I.

L THUYT CHI PH I DIN

1.1 S phn chia quyn s hu v quyn qun l trong cng ty c phn 1.1.1 S hu v qun l u tin, chng ta s xem xt vai tr ca ngi qun l v ngi s hu trong cng ty. Qun l l mt dng ca lao ng nhng vi mt vai tr c bit- iu phi hot ng ca cc yu t u vo v thc hin cc hp ng tha thun gia cc yu t u vo , tt c nhng iu ny c th gi l ra quyt nh. Ngi qun l cho cng ty thu mt loi ti sn c gi tr ca bn thn- ngun vn con ngi (human capital) v gi thu c quyt nh bi th trng lao ng, ty thuc vo mc thnh cng hay tht bi ca cng ty. Nhim v ca ngi qun l l gim st cc yu t v m bo kh nng tn ti v sinh li ca cng ty. Ngi qun l c th khng phi i mt ngay lp tc vi s tng hay gim lng do bi tnh hnh thnh cng hay tht bi ca cng ty trong hin ti, nhng s thnh cng hay tht bi ca cng ty trong hin ti s nh hng n mc lng tng lai ca ngi qun l. iu ny tri buc ngi qun l vo vic a cng ty n thnh cng. Ngi s hu l ngi cung cp vn cho cng ty hot ng, pht trin v k vng s nhn

c nhng mc li tc nht nh t cng ty trong tng lai. V d : nu cng ty pht hnh c c phiu v tri phiu th tt c nhng c ng v tri ch u tr thnh ngi s hu vn cng ty. Ngi s hu l ngi chu nhng nh hng trc tip nht t s thnh cng hay tht bi ca cng ty. Tuy nhin, vi th trng vn nhng ngi s hu c th chuyn giao quyn li cng nh ri ro ca mnh cho nhng ngi khc a dng ha vic nm gi quyn s hu nhm mc tiu hn ch s ri ro. Vi l thuyt danh mc u t, mi nh u t u c th tm c mt danh mc u t ti u thng qua vic a dng ha u t vo nhiu cng ty v nh vy trnh c vic ph thuc qu nhiu vo mt cng ty duy nht. Vi vic nm gi mt danh mc u t a dng, nhng nh u t c nhn s khng th tp trung gim st vo chi tit hot ng ca tng cng ty m nh gi cng ty thng qua th trng vn. Tm li, vic ngi s hu gim thiu ri ro ca mnh cng lm nhn mnh vai tr ca s phn chia gia quyn s hu v quyn qun l ca mt cng ty. 1.1.2 S cn thit ca vic phn nh quyn s hu v quyn qun l

- Th nht, cc cng ty ln thng c th c trm ngn c ng, do vy khng cch no tho mn vic
tt c cc c ng cng tham gia qun l. Th hai, i khi vic iu hnh trc tip ca cc ch doanh nghip tr nn thiu kh thi v khng

hiu qu. Vic iu hnh nhng doanh nghip c quy m ln v phc tp i hi nhng k nng phm cht m khng phi nh u t no cng c c. Thc t dn ti s tch bit gia quyn qun l v quyn kim sot. Nhng ngi c vn nhng khng c kh nng qun l u t vo cc doanh nghip - tr thnh ng ch. Cc ng ch hu ny s thu nhng chuyn gia c nng lc n iu hnh doanh nghip ca mnh. Nhng ngi ny c chuyn mn (v thng c kinh nghim v lnh

vc m h m nhn) nn s c ngi ch giao quyn qun l v tr thnh ngi i din. T y, pht sinh quan h gia ngi ch v ngi i din. - Th ba, vic phn nh gia quyn s hu v quyn qun l cho php chia nh quyn s hu theo nhng phn vn gp bng nhau v t s thay i chuyn nhng quyn s hu s khng gy phin phc n hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Chnh v th, vic cng ty thu nhng ngi qun l chuyn nghip iu hnh cng ty ca mnh theo hng hiu qu nht nhng vn m bo mc tiu ban u ca cc ch s. 1.1.3 Hu qu ca vic phn nh quyn s hu v quyn qun l, nguyn nhn dn n chi ph i din Tuy nhin, s phn nh gia quyn s hu v quyn qun l cng lm ny sinh nhng nguy c khin cho hiu qu hot ng ca doanh nghip khng mc ti u, gy thit hi cho cc nh u t; l khi mc tiu ca cc ch s hu v ngi qun l (hay ngi i din) khng ging nhau. Trong mi quan h gia nh u t v nh qun l, c hai u mun ti a ha li nhun ca mnh, tuy nhin iu kin ti a ha li ch ca hai bn khng ging nhau. Nh u t mun ti a ha li ch ca mnh thng qua vic tng gi tr doanh nghip, cn li ch ca nh qun l thng gn vi mc thu nhp nhn c. + MU THUN GIA CC C NG V NGI I DIN Trong cng ty c phn, y c xem l loi mu thun c bn nht do s tch bit gia s

hu v qun l trong m hnh doanh nghip hin i. Ch s hu ca cc cng ty c phn ngy nay c xu hng s thu mt gim c i din cho mnh iu hnh cng ty, ngi gim c iu hnh ny s phi p ng cc yu cu m cc ng ch ra nh: c o to mt cch chuyn nghip, c nng lc iu hnh cng ty vi mc tiu ti a ha li ch cho cc ng ch, c o c ngh nghip khng trc li cho bn thn, Ngc li, hp ng i din ny s mang li cho cc gim c ngi lm thu nhng li ch khng nh, h c quyn ra quyt nh v thc hin cc hot ng m c cho l s em li li ch cho cc c ng, h c hng lng v cc khon li tc khc t cng vic qun tr cng ty, h c c hi nng cao uy tn qun tr ca mnh khi cng ty hot ng hiu qu, t nng cao v th ca mnh trong th trng lao ng, Khi b tin ra thu ngi i din iu hnh cng ty, cc c ng ch s hu - ca cng ty mong mun mi hot ng ca ngi i din u nhm mc ch ti a ho gi tr ti sn ca cng ty, nng cao th gi ca c phiu, gia tng c tc. Trong khi , ngi i din ngi iu hnh ca cng ty li c nhng li ch c nhn ring bit, h c th trc tip quyt nh hay ngy to ra cc l do khin cho cc ng ch khng thc hin u t vo nhng d n c t sut sinh li cao v tm l e ngi ri ro, hoc quyt nh u t vo nhng d n khng em li li nhun ti u cho cng ty nhng li em li li nhun cho v ring ca h, hay thm ch vi nhng thng tin v quyn lc c c t vic iu hnh cng ty, h c th gip v tin ca thn nhn h nhiu

