangium ramofum,jam
quentiflimum.
dic"cum.
ColuceaScorpioidcs.frequenrtfllma. Galeopfis aquacica, veccicillacis flonbus.
Androfemum
Trachelium raajusperrarum.
Macchioli:frcquencifs tc Trachelium pecra;m majus noftrurn etiam hic pullulac,cujus lconhicoror ponitur.
AKadicelignofa.&rugofa^colorepallido purpurafcente exeunt cauliculi multiftriati,fubhirfuti, cubitales,
&cum
ruboreviridesjquiinordinateemitturfo-
haoblonga, crenata, mgricanria,fua paril terhirfuriecommunira.parccpronapociC
fimum, ubi etiam albicant &: Salviarfolia refcrut,magis tamcn angufta,& mucrona,
intcrquarparvulaquasdam foliolaprodeunt: in fummocaule funcfiorcsmulci acervacim congefti.qucadmodum in umbcllara Cervicaria Pena: &: inferius ex eodem globuli quidam,ac minori numero,&:
i
ta;
inferius
magis inrer caulem,& folia.alij ,Sc
adhuc pauciores; formam reprxfcntac illo-
rum jam dicta: Cervicariar.fcd minorcs.albi, &inquinquc, &quandoqucfeprcm

mucronatasfci(Turasdivili;cquorumccntromulcaexeuncicaminafublucca quorum unuui modo Probofcidis egrcditur, verfuscacumen faris cralTum, quoddutn macuracur,bifurcacum &aduncatum evadic. decedence Augufto florensconfpici,
tur.atque
talis
pcr plures dies conlcr vacur,
unde haclenus femen rainimc obfervari f)ocuic; inrcrrimasiUorumafperrimorum apidum BaIdi,foIum circa Coronar Templumpullulac Trachelium hocnonacre, non amarum, fed cantum adftringens e/Ic fenfu dignofcicur, mulcoquc magis ipfa
Cervicaria.
conciguaealiquardomusfuntquorundam hominum urbanorum qui Cruciati vocancur, in quibus holpicia non incomraoda pco locorum racione haberi pommc Hinc difcedimus ad Vallem frigidam & primo cranfimus pcr quardam praca vulgo Praca Bazaria difta : deinde ad Bafianam, Imen, qua* func Vallecula: Meridi.em fpechnreSjadmodum herbofa*,in quibusgreges pecudum.&armencorum pafcuncur,eo pra?fercimtemporis initio.cura in montes tendunt; atque eciam ciim ineunte frigore ab alcionbusdefcendunt; &hoc nequida frigorisfubitamucacioneanimaliapaciancur: QuasVallesmuIcis caudicibus.AcerumjAriarumTheoph.ViburnorumjCorylorumjFagorui&pullulancium
:
Hvic
&
Quercuumabundant, interquas frequentiffima germinat; Montana Calamincha vcraAnciquorum,a Pena,& Lobellio celebraca,fi ve Melhflophylk
lonvcrumFuchfij.
> *
Hic
etiamvircfcuntplantarhar:
Biftortamajor vulgatiiTima: a Gefnero Lijnoniumra quibu fdam , Britannica

exiftimata.
Hyacinthiis Germanicus Jiliflorus, &: Hyacinchus bifoliusThcoph. Pena:. Afphodelusalbus major, frequentifs.
CalchaalpinaGefneri Plancagoalpina abalijs; an Cclcica nardusalceraPcnar? Rondellccij.^force Chryfanche:
VerbafcumTragi; Cyanus major Lobcllij.
&
mum Dodonxi & Doronicum quar:
Cyanos fupinus LobcIIij. Cirfium Pannonicum primum Clufij.

Orobanchx,variar.
tum Clufij.
ChamarleonalbusDiofcor.HelxinePlinij, Anguillarij: Syhbus Gefneri;
Carlina vulgo.
PanaxHeraclcum Recentiorum.
Myrrhis altera parva Pena* perperam Daucoides Cordi,Lobellio quidam
:
:
&
Marcagonis, feu purpurci

fpecies.
Lilij ,
varix
pro Liguftico g^nuins in pharmacrs ponunr. J

;
pro vero Seleli
alij
'*
ff
Aleaorolo-
ccc2x*mj
aliquibusAlliariadi&a.
Cirtiuiii
D
Penq;.
c. r
'
ff
Alcvtprolophos,Plinij,feu Cnfta galli:ab
focome Germanica , Lbbcllij: a Matthiolo Pieudolconropodium di&a. d
Anglicum
Onopordon PhmjDaiechampio
Carduus Eriocephalus Guilj
:
forte a qu*.
AlclcpiasHorcalbp/rcqucntifs. HeliochryiosfilveltrisTragi : vel Chry-
bufdam Corona fracrum.
~D
ad Sep. non parvar herbis abundantes quibus a Ma. 0) ufque plamties LfiJ hic (unt Dlamties ri expofitam.hic funt nutnuntur; hic adfunt cav.tates quardam in quani m teuibrem mcnlem ammahacop.ofa fcatununt, duXspluvmlesaquaeconfcrvantur^ntertiaautem fahentes aqua: perpcoio
; ,
i
iTficpervenimusinnobnimmam.acomnilauded^^^
hisarmcnta pro potu utuntur
In eifdem copiose luxunat,
Pocamogctum
feufontalis :perperam
Malabathrum
Luficani.
Alchimilla ,fcu Sccllaria
mulcorum, feu Lcontopodium Brunfclfij: Drolium a Cordo nuncupatum.
alrcra, Matthioli: Primula verisprior, a Fabio Columna Neapohcano , Alif-
&
ma fylvarum & pracoruni,vocitarur.

Dodonxi Polygala, Tragi, brychis,Diolc. Lobelho.
Item
floribus luteis
,
?
Soldanella montanaClufij,palTim.
&
feu
Ono*
BritanicaFracaftorij:anpotiusHormini
filveft.fpscies?
ab Excellenrifs. Ia-
Veronicafupina, Lobellij. Carduus Condryloidcs Dalechampij. Hycrabotana; mas,& femina, Dodonan.

Bclfis ccerulea
coboZuinghero inventa. Aconitum Lycodonum vi. Clufij.

Locus eneaphyllosDalechampij multi cx noftris pharmacopas.pro vero Me:
magna.
Helleborusalbus,fioribus pallefcentib.
liloto utuntur.
pcrfpeaisaggredimurafccnfum,(&dinicilem fane,licettalisnonvideatur) collefta, ad fcopulorum Utus , atquc finvul hxc fimpliciaa nobis
Qvi bvs
Loti.variasfpecics.
unico
cit ;
folio
Dalechampij
'
non
refle
Hcllcborusalbusfloribusatrorubetibus.
LobeJhus Gramen parnaffiCordifa-
Aconira varia.
PilofeJIa
nam (utipfeCordusfcnbit)
igno-
Ronbus rubris.
,
rariafrirmac.
.
Gramen parnaiTi
cies
vel Lilijconvallij fpe-
Dodonei:aut Monophyllon multorum Cyclaminus altera Diofc. feu
Bethonica alpina albo flore. Iumperi fpecies minima; forte Iunipcrus

fupinaClufij.
vulgd Saxa Vallis Frigida appellatum, quxardua, pranupta, acalicubi valdedifcilTafunt, laborandumefliningentifcleclarunx plancarumcopia,qua;hicamceniflimevivunt4 atque virefcunt, fiquidem obfervantur:
Et Gtimjam
ad
eum locum perventum eft,
Crocodilium Monfpellicnfium Dalechampio. Echium monranutn Dalechampi) feu icrvicaria moncana ucego dicercm Trachelium Alope] Thirfoides, feu
: . ,
'
Carduus Ararophyllos Dalechampij. Chama:leon verus Tragv;Tetralix fpinofaLugdunenfium.

Viola Marria furrcclis cauliculis Pena*: a quibufdam Viola arborca.
"
curoides.
Marcagon,
feu Lilium
montanum
Ita-
Scabioia
Penar.
montana omn-ium minima
Ioru:yel Hyacinthus
Poetarum Tragi:
feuAfphodellus fcemina, Fuchfj: a
Lonchicis afpcra major, Ghini,

thioli.
& Mat:
Gentaurium majus.alrerum Glufij [uibufdam (falso) CentauriutB majus Rheubaldenfis >iofcor.creditum; quorundam.-hicfrequentiflimum. Veronica mas Fuchfij, Dodonari JLobcllius,Bcchonicam Paulifacit. Verqnica Dalechampij. Veronica rcta minimai,Lobcllij. Leoncopodium,Loniceri:an Myofbtis? Allijmontaniini.fpcciesdua:,Qufij.
Dodonaro.Lilium fylveft.vccatuni. Polygbnatum latifolium. Item minus , multorum fcu anguftifoi

;
lium.-aMutono.qhamasdaphncDiofcoridiscrcditum.
&
&
Bellismaxima flore.Anthcmidis: Bellis major Lobellij.

Antiphthpra,frequentiflima. Jâpcllusveruscarruleus, Pen.r.
five
Napellus vulgaris,fcu Lycoclonum vum Encarpum, Cordi. Iaceanigra,Dodona:i.

,
fati*
Serratula Rec.frequencifs. 'Car,duuspratenfis,Tragi fcu Acanthus 'fylvert.Lugduncnfium.

:
"
PanaxChironium Tragi-.fculfophyllon Cordi vel Buplcurum 2lterum latifo

lium,Lobellij.
1'.
Bupteuruin
M
;
O M T
B A L
!*
:
Buplcurura Vcnx feu anguftifolium. Aftcrluteus, feuOculusChnfti major Dalechampij.

Achillea fiderms Macthioli.
cccxxxv
norhisalccraDodonxi
bcllij.
& minor Lo-
Gelcopfis Cortufi: Scrophularix conccner clt.
Iacobea alcera Pannonica Clufij. DrabaPence. HypoglolTura multorum Fabius Co:
Linumlylvcft.Pann.alcerumClufiJivel
CiftoydesLmum.
LychnisquartaCIufij. Flamula, Clcmatis rec"ra.
iumna,Radicem Idxam facic. LunanaMagorum ArabumPcna::

Oxalysfcutiformis, velfaxacilis. OnagraRec. anpotiusLylimachias
l
&
feu
fili-
quofx
fpecies?
quibufdam Chamx;
meris Gefneri putatur.

Digitalis
pnma,Tragi feu amplo flore: Dalechampius Verbafci fpecie facit.

:
Pfeudoafphodellus Pann. Clufij.
Daucialrerumgenus Fuchfij a Lobellio, L^ban othis Theophr .vocaca. feu Lyba Daucicertia fpccies Fuchfij
:
Trachelium majus.&minusFuchilj. Scorzonera v. Pannonica Cluiij. SuccifaFuchfijjieu MorfusDiaboIi. Ornithopodium Dodonari. Condnlla ccerulea flore pulchcrriniO} feu Sonchus lxvis primus Clulij. Paflenna Linarix folio, Lob. fcu Chryfocome akera.Mutoni. Galcgamontana.Dalcchampij. Vbictiam; Clematis Cruciata alpina noftra,invcniturjcujêirigicsacdcfcnpciokquitur:
Clcmatis Qrutiata alpina.

*-
ASarmentofa radicc
inalijs
cgerminant mul,
ticaulc$vitignci,magisfubulcsquani
Clcmatidibus
fubtiics
hgnofi
angulares,
lenti,& tricubitalcs; c quihus furculi multi
adhuc magis
quatuor digitorum
altitudims,quia:qiiahter bipartiti ad latcra dividuntur^finguhqj obtincnr cna folia mflo intervallo divifi,&: pcdiculo breviffitno
adnexa,formamirtca, tancn majora,fatis profundcpcrambitumfeila ncrvo!a, rugofa^nicquahsmagnicudtniSjmôqucvi.

,
rentia: efl
illi
flos
Crucem repi;g?entans,fo-
lijsmucrcnatis, Ianuginofis,CG2ruIeis*ibicantibus,cii)us medium accrvulo quodain
extremulisfoholis (utiin Rofa Alexandrinaapparctjdecoratur. ftfarmentofa,& pcrenniradice. Oriturin aluoubusBaldi rupibus,quibus Eurusdommatur. Brutna
arcfcuntfoha.PIantaahquaniulumacri
la-
porc: radices vcro iniipidx cxiftunt,
EX
fimplicibus cotibus cgcrminant:
Phyllum Arrhenogonum majus Dalcctu
vNardus Celtica,frequentiflima.
^f**
$(
*
>,
v*
Daucusprimus,Diofcor.(cuGcticusvoSaxifragiamajor/requcntifHma. Vmbihcus Vencris alcer/requcntijffimus.
Rapunculus major
latifohus.fcu
Alopccu-
Sedum Petrarum montanum, Vcnx

champij.
rosTheoph Dodonaro. Rapunculus montanus angufbfolius. forte Phyllum Arrhcnogonum prinium Da!cprogenuino Alifroatc proponitur. Aizoon monranum Dalecharopij. Cneorum aliud Theophr. Macthioli, in poftrema Commencariorurn- Lacino-
Campanula minorrotundifolia,LobeL
frequentiflima,
&
Auricula Vrfi Matthioli Briranica, feu Archritica , Angmllars Lunaria Arthritica a Gefnero: a Fabio Columna,
: :
rumeditione.
quarum,&:
planr* Indidemprztercamirabilitcr, ac elegantiflime cxfurgunt dc(criptiones,func <\ux fequuncur;
hx nollr*
Icones
ff
In
ipfi pilUS
CCCXXXVJ
S
/
C R
Trachelium fctrxum minus.
{ummitatibus,cuiufvis alius planta:, a Trachclio petrco n)inori,ftenliflimis,]ntcr pracipi^ tesillascotesab eifdcvcluti cadentibus pcndcns, germinac Tracheliu lftud, |ignofa, palhda, ac valde rygoia radcc, fcfquipalmari,aqua folia numerola pedicuhs quatuor vcl ad fummu quinque di-
ISf
ipfius Baldi altioribus
itostranfverfosalcis nixa, Cyrnbalaria*
uc plurimum emulantia, non ira profundiuslacicralTa,fed nervofiora, jiiata, atque iti viridi coiore nigricantu;
;*oiia
&
&exquafcparatim
cauliculi
muki,
tc-
nueSjI^ves, nigrovircntcspraxhtfxaltitudinis,cum folijs aliquot fbbftantia
fupenoribus, quorum aliquando unum non longo pcdiculo circa mcdium caulem cmicat , reliqua fiorcm fcmpcrcircu.mvolvunt, fed hac anguftiora, &magis Iacihiata prionbuscxi-
cum
ftunt; intcrqua: unvbcll.rvice floresca-
pediculo conrcnti prodeunt innigro purpurafccnte carrulei, Chymicse cucurbitx vitrca; (imiliimi,quinque incifuras obtincntes in medio corporis tumore , qiue ucquc ad collum perveniunt, nec totuni corcus ad
lycibus breviffimo
calycemufquedifcindunt: in ccjusmedio mulca hlamenca nutriuntur, quo-
rum unicum
Vcroaica pctrsea femper virens
egrcdistur,
illius
logitudinis eft
ut
ali-
quanrulum cra/Ium collum, multum
&quod maturitate bifurca-
tum
fit:Floret
:
hj noftri
tcmpore tnajorjs Trachcfemen nondum confpcximus:
pcrennis,& aftringens eft planta.

