AB Mevzuat Kapsamnda Patlamaya kar Koruma iin Temel Unsurlar

TAIEX ATEX Semineri No: 25657 17 ve 18 Nisan 2008, Ankara, Trkiye

Dr.-Ing. Uwe Klausmeyer Physikalisch-Technische Bundesanstalt Braunschweig, Germany

ATEX Ynetmelii bir Yeni Yaklam Direktif Sistemi

Almanya, Oppaudaki Kaza

2005 ylnda ngiltere Buncefieldde meydana gelen kaza

Buncefield, 2005

Buncefield, 2005

17 Mart 2008 tarihinde, Almanya Cologne yaknlarnda INEOSda meydana gelen kaza

Metil asetat deposunu atee vermitir

Etilen boru hatt yanmakta

Tehlike

Yanc Maddeler

Yanc Maddelerin Tehlikeli Konsantrasyonu

Konsantrasyonun Etkisi

Tututurma Kaynaklar EN 1127-1

Patlayc bir atmosferin tutumas eitli kaynaklardan meydana gelebilir: scak yzeyler alevler ve scak gazlar mekanik olarak meydana getirilen kvlcmlar elektrik tesisatlar eitleme akmlar, katotsal korozyon koruma statik elektrik yldrm elektromanyetik dalgalar (yksek frekans) optik radyasyon iyonlatrc radyasyon ultrasonik adiyabatik sktrma ve ok dalgalar evreye s veren tepkime

ATEX Rejimi
AB i piyasasnda 94/9/EC sayl Serbest Ticaret Direktifi (Temel Salk ve Gvenlik Gereklilikleri TSGG, imalatnn ykmllkleri) 1999/92/EC sayl i Koruma (Sosyal) Direktifi (nihai kullancnn ykmllkleri) ATEX Daimi Komitesi ATEX Onaylanm Kurulular ATEX Danman, Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi (CENELEC), Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN)

ATEX Direktifi 1999/92 Risk Deerlendirmesi

verenin deerlendirmesi gerekenler:

nemli miktarda patlayc atmosferin mevcudiyeti ve sresi (IEC 60079-10ye gre alan snflandrmas)

Tututurma kaynaklarnn olabilirlii ve etkinlii

Meydana

gelebilecek hasar dzeyleri

1999/92/EG sayl AB Drirektifi ve IEC 60079-10

Alan 0 Gaz, buhar ya da sis eklindeki yanc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc atmosferin srekli ya da uzun dnemlerde ya da sk sk mevcut olduu yer.
Alan 1 Gaz, buhar ya da sis eklindeki yanc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc atmosferin nadiren normal ileyite byk olaslkla ortaya kt yer. Alan 2 Gaz, buhar ya da sis eklindeki yanc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc atmosferin normal ileyite byk olaslkla ortaya kmad, ancak eer ortaya karsa sadece ksa bir dnem sresince kalaca yer.

Directive 1999/92/EG and IEC 61241-10

Alan 20 Havadaki yanc toz bulutu eklindeki patlayc atmosferin srekli ya da uzun dnemlerde ya da sk sk mevcut olduu yer. Alan 21 Havadaki yanc toz bulutu eklindeki patlayc atmosferin nadiren normal ileyite byk olaslkla ortaya kt yer. Zone 22 Havadaki yanc toz bulutu eklindeki patlayc atmosferin normal ileyite byk olaslkla ortaya kmad, ancak eer ortaya karsa sadece ksa bir dnem sresince kalaca yer.

