Jn Trkler, ilk defa 1828 ylnda Charles Mc Farlane tarafnda dnemin Gen Osmanl nesline atfta [1] bulunarak

kullanlmtr. Daha sonra 1855te Ubiceni II. Mahmut dnemindeki reform hareketine katlan devlet adamlarn hem de Abdlmecit dneminin batllama yanls Tanzimatlarn tanmlamak iin jevene turqvie de Mahmut ve jevene Turqvie dAbdul Medjid ifadelerini kullanmtr. Bu terimleri kavram olarak ilk kullanan kii Hippolyte Castille [1] olmutur. ,

Gen Trkler kavram yeni bir kavram deildir. Bu kavramlarn kullanm daha ok Avrupa'da oluan ynetime muhalif kesimlerin oluturduklar partilerin bir benzeri grnmek olduu iin [kaynak belirtilmeli] kullanlmtr. Almanyadaki gen Almanya akm (bu akm siyasi bir muhalif akm olduu [kaynak belirtilmeli] kadar bir edebi akmdr ayrca) , talyada ortaya kan gen talya akm, Polonyadaki gen Polonya akmdr. Bu akmlar siyasi muhalif bir akm olduu kadar edebiyat akmlardr da. Daha sonra Jn Trkler akmnda ismi geenlerden bahsederken ayrntl olarak edebiyatlarna [kaynak belirtilmeli] deinilecektir. Edebi dnceleri siyasetle i ie gemi kiilerdir. Avrupal yazarlar yeni Osmanllara bu sfat ve terimleri kullanmtr. Yeni Osmanllar ise jevne Turqvieyi eski Trk grubunun muhalifi olarak gstermilerdir. Bu sylemi Yeni Osmanllarcemiyetinin kurulu belgesinde gstermitir. Osmanl dneminde bahsettiimiz bu Jn Trk grubu gibi olan muhalif kesime her dnemde buna benzer isimler kullanlmtr. Her yeniliki kesime Gen Trkler, Gen Osmanllar, Jn [kaynak belirtilmeli] Trkler gibi isimler verilmitir. zellikle 1800l yllardan sonra bu aknlar glendii iin bu terimlere ska rastlanmtr. rnein; 1890 ylnda Georges Badis adl bir ahs saray Gen Trkiye adnda Kanun-i Esasi yanllarn ats altnda toplayabilecek bir gazete kurmakla tehdit etmitir. Jn Trklerin ideolojisine baktmzda ise bunlarn bak alarn Fransadaki burjuvazi kesiminin [kaynak belirtilmeli] bak asyla rttrebiliriz. Nasl Fransada burjuvazi gcn artrdktan sonra ynetime sesini duyurmaya almak iin siyasi bir ekimenin iine girdiyse ayn ekilde Jn Trkler dediimiz kiiler de Avrupadaki yeniliklerden etkilenip aydn kesiminin desteiyle ynetimdeki kiilere kar benzer bir mcadeleye girmitir. Bu mcadele kanl bir i savatan ok edebi yazlarla belli bir kesimi aydnlatp biimlendirme eklinde olmutur.

Osmanl muhalefeti ilk kongresi 1902 Paris

Jn Trkler dediimiz cemiyetin altnda bulunan kiilerin tek ortak siyasi gr, padiahlk ynetiminin altnda bir de meclisin bulunarak ynetime katlmasdr. Hibir zaman padiahlk rejimini ykp [kaynak belirtilmeli] yerine cumhuriyet rejimini getirmeyi dnmemilerdir. Kar olduklar durum Abdlhamid ynetiminin istibdat dzenidir. Bask ve iddet dzeninin ynetime ortak bir meclis kurulursa bu durumun dzeleceini iddia etmilerdir. Fakat hibir zaman padiah ynetimini [kaynak belirtilmeli] reddetmemilerdir. Sadece ynetimine denk bir meclis ynetimi istemilerdir ama Jn Trk cemiyeti altndaki kiileri tek tek ilediimizde siyasi grlerinin birbirinden ok farkl olduunu [kaynak belirtilmeli] grebiliriz. Jn Trkler cemiyetinde 2000 kadar ye bulunduu bilinmektedir. Bu isimler siyasi ortamdan dolay Osmanl'da fazla barnamam ve yaamlarnn ounu Avrupa'da ya da Msr'da srgn hayat eklinde yaamtr. Bu cemiyette ne kan isimler unlardr; Abdullah Cevdet, Abdurrahman Bedirhan, Ahmet Rza, Ahmet Fazl, Ahmet Ferig, Ahmet Kemal, Ahmet Ltfullah, Ahmet Niyazi, Ahmet Saib, Ali Fahri, Ali Fehmi, Ali Haydar, Ali efkati, Bahaeddin akir, Dervi Hma, Edhem Ruhi, Emie ekib Arslan, Halil Canem, Hseyin Tosun, Hsrev Sami, Hseyinzade Ali, brahim Temo, shak Sukti, smail Canpolat, smail Enver Bey, smail Kemal, Mahmel Celaleddin Paa, Mahir Said, Mehmet Ali Halim Paa, Hac brahim Paazade Hamdi, Tarsusizade Mnih, Tunal Hilmi, Yusuf Akura gibi isimlere dikkat ekmektedir.