Itcm:
y
Veronicapetrajafcmper
virerys.
X fcifTurisfimplicis&omnino
faxi
nudi
Baldi,h$c nafciturjquinque^fex,
vel pluhbusetiam cauhbus rotudis, non ramofis,alcitudinisfcfquipaImaris,equi-
bus foliola bina exeunc, (hcer aliqua magnareperianturjxqualiordincdilpofira, uti Chamxdrys,tamen non fic profunde incifa.admodumcrafTa^plcndidajfuparne virentia& lanuginequadam donata,
inferneverdalbicantia: fert in fummitatcmultosflorcsad inftar fpicar, quaterxus, quinis, feptenis fahjs t ccruleo co-
&
lore,aliquantulumalbicanttbKS;quibus
cadentibusrelinquitur.calyx, mquofemen continetur , ut in alijs Veronicis fic
Habct
radiccs parvas fibiofas ac nigri-
cantes,qua:itafa*isilIishorridispaucifli-
ma commixta terra includuntur
& advi*rcn$
X.
h^refcunt,utdifficiIimcetiamligonibus evelh poflinc. Floret uiino Iuhj,& circa
iinem uiaturaturfemcn. Semper

cft
,
planta. acerbi,
& auftcri fcporis efTe guftu percipitur,
& elcganciilima
pulchcirixriaque
Item;
'
MQNT
Veronica rmnor alpina,Serpilli
I rs
A;| D
K
Itcm:
folio.
Vcronica Serpillifolia omnium
minima.
VEronica
minima
folro Scrpilli,
ontuc inalcionbus fummitatibusBalth,Urientem vcrfus, mulcis ramufculisfurcuIofis,rotundis &l*v.bus
lummumunius cum
Iicet
alcicudinisad
fcrt
dimidio palmi:
foha SerpilU roodo , fed aliquanto longiuf. cula, mnigrocoiorcvirentia, nonferrata
ahquando
Ccd raro
ahqua
divifa
confpiciantur.
fummitacc abfque alijuoordinehabetflores, cum quims, aut fenis quandoquc etiam quaternis tantum tohjs. fimih colorc flonbus perrexVeromca:, fed dilutiori Calycem fcu Vafcu -
in
&
lum
qtie
dum flores
:
deponic , rccinec ; in quo

at-
claudicurfemenrocundum, minucum
nimim
radix cft lignofa
&
fibrofa.
Floret luho
menfe; femen Augufto ma-
tota planta > fcmen guftu adftringenti deprehenditur.nulla percepta acredmc,aut mordacitate; unde in fluxibus&inquibusad-
turitate perficicur. Percnnis nacurx plantaeft; licctfrigoredepereantcoma;.
&
ftnngere finc caliditatc opus cf t^ptum cfTc
medicamentum judicari potcft.

Itcmt
^
Saxifragia aiba pctnea.
Saxifragia alba petraea.
lam unicam,teriuem, capiflarem,ad femipalmum altam ac rufcfcencem , a qua plurafoliafubftancia, acforma albxSaxifragia:,molliora camen,ac profundius di vifa,
HA
bet
hxc terierrimaplanta
radiciji
equorum medio
caulis afTurgicccrcs,
nodofus, levicerhirfucus, diluce purpura(cens, ac dodrancalis. huic

fculi plurirai
inlmenc ramu-
ab imo ad fummum inordinatedifpofici: in fummitatc frcquctcsfunc flofculi quinque candidiflimis folijs conftantcs , quorum cencrum qua:dam pallcfcencia filamenta occupanc iftis cadencibus relinquitur calyx fcmen continens mi* hutiffimum , uti in Saxifragia magna Irali;
ca. Florcc iunio
menfead hnem
-,
facillimd
languefcit, ac deperditur: initio
dulcem
exiftimes.pofteaveroacrimoniapcrcipitur.
1 tcm:
Thlafpi petrcum Myagrodes ; cujus eft

harc defcriptio.
#*"*
"^
IN ilradicccapillari folumulta humi

fciflts
cotibus frigida* Vallis pullulant

fpar-
fa,&peratnbicum fe&a; arque unicusquadrangulariscaulisacrovircfcens,adcrespal-
mosalcus, k medioad fummumin varios ramufculos divifus , iri cujus fummitacc flofculialbi foliorumquacuor; quibusdcQdentibus ff j
cccxxxvuy
Thlafpi pctrxum
::r-.
D
M
E*S C R
cidentibusreUnquunturvafculaomninoreFloretadcxi. ferentiaDodoos. Myagrum. Thlafpi fapotis accimoma nuUi
tum
Iunij.
generi cedens.
ALiQVANivLVMaurcmfupraipranonfa-
in dextera partc tiscelebrata dvrupta laxa, ad Notumexfcaturiuntaqua gel.d.flims avola: nomen eft,quapofitat.qu.bus Fons rum frigid.tatem manus v.x ferrepoflunc, quandoque vitrea i pfa vafa , ad refrigc-
im6 randumpotuminijtdem immerfa, quocalores propter diffic.lem
afcenfum contra-
leniantur, minimo tempor.sfpatio dum, abundanter fatis pertrada iunt ; qua* quamvis dimid.j milfluant,per .Ham Montispartem planitiem, liarisalcicudimsad Valhs fr.gidx ad hanc non pervemunt , fed tota:
attamen abforbentur; circa ab iHa tcrrarum fuperficie fontcm .ftum nulte furgunt piancavquaralibiobfervatarnonfint.
' .
.'
quedam appellata(/* Valle det Bapon)^ la propuoiim ibi magnus murus in formani gnacuhard.ticatus , ad tranfitum Germano-
Ad
dexteram autem
Fontis,eft Vallecu-
rum retardandum Hancpercurrentesdum

.
defcendimus ad diverforium, parte dexteoppofita, trera NavoUecoacigua, Zephyro

quentiflima vidimus:
:
-'
Pirolam alteramPann. Clufij forte Ambrofiam moncanam Dalechampij. Itemquarcam Pann.Oufij.
Icem Pycolam Macchioh:& Limonium

Fuchfij.
quorundam an { ut Gcfnerus inquit) poriiis Ledon alpinum â.DalechamEvonymon Theoph. creditumrab fio xcellentikAldroando Nenumalpinumdictum. ChamxrododedronAHobrogum,Pcnx. Idaram Vicem Theophr. Dalcchampio:^
acClu(iusinPannonicis,alteram Vitem idatam facit : ab Anguillano Vva
':
Hepaticam albam Cordi Farnafli Hederaceo folio Lobell.j.

:
feuGramen
Salicem Placiphylleos : Dalechamp.j. SalicisPumihegenus quartum Clufij. Bahamum alpinum, Rofam alpinam,
Leucophlaros
Vrfi d.Cta: Dodona-us , Vacciniam nigram vocat: alij,Mirthyllum. Tu(liliginisalpinjeCluiij,duasfpecies.
&
Pingu.culam cceruleo,ac albo flore.
m mcdio verd ipfius Vallis ad Orientcm provenit frequens.

%
Filixmas,
Tuflilago.
Cacalia prima Pannonica Clufij. Aconiti vatiagenera.
Pars
cxift.t.
verd ejufdem
finiftra, ftcrilis
afomnoexpcrreai, orientejamfoleexhofpitio(Baito videlicet) fcandirous ubt _lenuo(la.vorfum tamen) jam di<Stas diruptas rupes,ac pervenimus ad vert.cem montis (quoniamterranonnihilvidetur deprcfla & (inum quendam cfficit , ideo vulgd Os Na-
Mave
vohrappellatur, expofitusautemeftiocusiftead
AfncumfiveLybem,quo circumcirca
Tormentilla candida frequentiflimaRanunculusiiii.luteofloreFuchfij:
nzi.
fi"
provemt:
Pulfatilla
albo flore Pena: feu Anemo. nc fylvcftr alccra Pann. Clufij vel Samolum Plinij Dalechampio ut in fuo Hoctomedico Camerarius tefti: : ;
veRanunc.nemorofusluteus, Dodo-
ficatur.
Item Ranunc. glomerofusfrequentiis.
Ab
hacaliquantulumdcfcendendovenimusinqu^damprataadOccidentemfpectan-
tiaVnicariavocaw,quplanti5iftornantur:
Crocum
MoNTr-SBALni Crocumvernumminusprim.Clufii
RanunculusbuIbofuslW
rofus
Dodons,
pule.j.
LacUmA ^crachium AGemm*

fre-
C^Tuh,
JnJl-i qcnuffima.
,
CCCXXxiX
pafllm.
pcnanthcalpma Pcn*
Serapias canduio flore Lobcl.
Orn.chophora candida
Gcmm^
""^ **"
Gv c CymaCU,ofo
cim,yerumipii S pafcuisadhumum
irrigandum:furgunthic
MaMminor^minimaGentianaMac.
Pfi..i,kr'rLc n;fr
nium nuncuparum
'
buMam On ysPn.j:GramenParr r *T~ bufdamOph

nalTiquorundamLobelho.
Cor.andrumfylveft.Myconi.
Liriafphodellusalbo
flore: feu
#
n D
'\
0n2,:
.'
gufticum aucumac thionfacii: abaliquibus Impcracoria Oftrutium.&Mag.ftrantia.

:
Ahguillara Ly. Cordus, Stru-
AuriculaMur.s.frequcnt.fs.
P*oniafccmna.
Hemcro-
Sphondyliym
laciniatisfolijs.
cales Dalechampij.
J hapfia Matthioh. Acon.tum tertium Matthioli.

Diofc.frcquentifs. Laferpitium Fuchfij : a Trago Smyr-
Acomtum ternum
Orchidisvariagenera. SaxifragiaumbelliferaPcna.. Galcopfis maxima Pannonica Clufii.
Ornithopodium Dodonxi. Draba altcra Pannonica Clufij.
iftisautemherbofifI]mispratisadOccidcntemverfus,aatimafccndimus (& laboriose fane)ad cacumcn moncis ,a Vaccaria valle unius milharis altitudine perpendicularirerelevatum cui nomen cft, Mons Major quoniam omnium vicinorum
;
.
Ab
tudinem fuperat: hicfhntesBenacum detegimus, qui a SarcisTridentims imtiumfurnens,definit in Mintium flumenPifclicriam mgrcdiens&eandcminduasparcesfecans: Hic I ifcheriarlocus.mccnibus^propugnaculis.&moletutiiTimis mumtuseit: hicnumerolx Anguillse, acTrodlarmaximaeabundantifTimecapiunturapifcatoribus Cernimus fubindc Syrmionem peninlulam.natale fblum Catulli noftri Poctae ubi hon longc fub ip: ;
montium alti-
Benaci aquis , fontes fufphurei crcdunrur efTc exhalarionem cerre (iilphuris , fentis &haurisnanbus. Vhcriuseftin conlpe&u Dcccnrianum quarumcumque frugum emporium magnum. PrxtereaSalodium,xjuodadurbisdigniratcmproximcacccdic, oculis fcfe orTercj hicmerxdcalbariiili, ejufdcmqucfubriliflimi advefcesItneasconfuendas& acu pingendas,Copiofiflimecxercccujr. Ob oculos quineciam verfatur, Marernum, & Tufculanum. Histnbusin locis.ubivitalisfaluberrimaqueauraducitur, omniarteacinduilria coluntur Viridana arborum praftantifTimarunT/ur func Malus Cicria Malus Mcdica,&MafTilica. inrerquasfuncetiamquxdamqua.ingentcsfruclus ferunt, PomaAdamivocicata, proprerca quod lninferioripartecicatriccmobtineanc, poftmorfum pnmi patris,(ucferunt)rclictam. Ha.quidemcelebranda.plantafqucvistcmporc florent &tofis
;
&
'
tumannumaccrvatimfruclus confcrvant. horum locorum parietesexLauro&Mirto, quafi auleis quibufdam mire teguntur his & hortorum viarconcinne admodum exornantur: atque adeo abundantLauro.Ioc*aiUa, uthac, vicelignorum ,adinftrucndumighem
.
etiampopularesutantur. ExquibusamcenifTimisviridarijs,pra!terdelitiai:,fummusquoqueprovcntusexcipitur, cumfruclusiftinonfolumnobis, &vicirjisciviratibus, verum ctiam GermanisipfiscumulatiiTimeimpartiantur. Papyrusfcriptoriahicetiaminmagna

copiaconficitur. HinceonfpicicurparvainfulaMonachorumminorum
.
D. Francifci,in,
quaabundanterprovenir, Herium albis , & rubns floribus,ex faxis nudis prope aquam pullulans. Âfpectui eciam fe(cofTerc,Bojacum,ubipifcatores Carpionum prxcipuedegunt. VlreliusVicusCampioni, quoinlocoadexcoquendumferrum, ferramcntoriimquc genera omnia excruenda,a.dif_cia varia fabricata func, habenc namque hic aquas ipfis infervicnrcs, acquefodinasferreamateriaexuberanres; atque ut paucis totam rem perftringam hic -contemplariltcecaquasdiverficolores : felectarum olearum olivetafrequcntia: Naves, (quaitamennavicularapparent,) tumab afpirantibusventis, tumnautis rcmigantibus, JLagilhn. hanc Veroncnfisora.,illam adoppidum Tridentina. Ripa. impulfam prartereo rivulos murmurancium aquarum,Piftrinis ad molendas fruges.ac torculanbus vanjs dcfcr, :
viences.prartereoucproIixitatemevitem,diverfosaIispagos:taceotempeftatcsproccllofas, ac repcntinas quibus Lacus rfte commovetur, ob contrarios ventos tempote codem
,
inter fefe concurrenres.
Vt
jure Virgihus
Lacum verbis illiscompellarir.
Fluttibtu,&jremitHajfurgensBenacemarino.
Adfummum.humanisdelitijsâcvitefalubricacôrahsclocuplctifllmaBenacenfisopportuniftlmaexiftic
_
ff
_
4
Ex
hac
cccxl
Ex
rium
rêT^fo^
caprartantumoves , itidcm moniis cacuminc planitics ert hcrbofa , ubi duobus: in hoc ita oclcnoo. u,ua invenitur Tnfolium angumfohum alpinum.cuoa" modo pafcuntur,m
Xrifolij anguftifolij alpini icon.
&
NAscitvr.
Trifolium iftud in eo.
dcm Majori Montcj
adOnentemfpe&at
eaparte, qua: cujus radix longi.
tudine eft fere quincunciali; extenus quidem colore pallefcenti , interiusverd albido: lignolaautem, &multisobtecla
comis: faporefubamaro. Surgitabhac unus tantiim cauliculus , omnibus pror* fus folijs nudus, rotundus pariter , cavus, ac kcvis , femipedahs longitudinis qui in
;
fummofincorchne
fiorcs emittit,
quo-
'.
rumformaad Viciarflorcsproximcaccedir,in qmbuscolor purpureusadmodum venuftusenitefcit. E fummoradiciscaexcunt fupra terram quinque.ac p!urcsetiam pcdiculi,ternasfereunciaslongi,quorum finguli , emcdioduasbarbu-'
pitc
lasemittuntj&infummofohatria^quo
inter fc fpatio diftin&a.
Horum vcso loo>
itudo fefquiuncialiscft : at forma angu:a, acuminata , ac nervofa. Planta ipfa admoduav rara cft,& percnnis.Floret au-
tcm menfelulio.llliusfcmenncndiimihi eonfpeclum, nequc vircs fatis cogmrsc

.funt.parteautemoccafum fpeclantcfonticulusperpctuo fcauwit, cujusaquarla'
bcntcsper montis crepidines in. Vaccariairj vallem.paulatim abfbrbentur&sd nihilum rediguntur: in partc vcrdSeptemtrionemafpicientc ftmpcrhivcsjacent.quas aliquando,cum nimis alta: non
funt
,
*
*
plantx penetrant
& caput fupra

collegi.
femen ferunt , qucd cgo ipfc mea manu virefcunt, florenr ipfasefferentes incis exurgunt plan mfrafcnpta:: Tn hac ui,m planitie,ac contieuis alpinisrupibus nlaniticac contiguis a!p eadem P In
Aletoro!ophu$primusPnnn.Clnfij. ChamzleaGermanica >Tragi DoJonxi:an(utPenainquit)Chama:daphneDiofcor. Fuchfius, Daphnoidcn facit^quibufdara, MczereumGer-
lus-Leontopodio propcnir.
&
Lconropodium parvum
x
j
Lobcllij.
Pinus TibulusPlinij vel Pinaftrigcnus

ftcrtle:
Itah
Mugo
vocant.
c
manicum. TormentillacandidaDalechampij: (cu Pentaphvllon nlpinum petrofummi-
Anagyris minor. Cneorum Matthioii

fylveftr.
an Oleandrum Aviccnnx? foiteThyaielca

,
himum
LobellijtftvcStcllariaargen-
minorCordi. Ranunculi montani primi,fpc- *
tea,vel Argentaria petraâ Gefneri;feu
minor Camerarij. Lunariaracemofa, leuLunaria minor Matrhioli a Columna pro Epimcdio

Alch<rnilla
:
Diofcor. exhibetur. Gnaphal ium alpinura Clufij: Matthio-
iCIufi> ciesprima 3 Jtem pnmi,fpeciesaltcra Gentianella v. Panncnica Cluify r.Dalechampio, Hclleborinarvocata. frequentifGentianella fexta Clufij
:
-,
fima.
Vbi
quuntut.
etiam plantx ha: noflras exurgunt

t
quarum
effrgics
&
defcrifticncs
fe-
*
***
m Ranuncu^
*M.
Clufio, Ruca: folio.
ONTIS
A L D
I.
cccxlj
Ranunculus alpinus Coriandri folio:

*
Ranunculus Alpinus Corian^
dn "C
*-'
folio.
radicibus longis rcrctibus fibroiis,candidis quodam fplendorc or,
&
natis
folia
quatuor ad (ummum fefcefferunc femipalmaria apurpurafcenrc pedi,

;
culo folia Coriandn referentia , attamen minora,& magis laciniata, ad limilitudinemFumariardifpoiita; inter quxexurgic unicus pediculus rorudus,la-vis,palmaris, florem continens, circacujus mcdium foliolum unicum eft, in fummitatc autcm flos cx duodccim , pluribus etiam folijscompofitus , (utiinbuphtal-
&
&
mo) albis fubpurpurafcencibus

lis
ac vcnu-
fanguineo colorc pcrcurrcntibus, ab
alijs
viridibus foliolisexceptis, calycis vicem gerentibus; in cuius deflorefccntis
>
mcdio remancnc femina congcfta uc

alijs
in
NafcicurinMajorismomiscacumine, OcRanunculis: florec ad Kal.

