Вы находитесь на странице: 1из 330

TOO Hena. Canxr-Herepypr 1997 r. 336 crp.

Ox, xax onnr cnnna!


B name npemx onn n cnnne nx uenonexa cpenero
nospacra crann otuntm xnnennem. 3aonenannx
nosnonounnxa crann ome nponemo. Hpnunnt nx
pasnnunt, no ontmax uacrt nacenennx crpaaer or
nocnecrnn manononnxnoro opasa xnsnn n
nenpannntnoro nnrannx.
Kax nsexart saonenann cnnnt?
Kax nsannrtcx or nnx?
Ornert na +rn nonpoct nt naere n npenaraemo
xnnre.
Bt ysnaere o crpoennn n paore nosnonounnxa,
nosnaxomnrect c coneramn snamennroro oxropa
H. Fp+rra, coxpannnmero mnomecxym rnxocrt n
ntnocnnnocrt n 90 ner, ynpaxnennxmn, cosanntmn na
ocnone rtcxuenernero ontra orn, crapnnntmn
napontmn meroamn neuennx n npo]eccnonantntmn
pexomenannxmn mnecxoro npaua P. Hopemapa n
Bam nomonoenmn nosnonounnx craner xnmuom n
sopontm n axrnnnomy onronernm.
ISBN 5858710204 Cocran. Honona H. M.,
Coxonon H. B. 1993 r.
O]opm onoxxn: Bemyxon H.
1994 r. Hena>,
1994 r.
B. C. hP 3I I
HPOlPAMMA
HO OBLOPOBLEHU
HOBBOHO-HUKA
ECRTL 3ABOBEEH 3OPOBLR
Tm onaen:
nounrart cnoe reno, xax ntcouamee npoxnnenne
xnsnn;
nosepxnnartcx or nmo nenarypantno nnmn n
nosyxammnx nannrxon;
nnrart cnoe reno rontxo narypantno, xnno,
nenepepaoranno nnme;
nocnxrnrt cnom xnsnt nmnn n mnnocepnm;
nepecrponrt oprannsm, npannntno couerax axrnnnym
exrentnocrt n ortx;
ouncrnrt xnerxn, rxann, xpont cnexnm nosyxom
n conneuntmn nyuamn;
nosepxnnartcx or nmo nnmn, ecnn onen ymo
n renom;
ymart n ronopnrt cnoxono, trt n mepy
+monnonantntm;
nsyuart saxont npnpot, xnrt c nnmn n nonno
rapmonnn n nacnaxartcx nnoamn cnoero rpya;
nsxrt sa ocnony npannno cneonart saxonam
npnpot n nomorart pyrnm enart ro xe.
BPOIPAMMA BO O3OPOBAEHHK
BO3BOHOHHHKA
Ox, rar oo.um cnuua!
3ra ]pasa snyunr n reuenne mnornx nexon no ncex
uacrxx cnera, snyunr c rex nop, xax uenonex nayunncx
croxrt na nyx norax. 3ro ynnxantnoe ocrnxenne
aer uenoneuecxomy poy npenmymecrno nepe ncemn
ocrantntmn xnntmn cymecrnamn na 3emne xnrt n
nmo oxpyxamme cpee. 3ro aer uenonexy
nosmoxnocrt rocnocrnonart na pyrnmn cosannxmn,
noxopxrt Hpnpoy n nosnanart oxpyxammn mnp.
Ho, xax n sa nce n +rom mnpe, sa +ro nao nnarnrt.
Hoxa yuente ocyxamr nonpoc, xora noxnnncx
uenonex npxmocroxmn cornn rtcxu nnn mnnnnont
ner nasa +ror ynnxantnt npoyxr +nonmnnn nce
eme yunrcx croxrt npxmo! C pannero ercrna uenonex
nonropxer nect nponecc +nonmnnn npecmtxaercx,
nonsaer, xontnxer, xonr, eraer, no ncm xnsnt on
onxen cnenrt sa cnoe ocanxo, urot nsexart
one n cnnne n pyrnx cnxsanntx c +rnm
saonenann.
4
nosnonounnx xnmu x 3OPOBll
Hosnonounnx nrpaer xnmuenym pont n soponte.
unsnuecxax ntnocnnnocrt rnanntm opasom sanncnr
or cocroxnnx nosnonounnxa. Btnocnnnocrt ropaso
naxnee mycxyntno cnnt. 3ro ntcmee cocroxnne
uenoneuecxoro rena. Kora reno soponoe n xaxt
mycxyn n opran ]ynxnnonnpymr nopmantno, ro nt
cranonnrect +neprnuntm n cnntntm. unsnuecxax
ntnocnnnocrt +ro neuro ontmee, uem npocro
soponte, uem orcyrcrnne onesne.
Ecnn xparxo cymmnponart pont nosnonounnxa n
oprannsme uenonexa, ro moxno cxasart cneymmee:
nosnonounnx +ro ocnona cxenera, on npnaer reny
nyxnym ]opmy; x nosnonounnxy npnxpennxmrcx
nnacrt ontmnx n mantx mycxynon n cnxsox cnnnt n
xnnora, npenasnauennte nx yepxannx rena n
neprnxantnom nonoxennn, a nrex xnsnenno naxntx
opranon na cnonx mecrax. V xnnorntx oprant
nonement no saxpyrnenntm cnnnntm xperom. V
nynororo n nypyxoro uenonexa onn pacnonoxent
nont npxmoro nosnonounoro crona n noepxnnamrcx
nm, npornnoecrnyx cnne rxxecrn.
H n cepenne +ro xononnt, onycxammecx or mosra
n samnmenno xocrxmn nosnonxon, cnnnno mosr,
xoropt xnnxercx nenrpom omnpno n onyranno [
certm nnrarentntx n uyncrnnrentntx nepnon,
pacxoxmnxcx no nce uacrn rena.
cunram, uro npnunno mnornx onesne
xnnxercx nenopmantnoe cocroxnne nosnonounnxa,
nanpnmep, nenpannntnax ocanxa. Pesxne ronuxn n
narpysxn moryr ntsnart cnnr nosnonxon n
samemnenne nepna, orxoxmero or cnnnnoro mosra, a +ro
npnneer x napymennxm roro oprana, xoropt
ynpannxercx +rnm nepnom.
Ecnn xe nosnonounnx ncxpnnnxercx, ro +ro camtm
naryntm opasom nosecrnyer na xocrn cxenera,
mycxynt n cnxsxn ynnnxmrcx nnn yxopaunnamrcx, I
nnyrpennne oprant cmemamrcx, uro npnnonr x
saonenannm ncero oprannsma.
5
ABTOP YBPAHEHHR BO O3OPOBAEHHK
BO3BOHOHHHKA
urot onerunrt crpaannx, ntstnaemte
crpyxrypntmn nsmenennxmn n nosnonounnxe, n nomout
oprannsmy n noccranonnennn ero nopmantntx ]ynxnn,
x paspaoran px ynpaxnenn no osoponnennm
nosnonounnxa, xoropte n npenaram n +ro xnnre.
Onaxo x ne cunram, uro rontxo +rn ynpaxnennx
moryr noccranonnrt soponte. Bt onxnt cneonart
xopomo paspaoranno nporpamme sopontx, xoropax
nxnmuaer npannntnoe nnranne, xopomn ortx n px
pyrnx mep, o xoroptx mt noronopnm n +ro xnnre.
Vnpaxnennx no osoponnennm nosnonounnxa x ne
cunram nananee or ncex onesne. ecrnnrentno, y
Hpnpot ner nexapcrn n npxmom cmtcne +roro cnona.
uenoneuecxoe reno npecrannxer coo
camonoccranannnnammymcx cncremy, npn ycnonnn, uro
uenonex xnner n nonno rapmonnn c Hpnpoo.
Cncrema osoponnennx nosnonounnxa no Fperry
+ro npnpont esnexapcrnennt noxo x Bamemy
sopontm. Ona nomoraer nepnyrt nosnonounnxy ero
nopmantnte ]ynxnnn n raxnm opasom nosnonxer
ncxnmunrt npnunnt mnornx onesne nosnonounnxa n
nnyrpennnx opranon, ntsnanntx nnoxo ocanxo,
pxntmn mycxynamn, npentmn npnntuxamn,
]nsnuecxnmn nonpexennxmn.
cunram, uro npexe uem npncrynnrt x
peannsannn moe nporpammt sopontx, nao
oxsarentno noconeronartcx co cnonm neuamnm npauom.
Mnorne opronet, nenponorn, cemente npaun,
ocreonart, ]nsnorepanenrt n xnponpaxrnxn cunramr
mon ynpaxnennx ouent nonesntmn n pexomenymr nx
cnonm nannenram.
OCYmECTBAEHHE BPOIPAMML
BO O3OPOBAEHHK BO3BOHOHHHKA
BPHBOHT K 3AMEHATEALHLM PE3YALTATAM
B moe npaxrnxe ncrpeuannct pasnnunte cnyuan
ymnon n cmemenn xocre n pesyntrare naenn nnn
pesxnx nnxenn, pacrxxenn cnxsox n mtmn ns-sa
nenpannntnoro nonxrnx rxxecre, nepennxennx nnn
nsmenennx nonoxennx rena. Bce +ro ntstnaer
cnntnte onn n npnunnxer crpaannx, onerunrt
xoropte
6
moryr rontxo ynpaxnennx no osoponnennm
nosnonounnxa.
Bepnynmnct onaxt omo ns nyremecrnnx, x
ysnan, uro y moero para noxnnnnct cnntnte onn n
cnnne. On roronnn yuacrox semnn no nocaxy
onome n, ne noyman, nontrancx nonxrt orpomnt
xament n pacrxnyn mtmnt cnnnt.
On ne mor npoonxart paory ns-sa pesxo onn
n oparnncx x npauy, xoropt nasnaunn emy neuenne,
onaxo ynyumennx ne nacrynnno. noconeronan emy
nonpnnnmart ropxune nannt exenenno n cpasy xe
nocne nannt ntnonnxrt ynpaxnennx nx
nosnonounnxa.
On nocneonan moemy conery, nocrenenno nepexox
or nerxnx ynpaxnenn x onee cnoxntm. B xonne
neenn ero onn npomnn, n on nosononnn paort n
cay.
Mne ncrpeuannct n cnyuan ceptesntx rpanm
cnnnt, nonyuenntx, nanpnmep, n anromonntntx
xaracrpo]ax. Ho n n +rnx cnyuaxx nomorana cncrema
osoponnennx nosnonounnxa. nomor raxxe mnornm
cnoprcmenam, nonyunnmnm rxxente rpanmt cnnnt, n
raxnx nnax cnopra, xax acxeron, opta, xoxxe
na nty.
Cam x sannmamct pasnnuntmn nnamn cnopra n
cunram, uro exenennte sanxrnx no cnoe cncreme
yxpennnn nosnonounnx rax, uro x noome satn, uro
raxoe onn n cnnne, xorx ne pas ouent neyauno
naan.
nonyuam nnctma co ncero cnera or nme,
xoropte nocnontsonannct monmn coneramn n
nsannnnct or one xpecrnono-nonsomntx,
nocrypantntx, nmmaro, ypcnra, nmnanrnn, aprpnron,
a raxxe or cnntntx rononntx one.
hOALmHHCTBO AKEH HMEKT hOALHOH
BO3BOHOHHHK
Tontxo onn ns xaxtx 150 uenonex cpenero
pasnnrnx nmeer ocrarouno rnxn nosnonounnx. B
namem nnnnnnsonannom omecrne ontmnncrno nme
neyr cnxun opas xnsnn. Hcxpnnnenne nx
nosnonounnxon oycnonneno nenpannntntm nnrannem, a
raxxe rem, uro onn ne ymemr npannntno xonrt, croxrt,
cnert n nonnocrtm nnment ]nsnuecxo axrnnnocrn.
7
3ro xacaercx ne rontxo nspocntx, no n mxontnnxon,
rax nastnaemoro renennsnonnoro noxonennx.
Heannee nccneonanne nopocrxon 7-ro n 8-ro
xnaccon noxasano, uro 11 % mxontnnxon nmemr
cxonnos, nnn. ncxpnnnenne nosnonounnxa.
Hccneonanne tno nponeeno cpen 841 yuennxa
oxropom Heonom Fpyxom, xnpyprom-oproneom,
cnennanncrom no e]opmannn nosnonounnxa. On
cunraer, uro cxonnos n antnemem moxer ntstnart
onn n cnnne n npnnonrt x pasnnuntm
pecnnparopntm saonenannxm. Ocnonnoe neuenne +ro
cnennantnte ynpaxnennx, xoropte amr
nonoxnrentnt +]]exr ncera, sa ncxnmuennem
nexoroptx cnyuaen, rpeymmnx xnpyprnuecxoro
nmemarentcrna.
Vnpaxnennx, ntnonnxemte nenpannntno nnn or
cnyuax x cnyuam, a raxxe upesmepnte narpysxn
(cnoprcment, crponrentnte paoune) nanocxr
rxxente rpanmt nosnonounnxy. Hs rtcxu cnyuaen
narornopnoro nosecrnnx ynpaxnenn na ontno
nosnonounnx x xoren t npnnecrn rontxo rpn.
C.v:a nepei. Mantunx npn naennn nonpenn
nosnonounnx, n +ro napymnno nepnnte pe]nexct
nacrontxo ceptesno, uro on nepecran npnnnmart
yuacrne n otuntx ercxnx nrpax. Hocne uertpex
neent sanxrn no cncreme Fperra nosnonounnx
noccranonnn nonnxnocrt, a mantunx nnocnecrnnn cran
xopomnm nnonnom.
C.v:a emopo. Hecopy n nospacre 55 ner tn
ntnyxen ocrannrt rxxenym paory ns-sa cmemennx
nosnonxa. On c rpyom sannmancx ncnomorarentntmn
paoramn no narepm, xora nauan enart ynpaxnennx
no moe cncreme. Mentme uem uepes mecxn on cmor
nepnyrtcx x cnoe paore. 3ror uenonex n reuenne
nce xnsnn maxan ronopom, uro n npnneno x
nonpexennm nosnonounnxa ns-sa nepannomepno
narpysxn na nero. Horpeonannct cnennantnte
ynpaxnennx nx roro, urot ntponnxrt nosnonounnx n
cenart ero rnxnm.
C.v:a mpemu. Cmemenne nnyrpennnx opranon y 43-
nerne xenmnnt cenano ee nnnannom. Otunte
merot xoppexnnn sect ne noxonnn. Hocne
necxontxnx ne sanxrn no cncreme Fperra,
nxnmuamme px cnennantntx ynpaxnenn,
nacrynnno samernoe ynyumenne camouyncrnnx.
8
BPOCTO H HAYHHO O BHEHHH
BO3BOHOHHHKA
Onncannte ntme rpn cnyuax ouent pasnnunt,
onaxo neuenne no cncreme Fperra naronpnxrno
noecrnonano na ontntx. Houemy?
Homnnre, uro nosnonounnx ocnona cxenerno,
mycxyntno n nepnno cncrem. axe manemne
napymennx n nosnonounnxe moryr orpnnarentno
cxasartcx na cocroxnnn pyrnx uacre rena. Hsyuenne
crpyxrypt nosnonounnxa ano nosmoxnocrt
paspaorart raxne ynpaxnennx, xoropte oecneunnamr
nce cxarnx n pac rxxennx, neoxonmte nx no/roro
noccranonnennx ero ]ynxnn. Pesyntrart rmarentno
perncrpnponannct n nccneonannct. Ftno ycranonneno,
uro +rn necnoxnte ynpaxnennx npnnoxr x romy, uro
mexy xaxo napo xocre cosamrcx ynpyrne
opasonannx n nne xpxme.
Vnpyrocrt xnnxercx neoremnemtm cnocrnom
nourn xaxoro mexannsma. Tpyno npecrannrt
anromonnt es peccop, nnannno es ]erpontx
monorouxon, nnmymym mamnnxy es npyxnnncroro
pesnnonoro nannxa n ynpyrnx nocranox nx
ycrpanennx nnpannn.
Paccmarpnnax, pasnnunte rexnnuecxne ycrpocrna,
moxno onapyxnrt, uro nourn xaxax mamnna
cxonnponana c rnannoro mexannsma, cocrannxmmero
uenoneuecxoe reno. nx cosannx onee conepmenno
ma mnnt nsanept opamamrcx x npnnnnnam
nnxennx xnnoro oprannsma.
oxrop Mopnc unmen, onroe npemx
nosrnannxnmn Amepnxancxym Mennnncxym
Acconnannm, nncan: */( c:acmim o. :e.oee:ecmea
cnuua oi.a uacmo.iro paseuma, :mo cnocooua oi.a
npomueocmomi cmpecca+ u uanpreuu+ .v:ue, :e+
.moa opvea :acmi me.a. Heromopie vmeeproamm,
:mo cnuua c.aoa u vseu+a. Ha ca+o+ re oe.e .:mo
ca+a cu.iua u paseuma :acmi opeauus+a. Mi
peev.puo oae+ ceou pero+euoauu no vxoov sa rore,
svoa+u u opveu+u :acm+u me.a u cmauoeumc
o:eeuoui+, :mo :e.oee:ecroe me.o .vro uauoo.ee
oqqermueuo paoomamuu +exauus+ u paoomamuu
o:eui oo.eo oes no.o+or.
anare paccmorpnm nnxymym cnny
uenoneuecxoro mexannsma nosnonounnx, ero
crpyxrypy n ]ynxnnn n onpeennm, xaxoe
nnnmanne nao yenxrt
9
emy, urot oecneunrt, no xpane mepe, cro ner ero
esorxasno paort.
BO3BOHOHHHK H CKEAETHAR CHCTEMA
Ecnn ypart onopy y renra nnpxa, ro renr ynaer.
Hosnonounnx n pyrne xocrn uenoneuecxoro cxenera
noepxnnamr onee mxrxne uacrn rena n npnamr
reny neoxonmym ]opmy. Pont rnanno onopt rena
ntnonnxer nosnonounnx. Ecnn nosnonounnx ypart,
ro reno ynaer na semnm ec]opmenno macco.
Hpn poxennn peenox nmeer 350 xocre, xoropte
pacryr no mepe ero pasnnrnx. Cxener nopmantnoro
nspocnoro cocronr ns 260 xocre.
Hosnonount cron cocronr ns 26 nontx
nnnnnpnuecxnx xocre nosnonxon. Ecnn 26
xarymex or nnrox nannsart na xecrxym npononoxy,
nsornyrym n nne yxnt S, ro nonyunrcx xoncrpyxnnx,
nmnrnpymmax ycrpocrno nosnonounnxa.
B nepxne uacrn na nosnonounnx onnpaercx uepen,
xoropt cocronr ns 29 nnocxnx xocre. Kpyrnax uacrt
uepena, n xoropo pacnonoxen mosr, cocronr ns
noctmn xocre. Hnno, nxnmuax nnxnmm uenmcrt,
coepxnr 14 xocre. B xaxom yxe naxoxrcx no rpn
ronxnx xocrn, a n ropne enncrnennax
noxstunax xocrt.
lpynax xnerxa cocronr ns 25 xocre ono
rpyno xocrn (rpynnt) n 24 peep. Bepxnne napt
peep na cnnne npnxpennent x nosnonounnxy, a
nnepen x rpynne. Cneymmne rpn napt
npnxpennent rontxo x nosnonounnxy n saxpyrnxmrcx
cnepen x rpynne. H, naxonen, ne napt nnxnnx
peep, nastnaemte nnanammnmn, axe ne oxoxr o
nepene uacrn rpyno xnerxn.
Ha pepamn x rpynne xpenxrcx ne xnmunnt,
csan x xoroptm npnxpennent nonarxn. Kaxax pyxa
cocronr ns ono nepxne xocrn nneueno n nyx
xocre npenneutx noxreno n nyueno.
3anxcrte cocronr ns noctmn xocre, xaxax ns
xoroptx nmeer cnoe nasnanne n ]ynxnnn. Hxrt xocre,
nasnanntx nxcrtm, cnxstnamr sanxcrte c nantnamn,
xoropte coepxar 14 xocre, ]ananr (ne n ontmom
n no rpn n ocrantntx uertpex nantnax).
C nnxne uacrtm nosnonounnxa cnxsant xpecren n
xonunx camte mnpoxne uacrn nosnonounnxa. Onn
10
OCTOB TEAA, KOCTH H CYCTABL.
Bepe naun cxene1 uenonex*, xo1opmn
npnae1 qopuy nceuy 1ex)-. Mec1a
coennena
xoc1cncnouommocnxx1ncoenmn1extamx
1xanen nasmnam1 cyc1anaun; nuenno n
cyc1anax, ocoenno n nneuax, nox1nx, sann-
c1tax, epax, xonenn, nommxax, c1onax,
nosnonounnxe o1xnamnam1 neoprann-
uecxne nemec1na, aoc1ynaxunne n oprannsu
ns nnmn. n nn1tenon nom. 31n o1noaena
npnunnnm1 pesxne onn, orpannunnam1 na
aenne cyc1anon, npnnoa x oxoc1enennm
ncero 1ena. honmnnnc1no nmen cun1am1,
u1o nceuy nnnon nospnc1
coennxmrcx c epenntmn xocrxmn camtmn
nnnntmn, cnntntmn n rxxentmn xocrxmn rena.
Haxonennax uameuxa npnxptnaer cnxsxn, xpenxmne
epennym xocrt x nym nnxnnm xocrxm norn
ontmo n mano epnono.
B xaxo notxxe, npennmcne, naxoxrcx cemt
xocre, ontme, uem n sanxcrte. Hxrt xocre,
nasnanntx nnmcno, opasymr cno norn n cnxsant c
notxxo n nantnamn. B nantnax14 xocre, raxxe
nasnanntx ]ananramn (no ne n ontmnx nantnax n
no rpn n ocrantntx).
CB3KH H XPBH
3a ncxnmuennem V-opasno noxstuno xocrn
xaxax xocrt n rene cnxsana c pyro, nosnonounnx
xnnxercx crepxnem nce cxenerno cncremt
Vsen, n xoropom coennxmrcx ne xocrn, nastnaercx
cycranom. Cycrant uepena, n xoropom naxonrcx mosr,
nenonnxnt. Coennennx peep n nosnonounnxa
uacrnuno nonnxnt. Taxxe orpannueno nnxenne n
xpecrnono-nonsomntx cycranax, cnxstnammnx
ocnonanne nosnonounnxa c xocrxmn epa, na xoropte
pacnpeenxercx nec nepxne uacrn rynonnma. B +ro
onacrn moryr noxnnrtcx pesxne onn, ecnn cnxsxn,
coennxmmne +rn cycrant, nonepramrcx
nenpnntuntm nx nnx nanpxxennxm, raxnm, xax,-
nanpnmep, nonxrne rxxentx npemeron. Hporpamma no
osoponnennm nosnonounnxa nomoxer ycnnnrt +rn
naxnte cnxsxn.
Cymecrnymr uertpe ocnonntx rnna nnxennx
cycranon n rene, n onn cnyxar opasnom nx
ncnontsonannx n pasnnuntx mexannsmax n mamnnax.
Camt mnpoxn nanason nnxenn
oecneunnamr cycrant, coennxmmne nneuente xocrn c
nepxnnmn xocrxmn pyx, n coennennx epenntx
xocre. Bapnnpnte cycrant n xonenxx n nantnax
nosnonxmr conepmart nnxennx rontxo nnepe n
nasa. Crepxneno cycran aer nosmoxnocrt xocrn
nonopaunnartcx na nem noono xnmuy n samxe.
Hpnmepom moryr cnyxnrt sanxcrte n notxxa. Hoxort
+ro xomnnannx mapnnpnoro n crepxnenoro
cycranon, xoropax nosnonxer conepmart emy mnpoxn
nanason nnxenn.
Cycrant nosnonounoro crona nastnamrcx
cenonnntmn n nosnonxmr conepmart naxnont n
nmym cropony. Hosnonxn nnramrcx pyr
ornocnrentno py-
12
3ect npecrannent rnnt cycranon, cosammne nnxennx n
uenoneuecxom rene. Mexy nonnxntmn xocrxmn cycrana
naxonrcx npospaunax xenrax xnxocrt, xoropym nastnamr
cnnonnantno xnxocrtm. Ona cnyxnr n xauecrne cmasxn nx
cnoonoro nnxennx xocre n cycrane. Kora ona samemaercx
neoprannuecxnmn nemecrnamn n roxcnuntmn conxmn,
nocrynammnmn ns nnrteno not, mt naunnaem crpaart or
cnntntx one.
ra ouent orpannueno, onaxo nect nosnonounnx,
cocroxmn ns 26 xocre, oxastnaercx ouent rnxnm.
Hpnpono cmasxo nx ncex nnxymnxcx cycranon
xnnxercx nemecrno, nastnaemoe cnnonnantno
xnxocrtm, xoropax naxonrcx n cnennantno
oonouxe. 3ro cmasxn xnaraer na ncm xnsnt, onaxo
nx coxpanennx ee xoncncrennnn nao npannntno
nnrartcx, nserax norpenennx xecrxo not n
pyrnx npoyxron, coepxamnx neoprannuecxne
mnnepantnte nemecrna.
Hapyxnax nonepxnocrt cycranon noxptra nnorno
+nacrnuno rxantm, xoropax nastnaercx xpxmom. Ona
ne rontxo npeoxpanxer nonepxnocrt xocre or
ncrnpannx, no n cnyxnr amoprnsaropom. 3ro
ocoenno naxno n nosnonounnxe, re xpxmente
nnacrnnxn n mexnosnonounte ncxn nornomamr
narpysxn npn ere n xote.
14
Xpxmn +ro npemecrnennnxn xocre n
]opmnponannn cxenera n +mpnone, n nexoropte ns
nnx ocramrcx xax uacrt cxenerno cncremt. V
nonopoxennoro nexoropte xocrn uepena xpxmente,
uro nosnonxer mosry pacrn. Onn cranonxrcx rneptmn
nocne roro, xax mosr ocrnraer nopmantntx
pasmepon. Tax xax xpxm onee +nacrnuen no
cpannennm c rnepo xocrtm, ro, ocranaxct,
nanpnmep, n mecrax coennennx peep c rpynno, on
aer nonnym cnooy nerxnm. Xpxm raxxe ocraercx
uacrtm cxenera y nspocnoro uenonexa n nonyrneptx
rpyax, raxnx, xax roprant, rpaxex, ponxn, noc n
ymn.
Xpxmn uacro nyramr co cnxsxamn n cyxoxnnnxmn,
rax xax n xpxmn, n cnxsxn, cyxoxnnnx npecrannxmr
coo nnornym enym rxant. Crenent xe
+nacrnunocrn rxann xaxoro nna pasnnuna, xax
pasnnunt crpyxrypa n ntnonnxemte ]ynxnnn. Xpxmn
+ro xocrn +mpnona, onaxo, n ornnune or xocre, onn
nonyrnepte n +nacrnunte n ne nmemr npxmoro
nnrannx xpontm. Cyxoxnnne +ro ente, necrxmne,
nonoxnncrte, ne +nacrnunte, no c ontmnm npeenom
npounocrn nnrn, xoropte xpenxr mycxynt x xocrxm. Onn
coepxar mano xponenocntx cocyon n
uyncrnnrentntx nepnon. Cnxsxn nmemr raxym xe
crpyxrypy, no coepxar +nacrnunte nonoxna,
cnxstnammne xocrn nnn xpxmn n noepxnnammne
nexoropte oprant, mycxynt n ]acnnn (nonoxnncrte
nnrn, oxyrtnammne nnyrpennne rxann).
Cyxoxnnnx n cnxsxn xnnxmrcx uacrtm mycxyntno
cncremt, n ro npemx xax xpxmn cocrannxmr nnmt
uacrt cxenerno cncremt.
COCTAB KOCTEH
nx roro urot xocrn n xpxmn tnn sopontmn,
neoxonmo exenenno oecneunnart nx nnme,
coepxame oprannuecxn xantnn, ]oc]op, marnn,
mapranen.
nnnnte xocrn pyx n nor otuno nmemr nnnnym
nnnnnpnuecxym uacrt, xoropax nastnaercx renom.
Ha xonnax xocrt yronmaercx n ]opmnpyer cycran. Bce
xocrn, n rom uncne n nnocxne, cocroxr ns nopncro
rxann. 3ra nopncrax rxant noxptra rneptm
marepnanom, cocroxmnm ns xantnnx n ]oc]opa,
xoropte npnamr xocrxm nyxnym ]opmy n
oecneunnamr nx npou-
15
nocrt. Kocrn n syt coepxar 90% xantnnx,
nmemmerocx n oprannsme uenonexa.
Mxrxax nnyrpennxx uacrt xocrn nastnaercx
xocrntm mosrom. 3ro nemecrno nmeer xenrt nner,
rax xax sanonneno xnpntmn xnerxamn; ono cnyxnr
xpannnnmem nx xnpa, xoropt moxer trt
npenpamen n +neprnm, xora reno yer nyxartcx n
+rom. B xocrnom mosry nnocxnx xocre (raxnx, xax
uepen), n nnnntx xocrxx nnxe x xonnam, a raxxe n
nosnonounnxe naxoxrcx yuacrxn xpacnonaro rxann.
3rn xnsnennte nenrpt ntpaartnamr xpacnte
xponxnte rentna, xoropte pasnocxr xncnopo no
ncemy reny. Fente xponxnte rentna, cpaxammnecx c
nn]exnne, raxxe ntpaartnamrcx n xocrnom mosry.
3AmHTA H3HEHHLX OPIAHOB
Kocrn ntnonnxmr raxxe ]ynxnnm samnrt
xnsnenno naxntx opranon. uepen ]opmnpyer
momnym xopoxy nx coxpanennx ceporo nemecrna
mosra. ne xocrnte nnannt n nepene uacrn uepena
samnmamr rnasa. Hosnonounnx opasyer rpyy, n
xoropo naxonrcx nexnt cnnnno mosr.
Pepa ]opmnpymr xecrxn n n ro xe npemx
+nacrnunt xapxac, xoropt samnmaer cepne n
nerxne. Ecnn t y uenonexa ne tno peep, ro axe
neontmne cronxnonennx mornn t cmxrt nerxne n
nonpenrt cepne. Hnxnxx uacrt rpyno xnerxn
raxxe samnmaer nouxn n nepxnmm uacrt
nnmenapnrentno cncremt. Kax yxe yxastnanoct,
pepa noepxnnamrcx nosnonounnxom.
Kocrn rasa, nmecre c nosnonounnxom (xpecren,
xonunx) n epenntmn xocrxmn, oecneunnamr samnry
mouenonono cncremt.
CTPOEHHE BO3BOHOHHHKA
Kax xe nocrpoen +ror nsymnrentnt crepxent
uenoneuecxoro cxenera?
Hosnonounnx +ro rnxn cron, cocroxmn ns 24
neontmnx nosnonxon, pacnonoxenntx or ocnonannx
uepena o rasa, nxnmuax xpecren (nxrt
+mpnonantntx nosnonxon, cpocmnxcx n xocrt
xnnnonnno ]opmt) n xonunx (uertpe
+mpnonantntx nosnonxa, cpoc-
16
Bosnonounnx uoae1 nue1t unoaec1no saonenannn, 1axnx xax
cnnny1me c uec1a ueanosnonounme ncxn, o1noaennn
neoprannuecxnx nemec1n ueay nosnonxaun n pn pyrnx. Hs-sa
+1oro nepnnan +neprnn, noc1ynamman x ansnenno naanmu
opranau, uoae1 cnntno yuentma1tcn, nmsmnan 1eu caumu
oc1penmee onn in- 1ontxo n cauou nosnonounnxe, no n n
pyrnx uac1nx 1ena.
17
mncx n neontmym rpeyrontnym xnocronym xocrt),
xoropte ]opmnpymr sanmm cropony rasa.
3aueuanne. Bo npemx pocra nnyrpn marxn uenoneuecxn +m-
pnon cnauana pasnnnaer 33 nosnonxa, sarem nnxnne enxrt cnn-
namrcx nepe poxennem n xpecren n xonunx.
V nonopoxennoro nosnonounnx opasyer
ntnyxnym nasa xpnnym. Kora peenox naunnaer
nonnmart ronony n npxmo cnert, cemt nepxnnx
nosnonxon mexy nepxnnm xpaem nosnonounnxa n
nneuamn opasymr mem, xoropax ycnnnnaercx
mentm nsrnom nnepe.
Cneymmne 12 nosnonxon, x xoroptm npnxpennent
pepa rpyno xnerxn, npoonxamr xpnnym ntnyx-
nocrtm nasa. 3ro rpynte nosnonxn. 3ror yuacrox
ontme menoro nnny ontme narpysxn na nero.
Kora peenox naunnaer croxrt npxmo n xonrt
ro cneymmne nxrt nosnonxon ]opmnpymr noxcnnu
nt nsrn ntnyxnocrtm nnepe, a xpecren n xonunx -
ntnyxnocrtm nasa.
3ra ecrecrnennax S-opasnax xpnnax nosnonounnxa
opasyer xax t npyxnny, xomnonenramn xoropo xn-
nxmrcx nosnonxn. Kaxt nosnonox cocronr ns nyx
uacre rena n yrn. Bepx n nns nosnonxa noxptrt
xpxmem. Mexy renamn nyx nosnonxon naxonrcx
+nacrnunt mexnosnonount ncx, cocroxmn ns nony-
xnxoro nenrpa, saxnmuennoro n rxann xpxma. 3rn
ncxn amr nosmoxnocrt nosnonounnxy nnrartcx n
pasnnuntx nanpannennxx n emn]nponart yapt. Ec-
nn t ne tno +rnx ncxon, nt t uyncrnonann yapt
na ocnonanne uepena npn xaxom mare.
yrn nosnonxon ]opmnpymr xanan, n xoropom pac-
nonoxen cnnnno mosr. Ha xaxo yre pacnonoxent
no nxrt ntcrynon, noxoxnx na nantnt, x xoroptm
npnxpennena cnoxnax cncrema cnnnntx cnxsox n myc-
xynon. Henrpantnte ntcrynt ocrncrte opasymr
ro, uro mt nastnaem nosnonounnxom. Cocenne
nosnonxn coennxmrcx cycranamn, ntcrynammnmn
nnepx n nnns or xaxo yrn n samnmenntmn oo-
nouxo, nanonnenno cnnonnantno xnxocrtm.
BO3BOHOHHHK H MYCKYALHAR CHCTEMA
Or uepena o xpecrna ntcrynt nosnonountx yr
onneramrcx momntmn +nacrnuntmn cnxsxamn, xoropte
coennxmr nmecre nce nosnonxn n mexnosnonounte
18
ncxn. uepes xpecrnono-nonsomnym onacrt npoxo-
nr pyrax cncrema upesntuano cnntntx cnxsox,
coennxmmnx cycrant mexy epom n ocnonannem nos-
nonounnxa n na xoropte noxnrcx ocnonno nec ueno-
neuecxoro rena.
K nosnonounnxy c nomomtm cyxoxnnn npnxpen-
xxercx cnoxnax cncrema mycxynon, ynpannxmmnx ero
nnxennem. Fes mycxynon ncx cxenernax cncrema tna
5t npocro rpyo nenonnxntx xocre. Cnon momntx
mycxynon cnnnt n xnnora ynpannxmr ocnonntmn
nnxennxmn rena. nnxennx ronont n men
oecneunnamrcx mtmnamn, npnxpennenntmn x
mentm nosnonxam. Mycxynt nneu n nepxne uacrn
pyx xpenxrcx x mentm, rpyntm n nepxnnm
noxcnnuntm nosnonxam, a mycxynt epa x xpecrny
n xonunxy.
Mycxynt, ynpannxmmne namnm txarentntm
annaparom, npnxpennent x nosnonounnxy,
na]parma-x noxcnnuntm nosnonxam, peepnte mtmnt
x rpyntm n mentm nosnonxam. Mycxynt rasa,
yepxnnammne nce nnyrpennocrn, xpenxrcx x nnxne
uacrn nosnonounnxa.
HO-EM. HOBBOHO-HUK HA-UHAET
.KOPA-UBATBCH
Mt nnnnnnsannx nme, neymnx
manononnxnt opas xnsnn, nnnnnnsannx
onentmnxon na cnoprnnntx copennonannxx, mt
nepeeaem, no ocraemcx ne-oxopmnenntmn ns-sa roro,
uro enm esxnsnennym ncxyccrnennym nnmy.
Mycxynt cranonxrcx pxntmn ns-sa orcyrcrnnx
ynpaxnenn, a rxann ncromamrcx ns-sa
nenpannntnoro nnrannx. Or nenpannntnoro opasa
xnsnn nosnonounnx cranonnrcx xecrxnm n
e]opmnpyercx. Xpxmn n ncxn mexy nosnonxamn
paspymamrcx ns-sa orcyrcrnnx ]nsnuecxnx
ynpaxnenn n nnoxo nnpxynxnnn xponn n cocennx
rxanxx. Hosnonount cron xax t yctxaer. Mnorne
nmn n 6070 ner cranonxrcx na 3 5 mmon nnxe,
a nexoropte x crapocrn crnamrcx.
Onaxo nosnonounnx yxopaunnaercx n nenopmantno
nsrnaercx ne or nospacra. Henpannntnoe nnranne,
neocrarox ]nsnuecxo axrnnnocrn npnnoxr x romy, uro
naxe ern xoxr cyrynxct, ena nonoua norn. C ro-
19
amn yxasannte neocrarxn saxpennxmrcx n
cranonxrcx xapaxrepntmn npnsnaxamn nospacra.
Onaxo, ecnn ocnonntm ]axropom tno t npemx,
ro mo nosnonounnx anno nepecran t paorart, rax
xax y menx yxe ecrt npannyxn. Ho mo nosnonounnx
cran onee rnxnm n cnntntm, uem tn nonnexa
nasa. Houemy? Horomy, uro x nonnmam, xaxym
naxnym pont nrpaer nosnonounnx n xnsnn n enam nce
nosmoxnoe, urot oecneunrt xopomym nnpxynxnnm
xponn n nem n n oxpyxammnx ero mycxynax n
cnxsxax. raxxe snam nennocrt sopono nnmn,
xoropax coepxnr naxnemne mnnepantnte nemecrna
n nnramnnt, rax neoxonmte nx cosannx cnntntx n
sopontx xocre n xpxme.
Kpenocrt nmoro nosnonounnxa sanncnr or roro;
marepnana, ns xoroporo on cosan ... n or rex
]nsnuecxnx narpysox, xoroptm on noneprancx n
reuenne nce, xnsnn, nesanncnmo or xonnuecrna
npoxnrtx ner. H nnuro ne nnnxer na soponte,
+neprnm n xnsneexrentnocrt uenonexa rax, xax
cocroxnne ero nosnonounoro crona.
V BAC MOXET FITl MOHOOH
HO3BOHOuHHK B HlFOM BO3PACTE
Fepnap Max]aen, oren ]nsnuecxo xyntrypt, c
xoroptm x nauan cnom xaptepy, uacro ronopnn, uro
xaxt uenonex nacrontxo mono, nacxontxo mono
ero nosnonounnx. Karoi +vr:uua u reuuuua
+oevm copocumi 30 .em, vcu.uea u pacmeuea
noseouo:uur, cunran on.
3ro nmenno rax. Bt moxere n snaunrentno mepe
npeornparnrt nponecc, nastnaemt crapennem, nt-
nonnxx ynpaxnennx nx nosnonounnxa n pannonantno
nnraxct.
Fontmnncrno nme otuno uyncrnymr cex nyu-
me ncero yrpom, n +ro pesyntrar ne rontxo ocnexam-
mero cna, no n roro, uro nosnonounnx ynnnxercx npn
npoonxnrentnom ortxe. uacro ronopxr, uro no
yrpam uenonex cranonnrcx ntme. Cpannnrentntmn
ns mepennxmn +ro nerxo nornepnrt. Onaxo n
reuenne nx nosnonounnx onxrt oceaer. 3ro yer
npoon xartcx o rex nop, noxa nt ne ycnnnre
nosnonount cron n noepxnna.mmne ero cnxsxn n
mycxynt cn-
cremarnuecxnmn ynpaxnennxmn n npannntntm
nnrannem, sannmaxct no meronxe, anno n moe
xnnre.
V ontmnncrna nme, ne rpennpymmnx cno
nosnonounnx, xpxmente mexnosnonxonte ncxn
cnnmmnnamrcx. Hpn nocroxnnom rpennn mexy
nosnonxamn xpxmn moryr crart ronxnmn, uro xnnrcx
npnunno myunrentntx one. ncxn nonepramrcx n
ereneparnnntm nsmenennxm, raxnm, xax
otsnecrnnenne, n pesyntrare xoroporo nosnonounnx
repxer cnon amoprnsannonnte cnocrna. Hosnonxn ne
rontxo rpyrcx pyr o pyra, no raxxe cranxnnamrcx n
samemnxmr nepnt, orxoxmne or cnnnnoro mosra uepes
nosnonounte ornepcrnx.
K cuacrtm, xpxmn tcrpo pearnpymr na nx
crnmynxnnm ynpaxnennxmn nx nosnonounnxa, xoropte
paspaorant nx pacrxxennx nosnonounoro crona. Ho
nnnxnnem +rnx ynpaxnenn orxptnamrcx
ecrecrnennte npomexyrxn mexy nosnonxamn n
xpxmn cpasy xe naunnamr cno pocr. Hsymnxer nmenno
+ra cnoconocrt xpxma x tcrpomy noccranonnennm
nesanncnmo or nospacra uenonexa npn ntnonnennn
ynpaxnenn nx nosnonounnxa. Tax moxno ntpacrnrt
momnte xpxmn n cosart monoo nosnonounnx
nesanncnmo or roro, cxontxo ner npoxnnn nt na +rom
cnere.
HTO TAKOE CMEmEHHLH HCK
Ocnonntmn amoprnsaropamn nosnonounoro crona,
npnammnmn emy rnxocrt n ynpyrocrt, xnnxmrcx
mexnosnonxonte ncxn. 3rn manentxne npoxnaxn
mexy nosnonxamn cocroxr ns xenarnnosnoro xpa co
cryenncrtm coepxnmtm, xoropoe saxnmueno n
oonouxy, nasnannym ]nposntm xontnom.
Mexnosnonount ncx cnepxy n cnnsy samnmen or
xonraxra c xocrtm xpxmentmn nnacrnnamn.
Hpn crnannn nosnonounnxa n ry xe cropony
cxnmamrcx n ncxn, ntannnnax xpo n
npornnononoxnom nanpannennn. B cnntnom, soponom
nosnonounnxe ncx ntnonnxer pont nonnonennoro
amoprnsaropa. Onaxo, ecnn ncx paccnanen, a raxxe
ecnn nosnonounnx nonepxen nepenanpxxennxm nnn
pesxnm yapam, ro xpo moxer ntrn uepes nnemnmm
oonouxy n nosnonount xanan opasyercx rptxa
mexnosnonounoro ncxa. 3ror cmemennt ncx moxer
oxastnart cnntnoe annenne na cnnnno mosr. Kpome
roro,
nnmennte ynpyro onopt, nosnonxn rpyrcx pyr o
pyra n moryr samemnrt nepn, ntxoxmn ns
cnnnnoro mosra.
Hocne roro xax tna naena npnunna +rnx one,
crann paspaartnartcx xnpyprnuecxne merot
neuennx, c nomomtm xoroptx noccranannnnann
nopmantnym ]ynxnnm nosnonounnxa, onaxo
noccranonnrt nnn samennrt cam ncx onn ne mornn.
Hcxnmunrt nosnnxnonenne rptxn
mexnosnonounoro ncxa moxno ynnnennem n
pacrxxennem nosnonounnxa c nomomtm
xoppexrnpymmnx ynpaxnenn n npannntnoro nnrannx.
HEPBHAR CHCTEMA 3TO CHCTEMA
CBR3EH BAmEIO TEAA
CHHHHOH MO3l XH3HEHHO BAXHIH
VHPABHlBHH HEHTP
Hanonee naxno ]ynxnne nosnonounnxa
xnnxercx samnra cnnnnoro mosra, nanonee naxnoro
ynpannxmmero nenrpa, es xoroporo cxenernax n
mycxyntnax cncremt n ocnonnte xnsnennte oprant ne
mornn t ecrnonart. Hn ona, axe camax
conepmennax xomntmrepnax cncrema, ne morna t
cocrxsartcx c +ro nepnno rxantm. Menee 45 cm
nnno, nemnoro ontme 8 mm n namerpe n macco
npnnnsnrentno 30 r, cnnnno mosr xnnxercx
ntuncnnrentntm n ynpannxmmnm nenrpom omnpno n
cnoxno cern nepnon, pacxnnyro no ncemy reny.
Cnnno mosr naunnaercx y ocnonannx rononnoro
mosra (ner or npoonronaroro mosra) n npoxonr no
xanany, opasonannomy yramn nosnonxon.
3axanunnaercx cnnnno mosr n nepnom noxcnnunom
nosnonxe ontmnm xonnuecrnom nonoxon nnn nnre,
xoropte rxnyrcx x xonny nosnonounnxa n xpenxr
cnnnno mosr x xonunxy. annenne n cnnnnom mosry
noepxnnaercx cnnnno-mosrono xnxocrtm, xoropax
orenxercx or xocrnoro xanana rpemx mosrontmn
oonouxamn.
Or cnnnnoro mosra uepes ornepcrnx n yrax
nosnonxon orxoxr nepnnte nonoxna, xoropte
ocnyxnnamr pasnnunte uacrn rena. Ho nce nnne
cnnnnoro mosra nmeercx 31 napa +rnx nonoxon
nocemt mentx, 12 rpyntx, nxrt noxcnnuntx, nxrt
xpecrnontx
23
Hepeuan cucfera sfo korryuukauuouuan cucfera eauero
oprauusra. Oua cocfouf us rosra u uepeoe, npocfupakuxcn no
ecery oprauusry (uepeu oeuu cunuuo ofnuakfcn no puarefpy)
24
n ona xonunxonax. Kopemxn uyncrnnrentntx nepnon
npnxpennxmrcx x sane cropone cnnnnoro mosra, a
xopemxn nnrarentntx nepnon x nepene cropone.
Kaxax napa xonrponnpyer onpeenennym uacrt rena.
Hanpnmep, ecnn nt yapnnnct noro o cryn, n
ornernnennn uyncrnnrentnoro nepna ncntxnnaer
oneno cnrnan, nocrynammn uepes nenrpantnoe
ynpannenne cnnnnoro mosra n napnt nnrarentnt
nepn, xoropt nemenenno nepeaer npnxas ypart
nory. 3ro enaercx rax tcrpo, uro nama peaxnnx
xaxercx mrnonenno.
Bce anromarnuecxne n pe]nexropnte ecrnnx
xonrponnpymrcx cnnnntm mosrom, sa ncxnmuennem
rex, sa xoroptmn cnenr rononno mosr. Hanpnmep,
mn nnnm rnasntm nepnom rononnoro mosra, no
rnasnte mtmnt ynpannxmrcx or cnnnnoro mosra, n
nnauem mt no npnxasy cnnnnoro mosra, xoropt
ynpan nxer cnesntmn xenesamn.
Cosnarentnte ecrnnx nyr or rononnoro mosra,
no, cranonxct pe]nexropntmn, onn nepeamrcx n
neenne cnnnnoro mosra. Ho repmnnonornn
ntuncnnrentno rexnnxn, rononno mosr
nporpammnpyer nopxox ecrnn, no xora on
cranonnrcx npnntuxo, ro nepexonr n anx anntx
cnnnnoro mosra. Kora nt yunrect nonrt anromonnt,
nanpnmep, ro onxnt cosnarentno npoymtnart
xaxoe nnxenne, no co npemenem naunnaere enart
+ro anromarnuecxn.
Fecuncnennte exenennte ecrnnx, raxne, xax
xota, npnem nnmn, pasronopt n r. ., sanporpammn-
25
ponant c ercrna. B anxe anntx namero
cnnnnoro xomntmrepa yxe npn poxennn tna
onpeenena ero pont n ynpannennn txannem,
cepnenennem, nnpxynxnne xponn, nepenapnnannem,
ntenennem n ]ynxnnxmn nocnponsnocrna.
HOBBOHO-HUK U HEPBHAH CUCTEMA
Tenept x oxcnm, nouemy nosnonounnx onxen
trt pacrxnyrtm, cnntntm n rnxnm. Hpnpoa
cosana nosnonounnx npxmtm, samnmammnm
cnnnno mosr n orxoxmne or nero nepnt or yapon n
n ro xe npemx nosnonxmmnm reny nsrnartcx no ncex
nanpannennxx.
Fnaroapx nepnam mt nonyuaem yonontcrnne n
uyncrnyem ont. H rontxo npxmo, cnntnt, rnxn n
pacrxnyrt nosnonounnx nosnonxer xaxomy nepny
nopmantno ]ynxnnonnponart.
Hosnonounnx, xoropt ocen nnn yxopornncx,
nmeer mentmne paccroxnnx mexy nosnonxamn,
xoropte no +ro npnunne cannnnamr nepnt,
ntxoxmne uepes ornepcrnx nosnonxontx yr. Kora
cannnnamrcx nepnnte nonoxna n nepxne uacrn men
nnn y ocnonannx ronont, ro y uenonexa moryr noxnnrtcx
cnntnemne rononnte onn. Cannnnanne nepnntx
nonoxon mmom nnxe npnnonr x paccrpocrnam
spennx. B rpyno onacrn annenne na nepnt, nymne
x xenyxy n pyrnm opranam nnmenapennx, ntstnaer
paccrpocrno +rnx opranon. Bosecrnne na nepnnte
nonoxna, pacnonoxennte uyrt nnxe, moxer nopasnrt
xnmxn nnn nouxn. ecrnnrentno, ner raxo uacrn
rena, na xoropym ne ecrnonana t xaxnm-nno
opasom nosnonounax nepnnax cncrema.
Kora nponcxonr nonpexenne nnn cmemenne
nosnonxa, nosnnxaer ocrpax ont, ntnyxammax nac
nemenenno oparnrtcx x npauy.
3aueuanne. Hanre xopomero xnponpaxrnxa, onaammero
cnennantntmn snannxmn, xoropt nnpannr cmemennte nosnonxn
n nomoxer nam yxpennrt nosnonounnx, npn ycnonnn uro n nt, n
cnom ouepet, yere ntnonnxrt mon ynpaxnennx.
Kora cmemenne nosnonxon nponcxonr nocroxnno,
ro npeynpexammax ont noxnnxercx nmenno n rom
oprane, xoropt ocnyxnnaercx samemnenntm
cnnnntm nepnom, a ne n camom nosnonxe. Oceanne
nosnonounnxa, cnxsannoe co cmemennem nosnonxon,
npo-
26
necc nnrentnt n uacro naunnaercx eme n
nopocrxonom nospacre.
Menennoe paspymenne xpxma n ocnanenne
mycxynon n cnxsox moxer nrn nesamerno n reuenne
onroro npemenn n naroapx nsymnrentno npnpono
cnoconocrn uenoneuecxoro oprannsma xomnencnponart
n noccranannnnart cnny nosnonounnxa, necmorpx na
name napnapcxoe c nnm opamenne.
Hepnnax +neprnx recno cnxsana c ymcrnenntm n
]nsnuecxnm sopontem n n +ro cnxsn x pexomenym
nounrart mom xnnry Hepnnax cnna.
Taxnm opasom, mt paccmorpenn nsanmocnxst
nosnonounnxa n uacrn nenrpantno nepnno cncremt
cnnnnoro mosra n ntxcnnnn, uro nx nopmantno
paort cnnnntx nepnntx nonoxon neoxonmo
nmert rnxn, cnntnt, sopont, pacrxnyrt
nosnonounnx.
OCHOBHOE YBPAHEHHE AR
BO3BOHOHHHKA 3TO XOPOmAR OCAHKA
Hpexe uem nepern x ynpaxnennxm nx
nosnonounnxa, ntennm ocnonnoe ynpaxnenne, xoropoe
onxno trt rmarentno sanporpammnponano n name
nepnno cncreme n xoropoe ncnontsyercx nce npemx,
nesanncnmo or roro, cronm nn mt, cnnm, xonm nnn
nexnm. 3ro nocroxnnoe ynpaxnenne npannntnax
ocanxa. Hpnntuxa x ne ]opmnpyercx n pannem ercrne
n onxna coxpanxrtcx na ncm xnsnt.
Hopmantnax ocanxa uenonexa onpeenxercx
noopaxaemo neprnxantno nnnne, na xoropo
pacnonoxen nenrp rxxecrn uenoneuecxoro rena n
xoropax npoxonr uepes nenrpantnym nepnnym nepmnny
uepena n nepecexaer nnnnn, coennxmmne ymn n
cycrant nneu, eep, xonene n notxex. Hoopoox
onxen naxonrtcx no npxmtm yrnom x ocrantnomy
reny, nneun npxmte, rpynax xnerxa nonxra nnepx,
no ne upesmepno, xnnor norxnyr, no ne nrxnyr
rnyoxo nnyrpt. B +rom nonoxennn cnnna coxpanxer
cnon ecrecrnennte mxrxne nsrnt n nce reno
noepxnnaercx cycranamn eep n nor, croxmnx cnerxa
npost c nanpxxennem n nxrxax.
Bce +ro moxno ntpasnrt onnm cnonom:
Binp+uci! urot nouyncrnonart, uro raxoe
croxrt npxmo*, npecrantre, uro xaxo-ro rnranr
epxnr nac sa
29
OCAHKA uEHOBEKA: A xopomax (ronona, rynonnme n epa
pacnonoxent na ono npxmo nnnnn, rpynax xnerxa ntnnnyra
nnepe' n nnepx, xnnor nnocxn, cnnna nopmantno nsornyra);
B nocpecrnennax (ronona ntaercx nnepe, xnnor ntnyxnt,
nsnnmne nouepxnyrt nsrn nepxne uacrn cnnnt, cnerxa
nnanax noxcnnna); Cnnoxax (paccnanennax ocanxa, ronona
nnepen, xn+or paccnanen, nonarxn ropuar, noxcnnna
nnanax); D ouent nnoxax (ronona cnntno ntaercx nnepe,
nsnnmne nouepxnyr nsrn nepxne uacrn cnnnt, xnnor
paccnanen, rpynax xnerxa nnocxo-nnanax, noxcnnna nnanax).
nonoct n nourn orptnaer or semnn. Hpxmo nt onxnt
ne rontxo croxrt, no n cnert n xonrt.
Ecnn nt cyrynnrect, uro enaer ontmnncrno
nme, ro nopmantnax ocanxa noxaxercx ouent
neyono, rax xax mycxynt n cnxsxn cranonxrcx
cnnmxom cnatmn nnn cnnmxom nanpxxenntmn or
nontrox epxart reno n nenpannntnom nonoxennn.
OKHHLTE CEhR hE3AAOCTHLM B3IAROM
urot onpeennrt cnom ocanxy, ncrantre n
xynantnnxe nnn noome es oext nepe ontmnm
sepxanom n xpnrnuecxn ocmorpnre cex co ncex cropon
cnepen, coxy, csan, ncnontsyx nx +roro
ononnnrentnoe pyunoe sepxano. H nycrt ono
ecnomano oropasnr ncm npany.
Btrxrnnaere nn nt ronony nnepe? Cyrynnrect nn
nt? He ntme nn ono nneuo pyroro? Onyment nn
namn nneun? He xopoue nn ono ns eep? Fontmo nn
y nac xnnor? He ncxpnnnen nn nosnonounnx?
30
Hpoanannsnpyre nce e]exrt cnoe ocanxn.
3annmnre nce +ro n xaprouxy n nocrantre uncno. 3arem,
ntnonnxx nporpammy no osoponnennm nosnonounnxa,
exeneentno ocmarpnnare ]nrypy n onpeenxre,
xaxne nonoxnrentnte cnnrn n ne nponsomnn,
nacxontxo npnnnsnnnct nt x conepmenno ocanxe.
Ecnn opoconecrno cneonart nncrpyxnnxm, anntm
n +ro xnnre, ro n nrore nt yere nnonne
yonnernopent nonyuenntmn pesyntraramn. Bt yere
yonnernopent n cnonm sopontem n nnemnnm nnom.
OCHOBHOE YBPAHEHHE AR OCAHKH
Haunnre c ocnonnoro ynpaxnennx nx ocanxn.
Bcrantre cnnno x crene, norn cnerxa paccrannent,
pyxn cnoono onyment. 3artnox, nneun, nxpt n
nxrxn xacamrcx crent. A renept nocraparect
npncnonnrtcx x crenxe rax, urot paccroxnne mexy
creno n noxcnnne tno ne ontme ronmnnt nantna.
Hoepnre xnnor, ntrxnnre nemnoro mem nnepx n
nonnmnre nneun.
Hpoanannsnpyre uyncrna ncex uacre rena,
ocoenno mycxynon cnnnt n xnnora. pyrnmn cnonamn,
naunnre nporpammnponanne cnoero nosnonounoro
xomntmrepa n nonoxennn nopmantno ocanxn.
Btnonnxre +ro ynpaxnenne xax moxno uame n
reuenne nx. Kax rontxo nt cmoxere yepxnnart
raxoe nonoxenne rena y crent n reuenne mnnyrt es
yromnennx, rora, coxpanxx ry xe ocanxy, nnre
nnepe.
HPABHHBHAH OCAHKA HPH XOBBE
Ecnn y nac cnntnt, ntrxnyrt nosnonounnx n nt
xonre npxmo, ro nce yapt npn xote nornomamrcx
xpxmentmn nnacrnnxamn n ncxamn, xoropte
ntnonnxmr pont npyxnnt n samnmamr cnnnno n
rononno mosr or nonpexennx.
Ecnn npn xote noxnnxmrcx onn, ro nt onxnt
xonrponnponart na xnmuentx mecra norn n
nosnonounnx. Vnpaxnennx nx nosnonounnxa, annte n
+ro xnnre, nomoryr cenart namy noxoxy nnanno.
Horn +ro ynpyrne ptuarn, xoropte ntnocxr reno
nnepe npn xaxom mare, n, xorx onn n nyxamrcx n
xopome samnre or xecrxnx rporyapon, oynt ne on-
31
xna orpannunnart nnn crecnxrt cnooy ecrnn.
Ty]nn na nnsxnx pesnnontx xanyxax nnn eme nyume
na pesnnono noomne nomoramr cmxruart yapt.
Bt onxnt nrn rax, yro norn naunnamrcx n
cepenne namero ropca, npnnox n nnxenne mycxynt
cnnnt, xnnora, eep n nor. Hycrt pyxn pnrmnuno
nnramrcx or camoro nneua, ronona nonxra ntcoxo
n ropo.
Cama npnpoa cenana xoty neantntm
ynpaxnennem, xoropoe omonaxnnaer nect oprannsm.
KAK BPABHALHO CHETL
Cnert nao rax xe npannntno, xax n croxrt.
Ocnonanne nosnonounnxa onxno naxonrtcx na sane
uacrn xecrxoro n npxmoro cnentx. Cnnna onxna
nnorno npnnerart x cnnnxe cryna, ]opma xoroporo
onxna coornercrnonart xpnno nosnonounnxa. Xnnor
onxen trt nnocxnm n rneptm, ne paccnanenntm,
nneun npxmte, ronona ntcoxo nonxra. pyrnmn
cnonamn: Cuouee np+o.
Hnocxoe cnente cryna onxno trt xopoue epa,
urot xpa cryna ne annn na aprepnn no xonenxmn.
Btcora or cnentx o nona onxna trt raxo xe.
xax paccroxnne or epa o nona.
He xnanre nora na nory! 3ro ntstnaer ont n
nnxne uacrn nosnonounnxa n moxer npnnecrn x
saonenannxm nonontx opranon. He nnmxarect co ncero
maxa na cryn! 3rnm xaxt pas nanocnrcx pesxn
yap no nosnonxam, or uero nocrenenno crnpamrcx
xpxmente nnacrnnxn n ncxn. Caxct na cry.n,
onycxare reno nerxo n mxrxo, ronona onxna trt
nanpannena nnepe n nnepx, mex paccnanena,
nosnonounnx ntrxnyr. Bec rena npnxonrcx rontxo na
crynnn, notxxn n epa +rn momnte ynpyrne
ptuarn onxnt mxrxo onycxart reno na cryn. Hao
nayunrtcx raxxe npannntno nonnmartcx co cryna. 3ro
ynyumaer ocanxy n rpennpyer ocnonnte mycxynt n
cnxsxn. Honnmaxct, ntranxnnare reno nnepx,
nosnonounnx xe yer epxart ronony n ropc npxmo. He
nomorare cee pyxamn, xora ncraere n canrect.
Hepnoe npemx yer ouent rpyno npannntno
cnert, no onaxt nt nouyncrnyere nonnoe
paccnanenne n ortx, rax xax reno yer naxonrtcx n
ecrecrnennom nonoxennn.
32
B BOCTEAH BO3BOHOHHHK TOE
OAEH h LTL POBHLM
Ecnn ronopnrt o nonnom ortxe n paccnanennn,
ro nosnonounnx rem onee onxen trt ponntm n
nocrenn, yt ro nouno con nnn npocro neontmo
ortx. Tpert name xnsnn mt npononm no cne, n, ecnn
marpan na nocrenn nnoxoro xauecrna, +ro rposnr
ontmnmn nenpnxrnocrxmn nosnonounnxy. Mxrxn,
npornammncx marpan ne moxer art xopome onopt
camo rxxeno uacrn rena rasy, n +ro ncxpnnnxer
nosnonounnx n ry cropony, na xoropo uenonex cnnr.
ocrarouno rnept marpan sacrannxer nosnonounnx
ncxpnnnxrt n npornnononoxnym cropony. Con na
cnnne nnn na xnnore raxxe ne aer nosnonounnxy
coornercrnymme noepxxn.
Xecrxn, nnocxn, no ocrarouno +nacrnunt
marpan aer nosmoxnocrt xocrxm nneu n rasa
c]opmnponart cno cocrnennt ecrecrnennt nporn.
Homecrnn mnpoxym ponnym ocxy mexy marpanem n
npyxnnamn xponarn, nt nonyunre xenaemt rnn
nocrenn. Xopomo nsnecrnt oprone oxrop unnnn
Hennn n cnoe xnnre Cnnna n ee saonenannx
pexomenyer marpan, nanrt naro, nonocom nnn
ryuaro pesnno. On raxxe coneryer croxrt nnn
cnert npxmo n oannxer, uro nexart nao roxe
npxmo na nnocxo ocnone.
Heontmax n ocrarouno mxrxax noymxa nx
ronont n men nosnonxer yepxnnart nepxnmm uacrt
nosnonounnxa n conepmenno npxmom nonoxennn,
urot art nosmoxnocrt mycxynam nonnocrtm
paccnanrtcx no npemx cna. Hnxora ne onycxare,
urot xaxax-nnyt uacrt rena annna na pyrym,
rax xax +ro npenxrcrnyer nnpxynxnnn xponn.
Henponsnontno nanpxxennte nnnente mycxynt uacro
ntstnamr nanpxxenne mentx nosnonxon, no+romy
craparect nocroxnno ymart o uem-nnyt npnxrnom,
uro ntstnano t yntxy na namem nnne.
Ecnn y nac nosnnxamr nponemt co cnom, ro
oparnrect x moe xnnre Hepnnax cnna, n xoropo
naere nonesnte conert.
3axas J* 178
Kax yxe ronopnnoct panee, cocroxnne nosnonounoro
crona oxastnaer nnnxnne na nce xnsnennte npo-
necct. Bor nouemy ynpaxnennx nx
nosnonounnxa moryr ynnnnrt ne rontxo nam
nosnonou-nnx, no n nponnrt camy xnsnt, cenan ee
nonnonen-no n paocrno.
V xnnorntx nocroxnno rpennponxo nosnonounnxa
xnnxmrcx ecrecrnennte noncenennte nnxennx. Ho
nanmare, nanpnmep, sa xomxo nnn coaxo. Komxa
ntrnaer cnnny, pacrxrnnax nosnonxn. Coaxa onycxaer
nepenmm uacrt cnoero rena, ntrxrnnaer nepenne
nant anexo nnepe nnn nsnnnaercx ncem renom n
xpyrnr ronono. 3ro oxcnxer, nouemy xnnornte
+neprnunt o camo crapocrn. V coaxn, cpenxx npo-
onxnrentnocrt xnsnn xoropo cocrannxer npnnn-
snrentno 10 ner, ne noxnnxercx samerntx npnsnaxon
crapocrn o 89 ner.
Koneuno, n nmn ne tnn sanporpammnponant na
ro, urot n 40 ner y nnx noxnnnnct xnnte npnsnaxn
crapennx, a n 50 xnsnt naunnana t xnonnrtcx x
saxary.
uenoneuecxn oprannsm cnocoen x axrnnno ex-
rentnocrn o 7080 ner. B +rom nospacre ncrpeuamrcx
soponte, +neprnunte nmn, nmemmne ynpyrym no-
xoxy, xcnte rnasa n ocrpt ym.
Ecnn exenenno xorx t nonemnory ynpaxnxrt
nosnonounnx, ro yxe uepes necxontxo ne nt
cmoxere nanmart ncuesnonenne npnsnaxon
npexenpc mennoro crapennx. Vnpaxnennx nx
nosnonounnxa na crontxo npocrt n ncnonnennn, uro
axe ynnnrentno, nouemy +rn ocnonnte npnnnnnt
coxpanennx monoo-crn naxoxrcx n sanennn.
YBPAHEHHR AR BO3BOHOHHHKA
Hosnonounnx xax nn xaxax pyrax uacrt rena ouent
tcrpo pearnpyer na name x nemy nnnmanne. onro
nsyuan nosnonounnx, urot ntxcnnrt, xaxne xe yn-
paxnennx nanonee nonesnt nx nero. Hpncrynax x
ntnonnennm osoponnrentntx ynpaxnenn, cneyer
pyxonocrnonartcx cneymmnmn npannnamn:
nepnoe ne npnnarare pesxnx ycnnn x saxocre-
nenmnm mecram;
36
nropoentnonnxre ynpaxnennx, consmepxx
narpysxn co cnonmn ]nsnuecxnmn nosmoxnocrxmn;
rpertene crpemnrect ntnonnxrt ynpaxnennx c
maxcnmantno amnnnryo nnxennx.
Hsyuax ecrnne +rnx nnxenn na nosnonounnx,
u nanman sa cornxmn nme. Tenept yxe rtcxun
myxunn n xenmnn onnnct nopasnrentntx ycnexon,
sannmaxct no moe meronxe. Fnarornopnte pesynt-
rart noxnnxmrcx yxe uepes necxontxo neent nnn
axe uepes necxontxo ne perynxpntx sanxrn.
VHPAXHEHH H HO3BOHOuHHKA
HOHE3HI BCEMV OPlAHH3MV
Bcnomnnre, uro n ercrne rontxo crporn pon-
rentcxn npnxas mor oropnart nac or axrnnno ex-
rentnocrn n sacrannrt oroxnyrt n paccnanrtcx.
Henpeptnno nnrartcx nt mornn noromy, uro namn
nepnt tnn nonnocrtm nsonnponant n samnment
sopontm xpxmom. Hosnonounnx eme ne nauan
cxnmartcx, a nosnonxn ne cannnnann nepnt.
Moxno nonnocrtm noccranonnrt ]ynxnnn
nosnonounnxa n nmom nospacre c nomomtm npocrtx
ynpaxnenn, ntnonnenne xoroptx ne npecrannxer
nnxaxnx rpynocre. 3rn ynpaxnennx cnocont
osoponnrt nec oprannsm, rax xax, rpennpyx
nosnonounnx, mt cosaem ycnonnx nx samnrt or
rpanm orxoxmnx or cnnnnoro mosra nepnon, xoropte
ynpannxmr pasnnuntmn opranamn.
Ouent mnorne nmn ronopnnn mne, uro +rn
ynpaxnennx, ocoenno ynpaxnenne N 5, nsannnn nx
or nxnocrn xnmeunnxa. Osoponnenne nponcxonr ne
rontxo ns-sa ycrpanennx annennx nosnonxon na
nepnt, no raxxe naroapx nnrencnnntm
nnxennxm rasa.
Tpennpyx n pacrxrnnax nosnonounnx, nt n ro xe
npemx ycnnnnaere mycxynt n cnxsn, xoropte yyr
epxart nosnonounnx n pacrxnyrom cocroxnnn. Bce
+ro c]opmnpyer npannntnym ocanxy. Bam oprannsm
yer crnmynnponart nnpxynxnnm xponn n nepeauy
nepnno +neprnn. Bce nnyrpennne oprant oxpennyr,
xora ymentmnrcx annenne na ynpannxmmne nepnt,
txanne craner rnyxe n nce xnerxn nonyuar ontme
xncnopoa +ro ecnenno nennnmo nnmn.
37
PACCuHTIBAHTE CBOH CHHI
Btnonnenne ncero xomnnexca ne sannmaer mnoro
npemenn n ne ntstnaer snaunrentno ycranocrn.
nnxenn, xoropte mt conepmaem n noncenenno
xnsnn, conepmenno neocrarouno nx noepxannx
nosnonounnxa n rnxom n ynnnennom cocroxnnn. Bt
onxnt paccunrart cnom cnny n +nrysnasm. He
nepeyromnxrect! B reuenne nepno neenn enare
ynpaxnennx ocrarouno menenno. Ecnn nouyncrnyere
ont nnn yromnenne, npexparnre na npemx nx
ntnonnenne. C xaxtm nem nt nce cnntnee yere
omymart, xax ntcnooxaercx nepnnax +neprnx n
yxpennxmrcx mtmnt.
Hepnoe npemx nt yere uyncrnonart ont n
mtmnax, no +ro ne onxno nac ocranannnnart. uepes
necxontxo ne, n reuenne xoroptx onxnt
npoonxartcx rpennponxn, ont npoer. Cxopo nt
nouyncrnyere ontmoe yonnernopenne, a pesyntrart
sanxrn yyr npocro nopasnrentnt.
Hrax, anare naunem! 3ect npecrannent nxrt
ocnonntx ynpaxnenn nx nosnonounnxa,
ornnuammnxcx pyr or pyra no +]]exry ecrnnx,
xorx nnemne onn cxont mexy coo. Hocne
xaxoro ynpaxnennx moxno oroxnyrt, no ntnonnnrt
ncm cepnm nyxno oxsarentno.
VHPAXHEHHE N 1
3ro ynpaxnenne oxastnaer nosecrnne na ry uacrt
nepnno cncremt, xoropax ocnyxnnaer ronony n
rnasnte mtmnt, a raxxe na nenym cert nepnon,
nymnx x xenyxy n xnmeunnxy. Taxnm opasom,
ntnonnxx rontxo +ro ono ynpaxnenne, mt
oxastnaem nosecrnne na ncrounnxn raxnx neyron,
xax rononnax ont, nanpxxenne rnas, necnapenne
xenyxa n nnoxoe ycnoenne nnmn.
Hxrre na non nnnom nnns, nonnmnre ras n nt-
rnnre cnnny yro. Teno onnpaercx rontxo na naonn
n nantnt nor. Tas onxen trt pacnonoxen ntme
ronont. lonona onymena. Horn paccrannent na
mnpnny nneu. Konenn n noxrn ntnpxmnent.
Onycrnre ras nourn o nona. Homnnre; uro pyxn n
norn onxnt trt npxmte, uro npnaer ocoym na-
38
npxxennocrt nosnonounnxy. Honnmnre ronony n pesxo orxnntre ee
nasa.
enare +ro ynpaxnenne menenno. Onycrnre ras xax moxno
nnxe, a sarem nonnmnre ero xax moxno ntme, ntrnyn nnepx
cnnny, cnona pnycrnre, nonnmnre n onycnre. Ecnn nt enaere +ro
ynpaxnenne npannntno, ro nouyncrnyere uepes necxontxo
nnxenn oneruenne, rax xax nponcxonr paccnanenne
nosnonounnxa.
VHPAXHEHHE N 2
3ro ynpaxnenne npenasnaueno rnanntm opasom nx crnmynxnnn
nepnon, nymnx x neuenn n nouxam. Ono npnnocnr oneruenne n cnyuae
saonenann +rnx opranon, nosnnxammnx no npnunne nepnntx
paccrpocrn. Bxnax neuent n sarnepenmne nouxn, npexenpemenno
nocrapenmne, n pesyntrare ntnonnennx +roro ynpaxnennx cnona naunyr
xopomo ]ynxnnonnponart.
Hcxonoe nonoxenne ro xe, uro n nx ynpaxnennx N 1.
Hxrre na non nnnom nnns, nonnmnre ras n nt-rnnre cnnny,
reno onnpaercx na naonn n nantnt nor. Pyxn n norn npxmte.
Honepnnre ras xax moxno ontme nneno, onycxax nent ox xax
moxno nnxe, a sa-rem nnpano. Pyxn n norn ne crnare. nnxenne
eare menenno n nocroxnno ymare o pac1naennn nosnonounnxa.
Cnauana ynpaxnenne noxaxercx nam ouent yromn-rentntm. Ho
nocrenenno enart ero yer nce nerue ne noromy, uro ycnnnnamrcx
mtmnt, a noromy, uro snaunrentno yxpennxercx nepnnax cncrema.
Homnnre, uro +ro ynpaxnenne nnxora ne yer nx nac cnnmxom
npocrtm n ornnune or otunoro pacxaunnannx rena.
VHPAXHEHHE N 3
B +rom ynpaxnennn nosnonount cron paccna-
nen cnepxy onnsy. Crnmynnpyercx xaxt nepnnt
nenrp. Oneruaercx cocroxnne rasono onacrn. Vcn-
nnnamrcx npnxpennennte x nosnonounnxy mtmnt, nan-
onee naxnte nx ero noepxxn n ntrxnyrom co-
croxnnn, crnmynnpyx pocr mexnosnonxontx xpxme.
39
VHPAXHEHHE N 4
Vnpaxnenne N 4 npnaer ocoym cnny ro uacrn
nosnonounnxa, re cocpeorouent nepnt, ynpannxmmne
xenyxom. Kpome roro, ono +]]exrnnno nx ncero
nosnonounnxa, pacrxrnnaer ero, npnnox oprannsm x
canancnponannomy cocroxnnm.
Hxrre na non na cnnny, norn ntrxnyrt, pyxn n
cropont. Cornnre xonenn, norxnnre nx x rpyn n
oxnarnre pyxamn. Orronxnnre xonenn n epa or rpyn,
ne onycxax pyx. Ononpemenno nonnmnre ronony n
nontrarect xocnyrtcx noopoxom xonen.
epxnre +ro nonoxenne rynonnma n reuenne nxrn
cexyn.
VHPAXHEHHE N 5
3ro ynpaxnenne ono ns camtx naxntx ns
pacrxrnnammnx nosnonounnx: Kpome roro, ono npnnocnr
oneruenne roncromy xnmeunnxy, crnmynnpyx
ynpannxmmne nepnt.
Hcxonoe nonoxenne ro xe, uro n nx
ynpaxnennx N 1.
Hxrre na non, nnnom nnns, nonnmnre ntcoxo ras,
ntrnyn yro cnnny, onycrnn ronony n onnpaxct na
npxmte pyxn n norn. B raxom nonoxennn oonre
xomnary.
KAK OHlO H KAK uACTO EHATl
VHPAXHEHH
Btnonnenne ynpaxnenn crporo nnnnnyantno.
Bnauane nao enart xaxoe ynpaxnenne ne onee
nyx-rpex pas. uepes ent moxno ynennunrt o nxrn
pas n ontme.
Vxe uepes necxontxo ne nt nouyncrnyere, uro
40
mycxynt nanonnxmrcx cnno, a nosnonounnx n cnxsxn
cranonxrcx onee rnxnmn. Hopmantno pasnnrte
nmn uepes necxontxo ne yyr c nerxocrtm
ntnonnxrt xaxoe ynpaxnenne o 10 pas.
Kax uacro onxnt nt enart +rn ynpaxnennx?
Bnauane nao perynxpno ntnonnxrt ncm nporpammy
exenenno. Hocne roro xax noxnnnnct n oprannsme
ynyumennx, moxno coxparnrt ntnonnenne o nyx pas
n neenm, urot coxpannrt nosnonounnx rnxnm n
paccnanenntm.
Hexoropte nmn ronopnnn, uro yxe uepes neenm
onn nouyncrnonann naronpnxrnte nsmenennx,
xoropte uepes 23 neenn crann nocroxnntmn.
Onaxo yurnre, uro nsmenennx n nosnonounnxe
nponcxonnn n reuenne mnornx ner n nentsx nnuero
ncnpannrt sa onn ent. Tontxo nocroxnnax
rpennponxa nosnonounnxa yer crnmynnponart pocr
xpxma n cenaer nosnonounnx pacrxnyrtm n
+nacrnuntm.
OBOAHHTEALHLE YBPAHEHHR
AR PACTREHHR BO3BOHOHHHKA
B ynnxantnym nporpammy osoponnennx
nosnonounnxa moxno nxnmunrt eme px nonesntx
ynpaxnenn, xoropte pexomenymrcx oproneamn nx
ycnnennx nosnonounnxa n noepxnnammnx ero
mycxynon.
N 1. PACTXEHHE BEH H VCHHEHHE
BEPXHEH uACTH CHHHI
Bcrantre n nonoxenne npannntno ocanxn,
pasnnntre norn na mnpnny crynnn, paccnatre mycxynt.
Comxnnre pyxn sa ronono, naxnonnre ronony nnepe,
a sarem nontrarect nepnyrt ee n ncxonoe
nonoxenne, oxastnax conpornnnenne pyxamn. enare
+ro n reuenne mecrn cexyn, cunrax: Ooua-mic:a-
oouu, ooua-mic:a-oea ... ooua-mic:a-uecmi.
Honropnre ynpaxnenne, epxa ronony npxmo, a
sarem orxnnyn ee nasa xax moxno antme.
Pacrxrnnare mem n xaxom nanpannennn xax moxno
cnntnee.
N 2. VCHHEHHE H PACTXEHHE CHHHI
3ro ynpaxnenne ouent +]]exrnnno, xora nt
uyncrnyere ycranocrt n cnnne.
41
N 3. BITlHBAHHE HOl H VCHHEHH
CHHHI
Oonpnrect pyxamn o xpa crona, noxrn cnerxa
cornyrt, rynonnme pacnonoxeno napannentno
nonepxnocrn crona, cnnna n norn npxmte. Honnmnre
ony nory xax moxno ntme n epxnre mecrt cexyn.
Menenno onycrnre nory n ncxonoe nonoxenne.
Honropnre ro xe pyro noro. enare ynpaxnennx,
menxx norn, o nepntx npnsnaxon ycranocrn,
N 4. BPABEHHE lOHOBOH H VCHHEHH
BEPXHEH uACTH CHHHI
Bcrantre npxmo, ne nanpxraxct. Onycrnre
noopoox na rpyt n nonopaunnare ronony rax,
urot yxo xocnynoct nneua, sartnox cnnnt, pyroe
yxo nroporo nneua, noopoox rpyn. enare
+ro ynpaxnenne menenno, pacrxrnnax mente mycxynt
n nosnonxn. Bpamare ronony 20 pas n ony cropony n
crontxo xe pas n pyrym.
Vnpaxnenne neoxonmo nx cnxrnx nanpxxennx
na meno mycxynarype n nx pacrxxennx mentx
nosnonxon.
N 5. VCHHEHHE BCElO HO3BOHOuHHKA
Bcrantre npxmo, norn na mnpnne nneu, pyxn
onyment n conepmenno paccnanent.
Honopaunnarect ncem renom ro n ony, ro n pyrym
cropony, crapaxct sarnxnyrt uepes nneuo xax moxno
antme, pyxn nxnte n onramrcx ncne sa renom
conepmenno cnoono.
42
N 6. PA3BHTHE lHFKOCTH HO3BOHOuHHKA
Bcrantre npxmo, norn nmecre. Honnmnre npxmte
pyxn na ronono. Harnnrect nnepe n nontrarect
nantnamn pyx xocnyrtcx nantnen nor, norn ne
crnare. Bepnnrect n ncxonoe nonoxenne n sarem c
nonxrtmn pyxamn orxnonnrect nasa xax moxno
antme, pyxn n ronona raxxe orxnnyrt nasa.
Bepnnrect n ncxonoe nonoxenne.
Honropnre ynpaxnenne 10 pas.
N 7. BPABEHHE HO3BOHOuHHKA
Bcrantre npxmo, norn na mnpnne nneu. Honnmnre
pyxn n cropont na ntcory nneu. Honopaunnare
rynonnme nnpano xax moxno antme, conponoxax
rnasamn +ro nnxenne. Honepnnre rynonnme nneno xax
moxno antme, crapaxct ynnert sa cnnno ry xe
nemt, ror xe npemer, uro n npn nonopore nnpano.
Honopaunnarect nonepemenno nnpano n nneno no 30
pas.
N 8. PA3BHTHE BIHOCHHBOCTH HHXHEH
uACTH HO3BOHOuHHKA
Hxrre na non !na cnnny, pyxn n cropont, norn
npxmte. Hpnnonnmnre nemnoro norn n nontrarect
epxart nx n reuenne 60 cexyn, cunrax: Ooua-mic:a-
oouu, ooua-mic:a-oea ... ooua-mic:a-uecmioecm.
Kaxt pas oannxre no necxontxo cexyn.
3ro ynpaxnenne xnnxercx recrom na ntnocnnnocrt.
N 9. VCHHEHHE HHXHEH uACTH
HO3BOHOuHHKA
Hxrre na cnnny, pyxn nonoxnre n cropont na
yponne nneu, norn nmecre. Honnmnre npxmym npanym
nory neprnxantno, ntrxnyn nocox, sarem nonoxnre
ee na non nneno, xocnynmnct nona nantnamn norn sa
nantnamn neno pyxn. Bepnnre nory n neprnxantnoe
nonoxenne, onycrnre ee na non. Honropnre ro xe
camoe neno noro, xocnynmnct nona sa nantnamn
npano pyxn. Honropnre ynpaxnenne no 20 pas
npano n neno noro.
43
N l, VCHHEHHE BCElO HO3BOHOuHHKA
Hxrre na non na npant ox, norn npxmte, pyxn
cnoont, xonenn ne crnare. Btnpxmnre nenym nory
n nonnmnre ee nnepx, sarem nepnnre ee menenno n
ncxonoe nonoxenne. Cornnre nenym nory, npnxmnre
xonenxy x rpyn n nontrarect npnxocnyrtcx
noopoxom x xoneny.
Btnonnnre +ro ynpaxnenne 10 pas cnauana na
npanom oxy, a sarem crontxo xe na nenom.
N 11. PACTXEHHE HO3BOHOuHHKA
Honncnnre na nepexnanne rax, urot ne xacartcx
noramn nona. Paccnatre reno, nonncnyn conepmenno
cnoono (nmecro nepexnannt moxno ncnontsonart
nepxnn xpa nepn). Homnnre, uro +ro ynpaxnenne
ne nx pyx, a nx cnnnt, no+romy paccnatre ee,
urot nosnonounnx pacrxnyncx. Bncnre crontxo,
cxontxo moxere.
N 12. VCHHEHHE BEPXHEH uACTH
HO3BOHOuHHKA
Bcrantre npxmo, norn nmecre nnn cnerxa
paccrannent. Honnmnre nneun xax moxno ntme n
nnanno ornonre nx nasa, a sarem nnepe xax moxno
antme. Honropnre +ro ynpaxnenne 15 pas. Hocne
neontmo nayst cenare +rn xe nnxennx 15 pas n
oparnom nanpannennn.
Vnennunnax exenenno xonnuecrno nnxenn,
onenre nx uncno o 30 n xaxym cropony.
EHAHTE VHPAXHEHH B TEuEHHE
BCElO H
Hepnte cemt ynpaxnenn moxno enart n nmoe
npemx n nmom mecre. Hmn, neymne cnxun opas
xnsnn, onxnt npemx or npemenn nonnmartcx co
cnoero mecra n enart xorx t ono ns +rnx
ynpaxnenn, nocne uero npncrynart x paore c nono
+neprne. He orect norepxrt npemx, naoopor, nt
nanepcraere ero, rax xax yere paorart tcrpee n
nyume, ne ronopx yxe o rom, uro nt coxpannre cnoe
soponte!
44
oxrop lenpn H. ue]ep, npo]eccop, xnpypr-
oprone ns Bxont Mennnnt ynnnepcnrera xopxa
Bamnnrrona, samernn, uro camoe ontmoe nanpxxenne
mexnosnonounte ncxn nonyuamr, xora uenonex
cnnr na cnnmxom mxrxom cryne.
ae.euue ua oucr v :e.oeera e no.oreuuu cuo
eoeoe oo.iue, :e+ e no.oreuuu cmo, yrnepxaer
on, u omo oae.euue +orem noepeoumi oucru, ec.u uem
xopoue noooeprueamue +vcrv.amvpi.
Ho+romy npn cnxuem opase xnsnn osanenrect
cnentem, xoropoe nomorano t coxpanxrt
npannntnym ocanxy, n ne satnare npemx or npemenn
nonnmartcx co cryna (npannntno!), urot npoenart
ynpaxnennx, pacrxrnnammne nosnonounnx n
ycnnnnammne mycxynt.
Btxonre ns nn]ra necxontxnmn +raxamn nnxe
nyxnoro n npoxonre nemxom ocranmnecx nponert
necrnnnt. lonony n rpynym xnerxy epxnre ntcoxo,
nosnonounnx ntnpxmnen. He onnparect na nepnna,
a nonnmare cex co crynentxn na crynentxy rontxo
c nomomtm nor.
Ecnn nt sannmaerect ]nsnuecxnm rpyom, ro,
nosmoxno, ne nao enart nect xomnnexc
ynpaxnenn, no ncnomnnre necopya, y xoroporo tn
ncxpnnnen nosnonounnx! Ecnn mycxynt na ono -
cropone nosnonounnxa pasnnrt cnntnee, uem na pyro,
ro nosnonounnx nonenone ncxpnnnxercx. Hanre npemx
nx ynpaxnenn, xoppexrnpymmnx ocanxy.
Ecnn nt sannmaerect omamnnm xosxcrnom, ro
nam noncenennt rpy yer namnoro nerue n nt
yere uyncrnonart mentmym ycranocrt, ecnn yere
enart +rn ynpaxnennx.
ern n nopocrxn raxxe nyxamrcx n saore o
cnoem nosnonounnxe. 3ra saora nonnomaercx ne
rontxo n asaprntx ercxnx cnoprnnntx nrpax, no
raxxe n n ntnonnennn pexomenyemtx ynpaxnenn, rax
xax nosnonounnx moxer nauart canrtcx axe n
nopocrxonom nospacre!
YBPAHEHHE COhAHLE BOTRIHBAHHE
Cpen opronenuecxnx ynpaxnenn,
pexomenyemtx Aprypom A. Mnmenem, saneymmnm
xa]epo opronenuecxo xnpyprnn n Htm-Hopxcxom
mennnncxom xonnexe, ecrt cnennantnoe
ynpaxnenne, xoro-
45
poe sacnyxnnaer nnnmannx n xoropoe x nastnam
coautnm norxrnnannem, noromy uro ono
nanomnnaer mne ecrecrnennte nnxennx coaxn.
Bcrantre na xonenn na non, xonenn uyrt
pasnnnyrt, epa nepnennxynxpnt nony.
Haxnonnrect nnepe n nepenpare pyxamn no nony
nnepen o rex nop, noxa ne xocnerect nom nona.
Onycrnre rpynym xnerxy xax moxno nnxe x nony,
cunrax tcrpo o ecxrn, a sarem nonnmnre rpynym
xnerxy na cuer nxrt. Honropxre ynpaxnenne n
reuenne rpex mnnyr.
3ro ynpaxnenne pacrxrnnaer nect nosnonounnx n
pasmnnaer nneuente cycrant. Mt nce nanmann, xax
xnnornte xaramrcx no semne na cnnne. Kax ronopnr
oprone oxrop Hno Knnrcepn, onn raxnm
opasom rpennpymr cno nosnonount cron. On
rpanc]opmnponan +ro ynpaxnenne nx uenonexa
cneymmnm opasom.
Hxrre na cnnny, xonenn cornyrt, norn pasnnnyrt,
pyxn cnoono nexar na yponne nneu, noxrn cornyrt,
xncrn nexar napannentno ronone. Hpnxmnre
noxcnnny x nony n, ocropoxno nnrax epamn,
nepememare nx n ony cropony, a nneun n ronony n
pyrym, xax t pacrxrnnax nosnonounnx. Coxpanxre
reno n +rom nonoxennn, cxontxo cmoxere, paccnanxx
ero, xora mtmnt ycranyr. 3rn na ynpaxnennx amr
ontmoe oneruenne npn ycranocrn n onn n cnnne.
