अध्याय ऩहिऱा धतराष्ट्र म्िणाऱा ृ त्मा ऩवलत्र करू-षेत्री ऩाांडूचे आणण आभचे । ु ु

याशूतन आऩुल्मा स्थानी जेथे ज्माव तनमोजजरे । चशूांकडूतन बीष्भाांव यषार वगऱे जण ॥ ११ ॥ शऴथलीत चच तो त्माव लवांश-नाद करूतनमा । प्रताऩी लद्ध बीष्भाांनी भोठ्माने ळांख पककरा ॥ १२ ॥ ुां ृ तत्षणी ळांखबैमाथहद यणलाद्मे वलचचत्र चच । एकत्र झडरी तें व्शा झारा ळब्द बमांकय ॥ १३ ॥ इकडे ळभ्र घोडमाांच्मा भोठ्मा बव्म यथातुनी । ु

मध्दाथथ जभरे तें व्शा लतथरे काम वांजमा ॥ १ ॥ ु संजय म्िणाऱा ऩाहशरी ऩाांडली वेना वज्ज दमोधने ततथे । ु

भग गेरा गरूऩाळी त्माांव शे लाक्म फोलररा ॥ २॥ ु गुरूजी तुभचा लळष्म ळाशणा द्रऩदात्भज । ु

भाधले अजुने हदव्म पककरे ळांख आऩुरे ॥ १४ ॥ थ ुां ऩाांच-जन्म रृवऴकळे दे ल-दत्त धनांजमे । े ऩौंड्र तो पककरा बीभे भशाळांख भशा-फऱे ॥ १५ ॥ ुां तें व्शा अनांत-वलजम धभथयाज मुचधष्ठीये ।

वलळाऱ यचचरे त्माने ऩशा ऩाांडल वैन्म शे ॥ ३ ॥ ह्मात ळय धनुधाथयी मुद्धी बीभाजनावभ । ू ुथ

भशा-यथी तो द्रऩद वलयाट-नऩ वात्मकक ॥ ४ ॥ ु ृ धष्टकतु तवा ळय काश्म तो चेककतान हश । े ू ृ

नकऱे वशदे ले हश वुघोऴ भणण-ऩुष्ऩक ॥ १६ ॥ ु

ऩुरूजजत कततबोजीम आणण ळैब्म नयोत्तभ ॥ ५ ॥ ांु

भग काश्म धनुधाथयी लळखांडी हश भशा-यथी ।

वलयाट आणण वेनानी तवा अजजत वात्मकक ॥ १७ ॥

उत्तभौजा हश तो लीय मुधाभन्मु हश वलक्रभी । वौबद्र आणण ते ऩुत्र द्रौऩदीचे भशा-यथी ॥ ६॥

याजा द्रऩद वौबद्र द्रौऩदीचे हश ऩुत्र ते । ु

वलाांनी पककरे ळांख आऩरे लेगलेगऱे ॥ १८ ॥ ांु ु त्मा घोऴे कौयलाांची तो रृदमे चच वलदारयरी । बरूतन बूलभ आकाळ गाजरा तो बमांकय ॥ १९ ॥ भग नीट उबे वाये ऩन्शा कौयल याहशरे । ु

आता जे आभच्मातीर वैन्माचे भख्म नामक । ु ु

वाांगतो जाणण्मावाठी घ्माले रषात आऩण ॥ ७ ॥ स्लताां आऩण शे बीष्भ मळस्ली कृऩ कणथ तो ।

अश्लत्थाभा वौभदजत्त जमद्रथ वलकणथ हश ॥ ८ ॥

चारणाय ऩढे ळस्त्रे इतक्मात कवऩ-ध्लज ॥ २० ॥ ु ु शाती धनुष्म घेउतन फोरे कृष्णाव लाक्म शे । अजन म्िणाऱा जु दोन्शी वैन्माभधे कृष्णा भाझा यथ उबा कयी ॥ २१ ॥

अनेक दवये लीय भाझ्मावाठी भयालमा । ु

वजरे वलथ ळस्त्राांनी झुांजणाये प्रलीण जे ॥ ९ ॥

अपाट आभुचे वैन्म बीष्भाांनी यक्षषरे अवे ।

भोजक ऩाांडलाांचे शे बीभाने यक्षषरे अवे ॥ १० ॥ े

म्शणजे कोण ऩाशीन याणखती मुद्धकाभना ।

आज ह्मा यणवांग्राभी कोणाळी झांजणे भज ॥ २२ ॥ ु झुांजते लीय ते वाये घेतो ऩाशूतन मेथ भी ।

याज्म बोगे लभऱे काम ककां ला काम जगतन हश ॥ ३२ ॥ ू ज्माांच्मावाठी अऩेषाली याज्म बोग वुखे हश ती ।

नको जम नको याज्म नकोत भज ती वुखे ।

मुद्धी त्मा शत-फुद्धीांचे ज करू ऩाशती वप्रम ॥ २३ ॥ संजय म्िणाऱा अजनाचे अवे लाक्म कृष्णे ऐकतन ळीघ्र चच । ुथ ू

वजरे ते चच मुद्धाव धना-प्राणाव वोडुनी ॥ ३३ ॥ आजे फाऩ भरे नातू आभचे हदवती इथे । ु ु

वावये भेशुणे भाभे वांफांधी आणण शे गरू ॥ ३४ ॥ ु न भारू इजच्ितो ह्माांव भारयतीर जयी भज ।

दोन्शी वैन्माांभधे करा उबा उत्तभ तो यथ ॥ २४ ॥ े

भग रषूतनमा नीट बीष्भ द्रोण नऩाव तो । ृ

वलश्ल-वाम्राज्म वोडीन ऩथ्लीचा ऩाड तो ककती ॥ ३५ ॥ ृ ह्मा कौयलाांव भारूतन कामवे आभचे वप्रम । ु

म्शणे शे जभरे ऩाथाथ ऩशा कौयल वलथ तू ॥ २५ ॥ तेथ अजुन तो ऩाशे उबे वाये व्मलजस्थत । थ गुरुफांधु भुरे नातू दोन्शी वैन्मात वायखे । अवे ऩाशूतन तो वाये वज्ज फाांधल आऩुरे ।

अत्माचायी जयी झारे ह्माांव भारूतन ऩाऩ चच ॥ ३६ ॥ म्शणतन घात फांधूांचा आम्शा मोग्म नव्शे चच तो । ू

आजे काक तवे भाभे वावये वोमये वखे ॥ २६ ॥ े

आम्शी स्ल-जन भारूतन वुखी व्शाले कवे फये ॥ ३७ ॥ रोबाने नावरी फुवद्ध त्माभुऱे शे न ऩाशती ।

अत्मांत करुणाग्रस्त वलऴादे लाक्म फोलररा ॥ २७ ॥ अजन म्िणाऱा जु

लभत्र-द्रोशी कवे ऩाऩ काम दोऴ कर-षमी ॥ ३८ ॥ ु ऩयी शे ऩाऩ टाऱाले आम्शा का वभजू नमे ।

कृष्णा स्ल-जन शे वाये मुद्धी उत्वुक ऩाशुनी ।

कर-षमी भशा-दोऴ कृष्णा उघड ऩाशता ॥ ३९ ॥ ु कर-षमे रमा जाती कर-धभथ वनातन । ु ु

गात्रे चच गऱती भाझी शोतवे तोंड कोयडॎ ॥ २८ ॥ ळयीयी वटतो कऩ उबे योभाांच याशती । ां ु

धभथ-नाळे कऱी वलथ अधभथ ऩवये भग ॥ ४०॥ ु अधभथ भाजतो तें व्शा भ्रष्ट शोती कर-जस्त्रमा । ु

गाांडील न हटक शाती वगऱी जऱते त्लचा ॥ २९ ॥ े न ळक चच उबा याशू भन शे भ्रभरे जवे ।। ३० ॥ े कृष्णा भी ऩाशतो वायी वलऩरयत चच रषणे ।

जस्त्रमा बफघडता कृष्णा घडतो लणथ-वांकय ॥ ४१ ॥ वांकये नयका जाम करघ्नाांवश ते कऱ । ु ु

कल्माण न हदवे मुद्धी स्ल-जनाांव लधूतनमा ॥ ३१ ॥

वऩतयाांचा अध्ऩात शोतवे श्राद्ध रोऩुनी ॥ ४२ ॥ ह्मा दोऴाांनी करघ्नाांच्मा शोऊनी लणथ-वांकय । ु

जातीांचे फुडती धभथ कऱाचे हश वनातन ॥ ४३ ॥ ु

ज्माांनी फुडवलरे धभथ कऱाचे त्माांव तनजश्चत । ु

नयकी याशणे रागे आरो ऐकत शे अवे ॥ ४४ ॥

अये ये कलढे ऩाऩ आम्शी आयां लबरे अवे । े रोबे याज्म-वुखावाठी भायाले स्ल-जनाांव जे ॥ ४५ ॥ त्माशुतन ळस्त्र वोडूतन उगा याशीन ते फये ।

भायोत भग शे मद्धी ळस्त्राांनी भज कौयल ॥ ४६ ॥ ु संजय म्िणाऱा अवे यणात फोरतन ळोकालेगात अजन । ू ुथ

धनुष्म-फाण टाकतन यथी फैवूतन याहशरा ॥ ४७ ॥ ू

अध्याय ऩहिऱा संऩूणु

दसरा अध्याय ज संजय म्िणाऱा अवा तो करुणा-ग्रस्त घाफया अश्रु गालऱत ।

लभऱे र तनष्कटक याज्म मेथे । ां राबेर इांद्रावन दे ल-रोकी ॥ ळभेर त्माने न तथावऩ ळोक । जो इांहद्रमाांते वकलीत भाझ्मा ॥ ८ ॥ ु संजय म्िणाऱा अवे अजन तो लीय रृऴीकळाव फोरनी । े ुथ ु

कयीत अवता खेद त्माव शे कृष्ण फोलररा ॥ १ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे कोठूतन बरत्मा लेऱी वचरे ऩाऩ शे तज । ु ु

ळेलटी भी न झांजे चच ह्मा ळब्दे स्तब्ध याहशरा ॥ ९ ॥ ु भग त्माव रृऴीकळ जणू शवत फोलररा । े

अवे रुचे न थोयाांव ह्माने दष्कीततथ दगतत ॥ २ ॥ ु ु थ

तनलॉमथ तू नको शोऊ न ळोबे शे भुऱी तज । ु

कयीत अवता ळोक दोन्शी वैन्मात तो तवा ॥ १०॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे करयवी बरता ळोक लयी सान हश वाांगवी । भेल्मा-जजत्मालीऴी ळोक सानलांत न जाणती ॥ ११ ॥ भी तू आणणक शे याजे न भागे नव्शतो कधी ।

लबकाय दफऱी लजत्त वोडुनी ऊठ तू कवा ॥ ३ ॥ ु ृ अजन म्िणाऱा जु कवा यणाांगणी झुांजू बीष्भ-द्रोणाांवलरुद्ध भी ।

ह्माांव फाण कवे भारू आम्शा शे ऩूजनीम की ॥ ४ ॥ न भारयता थोय गुरूव मेथे । ां

तवे चच वगऱे आम्शी न ऩुढे हश नवू कधी ॥ १२ ॥ ह्मा दे शी फाल्म तारूण्म जया ला राबते जळी । तवा राबे नला दे श न डगे धीय तो ततथे ॥ १३ ॥ ळीतोष्ण वलऴम-स्ऩळथ वुख-द्खात घालरती । ु

लबषा हश भागूतन बरे जगाले ॥ हशतेच्ि शे ह्माांव लधून बोग । ु बोगू कवे बांगुय यक्त-लभश्र ॥ ५ ॥

कळात कल्माण अवे न जाणो ॥ भारूतन ज्माांते जगणे न इच्ि । ू

ह्माांचा चच व्शाला जम आभचा की । ु

कयी वशन तू वाये मेती जाती अतनत्म ते ॥ १४ ॥ ह्माांची भात्रा न चारे चच ज्मा धीय ऩरूऴा लयी । ु

झुांजालमा ते चच उबे वभोय ॥ ६ ॥ दै न्माने ती भारयरी लजत्त भाझी । ृ धभाथचे तो नालळरे सान भोशे ॥ कवे भाझे श्रेम शोईर वाांगा । ै ऩामाांऩाळी ऩातरो लळष्म-बाले ॥ ७ ॥

वभ दे खे वुखे द्खे भोष-राबाव मोग्म तो ॥ १५ ॥ ु नवे लभथ्माव अजस्तत्ल नवे वत्माव नाळ हश । तनलाडा दे णखरा वांती ह्मा दोशीांचा अळाऩयी ॥ १६ ॥ ज्माने शे व्मावऩरे वलथ ते जाण अवलनाळ तू ।

नाळ त्मा तनत्म-तत्त्लाचा कोणी हश न करू ळक ॥ १७ ॥ े

वलनाळी दे श शे वाये फोलररे त्मात ळाश्लत । तनत्म तन्स्वीभ तो आत्भा अजना झांज ह्मास्तल ॥ १८ ॥ ुथ ु जो म्शणे भारयतो आत्भा आणण जो भयतो म्शणे । दोघे न जाणती काशी न भायी न भये चच शा ॥ १९ ॥ न जन्भ ऩाले न कदावऩ भत्मु । ृ आरा न गेरा जस्थय शा ऩयाण । ु

ऩन्शा ळेलट अव्मक्ती त्माभधे ळोक कामवा ॥ २८ ॥ ु आश्चमथ जो वाच चच ह्माव दे खे । आश्चमथ जो दे खत ह्माव लणॉ ॥ आश्चमथ जो लणथन ते हश ऐक । े ऐक तयी ळन्म चच जाणण्माचे ॥ २९ ॥ े ू लवे दे शात वलाांच्मा आत्भा अभय तनत्म शा । म्शणतन बूत-भात्री तू नको ळोक करू कधी ॥ ३० ॥ ू स्लधभथ तो हश ऩाशूतन न मोग्म डगणे तुज ।

बूताांचे भूऱ अव्मक्ती भध्म तो व्मक्त बावतो ॥

शोऊनी भागे न ऩढे न शोम ॥ ु

भायोत दे शाव ऩयी भये ना ॥ २० ॥ तनवलथकाय चच शा तनत्म जन्भ-भत्मूशुनी ऩय । ृ

जाणे शे तत्त्ल तो कवा भायी ला भायली कणा ॥ २१ ॥ ै ु वाांडूतनमा जजथय जीणथ लस्त्रे । तळी चच टाकतन जुनी ळयीये । ू भनुष्म घेतो दवयी नलीन ॥ ु

धभथ-मुद्धाशुनी काशी षबत्रमाव नवे बरे ॥ ३१ ॥ प्राप्त झारे अनामावे स्लगाथचे द्लाय भोकऱे । षबत्रमाव भशा-बाग्मे राबते मुद्ध शे अवे ॥ ३२ ॥ शे धभथ-मुद्ध टाऱूतन ऩाऩात ऩडळीर तू ।

आत्भा हश घेतो दवयी तनयाऱी ॥ २२ ॥ ु

ळस्त्रे न चचरयती ह्माव ह्माव अजग्न न जालऱतो ॥ ऩाणी न लबजली ह्माव ह्माव लाया न लाऱली ॥ २३ ॥ चचयले जाऱले ना शा लबजले लाऱले हश ना ॥ जस्थय तनश्चऱ शा तनत्म वलथ-व्माऩी वनातन ॥ २४ ॥ न दे खू मे न चचांतू मे फोलररा तनवलथकाय शा ॥

स्लधभाथवश कीतॉव दय वारूतनमा स्लमे ॥ ३३ ॥ ू अखांड रोक गातीर दष्कीततथ जगती तुझी । ु

भानलांताव दष्कीततथ भयणाशूतन आगऱी ॥ ३४ ॥ ु लबऊतन टालऱरे मद्ध भातनतीर भशा-यथी । ु

अवतन भान्म तू ह्माव तच्िता ऩालळीर की ॥ ३५ ॥ ू ु फोलरतीर तुझे ळत्रु बरते बरते फशु ।

जाणतन ह्माऩयी आत्भा ळोक मोग्म नवे तुज ॥ २५ ॥ ू अथला ऩाशवी तू शा भये जन्भे प्रतत-षणी ॥

तनांहदतीर तुझे ळौमथ काम त्माशूतन द्खद ॥ ३६ ॥ ु

तयी तुज कठे मेथे नवे ळोकाव कायण ॥ २६ ॥ ु

भेल्माने बोचगवी स्लगथ जजांककल्माने भशी-तऱ । म्शणतन अजुना उठ मुद्धाव दृढ-तनश्चमे ॥ ३७ ॥ थ ू शातन राब वुखे द्खे शाय जीत कयी वभ । ु