Iulij.
cidentem verfus. pcrcnnis cft, &c aliquantulumacris.

f
-Item:
Qcymoides mufcofus.
X
1 1
Ocymoides mufcofu&
unicaradicclignofa,pallida,fKpcriori parcc in pJurcs divifuras fecta, uti in Sedis alpinis Clufij , emcrgunr frequenciffimafoliola fuperficiemrerra; a> qualirer , denfiflimeque coopcricncia ad
Mufcifimihtudinem
pulcherrimaviri-
dicaceprardica, inter qua: frequentiflimi flofculu fuispediculis ijsqucbreviflimis
fmguli inmxi afolijs fecundum calycem tantiim elevati funt,forma,calyce, &colore
Ocymoidis
.
rcpentis, ('minorcsta-
men) quareOcymoidem mufcofum appellare placuit Sic Mufcus ifte exornat

terram,ut tapetepuUherrimurri rcferens oculos fummopcredemulteat. Inlugo rupium Majorismontisprovenit. Florec circaKal. Iulij.guftuexficcanris faculcatis efTe percipitur perennis efl planta.
.
Itcm:
Geranium alpinum longius

radicatum.
Abet hxcplaritaradiccmcraflam^
bipalmarem exteriusnigricantem,
,
incus albam,fupernc in plures partes divi-
famjatqueeoinloco,pndefohaexeunr, tuberofam; foliaautcm unicopediculo

tereti, gracili, lanugine
argenteapubeftenti, palpariqueinharrentia, exquin-
cccxlij
C R
*
_.
Gcranium alpinum longiusradicatum.

que, autfcxfolijs, tribuslacinijsprofundefe&isacmoIhbusc6ftanua;unico ctiam nudoquc pcdiculo folijs ipfii
breviori iniidcntfloresfohorum
qum-
que,Alce;ccoloreYenisfanguine!sdepih; inmedio ftamina ficuti in Roiishabentes, quivafculo quinqucfoJiolismucronatis contincmur, &defluentcs in brcve roftrum definunr, quemadmodum in rehquis Geranijs. NafcituralpinisrupibusMryorismonafpicientibus , ac lbi pa(fim. Floretinitiolulij. fcmen Kal.Auguftiperficitur.Percnnisefiplanra.Ratis
Onentem
dixamanufcula
ftionedonata.
)
acquadam
fubaftri-
ljem:
Cariophyllataalpina, omniuro fninima.
ARadicecraffiufcula,
rias divifa
infibrssva-
fimipalmari altitudine, &albicante, pullulant prope tcrram multafoliatnum digitorum altitudine Agrimoniar formam a:mulaivria, fxqualirdrtamen inrerna foliola
vcluri ala? urrinquedifpofita,
)
fcrrata
Cariophyllaraalpinaômnium
mimma.
per ambitum multis in locis per ordinemlaciniata,moIlirerhmuginofa,ali,
quantulum
crifpa, faturatc vircntia,

;
ac
fplendorc quodam nitentia inter qux quardara ad hanc pcrfe&am formam
haud perveniut.exhoru medio

tollit
fefeat-
unicus,&elegans flos.folijs quinqucaureicolorisconflatus(inquorum centroluteaftaminula)calyccnonabfimiliabalteriusCariophyllarar
mon-
tanar Clufij continetur,atque pediculo
lanuginofo tcreti , ac ad
fummum pal-
Florcsprofcrt initio lulij. percnniseft acfaculrarc exficcatoria,

infidet.
;
mati
In Iugo Viricariarad Occidentcm provenic
Itcm:
Clinopodium alpinum,
4
PVllvlant
fiffimis
i
ferpendo ex fibroradicibus varij cauhculi
quadrangularcs, hirfuri, acfefquipal-
mares quibusbinafolia hirfuta , fcrrata, Ocymum minus armulantia, ex

;
i
ad verfo &r direcle firafunt, inter qua: aliaparvafoHolaexiftunt: flores muli\ atrorubenres , ac Calaminthar mon-
canx
Mo
Clinopodium alpinum.
N T
B A L
fc
.cccxliij
tanjgenunxforma,.nterfoliacommixca g obulum reprefentant; florcc n mic.o lutn,
efcacri fapore.Provcn.c paflimnonprocul
Majori monte,ubi pcrennac.
v^ H
&
ulcenus pergenccs paulo inferiiis deleendimus in Valleculam ajcern.s niv.bus, glacie majon ex parce conte#am,cujus mfenor pars conftac ex confra&is &ica*nobilibusfaxis, ucfuper ipfis nullo modocoofifti poffic, aded ut lupi, urfi morcut admvenci
i
nc
&
quando hac tranfire valences, &xis fub eorupedibusmotis,nu!Jocummodogradu

finc,
counere pofTent.unacum cocibus pracipites corruerunc qua: (axacum accrica,& candida

.
fmc.vaciascp fbrtianrur figuras non abfimiles denudacis o.flibus, a vicihis Vallis oiTium no-
minatafuit:in hacValle conciguifquc rupcis locis ha:c exurgunt fimplicia:
pra:-
AIpigenaChamerhododedros,Penz:aGuiIlandino,Terionarca Plinij putata.- Gcfnerus.Vitcm Idaramrubrisacinis, nuncupavit:
Dodonsus, pro Vaccinia rubra proponit: Mihi videtur, Anonymos, Balfamialpinifolio.

^"1
CoconjfterGcfhefi.
Caffia poecac um Pena:.
Ilex.
Pthora Valdcnfium, frequentiffima. Heptaphyllon.
Chamaicerafus montana Gefheri.-Xylo-
ChanophyUata montana
alteraClufij.
fteumalrerumqoorundam.
tuberofa radice Penac; five
tercia
Anemone
Dodonan:vel altera Clufij. ...... AnemoneflorealboClufij. J LycoftaphylOs fcerhinaCordi: a* Pena,
SefeIipracenfeMonfpellienfium,Lob. Lihum ConvalJium,frequentiffimum. Syringa flore albo an rhyJIadelphus Achenxi?OftrysThcoph. quorundam,

;
maleramen: nam Cameranusin do&iffimofuoMedicarohorco, alianon efle Oftrym,vel Oftryaa Thcoph.defcriptam putat , quam plancam illam, qu^ proCarpinoa Matth.pingitur.hic
paululd infernis copiofifs.conf picitun
Sambucus aquatica a quibu(dam ThraupalusTheoph. credica. Sambucus fylveft.feu CervinaTragi:vel

:
SambucusracemofaPena:. Sedum alpinum v J. Clufij.
paulo inferius huic Vallecularcontiguafunt praca in latere montis lareextcnfa, admodum dehtiofa.ciim propter apricum fitum,tum quia funt inftar Vmdarrj, ubi mulue acrararplantx.quxpaffimtotoin montefurgunc.collcChe vifuntur. Cujusrei,eavidetut efle caufa-, quod ctim in alijslocis.pratifq editionbus,&: his ipiis lmminctibus hcrba: quof annis ematuruennt,exficcaca:q; &c in foenum redaclx.non plauftris,non jumcntoru dorfo proptet locorum difficultate j, convehi domum po(finc,fcd eas crahi per cerram necefle fic, per hxc prarcipue prata tranfitum habere; hinc fit, ut varia femina decidant , ij fdemque moxnafcentibus,omnigenisherbislocaredundcnt. quareetiam per quadam dignitatem, nullo alio adje&o nomine a Malfefincnfibus Prata vocantur. excellentiam abfoluce,
Adh vc
&
&
&
numerusaucem plantarum
:
inhisipfisluxuriantium,hiceft:
After v.pannon. Clufij elegantifs.
Linofphodelusalbo flore,
frequentifs.
,
Phlomos Lychnitis alteraSynaca Lob. Ocymoides magnum flore purpureo.

Caltha alpma Gefneri,frequentifs. lacca montana Narbonenfium, Lob.
Hyacinthus Pocrarum,Tragi,- copiofus. Lilium purpurcu majus,& primu Penar. Hieracium v.Pannomcum Clufij. Condrylla ccerulea purpurea.
IuncanaSalmanticenfisClufij. Doronicumv.Pann.Clufij,frequentifs. Mirrhys altera parva,Lobel. Iacobara Panonics Clufijômne genus.
Gentianelhevaria?.
Verbafcum Tragi, copiofiflimum.

Ornithogalon (picatum,luteo pallefcente flore.
Clynopodium Auftriacum Clufij. Ranunc. quartus Diofc feu Aconitum

^Batrachioides Penar: hic frequenufs.
Aconiravaria.
Sphondyhum
laciniato folft.
Samcula moncana Clufij.
Panax
cccxliiii PanaxHeracleum.
D
<
E S
C R
T
SP
o
'
GcniftaNuctifisDaicchampi}.: A(phodelusmajor,frcqucnci<*
2^
Hepatica nobihs Dodonzi.
^Kf??Wî
AquUcufufcotlore. HcrbaPandis. MachalcbGefncri. Lunar.aluccaDalcchampi).

'
Helleborma Pcnar. Combretum Phn.,,quorundam.

Gentianamajorfrcquenc.flima.
Geran.amultorumgenerum.
CacaJiaTcnx. Psoniafaminafrequentiffima. Scorzonera v.Pann. Cfaft ficqaeot.fi. Sefamoides magnurn Salmant.cum,
Clufij
:
Ansirvmminor
PeSem reSi dus

;
fpecics.
CytifiWiagcncra. Serrata Cordi ab alijs Recemioribus Solidago Saracenica nuncupat*.
altera
M ufcipula flore mu-
fcofo.Pena:?
acdivis valde,triu millian<: pariter filentio non eft prxtcreunda Via illa Fagorum ferpitfcmicontraaum rerium longitudine conftans,modo hac,modd illac,anguem dum mutuo vmcientia ferens > cx utroquc latere fagis ingcntibus fepta quarurYi cacumina feic vclutifomicem effingunt.quc, viatores ab afdentiflimi SoIisxftu,&imperu piuviarum ah-
quo modo tucri poflint . Ab his vcro
pratis
ufquc ad montis fummum dorfum ,
Culmea
Malfefini vocitatum, infrafcripta; funtplantx:
LibanothisCherYophorosfruticans. Itcm Sterilis. Ligufticum Matthioli: nonulli pro SilcTc.autSefchMaflihcnfeutuntur.

Soldanellaalpina.
AnonymosBalfamialpinifolio.
PuWatillaflorealbo. Scfeli gcnuinum MafTilienfc.
v
Mezereum Germanicum.
Item: ClematisCrutiananoftra,invenitur.
Ocnanthc
alpina
Lob.
Tuflilaginisaipin*Clufi|duogcnera.
In hocctiamcutmine,cft planitics fatis lata

fpeftus jucund^ indagatorcs animum
herbisrefertiffiroa,ubi proptervariospro-
atquc oculos pafcunt.in hac ac circumcirca, germi-
natfrequcntifs.
Chatiophyllataalpinanoftrav Cotonafter Gefncri.
Lcdum alpinum;
Soldanellaalpina.
&
hocfaftigiodefccndimus reta vetfos Septcmtrionem in femicirculares quafdaTauriominatum.ncet illc ad cclficcs.intct iara didum Culmen ,& alium motcm Alciflimum formam excavataport.o,Os cudincm Maioris monns non perveniat.quar montis in Lun* Navcnx dicitur. hic Benaci adhuc mu/ta pars cermtur tmo fonorus bombus aquarum Brafc fluminis, abundantiflime' exBrixienfibusmontibuscregionemontisaltiflimi, dc quoagimus, inlacum pra:cipicantiumclariffimeexauditur,licetintcrhec loca,& illaqua-
Ex
&
tuormilliarium (patium
Scfeli
.nterfit.
Hisinlocisdicenda:planta:topiofa:,attolluntur:
Maflihcnfc genuinum , frcqucntiflimura: forti Meum Italicum Lobciiji.
AlhumVrfinum
Matthioli.-At&ofcoro-.
Di ucus Crcticus.
Panax Afclepium.
donGefneri. Lunariaodora,velGrarcamajor. Lunaria Chymiftarum: feu ViolalatifoliaBolbonach,Dodona:i.

OrcmdrsSerapiadisvaiiagenera.
Abfynthmm montanum odotatiflimum.

I
.
herba: quarum ahbi non n hoc Attiffimo ubi Baldus terminatur, nulla: nafcuntur
*
' .
mo
'
minerimusv , Ab hisfaucibusambulamuspermontislatus admodum herbolum cuiOnensdo. minatur, pulchernmasplantasfemperoblervantesahbi^tamendefcriptas. In plamticm tandem devenimus.ubi al.as ingens.fc pulcherrima fuit iylva,Brentonicenfis dicta, Abictibus,pinis,IHcibus,Quercubus,alijsqueinnumerisarboribus, ac pnecipue pacuiis Fagis cruncitancumipficraffiiTimiramisomnibus referca nunc vero, utrerumfertviciflitudo,
,
refciflis.ncfcio quid
magnum indicantes,cernuntur
i
Impatiens herba Dodonari:an (ut ipfc inquit)
Mutclina Gefneri,
& Camcrarij
;
a qui.
Aefchynomcnes Plmij Mercurialis fylveft.altcra, Tragi: Pcna Perficariam fihquofam &:

,
bufdam,Meum Alpinum didum.

Puimonaria Lichenisfacie.
Filix faxatilis crifpa forte Pteridion fcc*
N oli mc tange-
re,facic.pcrperamEfula(ylvcft.Tragi,
minaCordi:
FilixfaxatilisTragi.
mulcorurabahquibus Pfcudoapocynumdi&a. RadixcavaHerbariorum:aCordoCapnum Aetij & Capnos Phragmites, Plinij: a Fuc ifio, Piftolochiacredita:
;
i Pena, Fumana bulbofa Plinij.vocata:Matthi6lus,ptoaltctaFumariacxhibct.

[
SaxifragiaaureaLichenisfacie,&Eryfimifpccies Aldroandi,Pcne. Gacalia Pcna:. Phallus Hollandicus. pro Satyrio primo Diofc.Excell Matthiolo tribus folijs Rumicisarteaflixis.venditus prout Clariflimus Excellcntifs. Philofbphus,ac
.
MONT
thiolum eft mi(Tus,fpe&avit,apertc
B A L
I.
^CCCXlv
phus, ac Medicus, Ludouicus Fumanellus,qmhunc,&:illum quiad Macce.
c terra erumpat.fimilicudincm. Sanicula alpina gutcato flore Gcfneri: Sanicula montana Clufjj forte Cfiai
ftatur; facileaucemfuirdecipi, propcer fummam ucriufque, ancequam
riophyllata folio
Hederaceo Penar.
hacexcifafylva pcrgimuspcr eandcmfemiramverfusMeridiem,ac ingrcdimur Vallem Arcilonem^qu^muicisfcituriginibusfalubriumaquarumirrigacur.Cujuspingui-
Ab
bushcrbiscopiofiffimaarmenta#ftacecocapafdlcur:ie^ tis^quarummulcasfilcncioprxceribo^cumahbiadnocacxfinc-jeasfolumreferamjquaraut copiofiores hic nafcu ntur,auc digniores relacioae func. Abundanciffime igicur hic nafcicur:
Coralloides Cordi feu minor Denraria Macchioli ; vel Alabaftnccsnemorofa Alpina.Pence: 5i Viola Dcnraria, Dodon#i: Pencaphyllea , ac Epcaphylleaj
:
Icem quarcum ejufdcm. Napellus verus coeruleus Lobellij. NapellusracomofusDQdoni:an(urPe,
florealbo,acquepurpureo, hicmve*
nicur.
Helleborine^fiveEpipadiSjPen^&cDo* donxi. Polycrichum aureum majus, minus Herbaricrum.
nainquic) AfteaPlinij? aquibufdam Chriftophoriana didta; ab aliquibus, Hellcborusniger. Sambucus paluftris, Lycoftaphyllon fce-
minaCordi.
&
Rubus Idxus
Diofcoridis.
Filixfcxmina.
Icem.mas. Primulafylvarum Lobellij.
Rubusldarus hevis. Rubusalcertevis, an potiusChamarmbus?Rubum Idarum Gefnerusfacic;&S
Rubum faxatilem,Clufius.
Mirchyllus Germanica, frequenciffiraa.
Cynocrambe, vcl Mercurtalis fylveftris.