H3hLTOHHLH BEC BEPEIPYAET
BO3BOHOHHHK
Hosnonounnx n xpecrnono-nonsomnte cycrant
necyr ncm rxxecrt uenoneuecxoro rena n noepxnnamr
nopmantnym ocanxy. Honxrno, nouemy nstrox neca
npnnonr x xponnuecxnm onxm n cnnne. ymam, uro
nt tnn t npornn, ecnn t nam nocroxnno npnmnoct
nocnrt rpys or uertpex o copoxa xnnorpammon.
Onaxo +ro tnaer nmenno rax, ecnn y nac
nstrount nec, xoropt npnunnxer nam n pyrne
nenpnxrnocrn.
Hstrount nec cosaer ononnnrentnym narpysxy
na cepne ne rontxo rem, uro noxpyr cepeuno
mtmnt orxnatnaercx cno xnpa, no n rem, uro
ycnnnnaercx paora cepna no nepexaunnannm xponn
uepes oanounte xnnomerpt xponenocntx cocyon.
uacro nontmaercx xponxnoe annenne. Xnp
napacraer n na
46
pyrnx xnsnenno naxntx opranax, raxnx, xax nouxn
n noxenyounax xenesa, sarpynxx nx
]ynxnnonnponanne.
Bpaun cunramr nstrount nec. saonenannem n
onontno xonapntm, rax xax nonnte nmn moryr
uyncrnonart cex conepmenno sopontmn n
reuenne onroro npemenn, no xnsnt nx yer
yxopaunnartcx nponopnnonantno xonnuecrny nnmnnx
xnnorpammon xnp, xoropte onn nocxr.
oxrop Hennn nnmer n cnoe xnnre Cnnna n ee
saonenannx, o xoropo x yxe ynomnnan, uro
nstrount nec nenocpecrnenno nopaxaer
nosnonounnx. Ho+romy rmarentno cnenre sa nnm. Ecnn
y uenonexa nmemrcx nnmnne xnnorpammt, ro nocne 35
ner soponte ero naunnaer yxymartcx.
KAK YMEHLmHTL BEC
Ecnn y nac nstrount nec, ro ne omantnare
cex rem, uro ecrt tcrpt cnoco ero ymentmennx.
snan mnoxecrno nme, npnepxnnammnxcx ro nnn
nno nert (naexnt cnoco noxyert)
nnxaxoro pesyntrara. Onn myxecrnenno ronoann n sa
xoporxoe npemx repxnn xaxoe-ro xonnuecrno
xnnorpammon ... urot ryr xe nx napart, a nnora n
npnannrt nnmnne, xax rontxo xypc ronoannx
saxanunnancx.
3a cnom 65-nernmm exrentnocrt n xauecrne
naryponara x nomor rtcxuam myxunn n xenmnn
noccranonnrt soponte n nopmantnt nec ecrecrnenntmn
meroamn. ne snam nn onoro cnocoa coxpannrt
nopmantnt nec, xpome nocroxnno nert n ynpaxnenn,
xoropte nao cenart opasom xnsnn. 3ror cnoco
epxnr omen nemecrn n pannonecnn. Omen
nemecrn ouent cnoxnt nponecc, npn xoropom
oprannsm npenpamaer nnmy n +neprnm. Ecnn nt
norpenxere nnmn ontme, uem moxere npeopasonart n
+neprnm, ro nsnnmxn npenpamamrcx n xnp. Moe
nporpamme sopontx cneonann mnorne snamennrte
aprncrt n cnoprcment, a raxxe rtcxun nme no ncex
uacrxx cnera. H ne es ycnexa.
HATVPAHlHA HHBA H HOPMAHlHIH BEC
Enncrnenno npnunno roro, uro nstrount nec
rax pacnpocrpanen no ncex nospacrntx xareropnxx,
47
xnnxercx ro, uro ontmnncrno nme nepeeamr n,
xpome roro, exr nesoponym nnmy, V menx nnxora
ne tno nn rpamma nnmnero neca, rax xax x nsxn sa
npannno ntxonrt ns-sa crona, ncntrtnax uyncrno
ronoa. Bor n uem cexper moero sopontx n
onrnmnsma.
Harypantnax nnma +ro camt naexnt
ncrounnx coxpanennx neca n xopomero sopontx. Mart-
npnpoa moxer nonnocrtm oecneunrt uenonexa
canancnponanntm nnrannem. uenonex xe, onaxo, pan
cnoero yonontcrnnx nocroxnno napymaer +ror ananc n
nnarnr sa +ro cnonm nesopontem. Hama nnnnnnsannx
cxonnenrpnponana macct napoa n mecrax, anexnx
or ncrounnxon narypantno nnmn, uro npnneno x
pasnnrnm cern marasnnon nx xpanennx n pacnpeenennx
nnmentx npoyxron. Heoxonmocrt xpanennx
npoyxron npnnena x romy, uro nnma crana noneprartcx
npomtmnenno nepepaorxe, uro nauncro nnmnno ee
ecrecrnenntx mnnepantntx nemecrn n nnramnnon.
Hnma crana meprno, c pasnnuntmn npentmn
oanxamn. Taxax nnma cnocona yronnrt rono, no ona
ne cnocona art uenoneuecxomy oprannsmy nce, uro emy
neoxonmo.
Kax yxymnnact nnma sa nocnenne 50 ner, nnno
no namnm erxm onn xnnxmr coo neuantnoe
spennme: nxnte, cyrynte, c pxntm xnpom. A
nspocnte, n esnaexntx nontrxax nonyunrt xort
nemnoro +neprnn, npneramr x nexapcrnam n x
menenntm ynnam: xo]e, uam, nnxornny,
anxoronm.
Ho moxno nn xnrt n namem sarpxsnennom mnpe,
norpenxx narypantnym nnmy? Oxastnaercx, moxno!
Ho +ro norpeyer or nac onpeenenntx ycnnn n
snann. 3aro nt nonyunre nsamen nonnym paocre
xnsnt nmecro xanxoro cymecrnonannx.
HCKAKHHTE MEPTBYK BHmY H3 BAmEIO
PAHHOHA
uenonex, ysnan, uro cont npeoxpanxer npoyxrt
or nopun, nnec n cnom ey nepnte xt. 3ro nponsomno
rax anno, uro cont ceuac crana ecrecrnenno nnme
uenonexa. Ho +ro conepmenno npornnoecrecrnenno,
nocxontxy xnopncrt narpn, xaxontm n xnnxercx
nonapennax cont, mnnepan neoprannuecxn,
neyoona-
48
pnmt. Onaxo ne nyrare ero c oprannuecxnm
narpnem, xoropt uenoneuecxn oprannsm moxer
ycnannart n n xoropom nyxaercx.
Xnopncrt narpn nnn crononax cont ne nmeer
nnrarentno nennocrn. Oprannsm moxer ntennrt
rontxo uacrt nocrynamme n nero conn, ocrantnax
uacrt ocraercx n rxanxx n pasnnuntx uacrxx rena, re
orxnatnamrcx raxxe xnmnuecxne oanxn n
xoncepnanrt.
Eme ono npecrynnenne npornn narypantno
nnmn +ro ouncrxa n nepepaorxa npoyxron.
Ounmennax enax myxa moxer onro xpannrtcx na
nonxax marasnnon, rax xax ona ecrnnrentno
meprnax. Xnno nmennunt sapotm, onn ns camtx
orartx ncrounnxon nnmn, ntpactnamr npn
npomtmnenno nepepaorxe ns sepna, n xoropom
ocramrcx rontxo nycrte xanopnn.
To xe camoe moxno cxasart n o caxape. Ocnonnte
+nsnmt n nnramnnt ynnuroxamrcx n nponecce
ouncrxn. 3neprernuecxax nosmoxnocrt ounmennoro
enoro caxapa n cpannennn c uncrtm ctptm caxapom
ro xe, uro ropenne nncra ymarn n cpannennn c
ropennem epena.
Mxco n xnp raxxe nnment ncex xnsnenno
naxntx cnocrn nocne npomtmnenno opaorxn.
lnpo- renesnponannte macna n maprapnn sarnepenamr
nepacrnopnmo rnto nocxoopasnoro xnpa.
nx coxpanennx cnoero sopontx ne norpenxre
meprnym, nnmennym nnramnnon nnmy. Hnxe
npnnonrcx cnncox npoyxron, ecrt xoropte x nam
xareropnuecxn ne pexomenym.
Aman cont nnn conenan nnma, nxnmuax
xapro]entnte unnct, conente opemxn, conente
xpexept, xncnym xanycry, mapnnonannte orypnt,
xoncepnnponannte onnnt, conente npnnpant, raxne,
xax xeruyn n ropunna.
Paqnnnponannmn caxap, aeum, aene, uapuena,
uopoaenoe, mepe1, nnpoanoe, aena1entnan pesnnxa,
nnuona, qpyx1m n caxapnou cnpone, qpyx1onme
coxn c caxapou.
Paqnnnponannan enan uyxa nnn npoyx1m ns nee:
ent xne, pxano xne c oannennem nmennuno
eno myxn, xnenxn, ncxnnrt, na]nn, maxapont,
nanma, nepmnment, nnnna, nnporn, conte ynouxn,
nonnnxn, sanpannennte myxo.
49
Amme sepna nocne npoummnennon nepepao1xn,
nanpnmep, xyxypysnte xnontx nnn repxynec.
henmn pnc.
Hacmmennme anpm, raxne, xax maprapnn, rnpo-
rennsnponannte macna.
apenan nnma, ocoenno xnpnax.
Konuenan pma nmoro nna.
Konuenoe unco, ocoenno raxoe, xax nerunna,
exon, xonaca.
Mncnme npoyx1m npoummnennoro nponsnoc1na,
raxne, xax cocncxn, canxmn, xonuenax xonaca,
conenoe mxco n nmte nnt mxca, coepxamne nnrpart
n nnrpnrt.
Bnmn c xnunuecxnun oanxaun, r. e. re npoyxrt,
xoropte nororonnent nx nnrentnoro xpanennx, n
uacrnocrn xoncepnt, npoyxrt, n xoropte oannent
xoncepnanrt n (nnn) oanxn, raxne, xax cont, caxap,
rnmrenar narpnx, nnrpart n nnrpnrt, a raxxe cyxne
]pyxrt, coepxamne nyoxnct cept. B cymnocrn nce
raxne xnmnuecxne nemecrna xt n, xorx xonnuecrna
nx, coepxamnecx n xaxom orentnom npoyxre,
o]nnnantno xnaccn]nnnponant xax esonacnte,
omn +]]exr moxer trt nectma snaunrentntm, rax
xax +rn roxcnnt nocrenenno naxannnnamrcx n
oprannsme.
Anxoront, uan, moxona ... nce, n uem ne
coepxnrcx nnuero, xpome roxcnnon n nycrtx
xanopn.
Taax n nmo ]opme.
Hnxaxoro cauoneuennn! He npnnnmare axe ac-
nnpnna! Tontxo xnann]nnnponannt cnennanncr
moxer nam pexomenonart ro nnn nnoe nexapcrno. He
nontsyrect axe mnpoxo paspexnamnponanntmn
nexapcrnamn es xoncyntrannn c neuamnm npaue.
OCHOBHLE BPABHAA HATYPAALHOIO
BHTAHHR
Bame soponte +ro orpaxenne name nnmn!
Ecnn nononnna name nnmn meprnax, ro n nt
nanononnny meprnt. urot trt xnntm,
+neprnuntm, sopontm, cuacrnnntm, nao nnrart cnoe
reno xnno nnme nnme, coepxame nce
nnramnnt, mnnepantnte nemecrna, +nsnmt n pyrne
xomnonenrt, neoxonmte uenoneuecxomy
oprannsmy.
50
Bor ocnonnte npannna, xoroptx cneyer
npnepxnnartcx, ocymecrnnxx nporpauuy na1ypantnoro
nn1annn:
3/5 ncex norpenxemtx npoyxron ]pyxrt n
onomn n ctpom nnn nonyctpom nne;
1/5 ncex norpenxemtx npoyxron narypantnte
xnpt, narypantnte caxapa, narypantnte xpaxmant;
1/5 ncex norpenxemtx npoyxron nporennt
(xnnornoro nnn pacrnrentnoro nponcxoxennx).
KAK BAAHHPOBATL BHTAHHE
1. Cneane qpyx1m n onomn onanm coc1annn1t 3/5
ncen nnmn. Cma nxoxr ctpte cnexne ]pyxrt n
onomn, coxn n nonyctpte onomn.
3aueuanne. Ho coxamn x nonnmam cnexentxarte n
coxontxnmanxe, a ne xoncepnnponannte nnn samopoxennte.
ent nao naunnart co cnexnx ]pyxron nnn
coxon +ro neantnt napnanr. H rontxo nx nt
moxere ecrt mexy ocnonntmn npnemamn nnmn.
Kpome roro, ]pyxrt +ro camt nyumn ecepr.
Moxno ncnontsonart raxxe ]pyxrt, ntcymennte na
connne, xoropte nyume ncero ntmaunnart n reuenne
noun n ncrnnnnponanno noe.
Ea n cepenne nx n neuepom onxna ncera
naunnartcx co cnexero canara ns ctptx onome. Her
nnuero nnrarentnee n nxycnee, uem ontmo onomno
canar, cocroxmn ns menxo napesanntx cnexnx
centepex, canara, nerpymxn, nyxa, nepna, ns
mopxonn, ctpo cnexnt, orypna c xoxypo, penca n
romaron nnn pasnnuntx xomnnann +rnx onome. B
xauecrne npnnpan ncnontsyre nocrnoe macno, nnmon,
narypantnt yxcyc n pasmonorte cyxne rpant.
Ctpax xanycra +ro ocnona onomnoro canara, orarax
xnntm nnramnnom C, xoropt ouent naxen nx
noepxannx nosnonounnxa n pyrnx xocre n
xopomem cocroxnnn.
Honyctpte onomn raxxe naxnt n canancnponannom
nnrannn. lorontre onomn cpasy nocne saxynxn n ne
nepenapnnare nx! Hpn npoonxnrentno napxe repxercx
mnoro nnramnnon. He cnnmare xoxypy c onome.
Tmarentno ntmore nx n napnre n mnnnmantnom
xonnuecrne not nnn sanexare npn mnnnmantno
remneparype. Ouent xopomo roronnrt onomn na napy nnn
n cxoponapxe.
51
2. Hporennt onxnt cocrannxrt 1/5 uacrt name
nnmn. Onn moryr trt xnnornoro nnn pacrnrentnoro
nponcxoxennx, a raxxe xomnnnponanntmn.
Hporennt xnnornoro nponcxoxennx nxnmuamr
mxco, pty, nrnny, xna, monoxo n narypantnt ctp.
Btnpax mxco n nrnny, ytre ynepent, uro +rnm
xnnorntm ne oannxnn n nnmy crnmynxropa pocra, a
ntpannax pta ne coepxnr pryrn. Tax xax n mxce
coepxnrcx ypnnonax xncnora, ro x pexomenym
orpannunnart mxco n menm o rpex pas n neenm n ne
satnart, uro raxne nnt mxca, xax cepne, nouxn n
r. ., coepxar ontme nnrarentno nennocrn, uem
mycxyntnoe mxco. na, xoropte onxnt trt
cnexnmn, moxno ecrt 46 pas n neenm.
Harypantnt, uncrt ctp, orypr sameuarentnte
ncrounnxn nporennon n xopomn xax oanxn x canaram
n n sanexanxax. Monoxo nesamennmt ncrounnx
nporennon nx pacrymnx ere, no ne ouent xopomo
ycnannaercx nspocntmn nmtmn. Toxe camoe moxno
cxasart n o cnnnounom macne. Monoxo n ero npoyxrt
uacro ntstnamr y uenonexa ntenenne cnnsn.
Hporennt pacrnrentnoro nponcxoxennx nxnmuamr
n cex coente ot, ]acont, opexn, cemeuxn, opexonoe
macno, nentnoe sepno (xument, rpeunxa, xyxypysa,
nmennna, npoco), nnnnte poxxn, rpnt,
axnaxant, noern nmnepnt. 3rn nporennt moxno
ncera narn n axe ntpacrnrt camomy.
Heopaorannoe nmennunoe sepno raxxe onn ns
camtx orartx narypantntx
52
ncrounnxon nnramnna E. Monoroe nentnoe sepno
npnaer cnoeopasnt nxyc xamam n canaram. Hs
pacrnrentntx nporennon moxno npnroronnrt
mnoxecrno ouent nxycntx nm.
snan mnoro sopontx nme, xoropte tnn
crpornmn nererapnannamn. pyrne npenounrann
monouno-nererapnancxym nnmy. Tpertn, n rom uncne n
x, ntpann xomnnannm xnnorntx n pacrnrentntx
nporennon n uyncrnymr cex npexpacno. Kaxomy
cneyer noopart nyumn nx cex napnanr.
3. Harypantnte xnpt, xpaxmant n caxapa
cocrannxmr 1/5 uacrt nnmn no 1/3 xaxo
xareropnn.
Xnpt onxnt trt nenactmenntmn, nernporenn-
snponanntmn, xorx mnnnmym nactmennoro xnnornoro
xnpa, raxoro, xax neconenoe cnnnounoe macno, moxno
ncnontsonart.
Kpaxmant +ro xne ns myxn rpyoro nomona,
xamn n xapro]ent.
uncrt narypantnt me npexpacnt ncrounnx
uamvpa.iuoeo caxapa. B +ror cnncox moxno nxnmunrt
]nnnxn, nmemmne ntcoxym xonnenrpannm
narypantnoro caxapa. Ecnn nt nxnmunre n cnom nnmy
]nnnxn, ro coxparnre xonnuecrno mea.
Bocnn1mnan1ect co nxycnon nnmen
Bt ynnnrect, xora ysnaere, xax mnoro nxycntx
nm moxno npnroronnrt cneyx nporpamme
narypantnoro nnrannx. Ho nyxna onpeenennax cnna
nonn, urot nepern or meprno nnmn x xnno,
noromy uro nam nxyc ncnopuen contm n pyrnmn
npnnpanamn. H xax rontxo 260 namnx nxycontx
penenropon noccranonxrcx or conenoro napannua n cnona
oxnnyr, nt nonyunre nonoe, neoxnannoe yonontcrnne
or ecrecrnennoro nxyca nnmn.
Hepemonorte ypte noopocnn moryr trt
sameuarentntm samennrenem conn, ne napannsymmnm
nxyconte penenropt. Bt moxere nayunrtcx
nontsonartcx rpanamn, xoropte ycnnnnamr
ecrecrnennt nxyc, xax +ro enamr ]pannyscxne
nonapa. A camoe rnannoe, nt ne rontxo nonyunre
ontme yonontcrnnx or nnmn, no n omyrnre nont
npnnnn xnsnenntx cnn.
53
HEBPABHALHOE BHTAHHE-BPHHHHA
OCTEOBOPO3A
Homnnre, uro xocrn cxenerno cncremt, nxnmuax
nosnonounnx, +ro xnnax rxant, xoropax onxna
nonyuart coornercrnymmee nnranne nx roro, urot
trt cnntno n sopono.
Kocrnax crpyxrypa, xax yxe ronopnnoct, cocronr
ns rnepo napyxno oonouxn, xoropax npnaer xo-
crn' ee ]opmy n enaer ee npouno. 3ra oonouxa
nanonnena +nacrnuno macco, nastnaemo xocrntm
mosrom. nsanept ncnontsonann npnnnnnt crpoennx
xocre n nnxenepntx xoncrpyxnnxx. Onopt n nne
merannnuecxnx rpy c nanonnnrenem onee npount n
+nacrnunt, uem crpyxrypt ns rneptx cnnomntx
marepnanon. Ho +rn cosannte uenonexom xoncrpyxnnn
paspymamrcx co npemenem n ornnune or xnntx
xocre uenoneuecxoro cxenera.
Hpnunno xpynxocrn uenoneuecxnx xocre
xnnxercx ne nospacr. Kocrn cranonxrcx cnatmn,
xpynxnmn n nopncrtmn ns-sa nenpannntnoro nnrannx.
3ro cocroxnne nastnaercx ocreonoposom (ocreo
xocrt, nopos nonnt tp nnn nop).
Xorx ocreonopos onro cunrancx nourn
nensexntm ecrnnem nme crapme 50 ner, no ne
nospacr ocnonnax npnunna +ro onesnn. Hpana n
rom, uro uem ontme nt nanocnre npea oprannsmy
nenpannntntm nnrannem n neocrarouno
]nsnuecxo narpysxo, rem opoxe sa +ro npnxonrcx
nnarnrt. Ho ocreonopos moxer cnyunrtcx na nmom
+rane name xnsnn. Hocmorpnre, xax mnoro monotx
myxunn n xenmnn npnsnant nerontmn x noenno
cnyxe n x otuno paore, rpeymme xopome
]nsnuecxo, nororonxn, ns-sa pasnnuntx e]exron
nosnonounnxa, oycnonnenntx npnntuno, no
]axrnuecxn nenpnrono x norpenennm nnme,
npomeme npomtmnennym opaorxy.
Kora x npononn nccneonannx no xauecrny
nnrannx nme na Apnarnuecxom noepexte
Hrannn, ro ncrpeuan myxunn n xenmnn, y xoroptx,
xasanoct t, ner nospacra: nx rena tnn rnxnmn, a
xocrn rneptmn, cnntntmn n +nacrnuntmn. Hx nnranne
co-' croxno ns onome, ]pyxron n narypantntx ctpon,
orartx nnramnnamn n mnnepantntmn nemecrnamn.
Ctpt tnn y nnx ocnonntm ncrounnxom nporennon n
xantnnx, neoxonmoro nx yxpennennx xocre. nn-
54
xora ne ncrpeuan v +rnx nme ocreonoppsa, rax xax
onn nnrannct xnntmn narypantntmn npoyxramn.
B otuno amepnxancxo nnme orcyrcrnymr
mnnepantnte nemecrna n nnramnnt, a ntcoxoe
coepxanne ounmennoro enoro caxapa, ounmenno
eno myxn n xnnorntx nporennon oxastnaer ouent
npenoe nnnxnne na xocrn. Cnntnte, soponte xocrn
rpeymr menounoro pannonecnx n omene nemecrn,
xoropoe cosaercx naroapx ontmomy coepxannm n
pannone nnrannx ctptx ]pyxron n onome.
Camtmn crpamntmn snoexmn xnnxmrcx ent
caxap n ero npoyxrt. Ho ne rontxo onn ynnamr
nosnonounnx n xocrn cxenera. Caxap sanpaer ns
xocre xantnn, ]oc]op, marnn, mapranen, enax nx
cnatmn, nopncrtmn n xpynxnmn. Kon]ert, cnaocrn
n pyrne npoyxrt enoro ounmennoro caxapa
ocnonnax npnunna rnnntx syon. Tax xax syt
camax rnepax uacrt oprannsma, ro nt moxere
nonxrt, uro xe enaer +ror caxap c pyrnmn xocrxmn n
xpxmamn, nxnmuax n nosnonounnx.
BO3BOHOHHHKY HYHL ECTECTBEHHLE
MHHEPAAL
Enncrnennoe, uro moxer samnrnrt nac or ocreo-
noposa n cenart cnate, nopncrte, xpynxne xocrn
sopontmn, +ro npannntnoe nnranne. uenoneuecxn
oprannsm +ro camoncnenxmmaxcx n
camonoccranannnnammaxcx cncrema, no ne oxnare
mrnonennoro uya. Ecnn nt nenpannntno nnrannct
nnrentnoe npemx, ro nam nonaonrcx
snaunrentnoe npemx, urot nsannrtcx or
npnunnennoro oprannsmy npea. Haunn-re ceronx!
Orxaxnrect or meprno nnmn n are oprannsmy
xnnte npoyxrt.
Ocooe nnnmanne oparnre na nnmy, xoropax cna-
xaer oprannsm ecrecrnenntmn mnnepantntmn nemecr-
namn, neoxonmtmn nx ]opmnponannx xocre,
xantnnem, ]oc]opom, marnnem n maprannem.
Kantnnn. Baxen nx noccranonnennx xnerox ncero
oprannsma. 3ro ocnonno xomnonenr xocre. 90% xant-
nnn naxonrcx n cxenerno cncreme, re on ncnont-
syercx ne rontxo xax ocnonno nnrpenenr xocrno
crpyxrypt, no n sanacaercx nx nyx ncero rena. Ec-
nn n pannone nnrannx orcyrcrnyer narypantnt opra-
55
nnuecxn xantnn, ro or +roro yyr crpaart ne
rontxo xocrn, no n pyrne uacrn rena.
Hecmorpx na ro, uro rontxo 1 % xantnnx n
oprannsme ncnontsyercx mxrxnmn rxanxmn, on xnsnenno
neoxonm nx sopontx, ocoenno nx nepnno
cncremt. B ecrecrnenntx mnnepanax nyxaercx ne
rontxo nosnonounnx, no n cnnnno mosr. Hanonee
xapaxrepntm npnsnaxom neocrarxa xantnnx n xponn
xnnxercx nontmennax nepnnax nosynmocrt. Hpn ero
neocrarxe n xponn nepnnte nonoxna ne nepeamr
coornercrnymmne cnrnant n reno ne paccnanxercx. 3ro
ocoenno samerno y ere, xoropte onee
+monnonantnt, uem nspocnte. Hpoxnnxercx +ra onesnt
n nepnym ouepet n xanpnsnom noneennn n ncntmxax
paspaxennx; n antnemem moryr noxnnrtcx mtmeunte
cyoporn, cnasmt n axe xonnyntcnn.
H y nspocntx, n y ere neocrarox xantnnx n
oprannsme npoxnnxercx n npnntuxe nepnno rptsrt
norrn, uacro nnrart pyxamn n noramn, n
paspaxnrentnocrn, n noeprnnannxx. Heocrarox
xantnnx moxer trt ocnonno npnunno
orpnnarentntx nsmenenn n oprannsme. B cnoe
onro npaxrnxe naryponara x nnen mnoxecrno
ontntx, xoropte, cneyx saxonam npnpot, ns
paspaxnrentntx n nepnntx nme npenpamannct n
cuacrnnntx, pyxenmntx, ynepenntx n cee
nnunocre.
Hpupoouie ucmo:uuru ra.iu nacrontxo
pasnoopasnt, uro +ror naxnt mnnepan moxer trt
nxnmuen n nmym ey. Hporennonax nnma, orarax
xantnnem, nxnmuaer raxne nnt mxca, xax neuent,
nouxn, cepne n r. ., narypantnt, ne npomtmnennoro
nsroronnennx xenrt xnp, cnexne xna. Kyxypysnax
myxa xpynnoro nomona, nentnte npoyxrt ns onca n
xumenx, opexn n cemeuxn; crenn nmnepnt,
aprnmoxon, cnexnt, oynanunxa, ropunnt, xanycra
xouannax, nnernax, canar, a raxxe mopxont n orypnt
nce +ro sameuarentnte ncrounnxn xantnnx. Hs ]pyxron
cma moxno ornecrn anentcnnt, ntcymennte na connne
]nnnxn, ]nrn n nsmm.
uoc]op. Komnnnpyercx c xantnnem n euma+uua+u
A n D n rpeyemtx nponopnnxx nx opasonannx
sopono xocrno cncremt n canancnponannx omena
nemecrn.
Hamvpa.iuie ucmo:uuru qocqopa: xstx,
nnyrpennne oprant xnnorntx, pta n ptn xnp;
narypant-
56
nt ctp; crpyuxn con, ctpo mnnnar, orypnt,
xanycra, ropox, canar; sepno pxn n nmennnt,
orpyn.
Marnnn. Homoraer xantnnm n nnramnny D n
crponrentcrne xocrno cncremt n npeornpamennn
pasmxruennx xocre.
Hamvpa.iuie ucmo:uuru +aeuu: crpyuxn oon,
ropox, ]acont; orypnt; noern nmnepnt; ctpo
mnnnar, anoxao; orpyn, nentnoe sepno, opexn,
cemeuxn noconnyxa; me, nsmm, uepnocnnn.
Mapranen. Baxnt +nemenr, xoropt nepenocnr
xncnopo ns xponn x xnerxam. 3ro ocoenno naxno n
nnrannn mexnosnonxontx ncxon n xpxme, xoropte
ne nmemr npxmoro xponoopamennx.
Hamvpa.iuie ucmo:uuru +apeaua: neuent; xnunt
xenrox; nrnna; nnyrpennne oprant xnnorntx; nce
narypantnte ctpt; mopcxne noopocnn, xapro]ent,
ocoenno xoxypa (napnrt nnn neut n mynnpe n ecrt
nennxom); canar, centepe, nyx; ropox, ot ncex
nnon; orpyn n narypantnax xyxypysnax myxa;
anant; mnnant, xamran, rpenxn opex.
Homnnre, uro oprannsm onxen nonyuart
ecrecrnennte mnnepantnte nemecrna, r. e. nemecrna,
nonyuennte ns pacrnrentntx nnn xnnorntx
ncrounnxon. Tontxo pacrennx moryr ycnannart
neoprannuecxne mnnepant n npeopasontnart nx n
oprannuecxym ]opmy, xoropax moxer trt ncnontsonana
xnnorntmn n uenonexom.
Hrax, ecnn nam nyxnt mnnepantnte oanxn, ro
yocroneptrect, uro onn naxoxrcx n oprannuecxo
]opme. Heoprannuecxne ranerxn xantnnx, nanpnmep,
ne moryr art nnrannx namnm xocrxm, onn rontxo
sacopxr oprannsm mnaxamn. Kocrnax myxa onn ns
camtx xopomnx ononnnrentntx ncrounnxon xantnnx
n pyrnx ecrecrnenntx mnnepantntx nemecrn,
yxpennxmmnx xocrn uenonexa.
BHTAMHHL OCHOBA 3OPOBOIO
BO3BOHOHHHKA
Bce npnponte nnramnnt naxnt nx sopontx.
Ocoo naxnt nx nosnonounnxa nnramnnt A, C n D.
Komnnexcnt nnramnn B ocoenno neoxonm
cnnnnomy mosry n nepnno cncreme.
Bn1aunnm A n D. Heoxonmt nx onee nonnoro
ncnontsonannx n oprannsme xantnnx n ]oc]opa nyx
57
rnanntx +nemenron n ]opmnponannn n yxpennennn
xocre, a raxxe n nopmantnom ]ynxnnonnponannn
nepnno cncrem. Bnramnnt A n D ecrnymm nmecre
xax xarannsaropt n .+ro nannaxneme ]ase omena
nemecrn oprannsma.. Fes nnx napamnronnnte xenest
+noxpnnno cncremt ne cmoryr yuacrnonart n
perynxnnn omena xantnnx n ]oc]opa n oprannsme. V
nme, nmemmnx e]nnnr nnramnnon A n D n pannone
nnrannx, ormeuaercx nonnxenne nnornocrn xocre, a
crenxn xocre cranonxrcx ronxnmn, nomxnmn n ocreo-
noposntmn.
Hamvpa.iuie ucmo:uuru euma+uua A: cnexne
]pyxrt n onomn, raxne, xax mopxont, aprnmoxn,
tnx, xenrax rtxna, nepcnxn; cnexne xna, neuent
xnnorntx n ptt.
Hamvpa.iuie ucmo:uuru euma+uua D: neuent ptt;
nenactmennte xnpt; cnexne xna; nentnoe monoxo,
macno. Ocnonno ncrounnx +ro connne. Exenennte
conneunte nannt yxpennxmr soponte. Hocne
npnnxrnx conneuntx nann nor cmtnare ne cpasy, a
uepes nexoropoe npemx, urot nnramnn D ycnen
nornornrtcx oprannsmom.
Bn1aunn C. Hnraer xonnaren. Konnaren +ro
cycrannnx, xoropax oennxer xnerxn n xocrxx,
nepnax n pyrnx rxanxx rena. Fes nnramnna C oprannsm
nornaer. Tax xax +ror nnramnn ne onaaer cnocrnom
naxannnnartcx n oprannsme, ro ero rpeyercx
nononnxrt exenenno.
Hamvpa.iuie ucmo:uuru euma+uua C: xrot;
nnrpyconte; senent, xanycra, cnaxn nepen. Ecrt
nce +rn npoyxrt nao ctptmn n cnexnmn, rax xax
nnramnn paspymaercx npn narpenannn.
Kounnexcnmn nn1aunn B. Buma+uu B
1
, rnamnn (nnn
xnopn rnamnna), uacro nastnaercx nnramnnom
anrnnenpos nnn anrn-epn-epn. nnxercx ocnonntm
nnramnnom, crnmynnpymmnm nopmantnoe
]ynxnnonnponanne nepnntx rxane, mycxynon n
cepna. Hpnsnaxom ero e]nnnra xnnxmrcx
paspaxnrentnocrt, ecconnnna, norepx neca n
annernra, cnaocrt n anarnx, ymcrnennax enpeccnx.
Buma+uu B
2
, pno]nannn. Vnyumaer omee
cocroxnne oprannsma, ocoenno rnas, pra n xoxn. O
ero neocrarxe n oprannsme ronopxr nannrte xpontm
rnasa, nocnanenne pra, arponocrt xstxa, rpemnnt n
yrnax ry.
58
Buma+uu Bo, nnpnoxcnn. Hpeornpamaer nepnnte
n xoxnte saonenannx, nomoraer n ycnoennn nnmn n
n nporennonom n xnponom omene nemecrn.
Hpnsnaxamn ero e]nnnra xnnxmrcx
paspaxnrentnocrt, xoxnax ctnt n nnoxax peaxnnx
mycxynon.
Buma+uu B|
2
, xoanamnn. Hsnecren, rnanntm
opasom, xax ocnonno xpacnt nnramnn,
nomorammn n ]opmnponannn n perenepannn xpacntx
xponxntx mapnxon, xoropte opasymrcx n xocrnom
mosry. Hpeornpamaer anemnm, a raxxe cnococrnyer
pocry annernra y ere, a nx nspocntx xnnxercx
ronnsnpymmnm cpecrnom. e]nnnr nnramnna
moxer npnnecrn x annmenrapno n snoxauecrnenno
anemnn. lnanntm cnmnromom nexnarxn ero n
oprannsme xnnxercx nocroxnnax ycranocrt, a y ere
orcyrcrnne annernra.
Hpupoouie ucmo:uuru ro+n.ercuoeo euma+uua B.
Ouent naxno, urot n pannone nnrannx tn nect
xomnnexc nnramnna B. Ocnonnte ncrounnxn nnramnna:
nnnnte poxxn; neopaorannoe nmennunoe sepno;
ronxxtx neuent, cepne, mosrn, apantn nouxn,
nocrnax ronxnna n cnnnnna; cnexne xna, ocoenno
xenrox; pta; narypantnte ctpt; neconenoe
apaxnconoe macno (nernporennsnponannoe). Cma
raxxe moxno ornecrn xumennoe sepno, rpeunxy,
xyxypysy, onec, pnc n myxy ns +rnx sepnontx. Hs
onome +ro ctpte n cymente crpyuxn con, ropoxa,
senente crenn onome, raxnx, xax ropunna, mnnnar,
pena, xanycra. upyxrt, orarte nnramnnom B
anentcnnt, rpen]pyrt, anant, anoxao. Forart'
nnramnnom B n rpnt. Htnnxra n mxco raxnx mopcxnx
xnnorntx, xax omapt, ycrpnnt n xpat, raxxe
naxoxrcx, n +rom cnncxe. B nero nxonr raxxe n
monoxo, xoropoe ocoenno nyxno nx ere.
Ecnn nt crpaaere or neocrarxa +rnx nnramnnon,
ro xenarentno oannxrt narypantnte nnramnnt o
rex nop, noxa ,ne nnxnnnpyere e]nnnr. Ho ytre
ynepent n rom, uro +rn nnramnnnte oanxn ns
oprannuecxnx ncrounnxon, rax xax cnnrernuecxne
nnramnnt ne ycnannamrcx xax cneyer oprannsmom.
HECKOALKO 3AMEHAHHH O MOAOKE
Monoxo. xoponte, xoste n nce monounte npoyxrt
(epenencxn ctp, orypr, xenrt ctp)
sameuarentnt ncrounnx nporennon, xantnnx,
]oc]opa, nnramn-
59
non A, D n xomnnexcnoro nnramnna B. Ha nepnoe mecro
x onxen nocrannrt ctp, a ne monoxo, rax xax ctp
xopomo ycnannaercx n nspocntmn, n ertmn. Monoxo
xe rpeyercx n ocnonnom n nepno pocra ere n
nopocrxon n onxno* cocrannxrt naxnym uacrt nx
nnrannx.
Bo npemx pocra uenoneuecxoe reno
sanporpammnponano na nonnoe ycnoenne xnsnenno
naxntx nnra-. rentntx +nenemenron monoxa nporennon,
ecrecrnenntx mnnepanon, nnramnnon, narypantntx
Caxapon n pyrnx nnrarentntx nemecrn, xoropte
rpeymrcx nx nopmantnoro pasnnrnx oprannsma. Hocne
roro xax pocr saxonunncx, n omene nemecrn oprannsma
nponcxoxr onpeenennte xnmnuecxne nsmenennx.
Kantnnx, nanpnmep, rpeyercx ontme n nepno pocra.
Ho+romy nx nspocntx ctp xax ncrounnx xantnnx
npenournrentnee monoxa, rax xax nerue ycnannaercx, n
ro npemx xax peenox ycnannaer n ctp n monoxo.
B xnnornom mnpe mantmn nnramrcx monoxom
marepn rontxo no npemx tcrporo pocra n pasnnrnx
oprannsma. 3arem pannon nx nnrannx cnntno
nsmenxercx. Mo xnsnennt ontr naryponara n
noxnmnxa yrnepnn menx no mnennn, uro nce +ro
moxno ornecrn n x uenonexy.
CYCTABL OAHL hLTL 3AACTHHHLMH
urot nmert sopont nosnonounnx, neoxonmo
npannntno nnrartcx. Hnxaxne ynpaxnennx nx
osoponnennx nosnonounnxa ne nomoryr, ecnn,
ntnonnxx nx, npoonxart nenpannntno nnrartcx.
Kax yxe ronopnnoct panee, otunt pannon
conpemennoro uenonexa cnnraer ananc oprannsma n
xncnornym cropony. Ho+romy nenepenapnnaemax uacrt
npoyxron, xoropax ocraercx nocne xaxoro npnema
nnmn, npenpamaercx n roxcnunte neoprannuecxne
xncnornte xpncrannt, xoropte ne moryr trt
nepepaorant oprannsmom. Kya xe onn enamrcx?
Bcnomnnre crpoenne cycranon n cnnonnantnym
xnxocrt, xoropo onn cmastnamrcx. Tax nor, +ro
npocrpancrno, n xoropom pacnonoxena cnnonnantnax
oonouxa, oxastnaercx camtm nesamnmenntm mecrom.
Henepenapnnaemte npente nemecrna ntannnnamr
+ry xnxocrt, sanonnxx ntcnoonnmeecx npocrpan-
60
crno xantm]nnnponanntmn nemecrnamn. Cycrant
naunnamr onert n cranonxrcx manononnxntmn.
Honnxnte cycrant n mexnosnonounte ncxn-
ocnonnte mecra n oprannsme, re ne onxno trt
xantnnx, ocoenno neoprannuecxoro, xoropt npouno
nx nemenrnpyer.
3ro rnannax npnunna, xoropax sacrannxer
nnrartcx no paspaoranno mnom meronxe. Ecnn
npannntno nnrartcx, cneyx monm pexomenannxm, ro
ananc oprannsma cmecrnrcx n menounym cropony.
Onomn n ]pyxrt, sa neontmnm ncxnmuennem,
]opmnpymr menounte opasonannx, a nporennt,
xpaxmant, xnpt n caxapa xncnornte.
BEHTE TOALKO HCTHAAHPOBAHHYK BOY
He rontxo nnma, xoropym nt enre, no n noa,
xoropym nt ntere, moxer orxnatnart nemenrnpym-
mne nemecrna n nosnonounnxe n cycranax. Homnnre,
61
Ornoxennx neoprannuecxnx
nemecrn n xonnrtx
xpncrannon n nxrxax
npnunnxmr yxacnym ont: A
neoprannuecxne nemecrna,
ornoxnnmnecx no
cyxoxnnnem; B no
Axnnnontm cyxoxnnnem; C
no nxrxo; D n cepenne
cront
Ornoxennx neoprannuecxnx
nemecrn moryr npnnecrn x
oxocrenennm cron
uro oprannsm ne cnocoen ycnannart neoprannuecxne
nemecrna. K necuacrtm, ontmax uacrt nnrteno
not coepxnr raxne mnnepant n ontme nnn
mentme crenenn, a n xecrxo noe onn coepxarcx n
nanontmnx xonnuecrnax. Bemecrna, oannxemte nx
ouncrxn nnn cmxruennx not n ontmnncrne ropoon
n nocenxon, ynnamr n ne nce xnnoe n oannxmr
eme ontme neoprannuecxnx nemecrn, nxnmuax ouent
npente.
Ecrecrnenno, mxrxax noa, raxax, xax oxenax nnn
cneronax, ecnn ona uncrax neantnax nnrtenax
noa. Ho ceronx ee moxno narn rontxo n nexoroptx
oranenntx paonax. Bosyx na nacenenntmn
nynxramn no ncem mnpe, ocoenno ram, re ecrt
npomtmnennocrt n pasnnra cert anromonntntx
nepenosox, rax sarpxsnen, uro oxt n cner cranonxrcx
nenpnrontmn nx nnrtx.
B nacroxmee npemx enncrnennax esonacnax
noa +ro ncrnnnnponannax, npenournrentno
napono
62
ncrnnnxnnn. uncrte cnexne ]pyxronte n onomnte
coxn raxxe nonaamr n +ry xareropnm, rax xax
coepxar xauecrnennym ncrnnnnponannym noy.
B cemte Fperra nx nnrtx n npnroronnennx nnmn
ncnontsyercx rontxo ncrnnnnponannax noa. nx
roro urot nmert sopont, rnxn nosnonounnx n
nonnxnte cycrant, x nacroxrentno pexomenym nam
enart ro xe camoe. ncrnnnnponannym noy moxno
xynnrt n nmo anrexe nnn cenart ee camnm. nx
+roro nyume ncero nmert oma napono ncrnnnxrop.
IOAOAHHE OHHmAET OPIAHH3M
Onn pas n neenm x ronoam n reuenne 24 uacon
(ntm rontxo ncrnnnnponannym noy), anax ortx
cnoe nnmenapnrentno, nnpxynxnnonno n
ntennrentno cncremam n ncnontsyx xnsnenno
naxnym +neprnm nx yopxn oprannsma, urot
nsannrt ero or npentx nemecrn. cunram, uro axe
nx rex, xro neer sopont opas xnsnn,
exeneentnoe ronoanne ouent nonesno. Hecxontxo
pas n roy x ronoam n reuenne cemn ne. lonoanne
+ro ecrecrnennt nyrt camoncnenennx oprannsma.
Xnnornte nncrnnxrnnno orxastnamrcx or et, xora
ontnt nnn xora ncntrtnamr uyncrno rpenorn.
Otuno uenonex cunraer, uro ecnn on nponycrnr
oe nnn yxnn, c nnm cnyunrcx uro-ro yxacnoe. 3ro
ne rax! nanman sa nponeccom ronoannx mnornx
cnonx yuennxon, xoropte cenann ronoannem nepnt
pemnrentnt mar no opore sopontn, n nnen
nme, soponte xoroptx snaunrentno ynyumnnoct
nocne ronoannx na ncrnnnnponanno noe n reuenne
nnrentnoro npemenn, nnnort o 30 ne. , onaxo,
ne conerym nnrentno ronoart es nanmennx
npaua. Camocroxrentno nt moxere ronoart or
onoro nx o neenn.
Exeneentnoe 24-uaconoe ronoanne c
ynorpenennem rontxo ncrnnnnponanno not c
oannennem, npn xenannn, neontmoro xonnuecrna
nnmonnoro coxa, nomoxer nam nepern x
osoponnennm oprannsma no nporpamme npannntnoro
nnrannx n ]nsnuecxo axrnnnocrn. lonoanne
nomoxer oprannsmy nsannrtcx or npentx nemecrn,
nomoxer ntnecrn xantnn]nnnponannte xpncrannt ns
cycranon. Ho ne ymare, uro nocne nepnoro xe
ronoannx nam oprannsm conepmen-
63
no ouncrnrcx! onnrte ornoxennx sacopxnn nam
oprannsm nce npemx, noxa nt enn meprnym nnmy.
Hyxno napartcx repnennx n norparnrt nemano
npemenn, urot ntnecrn nce nenyxnoe ns oprannsma.
Harpaa yer nponopnnonantna sarpauenntm
ycnnnxm. Kora nt nouyncrnyere npnnnn cnn, ro
cnona naunere paonartcx xnsnn xax nnxora
npexe.
Cnauana, noxa oprannsm ne nepecrponncx, nt,
nepoxrno, yere uyncrnonart onpeenennt
ncxom]opr. 3ro cocroxnne, xoropoe nastnaercx
nenentm xpnsncom, ecrecrnennax peaxnnx
oprannsma, ntcnooxammero xnsnennym +neprnm nx
ounmennx, xora naxonnenne npentx nemecrn n nem
ocrnraer onacnoro npeena. Btenenne cnnsn ns
noca, nso pra, ns nnyrpennnx opranon +ro
ecrecrnennt nponecc camoounmennx. Hpeocrantre
nosmoxnocrt camo npnpoe enart cnoe eno n
nomorare e, anax ortx oprannsmy ronoannem,
norpenxx rontxo ncrnnnnponannym noy. Ecnn
nenent xpnsnc oxaxercx onee npoonxnrentntm,
moxno n noy oannrt cnexn ]pyxront cox nnn
nauart nnrt rpanxno ua. Hn n xoem cnyuae ne
naunnre ynorpenxrt nnmy, nnaue nnocnecrnnn nt
yere uyncrnonart cex ropaso xyxe. urot c
nomomtm ronoannx onrtcx peantnoro ynyumennx
sopontx, nocnontsyrect pexomenannxmn ns moe
xnnrn uyo ronoannx. Hs nee nt ysnaere, xax
ronoart, xax ntxonrt ns ronoannx xaxne
]nsnonornuecxne nsmenennx nponcxoxr n oprannsme
npn ronoannn.
.
HPOHBHTE TBEPOCTB XAPAKTEPA
urot xanxoe cymecrnonanne npenparnnoct n
paocrnym nonnoxponnym xnsnt, npoxnnre rnepocrt
xapaxrepa, coepnre n xynax cnny nonn n naunnre
npannntno nnrartcx n ntnonnxrt ]nsnuecxne
ynpaxnennx no moe meronxe.
B reuenne nepno neenn enare ynpaxnennx
ocrarouno menenno, urot ne ntsnart onesnenno
peaxnnn n mycxynax. Opamare ocooe nnnmanne na re
mecra oprannsma, n xoroptx noxnnnnct onesnennte
omymennx, no nn n xoem cnyuae ne npexpamare
exenenntx sanxrn. Heontmax ont ecrecrnenna
nx nerpennponanntx mtmn, n ona ncuesner, ecnn sanxrnx
yyr npoonxartcx.
64
Homnnre, uro ecnn axrnnno ne rpennponart
nosnonounnx, ro on pantme npemenn cocrapnrcx n
ocrannr nam maccy xnonor.
BAm BO3PACT OBPEEARETCR COCTORHHEM
BO3BOHOHHHKA
Hecmorpx na ro, uro nmn, xax npannno, mano
nnnmannx yenxmr cnoemy nosnonounnxy, moxno nepnyrt
emy cnny n rnxocrt, ecnn cneonart coneram, anntm n
+ro xnnre. 3neprnx uenoneuecxoro oprannsma orpomna,
a reno camoncnenxmmax cncrema. Tontxo cam oprannsm
moxer noccranonnrtcx npn ycnonnn, uro nt nomoxere emy
npannntntm nnrannem n ]nsnuecxo axrnnnocrtm. xouy
nonropnrt eme pas, uro name reno yer cnntntm, ecnn
ncera noepxnnart ero n axrnnnom cocroxnnn. 70%
ontntx +ro nerpennponannte nmn. nx roro urot
trt sopontm, name reno n nosnonounnx nyxamrcx n
exenenno ]nsnuecxo narpysxe. Vnpaxnennx nx
nosnonounnxa onxnt crart raxnm xe arpnyrom name
xnsnn, xax ymtnanne. H ne ronopnre mne, noxanycra,
uro nam nexora sanxrtcx cnonm sopontem. Henpana!
Ecnn saxorert, ro ncera naercx npemx, urot
nosaornrtcx o nem.
Hecxontxo neent sanxrn no npenaraemo n +ro
xnnre meronxe cenamr nosnonounnx rnxnm n
nonnxntm. Hoxoxa craner ynpyro, nt nouyncrnyere
xnsnennym +neprnm no ncem rene n yere ynnnent
romy uyncrny nerxocrn n nonnxnocrn, xoropoe
noxnnxercx ncxxn pas nocne pasmnnxn
nosnonounnxa. Bt yenrect, uro ne ycraere yxe rax
tcrpo, xax pantme, n uro c xaxtm nem cnna,
+neprnx n soponte npnannxmrcx.
Vcnexon nam;
Ho.i Bpoee
3 3axas N 178 65
H. C. FP3ll
CHCTEMA VXOA
3A HOlAMH
/
BMECTO BPEHCAOBHR
Fontmnncrno nme poxamrcx co sopontmn
noramn n rontxo nnoxoe ornomenne x nnm npnnonr n
antnemem x xpomore, sacrannxx cronart: Ox, omu
uoeu voueamm +eu!
Cront +ro ouent ronxo canancnponannt
mexannsm, onee cnoxnt, uem camte sameuarentnte
uact, n nx soponte sanncnr or rex ycnonn,
xoropte mt nx nnx cosaem.
Tontxo 5% conpemenno oynn cnococrnymr
coxpanennm ananca cron, xoropt moxer trt
napymen npn xote no oporam c rneptm
noxptrnem. 3ro napymenne nponcxonr ns-sa
nanpxxennx nnn cxarnx cycranon, nanpxxennx
mycxynon, orpannuennx nnxennx cron nnn couerannx
ncex +rnx npnunn, npxmtm cnecrnnem xoroptx
xnnxmrcx onn n norax.
ct-:c BLOPOB.E ~ctu CHOCOH.
COXPAHRTL PABHOBECHE TEAA
Kax rontxo norn yyr ]ynxnnonantno
canancnponant, ncuesnyr nanpxxenne n onn
nesanncnmo or roro, nacxontxo e]opmnponant
cront. Tenept x xoren t noxasart, uro raxoe
]ynxnnonnponanne nor.
Cnnmnre oynt, ncrantre na ony nory n
nontrarect coxpannrt pannonecne n reuenne
necxontxnx mnnyr. Bam +ro nerxo yacrcx, ecnn
]ynxnnonnponanne cron nopmantnoe. Ecnn xe ananc
cron napymen, ro yepxart pannonecne yer
nenerxo. Bt ouent tcrpo ycranere n uepes necxontxo
mnnyr n norax noxnxrcx onn. Honanmare sa rem, uro
nponcxonr. Oxastnaercx, nnyrpennxx uacrt cront
xpane neycrounna, uro n memaer yepxart
pannonecne. Hapyxnax cropona cront ocraercx
ornocnrentno nenonnxno, n nec rena npnxonrcx
nmenno ns +ry uacrt cront. Hponenre +ror
+xcnepnmenr, npexe uem unrart xnnry antme, n nt
ysnaere, npannntno nnn ner ]ynxnnonnpymr namn norn.
Heycrounnax nnyrpennxx uacrt nastnaercx
cnoom cront. Ocnonnax ee ]ynxnnx oecneunnart
pannonecne. Hapyxnax uacrt cront xnnxercx
necyme, ona yepxnnaer reno n neprnxantnom
nonoxennn.
3rnm npocrtm +xcnepnmenrom moxno nponepnrt
cocroxnne nor. Hopmantnte, soponte norn yyr non-
68
nocrtm ypannonemnnart reno, sacrannxx ero
noxaunnartcx. Cnate, e]opmnponannte cront ne
cmoryr coxpannrt pannonecne rena n nam npnercx
ncrart na oe norn, urot ne ynacrt.
XOPOmEE PABHOBECHE H OTCYTCTBHE
PABHOBECHR
Mexy +rnmn nymx xpanocrxmn xopomnm
pannonecnem n orcyrcrnnem pannonecnx naxoxrcx
norn ontmnncrna nme. Xnsnennax naxnocrt
pannonecnx rena cranonnrcx Ouennno npn
paccmorpennn nponecca xott, npn xoropo nam
npnxonrcx nce npemx anancnponart cnauana na
ono nore, a sarem na pyro, nepenocx nec rena
nnepe, cnena nanpano n cnpana naneno. ecrnnrentno,
+rn nnxennx rpeymr ynnnrentnoro pannonecnx,
ecnn yuecrt, xaxax macca uenoneuecxoro rena
npnxonrcx na raxoe neontmoe ocnonanne, xax crona.
3ro pannonecne, n cnom ouepet, sanncnr or nepnno n
mycxyntno xoopnnannn n nosmoxnocrn xopomero
ynpannennx xocrxmn nor. Hpannntnax noxoxa +ro
ncxyccrno coxpanennx pannonecnx na neycrounntx
norax!
BPHHHHL BAOCKOCTOBHR
Hourn nce napymennx n crone xnnxmrcx
pesyntrarom nnoxo oynn, xoropax ne aer nore
nosmoxnocrn ecrnonart cnoono n ecrecrnenno,
sacrannxx xocrn nor cmemartcx. Cront exenenno
conepmamr ontme paort, uem nmax pyrax uacrt
rena, n ontme, uem nmax pyrax uacrt rena,
nonepramrcx rpanmam. Hnoxax oynt, pacrxxenne
cnxsox, exenennt xonraxr c xecrxnmn rporyapamn
nce +ro n pesyntrare npnnonr x cmemennm xocre
cront n napymennm ]ynxnnn pannonecnx.
HEBPABHALHAR XOLhA BPHBOHT
K MHOECTBY 3AhOAEBAHHH
Ono ns npentx npnntuex xnnxercx ntnopor
cront npn xote, uro npnnonr x rpanmnponannm ee
xocre n nepnntx oxonuann. Horn ntxoxr ns
ecrecrnennoro pannonecnx, ntstnax onn n notxxe
n xonene. Fepo n nnxnxx uacrt nosnonounnxa naun-
69
namr raxxe ntxonrt ns pannonecnx. Henpnxrnte
omymennx ocrnramr nepxne uacrn nosnonounnxa n
nneu. Fonn noxnnxmrcx no ncem rene n npnunno +roro
xnnxercx neypannonemennocrt cron.
B pesyntrare ntnopora cront nponcxonr
cmemenne xocre n cnoax cront, uro npnnonr x
nanpxxennm cnxsox n mycxynon n, xax cnecrnne, x
napymennm pannonecnx rena. Hs-sa cmemennx nenrpa
rxxecrn reno noaercx nnepe, uro cosaer n mycxynax
nor, cnnnt n men neecrecrnennoe nanpxxenne n
ntstnaer ont no ncem rene.
Taxnm opasom, cnenn]nuecxoe cmemenne
onpeenenntx xocre cron n, cneonarentno,
orpannuenne nx ]ynxnnonnponannx, npnnonr x
nnrentnomy nanpxxennm cnoa cront n x pasnnuntm
saonenannxm oprannsma.
BPHHHHL 3AhOAEBAHHR CTOB
B omnx ueprax npnunnt saonenannx cron
cneymmne.
1. Hnoxo noopannax oynt. 3ro npnnonr x no
crenennomy cmemennm xocre, uro orpannunnaer ]ynx
nnm cron n cosaer nanpxxenne n cnoe cront.
2. Oynt na ntcoxnx xanyxax. Ho +ro npnunne
nosnnxamr onente omymennx, ncxpnnnennx cront n
napymenne pannonecnx ncero rena.
3. e]nnnr nporennon, neoxonmtx nx coxpa
nennx sopontx ncero oprannsma n nor n rom uncne.
4. Heocrarox xantnnx n pyrnx +nemenron, neo-
xonmtx nx yxpennennx xocre nor.
5. Henpannntnoe ntnonnenne ynpaxnenn nx nor
nnn xonnuecrno +rnx ynpaxnenn neocrarouno nx
roro, urot mycxynarypa nor nonyuana xopomym ]n-
snuecxym narpysxy.
6. Heocrarounax narpysxa na xocrn cront, noro
my uro nmax oynt crecnxer nnxenne ncex 26 xo
cre cront.
7. Cnxsxn ne nonyuamr ocrarouno narpysxn, rpe-
ymmecx nx nx nopmantnoro ]ynxnnonnponannx.
3AFOHEBAHH HOl
B pesyntrare cmemennx xocre n nenopmantnoro
]ynxnnonnponannx cron c nosmoxntm e]nnnrom n
70
nnme nnramnnon n mnnepantntx nemecrn moxno no
xo nor, no n pyrnx uacre rena. V ontntx nor
ropte, xax nt ronopnre, ynnamr nac, moryr
trt. npnmep, xax nt ronopnre, ynnamr nac, moryr
trt raxne onxuxn, xax:
1) ypcnr ontmoro nantna cront;
2) tcrpo nacrynammax ycranocrt cron;
3) cnat n onesnennt cno cront;
4) ont n cyoporn mtmn cnoa cront;
5) ont n nxrxax;
6) uyncrno xxennx, onemenne;
7) ont n cyoporn mtmn;
8) ont n xonenxx n nnoxax nonnxnocrt nx cy
cranon;
9) mosonn na noomnax.
Kpome roro, ontnte norn moryr ntstnart ont
n epax n cnnne, rpynocrn n noepxnnannn
pannonecnx npn xote no neponno nonepxnocrn,
omym cnaocrt, rononnte onn, paspaxnrentnocrt,
nepnnym nosynmocrt.
HAM HYHL CHALHLE HOIH!
Fontmnncrno onesne nor ntsnano nenpannntno
ntpanno oyntm, orcyrcrnnem ynpaxnenn, a
raxxe neocrarxom nnramnnon n mnnepantntx
nemecrn n nnme. 3ra xnnra nanncana nx roro, urot
noccranonnrt cnny n nepnyrt monoocrt noram!
Bac ne onxnt npnnonrt n oruaxnne
e]opmnponannte norn: ecnn nnranne n nx
]ynxnnonnponanne ynyumnrcx, ro onn moryr
ncuesnyrt n cront nonyuar ontmym
uyncrnnrentnocrt. C pyro cropont, uenonex ne moxer
trt nenocnpnnmunntm x ]ynxnnonantntm
saonenannxm Cron nnmt noromy, uro For an emy
soponte norn. axe n raxne norn moryr npnunnnrt n
antnemem mnoxecrno xnonor.
3ro nnonne ecrecrnenno, uro nmo uenonex xoren
t nmert cnntnte, soponte norn. Taxne norn,
xoropte moryr uacamn paorart es manemnx
npnsnaxon onn n ycranocrn! Hmenno nx +roro x n
paspaoran cnom meronxy oyuennx no yxoy sa
noramn.
71
XOHTE hOCHKOM
Hepnoe, uro nyxno cenart, urot osoponnrt cnon
norn, +ro xonrt ocnxom. Xonre ocnxom npn
xaxom yonom cnyuae n ne orect npocrynrtcx.
BPOCTYA 3TO BPHPOHLH METO
H3hABAEHHR OPIAHH3MA OT TOKCHHOB
Hpocrya +ro npeoxpannrentnt xnanan,
xoropt nosnonxer oprannsmy nsannrtcx or
naxonnenntx npentx nemecrn! Homnnre, uro oprannsm
camoounmammaxcx n camonoccranannnnammaxcx
cncrema. On nmeer cnom cocrnennym pemonrnym
macrepcxym. H xora nt npocryxent, nam oprannsm
naunnaer paorart na ro, urot ouncrnrt xpont or
ncex npentx nemecrn, coepxamnxcx n ne.
O HEM IOBOPRT OhCAEOBAHHR,
BPOBEEHHLE B HHHH H KHTAE
ecxrt ner nasa x nponen ocneonanne cron n
Hnnn n Knrae cpen mecrnoro nacenennx, xoropoe
nmeer npnntuxy xonrt ocnxom. B Coennenntx
Brarax noonoe ocneonanne onapyxnno, uro 85%
nspocnoro nacenennx crpaamr e]exramn cron, n ro
npemx xax n Hnnn n Knrae ror xe noxasarent
cocrannxn ncero 7%. Hosaortrect o cnoem
soponte. Bt ne nmeere npana npeneperart nm n
cranonnrtcx oyso cee n pyrnm.
FABAHCKHE OCTPOBA THXOOKEAHCKHH PAH
nanncan +ry xnnry na lanaxx. Cunram, uro
ranacxne enymxn n mnomn, xoropte nnxora ne
nocxr oynn, nmemr npexpacnte norn. Fontmnncrno
nme ram xoxr ocnxom nnn n nerxnx cananxx. Bce
nmxr mystxy n rannt. Haponte rannt
ncnonnxmrcx rontxo ocnxom.
Bt mne, xoneuno, cxaxere: Mi ue +ore+ rumi
ua Iaeax, xooumi oocuro+ u maueeami ux maui.
conepmenno c namn cornacen! Ho nao part c nnx
npnmep n xonrt ocnxom oma n na ynnne, ecnn
npeocrannxercx raxax nosmoxnocrt. Ecnn xe mt
naenaem oynt, ro onxnt trt ynepent n rom, uro
+ra
72
oynt aer nonnym cnooy xocrxm n mtmnam cron!
Tontxo xora uenonex xonr ocnxom, norn
]ynxnnonnpymr rax, xax nm npenaueprano npnpoo!
Hoono cepny, norn ntnonnxmr orpomnym paory,
ontmym, uem nmax pyrax uacrt rena. Bt onxnt
orxasartcx or npexnnx yexenn n crporo cneonart
nporpamme no yxoy sa noramn.
Ecnn y nac cnate, ycrante norn, nnoxo
noopannax oynt, ro noxnnxmrcx nnoxax ocanxa,
onn n cnnne n mnoxecrno pyrnx onesne. Bt
naunnaere nonounrt norn, na nnne noxnnxercx
ntpaxenne nanpxxennocrn n crpaannx, n nam moxno
art ontme ner, uem ecrt na camom ene.
Hnora saonenanne cron tnaer ocrarouno
ceptesntm n rora x nacroxrentno pexomenym nam
oparnrtcx x npauy. B ocrantntx xe cnyuaxx nt camn
cmoxere npexpacno cnpannrtcx c saaue
noepxnnart norn n xopome cnoprnnno ]opme.
Honeptre, +ro concem nerpyno!
B CYCTABAX BMECTO CMA3KH HEMEHT
Honanmare na ynnne sa npnxpamtnammnm
uenonexom. Crynnn, xonenn, epa, nosnonounnx n
ronona cnonno saxonant n xaxym-ro ponm. Ero
noxoxa ne nmeer nnuero omero c nerxo
noxaunnammecx noxoxo monotx nme. Taxo
uenonex ene orptnaer crynnn or semnn, xonenn ero ne
crnamrcx, nosnonounnx n ronona nenonnxnt. lnxocrt
cnoono nnxymerocx rena ncuesaer.
B nnxymnxcx cycranax uenoneuecxoro oprannsma
naxonrcx cmasxa, nsnecrnax xax cnnonnantnax
xnxocrt. Hocmorpnre, xax nerxo nnxercx peenox,
a norom nsrnxnnre co cropont na cex. Bt moxere
nospasnrt mne, uro nt anexo yxe ne peenox, uro
nam yxe sa 60, n nt nnxax ne moxere rax
nnrartcx. Ho no:e+v? lot ne moryr nnuero cenart
c xonnuecrnom cnnonnantno xnxocrn, xoropax aer
cycranam nosmoxnocrt nnrartcx nerxo n cnoono. Ee
ntrecnxmr roxcnunte xncnornte xpncrannt. Ho rot
ne roxcnunt! H axe n 70 ner xonnuecrno cnnonnantno
xnxocrn ne onxno ymentmartcx n cycranax.
73
BOHEMY CYCTABL CTAHOBRTCR
HEBOBHHLMH
Kora x nauan nncart +ry xnnry, mne yxe
ncnonnnnoct 86 ner, n x ropxyct rem, uro nn onn
uenonex moero nospacra ne nmeer raxnx, xax y menx,
rnxnx cycranon. c nerxocrtm ntnonnxm cnoxnte
ynpaxnennx Horn. Croxy na ronone n moem
nospacre ena nn moryr ncnonnnrt necxontxo
uenonex n mnpe, He npnpoa onpeenxer, xomy
nemenrnponart cycrant. 3ro enaere nt camn,
naxannnnax n oprannsme roxcnnt n xncnornte
xpncrannt.
KAK B OPIAHH3ME OhPA3YKTCR
BPEHLE OTAOEHHR
uenoneuecxn oprannsm nmeer uertpe orpomntx
ntennrentntx cncremt nx ntnoa orxoon n
roxcnnon, exenenno norpenxemtx uenonexom. Mt
xnnem, nonnnyxct nncrnnxram: enm, xora ronont,
n ntem, xora ncntrtnaem xaxy. Ho ontmnncrno
nme exr cnnmxom mnoro, cxopee no npnntuxe, uem or
ronoa. Onn cunramr, uro onxnt ecrt no uacam. Hs-
cnoero oraroro ontra npaua x snam, uro nonnte
nmn npocro ne ycnenamr nepepaartnart ncm
ceennym nnmy. Onn nnorno sanrpaxamr,
nesanncnmo or roro, ronont onn nnn ner, ceax
nerunny, xna n nnporn, nonunxn, rocrt, xene,
mapmena, xpycrxmn xapro]ent, na]nn, cocncxn,
xo]e, ua, moxona, xamy n mnoxecrno pyrnx
npentx nx oprannsma npoyxron.
V oprannsma ner crontxo xnsnenntx cnn, urot
es xonna nepexentnart, nepenapnnart, ycnannart ra-;
xoe rpomanoe xonnuecrno nnmn. Cxontxo t ne
yanxnnct ns oprannsma nenyxnte npoyxrt
xnsneexrentnocrn, ncera ocraercx xaxax-ro uacrt
npentx nemecrn. Kya xe onn nce-raxn enamrcx? Onn n
xonnenrpnponannom nne nocrynamr n nonnxnte
cycrant, no +ro ne sameuaercx o rex nop, noxa n
cycranax ne noxnxrcx onn. 3ror nponecc ouent
nnrentnt. Hocrenenno cnnonnantnax xnxocrt
samemaercx xantnnem, a na xocrxx ntpacramr mnnt,
npnunnxmmne mnoro crpaann. Enncrnenntm
cnocoom nsannrtcx or myunrentno onn uacro
xnnxercx xnpyprnuecxoe nmemarentcrno.
74
KAK H3hABHTLCR OT BPEHLX OTAOEHHH
Homnnre, uro ornoxennx n cycranax nor
opasymrcx ns npeno, meprno nnmn, xoropym mt
enm ncm cnom xnsnt. Otuno +rn ornoxennx moxno
yannrt, cneyx pexomenannxm no rnrnennuecxomy
yxoy sa cronamn nor, anntm n +ro xnnre. 3rn
pexomenannn nxnmuamr, n uacrnocrn, maccax,
]nsnuecxne ynpaxnennx, narypantnoe nnranne n
ronoanne.
lonoanne camt tcrpt nyrt pacrnopennx
xncnorntx xpncrannon n cycranax n mnop na norax.
Ho ne oxnare mrnonennoro uya. 3rn ornoxennx
naxannnnannct n reuenne mnornx ner n nnora
rpeymrcx mnorne mecxnt, urot ntnecrn nx.
Bt onxnt nauart c 24-uaconoro exeneentnoro
ronoannx na ncrnnnnponanno noe n pas n ro
npnerart x onee nnrentnomy ronoannm. Bce, xro
xoren t nmert nopmantnte, soponte norn onxnt
npounrart n nsyunrt mom xnnry uyo ronoannxm
Homnnre, uro uenonex, xoropt ecr mnoro mxca
nnn pyrnx npoyxron xnnornoro nponcxoxennx,
yer crpaart or ornoxenn cone n norax. Mxco
nentsx ecrt onee rpex pas n neenm.
HTO TAKOE BO3PACT
Fontmnncrno nme cunramr, uro n yxymennn nx
sopontx rnanntm nnnonnnxom xnnxercx nospacr.
Ecnn nt cnpocnre xaxoro-nnyt 50-nernero
crpaantna, uro xnnxercx npnunno ero saonenannx, on
ornernr: orueeui oo +oeeo eospacma vsuaeui! 3ro
nonnemax uymt! To, uro nmn nastnamr nospacrom,
concem ne cnxsano co npemenem, +ro nnmt
naxonnenne xon, xoropte mt nonyuaem nmecre c
nnme. Cam nospacr ne roxcnuen. Mecxnt n rot ne
yyr orpnnarentno nnnxrt na crynnn, ecnn nama nnma
yer n ocnonnom cocroxrt ns onome n ]pyxron.
xouy nponnnmcrpnponart ro, uro ronopm.
ponncx 86 ner nasa, no mo nonornuecxn nospacr
cocrannxer npnnnsnrentno 20 ner. 3roro x onncx
rem, uro crporo cneonan cnoe meronxe soponoro
opasa xnsnn, xya nxoxr ]nsnuecxne ynpaxnennx,
rnyoxoe txanne, npannntnoe nnranne n mnoroe
pyroe, c nomomtm uero x cmor samennrt er
npemenn.
75
Hecxontxo ner nasa x ncrpernn uenonexa na
xocrtnxx, xoropt xanonancx na raxne cnntnte
onn n norax or ornoxennx cone, uro emy npnxonrcx
xonrt n omamnnx ry]nxx n na xocrtnxx. Kpome
roro, y nero tno napnxosnoe pacmnpenne nen c nymx
orxptrtmn xsnamn, nepeon n cepne, xarapaxra rnasa,
rnyxora n pyrne saonenannx. n myrxy cxasan
emy, uro on ronrcx mne n ornt. Kar +oev oimi eauu+
omo+, nospasnn on, ec.u ea+ 86 .em, a +ue mo.iro
62? ornernn emy: Ho eooa+ oecmeume.iuo cmap,
:mooi oimi eauu+ omo+, uo ouo.oeu:ecru eorvci
ea+ e ciuoei.
Taxnm opasom, nt nnnre, uro rontxo
nonornuecxn nospacr nmeer peantnoe snauenne n
xnsnn, a nporpamma soponoro opasa xnsnn moxer
art, xasanoct t, napaoxcantnt +]]exr uem
ontme nt xnnere, rem monoxe cranonnrcx nam
oprannsm. Tax uro ontnte norn nonce ne xnnxmrcx
pesyntrarom namero nospacra, a ecrt nnmt cnecrnne
roro opasa xnsnn, xoropt ntpann nt camn.
KAK 3AhOTHTLCR O HOIAX
B +ro xnnre x npenaram nporpammy no
osoponnennm nor. Bnnmarentno nsyunre mon conert
n nanre npemx, urot nocnontsonartcx nmn.
KAK HPABHHl HO MITl HOlH
He cmerect na rem, uro x xouy art nam raxo
coner. 3ror ]axrop moxer npnunnnrt ontmne
nenpnxrnocrn. 3ra nponeypa onxna ocrannxrt
yonontcrnne, a ne npexpamartcx n ]opmantnoe
namtnnnanne cron no npemx npnnxrnx yma.
uncrora rena ouent naxna n nor nouemy. Tax xe,
xax n nce reno, norn noremr, no, naxoxct nent ent
n oynn n uynxax nnn nocxax, onn ocramrcx norntmn
namnoro ontme, uem ocrantnte uacrn rena. 3ro
moxer npnnecrn ne rontxo x nenpnxrnomy sanaxy, no
n x napacrannm rpyo meprno xoxn, xoropax uacro
npnunnxer ont n paspaxenne.
Hpnnnmax noxnym nanny, nonoxnre pxom merxy
c ymepenno xecrxo mernno, crapym synym merxy n
xycox nemst.
76
Cnauana rmarentno ntmore norn (ocoenno
noomnt) merxo c ontmnm xonnuecrnom not n
mtna. 3arem nomore norn mexy nantnamn,
ncnontsonan crapym synym merxy (nntm cnocoom
rya ne opartcx). Ouent naxno rmarentno mtrt
nmenno +rn mecra, urot nsannrtcx or raxoro
nenpnxrnoro saonenannx, xax +nnepmo]nrnx cron *.
3arem omore norn noo n, noxa onn moxpte,
norpnre nemso orpyenmne uacrn crynnn, ocoenno
nxrxn n noymeuxn nantnen. nnrare xament nerxo,
xpyrontmn nnxennxmn, +ro nomoraer cmxrunrt xoxy
n ypart sarnepenmne napocrt.
Baxno npannntno BICVBHTl norn. 3nnepmo]nrnx
ntstnaercx rpnxom, xoropt xopomo pasnnnaercx na
renno nnaxno xoxe. Ecnn nt ne ntcymnre crony,
ocoenno mexy nantnamn, ro pncxyere nonyunrt +ro
saonenanne. urot ne paspaxart nexnte yuacrxn
xoxn mexy nantnamn, ne rpnre +rn mecra, a mxrxo
npomoxare nx cyxnm nonorennem. Ocrantnym uacrt
cron moxno ntrnpart ocrarouno +neprnuno, uro
yer crnmynnponart xponoopamenne n norax.
KAK uHCTHTl H OFPE3ATl HOlTH HA HOlAX
Hocne noxno nannt cenare nenxmp. Hoxa
xoxa rennax n pasmxruennax, moxno nerxo yannrt
xyrnxyny **, xoropax opasyercx noxpyr norre.
Hpnnox norrn n nopxox, nnxora ne ntrarect
oropart xycouex norrx nnn xoxn +ro yer ouent
onesnenno.
Hnxora raxxe ne nopesare yronxon norrx +ro
ona ns rnanntx npnunn npacrannx norre n reno.
Mosonn, npacrannx norre, ypcnr*** ontmoro
nantna, ynnornenne xoxn, +nnepmo]nrnx nor
ocnonnte saonenannx cron nor, xoropte moryr
npnunnnrt nam mnoro nenpnxrnocre.
* 3HHEPMOuHTHsapasnoe saonenanne, ntstnaemoe
nnepennem n napyxnt cno xoxn uenonexa mnxpocxonnuecxnx
rpnxon. Herxo saonenamr cnntno noremmne nmn, a raxxe
nmn, ntnyxennte n cnny cnoe npo]eccnn noneprartcx
ecrnnm not. Hor pasptxnxer porono cno, rem n cnococrnyer
nnepennm n xoxy rpnxon.
** KVTHKVHA nnornoe opasonanne na nonepxnocrn
xnerox +nnrennantno rxann.
*** FVPCHT ocrpoe nnn xponnuecxoe nocnanenne cnnsncrtx
cymox, npenmymecrnenno n onacrn cycranon.
77
H n saxnmuenne neoxonmo norn nporepert
xacropontm macnom n noctnart rantxom,
npenapnrentno ntrepen nsnnmxn macna. Bmecro
rantxa ouent xopomo ncnontsonart anrncenrnuecxym
nypy cmect 10%-no opno xncnort c otuntm
rantxom.
ECHH V BAC FOHlHIE VCTAHIE HOlH
3anomnnre necxontxo nponeyp, xoropte nomoryr
nam coxpannrt soponte nor. Bce onn n xoneunom-cuere
cnoxrcx x rpem: uoruie eauui, +accar, omoix.
Hoxnte nannt. Cxtre, onycrnn norn n nanny. B
reuenne nxrn mnnyr nanpannxre nonepemenno na
norn cnntnym crpym ro ropxue, ro xonono not.
Maccax. Hocne nannt rmarentno ntrpnre norn
rpytm nonorennem, opaorare nx ercxo
npnctnxo, nocne uero naunnare maccax. Haepnre na
pyxn noontme npnctnxn n npamarentntm nnxennem
mac-cnpyre cnauana noomny, sarem coxy
nonnmnrect x notxxam, cosanax snaunrentnoe
annenne na +rn yuacrxn. uem +neprnunee nt yere
enart maccax, rem nyume yer nnpxynxnnx xponn,
xoropax ntmtnaer roxcnnt n oxnnnxer norn.
Ocnonnte npnsnaxn nnoxo nnpxynxnnn ont n
xono n norax. C ycnnennem nnpxynxnnn xpont yer
ocrnrart camtx antnnx or cepna rouex cron n
oxnnnxrt nx.
KAK TPEHHPOBATl HOlH
urot trt cnntntmn n sopontmn mycxynt,
xocrn n cyxoxnnnx nor nyxamrcx n +neprnuntx n
perynxpntx ynpaxnennxx. Horn naxoxrcx n oynn
o 16 uacon n cyrxn. Hx axrnnnocrt orpannuena, n ner
nonno cnoot nx nopmantno exrentnocrn rxa-
ne, mycxynon n cyxoxnnn. Hourn nce ocrantnoe
npemx sarpaunnaercx na con. Taxnm opasom, nourn
nce 24 uaca n cyrxn orn ne rontxo ne nonyuamr
ononnnrentno narpysxn, no n noome nopmantno
ne ]ynxnnonnpymr.
Ouent xopomo, xora uenonex saornrcx o
ycrantx norax, no ropaso nyume onrtcx raxoro
cocroxnnx, xora norn noome ne yyr ycranart. Ecnn
exenenno n reuenne 1030 mnnyr enart
ynpaxnennx nx nor, ro moxno pemnrt +ry nponemy.
uem nyume xponoopamenne nor, rem mentme
onacnocrt, uro n xonne nx nacrynnr ynaox cnn.
78
VHPAXHEHH nx O3OPOBHEHH nor
Hepe rem xax nauart enart ynpaxnennx nx
nor, cnnmnre axe ronxne nocxn. Horn onxnt trt
octe!
VHPAXHEHH H HAHlHEB
Vnpaxnenne N 1. Hocrantre crynnn napannentno,
nonnmnrect na nocxn, onycrnrect na nonnym
crynnm. Hpoenare ynpaxnenne ne menee 20 pas.
3ro camax nyumax pasmnnxa.
Vnpaxnenne N 2. Hontrarect nantnamn oco
norn yxnarnrt manentxn mapnx n nonxrt ero na
ntcory 30 cm. Vponnre ero na non. Cenare ro xe
camoe nantnamn pyro norn. enare +ro
ynpaxnenne no 5 mnnyr xaxt ent. Cnauana, moxer
trt, rpyno yer cxnarnrt mapnx, no nocne
necxontxnx nontrox +ro cenart yacrcx. Bce
nnnnte cyxoxnnnx n camn nantnt cranyr cnntnee.
Vnpaxnenne N 3. Bcrantre octmn noramn na
roncrym mnpoxym xnnry rax, urot nantnt cnncann.
Hontrarect nantnamn yxnarnrt xpa xnnrn. uepes
necxontxo ne nt yxe cmoxere onycrnrt nantnt
nnns no npxmtm yrnom x crynne. 3ro ynpaxnenne
raxxe ycnnnnaer cyxoxnnnx nantnen nor.
Vnpaxnenne N 4. Bcrantre xapanam mexy
nantnamn nor n nontrarect uro-nnyt nanncart. 3ro
ynpaxnenne nao enart o rex nop, noxa ne
nayunrect nncart cnona pasopunno. 3ro ynpaxnenne
ycnnnnaer mycxynarypy nce norn.
Vnpaxnenne N 5. Cxtre n ono pyxo
nostmnrect n xpenxo yepxnnare crynnm norn, a
pyro nostmnrect sa ontmo nanen n npamare
ero cnauana n ony, a sarem n pyrym cropony. 3ro
ynpaxnenne nonesno nx ncex nantnen, no ocoenno
nx ontnoro, camoro saxocrenenoro.
VHPAXHEHH CO CKAHKOH
Hs ncex ynpaxnenn nx nor +rn camte nyumne.
Hpnopernre cxanxy n epxnre ee n raxom mecre,
urot ona ncera tna no pyxo.
Vnpaxnenne N 1. Cxtre n naunnre npamart
cxanxy noomnamn, nepexartnax ee or nantnen x nxrxe n
npnnarax npn +rom nexoropoe ycnnne.
79
Ynpaanenne N 2. Crox, npamare cxanxy or
nantnen x nxrxe, naannnnax nso ncex cnn cnauana na
noomny ono norn, a sarempyro. 3ro
sameuarentnoe ynpaxnenne omononr namn norn. enax
ero, nt npornaxnnaere xaxt mycxyn, xaxym
xocrt, xaxt nepn n cyxoxnnne norn. Horpartre
noontme npemenn nx npamennx cxanxn no cnoom
cront.
Bce conn, naxonnennte sa mnoro ner, ncuesnyr,
ecnn nt yere npannntno nnrartcx n perynxpno enart
ynpaxnennx. uem ontme npemenn nt sarparnre na
npamenne cxanxn, rem cnntnee n soponee yyr norn.
VHPAXHEHH, BIHOHHEMIE HPH XOlFE
Hocne +neprnuntx ynpaxnenn co cxanxo moxno
snaunrentno narpyxart mycxynt, xocrn, nepnnte
nonoxna n cyxoxnnnx nor cneymmnm opasom:
noxonre na nnemne cropone noomnt;
noxonre na nnyrpenne cropone noomnt;
noxonre na nxrxax;
noxonre na ntnouxax.
Vnpaxnenne nomoraer npn pacrxnyrtx cnxsxax n
mtmnax.
KOHTAKT C 3EMAEH
Hanre npemx n mecro, urot noxonrt no semne
ocnxom. Moxno xonrt no rpane, no mxrxo opoxxe
n napxe nnn no necuanomy epery pexn, npnuem onee
npenournrentna neponnax, nonnncrax nonepxnocrt
necxa. lynxx no epery, saxnartnare nantnamn nor
xamemxn, xax +ro enann c mapnxamn n onncannom
ntme ynpaxnennn.
Hpn xoxennn ocnxom axrnnnsnpyercx xaxax
xnerouxa noomnt. ncrpeuan nme c
ncxaneuenntmn n nspanenntmn noramn, xoropte
nponex necxontxo mecxnen na noepexte unopnt
nnn Kann]opnnn, noccranannnnann nce ]ynxnnn nor.
Xoxenne ocnxom +ro nyumn cnoco crnmynxnnn
nor.
YHHTECL Y BPHPOL
Ha noepexte lononyny y mecrntx mnome n
enymex camte soponte n xpacnnte norn n mnpe.
Houemy? Horomy uro onn xoxr ocnxom no necxy n
mxr-
80
xnm opoxxam. 3a ncm xnsnt norn ne ocrannxmr nm
nnxaxnx xnonor.
Xoxenne ocnxom camoe nyumee ynpaxnenne
nx nor, crnmynnpymmee nce rxann cront. nx +roro
moxer noorn camax otunax ercxax necounnna.
Hecox nonropxer ]opmy noomnt n cnoa cront n
noccranannnnaer axrnnnte rouxn noomnt.
Ho npexe ncero, nao nomnnrt, uro
yonnernopnrentnte pesyntrart moryr art rontxo
perynxpnocrt ntnonnennx ynpaxnenn (o nonyuaca
exenenno) n npannntnoe nnranne. Tontxo naroapx
cnennantno nporpamme no osoponnennm nor nt
moxere onrtcx ycnexa.
Y BAC MOIYT hLTL 3OPOBLE HOIH
Horn moryr trt npnunno myuenn nnn xe
paocrn n cuacrtx! Her nnuero npnxrnee xott +ro
camoe xopomee ynpaxnenne. lynxx, nocmorpnre
pyrnmn rnasamn na npnpoy, oxpyxammym nac, n nt
ynnnre, uro nce noxpyr nsmennnoct: pacrennx crann
nnecrn xpue, a nrnnt crann nert snonue.
Ecnn xe namn norn ynnamr nac, ro nt ne
nonyunre nnxaxoro yonontcrnnx or nporynox.
Ho+romy npncrynare x ntnonnennm ynpaxnenn
nemenenno. Orpomnym paocrt moryr ocrannxrt n
rannt nantc, ]oxcrpor, ranro, ua-ua-ua. Hnuro ne
moxer nac rax paccnanrt n ocrannrt nam ontmee
yonontcrnne, uem rannt.
HEHHOCTH, PAH KOTOPLX CTOHT
PAhOTATL
Hennre nn nt cnon norn? Bet nmenno na nnx nt
onxnt nporn uepes ncm xnsnt! Ho+romy nao
yxaxnnart sa nnmn n ornocnrtcx x nnm c nonntm
ynaxennem, xax x xomnantony, ocrannxmmemy paocrt
n cuacrte npn xaxom namem mare.
Btnonnxx ynpaxnennx no nporpamme
osoponnennx nor, nt ouent tcrpo ynnnre
narornopnte nsmenennx, xoropte naunyr nponcxonrt
n nnx: onn ncuesnyr, norn cranyr cnntntmn,
xpenxnmn n ynpyrnmn.
81
oxrop Bon, nsnecrnemn cnennanncr no
osoponnennm nor, unran xypc: Cncrema Fp+rra no
osoponnennm nor, n xoropom on, n uacrnocrn,
ronopnn, uro unran cornn xnnr no yxoy sa noramn, no
xnnra Fp+rra tna camo nyume n +ro onacrn. On
cunraer, uro ona xoncrpyxrnnna n nayuna. H nce, xro
axxyparno cneonan ee pexomenannxm, nonyunnn, xax
narpay, soponte n xpenxne norn nesanncnmo or
nospacra, n xoropom onn naxonnnct.
C. H. MAXEBBAPAHAHA
HOlA B HOMOBl
HO3BOHOuHHKV
HOIA B BOMOmL BO3BOHOHHHKY
Houemy nmenno n nomomt nosnonounnxy?
Mnornm nmxm nosnonounnx ocrannxer
nenpnxrnocrn. axe monotm. uame ncero rpynocrn
tnamr n cpenem n crapmem nospacre. 3aonenannx
nnrarentno cncremt, n uacrnocrn nosnonounnxa,
ornocxrcx x onesnxm nnnnnnsannn, rax xax npn
cnxuem opase xnsnn, paort n noome npn yocrnax
moepnnsannn ocnaenaer nonopnt annapar,
cocroxmn ns cnxsox n mtmn. Mnorne, axe monote
nmn crpaamr ne rontxo or one n onacrn
nosnonounnxa, no n or rononno onn, or mnrpenn, or
nnsxoro nnn ntcoxoro xponxnoro annennx, or cepeuno-
cocyncrtx saonenann, anneprnn, xsnenno onesnn
opranon nnmenapennx, or ecconnnnt, nepnnoro
paccrpocrna, nenosmoxnocrn cocpeorounrtcx n r. .
Hepexo c noontmn nponemamn ncrpeuamrcx raxxe
cnoprcment, rax xax xorx y nnx n cnntnt
nnrarentnt annapar, on, onaxo, nonyuaer
onocroponnne narpysxn. Kax nnnm, rpynocrn c
nosnonounnxom moryr trt y xaxoro, xro o nem ne
saornrcx, xax cneyer.
Hosnonounnx n oprannsme uenonexa ncnonnxer
ouent naxnte ]ynxnnn:
1. Hecymym, xnnxxct octm rena; on onxen trt
ynpyrnm, uemy cnococrnymr ]nsnonornuecxne nsrnt
nnepe n nasa, n n ro xe npemx xpenxnm, urot
ntepxart narpysxn;
2. Onopno-nnrarentnym ]ynxnnm oecneunnaer
nnamnxy ronont n men, a raxxe nepxnnx n nnxnnx
xoneunocre, r. e. ncero rena;
3. Oecneunnaer crarnxy, uro cnxsano c nepnno-
mtmeuntm annaparom n c ncnxnxo;
4. 3amnmaer nenrpantnym nepnnym cncremy (cnnn
no mosr), or xoropo orxoxr nepnt x mtmnam n
nnyrpennnm opranam.
Ho+romy npn naronornn nosnonounnxa nponcxonr
ncrapmonnx mexy ]nsnuecxnm n ncnxnuecxnm
cocroxnnem.
Houemy moxer nomout nmenno ora? Hora +ro
xomnnexcnax cncrema ncnxo]nsnuecxnx ynpaxnenn,
xoropte, ecnn nx ntnonnxrt npannntno n ocrarouno
onro, cncremarnuecxn nonropxx, moryr noccranonnrt
soponte, oecneunrt xopomym ]nsnuecxym ]opmy n
rapmonnm ncex cnn uenonexa.
84
Hmenno no+romy mt n ntpann nx nac cncremy
ynpaxnenn ontrnoro nnncxoro yunrenx C. B. Ma-
xemnapananm. Cncrema ero ynpaxnenn Hora n
noncenenno xnsnn (CAPBA XHTTA
ACAHI) nxnmuena n c]epy xnnnnuecxo mennnnt,
noccranonnrentnoro neuennx, ]nsxyntrypt n cnopra.
Cncrema ynpaxnenn yunrenx Maxemnapanant tna
onynnxonana no mnornx crpanax.