thm m khng cn quan tm n li nhun hay nhng hu qu m cng ty s phi gnh chu. Nhng mu thun v li ch ca 2 ch th ny cho ta thy rt r s tn ti ca vn i din trong cng ty c phn. + CC C NG V CH N: MU THUN I DIN TH HAI - Bn cnh mu thun i din gia c ng v ngi qun l, mu thun i din th hai lin quan n cng ty c phn l gia ch n v cc c ng. Lc ny, cc c ng li ng vai tr ngi i din i vi cc ch n. Nhng ch n cho cng ty vay vi mc ch l ch s hu cng ty( c ng) i din h u t v em li li ch cho c hai. Quyt nh cho vay ny da trn c s vic p ng c mt s yu cu t pha cng ty, i din l cc c ng nh: mc hiu qu trong hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty, t sut sinh li ca d n u t, kh nng gia tng li nhun t hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty trong tng lai, kh nng tr n, Ngc li, cc c ng vay tin c th thc hin u t vo cc d n nhm mang li li ch ti a cho cng ty mnh. Khi quyt nh cho vay, cc ch n ca cng ty quan tm n phn thu nhp ca h di dng li sut cho vay cng nh ti sn ca cng ty trong trng hp ph sn. Trong khi , cc c ng li nm quyn kim sot nhng quyt nh iu hnh nh hng n t sut sinh li ca dng tin v nhng ri ro lin quan (thng qua ngi iu hnh doanh nghip). Cc ch n cho doanh nghip vay tin vi li sut cho vay ph thuc vo mc ri ro ca ti sn, t l n trn vn c phn trong cu trc vn ca doanh nghip, cng nh nhng k vng v nhng thay i trong mc ri ro ca 2 bin ny. Cn cc c ng, thng qua cc nh iu hnh, mong mun doanh nghip mnh thc hin cc d n c ri ro cao hn nhm t t sut sinh li cao hn. Nu d n u t vn y ri ro ny thnh cng, tt c li nhun s thuc v cc c ng ca cng ty, bi v li nhun ca ngi cho vay l c nh mc li sut tng ng ri ro thp ban u. Tuy nhin, nu d n tht bi, cc ch n buc phi chia s nhng thit hi, b tr hon vic chi tr n gc v li sut, hoc thm ch mt c s tin cho vay. Chng ta s nghin cu chi tit hn nhng vn ny trong phn sau ca bi nghin cu. + S T LI L thuyt i din cp n vn nhy cm ca cc cng ty s t li. Chnh s t li l nguyn nhn ca tnh trng nhng mc tiu c nhn ca cc nh iu hnh ca mt cng ty mu thun vi mc tiu ti a ho ti sn c ng ca cc ng ch. Khi cc c ng u quyn cho cc nh iu hnh qun tr ti sn ca cng ty, li ch c nhn hay s t li s khin cho mu thun v li ch lun tn ti gia hai nhm ny. L thuyt i din cho rng, khi th trng lao ng v th trng vn l khng hon ho, ngi i din (gm cc nh iu hnh v cc c ng) s tm cch ti a li ch c nhn ca h vi chi ph do ng ch (gm cc c ng v cc ch n) gnh chu. Nhng ngi lm thu ny c kh nng lm vic v li ch bn thn hn l v li ch cao nht ca doanh nghip l do tnh trng bt cn xng thng tin (chng hn ngi iu hnh bit r hn cc c ng l liu h c kh nng t c nhng mc tiu ca

cc c ng hay khng) v do s khng r rng (c v s cc yu t ng gp vo hiu qu cui cng ca doanh nghip, v n khng r rng l do ng gp tch cc hay tiu cc ca ngi iu hnh). Bng chng v s t li ca ngi iu hnh bao gm c vic tiu dng ngun lc ca doanh nghip di hnh thc hng bng lc v c hnh ng trn trnh ri ro ca h, bng cch cc nh iu hnh khng thch ri ro s quyt nh b qua cc c hi tm kim li nhun cao m cc c ng mun h u t. Nhng mu thun i din tim n s ny sinh khi no ngi iu hnh ca doanh nghip s hu t hn 100% c phn ca doanh nghip. Nu cng ty l doanh nghip t nhn, c qun l bi chnh ngi ch doanh nghip, th ngi ch - ngi iu hnh s lm vic t c li nhun ti a cho chnh bn thn anh ta/c ta. Ngi ch - ngi iu hnh ny c th s dng ti sn c nhn o lng li nhun ca cng ty, nhng h s t b nhng li ch khc, nh l s ngh ngi, bng lc, gia tng ti sn c nhn. Nu ngi ch - ngi iu hnh ny t b mt phn s hu ca anh ta/c ta bng cch bn mt phn c phn cng ty cho cc nh u t bn ngoi, th mu thun li ch tim n, lc ny c gi l mu thun i din xut hin. Chng hn, ngi ch - ngi iu hnh c th thch cch sng nhn nh v khng lm vic ht sc ti a li ch cho cc c ng khc cn li, bi v theo cch ngh ca h, th d h c c gng lm vic th phn li nhun vo ti ngi ch - ngi iu hnh ny vn s b x chia vi v c ng khc. Ngoi ra, ngi ch - ngi i din c th quyt nh hng th nhiu bng lc hn, v khi mt phn chi ph cho bng lc s do cc c ng khc gnh chu. Trong phn ln cc doanh nghip hot ng cng ch c quy m ln, cc mu thun i din l rt ng k v ngi iu hnh doanh nghip thng ch s hu mt phn rt nh c phn. V th, vic ti a ha ti sn ca c ng c th ph thuc vo vic phn hng so vi cc mc ch khc ca nh qun tr. V d, ngi iu hnh c th c mc tiu c bn l m rng quy m doanh nghip, bng cch to ra mt doanh nghip ln, pht trin nhanh, nhng ngi iu hnh s c gia tng v th ca h, to ra nhiu c hi hn nng cao danh ting v thu nhp, v nng cao s an ton cho cng vic ca h. Kt qu l, ngi iu hnh ng nhim c th tip tc thu li bng tin ca cc c ng. C th thc y nhng ngi iu hnh lm vic v li ch cao nht cho cc c ng thng qua nhng bin php, khuyn khch, p buc v thm ch trng pht. Tuy nhin nhng bin php ny ch mang li hiu qu nu cc c ng c th quan st tt c mi hnh ng ca ngi iu hnh. Nhng s xut hin ca nhng mi nguy o c s dn n nhng hnh ng khng th kim sot ca ngi i din v mang li li ch cho chnh h v cc c ng khng th gim st tt c hot ng ca ngi iu hnh. V gim thiu vn mi nguy o c, cng nh hn ch cc thit hi m cc c ng phi gnh chu do vn i din, cc c ng phi chu b ra chi ph i din. Tuy nhin, cng cn phi lu rng chi ph i din khng ch pht sinh khi c mi quan h i din r rng m s pht sinh bt c khi no c s n lc hp tc gia hai hay nhiu ngi vi nhau. Tng quan v chi ph i din khi nim chi phi i din Chng ta xem xt mi quan h gia ngi ch v ngi qun l di dng mt hp ng i din trong mt bn l mt hay nhiu ngi- ngi ch s hu v mt bn l ngi i din, theo ngi ch

s hu s y quyn ra quyt nh ca mnh cho ngi i din. Theo nhng phn tch trn th chng ta c th thy rng ngi i din s khng lun lun hnh ng v li ch ca ngi ch s hu. hn ch s bt ng v li ch, ngi ch c th a ra nhng khch l thch hp cho ngi i din hoc gia tng chi ph gim st (monitoring cost) nhm hn ch nhng hnh ng sai lch ca ngi qun l. Thm vo , trong mt vi trng hp s phi tr cho ngi qun l mt khon tng thm (bonding cost) m bo rng ngi qun l khng thc hin mt s hnh ng nht nh m lm tn hi n ngi ch s hu hoc chc chn rng ngi ch s hu s c bi thng nu ngi qun l hnh ng nh vy. Tuy nhin chng ta vn s khng th loi b ht nhng bt ng li ch gia ngi qun l v ngi ch s hu. S mt mt ti sn do s bt ng li ch trn m ngi ch s hu phi gnh chu c xem l khon mt mt ph tri(residual cost). Chng ta nh ngh chi ph i din l tng ca : . Chi ph gim st . Chi ph rng buc . Mt mt ph tri Lu rng chi ph i din khng ch pht sinh trong cc cng ty m cn tt c nhng tnh hung m c s n lc hp tc gia hai hay nhiu ngi. N tn ti trong tt c cc t chc, trong mi n lc hp tc v mi cp qun l trong cc doanh nghip, trng i hc, hp tc x, trong cc c quan chnh ph, cc vn phng, c quan on th hoc trong nhng mi quan h bnh thng nh hc tp, biu din ngh thut, Trong mi trng hp, chi ph i din u xut hin nhng dng rt khc bit nhau v trong mt s trng hp ranh gii gia ngi ch-ngi i din rt m nht. Phn loi - Chi ph i din ca vn c phn - Chi chi ph i din ca n - Chi ph i din do dng tin t do - Chi ph i din do bt cn xng thng tin gia nh u t v nh qun l - Chi ph i din do nh gi vn ch s hu - Mt s chi ph i din khc

II. CC LOI CHI PH I DIN C TRNG CA CNG TY C PHN

2.1 chi ph i din ca vn c phn 2.1.1 Khi nim : Ngi qun l-ch s hu : l ngi va nm gi mt phn vn c phn ng k

va gi vai tr qun l trong cng ty.