IacobâterciaPann. Clufij. Sanicula fcemina Fuchfij
Sohdago Sarracenica Lobellij. Macer V iolarii Dalechanapij: alijs Viola

furre&iscauliculisvocacur: aqutbufdam Violaarborca.
Corruda alccra Clufij. Chariophyllata moncana Macchioli. Icemjmonrana Dalechampij.

SeoIymosTheophraftijClufio. Mufcus arboreus. a Grxcif, Bryon.
BarbiCapra, Hcrbariorum: aBrunfcIfio, Picnemoncrcdica: ab aliquibus Rhodera-, ab alijs Melandrium Piinij:

Icalis,Vlivaria,&: Croftofanaria.
Mufcus cerreftrisTragi:<eu Chamarpeu* cc,Gefrveri: velclavacus Muicus, LobelhjrDenslcoainusJecundualiquos. Mufcus terreftris repens Clufij forcd Mirma Boruffi d Lobellio , Mufcus
; ,
:
TanacecumnonodoruLobellij: Athanafia Leucanchemos quorundam. Virgaaurea majorDonxflaribus.

lcem,rainor. PhellandriumPlinij; GuillandinO: ab Herbarijs Angelica lylv. vocaca: Cor-
alcerdcnciculacus.
Mufcusrerreftrisdenticulacusprior,Lobellij.
OxysluceaClufij
repens, Lob.
fcu Oxyscorniculata
Oxys
Pliniana.
dus,Smyrnium facic. Geranium fufcum Clufij.
Virga paftoris, Macthioli: Labri Vcnerij

fpccies.
Geranium Malacoides,Rec.
Tichymalus Characias
Iccm,HeIiofcopius. Iccm,PlaciphvIlos.
v.
Dodonxi.
Geramum BarrachoidcsDod.fivcGermanorum Graciadei.^

Geranioru communioru,varia gcnera.
Pulmonariavulgaciffima Borraginis fo-
PichyufaDodonaei.
Mezereum Germanicum.
Solanum majus,Rec.
quenciffimum eft,
gecumfurgit.
Fragaria.
Ko major,& minorjice coeruleis,atque

l
hic
purpurcisflorijws:
Cordus.Symphy-
non folum fre(edadinodumve-
tum
fylvcft.facic:
&Pulmonana Ph-
nij,Gefnerus: perperam Potamogc-
tum
Diofc.Luficanis.
LychofpermumAnchuf?fac?e,LobelIij: force Pulmonaria major Dalechapij. Auricula Muris majorTragi: i Dalc-
champioCorchorusTheophr. Pulmonariam vocant.
Galli,
AfternonAccicusTragi:perperamAconicumPardalianchcsFuchfij: Gefnerus, Solanum Monococconfacit: a
MyrrhisFuchfij. PyrolaMacchioli;frequentiffima:Limo^ niumfilveftreTragi. Hyflbpus nemorenfis lutea, Lugdunenfium. Nepeta quarca Tragi: fcu Calamintha Mencaftnfolia Penx.
,
Ranunculuspnmus
Icem,alcer Iccm,tercius
C Matthioli.
Cordo Aconicum Monococcon vocatum:iPena,Solanumtecraphyllon:

abHcrbarijs,Paridishcrbadi6ia# Aconicum alceium Matchioli.
) Icem,quincuscjuIdcm:nonusapudCor* dum Bulbolus Apulcij Dodonô. ltem,quartus Diofc.copiofus. lccm t

:
CCCxlvi
C R
Lobel. Flos Itcm, Glomcrofusalpmus, Trohus.a Gclncro: Sextus,Matthioh: Acomtumtcrfcu ut ego diccrcm,
,
Oftrys Phnij Garpinus , Matthioli j vel Camcrario.

Fagus. Bctula.
tium Diolc. Dalechampij. Molluco altcra montana

Paralyticaalpinaangulhfohamajor.LoaFuchiio, Vcrbafculum odobcllij:
Accrmontana,
feu
Acer majorCordc
Clinotrocha Anguillarar.Lobelho. Matth. SorSorbuslylv.alpina Penar,
&
bus Torminahs fecundum aliquos:
lumdictum. ViolalutcamontanaCluhj. vana genera: a Priuiulx arborcfcentis
Dodonatus
Ornum &: Fraxinum iyl-
FabioColumna,Ahfmafylvarum,&
pratorum.vocata.
vcftrcmvocat. Pcnav Sorbus Torminalis Matthioh , feu Cratargus Thcophraft. Anguil-
&
AmclIanchierGallorum,Pena:: Pyrum
lara?.
,
Ccrvinam.Gefncrusfaar.Cluhus.in Obfcrvat. Pannon. fubnominehtea:

Vitisdefcnbit.
'
Rufcus Aquifolium,vel Agnfohum fylv.multorum,Crara?ogonuTheoph. Phnu/Lacuna vero , Pahurum fccun-
&
Abic.s.
dumvocat. Larix,&Agaricum.
pinusfylvcftris feu
Mufto.
funt: E x dignioribusverd ha: AmblatumCordi: vclDentaria major.
Lamiumprimum.&alreruPann.Clufij. Cacaha Pann.feuglabrofolio,ejufdem.
Aucmoncv.
Dodo-
naei. 3 Itcm, Anemonctrifolia Rubra lxvis Taurinenfium.Lobellij.
Matthioli. Dentaria rubra Dalecliampij. Solidago Sarracenica tertia Clullj.

Perafites
magna Dalechampij.
:
Phyllum Thelygonum Dalechampij. Saryrium Erythronium Herbariorum
Tuflilago montanacjuldcm.
Enfitalcs Dalechampij
thridatia Plinij,
perperam Mi-
Pcnx SC Dcns Caninus: a DalechampioSatyrium trifolium feualbum a Clulio(inPanomcis) Dcntah vocatur.

t :
fecundum aliquos.
Baccaris Dioicor. Matthiolo. Ribes Ofncinarun).

.
Satyrium abortivum Lobelhj-perperam
ium rnontanum Dalechampij.

i."
1
quorundam. Orobanches magna
cllislutcaeiufdem.
"
''-.
Thimela?a:ipecies,Myconi.
OrcazaDalechampij." CIu"> Sedum alpinum tcrtium ) j Item,quartum OrcofehnumCIufij: feumgrum Scfeh, quorundam. Abfinthiumalpinu , feu Vmbelhfcruro
;
.
Ranunc.montanus albus, Dalechamp.

Ciftus,&:Hypociftis.
After
montanus Pcnx.
:
flonbusalbi'.
Saniculamas^Fuchfij- a Matthiolo Diapenfiavocata: FabiusColumna, pro Siderite tertia Diofcondis proponit.
Calccolus Maria?,& Sacerdotis Crcpida, Recentiorum: Amatus Lutitanus fub nomine Lonchitidis prima: pingit. After monr?.nus hiriutusPcnar. Aizoon fcrratum primura > Cordi. Item, alterum
Damafonium nothum
.
Vlterivs
introimuslatitudinemquandamquxNoveziaab
Petafiresalpina.
incolis appellatur, in
quafrcqucntiffimuseft:
Crocus Vcrnus primus Clufij.

Dentellaria.Gefneri. Solanummajus fcu Bclla Donnalta:
Iacobaraakera Clufij. Afphyllanthes.

Batrachij varia gencra.
vcl Mandragora lorum Thcophr.quorundam.

:
Monon
Afphodelluslutous,
donaro.
6V*alter Plinij
Do-
Tuflilago. w .- v.
I
,
quas varix n cujus finiftra parte quzdam inarqualitates magna: faxea? exiftunt intcr in quibus, cavicates conformantur,Novezi2 cavitates vulgodicla? AlIiumanguinumMatthioli. Cicutaria latifoliafcetidifrimaLobcllij: CacahaPena:,copichiuma. aquibufdam PeloponenfeSefclicre:
Aconitivariagcncra. Item: LunariaminorMatthioli:fcuBotrytes. Clematiscrutiatanoftra. TnfoliumaureuraDod.florepurpureo. dotara harc Novezia in montis parte dextrorfum ad Occidcntem , tribus
dit^.
Pr^ter
cftVaUcculis,quarumcapiraufqueadMajoremipfumjamdicl:ummontcmperveniunt:
harum Vallecularum primaappellatur Lofanna,quarlicer parva

Holoftium Camerarij:fortcHoloftium
fit,dives
tamen eft raniTi-
misplantisiinhujusconvcxaparteorientiexpofitaafcendcreincipientibusmuenitur:
Aconitum aliudDalechampij.
Pfeudoafphodellus
Clufij.
quorundamDakchampiO.
M
.
O N Et duin
T- I S
A L
&
I.
3
,
Cl
JPCCxIWf
,.
mamsafccndicur;
ChameciltusquarrusMyrtifoiius Clufij. "> Celtica fre.iuentifs. Nardu_s AconrtUJttFardalcanches, Plinij. Aconitum Parctaieanches AnCicjuorum Dodonaro.
Phtoraduxfpecics.frcquentifs. Doromcum vulgatiflimum.
>.:
,,
Doronicum Pannon
primatn'~
'-CIu-
Item Pannon.tertium 3 fij. Clinopodium Auftriacum ejufdem.

n
In
dsxtgcaveroejusparteNotofubjeclacopiorareperitun
;
Pinguieirla 7 Gefncri cccruleo flore feu Cucullata Dalechampij : a quibufdaniCrias Apol

lejjcredica.
I
.
..."
.
n iimftraautem qua^grarcurn
Oncntcm afpicit; pecuhanter prov.etut;

Ite m:
Pingurculaflorealbo.
Aurieula Vrii purpureo flore
fr-cquenrifs.
Clinopodium alpinum noftrum.
Ax
circumcircaabundantiilimaeft:
Genifta Ilucnfis Dalecharopij. Tuffilagoaltcraalpina Cluiij. Tuflilago mohtahaaltefa Lohellij. SoidanellamontanaPenar: feuLunaria alia minor Dalechampij: a quibufdarnLunariadidinari vocata.
Biftortaminor Clufij. Verbafculus alpinus cceruleus cHimpij.
Dale^
Carum."
Lonchitis afpera major, frequenciffi-
Dvarvm
iima.
ma. reliquarum Vallecularum alcera Lonzia vocitacur,in qua nihil nocatu dU

Doronici Recenc.varia genera.
**
gnu m detegitur,nifi quod in ea

Phcora major, atque minor frequenti
.4
I
Salicisfaxacihsduajfpccies.
verdBrucanuncupatur, inquaNives&Glaciesperpetuddominantur. in ipfamprajtereaferardiverfaTjLupiprxfertimâc Vrfifeferecipiuntjinhujusmmmovertice inacceffibili,prominenci,&: iimplicicer (axeo,cavitas quacdam Q\\i\ix.{Covalfanto)<Xidat

ecujusrimis,
.
.
Altera
Trachehumminuspccrxum,
Vcronica pecrcea fempcrvirens
&:
^ S
?
cxerunc:
Quarum Icones, ac defcripciones, habencur in defcripcione frigida? Vallis.

Sedum pccrxum Bupleurifolio:flore verius.
Icem:
Sedum petrarum Bupleuri folio:

fiorc verius.
illiunicaradixcrafTa,teres,iiESf fibns, fed quibufdam quall ne
tubcrculis hinc inde crumpentjbus, craiTocorticeobvoluta, intus pallida,
extra in rubore nigricans, ad fum* cubitalis, fupeinepartita, (ut in Geranio noftro alpino:) folia angu-
mum
ftifolij
Bupleuri
omnino
fimilia
cx
protubcranbus illis partitionibus copioseemanantia, &in circuitumfefe expandentia: floresautem cx feptem foliolis aliquantulum mucronatis, inluteopallcfcentibus, profert
infummitatecaulisteretis, nudi, 5
dodrantalis;
inquorummediofemigraviter fpirantia
na umbellas modo
cxiftunt ; atque harc uti in
eodem Bu-
plcuro. Florct Idibus Iulij:
& Idibus
Augufti colligitur fcmen: guftu refert Cynarjefaporem.
/WV4
fl.
^
ysi***
Dvm
'xiU--' f 7
*
t*^Z, *
Descriptio Montis balol

Dvm .-'
Pj-
auccmdefccndicurabhacdexcrorfum,viderelicct,
.
Cenrauroidemmagnam.Gefncri: forcc Cenc*urium Nochum Dalccham-
Grfium Spinofum. Cirfium pnmum Pannonicum, Clufij. Bupleurum anguftifohum.
Gcntianam
folio Afclepiadis.
nosrranfeuntesviaintcrMaonum ,& CampedelumpervenimusinFerrarium pagum, domibus ac hominibus montanis cultiffimum in qua via frcquentiffimum,
:
i.
At
Vincccoxicum albo flore, confpicitur. Vbietiam: Phalangium Matthioli. Cyclamini dua; fpccies. Chryfolachanum, Dodonxi Tota bo:
na,
& Bonus Hcnricus Matthioli'.'

Lunaria
Oxalis rorundi folia frcqucntiiTima: \ Rovill io pifta, fed non dcfcnpta: forte
Magorum Arabum, Pc\
nx.
Motoris favore pulcherrimus fceeundiffimufque, naturae hortus, MonsBalduSjcircuIaricerpcrfpcftus, &cumfummaadmiracionCj &voIupcate

ita
Atq^vb
tandcm
arterni
diligcncerobfervacusanobiscft.
*^r
s.
1
-1
>
'
*J
*v
-"' ,
;'
* *
'.
>
r
1
n
. I
I
*/
J
r
.*
4_
'>
<**
'
INDEX GRACVS PLANTARVM

i
QJV
M
27.
CCXVlj.
IN
HAC HISTORIA
"EbcuayvQ*.
eo.-N-TlNEN.TV-R.
pag
"
30. 26.
*< 34326.
61.62.
X077y*
'I7.27.
Jxiij.
4Art4)ff -
MtoXtiPay
clxv.
ix&ivptvQ*
KfUQîUftvU
KfQWafHVQV
xpyac
X&XAee^fj'KUfjiCctXlOP
208.
ib9*
*
fviij.lxij.
ew^f t/*? H
&huA/$
SfHXJJ
tttQQQfos
ZKtoyfVGtf
31
1.
tutyiXa^
tU(*iJ\$09
tujxoihjgQtt
18.10.
xxxuj.
iXltj.
10 1.
46. '73360.
18.
18.
270/
X.UVOK}A(xCn
126.
tufuhM
>'
87.
clvj.
f ^KA ~ <t;f /l76(AQ<fftS
KVTIVQ*
|
tt&pva
ceirwr*
86.
<$KQlQ*
<a>vuucv
Atzfravov n
Ajic/ic
XCT*
twxiXov
93*3lxxxv.
IS.
57-
AaOvpAeee^l
A/r'optf
aTfo'
CCXX.XVJ.
S$W/#fOF
201.
clxv.
dxtwv&Gw
dxKuCtctJiov
35* 352. 87.