3naxomnm nac c cncremo raxnm opasom, urot
nt nocrenenno n neneycrpemnenno npnoperann
ncnxo]nsnuecxym saxanxy n namnn npemx nx
cncremarnuecxoro n exenennoro nonropennx
ynpaxnenn. Vnpaxnennx opnenrnponant na
yxpennenne n paccnanenne mtmn nosnonounnxa, or
ronont o nnxnnx xoneunocre. Onn naronpnxrno
nnnxmr na xponocnaxenne mantx n ontmnx cycranon,
na nnyrpennne oprant, na nect nepnno-mtmeunt
annapar n na ncnxnxy.. Hontmenne axrnnnocrn n
penaxcannx oprannsma ouent recno cnxsant c txannem,
xoropoe n ore xnnxercx nonnonenntm xomnonenrom
cncremt ynpaxnenn. Pexomenyem nocrenenno n
cncremarnuecxn ntnonnxrt nce ynpaxnennx. K
cneymmemy nepexonrt rontxo rora, xora n
conepmencrne yer ocnoeno npetymee. nx
nonropennx ncex ynpaxnenn cymecrnymr na
cnocoa: nno ntnonnxrt nx cnona ono sa pyrnm,
no yxe onee cocpeorouenno n paccnanenno, n
nocrenenno, n sanncnmocrn or name ]opmt,
nponenart saepxxn n nosax, uem nontmaercx nx
nosecrnne; nno n sanncnmocrn or cocroxnnx sopontx
(ncnxo]nsnuecxoro cocroxnnx) cocrannrt cocrnennt
xomnnexc ynpaxnenn, xoropte naronpnxrno nnnxmr
na +ro cocroxnne n n ro xe npemx opxr. H n +rom
cnyuae pexomenyem nonropxrt nce uacrn npenaraemo
cncremt ynpaxnenn orn n nocne xaxoro rpynoro
nonnocrtm paccnanxrt mtmnt.
HOlA B HOBCEHEBHOH XH3HH cocronr
ns necxontxnx pasenon; npenaraem nam 9 uacre ns
nepntx uertpex:
I. IXAHHE, ElO 3HAuEHHE H TPEHHPOB
KA IXAHH, n xoropo ronopnrcx o snauennn npa
nnntnoro, ]nsnonornuecxoro n oroncxoro txannx. Ha
txannn enaercx axnenr no ncex nosax n ncex ynpax
nennxx n xoopnnannn c nnxennxmn.
II. VHPAXHEHH H BEHHOlO OTEHA
HO3BOHOuHHKA H BEPXHHX KOHEuHOCTEH
yxpennxmr ocnaenmne mtmnt menoro orena
nosnonounnxa n pyx, paccnanxmr coxpamennte
mtmnt. Homoramr nyume aanrnponartcx x nepemenam
armoc]epnoro annennx.
III. VHPAXHEHH H lPVHOlO H HOC
HHuHOlO OTEHOB HO3BOHOuHHKA nnnxmr na
yxpennenne n paccnanenne mtmn pmmnoro npecca,
cnnnt n rasa.
IV. VHPAXHEHH H MIBH CHHHI H
HHXHHX KOHEuHOCTEH ynyumamr rnxocrt nos
nonounnxa n yxpennxmr ero mtmnt. Kpome roro oxa
stnamr naronpnxrnoe nosecrnne na nnyrpennne op
rant n onacrn xnnora n rasa.
V. VHPAXHEHH, HAHPABHEHHIE HA VK
PEHHEHHE BCElO HO3BOHOuHHKA, ynyumamr
cocroxnne ncero oprannsma, yxpennxmr ocnaenmne
mtmnt pmmnoro npecca n ynyumamr nx xoopnna
nnm. Hexoropte ns nnx ecrnymr ycnoxannamme,
cnnmamr ycranocrt, nepnnoe nanpxxenne, nomoramr
xonnenrpnponartcx n conpornnnxrtcx crpeccontm nos
ecrnnxm.
VI. VHPAXHEHH B HOHOXEHHH CTO HA
PABHOBECHE TEHA +ro nost na yepxnnanne
pannonecnx. Onn nororannnnamr oprannsm x onnae
nnm necxontxnmn nnamn cnennantno rexnnxn txa
nnx n xonnenrpnponannx (n npanaxme).
VII. VHPAXHEHH HA lHFKOCTl TEHA H
PABHOBECHE ouent nomoramr npn cxonnose, ntpan
nnnax nosnonounnx n paccnanxx coxpamennte mtm
nt. Bnnxmr raxxe na pannonecne n rapmonnm ncnxo
]nsnuecxnx cnn.
VIII. HPHBETCTBHE COHHHV nnamnuecxoe
ynpaxnenne, xomnnnponannoe co crarnuecxnmn nosa
mn. Homoraer ntpaorart n yxpennrt nantxn npa
nnntnoro txannx n xoopnnannn c nnxennxmn. Hyu
me ncero enart ero yrpom.
IX. PEHAKCAHH H VHPAXHEHH HA PE
HAKCAHHl xopomo xomnencnpymr nosmoxnym ncn
xnuecxym nnn ]nsnuecxym ycranocrt. Hx nonesno nt
nonnxrt nocne nexoroptx rpyntx ynpaxnenn nnn
n reuenne nx.
86
1. LXAHHE H EIO 3HAHEHHE,
TPEHHPOBKA LXAHHR
IXAHHEocnonno nonornuecxn nponces
xoroporo nentsx cymecrnonart. 3ro ona n camtx
naxntx ]ynxnn uenoneuecxoro oprannsma cnocrno
ncero xnnoro. txanne xnnxercx onnm ns nepntx
npoxnnenn xnsnn y ponnmerocx uenonexa. uenonex
es not n nnmn moxer ntepxan. necxontxo ne, a
no npemx cosnarentno ronoonxn es nnmn axe
necxontxo neent, no es xncnopo a, es txannx
nornner uepes necxontxo mnnyr. T xax ontmnncrno
nme tmnr anromarnuecxn n ec cosnarentno,
txanne uacro tnaer nonepxnocrntm, mt ne
ncnontsyem npn +rom ncex nosmoxnocre onop ntx,
+nacrnuecxnx, nnrarentntx, mtmeuntx n nepnntx
rxane nx ynyumennx nenrnnxnnn. Hpn cosna rentno
xonrponnpyemom txannn, npn txarentntx
ynpaxnennxx, no xpane mepe no npemx nx
ntnonnennx, ynyumaercx nenrnnxnnx n
meraonnuecxne nponecct (xacammnecx omena nemecrn).
Cosnarentno perynnpyx txanne, mt nomoxem paore
cepna n onerunm ee, uem o onpeenenno crenenn
moxem ynyumnrt cnoe ncnxnuecxoe cocroxnne n
paorocnoconocrt. Hpnntxnyn ynpannxrt txannem n
cosnarentno xoopnnnponart ero c ynpaxnennxmn, mt
nerue yem ynpannxrt txannem raxxe no npemx
paort, ortxa n pasnnuno exrentnocrn n reuenne
nx. Hocneymmne ynpaxnennx n xoopnnannn c
txannem pexomenyem xax npo]nnaxrnxy nexoroptx
saonenann, n uacrnocrn cepeuno-cocyncrtx, a
raxxe npn onxx n onacrn nosnonounnxa.
Tpennponxo cosnarentno perynnpyemoro txannx
nyume ncero sannmartcx neuepom, nexa, xora mt xornm
npnnecrn cno oprannsm n cocroxnne noxox. Ho raxxe n
yrpom, nepe nauanom rpyonoro nx. Moxno sannmartcx
em no npemx paort, ecnn uyncrnyercx ' ycranocrt.
txarentnte ynpaxnennx moxno ntnonnxrt n nmom
nonoxennn: HPH BOXE cnauana pacmnpnrt
pmmnym n rpynym uacrn rpyno xnerxn nnnort o
uacrn no xnmunnamn. Hyume ncero cunrart o 3-x
pmmnax nonocrt n rpyopmmnax nperpaa (pas),
rpynax nonocrt (na) n xnmununax (rpn). HPH
BIOXE, cunrax o 6-rn, nrxrnnaem pmmnym, rpynym
n xnmununym uacrn rpyno xner-
88
xn nocrenenno, nnanno. Btox n na pasa
npoonxnrentnee, uem nox.
LXAHHE H YBPAHEHHR B PEHME HR
1. txarentnte ynpaxnennx nyxno naunnart ouent
pano, cocpeorounnmnct eme n nocrenn. Bpn noxe
yxpennre n nxnmunre (coxpamenne) nce mtmnt. Bpn
nmoxe nce reno paccnatre cosnarentnax
penaxcannx. Taxnm opasom ynyumaercx
xponocnaxenne ncex mtmn, uro cnococrnyer
ntmtnannm ns oprannsma npoyxron pacnaa,
ntstnammnx ycranocrt, cnaocrt. Vnpaxnenne
neoxonmo cornaconart c txannem: npn noxe
ntnonnxrt +xcnenrpnuecxne nnxennx pacmnpenne
rpyno xnerxn, - - npn nmoxe ntnonnxrt
xonnenrpnuecxne nnxennx cxnmanne rpyno
xnerxn, nanpnmep, naxnont nnepe, npnceannx c
naxnonom nnepe, naxnont nnepe ronont n r. n.
Pnc. 1ce npxmo, npn noxe ornecrn ronony
nasa, npn ntoxe naxnonnrt nnepe. Pnc. 2 croxa
na xonenxx, ce na nxrxax sauonox npn noxe
ornecrn ronony nasa, npn nmoxe naxnonnrt
nnepe n paccnanrt mtmnt omax penaxcannx.
1. txanne cneyer perynnponart rax, urot nt
ox tn n na pasa npoonxnrentnee noxa. nnxe-
nnx rpyno xnerxn onxnt cnnnartcx n ono.
2. Ho opore na paory, no npemx nporynxn, ry-
pnsma nonesno: npn noxe enart 2-4 mara, npn nm
oxe 4-8 maron.
3. Ecnn na paore nouyncrnyere ycranocrt, cneyer
cocpeorounrt nnnmanne na cosnarentno perynnpyemom
txannn, ntox npoonxnrt, rax xe cneyer nocry
nart npn nonnennn n r. n. Bmecro cnrapert nnn xo]e
nyume orxptrt oxno, cosnarentno notmart, nnn xe
n cee ntnonnnrt ynpaxnennx nx ronont (II uacrt).
4. Hepe cnom nonesno ycnoxonrtcx. Cnoxonoe,
cosnarentno ynpannxemoe txanne ona ns npeno-
ctnox xpenxoro cna.
89
II. YBPAHEHHR AR mEHHOIO OTEAA
BO3BOHOHHHKA H PYK
Hcxonoe nonoxenne: Ce na xonpnxe, xopnyc
npxmo, norn npxmte, paccnanennte, pyxn cnoono
nexar na xonenxx. Hosy yepxnnart rynonnmno
mycxynarypo, ymepenntm yxpennennem mtmn rasa n
no-uepentx, es nanpxxennx n cyoporn n mtmnax
epa.
Pnc. 1 paccnanenne men nce ynpaxnennx
nonropxrt 5-10 pas. Onopa naonxmn csan cpasy
sa'renom, nantnt nanpannent nasa,
cocpeorounrtcx: npn ntoxe paccnanenno
onycxart ronony na rpyt, noxa noopoox xocnercx
rpyn. Hpn noxe menenno n cnoono ornecrn ronony
nasa. Hpn ntoxe naxnonxrt ronony x nenomy nneuy,
noxa yxo npnnnsnrcx x nemy xax moxno ontme. He
nonnmart nneuo. Hpn noxe menenno nonnmart
ronony, a sarem, BIHOHH BIOX, onycrnrt ee na
npanoe nneuo, ne nonopaunnax ronont. Honropxrt n
pnrme txannx.
Hpn noxe ntnonnxrt xpyronoe nnxenne ronono
uepes nneuo nasa es ncxxoro nanpxxennx. Hpn
ntoxe ntnonnxrt xpyronoe nnxenne ronono uepes
pyroe nneuo,
Pnc. 2. Haxnont nosnonounnxa n cropont
nonropxrt n oe cropont 5-10 pas. Comxnyrt pyxn n
samox sa sartnxom. Cornyrte noxrn ornecrn xax moxno
antme n cropont n nasa. uyncrnonart, xax
pacmnpxmrcx rpynte n mexpeepnte mtmnt,
cnnmaercx nanpxxenne n nosnonounnxe. Hpn ntoxe xax
moxno ontme naxnonnrtcx nneno. nnxenne
naunnaercx n menom orene nosnonounnxa. He
naxnonxrtcx nnepe, ne nonnmart epo. Hpn noxe
nosnparnrtcx n nosy ce. Tenept nnpano.
Pnc. 3 Hepexpemnnanne pyx na ronono pyxn
n cropont, naonn opament nnns. Honropnrt 10 pas.
Hpn noxe nonxrt pyxn n cxpecrnrt nx na ronono,
norxnyrtcx nnepx. Hpn ntoxe pyxn n cropont,
paccnanrtcx.
Pnc. 4 Honoport rynonnma nanpano n naneno
noouepeno. Hpn noxe onepertcx naonxmn sa
renom, nantnt opament nasa. Hpn ntoxe nonepnyrt
npxmo xopnyc nneno, noopoox nanpannen x nneuy,
nsrnx uepes nenoe nneuo nasa. Hpn noxe
nosnparnrtcx n ncxonoe nonoxenne.
91
Pnc. 5 Ynpaanennn nn nantnen pyx nce
nonropxrt 5-10 pas. Pyxn nnepe, naonn
opament nnns. Hantnt paccrannrt neepom,
nanpxrax nx xax moxno cnntnee. Kncrn cxart n
xynaxn, ontmnmn nantnamn x naonn.
- Hoouepeno onycxart n nonnmart sanxcrtx
npn noxe n nmoxe.
Hoouepeno xpyxnrt cnoontmn sanxcrtxmn
nnyrpt n naoopor.
- Hoouepeno nonopaunnart sanxcrtx n pyxn
nnyrpt n napyxy. -
- Hoouepeno xpyxnrt sanxcrtxmn co cxartmn
n xynaxn xncrxmn (ontmo nanen nnyrpn) n oonx
nanpannennxx. Hpn +rom cosnarentno n cnoono t
mart, npouyncrnonart.
Pnc. 6 Crnanne pyx nce ynpaxnennx
nonropnrt 5-10 pas. Pyxn nnepe, naonn opament
nnepx, nnnmanne cocpeorounrt na cosnarentno
perynnpyemom txannn. Bpn noxe cornyrt pyxn n
noxrxx rax, urot xonunxn nantnen xocnynnct nneu. Bpn
nmoxe nosnparnrtcx n nonoxenne pyxn nnepe.
Pnc. 7Crnanne pyx ns nonoxennx pyxn n
cropont, nonropnrt 5-10 pas. Bpn noxe pasnecrn pyxn n
cropont n npnxnmart nonarxn x nosnonounnxy. Bpn
nmoxe cornyrt pyxn n noxrxx n nantnamn cryxnyrt
no nneuam. Honropnrt. Bpn noxe nonxrt pyxn,
naonn opament nnyrpt, ntrxrnnart xopnyc xax moxno
ntme. Bpn nmoxe cnona nonoxnrt xonunxn nantnen
na nneun. Honropnrt.
Pnc. 8Kpyronme nnaennn nneuaun nonropnrt
xaxoe 5-10 pas. Pyxn n cropont, xonunxn nantnen
na nneuax, cocpeorounrtcx: npn noxe noxrxmn
onnctnart nnepe n nnepx xax moxno ontmne
xpyrn. Bpn nmoxe nasa n nnns, a sarem n oparnom
nanpannennn.
92
III. YBPAHEHHR AR I PYHOI O H
BORCHHHHOIO OTEAOB BO3BOHOHHHKA
Pnc. 1 Tnny1t xana1
Hpn noxe nonxrt npanym pyxy nnepx, cxart xncrt
n xynax, ontmo nanen nnyrpn. Hpn ntoxe rxnyrt
nnns nonxrym nnepe pyxy, xax ecnn t mt xorenn
c nomomtm xanara crxnyrt rxxecrt. Bce mtmnt
nanpxxent.
Pnc. 2 Mentnnna
Btrxnyrt pyxn nnepe n nepennecrn nantnt. Hpn
ntoxe naxnonxrtcx nnepe or rasa, c npxmo cnnno.
Hoopoox ntnnrart nnepe, nsrnx nce npemx
ycrpemnen nnepe, n ony rouxy. Hpn noxe enart
xpyronte nnxennx rynonnmem n cropont n nasa. Hpn
ntoxe ntnonnxrt xpyronte nnxennx n
npornnononoxnym cropony n nnepe.
Pnc. 3 Ipenn
Hpn noxe cxart xynaxn n rxnyrt nx na nonom
nasa. Ononpemenno naxnonxrtcx nasa, cnnna
conepmenno npxmax. Btnonnxrt nnxenne o
nonxrnx pyx nnepx. Hpn ntoxe n nonoxennn pyxn
nnepen nnanno nepexonrt x rnyoxomy naxnony
nnepe, noxa naonn oxaxyrcx na yponne cron. Hpn
noxe rxnyrt pyxn nont nnxnnx xoneunocre. To xe
nnxenne ntnonnxrt n npornnononoxnym cropony npn
noxe n ntoxe, xax npn rpene necnamn.
Pnc. 4 Bononnnnmn uo1mnex
Cornyrt nenym nory n xonene, pasnepnyrt ero
napyxy, mnxonorxy nonoxnrt na npanoe epo x rasy.
Hpano pyxo yxnarnrt nantnt neno norn. Heno
pyxo noouepeno cnerxa npnxnmart nenoe xoneno x
xonpnxy, ymentmax naxnm. nnxenne ne onxno
ntstnart ont. To xe camoe ntnonnnrt npano
noro.
Pnc. 5 Bo1nrnnanne xonena x 1ynonnmy
Hpanym nory nerxo npnnonxrt na xonpnxom n
nantnt pyx nepennecrn no xonenom. Kopnyc nce
npemx npxmo. Hpn ntoxe cornyrt npanym nory n
norxrnnart epo x rynonnmy, noxa noc ne xocnercx
xonena. Hpn noxe nory nosnparnrt n ncxonoe
nonoxenne, nerxo na nonom.
94
Pnc. 6 Ynpaanennn nn nantnen nor
Bpn noxe rxnyrt nantnt nor nmecre co crynnxmn
no nanpannennm x rynonnmy n pacrxrnnart nx xax
moxno ontme neepom. Bpn nmoxe onycrnrt nantnt
no nanpannennm x crynnxm n cxart nx xax moxno
cnntnee.
Pnc. 7 Kpyronme nnaennn mnxono1xaun
Btnonnxrt xpyronte nnxennx crynnxmn nneno n
nnpano, cnauana n nonoxennn norn nmecre, sarem
pasnnnyn, cnauana nnyrpt, sarem napyxy, n n
oparnom nopxxe.
Pnc. 8 Bonopo1m mnxono1ox
Henoe xoneno cornyrt, pasnepnyrt napyxy, ronent
nonoxnrt na npanoe epo n epxart neno pyxo.
Hpano pyxo yxnarnrt nantnt neno norn n npamart
crynnm c xax moxno ontmnm pasmaxom.
Bce +rn ynpaxnennx ntnonnnrt no 10 pas,
xaxt pas n oe cropont, npantmn nnn nentmn
nepxnnmn nnn nnxnnmn xoneunocrxmn. Hentsx
satnart o perynxpnom txannn, cosnarentno
ynpannxemom, cornaconanno c nnxennxmn.
Hent: Vnpaxnennx cnococrnymr yxpennennm n
paccnanennm menoro, rpynoro orenon n ncero
nosnonounnxa. Vnyumamr xponocnaxenne
rasoepenntx cycranon, mtmn pmmnoro npecca n
rasa, xax n ncero oprannsma. nnxennx n pnrme txannx
naronpnxrno nnnxmr na cnxrne nanpxxennx mtmn n
na ncnxnxy.
IV. YBPAHEHHR AR MLmH CBHHL H HOI
Pnc. 1 Komxa (uapaapn). Honropxrt 5-10 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Ce na nxrxax, xopnyc
npxmo, naonn cnoono nexar na xonenxx. Bpn noxe
ntrxnyrt pyxn nnepe n nepern n nonoxenne
npnce c npxmtm xopnycom, ne nomorax cee nn
ptnxom, nn naxnonom nnepe. Bpn nmoxe menenno
naxnonnrtcx nnepe, onepertcx naonxmn o xonpnx no
nneuamn, cropnrt cnnny, xomautx cnnna, ronony
neprnxantno onycrnrt nnns. Bpn noxe npornyrt
cnnny, xoncxax cnnna, ornecrn ronony nasa
xax moxno ontme n paccnanrt mtmnt pmmnoro
npecca. Bsrnx ycrpemnen nnepx. 3rn na nnxennx
nnanno nonropxrt, xoopnnnpyx c txannem.
Pnc. 2 Bo1nrnnanne xonena x ronone
Hcxonoe nonoaenne: Hexa na cnnne, pyxn nont
xopnyca. Bpn noxe nonxrt npanym nory, cornyrt ee
n xonene. Bpn nmoxe oenmn pyxamn norxnyrt
xoneno x rynonnmy n nmecre c rem nonxrt ronony rax,
urot nocom nnn nom xocnyrtcx xonena. Bpn noxe
nonoxnrt ronony na xonpnx, npn nmoxe nnxnmm
xoneunocrt. Honropxx, uepeyre xonenn n naxonen
norxnnre oa nmecre.
Pnc. 3 Esa na nenocnnee
Hcxonoe nonoaenne: Hexa na cnnne, noxcnnunt
oren nosnonounnxa nce npemx xpenxo npnxar x
xonpnxy. Honxrt npanym nory n menenno onnctnart
nxrxo xpyr, xax na nenocnnee, sarem nepemennrt
nory n, naxonen, nonxrt oe norn. Bpn noxe
nonxrt norn nnepx n nnepe. Bpn nmoxe cornyroe
xoneno xax moxno nnxe norxrnnart x rpyno
xnerxe. Btnonnxx ynpaxnenne, nce npemx cosnarentno
paccnanxem mtmnt nnna, men, rynonnma.
Pnc. 4 Aoxa (nanacana)
Hcxonoe nonoaenne: Hexa na cnnne, ntrxnyrt
pyxn nnepe, npnnonxrt norn n nepxnmm uacrt xop-
nyca. Hosa no ]opme nanomnnaer noxy. Bpn noxe
narn pannonecne n +ro nose n menenno
noxaunnartcx cnena nanpano n oparno. Bpn nmoxe
paccnanrtcx n nosnparnrtcx n ncxonoe nonoxenne.
4 3axas N3 178 97
Pnc. 5 Mo1mnex
Hcxonoe nonoaenne: Ce, xopnyc npxmo, xonenn
cornyrt, pasnepnyrt napyxy. Coennnrt crynnn n
norxnyrt nxrxn xax moxno nnxe x naxy. Pyxamn
cnerxa npnxnmart xonenn x xonpnxy. Bpn noxe
xonenn ntme, xopnyc npxmo, nanpxxennt. Bpn
nmoxe pyxamn cnerxa npnxnmart xonenn x xonpnxy,
paccnanrtcx.
Pnc. 6. aa (uanyxnacana)
Hcxonoe nonoaenne: Hpnce, norn mnpoxo
paccrannent, crynnn nce nonepxnocrtm na xonpnxe,
pyxn coennent n ntrxnyrt nnepe. Bpn noxe
npnrxnyrt coennennte pyxn x rpyno xnerxe, noxrxmn
ornox xonenn n cropont, ntnpxmnxx cnnny; orxnonnrt
nasa ronony, nsrnx ycrpemnen nnepx. Bpn nmoxe
cropnrt cnnny, xonenxmn cxnmart noxrn, onycrnrt
neprnxantno ronony, xax cneyer norxnyrtcx sa
coennenntmn n ntrxnyrtmn nnepe pyxamn.
Pnc. 7 Bmnpnunenne ns nonoaennn npnce.
Honropxrt necxontxo pas.
Hcxonoe nonoaenne: Hpnce, norn paccrannent,
pyxn nonoxent no crynnn naonxmn nnepx. Bpn
noxe pacnpxmnrt cnnny, ornecrn ronony nasa. Hpn
ntoxe pasornyrt xonenn, coxpanxx nonoxenne
rnyoxn naxnon, ronona cnoono cnncaer mexy
nepxnnmn xoneunocrxmn, naonn no crynnxmn.
Pnc. 8 Bopontn noxoxa. Honropxrt necxontxo
pas.
Hcxonoe nonoaenne: Hpnce na ntnouxax, pyxn
na xonenxx, xopnyc npxmo. B +ro nose oxonrt
noxpyr cnoero mecra, xax moxno nnxe npnxnmax
xonenn pyxamn.
Pnc. 9 Konment na cnnne
Bpn noxe xaunyrtcx nasa, xax npn ntnonnennn
xyntpxa nasa. Bpn nmoxe nosnparnrtcx n
nonoxenne npnce, onopa nce crynne.
98
V. YBPAHEHHR, HABPABAEHHLE HA
YKPEBAEHHE BCEIO BO3BOHOHHHKA
Pnc. 1 3ann (macanxacana)
Hcxonoe nonoaenne: Ce na nxrxax, xopnyc
npxmo, naonn na xonenxx, reno paccnaneno
(naxpa-cana). Bpn noxe npnxrt pyxn, npn nmoxe
menenno naxnonxrtcx nnepe, noxa no n npenneutx
xocnyrcx xonpnxa. Cnert na nxrxax. Ocranartcx n
+ronnose, ynpannxx txannem n nocrenenno
paccnanxx nce uacrn rena.
Pnc. 2 Bmnpnunenne nosnonounnxa (uepyaxapa-
nacana). Honropxrt 3-5 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Ce na xonpnxe c npxmtmn
noramn. Hepern n nonoxenne ce na nenom oxy n
neno naontm onepertcx o xonpnx. Txxecrt rena na
neno pyxe n nore. Cocpeorounrtcx. Bpn noxe
ornecrn n cropony npanym nory n nsxrtcx pyxo sa ee
ontmo nanen. Coxpanxrt nosy, saepxan txanne,
noxa +ro npnxrno. Bpn nmoxe menenno onycrnrt nory,
nepern x cey na npanom oxy n ynpaxnenne
nonropnrt. tmart cnoxono, npoonxnrentnocrt
coxpanennx nost rpennponart nocrenenno.
Pnc. 3 Bpnne1c1nne seune (xynauanacana)
Hcxonoe nonoaenne: Ce norn nmecre, xopnyc
npxmo, naonn nexar sa renom. Hpn noxe ntrxnyrt
pyxn nnepe, noxcnnny nonxrt xax moxno ntme. Bpn
nmoxe menenno nepexonrt x naxnony nasa n na
xonpnxom nauart nonopaunnartcx nnpano, cornyn
noxrn, naonxmn n ronono xacaxct nona. ronnt
na nony, urot nosnonounnx xax moxno ontme tn
nonepnyr no ncm nnny, or rasa o men. Hpn noxe
nosnparnrtcx n nonoxenne ce, npn nmoxe ntnonnxrt
ynpaxnenne n pyrym cropony.
Pnc. 4Bosa ncannxa (amnacanuanacana).
Honropxrt 3-5 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Ce c npxmtm xopnycom n
noramn. Bpn nmoxe norxnyrt cornyrte xonenn x
rpyn, pyxn nnepe. Bpn noxe naxnonnrt rynonnme
nasa, nentcoxo nonxrt norn na xonpnxom (40 cm).
Cnenrt sa pannonecnem ncero rena.
100
Pnc. 5Bonnuanne 1ynonnma (y11xannpnc1aca-
na). Honropxrt 5 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Hexa na xnnore,
npenneutx coennent no nneuamn, ronona
paccnaneno naxnonena nnepe, cnnna ne nanpxxena.
Bpn oxe ornecrn ronony nasa, npnnonxrt
rynonnme, nosnonounnx ponnt. Horn o xonen na
xonpnxe, rxxecrt rena na npenneutxx n nepxnnx
uacrxx cron. Coxpanxrt nosy n tmart, noxa +ro
npnxrno. Bpn nmoxe npnnxrt ncxonoe nonoxenne,
paccnanrtcx.
Pnc. 6 Tnrp (ntxrpacana). Honropxrt n oe
cropont no 3-5 pas.
Hs ncxonoro nonoxennx ce na nxrxax (naxpa-
cana) nepern npn noxe c ntrxnyrtmn nnepe pyxamn
x npncey. Kopnyc nce npemx npxmo. Hpn ntoxe
menenno naxnonnrtcx, naonxmn onepertcx o
xonpnx, cropnrt cnnny, cornyrt npanym nory n xonene
n, cnecnn ronony, xocnyrtcx nocom xonena. Xnnor
nrxnyrt. Hpn noxe ornecrn ronony nasa, nsrnx
ycrpemnen nnepx, npanym nory orcrannrt nasa.
Honropnrt nx neno cropont.
Pnc. 7Bosa na nneuax (xxanapacana)
Hcxonoe nonoxenne: Hexa na nce cnnne, norn
nemnoro or cex. Cornyrt xonenn, nxrxn pyxamn
norxnyrt xax moxno nnxe. Hpn noxe coxparnrt
mtmnt na rasa n nonnmart rynonnme, noxa
xonpnxa yyr xacartcx rontxo ronona, nneun, pyxn n
cront. Hpn ntoxe paccnanrtcx n nocrenenno
onycxart nosnonounnx na xonpnx.
Pnc. 8 C1onxa na nox1nx (nnnapn1axapannuypa)
Hcxonoe nonoxenne: Hexa na cnnne, pyxn
nonoxent cnoono. Hpn noxe menenno nonxrt oe
norn, naonxmn nonepert xopnyc rax, urot on c
xonpnxom opasontnan yron oxono 60. Txxecrt rena na
noxrxx, nneuax n ronone. Hocrenenno
npoonxnrentnocrt nost onecrn o 10 mnnyr. Hpn
ntoxe nocrenenno onycrnrt xopnyc, ras n norn na
xonpnx. Cnenrt sa omymennxmn, paccnanrtcx.
101
VI. YBPAHEHHR B BOAOEHHH CTOR HA
PABHOBECHE TEAA
Pnc. 1 Ynpaanennn n nonoaennn c1on (xac1ay11-
xanacana). Honropxrt 5-10 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Croxa norn npost. Pyxn
cnoono onyment nont rena, xopnyc npxmo,
mtmnt rasa n cnnnt coxpament. Bpn noxe menenno
nonnmart pyxn n cropont n nnepx, ntrxrnnaxct.
Pyxn onnctnamr xax moxno ontmym yry n
nepexpemnnamrcx. lonona xax t npoonxaer oct rena,
ne naxnonxercx nn nnepe, nn nasa. Bpn nmoxe
nnanno nosnparnrtcx x croxe.
Pnc. 2 Ayx n c1pena (axapanaxanypacana).
Honropxrt 3 pasa nx xaxo pyxn.
Hs nonoxennx croxa norn npost nocox neno
norn nonepnyrt napyxy, ronony nneno, nenym pyxy
ornecrn n cropony n cxart xynax, nonxn ontmo
nanen. Hpano pyxo nmnrnponart xecr crpenxa ns
nyxa, npnnoxnn ee x neno ns nonoxennx ntrxnyra
nnepe. Cmorpert na ontmo nanen neno pyxn.
Bpn noxe npanym pyxy rxnyrt x npanomy yxy, xax
t menenno narxrnnax rernny nyxa; saepxart
txanne. Bpn nmoxe nosnparnrtcx nont neno pyxn
nasa. enart menenno, cocpeorounnmnct.
Pnc. 3 Pyxa pon (y11xn1nonacana). Honropxrt
10 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Croxa norn npost mnpoxax,
xopnyc npxmo. Bpn noxe nonxrt pyxn, rxnyrtcx
nnepx, xncrn ne nanpxxent. Bpn nmoxe nnsxn
naxnon nnepe, ronona n nneun paccnanent. Konenn
npxmte. He enart npn ntcoxom xponxnom annennn.
Pnc. 4 Bonopo1m 1ynonnma (uepynpnc1xacana)
Hcxonoe nonoaenne: Croxa norn npost,
cocpeorounrtcx, rnasa saxptrt. Bpn noxe pyxn n
cropont, cornyrt n noxrxx, nantnt nonoxnrt na
nneun. Bpn nmoxe xopnyc pesxo nonepnyrt nneno.
Honropnrt n oe cropont. Bpn noxe nosnparnrtcx n
ncxonoe nonoxenne.
Pnc. 5 C1onxa na ue1mpex (ua1ycnaacana).
Honropxrt 3 pasa.
Hcxonoe nonoaenne: Ocnonnax croxa, rynonnme
ne nanpxxeno. Bpn noxe nonxrt pyxn, npn nmoxe
103
menenno, xopnyc npxmo, naxnonxrtcx nnepe (or
rasa), noxa naonn xax moxno antme or rena
oonpyrcx o xonpnx. Cmorpert nnepe, ne crnart
xonenn. tmart cnoxono, coxpanxrt nosy, noxa +ro
npnxrno. Bpn noxe nosnparnrtcx n ncxonoe
nonoxenne, ntox.
Pnc. 6 Bpamenne n nonoaennn naxnon nnepe
(xa1nuaxpacana)
Hcxonoe nonoaenne: Croxa norn npost, pyxn n
samox. Bpn noxe nonxrt pyxn n nonepnyrt
naonxmn xnepxy, nemnoro orxnonnnmnct nasa.
Cmorpert nnepx, ne naxnonxrtcx n epax,
cocpeorounrtcx. Bpn nmoxe naxnonnrtcx nnepe,
ronona n pyxn na onom yponne. Bpn noxe nonopor
nneno, noopoox ntnnnyr nnepe, nnxenne or
rannn. Bpn nmoxe nosnpamenne. Honropnrt nnanno n
oe cropont 5 pas. Penaxcannx.
Pnc. 7 nonnon 1peyrontnnx (nnxonacana).
Honropxrt 3 pasa.
Hcxonoe nonoaenne: Ocnonnax croxa, xopnyc
npxmo, xoneunocrn paccnanent. Bpn noxe pyxn
uepes cropont nnepx, nepennecrn nantnt, naonn
xnepxy. Bpn nmoxe menenno naxnonxrtcx nnepe,
noxa ronona xocnercx xonen, ornox pyxn sa cnnny,
Hantnt xax moxno ntme na ronono. Coxpanxrt
nosy, cnoxono tma. Hpn ntcoxom annennn
conmart ocropoxnocrt. Bpn noxe ntnpxmnrtcx. Bpn
nmoxe onycrnrt pyxn no mnam.
Pnc. 8Kopnyc n cee (uepynaxpacana). Honropxrt
3, 5 o 10 pas.
Hcxonoe nonoaenne: Ce npxmo, naonn sa
renom npnmepno n 10 cm. Bpn noxe nonepnyrt xopnyc
nanpano n nonoxnrt nenym naont oxono npano.
Henym crynnm npncrannrt cnapyxn x npanomy
xoneny. Bpn -nmoxe nonopaunnart rynonnme n
ronony xax moxno ontme nanpano. Cmorpert nasa.
Cnoxono tma, coxpanxrt nosy.
VII Ynpaanennn na rnnxoc1t 1ena n
pannonecne
Hcxonoe nonoxenne: nx ncex +rnx ynpaxnenn
croxa norn npost, xopnyc npxmo, no ne
nanpxxennt, pyxn cnoono nnns. 3axptrt rnasa,
rouxa onopt no nxrxamn, npnnecrn n pannonecne nce
reno. Btnonnxrt menenno, cocpeorouenno, n oe
cropont no 3 pasa.
Pnc. 1 Tpeyrontnnx (1pnxonacana)
Hpn ntoxe naxnon nanpano nyrem cmemennx
mentx nosnonxon, ynennuennx ncex pasmepon
rpyno xnerxn. Hpanax pyxa cxontsnr nont npano
norn xax moxno nnxe x mnxonorxe. Henym pyxy
nonoxnrt no mtmxy. lonona nonepnyra, cmorpert na
nent noxort. 3aepxartcx n +ro nose. Hpn noxe
menenno nosnparnrtcx n ncxonoe nonoxenne.
Coxpanxrt nosy nce ontme n cnoono tmart,
ocosnanax, xax ynennunnaercx rpynax xnerxa,
paccnanrtcx.
Pnc. 2 Hpn noxe pyxn n cropont, naonn nnns.
Hpn ntoxe menenno naxnonxrtcx nanpano, noxa
npanax pyxa ne xocnercx mnxonorxn. Henax coxpanxer
nonoxenne neprnxantno x nony, nsrnx ycrpemnen x
naonn naroapx xpyronomy nnxennm ronont.
Cnoxono tmart, coxpanxx nosy, cocpeorounrtcx na
txannn. Hpn noxe nosnparnrtcx n nonoxenne pyxn n
cropont, npn ntoxe n ncxonoe nonoxenne.
Pnc. 3 Hpn noxe pyxn n cropont naonxmn nnns,
cocpeorounrtcx na txannn. Hpn ntoxe menenno
naxnonxrtcx nanpano, noxa npanax pyxa ne xocnercx
mnxonorxn. Ononpemenno nonxrt nnepx nenym
pyxy n nmecre c ronono yepxnnart ee n
ropnsonrantnom nonoxennn. Coxpanxrt nosy,
cnoxono tma, noxa +ro npnxrno. Hpn noxe
nosnparnrtcx n ncxonoe nonoxenne croxa pyxn n
cropont, npn ntoxe n ncxonoe nonoxenne.
Craparect-omymart pacmnpenne n paccnanenne
rpyno xnerxn.
Pnc. 4 Hpn noxe pyxn n cropont. Hpn ntoxe
nonepnyrt xopnyc nanpano rax, urot nenax pyxa
xacanact npano mnxonorxn. Hpanax pyxa
neprnxantno x nony. Coxpanxrt nosy n cnoxono
tmart, ocosnanax ee. Hpn noxe nosnparnrtcx n
ncxonoe nonoxenne.
Pnc. 5Hpn noxe sa cnnno yxnarnrt npano
pyxo xncrt neno pyxn. Hpn ntoxe cornyrt npanoe
106
xoneno c naxnonom ronont x xoneny. Hosy coxpanxrt
nce ontme, cnoxono tma, npouyncrnonart ee. Bpn
noxe menenno ntnpxmnrtcx, a npn ntoxe
nosnparnrtcx n ncxonoe nonoxenne.
Pnc. 6 C1onxa na onon nore (+xnanpanauaca-
na)
Hcxonoe nonoaenne: Ocnonnax croxa,
cosnarentno paccnanrt nce reno, tmart rnyoxo.
Bsrnx ycrpemnen na nenonnxnym rouxy nnepen,
nonnax xonnenrpannx. Hepenecrn rxxecrt rena na
npanym nory, cornyrt nenym n xonene, pasnepnyrt ero
napyxy n crynnm nonoxnrt na npanoe epo x naxy.
Harn pannonecne, nosa onxna trt nnonne
ycrounna. Pyxn n cropont, cnoono tmart,
coxpanxrt nosy. Bosnparnrtcx n nonoxenne pyxn n
cropont, cornyrt nx n noxrxx, nepe rpytm cnoxnrt
naonn. Haxnonnrtcx npn ntoxe n coxpanxrt nosy. Or
nnsxoro naxnona menenno nosnparnrtcx n ncxonoe
nonoxenne. Ecnn uenonex ncnxnuecxn n ]nsnuecxn
ypannonemen, moxno nocrenenno nepern x
ntnonnennm ynpaxnennx c saxptrtmn rnasamn n
nnyrpenne cocpeorounrtcx na nenonnxno rouxe.
Pnc. 7 Aeet (xancacana)
Hcxonoe nonoaenne: Ocnonnax croxa. Bpn noxe
orcrannrt npanym nory nasa, cornyrt ee n xonene,
npano pyxo yxnarnrt crynnm npano norn n rxnyrt
nnepx n nasa xax moxno ntme. Ononpemenno
nonxrt nenym pyxy nnepe n rxnyrt ee nnepx n nnepe.
Kopnyc cnerxa naxnonen nnepe. B +ro nose
saepxart txanne. Bpn nmoxe nosnparnrtcx n
ncxonoe nonoxenne. Honropxrt 3-5 pas.
VIII. BPHBETCTBHE COAHHY
(CYPLR HAMACKAP)
Hcxonoe nonoaenne: Ocnonnax croxa, rxxecrt
rena npnxonrcx na oe crynnn.
Pnc. 1 Bpn nmoxe cornyrt noxrn rax urot
cnoxennte naonn naxonnnct nepe rpyno xocrtm,
naroapx uemy nonarxn nyume npnxnmamrcx x nos
nonounnxy, no ne nanpxxenno.
Pnc. 2 Hpn noxe nonxrt pyxn nnepx, cnerxa
naxnonxx nasa xopnyc n ronony.
Pnc. 3Hpn ntoxe nnsxo naxnonnrtcx,
nantnamn, a sarem n naonxmn xocnyrtcx nor nnn
xonpnxa. Ho npnnnxart x npxmtm xonenxm, ronona,
mex n xopnyc paccnanent.
Pnc. 4 Bpn noxe npanym nory orcrannrt nasa,
nenym cornyrt n xonene rax, urot naonn onnpannct
o xonpnx nosne cront neno norn, croxme nce cnoe
nonepxnocrtm. lonony cnerxa ornecrn nasa, cmorpert
npxmo.
Pnc. 5 Bpn nmoxe orcrannrt nasa nenym nory,
npnnonxrt ras, xonenn epxart npxmo, nxrxn
npnxnmart x xonpnxy. lonona neprnxantno onymena.
Honoxenne rena nanomnnaer ]opmy xopt
rpeyrontnnxa. Txxecrt rena pannomepno npnxonrcx
na naonn n na cront, reno ne nanpxxeno.
Pnc. 6 C saepaannmu mxanneu menenno
onycxart reno n nonoxenne nexa na xnnore rax, urot
xonpnxa xacannct rontxo noopoox, naonn,
rpynax xnerxa, xonenn n nantnt nor. Tas
npnnonxrt, ero moxno nonepnyrt nanpano n naneno.
Pnc. 7Bpn noxe menenno onycrnrtcx na
xonpnx n nocrenenno nonnmart ment n rpyno
orent xopnyca nnnort o rannn, xax npn nose xopa.
lonona orneena nasa, pyxn npxmte.
Pnc. 8Bpn nmoxe nosnparnrtcx n nonoxenne
pnc. 5, nonnmax npn +rom ras o nonoxennx xopt
(rpeyrontnnxa), xonenn npxmte. Haonn n cront nce
npemx na rom xe mecre.
Pnc. 9Bpn noxe nosnparnrtcx n nonoxenne
pnc. 4, rontxo cornyrt npanoe xoneno n ponno
epxart nenym nnxnmm xoneunocrt.
Pnc. 10Bpn nmoxe nosnparnrtcx n nonoxenne
pnc. 3, npnnnnyn nenym nory x npano n coxpanxx
naxnon nnepe c paccnanenntm rynonnmem, ronono.
109
Pnc. II Bpn noxe nosnparnrtcx n nosnnnm pnc 8
menenno nonxrt pyxn nnepx, a nce rynonnme nony
cnerxa naxnonnrt uasao..
Pnc. 12 Bpn nmoxe nosnparnrtcx n ncxonoe no-
noxenne.
Honropxrt 3-12 pas, n sanncnmocrn or name ]op-
mt. 3ror xomnnexc ouent ymeno oennenntx nos
nyume ncero ntnonnxrt yrpom, cosnarentno ynpannxx
txannem. Vnpaxnennx naronpnxrno nnnxmr na o-
mee cocroxnne oprannsma, yxpennxmr mtmnt ncero
rena, no ocoenno nosnonounnxa. Vepxnnamr ero
npxmtm, ynpyrnm n rnxnm. Komnnexc ynyumaer xpo-
noopamenne, noccranannnnaer pannonecne n rapmo-
nnm nererarnnno nepnno cncremt, ynyumaer cnoco-
nocrt xonnenrpnponartcx. Fnaroapx +rnm ynpaxne-
nnxm moxno o raxo crenenn axrnnnsnponart opra-
nnsm, uro on yer ]nsnuecxn n ncnxnuecxn roron x
nmo exrentnocrn. He pexomenyercx enart +rn
ynpaxnennx npn cepeuntx n cocyncrtx saonena-
nnxx, npn ntcoxom xponxnom annennn n rononoxpy-
xennxx. B raxom cnyuae cneyer ntnonnxrt n
nonropxrt npetymne onee nerxne ynpaxnennx,
naro-napx xoroptm oprannsm aanrnpyercx.
IX. PEAAKCAHHR H YBPAHEHHR
HA PEAAKCAHHK
Pnc. 1 Paccnanenne (manacana)
Hcxonoe nonoaenne: Hexa na cnnne, norn npost,
nantnt cnerxa nonepnyrt n cropont, pyxn nont
xopnyca naonxmn xnepxy, rnasa saxptrt. Bpn noxe
nonxrt npanym nory na 5-10 cm na xonpnxom,
coxparnrt nce mycxynt nnxne xoneunocrn n nexoropoe
npemx epxart ee n nanpxxennn. Hpouyncrnonart,
cxontxo ]nsnuecxnx n ncnxnuecxnx ycnnn nyxno nx
roro, urot nory yepxart. Ecnn nama ]opma
nosnonxer, moxno nponenart npemx coxpanennx nost.
Bpn nmoxe nosnonnrt nore no cocrnenno rxxecrtm
onycrnrtcx na xonpnx n cpannnrt npetymee
nanpxxenne c renepemnnm paccnanennem. Hpn noxe
npnnonxrt nenym nory, nocrenenno, uepeyx,
nonnmart npanym, nenym pyxn, noxnmuart
(coxpamart) nocrenenno mtmnt rasa, cnnnt,
pmmnoro npecca, men n mtmnt ncero nnna. Bpn
nmoxe xaxt pas nocrenenno paccnanxrt nce mtmnt.
Bpn saepaannou mxannn npouyncrnonart
nanpxxenne ncex mtmn rena. Bpn nmoxe xaxt
pas paccnanxrtcx. Honropxrt xaxym nosy 3-5 pas.
Pnc. 2 Tnrpnnan penaxcannn
Hcxonoe nonoaenne: Hexa na xnnore, nepxnne
xoneunocrn nont xopnyca. Bpn noxe nonxrt pyxn,
cornyrt nx n noxrxx, nenym nononnny nnna nonoxnrt na
rtntnym cropony neno pyxn. Ornecrn npanym nory,
cornyn xoneno, n norxrnnart ee xax moxno ntme x
rynonnmy. Tynonnme nonepnyrt rax, urot npant
noxort xacancx npanoro xonena. Hcxart yonym n
npnxrnym nosy. Bpn nmoxe cosnarentno
paccnanxrt epa, nect ras n nocrenenno mtmnt
ncero rena. 3ry nosy ntnonnnrt raxxe n pyrym
cropony. Ty nosy, n xoropo nt uyncrnyere cex nyume
ncero, ncnontsonart nx omero nocrenennoro
paccnanennx penaxcannn. Cnoono tmart.
Pnc. 3 Cem (1. nas. Typenxnn ce, cyxxacana)
Hcxonoe nonoaenne: Vont ce, xopnyc
npxmo, xoneunocrn npxmte, xax n n ontmnncrne
npetymnx ynpaxnenn. Typenxn ce co
cxpemenntmn noramn (cyxxacana), +ro nocrount
ce, xoroptm n
112
y nac t cneonano nontsonartcx nouame, rax xax
on nonesen nx onopnoro n nnrarentnoro annapara,
ocoenno nx nosnonounnxa. nx ere raxo ce
ecrecrnenen, nocne npenapnrentntx
nororonnrentntx ynpaxnenn on onxen tn t
crart noso nx ortxa, nanpnmep y renennsopa, nocne
npoonxnrentno paort n cnxuem nonoxennn, npn
penaxcannn nnn xonnenrpnponannn.
Pnc. 4 Ao1oconmn ce (cnxacana)
Hcxonoe nonoxenne: Ce na xonpnxe c ponntmn
xonenxmn. Cornyrt nenym nory n xonene n ocropoxno
nonoxnrt nxrxy x naxy. Cornyrt npanym nory n
xonene n nxrxy nonoxnrt na nenym nxrxy rax,
urot ona xacanact nnxne uacrn no xnnorom (na
nonontmn opranamn). Konenn pasnepnyrt no
nanpannennm napyxy n nocrenenno npnnnxamrcx x
xonpnxy npn paccnanennn eep. Hantnt neno norn
nnoxnrt mexy npantm epom n nxpo no
nanpannennm nnepx, nantnt npano norn nnns. Pyxn
cnoono nexar na xonenxx naonxmn xnepxy, naroapx
uemy ntpannnnamrcx nosnonounnx n nonarxn. lnasa
saxptrt n raxnm opasom moxno cosnarentno cnenrt
sa cnonm cnoxontm txannem n nocrenenno roronnrtcx
x cneymmnm cnennantntm ynpaxnennxm na txanne
(npanaxma) n x xonnenrpnponannm nnnmannx na cnoem
oprannsme (nosnanne camoro cex). Bce npetymne
ynpaxnennx nocrenenno nonoxr nac x romy, urot
mtmnt nont nosnonounnxa oxpennn nacrontxo,
urot moxno tno n xaxo nerxo, a nosxe n n
rpyno nose paccnanrtcx, ymert cosnarentno
cnoxono tmart n n pesyntrare ocrnut nonno
]nsnuecxo n ncnxnuecxo rapmonnn.
P. HOPEMAP
hOAL B CBHHE
BPHHHHL, AEHEHHE,
BPEYBPEEHHE
BPOHTHTE CHAHAAA 3TO
3a npemx cnoe nourn 15-nerne npaueno
npaxrnxn x neunn n ocnonnom ontntx, crpaanmnx or
xponnuecxnx one n cnnne n cycranax xoneunocre,
xoropte nepnonuecxn ncntrtnaer npaxrnuecxn
xaxt uenonex. oparnn nnnmanne na ro, xax mano
uenonex snaer o crpoennn cnoero rena n ero
]ynxnnonnponannn, cxont nesnaunrentnt ero
npecrannennx o xapaxrepe n npnunnax one, a raxxe
rex ]axropax, xoropte nnnxmr na nocnpnxrne onentx
omymenn.
pyrnmn cnonamn, pasymnoe ornomenne x cnoemy
sopontm n paora no camonocnnrannm ouent naxnt.
Moxno ne rontxo pasntmn cnocoamn npeornparnrt
onesnt, no raxxe n nonnnxrt na ee reuenne n
nocnecrnnx, npoxnnxmmnecx, nanpnmep, n mtmeuno
cnaocrn, yromnxemocrn, orpannuennn rnxocrn rena.
Bepoxrno, tno t npome npecrannrt cee oprannsm n
nne mamnnt, ]ynxnnonnpymme nopmantno, noxa ona
nonyuaer nnmy n noy. Taxoe crpoenne, moxer trt, n
npnmennmo nx oxcnennx nexoroptx onesne,
nanpnmep anemnn (manoxponne), nosnnxamme npn
nexnarxe n oprannsme xenesa, onaxo ona ne
yonnernopnrentno n omnouno, xora eno xacaercx
nonnmannx npnpot noannxmmero ontmnncrna
pyrnx neyron.
3ra xnnra opamena n nepnym ouepet x rem, xro
crpaaer nnn xora-nnyt crpaan or one n
cnnne. B uacrnocrn, x onnctnam pasnte onesnn
nosnonounnxa, npnnoxy coornercrnymmne merot
neuennx, am conert no npeynpexennm oocrpenn.
Onpeenenntx npannn nx ntopa onrnmantntx
ynpaxnenn npn xaxom-nno saonenannn ner. uame
ncero x xenaemo nenn neyr necxontxo ns
npenaraemtx n xnnre xomnnexcon ynpaxnenn.
Pasen neuenax rnmnacrnxa coepxnr
ynpaxnennx, xoropte moryr trt +]]exrnnntmn npn
pasntx ]opmax onesne nosnonounnxa. Ha xaxom
pasnopore npecrannen onpeenennt yuacrox
nosnonounnxa n paccxasano o napymennxx, xoropte
moryr n nem nosnnxnyrt, uro nosnonxer unrarenm nerxo
narn nanonee naxnym nx nero n nacroxmn momenr
nn]opmannm.
Hrax, x conerym cnauana nnnmarentno npounrart
ncm xnnry, a sarem ntpart noxoxmym nx cex
116
nporpammy roennponox. B nauantnt nepno cneyer
oe.ami ne onee rpex-uertpex ynpaxnenn.
3ann-. martcx nao perynxpno n nyume ncero n
onpeenennoe npemx cyrox.
Heoxonmo nomnnrt, uro onn +ro, xax nna-
nnno, cnrnan onacnocrn, npnstnammn x ocropoxno-
crn. Ocnonnoe nserart nnxenn nnn
nonoxenn
rena. npnunnxmmnx ont.
Cocrnenno ronopx, es axrnnnoro yuacrnx camoro
uenonexa, crpaammero or one n nosnonounnxe, ne-
uenne ne ncera ocrarouno +]]exrnnno, n cam
ontno n cocroxnnn no mnorom onerunrt rnoe
nonoxenne Bnymnn cee, uro on nnacrennn cnoero
oprannsma, n ocosnanax, uro n antnemem nnora
moxer trt n rxxeno, n rpyno, raxo uenonex nmeer
nennoxne nosmoxnocrn ntcroxrt n opte c
onesntm.
OCHOBHLE BPABHAA BOBEEHHR
BPH hOARX B CBHHE
uenonexy cnocrnennt uyncrna pasouaponannx n
paspaxennx ns-sa neyonnernopnrentnoro
]ynxnnonnponannx cnoero oprannsma, ocoenno ecnn
nonropx-mmnecx n reuenne necxontxnx ner
orpannuennx no-nnxnocrn n onn n cnnne nocrenenno
ycnnnnamrcx n npnnoxr x neoxonmocrn neuennx n
crannonape. Bosmoxno, +ro cnxsano c upesmepntmn
rpeonannxmn x
comomy cee. B cymnocrn uenonexy cnocrnenno no-
crnennoe ornomenne x onesnxm nosnonounnxa. B nep-
nom cnyuae on menxer ocroxrentcrna, oxastnammne na
nero nenaronpnxrnoe nosecrnne: +ro moxer xa-
cartcx xax nponsnocrnenno exrentnocrn, rax n
or-
txa n uacrnocrn npexpamennx sanxrn cnoprom, cnx-
sanntx c nenocnntntmn narpysxamn. Bo nropom
cny-
uae uenonex roron repnert nonropxmmnecx npemx or
npemenn onn n cnnne, npncnoconrtcx x cnryannn,
npnmnpnrtcx c ncxom]oprom. Kax t ro nn tno,
onesnn nosnonounnxa pexo npnnoxr x
nnnann-
nocrn.
Bosnnxammne n cnxsn c +rnm nponemt ncera
nnnnnyantnt n oycnonnent mnoxecrnom pasntx
]axropon, ]nsnonornuecxnx n ncnxonornuecxnx. Ho-
+romy cneyer ntxcnnrt, uro ntstnaer onn: onpee-
nennoe nonoxenne rena, ocooe nnxenne paspaxen-
noe HHH yrnerennoe +nonnonantone
cocroxnne Onpe-
II/
ennrt npnunnt nosnnxnonennx one n nosnonounnxe
camomy tnaer rpyno, ocoenno xora eno xacaercx
ncnxonornuecxnx ]axropon.
OhmHE PEKOMEHAHHH BPH hOARX B CBHHE
Ocrpte onn. Pexomenyercx ortx n reuenne
onoro nnn necxontxnx ne n npn neoxonmocrn npnem
oneyronxmmnx nexapcrnenntx npenaparon.
lnmnacrnxy n pyrne ]nsnuecxne narpysxn cneyer
ormennrt, noxa onn ne npoyr.
3nnsonuecxne onn n cnnne. Ecnn onn ecnoxonnn
nac n pantme, neoxonmo nocne npoxoxennx ocrporo
nepnoa cocrannrt xomnnexc ns necnoxntx
nocnntntx ynpaxnenn n naunnart c 1015-mnnyrntx
sanxrn 23 pasa n neenm. Henecoopasno
npononrt nx perynxpno, n onpeenennoe npemx, na
onom n rom xe mecre.
Hepe nauanom xaxoro sanxrnx, urot cnnsnrt
yponent onentx omymenn n onrtcx nyume
nonnxnocrn nosnonounnxa, nyxno oroxnyrt.
FOHl , uTO 3TO TAKOE?
Hourn xaxt uenonex snaer ns cocrnennoro
ontra, uro raxoe ont. Onaxo nx roro urot nyume
nonxrt ee npnpoy n nocnecrnnx, neoxonmo rnyxe
npoanannsnponart +ro xnnenne. Font cneyer
paccmarpnnart xax cnrnan onacnocrn,
npeynpexammn o rom, uro uro-ro ne n nopxxe.
3ror cnrnan xpane naxen, urot uenonex mor
samnrnrt cex or nnemnnx n nnyrpennnx rpanm.
Hocnenne moryr nmert xax ]n-snuecxym, rax n
ncnxonornuecxym npnpoy.
B anno cnxsn neoxonmo ynomxnyrt o nmxx,
xorx nx n xpane mano, c npoxenno necnoconocrtm
omymart ont. Onn uacro ymnpamr npexenpemenno,
nocxontxy ne n cocroxnnn samnrnrt cex or onacntx
nonpexenn, raxnx, xax xonorte pant, oxorn n p.
Peaxnnx na ont n ocnonnom pe]nexropna. Hanpnmep,
mt oreprnnaem pyxy, cnyuano npnxocnynmnct x ro-
pxemy npemery, n tcrpo nonnmaem nory,
nacrynnn na ocrpt npemer. Poronnna rnasa ona ns
nan-
onee uyncrnnrentntx x onn uacre oprannsma, n mt
mopraem pe]nexropno, ecnn n rnas nonaaer axe ca-
max manentxax copnnxa. Font moxer npnnecrn x pe]-
nexropnomy orxasy mtmn ecrnonart. Hanpnmep, npn
nepenome norn ont ntstnaer nemenennoe pe]nex-
ropnoe npexpamenne mtmeuno exrentnocrn n ne,
n pesyntrare uero nosmoxnocrt nnxennx em ncxnm-
uaercx 3ro naxno, nocxontxy axe nesnaunrentnoe
nnxenne moxer npnnecrn x nonpexennm nepnon n
xponenocntx cocyon ocrptmn xpaxmn cnomanno
xocrn
Fonenoe omymenne cyexrnnno n nmeer
nnnnnyantnt xapaxrep. Font, xoropym
omymam, MO. Taxnm opasom, oneomymenne
ornnuaercx or nntx uyscrnenntx nocnpnxrn, raxnx
xax spenne n cnyx, xoropte mt moxem pasennrt c
pyrnmn nmtmn, nnxmnmn n cntmamnmn ono n
ro xe c namn. B ro xe npemx nama peaxnnx na ont n
ontmnncrne cnyuaen npeynpexaer n oxpyxammnx:
xecramn, mnmnxo, nnxennxmn n snyxamn mt
coomaem o cnonx myuennxx.
Hcntrtnammn ont moxer cnonamn onncart cnon
omymennx n yxasart nx ncrounnx. Onaxo, necmorpx
na xecrt n pasxcnennx, oxpyxammne ne n
cocroxnnn nouyncrnonart cnny onentx omymenn, a
rontxo naroapx cnoconocrn x conepexnnannm moryr
nontrartcx nonxrt ee. Tpyno ocranartcx
pannoymntm x crpaannxm pyroro uenonexa.
Pasntmn cnocoamn mt ntraemcx nomout, yremnrt
ero, axe ecnn o +rom ne npocxr. Kora mt nnnm,
uro xomy-ro ouent ontno, uro ncera myunrentno,
ocoenno ecnn crpaaer nnsxn uenonex, no-
nnnmomy, n nac npoctnaercx nncrnnxr
nsanmonomomn.
Xponnuecxax ont ne npecrannxer coo cnrnana
neoxnanno onacnocrn. 3ro cnyuaercx,' nanpnmep,
npn onxonornuecxnx n nexoroptx pyrnx
saonenannxx. B noontx cnyuaxx ont ntstnaer
nnmt rxxente crpaannx, xoropte moryr nonnocrtm
paspymnrt nnunocrt ontnoro, n axe oxasart
nenaronpnxrnoe ncnxnuecxoe nosecrnne na ero
nnsxnx.
Hrax, ont +ro xnnenne, xacammeecx n nepnym
ouepet orentnoro uenonexa, no raxxe n ontme
crenenn nnnxmmee na oxpyxammnx.
mH3HOAOIHHECKHE MEXAHH3ML hOAH
B xoxe nmeercx mnoxecrno nepnntx oxonuann,
uyncrnnrentntx x annennm, yxonam, xnmnuecxomy
119
paspaxennm, renny n pyrnm ]axropam. Onn
pacnpeenent nepannomepno: n nexoroptx uacrxx rena
nx ontme, nanpnmep n poronnne rnasa, na nnne, n
xopnxx syon n xonunxax nantnen, n pyrnx
mentme. Hpn paspaxennn nepnntx oxonuann n
xoxe cnrnant nepeamrcx or nonpexennoro mecra n
cnnnno mosr, sarem oxoxr o xopt ontmnx
nonymapn rononnoro mosra, re n nocnpnnnmamrcx
nepnntmn xnerxamn xax uyncrno onn. Kora
paspaxenne ocrnraer cnnnnoro mosra, nponcxonr
nepexnmuenne nosyxennx x nepnntm xnerxam,
xoropte n cnom ouepet nosecrnymr na mtmnt
nonpexenno uacrn rena. 3ro osnauaer, uro n cnyuae
onacnocrn uenonex anromarnuecxn enaer samnrnoe
nnxenne eme o roro, xax rononno mosr
saperncrpnponan oneno nmnyntc. Hanpnmep, nacrynnn
na ocrpt npemer, mt ycnenaem orepnyrt nory o
roro, xax nouyncrnonann ont (pnc. 1).
Fonente omymennx nepeamrcx n mosr nymx
rnnamn nepnntx nonoxon: onn ns nnx, onee roncrte,
nepeamr nmnyntct tcrpee, onente omymennx n
+rom cnyuae ne ocoenno cnntnte n moryr trt
noxannsonant na orpannuennom yuacrxe rena; pyrne,
onee ronxne, nepeamr nmnyntct menennee n
ntstnamr omymenne ryno, nenpnxrno onn. 3rn ne
cncremt nepnntx nonoxon naxoxrcx n raxom
ornomennn pyr c pyrom, uro nmnyntct n onee
tcrpo cncreme npn nexoroptx ocroxrentcrnax
moryr noramart paspaxnrenn n onee menenno.
3ror mexannsm ncnontsyercx n mennnncxo
npaxrnxe, nanpnmep npn maccaxe nnn npn
+nexrpocrnmynxnnn nepnntx oxonuann.
B rononnom n cnnnnom mosre ecrt n pyrne
nepnnte pe]nexropnte yrn, xoropte nnnxmr na
nepeauy onentx nmnyntcon or pasntx yuacrxon
rena x mosry, no+romy nepnnax cncrema uenonexa nmeer
ontmne nosmoxnocrn nosyxart nnn npnrnymart
nosnnxammne paspaxennx. B cnom ouepet +ro
osnauaer, uro oneno nmnyntc, nosnnxammn n
mosre, sanncnr or cocroxnnx pyrnx uacre nepnno
cncremt. 3penne n cnyx, xonnenrpannx nnnmannx na
ncntrtnaemtx omymennxx, a raxxe +monnonantnoe
cocroxnne nnnxmr na crenent nocnpnxrnx
nepexnnaemo uenonexom onn.
Hexoropte uacrn oprannsma, nanpnmep naxocr-
120
Pnc. 1. Crpyxrypa xoxn. Pnc. 2. Hepenom xocrn.
3nnepmnc (porono cno) (1) n Honpexenne uyncrnnrentno na-
cocrnenno xoxa (2): nonocxnte xocrnnnt (I). xponoreuenne (2),
memouxn, cantnte n noronte xe- cannnnanne naxocrnnnt n mxr-
nest (3); nepnt n uyncrnnrent- xnx rxane (3), ocxonxn xocrn (4).
nte nepnnte oxonuannx penen
ropt (4).
nnna, mecra npnxpennennx cyxoxnnn n mtmn, a
raxxe cycrannte xancynt, onntno cnaxent
nepnntmn oxonuannxmn. Hepenom xocrn ntstnaer
cnntnym ont, uro cnxsano uacrnuno c nonpexennem
naxocrnnnt, xpome roro, xpononsnnxnne, cxonnenne
xponn n onomxn xocre paspaxamr nepnnte
oxonuannx onroe npemx nocne camoro nepenoma (pnc.
2).
Hpnunno nosnnxnonennx onn moxer trt n
ymemnenne xaxoro-nno nepna. Haxnmax,
nanpnmep, na
121
Hpn nexoroptx saonenannxx cnnnnoro nnn ronon-
noro mosra, raxnx xax nocnanenne, onyxonn,
saxynop cocyon nnn xpononsnnxnnx n p., ont
moxno omyrnrt concem ne ram, re ona nosnnxaer
n ecrnnn xocrn. Hoonoro poa onn, xax
npannno, nenosmoxno rouno noxannsonart, n onn
moryr pacnpocrpanxrtcx onontno mnpoxo.
cneyer yunrtnart, uro nama cnoconocrt noxann-
sonart ont, ncxoxmym or nnyrpennnx opranon,
pasnnra n mentme crenenn, uem nocnpnxrne
cnrnanon or nntx oxonuann nonepxnocrn xoxn.
Hpn nonpexennn mtmn, cycranon nnn xocre
cxenera uenonex no+romy uacro sarpynxercx
npannntno onpeennrt o naxoxennx onn.
Ocot cnyua npecrannxmr rax nastnaemte
uanromnte onn, xoropte omymamrcx n
orcyrcrnymme uacrn rena, nanpnmep n
amnyrnponanno nore. 3ro oxcnxercx, n
uacrnocrn, opasonannem pynon n rpanmnponanntx
nepnntx nonoxnax, a raxxe sanomnnannem mosrom
amnyrnponanntx uacre rena (pnc. 3). Cymecrnenno
n nnrepecno n cnxsn c +rnm ro, uro ont onro
ocraercx n necymecrnymme uaacrn rena +ro eme
ono oxasarentcrno roro, uro nama cnoconocrt
noxannsonart oneomymenne neconepmenna. annoe
ocroxrentcrno oycnonnnnaer neoxonmocrt
nonnoro mennnncxoro ocneonannx oprannsma nx
ntxnnennx npnunn nosnnxnonennx onn, xorx ona n
nocnpnnnmaercx n ouent orpannuenno onacrn.
BCHXHHECKHE BPHHHHL BO3HHKHOBEHHR
hOAH
Font ncera ncnxnuecxoe nepexnnanne,
ocosnannt nepnno-]nsnonornuecxn ]axrop. Camo-
omymenne nosnnxaer n rononnom mosre, xya onente
nmnyntct nepeamrcx no nepnntm nonoxnam uepes
cnnnno mosr. Hpecrannenne o cocroxnnn rononnoro
mosra n nepn no cncremt nmeer orpomnoe snauenne
nx nonnmannx roro, xax onente nmnyntct,
nocrynammne n rononno mosr, yyr nocnpnnnmartcx
n nepepaartnartcx cosnannem. Hanpnmep, xora
ontno naxonrcx n eccosnarentnom cocroxnnn,
onente cnrnant n nepnntx nyrxx nnxora ne
ntstnamr ocosnannoro nocnpnxrnx. 3ro
ocroxrentcrno ncnontsyercx, n ua-
123'
Pnc. 3. Cxema nosnnxnonennx ]anromntx one.
rouxy cpasy sa noxrentm orpocrxom na nnyrpenne
cropone noxrx, moxno namynart nepn. Hpn
naannnnannn na nero nosnnxaer oneomymenne n
mnsnnne n estmxnnom nantne. 3ro cnxsano c rem, uro
ont nocnpnnnmaercx rax, cnonno ona nosnnxna n rom
mecre, re eper cnoe nauano nepn, n annom cnyuae n
mnsnnne n estmxnnom nantne. Ecnn cnnnnomosrono
nepn ymemnen n mecre ntxoa ero xopemxa ns
cnnnnomosronoro xanana, r. e. n npocrpancrne,
opasyemom mexy nosnonxamn n noxcnnunom orene
nosnonounnxa, ro ont omymaercx n crone, noromy
uro ram naunnaercx nepn. 3rnm oxcnxercx, uro npn
nmnace myuaer ont n nore, xorx npnunna ee
saxnmuaercx n rpanmarnsannn xopemxa
cnnnnomosronoro nepna.
122
crnocrn, npn napxose, urot ontno ne ncntrtnan
myuenn no npemx onepannn.
Cnntnax xonnenrpannx nnnmannx no npemx paort
nnn momnoe nosyxenne moryr noxnponart ont
raxnm opasom, uro ona ne ocrnraer cosnannx. Tax,
cnoprcment, nonyunnmne rpanmy no npemx
copennonannx, uacro uyncrnymr ont nnmt nocne
ntcrynnennx, xora nosyxenne ynernoct.
Xopomo nsnecrno, uro nexoropte +monnonantnte
cocroxnnx, raxne, nanpnmep, xax oruaxnne n
enpeccnx, nontmamr uyncrnnrentnocrt x onn.
Hsnecrno, uro nesnaunrentnoe renecnoe nonpexenne
tnaer npnunno ouent cnaoro onenoro nmnyntca n
nepne. Otuno on ne tnaer oexrnnno onesnenntm,
no moxer trt myunrentntm npn nnoxom nacrpoennn-
Taxnm opasom, ont, xoropym mt omymaem, nnora
tnaer n ontme crenenn npoxnnennem ncnxnuecxoro
cocroxnnx n annt momenr, uem npnsnaxom ceptesnoro
saonenannx.
3monnonantnoe paspaxenne raxxe moxer nnora
npoxnnxrtcx n nne onn. B ocnonnom +ro ornocnrcx
x nnnam, xoroptx nocnnranne npnyunno cxptnart
paspaxenne n xoropte n onpeenenno cnryannn ne
moryr nosnonnrt cee cepnrtcx. He an ntxoa
orpnnarentno +monnn, onn uyncrnymr ont, nanpnmep
n ronone, nnora nocnpnnnmamr ee rax, cnonno nx
yapnnn no ronone, n +ro ne noopaxaemoe
omymenne.
Horpenocrt uenonexa n saore, yremennn n
nonnmannn raxxe moxer nonnnxrt na nnrencnnnocrt
onenocnpnxrnx. Manentxn peenox c nnauem
nporxrnnaer mame nnn nane ymnnennym pyxy, n
ocrarouno rontxo noyrt na nee n npnnacxart ero,
urot ont ncuesna. Bspocnte raxxe nyxamrcx n
saore, couyncrnnn n noepxxe, xorx cnocot
opamennx sa nomomtm y nnx ne cront xnnte n
orxponennte, xax y ere. Hmex +ro n nny, nerue
nonxrt nme, uacro xanymmnxcx na onn n cnnne
nnn pyrnx uacrxx rena.
Hnora uenonex onee nnn menee cosnarentno
ncnontsyer ont nx roro, urot nsexart cxyuno
nenpnxrno paort nnn nonyunrt xaxym-ro ntroy-
Cnaoe camo no cee oneomymenne n cnnne moxer
crart npnunno orxasa, nanpnmep, or mtrtx nocyt,
crnpxn nnn yopxn xnaprnpt. Hnora tnaer nerue
cocnartcx na rononnym ont, uem na ycranocrt, urot
npepnart
124
ncrpeuy c nosnnmn rocrxmn. Bcrpeuamrcx nnna,
xoropte, ne crpaax ceptesntmn saonenannxmn,
crpemxrcx nonyunrt ocnooxenne or paort, ntronoe
nepememenne no cnyxe. Onn ne cnmynnpymr, a npocro
nayunnnct ncnontsonart cnon neyrn nx ocrnxenne
onpeenenno nenn.
B nexoroptx cnyuaxx onente omymennx onxnt
paccmarpnnartcx rnanntm opasom xax npnsnax roro,
uro uenonex naxonrcx n rpynopaspemnmo
cnryannn. 3ro moxer xacartcx xon]nnxron nnn
xpnsncon mexy cynpyramn, cnyxentx nponem nnn
pasouaponann, cnxsanntx c cocrnenno xaptepo nnn
ocrnxennxmn. B +rom cnyuae ont ne cnmnrom
renecnoro nonpexennx, a npoxnnenne yrpoxamme nnn
nacroxme ncnxnuecxo rpanmt, rpeymme xaxo-nno
]opmt nocroponnero nmemarentcrna. uenonex moxer
npocnrt o nomomn, rax nnn nnaue npexnnxx cnon
crpaannx oxpyxammnm. Hnxro ne moxer ocrartcx
nonnocrtm pannoymntm x nepexnnannxm pyroro
uenonexa, no+romy npocta o nomomn ouent
+]]exrnnnt cnoco onerunrt cnoe cocroxnne. Tor,
xro, ro-nopx o cnoe onn, opamaercx x oxpyxammnm,
ne oxsarentno ocosnaer nce re ocroxrentcrna n cn`ox-
nocrn, xoropte crann ee npnunno. Crpaanne
sacnonxer nx nero nce.
Ocnonnym npnunny nosnnxnonennx one, xopnn
xoroptx xpomrcx n ncnxnuecxnx ]axropax,
onpeennrt rpynee, uem xora onn oycnonnent
]nsnuecxnmn saonenannxmn. Mnorne nmn ocosnamr
cnoxnocrt cnonx nponem, no ne cnxst mexy nnmn n
cnonmn onesnenntmn omymennxmn. Mnornm noome
rpyno ronopnrt o nosnnxmnx nponemax nnn axe
npnsnanartcx n nx cymecrnonannn cee camomy, xorx
oxpyxammnm onn ouennnt.
nx roro urot nonxrt, oruero uenonex
ncntrtnaer ont, ouent naxno ne rontxo nponecrn
mennnncxoe ocneonanne, no n npnnxrt no nnnmanne
ero ncnxnuecxoe cocroxnne. Enncrnennax
nosmoxnocrt nx uroro ncxpennn pasronop o
cnoxnnmecx cnryannn, a +ro rpeyer onepnx mexy
croponamn. uacro nx uenonexa, myunmoro
xponnuecxnmn onxmn, tnaer ontmnm oneruennem
nnmt cama nosmoxnocrt noronopnrt c xem-nnyt o
cnonx rpenorax. Onaxo nx roro, urot onrtcx
ro orxponennocrn n onepnx,
xoropte neoxonmt nx ocrnxennx-
yonnernopn-
125
rentnoro pesyntrara, moryr norpeonartcx mnorne
nnrentnte ecet.
Heoxonmo nouepxnyrt eme pas, uro ont, cnx -
sannax c ncnxnuecxnmn ]axropamn, ne nmeer nnuero
omero c noopaxennem nnn ocosnanno ntymxo
Font ncnxnuecxoro nponcxoxennx rax xe peantna
ouennna, xax crpaanne, npnunna xoroporo nepe
nom norn nnn annennnnr, no+romy ona onxna npn
nnmartcx rax xe ceptesno.
Taxnm opasom, ncxxax ont nesanncnmo or npn
unn yxastnaer na xaxne-ro napymennx n oprannsme
ncxart nx cneyer xax n ]nsnuecxo, rax n n ncnxn
uecxo c]epax.
hOAE3HH BO3BOHOHHHKA
KPHBOmER
nx xpnnomen xapaxrepno nnesannoe npoxnnenne
xoropoe ntpaxaercx n nernnnunom nonoxennn rono
nt n pesxnx onxx. lonona ontnoro cnerxa naxno-
neena n ononpemenno nonepnyra n cropony (pnc. 4)
Fonn tnamr nacrontxo nnrencnnntmn, uro uenonex
noxptnaercx xonontm norom. nnxennx ronont sna-
unrentno orpannuent. Tnnnunt onente omymennx n
sartnxe, nnora orammne n nneueno noxc. Fonesnn
npnxonr nnesanno yrpom, npn noeme nocne cna
npn npocrye nnn nocne npetnannx na cxnosnxxe
Mnorne npoctnamrcx noutm nnn yrpom c omymennex
onn n mee orroro, uro cnann n neyono nose.
Hpnunna onocroponnee narxxenne mtmn men
ononpemenno c mecrntm paspaxennem n onacrn
nepxne nnn nnxne uacrn menoro orena nosnonou-
nnxa. Ono moxer trt ntsnano nnrentntm neyo-
ntm nonoxennem ronont, npocryo nnn n nexoroptx
cnyuaxx ocrptm pecnnparopntm saonenannem nepx
nnx txarentntx nyre.
nx +roro cocroxnnx xapaxrepno ocooe nonoxe
nne ronont npn pesxo orpannuennocrn ee nonnxno
crn. Hpn npomyntnannn sane uacrn men n
nexoroptx mecrax, re ont maxcnmantna, moxno
nouyncrnonart cnntnoe nanpxxenne mtmn.
Penrrenonornuecxoe ocneonanne mentx nosnonxon
n +rnx cnyuaxx n( aer cneenn, nmemmnx xaxym-nno
nennocrt, n no+romy ero nponeenne ne oxsarentno.
126
PHC' 4. Kpnnomex onesnen- Pnc. 6. 3nexrpocrnmynxnnx npn
cnacrnuecxoe coxpamenne onxx n menom orene nos-
rpynno-xnmununo-cocnenn- nonounnxa.
no mtmnt (1).
Hpexe uem nasnart merot neuennx, cneyer no-
uepxnyrt, uro otuno +ra onesnt npoxonr sa nee-
nm no+romy ontntm pexomenyercx nocnrt n reuenne
necxontxnx ne ment anax, nomorammn
epxart ronony npxmo n n xaxo-ro mepe
cnnmammn narpysxy na mente nosnonxn (pnc. 5).
Homnmo +roro, nasnauamr otunte oneyronxmmne
cpecrna (anantrernxn), cnoono npoammnecx n
anrexax. Hnmt n xpanem cnyuae nosmoxno
npnmenenne cnntno-ecrnymmnx nexapcrnenntx
npenaparon. B rex cnyuaxx, xora, necmorpx na
npnem oneyronxmmnx
127
cpecrn, oneruenne ne nacrynaer, cneyer opamart
cx x npauy.
Vnpaxnennx, nanpannennte na noccranonnenne npa
nnntnoro nonoxennx ronont, moryr necxontxo ycxo
pnrt nsneuenne. lnmnacrnxa cocronr n ocropoxntx
naxnonax n norxrnnannxx men ononpemenno c macca
xem mtmn. Ona ns ]opm neuennx, xoropym nauann
ncnontsonart n nocnenee npemx +nexrpocrnmynxnnx
nepnntx oxonuann (pnc. 6). 3ror mero ymentmaer
onn n ycxopxer nsneuenne. Bo npemx nponeypt
nannenr ncntrtnaer nerxne noxantnannx, a n
omem ona ne ocrannxer xaxnx-nno nenpnxrntx
omyme
nn.
Hocne ntsoponnennx pexomenyercx enart
perynxpnte ynpaxnennx nx mentx nosnonxon (18),
a raxxe, urot ymentmnrt pncx nosononnennx one,
nsmennrt npnntunym nosy na paouem mecre (cm.
pnc. 100, 101). Ocrpax xpnnomex moxer trt nepntm
npnsnaxom xponnuecxo onesnn menoro orena
nosnonounnxa, no+romy x ne cneyer ornecrnct
ceptesno.
mEHHLH CBOHHAE3
Xponnuecxne onn n onacrn men otuno
nanmamrcx y nme n nospacre 4050 ner n
crapme. Ho poy paort mnorne ntnyxent cnert
naxnonnnmnct, nanpnmep na cronom. C
ncuesnonennem pxa rxxentx ]nsnuecxnx paor n
pacnpocrpanennem npo]eccn, cnxsanntx c
ymcrnenntm rpyom, uncno nnn, crpaammnx or one
n onacrn men n nneuenoro noxca, nospocno.
Cnmnromt oneomymennx n sartnxe, uacro n
onacrn nneuenoro noxca, n sane uacrn ronont,
rnasax n ymax (pnc. 7). Onn coxpanxmrcx n npn
nenonnxnom nonoxennn ronont. Kpome roro, otunt
orpannuennax nonnxnocrt men n onn npn nnxennxx,
ocoenno npn nonoporax ronont. Kax npannno,
ontntm rpyno narn yonoe nonoxenne nx cna,
onn uacro npoctnamrcx or one n mee ns-sa neyonoro
nonoxennx ronont, ntstnammero ononnnrentnym
narpysxy na cycrant n cnxsxn menoro orena
nosnonounnxa.
Xponnuecxnm n rpyno nsneunmtm onesnxm
menoro orena otuno npemecrnymr nepnot
ocrptx
128
Pacnpocrpanenne one
npn menom cnonnnese.
Hpo]nnaxrnxa ocrpo
]opmt menoro
cnonnnesa.
a onycxrt, nneun.
ntrxrnnart
mem n ntrxrnnart
noopoox ne-
pnonuecxn n reuenne
paouero
nnora ncranart ns-sa
xonrt, cnecnn pyxn nont
rynonnma.
cocroxnn, npoxoxmnx oxonuarentno nnn
ocrannxmmnx nesnaunrentnte cnet. Heuenne n +rn
nepnot orpannunnaercx npnemom anantrernxon n
reuenne necxontxnx ne. Hocne +roro, xax npannno,
nosmoxna otunax rpyonax xnsnt, onaxo
nonyuennte cnrnant o nenarononyunn n oprannsme
onxnt sacrannrt saymartcx o neoxonmocrn
nsmennrt nosy no npemx paort n sanxrtcx
perynxpntmn rnmnacrnuecxnmn ynpaxnennxmn. B
npornnnom cnyuae nosnnxaer pncx nepexoa onesnn n
xponnuecxym ]opmy.
Hpn cnonnnese otuno xapaxrepnt nnrentnte
onn, sarpynennx npn nnxennxx ronont. Hpn
nccneonannn onapyxnnaercx orpannuenne
nonnxnocrn mentx nosnonxon. Kax npannno,
naannnnanne na sanmm cropony mexnosnonxonoro
cycrana ntstnaer
3axas N 178 129
sox, pacnonoxenntx nnnsn nepna n anxmnx na ero
xopemox. B pxe cnyuaen onesnt xnnxercx cnecr-
nnem rptxn mexnosnonxonoro ncxp menoro orena
nosnonounnxa Xapaxrepno, uro onesnt npnxonr nne
sanno, n crpenxmmne onn pacnpocrpanxmrcx na
mtmnt n orentnte nantnt pyxn. Hponepxa
uyncrnnrentnocrn, mtmeuno cnnt n pe]nexcon
noxastnaer, uro +ra onesnt nenponornuecxoro
xapaxrepa. Hnora penrrenonornuecxoe ocneonanne
mentx nosnonxon nornepxaer cyxenne
mexnosnonxonoro npocrpancrna; urot onapyxnrt
rptxy ncxa n menom orene nosnonounnxa, raxxe
neoxonmo npononrt cnennantnoe
penrrenonornuecxoe ocneonanne, n rom uncne c
nneennem xonrpacrno xnxocrn n cnnnnomosrono
xanan. Hpn neuennn menoro panxynnra
pexomenyercx ymentmnrt narpysxy na mente
nosnonxn n npemenno orpannunrt naxnont ronont n
nonoport em, urot cnxrt paspaxenne xopemxa
cnnnnomosronoro nepna. Xopomym nomomt n +rom
oxastnaer ment anax (cm. pnc. 5). B nepno
ocrporo reuennx onesnn tnamr +]]exrnnnt
oneyronxmmne n npornnonocnannrentnte
nexapcrnennte npenapart. Hponeypt, npononmte c
nomomtm nncrpyxropa no neueno ]nsxyntrype,
saxnmuamrcx n ocropoxntx norxrnnannxx men n
nnxennxx ronono. Vnennunnax mexnosnonxonoe
npocrpancrno n ymentmax annenne na xopemxn
nepnon, +rn ynpaxnennx nane-
132
.
nent na cmxruenne ocrptx one n ycxopenne ntso-
ponnennx (pnc. 10).
Fontnomy nentsx camomy ntrxrnnart mente nos-
nonxn; noonte nponeypt onxen ntnonnxrt
rontxo xnannn]nnnponannt cnennanncr. Aconmrno
sanpemaertcx ncnont+onanne nepenox n noxon,
saxpennxemtx na noronxe nnn n nepnom npoeme, c
nompmtm xoroptx moxno npnnonxrt cex sa
noopoox. Hoemnax cnna ycrpocrna,
ntrxrnnammero nosnonxn, moxer oxasartcx
cnnmxom nennxa n npnnecrn ontme npea, uem
nontst (cm. pnc. 72). Hocne ncuesnonennx one
pexomenymrcx sanxrnx neueno ]nsxyntrypo
(cm.ynpaxnennx 18). urot ymentmnrt pncx noso-
nonnennx one, cneyer oparnrt nnnmanne na npa-
nnntnte nost n reuenne nx n nonoxennn crox n cnx
(cm.pnc. 100102).
mEHHLE MLmEHHLE hOAH
(mEHHLH MHO3HT)
Bpx nn naercx uenonex, xoropt ne ncntran
xora-nno onesnenntx omymenn n mtmnax men.
3ro rynax ont n onacrn sartnxa, nneuenoro noxca
n mexy nonarxamn; ona moxer raxxe omymartcx n
ymax, nncxax nnn n onacrn na (pnc. 11).
Fonn uame naunnamrcx neuepom nnn nem, no
moryr raxxe noxnnrtcx n yrpom, ecnn con tn
necnoxoen n reno ne paccnannoct. Bpemenamn onesnt
ycnnnnaercx nnn ocnaenaer: npn ortxe, nanpnmep
no npemx ornycxa, ona moxer conepmenno ne
ecnoxonrt.
Hpnunno uacro tnaer coueranne ]nsnuecxnx n
ncnxnuecxnx ]axropon, ntsnanntx nnrentntm
nanpxxennem mtmn n mecr xpennenn cyxoxnnn,
nanpnmep ns-sa nenpannntnoro nonoxennx rena npn
nnctmenno paore nnn onoopasnoro pyunoro rpya,
ycranocrn n nepnnoro nepenanpxxennx.
Hpenonoxnrentnt narnos moxno nocrannrt
camocroxrentno, ntsnan nnrencnnnym ont
naannnnannem na mtmnt men nnn mecra nx
npnxpennennx. Hornepnrt ero moxno, ntstnax ont
nonentm nanpxxennem mtmn. Ecnn ncrounnxom one
xnnxmrcx mecra xpennennx mtmn n onacrn sartnxa,
ro, norepen nantnem ero nepxnmm uacrt, moxno
nonyunrt xpane nenpnxrnoe omymenne. Moxno
raxxe ncrart cnnno x crene n cnntno npnxartcx x
ne ronono: n +rom
xapmane nnn enart xopomym mnny* ecrnnx, ne
npnnoxmne x xopomnm pesyntraram.
unsnuecxne nponeypt moxno npononrt camomy
nnn, uro eme nyume, c nomomtm nnsxnx nme.
Hamynare onesnennte rouxn n mecrax npnxpennennx
mtmn, sarem norpnre nx xonunxamn nantnen. Bnauane
nnxennx onxnt trt mxrxnmn n ocropoxntmn n
ntstnart nexoropym ont. Otuno ncxope ona ocna-
enaer n annenne nantnen moxno ycnnnrt. Maccax
ocrarouno enart 12 pasa n ent n reuenne
necxontxnx mnnyr (pnc. 13). Pexomenyercx raxxe
maccnponart momnte mtmnt, nymne or sartnxa x
nneuenomy noxcy. Hepe nponeypo onacrt maccaxa
cneyer cmasart necxontxnmn xannxmn pacrnrentnoro
nnn pyroro noonoro macna. 3ro oneruaer
nponeypy n oecneunnaer omymenne xom]opra.
Hocne 12 ne. raxoro neuennx onn ocnaenamr n
moryr axe con-
cem ncuesnyrt.
OCTPLE hOAH B Oh AACTH IPYH
Ocrpte onn n onacrn rpyn uacro myuamr
nnn
saonenannxmn menoro orena nosnonounnxa. Onn
nrencnnnt, nmemr pexymn xapaxrep n nnora onn-
ctnamrcx xax yap noxom mexy nonarxamn. Otu-
no na nnx xanymrcx nnna, sannmammnecx nnctmen-
no paoro n noonry cnxmne, naxnonnnmnct na
cronom. Font moxer nosnnxnyrt nnesanno nocne
nnrentno cnxue paort, xora uenonex ncraer
ns-sa crona. txanne uacro sarpyneno ns-sa onentx
omymenn, xoropte ono ntstnaer. Hnora ont
xonnenrpnpyercx n rpyno xnerxe, xnnore nnnort
o na]parmt. B raxnx cnyuaxx moxno noymart, uro
ona ncxonr ns cepna, nerxnx, xenunoro nystpx nnn
xenyxa. Hnora ont nocnr raxo xapaxrep, uro
moxno sanoospnrt ocrpt nn]apxr mnoxapa (pnc.