Gen Osmanl
Vikipedi, zgr ansiklopedi

Yeni Osmanllar 1865 ylnda ortaya kan, Osmanl milliyetiliini savunan, Montesquieu ve Rousseau gibi Fransz devriminin kavramclarn benimsemi, Osmanlnn ilk anayasasn ve parlementer sistemini gelitirmi devlet adamlar. ounlukla Jn Trkler ile kartrlmalarna ramen, bu grup Tanzimat reformlarn yeterli bulmayan brokratik, mkemmeliyeti ve demokratikzm ngren kesimdir. Osmanl modernleme hareketi, ynetici elit iindeki dar bir grubun, gelgitler yaamasyla devam eden bir sreti. Modernleme yanls ynetici elit, Tanzimat sonrasnda kendi ierisinde nemli blnmelere uramt. Tanzimat modernlemesi, bir anlamda kendisini tamamlarken, dier bir taraftan da kendi zddn oluturmutu. Tanzimat modernlemesinin eletirisi olan ve Yeni Osmanllar hareketi olarak tanmlanan, gen ynetici elit adaylar, Osmanl modernleme hareketi iinde, modernleme yanls grup iinde muhalefeti oluturuyordu. Genel olarak bilinenin aksine, Yeni Osmanllar hareketi homojen bir siyasi grup deildi. Yeni Osmanllar hareketi ierisinde bulunan ynetici elit adaylar bazen birbirleriyle uyuan fikirlerle, bazen de birbirlerine tamamen zd olan fikirlerle varlklarn devam ettirmilerdi. Yeni Osmanllar rgtsel, tutarl ve hedefleri belirlenmi olan bir grup deildi.

Sorularla Osmanl
Gen Osmanllar (Gen Trkler) Cemiyetini kimler ve hangi gayelerle kurmulardr? Namk Kemal ve Ziya Paa bu dernee neden girmilerdir ?

Osmanl Devletinde, Sultn Abdlazize kadar, sadrazam, eyhlislm, yenieriler ve benzeri gruplar arasnda grlen muhalefet hareketi, Sultn Abdlaziz zamannda gayr resm olarak kurulmaya allan Yeni Osmanllar veya Gen Osmanllar Cemiyeti (Batllar Jn Trkler demektedirler) adl bir dernekle kurumlamaya balamtr. Reid Paa, li Paa ve Fuad Paalarn slhat hareketlerini az bulan ve ou

Avrupada tahsil grm olmalar hasebiyle daha da Avrupallamak taraftar olan genler tarafndan stanbulda 1865 Hazirannda kurulmutur. Ortak zellikleri, zenginlerin, paalarn ve entel ailelerin ocuklar olan bu genler, Mehmed Bey, Kemal Bey, Refik Bey, Read Bey, Nuri Bey ve yetullah Beydir. Hrriyet ve slhat azlarndan dmyor ve ama her ne yolla olursa olsun Namk Kemali Hriciye Nzn ve Ziya Paay da Sadrazam yapmak istiyorlard. Sonradan bu cemiyete asker ve siyasi simalar da girmeye balad; Harbiye Mektebi komutan Sleyman Paa ile Hidivlii kard iin Osmanl Devletine kzan Mustafa Fzl Paann cemiyete girmesiyle tam bir siyasi muhalefet haline geldi.