Vn c phn bn ngoi : l phn vn c phn c nm gi bi nhng c nhn hay t chc Chi ph i din do vn c phn bn ngoi : l chi ph i din xut hin do s tn ti ca vn

khng trc tip tham gia vo hot ng qun tr ca cng ty. -

c phn bn ngoi. 2.1.2 Cc yu t dn n chi ph i din do vn c phn bn ngoi: 2.1.2.1 Cc li ch khng bng tin : Trong phn ny chng ta s phn tch nh hng ca vn c phn bn ngoi ln chi ph i din bng cch so snh thi ca ngi qun l khi anh ta s hu 100% c phn ca cng ty vi thi ca anh ta khi anh ta bn mt phn ca tng c phn cho nhng ngi bn ngoi. Nu mt cng ty c s hu ton b bi ngi qun l, anh ta s a ra cc quyt nh lm ti a ha li ch ca mnh. Nhng quyt nh ny s lin quan n khng ch li ch m anh ta nhn c bng tin t li nhun cng ty m cn l nhng li ch c to ra bi nhng kha cnh phi tin t a dng khc t cc hat ng kinh doanh ca anh ta nh l s tin nghi ca vn phng, s thu ht ca i ng nhn vin, mc k lut ca nhn vin, mc ng gp t thin, quan h c nhn vi nhn vin, hay mua sn phm u vo t bn b, ngi thn... Nu ngi qun l-ch s hu bn c phn ca cng ty ( ging vi loi c phn m anh ta s hu), chi ph i din s c to ra bi s khc bit gia li ch ca anh ta v ca cc c ng bn ngoi, do bi khi anh ta s phi chu ch mt phn ca cc chi ph ca bt k li ch khng bng tin no anh ta nhn c ti a ha li ch ca ring mnh. Cc hot ng ny c th b gii hn (nhng khng th loi b) bng vic gia tang chi tiu trong gim st hot ng qun l bi cc c ng bn ngoi. Khi cc c ng tim nng nhn ra rng li ch ca cc ch s hu -qun l s khc bit phn no vi h, v vy mc gi m h b ra cho c phiu s phn nh trong bao gm c chi ph gim st v nh hng ca s khc bit gia li ch ca ngi qun l v ca h. Tuy nhin, nu b qua cho kh nng vay tng vn, ngi ch s hu-qun l s chp nhn gnh chu cc chi ph ny min l s gia tng li ch m ng nhn c t vic tng tng ti sn thc hin cc d n sinh li ln b p chng. 2.1.2.2 T trng ca phn vn ca ngi ch s hu-qun l trn tng ti sn : Khi phn vn ch s hu ca ngi qun l-ch s hu gim, phn c nhn trn li nhun ca cng ty gim v iu ny s c xu hng khuyn khch anh ta chim ot thm cc ngun lc doanh nghip di hnh thc th lao hoc c quyn. iu ny cng khuyn khch cc c ng tng chi tiu cc ngun lc trong vic theo di hnh vi ca ngi qun l. Nh vy, chi ph i din ca lin kt vi vn c phn bn ngoi gia tng khi phn s hu ca ngi qun l gim. S thiu n lc trong cng vic ca ngi ch s hu- qun l : Chng ta phn tch chi ph i din gia ngi qun l-ch s hu v c ng bn ngoi xut pht t xu hng chim ot cc ngun lc ca cng ty tiu dng ring ca mnh. Tuy nhin, y khng phi

l l do duy nht hoc quan trng nht dn n chi ph i din. Tht vy, chi ph i din cn bt ngun t vn s hu ca ngi qun l gim, nhng kch thch anh ta cng hin n lc cho hot ng sng to, qun l chng hn nh tm kim trong d n sinh li mi gim. Ngi qun l trong thc t c th trnh vic n gin ch v n c qu nhiu rc ri hoc i hi qu nhiu n lc qun l hoc tm hiu cc cng ngh mi. Trnh nhng chi ph c nhn v nhng mi lo ngi cng l mt cch gia tng li ch khng bng tin ca ngi qun l, v iu c th dn n gi tr ca cng ty l thp hn ng k so vi n c th c. 2.1.2.4 Mt s phn tch v ln ca chi ph i din do vn c phn ln ca cc chi ph i din tho lun trn s thay i ty theo cng ty. N s ph thuc vo khu v ca ngi qun l, kh nng h c th a ra cc quyt nh i nghch nhm ti a ha li nhun ca bn thn, v cc chi ph ca hot ng gim st v rng buc. Cc chi ph i din cng s ph thuc vo chi ph o lng v nh gi nng lc ca ngi qun l, chi ph xy dng v p dng mt phng thc lng thng cho ngi qun l tng ng vi phc li m c ng nhn c v chi ph xy dng v thc thi quy nh hoc chnh sch v hnh vi qun l. Trng hp ngi qun l c t quyn kim sot trong cng ty, n cng s ph thuc vo th trng lao ng qun l. Cnh tranh t cc nh qun l tim nng khc s hn ch chi ph. ln ca chi ph i din s trc tip lin quan n chi ph thay th ngi qun l. Nu vai tr ca ngi qun l cn rt t kin thc chuyn ngnh, d dng nh gi hiu sut lm vic ca anh ta, v nu cc chi ph tm kim, thay th khim tn, th chi ph i din v mt ny s c tng i nh v ngc li. Chi ph i din cng s c hn ch bi th trng vn. Ch s hu lun lun c quyn chn bn cng ty ca h, hoc ton b cng ty hoc tng b phn. C th hiu rng, tn ti mt ch s hu tim nng khc c th c hiu qu hn trong vic qun l, thm ch l mt c nhn duy nht vi ti nng qun l thch hp v vi ti sn c nhn ln s chn mua cng ty. Trong trng hp ny vic mua bi c nhn nh vy s loi b hon ton chi ph i din. Nu c mt s ngi mua tim nng nh vy (tt c u c ti nng v s thch i vi vic qun l) ch s hu s nhn c trong gi bn ca cng ty gi tr y ca cc chng khon cn li bao gm c gi tr vn vi chi ph i din b loi b cng vi gi tr ca cc quyn qun l. S tn ti v kch thc ca cc chi ph i din ph thuc vo bn cht ca cc chi ph gim st, khu v ca ngi qun l i vi nhng li ch khng bng tin v ngun cung cc nh qun l tim nng nhng ngi c kh nng ti tr ton b hot ng kinh doanh bi ti sn c nhn ca h. Nu chi ph gim st bng khng, chi ph i din s bng khng nu kh nng nhng ch s hu-qun l tim nng sn sng s hu v iu hnh doanh nghip l 100%. 2.2 chi ph i din do dng tin t do 2.2.1 Khi nim :