14, a). Onpeennrt nx npnunny ouent rpyno. Onn
moryr trt cnxsant c paspaxennem uyncrnnrentno
rxann n nosnonxe nnn noxpyr nero, mexnosnonxonoro
ncxa nnn cycrana. 3ro moxer trt raxxe ntsnano
paspaxennem cycranon, counenxmmnx pepa n
rpyno nosnonox, nnn nepnntx xopemxon,
npoxoxmnx mexy nosnonxamn.
nx onesnn xapaxrepno ocrpoe nauano c onxmn
mexy nonarxamn, ycnnnnammnmncx npn
rnyoxom
135
Pnc. 12. Fonesnennte npn na- Pnc. 13. Maccax npn menom
annnnannn rouxn npn menom mnosnre.
mnosnre Fontmne nantnt nerxo, ne npn-
unnxx onn, cxontsxr or
nonarox x sartnxy.
cnyuae nanpxxenne mentx mtmn ntstnaer ont n
mecrax nx xpennennx. Fonesnenntmn na omynt axe
npn nerxom npnxocnonennn tnamr nexoropte rouxn
n onacrn sartnxa n nneuenoro noxca. Onn oosna-
uent na pnc. 12.
Honnxnocrt mentx nosnonxon npn +rom
saonenannn otuno ocraercx nopmantno, no moxer
trt n orpannuenno ns-sa onentx omymenn npn
pacrxrnnannn onpeenenntx rpynn mtmn nnn
cyxoxnnn. nx ycrpanennx one neoxonmo snart,
xaxne ]nsnuecxne nnn ncnxnuecxne ]axropt crann nx
npnunno, nosnart cnoe reno n nayunrtcx paccnanxrt
mtmnt nnna, men n nneuenoro noxca. Hpn onentx
cnrnanax, nymnx ns oprannsma n cnnerentcrnymmnx
o cnnmxom ontmo narpysxe na mem n nneueno noxc,
nao cenart neontmo nepeptn n paore,
pacnpxmnrtcx n art pyxam cnoono nonncnyrt nont
rynonnma nnn nonoxnrt nx na xonenn.
Heoxonmo raxxe ntxnnrt ncnxnuecxne ]axropt,
orpnnarentno nnnxmmne na oprannsm. Fontnomy no
nesno noennrtcx cnonmn rpenoramn c uenonexom, x
xoropomy on nnraer onepne. Cymecrnymr nourn
nepaspemnmte cnryannn, onaxo cama nosmoxnocrt
noennrtcx c xem-ro no mnorom oneruaer nx. Pasenen
nax noma +ro nononnna nomn. Cxnmart xynaxn n
134
Pnc. 14. Oc1pme onn n rpynom orene nosnonounnxa.
a nnora omymam1cn na nepenen c1enxe rpynon xne1xn n uory1
m1t npnnn1m sa oc1pmn nnqapx1; ont, nmsmnaeuan
naannnnanneu na oc1nc1mn o1poc1ox nosnonxa, nanounnae1 oc1pme
onn n onac1n rpyn.
txannn, naxnonax nnn norxrnnannn nepxne uacrn
rynonnma. Haannnnax nantnem na ocrncrt
orpocrox n onacrn rpynoro orena nosnonounnxa nnn
nenocpecrnenno pxom c nnm, moxno onpeennrt
mecro nanontme onesnennocrn, urot npoynrt
ee,
Pnc. 15. Cnocom oneruennn onen n rpyn.
a cec1t na c1yn n, nonnn pyxn na rononon, nporny1tcn nasa 1ax,
u1om nepxnnn xpan cnnnxn c1yna annn na ontnoe uec1o;
nonpocn1t xoro-nnyt naannnna1t pyxaun na cnnny na yponne
ontnoro uec1a n nanpannennn x nosnonounnxy.
136
annenne- ne oxsarentno onxno trt ouent
cnntntm (pnc. 14, ). Omymennx, ntstnaemte
noontmopasom nectma nanomnnamr re,
xoropte n annoe npemx myuamr ontnoro.
Penrrenonornuecxoe ocne-
annenne npn raxom cocroxnnn pexo tnaer
nonesntm ,3ro xoneuno, ne ornocnrcx x rem cnyuaxm,
xora
nosnnxamr ncnecrnne rpanmt n moxno sanoos-
nepenom peep nnn nosnonounnxa.
Heuenne, xoropoe moxno npononrt camocroxrent-
no, onontno npocro. Honxn pyxn na ronono n
npo-
rnynmnct nasa, nyume ncero ynnpaxct npn +rom
cnn-
no cnnnxy cryna, cneyer enart npornt o rex
noxa ont ne ocnaeer (pnc. 15, a). Ecnn +ro ne
nomoraer, moxno oannrt naxnont n cropont,
cna-
uana ry, re ner onentx omymenn. Ecnn n +ro ne
npnnecer oneruennx, cneyer neut na xnnor n nonpo-
xoro-nnyt annrt na cnnny mxrxo, no omyrnmo,
no oe cropont nonarox, na yponne onesnenno o-
OFHACTH(pnc. 15, ). uepes nexoropoe npemx ont
otuno
ycnoxannaercx. B xpanem cnyuae moxno
cenart
nnexnnm mecrnoro oesonnnammero cpecrna
(anantrernx).
XPOHHHECKHE hOAH B OhAACTH IPYH
Xponnuecxne onn n onacrn rpyn nocrenenno
pasnnnamrcx nocne onoro nnn necxontxnx ocrptx
nepnoon. Fonesnt uacro tnaer cnxsana c
nenpannntno ocanxo (cyrynax cnnna n naxnonennax
nnepe ronona) n npoxnnxercx n nne one mexy
nonarxamn, nnora nmecre c onxmn n sartnxe n
nneuenom noxce (pnc. 16, a). Fonente omymennx
ycnnnnamrcx npn rnyoxom txannn n naxnonax
nnepe nnn n cropont. V nnn, crpaammnx acrmo nnn
pyrnmn onesnxmn nerxnx, cama ]opma rpyno
xnerxn npepacnonaraer x xponnuecxnm onxm n
onacrn rpyn.
V cyryntx rpynte nosnonxn, pepa, cnxsxn,
mtmnt n nepnnte nonoxna n reuenne nnrentnoro
npemenn nonepramrcx ononnnrentno narpysxe, ona n
xnnxercx npnunno onesnn. Hpo]eccnonantnte
nonrenn n nnna, sannmammnecx xannenxpcxnm rpyom,
uame pyrnx nonepxent xponnuecxnm onxm n
rpyn. nx onesnn xapaxrepnt nnrentnoe pasnnrne c
eccnmnromntmn nepnoamn n ycnnnnammaxcx
cyrynocrt. Hpn +rom, xax npannno, ymentmaercx
nonnx-
137
Pnc. 16. Xponnuecxne onn n onacrn rpyn.
a moryr omymartcx xax xxenne u.u pexymax ont mexy
nonarxamn, n onacrn nneuenoro noxca n n snrtnxe;
naannnnannem na ocrncrte orpocrxn nosnonxon moxno ntsnart
cxonte omymennx.
nocrt rpynoro orena nosnonounnxa. Haannnnannem
na ocrncrt orpocrox nosnonxa moxno ntsnart ont
n onom nnn necxontxnx mecrax, otuno n nepxne
nononnne rpynoro orena nosnonounnxa (pnc. 16, ).
Mtmnt no oe cropont or nosnonounnxa raxxe t-
Pnc. 17. Vnpaxnenne nx oneruennx xponnuecxnx one n
onacrn rpyn.
a nm1nny1t pyxn nnepx; nporny1tcn nasa n cena1t rnyoxnn
nox; n onyc1n1t pyxn; r nmoxny1t.
138
namr onesnenntmn or npnxocnonennx. Penrrenonorn-
uecxne ocneonannx otuno ntxnnxmr
nesnaunrentnte nsmenennx n nosnonxax, xoropte,
onaxo, ne cnx-sant c anno onesntm.
Heuenne, xoropoe moxno npononrt camocroxrentno,
saxnmuaercx n ntnpannennn ocanxn. nx +roro
neoxonmo cnenrt sa rem, urot cnnna ncera
tna npxmo. Cnert n croxrt nao ntnpxmnnmnct,
urot xonrponnponart +ro, na cnnny nont
nosnonounnxa pe-
xomenyercx nepnonuecxn naxnennart nexonnacrtpt:
npn crnannn cnnnt on narxrnnaercx, uro
cnrnannsnpyer o napymennn ocanxn. Bpemenamn n
paore ne-oxonm nepeptn, no npemx xoroporo
pexomenyercx ntnonnxrt ynpaxnennx,
npecrannennte na pnc. 17. Ecnn enart nx no
necxontxy pas n nonropxrt uepes I-3 u n reuenne
nx, onn, necomnenno, ocnaemr. Vnpaxnennx ne
sannmamr mnoro npemenn n moryr pac-cmarpnnartcx
xax xopomn nxna n ynyumenne cnoero sopontx. B
cnennantnom pasene npecrannent n pyrne
ynpaxnennx nx rpyno xnerxn n rpynoro oreena
nosnonounnxa (cm. 916). B nenom cneyer
npoxnnxrt ntepxxy n ocosnanart, uro onesnt ne
orcrynaer nocne necxontxnx ynpaxnenn. Onaxo, a-
ecnn ne yacrcx conepmenno ntsoponert,
nosmoxno xnrt n paorart es ocotx orpannuenn n
ne nonepraxct pncxy crart nnnannom. Mnorne
snamr
+ro no cocrnennomy ontry.
HEPBHLE H MLmEHHLE hOAH B
OhAACTH IPYH
3ro ocot cnyua one n onacrn rpyn, noromy
uro onn omy mamrcx ne n cnnne , xa x n npetyme m
cnyuae, a rax, cnonno nyr ns rpyno nonocrn. Fonn
rynoro nnn nnrencnnnoro n ocrporo xapaxrepa ecno-
xoxr n nexoroptx rouxax no croponam rpyno xnerxn
nnn n ee nepxne uacrn; npn nonoporax rynonnma nnn
npn r nyoxom noxe onn ycnnnnamrcx. Otuno na
rpyno xnerxe yaercx onpeennrt mecra, ocoenno
uyncrnnrentnte x npnxocnonennm nnn naannnnannm.
Kament, unxante nnn naryxnnane, xax npannno,
ntstnamr snaunrentnte onn.
Hpnunna paspaxenne me xpeepntx mtmn nnn
nepna, npoxoxmero no nnxnemy xpam pepa, ono mo-
xer ra xxe nosnnx nyrt n cnxs n c ne penanpxxe nnem,
139
Pnc. 18. Fonn n rpyn, ntsnan- Pnc. -20. Ananresnx npn onxx
nte nepenanpxxennem, nocna- n mexpeepntx mtmnax n nep-
nnrentntm nponeccom nnn rpan- nax.
mo mtmn: ontmo rpyno
(1), mano rpyno (2),
mexpeepno (4) nnn
pepa n mexpeepnoro nepna
(3).
nocnanennem nnn rpanmo (pnc. 18). Fonesnt moxer
nmert npexoxmn nnn sarxxno xapaxrep. Hnora
npn onro npoonxammemcx xamne ont moxer
npnnnmart sarxxno xapaxrep ns-sa nepenanpxxennx
neontmnx mexpeepntx mtmn.
Hpn nocranonxe narnosa npnnnmamrcx no nnnmanne
xapaxrep n noxannsannx one n rpyno xnerxe,
Pnc. 19. Crxrnnanne rpyno
xnerxn +nacrnuntm nnrom npn
ee nonpexennxx.
.
B rnnnuntx cnyuaxx na nepene crenxe rpyno
xnerxn namyntnaercx rouxa nenrp nnrencnnntx
ocrptx one. Hpn comnennn n nepnocrn narnosa
npau moxer cenart nnexnnm anantrernxa n nepn
nnn n ocnonanne xpennennx mtmnt narnos nepen,
ecnn onn ncuesamr n reuenne necxontxnx mnnyr.
Penrrenonornuecxoe ocneonanne rpyno xnerxn n
noontx cnyuaxx tnaer ecnonesno, ecnn ner
noospennx na nepenom peep.
Hyumnm nexapcrnom otuno tnaer nonnt
noxo n reuenne necxontxnx ne, n ocoennocrn
cneyer art ortx pyxam. He pexomenyercx raxxe
enart cnntnte naxnont nnn nonoport nepxne uacrtm
rynonnma. Hpn mnoronennom xamne nonesen npnem
coornercrnymmnx nexapcrnenntx npenaparon. urot
orpannunrt nnxennx nepxne uacrn rynonnma,
pexomenyercx nepnonuecxn ryro nnronart rpynym
xnerxy (pnc. 19). uepes necxontxo ne +nacrnunt
nnr cnnmamr n npn orcyrcrnnn one moxno ou.ent
ocropoxno npncrynart x neueno rnmnacrnxe (cm.
ynpaxnennx 916). Tax xe, xax n pyrne
ynpaxnennx npn onesnxx nosnonounnxa, naxno
ntnonnxrt nx n nepnoe npemx menenno n ne n nonnym
cnny, ne nepexox onenoro nopora.
Hnora ne nomoramr nn cpecrna, cnnmammne
xament, nn ortx. B +rnx cnyuaxx neoxonmo
oparnrtcx x npauy, xoropt moxer nasnaunrt mecrnoe
oesonnnanne n nne nnexnn anantrernxon
(pnc.20).
OCTPLH BORCHHHHO-KPECTHOBLH
PAHKYAHT (AKMhAIO, BPOCTPEA)
Tax nastnaemt npocrpen ncrpeuaercx xax y nnn
monooro, rax n cpenero n noxnnoro nospacra, onaxo
on neotuen nx ere monoxe crapmero nopocrxonoro
nepnoa. Camo cnono npocrpen xopomo pacxptnaer
xapaxrep npoxnnennx onesnn n nne nnesanno ocrpo
onn n onacrn noxcnnunoro orena nosnonounnxa.
Otuno ona nosnnxaer n cnxsn c onpeenenntm
nnxennem, uame ncero naxnonom nnepe
ononpemenno c nonoporom n cropony. Knaccnuecxax
cnryannx npocrpena uncrxa cnera. Onomomenrno c
pesxo npocrpennnamme ontm cnnna npnnnmaer
ntnyxennoe cornyroe nonoxenne. ueno-141
Pnc. 21. Xapaxrepnax nosa npn Pnc. 22. Bosmoxnte ncrounnxn
nmmaro. one n cnnne.
I neanosnonxonmn cyc1an; 2
ncx nosnonxa; 3 peepno-nos-
nonxonmn cyc1an: 4 cnnsxa; 5
ummna; 6 nepn.
nex ne moxer pasornyrtcx, sacrtnaer n rom xe
nonoxennn, n xaxom ero nponsnna ocrpax ont (pnc.
21). Ona moxer oranartcx n xronnt nnn epa, npn
+rom rpyno xonrt, croxrt n noome narn
esonesnennoe nonoxenne. Crpaannx moxno, onaxo,
n xaxo-ro mepe ymentmnrt, nexa n nocrenn na oxy
nnn cnnne c cornyrtmn noramn.
<<Hpocrpen>>, nnn nmmaro, tnaer nourn y
xaxoro uenonexa, onaxo otuno npoxonr
eccneno. Kax npannno, onesnt npoonxaercx or
necxontxnx ne o 23 ne. n sanncnmocrn or
rxxecrn reuennx. Hpnunno moryr trt nsmenennx
mexannuecxoro xapaxrepa n mexnosnonxontx ncxax n
cycranax, cnxsxax, mtmnax nnn nepnntx nonoxnax
(pnc. 22). Vunrtnax ouent cnoxnoe crpoenne
nosnonounnxa, ne cronr ynnnxrtcx, uro nnora n nem
nosnnxamr nexenarentnte xnnennx. Pasrnanne
rynonnma ns cornyroro nonoxennx n couerannn c
nonoporom n cropony ouent ontmax narpysxa na
nnxnmm uacrt noxcnnnt, onaxo onpeennrt, xaxne
nmenno rxann nonpexent n xaxom cnyuae, nectma
rpyno. Bpau n ontno uacro moryr nnmt narn
nanonee onesnennoe mecro n xon-
142
crarnponart, uro manemee nnxenne ntstnaer
myunrentnte omymennx nmenno n anno rouxe.
Hpn neuennn n nepnym ouepet pexomenyercx
nocrentnt pexnm n reuenne necxontxnx ne.
Henecoopasno nexart na cnnne, necxontxo nonxn
norn, nonoxnn nx na noymxn nnn cnepnyrte
oexna (pnc. 23). Cornyrte raxnm op'asom norn
nosnonxmr paccnanrt xpynnte mtmnt n onacrn
nosnonounnxa. Foneyronxmmne n
npornnonocnannrentnte nexapcrnennte cpecrna
otuno nomoramr xynnponart camte cnntnte onn.
Heuenne onontno npocro, onaxo nocne nero nourn
nce cnyuan nmmaro npoxoxr camn no cee n
reuenne neenn.
Bpx nn ncrpeuaercx pyrax onesnt, neuenne
xoropo pacnonarano t raxnm apcenanom
pasnoopasntx meroon. Hecomnenno, xomnnannx
naannnnann n norxrnnann n nanpannennn nont
nosnonounnxa nnora moxer sacrannrt onesnt
ncuesnyrt rax xe nnesanno, xax ona noxnnnact.
Onaxo ne nce npocrpent noamrcx noontm
nosecrnnxm: nx nsneuennx ontmnncrna ns nnx
rpeyercx rontxo noxo.
Hpn xenannn neunrtcx onee axrnnno moxno
nonpoonart, nonncnyn na nepn, ocropoxno
nonopaunnart noxcnnny nanpano n naneno (cm.
ynpaxnennx 2325). Otuno +ro ocnanxer n nnora
axe nonnocrtm xynnpyer onn. Ecnn annt cnoco
ne nomo-
raer, nenecoopasno nonexart necxontxo ne n
noxoe, o rex nop noxa omymennx onn ne naunyr
ncuesart. Tora moxno nauart ocropoxno enart
ynpaxnennx (1729) nx noxcnnnt.
3rn ynpaxnennx nanenent n nepnym ouepet ne
na oesonnnanne, a na npnanne nosnonounnxy
nopmantno nonnxnocrn n yxpennenne mtmn cnnnt.
Onn ymentmamr pncx pasnnrnx xponnuecxnx onesne
noxcnnunoro orena .nosnonounnxa n yymem.
Hrax, nt-
143
Pnc. 25. Pacnpocrpanenne o- Pnc. 26. Bosmoxnte ncrounn-
ne npn xponnuecxnx onesnxx xn one n cnnne.
Kpec1HOBO-BORCHHHHOIO O1ena Cname nnn cxonannme (nanpnaen-
BO3BOHOHHHKa. uue) ummnm anno1a ( 1) . nronu-
nme (2) nnn sannn rpynna ummn
epa (3).
oneomymennx moryr ntsnart cnoxonte nnxennx,
nanpnmep noem nocne cna nnn ntxo ns
anromonnx, onaxo co npemenem ontnte no ontry
ysnamr, xaxne nnxennx n nost ycnnnnamr nnn,
naoopor, ocnanxmr nx.
nx onesnn xapaxrepno nnrentnoe reuenne c
nocroxnntmn nepnoamn ycnnnnammnxcx one.
Hccneonannx rnxocrn nosnonounnxa noxastnamr, uro
cnoconocrt ontnoro naxnonxrtcx nnepe, nasa, n
cropont n nonopaunnart rynonnme snaunrentno
ymentmaercx (pnc. 24, a, ). Haannnnannem nantnem
oxono ocrncroro orpocrxa n onacrn noxcnnunoro
orena moxer ntsnart xapaxrepnym npn +rom
narnose ont. Ona moxer raxxe oranartcx n epo,
onaxo n ornnune or nmnaca otuno orpannuena sane
cropono epa n ne onycxaercx nnxe xonena (pnc.
25). Ono ns npnunn nosnnxnonennx one n
nosnonounnxe tnamr raxxe cnate nnn cxonannte
(nanpxxennte)
145
nonaxrt nx moxno rontxo npn nourn nonnom
ntsoponnennn. Hporpammy sanxrn cneyer
ntnpart c yuerom nosmoxnocrn nx perynxpnoro
nponeennx. B nocneymme rpyono exrentnocrn
neoxonmo nserart nonxrnx rxxecre, uro aer
upesmepnym narpysxy na nosnonounnx, ocoenno n
nepnte neenn nocne onesnn.
XPOHHHECKHH BORCHHHHO-
KPECTHOBLH PAHKYAHT
Bosnnxnonennm xponnuecxnx one n noxcnnunom
orene nosnonounnxa npemecrnyer uepeonanne
orentntx npncrynon c nepnoamn nonnoro orcyrcrnnx
onentx omymenn. Fonn pasno nnrencnnnocrn
xapaxrepnt nx nnn n nospacre or 35 o 65 ner.
Cymecrnyer omnounoe mnenne, uro +ra onesnt
nopaxaer n nepnym ouepet nnn, sanxrtx rxxentm
]nsnuecxnm rpyom. Px nccneonann noxasan, uro
ona n panno mepe pacnpocrpanena n cpen nme
ymcrnennoro rpya, x romy xe n nacroxmee npemx na
mnornx rxxentx paorax ncnontsymrcx mexannsmt.
Cxopee ncero ronuox x nosnnxnonennm xponnuecxnx
one n noxcnnunom orene nosnonounnxa aer
nnrentnoe nenpannntnoe nonoxenne rena na
paouem mecre n couerannn c nospacrntmn
nsmenennxmn. Bosnnxnonennm onesnn, no-nnnmomy,
cnococrnyer manononnxnt opas xnsnn, r. e.
cnxuax paora, neocrarox nnxenn n ]nsnuecxnx
ynpaxnenn.
B ornnune or npocrpena, re ont nosnnxaer nne-
sanno, npn xponnuecxom nmmaro xaxym-nno cnxst
mexy onpeenenntm nnxennem n ocrptm npncrynom
c cnntno ontm narn rpyno. Hnora nnrencnnnte
cpenero nospacra n nectma pexo cpen noxnntx.
Tax xe xax n npn npocrpene, onesnt uacro
nosnnxaer npn naxnone c ononpemenntm nonoporom n
cropony, nepexo n couerannn c nonxrnem rxxecrn.
Xapaxrepna raxxe nnesannax, ne ocoenno cnntnax
ont n onacrn noxcnnnt. 3arem n reuenne cyrox
noxnnxmrcx ont n cnaocrt n ono ns nor, nnora
npn norepe uyncrnnrentnocrn na nnyrpenne cropone
cront n nnxne uacrn ronenn nnn na nnemne
cropone cront n nnyrpenne cropone ronenn (pnc. 27).
Hpn nnxennxx, a raxxe npn xamne, unxantn nnn
naryxnnannn onn n cnnne n nore ycnnnnamrcx n uacro
cranonxrcx nacrontxo nnrencnnntmn, uro ontno
nyxaercx n nocrentnom pexnme. Hexoroporo
oneruennx cocroxnnx moxno onrtcx n nonoxennn
nexa, nonxn norn nnn nonoxnn nx na noymxy.
Fonesnt nosnnxaer n pesyntrare pasptna
mexnosnonxonoro ncxa. Opasyemax npn +rom rptxa,
ntnxunnaxct nasa n n cropony, annr na xopemox
nepna n mecre ero ntxoa ns cnnnnomosronoro xanana n
ntstnaer nocnanenne, conponoxammeecx orexom
(pnc. 28). 3ro oxcnxer, nouemy onn n norepx
uyncrnnrentnocrn n nore noxnnxmrcx nnmt uepes
cyrxn nocne nauana onesnn. Vmemnennt xopemox
nepna noctnaer n rononno mosr onente nmnyntct,
xoropte nocnpnnnmamrcx ontntm rax, cnonno onn
nyr ns norn. uacrt nepna, naxoxmaxcx nne mecra
annennx rptxn, nourn nepecraer ]ynxnnonnponart,
uro npnnonr x pesxomy cnnxennm uyncrnnrentnocrn n
noxnnennm cnaocrn n nore.
Oprannsm uenonexa onaaer momno
cnoconocrtm x camosaxnnnennm, uro ornocnrcx n x
nonpexennxm mexnosnonxontx ncxon. Otuno +ro
saonenanne npoxonr sa 23 mec. npn conmennn
nocrentnoro pexnma n noxox nyumnx npenoctnox nx
tcrporo ntsoponnennx es ocnoxnenn. Tax xe xax
n npn pyrnx onesnxx noxcnnunoro orena
nosnonounnxa, pexomenyercx nexart na cnnne c
nonxrtmn nnn nonoxenntmn na noymxy noramn,
pasymeercx, npn +rom neoxonmo menxrt nonoxenne
rena n ncxart yonym esonesnennym nosy. nx
ocnanennx cnntntx one nosmoxen npnem
oneyronxmmnx, a raxxe npn neoxonmocrn
npornnonocnannrentntx nexapcrnenntx cpecrn, xorx
onn n ne ycxopxmr ntsoponnenne, onaxo
ymentmamr crpaannx. uepes 3
147
mtmnt (pnc. 26). Vcrpannrt nx nomoryr ynpaxnennx
17-29. Penrrenonornuecxoe ocneonanne nepexo
noxastnaer nnmt nospacrnte nsmenennx n ne aer
xaxo-nno nn]opmannn o npnunnax onesnn.
Heoxonmo npexe ncero npncnoconrtcx x
onesnn. uenonex moxer xnrt n rpynrtcx, ocranaxct
npaxrnuecxn sopontm, onaxo nonnocrtm ntneunrtcx
tnaer nepexo ouent rpyno, no+romy upesntuano
naxno npnnoponnrtcx x onesnn, cunraxct c ne n
paore, cemeno xnsnn n no npemx ortxa. Hpexe
ncero ne cneyer npexnnxrt x cee nentnonnnmtx
rpeonann. Peantnoe ornomenne xax x ]nsnuecxnm,
rax n ncnxnuecxnm ]axropam osnauaer
anancnponanne mexy npenepexnrentntm
ornomennem x onesnn n npeynennuenno
ocropoxnocrtm, uro moxer npnnecrn x nenyxntm
ocnoxnennxm.
Exenennax 1015-mnnyrnax rpennponxa
nosnonounnxa moxer co npemenem sacrannrt onesnt
orcrynnrt (cm. ynpaxnenne 1729). Taxax rnmnacrnxa
cnococrnyer xax neuennm, rax n ynyumennm
npecrannenn o ]ynxnnonantntx nosmoxnocrxx
nosnonounnxa. Ecrt ontmax pasnnna mexy xnsntm
uenonexa, .sannmammerocx rnmnacrnxo n onnmerocx
orcrynnennx onesnn, n cymecrnonannem paa no
rnerom myunrentntx one n nosnonounnxe, xoropt
moxer nepecrart ]ynxnnonnponart n nmoe npemx.
Hpenaraemte ynpaxnennx cnocoernymr nontmennm
rnxocrn noxcnnnt n yxpennennm mtmn xnnora.
Pexomenyercx raxxe yxpennxrt xronunte mtmnt n
pacrxrnnart sanne mtmnt epa. B nepnoe npemx
cneyer npoxnnxrt nsnecrnym ocropoxnocrt, no n ne
oxrtcx one, nocxontxy nosnonxn n mtmnt
orntxnn or rpennponxn. uepes neenm sannmartcx
yer ropaso nerue.
Heoxonmo nomnnrt, uro neyr, pasnnnanmncx n
reuenne mnornx ner, ne moxer orcrynnrt cpasy.
Hecxontxo neent sanxrn n cosnarentnoe
npncnoconenne x onesnn, nepoxrno, nosnonxr
nennrt cnryannm xax neesnaexnym.
MEBO3BOHKOBAR IPLA
Mexnosnonxonax rptxa nectma nsnecrnax, no na
camom ene ne rax yx pacnpocrpanennax onesnt. Ona
uame ncero ncrpeuaercx or 20-nernero o crapmero
146
Pnc. 27. Pacnpocrpanenne
one n nosnonounnxe n nore
npn mexnosnonxono rptxe.
Pnc. 28. Vmemnennt xopemox
cnnnnomosronoro nepna npn
rptxe mexnosnonxonoro ncxa.
4 ne. onn, xax npannno, snaunrentno ocnaenamr,
onaxo camo nonpexenne ncxa eme ne saneunnaercx,
no+romy no nsexanne nosmoxntx ocnoxnenn n nne
xponnuecxnx one n noxcnnne neoxonm noxo n
reuenne eme nenoro mecxna.
Mexnosnonxonax rptxa nnrentnax n myunrentnax
onesnt, no+romy ontno n npau crpemxrcx yc-
148
xopnrt ntsoponnenne. Pantme c +ro nentm
ncnontsonann xnpyprnuecxne merot neuennx. B
nacroxmee npemx ornomenne x onepannxm
cepxannoe, nocxontxy pesyntrart na nnrentnt
nepno ne nnonne naronpnxrnt. Hpneramr x nnm
nnmt n xpannx cnyuaxx: npn necrepnnmtx onxx,
xora necmorpx na mnoromecxunt noxo, nx ne yaercx
xynnponart c nomomtm nexapcrnenno repannn, a
raxxe npn nosecrnnn rptxn na ]ynxnnn xnmeunnxa
n mouenoro nystpx.
pyro mero neuennx mexnosnonxono rptxn n
ocrpo crann ntrxxenne nosnonounnxa. 3ro
nectma crapt cnoco, nnrepec x xoropomy n
nocnenee npemx nospacraer. Btrxxennem cosaercx
nepena annennx n mexnosnonxonom npocrpancrne, uro
aer nosmoxnocrt ncocart rptxy. Hpn +rom
neoxonmo narn npannntnoe nanpannenne
nosecrnnx n noopart coornercrnymmee ycnnne,
urot ne nonpenrt nosnonounnx n eme ontme
crenenn. Hnora ontnomy pexomenymr camomy
ocymecrnnrt ntrxxenne, coopasyxct c onentmn
omymennxmn (pnc. 29). Hpn npannntnom nponeennn
nponeypt ont onxna ymentmartcx, a ne nospacrart.
3ror mero rpeyer cnennantnoro oopyonannx, a
raxxe coornercrnymme nororonxn n noromy moxer
npononrtcx nnmt no nanmennem ontrntx npaue
n meroncron no neueno ]nsxyntrype.
Hrax, merot neuennx mexnosnonxono rptxn
cnoxrcx x cneymmnm.
1. Hpn onxx cpene rxxecrn nnn ecnn onn
repnnmt, ontnomy pexomenymr nocrentnt pexnm n
oneyronxmmne npenapart o oneruennx cocroxnnx
nnn no xpane mepe n reuenne 34 ne. (pnc. 30).
2 Hpn xonraxrax c npauom nnn meroncrom no
neueno ]nsxyntrype, nmemmnmn coornercrnymmym
nororonxy n cnennantnoe oopyonanne nx
ntrxxennx nosnonounnxa, annax ]opma neuennx
moxer trt antrepnarnnno, nx tcrporo
ocnanennx one. Ecnn onn, necmorpx na nocrentnt
pexnm n nexapcrnennym repannm, nce eme nentnocnmt,
mexannuecxoe pacrxxenne raxxe moxer trt ntxoom
ns nonoxennx.
3. Onaxo ecnn onn nentnocnmt, necmorpx na
neonoxparnte ntrxxennx n nonnt noxo, ne
ncxnmuaercx xnpyprnuecxoe nmemarentcrno.
149
Pnc. 29. Btrxxenne nosnonounnxa onn ns cnocoon neuennx npn
rptxe mexnosnonxonoro ncxa.
4. Hocne ocrporo nepnoa onesnn nx
yxpennennx ocnaenmnx mtmn cnnnt n nosnpamennx
nosnonounnxy otuno nonnxnocrn cneyer nauart
sanxrnx neueno rnmnacrnxo. Tpennponartcx nyume
ncero no pyxonocrnom meroncra no neueno
]nsxyntrype, xoropt moxer ntpart noxoxmne
ynpaxnennx n sanncnmocrn or pacnonoxennx rptxn.
Hnora
Pnc. 30. Hoxo n oney1onnmmne cpec1na -- nyumne cnocot
neuennx npn rptxe mexnosnonounoro ncxa.
150
nonnxenne uyncrnnrentnocrn n nexoroptx mecrax no-
rn n n omymenne cnaocrn n ne nanmaercx n nocne
ncuesnonennx one. 3ro cnxsano c rem, uro
nonpexennt xopemox nepna nce eme ne noccranonnn
cnon ]ynxnnn. nnrarentnax cnoconocrt norn rem ne
menee ocraercx nopmantno. Onacnocrt ceptesntx
nocnecrnn npn ycnonnn neyxocnnrentnoro conmennx
nocrentnoro pexnma c camoro nauana saonenannx
nesnaunrentna.
BOCBAAEHHE CYCTABOB BO3BOHOHHHKA
Bocnanenne cycranon nosnonounnxa, nnn onesnt
Fexrepena, nopaxaer n ocnonnom myxunn. Ona otuno
aer o cee snart yxe n nosnem nopocrxonom
nospacre. Hepntmn npnsnaxamn ee tnamr nepesxne
onn n xpecrnonom orene nosnonounnxa, a raxxe
nnora n naxy n n onacrn nnemne cropont eep (pnc.
31). ncxom]oprnte omymennx tnamr nanonee
uerxnmn yrpom n noutm. Con ontnoro necnoxoen. Ho
yrpam n cnnne uyncrnyercx cxonannocrt, ncrart c
nocrenn rpyno. Hocrenenno, nnora uepes necxontxo
ner, noxnnxmrcx onn n cxonannocrt n onacrn
menoro, rpynoro n noxcnnunoro orenon
nosnonounnxa, npn +rom no yrpam raxxe omymaercx
ncxom]opr (pnc. 32). Haxnont n cropont, nnepe n
nasa sarpynent n onesnennt. lnyoxoe txanne,
xament n unxante raxxe ntstnamr onn.
nx neyra xapaxrepno nporpeccnpymmee
orpannuenne nonnxnocrn nosnonounnxa, ero
yxopouenne, a raxxe nepnot c nentpaxenntmn
onesnenntmn npoxnnennxmn. B xymem cnyuae
onesnt moxer npnnecrn x nonno oesnnxennocrn
nosnonounnxa, ero ment n rpyno orent
npnnnmamr pesxo ntpaxennym nosy npocnrenx
(pnc. 33). B nacroxmee npemx c nomomtm
menxamenron n neueno ]nsxyntrypt yaercx
npeornparnrt nenonnxnocrt nosnonounnxa.
Hpnunna onesnn cnxsana c xponnuecxnm
nocnanennem xpecrnono-nonsomntx counenenn n
npoontntx cnxsox nosnonounnxa. nnrentnt
nocnannrentnt nponecc nocrenenno npnnonr x
oestsnecrnnennm cnxsox, nx +nacrnunocrt
yrpaunnaercx, uro n cnom ouepet oycnonnnnaer
orpannuenne nnn nonnym nenosmoxnocrt nnxenn
nosnonounnxa. Bocnanenne nopaxaer mexnosnonxonte
n mexpeepnte cycrant, a
151
Pnc. 32. Bosmoxnoe pacnpo- Pnc. 33. Xapaxrepnte nsmene-
crpanenne one n nsmenenne nnx ]opmt nosnonounoro cron-
]opmt nosnonounnxa npn o- a npn onesnn Fexrepena,
nesnn Fexrepena.
raxxe nonepeunte orpocrxn rpyntx nosnonxon. 3ro
raxxe neer x ymentmennm nonnxnocrn rpyno
xnerxn n noxnnennm one npn rnyoxom txannn.
Fonente omymennx n rpyno xnerxe nosnnxamr ne
rontxo n cnxsn c pasntmn nnxennxmn, no n no nntm
npnunnam, n n raxom cnyuae nx rpyno tnaer
ornnunrt or one npn onesnxx cepna nnn nerxnx.
Bax-
152
Pnc. 31. Xapaxrepnoe
pacnpocrpanenne one npn
onesnn Fexrepena.
no nomnnrt, uro onn n rpyn ne oxsarentno
osnauamr onesnn +rnx opranon, a tnamr cnxsant n c
nopaxennxmn rpynoro orena nosnonounnxa n
rpyno xnerxn. Fonee nopono o +rom paccxasano n
cnennantnom pasene.
Hpnunna nocnannrentntx nponeccon n nosnonounnxe
rouno ne nsnecrna. Vcranonneno onaxo, uro ouent
ontmym pont nrpamr nacnecrnennte ]axropt. nx
npoxnnennx onesnn n xauecrne nycxonoro mexannsma
neoxonm, nanpnmep, nocnannrentnt nponecc n mo-
uentnoxmnx nyrxx, xnmeunnxe nnn pyrnx opranax
pmmno nonocrn. B nacroxmee npemx cnennantnt
ananns xponn onapyxnnaer nannune nacnecrnennoro
]axropa (HLA-B2/), onpeenxmmero pncx
saonenannx.
nx ocronepnoro narnosa neoxonmo ntxnnenne
xapaxrepntx npnsnaxon: onn n cnnne, yrpennxx
cxonannocrt, onente omymennx n cnnne n xpecrnono-
nonsomntx counenennxx npn naannnnannn.
Penrrenoncxne cnnmxn n nauane onesnn nnxaxnx
orxnonenn ne onapyxnnamr, onaxo uepes
necxontxo ner n nosnonounnxe n xpecrnono-
nonsomntx counenennxx noxnnxmrcx, xax npannno,
xapaxrepnte nsmenennx. C nomomtm cxannponannx,
nonoro meroa, npn xoropom n xpont nnonrcx
neontmoe xonnuecrno panoaxrnnnoro nemecrna, sarem
naxannnnammerocx n nocnanenntx cycranax, moxno
onapyxnrt nocnannrentnte nponecct n
nosnonounnxe na ouent panne crann. Ananns xponn
otuno tnaer nopmantntm nnn onapyxnnaer
necxontxo nontmennym cxopocrt oceannx
+pnrponnron (CO3).
Heuenne nanpanneno n ocnonnom na opty c
nocnannrentntmn nponeccamn. Hanonee noxoxmnmn
cpecrnamn nx +roro cnyxar menxamenrt n ]opme
ranerox nnn cneue. Onaax
npornnonocnannrentntmn cpecrnamn, onn moryr n
xaxa-ro mepe onerunrt reuenne onesnn, no ne n
cocroxnnn xopenntm opasom nonnnxrt na nee, no+romy
npnnnmart nexapcrnennte npenapart cneyer rontxo n
nepnot oocrpennx. Hx nnrentnoe ynorpenenne
moxer ntsnart nocnanenne cnnsncro oonouxn
xenyouno-xnmeunoro rpaxra n pyrne ocnoxnennx,
no+romy ono onxno trt orpannueno no npemenn.
Bmecre c rem n cnyuae nocnannrentntx nponeccon n.
mouentnoxmnx nyrxx cneyer nponecrn xypc
coornercrnymmero neuennx.
153
Pnc. 34. Hosa, xoppnrnpymmax ]opmy nosnonounnxa n
npeynpexammax ero e]opmannm.
Ocnonntm cpecrnom optt c onesntm ocraercx
nce xe neuenax rnmnacrnxa n ntpaorxa npannntno
ocanxn. B uacrnocrn, ne pexomenyercx onro cnert
cropnnmnct. B reuenne nx neoxonmo perynxpno
ntnpxmnxrt cnnny. nx npeynpexennx
ncxpnnnennx nosnonounnxa nnn e]opmannn
epenntx xocre n xonenntx cycranon, nosmoxntx
nocnecrnn onesnn Fexrepena, nenecoopasno nexart
na xnnore c ntrxnyrtmn noramn no 1015 mnn.
necxontxo pas n reuenne nx (pnc. 34).
C nomomtm neueno rnmnacrnxn moxno coxpannrt
nonnxnocrt n menom, rpynom n noxcnnunom
orenax nosnonounnxa, a raxxe counenenn rpyno
xnerxn. Hpn camocroxrentntx sanxrnxx n cnyuae
nosnnxnonennx rpynocre cneyer sanncartcx n rpynny
neueno ]nsxyntrypt nx ontntx c nocnannrentntmn
saonenannxmn cycranon nosnonounnxa, re sanxrnx
neyrcx no pyxonocrnom xnann]nnnponanntx
cnennanncron. nx crnmynnponannx nnrarentntx
]ynxnn ynpaxnennx uacro nponoxrcx c mystxantntm
conponoxennem. Fontmoe ncnxonornuecxoe snauenne
npn +rom nmeer nosmoxnocrt ncrpeu nnn c noxoxnmn
saonenannxmn. Vnpaxnennx nx camocroxrentntx
sanxrn ant n cnennantnom pasene (cm. ynpaxnennx
129).
Hpn ycnonnn npannntnoro menxamenrosnoro
neuennx, perynxpnocrn nponeennx camocroxrentntx
sanxrn n ntpaorxn npannntno ocanxn ocraercx
mnnnmantnt pncx nacrynnennx nonno nenonnxnocrn
nosnonounnxa nnx e]opmannn pyrnx uacre
cxenera. B ro xe npemx npn oocrpennn
nocnannrentntx nponeccon nosnnxaer neoxonmocrt
cpounoro nponeennx coornercrnymmero neuennx.
154
BOCBAAEHHE KPECTHOBO-
BOB3OmHLX COHAEHEHHH
Bocnanenne xpecrnono-nonsomntx counenenn
uacro ncrpeuaercx y monotx nme ooero nona.
Fonesnt otuno pasnnnaercx menenno. Fonn,
ecnoxoxmne n onacrn xpecrnonoro orena
nosnonounnxa, rasa n nnemne cropont eep, nocxr
nocroxnnt, nepesxo ntpaxennt xapaxrep. Homnmo
nnx, ontno uyncrnyer raxxe cxonannocrt n
onacrn xonunxa (pnc. 35). Ho yrpam omymenne
ncxom]opra ocrnraer nanontme cnnt. Con ns-sa
one moxer trt necnoxontm, urot ocnanrt nx,
ontno ntnyxen menxrt nonoxenne rena n nocrenn.
Font moxer ecnoxonrt n ono nnn oenx croponax
rena. Otuno tnaer rpyno onro cnert nnn croxrt n
onom nonoxennn. Fonesnt, x cuacrtm, nocnr
npemennt xapaxrep n uepes necxontxo ner npoxonr,
xax npannno, cama no cee.
Fonesnennte omymennx n uyncrno cxonannocrn
cnxsant c nocnannrentntmn nponeccamn n xpecrnono-
nonsomntx counenennxx, npnunna xoroptx rouno
ne ycranonnena. B ro xe npemx nsnecrno, uro
onpeenennym pont npn +rom moryr nrpart
nacnecrnennte ]axropt n nn]exnnx n
mouentnoxmnx nyrxx n nonontx opranax. B pesyntrare
nsyuennx +ro onesnn cnennanncramn ntxnnena ee
onontno mnpoxax pacnpocrpanennocrt. V nnn
monooro nospacra, crpaammnx or one n
nosnonounnxe, uacro onapyxnnamrcx nocnannrentnte
nponecct n xpecrnono-nonsomntx counenennxx. Bo
mnornx ornomennxx reuenne onesnn nanomnnaer
nocnannrentnt nponecc n pyrnx orenax
nosnonounnxa, orpannunnammncx n annom cnyuae
xpecrnono-nonsomntmn counenennxmn n ne
ntstnammn onentx omymenn nnn uyncrna
cxonannocrn n pyrnx orenax nosnonounnxa.
nx +roro saonenannx xapaxrepnt onn n
uyncrno cxonannocrn, nanonee ntpaxennte no
yrpam. urot onpeennrt, cnxsant nn onente
omymennx n nosnonounnxe c xpecrnono-nonsomntmn
counenennxmn, npau nnn nncrpyxrop no neueno
rnmnacrnxe naannnnaer pyxamn na xpecrnonym xocrt
ont n counenennxx nornepxaer narnos. nx
ntxnnennx nocnannrentntx nponeccon na panne
crann ncnontsyercx mero cxannponannx.
155
Pnc. 35. Pacnpocranenne o- I ' m 37. Vnpaxnenne, pasnn-
ne npn nocnanenn xpecrna nnxnnx- rnxocrt rasoepen-
no-nonsomntx counenenn. i,.ii ntx cycranon.
156
Heuenne nanpannenno na opty cnocnannrentntmn
nponeccamn n rem camtm ymentmenne onentx
omymenn. B nepnym ouepet ncnontsymrtcx nexap-
crnennte npenapart, onaammne npornnonocnann-
rentntmn cnocrnamn. C nentm oecneuennx noxox nx
nopaxenntx yuacrxon noxcnnuno-xpecrnonoro orena
nosnonounnxa uacro pexomenymr nomenne na noxc- -
nnne neontmoro xopcera (pnc. 36). Hpn +rom
ocnanxmrcx onente omymennx, cosaercx
nosmoxnocrt ymentmnrt nocnanenne n ycxopnrt
cpacranne cycranntx counenenn o nx nonno
nenonnxnocrn. C nospacrom +ro nponcxonr n y
sopontx nnn. onaxo npn nocnannrentntx nponeccax
ontnte, urot nocxopee nsannrtcx or crpaann,
crpemxrcx ycxopxrt +ror nponecc. B annom cnyuae
cneyer nserart ynpaxnenn, nosecrnymmnx na
nosnonounnx. B ro -xe npemx moryr trt
pexomenonant sanxrnx n accene, nyume
nanonnennom ropxue noo (pnc. 37). Hpn +rom
nonesno pacrxrnnart epennte cycrant, uro moxno
raxxe npaxrnxonart n oma, na nony, ornox
maxcnmantno nasa cnauana ony, sarem pyrym nory.
OCTP LE h OAH B Oh AACTH KOBHHKA
Otuno ocrpym ont n onacrn xonunxa ntstnaer
naenne na cnnny (pnc. 38). Hpn +rom omymaercx
ocrpax ont c ono nnn oenx cropon xpecrnonoro
orena nosnonounnxa, ona nospacraer npn nontrxe
crynnrt na nory, a raxxe n nonoxennn cnx nnn crox.
Otuno uepes necxontxo ne nnn neenm onente
omymennx ncuesamr camn no cee. Hpn +rom, onaxo,
rpeyercx noxo, pexomenyercx raxxe nserart
nnrentntx nporynox . nonxrnx rxxecre.
Hpnunna one cnxsana c upesmepno narpysxo
na xpecrnono-nonsomnte counenennx npn naennn.
Pesyntrarom moryr trt ncxpnnnenne xpecrnono
xocrn nnepe nnn nasa no ornomennm x rasy n
nonpexenne cycranon (pnc. 39), Ha omynt cycran
xaxercx mepoxonartm n neponntm n nonnxnocrt n nem
orpannuena. Hpn upesmepntx narpysxax cycran moxer
npemenno norepxrt nonnxnocrt, r. e. ocrartcx n
onom- nonoxennn n crart ncrounnxom pesxnx one.
uepes xaxoe-ro npemx on nosnpamaercx n nopmantnoe
nonoxenne n on ycnoxannamrcx.
Hpn noospennn na ro, uro ont n onacrn
xpecrna cnxsana c nenopmantntm nonoxennem onoro ns
xpecrnono-nonsomntx counenenn, nx
oesonnnannx pexomenymrcx cnennantnte
ynpaxnennx. Ono ns nnx nponncanne na pyxax na
nepexnanne rax, urot norn ne ocranann nona. B
+rom nonoxennn
cneyer ocropoxno norpxcrn ro noro, co cropont
xoropo omymaercx ont (pnc. 40). Txxecrt norn n 157
Pnc. 38. Haenne na cnnny.
Fontmax narpysxa na
xpecrnont oren
nosnonounnxa ntstnaer onn
n xpecrnono-no-nsomntx
counenennxx nnn xonunxono
xocrn.
Pnc. 39. Tpanma xpecrnonoro
orena nosnonounnxa.
Pacrxxenne ono nnn oenx xpe-
crnono-nonsomntx cnxsox (1) u.u
cmemenne xonunxono xocrn (2).
crnammecx otuno nnepe n
ocrammecx n +rom nonoxennn.
Pnc. 40. Vnpaxnenne nx oc- Pnc. 41. Camoentnax npoxna-
nanennx onn n xpecrnonom xa nx cnentx ns ornocnrent-
orene nosnonounnxa. no rneporo noponona c or-
nepcrnem nx xonunxa.
ocropoxnte nnxennx moryr nomout cycrany
crponyrtcx c mecra, ont npn +rom nnesanno ncuesaer.
Vnpaxnennx neoxonmo npexparnrt, ecnn nx
nponeenne onesnenno. Cneyer nserart pesxnx
nnxenn. Ecnn c nomomtm +rnx sanxrn oneruenne
ne nacrynaer, ntsoponnenne onxno nrn cnonm
ecrecrnenntm nyrem.
158
V nexoroptx nnn onente omymennx n onacrn
xonunxa uacro nosnnxamr n npn nerxnx rpanmax,
nanpnmep, tnaer ocrarouno neocropoxno cecrt na
cryn K +ro rpynne ornocxrcx xenmnnt, npnnnmammne
npornnosauarounte cpecrna, cnococrnymmne
nexoropomy pasmxruennm cycranon n nontmennm nx
nonnxnocrn. 3ro nponcxonr raxxe npn epemennocrn.
Ecnn onente omymennx ntsnant +rnmn npnunnamn,
nx moxno onerunrt c nomomtm xopcera, xoropt
nocxr na noxcnnne (cm. pnc. 36). Cannnnax xpecrnonte
counenennx, on ymentmaer nx nonnxnocrt.
Hpexpamenne npnema npornnosauarountx cpecrn n
nomenne xopcera n reuenne necxontxnx mecxnen
npnnonr, xax npannno, x ncuesnonennm one.
pyro npnunno one n onacrn xpecrna tnaer
naenne na xonunx. Hpn +rom xonunxonax xocrt
moxer nonyunrt nontnnx, r. e. ntrn ns cnoero
nopmantnoro nonoxennx. Cnecrnnem tnamr ouent
nenpnxrnte onn, nosnnxammne npexe ncero n
nonoxennn cnx. Onaxo onn necxontxo ocnaenamr,
ecnn cnert raxnm opasom, urot ona xronna
naxonnact sa npeenamn xpax cryna. Hyume ncero
ncnontsonart xpyrnym nnocxym noymxy ns noponona c
ornepcrnem nocepenne (pnc. 41). B nonoxennn cnx
xonunxonax xocrt nomemaercx n +ro ornepcrne, ne
nonepraxct narpysxe. Hpn raxom cnocoe onn
otuno npoxoxr yxe uepes mecxn. pyro mero
saxnmuaercx n rom, uro npau, nomemax nanen n
anantnoe ornepcrne ontnoro, nnraer xonunxonym
xocrt nsa n nnepe necxontxo pas. 3ra nponeypa
onesnenna n nenpnxrna, no otuno tcrpo npnnocnr
oneruenne.
HEOCTATOK KAALHHR B KOCTRX CKEAETA
Kaxax xocrt cxenera +ro xnnax, axrnnno
]ynxnnonnpymmax n nenpeptnno ononnxmmaxcx
oprannax crpyxrypa. nx coxpanennx rnepocrn xocrn
nyxamrcx n perynxpno narpysxe, n cnyuae ee
neocrarxa no xaxo-nno npnunne xocrn,
coepxamne xantnn, nonepramrcx naronornuecxnm
nsmenennxm. 3ror tcrporexymn nponecc moxno
nanmart, nanpnmep, na sarnnconanno n reuenne
mecxna nore. Coepxanne xantnnx n xocrxx
ymentmaercx raxxe c nospacrom, npn +rom ormeuaercx
n nontmenne x xpynxocrn. Heocrarox .xantnnx,
ocreonopos,nosnnxaer
159
nourn y xaxoro uenonexa n cnxsn co crapennem
oprannsma n no+romy moxer paccmarpnnartcx xax
nopmantnoe xnnenne.
Xpynxocrt xocre, oycnonnennax neocrarxom
xantnnx, npnnonr x uacrtm nepenomam y nnn
noxnnoro nospacra npn naennn nnn pyrnx
rpanmax.
Hexoropte pyrne onesnn raxxe xnnxmrcx
cnecrnnem exantnnnannn xocre cxenera. K nnm
ornocnrcx px saonenann xnmeunnxa, cnxsanntx c
nonnxenno cnoconocrtm oprannsma nonyuart
xantnn ns npoyxron nnrannx, n nouex, ntenxmmnx
nenopmantno ontmoe xonnuecrno xantnnx. Hpn
epemennocrn raxxe nponcxonr nexoropax norepx
xantnnx xocrxmn cxenera, uro oxcnxercx nontmenntm
norpenennem ero oprannsmom nnoa. Onaxo xantnn
ns oprannsma epemenno ntnonrcx n cront
nesnaunrentntx xonnuecrnax, uro +ro nourn ne
cxastnaercx na npounocrn ee xocre. Hexoropte
menxamenrosnte npenapart, nanpnmep
ropmonantnte, raxxe nnnxmr na coepxanne xantnnx
n xocrxx n no+romy moryr cnococrnonart ero
nsnnmnemy ntneennm.
Heocrarox +roro +nemenra n xocrxx moxno
onapyxnrt npn penrrenonornuecxom ocneonannn.
Kocrn cxenera c nnsxnm coepxannem xantnnx cnao
ntenxmrcx na penrrenorpamme, no+romy no
xonrpacry mexy nnmn n oxpyxamme rxantm
onpeenxercx yponent +roro +nemenra n xocrxx cxenera.
Foportcx c exantnnnanne uacro tnaer ouent
cnoxno. Hpn orcyrcrnnn saonenann xnmeunnxa n
nouex, a raxxe napymennx omena nemecrn nx
coxpanennnx nopmantno crpyxrypt xocre neoxonmo
necrn axrnnnt opas xnsnn. 3ro enncrnennt
naexnt cnoco nnnxnnx na xnerxn, crpoxmne
xocrnym rxant.
nx nopmannsannn omena naxno raxxe, urot
nnranne tno canancnponanntm n n nnme
coepxanoct ocrarounoe xonnuecrno xantnnx, pyrnx
mnnepantntx nemecrn n nnramnnon. Bce nnt monountx
npoyxron n oxsarentno ctp, onxnt nxonrt n
exenennt pannon. Kantnn coepxnrcx raxxe n
nexoroptx coprax ptt, cnnnounom macne, xnax,
mnnnare, oontx ncex nnon n xouanno xanycre.
nx roro urot on mor nepepaartnartcx n oprannsme,
neoxonm nnramnn D, coepxamncx, nanpnmep, n
monoxe, maprapnne, neuenn (pnc. 42).
160
HCKPHBHEHHE HOSBOHOHHHKA
Hosnonounnx, ecnn cmorpert na nero csan,
onxen trt npxmtm. V nexoroptx on, onaxo,
npnnnmaer S-opasnym ]opmy (cxonnos). B nerxnx
cnyuaxx +ro ne neer x xaxnm-nno ocnoxnennxm. Hpn
snaunrentnom ncxpnnnennn nosnonounnxa, xora on
nonopaunnaercx noxpyr cnoe ocn, nnora nosnnxamr
onn n ero cnoconocrt nopmantno ]ynxnnonnponart
ymentmaercx.
Hcxpnnnenne nosnonounnxa moxer trt
cnecrnnem neonnaxono nnnt nor,
oycnonnnnamme cmemenne xocre rasa. Hpn +rom n
nnxnne nosnonxn noxcnnunoro orena naxoxrcx na
neponnom ocnonannn, ero nnxnxx uacrt nsrnaercx n
cropony onee xoporxo norn. urot xomnencnponart
oxono nsrn noxcnnunoro orena nosnonounnxa,
rpyno oren nsrnaercx n npornnononoxnym
cropony, oecneunnax nx ronont ornocnrentno npxmoe
nonoxenne na yponnem nona.
Bpauy tnaer rpyno ycranonnrt npxmym
nsanmocnxst mexy ncxpnnnennem nosnonounnxa n
pasnnne n nnne nor. nx rounoro nsmepennx nnnt
xocre neoxonmo cenart penrrenorpammt. Fonee
npocro cnoco osop cnnnt ontnoro csan, npn
+rom ocneyemt onxen croxrt npxmo c
coennenntmn noramn.
B nopme xocrn rasa onxnt pacnonarartcx
ropnsonrantno, r. e. na ono ntcore na yponnem
nona. Ecnn xe ona nora nnnnee pyro, xocrn rasa
coornercrnenno cmemamrcx nnepx na cropone ono
norn (pnc. 43). nx narnocrnxn, noxnatnax no
onee xoporxym nory npoxnaxy, nanpnmep epenxnnt
pycox, moxno onrtcx roro, urot xocrn rasa
naxonnnct na ono ntcore. Hyumero pesyntrara
onnamrcx +xcnepnmenrantntm nyrem, ncnontsyx
npoxnaxn pasno ronmnnt. Ecnn nosnonounnx npn
+rom ntnpxmnxercx, ro nepoxrnax npnunna ncxpnnnennx
n neonnaxono nnne nor.
nx xoppexnnn +roro rnna e]opmannn
nosnonounnxa moxno ncnontsonart npoxnaxn n oynn
nnn napacrnrt ntcory xanyxa (pnc. 44). nx
nsroronnennx npoxnaox nyume nooer npoxont
marepnan. nx nauana cneyer nsxrt nononnny
pasnnnt n nnne nor, a uepes mecxn, ecnn pesyntrar
yer nesnaunrenen,
162
Pnc. 43. Hcxpnnnenne nosno- Pnc. 44. Btnpxmnenne nosno
nounnxa n pesyntrare cmeme- nounnxa, ncxpnnnennoro ncne-
nnx xocre rasa ncnecrnne crnne pasno nnnt nor.
pasno nnnt nor.
6* 163
moxno ynennunrt ronmnny npoxnaxn nnn ntcory
xanyxa. 3ror mero xoppexnnn ncxpnnnennx
nosnonounnxa xaxercx na ynnnenne npocrtm, onaxo
on ecrnnrentno oxasancx nonesntm nx mnornx nnn,
nnrentnoe npemx crpaanmnx or one n cnnne,
xpome roro, on conepmenno esnpeen.
B mnomecxom nospacre nnora nosnnxaer pyrax,
onee onacnax ]opma ncxpnnnennx nosnonounnxa,
rounax npnunna xoroporo nensnecrna. e]opmannx n
+rom cnyuae tnaer ouent cnntno, omymamrcx onn
n uyncrno cxonannocrn n onacrn nosnonounnxa,
tcrpax yromnxemocrt. nx nopocrxon, o xoroptx
ner peut, ncxpnnnenne nneuer sa coo raxxe
snaunrentnte ncnxonornuecxne rpanmt. Heuenne
otuno cocronr n nnrentnom nomennn xopcera, c
nomomtm xoroporo moxno nontrartcx ntnpxmnrt
nosnonounnx. Pasyme-
ercx nx mnornx +ro rxxenoe ncntranne. B ncxnm-
unrentntx cnyuaxx, xora ncxpnnnenne ouent snaun-
rentno, peut moxer nrn o oneparnnnom neuennn.
nx ntnpxmnennx nosnonounnxa nnora ncnontsymrcx
cnennantnte xomnnexct neueno ]nsxyntrypt
nectma cnenn]nuecxoro xapaxrepa, noponoe onncanne
xoroptx n annom cnyuae nenenecoopasno.
BEPE AOML H CMEmEHHR BO3BOHKOB
Hpn rpanmax nosnonounnxa nponcxoxr nepenomt
rena nnn nyxex nosnonxon. Hepenomt uame ncero
npoxnnxmrcx n cannnnannn rena nosnonxa
(xomnpeccnonnt nepenom), ncnecrnne uero
ymentmaercx ero ntcora n nepene uacrn (pnc. 45).
annt rnn nepenomon otuen npn naennxx n ronone,
ocoenno nx noxnntx, npn +rom cnntnt yap
conepmenno neoxsarenen nnora tnaer
ocrarouno npocro neyauno cecrt. Komnpeccnonnte
nepenomt uacro tnamr y nnn c neocrarountm
coepxannem xantnnx n xponn, n cnxsn c
saonenannem, nanpnmep cycranntm penmarnsmom, nnn
ncnecrnne nnrentnoro neuennx ropmonantntmn
npenaparamn, nanpnmep xoprnsonom, uro ymentmaer
rnepocrt xocre cxenera. V nocrpaanmnx n
opoxno-rpancnoprntx nponcmecrnnxx raxxe uacro
nanmaercx cannenno onom nnn necxontxnx
nosnonxon n pesyntrare nepenomon
3ra rpanma ntstnaer cnntnte onn, ne ocnaena
mmne npn nepemene nonoxennx rena. Otuno ueno-
Pnc. 46 Penrrenorpamma noxcnnm- Pnc. 47. Oxasanne nomomn nocrpa-
xoro orena nosnonounnxa. anmemy n opoxno-rpancnoprnom
Hpn xomnpeccnonnom nepenome reno Cmemenne
cocennx nosnonxon npx
nosnonxa cannnnaercx raxnm opasom, uro ono
cranonnrcx nnxe, oco-$ enno n nepene
uacrn (crpenxa).
Pnc. 45. Penrrenorpamma rpynoro
orena nosnonounnxa.
nponcmecrnnn.
nepenome (crpenxa).
nex cam ocosnaer nx npnunny, no nnora cnmnromt
nonpexennx tnamr cront nesnaunrentntmn, uro
ocramrcx nesameuenntmn. Hanpnmep, noxnno
uenonex moxer cecrt cront neyauno, uro cnecrnnem
+roro oxastnaercx neontmo nepenom, ammn o
cee snart nnmt uepes cyrxn ns-sa nocnannrentnoro
nponecca noxpyr rpanmnponannoro nosnonxa.
narnos n +rom cnyuae crannrcx c nomomtm
penrrenonornuecxoro ocneonannx, a neuenne
npeycmarpnnaer orpannuenne ]nsnuecxo axrnnnocrn
n sanpemenne nonxrnx rxxecre n reuenne 23 mec.
nx pasrpysxn nonpexennoro nosnonxa n ero
samnrt nnora npennctnaercx nomenne xopcera nnn
pexnm nonnoro noxox.
Hepenom yxxn nosnonxa, otuno nmemmn
mecro no oenm croponam n nnnsn mexnosnonxonoro
cycrana, npecrannxer coo onee ceptesnym rpanmy.
Kax npannno, ona nosnnxaer npn opoxno-
rpancnoprntx nponcmecrnnxx, nanpnmep npn
]ponrantnom cronxnonennn, xora ronona pesxo
naxnonxercx nnepe. Tpanmy npn +rom ntstnaer
cnntnax neperpysxa mentx nosnonxon. Hoonoe
nonpexenne cnyuaercx raxxe npn naese anromonnx
csan, xora ronona pesxo orxntnaercx nasa. B
nacroxmee npemx cnentx no mnornx anromonnxx
oopyonant cnennantntmn norononnnxamn, uro
npeynpexaer noonte rpanmt. Taxne nonpexennx
nponcxoxr n c naccaxnpamn, cnxmnmn na sannx
cnentxx, pexo oopyonanntx norononnnxamn.
Hepenomt mentx nosnonxon ntstnamr cnntnte onn
n onacrn men, a raxxe onesnennte omymennx n
norepm uyncrnnrentnocrn n pyxax.
Hpn rpanmax raxoro poa moxer nponsorn
cmemenne nosnonxon, npn +rom onn ns nnx
cnnraercx no ornomennm x pyromy (pnc. 46). B
ocoo ceptesntx cnyuaxx +ro moxer npnnecrn x
ymemnennm cnnnnoro mosra c nocneymmnm napannuom
nnxnnx xoneunocre. Taxo nn nepenomon nectma
onacen. B +rnx cnyuaxx nocrpaanmnx cneyer
rpancnoprnponart n ontnnny ouent ocropoxno, urot
ne nonpenrt cnnnno mosr. Honnmart uenonexa,
naxoxmerocx n eccosnarentnom cocroxnnn n
pesyntrare opoxno-rpancnoprnoro nponcmecrnnx, ne
cneyer (pnc. 47). 3ro moryr cenart
xnann]nnnponanno nnmt mennnncxne pa-
166
ornnxn, yunrtnax cocroxnne nocrpaanmero n
npnmenxx cnennantnte npncnoconennx.
Hpn neuennn npennctnaercx nonnt noxo; nx
oecneuennx nenonnxnocrn nosnonounnxa
neoxonmo nanoxnrt rnnc. Hnora nx
npeornpamennx nonpexennx cnnnnoro mosra tnaer
nenecoopasna onepannx n ]nxcannx ornomanntx
uacre nosnonxa. nx cpacrannx nosnonxon npn
rpanmax noonoro poa otuno rpeyercx 23 mec.
hEPEMEHHOCTL H KOPMAEHHE
Hpn epemennocrn nosnonounnx nonepraercx
ontmnm narpysxam, npn +rom nrpamr pont ]axropt xax
mexannuecxoro, rax n ropmonantnoro nopxxa. Hno,
ercxoe mecro n oxononnonte not, pacnonarammnecx
nepe nosnonounnxom, ynennunnamr maccy rena marepn
na 1020 xr. Bcnecrnne +roro epemennax nx
coxpanennx ananca ntnyxena necxontxo
orxnonxrtcx nas a ( pnc. 48) . Ta xoe nonoxenne rena
oxas tnaer nenaronpnxrnoe nosecrnne na nosnonxn,
mexnosnonxonte ncxn n cycrant.
B nepno epemennocrn n oprannsme yyme
marepn nponcxonr ropmonantnax nepecrpoxa, npn +rom
ormeuaercx pasmxruenne nexoroptx cycranon n cnxsox
cxenera. Tax, nx pacmnpennx no npemx poon xocre
rasa n ecnpenxrcrnennoro npoxoxennx nnoa
pasmxruamrcx counenennx n cnxsxn mexy noxontmn
xocrxmn. B opoonom nepnoe raxoe pasmxruenne
npnnonr x ynennuennm nonnxnocrn xpecrnono-
nonsomntx counenenn, uro moxer crart npnunno
one n +ro onacrn. Cycrannte cnxsxn n onacrn
noxcnnuno-xpecrnonoro orena nosnonounnxa raxxe
nonepxent ropmonantntm nnnxnnxm. B xomnnexce c
ononnnrentntmn 1020 xr n neoxonmocrtm n
orxnonennn rena nasa +ro moxer ntstnart
onesnennte omymennx.
nx ocnanennx one n onacrn xpecrnono-no-
nsomntx counenenn pexomenyercx nocnrt
cnennantnt xopcer, ]nxcnpymmn n
noepxnnammn xocrn rasa n cycrant (cm. pnc. 36).
nx cnxrnx onesnenntx omymenn n onacrn
noxcnnnt pexomenymrcx cnennantnte ynpaxnennx
(cm. 20), xpome roro, nectma nonesnt ynpaxnennx (cm.
1719) nx yxpennennx mtmn xnnora.
167
3nauenne npepoono rnmnacrnxn xopomo
nsnecrno, onaxo nx monoo marepn eme naxnee
enart cnennantnte ynpaxnennx n nocne poon.
Hmenno n +ro npemx mtmnt xnnora ocnanent n
pacrxnyrt, nonoxenne rena nepnynoct x nopmantnomy,
nponcxonr nonax snaunrentnax nepecrpoxa
oprannsma. Kopmxme marepn npnxonrcx nonnmart
n nocnrt peenxa, a npn xopmnennn epxart ero n
neotuno nx cnoero rena nose, no+romy y xenmnn n
nocnepoonom nepnoe otunt onn n nosnonounnxe.
Pnc. 48. Hsuenenne qopum nosnonounnxa npn epeuennoc1n.
168
Hent rnmnacrnxn nx monotx marepe
yxpennenne mtmn xnnora, rpennponxa noxcnnunoro
orena nosnonounnxa n mtmn rasa (cm. ynpaxnennx
1722). Hpn xopmnennn naxno narn yonym nosy.
Moxno nonpoonart cnert orxnnynmnct nasa c
noymxamn no pyxo, epxame peenxa, nnn nexart
na oxy, no n oxnn no y mx n s a c nnny , no p y x y n
r o n on y (pnc. 49, a, ) . Vonoe nonoxenne npn
xopmnennn naxno ne rontxo nx npe ynpexennx
one n cnnne, no n nx xopomero orenennx monoxa.
Hpn +rom nosnnxaer ocoenno nnsxn xonraxr mexy
mareptm n peenxom. Hnora mantm noonry
npetnaer na pyxax y marepn, oruero y nee ycramr
pyxn, nneun n mex. urot ymentmnrt narpysxy,
peenxa moxno nocnrt n cnennantnom npncnoconennn,
naenaemom, nanpnmep, na rpyt. Onaxo npn +rom n
xaxo-ro mepe ycnnnnaercx narpysxa na rpyno n
xpecrnono-noxc-nnunt orent nosnonounnxa. Taxnm
xe opasom peenxa moxno nocnrt n na cnnne. 3ro
necxontxo cnox-
169
Pnc. 49. Fnaronpnxrnte nx
nosnonounnxa nost npn
xopmnennn peenxa rpytm.
a neaa; cnn.
nee, no menee npeno nx nosnonounnxa. Ho
ocrnxennn peenxom nospacra mec. ero
nosnonounnx nnonne ntepxnnaer narpysxy, xoropym
nx nero npecrannxer exenennoe, n reuenne 1 u,
npetnanne n raxom ycrpocrne. Heoxonmo rontxo
cnenrt, urot ronona mantma nmena onopy n ne
orxnnynact nasa no npemx cna
PEKHE CAYHAH
hOAE3HEH BO3BOHOHHHKA
Pax nosnonounnxa ncrpeuaercx n ]opme
nepnnuntx nnn nropnuntx onyxone (meracrast).
Hocnenne cnxsant c onyxonxmn, pasnnnammnmncx n
pyrnx opranax, otuno n rpyno nonocrn, nerxnx,
xenyouno-xnmeunom rpaxre nnn npecrarentno
xenese n p. Pasnnrne snoxauecrnenntx onyxone
nosnonounnxa conponoxaercx onxmn, cnauana
ymepenntmn, sarem onee nnrencnnntmn,
ycnnnnammnmncx nocrenenno n reuenne neent n
mecxnen. Ho cpannennm c pacnpocrpanenntmn
onesnxmn nosnonounnxa, xoropte paccmorpent pantme,
snoxauecrnennte nopaxennx ncrpeuamrcx snaunrentno
pexe, no+romy noospenart npn onxx n cnnne nx
nosnnxnonenne ontmnx ocnonann ner.
Otuno pax nopaxaer rena nosnonxon n raxnm
opasom xnnxercx npnunno onesnenntx omymenn n
coornercrnymmnx orenax nosnonounnxa. Hexoropte
nnt onyxone nopaxamr cnnnno mosr nnn eme
uame cnnnnomosronym oonouxy. Taxax onyxont
ntstnaer onn n opranax, pacnonoxenntx nnxe nee.
Hnora n +rnx mecrax nanmaercx nonnxennax
uyncrnnrentnocrt n mtmeunax cnaocrt. Vcranonnrt
raxo narnos moxer rontxo cnennanncr-onxonor,
nponex neoxonmte ocneonannx, n rom uncne
cnennantnoe penrrenonornuecxoe. Hpn +rom n
cnnnnomosrono xanan nnonrcx xonrpacrnax xnxocrt,
oruero onyxont nnna na cnnmxe onee oruernnno
(pnc. 50). Hnora nx yrounennx narnosa rpeyercx
romorpa]nx.
uacro npnunno onesnenntx omymenn n xocrxx
cxenera, xax nosnonounnxa, rax n xoneunocre,
xnnxercx nexemnx, onn n n +rom cnyuae pasnnnamrcx
nocrenenno. Cnmnromt onesnn mnorouncnennt:
ycranocrt, romnora, xponoreuennx n p. V ontnoro
nerxo
170
nosnnxamr cnnxxn. narnos crannrcx c nomomtm
cnennantntx anannson xponn n cnnnnoro mosra.
Hecmorpx na ontmne ycnexn mennnnt, cnyuan
saonenann xocrntm ryepxynesom nce eme
onontno uacrt. Cpen raxnx ontntx mnorne
pantme neunnnct or ryepxynesa nerxnx nnn nouex.
Hponnxnonennm ryepxynesntx nanouex uepes xpont
n xocrnym rxant cnococrnyer nonnxennax
conpornnnxemocrt oprannsma, uro nanmaercx, n
uacrnocrn, y anxoronnxon n nnn, nnrentnoe npemx
neunnmnxcx ropmonantntmn npenaparamn.
Hpnsnaxamn onesnn uacro tnamr napacrammne
ncnonont onn n nosnonounnxe. narnos, xax npannno,
ycranannnnaercx c nomomtm penrrenonornuecxoro
ocneonannx n anannsa npo xocrno rxann.
Mnorne onesnn mnronnno n napamnronnno
xenes (npentmammax nopmy ntpaorxa ropmonon), a
raxxe onesnn nouex neyr x napymennm nponeccon
omena xantnnx n ]oc]opa n xponn. Bcnecrnne
+roro nosnnxaer exantnnnannx xocre cxenera n
onn n nosnonounnxe, nepxnnx n nnxnnx xoneunocrxx.
Fonesnn raxoro poa raxxe narnocrnpymrcx c
nomomtm penrrenonornuecxoro ocneonannx n
anannsa xponn.
OhmHE BPHHHHBL hOPLhL C hOALK
Tennoneuenne. 3ro nsanna nsnecrnt mero
oneruennx one. lopxuax nanna, ym nnn anx
nor
171
nnmt nexoropte ns cnocoon pasorpert reno. Ha
ontnoe mecro moxno raxxe nonoxnrt ropxuee
nonorenne nnn rpenxy. Mnorne ns ncnontsyemtx n
nponeypntx xannerax annaparon, nanpnmep
xoporxononnonte n yntrpantcoxouacrornte,
npnmenxmr c nentm pasorpenannx coornercrnymmnx
yuacrxon rena.
Hpn ocrptx cocroxnnxx nyume ecrnymr
oneyronxmmne nexapcrnennte npenapart nnn xono,
nanpnmep oxnaxennoe nonorenne nnn xycouxn nta.
Hpn oxnaxennn yxymaercx npononmocrt nepnon n
uacrt onentx nmnyntcon, ne ocrnraer rononnoro
mosra.
3nexrponepocrnmynxnnx. 3ra neuenax
nponeypa n nne +nexrpnuecxoro paspaxennx
onpeenenntx son xoxn +]]exrnnnt cnoco
ocnanennx one. 3nexrpoaxynynxrypa ona ns
pasnonnnocre nasnannoro meroa. Ha xoxy na
oneno rouxo npnxpennxmr na +nexrpoa, rox,
nocrynax x nnm no nponoam or ncrounnxa nnrannx,
npoxonr uepes xoxy n ntstnaer +nexrpnuecxoe
paspaxenne, ocrarounoe nx npoyxennx nepnntx
nmnyntcon n uyncrnnrentntx penenropax (pnc. 5.1).
3rn nmnyntct, ocrnrax nenrpon n cnnnnom n
rononnom mosre, memamr nponeennm n nocnpnxrnm
onentx omymenn, raxnm opasom snaunrentnax uacrt
onentx nmnyntcon ne nocnpnnnmaercx cosnannem n
no+romy ne ntstnaer crpaann. Hpoonxnrentnocrt
+]]exra, nonyuennoro n pesyntrare +roro
nosecrnnx, xonenercx or 1 o 24 u. Ho
neoxonmocrn annym nponeypy moxno nonropxrt
necxontxo pas n ent. 3nexrponepocrnmy-nxnnx
npecrannxer coo yaunt napnanr n rex cnyuaxx,
xora npn onxx nnrentnoro xapaxrepa nocroxnnoe
npnmenenne anantrernxon ne pexomenyercx. 3ror
mero ne ntstnaer xaxnx-nno noountx nnnxnn, n
no+romy on npornnonoxasan nnmt nnnam, cepeunax
exrentnocrt xoroptx noepxnnaercx c nomomtm
necmexepa (+nexrpocrnmynxrop cepna).
Pasnoopasnte masn. Hpn nrnpannn n xoxy onn
raxxe oxastnamr nexoropoe oneyronxmmee
ecrnne. Bmecre c rem nosnnxammee npn nx
npnmenennn mecrnoe paspaxenne memaer onentm
nmnyntcam ocrnut cosnannx.
Foneyronxmmne nexapcrnennte npenapart
(anantrernxn). uacrt ns mnorouncnenntx
.oneyronxmmnx cpecrn moxno xynnrt nnmt no
penenram npaua. Mno-
172
rne ns nnx onaamr cnornopntm ecrnnem, no+romy
npn ynorpenennn raxnx nexapcrnenntx npenaparon
neoxonmo conmart nsnecrnym ocropoxnocrt,
nanpnmep npn noxennn anromonnx nnn paore,
rpeymme xonnenrpannn nnnmannx.
Hpornnonocnannrentnte cpecrna nnora roxe
ymentmamr ont, npnrnymax nocnannrentnt nponecc,
ntstnammn ee. Hexapcrnennte npenapart,
paccnanxmmne mtmnt, nasnauamr n rex cnyuaxx,
xora onente omymennx conponoxamrcx
nanpxxennocrtm mtmn.
Kopcer. Ero ncnontsymr, urot pasrpysnrt
nosnonounnx n oecneunrt emy npetnanne n cocroxnnn
noxox, a raxxe orpanrt or nnxenn, npnunnxmmnx
ont. Kopcer onxen trt sarxnyr cpannnrentno
ryro, uro neyono npn neoxonmocrn nnrentnoro
ncnontsonannx. K romy xe n +rnx cnyuaxx nanmaercx
ocnanenne mtmn ncnecrnne orpannuennx nx
axrnnnocrn, no+romy npn ocrptx onxx ne cneyer
nocnrt xopcer 12 ne., a npn xponnuecxnx onesnxx
nosnonounnxa +ro paspemaercx nnmt n
ncxnmunrentntx cnyuaxx.
Btrxxenne nosnonounnxa (rpaxnnx). 3ro neuenax
nponeypa, ncnontsyemax npn xponnuecxnx onxx n
nosnonounnxe. C ee nomomtm paccroxnne mexy
nosnonxamn n xaxo-ro crenenn ynennunnaercx, uro
ymentmaer annenne na uyncrnnrentnte rxann,
nanpnmep na nepnnte xopemxn. Hsnecrno mnoro
cnocoon ocymecrnnennx nponeypt ntrxxennx.
Fontno moxer npn +rom nexart, cnert nnn
naxonrtcx e nonemen-
173
nom cocroxnnn. Tax, mnorne cunramr, uro onn
onnamrcx ocnanennx one, nonncnyn na nepnom
xocxxe. Ecrt mnoro annaparon, cxoncrpynponanntx
cnennantno nx ntrxxennx nosnonounnxa.
uacro npau moxer ocnanrt onn nyrem
noxoxno nnexnnn anantrernxa. Hocne +roro ont
nepexo npnunnxer mentme ecnoxocrna, necmorpx na
ro, uro cpoxn ecrnnx nexapcrnennoro nemecrna
npomnn. B +rom cnyuae yaercx pasopnart nopount
xpyr, n xoropom onenoe nosecrnne nontmaer
mtmeunym nanpxxennocrt, n cnom ouepet
ycnnnnammym onenocnpnxrne.
O1nomenne oxpyaammnx. Xopomo nsnecrno, uro
ornomenne oxpyxammnx nmeer ontmoe snauenne nx
crpaammero or one. opoxenarentnocrt n
nnnmanne co cropont nnsxnx narornopno ecrnymr
na ontnoro n ycnoxannamr ero. Fonn n nosnonounnxe
pexo tnamr snaxom ceptesno onesnn, no rpeymr
npoxnnennx saort co cropont pocrnennnxon.
Y METOHCTA BO AEHEhHOH IHMHACTHKE
Meroncrt no neueno rnmnacrnxe ne
orpannunnamrcx nnnnnyantno nomomtm nnnam c
saonenannxmn nosnonounnxa. Onn sannmamrcx raxxe
yueno n npo]nnaxrnuecxo exrentnocrtm. B
uacrnocrn, snaxomxr co crpoennem nosnonounnxa n
paccxastnamr o nnnxnnn na nero pasntx nonoxenn
rea, xora uenonex cronr, cnnr, nonnmaer n nocnr
rxxecrn. Meroncrt nomoramr raxxe cocrannxrt
nporpammy sanxrn neueno rnmnacrnxo,
coornercrnymmym xapaxrepy saonenannx. Hpn +rom
nent ne rontxo n oneruennn ocrptx cocroxnn, no n
n nsannennn or camo onesnn.
Hepe nauanom nponeypt, urot cnxrt onn n
pasmxrunrt rxann, meroncr otuno nosecrnyer na
coornercrnymmne mecra c nomomtm cnennantno
annaparypt, rpenxn nnn mase. pyro cnoco
ocnanennx one n mtmnax n mecrax npnxpennennx
cyxoxnnn cocronr n pasorpene nx yntrpasnyxom, r. e.
snyxontmn nonnamn ouent ntcoxo uacrort (onee
20 rtc. xoneann n cexyny).
Btxnnxx onenym rouxy n nosnonounnxe,
meroncr omyntnaer mtmnt n nosnonxn, a raxxe,
urot onpeennrt nnxennx, ycnnnnammne n,
nanpornn,
174
Pnc. 52. Maccax mtmn men n ocropoxnoe ntrxxenne menoro
orena nosnonounnxa.
Meroncr xonrponnpyer npnnaraemte ycnnnx peaxnne spauxon
ontnoro.
ymentmammne onn, crnaer n nonopaunnaer n
pasntx nanpannennxx cnnny ontnoro. Hent
nponeypt uacro saxnmuaercx n ynyumennn
nonnxnocrn roro yuacrxa nosnonounnxa, re ona
orpannuena. B +rom cnyuae meroncr naannnnaer na
onpeenennte nosnonxn, maccnpyer nx (pnc. 52). B
coornercrnnn c ero nncrpyxnnxmn ontno moxer cam
enart pasnte nnxennx.
Btrxxenne pacnpocrpanennt cnoco optt c
ocrptmn n xponnuecxnmn onxmn n cnnne. Hpn +ro
nponeype paccroxnne mexy nosnonxamn n xaxo-ro
mepe ynennunnaercx, uro ymentmaer narpysxy na
raxne uyncrnnrentnte x onn rxann, xax ncxn n
nepnt. Mannnynxnnm nponoxr, norxrnnax ontnoro
sa ony nnn oe norn. Hnora na onacrt rasa
naenamr cnennantnt xopcer. Horxrnnax sa
npnxpennennte x nemy nenrt, moxno copasmepnrt
npnnoxennoe ycnnne n ero nanpannennocrt.
nx ynyumennx nnpxynxnnn xponn n mtmnax, nx
pasmxruennx n paccnanennx uacro enamr, maccax.
B +rom cnyuae ecrnymr pasmamncrtmn, mxrxnmn
nnxennxmn, npnxrntmn ontnomy. pyro nn mac-
175
caxa mtmn, naoopor, enamr orpannuenntmn,
xecrxnmn nnxennxmn xonunxon nantnen n onentx
rouxax. Cnauana +ro moxer ntstnart nenpnxrnte
omymennx, no npn ymentx ecrnnxx ont crnxaer uepes
necxontxo mnnyr. C nomomtm maccaxa onnamrcx
pacrxxennx coxpamenntx mtmn n rpennpymr
ocnanennte. Hanpxxennte n cnate mtmnt ne n
cocroxnnn oecneunrt nopmantnoe ]ynxnnonnponanne
nosnonounnxa, uem cnococrnymr nosnnxnonennm ero
onesne.
ecrnnx meroncra nanpannent na cneymmee:
- ocnanenne one;
- oyuenne ontnoro nnxennxm, ne npnunnxmmnm
onn n cnnne;
- oyuenne ontnoro npannntntm nosam cnx n es
onacntm npnemam nonxrnx rxxecre;
- ntpaorxy nnnnnyantno nporpammt nx camo
croxrentntx sanxrn ]nsxyntrypo.
nnrentnte sanxrnx neueno rnmnacrnxo npn
onesnxx nosnonounnxa rpeymrcx ouent pexo. Hocne
nponeyp y meroncra n oneruennx ocrporo
cocroxnnx ontnomy neoxonmo npoonxart
sanxrnx no cnoe nporpamme oma. Taxnm opasom,
yuacrne meroncra n neuennn nectma orpannueno.
OBEPATHBHLE METOL AEHEHHR
Bonpoc o neoxonmocrn xnpyprnuecxoro
nmemarentcrna npn saonenannxx nosnonounnxa ncraer
ouent pexo. B Bnennn ns mnornx rtcxu nnn c
ceptesntmn onesnxmn nosnonounnxa onepannn
noneprnoct ne onee 1%.
B I9601970 rr. mexnosnonxonte rptxn
onepnponannct ropaso uame, uem n nacroxmee npemx.
Ceuac npaun yrnepxamr, uro n ontmnncrne cnyuaen
neuenne nonntm noxoem aer raxne xe pesyntrart,
uro n onepannx. Ecrecrnennt nponecc
ntsoponnennx n +rom cnyuae (rax xe xax n no mnornx
pyrnx) npecrannxercx nannyumnm. Hpn nexoroptx
saonenannxx nce xe pexomenyercx xnpyprnuecxn
mero neuennx.
3ro nenecoopasno, nanpnmep, xora
mexnosnonxonax rptxa nosecrnyer na ]ynxnnn
xnmeunoro rpaxra nnn mouenoro nystpx, ecnn,
necmorpx na nocrentnt pexnm nnn ntrxxenne
nosnonounnxa, tcr-
176
poro ynyumennx cocroxnnx ontnoro ne nacrynnno.
Henecoopasnocrt onepannn moxno paccmarpnnart
raxxe, ecnn n reuenne onpeenennoro cpoxa,
necmorpx na npenncannt nocrentnt pexnm n
anantrernxn, onn nce eme ouent cnntnt.
Cyaenne cnnnnouosronoro xanana nnora moxer
npoxnnxrtcx onxmn n nosnonounnxe, cnaocrtm,
ymentmennem uyncrnnrentnocrn n onesnenntmn
omymennxmn n ono nnn oenx norax. 3ro ntsnano
nospacrntmn nsmenennxmn ren nosnonxon n xocrntmn
opasonannxmn na nnx. Banaxct n xanan, onn anxr na
cnnnno mosr. B ontmnncrne cnyuaen, urot
pacmnpnrt cnnnnomosrono xanan, neoxonmo
xnpyprnuecxoe nmemarentcrno. Onepannx raxxe
noxasana, ecnn npn cmemennn nosnonxon nponcxonr
ymeunenne cnnnnoro uosra (cm. pnc. 46). B +rom
cnyuae nosnonxn coennxmr merannnuecxo npononoxo
nnn xycouxom xocrn. C nomomtm penrrenonornuecxoro
ocneonannx cmemennx raxoro poa naxno
onapyxnnart o nacrynnennx ymemnennx n
npornnnom cnyuae +ro moxer npnnecrn x nopaxennm
cnnnnoro mosra neoparnmoro xapaxrepa c
nocneymmnm napannuom nor, a n xymem cnyuae n
pyx.
3noxauec1nennme onyxonn cnnnnoro mosra,
cnnnnomosrontx oonouex nnn nosnonounnxa,
necomnenno, rpeymr oneparnnnoro neuennx. lnonoe
nocnanenne xocrn nnn xocrnt ryepxynes raxxe
nnora neuar xnpyprnuecxnmn meroamn.
Cxonnos, r. e. cnntnoe ncxpnnnenne nosnonounnxa,
onepnpymr n nexoroptx cnyuaxx c nentm ero
ntnpxmnennx. 3]]exr, ocrnraemt n pesyntrare +ro
onepannn, eme ne concem xcen, no+romy annt mero
nsyuaercx.
Fontno, noneprmncx xnpyprnuecxomy
nmemarentcrny, nyxaercx n nocrentnom pexnme n
nenonnxnocrn nnora n reuenne necxontxnx mecxnen.
Kora nosnonxn oxpennyr, moxno naunnart rpennponxn.
nx +roro n nepnoe npemx ocrarouno npocro cnert,
sarem croxrt n enart neontmne nporynxn. Bosmoxnt
raxxe sanxrnx n accene (cm. pnc. 9799). Bnauane
ynpaxnennx npnunnxmr ont, onaxo +ro
enncrnennt cnoco pasnnrt cnny n rnxocrt
nosnonounnxa. Cneonarentno, nenpnxrnte omymennx
nepnoro npemenn neoxonmo npeoonenart. Hnora
na +ro yxonr necxontxo mecxnen.