म्शणतन न टऱे त्माचा व्मथथ ळोक करू नको ॥ २७ ॥ ू

जन्भता तनश्चमे भत्मु भयता जन्भ तनश्चमे ॥ ृ

भग मुद्धाव शो लवद्ध न रागे ऩाऩ ते तुज ॥ ३८ ॥

वाांख्म-फुवद्ध अळी जाण ऐक ती मोग-फुवद्ध तू ।

तोडडळीर जजने वायी कभाथची फांधने जगी ॥ ३९ ॥ न फुडे मेथ आयां ब न घडे वलऩयीत हश ।

जन्भाचे तोडडती फांध ऩालती ऩद अच्मत ॥ ५१ ॥ ु रांघूतन फुवद्ध जाईर जेंव्शा शा भोश-कदथ भ ।

सानी वभत्ल-फुद्धीने कभाथचे पऱ वोडुनी ।

जोडा स्लल्ऩ हश शा धभथ तायी भोठ्मा बमातुनी ॥ ४० ॥ ह्मात तनश्चम राबतन फवद्ध एकाग्र याशते । ू ु

आरे मेईर जे कानी तें व्शा जजयवलळीर तू ॥ ५२ ॥ श्रलणे भ्रभरी फवद्ध तझी राबतन तनश्चम । ु ु ू

तनश्चमावलण फद्धीचे पाटे ते वांऩती चच ना ॥ ४१ ॥ ु अवललेकी लथा लाणी फोरती परलूतनमा । ु ृ

जस्थयालेर वभाधीत तें व्शा बेटेर मोग तो ॥ ५३ ॥ अजन म्िणाऱा जु जस्थयालरा वभाधीत जस्थत-प्रस कवा अवे । कृष्णा वाांग कवा फोरे कवा याशे कपये कवा ॥ ५४ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे काभना अांतयातीर वलथ वोडूतन जो स्लमे ।

लेदाचे घालरती लाद म्शणती दवये नवे ॥ ४२ ॥ ु जन्भतनमा कया कभे लभऱला बोग-लैबल । ू

बोगा कभथ-पऱे गोड वाांगती स्लगथ-काभुक ॥ ४३ ॥ त्माभुऱे बुररी फुवद्ध गुांतरी बोग-लैबली ।

ती तनश्चम न राबूतन वभाधीत नव्शे जस्थय ॥ ४४ ॥ ततन्शी गुण लदे लेद त्मात याशे अलरप्त तू ।

आत्म्मात चच अवे तुष्ट तो जस्थत-प्रस फोलररा ॥ ५५ ॥

वत्त्ल वोडू नको वोळी द्लांद्ले तनजश्चांत वालध ॥ ४५ ॥ वलथत्र बयरे ऩाणी तें व्शा आडात अथथ जो । वलसानी ब्रम्श-लेत्त्माव वलथ लेदात अथथ तो ॥ ४६ ॥ कभाथत चच तुझा बाग तो पऱात नवो कधी ।

नवे तष्णा बम क्रोध तो जस्थत-प्रस वांमभी ॥ ५६ ॥ ृ वलथत्र जो अनावक्त फये लाईट राबता । न उल्रावे न वांताऩे त्माची प्रसा जस्थयालरी ॥ ५७ ॥ घेई ओढूतन वांऩणथ वलऴमाततन इांहद्रमे । ू ू

नवे द्खात उद्लेग वुखाची रारवा नवे । ु

नको कभथ-पऱी शे तु अकभॉ लावना नको ॥ ४७ ॥ पऱ राबो न राबो तू तन्वांग वभ शोऊनी ।

जवा कावल तो अांगे तें व्शा प्रसा जस्थयालरी ॥ ५८ ॥ तनयाशाय-फऱे फाह्म वोडी वलऴम वाधक । आांतीर न वुटे गोडी ती जऱे आत्भ-दळथने ॥ ५९ ॥ कयीत अवता मत्न सात्माच्मा हश भनाव शी । नेती खेचूतन लेगाने इांहद्रमे दाांडगी चच की ॥ ६० ॥

मोग-मुक्त कयी कभे मोग-वाय वभत्ल चच ॥ ४८ ॥

वभत्ल-फुवद्ध शी थोय कभथ ततशूतन शीन चच ।

फुद्धीचा आवया घे तू भागती पऱा दीन ते ॥ ४९ ॥ मेथे वभत्ल-फुद्धीने टऱे वुकृत-दष्कृत । ु

वभत्ल जोड ह्मावाठी ते चच कभाथत कौळर ॥ ५० ॥

त्माव योधूतन मुक्तीने यशाले भत्ऩयामण ।

इांहद्रमे जजांककरी ज्माने त्माची प्रसा जस्थयालरी ॥ ६१ ॥ वलऴमाांचे कयी ध्मान त्माव तो वांग रागरा । वांगाांतूतन पटे काभ क्रोध काभात ठे वलरा ॥ ६२ ॥ ु क्रोधाततन जडे भोश भोशाने स्भतत रोऩरी । ू ृ

हटकतन अांत-काऱी हश ब्रम्श-तनलाथण भेऱली ॥ ७२ ॥ ू दसरा अध्याय संऩूणु ज

अजना जस्थतत शी ब्राम्शी ऩालता न चऱे ऩुन्शा । ुथ

स्भतत रोऩे फवद्ध-नाळ म्शणजे आत्भ-नाळ चच ॥ ६३ ॥ ु ृ याग-द्लेऴ ऩयी जाता आरी शातात इांहद्रमे । स्लालभत्ले वलऴमी लते त्माव राबे प्रवन्नता ॥ ६४ ॥ प्रवन्नतेऩढे वलथ द्खे जाती झडूतनमा । ु ु

प्रवन्नतेने फुद्धीची जस्थयता ळीघ्र शोतवे ॥ ६५ ॥ अमुक्ताव नवे फुवद्ध त्माभुऱे बालना नवे ।

म्शणतन नलभऱे ळाांतत ळाांतीवलण कवे वुख ॥ ६६ ॥ ू इांहद्रमे लतथता स्लैय त्माभागे भन जाम जे । त्माने प्रसा जळी नौका लाय् ाने खेचरी जऱी ॥ ६७ ॥ म ‍ म्शणतन इांहद्रमे ज्माने वलऴमातूतन वलथथा । ू

ओढूतन घेतरी आांत त्माची प्रसा जस्थयालरी ॥ ६८ ॥ वलथ बूताव जी यात्र जागतो वांमभी ततथे ।

वलथ बूते जजथे जागी सानी मोग्माव यात्र ती ॥ ६९ ॥ न बांग ऩाले बयता हश तनत्म । जाती तवे ज्मात जजरूतन बोग । तो ऩालरा ळाांतत न बोग-रुब्ध ॥ ७० ॥ वोडूतन काभना वलथ कपये शोऊतन तन्स्ऩश । ृ वभद्र घेतो जजयलतन ऩाणी ॥ ू ु

अशांता भभता गेरी झारा तो ळाांतत-रूऩ चच ॥ ७१ ॥

अध्याय ततसरा अजन म्िणाऱा जु फवद्ध कभाथशुनी थोय भातनवी तू जनादथ ना । ु

यषा दे लाांव मसाने तुम्शा यषोत दे ल ते ।

एकभेकाव यषूतन ऩाला कल्माण वलथ हश ॥ ११ ॥ मस-तष्ट तुम्शा दे ल बोग दे तीर लाांतित । ु

भग कभाथत का घोय घालरवी भज कळला ॥ १ ॥ े लभश्र फोरूतन फुद्धीव जणू भोशात टाककवी ।

त्माांचे त्माांव न दे ता जो खाम तो एक चोय चच ॥ १२ ॥ मसात उयरे खाती वांत ते दोऴ जालऱती । याांचधती आऩल्मावाठी ऩाऩी ते ऩाऩ बक्षषती ॥ १३ ॥ ु अन्नाऩावूतन शी बूते ऩजथन्मातूतन अन्न ते ।

ज्माने भी श्रेम ऩालेन वाांग ते एक तनजश्चत ॥ २ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे दशेयी ह्मा जगी तनष्ठा ऩूलॉ भी फोलररो अवे । ु

मसे ऩजथन्म तो शोम मस कभाथभुऱे घडे ॥ १४ ॥ प्रकृतीऩावनी कभथ ब्रम्शी प्रकृतत याहशरी । ु

सानाने वाांख्म जी ऩाले मोगी कभथ करूतनमा ॥ ३ ॥ न कभाथयांब टाऱूतन राबे नैष्कम्मथ ते कधी ।

ऐवे व्माऩक ते ब्रम्श मसात बयरे वदा ॥ १५ ॥ प्रेरयरे शे अवे चक्र ह्मा रोकी जो न चारली । इांहद्रमावक्त तो ऩाऩी व्मथथ जीलन घारली ॥ १६ ॥ ऩयी आत्म्मात जो खेऱे आत्भा बोगूतन तप्त जो । ृ

वांन्मावाच्मा कक्रमेने चच कोणी लववद्ध न भेऱली ॥ ४ ॥ कभाथवलण कधी कोणी न याशे षण-भात्र हश । प्रकृतीच्मा गुणी वाये फाांचधरे करयतात चच ॥ ५ ॥ इांहद्रमे करयती कभथ भूढ त्माव चच योधुनी ।

आत्म्माभध्मे चच वांतुष्ट त्माचे कतथव्म वांऩरे ॥ १७ ॥ कल्माने ला न कल्माने त्माव बालाथथ वायखा । े े कोणाभधे कठे त्माचा न काशी रोब गांतरा ॥ १८ ॥ ु ु म्शणतन तनत्म तन्वांग कयी कतथव्म कभथ तू । ू

याशतो बोग चचांतूतन तो लभथ्माचाय फोलररा ॥ ६ ॥ जो इांहद्रमे भनाने ती नेभनी त्माव याफली । ु

कभथ-मोगात तन्वांग तो वलळेऴ चच भातनरा ॥ ७ ॥ नेलभरे तू कयी कभथ कयणे शे चच थोय की ।

ै तन्वांग करयता कभथ कलल्म-ऩद ऩालतो ॥ १९ ॥ कभथ-द्लाया चच लवद्धीव ऩालरे जनकाहदक । कयी तू कभथ रषूतन रोक-वांग्रश-धभथ हश ॥ २० ॥ जे जे आचरयतो श्रेष्ठ ते ते चच दवये जन । ु

तझी ळयीय-मात्रा शी कभाथवलण घडे चच ना ॥ ८ ॥ ु मसाथथ कभथ वोडूतन रोक शा फाांचधरा अवे ।

मसाथथ आचयी कभथ अजुना भुक्त-वांग तू ॥ ९ ॥ थ ऩलॉ प्रजेवले ब्रम्शा मस तनभतन फोलररा । ू ूथ

तो भान्म करयतो जे जे रोक चारवलतात ते ॥ २१ ॥ कयाले -लभऱलालेवे नवे काशी जयी भज । ततन्शी रोकी तयी ऩाथाथ कभॉ भी लागतो चच की ॥ २२ ॥

ऩाला उत्कऴथ मसाने शा तुम्शा काभ-धेनु चच ॥ १० ॥

भी चच कभॉ न लागेन जयी आऱव झाडुनी ।

वलथथा रोक घेतीर भाझे लतथन ते भग ॥ २३ ॥ वोडडन भी जयी कभथ नष्ट शोततर रोक शे । शोईन वांकय-द्लाया भी चच घाताव कायण ॥ २४ ॥

उणा हश आऩुरा धभथ ऩय-धभाथशुनी फया ।

स्ल-धभाथत बरा भत्मु ऩय-धभथ बमांकय ॥ ३५ ॥ ृ अजन म्िणाऱा जु भनष्म करयतो ऩाऩ कोणाच्मा प्रेयणेभऱे । ु ु

गांततन करयती अस सात्माचे भोकऱे ऩणे । ु ू

कयाले कभथ तैवे चच इच्िनी रोक-वांग्रश ॥ २५ ॥ ु नेणत्मा कभथ-तनष्ठाांचा फुवद्ध-बेद करू नमे ।

आऩरी नवता इच्िा लेठीव धरयरा जवा ॥ ३६ ॥ ु श्री भगळान ् म्िणाऱे काभ शा आणण शा क्रोध घडडरा जो यजोगणे । ु

गोडी कभाथत रालाली वभत्ले आचरूतन ती ॥ २६ ॥ कभे शोतात शी वायी प्रकृतीच्मा गणाभऱे । ु ु

भोठा खादाड ऩावऩष्ठ तो लैयी जाण तू इथे ॥ ३७ ॥ धयाने झाककरा अजग्न धुऱीने आयवा जवा । ु

अशांकाय-फऱे भूढ कताथ भी शे चच घेतवे ॥ २७ ॥ गुण शे आणण शी कभे ह्माांशुनी लेगऱा चच भी ।

लाये ने लेजष्टरा गबथ काभाने सान शे तवे ॥ ३८ ॥ काभ-रूऩ-भशा-अजग्न नव्शे तप्त कधी चच जो । ृ

जाणे तत्त्ल-स गुांते ना गुणात गुण लागता ॥ २८ ॥ गुांतरे गुण-कभॉ जे बुररे प्रकृती-गुणे ।

जाणत्माचा वदा लैयी त्माने शे सान झाककरे ॥ ३९ ॥ घेऊतन आवय् ावाठी इांहद्रमे भन फुवद्ध तो । ‍म

त्मा अल्ऩ जाणणायाांव वलथ-से चाऱलू नमे ॥ २९ ॥ भज अध्मात्भ-लत्तीने वलथ कभे वभऩनी । ुथ ृ

भोश ऩाडी भनुष्माते त्माच्मा सानाव गुांडुनी ॥ ४० ॥ म्शणतन ऩहशरा थाया इांहद्रमे ती चच जजांकनी । ू ु

पराळा भभता वलथ वोडुनी झांज तू वखे ॥ ३० ॥ ु ु भाझे ळावन शे तनत्म जे तनभथत्वय ऩालऱती । श्रद्धेने नेणते ते हश तोडडती कभथ-फांधने ॥ ३१ ॥ ऩयी भत्वय-फद्धीने जे शे ळावन भोडडती । ु

टाऱी ऩाप्माव जो नाळी सान वलसान वलथ हश ॥ ४१ ॥ इांहद्रमे फोलररी थोय भन त्माशूतन थोय ते ।

फवद्ध थोय भनाशूतन थोय तीशूतन तो प्रबु ॥ ४२ ॥ ु अवा तो प्रबु जाणूतन आलयी आऩ आऩणा ।

सान-ळन्म चच ते भूढ ऩालरे नाळ जाण तू ॥ ३२ ॥ ू सानी हश लागतो त्माच्मा स्लबालाव धरूतनमा । स्लबाल-लळ शी बूते फरात्काय तनयथथक ॥ ३३ ॥ इांहद्रमी वेवलता अथथ याग-द्लेऴ उबे ततथे । लळ शोऊ नमे त्माांव ते भागाथतीर चोय चच ॥ ३४ ॥

वांशायी काभ शा लैयी तू गाठूतन ऩयोऩयी ॥ ४३ ॥ अध्याय ततसरा संऩूणु

अध्याय चळथा श्री भगळान ् म्िणाऱे मोग शा अवलनाळी भी स्लमे वमाथव फोलररो । ू

झारे सान-तऩे चोख अनेक भज ऩालरे ॥ १० ॥ बजती भज जे जैवे बजे तैवा चच त्माव भी । भाझ्मा भागाथव शे मेती रोक कोणीकडूतन हश ॥ ११ ॥ जे कभथ-लववद्ध लाांितन मजजती मेथ दै लते । ू

नाशी तष्णा बम क्रोध भाझ्मा वेलेत तन्भम । ृ

भनव फोलररा वमथ तो इक्ष्लाकव त्माऩयी ॥ १ ॥ ू ू ू अळा ऩयां ऩये तूतन शा याजऴॉव राबरा ।

ऩुढे काऱ-फऱाने तो ह्मा रोकी मोग रोऩरा ॥ २ ॥ तो चच शा फोलररो आज तज मोग ऩयातन । ु ु

भनष्म-रोकी कभाथचे ऩालती पऱ ळीघ्र ते ॥ १२ ॥ ु तनलभथरे लणथ भी चायी गुण-कभे वलबागुनी ।