xxviij.
cjfcv. 5 4-
Zt/>iV
360.
Xvyvnii
ixvuAS
^ auaumXh
9
f ff* ^/v^vfet
29.
lxxxvij.
'
62.
d[Mt&v$vt
duX>(X#KH
316. 1.
Hfwafov
A/07? OTTSi*
corxxvj.
xlvj.
l&lJAlKiKOV
(M]/,aV KtgpTlTilt
48.
xcij.
18.
IV
48.
dv^s4yj iic^7i iCC
dvi U&Vlttei(AMict
i
Ix. clxxxvij.
t
1
'
npiwms fovyyw
ccxiiij.
juyeexeWê*
[/.VQtCOTK
l*.VftK*
clxxdx.
clxxxiiij.
clix.
260.
cxci).
246.247.248.
dfSteotJb
tivptjiiM
467.
cx^xvj.
*
197.
' \
*
lxxxvij.
*
!
^^
ci
x.wiij.
'
dvawuXS
104/165. 315.5*4;
cxc.
Socs
3vAeff0C
36.
ttwQ-
35887#
J08.
126.
cxxvj.
-
ItuuÂcw*
357-
lxxx.
O (MOV TtS ifcCK^

fipi /2otcw
j/
328.
Ixxnij.
ap/aajoF
xlvj.
luQ(KiX)i
'62. 63.
tftt
324.
ccv.
OVOKK&tt
clxv.
clvj*.
lxxnij.
lxxij.
fO-otfUfOf
gvottjZQ5v6%tHx\e
ifîvova-^tof
o^pwec
eÂo^/et
eepX7QS-f/A*
etf(K4Kct
.
/V*
120.
cxcj.
clxv.
xxxij. 55-
cxxxvij.
r
clv.
eVpv
cliij.
5539-
aoxlxvpCfQ'
K*Ai/*f
clxv.'
ccj.ccij.
o^vftvffflvn
otptotrjtQfoJbv
*OB&&y* 7T67jfiU'
aaisois
clxxix,
18.
XSAetS-f*
jiw7iverti7*ey&
JufxJ*
X*poi7ec
64.
109,
xj.
XV.
trtp
14.
rietfXpet770r
eeVpoAA*
yjiKiW
197. 112.
35 r -
1.4
87. 7 o.
14.
cl.
.
mMx/iro
sre^/oj
171. ccxxxvij.
clxxxvij.
ibid.
JttrpOK
JbTut
/nfe/ôxet;
126.
'Ba.Tfctyiw
*37201.
166.
xv.
lxix.
* *
189.
xlvj.
XtffflQV
faxtit ayeiQ*
70mvvjA aV/ee
myt-vov
ogtivop
f&h*K0jlW
#CevV/OR
|Bpfc7WWXtf
xjôe/oy
cxlutj.
XAJJ&OB
12.
n jf/op
cxxxvj.
MWfQV
KVtKQC
87.
clij.
(3tf?/x
cxxxvij.
JielTt/?^ WQXtQV
Trt.XVfptfy
TetMoSc/oAO
XXXIJ.
xoxx-
24.
86.
18.
xxxvj.
JêtfctA/oj/
kqkkQ* KvtiaQ*
xoxxornA**
X0KXU/X*A4<t
364.
cclx
108.
330.
17.
AeeuX- *#/&*.
cciij.
XQKoy&trlcL
lxxv.
p
tsre&Giov
50.
JtifttvSQ*
K0f/4.$Q*
xovS'!*K&
48.6i.
xxj.
clxxiiij.
ajclc*
/-
356. 25.
$6.87.
IO.
286.
cxxvj
vpof
a^jj
Jioarwf^
KQVtfa
kUk
JfttixvQ*
p4Sw3po?
N D
X.
14.
V*
foSi*ft*
mZttjitnv
i^ftf
ZT.
lxv.
TifUivbli)\fV,Tiv4
Tfsf^^p
150.
>Ij.
llf(ti92@M
'8.
fiAVX*
fi)*Vfttf
Tn&rytvtx
ccxliiij.
51.
5}. *lix.
117.
171.172,
cliij.clnij.
fVÔJ'
717fci/\G$Q*
ccxhiij.
7n'xfr
7tv'3e<0r
<*
109. CXC,
364.
C.K
AAAXfiOr
ropr/ttor
fu/ra/ior
xlvj.
1X11).
,
77^VjUÂ^
-r/pvsr
c.
%t(MX.&tU\cWQ*
%ifiuttG<irQ~
%tpasSf4fi
lU.
52.
j>2.
n8.
}?2. 64.
..
4u/a
22.
II
3
.
CTJOflVit
TOJ.
ccxiiij.
cr)\nmr
7&p?fyavQ* Tf/CoA- /*p<mQ*

t'WK\JetU<*
ccxlj.ccxlij.
h
îlxe^Kty^?
jftfjta/fo/of
519.
1:7.
SSKiUW
dj(<% n wyjtt
xlv.
H*
lli.
Ixxxv.
;*
Ixxxv,
clxxiiij.
xciiij.
gtf/CUffVKQ
4
clxxxvij.
>&te*xor
vo-wxaor
âui^tutt
86.87.
cciij.
rfv^r6rvww7>wr
#
jt
%AsSlvscp
M
%IWfHTiT9
varc^fif
7'-
XfvattrStucv
326.
INDEX LATINVS PLANTARVM

QyjE IN
ABtEs
Acacalis
pag.
HAC HISTORIA
I
CONTINENTV-R.
34.
Anchufa
cxxxrii"
clxv.
Afphodelus
96.T97.cclvijj.
Abiesmarina 3 5. 56. Abrotonum femina 541. $41. Abfinthium 5 58.5 39.^40Bt^m\\\\\w^

'
Androface altcra Matthioli
AnAroTacc BcIIonij
46.
ccliij*
Ancmonc honentis
Acacia 1 .Matthioli
-
Acct 9' Acinos Diofcor. $ 54. xciiij.xcv.xcvj. Aconitum

xcvij.xcviij.
*;o.2ji.2;$.i;4.2j5.z)6. z57.258.i55.260. 261.262.

265.
xij.xiij.xiiij .xv.xvj. Aftcr *r Aftragalns ccxxxiij.ccxxxiiij. Aftrantia cxciiij. 9z, 24S.2457. Atriplex filvcft baccifcra 155*
Ancmonc Mompclliana 3 36. Ancmone filveftns 244.245.

246.247.24S.
Avellana Byzantina 1 ^ Auricula lud^ cclxxvij. AuriculauriG 301. 303.304 505-
Aconitum bacciferum
Ixxxvj.
Acorum
'
B.AccARisDiofc.
99ccij.
130.251.
Anonis mitior
j.
ibid.
A&ara Plinij Ixxxvj. AdmhabilisPeruana kxxviij.

Ixxxix.xc.
Baccharis Rauvolfij
Anifum
Anthora
AnthrifcusPlinij
Anthyllis
Bcncdida
Bcrbcris
c injm
xcviij,
120.
xjiiij.
cxcix.
clxxxvj.
Adonis flos Adrachnc

Agrioinclca
163.
3 55.3 36.
Bcllismedia Bctonica
Biftorta
48.4965.
xxxviij.xxxix.
lxvi.ij.Ixix.
Anthyllislcguminofa ccxxxj.
Apharca
Alatcrnus Alcca Alchimilla

ccxj.
5-J*. xxv.xxvj.xxvij.
cviij.308.
^pocynum 114.125. 126. ApocynumSyriacum lxxxvij.

Aquilina Arabis
cdiij.ccv.
4 g.
BlitummajusPcruanum
Bolctus
Braffica campcftris
lxxxj^
cclxxiij.ccxc.
cxxvij.
Ale&orolophos alpina
Brafika virgata
jBrirannica
ccx.
cxxvi^
ixviiL
cxxvj.
l
Alliumalpinum 190. Allium urfmum ibid. Alnus ix. Aloe clix.clx. Alopccurosnonnullorum xlv.
Alpigcna
-Alfinc
Arachidna ^rbor filici fimilis ^rbor Gadenfu Arbor Iudx A rbor fanda
Arborvita:
x ,ix.
37-.
Bruta Plinij
Bryafilvcftris
}7 .
4u
2.
BuguIavidcPruncIIa Bulbuseriophorus 171.175
30.
i'6,
Buphthalmum Butomon
332.353,
64.
clxxxiij.clxxxiiij.
xxiij.xxiiij.xxv. 91.
^cxxiiij.
Arbutus
Archangclica Aria
xû
cx*.
3
4748.
cxcv.
ix.
ljcxiij.lxxiiij.
Althxa
Cacalia
Cafamcntum inodomm
Calcitrapa
Alypum quorundam
AlyftumGaleni AlylTum minimum AmaniraPauIi Ambradulcis
AmcllusVirgilij
Arifarum
54.
Ariftolochia IxixJxx.Ixxj.Ixxij.
vij.viij
cxii;.
cxxxiij.
cclxxij.
jj(j.
Calchapaluftris
Armcriusflos Arthcmifia tcauifolia
2 g7 .
3
Campanula
clxxiij.
clxxj.
chh
Ixxxf.
40.
Arum Byzantinum
Afarina
Afclepias
Ixxiiij.
X vj.
Canna Indica
Cantabrica Plinij Cantabrica quorundam
Anabafis
Anagallis
CAiij.
9i.
clxxxij.clxxxiij.
xhx.
ibid.
I26.cclv!
Afpalathusaltcr
Awgyris
lcîofT.
clxxv.
9h
Cardaminc
cxxix,
Afpcrulaodoratoflorc
cxxvjj.cx xviij.
Carduus
n
cclviij.
x.
Erida
Carduus eriocephalus Carduus mollior Carduus muricato cap.

Carlina
cliiij.
Coccusinfcdoria
d.clj.
vii j.
*+*? Co8gyg r ia 1^.17. Colchicum 199.200.201. 20Z.
4T^t.4J444i;4^
107.
Erinacea
ErvumCordi
Eryngium
clviij.clix.
j
ccxxx.
cliij. clvj. clvij.
clv.clvj.clvij.
Caryophyleusflos
Caryophyllata
^82.283. 284.285.^8^.287.
cij.ciij.ciiij.
Cafiaquorundam
Caftaneaequina Caftancapcruana Cacanancc
Cattaria tcnuifolia Caucalis
-
or.
Colocaha ColuceaTheoph. Colutea fcorpioides ColyteaThcoph.

Condrilla
Ixxv.
14.
Evonymus
F. s
jS.57.82.
97.98.
14.
B\GO
JXXV.
7.
cxliij. cxliiij.
cxlv.
27.
Faba jtgyptia
Fabafuilla Fagulus
Filipcndula
Filix
8.5.
cxj.cxij.
Connarus Alexandrinorum
Confolida regalis Convolvolusalthc* Convolvolus sninor
lxxxv.
ccxj.
ccv.
fol. xlix.l.
I.
xxxiij.
ccj.ccij.
2..
pumila
ccxjccxij.
*
Caucon
'
Conyza
Coralarbor
Corallinalatifol.
xix.xx.xxj.
ccliii.
Flammula Matthioli
Floscancri
24.
Ccdrelate Cedruslycia Cedrusphoenicea

Cclaftrus
3 9.
Ixxxij.
ibid.
3
ccl.
Flos Pcrficus Sifynrichio
con-
8.
r-
Coralloides,
cxxiij.
Centauriumflavoflore clxxx.
Ccntaurium majus x.xj. Cepcea IxvfjJxviij. Cerafusavim 6j.

Cerafuslaurea Cerafus Maccdonica Cercis
-Ccrrus
i .t
:
Corisquorundam clxxiiij. Cornus Coronafratrum nij. Corruda :lxxvij.clxxviij.

Cortufa Matthioli Corylus Cotinus Plinij Cotonafter Cotyledon Cratxgus Theoph.
'
gener 217. Foeniculumtortuofum .cxcix. Firnum Grarcum Tragi ccxxxiij.
Fraxinella
Fritillaria
\co.
307.
10. \6.
152*15 j.cdvij.
r
'
64. j,
.
61 65.
Ixiij.Ixiiij.
Frutex coronariu5 5-. Fumus terrs ccviiL Fungicfculenti cclxiiij. cclxv.
20#
& fequentibuspaginis vfquc

adcclxxvj.
Cerinchequorundam
clxviij.
clxvij.
9.
Cnuarogonum
ccxxxiiij.
xlv.
CCXJ.
Chamxbalanus
Chamarcerafus Chamxciftus
Criftagallinacea
Fungi pernictofi cclxxvj.& feq pag.vfquead ccxcv.
64. 74.75.76. ChamxdaphneDiofc. 278.
Crocum montanum Crocim vernum

Cucl
Cupre/Fus marina
208.
Fungus Latinis
ptus
littcris infcri-
cclxxvj.
CcXXXii j .CCXXX*
Chamxdrys
20;. 204.205.
C hamaegenifta
JSi-V**10 3
.
04.
205.207. 2o8.<clix. CroconAnguillarx

-
G A tEGA
c,**
Chamxiris 224.225.22(5 2x7. Chamarlcqn cliiij.clv. Chamarleuce Plinij cxiij. Chamjelinum 3:9. <J6.6r. Cham^mefpilus
Galcopfis
36.
Cyclaminus
'
zG 3. 264.265..
62.
'
Cydonago
CynoglofTunt
Cycifus
ccxlvj.
xxxv.xxxvj* Gallium rubroflorc clxxv Genifta Plinij , o2# Genifta vulgarif 103.
'
clxj clxij.clxiy.
Chamacmorus Chamxpcuce Cordi

Chamarpitys Auftriaca
.
118.119.
'
95"S>i-9S'96.97.
Geniftatindoria ioi, Gentiana 3u.211.p3.p4.jij,
fci.
clxxx82.
Geranium
DACTYtvsPliriij Daucus montanus
Dcrlphinium
ij.iijlxij.
cij.
xcix. c.
cj.
iiij.clxxxv*
Chamjerododendron Chama:fycc
'
cxcviij.
clxxxvij.
ccv.ccvj.ccvij.
Chamchea
Chamchearfoli*
86.
Dcnscaninus
Dentaria
cxxiij.
166.
GcumPIinij ci|* Glandes tcrreftres ccxxxij Glaux ccxxxiij.ccxl.ccxlj

Globularia Glycyrrhiza fol.Gcfncti
xxxiij.
8 t.
cxcij.
cxix.cxx.cxxj.cxxij.
vj
Chararadix Chelidonium
cc
ccnj.
Chryfamhemum
Chryfocome
326. $27. Ciccrfilv.MatrhioIi ccxxxhj. Cicercula igypciaca ccxxxvj.
*
Denularia Dolichus Bellonij
cxxiiij.
ccxxvjj.
Gnaphalium
330.
J27. ^8.329.'
ccxvij. ccxvuj.
Doronkum
xix.
xvj. xvij.xviij.
Gramen
ioo.ccliiij.
Dorycnium
s
.
ccxix.
Dorycnio congcner planta 100.

101.
Gra{Tularia
120.
ccliiij.
Cichorium vcrrucarium
Cicataria
cxliij.
Guayava
cc
Cinnaberis Diofc. 2. Cirfium cxlviij.cxlix cl.

Ciftus annuus
cxxiiijcxxv.cxxvj. Draba Dracoarbor 1.
Haiimvj
Hcderacilicia
$**$*
Draconisfonguis
2.
17.
n $
ccxliij.
76.77.
Dryophonon
Dyofpiros
Plinij
Hclenium ygyptium
Ciftusfcmina
Cifttisledon
70.71-72.7}. 77.78.79.80.81.
68.69.
'
61.
clxiij.cxliiij.clxv.
Ciftusmas
Clcmatis daphnoides
Echivm
Elech^fum
Clematisaltera izi. 112.113.

111.
3 j 6.
Eieagnus Cordi
S6.
Clinopodium
ccxxx.
3 J 3
54.
Clymenum Matchiolt
Cnc&rum
Cnicus
Matthioli
Plinij
ccxxix.
$2y.$*6. EUeborinereccntiorum 271. Z7^-i73.