Tehlikeli alanlarn blgelendirilmesine ilikin rnekler IEC 60079-10 rnei

Kartrc

Ekipman Kategorileri

Alan

Ekipman Kategorisi (94/9/EG sayl Direktif)

Gvenlik Seviyesi Nadir hatal almalar durumunda Beklenen hatal almalar durumunda Normal ileyi

0 /20

II 1 G/D

1/21

II 1 G/D oder II 2 G/D II 1 G/D oder II 2 G/D oder II 3 G/D

2/22

Ekipman Seimi IEC 60079-14, IEC 61241-14 Is Snf:

Maksimum yzey scakl

Patlama Grubu
II A II B II C Methan, Benzine, Methanol Schwefelwasserstoff Wasserstoff, Acetylen

Ekipman seimi iin rnekler

Patlama nitelikleri Metan Biyogaz 70 % CH4 30 % CO2 4,4 - 14 Petrol Propan

Patlama snrlar /hava [Vol.%] Tututurma Iss [0C] Bal younluk (hava = 1) Parlama noktas [0C] Is snf

4,4 - 17 595 0,55

0,6 - 8 220 - 260

1,7- 10,9 450 1,55 - 104 T3

0,85

ca. 3,2 (gas) < - 20

T1

T1

T3

Patlama grubu

II A

II A

II A
8,5

II A
9,4

Max. Ex.- basn [bar- basn 8,1 birimi]

94/9den rnekler AT Uygunluk Beyannamesi olan Ekipmanlar

IEC 60079-14ye uygun olarak yerletirileceklerdir

1999/92/EG sayl Direktif (1) Belgeleme

Patlama Koruma Belgesi:
tesisin, ilemin, faaliyetlerin ve yanc materyal miktarlarnn tanmlanmas, temel veriler patlama risk deerlendirmesi sonular patlama koruma nlemleri kurulu iindeki organizasyonla ilgili nlemler (personel iin verilen eitim, )

tarafndan yardm alma

NAMUR.de and NAMUR tavsiye xyz

1999/92/EG sayl Direktif (2) Bakm

Personelin uzmanlamasn salamak

Bakm IEC 60079-17 ve -19

Eitim ve deneyim salanmaldr Tehlikeli atmosferin meydana gelmesini nlemek

Gerekirse, yangn gzleme sisteminin kurulmas

Tekrar ie balamadan nce, normal ileyi esnasnda

gzetilen patlama koruma nlemlerinin tekrar aktif hale getirilmesini salamak

rnlerin yerletirilmesinde kaynaklanan toz yntlarn

temizlemek

94/9dan rnekler-AT Uygunluk Beyannamesi olan Ekipmanlar

CE AB Dir. 94/9 iaretlenmi ekipmalar 1999/92 sayl Kullancnn Direktifi tarafndan talep edilir.

Bu iaret nedir???? Her yerde karklk ;-)))) 1. Conformit Europenne (FR) 2. Yasal iaret, TSE, VDE, UL IECEx gibi kalite iareti DEL 3. malatnn kendi sorumluluunda yaptrlr. 4. ATEX alannda sadece 0. Alan ve 1. Alanlarnda, bamsz bir ATEX Onaylanm Kuruluu tarafndan AT Tip nceleme Sertifikasna dayanabilir. 5. Yerletirme ve talimat

el kitab!!!!!

nemli Yeni Yaklam Direktifleri

(Dk Voltaj Direktifi Makine Direktifi ATEX (Patlamaya dayankl ekipmanlar) Elektromanyetik Uyumluluk Direktifi Basnl Ekipmanlar Direktifi R veTTE-Direktifi Oyuncaklarn Gvenlii Direktifi Kiisel Koruyucu Ekipmanlar Direktifi Yap Malzemeleri Direktifi Tbbi Cihazlar Direktifi (CE-Kennzeichnungs-Richtlinie 73/23/EEC) 98/37/EC 94/9/EC 89/336/EEC 97/23/EC 1999/5/EC 88/378/EEC 89/686/EEC 89/106/EEC 93/42/EEC 93/68/EEC)

11.10.2001

Alan olarak snflandrlm yerlerde kullanlacak ve yerletirilecek Ekipmanlar iin Gereklilikler

Ekipmann imalats tarafndan dzenlenen AT Uygunluk Beyannamesi (CE iaretli)

CE: tm uygulanabilir AB- Direktifleri ile uyum (rnein: Dir. 94/9/EC hekzagon EX) 1 Temmuz 2003den itibaren, rnleri AB piyasasna srmek iin zorunlu sadece AT-Tip ncelemesi Sertifikalar Bu bilhassa u anlama gelir: retim denetimi uan zorunludur (ATEX denetimi, QA-Bildirimi)
18.11.2012

???? Neden bu kadar ok IEC standartlar ATEX: CENELEC ve CEN standartlarn temel alr!