Hrriyet ve mertiyyeti azlarndan drmeyen ve milletten kopuk olan bu ekip, 1867de Bb liye baskn teebbsnde bulundular ise de, li Paann nceden haber almasyla, tasfiye edildiler. Bunun zerine kurucularndan bir ou Avrupaya kaan Gen Osmanllar Cemiyeti yeleri, idareden ksen Mustafa Fzl Paann mali desteiyle Avrupada tekiltlanmaya baladlar. 1867de Padiaha Franszca bir mektup gnderen Fzl Paa, Gen Osmanllara da ulatrd bu mektubunda iki ey istiyordu: hrriyet ve mertiyet (nizm serbestne). Gen Osmanllarn bir dier program da, dini, sosyal, iktisad ve siyasi hayatta ikinci plana atmakt. Mektup zerine stanbulda balayan tevkifler, Namk Kemal, Ziya Paa, Ali Suavi, Mehmed, Nuri, Read, Agh ve Rifat Beylerin Parise kamalarna sebep olmutu. Artk cemiyetin gizlilii kalmam ve fiil reisliini de Fzl Paa yrtr olmutu. Ortak zellikleri Avrupa hayran olmak olan bu genlerden Ziya Bey, Abdlazizin Londra seyahatinde Osmanl Devletinin geri kal sebeplerini aklayan bir layiha takdim etmiti. Avrupallar ise, bu yeni hareketi, her ynyle destekliyor ve Gen Osmanllar yerine Gen Trkler manasna gelen Jn Trkler tabirini tercih ediyorlard. Tunuslu Hayreddin Paann slm Devletlerinde Gerekli Islhat isimli Lyihas cemiyete ilham verdi ve artk Avrupada fikirlerini yaymaya baladlar. Bu maksatla 1867de Ali Suavi Londrada Muhbir adl gazeteyi ve Namk Kemal de bir yl sonra Hrriyeti yaynlamaya baladlar. Avrupallarn tahrikleriyle, mmeti Osmaniye kelimesini, din adan slm mmeti erevesinden Drziler de dahil btn din mensuplarn kapsayan bir ereveye oturtmular; kavmiyet anlayn Osmanl Devletini paralayacak ekilde bilmeden sarsmlardr. slmiyetin ve tarih birikimin tersine gelimeler zerine, Gen Osmanllar ikiye blnmler; lmllar Ziya Paa temsil ederken arlar Mehmed Bey temsil eder hale gelmitir. kinci grup merutiyeti aarak kendilerine gre cumhuriyet anlayna gelmi bulunmaktaydlar. Btn programlar Bb liyi ve onu temsil eden li Paay tenkit olduundan, Osmanl Devletinde yaplan msbet hizmetlere bile menfi gzlklerle bakmlardr. Ksaca tam anlamyla bir muhalefet partisi durumuna gelmilerdir. Ancak muhalefetleri, yapc deil, hep ykc olmutur. Hareketi her adan destekleyen Mustafa Fzl Paann Sultn Abdlazize yaknlap affedilmesi ve arkasndan da stanbula dnmesiyle hareket paralanmaya balamtr. Para kayna kesilen Hrriyet kapand. Ziya Paa devam ettirmek istediyse de, mmkn olmad. Cemiyetteki buhran, Rfat Bey ve Ali Suavinin istifa etmelerine sebep oldu. 1871de li Paann vefatyla Gen Osmanllar Cemiyeti mensuplar stanbula dnmeye baladlar. Bunlarn sadrazam aday olan Mahmut Nedim Paa, Midhat Paa ve Hseyin Avni Paa sonradan nemli makamlara getirildiler. Ancak Abdlazizin halndaki btn olumsuz iler, hep bu cemiyetin mensuplar olan kimselere aitti. Gerekten Gen Osmanllar, Osmanl Devletine fikren baz yenilikleri

getirmiler ise de, 93 harbinin ac sonularn hazrlayan siysi ekibin iinde yer almlardr. Destekilerinin Avrupa devletleri, mason localar ve stanbuldaki yabanc bykeliler gibi evreler olmas, bu hareketi tarif asndan nemli bir kriter olsa gerektir. Ayrca askeri siysete kartrmak da, bu ekibin kt bir mirasdr. Daha sonra da, bu ekip Jn Trkler olarak ttihd ve Terakki Partisinin kurucular tarznda yine karmza kacaklardr

Gen Osmanllar ve Jn Trkler (Jeunes Turcs)