Dng tin t do : l dng tin vt qu lng vn cn thit ti tr cho tt c cc d n c NPV dng. Chi ph i din ca dng tin t do : l chi ph i din khi c s tn ti ca dng tin t do. 2.2.2 Nguyn nhn : - Do s xung t v li ch gia ngi qun l v c ng v chnh sch chi tr c tc t dng tin t do. Ngi qun l thay v dng dng tin t do chi tr c tc cho c ng li s dng khon tin ny u t vo nhng d n thu tm cc cng ty khc, m rng cng ty, nghin cu v pht trin (E&D) hoc a dng ha cc loi hnh kinh doanh ca cng ty vi li ha vi cc c ng l nhm mc ch gia tng thm li nhun v gim thiu ri ro cho cng ty. Tuy nhin, trn thc t hu ht nhng d n u t ny u c li nhun thp hc thm ch thua l. 2.2.3 Vai tr ca n trong vic hn ch chi ph i din ca dng tin t do : Chi ph i din ca n c bn n nhiu, nhng li ch ca n trong vic thc y nhng ngi qun l v t chc ca h lm vic hiu qu b l i. Chng ta gi nhng nh hng ny l gi thuyt qun l cho vic vay n. Nhng ngi qun l vi dng tin t do ng k c th gia tng c tc hay mua li c phn v do chi tr tin mt hin ti m ngc li c th b u t trong cc d n thu nhp thp hoc hoang ph. iu ny a cho nh qun l quyn kim sot cch s dng dng tin t do tng lai, nhng h c c th ha chi tr dng tin trong tng lai bng mt tuyn b c tc tng u hng nm. Nhng li ha nh vy t ra rt yu bi v c tc c th gim trong tng lai. S tht l th trng vn pht nhng s ct gim c tc bng mt s st gim ln trong gi tr c phn , iu ny l ph hp vi chi ph i din ca dng tin t do. Vay n lm cho nh qun l b rng buc b hiu qu li ha ca h ti chi tr dng tin trong tng li. Do , n c th l mt thay th hiu qu cho c tc. Bng cch pht hnh n thay v c phn, ngi qun l ang rng buc li ha ca h chi tr dng tin tng li theo mt cch m khng th c thc hin n gin bi gia tng c tc. Vi vic lm , h a cho ch n quyn a cng ty ra ta ph sn nu khng duy tr li ha ca h tr gc v li. Do n lm gim chi ph i din ca dng tin t do bng cch gim dng tin c sn cho chi tiu theo ca ngi qun l. Nhng tc ng gim st ca n Pht hnh mt lng ln n mua li c phn cng to mt ng lc cn thit khuyn khch ngi qun l v gip h vt qua s khng c thng thng gim bt chi tiu. Mi nguy him gy ra bi s tht bi trong chi tr cc ngha v n ng vai tr nh mt ng lc khuyn khch lm cho nhng cng ty nh vy hiu qu hn. Gi thuyt kim sot khng nhn mnh rng pht hnh n s lun c nhng nh hng kim sot tch cc. V d, nhng tc ng ny s khng quan trng i vi nhng cng ty tng trng nhanh vi nhiu d n u t c kh nng sinh li cao v ln nhng li khng c dng tin t do. Nhng cng ty

nh vy s phi n th trng vn thng xuyn tm vn. Vo nhng thi gian ny, th trng s c c hi nh gi cng ty, s qun tr ca n v cc d n thng qua ca n. Nhn vin ngn hng u t, nh phn tch ng mt vai tr quan trng trong s gim st ny, v nh gi ca th trng c th hin r rng trong gi ca chng khon. Vai tr kim sot ca n quan trong hn trong nhng cng ty bo ha, to ra dng tin ln nhng li c d bo tng trng thp, v thm ch quan trng hn trong nhng cng ty phi thu hp. Trong nhng cng ty ny, p lc phung ph dng tin bng cch u t chng vo nhng d n khng kinh t l nghim trng nht. 2.2.4 Mt s v d t ti cu trc ti chnh : L thuyt dng tin t do ca cu trc vn gip gii thch nhng kt qu gy bi ri trc y trn nhng nh hng ca ti cu trc ti chnh.C.Jensen v Clifford Smith (1985, 1986) ch ra s thay i trong gi c phn khi cng ty cng b cc giao dch thay i cu trc vn. Hu ht cc giao dch gia tng n by ti chnh, bao gm mua li c phn, chuyn i c phn thng thnh tri phiu hay c phn u i, tri phiu thu nhp cho c phn u i, kt qu l mt s gia tng ng k trong gi c phn thng. Hu ht cc giao dch gim t l n by, bao gm bn c phn thng, i c phn thng cho n v c phn u i, chuyn i c phn u i thnh c phn thng, kt qu l mt s st gim ng k trong gi c phn thng. Ph hp vi iu ny, l thuyt dng tin t do d on rng, ngi tr cng ty vi nhng d n u t c kh nng sinh li cao cha c ti tr, gi s tng vi nhng gia tng trong chi tr cho nhng c ng ( hoc li ha lm nh vy), v gi s gim vi s st gim trong chi tr hay yu cu mi v ti tr. Mt vi ngoi l ca quy lut thay i n by n gin ny l mua li c mc tiu v pht hnh n v c phn u i. Chung c tng quan vi s gim gi bt thng. Gi mua li c mc tiu gim dng nh bi v s gim kh nng b thn tnh. Gi gim trong vic pht hnh n v vn c phn th ph h vi l thuyt dng tin t do bi v chnh chng mang li tin mt mi di quyn kim sot ca ngi qun l. Hn na, ln ca nhng thay i trong gi tr c tng quan dng vi mc cht ch ca cc cm kt thanh ton dng tin trong tng li. V d tc ng ca vic chuyn i n cho c phn u i th nh hn so vi tc ng ca vic chuyn i n cho c phn thng. 2.3 Chi ph i din ca nh gi cao vn c phn 2.3.1 Nghin qun l v chi ph i din ca nh gi cao vn c phn: Trc khi tm hiu v chi ph i din ca nh gi cao vn c phn, ta phi hiu nhng li ch v tc hi ca vic ny. Gi l nghin qun l bi v vic thc hin tr chi nh gi cao ny mang li li ch trc mt v mt khi bt u th kh c th dng li, tuy nhin li hu qu nghim trng. Li ch ca vic nh gi cao vn c phn l trong ngn hn cc nh qun l c th huy ng c ngun vn vi gi r da vo vic huy ng n v vn c phn do cng ty ang c nh gi l tt.