Elleborus
Heliotropium xlvj.xlvij. Hemcrocallis 129. Hcmerocallis Valentina 1^7. * Hcmionitis ccxiiij* Hepatica trifolia ccxlvij.cqxlviij.
274.
89.90.
clj.clij.
Elleborus niger DioCc.
Dodo308.
Hcptaphyllum Herbaccrvi Herba Iudaica

Hefperis
cviij.
3^2.
xlj.
Coagulum terra:
270.
nxo Ephcdra
Hermodadylus Syriacu$ 5oz*
gg
29^.297. iiicra^
N D
X.
13 r.
Hieracium
cxlij.cclx.
cxxxix.cxl.c.xlj,
Liliutn Byzant.miniat
Napellvs
Narciflus
vulgaris '5 "

!
Xcv/,
13*.
i54-
55^5 tf *&ali-
HippogloflumValcntinum 90. viij. Hsppophacs $&o.viij, Hinpopharilum cx.cxj, Holoftcum

Hbfrifrnihn filveftre
xxix.xxx.xxxj.
xxviij.
Lilium convallium l.iliumfatuum

Lil.Perfieum Lil.puniccum Lil.ruhrum
Lil.Iilv.fivc
cclvj.
190.
i.jf.
quot paginis fubfequentibus,
& cclvij.
Nardus
vij.
I27.1a8.129.
136
celrica Sc
monrana
Ivj.
montan. 153.154.
I29.
*
Hyacirtrhus 174.175. 176.177.

tjfa 179-1 80. iSi.i8z.i8j. 1S4.1 8 j.cclvij.
Lil.Suhanum
I.imtf
30.
6.
Nafturtiolum cxxirNafturtium Valentinura cxxix. cxxx. Natrix Plinij 3CO.
Ncpa
*o6,
82.
lxxv/.lxxvij.
;
Hydnophyllon
Hvbfciris Plini j
77.
vij.
Limones ibid. Limonium. peregrinumlxxxij.

Linaria
3
Ncrion alpinum
Nymphara
Hydfcyamus
lxxxv.
Jxxxii j. Ixxxiirj.
19. 320.521. 322. 323.
Linum
xciij.
filveftre
317. 518.5 19.
Ocimastrvm
'
Valentinum
Hypecoum Icgicimum
Hypericum fupinum
Hypociftis
'
Lirionarciifus
facic
Hemcrocailidis
167.: 6 8.
xlij.
clxxxj.
Ocimum Indkum
Oculus Chrifti
OdontirisPIinij
XVJ
68.79.
HypoglolTum
Hyilbpus vulgaris
I
278. 336.
vj.vij.viij
LiriumalterumThcoph. itfj. Lithofpermum clxiij.

.
292.
IJO.CCXj.
Locuftuke inulmiradicibusi;. Lonchitis CCXlj.CCXllj.
Oenanthc
Oenoplia Bellonij Olea
Olcafter
27.
A C E A
Lotus^gypr.
Lotus Arhcnasi Lotus Lybica Lptus Pharidis Lotus fcc.Theoph.
*
Ixxvj,
JacoKxa
lafioncPlinij"
Illccebra
xxj. xxij.xxiij.
1
29. 17. 2p.

5-
16,
h
2T.2 2
Ifcx
Iris
2 r 7. 2 1 8 . 2 : p. 2 20. 22
Lotusfiliquofus
ccxlnj,
cxviij. cxix.
212.123.224. 20p.z10.211.
Irisanguftifolia 22J.22P. 250.
Imbufbofa
Iristripolitana
unana Lupi Lupinus

Lupulus
Lychnisfilveftris
224.
ccxxviij.
Onobrichis ccxxxij. ccxxxiij. ccxxxviij.ccxxxix. ccxU Opuntia marina ccl* Orchis 267^268. 269. 270* cxcv # Oriofclinum Ornichogalum i8<J. 187.1SS*
jSp.cclvij .cclviij.
2r2. 213. 214.215
jz6.
288. 2S>
Qrobanchc 270.271* Orobus ccxxx.ccxxxj.ccxxxiji

Oftria Ofyris Oxalis
55.
IfchxmonPlinij
Tfchas
.
2^0.291.292.29 .294. TTT. LjciumTTvTImachia

LljAijAiiy
trimeftris
xxiij.
luglandisgenus
lutioria
maxima
Ixix-
Iuniperus
Malva
Malum terrx
<Jf.
Oxyacantha Oxycedrus
Oxytriphyllon Oxys,
?9*
ctxliiij.
lxxiij.
Lacatha Thcophr
Lachryma lob Lada Lagopus
ccvj.
81.
ccxlvj.ccxlvij.
Lomium
xxxvj.xxxvij.xxxviij.
Larix 34-55Lathyrus fil. ccxxix. ccxxx. Lavcndtila multifidofolio 345. Laurdcctafus 4.5. Laurus Alcxandrina 278.
Malus aurca 6. Malusmedica y.6. 7. Mandragorafemina Ixxxvj. MandragorasThcoph. Ixxxv. Marrubium xxxmj. Martagon 136.137. Marvalantufa xxxiiij.
ccxlviij*
Padvs Theoph.
Pacdcrotis
^
jyo,
ccl^
Pxonia
275>>28o.28r.
Palmamarina
Pajicratium
Marum
Maftiche
tyt}
356.
14.
ccxlij.ccxliij.
Panicum
xcij.
ccxv.ccxvj.
xcj.
Papa vcr cornicularum
Medica
Laurus filveftris Laurustaxa
50.
Melampyrum *,
Melandrium Mclanthium
Plini;
xlv.
<
Papaverfpinofum
Parictaria filvcftris
278.
xcij.
xliiij.xlv.
293.294.
CCV1J.CC.V11J.
Lcdon 77.7S.7p.80.81. Lcdumalpinum 81.82.
Mcliflbphyllum
xxxvij.
xxxij.xxxiij.
.
Ledum Stlefiacum
Leimodorum
Lentifcinarefina
Lenrifcus
ParonychiaHifpanica clxxxi/* Parthcnium

Pcplis
'
$2.8$.
270.
*5-
Menthaftrum
Millefolium
'
33
&
ccxf.
ClXXXV!J#
cxlv*
Perdicion
cclij.
Periclymenum
Perfea
Pctafites
*
14
528.cxj.cxij.
MimulusPIinij
.
Leontopodium
LepidiumNebrifs. ccxxiiij. Leucanthemum alpinum 3 35. Leucas montana 35 2. Lcucoiu bulbofum 168.169. 170. Leucoium marimS 2p8.cxxxiiij. Lcucoium filvcftrc 299. Lcucophlxos Dalechamp. 8 j. Lichen marinus ccl.
Lili-afphodclus
1 1
Mollugo clxxv;. Moly 19r.192.1p3. I94.J9J. T9 6 Molybdena cxxuij.

Mufcari Mufcipula
178.179. 294.295.
ccl.
2.3.
cxvj.'
.
Petromehs
<J2.
Peucedanum
Pezicafunsus
cxcvj*
clxvj.ccxc#
Mufcusmarinus
Mufcusterrcftrls
Phallus Iuni; cclxxxvij.ccxcv. Phofeolus ccxxu.ccxxiij.&ali-
quotfequentibus pag.
Phillvrca
Pliilyca
ccxlix.
Myrica
'
36.39.40.
cclj.
37.
41.
*
5^5MJ* tU
xxvi;.
Lilio-narciflus
140. quentibus. Lilium album Byzant.
&
37.1 38. r 39. aliquot paginis fe-
Myriophyllumpelagicum
Myrtociftus
Phlomis Phrynion
Phyllitis
108.
ccxiij.
xlviij.
68.
<j 2 [
3 j.
Myrtomalis 7"us
65.66.67.
PhylJum PhyteumaDiofc*
v.
Picci
. .
I Picca
53-34cxcvij.
D
&la*arilif
X.
117.
lxix.
Rubusldrms
Pilofelkminor Pimpinclla Pimpinellafînofa

Pinaftcr
Takacbtym
?37-3?8.
Rumcx
ICJ.
inodorum
3 3.
l.nifolius
Rutacanina
ccix.
Rutambntana rxxxv.
S ab
Salix
1
cxxxvj.
Tcda TcScphium
lxv.lxvj.lxvi/.
IJ-
Pinguicula PinustibuJus Piperitis fnrgus

Piftolochia
310.
na
baccifcra
-
Ucc\c
ccxxix.
CIX.CX.
5>-
37Sp:rt.
iS.
TercDinthinarefin Tcrcbinthus
Tctralril
15.16.
xlj.
Salficortex
Sr.Ivia
Tcnalix
46
Ixxij.cclix. cclx.
Tcucrium
88.89^
cxcvij.
34S.?4?-35ocxcij.
Pifum
filvcftre
Sanamunda
Sanguiforba Samcula montana
Saniculatrifolia
Piryitl cs
Thapfia Thlafpi
cxxxiij.
cxxx.cxxxj.cxxxij.
xcv'U
Plantago Plaranus
306. ;cf.
cxxviij,
Thoraltalica
riumbago
Polium
Polygala
cxxiij.cxxiiij.
Saxifraga
3o8.cxcvj.cxcvij.
j .ij.iij.iiij.v.vj.
j
361. 561. 563. 9S.99.324.3z5.
Scabiofa
Scilla
Thymbra Thymclxa
358.
87-
Scammonea Valent.
Scolymus
26.
Thymum
Tinus
Polygonatum 275.276.277Polygonumquartum Plinij 91.

92.
357.
171.
clij.cliij..
Tipha
cxc.
49.50. ccxv.
Polytricha
clxxix.
Poterium Dalcchampij 108. Primulaveris 300.jo1.30z.
Scotcdoprafbh 1 90.19 1 Scorpius 106.107. Scorfoncra cxxxvij. cxxxviij.

cxxxix.
Scroftilaria
Tithymalus clxxxviij. clxxxix.
Trachclium clxx.clxxj.clxxij.
Tragacanthaaltcra
Pruna
Prnnclla
4.
ccix .ccx.
Tragium akerum
cxcvij.
107. .08, Diofcorid.
xlij.xliij.
Sccuridaca ccxxxvij.ccxxxviij.
Prunus myrobalanus
Pfcudo-apios Pfeudo-afphodelus Pfeudochamazpitys
46.47.
ccxxxij.
Scdum
Sclinum
lvij.lviij.hx.lx.lxj.Ixij.
Tmgoriganurn
Tragtim vulgare
3 55*
3
cxcix.cc.
i$g%
Senecio foctidus
Xxij
3
clxxxv.
3
Pfeudoleontopodium
Pfeudonarcifliis
30.
164. 165.166-.
clxix.clxx.
Serpillum filveftre 360.361. ScrratulaMarthiuIi

Scrcularia
53.3 59VI
J
27. Tribulusaquaticusmiriorcclij. Trihulus terreftris ccxlj.ccxlij.
Tnfolium
ccI:
ioo.ioi.ccxlij.
cc.\lv.ccxlvj.ccxlvij.
Pulmonaria Pyracantha
Pyraftcr-Idar
64 62.
cxvj.cxvij.cxviij.
Sefamoides quorundam
Sefcli
2^5.
Tubercs Tulipa
.
28.
1
cxciij.cxciiij.cxcix.
37.138. &fequcntibusaliquot paginis ufquead

*55*
Pyrola
Pyrus ccrvina
& pet
5idcritig_
xxxix.tl.xlf;
Silcr
Siliqua/ilveftris
4j,cxcv.
r
3.
Turrica Tuftilago
cxxvj.
^
cxij.cxiij.cxiiij.
Qvj.ncvs latifolia 20. io.it. QuercusmaTJna Quercus femper vircns cv.cyj.cvij. Quinquefolium
1
Sinapi
pumilum
Stfyrinchium Smilaxafpefa
cxxix. xi6.2i7.cclvij.
11 2.1 13.
-
Vaccinivm
Valcriana
Plini/
C$.
IiiijJv.lv/.
j. i).i\\.\\i\.
Sctanum
Soldanellaalpina
lxxxv.
Veratrum nigrum
274.
Vcrbafcumfilveft.
308.309.
cxlvj.cxlvij.
9.
Radix
cava
ay*.
Sonchus Sorbus
Sparganiuni Placar
xxviij.
Vcrbcna
Vcronica
Vicia
xlv.Uvj.
346.347*
ccxxxv.
189.
chxj.
Ranunculusgrumofa radice
237.238. &paginisaliquot
fequenribus.
164.
Spanium Grarcorum
Spartum Plinij
ccxxj.
102.
ccxfx.ccxx.
Ranunculus montanus
1
1 34.
Viorialislonga Viola Mariana
it5.236.137. Ranunculusprtecox 232.235.
Spina appendix Plinij Spina infc&oria

Spirara
121.
III.
Viola montana
Vifcum
Vitisldara
509.310. 20.23.26.34.29.8 j..
Ranunculus iiivarum
247.248.
246.
clxxiij.
84.
cclxnij.
cclix.
6\.6u
122.
txcviij.
Rapunculus
Spongiofifungi Stachysfpinoia
Stelis
Vitis filveftris
Rhamnus
Rhodiaradix
109.no.! rr.
lxv.
34ix.x.
Vlmaria Vvamarina
91.92.
Sta-bc Salmantica
Vva taminia
Vvaurii
Rhus
Ribes
112.120.
18.19.
113.
Srachas
Stratiotcs millefolia
344.3453 3o.
122. 63.
190. alba
Robur
Rofa
Suber
Suilli
ZI.22.
cclxxj.ccxq.
clxvj.
Xyphivm
Zizyph v s
Zizyphus
rutila
114.riy.n6.
fungi
Ros nurinusfilveflxis 8 3.84. clxxvj.clxxvij. Rubia
Symphitum tuberofum
Syringafrutex
55'S^
29.30. xg.
gg
INDEX
CONTINENS PEREGRINA INDEX

PLANTARVM NOMINA
ABB EXS
Abe.o
QVJE IN
* t
HAC
xcuij.
H ISTORIA DESCRIBVNTVR.
*\7.
3437.
2 i>
tCXij.
tlti.
*
tÂdorii*
Aâl-Xochitl
Cafelule
150.
Abhd
Abtllota
Azebuihe
Az.edaraeth
qamartlU
Abrcps
Ae. fran fahage
Azettedemata
Az.re
Azjcc!:e
Camaritiheu Camotes
&
64 CamarinbtK 46.
3
<
/xxv/^#
CamparrtUa
Candilera
Canahejjt
Cantuejf*
tl^.
xxvitj.
txcij.
Acero
Acofeifas
'fetfa*.
9>
& Acoft
:/
2p.
&AfU\6\.
9.
HxhAvarganja
Bagolygomba
Baguenuiidier
34)-X
1
Acucer.as amariilas
ârcafariUj
./;.
JCi^".
29(aw 23aJWart
Gardo cortedor
tlix.
2f5t\ma
BaL raean
48.
?
Ixxrttj.
AdratU
Ates
Bamta
Burbo^ca
25a.;cuMu|l
Bat.i as
25at(jcn<rcl
Cardon Cardonlechd Carra Carobe Car$bole

Cafca Caftavna
w
tlxj.
finj.
xltx.
AjodeciguinM
Ajutjera
Al*tr
180.
CX.lUj.
tltj.
& Carotfger & Caraugei

dt cavalle
*
14.
ibtd.
S>
8.
it;i.
bcdegiue
Bethyfu Behen
Betddfar
Bddf.ir
Alader
51 >
Calt.n de cavallo
1
Alaja Sufam
224.
S
l >
^rf Caliancft
S.
AUterna
Albardin
Alcolcai*
Cavalalale
IJO.
tcxx. Ixxv.
Caucafon
ipi.
J7-'.
CeM/4 albarrana
Bcl
Alcornoque
21.
Cebolladtculebra
\x>
AU jje
Alf.beca Algarouo
Alichrinfrances
Alifier
3?crxxxirj.
BeL
CtboUina
CccrapcTjc!
"' n
i
Beknd
-telefa
'"
fXXtStfm
.^;
>V7. 208.
IO.
s.
.^/
Ccejianefi
i^>
912. II 3 , S12.
tlxxix.
Bt Ua donna
Ixxxv.
Ccrijier natn
4.
Bellan
Cerres
BeUota
Altfo
Allcga caon
^cnc6fctcntrant
33cnct>ictcn wuxt-i
mM).
Cbameptdia Champtgnon
Chafiagne de cheval
Chelidoine
cclxvj/.
Almafitga
Benottte
55cra.2ofcrt
i
CV$.
>w
Alno
Alpergas
Alprofen
Bcrktnye
Befafa
Cherfa
20.
82.
Cherme
txxxvi/.
Altamizut
Alubtas
3*4tcxxvij.
xcij.
CherntAfil
fcuKc 2?cftcrt
titffi.
cclxvtj.
*? 4'.
23.
Btkfh 1
îlfcnfrupf
Chefnererd
Chefnette
Amapolas
Ixttb.
cclxtxiii.
3J2274.
Ixxx.
AmeUncher
Amores Amotes
nitos
62.
3Smaflcm
Choporke gomba
Sfoifltvuxti
167.
Ixxriij.
BmtCdde
2Vtrrin 3?ff cfccn
& BmtTante
tvammcn
2 $$. 2 5V.
?or#
frf
Chumo
Chtfktfa
Amourettes
ccxviij.
cclxxXfiiU
118.
2fnwttng
arabifct)Oacttttf>tn
25ittcr tvurt^
tdvcti.
186.
61. 3.
t
Xitwttj
33fom>urt$
hl*4* 245.
Ctdm fari
Cidras
Cinoglojfa
KJ4.
2tragtjecn
Arbol
cl'
amor
Boga
BokQ$gomba
Bont qutbir
$6. &Bcxa.
Clavtllwas
Colcas
Boi< a faire larduires
Arbolparajfo
Arboufter
30.
48.
./*>/,
cttxxv.
Arbrede
Ardivvj.i
\ic
37.
clxv.
& fiugier
Cogomb/illos amargos
Collcjas
r*xvi'L
'
16.
cclxx.iij.
Borfosgomba
292,
Argamula
Armoiries
Arnaballo
Borafatermim
S&adjcn
Breco
Cotltjon
tclxxvij.
Comcctelle
1%7.
txc.
Mjicf
(dxxttPucxc.
(Ux.
ConTambach
Coquelourdes
Coracontillo
j
4*.
271.
1^7
I<ftf.2ro.
2\um racpc
3teufi bccrlin
Arveira
Aiz*otia
2(fcf);lt$
>S>
vtij.
ehcxxj
Bruyere
25ucf)cnfd)wammcrt Buglojjafah-atua
Bugloffefauvage.
Cotmter
Couticabra
clxv.
tbid.
10.
-
10.
tlxxtx.
flxxxij.
Ajparago
AjprtUa
Corontila defiayles
Coror.illadeRey
Cojccja
(Eraftfrattt
Atorga
46.
ccxxxttij.
Atramocosdecan
Aubeejpine
2tuflFcnbfa&
Buhurmeneni C&a \t j ccteff. (({xxK.cdxxiij.

