Вы находитесь на странице: 1из 445

tr&yl&NrKd U r[m*EmHak usmif;wdu

k f

t&Sio
f Zk embd0o
H
\

"ry'bmom#Dum
(yxrwG?J ,ru0*f)

omoem-2556

aumZm-1374

c&pf-2012

rmwdum
taMumif;t&m

pmrsufESm

ed'gef;
*Em&r*gxm
puKygvaw&0wK
r|uk@vD0wK
wdaw&0wK
umV,ude 0D wK
aumoru0wK
r[mumVaw&0wK
a'0'w0wK
om&dyw
k a w&0wK
eEaw&0wK
pkEo
u
l &du0wK
"ru
d Oygou0wK
a'0'w0wK
okrema'0D0wK
a'Go[m,ubduK 0wK
rSwzf ,
G t
f u&mpOf
usr;f nTe;f tu&mpOf
rmwdumNy;D Ny/D

u
1
5
79
112
129
150
182
205
217
306
340
348
357
402
409
442
432

tcseD 'd gef;


(1)

"ry' H bPHH Ak'H "ry' H oka'odw?H


"ry' H "&H oHCH 0aE oGmap& om'&H/
"ry'H-usihf&efod&ef owdy|mefESihf todPfyGm;aMumif;
w&m;taygif;uk?d bPH Ak'-H pnf;urf;wus enf;vrf;&atmif vrf;jy
trSm;pif bk&m;&Siu
f v
dk nf;aumif;? oka'odw-H csr;f jrat;Munf ab;
roDbJ a&Tjynfeef;trw pcef;usatmif vrf;jya[mMum;awmfrt
l yf
ayxaom? "ry'H-raumif;y,fveS f wu,freS o
f nfh q,fwefymG ;I
w&m;tpkuv
dk nf;aumif;? "ry'H-usi&fh efo&d ef owdy|mefEiS fh todPf
yGm;aMumif; w&m;taygif;uk?d "&H-bk&m;vufxuf tqufqufrS rysuf
&atmif ykcYd soif,l aqmifawmfrv
l mayxaom? oHC-H twGi;f pdwf
"mwf jrifjh rwfMunfvif olawmfpifaumif; t&d,moHCmawmftaygif;
ukv
d nf;aumif;? oGmap&H-odum *kPw
f if tpkq
H ifvsuf yko
H iG w
f pk &m
ukPmjzihf Iumpmoif q&m&Sit
f aygif;ukv
d nf;aumif;? om'&H-av;
jrwfMunfdk kad ojcif;&So
d nfjzpf? 0aE (0Emrd)-ab;tE&m,f trSef
z,f &efp,
G rf rS;D usr;f Ny;D pD;zkYd rSe;f Ny;D *kPaf wmf tpkaH y:atmif ykaH zmf
uefawmhyg\t&Sib
f &k m;/
(2)

yZaw {w "armwd "ry'Ed ondawm?


w t|uxmAsmcsm bmom#Dum uwm r,m/
{w-"ry' ac:qd&k onfh emrwifq
h ef; onfu
h sr;f ? "armraemykA* rF m pcsu
D mjzifh *gxmzGpYJ yf a[mMum;tyfonfh rsm;jrwfay
awmif; w&m;taygif;uk?d yZaw-w&m;vku
d pf m; yk*K v
d rf sm;wdYk rrSm;ykH
ao odtyfay\? wd (wom)-raemykA* rF m pcsu
D mjzifh *gxmzGUJ pyf
a[mMum;tyfonfh rsm;jrwfayawmif; w&m;taygif;ukd aumif;aumif;
od&m jrwfusr;f pm\ tjzpfaMumif?h (aom *aEm-qdt
k yfcw
Jh Hk ouwf*P
k f

(c)

"ry'bmom#Dum

tcsD

ESihf jynfph w
Hk ifq
h ef; xko
d nfu
h sr;f uk?d ) "ry'E-d "ry' emrwifq
h ef; okwe f
usr;f [l? ondawm-Ak'j rwfpmG ax&fr[mwdYk aocsmowfrw
S f orkwf
tyfcaJh vNy?D r,m-bk&m;csrw
S f 0efEpS &f yfukd wwfprG ;f oa&GU xrf;avh
tav;rl pma&;olonf? w-xk"d ry'ac: ygVdawmf\? t|uxmAsmcsm-teuft"dym ,f toG,o
f ,
G u
f dk tus,w
f 0ifrh Q tzGijhf yonfh
t|uxmukd a&;zGiq
fh adk om? bmom#Dum-wkid ;f &if;jrefrm ud,
k b
hf mom
jzifh #DumzGiefh nf; ed,nf;uk?d uwm-aemifvmaemufom; tusKd ;
rsm;zkYd BuKd ;pm;wnfxiG f jyKp&D iftyfygownf;/
"ry'Ed ondawm/ / raemykA* rF m tpSad om *gxmygVd"rwYdk
ukd od&modaMumif;jzpfaomaMumihv
f nf;aumif; raemykA* rF mpaom
*gxmzJUG \tpGr;f jzihf a[mtyfaom ygVdawmf"rw\
Ydk tzkt
Yd pk&&dS mjzpf
aomaMumihv
f nf;aumif; a,s"rfig;yg;ukd od&modaMumif;jzpfaom
aMumihv
f nf;aumif; a,s"rfig;yg;wd\
Yk tzkt
Yd pk&dS mjzpfaomaMumihf
vnf;aumif; "ry'usr;f [k ac:onf/ ("r#-D 9)
tpqk;H avhvmcsed /f / pma&;olwYdk tr&yl&NrKd U r[m*EmkaH usmif;
wku
d f ]]rlvwef; yxrwef;aSUydik ;f yxrwef;aemufyidk ;f }}[l y&d,wd
tajccHwef; 3wef;S&d m yxrwef;aSUykid ;f ESihf yxrwef;aemufyidk ;f wGif
o'gw&m; todw&m;rsm; &iho
f efap&ef &nfoef aus;Zl;awmf&iS f
q&mawmfBu;D rsm;u "ry'ygVdawmf t|uxmukd ygVdzwfpmtjzpf jy|mef;
ay;xm;\? xkad Mumihf r[m*EmkaH usmif;wku
d o
f Ydk a&mufvmaom &Siif ,f
&[ef;i,fwidk ;f tpqk;H avhvm&aom ygVdawmf t|uxmrSm "ry'
ygVdawmf t|uxmyif jzpfonf? rdro
d nf "rygVdawmf t|uxmukd
13ESpft&G,fu pwifavhvmcJh&ygonf? pmcsbkefBuD;jzpfNyD;aemuf
wynhrf sm;tm; tBurd Bf urd f ykcYd say;cJyh gonf/
vG,rf a,mifEiS chf uf/ / vGecf ahJ om (10)ESpcf efaY vmufuyif

ed'gef;

"ry'bmom#Dum

(*)

a&;zkt
Yd pDtpOf&cdS ahJ omfvnf; use;f rma&;ESifh xkwaf 0rItykid ;f rjynhpf Hk
jcif;aMumihf t|uxmpmtkyw
f iG f wkYd o
Hk m wdx
Yk m;Ekid cf o
hJ nf? ,cktcg
wku
d w
f iG ;f wku
d yf rS rdwaf qGpmcsq&mawmfrsm;ESihf wynfrh sm;\ wku
d f
wGe;f rI rsm;vmaomaMumihf a&;jzpfomG ;ygonf? wu,fwef; a&;jzpfjyef
aomtcg vG,rf a,mifEiS hf cufcaJ om tcsurf sm;pGmukd awGU&ojzihf
tcufudk txufjzihf ajz&Si;f Ekid &f ef owdorm"dNc&H o
H nhf xufjrufaom
Pfynmukd rjzpfjzpfatmif xlaxmif&ygonf? txl;tm;jzihf oAw
k
PfawmfEiS hf aus;Zl;awmf&iS f bmom#Dumq&mawmfb&k m;Bu;D \ Pf
awmfudk tmkjH yKMunfu
dk m a&;om;&ygonf/
bmom#Dumemrnf/ / pmtkyef mrnfudk trsKd ;rsKd ; pOf;pm;cJ\
h ?
"rt|uxmed,u ed,a[mif; ed,opf[k trsKd ;rsKd ;&Sad e
ojzifh ]]ed,}}[laom emrnfwwfvQif a&maxG;rI&&dS um; q&mawmf
ukd ylaZmf&ma&mufatmif ]]"ry'bmom#Dum}}[k emrnfwwfvu
dk f
ygonf? rdro
d nf aus;Zl;awmf&iS f bmom#Dumq&mawmfvdk xl;cRef
xufjrufol r[kwo
f jzihf q&mawmfvu
dk m; ta&;tom;ajymifajrmuf
rnfr[kwyf g? odaYk omf aus;Zl;awmf&iS f bmom#Dumq&mawmf\ usr;f pm
rsm;ukd txl;rDjS irf;uk;d um;tm;xm;um q&mawmf\ ed,a&;[efudk
rlxm; twwfEidk q
f ;Hk wduscidk rf mrI&adS p&ef t|uxm #Dumrsm; o'g
tbd"mefpaom *E E&usr;f rsm;ESifh tcsed ,
f l wku
d q
f idk af &;om;onf
jzpf&um; aemifvmaemufom; pmoifom;rsm;twGuf taxmuftxm;
wduscidk rf maom tm;xm;p&musr;f wpfapmifawmh jzpfrnf[k ,kMH unf
ygonf? *gxmzGirfh w
S zf ,
G rf sm;um; aus;Zl;awmf&iS f q&mawmfb&k m;\
t|uxmtajcjyKusr;f pm pkv
H ifpmG ygNy;D jzpf tus,rf a&;yg? trSm;
awGUvQif az;rjyifqifMunfh EI idk Mf uygapownf;/
tSio
f Zk embd0o
H
1374-ckEpS ?f yxr0gqkv
d qef; (7) &uf

(C)

"ry'bmom#Dum

aus;Zl;wifvmT
usr;f pmtkyu
f dk ku
d Ef ydS &f m
2000000d^ (ode;f ESpq
f ,fusy)f ukd "r'getjzpf vSL'gef;Muaom
b'Eo
v
D mpm& (NrKOd ;D awm&pmoifwu
dk ?f y"meem,uq&mawmf)ESifh
&[ef;'umrsm;jzpfMuaom OD;jrifEh idk +f a':eef;rkrd ?dk orD;-reef;at;,kuu
dk ?dk
reef;okopk ;dk Ekid (f jrjrifrh &dk w
f iG cf )Hk rdom;pk? r&Du
S axmif&yfuu
G ?f zm;uefNY rKd U
wkt
Yd m;vnf;aumif;
uGeyf sLwmpmpD? ykzwfay;aom t&Si0f Pom&mvuFm& (om
raPausm?f "rmp&d,? *P0gpupmcs)tm;vnf;aumif;
ykzwfay;aom t&Sit
f *0o
H ("rmp&d,? *P0gpupmcs)tm;
vnf;aumif;
ykzwfrI pmtkyx
f w
k af 0rIpaom taxGaxGupd r sm;ukd aqmif
&Guaf y;aom t&Si
f EmavmumvuFm&(omraPausm?f "rmp&d,?
"ruxduA[kZe[dw"&)tm;vnf;aumif; txl;aus;Zl;wifxu
dk o
f l
rsm;tjzpf rSww
f rf;wifygonf/

"ry'bmom#Dum
*Em&ruxm*gxm
1/

r[marm[warmea' avmau avmuE'dem?


a,e o'ry aZmawm Zmvdawm Zvdw'd ed m/
(t[H-igonf?) r[marm[warmea'-Bu;D pGmaom arm[
wnf;[laom trku
d af rSmifonf ajr;S ,Suyf w
d zf ;Hk tyfaom? avmauavmu? avmuE'dem-avmutqk;H rSef jrwfeAd m efudk {uefyidk yf idk f
odjrifawmfrx
l aom? Zvdw'd ed m-xGe;f vif;awmufyaom wef;ckd adS wmf
rlxaom? a,e-tMuifjrwfpmG bk&m;onf? o'ry aZmawm-olawmf
aumif;w&m;wnf;[laom qDr;D wefaqmifu?dk Zmvdawm-xGe;f vif;
awmufyapawmfrt
l yfNy/D
2/

w yga' erdwmG orK'


od&rD awm?
o'r
ylaZwGm uwGm oHC pv/
od&rD awm-aS;bke;f aS;uH ynmPfwYkd ykv
d Q,
H u
S af 0 usuf
oa&Sad wmfral om? 0g-uk,
d af wmfjrwf\ avsmufywfoym,f vGew
f ifh
w,f rsm;<u,fow0g tkypf ;dk umjzifh oHomNird ahf nmif; a>c&Haumif;
[k pkaygif;,Suaf 0 usuo
f a&Sad wmfral om? w orK'
-xkjd rwf
pGmbk&m;\? yga'-ajcawmfwu
Ydk ?kd (ermrd-Scd ;dk yg\?) erdwmG -Scd ;dk Ny;D
vnf;aumif;? t-xkjd rwfpmG bk&m;\? o'r-H r*fzv
dk f edAm ef "rue f

"ry'bmom#Dum

*Em&r

[k q,fwefaom w&m;awmfjrwfu?dk (ylaZrd-ylaZmfyg\?) ylaZwGm pylaZmfNy;D vnf;aumif;? oHC-t&d,moHCmawmftm;? tv- vuf


tkycf srD ;dk Scd ;dk jcif;uk?d (ua&mrd-jyKyg\?) uwGm p-jyKNy;D vnf;aumif;/
3/

wHwH um&Prm*r "rm"arok aum0da'g?


orwo
'ry a'g owm "ry'H okb/H
4/
a'aood ukPma0*-orkm[dwrmeaom?
,H a0 a'0rEkmeH yDwyd garmZ0eH/
wHwH um&PH-xdx
k t
dk aMumif;uk?d tm*r-pG
J ? "rm"aro-k
taMumif;[kwo
f nf taMumif;r[kwo
f nfw
f Ydk ? 0g-ukov
kd w
f &m; tuk
okv
d w
f &m;wkYd ? aum0da'g-uRr;f usiaf wmfral om? orwo
'ry a'gaumif;pGm a&muftyfNy;D aom olawmfaumif;w&m;wnf;[laom tzkYd
tpkadS wmfral om? ukPma0*orkm[dwrmeaom-r[mukPm
awmft[keo
f nf aumif;pGm tm;wufaptyfaom pdwf adS wmfral om?
owm-jrwfpmG bk&m;onf? a0-pifppf? a'0rEkmeH-ewfvw
l \
Ydk ? yDw-d
ygarmZ0eH-ESpo
f uf0rf;ajrmufjcif;ukd wk;d yGm;apwwfaom? okb-H teuf
o'g ESpjf zmjynfv
h QH aumif;rGew
f ifw
h ,faom? ,H "ry'H- a,s"rfig;
jrwfw&m;ukd ykid ;f jcm;od&m tMuifa'oemygVdu?dk a'aood- a[mMum;
awmfrcl ahJ vNy/D
5/

y&r&mbwm w edyP
k m tw0Pem?
,m wryP'd yD rSd 'Dybmom, oPw
d m/
y&r&mbwm- q&mtqufquf aqmifu
G t
f yfaom? edyP
k modraf rGeY ufeaJ om? w-xd"k ry'ygVd\? ,m tw0Pem-teuf
t"dym ,f toG,o
f ,
G u
f dk jc,fv,
S zf iG jhf y t|uxm tMuifusr;f pm
onf? wryP'd yD rS-d oD[Vkd u
f Re;f ? 'Dybmom,-oD[Vdk w
f idk ;f om;wk\
Yd
bmomjzif?h oPw
d m-aumif;pGmwnfaeNy/D

"ry'bmom#Dum

uxm

6/

e om",wd aoomeH owmeH [dwor'?H


tay0 emr oma",s oAavmu om [dw/H
om (tw0Pem)-teuft"dym ,f toG,o
f ,
G u
f dk jc,fv,
S f
zGijhf y t|uxm xdu
kd sr;f pmonf? aoomeH-oD[Vdk u
f Re;f om;wdrYk S <uif;
ukeaf om? owmeH-ZrL'dyu
f Re;f om; tjcm;olrsm;\? [dwor'-H pD;yGm;\
jynfph jHkcif;uk?d (pD;yGm;ESijfhynhpf jHkcif;uk)d e om",wd-rNy;D apEkid ?f oAavmu-tvk;H pkaH om owavmu\? [dw-H pD;yGm;ud?k tay0 emr oma",stu,f Ny;D apEkid rf u
l m; aumif;avpG/
7/

wd tmoDormaee 'aEe orpm&dem?


ukrm&uayem[H axa&e xd&apwom?
o'r| w
d u
d mare oupH tbd,mpdawm/
wd- ok?Yd tmoDormaee- awmifw
h aom? 'aEe-qk;H rtyf
aom? 0g-,Ofaus;aom? orpm&dem-rQwajzmifreS pf mG usiMhf uaH exkid f
avhadS om? orum&Dwd orpm&D? uma,e 0gpm, reom p um,0uFm'Ded
y[m, orH p&wDwd tawm('D.|-3 76)/ o'r| w
d u
d mare-o'ro
;Hk jzm
omoem\ SnMf umwnfwrhH u
I dk vkv
d m;aom? ukrm&uaye-ukrm&
uyrnfaom? xd&apwom-NrJNrHckdifchH wnfwHhaompdwfSdaom?
axa&e-ax&fonf? t[H-ighu?kd oup-H kad opGm? tbd,mpdawmaS;Iysy0f yf awmif;yeftyfonf? ([kwmG -jzpf/) bmod-H vSr;f pyf
8/

wH bmoH twd0w
d m &-*w 0peur?H
y[m,ma&my,dwmG e wEb
d moH raem&rH/
9/
*gxmeH Ase y'H ,H ww e 0dbm0dw?H
au0vH wH 0dbma0wGm aooH war0 twawm/
wH bmoH-xko
d [
D Vdk b
f momukv
d nf;aumif;? twd0w
d m &dw-H
tvGeu
f s,0f ef;onf\ tjzpfoaYdk &mufaom? 0peurH p-pum;tpOf

"ry'bmom#Dum

*Em&r

ukv
d nf;aumif;? y[m,-y,fvnf;aumif;? raem&rH-pdwu
f dk arGUavsmf
apwwfaom? wEb
d moH-ygVdbmomok?Yd tma&my,dwmG e-wufa&muf
apvnf;aumif;? (wpfenf;) wEdbmoH-ygVdbmomukd? tma&my&dwmG e-ayxufoYkd wifvnf;aumif;? wEb
d momESifh pyf odrw
S zf ,
G f
rsm;ukd arm*fe-d 1 ed'gef; ygjref"mef-1 ed'gef;wdYk Iyg/ *gxmeH-*gxmwk\
Yd ?
,H Ase y'H-tMuifteufudk xifmS ;jyaMumif;yk'u
f ?dk ww-xko
d [
D Vdk t
f |
uxm? e 0dbm0dw-H xifpmG rjzpfaptyf? 0g-rzGijhf ytyf? au0vH-ouf
ouf? wH-xkrd zGit
hf yfao;aomyk'u
f ?dk 0dbma0wGm-xifpmG jzpfapvnf;
aumif;? 0g-zGijhf yvnf;aumif;? twawm-teuftm;jzif?h aooH-<uif;
useaf eao;aom? war0-xkydk 'k u
f ydk if? (0dbma0wGm- vnf;aumif;? 0gvnf;aumif;/)
10/

bmoEa&e bmodH tm0[aEm 0dbm0de?H


reaom yDwyd garmZH tw"rLyedw
d /H
0dbm0de-H ynmSw
d \
Ydk ? tw"rLyedw
d -H t|uxmygVdawmfudk
rSaD om? reaom-pdw\
f ? yDwyd garmZ-H ESpo
f uf0rfajrmufjcif;uk?d tm0[aEm-Guaf qmifvsu?f bmoEa&e-ygVdbmomjzif?h bmod-H qkd
aytH/h
*Em&ruxm *gxmed, NyD;\/

earm w b*0awm t&[awm ormorK'/

,ru0*f
puKygvaw&0wK
raemykA* rF m "rm raemao|m raemr,m?
reom ap y'ka|e bmowd 0g ua&mwd 0g?
wawm eH 'k u r aEG w d pu H 0 0[awm y'Ed ]]raemykA* rF m "rm raemao|m raemr,m? reom ap y'k a |e
bmowd 0g ua&mwd 0g? wawm eH 'kur aEGwd pu0H 0[awm y'H}}
[laom? t,H "ra'oem-w&m;a'oemawmfukd? uw-tb,f
t&yf? bmodwm-a[mawmfrltyfcJhoenf; wd-um; tar;
wnf;? om0wd,
-H om0wNd rKd U? (bmodwm-a[mawmfrt
l yfcNhJ y?D wdum;tajzwnf;?) uH-tb,fyk*dKvfukd? tm&A-taMumif;jyK?
(bmodwm-enf;) wd-um; tar;wnf;? puKygvaw&-H puKygv
ax&fukd? (tm&A-? bmodwm-NyD? wd-um; tajzwnf;/)
om0wd,/H / yk'fukd ormofyk'f w'dwfyk'f[k 2rsdK;,lMu\? ormof
yk'f,l&m ]](1) oA+twd? (2) om0+twd? (3) om+t|d? (4) oA+tw?
(5) ok+tw}}[k 5rsdK; cJGEkdif\/
oA+twd/ / oAH+{w twDwd om0wd(tpkH&SdNrdKUawmf)? oAukd
om0jyK? um; a&S;t|uxmq&mwkdY\ tqkdwnf;(r.|-1 62)? qufOK;
thH-twdonf yifukd,fu tmcsmwfyk'fjzpfaomfvnf; NrdKUemrnfukd qkdvkdaom
tcg emrfyk'fjzpf&onf? xkdaMumihf ormofpyfEkdifonf/ (eDwdokw-990? ab'
pdEm-325)
om0+twd/ / o[+ta0e omyawa,se y0www
D d om0H? om0arw twDwd om0wd-Opm&Sd&m(Opmaygrsm;&m)NrdKU/ (*VKefysH-35-6)
om+t|d/ / ]]y&d*[dw|meravm[dw t|daem okeace [edwwm om0wd( Zm#D)}}ukd Munh
f ]]omem okeace+[edwH [&dw+H t|d {wmwd

"ry'bmom#Dum

,ru

om0wd-NrdKUwnfpOf acG;udkufcDsaqmif,ltyfaom tkd;&Sd&mNrdKU}}[kjyK? 0-vm


|ukd wjyK? tzGifhukd Munhf ]]om0wd,H-a&TbkHeef;cif; NrdKU&GmESif;pOf r&Sd
taoG; tdk;azG;azG;ukd acG;i,fwpfaumif aqmif,lcJhonf jzpfaomaMumihf
om0wdrnfaom r[m&mZXmeD aejynfawmfBuD; awmifvuf,mteD; ukyf
vkyfav;wm jyefig;&mjzihf ocsFmrSefvS wpfaumoavmufjzpfaom Xme}}[k
ay;Muonf/
oA+tw/ / "mef#D-200 ]]oAH "earw twDwd om0wd? oA
oma0g? "e0gpaum twoa'g? }}[k qkd\? "mef#D0dN*dK[fonf v[ku
0dN*dK[fwnf;? ]]oaAm+tawm {w twDwd om0wd-tvkH;pkHaom Opm&Sd&m
NrdKU}}[k *ku0dN*dK[fjyK? ok*EdponfuJhokdY ormoftqkH;ukd jyK? (wpfenf;)
ormoftqkH; ypnf;/(l-192? ed'D-266-7) #Dumtqkdukd twd
w'dwf0dN*dK[fjy[k ,l ]]oaAm+tawm om0awm? om0awm+{w twDwd
om0wd}}[kvnf; jyKMuao;\? okdYaomf twd ypnf;om t&Sdrsm;
ypnf;um; r&Sdoavmuf &Sm;aomaMumihf raumif;yg/
ok+tw/ / oraEm+tawm {wmwd om0wd-jynhfpkHaom Opm&Sd
&mNrdKU? 0arm'k'EmeHokwf ]]0H}}[laom a,m*0dbm*jzihf Oukd tm0jyK
ormoftqkH;ukd jyK/ (0daAm-16)
w'dwf om0wD/ / oH0&Ed {awemwd 0wH? 0k+x? 0awe+o[
y0wwDwd o0awm? o0w odaem+ed0gaom om0wD(o0w&aoh
\ ae&ma[mif;NrdKU)? (wpfenf;) o0awe+edAwm om0wD(o0w&aoh jzpf
aptyfaomNrdKU)? o0w+P+? um; tu&pdEu(o'gusrf;q&m)wdkY\
tqkdwnf;/ (r.|-1 62? r#D-1 140? arm*fed-2 57? 0dokwf#D-407)
um&ef2rsdK;/ / um&E(om0wd) um&E(om0wD)}}[k 2rsdK;&Sd
&m ormofyk'ftvkd um&E w'dwfyk'ftvkd um&E[k cJGrSwf&m\/
tjynhftpkH vkdufay;ykH/ / (raemykA*Frm? ay? y'Ed-]]raemykA*Frm ?
ay? y'H}}[laom? t,H "ra'oem-ukd?) om0wd,H-? (bmodwm-NyD? wdwnf;?) (raemykA*Frm ?ay? y'Ed-]]raemykA*Frm ?ay? y'H}}[laom? t,H
"ra'oem-ukd?) uH-ukd? tm&A-? (bmodwm-enf; wd-wnf;?) (raemykA*Frm ?ay? y'Ed-]]raemykA*Frm ?ay? y'H}}[laom? t,H "ra'oem-ukd?)

0*f

"ry'bmom#Dum

ud&-csJUOK;tHh? om0wd,H-om0wdNrdKU? tam-okH;aqmifcHpm;


tyfaom umr*kPf xku
d mr*kP\
f taqmufttkw
H jYdk zihf avmufvHk
<u,f0aom? ]]tam-<u,f0aom}}[k tvG,fay;Ekdifonf? r['aemajr0,fjrKyfxm; rsm;aomOpm&Sdaom? r[mabma*g-aeYpOftNrJ
ok;H pJt
G yfaom rsm;aom tok;H taqmif&adS om? tykwa um-om;orD;
r&Sdaom? r[mok0aPm emr-r[mok0Prnfaom? uk#Krdaum-ol
<u,fonf? ta[mod-&Scd NhJ y/D aom-xkrd [mok0Po<l u,fonf? {u'd0oH-wpfcak omaeY? ESmewdw-H a&csKd ;qdyo
f ?Ydk *Em-oGm;? ESwmG -a&
csKd ;Ny;D ? tm*paEm-jyefvmvaomf? tE&mra*-vrf;c&D;\ tMum;?
orEywomcH-jynhfpkHaom t&Guftcuf&Sdaom? 0g-t&GuftcufESihf
jynhpf aHk om? {uH-wpfyifaom? 0eyw- awmpk;d opfyifu?dk (awm\ tBu;D
qk;H jzpfaomopfyifu)kd ? 'domG -jrif? ]]t,H-awmpd;k opfyifonf? 0gpuKygvaw&H-ukd? tm&A-? (bmodwm-NyD? wd-wnf;?)}}[k t"dum&enf;
t& tjynhftpkH vkdufay;Ekdifonf? txuf tvG,fay;cJhonf/
tam/ / tmbkaom twda&uH A[kvH A[k0g&H ok0P&Zwm'd"eH psm,wDwd tam? tm+aps (pdEmteuf)+t? psukd jyK? !a'Gabmfvm?
tmukd &jyK?-"r#D/ "mef#D-725 ]]tZm,wd "eEd tam}}[kjyKum psukd
jyK\/ tampaom 3yk'fukd 0duwduwm;,l ]]r[mok0aPm emr-r[m
ok0Prnfaom? uk#Krdaum-ol<u,fonf? tam-onf? r['aem-onf?
r[mabma*g-onf? ta[mod-NyD}}[kvnf; ay;Ekdifonf? a&SUenf; if;wkdYukd
0daooe,l ay;onf/ (yg&mbm-2 207? 654)
uk#Krdaum/ / Oyabm*y&dabm*wH C&m0goudporm'ewH 0g
aum#d,wd y0wd,wDwd uk#KrH? uk#+OA? qifjrif;uRJEGm; v,f,m acsmif;
ajrmif; ZeD;r,m; a&TaiGpaom ouf&SdoufrJh OpmwkYdukd,l? xdkaemif ]]uk#KrH
t to 0g 0dZwDwd uk#Krdaum-ypnf;Opm&Sdol}}[kquf/("r#D)
0eywd/ / 0e+ywd 0eywd-awm\t&Sif? awm tBuD;qkH;
opfyifukd qkdvkdonf(0d.|-1 303)? "mef? "mef#D-540um; ryGihfbJoD;aom
anmifMuwfyif a&ozef;yif ydEJyifponfukd 0eywd[k qkd\/

"ry'bmom#Dum

,ru

uk?d ra[oum,-Bu;D aomtpd;k &ol[k qdt


k yfaom? 0g-wefc;kd Bu;D aom?
a'0wm,-ewfonf? y&d*[
ad wm-odr;f ydu
k t
f yfonf? b0dwd-jzpf
vdrrhf nf?}} wd-odaYk wG;? w-xkad wmpk;d opfyif\? a[|mbm*Hatmuftzku
Yd ?dk (atmufyidk ;f uk)d ? aom"maywGm-&Si;f vif;ap? ygum&y&dauyH-wHwkdif;tumt&Hukd? um&maywGm-jyKap? 0gvkuH-oJukd?
Moud&maywGm-usJjzefYap? 0g-cif;ap? "Zy#muH-wHcGefukum;ukd?
OmaywGm-pkdufxlap? 0eyw-awmpkd;opfyifukd? tvuF&dwGmwefqmqif? tv-vuftkyfukd? u&dwGm-jyK? 0g-csD? ]]ykwH 0gom;ukdaomfvnf;aumif;? "Dw&H 0g-orD;ukdaomfvnf;aumif;? oap
vab,sH-tu,f&tHh? ({0H owd-okdY&vaomf?) wkrSmuH-oifwdkY
tm;? 0g-wku
Yd ?dk r[moum&H-Bu;D pGmaom ylaZmf y ojcif;uk?d u&dmrdjyKygrnf? wd-okdY? yweH-qkawmif;rIukd? uwGm-jyK? yumrdzJomG ;Ny/D
ra[oum,/ / owd tbdb0wDwd aom? o (&d,
teuf)+t? r[aEm+aom ra[aom? tum,wDwd tum? tm+cg+t?
ua'Gabmfvm? ra[aom wd+tum ra[oum/ (oD#Dopf-1 427?
oDbm-2 90)
r[moum&H/ / ok|K+u&PH ouma&m(aumif;rGef kdaopGm jyKjcif;ylaZmfy ojcif;)? r[aEm+ouma&m r[mouma&m? q&mwkdYtvkd a&SU
wkrmS uHonf yk'\
f q|Duw
H nf;? a&S;ed, or'gefteufay;\? oDbm3 274 ]]wdPH &wemeH r[moum&H tumod}}teufay;ykH Iyg? ]]oupH+
umwaAm 'gwaAmwd ouma&m(kdaopGm jyKtyf ay;vSLtyfaom ypnf;)}}
[k jyK ]]wkrSmuH-oifwkdYzkdY? 0g-oifwkdYtwGuf? r[moum&H-BuD;pGmaom kd
aopGm (txl;wvnf) jyKtyfaom ypnf;ukd? u&dmrd}}[k wpfenf;ay;/
yumrd/ / y+urk+? uGpd "mwkokwfBuD;jzihf 0dbwfaMumihf u\
t-ukd 'DCjyK ]]yumrd}}[kvnf;aumif; 'DCrjyKbJ ]]yurd}}[k ygXf2rsdK;&Sd\
(ed'D-413)? Am*H-2 244-245 'DCjzihf ]]yumrd}}ukd ygXfrSef[k qkd\? q&mwkdY

0*f

"ry'bmom#Dum

tx-zJomG ;Ny;D &m xkt


d cgrS aemuf? e pd&a0-rMumrDyif?
t-xko
d <l u,f\? b&d,m,-r,m;\? ukp,
d -H 0rf;? *aAm-uk,
d 0f ef
onf? ywd|mod-wnfNy?D om-xkrd ,m;onf? *A-uk,
d 0f ef\? ywd|-d
wbm0H-wnfonf\tjzpfukd? wGm-od? w-xkdol<u,ftm;?
tma&mapod-ajymNyD? aom-xkdol<u,fonf? wm-xkdr,m;tm;?
*A-\? y&d[m&H-tapmiht
f a&Smufu?dk t'god-ay;Ny?D om-xkrd ,m;
onf? 'ormopa,e-q,fvvGe&f mtcg? ykw-H om;uk?d 0dZm,d-zGm;
jrifNy?D wH-xko
d m;uk?d emr*[P'd0ao-emrnf,&l maeY? (emrnfay;
uifyeG ;f wyf&maeY)? ao|d-olaX;onf? twem-rdro
d nf? ygvdw-H apmifh
a&Smuftyfaom? 0eyw-awmpkd;opfyifukd? edm,-rDS? v'wm&tyfonf\tjzpfaMumih?f w-xko
d m;\? emrH-trnfu?dk ygavmwd-ygv[l? tumod-jyKNy?D (rSnNfh y)D ? om-xkrd ,m;onf? ty&bma*-aemuftzkYd ? tnrd- tjcm;wpfa,mufvnf;jzpfaom? ykw-H om;uk?d
vbd-&NyD? w-xkdom;i,f\? emrH-ukd? plVygavmwd-plVygv[l?
(ygvi,f[
l )? uwGm-jyK? w&-tjcm;aom om;Bu;D \? emrHuk?d r[mygavmwd-r[mygv[l? (ygvBu;D [l)? tumod-Ny?D (rmwmydwa&m-rdbwko
Yd nf?) 0,yaw-t&G,o
f Ydk a&mufuek af om? awxko
d m;wdu
Yk ?dk C&AEaee-tdr[
f al om taESmiftzGUJ jzih?f 0g-tdraf xmif
um; 'DCjyK&ef ckdifvkHaomtaMumif;rjrifaomaMumihf &jzihf ]]yurd}}ukd
ESpfoufawmfrl\/
twem ?ay? tumod/ / pum;t& ewfuay; om;&ovkd jzpf
ae\? okdYaomf ewfaMumihf om;&onfr[kwfyg? om;&apaom twdwfuH
aMumihfom om;&jcif;jzpfonf? olaX;\ t,ltqrSm;ukd rSDonfESihfpyfom
]]twem? ay? tumod}}[k qkdonf? ewfu om;ukday; qkdjcif;r[kwfyg/
]]w-tm;? ygavmwd-[laom? emrH-ukd? tumod-NyD}}[kvnf; ay;Mu\?
tumodonf or'gefiJhaomyk'f r[kwfojzihf o'genf; rusyg/
0,yaw / / 0,H+ywm 0,ywm? ]]wH 0,ywH rmwmydwa&m

10

"ry'bmom#Dum

,ru

csay;jcif;jzih?f AEo
-k aESmifzUGJ ukeNf y/D ty&bma*-aemuftzkYd ? (aemuf
ykdif;)? rmwmydwa&m-rdbwkdYonf? umvH-aojcif;ukd? 0g-aocsdefukd?
tuHo-k jyKuek Nf y?D oAr-d tvk;H pkv
H nf;jzpfaom? 0db0H-pnf;pdrOf pmuk?d
wa&a,0-rdbrSwpfyg; tjcm;aom om;wkdYonfom? 0dpm&okvnfywfapukeNf y?D 0g-pDrcH chH u
GJ ek Nf y/D
wo ora,-xkdtcg? owm-jrwfpGmbk&m;onf? y0wdw0&"rpaum-jzpfapawmfrt
l yfNy;D aom jrwfaom "rpMum&So
d nf? 0gjrwfaom "rpMumukd jzpfapawmfrNl y;D (a[mawmfrNl y;D )onf? ([kwmG C&AEaee AEdwkumrm Zmwm(ax&.|-1 136? ty.|-1 341)}}wkdY
]]wH 0,ywH}}[k &SdykHukd axmufvQif vnf; ]]aw}}onf AEok\ uHyk'f
]]0,yaw}}um; aw\ 0daooewnf;? uwm;rSm ]]rmwmydwa&m}}wnf;?
xkdaMumihf ]]aw-wdkYonf? 0,yaw-t&G,fa&mufvaomf? 0g-t&G,fa&muf&m
tcg}}[k ay;jcif;rSm vkH;0roifhyg/
y0wdw0&"rpaum / / o'da`Epaom Akdvfw&m;[laom "rpufukd
a0ae,swdkYoEmef jzpfapjcif; (jzpfatmifa[mjcif;)ukd ]]y0wdw0&"rpaum}}[k qkv
d o
dk nf? ]]y0wD,
w
d m wd y0ww
d ?H p&wd y0www
D d pu?H p&+u?
"arm p+aom+pumwd "rpuH (tqufqufjzpfwwfaom o'da`Epom;
Akdvfw&m;)? 0&H+"rpuH 0&"rpuH? y0wdwH+0&"rpuH a,emwd y0wdw0&"rpaum-a0ae,swdkYoEmef jzpfapawmfrltyfaom jrwfaom tquf
qufjzpfwwfaom o'da`Epom; Akdvfw&m;&Sdonf? 0g-jrwfaom tqufquf
jzpfwwfaom o'ad `Ep om; Akv
d w
f &m;ukd jzpfapawmfrNl y;D onf}}[kjyK? txuf
tvG,fay;xm;onf/
wpfenf;/ / "arm+, twDwd "rH? p&wd ty#d[wH y0wwDwd
puH(rydwfyiftyfbJ ow0gwkdYoEmef jzpfwwfaom tmPmpuf)? "r+
wH+pumwd "rpuH(w&m;&Sdaom tmPmpuf)}}[kjyK a&SUenf;twkdif; quf
um ]]y0wdw0&"rpaum-a0ae,swdkYtay: jzpfapawmfrltyfaom jrwf
aom w&m;&SdaomtmPmpuf&Sdonf}}[kay;? xkdw&m;tmPmpufukd ]]a'Gar
bdua0 tEm yAZdawe e ao0dwAm}}ponfjzihf a0ae,swdkYtay: jzpfap

0*f

"ry'bmom#Dum

11

jzpf?) tEkyak Ae-tpOftm;jzif?h tm*Em-<uvmawmfr


l ? temxyd@-d
aue-temxydPfrnfaom? r[mao|dem-olaX;BuD;onf? pwkyPmoaum#d"eH-54 uka#aom Opmukd? 0daZwGm-pGefYvSL?
um&daw-aqmufvkyfaptyfaom? aZw0er[m0d[ma&-aZw0ef
ausmif;wkdufBuD;? r[mZeH-rsm;pGmaom vltaygif;ukd? o*ra* pewfjynfa&mufaMumif;vrf;vnf;aumif;? armura* p-edAm efa&muf
aMumif;vrf;vnf;aumif;? ywd|my,rmaem-wnfapawmfrv
l su?f
0d[&wd-aeawmfr\
l / [d-csUJ OK;th?H wxm*awm-jrwfpmG bk&m;onf?
jcif; trdefYay;jcif;udk qkdvkdonf/
wpfenf;/ / "are+puH "rpuH(toihftm;jzihfjzpfaom tmPm
puf)}}[k jyK a&SUenf;twkdif;qufum ]]y0wdw0&"rpaum-a0ae,swdkY
tay: jzpfapawmfrltyfaom jrwfaom toifhtm;jzifhjzpfaom tmPm
puf&Sdonf}}[kay;/
temxyd@daue/ / eDwdokw-237 ]]temxmeH yd@r'god(r.|1 61)}}tzGihfukd 0dN*dK[fjy[k ,l ]]temxmeH yd@H ''gwDwd temxyd@d
aum(tm;ukd;&mrJholwkdYtm; tpmtm[m&ukd ay;wwfaomolaX;)}}[k qkd\?
okwed.|-2 5? r#D-1 141ponfwkdYum; jycJhaom r.|-1 61tzGihfukd
t"dym,fzGihf[k ,l ]]temxmeH+yda@m temxyda@m? temxyda@m+
{w {wo 0g twDwd temxyd@daum(tm;ukd;&mrJholwdkYtwGuf tNrJ
wnfxm;tyfaom tpmtm[m&&SdaomolaX;)}}[k 0dN*dK[fppf jyK\? trnf
onf trsm;aumif;usdK;aqmifrIaMumihf trsm;u *kPfwifac:qkdtyfaom
(urmaMuaomfvnf; O'gef;rausaom) trnfjzpfonf? olaX;BuD;\ emrnf
&if;rSm ok'w jzpfonf/
armura*/ / ]]oEdr*H("r.|-2 268)}}ukd rSD; ]]armuH *pEd
{awemwd armu*grD? armu*grD p+aom+ra*g pmwd armu*grdra*g}}
[kjyK? *grdudkacs/

12

"ry'bmom#Dum

,ru

rmwdyuawm-r,fawmfbufr?S toDw,
d m-&Spaf omif;vnf;aumif;?
ydwyd uawm-crnf;awmfbufr?S toDw,
d m-&Spaf omif;vnf;aumif;?
wd-ok?Yd a'GtoDw
d wduv
k o[a[d-wpfoed ;f ajcmufaomif;
aom aqGawmfrsdK;awmfwkdYonf? um&daw-aqmufvkyfaptyfaom?
toDwd,m/ / ]]toDwd,m o[a[d}}[k qkdvkdvsuf o[a[d
yk'af usonf? (wpfenf;) aemuf ]]a'GtoDw
d wduv
k o[a[d}}rS ]]wdukvo[a[d}}ukd ,l ]]toDwd,m-&Spfq,faom? (wdukvo[a[d-aqGawmfrsdK;awmftaxmifwkdYvnf;aumif;?) 0g-toDwd,m wdukv
o[a[d-aqGawmfrsdK;awmf&Spfaomif;wkdYvnf;aumif;}}[kay;/("r#D-13)
a'GtoDwdwdukvo[med/ / wD {0+ukvmed wdukvmed?
wduv
k meH+o[med wduv
k o[med-aqGrsKd ;awmfw\
Ydk taxmifw?Ydk
(wpfenf;) o[H+wdukvmed wdukvo[med-taxmifaom aqG
rsdK;awmfwkdY? aemufenf; o[ESihf wdukvudk a&SUaemufjyef? toDwd+
wdukvo[med toDwd,m 0g+*kPdwmed+wdukvo[med toDwdwdukvo[med-&Spfq,faom (&Spfq,fjzihf ajrmuftyfaom) aqGrsdK;
awmftaxmifwkdY? 0g-&Spfaomif;aom aqGrsdK;awmfwkdY? a'G+toDwdwdukvo[med 'DG[d 0g *kPdwmed+wdukvo[med a'GtoDwdwdukvo[med-ESpfck (ESpfvD)aom (ESpfckjzihf ajrmuftyfaom) aqGrsdK;awmf&Spf
aomif;wkdY? 0g-wpfodef;ajcmufaomif;aom aqGrsdK;awmfwkdY/("r#D)
wpfenf;/ / ]]'DG[d *kPdaw[d toDwdo[yrmP0aE[d wdblwukav[d("r#D)}} tzGifhtvkd ]]toDwd+o[H toDwd,m 0g *kPdwH
+o[H toDwdo[H-&Spfq,faom (&Spfq,fjzihf ajrmuftyfaom)
taxmif? (&Spfaomif;)? 'DG[d+*kPdwH+toDwdo[H a'GtoDwdo[HESpfckwkdYjzihf ajrmuftyfaom &Spfaomif;? (wpfodef;ajcmufaomif;)? a'GtoDwdo[H+y&drmPH a,oEd a'GtoDwdo[med? a'GtoDwdo[+P?ed'D-319? 320/ a'GtoDwdo[med p+wmed+wdukvmed pmwd a'GtoDwdwdukvo[med-wpfodef;ajcmufaomif; twkdif;t&Snf&Sdaom
aqGawmfrsdK;awmfwkdY}}[kjyK? o[ESihf wdukvudk a&SUaemufjyef/

0*f

"ry'bmom#Dum

13

edaj*m"r[m0d[ma&-edaj*m"mkaH usmif;wku
d Bf u;D ? {uar0-wpf0gywf
vk;H om? 0m0goH-rk;d vywfv;Hk aeawmfrjl cif;jzih?f 0g-0gqkad wmfrjl cif;
jzihf? 0od-aeawmfrlNyD? temxyd@daue-temxydPfolaX;onf?
um&daw-aqmufvkyfaptyfaom? aZw0er[m0d[ma&-aZw0ef
ausmif;wku
d Bf u;D ? {ule0Dowd0med-wpfcjk zifh ,kwaf vsmah om ESpf
q,faom 0gwkyYd wfv;Hk vnf;aumif;? 0g-190gwkyYd wfv;Hk vnf;aumif;?
0domcg,-0domcgonf? ow0o
D wdaum#d"ey&dpm a*e-27uka#aom
Opmukd pGev
Yf LS jcif;jzih?f um&daw-aom? ykAm &mar-ykAm kaH usmif;wku
d f ?
qAmed-ajcmuf0gwdkYywfvkH;vnf;aumif;? wd-okdY? 'dGEH-ESpfck
ukefaom? ukvmeH-trsdK;wdkY\? *kPr[wwH-tusdK;aus;Zl;rsm;ukef
onf\tjzpfu?dk y#dp- pJ
G ? om0w- om0wNd rKd Uuk?d edm,-rS
D ? y0Dowd0med-250gwkyYd wfv;Hk ? 0m0goH-jzih?f 0od-Ny/D
0m0goH/ / 0H+tm0gaom 0m0gaom-rdk;vywfvkH; aejcif;
(yg&mbm-2 81)? (wpfenf;) 0a+tm0gaom 0m0gaom-rdk;tcg
aejcif;(rtlyged-2 408)? yk'f\pyf&m 0odonf turu"mwfjzpfojzihf
uHr[kwfEkdif? Bud,m0daooewnf;? xkdaMumihf ]]0m0goH-rkd;vywfvkH;
aejcif;ukd}}[k ray;oifh/
*kPr[ww/H / tjcm;ae&mrsm; *kPo'g oDvpaom*kPfteuf
a[m ,l ]]*kPftm;jzihf jrwfonf\tjzpf}}[k ay;Mu\? xkdteufrjzpf
oifh? trsdK;2rsdK;wkdY\ omoemawmftm; tusdK;aus;Zl;rsm;ykHukd jyaomt&m
jzpf tmedoHoteufjzpfoihf\? *kPfESifhaus;Zl; oabmwl,l ]]*kPfaus;Zl;
rsm;onftjzpfu}dk }[kvnf; ay;Mu\? q&mwku
Yd m; xko
d *Ydk P
k Ef iS afh us;Zl; oabm
wlxm; ay;jcif;ukd ESpfoufawmfrrlyg(oarmbm-1 7)/ ]]*kaPe+r[Em
*kPr[Em(tusdK;aus;Zl;tm;jzifh rsm;aomtrsdK;wkdY)? *kPr[EmeH+bma0g
*kPr[wH? ]]*kPr[EwH}}[k qkdvkdvsuf Eukdacs? *kPr[war0 *kPr[wwm-tusdK;aus;Zl;tm;jzihf rsm;ukefonf\tjzpf}}[kjyK/

14

"ry'bmom#Dum

,ru

temxyd@daumyd-temxydPfolaX;onfvnf;aumif;? 0domcg-0domcgrnfaom? r[mOygodumyd-OygodumrBuD;onfvnf;


aumif;? edA'H-rjywf? 'd0o-wpfaeY\? 0g-wpfaeY? (wpfaeYvQif)?
a'G 0ga&-ESpBf urd w
f w
Ykd idk w
f idk ?f wxm*w-uk?d Oy|meH-qnf;uyfjcif;
iSm? *pE-d uke\
f ? (wpfenf;)wxm*w-jrwfpmG bk&m;tm;? Oy|meHqnf;uyf&mt&yfo?Ydk *pE-d oGm;uke\
f ? p-qufOK;tH?h *pEm -oGm;ukef
vaomf? '[&omraP&m-&[ef;i,f ukd&ifwkdYonf? aem-igwkdY\?
[aw-vufwkdYukd? MoavmauEd-Munfhukefvdrfhrnf? wd-odkY
awG;? wkp[wm-tcsD;ESD;aom vuf&Sdukefonf? (vufcsnf;ouf
ouf)? ([kwGm-?) e *wykAm-roGm;zl;ukef? yka&bwH-qGrf;pm;&m
umv\ a&SUtzkYd ? 0g-rGe;f rwnfrh t
D csed f ? bwawm bw 0g yka&wd
yka&bw?H -ygpda,m-428/ *pEm -oGm;ukev
f aomf? cg'eD,abmZeD,m'Ded-cJzG,f abmZOftp&SdonfwkdYukd? *a[wGm0-,lomvQif? *pEdoGm;ukef\? ypmbwH-qGrf;pm;&mumv\ aemuftzkdY? 0g-rGef;vJGNyD;
tcsdef? *pEm-ukefvaomf? y-ig;rsdK;ukefaom? aboZmed-aq;wkdY
ukdvnf;aumif;? t|-&SpfrsdK;ukefaom? ygemed p-azsmf&nfwkdYudkvnf;
aumif;? *a[wGm0-,lomvQi?f *pE-d oGm;uke\
f ? ye-onfomru
ao;? awoH-xkt
d emxydPo
f al X;ESifh 0domcgwk\
Yd ? eda0oaeok-aetdrf
wdYk ? 'dEG H 'dEG -H ESpcf Ek pS cf u
k ek af om? bduK o[meH-&[ef;taxmifwzYdk ?Ydk
'd0o/ / 'd0o 'dGwduwKEd {ua0 'd0o 'dG0ga& 0g
wd0ga& 0g bma*? bkraw 0g {wH omrd0peH? {uoa,0 'd0ao 'Gd0g&H 0g
wd0g&H 0gwd tawm?-oD#Dopf-2 5/
Oy|meH/ / a&SUenf;tvkd ]]Oy|[eH Oy|meH? Oy+Xm+,k?-ck'u.|11?}}[kjyK? or'gefteuf 'kwd,mouf(ygpda,m-18? 60? 307? ul.r[med?
ygaxbm-1 385)/ aemufenf;tvkd ]]Oy*Em wd|wd {wmwd Oy|meH}}[kjyK?
uHteuf 'kw,
d mouf('D.|-2 299? ygpda,m-18? 60? 307? okwrf [mbm3 490)/

0*f

"ry'bmom#Dum

15

0g-twGuf? (wpfenf;) 'dGEH 'dGEH bduKo[meH-ESpfaxmifESpfaxmif


ukeaf om &[ef;wkzYd ?Ydk 0g-twGu?f edp-H tNr?J ynwmoemae0-cif;xm;
tyfNy;D aom ae&m&Su
d ek o
f nfom? a[mE-d jzpfuek \
f ? a,m-tMuif&[ef;
onf? tEygeaboaZo-k pm;zG,af omufzu
G af q;wkw
Yd iG ?f ,H-tMuif
t&mukd? pwd-tvdk&Sd\? w-xkd&[ef;\? (wH-xkdt&monf?)
,xdpdwar0-tMuiftMuiftvkd&Sdtyfonfhtwkdif;omvQif? (tvkd&Sd
oavmufomvQif)? orZwd-jynfhpkH\? 0g-a&mufvm\? (wpfenf;)
w-\? 0g-onf? ,xdpdwar0-tMuiftMuiftvkd&Sdtyfonfom
vQifjzpfaom? wH-t&monf? orZwd-\/ awok-xkdtemxydPf
olaX;ESihf 0domcgwkdUwGif? temxyd@daue-temxydPfolaX;onf?
{u'd0ord- wpf&ufvnf;? (wpf&ufrQvnf;)? owm-jrwfpmG bk&m;uk?d
yOH-jyemukd? (odvkdaom teuft"dym,fukd)? e ykpdwykaAm-rar;
tyfz;l ? aom-xkt
d emxydPo
f al X;onf? ]]wxm*awm-jrwfpmG bk&m;
ck rk mavmwd Ak'-
onf? Ak'o
ck rk mavm-bk&m;jzpf El;nHah wmfr\
l ? Ak'o
okukrm&wm? Aka'g [kwGm Ak'bma0e 0g okckrmvwm?-"r#D/ cwd,okcrk mavm-rif;rsKd ;jzpf El;nHah wmfr\
l ? ]*[ywd-ol<u,fonf? arightm;? A[lyuma&m-rsm;aomaus;Zl;&Sd\?} wd-okdYMuHawmfrl?
r,S-H ightm;? "r-H w&m;uk?d a'aoaEm-a[mawmfrv
l aomf? udvar,syifyef;awmfr&l m\?}} wd-okaYd wG;? ow&-d jrwfpmG bk&m;? t"drwodaea[e-vGeu
f aJ om twkid ;f t&Sn&f adS om cspjf cif;aMumih?f 0g-vGeu
f J
pGm cspfcifMunfkdjcif;aMumihf? t"drwodaea[emwd t"duo'g,?
tpvyoma'e?-"r#D/ yOH-jyemukd? e ykpwd ud&-rar;bl;wJh? yeokdYaomfvnf;? owm-onf? wo-xkdtemxydPfolaX;onf? edodErawa,0-xkdifNyD;cgrQjzpfaomfom? 0g-xkdifNyD;vQifxkdifNyD;jcif;? ]]t,H
ao|d-olaX;onf? rH-ighu?dk t&udw
A|mae-rapmifah &Smufxu
dk af om
ae&m? &uwd-apmihfa&Smuf\? [d-rSef\? t[H-igonf? uyowo[m"dumed-urmwpfodef;tvGef&Sdukefaom? pwm&d-av;ckukef

16

"ry'bmom#Dum

,ru

aom? toacsF,smed-toacsFwkdYywfvkH;? tvuFwy#d,wH-wefqm


qifjcif;tm;jzihf jyifqifxm;tyfaom? 0g-tvSjyifxm;tyfaom?
twaem-rdr\
d ? oDo-H OK;acgif;uk?d qdEw
d mG -jzwfvnf;aumif;? tueD -d
rsuv
f ;Hk wku
Yd ?kd Oyma#wGm-xkw
f vnf;aumif;? [',rHo-H ESv;Hk om;uk?d
Oyma#wGm-xkw
f vnf;aumif;? ygPorH-toufEiS w
fh al om? ykw' g&Hom;orD;r,m;uk?d y&dpZ w
d mG -pGe
Yf vnf;aumif;? yg&rda,m-yg&rDawmf
wdu
Yk ?kd yla&aEm-jynhaf pawmfrv
l su?f 0g-jznhu
f siahf wmfrv
l su?f ya&oHolwpfyg;wkt
Yd m;? "ra'oewar0-w&m;ukd a[mawmfrjl cif;tusKd ;iSm
omvQi?f yla&o-jynfah pawmfrcl NhJ y?D 0g-jznhu
f siafh wmfrcl NhJ y?D {o ({aom)olaX;onf? rH-ighukd? t&udwA|mae-rapmifha&Smufxkdufaom
ae&m? &uwd-apmihfa&Smuf\?}} wd-okdYMuHawmfrl? {uH-wpfck
aom? "ra'oeH-w&m;a'oemawmfudk? uaxwda,0-a[mawmfrl
onfom/
w'g-xkt
d cg? om0wd,
-H ? ow rEkaum#da,m-7uka#
aom vlwkdYonf? 0oEd-aeukef\? awok-xkdvlwkdYwGif? owK-jrwfpGm
bk&m;\? "ruxH-w&m;ESihf ,SOfaom pum;awmfukd? 0g-w&m;pum;
awmfu?dk "are+,kwm +uxm "ruxm? okwmG -Mum;em&? yaum#drwm-5uka#twkdif;t&Snf&Sdukefaom? rEkm-vlwkdYonf? t&d,om0um-t&d,mjzpfaom wynfw
h o
Ydk nf? Zmwm-jzpfuek Nf y?D a'Gaum#drwm-2uka#twkdif;t&Snf&Sdukefaom? rEkm-wkdYonf? ykxkZemykxZk Ofwo
Ydk nf? (Zmwm-ukeNf y?D ) awok-xkt
d &d,mom0uESifh ykxZk Of
wkw
Yd iG ?f t&d,om0umeH-t&d,mjzpfaom wynfw
h \
Ykd ? 0g-wkrYd mS ? yka&bw-H qGr;f pm;&mumv\ a&SUtzkYd ? 0g-rGe;f rwnfrh t
D csed f ? 'geH-tvSL
ukd? a'Ed-ay;vSLukef\? ypmbwH-qGrf;pm;&mumv\ aemuftzkdY?
0g-rGef;vJGNyD;tcsdef? *Ermvm'd[wm-vuf eHYomyef;tp&Sdonf &Sd
ukefonf? 0g-eHYomyef;tp&SdonfwkdYukd vufpJGukefonf? ([kwGm-?)

0*f

"ry'bmom#Dum

17

0waboZygeum'De-d t0wf aq; azsm&f nftp&So


d nfwu
Ykd ?dk *g[maywGm-,lap? "r0ewm,-w&m;emjcif;tusKd ;iSm? *p E-d oGm;ukef
\? (wd-ok?Yd ) a'Ga,0-2rsKd ;omvQijf zpfuek af om? udpm ed-vkyif ef;
d cg? {u'd0oH-wpfcak omaeY??
wdo
Yk nf? ta[ok-H &Su
d ek Nf y/D tx-xkt
r[mygavm-r[mygvonf? *Ermvm'd[aw-vuf eHo
Y myef;tp&Sd
onf&u
dS ek af om? 0g-eHo
Y myef;tp&So
d nfwu
Ydk dk vufpu
GJ ek af om? 0d[m&Hausmif;ok?Yd *paE-oGm;aeukeaf om? t&d,om0au-t&d,mjzpfaom
wynfw
h u
Ydk ?dk 'domG -jrif? ]]t,H r[mZaem-rsm;pGmaom vltaygif;
onf? uk[- tb,ft&yfo?Ydk *pw-d oGm;aeoenf;?}}wd-ok?Yd ykp-d
wGm-ar;? 0g-ar;vaomf? ]](t,H r[mZaem-onf?) "r0em,w&m;emjcif;tusKd ;iSm? (*pw-d oGm;ae\?)}}wd-ok?Yd okwmG -Mum;od&?
]]t[rd-igonfvnf;? *rdmrd-oGm;tHh?}} wd-okdYajym? *EmoGm;? owm&H-jrwfpmG bk&m;uk?d 0Edw
mG -&Scd ;dk ? y&doy&d,aE-y&dowf
tpGef ? edo'D -d xkid Nf y/D
p-qufOK;tHh? Ak'g emr-bk&m;&SifwkdYrnfonf? "rH-w&m;ukd?
a'aoEm-a[mawmfru
l ek v
f aomf? o&PoDvyAZm 'De-H o&P*kPf
oDv &Sif&[ef;tjzpftp&SdonfwdkY\? Oyed,H-tm;BuD;aom rSD&m
taMumif;uk?d MoavmauwGm-Munhaf wmfr
l ? tZmo,0aoe-tvkd
ESipfh yfojzih?f (tvk\
d tpGr;f jzif)h ? "r-H uk?d a'aoEd- a[mawmfru
l ek \
f ?
a'Ga,0 udpm ed/ / ]]yka&bwH ?ay? *pE}d }onf a'Ga,0\ okyw
f nf;?
a'Ga,0um; oly0Ewnf;? ]]awok-wkw
Yd iG ?f t&d,om0umeH-wk\
Yd ? a'Ga,0ukefaom? udpmed-wdkYonf? ta[okH-ukefNyD? (uwrmed a'G-tb,f2rsdK;wkdY
enf;) yka&bwH-? ay? *pEd-ukef\? (rmed a'G-2rsdK;wkdYwnf;/)}}[kvnf;
ay;Ekdifonf/
tZmo,0aoe/ / tmo,Ed {w owm ed0oEDw
d tmoa,mow0gwk\
Yd aexkid &f m? tm+od+P?-om&w-1 75/ pdwH tm*r aowd
{wmwd tmoa,m(oD#o
D pf-1 99)? tmo,Ed 0oEd {wmwd tmoa,m-

18

"ry'bmom#Dum

,ru

wom-xkad Mumih?f wH 'd0oH-xkad eY? owm-onf? w-xkrd [mygv


\? Oyed,H-tm;Bu;D aom rD&S mtaMumif;uk?d MoavmauwGm-Munhf
awmfr
l ? "r-H uk?d a'aoaEm-a[mawmfrv
l aomf? tEkyAk u
d xH-tpOf
twkid ;f a[majymxku
d af om w&m;pum;uk?d uaxod-a[mawmfrNl y/D
ow0gwdkY\ aexkdif&m wGif;acsmufpaomt&yf? tmoa,m 0d,mwd tmoa,m-'d|dESihf Pf(yg&mbm-1 135)? tmoa,m0 tZmoa,m? t"d
teufr&Sd? tZmo,t& 'd|dESihf Pfwnf;/
csJUOK;thH-'d|donf ow'd|d Oap''d|dtm;jzihf 2yg; &Sd\? Pfonf
]]tEkavmrcEd}}[kac:aom 0dyemPf ]],xmblw}}[kac:aom uruwmPftm;jzihf 2yg;jym;\? xkdwGif 'd|donf 0eddw(0#frDSaom0#frS rxGufajrmufvkdaom) ow0gwkdY\ ae&mwnf;? Pf(0dyemPf
uruwmPf)onf 0d0eddw(edAmefrSDaom-edAmefukdawmihfwaom)
ow0gwkdY\ ae&mwnf;/(om&w-1 75? oD#Dopf-1 99? yg&mbm-1 135)
tEkykAduxH/ / ]]tEkykAH uaxwAuxH('D#D-1 310? oD#Dopf-2
279)}}ukd Munhf ]]tEkykAH+uaxwAm tEkykAD? tEkykA+P+? tEkykAD
p+om+uxm pmwd tEkykAduxm}}[kjyK? q&mwkdYum; tm0k'djzihf ]]tmEkykAduxm}}[k &Sdapvkd\/ ]]tEkykA uxH}}[k 0gusvnf;&Sd\/
eDwdy'ed-2 697/ / xkd ]]tEkykA-tpOf&Sdaom}}[k ay;\? xkdtvdk
]]tEkykAH+{wdm twDwd tEkykAD}}[kjyK ]]tEkykAduxH-tpOf&Sdaom pum;
ukd}}[k ay;/
'D#D-2 66? r#D-2 35/ / xkd ]]tEkykAd,m tEkykAH uaxwAuxH}}[k
zGi\
fh ? xkt
d zGiu
fh dk Munh
f ]]ykA
+tEkyl g tEkyAk -D a&S;tm;avsmaf omoabmtpOf? tEkyAk ,
d m+uaxwAm+uxm tEkyAk u
d xm-tpOftm;jzihf a[mxku
d f
aom w&m;pum;}}[kvnf; jyKMu\/
"r#D-128/ / xkdtvdk ]]tEkykAd,m+y0wm+uxm tEkykAduxmtpOftm;jzihf jzpfaom w&m;pum;}}[kjyK/
yg&ma,m-44/ / xkd ]]uxeH uxm? tEkykaAe+uxm tEkykAduxm-tpOftm;jzihf a[mjcif;}}[k jyK\? vm &jyK/

0*f

"ry'bmom#Dum

19

ao,sxd'H-tb,ftEkykAduxmukdenf; 'geuxH-'geESihfpyfaom
w&m;pum;ukv
d nf;aumif;? oDvuxH-oDvESipfh yfaom w&m;pum;ukd
vnf;aumif;? o*uxH-ewfjynfESihf pyfaom w&m;pum;ukdvnf;
aumif;? umrmeH-umr*kPw
f \
Ydk ? tm'De0H-tjypfuv
dk nf;aumif;? 0gqif;&Jukd jzpfapwwfonf\tjzpfuv
kd nf;aumif;? Moum&H-,kwn
f yhH Hk
ukv
d nf;aumif;? oHuad voH-npfnrf;yku
H v
dk nf;aumif;? 0g-oHo&m
ESyd pf ufavmifNrKd uyf u
Hk v
dk nf;aumif;? aeuar-umrrS xGuaf jrmufaom
&Sif&[ef;tjzpfESifh psmefpaom w&m;? tmedoHoH-tusdK;ukdvnf;
aumif;? yumaood-xif&Sm;apawmfrlNyD? 0g-a[mjyawmfrlNyD/ wHxdktEkykAduxmudk? okwGm-Mum;em&? r[mygavm-r[mygvrnf
aom? uk#Krdaum-ol<u,fonf? pdaEod-pOf;pm;NyD? ]](u-tb,fokdY
ao,sxd'/H / yk'fukd edygwfyk'f,l ay;cJhonf? ]]ao,sxm+'H}}
[k 2yk'fcJG ]]'H-tEkykAduxm[lonf? ao,sxm-tb,fenf;}}[kvnf;
ay;yg("r#D? oD#Dopf-1 31? oDbm-1 291)/ ,'d'Hyk'fuJhokdY vdif 3yg;
0kpf2yg;tm;jzihf ae&mtm;avsmfpGm ay;Ekdif\(r#D-1 197? eDwdokw-378)/
tm'De0H/ / tm'Dea0g
a0gwd a'gaom(r.|-3 65? tH.|-3214)?
a'gaomwd tedpwm'dem tym'g'dem p 'lodwbma0g? ,awm aw
0dnLeH pdwH em&ma"Ed/ tx0g tm'DeH 0gwd y0awwDwd tm'Dea0g?
y&ruyPwm (r#D-3 38)/ 'D#D-2 69? tH#D-3 223-wdkY ]]y0wwd}}[k
pmysufaeonf? y0wwdukd trSef,lvQif ]]y0wwd {awemwd}}[k &Sd&rnf/
oHudavoH/ / ]]oHuad voEd rvdeH("r#D)}}[laom tzGifht& udvdo
"mwf\ rvDe(npfnrf;jcif;) teuf,l a&SUenf;ay;onf? ]]oHudavaomwd
aw[d owmeH oHudvdeH(tH.|-3 214)? oHudvdeEd 0dAm"uwm
Oywmyuwm p(tH#D-3 223)}}tzGihft& udvdo"mwf 0dAm"e(ESdyfpufjcif;)
teuf Oywmye(avmifNrdKufjcif;)teuf,l aemufenf;ay;onf/
aeuar tmedoHoH/ /aeuar tmedoHoEd yAZm,H psmem'Dok p
*kaP 0dbma0od?-tH#D-3 224? r#D-3 38? "r#D/

20

"ry'bmom#Dum

,ru

pOf;pm;oenf;) y&avmuH-aemufavmuod?Yk *pE-H oGm;olo?Ykd ykw-


"Dwa&m 0g-om;orD;wdo
Yk nfvnf;aumif;? bmwa&m 0g-nDtpfuw
kd Ykd
onfvnf;aumif;? abm*g 0g-pnf;pdrOf pmwdo
Yk nfvnf;aumif;? e tEk*pE-d tpOfrvdu
k u
f ek ?f o&D&r-d cEmud,
k o
f nfaomfvnf;? twem-rdrd
ESi?hf o'- twl? e *pw-d rvdu
k ?f ar-ightm;? C&m0gaoe-tdrf aejcif;
jzifh? u-bmtusdK;&SdtHhenf;? yAZdmrd-&Sif&[ef;jyKawmhtHh? wdodkY pOf;pm;NyD/ wH-udk? okwGm-? r[mygavm-aom? uk#Krdaum-onf?
]]y&avmuH-odkY? *pEH-odkY? ykw"Dwa&m 0g-aumif;? bmwa&m 0g-aumif;?
abm*g 0g-aumif;? e tEk*pEd-ukef? o&D&rd-vnf;? twem-ESifh? o' e
*pwd? ar-tm;? C&m0gaoe-jzifh? u-enf;? yAZdmrd-tHh?}} wd-odkY?
pdaEod-pOf;pm;NyD}}[k tmum&twGif;oGif;vnf; ay;Edkifonf/ aom-xdk

r[mygvonf? a'oemy&da,momae-a'oemawmf\ tqHk;?


owm&H-jrwfpGmbk&m;odkY? OyouFrdwGm-csOf;uyf? yAZH-&Sif&[ef;
tjzpfudk? ,mpd-awmif;NyD? tx-xdktcg? eH-xdkr[mygvudk? owmonf? ]]aw-oif\? 0g-rSm? aumpd-wpfpw
kH pfa,mufaom? tmykpw
d A,kwa um-yefMum;xdu
k o
f nf\tjzpfEiS ,
hf OS af om? 0g-cGiahf wmif;xku
d f
aom? wd-aqGrsKd ;onf? tw-d &So
d avm}} wd-od?Yk tm[-ar;awmf
rlNyD? baE-jrwfpGmbk&m; ar-\? 0g-rSm? ued|bmwm-nDi,fonf?
twd-&Sdyg\? wd-odkYavQmufNyD? awe [d-xdkodkYjzpfvQif? wH-xdk
nDi,fu?kd tmykpm [d-yefMum;acsavm? 0g-cGiahf wmif;acsavm? wdodrYk ed aYf wmfrNl y?D aom-xdrk [mygvonf? om"lw-d aumif;ygNyb
D &k m;
[k? or#pd w
d mG -0efc
H ? (uwday;)? owm&H-ud?k 0Ew
d mG -&Scd ;kd ? a*[Hod?Yk *Em-oGm;? ued|-H nDjzpfou
l ?kd yaumomaywGm-ac:ap? wmwighnD r,S-H ig\? ro a*a[-tdrf ? o0dnmPur-d pdwEf iS w
hf uG
jzpfonfaomfvnf;jzpfaom? 0g-ouf&adS omfvnf;jzpfaom? t0dnmPurd-pdwfr&Sdonfaomfvnf;jzpfaom? 0g-oufrJhaomfvnf;jzpfaom?
ud-d wpfpw
kH pfcak om? ,H "eH-tMuifOpmonf? tw-d &S\
d ? oA-H tvH;k pHk

0*f

"ry'bmom#Dum

21

aom? wH-xdOk pmonf? w0-oif\? bma&m-wm0efwnf;? eH-wm0efu?kd


y#dyZm[d-,lavm? "eH y#dyZ *PS?-Zm.|-7 164/ wd-odkYajymNyD?
wkarS ye-oifwdkYonfum;? u-bmudk? u&dx-jyKukefrnfenf;
wd-od?Yk tm[-ar;Ny?D t[H-igonf? owK-jrwfpmG bk&m;\? oE-d
au-txH? yAZdmrd-&Sif&[ef;jyKawmhrnf? wd-odkYajymNyD?
bmwdu-tpfukd u-bmud?k uaxod-ajymvdu
k o
f enf; wG-H oifu
h ?kd
ar-uRefawmfonf? va'g-pyf? 0g-\? rmw&d ydw&d-pyf? rmw&dtaronf? rwm,-aovaomf? rmwm 0d,-tarudkuJhodkYvnf;
aumif;? ydw&d-tazonf? raw-aovaomf? ydwm 0d,-tazudu
k o
hJ Ykd
vnf;aumif;? va'g-&tyfygNyD? aw-oif\? a*a[-tdrf? r[m0dba0g-rsm;pGmaompnf;pdrOf pmonf? (tw-d &Syd g\?) a*[H-tdrf ? tZm0oaEa[0-aeukefaomfom? 0g-vsufom? yknmed-aumif;rIwdkYudk?
umwH-k jyKjcif;iSm? oum-pGr;f Edik yf g\? {0H-od?Yk rm u&dw- rjyKygukeEf iS ?hf
wd-odaYk jymNy/D
a*[H tZm0oaEa[0/ / txuf vuPteufay;cJhonf? tE
ypnf;qkH;aom yk'frsm;aemif wwd,m0dbwf&SdvQif ukdPf;(uwm;)teuf
vuPteuf [dwfteuftm;jzihf 3rsdK;ay;Ekdifonf? xkdaMumihf uwm;MuH
]]tZm0oaEa[0-aeukefonfomjzpfukefaom? (wkarS[d-wkdYonf?) yknmed
umwkH oum}}[kvnf;aumif; [dwfMuH ]]wkarS[d t*g&H-? tZm0oaEa[0-aeukefonf\tjzpfaMumihfom? yknmed umwkH oum}}[kvnf;aumif;
ay;Ekdifonf? ukdPf; vuP [dwfeuf& rmetE wwd,m/-upfbm-2
489/
a*[H teuf/ / tZm0oaE[d t"d tbd tmOyom&wkdYukd
teufrJh,l a*[Hukd txuf owrDteufay;cJhonf? t"dukd tbdb0e
teuf tmudk r&d,m'teuf,lvQif a*[H uHteufwnf;? ]]a*[H-ukd?
tZm0oaEa[0-pkd;tkyf tykdif;tjcm;tm;jzihf aeukefvsufom}}[k ay;
(arm*f-2 2? arm*fed-1 152)/ t|uxmtvkdum; Oyom&teuf&Sdonf

22

"ry'bmom#Dum

,ru

wmw-ighnD t[H-onf? owK-jrwfpmG bk&m;\? "ra'oeH-ud?k okwmG ? C&m0gao-tdrf[laomae&m? 0odwHk-aejcif;iSm? e oaumrdrpGrf;Edkif? owm&m-jrwfpGmbk&m;onf? twdoPSokckrH-tvGefodrf
arGUEl;nHhaom? wdvuPH-oHk;yg;aomvuPmodkY? 0g-vuPm,mOf
oH;k yg;od?Yk tma&maywGm-a&S;Iwufa&mufap? 0g-wif? tm'drZy&da,momeuvsmaPm-tptv,ftqH;k wdYk aumif;aom? "armw&m;ud?k a'odawm-a[mawmfrt
l yfNy/D aom-xdw
k &m;ud?k t*g&raZtdrf\tv,f? 0oaEe-aeolonf? yla&wHk-jynfhapjcif;iSm? 0gjznfhusifhjcif;iSm? e oum-rpGrf;Edkif/ wmw-ighnD yAZdmrd-&[ef;
jyKawmhrnf? wd-odkY ajymNyD? bmwdu-tpfudk wm0-a&S;OK;pGm?
wkPma,0-EkysdKukefao;onfom? tw-jzpfygukef\? r[vuumav-BuD;ol\tcg? 0g-BuD;&ifh&mtcg? yAZdx-&Sif&[ef;jyK
&ukefvwHU? wd-odkYajymNyD? wmw-ighnD [d (,om)-tMuif
aMumihf? r[vu-BuD;&ifhol\? ([wyg'g-pyf)? 0g-tm;? (te0g-pyf)? twaem-rdr\
d ? [wyg'gyd-vufajcwdo
Yk nfaomfvnf;?
te0g-em;raxmifukefonf? a[mEd-jzpfukef\? twaem-rdrd\?
0ao-tvdk? e 0wEd-rjzpfukef? wum ye-aqGrsdK;wdkYonfum;?
udr*-tb,ftaMumif;aMumif?h (twaem-rdr\
d ? 0ao-tvdk ? 0wE-d
jzpfukeftHhenf;?) ]]ye-tEG,um;}}[k ay:atmifay;Ekdifonf? ]]udr*FEd
ya*0...aum ye 0ga'g udar0 0wAH("r#D)}}[laom tzGifhtvkd ]]wum
ye-um;? udr*-tb,frmS ajymqkzd ,
G &f adS wmhtehH nf;}}[k tvG,af y;/ (wom-

xkad Mumih?f ) oGm[H (aom+t[H)-xdik gonf? w0-oif\? uxH-pum;ud?k


e ua&mrd-rjyKEdkif? 0g-rvdkufemEdkif? orPy#dywa,0-&[ef;wdkY\
jzpfap r&Sdonfjzpfap owrDteufomwnf;('D.|-1 218? oDbm-3 302)/
oD#Dopf-2 210um; ]]ury0peD,,kawjzihf owrDteuf 'kwd,mouf}}
[k qkd\? odkYaomf ae&m t"donf ury0peD,r[kwfaomaMumihf pOf;pm;
yg[k q&mwkdY rdefYawmfrl\(oDbm-3 301)/

0*f

"ry'bmom#Dum

23

tusifhudkom? yla&mrd-jznfhusifhawmhrnf/
Z&mZZ&dwm a[mEd [wyg'g te0g?
, aom 0d[wwmarm uxH "rH p&dwd/
,- tMuifo\
l ? [wyg'g- vufajcwko
Yd nf? Z&mZZ&w
d mZ&maMumihf tkrd if;ukeo
f nf? 0g- Z&mni;f tkrd if;ukeo
f nf? ([kwmG ) tZ&Dwd ZZa&m? Z&"mwf Z&ypnf;(arm*f-7 152)? ZZa&m+a,oH
twDwd ZZ&dwm? (wpfenf;) ZZ&H +wm *wm ZZ&dwm?-"r#D/ te0gem;raxmifuek o
f nf? 0g-tvkt
d wkid ;f rjzpfuek o
f nf? a[mE-d jzpfuek f
\? aom-xkdolonf? 0d[wwmarm-ysufpD;aom tm;tifSdonf?
([kwmG -) uxH- tb,fov
Ydk Qi?f "r-H w&m;uk?d p&dwd- usiEhf idk yf g
awmhthHenf;/
wmw-ighnD t[H-igonf? yAZdmrd {0-&Sif&[ef;jyKawmh
rnfom? wd-odaYk jym? w-xdn
k o
D nf? 0d&0Ea0-ajymqdjk rnf
wrf;aepOfyif? owK-\? oEu
d -H txHo?Ykd *Em-? yAZ-H &Si&f [ef;tjzpf
udk? ,mpdwGm-awmif;? v'yAZLyora'g-&tyfNyD;aom&Siftjzpf
&[ef;tjzpf&o
dS nf? ([kwmG -?) tmp&d,yk Zm,meH-q&mOyZm,fw\
Ykd ?
oEad u-txH? y0med-ig;0gwdyYk wfv;kH ? 0odwmG -ae? 0k|0amrkd;vywfvkH; aeNyD;onf? 0g0guRwfNyD;onf? ([kwGm-?) y0ga&wGmy0g&PmjyKNyD;? 0g-aomf? owm&H-odkY? OyouFrdwGm-? 0EdwGm-?
0d&0Ea0/ / tem'&teuf q|Douf? tem'&d,Bud,mukd ]]pOf}}
[k ay;jcif;rSm ay;kd;teufwnf;? ]]0d&0Ea0-ajymqkdjrnfwrf;aeonfom
jzpfaom? w-xkdnDukd? (tem'&d,-tav;rxm;rl?)}}[kvnf; ay;Mu\?
xkdokdY ay;jcif;ukd q&mwkdY ESpfoufawmfrrl/(eda'o? Am? Am#D? upfbm-1
434) 0d&0Ea0gwd tem'&aw omrd0peH? 0d&0EH ued|bmw&H tem'&H
uwGm?-"r#D/
0k|0am/ / 0odwmwd 0ka|m? 0H+0ka|m 0k|0am? 0ESihf

24

"ry'bmom#Dum

,ru

ykp-d ar;avQmufNy?D (u-tb,foYkd ar;avQmufoenf;) baE-jrwfpmG


bk&m; ro omoae-omoemawmf? "k&med-wm0efwdkYonf?
uwd-tb,frQ&u
dS ek o
f enf;? wd-odYk ar;avQmufNy?D bduK -&[ef;
*E"&k -H *E"&k vnf;aumif;? 0g-pmayusr;f pmukd aqmifjcif;[laom wm
0efvnf;aumif;? 0dyem"k&H-0dyem"k&vnf;aumif;? 0g-tedp p
aomtm;jzihf xl;jcm;pGm Irw
S yf mG ;rsm;jcif;[laom wm0efvnf;aumif;?
wd-od?Yk a'Ga,0-2rsKd ;omvQijf zpfuek af om? "k&med-wdo
Yk nf? (a[mE-d
&Su
d ek \
f ?) wd-odYk rdeUf awmfrNl y?D baE-jrwfpmG bk&m; *E"&k -H *E"&k
onf? uwrH ye-tb,fygenf; 0dyem"k&-H onf? uwrH ye-enf;
wd-odkYar;avQmufNyD? twaem-rdrd\? ynmEklaye-ynmtm;
avsmfaomtm;jzifh? 0g-ynmPftavsmuf? {uH-wpfrsdK;aom?
(edum,H) 0g-edum,fudkaomfvnf;aumif;? a'G-2rsdK;ukefaom? eduma, 0g-edum,fwdkYudkaomfvnf;aumif;? ouvH-tvHk;pHkaom?
awyd#uH-3ykHaom yd#uwkdY\ taygif;[laom? 0g-yd#u3yHk[laom?
Ak'0 peH 0g ye-bk&m;&Si\
f pum;awmfuakd omfvnf;aumif;? yeedygwf
0k|ukd a&SUaemufjyef? (wpfenf;) 0ka|m+0am tmwd 0k|0am-aetyf
NyD;aom rkd;v&Sdonf(oDbm-3 288)? 0dwmwd 0k|H? 0k|H+0H {awemwd
0k|0am(rtlyg&med-1 430)}}[kjyK/
*E"&k /H / a*g PH xmwd wd|wd {wmwd *aEm? a*g+xm+t?"r#D?
]]*aEmwd y&d,wd[&PH(0dok'd-1 91? om&w-2 211)}}[laom tzGihfukd
Munhf XmElypm&tm;jzihf usrf;pmukd aqmifjcif;txd,l? okdYr[kwf ]]*E+
[&PH *aEm([&Pyk'faus)}}[k MuH? xkdaemif ]]"kAwd [owDwd (wm0efxrf;
aqmifolukd nOf;qJwwfaomaMumihf) "k&H? "kAD+t? Aukd&jyK?-oDbm-2 212?
eDbm-2 390/ *aEma,0+"k&H *E"k&H}}[k qufyg/
awyd#uH/ / wDPd+yd#umed wdPH yd#umeH+orla[m (orm[ma&m) 0g awyd#uH? awok 0k'dokwfBuD;jzihf (aw aru0paeok p po'g
jzihf) wdukd awjyK(l-248? 0daAm-64)?? (wpfenf;) wDPd+yd#umed wdyd#uH?

0*f

"ry'bmom#Dum

25

teufrJh? O*PSdwGm-oif,l? w-xdkedum,fyd#uwfudk? "m&PH-

aqmifjcif;vnf;aumif;? uxeH-a[mjcif;vnf;aumif;? 0gpeH-qdkap


jcif;vnf;aumif;? 0g-ydcYk sjcif;vnf;aumif;? wd 'H-wm0eftm;vk;H
onf? *E"&k H emr-*E"&k rnf\? ye-tzdw
Yk pfyg;um;? ov[u
k 0kwad emayghyg;aom toufarG;rI&adS om? yEaoemoembd&w-tpGet
f zsm;
usaom ausmif; vGefpGmarGUavsmfaom &[ef;\? twbma0-tw
abm? 0g-cEmud,
k f ? c,0,H-ukejf cif;ysujf cif;tmH&k adS om 0dyem
bm0emudk? y|aywGm-jzpfap? omwpud&d,0aoe-tjrJjyKjcif;\
tpGr;f jzif?h 0dyeH-0dyemud?k 0awGm-wd;k yGm;ap? t&[w*[
PHwdyd#uar0 awyd#uH? wdyd#u+P? wd ukd {0k'djyK/ ('D#D-2 151?oH#D2 516? tH#D-3 255? l-248? 0daAm-64)
c,0,H y|aywGm/ / txuf eDbm-2 126twkdif; ay;cJhonf?
okdYay;jcif;onf ]]c,0,H y|aywGmwd 0dyeH tm&bdwGm(r#D-3 304)}}
[laom tzGihfESihf nD\? xkd tm&bdwGmjzihf y|aywGm yo'g tm&r(p
wiftm;xkwfjcif;)teufa[maMumif;ukd jyonf? pwiftm;xkwfjcif;[lonf
vnf; jzpfapjcif;yifjzpf&um; ]]y|aywGm-jzpfap}}[k ay;&onf? ]]c,0,H+
tm&rPH {wdmwd c,0,H}}[kjyK? tm&rPtausMuH/ (tbd.|-2 204?
rlv#D-2 145)
wpfenf;/ / owdy|me y|meukd 3enf;zGihf&m wwd,enf; yo'g
\ xGe;f jyeufudk ]]tvGet
f uJ ajy;0ifjcif;(ouf0ifjcif;)teuf}}[k qk\
d (tbd.
|-2 204? rlv#Dum-2 145)? xkdteufukd,l ]]c,0,H-ukefjcif;ysuf
jcif;oabmodkY? y|aywGm-Pfjzihf ouf0ifwnfaeap}}[kay;? (wpfenf;)
Oy|me(pJGNrJpGmwnfjcif;-xifjcif;)teufa[m,l ]]c,0,H-ukefjcif; ysuf
jcif;oabmukd? y|aywGm-Pf pJGNrJpGm wnfap? 0g-Pf xifap}}[k
ay;/ ]]c,0,H-ukefjcif; ysufjcif;ukd? y|aywGm-jzpfap}}[kvnf; ay;Mu\?
ukejf cif;ysujf cif;oabmrSm jzpfaptyfaomt&m r[kw?f olb
Y momjzpfaeaom
oabmom jzpfaomaMumifh raumif;yg/

26

"ry'bmom#Dum

,ru

t&[wzv
kd u
f kd &,ljcif;[laom? wd 'H-wm0efonf? 0dyem
"k&H emr-0dyem"k&rnf\? wd-odkY rdefYawmfrlNyD/ baE-jrwfpGm
bk&m; t[H-onf? r[vuumav-Bu;D &ifo
h \
l tcg? 0g-Bu;D &if&h m
tcg? yAZad wm-&Si&f [ef;jyKco
hJ nf? ([kwmG -?) *E"&k -H ud?k yla&wH-k
jynfhapjcif;iSm? 0g-jznfhusifhjcif;iSm? e oudmrd-rpGrf;Edkifawmhyg?
0dyem"k&H ye-0dyem"k&udkum;? yla&mrd-jynfhapygrnf? 0gjznfu
h siyhf grnf? ar-wynfah wmftm;? ur|meH-ur|mef;ud?k uaxxa[mawmfryl guke?f wd-odaYk vQmufNy?D tx-xdo
k aYkd vQmuf&mtcg?
t-xdkr[mygvtm;? owm-onf? ,m0t&[wH-t&[wzdkvf
wdkifatmif? uaxod-a[mawmfrlNyD/
aom-xdrk [mygvonf? owm&H-jrwfpmG bk&m;ud?k 0Ew
d mG -?
twem-rdrEd iS ?hf o[*grdaem-twlomG ;rnfjzpfuek af om? bduL -&[ef;
wdu
Yk ?kd y&da,oaEm-&Smvaomf? o|d-ajcmufq,faom? bduL -&[ef;
wdu
Yk ?kd vbdwmG -&? aw[d-xd&k [ef;wdEYk iS ?hf o'- twl? edur w
d mG -xGuf
? 0Doa,mZeowr*H-,lZem 120 &Sdaom c&D;udk? *Em-oGm;NyD;?
0g-oGm;Ny;D vaomf? {uH-wpfcak om? r[E-H Bu;D pGmaom? ypE* grH-tpGef
tzsm; jzpfaom&GmodkY? ywGm-a&muf? ww-xkd&Gm? oy&d0ga&mtjcHt&H&[ef;wdkYESifh wuGjzpfonf? ([kwGm)? yd@m,-qGrf;tvdkYiSm?
yg0dod-0ifNyD? rEkm-vlwdkYonf? 0woraE-usifh0wfESifh jynhfpHkukef
aom? bduL -wdu
Yk ?kd 'domG 0-jrifomvQi?f 0g-jrifvQijf rifjcif;? yoEpdwm-Munfdkaompdwf&Sdukefonf? ([kwGm)? tmoemed-ae&mwdkYudk?
ynmaywGm-cif;ap? edo'D gaywGm-xdik af p? yPDawe-rGejf rwfaom?
tm[ma&e-qGrf;paomtm[m&jzifh? y&d0dodwGm-jyKpkvkyfauR;NyD;?
]]baE-t&Sib
f &k m;wdYk t,sm-t&Sib
f &k m;wdo
Yk nf? uk[- tb,ft&yf
od?Yk *pE-d oGm;Murnfenf;}} wd-od?Yk ykpw
d mG -ar;? ]]Oygoum-Oyg
oumwdkY ,xmzmoku|meH-tMuifMuifcsrf;om&mt&yfodkY? (*pmr-

0*f

"ry'bmom#Dum

27

oGm;ukeftHh?)}} wd-odkY? 0kaw-ajymqdktyfaomf? y@dwm-ynm&Sd


ukeaf om? rEkm-vlwo
Ykd nf? ]]b'Em-t&Siw
f o
Ykd nf? 0m0goH-rd;k v
ywfv;kH ae&mjzpfaom? 0g-rd;k vywfv;kH aejcif;iSm? aoemoeH-ausmif;tdyf
&mae&mud?k y&da,oE-d &Smaeuke\
f ?}} wd-od?Yk wGm-od? ]]baEt&Sib
f &k m;wdYk t,sm-wdo
Yk nf? rH awrmoH-0gwGi;f oH;k vywfv;kH ?
"-&Gm? oap 0ao,sKH- tu,faeukeftHh? ({0Howd-odkY
jzpfvaomf?) r,H-wynfah wmfwo
Ykd nf? o&aPok-o&P*Hw
k Ykd ? ywd|m,-wnf? oDvmed- oDvwdu
Yk ?kd *aPS,smr-,lEidk u
f ek &f m\?}} wdodkY? tm[Hok-avQmufukefNyD? awyd-xdk&[ef;wdkYonfvnf;? ]]r,H-wdkY
onf? rmed ukvmed-trsdK;wdkYudk? edm,-rSD? b0ed&PHb0rS xGuaf jrmufaMumif;tusiu
hf ?kd 0g-b0rS vGwaf jrmufatmif? u&dmr-jyKusiu
fh ek t
f ?hH wd-odYk awG;? t"d0gaooH-k rdrw
d \
Ykd txuf
0ifoufwnfaeapukeNf y?D 0g-vufcu
H ek Nf y/D
rEkmwdo
Yk nf? awoHxd&k [ef;wdt
Yk m;? 0g-wd\
Yk ? y#dnH 0efcrH I
udk? 0g-uwdpum;udk? *a[wGm,l? 0d[m&Hausmif;udk? y#dZ*dwGm
okwo
f if&iS ;f vif;? &w|d me'd0g|memednOfh ae&mt&yf aeYae&m
t&yfwu
Ykd ?kd 0g-nOfah e&m aeYae&mwdu
Yk ?kd orma'wGmNy;D pD;ap? t'Hok
ay;vSLukeNf y/D awxd&k [ef;wdo
Yk nf? edA'HtNrJrjywf? war0 *grH
xd&k mG odo
Yk m? yd@m,iSm? y0doEd0ifukef\? txxdktcg? aexdk
&[ef;wdkYodkY? {aumwpfa,mufaom? a0aZmaq;q&monf? OyouFrdwGmcsOf;uyf? ]]baEwdkY A[leHrsm;pGmaomvlwdkY\? 0oe|maeae&mt&yf? tzmokurd emrrcsrf;omjcif;rnfonfvnf;?
(ruse;f rmjcif;rnfonfvnf;)? a[mwdjzpfwwf\? wo xdrk csr;f om
jcif;onf? OyaEjzpfvaomf? r,SH wynfah wmftm;? uax,smxajym
yguke?f aboZH aq;uk?d 0g-aq;ukorIu?kd u&dmrdjyKvyk af y;ygrnf?}}
wdodkY? y0ga&odzdwfMum;NyD/ axa&mr[mygvax&fonf?

28

"ry'bmom#Dum

,ru

0lyem,du'd0ao0guyf&maeY? Oye,wd {wmwd Oyem,daum?


0+Oyem,daum 0lyem,daum(rtlyg&med-1 428)/ aw bduL
wdkYudk? tmraEwGmac:? ykpdar;NyD? (utb,fodkY ar;oenf;)
]]tm0kaomigh&iS w
f ?Ydk rH awrmoH 0gwGi;f oH;k vywfv;kH ? uwd[d
tb,frQavmufuek af om? &d,myax[d&d,mykxw
f jYkd zif?h 0Dw-d
emarxukev
f eG af pMurnfenf;}} wdodaYk r;Ny/D baE&m;
pwl[d 4yg;ukeaf om? (&d,myax[dwdjYk zif?h 0Dwed marmrukef
vGeaf pMuygrnf?) wdodYk avQmufMuukeNf y/D tm0kaomwdYk {wH
odYk &d,mykxf4yg;jzifh ukev
f eG af pjcif;onf? u yetb,fov
Ykd Qi?f
ywdyl H oifah vsmrf nfenf;? tyraw[d rarhravsmo
h w
l o
Ykd nf? b0dwAH
eEkjzpf&monfr[kwfygavm/ [drSef\? r,HwynfhawmfwdkYonf?
"&rmeuoufawmfxif&Sm;&Sdawmfrlaom? Ak'\? oEdum
txHawmfr?S ur|meHud?k *a[wGm? tm*wmvmcJu
h ek Nf y?D Ak'g p
emrbk&m;&SifwdkYrnfonfudkvnf;? yrma'earhavsmhjcif;jzifh? tm&ma"wkH ESpo
f ufapjcif;iSm? e oumrpGr;f Edik ?f a0goifwo
dYk nf? aw
xdkbk&m;&SifwdkYudk? uvsmPZmoa,eaumif;aom tvdkqEjzifh?
tm&ma"wAmESpo
f ufapxdu
k u
f ek \
f / p-qufOK;tH?h yrw emr
arhavsmhaomyk*dKvfrnfolzdkY? 0g-arhavsmholtwGuf? pwma&m4yg;
ukeaf om? tyg,mtyg,fwo
Ykd nf? oua*[o'domrdr\
d tdrEf iS hf
wluek \
f ? tm0kaomwdYk tyrwmrarhravsmo
h w
l o
Ykd nf? a[mx
jzpfMuukeaf vm? wdodY kajymNy/D baE&m; wkarS yet&Sib
f &k m;
&d,myax[d/ / ]]&d,eH y0weH &d,m? &d,m,+yxm &d,myxm}}ESihftnD ukd,ftrlt&mjzpfjcif;\ taMumif;jzpfaom ]]oGm;jcif;
&yfjcif; xkdifjcif; avsmif;jcif;}}wkdYukd ]]&d,mykxf}}[k ac:qkdonf? oGm;-&yfxkid -f avsmif;tcku
d jf zpfaom kyt
f pOftwef;ukd aumuf,&l onf/ (om&w1 203)

0*f

"ry'bmom#Dum

29

wkdYonfum;? utb,fodkY? (0Dwdemarx-ukefvGefapukefrnf


enf;) wdodYkavQmufuek Nf y/D tm0kaomwd?Yk t[Honf? wD[d
(oGm;-&yf-xkid t
f m;jzih)f ok;H rsKd ;ukeaf om? &d,myax[dwdjYk zif?h 0Dw-d
emarmrdukev
f eG af pygrnf? yd| ausmufuek ;f ud?k e yoma&mrd
qefaY wmhrnfr[kw?f wdodaYk jymNy/D baE&m; om"kaumif;yg\?
tyrwmrarhravsmu
h ek o
f nf? a[mxjzpfygukeaf vm? wdodYk
avQmufuek Nf y/D
txxdrk aS emuf? ax&r[mygvax&fonf? ed'H tdyjf cif;od?Yk
taemurEroufa&mufvaomf? yXrrmaoyXrvonf? 0g0gqkdvonf? twduaEvGefvaomf? rZdrrmaorZdrvonf? 0g0gacgifvonf? orawa&mufvaomf? tuda&ma*grsufpda&m*g
onf? OyZd jzpfNy/D qd'C
#awmaygufaom a&td;k rS? O'u"m&m 0d,
a&tvsOfwkdYuJhodkY? tuD[drsufvHk;wdkYrS? tk"m&mrsuf&nftvsOf
wdo
Yk nf? y*&Ed ,dpk ;D uke\
f / aomxkrd [mygvax&fonf? oA&w
tvkH;pkHaom nOfhywfvkH;? 0g-wpfnvkH;? orP"rH&[ef;w&m;ukd?
ed'H taemurE/ / taemurEukd owrD(vuP)teuf,l
ay;cJhonf? ]]yXrrmaoonf? twduaEaomf? rZdrrmaoonf? oraw
aomf? ed'H-tdyfjcif;odkY? taemurE-aom? ax&-\? tuda&ma*gonf? OyZd}}[kvnf; wpfenf;ay;yg? qufOK;tHh-r[mygvax&fonf "kwif\
tpGrf;jzifh avsmif;jcif;&d,mykxfukdom y,fonf? b0ifusvsuf yuwd
tdyfpufjcif;ukd y,fonfr[kwf? xkdaMumihf ed'Ht& avsmif;jcif;&d,mykxfukd
,l&onf? b0ifusvsuf yuwdtdyfpufjcif;ukd r,l&[k "r#D qkd\? okdYaomf
rsufpda&m*g jzpf&onfrSm wu,fukd rtdyfpufjcif;aMumihfom jzpf&um;
b0ifusvsuf yuwdtdyfpufjcif;ukdyg ,loihfonf/
orP"r/H / twaem udpH emr orP"arm? oacFyawm oDvorm"dynm(ax&.|-2 274)? psmeH 0g ra*g 0g zvH 0g orP"arm emr(ygpd
a,m-42)? aum {o baE orP"arm emrmwd? 'Gwomuma& oZm,H

30

"ry'bmom#Dum

,ru

uwGmjyKusi
hf ? tkP*k r aetkPw
f uf&mtcg? *AH tdycf ef;ok?Yd
y0dow
d mG ? edo'D d xkid Nf y/D bduL wko
Yd nf? bdum pm&a0vm,qGr;f
tusdK;iSm vnfv
h nf&mtcsed f ? 0gqGr;f cH<ucsed f ? ax&\? oEu
d H
okdY? *EmoGm;? ]]baE&m; bdumpm&a0vmqGrf;tusdK;iSm vSnfh
vnf&m tcsed yf gwnf;? 0g-qGr;f cH<ucsed yf gwnf;?}} wdok?Yd tm[Hok
avQmufuek Nf y/D tm0kaomwkYd awe [dxdo
k jYdk zpfvQi?f ywp0D &Hoydwf
ouFe;f uk?d *PSx,lMuavm? wdokaYd jymNy/D twaem\? ywpD0&Huk?d *g[maywGm,lap? edur d xGuNf y/D bduL wko
Yd nf? w
xdkr[mygvax&f\? tuD[dwkdYrS? tledrsuf&nfwkdYukd? y*&aE
,kpd ;D aeonfwu
Ydk ?dk 'domG ? ]]baE&m; {wHrsu&f nf,pdk ;D jcif;onf?
ubmaMumhief nf;}} wdok?Yd ykpo
k ar;ukeNf y/D tm0kaomwkYd
ar\? tueD d wku
Yd ?dk 0gwmavwko
Yd nf? 0dZEd xd;k uke\
f ? wdokYd
ua&mr? twbma0 p c,0,H y|ayr r[mOygodauwd("r.|-1 185)/
tzGihfrsm;ukd Munhf orP"r[lonf ]]oDv orm"d ynm psmef r*f
zkdvf aum|mour|mef;ukd GwfqkdESvkH;oGif;jcif; cEmukd,f tjzpftysufukd
Ijcif;}}wkdYwnf;? a&SUem;wGif ]]ur|meH uaxod}}[k qkdcJhojzihf ae&m
aum|mour|mef;ukd &GwfqkdESvkH;oGif;jcif; cEmukd,f tjzpftysufIjcif;udk
orP"rt& ,loifhonf? ]]orPmeH+"arm orP"arm(rtlyged-2 365)}}
[kjyK/
bdumpm&a0vm,/ / bdum, pma&m p&PH {wmwd bdumpma&m-qGrf;tusdK;iSm vSnfhvnfjcif;&Sdaom&[ef;? bdum+p&+P?-0drwd2 113)/ bdum, p&wDwd bdumpma&m-qGrf;tusdK;iSm vSnhfvnfaom
&[ef;(om&w-3 247)/ bdum pm&+a0vm bdum pm&a0vm-qGr;f tusKd ;
iSm vnfhvnfjcif;&Sdaom(vnfhvnfaom) &[ef;\ tcsdef? (wpfenf;) bdum
p&d,wd (p&Ed) {wmwd bdumpma&m(tEk#D-2 181? ygpda,m-525)? p&wd
{wmwd pma&m? bdum,+pma&m bdumpma&m? bdumpma&ma,0+a0vm
bdumpm&a0vm-qGrf;tusdK;iSm vnfhvnf&mtcsdef(oDbm-1 290)/

0*f

"ry'bmom#Dum

31

ajymNy/D baE&m; a0aZeaq;q&monf? y0g&dwm-zdwx


f m;tyfNy;D
ukefonf? trSm eEk-jzpfuek o
f nf r[kwyf gavm? wxkad q;q&m
tm;? uaxrajymqkyd guket
f ?hH wdokY ad vQmufuek Nf y/D tm0kaom
wkYd om"kaumif;Ny?D wdokaYd jymNy/D awxk&d [ef;wko
Yd nf? a0Z
tm;? ux,ok ajymMuukeNf y/D aomxkad q;q&monf? awvHqDu?dk
ypdwmG csu
f ? ayaoodykaYd pNy?D axa&monf? emom,ESmacgif;?
awvHqDu?dk tmoda Emavmif;xnfv
h aomf? (cyfvaomf)? edoEd -
f nfom? ([kwmG aum0xkid v
f suo
f m? (xkid &f if;om)? ]]edoEd a um0-xkid o
)}}[k o'wa y;/ tmodw
d mG avmif;xnfNh y;D ? (cyfNy;D )? taEm*grH
&GmwGi;f ok?Yd yg0dod 0ifNy/D a0aZmonf? wHxkrd [mygvax&fu?dk 'domG
? tm[avQmufNyD? (utb,fokdY avQmufoenf;) ]]baE&m;
t,st&Si\
f ? tueD d wku
Yd ?dk 0gawmonf? 0dZwd ud&xk;d owJq
h ?kd }}
wdokdYar;avQmufNyD/ OygouOygoum tmrtdrf;? wd
okaYd jymNy/D baE&m; r,mwynfah wmfonf? awvHuk?d ypdwmG
? ayodwH ykaYd ptyfygNy?D a0gt&Sib
f &k m;wko
Yd nf? emom,? awvH
ukd? tmodwHoGef;avmif;tyfNyDavm? wdokdY ar;NyD/ Oygou
um tmrtdrf;? wdokdY ajymNyD/ 'ged,cktcg? uD'doH
tb,fuo
hJ Ydk Ityfoenf; 0g-b,fvakd eoenf; wdokY d ar;Ny/D
Oygouum kZaw0emusifonfomwnf;? wdokdY ajymNyD/
a0aZmonf? ]]r,migonf? {u0ga&ae0wpfBurd w
f nf;jzifo
Y mvQi?f
0lyoreorwH Nird ;f apjcif; pGr;f Edik af om? awvHuk?d y[dwH ykaYd ptyfNy?D
utb,faMumif?Y a&ma*gonf? e 0lyoaEm Ek acgrNird ;f oenf;?}}
wdokdY? pdaEwGmawG;? ]]baE&m; a0gt&Sifbk&m;wkdYonf?
edo'D w
d mG xkid
f ? awvHqDu?dk tmodwH avmif;xnft
h yfygoavm?
trSm/ / to+r? rukrd jS yK? "mwGeo
f u
f adk cs ]]trS}}[k &So
d ifah omfvnf;
&GwfvG,fapjcif;iSm 'DCjyK ]]trSm}}[k &Sd&onf/

32

"ry'bmom#Dum

,ru

edyZw
d mG avsmif;? (awvHuk?d tmodwH avm)}} wdok?Yd ykpd
ar;Ny/D axa&monf? wkPDS qdwq
f w
d ?f ta[modjzpfNy?D ykeyKeH xyf?
ykp,
d rmaemydar;tyfygaomfvnf;? e uaxodrajym/ aomxkad q;
q&monf? ]]0d[m&Hok?Yd *Em? ax&\? 0oe|meHae&mt&yfu?dk
MoavmaumrdMunfhthH}} wdokdY? pdaEwGmMuH? ]]baE&m;
awe [dxkdokdYjzpfvQif? *px<uawmfrlygukef?}} wdokdYajym?
ax&Huk?d 0daZwmG jyefvw
T
f ? 0d[m&Hok?Yd *Em? ax&\?
0oe|meHuk?d MoavmauaEmMunfv
h aomf? puFreedo'D e|mear0
pBuoGm;&mt&yf xkdif&mt&yfukdom? 'doGm? o,e|meHtdyf&m
t&yfukd? t'doGmrjrifrl? ]]baE&m; a0gwkdYonf? edodaE[d
xkid u
f ek v
f su?f tmodwH avmif;xnft
h yfoavm edyaE[d avsmif;
ukev
f su?f (tmodwH tyfoavm)}} wdok?Yd ykpd Ny/D axa&monf?
wkPDS qdw?f ta[modNy/D ]]baE&m;? {0Hok?Yd rm u&dw rjyKygukeEf iS ?hf
orP"arm emr&[ef;w&m;rnfonfu?dk o&D&H uk,
d u
f ?dk ,mayaEe
&SnfaomumvodkY a&mufapolonf? (rQwapolonf)? 0g-apvsuf?
umwkHjyKusifhjcif;iSm? oumpGrf;Ekdifyg\? edyZdwGmavsmif;? tmodx
avmif;xnfyh guke?f }} wdok?Yd ykeyKe-H xyf? ,mpdawmif;yefNy/D
]]tm0kaom'g,um wGHoifonf? wm0a&S;OK;pGm? *poGm;avm?
(wpfenf;) wm0 *p-oGm;OK;avm? raEwmG wkid yf ifNy;D vaomf? Zmedmrdod&vdrfhrnf?}} wdokdYajym? a0ZHukd? Oa,smaZod
jyefvw
T Nf y/D p-qufOK;th?H wwxk&d mG ? ax&\? wDaqGrsK;d wkYd
onf? ae0 (twd)r&Sdukef? omavm[dwmaoG;om;awmfpyfolwkdY
onf? e twd r&Su
d ek ?f auetb,foEl iS ?hf o' twl? raE,swkid yf if
&mtHeh nf;? yetajzum;? u&Zuma,eokwaf oG;aMumifh jzpfaom
cEmudk,fESifh? o'twl? raEaEmwkdifyifonf? (a[mwd-jzpf\? utb,fodkY wdkifyifoenf;) ]]tm0kaom ygvdwigh&Sif ygvtrnf&Sd

0*f

"ry'bmom#Dum

33

aom cEmudk,f wm0a&S;OK;pGm? 0a'[dajymprf;avm? wGHonf?


tueD d rsuv
f ;kH wku
Yd ?dk Moavmauod uMunfrh nfavm O'g[k
okdYr[kwf? Ak'omoeHbk&m;&Sif\ omoemawmfukd? (Moavmauod uavm) [dtajzum;? 0g-tMuifaMumihf? terw*ood
tyfaom tptydik ;f tjcm;r&Sad om? 0g-rodtyfaom tptydik ;f tjcm;
&Sad om? oHom&0aoHo&m0#f? w0oif\? tuu
d mPrsupf d
uef;ol\tjzpf\? 0g-rsufpduef;jcif;\? *Pem emrta&twGuf
rnfonf? ewd r&S?d yeonfomruao;? taeumedwpfyg;ru rsm;
pGmukefaom? Ak'owmedbk&m;t&mwkdYonfvnf;aumif;? Ak'o[medbk&m;taxmifwo
Ydk nfvnf;aumif;? twDwmedvGeo
f mG ;ukeNf y/D
awoifonf? awokxkdbk&m;&SifwkdYwGif? {uAka'gydwpfqlaom
bk&m;&Siu
f v
dk nf;? e y&dpad PmrjyKpk rvkyaf uR;tyf? 'ged? rH
taEm0Hrd;k wGi;f ? taEm0H emarwEd bkra w Oya,m0peH(ygpd
Yd wfv;Hk ? e edyZ
d mrdrtdyaf wmh
a,m-485)}} wa,m rmaook;H vwky
terw*o/ / terw*udk ]]tnmw*}}[kzGihfaom rlv#Dum-18
twkdif;ay;cJhonf? ]]e+trw+t*}}[k yk'fcJG? ]]rnawwd rawm? rawma,0
trawm? (to'g waAm)? trawm+ta*g trwa*g? ewd+trwa*g
,mwd terwa*g-odtyfaomtptykdif;tjcm;r&Sdaom? (wpfenf;) e+
trawm? terawm+ta*g ,mwd terwa*g-rodtyfaom tptykdif;
tjcm;&Sdaom}}[kjyK/
wpfenf;/ / ]]tEk+trw+t*}}[kyk'fcJG? ]]e+rawm trawm? trawm+ta*g ,mwd trwa*g? tEk*Em (tEk tEk)+trwa*g terwa*g}}[kjyK? ]]terw*o- ESp&f maxmifavSmuf Pfjzifah vQmufvnf; razmuf
rjyef {uefodtyfaom tptydkif;tjcm;r&Sdaom? 0g-ESpf&maxmifavSmuf
PfjzifhavQmufvnf; razmufrjyef {uefrodtyfaom tptydkif;tjcm;
&Sdaom}}[k ay;/ (oH.|-2 145? oH.#D-2 150? om&w-1 218? eDbm. 163? yg&m.bm 1-401)

34

"ry'bmom#Dum

,ru

tH?h wdokt
Yd "d|mef? awrmoHok;H vywfv;Hk ? edA'0&D ,
d H pJNG raJ om
0D&d,ukd? 0g-tNrJrjywf BudK;pm;tm;xkwfrIukd? u&dmrdjyKawmhtHh?
womxkdaMumihf? (xkdokdYjyKjcif;aMumifh)? awoif\? puLedwkdYonf?
eEK 0gysufpD;rlvnf; ysufpD;ygapukef? bdZEK 0gaygufuGJrlvnf;
aygufuGJygapukef? Ak'omoear0jrwfpGmbk&m;\ omoemawmf
uko
d m? "ma&[daqmifavm? puLedwdu
Yk ?dk rm "ma&[draqmifEiS ?hf }}
wdokw
Yd idk yf ifNy?D blwum,Hr[mbkwf4yg;rDaS om cEmuk,
d u
f ?dk
blwum,Ed pwkr[mblweddwH cEyuH?-"r#D/ Mo0'aEmqHk;r
vko
d nf? ([kwmG -?) rm *gxma,m*gxmwku
Yd ?dk tbmod&Gwf
qkNd y/D (u-tb,fo&Ykd w
G q
f o
kd enf;) puLed ?ay? yrZow
D -d puLed ?ay?
yrZod[l? tbmod-NyD/
puLed [m,EK rrm,dwmed aomwmed [m,EK wax0 uma,m?
oAr'd H [m,wk a'[edw
d H uu
m&Pm ygvw
d wGH yrZo/d
rrm,dwmed- ighOpm[k jyKtyfukefaom? 0g- jrwfEkd;tyfukefaom?
]]rm puLeD}}wd / / wdwpfv;kH tausBu?H okrYd [kwf odavoenf;
tm0kwdenf;paom enf;t& wdukd 2cgay;? ]]u&Zuma,e ye o'
raEaEm}}onf ]]aue o' raE,s}}[laom tar;ykpm 0gus\ tajzjy 0doZem0gus? ]]0a'[d ?ay? rm puLed}}onf ]]u&Zuma,e ye o' raEaEm}}\
wkid yf ifyu
Hk jdk yaom tmum&0gus-[k ,l ay;onf/
Mo0'aEm/ / t0+0'+tE? tEypnf;onf tem*wfumv umrwukd xGef;jy\? xkdaMumihf ]]Mo0'aEm-qkH;rvkdonfjzpf? (Bud,maooe
teuf)? 0g-qkH;rvkdonf\ tjzpfaMumihf? ([dwfteuf)? 0g-qkH;rvkdaom?
(axa&m-onf?) (wkvsm"du&P0daooeteuf)? 0g-Mo0'aEm-qkH;rvkdv
aomf? (vuPteuf)}}[k teuf4rsdK; ay;Ekdifonf? txuf ]]uwm;vGefwkdY
pyfapzkdY&m yk'fryg [kwGmxnfhavrif;}}ESihftnD uwm;vGef,l ay;cJhonf/
em*wfumv rmeE xGe;f jyumrwm/ umrwrmS Bu,
d m0doo
d f aMumih[
f w
d -f
0dao vuaP xGef;av av;twm?-a&T-534-5/

0*f

"ry'bmom#Dum

35

puLed- rsupf w
d o
Ydk nf? [m,EK- ,kwaf vsmrh v
l nf; ,kwaf vsmyh gapuke?f
aomwmed-em;wkdYonf? [m,EK- ukef? uma,m- wpfukd,fvkH;onf?
wax0- xkdYtwlyif? ([m,wk-,kwfavsmhrlvnf; ,kwfavsmhygap?)
a'[eddwH- ukd,frSDaom? 'H oArd- tvkH;pkHonfaomfvnf;?
[m,wk-ap? ygvdw-ygvtrnfSdaom cEmukd,f u um&Pmtb,ftaMumif;aMumif?h wG-H oifonf? yrZo-d arhavsmb
h o
d enf;/
ygavm+t twDwd ygvdawm? ygv+w? emrnfu ygvwnf;?
ygvdwr[kwf? xkdaMumihf ]]ygvdw-ygvdw}}[k ray;&/

puLed ZD&EK rrm,dwmed aomwmed ZD&EK wax0 uma,m?


oArd'H ZD&wk a'[eddwH u um&Pm ygvdw wGH yrZod/
rrm,dwmed- ukefaom? puLed-wdkYonf? ZD&EK- aqG;ajrhrlvnf;
aqG;ajrhygapukef? aomwmed- wkdYonf? ZD&EK- ukef? uma,m- onf?
wax0- yif? (ZD&wk- aqG;ajrhrlvnf; aqG;ajrhygap?) a'[eddwHaom? 'H oAr-d aomfvnf;? ZD&wk- ap? ygvdw- uk,
d f u um&PmaMumifh? wGH- onf? yrZod- enf;/ |-3/
puLed bdZEK rrm,dwmed aomwmed bdZEK wax0 uma,m?
oArd'H bdZwk a'[eddwH u um&Pm ygvdw wGH yrZod/
rrm,dwmed-ukefaom? puLed-wdkYonf? bdZEK- ysufpD;rlvnf;
ysufpD;ygapukef? aomwmed-wkdYonf? bdZEK-ukef? uma,m-onf?
wax0- yif? (bdZw
-k ysupf ;D rlvnf; ysupf ;D ygap?) a'[edw
d -H aom?
'H oAr-d aomfvnf;? bdZw
-k ap? ygvdw-uk,
d f u um&Pm-aMumif?h
wG-H onf? yrZo-d enf;/
{0HokdYvQif? wD[d3yk'fukefaom? *gxm[dwkdYjzifh? twaem
rdrt
d m;? Mo0g'Htqk;H truk?d 'wGmay;Ny;D ? edoEd a um0xkid v
f suf
omvQif? ewKurHESmESwfrIukd? uwGmjyK? *grHokdY? yd@m,iSm?
yg0dod Ny/D a0aZmonf? wHr[mygvax&fu?dk 'domG ? ]]baE&m;

36

"ry'bmom#Dum

,ru

ewKurHukd? uwH ujyKtyfNyDavm}} wdokdY? ykpdNyD/ Oygou


um tmrtdr;f ? wdokaYd jymNy/D baE&m; uD'o
d H tb,fuo
hJ Y kd
Ityfygao;oenf;(b,fvkdaeygao;oenf;) wdokdYar;NyD/
Oygouum kZa w0 emusio
f nfom? wdokaYd jymNy/D baE
&m; a0gt&Sib
f &k m;wko
Yd nf? edo'D w
d mG ? ewKurH uk?d uwHjyKtyfyg
oavm edyZdwGm? (uwHavm)? wdokdYar;NyD/ axa&m
onf? wkPDSqdwfqdwf? ta[modNyD? ykeyKeHxyf? ykpd,rmaemyd
ar;tyfygaomfvnf;? udd bmudrk Q? e uaxodrajym/ txxkt
d cg?
eHxkdrax&fukd? a0aZmonf? ]]baE&m;? wkarSwkdYonf? oyg,H
avsmufywfonfu?kd e ua&mxrjyKuek ?f tZawm,aeYr?S y|m,
p? ]tokauernfaom aq;q&monf? arighzkdY? 0g-twGuf?
awvHukd? yuHcsuftyfNyD?} wdokdY? rm 0'dwrajymygukefESifh?
t[rd wynfah wmfonfvnf;? ]r,monf? a0gt&Sib
f &k m;wkzYd ?Ydk 0gtwGu?f awvHuk?d yuH Ny?D } wdok?Yd e 0umrdrajymyg?}} wdok?Yd
tm[avQmufNy/D aomxkrd [mygvax&fonf? 0g-ud?k a0aZeonf?
ypumawmy,fpGefYtyfonf? ([kwGm-?) 0d[m&HokdY? *Em? ]]wGH
onf? 0gukd? a0aZemydonfvnf;? ypumawmy,fpGefYtyfonf?
tod\? orP&[ef; &d,myxHukd? rm 0dZdrpGefYvGwfESifh?}}
wdokq
Yd ;kH rNy/D
y#dudawm wdudpm, a0aZemyd 0d0Zdawm?
ed,awm rpK&mZ u ygvdw yrZod/
(r,myd-igonfvnf;? a0aZm-aq;q&mud?k ) wdupd m ,- aq;
ukjcif;rS? y#duad wm- y,fjrpftyfNy?D a0aZemyd- aq;q&monfvnf;?
(t[H-ighukd? wdudpm,-rS?) 0d0Zdawm-aSmifMuOftyfNyD? rpK&mZaorif;\? 0g-aorif;onf? ed,awm-tNrJowfrSwftyfolwnf;?
]]aovlwnf;}}[lvkd/ (wpfenf;) rpK&mZ- aorif;tvdkYiSm? 0g-

0*f

"ry'bmom#Dum

37

aorif;zkdY? ed,awm-NrJ\? ]]aozkdY aocsm\}}[lvkd/ ygvdw-ukd,f u tb,faMumifh? wGH-onf? yrZod-enf;/


wdodkY? rm, *gxm,*gxmjzifh? twmeHrdrdudk,fukd?
Mo0'dwmG qk;H rNy;D ? orP"rH &[ef;w&m;uk?d tumodjyKNy/D tx
xkdrSaemuf? rZdr,marrZdr,mrfonf? 0g-oef;acgif,mrfonf?
twdua EvGev
f aomf? tykAH a&S;vnf;rus? tp&drH aemufvnf;rus?
(wpfenf;) tykAH tp&drHra&S;raESmif;? (wpfcsdefwnf;)? txkd
r[mygvax&f\? tuDed ap0wkdYonfvnf;aumif;? udavom p
udavomwko
Yd nfvnf;aumif;? bZo
k ysupf ;D ukeNf y?D (aygufuu
JG ek Nf y)D /
aomxkdr[mygvax&fonf? oku0dyaumoku0dyujzpf
aom? 0g-psmeftap;rpyfojzihf ajcmufuyfaom 0dyem&Sdaom?
t&[m&[Emonf? [kwmG ? *AH tdycf ef;ok?Yd y0dow
d mG 0if? edo'D d
xdik Nf y/D
bduL wko
Yd nf? bdum pm&a0vm,qGr;f tusKd ;iSm vSnv
hf nf&m
tcsdef? 0g-qGrf;cH<ucsdef? tm*Emvm? ]]baE&m; bdumpm&umavmqGr;f tusKd ;iSm vSnv
hf nf&m tcsed yf gwnf;? 0g-qGr;f cH<u
csed yf gwnf;?}} wdok?Yd tm[Hok avQmufuek Nf y/D tm0kaomigh&iS w
f Ydk
umavmqGr;f cHcsed af vm wdokaYd r;Ny/D baE&m; tmrrSeyf g?
wdokaYd vQmufuek Nf y/D awe [dxdo
k jYkd zpfvQi?f *px<uMuavm?
oku0dyaum/ / a, ye cPduorm"draw XwGm 0dyeH y|aywGm t"d*wt*r*g? aw tm'dawm tE&E&m p orm"daZe psmea*Fe
0dyemAE&H y#doEmemeH tbm0g okum 0dyem {awoEd oku0dyem emr(ax&.|-2 545)/ twkdif; ay;cJhonf/ ]]orxbm0emodae[mbma0e okum vlcg toded'g 0dyem {awoEd oku0dyum
('D#D-2 117? om&w-45)}}[laom tzGifhtvkd ]]oku0dyaum-orx
tap;"mwf r,SOfpyfojzihf ajcmufuyfaom 0dyem&Sdaom}}[k ay;/ oku
0dyemyk'faemif ormoEuypnf;ouf? e-ukdacs/ (yg&mbm-1 58)

38

"ry'bmom#Dum

,ru

wdokYd rdeNYf y/D baE&m; wkarS yewko


Yd nfum;? utb,foyYdk g
enf; wdokaYd r;ukeNf y/D tm0kaomwkYd ar\? tueD d wko
Yd nf?
y&d[eD med,kwaf vsmu
h ek Nf y?D wdodaYk jymNy/D awxk&d [ef;wko
Yd nf?
wxkdr[mygvax&f\? tuDedwkdYukd? MoavmauwGmMunfh?
tkyP
k a ewmrsu&f nfwjYdk zihf jynfah om rsuv
f ;kH &Su
d ek o
f nf? [kwmG
? ]]baE&m; rm pdE,dwawmifawmif rMuHpnfygukefESifh?
([k[
d 'dk 'D D rawG;ygukeEf iS )hf ? r,Hwko
Yd nf? a0gwkt
Yd m;? y#dZ*
d mrjyK
pkvyk af uR;uket
f ?hH }} wdok?Yd ax&Huk?d ormaowGmoufom&m
&ap? 0g-ESpo
f rd t
hf m;ay;? uwA,
w
k u
H jyKxu
dk o
f nf\tjzpfEiS hf
,SOaf om? (jyKoifjh yKxu
dk af om)? 0wy#d0wH 0wfBu;D 0wfi,fu?dk uwGm
? *grHok?Yd yd@m,iSm? y0doo
k ukeNf y/D rEkmwko
Yd nf? ax&Huk?d
t'domG rjrif? ]]baEwkYd trSmuHwk\
Yd ? ta,smt&Sio
f nf? uk[
tb,frmS ygenf;}} wdok?Yd ykpw
d mG ? wH y0w xkjd zpfyu
Hk ?dk okwmG
? ,m*kH ,m*ku?dk ayaowGmykaYd p? o,Huk,
d w
f idk ?f yd@ygwHqGr;f
uk?d tm'g,,l? *Em? ax&Huk?d 0Ew
d mG &Scd ;dk ? yg'rlavajc&if;?
y&d0wrmemvl;vSdrfhukefvsuf? a&m'dwGmikd? ]]baE&m; r,HwkdY
onf? a0gwkt
Yd m;? y#dZ*
d mryguket
f ?hH wkarSwko
Yd nf? rm pdE,
w
d
ukefESifh?}} wdokdY? ormaowGm? yurokzJoGm;ukefNyD/
wawmxkdtcgrS? y|m,p? edA'HtNrJrjywf? ,m*kbwH
,m*k qGrf;ukd? 0d[m&ar0ausmif;okdYomvQif? ayaoEdykdYapukef\?
axa&mydonfvnf;? wa&tjcm;ukefaom? o|dajcmufq,f
aom? bduL wku
Yd ?dk ed&E&H tNrrJ jywf? Mo0'wdqk;H r\? awxk&d [ef;
wko
Yd nf? wxkrd [mygvax&f\? Mo0ga'tqk;H tr? XwGm- wnf
? y0g&Pm,y0g&PmaeYonf? Oyu|m,eD;uyfvaomf? oaA0
tvkH;pkHaom &[ef;wkdYonfyif? y#dord'g[dy#dord'gav;yg;wkdYESifh?
y#dord'g[d/ / y#d 0dokH 0dokH ordZEd {wm[Dwd y#dord'g-toD;toD;

0*f

"ry'bmom#Dum

39

o[wuG? t&[wH t&[wzv


dk o
f ?Ydk ygykPo
k a&mufuek Nf y/D p ye
qufOK;tHh? awxkd&[ef;wkdYonf? 0k|0mrkd;vywfvkH; aeNyD;ukef
onf? 0g0guRwNf y;D ukeo
f nf? (ormem-jzpfuek v
f aomf?) owm&Huk?d
'|Kumrmzl;jrifjcif;iSm tvk&d u
dS ek o
f nf? [kwmG ? ax&Huk?d tm[Hok
ukefNyD? (utb,foYkd avQmufukefoenf;) ]]baE&m; owm&H
uk?d '|Kumrmukeo
f nf? trSjzpfuek \
f ?}} wd-okYd avQmufuek Nf y/D
axa&monf? awoHxdk&[ef;wdkY\? 0peHukd? okwGm? pdaEod
pOf;pm;Ny?D (u-enf;) ]]t[Honf? 'kAa vmtm;r&S?d tE&mra* p
vrf;c&D;\ tMum;vnf;? trEky&d*[
w
d mbDv;l wko
Yd nf odr;f yku
d f
tyfaom? t#0Dawmtkyfonf? twd\? r,digonf? {aw[d
&[ef;wkEYd iS ?Yf o' twl? *paEoGm;vaomf? oaAtvk;H pkaH om &[ef;
wko
Yd nf? udvrdEd yifyef;Muvdrrhf nf? bdur d qGr;f ukv
d nf;? vbdwHk
&jcif;iSm? e oud
Ed pGr;f Ekid Mf uvdrrhf nfr[kw?f ar&[ef;wku
Yd ?dk
yka&w&ar0-a&S;OK;pGmomvQi?f ayaomrdapvTwt
f ?hH }} wd
okdY pOf;pm;NyD/ txxdkrSaemuf? aexkd&[ef;wkdYukd? tm[NyD? (uenf;) ]]tm0kaomwk?Yd wkarSwdo
Yk nf? yk&awma&SU? 0g-u? *px
oGm;Muukef?}} wdodkYajymNyD/ baE&m; wkarS yet&Sifbk&m;wkdY
onfum;? (u-tb,fokdYygenf;) wdodkY ar;ukefNyD/ t[Honf? 'kAa vm-tm;r&S?d tE&mra* p-vnf;? trEky&d*[
w
d mcJGjcm;pdwfjzm odaMumif;Pfynmrsm;(oarmbm-3 112)? y#dordEED (y#dordZ E )D wd y#dord' g-toD;toD; cJjG cm;wwf (cJjG cm; odwwfaom) Pfynm
rsm;(yg&mbm-1 149? l-370)? y#dord'gPfonf (1) twy#dord'gtusdK;w&m;wkdYukd cJGjcm;pdwfjzm odEkdifaomPf (2) "ry#dord'g-taMumif;
w&m;wkdYukd cJGjcm;pdwfjzm odEkdifaomPf (3) edkwdy#dord'g-rSefuefaom
o'gwkdYukd cJGjcm;pdwfjzm odEkdifaomPf (4) y#dbmey#dord'g-]]tw "r
edkwd}}[laom a&SUPf 3rsdK;ukd cJGjcm;pdwfjzm odEkdifaomPftm;jzihf 4yg;
&Sdonf/ (tbd0d-307? y#doH-2 85-8? tbd.|-2 370? y#doH.|-1 3)

40

"ry'bmom#Dum

,ru

aom? t#0D-onf? twd-\? r,d-onf? wkarS[d-wkdYESihf? o'-twl?


*paE-aomf? oaAukeaf om? (wkarSwdo
Yk nf?) udvrdx-Muvdrrhf nf?
wkarSwko
Yd nf? yk&awm? 0gu? *pxuke?f wdodYk rdeNYf y/D baE
{0Hok?Yd rm u&dw rjyKMuESi?hf r,Hwko
Yd nf? wkarS[d t&Sib
f &k m;wkEYd iS ?hf
o'a ,0twlomvQi?f *rdmroGm;Muygrnf? wdodYk avQmuf
MuNy/D ]]tm0kaomwkYd a0gwkt
Yd m;? {0HokYd oGm;jcif;onf? rm kpw
d
rESpo
f ufEiS ?hf {0H oaEokjYd zpfvaomf? r,SH tm;? 0g-\? tzmokuH
rcsr;f omjcif;onf? b0dwdvdrrhf nf? r,SH \? ueda|m yenDonf
um;? wkarSt&Sib
f &k m;wku
Yd ?dk 'domG ? ykp
d wdar;vdrrhf nf? tx
xdo
k aYkd r;&mtcg? txkn
d t
D m;? rr\? puLeHwk\
Yd ? y&d[eD bm0H
,kwaf vsmu
h ek o
f nf\tjzpfu?dk tma&map,smxajymjyvku
d Mf uavm?
aomxkn
d o
D nf? r,SH \? oEu
d H txHo?Ydk ud wpfpw
Hk pfa,mufu?dk
y[dP
d wd {0apvTwv
f rd rhf nfom? awexkad pvTwt
f yfoEl iS ?hf o'-
twl? tm*p
d mrdvmcJv
h rd rhf nf? wkarSwko
Yd nf? rr\? 0paeepum;
jzif?h 'oAvjrwfpmG bk&m;ukv
d nf;aumif;? toDwrd [maxa& p
&Spu
f syd af om r[max&fwu
Ydk v
dk nf;aumif;? 0Ex&Scd ;dk Muavm?}} wd
okaYd jym? awxk&d [ef;wku
Yd ?dk Oa,smaZodapvTwNf y/D
awxk&d [ef;wko
Yd nf? ax&Huk?d crmaywGmonf;cHap? 0g-uef
awmhawmif;yef? taEm*grH&GmwGi;f ok?Yd y0doo
k 0ifuek Nf y/D rEkm
wko
Yd nf? awxk&d [ef;wku
Yd ?dk 'domG ? edo'D gaywGmxkid af p? bduH
qGr;f uk?d 'wGmvSL? ]]baEwkYd t,smeHt&Sib
f &k m;wd\
Yk ? *remuma&mc&D;oGm;rnfh tjcif;t&monf? 0g-c&D;oGm;jcif;\ taMumif;onf?
kpdw/ / kp+,+tZweD tm0dbwf? tmukd w-jyK? ]]a0g-wdo
Yk nf? {0HodkY? rm kpdw-ukefESifh}}[kay;jcif;rSm o'gusrf;ESihf rnDyg? ESihf tvm;wl
]]u om"k e kpw
?d rm,oEm erd oHCaba'g kpw
d } }ponfudk Munfv
h Qif
a0gonf or'gefom jzpfxu
dk \
f ? uwm;rjzpfxu
dk /f

0*f

"ry'bmom#Dum

41

ynm,wd uxif&Sm;ygoavm? 0g-ay:vmygoavm?}} wdokY d


ar;avQmufuek Nf y/D OygoumwkYd tmrtdr;f ? owm&Huk?d '|Kumrm
zl;jrifjcif;iSm tvd&k u
dS ek o
f nf? trSjzpfuek \
f ? wdokY d ajymukeNf y/D
awxkv
d w
l o
Ydk nf? ykeyKeH xyf? ,mpdwmG awmif;yefvaomf? awoH
xk&d [ef;wk\
Yd ? *reqEar0oGm;jcif; tvkq
d Euo
dk m? 0g-oGm;vkjd cif;
uko
d m? wGmod? tEk*EmtpOfvu
dk
f ? y&da'0dwmG ikad <u;? ed0wokjyefMuukefNyD/ awydxkd&[ef;wkdYonfvnf;? tEkykaAetpOf
tm;jzifY? aZw0eHaZw0efausmif;okdY? *Ema&muf? owm&ukd
vnf;aumif;? toDwdr[maxa& pwkdYukdvnf;aumif;? ax&
\? 0paeepum;jzifY? 0EdwGm? yke'd0aoaemufwpfaeY? ,w
tMuifvrf;? ax&\? ueda|mnDonf? 0owdae\? wH 0Dx
xkv
d rf;od?Yk yd@m,iSm? y0doo
k 0ifuek Nf y/D uk#Krad umol<u,fonf?
awxkd&[ef;wkdYukd? omedwGmaumif;pGmod? 0grSwfrd? edoD'gaywGmxdik af p? uwy#doEma&mjyKtyfNy;D aom y#doEm&&So
d nf?
0g-avmuGwfysLiSm EIwfqufpum;ajymMum;rI jyKNyD;onf? (ormaemaomf?) ]]baEwdYk ar\? bmwduawa&maemifawmfjzpfaom ax&f
onf? uk[ tb,frmS ygenf;}} wdok?Yd ykpd ar;Ny/D txxdo
k aYkd r;&m
tcg? txko
d <l u,ftm;? awxk&d [ef;wko
Yd nf? wH y0w xdjk zpf
yku
H ?dk tma&mapokH ajymjyukeNf y/D aomxko
d <l u,fonf? wHxkjd zpfyu
Hk ?dk
okwmG 0Mum;&omvQi?f (Mum;vQiMf um;csi;f )? awoHxk&d [ef;wk\
Yd ?
yg'rlavajc&if;? y&d0awaEmvl;vSrd v
hf su?f a&m'dwmG id
k ? ykpd Ny?D
(u-enf;) ]]baEwdYk 'ged,cktcg? ubmuk?d umwAH jyKxu
dk yf g
oenf;}} wdokdYar;NyD/ axa&monf? awmt&yfrS?
updwpfpw
Hk pfa,muf\? tm*reHvmjcif;uk?d ypmoDowdvkv
d m;
ae\? 0g-arQmv
f ifah e\? wxko
d \
l ? *wumava&muf&mtcg?
ypmoDowd/ /ywd+tm+odod (odo)+t+wd? tma&S;&Sdojzihf odod

42

"ry'bmom#Dum

,ru

awexko
d El iS ?hf o' twl? tm*rdwd<uvmvdrrhf nf? wdokdY
ajymukeNf y/D baEwdYk t,Holonf? ar\? bm*daea,smwljzpf
aom? ygvdawm emrygvdwrnfolygwnf;? {wHygvdwudk? ayaoxapvTwaf wmfrMl uyg? 0g-ckid ;f awmfrMl uyg? wdokaYd vQmufNy/D
{0Hok?Yd ayaowkH apvTwjf cif;iSm? 0g-ckid ;f jcif;iSm? e oumrpGr;f Edik ?f
ra*vrf;? y&dyaEmab;&efonf? tw-d \? wHxkyd gvdwud?k yAmaZwGm&Sijf zpfap? 0g-&Sijf yKay;? ayaowk-H iSm? 0wdoif\
h ? wd
okdYajymukefNyD/ baEwdkY {0HodkY? uwGm- ayaox-ukef? wd
okYdavQmufNy/D txxdrk aS emuf? eHxkyd gvdwuk?d yAmaZwGmap?
trmorwHwpfvxuf0uf wpfq,fhig;&ufrQywfvkH;? ywpD0&*[Pm'Ded oydwu
f ikd yf kH ouFe;f ukid yf kH tp&So
d nfwu
Ydk ?dk odum aywGm
oifap? r*H vrf;uk?d tmpduw
d mG ajymjy? y[dPo
k apvTwu
f ek Nf y/D
aomxdkudk&ifygvdwonf? tEkykaAetpOftm;jzifh? wH *grH
xd&k mG od?Yk ywGma&muf? *gr'Gga&&GmwHcg;? {uHwpfa,mufaom?
r[vuH vlBu;D ud?k 'domG jrif? ]]rH *grHud?k edm,rS
D ? aumpd
wpfpHkwpfckaom? tm&naumawmjzpfaom? 0d[ma&mausmif;
onf? twd &Syd goavm}} wdod?Yk ykpd Ny/D baE&m; twd &Syd g\?
wdodaYk vQmufNy/D aum emrtb,frnfaomax&fonf? ww
xdak usmif;? 0owdaeygoenf; wdodaYk r;Ny/D baE ygvdwawa&m emrygvtrnf&Sdaom ax&frnfolonf? 0g-ygvdwax&f
rnfolonf? 0owd\? wdodkYavQmufNyD/ artm;? r*Hudk?
tmpdux
ajymjyyguke?f wdodaYk jymNy/D baE&m; wGH t&Sib
f &k m;
onf? aumtb,foo
l nf? todjzpfygoenf; wdodYk ar;Ny/D
ax&\? bm*daea,smwlonf? trSd jzpfyg\? wdodYk ajymNy/D
(odo)"mwfonf pmteufukd a[m\? od 'DCjyK(eDw"d mwk-183? "mwGw) ?
ed'D-434 oDo"mwf[k qkd\? xkdtvkd 'DCjyKzG,frvkd/

0*f

"ry'bmom#Dum

43

tx? eHxdu
k &kd ifygvdwud?k *a[wGmac:,l? 0d[m&Hausmif;od?Yk
aeodykdYaqmifNyD/ aomxdkudk&ifygvdwonf? ax&Hudk? 0EdwGm?
trmorwH ywfv;kH ? 0wy#d0wH 0wfBu;D 0wfi,fu?kd uwGm-? ax&H
ud?k ormaumif;pGm? y#dZ*w
d mG ? ]]baE ar\? rmwkvuk#Krad um
OK;av;jzpfaom ol<u,fonf? wkrSmuHt&Sifbk&m;wdkY\? tm*reH
<uvmjcif;ud?k ypmoDowdvkv
d m;aeyg\? 0g-arQmv
f ifah eyg\? {x
<uygukef? *pmroGm;MuygukefpdkY?}} wdodkY? tm[avQmufNyD? awe
[dxko
d jYdk zpfvQi?f ar\? rH ,|daum#awmifa0S;tpGe;f (tzsm;)
udk? *PSm[dqJGudkifavm? wdodkYajymNyD/ aomxdkudk&ifygvdw
onf? ,|daum#ud?k *a[wGmudik
f ? axa&eESi?hf o'? taEm*grH
&GmwGif;odkY? yg0dodNyD/ rEkmwdkYonf? ax&Hudk? edoD'gaywGmxdkif
ap? ]]baE a0gwd\
Yk ? *remuma&monf? ynm,wd uavm}}
wdod?Yk ykpo
k ukeNf y/D OygoumwdYk tmrtdr;f ? *Em? owm&H?
0EdmrdtHh? wdodkYrdefYNyD/ awxdkvlwdkYonf? emeyuma&e
trsKd ;rsKd ;tjym;jym;aom pum;jzif?h ,mpdwmG awmif;yef? tvbEm
r&ukev
f aomf? ax&Hud?k Oa,smaZwGmapvTw
f ? OyyxHxuf0uf
aomc&D;od?Yk 0g-c&D;w0ufo?Ykd *Emvdu
k o
f mG ;? a&m'dwmG -? ed0wo
k
jyefukefNyD/ omraPa&monf? ax&Hudk? ,|daum#d,mjzifh? tm'g,ac:,l? *paEmvaomf? tE&mra*? t#0d,H awmtkyf ?
axa&eonf? Oyedm,rSD? 0k|ykAHa&S; aecJh&mjzpfaom? 0g
a&S; aecJzh ;l jcif;&Sad om? (aecJzh ;l aom)? u|e*&H emru|e*&rnfaom?
*grHodkY? ormykPdaumif;pGm a&mufNyD? aomxkdudk&ifygvdwonf?
*grawm&GmrS? edurdwGmxGuf? 0g-aomf? t&anawm? *DwH
oDcsi;f ud?k *g,dwmG oDq
kd ? 'gled xif;wdu
Yk ?kd O'& E,
d mxkwaf qmif
aeaom? 0g-acGaeaom? {udmwpfa,mufaom? w,
d mrde;f r\?
*Dwo'H oDcsi;f oHu?kd okwmG Mum;&? oa&toH? edrw
d H tmku
H ?dk
edrw
d E d tm&rP?H -"r#/D *PSd ,lNy?D [drSe\
f ? wo
d a'g 0d,rde;f r\

44

"ry'bmom#Dum

,ru

toHuJhodkY? yk&domeHwdkY\? ouvo&D&HtvHk;pHkaom udk,fudk? 0g


wpfu,
kd v
f ;kH ud?k z&dwmG ysUH ESH
Y ? XmwHk wnfjcif;iSm? orawm pGr;f Edik f
aom? tanmtjcm;aom? oa'g emrtoHrnfonf? ewdr&Sd/
awexdkYaMumifh? b*0gjrwfpGmbk&m;onf? tm[-NyD/ (u-enf;)
]]em[H bdua 0 ?ay? wo
d a'g}}wd]]em[H bdua 0 ?ay? wo
d a'g}}
[l? tm[rdefYawmfrlNyD/
bdua0&[ef;wdkY 'H (t,H) wdoa'grdef;r\ toH
onf? yk&o
d \? pdwH ukov
kd pf w
d u
f ?kd y&d,m'g,xuf0ef;usif ykid ;f
jcm;,l? 0gukecf ef;ap? (jzpfciG u
hf dk wm;jrpf)? wd|wd ,xmwnf
ouJo
h ?Ykd {0Htwl? ,H (a,m oa'g)tMuiftoHonf? yk&o
d
\? pdwH ukov
kd pf w
d u
f ?kd y&d,m'g,? wd|wd\? bdua 0wdYk tnH
rdef;r\ toHrS tjcm;aom? (wH) {uo'rdxdkwpfckaom toHudk
aomfrQvnf;? t[Higbk&m;onf? e orEkymrd(oAnKwPf
awmfjzif)h jrifawmfrrl/
omraPa&monf? wwxdkoDcsif;oH? edrdwHudk? *a[wGm
y&d,m'g,/ / y&d+tm+'g+wGm? ]]xuf0ef;usif+ykdif;jcm;um+,l}}
[laom teufonf o'w ]]ukefcef;ap}}[laom teufonf a0g[m&w
wnf;(yg&mbm-1 549? r[mbm-1 74)/ jytyfvwHUaom tH.|-15tvkdrl
]]'H Ob,rd 0wd}}[k qkdaomaMumihf 2eufvkH; o'w? ]]jzpfcGihfukd wm;jrpf
}}[k t"dym,way;yg? ]]taeuwwm "mwleH(rlv#D-2 34? 0dok'd#D-2
87)}}[laom pum;ESihf twmwdo,enf;rsm;t& 'g"mwf acye(ukefcrf;
apjcif;)teufukd a[monf[k ,lyg/ yk&do pdwH y&d,m'g, wd|wDwd
,H lyH ly*ku yk&do pwkblruukovpdwH y&d,m'd,dwGm *PSdwGm
acaywGm wd|wd?...*[PH y&d,m'geH emr?...acyeH (y&d,m'geH emr)/
'H Ob,rd 0wd/ Oyw p ed0g&,rmear0 pwkblrurd ukovpdwH
*PSmwd ap0 acaywd pmwd a0'dwAH?-tH.|-1 15/

0*f

"ry'bmom#Dum

45

? ,|daum#ud?k 0daZwmG vTw


f ? ]]baE&m; wm0-a&S;OK;pGm?
wd|x&yfawmfryl guke?f ar\? udpH jyKz,
G u
f pd o
nf? tw-d \?}} wd
odYk avQmuf? wmxdrk ed ;f r\? oEu
d H od?Yk *awmoGm;Ny/D om
xdrk ed ;f ronf? wHxku
d &kd ifu?kd 'domG jrif? wkPDS qdwq
f w
d ?f ta[modNyD/ aomxdkudk&ifonf? wm,xdkrdef;rESifh? o'? oDv0dywoDv\
ysufpD;jcif;odkY? ygykPda&mufNyD/ axa&monf? pdaEod-awG;NyD? (uenf;) ]]'gae0,cktcgyif? {aumwpfcak om? *Dwoa'goDcsi;f
oHu?kd ok,sw
d Mum;tyfcNhJ y?D w,
d m\? aom p oa'gxdt
k oHonf
vnf;? qdZd jywfNy/D omraPa&mydonfvnf;? pd&m,wdMumjrif\
h ?
aomxku
d &kd ifonf? wm,xdrk ed ;f rESi?hf o'? oDv0dyw- od?Yk yawm
a&mufonf? b0dwd-rnf?}} wdodkYawG;NyD/ aomydxdkudk&ifonf
vnf;? twaem\? udpH ud?k ed|maywGmNy;D qH;k ap? tm*Em-jyefvm?
]]baE-&m; *pmroGm;MupdkY?}} wdodkY? tm[avQmufNyD/ txxdk
odaYk vQmuf&mtcg? eHxku
d &kd ifu?kd axa&monf? ykp-d Ny?D (u-enf;)
]]omraP&ud&k if ygayg,kwrf molonf? Zmawmjzpfonf? tod
jzpfoavm}} wdokYd ar;Ny/D aomxko
d mraPonf? wkP-DS qdw?f
[kwmG ? axa&eonf? ykeyKe-H xyf? yka|mar;tyfonf? (ormaem)yd
jzpfygaomfvnf;? uddbmudkrQ? e uaxodrajym/ txxdktcg?
eHxkdudk&ifukd? axa&monf? tm[-NyD? (u-enf;) ]]wm'daoexdk
oifuJhoYkd Ityfaom? ygaye-,kwfrmolonf? *[Ppyf? rr\?
,|daum#d*[PudpHawmifa0S;pGef;ukd qJGukdifjcif;udponf? ewd?}}
wdajymNyD/ aomxkdudk&ifonf? oHa0*yawmxdwfvefYjcif;okdY
a&mufonf? ([kwmG )? umom,medouFe;f wku
Yd ?dk 0g-ouFe;f 0wfenf;
wdu
Yk ?kd tyaewGmy,f&mS ;? (cRw
f )? *d[ed ,
d marevlw\
Ykd 0wfenf;
jzif?h y&d'[dwmG 0wf? ]]baE-&m; t[Honf? ykaAa&S;? (a&S;wke;f
u)? omraPa&mud&k ifygwnf;? 'ged yeum;? *d[D vl0wfaMumif
onf? Zmawmjzpfonf? trdSjzpfyg\? ponfomruao;? oGm[H

46

"ry'bmom#Dum

,ru

(aom+t[H)xkdwynfhawmfonf? yAZaEmyd&SifjyKcJhaomfvnf;?
o'g,o'gw&m;aMumifh? 0g-uH uHtusdK;ESifh &wem3yg;*kPfukd ,kH
Munf? yAZdawm&SifjyKcJhonf? e trSd-r[kwfyg? r*y&dyEba,e
vrf;c&D; ab;&efrS aMumufjcif;aMumifh? yAZdawmcJhonf? trSd-\?
{x<uyguke?f *pmroGm;Muukepf ?Ydk }} wd tm[/ ]]tm0kaomigh&iS f
*d[yd gaygydvl,w
k rf monfvnf;aumif;? orPygaygyd&[ef;,kwrf m
onfvnf;aumif;? ygayga,0,kwfrmonfomwnf;? wGHonf?
orPbma0&Si&f [ef;tjzpf? XwGmydwnfvnf;? oDvrwH oDv
rQu?kd yla&wkH jynfah pjcif;iSm? (jznfu
h sijhf cif;iSm)? emoud rpGr;f Ekid cf ?hJ *d[D
vl0wfaMumifonf? [kwmG -? 0g-vaomf? u emrtb,frnfaom?
uvsmPHaumif;rIu?dk u&dodjyKEidk v
f rd rhf nfenf;/ wm'daoexdk
oifuJhodkY Ityfaom? ygaye,kwfrmolonf? rr\? ,|daum#d*[PudpH onf? ew?d }} wd-ok?Yd tm[-Ny/D ]]baE ra*gonf? trEkky'a0gbDvl;wnf;[laom ab;&ef&Sd\? wkarS pt&Sifbk&m;wkdY
onfvnf;? tEmuef;ukef\? ty&dPm,uma&SUaqmifvrf;jyr&Sd
uke?f uxHtb,fov
Ydk Qi?f "&Gm? 0odxaeyguket
f ehH nf;}}
wdokaYd vQmufNy/D txxdo
k Ydk avQmufNy;D &mtcg? eHxkyd gvdwuk?d
axa&monf? ]]tm0kaom-&Sif wGH onf? {0Hok?Yd rm pdE,
d rpd;k &drEf iS ?hf
aronf? a"0t&yfyif? edyZw
d mG avsmif;? (vJ)? r&Emo'g,/ / a&SUenf;tvkd o'gyk'faemif [dwfteuf em0dbwfouf
tm,jyK? aemufenf;tvkd oH+"m+wGm? wGmukd ,jyK? r'g oa& ]]r'g}}[laom
a,m*0dbm*jzihf ed*[dwfukd 'jyK(l#D-28? 0daAm-27)/ (wpfenf;) ed*[dwfudk
w0*EejyK? (oEm)? 0Zm'D[d yAZm'a,mjzifh eudk 'jyK(l-409)/ (wpfenf;)
0Zm 'D[dokwfjzifh oH"mudk o'gjyK(Esmo-638? 0daAm-25)? (wpfenf;) 0*EH
0g 0a*okwf 0go'gjzifh ed*[dwfudk 'jyK(Esmo-638? 0daAm-25)/ o'g,mwd
o'gedrdwH? o'g,mwd 0g urzvmed &wew,*kP o'[dwGm?-ax&.|1 475/

0*f

"ry'bmom#Dum

47

ydaoaomfvnf;aumif;? ty&my&Htjcm;aomt&yf tjcm;aom


t&yfokdY? 0g-wajymif;jyefjyef? y&d0wEmydvl;vSdrfhae&aomfvnf;
aumif;? w,moifEiS ?hf o'? *reH emroGm;jcif;rnfonf? ew?d }} (wpf
enf;) a"0-yif? edyZ w
d mG -? r&Emyd-ao&onfvnf;jzpfaom? ty&my&H-rS? y&d0wE-onfvnf;jzpfaom? ar-\? w,m o'? *reH emr ewd}}

wdokdY? 0wGmrdefY? ]][Em[H ?ay? o[m,wm}}wd[lukefaom?


rm *gxmwdkYukd? tbmod&GwfqkdNyD/
[Em[H [wpuKod uEm&'germ*awm?
ao,srmaem e *pmrd ewd Amav o[m,wm/
[E-,ck? t[H- igonf? [wpuK- ukd,fwkdif zsufqD;tyfNyD;
aom rsufpdSdonf? 0g- rsufpdwkdYudk udk,fwkdif zsufqD;NyD;onf? todjzpf\? uEm&'geH-t"GefYSnfaom c&D;cJokdY? tm*awm- vmrdNyD;onf?
ty&my&H/ /ty&H p+ty&H p ty&my&H(rPd-2 28)/ 0dpmyk'f[k
,lvQif okdYjyKp&mrvkd? 0dpmbduanok a'G(arm*f-1 54)okwfjzihf ]]ty&H
ty&H}}[k 'dG yk jf yK osm'davmayg ykAa u(arm*f-1 55)okwjf zihf a&SUyk'f
tH0dbwfukdacs? aemuft-ukd 'DCjyK/
[wpuK/ / ygXfjzihf rdrd\ ya,m*csdKU,Gif;rIaMumihf rsufpduef;&
onf? oaEuef;(arG;&mygtuef;)r[kwf[k jyonf? wpfenf;tm;jzihf rHopuK
(yuwdrsufpd)om csdKUwJhonf? ynmrsufpdcsdKUwJhjcif; r[kwf[k jyonf? ]][wmed
+puKed {wmwd [wpuK}}[kjyK/ (ax&.|-1 249)
uEm&'geH/ / uEm&'ger*Ed uEm&H t'ger*H? edk'uH 'DCr*H
('D.|-1 190)}}tzGihfukd Munhfay;onf? ]]uH wma&Ed e,Ed {wmwd uEma&m? u+w&+P? aue ygeDa,e w&Ed twdurEd ,Ed uEma&m? (t0kwurom"e)? oy#db,wm uEwd qdEwd edp*rem*rearwmwd uEma&m?
uwd+t&+P?-"mef#D-192/ t'geH+t,eH t'geH? t'+t,+,k? t'
t,erS ,acs?-"mef#D-193/ uEma&m p+aom+t'geH pmwd uEm&'geH}}

