Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

EMKLER HAKKINDA GENEL BLG

: kemik : kemik : bilim : kemik bilimi

Os (latince) Osteon (Gr) Logos (Gr) Osteoloji

Os femoris : femur (kaval) kemii Destek ve hareket sistemi: Systema sceletale (Lokomotor Sistem) blm var; a) Kemikler (Systema Osteologia) b) Eklemler (Systema articulare) c) Kaslar (Systema musculare) GENEL BLG Kemik ve iskelet sisteminin grevleri -vucuda destek fonksiyonu -vucudun eklini oluturur -yetikin erkek 270 kg tayabilir, bu antremanla artrlabilir -vucudun hereketinde yardmc olur -kaslara desteklik yapar kaslarn tutunduu yerlerdir (origo-insertio) -hareket esnasnda kaslarn rol aktif, kemik ve eklemlerin ise pasiftir. -evreledii yaplar koruma grevi vardr (gs kafesi, beyin ..) -hemopoetik sistemde kan yapc ve koruyucu grevi vardr (kemik ilii : myeloid doku) -solunumda rol oynar -pnmotik kemikler kafatas arln azaltr -kemikler iindeki veya aralarndaki sinusler sesin ekli ve tonu zerinde etkili -mineral deposudur, kalsiyum tuzlarnn %97 si kemiklerde depolanr. -vucudun sert iskeletini oluturur. Yenidoanda 270 adet kemik vardr 14 yanda 256 adet kemik vardr Erikinde 206 adet kemik vardr 25-30 yalarnda 70 kg lk bir bireyde toplam 5-6 kg kemik vardr KEMN SINIFLANDIRILMASI A-Blgesel snflama B-ekline gre snflama A-Blgesel snflama 1-Aksiyal iskelet (sceleton axiale)

-kafatas

-Nrocranium -Splanchnocranium -kulak kemikikleri -hyoit kemik

-vertebralar -costalar -sternum 2-appendikler iskelet -st extremite -omuz kava kemikleri

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

(sceleton appendiculare)

-kol kemikleri -n kol kemikleri -el kemikleri -alt extremite -kala kemikleri -uyluk kemikleri -bacak kemikleri -ayak kemikleri

Ayrca; iskeleti 5 ksma ayranlarda vardr 1-caput (ba) 2-columna vertebralis (omurga) 3-thorax (gs kafesi) 4-ossa membri superior (st taraf) 5-ossa membri inferior (alt taraf) B-ekline gre snflama 1. Uzun kemikler (os longum) 2. Ksa kemikler (os breve) 3. Yass kemikler (os planum) 4. Dzensiz kemikler (os irreguler) 5. Sesamoid (susams) kemikler (os sesomoidea) 6. Pnmotik (haval) kemikler (os pneumoticum) 7. aksesuar kemikler 1-Uzun kemiklerin genel zellikleri blgesi vardr 1-gvdesi diaphsis 2-ucu epiphsis 3-gvde ile uc arasnda metaphsis vardr Metaphsis blgesinde cartilago epiphsiales (hyalin kkrdak) bulunur Burada -byme zonu, -byme kkrda, -byme cizgisi -linea epiphsiales bulunur Diaphsis substantia compactada mg 2-Ksa kemikler: El ve ayak bilei kemikleridir Vertebralarn ksa kntl yerleri Kemik ilii ierir Eklem yz dnda periostla kaoldr Esas spongios kemik ksm bulunur Etrafnda kompact kemik mg 3-Yass kemikler: omuz Pelvis Sternum Kafatas tavan kemikleridir

zerindeki blmler lamina interna Lamina eksterna

kompakt tabaka kompakt tabaka

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

Diploe aral

spongios tabaka (ven kanalcklar ierir, vena diploica lar bulunur)