Burbalaga 8p.
tjA.
ccfrxf.'
121.
278.
JOtf.
(ccixxxt.
Crefptno
'4305. 12!.
/xx
^.
33tmcrwo2t
AuUga
Aulne
ju.
X.
Cuentas
CABEgVELA
Cade
12.
3P
CuUas $umaqac
p
ixxvu
17.
ijumtllo
I
CXCtf.
N
Gagel
X.
17.
cclxix.
Cyfrcs
$tmdrtcjF>on6/!ort0t
ôljcit
342.
GalambicTa
cclxx.
efritf.
fc^wammm
fc^wammcn
D A LA DER
uamvT
Devebohini
w
trfnvttt.
erfrrvif.
crfrrrtXff.
ôl^cr
cclxxrj.ccxc.
Gai:naccia
cctx.
olti f^wammcn
*o?3,2ciHcrt
Gaiipolt lale
crfrrrtf;
Dtzjiogomba Di^no repa

Dtt
tcLxj.
.
Gaiagtnya fx
Hutle de majlic
121.
2^4.
*3*
Gamarfa GamonpUos
Ganejou
cxxxvij.
& Gamones
cclxxvq.
ccxxxiij,
jmn&g&ccr ûn6eHrfc^crt
59*
Cbitf.
Jpunbesung
J?unttta\\b
Dohum
&o!ttaut )olwuxt DkYtUo
.
264. fmfrf
81.
Garavancillos
feyer
&fekte Hunyor
twvj.
50.
eft>.
arfobefto&crt Garoupe
Cvfpcftojitc
(5cfo6ttfcrf
61.
16. 107. 166,
104. 166.
J?Mticf
274. 204.
24.
ibtd.
f
Hys
bmvuxti
bcibi(lel
tyJSJwm
IA
lauge
Iavo>fa
elf.
clbcffcc
Egorfa
12.
2 3-
Uce kxcn
Ellebore blanc
Q*db ficznunce btumm (Sdb OXetti Wumcn

\Hcettpbelofen
RO
tXXitJ.
lafmn rojfo
& noht
65.
.
166. 166*
V
xc.
107.
5.
174.275. ^
#
Q5tmfnuttj
tfr.
Encbro
Gemvte
Gengevo falvatico
35>Iviij.
3?24.6.
3
Snfajon
Krtttr-mtai
^cgcr tccr ^cgcr f raut

Igltcê
313.
cxctx.
Germandrce
52
62. 37. 104.

Ixxix.
Erxaimos Enîna
Eoufe
ftlfcl
-ertfapfcl
Ignamt
Iharfa
lletro
(clnMU
2 3-
9'
ccWr.
I2U
264.
J04.
^cpft fd)wmmcn Gigho

Giglio
ccferfe.
Hlyan ûet
P*
137.
txxvuj.
.
224.
167.
Inhame
loncmarin
Ionquillos
*to fiiimmm
Erica
marim
107
clix,
4 *.
07. 12.
5>5
tciiii.
Gmepro
<SH$cn
GirojUes fauvagetGiugiole
*>
tfp.i4t*
Emzj>
ZtWmn
Ejcabon
Efclaire
224. 286.
19.
Iringo
hom
Irim barbara
jften nyla
358. 121.
Giul
161.
Ctrjcvf.
Efola rotonda
**w
<x
EJparragos
yfpine
i
&tbtrattt Q5CltWUEt$
Gotia kpn- '#^fc^^^^
lu)ubicr
& luyaba
r
jeftcalch
.,..>
cbxix.
34.
j.
ttftff.
287. 2 9.
xliiij.
lunquerina
inette
izu
70.77. ic6.
cclxxiiij.
ouwo^fcl
Gratne dcfcarlatte
lufqutamo
Ixxxv.
Efteba
Eulalia
24.
EVPfJab
G raine de perroquet Grana de tinwem

2immurt$
ôote nafcapc
Gtf*rrf/o&o
^;
24.
Crfrjru.
crrttf.
K A C HCHl
Kartan
gclfrc
332.
dg. ?3^.
5"7.
E^ctctbgyWpu
272.
16.
Ixxiij.
âfc^fumcrt
Ke(hkera%ofa
&clbctf$t(i
Fael
tauteine
totfoi.
Eaygwrgy
Fayfoska
20.
Guhidoulter
& Guindoules
9U
2S>.
Kemeni cher fa
3J.
1?.
121.
ccfortrtf.
Gul catamer
262.
^cpcrfcawaegom&a
^clbcr
^f clbcr frfjwammctt if cl|cl)cr fitcfling
26Z.
15:0.
*crfcn6aumf^wammm fcMf, KejenW gomba cclxvij.

Keskegomba
rofectfctt
I
cdxxix,
8.
85.
tdxvMU ttitm.
34-3
5-
Gye^ngy Vfyrag
^cpfcnd
JRcpfcrffit
Eenyoalyagomba
Eenyo f.t
Habhu
Hachal Indi
287.
cctlvU
trtltf.
cclx xv. cclxxxv.
Hadhaba
&iofTcr0cpc(cc JKnabcn f raut

iii.
JêroTiwFwyo
^p? Fewyo
tevtfkeslenyo
333 21923
5 r.
Kiwr tcrr^
JC5fb'/4
jfcgbom
Hallada
121.
CCrr.ccrxN
118.
abn
Hanebane
Koz.fiz.fa
vad Feuyo
Ixxxv.
55. CCtf.ccnriN
-RrcmJing:
CCfrtiif.
mtfi Mb fcf)Mttj $VCM

Fe/ta ver^g
cttc'j)cmic
Jpamnbud*
jTpartcfammcfCrt
^rcut^Wumctt
^rcut^ tt>urt$
102.
301. Jt<.
CrfwDUfc
fcW#
34-
Harmala
jFjafcn fticitt
^rottcnf^wammm
*uclin0 Kygtogomba
,
^cucfaat
tficfrcr f raut
ccmif.
cclxtsjf.
ccto.
257.
\
Herba
dt latte
Etltqiteto
-1 -
cxlw _/ Kygwhagma
clxx.
Herbe aux poulmons Herbe aux

tignes
180.
ccxxvij.
f*i tcxvij,
Etz,fagomba Flambe
^rcrfcnfrattf ^lfcgcnbccr
cclxxvij.
IXXXK
clxv*
cclxviij.
LA
224.
tirx.
LAB
Herbe aux viperes
Iiftftirjfcf
Hercnch
62.
crfrrir.
Lagrimas de Moyfen
Lale benTede
Hervadc SJLaurcnzA
Heflre
jpjqrtrit
ccxxxtitj.
3fa0crtfcf?wamntfrt
tflittofi*
6 2.
35-,
(uHu<n(e
Eotlado
Erailillos
Langue de cbien Larmes de Is.Damc

76.
?.
Latiri
cixr;.
$0,
Ixxiiij.
jFjcp&at plTop
jf)cpfcrttfdjbinfraut
ccxrj.
ccxxxvj,
^cplallcrwclt fraut
Jpinbct
Eramboifier
Frifoles
C?r5fcf>cn ffuct
117.
7^. 117I02
Lauro falvatico
fo.
ccxxvj.ccxxvij*
Crfrr.rrff.
Hmtefta
Jpit f$ttn 5
tx>iI6c
2au(ehaut tzaun JâufeFraut
274.
ccvi.
ftrt^ crfrtfl^ cclrrftif.
LeankiW^mchm
Lcchenefna Lcnguaianina
cxc 9
dxiij.
ûcfpccrfraut
uj.iut
-îrfijliug
cclrrtttf.
57
Len~ua
'
. .
X.
18.
ItnguadebueySalvajt
Mufral
tlxitj.
RA ISNIS rffM
Katoiitis
Lenguadepem
gcifrat
Mp-ta,Myrte,M)rto
204*
ORprtuo &aum
07. 64.
28.
2
3
lxx\\.
Rajehitl
'
Olaufcf)
81.
r
LemertnbA
Lenta^tne
4 C.
5-0.
NABCA'^/fJi
N*-/> <->
?.-
NapecA
CClrfe.
Lem yicU
LemtfiO
Lentifque
14.
ccxxvij.
Kar.cnj.is
/
<*>
Narciffe
CrrarcifTcittSfrtrt
Rckouytfa Retama
ReveiHe mattn
Revlla bttey
8yIC3 .
161.
cclrrir.
Leplip
crcf>c&aum
Olarxcn fHjwammat
213.
3
55
21.
^tattcrfdjwammcn Wtif.
Neurin/ts
cdrrvi.
27'.
OvcpnHumcit
fifco
.
3*f.
17-
LimasyLtmones
6.7.
39-
18.
NiVplzJekJtt
2^2.
cilxx.
clxxxvij.
l\iij.
9{cMtn&&:aunô6cl
komcro Romero marino
paragi Rofa
1
Cflcf.
Lintema
52.
'
Niwlgomba NogerueU
KombrildeVenns
Noz*elbas
Noz.ellas pcqutnas
80.
Lmocxrdcno
Lt,wefpxd*n.U
224. 2IJ.
ifo/.
327. 117.
7-
Linos
uzjiici
217. 208.
Ixxvtj.
RojelU
crbCKofcij
.7.
116.
124
Lobere
Xlv\%
Lo ktVvktWrchin
SonQit f rupt
Lunartadelgrapolo
tyttcit
i
245.
tta.
Nupbar Nyrfagomba
ctlxx.
Ctr.
fcunncn^cfcrt Ijcpfccn ZHofcn pimperncltc^cfcrt
117.
116.
57,
,
mUn Ccfcfay tmg

fcclbaum
Oetitets
Ovofcnvon^criâ
Olofcnwurt^ totlbc îofnurbi
9vD^|pcpcr
-
XXV ^
cxtx.
26.
(rf.
jauvages
112*
s
Qkg$otn
Olayfa 16, 30.
8<<.
364. C 3 5
xlv.
Rouyenerbe
Ma9V C A
MadnnJ
Maguey
M,i tzrofaUta
9J?aijlcrnwrt$
9}?alfrccrpauni
217.
48.
w*j.
ccl.
Oliyafire
Ohvetta
Oltvter
WawTvucfavtâ Ruda
*u
cXx.wj.
2<J.27-
S a a r fs^
Sabdarifa
A.VV|.
olm
OfenaVP
Orbitochorto
,
2 7'
Ixxx.
ccxlij.
ttCO.
.?*
Sadar Serapionis
Saffaf
27-
30.
clij.
-feywMalva. Maniey
Mancantlla
Ôiaitne trcto
Marabtllaf del Ptru
-
Orpin
3cfft.
IxyijL
Safanbaftard
svilbe
Orvjle*
Offwia
toftotiutjep
XXXV.
afvan
clif.
3*4Ixxiif.
'S.ijr.atofantctnefco
toilb&aibsn
Salguedeiras
Ixxt.
14.
xc.
Palma
Papas
diNettuno
eclj.
Salue
Sahmottpocheti
Salfero
Marefma
SftarscnojctKtt .MargueritesbUties
1
54*
Palomiila&Palomina
cctx.
lxxix.lxxx.
CliX.
*7J
*?
277. 3 77-
PanUaut
Tajfejleurs
CO?artcnfdjud)
SO?af*t>c
2Ha/*/>
.
*7"9* t).
""4
%
Smdalida
Sanguenho
Sanguin blanc
wcpjl Siantcfct <&a\u co?g itfjwammctt
jiii.
crrfif.
2(fO.
cc:.ry.
9>aficrnft
Penacbiodette
Nwfe
.
ccl).
Mata
M.ttuler*
SO?auradjcrt
**%
ccfoff.ccfofff.
Penachio Perfiam
ij'.
'
130.
ccfriuf.
tytipctlitt
CCf.
aittôâtio&ttot 6aiitPcicr^wuvtjc(
.t4i
iffcJfff.
PerdtguerA
7A. 3tclxv.
Cfo5ff.
Sap
'Sapin
Ibld.
M4Z,jl4 p-
cfo.
xxvtij.
Mcmhera
Metl
'Meuxte
^piffcrling Phtdera
-Pico de
53-
Sarrxfme
des Sxrs
<&)
Cigtuna
6 7*
l8 <J.
3 2 7> 88.
10,
Pie de borro
(* 2op.
17.
dxxitif.
IzXttfm i
Saule
Sauz.c
Meêj7eckju
JHi/f*j/
Piment
Pincel
Cawôt
<2an>tafdjc!l
264*
1
.Mterdacruz.
Pino alvar
3T-
Mijedugx
Mife^yerthjA
cO?ftfcfnammcn SQ?o&clgct
.
Pinocarax
Poffetcg
Scahat^
Scambroncs
71(5 <f.
271.
fooff.
3 3.
7^
Ponares
PorrioH
Potiron
Pfifahi*
ftdictcvtinj
ftiXT'**
tttttf*
W#
Mo&jio
5. *7.
alxvij.
d}dfraut ecWufltl fctumcti

fcicfc turggifcI)C
3)?o(f c fcecrcrt
9.
281.
I
rot
COTonfraut
<rl#.
COtonrautm Montan Monjaro alyagombx

Morilles
rtc
QVE RO
n>cffdjcr
mcn G^ncrwurt^cl
<3 cfj ?u&t>c&ccictt 6cl)*va(6cutvaut
i
501.505 &t^moltfili *44*

fctrtif*
4<f-
267*
60.
-
2j8
cclxxviif.
cclxitif.
Ciutn&cl
,
357.
QuerctvoU
3P 2 18.
/x*a;./xx*;j.
CCBff*
Quexigo
6ct)tt?crtcf
Mon ati chien

Mortcltx
20
Qtunua
cf)Win&c(frattt
224. 305,
CCl).
Sfto^ci! Mouges
'
67170. 70.
17.?.
Q^mbuela
46. 73 JSo. 201
Scctvode Nettum
Scoba hedwi da
Scobas
3
QuimcU
Jduifrcl
2cr.
Mu/th.ojeco^&Mufcho romi
Qtata mertendte
Scopa
10^ zor 4
SegulUdA
1 .. .
v
I
X.
SSrfflc farfetai
Terebintbe
Setjtfum
30.
rrtif.
Stm-ernovd
Tttibcttlce f cubclin$t
,.
119
ccfcfc.rcfcr,
2rf ôxnunge &fo

2Z?tf
mM
70.
>dntrjm
Mlbcn&enff
SepreWya
Seqtuta Ro.uana Serbin
Serin cada
<S5.6cn
^cu*frlda65cre ^roffcto miity ânncfoijj 'Cânncn

Tikjara
Tiz.fosfiH
x g<;,
,
2X?rf0rauc$
rrc.
40,
tcln*.
,
2X?Cgtt>Ulf$
2X?dfcf;cf)o;6ci*
f
,
38. 162.
.
14.
ffamfom
Ij>0.
3*7. 1S0.
xl].
\
\
cr6t23?ep
ftato
SPcpwf
64. 6
,,,
rfr,r.
Siemfre enxuta &i$tvutt$
fWWroot
rccf?fcr22?i6crtf)rt
PI.
Towargucra
Tomilto
&mcetf$mmn\ca
ncfropfctt
*
190. Ctfwf. 170.