48

"ry'bmom#Dum

,ru

to-d jzpf\? (wxmyd- xko


d Ydk jzpfaomfvnf;?) ao,srmaem(yd)- vJae
apOK;awmh? e *pmrd- rvdu
k ?f (uom- tb,faMumifeh nf;) Amavvlrkduf? o[m,wm-tazmfaumif;\ jzpfaMumif;jzpf&m *kPft*Fg
onf? ew -d rS?d (wom- xkaYd Mumifw
h nf;/)
[Em[H [wpuKod uEm&'germ*awm?
r&dmrd aem *rdmrd ewd Amav o[m,wm/
[E? t[H-onf? [wpuK- onf? tod-\? uEm&'geH-odkY?
tm*awm-onf? tod-\? (wxmyd-vnf;?) r&dmrd-aotHh? 0gtaocHtHh? aem *rdmrd-rvkdufawmh? (uom-enf;) Amav-?
o[m,wm-onf? ewd? (wom-wnf;/)
wHxdpk um;ud?k okwmG Mum;? wa&mtjcm;aom ygvdw
onf? oHa0*Zmawmjzpfaomxdwv
f eYjf cif;&So
d nf? 0g-oHa0*jzpfonf?
([kwmG )? ]]aronf? bm&d,H 0efav;aom? om[oduH taqmwvsif
jzpfaptyfaom? teEkp0duHravsmufywfaom? urHtrIudk? uwH
0wjyKtyfrad vpG?}} wdodaYk wG;? Am[mvufarmif;wdu
Yk ?kd y*,S
ajrm uf? uEaEmidv
k su?f 0eo@Hawmtkyo
f ?Ykd yuEw
d mG ajy;0if?
[kjyK? ]]uEm&'geyuaEmwd uEma& 0d0ae 'DCr*H tEky0da|m(ax&.|1 250)}} tzGihftvkd ]]uEma&+t'geH uEm&'geH-awmc&D;cJ0,f t"GefY&Snf
aomc&D;}}[kjyK/
Amav/ / ]]AmvH edm, oDvm'd*P
k ocFgwm o[m,wm ewd
(0drwd-2 208)}}tzGit
fh vkd ]]Amav-uk?d (edm,-rS
D ?) o[m,wm-onf?
ewd}}[k ay;? Amav0,f uHteuf owrD? (wpfenf;)awok 0k'djzihf tHukd
{jyK? (wpfenf;) 'kwd,mrS owrDokdY jyefaeaom 0dbwd0dyvmo? (wpfenf;)
'kwd,m{u0kpfrS A[k0kpfokdY jyefaeaom 0pe0dyvmo? (wpfenf;) A[krdS
0d, {urSyd d (eDw-d 665)okwjf zihf {u0kpt
f euf A[k0pk af ,m0dbwfouf[Mk u?H
'kwd,yg'onf um&P0guswnf;/ ("r.|-1 296)

0*f

"ry'bmom#Dum

49

wxmxdt
k jcif;t&mtm;jzif?h yuaEm0zJomG ;onfomvQi?f ta[modNy/D ax&myd\vnf;? oDvawaZeoDvwefc;kd aMumif?h o|da,mZem,mrH,lZemajcmufq,ftvsm;&Sdaom? ynmoa,mZe0dww
H ,lZemig;q,fteH&adS om? yE&oa,mZeA[vHwpfq,fih g;
,lZemtxk(txl)&Sad om? Z,okreyky0 PH acgif&rf;yef;\ tqif;ESihf
wlaom tqif;&Sad om? edo'D Ek |[eumavokxdik &f mtcg x&mtcg
wdYk ? MoerEk Ere yuwduH atmufo
Ykd w
G jf cif; txufoYkd wufjcif;
oabm&Sad om? (jrK yo
f mG ;jcif; jrifw
h ufjcif;oabm&Sad om)? a'0&anm
ewfw\
Ykd rif;jzpfaom? ouodMum;\? y@KurvodvmoeHy@K
urvmausmufjzmae&monf? OPSmum&Hylaom tjcif;t&mudk?
'aodjyNy/D oaumodMum;onf? ]]aumtb,foo
l nf? rH-ighu?kd
Z,okreyky0PH / / Z,wH(atmifjcif;tusdK;&Sdaom)+okreH(jrwf
av;) Z,okreH? Z,okre+ykyH Z,okreykyH? Z,okreyky+0aPm
0d,+0aPm+,mwd Z,okreyky0PH? a&SU0Pyk'fukdacs? Z,okreukd
]]acgif&ef; v,facgif&ef; rkd;apG}}[k 3rsdK;bmomjyefMu\? a&SU2rsdK;ukdom
okH;\? acgif&ef;(v,facgif&ef;)yef;yifonf tyifvwfrsdK; jzpf\? t&GufrSm
r,m;BuD;&GufESifh wl\? xkdxuf tenf;i,fBuD;\? tyGifhvnf;BuD;\? tyGifh\
tqif;a&mifrSm t|uxm#DumESihf aq;usrf;rsm;tvkd teDa&mifwnf;? jrefrm
tbd"mefrsm;um; tyGifhta&miftrsdK;rsdK;&Sdaom tvSpkdufcsKHykwfyif wpfrsdK;[k
qkd\/ (0d.|-3 369? 0dedp,#D-2 219? ykHjy"mef? jref"mef)/
y@KurvodvmoeH/ / ausmufjzmonf odMum;rif;oufwrf;
ukefjcif; ukokdvfuHukefjcif; wefckd;BuD;rm;olwpfa,muf odMum;rif;tjzpfukd
awmifhwjcif;ESifh wefckd;BuD;rm;olwkdY\ oDvwefckd;aMumihf ylaomtjcif;t&m
jzpfvmwwf\(Zm.|-4 8)/ ylqkd&m rD;ylaMumihf ylouJhokdY yuwdyljcif;rsdK;
r[kwf? rax&fjrwf\ oDvt&SdefawmfaMumihf ylovkd xif&jcif;wnf;/("r#D)
0pew/ / y@wd {u*PeH *pwDwd y@K? y!d+O?-"mef#D-96/
yuma&[d a'0geH pdwH a!wd *PSmwDwd y@K? y+!d+t?-ausmfeD*H-16/
y@Ko'g teDa&mifa[m(r"k-23? rPd'Dy-1 151)? "mef? "mef#D-96tvkd

50

"ry'bmom#Dum

,ru

Xmemwnfae&mrS? pma0wkumarm Ek acga&GUavsmapjcif;iSm tvd&k dS


avoenf;?}} wdodYk Mu
H ? 'daAeewfjzpfaom? puKemrsupf jd zif?h
MoavmauaEmMunfv
h aomf? ax&Hud?k t'ojrifNy/D aweaMumif?h
ayg&mPma&S;jzpfaom q&mwdkYonf? tm[kqdkMuukefNyD/ (u)?
]]o[aeawm ?ay? &awm}}wd]]o[aeawm ?ay? &awm}} [l?
(tm[k-ukeNf y/D )
o[aeawm a'0daEm 'dApuKH 0daom",d?
ygy*&[D t,H ygavm tmZD0H y&daom",d/
o[aeawm-wpfaxmifaomrsufpdSdaom? 0g-rsufpdwpf
axmiftjrifaqmifEidk af om? o[H+aewmed ,mwd o[aeawm?
Ykd eif; odMum;rif;onf? 'dAp uK-H ewf
-oH#-D 1 377/ a'0daEm-ewfwo
jzpfaom rsupf u
d ?dk (ewfrsupf u
d )dk ? 0daom",d-pifMu,fapNy?D 0g-okwf
tjzLt0ga&maom (ajzmhaom)tqif;a[m? uH okc+H 0daooH twdo,H+tvH
y&d,wH {wmwd urvH? u+0d+tv? uxuf ed*[dwfvm r-jyK?-rPd'Dy151? urrSd ovae+tvH urvH? ur+tv?-"mwGw? l-417? umrD,awwd urvH? urk+tv? A-vm?-"mef#D-291? y@K+urvH y@KurvHeDaomurvm? 0g-tjzLt0ga&maom (azsmhaom) urvm? y@KurvH 0d,mwd y@KurvH-ausmufae&m? okcH vmwd y0wwd {wmwd odvm? okc+
vm+t? Oukd jyK c-ukd acs?-rPd'Dy-151? oaue ao0D,wDwd odvm?
od+vuf?-eDa,m-3? tmo,wd {wmwd tmoeH(eDa,m-3)? odvm {0+
tmoeH odvmoeH("mef#D-22)? y@KurvH p+wH+odvmoeH pmwd y@KurvodvmoeH-eDaomurvmESihfwlaom ausmufae&m/
q&mjrwfwt
Ydk vk/d / q&mjrwfwu
Ydk m; ]]y@K p+aom+uravm pmwd
y@Kuravm-azsmhawmh0if;0gaom urvm? y@Kurave+o'dom y@Kurvo'dom? y@Kurvo'dom+odvm y@Kurvodvm-urvmeDESihf
wlaom ausmufjzm? o'doukad cs? y@Kurvodvm {0+tmoeH y@KurvodvmoeH}}[kjyKawmfrl\/ (eDbm-1 11)

0*f

"ry'bmom#Dum

51

oifNy?D ygy*&[D- ,kwrf molwu


Ydk dk uJ&h UJ wwfaom? ygay vmrau yk*a v
"ar p *&[wd Zd*kpwDwd ygy*&[D?-oH#D-1 165/ t,H ygavm-yg
vax&fonf? tmZD0-H toufiS af Mumif;trIu?dk (toufarG;rIu)dk ? y&daom",d-xuf0ef;usif pifMu,fapNy/D
o[aeawm a'0daEm 'dApuKH 0daom",d?
"r*kaum t,H ygavm edodaEm omoae &awm/
o[aeawm-aom? a'0daEm-onf? 'dAp uK-H uk?d 0daom",dNyD? "r*kaum-avmukw&mw&m;[laom tav;jyKzG,f&Sdaom? 0gw&m;awmfukd av;pm;jrwfEkd;aom? "arm+*k tmwd "r*kaum
(tH.|-3 105)? "rH *&wd rmaewDwd "r*k(oarma,m-270)? "r*ka,0
"r*kaum? t,H ygavm-onf? omoae-omoemawmf? &awm-

arGUavsmfonf? ([kwGm) edodaEm-aeNyD/


txxdt
k cg? txdo
k Md um;\? {wHtMuo
H nf? ta[modNyD? (u-enf;) ]]t[Higonf? {0lyokdY oabm&Sdaom?
ygy*&[daem,kwrf molukd uJ&h UJ wwfaom? "r*kuavmukw& m
w&m;[laom tav;jyKzG,f&Sdaom? 0g-w&m;ukd av;pm;jrwfEkd;aom?
t,st&Si\
f ? oEu
d H txHo?Ykd oap e *rdmrdtu,f roGm;
tH?h ({0H owdodYk roGm;onf&adS omf?) ar\? rk'g OK;xdyo
f nf? ow"mckepfpdwf ckepfjzm? zav,suGJ&m\? wxdkt&Sif\? oEduH
odkY? *rdmrdtHh?}} wdokdYtMuHjzpfNyD/ wawmxdkrSaemuf?
o[aeawm a'0daEm a'0&Zo&d Ed a &m?
wcFaPe tm*Eme puKygvrkyg*rd/
o[aeawm-aom? a'0&Zod&dEa&m- ewfjynf\ toa&
ukd aqmifaom? a'0daEm-onf? wcFaPe-xkdcPjzifh? 0g-wpfcP
csif;jzifh? wm'daom+caPm wcFaPm? ]]wcaPm}}[k qkdvkdvsuf ed*[dwf

52

"ry'bmom#Dum

,ru

vm?-ucFgr[m#D-2 216/ tm*Eme-vm? puKygvH-puKygvax&fo?Ydk

(uG,af omrsupf &d adS om ygvtrnf&adS omax&fo)Ydk ? Oyg*rd- csO;f uyfNy/D


p yequfOK;tHh? Oy*EmcsOf;uyfNyD;? ax&\? t0d'la&
teD;? y'o'H ajcoHu?kd tumodjyKNy/D txxkt
d cg? eHxdo
k Md um;
udk? axa&monf? ykpd? (u)? ]]{aomolonf? aumtb,fol
enf;}} wd-NyD/ baE t[Honf? t'daumc&D;oGm;ygwnf;? 0gc&D;onfygwnf;? wdodaYk vQmufNy/D Oygouum uk[ tb,f
t&yfodkY? ,modoGm;rnfenf; wd-ar;NyD/ baE om0wd,HodkY?
,mrdoGm;ygrnf? wdodaYk vQmufNy/D tm0kaom'g,um ,m[d
oGm;avm? wdodkYajymNyD/ baE ta,sm yet&Sifbk&m;onf
um;? uk[odkY? *rdwd<urnfenf; wdodkY ar;avQmufNyD/
t[rd onfvnf;? waw0xdo
k m0wNd rKd Uodo
Yk m? *rdmrdoGm;rnf?
puKygvH/ / e|puKbEd p uKy&d[eD puKtEpuK t to 0g 0dZw
w
D d
puK? ygvH ygvemrH emrurH ocFg ornm a0g[ma&m yPwd t to
0g 0dZwDwd ygavm? puK p+aom+ygavm pmwd puKygavm?-"r#D/ q&mwkdY
um; ]]puKem+Oyvuda wm+ygavm puKygavm-uG,af omrsupf jd zihf rSwt
f yf
aom ygvax&f}}[k MuHawmfrl\/
p ye/ / ed,Hrsm;tvkd p\teufukd 0gusm&r ye\teufukd 0daoo
,l ]]p ye-quftxl; jyqkdOK;tHh}}[k ay;(*rD&w-1 203)? q&mwkdYum;
p ye2yk'v
f ;Hk 0gusm&r,l txuftwkid ;f ay;awmfro
l nf/ p ye[k wuGwuf
&m p-eufrSmquf ye-euf xl;csuf"dym,fpJG(a&T-41)/
t'daum/ / t'geH+*pwDwd t'daum(oDbm-4 24? ygpdwfbm-2
12)? aemuf ]]'ook yknud&d,0wLok {uH vbdmrd}}[laom pum;ukd
axmuf odMum;rif;onf ukd,fjzifh jyKtyfaom a0,sm0pukokdvfudk vkdvm;
jcif;aMumihf ]]wynfhawmf odMum;rif;ygbk&m;}}[k ravQmufbJ ]]wynfhawmf
c&D;oGm;ygbk&m;}}[k avQmufonf? xkad Mumihf odMum;rif;rSm rkom;rjzpf? tzk;d tkd
a,mifzefqif; t&Sifr[muytm; qGrf;vSL&muJhokdY rSwf&rnf("r#D)/

0*f

"ry'bmom#Dum

53

wdodkYrdefYNyD/ baE awe [dvQif? {uawm0wpfaygif;wnf;


om? 0g-twlwlom? *pmroGm;MuygpdkY? wdodkYavQmufNyD/ tm0kaomum t[Honf? 'kAa vmtm;r&S?d r,mESi?hf o'? *pE

oGm;aom? w0oif\? wpfenf;- w0-onf? r,m o' *pE-aomf?
yyamMumjrifhjcif;onf? b0dwdjzpfvdrfhrnf? wdodkYrdefYNyD/
r,SH\? tpm,duH taqmwvsif jzpfaptyfaom udponf? 0gtvsifpvdk jyKzG,fonf? ewd? t[rdonfvnf;? ta,seESifh? o'?
*paEmvaomf? 'ook10yg;ukeaf om? yknBu,
d 0wLokyknBu,
d
0wKww
Ykd iG ?f {uHwpfyg;ud?k vbdmrd&vdrrhf nf? baE {uawm0om? *pmr-ukefpkdY? wdodkYavQmufNyD/ axa&monf? ]]{aom
olonf? oyK&daomolawmfaumif;onf? b0dwdvdrfhrnf?}}
wdod?Yk pdaEwmG awG;? ]]awe [dvQi?f o' *rdmrd-rnf? Oygou-um ,|daum#-ukd? *PSqGJukdifavm?}} wdodkY? tm[NyD/
oaumonf? wxmxkdajymonfhtwdkif;? uwGm? yx0ajrudk?
ocyaEmcsKH;vsuf? 0gIHUvsuf? om,ESora,naecsrf;tcg?
aZw0eHaZw0efausmif;odkY? ormayodaumif;pGm a&mufapNyD/
axa&monf? ocFyP0g'do'Hckoif; xufpnftp&SdonfwdkY\
toHudk? okwGm- ]]{aomtoHonf? uwtb,ft&yf? 0gb,fu? oa'gtoHenf;}} wd ykpd/ baE om0wd,H? 0g-u?
tpm,du/H / tm,dwAH y0awwAEd tm,du?H +Ps? um&dwaf us?
udk {jyK {ukd tm,jyK vm ,ukd ujyK? oDCH+tm,duH tpm,duH?
twd+tm,du?twdo'g oDCteufa[m(oDbm-3 147? oD#o
D pf-2130)/
yknBud,0wLok/ / uwAmwd ud&d,m? yknH p+wH+ud&d,m pmwd
yknud&d,m-jyKxkdufaom aumif;rI? yknud&d,m pm+om+0wK pmwd yknud&,
d 0wK-xkx
d t
dk usKd ;wk\
Yd wnf&mtaMumif;jzpfaom jyKxu
dk af omaumif;rI/
-tbd.|-1 201? eDbm-2 433/

54

"ry'bmom#Dum

,ru

(oa'gtoHygwnf;?) wdodaYk vQmufNy/D r,Hwdo


Yk nf? ykaAa&S;
? *reumavoGm;&mtcg? pda&eMumjrifrh ?S *rdrmS a&mufcu
hJ ek Nf y?D
wdodkYrdefYNyD/ baE t[Honf? OZkr*Hajzmifhaom vrf;udk?
Zmemrdodyg\? wdodaYk vQmufNy/D wo caPxdck P? axa&m
onf? ]]t,Holonf? rEkamonf? e-r[kw?f a'0wmewfonf?
b0dwdjzpfvrd rhf nf?}} wdod?Yk ovauod aumif;pGmowfrw
S f
Ny?D 0g-rSwcf sucf sNy/D
o[aeawm a'0daEm a'0&Zo&d Ed a &m?
ocydwGme wH r*H cdyH om0wdrm*rd/
o[aeawm-aom? a'0&Zo&d Ed a &m-aom? a'0daEm- onf?
wH r*-H xkv
d rf;uk?d ocyw
d mG e-csK;H ? 0g- IUH ? cdy-H vsijf refpmG ? om0w-
om0wNd rKd Uok?Yd tm*rd-a&mufNy/D
wdodkY? aomxdkodMum;onf? ax&Hudk? aewGmyifhaqmif?
ax&a0\omvQi?f twm, tusKd ;iSm? ued|uk#Krad uenDjzpf
aom ol<u,fonf? um&dwHaqmufvkyfaptyfaom? yPomvH
opf&u
G rf ;dk ausmif;od?Yk aewGmydaYk qmif? zvautif;ysOf ? 0gxdik cf kH
? edo'D gaywGmxdik af p? yd,o[m,u0aPecspt
f yfaom oli,f
csi;f \ toGijf zif?h wxdo
k <l u,f\? oEu
d -H txHo?Ydk *Em-? ]]or
plVygvrdwaf qG plVygv}} wdod?Yk yaumodac:Ny/D ]]orrdwaf qG
ubmvJ}} wdodYk ar;Ny/D ]]ax&\? tm*wbm0Ha&muf
vmonf\ tjzpfudk? Zmemododoavm}} wdodkY ar;NyD/ e
Zmemrdrodyg? axa&monf? tm*awm u ye-a&mufvmNyaD vm
yPomvH/ / yPmed+q'emed a,oEd yPp'em? yPp'em+omvm
yPomvm-opf&Gufrkd;&Sdaomausmif;? ]]yPp'eomvm}}[k qkdvkdvsuf q'e
ukd acs(tbd.|-1 37? ty.|-1 9)/ (wpfenf;) yaP[d+qm'dwm+omvm
yPomvm-opf&GufwkdYjzihf rkd;tyfaomausmif;(ty.|-2 36? Ak'0H.|-97)/

0*f

"ry'bmom#Dum

55

wdodaYk r;Ny/D ]]orrdwaf qG tmrtdr;f ? 'ged-,cktcg? t[Honf? 0d[m&H-ausmif;okdY? *Em-? ax&Hudk? w,monf? um&dwyPomvm,aqmufvyk af ptyfaom opf&u
G rf ;dk ausmif;? edoEd u
H
xdkifaeonfudk? 'doGm? tm*awmvmcJhonf? trSd\?}} wdodkY?
0wGmajym? yumrdzJoGm;NyD/ uk#Krdaumydonfvnf;? 0d[m&H-okdY?
*Em-? ax&H -uk?d 'domG -? yg'rlavajc&if;? y&d0waEmvl;vSrd hf
vsu?f a&m'dwmG ? ]]baE t[H-onf? 'HtaMumif;ud?k 'domG ?
wkrmS uHwdt
Yk m;? yAZw
d kH &Si&f [ef;jyKjcif;iSm? 0g&Si&f [ef;jyKciG u
hf ?kd em'go (e+t'go)ray;cJh?}} wdtm'DedodkYtp&Sdaom pum;wdkYudk?
0wGm-? a'GESpaf ,mufuek af om? 'go'g&auuRejf zpfaom uav;wdYk
ud?k bkZad uRerf [kwo
f w
l u
Ykd ?kd uwGm-? ax&-\? oEad u-?
yAmaZwGm&Sijf zpfap? ]]taEm*grawm&GmwGi;f rS? ,m*kbwm'Ded
,m*k qGrf;tp&SdonfwdkYudk? tm[&dwGmaqmif,l? ax&Hudk? Oy|[xjyKpv
k yk af uR;Muavm?}} wdodaYk jym? y#d,ma'odpDpOfNy/D
omraP&mudk&ifwdkYonf? 0wy#d0wH0wfBuD; 0wfi,fudk? uwGm?
ax&Hud?k Oy|[ok jyKpv
k yk af uR;ukeNf y/D
txxdt
k cg? {u'd0oHwpfaeY? 'dom0godaemxdx
k kd t&yfwYkd
aeukefaom? 'domok 0oEd oDavemwd 'dom0godaem?-"r.|*H-44/
bkZda/ / {odwAmwd m? o+Ps? bkZm 0d,+m bkZdm-rdrdvufwkdYuJhokdY apckdif;tyf apckdif;EkdifolwkdY('D#D-1 259)? wpfenf;pdwaAmwd am? ok+Ps? bkaZm+am {wmwd bkZdmtvkd&Sdxkdufaom (rdrdtvkd&Sdovkd okH;Ekdifaom) vuf&SdolwkdY(r#D-2 235)/
bkaZm+{awoH twDwd bkZdm-udk,hfukd,fukd apmifha&SmufEkdif pm;EkdifzkdY&ef
vuf&SdolwkdY? bkZ+udef?-ygpda,m-242? axmr/ "mef#D-516um; bkZ
"mwf ygveteuf taZm[m&teuf oypnf;? oa'Gabmfvm[k qkd\?
]]bkEd ygavEd taZm[&Ed 0gwd bkZdm-udk,hfukd,fukd apmifha&SmufEkdif
udk,fhbmom pm;EkdifolwkdY}}[kMuH/

56

"ry'bmom#Dum

,ru

bduLwdkYonf? ]]owm&Hudk? ydmrzl;Murnf?}} wdodkYMuH


? aZw0eHod?Yk tm*Em-? wxm*wHud?k 0Ew
d mG -aumif;? toDw-d
r[maxa&wdu
Yk ?kd 0Ew
d mG pvnf;aumif;? 0d[m&pm&duH ausmif;
wdkY vSnfhvnfjcif;ukd? (ausmif;pOfvSnfhvnfjcif;udk)? 0g-jzihf? p&Em
vSnfhvnfukefvaomf? puKygvaw&\? 0oe|meHae&mt&yf
od?Yk ywGma&muf? ]]'rd ae&mudv
k nf;? ydmrMunfMh upd?Yk }}
wdodaYk jym? om,Hnaecsr;f tcg? wHxdak e&mod?Yk tbdrck g
a&S;Iukefonf? ta[oHkjzpfukefNyD/ wo caPxdktcsdef? r[maraCmBu;D pGmaomrd;k onf? O|[dwufvmNy/D awxd&k [ef;wdo
Yk nf?
]]'ged-? twdom,aESmtvGen
f aeapmif;oGm;Ny?D 0grd;k csKyo
f mG ;Ny?D
araCm prd;k onfvnf;? O|dawmwufvmNy?D ygawm0eHeufapmapm
omvQi?f *Em-oGm;? ydmr-Mupk?Yd wdodaYk jym? ed0wo
-k
jyefuek Nf y/D a'a0grd;k onf? yXr,mrHyXr,mrfywfv;kH ? 0dwmG &Gm
oGe;f ? rZrd ,marrZrd ,mrf? 0d*awmuif;Ny?D 0g-wdwNf y/D axa&m
onf? tm&'0&D ad ,mtm;xkwt
f yfaom 0D&,
d &So
d nf? ([kwmG )? tmpdPp uFraemavhusit
hf yfNy;D aom pBuo
mG ; jcif;&S\
d ? 0g-pBua vQmuf
avh&Sd\? womaMumifh? ypdr,maraemufqHk;,mrf? 0g-rdk;aomuf
,mrf? puFreHpBuavQmuf&m t&yfodkY? Mow&doufa&mufNyD/ pqufOK;thH? w'gxdktcg? e00k|m,&GmNyD;aomrkd;\ tpom&Sdao;
aom? 0g-rd;k &GmNy;D cgpjzpfaom? t0Dwd 0ka|m? ea0g+0k| {wdmwd
e00k|m? (wpfenf;) 0eH 0k|H? e0H+0k|H {wdmwd e00k|m-rMumjrifhao;
0d[m&pm&du/H / p&PH pm&dum? p&+Ps? vm ,ukd ujyK? (wpf
enf;) p&PH pma&m? pma&m {0 pm&dum? pm&+u? 0d[ma&ok+pm&dum
0d[m&pm&dum? 0d[m&pm&duHESihf p&Emukd tab'ab'lypm& (uHESihf Bud,m
t&ruJGbJ cJGqkdaom) pum;[k ,l a&SUenf; uHteufay;onf? aemuf
enf;um; Bud,m0daooeteufwnf;(oD#Dopf-2 202? oDbm-3 280)?
]]0d[m&pm&duH-iSm}}[k or'gefteufvnf; ay;Mu\/(rtlyg&med-3 182)

0*f

"ry'bmom#Dum

57

aom &GmoGef;jcif;&Sdaomajr/ blr,


d majr? A[lrsm;pGmukeaf om? E-

a*gyumewforD;uGr;f aoG;aumifwo
Ykd nf? 0g-yk;d uwyD gaumifwo
Ydk nf?
aEm a*gayg &uaum a,oH 0m b0wmwd Ea*gyum?-axmr?
0d"mef/ O|[ok ay:xGuv
f mukeNf y/D awxdek wforD;uGr;f aoG;aumif

wko
dY nf? axa&onf? puFraEpBua vQmufvaomf? a,bka,sersm;
aomtm;jzif?h 0dyZo
k aoaMuysupf ;D ukeNf y?D taE0godumteD;aewynfh
wdo
Yk nf? ax&\? puFre|meHpBua vQmuf&mt&yfu?dk umva0apmapmyif? e orZo
k wHjrufrvSn;f rdMuuke/f wa&tjcm;
ukeaf om? bduL wdo
Yk nf? ]]ax&\? 0oe|meH-ok?Yd yd-mrMunhfMupkdY?}} wdodkYajym? tm*Emvmvaomf? puFrae?
rwygPauaoaeaom yd;k aumifi,fwu
Ykd ?kd 'domG ? ]]aumtb,f
olonf? ro t&yf? puFrwdpBua vQmufoenf;}} wdod?Yk
ykpo
-k ar;ukeNf y/D baEwkYd trSmuHwd\
Yk ? OyZma,monf? (puFrwd\?) wdodYk avQmufuek Nf y/D awxd&k [ef;wdo
Yk nf? OZm,ok uJh
&JUukeNf y?D (u-enf;) ]]tm0kaomwd?Yk orP&[ef;\? urH trIu?dk
(vkyyf u
Hk )kd ? yxMunfMh uavm? opuKuumavrsupf t
d jrif&o
dS \
l
tcg? 0g-rsufpdjrif&mtcg? oH0dZwd+puK {wmwd opuKaum?
opuKu+umavm opuKuumavm?-rtlyged-4 677/ edyZdwGm
avsmif;? ed'g ,aEmtdyv
f su?f udd bmudrk Q? tuwGmrl? 'ged
? puK0u
d vumavcsKd UwJah omrsupf &d o
dS \
l tcg? 0g-rsupf t
d jrif
ysupf ;D csKd UwJ&h m tcg? ]puFrmrdpBua vQmuf\? 0g-tH?h } wdodYk Mu
H ?
(taMumif;jy)? {waurQtwkid ;f t&Sn&f u
dS ek af om? ygPauyd;k
aumifi,fwu
Ykd ?kd rma&odaoapNy?D (aoatmif vkyrf Nd y)D ? ]twH tusK;d
pD;yGm;ud?k u&dmrdjyKt?hH } wdodMYk u
H ? (MuaH omfvnf;)? tewH
tusK;d pD;yGm;rJu
h ?kd ua&mwdjyKae\? (jyKrad e\)}} wd-okYd uJ&h UJ ukeNf y/D
tx acgxdt
k cg? awxd&k [ef;wdo
Yk nf? *Em-? wxm*w

58

"ry'bmom#Dum

,ru

tm;? tma&mapoHkavQmufukefNyD? (u)? ]]baE puKygvawa&m


onf? ]puFrmrd\? 0g-tHh} wdodkY MuH? (taMumif;jy)? A[lukefaom? ygPau-wkdYukd? rma&od-NyD?}} wd-odkYavQmufukefNyD/
wkarS[d wdo
Yk nf? aomxdpk uKygvud?k rma&aEmaoaponfu?kd 'da|m
u yejriftyfygoavm wdodaYk r;awmfrNl y/D baE e 'da|m
rjriftyfyg? wdodaYk vQmufuek Nf y/D wkarSwdo
Yk nf? wHxdpk uKygv
ax&fudk? e yx ,ax0rjrifukefouJhodkY? wax0xdkYtwlyif?
aomydxdpk uKygvax&fonfvnf;? aw ygaPxdyk ;kd aumifwu
Ykd ?kd e
ywdrjrif&/ bdua 0wdYk cDPmo0geHukeNf y;D aomtmoa0g&Sad om
&[EmwdkY\? 0g-rSm? r&Papwem emraojcif; apwemrnfonf?
0gaoapvdkaom apwemrnfonf? ewd? wdodkY rdefYawmfrlNyD/
baE t&[wt&[wzv
kd \
f ? Oyeda,tm;Bu;D aom rS&D m
taMumif;onf? owd&Syd gvsu?f uomaMumif?h taEmrsupf u
d ef;ol
onf? Zmawmjzpf&ygoenf; wdodYk ar;avQmufuek Nf y/D bdua 0
wdkY twaemrdrd\? 0gonf? uwur0aoejyKtyfcJhaom uH\
tpGrf;aMumifh? (taEm-onf? ZmawmNyD?) wdodkY rdefYawmfrlNyD/
baE awexdpk uKygvax&fonf? utb,ftukov
dk u
f u
H ?kd uwH
jyKtyfcyhJ goenf; wdodYk ar;avQmufuek Nf y/D bdua 0wdYk awe
[dvQif? okPmxem;axmifMuavm/
twDawvGeaf vNy;D aomtcg? Am&mPod,-H Am&mPoDNrKd U?
r&Papwem / / {ua'olypm& OyvuPenf;tm;jzihf &[EmrSm
aoapvkdaom apwem r&Sd[k rdefYawmfrlonf? aomwmyefpaom atmufzv
|mefyk*dKvfrsm;rSmvnf; aoapvkdaomapwem r&Sdyg/("r#D)
Am&mPod,/H / Am&mPom,+t0d'la& b0g Am&mPoD-Am&Pm
jrpf\ teD; &SdaomNrdKU? Am&mPom+P+? um; y#doH.|-2 214tvkd
wnf;/

0*f

"ry'bmom#Dum

59

ty.|-2 242/ / xkd [dr0EmrS &aohyapuAk'wkdYonf 12yg; tkyfpk


zJGUum *Erm'eawmifrS aumif;uifc&D;jzifh <ua&mufoufqif;&m jzpfaom
aMumihf ]]Am&mPoD}}ac:onf[k qkd\? xkdtvkd ]]Am&o+oa,m {w
*pEd Mow&Ed y0doEDwd Am&mPoD-12yg;aom od(&aohyapuAk')wkdY
<ua&mufoufqif;&mNrdKU}}[kjyK? Am&o+od+? & 'DCjyK oukd PjyK
ukd acs/ okdYr[kwf ]]Am&o+oa,m Am&mPoD? Am&mPoD {w *pEd
Mow&Ed y0doEDwd Am&mPoD? Am&mPod+P+?}}[k ormo*Aw'dwf
0dN*dK[fjyK/
wpfenf;/ / odef;aygif;rsm;pGmaom bk&m;&SifwkdY\ "rpMumw&m;a[m
awmfrl&ef oufqif;&mjzpfaomaMumifh Am&mPoDac:aMumif; ty.|-2
242 yif wpfenf;qkd\? enf; ]]ormorK'ocFgwmeH taeuowo[meH Mow&|meH}}[k zGihf&m ]]ormorK'ocFgwmeH}}jzihf odt&ukd
jyonf? ]]taeuowo[meH}}jzihf A[kv\y&d,m,fukd jyonf[k ,l
]]A[kvm+oa,m {w *pEd Mow&Ed y0doEDwd Am&mPoD-rsm;pGmukef
aom bk&m;&SifwkdY\ ("rpMumw&m;a[mawmfrl&ef) oufqif;&mNrdKU? A[kv+
od+? A 'DC [ukd & Oukdtm vukd PjyK? ukd acs}}[kMuH/ okdYr[kwf
]]A[kvm+oa,m Am&mPoD? Am&mPoD {w *pEd Mow&Ed y0doEd
Am&mPoDeH 0g Mow&|meEd Am&mPoD? Am&mPod+P+?}}[k ormo
*Aw'dwf0dN*dK[fjyK/
"mef#D-200/ / 0ge&oDoH wHoPmaem 0g ygomaPm {w twDwd
Am&mPoD-arsmufacgif;&Sd&mNrdKU? 0g-arsmufOK;acgif;oPmefausmuf&Sd&mNrdKU?
0ge&oDo+P+? 0udk AjyK eESihf& a&SUaemufjyef & 'DCjyK eukd PjyK
o-ukd acs/
Zm#Dopf/ / a'G &mZmaem &PEd {wmwd Am&mPoD-rif;2yg;wdkY ppfwkduf
&mNrdKU? 'Gd+&P+o+? 'Gdukd AmjyK & 'DCjyK/
axmr/ / xkd 0&Pmjrpf toDjrpf\ teD; &SdaomaMumihf Am&mPoD
rnfaMumif;ukd qkd\? ]]0&Pm p+toD p 0&PoD? 0&Pod,m+t0d'la&
b0g Am&mPoD-0&Pmjrpf toDjrpfteD; wnf&SdaomNrdKU}}[kjyK 0&PoD+
P? 0ukdAjyK/

60

"ry'bmom#Dum

,ru

umod&anumodrif;onf? &ZH rif;\tjzpfu?kd (rif;\jzpfaMumif;jzpf


&m bk&ifajrm ufrpI onfu)dk ? (r[mZaee-rsm;pGmaom vltaygif;ud?k )
uma&aEjyKapvaomf? {aumaom? a0aZmonf? *gred*arok&Gm
ed*;Hk wdYk ? p&dwmG vSnv
hf nf? a0Zur-H aq;q&m\tvkyu
f ?kd 0g-aq;
ukorIu?kd a0Z+urH a0ZurH?-rtlyged-4 213/ ua&maEmaomf?
{uHaom? puK'Ak v
H tm;enf;aom rsupf &d adS om? 0grsupf t
d m;enf;
aom? (rsupf rd aGJ om)? w rde;f rud?k 'domG ? ykp?d (u)? ]]awoiftm;?
utb,foaYkd om? tzmokuH ruse;f rmjcif;onf? (a[mwd-enf;)}}
wd (ykp)d / tu[
D d wdjYk zif?h e ymrdrjrif&yg? wdodaYk jymNy/D
awoifzh ?Ykd 0g-twGu?f aboZH aq;ud?k u&dmrdjyKay;rnf? (azmfpyf
ay;rnf)? wdodYk ajymNy/D omrdt&Sif ua&m[djyKay;ygavm?
wdodaYk jymNy/D artm;? ubmud?k 'oday;rnfenf; wd
odaYk r;Ny/D aruRerf \? tueD d wdu
Yk ?kd yguwdumedyifu,
kd t
f m;jzihf
jzpfonfwu
Ydk ?dk 0g-e*kt
d wkid ;f jzpfonfwu
Ykd ?kd yuwd,m+OyEm ed yguwdumed&Z/H / txuf eDw"d mwk-388twkid ;f ay;onf? ]]&anm+bma0g
&ZH? &mZ+Ps?-oD#Dopf-2 233}}[kjyK? uma&aEum; u&"mwf um&dwfaP
ypnf; tEypnf;jzihfNyD;aom um&dwfkyfwnf;/
arm*f? arm*fy-H 303/ / xkt
d vkd ]]&ZH rif;\ trIupd u
?kd 0g-tkycf sKyrf u
I ?kd
uma&aEjyKvaomf}}[k ay;? ]]&anm+urH &ZH(axmr? r[mbm-2 454)}}
[kjyK? uma&aEum; a&SUenf;uJhokdY um&dwfkyfr[kwf? ok'kyfwnf;? u&"mwf
pk&m'dawm aP P,m ]]aP P,m}}[laom a,m*0dbm*jzihf aPypn;f
ouf? xkad emif wem'dMoypn;f ouf tEypn;f ouf? uGp"d mwkjzifh Moypn;f ukd
acs/ (arm*fed-2 172? upfbm-2 405)
arm*fyH#D-237 / / xkdtvkd ]]&ZH-rif;\Opmjzpfaom t*Fg7vD pHknDcHh
cdkif EdkifiHawmfudk? uma&aE-jzpfapvaomf}}[kay;? ]]&anm+'H &ZH(0drwd1 35? ygpda,m-61)}}[kjyK? u&"mwf y0we (jzpfjcif;)teufukd a[m\/

0*f

"ry'bmom#Dum

61

rtlyged-2 367/ umwHk iSm? oap ou


d odtu,f pGr;f Edik t
f ?hH

({0HowdodpYk rG ;f Edik o
f nf&adS omf?) t[HuRerf onf? ykw" w
D m[dom;
orD;wdEYk iS ?hf o' twl? awoif\? 'goDuRerf onf? b0dmrdtH?h
wdodaYk jymNy/D aomxdak q;q&monf? ]]om"kaumif;Ny?D }} wd
odYk ajym? aboZH aq;ud?k oH0'd [dpDraH zmfpyfNy?D {uaboaZae0wpfrsKd ;wnf;aom aq;jzifo
h mvQi?f 0g-aq;wpfzw
kH nf;jzifo
h mvQi?f
tueD d wdo
Yk nf? yguwdumedukeo
f nf? ta[oHk jzpfuek Nf y/D om
xdrk ed ;f ronf? pdaEod BuNH y?D (u)? ]]t[Higonf? oykw" w
D mom; orD;
wdEYk iS hf wuGjzpfonf? ([kwmG )? {waq;q&mtm;? 0g-\? a&SUenf;
y#dZmepyf? aemufenf; 'goDpyf? 'goDuRerf onf? b0dmrdtH?h wd
ok?Yd y#dZme0efccH NhJ y?D yeodaYk omfvnf;? rHighu?kd oaPSeodraf rGUaom?
ormpma&eaumif;pGmjyKusijhf cif;jzif?h e acg ork'gp&dwd-jyKusihf
vdrrhf nfr[kw?f 0g-ajymqkq
d ufqv
H rd rhf nfr[kw?f eHxdak q;q&mud?k
0amrdvSnphf m;tH?h }} wd-odMYk uNH y/D omxkrd ed ;f ronf? 0gud?k
a0aZeonf? tm*Emvm? ]]ba'ESr uD'o
d H tb,fuo
hJ Ykd Ityf
oenf;}} wdod?Yk yk|mar;tyfonf? (ormemaomf?) ]]ykaAa&S;?
ar\? tueD d wdo
Yk nf? axmuHtenf;i,f? kZo
k emusiu
f ek Nf y?D 'ged
ye,cktcgum;? twda&uw&Hom vGeu
f pJ mG ? kZE d emusiu
f ek f
\?}} wd-odkY? tm[/ a0aZmonf? ]]t,Hrdef;ronf? rHudk?
0awmG vSnphf m;? udd bmudrk Q? t'gwkumrmay;jcif;iSm tvdrk &S?d
artm;? {wm,rde;f ronf? 'dEm ,ay;tyfaom? bwd,mtzd;k
tcjzif?h e tawmtusK;d r&S?d wpfenf;-ar-onf? {wm,-onf? 'dEm ,aom? bwd,m-ud?k e tawm-tvdrk &St
d yf? 'gae0yif? 0g-,ckcsucf si;f
yif? eHxdrk ed ;f rud?k tEH uef;onfu?kd 0guef;atmif? u&dmrdjyK
awmht?hH }} wd pdaEwmG ? a*[Htdro
f ?Ykd *Em? b&d,m,r,m;tm;?
{wrwH taMumif;ud?k tmpdud ajymjyNy/D omxdrk ,m;onf? wkPDS

62

"ry'bmom#Dum

,ru

ta[mod/ aomxdak q;q&monf? {uHwpfrsdK;aom? aboZHudk?


a,maZwGm,SOfap? 0gazmfpyf? wmxdkrdef;r\? oEduHodkY?
*Em? ]]ba't&Sirf rH aboZH aq;ud?k ta[d vdr;f avm?}}
wdodkYajym? tmayodvdrf;apNyD/ txxdktcg? tm
xdkrdef;r\? a'G2vHk;ukefaom? tuDedrsufvHk;wdkYonf? 'Dyodcg 0d,
rD;awmufwdkYuJhodkY? 'Dy 'Day 0g odcg 'Dyodcg?-"r*H-9/ 0dZm,ok
Nidrf;ukefNyD/ puKygavmonf? aom a0aZmxdkaq;q&monf?
ta[modjzpfNy/D
bdua0wdkY w'gxdktcg? rrigbk&m;\? ykaweom;awmf
jzpfaom puKygvonf? uwurH jyKtyfcahJ om uHonf? ypawm ypawmaemuf aemuf? 0gaemufu aemufu? tEkAEd tpOfvu
kd Nf y/D
[dOyrmaqmif xifatmifjyOK;tHh? {wH ygyurH emrraumif;rI
rnfonf? "k&H 0efu?kd 0[awmxrf;aqmifaom? AvdA'EGm;vm;\?
AvDA' AvdA'/ / p+0a&m p 0&m-usufoa&+qk
vmbfwdkY? 0a&+''gwDwd Aa'g? 0&+'g+t? 0udk A &udk 'jyK? AvH+
t tww
D d AvD? AvD p+aom+Aa'g pmwd AvDAa'g-cGet
f m;jynfrh wf
usuo
f a&qkvmbfukd ay;wwfaomEGm;vm;? tvdk ]]AvD+Aa'g}}udk pyf
aomaMumifh ]]AvDAa'g}}[k &Sd&rnf/ (axmr? ygpdwfbm-1 13? X.jyK-46)
wpfenf;/ / AvH+0',wDwd AvDAa'g? Av+0'+P? v\t-udk jyK
' "udk 'jyK 0udk AjyK("mef#-D 495)? tvdv
k nf; ]]AvDAa'g}}[kyif &S&d rnf?
"mef#eD -d 495 ESihf olpd um; v\ t-udk jyK ]]AvdAa'g}}[k &S\
d
AvdA'/ / eDwdokwed-2 264tvkd ]]Avdem xmr0aEe+A'wd
t[rDwd ua&mwDwd AvdAa'g? AvD+A'(t[Huma&)+t? vD &jyK?}}[k
qdkojzihf ]]AvdAa'g}}[k &Sd&rnf? "m'D yg*Hopf-2 24wdkYvnf; "mef#D-496
twdkif; 0dN*dK[fqdkum ]]Av+0'}}rS v\ t-udk jyK ]]AvdA'}}[kyif &Sd\/
Avdy'/ / edom-106 ]]rZdr0,ywumav omrdumeH Avd-

0*f

"ry'bmom#Dum

63

y'Hajcod?Yk puH vSn;f bD;onf? (tEk*pw)d 0d,tpOfvu


kd o
f uJo
h ?Ykd
tEk*pwd tpOfvu
kd \
f ? wdod?Yk 'H 0wHK twdw0f wKu?kd uaxwGma[mawmfr
l ? tEkoE tEkoaEu?kd 0g-tquftpyfu?kd Ca#wGmpyfawmfr
l ? 0g-qufo,
G jf yawmfr
l ? ywd|mydwrwdu
-H wnfap
tyfNy;D aom ajrnuf&adS om? (ajrnufjzihf csyd yf w
d t
f yfaom)? omoeHy'geoDvwm (ylaZmfru
I kd tvGeaf y;jcif;tavh&o
dS nf\tjzpfaMumif)h Avdya'g
emr}}[k qd\
k ? ]]Avdaem+ y'H(y'geH) Avdy'H? Avdy'H+oDvH tmwd Avdya'g
(EGm;&Siw
f t
Ykd m; ylaZmfru
I kd tvGeaf y;avh&adS omEGm;vm;)}}[kBu?H ,cktcg ygXf
udk ygVdt|uxm#DumwdkY rawGU&awmhyg/
tEkoE/ / tEkoED,wd a'oem {wm,mwd tEkoEd(aewd.|68)? tEkoEeH tEkoEd? tEkoE[wDwd tEkoEd? tEkoED,wDwd tEkoEd
(oD#Dopf-1 455)/
ywd|mydwrwdu/H / a&S;u ay;kd;teuftwkdif; rwdumukd ajrnuf
a[m,l ay;cJhonf? ]]rwdumveEd 0g vmcgveEd 0g(0d.|-3 153)}}
[laom pum;t& xkdacwfu ypnf;wpfckckukd xkwfykd;NyD;aemuf ajrnufESihf
csdwf2rsdK;wGif wpfrsdK;rsdK;jzifh ydwf xkdajrnuf csdyfay: wHqdyfkdufESdyfMu[ef
wl\? ]]ywd|mydwm+rwdum , a,e 0gwd ywd|mydwrwduH}}[kjyK/
"r#D-18/ / xkd ]]ywd|mydwy&da,momeH}}[k zGihf\? ]]y&da,momeH}}
ukd Munhf ]]ywd|mydw+tw+u}}[kcJGum twukdum; orwuJhokdY NyD;
qkH;jcif; teufa[m[kMuH? rSef\-twESifh orwrSm oHa&S;&Sdjcif; r&Sdjcif;om
uGm\? Oyom&rygaomyk'o
f nf Oyom&ygaomyk'u
f o
hJ Ydk teufx;l ukd a[mEkid f
&um; twESihf orwukd teufwlMuHcGihf&Sd\(oD#Dopf-1 149? 211)? ]]ywd|m
ydw+H twH ywd|mydwrw?H ywd|mydwrw+H {w twDw
d ywd|mydwrwu
d }H }
[kjyK/ twum; tZ+w? Zukd wjyK? (wpfenf;) tm+'g(,ljcif;teuf)+w?
'ukd wjyK tmukdacs tmukd&jyK(rPd#D-1 182? #Ded-84)? (wpfenf;)
tmy(y&dykPteuf)+w? yukd wjyK tmukd &jyK NyD;\/ (ed'D-484)

64

"ry'bmom#Dum

,ru

"r#Dtvkdteuf/ / ywd|mydwrwduHtu&mudk wnfapjcif; (a&;om;


jcif;)[laom tqkH;udp&Sdaom? 0g-tu&mukd wnfapjcif;(a&;om;jcif;)udp
Ny;D qk;H Ny;D aom? omoeH-o0PfvmT ud?k (taMumif;Mum;pmud)k ? &mZrk'g ,rif;\
wHqdyfjzifh? v aEm 0d,cwfESdyfouJhodkY? ywd|mydwrwduH-(twKywd0wK
"ra'oem\ tpGrf;jzihf a0ae,swkdY\oEmef) wnfapjcif;(a[majymjcif;)
[laom tqkH;udp&Sdaom? 0g-wnfapjcif; (a[majymjcif;)udp NyD;qkH;NyD;aom?
omoeH-(pkPd,tzJGUy&d,wdw&m;[k qkdtyfaom) tqkH;trtmPmpufukd?
vaEm-(raemykA*Frmpaom *gxmtzJGU[kqkdtyfaom bk&m;&Sif\ wHqdyf
awmfjzifh) cyfESdyfvkdaom? "r&mZm-onf? raemykA*Frm ?ay? y'Ed-raemykA*Frm
?ay? y'H[laom? rH *gxH-ukd? tm[-NyD/
qufOK;tHh-teufay;ykH OyrmebufrS ]]ywd|mydwrwduH omoeH
vaEm}}wkdYukd Oyar,sbufvnf; ,lay;onf? xkdYjyif Oyrmebuf ]]&mZrk'g,}}[k vaEm\ ukdPf;&SdouJhokdY Oyar,sbuf vaEm\ ukdPf;ukd
]]raemykA*Frmwsm'd*gxmAEocFgwAk'rk'g,}}[k xnfh\? pma&;NyD;aom
o0PfvTmukd rif;wHqdyfcyfESdyfouJhokdY 0wKaMumif;tm;jzihf a[mawmfrltyf
NyD;aom pkPd,zJGUy&d,wdw&m;[laom tmPmpufukd raemykA*Frmpaom
*gxmzJGU[laom bk&m;wHqdyfawmfjzihf cyfESdyfawmfrlvkd ]]raemykA*Frm}}paom
*gxmukd rdefYawmfrlonf-[lvkd/
wpfenf;/ / ]]ywd|mydw+rwm+u}}[kc?GJ ]]ord',
d H rwmoa'g aywd
(0Zd&-123)}}ukd Munhf rwmo'g ord'd (NyD;jynhfpkHjcif;)teufa[m[k ,lum
]]ywd|mydwm+rwm {wmwd ywd|mydwrwduH-NyD;jynfhpkHaom wnfapjcif;
(a&;om; a[majymjcif;)&Sad om? 0g-tjynht
f pkH wnfapNy;D (a&;om; a[majym
NyD;)aom}}[k jyK/
tu&mteuf yrmPteuf/ / rwmo'g tu&mteufa[m ,l
]]wnfaptyfNyD;aom tu&m(urnf;pm)&Sdaom}}[kvnf; ay;Mu\? teuf
t"dym,f&aomfvnf; rwmo'g tu&mukd ra[m&um; ckdifvkHrIr&Sd? yrmP
teufa[m,l ]]ywd|mrwduH-wnfaptyfNyD;aom twkdif;t&Snf&Sdaom}}
[kvnf; ay;Mu\? t"dym,fqufpyf r&ojzihf raumif;yg/
ywd|mydwrwu/H / "r#D ]]ywd|mydwrwuH}}[k oH0aPwAyk'f &dSae
onfrmS pmysu[
f efw\
l ? ]]rwau XwGmwd r okw
y&da,momae

0*f

"ry'bmom#Dum

65

o0PfvTmudk? (taMumif;Mum;pmudk)? &mZrk'g,rif;\wHqdyfjzifh?


v aEm 0d,cwfESdyfouJhodkY? "r&mZm-w&m;rif;jzpfawmfrlaom
jrwfpmG bk&m;onf? raemykA* rF m ?ay? y'Ed- raemykA* rF m ?ay? y'H [laom?
rH *gxH-*gxmukd? tm[-a[mawmfrlNyD/
raemykA* rF m "rm raemao|m raemr,m?
reom ap y'ka|e bmowd 0g ua&mwd 0g?
wawm eH 'kuraEGwd puH0 0[awm y'H/
XwGm('D#D-2 147)}} rwauukd ]]y&da,momae}}[k zGihfjcif;ESihf "r#D ]]ywd|mydwy&da,momeH}}[k zGifhjcif;rSm xyfwlusojzihf a&S;u ]]ywd|mydwrwuH}}[k &Sdava&mhovm;[k pOf;pm;rd\/
"r&mZm rH *gxrm[/ / 0gusukd teuf 4rsdK;ay;Ekdif\? xkdwGif
txuf rH *gxHEiS hf ]]raem ?ay? y'Ed} }ukd 0daooe+0daoos,
l ay;cJo
h nf?
wdo'gvnf; ed'e (a&SU*gxmudk Tefjyjcif;teufa[m) edygwfwnf;?
xk
d wdaemif rH *gxHEiS fh 0dbwfwal tmif tH0b
d wfausonf/
wpfenf;/ / wdo'g tmum&aZmwu,l ]]"r&mZm-onf? raem
ykA*Frm ?ay? y'Ed-raemykA*Frm ?ay? y'H[l? rH *gxH-ukd? tm[-NyD}}[k
ay;? um; ]]wGmroufao; [lay; xGuaf &;tmum&}}ESit
fh nD jzpfonf?
wdaemif vdet
f eufrQudk xGe;f jyaom yxrm0dbwfausonf/
wpfenf;/ /tmum&aZmwu wdo'gaemuf&Sv
d Qif a&SU ykpm 0gpu
(tar;teufudk a[maom) uo'g xnfph u
G
f ]]"r&mZm rH *gxH tm[?
(u-tb,fokdY a[mawmfrloenf;) raemykA*Frm ?ay? y'Ed-raemykA*Frm
?ay? y'H [l? tm[-Ny}D }[kay;? wdo'g tmum&aZmwu aemufjyrl
0gpuykpm uo'gukd a&SUrSmpGuf teuforefjrJ/
wpfenf;/ /yxrenf;twkid ;f wdudk ed'ew xkad emif tH0b
d wf
ausonf[k ,l ]]"r&mZm rH *gxH tm[-Ny?D (u-tb,f*gxmuk?d tm[enf;) raemykA*Frm ?ay? y'Ed-raemykA*Frm ?ay? y'H[laom? rH *gxH*gxmuk?d tm[-Ny}D }[k ay;/

66

"ry'bmom#Dum

,ru

"rm-apwoducf Emw&m; 3yg;wko


Yd nf? raemykA* rF m-pdwo
f mvQif
a&SUoGm;acgif;aqmif&Sdukef\? raemao|m-pdwfomvQif tjrwfqkH;&Sd
ukef\? raemr,m-pdwfaMumifh NyD;pD;&ukef\? y'ka|e-tbdZmtp&Sd
aom tjypfwkdYonf zsufqD;tyfaom? reom-pdwfjzihf? ap bmowd
0g-tu,frlvnf; ajymqkt
d ?hH ap ua&mwd 0g-tu,frlvnf; jyK
vkyt
f ?hH wawm-xko
d Ydk ajymqkd jyKvyk jf cif;aMumif?h eH-xkyd *k Kd vo
f ?Ydk 'ku-H
qif;&Jonf? taEGw-d tpOfvu
dk \
f ? (udr0d -tb,fuo
hJ eYdk nf;) 0[awm-0efaqmifEGm;vm;\? y'H-ajcokdY? puH-vSnf;bD;onf? (taEGwd)
f nfv
h rdk l ]]bdua 0}}[kxnh?f reom
0-tpOfvu
dk o
f uJo
h w
Ydk nf;/ tmvkyx
ukdPf;teuf wrLwvuPteuf? ]]ap ua&mwd 0g}}aemif ]]ap pdaEwd
0g-tu,frlvnf;MuHtHh}}[kvnf; xnfhay;Mu\/

ww-xkd raemykA*Frm "rmtp&Sdaom *gxm? raemwd-raem


[lonfum;?(wdum; y'w0yd vmo)? umrm0p&ukovm'dab'Humrm0p&ukokdvf tp&Sdaom tjym;&Sdaom? oArd-tvHk;pHkvnf;jzpf
aom? pwkblrdupdwH-av;yg;aombHk jzpfaompdwfwnf;? wpfenf;wdo'g emr0gpu,l ]]ww-? umrm0p&ukovm'dab'H-aom? oArdaom? pwkblrdupdwH-onf? raemwd- raemrnf\}}[kvnf; ay;/ ye-quf?

0g-xko
d yYdk ifjzpfygaomfvnf;? ro ya'- raemykA* rF m "rm[laom
yk'f? w'g-aq;q&mjzpf&m xkdtcg? w 0Z-xkdaq;q&m\
(oEmef)? OyEpdw0aoe- jzpfaompdwf\ tpGrf;jzihf? 0g-jzpfaom
pdwEf iS hf pyfojzih?f ed,rD,rmeH-rSwo
f m;tyfaomf? 00wy,
D rmeH-toD;
toD; ykdif;jcm; xm;tyfaomf? y&d pZrmeH (y&d pZd,rmeH)-ykdif;jcm;
tyfaomf? a'greo[*wH-a'greo[*kwfjzpfaom? y#dCor,kwpdwar0-y#dCor,kwfpdwfukdom? vAwd-&tyf &Ekdif\/
y&d pdZd,rmeH/ / 'd0g'dqd'd"mwfonf turu"mwf jzpfaomaMumifh
]]jzwf}}[laom teufukd ra[mEkdif? ]]jywf}}[laom teufudkom a[mEkdif\?

0*f

"ry'bmom#Dum

67

ykA* rF mwd-ykA* rF m[lonfum;? awe-xkpd w


d Ef iS ?hf yXr*grdem-yxrjzpf
avh&o
dS nf? 0g-y"mejzpfavh&o
dS nf? [kwmG ? orEm*wm-jynhpf u
kH ek \
f /
"rmwd({w)-"rm[laom ygXf? (twK'g&bma0e-twK'g&\
tjzpfjzih?f vArmem-&xku
d u
f ek af om?) "rm emr-"rwrYdk nfonf? *kPa'oemy&d,wde
d weZd 0D 0aoe-*kP"r a'oem"r y&d,wd" r
edweZd 0D "rw\
Ydk tjym;tm;jzih?f pwma&m-4yg;wkw
Yd nf;/ ]]"rmwd"rm[lonfum;? *kP ?ay? 0aoe-jzihf? pwma&m-wkdYonf? "rm emr-\}}
[kvnf; tvG,fay;Ekdif\/ awok-xkd4yg;aom "rwkdYwGif? e [d "arm

?ay? ok*wwd({w)-]]e [d "arm ?ay? ok*w }}[laom ygVd&yf?


t,H-"ronf? *kP"arm emr-*kP"rrnf\/
ae&m ]]jzwf}}[k ay;&aomaMumifh k"m'dqd'd"mwfom jzpfoihf\? "mwGef'f
ESihf wuG uHa[m,ypnf;ukd ZjyK Za'Gabmfvm NyD;&um; ]]y&d pdZrmeH}}
[kom ygXf&Sdoifh\(|jyK)/ y&d pdZd,rmeHonf wpfae&mwnf;om &Sd\?
tjcm;aom ygVdt|uxm#DumwkdY y&d pdZrmeHom &Sd\/
um&dwfurky/f / y&d pdZd,rmeHukd twnf,lvkdrl 'd0g'dqd'd"mwfonf
tur"mwfjzpfojzihf ok'u
ryk f r&SEd idk &f um; um&dwu
f ryk [
f Mk u
H ]]y&d pdZd,rmeH-xuf0ef;usif jywfom;aptyfaomf}}[kay;? y&d+qd'd+rme? uw&d
tvkdufukd Munfaom ]]'d0g'dawm a,m}}[laom 0dem"dum&a,m*0dbm*jzihf
'd0g'd,ouf? um&dwfypnf;oufacs uHa[m,ouf? wxm uw&d pjzifh
"mwGef'fESihf wuG 'd0g'd,ukd ZjyK Za'Gabmfvm? uHa[m,aMumihf vm
NyD;ap&m\? ]]y&d pdZrmeH}}[k &Sdoavmufum; r&Sif;yg/
awe ?ay? orEm*wm/ / tzGihfonf ykA*Frwpfyk'fukdom zGifhaom
oH0Pemr[kwf? raem+ykA*Frm ESpfyk'fukd zGifhaom oH0Pemwnf;? tzGihf
jzihf ]]ykAH *pwd y0wwDwd ykA*Farm? (ykA*FrH)? ykAH ykaA y"mebma0 (ykaAe
y"mebma0e 0g) *pwd y0wwDwd ykA*Farm(ykA*FrH)-a&S;OK;pGm jzpfonfy"metjzpfjzpfonf? 0g-y"metjzpfjzihf jzpfonf}}[laom 0pewukd jyonf?
xkd [kwGmjzihf bm0y"mejzpfaMumif;ukd jyonf[k "r#Dqkd\? xkdaemuf
orEm*wmjzihf zGihfaomaMumifh ]]raem+ykA*FrH a,oHwd raemykA*Frm}}[k

68

"ry'bmom#Dum

,ru

e [d "arm t"arm p Oabm or0dygudaem?


t"arm ed&,H aewd "arm ygaywd okk*w/
[d-rSe\
f ? "arm-*kPw
f &m;onfvnf;aumif;? 0g-ukov
dk w
f &m;
onfvnf;aumif;? t"arm-*kPf\qefYusifbuf w&m;onfvnf;
aumif;? 0g-tukokdvfw&m;onfvnf;aumif;? Oabm-w&m;ESpfyg;
wkdYonf? or0dygudaem-wlrQaomtusdK; &Sdukefonf? oarm+0dygaum
or0dygaum? or0dygaum+{awoHwd or0dyguD? e (a[mEd)-rjzpfukef?
t"arm-*kP\
f qefu
Y sib
f ufw&m;onf? (t"rpm&-t"rudk usiahf vh
&Sdolukd?) ed&,H-i&JokdY? aewd-aqmif\? eD"mwfonf 'Gduru"mwfjzpf
]]t"rpm&}}[k uHwpfrsdK;xnfhonf? "arm-*kPfw&m;onf? 0g-ukokdvf
A[kAD[dormof wJGyg/ "r#Dtvkd ]]raemykA*Frm-pdwfomvQif y"mejzpfonf\
tjzpf&Sdukef\}}[kay;? raemonf yHkvdef eyHkvdef[k tbd"mef qkdaomfvnf;
eyHv
k ed rf sm;aomaMumihv
f nf;aumif; ouw eyHv
k ed [
f k qkad omaMumifv
h nf;
aumif; ]]ykA*FrH}}[k eyHkvdefxm;onf/
yXr*grdem/ /txuf |jyKtwkdif; ay;xm;onf? "r#Dtvkd ]]yXr*grdemonf? [kwGm-? 0g-jzpfaom? awe-xkdpdwfjzihf? (ukdPf;) 0g-aMumihf? ([dwf)
orEm*wm-aumif;pGm oifhavsmfaomtm;jzihf jzpfonf? (wpfenf;) awexkpd w
d Ef iS ?fh (o[w)? orEm*wm-aumif;pGm oifah vsmaf omtm;jzihf ,SOo
f nf}}
[kay;/ ]]awe-aMumihf}}[kay;&m wwd,m0dbwf yrD0dbwf[k 2rsdK;,l
Ekid o
f nf? yr,
D v
l Qif um&Pteuf om0dbwfouf? trSwrk pS aom okwjf zihf
omukd emjyK/(oH.|-1 249? oH#D-1 249? "r#D? 0daAm-93)
ykA*Frteuf/ / ykA*Fro'gonf ]]a&SUuoGm;}}[k teuf,l&aom yka&
pm&duykA*Fr ]]y"me}}[k teuf,l&aom y"meykA*Fr ESpfrsdK;ukd a[m\?
ae&m y"meykA*Frwnf;?? xkdaMumifh ]]yXr*grdem}}[k zGifh&m yXro'gukd
]]a&S;OK;pGm}}[kvnf;aumif; ]]y"me}}[kvnf;aumif; ay;Ekdifonf/ ]]*pwd oDavemwd *grd? (oDC,m,d+pdwu
H o
hJ Ydk ukd &jyK)? yXrH+*grd yXr*grd}}[kjyK/
tma'g y"mae yXrH?-tbd"mef-933/

0*f

"ry'bmom#Dum

69

w&m;onf? ("rpm&-"rukd usihfavh&Sdolukd?) ok*w-ok*wdokdY? ok*wum; "mwfuH? "rpm&um; um&dwfuH? ygaywd-a&mufapEkdif\/


"rH a0g bdua 0 a'aomrd tm'duvsmPEd {w-"rH a0g ?ay?
tm'duvsmPH [laom ygXf? t,H-"ronf? a'oem"arm emra'oem"r rnf\? 0g-a[mtyfaom"rrnf\? bdua0-wkdY a0goifwkdYtm;? tm'duvsmPH-tpvnf; aumif;aom? "rH-w&m;ukd?
a'aomrd-a[mawmfrltHh/ " ye bdua0 ?ay? a*,sEd {w" ye bdua 0 ?ay? a*,s[
H al om ygXf? 0g-a*,st
H p&Sad om
ygXf? t,H-"ronf? y&d,wd"arm emr-y&d,wd"rrnf\? 0gok*w/ /ok*w rlvyk'f&if;rSm ]]okE&m+*wd ok*wd}}[k a'Gabmfr&Sd
aomfvnf; qef;usrf; Oya'otm;jzihf Z*kdPf;&Sd&rnfjzpfaomaMumifh *a'G
abmf&Sd&onf? teufay;aomtcg xdka'Gabmf rvkdawmhyg? rSef\-qef;aMumifh
ausysufaom tu&mukd teufay;aomtcg aqmif,l ay;&ouJhokdY qef;
aMumifh ydkaeaom tu&mukdvnf; csef teufay;&onf/qef;aMumifh ysuf
aus ,Gif;uGufauG aqmifaveufay;cg? qef;aMumifh ykdvQH ,if;y'H csef
eufay;yg/
okwH a*,sEd/ / a*,sEd wdo'gonf y'w0dyvmoedygwfwnf;?
ygVdawmf&if; ]]*gxH a0,smu&PH}}ponfjzihf ]]a0'vH}}wkdifatmif t*Fg 9
yg;ukd jyaomaMumifh xkduseforQukd ,lzkdY&m tm'dteufa[m wdo'gwpfck
tausMuH wpfenf;ay;onf/ a&SU0gusvnf; enf;twkdif; ay;Ekdifonf/
y&d,wd"arm / /y&d,mykPdwAm-oif,lxkduf\? wd y&d,wd? y&d+
tmy+wd? (,f)vm tmukd &jyK? edom#D-370 ]]y&d+t, ygykPae+wd?
(wpfenf;) y&d+,m+wd/ (wpfenf;) y&dAsw ygu#H ,Ed {wm,mwd y&d,wd?
(wpfenf;) y&d ykeyKeH ,Ed {wm, a'0wEd y&d,wd? y&d edAmeH ,Ed ygykPEd {wm,mwd y&d,wd? y&d orEawm ykeyKeH 0g tZm,dwAm odudwAm
y0awwAmwd y&d,wd? y&d+,m+wd?-edom#D-370/ y&d,wd p +om+"arm
pmwd y&d,wd"arm-oif,lxkdufaomw&m;/

70

"ry'bmom#Dum

,ru

oif,x
l u
dk af om w&m;rnf\/ bdua 0-wkYd "-omoemawmf?
{uap-tcsKd Uukeaf om? ukvykwm -trsKd ;aumif;om;wko
Yd nf? "r-H ygVd
awmf"rukd? y&d,mykPEd-oif,lukef\? okwH-okwfukdvnf;aumif;?
a*,sH-a*,sukdvnf;aumif;? y&d,mykPEd-ukef\/ wo acg ye
ora, ?ay? cEm a[mEDw
d {w-wo acg ye ora, ?ay? cEm a[mEd
[laom ygXf? t,H-"ronf? edw"arm emr-edw"rrnf
\? 0g-ow0gr[kwaf om oabmw&m;rnf\? woacg ye ora,pdwfjzpf&m xkt
d cg? "rm-oabmw&m;wkdYonf? a[mEd-ukef\? cEmcEmwko
Yd nf? a[mEd- uke\
f / edZ0D "armwdy-d edZ0D "r[al omtrnfonf
vnf;? 0g-toufr[kwaf om oabmw&m;[laom trnfonfvnf;?
{aom {0-edw"ryifwnf;/ awok-xkad v;yg;aom "rww
Ydk iG ?f
ro Xmae-t&m? (raemykA*Frm "rm[laom ygXft&m?)
edweZd 0D "arm-edweZd 0D "ru?dk t"dayawm-tvk&d t
dS yf\? aomxked
d weZd 0D "r[o
l nf? twawm-teuftm;jzih?f (w&m;uk,
d t
f m;
jzih)f ? a0'emuaEm-a0'emuEm vnf;aumif;? onmuaEm-aumif;?
aumif;? ocFg&uaEm-aumif;? wd-ok?Yd wa,m-oH;k yg;ukeaf om? tlyad em-emrfjzpfuek af om? cEm-cEmwkw
Yd nf;/ [d-rSe\
f ? {aw-emrf
cEm3yg;wko
Yd nf? {awoH-emrfcEm 3 yg;wk\
Yd ? raem-pdw[
f al om?
ykA* aF rm-a&SUoGm;onf? 0g-y"mew&m;onf? (twd) ? wd-xkad Mumih?f
(xkdokdY pdwf[laom a&SUoGm;&Sdukefonf\tjzpfaMumifh?) raemykA*Frm
emr-raemykA* rF wkYd rnf\/
a0'emuaEm ?ay? wd/ / wd pyf&aom yk'frsm;onf (rnfonfh 0d
bwfjzifhaeae) ]]ukd jzihf ESihf ?ay? }}[k uHpaom teufrsm; ray;&? uHp
aom teufrsm;onf Bud,mwpfckck orEDwpfckckESifhwJGrS &tyfaom teuf
rsm;wnf;? wdo'gum; xkdteufrsm;ukd rjyEkdif? xkdYaMumifh wdo'gESihf wJG
&m 0dbwf[lorQ vdefteufukdom xGef;jy&aomaMumifh ]]vnf;aumif;}}
[kom teufay;&onf/

0*f

"ry'bmom#Dum

71

ye-y&d[m&yurw
S pfyg; apm'uyuudk qkOd K;tH?h uxH-tb,fo?Ydk
0g-tb,ftaMumif;aMumifh? {aw[d-emrfcEm 3 yg;wkdYESihf? o'-
wuG? {u0wKaum-wlaom rS&D m&Sad om? {um&raPm-wlaom tm
Hk&Sdaom? tykA-H a&S;vnf;rus? tp&drH-aemufvnf;rus? (wpfenf;)
tykAH tp&dr-H ra&S;raESmif;? {uuaP-wpfNyKd ief ufaomcP? OyZ-
rmaem-jzpfaom? raem-pdwfonf? 0g-pdwfu? ykA*Farm emr-a&SUoGm;
rnfonf? a[mwd-jzpfEidk o
f enf; wd-um; tar;wnf;/ (repdwf\?) Oym'yp,a|e-emrfcEm 3 yg;wkdY\ jzpfjcif;\ taMumif;\
tjzpf[al om teufaMumif?h {aw[d-wkEYd iS ?fh o' - wl? {u0wKaumaom? {um&raPm-aom? tykAH-rus? tp&drH-rus? {uuaP-?
OyZr maem-aom? raem-onf? ykA* aF rm emr-onf? a[mwd-jzpfEidk \
f ?
wd-um; tajzwnf;/ [d-csJUOK;tHh? 0g-Oyrmaqmif xifatmifjy
OK;tH?h A[lo-k rsm;pGmaom vlwo
Ydk nf? {uawm-wpfaygif;wnf;? *grCmwm'De-d &Gmukzd suq
f ;D jcif;tp&Su
d ek af om? urmed-trIwu
Ydk ?dk ua&maEok-jyKukefvaomf? {awoH-olwkdUwGif? aum-tb,folonf?
{awoH-olwkdY\? ykA*Farm-a&SUoGm;enf; 0g-acgif;aqmifenf;
wd-okdY? 0kaw-ajymqkdtyfaomf? 0g-ar;tyfaomf? aeoH-xkdolwkdY
wGi?f a,m-tMuifoo
l nf? aeoH-xko
d w
l \
Ydk ? ypa,m-taMumif;onf?
a[mwd? ,H-tMuifolukd? edm,-rSD? aw-xkdolwkdYonf? wH urHxk&d mG ukd zsuq
f ;D jcif;trIu?dk ua&mEd- jyKMuuke\
f ? awoH-xko
d w
l w
Ydk iG ?f
'awm 0g-'waomfvnf;jzpfaom? rdawm 0g-rdwa omfvnf;jzpfaom?
aom-xko
d Ul uk?d awoH-xko
d w
l \
Ydk ? ykA* aF rmwd-a&SUoGm;[l? 0g-acgif;
aqmif[l? 0kpwd ,xm-qkdtyfouJhokdY? 0g-ajztyfouJho/kdY
tykAH tp&drH/ / e+ykaAm tykaAm-a&S;r[kwfaompdwf? e+p&darm tp&darm? ykvdif eykvdif2rsdK;jzpfaom]]raem}}ESihf t&wlojzihf ]]e+ykAH tykAH}}[k
vnf; qkdEkdifonf? xkdaemuf Bud,m0daooeteuf tH0dbwfouf/

72

"ry'bmom#Dum

,ru

{0Hor'-H Oyrmetwkid ;f Ny;D pD;jcif;&Sad om? 0g-ykt


H vm; Ipm;tyf
aom? 'H-Oyar,sukd? a0'dwAH-odxkduf\/ umaumavmue
enf;ponft& {awoH awoHwkdYukd aum 'awm pyf ed'g&Pork'g,
ykA*Farmpyf omrDteufay;onf/ wd-okdYvQif? Oym'yp,a|e-

jzpfjcif;\ taMumif;\ tjzpf[al om teufaMumif?h {awoH-emrf


cEm 3yg;wkdY\? raem-pdwf[laom? ykA*Farm-a&SUoGm;onf? (twd)?
wd-xkdokdY pdwf[laom a&SUoGm;&Sdukefonf\tjzpfaMumifh? (aw-xkd
emrfcEm 3yg;wko
Yd nf?) raemykA* rF m-raemykA* rF wkYd rnf\/ [d-rSe\
f ?
(Oym'yp,a|e[laom pum;onf rSe\
f ?) aw-xkad pwoducf Em 3
yg;wko
Yd nf? rae-pdwo
f nf? tEkyZ a E-rjzpfvaomf? OyZw
d -kH jzpfjcif;iSm?
e oaumEd- rpGr;f Ekid u
f ek ?f raem ye-pdwo
f nfum;? (wpfenf;) ye-tzkYd
wpfyg;um;? raem-pdwo
f nf? {uapo-k tcsKd Uukeaf om? apwodauok-apwoduw
f o
Ydk nf? tEkyZ a Eoyk -d rjzpfygukeaf omfvnf;? OyZw
-d
a,0-jzpfEidk o
f nfom/
{0H or'rd'/H / ]]orwd or'g vuD("mef (385)}}ESihftnD or'gyk'fonf
wdvdefwnf;? ]]or'H}}[k &SdaomaMumifh {0HESihf A[kAD[dormofpyf
xm;aomyk'[
f k od&\? 'Hvnf; Oyar,su
H dk iJah om eyHv
k id yf 'k w
f nf;? ]]orZe H
or'g edywd? {0H t0d&ZeuedywduHwd tawm(om&w-1 405)? {0Hor'Ed
{0HorZeuH {0H ydwAH 'H rr taZoeH(r#D-261)}}ukd axmuf
]]{0H-twl? 'H or'H-OyrmeESihf jynfhpHkaom Oyar,sukd? a0'dwAH\}}[k a&S;u ay;Muaom teufukd pOf;pm;yg/
e [d/ / [dukd 'VDu&P,l ay;cJhonf? yua[wk[k ,l ]](uomaMumifh? re-\? Oym'yp,bma0g-apwodufcEmwkdY jzpfjcif;\ taMumif;
\ tjzpfukd? 0dnm,wd-odtyfoenf;?) [d (,om)-aMumifh? aw-wkdYonf?
rae-onf? tEkyZaE-aomf? OyZdwHk-iSm? e oaumEd-rpGrf;Ekdifukef? (womaMumifh? re-\? Oym'yp,bma0g-ukd? 0dnm,wd-\)}}[kvnf; ay;Ekdif
onf/ e [d wuf&m [deufrSm [dwfyg 'VDpJG(a&T-43)/

0*f

"ry'bmom#Dum

73

ye-tzkdYwpfyg;um;? t"dywd0aoe-t"dywd\tpGrf;jzihf? 0g-rdrdESihf


pyfaomw&m;wk\
Yd t&Sio
f cif\tjzpfjzih?f {awoH-apwoducf Em
3yg;wk\
Yd ? raem-pdw[
f al om? aoa|m-tjrwfq;Hk onf? (twd) ? wdxkdaMumifh? (xkdokdY pdwf[laom tjrwfqkH;&Sdukefonf\ tjzpfaMumifh)?
(aw-xkad pwoducf Em 3yg;wko
Yd nf?) raemao|m-raemao|wkrYd nf
\/ [d-csUJ OK;tH?h 0g-Oyrmaqmif xifatmifjyOK;tH?h apm&m'De-H "m;jytp
&So
d w
l \
Ydk ? apm&aZ|um'a,m-"m;jyBu;D tp&So
d w
l o
Ydk nf? t"dywdaemtBuD;tuJwkdYonf? 0g-rdrdESihfpyfolwdkY\ t&SifocifwkdYonf? ([kwGm?) ao|m-jrwfukefonf? (a[mEd) ,xm-jzpfukefouJhokdY? wxmxkt
Yd wl? aword- xkad pwoducf Em 3 yg;wk\
Yd vnf;? 0g-wkx
Yd ufvnf;?
raem0-pdwfonfom? t"dywd-tBuD;tuJonf? 0g-rdrdESifhpyfaom
w&m;wkdY\ t&Sifocifonf? raem0-om? aoa|m-tjrwfqHk;onf?
(a[mwd)/
ye-tzkdYwpfyg;um;? 0g-raem ao|m[laom oH0aPwAyk'f\
twoH0PemrSwpfyg; raem r,m[laom oH0aPwAyk'f\ tw
oH0Pemukd qkOd K;tH?h 'gktm'D[-d opfom;tp&Su
d ek af om taqmuf
tOK;wkaYd Mumif?h edyE m ed-jzpf&ukeaf om? 0g-Ny;D pD;&ukeaf om? wmed wmed
b@med-xkdxdkb@mwkdYonf? 'gkr,m'Ded emr-'gkr,tp&SdonfwkdY
rnfonf? a[mEd ,xm-jzpfukefouJhokdY? wxm-xkdY twl? awyd-xkd
apwoducf EmoH;k yg;wko
Yd nfvnf;? reawm-pdwaf Mumif?h edyE w
m -jzpf&
ukeo
f nf\ tjzpfaMumif?h 0g-Ny;D pD;&ukeo
f nf\ tjzpfaMumif?h raemr,m emr-raemr,wkdY rnf\/
y'ka|emwd-[lonfum;? tm*EKau[d-tm*EKujzpfukeaf om?
wmed wmed/ / wmed w wnf a,mouf edjyK 'DCjyK ]]wmed}}[k
wpfyk'fwnf; NyD;aomtcg 0dpmbduanok a'G(arm*f-1 54)okwfjzihf ]]wmed
wmed}}[k 'Gdkyf (ESpfkyf)jyK/

74

"ry'bmom#Dum

,ru

tbdZm'D[-d tbdZmtp&Su
d ek af om? a'gao[d-tjypfwo
Ydk nf? y'ka|ezsuq
f ;D tyfaom? (wpfenf;) a'gao[d-tjypfwaYdk Mumif?h y'ka|e-ysuf
pD;aom? ]]reom-pdwfjzihf}}[k ygVdawmfpyf? [d-csJUOK;tHh? yuwdraemyuwdpw
d o
f nf? b0*Fpw
d -H b0ifpw
d w
f nf;? wH-xkb
d 0ifpw
d u
f ?dk ty'|k -H
tbdZmtp&Sdaom tjypfwkdYonf rzsufqD;tyf? (wpfenf;) wH-xkd
b0ifpw
d o
f nf? ty'|k -H tbdZmtp&Sad om tjypfwaYdk Mumifh rysupf ;D /
[d-Oyrmaqmif xifatmifjyOK;tHh? yoEH-Munfvifaom? O'uH-a&
onf? a[mwdpyf? 0g-a&ukd? Oyudvd|Hpyf? tm*EKau[d-tm*EK
ujzpfuek af om? eDvm'D[-d tkt
d p&Sad om0wKwo
Ydk nf? Oyudv
|d -H zsuf
qD;tyfonf? (ormeH-jzpfvaomf?) (wpfenf;) eDvm'D[d-wkdYaMumifh?
Oyudv
|d -H npfErG ;f onf? (ormeH-aomf?) eDavm'um'dab'H-kad oma&
tp&Sdaom tjym;&Sdonf? a[mwd ,xm-jzpfouJhokdY? p-xkdokdYyif kd
aoma&tp&Sad om tjym;&Syd gaomfvnf;? e0H-topfjzpfaom? O'uHa&onf? e (a[mwd ,xm)-r[kwo
f uJo
h ?Ydk yk&rd -H a&S;jzpfaom? yoEO'uar0gyd-Munfvifaoma&onfyifvnf;? e (a[mwd ,xm)-r[kwf
ouJo
h ?Ydk wxm-xkt
Yd wl? wrd- xkb
d 0ifpw
d o
f nfvnf;? (a[mwdpyf?)
0g-xkdb0ifpdwfukdvnf;? y'k|Hpyf? tm*EKau[d-tm*EKujzpfukef
aom? tbdZm'D[-d tbdZmtp&Su
d ek af om? a'gao[d-tjypfwo
Ydk nf?
y'k|-H zsuq
f ;D tyfonf? (wpfenf;) a'gao[d-wkaYd Mumif?h y'k|-H ysupf ;D
onf? a[mwd-\? p-okaYd omfvnf;? e0H-topfjzpfaom? pdw-H pdwo
f nf?
e (a[mwd)-r[kw?f yk&rd -H a&S;jzpfaom? b0*Fpw
d a r0gyd-b0ifpw
d o
f nf
yifvnf;? e (a[mwd)- r[kwf/ (a,e um&aPe-tMuiftaMumif;
aMumifh? wH-xkdb0ifpdwfonf? 0g-xkdb0ifpdwfukd? tm*EKau[d-ukef
aom? tbdZm'D[-d ukeaf om? a'gao[d-tjypfwo
Ydk nf? y'k|-H zsuq
f ;D
tyfonf? a[mwd-\?) awe (um&aPe)-xkt
d aMumif;aMumif?h b*0gjrwfpmG bk&m;onf? tm[-a[mawmfrNl y?D (u-tb,foYdk a[mawmfrl
oenf;) ]]yb&rd'H ?ay? Oyudv
|d }}Ed- yb&rd'H ?ay? Oyudv
|d H

0*f

"ry'bmom#Dum

75

[l? (tm[-NyD/) bdua0-wkdY 'H pdwH-pdwfonf? yb&HxGufaomta&mif&Sd\? (NydK;NydK;jyufjyuf ta&mifxGuf\)? w-xkd


pdwu
f v
dk nf;? tm*EKau[d-ukeaf om? Oyuda vao[d-uyf zsuq
f ;D
wwfaom tjypfwkdYonf? Oyudvd|H-uyf zsufqD;tyfNyD/
{0H-okdY? 0g-qkdtyfNyD;aomenf;jzihf? y'ka|e-tbdZmpaom
tjypfwkdYonf zsufqD;tyfaom? reom-pdwfjzihf? ap bmowd 0gtu,frlvnf; ajymqkdtHh? ap ua&mwd 0g-tu,frlvnf; jyK
vkyt
f ?hH aom-xkyd *k Kd vo
f nf? bmormaem-ajymqkv
d aomf? pwkA"d -H 4
yg;tjym;&Sad om? 0pD'pk & w
d ar0-0pD'pk ku
d u
f o
dk m? bmowd-ajymqk\
d ?
ua&maEm-jyKvaomf? um,'kp& w
d ar0-um,'kpku
d u
f o
dk m? ua&mwd-jyKvyk \
f / tbmoaEm-rajymvaomf? tua&maEm-rjyKvaomf?
tbdZm'D[-d tbdZmpaomtjypfwo
Ydk nf? wm, y'k|rmeowm,w acg/ / ]]poa'g twLye,ae-po'gonf pdwf[laom teufukd
aqmifjcif;teuf jzpf\? acgoa'g ye 0pemvuFma&-pum;wefqmteuf
jzpf\? (tzGifhtvkd teufray;&)? t0"m&aP 0g-wpfenf; t0"m&P
teuf jzpf\}}[k zGihfjy\(tH#D-1 100)? xkdaMumifh ]]w-xkd pdwfukdvnf;?
acg-pifppf}}[k ay;&onf? 0gustm;jzihf emrnfwyfvQif ]]w ?ay? Oyudvd|H}}
onf OyEsmo0guswnf;/
bmowd 0g ua&mwd 0g/ / wpf&Hwpfcg ajymHkom ajym\ jyKHkom
jyK\? 2rsdK;vHk; wpfqufwnf; rjzpf? wpfcgwpf&Hum; ajymvnf; ajym jyK
vnf; jyK\? okYd 0duyfteufvnf; rjrJ orkpn
;f teufvnf; rjraJ omaMumifh
0go'grsdK;ukd ]]ted,rw-rjrJaomteufukd a[maomedygwf}}yk'f[k ac:qkd
&onf/ okdY ted,rwt&m ypKyefajymqJ jyKqJ[kom owfrSwfcsufr&Sd?
twdwfajymNyD; jyKNyD; tem*wfajymvwHU jyKvwHUwkdYESihfvnf; oufqkdif\?
okdY umvowfrSwfcsufr&Sdaom (umv3rsdK;vkH;ESihfqkdifaom) ted,rw
0wrmem ypKyaEokwf ]]0wrmem}}[laom a,m*0dbm*jzifh 0wrmefouf&
onf/ oD;oD;&Hcg NydKif&Hcg ted,rwm xGef;ownf;/

76

"ry'bmom#Dum

,ru

xkdzsufqD;tyfaom pdwf&Sdonf\ tjzpfaMumifh? wd0d"H-3yg;tjym;&Sd


aom? raem'kp&dwH-raem'kpkdufukd? yla&wd-jynfhap\? {0H-okdY?
0g-qkt
d yfNy;D aomenf;jzih?f t-xkyd *k Kd v\
f ? 0g-rSm? 'o-q,fyg;ukef
aom? tukovuryxm-tukokdvfuryxwkdYonf? yg&dy&l -xuf
d y&dy&l m?
0ef;usif jynfu
h ek o
f nf\ tjzpfo?Ydk 0g-jynhpf jHk cif;ok?Yd y&dy&l EDw
y&dyl&meH+bma0g yg&dyl&D? *pEd-a&mufukef\/
wawm eH 'kur aEGww
D -d um;? wawm wd0"d 'kp& w
d awm-xkd3 yg;
tjym;&Sdaom 'kpkdufaMumifh? wH yk*vH-xkdyk*dKvfokdY? 'kuH-qif;&Jonf?
taEGwd-tpOfvkduf\/ 'kp&dwmEkbma0e-'kpkduf\ tmEkabmf
aMumifh? pwlo-k 4yg;ukeaf om? tyga,ok-tyg,fwo
Ykd v
Ydk nf;aumif;?
rEkaok-vlwYdk ? wrwbm0H 0g-,kwef rd ahf om uk,
d cf Em&So
d \
l tjzpf
okv
Yd nf;aumif;? *p EH- a&mufaom? (wH yk*v
-H xkyd *k Kd vo
f ?Ydk ) um,0wKurd- uk,
d [
f al om rS&D m&Sad om 0dygu'kuv
nf;aumif;? w&rd- uk,
d rf S
wpfyg; pdwf[laom rSD&m0wK&Sdaom 0dygu'kuvnf;aumif;? wdok?Yd rdem y&d,ma,e-y&d,m,ftm;jzih?f um,duapwodu-H
pwlok tyga,ok/ / *p EH pyf&aomaMumifh uHteuf owrDouf?
okdYr[kwf aemuf0wK*gxmtzGifh ]]ok*wdba0 edAwH}}rS edAwHukd Munfh
*pEH *rk"mwfukd y0weteufMuHNyD; tyga,ok Moumoteuf,lum
]]pwlok-ukefaom? tyga,ok-wkdY? *pEH-jzpfaom? rEkak 0g-wkdYrlvnf;?
wrwbm0H-okdY? *pEH-a&mufaom}}[kvnf; ay;yg? q&mwkdYum; ]]pwma&m
tyga,}}[k &Sdapvkd\/
wrwbm0H/ / ]]wr+twbm0}}[k cJG ]]warm+twbma0g ,mwd
wrwbma0g}}[kjyK? xkdaemif bm0y"me bm0avmyMuH? (wpfenf;) ]]wr+
tw+bm0}}[k cJG ]]warm+twm ,mwd wrawm-,kwfedrfhaom
ukd,fcEm&Sdol? wrw+bma0g wrwbma0g}}[kjyK? ]]wrbm0H}}[kvnf;
ygXf&Sd\? xkdokdY&SdvQif ]]ware+,kawm warm(oH.|-1 149? tH|-2 321)?
wr+bma0g wrbma0g}}[kjyK ]]wrbm0H 0g-,kwfedrfhaom ukd,fcEm

0*f

"ry'bmom#Dum

77

ukd,fvnf;jzpf pdwfvnf;jzpfaom? 0dygu'kuH-tusdK;jzpfaom'ku


onf? tEk*pw-d tpOfvkduf\/ ,xm u-Oyrmtb,fuJhokdYenf;
(wpfenf;) u-tb,fonf? (tEk*pwd) ,xm-tpOfvkdufouJhokdY
enf; puH0 0[awm y'Ed-puH0 0[awm y'H [lonfum;? "ka&xrf;ykd;? ,kw-uyf,SOftyfaom? "k&H-xrf;ykd;ukd? 0[awm-xrf;
aqmifaom? AvDA'-EGm;vm;\? y'H-ajcokdY? puH-vSnf;bD;onf?
(tEk*pw)d 0d,-tpOfvu
dk o
f uJo
h w
Ydk nf;/ [d-csUJ OK;tH?h aom-xkEd mG ;vm;
onf? "k&H-xrf;ykd;ukd? {urd 'd0oH-wpf&ufywfvHk;aomfvnf;aumif;?
a'Gyd ('d0ao)-2&ufwyYdk wfv;kH aomfvnf;aumif;? yyd ('d0ao)-5&uf
wkyYd wfv;kH aomfvnf;aumif;? 'oyd ('d0ao)-q,f&ufwyYdk wfv;kH aomf
vnf;aumif;? tkrmord-wpfvxuf0uf 15&ufywfvHk;aomfvnf;
aumif;? rmord- wpfvywfv;kH aomfvnf;aumif;? 0[aEm-xrf;aqmif
vaomf? puH-vSnf;bD;ukd? ed0awwHk-qkwfepfapjcif;iSm? Z[mwHk-pGefY
ypfjcif;iSm? e oaumwd ,xm-rpGr;f Ekid o
f uJo
h ?Ydk tx acg-pifppfum;?
t-xkdEGm;vm;\? 0g-onf? yk&awm-a&SUokdY? tbdurE-oGm;
vaomf? ,k*-H xrf;yk;d onf? *D0-H vnfyif;uk?d Am"wd-ESdyfpuf\? ypawm-aemufokdY? y#durE-qkwfvaomf? puH-vSnf;bD;onf?
&Sdol\ tjzpfokdYvnf;aumif;}}[kyif ay;yg/ q&mwkdYum; ]]wrbm0H}}ukd ygXf
rSef,l ]]wrwbm0H}}ukd ygXfysuf[k qkdawmfrl\/
tEk*pw/d / tzGihft& taEGwdukd ]]tEk+wd}}[k jzwfapvkd\? ]]tEk
+{wd}}[k jzwfjcif;ukd rESpfouf/ qufOK;tHh-]]wawm eH 'ku raEGwd}} ygVdawmf
jzihf tusdK;0dygufvkdufaMumif;ukd jyonf? ]]bdua0 w'g rr ykawe uwurH
ypawm ypawm}}[laom t|uxmpum;jzihf tukokdvfuHvkdufaMumif;ukd
jy\? xkdokdYjzpfvQif ygVdawmfu tusdK;vkduf t|uxmu uHvkduf jzpfae&um;
ygVdawmfESihf t|uxm rqefYusifbl;vm;[k ar;zG,f&Sd\? uHESihftusdK;0dyguf
wkdYrSm uif;rjzpfaomaMumihf rqefYusif[k ajz&ygrnf? rSef\-uHvkdufvQif
tusdK;vkduf tusdK;vkdufvQif uHvkduf\/ ("r#D)

78

"ry'bmom#Dum

,ru

OKrk o
H -H aygifom;uk?d y#d[ewd-xdcu
dk \
f ? 'G[
D -d 2yg;ukeaf om? ar[d
tmuma&[d-tjcif;t&mwkjYd zih?f Am"EH- ESyd pf ufwwfaom? puH- onf?
w-xkEd mG ;vm;\? y'gEky'du-H a&SUajc a&SUajctm;avsmaf om aemuf
ajcokYd tpOfvu
dk o
f nf? (z0g;ajcxyf xufMuyfruGm vku
d o
f nf)? a[mwd
,xm-jzpfouJo
h /Ydk wax0-xkt
Yd wlomvQi?f y'ka|e-tbdZmpaom
tjypfwo
Ydk nf zsuq
f ;D tyfaom? reom-pdwjf zih?f wDP-d 3yg;ukeaf om?
'kp& w
d med-wku
Yd ?dk yla&wGm-jynfah p? Xdw-H wnfaom? yk*v
-H yk*Kd vo
f ?Ydk
ed&,m'Do-k ed&,tp&Sad om *wdww
Ydk iG ?f ww ww-xkx
d *dk wd? *w*w|mae-a&muftyfa&muftyfaom t&yf? 'kp& w
d rlvuH-'kpku
d [
f l
aom t&if;cH&adS om? um,durd- uk,
d f jzpfonfvnf;jzpfaom? apwodurd- pdwf jzpfonfvnf;jzpfaom? 'ku-H 'kuo
nf? tEkAEw-d tpOf
vkduf\? wd-*gxmtzGifh tNyD;wnf;/
*gxmy&da,momae-*gxm\tqHk;? woo[m-oHk;aomif;
twkid ;f t&Sn&f u
dS ek af om? bduL -&[ef;wko
Yd nf? y#dord' g[d-4yg;aom
y#dord'gwkdYESifh? o[-wuG? t&[wH-t&[wzkdvfokdY? ygykPoka&mufuek Nf y?D orwy &dom,yd-a&mufvmaom y&dowf\vnf; 0gwGuv
f nf;? a'oem-a'oemawmfonf? omwdu
m-tusKd ;ESiw
fh uGjzpf
onf? 0g-tusdK;&Sdonf? ozvm-tusdK;ESihfwuGjzpfonf? 0g-tusdK;&Sd
onf? ta[mod-jzpfNyD? wd-puKygvaw&0wK tNyD;tqHk;wnf;/
puKygvaw&0wKbmom#Dum Ny;D \/
y'gEky'duH/ / y'H p+tEky'H p y'gEky'H-yxrajcvSrf;+xkdajcvSrf;tm;
avsmfaom 'kwd,ajcvSrf;? y'gEky'H+*pwDwd y'gEky'duH-yxrajcvSrf; xkdajc
vSrf;tm;avsmfaom 'kwd,ajcvSrf;okdY+tpOfvkdufonf(r#D-3 63)/
t&[wH/ / t&[E+bma0g t&[wH-&[Em\ jzpfaMumif; t&[wzkdvfpdwf? ]]t&[EwH}}[k qkdvkdvsuf Eukd acs/

2-r|uk@vD0wKbmom#Dum
raemykA* rF m "rmwd"rmtp&Sad om? 0g-[laom? 'kw,
d *gxmyd
udv
k nf;? om0w,
d aH ,0om0wNd rKd Uom? r|uk@vr|uk@vDu?kd
tm&A? bmodwmtyfNyD/
ud&csJUOK;tHh? om0wd,H? t'dEykAaum emrt'dEykAurnf
aom? jAm[aPmykPm ;onf? ta[mod&Scd NhJ y/D awexdyk P
k m ;onf?
updwpfpw
kH pfa,muftm;? udd bmudrk Q? e 'dEy Ak H a&S;ray;tyf?
0gray;tyfpzl;? awexdaYk Mumif?h wHxdyk P
k m ;ud?k ]]t'dEy Ak a um}}awG0t'dEykAu[lomvQif? (OD;uyfap;ESJ[lomvQif)? omeok
aumif;pGm odukefNyD? 0g-emrnfrSnfhukefNyD/ wxdkykPm;\? 0g-rSm?
yda,mcspftyfaom? remaygpdwfESvHk;udk wdk;yGm;apwwfaom? 0g
jrwfE;kd tyfaom? {uykwa umoem;apmifah &Smuftyfaom wpfa,muf
wnf;aomom;onf? ta[mod&SdNyD/ tx? txdkom;zkdY? 0gtwGu?f ydvEeH wefqmud?k uma&wkumarmjyKapjcif;iSm tvd&k o
dS nf?
([kwGm)? ]]ok0Puma&a&Tyef;xdrfonfwdkYudk? oap uma&mrd
tu,f jyKaptHh? ({0H owd-odkYjyKaponf&Sdaomf)? bwa0weH
aeYpmxrif; vpm&dum ponfu?kd (xrif;&dum uk)d ? 'gwAH ay;xdu
k f
onf? b0dwdvdrfhrnf?}} wdodkYawG;? o,ar0udk,fwdkif
omvQif? ok0PHa&Tudk? aumawGmxk? r|medajymif acsmjzpf
ukefaom? uk@vmedem;awmif;wdkYudk? uwGm-jyK? t'goday;NyD/
bwa0weH/ / bZwd *pwDwd(tvkyform;vufodkY a&mufwwfaom
aMumihf) a0weH? bZ+weef? bZukd 0DjyK ukd {0k'djyK?-axmr? oDbm-4
16/ a0wd y0wwd {awemwd a0weH? 0D+we?-arm*f-7 108? bwH p+
a0weH p bwa0weH/ bwa0weEd a'0odubwa0(aeYwkdif;aeYwkdif;
ay;tyfaom aeYpmxrif;ukv
d nf;aumif;) rmodum'dy&dA,
(vwkid ;f vwkid ;f
ay;tyfaom vpm&dum paom &dum ukv
d nf;aumif;) w w ukvurol&bm0gEklaye?-'D.|-1 265/

80

"ry'bmom#Dum

,ru

awexdkaMumifh? txdkykPm;\? ykawmom;onf? r|uk@vDawG0r|uk@vD[


l om? (a&Tem;awmif;ajymif[
l om)? ynm,dw
xif&mS ;Ny?D wxdrk |uk@vD\? aomVo0duumav16ESp&f &dS m
tcg? y@Ka&ma*gjzLzwfjzLa&mftqif;&Sad om a&m*gonf? 0g-aoG;
tm;enf;a&m*gonf? 0g-tom;0ga&m*gonf? O'yg'djzpfNy/D w
xdkr|uk@vD\? rmwmtaronf? ykwHom;udk? MoavmauwGm
Munfh? ]]jAm[PykPm; awoif\? ykw\? 0g-rSm? a&ma*g
a&m*gonf? OyaEmjzpfNy?D eHxdo
k m;ud?k wdupd m ay[daq;ukapavm?}}
wd-Ny/D abmwd&Sirf a0ZH aq;q&mud?k oap tmaemrdtu,f
yifhaqmiftHh? ({0H owdaomf?) bwa0weHaeYpmxrif; vpm
&dumponfudk? (xrif;&dumukd)? 'gwAHay;xdkufonf? b0dwdrnf? wGH onf? rr\? "eap'H Opm\ jywfjcif;ud?k e Moavmauod
urMunfhawmhbl;avm? wdodkYajymNyD/
y@Ka&ma*g/ / ]]y@K p+aom+a&ma*g pmwd y@Ka&ma*g}}[k jyK?
yk'fukd a&S;aq;usrf;rsm; ]]0goihfem}}[k bmomjyefMu\? 0goihfemjzpfvQif
rsufvkH; vufonf; tom;a&mifrsm; 0gvmonf? xkda&m*gtwGuf eEGif;rIefY
1usyf 8yJom;ESihf 'defcsOf 7usyf 4yJom;ukd a&m eHeuftdyf&mxwkdif; cyf
rsm;rsm; aomufay;&onf? xkdYjyif eEGif;jyKwf&nf 15usyfom;ESihf EGm;axmywf
tppf 5usyfom;wdkYukd axmywf 5usyfom; usefonftxd csufNyD;aomufvQif
0goihfemudk tjrpfjywfaysmufuif;aponf? xkdYjyif eEGif;rIefY ZD;jzL zef;cg;
opfqdrfhoD;wdkYESifh uRJaxmywfwdkYudk a&SUenf;twkdif; csufaomufvQifvnf;
aysmufuif;onf/ (ykHjyaq;"mef-2 115)
tom;0ga&m*g aoG;tm;enf;a&m*g/ / P.T.S tbd"mef ]] jaundicetom;0ga&m*g}}[k qk\
d ? ,aeYacwf q&m0efrsm;u ]]ANAEMIA-teD;rD;,m;
a&m*g (aoG;tm;enf;a&m*g)}}[k qdkMu\? xkda&m*gonf tvGeftuRHarxkefrSD
0Jjcif; (vdiftaysmftyg;vkdufpm;vGef;jcif;) tvGeftuRHt&ufaomufjcif;
(tvGeftuRH rl;,pfaq;0g;rSD0Jjcif;) csOfaom tpm;tpmukd tpm;rsm;jcif;

0*f

"ry'bmom#Dum

81

jAm[PykPm; txxdkodkYjzpfvQif? eHxdkom;udk? utb,fodkY?


u&dodjyKrnfenf; wdodaYk r;Ny/D ,xmtMuiftjcif;t&m
tm;jzifh jyKvaomf? ar\? "eapa'gonf? e a[mwd? wxmxdk
tjcif;t&mtm;jzifh? u&dmrdtHh? wdodkYajymNyD/ aomxdk
ykPm;onf? a0ZmeHwdkY\? oEduH-txHokdY? *Em-oGm;? ]] wkarSwdYk
onf? tokua&m*xdo
k aYkd om a&m*gzk?Yd 0g-\twGu?f u-tb,f
okdYaom? aboZH aq;udk? ua&mxjyKukefoenf;}} wd-okdY? ykpdNyD/ emredygwf teufrJh/
tx? txdkykPm;tm;? awxdkaq;q&mwdkYonf? ,H 0g
wH 0g[kw[
f w
k f jim;jim;aom? 0g-awmfpmG avsmpf mG wpfpw
kH pf&maom?
kuwpm'opfacguftp&Sdonfudk? tmpduEdajymjyukef\/ aom
xdkykPm;onf? wHxdkopfacguftp&Sdonfudk? tm[&dwGmaqmif?
ykw
om;zkY ?d 0g-twGuf? aboZH ud?k ua&mwd\? wHxdak q;uko
rIu?kd ua&mEa0jyKpOfyif? txdo
k m;\? a&ma*ga&m*gonf?
Av0gtm;&So
d nf? 0gysi;f xefonf? ta[modNy?D tawudpb
m0H
rukoxku
d o
f nf\ tjzpfo?Ykd 0g-ukor&onf\ tjzpfo?Ykd Oyg*rd
aeYbuf ttdyfrsm;jcif; ajrnuftpm;rsm;jcif; (ESmacgif;yg;pyfxJ zkef0ifjcif;)
ponfaMumihf jzpfwwfonf[k aq;usrf;wkdY qkd\? xkda&m*gonf ylwdrkw
aq;ukd rDS0JvQif aysmufuif;onf/ (0d-3 299? r-1 391) ylwdrkwESihfpyf
tqkdtrsdK;rsdK;ukd r.|-2 275? r#D-2 297? tH.|-2 276? tH#D-2 263?
wd.|-309? rlv#D-219? 0dok'd#D-1 151wkdYvnf;aumif; ylwdrkwaq;
aMumihf a&m*gtrsdK;rsdK;aysmufuif;ykHukd e,rmvmaq;usrf; OwkabmZe
o*F[usrf; "mwk0dbm*'DyeD aboZrLomaq;usrf; p&uukxkH;usrf;
bm0yumoaq;usrf; teed'gef;usrf;wkdYvnf;aumif; Iyg/
tawudpbm0H/ / wdudpdwaAmwd awudapm? e+awudapm tawudapm(r#D-3 47)? wdupeH wdudpm? ewd+wdudpm ,mwd tawudapmukoEkdifjcif;r&Sdol? tawudp+bma0g tawudpbma0g/

82

"ry'bmom#Dum

,ru

a&mufNyD/ jAm[aPmonf? wxdkom;\? 'kAvbm0Htm;r&Sd


onf\tjzpfu?kd wGmod? {uHwpfa,mufaom? a0ZH ud?k yaumodac:Ny/D aomxdak q;q&monf? wHxdo
k m;ud?k MoavmauwGm0
Munf
h omvQi?f ]]trSmuHwd\
Yk ? 0g-wkrYd mS ? {uHwpfcak om? udpH jyKz,
G f
onf? twd &Sad o;\? tnHtjcm;aom? a0ZH ud?k yaumodwmG ac:?
wdudpmay[daq;ukapavm?}} wdodkYajym? wHxdkom;udk?
y[m,y,fpGefY ? edurdxGufoGm;NyD/ jAm[aPmonf? wxdk
om;\? r&Por,Haocsed u
f ?kd 0g-aocgeD;tcsed u
f ?kd wGm? ]]rom;ud?k 'ewm,Munfjh cif;tusK;d iSm? tm*wmvmolwYkd
onf? taEma*a[tdr\
f twGi;f ? omyaw,sH Opmud?k ydEd
jrifuek v
f rd rhf nf? A[dtdr\
f tjyifbuf? eHxdo
k m;ud?k u&dmrdjyKt?hH
0g-xm;tH?h }} wdodMYk u
H ? ykwH ud?k eD[&dwmG xkwaf qmif? A[dtmVdaEtdrfhtjyifbufqif0if? 0g-tdrfa&SU0&efwm? edyZmayod
k x
f m;
tdyaf pNy/D tdrrf Bu;D ay:xyfwiG f a&SUbuf okrYd [kwf ab;buf qufxw
aom taqmifukd qif0if[k ac:onf(jref"mef)/

wH 'd0oHxdak eY? b*0gonf? Av0ypLoora,tm;&Sad om


rd;k aomuftcg? 0g-vif;tm;Bu;D tcsed f ? r[mukPmormywad wm
r[mukPmormywfrS? (ow0grsm;tay: BuD;rm;aom oem;rI
Burd zf efrsm;pGmjzpfjcif;rS)? 0k|m,xawmfr
l ? ykAA ak 'ok a&S;bk&m;&Sif
r&Pumav/ /r&Pumavwd r&P tmoEumav(oH.|-181)/
r&PmoEumavwd {awe raZavmyormoH 'awd Oypm&0aoe
0g r&PmoEumv r&Pumvbm0H(rPd#D-2 85)/ or,ESihf umv
onf y&d,m,fjzpf&um; tzGihfukd Munfhay;onf/
r[mukPmormywdawm/ / bk&m;&Sifonf eHeuftcsdef uka# 1oef;
2odef;? ncsrf;tcsdef uka# 1oef; 2odef;tm;jzifh wpfaeYvQif r[mukPm
ormywfaygif; uka# 2oef; 4odef; 0ifpm;awmfrl&m eHeufydkif;wGif

0*f

"ry'bmom#Dum

83

wdYk ? uwm"dum&meHjyKtyfNy;D aom tvGet


f uJjyKtyfaom aumif;rI
d m wd uma&m? t"du+H uma&m t"duma&m? uawm+
&Su
d ek af om? u&D,w
t"duma&m a,[Dwd uwm"dum&m(okwrf [mbm-1 215? eDbm-3 14)?

OEuo
k vrlvmeHrsm;aom ukov
kd t
f ajccH&u
dS ek af om? a0ae,sAE0geHopm4yg;udk odxu
kd af om ow0g[laom aqGawmfrsKd ;awmfwYkd
ud?k 0g-uRwx
f u
kd af omow0g[laom aqGawmfrsKd ;awmfwu
Ykd ?dk 'ewH Munfah wmfrjl cif;tusK;d iSm? Ak'p uKembk&m;&Siw
f \
Ykd rsupf ad wmfjzif?h
0ifpm;awmfrltyfaom ukPmpsmefaZmukd ]]r[mukPmormywd}}[k ac:
onf/ (y#doH|-1 54? plVed.|-50)
0pew/ /y&'kau owd om"leH [',ureH ua&mwDwd ukPm?
u&+,k+tm? ,kudk tejyK eukd PjyK &\ t-ukd OjyK? udemwd 0g y&'kuH
[owd 0demaowDwd ukPm? ud+,k+tm? ,kudk te &-vm ud\ ukd
t-jyK &\ t-ukd OjyK? ud&wd 0g y&'kuH 0dudywd tyaewDwd ukPm?
ud&,
D wd 0g 'kuad wok z&P0aoe yom&D,wDwd ukPm? ud&+,k+tm?
,kudk tejyK eukdPjyK ud\ ukd t-jyK &\ t-ukd OjyK? uH okcH kEwDwd
ukPm? u+k"+,k+tm? ]]ukEPm}}[k qkdvkdvsuf Eukdacs? z&Pur0aoe ur*kP0aoe p r[wD ukPm r[mukPm? ormyZEd {wH
r[mumkPu
d mwd ormywd? t0kwu
rom"e? ]]ormyZw
d Amwd ormywd} }
[kvnf; jyKEkdifonf? r[mukPm p+om+ormywd pmwd r[mukPmormywd-oufa&muftyfaom r[mukPm/
a0ae,sAE0geH/ / 0daewAmwd a0ae,sm? 0d+eD+Ps? AEEDwd AEL
("mef#D-243)? AED,Ed odae[bma0emwd AEL(arm*f-7 2)? rrw0aoe
AZEd oHAZEDwd AEL(r#D-3 372? tH#D-3 25)? AELa,0 AE0g? a0ae,sm
p+aw+AE0g pmwd a0ae,sAE0g? trsKd ;tEG,pf yfoo
l nf AE0rnfouJo
h Ydk
opm4yg;ukd xdk;xGif; odjcif;tm;jzihf qufpyfaeMuaom ow0gwkdYvnf;
bk&m;&Sif\ aqGawmfrsdK;awmfrsm;yif rnf\/ (oD#Dopf-2 207?oDbm-3 292)
Ak'puKem/ / tan[d tom"m&PH Ak'geHa,0 puK'eEd Ak'puK tmo,mEko,PH `Ed,ya&my&d,wP?-'D#D-1 242/

84

"ry'bmom#Dum

,ru

(bk&m;&SifwdkY\ rsufpdjzpfaom tmo,mEko,Pfawmf `Ed,ya&my&d,wPfawmfjzif)h ? avmuHowavmuud?k a0gavmauaEmMunfhawmfrlvsuf? 'oo[pu0gaVokwpfaomif;aom


pMum0VmwkYd ? PZmvHPfwnf;[laom uGe&f ufu?kd (tmo,mEko,Pfawmf `Ed,ya&my&d,wPfawmfwnf;[laom uGef
&ufu)kd ? yw&d jzeft
Y yk af wmfrNl y/D r|uk@vDonf? A[dtmVdaEtdrhf
tjyifbufqif0if? 0g-tdrfa&SU0&efwm? edyEmuma&ae0tdyfae
ol\ tjcif;t&mtm;jzifyh if? 0g-tdyaf eonfh yHpk jH zihyf if? wxk
d Pf
uGef&uf\? taEmtwGif;? ynm,dxifvmNyD/ owmonf? wH
xdrk |uk@vDu?dk 'domG ? wxkrd |uk@vD\? 0gud?k taEma*[mtdr\
f twGi;f rS? eD[&dwmG xkw
f ? wwxkt
d rd t
hf jyifbuf qif
0if? 0g-tdraf &SU0&efwm? edyZmydwbm0Htdyaf ptyfonf\tjzpfu?dk
wGm-odawmfr
l ? ]]r,SH \? {wtdro
f ?Ydk *wypa,e<uawmfrl
jcif;[laom taMumif;aMumifh? tawmtusKd;onf? twd Ek acg&dS
avoavm?}} wdok?Yd Oy"ma&aEmqifjcifawmfrv
l aomf? 'H
taMumif;ukd? t'ojrifawmfrlNyD? (u-enf;) t,H rmPa0g
vkvifonf? r,dig? pdwHukd? yoma'wGmMunfkdap? umvH
aojcif;uk?d 0gaocsed u
f ?dk uwGmjyK? wm0woa'0avmauwm0
womewfjynf? woa,mZedau,lZemok;H q,f&adS om? ueu0drmaea&TArd mef? edAw

d wdjzpfvrd rhf nf? tp&mo[y&d0ga&mewf
orD;wpfaxmiftjct
H &H&o
dS nf? b0dwdvdrrhf nf? jAm[aPmydonf
vnf;? wHxkrd |uk@vDu?dk psmaywGmrD;oN*K [
f ? a&m'aEmikv
d su?f
tmVm[aeocsKif;? 0dp&dwdvSnfhvnfvdrhfrnf/ a'0ykawm
ewfom;onf? wd*g0kwyrmPHokH;*g0kwftwdkif;t&Snf&Sdaom? o|dou#bm&mvuFm&y#dr@dwHvSnf;tpD;ajcmufq,fwdkYjzifh aqmif
xdu
k af om wefqmwdjYk zifh qif,iftyfaom? 0g-vSn;f tpD;ajcmufq,f
wkduf 0efyrmP&Sdaom wefqmwdkYjzifh qif,iftyfaom? tp&m-

0*f

"ry'bmom#Dum

85

o[y&d0g&HewforD;wpfaxmiftjct
H &H&adS om? twbm0Htw
abmuk?d 0gcEmuk,
d u
f ?dk MoavmauwGm-? ]]aue uaretb,f
aumif;rIaMumif?h r,monf? t,H od&o
d rwd usuo
f a&\ jynfph Hk
jcif;uk?d v'g Ek acg&tyfavoenf;?}} wdokMYd u
H ? MoavmauwGmvaomf? r,d? pdwyoma'epdwfukd Munfkdapjcif;aMumihf?
v'bm0H&tyfonf\tjzpfukd? wGm-? ]]t,H jAm[aPmonf?
"eap'ba,eOpm\ jywfpjJ cif;rS aMumufjcif;aMumif?h rrighz?Ykd 0gtwGuf? aboZHaq;ukd? (aq;ukorIukd)? tuwGmrl? 'ged?
tmVm[eHok?Yd *Em-? a&m'wdidak e\? eHxkyd P
k m ;uk?d 0dyu
m&ywH
azmufjyefjcif;okdY a&mufonfukd? 0g-atmif? u&dmrdtHh?}} wd
okdY MuH? ydw&dtazykPm;onf? a&m'aEikdaevaomf? 0g-pOf?
r|uk@vd0aPer|uk@vDtoGijf zif?h tm*Em-? tmVm[e
\? t0d'la&teD;? edyZdwGmvJavsmif;? a&m'dwdikdvdrfhrnf/
tx? eHxked wfom;uk?d jAm[aPmonf? ]]wGH onf? aumtb,f
olonf? todenf;}} wd-okdY? ykpdwd-ar;vdrfhrnf/ ]]t[HuRef
awmfonf? aw\? ykawmom;jzpfaom? r|uk@vDwnf;?}} wdokdY? tmpdudwdajymvdrfhrnf/ uk[tb,ff? edAawmjzpfonf?
todenf; wd-ar;vdrfhrnf/ wm0wob0aewm0wombkH?
(edAa wmonf? trSd \)? wd-odYk ajymvdrrhf nf/ ]]u urH tb,f
aumif;rIukd? uwGmjyK? (edAawm-onf? tod-enf;)}} wdokdY?
0kawar;tyfaomf? r,d? pdwyoma'epdwfukd Munfkdapjcif;
aMumif?h edAw
b
m0Hjzpf&onf\ tjzpfu?dk tmpdu
d wd-ajymvdrrhf nf/
pdwyoma'e/ / ]](1) pdwf\ Munfkdjcif; (2) pdwf\ MunfvifaMumif;
o'g (3) pdwfukd Munfkdapjcif;}}[k teuf 3 rsdK;&Sd&m aemuf ]]pdwH yoma'wGm rear0 yoma'od}}[k&Sdojzihf aemufqkH;teufom aumif;\?
]]yom'gyeH yoma'g? pdw
+yoma'g pdwy o
ma'g-pdwu
f dk Munfadk pjcif;}}
[kjyK/

86

"ry'bmom#Dum

,ru

jAm[aPmonf? ]]wkarSokoifwkdY? pdwHukd? yoma'wGmap?


oa*ewfjynf? edAa wm emrjzpforl nfonf? twd &Syd goavm}}
wd-okdY? rHukd? ykpdwd-vdrfhrnf/ tx? txkdykPm;tm;?
t[Honf? ]]{wumedrQtwkid ;f t&Sn&f u
dS ek af om? owmedt&m
wdw
Yk nf;? (&maygif;rsm;pGmwkw
Yd nf;)? (wd) 0g-odv
Yk nf;aumif;? ({wumedukeaf om?) o[medtaxmifww
Ydk nf;? (axmifaygif;rsm;pGm
wkw
Yd nf;)? (wd) 0g-aumif;? ({wumedukeaf om?) owo[med
tode;f wkw
Yd nf;? (ode;f aygif;rsm;pGmwkw
Yd nf;)? wd 0gaumif;? *Pem
ta&twGuu
f ?dk y&d pEd w
d Hk ykid ;f jzwfjcif;iSm? e oumrpGr;f Ekid ?f }} wdok?Yd 0wGmrdeaYf wmfr
l ? "rya'"ry'? *gxH-uk?d bmodmrda[m
rnf/ *gxmy&da,momae*gxmawmf\ tqHk;? pwk&moDwd,m84 vDaom? ygPo[meH-ow0gtaxmifw\
Ykd ? (axmifaygif;rsm;
pGmaom ow0gwkdY\)? (wpfenf;) pwk&moDwd,m ygPo[meH
&Spaf omif;av;axmifaom ow0gwk\
Yd ? "rmbdora,mopmav;yg;
w&m;wdkYukd xkd;xGif; odjcif;onf? 0g-r*fzdkvfukd &jcif;onf? "rmbdd rhf nf? r|uk@vD
ora,mwd r*zy#dvmabm?-"r#/D b0dwd-jzpfvr
onf? aomwmyaEmonf? b0dwd-rnf? t'dEy Ak a umt'dEy Ak u

rnfaom? jAm[aPmonf? wxmxkdYtwl? (aomwmyaEm-onf?


b0dwd-rnf?) wdokv
Yd Qi?f rH ukvykwH trsK;d aumif;om;
ukd? edm,rSD? r[m"rmbdora,mrsm;pGmaomolwkdY\ opm 4
yg;w&m;udk xk;d xGi;f odjcif;onf? b0dwd-rnf? wdod?Yk 'domG
? yke'd0aoaemufwpfaeY? uwo&D&y#dZ*aemjyKtyfNyD;aom
ukd,fawmfukd okwfoifjcif;&Sdawmfrlonf? 0g-udk,fvufokwfoifrIukd
jyKawmfNyD;onf? (ormaem-aomf?) r[mbduKoHCy&d0kawmrsm;pGm
aom &[ef;taygif;onf jc&H t
H yfonf? ([kwmG )? om0w ok?Yd yd@m,iSm? y0dow
d mG -? tEkyak Ae-jzih?f jAm[P\? a*['Gg&Htdrw
f cH g;

0*f

"ry'bmom#Dum

87

okdY? *awm<ua&mufawmfrlNyD/
wo caP? r|uk@vDonf? taEma*[mbdrkacgtdrf\
twGif;bufokdY a&S;Iaom rsufESm&Sdvsuf? 0g-tdrf\ twGif;bufodkY
rsufESmrlvsuf? edyaEmtdyfaeonf? a[mwd/ tx? owmonf?
txdrk |uk@vD\? 0g-onf? twaemrdru
d ?kd tyebm0Hjrif
jcif;r&So
d nf\ tjzpfu?dk wGm-? {uHwpfrsKd ;aom? &o a&mifjcnf
awmfukd? 0daZodvTwfawmfrlNyD?? rmPa0gvkvifonf? ]]{aom
ta&mifonf? u Mobmaom emrtb,fta&mifrnfoenf;?}}
wdodkYawG;? y&d0awwGmvnfap? 0g-vSnfh? edyaEm0
avsmif;vsuo
f m? owm&Hud?k 'domG -? ]]tEAmvydw&Huef;rdu
k af om
tazud?k edm,rS
D ? {0lyH odo
Yk abm&Sad om? Ak'-H od?Yk OyouFr-d
wGm-csOf;uyf? um,a0,sm0#duH udk,fjzifh jyKxdkufaom aMumifMh u
pdu
k o
f \
l tjzpfu?kd 0g-ud,
k x
f v
d ufa&muf 0wfBu;D 0wfi,fjyKru
I ?kd umwHk
0gjyKjcif;iSmvnf;aumif;? 'geHtvSLud?k 'gwHk 0gay;vSLjcif;iSmvnf;
aumif;? "rHudk? aomwHk 0gemjcif;iSmvnf;aumif;? emvwH (e+
tvwH)r&cJh? 'ged-? ar\? [wmydvufwdkYonfvnf;? te"dyaw,smtBu;D tuJ\tjzpf r&Sad wmhuek ?f (rpk;d ykid af wmhuek )f ? tnH
tjcm;aom? uwAHjyKtyf jyKEdkifaom aumif;rIonf? ewd?}} wd
odkY awG;? rear0pdwfudkom? yoma'odMunfkdapNyD/ owm
onf? ]]rr|uk@vDtm;? {wauerQtwkdif;t&Snf&Sd
aom? pdwy o
ma'ejzif?h tvHawmfavmufNy?D }} wdodMYk uaH wmfrl
? yumrdzJ<uawmfrNl y/D aomxdrk |uk@vDonf? wxm*awonf?
um,a0,sm0#du/H / Asm0&,wDwd Asm0a#m-aMumihfMupkdufol? 0d+
tm+0&(bwdteuf)+w? Asm0#+bma0g Asm0#duH? Asm0#+Ps? w\tukd jyK? ,ukd ujyK? uma,e+Asm0#duH um,Asm0#duH/ (r[mbm-2
613? eDbm-2 441)

88

"ry'bmom#Dum

,ru

puKyxHrsupf \
d vrf;aMumif;ud?k 0grsupf jd rifavmuf&mt&yfu?kd 0dZ[aEa,0pGeaYf omfom? 0g-pGev
Yf Qipf eG jYf cif;? yoEraemMunfadk om
aom pdwf&Sdonf? ([kwGm)? umvH-ukd? uwGm-jyK? okwyAka'g 0d,
tdyNf y;D onfjzpf Ed;k oluo
hJ ?Ykd 0gtdyaf oma,mufsm; Ed;k aomfvm;od?Yk
okawm+[kwGm+yAka'g okwyAka'g(yg&mbm-1 441)? okwawm+yAka'g
okwyAka'g-tdyfaysmfNyD;onfrS (tdyfaysmf&mrS) Ekd;vmol(rtlyg&med-2 117)?

a'0avmauwm0womewfjynf? woa,mZedau,lZemoH;k q,f


&Sad om? ueu0drmaea&TArd mef? ueaue+yuwH+0drmeH ueu0drmeH d jzpfNy/D
a&Tjzihf NyD;aom Adrmef(rtlyg&med-2 117)? edAw
jAm[aPmydonfvnf;? txdrk |uk@vD\? o&D&H ud,
k u
f ?kd
psmaywGm-? tmVm[ae-? a&m'ey&m,aPmtvGeaf &muftyf
aom ikad <u;jcif;&So
d nf? 0g-ikad <u;jcif;[laom vnf;avsmif;&m&So
d nf?
ta[mod? a'0oduH aeYwidk ;f aeYwikd ;f ? tmVm[eHod?Yk *Em? a&m'wdpuKyxH/ / puKa,0 yaxm ly'e ra*g Oyga,mwd puKyaxm(lygkHukdjrifjcif;\taMumif;jzpfaom puKyom')? puK a*gp&a,ma*g (yaxm) 0g puKyaxm-rsufpd\ (tmkHjzpfjcif;jcif;iSm xkdufaom)
vrf;?-'D#D-2 206/
a&m'ey&m,aPm/ / y&H+t,eH y&m,PH? y&+t,e? e-ukd PjyK
(eDbm-1 434)? ya&oH+tm,eEd y&m,PH? y&+tm,e(r"k-38)? a&m'eH+
y&m,PH ,mwd a&m'ey&m,aPm/
a'0odu/H / ]]a'0oduH-aeYwkdif;aeYwkdif;? (owrDteuf)? a'0oduHaeYwidk ;f aeYwidk ;f ? (Bu,
d m0daooeteuf)}}[k teuf 2rsKd ;ay;Mu\(oDbm-4
8)/ ]](1) 'd0ao 'd0ao y&dbkdwAH a'0oduH(oD#Dopf-2 302)? (2) 'd0ao 'd0ao 'gwAH a'0oduH(oD#Dopf-305)? (4) 'd0oH 'd0oH AsmaywGm y0wwDwd a'0oduH(Zm#D-7 398)? (5) 'd0aom p 'd0aom p 'd0omed? 'd0omeda,0 a'0oduH? (6) 'd0aook 0g y&d0wH a'0oduH(Zm#D-21 536)?
(7) 'd0ao 'd0ao a'0oduH? 0dpmteuf Pduypnf;(ygpda,m-9)}}[k 0dN*dK[f
7rsdK; awGU&\? (5-7)eHygwf 0dN*dK[f2rsdK;om oihfavsmf\/

0*f

"ry'bmom#Dum

89

\? (u-tb,foYkd ajymido
k enf;) ]]u[H {uykwu
aMomf...
wpfa,mufwnf;aom om;av;a& u[H {uykwu
a&}} wd-
okYd ajym idNk y/D a'0ykawmydewfom;onfvnf;? twaem\? orw
pnf;pdrfudk? MoavmauwGm-? ]]aronf? aue uaretb,f
aumif;rIaMumif?h v'g&tyfoenf;?}} wdod?Yk Oy"ma&aEmqifjcifv
aomf? ]]ow&d jrwfpmG bk&m;? raemyoma'epdwu
f dk Munfadk pjcif;
aMumih?f (v'gNy?D )}} wd-ok?Yd wGm-? ]]t,H jAm[aPmonf? rr
\? tzmokuumavruse;f rm&mtcg? aboZH ud?k tuma&wGm
rjyKaprl? 'ged-,cktcg? tmVm[eH-ok?Yd *Em-? a&m'wd-idak e\?
eHxdyk P
k m ;ud?k 0dyu
m&ywa r0azmufjyefjcif;odYk a&mufonfuo
kd m? 0ga&mufatmifom? umwHk jyKjcif;iSm? 0wdoif\
h ?}} wdodYk Mu
H ?
r|uk@vd0aPer|uk@vDtoGijf zif?h tm*Em-? tmVm[e
\? t0d'al &teD;? Am[mvufarmif;wdu
Yk ?kd y*,S ajrm uf? a&m'aEm
vsu?f t|modwnfNy/D jAm[aPmonf? wHxdek wfom;ud?k 'domG -?
]]wm0pGm? t[Honf? ykwa omaueom;jzpfaom 0rf;enf;ylaqG;
jcif;aMumif?h a&m'grd\? {o ({aom)vkvifonf? udrwH tb,f
tusK;d iSm? 0gtb,faMumif?h a&m'wdenf;? eHxdv
k v
k ifu?kd ykp
d mrdu[H {uykwu
/ / u[Hudk y'yl&Pedygwf,
l ay;cJo
h nf(eDwo
d w
k -
375-6? eDwdokwed-2 295)? [Hedygwf 0dom'(yifyef;jcif;)teufa[m[k
l-133? l#D-81 qkd\? xkdtvkd u[Hukd u+[H}}[k jzwf ]][H {uykwu[if;...wpfa,mufwnf;aom om;av;a& u-tb,frSmenf;}}[kay;(l*H1 411)? oDrl led a&S;rlwkdY [H[k&Sdjcif; [HedygwfykHpHjzpfjcif;aMumihf ]][H {uykwu}}[k &SdoihfaMumif;ukd l#Dedopf-1 295 qkd\? xkdtqkdonf ]][m [m
r|uk@vd? [m [m r|uk@vd(0drme.|-304)}}ESihf nDovkd &Sd\/ ]]{uykwu u[H-tb,frSmenf;}}[k ay;jcif;um; tzGihfrsm;ESihf rnDyg? qufOK;tHh2Burd q
f jdk cif;rSm 0rf;enf;ylaqG;aom tmar!dwt
f &mjzpfaomaMumihf jzpfonf?
arm*f-57okwf tmar!dwu
f dk orr[k ok;H EIe;f \? tmar!dwu
f dk 2Burd rf pS
tvkd&Sdoavmuf tBudrfrsm;pGm qkdEkdif\/ (arm*f-57okwf)

90

"ry'bmom#Dum

,ru

tH?h }} wdodMYk u
H ? ykpa Emar;vdo
k nf? ([kwmG )? rH *gxHud?k
tm[qdNk y/D (u)? ]]tvuFawm ?ay? wk0}}Ed [laom? rH *gxHud?k
tm[qdNk y/D
tvuFawm r|uk@vD rmv"m&D [&dpEE
k a'g?
Am[m y*,S uEod 0eraZ u 'kuad wm wk0/H
(wk0-H oifonf?) tvuFawm- wefqmqiftyfonf? r|uk@vD-yef;yGifhyef;EG,fraESm ajymifacsmem;awmif;Sdonf? 0g-tylay;um
Sed ;f ckpd pfjzifh wku
d af q;tyf 0ufarG;jzifh yGwo
f w
k t
f yfaom em;awmif;
So
d nf? rmv"m&D-yef;uk;H ukad qmifonf? [&dpEE
k a'g-rsm;aom pEu;l
eDo
dS nf? 0g-rsm;aompEu;l 0gSo
d nf? ([kwmG -jzpf?) Am[m-vufarmif;
wku
Yd ?kd y*,-S ajrm ufcs
D ? uEo-d ikad e\? wk0-H oifonf? 0eraZ-awm
\ tv,f? (ocsK i;f tv,f) u-tb,faMumif?h 'kuad wm-vGepf mG
jzpfaom 'ku b
dS o
d enf; 0g-'kua &mufae&oenf; (wpfenf;) u
'kuad wm-b,f'u
k j zifh 'kuw
d jzpfae&oenf;
aom rmPa0gxdv
k v
k ifonf? ]]aom0Pra,m ?ay? ZD0w
d }}Ed
ZD0w
d [
H
l ? tm[ajymNy/D
aom0Pra,m yba&m OyaEm &xya&m rr?
w pu,*k H e 0dEm rd awe 'kaue Z[mrd ZD0w
d /H
rr-uReaf wmf\? 0g-uReaf wmfrh mS ? aom0Pra,m-aTtwdNy;D aom?
yba&m-NyKd ;Ny;d jyufjyufxu
G af om ta&mifadS om? &xya&mr|uk@vD/ / r|uk@vDwd o&D&ya'o tCHoewH rmvmvwm'a,m t'awGm r|muma&ae0 uwuk@avm? tx0g r|uk@vDwd
0dok'uk@avm? wmaywGm Zmwd[d*Fkvdum, rZdwGm a"m0dwGm olu&avmare rZdwuk@avm(0drme.|-304)/ ra|m okaumdaum oky&duruawm ok0Pu@
k avm t twd to 0g 0dZw
w
D d r|uk@vD? r|H
okaumdwH oky&duruwH ok0Pu@
k vH "ma&wDwd 0g r|uk@vD("r#D)/

0*f

"ry'bmom#Dum

91

&xm;ckid o
f nf? 0g-&xm;uk,
d x
f nfonf? OyaEm-jzpfay:ygNy?D wxk&d xm;ckid \
f ? 0g-xk&d xm;uk,
d x
f nf\? pu,*k -H bD;wpfpu
Hk ?dk e 0dEm rdr&ao;yg? awe 'kaue-xk'd u
k a Mumif?h ZD0w
d -H toufu?dk Z[mrdpGe&Yf ygawmhrnf/
tx? eHxdv
k v
k ifu?kd jAm[aPmonf? tm[? (u-enf;)
]]aom0Pr,H ?ay? y#dyg',mrd aw}}wd[l? tm[ajymNy/D
aom0Pr,H rPdr,H avm[dwur,H tx ly,
d r,H?
tmpdu ar b'rmP0 pu,*k H y#dyg',mrd aw/
b'rmP0-aumif;jrwfaomvkvif? aom0Pr,H-aTtwdNy;D aom
bD;wpfpu
Hk adk omfvnf;aumif;? rPdr,H-Eev
D mausmufrsu&f wem
twdNy;D aom bD;wpfpu
Hk adk omfvnf;aumif;? avm[dwur,H- ywjrm;
d r,HtwdNy;D aom bD;wpfpu
Hk adk omfvnf;aumif;? tx-okrYd [kw?f ly,
aiGtwdNy;D aom bD;wpfpu
Hk adk omfvnf;aumif;? ar-ightm;? tmpdu-
ajymygavm? aw-oifzh ?Ydk pu,*k -H bD;wpfpu
Hk ?dk y#dyg',mrd-oD;jcm;jzpf
rPdr,
,H/ / rPdr,Ed EeDvr,H('D#D-3 155? oH.#D-2 151)? rPdr,mwd eDvrPD[d uwm(ty.|-1 118)? eDvrPd=Eev
D rPd(axmr)?
EeDvEd ED0&yky0PmbH(MumndKyef;tqif;Sdaom) rPd EeDvrPd
(ty.|-2299)? ]]EeDvm}}[lonf r&rf;a&miftcHwGif teDa&mif tjym
a&mif oef;aeaom ausmufrsu&f wem wpfrsKd ;wnf;/(jref"mef) tjcm;aom
tzGihfrsm;ukd *gxmed, a&;xm;NyD/
avm[dwur,
ur,H / /avm[dwur,mwd y'kr&m*g'd&wrPdr,m
(0drme.|-152)/ avm[dwrd0 um,wDwd avm[dwaum y'kr&m*PdrSd
(axmr)/ ywjrm;rSefvQif teDa&mifjcnf; jzpf&um; avm[dwuukd ]]ywjrm;
eD}}[k ay;zG,rf vk?d jytyfcahJ om axmred"Ed iS hf ]]avm[dawm {0 avm[dwaum
rPd}}[laom (yg-5 4? 30)okwf umodumtzGifhukd I ]]avm[dwuF avm[dw*F}}wkdYum; ygXfysuf[k "mefedosopf rdeYf\/ r|uk@vDZmwu ]]avm[r,H-aMu;twdNyD;aom bD;wpfpkHukd}}[k ygXffSd\/

92

"ry'bmom#Dum

,ru

apygth?H 0g-oD;oefv
Y yk af y;ygth?H (wpfenf;) y#dyg',mrd-&ygaptH?h 0g&atmif vkyaf y;ygtH/h
wHxdpk um;ud?k okwmG -? rmPa0gonf? ]]t,H jAm[aPm
onf? ykw
om;zd?Yk 0g-twGu?f aboZ-H ud?k tuwGm-rjyKr
l ? ykw-
ywdyl uHom;ESiw
hf al om? rHud?k 'domG ? a&m'aEmidv
k su?f ]]ok0Pm'dr,Ha&Ttp&So
d nfjzifh Ny;D aom? &xpuH &xm;bD;wpfpu
kH ?kd ua&mrd
vkyaf y;rnf?}} wdod?Yk 0'wdajym\? a[mwk&Syd gap? eHxdyk P
k m ;ud?k
ed*P

dS mrdESyd u
f yG q
f ;Hk rtH?h }} wd-ok?Yd pdaEwmG -? ]]aruReaf wmfzh ?Ykd
0g-twGu?f uD0r[EH tb,frQavmuf Bu;D aom? pu,*k H pufb;D
wpfpu
kH ?kd u&dodvkyaf y;rnfenf;}} wd-ok?Yd 0wGm-? ]],m0r[EH
tMuifrQavmuf Bu;D aompufb;D wpfpu
kH ?kd tmucFod tvd&k \
dS ? wm0
r[EH xdrk Qavmuf Bu;D aompufb;D wpfpu
kH ?kd u&dmrdvkyaf y;rnf?}}
wd-ok?Yd 0kawajymqdt
k yfaomf? ]] aruReaf wmft
h m;? pErd ol&ad ,[d
vaewdjYk zif?h tawmtvd&k \
dS ? artm;? awxdv
k aewdu
Yk ?kd a'[d
ay;ygavm?}} wd-odkYajym? ,mpaEmawmif;vdkonf? ([kwGm)?
tm[? (u) ]]aom rmPa0g ?ay? aombwD}}wd[l? tm[/
aom rmPa0g w yg0'd ]pEol&d,m Oba,w 'da&?
aom0Pra,m &axm rr awe pu,ka*e aombwD}wd/
aom rmPa0g-xkv
d v
k ifonf? w-xkyd P
k m ;tm;? yg0'd- ajymNy?D
(u-tb,foYdk ajymoenf;) {w-avmu? Oabm-2pif;ukeaf om?
pEo&l ,
d m-vaewdu
Yk ?dk (wpfenf;) Oba,-2pif;ukeaf om? pEo&l ,
d mwku
Yd ?dk (tmumao-aumif;uif?) 'da&-awGUjriftyfuek \
f ? rruReaf wmf\? aom0Pra,m-aTtwdNy;D aom? &axm (&xya&m)Oba,w/ / Oba,w 'da&wd Oabmyd {w pEol&d,m tmumao 'dEd? ,uma&m y'oEdua&m? Oba, {wmwd 0g y'0dbma*g?0drme.|-306/

0*f

"ry'bmom#Dum

93

&xm;ckid o
f nf? 0g-&xm;uk,
d x
f nfonf? awe pu,ak *e-xkv
d ae
[laom bD;wpfpjHk zih?f aombwd-vSywifw
h ,f\? wd-okYd ajymNy/D
tx-? eHxdv
k v
k ifu?kd jAm[aPmonf? tm[? (u) ]]Amavm
acg wGH ?ay? pEo&l ad ,}}wd[l? tm[ajymNy/D
Amavm acg wGH tod rmP0 a,m wGH yw,ao tyw,
d ?H
rnmrd wk0H r&dod e [d wGH vpod pEo&l ad ,/
rmP0-vkvif a,m wG-H tMuifoifonf? tyw,
d -H rawmifw
h
xku
d af om t&muk?d yw,ao-awmifw
h bd\? (aom) wG-H xdo
k ifonf?
acg- pifppf? Amavm-rku
d o
f o
l nf? tod-jzpf\? wk0-H oifonf? r&dodf ? wG-H onf?
aovdrrhf nf[
l ? wdo'gacs? rnmrd-xifyg\? [d-rSe\
pEo&l ad ,- v aewdu
Yk ?kd e vpo-d &vdrrhf nfr[kw/f
tx? eHxdyk P
k m ;ud?k rmPa0g-onf? tm[-Ny?D (u)? ]]ynm,rmexif&mS ;&Sad om t&m0wK\? twm,tusK;d iSm? a&m'aEm
idv
k aomf? 0g-ido
k o
l nf? Amavmvlru
kd o
f nf? a[mwd u yejzpf
oavm O'g[kodrYk [kw?f tynm,rmexif&mS ;r&Sad om t&m
0wK\? twm,iSm? (a&m'aEm-aomf? 0g-aomf? Amavm-onf? a[mwd
u yeavm)}} wd-ok?Yd 0wGm-? ]]*rem*rerd ?ay? Amvswa&m}}wd
[l? (tm[)/
*rem*rer d 'd wd 0P " mwk Oba,w 0D x d , m/
ayawm umvuawm e 'dwd aumed" uEwH Amvswa&m/
0Dx,
d m-aeoGm;vrf; voGm;vrf;? Oba,w-v ae ESppf if;wkYd ?
0P"mwk-a&mifjcnf"mwfukdvnf;aumif;? *rem*rerd-vaewkdY\
aeYpOfaeYpOf 0ifomG ;jcif; xGuv
f mjcif;ukv
d nf;aumif;? 'dwd-awGUjrif
tyfyg\? ayawm-b0rS zJomG ;Ny;D aom? umvuawm-jyKtyfNy;D aom
Ob,w
Ob,w / / Ob,wmwd paE ol&ad ,pmwd 'Go
D yk d 0P"mwk 'dwDwd
a,maZwAH/ (0drme-| 307)

94

"ry'bmom#Dum

,ru

aojcif;So
d u
l ?dk 0g-aoNy;D olu?dk e 'dwd-rawGUjriftyf rawGUjrifEidk ?f
"-ocsKi;f ? uEw-H ikad eolww
Ydk iG ?f aum-tb,foo
l nf? Amvswa&m-om rku
d yf goenf;
wHxdkpum;udk? okwGm-? jAm[aPm-onf? ]]{o ({aom)
vkvifonf? ,kwH oifah vsmaf ompum;ud?k 0'wdajym\?}} wdokdY? ovauwGmrSwfom;? ]]opH ?ay? umvuwmbdyw,d}}Ed
opH ?ay? umvuwmbdyw,[l? 0wGm-ajymNyD;?
opH acg 0a'od rmP0 t[ar0 uEwH Amvswa&m?
pEH 0d, 'g&aum k'H aywH umvuwmbdyw,/
rmP0-vkvif acg-pifppf? opH-trSefukd? 0a'od-ajymbd\?
uEw-H ikad eolww
Ykd iG ?f t[ar0-igonfom? Amvswa&m-om rku
d f
yg\? 'g&aum-uav;onf? k'H-(k'aEm)-ikdvsuf? pEH-vudk? (tbdyw,wd) 0d,- aS;IawmifhwouJhokdY? (wxm-xkdYtwl? t[H-onf?
k'H k'aEm-vsuf?) aywH-aom? umvuwH-ukd? tbdyw,-aS;I
awmifw
h rdygNy/D
wxdv
k v
k if\? uxm,pum;aMumif?h edamaum0rf;enf;
ylaqG;jcif;r&Sdonf? [kwGm? rmP0ukd? xkwcsD;rGrf;jcif;udk?
ua&maEmjyKvdkonf? ([kwGm)? rm *gxmwdkYudk? tbmod? (u)?
]]tm'dwH ?ay? rmP0g}}wd[l? tbmod&GwfqdkNyD/
tm'dwH 0w rH oEH CwodwH0 yg0uH?
0g&dem 0d, MoodH oAH edAmya, '&H/
Cwodw0H (Cwodw+H {0)-axmywfjzifh avmif;tyfonf jzpf
omvQif? oEH-jzpfaom? yg0uH-rD;ukd? 0g&dem-a&jzifh? MoodH (MoodaEm)-avmif;vsuf? oAH-tvkH;pkHaom? '&H-tylukd? (edAmy,wd)
0d,-Nird ;f apouJo
h ?Ydk (wxm- wl?) 0w-pifppf? tm'dw-H aomurD;onf

0*f

"ry'bmom#Dum

95

vGefpGmawmufavmiftyfonfjzpf? oEH-jzpfaom? rH-ighukd? (uxm0g&dem-pum;wnf;[laom a&jzifh?) MoodH MoodaEm-vsuf? oAHaom? '&H-0rf;enf;ylaqG;jcif;uk?d edAm ya, (edAm y,d)-Nird ;f apNy/D
tA[D 0w ar ovH aomuH [',ed
d w
d ?H
a,m ar aomuya&w ykwa omuH tygEk'/d
a,m (wHG)-tMuifoifonf? aomuya&w-aomuonf
vGepf mG a&muftyfaom? 0g-aomuonf vTr;f rk;d ESu
d pf uftyfaom? arig\? ykwa omuH- om;jzpfaom aomuuk?d tygEk'-d y,fmS ;Ny?D (aom
wG-H xko
d ifonf?) ar-\? [',edw
d -H pdwEf v
S ;Hk rSaD om? aomuHaomuwnf;[laom? ov-H ajimifu
h ?dk tA[d 0w-y,fEw
k Ef idk yf gayNyD
wum;/ tm+0[+Mo? Moukd jyK? qef;aMumihf ukd 'DCjyK/
oGm[H tALVoavmod oDwdblawmod edAKawm?
e aompmrd e a&m'grd w0 okwGme rmP0/
rP0-vkvif oGm[H (aom+t[H)-xdkigonf? w0-oif\?
(0peH-pum;uk?d ) okwmG e-Mum;&? tALVoavm- y,fEw
k t
f yfNy;D aom
aomuwnf;[laom ajimifh o
dS nf? 0g-aomuwnf;[laom ajimifu
h dk
y,fEw
k Nf y;D onf? to-d jzpf\? edAK awm- Nird ;f csr;f Ny;D olonf? (to)d ? e
aompmrd- 0rf;renf;awmhyg? e a&m'grd- rikdawmhyg/
tx? eHxdkvkvifudk? ]]wGHonf? aum emrtb,fol
rnfoenf;}} wd-okdY? ykpaEmar;vdkonf? ([kwGm)? ]]a'0wmEkod
?ay? r,}}Ed[l? tm[ar;NyD/
edAmya, / / o'gusrf;wkdYtqkdt& owrD0dbwfonf umv 3yg;
vkH; oufEkdif&um; edAmya,ukd ]]edAmy,d(0drme.|-307? ayw.|-Zm.|3 146)}}[k zGifhojzihf twdwfteuf {,smodouf? {jyK[kMuH/ (wpfenf;)
]]edAmy,d+'&H}}[kjzwf? ]]w'rdem'Ded(arm*f-1 47)}}okwfjzifh ukd {jyK (edkwd26? 7)? edAmy,d tZweDMoudk jyKxm;onf[k BuyH g/

96

"ry'bmom#Dum

,ru

a'0wmEkod *EaAm t'k oaum yk&Ed a 'g?


aum 0g wGH u 0g ykawm uxH Zmaerk wH r,H/
a'0wm-ewfonf? tod Ek-jzpfoavm *EaAm-*EAo
nf? (tod
Ek-avm) t'k-okrYd [kw?f yk&Ed a 'g-aS;b0 tvSLay;cJah om? oaumodMum;onf? (tod Ek)? wG-H onf? aum 0g tb,foo
l nf vnf;?
(tod-enf;?) u-\? ykawm 0g-om;onfvnf;? (tod- enf;)
r,H-wdo
Yk nf? wH-oifu
h ?dk Zmaerk-odrw
S &f yguket
f ehH nf;
tx-? txdyk P
k m ;tm;? rmPa0gonf? ]], ?ay? *awm}}
wd[l? tmpdud ajymNy/D
, uEod , a&m'od ykwH tmVm[ae o,H '[dwmG ?
oGm[H ukovH u&dwmG urH wd'omeH o[AswH *awm
ykw-H om;uk?d tmVm[ae-ocsKi;f ? o,H-ud,
k w
f idk ?f '[dwmG - rD;
oN*K [Nf y;D ? ,H-tMuifom;uk?d (O'
d -&nfreS ;f wrf;w?) uEo-d jrnf
wrf;\? (aom) p-xko
d m;onfvnfaumif;? ,H-uk?d (O'
d -?) a&m'wdik\
d ? (aom) p-aumif;? (t[H-uReaf wmfygwnf;?) oGm[H (aom +t[H)xku
d Reaf wmfonf? ukovH-aumif;aom? ur-H uHu?dk u&dwmG -? wd'omeH-wm0womewfw\
Ydk ? o[Asw-H taygif;tazmfw\
Ydk tjzpfo?Ydk
H dk wJ
G ]],H ykw-H ud?k tmVm[ae o,H
*awm-a&mufygNy/D ,HEiS fh ykwu
'[dwmG uEo?d (aom) p-onfvnf;aumif;? ,H ykw-H ud?k tmVm[ae o,H
'[dwmG a&m'od? (aom) p-aumif;? (t[H-wnf;?)}}[kvnf; ay;Ekid o
f nf/

tx-? eHxdv
k v
k ifu?kd jAm[aPmonf? ]]tyH 0g ?ay? a'0avmu}}Ed [l? tm[/
ty H 0g A[k H 0g em' o mr 'geH ''E oau t*ga&?
OaygoxurH 0g wm'doH aue uare *awmod a'0avmuH/
0dZmaerk/ / 0dZmaerlwd {w uGpd "mwGm'dem {,smr {rktma'aom?-l#D-202/

0*f

"ry'bmom#Dum

97

oau-rdrOd pmjzpfaom? t*ga&-tdrf ? ''E-ay;vSLqJjzpfaom


om;\? ty-H tenf;i,faom? 'geH 0g- 'geudv
k nfaumif;? A[k-H rsm;pGm
aom? 'geH 0g-ukv
d nfaumif;? em'omr (e+t'omr)-rjrifz;l yguke?f
wm'do-H xku
d o
hJ Ykd Ityfaom? (tenf;trsm;jzpfaom)? OaygoxurH
0g-Oykou
f u
H v
dk nf;? (em'omr-uke?f ) aue uare-tb,faumif;rI
aMumifh? a'0avmuH-ewfjynfokdY? *awm-a&muf&onf? tod-jzpfyg
oenf;
rmPa0gvkvifonf? tm[? (u) ]]tmAm"daum[H ?ay? *awm}}
wd[l? tm[/
tmAm"daum[H 'kuad wm *dvmaem tmwk&layg rSd oau eda0oae?
Ak'H 0d*w&ZH 0dwP
d u
c t'u ok*wH taemrynH/
t[H-uRefawmfonf? tmAm"daum-tom;0ga&m*gtemSdonf?
'kuad wm-vGepf mG jzpfaom qif;&Jjcif;So
d nf? *dvmaem-yifyef;EGr;f vs
rTifysonf? tmwk&layg-'kua0'emonf vGefpGmESdufpuftyfaom
kycf EmSo
d nf? ([kwmG )? oau-rdrOd pmjzpfaom? eda0oae-tdrf ? trS-d
jzpf&yg\? 0d*w&ZH-uif;aom&m*tpSad om jrLSad wmfral om? 0dwP
d -
uc-vGeaf jrmuftyfNy;D aom ,k;H rSm;jcif;Sad wmfral om? 0g-,k;H rSm;jcif;ukd
vGeaf jrmufawmfrNl y;D aom? ok*wH-pum;ajcmufrsKd ; ajymqkd ;dk wGif usK;d Sd
[kwfrSef olemcHvkd remvkd[k xkdESpfcGef;om aumif;rGefpGmjzifh csdefcg
csiahf jrmf a[mrdeaYf wmfral om? taemrynH-r,kwaf vsmw
h Hk jynfph aHk om
ynmSdawmfrlaom? 0g-oAkwm PfynmSdawmfrlaom? Ak'H-ukd?
t'u- zl;vku
d &f ygNy/D
oGm[H rk'w
d raem yoEpad wm tv tu& wxm*w?
wm[H ukovH u&dwmG e urH wd'omeH o[AswH *awm/
oGm[H (aom+t[H)xkduRefawmfonf? rk'dwraem0rf;ajrmuf
aom pdwf&Sdonf? yoEpdawmMunfkdaom pdwf&Sdonf? ([kwGm)?