जीलीचे गज शे थोय तू हश बक्त वखा तवा ॥ ३ ॥ ू अजन म्िणाऱा जु ह्मा काऱचा तुझा जन्भ वूमाथचा तो ऩुयातन ।

करूतन वलथ शे जाण अकताथ तनवलथकाय भी ॥ १३ ॥ कभे न फाांचधती भाते पऱी इच्िा नवे भज । भाझे स्लरूऩ शे जाणे तो कभाथत हश भोकऱा ॥ १४ ॥ करी कभे भुभुषूांनी ऩूलॉ शे तत्त्ल जाणुनी । े

तू फोलरराव आयां बी शे भी जाणू कवे फये ॥ ४ ॥

तैवी तू हश कयी कभे त्माांचा घेऊतन तो धडा ॥ १५ ॥ नेणती जाणते तेहश काम कभथ अकभथ शे । तज ते वाांगतो कभथ जाणूतन वुटळीर जे ॥ १६ ॥ ु वाभान्म कभथ जाणाले वलकभथ हश वलळेऴ जे । अकभथ ते हश जाणाले कभाथचे तत्त्ल खोर शे ॥ १७ ॥ कभॉ अकभथ जो ऩाशे अकभॉ कभथ जो तवे ।

श्री भगळान ् म्िणाऱे भाझे अनेक ह्माऩूलॉ झारे जन्भ तवे तुझे ।

जाणतो वगऱे भी ते अजुना तू न जाणवी ॥ ५ ॥ थ अवूतन हश अजन्भा भी तनवलथकाय जगत ्-प्रबु ।

भाझी प्रकृतत लेढूतन भामेने जन्भतो जणू ॥ ६ ॥ गऱूतन जातवे धभथ ज्मा ज्मा लेऱेव अजुना । थ

तो फुवद्धभांत रोकाांत तो मोगी कृत-कृत्म तो ॥ १८ ॥ उद्मोग करयतो वाये काभ-वांकल्ऩ वोडुनी ।

अधभथ उठतो बायी तें व्शा भी जन्भ घेतवे ॥ ७ ॥ याखालमा जगी वांता दष्टा दय कयालमा । ु ू

सानाने जालऱरी कभे म्शणती त्माव ऩांडडत ॥ १९ ॥ तनत्म-तप्त तनयाधाय न याखे पर-लावना । ृ

स्थाऩालमा ऩन्शा धभथ जन्भतो भी मगी मगी ॥ ८ ॥ ु ु ु जन्भ-कभे अळी हदव्म जो भाझी नीट ओऱखे । दे श गेल्मा ऩुन्शा जन्भ न ऩाले बेटुनी भज ॥ ९ ॥

गेरा गढूतन कभाथत तयी काशी कयी चच ना ॥ २० ॥ वांमभी वोडुनी वलथ इच्िे वश ऩरयग्रश ।

ळयीये चच कयी कभथ दोऴ त्माव न रागतो ॥ २१ ॥

लभऱे ते चच कयी गोड न जाणे द्लांद्ल भत्वय । पऱो जऱो जमा एक करूतन हश न फाांचधरा ॥ २२ ॥ सनात फैवरी लजत्त वांग वोडूतन भोकऱा । ृ

वेला करूतन ते जाण नम्र-बाले ऩुवूतनमा ।

सानोऩदे ळ दे तीर सानी अनबली तज ॥ ३४ ॥ ु ु ज्मा सानाने अवा भोश न ऩुन्शा ऩालळीर तू ।

मसाथथ करयतो कभथ जाम वलथ जजरूतन ते ॥ २३ ॥ ब्रम्शात शोलभरे ब्रम्श ब्रम्शाने ब्रम्श रषुनी । ब्रम्शी लभवऱरे कभथ तें व्शा ब्रम्श चच ऩालरा ॥ २४ ॥ दे लतायाधने मस मोगी कोणी अनुजष्टती ।

आत्म्मात आणण भाझ्मात बूते तन्ळेऴ दे खुनी ॥ ३५ ॥ जयी ऩाप्माांभधे ऩाऩी अवळीर लळयो-भणण ।

तयी ह्मा सान-नौकने ऩाऩ ते तयळीर तू ॥ ३६ ॥ े वांऩूणथ ऩेटरा अजग्न काष्ठे जाऱूतन टाककतो ।

ब्रम्शाजग्नत तवे कोणी मसे मसत्ल जालऱती ॥ २५ ॥ श्रोत्रादी इांहद्रमे कोणी वांमभाग्नीत शोलभती । कोणी वलऴम ळब्दाहद इांहद्रमाग्नीत अवऩथती ॥ २६ ॥ प्राणेंहद्रम-कक्रमा कोणी वलथ शोभूतन टाककती ।

तवा सानाजग्न तो वलथ कभे जाऱूतन टाककतो ॥ ३७ ॥ सानावभ नवे काशी ऩवलत्र दवये जगी । ु

मोग-मुक्त मथा-काऱी ते ऩाले अांतयी स्लमे ॥ ३८ ॥ श्रद्धेने भेऱली सान वांमभी तनत्म-वालध । सानाने ळीघ्र तो ऩाले ळाांतत ळेलटची भग ॥ ३९ ॥ नवे सान नवे श्रद्धा वांळमी नावरा ऩुया ।

चचांतनाने वभाधीव अांतयी चेतलूतनमा ॥ २७ ॥ द्रव्मे जऩे तऩे मोगे चचांतने ला अळाऩयी । वांमभी मजजती मस व्रते प्रखय याखुनी ॥ २८ ॥ शोलभती एकभेकात कोणी प्राण-अऩान ते । योधतन गतत दोशोंची प्राणामाभाव वाचधती ॥ २९ ॥ ू प्राणाांत शोलभती प्राण कोणी आशाय तोडुनी ।

न शा रोक न तो रोक न ऩाले वुख वांळमी ॥ ४० ॥ मोगाने झाडडरी कभे साने वांळम तोडडरे । जो वालधान आत्म्मात कभे त्माव न फाांचधती ॥ ४१ ॥ म्शणतन अांतयातीर असान-कृत वांळम । ू

मस-लेत्ते चच शे वाये मसाने दोऴ जालऱती ॥ ३० ॥ मस-ळेऴाभते धारे ऩालरे ब्रम्श ळाश्लत । ृ

तोडुनी सान-खड़गाने ऊठ तू मोग वाधुनी ॥ ४२ ॥ अध्याय चळथा संऩणु ू

न मसावलण शा रोक कोठूतन ऩय-रोक तो ॥ ३१ ॥

वलळेऴ फोलररे लेदे अवे मस अनेक शे । कभाथने घडडरे जाण जाणूतन वुटळीर तू ॥ ३२ ॥ द्रव्म-मसाहदकाांशूतन सान-मस चच थोय तो ।

ऩालती वगऱी कभे अांती सानात ऩूणता ।। ३३ ॥ थ

अध्याय ऩाचळा अजन म्िणाऱा जु कृष्णा वांन्माव कभाथचा तवा मोग हश वाांगवी । दोशोत जे फये एक वाांग ते भज तनजश्चत ॥ १ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे मोग वांन्माव शे दोन्शी भोष-वाधक वायखे । वलळेऴ चच ऩयी मोग वांन्मावाशूतन भातनरा ॥ २ ॥ तो जाण तनत्म-वांन्मावी याग-द्लेऴ नवे जमा । जो द्लांद्लालेगऱा झारा वुखे फांधाांतुनी वुटे ॥ ३ ॥ म्शणती वाांख्म-मोगाते लबन्न भूढ न जाणते ।

दे शा-भनाने फुद्धीने इांहद्रमाांनी हश कलऱ । े

आत्भ-ळद्ध्मथथ तन:वांग मोगी कभथ अनजष्ठती ॥ ११ ॥ ु ु मुक्त तो पऱ वोडूतन ळाांतत तनश्चऱ ऩालतो ।

अमुक्त स्लैय-लत्तीने पऱी आवक्त फाांचधरा ॥ १२ ॥ ृ भनाने वगऱी कभे वोडुनी वांमभी वखे । ु

नल-द्लाय-ऩयी याशे कयी ना कयली हश ना ॥ १३ ॥ ु न कतेऩण रोकाांचे न कभे तनलभथतो प्रबु ।

न कभॉ पर-वांमोग स्लबाले वलथ शोतवे ॥ १४ ॥ न घे ऩाऩ हश कोणाचे न ला ऩण्म हश तो वलबु । ु

असाने झाककरे सान त्माभुऱे जील भोहशत ॥ १५ ॥ गेरे असान ते ज्माांचे आत्भ-साने तमाां भग । ऩय-ब्रम्श हदवे स्लच्ि जणू वूमे प्रकालळरे ॥ १६ ॥ यां गरे त्मात ओतूतन फुवद्ध तनश्चम जीलन ।

फाणो एक हश ती तनष्ठा दोशीांचे पऱ दे तवे ॥ ४ ॥

वाांख्माव जे लभऱे स्थान ते मोग्माव हश राबते । एक-रूऩ चच शे दोन्शी जो ऩाशे तो चच ऩाशतो ॥ ५ । मोगालाांचूतन वांन्माव कधी वाधे चच ना वुखे ।

ऩुन्शा मेती न भाघाये साने ऩाऩ धुऊतनमा ॥ १७ ॥ वलद्मा-वलनम-वांऩन्न द्वलज गाम तवा गज । श्लान चाांडाऱ शे वाये तत्त्ल-स वभ ऩाशती ॥ १८ ॥ इथे चच जजांककरा जन्भ वभत्ली भन योलुनी ।

वांमभी मोग जओडूतन ब्रम्श ळीघ्र चच गाठतो ॥ ६ ॥ अांतयी धुतरा मोगी जजांकतन भन इांहद्रमे । ू

झारा जील चच बताांचा करूतन हश अलरप्त तो ॥ ७ ॥ ू न काशी भी कयी ऐवे मोगी तत्त्ल-स जाणुनी ।

तनदोऴ वभ जे ब्रम्श झारे तेथे चच ते जस्थय ॥ १९ ॥ वप्रम-राबे नको शऴथ नको उद्लेग अवप्रमे । फुवद्ध तनश्चऱ तनभोश ब्रम्शी सानी जस्थयालरा ॥ २० ॥ वलटरा वलऴमी जाणे अांतयी वुख काम ते ।

दे खे ऐक लळले शुांगे खाम जाम तनजे श्लवे ॥ ८ ॥ े फोरे वोडी धयी ककां ला ऩाऩणी शारली जयी । इांहद्रमे आऩुल्मा अथॉ लागती शे चच ऩाशतो ॥ ९ ॥ ब्रम्शी ठे ऊतनमा कभे वांग वोडूतन जो कयी ।

ब्रम्शी लभवऱरा तें व्शा बोगी ते वुख अषम ॥ २१ ॥ वलऴमातीर जे बोग ते द:खाव चच कायण । ु

ऩाऩे न लरप्त तो शोम ऩद्म-ऩत्र जवे जऱे ॥ १० ॥

मेती जवे तवे जाती वललेकी न यभे ततथे ॥ २२ ॥

काभ-क्रोधातरे लेग तो मोगी तो खया वखी ॥ २३ ॥ ु प्रकाळ जस्थयता वौख्म अांतयी राबरी जमा । ब्रम्श शोऊतन तो मोगी ब्रम्श-तनलाथण भेऱली ॥ २४ ॥ कपटरे दोऴ ळांका हश भठीत धरयरे भन । ु

प्रमत्ने भयणाऩूलॉ ह्मा दे शी जजयलू ळक । े

ऩालरे ब्रम्श-तनलाथण सानी वलश्ल-हशती यत ॥ २५ ॥ काभ-क्रोधाव जजांकतन मत्ने चचत्ताव फाांचधती । ू

दे खती ब्रम्श-तनलाथण आत्भ-सानी चशूांकडे ॥ २६ ॥ वलऴमाांचा फहशष्काय डोऱा भ्र-वांगभी जस्थय । ू

करूतन नालवका-स्थानी प्राणाऩान हश वायखे ॥ २७ ॥ आलयी भुतन भोषाथॉ इांहद्रमे भन फुवद्ध जो ।

वोडी इच्िा बम-क्रोध वलथदा वुटरा चच तो ॥ २८ ॥

बोक्ता मस-तऩाांचा भी वोमया वलश्ल-चारक । जाणतन ह्माऩयी भाते ळाांतीव लरयरा चच तो ॥ २९ ॥ ू अध्याय ऩाचळा संऩणु ू

अध्याय सिाळा श्री भगळान ् म्िणाऱे पऱी आश्रम वोडूतन कयी कतथव्म कभथ जो ।

ऩवलत्र स्थान ऩाशूतन घाराले जस्थय आवन ।

दबथ चभथ लयी लस्त्र न घ्माले उां च नीच ते ॥ ११ ॥ चचत्तें हद्रमाांचे व्माऩाय लायाले तेथ फैवुनी ।

तो वांन्मावी तवा मोगी न जो तनमथस तनजष्क्रम ॥ १ ॥ वांन्माव म्शणती ज्माव मोग तो जाण ऩाांडला । वोडडल्मावलण वांकल्ऩ कोणी मोगी न शोतवे ॥ २ ॥ मोगालयीचढू जाता कभथ वाधन फोलररे ।

आत्भ-ळद्ध्मथथ जोडाला मोग एकाग्र भानवे ॥ १२ ॥ ु ळयीय वभ-ये खेत याखाले जस्थय तनश्चऱ । दृजष्ट ठे लतन नावाग्री न ऩशाले कणीकडे ॥ १३ ॥ ू ु ळाांत तनबथम भजच्चत्त ब्रम्शचमथ-व्रती जस्थय । भन योधूतन मुक्तीने यशाले भत्ऩयामण ॥ १४ ॥ अवे आत्म्माव जोडूतन मोगी आलरयरा भने ।

मोगी आरूढ तो शोता ळभ वाधन फोलररे ॥ ३ ॥

कभाथत जो अनावक्त वलयक्त वलऴमी अवे । वांकल्ऩ वुटरे तें व्शा तो मोगारूढ फोलररा ॥ ४ ॥ उद्धयाला स्लमे आत्भा खचू दे ऊ नमे कधी ।

भोषाव लबडरी ळाांतत भाझ्मा ठाई चच भेऱली ॥ १५ ॥ न मोग पाय खाऊतन ककां ला खाणे चच वोडुनी ।

आत्भा चच आऩुरा फांधु आत्भा चच रयऩु आऩुरा ॥ ५ ॥ जजांकतन घेतरा आत्भा फांधु तो शोम आऩुरा । ू

न पाय झोऩ घेऊतन ककां ला जागत फैवुनी ॥ १६ ॥ तनजणे जागणे खाणे कपयणे आणण कामथ हश । भोजतन करयतो त्माव मोग शा द्ख-नाळन ॥ १७ ॥ ू ु वांऩूणथ नेलभरे चचत्त आत्भ-रूऩी चच यां गरा ।

वोडडरा तो जयी स्लैय ळत्रत्ल करयतो स्लमे ॥ ६ ॥ ु जजतात्भा ळाांत जो झारा दे खे ब्रम्श चच एकरे । भानाऩभानी ळीतोष्णी वुख-द्खी वभालरे ॥ ७ ॥ ु तोऴरा सान-वलसाने जस्थय जजांकतन इांहद्रमे । ू

तनभारी लावना तें व्शा मोगी तो मक्त फोलररा ॥ १८ ॥ ु तनलाथती ठे वलरा दीऩ तेलतो एकवायखा । तवे आत्भानुवांधानी मोग्माचे चचत्त लणणथती ॥ १९ ॥ तनयोधे जेथ चचत्ताचा वलथ वांचाय वांऩरा । जेथ बेटूतन आत्म्माते अांतयी तोऴरा स्लमे ॥ २० ॥ बोगूतन इांहद्रमातीत फुवद्ध-गम्म भशा-वुख ।

तो मोगी वभ जो दे खे वोने ऩाऴाण भजत्तका ॥ ८ ॥ ृ

ळत्रु लभत्र उदावीन भध्मस्थ ऩयका वखा ।

अवो वाधु अवो ऩाऩी वभ ऩाशे वलळेऴ तो ॥ ९ ॥

वाधक चचत्त फाांधतन इच्िा वांग्रश वोडुनी । े ू

आत्म्माव तनत्म जोडाले एकाांती एकरेऩणे ॥ १० ॥

न ढऱे चच कधी जेथ तत्त्लाऩावूतन रेळ हश ॥ २१ ॥ जमा राबाऩुढे राब दवया तुच्ि रेणखतो । ु