Jn Trkler (Alm. Jungen Turken, Fr. Jeunes Turcs, ng. Young Turks), 19. yzyln ikinci yarsnda Osmanl Devletinde bat tarz idre ve fikirlerin geliip yaylmas iin alanlara verilen isim.[1] Dnemin artlarnda bu grubun yeleri zgrlk ve demokrasi yanls olan kiiler olarak kbul edilirdi.[2] 19. yzylda Avrupa'da Merutiyet ve Cumhuriyet idarelerinin yaygnlamaya balamas Osmanl topraklarndaki birok ulusu da etkiledi. Balkanlar'da bamszlk isteyen uluslar srekli ayaklanmalar karmaya baladlar. Kurtuluu merutiyette gren baz Osmanl genleri bir araya gelerek Avrupallarn Jn Trkler dedii Gen Osmanllar cemiyetini kurdular. Balca yeleri Mehmet Bey, Reat Bey, Nuri Bey, Ayetullah Bey, Namk Kemal, Refik Bey, Ziya Paa, Ali Suavi ve Agah Efendi'dir. Bu genler her ne kadar rejimi ykamadlarsa da Osmanl Devleti'nde, Hrriyet ve Merutiyet fikirlerinin kklemesinde byk rol oynadlar. ttihat ve Terakki Cemiyeti (Birlik ve lerleme) nemli Jn Trk tekilatlarndan biriydi.[2] Yeni Osmanllar ve Gen Trkler de denilen bu grup mensuplar, Avrupallarn verdikleri Franszca Jeunes Turcs adyla mehur olmulardr. Bu tbir, genel olarak o yllarda Avrupa'da politika, fikir ve edebiytta arlk taraftr genlere (Jeunes France/Gen Franszlar gibi) veriliyordu. Yeni Osmanllar iin ise, ilk def Mustafa Fzl Paann yaynlad bir mektupta "Yeni Osmanllar" karl olarak kullanlmtr. Daha sonralar Namk Keml ve Ali Sv tarafndan da benimsenerek, Trke'ye yerletirilen bu tbir, uzun mddet Osmanl topraklarnda yetien devlet idresine kar gelen ve yabanclar tarafndan ynlendirilen ihtillcilerin tammnn ortak ad olmutur.[1] Yeni Osmanllar 1865 ylnda ortaya kan, Osmanl milliyetiliini savunan, Montesquieu ve Rousseau gibi Fransz devriminin kavramclarn benimsemi, Osmanlnn ilk anayasasn ve parlamenter sistemini gelitirmi devlet adamlar. ounlukla Jn Trkler ile kartrlmalarna ramen, bu grup Tanzimat reformlarn yeterli bulmayan brokratik, mkemmeliyeti ve demokratik zm ngren kesimdir.[3] Yeni Osmanllar Cemiyeti, 1789 Fransz htilli'nden sonra Avrupa'da sren 1830 ve 1848 ihtilllerine ve bunlarn netcesinde ortaya kan fikir hareketlerine heveslenenler tarafndan 1865'te gizli bir tekilt olarak stanbul'da kuruldu. Yine bu trihte Msr Hidivi Kavalal smil Paa, verset usln deitirerek kardei Mustafa Fzl Paay btn haklarndan mahrum etti. kbl kskn olan bu paa, Abdlazz Hana ve st kademe devlet ricline kar dman kesildi. ntikam iin Jn Trklerin arasna katld ve balarna geerek onlar bilhassa madd ynden byk apta destekledi. Mustafa Fzl Paann Abdlazz Hn'a hitben Pris'te yazd ve kstaha ifdelerin yer ald mektup, 1867'de Trke'ye tercme edilerek Tasvr-i Efkr Gazetesi'nde yaynland ve Osmanl lkesinde binlerce adet bastrlp datld. Mektup, Mertiyet fikirleri ve mertiyetin ln arzusu bahnesiyle Osmanl Devletine ve bz devlet ricline kar ar ifdeler ihtiv ediyordu. Bu mektubun akbinde Mustafa Fzl Paa tarafndan Paris'e