98

"ry'bmom#Dum

,ru

wxm*wjrwfpGmbk&m;tm;? tvvuftkyfcsDrkd; &Sdckd;rIukd? tu&jyKcyhJ gNy?D t[Honf? ukovHaom? wH urH xku


d u
H ?dk u&dwmG e
jyKc
hJ ? 0gjyKcjhJ cif;aMumif?h wd'omeHwm0womewfw\
Ydk ? o[AswH
taygif;tazmfw\
Ykd tjzpfo?Ykd *awma&mufNy/D
wo xdv
k v
k ifonf? uaxaEa,0ajymaepOfyif? jAm[P
\? ouvo&D&H tvH;k pHak om ud,
k o
f nf? (wpfu,
dk v
f ;Hk onf)? yDw,
d m
yDwdjzifh? y&dyl&djynhfNyD? aomxdkykPm;onf? wH yDwxdkyDwdudk? ya0a'aEmtjym;tm;jzifh odapvdkonf? 0g-ajymjyvkdonf? ([kwGm)?
]]tp&d,H ?ay? 0ZmrD}}wd[l? tm[/
tp&d,H 0w tA KwH 0w tvdur t,rD'daom 0dygaum?
t[rd rk'dwraem yoEpdawm taZ0 Ak'H o&PH 0Zmrd/
tp&,
d H 0w-vufazsmufcwfw;D tHch s;D xku
d yf gaypG? tAKwH 0wrjzpfpbl; xl;qef;ygaypG? tvu
d r-vuftyk cf srD \
I ? 'daomuJo
h Ydk Ityfaom? t,H 0dygaum-tusK;d onf? (a[mwd)? t[r-d
igonfvnf;? rk'w
d raem-onf? yoEpad wm-onf? ([kwmG )? taZ0,aeYomvQi?f Ak'-H ud?k o&PH-uk;d uG,v
f aJ vsmif; yke;f atmif; rScD &dk m
[l? 0Zmrd- PfjzifhodrSwf qnf;uyfygawmhtHh/
tx-? eHxdyk P
k m ;ud?k rmPa0g-onf? ]]taZ0 ?ay? wka|m}}wd
[l? tm[/
taZ0 Ak'H o&PH 0Zm[d "r oHC yoEpad wm?
wax0 odumy'ged y tc@zkvmed orm'd,k/
yoEpad wm-onf? ([kwmG -?) taZ0-vQi?f Ak'-H ukv
d nfaumif;?
"r-ukdvnfaumif;? oHC-ukdvnfaumif;? o&PH-[l? 0Zm[dPfjzifo
h rd w
S f qnf;uyfygavm? wax0-xkt
Yd wlyif? 0g-&wem3pkH
*kPu
f ,
dk rHk w
S f qnf;uyfouJo
h yYdk if? (yoEpad wm-ypKye w
f rvGef usK;d
2wefukd {uefyidk yf idk f ay;pGr;f Ekid \
f [k ,kMH unfaompdwf o
dS nf? [kwmG )?

0*f

"ry'bmom#Dum

99

tc@zkvmed-rysufrusdK; rnKd;raygufukefaom? y-5yg;ukefaom?


odumy'ged-odumyk'fwdkYukd? orm'd,k-aumif;pGm ,lygavm? 0gYdk a&SU,l ]]yoEpad wm
aqmufwnfygavm/ wax0ukd "r oHCw\
([kwmG )? taZ0-vQi?f Ak'-H uk?d o&PH-? 0Zm[d? wax0-vQi?f (yoEpad wm
[kwGm)? "r-aumif;? oHC-aumif;? o&PH-? (0Zm[d)? tc@zkvmed
y odumy'ged-wkdYukd? orm'd,k-avm}}[k wpfenf;ay;/

ygPmwdygwm 0d&rk cdyH avmau t'dEH y&d0Z,k?


trZayg rm p rkom bPm[d oaue 'ga&e p a[m[d wka|m/
cdy-H vsijf refpmG ? ygPmwdygwm-olt
Y oufukd owfjcif;rS? 0d&rkaSmifygavm? avmau-avmu? t'dE-H ray;tyfaom olOY pmuk?d 0grS? 0d&rk-aSmifygavm? trZayg-ao&nft&ufudk raomufoo
l nf?
(a[m[d-ygavm?) rkom p-rkom;ukv
d nf;? rm bPm[d-rajymygESi?hf
oaue-rdrOd pmjzpfaom? 'ga&e-r,m;jzif?h wka|m p-auseyfoo
l nf
vnf;? a[m[d-avm/
aomxdyk P
k m ;onf? ]]om"l}}wdaumif;ygNy[
D ?k or#pd w
d mG vuf
cH? rm *gxmwdu
Yk ?kd tbmod-Ny/D (u) ]]twumarmod ?ay? wka|m}}
wd[l? tbmod/
twumarmod ar ,u [dwumarmod a'0aw?
ua&mrd wk,HS 0peH wGo
H d tmp&da,m rr/
,u-td.k ..ewfom; (wG-H onf?) ar-\? twumarm-tusKd ;ukd
vkv
d m;olonf? tod-jzpf\? a'0aw-tk.d ..ewfom; (wG-H onf?) [dwumarm-pD;yGm;udk vkv
d m;olonf? tod-\? wk,-HS \? 0peH-ud?k ua&mrdjyKygtH?hH 0g-vku
d ef mygtH?h wH-G onf? rr-\? tmp&da,m-q&monf? tod\/
Oayrd o&PH Ak'H "rm yd tEkw& ?H
oHC e&a'0 *pmrd o&PH t[H/

100

"ry'bmom#Dum

,ru

(t[H-onf?) Ak'H-ukd? o&PH-[l? Oayrd-qnf;uyfygtHh? tEkw&-H rdrx


d uf vGejf rwfaom w&m;rSad om? "rm yd-ukv
d nfaumif;?
e&a'0-ok;H vlw\
Ykd rif;jzpfawmfral om jrwfpmG bk&k m;\? oHCudv
k nfaumif;? t[H-onf? o&PH-[l? *pmrd-qnf;uyfygtH/h
ygPmwdygwm 0d&rmrd cdyH avmau t'dEH y&d0Z,mrd?
trZayg aem p rkom bPmrd oaue 'ga&e p a[mrd wka|m/
cdy-H pGm? ygPmwdygwm-rS? 0d&rmrd-aSmifygtH?h avmau-? t'dE-H
uk?d 0g-rS? y&d0Z,mrd-aSmifygtH?h trZayg-onf? (a[mrd-ygtH?h ) rkom
p-ukv
d nf;? aem bPmrd-rajymawmhyg? oaue-aom? 'ga&e-jzih?f
wka|m p-onfvnf;? a[mrd-th/H
tx-? eHxdyk P
k m ;ud?k a'0ykawmonf? ]]jAm[PykPm ; aw
\? a*a[? A[Hk rsm;pGmaom? "eHOpmonf? tw?d owm&Hod?Yk
OyouFrw
d mG ? 'geHud?k a'[day;ygavm? "rH ud?k okPm[demyg
avm? yOH jyemud?k ykpm [dar;avQmufygavm?}} wd-ok?Yd 0wGm-?
waw0xdt
k &yfyif? tE&"m,duG,af ysmufNy/D
jAm[aPmydonfvnf;? a*[Hod?Yk *Em-jyefomG ;? jAm[P
ykaP;rud?k tmraEwmG ac:? ]]ba'&Sirf t[Honf? tZ,aeY?
orPH a*gwrH&[ef;a*gwrud?k edraEwmG yif
h ? yOH ud?k ykp
d mrd
tH?h oum&Haumif;pGmjyKtyfaom ylaZmfz,
G u
f ?kd ua&m[djyKavm?}}
wd-ok?Yd 0wGm-? 0d[m&Hod?Yk *Em-? owm&Hud?k ae0 tbd0ga'wGm&Srd cd;k rl? y#doEm&Hy#doEm&ud?k 0g-avmuGwyf sLiSm EIwq
f uf
pum;ajymMum;rIu?kd e uwGmrl? {urEH oifw
h ifah vsmufywf wpfck
aom t&yftzkYd ? 0g-oifw
h ifah vsmufywfpmG ? Xdawm&yfvsu?f ]]abm
{urE/H / a&SUenf; owrt
D euf 'kw,
d m0dbwf? aemufenf; Bu,
d m
0daooeteuf 'kw,
d m0dbwf? ]]{uo ya'ao('D.|-1 139)? {uraE
{uo taE? ,kwy a 'aowd tawm(0drwd-1 67)}}[laom tzGiu
fh dk Munf
h

0*f

"ry'bmom#Dum

101

a*gwr-t&Siaf *gwr tZwem,,aeYjzpfvwUH aom aumif;rIyw


D d
ygarmZtusKd ;iSm? bwH qGr;f ud?k bduK oaH Ce&[ef;taygif;ESi?hf o'?
tEo'g aum|mo(tzkdYtpk)teuf okdYr[kwf(tbd"mefrygaom) ya'o
teuf[k q&mwdYk rdeaYf wmfr\
l ? ]]tnrnH toHo|bma0e {wd *pww
D d
taEm(oH#-D 2 257)? {aum+taEm {uraEm}}[kjyK? ]]{urE-H a0; eD; avnm
jrihfarmuf&mESihf rsufESma&SUbuf aemufausmbuf[k 6csufravsmf roihf
awmfojzihf oihfavsmfaumif;jrwf wpfckaomt&yftzkdY}}[k tus,fay;/
(ygbm-1 503? oDbm-2 281? okwrf [mbm-1 269)
ygpda,m-213/ / xkd tEo'g orDya'oteuf (wpfenf;) aum#d
a'oteuf[k qk\
d ? xkt
d vkd ]]{urE-H wpfcak om teD;t&yf? 0g-wpfcak om
t&yftzkdY}}[kay;/
pvif;*H-1 76 / / xkd owrt
D eufay;rl {uo'g (tbd"mef ryg
aom) ,kwt
euf tEo'g t0ometeuf,
l ]]{urE-H tjypf 6yg;uif;
ojzihf oihfwihfaom bk&m;&SifESihf reD;vGef;aom tpGeftzsm;t&yf}}[k ay;\?
Bud,m0daooeteufay;rl tEo'g teufrJh,l ]]{urEH-tjypf6yg;uif;
ojzihf oihw
f ihaf vsmufywfpmG }}[k ay;\? xkt
d vkd ]]{aum {0 {uraEm(wAm0
0kwdur"m&nf;)}}[kjyK/
wpfenf;/ / ]],xm edoad Em {urEH edoad Em a[mwd? wxm(0d|-1
101)}}[laom tzGihfukd Munhf ]]{urEH-oifhwihfavsmufywf wpfckaom
t&yf wnfonf(xkid o
f nf)rnfavmufatmif}}[k ay;oihaf Mumif;ukd q&mwdYk
rdefYao;\? xkdtvkd ]]{urEH ({uraE)+Xdawm {uraEm}}[kjyK Xdwyk'f
tausMuH? aemuf edoD'd&SdvQif {urEH ({uraE)+edodaEm {uraEm}}[k
jyK edodEyk'ftausMuH? okdYr[kwf XmElypm&tm;jzihf &yfjcif;xkdifjcif;ukd,l/
wpfenf; / / {uukd ao|teufa[m,lum ]]{aum+taEm ,mwd
{urEH}}[kjyK ]]{urEH-aumif;jrwfavsmufywfaom tzkdY&Sdatmif? 0g-oifh
wihfavsmufywfpGm}}[k ay;? csJUygOK;rnf-Xdawmukd 0gusjzefYvQif ]]{urEH XmeH
ua&maEm(aumif;jrwfavsmufywfaom tzkdY&Sdaom wnfjcif;ukd jyKvsuf)}}
[k jzpf\? okdY 0gusjzefYvQif {urEHESihf XmeHonf t&wl\? xkdokdY t&wl
atmif {urEHukd A[kAD[dBuH&\/ (0gp-359)

102

"ry'bmom#Dum

,ru

t"d0gao[dvufcaH wmfryl g?}} wd-ok?Yd tm[-avQmufNy/D owm


onf? t"d0gaoodNy/D aomxdyk P
k m ;onf? owK\? t"d0goeH
vufcaH wmfrjl cif;ud?k 0d'w
d mG od? a0a*et[kejf zif?h (vsiv
f sijf refjref)?
tm*Emjyefvm? oaurdrOd pmjzpfaom? eda0oaetdrf ? yPDwH
rGejf rwfaom? cg'eD,H cJz,
G u
f v
kd nf;aumif;? abmZeD,pm;zG,u
f kd
vnf;aumif;? y#d,m'gayodpDpOfapNy/D owmonf? bduK oC
H y&d0ak wm&[ef;taygif; jc&H t
H yfonf? ([kwmG ?) wxdyk P
k m ;\?
a*[Hod?Yk *Em<uawmfr
l ? ynwmoaecif;xm;tyfaomae&m?
edo'D d xdik af wmfrNl y/D jAm[aPmonf? oupH dak opGm? y&d0o
d d jyKpv
k yk f
auR;Ny?D r[mZaemrsm;pGmaom vltaygif;onf? oEyd wdpka0;Ny/D
rdpm 'd|ad uerSm;aomt,l&o
dS o
l nf? wxm*awud?k edrEad wyift
h yf
aomf? a'G2pkuek af om? Zeum,mvltaygif;wdo
Yk nf? oEyd wEd ud&
pka0;MuowJ?h (utb,foMYkd u
H pka0;Muoenf;)? rdpm 'd|u
d mrSm;
aomt,l&o
dS w
l o
Ykd nf? 0g-bmomjcm;wdo
Yk nf? ]]tZ,aeY? orPH
a*gwrHud?k yOH ud?k ykpe m,ar;jcif;jzif?h 0da[Xd,rmeHnO;f qJtyf
onfu?kd (tnO;f qJc&H onfu)dk ? ydmr-jrifMu&awmhrnf?}} wd
odMYk u
H ? oEyd wEd ud&MuowJ?h orm'd|u
d mrSeaf om t,l&o
dS l
wdo
Yk nf? 0g-Ak'b
mom0ifwo
Ykd nf? ]]tZ? Ak'0 o
d ,Hbk&m;&Siw
f \
Ykd t&m
udv
k nf;aumif;? Ak'v
VD H bk&m;&Si\
f wifw
h ,fpr,af wmfryl u
kH v
kd nf;
aumif;? ydmrzl;jrifMu&awmhrnf?}} wd-ok?Yd oEyd wEd ud&pka0;MuowJ/h tx acgpnf;a0;Mu&m xdt
k cg? jAm[aPmonf?
uwbwupd H jyKtyfNy;D aom qGr;f bkO;f ay;jcif;udp& adS wmfral om? 0gqGr;f bkO;f ay;awmfrNl y;D aom? bw+bkeH+udpH bwudpH? bkeyk'facs?
Ak'0do,H / / bk&m;&SifwdkY\ t&m[lonf oAkwPfawmfpaom
bk&m;&Siw
f \
Ydk *kPaf wmfrsm;jzpfjcif;ESifh tpGr;f tmEkabmfwnf;/ A'k 0 o
d a,mwd
Ak'g eH 0doa,m? oAw
k Pm'DeH Ak'* P
k meH y0wd p tmEkbma0g p?-tH.
|-2 319/

0*f

"ry'bmom#Dum

103

uwH+bwudpH a,emwd uwbwudapm?-rtlyg&med-1 109? ygpda,md mG ? eDpmoaeedrahf omae&m? edoad Em


373/ wxm*wHod?Yk OyouFrw

xdik v
f su?f yO?H ykpd Ny?D (u)? ]]abm a*gwr wkrmS uHoifwt
Ykd m;? 'geH
ud?k t'wGmray;rl? ylZH ylaZmfru
I ?kd tuwGmrjyKr
l ? (wkrmS uH-wd\
Yk ?)
"rH ud?k tokwmG remrl? Oaygox0goHOykoo
f v
D jzifh aejcif;jzih?f 0gOykoaf pmifjh cif;jzih?f t0odwmG raerl? (rapmifo
h ;kH rl)? au0vHouf
ouf? raemyom'rawae0pdwu
f dk Munfadk pjcif;rQjziho
f m? 0g-aMumifh
om? oa*? edAw
m emrjzpfow
l rYkd nfonf? a[mEd &Syd gukeo
f avm}}
wd-ok?Yd (ykp)d / jAm[PykPm ; uomtb,faMumif?h rHud?k ykpo
d
ar;ae&oenf; aw\? ykaweom;jzpfaom? r|uk@vdemonf?
r,digbk&m;? reHud?k yoma'wGm-? twaem\? oa*? edAw
-
bma0gjzpfonf\tjzpfu?kd uxdawm eEkajymqdt
k yfNy;D r[kwaf vm?
wdodYk rdeaYf wmfrNl y?D abm a*gwr u'gtb,ftcg? (uxdawm
ajymtyfygoenf;)? wdodaYk r;Ny/D wGH onf? tZ? okomeH-od?Yk *Em?
uEaEmikad <u;jrnfwrf;aepOf? t0d'al &teD;? Am[m-wdu
Yk ?dk y*,-S
? uEEH idak <u;jrnfwrf;aeaom? {uHaom? rmP0Hud?k 'domG ?
]]tvuFawm r|uk@vD rmv"m&D [&dpEE
k a'g}}wdtvuFawm
?y? [&dpEE
k a'g[laom? 0g-tp&Sad om? 'D[
G d ykPm ;ESihf ewfom; 2
OK;om;jzpfuek af om? Zae[dvlwo
Ykd nf? uxdwuxHajymqdt
k yfaom
pum;ud?k yumaoaEmxif&mS ;jyawmfrv
l su?f oAH aom? r|uk@vd0wHK ud?k uaxoda[mawmfrNl y/D awae0xdak Mumifyh if? {wHr|
uk@vD0wKonf? Ak'b
modwH emrbk&m;&Sio
f nf a[mtyfaom 0wK
rnfonf? 0g-bk&m;a[m0wKrnfonf? ZmwHjzpfNy/D
p ye-qufOK;tH?h wHxdrk |uk@vD0wKu?kd uaxwGma[mawmf
rlNy;D ? ]]jAm[PykPm ; {uowH 0gwpf&monfaomfvnf;? er[kw?f
a'GowH 0gESp&f monfaomfvnf;? er[kw?f tx acgpifppfum;? r,d

104

"ry'bmom#Dum

,ru

? reHud?k yoma'wGm? oa*ewfjynf? edAw


m eHjzpfow
l \
Ykd ? *Pem
emrta&twGurf nfonf? ewd r&S?d }} wd ok?Yd tm[/ txrdeYf
awmfNy;D &m xdt
k cg? r[mZaemonf? edaArwdaum,Hrk mS ;oHo,
r&So
d nf? 0g-,Hrk mS ;oHo,uif;onf? e a[mwdrjzpf? txxkt
d cg?
txdkvltaygif;\? tedaArwdubm0H,HkrSm;oHo,&Sdonf\
tjzpfu?kd 0g,krH mS ;oHo,ruif;onf\tjzpfu?kd 0d'w
d mG odawmfr
l ?
owmonf? ]]r|uk@vda'0ykawmewfom;onf? 0drmaeeAdrmefEiS ?hf
o' {0twlomvQi?f tm*pwk vmapownf;?}} wd-ok?Yd t"d|mod
(pdwu
f )dk vGeu
f pJ mG wnfapawmfrNl y?D 0g-t"d|mefawmfrNl y?D aomxdrk |
uk@vDewfom;onf? wd*g0kwyrmaPae0oH;k *g0kwt
f wdik ;f t&Sn&f dS
onfomvQijf zpfaom? 'dAm b&Py#dr@daweewfwefqmjzifh wefqm
qiftyfaom? twbma0etwabmjzifh? (ukd,fjzihf)? tm*Em?
tedaArwdubm0H/ / ]]t+ed}}[k ywdao"2yk'yf gaomaMumihf a0rwdu
[laom yuwdy'k \
f teufay:atmif ay;&onf? ]]0d*wm+rwd 0drwd(r[med
.|-379)? 0dyl g+rwd 0drwd('D.|-245)? 0d0ad "e tmuma&e rnwd ,omwd
0drwd("mef#-D 170)? 0drwd+Zmwm ,mwd a0rwdaum(yg&mbm-4 105)?
0drwd,+H ed,ak wm a0rwdaum(ucFgbm-1 66)? e+a0rwdaum edaArwdaum(,krH mS ;oHo,&So
d rl [kw)f ? e+edaArwdaum tedaArwdaum(,krH mS ;jcif;
&So
d rl [kwo
f nfr[kw-f ,krH mS ;oHo,&So
d )l ? tedaArwdu+bma0g tedaArwdubma0g}}[kjyK/
t"d|mod/ / um&dwaf usonf[Mk u?H t"do'g t"duteuf? t"d|mod
t& 0duAk e 'd d t"d|med'2d rsKd ;wGif t"d|med'u
d dk ,lyg? 0Dxt
d m;jzihf y&dur0x
D Ed iS fh
'd0 "d tbdnmOf0x
D d 2rsKd ;wnf;? w&m;uk,
d t
f m;jzihf r[mBu,
d mP
or,w
k Ef iS fh Bu,
d mtbdnmOfwnf;/ pdwH t"d|mwDwd pdwH t"duH uwGm
Xmwd? pdwH ywd|maywDwd t"dyma,m(y#doH.|-2 167)/ tm0aZwGm
aPe t"d|mwd(y#doH-385? 387)/ tm0aZwGm aPe t"d|mwDwd
{0H y&durH uwGm tbdnmaPe t"d|mwd(y#do|H -2 265)? aPemwd
om0Zaee tbdnmaPe(y#d*H-372)/

0*f

"ry'bmom#Dum

105

0drmeawmAdrmefr?S Mok,S oufqif;? owm&H-uk?d 0Ew


d mG -&Scd ;dk ?
{urEH ? 0g-pGm? t|mod&yfwnfNy/D tx? eHxdrk |uk@vDewf
om;ud?k owmonf? ]]wGH onf? rH orw pnf;pdru
f ?kd u urH
tb,faumif;rIu?kd uwGmjyKc
hJ ? y#dvbd&cJo
h enf;}} wdod?Yk
ykpaEmar;awmfrlvdkonf? ([kwGm)? ]]tbduaEe ?ay? ykn}}Ed
tbdua Ee ?ay? ykn[
H al om? *gxHud?k tm[Ny/D
tbdua Ee 0aPe ,m wHG wd|od a'0aw?
MobmaoED 'dom oAm Moo"D 0d, wm&um/
ykpm rd wH a'0 r[mEkbm0 rEkblawm udrumod ykn/H
a'0awtk.d ..ewfom; Moo"D wm&um 0d,aomufSL;Mu,fuhJ
okY d? 0gaomMumMu,fuo
hJ Y?dk tbdua EetvGeEf pS o
f uftyfaom? 0aPetqif;ta&mifjzif?h 0g-uk,
d af &mifu,
dk 0f gjzif?h (wpfenf;) tbdua EetvGeEf pS o
f ufz,
G f yk yf o
Hk Pmefjzihv
f nf;aumif;? 0aPe-ta&tqif;
ta&mift0gjzifv
h nf;aumif;? wrL wvuPteuf emouf? oAm
tvk;H pku
H ek af om? 'domt&yfwu
Ykd ?dk MobmaoED xGe;f vif;apvsu?f ,m
wGH tMuifoifonf? wd|od&yfwnf\? r[mEkbm0Bu;D aom wefc;dk &dS
aom? a'0tked wfom; (wH) wHxdo
k ifu
h ?dk ykpm rdar;awmfrt
l ?Hh rEkblawmvlwYkd jzpfonf? 0g-vltjzpfoYdk a&mufonf? (ormaemjzpfv
aomf?) u yknH tb,faumif;rIu?dk tumodjyKco
hJ enf;
a'0ykawmonf? ]]baE aronf? t,H orwd ud?k wkarSok
wdYk ? pdwH ud?k yoma'wGmapcJ
h ? 0g-aMumif?h v'g&tyfygNy?D }} wd
odaYk vQmufNy/D ]]awoifonf? r,d? pdw-H uk?d yaoma'wGm-? v'g
&tyfoavm}} wdodYk ar;awmfrNl y/D baE&m; tmrrSeyf g? wd
rEkblawm/ / rEkblawmwd rEkaok OyaEm rEkbm0H 0g
yawm?-wd.|-244-5? ayw.|-66/

106

"ry'bmom#Dum

,ru

odYk avQmufNy/D r[mZaemonf? a'0ykwH ud?k MoavmauwGm-?


]]abmtd.k ..rdwaf qGwYkd Ak'* P
k mbk&m;&Si\
f *kPaf wmfwo
Ykd nf? tp&-d
,m 0wvufazsmufcwfw;D tHch s;D xdu
k yf gayukepf ?G t'dEy Ak u
jAm[P emrt'dEy Ak u
ykPm ;rnfo\
l ? ykawmonf? tnHtjcm;aom?
udd wpfpw
kH pfcak om? yknH aumif;rIu?kd tuwGm-? ow&d ? pdw-H
uk?d yoma'wGm-? {0ly-H aom? orw ud?k y#dvbd&cJNh y?D }} wdod?Yk
wk| ESpo
f ufjcif;ud?k ya0a'odtjym;tm;jzifh odapNy?D 0g-ajymNy/D
tx? aeoHxdrk sm;pGmaom vlwt
Ykd m;? ]]ukovmukovuru&aPukov
kd u
f H tukov
kd u
f u
H kd jyKjcif;? raem0pdwo
f nfom?
ykA* aF rma&SUoGm;acgif;aqmifwnf;? raem0onfom? aoa|mtjrwf
qH;k wnf;/ [drSe\
f ? yoaEeMunfvifaom? raeepdwjf zif?h uwH
jyKtyfaom? urH aumif;rIonf? a'0avmuHewfjynfov
Ykd nf;aumif;?
rEkavmuHvlUjynfov
Ydk nf;aumif;? *pEH oGm;aom? yk*v
H yk*Kd vo
f ?Ykd
qm,m0t&dyu
f o
hJ ?Ykd e 0dZ[wdrpGe?Yf }} wdod?Yk 'H 0wKH 0wKu?kd
uaxwGmNy;D ? tEkoE tEkoaEu?kd 0g-tquftpyfu?kd Ca#wGm
pyfawmfr
l ? 0g-qufo,
G jf yawmfr
l ? ywd|mydwrwdu
-H wnfaptyfNy;D
aom ajrnuf&adS om? (ajrnufjzihf csyd yf w
d t
f yfaom)? omoeH-o0Pf
vTmud?k (taMumif;Mum;pmud)k ? &mZrk'g ,rif;\wHqyd jf zif?h v a Em
0d,cwfEydS o
f uJo
h ?Ykd "r&mZm-w&m;rif;jzpfawmfral om jrwfpmG bk&m;
onf? raemykA* rF m ?ay? y'Ed- raemykA* rF m ?ay? y'H [laom? rH *gxH*gxmuk?d tm[-a[mawmfrNl y/D
raemykA*Frm "rm raemao|m raemr,m?
reom ap yoaEe bmowd 0g ua&mwd 0g?
wawm eH okcraEGwd qm,m0 tEkyg,deD/
"rm-apwoducf Emw&m; oH;k yg;wko
Yd nf? raemykA* rF m-pdwo
f mvQif
a&SUoGm;acgif;aqmif &Sdukef\? raemao|m-pdwfomvQif tjrwfqkH;&Sd

0*f

"ry'bmom#Dum

107

uke\
f ? raemr,m-pdwaf Mumifh Ny;D pD;&uke\
f ? yoaEe-tebdZmtp&Sd
aom *kPw
f aYdk Mumifh Munfvifaom? reom-pdwjf zih?f ap bmowd 0gtu,frlvnf; ajymqkt
d ?hH ap ua&mwd 0g-tu,frlvnf; jyKvyk f
tH?h wawm-xko
d Ydk ajymqkd jyKvyk jf cif;aMumif?h eH-xkyd *k Kd vo
f ?Ydk okc-H csr;f om
onf? taEGw-d tpOfvu
dk \
f ? (udr0d -enf;) tEkyg,de-D tpOfvu
dk jf cif;
&Sdaom? qm,m0 (qm,m+0)-t&dyfuJhokdYwnf;/
ww-xkrd aemykA* rF m "rmtp&Sad om*gxm?t0daoaoe-txl;rS
uif;ojzif?h 0g-txl;rr omrntm;jzih?f oAr-d tvH;k pHv
k nf;jzpfaom?
pwkbrl u
d pdw-H bHak v;yg; jzpfaom pdwu
f ?dk raemwd-raem[l? udm yd
0kpw
-d tu,fum; qkt
d yfygay\? ye-okaYd omfvnf;? ro ya'raemykA* rF m "rm[laomyk'f ? ed,rD,rmeH-rSwo
f m;tyfaomf? 00wy,
D rmeH-toD;toD; ykid ;f jcm; xm;tyfaomf? y&d pdZ r meH-ykid ;f jzwf
tyfaomf? t|0d"-H &Spyf g;tjym;&Sad om? umrm0p&ukovpdw-H umrm
0p&ukov
dk pf w
d u
f ?dk vAw-d &tyf &Ekid \
f ? ye-qufOK;tH?h 0wK0aoer|uk@vD0wKEiS pfh yfojzih?f tm[&D,rmeH-aqmif,t
l yfaomf? wawmyd-xk&d pS yf g;tjym;&Sad om umrm0p&ukov
dk pf w
d rf v
S nf;? aomreo[*wH-aomreo[*kwfjzpfaom? Por,kwar0-P
or,w
k pf w
d u
f o
dk m? vAw-d &tyf &Ekid \
f ? ykA* rF mwd-um;? awe-xkd
pdwEf iS ?fh yXr*grdem-yxrjzpfavh&o
dS nf? 0g-y"mejzpfavh&o
dS nf? [kwmG jzpf? orEm*wm-jynhpf u
kH ek \
f ? "rmwd-um;? a0'em'a,m-a0'em
tp&So
d nfyif jzpfuek af om? wa,m-3yg;ukeaf om? cEm- cEmwkw
Yd nf;/
[d-rSe\
f ? {aw-apwoducf Em3yg;wko
Yd nf? Oym'yp,a|e-jzpfjcif;
\ taMumif;\tjzpf[al om teufaMumif?h {awoH-apwoducf Em
3yg;wk\
Yd ? aomreor,w
k r aem-aomreor,w
k pf w
d [
f al om?
ykA* aF rm-a&SUoGm;onf? 0g-y"mew&m;onf? (twd) ? wd-xkad Mumih?f
(xko
d Ydk pdw[
f al om a&SUoGm;&Su
d ek o
f nf\ tjzpfaMumif?h ) raemykA* rF mraemykA* rF mwkYd rnf\/ [d-csUJ OK;tH?h 0g-Oyrmaqmif xifatmifjyOK;tH?h

108

"ry'bmom#Dum

,ru

A[lo-k rsm;pGmukeaf om vlwo


Ydk nf? {uawm-wpfaygif;wnf;? [kwmG jzpf? r[mbduK oC
H -rsm;pGmaom &[ef;taygif;tm;? pD0&'gem'De-d ouFe;f vSLjcif;tp&Su
d ek af om? (yknmed) 0g-aumif;rIwu
Ydk adk omfvnf;
aumif;? OVm&ylZm"r0em'De-d jrwfaomylaZmfjcif; w&m;emjcif;tp&Sd
ukeaf om? (yknmed)0g-wku
Yd adk omfvnf;aumif;? rmvm*Eoum&u&Pm'De-d yef;eHo
Y mwkjYd zihf ylaZmfoum&ukd jyKjcif;tp&Su
d ek af om? (yknmed)
0g-wku
Yd adk omfvnf;aumif;? ua&maEo-k jyKuek v
f aomf? {awoH-
olww
Ydk iG ?f aum-tb,foo
l nf? {awoH-olw\
Ydk ? ykA* aF rm-a&SUoGm;
enf; 0g-acgif;aqmifenf; wd-ok?Yd 0kaw-ajymqkt
d yfaomf? 0gar;tyfaomf? awoH-xko
d w
l w
Ydk iG ?f a,m-tMuifoo
l nf? awoH-xko
d l
wk\
Yd ? ypa,m-taMumif;onf? 0g-taxmuftyHo
h nf? a[mwd-\? ,HtMuifoUl uk?d edm,-rS
D ? aw-xko
d w
l o
Ydk nf? wmed yknmed-xkad umif;rI
wku
Yd ?dk ua&mEd- jyKuek \
f ? awoH-xko
d w
l w
Ydk iG ?f wdam 0g-wdaomf
vnf;jzpfaom? zkam 0g-zkaomfvnf;jzpfaom? aom-xko
d Ul uk?d
awoH-wk\
Yd ? ykA* aF rmwd-a&SUoGm;[l? 0kpw
d ,xm-ajzqkt
d yfouJo
h ?Ydk
{0Hor'-H Oyrmetwkid ;f Ny;D pD;jcif;&Sad om? 'H-Oyar,su?dk a0'dwAH- odxu
dk \
f ? wd-okv
Yd Qi?f Oym'yp,a|e-aMumif?h {awoH-wk\
Yd ?
raem-[laom? ykA* aF rm-onf? (twd) ? wd-aMumif?h raemykA* rF m\/ [d-rSe?f aw-xkad pwoducf Em 3 yg;wko
Yd nf? rae-onf? tEkyZ a Eaomf? OyZw
d -kH iSm? e oaumEd- uke?f raem ye-pdwo
f nfum;? (wpfenf;)
ye-tzkw
Yd pfyg;um;? raem-onf? {uapo-k ukeaf om? apwodauokwko
Yd nf? tEkyZ a Eoyk -d ukeaf omfvnf;? OyZw
ad ,0-jzpfEidk o
f nfom/
ye-tzkw
Yd pfyg;um;? {0H-qkt
d yfNy;D aomenf;jzih?f t"dywd0aoe-t"d
ywd\ tpGr;f jzih?f 0g-rdrEd iS pfh yfaom w&m;wk\
Yd t&Sio
f cif\tjzpfjzih?f
{awoH-wk\
Yd ? raem-aom? aoa|m-onf? (twd) ? wd-aMumif?h (awwko
Yd nf?) raemao|m-wkYd rnf\/ [d-csUJ OK;tH?h 0g-Oyrmaqmif xif
atmifjyOK;tH?h *Pm'De-H *kP
d ;f tp&So
d nfw\
Ydk ? t"dywd-tBu;D tuJjzpf

0*f

"ry'bmom#Dum

109

aom? yk&ad om-a,musmf ;uk?d *Paoa|m(wd)-*kP


d ;f \ tjrwfq;kH [l
vnf;aumif;? aoPdaoa|mwd-toif;tyif;\ tjrwfq;kH [lvnf;
aumif;? 0kpw
d ,xm-qkt
d yfouJo
h ?Ydk wxm-wl? aword- wkx
Yd ufvnf;?
raem0-onfom? aoa|m-wnf;/ ye-um;? 0g-raem ao|m[laom
oH0aPwAy'k \
f two0H PemrSwpfyg; raem r,m[laom oH0aP
wAyk'f\ twoH0Pemukd qkdOK;tHh? ok0Pm'D[d-a&Ttp&Sdaom
taqmuftOK;wkjYd zih?f edym 'dwmed-jzpfaptyfuek af om? b@med-b@m
wdo
Yk nf? ok0Pr,m'Ded emr-ok0Pr,tp&So
d nfwYdk rnfonf? a[mEd
,xm-jzpfuek o
f uJo
h ?Ydk wxm-wl? {awyd-wko
Yd nfvnf;? reawmaMumif?h edyE w
m -jzpf&ukeo
f nf\tjzpfaMumif?h raemr,m emr-wkYd
rnf\/ yoaEemwd-um;? tebdZm'D[-d tebdZmtp&Su
d ek af om? *kaP[d-*kPw
f aYdk Mumif?h yoaEe-Munfvifaom? bmowd 0g ua&mwd
0gwd-um;? {0laye-okdYoabm&Sdaom? (tebdZmtp&SdonfwkdY
aMumifh Munfvifaeaom)? raee-jzih?f bmoaEm-aomf? pwkA"d -H aom?
0pDopk &dwar0-uko
d m? bmowd-\? ua&maEm-aomf? wd0"d -H aom?
um,okp&dwar0-uko
d m? ua&mwd-\? tbmoaEm-aomf? tua&maEm-aomf? tebdZm'D[-d wkaYd Mumif?h wm, yoErmeowm,-xkMd unf
vifaom pdw&f o
dS nf\ tjzpfaMumif?h wd0"d -H aom? raemokp&dw-H uk?d
yla&wd-jynfah p\? {0H-ok?Yd 0g-enf;jzih?f t-xkyd *k Kd v\
f (oEmef)?
'o-ukeaf om? ukovuryxm-wko
Yd nf? yg&dy&l - xuf0ef;usif jynfu
h ek f
onf\ tjzpfo?Ydk *p E-d uke\
f /
wawm eH okcraEGww
D -d um;? wawm wd0"d okp&dwawm-xkd 3
yg;tjym;&Sad om okpku
d af Mumif?h eH yk*v
-H xkyd *k Kd vo
f ?Ydk okc-H okconf?
taEGw-d tpOfvu
dk \
f ? "-]]wawm eH okcraEGw}d }[laom ygXf?
awblru
d rd- bH3k yg; jzpfonfvnf;jzpfaom? ukovH-uk?d t"dayw-H
tvk&d t
dS yf\? wom-xkad Mumif?h (xko
d Ydk bH3k yg;jzpfaom ukov
dk \
f tvkd

110

"ry'bmom#Dum

,ru

&St
d yfonf\ tjzpfaMumif?h ) awblru
d okp&dwmEkbma0e-bH3k yg; jzpf
aom okpku
d \
f tmEkabmfaMumif?h ok*wdba0-ok*wdbkH ? edAw
-H jzpf
aom? yk*v
H 0g-okv
Yd nf;aumif;? 'k*w
,
d -H 'k*w
b
d kH ? okcgEkb0e|maeokcukd cHpm;&mt&yf? Xdw-H wnfaom? yk*v
H 0g-okv
Yd nf;aumif;? um,0wKurd- uk,
d [
f al omrS&D m&Sad om 0dyguokcvnf;aumif;? w&0wKurd- uk,
d rf w
S pfyg; pdw[
f al omrS&D m&Sad om 0dyguokcvnf;aumif;? tYk vkd ]]t0wK0wKurd-rDS&mr&Sdaom 0dyguokcvnf;aumif;? q&mwdt
d f vnf;jzpf pdwf
urd}}rvkd? |jyKI? wd-ok?Yd um,duapwodu-H uk,
vnf;jzpfaom? 0dyguokc-H tusKd ;jzpfaom okconf? tEk*pw-d tpOf
vku
d \
f ? e 0dZ[wd-rpGe?Yf wd tawm-teufu?dk a0'dwaAm-od
xku
d \
f / ,xm u-Oyrm tb,fuo
hJ eYdk nf; (wpfenf;) u-tb,f
onf? (tEk*pw)d ,xm-tpOfvu
dk o
f uJo
h eYdk nf; (wd-um; tar;
wnf;?) qm,m-t&dyo
f nf? tEkyg,deD 0-tpOfvu
dk o
f uJo
h w
Ydk nf;?
wd-um; tajzwnf;? [d-csUJ OK;tH?h qm,m emr-t&dyrf nfonf?
o&D&y#dA'g-uk,
d f pyfonf? (uk,
d Ef iS fh pyfonf)? ([kwmG -? 0g-aMumif?h )
o&Da&-uk,
d o
f nf? *paE-oGm;vaomf? *pw-d oGm;\? (o&Da&-onf?)
wd|aE-aomf? wd|wd-\? (o&Da&-onf?) edo'D aE-aomf? edo'D wd-\?
oaPSe-odraf rGUaom pum;jzih?f (ed0wm[d-jyefepfavm? wd 0g-
okaYd omfvnf;aumif;?) zkaoe-Murf;wrf;aompum;jzih?f ed0wm[djyefepfavm? wd 0g-aumif;? 0wGm 0g-ajymqk
d aomfvnf;aumif;?
aygaxwGm 0g-ykwcf wfaomfvnf;aumif;? ed0wmaywH-k jyefepfap
jcif;iSm? e oum ,xm-rwwfaumif;ouJo
h ?Ydk uom-enf; (qm,m,-\?) o&D&y#Ad 'wm -uk,
d f pyfaeonf\ tjzpfaMumifw
h nf;? 0guk,
d Ef iS fh pyfaeonf\ tjzpfaMumifw
h nf;? (wpfenf;) uom-aMumif?h
ed0wmaywHk-iSm? e oum-enf; (qm,m, o&D&A'wm ed0wmaywkH e
oum ,xm-ok}Yd }[kvnf;ay;? a&S;ed, ]]e oaumwd}}ukd ygXf&\
dS ? q&mwdYk
ESpfoufawmfrrl?-|jyKI/ {0ar0-omvQif? 'oEH-ukefaom? aroH

0*f

"ry'bmom#Dum

111

ukovuryxmeH-wk\
Yd ? tmpdPo
rmpdPu
o
k vrlvu
d -H avhusit
fh yf
aumif;pGm avhusit
fh yfaom ukov
dk v
f Qif t&if;cH&adS om? umrm0p&m'dab'H-umrm0p&tp&Sad om tjym;&Sad om? um,duapwodu-H uk,
d f
vnf;jzpf pdwf vnf;jzpfaom? okc-H tusKd ;jzpfaom okconf? *w*w|mae-a&muftyf a&muftyfaom t&yf?tEkyg,de-D tpOfvu
dk af om?
qm,m 0d,-t&dyo
f nfuo
hJ ?Ydk [kwmG ? e 0dZ[wd-rpGe?Yf wd-wGif
*gxmtzGit
hf Ny;D wnf;/
*gxmy&da,momae-? pwk&moDw,
d m-84vDaom? ygPo[meH-ow0gtaxmifw\
Ydk ? (wpfenf;) pwk&moDw,
d m ygPo[meH-8aomif; 4axmifaom ow0gwk\
Yd ? "rmbdora,m-opm 4
yg;w&m;wku
Yd dk xk;d xGi;f odjcif;onf? ta[mod-Ny?D r|uk@vD-rnf
aom? a'0ykawm-ewfom;onf? aomwmywdz av-aomwmywdz v
dk f ?
ywd|[d-wnfNy?D t'dEy Ak a um-t'dEy Ak u
rnfaom? jAm[aPm-onf?
wxm-xkt
Yd wlyifwnf;? aom-xkt
d 'dEy Ak u
ykPm ;onf? wm0 r[EH-
xkrd Qavmuf rsm;pGmaom? 0db0H-pnf;pdru
f ?dk Ak'o
moae-jrwfpmG bk&m;\
omoemawmf? 0dyu
&d -d txl;tm;jzihf jzefNY y?D 0g-vSL'gef;Ny?D wd-r|
uk@vD0wKtNy;D wnf;/
r|uk@vD0wKbmom#Dum NyD;\/
tEkyg,deD / / tEky,eH tEkyga,m-tpOfvu
dk jf cif;? tEk+y+ +P?
tEkyga,m+{wdmwd tEkyg,de?D twdt
euf ypn;f ? wDa Zmwu
eDypnf;? yOyom&ukd teufrJh MuHyg/
teyg,de/D / ]]teyg,deD}}[k rluJG&Sd\? ]]ty-zJcGm+t,eH-oGm;jcif;?
tyga,m-jcif;? tyga,m {wdm twDw
d tyg,de?D e+tyg,deD teyg,de-D
zJcGm oGm;jcif;+r&Sd}}[k o'w jzpfEkdifaomaMumifh oifhyg\/

3-wdaw&0wKbmom#Dum
taumpd rEd rHtp&Sad om? rH "ra'oeHud?k owmonf?
aZw0ae? 0d[&aEmaomf? 0grlpOf? wdaw&H ud?k tm&A?
uaxoda[mawmfrNl y/D
ud&csUJ OK;tH?h aom tm,om wdawa&mxkt
d &Siw
f
d
ax&fonf? b*0awm\? ydwpk m ykawmt&D;awmftrdwma'0D\
om;awmfonf? ta[modNyD? r[vuumavBuD;ol\tcg? 0gydwkpmykawm/ / yk'u
f dk ]]baxG;awmf\ om;onf}}[k teufay;
jcif;rSm o'gusrf;tqkdrsm; t|uxm#Dumusrf;tqkdrsm;ESihf rnDyg? csJUygOK;
rnf-o'genf;t& ]]ydwk+b*deD ydwkpm}}[kjyK ydwkaemif b*deDteuf q
ypnf;oufNyD;aom ydwkpmyk'fonf ]]crnf;awmf\ tpfr ESr (t&D;)}}[kom
teufxu
G \
f ? ]]baxG;awmf}}[laom teufrxGuyf g? xkad emif ]]ydwpk m ,+
ykawm ydwpk m ykawm}}[kqufvQif ]]crnf;awmf\ tpfr ESr\om; (t&D;\
om;)}}[kom teufxu
G \
f ? ]]baxG;awmf\om;}}[laom teufrxGuyf g/
arG;csif; 7a,muf/ / t|uxm#DumwdYk jrwfpmG bk&m;&Si\
f crnf;
awmfrSm arG;csif; 7a,muf&SdaMumif;ukd qkd\? xkd7 a,mufwkdYrSm (1) oka'g'e
(2) okaum'e (3) oaum'e (4) a"mawm'e (5) trdawm'e (6) trdwm
rif;orD; (7) ygvdwmrif;orD;wkdYwnf;? r[m0H-22um; yrdwmrif;orD;ukd
xnf
h qk\
d / xkw
d iG f oka'g"erif;\ om;awmfrsm;um; bk&m;&SiEf iS fh t&Sif
eEww
Ydk nf;? okaum'e\ om;awmfrsm;um; r[memrfEiS fh t&Sit
f Ek'k g wkw
Yd nf;?
trdawm'e\ om;awmfum; t&Sit
f meEmwnf;? trdwmrif;orD;\ om;awmf
um; wdax&fwnf;? oaum'e a"mawm'e ygvdwmwkdY\ om;awmf
orD;awmfrsm;um; rxif&Sm;yg/
taz\ tpfr ESrukd ]]t&D;}}[k ac:aomaMumihf crnf;awmfoak 'g'e
rif;Bu;D \ ESrawmfjzpfaom trdwmrif;orD;onf bk&m;&Si\
f t&D;awmf jzpf
onf? wdax&fum; xkt
d &D;awmftrdwma'0D\ om;aawmfjzpfaomaMumihf

0*f

"ry'bmom#Dum

113

Bu;D &if&h mtcg? yAZw


d mG &[ef;jyKc
hJ ? Ak'g eHwk\
Yd ? OyEv
mboum&H
jzpfy:aom omrnvmbf aumif;pGmjyKtyfaomvmbfu?kd y&dbk a Em
ok;H aqmifvaomf? xlvo&Da&m0NzKd ;aomuk,
d &f o
dS nf? ([kwmG )? tmaum#dwypmaum#daw[dxku
kd zf w
G af vQmt
f yf tzefzefvn
S yhf wfxk
ku
d zf w
G af vQmt
f yfuek af om? pD0a&[dwdjYk zif?Y 0g-wdu
Yk ?kd ed0gaowGm0wf
k
H ? a,bka,sersm;aomtm;jzif?h 0d[m&raZausmif;\ tv,f?
0g-u? Oy|meomvm,Hqnf;uyf&m Z&yf? 0g-w&m;obifr@yf?
edo'D wdxdik af ewwf\/ wxm*wHuk?d 'ewm,zl;jrifjcif;tusK;d
iSm? tm*wmvmukeaf om? tm*EKubduL tm*EKu&[ef;wko
Yd nf?
wHxkw
d
d ax&fu?dk 'domG ? ]]{aumwpfyg;aom? r[maxa&mr[m
ax&fonf? 0g-q&mawmfBuD;onf? b0dwd-vdrfhrnf?}} wd-odkY?
onm,rSwfxifjcif;aMumifh? wxkdwdax&f\? oEduHokdY?
*Em-? 0wH0wfukd? tmykpEdyefavQmufukef\? yg'orm[em'Ded
]]rmwkpmykawm-t&D;awmftrdwma'0D\om;}}[kom ay;Ekdifonf? ]]baxG;
awmf\om;}}[k ray;Ekid yf g? qkt
d yfcahJ om pum;t& wdax&fonf jrwfpmG
bk&m;ESihf nDtudkwpf0rf;uJGawmfpyfonf/ (r.|-1 366? om&w-3 77?
oD#Dopf-1 60? ygpda,m-98)
tmaum#dwypmaum#daw[d/ / tmaum#dwypmaum#dwEd tmaum#dwa0 y&d0awwGm ykeyKeH tmaum#dw?-r.|-3 67/
Oy|meomvm,H/ / Oy*Em wd|Ed {wmwd Oy|meH? Oy|mear0+
omvm Oy|meomvm}}[kjyK? w&m;a[mzkYd <uawmfrv
l maom bk&m;&Sit
f m;
&[ef;awmfrsm; qnf;uyfjyKpjk cif;ukd jyK&mXmeukd ]]Oy|meomvm}}[k ac:\?
(wpfenf;) &[ef;awmfrsm;\ 0denf;qk;H jzwf&m w&m;a[m&m aqG;aEG;wkid yf if
&m kd;&mxkH;pHtm;jzihf pnf;a0;uyfa&mufwnf&Sd&mjzpfaom Z&yfESihf r@yfukd
Oy|meomvm[k ac:\(O'ge.|-91? ygpda,m-18)/ ]]abmZeomvm-qGr;f
pm;ausmif;(oH|-2 220)}}[kvnf; qk\
d ? xkt
d vkd ]]Oy|meomvm,H-qGr;f pm;
ausmif;}}[kay;/

114

"ry'bmom#Dum

,ru

ajcukd ESyd af y;jcif;tp&So


d nfwu
Ydk ?dk tmykpE -d uke\
f / aomxkw
d
d
ax&fonf? wkP-DS qdw?f ta[mod-Ny/D tx? eHxkdwdax&fukd?
{aumwpfyg;aom? '[&bduK &[ef;i,fonf? ]]wkarSt&Sib
f &k m;
wko
Yd nf? uwd0mb,fE0S g&Su
d ek o
f enf;}} wd-ok?Yd ykpw
d mG ? 0gaomf? ]]0H0gonf? ewd-r&Sdao;? 0g-r&ao;? r,HwkdYonf? r[vuumav-? yAZw
d m&[ef;jyKcu
hJ ek Nf y?D }} wd-ok?dY 0kawajymtyf
aomf? ]]'kAdeDwcJ,Of;ojzifh qkH;rtyfaom? tm0kaom r[vu
igh&Sif &[ef;Bu;D twaem\? yrmPHtwkid ;f t&Snu
f ?dk e Zmemod
rod? {waurQtwkdif;t&Snf&Sdukefaom? r[maxa&wkdYukd? 0gq&mawmfBuD;wdkYudk? 'doGm-? omrDpdurrwrdkdaorIrQukdvnf;? e
ua&modrjyK? 0awuk?d tmykp,
d rmaeyefavQmuftyfaomf? wkP?DS
a[modjzpf\? awoif\? 0goifhrSm? ukuKprwrd 0de,ukuKprQ
onfvnf;? (tyf rtyf pOf;pm;jcif;rQonfvnf;?) ewd?}} wdokYd
ukuKprwH/ / ukuKponf ]](1) eD0&PukuKp (2) 0de,ukuKp
(3) toH,wukuKp}}[l 3rsdK;&Sd\? xkdwGif eD0&PukuKp[lonf eD0&P
w&m;wGif yg0ifaom ukuKpapwodufwnf;? 0de,ukuKp[lonf tyfav
ovm; rtyfavovm;[k 0denf;t&m pOf;pm;MuHpnfrIwnf;? 0de,
ukuKpum; ykxkZOf aou &[EmwkdY\oEmef jzpfEkdifonf? r[mukokdvf
r[mBu,
d mpdwK yg 'fudk xku
d o
f ifo
h vkd aumuf&onf? toH,wukuK p[
o
l nf
bk&m;0wfwuf y&dowftpnf;ta0;ponf ukd,fEIwfudk rapmihfpnf;bJ
vufvyI af jcvIyrf I pum;ajymrI cRo
J vdy[
f ufrpI aom rapmifph nf;rIrsm;wnf;?
rsm;aomtm;jzihf arm[jy|mef;aom tukokdvfpdwKym'fukd &\? ae&m
0de,ukuKpukd ,lyg/ (tbd.|-1 414? oN*K[fbm-128? y'D-132)
0dN*dK[f/ / ukpdwH+uwH ukuwH-qufqkyfzG,f jyKtyfaompdwf? jyKtyf
NyD;aom 'kpkduf rjyKtyfrdaom okpkdufukd rkcs&\? xkd'kpkduf okpkdufukd
tmkHjyKjzpfaom ukuKpESihf ,SOfaompdwfukd um&Plypm&tm;jzihf &onf?
ukuw+bma0g ukuKpH-ukuwrnfaompdwf\ jzpfaMumif;jzpf&m(tbd.
|-2 299? tH.#D-1 78)? (wpfenf;) ukuwar0 ukuKpH-pufqkyftyfaom

0*f

"ry'bmom#Dum

115

ajym? tp&H vufazsmufu?dk y[&dwD;Ny/D aomxkw


d
d ax&fonf?
cw,
d rmeHrif;rsK;d jzpfaom rmefu?kd ZaewGmjzpfap? ]]wkarSt&Sif
bk&m;wko
Yd nf? utb,fo\
l ? oEu
d H ok?Yd tm*wm<uvmMu
oenf;}} wd-ok?Yd ykpw
d mG -? ]]owK\? oEu
d ?H (tm*wmukeNf y?D )}}
wd-od?Yk 0kawtyfaomf? ]]rHuk?d yeteufr?hJ ]{aomolonf? aum
tb,foel nf;?} wdod?Yk ovauxrSwx
f ifuek o
f enf; a0gt&Sif
bk&m;wd\
Yk ? rlvar0t&if;uko
d m? qdE
d mrdjzwfypfrnf?}} wd-od?Yk
0wGm-? k'aEmikv
d su?f 'kuD pdwq
f if;&Jjcif;&So
d nf? 'kra emraumif;
aom pdw&f o
dS nf? (pdwaf umif;onf)? ([kwmG )? owK-\? oEu
d -H ok?Yd
t*rmodoGm;Ny/D tx? eHxkw
d
d ax&fu?dk owmonf? ]]wd
wd wGH onf? utb,faMumif?h 'ku-D onf? 'kra em-onf? tkrkacgrsuEf mS rsu&f nf&o
dS nf? ([kwmG )? a&m'rmaemikv
d su?f tm*awmvmonf? tod Ekenf;}} wd-ok?Yd ykp-d Ny/D awyd bduL xkt
d m*E Ku&[ef;wdo
Yk nfvnf;? ]]{o({aom)&[ef;Bu;D onf?*Em-? udd
wpfpw
kH pfcak om? tmavmVHarTaESmufjcif;uk?d (uke;f wku
d rf u
I )dk ? ua&,s
jyK&m\?}} wdokaYd wG;? awae0xkw
d
d ax&fEiS o
hf m? o'? *Emtrlt&m(0d.|-1 181? om&w-2 15)? (wpfenf;) ukpdawe tmuma&e
aumpwd oauFmpwd e ygyZd*kpemuma&emwd ukuKapm? ukpdawe 0g
tmuma&e aumpwd 0dvdcwd e udavoovDcemuma&emwd ukuKapm?
ukp+t? uka'Gabmfuv
k m? ua'Gabmfvm? ukuK p+bma0g ukuK p?H ukuK p
+Ps?-y'D-130/ 0de,ukuKpukd&atmif }}eD0&PywdlyuH(tbd.|-1
414)}}[laom tzGit
fh & ]]ukuK pH 0d,mwd ukuK p}H }[kjyK? rD,aw y&dr,
D awwd
rwm(oD#o
D pf-231)? rD,aw {wm,mwd rwm? rm+w?-axmr? oDbm-1
353)? ukuKpH {0 ukuKprw(H wAm00kw)d ? (wpfenf;)ukuKpH {0+rwH ukuKprw(H t0"m&Pur"m&nf;)? rwo'gonf 0daooed0w(d 0daooukd wm;jrpf
aom omrn)teufudk a[mvQif eykv
H id ?f yrmPteuf tyuteufwu
Ydk dk
a[mvQif eykv
H id f wdv
id w
f nf;/ (oD#o
D pf-1 232? oDbm#D-1 354 oDv
rwuHtzGifh)

116

"ry'bmom#Dum

,ru

? owm&H-ukd? 0EdwGm-? {urEH? edoD'okxdkifukefNyD/ aomxkd


wdax&fonf? 0gukd? owm&monf? ykpdawmar;tyfonf?
(ormaem-aomf?) ]]baE ar bduLwkdYonf? rHukd? taumoEd
qJuek \
f ? 0g-aigufirf;uke\
f ?}} wd-ok?Yd tm[-avQmufNy/D ]]wGH ye
onfum;? u[Htb,ft&yf? edoad Emaeonf? todenf;}} wd
odkYar;awmfrlNyD/ baE 0d[m&raZ? Oy|meomvm,H?
(edodaEm-onf? trSdyg\?) wdodkY avQmufNyD/ awoifonf?
ar bduLwkdYukd? tm*pEmvmaeonfwkdYukd? 'd|mjriftyfukef
oavm wdodYk ar;awmfrNl y/D baE tmr-rSeyf g? 'd|mjriftyf
ygukeNf y?D wdodYk avQmufNy/D awoifonf? O|m,x? ypK*r eH
c&D;OK;BuKd qjkd cif;uk?d uwH ujyKtyfoavm wdodYk ar;awmfrNl y/D
baE e uwHrjyKtyfyg? wdodaYk vQmufNy/D y&dum &*[PH
y&du& mukd vSr;f ,ljcif;uk?d tmykpw
d H (u)yefajymtyfoavm wd
Ny/D baE emykpw
d H (e+tmykpw
d )H ryefajymtyfyg? wdNy/D 0wH 0g
tm0godu&[ef;i,fwdkY jyKtyfaom usihf0wfukdvnf;aumif;? ygeD,H
0gaomufa&ukv
d nf;aumif;? tmykpw
d H (u)avm wdNy/D baE
emykpdwH-yg? wdNyD/ tmoeHae&mukd? eD[&dwGmxkwfaqmif?
tbd0ga'wGm&Scd ;dk ? yg'orm[eHajcukd qkyef ,fjcif;uk?d uwH (u)
avm wdNy/D baE e uwH-yg? wdNy/D wdwd r[vubduLeHBuD;onf\tjzpfudk ,lwwfukefaom &[ef;wkdYzkdY? 0g-BuD;&ifh
aom &[ef;wdkY\tay:? oAHaom? {wH 0wH0wfukd? umwAH
jyKxkduf\? {wH 0wHukd? tua&maEerjyKaom &[ef;onf? 0d[m&raZausmif;\ tv,f? edo'D w
d Hk aejcif;iSm? e 0wdroif?h wa00
oif\om? a'gaomtjypfwnf;? {aw bduL&[ef;wkdYukd? crmay[donf;cHapavm? 0guefawmhawmif;yefavm? wdodkY rdefY
awmfrNl y/D baE {aw&[ef;wko
Yd nf? rHuk?d taumook qJcu
hJ ek Nf y?D
0g-aigufirf;cJu
h ek Nf y?D t[Honf? {aw&[ef;wku
Yd ?dk e crmayrd

0*f

"ry'bmom#Dum

117

onf;rcHapEkid yf g? 0gruefawmh rawmif;yefEidk yf g? wdavQmufNy/D


wdwd {0Hok?Yd rm u&drjyKEiS ?hf wa00-om? a'gaom-wnf;?
aexk&d [ef;wku
Yd ?dk crmay[d-avm? wdrdeNYf y/D baE e crmayrd-yg?
wd-Ny/D tx? owmonf? 0g-ud?k ]]baE {o ({aom)wd
ax&fonf? 'kAa pmcJ,Of;ojzifh ajymqkt
d yfaompum;&S\
d ? 0g-cJ,Of;
ojzifh ajymqdt
k yf\? (ajym&cuf\?)}} 'ku+H 0apm {woEd d 'kAa pm(tbd.|1 94)? 'kaue+0pdwaAmwd 'kAapm(0d.|-2 197)? wd-ok?Yd bduL [d
wdo
Yk nf? 0kawavQmuftyfaomf? ]]bdua 0wdYk {o ({aom)wd
onf? 'gae0om? 'kAa pmonf? er[kwaf o;? ykaAyd a&S;vnf;?
'kAa pma,0onfom?}} wd-ok?Yd 0wGmrdeaYf wmfrv
l aomf? ]]baE wm0
a&S;OK;pGm? 'ged-? twdax&f\? 'kAp bma0gcJ,Of;ojzifh
ajymqkt
d yfaom pum;&So
d nf\tjzpfu?dk tarS[d wko
Yd nf? awm
odtyfygNy/D {o ({aom)wdax&fonf? twDawa&S;? u
bmud?k tumodjyKcyhJ goenf;}} wd-ok?Yd 0kaw-ar;avQmuftyfaomf?
]]bdua 0-wkYd awe [dxko
d jYdk zpfvQi?f okPmxem;axmifMuavm?}}
wd-ok?Yd 0wGm-? twDwH ud?k tm[&daqmif awmfrNl y/D
twDaw? Am&mPod,H Am&mPoDjynf? Am&mPod&an
Am&mPoDrif;onf? &ZH ud?k (r[mZaee-rsm;pGmaomvltaygif;ud?k )
uma&aEjyKapvaomf? a'0davm emra'0dvrnfaom? wmyaom
&aohonf? t|rmao&Spv
f wdyYk wfv;kH ? [dr0aE[dr0Em? 0odwmG
ae? avmPrdvao0ewm,qm; tcsOfwdkYudk rSD0Jjcif;tusKd;iSm?
avmPrdvao0ewm,/ / avmPrdvao0ewm,mwd avmP
trdv
w ao0ewm,? vd[,
d wDwd avmPH? vd["mwk Pypa,m?
vd avm? om'd,wd tm'd,wDwd avmPH? om'"mwk Pypa,m?
om' avm? oA&aook udav'wd wdEd,wd OEd,wDwd 0g avmPH?
udav'd"mwk OEd,ae Pypa,m? udav'd avm? oA&oH vkemwd
qdEw
w
D d avmPH? vk aq'ae ,k?-"r#/D

118

"ry'bmom#Dum

,ru

pwma&m rmaoav;vwdyYk wfv;kH ? e*&Hud?k Oyedm,rS


D ? 0odw-k
umarmaejcif;iSm tvd&k o
dS nf? (aevko
d nf)? ([kwmG )? [dr0Eawm
[dr0EmrS? tm*Emvm? e*&'Gga&NrKd UwHcg;? 'g&auuav;wdu
Yk ?kd
'domG -? ykp-d Ny?D (u)? ]]rH e*&HNrKd Uod?Yk orwy AZw
d ma&mufvm
aom &aoh&[ef;wdo
Yk nf? uwtb,ft&yf? 0oEd aeukeo
f enf;
0g-wnf;cdu
k ek o
f enf;}} wd-ar;Ny/D baE ukru
m&omvm,Htd;k
xde;f onf\ tvkyf kH ? (0oEd aeuke\
f ? 0g-wnf;cdu
k ek \
f ?) wdodYk
avQmufuek Nf y/D wmyaomonf? ukru
m&omvHod?Yk *Em? 'Gga&
wHcg;? XwGm&yf? ]]b*0td;k xde;f onf (b*KE,
G zf mG ; td;k vkyo
f m;)
awoift
h m;? oap t*ktu,f 0efrav;tH?h ({0H owd)? {u&w
wpfnOfyh wfv;Hk ? 0g-wpfnOfrh Q? omvm,Htvkyf kH ? 0ao,smraevdk
yguke\
f ?}} wd-od?Yk tm[-Ny/D ukru
ma&monf? ]]r,SH \? 0g-rSm?
&w nOft
h cg? omvm,H? udpH jyKz,
G o
f nf? ewd yg? omvmtvkyf
ko
H nf? r[wDus,yf g\? baE ,xmokcH csr;f omonft
h m;avsmpf mG ?
0oxaeyguke?f }} wdodYk avQmuf? omvHud?k ed,sma'odtyf
ESi;f Ny/D wo xdak '0dv &aohonf? y0dow
d mG 0if? edoad Exdik af e
vaomf? tya&mydtjcm; vnf;jzpfaom? em&a'g emrem&'rnfaom?
wmyaomonf? [dr0EawmrS? tm*Em? ukru
m&Hud?k {u&w-d
0goHwpfnOfyh wfv;kH aejcif;ud?k 0g-wpfnOfrh Q wnf;cdck iG u
hf ?kd ,mpd
awmif;Ny/D ukru
ma&monf? ]]yXrHa&S;OK;pGm? tm*awmvmaom
&aohonf? rdem&aohEiS ?hf o'? {uawmwpfaygif;wnf;? 0odw-k
umarmaejcif;iSm tvd&k o
dS nf? ba0,s 0gjzpfrv
l nf; jzpf&m\? aem
em&a'g wmyaom/ / rEkmeH em&H O'uH a'wDwd em&a'g? e&meH
[dwokcH a'wDwd 0g em&a'g? tm'd'aD Cm? wayg t twDw
d wmyaom?
okcpk m &PwH tm'd'aD Cm? way tukovygy"ar odaemwd qdEw
w
D d 0g
wmyaom?-"r#D/

0*f

"ry'bmom#Dum

119

(ba0,s) 0grjzpfrv
l nf; rjzpf&m? twmeHrdru
d ,
kd u
f ?kd y&darmapmrd
xuf0ef;usif vGwaf jrmufaptH?h }} wd-ok?Yd pdaEwmG -? ]]baE yXrH
pGm? Oy*awmuyfa&mufaom &aohonf? oap a&mapwdtu,f
ESpo
f uft?hH 0g-auseyft?hH ({0H owd)? wxd&k aoh\? kp,
d m
tBuKd ut
f m;jzif?h 0g-oabmwlncD sujf zif?h 0oxaeyguke?f }} wd-ok?Yd
tm[/ aomxdek m&'&aohonf? wHxdak '0dv&aoho?Ykd OyouFrw
d mG ? ]]tmp&d,q&m awt&Si\
f ? 0g-rSm? oap t*ktH?h ({0H owd
aomf)? r,wynfah wmfwo
Ykd nfvnf;? {wtvkyf kH ? {u&w
ywfv;Hk ? 0grQ? 0ao,smraevdyk guke\
f ?}} wd-ok?Yd ,mpd-awmif;qkNd y/D
]]omvmonf? r[wDus,yf g\? {uraEoifw
h ifah vsmufywf wpfck
aom t&yf? y0dow
d mG 0if? 0om[daeygavm?}} wd-ok?Yd 0kaw
tyfaomf? y0dow
d mG ? yka&w&Hrdrx
d uf oma&S;OK;pGm? y0d|
0ifaeaom? a'0dva'0dv&aoh\? ty&bma*aemuftzdkY?
(aemufzuf)? edo'D d xdik af eNy/D Oabmyd2yg;vH;k wdo
Yk nfvnf;? om&PD,uxHtqufrjywf jzpfapxdu
k af om pum;ud?k 0g-rjywfrjywf
trSw&f xku
d af ompum;ud?k uaxwGmajymqdNk y;D ? edyZo
k tdyu
f ek Nf y/D
em&a'gonf? o,eumavtdy&f mtcg? a'0dv\? edyZe|metdy&f mt&yfuv
kd nf;aumif;? 'Gg&wHcg;udv
k nf;aumif;?
ovauwmG rSwo
f m;? edyZd tdyNf y/D ye-okaYd omfvnf;? aom a'0davmxdak '0dv&aohonf? edyZrmaemtdyv
f aomf? twaem\? edyZe|maetdy&f mt&yf? tedyZw
d mG rtdyfrl? 'Gg&raZwHcg;\
tv,f? wd&,
d H uefv
Y ef?Y edyZd tdyNf y/D em&a'gonf? &w nOfh ?
edur aEmxGuv
f aomf? wxdak '0dv&aoh\? Z#mokqHuspw
f Ykd ?
turdeif;rdNyD/ ]]aum-onf? rHudk? turdeif;oenf;?}} wd podkY
vnf;? 0kawar;tyfaomf? ]]tmp&d,q&m t[Hwynfah wmfygwnf;?}}
wd-ok?Yd tm[/ ul#Z#dvaumufuspaf om&aoh t&nawmawmrS?

120

"ry'bmom#Dum

,ru

tm*Em? rr\? Z#mokqHuspw


f Ykd ? turodeif;bd\? wd
odYk ajymNy/D ]]tmp&d, wkrmS uHoifw\
Ykd ? "t&yf? edyEbm0H
tdyu
f ek o
f nf\tjzpfu?kd e Zmemrdrodyg? arwynfah wmftm;? crx
onf;cHyguke?f (cGiv
fh w
T yf guke)f ?}} wd-ok?Yd 0wGm-? wxdak '0dv
&aohonf? uEEa 0jrnfwrf;aepOfyif? A[dtjyifo?Ykd edur d xGuNf y?D
wa&mtjcm;aom a'0dv&aohonf? ]]t,Hem&'&aohonf?
y0doaEmyd0ifaomfvnf;? rHud?k tuar,seif;&m\?}} wdodYk
Mu
H ? y&d0awwmG ajymif;jyefvn
S
hf ? yg'|maeajcxm;&mt&yf? oDoH
OK;acgif;ud?k uwGm? edyZ/d em&a'gydonfvnf;? y0doaEmaomf?
]]t[Honf? yXrHyd a&S;OK;pGmvnf;? tmp&da,q&m? ty&Z jypfrmS ;
cJNh y?D 'ged? txd&k aoh\? yg'yaeajcaxmufab;jzif?h 0gajc&if;bufjzif?h y0do
d mrd0ift?hH }} wd-ok?Yd pdaEwmG ? tm*paEm
vmvaomf? *D0g,vnfyif;? turd eif;rdNy/D ]]{aomeif;olonf?
aumtb,foel nf;}} wd podv
Yk nf;? 0kawtyfaomf? ]]tmp&d, t[Hwnf;?}} wd 0wGm? ]]ul#Z#dv-aoh yXrHpGm? rr\?
Z#mokwdYk ? turw
d mG eif;? 'ged? *D0g,? turodeif;\?
wHoifu
h ?kd tbdoydmrdused q
f t
J ?hH }} wd-ok?Yd 0kawajymtyfaomf?
]]tmp&d, r,SH wynfah wmf\? 0g-rSm? a'gaomtjypfonf? ewd r&Syd g?
t[Honf? wkrmS uHwd\
Yk ? {0Hod?Yk edyEbm0Htdyu
f ek o
f nf\tjzpfu?kd
e Zmemrdrod? ]yXrrd pGmvnf;? aronf? ty&'H jypfrmS ;tyfNy?D 'ged
? yg'yaejzif?h y0do
d mrdtH?h } wdodYk Mu
H ? y0da|m0ifonf?
trSd \? artm;? crxuke?f }} wd tm[/ ul#Z#dv wHoifu
h ?kd
tbdoydmrdtH?h wdodYk ajymNy/D tmp&d, {0Hod?Yk rm u&dw
rjyKygukeEf iS ?hf wd-okYd ajymNy/D aomxdak '0dv&aohonf? w
xdek m&'&aoh\? 0peHpum;ud?k tem'd,w
d mG rem,lr
l ? ]]o[&HoD
?ay? ow"m}}wd[l? wHxdkem&'&aohudk? tbdoyd {0usdefqJ
onfom/

0*f

"ry'bmom#Dum

121

o[&HoD owawaZm ol&ad ,m wr0daem'aem?


ygawm',aE ol&ad , rk'g aw zvwk ow"m/
ol&ad ,maeonf? o[&HoD axmifaygif;rsm;pGmaom a&mif
jcnf&\
dS ? owawaZm&maygif;rsm;pGmaom wefc;dk &S\
d ? wr0daem'aem
trku
d af rSmifudk y,fazsmufEidk \
f ? ygawmeHeufapmapm? ol&ad ,
aeonf? O',aEtxuf jzpfvaomf? 0gxGuv
f aomf? awoif\?
rk'g OK;xdyo
f nf? ow"mckepfpw
d f ckepfjzm? zvwkuGyJ gapownf;/
em&a'gonf? ]]tmp&d, r,SH \? 0g-rSm? a'gaomtjypfonf?
ewd yg? wdod?Yk rronf? 0'Ea0ajympOfyif? wkarSwko
Yd nf?
tbdoyxused q
f u
J ek \
f ? ,tMuifo\
l ? 0g-rSm? a'gaomonf?
twd \? wxdo
k \
l ? rk'g OK;xdyo
f nf? zvwkuGyJ gapownf;? eda'gotjypfr&So
d \
l ? (rk'g onf?) rm (zvwk)ruGyJ gapESi?fh }} wd
od?Yk 0wGm? ]]o[&HoD ?ay? ow"m}}wd[l? tbdoydused q
f NJ y/D
ye-qufOK;tH?h aomxdek m&'&aohonf? r[mEkbma0gBu;D
aom tmEkabmf&o
dS nf? ([kwmG )? twDaw? pwmvDo av;q,f
vnf;aumif;? tem*awtem*wf? pwmvDo -av;q,fvnf;aumif;?
wdod?Yk toDwu
d ay&Spq
f ,faom urmwdu
Yk ?kd tEk&wdatmuf
arh trSw&f Edik \
f / womaMumif?h ]]utb,fo\
l ? Oy&dtay:?
tbdoaygused pf monf? ywdwd Ek acgusvrd rf nfenf;?}} wdod?Yk
Oy"ma&aEmqifjcifvaomf? tmp&d,\? (Oy&d-? tbdoaygonf? ywdwdvdrrhf nf?)}} wd-ok?Yd wGm? wo xdak '0Dv&aoh?
tEkurH pdw\
f wkev
f yI af Mumif; ukPmuk?d 0g-tpOfoem;jcif;ud?k yg
&mbm-2 498twkid ;f ay;onf? ]]tEkur-H avsmpf mG wkev
f yI w
f wfaomukPm
uk(d r[mbm-1 498? oDbm-3 289?)}}[kvnf; o'wa y;Ekid o
f nf/ y#dp

pG
J ? 'Ad avewefc;kd \tpGr;f jzif?h tkP*k r eHtkPw
f ufjcif;ud?k
(tkPw
f ufciG u
fh )dk ? ed0ga&wdwm;jrpf\/

122

"ry'bmom#Dum

,ru

em*&mNrKd UolNrKd Uom;wdo


Yk nf? tkaPtkPo
f nf? tEk*p a E
rwufvaomf? &mZ'Gg&Hrif;\ eef;awmfwcH g;od?Yk *Em? ]]a'0t&Sif
rif;jrwf w,doifonf? &ZH rif;tjzpfu?kd uma&aEjyKapvaomf?
tkaPmonf? e O|[wdrwuf? aemuReaf wmfrsK;d wdzYk ?Ydk 0g-twGu?f
tkPH ud?k O|may[dwufapygavm?}} wd-ok?Yd uEo
k a<u;aMumf
ukeNf y?D 0g-awmif;qdu
k ek Nf y/D &mZmonf? twaem\? um,urm'Ded
um,uHtp&So
d nfwu
Ykd ?kd MoavmauaEmMunfv
h aomf? udd wpfpkH
wpfcak om? t,kwH roifah vsmaf om tjyKtrlu?kd t'domG rjrifr
l ?
]]um&PHtaMumif;onf? u Ek acgtb,foeYkd nf;?}} wd-ok?Yd pdaEwGmpOf;pm;qifjcifvaomf? ]]yAZw
d meH&aoh&[ef;wd\
Yk ? 0d0ga'ejiif;
cHjk cif;aMumif?h 0g-onf? b0dwAH jzpf&m\?}} wdod?Yk y&douFrmaem
,Hrk mS ;onf? 0g-oHo,jzpfonf? ([kwmG -?) ]]upd todeYk nf; ro
e*a&? yAZw
d m&aoh&[ef;wdo
Yk nf? twd &Su
d ek o
f avm}} wdok?Yd ykp/d ]]a'0jrwf [da,smraeYu? om,Hnaecsr;f tcg? ukru
m&omvm,Htd;k xde;f onf\ tvkyf Hk ? tm*wma&mufvmaom &aoh
wdo
Yk nf? twd uke\
f ?}} wd-ok?Yd 0kawoHawmfOK;wiftyfaomf? wHcPan0xdck Pyif? &mZmonf? "m&d,rmem[daqmifjytyfuek af om?
k ;kd xde;f onf\ tvkyf o
kH ?Ykd *Em? em&'HOum[drD;SL;wdjYk zif?h wwxdt
em&'H-uk?d 0Ew
d mG ? {urEH ? edoad Emxdik v
f su?f tm[ar;avQmufNy?D
Oum[d "m&d,rmem[d/ / wrLwvuPteuf,l txuf
ay;onf? Oum[d uHteuf,l ]]Oum[d-wkdYukd? "m&d,rmem[d-xGef;nd
apukev
f su}f }[kvnf; ay;Mu\? xkt
d vkd "m&d,rmem[donf "&"mwfaemif
ya,mZuAsmyga& Pmydp(arm*f-5 16)okwfjzihf um&dwfPdypnf;ouf?
PftEkAefacs " tm0k'd jyK ,k0Pmerd,ik0if oa&(arm*f-5 136) okwjf zihf
ukd ,if(,jyK) rmeypn;f ouf Ny;D aom a[wkuwKyk w
f nf;/
wpfenf;/ / ]]Oum[d "m&d,rmem[DDwd 'Dydum[d "m&d,rmem[d
'@'Dydumok ZmavwGm "m&d,rmemok(tH#D-2 291)}}tzGihftvkd bm0-

0*f

"ry'bmom#Dum

123

(uenf;) ]]urEm ?ay? ykpad wm}}wd[l? (tm[)/


urEm ey0wEd ZrK'yD em&'?
aue avmaum warmblawm wH ar tum[d ykpad wm/
em&'em&' ZrK'yD ZrL'dy\
f ? urEm vkyif ef;wko
Yd nf? ey0wEd
rjzpfawmhuek ?f auetb,faMumif?h avmaumurmavmuonf?
warmblawmtarSmifjzpf jzpf&ygoenf; ar'umawmfonf?
ykpad wmavQmufxm;tyfaom? (wGH t&Sib
f &k m;onf?) ar'umawmf
tm;? tm0kwdenf;ponfjzifh arudk 2cgay;onf? wHxkdtaMumif;ukd?
tum[drdeMYf um;ygavm/
em&a'gonf? oAH aom? wH y0w xdjk zpfyu
kH ?kd tmpduw
d mG
ajymjy? rdem um&aPetaMumif;aMumif?h t[Hud?k rdem
a'0Dv&aohonf? tbdoydawmused q
f t
J yfNy?D tx? t[Honf?
]]r,S-H \? 0g-rSm? a'gaom-onf? ew?d ,-\? 0g-rSm? a'gaom-onf?
tw?d wa0xdo
k \
l om? Oy&dtay:? tbdoaygused q
f jJ cif;onf?
(used pf monf)? ywwkusapownf;?}} wd-ok?Yd 0wGm-? tbdoy
used cf NhJ y/D p ye-qufOK;tH?h tbdoydwmG Ny;D ? ]]u\? Oy&d?
tbdoaygonf? ywdwd Ek acgusvrd rhf nfenf;?}} wd-ok?Yd Oy"ma&aEmaomf? ]]ol&,
d *k r ea0vm,aexGucf sed f ? tmp&d,\?
rk'g onf? ow"mckepfpw
d f ckepfjzm? zvdwduGv
J rd rhf nf?}} wd
od?Yk 'domG ? {wo a'0dv&aoh? tEkurH ud?k y#dp ? tkP
tm;? 0g-\? O*reHwufjcif;ud?k (wufciG u
hf )dk ? e a'rdray;? ]]tkP
O*EKH e a'x(r.|-3 61)}}0gus ]]O*EKH}}ukd Munhf O*reH pwkwDteuf
,lum ]]tkP-udk? O*reH-wufjcif;iSm? e a'rd}}[k wpfenf;ay;/ wd

odkY ajymNyD/ baE&m; uxH yetb,fodkYvQif? txdka'0dv


vuP(owrD)teuf wwd,moufum ]]Oum[d-wkdYukd? "m&d,rmem[daqmifjytyfukefvaomf? 0g-aqmifjytyfukefvsuf}}[k ay;/

124

"ry'bmom#Dum

,ru

&aoh\? tE&ma,mtE&m,fonf? e ba0,srjzpf&moenf; wd


odaYk r;Ny/D rHud?k oap crmay,stu,fonf;cHaptH?h 0gtu,f
uefawmhawmif;yeft?hH ({0H owdaomf?) (tE&ma,monf?) e
ba0,srjzpf&m? wdodYk ajymNy/D ]]awe [dxdo
k Ykd jzpfvQi?f crmay[donf;cHapavm? 0guefawmhawmif;yefavm?}} wd-ok?Yd 0kawtyf
aomf? r[m&mZrif;Bu;D {aomem&'&aohonf? rHud?k Z#mok p
wdYk vnf;aumif;? *D0g, pvnf;aumif;? turd eif;Ny?D t[Honf?
{wH ul#Z#dvH aumufuspaf om &aohu?kd e crmayrdonf;rcHap
Edik ?f 0gruefawmh rawmif;yefEikd ?f wdodYk ajymNy/D baE crmay[d-avm? {0H-od?Yk rm u&dw rjyKygukeEf iS ?hf wdodYk avQmufNy/D e
crmayrdEkid ?f wdodjYk yefajymNy/D ]]awt&Sib
f &k m;\? rk'g OK;xdyf
onf? ow"mjzm? zvdwdvdrrhf nf?}} wdok?Yd 0kawyd ajymqkt
d yf
ygaomfvnf;? e crmaywda,0onf;rcHaponfom? 0gruefawmh
rawmif;yefonfom/ tx? eHxkad '0dv&aohu?dk &mZmonf? ]]wGH
onf? twaem\? kp,
d mtvkjd zif?h e crmayodonf;cHapvdrhf
rnf r[kw?f 0guefawmh awmif;yefvrd rhf nfr[kw?f }} wdokYd ajym?
[wyg'ukp*d 0D gokvufajc0rf;Adu
k v
f nfyif;wkYd ? 0gwdu
Yk ?kd *g[maywGmukid af p? em&'\? yg'rlavajc&if;? Moermayodatmuf
okYd Gwaf pNy?D 0g-OK;wdu
k af pNy/D em&a'gydonfvnf;? ]]tmp&d,-q&m
Oa|[dxavm? awt&Sit
fh m;? crmrdonf;cHyg\? 0g-cGiv
hf w
G yf g\?}}
wd-ok?Yd 0wGm-? ]]r[m&mZrif;Bu;D t,Ha'0dv&aohonf?
,xmraeepdwt
f m; avsmaf omtm;jzif?h (pdw&f if;trSet
f m;jzih)f ? e
crmaywdonf;cHaponf r[kw?f 0guefawmh awmif;yefonfr[kw?f
e*&\? t0d'al &? {aumwpfcak om? oa&mtkid o
f nf? tw?d
wwxkt
d idk f ? eHxkad '0dv&aohu?dk oDaoOK;acgif;? rwu
d myd@H
ajrpdik cf u
J ?dk uwGm? 0gwif? *vyrmaPvnfrsKd twdik ;f t&Snf
&Sad om? O'au? Xygay[dwnfapavm? 0g- xm;avm?}} wd tm[/

0*f

"ry'bmom#Dum

125

&mZmonf? wxmxkad jymonft


h wkid ;f ? uma&odjyKapNy/D em&a'g
onf? a'0dvH uk?d tmraEwmG ac:? ]]tmp&d, r,mwynfah wmf
onf? ',
d mwefc;dk uk?d 0d|m,vTwt
f yfaomf? ol&,
d oEmay
aea&mifonf? O|[aEay:xGuv
f mvaomf? O'au? edrZk w
d mG iky
f ?
tanetjcm;aom? Xmaeet&yfjzif?h Ow&w
d mG ul;? *ap,smod
oGm;avm?}} wd-ok?Yd tm[? ol&,
d &Ho[
D d aea&mifjcnfwjYdk zif?h oHz|k rawm0xdtyfumrQonf? (ormaem0-aomfom?) wxkad '0dv
&aoh\? rwu
d myda@majrpkid cf o
J nf? ow"mjzm? zvduGNJ y?D aom
xkad '0dv&aohonf? edrZk w
d mG iky
f ? tanetjcm;aom? Xmaee
t&yfjzif?h yvm,dajy;Ny?D wdtwdw0f wKtNy;D wnf;/
owmonf? rH "ra'oeHuk?d tm[&dwmG aqmifawmfrNl y;D ?
]]bdua0wkYd w'gxkt
d cg? &mZmonf? tmeaEmtmeEmonf?
ta[modcJNh y?D a'0davmonf? wdamwdonf? (ta[mod)?
em&a'gonf? t[ar0igbk&m;onfom? (ta[mod)? wd {0Hod?Yk
w'gydvnf;? {o ({aom)a'0dvonf? 'kAa pma,0cJ,Of;ojzifh
ajymqkt
d yfaom pum;&So
d nfom?}} wd-ok?Yd 0wGm-? wdaw&H uk?d
tmraEwmG ac:awmfr
l ? ]]wdwd ]tokauexdrk nfoo
l nf?
t[Huk?d tuKa|mqJa&;tyfNy?D tokaueonf? (t[Huk?d ) y[a#mykwcf wftyfNy?D tokaueonf? (t[Huk?d ) ZdawmatmiftyfNy?D
0g-tEdik ,
f zl ;l Ny?D tokaumonf? ar\? b@HOpmuk?d t[modck;d
aqmifz;l Ny?D } wdok?Yd pdaE E BupH nfaom? bduK aem emr&[ef;
rnfo\
l ? a0&H emr&efrnfonf? e 0lyorwd rNird ;f at;Ekid ?f bduK aem
emr-onf? t[H ?ay? t[mod-Ny?D wd-ok?Yd pdaEE
vaomf? a0&H emr e
0lyorwd}}[kvnf; ay;/ yetEG,um;? {0Hok?Yd tEkye,SEa 0

&efNiKd ;rzGUJ aomol\om? (a0&H emrrnfonf)? Oyorwd Nird ;f at;Ekid f


\?}} wd-ok?Yd 0wGmrdeaYf wmfrNl y;D ? rm *gxmwku
Yd ?dk tbmoda[m
awmfrNl y?D (u)? ]]taumpd ?ay? awolyorw}D } wd[l? (tbmod)/

126

"ry'bmom#Dum

,ru

taumpd rH t0"d rH tZded rH t[mod ar?


a, p wH Oye,SEd a0&H awoH e orw/d
rHighu?dk taumpd qJa&;zl;Ny?D rHuk?d t0"dnO;f qJyw
k cf wfz;l Ny?D
rHuk?d tZded atmifz;l Ny?D 0gtEkid u
f sizfh ;l Ny?D ar\? (oEuH Opmuk?d )
t[modcd;k aqmifz;l Ny?D (wdokY d awG;?) a,tMuify*k Kd vw
f Ydk
onf? wHxkad um"uk?d 0gxk&d efNiKd ;uk?d Oye,SEd zJUG uke\
f ? awoH
xkyd *k Kd vw
f \
Ydk ? a0&H&efonf? e orwd rNird ;f at;Ekid /f
taumpd rH t0"d rH tZded rH t[mod ar?
a, p wH Ekye,SEd a0&H awolyorw/d
rH-uk?d taumpd- Ny?D rH-ud?k t0"d-Ny?D rH-ud?k tZde-d Ny?D ar-\? (oEu-H
uk)d t[mod-Ny?D (wd?) a,wko
Yd nf? wHuk?d Ekye,SEd (e+Oy
e,SE)d rzJUG uke?f awoHwkYd ? (OyEH jzpfaom?) a0&Honf? Oyorwd Nird ;f
at;Ekid \
f ? (wpfenf;) awokwdYk ? (OyEH aom)? a0&Honf? Oyorwd
\/ a&SUenf; ]]awoH+Oyorwd aemufenf; ]]awok+Oyorwd}}[kjzwf/
ww-xk*d gxmwkYd ? taumpDw
-d um;? taumod-qJa&;Ny?D t0"Dwd-um;? y[&d-ykwcf wfNy?D tZdew
D -d um;? ul#oudM owm&aPe 0gaumufuspaf om oufaoukd oGi;f csjcif;tm;jzihaf omfvnf;aumif;?
0g'y#0d ga'e 0g-rdr0d g'\ qefu
Y sib
f uf0g'tm;jzihaf omfvnf;aumif;?
0g-rdrad jymqkt
d yfaom pum;ukd qefu
Y sib
f ufajymqkjd cif;tm;jzihaf omf
ul#ouMd owm&aPe/ / ula#m+oud ul#oud? Mowm&D,aw Mowm&PH-usa&mufapjcif;?-oGi;f csjcif;? ul#ouda em-aumufuspaf om oufao
ukd+Mowm&PH ul#oudMowm&PH/
0g'y#d0ga'e/ / 0Zawwd 0ga'g-ajymqkdtyfaompum;? y#dyaum+
0ga'g y#d0ga'g? 0g'+y#d0ga'g 0g'y#0d ga'g-rdrad jymqkt
d yfaom pum;\+
qefu
Y sib
f uf pum;wnf;? (qefu
Y sib
f uf ajymqkjd cif;)?

0*f

"ry'bmom#Dum

127

vnf;aumif;? u&Pkw& ,
d u&aPe 0g-rdrjd yKtyfaomtrIxuf vGef
uJpmG jyKtyfaomtrItm;jzihaf omfvnf;aumif;? um&Pkw& ,
d u&aPe 0g-rdrjd yKtyfaom taMumif;xuf vGeu
f aJ om taMumif;ukd
jyKjcif;tm;jzihaf omfvnf;aumif;? taZod-atmifz;l Ny?D 0g-Ekid zf ;l Ny?D t[mod arwd-um;? rr-ig\? oEu-H Opmjzpfaom? ywm'Do-k oydwt
f p&Sd
aom 0wKww
Ydk iG ?f udad '0-wpfpw
kH pfcak om 0wKuydk if? t0[&d-ck;d
aqmifz;l Ny/D t[modum; [&+? tmtm'Dok [&m(arm*f-6 21)
okwf uGp"d mwkow
k Bf u;D jzihf &ukd tmjyK ovm Ny;D onf/ a, p wEd-
um;? a,aupd-trSwrf &Sd <uif;rJOh Hk tvH;k pHu
k ek af om? a'0g 0g-ewf
wko
Yd nfaomfvnf;aumif;? rEkm 0g-vlwo
Ydk nfaomfvnf;aumif;?
*[|m 0g-tdrf wnfol vl0wfaMumifwo
Ydk nfaomfvnf;aumif;?yAZ-d
wm 0g-&aoh&[ef;wkdYonfaomfvnf;aumif;? taumpd rEdtm'd0wKu-H taumpd rHtp&Sad om rS&D m&Sad om? wH aum"H-xkad um"uk?0gd
xk&d efNiKd ;uk?d a0aXwGm Oye,SEdwkdYpyf? ou#"k&-H vSn;f OK;uk?d ou#
m-om;
+"ka&m ou#"ka&m-vSn;f \+tOK;jzpfaom vSn;f xrf;yk;d Bu;D ? e'd,
a&BuKd ;jzih?f ykeyKe-H txyfxyf? a0aXwGm-&pfywf? Oye,SEd 0d,-zJGUwkyf
ukefouJhokdYvnf;aumif;? ylwdrpm'Ded-ig;ykyftp&SdonfwkdYukd? 0g-ig;yd
tp&So
d nfwu
Ydk ?dk ukom'D[-d oref;jruftp&So
d nfwjYdk zih?f ykeyKe-H xyf?
a0aXwGm-? Oye,SEd 0d,-ukeo
f uJo
h v
Ydk nf;aumif;? (wxm-wl?) ykeyKe-H xyf? a0aXwGm-&pfywfouJo
h Ydk jzpf? Oye,SE-d zJUG Muuke\
f ? Oy+
d [ef; ewfvl cyford ;f
e[+,+tEd? ,ESifh [ukd a&SUaemufjyef? awoH-xk&
olw\
Ydk ? ou-wpfBurd ?f OyE-H jzpfaom? a0&H-&efonf/ e orww
D -d
um;? e 0lyorw-d rNird ;f at;Ekid /f a, p wHEyk e,SEw
D -d um;? twdu&Pkw&d,u&aPe/ / Ow&Ha,0 Ow&d,H? ,ypnf; oGw?
u&Pawm+Ow&,
d H u&Pkw& ,
d -H rdrjd yKtyfaomtrIxuf+vGeu
f aJ om jyKrI
wnf;? u&Pkw& ,
d +u&PH u&Pkw& ,
d u&PH/ um&Pkw& ,
d u&PH
vnf; enf;wl/

128

"ry'bmom#Dum

,ru

,m-owduif;ojzih?f (owdrxm;ojzih?f ) treodum&0aoe 0g-ESv;kH


roGi;f jcif;\ tpGr;f tm;jzihaf omfvnf;aumif;? urypa0uPm'd0aoe 0g-uHudk qifjcifjcif;tp&So
d nf\ tpGr;f tm;jzihaf omfvnf;aumif;?
a,-tMuify*k Kd vw
f o
Ydk nf? taumom'd0wKu-H taumotp&Sad om
rS&D mtaMumif;&Sad om? wH aum"H-xkad um"uk?d 0g-xk&d efNiKd ;uk?d e Oye,SEd pyf? w,myd-oifonfvnf;? yk&rd ba0-a&S;jzpfaom b0? aumpd-wpfpw
kH pfa,mufaom? eda'gaom-tjypfr&So
d o
l nf? 0g-uk?d tuKa|mqJa&;tyfz;l onf? b0dwd-jzpfvrd rhf nf? y[a#m-ykwcf wftyfz;l onf?
b0dwd-rnf? ul#ou- aumufuspaf om oufaouk?d (rw&m; ouf
aouk)d ? Mowma&wGm-oGi;f cs? Zdawm-atmiftyfz;l onf? b0wdrnf? aw-oifonf? yo,S-vTr;f rk;d ? upd-wpfpkH wpfa,muf\? ud-d
wpfpw
kH pfcak om Opmonf? 0g-uk?d tpdE -H vk,t
l yfz;l onf? b0dwdrnf/ wom-aMumif?h eda'gaom-tjypfr&So
d o
l nf? [kwmG yd-jzpfvnf;?
0g-jzpfygaomfvnf;? taumom'De-d tqJc&H jcif; tp&Sad om 'kuw
o
Ydk ?Ydk
ygykPmod-a&muf&\? wd {0H-okaYd wG;? e Oye,SE-d rzJUG uke?f awok-xkyd *k Kd vw
f Ydk ? OyE-H jzpfonf? (ormeH)yd-jzpfygaomfvnf;? (wpfenf;)
OyEyH -d jzpfonfvnf;jzpfaom? a0&H-&efonf? rdem tEkye,Saee-
rzJUG jcif;aMumif?h 0lyorwd pyf? ed&Ed a em-avmifpmr&Sad om? Zmwa0a'grD;onf? 0lyorwd 0d,-Nird ;f at;ouJo
h ?Ydk (wxm-wl?) 0lyorw-d Nird ;f
at;&\? wd- wGif *gxmzGihf tNy;D tqH;k wnf;/
a'oemy&da,momae-? owo[bduL-wpfodef;aom
&[ef;wko
Yd nf? aomwmywdz vm'De-d aomwmywdz v
dk t
f p&So
d nfwo
Ydk ?Ydk
ygykPo
-k a&mufuek Nf y?D "ra'oem-a[mtyfaom w&m;awmfonf?
r[mZe-rsm;pGmaom vltaygif;\? omwdum-tusdK;ESihf wuG
jzpfonf? 0g-tusKd ;&So
d nf? ta[mod-jzpfNy?D 'kAa pmyd-cJ,Of;ojzihf ajymqkd
tyfaom pum;&Sad om wd&[ef;onfvnf;? okAa pma,0-vG,u
f l

0*f

"ry'bmom#Dum

129

pGm ajymqkt
d yfaom pum;&So
d o
l nfom? Zmawm-jzpfNy?D wd-wd
aw&0wK tNy;D wnf;/ wdax&fonf aemiftcg oH-2 87 vmaom
wdokwfawmfukd em,l&ojzihf &[EmjzpfoGm;onf/-ax&.|-1 132/

wdaw&0wKbmom#DumNy;D \/

4-umV,udeD0wKbmom#Dum
e [d a0a&em
a0a&emwd rH "ra'oeH owm aZw0ae 0d[&aEm
vaomf? 0gpOf? tnw&Hwpfa,mufaom? 0dw jrKH aomrde;f rud?k
(tjrKH rud)k ? tm&A uaxod/
ud&csUJ OK;tH?h {aumwpfa,mufaom? uk#Kru
d ykawmol<u,f
\ om;onf? ydw&dtazonf? umvuawjyKtyfNy;D aom aojcif;
&Sv
d aomf? 0gaoNy;D vaomf? acaw pv,fvnf;aumif;? Ca& p
tdrf vnf;aumif;? oAurmedtvk;H pkaH om tvkyw
f u
Ykd ?kd twem0ud,
k w
f ikd o
f mvQi?f ua&maEmjyKvsu?f rmw&Htrdu?kd y#dZ*d jyKpv
k yk f
auR;Ny/D txxdt
k cg? txdo
k <l u,fom;\? rmwmtaronf?
]]wmwighom; awoifzh ?Ykd 0g-twGu?f ukrm&duH owk;d orD;ud?k tmaemrdaqmifay;tH?h }} wdod?Yk tm[ajymNy/D trtar {0Hod?Yk
rm 0a'xrajymygukeEf iS ?hf t[HuReaf wmfonf? ,m0ZD0H toufq;Hk
onfw
h idk af tmif? wkarSwdu
Yk ?kd y#dZ*
d mrdjyKpv
k yk af uR;ygrnf? wdajymNy/D wmwighom; acaw pv,fvnf;aumif;? Ca& ptdrf
vnf;aumif;? udpH jyKzG,f upd u?kd wGar0oifonfom? ua&modjyK
ae&\? awexdak Mumif?h r,SH \? pdwo
ck H emrpdw\
f csr;f omjcif;
rnfonf? e a[mwdrjzpf? tmaemrdaqmifay;tH?h wd-ajymNy/D
aomxdo
k <l u,f\om;onf? ykeyKeH txyfxyf? y#duyd w
d mG y,fjrpf?
wkPDS qdwq
f w
d ?f ta[modNy/D omxdt
k aronf? {uHwpfcak om?
ukvH trsK;d tdro
f ?Ykd *EKumrmoGm;jcif;iSm tvd&k o
dS nf? ([kwmG )? a*[m

130

"ry'bmom#Dum

,ru

tdrrf ?S edur d xGuNf y/D tx? eHxdt


k arud?k ykawmom;onf? ]]uw&H
ukvH tb,ftrsK;d od?Yk (tb,ftrd o
f )Ykd ? *pxoGm;ukerf nfenf;}} wdok?Yd ykpw
d mG ar;? ]]tokuukvH emrxdrk nfaom trsK;d od?Yk 0g-xkrd nf
aom tdro
f ?Ydk (*pmruket
f ?hH )}} wd? 0kawtyfaomf? wwxdt
k rsK;d od?Yk
(xdt
k rd o
f )Ykd ? *reHoGm;jcif;ud?k y#daoa"wGmwm;jrpf? twaemrdrd
onf? tbdpk w
d H tvGeEf pS o
f uftyfaom? ukvH trsK;d ud?k tmpdud ajym
Ny/D omxdt
k aronf? wwxdt
k rsK;d od?Yk (xkt
d rd o
f )Ydk ? *Em? ukrm&duH
ud?k 0ga&wGmawmif;&rf;? 'd0oHaeYu?kd 00waywGmqk;H jzwfowfrw
S f
? wHxdt
k rsdK;orD;ud?k (a*[H-od?Yk ) tmaewGmaqmif? wxdo
k m;
\? Ca&tdrf ? tumodjyKNy?D 0g-xm;Ny?D omxdt
k rsKd ;orD;onf? 0m
tjrKH ronf? ta[modNy/D tx? eHxdo
k m;ud?k rmwmonf? ]]ykw
ighom; wGH onf? twaem\? kp,
d mtvdq
k Ejzif?h ukrm&duH ud?k tmPmayodtawmif;ckid ;f cJNh y?D 'ged? omxdt
k rsKd ;orD;onf? 0m
tNrKH ronf? ZmwmjzpfNy?D tykwu
H om; orD;r&Sad om? ukvH p emr
trsK;d rnfonfvnf;? 0dewdysupf ;D wwf\? ya0PDtpOftquf
D d (quf
onf? (aqGpOfrsdK;qufonf)? ya0Pwd yAEm *pwd y0www
quf jzpfwwfaomaMumihf) ya0PD? y+a0P++?-yg&mbm-1 531/
0m/ / 0mo'g ukd,f0efr,lEkdifaom (om;orD;tzwfrwifaom)
rdef;r(tNrKHr)ukd a[m\? xkdokdYaom rdef;rNrKH\ 0rf; ukd,f0efum; wnf\?
okdYaomf oaEom;\ tukokdvfuHaMumihf avESihf ykd;zsufojzihf rdef;rNrKH0rf;
wnfaomoaEom; ysuf&onf/(0d.|-2 64)/
0dN*dK[/f / a0g ykawm+apsm ea|m {wdmwd 0m? 0+ps? ed*[dwf
vm jyK?-"r#D? {#D/ (wpfenf;) 0ewd ,mpwd ykwEd 0m? 0e+ps? eukd
ed*[dwfjyK? (wpfenf;) 0"wd ykwH zvH 0g [ewDwd 0m? [e+Ps? [eukd
0"jyK "sukd psjyK ed*[dwfvm?-oD#Dopf-1 395/ (wpfenf;) odae[0aoe
yk&doH AEwDwd 0m/ AE+,? Aukd 0jyK eukd jyK "sukd psjyK-axmr?
"mwGw? yg&mbm-3 371//

0*f

"ry'bmom#Dum

131

e C#D,wdqufpyfru
I dk rjyKEikd ?f (rqufpyfEidk )f ? awexdak Mumif?h aw
oihzf ?Ykd 0g-twGu?f tnHtjcm;aom? ukrm&duH ud?k tmaerdaqmif
ay;rnf? wd-odYk ajymNy?D awexdo
k m;onf? ]]trtar tvH
awmfNy?D }} wd-ok?Yd 0kpr memydajymtyfygaomfvnf;? ykeyKeH xyf? uaxodajymNy?D 0dwD jrKH aom rde;f ronf? wH uxHxdpk um;ud?k okwmG
Mum;? ]]ykwm emrom;orD;wdrYk nfonf? rmwmydwel H rdbwd\
Yk ? 0peH
pum;ud?k twdur w
d kH ausmv
f eG jf cif;iSm? 0g-vGeq
f efjcif;iSm? e oaumEd
rpGr;f Edik u
f ek ?f 'ged? tnHaom? 0dZm,de om;orD;arG;zGm;Edik af om?
w ud?k tmaewGmaqmif? rHud?k 'godabma*euRerf tjzpfjzihf
toH;k jyKjcif;jzif?h 0g-uRerf vkd ok;H EIe;f qufqjH cif;rsdK;jzih?f bk
d wdtoH;k
jyKqufqv
H rd rhf nf? t[Honf? o,ar0ud,
k w
f ikd o
f mvQi?f {uHaom?
ukrm&duH ud?k ,ELe tmae,sH tu,f aqmif,al y;&ygrlum; aumif;
avpG?}} wdod?Yk pdaEwmG ? {uHaom? ukvH od?Yk *Em? wxkd
a,musmf ;\? twm,tusK;d iSm? ukrm&duH ud?k 0ga&wGmawmif;&rf;?
]]trtrd u emrtb,frnfaom? {wHpum;ud?k 0a'odajymqdk
bdoenf;?}} wdajym? aw[dxdktrsdK;wdkYonf? y#dudwmy,fjrpf
tyfonf? (ormem)? ]]t[HuRerf onf? 0mtjrKrH wnf;? tykwu
H
aom? ukvH emrrnfonf? 0dewdysufpD;wwf\? wkrSmuHwdkY\?
"Dwm yeorD;onfum;? ykwH 0gom;udak omfvnf;aumif;? "Dw&H 0g
orD;udak omfvnf;aumif;? vbdwmG &? 0g-aomf uk#Kru
d ol<u,f
C#D,wd / / ]]C#d,wd C#D,wd}}[k 2rsdK;awGU&\? ]]e C#d,wd e
orZwd('D#D-49)? e C#D,wd {umA'H a[mwd(0drwd-1 277)}}[laom
tzGirfh sm;t& 2rsKd ;vk;H uwKyk cf sn;f jzpf\? C#[laom emrfy'k af emif u&"mwf
\teuf ,ypn;f ouf? (wpfenf;) C#"mwfaemif pk&m'dP,ypn;f ouf?
uGpd "mwkjzihf t-ukd jyK[k Mu/H (wpfenf;) C#+,+aw? vm awukd
wdjyefNyD;aom uruwKkyfMuH ]]ya0PD-onf? e C#D,wd-tvkdtvkd
rqufpyfEidk }f }[kay;/ (ab'? ab'bm-294? oarmbm-1 76? oarmbm2 501)

132

"ry'bmom#Dum

,ru

\? omrdeD t&Sio
f cifronf? b0dwdvdrrhf nf? r,SH uRerf \? omrduviftm;? eHxdt
k rsKd ;orD;ud?k a'xay;yguke?f }} wdod?Yk ,mpdwGmawmif;&rf;? or#pd m aywGmvufcaH p? tmaewGmaqmif?
omrduvif\? Ca&tdrf ? tumodjyKNy?D 0g-xm;Ny/D
txxdt
k cg? tmxdt
k jrKH r\? {wHtMuo
H nf? ta[modNy?D (u)? ]]t,Holronf? ykwH 0gudak omfvnf;aumif;? "Dw&H
0gaumif;? oap vbdwdtu,f&tH?h ({0Howd-aomf)? t,ar0trsdK;orD;onfom? uk#Kr
Opm\? 0g-tdr\
f ? omrdeD t&Sif
ocifronf? b0dwdvdrrhf nf/ ,xmtMuiftjcif;t&mtm;jzifh
jyKvaomf? ,xm-jzih?f (ua&maE-jyKvaomf?)}}[kvnf; vuPyk'f oD;jcm;
xnfhay;Ekdifonf/ 'g&uHuav;ud?k e vbwdr&? wax0xdt
k jcif;
t&mtm;jziho
f m? (xkt
d wkid ;f om)? eHxdo
k wk;d orD;ud?k umwHk jyKjcif;iSm?
0wdoif\
h ?}} wdtBujH zpfNy/D txxdt
k cg? eHxdo
k wk;d orD;ud?k
omxdt
k jrKH ronf? tm[ajymNy?D (u)? ]]trtrd (nDrav;)? ,'g
uk#Kr
/ / Zae[d aum#D,wd y0wD,
wDwd uk#Kr?H ajc4acsmif;ow0g
v,f tdrf r,m; uRepf aom ouf&dS oufrOhJ pmukd &\? uk#+A? uk#ukd
OrkufjyK(arm*f-7 122)? "r#D-13 uk#+Or}}[k qkd\? axmr xkdteufrsm;
tjyif ]]tdraf erdom;pk aqGrsKd ; tquftEG,f uk#KrN *Kd [}f }[laom teufa[m
aMumif;ukd qk\
d /
qufOK;tHh-a&SU ]]uk#Krdu}}[k &SdcJh ]]uk#Kr}}[k &Sdjcif;rSm
a&SUaemufrnDyg? 0d-1 107-8? Zm.|-467ponfwkdY ]]uk#Kr}}[kcsnf;
&S\
d ? ]]t,H ykwH vbdwmG r a*[ &m b0dwd(ayw.|30)}}vnf; uk#Kr
\ teufjzpfaom ]]a*[}}[k &S\
d ? xkad Mumihf ]]uk#Kr-
}}[k &Sdjcif;om ykdaumif;\? ]]a*[}}[k &SdykHukd axmuf ]]uk#Krtdr\
f }}[k teufay;oihaf Mumif;vnf; xif&mS ;\? uk#Kru
d ukd ]]uk#Kra r0
uk#Kru
d }H }[k oGww
'dw
Mf uv
H Qiu
f m; o'gcsi;f xyfwrl usaomfvnf; teufcsi;f
xyfwlusEkdifonf? okaYd omf ]]uk#Kr
}}[k &So
d avmufum; r&Si;f yg/

0*f

"ry'bmom#Dum

133

tMuiftcg? aw\? ukp,


d H 0rf;? *aAmud,
k 0f efonf? ywd|mwd
wnf\? tx? artm;? tma&map,smodajymavm?}} wd (tm[)/
omxdt
k rsdK;orD;onf? ]]om"l}}wdaumif;ygNy[
D ?k y#dP
k w
d mG a&S;Iem;
axmif? 0g-0efcu
H wday;? *aAuk,
d 0f efonf? ywd|ad wwnfv
aomf? wmxdt
k jrKH rtm;? tma&mapodajymNy/D yequfOK;tH?h om
xdt
k jrKH ronf? w&dmtjcm;aom owd;k orD;i,ftm;? o,ar0
ud,
k w
f ikd o
f mvQi?f edpH tNr?J ,m*kbwH ,m*k(qefjyKw)f xrif;ud?k a'wday;\? tx? tmxdo
k wd;k orD;tm;? tm[ma&ae0tpmtm
[m&ESio
hf m? o' twl? *AygweaboZH ud,
k 0f efusaMumif;aq;ud?k
(uk,
d 0f efusaq;uk)d ? *aAm ywwd {awemwd *AygweH(om&w-2274)?
*Aygwe+wH+aboZm wd *AygweaboZ?H t'godNy?D *aAmud,
k 0f ef
onf? ywdusNy/D 'kw,
d rd 2Burd af jrmufvnf;? *aAonf? ywd|ad w
aomf? tma&mapodNy?D w&mtjcm;aomtjrKH ronf? 'kw,
d rd vnf;?
wax0xdt
Yk wlyif? ygawodusapNy?D tx? eHxdo
k wk;d orD;ud?k y#d0dudwad ,mtdref ;D csi;f rde;f rwdo
Yk nf? ]]upd enf; aw\? oywD
,m*kbw/H / ,mwDwd ,m*k ay,sm(,m+*k?-arm*f-7 37?) ,myeH
*pwd rm,mwd ,m*k(ygpda,m-71)? ,l,aw rd,
D awwd ,m*k(,k+*k?uy'Kr? "mef#D-465)? tma&m*sH ,Zwd ua&mwDwd ,m*k(,Z+Pk?-*VKef49)? ,m*k p+bwH p ,m*kbw/H
y#d0dudwda,m/ / y#d0dauwd omrEC&0godau(0d.|-3
88)? y#drck H twaem a*[H 0doEd y0doED y#d0
d umwd 0kaw tmoEa*[0godum *a[wAm(ygpda,m-69)/ ]]y#d0dum+wda,m y#d0dudwda ,m}}[k quf/
oywD/ / ormaem+ywd {wdmwd oywD? orme+ywd+?
orme yum'Dok 0g(arm*f-3 83)okwjf zihf ormeukd ojyK wa'Gabmfvm?
(arm*f.ed-1 503? upf.bm-2 70)/ tqdkudk Munfh ]]oywD}][k &Sd&
rnf? ]]oywd}} [k r&Sd&/

134

"ry'bmom#Dum

,ru

wlaomvif&adS om rde;f ronf? 0g-r,m;NyKd io


f nf? tE&m,HtE&m,f
ud?k ua&mwdjyKoavm}} wdod?Yk ykpo
k ar;ukeNf y/D omxdo
k wk;d
orD;onf? wrwH xdt
k aMumif;ud?k tma&mapwGmajymMum;? ]]tEAmavtk.d ..Pftjrifuef;onfh trdkufr ([J h...evydef;wkH;r)
uomaMumif?h {0Hod?Yk tumodenf; t,HtNrKH ronf? w0
oif\? &d,ba,epd;k rk;d ydik q
f idk o
f \
l tjzpfrS aMumufjcif;aMumif?h
*Aukd,f0ef\? ygweaboZHusaMumif;aq;udk? a,maZwGm
azmfpyf? a'wday;\? awexdak Mumif?h aw\? *aAmonf? ywwd
us\? ykewpfzef? {0Hod?Yk rm tuwrjyKuek Ef iS ?hf }} wd-ok?Yd 0kwm
tyfonf? (ormemaomf?) wwd,0ga&wwd,tBurd f ? e uaxod
rajymawmh/ tx? omxdt
k NrKH ronf? w&dmtjcm;aom owk;d
orD;\? O'&HAdu
k u
f ?kd 'domG ? ]]uomaMumif?h r,SH tm;? *A\?
ywd|w
d bm0Hwnfonf\tjzpfu?kd e uaxodrajym oenf;}} wdok?Yd 0wGm? ]]wGH onf? rHud?k tmaewGmaqmif? 0awmG vSnhf
pm;? a'G 0ga&2Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd ?f *AH ud?k ygawodusapNy?D udrwH
tb,ftusKd ;iSm? wk,HS tm;? uaxrdajym&rnfenf;?}} wd? 0kaw
tyfaomf? ]]'ged,cktcg? e|mysupf ;D onf? trSd jzpf\?}} wd-ok?Yd
pdaEwmG ? wmxdo
k wk;d orD;tm;? 0g\? yrm'Harhavsmjh cif;ud?k
MoavmauED Munfv
h su?f *aAonf? y&dPaw&ifv
h aomf? MoumoHtcGiu
hf ?kd vbdwmG &? aboZH uk,
d 0f efusaq;ud?k a,maZwGm
? t'goday;Ny?D *aAmonf? y&dPwwm&ifo
h nf\tjzpfaMumif?h
ywdwkH usjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Edik v
f aomf? wd&,
d H uefv
Y ef?Y
edywdusNy?D c&mMurf;wrf;(jyif;xef)aom? a0'emonf? OyZd jzpfNy?D
ZD0w
d oHo,H(&Sirf vm; aorvm;[k) touf ,Hrk mS ;jcif;od?Yk (touf
tuw/ / u&+Mo+w? "mwftp t-vm uGpd "mwkow
k Bf u;D jzihf
"mwGef&fESihf Moypnf;ukdvnf; acs(l#D-203)/

0*f

"ry'bmom#Dum

135

udk pdk;&drf&jcif;odkY)? ZD0daw+oHoa,m ZD0dwoHoa,m?-Ak'0H.|-196/


ygykPd a&mufNy/D omxdo
k wk;d orD;onf? ]]w,monf? emodwmzsuf
qD;tyfonf? trSd jzpf\? wGar0oifonfom? rHud?k tmaewGm?
wGar0onfom? wa,myd 0ga&3Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd v
f nf;? 'g&au
uav;wdu
Yk ?kd emaoodysupf ;D apcJNh y?D 0gzsuq
f ;D cJNh y?D 'ged? t[rd
onfvnf;? emrdysupf ;D &awmhrnf? 'ged? awmb0rS? pkwm
pkawonf? 0g-aoonf? (ormemaomf?) ,ued D bDv;l ronf? [kwmG ?
w0\? 'g&auwdu
Yk ?kd cg'dwkH cJpm;jcif;iSm? orwmpGr;f Edik o
f rl onf?
[kwmG ? edAa w,sH jzpf&ygapom;?}} wd-ok?Yd yweH qkawmif;jcif;ud?k
y|aywGmjzpfap? umvHaojcif;ud?k uwGm-? woa ,0 a*a[
xdktdrfyif? rZm&DaMumifronf? [kwGm? edAwd jzpfNyD/ w&rd
[kwGm edAw/d / jzpfjcif;Bud,mwpfckwnf;ukdyif ]][kwGm edAwd}}[k cJG
qkad om tab'ab'lypm&(ruJaG omfvnf; cJq
G adk omenf;)tm;jzihf txuf
ay;cJhonf? tvkd edAwdonf edykA 0wK(0wk)"mwf 0dbwfjzihf NyD;aom
tmcsmwfyk'fwnf;/
wpfenf;/ / [kwGm vuPteuf [dwfteufMuH ]]rZm&D-\?
edAw
Ed iS fh [dwt
f eufa[m [kwmG pyf? 0g-onf? vuPteufa[m [kwmG
vuP0Epyf? [kwGm-jzpfvaomf? (tjzpfjzifh)? 0g-jzpfjcif;aMumihf? edAwdjzpfjcif;onf? a[mwd-\}}[kvnf; ay;Ekid o
f nf? enf; [kwmG \ uwm;onf
]]rZm&D}}wnf;? ]]a[mwd}}[laom xnfyh gXfBu,
d m\ uwm;um; ]]edAw
}d }wnf;?
okYd uwm;rwlaomaMumihf [kwmG wGmypn;f ukd ykAu
mavpaom okwf
&if;jzihf roufbJ ]]wke wGmewGm 0g}}[laom a,m*0dbm*jziho
f uf? edAw
v
d nf;
]]edyZeH edAwd? ed+y'+wd? yukd AjyK?? (wpfenf;) edAweH edAwd? ed+0wk+wd?}}
[k jyK&aom abma[mudwyf 'k w
f nf;/
wpfenf;/ / [kwGmt& y#doaEtcgjzpfjcif; edAwdt& y0wdtcg
jzpfjcif;ukd ,l? ]]rZm&D-onf? [kwGm-y#doaE\tpGrf;jzihf jzpf? edAwdy0wd\tpGrf;jzifh jzpfNyD}}[kay;/
wpfenf;/ / y#doaE\tpGrf;jzihf jzpfjcif;om ykdjzpfoifhaMumif;udk

136

"ry'bmom#Dum

,ru

tjcm;aom tNrKrH udv


k nf;? omrdaumvifonf? *a[wGmqGu
J ikd
f ?
]]w,monf? ar\? ukvyl apa'gtrsK;d udk jywfapjcif;ud?k 0g-trsKd ;
jzwfjcif;ud?k uawmjyKtyfNy?D }} wdodaYk jym? uy&ZPKum'D[d
wHawmif 'l;tp&SdonfwdkYjzifh? okaygxdwHaumif;pGm axmif;xktyf
onfrnf avmufatmif? aygaxodaxmif;xkNy/D omxdt
k NrKH ronf?
awae0 tmAma"exdt
k emaMumifyh if? umvH-uk?d uwGm-? waw0
xdktdrfyif? ukuK#DMuufronf? [kwGm? edAwmjzpfNyD/
ukuK #D onf? e pd&a0rMumjrifrh yD if? t@medOwdu
Yk ?kd 0dZm,daygufzmG ;Ny?D (ONy)D ? rZm&DaMumifronf? tm*Em? wmed t@med
xdOk wdu
Yk ?kd cg'dcJpm;Ny/D 'kw,
d rd 2Burd af jrmufvnf;aumif;? wwd,rd
3Budrfajrmufvnf;aumif;? cg'da,0cJpm;onfom/ ukuK#Donf?
pdaEod MuNH y?D (u)? ]]wa,m 0ga&oH;k Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd ?f rr\? t@med
OwdkYudk? cg'dwGmcJpm;NyD;? 'ged? rrdighudkvnf;? cg'dwkumrm
cJpm;jcif;iSm tvdk&Sdonf? todjzpf\?}} wd-okdY MuHNyD/ ]]awm
b0rS? pkwmonf? (ormemaomf?) oykwu
H om;orD;ESihf wuG
jzpfaom? wHxdak Mumifrud?k cg'dwkH iSm? 0g-cJpm;cGiu
hf ?kd vab,sH &&yg
apom;?}} wd-ok?Yd ywe-H uk?d uwGm-? wawmxdMk uufrb0rS? pkwm
onf? (ormem-aomf?) t&anawm? 'Dyed D usm;opfronf? [kwmG
odapjcif;iSm y#doaEtcgjzpfjcif;wpfrsdK;wnf;ukdyif ]][kwGm edAwd}}[k Bud,m
2rsdK;jzihf qkdonf? wpfyk'fwnf;qdkvQif jzpfygvsuf tvGeftm;jzifh qdktyfaom
Ou|enf;wnf;? tvkd ]]rZm&D-onf? [kwGm-y#doaE\tpGrf;jzihf jzpf?
edAwd-jzpfNyD}}[kay;/ (ab'bm 390? oD#Dopf-2 9)
'Dyde/D / 'dywDwd 'Dyd 'DydeD? 'Dy+?-l-418? lbm-2 585/ tvkd
'Dydaemif eDypnf;ouf? (wpfenf;) 'Dydaem+0duma&m prH 'DyH? 'DyD+P?"mef # D - 372/ 'D y H + tm twD w d 'D y d e D ? 'D y ++eD ? -"mef # D - 611/
(wpfenf;) a'G 0Pm {wDwd 'DyH? 'Gd++y? 'DyH 'dG0PH (t0ga&mif teuf

0*f

"ry'bmom#Dum

137

edAwd? w&mtjcm;aom aMumifronf? rd*Dorifronf? [kwGm


edAw
/d wmxdo
k rifr\? 0dZmwumavarG;zGm;Ny;D &mtcg? 'Dyed D
opfronf? tm*Em? wa,m 0ga&3Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd ?f ykwa uom;
i,fwu
Ykd ?kd cg'dcJpm;Ny/D rd*D onf? r&PumavaocgeD;tcg? ]]t,H
usm;opfronf? wduwHK3Budrfwkdifwkdif? ar\? ykwauwdkYudk?
cg'dwmG ? 'ged? rrd udv
k nf;? cg'dwdvdrrhf nf? 'ged? awm
b0rS? pkwmonf? (ormem)? oykwu
H aom? {wHusm;opfrud?k
cg'dwHk-iSm? 0g-udk? vab,sHapom;?}} wd yweH uwGm? awm
orifrb0rS? pkwm (ormem)? ,ued D bDv;l ronf? [kwmG edAw
/d
'DydeDydusm;opfronfvnf;? wax0xdkYtwlyif? wawmxdkusm;
opfrb0rS? pkwm (ormem)? om0w,
d H om0wNd rKd U? ukv"DwmtrsK;d
orD;onf? [kwGm edAwd/ omxdktrsKd;orD;onf? 0k'dywmBuD;jyif;
jcif;odYk a&mufonf? (ormemaomf?) 'Gg&*grauNrKd UwHcg;teD;&Gmi,f?
'Gg&*garmwd 'Gg& orDy*garm?-eDa,m-142/ ywdukvHvifhtdrfodkY?
t*rmodvdu
k o
f mG ;Ny?D p-qufOK;tH?h ty&bma*aemuftzdYk ? ykwH
om;udk? 0dZm,darG;zGm;NyD/ ,udeDydbDvl;ronfvnf;? wmxdk
trsKd;orD;\? yd,o[m,dum0aPecspftyfaom oli,fcsif;r\
toGijf zif?h tm*Em-? ]]ar\? o[m,dumoli,fcsi;f ronf? uk[
tb,frmS enf;}} wdodaYk r;? ]]taEm*aAtdrcf ef;xJ? 0dZmwmuav;arG;ae\?}} wdod?Yk 0kawtyfaomf? ykwH om;ud?k 0dZmwm
Ek acgzGm;avoavm? O'g[kodkYr[kwf? "Dw&HorD;udk? (0dZmwm Ek
acgavm?) wd-odkY ar;? eHxdu
k av;ud?k aemuf ]]'g&uH yED
0d,}}[k &Sdojzihf ]]eH-xkdoli,fcsif;rukd}}[k ray;ESihf/ ydmrdMunft
h ?hH
wdodaYk jym? *AH tdycf ef;od?Yk y0dow
d mG 0if? 'g&uHuav;ud?k
a&miftm;jzihf ta&mif2rsdK;&Sdaom) prH tm twDwd 'DydeD? 'Dy++eD?0dokwf#D-531/ aemuf2enf;tvkd 'DyDaemif eDypnf;ouf/

138

"ry'bmom#Dum

,ru

yED 0d,Munfo
h uJo
h ?Ykd *a[wGm,l? cg'dwmG cJpm;? *wmoGm;Ny?D
ykewpfzef? 'kw,
d 0ga&yd'kw,
d Burd f vnf;? wax0xdt
Yk wlyif? cg'd
Ny?D wwd,0ga&wwd,Burd f ? w&mtjcm;aom trsK;d orD;onf?
*kbm&mav;aom uk,
d 0f ef&o
dS nf? 0g-ud,
k af v;vuf0ef&o
dS nf? [kwmG ?
omrduH vifu?kd tmraEwmG ac:? ]]omrdt&Sif ro Xmae
t&yf? {umwpfaumifaom? ,ued D onf? rr\? a'G2a,mufuek f
aom? ykawwdu
Yk ?kd cg'dwmG *wm? 'ged? rr\? ukva*[HtrsK;d
tdro
f ?Ykd *Em? 0dZm,dmrdarG;zGm;awmhrnf?}} wdodYk ajym? ukva*[Hod?Yk *Em? 0dZm,darG;zGm;Ny/D
w'gxkt
d cg? om ,ued D xdb
k v
D ;l ronf? O'u0g&Ha&\tvSnfh
oY?dk 0g-a&cyftvSno
hf ?Ykd O'u+0ga&m O'u0ga&m?-rtlyg&med-3 449?
*wma&mufonf? a[mwd\/ [dcsUJ ? a00Pa00Pf
ewfrif;zk?dY 0g-twGu?f ,ued ad ,mbDv;l rwdo
Yk nf? 0ga&etvSnt
fh m;
jzif?h taemww'[awmte0wwftikd rf ?S oDoy&r&m,OK;acgif;
tqifq
h ifjh zif?h O'uHa&ud?k tm[&Ed aqmif&uke\
f ? 0g-cyf&uke\
f /
wmxdb
k v
D ;l rwdo
Yk nf? pwkrmopa,eyd4vvGe&f mtcgaomfvnf;
aumif;? (4 vvGerf aS omfvnf;aumif;)? yrmopa,eyd5vvGe&f m
tcgaomfvnf;aumif;? (5vvGerf aS omfvnf;aumif;)? rkpE d vGwu
f ek f
\/ ty&mtjcm;ukeaf om? ,ued ad ,mwdo
Yk nf? udvEum,myifyef;
aom uk,
d &f u
dS ek o
f nf? ([kwmG )? ZD0w
d u,rd touf\ ukejf cif;odv
Yk nf;?
taemww'[awm/ / yAwula#[d y#dpEwm pEdrol&d,meH oEmay[d MowwH OPSH O'uH {w ewDw
d taemwawm(ty.|-2 201)? ol&d,&Hoo
d rK|mbma0e e t0wywd O'uH {wmwd taemwawm("mef#D679)? t0wyww
D d Moww-H ylaoma&? t0+wy+w? e+MowwH taemwwH? taemwwH+{w twDwd taemwawm? taemwawm p+aom+
'a[m pmwd taemww'a[m-at;jraoma&&Sdaomtkdif/

0*f

"ry'bmom#Dum

139

ygykPEd a&mufuek \
f / om yexdb
k v
D ;l ronfum;? O'u0g&awm
a&\tvSnrhf ?S 0g-a&cyftvSnrhf ?S rkwr wm0vGwaf jrmufumrQjzpf
aomfom? 0g-vGwv
f Qiv
f w
G cf si;f ? a0a*et[kejf zif?h wH C&Hxdk tdro
f ?Ykd
*Em? ]]ar\? o[m,dumonf? uk[ tb,frmS enf;}} wd? ykpd
ar;Ny/D uk[ tb,f? 0g-rSm? eHxdt
k rsK;d orD;ud?k ydodawGUvdrhf
rnfenf;? ro Xmaet&yf? wmxdt
k rsKd ;orD;\? ZmwZmw'g&auarG;wdik ;f arG;wdik ;f aom uav;wdu
Yk ?kd ,ued D onf? tm*Em? cg'wd\? womaMumif?h ukva*[HtrsK;d tdro
f ?Ykd *wmoGm;Ny?D
wdodYkajymNy/D omxdb
k v
D ;l ronf? ]],w 0g ww 0g[kw[
f w
k f
jim;jim;aom t&yfo?Ykd (b,ft&yfurkd qk)d ? *pwk oGm;ygap? arigrS?
(ig\vufr)S ? e rkp
d wdvGwv
f rd rhf nfr[kw?f }} wdodYk Bu
H ?
a0&a0*orkm[dwrmeom&efNiKd ;t[keo
f nf aumif;pGm tm;wuf
aptyfaom pdw&f o
dS nf? ([kwmG )? e*&mbdrck D NrKd UodaYk &S;Ivsu?f yuEd
ajy;oGm;Ny/D w&mydtjcm;aom trsKd ;orD;onfvnf;? emr*[P'd0aoemrnf,&l maeY? eH 'g&uHxdu
k av;ud?k ESmaywGma&csK;d ap?
emrHemrnfu?kd uwGmjyK? (rSn
hf )? ]]omrdt&Sif 'ged? ouC&H
rdrOd pmjzpfaomtdro
f ?Ykd (ud,
k t
hf rd o
f )Ydk ? *pmrjyefMupd?Yk }} wdodaYk jym?
ykwH om;ud?k tm'g,ac:? omrdauevifEiS ?hf o' twl? 0d[m&raZausmif;wdku\
f tv,f? *wra*eoGm;aom vrf;jzif?h *p ED
oGm;vaomf? ykwH ud?k omrduviftm;? 'wGmay;? 0d[m&aygu&Pd,mausmif;wdu
k \
f teD;a&uef? (ausmif;wku
d \
f a&uef)?
ESmwGma&csK;d Ny;D ? omrdauvifonf? ESm,aEa&csK;d vaomf? 0g-pOf?
ar rkpdod/ / ar ]]okrkwm r,H awe r[moraPe(0d-4 480)}}rS
awe r[moraPeuJhokdY yrDteuf wwd,mouf? (wpfenf;) ] e ar
orP armuow
D d orP wGH rr 0do,awm e rkpdwd(om&w-3
200 aruJhokdY omrDteuf,l ]]ar-ig\? (0do,awm-e,fy,frS? 0g-ydkif
eufrS?) erkpdwd}}[k ay;/

140

"ry'bmom#Dum

,ru

Ow&dwGmwuf? ykwudk? xnHEdkY&nfudk? yg,rmemaomuf


apvsu?f 0gwdu
k v
f su?f Xdwmwnfaeonf? (ormemjzpfvaomf?)
,ued ud?k tm*pE vmaeonfu?kd 'domG jrif? omedwmG aumif;
pGm od? 0grSwrf
d ? ]]omrdt&Sif a0a*et[kejf zif?h {[dvmavm?
t,Hvmaeaom rdef;ronf? om ,udeDxdkbDvl;ryifwnf;?
a0a*ejzif?h {[davm? t,Honf? om ,ued D wnf;?}} wdod?Yk
Opmo'H us,af vmifaom toHu?kd uwGm? ,m0-tMuifrQavmuf?
wxdv
k if\? tm*reHvmjcif;onf? (a[mwd-vwHY ?) (wm0-xkd
f nf;r[kwf yr0D b
d wfvnf; r[kwf
vifvmonfw
h ikd af tmif?) ormofy'k v
ojzihf ]],m0 tm*reH-vmonfw
h idk af tmif}}[k ray;&/ oPmwHk &yfwnf
jcif;iSm? 0g-apmifjh cif;iSm? toaumED rpGr;f Edik v
f aomf? ed0awwmG jyef
vSn
hf ? taEm0d[m&mbdrck D ausmif;wdu
k \
f twGi;f odYk a&S;Ivsu?f
yuEd ajy;Ny/D
wo ora,xdktcg? owmonf? y&doraZy&dowf\
tv,f? "rH ud?k a'aooda[mawmfral eNy/D omxdt
k rsKd ;orD;onf?
ykwH ud?k wxm*wjrwfpmG bk&m;\? yg'yda|ajczrk;d awmf? edyZmaywGmtdyaf p? ]]r,monf? wkrmS uH&Siaf wmfb&k m;wdt
Yk m;? {o
({aom)om;ud?k 'daEmay;vSLtyfygNy?D ar\? ykw
tm;? ZD0w
d H
toufu?kd a'xay;awmfryl guke?f }} wd? tm[avQmufNy/D 'Gg&aum|auwHcg;rkcf ? t"d0awmpd;k tky
f aeaom? okrea'a0g emr
okreewfrnfoo
l nf? ,ued ,
d mtm;? taEmausmif;wGi;f od?Yk y0do-d
wHk 0ifjcif;iSm? 0g0ifciG u
hf ?kd em'god (e+t'god)ray;/ owmonf?
tmeEaw&HtmeEmax&fudk? tmraEwGmac:awmfrl? ]]tmeE
tmeEm *poGm;acs? wH ,ued xdb
k v
D ;l rud?k yaumom[dac:cJh
avm?}} wd tm[/ axa&mt&Sit
f meEmax&fonf? yaumodac:
cJNh y/D w&mtjcm;aom trsKd ;orD;onf? ]]baE&m; t,HbDv;l r

0*f

"ry'bmom#Dum

141

onf? tm*pwd vmae\?}} wd? tm[avQmufNy/D owmonf?


]]{wkvmygap? o'H toHu?kd rm tumodrjy KESi hf ?}} wd? 0wGmrdeYf
awmfr
l ? tm*Em? XdwH &yfaeaom? wHxdb
k v
D ;l rud?k ]]uomaMumif?h
{0Hod?Yk ua&modjyK&oenf; wkarSwdo
Yk nf? rm'doiguJo
h Ykd I
tyfaom? Ak'
\? orKcb
D m0Hrsuaf rSmuf\ tjzpfo?Ykd oap e+
tm*rdxtu,f ra&mufvmuket
f ?hH ({0H owd-aomf?) t[deukvmeHa>rESihf a>rygwd\
Yk ? (uy|w
d u
d H wpfurmywfv;kH wnfjcif;&Sd
aom? a0&Honf? b0wd) 0d,jzpfouJo
h v
Ykd nf;aumif;? tpzEemeH
0HEiS hf BuKd Uyifapmifeh wfw\
Ykd ? (uy|w
d u
d H aom? a0&Honf? b0wd) 0d,
aumif;? umaumvlumeHus;D ESihf cifyyk w
f \
Ykd ? (uy|w
d u
d H aom? a0&H
&efonf? b0wd) 0d, paumif;? a0goifw\
Ykd ? uy|w
d u
d H aom? a0&H
&efonf? tb0djzpf&m\? uomaMumif?h a0&H&efu?kd y#da0&HtwkYH
jzpfaom&efu?dk 0g-&efwu
YHk ?kd ua&mxjyKMu&oenf; [drSe\
f ? a0&H
onf? ta0a&e&efrwHrYk o
l jzif?h Oyorwd Nird ;f at;\? a0a&e&ef
wHrYk o
l jzif?h aem (Oyorw)d rNird ;f at;Edik ?f }} wd? 0wGmNy;D ? ]]e [d
?ay? oeEaem}}wd[laom? rH *gxHud?k tm[a[mawmfrNl y/D
e [d a0a&e a0&med or E"D uk'gpeH?
ta0a&e p or Ed {o "arm oeEaem/
[d-rSe\
f ? "-avmu? a0a&e-&efwrYkH o
l jzih?f a0&med-&ef
wko
Yd nf? uk'gpeH-wpfpw
kH pfcak omtcg? (b,ftcgrS)? e or E-d rNird ;f
at;Ekid u
f ek ?f p-tEG,um;? ta0a&e-&efwrYkH rlojzih?f a0&med-wko
Yd nf?
orE-d Nird ;f at;Ekid u
f ek \
f ? {o "arm-&efudk &efcsi;f rwkv
YH si;f rS Nird ;f at;
tb0d/ / twdwBf u,
d mwdyE tem*wfBu,
d mwdyEtm;jzihf 2rsKd ;
&S&d m tem*wfBu,
d mwdyEwnf;? xkad Mumihf Bu,
d mwdyaEwaD w umvmwdywdo
w
k f ]]umvmwdywd} }[laom a,m*0dbm*jzihf tem*wfBu,
d mwdyE
umvmwdywd0dbwfouf/ (0daAm-218? upm-25? upmbm-39)

142

"ry'bmom#Dum

,ru

Ekid jf cif;[laom oabmonf? oeEaem-a&S; jzpfaom oabmwnf;?