न चऱे जेथ याशूतन द्ख-बाये हश दाटरा ॥ २२ ॥ ु

तमाव म्शणती मोग द्खाचा जो वलमोग चच । ु

जोडाला तनश्चमाने तो मोग उत्वाश याखनी ॥ २३ ॥ ु वांकल्ऩी उहठरे वाये काभ तन्ळेऴ वोडुनी ।

भन चांचऱ शे कृष्णा शट्टी िलऱतवे फऱे ।

धाले लाय् ालयी त्माचा हदवे तनग्रश दष्कय ॥ ३४ ॥ ‍म ु श्री भगळान ् म्िणाऱे अलश्म भन द्वाध्म म्शणतोव तवे चच ते । ु

इांहद्रमे शी भनाने चच ओढुतन वलऴमातुनी ॥ २४ ॥ धरूतन धीय फद्धीने तनलताथले शऱू शऱू । ु

ऩयी अभ्माव-लैयाग्मे त्माचा तनग्रश शोतवे ॥ ३५ ॥ वांमभावलण शा मोग न वाधे भातनतो चच भी । ऩयी वांमभलांताव उऩामे वाध्म शोतवे ॥ ३६ ॥ अजन म्िणाऱा जु श्रद्धा आशे नव्शे मत्न मोगातूतन चऱूतन जो ।

आत्म्मात भन योलतन काशी चचांतू नमे स्लमे ॥ २५ ॥ ू

पटे र जेथजेथूतन भन चांचऱ अजस्थय । ु

तेथतेथूतन फाांधूतन रालाले आत्भ-चचांतनी ॥ २६ ॥ वलकायाांवश ते ज्माचे ळभरे भन तनभथऱ । झारा ब्रम्श चच तो मोगी ऩालरा वुख उत्तभ ॥ २७ ॥ आत्म्माव तनत्म जोडूतन ह्माऩयी दोऴ जाऱुनी ।

भुकरा मोग-लवद्धीव जाम कोण्मा गतीव तो ॥ ३७ ॥ काम तो उबम-भ्रष्ट ब्रम्श-भागॉ बुरूतनमा ।

वुखे चच बोचगतो मोगी ब्रम्शानांद अऩाय तो ॥ २८ ॥ बूतात बयरा आत्भा बूते आत्म्मात याहशरी ।

नाळ ऩाले तनयाधाय पटरेल्मा ढगाऩयी ॥ ३८ ॥ ु भाझा वांळम शा कृष्णा तू चच पडी भुऱातुनी । े

मोगाने जोडडरा दे खे शे चच वलथत्र दळथन ॥ २९ ॥ भज वलाथत जो ऩाशे ऩाशे भाझ्मात वलथ हश । त्माचा भी आणण तो भाझा एकभेकाव अषम ॥ ३० ॥ जस्थय शोऊतन एकत्ली वलथ-बूती बजे भज ।

पडीरवा दजा कोणी न हदवे चच तुझ्मावलण ॥ ३९ ॥ े ु श्री भगळान ् म्िणाऱे न ह्मा रोकी न त्मा रोकी नाळ तो ऩालतो कधी । ळबकायी कणी फाऩा दगतीव न जातवे ॥ ४० ॥ ु ु थ ु ऩण्म-रोकाांत याशूतन तो मोग-भ्रष्ट वांतत । ु

याशो कवा हश तो मोगी भाझ्माभध्मे चच याशतो ॥ ३१ ॥ जो आत्भौऩम्म-फद्धीने वलथत्र वभ ऩाशतो । ु

जवे वुख तवे द्ख तो मोगी थोय भातनरा ॥ ३२ ॥ ु अजन म्िणाऱा जु तू फोलरराव जो आता वाम्म-मोग जनादथ ना ।

ळचच वाधनलांताांच्मा घयी जन्भाव मेतवे ॥ ४१ ॥ ु अथला प्रास मोग्माांच्मा कऱी चच भग जन्भतो । ु

अलश्म शा अवा जन्भ रोकी अत्मांत दरब ॥ ४२ ॥ ु थ ततथे तो ऩूल-जन्भीचा फुवद्ध-वांस्काय जोडुनी । थ

न दे खे जस्थयता त्माची ह्मा चांचऱ भनाभुऱे ॥ ३३ ॥

भोषाथथ करयतो मत्न ऩूलॉशूतन ऩुढे ऩुन्शा ॥ ४३ ॥

ऩूलाथभ्माव-फऱाने तो खेचरा ऩय-तांत्र चच ।

जजसावेने हश मोगाच्मा जातो लेदाांव रांघनी ॥ ४४ ॥ ु मोगी तत्ऩय याशूतन दोऴ जालऱत जालऱत ।

अनेक जन्भी वांऩूणथ शोउनी भोष ऩालतो ॥ ४५ ॥ सानी ताऩव कलभथष्ठ ह्मा वलाांशूतन आगऱा ।

भातनरा तो अवे मोगी मोगी शोई म्शणतन तू ॥ ४६ ॥ ू वलथ मोग्माांभधे मोगी जील भाझ्मात ठे लुनी ।

श्रद्धेने बजतो भाते तो थोय भज लाटतो ॥ ४७ ॥ अध्याय सिाळा संऩूणु

अध्याय सातळा श्री भगळान ् म्िणाऱे प्रीतीने आवया भाझा घेउनी मोग वाचधत । जाणलळर कवे ऐक वभग्र भज तनजश्चत ॥ १ ॥ वलसानावश ते सान वांऩूणथ तुज वाांगतो ।

लैयाग्म-मुक्त तनष्काभ फऱलांताांत भी फऱ ।

याशे धरूतन धभाथव ती भी बताांत लावना ॥ ११ ॥ ू भाझ्माततन ततन्शी झारेवाजत्त्लकाहदक बाल ते । ू

ऩयी त्माांत न भी याशे ते चच भाझ्माांत याशती ॥ १२ ॥ ह्मा गणात्भक बालाांनी वलश्ल भोशूतन टाककरे । ु

जे जाणूतन ऩुढे मेथे जाणालेवे न याशते ॥ २ ॥

ज्माभऱे भी न जाणू मे गणातीत वनातन ॥ १३ ॥ ु ु भाझी शी बत्रगुणी दै ली भामा न तयले कणा । ु

रषालधीांत एखादा भोषाथथ झटतो कधी । झटणाय् ाांत एखादा तत्त्लता जाणतो भज ॥ ३॥ ‍ म ऩथ्ली आऩ तवे तेज लामु आकाळ ऩाचले । ृ

कावेव रागरे भाझ्मा ते चच जाती तरूतनमा ॥ १४ ॥ शीन भढ दयाचायी भाझा आश्रम वोडडती । ू ु

भन फुवद्ध अशांकाय अळी प्रकृतत अष्ट-धा ॥ ४ ॥ शी झारी अऩया भाझी दवयी जाण ती ऩया । ु

भामेने भ्राांत शोऊतन आवुयी बाल जोडडती ॥ १५ ॥ बक्त चौघे वदाचायी बजती भज अजुना । थ

जील-रूऩे जजने वाये जग शे धरयरे अवे ॥ ५ ॥

सानी तवे चच जजसावु हशताथॉ आणण वलव्शर ॥ १६ ॥ सानी लरयष्ठ वलाथत तनत्म-मुक्त अनन्म जो ।

ह्मा दोशीांऩावुनी बूते वगऱी जाण तनलभथरी ।

वाय् ा जगाव तद्-द्लाया भऱ भी आणण ळेलट ॥ ६ ॥ ‍ म ू दवये तत्त्ल नाशी चच काशी भाझ्मा ऩरीकडे । ु

अत्मांत गोड भी त्माव तो हश गोड तवा भज ॥ १७ ॥ उदाय शे जयी वाये सानी तो भी चच की स्लमे । जोडरा जस्थय भाझ्मात गतत अांततभ ऩाशुनी ॥ १८ ॥ अनेक जन्भ घेऊतन ऩालरा ळयणागतत । वलश्ल दे खे लावुदेल वांत तो फशु दरब ॥ १९ ॥ ु थ भ्रभरे काभना-ग्रस्त धांडडती अन्म दै लते । ु

ओवलरे वलथ भाझ्मात जवे धग्माभधे भणण ॥ ७ ॥

ऩाण्मात यव भी झारो चांद्र-वमॉ प्रकाळ भी । ू

ओां लेदी ळब्द आकाळी ऩरुऴी ऩरुऴाथथ भी ॥ ८ ॥ ु ु भी ऩुण्म-गांध ऩथ्लीत अवे अग्नीत उष्णता । ृ

प्राणण-भात्रात आमुष्म तऩो-लद्धाांत भी तऩ ॥ ९ ॥ ृ

स्लबाल-लळ शोऊतन तो तो तनमभ ऩालऱती ॥ २० ॥ श्रद्धेने ज्मा स्लरुऩाव जे बजू इजच्िती जवे ।

वलथ बताांत जे फीज ते भी जाण वनातन । ू

फुवद्धभांताांत भी फुवद्ध तेजस्व्माांत हश तेज भी ॥ १० ॥

त्माांची ती चच तळी श्रद्धा जस्थय भी करयतो स्लमे ॥ २१ ॥ त्मा श्रद्धेच्मा फऱाने ते त्मा स्लरुऩाव ऩूजजती ।

भग भाचगतरे बोग ऩालती भी चच तनलभथरे ॥ २२ ॥

अल्ऩ फुद्धीभुऱे त्माांव लभऱे पऱ अळाश्लत ।

दे लाांचे बक्त दे लाांव भाझे ते भज ऩालती ॥ २३ ॥ व्मक्त भी शे चच ते घेती फुवद्ध-शीन न जाणुनी ।

अव्मक्त थोय जे रूऩ भाझे अांततभ ळाश्लत ॥ २४ ॥ लेहढरो मोग-भामेने अांधाय चच जगाव भी । अजन्भा तनत्म भी कवा भढ कोणी न ओऱखे ॥ २५ ॥ ै ू झारी जी जी हश शोततर बूते आशे त आज जी ।

वगऱी जाणतो ती भी भज कोणी न जाणती ॥ २६ ॥ याग-द्लेऴाांभऱे चचत्ती जडरा द्लांद्ल-भोश जो । ु

वांवायी वगऱी बूते त्माने भोशूतन टाककरी ॥ २७ ॥ ज्माांनी णझजवलरे ऩाऩ ऩुण्म-कभे करूतनमा ।

ते द्लांद्ल-भोश तोडूतन बजती भज तनश्चमे ॥ २८ ॥ झटती आश्रमे भाझ्मा जया-भत्मु चगऱालमा । ृ

ते ब्रम्श जाणती ऩूणथ तवे अध्मात्भ कभथ हश ॥ २९ ॥

दे खती ते प्रमाणी हश जाणती भज वालध ॥ ३० ॥ अध्याय सातळा संऩूणु

अचधबूताचधदै लाांत अचधमसाांत जे भज ।

अध्याय आठळा अजन म्िणाऱा जु ब्रह्भ ते फोलररे काम काम अध्मात्भ कभथ ते । अचध-बत कवे वाांग अचध-दै ल हश ते तवे ॥ १ ॥ ू अचध-मस कवा कोण ह्मा दे शी फोलररा अवे । प्रमाणी हश कवे मोगी तनग्रशी तुज जाणती ॥ २ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे ब्रम्श अषय ते थोय अध्मात्भ तनज-बाल जो । बूत-वजष्ट घडे वायी तो जो व्माऩाय कभथ ते ॥ ३ ॥ ृ अचध-बूत वलनाळी जे जीलत्ल अचध-दै लत ।

प्रमाण-काऱी जस्थय चचत्त याखे । प्रेभे तवा मोग-फऱे कवूतन ॥ भ्रू-वांगभी प्राण जडूतन ठे ली । तें व्शा लभऱे त्मा ऩरुऴाव हदव्म ॥ १० ॥ ु जे घोककती अषय लेद-लेत्ते । वलयक्त मत्ने लभऱती जमाव ॥ जे ब्रह्भचमे ऩद इजच्िताती । ते वाांगतो भी तुज तत्त्ल-वाय ॥ ११ ॥ रालूतन वगऱी द्लाये कोंडूतन भन अांतयी ।

भस्तकी प्राण याखूतन चढरा धायणेलयी ॥ १२ ॥ भुखे ॐ-ब्रह्भ उच्चायी अांतयी भज आठली ।

ह्माऩयी दे श ठे लूतन जाम थोय गतीव तो ॥ १३ ॥ अनन्म-चचत्त जो तनत्म स्भये भज तनयां तय । वदा लभवऱरा मोगी तो वुखे भज ऩालतो ॥ १४ ॥ ऩालरे भोष-लवद्धीव भशात्भे भज बेटुनी ।

अचध-मस अवे भी चच ह्मा दे शी मस-ऩूत जो ॥ ४ ॥

अांत-काऱी हश भाझे चच चचत्ती स्भयण याखुनी । दे श वोडूतन गेरा तो लभऱे भज न वांळम ॥ ५ ॥ जो जो आठलुनी बाल ळेलटी दे श वोडडतो ।

द्खाचे घय तो जन्भ न घेती चच अळाश्लत ॥ १५ ॥ ु ब्रह्भाहद रोक ते वाये भाघाये घालरती ऩुन्शा ।

लभऱे त्मा त्मा चच बालाव वदा त्माांत चच यां गरा ॥ ६ ॥ म्शणतन वगऱा काऱ भज आठल झुांज तू । ू

भाझी बेट घडे तें व्शा जन्भणे भग खुांटरे ॥ १६ ॥ शोतवे ब्रह्भ-दे लाचा वशस्र-मग तो हदन । ु

भन फवद्ध वभऩतन भज तन्ळांक ऩालवी ॥ ७ ॥ ु ूथ अभ्मावी चचत्त जोडूतन मोगी अन्म न रषुनी ।

तेलढी चच तळी यात्र कारोऩावक जाणती ॥ १७ ॥ अव्मक्ताऩावुनी शोती बूते व्मक्त हदनोदमी ।

ऩरुऴाव भशा हदव्म ऩाले वांतत चचांतुनी ॥ ८ ॥ ु वलथस कताथ गरू जो ऩयाण । ु ु

यात्र शोता रमा जाती वगऱी भग त्मात चच ॥ १८ ॥ ती चच ती चच ऩुन्शा बूते त्माांचे काशी न चारता ।

चगऱूतन अांधाय उजेडरा जो ।

वक्ष्भाशुनी वक्ष्भ अचचांत्म-रूऩ ॥ ू ू

तो चचांतुनीमा प्रबु वूम-लणथ ॥ ९ ॥ थ

हदनाांती भयती वायी उदमी जन्भ ऩालती ॥ १९ ॥

नाळता वगऱी बते न नाळे जे वनातन ॥ २० ॥ ू त्माव अषय शे नाभ ती चच ळेलटची गतत । भाझे ऩयभ ते धाभ जेथूतन ऩयते चच ना ॥ २१ ॥ राबे अनन्म-बक्तीने ऩाथाथ ऩरुऴ थोय तो । ु

अव्मक्त दवये तत्त्ल त्मा अव्मक्ताऩरीकडे । ु

ज्मात शी याशती बते ज्माने वलस्तायरे जग ॥ २२ ॥ ू कोण्मा काऱी कवा दे श ठे लुनी मेथ वाधक ।

वांवायी ऩडतो ककां ला ऩालतो लववद्ध ऐक ते ॥ २३ ॥

अग्नीने हदन ळक्राधथ उत्तयामण जोडुनी । ु

जाम तो गाठतो ब्रह्भ ळेलटी ब्रह्भ जाणुनी ॥ २४ ॥ धभाने यात्र कृष्णाधथ दक्षषणामन जोडुनी । ू

जाम तो ऩयते मेथ चांद्र-रोकाव ऩालुनी ॥ २५ ॥ उजेड आणण अांधाय दोन्शी भागथ अनाहद शे । वुटका करयतो एक-एक पय् ात टाककतो ॥ २६ ॥ े ‍म अवे शे भागथ जाणूनी मोगी भोश न ऩालतो ।

म्शणतन वलथदा याशे मोगाने जडडरा चच तू ॥ २७ ॥ ू मसात दानात तऩात तैवे । ते रांतघतो वलथ चच जाणुनी शे । जे फोलररे अध्ममनात ऩुण्म ॥

मोगी चढे आद्म ऩदाव थोय ॥ २८ ॥ अध्याय आठळा संऩूणु

अध्याय नळळा श्री भगळान ् म्िणाऱे आता गुवऩत शे थोय वाांगतो तनभथऱा तुज ।

भज भानल-रूऩात तुच्ित्ले भूढ दे खती ।

नेणतन थोयरे रूऩ जे भाझे वलश्ल-चारक ॥ ११ ॥ ू ते आळा-लाद भूढाांचे कभे साने हश ती लथा । ृ