Pnc. 53. Hecnoxnoe
npncnoconenne,
oneruammee paory
ontno pyxo.
cneonanne ero ]nsnuecxoro cocroxnnx, uro nmeer
ontmoe snauenne nx pesyntrarnnnocrn neuennx.
Hexoropte xnponpaxrt, no nx ntpaxennm,
mannnynnpymr nosnonounnxom: nonoxnn ocotm
npnemom pyxn na cnnny ontnoro, onn npononr
xomnnannm naannnnann n ntrxrnnammnx nnxenn,
npn +rom uacro cntmnrcx xapaxrepnt menxammn
snyx, xaxo tnaer npn pacrxxennn nantna (pnc. 54).
3ror xapaxrepnt snyx nosnnxaer n cnxsn c
opasonannem nosymnoro nystptxa n cycrane npn
ero pacrxxennn n ne osnauaer nn nnpannennx
cmemennoro nosnonxa, nn ero naronornn.
Opamartcx x xnponpaxry neesonacno, ecnn peut
ner o mexnosnonxono rptxe, cmemennn nnn
nepenome nosnonxa, nocnannrentnom nponecce nnn
snoxauecrnenno onyxonn. Hpn onesnxx raxoro poa
enart cnntnte naannnnannx nnn nnte mannnynxnnn
ouent pncxonanno. Cnyuanoct, uro ontnte n
pesyntrare noontx nponeyp oxastnannct
napannsonanntmn nnn nonyuann ceptesnte ocnoxnennx.
Ontrnte xnponpaxrt onxnt npecrannxrt cee nce
nosmoxnte nocnecrnnx npn neuennn raxnx ontntx.
Mexy rem no mnornx cnyuaxx xnponpaxrt n
cocroxnnn oxasart ecrnennym nomomt ontntm, x
romy xe uacrt npnemon, ncnontsyemtx nmn, ocrynna
nx sannmammnxcx neueno rnmnacrnxo no
npnneenntm n +ro xnnre xomnnexcam. Kpome roro,
ontno moxer nonyunrt xoncyntrannm y meroncra
no neueno ]nsxyntrype, ecnn on ne n cocroxnnn
cenart xaxne-nno ynpaxnennx camocroxrentno.
Cneyer raxxe nmert n nny npaue,
cnennannsnpymmnxcx na neuennn saonenann
nosnonounnxa (nenponaronor, oprone, rpanmaronor).
Onaxo uncno nnn c onesnxmn nosnonounnxa cront
nennxo, uro nx oxa-
179
BOCCTAHOBAEHHE TPYOCBOCOhHOCTH
He nce onesnn nosnonounnxa, necmorpx na noxo
n ortx, sanxrnx y meroncra no neueno
rnmnacrnxe nnn onepannm, nsneunnamrcx. H nce xe
mnoroe moxno cenart nx oneruennx xnsnn nnn,
crpaammnx remn nnn nntmn onesnxmn
nosnonounnxa.
uro xacaercx paouero mecra, ro cneyer
noymart o ero nepeycrpocrne nnn, no xpane mepe,
npncnoconennn x nosmoxnocrxm ontnoro. 3ro
moryr trt raxne ornocnrentno npocrte ecrnnx, xax
nepeenxa cryna, nnctmennoro crona nnn nepcraxa. B
ro xe npemx raxomy uenonexy nnora nonesno nomenxrt
paory n, moxer trt, nepexnann]nnnponartcx,
urot oecneunrt cnoemy nosnonounnxy maxmn
pexnm.
Cymecrnymr ncenosmoxnte ncnomorarentnte
cpecrna, oneruammne rpy paornnxa c
saonenannxmn nosnonounnxa. 3ro cnennantnte
npncnoconennx, naunnax or npocremero ycrpocrna
nx noepxxn pyxn, ymentmammero narpysxy na
mente nosnonxn n nneun, o ycrpocrna,
nonnmammero n nepememammero rxxecrn (pnc. 53).
AEHEHHE Y XHPOBPAKTA
1
B Bnennn cymecrnymr pasnte cnennanncrt no
neuennm onpeenenno ]opmt onesnn nosnonounnxa:
xnponpaxrt, ocreonart, nanpanart, maccaxncrt n p.
Hexoropte ns nnx nmemr opasonanne, xoropoe n
nsnecrntx ornomennxx npnnnxaercx x
mennnncxomy, n ro xe npemx pyrne npaxrnxymr es
cnennantno nororonxn. Hanonee pacnpocrpanenntm
n ornomennn ncex +rnx npauenarene xnnxercx repmnn
xnponpaxr (nepnonauantno rpeuecxoe cnono,
oosnauammee npnmepno ncnenenne pyxamn). Omne
npnemt nx neuennx +ro ntrxxenne, crnanne
nosnonounnxa nnn naannnnanne na orentnte ero
yuacrxn, a raxxe maccax mtmeuno cncremt n mecr
npnxpennennx cyxoxnnn.
K sacnyre raxnx cnennanncron cneyer ornecrn,
uro onn yenxmr ontnomy mnoro npemenn n
nnnmannx, a raxxe uacro nponoxr nectma
rmarentnoe o-
1
B namen c1pane npnnn1 1epunn cnennanncr no
manyantno repannn.
178
P nc. 54. Aeuenne y xnponpax1a. Bosenc1nne na
onesnennme o1enm nosnonounnxa naannnnanneu.
sannx nm nomomn neoxonmo npnnneut pasntx
cnennanncron, onaammnx coornercrnymme
nororonxo n ontrom, yt ro npaun nnn xnponpaxrt.
B nacroxmee npemx nosnnxaer nacroxrentnax
norpenocrt n ecrecrnennom corpynnuecrne ncex nnn,
cnocontx x neuennm onesne nosnonounnxa.
AALTEPHATHBHLE METOL AEHEHHR
Fonesnn nosnonounnxa uacro npnnnmamr
xponnuecxym ]opmy n ocrannxmr uenonexy mnoro
myuenn n saor. 3ro oxcnxer, nouemy nnna c
noontmn saonenannxmn roront npnnxrt nmym
ocrynnym nomomt n nouemy na cneny ntcrynamr xax
cnennanncrt, rax n npauenarenn, ne nmemmne nouac
mennnncxoro opasonannx.
Croponnnxn nerpannnonntx, rax nastnaemtx
antrepnarnnntx, meroon neuennx uacro cctnamrcx,
nanpnmep, na +neprernuecxne cncremt nnn ocote
cnxsn mexy pasntmn uacrxmn uenoneuecxoro
oprannsma, xoropte, no xpane mepe o nacroxmero
npe-
180
menn, eme ne nonyunnn ocrarounoro nayunoro
oocnonannx. B ro xe npemx ner comnennx, uro
antrepnarnnnte merot, o xoroptx mna peut, n
onpeenennom ornomennn npnnocxr nontsy.
3ro oxcnxercx pasntmn npnunnamn. Ona ns nnx,
nanonee naxnax, nmeer, no-nnnmomy,
ncnxonornuecxne xopnn. B npnnnnne nce ]opmt
neuennx, axe npnem caxapntx ranerox, onaamr
nsnecrntm nenentm ecrnnem n sanncnmocrn or
crenenn nnymennx. pyrnmn cnonamn, nmoe neuenne
npnnocnr nontsy npn ycnonnn, uro ontno nepnr n nero.
Taxoe nnymenne moxer oxastnart nonoxnrentnt
+]]exr xax npn nexapcrnenno repannn, rax n npn
antrepnarnnntx meroax neuennx. Ho anntm
nexoroptx cnennanncron, ncnontsonanne annoro
+]]exra moxer nonnxart onenocnpnxrne o 50%.
Hanpnmep, ontnomy amr ranerxy, ne onaammym
nenentmn cnocrnamn, no nnymamr emy, uro +ro
cnntnoecrnymmee cpecrno or rononno onn. uepes
nexoropoe npemx nocne ee npnema moxer ormeuartcx
snaunrentnoe ynyumenne omero cocroxnnx. B
mennnncxo npaxrnxe npnmenenne raxnx ranerox ne
onycxaercx no mopantntm coopaxennxm: ontnte
nmemr npano snart, xaxne xnmnuecxne nemecrna
nxoxr n npnnnmaemte nmn nexapcrnennte
npenapart. Hoontm nosecrnnem onaamr mnorne
]opmt neuennx.
pyroe oxcnenne npnrxrarentno cnnt
antrepnarnnntx meroon cnxsano, necomnenno, c
nexoropo ranncrnennocrtm, oxpyxamme nx.
Crpemnenne ncxart nonte cnocot neuennx
ecrecrnenno nx uenonexa, ne nnonne yonnernopennoro
rpannnonntmn meroamn. Honacrt n nonym cpey,
ynnert, uro ree yenxmr npemx n nnnmanne, ouent
npnxrno. Hmenno n orcyrcrnnn +rnx uepr saxnmuamrcx
snaunrentnte neocrarxn n oprannsannn conpemennoro
spanooxpanennx n Bnennn. Cneyer eme pas
nouepxnyrt, uro neuenne y onroro npaua, nnnmanne x
ontnomy n nosmoxnocrt onepnrentnoro pasronopa o
xnsnenno naxntx nx nero nponemax ocramrcx
pemammnmn ]axropamn nmoro neuennx, nocxontxy or
nnx n ouent ontmo crenenn sanncxr ero pesyntrart.
He cneyer raxxe satnart o cymecrnenno
pasnnne n npenonecennn ]opm neuennx. Tax,
mennnna ne yrnepxaer, a n ne moxer yrnepxart,
uro moxno ntneunrt nmym onesnt. Bpaun ne
oemamr uy-
181
Pnc. 55. Hrnoyxanmnanne.
ec, no enamr nce, urot oxnannx ontnoro n
ornomennn pesyntraron npnmenennx ro nnn nno
]opmt neuennx tnn peantntmn. Hanpornn, croponnnxn
antrepnarnnntx meroon uacro ronopxr o
neotxnonenntx pesyntrarax npn ycnonnn, uro neuenne
yer ocrarouno onrnm.
Hrax, ceptesnoro oocnonannx nx ntopa nmenno
raxnx cnocoon neuennx onesne nosnonounnxa ner.
Bmecro +roro cneyer ntpaorart npnntuxy yenxrt
xaxt ent 1015 mnn. neueno rnmnacrnxe.
Heoxonmo raxxe yunrtcx npannntno cnert, croxrt n
nonnmart rxxecrn, urot ne noneprart
nosnonounnx neperpysxam.
Axynynxrypa (nrnoyxantnanne). 3ror mero
nauann mnpoxo ncnontsonart n mennnncxo
npaxrnxe n xauecrne neueno nponeypt npn onxx
(pnc. 55). Mnorne npaun nnrepecymrcx
pe]nexcorepanne n sannmamrcx nayuntmn
nccneonannxmn, ntxcnxx ee +]]exrnnnocrt npn pasntx
saonenannxx. On mnpoxo ncnontsyercx n pasntx
crpanax n naxonr nce ontmee pacnpocrpanenne n
ontnnnax Bnennn.
O HAHAAA 3AHRTHH AEHEhHOH
IHMHACTHKOH
Hpncrynax x sanxrnxm neueno ]nsxyntrypo,
ontnomy cneyer ntpart nanonee noxoxmne
xomnnexct. Haunnart cneyer c camtx npocrtx
ynpax-
182
nenn, sarem moxno nepexonrt x onee cnoxntm.
B xnnre npecrannent ynpaxnennx, npnmenxemte npn
ocrptx cocroxnnxx n xponnuecxnx onesnxx. lnanntm
npannnom n sanxrnxx neueno rnmnacrnxo onxno
trt coornercrnne ntnpaemoro xomnnexca ero
nasnauennm. Moxer cnyunrtcx, uro ontno cam nteper
noxoxmne nx cex ynpaxnennx, ammne nennoxne
pesyntrart, xorx n xnnre onn ne npenasnauent nx
npnmenennx nmenno npn anno ]opme saonenannx.
Ecnn uenonex ormeuaer, uro ynpaxnenne npnnocnr
nontsy, on onxen nonarartcx na nero.
Heoxonmo nomnnrt: sanxrnx ne onxnt trt
conpxxent c ontm n ocoenno ee ycnnennem.
Cnauana rpennponxn moryr conponoxartcx nexoroptmn
onesnenntmn omymennxmn, xoropte onxnt
nocrenenno ocnaenart. uepes 23 sanxrnx oprannsm
npnntxner x narpysxam n ntnonnxrt ynpaxnennx
yer nerue. Onaxo cneyer nomnnrt, uro ont +ro
cnrnan onacnocrn, xoroptm nentsx npeneperart.
Hepe nauanom sanxrn cneyer pasorpert
rpennpyemym uacrt rena. nx +roro moxno
ncnontsonart ropxuym nanny, ym nnn nonoxnrt na
+ro mecro rpenxy nnn narperoe nonorenne npnmepno
na 10 mnn. Taxax nponeypa ne oxsarentna, no otuno
ona ymentmaer onente omymennx n mtmeunym
cxonannocrt n nauane sanxrnx (pnc. 56).
Haunnart cneyer ncera ouent ocropoxno,
nserax pasmamncrtx nnxennn n ontmnx ycnnn
(pnc. 57). Hanpart amnnnryy n nnamnxy nnxenn
nyxno nocrenenno. Baxno nocroxnno xonrponnponart
xo sanxrn, urot nsexart nenpnxrntx
neoxnannocre n nne onn nnn nnoro cmpnpnsa.
Hpn ocrptx onxx n cnnne ntpart conepmenno
esonesnennte ynpaxnennx ouent rpyno, no+romy
naunnart sanxrnx cneyer nnmt no npoxoxennn
ocrporo nepnoa (pnc. 58). Hyume ocrannrt
nosnonounnx n noxoe na .necxontxo nnmnnx ne,
uem sacrannxrt cex sannmartcx rnmnacrnxo uepes
cnny, uro otuno nnmt sarxrnnaer ntsoponnenne. He
cneyer oxrtcx, uro nosnonounnx sa +rn necxontxo
ne norepxer nonnxnocrt: rnoxocrt, yrpauennym n
nepno ortxa, moxno onontno nerxo noccranonnrt.
3anxrnx neueno ]nsxyntrypo onxnt norn n
npnntuxy. Hpn xponnuecxo ]opme onesnn
rpennponartcx cneyer xaxt ent, npn ocrpo
xora o-
183
nn naunnamr ocnaenart. Vcnexy sanxrn
cnococrnyer nx perynxpnoe nponeenne na
nocroxnnom mecre n ono n ro xe npemx (pnc. 59).
Exenennte ynpaxnennx no 1015 mnn. nocrenenno
npnneyr x samerntm pesyntraram.
Hontsa or sanxrn moxer cxasartcx ne cpasy,
no+romy neoxonmo sanacrnct repnennem n ntepxxo.
Fonesnt pasnnnaercx nocrenenno, npenoctnxn ee
cospenamr n reuenne nnrentnoro npemenn,
cneonarentno, paccunrtnart na tcrpoe nsneuenne
onpomerunno.
Ocnonnax nent onxna saxnmuartcx ne n rom,
urot ntsoponert nemenenno, no n rom, urot
nocnpenxrcrnonart nosnpamennm ocrptx cocroxnn
nnn, no xpane mepe, cnecrn nx npoxnnennx x
mnnnmymy, oecneunn cee rem camtm nopmantnym
xnsneexrentnocrt.
Pnc. 58. Ocrpte onn npn yn- Pnc. 59. Perynxpnocrt n npo-
paxnennxx noxasannx x or* neennn sanxrn sanor
mene sanxrn. ycnexa.
184
AEHEhHAR IHMHACTHKA H PEKOMEHAHHH
BO BPEYBPEEHHK BEPHOOB
OhOCTPEHHR hOAE3HH
IHMHACTHKA AR mEHHOIO OTEAA
BO3BOHOHHHKA
KOMBAEKC I (YBP AHEHHR 1-3)
Ynpaanennn 13 pexomenymrcx npexe ncero
npn xponnuecxnx onesnxx menoro orena
nosnonounnxa, onaxo c ocropoxnocrtm nx moxno
ncnontsonart n npn ocrptx cocroxnnxx nocne
ocnanennx onentx omymenn.
Hent: ynyumnrt nonnxnocrt nosnonxon n
noccranonnrt +nacrnunocrt mtmn men. Hpn ocrptx
cocroxnnxx pexomenyercx raxxe n reuenne necxontxnx
ne nocnrt ]nxcnpymmym nonxsxy (cm. pnc. 5) nx
oecneuennx cocroxnnx noxox nosnonxam n mtmnam
men. 3ro moxno npenoxnrt n ontntm c
ecnoxontm cnom, uacro menxmmnm nonoxenne n
nocrenn.
Ynpaanenne 1. Hcxonoe nonoxenne: cnx
na cryne nnn crox, pyxn onyment nont rynonnma.
Honepnyrt ronony n xpanee npanoe nonoxenne,
sarem n nenoe. Honropnrt 510 pas (pnc. 60).
Hasnauenne ynpaxnennx: ocrnut raxo crenenn
nonnxnocrn mentx nosnonxon, urot npn
maxcnmantnom nonopore ronont noc n noopoox
pacnonarannct na nneuom. Hnrencnnnocrt nnxenn
cneyer xonrponnponart onentmn omymennxmn.
Pnc. 60. Vnpaxnenne I. Pnc. 61.
Bapnanr ynpaxnennx 1.
185
Pnc. 62. Vnpaxnenne 2. Pnc. 63. Vnpaxnenne 3.
Oneruennt napnanr. enart cepnm
neontmnx nnxenn n xaxym cropony. nx +roro
ronony, nacxontxo +ro nosmoxno, cneyer nonepnyrt
n cropony n enart px raxnx nnxenn n +rom
nanpannennn cnoero poa er na mecre (pnc. 61).
3arem npoenart ro xe n pyrym cropony.
Vnpaxnenne 2. Hcxonoe nonoxenne: cnx
na cryne nnn crox, pyxn onyment nont rynonnma.
Onycrnrt ronony nnns, crapaxct no nosmoxnocrn
npnxart noopoox x rpyn. Hpn xopome
nonnxnocrn mentx nosnonxon moxno noopoxom
omyrnrt rpynym ntemxy (pnc. 62). Honropnrt 510
pas.
Hasnauenne: ne rontxo ynyumaer rnxocrt
menoro orena nosnonounnxa, no n pacrxrnnaer
cxonannte xpynnte mtmnt sane onacrn men.
Vnpaxnenne 3. Hcxonoe nonoxenne: cnx
na cryne nnn crox, pyxn onyment nont rynonnma.
Hepemecrnrt ronony nasa, ononpemenno nrxrnnax
noopoox (pnc. 63). Honropnrt ynpaxnenne 510
pas.
Hasnauenne: xoppexnnx cnocrnenno nmxm
nnctmennoro rpya nost, npn xoropo ronona n mex
ntrxnyrt nnepe. Kora ronona nnraercx nasa,
sannmammncx omymaer, xax pacrxrnnamrcx
nanpxxennte n cxonannte mtmnt sane onacrn
men. Vnpaxnenne pexomenyercx raxxe enart n
reuenne nx n nepeptnax mexy paoro. Hontsa or
+rnx sanxrn yer samerna ouent cxopo.
186
KOMBAEKC II (YBPAHEHHR 48)
Vnpaxnennx 48 npnmenxmrcx npexe ncero npn
xponnuecxnx ]opmax onesne menoro orena
nosnonounnxa.
Hent: yxpennrt ocnanennte mtmnt, onrtcx
nx nanontmero paccnanennx, ymentmnrt
onesnennte omymennx n mecrax npnxpennennx
mtmn men.
Vnpaxnenne 4. Hcxonoe nonoxenne: cnx,
nonoxnn ony naont na no.
Haxnonxx ronony nnepe, ononpemenno
naannnnart naontm na no, npornnoecrnyx
nnxennm ronont, npnmepno n reuenne 10 c, sarem
ortxart crontxo xe npemenn (pnc. 64). Honropnrt
ynpaxnenne 10 pas.
Hasnauenne: yxpennxer ocnaenmne mtmnt n
nepene onacrn men, cnococrnyer paspaorxe
nonnxnocrn mentx nosnonxon n oecneunnaer
npannntnoe nonoxenne ronont.
Vnpaxnenne 5. Hcxonoe nonoxenne: cnx,
nonoxnn ony naont na ronony n onacrn nncxa.
Haxnonxx ronony n cropony, ononpemenno
naannnnart na nee naontm, npornnoecrnyx
nnxennm ronont n reuenne npnmepno 10 c (pnc. 65).
Oroxnyrt. Honropnrt 10 pas.
Hasnauenne: yxpennxer oxonte mtmnt men,
ynyumaer nonnxnocrt nosnonxon n ymentmaer onn.
Vnpaxnenne 6. Hcxonoe nonoxenne: cnx
nnn crox, pyxn onyment nont rynonnma.
Honxrt nneun nacxontxo +ro nosmoxno n
yepxnnart n raxom nonoxennn n reuenne 10 c (pnc. 66).
Paccnanrtcx, onycrnrt nneun n rnyoxo noxnyrt.
Paccnann mtmnt men n nneuenoro noxca,
nouyncrnonart, xax nannrte rxxecrtm pyxn orrxrnnamr
nneun nnns. Ocranartcx n raxom cocroxnnn 1015 c.
Honropnrt ynpaxnenne 510 pas.
Vnpaxnenne 7. Hcxonoe nonoxenne: cnx
nnn nexa na nony. .
Hpomaccnponart camomy nnn c ute-nno nomomtm
onacrt mexy xocrtm sartnxa n ero mxrxo uacrtm,
re naxoxrcx mtmnt (pnc. 67). Bosecrnne onxno
trt ocrarouno cnntntm n reuenne 34 mnn.
Maccax +ro uacrn ronont ntstnaer
otxnonenno snaunrentnte onesnennte
omymennx, xax npa-
187
Pnr 65. Vnpaxnenne 5. Pnc. 66 Vnpaxnenne 6.
nnno, ocnaenammne uepes xoporxoe npemx. 3ra
nponeypa nomoraer raxxe cnnmart rononnte onn.
Ynpaanenne 8. Hcxonoe nonoxenne: cnx
nnn nexa na nony.
Hpomaccnponart nnn norepert xonunxamn nantnen
nepxnn n nnyrpennn yuacrox nonarxn mecro
npnxpennennx momno mtmnt men, nonnmamme
no-
P nc. 67. Ynpaanenne 7. P nc. 68 . Ynpaanenne 8 .
188
narxy (pnc. 68). Bnauane nponeypa npnunnxer ont,
onaxo ouent cxopo ona ncuesaer, npn +rom n onacrn
nneuenoro noxca moxno nouyncrnonart nerxoe renno.
Hpoonxnrentnocrt maccaxa 34 mnn.
3ry nponeypy moxno enart camomy, no nyume,
ecnn ee nponeer xro-nnyt pyro. Otuno tnaer
rpyno enart camomy cee maccax co
snaunrentntmn ycnnnxmn, xpome roro, omenne raxoro
poa uacro oxastnaer nectma narornopnoe nosecrnne
na ontnoro n cnococrnyer oneruennm ero
cocroxnnx.
O maccaxe momntx mtmn n onacrn mex
nneueno noxc cm. pnc. 13
COBETL BO BPEYBPEEHHK
OhOCTPEHHH BPH hOAE3HRX
mEHHOIO OTEAA BO3BOHOHHHKA
B +rom pasene unrarent nonyunr necxontxo
omnx coneron, xoropte moryr trt nonesntmn npn
ocrptx n xponnuecxnx ]opmax saonenann menoro
orena nosnonounnxa.
Hseran1e nepeoxnaaennn n cxnosnnxon. Hpn ncex
]opmax onesne menoro orena nosnonounnxa
cymecrnyer recnax nsanmocnxst mexy onxmn n
nosnonxax n remn, uro ntsnant nanpxxennocrtm
npnnerammnx x nnm mtmn n mecr nx npnxpennennx.
Cxnosnxx n oxnaxenne moryr npnnecrn x ynennuennm
nanpxxennocrn n mtmnax, uro uacro cnyxnr npnunno
saonenann menoro orena nosnonounnxa. urot
npeornparnrt +ro, n xononym, nerpenym noroy, npn
ontmo nnaxnocrn nosyxa mem cneyer saxyrart,
nanpnmep map]om, n nocnrt rononno yop (pnc. 69).
Maccnpyn1e nncxn npn rononnmx onnx. Mnornx,
nme, crpaammnx or one n mee n nneuenom noxce,
myuamr raxxe onn n onacrn nncxon. 3ro ntsnano
rem, uro npn nanpxxennn mtmn men n nneuenoro
noxca saecrnonant raxxe n nncounte mtmnt.
Ocropoxno maccnpyx xonunxamn nantnen nncxn, moxno
ocnanrt rononnym ont. enamr neontmne, nerxne
xpyronte nnxennx n onacrn na yxom n no
nanpannennm x rnasy (pnc. 70).
He enan1e xpyronmx nnaennn rononon. Bpamenne
ronono npn saonenannxx noonoro poa aconmrno
npornnonoxasano (pnc. 71). Taxne nnxennx
189
Pnc. 69. Hpeynpexenne
nepeoxnaxennx.
Pnc. 70. Maccax nncxon npn
rononno onn.
Pnc. 71. Kpyronte nnxennx
ronono onacnt.
Pnc. 72. Hpnmenenne ycrpocrn
nx ntrxxennx mentx
nosnonxon onacno.
amr ouent ontmym narpysxy na ment oren
nosnonounnxa, n ocoennocrn na ero nnxnmm uacrt.
3ro moxer npnnecrn ne rontxo x ycnnennm one,
no n x nponennm ocrporo nepnoa ns-sa nonpexenn
mxrxnx rxane n pesyntrare raxoro poa
ynpaxnenn.
190
IHMHACTHKA AR IPYHOIO OTEAA
BO3BOHOHHHKA
KOMBAEKC I (YBPAHEHHR 6-12)
Vnpaxnennx 912 moryr trt ncnontsonant xax
npn ocrptx, rax n xponnuecxnx ]opmax
saonenann, npn conmennn rnannoro npannna no
xonrponem onentx omymenn.
Hent: ynyumnrt nonnxnocrt rpynoro orena
nosnonounnxa n rpyno xnerxn, oecneunrt
nosmoxnocrt rnyoxoro txannx.
Vnpaxnenne 9. Hcxonoe nonoxenne: cnx
na cryne c xpenxo cnnnxo n es ocrptx yrnon.
Honoxnrt pyxn na sartnox n npornyrtcx n.n.u
rax, urot nosnonounnx tn npnxar x ncpxncmy xp.um
cnnnxn cryna, npn +rom ntrnaercx raxxe n rpyno
oren nosnonounnxa, ocoenno ra ero uacrt, xoropax
npnxara x cnnnxe cryna. Hpornyrtcx nasa n
naxnonnrtcx nnepe 34 pasa (pnc. 73).
Bapnanr. Hcxonoe nonoxenne: cecrt na
xpa cryna rax, urot nepxnxx uacrt rpynoro orena
nosnonounnxa onnpanact na nepxnn xpa cnnnxn
cryna.
Hpornyrtcx nasa n naxnonnrtcx nnepe rax xe,
xax n n npetymem cnyuae
txanne: npn nporne nasa nox; npn
naxnone nnepe ntox. 3ro oneruaer nnxennx n
rpennpyer nerxne. Honropnrt ynpaxnenne 34 pasa.
Vnpaxnenne 10. Hcxonoe nonoxenne: neut
na cnnny na ponnoe mecro, no cnnny n onacrn
rpynoro orena nosnonounnxa nonoxnrt nannx. On
onxen trt ocrarouno xecrxnm, namerpom
npnmepno 10 cm. nx +ro nenn xopomo nooer
nonorenne, namorannoe na cxanxy.
191
Pnc. 73. Vnpaxnenne 9. Pnc. 74. Vnpaxnenne 10.
Honoxnn pyxn sa ronony, neut na nannx.
Hpornyrtcx, sarem npnnonxrt nepxnmm uacrt
rynonnma (pnc. 74). urot paspaartnannct pasnte
yuacrxn rpynoro orena nosnonounnxa, cneyer
nepennrart nannx nont nosnonounnxa n nonropxrt
ynpaxnenne no 34 pasa.
txanne: npn nporne nasa nox, npn
noeme nepxne uacrn rynonnma ntox.
Ynpaanenne 11. Hcxonoe nonoxenne: cnx
nnn nexa. Oepnyrt nonorennem nnn xycxom
marepnn nnxnmm uacrt rpyno xnerxn.
Bsxrtcx pyxamn sa cnoonte xonnt (pnc. 75).
Cenart rnyoxn nox. Hpn ntoxe maxcnmantno
Pnc. 75. Vnpaxnenne 11. Pnc. 76. Vnpaxnenne 12
192
crxnyrt marepnm, cnococrnyx rem camtm nonnomy
ntoxy. Cnona cenart nox, ocnann npn +rom na-
rxxenne nonorenna. Vnpaxnenne nonropnrt 510 pas.
Has nauenne: ynyumnrt nonnxnocrt peep
r pyno xnerxn n cnococrnonart pasnnrnm rnyoxoro
nnxannx.
Vnpaxnenne 12. Hcxonoe nonoxenne: cnx
nnn crox na npounom ocnonannn, norn npn +rom
epxart nemnoro npost.
Btnpxmnrt na ronono pyxn, oxnarnn neno
sanxcrte npano (pnc. 76). Haxnonnrtcx xax moxno
ontme nneno n nemnoro norxnyrt npanym pyxy, npn
+rom cnpana omymaercx cxonannocrt oxontx mtmn
rpyno xnerxn. 3arem nomenxrt nonoxenne pyx.
Haxnonnrtcx nnpano n norxnyrt nenym pyxy. Honropnrt
ynpaxnenne 510 pas n xaxym cropony.
KOMBAEKC II (YBPAHEHHR 1316)
Vnpaxnennx 1316 moryr npnmenxrtcx xax npn
xponnuecxnx, rax n npn ocrptx onxx n onacrn
rpynoro orena nosnonounnxa.
Hent ynpaxnenn 13, 14: ynyumnrt nonnxnocrt
nosnonxon rpynoro orena, a raxxe mecr nx
counenenn c pepamn.
Hent ynpaxnenn 15, 16: paspaorart mtmnt
nneuenoro noxca, xoropte uacro tnamr cxonant n
ntstnamr onente omymennx n mentx n nepxnnx
rpyntx nosnonxax.
Hpn nponeennn +rnx ynpaxnenn rpeyercx
nocroponnxx nomomt.
Vnpaxnenne 13. Hcxonoe nonoxenne: nexa
na xnnore.
Accncrnpymmn naannnnaer naonxmn na pepa
ontnoro c oenx cropon or nosnonounoro crona,
naunnax cnnsy. Hanpannenne: cnnsy nnepx n n
cropont or nosnonounnxa, x nneuam (pnc. 77).
Hpoonxnrentnocrt xaxoro nosecrnnx 34 c,
cnna ero onxna trt ymepenno: ocrarouno, ecnn ona
yer coornercrnonart uacrn macct nepxne nononnnt
rynonnma.
Vnpaxnenne 14. Hcxonoe nonoxenne: nexa
na xnnore.
Accncrnpymmn nepenneraer nantnt n
naannnnaer ocnonannxmn naone na nosnonounnx c
oenx cropon no oxam or ocrncrtx orpocrxon.
Hpoonxn-
7 3axas N 178 193
a. nnxennx no nanpannennm or nosnonounnxa,
uro pasmxruaer mtmnt n npnaer nm
+nacrnunocrt (pnc.
Vnpaxnenne 16. Heoxonmo raxxe maccnponart
cxonannte n onesnennte mtmnt n onacrn
mex-
y nonarxamn.
Hcxonoe nonoxenne: nexa na xnnore. Ac-
cncrnpymmn xnaer naonn na nonarxn
ontnoro.
Hanpxut mtmnt mexy nonarxamn, coennxx nx
(pnc. 80, a). Coxpanxrt +ro nonoxenne n reuenne 5
10 c. Ononpemenno c paccnanennem mtmn accncrn-
pymmn naannnnaer na nonarxn ontnoro n
pasnte cropont rax, uro onn orxoxr or
nosnonounnxa na-
n.xo +ro nosmoxno (pnc. 80, ). Honropnrt 510
Hasnauenne: ynpaxnenne cnococrnyer ynyu-
mennm ]ynxnnonnponannx naxntx mtmn,
]nxcnpym-mnx nonoxenne nonarox.
IHMHACTHKA AR BORCHHHHOIO OTEAA
BO3BOHOHHHKA
KOMBAEKC 1 (YBPAHEHHR 1719)
Vnpaxnennx 1719 noxoxr nx ontmnncrna
nnn c xponnuecxnmn saonenannxmn noxcnnunoro n
xpecrnonoro orenon nosnonounnxa.
Hent: rpennponxa mtmn rynonnma, yxpennenne
nosnonounnxa n pasnnrne ero ]ynxnnonantntx
nos-
mxnocre.
Vnpaxnenne 17. Hcxonoe nonoxenne: nexa
na nnne, pyxn nont rynonnma, norn nemnoro
cor-nyrt. Hanpxut mtmnt xnnora, ne saepxnnax
txannx
n ne naryxnnaxct, rax, urot onn crann
rneptmn,
nx xonrponx nonoxnrt pyxy na xnnor (pnc.
81). Honropnrt ynpaxnenne 1015 pas.
Hpn ntnonnennn +roro ynpaxnennx noxcnnunt
oren nosnonounnxa ntrnaercx nemnoro nnepx.
Kpo-me roro, nanpxxenne mtmn xnnora nosnonxer
naxo-
nrt>> nx, uro naxno nx antnemnx
sanxrn. Oneruennt napnanr. Ecnn
nosnnxamr o-nesnennte omymennx,
ynpaxnenne moxno nnonsme-
nnrt: nonoxnrt norn na non nanpano nnn
naneno.
195
rentnocrt xaxoro nosecrnnx 34 c,
nanpannenne nnepx (pnc. 78). 3arem pyxn
nepememamr* ntme, x cneymmemy nosnonxy.
Haunnaercx ynpaxnenne n nnxne uacrn rpynoro
orena nosnonounnxa.
Hponeypa onxna trt esonesnenno,
ntstnart npnxrnoe omymenne. unsnuecxn xonraxr c
accncrnpymmnm ntstnaer omymenne renna n
saort, uro oxastnaer nenenoe nosecrnne na
ontnoro.
Ynpaanenne 15. Hcxonoe nonoxenne: nexa
na xnnore.
Fontmnmn nantnamn pyx accncrnpymmn
maccnpyer mtmnt no oenm croponam or nosnonounoro
cron-
194
Hocne roro, xax +ro ynpaxnenne nonnocrtm
ocnoeno, moxno nepexonrt x cneymmemy.
Ynpaanenne 18 . Hcxonoe nonoxenne: nexa
na cnnne, pyxn nont rynonnma, norn ntrxnyrt.
Hpnnonxrt nepxnmm uacrt rynonnma, yepxnnax
norn nce npemx na nony. Coxpanxrt +ro nonoxenne
10 c, sarem menenno nepnyrtcx n ncxonoe
nonoxenne. Oroxnyrt 510 c. Honropnrt 1015
pas.
Vnpaxnenne nerue ntnonnxrt c ntrxnyrtmn
nnepe pyxamn (pnc. 82), nonoxnn nx na sartnox,
moxno ycnoxnnrt ero.
Hasnauenne: +ro ynpaxnenne xopomo pasnnnaer
mtmnt xnnora. uncno nonropenn onpeenxercx
cocroxnnem uenonexa: ntnonnenne ne onxno
ntstnart onesnenntx omymenn n mtmnax xnnora
nnn cnnnt.
196
Pnc. 8 1. Ynpaanenne 17. Pnc. 8 2. Ynpaanenne 18.
Ynpaanenne 19. Hcxonoe nonoxenne:
nexa na cnnne, norn necxontxo cornyrt. Hpanym pyxy
ntrxnyrt nnepe, nonoxnn npn +rom xncrt na nenoe
xoneno.
Cornyrt nenym nory, ononpemenno ynnpaxct n
xoneno npano pyxo n ne anax e npnnnsnrtcx x
ronone (pnc. 83, a). enart ynpaxnenne c ycnnnem
n reuenne 10 c. Oroxnyrt 1015 c. Honropnrt 5
10 pas. 3arem nepemennrt nosy n ncxonom
nonoxennn rax, urot nenax pyxa ynnpanact n
npanoe xoneno (pnc. 83, ). Honropnrt 510 pas. B
naysax mexy ynpaxnennxmn cneyer nexa na cnnne
paccnanrt mtmnt pyx, rynonnma n nor. 3roro
cocroxnnx nerue onrtcx, ecnn cnauana nanpxut
mtmnt.'
Hasnauenne: rpennpyer xocte mtmnt
rynonnma n cnnnt. Font n mtmnax, noxnnnmaxcx
nocne nepntx sanxrn, npoxonr uepes necxontxo
ne.
KOMBAEKC II (YBPAHEHHR 20-22)
Vnpaxnennx 2022 moxno npnmenxrt npn xponn
uecxnx saonenannxx noxcnnunoro n xpecrnonoro
orenon nosnonounnxa, a raxxe npn ocrptx ]opmax
saonenann noxcnnunoro orena.
Hent: pasnnrne rnxocrn nosnonounnxa n
rpennponxa mtmn.
Vnpaxnenne 20. Hcxonoe nonoxenne: nexa
na cnnne, pyxn na nony, norn nemnoro cornyrt.
Honoxnrt oe norn na non nanpano or rynonnma,
ononpemenno nonopaunnax ronony n nepxnmm uacrt
rynonnma nneno. Hpn +rom nosnonounnx cnntno
nsrnaercx n onacrn noxcnnunoro orena. B +rom
nonoxennn pexomenyercx raxxe enart cepnm
neontmnx xauammnxcx nonoporon npn ycnonnn,
uro +ro ne ntstnaer onentx omymenn. Ocranartcx n
+rom nonoxennn npnmepno 5 c (pnc. 84, a). 3arem
nonoxnrt norn naneno or rynonnma, ononpemenno
nonopaunnax ronony n nepxnmm uacrt rynonnma
nanpano. Ocranartcx n raxom nonoxennn 5 c, enax
ononpemenno neontmne, xauammnecx nonoport
(pnc. 84, ). Honropnrt nce ynpaxnennx 10 pas.
txanne: nox npn nepemene nost, ntox -
npn nonoporax.
Ecnn ntnonnxrt ynpaxnenne n npnneennom
napnanre rpyno, moxno onerunrt ero:
nepexnatnart
197
norn n cropont, ne orptnax nonarox or nona n ne
nonopaunnax ronont n nepxne uacrn rynonnma n
npornnononoxnym cropony (pnc. 84, n). nx rpennponxn
rnxocrn nosnonounnxa +roro nnonne ocrarouno.
Ynpaanenne 21. Hcxonoe nonoxenne: crox
na xonenxx nepe onopo, nonoxnrt na nee ronony n
pyxn.
Btrnyrt cnnny maxcnmantno nnepx (pnc. 85, a).
Ocranartcx n +ro nose necxontxo cexyn, sarem
npornyrt cnnny maxcnmantno nnns (pnc. 85, ).
Honropnrt 510 pas, ne onycxax one n cnnne.
198
KOMBAEKC III (YBPAHEHHR 2J-J5)
Ynpaanennn 2325 pexomenymrcx npn ocrptx
onxx noxcnnunoro orena nosnonounnxa, no moryr
raxxe ncnontsonartcx npn ocrptx n xponnuecxnx
]opmax saonenannx noxcnnunoro n xpecrnonoro
orenon nosnonounnxa.
Hent: nyrem pacrxxennx nosnonounnxa
pasennxrt nosnonxn, urot ymentmnrt annenne na
uyncrnnrentnte x onn rxann.
Ynpaanenne 23. Hcxonoe nonoxenne: crox
nepe orxptro neptm, sa]nxcnponanno xnnnom,
yxnarnrtcx pyxamn sa ee nepxnn xpa (npn
neoxonmocrn ncrart na cxameeuxy nnn cryn).
Cornyn xonenn, nonncnyrt na npxmtx pyxax (pnc.
87). Bosnnxammee npn +rom pacrxxenne ymentmaer
annenne na ncxn, xopemxn cnnnnomosrontx nepnon,
cycrant n pyrne uyncrnnrentnte rxann. Ocranartcx
n +rom nonoxennn ne menee 1 mnn, sarem ortxart
10 mnn (cm. pnc. 23). enart ynpaxnenne 23 pasa
n ent.
Ynpaanenne 24. Vxpennrt nepexnanny, nanpnmep
n nepnom npoeme: Hcxonoe nonoxenne:
nponncnyn na npxmtx pyxax.
Ocropoxno nonopaunnart reno nomepenenno
nanpano n naneno (pnc. 88). Hpn +rom crapartcx ne
nanpxrart mem, nneueno noxc n cnnny reno onxno
trt maxcnmantno paccnanenntm. Hanpxxennte
mtmnt cnnnt npenxrcrnymr +]]exry pacrxrnnannx
no ecrnnem macct rena n rem camtm ymentmamr
nontsy ynpaxnennx. Hpoonxnrentnocrt xaxoro
nponncannx 13 mnn. Vnpaxnenne pexomenyercx
enart necxontxo pas n ent.
Ynpaanenne 25. Fonee +]]exrnnen cnoco
pacrxxennx nosnonounnxa c nomomtm cnennantnoro
camo-
199
Pnc. 87. Vnpaxnenne 23. Pnc. 88. Vnpaxnenne 24.
entnoro npncnoconennx (pnc. 89, a). Hpount mny.p
ono cropont nennxercx x ocoomy xpennennm na
sane cropone xopcera, c pyro x cnnnxe xponarn
noe nonoxenne: nexa na cnnne, xnnore oxy, n
sanncnmocrn or roro, xaxoe nonoxenne nanmenee
onesnenno, xopcer sarxnyr. Horn ntrxnyrt cropony
cnnnxn xponarn, re npnnxsan mnyp
Pnc. 8 9, a. . Ynpaanenne 25.
200
Bsxrtcx pyxamn sa cnnnxy xponarn n
norxnyrtcx rax, urot mnyp narxnyncx (pnc. 89,
).
B arom nonoxennn, n ornnune or nponncannx na
pyxax, ouent nerxo xonrponnponart npnnaraemoe
ycnnne: uem ono snaunrentnee, rem snaunrentnee
+]]exr pacrxxennx. Hpn noxnnennn one nnn
nenpnxrntx omymenn ocrarouno pasxart pyxn,
urot npexparnrt nosecrnne. Kpome roro,
paccnanrtcx n +ro nose ropaso yonee n nerue,
uem n nonoxennn nponnca na pyxax. Hpnnaraemoe
ycnnne onxno trt ne ontme roro, urot
nouyncrnonart narxxenne n cnnne.
Hpoonxnrentnocrt ynpaxnennx 1530 c, ortxa
3060 c. Omee npemx rpennponxn (norxrnnanne
ortx) 1520 mnn nnn noxa onn cymecrnenno ne
ymentmarcx.
3axonunn ynpaxnennx, cneyer oroxnyrt n
yono nose nexa (cm. pnc, 23) n reuenne 3060
mnn.
KOMBAEKC IV (YBPAHEHHR 2629)
Ynpaanennn 2629 pexomenymrcx npexe ncero
npn xponnuecxnx ]opmax saonenann noxcnnunoro
orena nosnonounnxa, onaxo nx moxno ncnontsonart
n nocne ncuesnonennx one n ocrpt nepno.
Hent: npnart +nacrnunocrt mtmnam n yxpennrt
nx.
Ynpaanenne 26. Hcxonoe nonoxenne cnx na
ponnom mecre, ony nory ntrxnyrt nepe coo,
pyrym, cornyn n xonene, orcrannrt n cropony.
Haxnonnrtcx nnepe x ntrxnyro nore, crapaxct
ocrart crony pyxamn (pnc. 90). Ecnn +ro
ynpaxnenne enart ocrarouno +neprnuno, moxno
nouyncrnonart, xax rxnyrcx mtmnt na sane
cropone epa ntrxnyro norn, npnxpennxmmnecx x
xocrxm rasa. Honropnrt 10 pas.
Homenxrt nonoxenne nor n nonropnrt
ynpaxnenne 10 pas n nonom nonoxennn.
Ynpaanenne 27. Hcxonoe nonoxenne: crox
y crona, onepertcx na nero pyxo. Ony nory
orcrannrt anexo nasa, pyrym nnepe, xonenn
cnerxa cornyrt. Eme ontme cornyrt nocrannennym
nnepe nory n ononpemenno orxnonnrt nepxnmm uacrt
rynonnma nasa. Ocranaxct n +rom nonoxennn,
norxnyrt mtmnt npnmepno 10 pas (pnc. 91).
201
Pnc. 90. Vnpaxnenne 26. Pnc. 91. Vnpaxnenne 27.
B +ro nose rxnyrcx mtmnt nepene cropont
epa orcrannenno nasa norn. Honropnrt
ynpaxnenne 10 pas n nomenxrt norn mecramn.
Horxnyrt mtmnt 10 pas n nonom nonoxennn.
Ynpaanenne 28. Hcxonoe nonoxenne:
nexa na xnnore, npxmte pyxn n norn nemnoro
pasnnnyrt.
Honxrt ony nory xax moxno ntme. epxart ee
n +rom nonoxennn 510 c, sarem onycrnrt (pnc. 92).
Cenart ro xe camoe pyro noro. Honropnrt 10 pas.
Pnc. 92. Vnpaxnenne 28. Pnc. 93. Vnpaxnenne 29.
202
Hasnauenne: ynpaxnenne yxpennxer
ocnanennte n ontmnncrne cnyuaen xronunte
mtmnt, uro n cnom ouepet ncnpannxer ocanxy.
Vnpaxnenne nanonee +]]exrnnno, ecnn ero.
ntnonnxrt c npxmtmn noramn, onaxo, ecnn +ro
rpyno, nnauane moxno nemnoro cornyrt nx n
xonenxx.
Vnpaxnenne 29. Maccax xpynntx mtmn cnnnt,
npoxoxmnx nont nosnonounnxa, nonesen n npnxren.
Hpn +rom mtmnt pasmxruamrcx, npnoperamr
+nacrnunocrt, nosnnxaer raxxe ncnxonornuecxn
+]]exr: omymenne paccnanennx n ynyumennx
camouyncrnnx. Hcxonoe nonoxenne: nexa na
xnnore na mxrxom ocnonannn.
Maccaxncr xnaer pyxn na cnnny ontnoro y
ocrncrtx orpocrxon n, naannnnax xonunxamn ontmnx
nantnen na mtmnt cnat, maccnpyer nx n
nanpannennn or nosnonounoro crona, naunnax c
ocnonannx men o xpecrna. nnxennx nantnen
onxnt trt nnanntmn n mxrxnmn, no nmecre c rem
ocrarouno cnntntmn, urot nosecrnonart na
rnyoxo nexamne rxann. Hponeypa ne onxna
npnunnxrt ont (pnc. 93).
HEuEHHE HPH FOHE3HX
KPECTUOBO-ROHCHuuoro
OTEHA HO3BOHOuHHKA
Vmn xpecrnono-nonsomno cnnsxn. Hpn
naennn n ymnne xpecrna nosmoxno nonpexenne
xpecr-nonononomno cnxsxn. B +rom cnyuae neuenax
]nsxyntrypa ne pexomenyercx, naoopor,
npennctnaercx nonnt noxo nx nosnonounnxa.
Onaxo ntnonnxrt +ro nasnauenne onontno rpyno,
nocxontxy +ra uacrt nosnonounnxa nonepraercx
narpysxam npn xote, a raxxe n nonoxennn crox n
cnx. Ho+romy npn raxom narnose cneyer nocnrt
neontmo xopcer, ]nxcnpymmn xpecrnono-
nonsomnte counenennx n oecneunnammn nm
cocroxnne noxox (pnc. 94). On onxen trt ryro
sarxnyr n ncnontsonart ero moxno ne onee 12 ne.
Bocnanenne xpec1nono-nonsomnmx counenennn. B
+rom cnyuae xopcer moxer npnnecrn ontmym nontsy,
nocnrt ero cneyer nnmt n nepnot oocrpennx
onesnn.
203
Pnc. 95. Vnpaxnenne, pexomen- Pnc. 96, a, , n. Onacrn, nan-
yemoe npn cxonannocrn no- onee noxoxmne nx macca-
xcnnunoro orena nosnonou- xa npn onxx n cycranntx
nnxa. cnxsxax n mecrax npnxpenne-
nnx mtmn, npnnerammnx x
xpecrnono-nonsomntm
counenennxm, noxcnnunomy
oreny nosnonounnxa n
rasoepenntm cycranam.
Hpn nocnannrentntx nponeccax n xpecrnono-no-
nsomntx counenennxx xaxne-nno cnennantnte
ynpaxnennx sanpemamrcx, rax xax cycrant onxnt
sa-
204
Pnc. 94. Kopcer,
pexomenyemt npn ymne
xpecrnono-nonsomno
cnxsxn.
rncpert, urot onn npexparnnnct. B ro xe npemx
nx noxcnnunoro orena nosnonounnxa, counenennx
xoroporo uacro tnamr cxonanntmn n ntstnamr
onente omymennx, pexomenymrcx cnennantnte
ynpaxnennx (pnc. 95).
Fonn n cnxsxax n mecrax npnxpennennx mtmn.
Fonn n noxennuno-xpecrnonom orene nosnonounnxa ne
ncera tnamr cnxsant c xpecrnono-nonsomntmn
counenennxmn. Hepexo nx ncrounnxamn tnamr
cycrannte cnxsxn n mecra npnxpennennx mtmn,
npnnerammnx x xpecrnono-nonsomntm counenennxm,
noxcnnunomy oreny nosnonounnxa n rasoepenntm
cycranam. nx maccaxa nanonee noxoxr rnn
onacrn. Ona ns nnx pacnonoxena na xmouxo
Benept, na nonsomntm rpenem, re naxonrcx
mecro npnxpennennx cnxsxn (pnc. 96, a). Bropaxn
cropone or xmouxn Benept, xnnsy or nonsomnoro
rpenx, re naunnamrcx xronunte mtmnt (pnc. 96, ).
Tpertx
na xpaem nepxne uacrn rasoepennoro cycrana
(pnc. 96, n).
Ecnn +rn rouxn onesnennt npn naannnnannn na
nnx, nonesen maccax cnntntmn nrnpammnmn
nnxennxmn. Bnauane +ra nponeypa ntstnaer ont,
no ncxope ona ocnaenaer n axe moxer samennrtcx
npnxrntm omymennem renna.
Harn rouxn, noammnecx oesonnnannm raxnm
cnocoom, rpyno, onaxo nx nao ncxart. 3ror rnn
maccaxa esnpeen.
TPEHHPOBKH B hACCEHHE
Hpenmymecrna. 3anxrnx n otunom accene nnn
nanonnennom ropxue noo nectma nonynxpnax n
+]]exrnnnax ]opma neueno rnmnacrnxn,
nonyuammax nce ontmee pacnpocrpanenne. Ono ns
npenmymecrn rpennponox n accene cocronr n rom,
uro n noe, necmorpx na nnxennx, nosnonounnx
ncntrtnaer ouent nesnaunrentnym narpysxy. 3ro
cnxsano c rem, uro n noe uenonex cranonnrcx
nenecomtm.
Bmecre c rem noa oxastnaer ocrarounoe
npornnoecrnne, nospacrammee no mepe ytcrpennx
nnxenn. Ftcrpoe nnxenne pesxo ropmosnrcx
noo, n ro npemx xax menennomy oxastnaercx
neontmoe conpornnnenne. B cnxsn c +rnm n accene
moxer rpe-
205
Puc 97, a, . Ynpaueuun n acceue c nac1auu.
nnponartcx nmo uenonex nesanncnmo or ]nsnuecxo
nororonxn.
Hcnontsonanne nacr ynennunnaer conpornnnenne
not n rem camtm nontmaer +]]exrnnnocrt
ynpaxnenn (pnc. 97, a, ).
Pexouenyeume nnaennn. 3anxrnx n accene
pexomenymrcx nocne oxonuannx ocrporo nepnoa npn
ontmnncrne saonenann nosnonounnxa.
Hcxnmuennem moryr trt ocrpte onn n cxonannocrt
menoro orena nosnonounnxa, nocxontxy n +rnx
cnyuaxx tnaer rpyno narn esonesnennoe
nonoxenne npn nnxennxx n noe.
Kax npannno, nnanax nnn npocro nexa na cnnne c
nomomtm naynno noymxn, yaercx narn
xom]oprnoe nonoxenne. nnxennx pyx, nor, cnnnt
onxnt trt no nosmoxnocrn +neprnuntmn (pnc.
98).
Hnanax na xnnore nnn cnnne n epxact pyxamn
sa xpax accena (nexoropte ns nnx oopyonant
cnennantntmn nopyunxmn-epxarenxmn), moxno
rpennponart rpyno n noxcnnunt orent
nosnonounnxa. Pasnnnart ero rnxocrt moxno,
orxnonxxct nonepemenno n cropont, ntrxrnnaxct n
crnaxct nacxontxo +ro nosmoxno, npn ycnonnn, uro
raxne nnxennx ne npnunnxmr onn (pnc. 99, a, ).
Pnc. 98. 3neprnunme nnaennn pyxaun n noraun n
esonesnennou nonoaennn neaa nnn nnanan na
cnnne.
206
Pnc. 99. Vnpaxnennx, pasnn-
nammne rnxocrt
nosnonounnxa
a-+neprnunte crnannx u ntrx-
rueauun, pepacu sa nopyeuu y
kpan acceua; nonepereuuue
orxnonennx rynonnma n cropont.
Vxpennxrt mtmnt
moxno raxxe tcrpo
nnrax noramn n noe.
Onacnoc1t
nepeoxnaaennn. Hpn
sanxrnxx n accene
neoxonmo nserart
nepeoxnaxennx (+ra
onacnocrt, ecrecrnenno, ne
rposnr npn nontsonannn
accenom c ropxue
noo). Hepe rpennponxo
cneyer npnnxrt ropxun
ym nnn notnart n
napnnxe. B noe nao nce
npemx +neprnuno
nnrartcx.
Hepeoxnaxenne
nontmaer pncx
oocrpennx saonenannx.
3anxrnx n accene ne paspemamrcx npn
npocryax, nn]exnnonntx saonenannxx, panax,
nopesax, npepacnonoxennocrn x nn]nnnponannm
mouenonontx nyre, no+romy nepe nauanom sanxrn
oxsarentna xoncyntrannx y npaua.
COBETL HEAECOOhPA3HOIO BOBEEHHR
KAK BPABHALHO CHETL
Hpn paore cnx n noome npn onrom
cnennn cneyer menxrt nonoxenne rena npnmepno
xax-
207
Pnc. 100, a-s. Host n npncnoconennx, pexomenyemte nx
npeornpamennx one n nosnonounnxe npn onrom npetnannn
n cnxuem nonoxennn.
208
'
tc 15 mnn. nx +roro ocrarouno nnmt nemnoro
nsmennrt nonoxenne cnnnt n nor.
Hpn ntnonnennn nnctmenno paort yonee nce-
ro cnert, npouno onnpaxct cnnno n mecre ee nsrna
na cnnnxy cryna (pnc. 100, a).
Cnert cneyer npxmo, ne naxnonxx nnepe rono-
ny nnn nepxnmm uacrt rynonnma, urot ne nanpxrart
mtmnt rena. Hpn npoonxnrentntx sanxrnxx
urennem, nnctmom nnn pnconannem nonesno onycrnrt
nepenmm uacrt xptmxn crona nnns, urot ne
naxnonnrtcx x xnnram, ymaram, ecnn +ro nenosmoxno,
cneyer cenart npocroe ycrpocrno,
noepxnnammee xnnrn, ymarn n p. na ocrarouno
ntcore (pnc. 100, , n).
Btcory cryna neoxonmo orperynnponart rax,
urot cnente npnxonnoct na yponent xonenntx
cxnaox (pnc. 100, r). 3anxx cropona epa onxna
nnmt cnerxa annrt na xpa cryna. Ecnn annenne
yer cnnmxom ontmnm, cnert ncxope craner
neyono, xpome roro, sarpynnrcx nnpxynxnnx
xponn n nnxne uacrn nor. nx ymentmennx annennx
na sanmm cropony epa yona cxameeuxa nx nor, x
romy xe norn nonyuar yonym onopy (pnc. 100, ).
3a pynem anromonnx nnn n xnnorearpe naxno
npnnxrt yonoe nonoxenne, urot cnnna n mecre nsrna
nmena xopomym onopy. Cnert cneyer npxmo, uacro
menxrt nosy n ne naxnonxrt ronomy nnepe (pnc.
100, e, x).
Hpn nnrentno xonnenrpannn nnnmannx, xax
nyx ntmenpnneenntx npnmepax, nerxo ne samernrt
cnatx cnrnanon ycranocrn n nne noannnannx nnn
omymennx ncxom]opra, npeynpexammnx o
neoxonmocrn nsmennrt nosy. Hpn noesxax n
anromonne na ontmne paccroxnnx neoxonmo
nepnonuecxn ntxonrt ns nero, a npn nnrentnom
npocmorpe renennsnonntx nepeau nspexa
ncranart n nnrartcx.
Exeuacnte nepeptnt n paore na 12 mnn
naxno ncnontsonart npannntno. Moxno ncrart n
nemnoro noxonrt nnn, cnx na cryne, naxnonnrtcx
nasa n cnecnrt paccnanennte pyxn (pnc. 100, s).
Cenart necxontxo rnyoxnx noxon n nontrartcx
paccnanrt mtmnt sartnxa n nneuenoro noxca.
Haxnonnrt ronony nasa n noneprert ee nanpano n
naneno necxontxo pas.
209
Pnc. 101, a-. Host n nnxennx, pexomenyemte nx
npeornpamennx one n nosnonounnxe npn onrom
npetnannn n nonoxennn crox.
Pnc. 102, a-r. Btnonnenne nexoroptx ecrnn n nosax,
cnococrnymmnx ymentmennm narpysxn na nosnonounnx.
210
KAK BPABHALHO CTORTL
Hpn neoxonmocrn onro croxrt pexomenyercx
nsmnenrt nosy npnmepno xaxte 10 mnn.
Onnpartcx nao no ouepen na xaxym nory,
urot na nnx no-
nepemenno npnxonnact macca rena (pnc. 101, a).
Cneyer raxxe menxrt nonoxenne nor: xonrt na
mecre, nnraxct ecrecrnenntm opasom. 3ro neoxo-
nmo nx oprannsma uenonexa: mtmnt, cocyt, cyxo-
xnnnx, cycrant n xocrnte rxann noepxnnamrcx n
uynxnnonantnom cocroxnnn perynxpntmn nnxennxmn
(pnc. 101,6).
uenonex omymaer ycranocrt n cnnne, nneuenom
noxce n sartnxe, xora npnxonrcx onro croxrt. nx
npeynpexennx +roro cneyer npemx or npemenn nt-
(rxnyrt pyxn nnepx, npornyrtcx nasa n cenart
rnyoxn nox. Hpn norxrnnannn ymentmaercx uyncrno
ycranocrn n omymaercx npnnnn +neprnn (pnc. 101, n).
Paorax naxnonnnmnct, nanpnmep na nepcraxom
nnn moxo nx nocyt, npnxrno nmert no noro
onopy cxameeuxy nnn neontmo xmnx. Baxno,
urot macca rena nonepemenno npnxonnact na
npanym n nenym norn (pnc. 101, r).
Ecnn na moxo nncnr mxa] nx nocyt,
nonesno n npnxrno npncnonnrtcx x nemy ronono
(pnr 101, ).
Paorart c ntnecocom npn onxx n nosnonounnxe
tnaer rpyno, no+romy, urot ne narnartcx,
nenecoopasno nontsonartcx ocrarouno nnnno
rpyxo (pnc. 102, a).
Vnpax ntnt no meentm nnn n pyrnx
rpynoocrynntx mecrax, nyume ncrart na ono xoneno,
uem naxnonxrtcx (pnc. 102, ).
3acrnnax nocrent, nmecro roro urot
naxnonxrtcx nnepe, raxxe moxno onycrnrtcx na
xoneno: +ro ymentmaer narpysxy na nosnonounnx
(pnc. 102, n).
Honnmax uro-ro, oonpnrect pyxo o cryn nnn
cron, urot ne neperpyxart nosnonounnx (pnc. 102, r).
KAK BPABHALHO BOHHMATL H BEPEMEmATL
TRECTH
Hpn saonenannxx nosnonounnxa ne cneyer no-
rnrt rxxecrn. Bepoxrno, pantme +ro ne ntstnano y nac
sarpynenn, renept xe onesnt ntnnraer cnon rpe-
22111
Pnc. 103. Boseu 1naec1en.
Onacnme nn nosnonounnxa enc1nnn (a, n) n cnocom npeo1npamennn
ero 1panunponannn (, r).
Pnc. 104. Hepememenne rxxecre.
Bpenoe nn nosnonounnxa pacnpeenenne narpysxn (a. n) n cnocom ee
yuentmennn (. r, ).
212
onannx n npnxonrcx cunrartcx c nnmn,
npncnocannnaxct x nontm ocroxrentcrnam.
Tax, rxxenym nomy nenecoopasno pasennrt no
nosmoxnocrn na uacrn, nonnmax xoropte moxno ne
neperpyxart nosnonounnx. Hyume epxart rxxecrn
n oenx pyxax, ocoenno ecnn necrn nx npnxonrcx
nonro. B +rom cnyuae narpysxa na nosnonounnx
npnxonrcx snaunrentno mentmax.
Honnmax uro-nno rxxenoe, cneyer crnart
norn, a ne cnnny, rpys esonacnee epxart nosmoxno
nnxe x cee; npn raxom cnocoe ecrnnx narpysxa
na nosnonounnx camax nesnaunrentnax (pnc. 103, a, ).
Craparect ne nonnmart npemert na ronono.
Ecnn nyxno, nanpnmep, nonoxnrt xaxne-ro nemn na
mxa], yonee ncrart na ycrounnym cxameeuxy nnn
necrnnny: +ro acr nosmoxnocrt ne nonnmart nx
ntme yponnx nneu (pnc. 103, r).
Honnmax rxxecrn, nserare nonoporon
rynonnma, nocxontxy raxoe coueranne nnxenn
ona ns pacnpocrpanenntx npnunn npocrpenon (pnc.
103, n).
Hpn neoxonmocrn nepememart rxxente nemn
na snaunrentnte paccroxnnx nenecoopasnee nocnrt
nx na cnnne, nanpnmep n pmxsaxe, a ne n pyxax nnn
cymxe uepes nneuo. Pmxsax ocrannxer cnoontmn
pyxn n, xpome roro, raxo cnoco oecneunnaer
pannomepnocrt pacnpeenennx narpysxn na cnnne n
naronpnxrcrnyer ntpaorxe npxmo, maxme
nosnonounnx ocanxn (pnc. 104, a, ). Bosnpamaxct
ns marasnna c noxynxamn, nontsyrect cnennantno
renexxo, +ro menee npeno, uem nocnrt ynecncrte
cymxn (pnc. 104,.n, r).
Honnmart n nepenocnrt rpyst onomy nnn nnoem
nenecoopasno c ncnontsonannem nopyuntx cpecrn:
nanpnmep, nocnnxn, npocrax rauxa nnn renexxa
nomoramr nsexart npentx neperpysox nosnonounnxa
(pnc. 104, ).
H, naxonen, nocnenee: nonnmax rxxenoe, ne
crecnxrect npocnrt Koro-nnyt o nomomn.
KAK BPABHALHO AEATL
uenonex npononr n nocrenn rpertm uacrt cyrox,
no+romy ona onxna trt yono, a ee
xoncrpyxnnx coornercrnonart ]nsnonornuecxnm
nsrnam nosnonounoro crona. 3roro ocrnramr,
nonoxnn na pon-
213
Pnc. 105, a-. Bmop ua1paca (n sanncnuoc1n o1 xounnexnnn
uenonexa) n yonon nosm nn cna n u1ennn n noc1enn.
Pnc. 106. Yonmn cnoco nc1a1t c noc1enn npn onnx
n nosnonounnxe.
214
noe ocnonanne mxrxn marpac (pnc. 105, a). Baxno
raxxe conmart npannno coornercrnnx macct rena
uenonexa n ronmnnt marpaca. Tax, ryunomy
nooer xponart c ornocnrentno xecrxnm marpacom,
n ro npemx xax uenonexy nsxmnoro renocnoxennx c
onee mxrxnm. Ecnn npenourenne oraercx
noponony, ro rpysnt uenonex onxen ntnpart onee
roncrt marpac, urot nocrent ne oxasanact
cnnmxom xecrxo (pnc. 105, , n).
Hpn onxx n nosnonounnxe uacro tnaer rpyno
cnart nexa na xnnore, onaxo, npnntxnyn x +ro nose,
rpyno narn pyrym, onee yonym. Moxno
ncnontsonart noymxy, nonoxnn ee no xnnor: +ro
oecneunnaer ntnpxmnenne nsrna n onacrn
noxcnnnt n ont ocnaenaer (pnc. 105, r).
Bectma yono cnart na oxy, nonoxnn ony nory
na pyrym, a pyxy no ronony (cm. pnc. 105, , n).
3ra nosa noxonr ontmnncrny nme, crpaammnx
or one n cnnne.
unrax nexa, craparect ne crnart cnntno mem,
nyume ycrponrtcx n nocrenn nonycnx, urot
narpysxa na mente nosnonxn tna mnnnmantno
(pnc. 105, ). Btpartcx ns nocrenn, ne npnunnxx
cee onn, n ocrpt nepno tnaer rpyno. Moxno
onaxo onerunrt +ry nponeypy: cnauana ocropoxno
cy-crnrt norn na non, sarem, onnpaxct na pyxn,
npnnonxrtcx n nocrenn n cecrt xax moxno nnxe
x ee xpam. Bcranart cneyer, ne naxnonxx cnntno
nepxnmm uacrt rynonnma nnepe (pnc. 106, a, ).
Kax npannno, onn n nosnonounnxe nnnxmr n na
nnrnmnym cropony xnsnn. B ocrpte nepnot
onesnn nosononnxrt nononte ornomennx moxno
nnmt nocne roro, xax camte cnntnte onn npomnn.
opoxenarentnocrt naprnepa n nexoropax ]anrasnx
uacro nomoramr narn yonym nosy axe npn
xponnuecxo ]opme onesnn. urot ne npononnponart
nosononnenne ocrporo cocroxnnx, no cnnny n ronony
moxno nonoxnrt noymxn. Axrnnnym pont onxen
nsxrt na cex sopont naprnep.
Hnora onn n nosnonounnxe ntnnramr xax
npenor nx orxasa or nnrnmntx ornomenn, xorx
ecrnnrentnax npnunna +roro xpoercx concem n
pyrom. 3ro moryr trt cexcyantnte nponemt nnn
nponemt conmecrno xnsnn, ntpaxammnecx n ]opme
one n nosnonounnxe, xorx on x +romy ne nmeer
nnxaxoro
215
ornomennx. nx roro urot ntxcnnrt ncrnnnte
npnunnt n narn xnmu x pemennm rpyntx
nonpocon, moxer norpeonartcx mnoro ece mexy
npauom n ontntm n nnrentnoe ncnxorepanenrnuecxoe
neuenne.
3AHRTHR CBOPTOM
3anxrnx cnoprom npn onesnxx nosnonounnxa
uacro nnonne onycrnmt. Koneuno, onesnt moxer
ntnynrt uenonexa ocrannrt nmnmt nn cnopra.
Orxastnaxct nounnnrtcx ocroxrentcrnam n
npoonxax sanxrnx, neoxonmo snart, uro onesnt
moxer npnnxrt ocrpym ]opmy. Bepoxrno, +ro ra nena,
xoropym roront nnarnrt sa yonontcrnne. 3aonenannx
nosnonounnxa, xoneuno, conponoxamrcx onxmn, no
pexo neyr x nnnannnocrn.
Hexoropte nnt cnopra, raxne xax rxxenax
arnernxa, nptxxn n ntcory, opta n pocanne xontx,
cnxsant c ouent ontmnmn narpysxamn na
nosnonounnx. 3ro xacaercx raxxe rennnca,
amnnrona n ront]a, r. e. rex nnon cnopra, re no
npemx nrpt npnxonrcx pesxo nonopaunnart rynonnme
(pnc. 107). Hecmorpx na pncx, mnorne, crpaammne
saonenannxmn nosnonounnxa, npoonxamr nrpart n
rennnc nnn ront] n ne cunramr, uro nx cocroxnne
cymecrnenno nsmennnoct. Taxnm opasom, cronr
nontrartcx narn noxoxmn nn cnopra, sanxrnx
xoroptm ne yxymann t cocroxnne nosnonounnxa.
Btmeynomxnyrte rennnc, amnnron n p. pasnnnamr
rnxocrt nosnonounnxa n xpenocrt mtmn cnnnt n
no+romy moryr trt pexomenonant n nepnot
cnoxonoro reuennx onesnn.
Xoxxe n ]yron raxxe npecrannxmr onacnocrt
nx nosnonounnxa ns-sa ronuxon, yapon, xoroptm
nonepraercx nrpox, n naenn. Hacrpo na noey
nmeer, pasymeercx, pemammee snauenne n rom, uro
xacaercx naxana nrpt. nx npeynpexennx
rpanmarnsma tno t ropaso nyume cnnsnrt
+monnonantnt naxan copennonannx, urot npnart
emy xapaxrep nrpt n ncrnnnom snauennn +roro cnona.
Onaxo yuacrnnxn nepexo ynnexamrcx, uro npnnonr x
xpanemy nanpxxennm ]nsnuecxnx cnn n nonn n
nontmaer pncx nonyuennx rpanm.
V nexoroptx cnoprcmenon onesnn nosnonounnxa
cnxsant c yxymennem nx nosmoxnocre, a rem
camtm n cnnxennem pesyntraron na
copennonannxx.
216
Pnc. 107. Bnt cnopra, ne pexomenyemte nnnam c onesnxmn
nosnonounnxa.
Hnora ont n orpannuennax nonnxnocrt enamr
nenosmoxntm ocrnxenne pexopon. Onaxo tnaer
n rax: saonenanne nosnnxaer, xora cnoprcmen
nnnr, uro ymentmamrcx ero nosmoxnocrn. Taxax
cnryannx moxer yxpennrt yexenne, uro nnsxne
pesyntrart +ro cnecrnne saonenannx. Ho+romy
npn onpeenennn npnunn n cnecrnn n nenouxe cnopr
onesnn nosnonounnxa cneyer npoxnnxrt
ocropoxnocrt.
nx nnn c saonenannxmn nosnonounnxa
pexomenymrcx er n er rpycno na mxrxom
ocnonannn, nporynxn n necy, noesxn na nenocnnee,
nnananne nnn xaranne na ntxax, npexe ncero
ntxnte nporynxn. Hpn xarannn c rop nontmaercx
onacnocrt naennx c nenpnxrntmn nocnecrnnxmn nx
nosnonounnxa.
Bo npemx ntxntx nnn nemexontx nporynox
yonee ncero nx xpanennx nponnanra n cnapxxennx
pmxsax. On neanen, xora rpeyercx onro necrn
uro-nno na ontmne paccroxnnx. Harpysxa na
cnnny n +rom cnyuae tnaer mnnnmantno,
nocxontxy noma
217
Pnc 108. Bnt cnopra, pexomenyemte nnnam c onesnxmn
nosnonounnxa.
pacnonoxena csan n nosnonxn n mtmnt cnnnt
cnntno ne nanpxramrcx.
Komannte nnt cnopra, raxne, xax qy1on n
xoxxen, neesonacnt n ornomennn rpanm
nosnonounnxa n cnxsn c uacro ntcoxnm remnom nrpt n
nepexnmn cronxnonennxmn. 3ro osnauaer, uro nnna c
onesnxmn nosnonounnxa, esycnonno, nonepramrcx
snaunrentno onacnocrn, n uacrnocrn, nocxontxy
xapaxrep oonx nnon cnopra n xonnenrpannx
nnnmannx na nrpe npnnoxr x romy, uro cnoprcmen
satnaer o neoxonmocrn oeperart cnnny (cm. pnc.
107).
B nenom moxno cxasart, uro uenonex c
saonenannem nosnonounnxa onxen ocrannrt noonte
nnt cnopra.
Hrpoxam n rontq n 1ennnc npnxonrcx enart
pesxne n cnntnte nonoport rynonnmem, uro, es
comnennx, moxer cnpononnponart oocrpenne
onesnn. B ro xe npemx mnorne nonyuamr ontmoe
yonnernopenne or raxoro cnopra n yrnepxamr, uro
moryr sannmartcx nm es npentx nocnecrnn nx
nosnonounnxa.
Bnananne neantnt nn cnopra nx ontntx.
B noe narpysxa na nosnonounnx ne ocoenno
ontmax, nnxennn, xax np.mnno, mxrxne, rpanmt
cnyua-
218
mrcx ne uacro, nocxontxy cronxnonennx n yapt n
cnnny n noe ouent pexn.
Fer n nporynxn ne ouent noxoxmne ]opmt
moponnrentntx sanxrn nx nnn c saonenannxmn
nosnonounnxa. Ferart nyume ncero no opoxxe,
noxptro onnnxamn, nnn na nmom pyrom mxrxom n
ponnom ocnonannn, n cnoprnnno oynn c mxrxo n
rnxo noomno. Xecrxax noomna ynennunnaer pncx
nonpexennx nor, cron n nosnonounnxa.
Htxnte nporynxn, yunrtnax nx momnoe
osoponnrentnoe nosecrnne, eme onn pexomenyemt
nn cnopra. Onn ycnnnnamr nnpxynxnnm xponn, xopomo
crnmynnpymr exrentnocrt cepna, nerxnx n mtmn.
Fnaronpnxrnoe nosecrnne oxastnaercx n na xocrn
cxenera (pnc. 108).
Karanne c rop cneyer nserart. C ono
cropont, ono ne oxastnaer raxoro xe osoponnxmmero
nosecrnnx, c pyro cymecrnyer snaunrentnt
pncx rpanmnponannx nepxnnx n nnxnnx xoneunocre
n nosnonounnxa.
B. BPEOhPAEHCKHH
HEHOCTL K
BORCHHHE
BPEHCAOBHE
Conmecrnm nn ocreoxonpos c ncxantnannem
rpxox n oropoe, ntxno ronxo nnn pasrpysxo
xonrenepon c xanycro na onomno ase?
Homnm cno roptxn ontr, xora x tn
npaxrnuecxn sopon n mono, paoran npauom no
npaueno-]nsxyntrypnom ncnancepe n Hyxnnxax, re
pxom nosnonnn merpomocr uepes Mocxna-pexy. Tya
nac npyr monnnsonann na yopxy crponrentnoro
mycopa. Htxnax saxnacxa, pnenne coxpannnnct, n x o
roro naracxancx rxxecre: xenesox, nocnnox,
epenxnntx anox (na mnpy net, ronopxr, n
cmeprt xpacna!), uro na na mecxna cner c cnntnemnm
oocrpennem ocreoxonposa noxcnnunoro orena. C rex
nop n noymnen cran xnrt ncera rorontm x
neoxnanntm ]nsnuecxnm narpysxam. Or nnx ne
ynnnnnan, ne orropaxnnancx cnpanxamn n nnmt ncera
npocnn amnnncrpannm: Bt xort sa neenm
npeynpexare, na uro n xya nomnere! H ecnn exan
na nepenocxy ynecncrtx xmnxon na asy, x cnoe
exenenno yrpenne sapxxe oannxn cnennantnte
ynpaxnennx nx yxpennennx nesopono noxcnnnt,
urot ona ne nonena; ecnn n xonxos na norpysxy
memxon c xapromxo na mamnny, ro oannxn eme n
cnenynpaxnennx na npenneutx n xncrn pyx,
noromy uro n cnenomy xcno or ecnpeptnnoro
xnarannx pyxamn (nocne cnennx sa nnctmenntm
cronom) nxrnecxrn nnn cra memxon c xapromxo sa
ent necom xaxt no 40 n ontme xnnorpammon,
npenneutx n xncrn n y soponoro nepenanpxryrcx!
1400 nnaennn
Paccxaxy o cnoe nexnrpo n ncem ocrynno
cncreme, xoropax menx nnxora ne nononna n ne
nononr o cnx nop. B ynn exenenno
rnmnacrnxa na nce cycrant n mtmeunte rpynnt
(1000J400 nnxenn sa 2530 mnnyr) n
npoexxn or 3 o 5 xm n pasnom remne (n ocnonnom
no nyrn na paory n c paort nmecro est na
rpancnopre naexno n nonesno); n ntxonte nn
yapnte pasnoopasnte ]nsnuecxne narpysxn
(paocrnt axrnnnt ortx or ymcrnenno paort),
xoropte npentmamr ynnunte n 2, 3, 4, a ro n 5
pas. 3ro moryr trt n nporynxn c
222
pmxsaxom, n xonxa rpxox, n xocta, n pacuncrxa
xnonon nx snmnero xarannx, n nenocnne, n er, n
cop rpnon, n eronte ntxn, n xaranne na ntxax
c rop.
Camo coo pasymeercx, uro n ornycx npononrcx
axrnnno, a ne nexa na necuanom nnxxe. Ha nnxxe
or esentx na nropo ent, ny nxrt, rocxa
oonenaer.
Taxon mo (n monx ennomtmnennnxon) opas
xnsnn n neentnt nnxn ]nsnuecxnx narpysox, xoropt
nonropxercx neenx sa neene nent ro.
Heentnt nnxn n ecrt ocnonnax ome]nsnuecxax
asa, nnar]opma nx roro, urot trt rnopuecxn
paorocnocontm n ncera rorontm x neoxnannocrxm.
A cnennantnte, npo]nntnte narpysxn oannxm x
ocnone sa mecxn-na (ecnn ecrt npemx) nnn sa ne,
rpn, a ro n ony neenm (ecnn npemenn n opes).
oannxm x cnonm npnntuntm 10001400
nnxennxm na sapxxe 200300 (xoneuno, nocrenenno)
cnennantntx na ontnym noxcnnny: naxnont rynonnma
nnepe-nasa n nnpano-nneno, npamax rasom no
uacono n npornn uacono crpenxn. H mox ontnax
noxcnnna ntepxnnaer anpan. A mnnonan on x cnona
nosnpamamct x cnoe npnntuno nopme (400 cnen-
nnxenn na ontnym noxcnnny).
Hs xaxnx xe ynpaxnenn cocronr mox npnntunax
sapxxa, xoropax npn moem annem n xecrouamem
ocreoxonpose nosnonxer mne trt npaxrnuecxn so-
pontm?
Vnpaxnenne 1. Haxnont rynonnma nasa n nnepe c
ononpemenntm nonnmannem n onycxannem pyx, 50
pas. Hs ncxonoro nonoxennx (n. n.) crox, norn
na mnpnne nneu, nonxrt pyxn npornyrtcx, crnaxct,
orxnyrtcx pyxamn o semnn.
Vnpaxnenne 2. Hacoc. Haxnont rynonnma nnpano-
nneno, 50 pas. H. n. ro xe. Hpn naxnone nnpano
npanax pyxa cxontsnr nnns no npano nore, a nenax,
crnaxct n noxre, nnepx no oxy. Hpn naxnone
nneno, naoopor.
Vnpaxnenne 3. Bpamenne rasa no uacono
crpenxe, 50 pas, a sarem 50 pas npornn uacono
crpenxn. H n. norn na mnpnne nneu, pyxn na noxce.
Vnpaxnenne 4. Hoouepente nonoport rynonnma
nnpano n nneno c ononpemenntm pasneennem pyx n
cropont, 50 pas. H. n. norn na mnpnne nneu, pyxn
223
cornyrt n noxrxx n o maxcnmyma cneent nepe
rpyto. Ha mtcnennt cuer Pas! npyxnnncro
ornecrn noxrn nasa, na cuer na! nonepnyrtcx
nnpano n npyxnnncro pasnecrn n cropont
ntnpxmnennte pyxn. To xe camoe npoenart c
nonoporom n pyrym cropony.
Vnpaxnenne 5. Xypannt. Orneenne nasa n
nonnmanne nnepe npano norn, oe pyxn nnxyrcx
nancrpeuy nore. H. n. crox na neno nore,
pacxaunnart npano 25 pas, nn sa uro ne epxact
pyxamn; crox na npano pacxaunnart neno roxe 25
pas. Vnpaxnenne xpome rpennponxn noxcnnnt ouent
xopomo pasnnnaer pannonecne. Vcroxrt, ne
nomarnynmnct n ne ocrynnnmnct, ne epxact sa
uro-nno pyxamn, rpyno.
Vnpaxnenne 6. Bpamenne ronono no uacono n
npornn uacono crpenxn, no 50 pas n xaxym
cropony. H. n. norn na mnpnne nneu, pyxn na
noxce.
Vnpaxnenne 7. Honoport ronont o orxasa nnpano-
nneno. H. n. roxe, xonnuecrno nonropenn 50.
Vnpaxnenne 8. Haxnont ronont nnepe-nasa
(n. n. n xonnuecrno nonropenn re xe).
ononnnrentnte ynpaxnennx x 8 ocnonntm,
xoropte xocnenno cnococrnymr osoponnennm
noxcnnnt n cnnmamr ocrarounte onn n noxcnnne.
1. Hpnceannx c nocxoxamn, 100 pas. Bo npemx
npncea pyxn nonnmamrcx nepe rpytm, no npemx
ntnpxmnennx nor n nocxoxa pyxn onycxamrcx. 3ro
ouent momnoe n rpynoe ynpaxnenne. Ono pasnnnaer
epennte mtmnt n cnanomnom pexnme, a sao
no cepeuno-cocyncrym n txarentnym cncremt.
Hpeoonenax cnon cro npnceann, nocrannennte
n cepenny xomnnexca, x xaxt pas rpennpym nonm,
uro roxe ouent naxno (xomy rpyno, ror moxer e
nart otxnonennte npnceannx, es nocxoxon).
2. Bpamennx pyxamn n nneuentx cycranax n max
cnmantnom remne (noronxx cex xomano Ftcrpee!
Eme tcrpee!): n ony cropony naxt no 50 pas,
n pyrym roxe naxt no 50.
3. Bcrpeunte nonnmannx n onycxannx pyx ro
xe naxt no 50 pas n roxe n maxcnmantnom remne.
4. Orxnmanne or nona 20 pas. Horxrnnanne na
cyxe nnn nepexnanne cxontxo cmoxere.
Box n ntox no npemx ntnonnennx ncex +rnx
ynpaxnenn x enam rontxo uepes noc.
Vmtmnenno!
224
3auem? urot ouncrnrt noc or cnnsn, naxonnnmecx
sa nout (cnnst nnrarentnax cpea nx mnxpoon).
urot narpennponart cnnsncrym oonouxy n cocyt
noca. urot onrtcx pe]nexropnoro npnnnna xponn
x mosry (xro xopomo tmnr uepes noc, ror ocrpee n
tcrpee mtcnnr!). Haxonen, no npemx npoxoxennx
xncnopoa uepes nasyxn noca, xax yrnepxamr
yuenne, on nonnsnpyercx npnoperaer
orpnnarentnt sapx, a rontxo raxo xncnopo
ycnannaercx xpontm.
Taxnm opasom, rpennpyx na ynnne ontnym
noxcnnny (a x ynpaxnxmct ncxnmunrentno na
ynnne), x onnm ntcrpenom ynnam, no xpane mepe,
ecxrt sanen: pasnnnam tcrpory, cnny, pannonecne,
nonm, nonnxnocrt no ncex cycranax rena, ounmam n
saxanxm cnnsncrym oonouxy noca, nanaxnnam
mosronoe xponoopamenne, nnxnnnpym rononnym
ont. Exenennte npamennx ronono, x npnmepy,
xpome yxpennennx menoro orena nosnonounnxa
ornnuno rpennpymr necrnynxpnt annapar; re
nannenrt, xoropte npexe nnoxo nepenocnnn
nepennxennx na xarepax, mamnnax, camonerax, co
npemenem cranonxrcx xya onee ntnocnnntmn x
xauxam!
Hrax, exenenno yrpom na sapxxe sa 25-30 mnnyr x
enam 8 ocnonntx n 4 ncnomorarentntx ynpaxnennx,
uro cocrannxer n cymme 10001400 nnxenn (ne
cunrax menxnx cxnmannx nantnt n xynaxn n
pasxnmannx nx, xoroptmn x conponoxam nourn xax-
oe xpynnoe nnxenne).
Kax xe x npnmen x cnoemy neuenomy xonnuecrny
nnxenn?
Kora x noome ne enan cnennantnym rnmnacrnxy
nx noxcnnunoro orena nosnonounnxa, xorx n
sannmancx cnoprom na yponne copno crpant, ouent
cnntnte oocrpennx xponnuecxoro ocreoxonposa,
ocnoxnennoro rptxe ncxon, nontnnxamn n
xocrntmn rpanmamn orpocrxon n xpecrna, cnyuannct
no necxontxy pas n ro n nacrnrann neoxnanno: no
npemx n nocne npocryntx saonenann, npn
manemem oxnaxennn, npn nesnaunrentntx
nnxennxx (ymtnaxct, nonec x nnny pyxn
npocrpennno noxcnnny, ntmeran ntnt ns-no raxrt,
uyrt cornyncx ncxpnxnyn!). Hexan x c onxmn no
mecxny n ontme, ne n cnnax nonepnyrtcx, a xora
ncranan, norn yxnantno ornnmannct.
Hpn nonropennn xaxoro cnenynpaxnennx no 10
3 3axas N 178 225
pas na yrpenne sapxxe pexe n xopoue crann
oocrpennx. Hpn nopme nonropenn 20 pas
ymentmnnact yrpennxx cnaocrt, camouyncrnne crano
eme nyume! H nce-raxn no pasy n ro oocrpennx
ocaxann, xorx menee myunrentnte n onee xoporxne.
Kora x onen xonnuecrno nonropenn xaxoro ns
12 ynpaxnenn o 50100 pas (a n cymme na
ontnym noxcnnny cran enart no 300400
nnxenn, na mem no 200, ncero xe10001400
nnxenn), ceptesnte oocrpennx ncuesnn!
Tyr n cneno, xax ronopxr, npospeer.
Mne nomornn npospert na ocroxrentcrna.
Hepnoe. Heonoxparno x yesxan n aapounte
n nemne noxot ns Mocxnt n cocroxnnn myunrentno
sarxnynmerocx oocrpennx ocreoxonposa: n nopy neut
n ontnnny, a ne ornpannxrtcx n ornycx, no x,
crncxnnax syt, ornpannxncx (noromy uro rnepo
snan n ontnnne ne nomoryr). H ncxxn pas or
osnponanntx, nocrenenno napacrammnx ]nsnuecxnx
narpysox oocrpenne npoxonno. Bosnpamancx x
sopontm! Hpnunna monx oocrpenn n ropocxom
pexnme, nepnorpenxe, neocrarxe perynxpno
]nsnuecxo paort.
Ocroxrentcrno nropoe. Peaxrnpyx crartn
axaemnxa H. M. Amocona, x narxnyncx na
nornepxenne cnonx nsrnxon, o xoroptx n re rot
nnxro ns menxon ne sanxancx: xponnuecxn ontnomy
oprany nx osoponnennx rpeyercx ontme nnxenn,
uem soponomy, a nmenno ne mentme 100 (nosxe
Amocon ynennunn +ry nn]py o 400). nx menx 100
nonropenn x romy momenry yxe tnn npoenntm
+ranom, xoropt an mne xnnoe ynyumenne cocroxnnx.
Vnyumenne, no ne nsannenne. H x x cnonm 100, xoneuno,
nocrenenno, npnannn 300 nonropenn. H xax xe nepno
nocrynnn no nospacry cran crapme, a uyncrnonan
cex namnoro nyume. Hecpannenno!
C Hnxonaem Mnxanonnuem Amocontm mt
nponpannct x nenn pasntmn rponnnxamn, nnxora
pyr c pyrom ne ncrpeuaxct, no xora namn ne
saounte rpont cnnnnct, marart mne crano necenee,
nerue!