0g-a&S;a[mif;xH;k pHwnf;/
ww-xkd *gxm? e [d a0a&emwd ({w)-e [d a0a&e [laom
ygXf? (*lVw
-H vQdKU0Suaf om teufu?dk ) [d (O'&w
d mG 'ard)-xkw
f
f nf/ acVjyOK;th/H ]][d-Oyrmaqmif xifatmif jytH}h }[kvnf; ay;Ekid o
odCmF Pdum'D[-d wHawG; ESyt
f p&Su
d ek af om? tokp[
D -d rpifrMu,f &GH
pzG,fwkdYjzihf? rudwH-,SOfpyfaeaom? 0g-vl;vJaeaom? XmeH-t&yf
uk?d awa[0 tokp[
D -d xkrd pifrMu,f &GpH zG,w
f jYdk zifyh if? a"m0Em-aq;
aMumukev
f aomf? 0g-aq;aMumolwo
Ydk nf? ok'-H pifMu,fonfu?dk ed*E -H
teHrY &So
d nfu?dk umwH-k jyKjcif;iSm? e oaumEd ,xm-rpGr;f Ekid u
f ek o
f uJh
ok?Yd tx acg-pifppfum;? wH XmeH-xkt
d &yfonf? rwm,-twkid ;f t&Snf
xuf? bda,smaom-vGepf mG ? (wpfenf;) bda,smaom rwm,-twkid ;f
xuftvGe?f tok'w
&a0-txl;ojzihf rpifMu,fonfvnf;aumif;?
bda,smaom rwm,/ / yk'Ef iS pfh yf tqkt
d rsKd ;rsKd ;&S&d m t|uxm#Dum
tqkdrsm;ukd jyNyD;rS o'gusrf;tqkd jyygrnf/
oH.|-3 140/ / usr;f tvkd rwmaemif w'wor'gefteuf pwkwD
ouf tm,jyK? ]]bda,smaom-vGefuJaom? rwm,-twkdif;t&SnftvkdYiSm}}
[k ay;/
O'ge.|-329/ / usr;f tvkd rwmaemif 0dbwtyg'gefteuf yrD
ouf? ]]rwm,-twkdif;t&Snfxuf? bda,smaom-vGefpGm}}[kay;/
oD.|-321/ / usr;f tvkd 0daooeteuf wwd,mouf? ]]bda,smaom-vGefuJaom? rwm,-twkdif;t&Snftm;jzihf}}[k ay;/
0dok'd#D-1 284/ / usrf;tvkd rwmaemif omrDteuf q|Douf?
]]rwm,-twkdif;t&Snf\? bda,smaom-txuf}}[kay;/
aqmif oH,w
k -f O-oD 0do'k #f D av;vD tzGifhrSD;/
iSm-xuf-jzihf-\ pOfwkdif;od ay;bdteufwnf;/

0*f

"ry'bmom#Dum

143

0g-omrpifMu,fonfvnf;aumif;? 'k*E w
&-txl;ojzihf raumif;
aom teH&Y o
dS nfvnf;aumif;? 0g-om raumif;aomteH&Y o
dS nfvnf;
aumif;? a[mwd ,xm-jzpfouJo
h /Ydk {0ar0-twlyif? taumoEH-
qJa&;olu?dk ypaumoaEm-jyef qJa&;vwfaomfvnf;aumif;? 0gjyefqJa&;olonfvnf;aumif;? y[&EH- ykwcf wfou
l ?dk ywdy[
&aEmjyef ykwcf wfvwfaomfvnf;aumif;? 0g-jyefykwcf wfoo
l nfvnf;
aumif;? a0a&e-aemuf&efjzif?h a0&H-a&SU&efu?dk 0lyoarwH-k Nird ;f apjcif;iSm?
e oaumwd-rpGr;f Ekid ?f tx acg-pifppfum;? bda,sm bda,sm-vGepf mG
vGefpGm? 0g-tvGefYtvGef? a0&ar0-&efukdom? ua&mwd-jyK\? wdo'gusr;f tqk/d / eda'o-111 ]]bda,sm+aom+rwm,}}[kc
GJ ]]aomxkdacG;onf? rwm,-twkdif;t&Snfxuf? bda,sm-vGefpGm}}[kvnf;aumif;
]]rwm,-xuf? aom-xko
d o
l nf? bda,sm-vGe\
f }}[kvnf;aumif; teufay;&
aMumif;udk qk\
d ? tqku
d dk q&mjrwfrsm; ESpo
f ufawmfrrlMuyg/(upfbm-1
351? lbm-1 428? arm*fed-1 219)/
wpfenf;/ / ]]bda,sm+aomrwm,}}[kcJG 0dbwsEy#dlyuedygwfyk'f
,lum ]]bda,sm aomrwm,-rsm;pGm twkdif;xuftvGef}}[k *!vma'Pd
ed,a[mif; qkdaMumif;ukd qkd\(Am*H-2 454)/
arm*f-2 25/ / xkd bda,smaomrwm,onf twdo,w0dbwsE
y#dyl uedygwork'g,[k qk
d ]]bda,smaomrwm,-vGeaf om twkid ;f t&Snf
jzihf}}[k ay;\(arm*fed-1 219? arm*fyHed-1 187? Am*H-2 452)?
eDwo
d w
k - 125/ / xkd eykv
H id f rwaemif 0dbwtyg'gefteuf pwkwD
ouf tm,jyKonf[k qk\
d ? okaYd omf wdv
id f rwmo'gom yrmPteufudk
a[m eykv
H if rwo'gu yrmPteufudk ra[mEkid af omaMumihf eDwt
d qku
d dk
q&mtrsm; ESpfoufawmfrrlyg/
aqmif bda,smwpfyk'f aomwpfyk'f zGihfxkwfeda'om/
eykHou yk'frw rdefY[eDwdrSm/
tbd"mefawG taxGaxG rdeaYf vwdo
m/
ed'f-eDwdjy xkd0g' y,fMuax&frsm;pGm/

144

"ry'bmom#Dum

,ru

ok?Yd 0g-qdt
k yfNy;D aomenf;jzih?f a0&med emr-&efwrYdk nfonf? a0a&e&efwrYkH o
l jzih?f udod d umav-wpfpw
kH pfcak omtcg? 0g-b,ftcgrS?
e orE-d rNird ;f at;Ekid u
f ek ?f tx acg-pifppfum;? 0kEad ,0-wk;d yGm;ukef
onfom/ ye-tzkw
Yd pfyg;um;? acVm'De-d wHawG;tp&Su
d ek af om? wmed
tokpeD -d xkrd pifrMu,f &GpH zG,w
f o
Ydk nf? 0g-wku
Yd ?dk 0dyo
aEe-txl;ojzihf
Munfvifaom? O'aue-a&jzif?h a"m0d,rmemed-aq;aMumtyfuek v
f
aomf? eEd ,xm-aysmufuek o
f uJo
h ?Ydk wH XmeH-xkt
d &yfonf? ok'-H
pifMu,fonf? ok*EH- aumif;aom teH&Y o
dS nf? a[mwd ,xm-jzpfouJh
ok?Yd {0ar0-twlyif? ta0a&e-&efwrYkH rlojzih?f cEda rawm'aueonf;cHjcif;arwmwnf;[laoma&jzih?f a,medaom-oifah omtaMumif;
tm;jzih?f reoduma&e-ESv;kH oGi;f jcif;jzih?f ypa0uaPe-w&m;oabm
ukd qifjcifjcif;jzih?f a0&med-&efwo
Ydk nf? 0lyorEd- Nird ;f at;uke\
f ? y#dyr Ed- Nird ;f at;uke\
f ? tbm0H-r&S jd cif;ok?Yd *p E-d a&mufuek \
f / {o
"arm oeEaemwd-um;? ta0a&e-&efwrYkH rlojzih?f a0lyoreocFgawm-&efw\
Ydk Nird ;f at;jcif;[k qkt
d yfaom? {o ({aom)-oabm
onf? ayg&mPaum-a&S;vlBu;D wk\
Yd Opmjzpfaom? "arm-oabmwnf;?
oaAo-H tvH;k pHu
k ek af om? Ak'y apuAk'c P
D mo0geH-bk&m; yapuAk'g
&[Emwk\
Yd ? *wra*g-oGm;tyfaom vrf;wnf;? wd-wGif *gxm
tzGihf tNy;D wnf;/
*gxmy&da,momae-? ,ude -D bDv;l ronf? aomwmywdz avzkv
d f ? ywd|[d-wnfNy?D orwy &dom,yd-a&mufvmaom y&dowf\
vnf;? 0g-twGuv
f nf;? "ra'oem-onf? omwdu
m-onf? ta[mod/
owmonf? wH w xdrk ed ;f rud?k ]]{wdmbDv;l rtm;? w0
oif\? ykwH om;ud?k a'[day;vdu
k af vm?}} wd? tm[rdeaYf wmfrNl y/D
baEjrwfpGmbk&m; bm,mrdaMumufyg\? wdodkYavQmufNyD/
]]rm bm,draMumufEiS ?hf awoif\? 0g-oifrh mS ? {wHbDv;l rud?k

0*f

"ry'bmom#Dum

145

edm,rSD? y&dyaEmab;&efonf? ewdr&Sdawmh?}} wd tm[/


omxdrk ed ;f ronf? wmxkb
d v
D ;l rtm;? ykwH ud?k t'goday;Ny/D om
xdb
k v
D ;l ronf? wHxdo
k m;ud?k pkrw
d mG pkw
f ? tmvda*FwmG ayGUzuf?
ykezef? rmwka,0tartm;om? 'wGmay;? a&m'dwkH idjk cif;iSm?
tm&bdtm;xkwNf y/D txxdt
k cg? eHxdb
k v
D ;l rud?k owmonf?
]]{wHikjd cif;onf? utb,faMumifeh nf;}} wd ykp/d baE t[H
onf? ykaAa&S;? ,xm 0g wxm 0g[kw[
f w
k jf im;jim;aom tjcif;
t&mtm;jzif?h ZD0u
d H toufarG;rIu?kd uayEDy d jyKygaomfvnf;? ukpyd &l H
0rf;jynfah tmif? emvwH (e+tvw)H r&cJyh g? 'ged? uxHtb,foYkd
vQi?f 0gtb,fenf;jzif?h ZD0
d mrdtouf&iS Ef ikd af wmhtehH nf; wd
odaYk vQmufNy/D tx? eHxdb
k v
D ;l rud?k owmonf? ]]rm pdE,
d
rMupH nfEiS ?hf 0g-rpd;k &drEf iS }hf } wdod?Yk ormaowGmoufom&m&ap
? (ajzodr
hf )? wH w xdrk ed ;f rud?k ]]rHbDv;l rud?k aewGmtdro
f Ydk
ac:aqmif? twaemrdr\
d ? a*a[tdrf ? ed0gomaywGmaeap?
t*,m*kbaw[d tOK;tzsm;jzpfaom ,m*k xrif;wdjYk zif?h 0g-rGejf rwf
aom ,m*k xrif;wdjYk zifh y#dZ*g[djyKpv
k yk af uR;avm?}} wd tm[
rdeaYf wmfrNl y?D / omxdt
k rsKd ;orD;onf? wHxdb
k v
D ;l rud?k aewGmtdro
f Ykd
ac:aqmif? yd|0d aH oacgifavQmuf0g;? 0g-acgiftyk 0f g;? ywd|maywGmwnfaeap? 0g-xm;? t*,m*kbaw[d wdjYk zif?h y#dZ*d jyK
pkvyk af uR;Ny?D wmxdb
k v
D ;l rtm;? 0D[yd [&Pumavpyg;axmif;
&mtcg? rkova*eusnaf yGUzsm;jzif?h rk'H OK;xdyu
f ?kd y[&EH 0d,ku
d f
ouJo
h ?Ykd Oy|modxif&Ny/D omxdb
k v
D ;l ronf? o[m,duH oli,fcsi;f
rud?k tmraEwmG ac:? ]]ro Xmaet&yf? 0odwkH aejcif;iSm?
pkrdwGm/ / pkAd"mwf pkr"mwfonf 0'eoHa,ma*(cHwGif;udk ,SOfjcif;ikHjcif; pkwfjcif; rIwfjcif; udkufjcif; vsufjcif;)ukd a[m&um; ]]prdwGm-erf;
}}[k ray;oifhaMumif;ukd "mwGw qkd\/

146

"ry'bmom#Dum

,ru

e oaumrdrpGr;f Edik yf g? tnwtjcm;t&yf? rHighu?kd ywd|may[d


wnfapavm? 0gxm;avm? wd 0wGm? rkovomvm,armif;wif;
ukyv
f nf;aumif;? 0g-armif;wJvnf;aumif;? O'upm#d,H a&avSmift;kd
Bu;D vnf;aumif;? (a&tk;d p&nf;vnf;aumif;)? O'aezdck aemufwnf&dS
&m rD;zkv
d nf;aumif;? edAa umaowHpufNrw
d af &us&m t&yf(ajrmif;)
O'ae/ / O'eo'g zkcd aemufteufudk a[m\? aemuf ]]" okecg
edyZE}d }ukd Munf
h zkcd aemuf acG;tdy
f r&? zkcd aemuf&&Sd m rD;zkd om tdyo
f nf?
xkad Mumihf ]]Oy&d "D,aw xmvsm'duH toEd d O'e-H txuf xrif;tk;d ponfudk
aqmif&m zkdcaemuf? O+"m+,k?-"mef#D-455/}}[kjyKNyD;aemuf rD;zkdukd&atmif
]]O'eH+{w twDwd O'eH-zkdcaemuf&Sd&mt&yf-rD;zkd-pm;zkd}}[k qufyg? okdYr[kwf
XmEsLypm&tm;jzihf zkdcaemuf\wnf&m rD;zkdukd ,lyg/
edAa umao/ / ]]edAH wk q'aum#d,H("mef-217)}}t& edAo'gonf wH
pufNrw
d (f trk;d pGe;f )ukd a[m\? ]]edaoawm tAwd 0am'uH taeem
wd edAH? ed+tA *wdteuf+t?-"mef#D-217/}}[kjyK? wHpufNrdwf (trkd;pGef;)
onf xGuf0ifolwdkY OK;acgif;ESihf xdrd wkdufrdwwfojzihf qJa&;tyfaomaMumihf
]]uko,
d wd taumod,wDwd aumaom(pvif; *H-1 316)}}[kjyK? xkad emif
]]edAH p+wH+aumaom pmwd edAa umaom}}[k qufwyGJ g/ (wpfenf;) aumo
o'g teufrJh,l ]]edAH {0 edAaumaom? (wAm00kwdur"m&nf;)}}[kMuH?
aemuf ]]'g&um tokp ua&mEd}}[k qkdojzihf wHpufNrdwfa&us&mt&yf
(ajrmif;)ukd ,l&rnf? xkad Mumihf ]]edAa umo+'H edAa umao y0wH 0g
ed A a umoH - wH p uf N rd w f a &? ed A a umo+P? ed A a umo+ywe|meH
edAa umoH-wHpufNrw
d af &us&mt&yf? ywe|meyk'af usonf}}[k qufMu/H ucFg
r[m#D-2 242 edaAm'uywe|meHtzGifhI/
wpfenf;/ / edAaumoH+{w twDwd edAaumoH-wHpufNrdwfa&wnf&Sd
&mt&yf}}[kMu?H (wpfenf;) aumoo'g tdrt
f eufa[m,l ]]edA
+'H
edaA y0wH 0g edAH-wHpufNrdwfa&? edA+P? aumaom 0d,mwd aumoH-tdrf
ESihfwlaom wnfae&mXme(ajrmif;)? edA+aumoH edAaumoH-wHpufNrdwf
a&\ wnfae&mXme}}[kMuH/

0*f

"ry'bmom#Dum

147

vnf;aumif;? ouFm&ula#trIdufyHkvnf;aumif;? *gr'Gga& p&Gm\


wHcg;vnf;aumif;? wdod?Yk {awok Xmaeokt&yfwYkd ? ywd|mydwmwnfaeaptyfonf? 0g-xm;tyfonf? (ormem)ydaomfvnf;?
"armif;wif;ukyf ? 0g-armif;wJ? artm;? rkoaveusnaf yGU
jzif?h oDoH OK;acgif;uk?d bdEE H 0d,cGo
J uJo
h ?Ydk Oy|mwdxif&\? "
a&avSmift;kd Bu;D ? 'g&umwko
Yd nf? Opad |m'uHpGeyYf pfaxG;teftyf
aom a&ud?k 0g-vkwaf q;a&uk?d Mowma&Ed ouf0ifapuke\
f ? 0g-us
a&mufapuke\
f "rD;zkd ? okecgacG;wko
Yd nf? edyZEd tdyu
f ek \
f ?
"-wHpufNrw
d af &us&mt&yf(ajrmif;)? 'g&umwko
Yd nf? tokp tnpf
taus;ud?k ua&mEd jyKuek \
f ? (pGeUf uke\
f )? "trIu
d yf Hk ? up0&H
trIu
d u
f ?dk qaEd pGeu
Yf ek \
f ? " &GmwHcg;? *gr'g&um&Gmom;
uav;wko
Yd nf? vua,m*H ypfrw
S f avhusiu
fh pm;jcif;uk?d 0gvuf
wnfph rf;jcif;ud?k ua&mEd uke\
f ? wdokaYd jym? (taMumif;jy)?
oAmedukeaf om? wmedxkt
d &yfwu
Ykd ?dk y#duyd d y,fNy/D tx? eHxkd
bDv;l ruk?d A[d*gar&Gmt
h jyif? 0d0ad wmumaovlwrYkd S uif;qdw&f m
t&yf? ywd|maywGmwnfaeap? wwxdt
k &yf? 0g-od?Yk wm
xkb
d v
D ;l rzk?Yd 0g-twGu?f t*,m*kbwm'Ded tOK;tzsm;jzpfaom ,m*k
xrif;tp&So
d nfwu
Ydk ?dk 0g-rGejf rwfaom ,m*k xrif;tp&So
d nfwu
Ykd ?dk
[&dwmG ydaYk qmif? y#dZ*d jyKpv
k yk af uR;Ny/D om ,ued D xkb
d v
D ;l ronf?
{0Hok?Yd pdaEod pOf;pm;Ny?D (uenf;) ]]'ged? artm;? 0g-\? t,H
o[m,dumoli,fcsif;ronf? A[lyum&mrsm;aomaus;Zl;&S\
d ?
[E,ck? t[Honf? udd wpfpw
Hk pfcak om? y#d*P
k H aus;Zl;twku
YH ?dk
0g-aus;Zl;qyfjcif;uk?d ua&mrdjyKt?hH }} wd-MuNH y/D omxkb
d v
D ;l ronf?
]]ro oH0pa&ESpf ? okAK |u
d maumif;aom rk;d &Gmjcif;onf? 0g
d m? ormoEuypn;f ouf?rd;k aumif;onf? 0eH 0k|?d orm+0k|d ok0|k u
h &yf? oH
oDbm-1 573/ b0dwdvdrrhf nf? xv|maeuke;f jrift

148

"ry'bmom#Dum

,ru

aumufpyg;uk?d ua&m[djyKavm? 0gpdu


k yf sK;d avm? ro oH0pa&?
'kAK |u
d mrk;d r&Gmjcif;onf? 0g-raumif;aom rd;k &Gmjcif;onf? (rd;k acgifjcif;
onf)? b0dwdvdrrhf nf? edE| maea,0csKid 0hf rS ;f aom t&yfom?
oHud?k ua&m[davm? } wdod?Yk o[m,dum,oli,fcsi;f rtm;?
tma&mapwdajym\/ aooZae[d<uif;aomvlwo
Ykd nf? uwoH
jyKtyf (pdu
k yf sdK;tyf)aom aumufpyg;onf? twdO'aue 0gvGeu
f aJ om
a&&So
d nf\tjzpfaMumifv
h nf;aumif;? (tvGeaf &rsm;jcif;aMumifv
h nf;
aumif;)? taem'aue 0ga&r&So
d nf\ tjzpfaMumifv
h nf;aumif;?
ewdysupf ;D \? wmxdt
k rsK;d orD;\? 0g-onf? (uwoHonf?)
twd0,
d tvGet
f uJomvQi?f orZw
d jynfph \
kH ? (atmifjrif\)/ tx
? eHxdt
k rsK;d orD;ud?k aooZem<uif;aom vlwo
Ykd nf? ]]trtrd
w,moifonf? uwoHonf? tapm'auevGeu
f aJ om a&&Sd
onf\ tjzpfaMumif?h (tvGeaf &rsm;jcif; aMumif)h ? ae0 (ewd)rysuf
pD;? tEk'auea&r&So
d nf\tjzpfaMumif?h e ewdrysupf ;D ? okAK |-d
'kAK|dbm0Haumif;pGm rdk;&Gmjcif;&Sdonf\tjzpf rdk;&Gmjcif;r&Sdonf\
tjzpfu?kd 0g-rd;k aumif;jcif; rd;k acgifjcif;ud?k wGmod ? urH tvkyu
f ?kd
ua&modjyK\? {wHodYk jyKEikd jf cif;onf? u Ek acgbmaMumifeh nf;}}
wd? ykpo
k ar;ukeNf y/D ]]trSmuHuRerf wdt
Yk m;? 0gwd\
Yk ? o[m,dum
jzpfaom? ,ued D onf? okAK |'d Ak K |b
d m0Hud?k tmpduw
d ajymjy\? r,H
uRerf wdo
Yk nf? wmxdb
k v
D ;l r\? 0paeepum;aMumif?h xavok
ukef;jrifht&yfwdkYvnf;aumif;? edaEokcsKdifh0Srf;aom t&yfwdkY
vnf;aumif;? omedaumufpyg;wdu
Yk ?kd ua&mrjyKyguke\
f ? 0gpdu
k f
ysK;d yguke\
f ? awexdak Mumif?h aemwd\
Yk ? 0g-onf? (uwoHonf?)
'kAK |u
d m/ / vk;H vk;H rk;d r&Gmjcif;ukd ]]e+0k|d t0k|u
d m}}[kjyK? &Gmoihaf omtcg
r&Gmjcif;ukd ]]'k|K 'k|m taombem+0k|d t0k|dum}}[kjyK?-om&w-1 172?
yg&mbm-1 306? oDbm-1 573/

0*f

"ry'bmom#Dum

149

orZw
d jynfph \
Hk ? 0g-atmifjrif\/ edA'H tNrrJ jywf? trSmuHwd\
Yk ?
a*[awmtdrrf ?S ,m*kbwm'Ded ,m*k xrif;tp&So
d nfwu
Ykd ?kd [&d,rmemedydaYk qmiftyfonfwu
Ykd ?kd e yx urjrifMubl;avm wmed
xd,
k m*k xrif;tp&So
d nfwu
Ykd ?dk {wdmbDv;l rzd?Yk 0g-twGu?f
[&D,Ed ydaYk qmiftyfuek \
f ? wkarSyd wdo
Yk nfvnf;? {wdmzd?Yk 0gtwGu?f t*,m*kbwm'Ded wdu
Yk ?kd [&xydaYk qmifMuavm? wkrmS uHyd
wd\
Yk vnf;? uraEtrIvyk if ef;wku
Yd ?dk MoavmauwdMunhf aI y;
vdrrfh nf?}} wdodaYk jymNy/D txxkt
d cg? ouve*&0godaem
tvk;H pkaH om NrKd U aeolwo
Ydk nf? (NrKd UolNrKd Uom;tm;vk;H wko
Yd nf)? tm
xkb
d v
D ;l rtm;? 0g-ud?k oum&Haumif;pGmylaZmf y-orIu?kd u&ok jyK
d v
D ;l rzk?Yd 0g-twGu?f oum&H-kad opGm (txl;
ukeNf y?D wpfenf;- tm-xkb
wvnf) jyKtyfaom ypnf;ukd? u&ok/ omydxkdbDvl;ronfvnf;?
wawmxkt
d cgrS? y|m,p? oaAoH tvk;H pkaH om vlw\
Ykd ? uraE
wku
Yd ?dk MoavmauED Munhf aI y;vaomf? 0g-onf\tjzpfaMumih?f vmb*yw
m vmbf\ aumif;jrwfonf\tjzpfoYdk a&mufonf? 0g-aumif;
jrwfaom vmbfoYkd a&mufo?Ykd (aumif;rGeaf om vmbfukd &onf)?
r[my&d0g&mrsm;aom ta>c&H&Sdonf? ta[modNyD/ omxkb
d v
D ;l r
onf? ty&bma*aemuftzkYd ? t|8rsK;d ukeaf om? ovmubwmed
vmb*yw
m / / vmb+ta*g vmba*g-vmbf\ aumif;jrwfonf
tjzpf? (bm0y"me bm0avmy)? vmb*+H ywm vmb*yw
m (r.|-3 109)/
(wpfenf;) vmabm+ta*g vmba*g-aumif;jrwfaomvmbf? (0daooe
y&y')? a&SUenf;twkdif; qufwJG/
ovmubwmed/ / ovmum, *ga[wAH bwH ovmubw-H pma&;wH
rJjzihf ,laptyfaomqGr;f (tH#-D 1 200)? ovmum, 'gwAH bwH ovmubwH-pma&;wHrJjzihf vSLtyfaomqGrf;('D#D-3 228? tH#D-2 271)? ovmuH
*g[maywGm 'gwAH bwH ovmubw-H pma&;wHru
J dk ,lap vSLtyfaom
qGr;f (om&w-3 234)? ovmuH ygawwGm *ga[wAH bwH ovmubw-H

150

"ry'bmom#Dum

,ru

pma&;wHqrG ;f wku
Yd ?dk y|ayodjzpfapNy/D wmedxkpd ma&;wHqrG ;f wku
Yd ?dk
,m0Zumvm,aeYumvwkid af tmif? 'D,Ead ,0ay;vSLtyfuek o
f nf
om? wd-wGif umV,ued 0D wK tNy;D wnf;/
umV,ued 0D wKbmom#Dum Ny;D Ny/D

5-aumoru0wKbmom#Dum
ya& p e 0dZmeEw
D -d aom? rH "ra'oeH owm aZw0ae 0d[&aEm aumorauaumorND rKd U[laom ae&m&Su
d ek af om? 0g-aumorD
NrKd U aeukeaf om? bduL &[ef;wdu
Yk ?kd tm&A-? uaxod-Ny/D
[dcsUJ OK;tH?h aumor,
d H aumorND rKd U? 0g-aumorDN rKd U\ teD;jzpf
aom? aCmodwm&maraCmodwola|; aqmufvkyfaptyfaom
ausmif;wkduf? 0g-aCmodwmHkausmif;wdkuf? aCmodwm&marwd
aCmodwao|dem um&daw tm&mar?-r.|-20 288/ yowyowy&d0g&mig;&mig;&mta>ct&H&Sdukefaom? 0de,"a&m p0denf;"dk&f
&[ef;vnf;aumif;? (0denf;yd#uukd aqmifaom&[ef;vnf;aumif;)?
pma&;wHrJcs ,laptyfaomqGrf;(0dvH#D-2 36)? ovmuma,m qdEdwGm
umwAH bwH ovmubwH-pma&;wHrJwkdYukd jzwf jyKtyfaomqGrf;(ygpd
a,m-501)? ovmum,+umwAH O'do
w
d AH 0g+bwH ovmubw-H pma&;wH
rJjzihf jyKtyf TeftyfaomqGrf;(plbm- 304)/
aumord,
/H / wdawe(cg;ojzih)f uko,
D wd taumoD,wDwd aumoarm-BuKd Uyif? uko+A?-arm*f-7 122/ aumoarm+{w twDw
d aumorD-
BuKd Uyifrsm;pGm &S&d mNrKd U? aumor+P+?-r.|-2 287/ (wpfenf;) ukor
odaem+ed0gaom aumorD- ukor&aoh\ae&m-ocFe;f ausmif;? aumord-
,m+t0d'la& b0g aumorD-ukor&aoh\ ocFef;ausmif;teD; jzpfaom
NrdKU(r#D-2 304? om&w-2 238)/ ukoare+edAwm aumorD-ukor&aoh
onf jzpfaptyfaomNrKd U(arm*f-4 18)? ]]cg'x yd0x}}wsm'D[d 'o[d oa'[d
aumoEd {wmwd aumorD? uko+A+?-"mef#D-200/

0*f

"ry'bmom#Dum

151

"ruxdaum p"ruxdu&[ef;vnf;aumif;? (w&m;a[maom &[ef;


vnf;aumif;)? (wdod?Yk ) a'G2yg;ukeaf om? bduL wdo
Yk nf? 0d[&ok
aeukefNyD/ 0d.|-3 431? r.|-2 291? Zm|-3 462 ]]0de,"a&m p
okwE ad um p (okwe af qmif&[ef;)}}[k qk\
d ? awokxd&
k [ef;2yg;wdw
Yk iG ?f
"ruxdaum"ruxduu&[ef;onf? {u'd0oHwpfckaomaeY?
o&D&0vH ud,
k f oH;k pGjJ cif;ud?k 0g-ud,
k v
f ufow
k o
f ifjcif;ud?k uwGm
jyKNy;D ? O'uaum|aua&csKd ;tdrf ? (a&csKd ;cef;)? tmpreO'um0aooH aq;aMumaMumif;jzpfaom a&t<uif;tuseu
f ?dk 0g-oefo
Y uf
a&t<uif;tuseu
f ?kd bmZaecGuf ? XaywGm0csex
f m;omvQi?f edurd xGucf NhJ y/D ypmaemuf? 0de,"a&m0denf;"d&k &f [ef;onf? ww
xdak &tdrf ? 0g-od?Yk y0da|m0ifonf? (ormaem-aomf? ) wH O'uHxdak &
ud?k 'domG jrif? edur w
d mG xGu
f ? w&Htjcm;aom "ruxdu
&[ef;ud?k ]]tm0kaomigh&iS f w,mt&Sio
f nf? O'uHud?k XydwH csex
f m;
tyfoavm}} wdok?Yd ykpd Ny/D tm0kaomigh&iS f tmrrSeyf g? wd
odaYk jymNy/D {wa&<uif;udk csex
f m;&m? tmywb
d m0Htmywf\
tjzpfu?kd 0g-tmywfoifah Mumif;ud?k e Zmemod urodb;l avm wdar;Ny/D tmrrSeyf g? e Zmemrdrodyg? wdodaYk jymNy/D tm0kaom
{wa&<uif;udk csex
f m;&m? tmywd tmywfonf? a[mwdjzpf\?
wdodkYajymNyD/ awe [dxdkokdYjzpfvQif? eHxdktmywfudk? y#du&dmrdukpm;ygrnf? wdodaYk jymNy/D tm0kaom yeodaYk omf
vnf;? awt&Sib
f &k m;\? tmywd pyf? 0g-onf? uwHpyf? topd
onmESiw
hf uG apwemjzifh raphaqmfr
l ? (apwemrygbJ)? twd,mowduif;ojzif?h (trSww
f rJ)h ? oap uwHtu,f jyKtyfro
d nf
jzpft?hH ({0H owd)? tmywd onf? ewd r&Syd g? (roihyf g)? wdokaYd jym
Ny/D aomxd"k ruxdu&[ef;onf? wm tmyw,
d mxdt
k mywf?
wm/ / wmaemif o0dbwfukd awok 0k'dokwfBuD;jzihf omjyK(l106)? (wpfenf;) Cyawm oo
meH oH om ]]Cyawm om}}[laom a,m*

152

"ry'bmom#Dum

,ru

temyw'd |d d temywf[k t,l&o


dS nf? 0g-tmywfroif[
h k rSw,
f o
l nf?
ta[modNy/D 0de,"a&mydonfvnf;? twaemrdr\
d ? edw
d umeH
rS
D aeaom wynfw
h t
Ykd m;? ]]t,H "ruxdaumonf? tmyw od?Yk
tmyZrmaemydoifah &mufygaomfvnf;? e Zmemwdtmywftjzpfudk
rod? (tmywfoihrf eS ;f rod)?}} wdod?Yk tma&mapodajymNy/D awxdk
0denf;"d&k &f [ef;\ wynfw
h o
Ykd nf? wxd"k ruxdu&[ef;\? ed-d
waurS
D aeaom wynfw
h u
Ykd ?kd 'domG ? ]]wkrmS uHwd\
Yk ? OyZma,m
OyZm,fonf? tmyw od?Yk tmyZw
d mG ydoifah &mufvnf;? 0g-aomf
vnf;? tmywb
d m0Htmywf\tjzpfu?kd e Zmemwdrod?}} wd? tm[HokajymukeNf yD? awxd"k ruxdu&[ef;\ wynfw
h o
Ykd nf? *Em?
twaemrdr\
d ? OyZm,tm;? tma&mapoHk avQmufuek Nf yD? aom
xd"k ruxdu &[ef;onf? {0Hod?Yk tm[Ny?D (u)? ]]t,H 0de,"a&m
onf? ykaAa&S;? temyww
D d temywf[?k 0gtmywfroif[
h ?k 0wGm
ajymNy;D ? 'ged? tmyww
D d tmywfoih\
f [l? 0'wdajymjyef\?
{aom0denf;"d&k &f [ef;onf? rkom0g'Drkom;ajymavh&o
dS w
l nf;?}}
wd (tm[)/ awxd"k ruxdu&[ef;\ wynfw
h o
Ykd nf? *Em?
]]wkrmS uHwd\
Yk ? OyZma,monf? rkom0g'Dwnf;?}} wd tm[Ho/k
awxd&k [ef;wdo
Yk nf? {0Hod?Yk tnrnHtcsi;f csi;f ? uv[Hcku
d &f efu?kd
0,okwdk;yGm;apukefNyD/ wawmxdkrSaemuf? 0de,"a&monf?
MoumoHtcGiu
hf ?kd vbdwmG &? "ruxdu\(tay:)? tmyw-d
,mud?k t'aerIjcif;aMumif?h OauyeD,urH OauyeD,uHu?kd
0dbm*jzihf okdYr[kwf vkdufvmaom 0go'gjzihf oukd omjyK(0daAm-72)? ovm wm &jyK/
OauyeD,urH/ / tmywfukd rIjcif; rukpm;jcif; rdpmt,lukd rpGefY
jcif; 3yg;wkdYwGif wpfyg;yg;aMumihf ypnf;tmrdotay;t,lvkyfjcif; pmay
usrf;*ef oif,lykdYcsjcif; &Sdckd;jcif; c&D;OK;BudKqkdjcif;paom udpwkdY tjcm;aom
&[ef;wkdYESihf ywfoufcGifhr&Sd&atmif oHCmrS Munfz,faMumif;0denf;uHukd

0*f

"ry'bmom#Dum

153

k cgrS? y|m,p?
0gESix
f w
k af Mumif;uHu?kd tumodjyKNy/D wawmxdt
awoHxd0k ed nf;"d&k &f [ef;ESihf "ruxdu&[ef;wd\
Yk ? yp,'g,um
ypn;f 4yg;vSL'gef;ukeaf om 'g,umwko
Yd nfvnf;aumif;? Oy|mumyd
tvkyt
f auR;wdo
Yk nfvnf;aumif;? a'G2zufuek af om? aum|mom
tkypf w
k o
Ydk nf? ta[oHk jzpfuek Nf y/D Mo0g'y#d*g [dumMo0g'udk cH,l
ukeaf om? bduK ead ,mydbduK ew
D v
Ykd nf;aumif;? tm&ua'0wmyd
tapmift
h a&Smufjzpfaom ewfwv
Ykd nf;aumif;? wmoHxdek wfw\
Ykd ?
oE|d orwm xk
d t&yf qkaH wGUtyfz;l ukef aumif;pGm qnf;uyfazmf
qnf;uyfzufjzpfuek af om? (awGUko
H mawGUtyfz;l ukef oGm;azmfvmzuf
pm;azmfaomufzufjzpfuek af om)? tmumo|a'0wmydaumif;uif
wnfaomewfwdkYvnf;aumif;? 0g-tmumopkd;ewfwdkYvnf;aumif;?
wdod?Yk ,m0 jA[avmumjA[mb
h w
Hk ikd af tmif? oaAyd tvH;k pHv
k nf;
jzpfuek af om? ykxZk e mykxZk Ofwo
Ykd nf? a'G2zufuek af om? yumtkyf
OauyeD,uH[k ac:onf(0d-4 48)? ]]tmywdt
'em'Dok O'&w
d mG cdy,
D wd
tyeD,wd taee 0de,uaremwd OauyeD,?H OauyeD,ar0+urH OauyeD,urH(ygpda,m-415)}}[kjyK/
Mo0g'y#d*g[dum/ / y#d*PSEDwd y#d*g[dum? Mo0g'H+y#d*g[dum
Mo0g'y#d*g[dum? pmtkyfwdkY ]]Mo0g'y#d*g[um}}[k &Sd\? okdYaomf bduKeda,mukd &ojzihf wdv
id jf zpf&um; 'g,dum(l-353)ponfwu
Ykd o
hJ Ydk y#d+*[+
PGK+tm? PGKukd tujyK awok 0k'dokwfBuD;jzihf t-ukd jyK NyD;ap&rnf
jzpfaomaMumihf Zm.|-3 462twkdif; ]]Mo0g'y#d*g[dum}}[k &Sd&rnf/
oEd|orwm/ / yD,o
w
l d 'd|m? o*Fr+ 'd|m oEd| m? bZEDw
d bwm?
oH+bZ+w? ok|K+bwm orwm (0d.|-1 248? yg&mbm-2 487)? (wpf
enf;) orEDwd orwm-tuRrf;0ifaomewfwkdY? or (0dmo-tuRrf;0if
jcif; teuf)+w?-eDwd"mwk-129/ (wpfenf;) orZeH orwd? orwd+a,oH
twDwd orwm-txl;wv,f qnf;uyfaexkdifjcif;&SdaomewfwdkY? orwd+
P?-oH#D-2 471/ oEd|m p+orwm p oEd|orwm/

154

"ry'bmom#Dum

,ru

pkwo
Ykd nf? ta[oHk ukeNf y/D yeonfomruao;? pmwkr[m&mZduH
4yg;aom ewfrif;Bu;D wd\
Yk ae&mbHu
k ?kd 0g-pwkr[m&mZfewfjynfu?kd
tm'-tpuk?d uwGmjyK? ,m0 tued|b0emtued|bHw
k ikd af tmif?
{uedEm 'HwpfNyKd ief ufjzpfaom yJw
h ifo&H adS om? 0g-&Sv
d su?f (yJw
h ifxyf
vsu)f ? aumvm[vHtkwt
f w
k u
f suu
f sut
f oHonf? t*rmodysUH ESYH
oGm;Ny?D 0g-jzpfNy?D tx? {aumwpfyg;aom? tnwa&mrxif&mS ;
aom? bduK onf? wxm*wHod?Yk OyouFrw
d mG ? OauyumeHESif
xkwfwwfukefaom? 0de,"&taE0godumeH0denf;"dk&f\ teD;ae
wynfw
h \
Ykd ? ]]"rad uae0w&m;ESihf ,SOo
f nfomjzpfaom? 0de,uare
0denf;uHjzif?h t,H "ruxdu&[ef;ud?k Ouad wmESix
f w
k t
f yfNy?D }}
wdodaYk om? v' pt,luv
kd nf;aumif;? ye-xdrk w
S pfyg;? Ouw
d m Ek0wumeHESix
f w
k t
f yfaom &[ef;odYk tpOfvu
kd u
f ek af om? "ruxdutaE0godumeH"ruxdu&[ef;\ teD;aewynfhwdkY\? ]]t"rdauae0w&m;ESifh r,SOo
f nfomjzpfaom? uare0denf;uHjzif?h Ouad wm
{uedEm'H aumvm[vH/ / aumvm[vo'gonf ygVdt|uxm
#DumwkdY ykvdif eykvdiftm;jzihf 2rsdK;awGU&\? edEm'o'gum; ykvdifwpfrsdK;om
awGU&\? aumvm[vHudk &ojzihf ]]{uawm+y0awm+edEm a'g ,m
wd {uedEm 'H(yg&mbm-1 322)}}[kjyK? aumvm[vH\ wkvsm"du&P0dao
oe? (wpfenf;) t*rmod\ Bu,
d m0daooeMu?H aumvm[vHukd ]]aumveH
aumavm-wpfaygif;wnf;jzpfjcif;? (rnfoUl toH[k cJrG &jcif;)? aumvH+tm[vwd 0dEw
w
D d aumvm[vH-wpfaygif;wnf;jzpfjcif;ukd &aom (rnfoUl toH
[k cJGr&aom) qlnHoH? aumv+tm+[v+t?-"mef #D-130/}}[kjyK/
wpfenf;/ / 2yk'fvkH;ukd t*rmod\ uwm;,l ]]{uedEm'H-wpfNydKif
eufjzpfaom yJhwifoHonfvnf;aumif;? aumvm[vH-onfvnf;aumif;}}
vnf; ay;Mu\? xkdtvkd {uedEm'Hukd ykvdifrS eykvdifokdY jyefaeaom vd*F0d
yvmoMuH? ]]ykeyKeH+ema'g edEma'g-tzefzef jrnf[nf;oH-yJhwifoH? {uawm+y0awm+edEma'g {uedEma'g}}[kjyK(om&w-1 180)?2yk'fvkH;ukd uH
teuf,l ay;Muao;\? t*rmod\uwm; oD;jcm;r&Sdojzihf raumif;yg/

0*f

"ry'bmom#Dum

155

ESix
f w
k t
f yfNy?D }} wdodaYk om? v' pudv
k nf;aumif;? p-xdrk w
S pfyg;?
Oauyau[dESix
f w
k af om &[ef;wdo
Yk nf? 0g&d,rmemerd wm;jrpftyf
ukeo
f nfvnf;jzpfuek af om? awoHxdOk uw
d m Ek0wu&[ef;wd\
Yk ? wH
xd"k ruxdu&[ef;ud?k tEky&d0ga&wGmtpOf0ef;&H? 0dp&Pbm0H p
vSnv
hf nfuek o
f nf\ tjzpfuv
kd nf;aumif;? tma&mapodavQmufNy/D
b*0gonf? ]]or*gnDw
G o
f w
l o
Ykd nf? a[mEK ud&jzpfMuukeaf vm
wJ?h }} wdod?Yk a'G 0ga&2Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd ?f ayaowGmapvTwv
f aomf?
(tajymckdif;vaomf)? ]]baE&m; or*gwdkYonf? b0dwHkjzpfjcif;iSm?
e p Ed tvdrk &SdMuyguke?f }} wd-ok?Yd okwmG Mum;&? wwd,0ga&
wwd,tBudrf? ]]bduKoHaCm&[ef;taygif;onf? bdaEmuGJNyD?
bduK oaH Cmonf? bdaEmNy?D }} wdodY k rdefYawmfrlNyD;? awoH
xdkOauyu&[ef; Ouw
d m Ek0wu&[ef;wd\
Yk ? oEu
d H txHo?Ykd *Em
<uawmfr
l ? OauyumeHESix
f w
k u
f ek af om &[ef;wdt
Yk m;? Oauyae
ESix
f w
k jf cif;vnf;aumif;? wa&oHtjcm;ukeaf om "ruxduESihf
Ouw
d m Ek0wu&[ef;wdt
Yk m;? tmyw,
d mud?k t'ae prIjcif;
vnf;aumif;? tm'De0H-tjypfukd? uaxwGma[mawmfrlNyD;? yke
wpfzef? awoHxdk2zufaom&[ef;wdkYtm;? waw0xdkaumorDNrdKU
aCmodwmkHausmif;wdkufyif? {uoDrm,Hwpfodrfwnf;? Oaygoxm'Ded Oykou
f t
H p&So
d nfwu
Ykd ?kd tEkZmedwmG cGijhf yKawmfr
l ? bw*g'DokqGrf;pm;ausmif; tp&So
d nfwYkd ? b@eZmwmeHjzpfaom cdu
k f
&ef&adS om &[ef;wdu
Yk ?kd (cku
d &f efjzpfymG ;ukeaf om &[ef;wku
Yd )dk ? ]]tmoeE&u
d m,ae&m2ckw\
Ykd tMum;jzpfaom ae&mwpfc&k adS omxdik jf cif;jzif?h
b@eZmwm/ / b@eH+ZmwH {awoEd b@eZmwm? 0daooe
y&edygw0aoe apwH 0kwH?-tH#D-2 194? om&w-3 4? 0drwd-2 3/
tmoeE&u
d m,/ / {uH tmoeH+tE&H (As0[dw)H rdm edoEd -
ud&d,m,mwd tmoeE&dum-wpfae&mpDjcm;jcif;&Sdaomxkdifjcif;(ygpda,m400) tmoemeH+tE&H tmoeE&-H ae&m2ckw\
Ydk tMum;? tmoeE&+H tm

156

"ry'bmom#Dum

,ru

0gae&mwpfcpk D jcm;xdik jf cif;jzif?h edo'D w


d AH xdik &f m\?}} wdodaYk om?
bwa*qGr;f pm;ausmif;? 0wH usi0hf wfu?kd ynmaywGmtjym;tm;jzifh
odapawmfrNl y;D ? 0g-ynwfawmfrNl y;D ? ]]'gedyd vnf;? b@eZmwm0jzpfaom cdu
k &f ef&u
dS ek o
f nfom? ([kwmG )? 0d[&Ed aeuke\
f ?}}
wd? okwGmMum;awmfrl? wwxdkt&yfodkY? *Em-<uawmfrl?
]]bdua 0wdYk tvHroif?h b@eHrdrw
d b
Ykd ufwiG f wdik yf ifjcif;ud?k (cku
d f
&efjzpfjcif;uk)d ? rm (tuw)rjyKMuESi?hf }} wdtm'Ded odt
Yk p&Sad om
pum;awmfwu
Ykd ?kd 0wGmrdeaYf wmfrNl y;D ? ]]bdua 0 {aw b@euv[0d*[
0d0g'g emrrdrw
d b
Ykd ufwiG w
f ikd yf ifjcif; cdu
k &f efjzpfjcif; qefu
Y sif
buf,jl cif; qefu
Y sib
f uf ajymqdjk cif;wdYk rnfonf? tewum&um
tusK;d rJu
h kd jyKwwfuek \
f / [drSe\
f ? uv[Hcku
d &f efu?dk edm,rS
D ?
(taMumif;jyK)? v#Kuu
d m-ADv;kH iSurf jzpfaom? oukPu
d mydiSurf
uav;onfvnf;? [wed m*HBu;D rm;aomqifu?kd ZD0w
d u,H touf\
ukejf cif;ok?Yd ygayoda&mufapcJzh ;l Ny?D }} wdok?Yd v#Kuu
d ZmwuHv#K
uduZmwfawmfu?dk uaxwGmNy;D ? ]]bdua 0wkYd or*gnDw
G o
f w
l Ydk
onf? a[mxjzpfMuavm? rm 0d0'xqefu
Y sib
f uf rajymqkMd uESi/hf
tww
D d tmoeeE&u
d m-ae&m2ckw\
Ydk tMum;jzpfaom ae&m&Sad omxkid jf cif;?
Bud,m0daooeteuf wwd,mouf(r[mbm-2 744)/
b@euv[0d*[
0d0g'g/ / b@Ed y&dbmoEd {awemwd b@eH?
0dk'pdwH('D#D-3 87? r#D-3 240)? uvD,wd y&drD,wd taee ol&bma0gwd
uva[m? uv+ [?-arm*f-7 223? uvH [ewDwd uva[m-olwpfyg;\
rmefukd ESdrfeif;zsufqD;;wwfaom &efjzpfrI? uv+[e+uGd?-O'ge.|-309?
|jyK-85)? 0dlyH 0dk'H 0g *[PH 0d*a[m(om&w-1 113)? 0dlyH *PSmwd
awemwd 0d*a [m-azmufjyefpmG ,laMumif; a'gorlpw
d K ym 'f? 0d'k H 0'wd {awemwd 0d0ga'g-qefYusifbuf ajymqdkaMumif; a'gorlpdwKym'f('D#D-2 99? tH#D3 293)? 0dka'g+0ga'g 0d0ga'g(uy'Kr? 0drwd-2 208)/ b@eH p+uva[m
p+0d*a[m p+0d0ga'g p b@euv[0d*[0d0g'g/

0*f

"ry'bmom#Dum

157

[drSe\
f ? 0d0g'Hqefu
Y sib
f ufajymqkjd cif;uk?d edm,? taeuowo[mtode;f ru rsm;pGmukeaf om? (odeaf ygif;rsm;pGmukeaf om)?
0umydik;H wko
Yd nfvnf;? ZD0w
d u,H ok?Yd ywma&mufz;l ukeNf y?D }} wd
ok?Yd 0uZmwuH0uZmwfawmfu?dk uaxod-Ny/D {0rd okYd a[m
awmfryl gaomfvnf;? awokxk&d [ef;wko
Yd nf? b*0awm\? 0peH
pum;awmfu?dk tem'd,aEok rem,luek v
f aomf? "r0g'demtrSew
f &m;
udk ajymavh&adS om? ("r0g'Djzpfaom)? wxm*w\? 0da[oHyifyef;
awmfrljcif;ukd? tedpaEetvkdr&Sdaom? tnwa&ewpfyg;aom
&[ef;onf? (wpfenf;) ]]tnwa&e-aom? "r0g'dem-onf? wxm*w\? 0da[oH-ud?k tedpa Ee-vaomf? 0g-tvdrk &So
d nf\ tjzpfaMumif}h }[k wpf
enf;ay;? ]]baE&m; "romrdw&m;\ t&Sijf zpfawmfral om? b*0g

jrwfpmG bk&m;onf? tm*arwk(a[majymqk;H rrIu)dk &yfqikd ;f awmfryl g?


baE b*0gonf? taygkaum(t"dukP;f Nird ;f at;zk)Yd tm;xkwf
jcif;&Sad wmfrrlonf? (aMumifMh urJo
h nf)? 'd|"rock 0d[m&Hrsuaf rSmufb0
csr;f ompGmaeaMumif;ormywfu?dk tEk,ak wmtzefzeftm;xkwf
awmfro
l nf? 0g-cHpm;awmfro
l nf? ([kwmG )? 0d[&wkaeawmfryl g? r,ar0wynfah wmfwo
Ydk nfom? awe b@aeexkrd rd w
d b
Ykd ufwiG f wkid f
yifjcif;jzifv
h nf;aumif;? awe uva[exkcd u
dk &f efjzpfjcif;jzifv
h nf;
aumif;? awe 0d*a [exkq
d efu
Y sib
f ufudk ,ljcif;jzifv
h nf;aumif;? awe
0d0ga'exkq
d efu
Y sib
f ufudk ajymqkjd cif;jzifv
h nf;aumif;? ynm,dmr
xif&mS ;yguket
f ?hH 0g-vlocd yH guket
f ?hH }} wdok?Yd 0kawavQmuftyfaomf?
twDwH uk?d tm[&daqmifawmfrNl y?D (utb,foYkd aqmifawmfrl
oenf;)
bdua 0 blwykAH a&S;jzpfz;l aom taMumif;um;? (wpfenf;)
blwykA-H a&S;jzpfz;l aom 0wKaMumif;uk?d (bmodmrd-a[mawmfrl
rnf?) Am&mPod,H NrKd U? jA['awm emrjA['wfrnfaom? umod&mZmumodrif;onf? ta[mod&Scd NhJ y/D jA['awejA['wfrif;onf?

158

"ry'bmom#Dum

,ru

'DCw
D
d 'DCw
D rd nfaom? aumov&anmaumovrif;\? &ZH
Edik if u
H ?dk tpEd w
d mG vk,
l ? 0g-jcif;aMumih?f tnmwua0aoerxif&mS ;
ol\toGijf zif?h 0oEae&aom? ydwak emcrnf;awmf\? 0g-ud?k
rm&dwbm0H ap0aoaptyfonf\tjzpfuv
dk nf;aumif;? 0gowftyf
onf\ tjzpfuv
dk nf;aumif;? 'DCm0kurk ma&e'DCm0krif;om;onf?
twaemtm;? ZD0ad wtoufu?dk 'daEay;tyfaomf? wawmxkt
d cgrS?
y|m,p? awoHxkjd A['wfrif;ESihf 'DCm0krif;om;wk\
Yd ? or*bm0H
pnDw
G u
f ek o
f nf\tjzpfuv
dk nf;aumif;? uaxwGm? ]]bdua 0wkYd
tm'dE' @meHudik ,
f t
l yfaom wkwv
f ufeuf&u
dS ek af om? tm'dEo
wmeHukid ,
f t
l yfaom wkwrf w
S pfyg; "m;paom tjcm;vufeuf&u
dS ek af om?
awoH &mZleH xkrd if;wk\
Yd aomfrv
S nf;? ydo'gtausMu?H {0lyH aom?
cEad om&pH onf;cHjcif; aumif;aomtrI arGUavsmo
f \
l tjzpfonf?
b0dwd emrjzpfEidk cf Jhao;\/ bdua0wkdY ,H (a,) wkarStMuif
oifwkdYonf? {0HokdY? oGmcgawaumif;pGma[mawmfrt
l yfaom? "r0dea,w&m;tm;jzifh qk;H roif&h m omoemawmf? yAZw
d m&[ef;jyK
cJu
h ek o
f nf? ormemukev
f su?f crm ponf;cHuek o
f nfvnf;aumif;?
aom&wm paumif;aomtrI arGUavsmu
f ek o
f nfonfvnf;aumif;?
ba0,smxjzpfukef&m\? wH-um; teufrJhedygwf? (aw wkarSxko
d ifwo
Ydk nf?) "omoemawmf? aomabx acgwifw
h ,fuek f
&mtHah vm (wifw
h ,fp&m&SMd u\avm)?}} wdok?Yd Mo0'dwmG ydqk;H r
,H aomabx / / ,Hudk vd*0F yd vmo 0pe0dyvmo aomabx
{,smx0dbwf ,smudkacsonf[k ,l ay;cJhonf? ,Hukd ,'dteuf,l
]]bdua 0 wkarS {0H oGmcgaw "r0ed a, yAZw
d m ormem crm paumif;?
aom&wm p-aumif;? ,H (,'d) ba0,smx-tu,f jzpfuek t
f ?hH ({0H oaEo-k
ukev
f aomf?) "-? aomabx acg-wifw
h ,fuek &f mtHah vm}}[k wpfenf;ay;/
]],H(,'d)-tu,f? wkarS ?ay? aom&wm ba0,smx-jzpfygukerf u
l m;? "? aomabx acg-wifw
h ,fuek &f m\}}[kvnf; ay;Mu\/

0*f

"ry'bmom#Dum

159

awmfr
l vnf;? 0g-aomfvnf;? awxk&d [ef;wku
Yd ?dk ora*nDw
G o
f w
l Ydk
uk?d (nDw
G o
f rl sm;jzpfatmif) umwkH iSm? ae0 toud rpGr;f Ekid cf /hJ aom
xkjd rwfpmG bk&m;onf? wm, tmudP0 [
d m&wm,xko
d Ykd a&m>yrf;aom
ae&jcif;&So
d nf\tjzpfaMumif?h (xko
d Ydk a&ma&maESmaESm ae&jcif;aMumih)f
OuPad wmNi;D aiGUawmfro
l nf? [kwmG -? ]]t[Honf? 'ged? tmudaPma&m>yrf;onf? ([kwmG )? 'kuH qif;&JpmG ? 0d[&mrdae&\? ar
p bduL &[ef;wko
Yd nfvnf;? rr\? 0peHuk?d e ua&mEd rjyKusihf
uke?f 0grvdu
k ef muke/f t[Honf? {uaum0wpfyg;wnf;omvQi?f
*PrSmtaygif;tazmfrS? 0lyua|muif;qdwf&mokdY a&mufonf?
([kwmG )? ,ELe 0d[a&,sH tu,f ae&ygrlum; aumif;avpG?}} wdok?Yd pdaEwmG -? aumor,
d H aumorND rKd U? yd@m,iSm? p&dwmG vSnhf
vnfawmfrNl y;D ? bduK oC
H H &[ef;taygif;uk?d teyavmauwGm
ryefajymrl? {uaum0omvQi?f twaemrdr\
d ? ywp0D &Huk?d tm'g,? AmvuavmPu*grHAmvuavmPu&Gmok?Yd *Em? ww
xk&d mG ? b*kaw&b*kax&ftm;? {upm&du0wH wpfyg;wnf; vSnhf
vnf&jcif;&Sad om usi0hf wfu?dk 0g-wpfyg;wnf; usix
fh u
dk af om 0wfu?dk
wpfenf;/ / ,Hudk Bu,
d my&mroe wHut
dk euf&dS aomabx {x
0dbwf,
l ]]bdua 0 wkarS-wdo
Yk nf ?ay? aom&wm-aumif;? ,H ba0,smxtMuifjzpfuek &f m\? wH-xko
d jYdk zpfjcif;onf? "-? aomabx acg-wifw
h ,f
&m\avm? (wifhw,fp&m&Sd\avm)}}[k ay;/
wpfenf;/ / ,H wH2yk'fukd wwd,mteuf yxrm0dbwfMuH ]],HtMuifonf;cHjcif; aumif;aomtrI arGUavsmfol\tjzpfjzifh? wkarS? crmaumif;? aom&wm-aumif;? ba0,smx-uke\
f ? wH-xko
d nf;cHjcif; aumif;
aomtrI arGUavsmo
f \
l tjzpfjzif?h "-? aomabx-wifw
h ,fapukeaf vm?
acg teufrJh?}}[kay;/(0d.|-3 248? ygpda,m-338? r[mbmyged-2 58/
{upm&du0wH/ / p&PH pma&m? pma&m+{w twDwd pm&duH?
{uH+pm&duH {upm&duH? {upm&duH+p+0wH pmwd {upm&du0wH(plbm-

160

"ry'bmom#Dum

,ru

uaxwGm? ygpDe0Hord*'ga,om;aumifwu
Ydk kd ab;rJah y;&mjzpfaom
ta&SU0g;awm? wdPH 3yg;ukeaf om? ukvykwm eHtrsK;d aumif;om;
wkt
Yd m;? omr*d,
medoo
H H nDw
G o
f w
l \
Ykd tjzpf\ tusK;d uk?d 0g-nDw
G f
jcif;\ tusKd ;ud?k uaxwGm? a,etMuift&yf? ygvdav,suH
ygvdav,su&Gmonf? (yvvJ&mG onf)? tw?d wHxkyd gvdav,su&Gmok?Yd
0g-? a&SUenf; om&w-3 360? aemufenf; 0drwd-2 209/ t0o&d
a&mufawmfrlNyD/ wMw-xkdokdYa&mufawmfrlNyD;&mtcg? b*0gonf?
319)?(wpfenf;) p&dwAEd pm&duH? p&+Ps? ,ukd ujyK? {aue+pm&duH
{upm&duH? a&S;enf;twkdif; qufwGJyg(ygpda,m-485)/
ygvdav,suH / / yXrmteuf 'kw,
d mouf(0drwd-209)? oH.|-2
280 ygvdav,suNrKd U[k qk\
d ? xkt
d vkd yXrm0dbwfwnf;/ ygpda,m-403
|#DaemufokdY rvkdufbJ ]]ygvdav,suH-yvvJawmtkyfaeaom qifajymif
okdY}}[k ay;&ef zGihf\/
wMw ok'/H / ok'HteufrJh? wonf (1) vGefcJhNyD;aom j'yfukd pJG&aom
yuE0do, w (2) wkdufkdufpJGp&m&Sdaom yod'0do, w (3) jzpfcJhNyD;aom
Bu,
d mukd pJ&G aom tEkbw
l 0do, w-[k 3rsKd ;&S\
d ? wMw tEkbw
l 0do,
w-,l a&SU0gus ]]t0o&d}}[laom Bu,
d mukd pJo
G nf/(tvuFmbm217)
wpfenf;/ / 0d-3 499 ]]wMw ok'H b*0g ygvdav,sau 0d[&wd
&udw
0eoa@ b'omvrlav}}[k &S
d 0d.|-3 434 ygvdav,sauukd
]]ygvdav,suH Oyedm,}}[k zGi\
hf ? 0d.|twkid ;f ]]ygvdav,suH Oyedm,}}[k &S\
d ? a0,H r[med-2 283 w-ukd yod'0 o
d ,,lum wMwukd
ygvdav,sauESifh wJ
G ]]wMw ygvdav,sau-xkyd gvdav,su&Gm}}[k ay;\?
vnf; w-ukd yod'0 o
d , Mwypn;f ukd uHteufa[m ,lum ]]wMw ygvdav,suH-xkdygvdav,su&Gmukd}}[k wpfenf;ay;/
wpfenf;/ / 0d.|-3 434 wMwukd rnfokdYrQ rzGihfyg? r[mbm-2
621vnf; wMwukd teufray;yg? xkt
d vkd wMwukd 0gausmynmo-0gus
tpysKd ;&m 0gus\ tOK;tptjzpfudk xGe;f jyaom edygwfrQom (teufr)hJ [k
MuH/ (0dok'd#D-2 37)

0*f

"ry'bmom#Dum

161

ygvdav,suH ygvdav,su&Gmuk?d Oyedm,rS


D ? &uw
d 0eoa@
&uw
d awmtkyf ? b'omvrlavEkysKd aumif;rGeaf om tifMuif;yif\
teD;atmuf? ygvdav,saueygvdav,surnfaom? [wdem
qifonf? Oy|d,rmaemjyKpv
k yk af uR;tyfonf? ([kwmG )? Oy|d,rmaemjyKpv
k yk af uR;tyfaomf? (tjyKpck &H if;)? 0g-jyKpv
k yk af uR;tyfonf\ tjzpfaMumih}f }
[kvnf; ay;? zmokuH csr;f ompGm? 0m0goHrd;k vywfv;kH aeawmfrjl cif;

jzif?h 0g-0gqkad wmfrjl cif;jzih?f 0odaeawmfrNl y/D


aumor0d godaemaumorND rKd U aeukeaf om? Oygoumydwko
Yd nf
vnf;? 0d[m&H-od?Yk *Em? owm&Huk?d tyEmrjrifuek v
f aomf? ]]baE
wdYk owmonf? uk[ tb,frmS enf;}} wdok?Yd ykpw
d mG vaomf?
ygvdav,su0eo@Hygvdav,su&Gm\ teD;jzpfaom &udw
awmtkyo
f ?Ydk *awm<uoGm;awmfrNl y?D }} wdodYk ajymukeNf y/D ]]u
um&Pmtb,ftaMumif;aMumif?h (*awm<uoGm;awmfro
l enf;)}}
wdodaYk r;ukeNf y/D ]]tarSwku
Yd ?dk ora*nDw
G o
f w
l u
Ydk ?dk umwk-H
iSm? 0g,rdBuKd ;pm;awmfrNl y?D ye-okaYd omfvnf;? r,Hwko
Yd nf? or*g
nDw
G o
f w
l o
Ydk nf? e t[krmS rjzpfcu
hJ ek ?f }} wd-xkad Mumih?f (*awmNy?D ) wdodaYk jymukeNf y/D wdwpfv;Hk tausMu?H ]]baEwkYd wkarS
t&Sib
f &k m;wdo
Yk nf? owK\? oEad utxHawmf? yAZw
d mG &Si&f [ef;
jyK? woxkdjrwfpGmbk&m;onf? omr*nDGwfolwdkY\tjzpfukd?
ua&maEjyKawmfrv
l aomf? or*gnDw
G o
f w
l o
Ydk nf? em[k0w (e+
t[k0w) urjzpfcu
hJ ek o
f avm}} wdodaYk r;ukeNf y/D ]]tm0kaom
&udw0eoa@ / / ygvdav,suawm t0d'la& &udw0eoa@m
emr twd? -oH.|-2 280? om&w-3 360/
b'omvrlav/ / b'omavmwd ye wawaum remayg v|daum
(EkysdKaom) omvkaum? b*0g wH *grH Oyedm, 0eoa@ yPomvm, orDay wo kur al v 0d[mod?-oH.|-2 280? om&w-3 360/

162

"ry'bmom#Dum

,ru

'g,umwkYd {0Htwdik ;f rSe\


f ?}} wdodaYk jymukeNf y/D rEkm
wko
Yd nf? ]]ar&[ef;wdo
Yk nf? owK\? oEad u-? yAZw
d mG -?
wo xkjd rwfpmG bk&m;onf? omr* uk?d ua&maEyd jyKawmfryl gaomf
vnf;? or*gwdo
Yk nf? e Zmwmrjzpfuek ?f r,Hwko
Yd nf? ar&[ef;
wku
Yd ?dk edm,? owm&Huk?d '|KH zl;jrifjcif;iSm? 0gzl;jrifciG u
hf ?kd e
vbdrmS r&awmhuek ?f aroH&[ef;wkt
Yd m;? tmoeHae&muk?d ae0
'mrray;ukeaf wmht?hH (ray;bJaeMupk)Yd ? tbd0g'em'Ded &Scd ;dk jcif;tp
&So
d nfwu
Ydk ?dk e u&dmrrjyKuek af wmht?hH (rjyKbJ aeMupk)Yd ?}} wd
okYd wdik yf if? wawmxkt
d cgrS? y|m,p? awoHxk&d [ef;wdzYk ?Ydk 0gwk\
Yd tay:? omrDprd wrd tkt
d aorQuv
dk nf;? e u&ok rjyKawmh
uke/f awxk&d [ef;wko
Yd nf? tyg[m&wm,enf;aom tpmtm[m&
&Su
d ek o
f nf\tjzpfaMumif?h okrmemydeaf jcmufuek v
f aomf? uwdyga[ae0tenf;i,faom &ufjzifo
h mvQi?f OZkum-ajzmifrh eS u
f ek o
f nf?
0g-wnfu
h ek o
f nf? [kwmG ? tnrnHtcsi;f csi;f ? tp,H tjypfu?dk 0gtmywfu?kd a'aowGma'oemajym? crmaywGmonf;cHapNy;D ? 0guefawmhawmif;yefNy;D ? ]]OygoumwkYd r,Hwdo
Yk nf? or*gwko
Yd nf?
Zmwmjzpfuek Nf y?D wkarSyd wko
Yd nfvnf;? aemwk\
Yd ? (Oy&d-tay:?)
yk&rd o'doma&S;jzpfaom OygoumwdEYk iS hf wluek o
f nf? 0g-a&S;wke;f u
ESifh wluek o
f nf? a[mxjzpfMuavm?}} wd-ok?Yd tm[Hok ajymukeNf y/D
]]baEwkYd a0gt&Sib
f &k m;wko
Yd nf? owmuk?d crmydawm yeonf;cH
aptyfNyaD vm 0guefawmhawmif;yeftyfNyaD vm}} wdodaYk r;
ukeNf y/D ]]tm0kaom'g,umwkYd e crmydawmonf;rcHaptyfao;yg?
0gruefawmh rawmif;yeftyfao;yg?}} wd-odaYk jymukeNf y/D ]]awe
[dxdo
k jYkd zpfvQi?f owm&Huk?d crmayxonf;cHapukeaf vm? 0guef
awmh awmif;yefuek af vm? owKtm;? 0g-ud?k crmydwumavonf;cH
aptyfNy;D &mtcg? 0g-uefawmhawmif;yeftyfNy;D &mtcg? r,rd wynfh
awmfwo
Ydk nfvnf;? wkrmS uHt&Sib
f &k m;wk\
Yd ? (Oy&d-tay:?) yk&rd -

0*f

"ry'bmom#Dum

163

o'doma&S;jzpfaom OygoumwdEYk iS hf wluek o


f nf? 0g-a&S;wke;f uESihf
wluek o
f nf? b0dmrjzpfyguket
f ?hH }} wdodaYk vQmufuek Nf y/D aw
xk&d [ef;wko
Yd nf? taEm0bma0e0gwGi;f \tjzpfaMumif?h owK\?
oEu
d H od?Yk *EKH iSm? t0do[Emr&J0u
hH ek o
f nf? ([kwmG )? 'kaueqif;&J
ojzif?h wH taEm0Hxk0d gwGi;f uk?d 0Dwed marokH ukev
f eG af pukeNf y/D
owm yeonfum;? awe [wed mxkq
d ifonf? Oy|d,rmaemjyKpk
vkyaf uR;tyfonf? ([kwmG )? okcH csr;f ompGm? 0odaeawmfr&l Ny/D [d
rSe\
f ? aomyd [wed ma*gxkq
d ifBu;D onfvnf;? 0g-xkq
d ifajymifonf
vnf;? *PHqiftaygif;uk?d y[m,y,fpeG
Yf ? zmok0[
d m&wma,0
csr;f ompGmaejcif;tusK;d iSmomvQi?f wH 0eo@Hxkad wmtkyo
f ?Ydk yg0dod
0ifcNhJ y/D
,xm[tb,foYkd rdeaYf wmfro
l enf; ]]t[H ?ay? 0d[a&,s}}Ed-
t[H ?ay? 0d[a&,s[
H
l ? (tm[-Ny/D ) (]],xm[}}teufay;ykH 4rsdK;ukd
D d qifx;D Bu;D wkEYd iS v
hf nf;aumif;?
yg&m-1 53I/) t[Higonf? [w[
[wed [
D d qifrBu;D wkEYd iS v
hf nf;aumif;? [wu
d vab[dqifaygufwYdk
ESiv
hf nf;aumif;? [wpd m ay[dqifuav;wdEYk iS v
hf nf;aumif;? (EkpYd q
Ykd if
i,fwEYdk iS v
hf nf;aumif;)? tmudaPma&m>yrf;onf? ([kwmG )? 0d[&mrd
ae&\? qdE* g edjzwftyfaom tzsm;(tGeUf )&Su
d ek af om? wdPmed ap0
jrufwu
Ykd v
dk nf;? cg'grdcJpm;&\? arigonf? 0g-\? Moba*gb*H
atmufocYdk sK;d tyf atmufocYdk sK;d tyfaom? (csK;d cstyf csK;d cstyfaom)?
omcgb* pcsK;d cstyfaom opfcufuv
dk nf;? 0g-opfcufusKd ;udv
k nf;?
cg'EdcJpm;Muukef\? tm0dvmedaemufusKukefaom? ygeD,med p
aomufa&wku
Yd v
dk nf;? yd0grdaomuf&\? Mo*g[ma&qdyrf ?S OwP
d

pwufvmonfvnf;jzpfaom? t arxkid g\? um,Huk,


d u
f ?kd
[wed ad ,mqifrwko
Yd nf? OyedCo
H Ead ,myGww
f u
dk u
f ek v
f su?f 0g
wd;k a0SUukev
f su?f *p Ed uke\
f ? t[Honf? {aum0wpfaumifwnf;

164

"ry'bmom#Dum

,ru

omvQi?f *PrSmqiftaygif;rS? 0lyua|mzJcmG onf? ([kwmG )? ,ELe


0d[a&,sH tu,fae&ygrlum;aumif;avpG/
tx acgxkrd aS emuf? aom [wed ma*gonf? ,lxmqiftyk rf ?S
tyur zJcmG ? a,etMuift&yf? ygvdav,suH ygvdav,su
&Gmonfvnf;aumif;? &udw0eo@H&udwawmtkyfonfvnf;
aumif;? b'omvrlvHEkysdKaumif;rGefaom tifMuif;yif\ teD;
atmufonfvnf;aumif;? (tw)d ? a&SU]]a,e ygvdav,suH tw}d }uJo
h Ydk
]]ygvdav,suH &uw
d 0eo@H b'omvrlv}H } 3yk'v
f ;Hk 0,f yXrmteuf
'kw,
d mwnf;? a,etMuift&yf? b*0gonf? (twd \)? awe

(ygvdav,su&Gm &uw
d awmtkyf tifMuif;yif\ teD;atmuff jrwf
pGmbk&m;&d&S m) xkt
d &yf? 0g-ok?Yd OyouFrd oGm;\? OyouFrw
d mG oGm;
NyD;? (wpfenf;) OyouFrd-oGm;NyD? OyouFrdwGm-a&muf&mt&yfrS
wpfqifh omeD;uyfaomt&yfoYkd oGm;Ny;D ? ye-teufr?hJ b*0EH uk?d
0Ew
d mG ? MoavmauaEmMunfv
h aomf? tnHtjcm;aom? udd wpfpHk
wpfcu
k ?dk t'domG rjrifr
l ? b'omvrlvH EkysdKaumif;rGeaf om tifMuif;
yif\ teD;atmufu?dk yga'ae0ajcjzifo
h mvQi?f y[&aEmykwcf wf
vsu?f wapwmG n
d ? aom@m,ESmarmif;jzif?h omcHopfcufu?dk
*a[wGm-udik
f ? orZd wHjrufvn
S ;f Ny/D wawmxkt
d cgrS? y|m,p?
aom@m,ESmarmif;jzif?h C#Htk;d uk?d *a[wGmudik
f ? ygeD,H aomuf
a&ukv
d nf;aumif;? y&dabmZeD,H ok;H a&ukv
d nf;aumif;? Oy|maywd
teD; wnfap\? 0g-teD; xm;\? OaPSm'auea&aEG;jzif?h taw
a,e...awEkyouFr/d / txufwiG f a,e owrt
D eufay;cJo
h nf?
[dwt
f euf,
l ]]a,e-tMuiftaMumif;aMumif?h a'0rEka[d-wdo
Yk nf? OyouFrdwaAm-oGm;xkduf\? awe-xdktaMumif;aMumifh? OyouFrd-NyD}}[k wpf
enf;ay;/ OyouFrd a&SUenf;tvkd tZweD0b
d wf ypKye t
f eufwnf;? aemuf
enf;tvku
d m; twdwt
f eufwnf;? (0d.|-1 100? om&w-1 339? yg&mbm 1- 496)/

0*f

"ry'bmom#Dum

165

tvko
d nf? owd&Sv
d aomf? OaPSm'uHuk?d y#d,ma'wdpD&if\? 0gusKd \/ uxHtb,foYdk pD&ifoenf; [aweESmarmif;jzif?h u|med
xif;wku
Yd ?dk CHow
d mG yGww
f u
dk
f ? t* rD;uk?d orma'wdaumif;pGm jzpf
ap\? 0g-arT;\? wwxkrd ;D ? 'gled xif;wku
Yd ?dk yuyd aEmxnfv
h su?f
t* uk?d ZmavwGmawmufap? wwxdrk ;D ? ygomaPausmufw;Hk
wku
Yd ?dk yuyd w
d mG xnf
h ? ypdwmG rD;zkw
f ? 'gk'@aueopfom;acsmif;
jzif?h y0awGmvdrahf p? 0gvSrd
hf ? y&d pdEm ,ykid ;f jcm;tyfaom? ck'u
aom@dum,i,faom ausmufa&uef? (ausmufa&uefi,f )?
cdywdypfcs\? wawmxkrd S aemuf? [w-H ESmarmif;uk?d Mowma&wGm(a&tkid if ,fo)Ydk oufa&mufap? 0g-cs? O'u\? wwbm0Hyl
onf\tjzpfu?dk ZmedwmG ? *Em-? owm&H-uk?d 0Ewd &Scd ;dk \? owm
onf? ]]ygvdav,suu awoifonf? O'uHud?k wmydwH ylaptyf
NyaD vm (usKd tyfNyaD vm)}} wdok?Yd 0wGm-ar;awmfr
l ? wwxkd
ausmufa&uefi,fo?Ykd *Em<uawmfr
l ? ESm,wda&csK;d awmfr\
l / tx
xkrd aS emuf? txkjd rwfpmG bk&m;tm;? emem0d"medtxl;xl;aom
tjym;&Su
d ek af om?(trsKd ;rsKd ;tjym;jym;ukeaf om)? zvmedopfo;D wku
Yd ?dk
tm[&dwmG aqmif,
l ? a'wduyfvLS \/ ye-onfomruao;? ,'g
tMuiftcg? owmonf? *grHok?Yd yd@m,iSm? y0dowd\? w'g
xkt
d cg? owK\? ywp0D &Huk?d tm'g,? ukarOK;uif;? ywd|aywGmwnfap? 0gxm;? owm&mESi?hf o'a ,0twlomvQi?f
*pwd \/ owmonf? *grlypm&H&Gm\Oypmok?Yd 0g-&GmteD;tyg;od?Yk
ywGma&muf? 0gvaomf? ]]ygvdav,suu awmt&yfr?S
y|m,? w,moifonf? *EKH vdu
k jf cif;iSm? e oumrwwfaumif;?
ck'u
aom@dum,/ / ]]odvmaygu&PD aom@D("mef-609)}}[laom
*gxmt& aom@Do'g ausmufa&uefteufa[m? xkad emif oGw uypn;f
ouf? ]]aom@Da,0 aom@dum? ck'um+aom@dum ck'uaom@dum}}
[kjyK/

166

"ry'bmom#Dum

,ru

ar\? ywp0D &Huk?d tm[&aqmif,cl ahJ vm?}} wdok?Yd tm[&maywGmaqmif,al p? *grH-ok?Yd yd@m,-iSm? yg0dod rlNy/D aomydxdk
ygvdav,suqifonfvnf;? owK\? ,m0 edur em&GmrSxu
G v
f m
awmfr&l mtcsed w
f ikd af tmif? waw0xd&k mG \ Oypmyif? XwGm&yf?
tm*reumav<uvmawmfr&l mtcg? ypK*r eHc&D;OK;BuKd qjkd cif;ud?k
uwGm? yk&rd ea,ae0a&S;jzpfaom enf;jzifo
h mvQi?f 0g-toGm;
wke;f u enf;twkid ;f omvQi?f ywp0D &Hud?k *a[wGm,l? 0oe|mae
ae&mt&yf? Mowma&wGma&mufap? 0g-cs? 0wH 0wfu?kd 'awGmjrifap? (vkyjf y)? omcg,opfcufjzif?h ADZwd,yfcwf\? &w
nOft
h cg? 0gVrd*y&dyEe0d g&PwH &J&ifah omom;aumifw\
Ykd ab;&efukd
wm;jrpfjcif;tusK;d iSm? r[EH Bu;D pGmaom? '@Hwkwu
f ?kd aom@m,
ESmarmif;jzif?h *a[wGmudik
f ? ]]owm&Hud?k &u
d mrdapmifah &Smuft?hH }}
wdodMYk u
H ? ,m0 tkP*k r emtkPw
f uf&mumvwdik af tmif?
0eo@awmtky\
f ? tE& Ea&etMum;tMum;jzif?h 0g-? 0dp&wd
vSnv
hf nf\/ wawmxdt
k cgrS? y|m,a,0pomvQi?f aom 0eoa@monf? ygvdav,su&uw
d 0eoa@m emrygvdav,suqif
onf apmifah &Smuftyfaom awmtkyrf nfonf? Zmawm ud&jzpfco
hJ wJ/h
tkaPonf? O*awwufvaomf? rkacg'u'geHrsuEf mS opfa& uyf
vSLjcif;ud?k tm' uwGmtpjyK? awae0 Oyga,exdek nf;vrf;jzifyh if?
oA0wmedtvH;k pHak om 0wfwu
Ykd ?kd ua&mwdjyK\/
tx? {aumwpfaumifaom? rua#marsmufonf? wH [w
ud?k O|m,x? ork|m,aumif;pGmx? 'd0ao 'd0aoaeYwikd ;f
aeYwikd ;f ? wxm*wzk?Yd 0g-\tay:? tmbdormpm&duH xl;uJ
jrihfjrwfaom tusihf jzpfaom (yg0ifaom) 0wfBuD; 0wfi,fudk?
tmbdormpm&du/H / tbd0o
d ad |m Owarm+ormpma&m tbdormpma&m? tbdormpma&+b0H tmbdormpm&du-H xl;uJjrihjf rwfaom tusifh

0*f

"ry'bmom#Dum

167

ua&mEH jyKaeonfu?kd 'domG jrif? ]]t[rd onfvnf;? udad '0wpfpkH


wpfco
k mvQijf zpfaom aumif;rIu?dk u&dmrdtH?h }} wdodMYk u
H ?
u
d H ysm;aumif ysm;Or&Sd
0dp&aEmvSnv
hf nfvaomf? {u'd0oH? edru
Yk ?kd 0gysm;tHu
k ?kd
aom? '@ur"Hk opfuikd ;f i,f pGaJ eaom ysm;vydu
'domG ? '@uHopfuikd ;f i,fu?kd bw
d mG csK;d ? '@auae0opfuikd ;f
i,fEiS o
hf m? o' wuG? r"ky#vHysm;ovufu?kd owK\? oEu
d -H ok?Yd
tm[&dwGmaqmif? u'vdywHiSufaysm&Gufudk? qdEdwGmjzwf?
wwxdik u
S af ysm&Guaf y:? XaywGmwnfap? 0g-xm;? t'god
uyfvLS Ny/D owmonf? *PSd cH,al wmfrNl y/D rua#marsmufonf?
]]y&dabm*HbkO;f ay;awmfjcif;ud?k u&dwd Ek acgjyKawmfrrl nfavm?
e u&dwd (Ek acg)jyKawmfrrlrnfavm?}} wdodEYk v
S ;Hk oGi;f ?
MoavmauaEmMunfv
h aomf? *a[wGmudik
f ? edoEd H xdik af wmfral e
onfu?kd 'domG ? ]]u Ek acgtb,faMumifeh nf;?}} wd-ok?Yd pdaEwmG pOf;pm;? '@aum#d,H opfuikd ;f zsm;? 0g-ud?k *a[wGmudik
f ? y&d0awwGmvnfap? 0gvSnfhywf? Oy"ma&aEmpl;prf;vaomf?
t@umedysm;Owdu
Yk ?kd 'domG -? wmedxdyk sm;Owdu
Yk ?kd oPdu-H jznf;jznf;?
tyaewGmz,f&mS ;? ykewpfzef? t'godNy/D owmonf? y&dabm*H
bkO;f ay;awmfrjl cif;ud?k tumodNy/D aomxdak rsmufonf? wk|rmeaom
ESpo
f ufaompdw&f o
dS nf? ([kwmG -)? wH wH omcHxdx
k o
kd pfuikd ;f ud?k
*a[wGmudik
f ? epaEm0uvsuo
f mvQi?f t|modwnfaeNy/D tx
jzpfaom (yg0ifaom) usi0fh wf(tH#-D 3 142)? (wpfenf;) tbdormpma&m0
tbdormpm&du-H xl;uJjrihjf rwfaomusi0fh wf? (wpfenf;)tbdormpm&H tm&A
ynwH tmbdormpm&duH-xl;uJjrihfjrwfaomr*fzkdvfoDvukd taMumif;jyK
ynwftyfaom usihf0wf(0dok'd-1 12? 0dok'd#D-1 32?om&w-3 240)/
edruduH / / ewd {w rudu
mwd edrudu?H rudu
moa'e apw rudu
@urd omrnawm *[dwEd 0'Ed? -om&w-1 436/

168

"ry'bmom#Dum

,ru

xdt
k cg? txdak rsmuf\? 0g-onf? *[dwomcgydqGu
J ikd t
f yfaom
opfuikd ;f onfvnf;aumif;? tuEo
mcgydeif;tyfaom opfuikd ;f onf
vnf;aumif;? bdZo
k usK;d ukeNf y/D aomxdak rsmufonf? {uo wpfck
aom? cgPkrwauopfiw
k x
f yd f ? ywdwmG us? ed0|d *awmwnf
aom uk,
d &f o
dS nf? 0g-pl;0iftyfaom ud,
k &f o
dS nf? (uk,
d x
f J opfiw
k pf ;l
0ifomG ;onf)? ([kwmG )? ow&d jrwfpmG bk&m;? yoaEaeae0Munfdk
onfomjzpfaom? pdawepdwjf zif?h umvH-ud?k uwGm-? wm0wob0aebHk ? woa,mZedau-aom? ueu0drmae-? edAw
d Ny?D tp&mo[y&d0ga&mewforD;wpfaxmif tjct
H &H&adS om? ru#a'0ykawm
emrarsmufewfom;rnfonf? ta[modjzpfNy/D wwxd&k uw
d awm
tkyf ? [wed ma*eqifajymifonf? Oy|d,rmejyKpv
k yk af uR;tyf
aom? wxm*w\? 0oebma0gaeawmfro
l nf\ tjzpfonf?
ouvZrK'aD ytvH;k pHak om ZrL'dyf ? ygua#mxif&mS ;onf? ta[mod-Ny/D om0wed *&awmNrKd UrS? temxyd@ad umtemxydPo
f al X;
onfvnf;aumif;? 0domcg-0domcgrnfaom? r[mOygodum pOygod
umrBuD;vnf;aumif;? wd{0rm'DedodkYtp&Sdukefaom? r[mukvmedBu;D us,rf sm;jym;aom trsK;d wdo
Yk nf? 0g-Bu;D us,rf sm;jym;aom
tdraf xmifpw
k o
Ykd nf? tmeEaw&tm;? ]]baE aemwynfah wmf
wdu
Yk ?dk 0g-wkt
Yd m;? owm&Hud?k 'axzl;jrifapygukeaf vm? 0gyifh
aqmif jyawmfryl gukeaf vm?}} wdod?Yk omoeHowif;pum;ud?k y[dPok ydu
Yk ek Nf y/D 'dom0godaemt&yf 4rsuEf mS wdYk aeukeaf om? (xkx
d dk
t&yfwYdk aeukeaf om)? yowmig;&mukeaf om? bduL ydwdo
Yk nfvnf;?
yoaEaeae0 pdawe/ / wrLwvuPteuf wwd,mouf
(ax&.|-2 108)/ "r#D ]]yoaEaeae0aom? pdawejzifh? (vudawmrSwo
f m;tyfaom?) aom rua#m-xkad rsmufonf}}[k wrL wvuPteuf
ay;ykHwpfrsdK;ukd qkd\? xkdYjyif ukdPf;teuf [dwfteuf[kvnf; qkd\/

0*f

"ry'bmom#Dum

169

0k|0mrk;d vywfv;Hk aeNy;D ukeo


f nf? 0g0guRwNf y;D ukeo
f nf? ([kwmG )?
tmeEaw&H od?Yk OyouFrw
d mG ? ]]tm0kaom tmeEigY&iS t
f meEm
aemwynfah wmfwo
Ykd nf? b*0awm\? orKcgrsuaf rSmufawmf? 0grS? "rD w&m;&Sad om? uxmpum;awmfu?kd pd&kwmMum;emtyfNy;D
aom w&m;pum;\ Mumjrifah om umv&S dygNy?D 0g-Mum;emtyfNy;D
Mumjrihaf om umv&Syd gNy?D tm0kaom tmeE-Em om"kawmif;yefyg\?
r,Hwdo
Yk nf? b*0awm\? orKcg? "r aom? uxHud?k o0em,
Mum;emjcif;iSm? vab,smr&vdyk guke\
f ?}} wd-ok?Yd ,mpok awmif;
yefuek Nf y?D axa&mt&Sit
f meEmax&fonf? ]]aw bduL wdu
Yk ?kd tm'g,ac:,l? wwxd&k uw
d awmtkyo
f ?Ykd *Em? awrmoH3vywf
vH;k ? {u0d[m&daemwpfyg;wnf; aeawmfral om? wxm*w-\?
oEu
d -H ok?Yd {wau[drQtwdik ;f t&Sn&f u
dS ek af om? bduL [dwdEYk iS ?hf
o'? OyouFrw
d kH iSm? 0g-onf? t,kwH roif?h }} wd-ok?Yd pdaEwmG -?
aw bduL wku
Yd ?kd A[dtjyifbuf? XaywGmxm;? {uaum0wpfyg;
wnf;omvQi?f ([kwmG )? owm&Hod?Yk OyouFrd Ny/D ygvdav,saum
ygvdav,suqifonf? wHxdt
k &Sit
f meEmax&fu?kd 'domG ? '@Hwkwf
ud?k tm'g,udik
f ? yuEd ajy;oGm;Ny/D owmonf? MoavmauwGm? ]]ygvdav,suu tay[dz,favm? tay[dz,favm? rm ed0g&,drwm;ESi?hf {aom&[ef;onf? Ak'K y|maumjrwfpmG bk&m;\
tvkyt
f auR;wnf;?}} wd tm[/ aomxdyk gvdav,suqifonf?
waw0xdt
k &yfyif? '@Hud?k qawGmpGe
Yf ? ywp0D &y#d*[
PHpd&kwm/ / ]]ol,dwmwd okwm? pd&H+okwm, {wdmwd pd&kwm}}[kjyK? tvkd okw[laom ormofy'k w
f pfpw
d o
f nf {wdm[laom
tnyk'Ef iS fh t&wlaomaMumihf Am[d&wA[kA[
D o
d rmof bdEm "du&P A[kA[
D o
d rmofwnf;? (wpfenf;) ]]o0eH okw?H pd&+H okwH {wdmwd pd&kwmMumjrifph mG aom Mum;em&jcif;&Syd gNy}D }[kjyK/ tvkd tAm[d&wA[kA[
D o
d rmof
wkvsm"du&PA[kAD[dormofwnf;/ (eDwdokw-208)

170

"ry'bmom#Dum

,ru

oydwo
f uFe;f ukd vSr;f ,ljcif;ud?k tmykpd yefajymNy?D axa&monf? em'god
(e+t'god)ray;? ema*gqifajymifonf? ]]O*[w
d 0awmoif,t
l yfNy;D
aom usi0hf wf&o
dS nf? oap b0dwdtH?h ({0H owd)? owK\? edo'D eygomPzvauxdik af wmfr&l m ausmufzsm? twaem\? y&dum &Hy&du& mtok;H taqmifu?kd e Xaywdxm;vdrrhf nfr[kw?f }} wd
pdaEo/d axa&monf? ywp0D &H-uk?d blr,
d H ajr? Xayodxm;Ny/D [d
rSe?f 0worEm 0wftusiEhf iS hf jynfph u
kH ek af om wynfw
h o
Ykd nf? *leH
q&mwd\
Yk ? tmoae 0gae&mvnf;aumif;? o,ae 0gtdy&f mvnf;
aumif;? twaem\? y&dum &Hud?k e XayEd rxm;uke/f
axa&monf? owm&Hud?k 0god?Yk OyouFrw
d mG -? 0Ew
d mG -?
{urEH? edoD'dNyD/ owmonf? ]]tmeE-Em {aum0wpfyg;
wnf;om? ([kwmG )? tm*awmvmonf? todjzpfoavm}} wd?
ykpw
d mG ? 0g-vaomf? yoaw[d&Su
d ek af om? bduL [d-wkEYd iS ?fh o'?
tm*wbm0Hvmonf\tjzpfu?kd okwmG -? ]]{awxd&k [ef;wdo
Yk nf?
u[H yetb,f&yfenf;}} wd-ok?Yd 0wGm-ar;awmfr
l ? ]]wkrmS uH
&Siaf wmfb&k m;wd\
Yk ? pdwH pdwaf wmfu?kd tZmeaEmrodonf? ([kwmG )
A[d-? XaywGm-? tm*awmonf? trSd jzpf\?}} wd-ok?Yd 0kaw
avQmuftyfaomf? ]]aexd&k [ef;wdu
Yk ?kd yaumom[dac:acsavm?}} wd
tm[/ axa&m? wxmxdrk ed aYf wmfro
l nft
h wdik ;f ? tumod-Ny/D aw
bduL wdo
Yk nf? tm*Em-? owm&H-uk?d 0Ew
d mG -? {urEH ? edo'D o
k
xdik u
f ek Nf y/D owmonf? aw[dxd&k [ef;wdEYk iS ?hf o'? y#doEm&Hpum;
tquftpyfu?kd (EIwq
f ufpum;uk)d ? uwGm-? aw[d bduL [dwdo
Yk nf?
ck rk mavm ap0bk&m;jzpf EknhH
]]baE b*0gonf? [dteufr?hJ Ak'o
awmfro
l nfvnf;aumif;? cw,
d okcrk mavm prif;rsK;d jzpf EknaHh wmf
rlonfvnf;aumif;? (a[mwd)? wkarS[d t&Sib
f &k m;wdo
Yk nf? awrmoH
ywfv;kH ? {uau[dwpfyg;wnf;wdo
Yk nf? ([kwmG )? wd|aE[d &yfawmf

0*f

"ry'bmom#Dum

171

rlukefvsufvnf;aumif;? edoD'aE[d pxdkifawmfrlukefvsufvnf;


aumif;? 'ku& H cJ,Of;ojzifh jyKtyfaomtrIu?kd 0g-cJ,Of;aom trIu?kd
uwHjyKawmfrt
l yfygNy?D 0wy#d0wum&aumyd0wfBu;D 0wfi,fukd jyKol
onfvnf;aumif;? rkacg'um'd'g,aumydrsuEf mS opfa&tp&So
d nfukd
uyfvLS olonfvnf;aumif;? e+ta[mod ranr&Sb
d ;l [k xifyg\?}}
wd? 0kawavQmuftyfaomf? ]]bdua 0wdYk ygvdav,su[wed m
onf? rr\? oAupd m edtvH;k pHak omjyKz,
G w
f u
Ykd ?kd uwmedjyKtyfuek Nf y/D
[drSe?f {0lyH odo
Yk abm&Sad om? o[m,Htazmfu?kd vbaEe
&vaomf? 0g-&olonf? {uawm0waygif;wnf;omvQi?f 0odwkH iSm?
,kwH oif\
h ? tvbEr&vaomf? 0g-r&oltm;? 0g-\? {upm&du
bma0g0wpfyg;wnf; vSnfhvnfaexdkifjcif;&Sdol\tjzpfonfom?
aoa,smaumif;jrwf\?}} wd? 0wGm? em*0a*em*0*f? ]]oap
?ay? ema*g}}wd[luek af om? wdam3yk'u
f ek af om? rm *gxmwdu
Yk ?kd
tbmoda[mawmfrlNyD/ (u) oap ?ay? ema*gwd? oap ?ay?
ema*g[l? tbmod-Ny/D
oap vabx edyuH o[m,H o' p&H om"k0d[m&d "D&H?
tbdbk,s oAmed y&d,med pa&,s awe}wraem owDrm/
edyuH-Pf&nfxufjruf &ifu
h suaf om? 0g-&ifusuaf Mumif;rSef
ynmPf&adS om? o'p &H-twlvn
S v
fh nfbufjzpfaom? om"k0[
d m&Oypmtyem 2jzmaomarwmjzihf aumif;pGm aeavh&adS om? "D&-H ynm
"D&H/ / ]]"D& Ed y@dwH("r.|-2 323)? "D&Ed "dwdorEH(okwed.|-1
83)}}ukd Munhf ]]psm,wDwd "D? aps+udG+? psukd "jyK? "ma&wDwd 0g "D?
"m+uG+d ? ocFga&ok "Duma&m Zm,wd {wm,mwd 0g "D? Ze+ud+G ?
Zeukd "jyK?-"mef#D-152? "m'D? "D ynm+t twDwd "Da&m? "D+&?}}[k jyK/
wpfenf;/ / ]]"duwygaygwd "Da&m(okwed.|-1 83)}}ukd Munhf ]]"D+
t twDwd "Da&m(raumif;rIukd pufqkyfjcif;&Sdol)}}[k jyK? "Do'g Zd*kpe

172

"ry'bmom#Dum

,ru

&Sad om? 0g-0D&,


d &Sad om? 0g-xD[
G jk yKtyfaom raumif;rI&adS om? o[m,H-tazmfu?dk oap vabx-tu,f&tH?h ({0Howd-ok&Yd onf
&Sad omf?) oAmed-tvk;H pku
H ek af om? y&d,med-jcaoFo
h pfusm; xif&mS ;
b, &m*pvwf zk;H uG,t
f yfaom ab;&efwu
Ykd ?dk tbdb,
k s-vTrrf ;kd
? awe-xkt
d azmfEiS ?hf (o'- twl?) twraem-rdrpd w
d &f o
dS nf? 0g-ESpf
oufonf? ([kwmG -?) pa&,s-usiMfh uo
H mG ;vm aexkid &f m\/
aem ap vabx edyuH o[m,H o' p&H om"k0d[m&d "D&H?
&mZm0 &|H 0dZdwH y[m, {aum pa& rmw*F}&an0 ema*g/
edyuH-aom? o' p&H-aom? om"k0[
d m&-aom? "D&-H aom? o[m,H-uk?d aem ap vabx-tu,f r&tH?h ({0Howd-okY d r&onf
&Sad omf?) &mZm-r[mZeurif;onf? 0dZw
d -H atmiftyfNy;D aom? &|H-wkid ;f
jynfu?dk y[m,-pGeyYf ,f? ({aum-wpfyg;wnf;onf? [kwmG -? p&wd
0-usiMfh uo
H mG ;vmaexkid o
f uJo
h v
Ydk nf;aumif;? ema*g-Bu;D rm;aom?
rmwa*Fg-qifonf? t&an-awm? {aum-wpfp;D wnf;onf? ([kwmG
teufa[m edygwfy'k w
f nf;? (wpfenf;) "Dw+d uwygayg "Da&m? (uwygyukad cs
&vm)}}[k Mu/H
tjcm;enf;rsm;/ / "d,m ynm, &mwd *PSmwDwd "Da&m? "D+&m+t?om&w-1 197? oD#Dopf-1 187/ "ma&wDwd "Da&m? "m+&? vm?arm*f-7 145/ 0do,y&dnmaPe '[wd y#dyau aoma"wDwd "Da&m?
'[+&? 'ukd "jyK " t-ukd jyK [ukdacs?-r#D-3 41/
y&d,med/ / ykHvdifrS eykHvdifokdY jyefaeaom vd*F0dyvmo(ygpda,m402)? ]]orEawm aoEd *p Ed y0w Ew
D d y&d,med?y&d+od+ t?}}[kMuH/
rmw*F&an0 ema*g/ / ]]rmwa*Fg+t&an+0 ema*g}}[k jzwf?
rmw*Fo'g qifuadk [maomaMumihf em*o'g r[Eteufudk a[m\(om&w3 352? r#D-3 350)? ygpda,m-402-3um; ]]r[aEm ta*Fg o&D&H {wmwd rmwa*Fg}}[laom 0pewaMumihf rmw*Ft& qifu,
dk
l em*o'g Owr
teufa[m[k qk\
d ? ]]r[EH t* o&D&H {wmwd rmwa*Fg? r[E+ t*F?

0*f

"ry'bmom#Dum

173

p&wd) 0-vSnv
hf nfomG ;vmouJo
h v
Ydk nf;aumif;? ({0H-wl?) {aumwpfyg;wnf;onf? ([kwmG ) pa&-usiMfh uo
H mG ;vm aexkid &f m\/
{u p&dwH aoa,sm ewd Amav o[m,wm?
{aum pa& e p ygyged u,d&m taygak um rmw*F}&an0 ema*g/
{u-wpfyg;wnf;\? p&dw-H usiMfh uo
H mG ;vmaexkid &f jcif;onf?
aoa,sm-jrwf\? ]]{u-onf? ([kwmG -?) p&dw-H onf? aoa,sm}}[k
wpfenf;ay;? (uom-enf;) Amav-vlrkduf? o[m,wm-tazmf
f nf;?)
aumif;\jzpf&m *kPt
f *Fgonf? ewd- r&S?d (wom-xkad Mumihw
ema*g-aom? rmwa*Fg-qifonf? t&an-? {aum-onf? taygkaum-aMumihMf ur&So
d nf? ([kwmG p&wd) 0-ok?Yd ({0H-wl?) {aumonf? taygkaum-onf? ([kwmG ) pa&-&m\? ygyged p-raumif;rI
wku
Yd v
kd nf; e u,d&m-rjyK&m/
*gxmy&da,momae? yowmydig;&mvnf;jzpfuek af om? aw
bduL wdo
Yk nf? t&[awt&[wzv
kd f ? ywd|[ok wnfuek Nf y/D
tmeEawa&mydonfvnf;? temxyd@u
d m'D[d ydPo
f al X;tp&So
d w
l Ykd
onf? ayodwomoeHydt
Yk yfaom owif;pum;ud?k tma&mapwGm
avQmuf? ]]baE temxyd@u
d yrck gtemxydPo
f al X;trSL;&Su
d ek f
aom? aw yt&d,om0uaum#da,mxdk5 uka#aom t&d,mom
0uwdo
Yk nf? awukd vd*0F yd vmo? (wpfenf;) teufrehJ yd gwfy'k Mf u?H -wd.|[Eukdacs r'DCjyK?}}[k "mef#D-360wkdif;&SdvQif ykdaumif;onf/
wpfenf;/ / ]]rmwa*Fg-rmwiftrsdK; jzpfaom? 0g-BuD;rm;aom ukd,f
t*Fg&Sad om? ema*g-qifonf}}[kvnf; ay;Mu\(rk;d xd.r[med-2 574)? ]]rmwa*Fgwd v'emarm...[wdema*g}}[laom tzGihfukd Munfhay;[efwlonf?
[wde ma*g [wdu
dk rmw*F\ teuf ema*gukd r[Eteuf[k ,lvQiu
f m;
xko
d Ydk ay;zG,rf vkyd g? ]]rmw*F&an-rmw*Fawm? ema*g 0-qifuo
hJ }Ydk }[laom
teufum; vkH;0roifh/

174

"ry'bmom#Dum

,ru

160? 0drme.|-112? ax&.|-1 457/ wkrmS uHwd\


Yk ? tm*reH<uvm

awmfrjl cif;ud?k ypmoDoEd awmifw


h aeyguke\
f ?}} wd tm[/ owm
onf? ]]awe [dxdo
k jYkd zpfvQi?f ywp0D &Hud?k *PSm[d,lavm?}} wd
odYk rdeaYf wmfr
l ? ywp0D &Hud?k *g[maywGm,lap? edur d xGuaf wmf
rlNy/D ema*gygvdav,suqifajymifonf? *Em? *wra*oGm;tyf
aomvrf;? 0g-oGm;&mvrf;? wd&,
d H uefv
Y ef?Y t|mod&yfaeNy?D ]]baE
ema*gonf? ubmud?k ua&mwdjyKaeygoenf;}} wdodYk ar;
avQmufuek Nf y/D ]]bdua 0wdYk wkrmS uHwdt
Yk m;? bduH qGr;f ud?k 'gwHk ay;
vSLjcif;iSm? ypmoDowdawmifw
h ae\? t,Hqifajymifonf? 'DC&wH &Snpf mG aom nOfyh wfv;kH ? r,SH igbk&m;tm;? Oyum&aumavsmf
aom aus;Zl;udk jyKwwf\? 0g-aus;Zl;rsm;\? tqifajymif\?
pdwH ud?k aumaywHk ysupf ;D apjcif;iSm? e 0wdroif?h bdua 0wdYk ed0wxjyefvn
S Mhf uavm?}} wdod?Yk owmonf? bduL wdu
Yk ?kd *a[wGm
ac:awmfr
l ? ed0wd jyefvn
S ahf wmfrNl y/D [wyD d onfvnf;? 0eo@H
awmtkyo
f ?Ykd y0dow
d mG ? yeou'vdzvm'Ded ydEo
J ;D iSuaf ysmoD;tp
&Su
d ek af om? ememzvmedtrsK;d rsK;d aomopfo;D wdu
Yk ?kd oH[&dwmG pkaqmif;
? &motpktyHu
k ?kd uwGm? yke'd0aoaemufwpfaeY? bduL eH
wdt
Yk m;? t'goduyfvLS Ny/D yowmig;&mukeaf om? bduL wdo
Yk nf?
oAmedtvH;k pHu
k ek af om opfo;D wdu
Yk ?kd acaywHk ukeaf pjcif;iSm? emouo
k rpGr;f Edik u
f ek /f bwupd y &da,momaeqGr;f bke;f ay;jcif;udp\

tqH;k ? owmonf? ywp0D &Hud?k *ga[wGm,lap? edur d xGuf


awmfrNl y/D ema*gonf? bduL eHwd\
Yk ? tE&Ea&etMum;tMum;jzih?f
0g-? *Em? owK\? yk&awma&SU? wd&,
d H uefv
Y ef?Y t|mod&yfae
Ny/D ]]baE ema*g-onf? uud?k ua&mwdenf;}} wdodYk ar;
avQmufuek Nf y/D [d teufrJh? ]]bdua 0wdYk t,Hqifajymifonf?
wkarSwdu
Yk ?kd ayaowGmapvTw
f ? rHigbk&m;ud?k ed0awwu
k marm
jyefvn
S ahf pjcif;iSm tvd&k \
dS ?}} wdodYk rdeaYf wmfrNl y/D tx? eHxdk

0*f

"ry'bmom#Dum

175

qifajymifu?kd owmonf? ]]ygvdav,suu rr\? 'H yeoGm;


jcif;onfum;? ted0w*reHjyefvn
S jhf cif;r&Sad om oGm;jcif;wnf;? w0
oif\? rdem twbma0etwabmjzif?h psmeH 0gpsmefonfvnf;
aumif;? 0dyeH 0g0dyemonfvnf;aumif;? r*zvH 0gr*fzv
kd f
onfvnf;aumif;? ewd r&SEd ikd ?f wGH onf? wd|wnfae&pfavm?}} wd
od?Yk tm[/ wHxdpk um;awmfu?kd okwmG ? ema*gonf? rkacyg;pyf?
aom@HESmarmif;ud?k yuyd w
d mG xnf
h ? a&m'aEmidv
k su?f ypawm
ypawmaemuf aemuf? 0gaemufu aemufu? t*rmodvdu
k cf NhJ y/D
[drSe\
f ? aomxdq
k ifajymifonf? owm&Hud?k ed0awwkH jyefvn
S ahf p
jcif;iSm? vbaEm&vaomf? awae0 ed,marexdek nf;jzifyh if? ,m0ZD0H toufxufq;kH ? y#dZa*,sjyKpv
k yk af uR;&m\? yeodaYk omfvnf;?
owm-onf? wHxdq
k ifajymifu?dk *grlypm&H&Gm\Oypmod?Yk ywGma&muf
awmfrv
l aomf? ]]ygvdav,suu awmae&mrS? y|m,p?
w0oif\? tblrd e,fajr r[kw?f rEkm0gaomvlw\
Ykd ae&monf?
oy&dyaEmab;&efEiS w
hf uGjzpf\? (ab;tE&m,f&\
dS )? wGH onf? wd|
wnfae&pfavm?}} wd tm[/ aomxdq
k ifajymifonf? a&m'rmaem
idv
k su?f waw0xd&k mG \ Oypmt&yfom? XwGm&yf? ow&d onf?
puKyxHrsupf \
d vrf;aMumif;ud?k 0g-rsupf jd rifavmuf&mt&yfu?dk 0dG nf\ tjzpf
Z[aEpGev
Yf aomf? ['a,eESv;kH \? zvdaweuJo
aMumih?f 0g-uGjJ cif;aMumif?h umvHud?k uwGm? ow&d ? yoma'e
pdwu
f dk Munfadk pjcif;aMumif?h 0g-Munfjdk cif;aMumih?f wm0wob0ae
bHk ? woa,mZedau&Sad om? ueu0drmae? tp&mo[raZ
['a,e zvdawe/ / owrsaw p po'gjzifh omrDteuf wwd
,mouf? (wpfenf;) wrL wvuPteuf,
l ]]zvdawe-uJaG om? ['a,e-ESvkH;jzihf}}[kay;? wrLwvuPteufay;&m ]]zvdawe-uJGaom?
['a,e-ESvkH;jzihf? (vudawm-rSwfom;tyfaom?) aom (ema*g)-onf}}[k
"r#D ay;ap\/

176

"ry'bmom#Dum

,ru

ewforD;wpfaxmifw\
Ykd tv,f? edAw
d Ny?D txdek wfom;\? emrH
emrnfonf? ygvdav,sua'0ykawma,0ygvdav,suewfom;
onfom? ta[modNy/D
owmydonfvnf;? tEkyak AetpOftm;jzif?h aZw0eHod?Yk t*rmoda&mufawmfrNl y/D aumorumaumorND rKd U[laom ae&m&Su
d ek af om?
0g-aumorND rKd Uaeukeaf om? bduL wdo
Yk nf? ]]owmonf? om0w
od?Yk tm*awm ud&<uvmawmfrNl yw
D ?hJ }} wd okwmG ? owm&Hud?k
crmaywHk onf;cHawmfral pjcif;iSm? 0guefawmh awmif;yefjcif;iSm? ww
xdkaZw0efausmif;odkY? t*rHokoGm;ukefNyD/ aumov&mZmonf?
]]aumorumukeaf om? b@eum&umukeaf om? aw bduL wdYk
onf? tm*p Ed ud&vmukef owJ?h }} wd-ok?Yd okwmG -? owm&H-ok?Yd
OyouFrw
d mG -? ]]baE t[H? awoHxd&k [ef;wdt
Yk m;? rr\? 0dZw
d H
Edik if o
H ?Ykd y0dow
d kH iSm? 0g0ifciG u
hf ?dk e 'mrday;vdrrhf nfr[kw?f 0gray;Edik yf g?}} wd tm[/ ]]r[m&mZrif;Bu;D {aw bduL xd&k [ef;
wdo
Yk nf? oDv0EmoDv&So
d w
l w
Ykd nf;? au0vHoufouf? tnrnH
tcsi;f csi;f ? 0d0ga'eqefu
Y sib
f ufajymqdjk cif;aMumif?h rr\? 0peHud?k
e *PSo
k rem,lMuuke?f 'ged? rHud?k crmaywH-k iSm? tm*pE-d uke\
f ?
r[m&mZ tm*p E KvmMuygap?}} wd-okYd rdeaYf wmfrNl y?D temxyd@ad umydonfvnf;? ]]baE t[Honf? awoHxd&k [ef;wdt
Yk m;?
0d[m&Hausmif;od?Yk y0dow
d kH iSm? 0gud?k e 'mrd?}} wd? 0wGm? 0g
vaomf? wax0xdak umovrif;tm; rdeaYf wmfro
l nft
h wdik ;f yif? b*0wmonf? y#duad wmy,fjrpfawmfrt
l yfonf? ([kwmG -?) wkPDS
ta[mod/ yequfOK;tH?h b*0gonf? om0w,
d H od?Yk tEkyw
m eH
a&mufvmukeaf om? awoHxdck u
kd &f efjyKwwfuek af om &[ef;wdt
Yk m;?
d H
0g-wdu
Yk ?kd {uraEoifw
h ifah vsmufywf wpfcak omt&yftzdYk ? 0d0w
0d0dwH/ / ]]0d0dwH-qdwfNidrf&mukd? um&maywGm-}}[kvnf;aumif; ]]0d-

0*f

"ry'bmom#Dum

177

trsm;rS uif;qdwo
f nfu?kd 0g-oD;jcm;jzpfatmif? um&maywGmjyKap
awmfr
l ? aoemoeHtdy&f mae&mud?k 'gayoday;apawmfrNl y/D tan
ukeaf om? bduL wdo
Yk nf? aw[dxdck u
kd &f efjyKaom &[ef;wdEYk iS ?hf o'
wl? {uawmwaygif;wnf;? ae0 edo'D Ed rxdik u
f ek ?f e wd|Ed r&yfwnf
uke?f tm*wm*wma&mufvma&mufvmolwo
Ykd nf? owm&Hud?k ykpE -d
uke\
f ? (u)? ]]baE-&m; b@eum&umcdu
k &f efjyKwwfuek af om?
aumorumukeaf om? {aw bduL xd&k [ef;wdo
Yk nf? uwartb,f
&[ef;wdyYk genf;}} wd-okaYd r;ukeNf y/D owmonf? ]]{aw&[ef;
wdw
Yk nf;?}} wdodrYk ed aYf wmfr
l ? 'awdjyawmfr\
l / ]]awxdck u
kd f
&efjyKaom &[ef;wdo
Yk nf? {aw ud&&[ef;wdw
Yk ?hJ awwdo
Yk nf? {aw
ud&wdw
Yk ?hJ }} wd-ok?Yd tm*wm*aw[da&mufvma&mufvmolwo
Ykd nf?
t*Fv
k ,
d mvufacsmif;jzif?h 'd,rmemjytyfuek v
f aomf? vZm,
&Sujf cif;aMumif?h oDoH OK;acgif;ud?k Ouyd w
d kH armhjcif;iSm? toaumEm
rpGr;f Edik u
f ek o
f nf? ([kwmG )? b*0awm\? yg'rlavajcawmf&if;? edyZw
d mG ysy0f yf? b*0EH ud?k crmayoHk onf;cHawmfral pukeNf y?D 0guef
awmhawmif;yefuek Nf y/D owmonf? ]]bdua 0-wkYd a0gwdo
Yk nf? bm&d,H
Bu;D av;aomtrIu?kd uwHjyKtyfNy?D [d-rSe?f wkarSwdo
Yk nf? rm'do
iguJo
h Ykd t
I yfaom? Ak'
\? oEad u? yAZw
d mG ? r,donf? omr* nDw
G o
f w
l \
Ykd tjzpfu?kd ua&maEjyKvaomf? rr\? 0peHud?k e
u&dw emrrjyKcu
hJ ek ?f 0grvdu
k ef mcJMh uuke?f ayg&mPuy@dwmyda&S;
jzpfaom ynm&Sw
d o
Ykd nfyif? tydo'g t0"m&PteufMu?H 0Zyw
m eH
owfxu
dk o
f \
l tjzpfoYkd a&mufuek af om? 0g-towfc&H awmhrnfq
h q
J J
0dwH-qdwfNidrfaom? aoemoeH-ukd? um&maywGm-}}[kvnf;aumif; ay;Mu
ao;\? cdkuf&efjyKaom &[ef;rsm;ukd wpfae&mwnf;rSm oD;jcm;ae&may;ap
jcif;ukdom qkdvkdaomaMumihf xkdokdYay;jcif;ukd pOf;pm;yg/ 0d0dpDwd 0d0dawm
0d0dwm 0d0dwH? 0d+0dp 0da0pae ykxbma0 p 0g+w(l-376? "mef#D-353)?
0d+0dZd ykxbma0+w("mef#D-353)/

178

"ry'bmom#Dum

jzpfuek af om? rmwmydwel H rdbwd\


Yk ? Mo0g'HtqH;k trud?k okwmG Mum;
&? awokxdrk b
d wdu
Yk ?kd ZD0w
d mZd0w
d ad `Er ?S a0ga&myd,rmaeokyd
cGi;f tyfygukeaf omfvnf;? ]]a0ga&myd,rmaeoky-d txl;tm;jzihf atmufoYdk
oufa&mufaptyfygukefaomfvnf;}}[k o'way;yg?-oDbm-3 265/ wH
xdrk b
d wd\
Yk Mo0g'ud?k tewdur w
d mG rausmv
f eG rf
l ? ypmaemuf?
'Go
D k 2ckuek af om? &a|okEdik if w
H Ykd ? &ZH rif;\tjzpfu?kd um&,ok
jyKapcJu
h ek Nf y?D }} ]]&ZH um&,ok}} teuf3rsdK;ay;ykHukd ESm-60 I/ wd-ok?Yd
0wGm-? ykea'0wpfzefomvQi?f aumoru
d ZmwuHaumoru
d
Zmwfu?kd uaxwGm? ]]bdua 0 {0Hodv
Yk Qi?f 'DCm0kurk ma&m'DCm0k
rif;om;onf? rmwmydwo
l k wdu
Yk ?kd ZD0w
d mrS? a0ga&myd,rmaeokyd
ukeaf omfvnf;? awoHxdrk b
d wk\
Yd ? Mo0g'Hud?k tewdur w
d mG rl?
ypm? jA['wjA['wfrif;\? "Dw&HorD;awmfu?kd vbdwmG &?
'Do
G k 2jynfaxmifuek af om? umodaumov&a|okumodEikd if H aum
ovEdik if w
H Ykd ? &ZH ud?k uma&odjyKapcJNh y?D wkarS[d ye-oifwo
Ykd nfum;?
rr\? 0peHud?k tua&maE[d rjyKuek v
f aomf? 0g-rjyKuek b
f ?J bm&d,H
Bu;D av;aomtrIu?kd uwHjyKtyfNy?D }} wd? 0wGm? rH *gxH tm[
rlNy?D (u)? ]]ya& p ?ay? ar"*g}}wd[l? (tm[)/
ya& p e 0dZmeEd r,arw ,rmrao?
a, p ww 0dZmeEd wawm or Ed ar"*g/
p-xko
d Ydk &efudk &efcsi;f rwHv
Yk Qi;f rS Nird ;f at;jcif;om a&S;xH;k &Syd g
aomfvnf;? ya&-vdrm jrifod ynm&Srd w
S pfyg; tjcm;aom cku
d &f efjyK
wwfow
l o
Ydk nf? {w-oHCmhtv,f? r,H-igwko
Yd nf? ,rmraozJcmG a&Smif&mS ; ysuq
f ;kH yg;vsuf aorif;xHoYdk rjywfomG ;aeMu&ygukef
\? (wd-ok?Yd ) e 0dZmeEd- rodMuuke?f a, p-vdrm jrifod tMuif
ynm&Sw
d o
Ydk nfum;? ww-xko
d C
H mhtv,f? (r,H-wko
Yd nf? ,rmraouke\
f ? wd-ok?Yd ) 0dZmeEd- odMuuke\
f ? wawm-xko
d Ydk odjcif;aMumif?h

"ry'bmom#Dum

179

d &f efwo
Ydk nf? orE-d Nird ;f at;
0g-xko
d Ydk od usiMhf ujcif;aMumif?h ar"*g-cku
f /
uke\
(wpfenf;) p-aomfvnf;? ya&-bk&m;\Mo0g'ukd rvku
d ef maom
Yd nf? ,rmrao-cku
d f
olprd ;f jyify jzpfMuolwo
Ydk nf? {w-? r,H-wko
f ? (wd-ok?Yd ) e 0dZmeEd- roduek ?f
&efw;dk yGm;atmif BuKd ;pm;aeMuuke\
Yd nf? ,rmrao-uke\
f ? wd-ok?Yd ) 0da, p-wko
Yd nfum;? (r,H-wko
ZmeEd- uke\
f ? wawm-aMumif?h ar"*g-wko
Yd nf? orE-d uke\
f /
ww-xk*d gxm? ya&wd-ya&[lonfum;? y@daw-ynm&Sw
d u
Ydk ?dk
xaywGm-xm;? wawm-xkdynm&SdwkdYrS? tan-tjcm;ukefaom?
Yd nf? ya& emrb@eum&um-cku
d &f efudk jyKwwfuek af om &[ef;wko
ya&wkYd rnf\/ aw-xkcd u
dk &f ef jyKwwfaom &[ef;wko
Yd nf? ww oHCraZ-xkdoHCmhtv,f? 0d.|-3 433? r.|-4 146 ]]{w}}[k&Sd\?
l n
H H jiif;cHo
k u
H ?dk 0d.|]]{w oHCraZ-}}[kay;? aumvm[vH-qlqn
3 433? r.|-4 146 ]]uv[H}}[k&Sd\? ]]uv[H-ckduf&efukd}}[k ay;?
ua&mEm-jyKuek v
f aomf? 0g-jyKuek af om? a&SUenf; e 0dZmeEd pyf? aemuf
Yd nf? ,rmrao Oy&rmr-a&SmifuiG ;f aeMu
enf; r,Hpyf? r,H-igwko

ygukew
f um;? 0demr-ysupf ;D Mu&ygukew
f um;? owwH-rjywf? ordw-H
rvyf? rpKoEdu
-H aorif;\ txHo?Ydk *pmr-oGm;aeMu&ygwum;? wdokdY? e 0dZmeEd-rodukef/ a, p ww 0dZmeEDwd-um;? ww-xkdoHCmh
owwH ordw/H / orm orEawm 0g waemwDwd owwH-aumif;pGm
(xuf0ef;usif) csJUwwfaom tNrJrjywfaomt&m?oH+wEk+w? ]]oHwwH}}
[k qdkvdkvsuf ed*[dwfudkacs?-"mef#D-43? |jyK/ orEH+wH *wH ordwH?
oH++w?-tEk#-D 2 135/ oarmbm-2 184 owwHudk ed&E&(tMum;
r&Sd tqufrjywf)teufa[m ,l ]]owwH-tMum;rxifatmif tpOftwkid ;f
us,fjyefYonf? ordwH-tMum;rvwfatmif qufpyfjcif;okdY a&mufonf?
([kwGm)}}[k ay;awmfrlonf/

180

"ry'bmom#Dum

,ru

tv,f? a, y@dwm-tMuifynm&Sw
d o
Ydk nf? 0dZmeEdpyf? r,H-igwkYd
onf? rpKoEdu
-H aorif;\txHo?Ydk *pmr-oGm;aeMu&ygukew
f um;?
wd-ok?Yd 0dZmeEd- oduek \
f / wawm orEd ar"*gwd-um;? [dtusKd ;um;? {0H-ok?Yd ZmeEm-odMuukeaf om? aw-xkyd nm&Sw
d o
Ydk nf?
]]aw-wko
Yd nf? ZmeEm-oduek v
f aomf}}[kvnf; ay;/ a,medaom-oihaf om
taMumif;tm;jzih?f reodum&H-pdwf xm;jcif;uk?d 0g-ESv;kH oGi;f jcif;uk?d
Oyma'wGm-jzpfap? 0g-jzpfapjcif;aMumif?h ar"*geH uv[meH-cku
d &f ef
wk\
Yd ? 0lyorm,-Nird ;f at;jcif;iSm? y#dyZE-d usiMhf uu
H ek \
f ? 0g-usiMhf uH
BuKd ;ukwf tm;xkwu
f ek \
f ? tx-xkt
d cg? aeoH-xkyd nm&Sw
d \
Ydk ? wm,
y#dywd,m-xkdtusifhaMumifh? aw ar"*g-xkdckduf&efwkdYonf? orEdNird ;f at;uke\
f ? wd-wGif *gxmtzGiw
hf pfenf; tNy;D wnf;/ tx
0g-xkjYd yifwpfenf;um;? (wpfenf;) tx (ykaAm)-a&S;jzpfaom? ea,menf;onf? a[mwk-jzpfapOK;awmh? 0g-&SdapOK;awmh? 0g (tya&m)wpfyg;aom? ea,m-enf;uk?d r,m-igonf? 0kpa w-qkt
d yf\? 0g-qkd
f nf;? aemufenf;tvkd
OK;tH/h a&SUenf;tvkd ]]tx0g}}[k edygwfy'k f wpfy'k w
]]tx+0g}}[k edygwfESpfyk'ftaygif;wnf;(r"k#Dum-8)/ ya& pmwd-um;?
ykaA-a&S;? r,m-igonf? rm bdua 0 b@eEd tm'De-d rm bdua 0
b@eH tp&Sad om pum;wku
Yd ?dk (]]&[ef;wkYd rdrw
d Udk buf wkid yf ifjcif;ukd
rjyKMuESi}hf } tp&Sad om pum;wku
Yd )dk ? 0wGm-rdeaYf wmfr
l ? Mo0'd,rmemydqH;k rtyfygukeaf omfvnf;? rr-ig\? Mo0g'-Mo0g'uk?d ty#*d [
aPe-vufrcHjcif;aMumif?h twdur aee-ausmv
f eG jf cif;aMumif?h trmrum-ig\Opmjzpfaom twGi;f om0u r[kwo
f w
l o
Ydk nf? ya& emry&wkrYd nf\? 0g-olprd ;f jyifywkYd rnf\/ r,H-igwko
Yd nf? qEm'd0aoeqEtp&So
d nfw\
Ydk tpGr;f jzih?f rdpm *g[H-rSm;aomt,lu?dk *a[wGm-,l
? 0g-,ljcif;aMumih?f {w oHCraZ-oHCmhtv,f? ,rmraotm;xkwu
f ek \
f ? b@em'De-H rdrw
d b
Ydk ufwiG f wkid yf ifjcif;tp&So
d nfw\
Ydk ?
0k',
d m-wk;d yGm;jcif;iSm? 0g,rmr-tm;xkwaf euke\
f ? wd-ok?Yd e 0d-

0*f

"ry'bmom#Dum

181

ZmeEd- roduek /f ye-tEG,um;? 'ged-,cktcg? a,medaom-oifh


aom taMumif;tm;jzih?f ypa0urmem-qifjcifuek v
f aomf? ww-xkd
oifww
Ydk iG ?f wkrmS uH-oifw\
Ydk ? tEa&-tv,f? a, p y@dwm-tMuif
Yd nf? qEm'dynm&Sw
d o
Ydk nfum;? 0dZmeEdpyf? ykaA-a&S;? r,H-igwko
0aoe-qEtp&SdonfwkdY\tpGrf;jzihf? 0g,rEm-tm;xkwfukefonf?
([kwmG -?) ta,medaom-roifah omtaMumif;tm;jzih?f y#dyEm-usifh
cJu
h ek Nf y?D wd-ok?Yd 0dZmeEd- oduek \
f / wawm-xko
d Ydk odMujcif;aMumif?h
awoH-xdyk nm&Sw
d \
Ydk ? oEdu
m-txHr?S aw y@dwyk&ad o-xkyd nm&Sd
a,mufsm;wku
Yd ?dk edm,-rS
D ? 'ged-,cktcg? uv[ocFgwm-jiif;cHk
jcif;[k qkt
d yfuek af om? ar ar"*g-cku
d &f efwo
Ydk nf? orE-d Nird ;f
aysmufuek \
f ? wd t,H-onfum;? {w-*gxm? tawm-wpf
enf;teuft"dym,fwnf;? wd-wGif *gxmtzGifhwpfenf;tNyD;
wnf;/
*gxmy&da,momae-? orwb
u
d L -a&mufvmukeaf om &[ef;
wko
Yd nf? aomwmywdz vm'Do-k aomwmywdz v
dk t
f p&Sad omzkv
d w
f Ydk ?
ywd|[o-k wnfMuukeNf y?D wd-wGif aumoru0wKtNy;D wnf;/
aumoru0wKbmom#Dum Ny;D \/
ww wkrSmuH tEa&&/ / *gxm wwukd ]]wkrSmuH tEa&}}[k zGifh\?
okdY tEa&[kvnf;aumif; raZ[kvnf;aumif; zGifhjcif;onf ww x
ypnf;\ ed'g&Pteufukd zGihfjcif;wnf;? rSef\- ]]wkrSmuH tEa&-oifwkdY\
tv,f}}[laom pum;onf ]]xkdoifwkdYwGif}}[laom pum;\ t"dym,fESihf
xyfwlus\/ upnf;0kwd ]]Asaem p 0doanma*g}} okwf\tzGifh ]]wdPH
AsemeH tEa&}}onf ]]oHk;vHk;aom Asnf;wkdYwGif}}[k ed'g&Pteufukd jy
ouJhokdYwnf;/

6-r[mumVaw&0wKbmom#Dum
okbmEkydEd tp&Sad om? rH "ra'oeH owm? aowAse*&H
aowAsNrKd Uud?k Oyedm,? ooyg0ae,if;wdu
k af wm? 0d[&aEm
aomf? plVumVr[mumaVplVumVr[mumVwdu
Yk ?kd tm&A uaxod/
[dcsUJ OK;tH?h aowAse*&0godaemaowAsNrKd U aeukeaf om? plVumaVmplVumVvnf;aumif;? rZrd umaVmrZrd umVvnf;aumif;?
r[mumaVmr[mumVvnf;aumif;? wdod?Yk wa,m3a,muf
ukeaf om? bmwa&mnDaemifjzpfuek af om? uk#Kru
d mol<u,fwo
Ykd nf?
(oEd &Su
d ek \
f ?) awokxdn
k aD emif 3a,mufww
Ykd iG ?f aZ|ued|mtpf
udBk u;D r[mumV nDi,f plVumVwdo
Yk nf? 'domokt&yfrsuEf mS wdYk ?
0dp&dwGmvSnfhvnf? y[d-5vDukefaom? ou#oaw[dvSnf;
t&mwdjYk zif?h (wpfenf;) y[d ou#oaw[d-vSn;f ig;&mwdjYk zif?h b@H
ypn;f Opmud?k tm[&Ed aqmifuek \
f ? rZrd umaVmonf? tmbwH
aqmiftyfaom ypn;f Opmud?k 0duP
d mwda&mif;\/ txxdt
k cg?
{uo wpfcak om? ora,tcg? Oabmyd2a,mufvnf;jzpfuek f
aom? aw bmwa&mxdpk Vl umVr[mumVnDaemifwo
Ykd nf? y[d
ou#oaw[dwdjYk zif?h ememb@HtrsK;d rsK;d aom ypn;f Opmud?k *a[wGmaqmif,
l ? om0w om0wNd rKd Uod?Yk *Em-a&muf? 0g-vaomf?
om0wd,m p\vnf;aumif;? aZw0e paZw0efausmif;\
vnf;aumif;? tEa&tMum;? ou#medvSn;f wdu
Yk ?kd armp,ok vGwf
apukeNf y?D 0g-cRwu
f ek Nf y/D awokxdn
k aD emif 2a,mufww
Ykd iG ?f r[mumaVmonf? om,ESora,naecsr;f tcg? rmvm*Em'd[aw
vuf yef;eHo
Y mponf&u
dS ek af om? om0w0d godaemom0wNd rKd U ae
ukeaf om? t&d,om0auwdu
Yk ?kd "r0em,iSm? *paEoGm;aeonf
wdu
Yk ?kd 'domG -? ]]arolwo
Ykd nf? uk[ tb,ft&yfo?Ykd *pEd

0*f

"ry'bmom#Dum

183

oGm;ukeo
f enf;}} wd? ykpw
d mG ar;? wrwH xdt
k aMumif;ud?k okwmG ?
]]t[rd onfvnf;? *rdmrdtH?h }} wd pdaEwmG ? ued|H nDjzpfou
l ?kd
tmraEwmG ac:? ]]wmwighnD awok oua#okxdv
k n
S ;f wdYk ?
tyrawmrarhavsmo
h nf? a[m[djzpfavm? t[Honf? "r-H uk?d
aomwH-k emjcif;iSm? *pmrdtH?h }} wd-od?Yk 0wGm-? *Em-? wxm*wHuk?d 0Ew
d mG -? y&doy&d,aEy&dowf\ tpGef ? edo'D d Ny/D owm
onf? wHxkrd [mumVuk?d 'domG -? wxkrd [mumV\? tZmo,0aoetvk\
d tpGr;f jzif?h tEkyAk tpOftwdik ;f a[mxku
d af om? uxH
w&m;pum;awmfu?dk uaxaEma[mawmfrv
l aomf? 'kuu
E o
w
k m 'd0aoe'kuu
E o
w
k t
f p&So
d nf\ tpGr;f jzif?h taeuy&d,ma,e
wpfyg;ru rsm;pGmaom y&d,m,fjzif?h umrmeHumr*kPw
f \
Ydk ? tm'De0H
tjypfuv
dk nf;aumif;? 0g-qif;&Jukd jzpfapwwfonf\ tjzpfuv
kd nf;
aumif;? Moum&H-,kwn
f yhH u
Hk v
dk nf;aumif;? oHuad voH-npfnrf;yku
H dk
vnf;aumif;? 0g-oHo&m ESyd pf ufavmifNrKd uyf u
Hk v
dk nf;aumif;? uaxodNy/D wHxkw
d &m;pum;awmfu?dk okwmG em&? r[mumaVm-onf?
]]oAH tvk;H pkaH om ypn;f Opmuk?d y[m,y,fpeG
Yf ? *EAH ud&oGm;
xku
d o
f wJ?h y&avmuHaemufavmuok?Yd *pEH oGm;olo?Ydk abm*g
pnf;pdrOf pmwko
Yd nfvnf;? ae0 (tEk*pE)d ud&tpOfrvku
d Mf ubl;wJ?h
wum paqGrsK;d wko
Yd nfvnf;? e tEk*p Ed wJ?h artm;? C&m0gao
etdrf aejcif;jzif?h ubmtusK;d &St
d ehH nf;? yAZ
d mrd&[ef;jyKawmh
tH?h }} wd-ok?Yd pdaEwmG -? r[mZaersm;pGmaom vltaygif;onf?
owm&Hud?k 0Ew
d mG Ny;D ? yuaEzJomG ;vaomf? owm&Huk?d yAZH
&[ef;tjzpfu?dk ,mpdwmG awmif;? owm&monf? ]]awoif\? 0grSm? tyavmauwaAmyefajymxku
d af om? aumpdwpfpw
Hk pfa,muf
onf? ewd r&Sb
d ;l avm}} wd? 0kawar;awmfrt
l yfaomf? ]]baE-&m;
ar\? 0g-rSm? ueda|mnDi,fonf? twd &Syd g\?}} wd? 0wGmavQmuf
? ]]awe [dvQi?f eHxkn
d iD ,fu?dk tyavmau[dyefajymacsavm?}}

184

"ry'bmom#Dum

,ru

wd 0kaw? ]]baE om"kaumif;ygNy?D }} wd? 0wGm? *Em? ued|H


ukd? yaumomaywGmac:ap? ]]wmwighnD oAHaom? rH
omyaw,sH ypn;f Opmuk?d y#dyZm[d,lavm? (vufcaH vm)?}} wd
tm[/ ]]bmwdutpfudk wkarS yeoifwkdYonfum;? ubmukd?
u&dxjyKuek rf nfenf;}} wdodaYk r;Ny/D ]]t[Honf? owK
\? oEad u? yAZ
d mrdtH?h }} wdodaYk jymNy/D aomxkn
d iD ,fonf?
wHxkrd [mumVuk?d emeyuma&[dtxl;xl;tjym;jym;wkjYd zif?h ,mpdwmG
awmif;yef? ed0awwHk jyefvnfapjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Ekid v
f
aomf? ]]omrdtpfukd om"kaumif;ygNy?D ,xmtZmo,Htvdt
k m;
avsmpf mG ? (BuKd uo
f vk)d ? ua&mxjyKygukeaf vm?}} wd tm[/ r[mumaVm-onf? *Em-? owK-\? oEad u-? yAZd &Sijf yKNy/D ]]t[H
onf? bmwduH aemifawmfu?dk *a[wGm0ac:,lomvQi?f OyAZ -d
mrdvlxu
G t
f ?hH }} wdokMYd u
H ? plVumaVmydonfvnf;? yAZd
Ny/D ty&bma*aemuftzkYd ? r[mumaVmonf? Oyor'H &[ef;
tjzpfu?dk vbdwmG -? owm&Hok?Yd OyouFrw
d mG omoae-? "k&med
wm0efwu
Ydk ?dk ykpw
d mG -? owm&monf? 'Go
D k 2yg;ukeaf om? "ka&ok
wku
Yd ?dk uxdawoka[mawmfrt
l yfuek v
f aomf? ]]baE t[H-onf?
r[vuumavBu;D &ifo
h \
l tcg? 0gBu;D &if&h mtcg? yAZw
d wm
&Si&f [ef;jyKco
YJ nf\tjzpfaMumif?h *E"&k H uk?d yla&wkH iSm? e ou
d mrd
rpGr;f Ekid af wmhyg? 0dyem"k&H yeuku
d m;? yla&mrdygrnf?}} wd
odaYk vQmuf? ,m0 t&[wmt&[wzv
dk w
f idk af tmif? ur|meH
ukd? uxmaywGma[mawmfrlapNyD;? aomomedu"kw*okomef
aomomedu"kw*/ / okomae+ed0gaom okomeH? ed0goyk'af usonf?
okomeH+oDvH tmwd aomomedaum-okomef aejcif;tavh&Sdaom
&[ef;? udavao "kemwDwd "kw?H t*Fwd twaem zvH y#dp a[wkbm0H
*pwDwd t*? "kwH p+wH+t* pmwd "kw*-udavomwdkYukd vIyfcgzsufqD;
wwfaom taMumif;t*Fg orm'geapwem? aomomedu+"kw* aomom-

0*f

"ry'bmom#Dum

185

aeavh&Sdaom&[ef;\ udavomwkdYukd cgxkwfzsufqD;wwfaom


taMumif;t*Fg orm'geapwemud?k 0g-okomef"w
k ifu?dk orm'g,
aumif;pGm,l? 0gaqmufwnf? yXr,mrmwdua EyXr,mrfveG f
vaomf? oaAo-k tvk;H pkaH om vlwo
Ydk nf? ed'H tdyjf cif;ok?Yd MouaEok
oufa&mufuek v
f aomf? okomeHod?Yk *Em? ypLoumavrk;d aomufcsed f
? (rk;d vif;csed f )? oaAok wko
Yd nf? tEk|ad woka,0rxao;ukef
aomfom? 0g-rxukeaf o;rDyif? 0d[m&Hod?Yk tm*pwd jyefvm\/
tx? {umwpfa,mufaom? okomea*gydumokomefapmifh
jzpfaom? q0!m[dumvlaoaumifudk rD;IUd wwfaom? umvD emr
umvDrnforl onf? ax&\? Xdw|meH&yfwnf&mt&yfuv
dk nf;
aumif;? edoEd | meHxkid &f mt&yfuv
dk nf;aumif;? puFrw
d |me pBu
oGm;&mt&yfuv
dk nf;aumif;? 'domG -? ]]aumtb,foo
l nf? "
okomefo?Ydk tm*pwd Ek acgvmoenf;? eHxdo
k Ul uk?d y&d*P

dS mrd
zrf;,lt?hH 0g-pkpH rf;tH?h }} wdokBYd u
H ? y&d*P
w
dS Hk iSm? toaumED
rpGr;f Ekid v
f aomf? {u'd0oH? okomeuk#u
d m,ar0okomefZ&yfyif?
edu"kw*(0dok'd-1 59? 0dok'd#D-1 89? 90)? "kw*FtzGihf 3enf;&Sd&m aemufqkH;
enf;twkid ;f txuf ay;xm;onf/
yxrenf;tvk/d / ]]udavao "kemwDwd "kawm-udavomwdkYukd cg
xkwzf suq
f ;D wwfaom&[ef;(okwe .d |-2 103)? aomomedaum p+aom+
"kawm pmwd aomomedu"kawm? aomomedu"kw+t* aomomedu"kw*-okomef aeavh&adS om udavomwdu
Yk dk cgxkwzf suq
f ;D wwfaom&[ef;\
taMumif;t*Fg orm'geapwem? 0g-okomefaeavh&Sdaom&[ef;\ "kwif/
'kw,
d enf;tvkd / / ]]udavao "kemwDwd "kw?H "kw+H t* {wmwd
"kw*-udavomwku
Yd dk cgxkwzf suq
f ;D wwfaom Pf[al om taMumif;&Sad om
orm'geapwem? aomomedu+"kw* aomomedu"kw*-okomef ae
avh&adS om &[ef;\ udavomwku
Yd dk cgxkwzf suq
f ;D wwfaom Pf[al om
taMumif;&Sdaom orm'geapwem/

186

"ry'bmom#Dum

,ru

'DyH qDr;D ud?k ZmavwGmawmufap? 0gxGe;f


d ? ykw" w
D a&mom;
orD;wdu
Yk ?kd tm'g,ac:? *Em? {uraEwpfcak om t&yftzdYk ?
edv,
D rmemyke;f atmif;vsu?f rZrd ,mar? ax&Hud?k tm*pEH <u
vmonfu?kd 'domG -? *Em-? 0Ew
d mG -? ]]baE ta,smt&Sio
f nf?
ro Xmaet&yf? 0d[&wd aemaeygoavm}} wd-ok?Yd tm[ar;Ny/D ]]OygodauOygodumr tmrtdr;f ?}} wdodYk ajymNy/D ]]baE
&m; okomaeokomef? 0d[&aE[d emraeolwrYkd nfonf? 0wH 0wfu?kd
O*Pw
dS kH oif,jl cif;iSm? 0wdoif\
h ?}} wdodYk avQmufNy/D axa&m
onf? ]] r,Hwdo
Yk nf? u yetb,faMumif?h w,monf? uxdw0awajymtyfaom usi0hf wf? 0w
d mrusiu
hf ek t
f ehH nf;?}} wdod?Yk
t0wGmrajymrl? ]]Oygodaur utb,fu?kd umwHk iSm? 0wd
oifo
h enf;}} wd tm[/ ]]baE&m; aomomedau[d emrokomef
aeavh&adS om &[ef;wdrYk nfonf? okomae? 0oebma0gaeonf
\tjzpfu?kd okomea*gyumeH pokomefapmifw
h t
Ykd m;vnf;aumif;?
0d[ma&ausmif;wdu
k f ? r[max& prax&fBu;D tm;vnf;aumif;?
*grabmZu p&Gmpm;tm;vnf;aumif;? 0g&GmolBu;D tm;vnf;
aumif;? uaxwHk ajymjcif;iSm? 0wd\?}} wd (tm[)/ axa&m
onf? ]]u um&Pmtb,ftaMumif;aMumifeh nf;}} wd-ar;Ny/D
]]uwurmjyKtyfNy;D aomcd;k rI&u
dS ek af om? apm&mcd;k olwo
Ykd nf? 0g-wku
Yd ?dk
"eomrdau[dOpm&Siw
f o
Ydk nf? y'gEky'Ha&SUajc&modYk tpOfvu
kd af om
aemufajc&mtm;jzif?h 0gz0g;ajcxyf xufMuyfruGm? (ajc&mcH)? tEkA'gtpOfvu
kd t
f yfuek o
f nf? (ormemjzpfuek v
f aomf?) okomae?
b@uHOpmxkyu
f ?kd (ck;d &mygypn;f ud)k ? qawGmpGeyYf pf? yvm,Ed
aem/ / aemonf EkedygwfuJhokdY ykpmteufa[m edygwfyk'fwnf;(oD#D
opf-2 35? 'D#D-2 5? 0drwd-1 102)/ (wpfenf;) ]]Ek}}[kwnf? aem Moudkacs?
avmy wMwmuma&m po'gjzihf xdak us&m O-vm(Amvm-35? ed'-D 27)/

0*f

"ry'bmom#Dum

187

ajy;uke\
f ? tx? rEkmwdo
Yk nf? aomomedumeHwdYk ? (wpfenf;)
aomomedumeH-wk\
Yd ? (Oy&d-?) y&dyEH ab;&efu?kd ua&mEd jyKwwf
ukef\? {awoHokomefapmifhpolwdkYtm;? uxdaw yeajym
xm;tyfaomfum;? ye-tzkdYwpfyg;um;}}[kvnf; ay;Ekdifonf? ]r,HwdYk
onf? r b'E
t&Si\
f ? {wuH emr rQtwdik ;f t&Snf
&So
d nfrnfaom? umvH-tcgywfv;kH ? {wokomef? 0oebm0H
aeonf\tjzpfu?kd Zmemrodyguke\
f ? {aomt&Sio
f nf? tapma&mcd;k olr[kw?f } wdod?Yk Oy'0H uyfESyd pf ufwwfaom ab;&ef
tE&m,fu?kd ed0ga&Ed umuG,w
f m;qD;ay;uke\
f / womxdak Mumif?h
{awoHokomefapmifph olwt
Ykd m;? uaxwHk iSm? 0wd\?}} wdajymNy/D axa&monf? ]]tnHtjcm;aom? utb,fusi0hf wfu?kd
umwAH jyKxu
kd yf gao;oenf;}} wdodaYk r;Ny/D ]]baE okomae
? 0oaEeaeaom? ta,se emrt&Sirf nfonf? rpro
H wdvyd|awv*kVm'Ded ig; tom; ESr;f rken
Yf uf qD xef;vsut
f p&So
d nfwu
Ykd ?kd
0aZwAmeda&Smifxu
kd u
f ek \
f ? 'd0gaeYtcg? e ed'g ,dwAH rtdy&f m?
ukoaD weysi;f &doo
l nf? e b0dwAH rjzpf&m? tm&'0&D ad ,etm;xkwf
tyfaom 0D&,
d &So
d o
l nf? b0dwAH jzpf&m\? toaXerpOf;vJoo
l nf?
trm,m0demrm,mr&Sdolonf? [kwGm-? uvsmPZmoa,e
aumif;aom tvdq
k E&o
dS o
l nf? b0dwAH &m\? om,Hncsr;f tcg?
oaAok tvH;k pHak omvlwo
Ykd nf? okawok tdyaf ysmu
f ek v
f aomf? 0d[m&awmausmif;rS? tm*EAH vmxdu
k \
f ? ypLoumavrd;k aomufcsed f ?
(rkd;vif;csdef)? oaAoktvHk;pHkaomvlwdkYonf? tEk|dawoka,0
rxukeaf o;rDom? 0d[m&Hod?Yk *EAH jyefxu
kd \
f / baE ta,smonf?
ro Xmaet&yf? {0Hod?Yk 0d[&aEmaeawmfrv
l su?f yAZw
d udpH &[ef;udpu
?kd rwuH txGwt
f xdyo
f ?Ykd ygaywHk a&mufapjcif;iSm?
oap ou
d wdtu,f pGr;f Edik t
f ?hH rwo&D&H olaoaumifu?kd 0gkyu
f vmyfu?kd tmaewGmaqmif? oap qaEd tu,f pGeu
Yf ek t
f ?hH

188

"ry'bmom#Dum

,ru

({0H owd)? t[Honf? urvul#m*g&H-urvmjzifh vTr;f NcKH tyfaom


txGw&f adS om wvm;od?Yk 0g-avmifwu
kd o
f ?Ykd tma&maywGmwufa&muf
ap? 0gwif? *Ermvm'D[d eHo
Y m yef;tp&So
d nfwjYkd zif?h oum&H
ylaZmfoum&ud?k uwGm? o&D&udpH uk,
d f jyKxu
dk af om udpu
?dk 0grD;oN*K[frIudk? uwAEd udpH? o&Da&+udpH o&D&udpH?-rtlyged-3 11/
u&dmrdjyKygtH/h (yAZw
d udp-H uk?d rwu-H ok?Yd ygaywk-H iSm?) aem ap
ou
d wdtu,frpGr;f Edik t
f ?hH ({0H owd)? pdwuHxif;yHo
k ?Ykd tma&maywGm? t* rD;ud?k ZmavwGmawmufap? 0gdUI ? ouFek m
wHp;l 0g;jzif?h (wkwcf Rejf zih)f ? tmudwmG qGcJ sw
d
f ? A[dtjyifbuf?
cdyw
d mG ypfcs? z&okemykqed jf zif?h aumawGmayguf? c@mc@duH
tydik ;f i,f tydik ;f Bu;D jzpfatmif? (tykid ;f ykid ;f jywfatmif)? qdEw
d mG jzwf?
t*rd dS rD;? yuyd w
d mG ypfxnf
h ? psmaymrdavmifaptH?h 0gdUI tH?h }}
wd tm[/ tx? eHxdu
k mvDu?kd axa&monf? ]]ba't&Sirf
om"kaumif;ygNy?D {uHwpfcak om? lyg&rPH lygku
H ?kd 'domG yejrif
um;? 0gjrifvQiu
f m;? r,SH tm;? uax,smodajymavm?}} wd
tm[/ omxdu
k mvDonf? ]]om"l}}wdaumif;ygNy[
D
l ? ypamod
a&S;Iem;axmifNy?D 0g0efcu
H wday;Ny/D axa&mr[mumVax&fonf?
,xmZmoa,etvdktm;avsmfojzifh? (pdwfBudKuf)? okomae?
orP"rH &[ef;w&m;ud?k ua&mwdjyK\/ plVumVawa&m yeonf
um;? O|m,x? ork|m,aumif;pGmx? C&m0goHtdrf ae&jcif;
ud?k 0g-tdrf aejcif;iSm? pdaEwd MupH nfae\? ykw' g&Hom; orD; r,m;ud?k
tEk&wdtzefzeftrSw&f ae\/ ]]ar\? bmwdaumaemifawmf
onf? twdbm&d,HtvGef0efav;aom? urHtrIudk? ua&mwd\?}}
c@mc@du/H / r[aEm+ca@m tca@m? eo'g 0kdteufa[m?
tc@ukd ]]tykdif;BuD;}}[k qkdojzihf c@t& tykdif;i,fukd,l&onf? ca@m p
+tca@m p c@mc@H? (tanmny#dyu'eG )f ? c@mc@ar0 c@mc@du?H
Bud,m0daooeteuf 'kwd,mouf/(om&w-2 122? yg&mbm-2 516)

0*f

"ry'bmom#Dum

189

wdod?Yk pdaEwd Bu\


H / txxdt
k cg? {umwpfa,mufaom? ukv"DwmtrsK;d orD;onf? wHr[
k w
k o
rk|ad wexdw
k pfr[
k w
k cf si;f jzpfaom?
0g-kww
f &ufjzpfaom? Asm"demtema&m*gaMumif?h om,ESora,
naecsr;f tcg? trdvmwmrnKd ;EGr;f onf? tudvEmryifyef;onf?
([kwmG )? umvHaojcif;ud?k 0gaocsed u
f ?kd tumodjyKNy/D wareHxdk
aoNy;D aom trsK;d orD;ud?k wum'a,maqGrsK;d tp&So
d w
l o
Ykd nf? 'gkawvm'D[d xif; qDtp&So
d nfwEYkd iS ?hf o' twl? om,Hnae? okomeHod?Yk aewGmaqmif? okomea*gydum,okomefapmifrh tm;?
]]rHtavmif;aumifu?kd psmay[drD;avmifapygavm? 0grD;oN*K [f
ygavm?}} wdodaYk jym? bwtcud?k 'wGmay;? ed,sma'wGm
ay;? yuro
k zJomG ;ukeNf y/D omxdo
k o
k mefapmifrh onf? wmxdk
trsK;d orD;\? ygkw0wH NcKH tyfaom t0wfu?kd tyaewGmz,f? wHrk[w
k r wHxdw
k pfr[
k w
k f aoaom? 0g-xkw
d pfcP aoaom? (kwf
w&ufaoaom)? yDPw
d yDPw
d H tvGejf ynfNh zKd ;aom? ok0P0PH a&T \
tqif;ESiw
hf al om tqif;&Sad om? o&D&H ud,
k u
f ?kd 'domG ? rH
tavmif;aumifonf? 0g-ud?k t,st&Sit
hf m;? 0g-ud?k 'awHk
jrifapjcif;iSm? 0gjyjcif;iSm? ywdyl H oifah vsmaf om? tm&rPH tmHk
wnf;?}} wd? pdaEwmG awG;? *Em? ax&Hud?k 0Ew
d mG ? ]]baE
&m; {0lyH emrodYk oabm&So
d nfrnfaom? tm&rPH tmHo
k nf?
twd \? t,st&Sif MoavmauxMunfh aI wmfryl gukeaf vm?}} wd
tm[/ axa&mr[mumVax&fonf? ]]om"l}}wdaumif; Ny[
D ?k 0wGm
ajym? ygkyeHtay:jcKH u?kd eD[&maywGmz,fap? yg'wvawm
ajcz0g;jyifr?S ,m0 auo*gqHzsm;wdik af tmif? MoavmauwGmMunhf
I? ]]{wH lyH kyo
f nf? twdyP
D w
d H tvGejf ynfNh zKd ;\? ok0P0PH
a&T\tqif;ESiw
hf al om tqif;&S\
d ? eHxdt
k avmif;aumifu?kd t*rd dS
rD;? yuyd w
d mG xnf
h ? r[mZmvm[dBu;D pGmaom rD;awmufr;D vQw
H Ykd
onf? *[dwrwumav,ltyfumrQjzpfaom tcsed f ? 0g-pGaJ vmif

190

"ry'bmom#Dum

,ru

tyfcgptcsed f ? r,SH tm;? tma&map,smodajymygavm?}} wd-ok?Yd


0wGm? ou|mear0rdrad e&modo
Yk m? *Em? edo'D d xdik af eNy/D om
xdo
k o
k mefapmifrh onf? wxmxkad jymtyfco
hJ nft
h wdik ;f ? uwGm?
ax&tm;? tma&mapodavQmufNy/D axa&monf? *Em? MoavmauodNy/D Zmvm,rD;awmufr;D vQo
H nf? y[#y[#|meHxdcu
dk f
tyf xdcu
dk t
f yfaom ae&monf? uA&*g0d,majymufusm;aom EGm;r
\? o&D&0PH 0d,ud,
k \
f tqif;onfuo
hJ ?Ykd 0g-ud,
k \
f tqif;ESihf
wlonf? ta[modNy/D yg'gajcwdo
Yk nf? erdwmG Gw
f ? 0g-auG;?
Movro
k wGv
J sm;usuek Nf y?D [wmvufwo
Ykd nf? y#du#k o
k aumufauG;
ukeNf y?D OKek vm#HaygifEiS hf ezl;onf? edpr H ta&r&So
d nf? ta[mod
Ny/D axa&monf? ]]'H o&D&H uk,
d o
f nf? 'gae0,cktcgyif?
MoavmauEmeHMunhf o
I w
l \
Ykd ? ty&d,Eu&HMunfh
I rqH;k onf\
tjzpfukd jyKEikd o
f nf? 0g-Munhf rI 0atmif jyKEidk o
f nf? ]]ty&d,wdu&H(tm;&wif;wdrfa&mif&Jjcif;ukd rjyKEkdifonf)}}[kvnf; ygXf&SdapvkdMu\?-ygjref
"mef/ [kwmG -? 'gae0yif? c,Hukejf cif;od?Yk ywH a&mufNy?D 0,H

ysujf cif;od?Yk ywH Ny?D }} wdodYk ESv;kH oGi;f ? &wd| meHnOfah e&m t&yf
ok?Yd *Em? edo'D w
d mG xdik
f ? c,0,Hukejf cif; ysujf cif;oabmud?k
orrmaemaumif;pGmjrifonf? ([kwmG )? ]]tedpm ?ay? okacg}} wd
[laom? *gxHud?k 0wGm&Gwq
f
kd ? 0dyeH0dyemud?k 0awGmwd;k
yGm;ap? y#dor'd g[dwdEYk iS ?hf o[wuG? t&[wH t&[wzv
kd o
f ?Ykd
ygykPd a&mufNy/D
tedpm 0w ocFg&m Oyg'0,"rad em?
OyZw
d mG edZk Ed awoH 0lyoarm okacg/
ocFg&mtaMumif;twefwef jyKprD
H kyef mrftopf jzpfjzpforQ
ocFg&wko
Yd nf? tedpm 0wpifppf{uef trSerf ck s rNraJ vukepf w
G um;?
Oyg'0,"rdaemjzpfysufESpfwef azgufjyefaom oabm&Sdukef\?