Uluslar aras dzeyde ynetilen bir teknoloji sahasndayz: Shell, BP, Total gibi firmalarn faaliyetlerine baknzdnya apnda dnnz hareket ediniz ;-) Sadece IEC ve ISOdaki uygulanabilir standartlar zerinde alyoruz. CENELEC ve CEN iin Dresden ve Vienna Anlamalar vardr, bu unu ifade eder: ulusal seviyede standardizasyonu durdurunuz. CENELEC ve CEN standartlar git gide IEC ve ISO standartlar ile ayn olur.

Avrupa Standardizasyon Yaklam

Dresden/Vienna Anlamalarna dayanarak Uyumlatrma

ISO/ IEC/ ITU

CEN/ CENELEC/ ETSI DIN/ DKE
atf

Avrupa Direktifleri
AB Uyumlatrma

AB Uyumlatrma

atf

Ulusal mevzuat

Ekipmanlar iin gvenlik kavramlar

ATEX Daimi Komitesi

AB ye Devletleri Bakanlklar, Sanayi Dernekleri, ExNB Grubu, Standardizasyon Kurulular CENELEC ve CEN, ATEX Danmanl . temsilcileri, paydalar 94/9 ve 1999/92 sayl Direktiflerin yorumlanmas Makine Direktifi gibi dier Direktiflerle balant kurulmas Ylda bir kez Brkselde toplanlr

ATEX Onaylanm Kurulu Grubu

Onaylanm Kurulular
ATEX altnda kapsamlar benzer olan 55 Onaylanm Kurulu Ancak bu yalnzca ulusal bildirimdir, ISO/IEC standartlarna gre akreditasyon deildir. Bildirim gereklilikleri iin 94/9da Ek XIe baknz. PTB deneyimi: Sz konusu bildirimle AB dnda olmasna olanak yoktur, ISO/IEC 17025 ve ISO Klavuz 65 uluslar aras tannm akreditasyon kurulular tarafndan uygulanrlar.

CE-iaretli rnler devam eden retimin gzetimi, 1. ve 2. kategori iin (elektriksel)

malatlarn retim iin onaylanm bir Kalite Ynetim Sistemine ihtiyalar vardr.
ISO 9000 ATEX Onaylanm Kuruluu tarafndan ATEX-Denetimi (QA-Bildirimi, EN 13980) Daha sonra imalatnn CEyi (Avrupa Uygunluu) beyan etmesine izin verilir ancak sadece rn uygulanabilen tm dier Direktiflerle de (Dk Voltaj Direktifi, Elektromanyetik Uyumluluk Direktifi, ..gibi) uyumlu ise.

Karmak bir aygtn tekil ettii tututurma tehlikeleri: bir forklift (elektrik motoru ya da yanmal motor)

1 Elektrikli cihazlar
Motor d, e Kumanda cihaz d, e, i Akmlatr e Priz ve soket d Aydnlatma tehizat ve Kumanda klar d, e 2

5 Metalik paralardan oluan kvlcmlar

Prin, tun ve paslanmaz elik ile kaplama

4 3 4

6 Scaklk kontrol
Motor kumanda cihaz motor Hidrolik ya/sistem

Elektrik tesisat
IEC/EN 60079-14
3 3 1 6 7

7 Motor
5 4

Mekanik cihazlar
Frenler ve hidrolik ya sistemi/ bileenlerii
5 4

4 Elektrostatik yk

letken tekerler letken oturma yeri materyali letken kasa Elektrostatik yke kar topraklama