वलसाने कलवरे सान अळबाांततन वोडली ॥ १ ॥ ु ू याज-वलद्मा भशा-गुह्म उत्तभोत्तभ ऩालन ।

वांऩजत्त जोडडरी ज्माांनी आवुयी भोश-कायक ॥ १२ ॥ दै ली वांऩजत्त जोडूतन भशात्भे बजती भज ।

प्रत्मष शे वुखे राबे धभथ-वाय वनातन ॥ २ ॥ रोक नाजस्तक शा धभथ अश्रद्धेने न वेवलती । भत्मूची धरयती लाट वांवायी भज वोडुनी ॥ ३ ॥ ृ भी चच अव्मक्त-रूऩाने जग शे व्मावऩरे अवे । भाझ्मात याशती बूते भी न बूताांत याशतो ॥ ४ ॥

अनन्म-बाले जाणतन भी वलश्लायां ब ळाश्लत ॥ १३ ॥ ू अखांड कीतथने भाझ्मा मत्न-ळीर दृढ-व्रती । बक्तीने भज लांदतन बजती तनत्म जोडडरे ॥ १४ ॥ ू दवये सान-मसाने बजती व्माऩका भज । ु

ब्रह्भ-बाले वललेकाने अवलयोधे चच दे खुनी ॥ १५ ॥ भी चच वांकल्ऩ भी मस स्लालरांफन अन्न भी । भांत्र भी शव्म ते भी चच अजग्न भी भी चच अऩथण ॥ १६ ॥ भी ह्मा जगाव आधाय भाम फाऩ लडीर भी । भी ततन्शी लेद ॐ काय जाणण्मा मोग्म ऩालन ॥ १७ ॥ वाषी स्लाभी वखा बताथ तनलाव गतत आवया । कयी शयी धयी भी चच ठे ला भी फीज अषम ॥ १८ ॥ ताऩतो वूम-रूऩे भी वोडडतो लजष्ट खें चचतो । थ ृ

न ला बूते हश भाझ्मात भाझा शा हदव्म मोग की । करयतो धरयतो बूते ऩयी त्मात नवे कठे ॥ ५ ॥ ु

आकाळात भशा-लामु वदा वलथत्र याशतो ।

भाझ्मात वगऱी बते याशती जाण तू तळी ॥ ६ ॥ ू कल्ऩाांती तनजली बूते भी भाझ्मा प्रकृतीभधे ।

कल्ऩायां बी ऩुन्शा वायी भी चच जागवलतो स्लमे ॥ ७ ॥

शाती प्रकृतत घेऊतन जागली भी ऩन्शा ऩन्शा । ु ु

बताांचा वांघ शा वाया प्रकृतीच्मा अधीन जो ॥ ८ ॥ ू ऩयी शी वगऱी कभे फाांधू न ळकती भज ।

भत्मु भी आणण भी भोष अवे आणण नवे हश भी ॥ १९ ॥ ृ लेदाभ्मावी वोभ-ऩाने ऩनीत । ु ते ऩुण्माने जाउनी इांद्र-रोकी ।

उदावीनाऩयी याशे अनावक्त म्शणूतनमा ॥ ९ ॥ वाषी भी प्रकृतत-द्लाया उबायी वचयाचय ।

भाझ्मा मसे इजच्िती स्लगथ जोडू ॥ तेथीांचे ते बोचगती हदव्म बोग ॥ २० ॥ त्मा स्लगाथते बोगुनी ते वलळाऱ । षीणे ऩुण्मे भत्म-रोकाव मेती ॥ ृ ु

त्माभुऱे वलथ वष्टीची शी घडाभोड शोतवे ॥ १० ॥ ृ

ऐवे तनष्ठा ठे लुनी लेद-धभॉ ।

तेथे ब्रह्भऴॉ याजऴॉ ह्माांची गोष्ट कळाव ती । बज तू भज आराव रोकी द्ख-द नश्लय ॥ ३३ ॥ ु प्रेभाने ध्माव घेऊतन मजी भज नभी भज । अवे जोडूतन आत्म्माव लभऱवी भज भत्ऩय ॥ ३४ ॥ अध्याय नळळा संऩणु ू

मेणे-जाणे जोडडती काभ-भढ ॥ २१ ॥ ू

अनन्म-बाले चचांतूतन बजती बक्त जे भज ।

वदा लभवऱरे त्माांचा भी मोग-षेभ चारली ॥ २२ ॥ श्रद्धा-ऩलक जे कोणी मजजती अन्म दै लते । ू थ

मजजती ते हश भाते चच ऩयी भागाथव वोडुनी ॥ २३ ॥

बोक्ता भी वलथ मसाांचा पर-दाता हश भी चच तो । नेणती तत्त्ल शे भाझे म्शणूतन ऩडती चच ते ॥ २४ ॥ दे लाांचे बक्त दे लाांव वऩतयाांचे तमाांव चच । बूताांचे बक्त बूताांव भाझे हश भज ऩालती ॥ २५ ॥ ऩत्र ला ऩुष्ऩ जो प्रेभे पऱ ला जऱ दे भज ।

ते त्मा ऩवलत्र बक्ताचे अवऩथरे खाम भी वुखे ॥ २६ ॥ जे खावी शोलभवी दे वी जे जे आचरयवी तऩ । जे काशी करयवी कभथ ते कयी भज अऩथण ॥ २७ ॥ अळाने तोडुनी वलथ कभथ-फांध ळबाळब । ु ु

मोग-वांन्माव वाांधतन लभऱवी भज भोकऱा ॥ २८ ॥ ू वभ भी वलथ बूताांव वप्रमावप्रम नवे भज ।

ऩयी प्रेभ-फऱे याशे बक्त भाझ्माांत त्माांत भी ॥ २९ ॥ अवो भोठा दयाचायी बजे भज अनन्म जो । ु

भानाला तो जवा वाधु त्माचा वुांदय तनश्चम ॥ ३० ॥ ळीघ्र तो शोम धभाथत्भा ळाांतत ळाश्लत भेऱली । जाण तनजश्चत तू भाझा बक्त नाळ न ऩालतो ॥ ३१ ॥ धरूतन आवया भाझा बोऱे स्त्री-लैश्म-ळद्र हश । ू

की ऩाऩ-मोतन जे जील ते हश भोषाव ऩालती ॥ ३२ ॥

अध्याय दिाळा अजन म्िणाऱा जु ऩवलत्र तू ऩय-ब्रह्भ थोय ते भोष-धाभ तू ।

भी वाभ-लेद लेदाांत अवे दे लाांत इांद्र भी । चेतना भी चच बताांत भन ते इ.हद्रमाांत भी ॥ २२ ॥ ू कफेय मष-यषाांत भी रुद्राांत वदालळल । ु

आत्भा तनत्म अ-जन्भा तू वलबु दे लाहद हदव्म तू ॥ १२ ॥ ऋवऴ एक-भुखे गाती तवे अलवत दे लर ।

लवूांत भी अवे अजग्न अवे उां चाांत भेरू भी ॥ २३ ॥ ऩयोहशताांत तू जाण भख्म तो भी फशस्ऩतत । ु ु ृ

व्माव नायद दे लवऴथ तू हश आऩण वाांगवी ॥ १३ ॥ भातनतो वत्म शे वाये स्लमे जे वाांगवी भज । दे ल दानल कोणी हश तझे रूऩ न जाणती ॥ १४ ॥ ु जाणवी ते तुझे तू चच प्रत्मष ऩुरुऴोत्तभा ।

वेनानीांत तवा स्कद जर-याळीांत वागय ॥ २४ ॥ ां भी एकाषय लाणीांत भशऴींत अवे बगु । ृ

जऩ भी वलथ मसाांत भी जस्थयाांत हशभारम ॥ २५ ॥ वलथ लषाांत अश्लत्थ भी दे लऴींत नायद । ृ

दे ल-दे ला जगन्नाथा बूतेळा बूत-बालना ॥ १५ ॥ वलबूतत आऩुल्मा हदव्म भज तन्ळेऴ वाांग तू ।

भी चचत्रयथ गांधलीं लववद्ध कवऩर भी भुतन ॥ २६ ॥ अश्लीां उचै्श्रला जो भी तनघारो अभताांतुतन । ृ ऐयालत गजेंद्राांत भी नयाांत नयाचधऩ ॥ २७ ॥ भी काभ-धेनु गाईंत आमुधीां लज्र भी अवे ।

ज्माांनी शे वलश्ल तू वाये याहशराव बरूतनमा ॥ १६ ॥ मोगेश्लया कवे जाणू चचांतनी चचांतनी तुज ।

कोण्मा कोण्मा स्लरूऩात कयाले ध्मान भी तुझे ॥ १७ ॥ त्मा वलबूती तवा मोग आऩुरा तो ववलस्तय ।

उत्ऩजत्त-शे तु भी काभ भी वऩोत्तभ लावुकक ॥ २८ ॥ नागाांत ळेऴ भी थोय जऱी लरुण-दे लता । वऩतयीां अमथभा तो भी ओढणायाांत भी मभ ॥ २९ ॥ अवे दै त्माांत प्रल्शाद भोजणायाांत काऱ भी । श्लाऩदाांत अवे लवांश ऩषाांत खग-याज भी ॥ ३० ॥ लेगलांताांत भी लामु ळस्त्र-लीयाांत याभ भी ।

ऩुन्शा वाांग नव्शे तजप्त वेवलता लचनाभत ॥ १८ ॥ ृ ृ

श्री भगळान ् म्िणाऱे फये भी वाांगतो हदव्म भुख्म भुख्म चच त्मा तुज ।

भाझा वलबूतत-वलस्ताय न वांऩे चच कठे कधी ॥ १९ ॥ ु याशतो आत्भरूऩाने वलाांच्मा रृदमात भी । बूत-भात्राव भी भूऱ भध्म भी भी चच ळेलट ॥ २० ॥ आहदत्माांत भशा-वलष्णु ज्माततष्भांताांत वूमथ भी । भयीचच भुख्म लाञांत भी नषत्राांत चांद्रभा ॥ २१ ॥

भत्स्माांत भी अवे नक्र नदी गांगा नद्माांत भी ॥ ३१ ॥ वष्टीचे भी अवे भूऱ भुख भी ओघ तो हश भी । ृ ॥

वलद्माांत आत्भ-वलद्मा भी लक्ताांचा तत्त्ल-लाद भी ॥ ३२

वभावाांत अवे द्लांद्ल अषयाांत अकाय भी । भी चच अषम तो काऱ वलश्ल-कताथ वलयाट् स्लमे ॥ ३३ ॥ वलथ-नाळक भी भत्मु शोणाया जन्भ भी अवे । ृ

लाणी श्री कीततथ नायीांत षभा भेधा धतत स्भतत ॥ ३४ ॥ ृ ृ

भी भागथळीऴथ भावाांत ऋतांत पररा ऋतु ॥ ३५ ॥ ू ु द्मूत भी िऱणायाांचे तेजस्माांतीर तेज भी ।

वाभाांत भी फशत ्-वाभ गामत्री भांत्र-वाय भी । ृ

वत्त्ल भी वाजत्त्लकाांतीर जम भी आणण तनश्चम ॥ ३६ ॥ भी लावदेल लष्णीांत ऩाांडलाांत धनांजम । ु ृ

भुनीांत भुतन भी व्माव कलीांत उळना कवल ॥ ३७ ॥ दां ड भी दभलांताांचा वलजमेच्िांू व धभथ भी ।

गूढाांत भौन भी थोय सात्माांचे सान भी अवे ॥ ३८ ॥ भाझ्मा वलण नवे काशी रेळ-भात्र चयाचयी । तवे चच वलथ बूताांचे फीज जे ते हश जाण भी ॥ ३९ ॥

भाझ्मा हदव्म वलबूतीांव नवे अांत कठे चच तो ॥ ४० ॥ ु तयी वलबतत-वलस्ताय शा भी थोडमाांत फोलररो । ू वलबूतत-मुक्त जी लस्तु रक्ष्भीलांत उदात्त ला ।

भाझ्मा चच ककयणातूतन तनघारी जाण ती अवे ॥ ४१ ॥ अथला काम शे पाय जाणतन करयळीर तू । ू

एकाांळे वलश्ल शे वाये व्माऩूतन उयरो चच भी ॥ ४२ ॥ अध्याय दिाळा संऩूणु

अध्याय अकराळा अजन म्िणाऱा जु करूतन करूणा भाझी फोलरराव यशस्म जे । े त्मा थोय आत्भ-वलद्मेने भाझा शा भोश पडडरा ॥ १ ॥ उत्ऩजत्त-नाळ बूताांचे ऐककरे भी ववलस्तय ।

फशु डोऱे भुखे ज्माांत दळथने फशु अद्भत । ु फशु हदव्म अरांकाय वज्ज हदव्मामधे फशु ॥ १० ॥ ु हदव्म लस्त्रे परे गांध रेउनी वलथतोऩयी । ु

आश्चमे बयरा दे ल वलश्ल-व्माऩी अनांत तो ॥ ११ ॥ प्रबा वशस्र-वमाांची नबी एकलटे जयी । ू

कऱरा तुजऩावूतन अबांग भहशभा तुझा ॥ २ ॥ तझे ते ईश्लयी रूऩ भातनतो वाांगवी जवे । ु

तयी त्मा थोय दे लाच्मा प्रबेळी न तऱे चच ती ॥ १२ ॥ ु वाये जगाांतरे बेद तें व्शा कारलरे जवे । दे शाांत दे ल-दे लाच्मा दे णखरे तेथ अजुने ॥ १३ ॥ थ भग वलजस्भत तो झारा अांगी योभाांच दाटरे । प्रबूव शात जोडूतन फोलररा नत-भस्तक ॥ १४ ॥ अजन म्िणाऱा जु दे खे प्रबो दे ल तुझ्मा ळयीयी । कोंदाटरे वलथ चच बूत-वांघ ॥ ऩद्मावनी ध्मान धयी वलधाता । ऋऴीांवले खेऱत हदव्म वऩथ ॥ १५ ॥ रेऊतन डोऱे भख शात ऩोट । ु

ते चच भी इजच्ितो ऩाशू प्रत्मष ऩुरूऴोत्तभा ॥ ३ ॥ तू जयी भातनवी ळक्म भज ते रूऩ ऩाशणे ।

तयी मोगेश्लया दे ला दाखली ते चच ळाश्लत ॥ ४ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे ऩशा हदव्म तळी भाझी रूऩे ळत-वशस्र तू ।

नाना प्रकाय आकाय लणथ ज्मात वलचचत्र चच ॥ ५ ॥ लवु लामु ऩशा रुद्र तवे आहदत्म अजश्लनी ।

ऩशा अनेक आश्चमे कधी कोणी न ऩाहशरी ॥ ६ ॥ इथे आज ऩशा वाये वलश्ल तू वचयाचय ।

जजथे ततथे तू चच अनांत-भते ॥ ू वलश्लेश्लया ळेलट भध्म भऱ । ू तझ्मा न भी दे खत वलश्ल-रूऩी ॥ १६ ॥ ु प्रबो गदा-चक्र-ककयीट-धायी । प्रकाळ वलथत्र तुझा प्रचांड ॥ डोऱे न ऩाशू ळकती अऩाय ।

भाझ्मा दे शाांत एकत्र इच्िा-दळथन शे तज ॥ ७ ॥ ु ऩयी तू चभथ-चषूने ऩाशू न ळकवी भज ।

घे हदव्म दृजष्ट शी भाझा ईश्लयी मोग तू ऩशा ॥ ८ ॥ संजय म्िणाऱा

भशा-मोगेश्लये कृष्णे यामा फोरूतन ह्माऩयी ।

ज्माांतूतन शे ऩेटत अजग्न-वूमथ ॥ १७ ॥ तू थोय ते अषय जाणण्माचे ।

दावलरे तेथ ऩाथाथव थोयरे रूऩ ईश्लयी ॥ ९ ॥

तझा चच आधाय जगाव अांती ॥ ु

तू याणखवी ळाश्लत-धभथ तनत्म ।

कयाऱ दाढा वलकयाऱ तोंडे । कल्ऩाांत-अग्नीवभ दे खताां चच ॥ हदङ्-भूढ झारो वुख ते ऩऱारे । प्रवन्न शो की जग शे तझे चच ॥ २५ ॥ ु