0*f

"ry'bmom#Dum

191

OyZw
d mG taMumif;tm;avsmpf mG jzpfay:vmNy;D ? edZk Ed bifoYdk a&muf
vsuf csKyyf suMf uuke\
f ? awoHxkd yk ef mrf"r ocFg&wk\
Yd ? 0lyoarm
Nird ;f at;&mrSef jrwfeAd m efonf? okacgjzpfysurf pyf tNird ;f "mwfjzihf
rjywfyaHk o csr;f omtppfaywum;/
wo xdrk [mumVax&fonf? t&[wH od?Yk yawa&mufvaomf?
owmonf? bduK oC
H y&d0ak wm&[ef;taygif;jc&H t
H yfonf? ([kwmG )?
pm&duH c&D;&Snv
f n
S v
hf nfjcif;ud?k 0g-c&D;&Snv
f n
S v
hf nfjcif;tm;jzif?h p&rmaemvSnv
hf nfawmfrv
l aomf? aowAsH aowAsNrKd Uod?Yk *Ema&muf
awmfr
l ? ooyg0eH,if;wdu
k af wmod?Yk yg0dod 0ifawmfrNl y?D plVumV
\? b&d,ma,mr,m;wdo
Yk nf? ]]owmonf? ooyg0eHod?Yk tEkyawm ud&a&mufvmawmfrNl yw
D ?hJ }} wd? okwmG Mum;&? ]]trSmuH
wd\
Yk ? omrduH vifu?dk *PS
d mrzrf;,luek t
f ?hH }} wdodYk Bu
H ?
ayaowGmapvTw
f ? owm&HjrwfpmG bk&m;ud?k edrEmayoHk yifah p
ukeNf y/D yequfOK;tH?h Ak'g eHbk&m;&Siw
f \
Ykd ? ty&dpP
d | maeravhusuf
tyfz;l aom t&yf? 0g-r<ua&muftyfz;l aom t&yf? tmoeynw
ae&mcif;yHu
k ?kd (ae&mcsxm;yHu
k )kd ? tmpdua Eeajymjywwfaom? {aue
wpfyg;aom? bduK emonf? yXrw&Ha&S;OK;pGm? *EHKoGm;jcif;iSm? 0wd
oif\
h / [drSe\
f ? Ak'g eHwdzYk ?Ykd 0gwdt
Yk wGu?f rZrd |maetv,ft&yf?
tmoeHae&mud?k ynmaywGmcif;ap? wxdb
k &k m;&Si\
f ? 'uP
d pm&duH p&rmaem/ /a&SUenf;tvkd pm&duH p&rmaem 2yk'fvkH;t& vSnfh
vnfjcif;&aomaMumihf tab'ab'lypm& (uHEiS fh Bu,
d m ruGb
J v
J suf cJq
G t
dk yf
aom) pum;wnf;? aemufenf;tvkd pm&duo
H nf Bu,
d m0daooewnf;? ]]p&PH
pm&dum?p&+Ps? vm ,ukd ujyK? (wpfenf;) p&PH pma&m? pma&m {0
pm&dum? oGw uypn;f ?}}[kjyK? ]]p&D,awwd pm&dum}}[k uHa[mMuv
H Qif
pm&dut
H & vSnv
hf nftyfaom c&D;&aomaMumihf tab'ab'lypm&MuzH ,
G f
rvk[
d k q&mwkrYd ed aYf wmfr\
l ? xkt
d vkd ]]pm&du-H vSnv
hf nftyfaomc&D;uk?d p&rmaem-aomf}}[kay;/ (oD#Dopf-2 203? oDbm-3 280)

192

"ry'bmom#Dum

,ru

awmvuf,mbuf? om&dyw
k a w&zd?Yk 0gtwGu?f (tmoeH-uk?d
ynmaywA-H onf? a[mwd)? 0grawmvuf0b
J uf? r[marm*vm eaw&zd?Yk 0gtwGu?f (tmoeH ynmaywAH a[mwd)? wawmxdk
ae&mrS? (t&Sio
f m&dyMk wm t&Siaf rm*vm efw\
Ydk ae&mrS)? y|m,p?
Oabmok2zufuek af om? yaokeHab;wdYk ? bduK oC
H &[ef;
taygif;zd?Yk 0gtwGu?f tmoeHud?k ynmaywAH onf? a[mwd\/
womxdaYk Mumif?h r[mumVawa&monf? pD0&ygkye|maeouFe;f
k&H mt&yf? XwGm&yf? ]]plVumVV wGH onf? yk&awma&SU? 0g-u?
*Em? tmoeynw ae&mcif;yku
H ?kd tmpdu ajymacsavm?}} wd
od?Yk plVumVHud?k ayaoodapvTwNf y/D wxdpk Vl umVud?k 'd|umvawmjriftyf&m tcgrS? y|m,? a*[Zemtdraf eolvw
l o
Ykd nf? 0gtdrfoltdrfom;wdkYonf? a*a[+0oEm+Zem a*[Zem?-rtlyg&med-1
257/ awexdpk Vl umVESi?hf o' twl? y&d[moHjyuf&,fajymifavSmif
rIu?kd ua&mEmjyKuek v
f su?f eDpmoemededrahf om ae&mwdu
Yk ?kd oHCaw&ax&fjzpfaom oHCm\? 0g-oHCmBu;D \? aum#d,H tzdt
Yk pk
? 0g-buf? tw&Ed cif;Muuke\
f ? Opmoemedjrifah om ae&mwdu
Yk ?kd
oHCe0uoHCmi,f\? aum#d,H ? (tw& E)d / wa&mtjcm;
aom plVumVonf? ]]{0Hod?Yk rm ua&mxrvkyMf uESi?hf eDpmoemedwdYk
ud?k Oy&dtxufbuf? rm ynmayxrcif;MuESi?hf Opmoemedwdu
Yk ?kd
Oy&d? ynmayxcif;Muavm? eDpmoemedwdu
Yk ?kd a[|matmufbuf
? (ynmayxMuavm?)}} wd? tm[Ny/D wad ,mrde;f rwdo
Yk nf?
wxdpk Vl umV\? 0peHpum;ud?k tokPEad ,m 0d,rMum;ukef
ouJo
h ?Ykd ]]wGH oifonf? ubmud?k ua&maEmjyKvsu?f 0dp&odvSnhf
vnfaeoenf; w0oihzf ?Ykd 0g-twGu?f tmoemedwdu
Yk ?kd ynmaywHk
cif;jcif;iSm? e 0wd uroifo
h nfr[kwaf vm wGH onf? uHtb,f
olUud?k tmykpw
d mG yefajym? yAZad wm&Si&f [ef;jyKco
hJ enf; aue
tb,faMumih?f yAZad wm&Si&f [ef;jyKco
hJ nf? todjzpfoenf; uom

0*f

"ry'bmom#Dum

193

tb,fah Mumif?h "tdro


f ?Ykd tm*awmvmonf? todenf;}}
wdod?Yk 0wGm? ed0goeygkyeHoif;ydik f ud,
k f u
kH ?kd tpEd w
d mG vk,l
? aowumedjzLaomt0wfwu
Ykd ?kd ed0gaowGm0wfap? oDao p
OK;acgif;vnf;? rmvmpkrK#uHyef;acGudk? 0g-yef;ukH;acgif;aygif;udk?
XaywGmxm;? (aygif;ay;)? ]]*poGm;avm? owm&HjrwfpmG bk&m;ud?k
tmae[dyifah qmifacsavm? r,Hwdo
Yk nf? tmoemedwdu
Yk ?kd ynmaymrcif;xm;uket
f ?hH }} wdodaYk jym? y[dPo
k apvTwu
f ek Nf y/D
pd&H Mumjrifph mG ? bduK bma0&[ef;tjzpf? e XwGmrwnfr
l ? t0daum00gr&Sad o;onfom? 0g-0gr&ao;onfom? ([kwmG )? OyAZ w
d wmvlxu
G cf o
hJ nf\ tjzpfaMumif?h vZw
d kH &Sujf cif;iSm? e Zmemwdrod?
womxdaYk Mumif?h aomxdpk Vl umVonf? awe tmuayexdv
k Ul toGif
jzif?h ed&moauFm0pd;k &GUH jcif;uif; &Jwif;onfom? ([kwmG ) ? *Em?
owm&Huk?d 0Ew
d mG ? Ak'y r ck H bk&m;trSL;&Sad om? bduK oC
H H &[ef;
taygif;ud?k tm'g,yifah qmif? tm*awmvmNy/D yetzkw
Yd pfyg;
um;? (plVumVjzpfyrHk w
S pfyg; r[mumVax&f\jzpfyu
Hk dk qkOd K;tH)h ? bduK oHC\? bwupd m 0omaeqGr;f bkO;f ay;jcif;udp\
tqH;k ? r[mumV\? b&d,ma,mr,m;wdo
Yk nf? ]]rm[dolrwdo
Yk nf?
twaemrdr\
d ? omrdaumvifu?kd *[dawmzrf;,ltyfNy?D r,rd wdYk
onfvnf;? trSmuHwd\
Yk ? omrduH ud?k *PS
d mrzrf;,luek t
f ?hH }} wd?
pdaEwmG ? yke'd0aoaemufwpfaeY? owm&Hud?k edrE,o
k yifu
h ek Nf y/D
ye-qufOK;tH?h w'gxdt
k cg? tmoeynmyewH ae&mcif;jcif;tusK;d iSm?
tanm(r[mumVax&fr)S tjcm;aom? bduK onf? t*rmod<uoGm;
NyD/ ]]xkdokdYyihf&m r[mumVax&fukd,fwkdif <uygoavm}}[k ar;zG,f&Sd
]]tanm bduK t*rmod}}[k qk&d um; yeukd 0gusm&rteufay;onf/ ]]w'g
ye-xkdtcgum;}}[k tvG,fay;Ekdif\/

wmxdrk [mumVax&f\ r,m;wdo


Yk nf? wo caPxdck P?
MoumoHtcGiu
hf ?dk tvbdwmG r&rl? Ak'y r ck H aom? bduK oC
H H ud?k

194

"ry'bmom#Dum

,ru

edo'D gaywGmxdik af p? bduH qGr;f ud?k t'Hok uyfvLS ukeNf yD? yequfOK;
tH?h plVumV\? b&d,ma,mwdo
Yk nf? a'G2a,mufww
Ykd nf;? rZrd umV\? (b&d,ma,mwdo
Yk nf)? pwam4a,mufww
Ykd nf;?
r[mumV ye\um;? (b&d,ma,m)wdo
Yk nf? t|8a,mufwYkd
wnf;/ bwupd H qGr;f bkO;f ay;jcif;udpu
?kd umwkumrmjyKjcif;iSmtvd&k dS
ukeaf om? bduL yd&[ef;wdo
Yk nfvnf;? edo'D w
d mG xdik
f ? bwupd H ud?k
tuHok jyKuek Nf y?D A[dtjyifo?Ykd *E KumrmoGm;jcif;iSm tvd&k u
dS ek af om?
bduL ydwdo
Yk nfvnf;? O|m,x? t*rHok oGm;MuukeNf y/D owm ye
onfum;? edo'D w
d mG ? bwupd H ud?k u&djyKawmfrNl y/D wxdjk rwf
pGmbk&m;\? bwupd y &da,momae? wm wad ,mxdrk ed ;f rwdo
Yk nf?
]]baE r[mumaVmonf? trSmuHwdu
Yk ?dk 0g-tm;? tEkarm'eHtzefzef
0rf;ajrmufapjcif;ud?k 0g-0rf;ajrmufz,
G w
f &m;pum; a[mMum;jcif;ud?k
uwGmjyKNy;D ? tm*p
d wd<uvmygvdrrhf nf? wkarSt&Sib
f &k m;wdYk
onf? yk&awma&SU? 0ga&SUu? *px<uawmfryl guke?f }} wd? 0'ok
avQmufuek Nf y/D owmonf? ]]om"l}}wdaumif;Ny[
D ?k 0wGmrdeaYf wmfr
l ?
yk&awm? 0gu? t*rmod<uawmfrNl y/D *gr'Gg&H&Gm\wHcg;od?Yk ywGm
a&mufvaomf? bduLwdkYonf? OZm,ok raumif;onfhoabmjzihf
awG;awmBupH nfuek Nf y?D 0g-uJ&h UJ ukeNf y?D (u)? ]]owm&monf? u emr
tb,frnfaom? {wHtrIu?kd uwHjyKawmfrt
l yfoenf; wGm
OZm,o/k / t0+aps+OH? t0ukd Mo\0dy&dwf OjyK? t|uxm #Dum
zGirfh sm;t& t0ukd t0rne(ta"mbm*)-txifao;jcif;teuf aps"mwf
Moavmue(Munfh jI cif;)teuf,
l ]]OZm,o-k atmufwef;pm;[k todtrSwf
jyK Munhf u
I ek Nf y}D }[kvnf;aumif; t0ukd vmruteufa[m aps"mwfudk
pdEe teufa[m,l ]]OZm,o-k t,kwo
f abm EIwjf zihrf ajymbJ awG;awm
MuHpnfukefNyD}}[kvnf;aumif; q&mwkdY ay;awmfrl\? ae&m r[mumV
ax&fwpfyg;wnf;csefxm;cJhjcif;ukd raumif;xifjcif;jzpf&um; aemufteufukd
,lay;vku
d o
f nf/ (0d.|-1 256? om&w-3 24? yg&mbm-2 521)

0*f

"ry'bmom#Dum

195

odawmfr
l ? uwH Ek acgjyKawmfrt
l yfavoavm O'g[kodrYk [kw?f
tZmedwmG rodr
l ? (uwH Ek acgavm)? [da,smraeYu? plVumV
\? 0gonf? yk&awm? 0gu? *wwmoGm;onf\ tjzpfaMumif?h
yAZE & ma,m&[ef;tjzpf\ tE&m,fonf? ZmawmjzpfcNhJ y?D tZ
,aeY? tntjcm;&[ef;\? 0gonf? yk&awm? 0gu? *wwm
aMumif?h tE&ma,mtE&m,fonf? ema[modrjzpfcJh/ 'ged?
r[mumVHudk? XaywGmcsefxm;? tm*awm<uawmfrNl y?D bduK
onf? oDv0goDv&S\
d ? tmpm&oraEmtusiEhf iS hf jynfph \
kH ? w
xd&k [ef;\? yAZE & m,Hud?k u&dwd Ek acgjyKvrd rhf nfavm?}} wdok?Yd (OZm,o-k ukeNf y/D ) owmonf? awoHxd&k [ef;wd\
Yk ? 0peHud?k
okwmG ? ed0ww
d mG jyefvn
S
hf ? Xdawm&yfawmfrv
l su?f ]]bdua 0 u
tb,fpum;ud?k uaxxajymaeMuoenf;}} wd? ykpd Ny/D aw
xd&k [ef;wdo
Yk nf? wrwH xdt
k aMumif;ud?k tma&mapokH avQmufuek Nf y/D
]]bdua 0 wkarSwdo
Yk nf? plVumVH 0d,plVumvudu
k o
hJ ?Ykd r[mumVH
ud?k ovaux u yerSwx
f ifMuoavm}} wd-ar;awmfrNl y/D ]]baE
tmrrSeyf g? [drSe\
f ? wxdpk Vl umV\? yZmywda,mr,m;wdYk
onf? a'G2a,mufww
Ykd nf;? rr[mumV\? (yZmywda,m
wdo
Yk nf?) t|8a,mufwyYkd gwnf;/ baE&m; t|[d&Spaf ,mufaom
r,m;wdo
Yk nf? y&duyd w
d mG 0kid ;f ? *[dawmzrf;,ltyfonf? (ormaem
aomf?) u-ud?k u&dwdjyKEidk v
f rd rhf nfenf;}} wd-avQmufuek Nf y/D
owmonf? ]]bdua 0wdk {0Hod?Yk rm t0pkw rajymqdMk uESi?hf plVumaVmonf? O|m,x? ork|m,aumif;pGmx? okbm&rPA[kavmrsm;aom okb[laom tmk&H o
dS nf? 0g-tmHw
k u
Ykd kd wihw
f ,f
onf[k rsm;pGmIonf? ([kwmG )? 0d[&wdae\? yygawacsmufurf;yg;?
Xdawmwnfaom? 'kAv
kuo
'daomtm;r&Sad om opfyifEiS hf wl\/
r,SH \? ykawmom;jzpfaom? r[mumaVm yeonfum;? tokbmEkyDtokbudk tzefzefaI vh&o
dS nf? ([kwmG )? 0d[&wd\? Ce-

196

"ry'bmom#Dum

,ru

aovyAawm 0d,wpfceJ ufaom ausmufawmifuo


hJ ?Ydk tpavm
vIy&f mS ;jcif;r&S?d }} wd-ok?Yd 0wGmNy;D ? owm-onf? rm *gxm-wku
Yd ?dk
tbmod-a[mawmfrNl y/D (u-enf;) ]]okbmEky ?ay? yAw}}Ed- [l?
(tbmod-Ny/D )
okbmEky 0d[&EH NEad ,ok toH0w
k ?H
abmZerSd pmrwHk ukow
D H [De0D&,
d ?H
wH a0 yo[wd rma&m 0gawm ku0H 'kAv
/H
okbmEky-wifw
h ,faom tmku
H dk tzefzef Ionfjzpf?
0d[&E-H aexaom? NEad ,ok-puKpom; ajcmufyg;aom aNEw
Ydk ?
k -H apmifph nf;jcif;rSx
d aom? 0g-rapmifph nf;xaom?
0g-wku
Yd ?dk toH0w
abmZerd-S abmZOf? 0g-abmZOfurdk w
S f t&yf&yfaomypn;f ? trwHk
p-SmrS;D cH,l ok;H aqmifjcif;[laom twkid ;f tSnu
f v
dk nf; rodxaom?
0g-qifjcifay;pGejYf cif;[laom twkid ;f tSnu
f v
dk nf; rodxaom? 0g"ru
d abmZOf t"ru
d abmZOf[al om twkid ;f tSnu
f v
dk nf; rodx
aom? ukow
D -H pufqyk t
f yfpmG t&m&m qkwef pfxaom? (wpfenf;)
ukow
D -H ysi;f &donft
h wGuf qJa&;tyfxaom? [De0D&,
d -H ,kwaf vsmh
aom 0D&,
d Sx
d aom? 0g-0D&,
d rdx
S aom? wH-xkyd *k Kd vu
f ?kd a0-pifppf?
rma&m-udavomrm&fonf? yo[wd-vTr;f rk;d Ekid \
f ? (udr0d -enf;) 0gawm-tm;Bu;D aomavonf? 'kAv
-H tm;rSad om? ku-H urf;em;opfyif
uk?d yo[wd 0-vTr;f rk;kd Ekid o
f uJo
h w
Ydk nf;/
tokbmEky 0d[&EH NEad ,ok oko0H w
k ?H
abmZerSd p rwHk o'H tm&'0&D ,
d ?H
wH a0 eyo[wd rma&m 0gawm aovH0 yAw/H
tokbmEky-tokbq,fyg; wpfyg;yg;ukd Ionfjzpf? 0gwpyu 0PoPme ckEpS 0f ukd tokbtm;jzifh Ionfjzpf? 0d[&E-H
aom? NEad ,ok-wdYk ? oko0H w
k -H aumif;pGm apmifph nf;tyfaom 'Gg&

0*f

"ry'bmom#Dum

197

Sx
d aom? 0g-aumif;pGmapmifph nf;xaom? abmZerS-d ? rwHk p-Sm
rS;D cH,o
l ;Hk aqmifjcif;[laom twkid ;f tSnu
f v
dk nf; odxaom? 0g-qif
jcifay;pGejYf cif;[laom twkid ;f tSnu
f v
dk nf; odxaom? 0g-"ru
d abm
ZOf t"ru
d abmZOf[al om twkid ;f tSnu
f v
dk nf; odxaom? o'-H
uHu\
H tusKd ;udk ,kMH unfaom avmuDo'g &wem3yg;\ *kPaf wmf
wku
Yd dk ,kMH unfaom avmukw& mo'gSx
d aom? tm&'0&D ,
d -H tm;xkwf
tyfaom 0D&,
d Sx
d aom? wH-xkyd *k Kd vu
f ?dk a0-pifppf? rma&m-onf? eyo[wd-rvTr;f rk;d Ekid ?f (udr0d - enf;) 0gawm-tm;rSad omavonf?
0g-avjynfavnif;onf? aovH-ausmuftwdNy;D aom? yAw-H awmif
uk?d eyo[wd 0- rvTr;f rk;d Ekid o
f uJo
h w
Ydk nf;/
ww-xk*d gxmwkYd ? okbmEky 0d[& E Ed y'-okbmEky
h ,faom tmHu
k ?dk
0d[& E[
H al omyk'\
f ? wd tawm pyf? okb-H wifw
tEkyEH- tzefzef Iwwfonf jzpf?0d[& EH Bud,m0daooepyf?
|m&raP-|mHk ? rmeoH-pdwu
f ?dk 0daZwmG -vTw
f ? 0d[& E-H
aeaom? wHpyf? wd tawm-um;teuf/ [d-csUJ OK;tH?h a,m
yk*a vm-tMuify*k Kd vo
f nf? edrw
d * g [H-taygif;jzpfaom uk,
d o
f Pmef
edrw
d u
f dk ,ljcif;uk?d (a,mufsm;rde;f r awGUMuKH &vQif &m* a'go arm[
aMumif;[dwf taygif;jzpfaom uk,
d o
f Pmeferd w
d u
f dk ,ljcif;uk)d ? tEkAse *g[H-vufajcpaom tpdwt
f pdwu
f dk ,ljcif;uk?d (vufajcpaom
edrdw*g[H/ / edrdZaw taeemwd edrdwH-(rdef;ra,mufsm;[k cJGjcm;)
odaMumif;yHkoPmef? ed+rd'(ar"-vsifpGm odjcif;teuf)+w? (wpfenf;) edrdemwd omemwd {awemwd edrdwH-odrSwfaMumif;jzpfaom yHkoPmef? ed+
rd+w? edrdw+*ga[m edrdw*ga[m-ukd,foPmefedrdwfukd ,ljcif;=avmb
jzihf tmkHjyKjcif;/
[HH/ / tEktEk+As,
wDwd tEkAse -H tzefzefuad vomwku
Yd dk
tEkAse *g[
xif&mS ;apwwf (xif&mS ;atmif jyKwwfaom) tEkpw
d f (tao;pdw)f tmHrk sm;/
0d+t (tK)=Aswd-xif&Sm;jcif;teufa[m+um&dwfaus+,k? tEkAse

198

"ry'bmom#Dum

,ru

pum;ajymESihf &,farmMunh[
f ef zefzefuad v xif&mS ;ap&dyf tEkpyd f
,ljcif;ukd?) *PSaEm-,lvaomf? ecg-vufonf; ajconf;wkdYonf?
aombem-wifw
h ,fygayuke\
f ? 0g-vSygayuke\
f ? wd-ok?Yd *PSmwd,l\? t*Fv
k ad ,m-vufacsmif;wko
Yd nf? aombem-uke\
f ? wd *PSmwd? [wyg'g-vufajcwkdYonf? aombem wd *PSmwd? ZCFmajcovH;k wko
Yd nf? aombem wd *PSmwd? OK-l aygifwo
Ydk nf? aombem
wd *PSmwd? u#d-cg;onf? aombem wd *PSmwd? O'&H-&ifonf?
aombeH-\? wd *PSmwd? xem-om;jrwfwo
Ydk nf? aombem wd
*PSmwd? *D0g-vnfyif;onf? aombem-\? wd *PSmwd? Mo|mEIwcf rf;wko
Yd nf? aombem wd *PSmwd? 'Em- oGm;wko
Yd nf? aombem
wd *PSmwd? rkc-H rsuEf mS onf? aombeH wd *PSmwd? emomESmacgif;onf? aombem wd *PSmwd? tuDed-rsufvHk;wkdYonf?
aombem wd *PSmwd? uPm-em;&Guw
f o
Ydk nf? aombem wd
*PSmwd? brkum-rsucf ;kH wko
Yd nf? aombem wd *PSmwd? evm#Hezl;onf? aombeH wd *PSmwd? auom-qHyifwo
Ydk nf? aombem
wd *PSmwd? auom-qHyifwo
Ydk nfvnf;aumif;? avmrm-tarG;wkYd
onfvnf;aumif;? ecg-wko
Yd nfvnf;aumif;? 'Em-wko
Yd nfvnf;aumif;?
wapm-ta&onfvnf;aumif;? aombem-uke\
f ? wd *PSmwd?
32aum|morS wpyuukd aygif; jyjyefonf? 0aPm-tqif;onf?
okabm-wifw
h ,f\? oPmeH-yHo
k Pmefonf? okb-H \? wd *PSmwd?
t,H-yk*Kd vo
f nf? okbmEkyD emr-okbukd tzefzef Iwwfol
rnf\/ {0H-ok?Yd 0g-qkt
d yfNy;D aom tjym;tm;jzih?f okbmEkyokbukd tzefzefIwwfonf jzpf? 0d[& EH-aeaom? wH (yk*vH)-xkd
p&Sd
yk*Kd vu
f ?dk yo[wd pyf/ `Ead ,olw-d um;? pum'Do-k puKa`Et
ukeaf om? qok- 6 yg;ukeaf om? `Ead ,ok-a`Ew
Ydk ? toH0w
k Ed- um;?
puK'gG &m'De-d puK'gG &tp&Sad om 'Gg&wku
Yd ?dk t&uE-H rapmifah &Smufaom?
+*ga[m tEkkAse*ga[m/

0*f

"ry'bmom#Dum

199

y&da,oerwm-&SmrS;D jcif; twkid ;f t&Snv


f nf;aumif;? y#d*[
PrwmcH,jl cif; twkid ;f t&Snv
f nf;aumif;? y&dabm*rwm-oH;k pJjG cif; twkid ;f
t&Snv
f nf;aumif;? wd-ok?Yd rdm rwm,-twkid ;f t&Snf
ukd? tZmeeawm-rodjcif;aMumifh? abmZerSd-abmZOf? 0g-abmZOf
ukrd w
S f t&yf&yfaom ypn;f ? trwHk p-&SmrS;D cH,l oH;k aqmifjcif;
[laom twkdif;t&Snfukd rodolvnf; jzpfxaom/ wH bduHK pyf/
tyd p-onfomruao;? ypa0uPrwm-qifjcifjcif;\twkid ;f t&Snf
y&da,oerwm/ / 0denf;awmfEiS fh avsmn
f pD mG ukv'loe taeoe
rdpm ZD0rjzpfatmif &Smjcif;onf y&da,oerwmrnf\/ y&da,oae+rwm
y&da,oerwm/
y#d*[
Prwm/ / wdy0g&dwjzpfaom 'g,um'g,dumrwkYd ypn;f
4yg;ukd tvSLcHaumif;yg\? okdYaomf (1) 'g,umonf rsm;pGm vSL'gef;Ekdif
aomfvnf; o'gw&m;u enf;enf; vSLvk\
d ? xk'd umukd iJ
h enf;enf; tvSLcH
jcif;onfvnf;aumif; (2) 'g,umonf rsm;pGm vSLvkad omfvnf; ypn;f u
enf;aevQif enf;enf; tvSLcHjcif;onfvnf;aumif; (3) ypnf;vnf; aygrsm;
o'gw&m;vnf;aumif; jzpfapumrl rdrdtoHk;vkdoavmufom tvSLcHjcif;
onfvnf;aumif; cH,jl cif; twkid ;f t&Snf yrmPukd odjcif;[laom y#d*[
P
rwmwnf;/ (tH.|-1 58? oH.|-3 68)
y&dabm*rwm/ / qGrf;ukd oHk;aqmif&jcif;aMumifh &&Sdaom tusdK;ukd
qifjcifjcif;onf y&dabm*rwmrnf\? xkt
d usKd ;onf yd@ygwypa0uPm
]]r um, Xdw,
d m ,myem,}}ponfjzihf 8rsKd ; &S\
d / oH.|-3 71
]]'rwd,H abmZeH bkm rDwd ye ypa0uPH y&dabm*a0 ya,mZewm
y&dabm*yrmPHa,0 emr=]tusKd ;&Sad om qGr;f ukd oH;k aqmifyg\}[k qifjcif
jcif;onf oHk;aqmifjcif;\yif tusdK;\tjzpfaMumifh y&dabm*yrmP rnf
onfom}}[k zGi\
fh ? rwmukd ]]yrmPH}}[k oH;k pJ\
G ? y#d*[
PrwmtwGuv
f nf;
tH.|-1 58ESifh oabmwl zGix
hf m;\/
ypa0uPrwm/ / ]]abmZOfudk oH;k aqmif&m ypa0uPmqifjcif
oH;k aqmifjcif;onfyif ypa0uPrwm rnf\}}[k qkv
d [
dk efwo
l nf? y&dabm*

200

"ry'bmom#Dum

,ru

vnf;aumif;? 0dZerwm-pGeMYf uaJ y;urf; vSL'gef;jcif; twdik ;f t&Snf


vnf;aumif;? wd-ok?Yd rdmyd rwm,-twkid ;f t&Snu
f v
dk nf;?
tZmeeawm-rodjcif;aMumif?h trw-Hk twkid ;f t&Snu
f dk rodxaom?
'H abmZeH-abmZOfonf? "rdu
-H w&m;ojzihf &tyfaom abmZOf
wnf;? 'H (abmZeH)-onf? t"rdu
-H w&m;ojzihf &tyfaomabmZOf
r[kw?f wdy-d okv
Yd nf;? tZmeEH- rodxaom/ umrpEA smyg'0d[-
om0dwu0odwm,-umrpE[
al om umr0dwuf Asmyg'0dwuf 0d[
om0dwufw\
Ydk tvk&d o
dS nf\tjzpfaMumif?h 0g-umrpE[
al om umr
0dwuf Asmyg'0dwuf 0d[o
m0dwufw\
Ydk tvko
d Ydk vku
d o
f nf\ tjzpf
aMumif?h ukow
D -H pufqyk t
f yfpmG t&m&m qkwef pfxaom? 0g-0D&,
d
enf; tqJc&H aom? 0g-ysi;f &daom/ [De0D&,
d Ed- um;? edA&D ,
d -H 0D&,
d
rwmwke;f u abmZOf\ tusKd ;&uko
d m qifjcifonf? um; ypa0uPm
xHk;pHtwkdif; ]]qGrf;ukdvnf;aumif; tjcm;ypnf;ukdvnf;aumif; qifjcifjcif;
wnf;}}[k cJGyg/
0dZerwm/ / pGeBYf uaJ y;vSL&m ax&ESiw
hf efaomqGr;f ukd ax&tm;
vSLjcif; rZdryk*dKvfESihf wefaomqGrf;ukd rZdryk*dKvftm; vSLjcif; e0 (oDwif;
i,f)ESifh wefaomqGr;f ukd oDwif;i,ftm; vSLjcif; uyd,
'g,umpolwt
Ydk m;
pGefYxkdufaomqGrf;ukd uyd,'g,um polwkdYtm; pGefYjcif; ponfukd ]]0dZerwm}}[k qkv
d [
dk ef wlonf? rwm2rsKd ;twGuf tzGiu
hf dk &Sm rawGUao;yg/
jytyfNy;D aom rwmwku
Yd dk rodou
l dk ]]trwnL}}[k ac:\/
ukow
D H/ / rdpm0dwuA[kvwm, umrAsmyg'0d[om0dwuocFgaw[d ukpad w[d ygy"ar[d odawm oraEm ,kawmwd ukoaD wm-puf
qkyfzG,f&m umrAsmyg 0d[om[k ,kwfrmokH;vD tMuHtpnf tukokdvf
w&m;wkdYESihf pyf,SOfol? uk+odw? ukpdwH 0g oD'wd ormy#dywdawm t0oD'wDwd ukoaD wm-pufqyk zf ,
G jf zpfatmif aumif;pGmusit
hf yf tusif h j rwf r S
qkwef pfo?l uk+o'+t? o'ukd oD'jyK 'ukd w-jyK?-wd.|-101/
y#doH.|-22/ / [De0D&,
d wm ukpad we tmuma&e oD'wDwd ukoaD 'g?
ukoDa'g {0 ukoDawm-pufqkyfzG,ftjcif;t&mjzihf qkyfepfol/

0*f

"ry'bmom#Dum

201

r&Sad om? pwlo-k 4yg;ukeaf om? &d,myaxok-&d,mykxw


f Ydk ? 0D&,
d H pyf? yo[wDw-d
u&P&[dw-H 0D&,
d ukd jyKjcif;rS uif;aom? wH yk*v
um;? tbdb0wd-vTr;f rk;d \? taZmw&wd-vTr;f rk;d \? 0gawm ku0H
'kAv
Ed- um;? Av00gawm-tm;&Sad omavonf? 0g-tm;Bu;D aom av
onf? 'kAv
-H tm;r&Sad om? 0g-tm;enf;aom? qdEy y gaw-jywfaom
urf;yg;? 0g-urf;yg;jywf? ZmwH-aygufaom? 'kAv
-H tm;r&Sad om? 0gtm;enf;aom? ku-H opfyifu?dk (yo[wd) 0d,-vTr;f rk;d ouJo
h /Ydk [d-csUJ
OK;tH?h aom 0gawm-xkt
d m;Bu;D aomavonf? w 'kAv
ku
xkt
d m;r&Sad om opfyif\? ykyz vyv0g'Deyd -d tyGihf toD; tGet
Yf p
&So
d nfwu
Ydk v
dk nf;? ygawwd ,xm-usapouJo
h /Ydk ck'u
omcg-i,faom
opfcufwu
Ydk v
dk nf;? 0g-opfuidk ;f i,fwu
Ydk v
dk nf;? bwd ,xm-csKd ;ouJh
ok?Yd r[momcgyd-Bu;D aomopfcufwu
Ydk v
dk nf;? 0g-opfuidk ;f Bu;D wku
Yd v
dk nf;?
bwd ,xm-ok?Yd orlv-H tjrpfEiS w
hf uG? 0g-tjrpfEiS w
hf uGjzpfaom? a&SU
enf; Oyma#wGm Bu,
d m0daooepyf aemufenf; kuH wkvsm"du&P0dd pfyifuadk omfrv
S nf;? Oyma#wGm-txuf
aooepyf?-|jyK/ wH kuyH -d xko

okYd wufap? 0g-Ekw


f ? O'Hr v
l -H txuf tjrpf&o
dS nfuv
dk nf;aumif;?
ta"momcH-atmuf tcuf&o
dS nfuv
dk nf;aumif;? uwGm-jyK? *pwd
,xm-oGm;ouJo
h /Ydk {0ar0-UtwlomvQi?f {0ly-H oko
Yd abm&Sd
aom? yk*v
-H uk?d taEm-twGi;f ? OyaEm-jzpfaom? udavorma&mudavorm&fonf? yo[wd-vTr;f rk;d ESyd pf uf\? Av00gawm-tm;Bu;D
eDwd"mwk-96/ / 0D&ad ,em"d*EA
tw tvmbawm ukpad wemuma&e oD'wDwd ukoaD wm? tx 0g o,rd ukpdawemuma&e oD'wd
tanyd oD'gaywd wH edm, tanoH oD'e or0awmwd ukoaD wmpufqyk zf ,
G t
f jcif;t&mjzihf uk,
d w
f idk v
f nf; qkyef pf olwpfyg;ukv
d nf; qkyef pf
apol? xkad emif ]]ukoaD wm p+ukoaD wm p ukoaD wm}}[k {uaoofqufyg/
arm*f-7 84/ / uko,
D wd taumoD,wDwd ukoaD wm-0D&,
d enf; ojzihf
qJa&;tyfo?l uko+w? vm/

202

"ry'bmom#Dum

,ru

aom avonf? 'kAv


ku
-tm;r&Sad om opfyif\? ykyz vyv0g'dygweH-tyGihf toD; tGeYf tp&So
d nfwu
Ydk dk usapjcif;uk?d (ua&mwd)
0d,-jyKouJo
h ?Ydk ({0H-wl?) ck'g Ekc'k u
mywdt
myZeyH -d i,fuek f xkaYd tmuf
i,fuek af om tmywfwo
Ydk Ydk a&mufjcif;ukv
d nf;? ua&mwd-jyK\/ ck'u
omcgbe-H i,faomtcufwu
Ydk dk csKd ;jcif;uk?d (ua&mwd) 0d,-uJo
h ?Ydk ({0H)
ed*,
d m'dtmywdt
myZerd- ed*d,
ygpdwt
f p&Sad om tmywfwo
Ydk Ykd
a&mufjcif;ukv
d nf;? ua&mwd-jyK\? r[momcg be-H Bu;D aom tcuf
wku
Yd dk csKd ;jcif;uk?d (ua&mwd) 0d,-ok?Yd ({0H) aw&ooHCm'daoomywdt
myZerd- 13yg;aom oHCm'daooftmywfwo
Ydk Ydk a&mufjcif;ukd
vnf;? ua&mwd-\? Oyma#wGm-txufoYdk wufap? 0g-Ekw
f ? O'H-
rlvuH-txuf tjrpf&o
dS nfuv
dk nf;aumif;? a[|momcH-atmuf
tudik ;f tcuf&o
dS nfuv
dk nf;aumif;? uwGm-? ygweH-usapjcif;uk?d
(ua&mwd) 0d,-ok?Yd ({0H) yg&mZdumywdt
myZerd- yg&mZdutmywfoYdk
a&mufjcif;ukv
d nf;? ua&mwd-\? oGmumwomoem-aumif;pGm a[m
awmfrltyfaom omoemawmfrS? eD[&dwGm-z,fxkwf? uwdyga[ae0-tenf;i,faom &ufjziho
f mvQi?f 0g-2&uf 3&ufjziho
f mvQi?f
*d[b
d m0H-vlt
Y jzpfo?Ydk ygaywd-a&mufap\? wd {0H-ok?Yd 0g-qkd
tyfNy;D onft
h wkid ;f ? {0ly-H aom? yk*v
-H yk*Kdvu
f ?dk udavorma&m-udav
orm&fonf? twaem-rdr\
d ? 0ao-tvkd ? 0aww-d jzpfap\? 0g-vku
d f
ap\? wd t,H-onfum;? tawm-teufwnf;/
tokbmEkydE-d um;? 'ook-q,fyg;ukeaf om? tokabok-t
okbtmHw
k w
Ydk iG ?f tnw&H-trSwrf xm; wpfyg;yg;aom? tokb-H tok
l reodbtmHu
k ?dk yEH- Ionfjzpf? 0g-Ivsu?f 0d[& EH pyf? y#duv
uma&-pufqyk zf ,
G u
f dk ESv;kH oGi;f jcif;? ,kw-H ,SOaf om? auao-qHyif
wku
Yd ?dk tokbawm-rwifw
h ,fuek o
f nf\tjzpftm;jzih?f yEH- Ix
aom? avmar-arG;nif;wku
Yd ?dk tokbawm yEH? eac-ajconf; vuf
tokbawm yEH / / 2yk'fukd tm'dtE'Dyuenf; rd*y'0venf;

0*f

"ry'bmom#Dum

203

onf;wku
Yd ?dk tokbawm yEH? 'aE-oGm;wku
Yd ?dk tokbawm yEH?
wpH-ta&uk?d tokbawm yEH? 0PH- qHtp&So
d nfw\
Ydk tqif;uk?d
tokbawm yEH-aom? oPmeH-qHtp&SdonfwkdY\ yHkoPmefukd?
tokbawm yEH- aom/ `Ead ,olw-d um;? qok-puKpom; 6yg;
ukeaf om? `Ead ,ok-a`Ew
Ydk / oko0H w
k Ed- um;? edrw
d m 'd*g [&[dw-H
taygif;jzpfaom yHo
k Pmeferd w
d f tp&So
d nfudk ,ljcif;rS uif;aom?
yd[w
d 'Gg&H-ydwt
f yfaom puKpaom 'Gg& 6 yg; wHcg; 6 ayguf&x
dS aom?
0g-'Gg& 6 yg; wHcg;6 aygufudk ydwx
f aom? trww
k my#dauayetwkid ;f t&Snrf odo\
l tjzpfudk y,fjcif;tm;jzih?f abmZerS-d abmZOf?
0g-abmZOfurdk w
S f t&yf&yfaom ypn;f ? rwHk p-twkid ;f t&Snu
f dk
odov
l nf;jzpfxaom/ o'E-d um;? ur ap0-uHuv
dk nf;aumif;?
zvp-uH\tusKd ;ukv
d nf;aumif;? o'[evuPm,-,HMk unfjcif;
trSwt
f om;&Sad om? avmudum,-avmu xif&mS ;aom? o'g,
ap0-ESiv
fh nf;aumif;? wDo-k bk&m; w&m; t&d,moHCmtm;jzihf 3yg;
ukeaf om? 0wLok-0wKwYdk ? 0g-wnf&mtmHw
k Ydk ? ta0pyom'ocFgwm,-Pfjzifh ouf0if Munfjdk cif;[k qkt
d yfaom? avmukw& o'g, p-avmukw& o'gESiv
fh nf;aumif;? orEm*wH-jynfph x
kH aom/
tm&'0&D ,
d Ed- um;? y*[w
d 0D&,
d -H cs;D ajrm uftyfaom 0D&,
d &Sad om?
y&dyP
k 0 &D ,
d -H jynfph akH om 0D&,
d &Sad om? wH a0wd-um;? {0ly-H okYd
oabm&Sad om? wH yk*v
-H xkyd *k Kd vu
f ?dk 'kAv
0gawm-tm;r&Sad om av
onf? oPdu-H jznf;jznf;? y[&aEm-wku
d cf wfvaomf? {u*e-H wpfcJ
eufaom? aovH-ausmuftwdNy;D aom? (yAw-H awmifu?dk ) pmavwH-k
vIy&f mS ;apjcif;iSm? e oaumwd ,xm-rpGr;f Ekid o
f uJo
h ?Ydk wxm-xkt
Yd wl?
tA Ea&-uk,
d w
f iG ;f ? OyZr maemyd-jzpfygaomfvnf;? 0g-jzpfonfvnf;
t& ]]auao tokbawm yEH}}[k tp jyxm;ojzihfvnf;aumif;
]]oPmeH tokbawm yEH} }[k tqk;H jyxm;ojzihv
f nf;aumif; ]]avmar}}
paom tv,fy'k w
f Ydk ]]tokbawm yEH} }[k vku
d
f ay;&onf/

204

"ry'bmom#Dum

,ru

jzpfaom? 'kAvudavorma&m-tm;r&Sdaom udavorm&fonf?


eyo[wd-rvTr;f rk;d Ekid ?f acgabwHk 0g-acsmufcsm;apjcif;iSmvnf;aumif;?
pmavwH0k g-vIy&f mS ;apjcif;iSmvnf;aumif;? e oaumwd-rpGr;f Ekid ?f wd
tawm-um; teuf/
w-xkrd [mumVax&f\? wmyd yk&mP'kw,
d u
d ma,m-xkad &S;
jzpfaom 2a,mufajrmuftazmfrwko
Yd nfvnf;? 0g-ZeD;a[mif;wko
Yd nf
vnf;? yk&m+b0g yk&mPm? 'kw,
d m {0 'kw,
d u
d m? yk&mPm p+om+ 'kw-d
,dum pmwd yk&mP'kwd,dum?-yg&mbm-2 228/ ax&H-r[mumV
ax&fu?dk y&d0ga&wGm-0kid ;f &H? ]] wGH onf? uHud?k tmykpw
d mG yefajym?
yAZad wm&Si&f [ef;jyKco
hJ enf; 'ged-,cktcg? *d[-D vl0wfaMumif
onf? b0dod-jzpfrnfavm e b0dod-rjzpfrnfavm wdtm'De-d okt
Yd p&Sad om pum;wku
Yd ?dk 0wGm-ajym? umom0H-zef&nfq;dk
ouFe;f uk?d eD[&dwu
k mrm-z,f&mS ;jcif;iSm tvk&d u
dS ek o
f nf? ta[ok-H
jzpfuek Nf y?D axa&m-r[mumVax&fonf? wmoH-xkZd eD;a[mif;wk\
Yd ?
tmum&H-tjcif;t&muk?d ovauwmG -aumif;pGm rSwo
f m;? 0g-Munhf
I? tmoem-ae&mrS? 0k|m,-x? 'd,
m-wefc;kd jzih?f Oyww
d mG -ysH
wuf? ul#m*g&uPdu
-H pkvpfreG ;f cRef txGw&f adS omtdr\
f txGwf
uk?d 'd"G m-2jzm? bdEw
d mG -cJ
G ? tmumaoe-aumif;uifjzih?f tm*Em-<u
vm? ow&-d jrwfpmG bk&m;onf? *gxm-*gxmwku
Yd ?dk y&da,momayaEa,0-Ny;D qk;H apawmfral omfom? 0g-rlpOfyif? owK-jrwfpmG bk&m;\? ok0P0P-H a&T\tqif;ESiw
fh al om tqif;&Sad wmfral om? o&D&-H uk,
d f
awmfu?dk tbdw0 aEm-cs;D rGr;f vsu?f tmumoawm-aumif;uifr?S Mow&dwmG -oufqif;? wxm*w-\? yga'-ajcawmfwu
Ydk ?dk 0Ed- OK;cku
d f
&Scd ;dk Ny/D
*gxmy&da,momae-? orwbduL-a&mufvmaom &[ef;wkdY
onf? aomwmywdzvm'Dok-aomwmywdzkdvf tp&SdaomzkdvfwkdY?
ywd|[o-k wnfuek Nf y?D wd-r[mumVaw&0wK tNy;D wnf;/
r[mumVaw&0wKbmom#Dum Ny;D \/

7- a'0'w0wKbmom#Dum
teduo
ma0gwdtp&Sad om? rH "ra'oeH owm aZw0ae?
0d[&aEm-pOf? &mZ*a[&mZN*Kd [Nf rKd U? a'0'w\? umom0vmbHzef&nfjzifh qk;d tyfaomt0wfukd &jcif;ud?k tm&A uaxod/
[dcsUJ OK;tH?h {uo wpfcak om? ora,tcg? a'G2yg;ukeaf om?
t*om0umt*om0uwdo
Yk nf? (tjrwfq;kH wynfw
h o
Ykd nf?) yoaw
yoawig;&mig;&mukeaf om? twaem twaemrdr\
d rdr\
d ? y&d0ga&
ta>ct&Hwu
Ykd ?kd tm'g,ac:? owm&Hud?k tmykpw
d mG yefavQmuf?
0Ew
d mG ? aZw0eawmaZw0efausmif;wdu
k rf ?S &mZ*[H&mZN*Kd [Nf rKd U
ok?Yd t*rHok <uukeNf y/D &mZ*[0godaem&mZN*Kd [Nf rKd U aeolwo
Ykd nf?
(&mZN*Kd [Nf rKd Uol NrKd Uom;wko
Yd nf)? a'Gyd 2a,mufwo
Ykd nfvnf;aumif;?
wa,myd3a,mufwo
Ykd nfvnf;aumif;? A[lyd rsm;pGmaom vlwo
Ykd nf
vnf;aumif;? {uawmwpfaygif;wnf;? [kwmG ? tm*E Ku'geH{nfo
h nf
&[ef;awmfwt
Ykd m; ay;vSLtyfaom tvSLud?k t'Hok ukeNf y/D tx?
{u'd0oHwpfaeY? tm,om om&dyak wmt&Sio
f m&dyMk wmonf? tEkarm'eHtzefzef 0rf;ajrmufaMumif;pum;ud?k 0g-0rf;ajrmufz,
G w
f &m;
pum;ud?k ua&maEmjyKawmfrv
l aomf? ]]OygoumumwdYk {aumwpf
a,mufaomolonf? o,Hud,
k w
f ikd ?f 'geHtvSLud?k a'wday;vSL\?
y&Holwyg;ud?k e orm'aywdaumif;pGmr,lap? 0graqmufwnfap?
(rwdu
k w
f eG ;f )? aomxdo
k o
l nf? edAw
e Ad w
| maejzpfav&m jzpfav&m
bkXH me? abm*or'H pnf;pdrOf pmwk\
Yd jynfph jkH cif;ud?k (pnf;pdrOf pmESifh
jynhfpkHjcif;ukd)? abm*geH+or'g abm*or'g?-'D.|-3 211/ vbwd
&\? y&d0g&or'H ta>c&Hw\
Ydk jynfph jkH cif;ud?k (ta>c&HEiS fh jynfph jkH cif;ud?k )
aem (vbwd)r&/ {aumonf? o,Hud,
k w
f ikd ?f e a'wdray;vSL?
y&Hud?k orm'aywdaumif;pGm ,lap\? 0gaqmufwnfap\? aom
onf? edAw
e Ad w
| mae? y&d0g&or'H ud?k vbwd\? abm*or'H

206

"ry'bmom#Dum

,ru

ud?k aem (vbwd)r&/ {aumonf? o,rd uk,


d w
f ikd v
f nf;? e a'wd
ray;vSL? y&rd udv
k nf;? e orm'aywd-ap? aomonf? edAw
e Ad w
-
|mae-? uu
d rwrd ytH;k &nfrQuakd omfvnf;? 0g-qefyek ;f &nfrQuakd omf
vnf;? ukpyd &k H Adu
k jf ynfah tmif? e vbwdr&? temaxmtm;ud;k p&m
r&So
d nf? edyp a ,mtaxmuftyHrh &So
d nf? a[mwd/ {aumonf?
o,rd vnf;? a'wd\? y&rd udv
k nf;? orm'aywdap\? aomonf?
edAw
e Ad w
| mae-? twbm0oawydtwabmt&maomfvnf;
aumif;? 0g&maygif;rsm;pGmaom b0aomfvnf;aumif;? twbm0o[aydtwabmtaxmifaomfvnf;aumif;? 0gaxmifaygif;
rsm;pGmaom b0aomfvnf;aumif;? twbm0owo[aydtw
abmtode;f aomfvnf;aumif;? 0gode;f aygif;rsm;pGmaom b0aomf
vnf;aumif;? abm*or'H ap0udv
k nf;aumif;? y&d0g&or'H pudv
k nf;
aumif;? vbwd\?}} wd {0Hod?Yk "rH w&m;ud?k a'aooda[mawmf
rlNy/D
{aumwpfa,mufaom? y@dwyk&ad omynm&Sad om a,musmf ;
onf? wH "rH xdw
k &m;ud?k okwmG Mum;em&? ]]"ra'oemw&m;a'o
k yf gay
emawmfonf? tp&,
d m 0w abmvufazsmufcwfw;D tHch s;D xdu
pGwum;? (tHMh op&maumif;vdu
k w
f maemf)? "ra'oemonf? tAKwm
0w abmrjzpfpzl; xl;qef;ygaypGwum;? (xl;qef;vdu
k w
f maemf)? okum&PHaumif;aom taMumif;ud?k uxdwH a[mawmfrt
l yfNy?D r,m
onf? 'GEd H 2rsKd ;ukeaf om? rmoH orweD H jynfph jkH cif;wdu
Yk ?kd edym 'uHabm/ / ]]abm}}onf wpfpw
Hk pfa,mufudk ac:aom yk*v
mvyer[kw?f
tHMh oxl;qef;aom oabmukd azmfjyaom "rmvyewnf;? eDwo
d w
k e -d 1 239
"rmvyeukd ]]abm-tk.d ..oabm tp&,
d m 0w-vufazsmufcwfw;D tHch s;D
xdkufygaypGwum;}}[k ay;\/ (eDwdokw-100? eDwdy'-228? yg&mbm-1
391? ygpdwfbm-1 353)

0*f

"ry'bmom#Dum

207

Ny;D apwwfaom? urH aumif;rIu?kd umwHk jyKjcif;iSm? 0wdoif\


h ?}} wd?
pdaEwmG Bu
H ? ]]baE aoGeufjzefcg? r,SH \? bduH qGr;f ud?k *PSx
cH,al wmfryl guke?f }} wdod?Yk ax&Ht&Sio
f m&dyMk wmax&fu?kd edraEod
yihNf y/D ]]Oygouum awoiht
f m;? udwa u[dtb,frQ twdik ;f
t&Sn&f u
dS ek af om? (b,frQavmufuek af om)? bduL [dwdjYk zif?h tawm
tvd&k o
dS enf;}} wdodYk ar;Ny/D ]]baE a0gt&Sib
f &k m;wd\
Yk ?
y&d0g&mta>c&H&[ef;wdo
Yk nf? udwu
m yetb,frQtwdik ;f t&Sn&f dS
ygukeo
f enf;}} wdodYk ar;avQmufNy/D ]]Oygouum o[rwmwpfaxmiftwdik ;f t&Sn&f u
dS ek \
f ?}} wdodYk rdeNYf y/D ]]baE aoG
eufjzef? oaA[d tvH;k pHu
k ek af om &[ef;wdEYk iS ?hf o'a ,0twlomvQi?f
bduH ud?k *PSxyguke?f }} wdodYk avQmufNy/D axa&monf? t"d0gaoodrdrt
d xuf 0ifoufwnfaeapNy?D 0g-vufcNH y/D yg&mbm-2 81I?
Oygoaumonf? e*&0Dx,
d H NrKd Uvrf;r? p&aEmvSnv
hf nfvsu?f
]]trmtrdwYkd (trsKd ;orD;rsm;cifAsm;) wmwmtarmifwYkd (trsdK;om;
rsm;cifAsm;) r,muReaf wmfonf? bduK o[H&[ef;wpfaxmifu?kd
edrEw
d H yift
h yfygNy?D wkarSwko
Yd nf? udwu
meHtb,frQ twdik ;f t&Sn&f dS
ukeaf om? bduL eHwdt
Yk m;? bduH ud?k 'gwHk ay;vSLjcif;iSm? ou
d x
pGr;f Edik Mf urnfenf; wkarS-wdo
Yk nf? udwu
meH-ukeaf om? (bduL eH-wkYd
tm;? bdu-H uk?d 'gwHk ou
d x) wdod?Yk orm'ayodaumif;pGm
,lapNy?D 0gwdu
k w
f eG ;f EI;d aqmfNy/D rEkmwdo
Yk nf? twaem twaem
rdr\
d rdr\
d ? ya[meued,marepGr;f Edik af vmuf aom tydik ;f tjcm;jzif?h
]]r,Hwdo
Yk nf? 'oEH q,fyg;ukeaf om? (bduL eHwdYk tm;?) 'mr
ay;vSLuket
f ?hH r,Hwdo
Yk nf? 0Dowd,mESpq
f ,faom? (bduL eHwdt
Yk m;?
'mr)? r,Hwdo
Yk nf? owwpf&maom? (bduL eH 'mr)?}} wd?
tm[Hok ajymqdu
k ek Nf y/D Oygoaumonf? ]]awe [dxdo
k jYkd zpfvQi?f
{uo wpfcak om? Xmaet&yf? orm*rHpkaygif;jcif;ud?k uwGmjyK?
{uawm0wpfaygif;wnf;omvQi?f y&d0o
d
d mrjyKpv
k yk af uR;Mupd?Yk

208

"ry'bmom#Dum

,ru

oaAtvk;H pku
H ek af om? (wkarS-wdo
Yk nf?) wdvw@Kvoyrd "kzmPdwm'Ded ESr;f qef axmywf ysm;&nf wifvt
J p&So
d nfwu
Ykd ?dk orm[&xpkaygif;Muavm?}} wdodYk ajym? {uo aom? Xmae? orm[&mayodpkaygif;apNy/D
tx? txdOk ygoumtm;? {aumaom? uk#Krad umol
<u,fonf? owo[*eu
d H tzk;d wpfoed ;f xdu
k w
f efaom? *Eumom00wH eHo
Y mjzifh xHt
k yfaom zef&nfq;kd t0wfu?kd 0g-eHo
YH mzef&nfjzihf
qk;d tyfaom t0wfu?dk 'wGmay;? ]]awoiftm;? 0g-\? 'ge0wH
tvSL0wfonf? oap eya[mwdtu,f ravmuft?hH ({0H owd)?
'Ht0wfu?kd 0daZwmG pGev
Yf w
T
f ? (a&mif;)? ,HtMuift&m
0wKonf? OKeH avsm\
h ? 0g-vd\
k ? wHxdk t&m0wKu?kd yla&,smodjynfh
apavm? 0gjznfah vm/ ('ge0w-H onf?) oap ya[mwdtu,f
avmuft?hH ({0H owd)? ,tMuif&[ef;tm;? ('gwHk ay;vSLjcif;iSm?)
pwd tvd&k \
dS ? w bduK aemtm;? 'a',smoday;vSLygavm?}}
wd tm[/ w'gxdt
k cg? wxdOk ygoum\? oAH tvH;k pHak om?
'ge0wH onf? ya[modavmufNy?D udd wpfpw
kH pfcak om? OKeH emr
avsmhaom t&m0wKrnfonf? 0g-vdkaomt&m0wKrnfonf? ema[modr&SNd y/D aomxdOk ygoumonf? rEkavlwu
Ykd ?kd ykpd ar;Ny?D
(u)? ]]t,smt&SifwdkY (vlBuD;rif;rsm;cifAsm;) 'H umom0H
zef&nfjzifh qd;k tyfaom t0wfonf? 0guk?d {aueaom? uk#Krad ue
onf? {0H emrrnfaom pum;uk?d 0wGmajym? 'dEH ay;vSLtyfonf?
([kwmG )? twda&uHydo
k nf? ZmwHjzpfNy?D utb,f&[ef;tm;? eH
xdzk ef&nfjzifh qd;k tyfaom t0wfu?dk a'ray;vSLMurnfenf;}} wd'ge0wH/ / ]]'geH 0awwDwd 'ge0wH-tvSLukd jzpfapaom vSLzG,f?
(wpfenf;) 0wwd 0awwAEd 0g 0wH? 'ge+wH+0wmwd 'ge0wH-jzpfay:
&&Sad om vSLzG,?f 0g-jzpfaptyfaom vSLzG,]f ][kMu/H

0*f

"ry'bmom#Dum

209

ar;Ny/D {uaptcsKUd aomvlwo


Ydk nf? ]]om&dyw
k a w&tm;? (eHud?k
a'rukepf )Ykd ?}} wd tm[Ho/k {uapwko
Yd nf? ]]axa&mom&dyMk wm
ax&fonf? oyguora,aumufpyg;rSn&hf mtcg? tm*Em?
*reoDavm<uoGm;avh&\
dS ? a'0'awmt&Siaf '0'wfonf? trSmuH
wk\
Yd ? r*Fvmr*Favokr*Fvmudp tr*Fvmudpw
Ydk ? (oma&; ema&;
udpwkdY)? o[ma,mtwljzpfzufonf? (ulazmfavmifzufonf)?
([kwmG )? O'urPdaum 0d,a&avSmift;dk Bu;D uJo
h ?Ydk edpH tNr?J ywd|-d
awmwnf\? wxkt
d &Siaf '0'wftm;? wHxkzd ef&nfjzifh qd;k tyf
aom t0wfu?dk a'rMupd?Yk }} wd tm[Ho/k or[v
k u
d m,rsm;pGm
k m {0 or[v
k u
d m?
aom? 0g-trsm;u tqkjd yKwifoiG ;f tyfaom? or[v
or[ak v[d+uwm bmodwm 0g or[v
k u
d m/ uxm,ydpum;jzifv
h nf;?
]]a'0'wtm;? 'gwAH xku
d \
f ?}} wdok?Yd 0wma&majymqko
d w
l Ykd
onf? A[kw&mom rsm;ukeo
f nf? ta[okH ukeNf y?D tx? eHxkd
t0wfu?dk a'0'wtm;? t'Hok ukeNf y/D aomxkad '0'wfonf? wH
xkt
d 0wfu?dk qdEw
d mG jzwf? odAw
d mG csKy
f ? &ZdwmG qk;d ? ed0gaowGm
0wf? ygkyw
d mG NcKH ? 0dp&wdvSnv
hf nf\/ wHxkad '0'wfu?dk 'domG
? rEkmwko
Yd nf? ]]'Ht0wfonf? a'0'wtm;? e tEkp0u
d H ravsmufywf? om&dyw
k a w&tm;? tEkp0 u
d H avsmufywf\?
a'0'awmonf? twaemtm;? teEkp0 u
d H ravsmufywfaom t0wf
uk?d ed0gaowGm? ygkyw
d mG ? 0dp&wdvSnv
hf nf\?}} wd? 0'ok
ajymukeNf y/D txxdt
k cg? {aumwpfyg;aom? 'dom0godaumt&yf
rsuEf mS aeaom? (xkx
d t
dk &yf aeaom)? bduK onf? &mZ*[mrS?
om0w ok?Yd *Em owm&H-uk?d 0Ew
d mG Ny;D ? uwy#doEma&mjyKtyfNy;D
aom pum;tquftpyf&o
dS nf? 0g-EIwq
f ufpum; ajymMum;rI jyKNy;D onf?
([kwmG )? owm&monf? 'GEd H 2yg;ukeaf om? t*om0umeHwk\
Yd ? zmok0d[m&Hcsr;f ompGm ae&jcif;uk?d ykpad wmar;awmfrt
l yfonf? (ormaem)?
tm'dawmtprS? y|m,? oAH aom? wH y0w xkjd zpfyu
Hk ?dk tm-

210

"ry'bmom#Dum

,ru

a&mapodavQmufNy/D owmonf? ]]bduK &[ef; 'gae0,cktcg


om? {aomxdak '0'wfonf? twaemtm;? teEkp0 u
d H ravsmuf
ywfaom? 0wH uk?d e "ma&wdaqmifonfr[kwaf o;? ykaAyd a&S;
vnf;? "ma&oda,0aqmifczhJ ;l onfom?}} wd? 0wGmNy;D ? twDwH
uk?d tm[&daqmifawmfrNl y?D (uod?Yk tm[&denf;)/
twDaw? Am&mPod,H ? jA['awonf? &ZH uk?d uma&aEaomf? Am&mPod0goDAm&mPoDNrKd Uaeaom? {aumaom? [w-d
rm&aumqifowfrq
k ;dk onf? [w qifu?dk rma&wGm rma&wGmao
ap aoap? 0gowf owf? 'aE ptpG,w
f u
Ydk v
dk nf;aumif;?
eac pvufonf; ajconf;wku
Yd v
dk nf;aumif;? tEmed ptlwu
Ydk v
dk nf;
aumif;? CerHowpfceJ ufaom tom;ukv
d nf;aumif;? (tom;wk;H
udv
k nf;aumif;)? tm[&dwmG aqmif,
l ? 0duP
d aEma&mif;csvsu?f
ZD0u
d H toufarG;rIu?dk uaywd jyK\/ tx? {uo wpfcak om? t&anawm? taeuo[mtaxmifru rsm;pGmukeaf om? 0gaxmifaygif;rsm;pGmukeaf om? [wad emwko
Yd nf? a*gp&Hpm;usuu
f ?dk
*a[wGm,l? *pEm oGm;ukev
f aomf? yapuAka'yapuAk'g wku
Yd ?dk
'domG jrif? wawmxdt
k cgrS? y|m,? *prmemoGm;ukev
f aomf?
*rem*reumavoGm;&m jyefvm&mtcg? ZPKau[dykqpf';l 0ef;
wkjYd zif?h edywdwmG wky0f yf? 0Ew
d mG &Scd ;dk ? yurEd zJomG ;Muuke\
f / [d
rSe\
f ? {u'd0oH? [wrd m&aumonf? wH ud&,
d H xkt
d jyKtrlu?dk
'domG ? ]]t[Honf? arqifwu
Ydk ?dk udapeyifyef;ojzif?h rma&rd
aoap&\? 0g-owf&\? ar pqifwo
Ydk nfum;? *rem*reumav? yapuAka'wku
Yd ?dk 0EEd uke\
f ? utb,fu?dk 'domG ?
0EEd Ek acgukeo
f enf;?}} wd? pdaEaEmvaomf? ]]umom0Hzef&nf
jzifh qd;k tyfaom ouFe;f uk?d ('domG ? 0EEd uke\
f )?}} wd? ovau
wGmrSwo
f m;? ]]r,mydonfvnf;? 'ged? umom0Huk?d v'KH

0*f

"ry'bmom#Dum

211

&jcif;iSm? 0wdoih\
f ?}} wd pdaEwmG ? {uwpfyg;aom? yapuAk'
onf? Zmw&HZmw&tdik o
f ?Ykd (tvkv
d jkd zpfaom tkid o
f )Ydk ?
Mok,S oufqif;? ESm,Ea&csK;d awmfral evaomf? 0g-pOf? wDa&
urf;? Xydawokxm;tyfuek af om? umoma0okwkw
Yd iG ?f pD0&HouFe;f
wpfxnfu?dk axaewGmck;d ? awoH [weD H wk\
Yd ? *rem*rera*oGm;
&m jyefvm&mvrf;? ow vSu
H ?dk *a[wGmudik
f ? ooDoH OK;acgif;
ESiw
hf uG? ygkyw
d mG jcKH ? edo'D wdxdik af e\? [wad emwko
Yd nf? wH
xkq
d ifowfrq
k ;dk uk?d 'domG ? ]]yapuAka'g}}wdyapuAk'[
al om? onm,
trSwfjzifh? (wpfenf;) yapuAka'g}}wdyapuAk'[l? onm,
rSwx
f ifjcif;aMumif?h 0Ew
d mG ? yurEd uke\
f ? aomxdq
k ifowfrq
k ;dk
onf? awoHxkq
d ifww
Ydk iG ?f oAypawmtvk;H pkaH omqifw\
Ydk aemuf
? 0g-aemufu? *p EH oGm;aomqifu?dk ow,
d mvSjH zif?h y[&dwmG ypf
cwf? rma&wGmaoap? 0gowf? 'Em'Ded tpG,t
f p&So
d nfwu
Ydk ?dk
*a[wGm,l? aooH<uif;aomt&muk?d blr,
d H ajr? edcPdwmG
wl;jrK y
f ? *pwd \/ ty&bma*aemuftzdYk ? aAm"doawmbk&m;
tavmif;awmfonf? [wda,med,HqifrsKd;? y#doEy#doaEukd?
*a[wGm,l? [wad Z|aumqifw\
Ydk tBu;D tuJjzpfaom? ,lxywdqifrif;onf? ta[modNy/D w'gydxkt
d cgvnf;? aomxkq
d if
owfrq
k ;dk onf? wax0xkad &S;twdik ;f omvQi?f ua&mwd\/ r[myk&ad ombk&m;tavmif;qifrif;onf? twaem\? y&dom,y&dowf
\? y&d[me,kwaf vsmjh cif;uk?d wGmod? ]]ar [wD qifwYdk
onf? uk[ tb,ft&yfo?Ydk *wmoGm;ukeo
f enf; rEmenf;ukef
onf? Zmwmjzpfuek o
f enf;}} wd ykpw
d mG ? ]]omrdt&Siq
f ifrif; e
Zmemrrodyguke?f }} wd? 0kawajymtyfaomf? ]]uk[d d trSwrf xm;
t&yfwpfyg;ok?Yd *pEm oGm;ukev
f aomf? rHuk?d temykpw
d mG ryefajymrl?
e *rdEd oGm;Muvdrrhf nfr[kw?f y&dyaEeab;&efonf? b0dwAH jzpf
&m\?}} wd 0wGm? ]]{uo aom? Xmae? umom0Huk?d ygkyw
d mG jcKH

212

"ry'bmom#Dum

,ru

? edoEd
xkid af eol\? oEu
d mtxHr?S y&dyaEeonf? b0dwAH
&m\?}} wd? y&douwmG xuf0ef;usif ,krH mS ;? ]]wHxko
d Ul uk?d y&d*Pw
dS Hk pHpk rf;jcif;iSm? 0wdoif\
h ?}} wdokMYd u
H ? oaAukeaf om?
[wD wku
Yd ?kd yk&awma&SU? 0g-u? ayaowGmapvTw
f ? o,Huk,
d f
wkid ?f ypawmaemuf? 0grS? 0dvrrmaemcse&f pfvsu?f tm*pwd vm
\/ aomxkq
d ifowfrq
k ;dk onf? aoo[wo
D k <uif;aomqifwo
Ydk nf?
0Ew
d mG Ny;D ? *awokoGm;ukev
f aomf? r[myk&o
d H uk?d tm*pEH vm
aeonfu?dk 'domG ? pD0&Hud?k oH[&dwmG qGzJ ,f? ow vSu
H ?dk 0dZd
vTwNf y?D r[myk&ad omonf? owowdu?dk Oy|aywGma&S;Iwnfap
? 0g-xm;? tm*paEmvmvaomf? 0g-vmonf\tjzpfaMumih?f
ypawmaemufo?Ydk y#dur w
d mG qkw
f ? ow vSu
H ?dk 0d0aZod a&SmifNy/D
tx? eHxkq
d ifowfrq
k ;dk uk?d ]]rdemolonf? ar [wD
qifwkdYukd? emodwmzsufqD;owfjzwftyfukefNyD?}} wdokdYod?
*PSw
d Hk zrf;,ljcif;iSm? yuEd ajy;vku
d Nf y?D wa&mtjcm;aom qifowf
rkq;dk onf? {uHwpfyifaom? kuH opfyifu?dk yk&awma&SU? 0g-u?
uwGmjyK? 0g-xm;? edv,
D d yke;f aeNy?D tx? ]]eHxkq
d ifowfrq
k ;dk
ud?k kaueESi?hf o' twl? aom@m,ESmarmif;jzif?h y&duyd w
d mG xuf
0ef;usif &pfywf? *a[wGmqGu
J ikd
f ? blr,
d H ? aygaxmrdxku
dk f
tH?h (aygufowft)hH ?}} wdokYd BuaH epOf? awexkq
d ifowfrq
k ;dk onf?
eD[&dwmG xkwaf qmif? 'dwH jytyfaom? umom0Huk?d 'domG ?
]]t[Honf? ro qifowfrq
k ;dk ? oap 'kA
d mrdtu,fzsuf
qD;owfjzwft?hH taeuo[aoktaxmifru rsm;pGmukeaf om?
0g-axmifaygif;rsm;pGmukefaom? Ak'yapuAk'cDPmoa0okbk&m;
yapuAk'g &[EmwkYd ? ar\? vZm emr&Sujf cif;rnfonf? bdEm
uGo
J nf? b0dwdvdrrhf nf?}} wdokYd awG;? t"d0gaowGmrdrd
txuf 0ifoufwnfaeap? 0g-onf;cH? ]]w,monf? ar\?
{wumrQtwkid ;f t&Sn&f u
dS ek af om? wumaqGrsK;d wku
Yd ?dk emodwm

0*f

"ry'bmom#Dum

213

zsuq
f ;D owfjzwftyfuek o
f avm}} wd ykp/d ]]omrdt&Sif tmr
[kwu
f ?hJ }} wdodaYk jymNy/D ]]uomaMumif?h {0Hok?Yd bm&d,urH Bu;D
av;aom raumif;rIu?dk tumodjyKc&hJ oenf; twaemtm;? teEkp0 u
d H ravsmufywfaom? 0Dw&m*geHuif;aom &m*&Sad om &[Em
wkt
Yd m;? tEkp0 u
d H avsmufywfaom? 0wH uk?d y&d'[dwmG 0wfo
Hk ;Hk pG
J ?
{0lyH aom? urH raumif;rIu?dk ua&maEejyKaom? w,monf?
bm&d,H Bu;D av;aomtrIu?dk uwHjyKtyfNy?D }} wdodYk ajymNy/D p
yeonfomruao;? {0Hok?Yd 0wGmNy;D ? Ow&yd d tvGev
f nf;? eH
xkq
d ifowfrq
k ;dk uk?d ed*P
aS EmESyd u
f yG v
f o
dk nf? ([kwmG )? ]]teduo
ma0g
?ay? r&[wD}}wd[laom? *gxHuk?d 0wGmqd
k ? ]]awoifonf? t,kwH roifah vsmaf om trIu?dk uwHjyKtyfNy?D }} wd 0wGm? wHxkd
qifowfrq
k ;dk uk?d 0daZod vTwv
f u
dk Nf y/D
owmonf? rH "ra'oeHuk?d tm[&dwmG aqmifawmfrNl y;D ?
]]w'g? [wrd m&aumonf? a'0'awmonf? ta[modjzpfcNhJ y?D
wxkq
d ifowfrq
k ;dk uk?d ed*g [aumESyd u
f yG w
f wfaom? [wed ma*g
qifajymifonf? t[ar0igbk&m;onfom? (ta[mod)?}} wdok?Yd
ZmwuHZmwfawmfu?dk oarm"maewGmaygif;awmfr
l ? ]]bdua 0wkYd
'gae0om? (a'0'awmonf? twaemtm;? teEkp0 u
d H aom?
0wH uk)d ? e ("ma&wd)aqmifonfr[kwaf o;? ykaAyd vnf;? a'0'awm-onf? twaem-tm;? teEkp0 u
d -H aom? 0w-H uk?d "ma&oda,0
aqmifcJhzl;onfom?}} wd 0wGm? rm *gxmwkdYukd? tbmod
a[mawmfrNl y?D (u)? ]]teduo
ma0g ?ay? r&[wD}}wd[l? (tbmod)/
teduo
ma0g umom0H a,m 0wH y&d'[dwd?
tayawm 'roap e aom umom0 r&[wd/
a,m-tMuifoo
l nf? teduo
ma0g-udavom[l zef&nfrSo
d l
r[kwyf gbJ? 0g-udavomzef&nfo
dS jl zpfygvsu?f umom0H- zef&nfjzifh

214

"ry'bmom#Dum

,ru

qk;d tyfaom? 0w-H t0wfu?kd y&d'[dwd-0wfo


Hk ;Hk pG\
J ? 'roapea`Ew
u
Ydk kd qk;H rjcif; 0pDopmrS? (aNEw
u
Ydk kd qk;H rrI rSeaf om pum;ukd
ajymqkrd rI )S ? tayawm-uif;\? aom-xdo
k o
l nf? umom0H-zef&nfwyf
pGe;f 0wfouFe;f uk?d (y&d'[dw-Hk 0wfo
Hk ;Hk pGjJ cif;iSm?) e t&[wd-rxku
d /f
a,m p 0Euom0} oDavok okorm[dawm?
Oayawm 'roape o a0 umom0r&[wd/
p-tEG,um;? (wnfw
h nfah jym&vQi?f ) a,m-onf? 0Euoma0gr*fav;wefjzifh axG;teftyfNy;D aom udavomzef&nfo
dS nf? oDavokpwkyg&d ok'ad v;jzm odum oDvwkYd ? okorm[dawm-aumif;pGm xm;
tyfaom pdwf o
dS nf? 0g-aumif;pGm wnfonf? 'roape- a`Ew
u
Ydk dk
qH;k rjcif; 0pDopmonf? Oayawm-uyfa&muftyfonf? (wpfenf;) 'roape-a`Ew
u
Ydk dk qH;k rjcif; 0pDopmESi?hf Oayawm-jynfph o
Hk nf? aS;
enf; o'w aemufenf; t"dym ,w? t-jzpf\? o (aom) xko
d l
onf? a0-pifppf? umom0H-ud?k (y&d'[dw-Hk iSm?) t&[wd-xdu
k \
f /
p-qufOK;tH?h q'EZ mwaueyd-q'EZ mwfawmfjzihv
f nf;? t,H
tawm-teufu?dk 'DaywaAm-jyxku
d \
f ? ww-xk*d gxmwkYd ? teduoma0gwd-um;? &m*g'D[-d &m*tp&Su
d ek af om? uoma0[d-zef&nf
wkjYd zih?f ouoma0g-zef&nfEiS hf wuGjzpfonf? (ormaem-jzpfygvsu?f )
ouoma0g
ouoma0g/ / ]]uH(a&uk)d ao0wDw(d rS0D w
J wfaomaMumih)f uoma0g?
u+od(ao0g,H)+t? o[+uoma0[d a,m 0www
D d ouoma0g}}[kjyK/
teduo
ma0g t-[laom y#dao" ed-[laom y#dao"tm;jzihf y#dao"
ESpfcsuf&Sd\? ]]y#dao"ESpfcsuf qifhwuf yuwdteuf xGufatmif orefjrJ}}
ESihftnD ]]zef&nfr&Sdol r[kwf}}[k qkdvQif ]]zef&nf&Sdol}}[k t"dym,f &\?
xkad Mumifh teduo
ma0gukd ]]ouoma0g}}[k zGio
hf nf? teduo
ma0g-zef&nf
r&Sdol r[kwf zef&nf &Sdol-[lvkd/ (|-jyK)

0*f

"ry'bmom#Dum

215

y&d'[dwDw-d um;? ed0goeygkyetw&P0aoe-0wfjcif; Hjk cif;


(&ef;jcif;) cif;jcif;wk\
Yd tjym;tm;jzih?f y&dbk
d wd-oH;k pJ\
G ? y&d"wDwyd -d y&d"wd[
l vnf;? ygaXm-ygVdawmfygXfonf? (twd-
&Sad o;\/) zkaw&*gxm ]]y&d"wd}}[kyif &Sd\/ tayawm 'roapemwd-um;? `E,
d 'are ap0-a`Ew
u
Ydk dk qH;k rjcif;onfvnf;
aumif;? 0g-ESiv
hf nf;aumif;? 0g-rSvnf;aumif;? y&rwopyuda ue(edAm ef[al om) y&rwopm\ tzkYd jzpfaom (y&rwopmtzkYd yg
0ifaom)? y&rwop+yaum y&rwopyaum? y&rwopyau+b0H
y&rwopyuu
d /H 0pDoape p-0pDopmonfvnf;aumif;? 0g-ESiv
fh nf;
aumif;? 0g-rSvnf;aumif;? tayawm-uif;aom? 0d,ak wm-r,SOaf om?
f nf}} pyf? wd tawmy&dpa wm-pGev
Yf w
T t
f yfaom? ]]aom-xkyd *k Kd vo
um; teuf/ e aomwd-um;? {0layg-oko
Yd abm&Sad om? aom
yk*a vm-xkyd *k Kd vo
f nf? umom0H-zef&nfwyfpeG ;f 0wfouFe;f uk?d y&d'[dw-kH 0wfo
kH ;kH pGjJ cif;iSm? e+t&[wd-rxku
d /f 0Euom0mwd-um;?
y&d'[dwd/ /y&d+"m+wd? "m\a'Gabmf "mvm a&SU"m "ukd
'jyK &vnf;jyK uGpd "mwkjzihf aemuf"ukd [jyK vm? 0wKaMumif;
ypKyef0wfaeolyifjzpfjcif;ESihf ]]ed0gaowd ap0 ygkywd p(Zm.|-2 182)?
y&d'[wd(Zm.|- 5 50)}}[k zGihfjcif;ukd axmufvQifum; ypKyef0dbwfrS
tem*wf0b
d wfoYdk jyefaeaom 0dbw0d yd vmownf;? ]]y&d'[dwDwd ...
y&dbkdwd(ax&.|-2 366)}}[laom tzGihftvkdum; tem*wfteuf
b0dEd0dbwfomwnf;/
'roape/ / tayawm pyfcu
dk f tyg'gefteuf 0d,ak wm pyfcu
dk f
o[m'da,m*teuf y&dpa wm pyfcu
dk f uwm;teufwnf;? xkad Mumifh 3euf
ay;xm;\? ygVdawmfrl tayawm pyf&aom tyg'gefteufuo
dk m &\(|jyK)? Zm|-2 182um; ]]uwm;teuf tyg'gefteuf}}[k qkd\? uwm;
teuf,l&m ]]'roape-onf? tayawm-MuOftyfaom}}[kay;/ o[m'd
a,m*teuf,
l ]]'roape-ESi?fh tayawm-uif;jzpfaom? (ty-uif;+
awm-jzpfaom)}}[k ay;vQifvnf; oihfonfom/

216

"ry'bmom#Dum

,ru

pwl[-d 4yg;ukeaf om? ra*[-d r*fwjYdk zih?f 0Euoma0g-axG;teftyf


Ny;D aom udavomzef&nf&o
dS nf? 0g-udavomzef&nfudk axG;tefNy;D
onf? qdwuoma0g-pGet
Yf yfNy;D aomudavom zef&nf&o
dS nf? 0gudavomzef&nfudk pGeNYf y;D onf? y[Deuoma0g-y,ftyfNy;D aom udav
omzef&nf&o
dS nf? 0g-udavomzef&nfudk y,fNy;D onf? t-jzpf\/
oDavolw-d um;? pwkyg&do'k o
d aD vok-av;yg;aom xuf0ef;usif pif
Mu,fjcif;&Sdaom oDvwkdY? okorm[dawmwd-um;? ok|K-aumif;pGm?
'rt&
'rt&/ / 'rt& ]]rep|med `E,
d med 'arwDwd 'arm}}[k jyK `E,
d
oH0&oDvukdvnf;aumif; ]]oHudavoH 'arwd yZ[wDwd 'arm}}[k jyK
ynmukdvnf;aumif; ]]Oy0oe0aoe um,urm'Ded 'arwDwd 'arm}}[k
jyK OykofapmifhokH;rI(OykofoDv)ukdvnf;aumif; ]]aum"lyem[rum'dau
'arwd 0daema'wDwd 'arm}}[k jyK t"d0goecEdukdvnf;aumif; ]]'rwd
('rwd 'arwd) pdwH {awemwd 'arm}}[kjyK orm"d\ bufom;jzpfaom
owdoarmZifponfukdvnf;aumif; ,lEkdif\ um; `Ed,oH0&oDv
(owdjy|mef;aom r[mukokdvf r[mBud,m)ukd ,l/ (r#D-3 423? oH#D-1
70? tH#D-3 187)
oapet&
t&/ / opmonf 0gpmopm(rSeaf ompum;ukq
d jdk cif;) 0d&wdopm
(orm0gpm) 'd|dukd&aom 'd|dopm jAm[Popm(&[EmwdkYopm) edAmefukd
&aom y&rwopm opm4yg;ukd&aom t&d,opmtm;jzihf trsdK;rsdK;&Sd\?
"r|ESihf ax&.|-2 366tvkd 0gpmopm(0pDopm)ukd,l? Zm.|-2
182tvkd y&rwopm(edAmef)ukd,l/ (oH.|-1 300? oH#D-1 322)
t
t/ / y&d'[dwdukd ]]y&d'[wd}}[k zGifhaom Zm.|-5 51ESifh avsmf
atmif uGpd "mwkow
k Bf u;D jzifh to"mwfaemif wd0b
d wfudk "mwGeEf iS w
hf uG
jyK(yg&mbm-2 424)/ (wpfenf;) ypKye t
f euf {,s0b
d wfouf uGpd
"mwkow
k Bf u;D jzifh {,sudk "mwGeEf iS w
hf uG jyK? rSe\
f -owr0D b
d wfonf umv
3yg; oufEdkifaMumif;udk o'gusrf;wdkY qdk\? l-269-285um; ypKyef
teuf[kyif qdk\(0Pem-286? 0daAm"u-212)/ ]]ba0,s(ax&.|-2
366)}}[laom tzGihftvkdrl y&duyteuf owrD{,s0dbwfomwnf;/

0*f

"ry'bmom#Dum

217

orm[dawm-xm;tyfaompdw&f adS om? ok|ad wm-aumif;pGmwnfaom?


Oayawmwd-um;? `E,
d 'are ap0-a`Ew
u
Ydk dk qH;k rjcif;onfvnf;
aumif;? 0g-ESiv
fh nf;aumif;? 0kwy uma&e-qkt
d yfNy;D aom tjym;&Sad om?
oape p-0pDopmonfvnf;aumif;? 0g-ESiv
fh nf;aumif;? Oy*awmuyfa&muftyfaom? 0g-jynhpf akH om? o a0wd-um;? {0layg-okYd
oabm&Sad om? aom yk*a vm-xkyd *k Kd vo
f nf? wH *Euom00wH- xkd
eHo
Y mjzifh xHt
k yfaom zef&nfq;kd t0wfu?kd 0g-xked o
YH mzef&nfjzihf zef&nf
qk;d tyfaom t0wfu?dk (y&d'[dw-kH iSm?) t&[wd-xku
d \
f ? wd-wGif
*gxmtzGihf tNy;D wnf;/
*gxmy&da,momae-? 'dom0godaum-t&yfrsuEf mS aeaom?
aom bduK -xk&d [ef;onf? aomwmyaEm-aomwmyefonf? ta[mod-jzpfNy?D tanyd-tjcm;vnf;jzpfuek af om? A[l-rsm;pGmaom &[ef;wkYd
onf? aomwmywdzvm'Ded-aomwmywdzkdvftp&Sdaom zkdvfwkdYokdY?
ygykPo
-k a&mufMuukeNf y?D a'oem-a'oemawmfonf? r[mZe
omwdu
m-onf? ta[mod-Ny?D wd-wGif a'0'w0wKtNy;D wnf;/
a'0'w0wKbmom#DumNy;D Ny/D

8- om&dyw
k a w&0wKbmom#Dum
toma& om&rwdaemwdtp&Sad om? rH "ra'oeH owm
a0VK0aea0VK0efausmif;? 0d[&aEmaomf? 0g-pOf? t*om0au[d
t*om0uwko
Yd nf? eda0'dwH odaptyfaom? 0g-avQmufxm;tyfaom?
o,odnf;q&mBuD;\? tem*reHrvmjcif;ukd? tm&A?
uaxodNy/D
wMwxkdqdktyfcJhNyD;aom pum;? t,HqkdtyfvwHUum;?
tEkyAk u
d xmtpOftwkid ;f a[mtyfaom pum;wnf;/ [dcsUJ ? trSmuH

218

"ry'bmom#Dum

,ru

igwk\
Yd ? owmjrwfpmG bk&m;onf? awmurmrS? uyowo[m"dumeHurmwpfoed ;f tvGe&f u
dS ek af om? pwkE-H 4ckuek af om? toacs,
F smeHtoacsw
F \
Ydk ? rwautxuf? tr&0wd,m emrtr&
0wDrnfaom? e*a&NrKd U? okara"m emrokar"rnfaom? jAm[Pukrma&mykPm ;owd;k om;onf? [kwmG ? oAoad yok tvk;H pkaH om
twwfynmwkYd ? edyw
Ny;D qH;k jcif;ok?Yd ywGma&muf? rmwmydwel H
rdbwk\
Yd ? tpa,euG,v
f eG &f mtcg? taeuaum#docs wpfyg;ru
rsm;pGmaom uka#ta&twGu&f adS om? (uka#aygif;rsm;pGm ta&twGuf
&Sad om)? "eHOpmuk?d y&dpZ w
d mG pGe
Yf ? odyAZH &aohw\
Ykd yAZm od?Yk
0g-&aoh&[ef;tjzpfo?Ykd (&aohb0ok)Yd ? yAZw
d mG uyfa&muf? [dr0aE
[dr0Em? ([dr0EmteD; "ru
d awmifay:ausmif;)? 0oaEmaevsu?f
psmembdnmpsmeftbdnmOfwu
Ydk ?kd edAa wwmG jzpfapNy;D ? tmumaoeaumif;uifjzif?h *paEm<uvaomf? 'DyuF&'oAv'DyuF&mjrwf
pGmbk&m;\? ok'e0d[m&awmok'eausmif;awmfr?S &r0wDe*&H
&r0wDNrKd Uok?Yd y0doewm,0ifawmfrjl cif;tusK;d iSm? r*H uk?d aom",rmeH&Si;f vif;okwo
f ifaeaom? ZeHvltaygif;uk?d 'domG jrif? o,rd
uk,
d w
f idk v
f nf;? {uHwpfcak om? ya'oHt&yfu?dk *a[wGm,l? r*H
uk?d aoma"wdpifMu,fap\? 0g-&Si;f vif;okwo
f if\/ wo xkv
d rf;ud?k
taom"dawa,0r&Si;f vif; rokwo
f iftyfao;rDyif? 0g&Si;f vif;okwf
oif rNy;D ao;rDyif? tm*w<uvmawmfral om? owKaemjrwfpmG
bk&m;zd?Yk 0g-twGu?f twmeHuk,
d u
f ?dk aowkH wHwm;uk?d uwGmjyK?
(wpfenf;) aowkH uwGm-wHwm;cif;? uvav&TUH Gef ? tZdeprH
opfeufa&uk?d tw&w
d mG cif;? ]]oom0uoHaCmwynft
h aygif;
ESiw
hf uG jzpfawmfral om? owmonf? uvvH&TUH Geu
f ?dk teurw
d mG
reif;rl? rHwynfah wmfu?dk turaEmeif;awmfrv
l su?f *pwk <u
awmfryl g?}} wdokYd avQmuf? edyaEmvJavsmif;Ny?D owm&monf?
wHxko
d ak r"m&aohu?dk 'domG 0jrifawmfr
l omvQi?f ]]{o ({aom)

0*f

"ry'bmom#Dum

219

akF &mbk&m;tavmif;wnf;? tem*awaemiftcg?


&aohonf? Ak'u
uyowo[m"dumeHurmwpfoed ;f tvGe&f u
dS ek af om? pwkEH 4ck
ukeaf om? toacs,
F smeHtoacsw
F \
Ydk ? y&da,momaetqH;k ? a*gwarm emra*gwrrnfaom? Aka'gonf? b0dwdvdrrhf nf?}} wd
l yfNy?D 0gAsm'dwaf y;awmfrt
l yfNy/D w
od?Yk Asmuawm rdeMYf um;awmfrt
owKaemxdk'DyuF&mjrwfpGmbk&m;\? ty&bma*aemuftzdkY?
]]aum@anmaum@nbk&m;vnf;aumif;? r*Favmr*Fvbk&m;
vnf;aumif;? okraemokrebk&m;vnf;aumif;? a&0awma&0w
bk&m;vnf;aumif;? aombdawmaombdwbk&m;vnf;aumif;?
taemr'Dtaemr'Dbk&m;vnf;aumif;? y'karmy'krbk&m;
vnf;aumif;? em&a'gem&'bk&m;vnf;aumif;? y'krw
k a &my'krw
k &
bk&m;vnf;aumif;? okara"mokar"mbk&m;vnf;aumif;? okZmawm
okZmwbk&m;vnf;aumif;? yd,'Dyd,'Dbk&m;vnf;aumif;?
tw'Dtw'Db&k m;vnf;aumif;? "r'D"r'Db&k m;vnf;
aumif;? od'awmod'wbk&m;vnf;aumif;? wdamwdbk&m;
vnf;aumif;? zkamzkbk&m;vnf;aumif;? 0dyD0dyDb&k m;
vnf;aumif;? odcD odcb
D &k m;vnf;aumif;? a0bla0blb&k m;
vnf;aumif;? uukoaEmuukoefb&k m;vnf;aumif;? aumPm*raemaumPm*krb
f &k m;vnf;aumif;? uayguybk&m;vnf;
aumif;?}} wdodkY? avmuHavmuudk? MobmaowGmxGef;vif;
apawmfrl? OyEmeHyGifhawmfrlukefaom? aw0Dowd,m23qlaom?
Ak'uFka&m/ /Ak'uFka&mwd okwmEkAk'yapuAk'ocFgwmeH wdPH Ak'geH
tuFak &m "aZm au#K ruka#mwd Ak'uFka&m
&m?-"r#D/
Asmuawm/ / 0d+tm+u&+w? 0dOyom&ESifh tmOyom&aMumihf u&
"mwfonf uxe(ajymqkdjcif;)teufukd a[monf(eDwdokw-21)? 0dukd
0daooteuf tmukd r&d,m'teuf,
l ]]Asmuawm-txl; ydik ;f jcm; rdeYf
Mum;awmfrltyfNyD}}[kvnf; ay;Muao;\(r[mAk-1 CH)/

220

"ry'bmom#Dum

,ru

arord Ak'g eHbk&m;&Siw


f \
Ykd vnf;? oEad utxHawmf? v'Asmu&aPm&tyfNy;D aomAsm'dw&f o
dS nf? 0g-Asm'dw&f Ny;D onf? ([kwmG )?
]]'oq,fyg;ukeaf om? yg&rda,myg&rDawmfwv
Ykd nf;aumif;? 'oukef
aom? Oyyg&rda,mOyyg&rDawmfwdkYvnf;aumif;? 'oukefaom?
y&rwyg&rda,my&rwyg&rDawmfwv
Ykd nf;aumif;?}} wdok?dY orwo
tnDtrQo;Hk q,faom? 0g-oH;k q,fww
d jd zpfaom? yg&rda,m
yg&rDawmfwu
Ykd ?kd yla&wGmjznfu
h siafh wmfrNl y;D ? a0E&wbma0
a0E&mrif;\ b0? Xdawmwnfvsu?f yx0duremedajrukd vIyaf p
ukeaf om? r[m'gemedBu;D pGmaom tvSLwdu
Yk ?kd 'wGmay;vSL? ykw' g&H
om; orD; r,m;ud?k y&dpZ w
d mG pGev
Yf LS ? tm,ky&da,momaetouf
\ tqH;k ? wkow
d yka&wkow
d mewfjynf? edAw
w
d mG jzpf? ww
xdw
k o
k w
d mewfjynf? ,m0wm,kuHtoufxufq;kH ? XwGmwnf?
'oo[pu0gVa'0wm[dwpfaomif;aom pMu0Vm aeukeaf om
ewfjA[mwdo
Yk nf? oEyd wdwmG aumif;pGmusa&muf? 0gpka0;?
umavm a'0 r[m0D& OyZ rmwkupk ,
d ?H
oa'0uH wm&,aEm AkZk trwH y'H/
r[m0D&Bu;D aom vkUH v&Sad om? a'0t&Sief wfrif; umavm
bk&m;jzpfcsdefwefygNyD? rmwkukpd,Hr,fawmf\ 0rf;? OyZ jzpfNyD;?
OyZ/ / rPd'Dy teufay;ykH 2rsdK;zGihf&m yxrenf;tvkd ]]umavm
a'0 r[m0D&}}ukd um&P0gus OyZu
dk yr[
D 0d b
d wf,
l ]]r[m0D&-aom?
a'0 umavm-NyD? (wom-aMumihf?) rmwkukpd,H-? OyZ-rlyg? (OyZdwGm-?)
oa'0uHukd? wm&,aEmoHo&m[laom orkj'mrS edAmef[laom Munf;
ukef;okdY ul;ajrmufapvkdonfjzpf? trwH y'Huk?d AkZ}k }[k ay;\/
'kwd,enf;/ / enf; ]]wm&,aEm}}ukd 0duwduwm;MuH t<uif;
rSm a&SUenf;twkdif;yif? ]]rmwkukpd,H-? OyZ-avm? (OyZdwGm-?) trwH
y'Huk?d AkZ-k avm? (AkZw
d mG -?) oa'0uHuk?d wm&,aEmaponf? (b0-

0*f

"ry'bmom#Dum

221

oa'0uHewfEiS w
hf uGaom ow0gtaygif;uk?d wm&,aEmu,fwif
l su}f }[k o'w ay;yg? trwHy'H
awmfrv
l su?f ]]wm&,aEmul;apawmfrv
rao&mjzpfaom edAm efu?dk AkZk odawmfryl g/ wd-ok?Yd 0kaw
awmif;qdt
k yfaomf?
umvH a'o 'Dy ukvH rmw&ar0 p?
ar y 0davmauwGm OyZw
d r[m,aom
r[m,aom//
umvHbk&m;jzpf&mtcgvnf;aumif;? a'obk&m;jzpf&mt&yf
a'ovnf;aumif;? 'Dybk&m;jzpf&muRe;f vnf;aumif;? ukvH bk&m;jzpf
&mtrsK;d vnf;aumif;? rmw&ar0 pr,fawmf&if;omvQiv
f nf;aumif;?
0gr,fawmf&if;\ touftykid ;f tjcm;omvQiv
f nf;aumif;? (wd
ok?Yd ) ar y5rsK;d aomt&mwku
dY ?dk 0davmauwGmMunfh NI y;D ?
r[m,aomrsm;aom ta>ct&H tausmftapm&Sdaom tavmif;
awmfewfrif;onf? OyZw
d r,fawmf0h rf; jzpf\/
wd-odkY? y5rsKd;ukefaom? r[m0davmuemedBuD;pGmaom
jzpfawmfrlygavm?)}}[k ay;/ (NrdKUeD *Hopf-402tus,fI)
trwH y'H/ / yk'fukd ormof 0gustm;jzihf 2rsdK;,lMu\? 0gus,lvQif
]]trwH-aojcif;r&Sd&mjzpfaom? y'H-edAmefukd}}[k ay;? ormof,lvQif ]]ewd
{w rwH ba*Fg e 0g {wo t"d*aw r&PEd trwH? yZdwAEd y'H? trw+wH+y'mwd trwHy'H(0dok'd#D-2 185)}}[kjyK? ]]trwy'H}}[k qkdvdk
vsuf qEmEk&uPtusdK;iSm ed*[dwfvm/
wpfenf;/ / trwo'g edAmefy&d,m,f y'o'g um&Py&d,m,f[k
,l ]]trw+y'H trwy'H? (wpfenf;) trwH+y'H {wmwd trwy'H}}[k jyKum ]]oa'0uH-uk?d wm&,aEm-apvsu?f 0g-apvwUH jzpf? (Bu,
d m
0daooe)? 0g-apjcif;iSm? (or'gefteuf)? trwHy'H-tEkyg'daooedAmef\
taMumif;jzpfaom t&[wr*fPf oAkwPfukd? 0g-edAmef[laom
taMumif;tmkH&Sdaom t&[wr*fPf oAkwPfukd? AkZk}}[kvnf;
ay;Mu\/ (NrdKUeD*Hopf-402)

222

"ry'bmom#Dum

,ru

Munfhjcif;wdkYudk? 0g-Munfhjcif;BuD;wdkYudk? 0davmauwGmMunfhINyD;?


wawmxdw
k o
k w
d mewfjynfr?S pkawmpkawonf? (ormaemaomf?)
ous&mZukavomuD0ifrif;rsK;d ? y#doE y#doaEu?kd *a[wGm,l
awmfr
l ? 'ormopa,eq,fvvGe&f mtcg? rmwkupk ad wmr,f
awmf\ 0rf;rS? 0dZm,dzGm;awmfrlNyD/ aomVo0umav16ESpf
&S&d mtcg? wwxdo
k muD0ifrif;rsK;d ? r[morw,
d mBu;D pGmaom pnf;
pdrjf zif?h y&d[&d,rmaemtNro
J ;Hk aqmifcpH m;aptyfonf? 0g-Bu;D yGm;ap
tyf arG;jrLapmihaf &Smuftyfonf? ([kwmG )? tEkua retpOftm;jzif?h
bj'a,mAeH aumif;aom t&G,\
f tjzpfo?Ykd 0g-aumif;aom 16ESpf
t&G,o
f ?Ydk ywGma&muf? 0g-aomf? wdPH 3rsKd ;ukeaf om? OwleH Owk
wdt
Yk m;? tEkp0 ad uokavsmufywfuek af om? wDok 3aqmifuek af om?
ygoma'okjymom'fwYkd ? a'0avmuod& 0d,ewfjynf\ toa&udk
uJo
h ?Ykd &Zo&d rif;tjzpf\ toa&ud?k tEkb0aEmcHpm;pOf? O,smeuDVm,O,smOf upm;jcif;iSm? *reora,oGm;&mtcg? tEkua re
tpOftm;jzif?h ZdPA sm"drwocFgawoltkd olem olao[k qkt
d yf
ukeaf om? wa,m3a,mufuek af om? a'0'lawewfwrefwu
Ykd ?kd 'domG
jrif&? omwoHa0a*gvGepf mG jzpfaom xdwv
f efjY cif;&So
d nf?0g-vGepf mG
jzpfaom xdwv
f efaY Mumif;oa[mwy
Pf&o
dS nf? ([kwmG )? ed0ww
d mG
jyefvn
S
hf ? pwkw0 ga&pwkwt
Burd f ? yAZw
d H &aoh&[ef;ud?k 'domG
? ]]yAZm &aoh&[ef;tjzpfonf? om"kaumif;\?}} wdod?Yk yAZm ,
&aoh&[ef;tjzpf? kp tvdq
k Eu?kd Oyma'wGmjzpfapNy;D ? O,smeH
O,smOfodkY? *Em? wwxdkO,smOf? 'd0oHaeYtcsdefudk? acaywGm
y&d[&d,rmaem/ / y&d+[&+,+rme? um&dwaf us? y&da&S;&Sad om [&
"mwfonf edpa bm*(tNro
J ;Hk aqmifjcif;)teufudk a[monf(0do'k #d -D 1 93?
"mwGw)/ ]]y&d[&Ed aygaoEd. ..aygoeaw 0eH(BuD;yGm;apjcif;)? b&PH
(arG;jrLjcif;) 0g(oD#Dopf-115)? y&d[&d,rmaemwd &ud,rmaem(eDa,m)}}
[laom tzGiu
hf dk Munf
h aemufenf;ay;onf/

0*f

"ry'bmom#Dum

223

ukeaf pNy;D ? r*Fvaygu&PDwaD &r*Fvma&uef\ urf;pyf? edoad Em


xdik af eonf? (ormaemjzpfpOf?) uyua0oHqwmonf\toGiu
f ?kd
*a[wGm,l? tm*awevmaom? 0duare0doMuKH rnfaom?
a'0ykaweewfom;onf? tvuFwy#d,awmwefqmqifjcif;jzihf jyif
qifjc,fotyfonf? (tvSjyiftyfonf)? ([kwmG )? &m[kvukrm&
&m[kvmowdo
Yk m;\? ZmwomoeHzGm;jrif\[laom owif;pum;uk?d
0g-zGm;jrifaMumif; owif;pum;ud?k okwmG Mum;&? ykwo
ad e[
om;jzpfaom cspjf cif;\? Av0bm0Htm;&So
d nf\tjzpfu?kd (tm;Bu;D
aMumif;uk)d ? wGm? ]],m0tMuifrQavmuf? 'H AEeH taESmif
tzGUJ onf? e 0wdrwd;k yGm;ao;? wm0a'0xdrk wd;k yGm;ao;rDomvQi?f
eHxdt
k aESmiftzGUJ ud?k qdE
d mrdjzwft?hH }} wd pdaEwmG ? om,Hnae
csr;f tcg? e*&HNrKd Uod?Yk y0doaEm0ifvaomf?
edAK wm Ele om rmwm edAK awm Ele aom ydwm?
edAK wm Ele om em&D ,m,H 'daom ywd/
(,m rmwk,mtMuifrcd if\? 'daomarmifawmfuo
hJ Ydk
Ityfaom? t,H ykawmom;aumif;&wemonf? twd &S\
d ?) om
rmwmxko
d m;aumif; rdcifonf? edAK wm Eleaomucyford ;f ylrvdr;f
ojzifh at;Nird ;f ayvdrw
hf um;? (, ydwak emtMuifzcif\? 'daomaom? t,H ykawmonf? twd \?) aom ydwmxko
d m;aumif;
zcifonf? edAK awm Elewum;? (,m em&d,mtMuiftrsK;d orD;\?
'daomaom? t,H ywdMuifbufvifonf? twd \?) om em&D
xkt
d rsK;d orD;onf? edAK wm Elewum;/
0duare/ / 0dH oAH+urH ,mwd 0duarm-tvkH;pkHaom
trIupd & adS om ewfom;? 0g-trIcyford ;f jyKprG ;f Ekid af om Adou
k mewfom;(arm*f
ed-1 304)/
edAKwm ?ay? ywd/ / txufyg teufum; ynm&St
d rsm; ESpo
f uftyfaom

224

"ry'bmom#Dum

,ru

teufwnf;? bdEo
wo
d ra0wenf;t& ,mukd ]],m rmwk,m ,
ydwak em}}[k jyif ay;&onf? ]]om rmwm aom ydwm}} wk\
Yd oreu
f dk ]]'do ykw}} om em&D\ orefukd ]]'d ywdaem}}[k ygVdvkd xnhfEkdif
onf? txuf usu&f vG,u
f al p&ef jrefrmeuftm;jziho
f m xnfah y;cJo
h nf/
pwkwy g' ]],m,H 'daom ykawm ywd}}[k qkv
d v
dk suf qef;apmifv
h dk
aomaMumifh ykawmukd acsxm;onf/ (rPd'yD ? ausmef *D -H 175)
eDa,m
,m/ / xkd ]](,m rmwm-onf? 'do-H aom? ykw-H uk?d vbrmem&\?) om rmwm-onf? edAK wm Ele}}[k wpfenf;ay;\? 'kw,
d yg' ]]a,m
ydwm 'doH ykwH vbrmaem}}[k xnh
f aemuf2yg'um; txufenf;
twkid ;f ay;\/
ausmfeD*H-174? 175
175/ / xdk rPd'yD ukd Munh
f 4enf;ay;\? yxrenf;
ay;ykHrSm txuftwkdif;yif? 'kwd,enf; t,Hukd yuwduwm; ykawmukd
0duwduwm;,l ]](abmwda,m-tk.d ..oli,fcsi;f rwkYd ) 'daom-aom? t,Ha,musmf ;onf? 0g-od'w
r if;om;onf? (,m rmwk,m-\?) ykawmonf? (a[mwd)? ('do-aom? r-a,musmf ;\? 0g-od'w
r if;
om;\?) om rmwm edAK wm Ele}}[k ay;\/
wwd,enf;/ / rmwmukd 0daooe omudk 0daoos,
l ]](abmwda,m-wkYd ) 'daom-aom? t,H-od'w
r if;om;onf? (,m-tMuifred ;f r
\? 0g-tMuifrzd ,
k m;\?) ykawm-onf? a[mwd? ('do-aom? rod'w
rif;om;\?) rmwm-tarjzpfaom? om-xkrd ed ;f ronf? 0g-xkrd zd ,
k m;
onf? edAKwm Ele}}[k ay;\/ 'kwd,enf;xuf t,HtpJG ,mtpJGom
xl;\/
pwkwe nf;/ / wEenf; tm0kwed nf;t& ywdudk a&SU2yg'vnf; ,l
]]'daom-aom? ywd-wpfavmuvkH;\ tBuD;trSL;jzpfaom? t,H-
a,musfm;jrwfonf? ,m-tMuifrdcif\? 0g-tMuifrdef;r\? 0g-tMuifrd
zk,m;\? ykawm-onf? a[mwd? ('do ywdaem-wpfavmuvk;H \ tBu;D
trSL; jzpf a om? r-a,musf m ;jrwf \ ? om rmwm-xk d t aronf ?
(wpfenf;) rmwm-aom? om-xkrd ed ;f ronf? 0g-xkrd zd ,
k m;onf? edAK wm Ele}}[k
ay;\/

0*f

"ry'bmom#Dum

225

wdod?Yk udoma*gwrd,m emrudoma*gwrDrnfaom? ydwpk m "Dwm,-t&D;awmf\ orD;awmfonf? bmodwH &Gwq


f t
kd yfaom? rH
*gxHud?k okwmG Mum;&? ]]t[HigYu?kd rm,udoma*gwrDonf?
edAK wy'HedAK wyk'u
f ?kd om0dawmMum;aptyfNy?D }} wdodYk awG;?
(aus;Zl;wif)? rkwm [m&Hykvo
J ,
G u
f ?kd (ykvu
J ;Hk uk)d ? Morkw
d mG cRw
f ?
wmxdu
k o
d ma*gwrDz?Ykd 0g-txHo?Ydk ayaowGmykaYd p? (wpfenf;)
wm-tm;? ayaowGm-ay;yk
Yd ? a&SUenf; ydo"mwf ayoe(apckdif;jcif;)
teuf? aemufenf; 'ge(ay;jcif;)teuf? twaemrdr\
d ? b0eHeef;awmfo?Ykd
y0dow
d mG 0if? od&o
d ,aeusuo
f a&&Sad om tdy&f m? edoad Emxdik f
vsu?f eda'gy*wmeHtdyaf ysmjf cif;odYk a&mufaeukeaf om? em#udweD H
uacsonfrwd\
Yk ? 0dyu
m&Hazmufjyefaom tjcif;t&mud?k 'domG jrif&
? edAEd [
'a,mNi;D aiGUaompdwEf v
S ;kH &So
d nf? ([kwmG )? qEH qEtrwf
ud?k O|maywGmxap? 0g-EI;d ? u@uHu@ujrif;ud?k urwd ,mwDwd
ua@m? oa&m? (ur+!?-arm*f-7 58)? oDCZ0wm ua@m 0d,mwd u@k @u
aum?-NrdKUeD*Hopf-402/ tm[&maywGmaqmif,al p? wHxdu

jrif;awmfo?Ykd tmk,S wufa&muf? 0g-pD;? qEo[ma,mqE[l


aom tazmf&o
dS nf? ([kwmG -?) 'oo[pu0gVa'0wm[dwpf
aomif;aom pMu0Vmaeukeaf om ewfjA[mwdo
Yk nf? y&d0ak wmjc&H H
tyfonf? ([kwmG )? r[mbdeu
d r eHjrwfaom awmxGuaf wmfrjl cif;ud?k
0g-jzih?f edur w
d mG xGuaf wmfr
l ? taemrme'DwaD &taemrmjrpfurf;?
yAZw
d mG &[ef;jyKawmfr
l ? tEkua retpOftm;jzif?h &mZ*[H-ok?Yd *Em
ydwpk m "Dwm,/ / udoma*gwrD 3OK;&S&d m udoma*gwrDum; bk&m;
&SiEf iS fh wpf0rf;uJaG rmifErS awmfpyfow
l nf;? ydwpk m o'g ]]ba'G;}}[laom teuf
ukd ra[myg? ]]t&D;}}[laomteufuo
dk m a[m\? NrKd UeD*o
H pf-406vnf; ]]t&D;
awmf\orD;}}[kyif ay;\? jrwfpGmbk&m;rSm ]]trdwmrif;orD;ESihf ygvdwm
rif;orD;}}[k t&D;awmf2a,muf &S\
d ? xkw
d iG f trdwmrif;orD;rSm wdaw&0wK ygaom ]]wdax&f}}[laom om;awmfwpfyg;om &S&d um; udoma*gwrD
onf ygvdwmrif;orD;\ orD;awmfjzpfz,
G &f \
dS / ydwpk m o'g ba'G;teufa[m
r[kwfaMumif;ukd ESm-112 tus,fa&;cJhNyD/

226

"ry'bmom#Dum

,ru

<uawmfr
l ? wwxd&k mZN*Kd [Nf rKd U? yd@m,iSm? p&dwmG ? y@0yAwyAma&y@0awmif0rS ;f ? edoad Emxdik af eawmfro
l nf? (ormaem
aomf?) r*"&nmr*"jynf&iS f Adro
d m&rif;onf? &aZewdik ;f Edik if jH zif?h
edrE,
d rmaemzdwrf eftyfaomf? wHxdk wdik ;f Edik if u
H ?kd y#duyd w
d mG y,fjrpf
? oAw
k H oA\
l tjzpfo?Ykd ywGma&mufawmfr
l ? 0g-vaomf?
twaem\? 0dZw
d H wdik ;f Edik if o
H ?Ykd tm*rewm,<uvmjcif;tusK;d iSm?
awexdrk *"jynf&iS f Adro
d m&rif;onf? *[dwy#danm,ltyfNy;D aom
y#dnmOf&o
dS nf? (0efcu
H wdudk ,lxm;Ny;D onf)? ([kwmG )? tmVm&tm
Vm&&aohov
Ykd nf;aumif;? O'uO'u&aohov
Ykd nf;aumif;? OyouFr-d
wGm? awoHxd&k aohw\
Ykd ? oEad utxH? t"d*w0daooH&tyf
aom w&m;xl;ud?k (wwd,mkyp smef pwkwm kyp smef[al om w&m;xl;ud)k ?
tevuF&w
d mG -(awmfNyD tusKd ;r&S[
d )k tzefzef y,fjrpfjcif;ukd jyK?
qAmed6ESpw
f yYkd wfv;kH ? r[my"meHjrwfaom ur|mef;tm;xkwrf I
ud?k y'[dwmG tm;xkwNf y;D ? 0domcykPr'd0aouqkefvjynfhaeY?
ygawm0eHeufapmapmyif? okZmwm,-okZmwmonf? 'dEy g,oH
uyfvLS tyfaom EdC
Yk emud?k y&dbk w
d mG bkO;f ay;Ny;D ? ae&&m,ae
&&mrnfaom? e'd,mjrpf? ok0Pygwa&Tcu
G u
f ?kd y0ga[wGmarsm
tevuF&w
d mG / / ]]tEk+tvH+u&dwmG }} [kjzwf? tEkonf ykeyKeteuf
tvHonf 0g&P(y,fjrpfjcif;)teufukd a[m\? (wpfenf;) ]]e+tvH+
u&dwmG }}[kjzwf? ]]tvH+e+u&dwmG tevuF&w
d mG }}[k t,kwo
rmof0Nd *Kd [jf yK?
tvHo'g ,kwt
eufudk a[m\? ]]tevuF&w
d mG -oihaf vsm\
f [k pdwf rjyK
(ESvkH;roGif;)rl? 0g-ESpfoufzG,f&m tESpfom&[k r,lqrl}}[kay;/ tevuF&dwGmwd ]]tvH rdem tvH rdem}}wd ykeyKeH tvuF&dwGm(r|-2
d mG wd tEk tEk tvHuwGm ykeyKeH ]]rmed e udd ya,mZe}}Ed
78)? tevuF&w
d mG wd tvEd tuwGm? ]]{wH wyu}}Ed 0g
uwGm(r#D-2 129)/ tevuF&w
]]om&blw}}Ed 0g {0H t*a[wGm(okwed.|-1 100? ty.|-1208)/
m,/ / ewd+ {vm ,wmwd aevH-&TUH Geaf rSmn
f i ;f paom tjypfr&Sd
ae&&m,

0*f

"ry'bmom#Dum

227

ap? 0garQm? ae&&m,aom? e'd,m\? wDa&urf;em;? r[m0eoa@Bu;D pGmaomawmtkyf ? (tifMuif;awmtkyBf u;D )? ememormyw[
D d trsK;d rsK;d aom psmeformywfwjYkd zif?h 'd0obm*HaeYtzdu
Yk ?kd
0Dwed marwGmukev
f eG af pNy;D ? om,ESora,naecsr;f tcg? aomwad ,ea0'rEmefukd &Gwzf wfwwfaom ykPm ;onf? 'dEH vSLtyfaom?
aoma&? aevH+ZvH ,wmwd ae&&m-&TUH Geaf rSmn
f i ;f paom tjypfr&Sad om
a&&Sdaomjrpf? ]]aevZvm}}[k qkdvkdvsuf vukd &jyK ed*[dwfvm ed*[dwfukd
jyK? (wpfenf;) eDvH+ZvH ,wmwd ae&&m-pdrf;kdaom a&&Sdaomjrpf?
]]eDvZvm}}[k qkdvkdvsuf eD\ ukd {jyK vukd &jyK ed*[dwfvm ed*[dwfukd
jyK/ (O'ge.|-25? om&w-3 132)
aomwad ,e/ / ^o i]y Xzo/Ite(yg.5-2 84)okwf\ tzGifhjzpfaom
umodum0kwEd iS hf wwGaAm"deD axmred"w
d t
Ydk vkd aomw,
d onf a0'usr;f udk
oiftaH vhvmaom ykPm ;teufa[m yk'f "mwf ypn;f pdppfz,
G rf vdo
k nfh
tedyEyg#dy'dukVDyk'fwnf;? (wpfenf;) ]]qEH+tZ,aEwd aomwd,m}}[k
jyK? qEo(f qE)+COf(,)? qEof (qE)udk aomwjyK/
pdEm#D? eD*Hopf/ / okw+ tZ,aEwd aomw,
d m(pdEm #D? "mefeo
d pf408)? okwo
d cFgawm a0a'g {awoH twd wH 0g tZ,aE oZm,Ed 0g
wEd aomwd,m (NrdKUeD*Hopf-144?407)? okwd+,? wrm'd*kdPf;jzpfaom
aMumifh okwu
d kd aomwjyK/
"mef#D-408/ / okw+H tZ,aEwd aomw,
d m? okw+ Pdu? uudk ,
jyK? (wpfenf;) qE+H tZ,aEwd aomw,
d m? qE+P? ,'EkyyEm edygwem odZEo
d w
k jf zifh qEukd aomw,
d jyK/
0k'djzihf &Sd&yk/H / ]]okw+ Pdu}}[k cJGvQif oH,kwfaESmif;&m 0k'g'do&
0g oHa,m*E oaP p okwu
f 0k't
d jyKudk wm;jrpfaomaMumifh ]]okw,
d }}
[k &So
d if\
h ? odaYk omf ]]aee ed'|d H tedpH (aee-ey#dao"jzif?h ed'|d -H Tejf ytyfaom
tpDt&ifonf? tedp-H rjr)J }}[laom y&dbmomt& ]]toHa,m*E}}[k ejrpfaom tpDt&if rNraJ omaMumifh oH,*k af ESmif;aomfvnf; 0k'jd yK ]]aomw-d
,}}[k &S&d onf/

228

"ry'bmom#Dum

,ru

wdPH oref;jruf&pS q
f yk u
f ?kd (oref;jrufx;Hk 8xk;H uk)d ? *a[wGm,lawmf
rl? umaVeumVrnfaom? em*&maZee*g;rif;onf? tbdwK w*kaPmcs;D rGr;f tyfaom *kP&f o
dS nf? ([kwmG )? aAm"dr@HaAm"dr@dKio
f ?Ykd
teuftrsdK;rsdK;/ / ]]aomwda ,m emr wdP[m&aum(Ak'0 .H |-337?
ty.|-184 )}}ukd Munh
f ]]aomwda ,e-aomwd,
rnfaom jrufxrf; (jruf
&dwf)ykPm;onf? 0g-aomwd,rnfaom jrufxrf;a,musfm;onf}}[kvnf;
ay;Mu\/ (NrdKUeD*Hopf-408)
aomw,
d / / yudPu
0*f vuk@ub'd,
aw&0wKEiS fh Ak'0 .H |-337?
ty.|-1 84? ZdvH#D-274wdkY ]]aomwd,}}[k &Sd\? ygXfukd trSef,lvkdrl
]]okEa&m+tawm ,mwd aomwd? okE&+tw? tqkH; vm?-ed'D-36/
aomw (aumif;usdK;&Sdaom pum;ukd)+um,Ed ux,EDwd aomwd,m?
aomw+d au+t? u-ukd ,jyK?-uy'Kr/}}[k MuH/
ok',
d / /ykPm;onf ykPm;rsdK;jzpfaom jAm[PykPm; rif;rsdK;jzpfaom
cwd,ykPm; ukefonfrsdK;jzpfaom a0ykPm; olqif;&JrsdK;jzpfaom ok'
ykPm;[k 4rsdK;&Sd\? xkdwGif ok'ykPm;ukd ,l pmoifom;wkdY Pfwdk;yGm;jcif;
iSm ]]ok'da,e-jrufxrf;olqif;&JykPm;onf? 0g-ok'd,tEG,fjzpfaom jruf
xrf;ykPm;onf}}[kvnf; ay;Mu\/ (NrdKUeD*Hopf-408)
ygXfrSef/ / ]]aomwd,
aomwd,
(icsr;f om) ok',
d (ipif) ok',
d }}[k
ygXf 4rsdK;&Sd\? jytyfcJhaom tqkdrsm;ESihf ]]yXru&m wa'Gabmfjzifh vdkonf}}
[laom "mef#Ded-2 5? eD*Hopf-144tqdkrsm;ukd axmufvQif yXru&mjzifh
]]aomw,
d }}om oifo
h nf/
wdP/H / awaZwd {awemwd wdP?H wdZ+P? Zudk acs?-arm*f-7 67?
wdP,
d aw a*gPm'D[d t'D,aw cg'd,awwd wdP?H wdP+k t?-eDwd "mwkwdPrk|dEd uko263/ wdP[k omrefqkdaomfvnf; oref;jrufukd,l/ wd
wdPrk|( eDa,m)/ aomwda ,e 'dEu
o
k wdPrk|d *[PH(xly0Ho? r[m0Ho)/
aomwd,'GdaZmyeDwukowdPrk|da,m(aAm"d0Ho)/
aAm"dr@H / / aAm"d 0kpw
d t&[wr*PH oAw
k nmP? om
r@wd xmr*wwm, yoD'wd {wmwd aAm"dra@m(oD#Dopf-1 240)?

0*f

"ry'bmom#Dum

229

0g-oAw
k Pf\ Munfvif&m aAm"dyifo?Ykd tmk,S <ua&mufawmf
rl? wdPmedoref;jrufwu
Ykd ?kd oE&w
d mG jzefcY if;? ]],m0tMuifrQ
avmuf? arig\? pdwH onf? tEkyg'g,wPSm 'd|w
d jYkd zifh wpfpw
Hk pfck
aom ocFww&m;udk rpG,
J rl
l ? tmoa0[dtmoa0gw&m;wdrYk ?S e
0drpk
d wdrvGwaf jrmufEikd af o;? wm0xdt
k moa0gw&m;wdrYk S rvGwf
ao;orQ? rH yvu xuf0ufwifyviu
f ?kd e bdE
d mrdrzsuf
awmht?hH }} wdod?Yk y#dnH y#dnmOfu?dk 0g-t"d|mefru
I ?kd uwGmjyKawmfrl
? yk&wmbdrak cgta&SUt&yfoYkd a&S;IrsuEf mS &So
d nf? ([kwmG )? edo'D dwGmxkid
f ? ol&ad ,aeonf? tew*rF ad wa,0r0ifao;rDyif? rm&AvHrm&frif;\ ppfwyfu?dk 0d"rdwmG zsuq
f ;D ? yXr,maryXr,mrf
? ykaAe0d goPHykaAe0d goPfov
Ydk nf;aumif;? (a&S; aecJzh ;l aom
aAm"Dwd PH? wH {w r@H yoEH ZmwEd aAm"dra@m(0drwd-1 45)?
aAm"Dwd ynm? om {w r@m yoEm Zmwmwd aAm"dra@m(om&w-1
218)/
tmk,S/ / tmk,Smwd Oy*r? k["mwk Oy*rae? e [d b*0g
aAm"dkuH O'H k[wd? wrkyouFrerwar0/-"r#D/
tmoa0[d/ / tmoa0[dukd tyg'gef 0drkpdwdukd uwKkyf,l
ay;cJhonf? tmoa0[dukd t0kwuwm; 0drkpdwdukd urkyf,l ]]tmoa0[d-wkdYonf? tEkyg'g,-tmkHjyKaomtm;jzihf r,lrl? pdwH-ukd? e 0drkpdwd-rvTwt
f yfvw}YH }[kvnf; wpfenf;ay;Ekid o
f nf/ (om&w-1 447? 0drwd1 94? yg&mbm-2 135)
yvu/ / y&d orEawm tuFeH tmoeH yvauFm? y&d+tud+t?
&ukd vjyK va'Gabmfvm(oD#Dopf-1 241)? (wpfenf;) &d &udk vjyK ukd
,jyK vsukd vjyK va'Gabmf(l-29)? ed'D-24?29 ukd ,jyK if;,ukd
0*vao[d aw(arm*f-1 49)okwfjzihf ykAkyfvjyK\/ (wpfenf;) yveH
a&m*[oeH yv?H yvH ua&mwd {awemwd yvauFm? yv+u&+uG?d ed*
[dwfvm? (wpfenf;) tvkwormofwnf;?-rPd'Dy? NrdKUeD*Hopf-146/

230

"ry'bmom#Dum

,ru

cEmtpOfukd odwwfaomPfokdYvnf;aumif;)? rZdr,marrZdr


,mrf? pkwyl ygwPHpkwyl ygwPfov
Ydk nf;aumif;? (ow0gwk\
Yd
pkwyd #doaEudk odwwfaomPfov
Ydk nf;aumif;)? ywGma&mufawmf
rl? yprd ,mrm0omaeyprd ,mrf\ tqk;H tcsed f ? (tkPrf wufrD
rkyg 'f? yp,+tmuma&m yp,mtcsed f )? yp,muma&y#dpo
uma&m-t0dZm paom taMumif;w&m;\ aus;Zl;jyKyHk tjcif;t&m?-oarmbm2 16/ PHPfu?dk Mowma&wGmouf0ifap? tkP*
k r ae

tkPw
f uf&mtcg? 'oAvpwka0om&Zm'doA*P
k y#dr@dwH 'o
AvPfawmf pwka0om&ZPfawmftp&Sad om tvk;H pkaH om *kPf
awmfwjYdk zifh wefqmqiftyfaom? oAw
k nmPHoAw
k Pfawmf
uk?d y#d0Zd w
d mG xk;d xGi;f odawmfr
l ? (&awmfr
l )? owowm[H7owm
[ywfv;Hk ? 0g7&uf7vDywfv;Hk ? (49&ufwyYdk wfv;Hk )? aAm"dra@aAm"d
r@dKif ? 0Dwed marwGmukev
f eG af pawmfrNl y;D ? t|ar&Spcf ak jrmuf
jzpfaom? owma[owm[? tZygvedaj*m"rlavtZygvanmif
yif\ teD;atmuf? edoad Emxdik af eawmfrpl Of? "r*r&D wmypa0uaPeopm 4yg;w&m;awmf\ eufeo
J nf\tjzpfudk qifjcifawmfrjl cif;
aMumif?h taygkuw
H w&m;a[m&ef aMumifMh ur&So
d nf\tjzpfo?Ydk
tmyZrmaema&mufawmfro
l nf?([kwmG )? 'oo[pu0gVr[mjA[y&d0ga&ewpfaomif;aompMu0Vm aeukeaf om r[mjA[mtjcH
t&H&adS om? o[rwjd A[Kemo[rwjd A[monf? tm,mpdw"ra'oaemkad opGm awmif;yeftyfaom w&m;a'oemawmf&o
dS nf? (w&m;
a[m&ef dak opGmawmif;yeftyfonf)? ([kwmG )? tm,mpdwm+"ra'oem
{awemwd tm,mpd"ra'oaem?-0do'k d #D-1 386/ Ak'p
uKemAk'p uKjzif?h
avmuHowavmuuk?d (ow0gtaygif;ud)k ? a0gavmauwGmMunfh
awmfrl? jA[Kaemo[rwdjA[m\? taZoeHwkdufwGef;jcif;ukd?
t"d0gaowGmvufcaH wmfr
l ? ]]t[Honf? utb,foUl tm;?
yXrHa&S;OK;pGm? "rH ud?k a'ao,sH Ek acga[m&ygtHeh nf;?}} wdok?Yd

0*f

"ry'bmom#Dum

231

MoavmauaEmMunfah wmfrv
l aomf? tmVmk'umeHtmVm&&aoh
O'u&aohw\
Ydk ? umvuwbm0HjyKtyfNy;D aom aojcif;&Su
d ek o
f nf\
tjzpfu?kd wGm? y0*,
d meHy0*jD zpfuek af om? (5a,muftyk pf k
jzpfuek af om)? bduL eH&aohw\
Ydk ? A[lyum&wHrsm;aomaus;Zl;&Su
d ek f
onf\tjzpfu?dk tEk&dwmG trSw&f awmfr
l ? tmoemae&mrS?
O|m,xawmfr
l ? umody&k H umodwikd ;f \ NrKd Uawmf Am&PoDo?Ydk
*paEm<uawmfrpl Of? tE&mra*vrf;c&D; tMum;? OyaueOyu
wu'eG ;f ESi?hf o' wl? raEwmG ES;D aESmajymqkNd y;D ? tmomVyd P
k r 'd0ao
0gqdv
k jynfah eY? odywaeodywernfaom? rd*'ga,rd*'g0kef
awm? (om;aumifwt
Ydk m; ab;rJah y;&mawm)? y0*,
d meHy0*D
&aohw\
Ydk ? 0oe|meHae&mt&yfo?Ykd ywGma&mufawmfr
l ? awxkyd
0*&D aohwu
Ydk ?kd teEkp0 ad ueravsmufywfaom? ork'gpma&eac:a0:
ajymqkjd cif;jzif?h ork'gp&aEac:a0:ajymqko
d nfwu
Ydk ?dk onmaywGm
odem;vnfap? tnmwaum@nyrak ctnmwaum@ntrSL;&Sd
ukeaf om? t|m&ojA[aum#da,m18uka#aom jA[mwku
Yd ?dk trwygeHtNrKd uaf zsm&f nfu?dk (r*fzv
dk w
f &m;uk)d ? yga,aEmaomufapawmf
rlvsu?f (&apawmfrv
l su)f ? "rpuH "rpMumw&m;awmfu?dk y0awwmG
jzpfapawmfr
l ? 0ga[mawmfr
l ? y0ww
d 0&"rpaumjzpfapawmfrl
tyfNy;D aom jrwfaom "rpMum&So
d nf? 0g-jrwfaom "rpMumukd jzpfap
awmfrNl y;D (a[mawmfrNl y;D )onf? ([kwmG )? yu0gqkv
d qkwyf u\?
yr,
d H ig;&ufajrmufaeY? oaAyd tvk;H pkv
H nf;jzpfuek af om? aw bduL
xdyk 0*&D [ef;wku
Yd ?dk t&[awt&[wzv
dk f ? ywd|maywGmwnfap
awmfrNl y;D ? wH 'd0oar0xkad eYyif? ,oukvykw
,otrsK;d
om;\? Oyed,orw(wd[dwfy#doaEpaom r*fzdkvf&jcif;\)
tm;Bu;D aom rS&D mtaMumif;\ jynfph jHk cif;uk?d Oyed,orwEd d wda[wkuy#doEt
d m'duH r*zvm"d*r Av0um&PH/-om&w-1 293/ 'domG
jrifawmfr
l ? wHxk,
d otrsK;d aumif;om;uk?d &wb
d ma*nOft
h zkYd ?

232

"ry'bmom#Dum

,ru

edAEd w
d mG Ni;D aiGU? a*[Htdru
f ?dk y[m,y,fpeG
Yf ? eduE H xGuv
f monf
uk?d 'domG ? ]],o,o {[dvmavm?}} wdok?Yd yaumodwmG ac:
awmfr
l ? woa ,0 &wb
d ma*xkn
d Oft
h zkYd yif? aomwmywzd vHok?Yd
ygaywGma&mufap? yke'd0aoaemufwpfaeY? t&[wH ok?Yd ygaywGma&mufapawmfrNl y;D ? tya&ydtjcm;vnf;jzpfuek af om? w
xk,
d otrsK;d om;\? o[m,auoli,fcsi;f jzpfuek af om? pwkyPmo
54a,mufaom? Zaevlwu
Ydk ?dk {[dbu
d K yAZm ,{[dbu
d K &[ef;tjzpf
jzif?h yAmaZwGm&[ef;jyKap? t&[wH ok?Yd ygayoda&mufapawmfrNl y/D
{0Hokv
Yd Qi?f avmau? {uo|d,m61yg;aom? t&[aEok
&[Emwko
Yd nf? Zmawokjzpfuek v
f aomf? 0k|0amrk;d vywfv;Hk ae
awmfrNl y;D onf? 0g0guRwNf y;D onf? ([kwmG )? y0ga&wGmy0g&PmjyK
awmfrNl y;D ? 0g-vaomf? ]]bdua 0 pm&duH uk?d 0g-tm;jzif?h p&xvnfh
vnfMuavm?}} wdokrYd ed aYf wmfr
l ? o|dajcmufq,faom? bduL
l ? o,H
wku
Yd ?dk 'domokt&yfrsuEf mS wko
Yd ?Ydk ayaowGmapvTwaf wmfr
ud,
k af wmfwidk ?f Oka0vH Oka0vawmok?Yd *paEm<uawmfrlvaomf?
Ok0a0vH/ / Oko'g r[E\ y&d,m,fwnf;? a0vo'gonf ]]jrpfurf;}}
[laom teufudk a[m\? ]] Ok (r[wD)+a0vm Oka0vm-Bu;D pGmaomjrpfurf;
(oJpkoJykHBuD;jzpfaeurf;rsdK;)? Oka0vmawmt&yfvnf; oJpkoJykHBuD;jzpf
aeaom urf;ESiw
fh al omaMumihf ]]Oka0vm}}[k trnf&onf? xkad Mumihf ]]Oka0vm 0d,mwd Oka0vm-Bu;D pGmjrpfurf;ESiw
fh al om rsm;pGmaom oJtpk}}[k
qufjyK/
wpfenf;/ / Oko'g oJukda[m\? a0vmum; tykdif;tjcm;teufukd
a[m\? ]]a0vm,+twduarm a0vm? (twdurukdacs)? a0vm,+tm[#m+Ok Oka0vm-pnf;urf;ukd ausmv
f eG jf cif;aMumihf xrf;aqmiftyfaom
oJtpk}}[kjyK? a0vmESihf Okudk a&SUaemufjyef/ (0d.|-3 234?om&w-3 132?
ygpda,m-185? r[mbm-1 6)/
wpfenf;/ / Okukd r[Eteuf a0vmukd wD&teuf,
l ]]a0vm 0d,mwd

0*f

"ry'bmom#Dum

233

tE&mra*? uygodu0eoa@0gyif&adS om awmtkyf ? 0g-0gyif


awmtkyf ? wo3usw
d af om? Zaevljzpfuek af om? b'0*,
d ukrma&b'0*o
D wd;k om;wku
Yd ?dk 0daeodqk;H rawmfrNl y/D awokxkb
d '0*n
D D
aemif3usw
d w
f w
Ydk iG ?f oAyprd aumtvk;H pkaH omolw\
Ydk aemufq;Hk jzpf
aom yk*Kd vo
f nf? aomwmyaEmonf? (ta[mod)? oAKwa rmtvk;H pkH
aomolwx
Ydk uf tjrwfq;Hk jzpfaom yk*Kd vo
f nf? tem*grDtem*grfonf?
f m;jzihf ]]yprd Owr}}[k qko
d nf? toufBu;D i,ftm;jzihf
ta[modNy/D *kPt
H nf;jzpfuek af om? aw
qko
d nfr[kw?f -r[mbm-2 164/ oaAyd tvk;H pkv
xkdrif;om;wdkYukd? {[dbduKbma0ae0{[dbduK&[ef;tjzpfjzifhyif?
yAmaZwGmapNy;D ? 'domokwdo
Yk ?Ykd ayaowGm? o,Hwkid ?f Oka0vH
od?Yk *Em? tKmed-tcGEJ iS w
hf uG 4ckw\
Ykd jynfah Mumif;jzpfuek af om? 0g3ckcjJG zpfuek af om? yg#d[m&d,o[medwefc;kd jym#d[mtaxmifwu
Ykd ?kd
(wpfenf;) tKmed yg#d[m&d,o[med3axmihf 5&maom wefc;dk
jym#d[mwku
Yd ?dk 'awGmjyawmfr
l ? Oka0vuyg'a,mOka0v
uytp&Su
d ek af om? o[Z#dvy&d0ga&wpfaxmifaom &aoh
a0vm? ]]Ok (r[ED) +a0vm Oka0vm-oJaomifurf;ESihf wlaom oJyBHk u;D }}[k
jyK/ (0drwd-2 83) /
b'0*,
d ukrma&
ma&/ / b'geH+0a*g b'0a*g? b'0a*+b0g b'0*d,m-kyftqif;ESihf pdwftm;jzihf aumif;jrwfaom rif;om;wkdY\ tkyfpk
tygt0ifjzpfaom rif;om;wdkY(r[mbm-1 74)/
wpfenf;/ / b'H ly pdw {awoH twDwd b'um-kyftqif;
aumif; pdwfaumif;&Sdukefaom rif;om;rsm;? 0*+AEeH 0a*g-tkyfpkzJGUjcif;?
AEeyk'faacs? 0a*e p&EDwd 0*d,m-tkyfpkzJGUjcif;jzihf vSnfhvnfukefaom rif;
om;rsm;? b'um p+aw+0*d,m pmwd b'0*d,m-kyftqif;aumif; pdwf
aumif;&Sd tkyfpkzJGUvsuf vSnfhvnfaexkdifukefaom rif;om;rsm;? ]]b'u0*d,}}[k qkdvkdvsuf uukdacs(ygpda,m-210)? b'0*d,m p+aw+ukrm&m
pmwd b'0*d,ukrm&m/

234

"ry'bmom#Dum

,ru

tjct
H &H&u
dS ek af om? awbmwduZ#dav3yg;aom nDaemif&aohwu
Ydk ?dk
0daewGmqk;H rawmfrNl y;D ? {[dbu
d K bma0ae0jzifyh if? yAmaZwGmap?
*,moDao*,moDoausmufzsm? edo'D gaywGmxdik af p? tm'dw-
y&d,m,a'oem,tm'dwy &d,m,a'oemawmfjzif?h (&m*paom rD;
avmiftyfaom cEmESipfh yfaom w&m;a'oemawmfjzih)f ? t&[aw
? ywd|maywGmwnfapawmfr
l ? awe-xdb
k &k m;&Sio
f nf? t&[Eo[ae&[Emwpfaxmifonf? y&d0ak wmjc&H t
H yfonf? ([kwmG )?
]]Adro
d m&&anmAdro
d m&rif;tm;? 'dEH ay;tyfaom? y#dnH y#dnmOfu?kd
0g0efcu
H wdu?kd armapmrdvGwaf jrmufaptH?h }} wdodMYk uaH wmf
rl? &mZ*[e*lypma&&mZN*Kd [Nf rKd U\ Oypm? 0g-&mZN*Kd [Nf rKd U\ teD;
ywf0ef;usif ? v|d0Ek,smeHxef;awmO,smOfo?Ykd *Em<uawmfrv
l aomf?
]]owmonf? tm*awm ud&<uvmawmfrlowJh?}} wdodkY? okwGm
Mum;&? 'Gg'oe[kaw[dwpfoed ;f ESpaf omif;ukeaf om? jAm[P*[ywdau[dykPm ; ol<u,fwEYkd iS ?hf o' twl? tm*wa&mufvm
aom? &anmAdro
m&rif;tm;? r"k&uxHcsKNd red af om w&m;pum;awmf
ud?k uaxaEma[mawmfrv
l su?f &mZmeHAdro
d m&rif;ud?k {um'o[d
e[kaw[dwpfoed ;f wpfaomif;aom ykPm ;ol<u,fwEYkd iS ?hf o' wuG?
*,moDao
o/ / *Z+oDoH *,moDo-H qif\OK;uif;? *Z+oDo? Z
udk ,jyK ,\ t-ukd tm'DCjyK? *,moDoH 0d,mwd *,moDaom-qifOK;
uif;ESiw
fh al om ausmufzsm? tvkd ausmufzsmukd &\(oH.|-3 6? om&w3 208)? O'ge.|-67um; ]]*Z+oDoH *,moDo?H *,moDoH 0d,mwd
*,moDo-H qifOK;uif;ESiw
fh al om awmifxw
G ?f *,moDoH {w twDw
d *,moDaom-qifOK;uif;ESiw
hf al om txGw&f adS omawmif}}[k jyK qifOK;uif;ESihf
wlaom txGw&f adS omawmifudk *,moDo[k qko
d nf? ,if;awmifwpfae&m
qif;OK;uif;ESiw
hf al om ausmufzsmwpfc0k ,f bk&m;&Sif w&m;a[mawmfro
l nf?
xkdausmufzsmonf &[ef;wpfaxmifqefYonf/ (oH.|-3 6? O'ge.|-67?
om&w-3 208? oH#D 280? oD#Dopf-2 413)

0*f

"ry'bmom#Dum

235

aomwmywzd av? ywd|maywGm? {ue[kwH wpfaomif;aom


ykPm ;ol<u,fu?kd o&aPoko&P*kw
H Ykd ? ywd|maywGmap? yke'd0aoaemufaeY? a'0&maZeewfw\
Ykd rif;jzpfaom? oaueodMum;
rif;onf? rmP0u0PH vkvifysdK\toGiu
f ?kd (vli,ftoGiu
f )dk ? *a[wGm,l? tbdwK w*kaPmcs;D rGr;f tyfaom*kP&f adS wmfro
l nf? ([kwmG )?
&mZ*[e*&Hod?Yk y0dow
d mG 0ifawmfr
l ? &mZeda0oaerif;eef;awmf?
uwbwuad pmjyKtyfNy;D aom qGr;f bke;f ay;jcif;udp& adS wmfro
l nf?
([kwmG )? a0VK0em&mrHa0VK0efausmif;wdu
k u
f ?kd y#d*a [wGmvufcaH wmf
rl? waw0xdak 0VK0efausmif;wdu
k f yif? 0goHaeawmfrjl cif;ud?k uayodjyKawmfrNl y/D wwxdak 0VK0ef ausmif;wdu
k f ? eHxdjk rwfpmG bk&m;od?Yk
om&dyw
k a rm*vm emwdo
Yk nf? OyouFro
k ukeNf y/D
wMw]]om&dyw
k a rm*vm em OyouFro
}k }[laom xdpk um;&yf?
t,Hqdt
k yfvwHU um;? tEkyAk u
d xmtpOftwdik ;f a[mtyfaom
pum;wnf;? [dcsUJ ? Aka'onf? tEkya Ea,0yGiahf wmfrrlao;rDyif? &mZ*[awm&mZN*Kd [Nf rKd UrS? t0d'al &teD;? Oywd*garmOywd&Gm
vnf;aumif;? aumvdw*garmaumvdw&Gmvnf;aumif;? wdod?Yk
a'G-2&Gmukeaf om? jAm[P*grmykPm ;&Gmwdo
Yk nf? ta[oHk &Su
d ek Nf y/D
awokxdyk P
k m ;&Gmwdw
Yk iG ?f Oywd*garOywd&Gm? om&d,m emr
om&Drnfaom? jAm[P,
d mykaP;r? *Aud,
k 0f ef\? ywd|w
d 'd0aoa,0wnf&maeYyif? aumvdw*garaumvdw&Gm? arm*vd,m emrarm*vrD nfaom? jAm[P,
d mydvnf;? *aAmonf? ywd|modwnfNy/D a'Gyd 2rsKd ;vnf;jzpfuek af om? wmed ukvmedxdk trsK;d wdYk
onf? owrm7qufajrmufaom? ,m0 ukvy&d0mtrsK;d wd\
Yk tpOf
tqufwikd af tmif? (wpfenf;) ,m0 owrm ukvy&d0m-aqG 7 quf
rsKd ;7qufwidk af tmif? tmA'y#dA'o[m,umae0p oHa,mZOfzUJG
tmA'y#dA'o[m,umed/ / tmA'gwd tm'dawm A'g(r[med.|-

236

"ry'bmom#Dum

,ru

wwf jyefoHa,mZOfzUJG wwfaom oli,fcsi;f wk\


Yd tjzpf&u
dS ek o
f nf
om? 0g-tjyeftvSef oHa,mZOfw,
G w
f mwwfaom oli,fcsi;f wk\
Yd
tjzpf&u
dS ek o
f nfom? ta[oHk ud&jzpfuek Nf yw
D ?hJ 'G Ed r d 2a,mufvnf;
jzpfuek af om? wmoHxdyk ak P;rwdt
Yk m;? {u'd0oar0wpfaeYwnf;
yif? *Ay&d[m&Huk,
d 0f efudk apmihaf &Smufru
I ?dk 0g-ud,
k 0f ef\ tapmifh
ta&Smufu?kd t'Hok ay;ukeNf y/D Oabmyd2a,mufvnf;jzpfuek af om?
wmxdyk ak P;rwdo
Yk nf? 'ormopa,eq,fvvGe&f mtcg? ykaw
om;wdu
Yk ?kd 0dZm,ok zGm;jrifuek Nf y/D emr*[P'd0aoemrnf,&l maeY?
(emrnfrn
S &hf maeY)? om&d,mom&Drnfaom? jAm[P,
d m\? ykw

om;\? 0g-onf? Oywd*grauOywd&Gm? aZ|ukvtBu;D
tuJjzpfaomtrsK;d \? (aqGBu;D rsKd ;Bu;D \)? ykww
m om;\tjzpfaMumif?h
OywdamwdOywd[laom? emrH-trnfu?kd u&ok ukeNf y?D w&tjcm;aom arm*vDykaP;rom;\? 0g-onf? aumvdw*gar
90)}}[laom tzGit
hf & tmOom&onf tm'dteuf y#dA' y#dum; ykeBu,
d m
teufwnf;? ]]tmA'g p+aw+y#dA'g pmwd tmA'y#dA'g? (0daooaemb,
y'ur"m&nf;)? tmA'y#dA'g+o[m,um {awoEd tmA'y#dA'o[m,umed-poHa,mZOfzUJG wwf jyef oHa,mZOfzUJG wwfaom oli,fcsi;f wk\
Yd
tjzpf&adS om trsKd ;wk}Yd }[kjyK? o[m,u bm0y"me bm0avmyMu?H ]]tpOf
tNr,
J OS w
f zGJ UGJ pyfaom taqGcifyeG ;f wko
Yd nfom}}[kvnf; ay;Mu\? o[m,uo'g ykHvdifjzpfaomaMumihf ,if;teufonf o'wr[kwf? t"dym,feuf
wnf;/
Oywdam/ / wkEd to twod'dawmwd wdam? wko+Ps?
Oukd jyK? ylZdawm+wdam Oywdam? tx 0g ]]wdam}}wd 0g ]]zkam}}
wd 0g ]]Oywdam}}wd 0g '[&umav rmwmydwl[d ,'dpm, *[dwH
emrH/ aemufenf;tvkd 0dN*Kd [jf yKp&mrvk?d taMumif;wpfpw
Hk pf&mr&Sb
d J rdbrsm;u
rSncfh sio
f vkd rSnx
hf m;aom ,'dpm emrfwnf;? t|uxmwdYk t"dpo
rkyE e mrf
[kvnf; qkd\/ (0d.|-1 95? "mef#D-434)

0*f

"ry'bmom#Dum

237

aumvdw&Gm? aZ|ukv\? ykww


m aMumif?h aumvdawmwd
aumvdw[laom? emrHud?k u&ok ukeNf y/D OabmydESpaf ,mufvnf;
jzpfuek af om? awxdOk ywd aumvdwwdYk onf? 0k Bu;D &ifjh cif;ud?k
tEGm,pG
J ? oAoyd m eHtvH;k pHak om twwfynmwd\
Yk ? yg&Hwpfzuf
urf;od?Yk (tNy;D tqk;H ok)Yd t*rHok a&mufuek Nf y/D OywdrmP0
Oywdvkvif\? uDVewm,upm;jcif;tusK;d iSm? e' 0gjrpfoaYdk omf
vnf;aumif;? O,smeH 0gO,smOfoaYkd omfvnf;aumif;? *reumav
oGm;&mtcg? y-ig;vDuek af om? ok0Po0d u
d owmeda&Txrf;pifw\
Ykd
t&mwdo
Yk nf? (wpfenf;) yo0k Po0d u
d owmed-ig;&maoma&Txrf;pif
wdo
Yk nf? y&d0g&medtjct
H &Htjzpf&u
dS ek o
f nf? 0g-jc&H jH cif;&Su
d ek o
f nf?
a[mEd uke\
f ? aumvdwrmP0aumvdwvkvif\? (uDVewm,iSm? e' 0g-aumif;? O,smeH 0g-aumif;? *reumav-?) y-ukeaf om?
tmZn,kw& xowmedtmZmenfjrif;wdjYk zifh uyf,OS t
f yfaom &xm;
t&mwdo
Yk nf? (wpfenf;) ytmZn,kw& xowmedtmZmenfjrif;
utyfaom &xm;ig;&mwdo
Yk nf? (y&d0g&med-wko
Yd nf? a[mEd)/ a'Gyd 2
a,mufvnf;jzpfuek af om? Zemvlwo
Ykd nf? yyrmP0uowy&d0g&mig;&mig;&maom vkvifi,ftNct
H &H&u
dS ek o
f nf? a[mEd uke\
f /
pquf? &mZ*a[? tEko0H p&H ESppf OfEpS w
f idk ;f ? *d&*oraZm emr
aumvdawm/ / ukav Zm,wDwd aumvdawm? ukv+u? uukd
wjyK?-"mef#-D 435/ twaem *kPH ukvwd yw&wDwd aumvdawm? 'kw,
d om0aum {0Hemraum rk p/ ukv+w?-arm*f-7 78/
y&d0g&med/ / ]]y&d orEawm 0ga&wDwd y&d0ga&m}}[k jyK bm0y"me bm0avmyMuHum tjcHt&H\tjzpfudk,l? (wpfenf;) y&d0g&PH y&d0ga&m}}[kjyK? xdak emuf a&Gxrf;pifig;&m&atmif ]]y&d0ga&m+{awoH twDw
d
y&d0g&med}}[k quf? tH.|-1 122twkdif; ]]y&d0g&m}}[k&SdvQif ykdaumif;\?
]]y&d0g&m-tjcHt&HwdkYonf}}[k ay;/
*d&*oraZm/ / ZvH om&blwmed p aboZm'd0wLed *d&wd ed*&d wD-

238

"ry'bmom#Dum

,ru

awmif jrwfaom yGJobifrnfonf? 0g-awmifxdyfyGJobifonf?


ta[mod&SNd y/D 'GEd r d 2a,mufvnf;jzpfuek af om? awoHxdOk ywd
aumvdwwdzYk ?Ykd 0g-twGu?f {u|maea,0wpfae&mwnf;omvQi?f
rH anmifapmif;ud?k (yJMG unfph if(xdik cf )kH ud)k ? AEEd zGJUpyfuek \
f ? 0gaqmuf
vkyu
f ek \
f / a'Gyd 2a,mufwo
Ykd nfvnf;? {uawmwpfaygif;wnf;?
edo'D w
d mG ? orZH yGo
J bifu?kd yEmMunfu
h ek v
f aomf? [odwA|mae&,f&iT zf ,
G Xf me? 0g-[mocef;? [oEd &,f&iT u
f ek \
f ? oHa0*|maeaMumufvefzY ,
G Xf me? 0g-oJxyd &f ifzt
kd cef;? oHa0aZEd xdwf
vefu
Y ek \
f ? 'g,Hqku?dk 'D,wDwd 'ga,m? -'D#D-2252? 'gwHk ay;jcif;iSm?
,kw| maeoifah vsm&f mXme? 'g,Hud?k a'Ed ay;uke\
f / awoHxdk
Oywdaumvdwwdo
Yk nf? rdem0 ed,mareenf;jzifyh if? {u'd0oH? orZH ud?k yEmeHMunfh u
I ek v
f aomf? 0g-ukepf Of? P
Pf\? 0gonf? y&dygu*wwm&ifu
h sujf cif;odYk a&mufonf\tjzpf
aMumif?h yk&rd 'd0aook 0d,a&S;aeYwYkd uJo
h ?Ykd [odwA|mae? [maom
0g&,f&iT jf cif;onfvnf;aumif;? oHa0*|mae? oHa0a*g 0gxdwv
f efY
jcif;onfvnf;aumif;? 'gwHk qkay;jcif;iSm? ,kw| mae? 'geH 0gqk
ay;jcif;onfvnf;aumif;? e+ta[modr&Sad wmhNy/D yequf? a'Gyd
2a,mufvnf;jzpfuek af om? Zemvlwo
Ydk nf? {0Hod?Yk pdE,
o
k ukeNf y?D
(u)? ]]{wyGo
J bif? (vlwYkd )? MoavmauwAH Munhx
f u
kd af om
wd *d&d? orH (orm*rH) tZEd *pEd {wmwd oraZm-tnDtGwf oGm;
a&mufMu&myJGobif? arm*f-5 49 ]]orZeH orZEd {wmwd 0g orZm?
oH+tZ+,?}}[k jyK wdv
id jf zihf &S\
d ? ta*g+oraZm t*oraZm-aumif;
aom (Bu;D us,pf nfum;aom) yJo
G bif? *d&rd +dS y0awm+t*oraZm-awmif
jzpfaom aumif;aom (Bu;D us,pf nfum;aom) yGo
J bif? (wpfenf;) *d&
d +
ta*g *d&a*g-awmif\ aumif;jrwfaomt&yf? *d&a*+y0awm+oraZmawmif\ aumif;jrwfaom t&yfjzpfaom yGo
J bif/ (ygpda,m-77? ygpdwb
f m1 256)

0*f

"ry'bmom#Dum

239

t&monf? (Munhpf &monf)? u twd tb,frmS &St


d ehH nf;? oaAyd tvH;k
pHv
k nf;jzpfuek af om? arolwo
Ykd nf? 0oawtESpw
f pf&monf?
tyawra&mufr?D tyPw
u
d bm0HemrnfynwfrQr&Sad wmhuek o
f nf
\tjzpfo?Ykd *rdEd a&mufuek v
f rd rfh nf? ye-pifppfum;? tarS[d ig
wdo
Yk nf? {uHwpfcak om? armu"rH vGwaf jrmufaMumif;edAm efw&m;ud?k
rkpEd {w {awe 0g &m*g'D[Dwd armaum("mef#D-6)? armaum p+aom+
"armwd armu"arm/ y&da,odwkH &Smjcif;iSm? 0wdoif\
h ?}} wd
odYk pOf;pm;ukeNf y?D (wd-odYk pOf;pm;ukeNf y;D ?) wdwpfv;kH aus/

tm&rPH tmHu
k ?kd *a[wGm,l? edo'D o
k xdik af eukeNf y/D wawm
xdrk S aemuf? aumvdawmonf? OywdH ud?k tm[ar;Ny?D (u)?
]]or Oywdrdwaf qGOywd wGH onf? tanoktjcm;ukeaf om?
'd0aook 0d,aeYwYkd uJo
h ?Ykd [|y[a|m&Tiv
f ef; tjym;tm;jzifh &Tif
vef;onf? 0g-ody&f iT v
f ef;onf? e tod-rjzpf? 'ged? tewre"mwkaumrdrpd w
d rf &So
d nf\tjzpf[al om oabm&So
d nf? 0g-0rf;ajrmuf
&Tijf yaom oabmr&So
d nf? tod\? awoifonf? ubmud?k ovuw
d H rSwo
f m;tyfoenf; (rSwcf sucf styfoenf;)}} wd-okaYd r;Ny/D
]]or aumvdwrdwaf qG aumvdw {awoHobifonfwu
Ykd ?kd a0gtyPwdubm0H/ / ynmyD,wDwd yPwd? ynmaywDwd yPwd
(tbd.|-1 420)? yuma&e yab'awm 0g yD,Ed rdem {w 0g
twmwd yPw(d aewd. |-16)? y++Pmay+wd? y+y+wd? nukd PjyK?eDwo
d w
k - 27/ yPw+d a,oH twDw
d yPwu
d m? e+yPwu
d m(oDbm-2
185)? (wpfenf;) ewd+ yPwd a,oEd tyPwu
d m? tyPwu
d meH+bma0g
tyPwu
d bma0g-emrnfynwfrQ r&Sad wmhuek o
f nf\tjzpf(oDbm3 217)?
"r#D enf;tjyif ]]ynaw+ed,ak wm yPwad um-emrnfynwf ,SOo
f ?l
ynw+Pdu? e+yPwad um tyPwad um? tyPwu
d +bma0g tyPwdubma0g-emrnfynwf r,SOfol\tjzpf}}[k jyKao;\? ynwo'g
emrynwfukdra[mojzihf a&SUenf;avmuf raumif;yg/

240

"ry'bmom#Dum

,ru

avmuaeMunf&h jcif;? oma&mtESpo


f nf? ewd r&S?d {wHyGMJ unfh
jcif;onf? ed&wuH tusK;d r&S?d twaemrdrzd ?Ykd 0g-\? armu"rH vGwf
ajrmufaMumif; edAm efw&m;ud?k *a0odwkH &SmrS;D jcif;iSm? 0wdoif\
h ?}}
wdod?Yk 'HtMumif;t&mud?k pdE,
aEmvsu?f edoad Emxdik af e
onf? trSd \? wGH yeonfum;? uomtb,faMumif?h tewraem
rdrpd w
d rf &So
d nf? 0g0rf;ajrmuf&iT jf yjcif;r&So
d nf? todenf; wd-
okaYd r;Ny?D aomydxdak umvdwonfvnf;? wax0xdOYk ywdajym
onft
h wdik ;f yif? tm[ajymNy/D tx? txdak umvdw\? 0gonf? twemrdrEd iS ?hf o' twl? {uZmo,wHwlaomtvdq
k E&dS
onf\tjzpfu?kd 0g-pdwo
f abmxm;wlnyD u
Hk ?kd wGm? Oywdam
onf? tm[Ny?D (u)? ]]ObdEr d 2a,mufvnf;jzpfuek af om? trSmuH
wdo
Yk nf? okpEd w
d H aumif;pGm MupH nftyfNy?D (wpfenf;) ObdEr -d aom?
trSmuH-wd\
Yk ? okpEd w
d -H aumif;aom BupH nfjcif;wnf;? 0g-tBuaH umif;
wnf;? ye-odaYk omfvnf;? armu"rH ud?k *a0oaE[d &SmrS;D olwo
Ykd nf?
{umwpfrsKd ;aom? yAZm &Si&f [ef;tjzpfu?kd v'KH &jcif;iSm? 0wd\?
u\? oEad u? yAZmr&Si&f [ef;jyKMurnfenf;}} wd-Ny/D
awe acg ye ora,exdt
k cg? oa,m emro,rnfaom?
0godn
;f rnfaom? y&dAm Zaumy&dAZkd o
f nf? &mZ*a[? r[wd,m
rsm;pGmaom? y&dAm Zuy&dom,y&dAZkd yf &dowfEiS ?hf o'? y#d0owd
ae\/ awxdOk ywd aumvdwwdo
Yk nf? ]]wxdo
k d n
;f y&dAZkd \
f ?
oEad u? yAZ
d mruket
f ?hH }} wdodBYk u
H ? yrmP0uowmed
ig;&maom vkvifi,fwu
Ykd ?kd ]] od0u
d ma,m pxrf;pifwu
Ykd v
kd nf;aumif;?
&ax p&xm;wdu
Yk v
kd nf;aumif;? *a[wGm,l? *pxjyefomG ;Mu
avm?}} wdod?Yk Oa,smaZwGmapvTw
f ? {um,wpfcak om? od0-d
um,xrf;pifjzif?h {auewpfcak om? &axejzif?h *Em? o,
odn
;f y&dAZkd \
f ? oEad u? yAZo
k ukeNf y/D awoHxdOk ywd aumvd

0*f

"ry'bmom#Dum

241

wwd\
Yk ? yAZw
d umvawmy&dAZkd t
f jzpfoYkd a&muf&mtcgrS? y|m,
p? oa,modn
;f y&dAZkd o
f nf? twda&uvmb*,o*ya wm
tvGet
f uJ aumif;jrwfaomvmbf aumif;jrwfaom ta>c&HoYkd a&muf
onf? 0g-vmbfvmb ta>ct&H tvGeaf ygrsm;onf? ta[modNy/D
awxdOk ywdaumvdwwdo
Yk nf? uwdyga[ae0tenf;i,faom
&ufjzifyh if? o,\? oAH aom? or,Ht,lu?kd y&dr'w
d mG xuf
0ef;usif eif;acsarTaemufNy;D ? ]]tmp&d,q&m wkrmS uHoifw\
Ykd ?
Zmeeora,modtyfaom t,l0g'onf? {waum0rQomavm
O'g[kodrYk [kw?f Ow&rd d xdx
Yk uftvGev
f nf;? twd &Syd gao;oavm}}
wdod?Yk ykpo
k ukeNf y/D ]]{waum0rQomwnf;? oAH tvH;k pHak om
t,l0g'ud?k wkarS[d wdo
Yk nf? wHodtyfNy?D }} wdod?Yk 0kawajym
tyfaomf? pdE,
o
k ukeNf y?D (u)? ]]{0H owdodjYk zpfvaomf? r
odnf;q&m\? oEdau? jA[p&d,0gaomjrwfaomtusifhudk
vmb*,o*yawm/ / ta*g+vmabm vmba*g? ta*g+,aom
,oa*g? vmba*g p+,oa*g p vmb*,oa*g? vmb*,o*+H yawm
vmb*,o*yawm twda&uH+vmb*,o*yawm twda&uvmb*,o*yawm/ ('D.|-3 7? okwyf gaxbm-1 399)
wpfenf;/ / vmb+ta*g vmba*g-vmbf\ aumif;jrwfonf\
tjzpf? bm0y"me bm0avmyMuH? ,o+ta*g ,oa*g-ta>ct&H\
aumif;jrwfonf\tjzpf? vmba*g p+,oa*g p vmb*,oa*g? vmb*,o*H+yawm vmb*,o*yawm-vmbf\ aumif;jrwfonf\tjzpf
ta>c&H\ aumif;jrwfonf\tjzpfodkY a&mufonf/ twda&uESihf a&SUenf;
twkdif;wJG/(0d.|-1 161-2)
wpfenf;/ / vmabe+ta*g vmba*g-vmbftm;jzihf aumif;jrwf
onf\tjzpf? ,aoe+ta*g ,oa*g? xkad emif 'kw,
d enf;twkid ;f qufw
GJ
]]vmb*,o*yawm-vmbftm;jzihf aumif;jrwfonf\tjzpf ta>c&Htm;
jzihf aumif;jrwfonf\tjzpfodkY a&mufonf}}[kay;/ (0d.|-1 161-2)/

242

"ry'bmom#Dum

,ru

usio
hf ;kH jcif;onf? ed&waumtusK;d r&S?d r,Hwdo
Yk nf? ,H armu"rH
tMuifvw
G af jrmufaMumif; edAm efw&m;ud?k *a0odwkH &Smjcif;iSm? eduE m
xGucf u
hJ ek Nf y?D aomxdv
k w
G af jrmufaMumif;edAm efw&m;ud?k r
odn
;f q&m\? oEad u? Oyga'wHk jzpfapjcif;iSm? e oumrpGr;f Edik ?f
ZrK'aD yg acg yeZrL'dyo
f nfum;? r[mus,0f ef;\? acg ye teufr?hJ
*gred*r&mZ"meda,m&Gm ed*;kH rif;aejynfawmfwo
Ykd ?Ykd p&EmvSnv
hf nf
ukev
f aomf? t'grcRw{f uef? armu"ra'ouHvGwaf jrmufaMumif;
edAm efw&m;udk a[mwwfaom? ud wpfpw
kH pfa,mufaom? tmp&d,H
ud?k vbdmr&Edik u
f ek v
f rd rhf nf?}} wd (pdE,
o
)k / wawmxdt
k cgrS?
y|m,p? ]],w ,wtMuiftMuift&yf? y@dwmynm&Su
d ek f
aom? orPjAm[Pm&[ef; ykPm ;wdo
Yk nf? twd &Su
d ek \
f ?}} wd
od?Yk 0'Ed ajymqdu
k ek \
f ? ww wwxdx
k t
kd &yfo?Ykd *Em? omupH
twlajymqdjk cif;ud?k 0gaqG;aEG;jcif;ud?k ua&mEd jyKuek \
f / aw[dxdOk y
wd aumvdwwdo
Yk nf? yk|H ar;tyfaom? yOH jyemud?k (ar;cGe;f uk)d ?
tantjcm;ukeaf om ynm&S&d [ef; ykPm ;wdo
Yk nf? uaxwHk ajzqdk
jcif;iSm? e oaumEd rpGr;f Edik u
f ek ?f ye-tEG,um;? awxdOk ywd
aumvdwwdo
Yk nf? awoHxdyk nm&S&d [ef; ykPm ;wd\
Yk ? yOH ud?k 0daZEd ajzqdEk ikd u
f ek \
f / {0Hodv
Yk Qi?f ouvZrK'yD H tvH;k pHak om
ZrL'dyu
f ?kd (ZrL'dyw
f pfuRe;f vk;H uk)d ? y&d*P
w
dS mG ykid ;f jcm;um,lNy;D ? 0g
avhvmpkpH rf;Ny;D ? ed0ww
d mG jyefvn
S
hf ? ou|mear0rdrw
d \
Ykd t&yf
odo
Yk m? tm*Emjyefvm? ]]or aumvdwrdwaf qGaumvdw tarSokigwdw
Yk iG ?f a,mtMuifoo
l nf? yXrHpGm? trwHaojcif;r&S&d medAm ef
uk?d 0g-tNrKd uef Ad m efu?kd t"d*pwd od&\? aomxdo
k o
l nf? w&
tjcm;oltm;? tma&mapwkajymavm? 0gajympwrf;?}} wdod?Yk uwduHuwdu0wfudk? tuHokukefNyD/ uawe+edAwH uwduH-wr*Fvm
jyKjcif;jzihf jzpfaptyfaom0wf? 0g-tcsif;csif; oabmwlnDrI jyKjcif;(oDbm1 72)? u&PH uwH? uawe+y0wH uwdu(H ygpda,m-144)/

0*f

"ry'bmom#Dum

243

{0HodkY? awokxdkOywdaumvdwwdkYonf? uwduHudk?


uwGm? 0d[&aEok aeukev
f aomf? owmonf? 0kwm Ekua reqdk
tyfcNhJ y;D aom pum;tpOfjzif?h &mZ*[Hod?Yk ywGma&mufawmfr
l ? a0VK0eHa0VK0efausmif;wdu
k u
f ?kd y#d*a [wGmtvSLcHawmfrNl y;D ? a0VK0ae
? 0d[&wdoDwif;ok;H awmfr\
l / w'gxdt
k cg? ]]bdua 0wdYk A[kZe[dwm,rsm;pGmaomvltaygif;\ pD;yGm;tvdiYk mS ? pm&duH c&D;&Snv
f n
S hf
vnfjcif;ud?k 0g-tm;jzif?h p&xvSnv
hf nfMuavm?}} wdodrYk ed aYf wmf
rl? &wew,*kPyumoewH &wem3yg;taygif;\ *kPaf us;Zl;udk
xif&mS ;jyjcif;tusK;d iSm? Oa,smZdwmeHapvTwt
f yfuek af om? {uo|d,m61yg;aom? t&[EmeH&[EmwdYk \? tEa&twGi;f ? y0*,
d meH
y0*&D [ef;wd\
Yk ? tAEa &mtwGi;f jzpfaom? (wpfenf;) y0*,
d meH
wdw
Yk iG ?f tAEa &mwpfyg;tygt0ifjzpfaom? tZdawa&mtZd
ax&fonf? y#de0d ww
d mG jyefvn
S
hf ? &mZ*[Hod?Yk tm*awm<uvmNy?D
yke'd0ao? ygawm0eHeufapmapmyif? ywp0D &Hoydwf ouFe;f ud?k
tm'g,,l? &mZ*[Hod?Yk yd@m,iSm? yg0dod 0ifNy/D wo ora,
xdt
k cg? Oywdy&dAm ZaumydOywdy&dAZkd o
f nfvnf;? ygawm0
yif? bwupd H qGr;f bke;f ay;jcif;udpu
?kd uwGmjyKNy;D ? y&dAm Zum&mrH
y&dAZkd af usmif;wdu
k o
f ?Ykd *paEmoGm;vaomf? ax&Hud?k 'domG ? pdaEod
Ny?D (u)? ]]r,monf? {0laygaom? yAZad wm emr&Sif &[ef;rnf
onfu?kd e 'd|ykaAma,0a&S;rjriftyfonfom? 0grjrifz;l onfom?
a,tMuifow
l o
Ykd nf? avmauavmu? t&[aEm 0g&[EmwdYk
onfaomfvnf;aumif;? t&[wr*H t&[wr*fo?Ykd ormyEm 0g
a&mufow
l o
Ykd nfaomfvnf;aumif;? (a[mE)d ? awoH bduL eHxdo
k w
l Ykd
wGi?f t,H&[ef;onf? tnwa&mwpfyg;tygt0ifwnf;? t[H
onf? rH bduK H ud?k 0god?Yk OyouFrw
d mG ? ]tm0kaomigh&iS f wGH
onf? uHtb,foUl ud?k O'
d &nfreS ;f ? yAZad wm&[ef;tjzpfoYkd
a&mufco
hJ nf? 0g&[ef;jyKco
hJ nf? todjzpfygoenf; awoif\?