Lacrimal kemikte diploe aral yoktur 4-Dzensiz kemikler (os irreguler) Kafatas kemiklerinin bazlardr Genel olarak omurga kemikleri dzensiz dir 5-Sesamoid (susams) kemikler (os sesomoidea) Elde baparmakta ve ayakta Kaslarn aralarna yerlemilerdir -m. quadriseps femoris ierisinde patella -m. fleksr pollisis brevis -m. fleksr hallusus brevis 6-Pnmotik (haval) kemikler Kafatasnn arlnn azaltlamsnda, sesin rezonansnda grtevleri vardr Kafatas kemiklerinde bulunur, bunlar -etmoidale -sifenoidale -maxilla -frontale -temporaledir 7-lave yardmc kemikler (aksesuar kemikler) Her zaman grlmezler Os trigonum kranyumda grlr Krklarla karabilir Os vesalinum Os tibiale eksternum zellikle alt ekstremitede kaynamayan kemikler KEMKLERN YAPISI Kemiin fizik zellikleri: skelette kemikte ksm bulunur 1-pars ossea 2-pars kartilaginea 3-periosteum Makroskopik olarak kemik iki ksmdan oluur 1-substantia compacta -dtadr, kirli beyaz sert dokudur -ince havers kanalcklar vardr -havers kanallar sadece compact dokuda vardr. -havers kanallarnda klcal damarlar ve kapillerler bulunur -walkman kanalarda hawersler arasnda balant kurar. -hawers kanallar sadece kompact dokuda vardr. -hcreler sert matrixteki lacunalarda yer alr -yass kemiklerde substantia compacta ya lamina denir (lamina interna ve extrena) -iki lamina arasndaki diploe aralda substantia spongiosa ya denk gelir 2-substantia spongiosa: -iini dolduran sngerimsi dokudur -trabeculalar var, trabeculalar arasnda cavitas (cavum) medullaris var -Cavum medullare diafis iindeki substantia spongiosada bulunur -Substantia spongiosa kemiin dier blmlerine gre epiphsisde daha fazladr

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

-Epiphsisde substantia compacta eklem nedeniyle incedir. -cavitas ierisindede kemik ilii (medulla osseum) bulunur -medulla osseum -yeni doanda medulla osseum rubra (krmz kemik ilii) -Yalda medulla osseum flava (sar kemik ilii) -7 yanda itibaren m.o. flava olumaya balar Periosteum: Kemiklerin d yzn (eklem yz hari) kaplar Sedef renginde ba dokusundan yaplmtr. ki tabakadan meydana gelir 1. stratum fibrosum Dtadr, -eklem kapslndeki fibrz tabaka ile devam eder. 2. stratum osteojenicum (combium) itedir, -damar ve sinirce zengindir. -kemiin beslenmesinde ve bymesinde grev alr -kemik krlnca osteojenik tabaka kemik yapmna yardmc olur -kas ve tendonlarn kemie tutunmasn salar -tendonun kollagen lifleriyelpaze gibi periost iine dalr -baz lifler kemik duvarnda deler (sharpey lifleri) Kemiin kimyasal yaps iki ksmdan mg 1-organik ksm: %30-40 lk ksmn oluturur (1/3) Fibrz doku ve hcreler kemie yumuaklk verir Mukopolisakkarit yapsnda ekilsiz amorf madde ierisine gml kollagen liflerden mg 2-norganik ksm (2/3) %60-70 lk ksmn oluturur (2/3) Kemie sertlik verir Radyoopaktr X nlarn geirmez. norganik kemik tuzlardr -Kalsiyum fosfat (%85) -Kalsiyum karbonat (%10) -Magnezyum fosfat (%1,5) -kalsiyum florid (azca) -kalsiyum klorit (azca) -alkali tuzlar (azca) Decalsifikasyon : asit ierisine atlan kemiin tuzlar kar, ve kemik eilip blebilir, sertlii kaybolur Decompozisyon : topraa gmlen kemik bakteriyel faaliyek ile organik ksm kaybolur, sertlii bozulmaz, bu ii kemii yakarakta yapabiliriz.

KEMK DOKUSUNUN TEEKKL VE GELM: Kemikler Meneini embriyonal ba dokusundan alr Kemik dokuda 4 tip hcre vardr 1. Osteoblastlar 2. Osteoklastlar 3. Ostesitler (osteoid) 4. Kemik rt hcreleri Mesenimden mene alan hcrelere osteoblast ad verilir Osteoblastlarda osteoidi meydana getirir Osteoid iindede kollagen lifler mg Lifler arasnda iorganik madde toplanr -Hcreler

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

-Lifler -Matrix (extraceller materyal-zerinde kalsifikasyon olur, kalsiyum tuzlar ker). 4 yandan sonra kollagen liflerin yerini lameller ve osteon alr Kemikler kemiklerme blgeleri bakmdan blgede incelenir 1. Epiphsis -kemiin u ksmlardr) 2. Diaphsis -kemiin orta ksmdr 3. Metaphsis -kemiin u ile orta ksm arasnda kalan blgedir Kemikleme trleri ikiye ayrlr A-Yapsal kemikleme trleri B-Blgesel kemikleme trleri A-Yapsal olarak Kemikleme iki trl olur -intra membranz kemikleme -intrakartialginz kemikleme