Hy a n uem ycmarpnnaercx neuent cmtcn
rnmnacrnxn nx noxcnnunoro n menoro orenon
nosnonounnxa, xoropax nosnonxer trt npaxrnuecxn
sopontm?
lnmnacrnxa pasnnnaer mtmeunt xopcer noxpyr
ontnoro nosnonounoro crona, a xopcer xnnax, +na-
226
c1nunan uyq1a! epe1 na cen ntnnnym onm
ncenosuoanmx c1a1nuecxnx n nnaunuecxnx an1encxnx
narpysox n npeoxpanne1 nosnonounnx o1 upesuepnmx
neosnonennmx nsrnon.
lnmnacrnxa (naxnont n npamennx) maccnpyer
mexnosnonxonte ncxn, xpxmn n npnnerammne
cnxsxn, cycrannte cymxn. Onn nyume xponocnaxamrcx,
nnramrcx, crano trt, ontme ne repxmr +nacrnu-
nocrt, ontme ne cxnepo+npymrcx, ne crapemr n
axe, xax oxastnaer mo ontr, nonpexn
yrnepxennxm mennnnt, neuarcx. Heuarcx, yxe
npnx xora-ro n cocroxnne concem nnoxoe, yro t
neoparnmoe!
lnmnacrnxa npenxrcrnyer ornoxennm cone (a onn nce-
raxn orxnatnamrcx, xorx +ro n ne ncemn npnsnaercx) n
mnorouncnenntx cycranax. Conn xax t nepe-
mantnamrcx exenenntmn nnxennxmn. nnxennx
crpoxr opran ecrt raxoe nspeuenne, npnmemee ns
pennocrn n mnoroxparno nornepxennoe. Hpn
nnxennn conn, ecnn n orxnatnamrcx n cycranax
(a v
menx +ror nponecc ner, nonropnte penrrenoncxne
cnnmxn nornepxamr), rax ne na rpymnxcx nonepx-
nocrxx, a no croponam, n +ro ne memaer!
Taxona erno pont rnmnacrnxn nx noxcnnunoro n
menoro orenon ontnoro nosnonounnxa. lnmna-
crnxa es nponycxon, no uro t ro nn crano, xax t
nn xorenoct ynnntnyrt, xax t nn oonenann nent,
cxonannocrt, ont, rocxa n yrpennxx cnaocrt. A
cnaocrt npexe no yrpam y menx tna raxax,
xasanoct, norn ornnmamrcx, x nx nonouy. H xnrt ne
xouercx! Tenept cnaocrt n rocxa ncuesnn.
Onaxo rnmnacrnxa ne enncrnennax mepa npo-
rnn oocrpenn.
ec1xan, ponnan n 1ennan noc1ent
Kya t x nn npnexan (na ortx nnn no enam
n xomannponxy), cnnm na nocrenn ponno, xecrxo -
ntxo nenpemenno naxoxy, es myma, nnxoro ne
opemenxx.
B Faxypnann na Cnapraxnae napoon CCCP xax-
ro nenym neenm cnan pxom c xponartm na nony
neuepom, saxptn na xnmu nept cnoe xomnart,
crennn na non marpan n npocrtnm, noxnncx, yrpom
ncranan n ynpan nocrent, neuepom onxrt crennn.
Houemy? a noromy uro y xponarn tna nponncmax
227
pacrxnyrax cerxa, xax ramax, xoropax y menx (x +ro
ycranonnn eccnopno) uepes nout, ne, rpn, uertpe
ntstnaer cxonannocrt n oocrpenne onesnn. Hpn
ncxpnnnennom nonoxennn nosnonounnxa napymaercx
xponoopamenne, xyxe nnramrcx ncxn, cnxsxn,
xpxmn, nepnt, mtmnt n +roro nnonne ocrarouno nx
xponnuecxn ontnoro oprana, urot nacrynnno
oocrpenne!
B unnnxnnn nepe mexynapontmn
cocrxsannxmn no ntxam cpen xypnanncron, nomnm, x
xaxt neuep cnnman c xymerxn noponononte
noymxn n cnan na ocxax, npnxptrtx npocrtne.
Toncrt noponon cnntno nrpaer npomnnaercx no
noxcnnne, n no cne (npn paccnanennn mtmn)
nosnonounnx pesxe ncxpnnnxercx nor n rorono
oocrpenne!
upesmepno nnsxax nnn upesmepno ntcoxax
noymxn, ncxpnnnxx mem, npn menom ocreoxonpose
roxe moryr ntsnart oocrpenne.
oma na noponononym raxry x noxnatnan
]anepxy, pasmepom 50 na 100 cm, na nee crennn nnoe
cnoxennoe axonoe oexno, npocrtnm. H cnan, ne
onacaxct oocrpenn.
Koneuno, nyume nonoxenno ]anepxn nnan-
xponart c ponntmn n xpenxnmn npyxnnamn, xoropte
ne npomnnamrcx, nnn nocrent c xecrxnm ocnonannem
n nonocxntm marpanem.
Houtm noepxnnammn ontno nosnonounnx
mtmeunt xopcer, ycranmn sa ent (nect ent on
naxonncx n uyrxom nanpxxennn), nyxaercx n
cnoxonom paccnanennn n ortxe nx roro, urot x
cneymmemy nm napartcx cnn. H ponnax, xecrxax
nocrent nannyumee ycnonne nx ortxa.
Hpana, mnpoxo paspexnamnponannt n
rpanmaronornn epenxnnt mnr anexo ne neanen.
B mnre ner ]nsnonornuecxnx nsrnon rena uenonexa,
ns-sa uero orentnte uacrn nosnonounnxa
nepenanpxramrcx. Ho+romy na mnr rem, y xoro
ocreoxonpos, nao xnacrt nnoe cnoxennoe oexno nnn
neroncrym narnym nocrnnxy (58 cm), xoropte,
npomnnaxct or annennx, crnaxnnamr o mnnnmyma
nsrnt nosnonounnxa.
3rn xe npo]nnaxrnuecxne mept x conmam n
nemnx n aapountx noxoax npn oprannsannn
nouenox: necno n necy cpen pasnnnon nnn nerom n
Kapennn, re rpynr cnnomnte ptrnnnt n xamnn,
nnora coopyxam rpyoemxne nacrnnt ns cyxnx
cnexex
228
nnn penen, a cnepxy crenm oexno, xyprxn, ronxne
noponononte marpant nnn nannnx. Tora n cnnm
cnoxono. Kament xe nnn ptrnnna no rpytm,
oxom, noxcnnne moryr ntsnart oocrpenne n
noxoe. C nnmn myrxn nnoxn!
Eme nocrent n noxoe onxna trt renno n
cyxo. Homnm, xax-ro n nmntcxym, xapy, xora npoe
naxonnn yxe nemant ontr, sanouenan cpen nneron
y peuxn na nomennom nyry n nanarxe npxmo na
semne. Hoxptncx cnepxy renno xyprxo. H nout
nourn ne cnan npopor o xocrouex n cnnsy
npoctpen. 3emnx na nomenntx nyrax n n nmntcxym
xapy, oxastnaercx, ctpax n xononax. Kax renno nn
noxptnacx, ono raxo nouenxn ocrarouno, urot
oocrpnnnct nce yrnxmne xponnuecxne saonenannx:
ocreoxonpos, nenpnr, ponxnr, ne]pnr... H y menx rora
cxonano noxcnnny!
mepc1nnon npnuoyrontnnx
He cpasy cmnpnncx x c nnm. Mnoro ner
conpornnnxncx, ne nocnn. 3axannnanne noxcnnnt
xonoom menx npnnnexano nocnntnee. Onaxo
mnoronernn ontr n uem ne yenr!
, nanpnmep, samernn, uro nerom n ouent rennym
noroy mory conpart aapxy n onnx rpycax,
cornynmnct (nosa nenaronpnxrnax npn ocreoxonpose
noxcnnnt), n oocrpennx ne yer. A ecnn n ry xe
camym noroy naeny xoporxym xonoxy n npn
naxnone mox noxcnnna onaxnrcx, ee oyer nerepxom,
oocrpenne ryr xax ryr!
Hpnuem nor uro nmontrno: nocne cnntnoro
pasorpena ncero rena erom n rnmnacrnxo x mory
xynartcx n ouent xononym noroy es nocneucrnn. Ho
xynartcx nyxno, axrnnno nnraxct n noe n cnntno ne
npomepsax. A ecnn n rennom ome noutm mne craner
xapxo no narntm oexnom, n x no cne anromarnuecxn -
cxnny oexno c noxcnnnt, n noxcnnna oxnanrcx
cnntnee, uem ocrantnte uacrn rena, oocrpenne
nacrynnr nenpemenno! (Taxnm xe opasom, ntxnnyn
ns-no oexna noutm pyxy nnn nory, moxno
sapaorart myunrentnt nenpnr, yurnre!).
Oxcnnrt nce +ro moxno es ocooro rpya.
nnrentnoe nsonnponannoe oxnaxenne ontnoro
mecra npnnonr x nepepacnpeenennm xponn
pe]nexrop-
229
nomy cyxennm cocyon (n pyxe, nore nnn noxcnnne),
a crano trt, n x yxymennm nnrannx, samenennm
omena. H +roro ocrarouno, urot n ocnanennom
yuacrxe rena oocrpnnact xonapnax onesnt. pyroe
eno xparxonpemennoe oxnaxenne ncero rena npn
saxannnannn. Ono npnnonr nnmt x nrpe cocyon:
nocne xparxonpemennoro cyxennx nacrynaer
xomnencaropnoe pacmnpenne nx n ynyumenne
nnrannx.
Hrax, naxonnennt ontr yexaer: ontnoe
mecro, xax manoe nrx, rpeyer x cee nontmennoro
nnnmannx, yxoa, renna, npnnnna xponn, xncnopoa. H
mepcrxno npxmoyrontnnx, npnxptnammn namy
noxcnnny npn ocreoxonpose, nonce ne nnmnxx erant.
Bepcrt corpenaer n, ecnn nt ncnorenn, nnnrtnaer
nnary. Bepcrt oecneunnaer ononnnrentnt xom]opr
ontnomy mecry!
Bn1epxa sa noneenne
Hpn xponnuecxom ocreoxonpose nyxno nayunrtcx
npannntno necrn cex. 3ro eme ono nenpemennoe
ycnonne nx nopmantno xnsnn. Ho uro snaunr
npannntno necrn cex? B +ro nonxrne nxonr nent
xomnnexc mep, o xoroptx cpasy ne paccxaxemt.
Hauny c noxoxmero nnctma.
o cnx nop x xnn, ne ymax nn o xaxnx
onesnxx. H npyr na paore npocrpennno noxcnnny.
Hocrannnn narnos ocreoxonpos. Heunnn. Fonn
npoe t npomnn. Ho xena renept cunraer, uro na
aapxax nao crannrt xpecr: ram ctpocrt, xono, ne-
penocxa rpysa. ne npecrannxm cnoe xnsnn es
nyremecrnn na aapxe... nanncan mne
nepnopaspxnnx no nonomy rypnsmy 3. B.
Bne oocrpenn, conmax mept npo]nnaxrnxn,
moxno sannmartcx cnoprom n xonrt n noxot na
aapxax. ornpannxmct n noxot n no npemx
oocrpenn or osnponanntx ]nsnuecxnx narpysox
onn y menx npoxoxr! Ho pyrnm nmxm +roro
enart x ne conerym. He nmem npana. Hpexe ncero
noromy, uro x ne snam nac. Hannenrt onn na pyroro
ne noxoxn. A ntsoponnenne nnn ycyrynenne onesnn
nennxom sanncnr or namero noneennx n noxoe n
conmennx nycrxxontx menoue.
Ecrt y menx, nanpnmep, snaxomt macrep cnopra,
antnnnncr, ontrnt ptax n oxornnx, nennxonennt
230
npau (npana, cnennanncr ne no cnoprnnno
mennnne, a no axymepcrny n rnnexonornn), y xoroporo
n noxoax necxontxo pas xecroxo oocrpxncx
ocreoxonpos. Houemy? Ananns ero ecrnn noxasan,
uro on, necmorpx na cnon reopernuecxne npenoctnxn,
onycxaer mnoxecrno omnox, xoropte n npnnoxr x
oocrpennm.
Omnxa nepnax. oma on ne enaer
cncremarnuecxn rnmnacrnxy (perynxpno enart emy
nent), cex cnennantno x antnnm nepeesam n
noxoam ne roronnr, a roronnrt nao. (Hoymaemt,
noxo, aapxa +ro xe ne nocxoxenne na
nepmnny! paccyxaer on.).
Omnxa nropax. Cran mano nnrartcx, esnr n
ornycx na mamnne (c +roro momenra n nomnn n ornycxe
oocrpennx onesnn), a no cnoe narype on rnnnunt
pexopcmen sa pynt xax cxer, rax cnnr o
nsnemoxennx no 1416 uacon n n nyrn rnmnacrnxy
ne enaer. A xonn nosnonounnx onen, nonrenm n
naccaxnpy npn antnnx nepeesax nao ocranannnnart
mamnny, ntnesart n enart ynpaxnennx no
necxontxy pas n ent. Hnaue ontnax noxcnnna or
nenocnntno n nnrentno onoopasno nost,
crarnuecxo narpysxn n corpxcenn rena upesmepno
ycraer, nepenanpxraercx, ne ortxaer, n nacrynaer
oocrpenne onesnn nno cosaercx npenoctnxa nx
nosnnxnonennx ee.
Omnxa rpertx. opanmnct naxonen o mecra
(on esnr n Kapennm, na Kacnn), mo snaxomt
onxrt, ne snax mept, ne conmax nocrenennocrn n
narpysxax, cpasy xe yxonr na ent n ropt nnn
sanoxmn ptaunr n ono cnxue nose,
neperacxnnaer aapxy na onom nneue, a nnora,
ycran npeentno, neser n xononoe ropnoe osepo
xynartcx. H ne na mrnonenne: oxynyncx ntnes
(rora, cxopee ncero, oocrpenne ne nacrynnno t), a
o nocnnennx n poxn. Horom xena c rpyom onosnr
ero o ontnnnt, cama neer mamnny.
Hrax, nne oocrpenn esnrt n nec, xonrt n
noxot na aapxax, sannmartcx cnoprom moxno,
no ne rax, xax +ro enaer mo snaxomt, a crporo
conmax xomnnexc nycrxxontx menoue.
O nepenocxe rpysa moxno ronopnrt n ronopnrt.
nouepxny noxa nnmt ro, uro ouent naxno nx nme
c ontno noxcnnne.
231
Hnxora ne nonnmare es nomomn rxxent rpys
c semnn (pmxsax, penno, aapxy, memox c myxo
nnn xapromxo), a nooxnre, xora ronapnmn nam
ero noxnnyr n yono, mxrxo, axxyparno nonoxar
na cnnny. Hpn naxnone rena mexnosnonxonte ncxn
ouent cnntno cannnnamrcx cnepen mexy renamn
nosnonxon, a csan ment mexy nosnonxamn mnpe,
annenne ram uyrt ne n cro pas mentme, uro no npemx
noema cosaer naronpnxrnte ycnonnx nx
nosnnxnonennx (axe y soponoro) rptxn ncxa,
cepnennna xoroporo xax t ntannnnaercx nasa.
Ho ro xe npnunne ne racxare rxxent rpys
na onom nneue nospacraer yrposa nosnnxnonennx
oxono rptxn mexnosnonxonoro ncxa.
Hentsx rxnyrt n cnnomep n menynxre nx
onpeenennx cranono cnnt rem, y xoro xponnuecxn
ocreoxonpos (no npaueno-]nsxyntrypnom xannere
nonyunrt oocrpenne onesnn concem neneno, n rem ne
menee +ro cnyuaercx ne rax yx pexo).
Ecnn xe nam nce-raxn npnercx nonnmart nnn
necrn rxxent rpys na onom nneue, n ono pyxe
(mano nn xaxne tnamr cnryannn), ro npenapnrentno
ntnpxmtre cnnny, cnntno nanpxrnre nce cnnnnte
mtmnt n rax c npxmo cnnno, ne paccnanxxct nn
na mnr, necnre rpys o camoro xonna. Hanpxxennte
mtmnt noxpyr ontnoro nosnonounoro crona ne
ayr emy cnntno ncxpnnnrtcx, nostmyr na cex
rnannym uacrt narpysxn, a npn paccnanennn ncx
rxxecrt rpysa nxxer na naccnnnt onopnt annapar
cnxsxn, ncxn, xpxmn, cymxn, xocrn. Onn ne
ntepxar cornyrcx, nepepacrxnyrcx, cnnmmarcx,
e]opmnpymrcx.
Ho cnymamrcx nac mtmnt, oxpyxammne
nosnonounnx, rontxo n rom cnyuae, ecnn mt exenenno
enaem rnmnacrnxy +ro roxe yunrtnart
neoxonmo.
Kcrarn, npnnomnnre, xax ontrnte mranrncrt
orptnamr mranry or nomocra: cnnna y nnx npxmax. Onn
noxcnnny eperyr rxnyr rpys n ocnonnom sa cuer
ntnpxmnennx nor. H noxcnnna y nnx crxnyra
mnpoxnm noxcom on npeoxpanxer nonpexenne
mexnosnonxontx ncxon, cnxsox n orpocrxon n momenr
nepenanpxxennx.
3nemenrapnax n pacnpocrpanennax omnxa mnornx
no npemx nepenocxn rpysa: nanannn na cex
aapounnx neme cnepx mept n, onnnaxct
norom, ene
232
ramnr o camoro xonna, o nonnoro nsnemoxennx n
nncxax cryunr, txanne cnncrxmee.
- 3auem xe rax? cnpocnre y nero.
urot ne enart oparntx nnmnnx nycrtx
xoox!ornernr on, xora ortmnrcx, npner n
cex.
Ho net oparnax opora es neme,
npeoonennax rpycno, axrnnnt ortx,
paccnanenne ycranmnx mtmn, nonesnemax
rpennponxa cepeuno-cocyncro n txarentno
cncrem, upesmepnoe xe nepenanpxxenne, nycrt n
xparxonpemennoe, onacno axe nx sopontx,
monotx, a ne rontxo nx cnaorpennponanntx,
ontntx n noxnntx nme.
Haxonen, eme xoporentxn coner nmxm c
nsxnom xponoopamennx nnn ocreoxonposom. Ecnn
no npemx nepenocxn rpysa nt nonecnnn na cnnny
ynecncrt pmxsax, ne epnre n pyxn nnxaxnx cymox.
axe manentxax nemt n pyxe ne rontxo nsrnaer n
cropony nosnonounnx, no n orrxrnnaer pyxy nnns, n
nxmxa pmxsaxa no mtmxo nepexnmaer nepnt n
cocyt, sarpynxer xponoopamenne. Ho ro xe
npnunne ne xnanre cnepxy pmxsaxa na mem nanarxy,
cymxy, nropym aapounym ynaxonxy, uro uacro
enamr rypncrt: ronona naxnonxercx nnepe,
nosnonounnx n menom orene ncxpnnnxercx,
xponoopamenne no conntm aprepnxm n nenam
sarpyneno, nent na mee naynamrcx.
Hosa rena npn nepenocxe rpysa onxna trt no
nosmoxnocrn npxmo, ecrecrnenno, cnoono.
Heymeno ynaxonannt pmxsax c ntnnpamme npxmo
n cnnny xacrpmne nnn pmxsax, xax map, c xoporxnmn
nxmxamn n nnoxo nenrponxo, xora rxxent rpys
nexnr anexo or cnnnt, roxe neonycrnmo npornaer
nasa ontnym noxcnnny, napymaer nopmantnoe
xponoopamenne n npnnonr x oocrpennm
ocreoxonposa. A pmxsax, nycrt n rxxent, no
ntcoxn, nnocxn, nce mxrxo nonepxnocrtm
npnnerammn x cnnne, ne rontxo esonacen, no n neunr
nennxonenno nporpenaer noxcnnny!
Kora y menx nacrynaer neontmoe oocrpenne, x
maxy noxcnnny xryue mastm, naenam na cnnny
pmxsax n xoxy tcrpo necxontxo uacon neuyct. Ecnn
oocrpenne cnntnoe, a opora cxontsxax, neponnax,
eme epy no nanxe n pyxn nx crpaxonxn, urot ne
nocxontsnyrtcx, ne ntsnart yxymennx onesnn, n
onxrt xoxy, nporpenam noxcnnny.
233
Or xryue masn cocyt n ontnom mecre
pacmnpxmrcx, a or xott ycnnnnaercx omn
xponorox n nero ntxonr ns pesepna or 35 o 45
nponenron xponn n n ontnym noxcnnny n cymme
nonaaer xponn, xncnopoa, nnrarentntx nemecrn
namnoro ontme. Fontme ntnocnr xpont ns ontnoro
mecra n orpaoranntx npoyxron, mnaxon. Omennte
nponecct n xnerxax ytcrpxmrcx. Hoxcnnna xax t
monoeer. Oprannsm cnpannxercx c nacrynnnmnm tno
oocrpennem!
Eme onn nycrxxont npo]nnaxrnuecxn coner
ns apcenana noneennx, mnoro pas nponepennt na
npaxrnxe: sa nonuaca o nepenocxn rpysa, rem onee
rpysa neyonoro, rxxenoro, xoropt yrpoxaer
oocrpennem (na nonoxe, npn nocaxe n noes, nepe
paoro n oropoe nnn no npemx nepeesa c
xnaprnpt na xnaprnpy), npoenare xomnnexc
cnennantntx ynpaxnenn. lnmnacrnxa nororonnr
cocyt, ncxn, cnxsxn, mtmnt noxcnnnt x ycnnenno
paore, neperpysxam, n nepoxrnocrt oocrpennx
ymentmnrcx.
Camomaccax n xpnrnuecxn momenr roxe ouent
xopomax mepa npo]nnaxrnxn. Camomaccax noxcnnnt
yonee ncero enart nesamerno mex]ananrontm
cycranom cornyroro ontmoro nantna nnn npocro
xynaxom. nnxennx no noxcnnne +neprnunte
xpyronte, npoontnte n nonepeunte.
Ha +rom npo]nnaxrnuecxne menoun ns apcenana
noneennx, nonxrno, ne xonuamrcx. , nanpnmep,
pasropxunnmnct ]nsnuecxo paoro, nnxora ne
caxyct ortxart n noxoe rax, urot onaxnnact
noxcnnna, noromy uro +ro manentxo nepexnocrn
nnonne ocrarouno nx oocrpennx onesnn.
3amnypontnax xpocconxn, xet, ntxnte ornnxn,
ne canrect (n ronxnx pmxax) na xonont xament,
semnm, cner. Hpn cnntno cornyrom nonoxennn eep
ceannmnte nepnt, otuno rnyoxo yxptrte n
ronmn xronuntx mtmn, npnnnxent x nonepxnocrn
n ouent nerxo ocryxamrcx, saonenamr. Honoxennte
no cex nycrxxonte npemert nepuarxn, nxsanax
manouxa, xyprxa naexno npeoxpannr or
myunrentnoro nocnanennx ceannmnoro nepna n
oocrpennx ocreoxonposa.
He conerym ornpannxrtcx n noxo nnn cnyxente
xomannponxn, ecnn y nac ocreoxonpos, es xryue
masn. Kaxym mast nmeer cmtcn nsxrt c coo? Tnrpo-
234
nym, ]nnanron, snesouxy xaxax y nac ecrt. Ha
menx ]nnanron ecrnyer ornnuno Pacxonym x mast
ouent +xonomno rmnxa xnaraer na rpn uertpe roa
A ner raxnx mase nepnont nnacrtpt (xom ou
n xyxe no nnm ornorenaer xoxa), ropununnxn, mo-
noax xpannna (no ne crapax, sanomnnre!), cnexena
reprax petxa,. sanepnyrax n mapnm, xpen, uecox
(rontxo ne nepeepxnre, ne coxrnre xoxy!). H ouent.
naxno, urot ono ns+rnx cpecrn tno y nac px-
om, no pyxo. uem pantme npn yrpose oocrpennx
nt narpere noxcnnny n xopomentxo pasorpeerect
]nsnuecxo paoro, rem ontme mancon, uro
oocrpenne orcrynnr.
Touno rax xe, pxom, no pyxo, y nac onxna
trt cmennax oexa, xora nt npononre aapxy
no ormenxm, noporam n pncxyere ynacrt, npomoxnyrt.
Ono npemx x c rocxo yman, uro mne npnercx
orxasartcx or nyremecrnn no cenepntm pexam n
osepam c xonono noo, xorx npexe nponeenne
aapox no noporam, axe c neoxnanntm xynannem n
oexe, tno nx menx paocrtm, nponepxo
cmenocrn n nonxocrn. Hecxontxo ner nasa x noennncx
nenecentmn coopaxennxmn c onnm ontrntm npauom-
rypncrom. On nocxasan mne ntxo.
A nouemy t ne nosnrt c coo n nonn+rnnenonom
memouxe mepcrxno rpennponount xocrmm. Hpomox
nepeoencx!
B camom ene, nouemy? Hn oxt, nn ptsrn or
necna, mnypa, nonnt, nopora ne npomouar oexy n
nonn+rnnenonom memxe! Hocne +ro nycrxxono
oraxn x cnona oxnn. Xoxy na Cenep. H ecnn na ent
namn nameuen rpynt nepexo, re moxno,
nocxontsnynmnct, ncxynartcx naxt, x roronnm na
nonn+rnnenontx memouxa c sanacno oexo.
Kora nocne nnesannoro xynannx n xononom
nooeme tcrpo cxnnemt moxpym oexy n
naenemt na cex cyxym, ontnax noxcnnna ne
ycnenaer oxnanrtcx, n ne nponcxonr nnmt nrpa
cocyon xpont ncxope cnona npnnnnaer x ne
Bepcrxno crapentxn xocrmm n naxnxa ns
nonn+rnnena necxr ny concem nycrxx, a xaxax
naexnax samnra yxsnnmo noxcnnnt or xononoro
oxx! ro n pyroe nourn ncera epy c coo n
pmxsax, na onro ornpannxxct sa rpnamn nnn na
ptanxy.
Cranaprnt nnn menxmmncx xomnnexc
Heocrarox ]nsnuecxnx narpysox npnnonr x
oocrpennm xponnuecxoro saonenannx, nstrox
roxe. 3ro omax saxonomepnocrt ocoo xapaxrepna nx
ocreoxonposa. Horomy-ro xaxomy ns nac,
crpaammemy onxmn n noxcnnne, urot ntpnartcx ns
nan onesnn, nao ortcxart cnom onrnmantnym
neuenym osy nonropenn. 3a nac +ro nnxro ne
cenaer!
nx menx, xax x yxe cxasan, +ro osa 400
cnennnxenn na ontnym noxcnnny, a n cymme
1000 1400 nnxenn na yrpenne sapxxe, a nnmc
er 3 5 xm n yapnte narpysxn n ntxonte nn.
B nocnenne rot x cnoemy rnmnacrnuecxomy
xomnnexcy x npnannn eme rpn ynpaxnennx. Hepnoe:
nepecxoxn nymx noramn nnpano-nneno uepes
nerpantnym nonocy n 1030 cm (100 pas, xax yro
npoxonre cnanomnym smexy). Bropoe: nocxoxn
norn nmecre norn npost (100 pas nx rpennponxn
npnnoxmnx epenntx mtmn). Tperte: nocxoxn na
nyx norax c nonoporamn nnpano-nneno cron n cornyrtx
xonene (rax nastnaemt ranen rnncr, 100 pas).
Cnauana +rn ynpaxnennx x enan nnmt snmo
nx cnennantno rpennponxn mtmn, xoropte
yuacrnymr n cnanomntx nonoporax. Font n mtmnax
nocne xarannx na ntxax (nnn pyro ]nsnuecxo
paort), cnonno ronorpa], yxastnaer nam, xaxne
mtmnt mt ne orpennponann na sapxxe. Tax nor,
cnauana +rn ynpaxnennx x oannxn x xomnnexcy
snmo, norom yenncx, uro n nerom or nnx moe
noxcnnne enaercx nyume!
Bpoe t, xax nnmyr mnorne npaun-cnennanncrt,
npn ocreoxonpose er n nocxoxn npornnonoxasant.
Ho c erom x anntm-anno ne paccramct, ero n ony
nn pasy ne anan. A ryr nonxn, uro n na nocxoxn
neyrcx spxmnte nanaxn. Bo ncxxom cnyuae 300
nocxoxon nx menx oepnynnct oanountm neuennem.
Tontxo x nnonn nx n xomnnexc onxrt xe nocrenenno,
mnxpoosamn, namyntnax.
ymam, uro ncxnmuart ns xomnnexca xaxne-nnyt
ynpaxnennx c uyxoro ronoca es cocrnenno
nponepxn noome omnxa. 3ro nyrt ne x
pacmnpennm sanaca name npounocrn, a x
xannrynxnnn.
Moxno nn enart rnmnacrnxy npn ocreoxonpose
236
c rxxentmn ranrenxmn, orxromennxmn? Touxy spennx
na +ro roxe nao yrounnrt.
c ranrenxmn ne enam. Ho orneuam: Moxno!
C ranrenxmn nerue napymnrt nocrenennocrt,
nepeosnponart narpysxn, noromy uro xaxoe
nnxenne c nnmn coepxnr ontme mtmeuntx
ycnnn, ono xax t opoxe. Mnoroxparnte xe
nonropennx es ranrene onee rount n mnxpoosnt.
Hecxontxo pas y menx tnano rax: nostmy n pyxn
rxxente ranrenn (nnn xamnn), ynnexyct n npoxo-
nr ont. Fes ranrene n orxromenn oocrpennx or
moe rnmnacrnxn nnxora ne nacrynann!
K romy xe, nsxn ranrenn n pyxn n npamax nmn,
nt repxere tcrpory. C ranrentm (npoanannsnpyre!)
tcrpo pyxo ne menentnemt! A tcrpora
neoxonma ne rontxo monoomy, no n noxnnomy
uenonexy. Fes nee xnrt nnoxo, cxyuno, neymrno. Bor
x n ntramct, npamax pyxamn es ranrene exenenno
na sapxxe n maxcnmantnom remne, noontme
coxpannrt n axe uyrouxy pasnnrt annym mne
npnpoo tcrpory!
Kpome ranrene x c roamn ncxnmunn ns cnoero
xomnnexca n nanpxxennte ynpaxnennx na pasnnrne
mtmn pmmnoro npecca c ncnontsonannem neca
cocrnennoro rena (norn no nnanom nnn oronnrentno
arapee, nt na rayperxe cnnre, pyxn na sartnxe
n xauaere npecc pas 1020). V menx +rn
ynpaxnennx nepexo ntstnamr ont, n x samennn nx
naxnonamn nnepe-nasa, nacocom, npamennem rasa
no uacono n npornn uacono crpenxn, xoropte roxe
ornnuno yxpennxmr pmmno npecc. Boome x
yenncx, uro npn anexo samemem ocreoxonpose
crnannx n pasrnannx n noxcnnne naexnee enart
ne rontxo es orxromenn, no n ne c nonno
amnnnryo, es ]opcnponannx.
Hy a uro xe nyume cranaprnt nnn
menxmmncx xomnnexc?
Mnorne cnennanncrt no neueno ]nsxyntrype
npenaramr menxrt xomnnexc, urot on
ncnxonornuecxn ne naoean. C +ro nentm ncnontsymr
3040 60 pasntx ynpaxnenn (xoropte n ne cpasy
sanomnnmt) c nonropennem xaxoro ncero no 510
pas (n moem xomnnexce, nt nomnnre, ynpaxnenn mano,
a nonropxercx xaxoe 50100 pas). Tax uro xe
nyume?
onro ne mor n +rom pasopartcx, axe nopy-
237
rnnan cex sa xocnocrt, comnenancx (comnenne xe,
xax ronopnn Bontrep, mar x nosnannm). Ho,
npoonxax cnert na cnoem cranapre (ortxax or
nero nnmt n ntxonte nn n n ornycxe, re
]nsnuecxo paort ocrarouno n es sapxxn), n xonne
xonnon yenncx n rom, uro nx menx n ynn
cranaprnt xomnnexc nenecoopasnee.
Bo-nepntx, x nepm n neuenoe nosecrnne nmenno
osnponannoro xonnuecrna nnxenn. A uro moxer
trt rounee no osnponxe apn]mernuecxo cymmt
snaxomtx nonropenntx nnxenn?
Bo-nroptx, ecnn y menx cnyunnact oma nnn na
paore nepnorpenxa (a es nepnorpenox xnsnt ne
npoxnnemt) n ecnn ns-sa nee x nnoxo cnan, yrpom x
ne mory cocrannrt nont xomnnexc. lonona rynax.
nnmt n cocroxnnn, mexannuecxn nocunrtnax,
ntnonnnrt cnon npnntunte 10001400 nnxenn.
Cranapr na rynym ronony cnacenne! Fes nero
x na sapxxy nonce ne nomen t, uro, xax npannno,
enamr re, xro pasnoopasnr xomnnexc. A mne
nponycxart rnmnacrnxy nentsx. Fontnax noxcnnna mne
ne nosnonxer. Hponymy yer oocrpenne!
C monm nsrnxom na cranaprnt xomnnexc
nonnocrtm cornacen nennxonennt cxyntnrop no
napamnnannm mtmn n yxpennennm sopontx, nepnt
rpenep camoro cnntnoro uenonexa na nnanere lpnx
Bnacona Cypen Herpoconnu Foracapon. V nac c nnm,
xcrarn, ncropnn onesnn rouno nnsnent.
Tpnnanarnnernn mantuyran Cypen, nnmnennt
n rxxenym arnernxy, nonan n npocropnt san
apmecxoro cnopromecrna. H ram, no oopnrentnte
nosrnact moryunx xe n rpennponountx rpnxo,
ntrancx ntxart mranry, ona ne mna. Ho on ntxan!.. H
na cneymmee yrpo ne cmor nonxrtcx. Font! B
neoxpenmem mnom nosnonounnxe uro-ro cnyunnoct,
nsmennnoct... Hauannct mtrapcrna. Hourn na roa
on nexan. Oruaxncx. narnos (x cuacrtm, omnount)
emy nocrannnn raxo xe, xax n mne xora-ro: onesnt
Fexrepena Hamn menxn nouemy-ro ouent mept na
rxxente narnost. Hocranxr n xnnn, xax xouemt.
Mt, mon, cnoe eno cenann. Ho mnoro Cypena
esnaexnax nepcnexrnna ne ycrpannana. On crxn
conpornnnxrtcx. ymart. nnrartcx. Hpoonan ono,
pyroe. H cam cnoe rnmnacrnxo, cnoe cncremo
nonxn cex na norn. Oxnn!
238
B ero xomnnexcax, xoropte on mnoro ner anan n
xypnane unsxyntrypa n cnopr, ynpaxnennx c
ranrenxmn, orxromennxmn. H onn roxe neuar
oocrpenn ne amr!
Btxonr, xomnnexct moryr trt c orxromennxmn
n es nnx. Orcrannart xareropnuecxn nnmt cno
neantnonnno. Kaxt uenonex nnpane nx cex
narn n ormnn]onart cno xomnnexc. Hnmt t on tn
rpamorno cocrannen. Hnmt t on nac osopannnnan
C1on unu nexa
Haemct, nt samernnn, uro nect cno
rnmnacrnuecxn xomnnexc (xpome nyx ynpaxnenn)
x ntnonnxm crox n ornnune or pexomenann
ontmnncrna cnennanncron. Onn npn ocreoxonpose
conerymr ynpaxnennx enart nexa.
Mox ncxonax nosnnnx npncnoconenne x
peantno noncenenno xnsnn. Mne, xouy x nnn ne xouy,
npnxonrcx ncranart c nocrenn, naenart nocxn n
ymtnartcx, nomerart nont, sanxstnart mnypxn na
ammaxax, exart na paory. Hmenno n +rn
otxnonennte momenrt y menx uacro cnyuannct
oocrpennx: nonec x nnny pyxn, ymtnaxct,
npocrpennno noxcnnny, Homeran nont, narnyncx n
ne pacnpxmnmct!
Amepnxancxne npaun, no-moemy, npant: nx
crapnxon n noxnntx nme, nmemmnx xaxne-nnyt
xponnuecxne saonenannx, onn cunramr crepxneno
nnnne n rnmnacrnxe camoocnyxnnanne n
nesanncnmocrt!
Ftrt nesanncnmtm, cnoontm pasne +ro nnoxo?
H pasne nnoxo oecneunnart cex +nemenrapntmn
nnxennxmn, ne opemenxx omamnnx (nm n es nac
xnonor xnaraer), ne npocnrt nx: Haentre mne nocxn,
sanxxnre mnypxn na ornnxax cam +roro x cenart
ne mory.
Eme xyxe npocnrt, ecnn nac ne nsnmxr n
ontnnne nnn ecnn oma nam ne cocrpaamr. nx
conecrnnntx nme +ro nopo cranonnrcx
nentnocnmtm. He nerue n npn onnouecrne.
uecrnemn n eccrpamnt uenonex 3pnecr
Xemnnry+, xoropt oxornncx na ynonon n ntnon,
nanomnm, npn npnnnxennn crapocrn (noxa ona eme ne
nononnna) orxnyncx o xypxa cnoe nnnronxn...
uero on ncnyrancx?
239
Bennxn nenarp leoprn Hecreponnu Cnepancxn,
nonxn, uro n cnon 96 ner cranonnrcx oyso nx
nmnmo mname ouepn, opancx o ontnnunoro
oxna na nxrom +raxe, orxptn ero n ntpocnncx
nnns...
Xpncrnancxax pennrnx ocyxaer camoyxo ns
xnsnn, xnsnt aponana Bcentmnnm n nenonropnma,
uamy xnsnn nao nnrt o na, xaxo t roptxo ona
nn oxasanact. H n +rom ncnnrt o na roxe sanoxena
nennxax uenoneuecxax mypocrt, ocreperammax or
mnnyrno cnaocrn n poxonoro nocnemnoro nocrynxa:
neperepnen, npomnon ncran na norn! Ho xro ns nac
nocmeer ocynrt nocnenne marn Xemnnry+x n
Cnepancxoro? K poxonomy mnry moxno nosnpamartcx
]nnoco]cxn xort cro pas, a onosnaunoro ornera ne
nonyunmt. nrx, xora rt ponncx, naxonm mt n
xnoncxo mypocrn, nce noxpyr rex cmexnnct, onn
rt nnaxan. Vmpn rax, urot nce noxpyr rex nnaxann,
onn rt cmexncx.
Onaxo nx nac c namn, crpaammnmn onxmn n
noxcnnne, +rn pasmtmnennx npexenpemennt. Ham
pano xnanxrtcx, nam nao npncnoconrtcx x camomy
npocromy, nam nao xnrt n nacnaxartcx +ro
xnsntm ntnonnxrt omamnne ena, erart nx
sopontx, nyremecrnonart nemxom n na aapxax,
cxontsnrt na ntxax, ncxantnart rpxxn n xarartcx c
rop!
Tax nouemy xe nam rora npn namem
ocreoxonpose cnennanncrt n cnonx xnnrax, pommpax
n crartxx npenaramr enart rnmnacrnxy nexa? Hexa
na cnnne, .na xnnore, na npanom oxy n na nenom?
Hexa nnn n nyumem cnyuae cnx, xora mt c namn
xonm, esnm?
ymam +ro neopasymenne. Heut moxno pasne
uro nx nepement nost n npemenno pasrpysxn
nosnonounnxa. Ho +ro xe pyroe eno neuenoe, a ne
npncnoconrentnoe!
Heopasymenne, x npenonaram, npnmno x nam n
om ns rocnnrane n xnnnnx. Hmenno ram
cnennanncrt no neueno ]nsxyntrype onro n ycepno
paspaartnann rnmnacrnxy nx nme c nonpexenntm
nosnonounnxom. A xaxne +ro tnn nmn? Txxente,
nexaune!
lnmnacrnxy nx oma, nx rex, xro yxe
ntnncancx nnn xro c ocreoxonposom n crannonap ne
nonaan, rax ronxom n ne paspaorann. Ona ocranact n
nony+mpnonantnom cocroxnnn H mox npocremax
240
rnmnacrnxa nnn rnmnacrnxa C. H. Foracapona,
xoropte mt ner rpnnart ntnonnxem crox (a
rounee, nect nam nopmantno mnpoxn opas xnsnn),
nnmt cxpomnt nxna n omym xonnnxy.
Hrax, enart ynpaxnennx nexa nnn crox?
Hsnnmnxx xareropnunocrt cnona nn x uemy. Ecnn nt
npnntxnn enart nexa n xomnnexc nomoraer na
soponte. Ecnn xe nt xornre npncnoconrtcx x
peantno xnsnn nonaexnee, ro ntnonnxre crox!
Hexauemy nexauee, xoxuemy xoxuee!
Bo ncxxom cnyuae mo npocremn exenennt
xomnnexc nosnonxer mne npoxnrt nopmantno ent o
neuepa n neprnxantnom nonoxennn.
H1o noapnnn nau xocuonan1m
C xocmonanramn paorann nyumne yuente-
cnennanncrt no cnoprnnno mennnne. H annaparypa
nx nccneonann y nnx anntm-anno ona ns nyumnx.
Horomy-ro, necmorpx na neonpananno mnpoxym
cexpernocrt, nam ner-ner a n ntanann neuro
nnrepecnoe nx macconoro nontsonannx.
Cnoprcmenon-oponontnen (sa xopomee
nosnarpaxenne) yxnatnann n nocrenn na 10, 18 n na
40 ne.
Hocne 10-nennoro nexannx monote nerxoarnert-
nepnopaspxnnxn n xannart n macrepa cnopra,
xoropte o +xcnepnmenra ycnnenno rpennponannct n
ne mornn ntnonnnrt macrepcxn nopmarnn, ncranann,
ntxonnn na nerxoarnernuecxym opoxxy n
ntnonnxnn sanernt nopmarnn.
3a 10 ne npetnannx n nocrenn (nocne ouent
cnntntx, cxopee ncero, upesmepntx rpennponox) n
oprannsme nerxoarneron nponcxonnn nonoxnrentnte
cnnrn mno ne rontxo nonnoe noccranonnenne cnn,
no n naxonnenne nepnno-mtmeuno +neprnn.
ecxrnnennt ortx nocne neperpysox men na
nontsy!
uepes 18 ne nexannx n nocrenn y nerxoarneron
pxnn n arpo]nponannct mtmnt, ocnaenann
cepeuno-cocyncrax n txarentnax cncremt,
nponcxonnn ereneparnnnte nsmenennx n xpxmax
cycranon.
K 40 nm y nexamnx nerxoarneron nauan
ntmtnartcx xantnn ns xocre. Kocrn cranonnnnct
noposntmn (paspxxenntmn), onee mxrxnmn. Onn npn
nonno nenonnxnocrn (nnn n nenecomocrn, ecnn n
xoc-
24 1
mom ne ynpaxnxrtcx) npoe ne nyxnt. Oprannsm or
nnx nsannxercx. H, xax ne es ocnonann myrnnn
xocmonanrt, uenonex nonemnoxxy npenpamaercx n
meysy.
Btno: x 40 nm sopont uenonex cranonnrcx
ontntm, a ontno, ecnn nexnr rax onro, no
mecxny n ontme, yxe ne pasepemt or uero
crpaaer: or cnoe onesnn nnn or nexannx!
A net mnorne ontnte ocreoxonposom nexar no
mecxny n ontme.
Ha +1on nexnnn n ne mn. . .
Ha nexnnn, cocroxnmecx n moem nsarentcrne, x
ne tn re-ro nyremecrnonan na aapxax co
cnoe cemte n cnonm ocreoxonposom, a ro
nenpemenno saan t nexropy nonpoc nx cmxruennx
nocnecrnn ero ntcrynnennx. Emy aynropnx nonepnna
na nce cro nponenron es ornxxn. a n xax tno ne
nonepnrt. On npo]eccop, oxrop menayx, anrop
crartn o ocreoxonpose n nonynxpnemem xypnane
3oponte. K romy xe anrop xpxn n cnocont:
uro ronopnr ro nnnmt!
uro xe on cxasan? Hpnney cmtcn ero
saxonuenno nen: npn ocreoxonpose n ncxax n
cnxsxax orxnatnaercx xantnn, ncxn
otsnecrnnxmrcx, ntctxamr, pacrpecxnnamrcx,
ntxpamnnamrcx n +rn oropnanmnecx xecrxne xycouxn,
nonaax n nonocrn mnorouncnenntx cycranon
nosnonounnxa, xax naxax (nnn necox), crnpamr
xpxmente nonepxnocrn cycranon.
Orcma esanennxnnonnt npo]eccopcxn
ntno: npn ocreoxonpose nentsx nnrartcx, rnmnacrnxy
moxno enart nnmt nsomerpnuecxym, n nonoxennn
nexa; nexnmt nanpxraemtcx n paccnanxemt
mtmnt, nor n nce, urot ne crepert cycrant.
Cxopee ncero, raxne xpanne neoparnmte
ereneparnnnte nponecct n nosnonounnxe
naronoroanaromt naxoxr y rex necuacrntx,
rxxenoontntx n ouent craptx, xoropte nocnenne
ro, na, a ro n ontme nponenn, ne nnraxct, n
nocrenn. Homnnre, net n y sopontx nerxoarneron n
+xcnepnmenre nocne 18 ne nenpeptnnoro nexannx
arpo]npymrcx mtmnt, nyr ereneparnnnte
nsmenennx n cycranax, a nocne 40 ne naunnaer
ntmtnartcx xantnn ns xocre. a,
242
xpanocrn naronoroanaromt nanepnxxa naxoxr, no
xax moxno c nerxocrtm nenepoxrno +rn xpanocrn
nepenocnrt na ncex ontntx ocreoxonposom?
Btnyxennoe oesnnxnnanne nsyueno n pasntx.
onacrxx. Cnoman uenonex ronent, ynaxonann ero
nory n rnnc, xocrt cpocnact, a xora rnnc cnxnn,
npnxoxrcx paspaartnart xonennt n ronenocronnt
cycrant. Myunrentno n onro, c nomomtm
mexanorepannn... Cyxoxnnnx crann rouno npononoxa,
norepxnn: +nacrnunocrt, cycrant opocnn n sapocnn
]nposno rxantm, a net o rnnca onn tnn
neantnt, nx rpanma ne xocnynact!
Kcrarn, nsomerpnuecxne ynpaxnennx coxpamenne
n paccnanenne mtmn, xoropte npo]eccop H. (ne
yy nastnart ero ]amnnnm, yx ouent nerxonecntm
ntrnxnr on) pexomenyer uyrt ne xax orxptrne,
roxe anntm-anno nsnecrnt n rpanmaronornn n
neueno ]nsxyntrype. Onn ns rax nastnaemoro
nepnoro nepnoa HuK npenasnauent nx norn nnn
pyxn, rontxo uro oesnnxenno rnncono nonxsxo
(nnn cxenerntm ntrxxennem): nanpxra n paccnanx
mtmnt ontme nnuero cenart rt ne moxemt, no n
+ro xopomo ynyumaercx xponocnaxenne, nnranne,
omen, tcrpee opasyercx xocrnax mosont. nx
ocrantntx xe uacre rena, ne cxonanntx nonxsxo,
nnxennx n eme pas nnxennx, nce, xoropte
nosmoxnt!
Hpnsnamct, moe nonoxenne cnoero npaua n po
nom nsarentcrne nocne ro nexnnn n xaxo-ro mepe
ocnoxnnnoct. Kro x raxo no cpannennm c
npo]eccopom? Hpana, ornomennx co cnonmn
corpynnxamn tnn y menx xopomne. a For, xax
ronopnrcx, pyrnm raxne ornomennx! Onn mne
onepxnn. nm cnon nsrnxt ne nanxstnan. Kro
npocnnromy n nomoran... A ryr noxnnnact xaxax-ro
nencxpennocrt: x xe nonnman pexomenannn
nnxoro npo]eccopa acypnt, no ne xonrt xe mne no
xanneram, pasmaxnnax ]narom? Peaxropt
rnopuecxne nmn: ycntxann, saropennct n nonepnnn!
Koneuno, rem, xro opamancx xo mne n +ro npemx
c onxmn n noxcnnne, x nomoran n cnon nsrnxt ne
cxptnan, no nnen cnona o ocnennennoro cosnannx
ne oxoxr. Tpeymrcx npemx n repnenne. H +ro npemx
nacrynnno axe pantme, uem x npenonaran.
Corpynnxn nomnn xo mne, xax npexe!
243
- oxrop, nomornre!.. Buepa crana noxpamnnart
pecnnnt nepe sepxanom, pyxn nonxna menx x
npocrpennno.
Hpornpana rpxnxo non, narnynact, a paso
rnyrtcx ne cmorna.
Camn xe onn enann n ntno:
Hpo]eccop H. cnoe nsomerpnuecxo rnmnacrn
xo, onxno trt, xoren npenparnrt nac n nexaunx n
xoxunx mymn. 3atn, uro nam nao oma ymtnart
cx, ynpart xnaprnpt, racxart ns marasnna cymxn!
hont onn posnt
Hy a uro enart, ecnn npn c]opmnponanmemcx
ocreoxonpose, c xoroptm x anno xnny, oocrpenne
nce-raxn nacrynnr n noxoe nnn oma? Hemnoro
oomy.
Hpn cnaom oocrpennn (crenent I-A) x roruac
enam cnom npnntunym rnmnacrnxy nx noxcnnunoro
n menoro orenon nosnonounnxa. Cxonannocrt n ont
npoxoxr.
Hpn oocrpennn nocnntnee (crenent I-F), xora
onopasono rnmnacrnxn nx nnxnnannn oocrpennx
xnno ne xnaraer, x nonropxm rnmnacrnxy no
necxontxy pas n ent n oannxm +neprnunt
camomaccax noxcnnnt n men nantnamn no nonornuecxn
axrnnntm rouxam nnn npocro xynaxom no
onesnenntm sonam, ecnn nantnamn ne orxnyrtcx o
nyxntx rouex. Hnora xe, xora cxonannocrt n ont
noxnnnnct ne xax otuno yrpom nocne cna, a,
onycrnm, no nyrn x paore nnn na paore, re
enart rnmnacrnxy nenonxo, x yxnrpxmct nesamerno
nponecrn camomaccax necxontxo pas no nnxaxom
uepes pyamxy. On nno cnnmer oocrpenne, nno
crannnsnpyer nponecc o xonna nyrn nnn o neuepa, a
neuepom x cnona nonropxm rnmnacrnxy.
He nomornn rnmnacrnxa n camomaccax (crenent
oocrpennx 1-B) x cpouno maxy noxcnnny xryue
mastm, norennee oenamct n pasorpenamct +neprnuno
paoro.
3ect cronr cenart neontmoe orcrynnenne n
paccxasart o rom, xax nao masart noxcnnny mastm.
Hannyumn napnanr cpasy nocne nannt, ann nnn
yma. Ecnn xoxa uncrax, ecrnne masn n
necxontxo pas
244
ycnnnnaercx; ecnn xoxa sacanennax, rpxsnax, mast
nourn ne ecrnyer.
Hpn oocrpennn ocreoxonposa eme onee
cnntnom, xora ne nomoramr nn rnmnacrnxa, nn
camomaccax, nn xryuax mast n xopomn pasorpen
]nsnuecxo paoro (crenent M-A), npexe x ncera
nnonn ononnnrentnte mept, nanpannennte rnanntm
opasom na pasrpysxy nosnonounnxa n ynyumenne
xponoopamennx. uro xe +ro tnn sa mept?
Pesepnnte rnmnacrnuecxne ynpaxnennx (x nx
sanmcrnonan y oron n namnx cnennanncron,
nanpnmep, y onenra A. u. lpnnenxo).
Hepnoe ynpaxnenne. Hs nonoxennx crox na
uernepentxax onycxanne n nonnmanne ronont c
maxcnmantno amnnnryo, nonoport ronont nnpano-
nneno (ment oren nosnonounnxa cnxsan c
noxcnnuntm; +neprnuno onycxax ronony, mt xax t
nemnoxeuxo ntrxrnnaem cnnnno mosr ns cnnnno-
mosronoro xanana).
Bropoe ynpaxnenne. Hs roro xe nonoxennx
cecrt nonnornee na nxrxn n ro npornyrt, ro cornyrt
cnnny xonecom (+ro ynpaxnenne ocoenno cnntno
ntrxrnnaer cnnnno mosr ns cnoero xanana).
Tperte ynpaxnenne: ns ncxonoro nonoxennx nexa
xnnorom na noymxe n paccnannmnct npnnonxrt
ronony, pyxn, norn. uncno nonropenn +roro n pyrnx
ynpaxnenn or 5 o 30.
uerneproe ynpaxnenne nx xparxonpemenno
pasrpysxn n pacrxxennx nosnonounnxa. Onepmnct
pyxamn na cnnnxn nyx crynten (nnn nonncnyn na
nepexnanne, nepnom npoeme), nonncnre, cxontxo
cmoxere, neroneuxo noxaunnaxct, a eme nyume
norxrnnax x xnnory norn, cornyrte n xonenxx.
Vnpaxnenne nonropxre no necxontxy pas n ent.
3]]exr ero (pacrxxenne) ycnnnnaercx, ecnn
yrxxennrt oynt na 0,512 xr (nanpnmep,
oynmnct n ropnontxnte ornnxn).
Hxroe ynpaxnenne. Ortx n ropnsonrantnom
nonoxennn na xecrxo nocrenn mnnyr 1020 no
npnnnnny: ycran nosnonounnx npnnxrre,
paccnatrect, oroxnnre. Paccnanenne ynyumaer
xponocnaxenne noxcnnnt (npn nnrentnom
nanpxxennn mtmn n onoopasno nose cocyt,
npoxoxmne cxnost nanpxxennte mtmeunte nonoxna,
cannent nmn).
245
n oroxnynn, cnona norxnynn n cnona oroxnynn. 3a
ent nxrt, mecrt, ecxrt pas.
Pacrxxenne noxcnnunoro orena nosnonounnxa c
nomomtm mexannuecxnx nnnron-pacxpyrox: onn
xpyrono ynop ynnpaercx n ras, pyro nomtmxn,
a mexy nnmn crepxnn c xpyrxmnmncx raxamn.
Hoxpyrnn ony raxy, pyrym, rpertm, uerneprym
pacrxnyn nosnonounnx. Mano? Eme nemnoxeuxo
noxpyrnn. 3ror mexannuecxn annapar tn
cxoncrpynponan H. A. Henentm ner nanart
nasa n npnmenxncx n onnncxnx ontnnnax.
Tenno na noxcnnny no npemx ortxa n
ropnsonrantnom nnn naxnonnom nonoxennn
ononnnrentnax nponeypa, nemypenax, omamnxx:
memouex c narpertm necxom, xnpnnuom nnn contm. Onn
ynyumamr xponocnaxenne ontnoro mecra. lpenxy xe
nexoropte cnennanncrt npnmenxrt ne pexomenymr:
or nee renno ne cyxoe, a nnaxnoe, uro nnora ycnnnnaer
saonenanne. (Ho npane ronopx, mne nmoe renno na
noxcnnny ronxom ne nomoraer.)
Hsnecrnt npo]eccop-rpanmaronor, sacnyxennt
macrep cnopra 3ox Cepreenna Mnponona
pexomenonana n +ro crann oocrpennx ocropoxno
nonpoonart raxo mero: xopomentxo pasorpenmnct
cnx n nanne (o ncnapnnt), nornxontxy cornnrect n
noxcnnne, a norom necxontxo pas no nosmoxnocrn
tcrpo n pesxo ntnpxmnrect. 3ro nnora npnnocnr
oneruenne, nomoraer npnocranonnrt nponecc,
nnxnnnpyer ymemnenne nepnon n cocyon (a moxer
trt, cnococrnyer nnpannennm ncxa). npoonan
+ror mero na cee neonoxparno. Hecxontxo pas on
mne nomoran. Ho xoe-xro ns ontntx cnrnannsnponan,
uro y nnx ropxuax nanna ntstnaer oocrpenne.
Hpenonaram, uro +ro tnaer n rex cnyuaxx, xora
oocrpenne ntsnano xaxo-nnyt nonropno
rpanmo (c pasptnom rxane n cocyon) noxcnnunoro
orena nosnonounnxa. Hpn rpanmax (na nepno crann)
renno npornnonoxasano, ono ycnnnnaer
xpononsnnxnne ns pasopnanntx cocyon ne
satnare o +rom!
Taxona cxema ocrynnoro neuennx oocrpennx
xponnuecxoro ocreoxonposa I n II crenene (xcrarn,
urot ne tno neopasymenn, nce ntmenepeuncnennte
n nocneymmne crenenn oocrpennx onesnn ne
o]nnnantnte, a tnn paspaorant mno nx yocrna
saounoro pasronopa c nannenramn). A ecnn crenent
ne-
247
Becroe ynpaxnenne. Ortx n naxnonnom
nonoxennn rena. Ono onee +]]exrnnno, uem
ropnsonrantnoe. nx pacmnpennx xpyrosopa
nepeuncnm necxontxo cnocoon raxo pasrpysxn.
Hpnnonxroe nonoxenne nepene uacrn raxrt nnn
xponarn camt npocro n camt pennn cnoco.
On ycnnnnaer pacrxxenne ontnoro nosnonounnxa,
cnococrnyer pasrpysxe mexnosnonxontx ncxon n
nnxnnannn ymemnenn. Ero ne rpyno npnmenxrt n
oma: ne oxnaxct ouepenoro oocrpennx,
ornnnnre na uypaxa nnno 1520 cm, cenare na
nepenountx xontna, omorare nx naro n nnrom; npn
oocrpennn nocrantre uypaxn no noxxn rononno
uacrn xponarn, a pyxn (xora nxxere, urot ne
cnonsart) npocyntre o nomtmex n npnnxsannte
xontna; rxxente norn, cnonsax, rxnyr nnns
pacrxrnnamr nosnonounnx. Hexart moxno no uacy, na
n ontme.
Hpnnonxroe nonoxenne nor c saxpennenntmn
crynnxmn. Htne +ror cnoco pasrpysxn nosnonounnxa
roxe npnmenxmr, no na nenpoonxnrentnoe npemx n
rnanntm opasom monote nmn co sopontmn
cocyamn. Onn ns napnanron orxnnax naxnonnax
ocxa c mnpoxnmn nernxmn nnn saxpennenntmn
cnanomntmn ornnxamn. Hannenr npocontnaer crynnn
n nernn (nnn oynaercx n saxpennennte cnanomnte
ornnxn), ocropoxno noxnrcx na naxnonnym ocxy nnns
ronono n nexnr cnoxono cexyn 2030 nno xauaer
npecc, enaer ynpaxnennx pyxamn. Hocne mnnyrnoro
ortxa nce ynpaxnenne nonropxercx rpn, uertpe, nxrt
pas.
Koneuno, xya yonee pasntx camoenox nx
pasrpysxn nosnonounnxa cnennantnte ]npmennte
cront-nonyanromart c saxnmamn nx nor n
xnonxamn: naxan xnonxy nsmennn naxnon crona,
nacxontxo ree nao.
Camontrxxenne c xopcerom. Ha noxc naer
xopcer c nerne nnnsy, sa nee npnnxsana nepenxa,
pyro xonen ee xpennrcx x cnnnxe xponarn nnn
nnana; nannenr noxnrcx na cnnny, pyxamn epercx
sa rononnym cnnnxy n, norxrnnaxct na pyxax,
ntrxrnnaer cno nosnonounnx. Cam ntrxrnnaer,
ocropoxno o omymennx narxxennx n cnnne. o
onn oxonrt ne nao, rax nnmer mnecxn npau
Pont] Hopmap n xnnre Font n cnnne. Horxnynn
2030 cexyn
246
rpanmarnuecxoro oocrpennx eme cnntnee, nanpnmep,
I I I ? I nepeuncnennte merot ne npnnocxr
oneruennx? uro enart?
Hpexe n +rom cnyuae x opamancx no npaueno-
]nsxyntrypnt ncnancep nnn (uro namnoro xyxe)
n nonnxnnnnxy, re nonyuan mano+]]exrnnnoe
cranaprnoe neuenne: yxont anantrnna n
nnramnnon B
6
n B
12
, nonnamnuecxne roxn, VBu. oma
x +romy x nensmenno oannxn npocremne cnocot
pasrpysxn n pacrxxennx nosnonounnxa: nonynocrentnt
pexnm na xecrxo ropnsonrantno nnn naxnonno
xponarn, nonropnte nnct n ynope nnn na nepexnanne,
oneruennym rnmnacrnxy, camomaccax, pyrne
nponeypt (nx ycnnennx xponocnaxennx n nonnrxn
uepes xoxy +]npntmn macnamn, ]nronnnamn n
mnxpo+nemenramn npoonan narnpartcx uepno
petxo, xpenom, uecnoxom, xnecran cex xpannno).
a, rax x nocrynan, oruaxnmnct, npexe: xora
onnr n ne npoxonr, uero ne npnmennmt! Tenept x
nnxora rax ne nocrynam. Hpn oocrpennxx II, II I , IV
crenene onee ecxrn ner ycnemno npnmenxm
neuenne orpnnarentntm roxom no meroy H. A.
Henena. Ho +ro yxe orentnt pasronop. A noxa x
xouy oparnrt name nnnmanne na eme ony erant n
rnmnacrnxe, npoe t manentxym, no
npnnnnnnantnym n ouent naxnym, xoropym nt mornn
n ne samernrt n o xoropo y pyrnx anropon nt ne
npounraere.
Otuno npn noxnnennn one n oocrpennn
xponnuecxnx saonenann cnennanncrt, n rom uncne n no
neueno ]nsxyntrype, ronopxr: nonnoe npexpamenne
]nsnuecxnx narpysox o crnxannx one. a, a,
nonnoe! H xora-ro x roxe mnoro ner nopx
npnepxnnancx +roro mennnncxoro xanona. A norom, ne
yonnernopnnmnct pesyntraramn neuennx, cran
npoonart na cee (na cee net moxno!) rax n +ax,
noxa ne yenncx, uro npn otunom
nerpanmaronornuecxom oocrpennn xponnuecxoro
ocreoxonposa nonnoe npexpamenne nnxenn
npnnonr x yxymennm cocroxnnx, namnoro ynnnxer
cpox saonenannx. Cpasy xannrynnponart nepe
oocrpennem n ontm ne ronrcx. Ho narncxom
rnmnacrnxn, ]nsnuecxnx narpysox nponecc
npnocranannnnaercx, oocrpenne n ont camrcx!
Kopoue ronopx, na cocrnennom roptxom ontre
yenncx, uro ont onn posnt. Font cnexym nnn
248
necrepnnmo ocrpym ne nao rpenoxnrt nnxennxmn,
a ont xponnuecxym, rnyxym n nepenocnmym cneyer
oonenart. Houemy? Hponcxoxenne one pasnoe.
Ocrpax ont npn neaxxyparnom nnxennn uepes
xaxoe-ro npemx nocne rpanmt ronopnr o rom, uro nt
+rnm nnxennem naopnann rxann, nauanmne tno
cpacrartcx. nnxenne nomemano nopmantnomy
cpamnnannm. Ho+romy nocne ocrpo nnn nonropno
rpanmt na onpeenennt cpox neoxonm noxo nx
saxnnnennx, a norom yx ]nsxyntrypa ocropoxnax,
npomyntnammax, nocrenenno napacrammax, xoropax
ne ntstnaer onn. 3ect ont cnrnan!
Concem pyroe eno rynte, nerpanmarnuecxne onn
npn oocrpennn xponnuecxoro saonenannx. Onn, xax
npannno, nosnnxamr ns-sa napymennx xponoopamennx,
yxymennx omena, sacrox n orexa rxane. Orex
annr na cocyt n nepnnte oxonuannx n ynennunnaer
orex n ont. A nnxennx, rnmnacrnxa, camomaccax
nanaxnnamr xponoopamenne, ymentmamr sacro,
axrnnnsnpymr omennte nponecct n ontnom mecre
pasptnamr cosanmncx nopount xpyr! Bor nouemy
npn oocrpennxx xponnuecxnx saonenann ne cneyer
canartcx. Bor nouemy x n npeoonenam
(nnora co cnesamn na rnasax) rnyxym, xponnuecxym
ont nnxennxmn n oxoxy croponxo onn
necrepnnmte, crpenxmmne, ocrpte.
Kax oxoxy? 3amenxm onn ynpaxnennx pyrnmn,
xoropte ocrpym ont ne ntstnamr, ymentmam
amnnnryy orentntx ynpaxnenn n cnnxam nx
nnrencnnnocrt, saro snaunrentno ynennunnam
npoonxnrentnocrt ]nsnuecxo paort.
Hpoonxnrentnax, menennax paora neunr n
+rom x yexancx cornn pas!
OMABHHE
CHOCOFI HEuEHH
OCTEOXOHPO3A
Kora peut ner o neuenom npnmenennn
napontx cpecrn, cpasy nosnnxaer nonpoc: a nmeer nn
npano uenonex es mennnncxoro opasonannx
sannmartcx camoneuennem? Ornernrt na nero
nenpocro.
B xaxom xonxpernom cnyuae naxno ymert
ornnunrt:
- ocrpte, rxxente n onacnte saonenannx, npn
xoroptx nnxro, xpome npaua (a eme nyume necxont
xnx npaue) ne nmeer npana npnnnmart xaxnx-nno
pemenn n neuentx mep;
- xponnuecxne saonenannx, xora ontno yxe
ncecroponne ocneonancx n npononnnct pasnnunte
nnt neuennx, +]]exrnnnocrt xoroptx ne yonnerno
pxer nn npaua, nn ontnoro.
Bosmoxno, no 2-m cnyuae npnmenenne napontx
cpecrn yer nonesno (c nxnmuennem nx n omn
xomnnexc neuentx meponpnxrn). Mnorne nonaramr,
uro naponte cpecrna aconmrno esnpent. 3ro ne
concem rax. Kax n npn npneme nexapcrn, cneyer
yunrtnart nx osy, nnrentnocrt npnmenennx n
ocoennocrn oprannsma annoro uenonexa.
Cneyer ormernrt, uro +]]exrnnnocrt
npecrannenntx cpecrn y pasnnuntx nme
pasnnuna. To, uro
252
nennxonenno nomoraer onomy, pyromy nouac nourn
ecnonesno. Hoepnre ro, uro nomoxer nmenno nam:
pacrnpxa, mast, annnnxannx, merannorepannx, marnnro-
repannx, pe]nexcorepannx nepnontm nnacrtpem, nnn
npnmennre ror nnn nno annapar nepocrnmynxnnn
nx oesonnnannx.
PACTHPKH H MA3H
Hmex cnncox rorontx pacrnpox n mase (ran. 1),
nt cmoxere n anrexe npnopecrn re, xoropte
neoxonmt nmenno nam nyume ncero
oesonnnammne, ne paspaxammne xoxy n c
nanonee npnxrntm nx nac sanaxom. Hocmorpen na nx
cocran, nt cmoxere nsexart npnmenennx nemecrn,
ntstnammnx y nac anneprnm.
A uro enart, ecnn nyxntx rorontx pacrnpox n
anrexe nce-raxn ner? B rannne 2 npnnoxy penenrt
pacrnpox n mase, xoropte moryr trt npnroronnent
n nmo anrexe npn nannunn necnoxntx ncxontx
xomnonenron. 3ro ocrarouno +]]exrnnnte
npenapart mecrnooesonnnammero pe]nexropnoro
ecrnnx, xoropte ncnontsymrcx c annnx nop.
B rex cnyuaxx, xora o anrexn opartcx ne rax-
ro npocro, nam nomoryr crapnnnte naponte
cpecrna pacrnpxn n masn, xoropte moxno
npnroronnrt n omamnnx ycnonnxx (rannna 3) ns
npocrtx, ocrynntx xomnonenron: xpacnoro nepna,
ropunnt, xepocnna, petxn, mea, conn, noxn n
pyrnx. Onn nouac ne menee +]]exrnnnt, uem
anreunte ]opmt, xax npn ocrptx, rax n npn
xponnuecxnx onxx. Baxno nouepxnyrt, uro +rn
cpecrna xopomn ne rontxo npn ocreoxonpose
(saonenannn nosnonounnxa), no n npn ero
ocnoxnennxx, cxaxem, npn onxx n pasnnuntx
cycranax. Haponax mennnna ne pasenxer
omennte nonnaprpnrt n ocreoxonpos. H +ro ouent
nepno. Kax enna cyrt +rnx saonenann
paspymenne xocrno n xpxmeno rxann ncnecrnne
napymennx omenntx nponeccon n oprannsme, rax
ennt n npnnnnnt neuenoro nosecrnnx.
Pacrnpxn n masn x pexomenym npnmenxrt n
nennoe npemx, a na nout nyume ncnontsonart
annnnxannn (xomnpecct) na sony onn n onacrn
men, cnnnt nnn noxcnnnt.
253
xs
2
Pacrnpxn n masn npn ocreoxonp+e n prposo-aprpnrax
(lOTOBIE AHTEuHIE uCuMM)
Tannna 1
t
Cocran
nexapcrnennoro
cpecrna
Heuenoe ecrnne n
noxasannx
Hpornnonoxasannx
le onynnxonano,
npnm-euanx
1. Ha]rantrnn:
anantrnn,
mernncannnnnar,
ne]rt na]rananonax
n pyroe
Kax oesonnnammee n
npornnonocnannrentnoe
cpecrno nx
pacrnpannx npn
panxynnrax,
nenpanrnxx, aprpnrax
Her Cnpanounnx nexapcrnennx cpecrn,
npnmenxemtx n mennn?xo
npaxrnxe CCCP. M.: Mennnna,
1989. C. 240.
2. Cannnnmenr:
mernncannnnnar,
macno enenoe,
xnopo]opm
Te xe, uro n N 1 Her Tar e. C. 3 3 0
3. Cannrac:
mernncannnnnar,
macno +nxannnronoe,
cxnnnap, xam]apa,
cano cnnnoe, nasennn
Te xe, uro n .Va 1 ner Tm xe. C. 190
4. Kancnn:
macno enenoe,
Te xe, uro n N 1 Her Tam xe. C. 156
nepnonax nacroxa,
cannnnnonax xncnora
5. Kancnrpnn:
nepnonax nacroxa,
n-xa snepoox,
mtno senenoe, p-p
ammnaxa, +rnnont
cnnpr
Te xe, uro n N 1 Her Tam xe. C. 156
6. Menonasnn:
menron, nonoxann,
anecresnn, cnnpr
Te xe, uro n N 1 Her
Tam xe. C. 214
7. Mast Fom-Fenre:
menron, mernncann-
nnnar, nasennn,
napa]nn
Te xe, uro N 1 Her Tam xe. C. 62
m 85
8 Fantsam 3onorax
snesa (Bternam)
macna: rnosnunoe,
+nxannnronoe,
mxrnoe, xopnnt
Fantsam nanonee
+]]exrnnen npn
pacrnpannn onentx
nonornuecxn axrnnntx
rouex, nox as a nnx r e
xe, ur o N 1
Her Tam xe. C. 40
xa (Hpoonxenne rannnt 1)
S
5 c
Cocran
nexapcrnennoro
cpecrna
Heuenoe ecrnne n
noxasannx
Hpornnonoxasannx
le onynnxonano,
npnmeuanne
9. Hac1onxa nepnonan:
nepen crpyuxont,
cnnpr
Te xe, uro N 1 Her Tam xe. C. 284
10. Mast Bnnpocnn:
x ramxn, xam]apa,
cannnnnonax
xncnora, macno
nnxronoe, rnnnepnn,
napa]nn n p.
Bosmoxnt mecrnte
anneprnuecxne
peaxnnn, ncuesammne
nocne orment
npenapara. Hoxasannx
re xe, uro N 1
C ocropoxnocrtm y Tam xe. C. 75
ontntx caxapntm naerom, npn
saonenannn nouex, neuenn, a raxxe y
epemenntx
11. Mast Bnnpo1oxc:
xt pasntx sme,
mernncannnnnar,
xam]apa n pyroe
Te xe, uro N 10 Te xe, uro n N 10
M. . Mamxoncxn, Hexapcrnennte
cpecrna. M. : Mennnna, 1988.
T. 2. C. 167
12. Mast Bnpannn:
coepxnr nuennnt
x
Te xe, uro N 10 Te xe, uro n Nt 10 Tam xe. C. 165
Pac1npxn n uasn (BO PEHEBTY BPAHA) npn
oc1eoxonpose n ap1poso-
ap1pn1ax
Tannna 2
1 Rp Chloroform!! purl 10,0
01. hyosclami 23,0 MDS
Pacrnpanne
2 Rp 01 Hyoscyami 30,0 Chloroform!!
20.0 Methylii salicylatis 50 MDS nx
narnpann (npn nenpanrnn,
mnosnrax)
3 Rp Acidi sallcilici 3.0
Chlorophrinii 15,0 01.
hyosciami 01. Camphorae aa
20,0 MDS Pacrnpanne
4 Rp 01 Tereblnthinae
Chloroform!! aa 15 ml
Melhylli sahcylatis 10 ml
M. f. llnim
DS Brnpart n onacrt
cycrana (npn aprpnrax)
5 Rp Anaesthesini 4,0
Menthol! 60
Chloroform!! 150.0
Spiritus aethylici 75%
Parafini liquidr aa 20,0
MDS Brnpart n xoxy
onn
npn
6 Rp Methylii salicylatis 10,0 R-rae
Capsici 01. Hyoscyami aa 20.0
MDS Hapyxnoe (Kancnn),
Hpn nenpanrnxx
*
7 Rp T-rae Capsici 20,0 Sapo viridls
Aq. destli. aa 4.0 Spiritus vini
96" 20 Liq. Ammo-ii!
caustic! 20,0 MDS Hapyxnoe
(cnoxno-nepnonoe narnpanne).
Hpn mn-anrnxx, nenpanrnxx,
aprpan-rnxx
8 Rp T-rae Capsici 27,0 T-rae
Hyperici 1,0 Sapo viridis 10,0
Liq. Arnmonii caustic! 6,0
Spiritus vini 60 56,0 MDS
Hapyxnoe (Kancnr-pnn).
Hpn nenpanrnxx, mn-anrnxx
n aprpanrnxx
9 Rp Jodl puri 0,2 Parafini 5,0
Atropini sulf. 0,05 SD. vini
rectif. 10,0 Chloroformii 50,0
MDS Brnpart n onenym
sony
1u5
Pac1upku u uasu npu onnx n cnuue u cyc1anax
(uapopume cpepc1na, usro1annunaeume n pouamuux ycnonunx)
Tanuua 3
3
n
S
C
Cocran
nexapcrnennoro
cpecrna
Kax roronnrt n ynorpenxrt Hoxasannx
Hpornnonoxasa
nnx
1. Koponxx
menexte yxo
(nnert)
Pac1npxa
50 r nneron nacrannart 2 neenn n 0,5 n noxn Fonn n cnnne
nnn 70 cnnpra. Cnnpronym nnn noounym na- (penmarnuecxne,
croxy ncnontsonart nx nrnpannx xax oeso- aprpnuecxne) n
nnnammee cpecrno n cycranax
Hnnnnyantnax
nenepenocnmocrt,
anneprnuecxne
peaxnnn
2. Hontnt nnrnapnax
(nnerounte
xopsnnxn)
Pac1npxa
1 cron, noxxy nontnn sannnamr n repmoce Penmarnsm,
390 mn xnnxrxa n nacrannamr 2 uaca, npo- nenpanrnx,
nexnnamr n npnmenxmr xax napyxnoe oesa- nmmaro
nnnammee cpecrno
Te xe, uro N 1
3. Cnpent (nnert),
noxa
Pac1npxa
1 craxan nnerxon nacroxrt na 0,5 n noxn
710 ne. Pacrnpart ontnte mecra
Font n noxcnnne, Te xe, uro N 1
cycranno penmarnsm
Pacrnpxa
4. Hoconneunoe Cmemart 250 r noconneunoro macna, 250 r xe- Font n noxcnnne, Te xe, uro N 1 macno,
xpacnt pocnna n 510 crpyuxon xpacnoro nepna (n cycranno pen-nepen, xepocnn sanncnmocrn
or xenaemo xpenocrn), nepemono- marnsm roro na mxcopyxe. Hacrannart n rennom mecre 9 ne. Exenenno
xopomo nsanrtnart. Brnpart n onacrt onn na nout. Vrpom cneyer naert rennoe mepcrxnoe nnxnee ente n
mepcrxnte nocxn (uynxn)
Mast
5. Kepocnn, Cmemart 50 r xepocnna, noconneunoro macna Fonn n noxcnnne Te xe, uro N 1
noconneunoe macno, 1/4 craxana, mtna xosxcrnennoro 1/4 xycxa, n cycranax xosxcrnennoe mtno, cot
nnmeno nenonnym uanym noxxy. Pa-coa nnmenax crepert, noxa ne nonyunrcx mast. Cmect onxna
croxrt 3 nx. Bpemx or npemenn ee nao nepememnnart. Brnpart n ontnte mecra, npn noarpe n xocrouxy
ocyxa
Mast
6. Hanp naropont Hsmentuennym n nopomox cmect nanponoro nn- Fonn n cycranax, Te xe, uro N 1
(nncr), cra (6 uacre) n nrn moxxenentnnxa (1 u. ) noxcnnne, penma-moxxenentnnx
pacrepert co cnexnm cnnnountm macnom ( 12 u.) rnuecxne n npo-(nrnt), Honyuennym nanpono-
moxxenentnym mast ynor- crynte cnnnounoe macno penxrt nx nrnpann xax oesonnnammee, yc-
2259 noxonrentnoe cpecrno
CH
(Hpoonxenne rannnt 3) to Cocran nexapcrn
Hpornnonoxann- nennoro Kax roronnrt n ynorpenxrt Hoxasannx
uxnnx H c cpecrna
Mast
7. Xment (mnmxn), I cron, noxxy nopomxa mnmex xmenx pacre- Penmarnsm, Te xe, uro N 1 cnnnoe
cano pert c 1 cron, noxxo neconenoro cnnnoro cana noarpa, ont (neconenoe, nnn cnexero
cnnnounoro macna. Cmastnart me- n noxcnnne nnn cnexee cra onn cnnnounoe macno)
Hapyxnoe n nonnyrpt
8. Petxa, me, 1,5 craxana coxa petxn cmemart c 1 craxanom Fonn n noxcnnne Te xe, uro N 1 noxa,
cont uncroro mea n c 0,5 craxana noxn Cma xe n cycranax oannrt 1 cron, noxxy conn n nce
xopomo nepememart. 3ro cmectm pacrnpart mecra onn, moxno raxxe npnnnmart nonnyrpt no 1 pmmxe +ro xe cmecn
nepe cnom
ABBAHKAHHH (xounpeccm)
Annnnxannn (xomnpecct) nectma +]]exrnnnax
neuenax nponeypa. Onn pe]nexropno ecrnymr na
nonornuecxn axrnnnte rouxn n sont, nopmannsymr
+neprernuecxn ananc n oprannsme n paory nepnno-
mtmeuntx +nemenron nnrarentntx cermenron
nosnonounnxa. Hnpxynxnnx +neprnn no cnoxno
cncreme xananon rena uenonexa +ro nayuno
oxasannt ]axr, ycranonnennt npo]eccopom uxy
Hsyn Cxnom n ero xonneramn ns Hncrnryra no]nsnxn
Axaemnn nayx Knracxo napono pecnynnxn
(Mennnncxax rasera, 22 anpenx 1990 r.).
Kora mt crannm ropununnxn nnn xomnpecct na
cnnny nnn noxnmcx na nrnonnnnnxarop Kysnenona, mt
nonyuaem ne rontxo mecrnoe pe]nexropnoe (no
nepnntm npononnxam) paspaxammee
ornnexammee ecrnne, no n omee, xoropoe
saxnmuaercx n nsmenennn nnpxynxnnn +neprnn n
oprannsme n nenom. Cranonnrcx nonxrno, xax (mecrnt)
xomnpecc moxer oxastnart tcrpoe nnnxnne na
(omne) samnrnte nmyn-nte peaxnnn oprannsma.
Hrax, xora mt crannm xomnpecc, mt npexe
ncero aem momnt ronuox nnxennm +neprnn no VII
xanany (mouenoro nystpx) cncremt nnpxynxnnn. Ha
+rom xanane (pnc. 1) naxoxrcx ouent naxnte nx
oprannsma rax nastnaemte couyncrnennte
nonornuecxn axrnnnte rouxn (FAT), nanpxmym
cnxsannte co ncemn pyrnmn xananamn, no xoroptm
nnpxynnpyer +neprnx. uepes couyncrnennte FAT
axrnnnsnpyercx ncx cncrema tcrporo pearnponannx, n
xax cnecrnne +roro, nponcxonr omax crnmynxnnx
samnrntx cnn oprannsma, uro cnococrnyer tcrpomy
ntsoponnennm.
3neprernuecxn mexannsm ornmt ne ncxnmuaer, a
ononnxer omensnecrnt pe]nexropnt.
Hexapcrnennoe nemecrno xomnpeccon, ncactnaxct,
oxastnaer npornnonocnannrentnte n npornnoonenoe
ecrnne, ncuesamr mtmeunte cnasmt, nopmannsyercx
xponoopamenne n onacrn nopaxennoro cermenra.
H eme. Heuenne xomnpeccamn +ro ncera xypc
neuennx. Onoxparnax nponeypa moxer tcrpo cnxrt
ont, no, xax npannno, +roro neocrarouno nx
nonnonennoro neuennx. Otuno nyxno or 5 o 10
annnnxann. Kaxoe xonnuecrno nyxno nmenno nam,
onpee-
261
Pnc. 1. Xo VII raua.a (mouenoro nystpx) na rene uenonexa. Bosecrnne na VII xanan pasnnuntmn
meroamn pe]nexcorepannn aer xopomn neuent +]]exr npn ocreoxonpose n pyrnx saonenannxx.
nnre no npnnnnny: Knay, noxa onnr, n eme onn
pas. Fontme ne cneyer. Ham oprannsm rax ycrpoen,
uro nmoe xax nstrounoe, rax n neocrarounoe,
nosecrnne nenenecoopasno, a nnora axe npeno.
lapmonnx +neprernuecxoro ananca, omenntx
nponeccon n xponoopamennx n oprannsme ocnonana na
ennom npnnnnne sonoro cepennt.
Fontmnncrno nnxenpnneenntx annnnxannn
nmemr omne noxasannx: ocrpte cocroxnnx n
nepnot oocrpennx xponnuecxnx Knnnnuecxnx ]opm
menoro, rpynoro n noxcnnunoro ocreoxonposa
(ment npocrpen, nmmaro, nmmanrnx,
nmmanman-rnx, panxynnr n p.). Xorx, nanpnmep,
nmo]nr npornnonoxasan n ocrpo ]ase
ocreoxonposa. Fonee nopono noxasannx n
npornnonoxasannx nsnoxent nx xaxo
annnnxannn.
Baxntm ocronncrnom npnneenntx nnxe
annnnxann napontx cpecrn n conpemenntx
menxamenron xnnxercx nx ntcoxax +]]exrnnnocrt
npn orcyrcrnnn roxcnunocrn, npocrora npnmenennx n
nosmoxnocrt ncnontsonannx n omamnnx ycnonnxx.
KEPOCHHOBO-MLALHAR ABBAHKAHHR
(Crapnnnoe pyccxoe cpecrno)
Meronxa: annnnxarop xycox mxrxo xonmono
rxann, es cnnrernxn, cmaunnamr xepocnnom,
orxnmamr. Annnnxarop onxen trt nnaxntm, no
xepocnn c nero reut ne onxen. Ony ns ero cropon
namtnnnamr xosxcrnenntm mtnom. nx +roro
annnnxarop xnayr na xneenxy n no ono ero
nonepxnocrn nponoxr necxontxo pas xycxom mtna,
noxa ne opasyercx necrxmn mtntnt cno.
Annnnxarop yxnatnamr na cnnny xepocnnono
cropono (nenamtnenno) na sony onn. Mtntnt
cno cnococrnyer romy, uro npn naxnatnannn
annnnxaropa na cnnny xepocnn ne ncnapxercx, a
ncactnaercx xoxe cnnnt. Cnepxy ero saxptnamr
xneenxo nnn nenno]anontm xyntxom, sarem cnoem
nart n sanxstnamr noxpyr rannn nnn rpyno xnerxn
nnarxom nnn pyro rxantm. Hmxm, nnrentno
crpaammnm ocreoxonposom, c uacrtmn oocrpennxmn
pexomenyercx cmnrt cnennantnt noxc nx
noxcnnuno-xpecrnonoro n rpynoro orenon
nosnonounnxa.
263
Bonc-annnnxa1op (rpynon n noncnnunmn)
Hoxc-annnnxarop oecneunnaer yocrno n rnrnennunocrt npn
nanoxennn xomnpecca. Hpaxrnuecxn ncxnmuaercx nonaanne
ncnontsyemtx nexapcrnenntx cpecrn na oexy. Hoxc-
annnnxarop cocronr ns 3 ocnonntx uacre (pnc. 2).
Henocpec1nenno cam nonc ]nxcnpyercx na rene (pnc. 2, a). Ero
nsrorannnnamr ns nnorno xonmono rxann, xenarentno ns
narypantntx nonoxon. K noxcy npnmnnamr 4 noxcnnunte recemxn,
yepxnnammne annnnxarop na noxcnnne, n 4 rpynte nn
]nxcannn na rpynom orene nosnonounnxa. B nocnenem cnyuae
annnnxarop qnxcnpym1 na cnnne ono, r p y n o n n ono
n o x c n n u n o recemxo na xaxom nneuenom cycrane,
xoropte sanxstnamr nnepen na rpyn. Ha noxc npnmnnamr 4
xnonxn nx roro, urot npncrernyrt x nemy nenocpecrnenno cam
xomnpecc (pnc. 2, n), cuouennmn nexapcrnenntm cpecrnom. Ho
yrnam xomnpecca rax xe npnmnnamr xnonxn, ]nxcnpymmne ero
x noxcy. urot on ne nauxan noxc, mexy nnmn yxnatnaercx
rnrnennuecxax npoxnaxa--xycox mennnncxo xneenxn c
nponrtmn tpouxamn no yrnam nx xnonox (pne. 2, ) .
Hexart c xepocnnono-umntnon annnnxanne
nyxno na cnnne or 30 mnnyr o 3 uacom, n
sanncnmocrn or uync1nn1entnoc1n xoxn Fonxno
onxen ncntrtnart nnmt nerxoe xxenne n. renno.
Hepnonuecxn nyxno xonrponnponart crenent
noxpacnennx xoxn cnnnt, yunrtnax, uro ouent
nnrentnoe nosecrnne xepocnna na xoxy moxer
art oxor, a ouent xparxonpemennoe ne acr
neuenoro +]]exra.
Btnonnnre 35 raxnx nponeyp c nepeptnom n
1234 nx n sanncnmocrn or cocroxnnx xoxn
nocne npetyme nponeypt.
Kepocnnono-mtntnax annnnxannx nectma +]]cx-
Pnc. 2. Hoxc-annnnxarop (rpyno n noxcnnunt).
rnnnt neuent mero, npocro n ocrynnt n
omamnnx ycnonnxx. Oxastnaer
npornnonocnannrentnoe n npornnoonenoe ecrnne.
EAHHO-BEPHOBO-KAMmAPHAR
ABBAHKAHHR
(Conpemennoe naponoe cpecrno)
Hpnopernre n anrexe ocrynnte nexapcrnennte
cpecrna: 250 r xenun mennnncxo
xoncepnnponanno n 160 r cnnpra xam]apnoro. Ha
ptnxe xynnre 23 crpyuxa roptxoro nepna n
nsmentunre. Bce xomnonenrt nonoxnre n remnym
yrtnxy, saxpore npoxo n nocrantre n remnoe
mecro na 7 ne. loront cocran moxno xpannrt
nnrentnoe npemx n mxa]unxe n remnom mecre.
Hepe ynorpenennem nsanrtnart (ne ornexnnart,
ncnontsonart nce xomnonenrt).
Hpn oocrpennn na nout cenart xomnpecc:
cmounrt annnnxarop o nnaxnocrn n ynoxnrt na
ontnoe mecro. Cnepxy nenno]an, nary, nnarox. Bpemx
nponeypt or 2 o 6 uacon (oxora, xax npannno, ne
ntstnaer). Taxne nponeypt moxno enart
exenenno. 510 nponeyp na xypc.
MEOBO-AAOHHAR ABBAHKAHHR
(Conpemennoe mennnncxoe cpecrno)
Cmemart 50 r coxa ano+ (1 uacrt), 100 r mea
(2 uacrn) n 150 r noxn (3 uacrn). Hpnmenxrt n nne
xomnpecca na nout.