arlan Jn Trkler, onun madd desteiyle Avrupa'da geni bir yayn faaliyetine giritiler. Bu yaynlarn biri snp dieri alyor ve saylar oalyordu. Jn Trkler bu yaynlarndan mkemmel bir fikir sisteminin ifdesi ve zhndan ziyde, belli bal birka nokta zerinde durdular ve hep ayn eyleri tekrarladlar. Nmk Keml, Ali Sv ve Ziy Paa gibi mehur isimlerin kalemleri ile dile getirdikleri fikirleri, Osmanl Devletine mertiyet idresinin getirilmesi ve btn aznlklara Avrup tarzda hak, hrriyet verilmesi eklinde zetlenebilir. Bunlarn salanmas iin aralarnda birlik kuramadlar. ou ihtill ve kanl mcdele istedi, bir ksm da fikr mcdele taraftr gzkt. Abdlazz Hn'n Fransa ve ngiltere ziyretleri esnsnda Pdih'tan af diledikten sonra kendisine nzrlk verilen Mustafa Fzl Paa, maksadna kavuup aralarndan ayrld. Pdih'n bu ziyretinden sonra Osmanl Devleti ile dost geinmek mecbriyetini hisseden Fransa ve ngiliz hkmetleri, Jn Trklere itibar etmez oldular. Hibir devletten destek gremeyen Jn Trkler, bir mddet eitli Avrupa ehirlerinde dolatlar. Bir ksm stanbul'a dnp Pdihtan zr dileyerek devlet kademelerinde grev aldlar. Bzlar da yaynclk faaliyetlerine devm ettiler. Birinci Mertiyetin ln ile canlanan Jn Trkler (Yeni Osmanllar Cemiyeti), zararl faaliyetleri grlnce kinci Abdlhamit Han tarafndan kapatlarak ortadan kayboldu. Bylece Jn Trklerin birinci devre faaliyeti sona erdi. Bundan sonra yurt iinde ve dnda kurduklar birok dernek ve yaynladklar saylar yze varan dergi ve gazete ile kinci Abdlhamit Hn'n ahsnda Devlete kar kesif bir propagandaya girien Jn Trkler, sk bir ibirlii iinde olduklar Fransz ve ngiliz hkmet evrelerinden destek grdler. Nitekim 4 ubat 1902'de Paris'te toplanan Birinci Jn Trk Kongresi Fransz Senatosu yesi Lafeuvre Contalis'in evinde yapld. Bu kongreye Osmanl Devletinin hkim olduu hemen her blgeden arlan delegeler katld. Bunlar arasnda bulunan her din ve milliyetten insann ortak vasf, Osmanl Devletine kar olmaktan ibretti. Bunun dnda aralarnda hibir ba ve fikr birlik bulunmayan bu insanlar, aralarndaki sen-ben ekimesi sebebiyle kongreyi baarsz bir ekilde sona erdirdiler. Delegeler, Osmanl Devletinin yklmas hri, baka hibir noktada birlik olamadlar. 27-29 Aralk 1907'de yine Paris'te toplanan kinci Jn Trk Kongresine; ttihat ve Terakki, Prens Sebahattin'in Teebbs-i ahs ve Adem-i Merkeziyet cemiyetleri yannda, Ermeni Tanakstyun Komitesi de katld. Kendi aralarnda birlik olmamasndan yaknlan bu kongrede; Osmanl Devleti aleyhine en ar ilhamlar yapldktan sonra, ran Mebusan Meclisine dostluk telgraf ekilmesine, Makedonya'daki Rum, Bulgar vs. etelerinin devlete kar olan isynlarnn desteklenmesine, dier gizli cemiyetlerin birletirilerek ihtillci yaynlar yaplmasna karar verildi. Jn Trklerin uzun yllar devm eden faaliyetlerinde n plnda mertiyet ve hrriyet fikirleri grnyorsa da her grup ve ahsn ayr ayr maksatlar vard. Aznlklar istikll, hi deilse muhtriyet kapmak, ahslar ise ahs hrs ve arzularn tatmin etmek peindeydiler. Osmanl Devletini paralamak ve ykmak isteyenler tarafndan methedilen Jn Trklerin faaliyetleri ise devletin ykln hzlandran belli bal sebeplerden olmutur. Bat dnys karsndaki tavrlarnn taklitten teye geememesi, devlet kademelerinde yer almak, mehur olmak, hatt Mithad Paada olduu gibi, kendi ilelerini hnedan ilesi yapmak iin aznlklarla, ekylarla, Rum-Ermeni eteleri ve Avrupa devletleriyle ibirlii yapmaktan ekinmemeleri bu faaliyetlerin en ac taraf olmutur. Netce olarak Osmanl topraklarndaki sulh ve sknu, drt bir yandan patlak veren ihtilaller, isyanlar, hkmet darbeleri ve savalarla yok etmiler, karlan idresizlik, kargaa ve savalar ortam

iinde milletin felketini hazrlamlardr. Birinci Dny Sava Jn Trk faaliyetinin Trkiye'de sonu olmu, daha nce yaptklar gibi, yine yurt dna kamlardr.[1]

Jn Trkler
Jn Trkler (Gen Trkler) (Franszca: Jeunes Turcs) Osmanl Devleti'nde kinci Merutiyetin gelmesinde etkili olan devrimci gruptur. Dnemin artlarnda bu grubun yeleri zgrlk ve demokrasi yanls olan kiiler olarak kabul edilirdi.
??