244

"ry'bmom#Dum

,ru

owmq&monf? aum 0gtb,foyl genf; wGH onf? u 0g


tb,fo\
l vnf;? "rH ud?k a&mapodESpo
f ufygoenf; } wdod?Yk
,ELe ykap,sH tu,f ar;&ygrlum; aumif;avpG?}} wd-okMYd uNH y/D
tx? txdk Oywdy&dAZkd \
f ? {wHtMuo
H nf? ta[mod
jzpfjyefNy?D (u)? ]]rH bduK H ud?k yOH jyemud?k ykpw
d Hk ar;jcif;iSm? tumavmtcgr[kwaf o;? tE&C&H&GmwGi;f od?Yk y0da|m0ifNy;D onf?
([kwmG )? yd@m,iSm? p&wdvSnv
hf nfaeao;\? t[Honf? rH
bduK H ud?k tEkAaE,sHpyf? 0g-\? yd|dawm yd|dawmpyf? yd|ad wm yd|d
awmaemuf aemuf? 0gaemufu aemufu? ,ELe tEkAaE,sH
tu,f vdu
k o
f mG ;&ygrlum; aumif;avpG? (uomtb,faMumifh
enf;) (,om-aMumif?h 'H-aemufu vku
d jf cif;onf?)? twad u[d
wpfpw
Hk pfcak om tusK;d jzifh tvd&k o
dS w
l o
Ykd nf? OynmwHodvnf;odtyf
uyfvnf;uyf a&muftyfaom? r*H vrf;aMumif;wnf;? 0gvrf;d;k pOfvm
"rwmwnf;? (wom-xdak Mumifw
h nf;?) (wpfenf;)twad u[dtrw
jzihf tvd&k adS om igwdo
Yk nf? OynmwHr&P&Sv
d Qif trwvnf; &Sx
d u
dk f
\[k tEkrmePfjzifo
h m uyfodtyf rSe;f qtyfaom edAm efu?kd r*H
(r*aEm)&SmrS;D vsu?f t[Honf? rH bduK -H ud?k 0g-\? yd|ad wm yd|-d
awm-? 0g-u? ,ELe tEkAaE,sH pG?}} wdodt
Yk BujH zpfNy/D aomxdk
Oywdy&dAZkd o
f nf? v'y@
d ygwH&tyfaom qGr;f &Sad om? 0g-&So
d nf
jzpf? tnw&Hwpfckaom? MoumoHt&yfodkY? *p EH<uaeaom?
ax&HtZdax&fu?kd 'domG Munf
h ? 0g-aomf? txkt
d Zdax&f
OynmwH r*H / / a&SUenf;tvkd ]]Oynmawm ra*g}}[k qkdvkdvsuf
ykHvdifrS eykHvdifaom jyefaeaom vd*F0dyvmo vdifteuf yxrmwnf;?
aemufenf;tvkd OynmwHonf uH r*Honf tEyp,Ewnf;/ ygpda,m214-5 a&SUenf;ukd ]]r*H-tNrdKufedAmefvrf;udk? OynmwH-uyfodtyf\}}
[kvnf;aumif; aemufenf;ukd ]]OynmwH-r*fzv
kd yf pa0uPmPfwjYkd zifh uyf
odtyfaom edAm efu?kd r*H (r*aEm)}}[kvnf;aumif; ay;aponf/

0*f

"ry'bmom#Dum

245

\? edo'D w
d u
k mrwHxkid jf cif;iSm tvd&k o
dS nf\ tjzpfu?kd wGm p
odomvQi?f (odvQio
f jd cif;)? po'g t0"m&PteufMu?H twaem
\? y&dAm ZuyDXuHy&dAZkd w
f \
Ydk y&du& mtok;H taqmifjzpfaom tif;
ysOif ,f (xdik cf ikH ,f)ud?k ynmaywGmcif;? t'goday;Ny?D aomxkOd y
wdy&dAZkd o
f nf? txdt
k Zdax&f\? bwupd y &da,momaeyd
qGrf;bkOf;ay;jcif;udp\ tqHk;vnf;? twaem\? uk@dum,
D d 0g uk@u
d m? u+
a&u,m;? 0g-rS? uH O'uH Oa'wd yoa0wd &uww
O'd+PGK? -oD#Dopf-1 194/ O'uHa&ud?k t'godvSLNy/D
{0Hodv
Yk Qi?f tmp&d,0wH q&m jyKxu
kd af om usi0hf wfu?kd
uwGmjyKNy;D ? uwbwuad pejyKtyfNy;D aom qGr;f bkO;f ay;jcif;udp& dS
aom? axa&eESi?hf o' wl? r"k&y#doEm&HcsKo
d maom aumuGwyf sLiSm
EIwq
f ufpum;ud?k uwGmjyKNy;D ? {0H-ok?Yd tm[? (u) ]]tm0kaom
awoif\? `E,
d meda`Ew
o
Ykd nf? 0dyo
Emedtxl;ojzifh Munfvif
uke\
f ? q0d0aPmta&\ tqif;onf? y&doak 'gxuf0ef;usif pif
Mu,f\? y&da,m'gawmxuf0ef;usif jzLpif\? (wd-odYk ajymNy?D
wd-okYd ajymNy;D )? aemufrSm ]]ykpd}}[k &Sdojzihf ae&m wdtaus
MuH? okdYr[kwf ]]a&mapoDw}d }rS wdudk 'Dyuenf;jzihf ,lay;? xk
d wdudk wEenf;
d ?
odavoenf;t& 2cgay;onf/ tm0kaom wGH onf? uHud?k O'
y&dAm ZuyDXuH/ / y&dAkdZfwdkYonf oGm;av&mt&yfokdY xrf;ykd; tif;ysOf
i,f okH;acsmif;axmufacG;acs a'gif;NrD;pD; ajroydwf tdwfi,f a&u,m;
paom y&du& mtok;H taqmifrsm;ukd ,lomG ;avh&MdS u\? yDXuonf y&dAZdk w
f \
Ykd
y&du&mtokH;taqmifwpfrsdK; jzpfonf('D.|-1 42)? ]]yDXwd 0dor'kuH
[owDwd yDXH(ygpda,m-28)? ck'uH+yDXH yDXuH(oD#Dopf-1 195)? ]]y&dAmZu+y&duma&m y&dAmZaum? (y&dum&yk'facs)? y&dAmZaum p+aom+
yDXuH pmwd y&dAmZuyDXuH-y&dAkdZfwkdY\ y&du&mtokH;taqmifjzpfaom
tif;ysOif ,f? (wpfenf;) y&dAm ZumeH+'H y&dAm ZuH? y&dAm ZuH p+wH+yDXuH
pmwd y&dAmZuyDXuH-y&dAdKZfwkdY\ Opmjzpfaom xkdifckHi,f}}[k MuH/

246

"ry'bmom#Dum

,ru

yAZad wmcJo
h nf? todenf; aum 0g-onfvnf;? aw\? owm
enf; wGH onf? u 0g\rlvnf;? "rH ud?k a&mapodenf;}} wd
od?Yk ykpd Ny/D axa&monf? pdaEod Ny?D (u)? ]]ar y&dAm Zum emr
y&dAZkd w
f Ykd rnfonf? omoeomoemawmf\? y#dyubw
l m
qefu
Y sib
f ufjzpf jzpfuek \
f ? r omoeomoemawmf
f H
\? (wpfenf;) r-olu
Y ?dk omoe-\? ronf um&dwu
wnf;? ]]r-oltm;}}[kvnf; ay;Mu\? or'gefiJhaomyk'fr&Sdojzifh
D wHeufeo
J nf\tjzpfu?kd 'amrdjrifaptH?h 0graumif;yg? *r&

jytH?h }} wd-BuNH y/D twaem\? e0ubm0H&[ef;opf\ tjzpfu?kd 0goDwif;i,f\ tjzpfu?kd 'aaEmjyvko


d nf? ([kwmG )? tm[rdeNYf y?D
(u)? ]]tm0kaom t[Honf? ea0g&[ef;opfygwnf;? 0g-oDwif;
i,fygwnf;? tpd&yAZad wm&[ef;tjzpfoYkd uyfa&mufNy;D aom ig\
Mumjrifah om umvr&Sad o;yg? 0g-&[ef;jzpfNy;D onfrmS rMumao;yg?
t"kem,ckr?S rH "r0ed ,Hw&m;ojzifh qH;k r&m omoemawmfo?Ykd
tm*awma&mufvmyg\? t[Higonf? 0dwm a&etus,t
f m;jzif?h
"rH ud?k a'aowHk a[mjcif;iSm? e wm0 ou
d mrdpGr;f Edik v
f rd Ohf K;rnf
r[kwyf g?}} wd-Ny/D y&dAm Zaumonf? ]]t[Hwynfah wmfonf? Oywdam emrOywdrnfoyl gwnf;? wGH t&Sib
f &k m;onf? ,xmow,
d mowt
d m; avsmo
f jzif?h 0gtpGr;f &So
d avmuf? tyH 0gtenf;
i,fuakd omfvnf;aumif;? A[Hk 0gtrsm;udak omfvnf;aumif;? 0'a[m
awmfrlyg? {wHw&m;udk? e,oaweenf;aygif;t&mjzihfvnf;
aumif;? 0g-&maygif;rsm;pGmaom enf;jzifv
h nf;aumif;? e,o[ae
enf;aygif;taxmifjzihfvnf;aumif;? 0g-axmifaygif;rsm;pGmaom
enf;jzifv
h nf;aumif;? y#d0Zd w
d kH xd;k xGi;f odjcif;iSm? r,SH \? bma&m
wm0efwnf;?}} wd pdaEwmG -Mu
H ? ]]tyH 0g ?ay? A[k}}Ed [l? tm[
avQmufNy/D

0*f

"ry'bmom#Dum

247

tyH 0g A[kH 0g bmok twaH ,0 ar jAL[d?


tawae0 ar tawm u um[od Ase H A[k/H
tyH 0gtenf;ukad omfvnf;aumif;? A[kH 0gtrsm;ukad omfvnf;
aumif;? bmoka[mygavm? arwynfah wmftm;? twaH ,0
teuft"dyg ,fuo
dk m? jAL[da[mygavm? artm;? tawae0teuf
t"dym ,fjzifo
h m? tawmtvk&d ydS g\? A[kH rsm;pGmaom? Ase H o'g
onf? 0gpum;vk;H onf? ubmud?k um[odjyKvrd rhf nfenf;? (wpfenf;)
A[kH aom? Ase H uk?d (0wGma[mae?) u um[odtb,foYdk jyKvrd hf
rnfenf;/
{0Hod?Yk 0kawavQmuftyfaomf? axa&monf? ]]a, "rm a[wkyb0g}}wd]]a, "rm a[wkyb
0g}}[laom? 0g-]]a, "rm a[wkyb
0g}}
tptykid ;f tjcm;&Sad om? *gxHud?k tm[Ny/D y&dAm Zaumonf? yXry''G,ar0yXr2yg'taygif;udo
k mvQi?f okwmG Mum;em&? o[e,y#dr@dawenf;wpfaxmifjzifh wefqmqiftyfaom? aomwmywzd av? ywd|[dwnfNy?D w&Htjcm;aom? y''G,H 2yg'taygif;
ud?k aomwmyEumavaomwmyefjzpf&mtcg? ed|mayodNy;D qH;k apNy/D
um[od/ / yxrenf;tvkd um[od\ uwm;rSm ]]AseH}} jzpfaom
aMumifh u&"mwf Mo ypn;f yXryk&o
d
f wd0b
d wf? u&ukd um[jyK uGpd
"mwkokwfBuD;jzifh wdukd odjyK/ 'kwd,enf;tvkd AseH\ pyfyk'fukd ]]0wGm}} [k
xnf
h um[od\ uwm;ukd ]]wG}H } [k xnf&h rnfjzpfaomaMumifh rZrd yk&o
d f
od0b
d wfwnf;/ u um[oDwd u um[wd? u ua&mwd/ u ua&moDwd
0g AseH 0wGmwd tawm?-0Zd&-415/
]]a, "rm a[wkyb
0g}}wd/ / teuf2rsKd ;wGif a&SUenf;tvkd wdo'g
y'w0dyvmoedygwfwnf;? {ua'olypm& OyvuPenf;t& ]]a, "rm
a[wkyb
0g}}[laom yXryg'wpfpw
d w
f pfyidk ;f jzifh xk*d gxmwpfy'k v
f ;Hk ukd rSw
f
qkdxm;onf? aemufenf;tvkd wdo'g tm'dteuf tm'dvnf; r&d,m'
(tykdif;tjcm;)teufwnf;/

248

"ry'bmom#Dum

,ru

aomxkdOywdy&dAdkZfonf? aomwmyaEmonf? [kwGm? Oy&d0daoaotxufr*fzv


kd w
f &m;xl;ud?k ty0waErjzpfapEdik v
f aomf?
]]{wtxufr*fzv
kd w
f &m;xl;udk rjzpfapEdik &f m? um&PHtaMumif;
onf? b0dwd&Sv
d rd rhf nf?}} wd? ovauwmG rSwo
f m;? ax&H
ud?k tm[ar;avQmufNy?D (u)? ]]baE Oy&dtxuf? "ra'oeHud?k
rm 0,dw rwd;k yGm;ygapukeEf iS ?hf {wuar0rQavmufom? a[mwk
&Sdygap? trSmuHwynfhawmfwdkY\? owmq&mbk&m;onf? uk[
tb,ft&yf? 0owdaeawmfryl goenf;}} wd-okYd ar;avQmuf
Ny/D ]]tm0kaom a0VK0aea0VK0efausmif;wdu
k f ? (0owdawmfr\
l ?)}}
wdodYk rdeNYf y/D ]]baE awe [dvQi?f wkarSt&Sib
f &k m;wdo
Yk nf?
yk&awma&SU? 0g-u? ,mx<uawmfryl guke?f r,SH \? 0g-rSm? {aum
wpfa,mufaom? o[m,aumoli,fcsi;f onf? twd \? tarS[d
wdo
Yk nf? tnrnHtcsi;f csi;f ? ]]tarSok igwkw
Yd iG ?f a,monf? trwH
aojcif;r&S&d medAm efu?dk 0g-tNrKd uef Ad m efu?kd t"d*pwd od&\? aomxdk
olonf? w&tjcm;oltm;? tma&mapwkajymavm? 0gajym
pwrf;?}}wd-od?Yk uwdum puwdu0wfuv
kd nf;? uwmjyKtyfygNy/D
t[Hwynfah wmfonf? wH y#dnH xdyk #dnmOfu?kd 0gxd0k efcu
H wdu?kd
armapwGmvGwaf p? o[m,uHud?k *a[wGmac:? wkrmS uHwd\
Yk ?
*wra*ae0<uaomvrf;jzifyh if? owK\? oEu
d H od?Yk tm*rdmrd
vmcJyh grnf? wdodaYk vQmuf? yywd|ad we(vuf ajc ezl;
wawmif 'l;[laom) 5yg;aom t*FgwdjYk zifh a&S;Iwnfjcif;jzif?h 0g-wnf
jcif;5yg;jzif?h ax&\? yga'okajcwdYk ? edywdwmG ysy0f yf? wduw
KH
yywd|dawe/ / tbdrck +H Xdawm ywd|ad wm? y[+d ywd|ad wm yywd|dawm? yywd|dwjzpf&ef vuf0g;jyif2zuf ajc2zuf ezl; wawmif
2zuf 'l;2zuftm;jzihf udk,ft*Fg 5yg;wkdYudk wnf&mMurf;jyifponf xdae
atmif 0yfcs&onf? okx
Yd &d aomaMumihf ]]xdjcif;ig;yg;}}[k ajymprSwf jyKMu\?
q&mwku
Yd m; ywd|w
d o'g wnfjcif;uko
d m a[maomaMumihf ]]wnfjcif;5yg;}}

0*f

"ry'bmom#Dum

249

3Burd ?f y'uP
d H tdt
k aoud?k uwGm? ax&Hud?k Oa,smaZwGmap
vTw
f ? y&dAm Zum&mrmbdrak cgy&dAZkd t
f m&mrfoYkd a&S;Iv
l su?f t*rmodoGm;Ny/D
tx acg? aumvdwy&dAm Zaumonf? wHxkOd ywdud?k 'l&awm0ta0;yif? 0g-uyif? tm*pEH vmaeonfu?kd 'domG ? ]]tZ,aeY?
r,SH \? o[m,u\? rkc0aPmrsuEf mS \tqif;onf? tn'd0aook 0d,tjcm;aom aeYwYkd uJo
h ?Ykd er[kw?f t'grcRw{f uef?
awexkOd ywdonf? trwHtNrKd uef Ad m efu?kd t"d*wH&tyfonf?
b0dwdjzpfvrd rhf nf?}} wdodrYk w
S x
f if? trwm"d*rHtNrKd uf
edAm efw&m;&jcif;ud?k 0g-&tyfaom tNrKd uef Ad m efw&m;uk?d ykpd ar;Ny/D
aomydxdOk ywdonfvnf;? txdak umvdwtm;? ]]tm0kaom
tmrtdr;f ? trwHud?k t"d*wH&tyfNy?D }} wdod?Yk y#dZmedwmG 0efc
H ?
war0 *gxHxk*d gxmudyk if? tbmod&Gwjf yNy/D *gxmy&da,momae
? aumvdawmonf? aomwmywzd av? ywd|[dwmG ? tm[
ar;Ny?D (u)? ]]orrdwaf qG trSmuHwd\
Yk ? owmonf? uk[ ? 0owd
ud&aeawmfro
l wJeh nf;}} wd-ar;NyD / ]]orrdwaf qG a0VK0ae?
(0owd) ud&owJ?h {0Hod?Yk aemigwd\
Yk ? tmp&da,eq&mjzpfaom?
tZdawa&eonf? uxdwH rdet
Yf yfNy?D }} wd-ajymNy/D ]]or awe
[laom tok;H tEIe;f ukd ESpo
f ufawmfr\
l / (oD#o
D pf-2 18?oDbm-2 254)
0dvH#D-2 368/ / xkd ]]vufuefawmhwifjcif; vuftkyfcsDjcif; vuf2
zufjzihf ajcudkqkyfe,fjcif; arwmpdwfukd jzpfapjcif; tav;jyKjcif;}}[laom
5yg;ukd ]]yywd|dw}}[k qkd\? ae&m xkd5yg;ukd rvkdtyf[k oD#Dopfqkd\?
y#doH*H-349/ / xkd ]]ykqpf 2zuf vuf2zuf ezl;}}wkdYukd ]]yywd|dw}}[k qk\
d /
axmr/ / xkdum; ]]ajc vuf ykqpf &if OK;acgif; rsufvkH; EIwf
(pum;) pdwf}}[k yPmr(&dSckd;jcif;)t*Fg 8rsdK;ukd qkd\/

250

"ry'bmom#Dum

,ru

[dvQi?f tm,mrvmoGm;Mupd?Yk owm&Hud?k ydmrzl;acsMupd?Yk }}


wd-ajymNy/D p-qufOK;tH?h aemuf wom&Sad omaMumihf pukd um&P
teuf,
l ]]p (,om)-tMuifaMumih}f }[k wpfenf;Mu?H {o({aom) om&dykwa wa&m emrom&dyw
k a x&frnfonf? o'gydtcgcyford ;f vnf;?
tmp&d,ylZaum0q&mudk ylaZmfwwfonfom? womaMumif?h o[m,Hud?k {0Hod?Yk tm[Ny?D (u)? ]]or tarS[d wdo
Yk nf? t"d*wHodtyf
&tyfNy;D aom? trwHud?k trSmuHwd\
Yk ? tmp&d,q&mjzpfaom?
o,y&dAm Zumydodn
;f y&dAZkd t
f m;vnf;? uaxmrajymMu
pd?kY AkZrmaemodEidk v
f aomf? 0g-odEidk v
f Qi?f y#d0Zd
d wdxd;k xGi;f od
vdrrhf nf? ty#0d Zd aEmxd;k xGi;f rodEikd v
f aomf? 0g-rodEikd v
f Qi?f trSmuHigwdu
Yk ?kd o'[w
d mG ,HMk unf? owKjrwfpmG bk&m;\? oEu
d H txH
od?Yk *rdwdvdu
k v
f mvdrrhf nf? Ak'g eHwd\
Yk ? a'oeHa'oemawmfu?kd
okwmG ? r*zvy#da0"Hr*fzv
kd u
f kd xd;k xGi;f odjcif;ud?k u&dwd
jyKEikd v
f rd rhf nf?}} wd-Ny/D wawmxdrk aS emuf? a'Gyd 2a,mufvnf;
jzpfuek af om? Zemwdo
Yk nf? o,\? oEu
d H od?Yk t*rHok oGm;
ukeNf y/D
oa,monf? awxdOk ywdaumvdwwdu
Yk ?kd 'domG 0jrif
omvQi?f (jrifjrifcsi;f )? ]]wmwmtarmifwYkd a0goifwo
Ykd nf? aumpd
wpfpw
kH pfa,mufaom? trwr*a'oaumtNrKd uef Ad m efoYdk oGm;a&muf
aMumif;vrf;udk a[mjyEdik o
f u
l ?kd va'g u&tyfNyaD vm}} wd ykp/d
]]tmp&d,q&m tmrrSeyf g? va'g&tyfygNy?D Aka'gonf? avmau
? OyaEmyGiahf wmfryl gNy?D "armw&m;awmfonf? avmau? OyaEm
Ny?D oHaCmt&d,moHCmawmfonf? avmau? OyaEmNy?D wkarS
oifwo
Ykd nf? wkaptcsn;f ES;D jzpfaom? toma&tESprf &Sad omw&m;?
0dp&xvSnv
hf nfaexkid u
f ek \
f ? womaMumif?h {x<uygukeaf vm?
owK\? oEu
d H od?Yk *rdmroGm;Mupd?Yk }} wdodYk ajymukeNf y/D

0*f

"ry'bmom#Dum

251

]]wkarSwdo
Yk nf? *pxoGm;Muyg? t[Honf? e ou
d mrdrpGr;f Ekid f
yg? (rvku
d Ef idk yf g)?}} wdodYk ajymNy/D ]]u um&Pmtb,ftaMumif;
aMumifyh genf;}} wdodYk ar;ukeNf y/D ]]t[Honf? r[mZersm;
pGmaom vltaygif;\? tmp&da,monf? [kwmG jzpf? 0g-tjzpfjzih?f
0dp&vSnv
hf nfaexkid cf NhJ y?D 0dp&Eq&mtjzpfjzifh vSnv
hf nfaexkid f
aom? ar\? taE0godu0gaomteD;aewynft
h jzpfjzifh aejcif;onf?
pm#d,ma&avSmift;kd Bu;D \? O'ebm0ywd 0d,a&iifyek ;f tjzpfoYkd
a&mufjcif;uJo
h ?Ykd O'uH tEd {awemwd O'e?H O'u+tpd+,k?-Zm.|441? O'e+bma0g O'ebma0g? O'ebm0H+ywd O'ebmywd/

a[mwd\? t[Honf? taE0godu0goHteD;aewynf\


h tjzpfjzifh
aejcif;jzif?h 0odwHk aejcif;iSm? e ou
d mrdrpGr;f Edik yf g?}} wdodYk
ajymNy/D ]]tmp&d, {0Hod?Yk rm u&dw rjyKygukeEf iS ?hf }} wdodYk ajym
ukeNf y/D ]]wmwmtarmifwYkd a[mwk&Syd gap? wkarSwdo
Yk nf? *px
oGm;Muyg? t[Honf? e ou
d mrd?}} wdodYk ajymNy/D ]]tmp&d,
avmau? Ak'
\? OyEu
mvawmyGiahf wmfr&l mtcgrS? y|m,
? r[mZaemonf? *Ermvm'd[awmeHo
Y m yef;ponf&w
dS Ykd vuf
&So
d nf? ([kwmG )? *Em? war0xdjk rwfpmG bk&m;udo
k m? ylaZwd
ylaZmfvrd rhf nf? r,rd wdo
Yk nfvnf;? waw0xdjk rwfpmG bk&m;xHoo
Ykd m?
*rdmroGm;Muawmhrnf? wkarSwdo
Yk nf? utb,fo?Ykd u&dx
jyKuek v
f rd rhf nfenf;}} wdodaYk jymukeNf y/D ]]wmwmtarmifwYkd
ro avmauavmu? 'EmvlNyed ;f vltwdo
Yk nf? A[l u Ek acg
rsm;ukeo
f avm O'g[kodrYk [kw?f y@dwmynm&So
d w
l o
Ykd nf? (A[l u
Ek acgavm)?}} wdodaYk r;Ny/D ]]tmp&d, 'Emwdo
Yk nf? A[lrsm;
yguke\
f ? y@dwm p emrynm&So
d w
l rYkd nfonfum;? uwdy,m {0
tenf;i,fwdkYonfom? a[mEdukef\?}} wdodkY ajymukefNyD/
]]wmwmwdYk awe [dxko
d jYdk zpfvQi?f y@dwmwdo
Yk nf? y@dw
ynm&Sdaom? orP a*gwr&[ef;a*gwr\? oEduHodkY?

252

"ry'bmom#Dum

,ru

*rdEd oGm;ukev
f rd rhf nf? 'Emwdo
Yk nf? 'EynmEkaYH om? rr\?
oEu
d H od?Yk tm*rdEd vmMuvdrrhf nf? wkarS-wko
Yd nf? *px-oGm;
Muavm? t[Honf? e *rdmrdrvdu
k Ef ikd ?f }} wdodaYk jymNy/D aw
xdOk ywd aumvdwwdo
Yk nf? ]]tmp&d, wkarSwdo
Yk nf? ynm,dxxif&mS ;ukev
f rd rhf nf? (aemifrS &Si;f oGm;ukev
f rd rhf nf?)}} wd
odaYk jym? yuro
k zJomG ;ukeNf y/D awokxdOk ywd aumvdwwdo
Yk nf?
*paEok oGm;ukev
f aomf? o,\? y&domy&dowfonf? bdZd
uGNJ y?D wo caPxdck P? tm&marmtm&mrfonf? wkapmtcsn;f
ES;D onf? ta[modNy/D aomxdo
k d n
;f y&dAZkd o
f nf? wkpH tcsn;f ES;D aom?
tm&mrHud?k 'domG ? OPSH ylaom? avm[dwH aoG;ud?k qaodpGeNYf y?D 0g
tefNy/D aw[dxkOd ywd aumvdwwdEYk iS ?hf o' wl? *paEok oGm;
ukeaf om? yo-k ig;vDuek af om? y&dAm Zuoawokyd y&dAZkd t
f &mwdYk
wGiv
f nf;? (wpfenf;) yok y&dAm Zuoawokyd ig;&maomy&dAZkd w
f Ykd
wGiv
f nf;? taw,sowmedtcGt
J m;jzifh oH;k vDuek af om y&dAZkd t
f &m
wdo
Yk nf? 0g-250 aom y&dAZdk w
f o
Ykd nf? o,-tvkiYd mS ? (wpfenf;)
o,\? (oEu
d -H txHo)Ykd ? ed0wo
k jyefvn
S u
hf ek Nf y/D tx acg?
awxdOk ywd aumvdwwdo
Yk nf? twaem\? taE0godau[d
teD;aewynfh jzpfuek af om? tawa,s[-d tcGt
J m;jzifh oH;k vDuek f
aom? 0g-ESpfckcGJjzpfukefaom? y&dAmZuoaw[dy&dAdkZft&mwdkYESifh?
(wpfenf;) tawa,s[d y&dAm Zuoaw[d250aom y&dAZdk w
f EYkd iS ?hf
o' wl? a0VK0eHod?Yk t*rHok oGm;ukeNf y/D
owmjrwfpmG bk&m;onf? pwky&doraZ4yg;aom y&dowf\
tv,f? edoad Emxkid af wmfrv
l su?f "rH ud?k a'aoaEmaepOf? aw
xdOk ywd aumvdwwdu
Yk ?kd 'l&awm0ta0;yif? 0guyif? 'domG ?
bduL wdu
Yk ?kd tmraEod rdeaYf wmfrNl y?D (u)? ]]bdua 0 aumvdawm p
aumvdwvnf;aumif;? Oywdam pOywdvnf;aumif;? (wdod)Yk ? a'G2a,mufuek af om? {aw o[m,umoli,fcsi;f wdo
Yk nf?

0*f

"ry'bmom#Dum

253

tm*pEd vmaeuke\
f ? {wHoli,fcsi;f tpko
H nf? (oli,fcsi;f
2a,mufonf)? ar\? t*H jrwfaom? b',*k H aumif;aomtpHjk zpf
aom? om0u,k*H om0utpHo
k nf? b0dwdvdrrhf nf?}} wd-okYd
rdeaYf wmfrNl y/D awxdOk ywd aumvdwwdo
Yk nf? owm&Hud?k 0Ew
d mG
? {urEH ? edo'D o
k xkid u
f ek Nf y?D p ye-qufOK;tH?h edo'D w
d mG xkid Nf y;D ?
b*0EH ud?k {wHpum;ud?k ta0gpHk avQmufuek Nf y?D (u)? ]]baE r,H
wdo
Yk nf? b*0awm\? oEad utxHawmf? yAZH &Sit
f jzpfu?kd vab,smr&vdyk guke\
f ? Oyor'H jrifjh rwfaom &[ef;tjzpfu?kd vab,smr
uke\
f ?}} wd-Ny/D ]]bdua 0gwkYd {xvmMuavm? (oifwt
Ykd vk&d adS om
&Si&f [ef;tjzpfukd vufcMH uavm)? wd-od?Yk b*0gonf? ta0gp
rdeaYf wmfrNl y/D "armud?k oGmumawmaumif;pGm a[mawmfrt
l yfNy?D orm
aumif;pGm? 'ku
awblru0#f'u
k \
? tEu&d ,
d m,tqH;k udk jyKjcif;
p& jA[iSm? jA[p&d,H (txufr*f3yg;[laom) jrwfaomtusiu
hf ?kd p&
p&d,Ed Oy&dr*w,ocFgwH jA[p&d,H or"d*p?-om&w-3 182/ p&x
usiMhf uavmh?}} wdodv
Yk nf;? b*0gonf? ta0gpNy/D oaAyd tvH;k pHk
ukeaf om y&dAZkd w
f o
Ykd nfvnf;? 'rd ,ywp0D &"&mwefc;kd aMumifh jzpf
aom oydwo
f uFe;f udk aqmifuek af om? o|d0duaw&m 0d,0gawmf
ajcmufq,f&adS om ax&fwu
Ykd o
hJ ?Ykd ta[oHk ukeNf y/D
tx? aeoHxdOk ywd aumvdwwd\
Yk ? y&dom,y&dowf\?
{x bdua 0gwd/ / ]]{x bdua 0gwd}} wdo'gonf {[dbu
d K &[ef;
tjzpfukd &aMumif;pum;\ NyD;qkH;rIukd jyaomo'gwnf;? ]]{x bdua 0g}} [k
rdefYawmfNyD;onfESihf wpfNydKifeuf {[dbduK&Sif&[ef;tjzpfNyD;qkH;onf[k qkdvkd
onf? ]]oGmumawm}}paom pum;rsm;um; ]]{x}}[k ac:jcif;\ tusKd ;ukjd y
aom pum;wnf;? ]]ta0gp}}ukd ]]oGmumawm}}paom aemuf0gusvnf; ,lay;
&onf(0Zd&-405? om&w-3 182)/ 0drwd-2 92 ]]orm 'ku tEud&d,m,}}[laom pum;qkH;rS {[d bduKjzpfonf[laom aupd0g'ukd jy
ao;\/

254

"ry'bmom#Dum

,ru

p&dw0aoepdu
k \
f tpGr;f jzif?h owmonf? "ra'oeHud?k 0aod
wd;k yGm;apawmfrNl y/D (jznhaf [mawmfrNl y)D ? a'Gukeaf om? t*om0au
t*om0uwdu
Yk ?kd XaywGmcsex
f m;? t0aoom<uif;aom y&dowf
wdo
Yk nf? t&[wH od?Yk ygykPo
k a&mufuek Nf y?D ye-quf? t*om0umeH
wd\
Yk ? Oy&dr*w,
udpH txufr*f 3yg;taygif;\udpo
nf? e ed|mod
rNyD;/ u um&Pmtb,ftaMumif;aMumifhenf; om0uyg&rdPom0uyg&rDPf\? 0g-onf? r[Ewm,Bu;D us,o
f nf\
tjzpfaMumifw
h nf;? (r&ifu
h suaf o;onf\ tjzpfaMumifw
h nf;)/
txxdrk aS emuf? tm,om r[marm*vm aemt&Sirf [m
arm*vm efonf? yAZw
d 'd0oawm&[ef;jzpf&maeYr?S owar7&uf
ajrmufjzpfaom? 'd0aoaeY? r*"&a|r*"wdik ;f ? uv0gv*gruH
uv0gv&Gmi,fu?kd Oyedm,rS
D ? 0d[&aEmaeawmfrpl Of? xderda'xde rd'o
nf? MouraEoufa&mufvaomf? owm&monf? oHa0Zdawmxdwv
f efaY ptyfonf? ([kwmG -?) xderd'H ud?k 0daema'wGmy,f
azsmuf? wxm*awejrwfpmG bk&m;onf? 'dEH ay;awmfrt
l yfaom?
om0uyg&rdP/ / 'gepaom yg&rDwkdY\ jynhfpkHjcif;aMumihf jzpf
ay:vmaom 0dZm3yg; tbdnmOf6yg; y#dord'g 4yg;paom Pfukd
]]om0uyg&rDPf}}[k ac:onf? ]]yg&H y&d,EH (tqkH;tydkif;tjcm; txGwf
txdyfokdY) rdaemwDwd(a&mufwwfaaomaMumihf) yg&rD? yg&+rD+PD? yg&rD
{0+PH yg&rdPH? om0umeH+yg&rdPH om0uyg&rdPH-om0uwk\
Yd
tqk;H tydik ;f tjcm;txGwt
f xdyo
f Ydk a&mufaomPf('D#-D 3 68? oH#-D 2 476)?
(wpfenf;) om0umeH+yg&rda,m om0uyg&rda,m? om0uyg&rD[+d edyE +H
PH om0uyg&rdPH-om0uwk\
Yd yg&rDwaYkd Mumihf jzpfaomPf(oDbmom0uyg&rdP
2 12)}}[kjyK/ om0uyg&rd
PEd om0umeH 'gem'dyg&dyl&d,m edyEH 0dZmw,qVmbdnpwky#dor'd g'dab'H PH('D#-D 1 136)? om0uyg&rdP
PEd
t*om0au[d y#dvbdwAH oAar0 avmud,avmukw&PH(om&w1 352? tH#D-3 216)/

0*f

"ry'bmom#Dum

255

"mwkur|meH"mwfur|mef;ud?k okPaEm0em,lpOfyif? Oy&dr*w,


udpH txufr*f 3yg;taygif;\ udpu
?kd ed|maywGmNy;D ap? om0uyg&rdP\? rwuH txGwt
f xdyo
f ?Ykd yawma&mufawmfrNl y/D
om&dyw
k a wa&mydonfvnf;? yAZw
d 'd0oawmrS? t'rmoHwpfv
xuf0uf 15&ufu?kd twdur w
d mG vGe
f ? owm&mESi?hf o'? war0
&mZ*[Hxd&k mZN*Kd [Nf rKd Uudyk if? Oyedm,? olu&cwavaP0uf
wl;tyfaom vdP
k *f l ? (0ufw;l vkP
d f )? 0d[&aEmaeawmfrpl Of? twaem\? bm*dae,swljzpfaom? 'DCecy&dAm Zu'DCecy&dAZkd f
tm;? a0'emy&d*[
okwa E-a0'emy&d*[
okwe u
f ?kd (a0'emodr;f qnf;
aMumif;okwe u
f )kd ? a'od,rmaea[mawmfrt
l yfaomf? okwm Ekoma&eokwaf wmfoYkd tpOfvu
kd o
f jzif?h PHPfu?kd ayaowGmap
vTw
f ? y&olwpfyg;zd?Yk 0g-twGu?f 0dwbwH cl;xm;tyfaom
xrif;ud?k y&dbk a Em 0d,pm;oluo
hJ ?Ykd om0uyg&rdP\? rwuH
od?Yk yawmNy/D papm'emOK;tH?h tm,omt&Sio
f m&dyw
k & monf? r[myanm eEkBuD;us,faom ynm&Sdonfr[kwfygavm tx-xkdodkY
jzpfygvsu?f uom-aMumif?h r[marm*vm eawmt&Sirf [marm*vm ef
atmuf? pd&wa&evGepf mG Mumjrifrh ?S om0uyg&rdPHod?Yk ygykPd
a&muf&oenf; wdum;tar;wnf;? y&durr[Ewm,y&du\
H
"mwkur|meH/ / "mwk,m+y0wH+urH "mwkurH-"mwf tmkHjyK
jzpfaom bm0emtvky?f (wpfenf;) "mwlw+d y0w+H ur-H "mwf[k tmkjH yK
jzpfaom bm0emtvkyf? "mwkurar0+XmeH "mwkur|meH-aemufaemuf
bm0em\ taMumif;jzpfaom "mwf[t
k mkjH yKjzpfaom a&S;a&S;bm0emtvky?f
(wpfenf;) "mwkur+XmeH "mwkur|meH-"mwf[ktmkHjyKjzpfaom bm
0emtvkyf\ wnf&mtaMumif;jzpfaom "mwfur|mef;tmkH/ (0Zd&-149
tokbur|meHtzGifhrSD;)/ (wpfenf;) "mwlok+ur|meH "mwkur|meH-"mwf
wdkY (tmkHjyKjzpfaom) a,m*D\ okc0daoowdkY\ taMumif;/ (oH#D-2
520? 0dok'd#D-1 312 tokbur|meHtzGifhrSD;)

256

"ry'bmom#Dum

,ru

Bu;D us,o
f nf\tjzpfaMumih?f 0g-tzefzefjyKtyfaom Pfupd \
Bu;D
us,o
f nf(rjynfph aHk o;onf)\ tjzpfaMumif?h (r[marm*vm eawm
atmuf? pd&wa&erS? om0uyg&rdPHod?Yk ygykPd a&mufNy?D wdum; tajzwnf;/) [dOyrmaqmif xifatmifjyOK;tH?h 'k*w
rEkm
qif;&Jaom vlwo
Ykd nf? ,w uwpd wpfpw
kH pfcak om t&yfo?Ykd (wpfae
&m&mok)Yd ? *EKumrmoGm;vdu
k ek o
f nf? (ormemukev
f aomf?) cdya r0
vsijf refpmG omvQi?f edur Ed ,xmxGuo
f mG ;Edik u
f ek o
f uJo
h ?Ykd &mZleH ye
rif;wdt
Yk m;um;? [w0d g[euyem'qif,mOfwu
Ykd kd jyifqif&jcif;tp
&Sad om? r[EH rsm;pGmaom? y&durH y&duu
H ?dk (tzefzefjyKtyfaom udpu
?kd )
v'KH &jcif;iSm? 0wd ,xmoifo
h uJo
h ?Ykd {0H or'H odrYk cRwrf ,Gi;f
Ny;D pD;jcif;&Sad om? 0g-ykt
H vm; Ipm;tyfaom? 'HOyar,su?kd
a0'dwAH odxu
kd \
f /
yequfOK;tH?h wH'0d oan0xdak eYom? owmonf? 0rmeupm,m,t&dy\
f wk;d yGm;&mtcg? 0g-wd;k yGm;aom t&dy&f &dS mtcg?
(naecsr;f tcg)? a0VK0ae? om0uoEyd gwHom0utpnf;ta0;
yGu
J ?kd uwGm-jyKawmfr
l ? 'GEd H 2yg;ukeaf om? ax&meHax&fwt
Ykd m;? t*om0u|meHt*om0u&mxl;ud?k 'wGmay;awmfr
l ? ygwdarmuH Mo
0g'ygwdarmufu?kd O'o
d d &Gwjf yawmfrNl y/D bduL wdo
Yk nf? OZm,ok ukeNf y?D
(u)? ]]owmonf? rkacgavmuaeersuEf mS udk Munfjh cif;jzif?h 0g-rsuf
0rmeupm,
,// / 0rmeupm,m
,mwd ypmbwEd tawm(om&w-1
171? 0drwd-1 34)/ 0rmeupm,m
,mwd qm,m, 0rmeora, om,ES
ora,wd 0kwH a[mwd(om&w-1 186)/ tzGihftvkd ]]qm,m,+0
rmeaum 0rmeupm,m-t&dy\
f wk;d yGm;&mtcg}}[kjyK? ]]qm,m0rmeu}}
[k qkdvkdvsuf a&SUaemufjyef? rtlyg&med-1 435? yg&m-bm-1 302wkdY
]]0rmeum+qm,m {wmwd 0rmeupm,m-wk;d yGm;aom t&dy&f &dS mtcg}}[k
jyK\/

0*f

"ry'bmom#Dum

257

ESmvku
d jf cif;jzif?h bduH awmif;wtyfaom &mxl;ud?k a'wday;awmfr\
l ?
t*om0u|meHud?k ''aEe emray;olrnfonf? yXrHpGm? yAZw
d meH
&[ef;tjzpfoYdk uyfa&mufcu
hJ ek af om? 0g&[ef;jyKcu
hJ ek af om? y0*,
d meH
y0*&D [ef;wdt
Yk m;? 'gwHk iSm? 0wdoif\
h ? {awy0*&D [ef;wdu
Yk ?kd
taemavmauaEerMunfv
h aomf? 0g-rMunfo
h o
l nf? ,oaw&yrkcgeH,oax&ftrSL;&Su
d ek af om? yyPmobduL eH55yg;aom &[ef;
wdt
Yk m;? 'gwH-k iSm? 0wd-\? {aw55yg;aom &[ef;wdu
Yk ?kd taemavmauaEeaomf? 0g-onf? b'0*,
d meHb'0*rD nfuek af om? woZemeHoH;k q,faom &[ef;wdt
Yk m;? ('gwHk 0wd)? {awb'0*&D [ef;
wdu
Yk ?kd taemavmauaEeaomf? 0g-onf? Oka0vuyg'DeH Oka0v
uytp&Su
d ek af om? awbmwdumeH3yg;aomnDaemifwt
Ykd m;? ('gwHk
0wd)? ye-odaYk omfvnf;? {waurQtwdik ;f t&Sn&f u
dS ek af om? {aw
r[maxa&r[max&fwu
Ykd ?kd y[m,y,f? oAypmtvH;k pHak om
ax&fw\
Ykd aemuf? yAZw
d meH&[ef;tjzpfoYkd uyfa&mufaom om&d
ykMwm arm*vm efwt
Ykd m;? t*om0u|meHud?k ''aEeay;vaomf? 0gay;awmfral om jrwfpmG bk&m;onf? rkcH rsuEf mS ud?k MoavmauwGm
Munf
h ? 'dEH ay;tyfNy?D }} wd-uJ&h UJ ukeNf y/D owmonf? ]]bdua 0wdYk
utb,fpum;ud?k uaxxajymaeukeo
f enf;}} wd ykpw
d mG ? ]]'H
emrrnfaom pum;ud?k (uaxrajymaeMuyg\?)}} wd-ok?Yd 0kaw
avQmuftyfaomf? ]]bdua 0wkYd t[Honf? rkc-H uk?d MoavmauwGm? bdu-H uk?d e a'rday; onfr[kw?f yet[kwu
f m;? {awoHom&d
ykMwm arm*vm efwt
Ykd m;? twem twemrdrd rdro
d nf? yww
d yww
d ar0awmifw
h tyfchJ awmifw
h tyfcahJ om &mxl;udo
k m? a'rday;\/
bduH/ / bdudwAm ,mpdwAmwd bdum? (wpfenf;) bduLeH+t,H
bdum-&[ef;wkdY\Opmjzpfaom {w'*f&mxl;? bduK+P+tm?-oD#Dopf-2
270/-[kMuH/

258

"ry'bmom#Dum

,ru

[drSe\
f ? tnmwaum@anmtnmwaum@nonf? {uo wpf
oD;aom? oaaumuf? e00ga&9Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd ?f t*o'geH
tOK;tzsm;jzpfaom aumufudk ay;vSLjcif;ud?k 0g-aumufOK;tvSLud?k
''aEmay;vSLvaomf? t*om0u|meHt*om0ut&mud?k yawwmG
awmifw
h ? em'god(e+t'god)ay;vSLcJo
h nfr[kw?f yet[kwu
f m;?
t*"rH tjrwfq;kH w&m;jzpfaom? t&[wH t&[wzv
kd u
f ?kd oAyXrH
tvH;k pHak omolw\
Ykd a&S;OK;pGm? y#d0Zd w
d kH xd;k xGi;f odjcif;iSm? yawwmG
? t'goday;vSLcJNh y?D }} wdodYk rdeaYf wmfrNl y/D ]]b*0gjrwfpmG bk&m;?
u'g yetb,ftcgenf;}} wdodYk ar;avQmufuek Nf y/D ]]bdua 0
wdYk okP
d xem;axmifMurnfavm}} wdodYk ar;awmfrNl y/D
]]baE tmrrSeyf g?}} wdodaYk vQmufuek Nf y/D b*0gonf? twDwH
ud?k tm[&daqmifawmfrNl y?D (uenf;)/
bdua 0wdYk awmurmrS? {ue0kwu
d ay91urmtxuf?
0dyD emr0dyDrnfaom? b*0gonf? avmau? O'yg'dxif&mS ;
yGiahf wmfrNl y/D w'gxkt
d cg? r[mumaVmr[mumVvnf;aumif;?
plVumaVmplVumVvnf;aumif;? wdod?Yk a'Gbmwdum2a,muf
aom nDaemifjzpfuek af om? uk#Kru
d mol<u,fwo
Ykd nf? r[EH Bu;D us,f
aom? omvdauwH oav;pyg;cif;ud?k 0ygayoHk pdu
k yf sK;d apukeNf y?D tx
xdt
k cg? {u'd0oH? plVumaVmonf? omvdauwH od?Yk *Em? {uH
wpfaphaom? omvd*AH oav;pyg;\ 0rf;wkdufukd? 0g-EkdY&nf&Sdaom
omvd*A/H / omvdaem+*aAm omvd*aAm-oav;pyg;oD;\ 0rf;wku
d ?f
tvkd *Ao'g 0rf;wku
d t
f eufa[m? (wpfenf;) *aAm+{w twDw
d *aAm?
omvd p+aom+*aAm pmwd omvd*aAm-oaEEkdY&nf&Sdaom oav;pyg;
zk;H wke;f vk;H wke;f jzpfaom oav;pyg; tESx
H u
G cf gpoav;pyg;? tvkd *Ao'g
oaEom;teufa[m? oaEom;qkad omfvnf; oav;pyg;oD;\ Ek&Yd nfudk
o'dolypm&tm;jzihf,l? aemuf]]omvd*A'geH}}[laomyk'fukd axmufvQif
aemufenf;u ykdaumif;onf/

0*f

"ry'bmom#Dum

259

oav;pyg;ud?k (oav;pyg;zk;H ud)k ? zmavwGmazmuf? (omvdc&D &oHk av;


oav;pyg;oD;\ Ek&Yd nfu?dk ) cg'dcJpm;Ny/D tH#-D 1 148I/ wHxdo
pyg;oD;\ Ek&Yd nfonf? twdr"k&H tvGecf sKo
d nf? ta[mod/ aomxdk
plVumVonf? Ak'y r ck bk&m;trSL;&Sad om? oHCtm;? omvd*A'geHEk&Yd nf&adS om oav;pyg;tvSLuk?d (oav;pyg;zH;k tvSLud)k ? 0goav;pyg;Ek&Yd nftvSLuk?d 'gwkumarmay;vSLvdo
k nf? [kwmG ? aZ|bmwduH tpfuBkd u;D r[mumVod?Yk OyouFrw
d mG ? ]]bmwdutpfukd
omvd*AH ud?k zmavwGm? Ak'g eHwdt
Yk m;? tEkp0 u
d H avsmufywfonf
ud?k uwGm? ypmaywGmusKd csuaf p? 'geHtvSLud?k a'ray;vSLMupd?Yk }}
wd tm[/ ]]wmwighnD ubmud?k 0a'odajymbdoenf;? omvd*A-H uk?d zmavwGm-? 'geH emray;vSLjcif;rnfonf? twDawtwdwf ?
0g-a&S;wke;f u? ae0 blwykAH rjzpfcphJ zl;? tem*awydaemiftcgvnf;?
e b0dwdjzpfvrd rhf nfr[kw?f oHaumufu?kd rm emo,drysupf ;D
apygESi?hf 0g-rzsuq
f ;D ygESi?hf }} wdod?Yk 0kawmajymqdt
k yfonf? (ormaem)yd-jzpfygaomfvnf;? aomxdpk Vl umVonf? ykeyKeH tzefzef? ,mpda,0awmif;yefonfom/ txxdt
k cg? eHxdpk Vl umVud?k bmwm
tpfujkd zpfaom r[mumVonf? ]]awe [dvQi?f omvdauwH oav;
cif;ud?k a'G2ckuek af om? aum|maotzdt
Yk pkwu
Ykd ?kd uwGm-? rr\?
aum|moHtzkt
Yd pku?kd temrodwmG rok;H oyfr
l ? 0g-rxdr
l ? twaem\? aum|maotzdt
kY pkjzpfaom? acawv,f? ,HtMuiftrI
ud?k (umwkH jyKjcif;iSm?) pod tvd&k \
dS ? wHxdt
k rIu?kd ua&m[djyK
avm?}} wd tm[? aomxdpk Vl umVonf? ]]om"l}}-aumif;ygNy?D wd
odaYk jym? acwH ud?k 0dbZdwmG cJaG 0? A[lrsm;pGmukeaf om? rEka
wdu
Yk ?kd [wurH [wurfu?kd 0gvufjzihf jyKz,
G u
f pd u
?dk [w+urH
[wur(H yg&mbm-1 77)? (wpfenf;) [awe+uwA+H urH [wur(H yg&mk aue
2 490)? ,mpdwmG awmif;? omvd*AH ud?k zmavwGm? ed'

a&r&daS om? 0ga&rygaom? cDa&eEkYd &nfjzif?h ypmaywGmusKd csuaf p?

260

"ry'bmom#Dum

,ru

oydr"kou&m'D[daxmywf ysm;&nf oMum;tp&SdonfwdkYjzifh?


a,maZwGm,SOpf yfap? 0ga&m? Ak'y r ck bk&m;trSL;&Sad om?
bduK oC
H &[ef;taygif;tm;? 'geHtvSLud?k 'wGmNy;D ? bwupd -
y&da,momae? ]]baE-&m; rr\? 'H t*'geHtOK;tzsm;tvSL
onf? t*"rtjrwfq;kH jzpfaom t&[wzv
kd w
f &m;ud?k a&SU ]]t*"rH
ye t&[w}H }udak xmuf/ oAyXrHtvk;H pkaH omolw\
Ykd a&S;OK;pGm? y#da0"m,xd;k xGi;f odjcif;iSm? oH0wwk jzpfygap?}} wdod?Yk tm[
avQmufNy?D 0g-qkawmif;Ny?D owmonf? ]]{0Hqkawmif;onft
h wdik ;f ?
a[mwkjzpfygap?}} wdod?Yk tEkarm'eHtEkarm'emud?k tumod
jyKawmfrNl y/D
aomxdpk Vl umVonf? acwH v,fo?Ykd *Em? MoavmauaEm
vaomf? ouvacwH tvk;H pkaH omv,fonf? (v,fwpfuiG ;f vH;k onf)?
uPu
d Aa'[d 0d,zJUG tyfaom txGw&f u
dS ek o
f uJo
h Ydk jzpfuek af om? 0gtxGww
f jYkdzifh zGUJ pyftyfuek o
f uJo
h Ykd jzpfuek af om? omvdoaD o[doav;
ESw
H jYkd zif?h o E H aumif;pGmzk;H vTr;f tyfonfu?kd 'domG ? y0"d yDw (ck'u
d m
cPdum MouEu
d m OaA*g z&Pm[laom) 5yg;tjym;&Sad om yDwu
d ?kd
yDwd5rsdK;t"dym,ftus,fukd tbd.|-1 158? oN*K[fbm-112I/ y#dvbdwmG &? ]]ar\? 0g-rSm? vmbmvmbfwo
Ydk nf? 0g-pD;yGm;csr;f om
udk &jcif;wdo
Yk nf? (a[mEd) 0wjzpfuek af vpGwum;?}} wd pdaEwmG ?
ykxu
k umavrkeq
Yf ef;vkyaf vmufaom toD;&S&d mtcg? ykxu
k *H emr
ykxkuumav/ / ykxk0+um,wDwd ykxkaum-avSmftyfpOf rrsm;
aomfvnf; rsm;ouJo
h Ydk toHjrnfaomtpm(rkeq
Yf ef;)? y-e? ykx+k au+u?axmr/ ykxku+a,m*szavm+umavm ykxkuumavm-rkefYqef;tm;
avsmufywfaom toD;&Sd&mtcg? a,m*szvyk'facs/ ]]EkYd&nfwnfp cJNyD;p
&ifph ok;H jzm rkeq
Yf ef;cg/ ajyma&;tyfMu ok;H umv cJp rSm ,ltyfpmG }}[laom
q&mwd\
Yk vuFmtwkid ;f rkeq
Yf ef;vkyEf idk &f mtcgonf ]](1) pyg; Ek&Yd nfwnfcgp
tcg (2) EkdY&nfcJNyD;cgptcg (3) EkdY&nf&ifhcgptcg}}[k 3rsdK;&Sd&m EkdY&nf

0*f

"ry'bmom#Dum

261

rkeq
Yf ef;\ tOK;tzsm;tvSLrnfonfu?dk 0g-rkeq
Yf ef;OK;tvSLrnfonfu?kd
t'godNy?D *gr0goD[d &Gmaeavh&adS om vlwEYkd iS ?hf (&Gmol&mG om;wkEYd iS )fh ?
o'? t*o'geH emrtOK;tzsm;jzpfaom aumufudk ay;vSLjcif;
rnfonfu?kd 0g-aumufOK;tvSLrnfonfu?kd (aumuf&w
d cf geD;tvSLuk)d ?
Ydk iG f &dwpf aeY
t'god/ vm,ae&dw&f mtcg? vm,e*H &dw&f maeYww
tvSLuk?d 0g-&dwOf K;tvSLud?k (t'god)? a0Pdu&aPaumufviId ;f xk;H
rIjyK&maeY? (aumufviId ;f pnf;&maeY)? a0P*H aumufviId ;f xk;H &maeYwYdk
wGif xk;H paeY tvSLuk?d 0g-xk;H OK;tvSLud?k (t'god)? uvmyg'Dok
aumufvIdif;pkykH&mtcg tp&SdonfwkdY? uvmy*H aumufvdIif;ykH&m
aeYww
Ydk iG f ykpH aeY tvSLuk?d 0g-ykOH K;tvSLud?k (t'god)? cv*H wvif;
aumufviId ;f wku
Yd dk xm;&maeYww
Ydk iG f tpaeY tvSLuk?d 0g-wvif;OK;
tvSLud?k (t'god)? cvb@*H wvif; e,fNy;D avSNY y;D pyg;b@mukd
pky&Hk maeYww
Ydk iG f tpaeY tvSLuk?d 0g-e,fOK;tvSLud?k (t'god-ay;vSLNy)D ?
cJNyD;p tcgukd ,lyg/ ykykxu
umavwd omeH emwdyau ykxu
k a,m*sk umav
zvumav?-'D#D-2 182/
vm,e*/H / vm,e*Ed yu o v0ae v0em&ar 'geH
t'god?-'D#D-2 182/
d mG XyeH a0Pdu&PH/
a0P*/H / vke o a0Pd0aoe AEw
w tm&ar 'geH a0P*H?-'D#D-2 182/
uvmy*/H / a0Pda,m ye {uawm uwGm &modu&PH uvmayg/
ww t*'geH uvmy*?H -'D#D-2 182/
cv*H/ / uvmyawm eD[&dwGm r'ae t*'geH cv*H('D#D-2 182)?
cav uvmygeH Xye'd0ao t*H *a[wGm 'geH cv*H(r#D-2 140)/
cvb@*H/ / r'dwH MozkPdwGm "n &modu&aP t*'geH
cvb@*H('D#D-2 182)? r'dwGm 0D[DeH &modu&P'd0ao t*H *a[wGm
'geH b@*H(r#D-2 140)/

262

"ry'bmom#Dum

,ru

aum|*H usnt
f wGi;f pyg;oGi;f &maeYww
Ydk iG f tpaeY tvSLuk?d 0g-usnf
OK;tvSLud?k (t'god)? wd {0Hodv
Yk Qi?f {uoawpfo;D aom
aumuf? e0 0ga&9Burd w
f w
Ykd ikd w
f ikd ?f t*'geHtOK;tzsm;tvSLud?k (tvSL
OK;uk)d ? t'goday;vSLNy/D wxdpk Vl umVonf? oA0ga&oktvk;H pkH
aom tBurd w
f Ykd ? 0g-vSLonft
h Burd w
f idk ;f wdYk ? *[dw*[dw|meH,ltyf
,ltyfaom t&yfonf? y&dy&l d jynfNh y?D oHonf? twda&uHvGef
uJpmG ? O|meorE-H pnfyifw;kd wufjcif;ESihf jynfph o
kH nf? 0g-toD;tESEH iS fh
O|me
O|meEd acwm'dawm OyErm,H(jzpfaomtoD;tESH tcGef
jynhfpkHonf? O|me
twkyf)?-oD#Dopf-1 375/ ta[modNy/D [drSe?f {o({aom) "arm
emrukovuryxw&m;rnfonf? twmeHrdru
d ?kd &uEH apmifh
a&Smufou
l ?kd &uwd jyef apmifah &Smuf\/ aweaMumif?h b*0gonf?
]]"arm ?ay? "rpm&D}}wd[l? tm[a[mawmfrNl y/D
"arm [a0 &uwd "rpm& "arm okpad Pm okc}rm0[mwd?
{omedoaH om "ar okpad P e 'k*w
*pwd "rpm&D/
"arm-avmuDavmukw& mokpku
d w
f &m;onf? "rpm&-w&m;ukd
usiafh vh&o
dS u
l ?dk &uw-d (tyg,fqif;&J oHo&m0#fqif;&Jr)S apmifah &Smuf
\? okpad Pm-aumif;pGm usit
hf yfaom? "arm-avmuD avmukw& m
okpku
d w
f &m;onf? okc-H avmuD avmukw& mcsr;f omuk?d tm0[wdaqmifEidk \
f ? "rpm&D-w&m;ukd usiahf vh&adS om yk*Kd vo
f nf? "ar-avmuD
aum|*H / / "n cvawm auma| yuyd ae t*'geH aum|*H('D#D2 182)? aum|m*ga& "n yuyd e'd0ao 'geH aum|*H(r#D-2 140)/
"arm...okcrm0[mwd/ / "armwd avmud,avmukwa &m okp&dw"arm? &uww
D d tyg,'kua wm &uw?d oHom&'kua wm p 0d0Lyed,blawm &uwad ,0? okpdaPmwd ok|K pdaPm urzvmed o'[w
d mG oupH
pdwDuwGm Oypdawm? okcEd avmud,avmukw&okcH(ax&.|-2 27)/
[a0
[a0wd edygwrwH(aewd.|-44)/

0*f

"ry'bmom#Dum

263

avmukw& mokpku
d w
f &m;uk?d okpad P-aumif;pGm usit
fh yfonf\
tjzpfaMumih?f (wpfenf;) okpad P-aumif;pGmusit
fh yfaom? "ar-aMumih?f
'k*w
- raumif;aom *wdo?Ykd e *pw-d ra&mufEidk ?f {o ({aom)-
'k*w
o
d Ydk ra&muf&jcif;onf? okpad P-aumif;pGm usit
fh yfaom? "arw&m;\? tmedoaH om-tusKd ;wnf;/ ]]"ar okpdaP}}ukd wEenf;ponf
t& e *pwd pyfcu
dk f edrw
d t
f euf tmedoaH ompyfcu
dk f q|Dteuf ay;&
onf?-x&.|-2 27? aewd0d-61/

{0HodkYvQif? {o ({aom)tnmwaum@nonf? 0dyDormorK'u


mav0dyDb&k m;&Siyf iG afh wmfr&l mtcg? (0dyDb&k m;&Sif
vufxufawmftcg)? t*"rH ud?k yXrHpGm? y#d0Zd w
d Hk xd;k xGi;f od
jcif;iSm? yawaEmawmifhwvsuf? e0 0ga&9BudrfwdkYwdkifwdkif? t*'gemedtOK;tzsm;tvSLwdkYudk? (tvSLOK;wkdYukd)? t'godNyD/ yetzkdY
wpfyg;um;? 0g-onfomruao;? awmurmrS? owo[uyrwauurmwpfoed ;f \ txuf? [Ho0wDe*a&[Ho0wDNrKd U?
y'krkw&orK'umavydy'krkwdK&fbk&m;&Sif\ vufxufawmftcg
vnf;? owm[Hckepf&ufywfv;Hk ? r[m'geHBu;D pGmaom tvSLud?k (tvSL
Bu;D uk)d ? 'wGm? w b*0awmxdyk 'krw
k Kd &jf rwfpmG bk&m;\? yg'rlavajcawmf&if;? edyZw
d mG 0yfpif;? t*"rud?k yXrHpGm? y#d0dZewar0xd;k xGi;f odjcif;tusK;d iSmom? yweH qkawmif;rIu?kd XayodjzpfapcJhNyD/ XaywDwd...Oyga'wd?-tH#D-3 103/ wdodkYvQif?
rdemtnmwaum@nonf? yww
d ar0awmifw
h tyfaom qk
uko
d m? r,migbk&m;onf? 'dEH ay;awmfrt
l yfNy?D bdua 0wdYk t[H
'k*w/ / 'ku+*wd 'k*wd-'ku\ jzpfwnf&mbkHXme(tH#D-1 97)?
'ka|e urKem+edAwm+*wd 'k*wd-a'goonf zsufqD;tyfaom uHaMumihf
jzpfaom bkHXme(0d.|-135)? 'ku# urum&De+H *wd 'k*w
-d raumif;rIjyKow
l \
Ydk
a&muf&mbkHXme(aewd0d-166)? 'kum ukpdwm 0g *wd 'k*wd-qif;&Jaompufqkwftyfaom bkHXme(om&w -2 144)/

264

"ry'bmom#Dum

,ru

onf? rkcH ud?k MoavmauwGmMunf


h ? e a'rday;onfr[kw?f wd
odrYk ed aYf wmfrNl y/D
baE-&m; ,oukvykwy r ck g,otrsK;d aumif;om;trSL;&Su
d ek f
aom? yynmo55yg;aom? Zem&[ef;wdkYonf? u urHtb,f
aumif;rIudk? u&okjyKcJhukefoenf; wdodkYar;avQmufukefNyD/
{awyd,otrSL;&Sad om 55yg;aom &[ef;wdo
Yk nfvnf;? {u
wpfqal om? Ak'
\? oEad u? t&[wH ud?k yawEm awmifw
h
ukev
f su?f A[kH rsm;pGmaom? yknurH aumif;rIu?kd uwGm? ty&bma*
aemuftzdYk ? Aka'a*gwrbk&m;&Sio
f nf? tEkya EyGiahf wmfrrlao;v
aomf? 0g-rD? o[m,umoli,fcsi;f wdo
Yk nf? [kwmG ? 0*AEaeetkypf zk UGJ
jcif;jzifh? (emrIulnDa&;toif;zGJYjcif;jzifh)? yknmedaumif;rIwdkYudk?
ua&mEmjyKuek v
f aomf? temxrwo&D&medtm;ud;k rScD &dk mr&Sad om
olaowd\
Yk tavmif;wdu
Yk ?kd y#dZ*Em &Si;f vif;okwo
f ifuek v
f su?f 0dp&ok vSnv
hf nfcu
hJ ek Nf y/D awxdo
k il ,fcsi;f wdo
Yk nf? {u'd0oH? o*AHudk,f0efESifh wuGjzpfaom? wrdef;rudk? umvuwHjyKtyfNyD;
aom aojcif;&Sdonfudk? 0gaoaeonfudk? 'doGm? ]]psmaymr
rD;avmifapuket
f ?hH 0g-rD;oN*K [u
f ek t
f ?hH }} wdodYk wdik yf if? okomeH
okomefo?Ykd [&ok aqmifuek Nf y/D awokxdo
k il ,fcsi;f wdw
Yk iG ?f y5
a,mufuek af om? Zaevlwu
Ykd ?kd ]]wkarSwdo
Yk nf? psmayxrD;avmif
apMuavm? 0g-rD;oN*K [Mf uavm?}} wdodYk ajym? okomae?
XaywGmxm;? aoomxdik g;a,mufwrYkd S <uif;aomvlwo
Ykd nf? *grH
&Gmod?Yk y0d|m0ifuek Nf y/D ,o'g&aum,ooli,fonf? (armif,o
onf)? wH rwo&D&H xdo
k al otavmif;ud?k olav[dwHp;l 0g;wdjYk zif?h
0dZw
d mG xd;k azmuf? y&d0awwmG y&d0awwmG vnfap vnfap?
0g-vSe
f vSe
f ? psmayaEmvaomf? tokbonHtokb[kjzpfaom
trSwo
f nmud?k y#dvbd&Ny?D wa&ord rdrrd S tjcm;vnf;jzpfuek af om?

0*f

"ry'bmom#Dum

265

pwkEH4a,mufukefaom? ZemeHvlwdYkwkdYukd? 0g-wkdYtm;? ]]abmtdk


...oli,fcsi;f wdYk ww wwxdx
k t
kd &yf? 0d'o
H w
d prH zsuq
f ;D tyfaom
ta&&Sad om? 0g-ysupf ;D aom ta&&Sad om? uA&a*glyH 0d,ajymuf
usm;aom EGm;ESiw
hf al om? tokp rpifMu,faom? 'k*E H raumif;aom
teH&Y adS om? y#duv
l H pufqyk zf ,
G af umif;aom? rH o&D&H tavmif;
aumifu?kd yxMunfMh uavm?}}wdodYk ajym? 'aodjrifap
d Ey'k rf sm; &Syd u
Hk dk Munh
f ]]abm}}ESifh ]]0d'o
H w
d Ny?D 0g-jyNy/D ]]tokp} }paom 'kw,
prH}}wkdYaemif yk'fxD;r&Sdoihf/ awydxdk4a,mufaomolwdkYonfvnf;?
wwxdt
k avmif;aumif? tokbonHud?k y#dvbok &ukeNf y/D yyd
5a,mufvnf;jzpfuek af om? aw Zemxdv
k w
l o
Ykd nf? *grHod?Yk *Em?
aooo[m,umeH<uif;aom oli,fcsi;f wdt
Yk m;? ux,ok ajymjy
ukeNf y/D ,aom,ornfaom? 'g&aum yeoli,fonfum;? a*[H
tdro
f ?Ykd *Em? rmwmydwel rdbwdt
Yk m;vnf;aumif;? b&d,m, p
ZeD;tm;vnf;aumif;? uaxodNy/D oaAyd tvk;H pkv
H nf;jzpfuek af om?
awxdo
k w
l o
Ykd nf? tokbH tokbur|mef;ud?k bm0,ok jzpfapukeNf y/D
'Hqdt
k yfcNhJ y;D onfum;? {awoH,otrSL;&Sad om 55yg;aom
&[ef;wd\
Yk ? ykAu
rH a&S;aumif;rIwnf;/ awae0xdak Mumifo
h mvQi?f
,o\? wm*ga&armif;raqmif? okomeonmokomef[k
jzpfaom trSwo
f nmonf? 0g-okomef[
l rSwx
f ifjcif;onf? OyZd
jzpfNy?D p-onfomruao;? wm, Oyed,orw,
d mxdt
k m;Bu;D aom
rS&D mtaMumif;\ jynfph jHk cif;aMumif?h oaAord tvk;H pkaH om ,otrSL;
&Sad om 55yg;aom &[ef;wk\
Yd vnf;? 0daoom"d*arm&oihf &xku
d af om
uA&a*gly/H / a*glyH lyo'g teufrhJ okrYd [kwf orl[teuf[k
2rsdK;zGifhqkdMu&m teufrJh,ljcif;u ykdaumif;\? ]]a*g {0 a*glyH? uA&H+
a*glyH uA&a*glyH}}[kjyK/ (oD#Dopf-2 86? oH#D-1 315)
0daoom"d*arm/ / 0daooH t"d*pwd {awemwd 0daoom"d*arm-

266

"ry'bmom#Dum

,ru

r*fzv
dk w
f &m;xl;onf? 0g-w&m;xl;&jcif;onf? edAw
d jzpfNy/D {0HodYk
vQi?f aryd,otrSL;&Sad om 55yg;aom &[ef;wdo
Yk nfvnf;?
twemrdro
d nf? yww
d ar0awmifw
h tyfaomqkuo
kd m? vbok
&ukeNf y/D t[Honf? rkcH ud?k MoavmauwGm? e 'rd ay;onfr[kw?f
wdodYk rdeaYf wmfrNl y/D
baE b'0*,
d o[m,um yeb'0*jD zpfuek af omoli,fcsi;f
wdo
Yk nfum;? u urH tb,faumif;rIuu
H ?kd u&ok jyKcyhJ gukeo
f enf;
wdodkYar;avQmufukefNyD/ {awydb'0*Doli,fcsif;wdkYonf
vnf;? ykAA 'k g eHa&S;bk&m;&Siw
f \
Ykd ? oEad u? t&[wH ud?k yawwmG
awmifw
h ? yknmedaumif;rIwu
Ykd ?kd uwGm? ty&bma*aemuftzdYk ?
Aka'onf? tEkya Eaomf? wook;H q,faom? "kwm aoaomufMuL;
wdo
Yk nf? [kwmG ? wk@ad vm0g'Hwk@v
d 0uf\ Mo0g'ud?k okwmG Mum;
em&? o|d0o[medtESpaf jcmufaomif;wdyYk wfv;Hk ? y5yg;
ukefaom? oDvmedoDvwdkYudk? &uokapmifhcJhukefNyD/ {0HodkYvQif?
arydb'0*&D [ef;wdo
Yk nfvnf;? twemonf? yww
d ar0udo
k m?
vbok ukeNf y/D t[Honf? rkcH ud?k MoavmauwGm? e 'rd ay;
onfr[kw?f wdodrYk ed aYf wmfrNl y/D
baE Oka0vuyg'a,m yeOka0vuytp&Su
d ek af om
&[ef;wdo
Yk nfum;? u urH ud?k u&ok enf; wdukeNf y/D awyd
xdOk ka0vuytp&Sad om &[ef;wdo
Yk nfvnf;? t&[war0udk
om? yawwmG ? yknmed? u&ok ukeNf y/D [dcsUJ OK;tH?h awmb'
urmrS? a'Ge0kwduay92urmtxuf? wdamwdbk&m;&Sif
vnf;aumif;? zkamzkbk&m;&Siv
f nf;aumif;? wdod?Yk a'G2ql
xl;jcm;ol\tjzpfukd &&SdaMumif; r*fzkdvfw&m;-w&m;xl;(0dok'd#D-1 114)?
t"d*EaAmwd t"d*arm? 0daoaom {0+t"d*arm 0daoom"d*arm-&oihf
&xkdufaom r*fzkdvfw&m;xl;(0dok'd#D-1 212)/

0*f

"ry'bmom#Dum

267

ukeaf om? Ak'g wdo


Yk nf? OyZo
k yGiahf wmfrcl u
hJ ek Nf y/D zkAk'
zk
bk&m;&Si\
f ? r[daEm emrr[dEr nfaom? &mZmrif;onf? ydwmcrnf;
awmfonf? ta[modNy/D yequfOK;tH?h wo xdzk
k bk&m;&Sio
f nf?
oarm"t&[wr*fPf oAnKwPfawmfo?Ykd yowm okE& m aAm"d
oarm"d(Ak'0H.|-75)? orKZwd {wm,mwd oarm"d('D#D-3 59? oH#D-2
474)/ yawa&mufawmfrv
l aomf? &anm-rif;\? ued|ykawmti,f

qk;H jzpfaom om;awmfonf? yXrt*om0aumyXrt*om0uonf?


(ta[mod)? yka&m[dwykawmyka&m[dw\
f om;onf? 'kw,
d t*om0aum'kw,
d t*om0uonf? ta[mod/ &mZmonf? owK
\? oEu
d H od?Yk *Em? ]]ar\? aZ|ykawmtBu;D qH;k om;onf? Aka'g
wnf;? ued|ykawmti,fq;Hk jzpfaom om;awmfonf? yXrt*om0aumwnf;? yka&m[dwykawmonf? 'kw,
d t*om0aumwnf;?}}
wdodkYawG;? awxdkbk&m;&SifESihf yXrt*om0u 'kwd,t*
om0uwdkYudk? MoavmauwGmMunfh? ]]rar0ig\om? Aka'g
bk&m;wnf;? rar0\om? "armwnf;? rar0\om? oHaCmwnf;?
t&[awmtvSLawmfrSef tylaZmfudk cHawmfrlxdkufaom? ormorK'
razmufrjyef rSeu
f efpmG ud,
k af wmfwikd f tvH;k pHak om w&m;
wdkYudk odawmfrlaom? w b*0awmxdkjrwfpGmbk&m;tm;? earm
earm/ / earmedygwfaemif od0b
d wf tH0b
d wf 2rsKd ;ausEidk o
f nf? od0b
d wf
ausvQif ]]earm-&Scd ;dk jcif;onf? (twK-jzpfygapownf;?)}}[kvnf;aumif; tH0d
bwfausvQif ]]earm-&Sdckd;jcif;ukd? (ua&mrd-jyKyg\?)}}[kvnf;aumif; ay;yg/
(eDwdokw-94? eDwd"mwk-133)
udwyf 'k /f / ]]ereH earm? erwd {awemwd 0g earm? ermrDwd earm?
erk+t?}}[k jyK udwyf 'k v
f nf; ,lEidk o
f nf? ok,
Yd &l mvnf; od0b
d wf tH
0dbwf2rsdK;yif oufEkdifonf? tH0dbwf,lvQif txufazmfjyyg 2enf;xJrS
aemufenf;twkid ;f ay;yg? od0b
d wf,v
l Qif ]]earm-&Scd ;dk yg\}}[k ay;? txuf
twkdif; ay;xm;onf/ (*Em#D-524? ucFgr[m#D-1 15-19)

268

"ry'bmom#Dum

,ru

d wGuf av[kew
f uf
&Scd ;kd yg\?}} wdod?Yk wduw
KH 3Burd ?f O'geHyDwt
h ? owK
ay:xGuv
f maom pum;ud?k 0g-O'gef;ud?k O'gaewGmusL;&if
\? yg'rlavajcawmf&if;? edyZdw
mG 0yfpif;? ]]baEjrwfpmG bk&m;
d mG q|Duwm;pyf? 0g-\? ed'ged? arwynfah wmfonf? edo'D w
oD'dwGm orefpyf? e0kwd0o[y&drmPtESpf 9 aomif;
twdik ;f t&Sn&f adS om? tm,kaemtouf\? (oufwrf;\)? aum#d,H
tpGet
f zsm;? edo'D w
d mG ae&jcif;aMumif?h (tm,k-<uif;useaf om touf
onf)? ed'g,eumavm 0d,tdyf&mumvuJhodkY? (a[mwd-jzpfyg\?
tH0dbwfjzihf kyfNyD;yk/H / tH0dbwf[k ,l&m eraemif tH0dbwfukd
tHarm ed*[
w
d H psvay[dow
k f ]]tHarm psvay[d}}[laom a,m*0dbm*jzihf
r-jyK r-ukd Mo? (wpfenf;) erkaemif tH0dbwfukd if;a,m*0dbm*jzihf r-jyK
awok 0k'dokwfBuD;jzihf r\ t-ukd MojyK? a&SUenf;onf plVedkwdusrf;vm
kyfNyD;ykHwnf;? tH0dbwf,lvQif kyfNyD;ykHIyfaxG;aomaMumihf 'kwd,mt0kwuH
teuf yxrmodouf[v
k nf; qkad o;\/ (ucFgr[m#D-1 15-19? 0daAm48)
O'geH/ / O'g[&D,wd OaA*0aoemwd wxm 0g O'g[&PH O'geHtxufoYdk SLxkwt
f yfaomt&m? 0g-txufoYdk SLxkwjf cif;? (o'w) ? 0g-&ifxJ
rsdKodyfrxm;Ekdifojzihf xkwfazmfajymqkdtyfaompum;? (t"dym,w)?-r#D-2
146? tH#D-3 60/ O' (arm'teuf)+,k? ,kukd tejyK t-ukd 'DCjyK(eDwd
"mwk-93)? (wpfenf;) ]]O+te+P? 'fvm tm0k'djyK(eDbm-1 63? 0dyd"mef?
"mygwkduf-54/ O'gef;pum;onf yDwdtpGrf;aMumihfjzpfaom O'gef;pum; "r
oHa0*tpGrf;aMumihfjzpfaom O'gef;pum;}}[k 2rsdK;&Sd\? yDwdtpGrf;aMumihf
jzpfaom O'gef;pum;ukd ,lyg/ (O'ge.|-2? om&w-1 99)
O'gaewGm/ / O+te+aP+wGm? ]]O'gaewGm-txufokdY SLxkwf?
(o'w)? 0g-&ifxJ rsdKodyfrxm;Ekdifojzihf xkwfazmfajymqkd? (t"dym,w)?
0g-usL;&ih
f ? (a0g[m&w)}}[kay;/ (wpfenf;) O+tm+eD+wGm? ]]O'gaewGmtxufoYdk xkwaf qmif? (o'w) }}[kay;? (wpfenf;) O'geaemif "mwGaw
emrod(arm*f-5 12)okwfjzihf ypnf;ouf {jyK(eDbm-1 69)/

0*f

"ry'bmom#Dum

269

wom-xdak Mumif?h ) tanoHtjcm;olw\


Ykd ? a*['Gg&Htdrw
f cH g;od?Yk t*Emr<url? ,m0tMuifrQavmufumvywfv;kH ? t[Honf? ZD0grd
touf&iS v
f wUH ? wm0xdrk Qavmufumvywfv;Hk ? ar\? pwma&m
ukeaf om? ypa,ypn;f wdu
Yk ?kd t"d0gaoxud,
k af wmft
h xuf 0ifouf
wnfaeapawmfryl guke?f 0gvufcaH wmfryl guke?f }} wdodYk avQmuf?
y#dnH y#dnmOfu?kd 0g0efcu
H wdu?kd *a[wGm,l? edA'H tNrrJ jywf?
Ak'K y|meHbk&m;&Siu
f dk qnf;uyfru
I ?kd ua&mwd\/ yequfOK;tH?h
&anm\? tya&ydtjcm;vnf;jzpfuek af om? wa,mukeaf om? ykwm
om;awmfwdkYonf? ta[oHk&SdukefNyD/ awokxdkom;awmfwdkYwGif?
aZ|om;awmfBu;D \? y a,m"owmedig;&maom ppfom;wdo
Yk nf?
y&d0g&medtjct
H &Htjzpf&u
dS ek \
f ? 0g-jc&H jH cif;&Su
d ek \
f ? rZrd om;
awmfvwf\? wDPd (a,m"owmed)oHk;&maom ppfom;wdkYonf?
(y&d0g&meduke\
f ?) ued|om;awmfi,f\? a'G (a,m"owmed)
ESpf&maom ppfom;wdkYonf? (y&d0g&med)/ awxdkom;awmfwdkYonf?
]]r,rd uReaf wmfrsKd ;wdo
Yk nfvnf;? bmwduH aemifawmfb&k m;ud?k abmaZmrqGr;f vkyaf uR;yguket
f ?hH }} wdodo
Yk aH wmfOK;wif? ydw&H
crnf;awmfu?kd MoumoHtcGiu
hf ?kd ,mpdwmG awmif;? tvbrmem
r&ukev
f aomf? ykeyKeH xyf? ,mpEmydawmif;ygukeaf omfvnf;? tvbdwGmr&rl? ypaEwdik ;f jynf\ tpGet
f zsm;t&yfonf? 0g-e,fpyfa'o
onf? ukyad wysupf ;D vaomf? 0g-olyek x
f vaomf? wxdt
k pGef
tzsm;jzpfaomt&yfu?kd 0lyorewm,Nird ;f at;apjcif;tusK;d iSm? (Nird f
0yfapjcif;iSm)? ayodwmapvTwt
f yfuek o
f nf? ([kwmG )? ypEH ud?k 0lyoarwGmNird ;f at;apNy;D ? ydwk crnf;awmf\? oEu
d H od?Yk tm*rok
jyefvmukeNf y/D tx? aexdo
k m;awmfwu
Ykd ?kd ydwmonf? tmvd*w
mG
zuf? oDaoOK;acgif;? pkrw
d mG pkw
f ? (erf;Iy
f )? ]]wmwmcspo
f m;
wdYk a0gwdt
Yk m;? 0&Hqku?kd 'rd ay;tH?h }} wd tm[/

270

"ry'bmom#Dum

,ru

awxdo
k m;awmfwo
Ykd nf? ]]a'0crnf;awmfrif;jrwf om"kaumif;
ygNy?D }} wdodo
Yk aH wmfOK;wif? 0&Hqku?kd *[dwuH,ltyfonfu?kd
uwGm? ykewpfzef? uwdyg[pa,etenf;i,faom&ufukd vGef
&mtcg? 0g-2&uf 3&uf vGe&f mtcg? ydw&monf? ]]wmwmwdYk 0&H
ud?k *PSx,lMuavm?}} wdod?Yk 0kwm ukeo
f nf? (ormemukev
f
aomf)? ]]a'0jrwf trSmuHuReaf wmfrsKd ;wdt
Yk m;? tanetjcm;aom?
auepdwpfpw
Hk pfcak omqkjzif?h tawmtvdo
k nf? ewd r&Syd g? awm
aeYr?S y|m,p? r,HuReaf wmfrsKd ;wdo
Yk nf? bmwduH aemifawmf
bk&m;ud?k abmaZmrqGr;f vkyaf uR;yguket
f ?hH aemuReaf wmfrsKd ;wdYk
tm;? rH 0&Hqku?kd a'[day;awmfryl g?}} wdod?Yk tm[Hok oHawmf
OK;wifuek Nf y/D ]]wmwmwdYk e a'rdray;Edik ?f }} wdodrYk ed NYf y/D ]]a'0
jrwf edpu
mvHNraJ omumvywfv;kH ? ta'aEmray;vaomf? ow
oH0p&med7ESpfwdkYywfvHk;? a'xay;oem;awmfrlygukef?}} wd-NyD/
]]wmwmwdYk e a'rdEdik ?f }} wd-Ny/D ]]a'0jrwf awe [dxdo
k jYkd zpf
vQi?f q (oH0p&med)6ESpw
f yYkd wfv;kH aomfvnf;aumif;? y (oH0p&med)
5ESpw
f yYkd wfv;kH aomfvnf;aumif;? pwm&d (oH0p&med)4ESpw
f yYkd wfv;kH
aomfvnf;aumif;? wDPd (oH0p&med)3ESpw
f yYkd wfv;kH aomfvnf;aumif;?
a'G (oH0p&med)2ESpw
f yYkd wfv;kH aomfvnf;aumif;? {uH oH0p&H 1ESpf
ywfv;kH aomfvnf;aumif;? a'xuke?f }} wd-odo
Yk aH wmfOK;wifuek Nf y/D
]]wmwmwdYk e a'rdEdik ?f }} wd-Ny/D ]]a'0 awe [dvQi?f ow rmao
7vwdyYk wfv;Hk ? a'xuke?f }} wd-Ny/D ]]a'0 q rmao6 vwdyYk wfv;Hk
aomfvnf;aumif;? y rmao5vwdyYk wfv;Hk aomfvnf;aumif;? pwma&m rmao4vwdyYk wfv;Hk aomfvnf;aumif;? wa,m rmao3vwkYd
ywfv;kH aomfvnf;aumif;? a'xuke?f }} wd-okYd oHawmfOK;wifuek Nf y/D
]]wmwm-wk?Yd e a'rd?}} wd-Ny/D ]]a'0jrwf a[mwk&Syd gap? aemuRef
awmfrsdK;wdkYwGif? {auuwpfa,mufwpfa,muftm;? {auuH
rmoHwpfvpDwpfvpDu?dk uwGm? wa,m rmaook;H vwdyYk wfv;Hk ?

0*f

"ry'bmom#Dum

271

a'xuke?f }} wd-Ny/D {auuESihf aemukd 0kprf wlaom 0daooe 0dao


osMu
H ]]{auu-aom? aem-wkt
Yd m;}}[kvnf; ay;Ekid o
f nf? ]]wmwm
wdYk om"kaumif;Ny?D awe [dvQi?f wa,m rmaowdyYk wfv;Hk ? abmaZxqGr;f vkyaf uR;Muavm?}} wd tm[/ awxdo
k m;awmfwo
Ykd nf?
wk|mESpo
f ufauseyfuek o
f nf? ([kwmG )? &mZmeHud?k 0Ew
d mG ? ou|mear0rdrOd pmjzpfaom ae&modo
Yk m? *wmoGm;ukeNf y/D yequf?
wdPr d 3a,mufvnf;jzpfuek af om? awoHxdo
k m;awmfw\
Ykd ? 0g-wkrYd mS ?
{aum0wpfa,mufwnf;omvQijf zpfaom? aum|m*g&daumb@m
wdu
k f ,SOo
f o
l nf? 0g-b@mpk;d (b@ma&;rSL;)onf? (tw)d ? {aum0
aom? tm,kwa umpm&if;trI txl;,SOo
f (l tm;xkwo
f )l onf? 0g
pm&if;udik o
f nf? (tw)d ? wxkpd m&if;udik \
f ? 0g-rSm? 'Gg'oe[kwm
wpfoed ;f ESpaf omif;ukeaf om? yk&o
d y&d0g&ma,mufsm;tjct
H &Hwo
Ykd nf?
(ta[oHk &Su
d ek Nf y/D ) awxdo
k m;awmfwo
Ykd nf? awxdb
k @ma&;rSL;ESihf
pm&if;udkifwdkYudk? ]]aw aw-xdkxdka,mufsm;wdkYudk}}[kvnf; ay;Muonf?
yaumomaywGmac:ap? ]]r,Hwdo
Yk nf? rH awrmoH3vywf
vH;k ? 'oq,fyg;ukeaf om? oDvmedwdu
Yk ?kd *a[wGm,l? a'G2xnf
ukeaf om? umom0gedzef&nfjzifh qd;k tyfaom t0wfwu
Ykd ?kd ed0gaowGm
aum|m*g&daum// / aum|H 0kpwd "n tmXye|meH? aum|blwH
t*g&H aum|m*g&H(om&w-3 349)? uko,
D wd taumoD,wDwd auma|m
"nedva,m(arm*f-7 55)/ tqkdrsm;tvkdrl aum|m*g&t& pyg;usD
(*kad 'gif)}}uko
d m &\? okaYd omf aum|m*g&onf (1) Opmokad vSmif&m b@mwku
d f
(2) t0wfoadk vSmif&m b@mwku
d f (3) aumufyo
J adk vSmif&mus(D *kad 'gif)tm;jzihf
3rsKd ;&S\
d ? xkad Mumihf ]]aum|m*ga&+ed,ak wm aum|m*g&daum}}[kjyK aum|m*g&daum-b@mwkduf ,SOfol(b@mpdk;)? 0g-usDwkduf ,SOfol(uDswkdufpkd;)}}[k
teuf2rsdK; ay;Edkifonf/ (r[med.|-12? 'D.|-1 264? om&w-3 350)
tm,kwa um
um/ / 0daoaoe+,kawm tm,kawm? tm,kaawm {0 tm mmwd 0daoaoe ,kw
,kwa um/ tm,kw
?-r[med.|-227/

272

"ry'bmom#Dum

,ru

0wf? owm&mESi?hf o[0goHtwlaejcif;jzif?h 0odmraeuket


f ?hH
wkarSwdo
Yk nf? {wuH emrrQtwdik ;f t&Sn&f o
dS nfrnfaom? 'ge0wH
tvSL0wfudk? *a[wGm,l? a'0oduHaeYpOfaeYwdkif;? e0kwdo[meH-9aomif;ukeaf om? bduL eH&[ef;wdzYk v
Ykd nf;aumif;? 0g-twGuf
vnf;aumif;? a,m"o[ pppfonfwpfaxmifzv
Ykd nf;aumif;?
0g-twGuv
f nf;aumif;? oAH aom? cg'eD,abmZeD,H cJz,
G f abmZOf
ud?k y0aw,smxjzpfapMuavm? [drSe\
f ? r,Hwdo
Yk nf? awm
aeYr?S y|m,p? udd bmudrk Q? e 0umrajymMuvdrrhf nfr[kw?f }} wd
l ]](uom-tb,faMumihf
od?Yk 0'ok ajymqdu
k ek Nf y/D [dudk um&Pteuf,
enf;) [d (,om)-tMuifaMumih?f r,H-wko
Yd nf? awm-rS? y|m,-? ud-d
rQ? e 0umr-r[kw?f wd-xkad Mumihw
f nf;? wd-ok?Yd wdwpfv;Hk aus? 0'o}k }
[kvnf; ay;Ekdifonf/

wa,myd3a,mufvnf;jzpfuek af om? aw Zemxdrk if;om;wdo


Yk nf?
y&d0g&o[Htjct
H &Hwpfaxmifu?kd *a[wGmac:,l? 'oukef
aom? oDvmedwdu
Yk ?kd orm'g,aumif;pGm,l? 0gaqmufwnf?
umom,0wmedzef&nfq;kd t0wfwu
Ykd ?kd ed0gaowGm0wf? 0d[ma&a,0ausmif;omvQi?f 0ook aeukeNf y/D aum|m*g&daum ponf
vnf;aumif;? tm,kwa um ponfvnf;aumif;? {uawmwpfaygif;
wnf;? [kwmG ? wdPH ukeaf om? bmwdumeH-nDaemifw\
Ykd ? aum|m*ga&[db@mwdu
k w
f rYkd ?S 0ga&e 0ga&etvSnt
hf m;jzifh tvSnt
hf m;
jzifh? 'ge0wHudk? *a[wGm? 'geHudk? a'Edukef\? ye-qufOK;tHh?
urum&meHtvkyo
f rm;wd\
Yk ? ykwm om; orD;wdo
Yk nf? ,m*kbwm'DeH ,m*kxrif;tp&So
d nfw\
Ykd ? twm,tusK;d iSm? a&m'Ed idu
k ek \
f /
awxdt
k vkyo
f rm;wdo
Yk nf? awoHxdo
k m;orD;wdt
Yk m;? bduK oaH C
orm'g,/ / tmykA' g"mwfudk xk;H pHtwkid ;f *[Pteuf,
l ay;cJo
h nf?
tmukd tm'dteuf 'g"mwfukd &uPteuf,l ]]orm'g,-tprS pvsuf
apmifh xdef;jznhfusihf}}[k wpfenf;ay;Ekdifonf/(tH#D-3 158)

0*f

"ry'bmom#Dum

273

&[ef;taygif;onf? tem*awa,0r<uvmao;rDyif? ,m*kbwm'DedwdkYudk? a'Eday;ukef\/ bduKoHC\? bwudpm0omae?


uddwpfpHkwpfckaom? twda&uHtydktvGefonf? (t<uif;tusef
onf)? e blwykAH rjzpfpzl;? awxdt
k vkyo
f rm;wdo
Yk nf? ]]ty&bma*
aemuftzdYk ? 'g&umeHuav;wdt
Yk m;? a'ray;uket
f ?hH }} wdodYk
ajym? twemydud,
k w
f ikd v
f nf;? *a[wGm,l? cg'ok cJpm;ukeNf y/D
rEknH pdwu
f kd vGepf mG ESpo
f ufapEdik af om? tm[m&Htpmtm[m&ud?k
'domG jrif? t"d0gaowHk onf;cHjcif;iSm? emouo
k rpGr;f Edik u
f ek /f yequfOK;thH? awxdktvkyform;wdkYonf? pwk&moDwdo[m&Spf
aomif;av;axmifwdkYonf? ta[oHkukefNyD/ awxdktvkyform;wdkY
onf? oHCtm;? 'dE' ge0wH vSLtyfaom tvSL0wfu?dk cg'dwmG
pm;okH;cJh? (tvJGokH;pm;vkyfcJh)? um,Oyg'dEucEmukd,f\?
ab'gysufpD;jcif;[laom? r&Pmaojcif;rS? 0g-ao&mtcgrS? y&H
aemuf? 0g-aemufjzpfaom topfcEmudk ,ljcif;? (wpfenf;)
um,\? ab'gysufpD;aMumif;jzpfaom ZD0dwda`E\ ysufpD;jcif;
rEknar0/ / reH tm bkaom awd awmaowDwd rEkn(H eDw"d mwk51)? reH tm bkoH aywd awmaowD wd rEkn(H "mef#-D 125)? ]]tm bkaom
awd awmaowDwd tnH? tm++&? &ftEkAefacs a'Gabmfvm tmudk
&jyK? reH+tnH rEknH}}[kvnf; cGJjyKEdkifonf/
oEdkyfNyD;ykH/ / ]]re+tn}}[k jzpfaomtcg {awoarm avmay
okwfjzifh e\ t-udk MojyK ykxk Asaeokwf tEo'gjzifh Moudk OjyK
aemuft-udv
k nf;acs? tcsKd Uum; ]]0g ya&m tolyg}}okwjf zifh aemuft-udk
acs\/ (Esmo-89? edom-248? oajyed-1 169)
wpfenf;/ / re+tn? e\ t-udkacs avmy wMwmuma&m p
o'gjzifh xkdaus&m Ovm? aemuft-ukdacs/ (ZmvdeD-289? 0daAm-22)
wpfenf;/ / re+tm? a'Gabmfvm? e\ t-udk OjyK aemuftm udk
acs("mef#D-125? 693)/

274

"ry'bmom#Dum

,ru

aMumifh? r&Pmaojcif;[laom pkwdpdwfrS? y&Haemufjzpfaom y#doaEpdwuP? aywd0doa,-NydwmbHk? edAwokjzpfukefNyD/ awbmwdum yeoHk;OK;aom nDaemifwdkYonfum;? yk&doo[ae
a,musmf ;wpfaxmifEiS ?hf o' twl? umvHaojcif;ud?k uwGmjyK? a'0avmauewfjynf? edAw
w
d mG jzpfNy;D ? a'0avmumrS? rEkavmuHvljY ynfov
Ykd nf;aumif;? rEkavmumrS? a'0avmuHokYd
vnf;aumif;? oHo&Emusiv
f nfuek v
f su?f a'Ge0kwu
d ay92urmwdYk
ud?k acayoHk ukeaf pukeNf y/D {0Hodv
Yk Qi?f wa,mukeaf om? aw
bmwa&mxdn
k aD emifwo
Ykd nf? t&[wH ud?k yawEm ukev
f su?f w'g
xdt
k cg? uvsmPurH aumif;rIu?kd u&ok jyKcMhJ uukeNf y/D awxdn
k D
aemif 3 yg;wdo
Yk nf? twemrdro
d nf? yww
d ar0udo
k m? vbok ukef
Ny/D t[H rkcH MoavmauwGm e 'r?d wdodYk rdeaYf wmfrNl y/D
yequf? Adro
d ma&mAdro
d m&rnfaom? &mZmrif;onf? w'g?
aywd0doa,/ / okcawm-okcrS? yua|e-a0;onf\tjzpfjzifh? wmjzpfolwdkYwnf;? aywm? okcork,awm yu|H {EDwd aywm? y++w?
aywmeH+orla[m aywd? (wpfenf;) aywm {0 aywd? ayw+wd? aywd,m+0doa,m aywd0doa,m(oN*K[fbm-292?#Ded-327)? tvkd NydwmbkH[k
oD;jcm;r&Sd&um; NydwmwdkY\ae&mjzpfaom awmawmif jrpf acsmif;okomef
paom t&yfrsm;ukyd if ayw0d o
d ,(Nyw
d m bk)H [k ac:&onf? (wpfenf;) ]]ayw-d
a,0 aywd0doa,m(tbd.|-2 435? aewd.|-129)}}[kwJG? tvkd Nydwm
wkdY\ cEmonfyif aywd0do,rnf\/
wpfenf;/ / ]]yu|awm okcawm t,eH taywH ty*arm aywbma0g wH ywmeH 0doa,mwd aywd0doa,m aywa,med(tH#D-2 147?
om&w-2 19)}}[laom tzGifhtvkd ]]yu|awm okcawm+t,eH taywH
ty*arm taywH-aumif;jrwfaom csrf;omrS uif;jcif;? aywH+ywm aywDaumif;jrwfaom csrf;omrS uif;jcif;okdY a&mufaomNydwmwdkY? ayw+wd?
aywDeH+0doa,m aywd0doa,m}}[k jyKoihfonf/

0*f

"ry'bmom#Dum

275

awoHxdn
k aD emif3 OK;wd\
Yk ? tm,kwa umonf? ta[mod? 0domacg
0domcrnfaom? OygoaumOygoumonf? aum|m*g&daumonf?
(ta[mod)? wa,mukeaf om? Z#dvm&aohwo
Ykd nf? wa,mukef
aom? &mZukrm&mrif;om;wdo
Yk nf? ta[oHk ukeNf y/D awoHxdk nD
aemif 3OK;wd\
Yk ? urum&mtvkyo
f rm;wdo
Yk nf? w'g? ayawok
Nyw
d m wdYk ? edAw
w
d mG jzpfNy;D ? ok*wd'*k w
0d aoeok*wdb0 'k*w
d
b0\ tjym;tm;jzif?h oHo&Emusiv
f nfuek v
f su?f ro uay
b'urm? pwm&d4ckuek af om? Ak'E & medbk&m;4qlwYkd yGiafh wmfr&l m
umvwd\
Yk tMum;umvwdyYk wfv;kH ? AkAk'Ea&&wd Ak'Kyg'Ea&? 'dGEH Ak'Kyg'geH
d m bHk om? edAw
o
k ukef
tE&m(oH#-D 1 287)? aywavmaua,0Nyw
Ny/D awxdNk yw
d m wdo
Yk nf? ro uayb'urm? oAyXrHtvH;k pHk
aom bk&m;&Siw
f \
Ykd a&S;OK;pGm? OyEH yGiahf wmfral om? pwmvDo0o[m,kuH tESp4f aomif; oufawmf&n
S af wmfral om? uukoEH
d *kP&mod? uukH oaEww
D d uukuukoErnfawmfral om? uuk 0kpw
oaEm? (uuk+oH+"m+t)?-ed'-D 373/ b*0EH od?Yk OyouFrw
d mG ? ]]trSmuHwd\
Yk ? 0g-wdzYk ?Ykd tm[m&Htpmtm[m&ud?k vbeumvH&&mtcsed f
uk?d (&rnft
h csed u
f )kd ? tmpdux
rdeaYf wmfryl guke?f }} wdod?Yk ykpo
k ar;
avQmufuek Nf y/D aomxdu
k ukoEjrwfpmG bk&m;onf? ]]wm0pGm? rr
igbk&m;\? umavvufxufawmftcg? e vbdx&Muvdrrhf nf
r[kw?f rr\? ypawmaemuf? r[myx0d,majrBu;D onf? a,mZerwH wpf,Zl emrQ? tbdVk m ,wufvaomf? aumPm*raem emr
aumPm*rernfawmfrlaom? (aumPm*kHrnfaom)? Aka'gonf?
aumPm*raem/ / ueu (ueum'dtmb&P)+tm*reH y0eH , b*0awm OyEumavwd aumPm*raem? ueu+tm*re? uukd aumjyK e-ukd PjyK uudkacs? xkdjrwfpGmbk&m; zGm;yGihfawmfrlcsdef
ZrL'dyfwpfuRef;vkH; a&Trkd;&Gmonfukd taMumif;jyK ]]aumPm*re}}[k trnf
wGifonf?-Ak'0H.|-301/

276

"ry'bmom#Dum

,ru

OyZ
d wdyGiahf wmfrv
l rd rhf nf? wHxdak umPm*kb
H &k m;&Siu
f ?kd ykap,smx
ar;avQmufMuavm?}} wd tm[/ awxdNk yw
d m wdo
Yk nf? wwuH xdrk Q
twdik ;f t&Sn&f adS om? umvHtcsed u
f ?kd acaywGmukeaf p? wo xdk
aumPm*kjH rwfpmG bk&m;onf? OyaEyGiahf wmfrv
l aomf? wHxdb
k &k m;&Sif
ud?k ykpo
k ukeNf y/D aomydxdak umPm*kb
H &k m;&Sio
f nfvnf;? ]]rr umav
e vbdx? rr ypawm r[myx0d,m a,mZerwH tbdVk m ,
D d uayg? (u+yg+
uayg emr-aom? uH (acw)H ygwd &uww
d wd? wHxdu
k ybk&m;&Siu
f ?dk ykap,smx?}}
t)?-ed'-D 783/ Aka'g OyZ
wd tm[/ awxdNk yw
d m wdo
Yk nf? wwuH umvH acaywGm? wo
xdu
k ybk&m;&Sio
f nf? OyaEaomf? wHxdb
k &k m;&Siu
f ?kd ykpo
/k aom
ydxdu
k ybk&m;&Sio
f nfvnf;? ]]rr umav e vbdx? ye
tEG,um;? rr\? ypawm? r[myx0d,monf? a,mZerwH rQ?
tbdVk m ,aomf? a*gwarm emraom? Aka'gonf? OyZ
d wd? w'g
? wkrmS uHwd\
Yk ? waumaqGrsK;d jzpfaom? Adro
d ma&m emrAdro
d m&
rnfaom? &mZmrif;onf? b0dwdvdrrhf nf? aomxdAk rd o
d m&rif;
onf? owKtm;? 'geH-ud?k 'wGmNy;D ? wkrmS uHwdzYk ?Ykd 0g-oifwt
Ydk xHo?Ydk
ywukodkvftzdkYudk? ygaywd a&mufapvdrrhf nf? 0g-ydo
Yk vdrrhf nf?
w'gxdt
k cg? vbdx&ukev
f rd rhf nf?}} wd tm[/ awoHxdk
Nyw
d m wd\
Yk ? 0g-wkrYd mS ? {uHwpfcak om? Ak'E & H bk&m;ESpq
f w
l Ydk yGiahf wmfr&l m
umvwd\
Yk tMum;umvonf? aoG'0d oo'doH eufjzefaeYEiS hf wlonf?
ta[mod-Ny/D awxdNk yw
d m wdo
Yk nf? wxm*awa*gwrbk&m;&Sio
f nf?
OyaEaomf? Adro
d m&&nmonf? yXr'd0oHyXraeY? 'gaetvSLud?k
'daEtyfaomf? yw ud?k tvbdwmG r&rl? &wb
d ma*nOft
h zdYk ?
ab&0o'H aMumufrufz,
G t
f oHu?kd uwGm? &anmrif;ud?k twmeH
uk,
d u
f ?kd ',ok jrifapukeNf y?D 0gjyukeNf y?D aomxdAk rd o
d m&rif;onf?
yke'd0aoaemufwpfaeY? a0VK0eHod?Yk *Em? wxm*wtm;?
wH y0w xdjk zpfyu
Hk ?kd tma&mapodavQmufNy/D

0*f

"ry'bmom#Dum

277

owmonf? ]]r[m&mZBu;D awmurmrS? a'Ge0kwu


d yrwau
92urm\txuf? zkAk'u
mavzkbk&m;&Sif yGiafh wmfr&l mtcg?
0g-zkbk&m;&Siv
f ufxufawmftcg? {awNyw
d m wdo
Yk nf? w0
oif\? wumaqGrsK;d wdw
Yk nf;? bduK oC
H tm;? 'dE' ge0wH vSL
tyfaom tvSL0wfu?dk cg'dwmG pm;ok;H cJ
h ? (tvJo
G ;Hk pm;vkycf
hJ )? aywavmauNyw
d m bHk ? edAw
w
d mG ? oHo&Emukev
f su?f uukoEm'a,muukoEtp&Su
d ek af om? Aka'wdu
Yk ?kd ykpw
d mG ar;avQmuf?
aw[dxdb
k &k m;&Siw
f o
Ykd nf? ''d rnfrnfaom pum;udv
k nf;?
0kwm rdeaYf wmfrt
l yfuek o
f nf? ([kwmG )? {wuH rQtwdik ;f t&Sn&f adS om?
umvHtcgywfv;kH ? w0oifrif;Bu;D \? 'geHud?k ypmoDormemawmifh
wukev
f su?f [da,smraeYu? w,monf? 'gaeud?k 'daEtyfaomf?
ywukokdvftzdkYudk? tvbrmemr&ukefonf?([kwGm)? {0HodkY?
tuHok jyKuek Nf y?D }} wd tm[/ ]]baE 'gedyd ,cktcgvnf;? 'daE
tyfaomf? vbdEd u&Muvdrrhf nfavm}} wd-Ny/D ]]r[m&mZ
tmrtdr;f ?}} wd-Ny?D &mZmonf? Ak'y r ck H bk&m;trSL;&Sad om? bduK oHCH ud?k edraEwmG yifzh w
d
f ? yke'd0aoaemufwpfaeY? r[m'geH
Bu;D pGmaom tvSLud?k 'wGmNy;D ? ]]baE&m; awmtcgrSp?
awoH aywmeHxdNk yw
d m wdzYk ?Ykd 0g-twGu?f 'dAt
EygeHewfjzpfaom
pm;zG,f aomufz,
G o
f nf? orZw
k jynfph ykH gapownf;?}} wdodaYk jym?
yw ud?k t'goday;a0Ny?D awoHxdNk yw
d m wdzYk ?Ykd 0g- twGu?f wax0
xdak jymonft
h wdik ;f om? edAw
d Ny?D yke'd0ao? e*gt0wfrqD; tcsn;f
ES;D wdo
Yk nf? 0g-ud,
k w
f ;kH vH;k wdo
Yk nf? [kwmG ? twmeHud,
k u
f ?kd 'aoHk
jrifapMuukeNf y?D 0gjyMuukeNf y?D &mZmonf? ]]baE tZ,aeY? e*g
wdo
Yk nf? [kwmG ? twmeHud?k 'aoHk ukeNf y?D }} wd? tma&mapod
avQmufNy?D ]]r[m&mZ awonf? 0wmedt0wfwu
Ykd ?kd e 'dEm edrvSL
tyfuek af o;?}} wd-Ny?D &mZmydonfvnf;? yke'd0ao? Ak'y r ck
&Sad om? bduK oC
H tm;? pD0&'geHouFe;f tvSLud?k 'wGmNy;D ?

278

"ry'bmom#Dum

,ru

]]awmtcgrSp? awoH aywmeHwdzYk ?Ykd 0g-wdt


Yk wGu?f 'dA0 wmed
ewfjzpfaom t0wfwo
Ykd nf? a[mEKjzpfygapukeo
f wnf;?}} wd
odaYk jym? (yw ud)k ? ygayoda&mufapNy?D 0g-ydo
Yk Ny/D wHcPan0xdk
cPyif? awoHxdNk yw
d m wdzYk ?Ykd 0g-twGu?f 'dA0 wmedwdo
Yk nf? OyZo
k
jzpfuek Nf y/D awxdNk yw
d m wdo
Yk nf? aywwbm0HNyw
d m wd\
Yk twabmud?k
(Nydwmb0ukd)? 0dZ[dwGmpGefY? 'dAwbma0ewfwdkY\ twabm
?(ewfb0)? oP[o
k aumif;pGm wnfuek Nf y/D owmonf? tEkarm'eHud?k ua&maEmjyKawmfrv
l aomf? ]]wda&mukaok wd|E}D }wdtm'dem]]wda&mukaok wd|E}d }[laom tp&Sad om pum;jzif?h wda&mukmEkarm'eHwda&muktEkarm'emud?k tumodjyKawmfrNl y/D tEkarm'em0omaetEkarm'em\ tqH;k ? pwk&moDw,
d m-aom? ygPo[meHwd\
Yk ? "rmbdora,monf? ta[modNyD/ wdodkY?
owmonf? awbmwduZ#dvmeH3yg;aom nDaemif&aohw\
Ykd ? 0wKH
0wKu?kd uaxwGma[mawmfr
l ? rrd "ra'oeHukv
d nf;? tm[&d
aqmifawmfrNl y/D
baE t*om0um yewdkYonfum;? utb,faumif;rIudk?
u&ok enf; wdodYk ar;avQmufuek Nf y/D t*om0ubm0g,
t*om0utjzpftusK;d iSm? yweH qkawmif;rIu?kd u&ok ukeNf y/D [d
csUJ OK;th?H awmurmrS? uyowo[m"duurmwpfoed ;f
tvGe&f adS om? uymeHurmwd\
Yk ? toacs,
F stoacs\
F ? rwau
txuf? om&dyak wmom&dyMk wmonf? jAm[Pr[momvukav
rsm;aom OpmESp&f adS om ykPm ;rsK;d ? edAw
d Ny/D emareemrnftm;jzif?h
o&'rmPa0g emro&'vkvifrnfonf? ta[modNy/D arm*vm aem
arm*vmefonf? *[ywdr[momvukavrsm;aomOpmESpf&Sdaom
ol<u,frsK;d ? edAw
d Ny?D emaretm;jzif?h od&0d euk#Krad um emrod&-d
0eol<u,frnfonf? ta[mod/ Oabmyd2a,mufvnf;jzpfuek af om?

0*f

"ry'bmom#Dum

279

awxdo
k &' od&0d ewdo
Yk nf? o[yHou
k VD umtwlwuG ajrrIew
f Ydk
l d uDVo
w
l d o[yHou
k VD um(tH#-D
jzihf upm;bufjzpfuek af om? o[ yHo[
1 149)/ o[m,umwdo
Yk nf? ta[oHk ukeNf y/D awokxdk 2a,muf
wdw
Yk iG ?f o&'rmPa0gonf? ydwk zcif\? tpa,euG,v
f eG &f mtcg?
ukvoEuH trsK;d \ Opmjzpfaom? r[m"eHrsm;pGmaom Opmud?k y#dyZw
d mG &? {u'd0oH? &a[m*awmqdwNf ird &f mt&yfoYkd a&muf
onf? (ormaem-aomf?) pdaEod Ny?D (u)? ]]t[Honf? "avmuwbm0ar0avmutwabmudkom? (rsufarSmufb0ukdom)?
Zmemrdod\? y&avmuwbm0Haemufavmutwabmud?k (aemuf
b0uk)d ? aem (Zmemrd)rod/ ZmwowmearG;zGm;vmaom ow0g
wd\
Yk vnf;? r&PH emraojcif;rnfonf? "k0H Nr\
J ? r,monf? {uH
wpfcak om? yAZH &aoh&[ef;tjzpfo?Ykd yAZw
d mG uyfa&muf? armu"r*a0oeHxGuaf jrmufaMumif; edAm efw&m;udk &SmrS;D jcif;ud?k umwHk iSm?
0wdoif\
h ?}} wd-Ny/D aomxdo
k &'vkvifonf? o[m,uHoli,f
csi;f od&0d exHo?Ykd OyouFrw
d mG ? tm[Ny?D (u)? ]]or od&0d e
rdwaf qGo&d 0d e t[Honf? yAZw
d mG &aohtjzpfoYkd uyfa&muf?
armu"rH ud?k *a0odmrd&SmrS;D awmhrnf? wGH onf? r,mESi?hf o'
twl? yAZw
d kH iSm? ou
d odpGr;f Edik rf nfavm e ou
d odrpGr;f
Edik rf nfavm}} wd -ar;Ny/D ]]orrdwaf qG e ou
d mrdrpGr;f Edik yf g?
wGaH ,0oifonfom? yAZm[d&aoh&[ef;jyKavm?}} wd-Ny/D aom
xdo
k &'vkvifonf? pdaEod Ny?D (u)? ]]y&avmuHaemufavmuok?Yd
(aemufb0ok)Yd ? *paEmoGm;vaomf? 0g-oGm;olonf? o[ma, 0g
wdu
Yk v
kd nf;aumif;? wdrad w 0gaqGrsK;d rdwaf qGwu
Ykd v
kd nf;aumif;?
*a[wGmac:? *awm emroGm;olrnfonf? ewd r&S?d twem
rdro
d nf? 0g-ud,
k w
f ikd ?f uwHjyKtyfaomuHonf? twaem0rdrzd o
Ykd m?
0g-twGuo
f m? a[mwd\?}} wd-Ny/D wawmxdrk aS emuf? &weaum|m*g&H&wemxm;&mb@mwdu
k u
f ?kd 0d0&maywGmzGiahf p? uyP-

280

"ry'bmom#Dum

,ru

'u
d 0PdAu
,mpumeHtxD;userf o
JG q
l if;&J c&D;oGm;{nfo
h nf tvSL
\*kPu
f kd ajymqdck s;D rGr;f wwfaomtvSLcH *kPu
f rkd ajymbJ tenf;i,f
aom 0wKukd awmif;&rf;wwfaom olawmif;pm;wdkYtm;? r[m'geH
Bu;D pGmaomtvSLud?k 'wGm? yAwyg'Hawmifajcod?Yk y0dow
d mG 0if?
uyP'du 0PdAu ,mpumeH/ / uyPm p+t'dum p+0PdAum
p+,mpum p uyP'du0PdAu,mpum? xdw
k iG f uyP[lonf qif;&Jol
wkw
Yd nf;? ]]uyD,aEwd (oem;tyfuek o
f nf\tjzpfaMumih)f uyPm? uy+,k?
uyPm
(oDbm-4 23)}}[kjyK/ uyPm
uyPmwd 'k*wm 'vd'rEkm?-'D.|-1 266/
t'du
m/ / ]]t'geH *pEw
D d t'du
m}}[kjyK? ,lZem0ufxuf renf;aom
c&D;&Sno
f mG ;olwu
Ydk dk ]]t'du
m}}[k ac:onf(oDbm-4 23)/ t'du
mwd yxm0daem?-'D.|-1 266/
0PdAu
mm/ / 'geESihf 'ge&Sifukd csD;rGrf; awmif;olukd ]]0PdAu}}[k ac:
onf? 'gezvH 0aPwGm 0uEd ,mpEDwd 0edAum("mef#D-740)? *kP p
zv p 0aPe udwa ee yoHom, ,mpdwmG 0uEd tm''Ed *PSEw
D d
0PdAu
m? 0P+ 0u+t? Pwpfv;Hk ukad cs 0a'Gabmfvm vm?-"mefeo
d pf740? (wpfenf;) *kPudwaee 0eEd ,mpEDwd 0PdAum? 0e+PGK? Avm
eukd PjyK? (wpfenf;) 0edrSd ,mpeuar ed,kwm 0edAum? 0ed+P? Avm
eukd P jyK?-"mefed-740? tem*w0H.|? (wpfenf;) 0eeH ,mpeH 0ed? 0e
pEw
D d 0PdAu
m? 0edaemif pw ,ypn;f ? 0eD,[laom emr"mwf
aemif PGKypnf;ouf tujyK? (0eD,u)? ,ukd 0jyK 0a'Gabmf eD &
eukd PjyK? (wpfenf;) 0ed,m twmeH yEDwd 0PdAum? 0ed+yg+t? (0edy)?
onm(oGw) uypn;f ouf? (0edyu)? yuk0d 0a'Gabmf eukd PjyK("mefed
0PdAu
mmwd a, ]]|H 'dEH uEH remyH
opf-740? tr&? uy? aumwKb)/ 0Pd
umave te0ZH 'dE?H ''H pdwH yoma',s? *pwk b0H jA[avmu}} Edt
m'dem
ea,e 'ge 0PH axmr,rmem 0dp&Ed?-'D.|-1 266/
,mpum/ / rcs;D rGr;f bJ awmif;oludk ]],mpu}}[k ac:onf? ]],mpEDwd
,mpum
,mpum}}[kjyK? ,mpum
,mpumwd a, ]]yowrwH a'x o&m0rwH a'xm}}wdtm'Ded 0wGm ,mprmem 0dp&Ed?-'D.|-1 266/

0*f

"ry'bmom#Dum

281

odyAZH &aohtjzpfoYkd uyfa&mufjcif;od?Yk yAZd uyfa&mufNy/D {aum


wpfa,mufvnf;aumif;? a'G2a,mufwdkYvnf;aumif;? wa,m3
a,mufwv
Ykd nf;aumif;? wd {0Hod?Yk wxdo
k &'&aoh\? tEkyAZH twkvu
kd
f &aohtjzpfuyfa&mufjcif;od?Yk yAZw
d muyfa&mufuek f
aom? pwkowwo
d [rwm7aomif;4axmiftwdik ;f t&Sn&f u
dS ek f
aom? Z#dvm&aohwo
Ykd nf? ta[oHk ukeNf y/D aomxdo
k &'&aohonf?
y5yg;ukeaf om? tbdnmtbdnmOfwu
Ykd v
kd nf;aumif;? t|8yg;
ukeaf om? ormywad ,m pormywfwu
Ykd v
kd nf;aumif;? edAa wwmG
jzpfapNy;D ? awoH Z#dvmeHxd&k aohwt
Ykd m;? uodPy&durH uodP
k ;f
y&duu
H ?dk 0g-uokP
d ;f 0ef;wdYk ]]yx0D yx0D}}ponfjzihf pD;jzef;yGm;rsm;yku
H ?kd
tmpdud ajymjyNy/D oaAukeaf om? awydxd&k aohwo
Ykd nfvnf;? y
ukeaf om? tbdnmwdu
Yk v
kd nf;aumif;? t|ukeaf om? ormywad ,m
pwdu
Yk v
kd nf;aumif;? edAa woHk jzpfapMuukeNf y/D
awe ora,e? taemr'D emrtaemr'Drnfawmfrl
aom? ormorKa'gonf? avmau? O'yg'dNy/D e*&HNrKd Uawmfonf?
pE0wD emrpE0wDrnfonf? ta[modNy?D ydwmcrnf;awmfonf?
,o0g emr,o0grnfaom? cwad ,mrif;onf? (ta[mod)? rmwm
r,fawmfonf? ,aom"&m emr,aom"&m rnfaom? a'0Drdz&k m;
onf? (ta[mod)? aAm"daAm"dyifonf? tZKekaumaxmufMuyhH if
onf? (ta[mod)? edoabm pedobax&fvnf;aumif;? taemarm
ptaemrax&fvnfaumif;? (wdod?Yk ) a'Gukeaf om? t*om0um
t*om0uwdo
Yk nf? (ta[oHk ukeNf yD?) Oy|maumtvkyt
f auR;onf?
0kaPm emr0kPrnfaom &[ef;onf? (ta[mod)? okE& m p
okE& max&Dvnfaumif;? okrem pokremax&Dvnf;aumif;? (wd
od)Yk ? a'Gukeaf om? t*om0dumt*om0dumrwdo
Yk nf? ta[oH/k
tm,koufawmfonf? 0owo[HtESpfwpfodef;onf?

282

"ry'bmom#Dum

,ru

ta[mod? o&D&H ud,


k af wmfonf? t|ynmo[wKaA"H 58awmif
tjrif&h o
dS nf? (ta[mod)? o&D&ybmud,
k af wmf\ a&mifjcnfawmf
onf? 'Gg'oa,mZeH12 ,lZemwdik w
f ikd ?f z&dysUH EHUNS y?D bduK owo[y&d0ga&m&[ef;wpfoed ;f tjct
H &H&o
dS nf? ta[mod/ aomxdt
k aemr
'Db&k m;&Sio
f nf? {u'd0oH? ypLoumav? r[mukPmormywad wmrS? 0k|m,? avmuHud?k a0gavmauaEmaomf? o&'wmyoHo&'&aohu?kd 'domG ? ]]tZ,aeY? r,SH \? o&'wmyo\? oEu
d H od?Yk *wypa,eoGm;jcif;[laom taMumif;aMumif?h
"ra'oem ponfvnf;? r[wDBu;D us,o
f nf? b0dwdvdrrhf nf?
aom pxdo
k &'&aohonfvnf;? t*om0u|meHt*om0u&mxl;ud?k
yawwdawmif;vdrrhf nf? wxdo
k &'&aoh\? o[m,aum
oli,fcsi;f jzpfaom? od&0d euk#Krad umonf? 'kw,
d om0u|meH'kwd
,t*om0u&mxl;ud?k (yawwdrnf?) a'oemy&da,momae p
vnf;? txdo
k &'&aoh\? y&d0g&mtjct
H &Hjzpfuek af om? pwk
owwdo[rwm7aomif;4axmiftwdkif;t&Snf&Sdukefaom?
Z#dvmwdo
Yk nf? t&[wH od?Yk ygykP
d Ed a&mufuek v
f rd rhf nf? r,m
onf? wwxdo
k &'&aoh\ txHo?Ykd *EHKiSm? 0wdoif\
h ?}} wd
odMYk uaH wmfr
l ? twaem\? ywp0D &Hud?k tm'g,,lawmfr
l ?
tnHtjcm;aom? ud &[ef;wpfyg;yg;ud?k temraEwmG rac:rl?
oDa[m 0d,jcaoFu
h o
hJ ?Ykd {upa&mwpfyg;wnf;<uoGm;awmfro
l nf?
[kwmG ? o&'wmyo\? taE0godauokteD;aewynfw
h o
Ykd nf?
zvmzvwm,opfo;D i,f opfoD;BuD;tusKd;iSm? *awokoGm;ukef
vaomf? ]]ar\? Ak'b
m0Hbk&m;\tjzpfu?kd Zmemwkodapownf;?}}
wdodkY? t"d|[dwGmt"d|mefawmfrl? o&'wmyoonf?
yEa0Munfah epOfyif? tmumoawmaumif;uifr?S Mow&dwmG
oufqif;awmfrl? yx0d,H? ywd|modwnfawmfrlNyD/ o&'wmyaomonf? Ak'g Ekbm0a0bk&m;&Si\
f tmEkabmfawmfuv
kd nf;

0*f

"ry'bmom#Dum

283

aumif;? txdb
k &k m;&Si\
f ? o&D&edyw
pud,
k af wmf\ Ny;D jynfph ykH u
kH kd
vnf;aumif;? 'domG Munf
h ? vuPraEvuPmusr;f aA'ifusr;f
wdu
Yk ?dk 0g-vuPmBu;D i,fwu
Ydk kd jywwfaom aA'ifusr;f wdu
Yk ?kd oro-d
wGmoHk;oyfqifjcif? ]]ar[d vuaP[dvuPmwdkYESifh?
orEm*awm emrjynfph akH omolrnfonf? t*g&raZtdr\
f tv,f?
0oaEmaevaomf? pu0wD pMum&wemudk vnfapEdik af om? &mZm
rif;onf? a[mwdjzpfwwf\? yAZaEm&Sif &[ef;jyKvaomf? avmau? 0d0pa'gzGichf mG tyfNy;D aom &m* a'gopaom trk;d tum&Sad wmfrl
aom? 0g&m*a'gopaom trd;k tumudk zGichf gG awmfrNl y;D aom? oA-k
Aka'goAnKb&k m;&Sio
f nf? a[mwdjzpfwwf\? t,H yk&ad omonf?
vuPraE/ / vuPmed p rEmed p vuPrEmed(okwed.|-2
207)/ vuP'Dyemed rEmed vuPrEmed('D#D-1 291? oD#Dopf-2 228)/
0d0pa'g/ / &m*a'goarm[rme'd|dudavowPSmocFgwH q'eH
tm0&PH 0d0#H 0d'HodwH 0d0#uH {awemwd 0d0pa'g('D.|-2 36? oD#Dopf2 243)/ tzGihft& ]]0d0#+q'}}ukd pyfxm;&um; ]]0d0#pa'g}}[k&SdvQif ykd
aumif;onf? #a'Gabmfvm ]]0d0pa'g}}jzpfonf[kMuH? q&mwkdYum; ]]0d0#pa'g}}ygXfukd ESpfoufawmfrlonf? xkdaMumihf ]]0d0&D,dwmwd 0d0a#m? q'D,aw taeemwd qa'g? 0d0a#m+qa'g a,emwd 0d0pa'g}}[k jyKawmfrl
onf/ (oDbm-3 342)
wpfenf;/ / 0d0,dwaAm 0d*arwaAmwd 0d0am? qma'wd y#dpma'wDwd qa'g? 0d0am+qa'g taeemwd 0d0pa'g-uif;aptyfNy;D aom
&m*a'gopaom trk;d tumtum&Sad om bk&m;&Si?f yk'o
f nf &mZm'd*P
dk ;f
]]0d0#p'g}}[kvnf;aumif; yk&o
d m'd*P
dk ;f ]]0d0#pa'g}}[kvnf;aumif; 2rsKd ;&S\
d /
(oD#Dopf-2 243? eDwdy'-219? eDwdokw-45?)/
wpfenf;/ / 0+qa'g p 0p'g-0#f3yg; &m*paom trkd;tum
7yg;? 0d0pa'[d 0d*awm 0d*wm 0g 0p'g ,mwd 0d0pa'g-0#f3yg;
&m*paom trkd;tum 7yg;wkdYrS uif;awmfrlaom bk&m;&Sif? 0g-uif;aom
0#f3yg; &m*paomtrkd;tum7yg;&Sdawmfrlaom bk&m;&Sif? q't& 'D.|-

284

"ry'bmom#Dum

,ru

edo
H ,H,krH mS ;oHo,r&Sad omtm;jzih?f (oHo,rJ)h ? 0g-pifppf{uef
trSew
f u,fyif? Aka'gbk&m;wnf;?}} wdod?Yk ZmedwmG od? ypK*r eH
c&D;OK;BuKd qkd jcif;ud?k uwGm? yywd|ad weig;yg;aomwnfjcif;jzif?h
0Ew
d mG &Scd ;kd Ny;D ? t*goeHjrwfaom ae&mud?k ynmaywGmcif;?
t'goday;vSLNy/D b*0gonf? ynawcif;xm;tyfaom? t*goae
jrwfaom ae&m? edo'D d xkid af wmfrNl y/D o&'wmyaomydonfvnf;?
twaemrdrt
d m;? tEkp0 u
d H avsmufywfaom? tmoeHud?k *a[wGm
,l? {urEH ? edo'D d Ny/D
wo ora,xdt
k cg? pwkowwo
d [Z#dvm7aomif;
4axmifuek af om&aohwo
Ykd nf? yPDwyPDwmedrGejf rwfuek f rGejf rwf
ukeaf om? 0g-tvGerf eG jf rwfuek af om? MoZ0EmedtqDMoZm&Su
d ek af om?
zvmzvmedopfo;D i,f opfo;D Bu;D wdu
Yk ?kd *a[wGm,l? tmp&d,q&m\? oEu
d H od?Yk orwm a&mufvmukeo
f nf? (ormem-jzpfuek f
vaomf)? Ak'g ea0wd\
Yk vnf;aumif;? tmp&d, p\vnf;aumif;?
edoEd m oeHxdik af eaomae&mud?k MoavmauwGmMunf
h ? tm[Hok
ajymukeNf y?D (u)? ]]tmp&d,q&m r,Hwynhaf wmfwo
Ykd nf? ]ro
1 223tvkd ]]&m* a'go arm[ rme 'd|d t0dZm 'kp&dw}}[laom 7yg;
'D.|-2 36tvkd ]]&m* a'go arm[ rme 'd|d udavom wPSm}}[laom
7yg;ukd,l/
wpfenf;/ / 0awm 0d*awm 0d0am? q'awm+0d*awm 0dpa'g?
0d0am p+aom+0dpa 'g pmwd 0d0pa'g-0#frv
S nf; uif;awmfrl &m*paom
trdk;tumrSvnf; uif;awmfrlaom bk&m;&Sif? ]]0d00dpa'g}}[k qkdvkdvsuf
aemufyk'f 0dukd acs?(oD#Dopf-2 243)/
edHo,H / / wwd,mteuf 'kwd,mouf? (wpfenf;) Bud,m0d
aooeteuf 'kw,
d mouf? ]]orH orEm 0g aowd y0www
D d oHoa,m?
eaww oHoa,mwd edHoa,m(y#doH.|-2 141)}}[kjyK/ edHo,Ed
toaEa[e? {uaEemwd tawm?-O'ge.|-144? om&w-3 411/

0*f

"ry'bmom#Dum

285

avmauavmu? wkarS[d toifq&mwdx


Yk uf? r[Ewa&m
omjrwfoo
l nf? ewd r&S?d } wdodrYk w
S x
f if? 0dp&mrvSnv
hf nf
aexkid yf guke\
f ? t,H yk&ad om yeonfum;? wkarS[d wdx
Yk uf? r[Ewa&m ranomjrwfonf[k xifyg\?}} wd-odYk ajymukeNf y/D
]]wmwmcspo
f m;wdYk utb,fov
Ykd si?f 0a'xajymukeo
f enf;? omoayerken
f if;aphEiS ?hf o' wuG? t|o|da,mZeowo[kaA"H
,lZemwpfoed ;f ajcmufaomif;&Spaf xmiftjrif&h adS om? odaeHk jrif;rd&k f
awmifu?kd orHwlnaD tmif? umwHk iSm? pxvkv
d m;ukeb
f \
d ? ykw-
umom;i,fwYkd oAnKAak 'eESi?hf o' wuG? rrHighu?kd OyrHEIid ;f ,SOf
aMumif;(EIdif;,SOfp&m)tjzpftm;jzifh? 0g-EdIif;,SOfjcif;ukd? a&SUorHuJhokdY
Bu,
d m0daooeMu
H a&SUenf;ay;onf? rm u&dw rjyKMuESi?hf }} wd-odYk
ajymNy/D txxdt
k cg? aw wmyomxdk&aohwdkYonf? ]]t,H
a,mufsm;(yk*Kd v)f onf? w&oawm,kwn
f ahH om ow0g(yk*Kd v)f
onf? oap tb0dtu,fjzpft?hH ({0H owdaomf)? trSmuH
wd\
Yk ? tmp&da,monf? {0lyH odo
Yk abm&Sad om? OyrHOyrmud?k
0gEIid ;f ,SOrf u
I ?kd e tm[&draqmif&m? t,H yk&ad omonf? ,m0
tvGet
f uJomvQi?f r[m 0wBu;D jrwfoyl gwum;}}wdodYk pOf;
pm;? oaA0tvHk;pHkaom&aohwdkYonfyif? yga'okajcawmfwdkY?
edywdwmG 0yfpif;? od&omOK;acgif;jzif?h 0Eo
k &Scd ;kd ukeNf y/D txxdrk S
aemuf? aexd&k aohwu
Ykd ?kd tmp&da,monf? tm[Ny?D (u)? ]]wmwm
cspo
f m;wdYk trSmuHwd\
Yk ? 0g-rSm? Ak'g eHwdt
Yk m;? tEkp0 ad umavsmuf
ywfaom? a',s"armay;vSLxdu
k af om oabm&Sad omypn;f onf? 0g
vSLzG,0f wKonf? ewd r&S?d owm ponfvnf;? bdum pm&a0vm,H
qGr;f tusdK;iSm vnfv
h nf&mtcsed f ? 0gqGr;f cH<ucsed f ? "t&yfo?Ykd
tm*awm<uvmawmfrlNyD? r,HwdkYonf? ,xmowdowdtm;
avsmpf mG ? 0g-tpGr;f &So
d avmuf? ,xmAvHtiftm;tm; avsmpf mG ? 0gtiftm;&So
d avmuf? a',s"rH ud?k 'mray;vSLMupd?Yk wkarSwdo
Yk nf?

286

"ry'bmom#Dum

,ru

yPDwH rGejf rwfaom? ,H ,H zvmzvHtMuiftMuifopfo;D i,f opfo;D


Bu;D onf? (tw)d ? wH wH (zvmzvH)ud?k tm[&xaqmif,cl MhJ uavm?}}
wdodaYk jym? tm[&maywGmaqmif,al p? [awvufwu
Ykd ?kd
a"m0dwmG aq;? o,Hud,
k w
f ikd ?f wxm*w\? yawoydwf ?
ywd|mayodwnfapNy?D 0g-avmif;Ny/D owm&monf? zvmzavud?k
y#d*[
w
d rawcH,al wmfrt
l yfumrQjzpfaomfom? (cH,v
l Qicf ,
H cl si;f )?
a'0wmewfwo
Ykd nf? 'daAmZHewfMoZmud?k 'd0+d Zmwm 'dAm ? 'dAm +MoZm
d o
k xnfu
h ek Nf y/D aom
'daAmZm-ewfjzpfaomMoZm?-rtlyged-2 427/ yuy
wmyaomxdo
k &'&aohonf? O'urd a&udv
k nf;? o,ar0ud,
k w
f ikd f
omvQi?f y&dma0wGmxuf0ef;usif ,kad p? 0g-ppf? t'goduyf
vSLNy/D wawmxdrk aS emuf? bwupd H qGr;f bkO;f jcif;udpu
?kd uwGm?
ow&donf? edodaExdkifawmfrlvaomf? oaAukefaom? taE0godauteD;aewynfw
h u
Ykd ?kd yaumodwmG ac:? owK\? oEad u
txHawmf? om&PD,uxHtNrrJ jywf trSw&f xdu
k af om pum;ud?k
om&PD,uxH/ / umvEa& o&dwA,w
k m qom&PD,y#do,
H w
k m
0g uxm om&PD,uxm(r#D-2183)/ ]]o&dwA,kwm}}[laom tzGifhtvkd
]]o&dwAmwd om&PD,m-trSwf&xkdufaompum;}}[kjyK? o&(pdEmteuf)
+tPD,? ]]o&PD,m}}[kqv
dk v
dk suf o 'DCjyK? (wpfenf;) ]]oma&wAmwd
om&PD,m-tqufrjywf jzpfapxkdufaompum;}}[kjyK? o&(*wdteuf)+
aP+,k? xkad emif ]]om&PD,m p+om+uxm pmwd om&PD,uxm}}[k
quf/ (om&w-1 337? oD#o
D pf-2 35? 248? yg&mbm-1 501)
aemufenf;tzGihf/ / ]]qom&PD,y#doH,kwm}}[laom tzGihftvkd
]]om&D,aEwd om&PD,m-&Snaf omumvokYd a&mufaptyf (ESp&f n
S u
f si&fh )
aom tusirfh sm;? (wpfenf;) o&dwAmwd om&PD,m-tNrrJ jywf trSw&f vsuf
usihftyfaom tusifhrsm;? om&PDa,[d+y#doH,kwm+uxm om&PD,uxm-om&PD,tusihfESihf pyfaompum;}}[kjyK? om&PD,tusifh 6yg;ukd
tH-2 255I/

0*f

"ry'bmom#Dum

287

uaxaEmajymvsu?f edo'D d xdik af eNy/D owmonf? ]]a'Gukeaf om?


t*om0umwdo
Yk nf? bduK oaH Ce&[ef;taygif;ESi?hf o' twl?
tm*pEK vmapukeo
f wnf;?}} wd? pdaEod Ny/D awxdt
k *om0u
2yg;wdo
Yk nf? owK\? pdwH pdwaf wmfu?kd wGmod? owo[cDPmo0y&d0g&mwpfoed ;f aom &[Emtjct
H &H&u
dS ek o
f nf? ([kwmG )?
tm*Em<uvm? owm&Hud?k 0Ew
d mG ? {urEH ? t|Hok wnf
ukeNf y/D
wawmxdrk aS emuf? o&'wmyaomonf? taE0godauwdu
Yk ?dk
tmraEod ajymNy?D (u)? ]]wmwmwdYk Ak'g eHwk\
Yd ? 0g-wdzYk ?Ydk edoEd m oerd xdik af wmfr&l mae&monfvnf;? eDpH edr\
hf ? orPowo[meH
&[ef;wpfoed ;f wd\
Yk ? 0gwdzYk ?Ydk tmoerd ae&monfvnf;? ew?d tZ
,aeY? wkarS[d wdo
Yk nf? OVm&HrGejf rwfaom? Ak'o
um&HjrwfpmG bk&m;
ukd aumif;rGefkdaopGm jyKpkylaZmfjcif;ukd?0g-jrwfpGmbk&m;zdkY kdaopGm
h ?
jyKtyfaom ypn;f ud?k r[moum&H(ESm-4)I/ umwHk iSm? 0wdoif\
yAwyg'awmawmifajcrS? 0P*EorEm edtqif; teHEY iS hf jynhpf u
kH ek f
aom? ykyg edyef;wdu
Yk ?kd tm[&xaqmifacsMuavm?}} wd-odYk ajym
Ny/D uxeumavmajymqd&k mtcsed o
f nf? yyam 0d,Mumjrifo
h uJo
h ?Ykd
a[mwd\? ye-pifppfum;? 0g-tMuihaf Mumih?f 'rd awmwefc;kd &So
d \
l ?
(wefc;kd &Si\
f )? '0d o
d a,mwefc;kd t&mud?k tpdaEa,smrMupH nftyf
rMupH nfEikd ?f wdxdak Mumif?h rk[w
k r awae0wpfr[
k w
k rf Qjzifo
h mvQi?f
(wpfcPrQjziho
f mvQi)f ? aw wmyomwdo
Yk nf? 0P*EorEm edukef
aom? ykyg edwdu
Yk ?kd tm[&dwmG aqmif,
l ? Ak'g eHwdzYk ?Ykd 0gwdt
Yk wGu?f
a,mZeyrmPHwpf,lZemtwdkif;t&Snf&Sdaom? ykygoeH-yef;wdkYjzihf
a,mZeyrmPH/ / ,kZaw raem ,odEd a,mZeH(uy'Kr)? y&dap'H
,kZwd {w {awe0gwd a,mZeH(ucFg.r[m#D-3161)? a,mZeH+yrmPH
tmwd a,mZeyrmPH? omoemusr;f tvkd wpf,Zl em 12 rkid f 5 zm

288

"ry'bmom#Dum

,ru

jyKtyf(cif;tyf)aom ae&mud?k (yef;ae&muk)d ? ynmayoHk cif;ukeNf y/D


ObdEH2yg;ukefaom? t*om0umeHwdkYzdkY? 0gwdkYtwGuf? wd*g0kwH
vkH tawmif-360(ay-540)&S\
d / vDvm0wDusr;f tvkd wpf,Zl em 9 rkid f
tawmif-320 &S\
d ? rwE&tvkd wpf,Zl em 1 rkid f 1-zmvkH tawmif-40
&S\
d ? xk3d rsKd ;wkw
Yd iG f omoem,lZemjzifh jrihrf &dk af wmif pMum0Vmawmiftjrifu
h dk
a&wGut
f yf\? NrKd U&GmtuGm ta0;ponfwYdk oihaf vsm&f m ,lZemjzihf a&wGuf
oifh\/ wpfrkdifrSm aytm;jzifh 5280 ay tawmiftm;jzifh 3520 awmif
rDwmtm;jzihf 1609.35rDwm uDvkdrDwmtm;jzihf 1.609 uDvkdrDwm &Sd\/
("mefedopf-79? jref"mef)
tjcm;tqkdrsm;/ / wpf,lZemonf ]]t*Fvdyfrkdif 4 rkdif okdYr[kwf 5
rkdif}}[kvnf;aumif; ]]9 rkdifcefY}}[kvnf;aumif; ]]2rkdifcJG (2rkdif 4zmvkH)}}
[kvnf;aumif; qkd\(0Dvs.H S-E-D 0Dvs.H E-S-D)/ xkdYjyif U- B-E-P-D ESihf
C-P-E-D 7rk d i f [ k v nf ; aumif ; M-E-DES i f h jref " mef c sKyf 12.72rk d i f
[kvnf;aumif; qk\
d / [Yojana, mesure of distance, sometime regarded
as equal to 4 or 5 English miles, but more correctly=about 9 miles;
according to other calculations=2 English miles, ( 0Dvs.H S-E-D).
Yojana,mesure of distance, equal to 5 miles, or, according to some, to
nine miles(0Dvs.
H E-S-D). distance of about 7 miles(U-B-E-P-D). mesure
of length, which is about, 7miles.(C-P-E-D) mesure of distance equal
to 12.72 English miles(M-E-D).]