ABBAHKAHHR C hHmOmHTOM
(Conpemennoe mennnncxoe cpecrno)
Fnmo]nr npoyxr xpncrannnsannn cone ns no
pennero Hepmcxoro mopx n cocronr ns xnopmarnne-
no conn, ontmoro xonnuecrna poma, oa, xannx
xantnnx n onee 20 mnxpo+nemenron. Bont-pacrnop
ero npospaunt n ecnnernt (nnn cnerxa
xenronart), es sanaxa. Ho pemennm Mnnspana
CCCP n nncrnryrax xypopronornn n ]nsnorepannn n
Mocxne n Hxrnropcxe nponeent xnnnnuecxne
ncntrannx n-
265
mo]nra no npnmenennm n ]opme xomnpeccon. Kax
tno ycranonneno, on noxasan nx xomnnexcnoro
neuennx cneymmnx saonenann: e]opmnpymmn
aprpos, penmaronnt aprpnr, ocreoaprpos,
nepreporennte saonenannx nepnno cncremt y
ontntx c xomnpeccnonntm n pe]nexropntm
cnnpomamn meno-rpynoro n noxcnnunoro orenon
nosnonounnxa (panxynnrt, nmmanrnn,
nmmonmanrnn) npn nenonno pemnccnn n oparnom
pasnnrnn c ymepenno ntpaxenntm onentm
cnnpomom, mtmeunte xonrpaxrypt y ere,
crpaammnx nepepantntm napannuom.
Hpornnonoxasano neuenne xomnpeccamn nmo]nra n
ocrpo ]ase saonenannx, n cnyuae nnnnnyantno
nenepenocnmocrn nponeyp, npn nosnnxnonennn npnsnaxon
pomnsma, lmnsma, pyrnx anneprnuecxnx peaxnn
(nacmopx, xament, xonmnxrnnnr, orex cnnsncrtx, ctnt
na xoxe, omax cnaocrt), npn paspaxennn xoxn na
mecre npnmenennx. Heuenne nponoxr cneymmnm
opasom. Honexamn neuenomy nosecrnnm yuacrox
rena (noxcnnna, rpyno oren, cycrant n r. .) nnauane
corpenamr, nx uero ncnontsymr otunt pe]nexrop
(cnnmm namny) nnn xe rpenxy n reuenne rpex
mnnyr. Ha nmne nannnamr 20 30 r noorperoro o
3840C nmo]nra n, cmaunnax nantnt pacconom,
cnerxa nrnpamr ero n onesnennoe mecro n reuenne 35
mnnyr. 3arem ocranmnmcx pacconom nponnrtnamr
mapnm, naxnatnamr na onesnennym onacrt,
saxptnamr nomeno ymaro n nect yuacrox yxyrtnamr,
enax corpenammn xomnpecc. ' Hponeypt otuno
nponoxr na nout, ocrannxx xomnpecc na 89 uacon.
Vrpom ocrarxn nmo]nra cmtnamr c xoxn renno
noo. Kypc neuennx otuno 1214 nponeyp,
npononmtx uepes ent. Ecnn noxnnxmrcx npnsnaxn
paspaxennx xoxn, neuenne npeptnamr n nosononnxmr
nocne nx ncuesnonennx. Ononpemenno moxno
naxnatnart xomnpecct ne onee uem na 23 onacrn.
Hmxm c napymennem ]ynxnn cepeuno-
cocyncro cncremt nnrentnocrt nponeypt
coxpamamr o 67 uacon n nosecrnymr rontxo nnmt
na ony onacrt. Hpn npnmenennn nmo]nra y ere
ero pasnoxr noo nanononnny.
Knnnnuecxoe ynyumenne nanmaercx y 7080%
ontntx. 3]]exrnnen nmo]nr y ontntx c mtmeu-no-
ronnuecxnmn paccrpocrnamn. Menee +]]exrnnen
2G6
npn ntpaxenntx xocrntx nsmenennxx n nnrentnom
naronornuecxom nponecce (cntme 35 ner). Komnnec-
ct c nmo]nrom nasnauamr xax n crannonape, rax n
n omamnnx ycnonnxx, no no oxsarentntm xonrpo-
nem npaua.
ABBAHKAHHR C HMETHACYALmOKCHOM
(MCO)
(Conpemennoe mennnncxoe cpecrno)
nmernncynt]oxcn (MCO), nmexcn nexap-
ecrcrnennoe cpecrno, xoropoe onaaer cnoconocrtm
nponnxart uepes nonornuecxne mempant, ne nanocx
mm cymecrnennoro nonpexennx. uepes xoxy,
nanpnmep, on moxer rpancnoprnponart mnorne
nemecrna, ne nsmenxx nx npnpoy n nepexo ycnnnnax nx
ecrnne. Ocnonannem nx npnmenennx MCO npn
saonenannxx onopno-nnrarentnoro annapara cnyxnr
ero anant-rernuecxoe, npornnonocnannrentnoe n
anrnxoarynxnr-noe ecrnne, cnoconocrt nnnxrt na
npoyecct mnxpo-nnpxynxnnn n rxanxx. MCO noxasan
npn ocreoxonpose, e]opmnpymmem ocrcoaprnose,
nonarpnuecxom aprrpnre. npn onesnn Fexrepena,
cxnenoepmnn n cnnpome Peno. Hpn nannunn
ntpaxennoro onenoro cnnpoma +]]exrnnnt
xomnnannn MCO c anantrnnom. Hpn npeonaannn
nocnannrentntx nsmenenn n (ycranax noxasana
xomnnannx c renapnnom. Bpo1nnonoxasannxmn x
npnmenennm MCO xnnxmrcx napymennx
anrnroxcnuecxo ]ynxnnn neuenn n ntennrentno
]ynxnnn nouex, nropax nononnna epemennocrn,
nannune rnayxomt nnn xaranaxrt. nnnnnyantnax
nenepenocnmocrt. C ocropoxnocrtm cneyer nasnauart
MCO ontntm, nonyuammnm npenapart sonora,
nncnomnson, -nennnnnnnn, a raxxe nmxm c
mnoxecrnenno nexapcrnenno nenepenocnmocrtm,
nocxontxy nmemrcx cneennx o rom, uro MCO
cnocoen ycnnnnart ne rontxo nonoxnrentnte
ecrnnx nexapcrn, no n nx noounte +]]exrt.
Baxno ormernrt, uro MCO xopomo nepenocnrcx
ontntmn. Hoounte peaxnnn cocrannxmr nnmt 2.2%
n npoxnnxmrcx n ocnonnom n nne syxmero
epmarnra, romnort nnn nostnon na pnory. urot nce
xe ncxnmunrt +ro, cneyer npn ncnontsonannn MCO
npononrt npoy na nepenocnmocrt. Ona
ocymecrnnxercx cneymmnm
267
opasom: npenapar nanocxr na xoxy narntm
ramnonom, cmouenntm n 50%-nom pacrnope
nmernncynt]oxcna (nepasneennoro). Fontmnncrno
nme xopomo nepenocnr npenapar n n nopme npn +ro
npoe ormeuaercx nnmt neontmoe noxantnanne nnn
nerxn sy n mecrax ero nanecennx. Ecnn xe nmeercx
pesxoe noxpacnenne, ntpaxennt sy nnn xxenne
+ro ronopnr o nontmenno uyncrnnrentnocrn x raxo
xonnenrpannn MCO. B +rom cnyuae npoy cneyer
nonropnrt na cneymmn ent, ncnontsyx mentmym
xonnenrpannm. Onrnmantno cunraercx ra
xonnenrpannx, xoropax ntstnaer nnmt nerxoe
noxantnanne, samernoe, no ne upesmepnoe noxpacnenne
xoxn nnn neontmo sy.
Meronxa nanoxennx annnnxannn c MCO ra xe,
uro n xepocnnono-mtntno. Komnpecc naxnatnaercx
na 3035 mnnyr. 3arem ero cnnmamr n yxnatnamr n
anxy c nnorno saxptnammecx xptmxo. Vuacrox
rena, re nexan xomnpecc, ne momr n reuenne 8
uacon, a oeprtnamr xnonuaroymaxno rxantm,
urot ne sarpxsnxrt ente. Voen n +rom ornomennn
ntmeonncannt rnrnennuecxn noxc-annnnxarop, y
xoroporo nnaxnt xomnpecc samenxercx cyxnm n noxc
ocraercx na rene. Kypc neuennx MCO1015
nponeyp, xoropte nponoxr exenenno nnn uepes
ent sanncnmocrn or uyncrnnrentnocrn xoxn.
CAOHAR IHPOKOPTH3OH-HMEKCHOBAR
ABBAHKAHHR
(Conpemennoe mennnncxoe cpecrno)
3ra annnnxannx coepxnr rnpoxoprnson, cynpa-
crnn, rpnmexann, oncrt xann, nmexcn.
Komnpecct na nosnonounnx naxnatnamr na nout. B
anrexe saxastnamr cnennantnte pacrnopt N 1 n N
2.
Pac1nop N 1 Pac1nop N 2
Rp Susp. Hydrocorlisoni Rp Natrii chloridi 25,0
acetatis 2,5% 5 ml Natrii hydrocarbonatis 10,0
Sol. Suprastini 2% 2 ml Ao. destill 500 ml
Sol. Trimecaini !% 3 ml MDS nx xomnpecca no
Sol. Kalii iodidi 3% 50 ml 25 mn na nout
Sol. Dimexydi 50% 50 ml
MDS nx xomnpecca no
25 mn na nout
268
Pacrnop N 1 n N 2 npnmenxmr no 25 mn nx
xomnpecca na nout uepes ent, uepeyx nx: ceronx
pacrnop N 1, sanrpa pacrnop N 2, na xypc neuennx
I -5 xomnpeccon xaxoro cocrana. lnpoxoprnson-n-
mexcnonte xomnpecct +]]exrnnnoe cpecrno npn
nmom onenom cnnpome n cnnne, pasnnuntx ]opmax
ocreoxonposa, omenntx nonnaprpnrax n axe npn
onesnn Fexrepena.
TPABL (nac1on n o1napm)
Crpyxrypnax nnsocrt ncero xnnoro n +rom mnpe
nnna nenoopyxenntm nsrnxom. A ecnn cmorpert,
cxaxem, uepes +nexrponnt mnxpocxon, ro ouennno,
uro xnnornax n pacrnrentnax xnerxn ornnuamrcx nnmt
crenentm conepmencrna, no asnpymrcx na enntx
xoncrpyxrnnntx +nemenrax n enntx npnnnnnax
]ynxnnonnponannx.
Enncrno crpyxryp n ennte saxont pasnnrnx
enamr ecrecrnenntm npnnnnn: Bce xnnoe nx
xnnoro nexapcrno. Hepnym xnnym anrexy orxptna
cama npnpoa. Hepnotrnte nmn n xnnornte
nnrynrnnno nontsonannct nentm naopom pacrenn n
rpan nx noepxannx cnn n sopontx. C xoom
cronern n rtcxuenern nx Hnrynnnx ncnenennx
nocrenenno npenparnnact n neuenoe 3nanne. H ror n
pyro cnoco nosnannx mnpa nornepxamr: rpant
ono ns nyumnx nexapcrn nx uenonexa.
Crapnnnax mennnna mnpoxo ncnontsyer rpant
npn saonenannxx nosnonounnxa n cycranon. B
rannne 4 npecrannent nacron n ornapt ns
onpeenenntx pacrenn, onaammnx cnoconocrtm
nopmannsonart omennte nponecct n oprannsme n rem
camtm oxastnart npornnonocnannrentnoe n
oesonnnammee ecrnne.
B napoe nonynxpnt merot ronxn cone npn
onxx n cnnne n cycranax, cyrt xoroptx saxnmuaercx
n npnmenennn cpecrn ernparannn pacrnrentnoro
nponcxoxennx, onaammnx moueronntm ecrnnem.
Hsmenxx nono-coneno omen, +rn nemecrna
ymentmamr orex n nocnanenne n rxanxx n n nepnntx
xopemxax cnnnnoro mosra. Taxnm ecrnnem, nanpnmep,
onaamr nopomox apysno xopxn, nacron nerpymxn
n mnnonnnxa.
269
Tanuua 4
HAPOHLE CPECTBA RR RPHEMA BOBHYTPL RPH BORRX B CRHHE H B CYCTABAX
Cocran
nexapcrnennoro
cpecrna
Kax roronnrt n ynorpenxrt Hoxasannn
Hpornnonox
asannx
1. Ttcxuenncrnnx
otxnonennt
(rpan-a)
Bonnyrpt
1 cron, noxxy cyxo rpant na 1 craxan xnnxrxa,
nacroxrt, yxyran, 1 uac, nponenrt. Hpnnnmart
no 1 cron, noxxe 3 4 pasa n ent o et
npn onxx n noxcnnne, penmarnsme, nenpanrnn
Henpanrnx,
penmarnsm
Hnnnnyantnax
nenepenocnmocrt,
anneprnuecxne
peaxnnn
2. Hnxma
otxnonennax
(nnert)
Bonnyrpt
1 cron, noxxy nnerountx xopsnnox na 1 craxan
xnnxrxa. Hacroxrt, yxyran, 2 uaca, nponenrt.
Hpnnnmart no 1 cron, noxxe 34 pasa n ent
sa 20 mnnyr o et
Fonn n cycranax,
noxcnnne,
penmarnsm, noarpa
Te xe, uro N 1
Bonnyrpt
3. Mopena 1 u. noxxy cyxnx xopnennm n xopne na 1 cra-
xpacnntnax xan. ocryxenno xnnxueno not, nacroxrt 8 ua-
(xopnennme con, nponenrt. Ocrarox sannrt xnnxrxom, na-c
xopnxmn) croxrt 10 mnnyr, nponenrt. Oa nacrox cmemart
nmecre. Hpnnnmart no 1/2 craxana 4 pasa n ent
Fonn n noxcnnne, n
cycranax, ercxax
cyxorxa
Te xe, uro N 1
Bonnyrpt
4. Cnpent Btcymennte nnerxn nactnart n yrtnt n sa-
otxnonennax nnrt 0,5 n noxn, nacroxrt 810 cyrox. Hpnnn-
Penmarnsm,
ornoxenne cone,
Te xe, uro N 1
(nnert, nouxn) mart nonnyrpt no 3040 xanent 23 pasa n nxrounax mnopa ent n ononpemenno
enart xomnpecct ns +ro xe nacroxn nnn narnpart ontnte yuacrxn
Bonnyrpt
5 Centepe Cox ns cnexnx pacrenn nnrt no 12 u. noxxn Penmarnsm, Te xe, uro N 1
naxyun 23 pasa n ent. Hnn xe 1 cron, noxxa cne- noarpa, (xopnn) xnx
xopne nacrannaercx na 2 craxanax xnnxr- ont n cycranax xa 4 uaca (yxyran), nponenrt. Hpnnnmart no 2 cron,
noxxn 3 4 pasa n ent sa 30 mnnyr o et. Moxno n +ro xe nponopnnn nacrannart centepe n xonono
noe (4 uaca) n npnnnmart no 1/4 1/3 craxana 3 pasa n ent o et
Bonnyrpt
6. Petxa, me, 1.5 craxana coxa petxn cmerart c 1 craxanom Fonn Te xe, uro N 1
noxa, cont uncroro mea n c 0.5 craxana noxn. Cma xe n noxcnnne oannrt 1 cron, noxxy conn.
Bce xopomo nepe- n cycranax memart Hpnnnmart nonnyrpt no 1 pmmxe +ro cmecn nepe cnom. 3ro xe cmectm
moxno pacrnpart mecra onn
Bonnyrpt
7 Onec (sepno) Craxan sepna sannnamr 1 n not, romxr o nt- Font n cycranax Te xe, uro N 1
napnnannx 1/4 uacrn xnxocrn. Hponexnnamr. Hpnnnmamr cnnsncrt ornap (moxno co cnnn-
xamn, meom no nxycy) no 1/2 craxana 3 pasa 271 n ent o et
Hopomox ns apysno xopxn roronxr cneymmnm
opasom: napyxnt (senent) cno apysno xopxn
cnnmamr xapro]eneuncrxo nnn noxom n cymar n
yxonxe. 3arem nepemantnamr na xo]emonxe n
ynorpenxmr 23 pasa n ent no 0,51 uano noxxe.
osy cneyer noopart nnnnnyantno. Apys
esnpent nnmeno npoyxr, no apysnt nopomox
oxastnaer cnntnoe moueronnoe n coneronnoe
ecrnne n moxer ntsnart cnnxenne yponnx xannx n
xponn, uro, n cnom ouepet, moxer npnnecrn axe x
napymennm cepeuno exrentnocrn. Ho+romy neuenne
nopomxom apysno xopxn, xax n npnmenenne
menxamenrosntx moueronntx cpecrn, nanpnmep
]ypoccmna, rnnornasna n pyrnx, oxsarentno cneyer
couerart c ncnontsonannem npoyxron, coepxamnx
ontmoe xonnuecrno xannx, raxnx xax xypara, ypmx,
uepnocnnn, nsmm, opexn, me.
Hsnecren crapnnnt penenr ernparannn npn
ncnontsonannn nerpymxn n couerannn c coxom nnmona.
Btcoxo+]]exrnnnoe n esnpenoe cpecrno, ne
paspaxammee nouxn. Beuepom npomtrte xopent n
senent nerpymxn nponycrnrt uepes mxcopyxy. Ponno
crontxo, urot nanonnnrt onn craxan. 3arem
nepenoxnrt n crexnxnnym nnn +mannponannym nocyy
n sannrt 2 craxanamn xpyroro xnnxrxa, naxptrt uem-
nno nnorntm, nanpnmep, nonorennem, n ocrannrt o
yrpa. Vrpom nacro nnonenrt uepes 34 cnox
mapnn, ocrarxn orxart. oannrt cox, ntxart ns
onoro cpenero nnmona. Hnrt ne onee (!) uem no 1/3
craxana n ent (n 2 npnema). na nx nnrt, rpn nx
nepeptn n r. . o ncuesnonennx orexon.
OMAmHHE TPABRHLE BAHHL
Tpanxnte nannt onn ns camtx pennnx
cnocoon osoponnennx. Hpnxrnax apomarnax nanna,
xoropym nerxo npnroronnrt, tcrpo cnnmaer ycranocrt,
ycnoxannaer nepnnym cncremy, omonaxnnaer, ounmaer
xoxy, ynyumaer con n omennte nponecct n
oprannsme n, camoe rnannoe, y ontntx
ocreoxonposom cnnmaer ont n nanpxxenne mtmn.
Kpome roro, rpanxnte nannt cosamr cocrnennt,
nenonropnmt sanax namemy reny. Herxo n paocrno
cranonnrcx na yme! Ounmax reno, ounmaemt n ymy,
yxonr nepnnoe nanpxxenne, ncuesamr pasnnunoro
poa onn n cnasmt.
272
Tannna 5
OMAmHHE BAHHL BP H hOARX B CBHHE H CYCTABAX
Cocran rpan
Hpnroronnenne n
osnponxa
Heuente cnocrna uopmt
nanonee
npnmenennx n
uacrte noxasannx
1. Anp (xopnn) 250 r xopnennma anpa cme- 3]npnte macna cnntno Omax nanna. 3annmaer ono
mart c 3 n xonono no- crnmynnpymr nepn]epnue- ns nepntx mecr npn saonena-
t n onecrn o xnnennx, cxoe xponoopamenne, oxa- nnxx cycranon n nosnonounnxa
nponenrt n nnnrt n nanny stnamr ornnexammee, o-
(T 3537 C) neyronxmmee ecrnne
2. Anp (xopnn),
rnmtxn nonsyun
(nasemnax uacrt)
Tax xe, xax N 1, coorno- Te xe, uro N 1
menne rpan 1 : 1
Te xe, uro N 1
3. Cnoptm ropen
nrnun (rpana)
300 r rpant sannrt 5 n Hpornnonocnannrentnoe,
xnnxrxa, nacroxrt 2 uaca, nocrnmynnpymmee n an-
nponenrt, nnnrt n nanny rnroxcnuecxoe ecrnne
Omne nannt. Ocreoxonpos
nosnonounnxa, omenno-ncrpo-
]nuecxne nonnaprpnrt
4. Pomamxa
(crenn c nnerxamn)
300 r -nnerxon sannrt 5 n Bnpoxn cnexrp neueno-
xnnxrxa, nacroxrt 2 uaca, ro nosecrnnx na opra-
nponenrt, nnnrt n nanny nnsm, n rom uncne
oneyronxmmee n cnasmarnuecxoe
Omne nannt. Ocreoxonpos
nosnonounnxa, omenno-ncrpo-
]nuecxne nonnaprpnrt
N)
2
Hpoonxenne rannnt 5-
Cocran rpan
Hpnroronnenne n
osnponxa
Heuente cnocrna uopmt
nanonee
npnmenennx n
uacrte noxasannx
5. Ban]e (nncrtx) 200 r nncrten man]ex
sannrt 5 n xnnxrxa,
nacroxrt 2 uaca, nnnrt n
nanny c remneparypo 34 C
c nocrenenntm cnnxennem
remneparypt not o 26 C
Hpornnonocnannrentnoe,
oneyronxmmee ecrnne
Omne nannt. Hmnac,
nonnaprpnrt, napest,
xonrpaxrypt
6. Hnert snaxon 1 1,5 xr nneron snaxon 3]npnte macna nontma-
cmemart c 5 n xonono mr rnnepemnm, oxastnamr
not. Bapnrt nonuaca, npo- cnasmonnrnuecxoe ecr-
nenrt, ntnnrt n nanny nne
Omne n mecrnte nannt,
oeprtnannx, xomnpecct. Hpn
penmarnsme, aprpnrax,
xponnuecxom ponxnre
7. Kamran (nnot) 1 1,5 xr monororo
xoncxoro xamrana
cmemart c 5 n xonono
not n napnrt 30 mnnyr,
nponenrt, nnnrt n nanny
Onaaer ynntntm
ecrnnem n nontmaer
ycrounnocrt xannnnxpon,
npenxrcrnyer opasonannm
rpomon
Omne nannt. Penmarnsm
mxrxnx rxane n cycranon,,
nenpanrnn, sy, napymenne
nepn]epnuecxoro
xponoopamennx
8. ynntnoe xopte 1 xr ynntnoro xoptx Onaaer ynntntm, o- Omne nannt. Hoxcnax nanna.
(yonax xopa, (yonax xopa, enonax xo- meyxpennxmmnm, ycnoxa- Hpn penmarnsme, nenpanrnxx, enonax
xopa) pa): cmemart c 5 n not nnammnm ecrnnem xponnuecxnx saonenannxx xo-n napnrt 30
mnnyr, npone- xn nnrt n oannrt n nanny
9. Fysnna uepnax, Cmemart nce xomnonenrt n Bnpoxn cnexrp omeyx- nx omnx nann. Hpn pas-
ymnna, xpannna, panntx xonnuecrnax, nsxrt pennxmmcro. nopmannsy- nnuntx saonenannxx cycranon
nonyx, moxxenent- 8 cron noxex copa na mmero omen nemecrn e- n nosnonounnxa nnx, nnxma, ntpe.
2 . xnnxrxa, xnnxrnrt 10 crnnx, xopomo xynnpyer uepnax cmoponna mnnyr Hponexennt IT ox- onn
(nncr), cocna naxennt ornap oannx-(nouxn), ]nanxa, mr n rennym nanny 37 xnom, xment,
40 C uapen
10. Xnox 150 r +xcrpaxra n 2 2,5xr Hopmannsyer omennte Omne nannt. Hpn saonena-
(xnont +xcrpaxr), mopcxo conn na ony o5- nponecct, mnpoxn cnexrp nnxx nosnonounnxa (ocreo-
nonapennax (osep- mym nanny neuenoro ecrnnx na op- xonpose, cnonnnoaprpose, o-nax
nnn mopcxax) rannsm nesnn Fexrepena n p.), o-cont
menntx aprpnrax, pasnnuntx nenposax
Mnorne nmn, ncntrtnax onn n noxcnnne, meuramr o
rom, uro onn noeyr na xypopr n nponeuarcx, npnmyr,
cxaxem, paononte nnn xaxne-nno pyrne ouent
nenente nannt, no ne ncera +ro ctnaercx, a cnnna
npoonxaer onert. A ne nyume nn oma nponecrn
xypc rpanxntx nann (ran. 5), xoropte nouac ne
menee +]]exrnnnt, uem re nannt, xoropte nt
nonyunre na xypopre. Banna oxastnaer xopomee
neuenoe ecrnne nnmt n rom cnyuae, xora
ncnontsyercx n nne xypca neuennx: ne menee 1015
nann, npnnnmaemtx uepes ent-na.
hAHOHHLH MACCA
Maccaa neneen es counentn,
Kora ec1t yu, ne 1ontxo pnente.
Fanount maccax (naxyym-repannx) xnnxercx
onnm ns nnon pe]nexropnoro nosecrnnx na
oprannsm. Mexannsm ero ecrnnx saxnmuaercx n
rom, uro n mecre nosecrnnx cosaercx ouar
xpononsnnxnnx n npoyxrt pacnaa xponn n rxann
paspaxamr nepn]epnuecxne penenropt xoxn. Bor
raxax momnax ornnexammax repannx ynyumaer
xponoopamenne n onacrn nepnntx xopemxon
cnnnnoro mosra (ymentmaer orex n nocnanenne) n
nnrarentnoro cermenra.
Btnonnxercx anount maccax rax: onenym
onacrt na cnnne cmastnamr pasorpertm ma'cnom
(nasennnom, noconneuntm nnn pyrnm). B mennnncxym
anxy nnn axe n anxy ns-no maonesa nnyrpt
nnoxr na 12 cexynt crepxent c saxxenno naro,
cmouenno +]npom nnn cnnprom. Bosyx n anxe
mrnonenno ntropaer, n anxy tcrpo npnxnatnamr x
nyxnomy yuacrxy rena. 3arem npncocanmecx anxo
enamr nnannte, cxontsxmne maccnpymmne nnxennx
nnepx n nnns no nnnntm mtmnam cnnnt, nont
nosnonounnxa n no mexpeeptxm or nosnonounnxa
xnapyxn (pnc. 3). Bnauane anount maccax
nponoxr na ro cropone cnnnt, re ont mentme,
sarem na pyro. nnrentnocrt nponeypt 57 mnnyr o
noxnnennx pannomepno, croxo rnnepemnn. Baxno
sanomnnrt ono npannno: uem cnaee ontno n uem
nerue y uenonexa opasymrcx cnnxxn (uame ncero +ro
y xenmnn) rem anount maccax xparxonpemennee
n mxrue. lpyt n nnrentnt anount maccax npn-
276
Puc. 3. Hanpaeneuue peueuu npu auouor raccae: eponu
noseououuka no xopy repeepuux nporeyfkoe.
nonr x noxnnennm na rene ontmoro xonnuecrna
cnnxxon.
Fanount maccax nectma +]]exrnnnoe neuenoe
cpecrno ne rontxo npn ocreoxonpose, no n npn mn-
anrnxx, mnosnrax, xponnuecxnx nocnannrentntx
nponeccax n onacrn manoro rasa, nenpnrax,
nnexcnrax, ocrpom n xponnuecxom ponxnre, nnenmonnn
n noocrpo crann, ponxnantno acrme, aronnn
xnmeunnxa n npn pyrnx saonenannxx.
Hpornnonoxasannxmn x npnmenennm anounoro
maccaxa xnnxmrcx saonenannx xoxn (epmarnrt, +x-
sema, ncopnas), snoxauecrnennte n
opoxauecrnennte opasonannx, ontmne
nnrmenrnte n ponmte nxrna na mecre
npenonaraemoro nosecrnnx. Ocoo cneyer ormernrt,
uro anount maccax npornnonoxasan n ocrpo crann
ocreoxonposa, npn nannunn cnntntx one. Hepexo
n nonnxnnnnxe nnn crannonape nexoropte maccaxncrt
npenaramr tcrpo nsannrt nac or onn c nomomtm
anounoro maccaxa. Kax npannno, raxax nponeypa
aer oparnt +]]exr: yxymenne ncnecrnne
nepepaspaxennx, ycnnennx orexa n nocnanennx n
nepnnom xopemxe. Ennnunte cnyuan tcrporo
ncnenennx yxe nocne nepno nponeypt ecrnnrentno
tnamr, no nnmt rora, xora anount maccax
npnmenxercx n nepnte uact nocne no noxnnennx
one, xora raxnm momntm pe]nexropntm
nosecrnnem moxno npepnart nponecc. B ontmnncrne
xe cnyuaen nt pncxyere yxymnrt cnoe cocroxnne.
Fanount maccax noxasan n noocrptx cocroxnnxx,
ro ecrt rora, xora ont yxe ne rax cnntno
ntpaxena, a raxxe npn xponnuecxom ocreoxonpose,
xora nmemrcx nnrentnte, xymmne onn. 3ect on
+]]exrnnen, ocoenno n xomnnexce c pyrnmn
neuentmn meponpnxrnxmn.
277
HIAOHBBAHKATOPL
20 unny1 cna na rnosnx pannonennm
8 uacau nounoro cna
(yrnepxenne oron)
Annnnxarop nnn nnnnnxarop, uro onnaxono
npannntno (nepenonrcx nanoxnrt n
npnnoxnrt), +ro npnop nnnnnyantnoro
nontsonannx, npenasnauennt nx cnxrnx one n
mtmnax, cycranax, nosnonounnxe, nx nopmannsannn
exrentnocrn cepeunococyncro, nepnno cncrem,
xenyouno-xnmeunoro rpaxra, a raxxe nx
noccranonnennx n nontmennx paorocnoconocrn. 3ror
xonmun npauenarent cnncxan cee ntcoxym
nonynxpnocrt, n noxnnenne ero n name crpane, a n
noome n mnpe, cnxsano c nmenem H. H. Kysnenona,
meroncra mxont ntcmero cnoprnnnoro macrepcrna no
nerxo arnernxe npn Henrpantnom nncrnryre
]nsxyntrypt. Hsoperarent necrxme ocymecrnnn
crapym nem xnracxo mennnnt. Knrant, xax
nsnecrno, npnmenxnn rax nastnaemt 7-nrontnt uxent
yapt cnennantntm monorouxom, coepxamnm 7 nrn,
no orentntm yuacrxam rena uenonexa, n rom uncne n n
onacrn cnnnt.
Taxo mnpoxn cnexrp omeosopannnnammero
nosecrnnx nrnonnnnnxaropa Kysnenona cnxsan c rem,
uro on npnmenxercx uacro nx nosecrnnx na
pe]nexropnte sont cnnnt. 3ect ouent mnoro
nonornuecxn axrnnntx rouex, n uro ocoenno naxno,
nont nosnonounnxa npoxonr VII xanan (mouenoro
nystpx) (pnc. 1), na xoropom naxoxrcx rax nastnaemte
couyncrnennte rouxn ncex pyrnx xananon nnpxynxnnn
+neprnn. Paspaxax nonornuecxn axrnnnte rouxn
VII xanana, mt oxastnaem momnoe nosecrnne na
ncm +neprernuecxym cert oprannsma n rem camtm
crnmynnpyem paory ncex nnyrpennnx opranon.
Hcuesamr pasnnunoro poa mtmeunte cnasmt,
nopmannsyercx xponoopamenne n paora nnrarentntx
cermenron nosnonounnxa, tcrpo ncuesaer ont.
Hnnnnxarop Kysnenona ocrynen, ero nerxo
npnopecrn n marasnne. On npoaercx n nne pocctnn
nnacrmaccontx ]nmex, xoropte namnnamr na
xycouex nonornxno rxann. Onaxo, na mo nsrnx, n
npnnaraemo nncrpyxnnn ynymeno necxontxo naxntx
erane, xacammnxcx cnocoa npnmenennx
nnnnnxaropa npn ocreoxonpose nosnonounnxa.
pexomenym npn-
278
menxrt nrnonnnnnxarop cneymmnm opasom:
ntxponrt xycox rxann, pasmep xoropo yer
coornercrnonart no nnne paccroxnnm or
ntcrynammero 7-ro menoro nosnonxa o nauana
xronuno cxnaxn, a no mnpnne paccroxnnm
mexy nonarxamn. Ecrecrnenno, y pasntx nme +rn
napamerpt yyr pasnnuntmn. Ecnn xe nt xornre
nontsonartcx nm nce cemte, ro ntepnre cpenne
pasmept nnnt n mnpnnt nnnnnxaropa, urot
nosecrnne na ocnonnym maccy FAT xanana mouenoro
nystpx tno +]]exrnnntm nx unenon cemtn.
V ontntx ocreoxonposom nnnnnxarop Kysnenona
moxer trt ncnontsonan xax npn ocrptx onxx, rax
n npn xponnuecxnx.
Hpn menom npocrpene nanoxnrt nnnnnxarop na
sanmm nonepxnocrt men n nopornnxonym sony,
npnannrt ero pyxamn n npeenax oneno
nepenocnmocrn n epxart rax 45 mnnyr, menxx rouxn
conpnxocnonennx c xoxe n reuenne 4060 cexyn, xax
t maccnpyx nnnnnxaropom mem. Hponeypa
nonropxercx neonoxparno (nocne xoporxnx
nepeptnon) o nonnoro ncuesnonennx onn.
Hpn noxcnnunom npocrpene (nmmaro) nanoxnre
nnnnnxarop na ontnoe mecro n npnxmnre na 40
HO cexyn. Ononpemenno ntnonnxre pasnnunte
ynpaxnennx: mxrxne, es pesxnx nnxenn naxnont
nnepe, nasa, n cropont, urot mtmnt roro
yuacrxa, re omymaercx ont, axrnnno coxpamannct n
pacrx-
rnnannct.-Tora yer ocrnrnyr maxcnmantnt
oesonnnammn +]]exr. Menxre rouxn
conpnxocnonennx nronox c renom n nonropxre +ry
nponeypy o ncuesnonennx onn.
Hpn xponnuecxnx onxx n cnnne pexomenyercx xypc
neuennx nrnonnnnnxaropom1015 nponeyp
exenenno. Honoxnre nnnnnxarop na nocrent, or ce
(cpennt x nsronontm. Hoymxy yepnre nnn xe
samennre manentxo. Cxtre na nocrent n nnanno
ony-cxarect onaxenno cnnno na nenente
xonmu-urot nnnnnxarop nnornee conpnxacancx c re-
nom, moxno na yponne noxcnnunoro orena nonoxnrt
neontmo nannx ns nonorenna. Hponeypt nyume
enart nepe cnom. nx ocrnxennx neoxonmoro
neuenoro +]]exra nnrentnocrt nx onxna trt
noopana nnnnnyantno. 3ameuena, uro ecnn
ocnanennt uenonex nnrentnoe npemx nexnr na
nnnnnxaro-
279
pe, ro npyr nn c roro, nn c cero y nero noxnnxmrcx
npocrynte saonenannx. 3ro moxno oxcnnrt, ecnn
nocmorpert, na xaxne oprant nnnxmr FAT xanana
mouenoro nystpx. Ho anntm . M. Taeeno (1982),
paspaxax nonornuecxn axrnnnte rouxn xanana
mouenoro nystpx, mt snaunrentno n ontme
crenenn, uem na pyrne oprant, oxastnaem
nosecrnne na rnasa, noc, nenrpantnym n
nepn]epnuecxym nepnnym cncremy, sanmm uacrt men n
cnnnt n cnnsncrte oonouxn. Bosmoxno, npn
upesmepnom paspaxennn FAT xanana mouenoro nystpx y
ocnanenntx ontntx cnnxaercx mecrnt nmmynnrer
(cnnsncrtx nocornorxn) n na ]one ocnanenntx omnx
nmmynntx peaxnn noxnnxmrcx npocrynte
saonenannx.'
Taxoe ocnoxnenne nocne npnmenennn nrnonnnnn-
xaropa tnaer ne rax yx uacro. Ho o nem nce xe
cneyer cxasart, urot yrounnrt, cxontxo xe npemenn
uenonex onxen naxonrtcx na nrnonnnnnxarope. V
xaxoro +ro npemx cnoe; e moe rouxn spennx, n
cpenemor 15 o 60 mnnyr. He ontme, rora +ro
a-conmrno esnpeno. Xopomnm xpnrepnem ntopa
npemenn annnnxannn cnyxar namn nnyrpennne
omymennx. Ecnn nocne nponeypt nt uyncrnyere
xom]opr, uyncrno nnyrpennero yonnernopennx n cnnna
npnxrno ropnr, ona xpacnax, xax nocne ropununnxon,
+ro snaunr, uro nt npannntno ntpann npemx
nponeypt. Ecnn xe nac nemnoxxo snonr, uyncrnyercx
xaxoe-ro nnyrpennee nepenosyxenne, nponeypa ne
ocrannxer omymennx xom]opra, nam ne xouercx n
cneymmn pas noxnrtcx na nnnnnxarop, rora
cneyer ymentmnrt npemx nponeypt n
npoxonrponnponart cocroxnne xoxn cnnnt. Ona ne
onxna trt upesmepno rnnepemnponana.
uyncrnnrentnocrt xoxn y pasntx nme pasnnunax.
Onn nexnr uac n ontme, n y nero cnnna rontxo nnmt
cnerxa noxpacnena, a y pyrnx pasnnrax rnnepemnx no
nce cnnne, saxnartnammax n onacrt nonarox,
nosnnxaer yxe uepes 57 mnnyr naxoxennx na
nnnnnxarope. Bspocntm nmxm nyume ncnontsonart
nnnnnxarop c marom (paccroxnnem mexy nrn) 8 mm
(npoammnecx moynn nmemr xnaparnym ]opmy),
erxm c marom 6 nnn 2 mm (moynn npxmoyrontnte n
xpyrnte).
Hexoropte xanymrcx, uro n momenr xacannx
nnacrmacconoro nnnnnxaropa ont yx ouent
ocrpax. Ona uepes necxontxo mnnyr, xoneuno,
npnrynnx-
280
ercx, no nx mnornx +ro xnnxercx xamnem
nperxnonennx nmn ne xorxr nonropxrt nponeypy.
3ect na ntxoa ns nonoxennx. Bosmoxno, nt
nenpannntno noopann mar nnnnnxaropa n nao ero
cenart mentme, cxaxem ne 8, a 6 nnn 2 mm. Bropo
napnanr -ncnontsonart merannnuecxn nnnnnxarop,
nexart na nem nourn esonesnenno. Taxo
nnnnnxarop moxno nsroronnrt n camocroxrentno.
nx +roro nyxno ns oprcrexna ntpesart no
pasmepam yymero nnnnnxaropa rax nastnaemt
xonyxrop, r. e. xycox oprcrexna, nnna n mnpnna
xoroporo coornercrnymr namemy yymemy
nnnnnxaropy, ronmnno 45 mm. Pacueprnre na
xonyxrope cerxy c xnaparnxamn ro cropono 7 mm,
npocnepnnre n xonyxrope ornepcrnx na pannom
paccroxnnn pyr or pyra namerpom 1,5 mm.
Hpnrorontre pesnnonym nonocy no pasmepam namero
nnnnnxaropa. nx +roro moxno xynnrt pesnnont
xonpnx n xosxcrnennom marasnne n ntpesart ns nero
nonocy 3axpennre npnmenxamn nnn crpynnnxo
xonyxrop na pesnnonom nn-nnnxarope n ronxnm
mnnom uepes xonyxrop npoxonnre ornepcrne n
pesnne, no rax, urot mnno ne nportxano nacxnost
pesnny. Bnenre nnorno n npoxonoroe ornepcrne
merannnuecxym npononoxy namerpom 0,81 mm n
orxycnre ee xycauxamn no yponnm xonyxropa.
Konyxrop, raxnm opasom, oecneunnaer nam
onnaxonym ntcory ncex nrn nnnnnxaropa. Ha
nnnnnxarope cpenero pasmepa nomemaercx 23
rtcxun nrn. nx raxnx nrn cneyer ncnontsonart
npononoxy ns nepxanemme crann nnn xe nnxpom,
nnn nocepepennte pano+ncxrpot. pyrnm
marepnanom, nanpnmep, ronxnmn rnosxmn,
nontsonartcx ne pexomenyercx, rax xax npn
crepnnnsannn nnnnnxaropa onn pxanemr n on
tcrpo ntxonr ns crpox.
Hepnonuecxn, nx roro, urot yannrt c
nnnnnxaropa ocrarxn xoxnoro xnpa n +nnepmnca,
neoxonmo ero samaunnart na 1 uac n pacrnope
mommero cpecrna n sarem npomtnart n nporouno
noe.
Hnnnnxarop Kysnenona +ro ne rontxo ornnunoe
cpecrno nx neuennx ocreoxonposa, no n npexpacnax
omeosopannnnammax nponeypa, tcrpo cnnmam
max ycranocrt n noccranannnnammax paorocnoco
nocrt. Honoxnre nrnonnnnnxarop na cnnny namero
xpecna n neuepom, xora nepnerect c paort n cxnre
ortxart nepe renennsopom, onoxornrect na nero.
Bt samernre, uro ycranocrt tcrpo ncuesner.
Bpo1nnonoxasannn x npnmenennm nnnnnxaropa re
xe, uro n nx neuenoro maccaxa: rpomo]nenr
onyxonn, xoxnte saonenannx, nn]exnnonnte
onesnn, nmte ocrpte cocroxnnx nexcno npnunnt.
Ecnn y nac ner ontmoro nnnnnxaropa, moxno
npnmenxrt mnnnnnnnnxarop nx oneruennx onn
n onpeenenno sone cnnnt npn ocreoxonpose, B
H. la]anonnu, rpenep no neueno rnmnacrnxe,
npenaraer ncnontsonart xax mnnn-nnnnnxarop
nnacrmacconym merxy-pyxannuxy, xoropax npoaercx n
cnoprnnntx n xosxcrnenntx marasnnax. Pacxpore
ee. Ona nmeer cnoconocrt pacxptnartcx xax rerpat.
Hpnnoxnre x romy mecry, re nmeercx ont n cnnne,
n nonexnre na ne or 5 o 30 mnnyr. Taxo ement,
nerxn, npocro mnnn nnnnnxarop moxno part c
coo n opory, necnr on 5080 r. Hyume xynnrt merxy-
mouanxy noxecrue. Ona +]]exrnnne.
Font n cycranax xax pesyntrar ocnoxnennx
ocreoxonposa ycrpannr nnnnnxarop c moynxmn
xpyrno ]opmt c marom 6 mm. Hanoxnre ero na
xonennt, epennt, ronenocronnt cycrant (pnc.
4) n saxpennre +nacrnuntm nnrom nnn ymepenno
npnxnmare x reny n reuenne 3045 mnnyr. Craparect
npn +rom cenart necxontxo crnarentntx n
pasrnarentntx nnxenn n cycranax nnn xe
menenno noxonre.
Pnc. 4. Hnnnnxarop Kysnenona cnnmer onn n cycranax. 282
PEmAEKCOTEPABHR BEPHOBLM BAACTLPEM
Hepnont nnacrtpt +ro nnacrtpnax macca,
coepxamax +xcrpaxr nepna crpyuxonoro, +xcrpaxr
ennaonnt rycro, nacroxy apnnxn, xayuyx
narypantnt, xann]ont cocnonym, nanonnn, macno
nasennnonoe n pyrne cocrannte uacrn, nanecennte na
xycxn xnonuaroymaxno rxann.
Bpnuenne1cn nepnont nnacrtpt xax
ornnexammee, oesonnnammee cpecrno npn
panxynnrax, nenpanrnxx, mnosnrax, nmmaro, menom
npocrpene n pyrnx ]opmax ocreoxonposa.
Bpo1nnonoxasanneu x npnmenennm nepnonoro
nnacrtpx xnnxmrcx saonenannx xoxn. He
naxnatnaercx on n na ponmte nxrna.
Koxy nepe nanoxennem nnacrtpx oesxnpnnamr
cnnprom, +]npom, oexononom n npornpamr nacyxo.
Cymecrnyer na cnocoa nanoxennx nepnonoro
nnacrtpx npn ocreoxonpose na xoxy. Hepnt moxno
ycnonno nasnart meroom nncra, xora nect
ontmo nncr nnacrtpx naxnennamr na sony onn n
axe saxnartnamr uacrt oxpyxammero
esonesnennoro npocrpancrna. npenaram pyro
cnoco npnmenennx nepnonoro nnacrtpx, opasno
ntpaxaxct, nepnonoe nrnoyxantnanne: neontmne
xycouxn nepnonoro nnacrtpx, 1 X 1 cm, naxnennamr
rontxo nnmt na cnennantno oropannte nonornuecxn
axrnnnte rouxn.
Baxno nouepxnyrt, uro npnmenenne nepnonoro
nnacrtpx n nne nepnonoro nrnoyxantnannx
snaunrentno +]]exrnnnee, uem ero ncnontsonanne
meroom nncra, xorx rpeyer onpeenenntx snann n
onacrn pe]nexcorepannn.
Bepnonan peqnexco1epannn npn oc1pon n
xponnuecxon onn n mee
Hyxno naxnenrt nepnont nnacrtpt na na nna
rouex. Hepnt nn rax nastnaemte
omeyxpennxmmne rouxn c mnpoxnm cnexrpom
nenenoro ecrnnx. nx ocreoxonposa menno-
rpynoro orena nosnonounnxa pexomennym cneymmne
rouxn: T
14
a-uxy (ontmo nosnonox) n T
13
rao-ao
(opora nepemen). Harn +rn rouxn ouent npocro
(pnc. 5). nx +roro cornnre ronony (npnnenre
noopoox x rpy-
283
Pnc. 5. Mecronaxoxenne nenentx omeyxpennxmmnx n
oesonnnammnx rouex T
14
n T
15
.
n) n xonunxom yxasarentnoro nantna npano pyxn
nenre cnepxy nnns csan no cpene nnnnn men. B
xonne men, y ee ocnonannx, nerxo namynaere
ntcrynammn nocnenn 7- ment nosnonox
(ocrncrt orpocrox). Haxnere xycouex nepnonoro
nnacrtpx (1X1 cm) n yrnynenne nnae ntcrynammero
7-ro nosnonxa. 3ect pacnonaraercx rouxa T
14
a-
uxy. 3ro ona ns ocnonntx rouex nrnoyxantnannx,
nmemmax mnpoxn cnexrp neuenoro ecrnnx.
Tenept nponenre nantnem or +ro rouxn eme nnxe no
cpene nnnnn. Kax rontxo nt mnnyere eme onn
ntcrynammn ocrncrt orpocrox, ro n xmouxe no
nnm naxnere eme onn xnaparnx nepnonoro
nnacrtpx. 3ect naxonrcx rouxa T
13
rao-ao,
+]]exrnnnax npn meno-rpynom panxynnre,
nanpxxennn n xonrpaxrype mtmn cnnnt, mnrpenn n
rononno onn, cnnxennn namxrn, nenpacrennn, rpnnne
n nexoroptx pyrnx saonenannxx.
A renept nyxno narn pyro nn rouex:
onente (ncxom]oprnte) rouxn. Honcx nyxno
ocyme-
284
crnnxrt no sane n oxontm nonepxnocrxm men n
rpynoro orena cnnnt, meronuno npomyntnax nx
cnepxy nnns npnmepno o cepennt nonarox. Hyxno
narn xonunxom yxasarentnoro nantna neontmne yr-
nynennx n mxrxnx rxanxx men, nopornnxono sont n
nneuenoro noxca. Omymenne n +rnx xmxax moxer trt
pasnnuntm: ro nn cnntnax pesxax ont axe npn
nerxom xacannn, ro nn uyncrno nenpnxrno nomort
nnn xe npocro uyncrno ncxom]opra. Hyxno saxnenrt
xycouxamn nepnonoro nnacrtpx nce naennte
onente rouxn na mee n meno-nopornnxono
onacrn, n rom uncne n no cpene nnnnn men, n ne
omeyxpennxmmne rouxn T
)3
n TH. Tontxo rora
ont ncuesner.
Broptm naxntm ycnonnem +]]exrnnnoro neuennx
xnnxercx nnrentnoe nosecrnne nepnontx
xnaparnxon na nonornuecxn axrnnnte rouxn (37
ne). He cnnmart nepnont nnacrtpt o
ncuesnonennx onn, ecnn ne omymaercx cnntnoro
xxennx. Hpn cnntnom xxennn nnacrtpt cnnmamr n
xoxy cmastnamr nasennnom. Fontmnncrno nme, sa
pexnm ncxnmuennem, xopomo nepenocxr nepnont
nnacrtpt, rem onee naxneennt rontxo nnmt na
nonornuecxn axrnnnte rouxn, a ne na ncm onenym
sony.
Hepnonax pe]nexcorepannx npn rpynom
panxynnre
Bnauane saxnennamrcx onncannte ntme
omeyxpennxmmne rouxn T
13
n T
14
. 3arem saxnennamr
nce onente rouxn, naennte na cnnne or nepxnero
o nnxnero yrnon nonarox xax cnpana, cnena, rax n
nocpenne nosnonounoro crona.
Hepnonax pe]nexcorepannx npn ocrpo n
xponnuecxo onn n noxcnnne
Hpexe ncero nyxno narn na cnnne (na yponne
noxca) omeyxpennxmmym rouxy T
4
mnn-m+nt (npara
xnsnn). Honcx nyxno npononrt n nonoxennn nexa
na xnnore. nx +roro na cnnuxy naxpyrnre nemnoro
nart n, oxynyn ee n senenxy nnn o, nponenre
nnnnm, coennxmmym rpenn nonsomntx xocre
(pnc.6).
Pnc. 6. Opnenrnponounax nnnnx n mecronaxoxenne rouex T
4
n
Ts, oxastnammnx nenenoe omeyxpennxmmee n oesonnnammee
ecrnne.
3ra nnnnx npoxonr mexy 3-m n 4-m
noxcnnuntmn nosnonxamn n yer cnyxnrt nam
opnenrnpom nx naxoxennx rouex T
4
n T
3
. Ha
nepeceuennn nponeenno opnenrnponouno nnnnn n
cpene nnnnn cnnnt naxonm yrnynenne mexy
nosnonxamn, anee neem nantnem nnepx (uepes onn
ntnnpammn ocrncrt orpocrox 3-ro noxcnnunoro
nosnonxa) n cpasy nonaaem n yrnynenne mexy 2-m n
3-m noxcnnuntmn nosnonxamn, re naxonrcx rouxa T
4
(mnn-m+nt). Haxnennaem n +ro yrnynenne mexy
nosnonxamn xnaparnx nepnonoro nnacrtpx. Touxa T
4
(mnn-m+nt)+ro ona ns ocnonntx rouex
nrnoyxantnannx, onaaer mnpoxnm cnexrpom
neuenoro ecrnnx, xopomo xynnpyer onn n onacrn
noxcnnnt.
Tenept naunnaem ncxart rouxy T
3
xo-xn-ryant
(rpannna xn). nx +roro onxrt naunem nnxenne
nantnem or rouxn nepeceuennx name opnenrnponouno
nnnnn n cpene nnnnn cnnnt, no renept yxe nnns,
cocxantstnaem uepes onn nosntmammncx ocrncrt
orpocrox no nnanny mexy 4-m n 5-m noxcnnuntmn
nosnonxamn. 3ect naxonrcx rouxa Ts xo-xn-ryant,
onaammax mnpoxnm cnexrpom neuenoro ecrnnx.
Ona npnmenxercx npn neuennn ocreoxonposa noxc-
nnuno-xpecrnonoro orena nosnonounnxa (npn ocrptx
286
n xponnuecxnx onxx), saonenann mouenonono
cncremt n roncroro xnmeunnxa.
Haxnenn nnacrtpt na ne +rn rouxn (T
u
n T
3
),
nepexonm x noncxy nmtx onentx
(ncxom]oprntx) rouex n onacrn noxcnnnt, na ncem
npocrpancrne, or nnxnnx peep o yponnx xronuno
cxnaxn. Bce naennte onente rouxn saxnennaem
xnaparnxamn nepnonoro nnacrtpx.
Pe]nexcorepannx nepnontm nnacrtpem aer
xopomn oesonnnammn +]]exr, ona nerxo
ntnonnnma n omamnnx ycnonnxx axe camnm
ontntm ncnenym npn ocreoxonpose menoro orena
nosnonounnxa nnn xe pocrnennnxamn nannenra npn
ocreoxonpose rpynoro n noxcnnuno-xpecrnonoro
orenon. Houac nnrentnoe (o 57 ne) nomenne na
rene nepnonoro nnacrtpx aer nosmoxnocrt nsannrtcx
or one, xoropte ne ncuesann nn nocne npnema
anantrernxon, nn nocne npnmenennx +nexrponponeyp.
Vocrno raxxe n rom, uro +ra nponeypa
onoxparnax: naxnenn onaxt nnacrtpt, ontno
nouac satnaer o nem. Hnacrtpt ne memaer
nnxennm, c nnm moxno xynartcx n nooemax, mtrtcx
n ane. Ha xoxe nocne yanennx nnacrtpx ne ocraercx
nnxaxnx cneon. Onaxo ne cneyer nnaart n
xpanocrt n ymart, uro pe]nexcorepannx nepnontm
nnacrtpem +ro nananex or ncex e ocreoxonposa. B
npnnnnne ona +]]exrnnna rontxo nnmt xax
oesonnnammee cpecrno npn pe]nexropntx n
mtmeuno-ronnuecxnx cnnpomax, xora ner
snaunrentntx nonpexenn xpxmeno n xocrno
rxann.
METAAAOTEPABHR
Hpaxrnxa npnmenennx merannon c neueno nentm
yxonr xopnxmn n rnyoxym pennocrt. Met, xeneso,
cepepo, sonoro npnmenxnn xax cnapyxn, n nne
annnnxann, rax n nonnyrpt n nne nopomxon. Bpaun
pennero Bocroxa npn nepenomax xocre
pexomenonann npnnnmart nopomox xpacno men,
sannnax ero monoxom nnn noo. Apncrorent nncan, uro
npnxnat nanne men na ymn npeynpexaer
noxnnenne cnnxxa. Kpome roro, on yxastnan na
omeyxpennxmmee e crnne men na oprannsm n cam
npenounran sactnam, c mentm mapnxom n pyxe.
Eme n ceuac n Ernnre n Cnpnn cymecrnyer otua
oenart mente xontna nn
pyxn ere o rex nop, noxa y nnx ne npopexyrcx
syt. Mnorne nmn n pasnnuntx crpanax npnntuno
nocxr na pyxax mente pacnert, xoropte, xax onn
yrnepxamr, npeoxpanxmr nx or rnnepronnuecxnx
xpnson, nenposon n ecconnnnt.
Conpemennax nayxa nornepxaer +]]exrnnnocrt
npnmenennx merannon n xnnnnuecxo npaxrnxe.
Teopernuecxnm oocnonannem +roro cnyxar re naxnte
]ynxnnn, xoropte onn ntnonnxmr n oprannsme. Met,
nanpnmep, yuacrnyer n pasnnunoro poa omenntx
nponeccax, o uem ronopnr ee ntcoxax xonnenrpannx n
neuenn n rononnom mosre, npnnnmaer axrnnnoe
yuacrne n xponernopennn n omene pxa nnramnnon,
raxnx xax P
6
n C. Xorx n oprannsme uenonexa
coepxnrcx nnuroxnoe xonnuecrno men (necxontxo
ontme 70 mr), napymenne ee omena moxer npnnecrn
x pasnnrnm pxa rxxxnx saonenann, raxnx,
nanpnmep, xax onesnt Bnntcona (n ocnone xoropo
naronornuecxoe ynennuenne yponnx men) nnn
xpacnax nonuanxa.
Hapyxnoe npnmenenne men n nne
annnnxann oxastnaer ntpaxennoe npornnooreunoe,
npornnonocnannrentnoe n oesonnnammee ecrnne,
crnmynnpyer samnrnte cnnt oprannsma, axrnnnpyer
nont n mnnepantnt oment, ynyumaer con,
ycnoxannaer nepnnym cncremy, npoxnnxer mecrnoe
axrepnnnnoe ecrnne n axe axrnnnpyer ecrnne
nncynnna n xponn, ycnnnnaer nexonnrapnte
peaxnnn.
Hoxasannx nx npnmenennx merannorepannn, n n
uacrnocrn men, +ro npexe ncero onn npn
pasnnuntx saonenannxx: panxynnrt, nnexcnrt,
mnosnrt n axe opoxauecrnennte onyxonn, raxne xax
macronarnx n ]npomnoma marxn. B nocnenem
cnyuae merannorepannx noncrnne nesamennma. Font n
noxcnnne npn ]npomnome marxn y mnornx ontntx
cnxsana c pasnnrnem camo onyxonn, nnn xe c
nannunem ocreoxonposa, xoropt uacro conponoxaer
]npomnomy. B ro xe npemx npn onyxonentx
nponeccax nmemrcx npornnonoxasannx x npnmenennm
nmtx nnon ]nsnorepannn (+nexrponeuennx),
pe]nexcorepannn, rennontx nponeyp n r. . uro xe
enart, xora nnuero nentsx, a noxcnnna onnr?
3]]exrnnntm oesonnnammnm cpecrnom n +ro
cnryannn xnnxercx npnmenenne mentx annnnxann na
onacrt noxcnnnt. B xnnnnuecxo npaxrnxe
noxasannx x me-
288
no1epannn oc1a1ouno mnpoxn. Ee npnuennm1 y
ontnmx, xo1opme on1cn nrnoyxanmnannn, y nnn c
ocuaueuum soponteu, y nmen c nmpaaennmu
napymenneu cepeunon en1entnoc1n, npn nannunn
npo1nnonoxasannn x +nex1poneuennm (cxaaeu, npn
oc1eoxonpose, coue1ammeucn c rnnep1onnuecxon
onesntm), a 1axae y epeuennmx aenmnn, uanentxnx
e1en n nmen npexnonnoro nospac1a. An1op c ycnexou
npnuenne1 uenme nnac1nnm ne 1ontxo o1entno, no n n
xounnannn c nrnoyxanmnanneu.
nn neuennn uoano ncnontsona1t 23-xoneeunme
uone1m, nmnymennme n CCCP o 1961 roa, xo1opme
coepaa1 ontmoe xonnuec1no uen, nnn ae nnac1nnm
1axoro ae pasuepa ns unc1on uen, 1ax nasmnaeuon
uen naxyyunon. Aeuenmn +qqex1 nonmmae1cn,
ecnn nnac1nnm o1nonnpona1t n npon1t n nnx
o1nepc1nn naue1pou 200700 uu.
Bepe 1eu, xax nponon1t nanoaenne uen,
nnac1nnm neoxonuo cnennantno opao1a1t,
nponsnec1n nponecc, xo1opmn nonyunn nasnanne
o1nycxa uen. 1-n napnan1 +1oro nponecca:
nnac1nnm npoxannnam1 na cxonopoe n 1euenne 10
20 unny1, am1 nu oc1m1t n ounmam1 (nnn ne
ounmam1) naaaunon yuaron. 2-n napnan1: uenme
ncxn pocam1 n c1axan, coepaamnn nonmn pac1nop
nonapennon conn (1 c1. noaxa na 1 c1axan) na I uac,
sa1eu nsnnexam1, nmcymnnam1 nacyxo n
npnxnamnam1 x ontnouy yuac1xy xoan.
Cnennannc1aun mno saueueno, u1o neuenmn
+qqex1 nmme n 1ex cnyuanx, xora uone1m
npn1nrnnam1cn xoaen, n xora no ncxou uepes
nexo1opoe npeun opasye1cn nn1no senenona1oro
nne1a. 31o nnnenne nonyunno nasnanne cnun1oua
cnennennn.
Bpn oc1eoxonpose nosuoanm na napnan1a
npnuenennn uenmx nnac1nn. 1-n napnan1
saxnmuae1cn n cneymmeu. Ha xpona1n, na npoc1mnm
yxnamnam1 3 nnn 5-xoneeunme uone1m (nnn ae
cnennantno nsro1onnennme ncxn 1axoro ae
naue1pa) n necxontxo pnon n mnpnny n ontmoe
xonnuec1no pnon n nn ny. Mone1m neaa1 pnou
pyr c pyrou. Cxontxo nyano uone1? Bo mnpnne
+1a uenan annnnxannn onana coo1ne1c1nona1t
pacc1onnnm ueay namnun nona1xaun n nonoaennn
c1on, no nnne nnne na-mero nosnonounnxa:
nsuept1e pacc1onnne o1 7-ro men-noro
(nmc1ynammero) nosnonxa P nauana nronunon
10 3axas N 178 '289
cxnaxn. C yuerom +rnx anntx paccunrare nyxnoe
nx nac xonnuecrno moner n ynoxnre nx na xponart.
3arem axxyparno noxnrect na +ry menym
annnnxannm n nexnre n reuenne 2540 mnnyr. Kora xe
nt nonnmnrect, ontmax uacrt moner ornaer. Te xe,
xoropte ocranyrcx, npncocyrcx x cnnne, saxpennre
ronxo nonocxo nexonnacrtpx, ne mnpe 34 mm,
r. x. uem mnpe nexonnacrtpt, rem ontme on
paspaxaer xoxy npn nnrentnom conpnxocnonennn
c ne. Monert ne cnnmamr c xoxn n reuenne 357
cyrox. 3arem nx cneyer yannrt, r. x. nnacrtpt nce
xe paspaxaer xoxy, a n +]]exr nx ecrnnx
ymentmaercx. Hocne yanennx nnacrnn xoxy momr
renno noo c mtnom, cmastnamr xpemom. Xopomnm
npornocrnuecxnm npnsnaxom ycnexa neuennx xnnxercx
nannune mentx senenonartx nxren na xoxe ram, re
nexann nnacrnnt. Hocne raxo nponeypt enamr 2 3-
nennt nepeptn nx ycnoxoennx xoxn n moxno
onxrt nonropnrt nponeypy. Ha xypc neuennx10
15 annnnxann.
Bropo napnanr npnmenennx mentx nnacrnn
npome. Bt ne noxnrect na nce monert cnnno, a
naxnatnaere necxontxo moner rontxo na
omeyxpennxmmne n onente rouxn, xax +ro tno
yxasano npn neuennn nepnontm nnacrtpem. 3arem
saxpennxere nx ronxnmn nonocxamn otunoro
mennnncxoro (nenepnonoro) nnacrtpx (pnc. 7). Hpn
saxpennennn moner
Pnc 7. Hanoxenne mentx moner na cnnny npn ocreoxonpose.
290
npn xaxo nocneymme nponeype cneyer menxrt
mecro ]nxcannn nnacrtpx na xoxe, nepememax
saxpennxmmne nonocxn no xpyry, urot npeornparnrt
paspaxenne xoxn.
Xopomn +]]exr aer npnmenenne ne rontxo
menn, no n pyrnx merannon. Ho anntm l. Hyncana
(1980), nosmoxno n uepeonanne pasnnuntx
merannon n sanncnmocrn or xapaxrepa saonenannx:
- npn panxynnre crantnte n mente (npn
cnntntx onxx mente samennre cepepxntmn);
- npn nnexcnre n mnosnre crantnte n mennte;
- non onentx cnnpomax nexcnoro nenponornue
cxoro nponcxoxennx cepepxnte n crantnte;
- npn penmaronnom aprpnre crantnte n cepe-
pxnte.
H eme. Ecnn y nac ont n mee ntme xpomxn
nonoc, nepe nponeypo cneyer nopnrt yuacrxn
xo,-xn, xya, yyr yxnatnartcx monert.
3axpennenne moner nonepx nonocxnoro noxpona
nenaexno, a cnxrne onesnenno.
MAIHHTOTEPABHR
Marnnrorepannx npn ocreoxonpose moxer
ocymecrnnxrtcx n omamnnx ycnonnxx nymx
cnocoamn. Hepnt nosecrnne marnnrntm nonem
na orent-nte, uame ncero onente, sonm rena
uenonexa, nro-po nosecrnne na orentnte
nonornuecxn axrnnn-nte 1ouxn.
nx nosecrnnx na onente sont npnmenxmr mar-
nnro]opt nocroxnnte npopesnnonte marnnrt c
anntmn napamerpamn marnnroemxocrn, nanpxxenno-
crn n nponnxamme cnoconocrn nonx. Bnemne mar-
nnro]op npecrannxer coo otunym pesnnonym nna-
crnny, xoropym moxno nanoxnrt, cxaxem, na one-
nym . sony noxcnnnt, sa]nxcnponart +nacrnuntm com-
xopcerom n nocnrt nocroxnno o ncuesnem, onn.
Marnnro]ont npoamrcx n anrexax.
Fonee nenenanpannennoe n +]]exrnnnoe ecrnne
oxastnamr .cnennantnte mnxpomarnnrt xnonxn(nt-
nycxaemte xax n CCCP, rax n sa pyexom), ]nxcn-
pyemte na orentnte nonornuecxn axrnnte rouxn
nexonnacrtpem. Btop +rnx rouex ocymecrnnxertcx
rouno rax xe, xax n npn pe]nexcorepannn nepnontm
nnnacrtpem, r. e. naxnatnamr marnnrt na na
nna
10. 291
rouex: omeyxpennxmmne (T
4
, T
3
, T,
4
, T
13
) n na
naennte na cnnne onente rouxn.
Xopomee neuenoe ecrnne aer marnnroreoannx
n couerannn c axynpeccypo: nosecrnymr na
nonornuecxn axrnnnte rouxn xoxn mexannuecxnm
annennem namarnnuenntx merannnuecxnx mapnxon,
]nxcnpyemtx na xoxe nexonnacrtpem. Mero
nonyunn nasnanne marnnronyorepannn,
Marnnrorepannx n pasnnuntx ee mon]nxannxx
ocoenno noxasana ocnanenntm ontntm n nnnam,
nmemmnm ouent ntcoxym uyncrnnrentnocrt xoxn n
oxmnmcx nmtx neuentx nponeyp. Ee moxno c
ycnexom couerart n c pyrnmn meroamn neuennx
ocreoxonposa.
CAMOMACCA
Camomaccax +ro ynpomennte npnemt
xnaccnuecxoro neuenoro maccaxa, nponsnonmte
camnm nannenrom. Camomaccax nsnecren c rnyoxo
pennocrn. Ero npononnn eme nonnt pennero Pnma,
lpennn, Ernnra, rnanaropt nocne cnxrnx noenntx
ocnexon nx ycrpanennx one nocne ymnon,
ycranocrn mtmn, noccranonnennx nx paorocnoconocrn
n noepxannx nopmantnoro mtmeunoro ronyca.
Camomaccax xnnxercx omeocrynntm cnocoom
maccaxnoro nosecrnnx, moxer npononrtcx n nmtx
ycnonnxx n ne rpeyer nocroponne nomomn. Ho+romy
on moxer trt ncnontsonan n no npemx
nponsnocrnenno rnmnacrnxn, n xomnnexce c HuK n
pyrnmn nnamn noccranonnrentno repannn n npn
neuennn oma. Maccax n camomaccax napxy c HuK
mnpoxo npnmenxercx y ontntx noxcnnuno-xpecrnontm
panxynnrom npaxrnuecxn no nce nepnot saonenannx,
oxastnax narornopnoe nnnxnne na ontnoro, cmxruax
nnn cnnmax onn. Hpn noxcnnuntx npocrpenax,
xoropte nosnnxamr n ontmnncrne cnyuaen nocne
pesxoro, nenonxoro nnxennx c naxnonom n nonoporom
rynonnma, ontnte naxoxrcx n cnoeopasno
sacrtnme, cxonanno nose (saxnnnnno noxcnnny)
n rontxo nocne pacrnpannx noxcnnnt pyxamn moryr
ntnpxmnrtcx. 3ror npnem onn ns nnon
camomaccaxa.
Camomaccax noxasan npaxrnuecxn ncem ontntm,
ocoenno n omamnnx ycnonnxx, npn xponnuecxom
reuennn saonenannx. Maccax oxastnaer mnororpannoe
nonoxnrentnoe nnnxnne na xponoopamenne, omen
nemecrn, xocrno-mtmeunym, nepnnym n cocyncrym
cncremt. Baxnoe ecrnne maccaxa cocronr n
ycrpanennn xnnenn sacrox n ntenenn naxonnnmnxcx
npoyxron omena, ynyumennn xponoopamennx;
rpo]nxn rxane.
Heuenax ]nsxyntrypa n camomaccax ecrnymr
omeyxpennxmme, ynyumamr ronyc mtmn n naro-
npnxrno ecrnymr na nect oprannsm. Hpornnonoxa-
sannem nx nx npnmenennx xnnxmrcx: omne nn]ex-
nnn, xponoreuennx, rnonte nponecct, rpomo]nenr,
xenuno-xamennax onesnt, nnm]oennr, snoxauauecrnen-
nte opasonannx, epemennocrt. Camomaccax ntnon-
nxercx npaxrnuecxn remn xe npnemamn, xoropte nc-
nontsymr npo]eccnonantnte maccaxncrt:
nornaxn-
293
nanne, pacrnpanne, pasmnnanne, nnpannx, pynenne
n p. Hornaxnnanne ntnonnxercx noymeuxamn
nantnen, naontm. Hpn pacrnpannn nponsnoxrcx
re xe ecrnnx, xax n npn nornaxnnannn, no c
annennem na xoxy. 3ror npocro npnem
cnococrnyer tcrpomy paccactnannm sarnepenn n
mtmnax, pasnnuntx ornoxenn, ysenxon n r. n.
Pasmnnanne saxnmuaercx n saxnartnannn mtmnt
nantnamn c nexoroptm orrxrnnannem, xax t
orenennn ee or xocrn n pasmnnannem nantnamn.
3ror npnem moxer ntnonnxrtcx n no-pyromy
(]nncxn cnoco), r. e. mtmna ne orrxrnnaercx, a
npnannnnaercx x xocrn n pasmnnaercx xpyrontmn
nnxennxmn. Honesno raxxe paccnanenno xncrtm
noxonaunnart, noxnontnart mtmnt. Bnpannm
ntnonnxmr noymeuxamn nantnen nnn nce naontm.
poxarentnte nnxennx npn nnpannn conponoxamr
annennem na rxann, cnauana nonepxnocrntm, a
sarem rnyoxnm. Hpoonxnrentnocrt pyunoro
nnpannonnoro maccaxa 515 c naysamn xaxte 35
c, no npemx xoroptx nonesno nponsnonrt
nornaxnnanne. Bnpannx ntnonnxercx n ocnonnom
n onacrn onentx rouex nenpeptnntmn n
npeptnntmn xonearentntmn nnxennxmn. Hpn
camomaccaxe mtmnt onxnt trt maxcnmantno
paccnanent. Haunnax camomaccax, ne crpemnrect
pasnoopasnrt ero mnornmn npnemamn. Camomaccax
cneyer naunnart c rexnnuecxn nanonee npocrtx n
nerxo ntnonnxemtx npnemon. O ynyumennn
xponoopamennx, omena nemecrn no ecrnnem
maccaxa cnnerentcrnyer nontmenne remneparypt
xoxn n nonepxnocrntx cnoen mtmn na 25C.
Fnaroapx omyrnmomy pasorpenannm rxane
ynennunnaercx oem nnxenn n nosnonounnxe n
cycranax nor.
axe npn nerxom nornaxnnannn nponcxonr
mexannuecxoe paspaxenne penenropon xoxn. Kax
ornernoe ecrnne nosnnxamr pe]nexropnte peaxnnn
co cropont nepnno n cepeuno-cocyncro cncrem,
xpono-n nnm]oopamennx. Cneyer ormcrnrt, uro
nnnxnne camomaccaxa na nosynmocrt nepnno
cncremt sanncnr or nnrencnnnocrn n xapaxrepa
maccaxntx npnemon. Tax, ecnn nornaxnnannx cnnxamr
nosynmocrt, ro cnntnte pasmnnannx,
noxonaunnannx, a raxxe nnpannx ycnnnnamr
nosynmocrt nenrpantno n nepn]epnuecxo nepnno
cncremt, ns-sa uero moxer nacrynnrt ycnnenne
noxcnnuntx panxynxpntx one.
294
B raxnx cnyuaxx maccaxnte nosecrnnx neoxonmo
ymentmnrt xax no nnrencnnnocrn, rax n no npemenn.
Hpn oocrpennn noxcnnuntx one nenecoopasno
xomnnnponart camomaccax c rennontmn
nponeypamn (rpenxa, connmxc n p.). Hpnuem
xomnnnponart nx, naunnax c nosecrnnx rennom.
Hpoonxnrentnocrt camomaccaxa n ero
nnrencnnnocrt, maccaxnte npnemt nonpamrcx
nnnnnyantno. B sanncnmocrn or omero cocroxnnx
ontnoro, nospacra, rpennponannocrn mtmn,
nnoman maccnpyemoro yuacrxa n xapaxrepa onentx
omymenn n noxcnnne, nponoxr camomaccax
xparxonpemenntm nnn onee npoonxnrentnt,
nerxn nnn +neprnunt. Hanomnnm, uro camomaccax
naunnamr c nornaxnnannx n pacrnpannx n nnmt
norom nepexoxr x pasmnnannxm n pyrnm npnemam.
Maccnpymrcx mtmnt, onente rouxn, cyxoxnnnx.
Hpn ntpaxenntx noxcnnuntx onxx n ocrpt
nepno saonenannx pexomenyercx nepnte 35
nponeyp ntnonnxrt ocropoxno. nx +roro mtmnt
cnerxa nornaxnnamr co cnatm naxnmom. Hocne
ymentmennx one moxno x nornaxnnannm
oannrt pacrnpanne n nnpannm. B antnemem
nnrencnnnocrt maccaxnoro nosecrnnx raxxe
nocrenenno ynennunnaercx, or nonepxnocrnoro
nornaxnnannx x onee rnyoxomy. Pacrnpanne raxxe
moxer npoaonrtcx onee nnrencnnno. Hpn pesxnx
onxx camte onesnennte rouxn cnauana (23
nponeypt) ne maccnpymr nx oxoxr. H nnmt npn
ymentmennn onn maccnpymr nx roxe, no c mentme
nnrencnnnocrtm. Eme ontmn +]]exr npn ocrptx
noxcnnuntx onxx ocrnraercx sa cuer nrnpannx n
nanonee onesnennte rouxn cnennantntx
oneyronxmmnx mase n pacrnpox. nx +roro
ncnontsymr nnnparoxc, nnnpocan, coepxamne xt
sme, annsaprpon, coepxamn nuennnt x, rnrponym
mast, mast Fom-enre, +]xamononym mast, mast
menrononym nnn pacrnpxy coepxamym menron,
anacresnn, nonoxann, cnnpr, antsam 3onorax
snesa. Masn n pacrnpxn nanocxr na onesnennt
yuacrox n maccnpymr ero n reuenne 510 mnn.
Hocne maccaxnoro nrnpannx masn nenecoopasno n
reuenne 510 mnn nporpert maccnponannoe mecro.
Camomaccax nenecoopasno enart nepe
neueno rnmnacrnxo yrpom naromax (sa 2030 mnn
o sanrpaxa) nnn nem o et nnn uepes uac-na
nocne et. Hepe camomaccaxem ne saytre
onopoxnnrt
295
xnmeunnx n uouenon nysmpt, npone1pn1e nouemenne,
npo1pn1e pyxn esnnqnnnpymmnu cpec1nou.
Bpnun1e yonoe nonoaenne, nonnoc1tm paccnat1e
ummnm uaccnpyeuoro yuac1xa. mmn1e ponno, es
saepaxn. Bpoonan1entnoc1t uaccaaa nnauane 5
unn, a n antnenmeu npeun nosenc1nnn
ynennunnae1cn o 1015 unn. Kaamn npneu
non1opnn1e 36 pas, sanepman1e nornaannanneu.
Hanounnu, cauouaccaa, xax n nmnonnenne
xounnexcon AmK, ne onaen nmsmna1t nmpaaennoro
y1ounennn, cnaoc1n, ommxn, ycnnennn onn.
Cauouaccaa nnnne1cn onnu ns naanenmnx
neueno-osoponn1entnmx qax1opon. Heocnopnuoe
npenuymec1no ero omeoc1ynnoc1t. B pesynt1a1e
neuennn ero +qqex1 sanncn1 o1 cauoro ontnoro, o1 ero
aenannn n nac1onunnoc1n.
Hnxe npnnonm nopxox ntnonnennx
camomaccaxa npn noxcnnuno-xpecrnonom panxynnre.
Cauouaccaa noncnnuno-xpec1nonoro o1ena. C1on,
pasnnnt1e norn na mnpnny nneu. Haunnan1e uaccaa
c nerxoro nornaannannn noncnnnm. nnaennn onanm
m1t unrxnun, nnannmun, mc1po cuennmmnun pyr
pyra. nn +1oro nepeueman1e pyxn ony sa pyron
nnepx-nnns n n c1oponm. Taxne nnaennn xopomo
non1opn1t 5 pas.
Bpoc1me nornaannannn cuennm1cn xpyronmun
nnaennnun cnauana nerxo, a sa1eu ycnnnnammerocn
pac1npannn xoan. Hanpannenne nnaennn ne1 o1
xonunxa x noncnnne, a sa1eu o1 noncnnnm x
xonunxy. 3a1eu, naannnnan na xoay, cueman1e ee c
oenx c1opon x nosnonounnxy.
Camomaccax xronn. Honepemenno, narpyxax
necom rena ro ony, ro pyrym nory, nornaxnnare
paccnanennym xronny pasnnuntmn nnxennxmn
naone. Honropnn raxne nnxennx 68 pas,
naunnare pasmnnanne rxane noymeuxamn nantnen
oenx pyx. Hoxnonare cex. Onxrt xpyrontmn
nnxennxmn nornaxnnare xoxy, a sarem
cannnnannem mtmnt n paccnanennem onnarect
omymennx norennennx xoxn.
Camomaccax epa. Cnx na cryne, nonoxnre
ony nory na pyrym. Paccnatre nory n yxe
onncanntmn npnemamn naunnare maccax rxane
epa. Maccax nyume naunnart or xonena nnepx. K
onncanntm npnemam moxno oannrt nomnntnanne
xoxn n
296
cannnnanne ee mexy nantnamn. Hmnrenxm onee
nnrencnnnoro maccaxa nopexomenyem cmemenne
mtmnt xax n pasnte cropont, rax n ncrpeunte pyxn
c pasntx cropon cmemamr mtmny x nenrpy. Hpn
pacrnpannn ne orptnare naont or maccnpyemo
nonepxnocrn, a, naannnnax noymeuxamn nantnen
xoxy, ycnnne nanpannxre ne nnepx, a nnns. Kpome
roro, moxno norpxxnnart mtmny oenmn pyxamn n
nponsnonrt nnpnpymmne nnxennx npnneramme x
xoxe naontm, ononpemenno cxontsx no nonepxnocrn
epa. Kax ncera saxonunrt maccax cneyer
nornaxnnannem naonxmn or onee uyncrnnrentnoro x
ena omyrnmomy. 3arem naunnre maccax pyro
norn.
Camomaccax ronenn. Honoxnn crony ono norn
na xoneno pyro, nponsnonre pacrnpanne,
pasmnnanne, xpyrono maccax n npononre ero or
noomnt x xoneny. Ocnonnte maccaxnte npnemt re
xe, uro n npn maccaxe epa.
Hpn noxcnnuno-xpecrnonom panxynnre nepexo
ont xax +nexrpnuecxn rox npoxonr or noxcnnnt
o nantnen nor, omymaercx onesnennocrt n
ronenocronnom cycrane, crone, Axnnnonom cyxoxnnnn.
Ho+romy nenecoopasno raxnm ontntm npononrt
cam o m a c c a x c r o n t. A x n n n o n a
c yx o xn n n x n r onen ocr onn or o c ycr an a .
Cxtre na xpa nocrenn. Henym nory cornnre n
xonene n napyxno cropono ronenn nonoxnre na
xoneno npano norn. Haonxmn oenx pyx oxnarnre
crony n cenare npxmonnnenoe nonepemennoe
nornaxnnanne noomnt n rtntno cropont cront or
xonunxon nantnen o sane nonepxnocrn nxrxn (na
noomne) n o ronenocronnoro cycrana (na rtne
cront). Kora nenax pyxa saxanunnaer nornaxnnanne
rtntno cropont cront, npanax naunnaer
nornaxnnanne noomnt.
Heno pyxo sa]nxcnpyre crony n onacrn
ronenocronnoro cycrana. Hantnamn npano pyxn
oxnarnre ontmo nanen neno norn rax, urot
noymeuxn yxasarentnoro n cpenero nantnen tnn
cnnsy, na noomnenno cropone, a noymeuxa ontmoro
cnepxy. enare npamarentnte nnn npxmonnnente
nnxennx or xonunxa ontmoro nantna norn o ero
ocnonannx. Taxnm xe opasom cenare pacrnpanne
ocrantntx nantnen. Btnonnnre axrnnnte n
naccnnnte
297
. (c nomomtm npano pyxn) nnxennx nantnamn
crnannx n pasrnannx, npamennx.
B rom xe nonoxennn naontm npano pyxn
cenare npxmonnnenoe nornaxnnanne noomnt or
nantnen x nxrxe, sarem rpenem xynaxa npxmonnnenoe
pacrnpanne n rom xe nanpannennn n ononnnre ero
cnnpanennntm pacrnpannem noomnt rtntntmn
nonepxnocrxmn cpennx ]ananr cornyrtx nantnen
npano pyxn.
He nsmenxx nonoxennx nor, oxnarnre cnnsy
nxrxy neno norn rax, urot ontmo nanen npano
pyxn naxonncx na nnyrpenne nonepxnocrn-nxrxn, a
uertpe ocrantntx na napyxno. Btnonnnre
mnnneopasnoe nornaxnnanne napyxno, nnyrpenne n
sane nonepxnocrn nxrxn. Hpn +rom ontmo nanen n
uertpe ocrantntx xax t crpemxrcx nancrpeuy pyr
pyry n coennxmrcx na sane nonepxnocrn
nxrouno xocrn.
He nsmenxx nonoxennx nantnen npano pyxn,
cenare npxmonnnenoe pacrnpanne neno nxrxn.
nx +roro nonepemenno ro uertptmx nantnamn, ro
ontmnm nantnem npano pyxn pacrnpare nxrxy
cnnsy o nxrounoro yrpa (pacnonoxennoro na sane
nonepxnocrn nxrxn). 3arem raxxe noouepeno, ro
uertptmx nantnamn, conmemammnmn npamarentnte
nnxennx n cropony mnsnnna, ro ontmnm nantnem,
nnrammnmcx no xoy uacono crpenxn, cenare
cnnpanennnoe pacrnpanne nxrxn.
Tenept naonno nonepxnocrtm nantnen npano pyxn
ntnonnnre mnnneopasnoe nornaxnnanne Axnnnona
cyxoxnnnx (mecro npnxpennennx sane rpynnt mtmn
ronenn x nxrouno xocrn), a sarem noymeuxamn
nantnen +ro xe pyxn mnnneopasnoe npxmonnnenoe n
cnnpanennnoe pacrnpanne cyxoxnnnx. B nponecce
mnnneopasnoro pacrnpannx Axnnnono cyxoxnnne
maccnpyercx ononpemenno c nyx cropon, npn
cnnpanennnom ro c nnemne cropont (uertptmx
nantnamn), ro c nnyrpenne (ontmnm nantnem).
Haontm npano pyxn (uertpe nantna na napyxno
cropone cront, ontmo na nnyrpenne) ntnonnnre
npxmonnnenoe nornaxnnanne rtntno cropont cront.
Hoymeuxamn nantnen neno pyxn cenare
npxmonnnenoe, a sarem cnnpanennnoe pacrnpanne
mexnnmcnentx npomexyrxon cront n nanpxxennn or
oc-nonannx nantnen o ronenocronnoro cycrana.
298
Hnorno saxnarnn n necnntno cannn cron\ xr
crxmn oenx pyx (ontmne nantnt na rtntno
nonepxnocrn, ocrantnte na noomne),
nonepemenntmn nnxennxmn pyx nnepx n nnns
nponsnonre pasmnnanne crynnn.
Haonxmn oenx pyx, pacnonoxenntmn nonepex
ronenn, oxnarnre ronenocronnt cycran. Btnonnnre
xonnenrpnuecxoe nornaxnnanne cycrana.
Pacnonoxnn ontmne nantnt oenx pyx na
nepene nonepxnocrn ronenn (na 57 cm ntme
notxex), a noymeuxn uertpex comxnyrtx nantnen
oenx pyx na nepene nonepxnocrn cycrana (nont
cycranno menn), ononpemenno conepmax
noymeuxamn uertpex nantnen npxmonnnente nnn
cnnpanennnte nnxennx cnepxy nnns n cnnsy nnepx,
cenare pacrnpanne ronenocronnoro cycrana.
Tenept nocrantre npanym nory na non n, nonoxnn
na ee xoneno nenym nory, ntnonnnre axrnnnte n
naccnnnte crnannx, pasrnannx, pasnoport crynnn
napyxy n nnyrpt, a raxxe npamennx cront n cycrane
n oe cropont.
3axonunre camomaccax cront, Axnnnona
cyxoxnnnx n ronenocronnoro cycrana nornaxnnannem.
Bo nneonenom nepnoe mtmnt nor n noxcnnnt
cneyer noneprart nnrencnnnomy n rnyoxomy
maccaxy nx yxpennennx nx n ynyumennx omenntx
nponeccon n nnx. Camomaccax nor moxno npononrt
raxxe rpytm nonorennem. nx +roro neoxonmo
nsxrt n pyxn nonorenne n nponsnonrt nosnparno-
nocrynarentnte nnxennx cnnsy nnepx n naoopor.
ronunte mtmnt cneyer pacrnpart cnntnee n
pacrnpart ne rontxo nnxennxmn nnepx-nnns, no n no
xpyry. Haxnmart nonorennem na xoxy cneyer c raxnm
ycnnnem, urot omymenne tno npnxrntm. Ecnn nent
pacmnpent, maccax nyume ne npononrt.
Pacrnpanne ncero rena nnn orentntx ero uacre
c nomomtm cnennantntx pyxannn, xecrxo mouanxn
nnn maxponoro nonorenna ycnnnnaer maccaxnoe
nosecrnne.
Camomaccax moxer npononrtcx xax pyxamn
maccnpyemoro, rax n c nomomtm cnennantntx
annapa-ron. Ouent +]]exrnnen nnpannonnt
maccax, ocno-nannt na nepeaue mexannuecxnx
xoneann (nn-pannn) yuacrxam rena. B nacroxmee
npemx n mara snnax Cnoprronapt.. n ontmom
accoprnmenre nme-
mrcx pasnnunte pyunte maccaxept nx
mexannuecxoro camomaccaxa (maccaxept),
annaparnoro maccaxa, rpenaxept nx yxpennennx
mtmn n paspaorxn nnxennn n cycranax, xoroptmn
mt nacroxrentno pexomenyem nontsonartcx. B
npnnaraemtx x nnm nncrpyxnnxx nopono onncant
npannna nontsonannx nmn.
Bnpannonnt maccax moxno nponsnonrt
+nexrponpnopom Bnpomaccax, nmemmnm perynxrop
nnrencnnnocrn nnpann. nx roueuno nnpannn na
onente rouxn, mecra ntxoon nepnon, nepnt,
ysenxonte ynnornennx n mtmnax ncnontsymrcx nacaxn
mapnxn nx roueuno nnpannn. Haunnamr co cnatx
menenntx xoneann, nocrenenno ynennunnax nx
nyrem nepexnmuennx rymnepa.
Vcrpocrna nx camomaccaxa pasnnuno xoncrpyx*
nnn namnn mnpoxoe npnmenenne. Oreuecrnennax
npomtmnennocrt ntnycxaer camomaccaxept c
nannxamn, epenxnntmn n pesnnontmn. Ocoenno
xopomo sapexomenonan cex pesnnont maccaxnt
nannx. Taxo nannx cocronr ns pesnnontx ]nrypntx
ponnxon, napanntx na oct c pyuxamn pasnnuno
xon]nrypannn maccaxntx +nemenron, cosaercx
nosecrnne, nmnrnpymmee ocnonnte npnemt pyunoro
maccaxa. Pesnnont maccaxnt nannx ntrono
ornnuaercx or maccaxepa, re maccaxnte ponnxn
epenxnnte, rax xax nosnonxer nponsnonrt
camomaccax axe npn onxx, sa cuer +nacrnuntx
cnocrn pesnnt. Kpome roro, npn +rom maccaxnomy
nosecrnnm nonepramrcx rxann, pacnonoxennte n
yrnynennxx. Hcnontsonanne ero npenournrentnee y
nnn noxnnoro n crapuecxoro nospacra, rxann xoroptx n
cnxsn c nospacrom yrparnnn cnom +nacrnunocrt. Hpn
sxxocrn cron, nenpnxrntx omymennxx n nxponoxntx
mtmnax n cronax, cyoporax n nxponoxntx mtmnax
nenecoopasno xaranne noramn (noomnamn) nsa n
nnepe nanxn, cxanxn, ncnontsonanne cnennantnoro
maccaxepa Tonyc nnn maccaxepa nx cron c
maccaxntmn ponnxamn. Mt pexomenyem noonte
nnxennx n omamnnx ycnonnxx nponsnonrt na
otuntx xannenxpcxnx cuerax nnrentnoe npemx,
nanpnmep, no npemx npocmorpa renennsnonntx
nporpamm nnn urennx xnnrn.