Padiah Abdlaziz'in mutlakiyet idaresini ykp yerine merutiyet idaresini kurmak isteyenler vard. Osmanl mpartorluu kyordu. mparatorluun Balkan kesiminde bulunan milletler, istiklalleri uruna sk sk ayaklanyorlard. Memleketin kurtuluunu meruti idarede gren baz genler, birleerek Avrupallarn "Jn Trkler" veya "Gen Osmanllar" dedikleri, Yeni Osmanllar Cemiyeti'ni

1866'da kurdular. Pek yaygn olmasa da halen baz ilerici ve devrimci kiiler iin kullanlmaktadr.

19. yzylda

Avrupa'da

Merutiyet ve

Cumhuriyet idarelerinin yaygnlamaya balamas

Osmanl topraklarndaki birok ulusu da etkiledi.

Balkanlar'da bamszlk isteyen uluslar srekli ayaklanmalar karmaya baladlar. Kurtuluu

merutiyette gren baz

Osmanl genleri bir araya gelerek

Avrupallarn Jn Trkler dedii Gen Osmanllar cemiyetini kurdular. Balca yeleri

Mehmet Bey, Reat Bey, Nuri Bey,Ayetullah Bey,

Namk Kemal,

Refik Bey, Ziya Paa,

Ali Suavi ve

Agah Efendi'dir. Bu genler her ne kadar rejimi ykamadlarsa da

Osmanl Devleti'nde,

Hrriyet ve Merutiyet fikirlerinin kklemesinde byk rol oynadlar.

ttihat ve Terakki Cemiyeti(Birlik ve lerleme) nemli

Jn Trk tekilatlarndan biriydi.

Balca yeleri

Namk Kemal

Mehmed Bey, Reat Bey, Nuri Bey, Ayetullah Bey,

Namk Kemal, Refik Bey,

Ziya Paa, Ali Suavi ve Agah Efendi'dir. Bu cemiyetin kurulduu ortaya knca Mehmed Bey, Nuri Bey ve Reat Bey Avrupa'ya katlar. Daha sonra,

Prens Sabahattin'in daveti zerine Ziya Paa, Ali Suavi ve Namk Kemal de Avrupaya gittiler ve orada gazete, bror kartarak Osmanl daresi'nin kt ynetimi hakknda yayna baladlar. Jn Trkler bir sre sonra yurda dndler ve birer greve tayin edildiler. Bu genler rejimi ykamamlarsa da, Osmanl mparatorluunda, Hrriyet ve

Merutiyetfikirlerinin kklemesinde byk rol oynadlar.

II. Abdlhamid'in kurduu askeri nitelikteki okullardan mezun olan ve Jn Trk akmndan etkilenen gen subaylarn ounluu da II. Abdulhamid ynetimine karydlar. Gittikleri yerlerde dernekler kuruyor, mcadelelerini gizlice yrtyorlard. Bu mcadeleyi yrten genler, tm gizli dernekleri Osmanl Terakki ve ttihat Cemiyeti ad altnda birletirdiler.

ttihat ve Terakki Cemiyeti adn alan bu cemiyet, Osmanl Devleti'nin son zamanlarna kadar ynetimde sz sahibi oldu.

Gen Osmanllar hareketi

Ahmed Rza Jn Trk hareketinde etkili bir rol oynad

Ondokuzuncu yzyln ikinci yarsnda Osmanl Devletinde bat tarz idare ve fikirlerin geliip yaylmas iin alan Osmanl aydnlar ve subaylar topluluudur.Yeni Osmanllar ve gen Trklerde denilen bu grup mensuplar, Franszca Jeunes Turcs adyla mehur olmulardr. Bu tabir umumi olarak o yllarda

Avrupada politika, fikir ve edebiyatta arlk taraftar genlere (gen Franszlar/ jeunes france gibi) veriliyordu. Yeni Osmanllar iin ise ilk defa Mustafa Fazl Paann yaynlad bir mektupta yeni Osmanllar karl olarak kullanlmtr. Daha sonralar Namk Kemal ve Ali Savi tarafndan da benimsenerek, Trkeye yerletirilen bu tabir uzun zaman Osmanl topraklarnda yetien, idaresine kars gelen ve yabanclar tarafndan ynlendirilen ihtilalcilerin tamamnn ortak ad olmutur.