iu ny c th dn n vic tiu dng phung ph trong ni b v gia tng s giau c ca cc nh qun l v thnh vin hi ng qun tr- nhng ngi da trn ch yu cc khon thng trn c phiu (chng hn nh quyn chn). V ty thuc vo mc gia tng trong gi c phiu m n thu ht s ch ca cc phng tin truyn thng. Mt khi cc quyn chn ny c s dng rng ri th vic cng ty c th thu cc nh qun l v ngi lao ng mi tr nn d dng hn. ng thi cng thc y hot ng thn tnh v st nhp. Tuy nhin trong di hn, nhc im ca vic nh gi cao ny l h phi cung cp mt hiu sut cao tng ng vi mc gi cao ny cho th trng nu h khng mun gi tr chng khon ca h st gim. Mt khi h khng th lm c iu ny th nht nh h s chu s trng pht ca th trng v c th dn n ph hy ton b cng ty. Mc d hu qu c th nhn thy c trc tuy nhin vn c nhiu nh qun l tip tc thc hin vic nh gi cao ny bi l li ch trc mt qu ln v qu d dng lm h tr nn lu m. 2.3.2 Ngun gc chi ph i din ca vic nh gi cao vn c phn: iu cn ni trc tin l vic vn c phn ca mt cng tu b nh gi cao hay thp hon ton khng i ngc lai vi l thuyt th trng hiu qu. Thuyt th trng hiu qu khng ni rng gi c ca bt k chng khon no cng phi c nh gi ng, m ch ni rng trung bnh gi th trng c nh ng gi m thi. Tuy nhin trong bi ny, chng ti khng da vo th trng trong giai on xem xt c hiu qu hay khng. Nh cp trn, chi ph i din ca nh gi cao vn c phn c lin quan mt thit n vic nghin qun l. Bn cnh , cn c cc nguyn nhn khc l: s hp tc ca cc nh qun l vi cc ngn hng u t, cc nh phn tch, cc cng ty kim ton c lp. Bn cnh , mt nguyn nhn khc n t cc nh u t nh l. Chnh h gp phn khng nh trong vic hnh thnh nn cc bong bng chng khon. Do bt cn xng thng tin, tm l by n v c s qu lc quan vo th trng dn n s m qung ca h trong vic mun tm kim ngun li ln t cc chng khon ny. V nhng nh u t nh l c li chnh l nhng ngi bit rt chn sm trc khi bng bng x hi. Vy mu thun i din trong vic nh gi cao vn c phn n t hai nhm: mt bn l cc nh qun l, cc ngn hng u t, cng ty kim ton, nh phn tch v mt bn l cc nh u t nh l. Li ch ca hai nhm ny c phn tch trn. Vn by gi l hu qu ca vic nh gi cao l g v n xy ra nh th no? Khi gi chng khon tr nn c nh gi cao ng k ng ngha vi vic nh qun l kh c th cung ng mt hiu sut tng ng cho th trng gii thch cho mc gi ny. Trong khi di sc p ca d lun i hi h phi thc hin mt iu g . Di sc p ny buc cc nh qun l phi ci thin hiu sut trong ngn hn chng hn trong c tc. iu ny c th phn nh vo trong cu trc n bng vic h phi vay nhiu hn. Tuy nhin v lu di khi vic nh gi cao ny bi l th mt nguy

c rt ln l s hy hoi ton b gi tr ct li ca cng ty.

2.3.3 Nh phn tch, nh qun l v tr chi qun l li nhun. Nhng nh phn tch mun c s tng trng cao, tng trng d on c, v h mun tng trng ph hp, v tt nht l tng trng khng i t nm ny sang nm khc. Nhn vo cc d liu, c th thy rng h s pht nhng cng ty khng hin th s tng trng ph hp v s tng trng c th d on c. Cha ht, khi cc nh qun l thay i khng ch phng php dn tch, h thay i lun c nhng quyt nh iu hnh thc s ca cng ty mnh, mc ch l t c s tng trng ph hp v d on c ny, tc l h ang ph hy gi tr ca cng ty, theo nh ngha. V cc nh phn tch cui cng s khng tng thng cho cc nh qun l ch v mt vic lm nh vy, v gi v rng bng cch no chng ta c th to ra s chc chn trong mt th gii m khng c s chc chn no c. n gin ch cn gi nh rng, s khng chc chn trong mt cng ty ging nh mt qu bng, nhn n xung ch ny ri n s bt ln mt ni khc. iu ny khng th d dng b loi b. Nhng nh nghin cu v lnh vc k ton, tm hiu rt k nhng d on ca nh phn tch. Ti ch tm tt mt vi bi nghin cu v kt qu ca h y. Bng chng cho thy cc nh phn tch chp nhn khuynh hng cho chnh xc trong d bo. Hutton (2003) ch ra khuynh hng ny. C c s liu kho st trn hn 500 cng ty, cho thy cc cng ty xem xt v kim ton cc m hnh v bng tnh ca cc nh phn tch ca h v lm vic vi nhng nh phn tch ny m bo chnh xc ln hn trong d bo thu nhp ca h, mt s cng ty khc th khng. Hutton thy rng, cc cng ty no cho bit h lm vic vi cc nh phn tch hng dn mnh trn m hnh thu nhp ca h, d bo thu nhp qu ti thng chnh xc hn, nhng li c khuynh hng. Khuynh hng ny rt th v. Nu nh bn nhn vo s d bo v mt qu hay khong thi gian di hn hn, d bo ny c mt lin h h thng cao. Nhng tt nhin, cc nh phn tch xem xt d bo ca h t u qu cho ti ht. V nhng vic xy ra chnh l nhng iu gii thch cho hin tng kinh t ca GE v Microsoft h cho php cc nh qun l hng dn h vi mc tiu thp trong sut qu. V vy, h bt u vi d bo cho mt hoc nhiu qu trong tng lai vi khuynh hng c mi lin h h thng cao. Nhng d bo ny sau gim dn nh cc phng php tip cn cui mi qu. Nhng sau mt hin tng rt th v xut hin trong cc d liu: cc d bo trong nhng ngy ngay trc khi kt thc cui mi qu c khuynh hng thp. C v nh cc nh phn tch thng ng vi nh qun l ch ng h thp d bo ca h v th cui mi qu ny, d on s nh i, nhng khng nhiu. Trong tnh hnh ny cc nh qun l c hng li tt nht t hai pha: nhng d n di hn c khuynh hng cao nhng sau s lm gim i nhng d bo xung, v vy thu nhp cui mi qu s dng, ch khng m, v vy s c nhng ng lc mnh m khc thc y gi c phiu tng. Trng thi cn bng ny, nu tn ti, thc s kh kh hiu. Ti sao cc nh u t r rng cho mnh b a vo s cun ht bi cc thao tc nh vy? Ti sao gi c th trng li khng iu chnh

nhng g ang xy ra? iu ny cng gip gii thch lm th no chng ti a ra mt tnh hung trong s lng ln cc thu nhp cui mi qu l s khng hoc cng thm 1 hoc 2 cent, xem Degeorge v cng s, (1999) - cho mt nghin cu y cc tnh khng ngu nhin v thu nhp bt ng ca mi qu. Nh Bartov v cng s, (2002) kt lun : "Mt trong nhng cu hi th v m vn cha c tr li l l do ti sao cc nh phn tch khng iu chnh li chnh xc nhng d bo ca h cho nhng g xut hin nh l khuynh hng i xung mt cch h thng cho nhng thi im cui nin d on ? Hin tng ny xut hin hon ton do cc nh qun l v cc nh phn tch. Bng chng cho thy rng nu bn p ng hoc vt d bo mc tiu ca cc nh phn tch

2.4 Chi ph i din do n

Ngi qun l ang s hu tin ca h Lun c nhiu c hi cho vn chi ph i din pht sinh bt k cng ty no. hn ch s mt mt cho nhng s ngng cung qu mc ca ngi qun l, ch n t ra nhng iu l bt buc trong vic s dng tin ca ngi qun l. 2.4.1 Tc ng ca n ln hnh vi ngi qun l: s chuyn dch li ch. Nu cng ty c ti tr hon ton bng vn c phn th ngi ch s hu s chn phng n tt nht nhm ti a ha li ch.Tuy nhin vic cng ty s dng n by ti chnh c th lm thay i mt s hnh vi ca ngi ch s hu v nh hng n li ch ca cc ch n: s chuyn dch li ch t ch n sang ch s hu. Chng ta khng thy nhiu cng ty ln ti tr gn nh hon ton bi n do mt cu trc ti chnh nh th s nh hng ln hnh vi ca ngi qun l. Ch n tim nng s khng cho vay $ 100,000,000 cho mt cng ty trong doanh nghip c vn ch s hu 10,000 USD. Vi c cu ti chnh ngi qun l l ch s hu th h s c ng lc mnh m tham gia vo cc hot ng (u t) c li nhun ngay c xc sut thnh cng thp. Nu nh thnh cng, ngi ch-qun l s hng hu ht cc li ch,v ngc li nu nh tht bi, ngi gnh chu phn ln chi ph l cc ch n.