भी भातनतो तू ऩयभात्भ-तत्त्ल ॥ १८ ॥

ककती बुजा लीमथ ककती ऩवाया । डोऱे कवे उज्ज्लर चांद्र-वूमथ ॥ शा ऩेटरा अजग्न तुझ्मा भुखात ।

तू तावलवी वलथ चचआत्भ-तेजे ॥ १९ ॥ दाशी हदळा वलस्तत अांतयाऱ । ृ ऩाशूतन शे अद्भत उग्र रूऩ । ू

अशा कवे शे धतयाष्र-ऩुत्र । ृ

घेऊतनमा याज-वभूश वाये ॥

शे बीष्भ शे द्रोण तवा चच कणथ । शे आभुचे लीय हश भुख्म भुख्म ॥ २६ ॥ जाती त्लये ने चच तुझ्मा भुखाांत । दाताांत काशी लळयरी लळये जी ।

व्माऩतन तू एक चच याहशरावी ॥ ू ततन्शी जगे व्माकऱरी उदाया ॥ २० ॥ ु

बमाण जी भ्मावुय ज्माांत दाढा ॥ त्माांचे जवे ऩीठ चच ऩाशतो भी ॥ २७ ॥ जवे नद्माांचे वगऱे प्रलाश । लेगे वभुद्राांत चच धाल घेती ॥ तवे तुझ्मा शे जऱत्मा भुखाांत ।

शे दे ल वाये रयघती तुझ्माांत ।

कोणी बमे प्राचथथत फद्ध-शस्त ॥ ऩयोऩयी आऱवलती वभस्त ॥ २१ ॥ आहदत्म वलश्ले लवु रुद्र वाध्म । गांधलथ दै त्माांवश मष लवद्ध । कभाय दोघे वऩत-दे ल लामु ॥ ु ृ भाांगल्म-गीते तुज लवद्ध वांत ।

धालतन जाती नय-लीय वाये ॥ २८ ॥ ू बरूतनमा लेग जवे ऩतांग । घेती उडमा अजग्न-भुखी भयामा ॥ तवे चच शे रोक तुझ्मा भुखाांत । घेती उडमा लेग-बये भयामा ॥ २९ ॥ वभस्त रोकाांव चगऱूतन ओठ । लेढूतन वलश्लाव वभग्र तेजे ।

वाये कवे वलजस्भत ऩाशताती ॥ २२ ॥ अपाट शे रूऩ अवांख्म डोऱे । भखे बजा ऊरू अवांख्म ऩाम ॥ ु ु अवांख्म ऩोटे वलकयाऱ दाढा । ह्मा दळथने व्माकऱ रोक भी हश ॥ २३ ॥ ु बेदतन आकाळ बरूतन यां गी । ू पाडूतन डोऱे उघडूतन तोंडे ॥ तू ऩेटरावी फघ जील भाझा ।

तू चाहटतोवी जऱत्मा जजबाांनी ॥ बाजे प्रबो उग्र तुझी प्रबा शी ॥ ३० ॥ वाांगा अवा कोण तुम्शी बमाण । नभूां तुम्शाां दे ल-लया न कोऩा ॥

भ्मारा न दे खे ळभ आणण धीय ॥ २४ ॥

जाणालमा उत्वुक आहद-दे ला ।

ध्मानी न मे की कयणी कळी शी ॥ ३१ ॥

प्रबो न का शे तज लांहदतीर । ु आधाय तू अषय तू अनांता ।

कत्माथव कताथ गुरू तू गुरूव ॥ आशे व नाशीव ऩरीकडे तू ॥ ३७ ॥

श्री भगळान ् म्िणाऱे भी काऱ रोकाांतक लाढरेरा । बषालमा लवद्ध इथे जनाांव ॥ झारे उबे जे उबमत्र लीय ॥ ३२ ॥ म्शणतन तू ऊठ लभऱील कीततथ । ू भी भारयरे शे वगऱे चच आधी । शे नष्ट शोतीर तझ्मा वलना हश । ु

तू जाणतोवी तुज भोष-धाभा ।

जगाव ह्मा अांततभ आवया तू ॥ वलस्तारयवी वलश्ल अनांत-रूऩा ॥ ३८ ॥

दे लाहद तू तू चच ऩुयाण आत्भा ।

जजांकतन तनष्कटक याज्म बोगी ॥ ां ू

तू अजग्न तू लामु वभस्त दे ल । प्रजाऩते तू चच वऩता लडीर ॥ अवो नभस्काय वशस्र लाय ।

तनलभत्त शो कलऱ वव्म-वाची ॥ ३३ ॥ े द्रोणाव बीष्भाव जमद्रथाव । कणाथहद लीयाांव यणाांगणात ॥ भी भारयरेल्माांव कपरूतन भायी । तन्ळांक झुांजे जम तो तुझा चच ॥ ३४ ॥ संजय म्िणाऱा ऐकतन शे अजुन कृष्ण-लाक्म । थ ू कृष्णाव लांदतन ऩुनश्च फोरे । ू

ऩुन्शा ऩुन्शा आणण ऩुन्शा ऩुन्शा ॥ ३९ ॥ वभोय भागे वगऱीकडे चच । अवो नभस्काय जजथे जजथे तू ॥ तू वलथ की वलथ तझ्मा चच ऩोटी ॥ ४० ॥ ु वभान भानी अवलनीत-बाले । कृष्णा गडमा शाक अळी चच भायी ॥ न जाणता शा भहशभा तुझा भी । प्रेभे प्रभादे फशु फोर फोरे ॥ ४१ ॥ खेऱे तनजे स्लैय चच खात फैवे । चेष्टा कयी वलथ तुझ्मा वभोय ॥ जनी भनी ला तुज तुच्ि रेखे । उत्वाश वाभथ्मथ तुझे अनांत ।

भ्मारा जवा काऩत शात जोडी ॥ रलूतनमा तेथ गऱा बरूतन ॥ ३५ ॥ अजन म्िणाऱा जु

जगी तुझ्मा मुक्त चच कीतथनाने । आनांद रोटे अनुयाग दाटे ॥ भ्मारे कवे याषव धाल घेती । शे लांहदती लवद्ध-वभूश वाये ॥ ३६ ॥

षभा कयी बान तुझे कणाव ॥ ४२ ॥ ु आशे व तू फाऩ चयाचयाव ।

आशे व भोठी गुरू-दे लता तू ॥

तझी न जोडी तुज कोण भोडी । ु

संजय म्िणाऱा फोरूतन ऐवे भग लावुदेले ।

ततन्शी जगी ह्मा उऩभा चच थोडी ॥ ४३ ॥

म्शणतन रोटाांगण घालरतो भी । ू प्रवन्न शोई स्तलनीम-भूते ॥ षभा कयी फा भज रेकयाते ।

ऩाथाथव ते दाखवलरे स्लरूऩ ॥ भ्माल्माव आश्लावन द्मालमा तो ।

वखा वख्माते वप्रम तू वप्रमाते ॥ ४४ ॥ अऩलथ ऩाशूतन अऩाय धारो । ू

झारा ऩुन्शा वौम्म उदाय दे ल ॥ ५० ॥ अजन म्िणाऱा जु ऩाशूतन शे तुझे वौम्म भानुऴी रुऩ भाधला । झारो प्रवन्न भी आता आऱो बानालयी ऩुन्शा ॥ ५१ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे शे ऩाहशरेव तू भाझे अतत दरब दळथन । ु थ

ऩुन्शा फघू दे भज ते चच रूऩ ।

ऩयी भनी व्माकऱता न जाम ॥ ु

प्रवन्न शोई जगदीश्लया तू ॥ ४५ ॥ घेई गदा चक्र ककयीट घारी । अनांत फाशूांव चगऱूतन ऩोटी । तवे चच ऩाशू तुज इजच्ितो भी ॥

आळा चच याखुनी ज्माची झुयती तनत्म दे ल हश ॥ ५२ ॥ मस-दान-तऩे करी लेदाभ्माव हश वाचधरा । े तयी दळथन शे भाझे नराबे राबरे तुज ॥ ५३ ॥ राबे अनन्म-बक्तीने भाझे शे सान-दळथन । दळथने शोम भाझ्माांत प्रलेळ भग तत्त्लताां ॥ ५४ ॥ भाझ्मा कभाांत जो भग्न बक्तीने बयरा अवे । जगी तन्वांग तनलैय लभऱे तो भज भत्ऩय ॥ ५५ ॥ अध्याय अकराळा संऩणु ू

चशू बजाांचा नट वलश्ल-भते ॥ ४६ ॥ ु ू श्री भगळान ् म्िणाऱे प्रवन्न शोऊतन यचूतन मोग ।

शे दावलरे भी तज वलश्ल-रूऩ ॥ ु अनांत तेजोभम आद्म थोय । जे ऩाहशरे आजलयी न कोणी ॥ ४७ ॥ घोकतनमा लेद करूतन कभे । ू मजतन ला उग्र तऩे तऩूतन ॥ ू दे ऊतन दाने जगती न ळक्म । तझ्मावलना दळथन शे कणाव ॥ ४८ ॥ ु ु शोऊ नको व्माकऱ भूढ-बाले । ु

ऩशा ऩुन्शा ते वप्रम ऩूल-रूऩ ॥ ४९ ॥ थ

ऩाशूतन शे रूऩ बमाण भाझे ॥ प्रवन्न-चचत्ते बम वोडुनी तू ।

अध्याय बाराळा अजन म्िणाऱा जु अवे लभवऱरे कोणी तज बक्त उऩालवती । ु

न घडे शे अवे कभथ मोग भाझ्मात वाधुनी ।

तयी वलथ चच कभाथचे प्रमत्ने पऱ वोड तू ॥ ११ ॥ प्रमत्ने राबते सान ऩुढे तन्भमता घडे ।

कोणी अषय अव्मक्त मोगी ते थोय कोणते ॥ १ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे योलतन भन भाझ्मात बजती तनत्म जोडडरे । ू

भग ऩूणथ पर-त्माग ळीघ्र जो ळाांतत दे तवे ॥ १२ ॥ कोणाचा न कयी द्लेऴ दमा भैत्री लवे भनी । भी भाझे न म्शणे वोळी वख-द्खे षभा-फऱे ॥ १३ ॥ ु ु वदा वांतुष्ट जो मोगी वांमभी दृढ-तनश्चमी ।

श्रद्धेने बायरे भाझ्मा ते मोगी थोय भातनतो ॥ २ ॥ ऩयी अचचांत्म अव्मक्त वलथ-व्माऩी खुणेवलण ।

अऩॉ भज भनो-फुवद्ध बक्त तो आलडे भज ॥ १४ ॥ जो न रोकाांव कटाऱे ज्माव कटाऱती न ते । ां ां शऴथ ळोक बम क्रोध नेणे तो आलडे भज ॥ १५ ॥ नेणे व्मथा उदावीन दष तनभथऱ तन्स्ऩश । ृ

तनत्म तनश्चऱ तनलरथप्त जे अषय उऩावती ॥ ३ ॥ योचधती इांहद्रमे ऩूणथ वलथत्र वभ जाणुनी ।

भाझ्मा कडे चच ते मेती सानी वलश्ल-हशती यत ॥ ४ ॥ अव्मक्ती गोवलती चचत्त क्रेळ त्माांव वलळेऴ चच । दे शलांताव अव्मक्ती वुखे फोध घडे चच ना ॥ ५ ॥ ऩयी जे वगऱी कभे भज अऩूतन भत्ऩय । थ

वोडी आयां ब जो वाये बक्त तो आलडे भज ॥ १६ ॥ न उल्रावे न वांताऩे न भागे न झुये चच जो ।

फये लाईट वोडूतन बजे तो आलडे भज॥ १७ ॥ वभ दे खे वखे लैयी तवे भानाऩभान हश । ळीत उष्ण वखे द्खे करूतन वभ भोकऱा ॥ १८ ॥ ु ु तनांदा स्तुतत न घे भौनी लभऱे ते गोड भातनतो ।

अनन्म बजक्त-मोगाने बजती चचांतुनी भज ॥ ६ ॥ भाझ्मात योवलती चचत्त त्माव ळीघ्र चच भी स्लमे । वांवाय-वागयाांततन काहढतो भत्मु भारुनी ॥ ७ ॥ ू ृ भन भाझ्मात तू ठे ल फुवद्ध भाझ्मात याख तू ।

जस्थय-फुवद्ध तनयाधाय बक्त तो आलडे भज ॥ १९ ॥ जे धभथ-वाय शे तनत्म श्रद्धेने भी चच रषुनी । वेवलती ते तवे बक्त पाय आलडती भज ॥ २० ॥ अध्याय बाराळा संऩूणु

म्शणजे भग तन्ळांक भी चच शोळीर तू स्लमे ॥ ८ ॥ जाईर जड भाझ्मात चचत्ताव कयणे जस्थय । तयी अभ्माव-मोगाने इच्ितन भज भेऱली ॥ ९ ॥ ू अभ्माव हश नव्शे वाध्म तयी भत्कभथ आचयी । लभऱे र तुज ती लववद्ध भत्कभथ हश करूतनमा ॥ १० ॥

अध्याय तेराळा श्री भगळान ् म्िणाऱे अजना ह्मा ळयीयाव म्शणती षेत्र जाणते । ुथ

आत्भ-सानी जस्थय श्रद्धा तत्त्लता सेम-दळथन । शे सान फोलररे वाये असान वलऩयीत जे ॥ ११ ॥ सेम ते वाांगतो ज्माच्मा सानाने अभतत्ल चच । ृ

जाणे शे षेत्र जो त्माव षेत्र-स म्शणती तवे ॥ १ ॥ षेत्र-स भी चच तो जाण षेत्राांत वगळ्मा लवे । षेत्र-षेत्रस-बेदाव जाणणे सान भी म्शणे ॥ २ ॥ षेत्र कोण कवे त्मात वलकाय कठरे कवे । ु

अनाहद जे ऩय-ब्रह्भ आशे नाशी न फोरले ॥ १२ ॥ वलथत्र हदवती ज्माव शात ऩाम लळये भखे । ु

कान डोऱे हश वलथत्र वलथ झाकतन जे उये ॥ १३ ॥ ू अवूतन इांहद्रमाांतीत त्माांचे व्माऩाय बावली ।

षेत्र-स तो कवा कोण ऐक थोडमाांत वाांगतो ॥ ३ ॥

न स्ऩळथता धयी वलथ गुण बोगूतन तनगुण ॥ १४ ॥ थ जे एक आांत-फाशे य जे एक चच चयाचय । अवूतन जलऱी दय वूक्ष्भत्ले नेणले चच जे ॥ १५ ॥ ू बूत-भात्री न बेदतन याहशरे बेदल्माऩयी । ू

ऋऴीांनी लबन्न भांत्राांत गाईरे शे ऩयोऩयी । लणणथरे ब्रह्भ-लाक्माांत वप्रभाण वुतनजश्चत ॥ ४ ॥ ऩांच बूते अशांकाय फुवद्ध अव्मक्त भूऱ जे ।

इांहद्रमे अकया त्माांव खेचचते अथथ-ऩांचक ॥ ५ ॥ इच्िा द्लेऴ वुखे द्खे धतत वांघात चेतना । ु ृ

बूताांव जन्भ दे ऩाऱी चगऱी जे ळेलटी स्लमे ॥ १६ ॥ जे अांधायाव अांधाय तेजाचे तेज फोलररे । सानाचे सान ते सेम वलाांच्मा रृदमी लवे ॥ १७ ॥ वांषेऩे लणणथरे षेत्र सान सेम तवे चच शे । जाणतन बक्त जो भाझा भाझे वामज्म भेऱली ॥ १८ ॥ ू ु प्रकृती-ऩुरूऴाची शी जोडी जाण अनाहद तू ।

वलकाय-मुक्त शे षेत्र थोडमाांत तुज फोलररो ॥ ६ ॥ नम्रता दां ब-ळन्मत्ल अहशांवा ऋजुता षभा । ू

ऩावलत्र्म गुरू-ळश्रूऴा जस्थयता आत्भ-वांमभ ॥ ७ ॥ ु

तनयशांकायता चचत्ती वलऴमाांत वलयक्तता । जन्भ-भत्म-जया-योग-द्ख-दोऴ-वलचायणा ॥ ८ ॥ ु ृ ु तन्वांग-लजत्त कभाथत ऩुत्रादीांत अलरप्तता । ृ

प्रकृतीऩावुनी शोती वलकाय गुण वलथ हश ॥ १९ ॥ दे शेंहद्रमाांचे कतत्ल फोलररे प्रकृतीकडे । थृ