Yeni Osmanllar cemiyeti, 1789 Fransz ihtilalinden sonra Avrupa da sren 1830 ve 1848 ihtilallerine ve bunlarn neticesinde ortaya kan fikir hareketlerine heveslenenler tarafndan 1865te stanbulda sar Ahmet Beyin olu Mehmet Bey, Kayazade Reat Suphi, Paazade Ayetullah ve Namk kemal tarafndan kuruldu. Yine bu tarihte Mzr Hdivi Kavalal smail Paa, veraset usuln deitirerek kardei Mustafa Fazl Paay btn haklarndan mahrum etti. kbal kskn olan Mustafa Fasl Paa Abdlaziz Hana ve st kademe devlet ricaline kars dman kesildi. ntikam iin Jn Trklerin arasna katld ve balarna geerek onlar bilhassa maddi ynden byk apta destekledi. Dernekte en nemli rol Mustafa Fazl Paa oynad.

Sultan kinci Abdlhamid

Mustafa Fazl Paann, Abdlaziz Hana hitaben Pariste yazd ve kstaha ifadelerin ald mektup, 1867de Trkeye tercme edilerek Tasviri Efkr Gazetesinde yaynland ve Osmanl lkesinde binlerce adet bastrlp datld. Mektup, merutiyetin ilan nizam-i serbestanenin kurulmas isteniyor ve Ali ve Fuat Paalar bilgisiz ve hain kimseler olarak ilan ediliyordu. Yeniden sadrazam olan Ali Paa, Yeni Osmanllar derneiliderliinden Ali Saviyi Kastamonuya ve Ziya Paay taraya memuriyete gnderildi. Ali Paann Jn Trklere kars taknd tutum zerine Mustafa Fazl Paa Jn Trklerin liderlerini Parise ard. 1867de Sultan Abdlazizin Avrupa gezisi Jn Trklerin aleyhine oldu. Marsilyada padiahtan af dileyen Mustafa Fazl Paa, Ali ve Fuat Paalarla da bararak Jn Trklerden ayrld ve stanbula dnd. Osmanl bykeliliinin basks sonucu Jn Trkler, ngiltereye getiler. Hibir devletten destek gremeyen Jn Trkler bir mddet eitli Avrupa ehirlerinde dolatlar. Birinci merutiyetin ilan ile canlanan Jn Trkler zararl faaliyetleri grlnce II. Abdlhamit Han tarafndan kapatlarak ortadan kayboldu. Bylece Jn Trklerin birinci devre faaliyeti sona erdi. Yeni Osmanllar Dernei fiilen dald. yelerden bazlar devlette yeniden grev aldlar. Namk Kemal 1872 de ibret gazetesinin bana geti. stanbula geri dnenlerden bir ksm ilk sadareti srasnda Mithat Paann etrafnda toplandlar ve onu desteklediler. Dernek Glle Agopun Gedikpaa daki tiyatrosundan kendi propagandas iin yararland. Nitekim ayn tiyatroda 1 Nisan 1873te Namk Kemalin Vatan Yahut Silistre adl oyununun ilk temsil edildii gece, halkn milli heyecan ve cokunluu saland. Ertesi gece Namk kemal, tiyatroda tutuklanarak Magosaya, Nuri ve Hakk Beyler Akkaya, Tevfik Bey ile Ahmet Mithat Efendi de Rodosa srldler.