2.4.2 Cc chi ph cu thnh nn chi ph i din do n:

2.4.2.1 Mt mt ph tri: 2.4.2.2 Chi ph gim st v rng buc: Chi ph gim st :

V nguyn tc ch n c th hn ch cc hnh vi qun l nh hng n s st gim trong gi tr cc khon n bng cc iu kin c quy nh trong hp ng vay n. Quy nh hn ch quyn ca ngi qun l lin quan n nhng vn nh c tc, pht hnh n trong tng lai, v duy tr vn lun chuyn l nhng chuyn thng thy trong vic huy ng n. bo v hon ton ch n trnh khi nhng hnh vi xm phm ca cc ch s hu, nhng quy nh ny s phi tht chi tit v bao gm hu ht cc kha cnh hot ng ca doanh nghip k c vic gii hn mc ri ro d n c chp nhn. Cc chi ph lin quan n vn bn quy nh ny, cc chi ph thc thi chng v s st gim trong li nhun cng ty (i khi cc quy nh ny c th hn ch ngi qun l thc hin nhng chnh sch ti u nht ) c th tr nn ng k. Trong thc t, v qun tr qu trnh lin tc a ra cc quyt nh x l nn gn nh khng th xc nh mt cch hon ton cc iu kin nh vy nu khng c s tham gia qun l ca ch n. Tt c cc chi ph lin quan vi quy nh l chng ti nh ngha l chi ph gim st. Chi ph rng buc: Cc ch n s c ng lc tham gia vo cc hp ng v theo di cc hnh ng ca ngi qun l cho ti khi li ch m h nhn c t vic tham gia vo cc bn hp ng bng cc chi ph bin "danh ngha" m h phi b ra duy tr chng. Chng ti s dng t danh ngha y bi v ch n trong thc t s khng phi gnh chu nhng chi ph ny. Khi h cm nhn c nhng hnh vi ca ch s hu c th gy nguy hi cho mnh th h s s dng nhng bin php trng pht nh hn ch tn dng hay yu cu mt mc li sut ban u cao hncho nn kt qu l ngi gnh chu vn l cc ch s hu. Ngoi ra ngi qun l c ng c a cc chi ph p t trong cc bn hp ng vo chi ph ca cng ty m n trc tip nh hng n dng tin trong tng lai ca cng ty v chng lm gim gi tr th trng ca cc khon n. Bi v c chi ph gim st bn trong v bn ngoi pht sinh do cng ty c s dng n by v c ng khng nm quyn qun l,m ngi ch s hu-qun l v li ch bn thn thy rng vic gim st c th thc hin theo cch chi ph thp nht. Gi s, ch n (hoc ch s hu vn c phn bn ngoi) cm thy ng xut bn cc bo co ti chnh chi tit trong bo co k ton bnh thng nh mt phng tin gim st ngi qun l. Nu ngi qun l c th to ra cc thng tin bo co ti chnh chi tit vi chi ph thp hn so vi h (c l v ngi ch s hu thu thp nhiu d liu m h mong mun troc cho mc ch ni b ca ng ta), h s thng nht trc tr tin cho ngi ch s hu ng cung cp nhng thng tin chi tit nh cc bo co v chng t chnh xc ca kim ton c lp bn ngoi. 2.4.2.3 Chi ph ph sn v ti cu trc : Chng ti xem xt y cc thnh phn ln th ba ca chi ph i din do n gip gii thch ti sao n khng hon ton chim u th cu trc vn, s tn ti ca chi ph ph sn v ti t chc. iu quan trng cn nhn mnh rng ph sn, thanh l l hai s kin rt khc nhau. Cc nh ngha php l ca ph sn l rt kh xc nh chnh xc. Ni chung, n xy ra khi cc cng ty khng th thc hin ngha v n, hoc mt s quy nh khc cho php cng ty vi phm ngha v n ca mnh khi thc

hin ph sn. Trong s kin ny, c ng mt ht quyn hn ca mnh trong cng ty, v mt mt cn li chnh l chnh lch ca gi tr th trng ca cng ty v khon n n hn m cc ch n phi gnh chu. S thanh l ti sn ca cng ty s ch xy ra nu gi tr th trng ca dng tin trong tng lai c to ra bi cng ty nh hn chi ph c hi ca cc ti sn, tc l tng ca cc gi tr m c th c xc nh nu ti sn c bn tng phn. Nu khng c cc chi ph lin quan n s kin ph sn th tng gi tr th trng ca cng ty s khng b nh hng khi kh nng ph sn tng (incurrence). Tuy nhin, ph sn cng tn km, nu khng phi l khng th vit cc hp ng i din tuyn b v mt cng ty m phn nh r quyn ca ch s hu cho tt c trng hp c th xy ra. V vy ngay c khi khng c tc dng tc ng tiu cc trong vic m rng n so vi vn ch s hu trong mt cng ty, vic s dng n s c hn ch bi chi ph vn c trong vic rng buc cc khon n vay (claims). Cc doanh nghip phi chu ngha v hng ngy cho cc nh cung cp, cho nhn vin, cc lp khc nhau ca cc nh u t, v/v. V vy, khi cng ty ang khi sc, vic xt x cc tri quyn him khi l vn . tuy nhin, Khi cng ty kh khn vi ngha v n ca mnh, vn u tin ca nhng quyn i n c th gy ra vn nghim trng. iu ny rt r rng trong trng hp cc oan, khi cng ty buc phi ph sn. Nu ph sn khng tn g c, ti t chc s t c vi mt iu chnh ca cc ch n khc nhau (claims of various parties) v nu doanh nghip c th chng minh iu l vi li ch ca ch n, ti t chc s din ra (mc d c l thuc quyn qun l mi). Trong thc t, ph sn khng phi l khng tn g c, nhng thng lin quan n mt qu trnh xt x m bn thn n chim mt phn gi tr cn li ca ti sn ca cng ty. Do , chi ph ph sn s lin quan n ngi mua tri phiu tim nng trong doanh nghip m s tn ti ca chng s gim khon thanh tan cho h ngay trong trng hp ph sn. y l nhng v d v cc chi ph i din ca n lc hp tc gia cc c nhn (mc d trong trng hp ny c l l "khng hp tc" s l mt thut ng tt . Gi tri phiu m nhng ngi mua s sn sng tr cho s c quan h i trng vi kh nng xut hin cc chi ph ny, vi kh nng ph sn. C th ch ra rng tng gi tr ca cng ty s gim, v ngi ch s hu-qun l s phi gnh chu ton b tc ng ca chi ph ph sn,min l cc tri ch khng nh gi thin lch ti thi im ban u mua tri phiu. Tm li chi ph i din lin quan n n bao gm: Mt mt ph tri. Chi ph gim st v rng buc do ch s hu tri phiu v cc nh qun l-ch s hu Chi ph ph sn v ti T chc

2.4.3 Ti sao hu nh cc cng ty u phi gnh chu ch ph i din do n ? Chng ti lp lun rng ngi qun l-ch s hu chu ton b cc chi ph i din do n v nhn

c li ch t vic gim chng.Nh vy, chi ph i din lin quan n n c tho lun trn s c xu hng (trong trng hp khng gim nh cc yu t khc), ngn chn vic s dng n ca cng ty.Vy cc yu t khuyn khch s dng n l g? Mt yu t l tm chn thu li sut.Gi tr ca tm chn thu li sut s c tch ly vo gi tr cng ty, v to ng lc cc ch s hu s dng n by ti chnh cho n khi tm chn thu li sut bin bng vi chi ph i din bin do n. Tuy nhin, ngay c trong trng hp khng c cc li ch t thu, n vn c s dng nu kh nng khai thc c hi u t tim nng b hn ch bi ngun lc ca cc ch s hu. Nu ch s hu ca mt d n khng th huy ng vn, ng s gnh chu chi ph c hi do s dng cc c hi u t b sung. V vy mc d anh ta phi chu chi ph i din t do n, nhng anh ta s vn chp nhn gnh chu min l li ch gia tng t cc c hi u t mi ln hn s gia tng trong chi ph i din do n, v ch ph i din ny thp hn chi ph t vic pht hnh c phn mi. 2.4.4 Cng thc o lng chi ph i din do n phn ny chng ta tm cch nh lng chi ph i din co n mt cch chnh xc v xt chng trong mt quan h bin ng ca cc chnh sch v gi c. 2.4.4.1 Mt s khi nim : FB Gi tr cng ty c ti tr han tan bng vn c phn: (V ) l gi tr m ti cng ty s dng chnh sch tt nht nhm ti a ha gi tr cng ty cng l ti a ha gi tr vn c phn.Ta gi chnh sch ny l chnh sch tt nht hng 1 ( FB )