Akom0D-54tqk/d / 'D.|-1 36 emvEmESihf &mZN*dK[fonf wpf,l


Zema0;uGmonf[k qkd&m xkdtuGmta0;ukd ,cktcg rD;&xm;vrf;rkdifwkdif
trSwo
f m;rSm 8rkid t
f wdtustrSwt
f om;&Sad Mumif; Akom0D-54 qk d \ / xkd
,lZemwGuef nf; 4enf;ukv
d nf; jyxm;\? tvk&d u
dS Iyg/
wd*g0kw/H / *0H *a0[d 0g ,kwH *g0kw?H a*g+,kw? Moukd tmjyK? ,ukd
0jyK?-"mef#-D 196/ wDP+d *g0kwmed tmwd wd*g0kw?H *g0kwf Oobpaom
twkdif;twmukd ]]7awmif wpfwm? wm20 (tawmif 140) wpfOob?
Oob 80 wpf*g0kwf? 4*g0kwf wpf,lZem(tbd.|-2 328? "mef-196)}}
[laom twkid ;f twmwkid ;f wGu,
f &l m\? oH#-D 2 288 28awmif wpfOob
[k qkad o;\/

0*f

"ry'bmom#Dum

289

ok;H *g0kw&f adS om? (ykym oeH ynmayok)H ? aoobduL eH<uif;aom &[ef;
awmfwzYkd ?Ykd 0gtwGu?f ta,mZedum'dab'H,lZem0uftp&Sad om
tjym;&Sad om? (ykym oeH ynmayok)H ? oHCe0uoHCmi,fz?Ykd 0g
twGu?f OobrwH wpfOobtwkid ;f t&Sn&f adS om? (ykyg oeH-onf?)
ta[mod/ ]]uxHtb,fov
Ykd Qi?f {uo wpfcak om? trya'
ocFr;f ausmif;t&yf? wm0 r[Emedxdrk Qavmuf us,0f ef;ukeaf om?
tmoemedwdu
Yk ?kd ynwmedcif;tyfuek o
f enf;?}} wd? e pdaEwAH
rMupH nfxu
kd /f [drSe\
f ? {o ({aom)odaYk e&mcif;jcif;onf? '-d
0doa,mwefc;kd \ t&mwnf;/ {0Hod?Yk ynawok cif;tyfNy;D ukef
aom? tmoaeokwdYk ? o&'wmyaomonf? wxm*w\? yk&awma&SU? 0g-u? tv vuftyk u
f ?kd y*,S cs
D ? Xdawmwnfvsu?f
]]baE r,SH \? 'DC&wH &Snpf mG aom aeYnOfyh wfv;kH ? [dwm,pD;yGm;
tvdiYk mS vnf;aumif;? okcg,csr;f omjcif;iSmvnf;aumif;? rH ykyg oeH
od?Yk tbd[
k xwufa&mufawmfryl guke?f }} wd tm[/ aweaMumif?h
]]ememyky ? ay ? oa'0au}}wd[l? 0kwH qdt
k yfNy/D
ememyky *E orma'wGme {uawm?
ykyg oeH ynmaywGm 'H 0pe rjA0d/
ememyky - trsKd ;rsdK;aom yef;ukv
d nfaumif;? *E- (trsKd ;rsdK;aom)
eHo
Y mukv
d nfaumif;? orma'wGme- aumif;pGmNy;D ap? 0g- jynfph aHk p?
(pkaH tmifmS )? {uawm-wpfaygif;wnf;? ykyg oeH-yef;wkjYd zifh jyKtyfaom
ae&muk?d ynmaywGm-cif;ap? 'H 0peH- pum;uk?d tjA0d-avQmuf
Ny?D (u-tb,fodYk avQmufoenf;)
'H ar tmoeH 0D& ynwH w0Ekp0 ?
rr pdwH yoma'wGm edo'D ykyr moae/
0D&-&J&ifhawmfrlaom jrwfpGmbk&m; w0-Sifawmfbk&m;tm;?
tEkp0 - oifah vsmaf om? 'H tmoeH- yef;wkjYd zifh jyKtyfaomae&muk?d

290

"ry'bmom#Dum

,ru

ar-onf? ynw-H cif;tyfygNy?D rr-wynfah wmf\? pdw-H uk?d yoma'aEmMunfadk pvsu?f ykyr moae- yef;wkjYd zihf jyKtyfaom ae&m? edo'D xkid af wmfryl g? (wd- okYd avQmufNy/D )
ow&wEd 0d H Aka'g edo'D d ykyr moae?
rr pdwH yoma'wGm [mo,dwmG oa'0au/
ow&wEd 0d -H 7nOfh 7aeYywfv;Hk ? rr-\? pdw-H uk?d yoma'wGm-Munf
kad pawmfr
l vnf;aumif;? oa'0au-ewfEiS w
hf uGaom vlwu
Ydk ?kd
[mo,dwmG - Tiv
f ef;apawmfr
l vnf;aumif;? Aka'g-onf? ykyr moae? edo'D -d xkid af wmfrNl y/D
{0Hod?Yk ow&d onf? edoad Exkid af wmfrv
l aomf? a'Gukeaf om?
t*om0umwdo
Yk nfvnf;aumif;? aoobduL p<uif;aom &[ef;
wdo
Yk nfvnf;aumif;? twaem twaemrdr\
d rdr\
d ? ywmoae
a&muftyfaomae&m? (a&muf&mae&m)? edo'D o
k ukeNf y/D o&'wmyaomonf? r[EH Bu;D pGmaom? ykyp w
H yef;wdjYk zifh zk;H vTr;f tyfaom
xD;ud?k 0g-yef;wkjYd zihf jyKtyfaom xD;uk?d (yef;xD;uk)d ? y'krkyvykym'D[d
qm'dwH ykyr,H qwH ykypwH?-ty.|-2 11/ *a[wGmudi
k
f ? wxm*w\? rwautxuf? "ma&aEmaqmif;vsuf? t|mod
wnfNy/D owmonf? ]]Z#dvmeH&aohw\
Ykd ? t,H ouma&maumif;
rGef kad opGm jyKpyk al Zmfjcif;onf? r[yavmrsm;aom tusK;d &So
d nf?
a[mwkjzpfygap?}} wdodMYk uaH wmfr
l ? eda&m"ormyw eda&m"
ormywfu?kd ormyZd aumif;pGm a&mufawmfrNl y?D 0g0ifpm;awmfrNl y/D
eda&m"ormywd/ / ormyZeH ormywd? eda&m"+ormywd eda&m"ormywd-pdwf apwoduf pdwZkyfwdkY\ csKyfjcif;odkY aumif;pGma&mufjcif;
(0dbm-277)? (wpfenf;) ormyZdw
Amwd ormywd? eda&ma"m {0+ormywd
eda&m"ormywd- pdwaf pwoduf pdwZ kyw
f \
Ykd csKyjf cif;[laom ormywf(rPd1 500)/

0*f

"ry'bmom#Dum

291

owK\? 0g-onf? ormyw od?Yk ormyEbm0Haumif;pGma&mufawmfrl


onf\tjzpfu?kd 0g0ifpm;awmfro
l nf\tjzpfu?kd wGm-od? a'Gukef
aom? t*om0umydwdo
Yk nfvnf;aumif;? aoobduL yd<uif;aom
&[ef;wdo
Yk nfvnf;aumif;? ormyw ud?k ormyZo
k 0ifpm;awmfru
l ek f
Ny/D wxm*awonf? owm[H7&ufywfv;kH ? eda&m"ormyw ud?k
ormyZw
d mG ? edoad Exdik af eawmfrv
l aomf? taE0godumwdo
Yk nf?
bdum pm&umavqGr;f tusKd ;iSm vnfv
h nf&mtcsed o
f nf? 0gqGr;f cH
<ucsed o
f nf? orawa&mufvaomf? 0erlvzvmzvHawm ayguf
a&mufaom opfjrpf opfo;D i,f opfo;D Bu;D ud?k y&dbk w
d mG oH;k aqmif
? aooumav<uif;aomtcg? Ak'g eHwdt
Yk m;? tv ud?k y*,S
cs
D ? wd|Ed wnfuek \
f / o&'wmyaom yeonfum;? bdum pm&rd
qGr;f tusKd ;iSm vSnv
hf nf&mt&yfov
Ykd nf;? 0gqGr;f cHvn
S v
hf nfjcif;iSm
vnf;? t*Emr<url? ykyp w
H ud?k "m&,rmaem0aqmif;vsuo
f m?
owm[Hywfv;kH ? yDwo
d ak ceyDwo
d ck jzif?h 0Dwed marodukev
f eG af pNy/D
owmonf? eda&m"awmeda&m"ormywfrS? 0k|m,xawmfrl?
'uP
d yavuf,mbufab;? edoEd H xdik af eaom? yXrt*om0uHyXrt*om0ujzpfaom? edobaw&H edobax&fu?kd tmraEod
Ny?D (u)? ]]edobedob oum&um&umeHaumif;rGef kad opGm jyKpyk l
aZmfru
I kd jyKuek af om? wmyomeHwdzYk ?Ykd 0g-wkt
Yd wGu?f ykym oemEkarm'eH
yef;ae&mESipfh yfaom 0rf;ajrmufaMumif; (0rf;ajrmufz,
G )f w&m;pum;uk?d
(yef;ae&mtvSLtEkarm'emw&m;pum;ud)k ? ua&m[djyKavm?}} wd0erlvzvmzvH/ / r[E+H zvH tzvH? eo'g 0k't
d eufa[m? zv+
tzv zvmzvH? rlv+zvmzv rlvzvmzvH? 0ae+ZmwH+rlvzvmzvH
0erlvzvmzvH?-rtlyged-3 29/
bdum pm&H/ /a&SUenf;tvkd ]]bdum , p&d,wd (p&Ed) {wmwd bdum pma&m(tEk#D-2 181? ygpda,m-525)}}[kjyK? aemufenf;tvkd ]]p&PH pma&m?
bdum,+pma&m bdumpma&m}}[kjyK/

292

"ry'bmom#Dum

,ru

NyD/ axa&medobax&fonf? pu0wd&anmpMum0aw;rif;\?


oEu
d mrS? y#dv'r[mvmabm&tyfaom rsm;aom qkvmbf&adS om?
r[ma,ma"m 0d,ppfoBl u;D uJo
h ?Ykd wk|rmeaomESpo
f ufaompdw&f dS
onf? ([kwmG )? om0uyg&rdaPom0uyg&rDPf? XwGmwnf?
ykyg oemEkarm'eHud?k tm&bdtm;xkwNf y/D wxdek o
d bax&f\?
a'oem0omaea'oemawmf\tqH;k ? 'kw,
d om0uH'kw,
d t*
om0uud?k tmraEod Ny?D (u)? ]]bduK &[ef; wGrd onfvnf;? "rH
ud?k a'ao[da[mavm?}} wd-Ny/D taemrawa&mtaemrax&f
onf? awyd#uHyd#uoH;k yH[
k al om? Ak'0 peHud?k orow
d mG oH;k oyfqif
jcif? "rH ud?k uaxodNy?D 'GEd H ukeaf om? t*om0umeHwd\
Yk ? a'oem,a'oemawmfaMumifh? {umydwpfyg;aom &aoh\vnf;?
tbdora,mopmav;yg;w&m;wdu
Yk kd xd;k xGi;f odjcif;onf? e+
ta[modrjzpfc/hJ txxdrk aS emuf? owmonf? ty&drmaP
twdik ;f t&Snrf &Sad om? Ak'0 o
d a,bk&m;&Si\
f t&m? XwGmwnfawmf
rl? "ra'oeHudk? 0g-w&m;a[mawmfrljcif;iSm? tm&bdNyD/ a'oemy&da,momae? o&'wmyoHud?k XaywGmcsex
f m;? oaAyd
tvk;H pkv
H nf;jzpfuek af om? pwkowwo
d [Z#dvmwdo
Yk nf? t&[wH od?Yk ygykPo
k ukeNf y?D owmonf? ]]bdua 0gwdYk {xvmMuuke?f }}
wdodrYk ed aYf wmfr
l ? [wH vufawmfu?kd yoma&odqefw
Y ef;awmf
rlNy/D wm0a'0xdck Pyif? awoHxd&k aohw\
Ykd ? auorled qH
rkwq
f w
d f usipf ,
G w
f o
Ykd nf? tE&"m,ok uG,af ysmufuek Nf y?D t|8yg;
ukeaf om? y&dum &my&du& mwdo
Yk nf? 0g-wku
Yd ?dk uma,ud,
k f ? y#drkum 00wfqiftyfuek o
f nfom? 0g-ukev
f suo
f m? tm y#dyak Am rkp"mwk
y&d'[ae awm?-"mef#D-377/ ta[oHk ukeNf y/D
o&'wmyaomonf? uomaMumif?h t&[wH od?Yk e yawm
ra&mufoenf; wdum;tar;wnf;? 0duw
d p w
d w
m txl;xl;

0*f

"ry'bmom#Dum

293

tjym;jym; ypfviG t
hf yfaom pdw&f o
dS nf\ tjzpfaMumifw
h nf;? 0g-ysUH vGihf
aom pdw&f o
dS nf\ tjzpfaMumifw
h nf;? (wd-um; tajzwnf;)?
ud&csUJ OK;tH?h aomxdo
k &'&aohonf? Ak'g eHwd\
Yk ? 'kw,
d moae2ck
ajrmufae&m? edo'D w
d mG -? om0uyg&rdaP-? XwGm-? "r-H uk?d
a'o,awma[mawmfral om? t*om0uyXrt*om0u\?
"ra'oeHud?k aomwH-k iSm? tm&'umvawmtm;xkwt
f yf&mtcgrS?
y|m,? ]]t[rd onfvnf;? tem*awaemiftcg? OyZe uAk'
yGiahf wmfrrl nfh bk&m;&Si\
f ? omoaeomoemawmf? rdem
om0aueom0uonf? y#dv'"&k H &tyfaomwm0efu?k d (vuf,m
&H&mxl;uk)d ? vab,sH &ygrlum;? ta[m 0waMomf... aumif;avpG?}}
wdod?Yk pdwH ud?k Oyga'odjzpfapNy/D aomxdo
k &'&aohonf? awe
y&d0w
d auexdo
k Ykd MupH nfjcif;aMumif?h r*zvy#da0"Hr*fzv
dk u
f kd xd;k
xGi;f odjcif;ud?k umwHk iSm? emoud rpGr;f Edik cf /hJ yequfOK;tH?h wxm*wH-uk?d 0Ew
d mG -? orKacrsuaf rSmufawmf? XwGmwnf? ]]baE
wkrmS uH&Siaf wmfjrwfb&k m;wd\
Yk ? teE&moaetjcm;rJah e&m? edodaEmxdik af eaom? bduK onf? wkrmS uHwd\
Yk ? omoae-? aum
emrtb,frnfolonf? a[mwdjzpfygoenf;}} wd-odkY? tm[ar;avQmufNy/D ]]{aom&[ef;onf? r,migbk&m;onf? y0ww
d H
jzpfaptyfaom? "rpuH w&m;pufu?kd tEky0awaEmtwkvu
kd
f jzpf
apEdkifaom? 0g-vnfapEdkifaom? om0uyg&rdP\? aum#dyawmtxGwt
f xdyo
f Y kd a&mufaom? aomVo16yg;ukeaf om? ynm
ynmwdkYudk? y#d0dZdwGmxdk;xGif;od? Xdawmwnfaom? r,HS\?
aomVo ynm/ / aomVo ynm y#d0dZdwGm Xdawmwd rZdreduma,
tEky'okwEa'oem, ]]r[myanm bdua0 om&dykawm? ykxkyanm
bdua0 om&dykawm? [moyanm bdua0 om&dykawm? Z0eyanm bdua0
om&dykawm? wduyanm bdua0 om&dykawm? edaA"duyanm bdua0
om&dykawm}}wd {0rm*wm r[mynm'dum q woa,0 okaw tm*wm

294

"ry'bmom#Dum

,ru

omoae? t*om0aumyXrt*om0ujzpfaom? edoabm emr


edobrnfolwnf;?}} wd-odkY rdefYawmfrlNyD/ ]]baE r,monf?
owm[H7&ufywfvHk;? ykypwHudk? "ma&aEeaqmif;vsuf? ,Gm,H
(a,m+t,H) ouma&mtMuifaumif;rGef adk opGm jyKpyk al Zmfjcif;ud?k
uawmjyKtyfNyD? t[Honf? raumif;rGef kdaopGm jyKpkyl
aZmfjcif;\? zavetusK;d tm;jzif?h (tusKd ;taetm;jzih)f ? tnHaom?
ouwH 0godMum;\tjzpfudkaomfvnf;aumif;? jA[wH 0gjA[m\
tjzpfudkaomfvnf;aumif;? e yawrdrawmifhwyg? yepifppfum;?
0g-awmifw
h rdonfum;? tem*awaemiftcg? t,H edobawa&m
0d,edobax&fuJhodkY? {uwpfqlaom? Ak'\? t*om0aumyXrt*om0uonf? ba0,sH jzpf&ygvd\
k ?}} wdod?Yk yweH
qkawmif;rIu?kd tumojyKNy?D wd-odYk avQmufNy/D owmonf?
]]r yk&o
d \? ywemqkawmif;rIonf? ordZ
d wd Ek acg
jynfph v
kH rd rhf nfavm?}} wdodq
Yk ifjcifawmfr
l ? tem*wHoPH
tem*wHoPfawmfu?kd ayaowGmapvTw
f ? MoavmauaEmv
aomf? uyowo[m"duH urmwpfoed ;f tvGe&f adS om? {uHwpfck
aom? toacs,
F sH toacsu
F ?kd twdur w
d mG vGe
f ? ordZebm0Hjynfph kH
rnf\ tjzpfu?kd t'ojrifawmfrNl y/D 'domG ejrifawmfr
l ? 0gjcif;
aMumif?h o&'wmyoHud?k tm[Ny?D (u)? ]]awoif\? t,H ywem
qkawmif;rIonf? armCmtcsn;f ES;D onf? e b0dwdjzpfvrd rhf nf
e0gEkykA0d[m&ormywdynm t*r*ynmwd rm aomVo0d"m ynm
y#d0dZdwGm opduwGm Xdawm?-tH#D-1 150/
zave/ / wrLwvuPteuf wwd,mouf(0drme.|-147)?
(wpfenf;) [dwfteuf wwd,mouf(0drme.|-14? ayw.|-66)?
a&SUenf;om aumif;\? ]]aue uare w edaEe}}[k taMumif;uHukd
ar;&m ajz&mom aemufenf; ay;oihfonf/

0*f

"ry'bmom#Dum

295

r[kw?f yet[kwu
f m;? tem*aw-? uyowo[m"du-H aom?
{uH-aom? toacs,
F sH -uk?d twdur w
d mG ? 0gvaomf? a*gwarm
emra*gwrrnfawmfral om? Aka'gonf? OyZ
d wdyGiahf wmfrv
l rd rhf nf?
wxdak *gwrbk&m;&Si\
f ? rmwmr,fawmfonf? r[mrm,m emr
r[mrm,mrnfaom? a'0Drdz&k m;onf? b0dwd-rnf? ydwmcrnf;
awmfonf? oka'g'aem emroka'g'ernfaom? r[m&mZmrif;Bu;D onf?
(b0dwd)? ykawmom;awmfonf? &m[kavm emr&m[kvmrnfonf?
(b0dwd)? Oy|maumtvkyt
f auR;onf? tmeaEm emrtmeEm
rnfonf? (b0dwd)? 'kw,
d t*om0aumonf? arm*vm aem emr
arm*vm efrnfonf? (b0dwd)? wGH yeoifonfum;? txdk
a*gwrbk&m;&Si\
f ? yXrt*om0aumaom? "raoemywdw&m;
ppfolBuD;jzpfaom? om&dyak wm emrom&dyMk wmrnfonf? b0dod
"raoemywd/ / "raoemywDwd "are ynm, b*0awm pwky&doocFgwm, y&dom, (aoem,) ywd y"maemwd "raoemywd-ynm
aMumihf y&dowf4yg;[laom ppfonf tBu;D trSL;jzpfaom t&Sio
f m&dyMk wm
(ty.|-1 262)/
wpfenf;/ / ]]yd#uw,"rorl[ "m&Pawm ywd y"maem [kwmG
aoemudpH ua&mwd(ty.|-1 323)}}[laom tzGit
fh vkd ]]"arm {0+aoem
"raoem-yd#uwfw&m;wnf;[laom ppfonftaygif;(ppfwyf)? "raoem,
+ywd "raoemywd-yd#uwfw&m;wnf;[laom ppfonftaygif; (ppfwyf)
\ y"metBuD;trSL;jzpfaom t&Sifom&dykMwm}}[kjyK/
"mef#D-434 / / "ar[d (ukov"rm0ka"[d)+aoem (umrm'dum
tukov"raoem) Zdwm a,oEd "raoem-ukokdvfw&m;vufeufwkdYjzihf
atmiftyfNyD;aom tukokdvfw&m;ppfwyf&Sdaom bk&m;om0utaygif;wkdY?
"raoemeH+ywd "raoemywd-ukokdvfw&m;vufeufwkdYjzihf atmiftyfNyD;
aom tukov
dk w
f &m;ppfwyf&adS om bk&m;om0utaygif;wk\
Yd tBu;D trSL;/
rPd#D-1 496 / / xkd 3enf;qkd&m ]]aoemeH+ywd aoemywd?
(yuwdppfoBl u;D )? aoemywd 0d,mwd aoemywd? (t&Sio
f m&dyMk wm)? "arae0

296

"ry'bmom#Dum

,ru

vdrrhf nf?}} wd-rdeaYf wmf rlNy/D {0Hod?Yk wmyoHo&'&aohu?kd Asmu&dwmG rdeaYf wmfrNl y;D ? "ruxHud?k uaxwGmNy;D ? bduK oC
H y&d0ak wm&[ef;taygif; jc&H t
H yfonf? ([kwmG )? tmumoHod?Yk yuEd
ysw
H ufawmfrNl y/D
o&'wmyaomydonfvnf;? taE0goduaw&meHteD;ae wynfh
jzpfcahJ om ax&fw\
Ykd ? oEu
d H teD;tyg;od?Yk *Em-ysw
H ufvu
kd o
f mG ;?
o[m,ujzpfaom? od&0d euk#Kru
d tm;? omoeHowif;
pum;ud?k ayaoodydaYk pNy?D (u)? ]]baEwdYk rr\? o[m,u
tm;? ]aw\? o[m,auejzpfaom? o&'wmyaoeonf? taemr'DA'k
\? yg'rlav? tem*aw? OyZe uyGiahf wmfrl
rnfjzpfaom? a*gwrAk'
\? omoae? yXrt*om0u|meHud?k
yww
d H qkawmif;tyfNy?D wGH onf? 'kw,
d t*om0u|meHud?k yaw[d
qkawmif;avm?} wdod?Yk 0a'xajymay;yguke?f }} wd-odyYk aYkd pNy/D
wdwpfv;kH tausMu?H p yequfOK;tH?h {0Hod?Yk 0wGmavQmufNy;D ?
a,ae0+aoemywd-w&m;enf;vrf;jzihfom aoemywdrnfaom t&Sif
om&dykMwm}}[k yxrenf;ukd qkdonf? "arae0 {0jzihf yuwdppfolBuD;uJhokdY
rw&m;ojzifh aoemywdrnfolr[kwf[k uefYonf/
wpfenf;/ / "ar tbd"ar+aoemywd-tbd"rmw&m;t&m ppfol
BuD;jzpfaom t&Sifom&dykMwm? ppfajrjyif ppfolBuD;onf ppfom;rsm;\ a&SU
aqmifOK;pD;jzpfouJo
h Ydk t&Sio
f m&dyMk wmonf vlom;xJrS tOK;qk;H tbd"rm
w&m;awmfudk emMum;&ol od&oljzpfaomaMumihf tbd"rmw&m;t&m &[ef;
awmfrsm;\ a&SUaqmifOK;pD; ppfolBuD; jzpfonf/
wpfenf;/ / "arm {0+aoem "raoem-r*fw&m; y&d,wfw&m;wnf;
[laom ppfwyf? "raoem0+ywd omrD aZ|aum 0g Owarm 0g {w
twDwd "raoemywd-r*fw&m; y&d,wfw&m;ppfwyf[laom t&Sifocif
tBu;D jrwfq;Hk &Sad om t&Sio
f m&dyMk wm? r*fw&m; y&d,wfw&m;onf udavom
&efolukd nOf;qJowfjzwfwwfaomaMumihf ppfwyfrnf\/

0*f

"ry'bmom#Dum

297

axa&[dwdrYk ?S yka&w&ar0oma&S;OK;pGmomvQi?f {uyae


tjcm;zufvrf;jzif?h *Em? od&0d e\? eda0oe'Gga&aetdrf
wHcg;? t|modwnfNy/D od&0d aemonf? ]]arig\? ta,smt&Sif
onf? pd&HMumjrifrh ?S tm*awm 0w<uvmNyw
D um;?}} wdodYk
ajym? tmoae? edo'D gaywGmxdik af p? twemud,
k w
f ikd ?f eDpmoaeedrahf omae&m? edoad Emxdik v
f su?f ]]baE a0gt&Sib
f &k m;wd\
Yk ?
taE0goduy&domteD;aewynfh y&dowfonf? e ynm,wd ye
rxif&mS ;ygoenf;}} wd ykp/d ]]orrdwaf qG tmrtdr;f ? trSmuH
wd\
Yk ? trHausmif;ocFr;f od?Yk taemr'Drnfawmfral om? Aka'gonf? tm*awm<uvmawmfrNl y?D r,Hwdo
Yk nf? wxdb
k &k m;&Sit
f m;?
twaemrdr\
d ? AavetpGr;f tm;jzif?h oum&Haumif;rGef kad opGm
jyKpyk al Zmfru
I ?kd tu&drmS jyKcu
hJ ek Nf y?D owmonf? oaAoH tvH;k pHak om
igwdt
Yk m;? "rH ud?k a'aoodNy?D a'oemy&da,momae-? rH-udk XaywGm? aoom<uif;aom&aohwo
Ykd nf? t&[wH od?Yk ywGma&muf? yAZ-
ok&[ef;jyKuek Nf y/D t[Honf? owK\? yXrt*om0uHjzpfaom?
edobaw&H edobax&fu?kd 'domG zl;jrif&? tem*aw? OyZe uyGiahf wmfrrl nfjzpfaom? a*gwrAk'
emra*gwrrnfawmfral om
bk&m;&Si\
f ? omoae? yXrt*om0u|meHud?k yawo qkawmif;
cJNh y?D wGrd onfvnf;? wxdak *gwrbk&m;&Si\
f ? omoae-? 'kw,
d t*om0u|meHud?k yaw[d qkawmif;avm?}} wd-Ny/D ]]baE r,HS
\? 0g-rSm? Aka'[d wdEYk iS ?hf o'? y&dpa,majymqdq
k akH wGUtavhtusihf
onf? 0g-tuRr;f 0ifjcif;onf? ewd r&Syd g?}} wd-ajymNy/D ]]Aka'[-d wkEYd iS ?fh
o'- twl? uxeHajymqdjk cif;onf? r,HS \? bma&mwm0efonf?
a[mwkjzpfygap? wGH onf? r[EH rsm;pGmaom? oum&Haumif;rGef kd
aopGm jyKtyfaom ypn;f ud?k oaZ[d pD&ifygavm?}} wd-Ny/D
od&0d aemonf? wxko
d &'&aoh\? 0peH-ud?k okwmG -?

298

"ry'bmom#Dum

,ru

twaem\? eda0oe'Gga&aetdrw
f cH g;? &mZrmaeerif;\ twkid ;f
twmjzih?f (rif;\ csiahf wmif;jzif)h ? t|u&DorwH (8)u&Dotwkid ;f
t&Sn&f adS om? XmeHt&yfu?dk orwvHnDw
G af om ajrjyif&o
dS nfu?kd
0g-&Sad tmif? uma&wGmjyKap? 0gvkuH oJu?dk Moud&maywGmjzefBY uJ
ap? vmZyrmedaygufaygufvQif ig;ckajrmuf&Sdukefaom? ykyged
yef;wku
Yd ?dk 0du&d maywGmBujJ zefaY p? eDvyk v
p'eHMumndKyef;trk;d tum
&Sad om? r@yHr@yfu?dk uma&wGmjyKvyk af p? 0g-aqmufap? Ak'g oeHbk&m;&Siw
f \
Ykd ae&muk?d 0g-bk&m;&Siw
f zYdk Ydk ae&muk?d ynmaywGm
cif;ap? aoobduL erd <uif;aom &[ef;wk\
Yd vnf;? 0g-wkzYd v
Ydk nf;?
tmoemedwku
Yd ?dk y#d,ma'wGmpD&ifap? r[EH Bu;D us,rf sm;jym;aom?
oum&ormeHaumif;pGmjyKtyf jrwfE;dk tyfaom ypn;f uk?d oaZwmG
jyifqifNy;D ? 0g-vaomf? Ak'g eHwku
Yd ?kd edrEewm,yifjh cif;tusK;d iSm?
o&'wmyotm;? onHtrSwo
f nmuk?d (todu)dk ? t'goday;Ny/D
t|u&Dorw/H / ua&mEd {w uoea&myem'duEd u&Domed? u&+
o?-"mef#-D 197/ t|+u&Domed t|u&Do?H t|u&Do+H rwm tmwd
t|u&DorwH? ]]u&DoH pwk&rPH("mef-197)}}ESihftnD 4trPrsdK;BuJavmuf
&m t&yfonf wpfu&Downf;? ]]{um'o a'gPm wk trP(H "mef-484)}}
[laom *gxmtvkd 11pdwo
f nf wpftrPjzpf&um; 4trPrsKd ;BuaJ vmuf
&m t&yf[o
l nf 11wif;(44pdw)f rsKd ;BuaJ vmuf&m t&yfwnf;? 8 u&Dot&yf
[lonf 88 wif;rsdK;BuJavmuf&m t&yfwnf;/
tqkdtrsdK;rsdK;/ / oH.|-1 200? 'D.|-2 178? tbd.|-2 502? 'D#D-2
218 16pdwo
f nf wpftrP[kvnf;aumif; rlv#D-2 232 4pdwo
f nf
wpftrP[kvnf;aumif; 6pdwfonf wpftrP[kvnf;aumif; bm0y
umoaq;usr;f wpfpw
d o
f nf wpftrP[kvnf;aumif; tqkt
d rsKd ;rsKd ;&S\
d ?
qufOK;th-H u&Doukd ]]wpfy,f}}[k bmomjyefMu\? xkyd ,fonf 7awmifwmjzihf
pwk&ef; 25wmukd qif;&Jom;y,fwpfy,f pwk&ef;wm 50ukd rif;y,fwpfy,f
[k y,f2rsdK;&Sd\? ]]&mZrmaee}}[k qkd&um; rif;y,fukd,l? tus,fvkdrl
"mefedopf-337? 484? awmifayguf"mefed-197I/

0*f

"ry'bmom#Dum

299

wmyaomo&'&aohonf? Ak'y r ck H aom? bduK oC


H H uk?d *a[wGm
yifah c:? wxko
d &d 0d eol<u,f\? eda0oeHaetdro
f ?Ydk t*rmod
oGm;Ny/D od&0d aemydonfvnf;? ypK*r eHuk?d uwGm? wxm*w
\? [wawmrS? ywH uk?d *a[wGm,l? r@yHok?Yd ya0aowGm0if
ap? ynwmoaeokcif;xm;tyfaom ae&mwkYd ? edoEd
xkid af e
awmfral om? Ak'y r ck aom? bduK oC
H tm;? 'uad Pm'uH
tvSLa&uk?d 'wGmay;vSL? yPDawerGejf rwfaom? abmZaeeabm
ZOfjzif?h y&d0o
d w
d mG jyKpv
k yk af uR;? bwupd y &da,momae? Ak'y r ck H
aom? bduK oC
H H uk?d r[m&a[[djrwfow
l t
Ydk m; xku
d u
f ek af om? 0gtzkd;rsm;pGm xkdufwefukefaom? 0aw[dt0wfwkdYjzifh? tpma'wGm
zk;H vTr;f ? (vSL'gef;)? ]]baE t,H tm&armvGepf mG tm;xkwrf I
onf? tyrwu|mewm,tenf;i,faom twkdif;t&Snf&Sdaom
&mxl;tusK;d iSm? (ao;i,faom &mxl;tusKd ;iSm)? er[kw?f rdem0
ed,mare&Si&f aohxH oDwif;oH;k awmfrcl yhJ ekH nf;jzifyh if? owm[H
ywfv;Hk ? tEkurH tpOfoem; apmufa&Smufcs;D ajrm ufjcif;ud?k ua&mx
jyKawmfryl guke?f }} wd tm[/ owmonf? t"d0gaoodNy/D aom
xdo
k &d 0d eol<u,fonf? awae0 ed,marexk&d iS &f aohyal ZmfyekH nf;jzifh
yif? owm[Hywfv;kH ? r[m'geHBu;D pGmaomtvSLud?k y0awwmG jzpfap
? b*0EH ud?k 0Ew
d mG ? tv ud?k y*,S ? Xdawm&yfvsu?f tm[
Ny?D (u)? ]]baE rr\? o[m,aumjzpfaom? o&'wmyaomonf?
, owKtMuifjrwfpGmbk&m;\? yXrt*om0aumonf?
'uda Pm'uH/ /'uEd 0Ed {wm,mwd 'udP
m-Bu;D yGm;aMumif;apwem?
'u+P+tm? (wpfenf;) 'g+uP
d +tm? eDwo
d w
k - 357? arm*f-7 60/
'udP
m,+y#do,
H w
k +H O'uH 'uda Pm'uH-tvSLESifh pyfaoma&? a&S;acwfu
tvSLvSL&mwGif a&tk;d a&xnf
h xkad &ukv
d nf; 'uda Pm'utjzpf vSLMu
onf/ (r[mbm-2 688? 0d.|-3 416? om&w-3 343? 0drwd-2201?202)

300

"ry'bmom#Dum

,ru

ba0,sH jzpf&ygvd\
k ? wdod?Yk yawod qkawmif;cJNh y?D t[rd onf
vnf;? wa0xdjk rwfpmG bk&m;\yif? 'kw,
d t*om0aumonf?
ba0,sH ygvd\
k ?}} wd yawr-d qkawmif;yg\? wd-odaYk vQmufNy/D
owmonf? tem*wHtem*wfu?kd MoavmauwGm? 0g-v
aomf? wxdo
k &d 0d eol<u,f\? ywem,qkawmif;rI\? ordZebm0HjynfprkH nf\ tjzpfu?kd 'domG ? AsmumodrdeaYf wmfrNl y?D (u)? ]]wGH
onf? awmurmrS? uyowo[m"duH urmwpfoed ;f tvGef
&Sad om? toacs,
F sH toacsu
F ?kd twdur w
d mG vGe
f ? 0gvGev
f aomf?
a*gwrAk'
\? 'kw,
d t*om0aumonf? b0dodvdrrhf nf?}}
wd-Ny/D Ak'g eHwd\
Yk ? Asmu&PHrdeaYf wmfrt
l yfaom pum;ud?k okwmG
Mum;&? od&0d aemonf? [|y[a|m&Tiv
f ef; tjym;tm;jzifh &Tif
vef;onf? (tvGe&f iT v
f ef;onf)? ta[modNy/D owmydonfvnf;?
bwmEkarm'eHqGr;f ESipfh yfaom 0rf;ajrmufaMumif; (0rf;ajrmufz,
G )f
w&m;pum;uk?d 0g-qGr;f tEkarm'emw&m;ud?k uwGmjyKawmfr
l ? oy&d0ga&mtjct
H &HESifhwuG jzpfawmfrlonf? ([kwGm)? 0d[m&ar0
ausmif;odo
Yk m? *awm<uawmfrNl y/D bdua 0wkYd t,Ht*om0u
qkonf? rr\? ykaw[d om;awmfwo
Ykd nf? w'g? yww
d ywem
awmifw
h tyfaomqkwnf;/ awxko
d m;awmfwo
Ydk nf? ,xmyww
d ar0tMuiftMuifawmifw
h tyfaomqkuo
kd m? vbok ukeNf y/D t[H
rkcH MoavmauwGm e a'rd? wdodYk rdeaYf wmfrNl y/D
{0Hod?Yk 0kawrdeaYf wmfrt
l yfaomf? a'Gukeaf om? t*om0um
wko
Yd nf? b*0EH ud?k 0Ew
d mG ? ]]baE r,Hwko
Yd nf? t*g&d,blwmt*g&d,blwm/ / t*g&+[dwH t*g&d,-H tdr\
f tpD;tyGm;jzpfaom
v,fxeG u
f ek af &mif; EGm;ausmif;rI? t*g&+,? t*g&da,+ed,w
k m t*g&d,m-tdr\
f tpD;tyGm;jzpfaom v,fxeG u
f ek af &mif; EGm;ausmif;rI ,SOo
f w
l ?Ydk
t*g&d,+P?-r[med.|-152 t*g&duI/ (wpfenf;) t*ga&+ed,w
k m t*g-

0*f

"ry'bmom#Dum

301

tdraf eolv0l wfaMumifjzpfuek o


f nf? ormemukev
f aomf? *d&*orZH
awmifjrwfaom yGo
J bifu?dk 0g-awmifxyd yf o
JG bifu?kd 'em,
Munfh jI cif;iSm? *wmoGm;cJu
h ek Nf y?D }} wdok?Yd tZdaw&\?
oEu
d mrS? ,m0 aomwmywzd vy#da0"maomwmywzd v
kd u
f kd xd;k
xGi;f odjcif;wkid af tmif? oAH aom? ypKyE 0 wKH ypKye 0f wKu?kd uaxwGmavQmuf? ]]baE aw r,Hxdw
k ynfah wmfwo
Ykd nf? tmp&d,
jzpfaom? o,\? oEu
d H od?Yk *Em? wHxko
d d n
;f q&mud?k
wkrmS uH&Siaf wmfjrwfb&k m;wd\
Yk ? yg'rlavajcawmf&if;od?Yk tmaewkumrmaqmifvu
kd ek o
f nf? ([kwmG )? wxdo
k d n
;f q&m\? v',
d m
t,l\? edm&bm0HtESprf &So
d nf\tjzpfu?kd uaxwGm? "
bk&m;&SifxHodkY? tm*raevmjcif;? 0g-\? tmedoo
H H tusK;d ud?k
ux,drmS ajymcJyh gukeNf y/D baE aomxdo
k d n
;f q&monf? ]]'ged
? r,SH ig\? taE0godu0gaom emrteD;aewynft
h jzpfjzifh aejcif;
rnfonf? pm#d,ma&avSmift;kd Bu;D \? O'ebm0ywo
d 'daoma&
iifyek ;f tjzpfoYkd a&mufjcif;ESihf wl\? taE0godu0goHteD;aewynfh
tjzpfjzifh aejcif;jzif?h 0odwHk iSm? e ou
d mrdEdik ?f }} wdod?Yk 0wGm
ajymvaomf? ]]tmp&d,-q&m 'ged-? r[mZaem-onf? *Ermvm'd[awmvsu?f *Em-? owm&ar0udo
k m? ylaZwdvdrrhf nf?
wkarSwdo
Yk nf? uxHtb,fov
Ykd Qi?f b0dxjzpfuek rf nfenf;}}
wdod?Yk 0kawajymtyfaomf? ]] ro avmau? y@dwmynm&Sd
olwdkYonf? A[l u yersm;ukefoavm O'g[kodkYr[kwf? 'Em
ynmEko
YH w
l o
Ykd nf? (A[l u yeavm)}} wdodYk ar;Ny?D ]]'EmwdYk
onf? (A[lrsm;yguke\
f ?)}} wdod?Yk uxdawajzqkt
d yfaomf? ]]awe
&d,m-tdrf ,SOo
f w
l ?Ykd t*g&+u? uukd ,jyK?-oH#-D 1 212 te*g&d,I?
t*g&d,m+[kwGm+blwm t*g&d,blwm-tdrf\tpD;tyGm;jzpf v,fxGefukef
a&mif; EGm;ausmif;rI ,SOfukefonfjzpfjzpfaom vl0wfaMumifwkdY? 0g-tdrf
,SOfukefonfjzpfjzpfaom vl0wfaMumifwkdY/

302

"ry'bmom#Dum

,ru

[dvQi?f y@dwmwdo
Yk nf? y@dwaom? orP a*gwr
\? oEu
d H od?Yk *rdE-d oGm;Muvdrrfh nf? 'Emwdo
Yk nf? 'Eaom?
rr\? oEu
d H tm*rdE-d vmMuvdrrhf nf? wkarS-wko
Yd nf? *px-oGm;
Muavm?}} wd? 0wGmajymqd
k ? tm*EKH vmjcif;iSm? e pd tvdrk &S?d
wdodYk avQmufuek Nf y/D wHxkpd um;ud?k okwmG ? owmonf?
]]bdua 0 oa,modn
;f y&dAZkd o
f nf? twaem\? rdpm 'd|w
d m,
rSm;,Gi;f aom t,l&o
dS nf\tjzpfaMumif?h tom&HtESprf [kwaf om
w&m;ud?k 0g-tumw&m;ud?k oma&mwdtESp[
f
l vnf;aumif;? om&tESpjf zpfaom w&m;udv
k nf;? toma&mwdtESprf [kwaf omw&m;
[lvnf;aumif;? 0g-tumw&m;[lvnf;aumif;? *PSd ,lNy/D wkarS
yewdo
Yk nfum;? twaem\? y@dwwm,ynm&Su
d ek o
f nf\ tjzpf
aMumif?h om&H pudv
k nf;? om&awmtESp[
f
l vnf;aumif;? tom&H
pudv
k nf;? tom&awmtESprf [kw[
f
l vnf;aumif;? OwGm-od?
tom&Hud?k y[m,pGeyYf ,f? om&ar0udo
k m? *PSw
d ,lcu
hJ ek Nf y?D }}
wd-ok?Yd 0wGm-? ]]toma& ? ay ? ormouFya *gp&m}}wd[luek f
aom? rm *gxmwdu
Yk ?kd tbmoda[mawmfrNl y/D
toma& om&rwdaem oma& pmom&'daem?
aw om&H em"d*p Ed rdpm ouFya *gp&m/
toma&-tESprf rS;D tcsn;f ES;D aom ypn;f av;jzm rdpm 'd|d xkd
\jzpfaMumif; raumif;aom tumw&m;? om&rwdaem-tESp[
f yk if
rSwx
f ifjcif;SMd uukeaf om? oma& p-tESpjf ynfph mG orm'd|d xk\
d jzpf
aMumif; aumif;aom w&m;a'oemawmfum;? tom&'daem-tESpf
rJyh if IjrifavhMdS uukeaf om? aw- xkt
d rSm;ukyd if trSex
f if tjrif
vJMG u vlAY mvwdo
Yk nf? rdpm ouFya *gp&m-umrAsmyg 0d[o
m[k rdpm
tBuv
H Qif usupf m;&mSMd uonf? 0g-rSm;,Gi;f aom tawG;tac:[l
aom usupf m;&mSMd uonf? ([kwmG - ?) om&H-oDv orm"d edAm efxd

0*f

"ry'bmom#Dum

303

atmif aumif;bduspv
f pf tESpw
f &m;uk?d em"d*pE-d aumif;pGmykid yf idk f
d jzihf ]]a,}}[k ted,rxnf
h ]](u) toma&
r&Ekid u
f ek /f ]]aw}}[k ted,r&So
om&rwdaem? (c) oma& pmom&'daem? (*) aw? ay? a*gp&m}}[k
30gus,lum ]](a,-tMuifolwdkYonf?) toma&-? om&rwdaem-ukef\?
oma& p-um;? tom&'daem-uke\
f ? aw-wdo
Yk nf? rdpm ouFya *gp&monf? ([kwmG - ?) om&H-uk?d em"d*pE-d uke}f }[kvnf; ay;Ekid o
f nf/

om& om&awm wGm tom& tom&awm?


aw om&H t"d*pEd ormouFya *gp&m/
om&H-oDv orm"d edAm efxad tmif aumif;bduspv
f pf tESpf
w&m;uk?d om&awm-tESp[
f
l ? wGm p-odvnf;aumif;? tom&HtESprf rS;D tcsn;f ES;D aom ypn;f av;jzm rdpm 'd|d xk\
d jzpfaMumif;
raumif;aom tumw&m;ukd? tom&awm-tESpfr[kwf[l? 0gtum[l? wGm p-odvnf;aumif;? aw-trSet
f wkid ;f yif aumif;
pGmjrif tpOfBuKd ;ukwf tm;xkwMf ubd xkyd nmSw
d o
Ykd nf? ormouFy-
a*gp&m-aeurE iS hf tAsyg'g t0d[o
m[k ormtBuv
H Qif usupf m;&m
Su
d ek o
f nf? 0g-rSeaf omtawG;tac:[laom usupf m;&mSMd uonf?
([kwmG ?) om&H-uk?d t"d*pE-d aumif;pGmykid yf idk f &&SEd idk u
f ek \
f /
om&? ay? a*gp&m/ / a&SU*gxmuJhokdY 30gus,l ]](a,-wdkYonf?)
om&H-uk?d om&awm-? (ZmeE-d oduek \
f ?) wGm p-odvnf;aumif;? tom&Huk?d tom&awm-? (ZmeEd- uke\
f ?) wGm p-aumif;? aw-wdo
Yk nf? ormouFya*gp&m-Muonf? ([kwGm?) om&H-ukd? t"d*pEd-ukef\}}[kvnf; ay;
Ekdifonf/
wpfenf;/ / wGmypn;f onf ypKye t
f eufuv
dk nf; a[mEkid &f um; tm0kwd
enf; wEenf;ponft& wGmukd ZmeEt
d euf rl&if;0daooeteuftm;
jzihf 2euf,
l ]](a,-wdo
Yk nf?) om&H-uk?d om&awm-? wGm (ZmeE)d -od
ukef\? wGm p-odvnf;aumif;? tom&H-ukd? tom&awm-? wGm
(ZmeEd) -uke\
f ? wGm p-aumif;? aw-wdo
Yk nf? ormouFya *gp&m-Muonf?

304

"ry'bmom#Dum

,ru

ww-xkd*gxmwkdY? toma& om&rwdaemwd-um;? pwma&m-4


yg;ukeaf om? yp,m-ypn;f wkv
Yd nf;aumif;? 'o0wKum-10 yg;aom
rS&D mtaMumif;&Sad om? rdpm 'd|-d rSm;aomt,lvnf;aumif;? wm-xkd
rSm;aomt,l\? Oyed,blwm-tm;Bu;D aom rS&D mtaMumif;jzpf
jzpfaom? "ra'oem-w&m;a[mjcif;vnf;aumif;? 0g-a[mtyfaom
w&m;vnf;aumif;? wd t,H-tvH;k pHo
k nf? ]]wd-okaYd om? t,HtvHk;pHkonf}}[kvnf; cJGay;Ekdif\? toma&m emr-tom&rnf\? 0gtESprf [kwaf om tumrnf\? wo- xkt
d ESprf [kwaf om tum?
om&'d|ad em-tESp[
f k t,l&u
dS ek \
f ? wd tawm-um;teuf/
([kwGm) om&H-ukd? t"d*pEd-ukef\}}[k ay;? q&mwkdYum; a&SUenf;twkdif; oD;
jcm; ypKyefBud,mxnfhay;awmfrlonf/ (rPd-1 6-9? oN*K[fbm-4?5)
'o0wKum/ / 'o0wKum; ]](1) ewd 'dEH (2) ewd ,d|H (3) ewd
[kwH (4) ewd okuw'kuwmeH urmeH zvH 0dygaum (5) ewd t,H
avmaum (6) ewd ya&m avmaum (7) ewd rmwm (8)ewd ydwm (9)
ewd owm Moyygwdum (10) ewd avmau orPjAm[Pm or*wm
ormy#dyEm a, r avmuH y& avmuH o,H tbdnm opdu
wGm ya0a'Ed} }[laom 10 yg;wdw
Yk nf;? ]]'o+0wLed ,mwd 'o0wKum}}[kjyK
ormoEuypn;f ? yxr ]]vSLjcif;\ tusKd ;onf &Srd nfrxif}}[k awG;awm\?
xkdawG;awmcsdef 'd|drjzpfao;? 0dpdudpmom jzpfao;\? xkdokdY awG;awm&mrS
p ]]tvSL\ tusdK;onf r&Sd}}[k qHk;jzwfaom rdpm"darmuESihfwuG rdpm'd|d
jzpf\? enf;tm;jzihf tvSL\ tusdK;r&Sdjcif;ukd rdpm'd|d\ wnf&m0wK[k
qk&d avonf/
om&'d|ad em
em/ /om&rwdaemudk ]]om&'d|ad em}}[k zGiahf omaMumifh ]]rwdEiS hf
'd|o
d nf t&wl\}}[k jy\? ]]rnwd-rSwx
f ifwwf\? wd rwd}}[k 0d*[
jyK
tom& om&[k rSwfxifwwfaom rdpmt,lukd t&aumufyg? oma&m
wd+rwd a,oEd om&rwdaem? a,meH aemokwf\ a,m*0dbm*jzihf
tuw& ()aemufvnf; a,mukd aemjyK? ]]oma&m wd+'d|d a,oEd
om&'d|daem}}vnf; enf;wl/

0*f

"ry'bmom#Dum

305

oma&pm om&'daemwd-um;? 'o0wKum-10 yg;aom wnf&m


taMumif;&Sdaom? orm'd|d-orm'd|dvnf;aumif; 0g-razmufrjyef
rSeu
f efaomtjrifvnf;aumif;? 0g-razmufrjyef rSeu
f efaom t,l
vnf;aumif;? wm-xko
d rm'd|\
d ? Oyed,blwm-tm;Bu;D aom rSD
&mtaMumif;jzpfjzpfaom? "ra'oem-w&m;a[mjcif;vnf;aumif;? 0ga[mtyfaomw&m;vnf;aumif;? wd t,H-tvH;k pHo
k nf? oma&m
emr-om&rnf\? 0g-tESprf nf\? wo- xko
d rm'd|d xk\
d jzpfaMumif;
aumif;aomw&m;[laomtESpf ? t,H-onfum;? e oma&m-tESpf
r[kw?f wd-ok?Yd tom&'daem-tESprf [kw[
f k Iavh&u
dS ek \
f /
aw om& Ed- um;? wH rdpm 'd|*d [
PH-xkrd pd m 'd|t
d ,ludk ,ljcif;uk?d 0gxk,
d t
l yfaom rdpm 'd|t
d ,lu?dk *a[wGm-,l? Xdwm-wnfuek af om?
hf d k axmuf
aw-xkv
d Ul Amvwko
Yd nf? a&SU ]]aw y@dwm}}[laom tzGiu
okYd ay;onf? ]]ye}} teufr&S?d umr0dwum'De-H umr0dwuftp&Sad om
0dwufw\
Ydk ? 0aoe-tpGr;f jzih?f rdpm ouFya *gp&m-rSm;aomtMu[
H al om
usupf m;&m&Su
d ek o
f nf? [kwmG ? oDvom&H-oDvtESpfukdvnf;aumif;?
orm"dom&H-orm"dtESpu
f v
dk nf;aumif;? ynmom&H-0dyemynm
r*fynmtESpu
f v
dk nf;aumif;? 0drw
k o
d m&H-t&[wzv
dk t
f ESpu
f v
dk nf;
aumif;? 0drw
k
d P'eom&H-t&[wzv
dk u
f dk odjrifwwfaom yp
a0uPmPfynmtESpu
f v
dk nf;aumif;? y&rwom&H-y&rwtESpjf zpf
aom? edAm e-edAm efuv
dk nf;aumif;? em"d*pE-d rodEidk u
f ek ?f (r&Ekid u
f ek )f /
om&mwd-um;? war0 oDvom&m'dom&H-xko
d v
D tESpt
f p&Sad om
Yk m; oDvom&m' om&H}}[k 0gus,
l ]]oDvom&m'tESpu
f ydk if? q&mwdu
rdpm ouFya *gp&m/ / rdpm ouFyt
& ]]umr0dwuf Asmyg'0dwuf 0d[o
m
0dwuf}}wku
Yd dk ,lapvk
d ]]umr0dwum'DeH 0aoe}}[k okyu
f dk jyonf? *ga0g+
p& Ed {wmwd a*gpa&m-EGm;wk\
Yd usupf m;&m pm;usu?f a*gpa&m 0d,mwd
a*gpa&m-EGm;pm;usuEf iS w
fh al om rdpm ouFyp onf? rdpm ouFaym+a*gpa&m
a,oEd rdpmouFya*gp&m/

306

"ry'bmom#Dum

,ru

oDvtESpt
f p&Sad om? war0 om&H-xkt
d ESpu
f ydk if}}[k ay;awmfr\
l / t,H-

oDvpaomw&m;onf? oma&m emr-tESpfrnf\? wd-okdY?


(wGm p-odvnf;aumif;?) 0kwy u
m&H-qkt
d yfNy;D aom tjym;&Sad om?
tom&H-tESprf rS;D ypn;f av;jzm rdpm 'd|d xk\
d jzpfaMumif; raumif;
aom w&m;a'oemuk?d t,H-ypn;f av;jzm rdpm 'd|d xk\
d jzpfaMumif;
raumif;aom w&m;a'oemonf? toma&m emr-tESpf r[kwaf om
w&m;rnf\? wd-ok?Yd wGm p-odvnf;aumif;/ t"d*p Ed pyf?
aw om& Ed- um;? {0H-qkt
d yfNy;D aomenf;jzih?f orm'eH-razmuf
rjyef rSeu
f efaomtjrifu?dk 0g-razmufrjyef rSeu
f efaom t,lu?dk
*a[wGm-,l? Xdwm-wnfuek af om? aw y@dwm-xkyd nm&Sw
d o
Ykd nf?
aeuro
uFym 'De-H aeuro
uFyt
p&Sad om tMuw
H \
Ydk ? 0aoe-tpGr;f
jzih?f ormouFya *gp&m-rSeu
f efaom tMu[
H al om usupf m;&m&Su
d ek f
onf? [kwmG -jzpf? 0kwy um&H-qkt
d yfNy;D aom tjym;&Sad om? wH om&HxkdtESpfukd? t"d*p Ed-odEkdifMuukef\? 0g-&Muukef\? wd-wGif
*gxmzGifh tNyD;wnf;/ *gxmy&da,momae-? A[l-rsm;pGmukefaom
yk*dKvfwkdYonf? aomwmywdzvm'Ded-aomwmywdzkdvftp&Sdaom
tusKd ;xl;wko
Yd ?Ydk ygykPo
-k a&mufuek Nf y?D oEdy wdwmeH-pka0;a&mufvm
ukeaf om &[ef;wk\
Yd ? "ra'oem-w&m;a'oemawmfonf? omwdu
mtusKd ;ESiw
fh uG jzpfonf? 0g-tusKd ;&So
d nf? ta[mod-Ny?D wd-wnf;/
om&dyw
k a w&0wKbmom#DumNy;D \/
9-eEaw&0wKbmom#Dum
,xm t*g&Ed tp&Sad om? rH "ra'oeH owm aZw0ae
0d[&aEm? tm,oEH eEH t&Sief Eu?kd tm&A uaxod/
[dcsUJ ? owmonf? y0ww
d 0&"rpaumjzpfapawmfrt
l yfNy;D aom
jrwfaom"rpMum&Sdonf? 0g-jrwfaom"rpMumukd jzpfapawmfrlNyD;

0*f

"ry'bmom#Dum

307

(a[mawmfrNl y;D )onf ([kwmG )? &mZ*[Hod?Yk *Em? a0VK0aea0VK


0efausmif;wdu
k f ? 0d[&aEmaeawmfrpl Of? ]]arig\? ykwH om;awmf
ud?k tmaewGmyifah qmif? 'axjyMuavm?}} wdodYk rde
Yf ?
oka'g'er[m&maZeoka'g'erif;Bu;D onf? ayodwmeHapvTwt
f yf
ukeaf om? o[o[y&d0g&meHwpfaxmifwpfaxmif tjct
H &H
&Su
d ek af om? 'oEH q,fa,mufuek af om? 'lwmeHwrefww
Ykd iG ?f oAypawmtvHk;pHkaom wrefwdkY\ aemuf? 0gaemufu? *Em-?
t&[wyawet&[wzdkvfodkY a&mufaom? umVK'g,dawa&e
umVK'g,Dax&fonf? *reumvH<uawmfr&l mtcgud?k wGm? r*0PHvrf;c&D;\*kPf om,mykHudk? 0aPwGmcsD;rGrf;avQmufxm;?
0Dowdo[cDPmo0y&d0kawmESpfaomif;aom &[EmwdkYonf
jc&H t
H yfvsu?f uydvyk&H uydvNrKd Uawmfo?Ykd eDawmyifah qmiftyfonf?
([kwmG )? wdorm*araqGawmfrsK;d awmfw\
Ykd pka0;rd&m? aygu&0HHMumzufrdk;udk? 0g-Mumzuf usaom rkd;uJhokdY pGyfapolukdom
aygu&0H/ / aygua&+0am aygu&0am? aygu&0am
0d,mwd aygu&0am? y'krm Mumzuf a&avQmouJo
h Ydk rpGyaf pvko
d w
l \
Ykd
ukd,f a&rpGyfatmif &Gmaomrkd;ukd y'rmMumzufay: usaomrkd;ESihf wl
aomaMumihf ]]aygu&0}}[k ac:onf/ (0drwd-1 34? 2 0drwd-2 112?
r[mbm-1 192)
wpfenf;/ / *Pyd 'k w
f t
Ykd vkd Mumzuftqif;&Sad omrk;d ukd }}aygu&0}}[k
vnf;aumif; 0'Ed(tmp&d,)0g'tvkd MumzufyrmP&Sdvsuf aumif;uif
tv,f tpOftwkid ;f jzpfay:vm &maygif;rsm;pGm axmifaygif;rsm;pGmaom
wdrfawmifwdrfvdyfwdrfvTmrsm;jzpfum &GmoGef;aomrkd;ukd ]]aygu&0}}[k
vnf;aumif; zGiq
hf adk o;\/ *Pyd 'k t
f vkd ]]aygu&0aPm+0am aygu&0am-Mumzuftqif;&Sdaomrkd;? (0Pyk'facs)}}[k jyK? 0'Ed0g'tvkd ]]aygu&yrmaPm+0am aygu&0am-MumzufyrmP&Sad omrk;d ? (yrmPyk'af cs)}}
[kjyK/ (om&w-3 245)

308

"ry'bmom#Dum

,ru

pGyfaom rkd;ukd? twKywa0E&mZmwfawmfw&m;a[mjcif;\


taMumif;0wKjzpfay:vmjcif;ud?k 0g-a0E&mZmwfawmfukd a[mawmf
rljcif;iSm jzpfay:vmaom taMumif;ud?k uwGm? a0E&ZmwuH
a0E& Zmwfawmfu?kd uaxwGmNy;D ? yke'd0ao? yd@m,iSm?
y0da|m0ifawmfro
l nf? (ormaem)? ]]Owad | eyraZ,sm}}wd[laom?
*gxm,jzif?h ydw&Hud?k aomwmywzd av? ywd|maywGmwnfap
awmfr
l ? ]]"ra &}}wdaom? *gxm,jzif?h r[myZmywrdaxG;awmf
r[myZmywda*gwrDudk? aomwmywdzavvnf;aumif;? &mZmeHoka'g'erif;Bu;D ud?k ou'g*grdzav pvnf;aumif;? ywd|mayod
wnfapawmfrNl y/D ye-qufOK;tH?h bwupd m 0omae? &m[kvrmwk*kPuxH&m[kvmr,fawmf\ *kPfaus;Zl;ESifh pyfaompum;udk?
edm,? pEuEd & ZD mwuHpEuEd & ZD mwfawmfu?kd uaxwGm?
wawmxdak eYr?S wwd,'d0aooH;k &ufajrmufaeY eEurk m&eE
rif;om;\? tbdaoua*[ya0oe0d0g[r*Favoktdrfa&SUrif;
tbdou
d cf aH omr*Fvm tdraf &SUrif;\ eef;opfoYkd 0ifa&mufjcif;r*Fvm
xdrf;jrm;vufxyfjcif;r*FvmwdkYonf? y0wrmaeokjzpfukefvaomf?
tw K y w / / t&D , aw t0*rD , awwd taw m -od t yf a om
taMumif;0wK? tw+Oywd twKyw
-d taMumif;0wK\ jzpfay:vmjcif;?
0g-taMumif;t&mtjzpftysuf('D#D-1 57? oDbm-1 318)/ (wpfenf;)
two'g a[wkteufa[m ,l ]]"ra'oem, tawm a[wk OyZwd
{wmwd twKyw
-d w&m;a[mjcif;\ taMumif;\ jzpf&mypKye 0f wK}}[kvnf;
aumif; ya,mZeteufa[m,l ]]"ra'oem'daum tawm OyZwd
{wm,mwd twKyw
-d w&m;a[mjcif;paom tusKd ;\ jzpfaMumif; ypKye 0f wK}}
[kvnf;aumif; jyKyg/ (0drwd-1 90? yg&mbm-2 106)
tbdaou...r*Favok / / r*Fvm 3rsdK;om qkd\? 0d.|-3
]](1) auo0dZeH-qHxkH;jznfjcif;r*Fvm (2) yAaEm-ezl; oif;uspfjym;ukd
zJGUjcif;r*Fvm (3) C&r*FvH-tdrfa&SUrif;\ eef;opfwufr*Fvm (4) tm0g[-

0*f

"ry'bmom#Dum

309

yd@m,-iSm? y0dow
d mG 0ifawmfr
l ? eEurk m&\? [aw? ywH
ud?k 'wGm-? r*FvH r*Fvmw&m;awmfu?kd 0wGma[mawmfr
l ? tmoemrS? O|m,? yuaEmzJ<uawmfrv
l aomf? eEurk m&\?
[wawmrS? ywH ud?k e *PSd ,lawmfrrl/ aomydxdek Erif;om;onf
vnf;? wxm*w*g&a0ejrwfpmG bk&m; av;pm;ol\tjzpfaMumif?h 0gjrwfpmG bk&m; av;pm;jcif;aMumih?f ]]baE a0gt&Sib
f &k m;wd\
Yk ? ywH
ud?k *PSx,lawmfryl guke?f }} wdod?Yk 0wKH avQmufjcif;iSm? emoud
Edik ?f {0H yeodu
Yk m;? pdaEo?d (u)? ]]aomygeoDaoapmif;wef;OK;?
(avScg;xdyf )? ywH ud?k *PS
d wd,lawmfrv
l rd rhf nf?}} wd-Ny/D owm
onf? word d Xmaexdak pmif;wef;OK;t&yfvnf;? e *PSd ,lawmfrrl/
wa&mtjcm;aom eErif;om;onf? ]]aomygeyg'rlavapmif;wef;
ajc&if;? (avScg;ajc&if;)? *PS
d wdrnf?}} wd pdaEo/d owm
onf? wwmydxdak pmif;wef;ajc&if;vnf;? e *PS/d wa&monf?
]]&mZ*FaPrif;&ifjyif? *PSdwd?}} wd pdaEod/ owmonf?
wwmydxdrk if;&ifjyifvnf;? e *PS/d ukrma&mrif;om;onf? ed0ww
d -k
umarmjyefvn
S v
hf o
kd nf? ([kwmG )? tkp,
d mtvdrk &So
d jzif?h 0gtvdk
r&Sb
d ?J *paEmvdu
k o
f mG ;&vaomf? owK*g&a0ejrwfpmG bk&m; av;pm;
ol\tjzpfaMumif?h 0g-jrwfpmG bk&m; av;pm;jcif;aMumih?f ]]yw-H uk?d
*PSx-uke?f }} wd 0wKH -iSm? e oaumwdrpGr;f Edik /f ]]"t&yf?
*PS
d wd? {wxdt
k &yf? *PS
d wd?}} wdod?Yk pdaEaEmvsu?f *pwd
vdu
k o
f mG ;\/
wo caP? tnmtjcm;ukeaf om? wad ,mwdo
Yk nf? wH
r*FvH-xdrf;jrm;vufxyfjcif;r*Fvm (5) qwr*FvH-tdrfa&SUxD;jzLaqmif;jcif;
r*Fvm}}[k r*Fvm5rsdK; qkd\? xkdYjyif tH.|-1 244 ]]0d0g[}}tpm; ]]tm0g[}}
[k &Sd\? O'ge.|-151? ty.|-1 107? Zm.|-1 106wkdYum; "r.|twkdif;
yif ]]0d0g[}}[k &Sd\/

310

"ry'bmom#Dum

,ru

xdek Erif;om;ud?k 'domG ? Zey'uvsmPd,mZey'uvsmPDrif;orD;


tm;? (lyeEmrif;orD;tm;)? tmpduokajymukefNyD? (u)? ]]ta,s
t&Sirf b*0gonf? eEurk m&Hud?k *a[wGmac:? *awm<uawmf
rlNy?D wkarS[d t&Sirf wdEYk iS ?hf wHxdek Erif;om;ud?k 0demuGaJ tmif? u&dwdjyKawmfrv
l rd rhf nf?}} wd-odaYk jymNy/D omxdZk ey'uvsmPDrif;
orD;onf? y*&aEa[0,dkpD;usaeonfomvQifjzpfukefaom? 0gZey'uvsmPd,m/ / Zey'rSd+uvsmPD Zey'uvsmPD-Zeyk'fe,f
y,fwpfckvkH; aumif;aom*kPft*Fg&Sdaom rif;orD;? ]]rnf;-jzL-ql-BuHK edrfhjrihfwkH rSwfukefjypf6yg;}}[lonfESifhtnD rnf;vGef;jcif; jzLvGef;jcif; 0vGef;jcif;
ydefvGef;jcif; edrfhvGef;jcif; jrifhvGef;jcif;tm;jzihf ukd,f\tjypf 6yg;&Sdonf?
Zey'uvsmPDonf xkdtjypf 6yg;uif;vGwf vlavmufvnf;ru ewf
avmufvnf;rus (vlru ewfrrQ) tvGev
f aS om rif;orD;wnf;/
aumif;jcif;5jzm/ / aumif;jcif; 5jzmum; ]]q0duvsmP rHouvsmP
e[mkuvsmP t|duvsmP 0,uvsmP}}wkw
Yd nf;? xkw
d iG f nOfah rSmifru
dk f
aomtcg 12awmif&Sdaom tcef; rD;rxGef;bJ ukd,fa&mifjzifh vif;jcif;onf
tom;ta&\ aumif;jcif;rnf\? oEmk;d uJo
h Ydk vufz0g;ajcz0g; EIwcf rf;zsm;
wd\
Yk eDjref;jcif;onf tom;taoG;\ aumif;jcif;rnf\? vufonf;ajconf;
wk\
Yd tom;rS rvGwaf omt&yf csyd &f nfjzihf qk;d tyfouJo
h Ydk eD tom;rS
vGwaf om t&yfum; Ek&Yd nfuo
hJ Ydk jzLazG;aejcif;onf taMum\ aumif;jcif;
rnf\? aumif;pGmaq;aMumtyfaom 0&Zdeu
f o
hJ Ydk oGm;wk\
Yd nDnmjzLpifjcif;
onf tkd;\aumif;jcif;rnf\? touf120&Sdaomfvnf; 16ESpft&G,fuJhokdY
ta&rwGefY qHrjzLjcif;onf t&G,f\aumif;jcif;rnf\? okdY aumif;jcif;
5jzmESihf jynfhpkHaomaMumihf Zey'uvsmPDrnf\/ (om&w-3 3248-9?tH#D1 187? "r#D-49) "r.|-1 244 ]]e[mkuvsmP}}ae&m0,f ]]auouvsmP-qHyif\ aumif;jcif;}}[kvnf;aumif; O'ge.|-152 ]]ecuvsmP}}[kvnf;aumif; qk\
d /

0*f

"ry'bmom#Dum

311

waygufaygufusaeonfomvQijf zpfuek af om? O'uAdEL [da&ayguf


wdjYk zif?h tKvcd ad w[dwpf0ufwpfysuo
f m Nz;D tyfNy;D ukeaf om? (Nz;D
rNy;D ao;ukeaf om)? auao[dqHyifwjYkd zif?h a0a*et[kejf zif?h 0g-vsif
jrefpmG ? *Em? ]]t,syw
k t&Sio
hf m; wk0#H acgjrefjrefomvQi?f tm*ap,smodjyefvmcJyh gavm?}} wd tm[/ wmxdZk ey' uvsmPD
rif;orD;\? wH 0peHonf? wxdek Erif;om;\? ['a,pdwEf v
S ;kH ?
wd&,
d H uefv
Y ef?Y ywdwmG 0d,usouJo
h ?Ykd XdwH wnfNy/D owmydonf
vnf;? txdek Erif;om;\? [wawmrS? ywH ud?k t*Pw
dS mG 0
r,lr
l omvQi?f wHxdek Erif;om;ud?k 0d[m&Hod?Yk aewGmaqmifawmf
rl? ]]eEeE yAZ
d od&[ef;jyKrnfavm?}} wdod?Yk tm[ar;
awmfrNl y/D aomxdek Erif;om;onf? Ak'* g&a0eaMumif?h ]]e yAZ
d mrd&[ef;rjyKEikd yf g?}}wdod?Yk t0wGmravQmufr
l ? ]]tmrrSeyf g? yAZ-d
mrdygrnf?}} wd tm[/ owmonf? ]]awe [dvQi?f eEH ud?k
yAmaZx&[ef;jzpfapMuavm?}} wd tm[/ owmonf? uydvyk&H
uydvNrKd Uawmfo?Ykd *Ema&mufawmfr
l ? wwd,'d0aook;H &ufajrmuf
aeY? eEH ud?k yAmaZod&[ef;jzpfapawmfrNl y/D
OyKvdcdaw[d auao[d/ / ]]O'uAdEL[d}}ponfwdkY ]]om bdaEe
oDaoe y*&aEe avm[dawe(r-1 177)}}uJhokdY wrLvuPteuf
wwd,mouf/ OyKvcd ad w[d auao[Dwd wrL wvuaP u&P0peH?
0dyu
wkvcd ad w[d auao[d Oyvuw
d mwd tawm? ]]tKvcd ad w[D}}wdyd
yXEd/ OvdceEd p zPum'D[d auooPmyeH? tum&0d"meEdyd 0'Ed?O'ge.|- 153? "r#D-49/
wwd,'d0ao/ / bk&m;&Sifonf bk&m;jzpfawmfrlonfhESpf r[mou
&mZf 103ckESpf waygif;vjynhfausmf 1&ufaeY &mZN*dK[fNrdKUrS pwifxGufcGm
awmfrcl \
hJ ? ,lZem (60)c&D;ukd wpfaeYwpf,Zl em <uawmfrcl &hJ m 2vjynhaf om
tcg uydv0wfoYdk a&mufawmfro
l nf? 2vjynhaf omtcg[lonf aemufEpS f

312

"ry'bmom#Dum

,ru

owarckepf&ufajrmufaom? 'd0aoaeY? &m[kvrmwmonf?


ukrm&H&m[kvmrif;om;ud?k tvuF&w
d mG wefqmqif? b*0awm
\? oEduHodkY? ayaoodapvTwfNyD? (utb,fodkYrSm apvTwf
oenf;) ]]wmwcspo
f m; 0Dowdo[orPy&d0w
k H ESpaf omif;
aom &[ef;jc&H t
H yfaom? 0g-Nc&H t
H yfvsu?f ok0P0PH a&Ttqif;ESihf
wlaom tqif;&Sad wmfral om? jA[yl 0d PH jA[m\ tqif;uJo
h aYdk om
tqif;&Sad wmfral om? {wH orPH&[ef;awmfu?kd yMunfph rf;
(104-ckESpf) uqkefvjynfhausmf 1&ufaeYwnf;? xkdaeYwGif aygu&0rkd;ukd
&Gmap a0E&mZmwfawmfukd a[mawmfrlonf/
aemufaeY (uqkefvjynhfausmf2&ufaeY)wGif crnf;awmf oka'g'erif;
BuD;tm; ]]Owda| eyraZ,s}}paom *gxmukd a[mawmfrl aomwmyef
wnfaponf? ]]"ra &}}paom *gxmukd qufa[mawmfr
l rdaxG;awmf a*g
wrDtm; aomwmyefwnfapum crnf;awmfoak 'g'erif;Bu;D tm; ou'g*grf
wnfaponf? quf ,aom"&mtaqmifokdY <uawmfrlum pEudE&DZmwf
awmfudk a[mawmfro
l nf? aeY(uqkev
f jynhaf usm2f &ufaeY)yif eErif;om;
ukd &[ef;jyKaponf[k 0d.|-3 290 qk\
d ? xk0d .d |tqko
d nf ]]wwd,'d0ao3&ufajrmufaeY (uqkev
f jynhaf usmf 3&ufaeY)}}[laom "r.|tqkEd iS fh uJv
G GJ
aeonf? okYd tqku
d v
GJ &GJ jcif;rSm xkx
d b
dk mPuaqmifwYdk aqmif,v
l monfh
twkdif; qdk&jcif;aMumihf jzpfonf/ (om&w-3 250)
jA[lyd0P/H / jA[Kaem+lyH jA[lyH? jA[lyar0 jA[lyD? ypnf;
ouw(ed'D-338)? jA[lyD 0d,+0aPm ,mwd jA[lyd0aPm? (wpfenf;)
]]ly+H {w twDw
d ly?D jA[m p+aom+lyD pmwd jA[yl -D kyf adS omlyjA[m?
jA[lydaem+0aPm jA[lyd0aPm-kyfSdaom lyjA[m\ kyfykHoPmef? jA[lyd0aPm 0d,+0aPm ,mwd jA[lyd0aPm-kyfSdaom lyjA[m\ kyfykH
oPmefESihfwlaom ykHoPmef&Sdawmfrlaom bk&m;&Sif? (a&SU0Pyk'fukdacs)}}[k
vnf; MuHMuao;\/ 0d.|-3 290 ]]jA[ly0PH}}[k &Sd ] jA[ly0PEd
jA[lyormelyH-jA[m\ kyfyHkoPmefESifhwlaom ykHoPmef&Sdawmfrlaom
(om&w-3 250? 0drwd-2 114)}}[k zGihf\/

0*f

"ry'bmom#Dum

313

avm? t,H&[ef;awmfonf? awoifom;awmf\? ydwmcrnf;


awmfwnf;? {woifch rnf;awmf\? 0g-rSm? r[EmBu;D rm;ukef
aom? ed"u
d rk ad ,ma&Tt;kd 4vk;H wdo
Yk nf? ta[oHk &Scd u
hJ ek Nf y/D wmxdk
a&Tt;kd Bu;D 4vk;H wdu
Yk ?kd txdo
k ihcf rnf;awmf\? edur eawmawm
xGuaf wmfr&l maeYr?S y|m,? e ymrrjrifawGU&awmhukef? *p
oGm;acs? eH-xkdoihfcrnf;awmfukd? 'g,ZHtarGukd? ,mpkawmif;
acsavm? (u-tb,foYdk ajym awmif;&rnfenf;) ]wmwcrnf;awmf
t[HuReaf wmfonf? ukrma&mrif;om;ygwnf;? tbdaouHtbd
oduaf &pifo?Ykd ywGma&muf? wpfenf;-tbdaouH ywGm-tbdou
d f
cH? pu0wD pMumrif;onf? b0dmrdjzpfvrd rhf nf? (jzpfvydk g\)? ar
tm;? "aeeOpmjzif?h tawmtvd&k ydS g\? artm;? "eHud?k a'[day;
awmfryl g/ [dawmif;oih\
f ? ykawmom;awmfonf? ydw-k crnf;awmf\?
oEuOpm\? omrdaumt&Sifygwnf;?} wd-odkY ajym?
(,mpk-avm?) wd-odYk rSm apvGwNf y/D wdwpfv;kH aMu? 0d.|3 290tvkd ukrma&maemif yk'x
f ;D r&S?d t[HrpS b0dmrdtxd wpf0gus
wnf;jzpf\? ]]wmw? t[H ukrma&m-uREyfk rf if;om;onf?... b0dmrd}}[k
q&mwdYk ay;awmfr\
l / ukrma&monf? b*0awm\? oEu
d H od?Yk *Em0
r[Em ed"u
d rk ad ,m/ / ]]ed"dukrda,m}}[k&SdykHukd axmufvQif P0Pdu
paomokwft& ypnf;ouf ]]r[ED}} okdYr[kwf ]]r[Eda,m}}[k &Sdoihf
onf? (wpfenf;) vd*F0dyvmoMuHyg? 0d.|-3 290? ty.|-1 107? Zm.|1 107wkdYtwkdif; ]]r[Em ed"a,m}}[k &SdvQif ykdaumif;onf/
wsm/ / ]]r[Em ed"a,m(0d.|-3 290)}}udk pJG&aomaMumihf om&w3 250 ]]wsm}}ukd ]]aw+t}}[k yk'fjzwfjyonf? ]]ed"d-ukrda,m}}ukd
pJG&aomaMumihf ]]wm+t}}[kjzwf ,vm/ (wpfenf;) w,m-w,DeH
wuma&m wGwH 0g 0go'gjzihf wukd wsjyK(0daAm-80)/ om&wtwkdif;
]]aw+t}}[k jzwfvrdk l aw vd*0F yd vmoMu/H (wpfenf;) wo'gESifh teuf
wl wsoAemrfy'k w
f pfrsKd ; &S\
d ? xkt
d vkd ]]wsm+t}}[kjzwfyg/(ed'-D 121? 122)/

314

"ry'bmom#Dum

,ru

a&mufom? 0g-a&mufvQiaf &mufcsi;f yif? ydwo


k ad e[Hzcif jzpfaom
cspfjcif;udk? y#dvbdwGm&? [|pdawm&Tifvef;aom pdwf&Sdonf?
([kwmG )? ]]orPtk.d ..&[ef; aw\? qm,mt&dyaf wmfonf? okcg
at;csr;f vSyg\?}} wdod?Yk 0wGm? tnrd tjcm;vnf;jzpfaom? A[Hk
rsm;pGmaom? twaemtm;? tEkyl H oihaf vsmaf om pum;ud?k 0'aEm
ajymvsuf? t|modwnfNyD/ b*0gonf? uwbwudapmonf?
([kwmG )? tEkarm'eHud?k uwGm? tmoemrS? O|m,? yumrd
zJ<uawmfrNl y/D ukrma&mydonfvnf;? ]]orPtk.d ..&[ef; arom;
awmftm;? 'g,ZH tarGu?kd a'[day;ygavm? orP ar-tm;? 'g,Z-H
uk?d a'[d-avm?}} wdodYk wwGww
f w
G af jym? b*0EH ok?Yd tEkAEd
vdu
k Nf y/D b*0gydonf vnf;? ukrm&Hud?k e ed0wmayodrjyefap? y&dZaemydywf0ef;usif vltaygif;onfvnf;? (ta>ct&Hvt
l aygif;onf
vnf;)? b*0wmESi?hf o' twl? *p EH vku
d o
f mG ;aeaom rif;om;ud?k
ed0awwkH jyefapjcif;iSm? emoud rpGr;f Edik /f wdodv
Yk Qi?f aomxdk
&m[kvmrif;om;onf? b*0wmESi?hf o' twl? tm&mrar0ausmif;
wdkufodkYom? t*rmodvdkufoGm;NyD/
wawmxdrk aS emuf? b*0gonf? pdaEod Ny?D (u)? ]]t,H
&m[kvmrif;om;onf? ydw-k crnf;awmf\? oEuH Opmjzpfaom? ,H "eH
tMuifOpmud?k pwd tvd&k \
dS ? wHxdOk pmonf? 0mEk*wH0#f'u
k o
Ykd
tpOfvu
kd \
f ? 0g-0#f'u
k w
iG f yg0if\? o0dCmwHESyd pf ufwwfaom
'kuE iS hf wuGjzpf\? [E,ck? t&m[kvmrif;om;tm;? aAm"dwavaAm"d&ifjyif? y#dv'H &tyfaom? ow0"d H 7yg;tjym;&Sad om?
0mEk*wH o0dCmwH/ / 0mEk*wEd 0y&d,myE(H udavo0#f 0dygu
0#f yg0ifonf)? o0dCmwuEd 'kuo[dwwm o0dCmwuH? o'kuEd
tawm?-om&w-3 250/

0*f

"ry'bmom#Dum

315

t&d,"eHt&d,mwd\
Yk Opmud?k 0g-jzLpifjrihjf rwfaom Opmud?k a'rd-ay;
awmfrt
l ?hH eHxd&k m[kvmrif;om;ud?k avmukw& 'g,Zavmukw
&mtarG\? (avmukw& mw&m;[laomtarG\)? omrduH ydik &f iS u
f ?kd
ua&mrdjyKt?hH }} wd-odYk MuaH wmfrNl y/D tx acgxdt
k cg? b*0g
onf? tm,oEH om&dyw
k H ud?k tmraEod awmfrNl y?D (u)? ]]om&dyw
k
om&dyMk wm awe [dwku
d w
f eG ;f awmfr\
l ? 0g-xdo
k t
Ykd arGukd awmif;jcif;
aMumih?f wGH onf? &m[kvukrm&Hud?k yAmaZ[d&Sijf zpfapavm? 0g-&Sijf yK
ay;avm?}} wd-Ny/D axa&monf? ukrm&Hud?k yAmaZodNy/D p ye
t&d,"eH/ / t&d,meH+"eH t&d,"eH-t&d,molawmfaumif;wk\
Yd Opm?
(wpfenf;) t&d,+wH+"emwd t&d,"eH-jzLpifjrihfjrwfaomOpm(oH#D-2
537)? t&d,mOpm 7yg;rSm ]]o'g oDv [d&D Mowy okw pm* ynm}}
wkdYwnf;/ ('D-3 207? om&w-3 250? 0drwd-2 114)
awe [d/ / awe [donf a&SUenf;tvkd Oa,smZe(wkdufwGef;jcif;)
teufa[medygwfyk'fwnf;? (om&w-1 45ponf)? aemufenf;tvkd awe
[dudk um&Pteufa[medygwfy'k [
f v
k nf;aumif; aweum; woAemrfy'k f
aemif [dwt
f euf em0dbwfq;Hk aomyk'f [dum; teufr& edygwfrQ[v
k nf;
aumif; 2rsdK;,lyg? ]]om&dykw (a,e um&aPe-tMuiftaMumif;aMumihf?)
ukrma&myd ]]orP ar-tm;? 'g,ZHudk? a'[davm? orP ar 'g,ZH
a'[d-avm?}} wd? b*0EHokdY? tEkAEdNyD? awe [d-xkdaMumihf ?ay? yAmaZ[d}}[k ted,r0gusxnh
f tus,af y;Ekid o
f nf/ (r.|-2 178? oD#o
D pf1 351? yg&mbm-1 57)
axa&m ukrm&H yAmaZod/ / &m[kvmrif;om;ukd &SifjyKay;&m t&Sif
r[marm*vmefu acgif;&dwfqHcsjcif; ouFef;0wfay;jcif; o&P*kHay;jcif;ukd
jyKonf? t&Sifr[muyu Mo0g'ay;onf? t&Sifom&dykMwmu OyZm,f
ay;onf? okdY t&Sifjrwf3yg; yg0ifaomfvnf; &Sif &[ef;jyKjcif;onf
OyZm,fu t&if;cH jzpf\? OyZm,fuom &Sif&[ef;jyKjcif;udp tpkd;&\?
o&P*kq
H &m Mo0g'q&mu tpk;d r&? xkad Mumihf t&Sio
f m&dyMk wmudo
k m acgif;
wyf ]]axa&m ukrm&H yAmaZod}}[k qkd&onf/(0d.|-3 291)

316

"ry'bmom#Dum

,ru

xyfqufOK;tH?h ukrma&onf? yAZad w&Sit


f jzpfoYkd a&mufvaomf?
0g&Sijf yKNy;D vaomf? &anmoka'g'erif;\? 0g-rSm? t"drwH vGeu
f aJ om
twdik ;f t&Sn&f adS om? 'kuH pdwq
f if;&Jjcif;onf? OyZd jzpfNy?D wHxdpk w
d f
qif;&Jjcif;ud?k t"d0gaowHk onf;cHjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Edik v
f
aomf? b*0awmud?k eda0a'wGmodap? 0g-avQmuf? ]]baE&m;
om"kawmif;yefyg\? t,smt&Sib
f &k m;wdo
Yk nf? rmwmydw[
l d rdb
l w
D d ZeedZeau(tar&if; taz&if;wku
Yd )kd oEm,
t&if;wdo
Yk nf? rmwmydw[
0kw?H -0d.|-3 292/ teEknmwHcGirhf jyKtyfaom? ykwH ud?k e yAmaZ,sKH
&Si&f [ef;jzpfapawmfrrlygukeEf iS ?fh 0g&Si&f [ef;rjyKay;ygukeEf iS ?hf }} wd
od?Yk 0&Hqku?kd ,mpdawmif;Ny/D b*0gonf? wxdo
k ak 'g'erif;tm;?
wH 0&Hxdq
k u
k ?kd 'wGmNy;D ? ykewpfzef? {u'd0oH? &mZeda0oae
rif;eef;awmf? uwygw&maomjyKawmfrt
l yfNy;D aom eHeufqrG ;f &So
d nf?
([kwmG )? {urEH pGm? ? edoad Eexdik af eaom? &nmrif;onf? ]]baE
&m; wkrmS uHwd\
Yk ? 'ku& um&duumavcJ,Of;ojzihf jyKtyfaom
w&m;usirhf u
I kd jyKawmfr&l mtcg? 0g'ku& p&d,m usiahf wmfr&l mtcg?
{umwpfyg;aom? a'0wmewfonf? rH-od?Yk OyouFrw
d mG ? ]aw
oif\? ykawmonf? umvuawmjyKtyfNy;D aom aojcif;&S\
d ? 0g
aooGm;Ny?D } wd tm[/ t[Honf? wmxdek wf\? 0peHud?k
to'[aEmr,Hkvaomf? 0g-r,Hkonf\tjzpfaMumifh? ]r,SHig\?
ykawmonf? aAm"t&[wr*fPf oAw
k Pfo?Ykd tywmG
ra&mufr
l ? umvHaojcif;ud?k e ua&mwdjyKrnfr[kw?f } wdodYk
ajym? y#duyd y,fjrpfcNhJ y?D }} wdod?Yk 0kawaomf? ]]'ged? u
tb,fov
Ykd Qi?f o'[
d x,HMk unfuek v
f rd rhf nfenf;? ykaAyd a&S;
vnf;? t|dumedtd;k twkwu
Ykd ?kd 'awGmjy? ]aw\? ykawm
onf? rawmaoNy?D } wdod?Yk 0kawajymtyfaomf? e o'[w
d r,Hk
cJu
h ek ?f }} wdodYk rdeaYf wmfr
l ? rdm twKyw
,
d mtwKyw
d

0*f

"ry'bmom#Dum

317

aMumih?f 0g-r[m"rygvZmwfawmfw&m;a[mjcif;\ taMumif;0wK


jzpfay:vmjcif;aMumif?h 0g-r[m"rygvZmwfawmfukd a[mawmfrl
jcif;iSm jzpfay:vmaom taMumif;aMumif?h r[m"rygvZmwuHuk?d
uaxodNy/D *gxmy&da,momae? &mZmoka'g'erif;onf? tem*grdzav? ywd|[dwnfNy/D wdodv
Yk Qi?f b*0gonf? ydw&H
ud?k wDok 3yg;ukeaf om? zavokzdv
k w
f Ykd ? ywd|maywGmwnfapawmf
rl? bduK oC
H y&d0ak wm&[ef;taygif; jc&H t
H yfvsu?f ykea'0wpfzef
omvQi?f &mZ*[Hod?Yk *Em<uawmfr
l ? wawmxdrk aS emuf? temxyd@ad uetemxydPo
f al X;onf? om0w NrKd Uod?Yk tm*rewm,
<uvmawmfrjl cif;tusK;d iSm? *[dwy#danm,lawmfrt
l yfNy;D aom y#d
nmOf&o
dS nf? ([kwmG )? aZw0aeaZw0efrnfaom? 0d[ma&ausmif;
wdu
k o
f nf? ed|ad wNy;D pD;vaomf? wwxdak Zw0efausmif;wdu
k o
f ?Ykd *Em
? 0goHoDwif; ok;H awmfrjl cif;ud?k uayod jyKawmfrNl y/D
{0Hod?Yk ow&d onf? aZw0ae? 0d[&aEaeawmfrpl Of? tm,d }}[k
om eaEmt&Sief Eonf? OuPw
d mG -ysi;f &d? ]]txuf vnfyif;&S
o'way;? bduL eHwdt
Yk m;? {wrwH taMumif;ud?k tma&mapod
ajymNy?D (u)? ]]tm0kaomwd?Yk t[Hwynfah wmfonf? tebd&awm
rarGUavsmo
f nf? 0g-raysmo
f nf? ([kwmG )? jA[p&d,-H (wpfyg;wnf; aexkid f
tdypf uf&jcif; arxkerf S a&Smif&jcif;[laom) jrwfaom tusiu
fh ?kd p&mrd
jA[p&d,/H / jA[p&d,onf 'ge tyrnm omoemawmf arxkef
rSa&SmifMuOfjcif; a0,sm0p rdrdr,m;jzihfom a&mif&Jwif;wdrfjcif; ig;yg;oDv
t&d,r*f Oykoft*Fg vkHYvpaom teufwdkYukd a[m\? ]]jA[p&d,H
p&mrd}}0,f jA[p&d,Ht& omoejA[p&d,ukd &\? omoejA[p&d,t&
odum 3yg;ESihf y&d,wfw&m;wkdYukd &aomfvnf; wpfyg;wnf;aexkdif&
jcif; wpfyg;wnf;tdyfpuf&jcif; arxkefrSa&SmifMuOfjcif;ukdom ,l&onf?
aemuf ]]jA[p&d,H oEma&wk}H } jA[p&d,t
H &um; omoejA[p&d,omru
r*if 8 yg; [laom r*jA[p&d,udkyg ,l&onf/ jA[p&d,Ed jA[H ao|H

318

"ry'bmom#Dum

,ru

usiahf e&\? jA[p&d,H omoejA[p&d, r*jA[p&d,[laom jrwf


aom tusiu
fh ?kd oEma&wHk (a&S;qk;H pdwrf S aemufq;Hk pdww
f idk af tmif )
aumif;pGm aqmifxm;jcif;iSm? e oaumrdrpGr;f Edik ?f oduH odum 3yg;uk?d
ypum ,pGe
Yf ? 0g-cs? [Dem,,kwef rd afh om vlUtjzpftusK;d iSm? 0gvlt
Y jzpfo?Ykd tm0wd
mrdjyefvnfygawmhrnf? (wpfenf;) [Dem,m0w
d mrdvlxu
G yf gawmhrnf?}} wd-ajymNy/D b*0gonf? wH y0w
xkjd zpfyu
Hk ?dk okwmG ? tm,oEH eEH uk?d yaumomaywGmac:apawmf
rl? {wHpum;uk?d ta0gprdeaYf wmfrNl y?D (u)? ]]eEeE wHG onf?
or[v
k meHrsm;pGmukeaf om? bduL eHwkt
Yd m;? ]tm0kaom-wdYk t[Honf? tebd&awm-onf? ([kwmG ) jA[p&d,-H uk?d p&mrd? jA[p&d,-H
uk?d oEma&wk-H Ekid ?f e oaumrd? odu-H uk?d ypum ,-? [Dem,-iSm?
0g-uk?d tm0w
d mrd-tH?h } wd {0Hok?Yd tma&mapod ud&ajymowJ[
h k
Mum;&onfum;? opH rSeo
f avm?}} wd-okYd ar;awmfrNl y/D wdwpfv;Hk
f &k m; {0H-twkid ;f rSeyf g\?}} wdodYk
tausMu/H ]]H baEt&Sib
avQmufNy/D ]]eE ud yetb,faMumif?h wGH onf? tebd&awm
onf? ([kwmG )? jA[p&d,H ud?k p&odusi&hf oenf; jA[p&d,H uk?d
oEma&wkH iSm? e oaumodrpGr;f Ekid o
f enf; oduH uk?d ypum ,?
[Dem,iSm? tm0wd
odjyefvnfrnfenf;}} wd-okYd ar;awmfrNl y/D
]]baE&m; omud,meDomuD0ifrif;orD;jzpfaom? Zey'uvsmPD
Ow r H p&d , H {umoeH {uao,sH arxk e 0d & w / 'k w d , ya'e apw
r*jA[p&d,myd o*Fa[m a0'dwaAm?-O'ge.|-151/
oEma&wk/H /oEma&wkEd yXrpdwawm ,m0p&drupdwH orm y&dykPH
y&dok'H "ma&wkH y0awwkH?-O'ge.|-151/
odu/H / &[ef;cHpOfu &[ef;tjzpfEiS t
hf wl aqmufwnftyfaom rdrd
oEmefjzpfapxku
d o
f nf\tjzpfjzihf tpOfrjywfwnfaeaom odum 3yg;uk,
d ?l O'ge.|-151/

0*f

"ry'bmom#Dum

319

Zey'uvsmPDrif;orD;onf? rH\? 0g-onf? C&m-pHtrd rf ?S edur ExGuv


f mpOf? tKvcd ad w[dwpf0ufwpfysuo
f m Nz;D tyfNy;D ukeaf om?
auao[dwkjYdzif?h tyavmauwGmapmif;iJah rQmMf unf
h ? rH-wynfah wmf
uk?d ]t,syw
k t&Sio
hf m; wk0#H acgomvQi?f tm*ap,smodjyefvmcJh
ygavm?} wd-odaYk om? {wHpum;uk?d ta0gpajymNy?D baE&m;
aom t[Hxkw
d ynfah wmfonf? wHxkZd ey'uvsmPD\ pum;uk?d 0gxkZd ey'uvsmPD\ tjcif;t&mESifh wuGjzpfaom pum;uk?d wrEk&rmaemwd wH wm 0peH wH 0g wm tmum&o[dwH 0peH tEk&aEm?rH baE...rH {w'a0gp/ / ]]rH baE}}rS rH0,f q|Dteuf 'kwd,m
ouf? okdYr[kwf 0dbwd0dyvvmoMuH? csJUygOK;rnf- ]]rH baEwd ykaAyd ]]r}}Ed
0wGm OuPm ukvpdww
m,(ysi;f &DNi;D aiGUjcif;onf arTaESmuftyfaom pdw&f dS
onf\ tjzpfaMumihf) yke ]]rHrH {wa0gp
{wa0gp}}wd tm[(O'ge.|-153)}}[k rH2yk'f
qkd&jcif;taMumif;ukd zGihf&um; rHonf rl&if;ygXf[k odom\? ]]ar baE}}[k
vnf;aumif; ]]rr baE}}[kvnf;aumif; rlu&GJ \
dS ? xkrd u
l yGJ gXfrsm;ukd axmuf
q|Dteuf tem'&teuf[k MuHEkdifonf/
wpfenf;/ / ]]OuPm ukvpdww
m,}}[laom tzGit
hf & ]]u[H {uykwu u[H {uykwu}}uJhokdY aomujzpf&m 2Budrfqkdaom tmar!dwf
pum;[kMu?H teuft"dym ,fwpfcw
k nf;ukyd if aMumufjcif; pdwq
f ;dk jcif;ponf
jzpf&m 2Budrf 3Budrf qkdjcif;ukd tmar!dwf[k ac:onf? orr[kvnf; okH;EIef;
\? t&Sief Eonf Zey'uvsmPDudk vGr;f qGwo
f wd&ojzihf &ifxq
J NYdk y;D
ravQmufEkdifjzpfae&mrS pum;xGufvmaomtcg ]]rH rH-wynfhawmf wynhf
awmfu}dk }[k 2Burd x
f u
G v
f monf[k ,lyg? okYd tmar!dw,
f v
l Qif ]]rH rH-wynfh
awmf wynhaf wmfu?dk {wH-uk?d ta0gp}}[k ay;/
wpfenf;ay;Muyk/H / ]]rH baE}}rS rHudk tyavmauwGm pyf ]]baE
C&m-rS? edur E-pOf? rH-uk?d tKvcd ad w[d auao[dwkjYd zif?h tyavmauwGm}}[kvnf; ay;Mu\? t"dym ,f&aomfvnf; tzGit
fh wkid ;f um; rusyg/
edurE/ / C&m edurEmwd tem'a& omrd0peH? C&awm
edurawmwd tawm? ]]C&m edurE}}Edyd yXEd?-O'ge.|-153/

320

"ry'bmom#Dum

,ru

O'ge.|-153/ tEk&rmaemtzefzeftrSw&
f vaomf? 0g-vGr;f qGwf

owd&onf\tjzpfaMumif?h tebd&awmonf? ([kwmG )? jA[p&d,H


uk?d p&mrd\? jA[p&d,H uk?d oEma&wkH iSm? e oaumrd? oduH uk?d
ypum ,? [Dem, tm0w
d mrdrnf? }} wdokaYd vQmufNy/D
tx acg? b*0gonf? tm,oEH eEH uk?d Am[m,Hvufarmif;
? *a[wGm (0d,)ukid af wmfro
l uJo
h jYdk zpf? wpfenf;- tm,oEH eEH
\? Am[m,Hud?k *a[wGm (0d,)? 'Ad avewefc;dk awmf\ tpGr;f
jzif?h wm0woa'0avmuHwm0womewfjynfo?Ydk tmaeaEmac:
aqmifawmfrv
l aomf? tE&mra*? {uo wpfcak om? psmrauaw
rD;avmiftyfaom v,f? psmrcgPkaurD;avmiftyfaom opfiw
k f ?
edoEd H xkid af eaom? qdEu
Pemoe*F|k H jywfaom em;&Guf ESmacgif;
tNr;D &Sad om? {uHwpfaumifaom? yvk|ru# (rD;avmifxm;ojzih)f
kyfysufqif;ysufjzpfaeaom arsmufrukd? 'awGmjyawmfrl?
wm0wob0aebkH ? a'0&anmewfw\
Ykd rif;jzpfaom? ou
odMum;tm;? Oy|meHjyKpjk cif;iSm? (wpfenf;) ou-ud?k Oy|meHqnf;uyf&mt&yfo?Ydk tm*wmedvmukeaf om? uuk#yg'gedckad jcESihf
wlaom ajc&Su
d ek af om? y tp&mowmedig;&maom ewforD;wku
Yd ?dk
'aodjyawmfrNl y/D uuk#yg'geDwd ed[o
l nfum;? &w0Pwm,
eDaomtqif;&Su
d ek o
f nf\tjzpfaMumif?h yga&0wyg'o'doyg'gedck\
d
Yd nf
ajcESiw
hf al om ajc&Su
d ek af om? (y tp&mowmedpyf)? xked wforD;wko
uybk&m;&Si\
f wynfo
h C
H mrsm;tm; ajce,fqv
D LS cJah omaMumihf ajcaxmuf
uav;rsm; tvGefEl;nHhvSyMuowJh?-O'ge.|-154/ p yequfOK;tHh?

'awGmjyawmfrlNyD;? tm[ar;awmfrlNyD? (u)? ]]eEeE wHxkd


*a[wGm 0d,/ / vufarmif;ukd wu,fuidk af wmfro
l nf r[kw?f vuf
armif; udkif ac:aqmifovkdrsdK;jzpfatmif wefckd;awmfjzihf jyKvkyfzefqif;
jcif; jzpfonf? xkdaMumihf ]]0d,}}xnfhay;&onf/ (O'ge.|-154)

0*f

"ry'bmom#Dum

321

igrdeaYf wmfrt
l yfvwHah om pum;uk?d u rnodtb,foYkd rSwx
f if
oenf; omud,meDaom? Zey'uvsmPD 0g-onfvnf;aumif;?
uuk#yg'gedukeaf om? rmed y tp&mowmed 0gwko
Yd nfvnf;
aumif;? (oE-d &Su
d ek \
f ? wmoH-xdZk ey'uvsmPDrif;orD;ESihf ewforD;
ig;&mwdw
Yk iG ?f ) uwrmtb,forl onf? tbdyl w&m 0gtxl;tm;jzihf
vGeu
f aJ om tqif;&So
d nfvnf;aumif;? 0gtvGet
Yf vGef kyaf csmonf
vnf;aumif;? 'eD,w&m 0gtxl;tm;jzihf Munfh o
I ifh Munfh x
I u
dk f
onfvnf;aumif;? 0g-tvGeMf unfah umif;onfvnf;aumif;? ygom'duw&m 0gtxl;tm;jzihf pdwMf unfvifjcif;udk aqmifonfvnf;aumif;?
0g-tvGepf w
d Mf unfvifatmif qGaJ qmifEidk o
f nfvnf;aumif;? ygom'duw&mwd oAm0,0aombm, (uk,
d t
f *Fgtpdwt
f m;vk;H wifw
h ,fjcif;aMumih)f
orEawm yom'g0[m?-O'ge.|-153/ (a[mwd) Ekacg-jzpfoenf;}}

wd-ar;awmfrNl y/D wHxkpd um;awmfu?dk okwmG ? tm[avQmufNy?D


(u)? ]]baE qdEu
Pemoe*k|F maom? om yvk|ru#D xkd yk yf suf
qif;ysujf zpfaeaom arsmufronf? (Zey'uvsmPuk?d Oyed"m,teD; xm;? 0g-EIid ;f ,SOv
f aomf? ocsrF -d rde;f r[k a&wGujf cif;odv
Yk nf;?
ocsEF d wDwd *PeH?-O'ge.|-155? e Oaywd ao,sxmyd-ra&muf
ouJo
h ?Ykd uvr-d 16pdww
f iG f wpfpw
d af om tzko
Yd v
Ykd nf;? e Oaywd
ao,sxmyd-uJo
h ?Ykd uvbm*H-16pdwf 16jyefpw
d
f wpfpw
d af om tzdYk
odv
Yk nf;? e Oaywd ao,sxmyd-uJo
h ?Ykd ) baE {0ar0twlomvQi?f
omud,meDaom? Zey'uvsmPDonf? aroH yEH tp&mowmeH
ewforD;ig;&mwkdYukd? Oyed"m,-teD;xm;? 0g-EIdif;,SOfvaomf?
yEH tp&mowmeH Oyed"m,/ / a&SUenf;tvkd 'kwd,mteuf
q|Douf? aemufenf;tvkd t0,0orefteuf q|Douf? Oyed"m,
Oyum; orDyteufudk a[m "m"mwfum; ]]ed wk Esmao("mwGw) }}ESit
fh nD
eda&S;&Sdojzihf Esmo(tyfESHoGif;xm;jcif;) teufukd a[m\? xkdaMumihf ]]Oy
ed"m,-teD; xm;}}o'way;&onf? teD; xm;jcif;[lonf EIdif;,SOfjcif;

322

"ry'bmom#Dum

,ru

(wpfenf;) yEH tp&mowmeH ewforD;ig;&mwk\


Yd ? (lyorw-
kyt
f qif;\ jynfph jHkcif;uk?d ) Oyed"m,-teD;xm;? 0g-EIid ;f ,SOv
f aomf?
ocsrF -d okv
Yd nf;? e Oayrdruyfa&muf? uvrd odv
Yk nf;? e Oaywd? uvbm*rd okv
Yd nf;? e Oaywd? tx acgpifppfum;? rmae0 y tp&mowmedwko
Yd nfom? tbdyl w&med ap0txl;tm;jzihf vGeu
f aJ om
tqif;&Su
d ek o
f nfvnf;aumif;? 0gtvGet
Yf vGef yk af csmukeo
f nfvnf;
aumif;? 'eD,w&med ptxl;tm;jzihf Munfh o
I ifh Munfh x
I u
dk u
f ek f
onfvnf;aumif;? 0g-tvGeMf unfah umif;ukeo
f nfvnf;aumif;? ygom'duw&med ptxl;tm;jzihf pdwMf unfvifjcif;udk aqmifuek o
f nfvnf;
aumif;? 0g-tvGefpdwfMunfvifatmif qGJaqmifEkdifukefonfvnf;
aumif;? (a[mE-d jzpfyguke\
f )?}} wd-avQmufNy/D ]]eE tbd&rarGU
avsmaf vm? eE tbd&r-avm? t[Higonf? awoihzf ?Ykd 0g-oihf
twGu?f uuk#yg'geHukeaf om? yEH tp&mowmeHwku
Yd ?dk y#dvmbm,&jcif;iSm? yg#dabma*gtmrcHawmfr\
l ? 0g-wm0ef,al wmfr\
l ?}} wdrdeaYf wmfrNl y/D ]]baE-&m; b*0gonf? arzd?Yk 0g-twGu?f uuk#yg'geHyifwnf;? rSef\-EIdif;,SOfrIukd jyK&m EIdif;,SOfp&myk*dKvfESihf EdIif;,SOfaMumif;
t&m0wKrsm;onf wpfa,mufEiS fh wpfa,muf wpfcEk iS w
hf pfck ]]olEiS hf ol
onf wlonf? t&m0wKESifh t&m0wKonf wlonf}}[k EIdif;,SOfp&m
tjzpfjzihf eD;uyfatmifxm;um EdIif;,SOf&\? eD;yg;rQ xm;Ekdifavmufatmif
wlrS EdIif;,SOfbuf jzpf\/ (O'ge.|-155/
yk'fxD;r&Sdoih/f / "r.| Zey'uvsmPDyk'faemif yk'fxD;&Sdaeojzihf
]]baE qdEu
Pemoe*F|k m-aom? om yvk|ru#-D onf? (a[mwd) ao,sxmyd-ouJo
h ?Ydk baE {0ar0 om Zey'uvsmPD-onf? a[mwd-\}}[k ay;
Mu\? Oyrme Oyar,s ray:ojzihf raumif;yg? ]]Zey'uvsmPD}}aemif
yk'fxD;rygaom ck-1 102 twkdif; aumif;\? txuf yk'fxD;rygaom ck-1
102twkdif; O'ge.|-155ukd Munhf ay;onf/
yg#dabma*g/ / ]]bkeH abma*g-tokH;jyKjcif;? y#ded"dblawm+abma*g

0*f

"ry'bmom#Dum

323

ukeaf om? yEH tp&mowmeH-wku


Yd ?dk y#dvmbm,iSm? yg#dabma*g
tmrcHonf? 0g-wm0ef,o
l nf? oap (a[mwd)-tu,fjzpft?hH baE
t[Honf? b*0wdjrwfpmG bk&m;txHawmf? jA[p&da,? tbd&rdmrdarGUavsmyf grnf?}} wd-avQmufNy/D
tx acg? b*0gonf? tm,oEH eEH uk?d *a[wGmac:
awmfr
l ? wwxkw
d m0womewfjynf? 0g-rS? tE&[dawmuG,f
aysmufvsu?f aZw0aea,0om? ygwk&a[modxif&mS ;jzpfawmfrNl y/D
bduL wko
Yd nf? tamokH Mum;oduek Nf y?D acg-y'yl&P (wpfenf;)
tamoHk acg-Mum;oduek o
f nfom? acg-t0"m&P (u)? ]]b*0awm
\? bmwmnDawmfjzpfaom? rmwkpm ykawmrdaxG;awmfa*gwrD\ om;
awmfjzpfaom? tm,om eaEmonf? tp&meHewforD;wk\
Yd ? a[wk
taMumif;aMumif?h jA[p&d,H uk?d p&wd ud&usio
hf wJ?h b*0gonf?
txkd t&Sief Ez?Ykd 0gtwGu?f uuk#yg'geHukeaf om? yEH tp&mowmeHwku
Yd ?dk y#dvmbm,iSm? yg#dabma*g ud&tmrcHowJ?h 0gwm0ef,o
l wJ?h }} wd-ukeNf y/D tx acgxdt
k cg? tm,oawm eE
{wmwd y#dabma*g-twljzpfaom tok;H jyKjcif;&So
d l (uk,
d pf m;jyKol uk,
d f
pm;vS,f tmrcH)? y#dabma*g {0 yg#dabma*g? y#dabm*+P? yg#dabma*g
0d,mwd yg#dabma*g}}[kjyK? (wpfenf;) o'doyl pm&Mu(H wd.|-36)/ "mef#-D
532 ]]y#dbk w
d ygv,wDwd yg#dabma*g?bkZ ygveteuf+P?}}[k qk\
d /
csJUOK;tHh-aiGajc;iSm;&mwGif aiGajc;iSm;olu olYpD;yGm;a&;tmrcHatmiff
aiG&Sifukd tokH;cs\? aiG&Sifuvnf; aiGajc;iSm;olukd olYpD;yGm;a&;tmrcHatmif
tokH;cs\? aiGajc;iSm;olESihf aiG&Sif2OK;onf tjyeftvSeftm;jzihf wpfOK;ukd
wpfOK; tok;H cswmjcif; wl\? okYd tjyeftvSef tmrcHtaejzihf tok;H cswm
jcif;wlaom aiGajc;iSm;olEiS hf aiG&iS u
f dk ]] yg#dabma*g-twljzpfaom tok;H jyKjcif;
&Sdol(ukd,fpm;jyKol ukd,fpm;vS,f tmrcH)}}[k qkd&onf? jrwfpGmbk&m;onf
vnf; t&Sief EtwGuf ewforD;ig;&m&&ef tmrcHawmfral omaMumihf o'do-l
ypm& Oyrmw'dwftm;jzifh yg#dabm*rnfawmfrl\/ (wd|-36)

324

"ry'bmom#Dum

,ru

\? o[m,umoli,fcsi;f jzpfuek af om? bduL &[ef;wko


Yd nf? tm,oEH eEHukd? bwu0ga'e ppm&if;iSm;[k ajymqdkjcif;jzifhvnf;
aumif;? Oyuw
d u0ga'e paps;0,fo[
l k ajymqdjk cif;jzifv
h nf;aumif;?
ork'gp&Edajymqkdukef\? (u)? ]]tm,om eaEmonf? bwaum
bwu0ga'e/ / tzkd;tcjzihf tvkyfvkyfolukd ]]bwu-pm&if;iSm;
(tcpm;)}}[k ac:\? t&Sief Eonfvnf; ewforD;[laom tzk;d tcjzifh jA[
p&d,ukd usihf&um; pm&if;iSm;ESifh wlonf? ]](bawe) a0waee+uDawm
bawm? bawm {0 bwaum? onm,H 0g aum? bw+u? bw a0weH
bkwDwd 0g bwaum? bwd+u? ukd t-jyK?-"mef#D-514/ bwaum
0d,mwd bwaum? (wpfenf;) o'doyl pm&Mu?H bwaumwd+0ga'g bwu0ga'g}}[k jyK/
wpfenf;/ / t&Sief Eonf jrwfpmG bk&m;\ wku
d w
f eG ;f awmfrcl suaf Mumihf
ewforD;ESifh aygif;azmfcHpm;rI[laom tzkd;tcjzihf jA[p&d,usifhokH;rI[laom
toufukd qufvufjzpfapoljzpf&um; xkdokdYjA[p&d,toufudk jzpfaprI
jrwfpGmbk&m;u ewforD;ESifh aygif;azmfcHpm;rI[laom tzkd;tcjzihf wm0ef
,lapmifha&Smuftyfol (jrwfpGmbk&m;\ wm0ef,lapmihfa&SmufcH&ol)uJhokdY jzpf
aomaMumihf t&SifeEukd ]]bwu-ewforD;ESifh aygif;azmfcHpm;rI[laom tzkd;
tcjzihf wm0ef,lapmifha&Smuftyfol}}[k qkd&onf? tvkd ]]b&D,awwd
bawm? bawma,0 bwaum}}[kjyK? xkad emif Oyrmw'dw
f o'doyl pm&
Mu
H ]]bwu0ga'e-ewforD;ESihf aygif;azmfcpH m;rI[al om tzk;d tcjzihf wm
0ef,lapmifha&Smuftyfol[k ajymqkdjcif;jzihf}}[kay;/ (O'ge.|-155? "r#D)
Oyudwu0ga'e/ / aiGponfjzihf ypnf;wpfpkHwpfck0,folukd Oyudw
u-aps;0,fo(l t0,fawmf)[k ac:\? t&Sief Eonfvnf; ewforD;aMumihf
jA[p&d,ukd usi&fh um; rdrjd A[p&d,ukd 0,f&ma&mufaomaMumihf t&Sief Eudk
]]Oyudw
u-aps;0,fo(l t0,fawmf)}}[k qk&d onf? ]]OyudP
mwDwd Oyuda wm?
Oyuad wma,0 Oyudw
aum}}[kjyK? xkad emuf Oyrmw'dw
f okrYd [kwf o'dol
ypm&MuH/
wpfenf;/ / t&SifeEonf ]]ewforD;ESifh aygif;azmfcHpm;rI}}[laom

0*f

"ry'bmom#Dum

325

ud&pm&if;iSm;wJ?h tm,om eaEmonf? Oyudw


aum ud&aps;0,fol
wJ?h tp&meHwk\
Yd ? a[wkaMumif?h jA[p&d,H uk?d p&wd ud&usio
hf wJ/h
b*0gonf? txkt
d &Sief Ez?Ykd 0gtwGu?f uuk#yg'geH yE-H ukef
aom? tp&mowmeH-wku
Yd ?kd y#dvmbm,-iSm? yg#dabma*g ud&wJ?h }}
wd-ajymukeNf y/D tx acgxdt
k cg? tm,om eaEmonf? o[m,umeHjzpfukefaom? bduLeHwkdY\? bwu0ga'e ponfvnf;
aumif;? Oyuw
d u0ga'e ponfvnf;aumif;? tD,rmaemESyd pf uf
tyfou
l u
kd o
hJ Ykd jyKusio
hf nf? 0g-ESyd pf uftyfo\
l tjzpfukd jyKtyfonf?
bwu0ga'e pjzifv
h nf;aumif;? Oyuw
d u0ga'e pjzifv
h nf;aumif;?
[&m,rmaem&Suo
f nf? bwu0ga'e pudv
k nf;aumif;? Oyuw
d u0ga'e pudv
k nf;aumif;? Zd*pk r maempufqyk o
f nf? ([kwmG )? {aum
wpfyg;wnf;onf? 0lyua|mtaygif;tazmfwrYkd S uif; qdwNf ird &f mokYd
uyfa&mufonf? 0d+Oy+uo (*wdteuf)+w? ]]0d-0wKuad vom 2jzmaom
umrwdkYrS ukd,fpdwftm;jzihf uif;+Oyu|-qdwfNidrf&mokdY a&mufonf}}[k
o'wj zpf\?-oDbm-4 155/ tyrawmrarhravsmo
h nf? tmwmyD

udavomwku
Yd dk vGepf mG avmifNrKd uw
f wfaom ory" mefvv
YHk 0D&,
d &Sd
onf? y[dwawmud,
k Ef iS t
hf ouf riJu
h u
G b
f J edAm efoYdk apvTwt
f yf
aom pdw&f o
dS nf? ([kwmG )? 0d[&aEmaevaomf? e pd&a0rMum
jrifrh yD if? ,tMuift&[wzv
dk \
f ? twm,tusK;d iSm? ukvykwm
trsK;d aumif;om;wko
Yd nf? ora'0aumif;pGmomvQi?f t*g&omtdrrf ?S
a&mif;ukefukd 0,f,lp&m[k oabmxm; jrwfpGmbk&m;\ wkdufwGef;csuf
wnfvsuf jA[p&d,ukd usihf&um; ewforD;ESifh aygif;azmfcHpm;rI[laom
a&mif;ukefjzihf jrwfpGmbk&m;u 0,ftyfol (jrwfpGmbk&m;\ t0,fcH&ol) uJhokdY
jzpfaomaMumihf t&SifeEukd Oyudwu-0,ftyfol(t0,fcH&ol a&mif;pm;
cH&ol)[k qko
d nf? ]]OyuD,
awwd Oyuda wm}}[kjyK a&SUenf;twkid ;f qufum
]]Oyudwu0ga'e-0,ftyfol(t0,fcH&ol)[k ajymqkdjcif;jzihf}}[kay;yg/
(O'ge.|-155? "r#D)

326

"ry'bmom#Dum

,ru

(edur w
d mG xGu
f ?) te*g&d,H tdr\
f tpD;tyGm;jzpfaom v,fxeG f
ukeaf y; EGm;arG;rIr&S&d m &[ef;abmifo?Ydk yAZEd uyfa&mufuek \
f ? tEkw&H twlr&Sjd rwfaom? 0gtjrwfq;Hk jzpfaom? jA[p&d,y&da,momeH
r*jA[p&d,\ tqkH;jzpfaom? wHxkdt&[wzkdvfukd? 0g-okdY? 'da|0
"arrsuaf rSmufxifxif awGUjriftyfaom oabm[laom yput
w
abmyif? 0g-rsuaf rSmufb0yif? o,Hud,
k w
f idk ?f tbdnmxl;aom
Pfjzihf od? opu
d wGmrsuaf rSmufjyK? OyorZ a&muf? 0gNy;D ap? 0d[modaeNy?D ]]Zmwdy#doaEaejcif;onf? cDPmukeNf y?D
jA[p&d,H jrwfaomtusi[
hf al om r*jA[p&d,uk?d 0kow
d H usio
hf ;Hk
tyfNy?D u&PD,H jyKoifjh yKxu
dk af om wpfq,fah jcmufyg;aom r*fupd
ukd? uwHjyKtyfNyD? wwm,wpfq,fhajcmufyg; okdYjym;aom
tbdnm/ / tbdnmukd wwd,E,
l ]]tbdnm-xl;aom t&[w
r*fPfaMumifh? 0g-ypa0uPmPfjzifh? opduwGm-rsufarSmufjyK? OyorZ-? 0d[mod-NyD}}[kvnf; wpfenf;ay;Ekdifonf?('D.|-1 279? tH.|-2
6? oDbm-2 7-415/
wwm ,/ / a&SUenf;tvkd ]]ar+yum&m w-H okjYd ym;aom 16yg;
aom r*fupd w
?Ykd w+H bma0g-ww-H 16yg;aom r*fupd w
\
Ydk jzpfaMumif;
jzpf&m aemufxyfr*fupd ? 0g-r*fupd w
iG f y"mejzpfaom udavou,y[me
udp} }[kjyK? xkad emif w'wor'gefteuf pwkwo
D uf? aemufenf;tvkd ]]t,H
+yuma&m w-H okjYd ym;aom vlb
Y 0? w+H bma0g ww-H okjYd ym;aom
vlYb0\ jzpfaMumif;jzpf&m ypKyefcEmtpOf}}[kjyK? xkdaemif tyg'gefteuf
pwkwo
D uf? ]]t,H+yuma&m tmwd w?H w+H bma0g ww-H okYd
tjym;&Sdaom 16yg;aomr*fudp\ jzpfaMumif;jzpf&m aemufxyfr*fudp? 0godt
Yk jym;&Sad omvlb
Y 0\ jzpfaMumif;jzpf&m ypKye cf EmtpOf}}[kvnf; o'0'd l
wdkY qkdMuao;\/ ('D.|-1 202? O'ge.|-157? oD#Dopf-2 160? oDbm-3
215)

0*f

"ry'bmom#Dum

327

r*fupd t
aygif;\ jzpfaMumif;jzpf&m aemufxyfr*fupd t
vdiYk mS ? 0g-ud
avou,y[meudpt
usKd ;iSm? ty&Hwpfyg;aomr*fudk jzpfymG ;ap
zG,u
f pd o
nf? er&Sad wmh? (wpfenf;) wwm ,-okjYd ym;aom vlY
b0\ jzpfaMumif;jzpf&m ypKye cf EmtpOfr?S ty&H-wpfyg;aom tem
*wfcEmtpOfonf? e-r&Sad wmh?} wdok?Yd tAnmododNy/D p-qufOK;
th?H tm,om eaEmonf? t&[wH&[Emwkw
Yd iG ?f tnwa&mwpfyg;
tygt0ifonf? ta[modNy/D acg ye-teufrJh/
txxdt
k cg? {umwpfyg;aom? a'0wmjA[monf? &w-d
bma*nOft
h zkYd ? (nbuf) ouvHtvk;H pkaH om? aZw0eHaZw0ef
ausmif;wku
d u
f ?dk MobmaowGm(rdr\
d uk,
d t
f a&mifjzih)f xGe;f ajymif
xdev
f if;ap? owm&Hod?kY OyouFrw
d mG ? 0Ew
d mG ? tma&mapod
avQmufNy?D (u)? ]]baE&m; b*0awm\? bmwmnDawmfjzpfaom?
rmwkpm ykawmrdaxG;awmfa*gwrD\ om;jzpfaom? tm,om eaEm
onf? tmo0geHtmoa0gw&m;wk\
Yd ? c,mukejf cif;aMumif?h 0g-ukef
Yk ?kd c,m-ukeaf pwwfaom t&aMumif; t&[wr*faMumih?f ]]tmo0geH-wdu
[wr*faMumihf}}[kvnf; ay;/ temo0Htmoa0gr&Sad om? apawm0drkw udavomwkdYrS vGwfajrmufaom t&[wzkdvform"dukdvnf;
tnw&m a'0wm/ / tnw&m a'0wmwd t"d*wr*g {um jA[a'0wm? om [d o,H taouwm taou0o
d ,H tAnmod? aoum [d
wH wH aou0o
d ,H ykxZk e m p twaem ykxZk e 0do,ar0 ZmeE?d -O'ge.|157/
tmo0geH c,m/ / " ye tmo0geH tpEc a,m tEkym a'g 0g
ra*g 0g ]]tmo0geH ca,m}}wd 0kawm?-O'ge.|-159? oD#Dopf-2 155? oD
bm-3 203/
apawm0drw
k / / oAou
H ad vao[d y#dy'dy [
me0aoe apwaom 0drw
k d apawm0drw
k -d udavomwkrYd S pdw\
f vGwaf jrmufaMumif;jzpfaom
(vGwfajrmufjcif;[laom) t&[wzkdvform"d/ (r#D-2 178? 268)

328

"ry'bmom#Dum

,ru

aumif;? ynm0drw
k udavomwkrYd S vGwaf jrmufaom t&[wzv
dk yf nm
ukv
d nf;aumif;? 'da|0 "aryif? o,Hwkid ?f tbdnm? opu
d wGm
? OyorZ ? 0d[&wdaeyg\?}} wd-avQmufNy/D b*0awmyd\
aewd .|-52/ / apawmwd pdw?H w'ya'aoe apw orm"d y0kpw
?d
y#dy'0d aoe y#dyuawm 0drpk w
w
D d 0drw
k (d qefu
Y sib
f ufuad oomrS vGwf
ajrmufaom orm"d)? awe 0g 0drkawm wawm 0drkpeEd 0g 0drkwd (qefYusif
bufuad oomonf pGev
Yf w
T t
f yfaom orm"d? 0g-qefu
Y sib
f ufuad oomwdrYk S
vGwaf jrmufjcif;[laom orm"d)? apawm p wH 0drw
k d pmwd apawm0drw
k -d
qefYusifbufudaoomrS vGwfajrmufaom orm"d? 0g-qefYusifbufudav
omonf pGev
Yf w
T t
f yfaom orm"d? 0g-qefu
Y sib
f ufuad oomrS vGwaf jrmuf
jcif;[laomorm"d/
aewd .|-52 aemufenf;rsm;/ / tx 0g apwaom y#dyuawm
0drw
k d 0darmaumwd apawm0drw
k -d qefu
Y sib
f ufuad vomwkrYd S pdw\
f vGwf
ajrmufjcif;[laom t&[wzkdvform"d? apwod 0g zv0dnmaP 0drkwd
apawm0drw
k -d t&[wzv
dk pf w
d f qefu
Y sib
f uf udaoomwdrYk S vGwaf jrmufjcif;
[laom t&[wzv
dk o
f rm"d? apwaom 0g zv0dnmP y#dyuawm 0drkwd 0darmaum {woEd d apawm0drw
k -d zkv
d pf w
d \
f qefu
Y sib
f ufuad vomrS
vGwfajrmufjcif;&Sdaom t&[wzkdvform"d/
aewd0d-70/ / apwom pdawe orm"dem 0drkpwDwd apawm0drkwda&S;a&S;orm"daMumifh qefYusifbufudavomrS vGwfajrmufaom aemuf
orm"d/
"r#/D / udavao[d 0drkpwd 0drkpdw 0drkpdwDwd 0drkwd? (t&[w
zkv
d )f ? 0drw
k ,
d m or,ak wm apawm pdwH orm"Dwd apawm0drw
k -d t&[w
zkdvfESihf,SOfaom orm"d/
t&aumuf/ / okdY 0dN*dK[ftrsdK;rsdK;jyK t&aumuftrsdK;rsdK; &Sdaomf
vnf; apawm0drw
k t
d & t&[wzv
dk o
f rm"d ynm0drw
k t
d & t&[w
zkdvfynmukd ,lyg? ynm0drkwdvnf; enf;wljyKyg/ (O'ge.|-159) "r#D
tjcm;enf;rsm; &Sad o;\? tvk&d u
dS Iavawmh/

0*f

"ry'bmom#Dum

329

k nmPH?-O'ge.|\vnf;? PHoAnKwPfonf? PEd oAw


Yd ? c,m159/ O'yg'dxif&mS ;jzpfNy?D (u)? ]]eaEmonf? tmo0geH-wk\
aMumih?f temo0H-aom? apawm0drw
k -aumif;? ynm0drw
k - aumif;?
'da|0 "ar-yif? o,H-wkid ?f tbdnm-? opu
d wGm-? OyorZ- ?
0d[&wd?}} wd-NyD/ aomyd tm,om eaEmonfvnf;? wm
&wd,
mxkn
d Of\
h ? tpa,evGe&f mtcg? b*0EH ok?Yd OyouFrw
d mG
Ny;D ? 0Ew
d mG Ny;D ? {wHpum;uk?d ta0gpavQmufNy?D (u)? ]]baE
b*0gonf? arzd?Yk 0g-twGu?f uuk#yg'geHukeaf om? yE-H ukeaf om?
tp&mowmeHwku
Yd ?dk y#dvmbm,iSm? yg#dabma*gigtmrcH\[l?
,H (y#dP
k )d -tMuif0efcaH wmfrcl NhJ y?D baE&m;? t[Honf? b*0EH
uk?d {wom y#d0g(]]ewforD;&zkYd tmrcH\}}[laom) 0efcaH wmfrjl cif;rS?
(uwday;awmfrjl cif;rS)? rkm rdvTwyf g\?}} wd-Ny/D ]]eEeE? r,myd
onfvnf;? apwomigbk&m;\ pdwfawmfjzifh? (apawmy&d,tbdy#d0g/ /]]y#d0gwd yg#dabm*y#d0g? ]]tp&meH y#dvmbm,
t[H y#dbal wm}}wd y#dnm,(O'ge.|-159)}}[laom tzGiu
fh dk Munh
f yg#dabma*gaemif wdtausMu?H ,Hum; Bu,
d my&mroewnf;? Bu,
d mESihf wJaG y;
&onf? okBYd u,
d mESihf wJaG y;&aom ,H[al omyk'u
f dk bm0eyko
H u (Bu,
d m
0daooe)[kvnf; y#do.H |-2 229 qk\
d /
wpfenf;/ / ,Hukd 'kwd,EMuH ]]yg#dabma*g-[l? ,H (y#d0H)tMuif0efcHjcif;(uwday;jcif;)ukd? (tumod-jyKcJhNyD?) {wom y#d0g-rS?
rkmrd}}[kvnf; ay;Ekdif\? okdYay;vQif ]]a,m[H...owm&H yg#dabm*H
tumo(O'ge.|-159)}} ]]tumo}} [laom Bud,m&SdykHESihf nD\/ ]],H
yg#dabma*g-tMuif0efcHjcif;onf? (twd)}}[kvnf; ay;Mu\? okdYaomf yg#dabma*gESifh t&wl ]]b*0g}}[k yXrEjzihf &Sad omaMumihf yg#dabma*gonf
bm0om"e rjzpfEkdifojzihf raumif;yg/
apwom apawm y&dpm/ / apwom apawm y&dpmwd twaem
pdawe w pdwH y&dpdEdwGm(tH.|-1 43)/ twaem pdawemwd twaem

330

"ry'bmom#Dum

,ru

nmOf oAw
k PfEiS fh wuGjzpfaompdwjf zif)h ? awoif\? apawm
pdwu
f ?dk y&dp ykid ;f jcm;? 0d'ad wmodawmfrt
l yfNy?D (u)? ]]eaEmonf?
tmo0geH-wk\
Yd ? c,m-aMumih?f temo0H-aom? apawm0drw
k -aumif;?
ynm0drw
k - aumif;? 'da|0 "ar-yif? o,H-wkid ?f tbdnm-? opu
d wGm? OyorZ- ? 0d[&wd?}} wd-odawmfrt
l yfNy/D a'0wmydonfvnf;?
artm;? {wrwH taMumif;uk?d tma&mapodNy?D (u)? ]]eaEm
onf? tmo0geH-wk\
Yd ? c,m-aMumih?f temo0H-aom? apawm0drw
k aumif;? ynm0drw
k - aumif;? 'da|0 "ar-yif? o,H-wkid ?f tbdnm-?
opu
d wGm-? OyorZ- ? 0d[&wd?}} wd-Ny/D eE acg-pifppf? ,'g+
{0tMuiftcgomvQi?f aw\? pdwH onf? tEkyg'g,wpfpw
Hk pfck
aom ocFww&m;ukd wPSm'd|dwkdYjzifh ig ighOpm[k rpJG,lrl?
tmoa0[dtmoa0gw&m;wkrYd ?S 0drw
k H vGwNf y?D awwd w0?...,o-
d cg?
a,0 umav tmoa0[d w0 pdwH 0drw
k ?H -O'ge.|-160/ txxkt
t[Higbk&m;onf? {wom y#d0gxd0k efcaH wmfrjl cif;rS? rkawm
vGwNf y?D }} wdokYd rdeaYf wmfrNl y/D tx acgxdt
k cg? b*0gonf?
{wrwH taMumif;uk?d 0d'w
d mG odawmfr
l ? wm,H a0vm,Hxkt
d csed f
? rH O'geHO'gef;uk?d O'gaeodusL;&ifah wmfrNl y?D (u)? ]], ?ay?
bduL }}wd[l? (O'gaeod)/
, edwad Pm yauFm r'ad wm umruPaum?
arm[u,H tEkya wm okc'kauok e a0"wD o bduK /
,-tMuifolawmfpif&[ef;onf? yauFm- 'd|dwnf;[laom
apawmy&d,m,aPe oAw
k nmaPe 0g o[dawe pdawe(tH#-D 1
97)/
,a'0/ / ]],'g+{0}}[kjzwf? ]],H+{0}}[k jzwf ]]eaEm-onf ?y? pdwHonf? ,H-tMuifaMumif?h 0drw
k H {0-vGwo
f nfomvQiw
f nf;}}[kvnf; ay;Mu
\?]],a'0gwd ,'g {0(O'ge.|-160)}}[laom tzGifhESihf rnDyg/
, ...tEkya wm/ / , edwad Pm yauFmwd a,e t&d,yk*a ve

0*f

"ry'bmom#Dum

331

GeAf u
G u
f ?dk 0g-oHo&mwnf;[laom GeAf u
G u
f ?dk edwad Pm-t&d,mr*f
wHwm;jzifh ul;oGm;tyfNy?D umru@aum-udavomumr[laom ql;
ajimifu
h ?dk r'ad wm-t&wr*f Pfvufeufjzihf rIerYf eI n
Yf ufnuf acs
zsut
f yfNy?D (a,m-tMuifoal wmfpif&[ef;onf?) arm[u,-H arm[\
ukeaf Mumif;jzpfaom t&wzv
dk f edAm efo?Ydk tEkya wm-a&mufNy?D o(aom)
bduK -xk&d [ef;onf? okc'kauo-k okc'kuw
aYdk Mumif?h 0g-okc'ku tp
vmonfh Spjf zmaom avmu"HwaYdk Mumif?h e a0"wd-rwkev
f yI af wmh/
]]OyaEok okacok...OyaEok 'kauok(O'ge.|-160)}}ukd Munhf ]]okc'kauo-k wko
Yd nf? (OyaEo-k jzpfay:vmukev
f aomf?)}}[k vuPteufvnf;
ay;Ekdifonf/

txxdt
k cg? {u'd0oH? bduL wko
Yd nf? wH tm,oEH eEH
uk?d ykpo
k ukeNf y?D (u)? ]]tm0kaom eE? ykaAa&S;? wGH onf? ]OuP-d
awmqif;&JpmG touf&iS &f jcif;okYd a&mufonf? 0g-ysi;f &dNi;D aiGUonf?
t&d,r*aowkem oaAm 'd|yd auFm oHom&yauFm {0 0g edAm eyg&*raee
wdaPm/ r'dawm umru@aumwd a,e owmeH 0dZeawm ]umru@aum}wd v'emarm oaAm udavoumarm oaAm umr0dolaum
t*P'a@e r'ad wm/ arm[u,H tEkya wmwd {0H blawm p 'kum'd0do, oA oarm[ acyaee arm[u,H yawm? t&[wzvH edAme tEkyawm?-O'ge. |-161/
OuPdawm/ / ]]OuPeH OuPm-qif;&JpGm touf&Sifjcif;? O+uX
udpZ 0D ae+t? (wpfenf;) O'+H *awm+uaPm {wdmwd OuPm -txuf
jzpfaom (txufoYdk armhaeaom) vnfyif;&Sad om ysi;f &djcif;? OuP+H awm
*awm yawmwd OuPad wm-qif;&JpmG touf&iS jf cif;okYd a&mufo?l 0g-txuf
jzpfaom (txufokdY armhaeaom) vnfyif;&Sdaom ysif;&djcif;okdY a&mufol
(0drwd-1133)}}[kjyK/
oD#o
D pf-177/ / xkd ]]O'H uPH uwGm awm pdawm p MoavmauwGm
tm[d@wd 0d[&wd pmwd OuPad wm edw
k ed a,e}}[k qk\
d ? oD#o
D pfe-d 1
570 ]]OuPdwtm[d@}}[lvnf;aumif; ]]OuPdw0d[&}}[lvnf;

332

"ry'bmom#Dum

,ru

trSd \?} wdod?Yk 0a'odajymcJNh y?D 0'+? o-vm/ 'ged? awoif\? (pdwo
Emae-pdwt
f pOf?) uxH-tb,fov
Ydk Qi?f a[mwd-jzpf
aeao;oenf; (wpfenf;) uxH a[mwd-b,fvadk eao;oenf;
wd-ar;ukeNf y/D ]]tm0kaomigh&SifwkdY ar\? 0g-rSm? *d[dbm0g,
vlUtjzpftusK;d iSm? tmva,mwG,w
f mrIonf? ewd r&Sad wmh?}} wd
okYd ajymNy/D wHxkpd um;uk?d okwmG ? bduL wko
Yd nf? ]]tm,om eaEm
onf? tblwH r[kwrf rSeaf om pum;uk?d uaxwdajymqk\
d ? tnH
t&[wzv
dk u
f ?dk Asmua&mwdajymqk\
d ? twDw'd0aooka&S;vGecf NhJ y;D
aomaeYwYdk ? ]OuPad wm-onf? trd-S \?} wdod?Yk 0wGmajymcJNh y;D ?
'ged-? ]ar -\? *d[b
d m0g,-iSm? tmva,m-onf? ew}d wd-ok?Yd
uaxwd?}} wdokaYd jym? *Em? b*0awmtm;? {wrwH uk?d
tma&mapokH ukeNf y/D b*0gonf? ]]bdua 0 twDw'd0aook-wdYk ?
eE\? twbma0gtwabmonf? 'kpE a *[o'daomraumif;
ojzifh rk;d tyfaomtdrEf iS hf wlonf? ta[modNy?D 'ged? okpE a *[aumif; qkv
d v
dk suf tm[d@ 0d[&wdu
Yk dk acs[k qk\
d /
yg&mbm-2 377/ / xkd ]]O'+H uaPm OuaPm? OuaPm+omawm tmwd OuPad wm-txuf vnfyif;&So
d ?l 0g-ysi;f &donft
h wGuf
vnfwarmharmhjzpfaeol}}[k qkd\/
rtlyg&m ed-3 176/ / xkd Oukd O'Hteuf uPudk *D0gteuf
awmukd raemif awmyp,E awmESihf yrDwyK&dofwJG[k qkd\? ]]O'H+
uaPm {wmwd OuaPm? awm+OuaPm OuPad wm-xkrd
S rS vnf
yif;&So
d }l }[k jyK? awmESihf OuPw
d udk a&SUaemufjyef tvkwo
rmofwnf;/
'ged aw uxH/ / uxHaemif 0dbwftm;vkH; ausEkdifaomaMumihf
yxrm0dbwf tausMu
H ]]aw-\? 0g-rSm? uxH-tb,foaYdk om tjcif;t&m
onf? (a[mwd-jzpfaeao;oenf;)}}[kvnf; ay;Ekid o
f nf? q&mwku
dY m; ]]aw
\? (pdwy0wd-pdwf\ jzpfyHkonf?) uxHtb,fokdYenf;? 0g-b,fvdkaeao;
oenf;[k ay;awmfrl\/

0*f

"ry'bmom#Dum

333

o'daomaumif;pGm rk;d tyfaomtdrEf iS hf wlonf? ZmawmjzpfNy/D [d


rSe\
f ? t,HeEonf? 'dAp & meHewforD;wku
Yd ?dk 'd|umvawmjrif
tyfaomtcgrS? 0g-jrifNy;D csed rf ?S y|m,? yAZw
d udp
&[ef;udp\
?
0g-uk?d a&SUenf; rwuHpyf? aemufenf; ygaywkH um&dwfuHpyf? rwuH
tNy;D tqk;H ok?Yd (txGwt
f xdyo
f )Ydk ? ygaywkH a&mufapjcif;iSm? 0g,raEm
tm;xkwv
f aomf? 0g-vsu?f wH udpH xk&d [ef;udpu
?dk (rwu-H od?Yk )
yawma&mufapNy?D }} wd? 0wGmNy;D ? ]],xm t*g&H ?ay ? e orwd
0dZw}D }wd[luek af om? rm *gxmwku
Yd ?dk tbmoda[mawmfrNl y/D
,xm t*g&H 'kpE H 0k|D orwd0Zd w?d
{0H tbm0dwH pdwH &ma*g orwd0Zd w/d
'kpE H raumif;ojzihf rk;d tyfaom? 0gusK;d wk;d usw
J J rk;d tyfaom?
t*g&Htdrfukd? 0k|drkd;a&rkd;aygufonf?*gxm qef;aMumihf 'DCjyK
d wd ,xmvGepf mG xk;d azmufEidk o
f uJo
h ?Ydk {0H
]]0k|D}}[k&Sdonf/ orwd0Z
twl? tbm0dwH orx 0dyem bm0emwkjYd zihf rwk;d yGm;aptyf
aom? 0gorx 0dyem bm0emwkjYd zihf rxHrk rG ;f tyfaom? pdwH pdwf
uk?d &ma*g&m*onf? 0g&m*ukrd w
S f t&yf&yfaom udavomonf?
orwd0Zd wd vGepf mG xk;d azmufEidk \
f /
,xm t*g&H okpE H 0k|D e orwd0Zd w?d
{0H okbm0dwH pdwH &ma*g e orwd0Zd w/d
udpH / / a&SU ]]rwuH ygaywk}H }ukd axmuf yawm um&dwyf pn;f
tausMuHum rwuHudk um&dwfuHtjzpf vkdufay;onf? (wpfenf;) ]]udprwu}H }[k qkv
d v
dk suf rwuyk't
f ausMu?H okrYd [kwf udpt
H & XmElypm&tm;jzihf
udp\ tNyD;tqkH;ukd ,l? okdY,lvQif ]]wH udpH-xkd&[ef;udp\ tNyD;tqkH;odkY?
yawm-a&mufNyD}}[k ay;? udpHukd yxrEMuH ]]wH udpH-onf? (rwuH-okdY?)
yawm-a&mufNy}D }[kvnf; ay;Mu\? yawm\ uwm;onf ]]t,H}}[k &Sjd cif;
udpHESihf yawmonf vdifrwljcif;aMumihf roifhyg/

334

"ry'bmom#Dum

,ru

okpE H aumif;pGmrk;d tyfaom? 0gydwyf w


d o
f o
J J rk;d tyfaom? t*g&H
uk?d 0k|d onf? e orwd0Zd wd ,xmvGepf mG rxk;d azmufEidk o
f uJo
h ?Ydk
{0Hwl? okbm0dwH orx 0dyem bm0emwkjYd zihf aumif;pGm wk;d yGm;
aptyfNy;D aom? 0gorx 0dyem bm0emwkjYd zihf aumif;pGmxHrk rG ;f tyf
Ny;D aom? pdwH uk?d &ma*gonf? e orwd0Zd wd vGepf mG rxk;d azmufEidk /f
ww-xk*d gxmwkYd ? t*g& Ed- um;? ,H ud-d trSwt
f xm; wpfyg;
yg;aom? a*[H-tdru
f ?dk orwd 0dZwd pyf? 'kpE E -d um;? 0d&vpE-H usKd ;
wk;d usw
J J rk;d tyfaom? qd'g 0qd'-H taygufBu;D taygufi,f trk;d &Sad om?
t*g&H pyfyg? orwd0Z
d ww
D -d um;? 00k|-d &Gmaom rk;d a&onf? 0de-d
0dZw-d xk;d azmuf\? tbm0dwEd- um;? wH t*g&H-xkt
d rd u
f ?dk 0k|-d rk;d a&
rk;d aygufonf? orwd0Zd wd 0d,-tvGex
f ;dk azmufouJo
h ?Ydk bm0em,bm0emrS? &[dwwm-uif;onf\ tjzpfaMumif?h tbm0dw-H orx
0dyem bm0emwkjYd zihf rwk;d yGm;aptyfaom? pdw-H pdwu
f ?dk &ma*g-&m*
onf? orwd0Zd w-d tvGex
f ;dk azmufEidk \
f ? au0vH-a'goponfrzuf
oufouf? &ma*g0-&m*onfom? e 0dZw-d xk;d azmufonf r[kwaf o;?
a'goarm[rmem'a,m-a'go arm[ rme tp&Su
d ek af om? oAudavom-tvH;k pHak om udavomwkdYonf? wxmlyH-xkdokdYoabm&Sd
aom? pdw-H pdwu
f ?dk twd0,
d -tvGet
f uJomvQi?f 0dZEad ,0-xk;d azmuf
ukeo
f nfom/ okbm0dwEd- um;? orx0dyembm0em[d-orxbm
0em 0dyembm0emwkdYjzihf? okbm0dwH-aumif;pGm wkd;yGm;aptyfNyD;
aom? pdwHpyf? {0lyH-okdY oabm&Sdaom? okbm0dwHukd ]]{0lyH}}[k
jyefTef;onf? pdw-H pdwu
f ?dk twd0dZdwHk e oaumEdpyf? okpE -H aumif;
pGm rk;d tyfaom? a*[H-tdru
f ?dk 0k|-d rk;d a&rk;d aygufonf? twd0Zd w
d -kH tvGef
xk;d azmufjcif;iSm? e oaumwd 0d,-rpGr;f Ekid o
f uJo
h ?Ydk ({0H-wl?) &m*g'a,m-&m*tp&Su
d ek af om? udavom-udavomwko
Yd nf? twd0Zd w
d -kH
tvGef xk;d azmufjcif;iSm? e oaumEd- rpGr;f Ekid u
f ek ?f wd-wGif *gxm

0*f

"ry'bmom#Dum

335

tzGihf tNy;D wnf;/ *gxmy&da,momae-? A[l-wko


Yd nf? aomwmywdz vm'De-d aomwmywdz v
dk t
f p&Sad omzkv
d w
f o
Ydk ?Ydk ygykPo
-k ukeNf y?D
a'oem r[mZe omwdu
m ta[mod/
tx acg? bduL wko
Yd nf? "robm,Hw&m;obif? uxH
uk?d ork|mayokH jzpfapukeNf y?D (u)? ]]tm0kaomwk?Yd Ak'g emrwkrYd nf
onf? tp&,
d mvufazsmufcwfw;D tHch s;D xdu
k yf gayukepf ?G Zey'uvsmPuk?d edm,? OuPad wmaom? tm,om eaEm emr
t&Sief Ernfou
l ?dk owm&monf? a'0p&mewforD;wku
Yd ?dk tmrdoH
tmrdouk?d (tpmud?k ) uwGm? 0deaD wmqk;H rawmfrt
l yfNy?D }} wd-odYk
jzpfapukeNf y/D owmonf? tm*Em? ]]bdua 0 (wkarSwko
Yd nf?)
{w&[d,cktcg? um, uxm,tb,fpum;jzif?h oEo
d Ed m
aumif;pGm xkid af eMuukeo
f nf? tw Ekjzpfuek o
f enf;}} wd ykpw
d mG
? ]]rm, emrrnfaom pum;jzif?h (oEo
d Ed m ukeo
f nf? trS
jzpfyguke\
f )?}} wdod?Yk 0kawtyfaomf? ]]bdua 0 'gae0omvsi?f
er[kwaf o;? ykaAyd a&S;vnf;? 0g-a&S;wke;f uvnf;? {o({aom)
eEukd? r,monf? rmwk*garermwk*grjzifh? yavmabwGm
tjym;tm;jzihf tvk&d adS p? 0g-zsm;a,mif;? (rQm;)? a&SUo'w? aemuf
a0g[m&w?-yg&mbm-2 228/ 0deaD wma,0qk;H rtyfz;l onfom?}} wd?
0wGmNy;D ? twDwH tm[&d? (uod?Yk tm[&denf;)
twDaw? Am&mPod,HAm&mPoDjynf? jA['awjA[
'wfrif;onf? &ZH ud?k uma&aEvaomf? Am&mPod0goDaeaom?
uya#m emruy#rnfaom? 0gPdaZmukeo
f nfonf? ta[mod&Scd hJ
Ny/D wxku
d y#\? {aumwpfaumifaom? *j'abmjrnf;onf?
ukrb
m&Hwpfurk t
wkid ;f t&Sn&f adS om0efu?dk (27wif;cG0J efu)kd ? 0[wd
aqmifEidk \
f ? {u'd0aoewpfaeYwnf;jzif?h owa,mZemed7,lZem
wkw
dY idk w
f idk ?f *pwd oGm;Edik \
f ? aomxdu
k y#onf? {uo -wpfyg;aom?