1-intra membranz (Desmal) kemikleme -ba dokusu kaynakl kemikler -Desmal kemikleme de denir -ba dokusundan direk kemik yap teekkl eder -yass kemikler bu ekilde kemikleir Clavicula Yz kemikleri Kafa kemikleri 2-intra kartilaginz (Kondral) kemikleme -kkrdak dokusu (hyalin kkrdak) kaynakl kemikler -hyalin kkrdaktan oka, mesenim dokusundan azca mg -yass kemikler dndaki kemiklerde grlr -kondral kemikleme de denir -ba dokusu kkrdak dokuya kemik dokusuna dner -iki trl teekkl eder a-enkondral kemikleme b-perikondral kemikleme ksa kemikler iin iten da doru kemikleme teekkl eder uzun kemikler iin dtan ie doru kemikleme teekkl eder

diaphsis de cavum medullare mg cavum medullare ierisindede -gente medulla osseum rubra, -yaldada medulla osseum flava dolar, Medulla osseum rubra, krmz kemik ilii kan yapmnda rol alr medulla osseum flava 7 yandan sonra yala birlikte mg, medulla osseum flava gerektiinde krmz kemik ilii olma olasl vardr. Kemik ilii bulunan yerler Kafatasnda diploe blfgesinde Columna vertebraliste Gs kafesinde Omuz sentr kemiklerinde (clavicula, scapula) Pelvis kemeri kemiklerinde Humerus ve femur un ba blmlerinde Krmz kemik ilii sternal ponksiyonla incelenir (enjektrle incisura jugularis e girilerek alnr) Ksa kemiklerde bir miktar perikondral kemikleme olur Uzun kemiklerde epifisde ayr ayr kemikleme odaklar mg Epifiz ile diafiz arasnda kemiklememi darca kkrdak doku kalr Kkrdak doku kemikleene kadar kemikler bymeye devam eder Bu kkrdak dokuya byme izgisi denir (linea epifisalis) Byme izgisi 20-25 yanda kemikleir

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

Kemiin kalnlna bymesi periostum stratum osteojenicum tabakasnda bulunan osteoblastlarca olur

B-Blgesel olarak Kemikleme iki trl olur

-Tek merkez den -Birden fazla merkez den

1-Tek merkezden kemikleme; Ksa kemikler tek merkezden kemikleir Sadece kalakaneus iki merkezden kemikleir Ayrca -carpal kemikler -tarsal kemikler -lacrimal kemik -os nasale -zygomaticum ntrauterin hayatn 8. haftasnda balar, 9 yana kadar devam eder 2-Birden fazla merkezden kemikleme; Odaklardamn biri fetal hayatn banda 7-12 haftada belirir Bunlar pirimer ossisfikasyon merkezleridir (kemikleme taslanda ilk grlen kemik odadr) Byle kemik ular doumda kkrdaktr Baz kemik ularnda 13-19 yanda epifizlerde seconder ossifikasyon merkezleri geliir Doumdan nce primer ossifikasyon merkezleri Doumdan sonrada sekonder ossifikasyon merkerzleri geliiyor. -Uzun kemikler -Metacarpal ve metatarsal kemikler -Falankslar -Costalar -Clavicula larda kemikleme byle olur Diaphsis ile epiphsis arasnda kkrdak tabakasna byme izgisi (linea epiphsialis) denir. 20-25 yanda difis ile epifiz arasda kemikleir, Krklarda buras nemlidir KEMKLERN KAN DAMARI VE SNRLER Foramen nutricum: Kemikler zerindeki Kemikleri besleyen damarlarn girdii deliklerdir Kemik dokusunu Kemik iliini Epifiz kkrdan Eklem kkrdaklarn besler Arterler-venler arteria nutricia kemii besleyen damar -foramen nutricum dan girer -canalis nutricumda ilerler -sinusoidal alar meydana getirir -venz kanallar oluturur ve eklem kkrda ile rtl olmayan yznden kemii terkeder, vena nutricea olur. Epiphsis ve mataphsis arterleri arasnda anastomos vardr Enfeksiyon ve kanser metastaslar (yaylm) daha ok ularda grlr. ok sayda periostal damar dallar kompact kemii besler byk kemikte kan akm iten da dorudur. Geni ve uzun kemikler -periosteum dan -yzeyel damarlardan -a. nutricea lardan beslenir.