P Gi tr cng ty s dng n by ti chnh: (V ) Cng ty s dng n by ti chnh: (levered firm): l cng ty c ti tr mt phn bi cc khon n. L chn thu li sut: khon gim thu nhp chu thu ca mt c nhn hay doanh nghip t c thng qua cng khai nhng khon khu tr c php l li vay. Gi tr cng ty s dng n by ti chnh : khi cng ty s dng n,iu ny pht sinh vn i din v chi ph i din xut hin.C th cc c ng c th t b mc tiu ti a ha gi tr cng ty mt thi im no m theo ui mc tiu ti a ha gi tr vn c phn.Ta gi chnh sch ny l P chnh sch tt nht hng hai ( ) 2.4.4.3 Cng thc o lng chi ph i din do n Nu khng c chi ph i din do n, gi tr ca nhng cng ty s dng chnh sch n by s bng gi tr tt nht + l chn li sut thu do n. Mi n v n thm vo s lm gia tng gi tr ca cng ty bng ng gi tr ca tm chn li sut thu. S hin din ca chi ph i din s lm thay i iu ny. Trc tin, nu khng c nhng khon n cha thanh ton, mt s gia tng bin trong n c

kt qu tng t nh trc y tc l s tng thm gi tr ca cng ty so vi gi tr tt nht chnh bng kch thc ca l chn li sut thu. Tuy nhin khi n tng ln, chi ph bin tng v th vi khon n qu ln th tng gi tr ca chi ph i din c th ln hn rt nhiu so vi tng gi tr ca tm l chn thu , v iu ny s lm cho gi tr ca cng ty ( s dng n by) nh hn gi tr ti u tt nht ca n. Mc tiu ca chng ta l s o lng trc tip chi ph i din trong mt cu trc ti chnh c th. lm iu ny chng ta cn phi tch bit s nh hng ca l chn thu trong tt c cc tri phiu hin hnh : chng ta t gi tr ca l chn li sut thu cng ty c c theo chnh sch

III. CHI PH I DIN THC T TI CNG TY C PHN TI VIT NAM IV. CC GII PHP GP PHN KIM SOT CHI PH I DIN
4.1 p dng mt c ch th lao hp l cho gim c iu hnh Mt c ch th lao hp l cho gim c iu hnh phi m bo c ti thiu ba yu cu sau: 4.1.1 C ch th lao phi c tc dng khuyn khch nh qun l lm vic vi n lc cao nht. C ch th lao phi c tc dng khuyn khch nh qun l lm vic vi n lc cao nht, ngha l mc th lao phi t l thun vi mc n lc ca nh qun l. Tnh trng thng tin bt cn xng khin cho nh u t khng th quan st c mc n lc ca nh qun l. Nh u t ch c th quan st c kt qu cng vic ca nh qun l thng qua mt s tiu ch nh li nhun, dng tin, gi tr th trng ca doanh nghip. Xut pht t thc t , mt trong nhng c s xc nh mc th lao cho cc nh qun l l li nhun hng nm ca doanh nghip, da trn gi thuyt li nhun hng nm ca doanh nghip t l thun vi mc n lc ca nh qun l. Tuy nhin, s dng li nhun nh gi hiu qu cng vic ca cc nh qun l s c hai nhc im:

Li nhun chu nh hng ca phng php k ton p dng (phng php k ton khc nhau dn n mc li nhun khc nhau) v thng phn nh khng y n lc ca cc nh qun l (do nguyn tc thn trng trong k ton nn li nhun thng khng c ghi nhn kp thi).

Trong nhiu trng hp quyt nh ca nh qun l c th khng mang li li nhun trong ngn hn nhng s mang li li nhun trong di hn. Li nhun k ton khng phn nh c yu t tim nng ny.

Tiu ch th hai thng c s dng xc nh mc th lao ca cc nh qun l l da trn mc tng gi tr doanh nghip, th hin mc tng gi c phiu. Phng php ny khc phc c hai nhc im ca li nhun k ton v gi c phiu khng ph thuc vo phng php k ton p dng, ng thi gi tr c phiu phn nh c thng tin v tim nng ca doanh nghip c trong ngn hn v di hn. Hn na, mc tiu ca nh u t l ti a ho gi tr doanh nghip, v vy gn th lao ca nh qun l vi mc tng gi c phiu s gip ng nht ho mc tiu ca nh qun l v nh u t, do s hn ch c chi ph i din. Nhng cng nh li nhun k ton, c ch th lao gn vi gi c phiu

cng c nhng hn ch. Gi tr c phiu chu nh hng ca rt nhiu yu t nm ngoi tm kim sot ca cc nh qun l. V d, nhng bin ng ca c nn kinh t khin cho gi tr c phiu ca doanh nghip bin ng theo; s khng hon ho ca th trng chng khon khin cho gi tr c phiu phn nh khng chnh xc gi tr ca doanh nghip. Ni cch khc, gi tr c phiu khng phi l mt thc o hon ho cho mc n lc ca nh qun l. Nh vy, c th thy s dng li nhun k ton hay gi tr c phiu nh gi hiu qu cng vic ca cc nh qun l u c nhng u v nhc im. Trn thc t hu ht cc cng ty ln nhng nc c th trng chng khon pht trin u s dng ng thi hai ch tiu ny trong vic xy dng c ch th lao cho Gim c iu hnh. 4.1.2 C ch th lao phi khuyn khch nh qun l ng thi quan tm n li ch ngn hn cng nh di hn ca doanh nghip. Li nhun k ton v gi tr c phiu u c th b phn nh sai lch trong ngn hn nu nh qun l c tnh li dng tnh trng thng tin khng cn xng bp mo thng tin v kt qu hot ng ca doanh nghip (earnings management). Earnings management c th c thc hin bng cch thay i cc chnh sch k ton p dng nhm lm thay i bc tranh ti chnh ca doanh nghip, nh la cc nh u t (V d: vn ho cc chi ph khng iu kin vn ho nhm tng li nhun, khng hp nht cc cng ty con nhm che giu cc khon n). Earnings management cng c th c thc hin bng cch c tnh dn xp cc giao dch nhm thay i kt qu hot ng ca doanh nghip trong nm (V d: t k hoch doanh thu, cc cng ty sn xut t c th cng b k hoch tng gi bn xe u nm sau nhm tng s lng xe bn ra cui nm hin ti; tng li nhun nm hin ti doanh nghip c th gim bt chi tiu cho nghin cu pht trin). c im chung ca cc bin php Earnings management ny l lm tng kt qu hot ng kinh doanh nm hin ti, nhng s lm gim kt qu hot ng trong tng lai (chi ph vn ho nm nay s c ghi nhn vo chi ph nm sau; s xe bn ra tng thm trong thng cui nm nay s lm gim s xe bn ra nm sau; ct gim chi ph nghin cu pht trin c th hn ch nhng c hi u t tt trong tng lai). Kt qu l li ch ca nh u t trong di hn b tn hi. ngn chn nguy c ny, thng thng mt phn th lao ca nh qun l s c xc nh theo kt qu hot ng ca doanh nghip trong mt s nm (v d: 3 nm lin tip) thay v mt nm hin ti. Mt bin php na cng thng c s dng l tr th lao cho nh qun l bng chnh c phiu, hoc yu cu cc nh qun l nm gi mt t l nht nh c phiu ca doanh nghip. Bng cch nh u t khuyn khch nh qun l n lc trong vic tng gi tr ca doanh nghip trong di hn