वप्रम-अवप्रम राबाांत अखांड वभ-चचत्तता ॥ ९ ॥

द्खा-वुखाचे बोक्तत्ल फोलररे ऩुरूऴाकडे ॥ २० ॥ ु ृ फाांचधरा प्रकृतीने तो ततचे ते गुण बोचगतो ।

भाझ्मा ठाई अनन्मत्ले बजक्त तनष्काभ तनश्चऱ । एकाांतावलऴमी प्रीती जन-वांगाांत नालड ॥ १० ॥

गुण-वांगाभुऱे ह्माव घेणे जन्भ ळबाळब ॥ २१ ॥ ु ु वलथ-वाषी अन-साता बताथ बोक्ता भशे श्लय । ु

म्शणती ऩयभात्भा हश दे शी ऩुरूऴ तो ऩय ॥ २२ ॥

ऩुरूऴाचे अवे रूऩ प्रकृतीचे गुणात्भक ।

जाणे कवा हश तो याशो न ऩन्शा जन्भ ऩालतो ॥ २३ ॥ ु

अध्याय तेराळा संऩूणु

ध्मानाने ऩाशती कोणी स्लमे आत्म्माव अांतयी । वाांख्म-मोगे तवे कोणी कभथ-मोगे हश आणणक ॥ २४ ॥ स्लमे नेणतनमा कोणी थोयाांऩावतन ऐककती । ू ू

तयती ते हश भत्मव श्रद्धेने लतनी तवे ॥ २५ ॥ ुथ ृ ू

उत्ऩन्न शोतवे रोकी जे जे स्थालय-जांगभ । षेत्र-षेत्रस-वांमोगे घडडरे जाण वलथ ते ॥ २६ ॥ वभान वलथ बताांत याहशरा ऩयभेश्लय । ू

अनाळी नाळलांताांत जो ऩाशे तो चच ऩाशतो ॥ २७ ॥ जो ऩाशे प्रबु वलथत्र बयरा वभ तो स्लमे ।

आत्म्माची न कयी हशांवा गतत उत्तभ भेऱली ॥ २८ ॥ प्रकृतीच्मा चच तांत्राने कभे शोतात वलथ हश ।

आत्भा तो न कयी काशी शे ऩाशे तो चच ऩाशतो ॥ २९ ॥ एकत्ली जोडडरे ऩाशे बूताांचे लेगऱे ऩण ।

त्माभधतन चच वलस्ताय तें व्शा ब्रह्भत्ल राबरे ॥ ३० ॥ ू ऩयभात्भा न लेचे चच की तनगुण अनाहद शा । थ

याशे दे शी ऩयी काशी न कयी न भऱे चच तो ॥ ३१ ॥ वलथ व्माऩतन आकाळ वक्ष्भत्ले न भऱे जवे । ू ू

वलथत्र बयरा दे शी आत्भा तो न भऱे तवा ॥ ३२ ॥

एकरा चच जवा वूमथ उजऱी बुलन-त्रम ।

तवा षेत्रस तो षेत्र वांऩूणथ उजऱीतवे ॥ ३३ ॥ ऩाशती सान-दृष्टीने षेत्र-षेत्रस-बेद शा । बूत-प्रकृ तत रांघूतन ते ब्रह्भ-ऩद ऩालती ॥ ३४ ॥

अध्याय चौदाळा श्री भगळान ् म्िणाऱे वलथ सानाभधे थोय सान ते वाांगतो ऩुन्शा ।

प्रसेचा इांहद्रम-द्लाया प्रकाळ वगऱीकडे । दे शाांत ऩवये तें व्शा जाणाले यज लाढरे ॥ ११ ॥ प्रलजत्त रारवा रोब कभाथयांब अळाांतता । ृ

जे जाणतन इथे भोष ऩालरे वगऱे भतन ॥ १ ॥ ू ु ह्मा सानाच्मा फऱाने ते झारे भाझ्मा चच वायखे । जगे मेलोत जालोत ते अबांग जवे तवे ॥ २ ॥

शी दे शी उठती तें व्शा जाणाले यज लाढरे ॥ १२ ॥ अांधाय भोश दरष अऩप्रलजत्त चशूकडे । ु थ ृ

दे शाांत भाजरी तें व्शा जाणाले तभ लाढरे ॥ १३ ॥ लाढरे अवता वत्त्ल जाम जो दे श वोडुनी ।

भाझे प्रकृतत शे षेत्र ततथे भी फीज ऩेरयतो ।

त्माांतूतन वलथ बूताांची उत्ऩजत्त भग शोतवे ॥ ३ ॥ वलथ मोनीांभधे भूततथ जजतुक्मा जन्भ ऩालती ।

जन्भतो ळब रोकाांत तो सात्माांच्मा वभागभी ॥ १४ ॥ ु यजाांत रीन झारा तो कभाथवक्ताांत जन्भतो । तभी फुडूतन गेरा तो भूढ-मोनीत जन्भतो ॥ १५ ॥ पऱ वाजत्त्लक कभाथचे ऩुण्म तनभथऱ फोलररे ।

भाता प्रकृतत शी त्माांव वऩता भी फीज ऩेरयता ॥ ४ ॥ प्रकृतीऩावुनी शोती गुण वत्त्ल-यजव ्-तभ ।

ते तनवलथकाय आत्म्माव जणू दे शाांत जुांवऩती ॥ ५ ॥ त्माांत तनभथऱ ते वत्त्ल सान आयोग्म लाढली । भी वखी आणण भी सानी ळखरा शी चच रेलली ॥ ६ ॥ ांृ ु यज ते लावना-रूऩ तष्णा आवजक्त लाढली । ृ

यजाचे पऱ ते द्ख तभाचे सान-ळन्मता ॥ १६ ॥ ु ू वत्त्लाांतूतन तनघे सान तनघे रोब यजाांतुनी ।

असान भोश दरष तनघती शी तभाांतुनी ॥ १७ ॥ ु थ वत्त्ल-स्थ चढती उां च भध्मे याजव याशती । शीन-लत्तीत लागतन जाती ताभव खारती ॥ १८ ॥ ू ृ गुणाांवलण नवे कताथ आत्भा तो त्माांऩरीकडे ।

आत्म्माव कभथ-वांगाने टाककते जखडूतन ते ॥ ७ ॥ गांगली तभ वलाांव असान चच वलरूढरे । ु

झोऩ आऱव दरष ह्माांनी घेरूतन फाांचधते ॥ ८ ॥ ु थ

दे खणा ओऱखे शे जो शोम भाझे चच रूऩ तो ॥ १९ ॥ दे श-कायण शे तीन गण जाम तरूतन जो । ु

वुखात घालरते वत्त्ल यज कभाथत घालरते ।

सान झाकतन वांऩूणथ दरषी घालरते तभ ॥ ९ ॥ ु थ ू अन्म दोघाांव जजांकतन ततवये करयते फऱ । ू

जन्भ-भत्मु-जया-द्खी वोडडरा भोष गाांठतो ॥ २० ॥ ु ृ

अवे चढे कधी वत्त्ल कधी यज कधी तभ ॥ १० ॥

अजन म्िणाऱा जु बत्रगणातीत जो दे ला त्माचे रषण काम ते । ु

लागणक कळी त्माची कवा तो गुण तनस्तये ॥ २१ ॥ ू

श्री भगळान ् म्िणाऱे प्रकाळ भोश उद्मोग गुण-कामे तनवगथता ।

ऩालताां न कयी खेद न धयी आव रोऩताां ॥ २२ ॥

याशे जवा उदावीन गणाांनी जो न चाऱले । ु

त्माांचा चच खेऱ जाणतन न डोरे रेळ-भात्र हश ॥ २३ ॥ ू आत्भत्ले वभ जो ऩाशे वोने ऩाऴाण भजत्तका । ृ

धैमलांत वुखे द्खे स्तुतत-तनांदा वप्रमावप्रम ॥ २४ ॥ थ ु भानाऩभान जो नेणे नेणे जो ळत्र-लभत्र हश । ु

आयां ब वोडडरे ज्माने तो गुणातीत फोलररा ॥ २५ ॥ जो एक-तनष्ठ बक्तीने अखांड भज वेवलतो । तो ह्मा गुणाांव रांघूतन ळक ब्रह्भत्ल आकऱू ॥ २६ ॥ े ब्रह्भाव भी चच आधाय अलीट अभताव भी । ृ

भी चच ळाश्लत धभाथव आत्मांततक वुखाव भी ॥ २७ ॥ अध्याय चौदाळा संऩूणु

अध्याय सोलाळा श्री भगळान ् म्िणाऱे तनबथमत्ल भन्ळवद्ध मोग-सानी वुतनश्चम । ु

अऩाय धरयती चचांता जी भेल्मा हश वये चच ना । गढरे काभ-बोगात जणू वलथस्ल भाननी ॥ ११ ॥ ु आळेचे रेइरे पाांव काभ-क्रोधाांत तत्ऩय । बोगावाठी अधभाथने इजच्िती धन-वांचम ॥ १२ ॥ शे आज राबरे आता तो जोडीन भनोयथ । शे आशे ते हश शोईर भाझे चच वगऱे धन ॥ १३ ॥ भी भारयरा चच तो ळत्रु भायीन दवये हश जे । ु ॥

मस तनग्रश दातत्ल स्लाध्माम ऋजता तऩ ॥ १ ॥ ु ृ

अहशांवा ळाांतत अक्रोध त्माग वौजन्म वत्मता । अ-रुब्धता दमा बूती भमाथदा स्थैमथ भादथ ल ॥ २ ॥ ऩवलत्रता षभा तेज धैमथ अद्रोश नम्रता । शे त्माचे गुण जो आरा दै ली वांऩजत्त घेउनी ॥ ३ ॥ दां ब भीऩण असान क्रोध दऩथ कठोयता । राबती गुण शे त्माव ज्माची वांऩजत्त आवुयी ॥ ४ ॥ वुटका करयते दै ली आवुयी फांध घालरते ।

भी स्लाभी आणण भी बोक्ता वुखी भी लवद्ध भी फऱी ॥ १४

करीन भी चच वांऩन्न भाझी जोडी कठे अवे । ु ु

मस-दान-वलरावी भी जल्ऩती अस भोहशत ॥ १५ ॥ भ्रभरे चचत्त बेदतन भोश-जाराांत गुांतरे । ू

लबऊ नको चच आराव दै ली वांऩजत्त जोडुनी ॥ ५ ॥ [५०] बूत-वजष्ट जगी दोन दै ली आणणक आवुयी । ृ

ऩडती वलऴमावक्त नयकाांत अभांगऱ ॥ १६ ॥ स्लमां-ऩूजजत गवलथष्ठ धने भाने भदाांध ते ।

नालाचे करयती मस दां बाने अव्मलजस्थत ॥ १७ ॥ अशांकाये फऱे दऩे काभ-क्रोधे बरूतनमा । भाझा स्ल-ऩय-दे शाांत करयती द्लेऴ भत्वयी ॥ १८ ॥ द्लेऴी क्रय अवे ऩाऩी वांवायी शीन जे जन । ू

वलस्ताये लणणथरी दै ली आवुयी ऐक वाांगतो ॥ ६ ॥ कृत्माकृत्म कवे काम नेणती आवुयी जन ।

न स्लच्िता न आचाय जाणती ते न वत्म हश ॥ ७ ॥ म्शणती रहटक वलश्ल तनयाधाय तनयीश्लय । े काभ-भूरक शे वाये कोठरे वश-कामथ ते ॥ ८ ॥ स्लीकारूतन अळी दृजष्ट नष्टात्भे सान-शीन ते । जगताच्मा षमावाठी तनघारे रयऩु हशांवक ॥ ९ ॥ काभ दबय वेलूतन भानी दाांलबक भाजरे । ु थ

त्माांव भी टककतो तनत्म तळा मोनीत आवुयी ॥ १९ ॥ जोडूतन आवयी मोतन जन्भजन्भाांतयी भग । ु

भाते न लभऱता जाती उत्तयोत्तय खारती ॥ २० ॥ काभ क्रोध तवा रोब आत्भ-नाळाव कायण । तीन शी नयक-द्लाये टाऱाली चच म्शणूतनमा ॥ २१ ॥

दयाग्रश-फऱे भूढ करयती ऩाऩ तनश्चमे ॥ १० ॥ ु

तभाची शी ततन्शी द्लाये टाऱूतन वुटरा भग ।

कल्माण-भागथ वेलतन ऩाले उत्तभ तो गतत ॥ २२ ॥ ू

जो ळास्त्र-भागथ वोडूतन करयतो स्लैय लतथन ।

न लववद्ध राबते त्माव न ला वुख न वद्-गतत ॥ २३ ॥

म्शणतन आदयी ळास्त्र कामाथकामथ कऱालमा । ू

ळास्त्राचे लाक्म जाणतन इथे तू कभथ आचयी ॥ २४ ॥ ू अध्याय सोलाळा संऩूणु

अध्याय सतराळा अजन म्िणाऱा जु जे ळास्त्र-भागथ वोडूतन श्रद्धा-ऩूलक ऩूजजती । थ

वलधीने भन रालतन शोम तो मस वाजत्त्लक ॥ ११ ॥ ू पऱाचे अनुवांधान याखुनी दां ब-ऩूलक । थ

परालबराऴ वोडूतन कतथव्म चच म्शणूतनमा ।

त्माांची वाजत्त्लक ती तनष्ठा ककां ला याजव ताभव ॥ १ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे ततन्शी प्रकायची श्रद्धा स्लबाले जील भेऱली । ऐक वाजत्त्लक ती शोम तळी याजव ताभव ॥ २ ॥ जवा स्लबाल तो ज्माचा श्रद्धा त्माची तळी अवे ।

रोकाांत मजजरा जाम जाण तो मस याजव ॥ १२ ॥ नवे वलचध नवे भांत्र अन्नोत्ऩजत्त नवे जजथे । नवे श्रद्धा नवे त्माग फोलररा मस ताभव ॥ १३ ॥ गुरू-दे लाहदकी ऩूजा स्लच्िता लीमथ-वांग्रश ।

अहशांवा ऋजुता अांगी दे शाचे तऩ फोलररे ॥ १४ ॥ हशताथथ फोरणे वत्म प्रेभाने न खऩेरवे । ु

श्रद्धेचा घडडरा जील जळी श्रद्धा तवा चच तो ॥ ३ ॥ वत्त्ल-स्थ ऩूजजती दे ल मष-याषव याजव ।

स्लाध्माम कयणे तनत्म लाणीचे तऩ फोलररे ॥ १५ ॥ प्रवन्न-लजत्त वौम्मत्ल आत्भ-चचांतन वांमभ । ृ

े प्रेते आणण बुत-खेते ऩूजजती रोक ताभव ॥ ४ ॥

बालना याखणे ळद्ध भनाचे तऩ फोलररे ॥ १६ ॥ ु ततशे यी तऩ ते वाये श्रद्धा उत्कट जोडुनी ।

ळास्त्रे तनऴेचधरे घोय दां बे आचरयती तऩ । अलबभानाव ऩेटूतन काभ-यागे फऱालरे ॥ ५ ॥ दे श-धातूांव ळोऴूतन भज आत्म्माव ऩीडडती ।

वभत्ले पऱ वोडूतन घडरे जाण वाजत्त्लक ॥ १७ ॥ वत्कायाहदक इच्ितन करे जे दां ब याखुनी । े ू

वललेक-शीन जे त्माांची तनष्ठा ती जाण आवुयी ॥ ६ ॥ आशायाांत हश वलाांच्मा तीन बेद मथा-रुचच । तवे मसी तऩी दानी वाांगतो बेद ऐक ते ॥ ७ ॥ वत्त्ल प्रीतत वुख स्लास्थ्म आमुष्म फऱ लाढली ।

ते चांचऱ इथे जाण तऩ याजव अजस्थय ॥ १८ ॥ दयाग्रशे चच जे शोम अांतयात्म्माव ऩीडुनी । ु

ककां ला जे ऩय-घाताथथ जाण ताभव ते तऩ ॥ १९ ॥ दे ळी काऱी तवे ऩात्री उऩकाय न इजच्िता । धभथ-बाले चच जे दे णे जाण ते दान वाजत्त्लक ॥ २० ॥ उऩकाय अऩेषूतन अथला पऱ लाांिनी । ु

यवाऱ भधुय जस्नग्ध जस्थय आशाय वाजत्त्लक ॥ ८ ॥ खाये रूष कडू तीख अम्र अतष्ण दाशक । ु