10.
Cfcrfr.
clxv').
SIWo grft>rfi
2X?tf6 futtcn 2X?tf6 SafTrart
203rf6
itcsrfrt
Tomillo ferruno
Tomtllofalfero
34H*7.
342. 3S7n .\4h
xlvij.
29 s.
62.
S#, bolaro
10 i.
z8g. .
pargci*
Tonada
.
Spano
epclrf pcfe&atmt pcrwcr&aiw
Sftna bofda
<Bpta{sc(6aito*
^
2olMri(rf>
ca?irwurti
CCXX.
foff.
Jornafol
Tornefol
\
ibtd.
Vtfdem tenvtntgomba
2X?utf>fumcn
2X?uit6fratrt
*
*v
fe9m cclxxx.
10.
Toronjae
Torvifco
lo#
cliif.
* r
Sh
5' *
h^
.
<?
.-
Trebifon curmaft
Spm
Spongiole
Trebol
iio*
tcxlrij.
XAGVAR.CA
Xaguarco
78.
fo.Si.
Tribt
cclxiiv.
& Timbri
tafo aidxt
&tcinbct
18.
Trtque madama
3 j8.
/*".
Xara
77
70.78. 7?.
-
u8.
90. J05. 104.
cff.
1
Tuero
fAYy.
Xara-ejlepa
&tctnm$clin
etcmriJfcftn
Turmera
Tufai
77' tl7.llS.12p.
cctxxxv.
-
Xara-xarguna Xaron
B tM
78.
clxv
<&ti$cnbtftimm <&to?a )d)nabcl
Tuvisatyagomla
Tuyfchtachi
Otocf fti/mnmm
Striduta
129. ^4
Ve R a
rff //
bmm
Ccfcrjrfc.
Terva dt S. Guitena
Tervadelquadriilo
xtix.cxluij*
Sugavo
Sultan
V A 1>*megy
ir.
77*
Zambach
Vad Tek^fiu
Varga nia
\
TetvadeValleJieros
174,
**}.
Ivtfi
i
rervapnlgera
cclxu cdxij.celxxxitj*
Sumat
Sufamgtute
^
17.
'
tervapumera
TerVatorA
'
13 c.
cctxxiiiL
fclxxxnij*
'
Sâwai gomba
tkru y
lab
i.
cn.
Ixiij.
rj
Jzardory fodiSêdor
Sxstnerchyeck^
J05 .
118.
Vedegambre blancoy negro
VeUno
ctlxiij.
2 74 . Ixxxv.
t.
{f
jc^9rgygmhaya w/ G
'
VerdezJHa
cclxiiij
Sênt GyeVrrgy veiaga -$^f Ji w kenyere

^^j/W^4/^4
iô.
14
tclxv'} .
VermetEon
Veffc de toup
24.
tclxxxvij*
Zatnab. Zatneb
20 f?. 30.
ibid.
VtUorita
CCIXV.CCIXXVI>\
lcu
iju.
Zaroa Zehju.
Zeltuce-fa Zenfelaiht
in.
2Stf.
<?;.
S ^tlfa rermevrt alya
Vtorne
Tamarice
Vmatifcfycnbtmm
Tamartfque Tamoxi, Tamuexo, Tmujos
Taratoufii
ronhctbow fdimmmcn
Q^nfcrfrawâr
<X)n, crfrattcfcftuc&
f
cclmv.
323. 271.
;?7. 9. 170.
41.
41
ibid.
x 1
#
Zens
laftOsfive
ATA-Arjr.
<X)nfcr frawcn jtywatfj rawc^
ZentlaTlokiraljfive
a?o0rftc
.
Ixxx. 41.
CDffrf nc|c
Ziod liltom Zerem cada

3<ffcn6acrt
?'?
IJ7.
Jftj.ltfj.
CrfrrfHf.
Taray
Tarobotot catamtn
Vrgomba
Vrgucira
tclxxij.
14
23
46.
tbid.
ScpWft
3ti'inccf
iot.
4<5.
Tartarsky
Vrs
2,
TatarU
Tetyfa
Vva ie perro
f frtn 22?a{t>t*rt|
cxcj.
jo.nj.
rfjT.
?to66crncgcfut
1J6.
Zupniarg
ao.
T#r &%f
'
W^r^W borf.
ZBtibvfifi
.
'
fcxxxr.
4 tf
16.
ttlmW.
Zumbul Zumbut Arabi

Zurumbttb
^fy r
.
Jr.132.
17 f.
J8tf.
Terbaick
3'
APPROBATIO.
iE Rariorum Plantarum Hiftoria: C aroli
Cl v$ n Mcdid cxpcrtiffiQuareantc
_mi,nihiIiioll:ra:Catholica:fldei contrariumprarfcfcrunt.
obitumAuaorisinlucemprodirepofTunt, vt precibus pibrum , ipfe memor fua? priraar plantationis,iam finem fuum certumfaciat, quo fecurior viam vniucrfa: carnis ingredi
tandem valeat.
Ita cenfeo 17. Februar. an.
160 1.
EgbertHsSpitholdiwPlebanu4& Canonicus Antuerpienfis.
a
r\
J*b *<e ryPivraphicarum oferarum oculos effugcruxtj

*
pa.v<ofcbat.p.3.v.3^PxSEAi.p.io.v.i.2rfcW.
P n.*.!4.tea P.13.V
5".,
hac?UntarumHift.omftc
vcrfum.
;r
numcmfagmamfgmfcat.Altcr erunt elendand* : Prior DtuitUftntndum Octava

40.totund.ut1s p.14. T..fcit,.n
P.i7.v.0.
Septima &tnmarg.
.vi-.W
&V
P
p t9.v i.acolorcv. jo.Gui.idoiili .Lemerinha P . jo.v . 9 .Lcnti.v. 4 .Genevrc p. 4 *.v 4 5 p.j ? &7J.figCham*cifti g.ne p.ji.v. t7.fan gl .enho r ..74 b..v.z.V.bamum p.M. trafpofitx .84.v.t<-S C
:
^ r
Auric. rvvfvi
p.
1 1
P-^-C^g
v.
&fMg. ,05/^wA.Aunculauifi ix. rm> nima,&v.8.NoNAEÔcTAVAE,cÔT^.Aunc.uihir.

1 1 <;.v.
; p-3-
ij.Tellinani
j.cognominans. v.i 1 -lcis folijscon p. 541- ct*'X ihamicypanlTus P]inij:r?w 4** tngumJtBim jtf.duM, Pi.iNivsCh3, .349.v.i.piimogcncK,p.}5<J.v.
p.5..v,.Veleze tub.o. fabu;ofis p->..v^,:Cennun, r VI v.jt.utlegumiriump,ooy..W.i*/c,Dov ,7.fiam p.94 p.i 4 .,. 10. tranflatas, r g v. b.plmimus & f vm i vc N P p-iM.v.49. .a7T.if.rk Rvbvs idaiVs v.vlcari ^.x^.fuprafiiurampontnduttitulus Ll. .
11.1
Ii^nofe, in Triiw poflerioribus libru
mutata
tfl
numtrdrum
rttt,
in tntndu corrigtndu futt Jtqucndu. -lapidohs juxta p.xvnj.7*rp.iij .v.i 7 .tna axtcrioia p.xj.v. i
qua nobu
gtnt Pannonic.p.xiviij.v.34.Bncav.39.Bseuca. corrutnpit.pag. ticip.xxxvij.v. ? Laufannamp.xlinj.v.KJ.

.
V.40.BX-
p.n/uiluccotur.
i.yMMINIATVMPRÎCOXANGVSTlFOt.VM.p.M^,..
v. 4 .infidcntcs
lx.ii.
p I7 .
v<
frcmenda
J.v.ty.babethortu, p iji..*:bulbilIo*f.xj i77.v.*.profic.fccrcr:p,7>.v. t*. 5. mdenos'P p.iSo.rir.Hyac.ComoCalbo p.iM.. i4-qn

.
r/im"eScdumminus.i.p.lxvj.v.t8.habcrctp.lxvij. v:5.minor.Hocp.lxviij.v. i 3.fux Ccpiap. lxx.v.,i8.LoNgae p.!xxv.v.8.poftrcma; fo.v^.Alcolcazp.lxxvj.v.t^.vi-
iecibu5a.p.lxxix.v.i9.Yucam.p.lxxxj.8.purgatasv.5 4.SuiIp.cxxxitij. lx p.cxiiij.v.zj.pcrgcrentip.cxxv.v.i 3 .dcinde in .vafcula p. cxxxvj .fuppofimfig, t. 5 aconfcciuu p.cxxxv.v. 3 Hictacium XI .min. pro UgttimM aunm miftrMm p.cxlij. tit p.cxln.v.i i.alternisp.cl. v.ti. munitx fintp. clvj. v.i>.nit PIan.v.i4.di(Rmilcs V.5 3. quibufdam p. clvii). v.i 5. cum fub .iofcq.p.clxj.v.i.nonnullip.clxv. v.M-bugloiTafalv. <6.v-
pi ?
i.v.6i.parcns.p.tit.r.r.Irisbulbofaflaveflo.f.vciv.
p.xtt.v,9.angufta p.ttj.ir.j.CaioliaS tia.fcmcn p.tjo. v.j j.Bav t5.Linocardeno,p.tt8.v. 4 o.
Audomaro.p.tM-
'
acnIesthcmus,p.t33.v.9.aconiti.p.t36.w-^B;anuncuI.m. *fl>miiKe un.f.a.p.t44.v. 4t.aciis p.^9.v." 49-valdc

pi8.v.t.cxtciiusrub.p.t75.rfe^.Vctatrinigriiu)ig'',
quam adiitamoporiuittXpMgk^^Tom.Uonfig. autpag.

6/3.<*.i.p>79.v.4.ofleump.A.Sj.v.i3.adfCTttomusp.t85.
'%'" p.cUvi.v.7. (quodiftiustcgionismuhci.busuiiv.

I9.fbl.amap.v. i8.fcmiuip.c]xix.v.t8.caliculump.clxxviij. vj.v^t Chamafy-v. utriufqutfigurt tiiulo Cortiida p.clxxx
. ,
v.^/pr4^.t.Caryophyll.fil.vui.p.i9i.v.t7.PRioRiM
&Oitavam Sa!. P ,ty 9
v. y .mcipetct,
*S^tfiLEmm&. Pii-m
fi
rmtinftrivtrb*ftqutntim'.
pofi v.to. dtbutfp 504. 1

.
genus
*.
,J8%
'
v.î.Jw^w.p. t 4$.afpcrfa,p.cxc. margitit %*&*Ut P.cxcij. v.?.Pbafion- p.cxcviij.v.j^.dccxciii v jo.ftiiatus.p.cxcvii
vosgcftansfloreshabet.prxfcmmhis.quxcand.cam,^
'
^^^^^^S-^^V^
ff^^^/^^^^^Sl '"'^XnrS^^
laBataviam.ubicoafpidCham.exAngliaprimdrnallarum
'
rioVd.m^
^4^/^f^^
.
pSlam,pWxiii.v.,x.cogn^.pc^v^TID i<ohv . Arab.civcl Lifij .fiw! P-ccl- v.z.J.adBrij p.cc.vhj. *>> glaudulo|as P ^.v.4>.de thvmo,p^xx,x.v.,. primura. *>
efrcintclligcbamhocgcnus:aavci6f?outcifticnalcatur,an
aliuadllatum,mc latcc
...
Serks ChnrinYum.
>*
*ABCDEFGHIKLMNOPQRSTVXY2.
b.
f g.
rvv
AA BB CC DD EE FF GG HH RRSSTT VV XX YY ZZ.
1
II
KK LL
v ^*
^'\
' .
MM NN OO PP Q"Q
*
aa bb
cc dd
e"e
ff gg.
Omnes fimtTermonesfrAter Y Y Duermonem,
%y&H>
**
QtMterniones.
o
+
r \
TX
m
1.
A N T V
E R P
AE,
EX OFFICTNTA PLANTINIANA, APVD IOANNEM MORETVM.
ANNO
ClD- IDCI,

Монография о грибах

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Монография о грибах

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

1

ES5E ILLVM, QVARLIBET

CAROLI CLVSl ATREBATIS,

MAXIMILIANI.il. RVDOLPHI.II. Aulse quondam iamiliaris,

accefsmnt,^roxmia yagvna docebit

Apud Ioannem Moretum.

fex libris defcripta a

Ejufdcm Commentariolum de Fungis.

Alia item eruditiffimi

Thobia: Roelfij Medici, de quibuldamplantis,Epiftola.

vereriautem ne cum magnos fumptus in PtBores

omnemfiaudem confulere cupientes, pr&fientmm vtgcrefcien* aduerfus

edixerimusacftatuerimus 3 quemadmodumpr&fienttum vtgorcj rimus 3

dccern\mus 3 edictmusacftMuimus 3 mquifiquamTypographorum\B^

quorumprior Stirpium^cMiHoriamcontinet 3 al' hustomu exprejfa, erc.abtpfoLatimfaai comprehenduntur3 qmteroplcrtquelibellt 3

cunquepr&terea tdem Cluftus cdct opera s tpfo

aut inutto tjpufieU

vmuerfise? Sacri Romanilmperijfubditti&fidelibus dtletfis,

nU <jr Condttionu extiterint ,pr&fertim vero tis

interdiaum noslmm impune violareJj? ernere aut negligere

pMiantur. Sedfi quoscontumaces comperennt.pr&fcripmp&napleat^ qutbuf

mUnttis.Datum tn Arce noftra Regia Prag&

decima qutnta menfis

aAnno Domint miUefimo, qutngenteftmomnageftmoterRegnorum noflrorum Romanidecimo otkiuo^HungarmvigefimQ

J>rimo^O> TSohemici itidem decimo oclauo.

SVMMA PRlViLEGH PRlNCIPVM BELGARVM.

Lberti,&: IsABELL^InfantisHifpani^^Archiducum Auftria^Ducum Brabantice &c. priuilegio cautumeft,

AuU quondamfamiliaris ^Rariomm

venalemve habeat. Qui fecus

grauipcenamu!cl:abitur:vtilatiuspatetinlicterisdatis Bruxelke, in.Martij m. dci.

CAROLVS CLVSIVS ATREBAS

alat, infignis varietas

tarum obfcrvationem propenfb,pra:fertim

quum aliqua? oc-

currerent a veteribus Aucloribus negle&a: , vel abiplis qui-

dem defcripta: nondum tamen a quopiam Neotericorum fatis

tum ctiam alix, qua? ad plantarum

quin potius aliis fimili ftudio

oblecritibus efTe com-

ncn potui, quin quapotue-

cas,quum animadverterem plerifque

gratas fuifle , imb

rum exempla adeb avide expetita, ut nulla amplius fibi

corpus contrahens, fingulas tamen in fuagenera& fpecies,

commodaquadam ferie (quantum quidem fieri potuit) diftribuens. Mihietenimperfuadeo^non minusgratumfuturum

eum laborem , quam priorcs.

in fex Libros divifi , ut

ab aliis eflet negaverim tamen,quin intcrdum nonnullas

meminerunt, earum autem hiftoriam

Quarundam pneab aliis fuerunt dcinter-

fcnpta?,atque etiam lllarum icones

m hac fenefta multis morbis obnoxia lumpfi,

bor, &aliosjunioresadfimilia, vel etiam majora tentandaex-

num fextum & feptuagefimum jam

hbenter enim alteri hanc lampadem trado,ut quian-

qux tamen fu-

perentvita mediocri valetudineconftans,eam

blicam utihtatem impendendam profiteor. Kal.Feb. cb.bcu

AD CAROLVM CLVSIYM ATREBATENt

ncc prctio caret Fama xftimando, quas juvcnis vigil

Iam comprchendas ardtius unico, Vt cuncta reprarfentct unum

Poftrema certe curaque limaque Sudore tanto , totque molcftiis

Vix hercle credo,

hxc & illa