Hcnontsonanne maccaxepon nx cron, annapara
Tonyc (nx noomn), xoxenne no cnennantntm
pesnnontm xonpnxam c mnnamn, nyntptmxamn
nnn
300
n cnennantntx ranouxax, noomnennax nonepxnocrt
xoroptx raxxe nmeer nyntptmxn, nonesno xax
ontntm xponnuecxnm noxcnnuno-xpecrnontm
panxynnrom, rax n sopontm nmxm.
unsnonorn oxasann, uro noomna ona ns
nanonee momntx pe]nexcorenntx son. Tax, na 1
cm
2
noomnt n 1,5 pasa ontme mcxano- n
repmopenenropon, uem na 1 cm
2
pyrnx uacre rena.
Hpnmenenne yxasanntx cpecrn snaunrentno
nontmaer axrnnnocrt mexanopencnropon noonmt,
uro pe]nexropntm nyrem npnnonr x ymentmennm
onn n norax n noxc-nnne, ncuesnonennm cyopor n
nxponoxntx mtmnax ynyumennm xponoopamennx n
norax, nontmennm ronyca ncero oprannsma.
Bosecrnne na rouxn noom-nt (nonornuecxn
axrnnnte rouxn) nsnecrno co npemen rnercxo
mennnnt.
Bce sannmammnecx camomaccaxem no onncannomy
cnocoy ormeuann, nomnmo uerxoro ymentmennx
onentx omymenn, nontmenne nacrpoennx,
nosnnxnonenne nne nonoxnrentntx +monn.
Cncremarnuecxoe ntnonnenne camomaccaxa
cnococrnonano raxxe nopmann-sannn n crannnsannn
aprepnantnoro annennx. Cneonarentm, +ror nn
camomaccaxa nmeer n onpee-nennoe snauenne nx
npo]nnaxrnxn pacnpocrpanennx onesnn nexa
rnnepronnuecxo onesnn Honesno conmecrnrt
yxasannt camomaccax c noxntmn nannamn.
Taxnm opasom, axe n omamnnx ycnonnxx nt
moxere nocemart xanner maccaxa. H nce xe ne
saytre oparnrtcx x npauy sa xoncyntranne o
nauana omamnero neuennx.
Hpn ononpemennom nponeennn camomaccax, mac-
caxa n ]nsnorepanenrnuecxnx nponeyp
(+nex1poqopes nexapcrnenntx npenaparon,
yntrpasnyx, a mnnn-nyntcrepannx, marnnrorepannx,
yntrparonrepannx naxyymrepannx n mn. p.)
pexomenyercx npnnnmart +rn nponeypt n pasnte
nn. Hpn nponeennn nx n ror xe ent
]nsnorepanenrnuecxym nponeypy cneyer
npononrt uepes 12 uaca nocne camomaccaxa
(maccaxa) nnn sa 23 uaca nepe maccaxem.
Kaxt ns onncanntx ntme nnon neuennn, npn-
menennt camocroxrentno, xnnxercx onontno snuamn
rentntm nnom nosecrnnx na xoerno-mtmeunym n
nepnnym cncremt oprannsma. Bmecre c rem xomnnex-
cnax repannx, ro ecrt coueranne pasnnuntx nnonn
n
.
neuennx, npnnocnr nanonee omyrnmt n
ntpaxennt neuent +]]exr, sanncxmn ne or
npocroro cymmnponannx ncnontsyemtx pasnnuntx
antneo]n-snorepanenrnuecxnx nponeyp.
uTO EHATl HPH HOBHEHHH FOHH B
CHHHE
Font, uro +ro raxoe?
He rax-ro npocro ornernrt na nonpoc: uro raxoe
ont?, xorx xaxt ns nac ncntran +ro cocroxnne.
Ecrt, npana, nmn, xoropte nmemr npoxennym
necnoconocrt omymart ont. Mnorne ns nnx uacro
ymnpamr npexenpemenno. Houemy? Horomy, uro
ont +ro ncera cnrnan o onacnocrn, pe]nexropnax
peaxnnx oprannsma na arpeccnm oxpyxamme cpet.
H ecnn namn xoxnte noxpont ne omymamr onn, ro
mt ne nouyncrnyem, cxaxem, xora epxnmcx sa
ropxun yrmr, n coxxem pyxy, ne nouyncrnyem, uro
cnomann nory, n yem npoonxart nnxenne, uro
npnneer x nonpexennm xocrntmn ornomxamn xpynntx
cocyon n nepnon n r. .
Hrax, naxno nonxrt, uro ont +ro ne ncera
nnoxo. 3ro nam oprannsm npeynpexaer nac o
onacnocrn, ont+ro ero xpnx o nomomn, ]nxcannx
name ncnxnxn na onacnocrn oxpyxammero mnpa.
3ro nce o ocrpo onn, xponnuecxax xe ont ne
ncera npecrannxer cnrnan o neoxnanno onacnocrn.
uame ncero +ro cnrnan o nnyrpenne nonomxe.
Mnorne nmn ouent oxrcx ocrpo onn, cxaxem,
nocemennx synoro npaua. C pyro cropont,
xponnuecxax ont moxer ntsnart onee rxxxne
crpaannx, nonnocrtm paspymnrt nnunocrt ontnoro
n (nnn) cosart rxxxym ncnxonornuecxym armoc]epy n
omecrne, re naxonrcx +ror uenonex. Bcnomnnre, xa-
npnmep, ncropnm xasnn Hncyca Xpncra. Bosmoxno,
nocroxnnax rxxxax rononnax ont, xoropo crpaan
Honrn Hnnar, ctrpana cnom pont n npnnxrnn nm
oxonuarentnoro pemennx o nponeennn +ro xasnn
unsnonornuecxne mexannsmt onn o xonna cnnne
oxcnent nayxo. Hexcntmn, nanpnmep, ocramrcx
mexannsmt camooesonnnannx, xora ont ncuesaer
npn camonnymennn. Hoxa eme ne .nonnocrtm ntxnne-
nt re ranncrnennte anantrernxn nnyrpn nac, xoropte
n nnuroxno mantx xonnuecrnax n npxmom cmtcne
ynnuroxamr ont. Heoxcnent mexannsmt nenporen-
no onn, sanncxme or ocoennocre nnunocrn ont-
noro uenonexa.
B xoxe coepxnrcx mnoxecrno nepnntx oxonua-
nn, pearnpymmnx na annenne, yxont, xnmnuecxoe
paspaxenne, renno n pyrne ]axropt. Hpn
paspaxennn +rnx nepnntx oxonuann xaxnm-nno
nonpexammnm arenrom cnrnant nepeamrcx n
cnnnno mosr n anee n xopy ontmnx nonymapn
rononnoro mosra, re cocrnenno n ]opmnpymr ro
nocnpnxrne, xoropoe mt nastnaem ontm. Cnnnno
mosr +ro anromarnuecxax crannnx n, xax rontxo
cnrnan or xoxn ee ocrnraer, cpasy xe nosnnxaer
ornernt cnrnan x mnnntm n uenonex anromarnuecxn
enaer samnrnoe nnxenne. Hpnnnnnnantno naxno:
mtmeunax peaxnnx nacrynaer tcrpee, uem mt
ocosnaem nannune onn. 3ro nac cnacaer or rxxxnx
nonpexenn.
Font nosnnxaer ne rontxo npn nonpexennn
nepnntx penenropon xoxn nnn nnyrpennnx opranon, no
n npn nonpexennn pasnnuntx yuacrxon nyrn
nponeennx nepnntx nmnyntcon n xopy rononnoro
mosra: xaxnx nno nepnon, nepnntx xopemxon cnnnnoro
mosra, noxopxontx opasonann rononnoro mosra n
nenocpecrnenno xopt nonymapn. Hpnuem, mecra
nonpexennx n noxannsannn, onn, moryr ne connaart.
Bor, nanpnmep, npn ocreoxonpose ymemnxercx
cnnnnomosrono nepn n noxcnnunom orene
nosnonounnxa, a ont omymaercx uacro ne n noxcnnne,
a n crone, noromy uro ram naunnaercx +ror nepn. H
nor, xora npaun esycnemno neuar nam crony nnn
xonennt cycran snaunr +ro xax pas ror cnyua, xora
nenepno ntpana rouxa npnnoxennx neuenoro
nosecrnnx. Hyxno neunrt nosnonounnx, xorx ram,
nosmoxno, uenonex n ne omymaer onn.
Font +ro ncera ncnxnuecxoe nepexnnanne,
net camo +ro omymenne nosnnxaer n xope rononnoro
mosra. Ho+romy, xora uenonex naxonrcx n
eccosnarentnom cocroxnnn, nanpnmep no napxosom,
on ne omymaer ont. uenonex ne uyncrnyer onn npn
ntxnmuennn nnn nepexnmuennn cosnannx. Bor +ro
nocnenee ouent naxno nonxrt. Cnntnax xonnenrpannx
nnnmannx no npemx paort nnn momnoe nosyxenne
no npemx pasnnuntx crpeccontx cocroxnn moryr
noxnponart ont raxnm opasom, uro ona ne ocrnraer
cosnannx. Tax, ]yronncr, nonyunnmn rpanmy, ne
uyncrnyer onn o rex nop, noxa nrpa ne saxonunrcx.
Heapom y pennnx cymecrnonano nspeuenne na
mnre nnn nox mnrom. Font y noenrenx ncuesana
n pamt tcrpo saxnnann.
Moxer trt n oparnoe xnnenne. Font +ro
ncnxnuecxax ]ynxnnx, no+romy oruaxnte n enpeccnx
nontmamr uyncrnnrentnocrt x onn. axe nerxn
ymn na ]one nnoxoro nacrpoennx moxer
npenparnrtcx n rxxxoe nepexnnanne. uenonex naunnaer
omymart, ne cnmynnpyx, cnntnym ont n onacrn
ymna. Haxonnnmeecx n cepxnnaemoe
+monnonantnoe paspaxenne moxer npenparnrtcx n
rononnym ont. 3ra ont pesyntrar nnyrpenne
ncnxonornuecxo neyonnernopennocrn. H urot
ynxrt raxym ont, nocroxnnt npnem
oesonnnammnx cpecrn (xax enamr mnorne) sect
neymecren. Hyxno pemnrt cnom nnyrpennmm nponemy,
rora ont ncuesner es anantrernxon, xax ncuesaer,
cxaxem, ont n cnnne, ecnn nac xer nnepen uro-ro
npnxrnoe, nanpnmep, ornycx.
Ceuac x nam cxaxy ynnnrentnym nemt: y
nexoroptx nme ont nosnnxaer no saxasy: no nx
neocosnannomy nnyrpennemy xenannm. Font
noxnnxercx nx ocrnxennx xaxnx-nno onpeenenntx
nene, nanpnmep, urot nsexart cxyuno, nenpnxrno
paort nnn nonyunrt xaxym-nno ntroy: orxasartcx or
mtrtx nocyt, crnpxn entx, yopxn xnaprnpt,
cocnanmnct na rononnym ont. uacro, ouent uacro
cctnxa na ont +ro cnoco paspemennx
xon]nnxrntx cnryann n cemte. Xena, oxastnax raxo
ncnxonornuecxn cnoco nosecrnnx na myxa, n
xoneunom cuere ]opmnpyer y cex crepeornnnym
peaxnnm, n rononnax ont y nee (es cnmynxnnn)
ncxxn pas nosnnxaer npn nmom xon]nnxre.
Baxno nouepxnyrt, uro cnocot nsannennx or
onn ncnxnuecxoro nponcxoxennx conocrannmt c
npnemamn optt c ontm ]nsnuecxo. Hoono
romy, xax mt naxnatnaem rnnc na cnomannym nory,
cneyer nonoxnrt ymennt nnacrtpt, oxasart
ncnxorepanenrnuecxym nomomt uenonexy c ymenno
pano, xoropax n xoneunom cuere n ntstnaer rxxxoe
renecnoe crpaanne. Bpauyx ont yxa, npauyemt ont
rena. Kcrarn, nx +roro concem ne oxsarentno trt
npauom. Bspocnte ne mentme, uem ern, nyxamrcx
n couyncrnnn, saore n noepxxe. are uenonexy
nosmoxnocrt nemnoxxo paccxasart o cnoe onn n
norom npnnacxare n ycnoxore ero, n ]nsnuecxax
ont nno ncuesner concem, nno craner snaunrentno
mentme. 3ror ecrecrnennt cnoco optt c ontm,
xoropt opasno moxno nasnart noy na ymnnen-
11 3axas H 178 305
nt nantunx, ouent nyxen ne rontxo erxm, no n
nspocntm.
B saxnmuenne xouy nouepxnyrt, uro nx
oneruennx nmo onn ner nnuero nyume, uem nmte
cnocot nepexnmuennn cosnannx uenonexa or ]axra
camo onn. are emy nmym nnmy nx yma, nn na
mnnyry ne ocrannxre ero naenne c ontm,
nopoctre nmym nonym, nnrepecymmym ero
nponemy. 3ro ncera oneruaer crpaannx n
nosnpamaer naexy.
AEHEhHAR mH3KYALTYPA
Ho mnorouncnenntm nanmennxm npaue,
ontnte noxcnnuno-xpecrnontm panxynnrom
ntsopannnnann rem tcrpee, uem pantme onn
naunnann npnmenxrt neuenym rnmnacrnxy.
lnannax nent neueno rnmnacrnxn y ontntx c
noxcnnuntmn onxmn cnococrnonart nopmannsannn
ronyca mtmn cnnnt, ynennuennm nonnxnocrn
nosnonounnxa, cosannm mtmeunoro xopcera (xax
ecrecrnennoro crannnsaropa), ynyumennm omero
cocroxnnx n noccranonnennm rpyocnoconocrn.
Heuenoe npnmenenne ]nsnuecxnx ynpaxnenn aer
+]]exr rontxo npn cosnarentnom, axrnnnom yuacrnn
ontnoro n neuennn, cncremarnunocrn sanxrn n
nocroxnnom nepexoe or nerxnx ynpaxnenn x onee
rpyntm. Baxnoe snauenne nmemr npnnnnnt
ocrynnocrn n npounocrn ntpaoranntx nantxon.
Hpnnnnn axrnnnocrn n cosnarentnocrn nrpaer naxnym
pont n xnnxercx ocnono ycnemnoro neuennx.
Axrnnnocrt ontnoro ycnnnnaer +monnonantno-noneno
]on, cnococrnyer cxopememy noccranonnennm
rpyocnoconocrn, oecneunnaer saxpennenne
pesyntraron menxamenrosnoro neuennx. Hoop
ynpaxnenn n cnoco nx ntnonnennx ontntm onxen
coornercrnonart xnnnnuecxnm npoxnnennxm
saonenannx, omemy cocroxnnm oprannsma, nospacry.
B ocrpt nepno, npn crnxannn one, napxy c
neuennem, ncnontsymrcx npocrte ]nsnuecxne
ynpaxnennx c neontmo amnnnryo nnxenn,
ntnonnxemtx ns oneruenntx ncxontx nonoxenn
(nnnnnyantntx nx xaxoro ontnoro)nexa na
xnnore, c nonoxenno noymxo, na oxy, cnnne.
Hponoxr nx n menennom remne c nocrenenntm
ynennuennem amnnnryt nnxenn, onaxo ne onycxax
nosnnxnonennx nnn ycnnennx onn. Hepnte sanxrnx
npononr meroncr HuK, a n antnemem, nocne
oyuennx, ynpaxnennx ntnonnxmrcx camocroxrentno
23 pasa n ent. Hpn nnxennn noramn nnauane
pexomenyercx ne orptnart cront or nocrenn (nxrxa
cxontsnr no nocrenn). Hpn +rom nentsx onycxart
nosnnxnonennx onn. B +rom nepnoe ntnonnxmrcx
pasnnunte nnxennx n ronenocronnom cycrane,
nnxennx n xonennom cycrane n ynpaxnennx nx pyx
raxxe c neont-
n* 307
mo amnnnryo. Taxne ynpaxnennx xopomo couerart
c paccnanennem mtmn.
B noocrpom nepnoe saonenannx neuenne
nanpanneno na ycrpanenne onentx omymenn,
ymentmenne oceno narpysxn na nosnonounnx
(pasrpysxa noxcnnunoro orena nosnonounnxa),
ynennuenne amnnnryt nnxenn n norax n noxcnnne,
yxpennenne mtmeunoro xopcera. Ho+romy nocne
crnxannx onn n xomnnexc sanxrn nxnmuamrcx
ynpaxnennx, cnococrnymmne yxpennennm mtmn
rynonnma. Hocne sanxrn pexomenyercx oert
oneruennt (pasrpysounoro rnna) xopcer.
B nepno ocrarountx npoxnnenn saonenannx (]asa
ntsoponnennx) nnrarentnax axrnnnocrt
ynennunnaercx. B +ror nepno ]ynxnnonantnoro
noccranonnennx ontnte no noxasannxm xoxr n
xopcere, a sarem es nero. Hpn +rom ]nsnuecxne
ynpaxnennx nanpannent raxxe na yxpennenne
ecrecrnennoro mtmeunoro xopcera n mtmn nor n
pyx.
B antnemem, cneyx noccranonnrentnomy n
rpennpymmemy pexnmam, ontnte sannmamrcx n
xannerax HuK, n omamnnx ycnonnxx, n rpynnax
sopontx. Komnnexc HuK npeycmarpnnaer npn +rom
yxpennenne mtmn noxcnnuno onacrn, nontmenne nx
paorocnoconocrn, ynyumenne ]ynxnnonantnoro
cocroxnnx mtmn cnnnt n pmmnoro npecca.
B nacroxmee npemx ncnontsyercx mnoro camtx
pasnoopasntx xomnnexcon HuK npn noxcnnuno-xpecr-
nontx panxynnrax n pasnnunte nepnot
saonenannx. Kax noxastnaer npaxrnxa, nanonee
yauntmn, npocrtmn n +]]exrnnntmn xnnxmrcx
xomnnexct ynpaxnenn, npenoxennte B. M.
Maxcnmono (1983).
Ocnonnme ynpaanennn npn
noncnnuno-xpec1nonmx onnx
1. H. n. (ncxonoe nonoxenne)crox na xonenxx
n onnpaxct na pyxn (xonenno-xncrenoe nonoxenne).
Honnmax ronony, npornyrtcx n noxcnnuno uacrn nos
nonounnxanox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
2. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn,
ntrxnyrt nory nasa, ronony nonxrt nox; nep
nyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt ro xe pyro no
ro.
3. H. n. crox na xonenxx. Cecrt na nxrxn, ntrx-
308
nyrt pyxn n onepertcx na non, ronona mexy
pyxamn. Cornyrt pyxn o onopt na npenneutx,
nonxrt
ras n ronony, npornaxct nox, nepnyrtcx n n n _
eupox.
4. H. n. xonenno-xncrenoe. Crnax pyxn o ono
pt na npenneutx, ntrxnyrt nory nasa-nnepx, rono
ny nonxrt nox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
5. H. n. cron na xonenxx n onnpaxct na pyxn,
cnnna oxpyrnena, ronona onymena. Crnax- pyxn o
onopt na npenneutx, ntnpxmnrt npanym nory na
sannepx, nonnmax ronony, npornyrtcx n cnnne
nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt ro xe
pyro noro.
6. H. n. xonenno-xncrenoe. Honxrt nnepx npa
nym pyxy n nenym nory, nemnoro nonxrt ronony
nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt ro xe
npano noro n neno pyxo.
7. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn.
He orptnax pyx or nona, nepenecrn nasa ras, no
nxrt ronony nox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
8. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
onnpamrcx o non, ronona nemnoro nonxra nnepx.
Hanpannxx nneun nnepe o neprnxantnoro nonoxe
nnx pyx, npanym nory ntrxnyrt nasa nox; nep
nyrtcx n n. n. ntox.
9. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn,
cecrt na nxrxn, pyxn ne orptnart or nona, ronony
onycrnrt. Hanpannxx nnepe nneun o neprnxantnoro
nonoxennx pyx, pacnpannrt npanym nory nasa-nnepx,
ntrnyrtcx, nonxrt ronony nox; nepnyrtcx n n. n.
ntox. Honropnrt ro xe pyro noro.
10. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronona nemnoro npnnonxra. Ha
npannxx nneun nnepe, onepertcx na npenneutx, nt
npxmnrt nory nasa-nnepx, npornyrtcx, nonxrt ro
nony nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt
ro xe pyro noro.
H. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronona nonxra. Hanpannxx nneun
nnepe, onepertcx na npenneutx, maxcnmantno
npornyrtcx n noxcnnuno onacrn nox;
nepnyrtcx n n. n. ntox.
12. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn.
Hanpannxx ras nasa, cecrt na nxrxn n ronony ony-
309
crnrt mexy pyxamn ntox; nepnyrtcx n n. n.
nox.
13. H. n. xonenno-xncrenoe. Crnax pyxn, one
pertcx na npenneutx, maxcnmantno npornyrtcx n no
xcnnuno uacrn nosnonounnxa nox; nepnyrtcx n
n. n. ntox.
14. H. n. xonenno-xncrenoe, cnnna oxpyrnena, ro
nona onymena. Crnax pyxn, onepertcx na npenneutx,
nanpannxx ras nasa, ntnpxmnrt cnnny, ronony npn
nonxrt nox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
15. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn.
Cornyrt pyxn, npornyrt cnnny nox; nepnyrtcx n
n. n. ntox. .
16. H. n. crox na xonenxx, pyxn onnpamrcx n
non, cnnna oxpyrnena, ronona onymena. Cornyrt py
xn, xocnyrtcx rpytm nona, maxcnmantno npornyrtcx -
nox; n. n. ntox.
17. H. n. xonenno-xncrenoe. Crnax pyxn, npnxoc
nyrtcx rpytm x nony, ntrxnyrt mem nasa-nnepx,
ronony npnnonxrt nox; nepnyrtcx n n. n. ^nt
ox.
18. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronona nonxra. Hanpannxx nneun
nnepe o neprnxantnoro nonoxennx pyx, ntnpxmnrt
npanym nory nasa nox; nepnyrtcx n n. n. nt
ox.
19. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronona onymena. Hanpannxx nneun
nnepe, o neprnxantnoro nonoxennx pyx, maxcnmant
no npornyrtcx, nonxrt ronony nox; nepnyrtcx n
n. n. ntox.
20. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx e non, ronona onymena. Hanpannxx nneun
nnepe o neprnxantnoro nonoxennx pyx, npanym no
ry ntnpxmnrt nasa nox; nepnyrtcx n n. n. nt
ox.
21. H. n. onepertcx na npenneutx, crox na xo
nenxx, ras nemnoro npnnonxrt, ronona onymena, noc
xn noornyrt. Ocranaxct n onope na npenneutxx, no
nnmax ras, ntnpxmnrt norn. Bepnyrtcx n n. n. txa
nne nponsnontnoe.
22. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronona nemnoro nonxra. Hanpan
nxx nneun nnepe, npnxacaxct rpytm x nony, ntnpx-
310
mnrt npanym nory nasa-nnepx, nonnmax ronony,
npornyrtcxnox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
23. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn,
xacaxct rpytm epa, pyxn nasa, ronona nemnoro
npnnonxra. Honxrt rynonnme, ontme caxct na
nxrxn, maxcnmantno npornyrtcx, pyxn nasa n
cropont nox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
Kounnexc ynpaanennn N 1
(oc1pmn nepno saonenannn)
1. H. n. nexa na cnnne, pyxn cornyrt n noxrxx
nepe rpytm. Pasnecrn nneun n cropont nox; npn
xart nneun x rpyn ntox. Honropnrt 46 pas.
Temn nponsnontnt, txanne rnyoxoe.
2. H. n. nexa na cnnne, pyxn nont rena. Pyxn
nnepx, n cropont nox; nepnyrtcx n n. n. ntox.
Honropnrt 46 pas. Temn nponsnontnt, txanne
rnyoxoe.
3. H. n. nexa na cnnne, pyxn nont rena. Ho
nxrt norn, cornyrte n xonenxx, o rpyn nox; p-
nyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt 46 pas.
4. H. n. crox na xonenxx, onnpaxct na pyxn. Ho
nxn ronony, npornyrtcx n noxcnnunom orene nosno
nounnxa nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honro
pnrt 46 pas. Btnonnxrt nponsnontno, ne onycxax
onentx omymenn.
5. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn,
cnnna oxpyrnena, ronona onymena. Pacnpannxx cnn
ny, ornecrn ony nory nasa, ronony nonxrt nnepx -
nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt 46 pas.
Btnonnxrt nonepemenno.
6. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn.
Cornyrt pyxn, onepertcx na npenneutx (maxcnmantno
npornyrtcx n noxcnnunom orene nosnonounnxa nox;
nepnyrtcx n n. n.ntox). Honropnrt 46 pas. Temn
nponsnontnt.
7. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronona mexy pyxamn. Crnax py
xn o onopt na npenneutx nonxrt ras n ronony,
npornaxct, nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honro
pnrt 46 pas. Temn nponsnontnt, na 2 cuera nox,
na 2 ntox.
Kounnexc ynpaanennn N 2
(nooc1pmn nepno saonenannn)
1. H. n. nexa na cnnne, pyxn sa ronony. Cornyrt
norn n xonenxx, noxrn cornyrt nepe coo ntox;
nepnyrtcx n n. n. nox. Honropnrt 68 pas. Temn
ncnonnennx menennt, crnax norn, onycrnrt ro
nony.
2. H. n. nexa na cnnne; npanax nora cornyra n
xonennom cycrane. epxact pyxamn sa xonen ron
uana, onnpaxct na ronony n crony, npornyrt xopnyc,
nonxrt ras nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Hon
ropnrt 68 pas. Onepertcx na ronony, npenneute,
crony npn npornannn xopnyca.
3. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na noxrn.
Oxpyrnnrt cnnny, onycrnrt ronony ntox; nepnyrt
cx n n. n. nox. Honropnrt 68 pas. Cnnny nporn
art n pasrnart nonnoopasno, menenno.
4. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na noxrn.
Btnpxmnrt npanym pyxy n nenym nory, nonxrt ro
nony nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. To xe camoe
neno pyxo n npano noro. Honropnrt 68 pas.
Btnonnxrt nonepemenno (npanax pyxa, nenax nora n
naoopor).
5. H. n. crox na xonenxx, onnpaxct na noxrn.
Btnpxmnrt npanym nory nasa nnepx, onepertcx na
npenneutx, nonnmart ronony nnepx, nox; nep
nyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt 68 pas. tmart
rnyoxo.
6. H. n. onnpaxct na npenneute, crox na xone
nxx, ras nemnoro nonxrt, ronona onymena, nocxn
noornyrt. Onnpaxct na npenneute n crynnn, no
nnmax nemnoro ras, norxnyrt norn nox; nepnyrtcx
n n. n. ntox. Honropnrt 68 pas. txanne me
nennoe.
7. H. n. crox na xonenxx, orparnnaxct rpytm
eep, pyxn nasa. Pacnpxmnrt rynonnme, cecrt na
nxrxn, ntrxnyrt pyxy nnepx nox; nepnyrtcx n
n. n. ntox. Honropnrt 68 pas Hpn noxe ro
nony nonxrt, npn ntoxe onycrnrt.
8. H n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxamn
onepertcx o non, ronona onymena. Hoctnax nneun
nnepe, onnpaxct na npenneutx, maxcnmantno npo
rnyrtcx n noxcnnuno onacrn nosnonounnxa, ronony
312
nonxrt nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt
pas. Bonnoopasnte nnxennx nosnonounnxom. 9.
H. n. nexa na cnnne, pyxn sa ronony, noxrn
pasneent n cropont. Horxnyrt cornyrte n xonenxx
norn x xnnory. Onxrt nx oenmn pyxamn, ronony
onycrnrt ntox; nepnyrtcx n n. n. nox.
Honropnrt 68 pas. txanne rnyoxoe.
Kounnexc ynpaanennn (nepno nmsoponnennn)
1. H. n. ocnonnax croxa. Pyxn nnepx, n cropo
ntnox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt
810 pas. Btnonnxrt uerxo, txanne rnyoxoe.
2. H. n. ocnonnax croxa. Pyxn n cropont, npa
nym nory ornecrn n cropony na nocox nox; nep
nyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt 810 pas. Kopnyc
npxmo, ronona nnepx, ntnonnnrt nonepemenno.
3. H. n.ocnonnax croxa. Pyxn nnepx, npanym
nory nasa na nocox, npornax rynonnme nox; nep
nyrtcx n n. n. ntox. To xe camoe neno noro.
Honropnrt 810 pas.
4. H. n. ocnonnax croxa. Pyxn nnepx, n cropo
nt nox; naxnon rynonnma nnepe, npnxacaxct py
xamn x nony ntox. Honropnrt 8l pas. Temn npo
nsnontnt, xonenn ne crnart.
5. H. n. crox na xonenxx n onnpaxct na pyxn.
Honxrt nnepx npanym nory n nenym pyxy, npnno
nxrt ronony nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honro
pnrt 810 pas. Btnonnxrt nonepemenno.
6. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, pyxn
ynnpamrcx n non, ronony npnnonxrt. Haxnonxx nneun
nnepe, onepertcx na npenneutx, maxcnmantno npo
rnynmnct n noxcnnunom orene nosnonounnxa, pacnpa
nnrt npanym nory nasa-nnepx nox; nepnyrtcx n
n. n. ntox. To xe camoe neno noro n npano py
xo. Honropnrt 810 pas. Btnonnxrt nonepemenno.
7. H. n. crox na xonenxx c cornyro cnnno, ro
nona onymena. Cornyrt pyxn, xacaxct rpytm nona,
maxcnmantno npornyrtcx, ronony npnnonxrt nox;
nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt 810 pas.
8. H. n. onepertcx na npenneutx, croxrt na xo
nenxx, ras nonxrt, norn ntrxnyrt, nepnyrtcx n nc
xonoe nonoxenne ntox. Honropnrt 68 pas. Temn
nponsnontnt, ncnonnxrt nnanno, txanne nponsnon!.
noe.
9. H. n. crox na xonenxx, cecrt na nxrxn, xaca-
xct rpytm xonene, pyxn nasa, ronona nonxra.
Honxrt nemnoro rynonnme, ontme cecrt na nxrxn,
pyxn nasa n cropont, maxcnmantno npornaxct,
nox; nepnyrtcx n n. n. ntox. Honropnrt 68 pas.
lonont ne onycxart.
10. H. n. ocnonnax croxa. Haxnonxrt rynonnme
nnpano c nonxrnem cxontsxmnm nnxennem neno
pyxn x naxono xmxe ntox; nepnyrtcx n n. n.-
nox. Honropnrt 68 pas. Btnonnxrt nonepemenno.
11. H. n. ocnonnax croxa. Honropnrt ynpaxne
nne N 2 8 pas. Btnonnxrt uerxo, cnoxono.
12. H. n. ocnonnax croxa. Honxrt paccnanen
nte xncrn nnepx nox; paccnanrt xncrn ntox;
cornyrt paccnanennte xncrn, cornyrt .xopnyc, pac
cnanenno cornyrt xonenn. Honropnrt 46 pas es
nanpxxennx, cnoxono.
Fontmoe snauenne nmeer ]opmnponanne y
ontntx npnntuxn camocroxrentno sannmartcx HuK.
urot npannntno ocymecrnnxrt camocroxrentnte
sanxrnx HuK, ontnte panxynnrom onxnt nmert
onpeenennte snannx, ymennx n nantxn, xoropte
npnoperamrcx n xannerax neueno ]nsxyntrypt.
Komnnexc HuK npononrcx cnauana no
pyxonocrnom npaua n meroncra HuK, xoropte amr
conert n npnmepnte xomnnexct nx sanxrn oma,
oyuamr meroam xonrponx sa npannntnocrtm
ntnonnennx ynpaxnenn, onpeenxmr nx
nocneonarentnocrt, xonnuecrno nonropenn, remn
nnxenn. Pexomenyercx nepnonuecxn
xoncyntrnponartcx y npaua-nenponaronora, npaua
opronea, xoropte nnecyr npn naonocrn xoppexrnnt n
neuenne. B pesyntrare xonrpontntx ocneonann
nannenrt moryr nonyunrt nonte nasnauennx,
ononnennx n nnonsmenennx x npexnnm ynpaxnennxm.
B antnemem, nocne npnoperennx onpeenenntx
nantxon n ymenn, xypc neuennx moxno npoonxart
camocroxrentno. Onaxo ocnonnte rpeonannx
ocramrcx nensmenntmn:
- npononrt sanxrnx exenenno n no
nosmoxnocrn n onpeenennte uact o npnema
nnmn: sa 20 30 mnn o sanrpaxa nnn xorx t uepes
2 uaca nocne et;
nepe sanxrnxmn cneyer xopomo nponerpnrt
xomnary;
npannntno ntnonnxrt nnxennx, couerart t
xanne c nnxennem (txanne nponsnontnoe);
314
- npannntno osnponart ]nsnuecxne narpysxn ny
rem noopa coornercrnymmnx ynpaxnenn. Hanom
nnm, uro nyntc o n nocne ntnonnennx ]nsnuecxnx
ynpaxnenn ne onxen yuamartcx onee uem na 20
30% or ncxonoro;
- no npemx ntnonnennx ynpaxnenn cncremarn
uecxn ocymecrnnxrt camoxonrpont. O nopmantno na
rpysxe cnnerentcrnyer yuamennt, no tcrpo npn
xoxmn x otuno uacrore nyntc. Ho ecnn no apemx
sanxrn noxnnxmrcx cnntnax otmxa n onro ne npo
xoxmee cepnenenne, nenpnxrnte omymennx n mtm
nax (poxt nnn cnaocrt), nsnnmnxx nornnnocrt, ro
snaunr, narpysxa upesmepna. B raxom cnyuae neoxo
nmo cnnsnrt xonnuecrno nonropenn ynpaxnenn, e
nart onee npoonxnrentnte nayst mexy nnmn. Vne
nnunnart uncno nonropenn nyxno nocrenenno, urot
nn no npemx sanxrn HuK, nn nocne nnx nenpnxrntx
omymenn ne nosnnxano; uyncrno nerxo ycranocrn
tcrpo npoer;
- couerart ntnonnenne ]nsnuecxnx ynpaxnenn c
saxannnannem;
- conmart rnrnennuecxne rpeonannx x oex
e n oynn;
- cnauana cenare camomaccax, a sarem nepe
xonre x neueno rnmnacrnxe.
Hpenapnrentnt camomaccax nororonnr mtmnt
x ]nsnuecxnm narpysxam, ynyumnr nx
coxparnrentnte cnocrna n nporexanne
+neprernuecxnx nponeccon n nnx.
Ha nepntx nopax nonropxre xaxoe ynpaxnenne
mnnnmantnoe uncno pas n nocrenenno ynennunnare
xonnuecrno nonropenn o maxcnmantnoro. enart
ynpaxnennx coneryem na nony (na xonpe nnn oexne),
cnoxono, n menennom remne, c naysamn nx ortxa.
urot nsexart one n cnxsxax cycranon nor, nyume
enart ynpaxnennx na roncrom xonpnxe nnn n xeax,
xpocconxax c mxrxo crentxo.
H nycrt nac ne nyraer neoxonmocrt nocemennx
xanneron neueno ]nsxyntrypt. Vcnonn
neoxonmt xomnnexc ynpaxnenn, nt moxere
ntnonnxrt ero oma n axe na paore, ecnn xenanne
ntsoponert nostmer nepx na xenannem onert.
Feccncremnte (or cnyuax x cnyuam)
nepnonuecxne sanxrnx ne npnnocxr omyrnmo
nontst. Bmecre rem oocrpenne saonenannx,
sarxxnte n xponnuec
315
xne ]opmt panxynnra uacro xnnxmrcx cnecrnnem
nenonnonennoro neuennx, n uacrnocrn, nrnopnponannx
ontntmn sanxrn HuK no nce nepnot saonenannx,
K coxanennm, ontmnncrno ncnomnnaer o nnx rontxo
rora, xora nacrynaer oocrpenne. Heoxonmo trt
nacrounntm, nacrponrt cex na cncremarnuecxne
sanxrnx neueno rnmnacrnxo, nnymnrt cee, uro onn
nosnonxmr nsexart oocrpennx noxcnnuntx one n
osoponnrt oprannsm n nenom.
H eme necxontxo cnon o neuennn ntrxxennem.
Heuenne ntrxxennem npononrcx rontxo no
nasnauennm npaua nocne oxsarentnoro
penrrenonornuecxoro ocneonannx. Ono nanpanneno na
nnxnnannm can-nennx nepnntx xopemxon n pyrnx
nepnntx opasonann.
B neuentx yupexennxx nx +ro nenn
ncnontsymr cnennantnte opronenuecxne xponarn.
Hpn pacrxxennn nosnonounnxa (rpaxnnn)
npexpamaercx narpysxa na oct nosnonounnxa,
ymentmaercx annenne na nsmenennte mexnosnonxonte
ncxn, oecneunnaercx noxo nopaxennomy ncxy. 3ra
pasrpysxa npnnonr x ncuesnonennm nnn ymentmennm
one n noxcnnne n norax. Pacrxxenne nosnonounnxa,
ynyumax coornomenne mexy renamn nosnonxon,
snaunrentno coxpamaer cpoxn nnxnnannn one.
Tounte nsmepennx na penrrenorpammax, cnxrtx no
npemx ntrxxe^-nnx, noxasann, uro ntrxxenne ynnnxer
noxcnnunt oren nosnonounnxa na 810 mm. A
xaxt nosnonount ncx ynennunnaercx na 1 1,5 mm.
Btrxxenne nosnonounnxa n omamnnx ycnonnxx:
1 es rpysa; 2-e rpysom (A. u. Kanrennn, 1984).
316
Btrxxenne na naxnonno nnocxocrn c
ncnontsonannem cocrnennoro neca npocro n ocrynno
nx nponeennx n omamnnx ycnonnxx. nx +roro
rononno xonen xponarn nonnmamr na ntcory 3050
cm (npnmepno na 30). Mxrxne nxmxn ns marepnn c
nonoxenno naro mnpnno 510 cm, nnno 1,5 m
npo-p.oxr uepes nomtmeunte nnannt, npoenamr n
nnx pyxn n npnxpennxmr x cnnnxe xponarn. Hoonoe
ntrxxenne maxmee n ero moxno npononrt
noonry, o 34 uacon. Vnennuenne pacrxxennx
nosnonounnxa ocrnraercx sa cuer ncnontsonannx
rpysa. nx +roro na noxcnnunt oren naenamr
marepuarte xopcert nnn noxca, x xoroptm
npnnxstnamrcx na mnypa (rpocnxa), cnemnnammnecx
y noxnoro xonna xponarn. K nnm npnxpennxmr rpys
34 xr. Ho nasnauennm npaua rpys moxer trt
ynennuen o 1020 xr. Btrxxenne pexomenyercx
npononrt exenenno c onrnmantno cnno rxxecrn,
xoropax aer oesonnnammn +]]exr. Kypc neuennx
cocronr otuno ns 1020 nponeyp. Ho ecnn no npemx
ntrxxennx, necmorpx na npannntnt noop nost, yrna
naxnona n rpysa, ont ocraercx nnn ycnnnnaercx, ro
ntrxxenne cneyer npexparnrt. pyrnm cnrnanom x
npexpamennm ntrxxennx xnnxercx noxnnenne onn
no npemx rpaxnnn. Hepe ntrxxennem nenecoopasno
paccnanrt mtmnt cnnnt. nx +roro npnmnre rennym
nanny, a nocne nee cenare nerxn camomaccax cnnnt.
pyrnm nnom ntrxxennx xnnxercx ntrxxenne n noe.
Btrxxenne npononrcx n neuentx n canaropno-
xypoprntx yupexennxx n n noe, n accenax na
naxnonno nnocxocrn nnn cnennantno oopyonanntx
nannax.
Hononoe ntrxxenne nosnonounnxa nmeer
npenmymecrna, rax xax n renno nono cpee
mtmnt nyume paccnanxmrcx n ymentmaercx ont.
Kpome roro, nonax cpea cama onaaer
ntpaxenntm neuentm ecrnnem.
Bmecre c rem pacrxxenne nosnonounnxa n renno
noe (ne menee 20 C) nerxo ocymecrnnrt n n otuntx
nooemax. nx +roro cnacarentnt xpyr nnn
anromonntnym xamepy naenamr na rynonnme o
nomtmeuntx nnann. Teno xax t nonncaer n noe
na xpyre. Cront onxnt orcroxrt or na na 510 cm.
Pacrxxenne nosnonounnxa nponcxonr no rxxecrtm
cocrnennoro neca.
317
Onaxo nn onn xomnnexc ynpaxnennx ne moxer
samennrt camo ynnnepcantno narpysxn,
npenncanno nam npnpoo. Peut ner o xote.
Hmenno xota exenenno, exeuacno n exemnnyrno
rpennpyer nce rpynnt mtmn namero rena, crnmynnpyer
exrentnocrt ncex cncrem oprannsma, xnnxercx
ecrecrnenntm n oxsarentntm ]axropom nx
nopmantno xnsneexrentnocrn uenonexa.
Fontmoe snauenne npn xote nmeer
cornaconannoe nnxenne pyx n nor, npn xoropom
ntnoc nnepe npano norn coueraercx c ntnocom
nnepe neno pyxn n naoopor. Pyxn moryr nnrartcx
nnepe n nasa c ontmnm pasmaxom. 3ro
ocymecrnnxercx n pesyntrare ecrnnx mtmn nor n
pyx, nneuenoro noxca, rynonnma.
Xota npexpacnoe, npocroe n omeocrynnoe
cpecrno nx rpennponxn mtmn n pasnnrnx
nnrarentnoro annapara, nocxontxy uacrory n nnny
maron, a raxxe remn xott nerxo xonrponnponart n
perynnponart. Xota oxastnaer nnnxnne na nce
mtmnt rena uenonexa n na nce cncremt oprannsma,
ynyumaer txanne n xponoopamenne.
Fontntm panxynnrom moxno pexomenonart n
reppenxypneuenne osnponanno xoto no
ponno nonepxnocrn nnn c noemom no opoxxe 'c
nospacrammnm yrnom noema. Teppenxyp xnnxercx
npocrtm n ocrynntm neuentm meroom, oxastnammnm
omeyxpennxmmee n rpennpymmee ecrnne na nect
oprannsm. Bo npemx xott axrnnnpyercx txanne,
nontmaercx omen nemecrn, ynyumaercx
xponoopamenne n ontmnx mtmeuntx rpynnax,
ynyumaercx xponoopamenne n cepeuno mtmne.
Xota na cnexem nosyxe no xpacnno mecrnocrn
cosaer naronpnxrnt ncnxo+monnonantnt ]on,
ynyumaer nacrpoenne, con.
V ryuntx nme n pesyntrare axrnnnsannn omena
nemecrn ymentmaercx macca rena (nec). Vxpennxmrcx
mtmnt nor, rynonnma, ynennunnaercx nonnxnocrt n
cycranax nnxnnx xoneunocre. Btpaartnaercx
npannntnax ocanxa n cnoonax, noxoxa. A +ro nmeer
ontmoe snauenne nx ontntx, nnrentno
crpaammnx noxcnnuno-xpecrnontm panxynnrom.
Bcnecrnne perynxpno rpennponxn ntpaartnaercx
ntnocnnnocrt, n uacrnocrn, co cropont nepnno-
mtmeunoro annapara, ynennunnaercx cnna mtmn nor.
318
Teppenxyp xax neuent mero npnmenxercx
rontxo no nasnauennm npaua. Hepe reppenxypom n
nocne cneyer oroxnyrt 1030 mnnyr. Xoty cneyer
naunnart sa nonuaca uac o et nnn uepes uac
nocne npnema nnmn.
Mapmpyrt moxno ntnpart no xenannm
nnnnnyantno. B ropocxnx ycnonnxx moxno
ncnontsonart napxn, oporn nont nooemon, xpacnnte
ynnnt c senentmn nacaxennxmn, npocnexrt c
mnnnmantno nnrencnnnocrtm nnn re orcyrcrnyer
nnxenne anrorpancnopra. Oexa onxna trt
cnoono, ne crecnxrt nnxennx, cneyer
nontsonartcx cnoprnnno oyntm c roncro crentxo. B
nernee npemx ero nyume npononrt n nexapxoe npemx
(pano yrpom nnn neuepom), n snmnee-nem.
Kareropnuecxn npn xote sanpemaercx xypnrt,
pasronapnnart, rax xax +ro memaer npannntnomy
txannm. urot ne nepeyromnxrtcx, nepnonuecxn
enare ocranonxn nx ortxa, ne onycxare
snaunrentnoro yromnennx mtmn nor, noxnnennx
cyopoxntx crxrnnann n nxponoxntx mtmnax.
Hpn noxnnennn nnoxoro camouyncrnnx, otmxn,
pesxo ntpaxenno ycranocrn cneyer norn
menenno, crapaxct noccranonnrt txanne, npn +rom
neoxonmo nonnee enart nox nnn npexparnrt
noome xoty n oparnrtcx x npauy. Cneyer
perynxpno cnenrt sa peaxnne oprannsma, nx uero
neoxonmo nocunrtnart nyntc o xott, cnycrx
30 mnnyr n nocne npoxoxennx ncrannnn.
Hpn neuennn xoto osnpymrcx cxopocrt n p;ir
croxnne. Ho cxopocrn pasnnuamr menennym xon
(6070 maron n mnnyry) 33,5 xm/u, xoty c | ><
xnm marom (7080 maron n mnnyry)3,5
tcrpym xoty, ouent tcrpym xoty (1C t
mnnyry) onee 5 xm/u.
Hporxxennocrt nporynox, cnoxnocrt mapmpyra
(noemt n cnycxn) onxnt trt pasntmn, ncxox
ns omero cocroxnnx oprannsma, rpennponannocrn
nospacra, cocroxnnx cepeuno-cocyncro cncremt.
Xota onxna trt pnrmnuno n
conponoxart-cx rnyoxnm, cnoxontm txannem
uepes noc nenntm ntoxom. txanne cneyer
couerart mom xott, r. e. na onpeenennoe
xonnuecrno maron nponsnonrt txanne, rax,
na 23 mara -nox, na 34 mara ntox.
Hory npn xaxom mare cne
ntcrannxrt nnepe na nxrxy n sarem neoexartnart
na nocox. Crynnn crannrt napannentno. Hpn xote
cneyer npnepxnnartcx npannntno ocanxn. Hpn
noeme naxnonxrt rynonnme necxontxo nnepe, npn
cnycxe orxnonxrtcx nasa. Hpn noeme n cnycxe
nnna mara necxontxo xopoue, uem npn xote no
ponnomy mecry. Fontntm noxcnnuno-xpecrnontm
panxynnrom npornnonoxasant rennnc, noneon,
nptxxn n noy, nerxax n rxxenax arnernxa.
Fer na mecre nxonr n ontmnncrno xomnnexcon
yrpenne rnrnennuecxo rnmnacrnxn n neueno
]nsxyntrypt. Mexy erom n xoto nmemrcx xax
ueprt cxocrna, rax n ueprt pasnnunx. B ere, xax n n
xote, ror xe nnxn nnxenn, yuacrnymr
ananornunte mtmeunte rpynnt. Ocnonnoe pasnnune
cocronr n rom, uro npn ere orcyrcrnyer nepno
nono onopt, reno n onopnte nepnot onnpaercx
noouepeno ro na ony, ro na pyrym nory.
Onaxo npn ere cnna nnepnnn ontme n ontme
narpysxa na mtmnt nor n cnxsn c onee cnntntm, uem
npn xote, orranxnnannem n neoxonmocrtm
yepxnnart nory n onee cornyrom nonoxennn npn
nepenoce ee nnepe. Fer cnococrnyer pasnnrnm ncero
nnrarentnoro annapara, ocoenno mtmn nor, a raxxe
ynyumennm txannx n xponoopamennx. Ecrecrnenno,
er xax cpecrno yxpennennx n rpennponxn mtmn y
ontntx panxynnrom npenournrentno npnmenxrt
nnnam onee monooro nospacra, rpennponanntm, es
noxcnnuntx one, r. e. n ]ase croxo xnnnnuecxo
pemnccnn, npn +rom cneyer nerxo crannrt norn,
cnococrnyx amoprnsannn ronuxa. Hpornnonoxasannem
nx ero nponeennx xnnxercx noxnnenne noxcnnuntx
one npn npnsemnennn na nxrxy, uro yxastnaer na
ymentmenne amoprnsannonntx cnocrn
mexnosnonxontx ncxon. osnponannt er na mecre
moxno mnpoxo npnmenxrt nx yxpennennx ncero
oprannsma (omerpennpymmee ecrnne), ynyumennx
cocroxnnx cepeuno-cocyncro cncremt, nx axrnnannn
omena nemecrn, ynyumennx omenntx nponeccon n
mtmnax n nepnax. Fer na mecre ocrynen ncem, ne
rpeyer cnennantntx ycnonn, xpome onoro na
norax onxna trt cnoprnnnax oynt c mxrxo
crentxo. Hpornnonoxasannem nx ero nponeennx
xnnxmrcx saonenannx cepna, ntcoxoe aprepnantnoe
annenne. Fer na mecre moxno npononrt n nmoe
npemx xax na orxptrom nosyxe, rax n
320
n nomemennn. Btcora noema cront na yponnem
nona onxna trt ne menee 1020 cm. Fer na mecre
ne pexomenyercx enart, ecnn nosnnxamr onente
omymennx n noxcnnunom orene nosnonounnxa nnn n
norax. Haunnart cneyer ocropoxno nnnam noxnnoro
nospacra. Menennt er nectma +]]exrnnnoe
cpecrno nx rpennponxn cepeuno-cocyncro cncremt,
nepnno-mtmeunoro annapara, axrnnannn omena
nemecrn.
Fer naunnaercx c rnmnacrnxn, nanpannenno na
ynennuenne xponocnaxennx mtmn xoneunocre,
nnxenn n cycranax xoneunocre n nosnonounnxa,
xott c ycxopennem. Hpn menennom ere (nnn ere
rpycno) rynonnme n mtmnt nneuenoro noxca
paccnanent, rynonnme cnerxa naxnoneno nnepe,
pyxn cornyrt n noxrentx cycranax. nnna mara
cocrannxer 12 nnnt crynnn, remn era menennt
(140150 maron n mnnyry). tmart cneyer uepes noc
c ynnnenntm noxom. Hnrencnnnocrt narpysxn na
oprannsm npn menennom ere ynennunnaercx
nocrenenno. Hepe erom onpeenxercx nyntc,
nsmepxercx aprepnantnoe annenne, npononrcx
xapnorpa]nuecxoe nccneonanne. H rontxo n rom
cnyuae, ecnn ner npornnonoxasann, naunnamr
sannmartcx nocnennm. Exenenno ynpaxnennx
naunnamr c pasmnnxn (57 mnn) n saxanunnamr
ycnoxannamme xoto c txarentntmn
ynpaxnennxmn n paccnanennem mtmn xoneunocre
(3 mnn). Vnennuenne narpysxn ocrnraercx
nocrenenntm ynennuennem c xaxtm nem npemenn
era rpycno or nonmnnyrt o 56 mnn n ynnnennem
npemenn ncero sanxrnx or 810 mnn o 1518 mnn. 3ro
ynennuenne narpysxn nponoxr n reuenne 2022 ne.
Hpornnonoxasannem nx npoonxennx sanxrn
menenntm erom, nomnmo noxnnennx one n cepne,
cepnenenn, otmxn (omne npornnonoxasannx),
xnnxercx, xax n npn nponeennn era na mecre,
noxnnenne yrnxmnx nnn pesxoe ycnnenne one n
noxcnnunom orene nosnonounnxa n norax, uyncrna
cneennx nxponoxntx mtmn.
Kax npn nponeennn pyrnx neuenmx nponeyp
neoxonuo nec1n nennnx cauoxon1ponn c yue1ou
peaxnnn oprannsua n nepnonuecxnun xoncynt1annn
un c neuamnu npauou.
Tpyno nepeonenn1t n snauenne mnpoxo npnuenn-
cumx neno1penaaepon nn yxpennennn ummn nonm-
mennx mtmeunoro ronyca n cnnt mtmn nor,
noxcnnnt, pmmnoro npecca. Oreuecrnennax
npomtmnennocrt ntnycxaer manoraapnrnte
nenorpenaxept, xoropte moxno ncnontsonart n
omamnnx ycnonnxx, onn nmemrcx n npoaxe, nanpnmep
nenorpenaxep 3oponte. Kpome roro, nx +roro
moxno ncnontsonart n nenocnne nmo mapxn,
nocrannn ero na cnennantnym nocranxy, raxxe
nmemmymcx n npoaxe (+ry nocranxy moxno cenart
n camnm), cnaxennym npnxnmntm nannxom,
nosnonxmmnm perynnponart, osnponart npnnaraemoe
ycnnne, nennunny narpysxn.
nnxennx noramn nao nponsnonrt n menennom
nnn cpenem remne (n sanncnmocrn or
rpennponannocrn oprannsma), nocrenenno
ynennunnax npemx. Ho nn n xoem cnyuae ne onycxart
ntpaxennoro yromnennx mtmn nor, nosnnxnonennx
poxannx n nnx, noxnnennx otmxn, cepnenenn n
np. Heconmenne +rnx npannn moxer orpnnarentno
cxasartcx xax na mtmeuno cncreme (nepeyromnenne
mtmn nor, noxnnenne cyopor, poxanne mtmn), rax n
na cepeuno-cocyncro cncreme (otmxa,
cepnenenne, onn n cepne, nontmenne
aprepnantnoro annennx, yuamenne nyntca n p.).
Ocoenno nocrenenno cneyer ynennunnart narpysxn n
npemx ontntm noxnnoro nospacra c saonenannxmn
cepeuno-cocyncro n txarentno cncrem, caxapntm
naerom n p. nx camoxonrponx nontsyrect
noxasannxmn cuerunxa ooporon. 3annmaxct na
nenorpenaxepe, ne ]opcnpyre narpysxy! Hcnontsyre
nenocnne nx axrnnnoro neuennx xpyrnt ro!
Honesna n esa na nenocnnee no ponno mecrnocrn n
menennom remne, nemexonte nporynxn, nnxnn
rypnsm, nnananne. Hontsyrect nmtm cnyuaem nx
nx ocymecrnnennx. Fepnre n comsnnxn npnpoy. B
xomnnexce neueno-npo]nnaxrnuecxnx meponpnxrn y
ontntx xponnuecxnm noxcnnuno-xpecrnontm
panxynnrom napxy c xoto ncnontsymr ntxnte
nporynxn. He nao satnart, uro nocne xnnnnuecxoro
ntsoponnennx (]asa pemnccnn) y ontntx ocraercx
]ynxnnonantnax nenonnonennocrt noxcnnuno-xpecrno-
noro cermenra, cnaocrt mtmn cnnnt n nor. Bor
nouemy mt pexomenyem ne ocrannxrt es nnnmannx
+ror ]axr Xota na ntxax oxastnaer ontmoe
nnnxnne na ]nsnuecxoe cocroxnne oprannsma. Ona
nonnexaer n paory nourn nce mtmeunte rpynnt,
cnococr-
322
nyer +neprnunomy omeny nemecrn n oprannsme,
pasnnnaer /mtmnt, ycnnnnaer exrentnocrt nnyrpennnx
opranon. Hpn nepennxennn na ntxax ntnonnxercx
nnamnuecxax paora, xoropax xapaxrepnsyercx
crporo nonropxmmnmncx, onnaxontmn no crpyxrype
nnxennxmn. Ho cnoe cyrn xota na ntxax nnsxa x
otuno xote.
Xota na ntxax ntstnaer axrnnnoe ecrnne
xpynntx mtmeuntx rpynn. Pasmamncrax, mnpoxax
amnnnrya nnxenn, nocroxnnoe pnrmnunoe
uepeonanne nanpxxennx n paccnanennx mtmn
cnococrnymr pasnnrnm mtmeuno cnnt, cosamr
naronpnxrnte ycnonnx nx paorocnoconocrn
cepeuno-cocyncro, mtmeuno n nepnno cncrem.
nnxennx na cnexem nosyxe oecneunnamr
nnrencnnnym paory cepna n nerxnx. Bmecre c rem
ntxnte nporynxn npornnonoxasant npn mnornx
conyrcrnymmnx saonenannxx, npn onesnxx cepna,
nerxnx n p. Ho+romy, npexe uem nauart sannmartcx
nmn, neoxonmo nonyunrt paspemenne npaua.
Ha ntxnym nporynxy naenare nerxym, rennym,
ne crecnxmmym nnxenn oexy rpnxoraxnoe
ente, mepcrxnte pmxn n cnnrep, mepcrxnte nocxn
n r. . Hyumax oynt cnennantnte ntxnte
ornnxn. Heonycrnmt ntxnte nporynxn n nantro n
mexono manxe. Hoonax oexa snaunrentno
sarpynxer nnxennx, ntstnaer neperpenanne
oprannsma n upesmepnoe noroorenenne, uro
cnococrnyer nosnnxnonennm npocryntx saonenann.
B cnntnt mopos conepmart ntxnym nporynxy
nenenecoopasno, rax xax nepeoxnaxenne onacno.
Haunnare ee co cnoxonoro, menennoro n
pannomepnoro nepememennx, c ocranonxamn, ocoenno
+ro ornocnrcx x nnnam, panee ne xonnmnm na ntxax.
Bnauane nponre ne roponxct, c ocranonxamn 10
20 mnn, narpysxy nontmare nocrenenno, ynennunnax
ncrannnm n, cneonarentno, npoonxnrentnocrt.
Homnnre, uro axe menennoe, pannomepnoe
nepennxenne oxastnaer ontmoe narornopnoe
nnnxnne na oprannsm n nenom, rax xax npn +rom
paoramr mtmnt pyx, nor, rynonnma n nce oprant n
cncremt oprannsma. Hpn +rom nponcxoxr
nonoxnrentnte cnnrn n ynyumennn ocanxn, n onn
nnonne saxonomepnt, rax xax npn xote na ntxax
rapmonnuno pasnnnamrcx n yxpennxmrcx nourn nce
mtmeunte rpynnt n
323
ocoenno mtmnt cnnnt n nor. Honesno raxxe
nnauane, onnpaxct na nanxn, na mecre nonepemenno
nponsnonrt cxontsxmne nnxennx ro ono, ro
pyro noro. Heoxonmo yunrtnart n ontmoe
nonoxnrentnoe nnnxnne ntxntx nporynox na
nacrpoenne. Hpn omennn c npnpoo cnnmaercx
nepnnoe nanpxxenne, a cam nponecc ]nsnuecxnx
ynpaxnenn, npoxoxmn n npnpontx ycnonnxx,
ocrannr nam yonontcrnne. 3nmnn napx, nec nonnt
ouaponannx, npnxrntx neoxnannocre... 3ror
nennxonennt snmnn nesax ntstnaer rammy
nonoxnrentntx +monn.
Htxntmn nporynxamn nenecoopasno sannmartcx
nnnam, ecrecrnenno no pexomenannn npaua, y
xoroptx n reuennn roa ne tno oocrpenn noxcnnuno-
xpecrnonoro panxynnra. Bosononnrt nx moryr n
nepnym ouepet nnna, panee xonnmne na ntxax. B
omamnnx ycnonnxx moxno ntnonnxrt nnxennx,
nmnrnpymmne xoty na ntxax, na mecre. nx uero,
onnpaxct pyxamn na cnnnxn nyx crynten, nponsnonrt
nonepemenno cxontsxmne nnxennx noramn.
Htxntmn, nemexontmn nporynxamn, menenntm
erom ocoenno nenecoopasno sannmartcx nnnam c
noxcnnuno-xpecrnontmn onxmn cnxunx npo]eccn,
c rnnoxnnesne.
Honoxnrentnoe nnnxnne ]nsnuecxnx ynpaxnenn,
nontx nponeyp n maccaxa na oprannsm uenonexa
nsnecrno c pennnx npemen. He xnnxercx nomexo nx
]nsnuecxo rpennponxn n nospacr. Hoxnntm nmxm
]nsnuecxne ynpaxnennx, nomnmo nnnxnnx na pan-
xynxpnte onn, nomoramr noepxnnart omn ronyc
oprannsma n nponenart nx xnsnennym axrnnnocrt.
Perynxpnax mtmeunax exrentnocrt ynyumaer
xponoopamenne, saepxnnaer pasnnrne
cxnepornuecxnx nsmenenn n cepne, cocyax, nerxnx,
nontmaer omen nemecrn, cnnxenne xoroporo nensexno
nponcxonr n noxnnom nospacre. Haunnart sanxrnx
]nsxyntrypo neoxonmo c mantx narpysox,
nocrenenno nx ynennunnax.
Fontntm, crpaa-mmnm xponnuecxnm noxcnnuno-
xpecrnontm panxynnrom c conyrcrnymmnmn
saonenannxmn cepeuno-cocyncro cncremt, opranon
txannx, nnmenapennx, onesnxmn cocyon, omena
nemecrn (oxnpenne) n pyrnmn, pannonantnt
nnrarentnt pexnm n ]nsnuecxne ynpaxnennx
upesntuano nonesnt. Onaxo sanxrnx neueno
rnmnacrnxo
324
neoxonmo npononrt no cncremarnuecxnm
xonrponem npaua. Hnnam ryuntm, c nstrountm nerom,
neoxonmo oxsarentno noxyert, rax xax croxoe
coxpanenne nstrounoro neca cosaer ononnnrentnym
narpysxy na noxcnnuno-xpecrnont oren
nosnonounnxa n sarpynxer ntsoponnenne. H eme
ono ycnonne: mtmeunte narpysxn onxnt trt
osnponanntmn, ocoenno na nauantnom +rane.
Hpexe uem nepern x nsyuennm n ntnonnennm
pexomenyemtx namn ynpaxnenn HuK, rennontx n
pyrnx nponeyp, coneryem osnaxomnrtcx co
cneymmnmn npannnamn camoxonrponx, ocrynntmn
nmomy uenonexy.
Camoxonrpont +ro camonanmenne sa
cocroxnnem cnoero oprannsma. On ocoenno neoxonm
nnnam, camocroxrentno sannmammnmcx pasnnuntmn
nnamn ]nsnuecxo rpennponxn, a raxxe npn
ncnontsonannn pasnnuntx nnon neuennx nontx n
rennontx nponeyp, sanxrnxx na nenorpenaxepe,
osnponannom ere.
Hpn camoxonrpone yunrtnamrcx cyexrnnnte
noxasarenn (ron, annernr, nacrpoenne, xapaxrep
noxcnnuntx one, nx oraua n norn n p.). Hpexe
ncero, cneyer cxasart o camouyncrnnn n nacrpoennn.
Camouyncrnne onennnaercx xax xopomee,
yonnernopnrentnoe n nnoxoe. Pannonantnte
]nsnuecxne narpysxn, r. e. narpysxn, copasmepnte
nosmoxnocrxm oprannsma n xnnnnuecxo xaprnne
saonenannx, cnococrnymr opomy xopomemy
camouyncrnnm n nacrpoennm; ntstnamr omymenne
xnsnepaocrnocrn; ymentmamr noxcnnunte onn. V
raxnx nme xopomn con n annernr. Hocne
]nsnuecxnx narpysox, ecrecrnenno, nacrynaer ycranocrt,
no ona tcrpo npoxonr, ecnn narpysxa ne tna
upesmepno. Haoopor, neperpysxn npnnoxr x
nepeyromnennm napymennm cna, annernra,
camouyncrnnx, moryr ycnnnnartcx panxynxpnte onn n
naunnamr npeonaart orpnnarentnte +monnn.
Heaexnarnte narpysxn, xax noxastnaer npaxrnxa,
pesxo cnnxamr nnrepec ontntx x ntnonnennm
]nsnuecxnx ynpaxnenn. Hocne sanxrn HuK,
ynpaxnenn na nenorpenaxepe, nontx nponeyp +rn
nnna omymamr cnaocrt, xenanne oroxnyrt, nepexo
cranonxrcx paspaxnrentntmn ncnecrnne ycnnennx
one. B +rnx cnyuaxx narpysxy cneyer ymentmnrt o
ncuesnonennx yxasanntx cnmnromon, a eme nyume
325
oparnrtcx x npauy. Ecnn nocne nepntx ynpaxnenn
noxnxrcx nesnaunrentnte onn n mtmnax, nx ne
cneyer onacartcx. Onn npexparxrcx. Camomaccax
rennax nanna ycxopxr nx ncuesnonenne.
O nnnxnnn ]nsnuecxo narpysxn na oprannsm
uenonexa n, npexe ncero, na cepeuno-cocyncrym
cncremy moxno cynrt no nyntcy. Hponepxx nyntc, on-
eenxmr ero uacrory, pnrmnunocrt, npemx nosnpamennx
x ncxontm noxasarenxm nocne ntnonnennx ]nsnuecxnx
ynpaxnenn, nontx nponeyp n r. . O peaxnnn
oprannsma na narpysxy cyxr no nyntcy o n nocne
nee. enaercx +ro raxnm opasom: "cunramr nyntc t
nonoxennn cnx, sarem n reuenne 30 c enamr 1520
rnyoxnx npnceann c ntrxnyrtmn pyxamn n cpasy
cunramr nyntc. Hocne +roro ]nxcnpymr npemx, n
reuenne xoroporo uacrora nyntca nosnpamaercx x
ncxonomy. Ecnn ono ne npentmaer 23 mnn,
snaunr oprannsm yonnernopnrentno cnpannxercx c
]nsnuecxo narpysxo, c rem nnom ]nsnuecxo
rpennponxn, xoropt nt nx cex ntpann, n moxno
noymart o onee nnrencnnntx sanxrnxx. Hpn
orpannuennocrn nnxenn n nnxnnx xoneunocrxx
npnceannx samenxmr 20 crnannxmn rynonnma nnn
20-xparntm npnnonnmannem ero n nonoxennn nexa.
uynxnnonantnte npot c narpysxo nyume
npononrt n yrpennne uact o sanrpaxa. Onennrt
]nsnuecxym paorocnoconocrt nt moxere c nomomtm
npot Py]te-nxcona. Hocunrare nyntc sa 15 cexyn
n nonoxennn nexa na cnnne (P,). 3arem cenare n
reuenne 45 c 30 npnceann n cnona sa 15 c n
nonoxennn nexa nocunrare nyntc (p2), a raxxe
nocunrare nyntc sa nocnenne 15 c or nepno mnnyrt
noccranonnrentnoro nepnoa (Ps). onycrnm, uro nam
nyntc sa 15 c o npnceann cocrannn 19 (Pi), nocne
nnx 30 (Pz] n n noccranonnrentnt nepno 22 (Ps).
Hocrantre +rn snauennx n ]opmyny:
4(P1+P2 + P3) 200 4(18 + 30 + 22)200
Pesyntrart npot onennnamrcx rax: 03
xopomax ]nsnuecxax paorocnoconocrt, 36
cpenxx, 6 yonnernopnrentnax. Fonee 8
nnoxax. Cymecrnenntmn xnnxmrcx raxxe annte o
nyntce na cneymmn ent nocne sanxrn: ecnn
uncno yapon yrpom n nonoxennn nexa yer raxnm
xe (nnn c pas-
326
nnne n 46 yapon), xax npetymnm yrpom,
snaunr, nce nopmantno.
Cneymmax npoa: nocunrtnamr nyntc yrpom,
nexa n nocrenn. 3arem ne cnema nonnmamrcx n cnona
cunramr nyntc. Pasnnna n uncne yapon n nonoxennn
nexa n crox ne onxna npentmart 1015 n mnn (rax
nastnaemax oprocrarnuecxax npoa). B npornnnom
cnyuae nacrynnna neperpysxa n nnrencnnnocrt
]nsnuecxnx ynpaxnenn cneyer ymentmnrt. 3ry npoy,
nmemmym naxnoe snauenne, moxno nonropnrt n
reuenne nx nocne mnnyrnoro ortxa, nexa na
cnnne.
Cymecrnenntm oexrnnntm noxasarenem xnnxercx
nyntc npn xote n sanxrnxx na nenorpenaxepe. Ecnn
on yuamaercx ne onee uem na 30% or
nepnonauantnoro, xoty n npamenne neane moxno
cmeno npoonxart n rom xe remne. Konrponem moxer
cnyxnrt noem maxcnmantnoro annennx n cpenem
na 20 20 mm pr. cr. npn nensmennom nnn nonnxennom
mnnnmantnom annennn.
Cymecrnymr onpeenennte nospacrnte nopmt
aprepnantnoro annennx. Maxcnmantnoe aprepnantnoe
annenne n nospacre 2540 ner cocrannxer 130 mm
pr. cr., 4050 ner 140 mm pr. cr. Mnnnmantnoe
aprepnantnoe annenne y nme o 50 ner n nopme ne
npentmaer 90 mm pr. cr. Hopmantnoe aprepnantnoe
annenne onpeenxmr no npocro ]opmyne.
Maxcnmantnoe aprepnantnoe annenne n cpenem
cocrannr 102 + uncno ner, ymnoxennoe na 0,6;
mnnnmantnoe ' aprepnantnoe annenne yer 63 +
uncno ner, ymnoxennoe na 0,4. onycrnmt nnxnn
nopor nopmt maxcnmantnoro aprepnantnoro annennx
nx nme n nospacre o 25 ner cocrannxer 100 mm pr.
cr. n nx onee crapmnx105 mm pr. cr.;
mnnnmantnoro aprepnantnoro annennx 60 mm pr. cr.
nx ncex nospacrntx rpynn. B nacroxmee npemx nx
nspocnoro uenonexa nopmantntm cunraercx
aprepnantnoe annenne 140/90 mm pr. cr., norpannuntm
or 140/90 o 160/95, nontmenntm or 160/95 n
onee. Ha +rn nennunnt aprepnantnoro annennx n
cneyer opnenrnponartcx npn camoxonrpone.
Bo npemx ntnonnennx ]nsnuecxnx ynpaxnennn
naxno nayunrtcx nonnomy, rnyoxomy txannn
Otuno uacrora txannx panna 1618 n mnn.
]nsnuecxo narpysxe, ocoenno nnrencnnno, ona
moxer ocrnrart 30 n axe onee. 3ro saxonomepno.
.T3 T
Cneyer ormernrt, uro uame ncero npn
]nsnuecxom nepeyromnennn yxymenne camouyncrnnx
nanmaercx ononpemenno c orxnonennxmn "or nopmt
oexrnnntx noxasarene, xorx onn moryr nosnnxart n
noposnt. Xopomo npn nnnnnyantno ]nsnuecxo
rpennponxe necrn nennnx camoxonrponx. 3ro
snaunrentno onerunr saauy npaua n meroncra
neueno ]nsxyntrypt, x xoroptm sannmammnecx
onxnt nepnonuecxn opamartcx sa coneramn n
pexomenannxmn. O nsmenennxx, nponcmemnx no
npemx neuennx noxcnnunoro ocreoxonposa, raxxe
moxno cynrt camocroxrentno no onontno npocrtm,
no noxasarentntm recram. K nnm ornocnrcx npoa, npn
xoropo nannenr naxnonxer rynonnme, ne crnax nor, n
ocraer pyxamn non. Paccroxnne or pyx o nona
oosnauaercx n canrnmerpax. Hanpnmep, o neuennx
paccroxnne or nantnen pyx o nona npn crnannn
tno 40 cm, sarem 10 cm n r. ., a x xonny neuennx
ontno nauan ocranart non, ne ncntrtnax onn n
noxcnnne.
Hoxasarentntmn xnnxmrcx n ynomxnyrte panee
npot c narxxennem (ntrxxennem) ceannmnoro nepna
(cnmnrom Hacera). nx +roro, nexa na cnnne, nt
nonnmnre npxmym nory (cnauana ony, norom
pyrym) nnepx, o noxnnennx onn n noxcnnne n
norax. Vron naxnona x nnocxocrn ntpaxaercx n
rpaycax. Hanpnmep, o neuennx npoa tna 50, nocne
80-90, uro oexrnnno nornepxaer nacrynnnmee
ynyumenne. Fnnsxo x yxasanno npoe xnnxercx n
npoa co cnoconocrtm yepxnnart norxnyrym nory
nnn norn, cornyrte no yrnom 45, n nonoxennn nexa
(crarnuecxax paorocnoconocrt). Ona ntpaxaercx n
cexynax. Hoxasarenn paorocnoconocrn nocne
sanxrn HuK ynyumamrcx, xax npannno, na 1030%.
Cnny mtmn cront moxno onpeennrt n omamnnx
ycnonnxx, ncnontsyx noprarnnnte nanontnte nect nx
nsmepennx neca rena. Hocrantre xpa necon co
mxano na nnnnryc nnn nonoxnre no nero xnnry.
Hsmepenne nponsnonrcx cnx na cryne. Crona, xax
neant, annr na nect. Hoxasarent ouent
nn]opmarnnnt. Mtmeunax cnna nor nocne neuennx
ynennunnaercx na 512 xr n ontme.
Cnna mycxynarypt, mtmn pasrnarene rynonnma
moxer trt onpeenena npn nomomn cranonoro
nnamomerpa, npoammerocx n marasnnax
cnoprronapon. Cnna mtmn, ntnpxmnxmmax
rynonnme, cocrannxer n
328
cpenem y sopontx myxunn 120 xr, y xenmnn 70 xr.
Hocne neuennx ormeuaercx uerxoe ynennuenne
mtmeuno cnnt na 1040 xr.
Hepexo y nnn, crpaammnx noxcnnuno-xpecrno-
ntm panxynnrom, pasnnnamrcx onesnennte
ynnornennx n mtmnax n nne ysenxon. Kpome roro, y
onnx nme mtmnt noxcnnuno onacrn moryr trt
nanpxxent, a y pyrnx ocnanent, uro sanncnr or
nnnnnyantntx ocoennocre reuennx saonenannx.
Bce +rn npnsnaxn nerxo onpeennrt camnm, npomyntnax
nantnamn mtmnt. Hocne neuennx onesnennocrt n
nanpxxenne mtmn ymentmamrcx nnn ncuesamr.
pxnte mtmnt, naoopor, operamr cnny.
10 BPHHHHBOB
PAHHOHAALHOIO BOBEEHHR
BPH OCTPOH hOAH B CBHHE
Ecnn nayunncn cee ne npen1t,
snaun1, 1m yae yunmn
(ocronepnoe xnsnennoe
nanmenne).
1. Onsa1entno nmsna1t npaua. He satnare, uro
ocrpax ont n onacrn cnnnt +ro ne ncera ocreo
xonpos. Hanpnmep, onoxctnammax ont n rpyno
xnerxe xapaxrepna n nx saonenannx nnenpt, ner
xnx, onesne cepna, axe nn]apxra mnoxapa. H
namn nontrxn camoneuennx n nne oesonnnammnx
nexapcrn, nepnonoro nnacrtpx nnn pyrnx']opm camo
nomomn moryr oxasartcx menexte ycnyro camo
my cee. paronennoe npemx yer norepxno n ntme
nepeuncnennte saonenannx nnocnecrnnn yyr npo
rexart onee rxxxo. Camonomomt n ntcoxoe camo
mnenne sect, no mentme mepe, neymecrnt. Bo nce
nexa n y ncex napoon npn ocrptx cocroxnnxx nmn
opamannct x snammemy (nexapm, npauy). Camono
momt moxer trt +]]exrnnno n, camoe rnannoe, ne
onacno npn xponnuecxnx onxx n cnnne, xora nar
nos saonenannx ycranonnen n nt yxe snaere +rn no
mmne, xymmne onn. Onn axe nx nac n xaxo-ro
crenenn npnntunt. Bor rora, noconeronanmnct c npa
uom, nt moxere c ycnexom ncnontsonart ocrynnte
nam naponte cpecrna n omamnnx ycnonnxx.
2. Vmentmnrt narpysxy na nosnonounnx.
a) Oxsarentno nocrentnt pexnm. Cocrnennt
nec rena ocrarouno ontmax narpysxa na
nosnonounnx. Hpnuem nocrent ne onxna trt
mxrxo, npn pesxnx onxx nonoxenne axe na
mnre.
) Hpnnxrt cnennantnym nosy, yonnernopxmmym
]nsnonornuecxnm nsrnam nosnonounnxa, n ymentmnrt
narxxenne nepnntx xopemxon. Hpn noxcnnunom
npocrpene nenecoopasno nexart na cnnne c
npnnonxrtmn noramn, no xoropte nonoxena
noymxa nnn oexno. 3ro nosnonxer paccnanrt
xpynnte mtmnt n onacrn nosnonounnxa. Moxno
ncnontsonart n nonoxenne na xnnore, nonoxnn
noymxy no xnnor. 3ro oecneunnaer ntnpxmnenne
nsrna nosnonounnxa n onacrn noxcnnnt, n ont
ocnaenaer. Moxno nonpoonart +rn. nnn xaxne-nno
pyrne nost. Hosa ntpana npannntno, ecnn ont
ymentmaercx nnn noome ncuesaer.
3. Orpannunrt nnxennx, npnunnxmmne ont. nx
+rnx nene xopomn ]nxcaropt: npn menom
npocrpene nocroxnno (o ncuesnonennx one) nocnrt
xap-ronno-mapnentm anax na mee, npn noxcnnunom
npocrpene, nmmaro xoxant noxc mranrncra nnn
noxc-xopcer (panxynnrnt noxc), xoropt moxno
npnopecrn n anrexe.
Cneyer nayunrtcx ncranart n canrtcx es onn:
cnauana ocropoxno onycrnrt norn na non, sarem,
onnpaxct na pyxn, npnnonxrtcx n nocrenn, cecrt
xax moxno nnxe x ee xpam n ncranart, ne
naxnonxx cnntno nepxnmm uacrt rynonnma nnepe.
4. Hpenparnrt ntnyxennoe nonoxenne n nyxnoe.
Hpnpoa n npxmom cmtcne cnona sacrannna nac nsxrt
npemennt ornycx, no n +ro npemx n oesnnxennocrn
moxno pannonantno ncnontsonart. 3anxrtcx, nanpn
mep, xaxo-nno neyromnrentno ymcrnenno paoro
nnn namernr!) xaxne-nno nnant na yymee. Ha
exa nyumn npau ns ncex, xoropte mne nsnecrnt
(C. Hner). H eme, ne satnare: a, nnoxo mne,
no +ro ne npnunna, uro ocrannxrt crpaannx py
rnm (3cxnn).
5. Hpeoonert 3 ocnonntx crpaxa: crpax onn,
crpax sa cnoe soponte n crpax (rpenory) sa nent
nonnennte ena. Hpeoonennm +rnx crpaxon nomoryr
nynxrt 6, 7, 8, 9 anntx pexomenann.
6. Hayunrtcx oexrnnno onennnart cnoe cocrox
nne. Oexrnnno +ro snaunr es nannxn, es ncre
pnxn onennnart nsmenenne cnmnromon onesnn n npex
e ncero onn na ocnonannn rpex ee ocnonntx npnsna-
sso
xon: nnrencnnnocrn, nnrentnocrn n cnxsn onn c
nnxennem. Hanpnmep, ceronx ont nentnocnmax,
nocroxnnax n npn nmom nnxennn, sanrpa ont
raxax xe cnntnax, no menee nocroxnnax n ne npn ncex
nnxennxx, nocnesanrpa nnrencnnnocrt onn
snaunrentno mentme, ona rontxo npncrynamn, npn
onpeenenntx nnxennxx. Bce +ro, necmorpx na ro, uro
ont coxpanxercx, oexrnnno yxastnaer na ynyumenne
namero cocroxnnx. Ananornuno moxno onennnart n
pyrne cnmnromt onesnn: nsmenenne
uyncrnnrentnocrn xoxn, onemenne pyx no nouam n
pyroe. Hynxryantnte nmn moryr necrn nennnx
onesnn. axe manentxne nonoxnrentnte nsmenennx
nomoryr nam oxpennyrt yxom n npeoonert crpax.
Kora xe ntsoponnenne ner ne rax tcrpo, xax nam
t xorenoct, ne satnare, uro onesnt +ro nponecc,
+ro cxopt noes, xoropt necercx na ncex napax.
H npexe ncero nyxno +ror cxopt ocranonnrt, a
sarem yxe orronxnyrt n nonepnyrt nasa. 3ro
nponcxonr ne rax tcrpo n nyxno npemx n repnenne.
7. Btnonnxrt nce nasnauennx npaua, nnuero ne
ynycxax. Hyxno menxrt ne nasnauennx, a camoro npa
ua, ecnn nt emy ne nepnre. Ecnn xe nepnre, ro nt
nonnxre ocxonantno nce, uro on coneryer.
8. Oecneunrt nonnonennt nouno ortx. Hpn
nannunn pesxnx one oxsarentno nxnmunrt n ne
uent xomnnexc cnornopnte cpecrna.
9. He xnrt nonono xnsntm n nepnte necxontxo
ne ocrptx one, axe monotm nmxm, npnntx
mnm x uacrtm cnomennxm. Ho xax rontxo onn crnx
nyr, onoxparnt nonono axr, xoneuno xe, npn na
nnunn xenannx ero conepmnrt, ne .npeen, a axe no
nesen xax n ncnxonornuecxom, rax n n ]nsnonornuec
xom nnane: nt ne yere cunrart cex ymepntm,
ntnrtm ns xnsnn. Kpome roro, +ro n onpeenenno
crenenn ncrpxcxa +noxpnnno, nmmynno n pyrnx
samnrntx cncrem oprannsma. Hsnecrno, nonono
axr +ro ropmonantnax ypx.
10. Orpannunrt npnem nnmn n nnrtx. 3ro ecrecr
nennt cnoco noccranonnennx sopontx npn nmtx
ocrptx cocroxnnxx y ncero xnnornoro mnpa. He no
anarect na yronopt namnx nnsxnx, xoropte c\ ; \
pamrcx npoxnnrt x nam nnnmanne n npenaramr nso
nnne nm. Homnnre: Kro orxasancx or nsnnmecrn.
ror nsannncx or nnmenn (H. Kanr).
331
7 npnnnnnon:
KAK BPEYBPEHTL OhOCTPEHHE
OCTEOXOHPO3A
1. Hayunrtcx ymentmart narpysxy na nosnonounnx
n noncenenno xnsnn n na nponsnocrne, conmart
rnrneny nos n nnxenn.
2. Hcxnmunrt nepeoxnaxenne, npetnanne n ct
pocrn n na cxnosnxxe. B snmnee npemx nocnrt noxc
nnunt noxc-xopcer.
3. Oxsarentno sannmartcx neueno ]nsxyntry
po. Hocrenenno yxpennrt mtmnt cnnnt n pmmnoro
npecca, noepxnnammne nosnonounnx.
4. Hcxnmunrt nnroxcnxannn, cnnxammne samnr
nte cnnt oprannsma: nnxornn, cnnprnoe, rpnnn, an
rnnt n pyrne.
5. He nepeeart, ne roncrert, ne ynennunnart na
rpysxy na nosnonounnx.
6. Exeneentnax anx (napnax nnn cayna)ec
recrnennt cnoco camoounmennx oprannsma, ynyume
nnx omena nemecrn n ]ynxnn nosnonounnxa.
7. Exemecxuno npononrt 710-nennt npo]n
naxrnuecxn xypc camomaccaxa cnnnt: men, rpyn n
noxcnnnt.
KAK BPABHALHO CTORTL H HAKAOHRTLCR
(npo]nnaxrnxa ocreoxonposa)
1. Crore ncera xax moxno npxmee; epxnre ocan
xy, ronona ne onxna nncert. 3ro cosaer pannomep
nocrt narpysxn na pasnnunte orent nosnonounnxa.
2. Banre nosnonounnx orpannutre crnanne es
onopt.
3. Kora onro cronmt, narn rouxy onopt" nx
ronont, rynonnma, pyx, nor. Hpncnonnct x uemy-
nnyt: ronono x xyxonnomy mxa]unxy npn moxe
nocyt, cnnno x crene npn onro onronne n r. n.
4. nnrentnax neprnxantnax narpysxa (crox) rpe
yer nenpemenno pasrpysxn (nexa). He xonre on
ro (onee 12 uacon) na ntcoxnx xanyxax.
5. Crpemnrect nmym nponsnocrnennym n omam
nmm paory ntnonnxrt c maxcnmantno ntnpxmnenno
cnnno, n neprnxantnom nonoxennn. Orpannutre npemx
npetnannx n ntnyxenno nose crnannx nnn pas
rnannx.
332
KAK BPABHALHO CHETL
(npo]nnaxrnxa ocreoxonposa)
1. Cnnre ncera c maxcnmantno ntnpxmnenno
cnnno. Hsrorontre yonte n nonesnte
npncnoconennx nx cnennx n mamnne, na paore,
oma.
M'accnpyre merountmn
pyxannuxamn nnn npocro
pyxamn.
Maccax cnnnt momnax
omeyxpennxmmax
nponeypa,
npeynpenr ne rontxo
oocrpenne ocreoxonposa,
no n mnorne pyrne
saonenannx.
Maccnpyre ponnxontm macca- Maccnpyre pyxamn npn ncx-
xepom nnn merountm noxcom. xom yonom cnyuae,
pacrnpare n naannnnare axe uepes oexy.
333
<<KAK BPABHALHO CTORTL H HAKAOHRTLCR
(npoqnnax1nxa ocreoxonposa)
I. ncxnmunre nnn xe pesxo orpannutre npemx
npetnannx n ntnyxenno (]nsnonornuecxn
nentrono) nose crnannx n nonoxennn cnx.
3. Hepecnen, uepes xaxte 1015 mnnyr me
nxre nosy, nnrare pyxamn n noramn, nepnonuecxn
orxnonxrect nasa, norxrnnarect.
4. uepes xaxt uac ynopnoro cnennx> ncra
nare n xonre.
334
KAK HPABHHlHO HOHHMATl lPV3I
(npo]nnaxrnxa ocreoxonposa)
1. He nonnmare ontmnx rpyson (onee 35 xr),
ocoenno ptnxontmn nnxennxmn. Pasennre rpys na
uacrn nnn ncnontsyre nopyunte cpecrna mexann
sannn.
2. He nocnre rpys n ono pyxe, uame nontsyrect
nopyuntmn cpecrnamn.
3. Hpn noeme rpysa oxsarentno craparect co
rnyrt norn, a ne cnnny. 3ro snaunrentno ymentmaer
narpysxy na nosnonounnx.
4. He nonnmare nnuero na ntrxnyrtx pyxax, ne
ynennunnare narpysxy na nosnonounnx. epxnre rpys,
xax moxno nnxe x rynonnmy.
5. Hserare noema rpysa n couerannn c pesxnm
nonoporom rynonnma.
6. Honnmax n nepenocx rpyst, ne crecnxrect npo
cnrt o nomomn. Hyume npocnrt raxym nomomt, uem
norom npocnrt nomomt o yxoe.
KAK BPABHALHO AEATL H BCTABATL
(npo]nnaxrnxa ocreoxonposa)
1. Cnnre rontxo na xecrxom noxe. Ho ecnn nt
ouent roncrt n ouent myuaerect, cenare cno mar
pac uyrt-uyrt ronme, nonoxnre, nanpnmep, oexno.
2. He nexnre onro na cnnne nnn na oxy c pesxo
cornyro ronono, na ntcoxo noymxe (ne unrar<-,
ne cmorpnre renennsop n r. n.). 3ro moxer npnnecrn x
cmemennm nosnonxon n menom orene n napymennm
xponocnaxennx mosra.
3. He enare pesxnx noemon, rpanmnpymmnx
ontno nosnonounnx. Honnmarect c nocrenn mxrxo,
uame onnparect na pyxn. Craparect mentme crna,
noxcnnny.
4. Haxoxct onro n nocrenn, uame menxre nono
xenne rena, nnrarect. 3ro ynyumaer xponocnaxe-
nne nosnonounnxa, cnnnnoro n rononnoro mosra.
COEPAHHE
B. C. hP3II. Bporpauua no osoponnennm nosnonounnxa 3
B. C. hP3II. Cnc1eua yxoa sa noraun . . . . . 67
C. B. MAXEmBAPAHAHA. Hora n nouomt nosnonou
nnxy.............................................................................................. 83
P. HOPEMAP. hont n cnnne (npnunnm, neuenne, npey
npeaenne)................................................................................... 115
B. BPEOhPAEHCKHH. Heanoc1t x noncnnne . . . 221
ouamnne cnocom neuennn oc1eoxonposa . . . . 251
B. C. hP3II C. B.
MAXEmBAPAHAHA
P. HOPEMAP B.
BPEOhPAEHCKHH
HO3BOHOuHHK KHlu K 3OPOBll
Cocrannrenn H. M. Honona, H. B. Coxonon
Hnreparypnt peaxrop H. B. Coxonon
O]opmnenne onoxxn H. Bemyxon
Opnrnnan-maxer nororonnen AO lapr
Hnnensnx HP N 061847
Honncano a neuart 28.05.9/. uopmar 84 X 108'/s
2
.
Fymara o]cernax. Heuart o]cernax. Tnpax 20000 +xs.
3axas ,\t 178.
Orneuarano n lH rnnorpa]nx nm. H. E. Kornxxona
locyapcrnennoro Komnrera Poccncxo ueepannn no neuarn
195273, Canxr-Herepypr, yn. Pycranenn. 13.

Вам также может понравиться