4.1.3 C ch th lao phi m bo kim sot c mc ri ro i vi doanh nghip. Ri ro lun tim tng i vi bt k mt doanh nghip no. Do th lao ca nh qun l gn vi kt qu hot ng ca doanh nghip (li nhun) v gi tr c phiu nn thu nhp cng bin ng t l thun vi cc ch tiu ny. Nh vy, ri ro ca doanh nghip ko theo s khng chc chn v mc thu nhp, chnh l ri ro m nh qun l phi gnh chu. Cc nh qun l, cng nh nhng ngi bnh thng, ni chung khng a thch ri ro (risk-averse). Do , c ch th lao c th nh hng ti hnh vi ca nh qun l. Nu th lao ca nh qun l hon ton ph thuc vo kt qu kinh doanh ca doanh nghip th nh qun l c xu hng hn ch ri ro cho mnh bng cch t b nhng d n c li nhun tim nng cao nhng mc ri ro cng cao tp trung vo nhng d n c mc li nhun va phi nhng t ri ro hn. iu ny i ngc li mong mun ca nh u t (thng c xu hng chp nhn ri ro cao hn vi mong mun thu c li nhun cao). Nguy c ny c th c hn ch bng cch tr cho nh qun l mt mc lng ti thiu (base salary), khng ph thuc vo kt qu hot ng ca doanh nghip. Tc l nh qun l s c hng mt mc thu nhp c nh nu kt qu hot ng trong nm t di mc ti thiu no . Nu kt qu hot ng vt trn mc ti thiu th thu nhp s tng t l thun vi kt qu hot ng. Tuy nhin, vic p dng lng c bn nh vy c th khin cho nh u t phi i mt vi nguy c ri ro qu cao (so vi mc ri ro m nh u t sn sng chp nhn). Nh qun l, c hn ch thit hi (ti thiu cng c hng mc lng c bn) trong khi khng b hn ch li ch ti a, s c xu hng la chn nhng d n c mc li nhun tim nng cao (ha hn th lao cao) nhng ng thi mc ri ro cng rt cao. thc c nguy c ny, cng vi lng c bn thng thng cc doanh nghip cng xc nh mt mc th lao ti a. Khi mc th lao thc t ca gim c (xc nh theo kt qu hot ng ca doanh nghip) t ti mc ti a ny th s khng c thng na. Bn cnh , cc doanh nghip thng s dng mt hi ng chuyn trch (compensation committee) nh l mt bin php kim sot ri ro. Hi ng ny c trch nhim quyt nh mc th lao cui cng cho nh qun l, da trn c s nh gi mt s tiu ch mang tnh nh tnh (kh nng lnh o, sng kin), ng thi r sot li cc tiu chun nh lng bo m mc th lao l hp l v cng bng. Trong nhiu trng hp nu hi ng ny xc nh doanh nghip khng t ch tiu k hoch nhng do nhng nguyn nhn khch quan ch khng phi do li ca nh qun l th nh qun l vn c th c thng cho nhng n lc ca mnh.

4.2 Thnh lp ban gim st iu hnh m ngi ng u l nhng thnh vin ca hi ng qun tr v nhng ngi c chuyn mn

Vn pht sinh gia nh qun l v nhng ch s hu doanh nghip l khng c s ng nht v mc tiu, ch, quan im. Ch s hu lun t ra nhng mc tiu sao cho ng vn mnh b ra thu c li nhun nhiu nht. Ch s hu lun lo ngi v vic tht thot v s dng km hiu qu ngun ti chnh cung cp cho doanh nghip. Do vy, khi b vn vo doanh nghip h c xu hng dnh quyn kim sot hot ng doanh nghip, a ra nhng quy nh kim sot chi ph v dng vn hp l. Trong mt c cu doanh nghip thng thng, ch s hu (ngi y nhim) thu cc nh qun l (ngi tha hnh) v trao cho h mt s quyn iu hnh doanh nghip. 4.3 ng vin khuyn khch nhn s gn b, pht trin v chia s gi tr cng doanh nghip bng hnh thc tng quyn mua c phiu, thng bng c phiu Ch tch ca ba cng ty c tc tng trng cao ca - M Steven S. Little- chia s kinh nghim: "Bn khng th gi chn c nhng nhn vin gii nht nu khng th tr mc lng cao, v cng khng th gi ngi ti lu nu khng bit cch qun l lu lng tin mt". a s cc cng ty u mun chiu m c nhng ngi ti hoc c kinh nghim vo nhng v tr ch cht. Ngun nhn lc phc v hiu qu nht m h ngh n trc tin chnh l nhng ngi c kinh nghim t mt cng ty khc, trong cng lnh vc, hoc thm ch l ca i th cnh tranh. Hnh thc tng quyn mua c phiu, tr lng bng c phiu (gn vi vic khng ch khng sang nhng c phiu) cho nhn vin vn c cc Cty c phn p dng rng ri v kh thnh cng trong vic to ra ng lc kch thch i ng nhn s. Mt khi l ch s hu thc s, ngi lao ng s c k lut v nng sut lao ng tt hn cng vi thc tit kim v bo v ti sn chung. iu ny rt d hiu bi khi l ngi ch s hu ca Doanh nghip, bt k thit hi no i vi Doanh nghip cng chnh l thit hi i vi bn thn ngi ch s hu. Thi gian khng ch khng sang nhng c phiu khng phi l ro cn ln i vi ngi lao ng bi v y l khong thi gian cn thit duy tr s n nh v tm l gn b trong i ng. Bi Doanh nghip cn mi ngi gn b hn bng sc lc ca mnh ch khng phi l em li cho h mt c hi lm giu siu tc theo kiu c mua c phiu u i ri bn ngay. Ngy nay, cuc cnh tranh ginh git nhn lc c trnh cao ang din ra gay gt v rt nhiu doanh nghip c nguy c mt i nhn vin tt nht ch v i th ca h a ra mc lng bng hu h. Cng vi cuc b ca nhiu tp on nc ngoi vo Vit Nam, s ra i ca hng trm, hng nghn doanh nghip mi ang khin cho th trng nhn lc cng tr nn nng bng. V vy, lng ca cc nh qun l phi tng ng vi kt qu hot ng ca cng ty v cht lng c phiu trn

th trng chng khon. Tin lng ng vai tr then cht m doanh nghip phi cn nhc, quyt nh chi tr bao nhiu mi c th gi chn ngi lao ng, c bit lao ng gii. 4.4 chi tr c tc cho cc c ng Chi tr c tc c th lm gim chi ph i din gia cc c ng (ch s hu) v ban iu hnh. Vic chi tr c tc (dng tin chi ra) lm gim s lng li nhun gi li c sn ti u t v i hi s dng nhiu vn c phn t bn ngoi hn ti tr tng trng. Vic huy ng vn c phn t bn ngoi (nh bn c phn thng) trong cc th trng vn lm cho cng ty phi chu s gim st k lng ca cc c quan iu phi (nh y ban chng khon, th trng,...) v cc nh u t tng lai, vic ny c coi nh mt chc nng gim st thnh qu ca ban iu hnh.