ATEXin piyasaya olan yanks

retimin gzetiminden tr kullanclar ATEX sisteminden son derece ikna olurlar. malatlar Yeni Yaklam Direktifi ile daha ok esneklie sahip olurlar: sadece ESRs belirli gereklilikler ve belirli standartlar yok ancak: imalatlardan ve kullanclardan dnya apnda uyumlatrma talep edilir: tek standart tek rn tek tesisat kavram
18.11.2012

Grnt

IECEx areti, IECEx 04 gereince, imalatya verilir rnlerine yaptrmak zere

IECEx sertifikalar kresel zmler iin piyasann ihtiyacna cevap vermek Yok etmek ya da nemli lde azaltmak:
Birden ok/Tekrar test etme/Deerlendirmeler Piyasalara girmede gecikmeler Yeni rnlere ve teknolojiye eriimi nleyen engeller. Gvenli Olmayan Uygulamalar + Kaybedilmi retim

IECEx Grevi:

Patlamaya kar korumada dnya apnda uzmanlar topluluuna hizmet etmek

IECExin genel stratejisi

Aadakilerin dahil oluu ile paydalarn kabul edilmesi: - imalatlar - nihai kullanclar - dzenleyiciler Paydalarn tm ihtiyalar giderilmelidir: - sertifikasyon programlar (rnler, hizmet salayclar, personelin yeterlilii) - onaylanan nesnenin gzetimi (ISO tip 5) - sertifikasyon ilemlerinin srekli denetimi IECEx Sertifikalarnn dzenleyici onayn elde etmek iin dzenleyiciler arasnda gerekli bilgi akn ve egdm salamak

IECEx emas Aadaki lkelerden ye kurulular

Avustralya Kanada in ek Cumhuriyeti Danimarka Finlandiya Fransa Almanya Macaristan talya Hindistan Japonya Kore

Hollanda Norve Yeni Zelanda Romanya Rusya Federasyonu Singapur Slovenya Gney Afrika isve isvire ngiltere Amerika Birleik Devletler Srbistan & Karada

IECEx Kaliteye Dayal Sertifikasyon ISO/IEC Klavuz 67 Sistem No: 5e dayanarak

IECEx
Deerlendirme ve Test Raporu ExTR

IECEx

Kalite Deerlendirme Raporu KDR malatlarn kalite sistemlerinin deerlendirilmesi

rn Numunelerinin Deerlendirilmesi (Tip Test Etme)

IEC/TC 31 rn Standartlar

ISO 9001/2000e dayanarak

Harmonised with ATEX EN 13980

IECEx Onaylanm Hizmet Tesisleri

Tesis Deerlendirme Raporu (TDR)

Ekipmanlar ve tesisler dahil olmak zere teknik alarn deerlendirilmesi Eks Bakm Personelinin Yeterliliinin Deerlendirilmesi

IECEx

Uygunluk Sertifikas

IEC 60079-19 + IECEx Kalite Sistem Gereklilikleri

- Eks Teknikler, - Standartlarn ve Sertifikasyonun kullanl bilgisi, - lbilimi dahil olmak Bakm konusunda Yeterlilik

UNECE alma Prgram 6

Yeni sektr projesi: Patlayc atmosferler iin ekipmanlar Genel hedef; ulusal hkmetlere ynetmelikleri uyumlatrmalar iin hitap eden, Tavsiye Modeli L iin gr birliini elde etmektir. Ynetmeliklerle ilgili deneyim, bilgi alveriinde bulunmak iin Dzenleyici ibirlii konusunda ilk altay 5 Kasm 2007 tarihinde, Genevada gerekletirilmitir. - John Waudby, Maden Gvenlii, Avustralya - in AB, Rusyadan daha ok sunum
Hedef: IECExin dzenleyiciler tarafndan tam kabulu