Paris'te dzenlenen I. Jn Trk Kongresi'nden bir grnt

Jn Trklerin uzun yllar devam eden faaliyetlerinde n planda merutiyet ve hrriyet fikirleri grnyorsa da her grup ve ahsn ayr ayr maksatlar vard. Aznlklar istiklal, hi deilse muhtariyet kapmak, ahslar ise ahsi hrs ve arzularn tatmin etmek peindeydiler. Osmanl devletini paralamak ve ykmak isteyenler tarafndan methedilen Jn Trklerin faaliyetleri ise devletin ykln hzlandran belli bal sebeplerden olmutur. Bat dnyas karsndaki tavrlar taklitten teye geememesi, devlet kademelerinde yer almak, mehur olmak, hatta Mithat Paada olduu gibi, kendi ailelerini hanedan ailesi yapmak iin aznlklarla, ekyalarla, Rum-Ermeni eteleri ve Avrupa devletleriyle ibirlii yapmaktan ekinmemeleri bu faaliyetlerin en ac taraf olmutur. Netice olarak Osmanl topraklarndaki sulh ve sknu, drt yandan patlak veren ihtilaller, isyanlar hkmet darbeleri ve savalarla yok etmiler, karlan idaresizlik, kargaa ve savalar ortam iinde milletin felaketini hazrlamlardr. Birinci dnya sava Jn Trk faaliyetinin Trkiyede sonu olmutur.

O DNEM TRKYE TTHAT VE TERAKK CEMYET

SAVALAR Trablusgarp Sava Balkan Savalar I. Dnya Sava anakkale Cephesi Dou Cephesi Galiya Cephesi Romanya Cephesi Yemen Hicaz Cephesi Sina-Filistin Cephesi Irak Cephesi Suriye Cephesi Makedonya Cephesi ANTLAMALAR TRABLUSGARP SAVAI SONRASI

Osmanl mparatorluunu 1876-1909 yllar arasnda II Abdlhamid ynetmitir. 1839 Tanzimat Fermannn at dnemde, temel hak ve zgrlklere kavumak demokratik bir ynetime sahip olmak yolunda, says ok az olan aydnlar arasnda bir zlem belirmiti. II Abdlhamid tahta kar kmaz

Ui Antlamas BALKAN SAVALARI SONRASI Londra Antlamas Bkre Antlamas Bulgaristan-stanbul Ant. Atina Antlamas Srbistan ile stanbul Ant. I. DNYA SAVAI SONRASI Mondros Mtarekesi Paris Bar Konferans San Remo Konferans Sevr Antlamas DERLER Versay Antlamas Saint Germain Antlamas Triyanon Antlamas Nyyi Antlamas O DNEM TRKYE Jn Trkler II. Abdlhamid ttihat ve Terakki Cemiyeti II. Merutiyetin lan 31 Mart Olay Harekat Ordusu V.Mehmed Reat Dnemi VI.Mehmed Vahidettin Dnm. GALLER stanbul'un gali ngiliz galleri Fransz galleri talyan galleri Yunan galleri Ermenilerin Ayaklanmalar

tarihimizin lk Anayasasn ve I. Merutiyeti ilan etti. Bir sre sonra, kendi yetkilerine hibir snrlama getirmemesine ramen, anayasay uygulamad. Bu ona kar bir direnmenin domasna yol at. II Abdlhamid, istibdat ynetimine ramen, Trk eitimine hizmet etmi eitli okullar amtr. Ama bu okullarda yetienlerin ou istibdat ynetimine kar direnmilerdir. Sonunda II. Abdlhamid 1908'de Anayasaya gre meclisi tekrar toplayacan ilan etti ve II. Merutiyet dnemi balad. Bir sre sonra kan, 31 Mart Ayaklanmas sonunda duruma el koyan ordu, bu ayaklanmay kartt gerekesi ile II.Abdlhamid'i tahttan indirdi. II. Abdlhamid'i tekrar merutiyeti ilan etmeye zorlayan ve onu 31 Mart olayndan sonra tahttan indiren g, gen asker ve sivil aydnlardan oluan, balangta gizli, sonra ak alan "ttihat ve Terakki Cemiyeti (Birlik ve lerleme Dernei)"dir. Bu dernek II. Merutiyetten sonra siyasal bir parti durumunu ald. Seimleri kazand. Ama memleketi gerei gibi ynetemedi. Parti ilk nce hkmeti kuramad. Perde arkasndan lkeyi ynetmeye kalkt. Bylece doan otorite boluu savalara neden oldu. Enver Paa, Talat Paa ve Cemal Paa'nn ynetimindeki ttihat ve Terakki Partisi bu savalardan sonra ynetime dorudan doruya el koydu. Ama i iten gemi, Trablusgarp tmden ve Balkan Yarmadasnda elde kalan son yerler yitirilmiti. ttihat ve Terakki ynetimi, ilk kez milliyeti bir gre sahip ynetim kurmaya alt ise de, deneyimsizlii nedeniyle bunda baar salayamad. Sonunda en byk siyasal hatasn ileyerek devleti I. Dnya Sava'na soktu.