द्ख-ळोक-द आशाय योग-लधथक याजव ॥ ९ ॥ ु यव-शीन तनलारेरे लळऱे दगध-मुक्त जे । ु ां

क्रेळ-ऩूलक जे दे णे जाण ते दान याजव ॥ २१ ॥ थ करूतन बालना तुच्ि दे ळाहदक न ऩाशता ।

तनवऴद्ध आणण उष्टे हश ताभव-वप्रम बोजन ॥ १० ॥

अनादये चच जे दे णे जाण ते दान ताभव ॥ २२ ॥

ॐ-तत ्-वत ् ह्माऩयी ब्रह्भ ततशे यी स्भयरे अवे । त्माांततन तनलभथरे ऩलॉ लेद मस उऩावक ॥ २३ ॥ ू ू म्शणतन आधी ॐकाय उच्चारूतन उऩावक । ू

मस-दान-तऩे उक्त तनयां तय अनुजष्ठती ॥ २४ ॥ तत ्-काय-स्भयणे वलथ तोडूतन पर-लावना ।

नाना मस तऩे दाने करयती भोष रषुनी ॥ २५ ॥

वत ्-काय-स्भयणे राबे वत्मता आणण वाधुता ।

तळी वुांदयता कभॉ वत ्-काये फोलररी अवे ॥ २६ ॥ मस-दान-तऩे ककां ला कभे जी त्माांव वाधक ।

लागणे ह्माऩयी त्माांत वत ्-काय-पऱ फोलररे ॥ २७ ॥ मस दाने तऩे कभे अश्रद्धेने अनुजष्ठरी ।

फोलररी वलथ ती लभथ्मा दोन्शी रोकाांत तनष्पऱ ॥ २८ ॥ अध्याय सतराळा संऩूणु

अध्याय अठराळा अजन म्िणाऱा जु वांन्मावाचे कवे तत्त्ल त्मागाचे हश कवे अवे । भी जाणू इजच्ितो कृष्णा वाांगाले लेगलेगऱे ॥ १ ॥ श्री भगळान ् म्िणाऱे वोडणे काम्म कभे तो साते वांन्माव जाणती । पऱ वलथ चच कभाथचे वोडणे त्माग फोरती ॥ २ ॥ दोऴ-रूऩ चच शी कभे वोडाली म्शणती कणी । ु

अळक्म दे शलांताव वलथथा कभथ वोडणे । म्शणतन जो पर-त्मागी तो त्मागी फोलररा अवे ॥ ११ ॥ ू ततशे यी पऱ कभाथचे फये लाईट लभचश्रत । त्माग-शीनाव ते राबे वांन्मावी भुक्त त्माांतुनी ॥ १२ ॥ ऐक तू भजऩावतन सात्माांचा कभथ-तनणथम । ू

ऩयबाये चच शे कभथ करयती ऩाांच कायणे ॥ १३ ॥ अचधष्ठान अशांकाय तळी वलवलध वाधने । लेगऱाल्मा कक्रमा नाना दै ल ते मेथ ऩाांचले ॥ १४ ॥ कामा-लाचा-भने जे जे भनष्म करयतो जगी । ु

न वोडाली चच म्शणती मस-दान-तऩे कणी ॥ ३ ॥ ु तयी ह्मावलऴमी ऐक भाझा तनजश्चत तनणथम । त्माग जो म्शणती तो हश ततशे यी बेदरा अवे ॥ ४ ॥ मस-दान-तऩे तनत्म कयणीम अलश्मक ।

धभाथचे ला अधभाथचे त्माची शी ऩाांच कायणे ॥ १५ ॥

तेथ जो ळद्ध आत्म्माव कताथ भानूतन फैवरा । ु

वांस्काय-शीन तो भूढ तत्त्ल नेणे चच दभतत ॥ १६ ॥ ु थ नवे ज्माव अशांबाल नवे फुद्धीत लरप्तता ।

न वोडाली चच ती शोती सानलांताव ऩालक ॥ ५ ॥ ऩयी शी ऩुण्म-कभे हश भभत्ल पऱ वोडुनी ।

भायी वलश्ल जयी वाये न भायी चच न फाांचधरा ॥ १७ ॥ साता सेम तवे सान ततशे यी कभथ-फीज शे । कक्रमा कयण कतत्ल कभाांगे तीन त्माांतनी ॥ १८ ॥ थृ ु साना-कभाांत कत्माांत बत्रगुणी तीन बेद जे ।

कयणे मोग्म शा भाझा जाण उत्तभ तनणथम ॥ ६ ॥ नेलभरे कामथ जे त्माचा वांन्माव न जुऱे चच तो ।

करा तवा जयी भोशे त्माग ताभव फोलररा ॥ ७ ॥ े कष्टाभुऱे चच जे कभथ वोडणे आांग याखुनी ।

यचचरे ते कवे ऐक गुण-तत्त्लस लणणथती ॥ १९ ॥ बत-भात्राांत जे ऩाशे बाल एक वनातन । ू

त्माग याजव तो लाांझ न दे खे आऩुरे पऱ ॥ ८ ॥ कयणे नेलभरे कभथ कतथव्म चच म्शणतनमा । ू

अलबन्न बेदरेल्माांत जाण ते सान वाजत्त्लक ॥ २० ॥ बेद-फुद्धीव ऩोऴूतन वलथ बूताांत ऩाशते ।

भभत्ल पऱ वोडूतन त्माग तो भान्म वाजत्त्लक ॥ ९ ॥ कभॉ ळबाळबी जेंव्शा याग-द्लेऴ न याखतो । ु ु

लेगऱे लेगऱे बाल जाण ते सान याजव ॥ २१ ॥ एका दे शाांत वलथस्ल भानुनी गुांतरे लथा । ृ

वत्त्लाांत भुयरा त्मागी सने िे दतन वांळम ॥ १० ॥ ू

बालाथथ-शीन जे षुद्र जाण ते सान ताभव ॥ २२ ॥

नेलभरे जे न गुांतूतन याग-द्लेऴ न याखताां ।

तनद्रा बम न जी वोडी ळोक खेद तवा भद । घारी झाांऩड फद्धीव धतत ताभव जाण ती ॥ ३५ ॥ ु ृ ततन्शी प्रकायचे आता वाांगतो वुख ऐक ते ॥ ३६ ॥ अभ्मावे गोड जे शोम द्खाचा अांत दाखली । ु जे कडू वलख आयां बी अांती अभत-तल्म चच । ु ृ आत्म्माांत ळद्ध फद्धीव राबरे वख वाजत्त्लक ॥ ३७ ॥ ु ु ु आयां बी गोडवे लाटे अांती भायक जे वलख । बावे वलऴम-वांमोगे इांहद्रमा वुख याजव ॥ ३८ ॥ तनद्रा आऱव दरष ह्माांनी आत्म्माव घेरुनी । ु थ

करे तनष्काभ-लत्तीने कभथ ते शोम वाजत्त्लक ॥ २३ ॥ े ृ

धरूतन काभना चचत्ती जे अशांकाय-ऩूलक । थ

करे भशा खटाटोऩे कभथ ते शोम याजव ॥ २४ ॥ े वलनाळ लें च तनष्ऩजत्त वाभथ्मथ हश न ऩाशता । आयां लबरे चच जे भोशे कभथ ते शोम ताभव ॥ २५ ॥

तन्वांग तनयशांकाय उत्वाशी धैम-भांडडत । थ पऱो जऱो चऱे ना तो कताथ वाजत्त्लक फोलररा ॥ २६ ॥ पर-काभक आवक्त रोबी अस्लच्ि हशांवक । ु

भारयता शऴथ-ळोक तो कताथ याजव फोलररा ॥ २७ ॥ े

आयां बी ऩरयणाभी हश गुांगली वुख ताभव ॥ ३९ ॥ इथे ऩथ्लीलयी ककां ला स्लगॉ दे लाहदकाांत हश । ृ

स्लच्िां दी षुद्र गवलथष्ठ घातकी ळठ आऱळी । दीघथ-वूत्री वदा णखन्न कताथ ताभव फोलररा ॥ २८ ॥ फुद्धीचे बेद जे तीन धतीचे हश तवे चच जे । ृ

काशी कठे नवे भुक्त प्रकृतीच्मा गुणाांतुनी ॥ ४० ॥ ु ब्राह्भणाहदक लणाांची कभे ती ती वलबाचगरी । स्लबाल-लवद्ध जे ज्माचे गुण त्माव धरूतनमा ॥ ४१ ॥ ळाांतत षभा तऩ श्रद्धा सान वलसान तनग्रश । ऋजता आणण ऩावलत्र्म ब्रह्भ-कभथ स्लबालता ॥ ४२ ॥ ु ळौमथ धैमथ प्रजा-यषा मुद्धी हश अ-ऩरामन ।

गुणानुवाय ते वाये वाांगतो लेगलेगऱे ॥ २९ ॥ अकतथव्मे फांध-बम कतथव्मे भोष तनबथम । जाणे वोडू धरू त्माांव फवद्ध वाजत्त्लक ओऱख ॥ ३० ॥ ु कामाथकामथ कवे काम काम धभथ अधभथ तो । जी जाणू न ळक चोख फुवद्ध याजव ओऱख ॥ ३१ ॥ े धभथ भानी अधभाथव अांधाये बयरी अवे । अथथ जी उरटा दे खे फुवद्ध ताभव ओऱख ॥ ३२ ॥ जी इांहद्रमे भन प्राण ह्माांचे व्माऩय चारली । वभत्ले जस्थय याशूतन धतत वाजत्त्लक जाण ती ॥ ३३ ॥ ृ धभाथथकाभ वाये चच चारली वोम ऩाशुनी । थ

दातत्ल दषता तेज षात्र-कभथ स्लबालता ॥ ४३॥ ृ ळेती व्माऩाय गो-यषा लैश्म-कभथ स्लबालता । कयणे ऩडडरी वेला ळद्र-कभथ स्लबालता ॥ ४४ ॥ ू आऩल्मा आऩुल्मा कभॉ दष तो भोष भेऱली । ु

ऐक राबे कवा भोष स्ल-कभॉ रष रालुनी ॥ ४५ ॥ जो प्रेयी बूत-भात्राव ज्माचा वलस्ताय वलश्ल शे ।

फडली जी पराळेत धतत याजव जाण ती ॥ ३४ ॥ ु ृ

स्ल-कभथ-कवुभी त्माव ऩूजजता भोष राबतो ॥ ४६ ॥ ु

उणा हश अऩुरा धभथ ऩय-धभाथशुनी फया ।

स्लबाले नेलभरे कभथ कयी तो दोऴ जालऱतो ॥ ४७ ॥ वशज-प्राप्त ते कभथ न वोडाले वदोऴ हश । दोऴ वलथ चच कभाांत याशे अग्नीांत धूय तो ॥ ४८ ॥ याखे कठे न आवजक्त जजांकतन भन तन्स्ऩश । ु ू ृ

म्शणवी भी न झुांजे चच शे जे भीऩण घेउनी ।

तो तनश्चम तझा व्मथथ स्लबाल कयलीर चच ॥ ५९ ॥ ु

स्लबाल-लवद्ध कभाथने आऩुल्मा फाांचधराव तू ।

जे टाऱू ऩाशवी भोशे अलश्म करयळीर ते ॥ ६० ॥ याहशरा वलथ बताांच्मा रृदमी ऩयभेश्लय । ू

तो नैष्कम्मथ भशा-लववद्ध ऩाले वांन्माव वाधनी ॥ ४९ ॥ ु लवद्धीव राबरा ब्रह्भ गाांठी कोण्माऩयी भग । सानाची थोय ती तनष्ठा ऐक थोडमाांत वाांगतो ॥ ५० ॥

भामेने चाऱली त्माांव जणू मांत्राांत घारनी ॥ ६१ ॥ ु त्माते चच वलथ-बाले तू जाई ळयण ऩालवी ।

त्माच्मा कृऩा-फऱे थोय ळाांतीचे स्थान ळाश्लत ॥ ६२ ॥

ळब्दाहद-स्ऩळथ टाऱूतन याग-द्लेऴाांव जजांकनी ॥ ५१ ॥ ु चचत्त लाचा तनू नेभी एकाांती अल्ऩ वेलुनी ।

फवद्ध वाजत्त्लक जोडूतन धतीचा दोय खेचनी । ु ु ृ

अवे गढाशुनी गढ फोलररो सान भी तज । ू ू ु

ध्मानी घेऊतन ते वाये स्लेच्िे ने मोग्म ते कयी ॥ ६३ ॥ वलथ गूढाांतरे गूढ ऩुन्शा उतभ लाक्म शे ।

गढरा ध्मान-मोगात दृढ लैयाग्म रेउनी ॥ ५२ ॥ फऱ दऩथ अशांकाय काभ क्रोध ऩरयग्रश । भभत्लावश वोडूतन ळाांतीने ब्रह्भ आकऱी ॥ ५३ ॥ ब्रह्भ झारा प्रवन्नत्ले न कयी ळोक काभना । ऩाले भाझी ऩया बजक्त दे खे वलथत्र वाम्म जी ॥ ५४ ॥ बक्तीने तत्त्लता जाणे कोण भी कलढा अवे । े ह्माऩयी भज जाणूतन भाझ्मात लभवऱे भग ॥ ५५ ॥ करूतन हश वदा कभे वगऱी भज वेलनी । ु

हशताथथ वाांगतो ऐक पाय आलडवी भज ॥ ६४ ॥ प्रेभाने ध्माव घेऊतन मजी भज नभी भज । वप्रम तू लभऱवी भाते प्रततसा जाण वत्म शी ॥ ६५ ॥ वगऱे धभथ वोडूतन एका ळयण मे भज ।

जाऱीन वलथ भी ऩाऩे तझी ळोक करू नको ॥ ६६ ॥ ु न कथी शे कधी त्माव तऩो-शीन अबक्त जो । श्रलणेच्िा नवे ज्माव भाझा भत्वय जो कयी ॥ ६७ ॥ वाांगेर गज शे थोय भाझ्मा बक्त-गणाांत जो । ू

ऩाले भाझ्मा कृऩेने तो अलीट ऩद ळाश्लत ॥ ५६ ॥ भज भत्ऩय-लत्तीने वलथ कभे वभऩुनी । थ ृ

तो त्मा ऩयभ बक्तीने लभऱे र भज तनजश्चत ॥ ६८ ॥ कोणी अचधक त्माशूतन भाझे वप्रम कयी चच ना ।

वभत्ल न ढऱू दे ता चचत्त भाझ्मात ठे ल तू ॥ ५७ ॥ भग वलथ बमे भाझ्मा कृऩेने तयळीर तू ।

जगी आलडता कोणी न शोम भज त्माशुनी ॥ ६९ ॥ शा धभथ-रूऩ वांलाद जो अभ्मावीर आभुचा ।

भीऩणे शे न भानूतन ऩालळीर वलनाळ चच ॥ ५८ ॥

भी भानी भज तो ऩूजी सान-मस करूतनमा ॥ ७० ॥

शे ऐकर हश जो कोणी श्रद्धेने द्लेऴ वोडुनी । े

ऩालेर कभथ-ऩताांची तो हश तनलेध वद्-गतत ॥ ७१ ॥ ू तू शे एकाग्र चचत्ताने अजुना ऐककरेव की । थ

असान-रूऩ तो भोश गेरा वांऩूणथ की तुझा ॥ ७२ ॥ अजन म्िणाऱा जु

भोश भेरा चच तो दे ला कृऩेने स्भतत राबरी । ृ

झारो तन्ळांक भी आता कयीन म्शणवी तवे ॥ ७३ ॥ संजय म्िणाऱा थ अवा कृष्णाजुनाांचा शा झारा वांलाद अद्भत । ु

थोयाांचा ऐककरा तो भी नाचली योभ योभ जो ॥ ७४ ॥ व्माव-दे ले कृऩा करी थोय मोग-यशस्म शे । े

भी मोगेश्लय कृष्णाच्मा भुखे प्रत्मष ऐककरे ॥ ७५ ॥ शा कृष्णाजुन-वांलाद यामा अद्भत ऩालन । थ ु

आठलूतन भनी पाय शऴथतो शऴथतो चच भी ॥ ७६ ॥

स्भरूतन फशु ते रूऩ शयीचे अतत अद्भत । ु

यामा वलजस्भत शोऊतन नाचतो नाचतो चच भी ॥ ७७ ॥ मोगेश्लय जजथे कृष्ण जजथे ऩाथथ धनधय । ु थ

ततथे भी ऩाशतो तनत्म धभथ श्री जम लैबल ॥ ७८ ॥ अध्याय अठराळा संऩूणु