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

Ksa kemikler

-periosteum dan ok ssayda ince kan damaralr alr

Kafatas yass kemikleri -perosteum dan oka gelen arterlerden beslenir -venleri ise diploe aralndaki kanallara alr. Lenf damarlar Periosteumda grlr Sinirleri Sinir lifleri AV nutricealara kemik ierisinde elik eder Periosteum ve kan damarlarnda dalr. Sinirler ierisinde iki tip lif vardr 1. Vazomotor lifler : damar duvarlarnda damarlar daraltr veya geniletir 2. Duysal lifler : ar lifleri (beyin korteksine) ve derin proprioseptiv duyu (beyincie gider) lifleridir Krklar son derece arldr Kemik periostu yrtlmaya ve gerilmeye ar duyarldr Spongios kemik ar yapar Kompact kemik ise sz ve sknt verir Krk yerine anestezik enjekte edilmesi ary keser Periosttada derin proprioseptiv duyu (beyincie giden) lifleri vardr. Kemik mimarisi (Architecture) Kemiklerde trajektr izgileri Kemikler arlk ve kas ekme kuvveti etkileri izgilerle gsterilir etki ynlerindeki bu izgilere trajektr izgileri denir. Femurun ba ve boynunda -ince kemik blmeleri ve trabekulalar -kuvvey etkisi ynne gre sralanmtr. Kemiklerde Varyasyonlar Kemik yaplarda rk, ya ve cins farkllklar bulunabilirr kadn kemii erkee gre daha hafif ve kktr (nk gelimelerini daha erken tamamlarlar) muskler kntlar (processus, tuberculum vs) erkekte daha fazla belirgindir. ocuk kr fidan ubuu krna benzer (ya aa kr) erikin kr odun jrna benzer yal ihtiyarn kr ise eski ypranm odun kr gibidir komu kemik yoksa bitiikteki kemikte hipertrofi (ar byme) grlr kemik zerine olan kas faaliyeti azalrsa kemikte atrofi grlr epifiz krklarnda byme izgisi etkilenirse kemiin bymesi etkilenir ve kemik boyu ksa kalr. Kemik geliimindeki baz hastalklar Raitizm: ocukalrda kemik geliiminin yetersizlii (D vit yetresizlii) Osteomalazi: raitizmin erikinlerdeki grl Osteoporoz: yallarda kemik geliimindeki bozukluklar (kemik ykm artm, dansitesi dmtr) Beslenme ve hormonlarn kemik zerine etkisi Calsiyum ve fosfordan zengin besin maddeleri alnmal D, A, C vitaminleri nemli D vit. Calsiyumun kemik dokusuna kmesini salar Ergosterol; besinle alnan D vit ultraviole (gne nlar) ile kolsiferol haline dner, A vit. Osteoblast ve osteoclast aktivitesi azalr C vit. kemik matrix ve kollagen yapm inhibisyona urar Kemik metabolizmasnda etkili hormonlar Paratiroid Calsitonin Growth hormon

Dr. M. Ali Malas

Ksa Anatomi Ders Notlar

Kemikler Hakknda Genel Bilgi

Tiroid hormon Adrenal kortikoid hormon Testesteron Ostrogen Paratiroid hormon kalsiyumun -bbrekten geri emilimini artrr, -barsaktan emilimini artrr Calsitonin ise tam tersi kan calsiyumunu azaltr. Kemik zerindeki genel yaplar Uzun kemikler yzldr Ksa kemikler ise 6 yzldr Collum : boyun Facies : yz Margo : kenar ncisura : girinti oyuk Eklem kntlar Processus articularis: eklem ucu knts Caput : ba Condyl : knt dirsek, hyalin kkrdakla kapldr, eklem yz ierir Epicondyl : knt dirsek zeri, eklem yz iermez Yuvarlak kntlar Processus : knt Malleus : eki ucu eklinde knt Trochanter : belirgin tepe eklinde Tuberculum : kk knt Tuberositas : prtkl kntl alan Protuberntia : kntl alan Spina : dikensi knt Akllar Foramen : delik Ostium : delik Canalis : kanal Hiatus : geit Aquaductus : kanal Kenarlar ve yzey yaplar Arcus : kemer Crista : keskin kenar Linea : izgi Sulcus : oluk Fovea : ukur Foveola : ukurcuk Kemikler aras Ortak oluumlar Sinus : boluk Antrum : giri kaps Aditus : giri snr

Dr. M. Ali Malas