336

"ry'bmom#Dum

,ru

ora,-tcg? *j'bbm&au[djrnf;jzifh aqmiftyfaom 0efwEYdk iS ?hf


o' twl? wuov
d H wuov
kd Nf rKd Uok?Yd *Em? ,m0tMuifrQavmuf
umvywfv;kH ? b@b@muk?d 0dZeH pGeNYf y;D jcif;onf? (a&mif;Ny;D
jcif;onf)? (a[mwd)? wm0xkrd Qavmufumvywfv;kH ? *j'bHjrnf;uk?d
p&dwkHvSnfhvnfusufpm;jcif;iSm? 0daZodvTwfxm;NyD/ tx?
txku
d y#\? aom *j'abmonf? y&dcgyda|usK;H teD;ajrjyif?
p&rmaemvSnv
hf nfusupf m;vaomf? {uHwpfaumifaom? *j'b
jrnf;ruk?d 'domG ? OyouFrd Ny?D omxkjd rnf;ronf? awexkjd rnf;ESi?hf
o'? y#doEm&Huk?d ua&mED jyKvo
dk nf? ([kwmG )? tm[ajymNy?D (u)?
]]ukawmtb,ft&yfr?S tm*awmvmcJo
h nf? todjzpfoenf;}}
wd-ar;Ny?D ]]Am&mPodawmrS? (tm*awm trd)S ?}} wdodaYk jzNy?D
]]aue uaretb,ftvkyu
f pd a Mumif?h (tm*awm tod)?}} wd
odYk ar;Ny?D ]]0gPdZu
areukeaf &mif;jcif;tvkyu
f pd a Mumif?h (tm*awm
trS)d ?}} wdodaYk jzNy?D ]]udwu
H tb,frQtwdik ;f t&Sn&f adS om? bm&H
0efu?dk 0[od&Guaf qmif&oenf;}} wdodaYk r;Ny?D ]]ukrb
m&Huk?d
(0[mrd&\)?}} wdodaYk jymNy?D ]]{wuH rQtwkid ;f t&Sn&f adS om?
bm&Huk?d 0[aEmvsu?f uwdtb,frQtwdik ;f t&Sn&f u
dS ek af om?
a,mZemedwkw
Yd ikd w
f ikd ?f *pod oGm;&oenf;}} wdodaYk r;Ny?D ]]ow
a,mZemedckepf,Zl emwkw
Yd idk w
f ikd ?f (*pmrd&\)?}} wdodaYk jzNy?D
]]*w*w|maea&muftyfa&muftyfaomt&yf? (a&muf&ma&muf&m
t&yf)? aw\? umpdwpfpw
Hk pfa,mufaom? yg'y&dury|d yd &duru&majcwdYk tzefzefjyKxu
kd af om eif;ESyd rf I ausm tzefzefjyKxu
kd f
aom eif;ESyd rf w
I u
Ykd dk jyKrnfZh eD;onfonf? twd &So
d avm}} wd
odaYk r;Ny?D ]]ewd r&S?d }} wdodaYk jymNy?D ]]{0H oaEokjYd zpfvaomf?
r[m'kuH emrBu;D pGmaom 'kur nfonfu?dk tEkabmodcHpm;&\?
(cHpm;&rSmbJaemf)}} wdodaYk jymNy/D [dqufOK;tH?h wd& pme*wmeH
wd& pmefw\
Ydk ? 0g-wdrYk mS ? yg'y&durm'dum&um emrajcwdYk tzefzefjyK

0*f

"ry'bmom#Dum

337

xdu
k af om eif;ESyd rf t
I p&So
d nfukd jyKow
l rYkd nfonf? udm yd ewd tu,f
um;r&Syd guke?f yeodaYk omfvnf;? umroHa,mZeCewm,umr&m*
oHa,mZOfjzifh aphaqmfjcif;iSm? 0g-umrtaESmiftzJUG jzihf awGUxdqufpyf
jcif;iSm? {0lyH aom? uxHuk?d uaxodNy?D aomxkjd rnf;onf? wm
xkjd rnf;r\? uxm,pum;aMumif?h OuPd ysi;f &d Ny/D uya#myduy#
onfvnf;? b@Hukeyf pn;f uk?d 0daZwmG pGeNYf y;D ? (a&mif;Ny;D )?
wxkjd rnf;\? oEu
d H ok?Yd tm*Em? ]]wmwtarmifjrnf; {[d
vmavm? *rdmroGm;Mupk}Yd } wd tm[/ ]]wkarSwko
Yd nf? *px
oGm;yguke?f t[Honf? e *rdmrdrvku
d af wmh?}} wd -ajymNy/D tx
? eHxkjd rnf;uk?d ykeyKeH zef? ,mpdwmG awmif;qdNk y;D ? ]]tedpEH vdu
k zf Ydk
tvdrk &Sad om? (rvku
d v
f adk om)? eHxkjd rnf;uk?d y&dbmaowGmusrd ;f armif;
? aemrdaqmift?hH }} wd pdaEwmG ? ]]yawm'H aw ? ay ? *j'bm}}wd
[laom? rH *gxHud?k tm[qdNk y/D
yawm'H aw u&dmrd aomVo*Fv
k u
d Pu?H
odE
d mrd aw um,H {0H Zmem[d *j'b/
*j'b[Jjh rnf;aomVo*Fv
k u
d PuH wpfq,fah jcmufvufopf&dS
aom oHcRe&f adS om? yawm'HESiw
f u
H ?dk awoif\ (uk,
d f )? u&dmrd
jyKvu
dk t
f ?Hh awoif\? um,Huk,
d u
f ?dk oEd
d mrdaumif;pGm jzwf
vku
d t
f ?Hh {0Hok?Yd Zmem[dodprf;avm/
wHxkpd um;uk?d okwmG ? *j'abmjrnf;onf? ]]{0H oaEodYk
jzpfvaomf? t[rd onfvnf;? awoif\(tay:)? uwAH jyKxu
dk f
aom udpu
?dk Zmedmrdod&th?H }} wd-ok?Yd 0wGm-? ]]yawm'H ar
?ay? uy#m}}wd[laom? rH *gxHud?k tm[qdNk y/D
yawm'H ar u&dod aomVo*kv
F u
d Pu?H
yk&awm ywd|[dwmG e O'&w
d mG e ypawm?
'EH aw ygw,dmrd {0H Zmem[d uy#/

338

"ry'bmom#Dum

,ru

uy#uy# aomVo*Fv
k u
d PuH aom? yawm'Huk?d arig\
(uk,
d f )? u&dodjyKvu
dk t
f ?Hh yk&awma&SUajcESpzf ufjzif?h ywd|[dwmG eajr &yf? ypawmaemufajcESpfzufukd? O'&dwGmetxufoY kd
aqmif? 0gajrm uf? aw\? 'EH oGm;uk?d ygw,dmrdusK;d
usapth?H 0guefcsK;d vku
d t
f ?Hh {0Hok?Yd Zmem[davm/
wHxkdpum;ukd? okwGm-? 0gPdaZmukefonfonf? ]]aue
um&aPetb,ftaMumif;aMumif?h {o({aom)jrnf;onf? {0H
ok?Yd 0'wd Ek acgajymavoenf;?}} wd-od?Yk pdaEwmG -? awm pdawm
prSrSvnf;? MoavmauaEmMunfv
h aomf? wH *j'bxkjd rnf;r
uk?d 'domG -? ]]rm,jrnf;ronf? {o ({aom)jrnf;uk?d {0H
ok?Yd odum ydawmoif,al ptyfonf? 0goifay;tyfonf? b0dwdrnf? awoifzh U?kd ]{0ly emroko
Yd abm&So
d nfrnfaom? *j'buk?d
tmaemrdaqmifay;th?H } wdokaYd jym? rmwk*garermwk*grjzif?h
eHxkjd rnf;uk?d yavmabwGmtjym;tm;jzihf tvk&d adS p? 0g-jzm;a,mif;
? (rQm;) aemrdaqmifthH?}} wdokdYMuH? ]]pwky' ?ay?
*j'bm}}wd[laom? rH *gxHud?k tm[qdNk y/D
pwky' ocFrck em& oA*aF ombde?
b&d,H aw tme,dmrd {0H Zmem[d *j'b/
*j'bjrnf;uav; pwky' av;acsmif;aom ajc&Sad om? ocFrck
yGwo
f pfp ckoif;twl azG;jzLaom rsuEf mS &Sad om? oA*aF ombde wifh
w,fvyS aom tvk;H pkaH om uk,
d t
f *Fg&Sad om? b&d,H ZeD;avmif;jzpf
aom? em&jrnf;ruk?d awoifzh ?Ydk tme,dmrdaqmifay;th?H {0Hok?Yd
Zmem[davm/
wHxkpd um;uk?d okwmG ? wk|pdawmESpo
f ufaom pdw&f adS om?
*j'abmonf? ]]pwky' ?ay? pwk'o
m}}wd[laom? rH *gxH tm[/

0*f

"ry'bmom#Dum

339

pwky' ocFrck em& oA*aF ombde?


b&d,H ar tme,dod {0H Zmem[d uy#?
uy# bda,sm *rdmrd a,mZemed pwk'o
/
uy#uy# pwky' aom? ocFrck aom? oA*aF ombde aom?
b&d,H aom? em&uk?d arigYz?Ydk tme,dodaqmifay;th?H {0H
odkY aqmifay;vaomf? ({wH]aqmifay;thH}[laom y#dnmOfukd?)
Zmem[dowdNrpJ mG odxm;ygavm? uy#uy#? bda,smvGepf mG ? pwk'o a,mZemedwpfq,fah v;,lZemwkw
Yd idk w
f idk ?f *rdmrdoGm;ygth/H
tx? eHxkjd rnf;uk?d uya#monf? ]]awe [dxdo
k Ykd jzpfvQi?f
{[dvmavm?}} wd-ok?Yd *a[wGmac:,l? ou|meHrdrt
d &yfo?Ydk
t*rmodoGm;Ny/D aomxkjd rnf;onf? uwdyg[pa,etenf;i,f
aom&uf vGe&f mtcg? 0g-2&uf3&ufveG &f mtcg? eHxku
d y#uk?d
tm[Ny?D (u)? ]]wkarSwko
Yd nf? rHuk?d ]awoifzh ?Ykd b&d,H r,m;uk?d
tme,dmrdaqmifay;th?H } wdok?Yd ta0gpkw eEkajymcJu
h ek o
f nf
r[kwaf vm}} wd-ajymNy/D ]]tmrtdr;f ? 0kwH ajymtyfcNhJ y?D t[Honf?
twaem\? uxHuk?d e bdE
d mrdrzsut
f ?hH awoifzh ?Ykd b&d,H ud?k
tmaemrdaqmifay;rnf? ye-odaYk omfvnf;? a0weH&dum uk?d {uuwpfaumifwnf;aom? wk,HS {0oiht
f m;om? 'mrday;th?H
(ay;rSmaemf)? wk,HS \? a0weHonf? 'kw,
d 'kw,
d jrnf;tm;? ya[mwk 0gavmufrv
l nf;avmufygap? rm (ya[mwk) 0gravmufrv
l nf;
ravmufygap? wGar0onfom? Zmae,smodod&m\? (od&rSmyJ)? ye
onfomruao;? ObdEH 2aumifuek af om? a0goifw\
Ydk ? oH0goHtwl
aerIu?dk 0g-aygif;oif;rIu?dk tEGm,pG
J ? ykwm om;orD;wko
Yd nf? 0dZm,dEd arG;zGm;vmukev
f rd rhf nf? A[l[d rsm;pGmukeaf om? aw[dyd xkd
om;orD;wkEYd iS v
hf nf;? o' wl? wk,HS \? wHxk&d u
d m onf? ya[mwk
0gap? rm (ya[mwk) 0gap? wGar0 Zmae,smod?}} wd-odaYk jymNy/D

340

"ry'bmom#Dum

,ru

*j'abmonf? wo xku
d y#onf? uaxaEa,0ajymaeaomfom?
0g-pOfyif? teayaumjrnf;rukd iJu
h u
G jf cif;r&So
d nf? (jrnf;rudk rvdck sif
onf)? ta[modNy?D (wdod?Yk twDwH ud?k tm[&dNyD/)
owmonf? rH "ra'oeH? tm[&dwGmaqmifawmfrlNyD;?
]]bdua 0 w'g-? *j'bDjrnf;ronf? Zey'uvsmPDonf? ta[mod
Ny?D *j'abmonf? eaEmonf? (ta[mod)? 0gPdaZmonf? t[ar0
igbk&m;onfom? (ta[mod)/ {0Hok?Yd ykaAyd vnf;? {o ({aom)
eEu?dk r,monf? rmwk*garermwk*grjzif?h yavmabwGm?
0deaD wmqk;H rtyfczhJ ;l Ny?D }} wdok?Yd ZmwuHZmwfawmfu?dk ed|mayod
Ny;D qk;H apawmfrNl y?D wd eEaw&0wKtNy;D wnf;/
eEaw&0wKbmom#DumNy;D Ny/D
10-pkEo
u
l &du0wKbmom#Dum
" aompwDwd tp&Sad om? rH "ra'oeH owm? a0VK0ae
a0VK0efausmif;wdu
k f ? 0d[&aEmpOf? pkEo
u
l &duH emrpkE0 ufowf
orm;rnfaom? yk&o
d H uk?d tm&A uaxod/
ud&csUJ ? aomxkpd Ek o
nf? yyPmo0med55 ESpw
f yYdk wfv;Hk ?
olua&0ufwu
Ydk ?dk 0"dwmG owf? cg'aEm ppm;vsuv
f nf;aumif;?
0duP
d aEm pa&mif;vsuv
f nf;aumif;? ZD0u
d H toufarG;rIu?dk uayod
jyKNy/D qmwumaviwfrw
G af cgif;yg; tpm&Sm;&mtcg? oua#e
vSn;f jzif?h 0D[ aumufpyg;uk?d tm'g,wif,
l ? Zey'HZeyk'o
f ?Ydk *Em? {uemVda'GemVdrawewpfurG ;f pm; ESpu
f rG ;f pm;rQjzif?h (wpfpv,f
ESppf v,frQjzif)h ? *grolu&aygwau&Gm0ufi,fwu
Ydk ?dk udPw
d mG 0,f?
ou#HvSn;f uk?d yla&wGmjynhaf p? tm*Emjyefvm? ypmeda0oae
tdraf emufaz;? 0ZH 0d,EGm;jcu
H u
kd o
hJ ?Ydk {uHwpfcak om? XmeHt&yfu?dk

0*f

"ry'bmom#Dum

341

y&duyd w
d mG um&H? waw0xkt
d &yfomvQi?f awoHxk0d ufi,fwYkd
zd?Yk ed0gyHtpmuk?d a&maywGmaygufap? 0gpku
d
f ? awokxk0d ufi,f
wko
Yd nf? emem*ap ptrsK;d rsK;d aom NcKH jrufwu
Ydk v
dk nf;aumif;? o&D&rvuk,
d f jzpfaom tnpftaMu;udv
k nf;aumif;? 0g- rpifuv
kd nf;
aumif;? o&Da&+edAwH+rvH o&D&rvH?-wd.|-261/ cg'dwmG cJpm;?
0dawokBu;D xGm;ukev
f aomf? ,H ,HtMuiftMuif0ufu?kd rma&wkumarmaoapjcif;iSm tvk&d o
dS nf? 0gowfvo
dk nf? a[mwd\? wH
wHxkx
d 0dk ufu?dk tmVmaeikww
f ikd f ? edpv
H vIy&f mS ;jcif;r&Sad tmif?AE-d
wGmcsnaf ESmif? o&D&rHouk,
d rf S tom;\? o&D&awm+rHoH o&D&rHoH?.Zm.|-7 247/ O'Krm,dwmG zl;zl;a&mif? A[vbm0wH xlxJ
onf\ tjzpftusK;d iSm? pwk&rk*a &eav;axmif&h adS om wif;ykwf
jzif?h aygaxwGmxku
kd
f ? ]]A[vrHaomxlxaJ om tom;&So
d nf?
ZmawmjzpfNy?D }} wdod?Yk wGm? rkcH yg;pyfu?dk 0d0&dwmG zGi
hf ? tEa&tMum;? '@uHwkwif ,fu?dk 'wGmay;? 0gxk;d vQKd ? avm[xmvd,moHt;kd jzif?h yuKxw
d H usKu
d u
f sKu
d q
f al om? OaPSm'uHa&aEG;
uk?d rkacyg;pyf? tmodw
d avmif;xnf\
h ? wHxkad &aEG;onf? ukp
0rf;Adu
k x
f o
J ?Ydk y0dow
d mG 0if? yuKxw
d H aom? u&DoH tnpftaMu;
uk?d 0g-rpifu?kd tm'g,,l? ta"mbma*eatmuftzkjYd zif?h edur wdxGu\
f ? ,m0tMuifrQavmufumvywfv;kH ? axmurd tenf;i,f
vnf;jzpfaom? u&DoH onf? 0gonf? twd &Sad o;\? wm0xkrd Q
avmuf umvywfv;kH ? tm0dvH aemufusKonf? [kwmG -? edur wd
\? O'a&0rf;onf? oka'oef&Y iS ;f vaomf? tpH Munfvifonf? tem0dvH raemufusKonf? [kwmG -? edur wd-\/ tx? t0aooH
<uif;aom? O'uHa&aEG;uk?d txk0d uf\? yd|,
d H ausmuke;f ? tmodw
d avmif;\/ wHxkad &ylonf? umVprH rnf;eufaom ta&uk?d
Oyma#wGmtxufoYdk wufap? 0g-cGm? *pwd oGm;\/ wawm
xkrd aS emuf? wdPu
k m ,jrufr;D SL;jzif?h avmrmedtarG;wku
Yd ?dk psmay-

342

"ry'bmom#Dum

,ru

wGmavmifap? 0gNrKd u
f ? wdcad Pexufaom? todem"m;jzif?h
oDoH OK;acgif;uk?d qdEw
d jzwf\/ y*&PuHpD;usvmaom? avm[dwH
aoG;uk?d bmZaeecGujf zif?h y#d*a [wGmcH,
l ? rHoH tom;uk?d avm[daweaoG;jzif?h r'w
d mG e,f? ypdwmG csu
f ? ykw' g&raZom;
orD; r,m;wd\
Yk tv,f? edoad Emxkid v
f su?f cg'dwmG cJpm;? aooH
<uif;aom t&muk?d 0duP
d mwda&mif;cs\/ wxkpd Ek o
nf? rdem0
ed,mareenf;jzifyh if? ZD0u
d H toufarG;rIu?dk uayE
jyKvaomf?
yyPmo 0med-55ESpw
f o
Ydk nf? twduE m edvGeu
f ek Nf y/D wxm*aw
onf? "k&0d[ma&NrKd UOK;ausmif;? 0oaEaeawmfrv
l aomf? {u'd0ord
wpf&ufaomfrv
S nf;? 0g-wpf&ufuav;rQvnf;? ykyr |k rd aweyef;
vufwpfqyk rf Qjzif?h ylZm 0gylaZmfjcif;onfaomfvnf;aumif;? u#pKrwH
wpfZeG ;f (wpfa,mufr)rQaom? bdu' geH 0gqGr;f ukd vSLjcif;onfaomf
vnf;aumif;? 0g-qGr;f avmif;jcif;onfaomfvnf;aumif;? tnHtjcm;
aom? udd wpfpw
Hk pfcak om? yknH 0g emraumif;rIrnfonfaomfvnf;
aumif;? e ta[modr&Scd /hJ txxdt
k cg? txkpd Ek \
? o&Da&
ud,
k f ? a&ma*ga&m*gonf? OyZd jzpfNy?D (txkpd Ek o
nf?) ZD0Ea0
touf&iS pf Ofyif? ZD0Emwd tem'&aw omrd0peH?-"r#/D t0Dpdr[med&,oEmaygt0Dpid &JBu;D \ tyl&edS o
f nf? Oy|[duyf wnfNy?D 0g
xifNy/D t0Dpo
d Emayg emrt0Dpid &Jtyl&edS rf nfonf? a,mZeoaw
,lZemwpf&m&Sad om t&yf? XwGm&yf? MoavmauEMunfo
h \
l ?
t0Dpdr[med&,oEmayg/ /"r#D t0Dpdr[med&,oEmaygt& t0Dpd
i&JBuD;rD;ylukd ,l ]]um,'Gga&}}[k tm"m&xnfhum ]]t0Dpdr[med&,oEmaygt0Dpdi&JBuD;\ tyl&Sdefonf? (um,'Gga&-um,'Gg&?) Oy|[d
a&S;I xifNyD? ([yfNyD)}}[kvnf;aumif; t0Dpdr[med&,oEmaygt& t0Dpd
i&Jr;D tvQu
H dk ,l ]]puK'gG a&}}[k tm"m&xnhu
f m ]]t0Dprd [med&,oEmayg
t0Dpdi&JBuD;\ rD;yltvQHonf? (puK'Gga&-puK'Gg&?) Oy|[dNyD}}[kvnf;
aumif; 2enf;ay;\/

0*f

"ry'bmom#Dum

343

tueD H rsuv
f ;kH wku
Yd ?dk bdZe orawmazmufcjJG cif; pGr;f Ekid af om? y&dVma[mtylonf? a[mwd\/ pom"uum;? ]]w ?ay? oA'g}}wd
[laom? {wH*gxmpum;uk?d (b*0wm)ydonfvnf;? 0kwH a[m
awmfrt
l yfNy/D
w ta,mr,m blrd Zvdwm awZom ,kwm?
orEm a,mZeowH z&dwmG wd|wd oA'g/
wxkt
d 0Dpid &JBu;D \? blrd ajrjyifonf? ta,mr,moHjzifNh y;D
\? awZomrD;awmufr;D vQEH iS ?hf ,kwm,SOo
f nf? ([kwmG )? Zvdwm
awmufyvsu?f oA'gtcgcyford ;f ? orEmywf0ef;usif ? a,mZe
owH,lZemwpf&mwkid af tmif? z&dwmG jyef
Y ? wd|wdwnf\/
em*aoeawa&e yet&Sief m*odeaf x&fonfvnf;? txkd
t0Dpid &Jtyl\? yguwdu*o
d Emyawmyifu,
dk o
f abm&Sad omrD;ylxuf?
0gd;k &mrD;ylxuf? t"drwwm,vGeu
f aJ om twkid ;f t&Sn&f o
dS nf\
tjzpfaMumif?h t,H OyrmOyrmuk?d 0kwm rdeq
Yf t
dk yfNy?D (u-enf;)?
]]r[m&mZrif;Bu;D ul#m*g&rawmtxGw&f adS omtdryf rmP&Sad om?
0g-txGw&f adS om tdraf vmuf&adS om? ygomaPmydausmufw;Hk onf
vnf;? 0g-udv
k nf;? ae&,du*rd dS t0Dpid &JjzpfaomrD;? yuad wmypf
xnft
h yfonf? (ormaemvaomf?) caPewpfcPcsi;f jzif?h 0dv,H
aMurGjcif;od?Yk *pwd ,xma&mufouJo
h /Ydk (wxm-xdYk twl?) {w
t0Dpid &Jr;D ? edAw
o
wm yejzpfaom ow0gwko
Yd nfum;? 0g-i&Jom;
wdo
Yk nfum;? urAaveuH\tpGr;f aMumif?h rmwkupk *d wm 0d,rdcif
0rf; a&mufaom ow0gwkdYonfuJhodkY? 0g-udk,f0efoli,fwdkYuJhodkY? e
em*aoeawa&e ye/ / ]]yeoa'gyd tydo'awm? 0dba*Fyw
D d tawm
(om&w-1366)}}uJhokdY yeo'g tydo'gteuf(orkpnf;teuf)a[m[k,l?
jrwfpGmbk&m;om rdefYawmfrlcJhonfr[kwf? t&Sifem*odefax&fvnf; rdefYawmf
rlonf-[lvkd? rPd-1 282vnf;I/

344

"ry'bmom#Dum

,ru

0dvD,EdraMurGukef?}} wd-rdefYawmfrlNyD/ wxkdpkEtm;? wo


oEmayxkt
d 0Dpid &Jr;D yl&eSd o
f nf? Oy|dawuyf wnfvaomf? 0gxif
vmvaomf? uro&dua umuHEiS w
fh al om? 0g-owftyfaom0uf wd\
Yk
tjyKtrlEiS hf wlaom? tmuma&m(0ufatmfou
H o
hJ Ydk atmfjcif;paom)
tjcif;t&monf? OyZd jzpfNy?D a*[raZa,0tdr\
f tv,fyif? olu&&0H0ufatmfou
H ?dk 0g-0ufatmfou
H o
hJ aYkd om atmfou
H ?kd &0dwmG atmf
jrnf? ZPKau[dykqpf';l 0ef;wkjYd zif?h 0dp&aEmvSnv
hf nfvsu?f (wpf
enf;) ZPKau[d 0dp&aEm-av;bufaxmufomG ;vsu?f yk&wrd 0wKrd
tdr\
f ta&SUbufjzpfaom wnf&majrt&yfov
Ydk nf;aumif;? 0g-tdraf &SU
Oypmajrt&yfov
Ykd nf;aumif;? (tdrrf suEf mS pmbufov
Ydk nf;aumif;)?
yprd 0wKrd tdr\
f taemufbufjzpfaom wnf&majrt&yfov
Ydk nf;
aumif;? 0g-tdraf emufOypmajrt&yfov
Ykd nf;aumif;? (tdrf aemufaz;
bufov
Ydk nf;aumif;)? *pwd oGm;\? tx? txkpd Ek \
? a*[rmEkoumtdrf aeaom vlwo
Ydk nf? 0g-tdro
f t
l rd o
f m;wdo
Yk nf? a*a[
+0oEm+rmEkoum a*[rmEkoum/ wHxkpd Ek u
?dk 'VH cdik jf rpJ mG ? *a[wGm
csKyu
f ikd
f ? rkcH yg;pyfu?kd yd'[Ed ydwu
f ek \
f ? ur0yd gaum emruH\
tusK;d rnfonfu?dk auepdwpfpw
Hk pfa,mufonf? y#dAm[dwHk wm;
jrpfjcif;iSm? e oumrpGr;f Ekid /f aomxkpd Ek o
nf? 0d&0aEm0atmfvsuf
omvQi?f awm pdawm prSrSvnf;? 0dp&wdvSnv
hf nfomG ;vm
\/ orEmywf0ef;usif ? owo-k ckepfv;Hk ukeaf om? Ca&oktdrw
f kYd ?
rEkmwko
Yd nf? ed'H tdyaf ysmjf cif;uk?d e vbEd r&uke/f yequfOK;th?H
yk&wdr0wK/ / ]]yk&wdr0wK-ta&SUt&yf jzpfaomtusnf? ypdr0wKtaemuft&yfjzpfaomtusn}f }[kvnf; ay;Mu\? ]]tusn}f }[lonf ayg&m
Ppum;wnf;? (1)wHcg;usif (wHcg;ukd NrJjrHatmif ydwf&aom wkwfacsmif;)
(2) taqmuftOK;\ atmufcH (3) ck}H }wku
Yd dk ]]tusn}f }[k ac:onf (jref"mef?
jref"mefcsKyf-1)? taqmuftOK;\ atmufcHukd ,loihfonf? txuf
r[med-8? 191? r[med.|- 46twkid ;f ay;onf/

0*f

"ry'bmom#Dum

345

r&Pba,eaojcif;ab;onf? wZw
d Ncrd ;f ajcmuftyfaom pkE\
?
A[dtjyifokdY? edureH-xGufjcif;ukd? ed0ga&wkHwm;jrpfjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Ekid v
f aomf? oaAmaom? a*[Zaemtdraf eol vl
taygif;onf? 0g-tdro
f t
l rd o
f m;taygif;onf? a*a[+0oaEm+Zaem
a*[Zaem?-rtlyg&med-1 257/ ,xmtMuiftjcif;t&mtm;jzifh ydwf
vaomf? taEm-twGi;f ? Xdawmwnfoo
l nf? A[dtjyifyod?Yk 0dp&dwHk vSnv
hf nfxu
G o
f mG ;jcif;iSm? e oaumwdrpGr;f Ekid ?f wxmxkd
tjcif;t&mtm;jzif?h a*['Gg&medtdrw
f cH g;wku
Yd ?dk xauwGmydw
f ?
A[da*[Htdr\
f tjyifbuf? 0g-uk?d y&d0ga&wGm0kid ;f &H? &uaEm
apmifah &Smufvsu?f tpwd ae&\/ wa&mtjcm;aom pkEo
nf?
taEma*a[a,0tdrf\twGif;omvQif? ed&,oEmayet0Dpd
i&Jr;D ylaMumif?h 0d&0aEmatmfjrnfvsu?f awm pdawm pvnf;? 0dp&wd\/ {0Hok?Yd ow'0d omed7&ufwyYdk wfv;Hk ? 0dp&dwmG ? t|ar
8&ufajrmufjzpfaom? 'd0aoaeY? umvHaojcif;uk?d uwGmjyKNy;D ?
t0Dprd [med&a,? edAw
d jzpfNy/D t0Dprd [med&a,muk?d a'0'lwokawea'0'lwokwjf zif?h 0aPwaAmtus,cf sUJ xku
d \
f ? wd
um; t0Dpid &Jr;D ylxifykH pum;&yf tNy;D owfwnf;/
bduL wko
Yd nf? wxkpd Ek \
? C&'Gga&etdrw
f cH g;jzih?f (tdrw
f cH g;
teD;jzif)h ? *p Em oGm;ukev
f aomf? wH o'H xkad tmfou
H ?dk okwmG ?
]]olu&oa'g}}wd0ufatmfo[
H
l ? ondaemrSwx
f ifjcif;&Su
d ek o
f nf?
[kwmG -? 0d[m&Hok?Yd *Ema&muf? owK\? oEad u? edoEd m
xkid u
f ek v
f su?f {0Hok?Yd tm[Hok avQmufMuukeNf y?D (u)? ]]baE&m;
pkEo
u
l &dupkE0 ufowform;\? 0g-onf? a*['Gg&Htdrw
f cH g;uk?d
yd'[dwmG ydw
f ? olu&meH-wdu
Yk ?dk rm&d,rmemeH-aoaptyfuek pf Of? 0gowftyfuek pf Of? tZ,aeY? owarm-(7)&ufajrmufjzpfaom? 'd0aom
aeYwnf;? a*a[? umpdwpfpw
Hk pfcak om? r*Fvud&,
d mr*Fvmukd

346

"ry'bmom#Dum

,ru

jyKjcif;onf? b0dwd ranjzpfvrd rhf nf xifyg\/ baE {wau


emrrQtwkid ;f t&Sn&f u
dS ek af om? olua&wku
Yd ?dk rma&Eaoap
aompkE\
? 0g-owfaompkE\
? {urd wpfcrk Qvnf;jzpfaom? arwpw
d H
0garwmESi,
hf OS af om pdwo
f nfvnf;aumif;? umknH 0goem;jcif;
onfvnf;aumif;? ewd r&S?d 0wpifppf? aemwynfah wmfwo
Ydk nf? {0laygaom? uuaVmcufxefaom? zkaom&ufpuf Murf;MuKwaf om?
oawmow0guk?d e 'd|ykaAma&S; rawGUjriftyfyg? 0grawGUzl;yg?}}
wd-avQmufuek Nf y/D owmonf? ]]bdua 0wkYd aomxkpd Ek o
nf? ar
ow'0d ao7&ufwyYdk wfv;Hk ? olua&0ufwu
Ydk ?dk e rma&wdaoap
aeonfr[kw?f 0g-owfaeonfr[kw?f yet[kwu
f m;? txkpd Ek \
?
0g-rSm? uro&duu
H uHEiS w
fh al om? 0g-owftyfaom 0ufw\
Ykd tjyK
trlEiS hf wlaom? 0dyguHtusK;d onf? O'yg'dxif&mS ;jzpfNy?D ZD0Ea0
touf&iS q
f o
J mjzpfaom pkEt
m;? 0g-touf&iS pf Ofyif? t0Dprd [med&,oEmaygt0Dpid &JBu;D \ tylonf? Oy|moduyf wnfNy?D 0g
xifNyD/ aomxkdpkEonf? awe oEmayexdkt0Dpdi&JtylaMumifh?
ow'0d omed7&ufwyYdk wfv;Hk ? olu&&0Huk?d &0aEmvsu?f taEmeda0oaeaetdrt
f wGi;f ? 0dp&dwmG ? tZ,aeY? umvHud?k uwGm
? t0Dprd Sd t0Dpid &J? edAa wmjzpfNy?D }} wdod?Yk 0wGm? ]]baE&m;
" avmauypKye af vmu? {0Hok?Yd aompdwmG 0rf;enf;&?
ykewpfzef? *Em? aompe|maea,00rf;enf;&&mt&yfomvQi?f
edAa wmjzpf&Ny?D }} wd-ok?Yd 0kawavQmuftyfaomf? ]]bdua 0wkYd tmr
tdr;f ? yrwm emrarhavsmo
h w
l Ydk rnfonf? *[|m 0gtdrf wnfol vl
0wfaMumifwo
Ydk nfaomfvnf;? a[mEKjzpfygapuke?f yAZw
d m 0g&Sif
&[ef;wko
Yd nfaomfvnf;? (a[mE K -uke?f ) Ob,wypKye f wrvGef 2
wefaomb0? aompEd a,00rf;enf;&ukeo
f nfom?}} wdod?Yk 0wGm
Ny;D ? ]]" aompwd ? ay ? uruv
d |d rwaem}}wd[laom? rH *gxH
ud?k tm[a[mawmfrNl y/D

0*f

"ry'bmom#Dum

347

" aompwd ayp aompwd ygyum&D Ob,w aompwd?


aom aompwd aom 0d[nwd 'domG uruv
d |d rwaem/
ygyum&D-raumif;rIudk jyKoo
l nf? "-ypKye b
f 0? aompwd\? ayp-wrvGeb
f 0? aompwd-\? Ob,w-ypKye f wrvGef 2wef
aom b0? aompwd-\? twaem-rdr\
d ? uruv
d |d -H npfayaom
tukov
dk u
f u
H ?dk 'domG -jrif&? 0g-jrif&jcif;aMumif?h aom-xkrd aumif;rI
ukd jyKNy;D olonf? aompwd-\? aom-xkrd aumif;rIudk jyKNy;D olonf?
0d[nwd-yifyef;&\/
ww-xk*d gxm? ygyum&Dw-d um;? emeyum&-txl;xl;aom
tjym;&Sad om? ygyur-raumif;rIuu
H ?dk (rdru
d ed ;f &m ow0gukd tyg,f
av;&GmokdY usa&mufapwwfaomuHukd)? um&aum-jyKwwfaom?
yk*a vm-yk*Kd vo
f nf? ]]ar-igonf? uvsmPH-aumif;rIu?dk tuwH 0wrjyKtyfrdavpGwum;? ygyH-raumif;rIukd? uwH 0w-jyKtyfrdavpG
wum;?}} wd-okaYd wG;? {uHaoae0-wpfcak om tzkt
Yd m;jziho
f m
vQi?f 0g-pifppf{ueftm;jziho
f mvQi?f r&Pora,-aocgeD;tcg? "b0? aompwd-0rf;enf;&\? 'H-0rf;enf;jcif;onf? t-xkd
raumif;rIudk jyKcahJ om yk*Kd v\
f uraompeH-uHaMumifh 0rf;enf;&jcif;
wnf;? 0g-uHudk pJ
G 0rf;enf;&jcif;wnf;? 0dyguH-tusKd ;uk?d tEkb0aEm
ye-cHpm;&aomfum;? ayp-wrvGeb
f 0? aompwd-0rf;enf;&\? 'H0rf;enf;&jcif;onf? t-xkrd aumif;rIjyKco
hJ \
l ? 0dyguaompeHtusKd ;aMumifh 0rf;enf;&jcif;wnf;? (tusKd ;ukpd
GJ 0rf;enf;&jcif;wnf;)?
{0H-ok?Yd 0g-qkt
d yfNy;D aomenf;jzih?f aom-xkrd aumif;rIukd jyKco
hJ l
onf? Ob,w-ypKye f wrvGef 2wefaomb0? aompwda,0-0rf;
enf;&onfom? 0g-{uefrck s 0rf;enf;&\? awae0 um&aPe-xkd
taMumif;aMumifyh if? ZD0rmaema,0-touf&iS q
f o
J mvQijf zpfaom?
aom pkEo
u
l &daumyd-xkpd Ek 0 ufowform;onfvnf;? aompwd-0rf;

348

"ry'bmom#Dum

,ru

enf;&\/ 'domG uruv


d |d Ed- um;? twaem-rdr\
d ? udv|d urH- npfay
aom tukov
dk u
f u
H ?dk ydwmG -jrif? emeyum&uH-txl;xl;aom
tjym;&Sad tmif? 0dvyaEm-atmfjrnfwrf;vsu?f 0d[nwd-yifyef;&\?
wd-wGif *gxmtzGihf tNy;D wnf;/ *gxmy&da,momae-? A[lrsm;pGmukeaf om yk*Kd vw
f o
Ydk nf? aomyEm'a,m-aomwmyeftp&So
d nf
wko
Yd nf? ta[oH-k ukeNf y?D r[mZe "ra'oem omwdum Zmwm/
wd-wGif pkEo
u
l &du0wK tNy;D wnf;/
pkEo
u
l &du0wKbmom#Dum Ny;D \/

11-"rduOygou0wKbmom#Dum
" arm'wDwd rH "ra'oeH owm aZw0ae? 0d[&aEmpOf?
"ru
d OygouH"ru
d Oygoumud?k (w&m;&Sad om Oygoumud)k ? tm&A
uaxod/
ud&csUJ OK;tH?h om0w,
d H ? yowmig;&mtwdik ;f t&Sn&f u
dS ek f
aom? "ru
d Oygoum emr"ru
d OygoumwdrYk nfonf? (w&m;&Sad om
OygoumwdYk rnfonf)? ta[oHk &Su
d ek Nf y/D awokxd"k ru
d Oygoum
wdw
Yk iG ?f {auuwpfa,mufwpfa,muf\? 0g-rSm? y y Oygouowmedig;&mig;&mukeaf om Oygoumwdo
Yk nf? 0g-[luek af om? y&d0g&mta>ct&Hwo
Ykd nf? (ta[oH)k / awoHxdt
k vk;H pkaH om Oygoum
aompwd/ / aompwd okp"mwfonf aomuteufudk a[m\? xkd
aomuukd ]]pk;d &drjf cif;}}[k a&S;u teufay;k;d &S\
d ? pk;d &dr[
f o
l nf rdrt
d wGujf zpf
ap rdrdESifhpyfoltwGufjzpfap wpfpHkwpfck jzpfrnfhab;ukd (jzpfp&mab;ukd)
MuHpnfawG;awmjzpfaom oabmwnf;? aomuum; jyKtyfNyD;aom
raumif;rIukd awG; ]]jyKcJhwm rSm;aygh}}[k 0rf;enf;jcif;wnf;? aumif;rIukd
rjyKcJhvQifvnf; ]]rjyKrdcJhwm rSm;wmyJ}}[k awG; 0rf;enf;wwfonf? xkdaMumifh
]]pkd;&drf}}[k ray;bJ ]]0rf;enf;}}[k teufay;onf/(XjyK)

0*f

"ry'bmom#Dum

349

wdw
Yk iG ?f a,mtMuif"ru
d Oygoumonf? aZ|aumtBu;D qH;k onf?
(a[mwd)? wxdt
k Bu;D qH;k Oygoum\? ow7a,mufuek af om?
ykwm om;wdo
Yk nfvnf;aumif;? owukeaf om? "Dwa&morD;wdo
Yk nf
vnf;aumif;? (ta[ok)H ? awokxdo
k m; orD;wdw
Yk iG ?f {auu
wpfa,muf wpfa,muf\? 0g-rSm? {auumwpfrsKd ; wpfrsKd ;aom?
ovmu,m*kpma&;wHrcJ s vSLxdu
k af om ,m*konfvnf;aumif;?
ovmubwH pma&;wHrcJ s vSLxdu
k af om qGr;f onfvnf;aumif;?
]]ovmuH ygawwGm 'gwAH bwH ovmubwH(H 0dv#H -D 36)}}twkid ;f ay;onf?
tjcm;enf;rsm;ukd umV,udeD0wK a&;cJhNyD/ yudubwH vqef;yu

vqkwyf uwYkd vSLxdu


k af om qGr;f onfvnf;aumif;? edrEebwH
yifhzdwf vSLtyfaom qGrf;onfvnf;aumif;? Oaygoxdubw-H
Oykoaf eY vSLtyfaom qGr;f onfvnf;aumif;? tm*EKubwH tm*EK
wdzYk Ykd qGr;f onfvnf;aumif;? 0g-tm*EKwt
Ykd m; ay;vSLxdu
k af om qGr;f
onfvnf;aumif;? oHCbwH oHCmzdYk qGr;f onfvnf;aumif;? 0g-oHCm
yudu
bwpH onf/ / yauo+k 'gwAH yudu
?H yuu
d +wH+bwm wd
yudubwH(tH#D-1 200? plbm-358)/ edraEwGm+'gwAH+bwH edrEebwH
(0dvH#D-1 36)? edraEwGm+v'bduLeH umwAH+bwH edrEebwH(ygpda,m501)? edrEDaw taeemwd edrEeH? edrEe+wH+bwmwd edrEebwH-&[ef;
wkdYudk yihfzdwfaMumif;qGrf;(plbm-358)/ Oaygoax+'gwAH (umwA)H Oaygoxdu?H Oaygoxdu+wH+bwm wd Oaygoxdubw/H
tm*EKubw/H / tm*EKumeH+'dE+H bwH tm*EKubw(H 0d.|-4-104)?
tm*EKumeH+bwH tm*EKubwH-tm*EKwkdYzkdYqGrf;? (pwkwDwyK&dof)?
tm*EKumeH+twm,+bwH tm*EKubwH-tm*EKwdkY\ tusdK;iSm qGrf;
(q|DwyK&dof)?-eDwdokw-196-7/
oHCbwH/ / oHC+bwH oHCbwH(0d.|-4-88)? oHC+tmb#H+bwH oCbwH- oHCmzkYd aqmif,t
l yfaomqGr;f ? oHCwm,+y#d,w+H
bwH oHCbw-H oHCm\ tusKd ;iSm pDrt
H yfaomqGr;f (ed'-D 226)? tm*EKu-

350

"ry'bmom#Dum

,ru

ukef vSLtyfaom qGr;f onfvnf;aumif;? 0m0goduH rd;k vywfv;Hk


aejcif;&Sad om &[ef;wdt
Yk m; vSLxdu
k af om ypn;f onfvnf;aumif;? 0g
0gqd&k [ef;wdt
Yk m; vSLzG,yf pn;f onfvnf;aumif;? ta[mod&SNd y/D
oaA0tvH;k pHo
k mvQijf zpfuek af om? awydxdo
k m; orD;wdo
Yk nfvnf;?
tEkZmwykwm emrrdbwdt
Yk m; avsmaf om om;orD;wdYk rnfonf? 0grdbwkEYd iS fh *kP&f nfwal om om; orD;wdYk rnfonf? ta[oHk jzpfuek Nf y/D
wdodv
Yk Qi?f pk'o
EH 14a,mufuek af om? ykwm eHom; orD;wdYk
vnf;aumif;? b&d,m,r,m;vnf;aumif;? Oygou"ru
d Oyg
oumvnf;aumif;? wdod?Yk (aomVoEH ZemeH-16a,mufaom
vlw\
Ydk ?) aomVo16rsKd ;ukeaf om? ovmu,m*ktm'Ded pma&;wH
rJcs vSLxdu
k af om ,m*ktp&So
d nfwo
Ykd nf? y0wEd jzpfuek \
f / wd
odkYvQif? oykw'ga&mom; orD; r,m;ESifh wuGjzpfaom? aom
bwH uJo
h v
Ydk nf; qkEd idk \
f /
0m0goduH/ / 0H+tm0gaom ,mwd 0m0gaom-0gv
ywfvkH; aejcif;&Sdaom&[ef;? 00go+'gwAH ('dEH) 0m0goduH (r[m
bm-2 18?268)? 0H tm0owd oDavemwd 0m0goD? 0m0godaem+
'dEH 0m0goduH-0gvywfvkH;aeavh&Sdaom&[ef;tm; vSLtyfaomypnf;
(rtlyg&m-3 467)/ 0m0godut& ouFef;ESihf qGrf;2rsdK;ukd ,lavh&Sdaomf
vnf; bwpaom yk'frygbJ omrefqkdxm;aomaMumihf vSLzG,fypnf;
rSeforQudk ,lay;onf/
tEkZmwykwm / / (1) twdZmwom;orD; (2) tEkZmwom;orD; (3)
t0Zmwom;orD;[k om;orD;3rsdK; &Sd\? rdbwkdYxuf *kPf&nfjrifhaom
om;orD;onf twdZmwom;orD; rnf\? rdbwkEYd iS fh *kP&f nfwal om om;orD;
onf tEkZmwom;orD; rnf\? rdbwdaYk tmuf *kP&f nferd ahf om om;orD;onf
t0Zmwom;orD; rnf\? "rduOygoum\ om;orD;rsm;um; tEkZmw
om;orD;rsm;wnf;/ tEkZmawmwd rmwmydwleH tEklayg [kwGm Zmawm?
aw[d orme*kaPmwd tawm?-wd-238? wd.|-211/

0*f

"ry'bmom#Dum

351

xd"k rdu
Oygoumonf? oDv0goDv&So
d nf? uvsmP"armaumif;
aom ud,
k u
f siw
hf &m;&So
d nf? 'geoH0b
d m*&awmay;vSLjcif; cGjJ crf;
a0zefjcif; arGUavsmo
f nf? 0g-ay;vSLtyfaomypn;f rS cGjJ crf;a0zefjcif;
arGUavsmo
f nf? ta[modNy/D txxdrk ?S ty&bma*aemuftzdYk ?
txd"k ru
d OygoumBu;D \ ? 0g-rSm? a&ma*ga&m*gonf? OyZd jzpf
Ny?D tm,kocFga&mtwljzpfzufw&m;wku
Yd kd jyKprD w
H wfaom ZD0w
d ad `E
[laom toufonf? 0guHonf jyKp&D iftyfaom ZD0w
d ad `E[
k qdt
k yf
d Oygoum
aom toufonf? y&d[m,d-,kwaf vsmNh y/D aomxk"d ru
onf? "rH uk?d aomwkumarmemjcif;iSm tvk&d o
dS nf? ([kwmG )? ]]ar
wynfah wmfz?Ydk 0g-twGu?f t|8yg;ukefaom? bduL 0g-&[ef;wdkYudk
aomfvnf;aumif;? aomVo16ajcmufyg;ukeaf om? bduL 0gwku
Yd dk
aomfvnf;aumif;? ayaoxapvTwaf wmfryl guke?f }} wdokaYd jym?
owK\? oEu
d H ok?Yd y[dPd apvTwNf y/D owmonf? ayaoodap
vTwaf wmfrNl y/D awxk&d [ef;wko
Yd nf? *Em? wxk"d ru
d Oygoum
\? rH anmifapmif;uk?d (ckwifu)kd ? y&d0ga&wGm0dik ;f &H? ynawok
cif;xm;tyfuek af om? tmoaeokwkYd ? edoEd m xkid u
f ek Nf y/D ]]baEwkYd
ar\? t,smeHt&Siw
f u
dYk ?dk 'eHzl;jrif&jcif;onf? 0g-ud?k 'kvb
H
cJ,Of;ojzif&h tyfonf? 0g&Edik cf o
J nf? b0dwdjzpfvrd rhf nf? (t[H
onf?) 'kAa vmtm;r&So
d nf? trSd jzpf\? arwynfah wmfz?Ykd {uHwpf
rsdK;aom? okwHokwfawmfukd? oZm,xo&Zm,fay;awmfrlygukef?
'geoH0b
d m*&awm/ / 'geoH0b
d m*&awmwd 'gae p oH0dbma* p
&awm(oH.|-1 317)/ 'geoH0dbm*&awmwd {awe tyrwurd udd
vbdwmG wawmyd oH0b
d ma* &awm(aew.d |-230)/
tm,kocFga&m/ / o[Zmw"ar ocFa&mwDwd ocFga&m? tm,k
{0+ocFga&m tm,kocFga&m(r#D-2 273)? (wpfenf;) ocF&,
D awwd ocFga&m?
tm,k p+wH+ocFga&m pmwd tm,kocFga&m(eDbm-2 37)/

352

"ry'bmom#Dum

,ru

0g-&Gwzf wfay;awmfryl guke?f }} wdok?Yd 0kawtyfaomf? ]]Oygou


Oygoum uw&H okwH tb,fow
k af wmfu?dk aomwkumarmemjcif;iSm
tvk&d o
dS enf;}} wdodaYk r;ukeNf y/D ]]oAA'k g eHtvk;H pkaH om bk&m;&Sif
wko
Yd nf? t0dZ[dwH pGeaYf wmfrrltyfaom? owdy|meokwH owdy|me
okwaf wmfu?dk (aomwkumarmemjcif;iSm tvd&k ydS g\)?}} wd 0kawaomf? ]]{um,aem ? ay ? 0do'k ,
d m}}wd]]{um,aem ?ay? 0do'k ,
d m}}
tp&Sad om? okwE H okwe u
f ?dk y|ayokH tjym;tm;jzihf Pf wnfap
jzpfapukeNf y?D 0g-&Gwq
f u
dk ek Nf y/D
bdua0-wdkY owmeH-wdkY\? 0dok'd,m-pifMu,fjcif;iSm? t,H ra*gedAm efa&mufaMumif;jzpfaom owdy|mefav;yg; jrwfw&m;onf? 0g-edAm ef
vkv
d m; yk*Kd vrf sm;wkYd &SmrD;S xku
d af om owdy|mefav;yg; jrwfw&m;onf?
owmeH-wd\
Yk ? 0do'k ,
d m-&m*a'go arm[jrLarS; tnpftaMu;rS uif;a0;
pifMu,fjcif;iSm? {um,aem-rrSm;rapmif; wpfaMumif;wnf;aom vrf;wnf;/
teufay;ykHtrsdK;rsdK;ukd 'D.|-2 335? okwfr[mbm-3 527ponfI/

wo caPxkcd P? q[dajcmufxyfuek af om? a'0avmau[dewfjynfwrYdk ?S oAmvuFm&y#dr@dwmtvk;H pkaH om wefqmwkjYd zifh


qif,iftyfuek af om? o[odE0 ,kwm odaEmjrif;wpfaxmif uyf
,SOt
f yfuek af om? 'd,a,mZeowdumtcGt
J m;jzifh ,lZemESp&f m&Sd
ukeaf om? 0g,lZem wpf&mhig;q,f&u
dS ek af om? q6pif;ukeaf om?
&xm&xm;wko
Yd nf? tm*rok qdu
k af &mufvmukeNf y?D awokxk&d xm;
wkYd ? Xdwmwnfuek af om? a'0wmewfwo
Ydk nf? ]]trSmuHigwk\
Yd ? a'0avmuHewfjynfo?Ydk aemraqmifuek t
f ?Hh trSmuH-wk\
Yd ? a'0avmuH-ok?Yd aemr-uket
f ?hH tarmtk.d ..tarmifa,musmf ; (tk.d ..
olawmfaumif;) rwu
d bmZeHajrcGuu
f ?dk bdEw
d mG cG
J ? ok0PbmZeH
a&Tcu
G u
f ?dk *PSaEm 0d,,loo
l nfuo
hJ ?Ydk trSmuHwk\
Yd ? a'0avmau
? tbd&rdwHk arGU avsmjf cif;iSm? "&xm;? edAw
m [djzpfygavm?
trSmuH-wk\
Yd ? a'0avmau-? tbd&rdw-Hk iSm? "-? edAw
m [d-avm?}}

0*f

"ry'bmom#Dum

353

wdod?Yk 0'ok ajymukeNf y/D Oygoaumonf? "r0eE&m,Hw&m;


emjcif;\ tE&m,fu?dk tedpa Emtvkrd &So
d nf? ([kwmG )? ]]tm*arx
qkid ;f iHMh uygOK;? tm*arxOK;?}} wd-ok?Yd tm[ajymNy/D bduL wko
Yd nf?
]]tarSigwku
Yd ?dk 0ga&wdwm;jrpf\?}} wdok?Yd onm,rSwx
f ifjcif;
aMumif?h wkPDS qdwq
f w
d ?f ta[okH ukeNf y/D
tx? txd"k ru
d Oygoum\? ykw" w
D a&mom; orD;wkYd
onf? ]]trSmuHwk\
Yd ? ydwmtzonf? ykaAa&S;? "r0aeew&m;
emjcif;jzif?h twdawmrwif;wdro
f nf? (tm;r&onf)? ta[modNy?D
'ged yeum;? bduL wku
dY ?dk yaumomaywGmyifah c:apNy;D ? oZm,Ho&Zm,fru
I ?dk uma&wGmjyKapNy;D ? o,ar0ud,
k w
f idk o
f mvQi?f
0ga&wdwm;jrpf\? r&Paojcif;rS? tbm,euoawm emr
raMumufaom ow0grnfonf? ew?d }} wdodaYk jym? 0d&0ok
jrnfwrf;idak <u;ukeNf y/D bduL wko
Yd nf? ]]'ged,cktcg? taemumaomqufvufae&ef tcGirhf [kw?f 0g-tcGirhf om?}} wdokYd
awG;? tmoemrS? O|m,? yuro
k zJomG ;MuNy/D Oygoaumonf?
axmuHtenf;i,f? 0Dwed marwGmukev
f eG af pNy;D ? 0g-owdvpfNy;D ?
owowdu?dk y#dvbdwmG &? 0g-&vaomf? ykawom;orD;wdu
kY ?kd
]]uomaMumif?h uEx[pfatmf idak <u;Muoenf;}} wd-ok?Yd ykpd/
]]wmwtaz wkarSoifwo
Ydk nf? bduL wdu
kY ?dk yaumomaywGm?
"rH ud?k okPEmemukev
f su?f o,ar0omvQi?f 0g&,dw wm;jrpfchJ
ukeNf y?D txwm;jrpf&m xdt
k cg? r,HuReaf wmf uRerf wko
Yd nf? ]r&P-rS? tbm,euoawm emr-onf? ew?d } wdok?Yd uErd mS
jrnfwrf;ikad <u;cJu
h ek Nf y?D }} wdodYk ajymukeNf y/D ]]t,smt&Siw
f o
Ydk nf?
uk[ yetb,frmS enf;}} wdodaYk r;Ny/D ]]wmwtaz ]taemumaomqufvufae&ef tcGirhf [kw?f } wdokaYd wG;? tmoemrS? O|m,-? yuEm zJomG ;MuNy?D }} wdodYk ajymukeNf y/D ]]t[Honf?

354

"ry'bmom#Dum

,ru

ta,s[d wkEYd iS ?hf o' wl? e uaxrdajymonfr[kw?f }} wd 0kaw?


]]txxdo
Yk jYdk zpfvQi?f auetb,foEl iS ?hf o'? uaxxajymqdyk g
ukeo
f enf;}} wdodYk ar;ukeNf y/D ]]q[d6xyfuek af om? a'0avmau[dwkrYd ?S a'0wmwko
Yd nf? q6pif;ukeaf om? &axwku
Yd ?dk
tvuF&w
d mG wefqmqif? tm'g,,l? tmumaoaumif;uif?
XwGmwnf? ]trSmuHwd\
Yk ? a'0avmau? tbd&rarGUavsmyf g
avm? trSmuH-wk\
Yd ? a'0avmau -? tbd&r?} wdok?Yd o'H toHu?dk
ua&mEd jyKuek \
f ? wm[dxkeYd wfwEYdk iS ?hf o'? uaxrdajymqk\
d ?}} wd
odaYk jymNy/D ]]wmwtaz &xmwko
Yd nf? uk[ tb,frmS ygenf;
r,HuReaf wmf uRerf wko
Yd nf? e ymrrjrifyguke?f }} wdodYk ajym
ukeNf y/D ]]r,SH ighz?Ykd 0g-twGu?f *Ew
d medoDu;Hk tyfuek af om? ykyg edyef;
wko
Yd nf? twd ye&Su
d ek o
f avm?}} wdodaYk r;Ny/D ]]wmwtaz
twd &Syd guke\
f ?}} wdodaYk jymukeNf y/D ]]uwa&m a'0avmaum
tb,fewfjynfonf? &rPDa,marGUavsmzf ,
G af umif;oenf;? (wpf
enf;) uwa&m a'0avmaum-ud?k &rPDa,m-arGUavsmx
f u
dk yf goenf;?}}
wdodkY ar;NyD/ ]]wmw-taz oAaAm"dowmeHtvkH;pkHaom
bk&m;tavmif;awmfw\
Ydk vnf;aumif;? Ak'r mwmydwel bk&m;&Siw
f \
Ykd
r,fawmf crnf;awmfw\
Ydk vnf;aumif;? 0odw|meHaetyfaom t&yf
jzpfaom? wkow
d b0eHwkow
d mewfbo
Hk nf? &rPD,H arGUavsmzf ,
G f
aumif;yg\? (wpfenf;) wkow
d b0eH-ud?k &rPD,-H xdu
k yf g\?}} wd
odkY ajymukefNyD/ ]]awe [dxkdokdYjzpfvQif? ]wkodwb0eawmrS?
tm*w&axvmaom &xm;? v*wk csw
d af pownf;?} wdokY d
ajym? yky' grHyef;uk;H uk?d cdyxypfMuavm?}} wdodaYk jymNy/D aw
xko
d m; orD;wko
Yd nf? cdyo
k ypfuek Nf y/D wHxkyd ef;uk;H onf? &x"ka&
&xm;OK;? v*w
d mG csw
d
f ? tmumao? Movrd wGv
J sm;usNy/D r[mZaemrsm;pGmaom vltaygif;onf? wa'0xkyd ef;uk;H uko
d m? ywd
jrif&\? &xHuk?d e ywdrjrif&/ Oygoaumonf? ]]{wH yky' grH

0*f

"ry'bmom#Dum

355

yef;uk;H uk?d yxjrifMuoavm}} wd? 0wGmar;? ]]tmr


[kwu
f ?hJ ymrjrifyguke\
f ?}} wd 0kaw? ]]{wHyef;uk;H onf? wko-d
wb0eawmrS? tm*w&ax? Movrwd wGv
J sm;usae\? t[H
onf? wkow
d b0eHok?Yd *pmrdoGm;awmhrnf? wkarSwko
Yd nf? rm pdE,
w
d
xkx
d
dk rMupH nfMuESi?hf 0g-0rf;renf;MuESi?hf rr\? oEad u?
edAw
w
d u
k mrmjzpfjcif;iSm tvk&d u
dS ek o
f nf? [kwmG ? 0gvaomf? r,m
onf? uwed,marae0jyKtyfNy;D aom enf;jzifo
h mvQi?f yknmedwku
Yd ?dk
ua&mxjyK&pfMuavm?}} wdod?Yk 0wGm? umvHud?k uwGmNy;D ?
&ax? ywd|modwnfNy/D
wm0a'0xkcd Pyif? txked wfom;\? wd*g0kwyrmaPm
3*g0kwt
f wkid ;f t&Sn&f adS om? o|dou#bm&mvuFm&y#dr@dawm
vSn;f tpD;ajcmufq,fwu
dk 0f ef&adS om wefqmwkjYd zifh wefqmqiftyf
aom? twbma0gtwabmonf? edAw
d Ny?D tp&mo[HewforD;
wpfaxmifonf? y&d0ga&odjc&H NH y?D y0o
D wda,mZeduH 25 ,lZem&Sd
aom? ueu0drmeHa&TArd mefonf? ygwk&a[modxif&mS ;jzpfNy/D 0d[m&H
ausmif;wdu
k o
f ?Ydk tEkya wtpOfa&mufuek af om? awyd bduL wku
Yd dk
vnf;? owmonf? ]]bdua 0wd?Yk Oygoaueonf? "ra'oemuk?d
okwmMum;emtyfoavm}} wd ykpd/ ]]baE tmrrSeyf g? yeodYk
aomfvnf;? tE&ma,0(&Gwrf Ny;D rD) twGi;f omvQi?f ]tm*arx
qdik ;f iHah wmfrMl uygOK;? 0g-&yfawmfrMl uygOK;?} wdod?Yk 0ga&odwm;jrpfyg
Ny/D tx? txk"d ru
d Oygoum\? ykw" w
D a&mwko
Yd nf? uEo
k
ukeNf y/D r,Hwynfah wmfwo
Ydk nf? ]'ged? taemumaomr[kw?f }
wdokMYd u
H ? tmoem-rS? O|m,-? eduE m xGucf yhJ gukeNf y?D }} wd
odYk avQmufuek Nf y/D ]]bdua 0 aomxk"d ru
d Oygoumonf? wkarS[d
wkEYd iS ?hf o'? e uaxodajymonfr[kw?f q[dukeaf om? a'0avmau[dwkrYd ?S a'0wmwko
Yd nf? qukeaf om? &axwku
Yd ?dk tvuF&w
d mG

356

"ry'bmom#Dum

,ru

wefqmqifNy;D ? tm[&dwmG aqmif? wH OygouHuk?d yaumook


zdwaf c:ukeNf y/D aomxk"d ru
d Oygoumonf? "ra'oem,w&m;
a'oemawmf\? tE&m,HtE&m,fukd? tedpaEmtvkdr&Sdonf?
([kwmG )? wm[dxked wfwEYdk iS ?hf o'? uaxodajymqdNk y?D }} wdodYk
rdeaYf wmfrNl y/D ]]baE {0HodyYk gavm?}} wdodaYk vQmufuek Nf y/D
]]bdua 0 {0Hodw
Yk nf;?}} wdodrYk ed aYf wmfrNl y/D ]]'ged? uk[
tb,fbHk ? edAa wmjzpfygoenf;?}} wdodYk ar;avQmufuek Nf y/D
]]bdua 0 wkow
d b0aebkH ? (edAa wmjzpfNy)D ?}} wdodrYk ed aYf wmfrl
Ny/D ]]baE 'ged? "b0? wdraZaqGrsK;d wk\
Yd tv,f?
arm'rmaem0rf;ajrmufvsu?f 0dp&dwmG vSnv
hf nf? 'gae0yif?
*Em? ykewpfzef? arm'e|maea,00rf;ajrmuf&m t&yfomvsi?f
edAa wmjzpf&Ny?D }} wdodaYk vQmufuek Nf y/D ]]bdua 0 tmrtdr;f ? [d
rSe\
f ? tyrwmrarhravsmu
h ek af om? *[|m 0gtdrf wnfol vl0wf
aMumifwo
Ydk nfvnf;aumif;? yAZw
d m 0g&Si&f [ef;wko
Yd nfvnf;aumif;?
oAw tvk;H pkaH om ypKye f wrvGef ESpw
f efaomb0? arm'Ead ,0
0rf;ajrmuf&ukeo
f nfom?}} wdod?Yk 0wGmNy;D ? ]]" arm'wd ?ay ?
ur0o
d 'k rd waem}}wd[laom? rH *gxHud?k tm[a[mawmfrNl y/D
" arm'wd ayp arm'wd uwykanm Ob,w arm'wd?
aom arm'wd aom yarm'wd 'domG ur0o
d 'k d rwaem/
uwykanm-jyKtyfNy;D aom aumif;rI&o
dS o
l nf? 0g-aumif;rIudk jyKNy;D
olonf? "-ypKye b
f 0? arm'wd-0rf;ajrmuf&\? ayp-wrvGef
b0? arm'wd-0rf;ajrmuf&\? Ob,w-ypKye f wrvGef ESpw
f efaom
b0? arm'wd-0rf;ajrmuf&\? twaem-rdr\
d ? ur0o
d 'k - uH\ pifMu,f
jcif;uk?d 'domG -jrif&? 0g-jrif&jcif;aMumif?h aom-xkad umif;rIudk jyKNy;D
olonf? arm'wd-0rf;ajrmuf&\? aom-xkd aumif;rIudk jyKNy;D olonf?
yarm'wd-vGepf mG 0rf;ajrmuf&\/

0*f

"ry'bmom#Dum

357

ww-xkd*gxm? uwykanmwd-um;? emeyum&-aom?


ukov-ukov
dk u
f ?dk um&aum-aom? yk*a vm-onf? arm'wd pyf?
ar-igonf? ygyH-raumif;rIu?dk tuwH 0w-rjyKtyfrad vpGwum;? arigonf? uvsmPH-aumif;aomtrIu?dk uwH (0w)-jyKtyfNy;D aypGwum;?
wd-okYd awG;? "-b0? urarm'aee-uHaMumifh 0rf;ajrmuf
&jcif;tm;jzihv
f nf;aumif;? 0g-uHudk axmuf 0rf;ajrmuf&jcif;tm;jzihf
vnf;aumif;? ayp-? 0dyguarm'aee-tusKd ;aMumifh 0rf;ajrmuf&jcif;
tm;jzihv
f nf;aumif;? 0g-tusKd ;ukd axmuf 0rf;ajrmuf&jcif;tm;jzihf
vnf;aumif;? arm'wd-0rf;ajrmuf&\? {0H-ok?Yd 0g-enf;tm;jzih?f
Ob,w-ypKye f wrvGef ESpw
f efaom b0? arm'wd emr-0rf;ajrmuf
&onf rnf\/ ur0o
d 'k Ed -d um;? "rdu
Oygoaumyd-"ru
d Oygoum
onfvnf;? twaem-rdr\
d ? ur0o
d 'k - uH\pifMu,fjcif;uk?d yknurorw- aumif;rIu\
H jynfph jkH cif;uk?d 'domG -jrif&? 0g-jrif&jcif;aMumif?h
umvH ud&,
d awm-aojcif;ukd jyK&mtcgrS? ykaA-a&S;? 0g-a&S;jzpfaom?
" avmauyd-avmuvnf;? arm'wd-0rf;ajrmuf&\? umvHaojcif;uk?d 0g-aocsed u
f ?dk uwGm-jyKNy;D ? (wpfenf;) umvH uwGm-aoNy;D
? 'ged-? y&avmauyd-aemufavmuvnf;? twdarm'wda,0tvGef 0rf;ajrmuf&onfom? wd-wGif *gxmtzGit
hf Ny;D wnf;/
*gxmy&da,momae-? A[l-wkdYonf? aomwmyEm'a,m-wkdY
onf? ta[oH-k ukeNf y?D r[mZe "ra'oem omwdu
m ta[mod?
wd-wGif "rdu
Oygou0wK tNy;D wnf;/
"rdu
Oygou0wKbmom#Dum Ny;D \/

12-a'0'w0wKbmom#Dum
" wyww
D d rH "ra'oeH owm aZw0ae? 0d[&aEmpOf?
a'0'wH t&Siaf '0'wfu?dk tm&A uaxod/

358

"ry'bmom#Dum

,ru

a'0'wa'0'wf\? 0wK0wKu?dk yAZw


d umvawm&[ef;jyK
&mtcgrS? y|m,? ,m0 yx0dya 0oemajrod0Yk if&m tcgwdik af tmif?
0g-ajrrsKcd sed w
f idk af tmif? a'0'wH t&Siaf '0'wfu?dk tm&A? bmodwmeda[mawmfrt
l yfuek af om? oAmedtvk;H pku
H ek af om? Zmwumed
Zmwfawmfwu
Ydk ?dk 0dwm a&wGmcsUJ ? uxdwH a[mawmfrt
l yfNy/D yequfOK;th?H {w"ry'|uxm? t,Hqkt
d yfvwHo
Y nf? oacFaygtusO;f wnf;/ ow&d jrwfpmG bk&m;onf? 0d[&aEa,0pyf? tEkyd,H emrtEky,
d mrnfaom? rvmeHrvmrif;wk\
Yd ? ed*armed*;Hk onf?
twd \? wHxdt
k Eky,
d med*;Hk ukd? edm,rSD? tEkyd,r0aetEkyd
,m o&ufO,smOf? 0d[&aEa,0aeawmfrlpOfyif? wxm*w
\? vuPy#d*[P'd0aoa,0(jAm[PwkdY zwfMum;tyfaom)
vuPmwku
Yd dk cH,&l maeYyif? 0g-vuPmzwfMum;&maeYyif? toDw-d
o[a[d&Spaf omif;ukeaf om? wduak v[daqGawmfrsK;d awmfwYdk
onf? ]]&mZm 0grif;onfaomfvnf;? a[mwkjzpfygap? Aka'g 0gbk&m;
onfaomfvnf;? (a[mwkap?) cw,
d y&d0ga&m0rif;rsK;d tjct
H &H&dS
onfom? ([kwmG )? 0dp&dwdvSnv
hf nf&vdrrhf nf?}} wdokYd ,kH
Munf? toDwdo[ykwm&Spfaomif;aom aqGawmfrsdK;awmf
rif;om;wku
Yd ?dk y#dnmwm(ta>ct&Hjzpfapygrnf[)k 0efct
H yfuek Nf y/D
awokxkrd if;om;wko
Yd nf? a,bka,sersm;aomtm;jzif?h yAZad wok
&Sif &[ef;jyKuek v
f aomf? b',
d H emrb',
d rnfaom? &mZmeHrif;vnf;
aumif;? tEk'k H tEk'k g rif;om;vnf;aumif;? tmeEH tmeEmrif;om;
vnf;aumif;? b*kH b*krif;om;vnf;aumif;? udrv
d H udrv
d rif;om;
vnf;aumif;? a'0'wH a'0'wfrif;om;vnf;aumif;? wdok?Yd q
tEkyd,H/ / ]]tEkyd,m}}[k qkdvkdvsuf tmudk &jyK ed*[dwfvm/
]]tEky,
d m emrm}}wd 0waA tmum& &wH tEkemodu p tm*rH
uwGm ]]tEkyd,H emrm}}wd 0kwH-om&w-410/

0*f

"ry'bmom#Dum

359

6a,mufuek af om? ar oausomuD0ifrif;om;wku


Yd ?dk tyAZaE
&Sif &[ef;rjyKonfwu
Ydk ?dk 'domG ? ]]r,Hwko
Yd nf? twaem\? ykaw
om;wdu
kY ?kd yAmaZr&Sif &[ef;jyKapuke\
f ? qukeaf om? ar ousm
wko
Yd nf? e wum ranaqGrsK;d rsm; r[kwMf u[k xif\? (aqGrsKd ;
awG r[kwMf uovdb
k )J ? uomaMumif?h e yAZEd &Sif &[ef; rjyKuek f
oenf;?}} wdod?Yk uxHpum;uk?d ork|mayokH jzpfapukeNf y/D tx
acgxdt
k cg? r[memarmr[memrfrnfaom? oausmomuD0ifrif;
om;onf? tEk'k H tEk'k g rif;om;ok?Yd OyouFrw
d mG ? ]]wmwnDawmf
trSmuHwk\
Yd ? ukvmtrsK;d rS? yAZad wm&Sif &[ef; jyKoo
l nf? ewd
r&S?d wHG 0goifonfaomfvnf;? yAZ&Sif &[ef;jyKygavm? t[H 0g
igonfaomfvnf;? yAZ
d mrd&Sif &[ef;jyKt?Hh }} wd ok?Yd tm[-Ny/D
ye-qufOK;tH?h aomxkt
d Ek'k g rif;om;onf? okcrk mavmodraf rGU Ek
e,fonf? orEa bma*gjynfph aHk om pnf;pdrOf pm&So
d nf? a[mwd\?
]]ew}D }wd 0perd r&S[
d al om pum;udv
k nf;? awexkt
d Ek'k g rif;om;
onf? e okwykAH a&S; rMum;tyf? 0grMum;tyfz;l / [dcsUJ OK;th?H {u'd0oH? qok6yg;ukeaf om? awok cwad ,okxkrd if;om;wko
Yd nf?
*kVuDVH *kn
H if;upm;jcif;uk?d 0g-a*:vDv;kH upm;jcif;uk?d uDVaEok upm;
ukev
f aomf? tEkak 'gtEk'k g rif;om;onf? yla0erkejYf zif?h y&mZdawmI;H onf? ([kwmG )? yl0wm,rket
Yf usK;d iSm? y[dPd apvTwNf y?D tx?
*kVuDVm / / *kVuDVmwd *kVzvuDVm-*kHnif;oD;jzihf upm;jcif; a,e
auepd 0g uw*kvuDVm-rnfonfh0wKjzihfrqkd tvkH;jyKxm;tyfaomtvkH;
a*:vD ausmuf'kd;upm;jcif;?-oD#Dopf-1 361/
yla0e/ / y0D,wd r&dpZD&um'D[d y0dwH u&D,wDwd ylayg? yl y0ae
+yuf?-arm*f-7 117/ yla&wDwd ylayg? yl&+y?-"mef#D-463? tqkdrsm;ukd
axmuf ]]ylaye}}om ygXfrSef[k q&mjrwfwkdY ,lawmfrl\(ygwdbm-273)?
P-T-S ylytjyif yl0ukdvnf; jy ylyrS y-ukd 0-jyK ]]yl0}} jzpfaMumif;ukd
qkd\/

360

"ry'bmom#Dum

,ru

txkt
d Ek'k g rif;om;\? rmwmr,fawmfonf? yla0wku
Yd ?dk oaZwGmpD&if? y[dPd ykNYd y/D awxkd rif;om;wko
Yd nf? cg'dwmG cJpm; Ny;D ?
ykewpfzef? uDVo
k upm;ukeNf y/D ykeyKeH tzefzeftxyfxyf? wa0
xkt
d Ek'k g rif;om;\om? y&mZa,mI;H jcif;onf? a[mwd\/ t
xkt
d Ek'k g rif;om;onf? 0g-\? a&SUenf; y[dawpyf? aemufenf; rmwm
pyf/ rmwmonf? t-xdt
k Ek'k g rif;om;onf? y[daw y[daw
apvTwt
f yfol apvTwt
f yfow
l u
Ykd ?kd 0g-apvTwt
f yfwidk ;f apvTwt
f yf
wkid ;f ? wduw
K H 3Burd ?f yla0wku
Yd ?dk y[dPw
d mG ykaYd p? pwkw0 ga& ye
4cgajrmuftBurd f um;? ]]yl0gwko
Yd nf? ewd r&Su
d ek ?f }} wdokYd ajym
? y[dPd apvTwNf y/D aomxkt
d Ek'k g rif;om;onf? ]]ew}D }wd 0pe
r&S[
d al om pum;\? 0guk?d tokwykAw
m a&S; rMum;tyfonf\tjzpf
aMumif?h 0grMum;tyfz;l onf\tjzpfaMumif?h ]]{omydew[
d o
l nf
vnf;? {umwpfrsK;d aom? yl00duwdrket
Yf xl;onf? b0dwdvdrrhf nf?}}
wdod?Yk rnrmaemrSwx
f ifvaomf? 0g-aMumif?h ]]aruReaf wmhzf ?Ykd ew-d
yl0H ewrd ek u
Yf ?dk (r&Srd ek u
Yf )dk ? tm[&x,laqmifcMhJ uavm?}} wdokYd
ajym? ayaoodapvTwNf y/D txkt
d Ek'k g rif;om;\? rmwm ye
onfum;? ]]ta,socifr ewyd 0l H uk?d a'x ud&ay;vku
d yf gukew
f ?hJ }}
wd-ok?Yd 0kaw-aomf? ]]rr\? ykaweonf? ]ew}D wdew[
d al om?(r&Sd
[laom)? y'Hyk'u
f ?dk e okwykAH a&S; rMum;tyf? 0grMum;tyfz;l cJ?h rdd Ek'k g uk?d {wem ye Oyga,eenf;vrf;jzif?h yeteuf rJh? eHxkt
ewdyl0/H / ewdo
nf tmcsmwfy'k jf zpfaomfvnf; ]]tnmodaum@anm
ruvda*gomavm}}wkdYuJhokdY emrnfukd qkdvkdaomaMumihf emrfyk'f jzpf&onf?
xkdaMumihf yl0HESifh ormofpyfEkdifonf? ]]ewd p+wH+yl0mwd (yla0g pmwd)
ewdyl0H (ewdyla0g)}}[kjyK? (wpfenf;) ]]emrmeH ormaom ,kwawm}}okwf
]]emrmeH}}[laom A[k0kpfo'gykdjzifhaomfvnf;aumif; ]]ormaom}}[laom
a,m*0dbm*jzihfaomfvnf;aumif; ewd[laom tmcsmwfyk'fESihf ormofpyf
xm;onf? (wpfenf;) ewdudk edygwfyk'f,l yl0ESifh ormofpyfxm;onf/("r#D)

0*f

"ry'bmom#Dum

361

rwH ew[
d al omyk'\
f teuft"dym ,fu?kd Zmemaymrdodapth?H }}
wdokMYdu
H ? wkpH tcsn;f ES;D aom? ok0Pygwa&Tcu
G u
f ?kd tnm,
tjcm;aom? ok0Pygwd,ma&Tcu
G jf zif?h y#duZk w
d mG arSmuf? 0g-zH;k
tky
f ? ayaoodykaYd pNy/D e*&y&d*g [dumNrKd Uukd xuf0ef;usif odr;f ,l
xm;ukeaf om? 0g-NrKd Uudak pmifu
h ek af om? a'0wmewfwo
Ydk nf? pdaEoHk
ukeNf y?D (u)? ]]tEk'k o
ausetEk'k g omuD0if rif;om;onf? tEbm&umavtEbm&rnfaom uRejf zpf&mtcg? twaem\? bm*bwH
tzkjYd zpfaomxrif;uk?d Oy&d|yapuAk'
Oy&d|yapuAk't
m;? 'wGm
ay;vSL? ]arwynfah wmf\? 0g-rSm? eww
D -d r&S[
d al om? 0pepum;
uk?d o0eHMum;&jcif;onf? rm a[mwkrjzpf&ygapownf;? abmZEkyw
-d
|meZmeeHabmZOf\jzpfay:&mXmeukd od&jcif;onf? rm a[mwkap
ownf;?} wdok?Yd ywemqkawmif;rIu?dk uwmjyKtyfcNhJ y?D t,H
tEk'k g rif;om;onf? wkpy gwtcsn;f ES;D aom cGuu
f ?dk oap ydwdtu,f jrif&tH?h ({0H owdaomf?) a'0orm*rHewfw\
Ykd tpnf;
ta0;ok?dY y0dow
d Hk 0ifjcif;iSm? 0g0ifciG u
hf ?dk e vbdmr&Muvdrrhf nf
r[kw?f aemigwk\
Yd ? oDord OK;acgif;onfvnf;? ow"m7pdwf 7jzm?
zav,suG&J m\?}} wd-ukeNf y/D txxdt
k cg? eH ygwxkad &Tcu
G u
f ?dk
'dAy al 0[dewfjzpfaom rkew
Yf Ydk jzif?h ykPH jynho
f nfu?dk 0g-jynfah tmif?
tuHok jyKuek Nf y/D wmxkd a&Tcu
G u
f ?dk *kVr@av*kn
H if;upm;&m0dik ;f
? 0g-a*:vDv;kH upm;0kid ;f ? XaywGmxm;? O*g#dwrwm,zGit
hf yf
umrQjzpfaomf? 0g-zGizhf iG chf si;f ? yl0*aEmrke\
Yf teHo
Y nf? ouve*a&
tvk;H pkaH omNrKd U? (wpfNrKd Uvk;H )? qma'wGmzk;H vTr;f ? XdawmwnfNy/D
yl0c@Hrke\
Yf tykid ;f onf? 0guk?d rkaccHwiG ;f ? Xydwrwar0wnfap
tyfumrQjzpfaomfom? 0g-xnfv
h Qif xnfch si;f ? ow&o[&PDo[medt&omukad qmifuek af om taMum7axmifwo
Ydk ?Ydk tEkz&dtpOf
avQmuf ysUH ESUH Ny/D

362

"ry'bmom#Dum

,ru

aomxdt
k Ek'k g rif;om;onf? pdaEod awG;Ny?D (u)? ]]t[Honf?
rmwkr,fawmf\? yda,mcspt
f yfoo
l nf? e-r[kw?f (wpfenf;) t[Huk?d rmwk-onf? e yda,m-rcspt
f yf? {wuH rQtwkid ;f t&Sn&f adS om?
umvHtcgywfv;Hk ? arighz?Ykd rH ewyd 0l H emrewrd ek rYf nfonfu?dk
(r&Srd ek rYf nfonfu)dk ? e ypdraMumfay;cJzh ;l ? awmtcgrS? y|m,
p? tnHr&Srd ek rYf S tjcm;aom? yl0H emrrkerYf nfonfu?dk e cg'dmrd
rcJpm;awmht?Hh }} wd-Ny/D aomxkt
d Ek'k g rif;om;onf? a*[Hok?Yd *Em0om? rmw&Huk?d ykpd Ny?D (u)? ]]trr,fawmf wkrmS uHoifwo
Ydk nf?
t[HuRefawmfhukd? yda,mcspftyfoavm tyda,mrcspftyf
oavm}} wd-Ny/D ]]wmwcspo
f m; {uuad emwpfzufaom rsupf d
&So
d o
l nf? tu-d rsupf u
d ?kd (yd,)H 0d, pcspt
f yfouJo
h v
Ykd nf;aumif;?
[',H-ESv;kH om;ud?k (yd,)H 0d, pcspt
f yfouJo
h v
Ydk nf;aumif;? twd0d,tvGet
f uJomvQi?f aronf? yda,mcspt
f yfonf? ta[mod
Ny?D }} wdodaYk jymNy/D ]]trr,fawmf txxdo
k jYkd zpfvQi?f uom
aMumif?h {wuH rQtwkid ;f t&Sn&f adS om? umvHvH;k ? r,SH uReaf wmfzh ?Ykd
ewyd 0l H ewrd ek u
Yf ?kd (r&Srd ek u
Yf )dk e ypdw raMumfay;cJu
h ek o
f enf;}} wdNy/D omxdrk ,fawmfonf? plVLy|muHtvkyftauR;i,fudk? ykpd? (u)?
]]wmwcspfom; ygwd,Ha&TcGuf? uddwpfpHkwpfckonf? twd&Sd
oavm}} wd-Ny/D ]]ta,socifr ygwda&Tcu
G o
f nf? yla0[dwdjYk zif?h
y&dyP
k m jynfah eyg\? {0lygodo
Yk abm&Su
d ek af om? yl0g emrrkeYf
rnfonfwdkYudk? aruRefawmfonf? e 'd|ykAma&S; rjriftyfygukef?
0grjriftyfz;l yguke?f }} wdod?Yk tma&mapodajymNy/D omxdrk ,fawmf
onf? pdaEod? (u)? ]]r,SH\? ykawmonf? ykn0gbkef;uH&Sdonf?
uwmbde[
D ma&mjyKtyfNy;D aom a&S;qkawmif;aumif;rItxl;&So
d nf?
uwmbdeD[ma&m/ / tbdeD[&wd {awemwd tbdeD[ma&m-rdrdpdwfudk
om0uyg&rDPfodkY a&S;Ivsuf jyif;xefpGm aqmifaMumif; qkawmif;rI?(yg

0*f

"ry'bmom#Dum

363

b0dwdvdrrhf nf? a'0wm[dwdo


Yk nf? ygwud?k yla&wGmjynfah p?
yl0gwdu
Yk ?kd y[dwmydt
Yk yfuek o
f nf? b0dEd ukev
f rd rhf nf?}} wd-Ny/D
tx? eHxdkr,fawmfudk? ykawmonf? ]]trr,fawmf awm
tcgrS? y|m,? t[HuReaf wmfonf? tnHtjcm;aom? yl0H emr
rkerYf nfonfu?kd e cg'dmrdrcJpm;awmht?hH ewyd 0l ar0udo
k m? yap,smodaMumfay;avm?}} wdodkYajymNyD/ omydxdkr,fawmfonf
vnf;? txdt
k Ek'k g rif;om;zd?Yk wawmxdt
k cgrS? y|m,? ]]yl0H
ud?k cg'dwu
k marmcJpm;jcif;iSmtvd&k o
dS nf? trSd jzpf\?}} wd 0kawaomf? wkpy gwdar0tcsn;f ES;D aom cGuu
f o
kd m? tnm,tjcm;aom?
ygwd,mjzif?h y#duZk w
d mG arSmuf? 0g-tky
f ? ayaoodydaYk pNy/D ,m0
tMuifrQavmufumvywfv;kH ? t*g&raZtdr\
f tv,f? 0odaeNy?D
wm0xdrk Qavmufumvywfv;Hk ? txkt
d Ek'k g rif;om;zd?Yk a'0wm0wdo
Yk nfom? yla0wdu
Yk ?kd y[dPo
k ydkYukefNyD/
aomxdt
k Ek'k g rif;om;onf? {wurd rQavmufuv
kd nf;? tZmeaEmrodvaomf? yAZH emr&Sif &[ef;tjzpfrnfonfudk? utb,fodkYvQif? Zmedwdodvdrfhrnfenf;/ womaMumifh? ]]{om
yAZm emr&[ef;tjzpfrnfonf? umtb,fenf;}} wdodkY?
bmw&Haemifawmfu?kd ykpw
d mG ? ]]Mo[m&dwauorkem&dwyf ,f
aptyfNyD;aom qH rkwfqdwf usifpG,f&Sdonf? (qH rkwfqdwf usifpG,fukd
&dyyf ,fapNy;D onf)? umom,ed0awezef&nfq;kd t0wfukd 0wfonf?
([kwGm-jzpf?) u|w&au 0gopfom;tcif;aomfvnf;aumif;?
&mbm-2 453)? (wpfenf;) tbdrkcH uwGm bkoH [&PH tbdeD[ma&mrdrpd w
d u
f kd om0uyg&rDPfoYkd a&S;Ivsuf jyif;xefpmG aqmifjcif; qkawmif;rI?
tbdo'g tbdrkcteuf eDo'g bkoteuf/(y#doH.|-1 245) um;
o'geufwnf;? w&m;uk,
d t
f m;jzihf awmifw
h aom tjcif;t&mtm;jzifjh zpfaom
ukokdvftxl;ukd &\(oD#Dopf-1253)/

364

"ry'bmom#Dum

,ru

Ad'vrau 0gBurd (f 0g;)jzihf &uftyfaom anmifapmif;aomfvnf;


aumif;? edyZw
d mG tdy
f ? yd@m,iSm? p&aEevSnv
hf nfvsu?f 0d[&dwAH ae&m\? (ae&rnf)? Mo[m&dwauorkem-&dwyf ,faptyfNy;D aom
qHrw
k q
f w
d f usipf ,
G &f o
dS jzih?f 0g-&Sv
d su?f umom,ed0awe-zef&nfq;dk t0wfudk
0wfojzihf? 0g-vsuf?...p&aEe-vSnhfvnfojzihf? 0g-vsuf? 0d[&dwAH}}[k
k yfco
hJ nfum;? yAZm emr&[ef;tjzpf rnf\?}}
vnf;ay;/ {omqdt

wd-okdY? 0kaw-aomf? ]]bmwduaemifawmf t[HuRefawmfonf?


okcrk mavmodraf rGUEke,f\? t[Honf? yAZw
d kH iSm? e ou
d mrd
pGr;f Edik v
f rd rhf nfr[kw?f }} wd-ok?Yd tm[/ ]]wmwnDawmf awe [dxdo
k jYkd zpfvQi?f urEH vkyif ef;ud?k O*a[wGmoif,
l ? C&m0goHtdr[
f l
aom ae&m? 0gtdr&f mwnfaxmif vlUabmif? 0oae&pfavm/ [d
rSe\
f ? tarSok igwd2Yk a,mufww
Ykd iG ?f {auewpfa,mufonf? tyAZw
d kH &[ef; rjyKjcif;iSm? 0g-onf? e oumrwyfaumif;?}} wd-
odaYk jymNy/D txxdt
k cg? eHxdrk [memrfrif;om;ud?k ]]{o({aom)
uraEm emrvkyif ef;rnfonf? aumtb,fenf;}} wd ykp/d
(uom-aMumih?f ykp-d ar;oenf;) (,om-tMuifah Mumif?h ) bwK|me|merd xrif;xGuaf y:&mXmeudak omfvnf;? tZmeaEmrodaom? ukvykawmtrsK;d aumif;om;onf? urEH emrvkyif ef;rnfonfu?kd utb,fov
Ykd Qi?f Zmedwd-odvrd rhf nfenf;? wd-xdak Mumif?h (ykp-d ar;Ny?D )
[dcsUJ ? {u'd0oH? wdPH ukeaf om? cw,
d meHrif;om;wd\
Yk ? uxm
Ad'vrau/ / 0daoaoe+'vsawwd(cJGtyfaomaMumihf) 0d'avm?
0d+'v+u? 0ukd AjyK?-axmr? plbm-191? 0d0d"H 'vwd 0do&wDwd (a&GU&Sm;
wwfaomaMumihf) 0d'vH? (wpfenf;) yd'vwd 0gawe 0do&wDwd 0d'vH?
tyd+'v+t? tyd t-ukd acs? y-ukd AjyK/ Ad'ave+0DwH+rH Ad'vrHBudrfjzihf &uftyfaom anmifapmif;? Ad'av[d 0g+0DwH+rH Ad'vrH-0g;ESD;
wdkYjzihf &uftyfaom anmifapmif;(pvif;*H-3 106? 148)/ Ad'vruEd
a0wrH? a0VK0dvDa0[d 0g 0DwH?-0d.|-4 59/

0*f

"ry'bmom#Dum

365

pum;onf? O'yg'dxif&mS ;jzpfNy?D (utb,foY kd jzpfoenf;) ]]bwH


emrxrif;rnfonf? uk[ tb,ft&yf? O|[wdxGuaf y:oenf;?
0gjzpfay:oenf;?}} wd-odjYk zpfNy/D udrad vmudrv
d rif;om;onf?
]]auma|pyg;usD ? O|[wdxGuaf y:\?}} wd tm[/ tx? eH
xdu
k rd v
d ud?k b'ad ,mb',
d rif;om;onf? ]]wGH onf? bw\?
O|me|meHxGuaf y:&m Xmeud?k e Zmemodrod? bwH emrrnfonf?
Ouv,
d H xrif;td;k ? O|[wd\?}} wd tm[/ tEkak 'gtEk'k g
rif;om;onf? ]]a'Gyd 2a,mufvnf;jzpfuek af om? wkarSwdo
Yk nf? e
Zmemxroduek ?f bwH emrrnfonf? &werukVm,&wemwkjYd zihf
pDjc,ftyfaom tzl;tiHEk iS w
hf al om tzk;H &Sad om? 0g-&wemwdjYk zifh pDjc,f
tyfaom tzl;tikHoPmeftzkH;&Sdaom? ok0Pygwd,Ha&TcGuf?
O|[wd\?}} wd tm[/
awokxdkrif;om;3yg;wdkYwGif? {u'd0oH? udrdavmonf?
aum|awmpyg;usrD ?S 0D[D pyg;wdu
Yk ?kd Mowm&d,rmaeoufavQmus
aptyfonfwu
Ykd ?kd (cstyf xkw,
f t
l yfonfwu
Ykd )kd ? 0g-tyfuek v
f aomf?
'domG ? 0g-aMumif?h ]]{awpyg;wdo
Yk nf? auma|a,0omvQi?f
Zmwmjzpfuek Nf y?D }} wdod?Yk onDrSwx
f ifjcif;&So
d nf? ta[mod ud&jzpfowJ/h b'ad ,monf? {u'd0oH? Ouvad wmxrif;td;k rS? bwH
ud?k 0d,rmeH(a,mufrjzifh aumfcgqGcg) yGm;aptyf cl;tyfonfu?kd
0g-cl;tyfvaomf? 'domG ? 0gaMumif?h ]]Ouv,
d an0om? OyEH
&werukVm,/ / rauFwd 0eH ra@wDwd rukV?H rukaVm 0g? rukVH
0d,mwd rukVH? rud+Ov? vukd VjyK(axmr? olpd)? &wae[d+pdwH+rukVH
&werukVH/
0d,rmeH/ / 0"mwf 0eteuf,l ay;cJhonf? 0"mwf tmud&
teufa[m ,l ]]Ouvad wm-rS? bw-H ud?k (eD[&dwmG -xkwaf qmif? ygwd,-H
a&Tcu
G f ?) 0d,rmeH-avmif;xnft
h yfonfu?kd 0g-tyfvaomf}}[k wpfenf;ay;?
("mwGw)/

366

"ry'bmom#Dum

,ru

jzpfNy?D }} wd-ok?Yd onD-onf? ta[mod ud&-wJ/h tEkak 'e yeonf


um;? 0D[D wdu
Yk ?kd aumaEmaxmif;aeonfwu
Ykd ?kd 0g-ukev
f aomf? ae0
('d|ykAm )a&S; rjriftyfuek ?f 0grjriftyfz;l uke?f bwH ud?k ypEmcsuf
aeonfwu
Ykd ?kd 0g-ukev
f aomf? e ('d|ykAm )uke?f 0aEmcl;ae xnfah e
onfwu
Ykd ?kd 0g-ukev
f aomf? e 'd|ykAm uke?f yetEG,um;? 0awGm
cl;Ny;D ? 0g-xnfNh y;D ? yk&awma&SU? Xydwar0xm;tyfaom xrif;
udo
k m? ywdjrif&\/ aomxdt
k Ek'k g rif;om;onf? bkw
d u
k mrumavpm;jcif;iSm tvd&k o
dS \
l tcg? 0g-pmjcif;iSm tvd&k &dS mtcg?
]]bwH onf? ygwd,H a&Tcu
G f ? O|[wd\?}} wdod?Yk onHrSwx
f if
jcif;ud?k tumod ud&jyKco
hJ wJ/h {0Hodv
Yk Qi?f wa,myd3yg;vnf;
jzpfuek af om? awxdrk if;om;wdo
Yk nf? bwK|me|meHxrif;\ xGuaf y:
&m t&yfu?kd 0gxrif;jzpf&mt&yfu?kd e ZmeEd roduek /f aweaMumif?h
t,HtEk'k g rif;om;onf? ]]{o({aom) uraEm emrtrIvyk f
ief;rnfonf? aumtb,fenf;}} wdod?Yk ykpw
d mG ? 0gvaomf?
]]yXrHa&S;OK;pGm? acwH v,fu?kd uomaywAH xGeaf pxdu
k \
f ?}} wdtm'duH odt
Yk p&Sad om? oH0pa& oH0pa&ESpw
f ikd ;f ESpw
f ikd ;f ? uwAH
jyKxu
kd af om? udpH jyzG,u
f pd u
?kd okwmG Mum;&? ]]u'gtb,ftcg?
urEm eHtrIvyk if ef;wd\
Yk ? taEmtqH;k onf? ynm,dwdxif&mS ;
vdrrhf nfenf;? u'g? r,HuReaf wmfwo
Ykd nf? taygkum tm;xkwf
ol\tjzpf r&Su
d ek o
f nf? 0g-aMumifMh ur&Su
d ek o
f nf? ([kwmG )? abma*
pnf;pdrOf pmwdu
Yk ?kd bk
d mroH;k aqmif&ukev
f rd rhf nfenf;?}} wdod?Yk
0wGmajymNy;D ? urEm eHwd\
Yk ? ty&d,Ewm,tqH;k r&Su
d ek o
f nf\
taygkum / / O|meH ok|K um,wDwd Okaum? O+ok+um+t?"mef#-D 727? O0wDw(d tm;xkww
f wfaomaMumih)f Okaum? O+ok+ud?G
ol &jyK oGw uouf?-axmr? 0dy"d mef/ Oku+bma0g Oku-H
tm;xkwfol\ jzpfaMumif;jzpf&m tm;xkwfjcif;vkHYv? ewd+OkuH a,oEd
taygkum? ty[&dawuJhokdY tyo'g tbm0teuf(r[mbm-1 43)/

0*f

"ry'bmom#Dum

367

tjzpfu?kd tumwm,ajymjytyfaomf? ]]awe [dxdo


k jYkd zpfvQi?f wGan0oifaemifawmfonfom? C&m0goH? 0oaeavm? r,SH uRef
awmft
h m;? {awetdr[
f al omae&mjzif?h e tawmtvdrk &Syd g? r,S-H
onf? {awe-ud?k e tawm-tvdrk &St
d yfyg}}[kvnf; ay;Ekid o
f nf?}} wd
odYk ajym? rmw&Hr,fawmfo?Ykd OyouFrw
d mG Ny;D ? ]]trr,fawmf
rHuReaf wmhu
f ?kd tEkZmem[dcGijhf yKygavm? yAZ
d mrd&Sif &[ef;jyKawmh
rnf?}} wd-? 0wGm-? wm,xdrk ,fawmfonf? emeyuma&[d
trsKd ;rsKd ;tjym;jym;wdjYk zif?h wduw
KH 3Burd ?f y#duyd w
d mG y,fjrpfNy;D ? ]]aw
oif\? o[m,aumoli,fcsi;f jzpfaom? b',
d &mZmb',
d rif;onf?
oap yAZ
d wdtu,f &Sif &[ef;jyKt?hH ({0H owd-aomf?) awe
xdb
k ',
d rif;ESi?hf o' wl? yAZm[d&Sif &[ef;jyKavm?}} wd 0kaw? wH
xdb
k ',
d rif;od?Yk OyouFrw
d mG ? ]]orrdwaf qG rr\? yAZm &Sif
&[ef;tjzpfonf? w0oif\? 0gESi?hf 0g-? y#dA'gpyfae\?}} wd
0wGm? wH-xkb
d 'd,
rif;uk?d emeyuma&[dwdjYk zif?h onmaywGm-aumif;
pGmodap? 0gem;vnfap? owarckepf&ufajrmufaom? 'd0ao
aeY? twemrdrEd iS ?hf o'? yAZewm,&[ef;jyKjcif;iSm? y#dnH y#dnmOf
ud?k 0g-0efcu
H wdu?kd *PSd ,lNy/D
wawmxdrk aS emuf? ous&mZmomuD0ifrif;jzpfaom? b'da ,m
b',
d vnf;aumif;? tEkak 'gtEk'k g rif;om;vnf;aumif;? tmeaEm
tmeEmrif;om;vnf;aumif;? b*kb*krif;om;vnf;aumif;? udrad vm
udrv
d rif;om;vnf;aumif;? a'0'awma'0'wrif;om;vnf;aumif;?
w0 y#dA'g/ / ygVdawmf t|uxm #Dumrsm; y#dA'g\ a&SUwGif 'kw,
d E
wwd,E q|sE owrsEyk'frsm;ukd awGU&\? xkdwGif wwd,EESihf owrsEukd
ykdawGU&\? xkd2rsdK;&Sdjcif;u teuft"dym,f ykd&Sif;\? xkdaMumihf wwd,mteuf
owrt
D euf ay;onf? wwd,EEiS fh owrsEw
iG v
f nf; ow rsEu
ykrd sm;\/
plbm-617I/

368

"ry'bmom#Dum

,ru

wdod?Yk qukeaf om? ar cw,


d mrif;om;wko
Yd nf? OygvduyuowrmOygvdqwmonfvQif 7a,mufajrmuf&Sdukefonf?
([kwmG )? a'0gewfwo
Ykd nf? 'dAo
rw ewfjzpfaom pnf;pdru
f ?kd (tEkb0Ed) 0d,-cHpm;ukeo
f uJo
h ?Ydk ({0H-twl?) owm[H7&ufywfv;kH ?
orw pnf;pdru
f ?kd tEkb0dwmG cHpm;? O,smeHO,smOfo?Ykd *p Em 0d,
oGm;ukeo
f uJo
h ?Ykd pwk&*e,
d mqif jrif; &xm; ajcvsit
f m;jzifh 4yg;
aom t*Fg&Sad om? aoem,ppfwyfjzif?h edur w
d mG xGu
f ? y&0do,H
wpfyg;aomrif;\ Edik if o
H ?Ykd ywGma&muf? &mZmPm,rif;\ tmPm
jzih?f aoeHppfwyfu?kd ed0wmaywGmjyefvn
S ahf pNy;D ? y&0do,Hod?Yk Mouro
k ouf0ifuek Nf y?D wwxdk wpfyg;aomrif;\ Edik if H ? qukeaf om?
cw,
d mwdo
Yk nf? twaem twaemrdrd rdr\
d ? tmb&Pmedwefqm
wdu
Yk ?kd Morkw
d mG cRw
f ? b@duH b@mxkyu
f ?kd uwGmNy;D ? ]]baP
OygvdtarmifOygvd [Ea&mh? ed0wk jyefavm? awoiftm;?
{wuHrQtwdkif;t&Snf&Sdaomypnf;onf? ZD0dum,toufarG;
jcif;iSm? tvHpGr;f Edik \
f ?}} wdodYk ajym? wxdOk ygvdqwm
onftm;? t'Hok ay;ukeNf y/D aomxdOk ygvdqwmonfonf? awoH
xkrd if;om;wd\
Yk ? yg'rlavajc&if;? y&d0ww
d mG vl;vSrd
hf ? y&da'0dwmG
idak <u;? awoHxdrk if;om;wd\
Yk ? tmPHtmPmud?k twdur w
d kH vGef
qefjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Edik o
f nf? ([kwmG )? O|m,x? wH
xdb
k @mxkyu
f ?kd *a[wGm,l? ed0wd jyefNy/D awoHxdrk if;om;wdEYk iS hf
Oygvdw\
Ykd ? 'd"G m2jzm? Zmwumavjzpfow
l \
Ykd tcg? 0g-jzpf&mtcg
? 0eHawmonf? tma&m'eywH 0d,vGepf mG idak <u;jcif;odYk a&mufouJh
odv
Yk nf;aumif;? yx0Durrmemum&ywm 0d,wkev
f yI af omajr\
tjcif;t&modYk a&mufouJo
h v
Ykd nf;aumif;? 0g-ajrwkev
f yI af omtjcif;
t&modYk a&mufouJo
h v
Ykd nf;aumif;? ta[modNy/D OygvdOygvdrnf
aom? uyaumydqwmonfonfvnf;? axmuHtenf;i,f? *Em
uyaumyd/ / uywd auao qdEw
w
D d uyaum-qHyifyS o
f rm;? uy

0*f

"ry'bmom#Dum

369

Ny;D ? ed0ww
d mG jyefvn
S
hf ? ]]omud,momuD0ifrif;wdo
Yk nf? p@m acg
Murf;wrf;ukef\? ]rdemOygvdonf? ukrm&mrif;om;wdkYudk?
edym wdwmxGuo
f mG ;aptyfuek Nf y?D } wdodaYk jym? rHud?k Cmaw,sKrd owfrv
l nf; owfuek &f m\/ ar ousurk m&momuD0if
rif;om;wdo
Yk nf? {0lyH aom? orw pnf;pdru
f ?kd y[m,y,fpeG
Yf ?
te*gedykdif;jzwftyfaom wefzkd;r&Sdukefaom? 0g-twkdif;rod wefzkd;
&Su
d ek af om? rmed tmb&Pmedtqifwefqmwdu
Yk ?kd acVyd@H 0d,
wHawG;aygufuu
kd o
hJ ?Ykd qawGmpGe
Yf ? yAZ
d Ed emr&[ef;jyKEidk cf hJ
Muao;\? udr* (u+t*)tb,ftaMumif;aMumif?h t[Honf? (e
H ?
yAZ
d mrd&[ef;rjyKEikd t
f ehH nf;?)}} [d ye teufrJh? wdodMYk u
b@duH b@mxkyu
f ?kd Morkw
d mG ajz? wmed tmb&Pmedwdu
Yk ?kd
kauopfyif? va*wmG csw
d q
f
JG ? ]]twu
d mtvd&k o
dS w
l o
Ykd nf? *PSEK
,lMuavm?}} wd-ok?Yd 0wGm-ajym? awoHxkrd if;om;wd\
Yk ? oEu
d H
od?Yk *Em-? aw[dxdrk if;om;wdo
Yk nf? ]]uomaMumif?h ed0awmjyef
vSnchf o
hJ nf? todjzpfoenf;?}} wdod?Yk yka|mar;tyfonf? (ormaem
aomf?) wrwH xdt
k aMumif;ud?k tma&mapodajymMum;Ny/D txxdk
tcg? eHxdkOygvdqwmonfudk? awxdkrif;om;wdkYonf? tm'g,
+PGK?-olp?d auoecvdcem'd0aoe rEkmeH tvuFm&0d" uaywd oH0-d
'[wDwd uyaum-tvSjyifq&m-tvSzefwD;&Sif('D#D-1 219)? rCa'0
]]qHyifrkpdwf y,f&dwfOK;NyD; ajcvufonf;ukd jzifynf;rsm;pGm rsdK;pOfvmwkdif;
tmZD0a&; oufarG;udp a,bk,sjzihf pdwfurNiD; jzwfvSD;okwfoif jyKjyif
wwfpG euftwaMumihf uyurnf qwmonfvnf;(ykd'f-96)}}[k qkd\/
aemufenf;tvkd ,aeacwf 'DZkdif;em(designer)qkdolrsm;ESihf wlovkd&Sd\/
edymwdwm/ / edymwdwmwd {w edurdwGm *rmydwmwd 'aaEm
tm[ ]]edurdwm(0d.|-4 110)}}wd(ygpda,m-516 )/
te*ged/ / ewd t*arawoEd te*ged? ty&drmP*ged t*dwkrouKaP,smeDwd 0kwH a[mwd?-oD#o
D pf-1 74/

370

"ry'bmom#Dum

,ru

ac:? owK\? oEduHodkY? *Em? ]]baE r,H omud,m emr


wynfah wmfwYkd omuD0ifrif;rsKd ;wdrYk nfonf? rmeedw
d mrmeudk rSD
yguke\
f ? 0grmeBu;D yguke\
f ? t,HOygvdonf? trSmuHwd\
Yk ? 0gwdu
Yk ?kd 'DC&wH &Snpf mG aom aeYnOfyh wfv;kH ? y&dpm&aumvkyaf uR;ol
ygwnf;? rHOygvdu?kd yXrw&Homa&S;OK;pGm? (t&ifq;Hk ) yAmaZx&[ef;tjzpfoYkd a&mufapawmfryl guke?f 0g&[ef;jyKay;awmfryl guke?f
r,Hwdo
Yk nf? tOygvdu?kd tbd0g'em'Ded &Scd ;kd jcif;tp&So
d nfwYkd
ud?k u&dmrjyK&yguket
f ?hH {0HodjYk yK&ukev
f aomf? aemwynfah wmf
wd\
Yk ? rmaemrmefrmeonf? edrm em,dwdrmer[kwo
f nf jzpfyg
vdrfhrnf? 0grmeuif;ygvdrfhrnf?}} wdodkY? 0wGmavQmuf? wH
xkOd ygvdu?kd yXrw&HpGm? yAmaZwGm&[ef;jyKapNy;D ? ypmaemuf?
0grS? o,Hrdrw
d u
Ykd ,
kd w
f ikd ?f yAZo
k ukeNf y/D awokxk6d yg;wdw
Yk iG ?f tm,om b'ad ,mt&Sib
f ',
d onf? awae0 tE&0aexd0k gwGi;f
yif? aw0daZm3yg;aom0dZm &So
d nf? 0g-0dZm oH;k yg;&onf? ta[mod/
tm,om tEkak 'gonf? 'dAp uKaum'dAp uKtbdnmOf&o
dS nf? 0g'dAp uKtbdnmOf&onf? [kwmG ? ypm? r[m0dwuow
k H r[m0dwu
okwaf wmfu?kd okwmG Mum;em&? t&[wH od?Yk ygykPd a&mufNy/D tm,om tmeaEmonf? aomwmywzd av? ywd|[dwnfNy/D b*kawa&m ponfvnf;aumif;? udrv
d awa&m ponfvnf;aumif;?
ty&bma*aemuftzdYk ? 0dyeH0dyemud?k 0awGmwd;k yGm;ap?
t&[wH od?Yk ygykPo
k ukeNf y/D a'0'awmonf? aygxkZe u
d H ykxZk Of
edrmem,dwd/ / "mwGaw emrod(arm*f-5 12)okwfjzihf ]]edrme}}
[laom emrfyk'faemif ypnf;ouf ukd {jyK ]]aw tm0g,m}}[laom
a,m*0dbm*jzihf {ukd tm,jyK wd0dbwfouf vm NyD;onf[kMuH?
(wpfenf;) ed+re(*A-rmefrlaxmifvTm;jcif;teuf)+P,+wd? ra'Gabmf
vm uGpd "mwkjzihf aemuft-ukd tm'DCjyK Ny;D onf[Mk u?H aemufenf;tvkd
]]edrmem,dwd-raxmifvTm;awmhvwHU}}[kay;/

0*f

"ry'bmom#Dum

371

wd\
Yk Opmjzpfaom? ' wefc;kd od?Yk yawma&mufNy/D
ty&bma*? ow&d onf? aumor,
d H aumorND rKd U? 0d[&aE
vaomf? oom0uoHCwynfo
h C
H mESihf wuGjzpfaom? wxm*w\? r[aEmrsm;pGmaom? vmbouma&mvmbf ylaZmf
oum&onf? edAw
d jzpfNy/D rEkmwdo
Yk nf? 0waboZm'd[wm
t0wfaq;paom vSLzG,yf pn;f wdYk vuf&Su
d ek v
f su?f 0gt0wf aq;
paom ypn;f wdu
Yk kd vufpu
JG ek v
f su?f 0d[m&Hod?Yk y0dow
d mG 0if? ]]owm
onf? uk[ tb,frmS enf;? om&dyw
k a wa&monf? uk[ enf;?
r[marm*vm eawa&monf? uk[ enf; r[muyawa&monf? uk[- enf;? b',
d awa&m-onf? uk[- enf;? tEk'k a wa&monf? uk[- enf;? tmeEawa&m-onf? uk[- enf;? b*kawa&monf? uk[- enf;? udrv
d awa&m-onf? uk[- enf;?}} wdodYk
ar;? toDwrd [mom0umeH8usyd af om r[mom0uwd\
Yk ? edoEd -
|meHxkid af e&mt&yfu?kd MoavmauEmMunfh u
I ek v
f su?f 0dp&Ed vSnhf
vnfuek \
f / ]]a'0'wawa&monf? uk[ tb,ft&yf? edoad Em
xdik af eoenf; (wd) 0godv
Yk nf;aumif;? (uk[- ?) Xdawm&yfwnf
aeygoenf; wd 0godv
Yk nf;aumif;?}} ykpa Em emrar;olrnf
onf? ew/d aomxdafk '0'wfonf? pdaEod Ny?D (u)? ]]t[rd onfvnf;?
{aw[db',
d polwEYkd iS ?hf o'ad n0twlomvQi?f yAZad wmcJNh y?D
{awydb',
d polwo
Ykd nfvnf;? cw,
d yAZw
d mrif;rsK;d &[ef;wdYk
wnf;? t[rd onfvnf;? cw,
d yAZad wmrif;rsKd ;&[ef;wnf;? rEkmwdo
Yk nf? vmboum&[wmvmbf ylaZmf oum& vuf &Su
d ek v
f su?f
0gvmbfylaZmfoum&udk vufpu
JG ek v
f su?f {awa,0b',
d pol
wdu
Yk o
kd m? y&da,oEd &Smuke\
f ? rr\? emrHtrnfu?kd *a[wmyd
ac:,loo
l nfaomfvnf;? ew?d auetb,foEl iS ?hf o'? {uawm
wpfaygif;wnf;? [kwmG ? uHtb,folUud?k yoma'wGmMunfadk p?

372

"ry'bmom#Dum

,ru

rrzd?Yk 0g-twGu?f vmboum&Hud?k edAa w,sH Ek acgjzpfap&mygtHh


enf;?}} wd-BuNH y/D txxdrk aS emuf? txdt
k &Siaf '0'wf\? {wH
tMuo
H nf? ta[modNy?D (u)? ]]Adro
d ma&mAdro
d m&rnfaom? t,H
&mZmrif;onf? yXr'aeae0a&S;OK;pGm zl;jrifjcif;jzifyh if? {um'o[d e[kaw[dwpfoed ;f wpfaomif;ukeaf om ykPm ; ol<u,fwEYkd iS ?hf
o' twl? aomwmywzd av? ywd|ad wmwnfNy?D {aweAdr-d
om&rif;ESi?hf o'? {uawmwnf;? b0dwkH jzpfjcif;iSm? e oumrpGr;f Ekid ?f
aumov&nmydaumovrif;ESiv
hf nf;? o'? ({uawmwnf;?) b0dwHk iSm? e oumEkid ?f &anmAdro
d m&rif;\? ykawmom;jzpfaom? tZmwowKtZmwowfrnfaom? t,H ukrma&m yerif;om;onf
um;? updwpfpw
kH pfa,muf\? *kPa'gao*kPf tjypfwu
Ykd ?kd 0gtaumif;tqd;k wdu
Yk ?kd e Zmemwdrod? {awetZmwowfrif;om;
ESi?hf o'? {uawm? b0dmrdtH?h }} wdBuNH y/D yeum; 0pemvuFm&
teufr?hJ (wpfenf;) yuE& teuf? (wpfenf;) um&Pteufa[m ,l ]]ye
(,om)-tMuifaMumih?f &anm ykawm t,H ukrma&m e Zmemwd-rod? (womaMumihf?) {awe o' {uawm b0dmrd}}[kvnf; ay;/ aomxkt
d &Sif

a'0'wfonf? aumorad wmrS? &mZ*[Hok?Yd *Em? ukrm&u0PH


rif;om;i,ftoGiu
f ?dk tbderd ed w
d mG zefqif;? pwma&m4aumifuek f
aom? tmoD0ad ovsiaf om tqdy&f adS om a>rwdu
Yk ?kd pwlok 4acsmif;
tmoD0ad o/ / tmok oDCH {awoH 0doH tm*pww
D d tmoD0o
d m(0d.|1 184)? tmok+0do? OD Asa e(eDw-d 177)okwf avmy wMwmuma&m
okwf po'gwkdYjzihf OukdjyK? (wpfenf;) tmodwH+0doH {awoEd tmoD0dom-oGef;avmif;tyfaom tqdyf&Sdaom a>rwkdY? tmodw+0do? wukdacs
ukd 'DCjyK? (wpfenf;) todw+H 0doH {awoEd tmoD0o
d m-pm;rsKd tyfaom
tqdy&f adS om a>rwk?Yd todw+0do? wukad cs t-wku
Yd dk 'DCjyK? (wpfenf;)
todo'do+H 0doH {awoEd tmoD0o
d m-oefvsu"f m;ESifh wlaom tqdy&f adS om
a>rwk?Yd todo'do+0do? o'doukad cs t-wku
Yd dk 'DCjyK? tmod,H 'gXm,H+

0*f

"ry'bmom#Dum

373

ukeaf om? [wyga'okvuf ajcwkYd vnf;aumif;? {uHwpfaumif


aom? (tmoD0o
d -H uk?d ) *D0g,vnfyif;vnf;aumif;? ydvEw
d mG wefqm
qif? {uHwpfaumifaom? (tmoD0o
d -H uk?d ) oDaoOK;acgif;? pkr# uH
yef;uH;k ESihf wlonfu?kd 0g-wlatmif? uwGm? {uHaom? (tmoD0o
d -H
uk?d ) {uHoH vuf0w
J pfzuf yck;H xuf? u&dwmG ? {uHoH u&dwmG vufuefawmhwif? rm, t[darcvm,a>rwnf;[laom cg;
pnf;BuKd ;jzif?h tmumoawmaumif;uifr?S Mok,S oufqif;? tZmwowKtZmwowfrif;om;\? Opa*F&ifciG f ? edo'D w
d mG ? 0gaomf? awexkdtZmwowfrif;om;onf? bDaweaMumufonf?
([kwmG )? ]]wGH onf? aumtb,foo
l nf? todjzpfoenf;}} wd?
0kawar;tyfaomf? ]]t[Honf? a'0'awma'0'wfwnf;?}} wd
0wGm? wxkt
d Zmwowrif;om;\? b,0daem'ewH aMumufjcif;ukfd
0doH {awoEd tmoD0o
d m-tpG,f tqdy&f adS om a>rwk?Yd tmoD+0do?-oH.|3 55? om&w-2 22? "mef#D-3 653/
t[darcvm,/ / wrL wvuPteuf wwd,mouf(pvif;*H-3
285)? arceH aracg-cg;ukd qef;Mu,fatmif jyKjcif;? arac+tvH arcvm?
arc[laom yg#dy'duaemif+tvypn;f oufvQif w'dw
yf 'k ?f arcyk'Ef iS fh tvH
yk'u
f dk ormofpyfonf[,
k v
l Qif ormofy'k ?f -0daAm-287-8/ (wpfenf;) arcwd
u#d0dpdwH ua&mwDwd arcvm? arc"mwfaemif tvypnf;? (wpfenf;)
ar[e-vQKd U0Sut
f yfaom? c-t&yf\+rmvm(yef;) arcvm? ar[e+
c+rmvm? [e-rmwkdYudkacs? t[d {0+arcvm t[darcvm-a>rwnf;[l
aom cg;pnf;BudK;-cg;wefqm-cg;ywf/ (0d.|-1 97? eDwdokw-356? plbm382? pvif;*H-3 285? lbm-2 580? upfbm-2 254)/
awe bDawe/ / ]]bDawe-aMumufaom? awe-onf}}[kvnf; ay;
Ekid o
f nf? (wpfenf;) awe q|Dteuf bDawe bm0y"me bm0avmyMu
H
]]awe-\? 0g-onf? bDawe-aMumufonf\tjzpfaMumifh? 0g-aMumufjcif;
aMumihf}}[k ay;/

374

"ry'bmom#Dum

,ru

y,fazsmufjcif;tusK;d iSm? wH twbm0Hxkt


d wabmud?k y#do[
H &dwmG
kyo
f rd ;f ? oHCm#dywp0D &"a&mouFe;f Bu;D oydwf ouFe;f ukd aqmif
onf? ([kwmG )? yk&awma&SU? XwGm&yf? wHxkrd if;om;uk?d yoma'wGmMunfadk p? vmboum&Huk?d edAa wod jzpfapNy/D aom
xkad '0'wfonf? vmboum&mbdbal wm&tyfaom omrnvmbf
aumif;pGmjyKtyfaom 0daoovmbfonf vTr;f rd;k tyfonf? ([kwmG )?
]]t[Honf? bduK oC
H H &[ef;taygif;uk?d y&d[&dmrd(ud,
k w
hf ynfh
tjzpfjzif)h odr;f ydu
k
f aqmift?Hh }} wdok?Yd ygyuH,kwrf maom? pdwH
uk?d Oyma'wGmjzpfap? pdwK ym a'epdwjf zpfjcif;ESi?hf o[wuG? 0gwNyKd ief uf? 'ad wmwefc;dk rS? y&d[m,dwmG qkw,
f w
k
f ? a0VK0e0d[ma&a0VK0efausmif;wku
d f ? o&mZdum,rif;ESiw
hf uGjzpfaom? y&dom,y&dowftm;? "rH uk?d a'aoEH a[mawmfral eaom? owm&H
uk?d 0Ew
d mG ? tmoemrS? O|m,x? tv vuftyk u
f ?dk y*,S
ajrm ufcs
D ? ]]baE&m; b*0gonf? {w&[d,cktcg? ZdaPmtkd
rif;awmfryl gNy?D 0kamBu;D &ifah wmfryl gNy?D r[vaumBu;D onf\tjzpfudk
,laeygNy?D (Bu;D ygNy)D ? taygkaumtm;xkwo
f \
l tjzpfr&So
d nf? 0g
aMumifhMur&Sdonf? ([kwGm)? 'd|"rock 0d[m&Hrsuaf rSmufb0 csr;f
ompGm aeaMumif; zvormywfu?dk tEk,k w
k tzefzeftm;xkwaf wmf
rlyg? t[Honf? bduK oC
H H uk?d y&d[&dmrd&Guaf qmifygrnf? ar
tm;? bduK oC
H H uk?d ed,sma'xvTt
J yfawmfryl guke?f }} wd? 0wGm
avQmuf? 0g-aomf? owm&monf? acVmou0ga'ewHawG;tvm;
pGefYypftyfaom ypnf;4yg;ukd pm;aeol[k ajymqdkaMumif;pum;jzifh?
acVmou0ga'e/ / acVm 0d,mwd acVm? (wHaxG;yrm rtyfr&m
ypnf;4yg;)? towd buwDwd toaum? to+PGK? acaV+toaum
acVmoaum-(t&d,mwkdY axG;tefpGefYypftyfaom) wHaxG;yrm rtyfr&m
ypn;f 4yg;wku
Yd kd pm;ok;H aeol? acVmoaumwd 0ga'g acVmou0ga'g/ (0d.|4 111? plbm-383)

0*f

"ry'bmom#Dum

375

tyoma'wGmBudrf;armif;? y#dudawmy,fjrpfawmfrltyfonf?
(ormaem-aomf?) tewraemrdrdpdwfr&Sdonf? 0grESpfoufonf?
([kwmG )? wxm*aw? yXrHa&S;OK;pGmaom? rH tmCmwH&efNiKd ;uk?d
AEw
d mG zGUJ ? yumrdzJomG ;Ny/D
txxdt
k cg? txkad '0'wfu?kd 0g-\tay:? b*0gonf?
&mZ*a[? yumoeD,urH yumoeD,uHu?dk (ol\tvkyu
f kd xif&mS ;
jyaMumif;uHu)dk ? uma&odjyKapawmfrNl y/D aomxkad '0'wfonf? ]]'ged
? t[Huk?d oraPe a*gware&[ef;a*gwronf? y&dpa wmpGeYf
tyfNy?D 'ged? txk&d [ef;a*gwr\? tewH tusK;d rJu
h ?kd u&dmrdjyKawmhrnf?}} wdokMYd u
H ? tZmwowHK tZmwowfrif;
om;okY?d OyouFrw
d mG ? ]]ukrm&rif;om; acg-pifppf? ykaA? rEkm
wko
Yd nf? 'DCm,kum&Snaf omtouf&u
dS ek \
f ? {w&[d,cktcg?
tym,kumenf;aomoufwrf;&Su
d ek \
f ? 0g-oufwrf;wdu
k ek \
f / ,H
tMuiftaMumif;aMumif?h wGH onf? ukrma&monf? ormaem0jzpfpOf
yif? umvHaojcif;uk?d 0gaocsed u
f ?kd ua&,smodjyK&m\? {wH XmeH
taMumif;onf? 0dZw
d acg&SEd idk o
f nfom? ukrm&rif;om; awe
xdkaMumifh? [dteufrJh? wGHonf? ydw&Hcrnf;awmfukd? [EmvkyBf uH
owfjzwf? &mZmonf? a[m[djzpfavm? t[Honf? b*0EH uk?d
[Em? Aka'gonf? b0dmrdth?H }} wdod?Yk 0wGm? wo xkd
tZmwowfrif;om;onf? &aZrif;tjzpf? ywd|ad wwnfvaomf?
wxm*wuk?d 0"m,vkyMf uo
H wfjzwfjcif;iSm? yk&ad oav;orm;
a,mufsm;wku
Yd ?dk ya,maZwGmtm;xkwaf p? 0g-ckid ;f ? awokxkad v;
orm; a,mufsm;wko
dY nf? aomwmywdz vHok?Yd ywGma&mufNy;D ? ed0awok jyefepfuek v
f aomf? o,Hud,
k w
f idk ?f *dZu#l yAwH *dZu#k af wmif
ok?Yd tbd[
k w
d mG wuf? ]]t[ar0onfom? orPH a*gwrHuk?d
ZD0w
d mZD0w
d ad `Er ?S 0gtoufr?S a0ga&maymrdusaptH?h 0gcGi;f tH?h }}

376

"ry'bmom#Dum

,ru

wdodMYk u
H ? odvH ausmufw;Hk uk?d y0dZw
d mG vdrS chf s? k[d yk m 'uurH aoG;ukd jzpfapwwfaom uHu?dk 0g-aoG;pdr;f wnfatmif jyKru
I ?kd
uwGmNy;D ? rdemyd Oyga,eenf;jzifv
h nf;? rma&wkH aoapjcif;
iSm? toaumaEmrpGr;f Ekid v
f aomf? ykewpfzef? emVm*d& emVm*d&q
d if
uk?d 0dZmayodvTwaf pNy/D wo xked mVm*d&q
d ifonf? tm*paE
vmvaomf? tmeEawa&monf? twaem\? ZD0w
d H uk?d owKtm;?
y&dpZ w
d mG pGe
Yf ? yk&awma&SUawmf? 0g-a&SUawmfu? t|mod&yfNy/D
owmonf? em*HemVm*d&q
d ifu?dk 'arwGm,Ofaus;apawmfrNl y;D ? 0gqk;H rawmfrNl y;D ? e*&mNrKd UrS? edur w
d mG xGuaf wmfr
l ? 0d[m&Hod?Yk *Em
<uawmfr
l ? taeuo[a[dtaxmifrursm;pGmukeaf om? 0gaxmifaygif; rsm;pGmukeaf om? Oygoau[dOygoumwko
Yd nf? tbd[#Ha&S;Iaqmiftyfaom? r[m'geHrsm;pGmaom vSLzG,0f wKu?dk y&dbkw
d mG ok;H aqmifawmfr
l ? wo 'd0aoxkad eY? oEyd wdwmeHpk
a0;a&mufvmukeaf om? t|m&oaum#docFgwmeH18uka#[k qkt
d yf
ukeaf om? 0g18uka#ta&twGu&f u
dS ek af om? &mZ*[0goDeH &mZN*Kd [f
NrKd U aeolwt
Ydk m;? tEkyAk aom? uxHw&m;pum;awmfu?dk uaxwGm
Ny;D ? pwk&moDw,
d m ygPo[meH8aomif;4axmifaom ow
0gwk\
Yd ? "rmbdora,opmav;yg;w&m;wku
Yd dk xk;d xGi;f odjcif;onf?
Zmawjzpfvaomf? ]]tm,om tmeaEmonf? ta[m r[m*kaPm
aMomf... Bu;D us,jf rifjh rwfaom *kPaf us;Zl;&Syd gaypG? wxmlay emr
xko
d o
Ykd abm&So
d nf rnfaom? [wed ma*emVm*D&d qifBf u;D onf? tm*paEvmvaomf? twaem\? ZD0w
d H uk?d y&dpZ w
d mG pGe
Yf ? owK
\? yk&awm0a&SUawmfom? 0g-a&SUawmfuom? t|mod&yfNy?D }} wd
ok?Yd ax&\? *kPuxH*kPaf us;Zl;ESihf pyfaom pum;uk?d okwmG
Mum;awmfr&l ? ]]bdua 0 'gae0yif? e-r[kwaf o;? ykaAyd vnf;?
{o ({aom)onf? rr-\? twm,-iSm? ZD0w
d -H uk?d y&dpZ ad ,0
pGecYf zhJ ;l onfom?}} wd? 0wGm? bduL [dwko
Yd nf? ,mpdawmawmif;

0*f

"ry'bmom#Dum

377

yeftyfonf? (ormaem)? plV[Ho r[m[Houu#uZmwumed


plV[HoZmwf r[m[HoZmwf uu#uZmwfawmfwu
Ydk ?dk uaxod
Ny/D a'0'w\? urH tyd (urH {0),kwrf mrIonfom? ae0 ygu#H
rxif&mS ;cJ?h (ray:cJ)h ? a'0'wmyd tydudk t0"m&PteufMu?H t&Sif
tmeEm\ vkyaf qmifcsuu
f m; ay:vGix
f if&mS ; vlord sm;\? t&Siaf '0wf\
d wad em\? 0guk?d 0dZw
d wm
,kwrf mrIom ray:cJ-h [lv/dk emVm*d&[

vTwt
f yfonf\ tjzpfaMumif?h (a'0'w\? urH onf? ygu#H
xif&mS ;onf? a[mwd) ,xmjzpfouJo
h ?Ydk wxmxkt
Yd wl? &anm
Adro
d m&rif;\? 0guk?d rm&mydwwmaoaptyfonf\ tjzpfaMumif?h
(a'0'w urH ygu#H-onf? e ta[modrjzpfc?hJ ) 0"umeHolowf
a,mufsm;wk\
dY ? 0gwdu
Yk ?dk ya,mZdwwmowfz&Ykd ef tm;xkwaf ptyf
ukeo
f nf\ tjzpfaMumif?h 0g-towfcikd ;f tyfuek o
f nf\tjzpfaMumif?h
(a'0'w urH ygu#H) e (ta[mod)rjzpfc?hJ odvm,ausmufw;Hk
\? 0guk?d y0d'w
m vSrd chf styfonf\tjzpfaMumif?h (a'0'w ur)H ?
wxm &anm...0dZdwwm/ / a&SU]]a'0'wmyd}}paom pum;
vm t&Sifa'0wf\ ,kwfrmrIrxif&Sm;ykHukd Oyrme Oyar,sjzihf xif&Sm;jy
vkad omaMumihf ]]wxm &anm ?ay? 0dZd w
d wm}} [laom 0gusudk rdeo
Yf nf?
]]wxm &anm}}paom 0guswiG v
f nf; ]]wxm &anm ?ay? ygu#H ta[mod}}
onf Oyar,s0gus? ]]wxm emVm*d&[
d wda em 0dZdw
wm}}um; Oyrme0gus
wnf;? emVm*d&dqifukd vTwfjcif;aMumihf t&Sifa'0'wf\ ,kwfrmrI xif&Sm;
oavmuf Adro
d m&rif;ukd vkyMf ucH idk ;f rI vlowform;apvTwrf I ausmufw;Hk
vdSrfhcsrIaMumihf t&Sifa'0'wf\ ,kwfrmrI rxif&Sm;cJh[k qkdvkdonf/ ]]w'g
[d}}ponfum; emVm*d&q
d ifudk vTwjf cif;aMumihf t&Siaf '0'wf\ ,kwrf mrI
xif&Sm;oavmuf Adrdom&rif;ukd vkyfMuHckdif;rIponfaMumihf t&Sifa'0'wf\
,kwfrmrI rxif&Sm;cJhonfrSm rSefuefaMumif;ukdjyaom 'VDu&P0guswnf;/
wpfenf;/ / umaumavmueenf; rd*y'0veenf; 'Dyuenf; paom
enf;rsm;t& ]],xm}}paom 0gusukd Oyrme0gus,
l vnf;aumif; aemuf
]]w'g [d}}paom 0gus\ ted,r0gus,
l vnf;aumif; ]]emVm*d&[
d wad em

378

"ry'bmom#Dum

,ru

ygu#Honf? e ta[mod/ [drSe\


f ? w'gemVm*d&q
d ifudk vTwaf y;
tyf&m xkt
d cg? 0g-xdt
k cgusr?S r[mZaemrsm;pGmaom vltaygif;
onf? ]]&mZmydAdro
d m&rif;ukv
d nf;? a'0'awae0onfyif? rm&mydawmaoaptyfcNhJ y?D 0"aumydolowfa,mufsm;ukv
d nf;? ya,mZdawmowfzYkd tm;xkwaf ptyfcNhJ y?D 0g-towfcikd ;f tyfcNhJ y?D odvmyd
;f
ukv
d nf;? ty0d'g vSrd chf styfcNhJ y/D 'ged ye,ckum;? yeukd orkpn
teufMu
H ]]'ged ye-vnf;}}[kvnf; ay;Ekid o
f nf/ awexkad '0'wf
onf? emVm*d&d emVm*d&d qifu?dk 0dZmydawmvTwaf ptyf\? {0lyH
aom? ygyuH,kwrf maoma'0'wfu?dk *a[wGmac:,l? &mZmtZm
wowfrif;onf? 0dp&wdvSnv
hf nfaexkid \
f ?}} wdod?Yk aumvm[vH
tkwt
f w
k u
f suu
f suo
f u
H ?dk tumodjyKNy/D
&mZmtZmwowfrif;onf? r[mZe\? uxHuk?d okwmG ? y
xmvdyguowmedig;&maom qGr;f csut
f ;dk wku
Yd ?dk eD[&maywGmz,f
&Sm;ap? 0gkyo
f rd ;f ap? ykewpfzef? wxkad '0'wfu?dk Oy|meH
qnf;uyfjcif;iSm? (wpfenf;) w-tm;? Oy|meH-qnf;uyf jyKp&k m
t&yfo?Ydk e t*rmodroGm;awmh? em*&mydNrKd UolNrKd Uom;wko
Yd nfvnf;?
ukvH tdro
f ?Ydk Oy*wuyfa&mufvmaom? txdak '0'wftm;?
bdum rwrd qGr;f rQuv
dk nf;? e t'Hok ray;vSLawmhuek /f aomxkad '
0'wfonf? y&d[eD vmbouma&m,kwaf vsmah om vmbf ylaZmf
oum&&So
d nf? ([kwmG )? aum[anetHMh oapjcif;jzif?h 0g-[efaqmif
0dZw
d wm-aMumif?h (a'0'w urH ygu#H a[mwd) ,xmuJo
h ?Ydk wxm
wl? &anm ? ay ? e ta[mod/ ,xm-tMuiftcg? ,xmo'g umvteuf?
emVm*d&[
d wad em 0dZw
d wmaMumif?h (a'0'w\? urH onf? ygu#H
onf? a[mwd-jzpf\? w'g [d (w'g {0)-xkt
d cgom? 0g-xkd tcgusro
S m?
[do'g t0"m&Pteuf?}}ponfjzihf ay;Ekdifonf/
aum[ane/ / uk[,
D aw 0drmS yD,aw uk[eH-thMH oapjcif;? uk[e-

0*f

"ry'bmom#Dum

379

d u
k marmtoufarG;jcif;iSm tvk&d o
dS nf? (ormaem)?
0g<um;jcif;jzih?f ZD0w
owm&Hod?Yk OyouFrw
d mG ? y5rsK;d ukeaf om? 0wLed0wKwu
Ykd ?dk
(tcsut
f vufwu
Ydk )dk ? ,mpdwmG awmif;? b*0wmonf? ]]a'0'w
a'0'wf tvHroif?h a,mtMuif&[ef;onf? (tm&naumawm
aejcif;tavh&o
dS o
l nf? 0g-tm&nuif"w
k ifaqmifoo
l nf? a[mwkH
jzpfjcif;iSm?) pw-d tvk&d \
dS ? aomxk&d [ef;onf? tm&naumonf?
a[mwkjzpfygap?}} wd-ok?Yd y#duad wmy,fjrpfawmfrt
l yfonf?
(ormaemaomf?) ]]tm0kaomwkYd utb,fo\
l ? 0peHonf?
aombeHwifw
h ,f(aumif;rGe)f oenf; wxm*w\? (0peHonf?
aombeH) uwifw
h ,faumif;rGeo
f avm O'g[kodrYk [kw?f rrwynfh
awmf\? (0peHonf? aombeH uavm) [dar;oif\
h ? t[Honf?
Ou|0aoetjrwfq;Hk 0wKw\
Ykd tjym;tm;jzif?h (tjrwfq;Hk tusi\
fh
tpGr;f tm;jzih)f ? {0Hok?Yd 0'grdavQmuf\? (u)? ]baE&m;? om"kawmif;
yefyg\? bduL wko
Yd nf? ,m0ZD0H touf\ tydik ;f tjcm;twdik ;f ? 0g
toufxufq;Hk ? tm&numawmaejcif;tavh&u
dS ek o
f nf? tk
jzpfuek &f m\? 0g-jzpfygapuke?f yd@ygwdumtaygif;tmrdo\ oydwf
usjcif;ukd &Smjcif;tavh&u
dS ek o
f nf? 0g-qGr;f cHvn
S v
fh nfavh&u
dS ek o
f nf?
(yd@ygwf"w
k ifaqmifuek o
f nf)? (tk)? yHou
k v
l u
d m-yHou
k "l w
k if
aqmifukefonf? (tk)? ]]yHokulvdumajrykHrSmvTm; ajrrIeftm;ES,f
pufqw
k zf ,
G o
f aYdk &mufaom ouFe;f ukd aqmifjcif;tavh&u
dS ek o
f nf? 0g- ajrykH
txuf urf;uJhokdY wufaeaomouFef;ukd aqmifjcif;tavh&Sdukefonf}}[k
o'way;/ kur
v
l u
d mopfyif\ teD;atmuf aejcif;tavh&u
dS ek f

onf? 0g-kur "l w


k if aqmifuek o
f nf? (tk)? rpro
H H ig; tom;ud?k
e cga',sKH rcJpm;uke&f m?} wd odaYk vQmufNy/D a,mtMuif&[ef;onf?
'kum 0#fqif;&Jr?S rkpw
d u
k marmvGwjf cif;iSm tvk&d \
dS ? aomxk&d [ef;
ar0 aum[nH? (wpfenf;) uk[,wd 0drmS y,wDwd uk[aem? uk[e+
bma0g aum[nH-tHhMoapol\tjzpf/

380

"ry'bmom#Dum

,ru

onf? r,mwynfah wmfEiS ?hf o' wl? tm*pwk vku


d cf ahJ vm?}} wd
0wGm? yumrdzJomG ;Ny/D wxkad '0'wf\? 0peHud?k okwmG Mum;?
{uaptcsKUd ukeaf om? rEA'k ad emEkaYH omtodPf&u
dS ek af om? (tod
Pfenf;ukeaf om)? e0uyAZw
d mtopfjzpfaom &[ef;wdo
Yk nf? 0g
&[ef;opfwo
Ydk nf? ]]a'0'awmonf? uvsmPHaumif;aompum;uk?d
tm[ajymqkNd y?D {awea'0'wfEiS ?hf o'? 0dp&dmrvSnv
hf nf
Mupd?Yk }} wdokw
Yd ikd yf if? awexdak '0'wfEiS ?hf o'? {uawmwnf;?
ta[ok/H wdodv
Yk Qi?f aomxkad '0'wfonf? yoaw[dig;&m
ukeaf om? bduL [dwkEYd iS ?hf o'? y[d 5rsK;d ukeaf om? aw[d 0wL[d
xk0d wKwjYdk zif?h vlcyoEH acgif;yg;aom tusihf Munfadk om? ZeHvl
taygif;uk?d onmayaEmodapvsu?f ukavoktrsKd ;wdYk ? 0g-tdrw
f Ydk ?
0dnmaywGm 0dnmaywGmrdrt
d vk&d adS Mumif;ukd odap odap? 0g
awmif; awmif;? bka Empm;aomufvsu?f oHCab'g,oHCm\
uGjJ ym;jcif;iSm? y&urd tm;xkwNf y/D b*0wmonf? aomxkad '0'wfu?dk
]]a'0'wa'0'wf wGH onf? oHCab'g,iSm? puab'g,tmPm
puf\ ysupf ;D jcif;iSm? y&urod ud&tm;xkwo
f wJ[
h k Mum;&onfum;?
opH rSeo
f avm}} wd-ok?Yd yka|mar;tyfonf? (ormaemaomf?)
]]b*0g&m; opH rSeyf g\?}} wd? 0wGmavQmuf? ]]a'0'w'wf
oHCaba'goHCmudk cGjJ cif;onf? *kaumtjypfBu;D av;\?}} wd
tm'D[d okt
Yd p&Sad om pum;wkjYd zif?h Mo0'dawmqk;H rtyfonf? (ormaem)ydygaomfvnf;? owK\? 0peHuk?d tem'd,w
d mG rem,lr
l ?
yuaEmzJomG ;vaomf? tm,oEH tmeEH uk?d &mZ*a[? yd@m,?
p&EH vSnv
hf nfaeonfu?dk 'domG ? ]]tm0kaom tmeEigY&iS f tmeEm
t[Honf? 'ged,cktcg? tZwa*,aeYudk tpjyK? b*0wm
ud?k tnaMw0MuOfomvQi?f bduK oC
H muk?d tnMw {0omvQi?f
tnaMw0 b*0wm/ / o'gusrf;rsm; tnMw\,SOf&m yrsEyk'f

0*f

"ry'bmom#Dum

381

OaygoxHOykou
f ?dk u&dmrdjyKawmhrnf? oHCurH Oykorf S <uif;aom
oHCuHu?dk u&dmrdrnf?}} wd tm[/ axa&mt&Sit
f meEmax&f
onf? wrwH xkt
d aMumif;uk?d b*0awmtm;? tma&mapodavQmuf
Ny/D wHxkt
d aMumif;uk?d 0d'w
d mG odawmfr
l ? owmonf? OyE" ro-H
a0a*gjzpfaom w&m;oabmtm;jzifh jzpfaom xdefYvefaY Mumif;
oa[mwyPf&Sdawmfrlonf? 0g-jzpfaom w&m;oHa0*&Sad wmfrl
onf? [kwmG ? ]]a'0'awmonf? oa'0uewfEiS hf wuGjzpfaom?
avmuvltaygif;\? tewe
d w
d H pD;yGm;rJu
h dk rSaD om? twaem
\? t0Dprd Sd t0Dpid &J? ypeuurH usuaf Mumif;uHu?dk ua&mwdjyKae\?}}
wd? 0dwauwmG awG;awmfr
l ? ]]oku&med ?ay? y&r'ku& }}Ed- oku&med
?ay? y&r'ku& }H }[laom? rH *gxHud?k 0wGma[mawmfrNl y;D ? yke
wpfzef? rH O'geHO'gef;ud?k O'gaeodusL;&ifah wmfrNl y?D (u )? ]]oku&H
om"kem ?ay? ygyr&da,[d 'ku& }}Ed [l? (O'gaeod)/
oku&med tom"led twaem t[dwmed p?
ukd 'kw,
d mteuf yrt
D euftm;jzihf 2rsKd ;ay;Muonf? txuf om&w3 415? oD#Dopf-2 251tzGihftwkdif; ay;cJhonf? ]]b*0wm-rS? tnaMw0uif;om}}[kvnf; ay;Ekdifonf/ (tus,fukd upfbm-1 303? umykdY-121
ponfI)/
OyE"roHa0a*g/ / oH0Zd w
w
D d oHa0a*g? oH0Zd E d or,w
k " rm {awemwd oHa0a*g? oH0dZeH oHa0a*g(oH'D-10)? "are+OyaEm+oHa0a*g "roHa0a*g-w&m;oabmtm;jzihfjzpfaom oa[mwyPf? (wpfenf;) "rH+
*g&0eddawm+oHa0a*g "roHa0a*g-w&m;ukd kdaojcif; rSDaom xdefYvefY
aMumif; oa[mwy
Pf? (*g&0edw
d yk'af cs)? OyaEm+"roaH 0a*g ,mwd OyE"roHa0a*g}}[kjyK/ "roHa0a*gwd p wm'dao taw "rwm0aoe
OyZeuH oa[mwyPH-MowyapwodufESihf wuGjzpfaomPf(tH#D-1
106)? "r*g&0eddawm oHa0a*g "roHa0a*g-- w&m;ukd kdaojcif; rSDaom
xdefYvefYaMumif; oa[mwyPf('D#D-2 12)/

382

"ry'bmom#Dum

,ru

,H a0 [dw om"k wH a0 y&r'ku& /H


(avmauetrsm;aomif;ajymif; vltaygif;onf?) tom"led
w&m;vrf;aMumif; vGew
f rd ;f apmif;ojzihf raumif;pifppf jzpfMuukeaf om?
twaemrdr\
d ? t[dwmed ptusK;d raumif; jzpfaMumif;pifppf pD;yGm;rJh
vnf; jzpfuek af om? (urmeduk,
d rf EI w
I rf I pdwrf w
I efwef tukov
kd u
f H
wku
Yd ?dk ) oku&medvG,u
f pl mG jyKtyfuek \
f ? 0gjyKv,
G u
f ek \
f ? ,H (urH)
uk,
d rf EI w
I rf I pdwrf w
I efwef tMuifuo
k v
kd u
f o
H nf? a0pifppf{uef
trSet
f m;jzih?f [dwtusK;d aumif;aumif; jzpfaMumif;pifppf pD;yGm;
vnf;jzpf\? om"k pw&m;vrf;aMumif; rwdr;f apmif;ojzihf taumif;
vnf; jzpf\? wH (urH) [dwom"k xkad umif;rIu?dk a0tm;jzih?f y&r'ku& H tvGet
f rif; cJ,Of;ojzifh jyKtyf\? 0gtvGefjyKEidk cf \
J /
oku&H om"kem om"k om"k ygaye 'ku& ?H
ygyH ygaye oku&H ygyr&da,[d 'ku& /H
om"kemolawmfaumif;onf? om"kaumif;aomtrIu?dk oku&H
om"k/ / *gxm qef;aMumifh ed*[
w
d v
f m ]]om"k} }[k jzpf&onf/
teufay;&mum; ]]qef;aMumifhykdvQH ,if;y'H csefeufay;yg}}ESifhtnD qef;
aMumifh jzpfay:vmonfhed*[dwfukd csef rlvyk'f&if;twkdif; ay;&onf/
"r.|-2 99/ / xkd yxryg' 'kwd,yg'ukdvnf; aemuf2yg'uJhokdY
ed,r ted,rxnf
h ]](,med urmed-tMuiftukov
kd u
f w
H o
Ykd nf?) tom"le-d
raumif;ukeo
f nfvnf;aumif;? twaem-rdr\
d ? t[dwmed p-pD;yGm;r[kwu
f ek f
onfvnf;aumif;? (a[mEd? wmed urmed-xdktukodkvfuHwdkYudk?) oku&medvG,u
f pl mG jyKtyfuek \
f ?}}[k ay;ap\/
oku&H om"kem om"k/ / oku&H om"kem om"lwd twaem ya&o
[dwH oma"wDwd om"k? ormy#dyaEm/ awe om"kem om&dykwm'dem
om0aue yapuAka'e ormorKa'e tane 0g avmud,om"kem om"k
okE& H b'uH twaem ya&o [dwm0[H oku
k &H okace umwkH oum?O'ge|-289? om&w-3 415/

0*f

"ry'bmom#Dum

383

vG,u
f pl mG jyKtyf\? 0gjyKv,
G \
f ? ygayeol,w
k rf monf? om"kuk?d
'ku& H cJ,Of;ojzihf jyKtyf\? 0gjyKEidk cf \
J ? ygayeonf? ygyHraumif;rI
uk?d oku&H\? 0g\? t&da,[dt&d,molawmfaumif;wko
Yd nf? ygyH
uk?d 'ku& H rjyKtyf rjyKEidk /f
txxdrk aS emuf? a'0'awmonf? Oaygox'd0aoOykoaf eY?
twaem\? y&dom,y&dowfEiS ?hf o'? {urEH wpfcak om t&yftzkYd
? edo'D w
d mG ? ]],tMuift&Sit
f m;? y5rsK;d ukeaf om? rmed
0wLed0wKwdkYonf? crEdESpfoufukef\? arm*f-2 25okwftvkd
]],-tMuift&Si\
f pdwf ?...crE-d tvk&d u
dS ek \
f ? 0g-ESpo
f ufjcif;ukd jzpfap
uke\
f }}[k ay;?-arm*fe-d 1 208/ aomxkt
d &Sio
f nf? ovmuH0g;jcrf;ud?k

0gpma&;wHu?dk (rJvyd u
f )dk ? *PSwk ,lavm?}} wd 0wGm? yoaw[d
ig;&mukeaf om? 0Zyd w
k a u[d0ZrD if;wd\
Yk om;jzpfuek af om? 0g-0Zw
D ikd ;f
om;jzpfuek af om? e0au[di,fuek af om? tyuwnL[dynwfawmf
rltyfNyD;aom odumyk'fukd rodem;rvnfukefaom &[ef;wdkYonf?
ovmum,ud?k 0guk?d *[dwm,,ltyfaomf? oHCH uk?d bdEw
d mG cGJ
? aw bduL wku
Yd ?dk tm'g,ac:,l? *,moDoH *,moDoausmuf
zsmokdY? t*rmodoGm;NyD/ wxkda'0'wf\? wwxkd*,moDo
ausmufzsmok?Yd *wbm0HoGm;onf\tjzpfu?dk okwmG Mum;awmfr
l ?
owmonf? awoH bduL eHwku
Yd ?dk tme,ewm,ac:aqmifjcif;
tusK;d iSm? a'G2yg;ukeaf om? t*om0auwku
Yd ?kd ayaoodapvTwf
awmfrNl y/D awxkt
d *om0uwko
Yd nf? wwxk*d ,moDoausmufzsm
ok?Yd *EmNy;D ? tma'oemyg#d[m&d,mEkomoed,m ap0tma'oem
jym#d[mESifh wuGjzpfaom tEkomoeDjzifv
h nf;aumif;? 0g-qefu
Y sib
f uf
tma'oemyg#d[m&d,mEkomoed,m/ / tma'oemyg#d[m&d, tEk
omoeDyg#d[m&d, 'dyg#d[m&d,tm;jzihf yg#d[m&d, 3 rsdK; &Sd\? xkdwGif
olwpfyg;pdwu
f dk od a[majymTejf yaMumif;wefc;dk onf tma'oemyg#d[m

384

"ry'bmom#Dum

,ru

ukd y,f&mS ;Ekid af om Tejf ya[majymjcif;ESifh wuGjzpfaom oGeo


f ifa[mjy
qk;H rjcif;jzihv
f nf;aumif;? 'yd g#d[m&d,mEkomoed,m pwefc;dk jym#d
[mESiw
fh uGjzpfaom tEkomoeDjzifv
h nf;aumif;? 0g-qefu
Y sib
f ufukd
y,f&Sm;Edkifaom wefcdk;ESifhwuGjzpfaom oGefoifa[mjyqHk;rjcif;jzifh
vnf;aumif;? tEkomoEmoGefoifa[mjy qkH;rukefvsuf? awxkd
&d,rnf\? kd;&mw&m;a[m qkH;rjcif;onf tEkomoeDyg#d[m&d,rnf\?
wefckd;trsdK;rsdK;jyjcif;onf 'dyg#d[m&d,rnf\? xkdwGif t&Sifom&dykMwm\
yg#d[m&d,onf tma'oemyg#d[m&d,ESihf tEkomoeDyg#d[m&d,wnf;?
t&Siaf rm*vm ef\ yg#d[m&d,um; 'dy g#d[m&d,ESifh tEkomoeDyg#d[m&d
,wnf;/
qufOK;tH-h xk&d [ef;ig;&mwdo
Yk nf t*om0ut&Sijf rwf2yg;wd\
Yk w&m;
aMumihf aomwmyefjzpfaMumif;ukd 0d-4 363 qkd\/ 'D.|-1 323um;
t&Sifom&dykMwm\ w&m;em&ojzihf aomwmyefwnf t&Sifarm*vmef\
w&m;em&ojzihf t&[wzv
dk f wnfonf[k qk\
d ? 'DCbmPuESifh cEu
bmPuwd\
Yk tvkad Mumihf xko
d Ydk tqku
d jGJ ym;&onf[k rSw&f m\/ (om&w3 416? oD#Dopf-2 413)
0d*[/ / w w pdwm pm&H tm'd tm'd+a'oem tma'oem(0Zd&-533)? tm'dwd {wm,mwd tma'oem-olwpfyg;pdwjf zpfyu
Hk dk
Tejf yaMumif;wefc;dk ? y#dyau-qefu
Y sib
f ufwu
Ykd ?dk [&wDw-d y,f&mS ;wwfaom
aMumih?f y#d[m&d,?H (wpfenf;) ypm [&dwAH y0awwAEd y#d[m&d,-H aemuf
jzpfaptyfaom wefc;dk ? y#d[m&d,ar0 yg#d[m&d,?H (wpfenf;) y#d[m&da,+
b0H yg#d[m&d,H-'d tma'oem tEkomoeD[laom y#d[m&d,3yg;
taygif; jzpfaom(yg0ifaom) wpfyg;yg;aomwefckd;? (wpfenf;) y#d[m&da,+ZmwH yg#d[m&d,H-qefYusifbufudk y,f&Sm;wwfaom pwkwpsmefESihf
t&[wr*f (pwkwp smefESihf t&[wr*faMumifh) jzpfaomwefcdk;? (wpfenf;)
y#d[m&d,awm+tm*wH yg#d[m&d,H-qefYusifbufudk y,f&Sm;wwfaom
pwkwpsmefESihf t&[wr*frS vmaomwefckd;(rlv#D-1 8? eDbm-1 419 p
onf)/
tma'oem p+om+yg#d[m&d,H pmwd tma'oemyg#d[m&d,H? tEk-

0*f

"ry'bmom#Dum

385

&[ef;wku
dY ?dk trwHtNrKd uaf &at; raoaq;uk?d yga,wGmaomuf
ap? 0gwdkufauR;? tm'g,ac:,l? tmumaoeaumif;uif
c&D;jzifh? tm*rok<uvmawmfrlMuukefNyD/ aumumvdaumydaumumvduonfvnf;? ]]tm0kaom a'0'wigh&Sifa'0'wf Oa|[d
xavm? om&dykwarm*vmae[dwkdYonf? aw bduLwkdYukd? eDwm
Yk }kd }[kvnf; ay;Muao;\/
ac:aqmifomG ;tyfuek Nf y?D ]]aw- oif\? bduL -wdu
a&SUem; ]]aw bduL tm'g,}} [k&Sdojzifh pOf;pm;yg/ r,monf? wGH oifh
ukd? ]tm0kaomigh&Sif om&dykwarm*vmaewkYdukd? rm 0dmod
tuRr;f r0ifEiS ?hf } wdok?Yd 0kawm eEkajymqkt
d yfco
hJ nfr[kwaf vm
om&dykwarm*vmemwkYdonf? ygydpm,kwfrmaom tvkd&Sdukef\?
ygydumeH,kwrf mukeaf om? pmeHtvkw
d \
Ydk ? 0oHtvko
d ?Ydk *wm
vkdufukef\?}} wd 0wGm? ZPKaue'l;jzihf? [',raZESvkH;om;\
omowd {wm,mwd tEkomoeD-qkH;raMumif;w&m;(ygpda,m-514? plbm387)? tma'oemyg#d[m&da,e+o[dwm+tEkomoeD tma'oemyg#d[m&d,mEkomoeD-olwpfyg;pdwjf zpfyu
Hk dk Tejf yaMumif; wefc;dk jym#d[mESihf wuG
jzpfaom oGefoifqkH;rjcif;-qkH;raMumif;w&m;(0drwd-2 254)/ (wpfenf;)
tma'oemyg#d[m&da,e+oH,w
k m +tEkomoeD tma'oemyg#d[m&d,mEkomoeD-olwpfyg;pdwfjzpfykHukd TefjyaMumif; wefckd;jym#d[mESifh ,SOfaom
oGefoifqkH;rjcif;-qkH;raMumif;w&m;(0Zd&-533)/
'Gefvnf;jyKoif/h / y& pdwH wGm uxeH tma'oemyg#d[m&d,?H
au0vH "ra'oem tEkomoeDyg#d[m&d,?H w'kb,H "rD uxm emr? wm,
axa&m Mo0'd(0drwd-2 254)}}[laom tzGihf w'kb,Hukd Munhf tEkomoeDaemif yg#d[m&d,yk't
f ausMuu
H m ]]tma'oemyg#d[m&d,H p+tEkomoeD p tma'oemyg#d[m&d,mEkomoeD-olwpfyg;pdwfjzpfykHukd Tefjy
aMumif; wefckd;jym#d[m oGefoifqkH;raMumif;wefckd;jym#d[m}}[k 'Geformof
jyKoihfonf/ 'dyg#d[m&d,mEkomoed,mukdvnf; ]]'d {0+yg#d[m&d,H
'dyg#d[m&d,H-qefYusifbufukd y,f&Sm;wwfaomwefckd;-wefckd;jym#d[m(0Zd
&-533)}}[k jyKNyD;aemuf tma'oemyg#d[m&d,mEkomoeDtwkdif; qufyg/

386

"ry'bmom#Dum

,ru

wnf&m &iftv,f? y[&dwku


d Nf y?D wxkad '0'wf\? waw0xkd
t&yfyif? OPSH ylaom? avm[dwH aoG;onf? rkcawmcHwiG ;f rS? O*d
tefxu
G Nf y/D yequfOK;tH?h bduK oC
H y&d0w
k H &[ef;taygif; jc&H t
H yf
aom? 0g-tyfvsu?f tmumaoeaumif;uifc&D;jzif?h tm*p EH <uvm
aom? tm,oEH om&dyw
k H t&Sio
f m&dyw
k & muk?d 'domG -? bduL wkYd
onf? tm[Hok avQmufuek Nf y?D (u)? ]]baEjrwfpmG bk&m; tm,om
om&dyak wmonf? *reumav<uoGm;&mtcg? tw'w
k ad ,mrdrd
[laom 2yg;ajrmuftazmf&o
dS nf? ([kwmG )? *awm<uoGm;ygNy?D 'ged
? r[my&d0ga&mrsm;aomtjct
H &H&o
dS nf? ([kwmG -?) tm*paEm
<uvmvaomf? 0g-aMumih?f aombwdwifw
h ,fyg\?}} wd-Ny/D owm
onf? ]]bdua 0wkYd 'gae0yif? om&dyak wmonf? e aombwd
wifw
h ,fonfr[kwaf o;? ykaAa&S;? wd& pmea,med,H wd& pmefrsK;d ?
edAw
u
mavydjzpf&mtcgvnf;? r,SH \? ykawmom;jzpfaom om&d
ykMwmonf? rr\? oEu
d H ok?Yd tm*paEmvmvaomf? aombda,0
wifw
h ,fco
hJ nfom?}} wdod?Yk 0wGmNy;D ? ]]a[mwd ?ay? wdb}D }wd[laom? 'H ZmwuH-ud?k uaxod/
a[mwd oDv0wH tawm y#doEm&0kwed ?H
vuPH y tm,EH wdoC
H yk&uw?H
tx yod}rH umVH ok0[
d eD 0H wdb/d
oDv0wH-csr;f om&aMumif; aumif;aomtusihf u
dS ek af om? y#doEm&0kwed -H "ry#doEm& tmrdoy#doEm&[laom toufarG;rIdS
ukeaf om? (y@dwmeH-pOf;pm;ajrmfjrif ynmSiw
f \
Ydk ?) tawm-tSed jf rifh
vsuf wkd;wufBuD;yGm;jcif;onf? a[mwd-jzpf&kd;om "rwmwnf;?
(ba'-om;Bu;D aTaoG; vluav;\ arG;onfrh cd if tk.d ..Sirf wdoHCyk&uw-H ig;&m&Ha>c aqGawmfrsKd ;awmfwo
Ydk nf ,kMH unfu;dk pm; aSU
uxm;tyfonfjzpf? tm,EH-rdbXmeD igwkdYqDukd vmaeaom?

0*f

"ry'bmom#Dum

387

vuP-H acgifaqmifaumif;yDvo
S nfh om;Bu;D vuPuk?d y- qD;BuKd
*kPjf yK Munfh pI rf;ygavm? (ba'-om;qk;d orD;qk;d rjypf;dk rkYd wk;d
tm;opf atmifu
h mcsp&f tk.d ..ESr) tx-om;Bu;D *kPjf yK Munfh NI y;D
&m xkt
d cgrSaemuf? wdb-d ig;&m&Ha>c aqGawmfrsKd ;awmfwo
Ydk nf?
ok0[
d eD 0H - rjyefwrf; aojcif;jzifh t<uif;rJh pGeyYf pftyfco
hJ nfomjzpfaom?
(wpfenf;) wdb-d wkrYd ?S ok0[
d eD 0H -aumif;pGm ,kwaf vsmch o
hJ nfom
jzpfaom? rH umVH-acgif;aqmifvuPm tSi;f uGmonfh orift
om;zsi;f armifumVuk?d yod-om;zsi;f aemifa&; tm;ukeaf wG;um
Iprf;ygOK;avm/
ykewpfzef? bduL [dwko
Yd nf? ]]baE a'0'awmonf? a'G
ukeaf om? t*om0auwku
Yd ?dk Oabmok2zufuek af om? yaok
eHyg;wkYd ? edo'D gaywGmxkid af p? ]Ak'v
VD m,jrwfpmG ;bk&m;&Si\
f pr,f
jcif;jzif?h "rH uk?d a'aomrda[mth?H } wdokBYd u
H ? wkrmS uH
&Siaf wmfb&k m;wk\
Yd ? tEku&d ,
d H twkvu
kd
f jyKtyfaom trlt&muk?d
ua&mwd ud&jyKowJ?h }} wd 0kaw? ]]bdua 0 'gae0-om? e
r[kwaf o;? ykaAyd vnf;? {o({aom)a'0'wfonf? rr\?
tEku&d ,
d H uk?d umwkH iSm? 0g,rdtm;xkwcf zhJ ;l Ny?D yeodaYk omfvnf;? e
oud rpGr;f Ekid cf ?hJ }} wdod?Yk 0wGmNy;D ? tyd 0D&u ?ay? rawmwd tm'dem-tyd0&D ?ay? rawmtp&So
d nfjzif?h ZmwuH-ud?k 0wGm-?
tyd 0D&u yaod oukPH rKbmPuH?
r,l&*D0ouFmoH yw r,SH o0d|uH/
0D&ut&Si0f &D u? rKbmPuHom,mat;csKd ajymqkad vh&adS om?
r,l&*D0ouFmoHOa'gif;iSufrif; vnfyif;tqif;vkd pdrf;kdaom
tqif;&Sad om? r,HS uRerf \? ywvifjzpfaom? o0d|uHo0d|urnf
aom? oukPH iSuu
f ?dk tyd yaodjrifryd goavm/ avmyaw
ruma&mjzifh typnf;ukd {jyK?-Zm |-2 137/

388

"ry'bmom#Dum

,ru

O'uxvp& yuad em edpH tmrurpabmZdaem?


wmEku&H o0d|aum ao0gav yvd*P
k ad wm rawm/
o0d|aumo0d|uonf? O'uxvp&a&a&muke;f yg oGm;
vmvSnv
hf nfEidk af om? edpH tNr?J tmrurpabmZdaemig;pdr;f ukd pm;
avh&adS om? w yuad emiguJo
h aYdk om xkid u
S rf sK;d \? tEku&H (tEkua&maEm)twkvu
dk
f jyKvaomf? 0gtwkvu
dk
f jyKjcif;aMumif?h
ao0gavarSmfxJ? yvd*kPdawmxuf0ef;usif &pfywftyfonf?
([kwmG )? rawmaoavNy/D
ty&mya&okyd tjcm;tjcm;vnf;jzpfuek af om? 'd0aookaeYwYdk
? wxmEkyl ar0xkt
d aMumif;t&mtm; avsmo
f nfomjzpfaom? uxH
uk?d tm&A taMumif;jyK? tpm&d ?ay? 0da&mpoDwd {0rm'De-d tpm&d
?ay? 0da&mpod odt
Yk p&Sad om? Zmwumed-wdu
Yk ?kd uaxod-Ny/D
tpm&d 0wm,H 0dw'k H 0emed u|*Fak uok tom&auok?
txm}o'g c'd&H Zmwom&H ,w} A'd g *kaVm Owr*/
0emed-tumoufouf ESprf zufonfh vufyyH ifvdk awmopfyif
rsKd ;wku
Yd ?dk 0dw'k -H (0dw'k aEm)-acgufvsu?f 0g-xk;d azmufvsu?f tom&auok-tumcsn;f jynfh tESprf Su
d ek af om? u|*Fak uo-k xif;\ tzdYk
jzpfaom opfyifwYkd ? 0g- xif;qku
d zf o
Ydk pfyifwYkd ? t,H (wG)H - ckcgatmf
jrnf oifonf? tp&d 0w-oifwrYdk sK;d k;d bk;d ab;[kb
d uf tqufquf
u prSepf mG 0rf;pmSmvsuf vSnv
fh nfusupf m;cJah vNy?D tx-tESpf
r,SOf opfyifwrYdk mS SmazGc&hJ m xkt
d cgrSaemuf? (a,m) *kaVmuREyfk af &mif;&if; tMuiftaqGawmfiu
S rf if;onf? Owr*-tjrwft*Fg
OK;acgif;&wemuk?d ,w-tMuifmS ;yif? tA'd g- ku
d cf cJG ahJ vNy?D bd'"mwf
tp&d/ / tZweD Mo0dbwfukd jyK? qef;aMumifh uGpd "mwkjzifh p 'DC
jyK *gxmwGif ]]tpm&d}}[k &Sdonf/ tpm&d 0wm,Ed tp&d 0w t,H?-Zm
|.2 149/

0*f

"ry'bmom#Dum

389

tZweDtm0dbwf? (aom *kaVm-uREy


fk af &mif;&if; xkt
d aqGawmf iSuf

rif;onf?) Zmwom&H- tacgufyifyG rmvSuspv


f pf jzpfaomtESpf
Sad om? (wH) c'd&-H xkd mS ;yifo?Ydk tmo'g- trSwrf xm; rodjim;vnf;
i,fpOfwnf;u prSepf mG vma&mufcahJ yNy/D tm+o'+tZweD tm?
voD p aw edyv
w
d m rwaum p y'gvdawm?
oAm aw zmokum b*g tZ acg wHG 0da&mpod/
awoif\? voD pOK;aESmufonfvnf;? edyv
w
d muGx
J u
G Nf y?D
rwaum pOK;xdyu
f v
dk nf;? y'gvdawmeif;cGt
J yfNy?D awoif\? oAm
tvk;H pku
H ek af om? zmokumeH;dk wku
Yd v
dk nf;? b*grIerYf eI n
Yf ufnuf csK;d
zsuf eif;acstyfuek Nf y?D tZ acg,aeYawmh? wGH oifonf? 0da&mpod
pHy,fygay\? 0g-vSygay\/
ykezef? ]]a'0'awmonf? tuwlolwpfyg;wkYd jyKxm;tyfz;l
aom aus;Zl;ukd rodwwf?}} wdokaYd om? uxHuk?d tm&A?
]]tu&rSo ?ay? ZD0oD}}wdtm'De-d tu&rSo ?ay? ZD0odtp&Su
d ek af om?
Zmwumed uaxod/
tu&rSo aw udpH ,H AvH t[k0rSao?
rd*&mZ earm wswK tyd udd vbmrao/
,H AvH-tMuifpGrf;tm;onf? t[k0g-SdygNyD? (awe Aave-xkd
t[k0rao/ / ]]t[k0g+rSao}}[k yk'fjzwf? ]]t[k0g}}om vkd&if;wnf;?
]]rS}}um; twDwwaZmwuedygwfyk'f? aoum; *gxmyl&Pedygwfyk'fwnf;?
t[k0g tZweDtm0dbwf(Zm.|-3 25? arm*f.ed-2 350)? (wpfenf;)
[d,sweDtm0dbwfwnf;/ (l-295? arm*fed-2 350? lbm-2 322)
eDwd"mwk-192/ / xkd ]](u) t[k0g+trS+H ao? (c) t[k+trS+H ao}}[k
yk'fjzwfykH 2rsdK;jy\/ (c)tvkd 0-vm kyfNyD;ap&rnf/ Zm.|-3 25ukd rSD
Bu[
H efwo
l nf? xkt
d vkd ]]trSH (trSmuH)-igwk\
Yd ? ,H AvH-onf? t[k0g t[k&SdcJhygNyD? (awe Aave-jzifh?) aw udpH tu&rS}}[k ay;yg/

390

"ry'bmom#Dum

,ru

pGr;f tm;jzif?h ) aw-\? udp-H udpu


?dk tu&rS- jyKcyhJ gukeNf y?D rd*&mZ-om;
wko
Yd eif; jcaoFrh if;? aw-oift
h m;? earm-Scd ;dk jcif;onf? twK-jzpfygap
ownf;? udd tyd-wpfpw
Hk pfcu
k v
dk nf;? vbmrao-&vkyd guke\
f /
rr avm[dwbu edpH vk'g ed ukAa wm?
'E E& *awm oaEm wH A[kH ,rd ZD0od/
avm[dwbutaoG;ukd aomufpm;avh&adS om? edpH tNr?J
vk'g edMurf;MuKwaf om trIwu
Ydk ?dk ukAa wmjyKvyk af eaom? rrig\?
'E E& *awmoGm;tMum; a&mufNy;D onf? oaEmjzpfygvsu?f ,H ZD0od
tMuiftouf&iS \
f ? wHyd xkt
d ouf&iS jf cif;onfaomfrv
S nf;? (touf
&Siw
f mawmifrv
S nf;)? A[kH rsm;vSNy/D
ykewpfzef? txkad '0'wf\? 0"m,owfjcif;iSm? y&d-oueH
tm;xkwjf cif;uk?d tm&A? ]]warwH ?ay? zv}}Et
d m'Ded ukeaf om?
Zmwumed uaxod/
tu&rSo aw /

/ ]]tu&rSao+aw}}[k wnf okwBf u;D jzihf {ukd

t-jyK(lbm-2 297)? tu&rSao ]]tu&rS+ao}}[k yk'cf


JG [d,swe rD mS
0dbwf? aoum&m*arm tmcsmwemar[d(eDwd-1102)okwfjzifh aovm[k
vnf;aumif; ]]tu&+rSao}}[k cG
J [d,swe D ]]rSao}}0dbwf[v
k nf;aumif;
eDwd"mwk-272 qkd\/
ao (5) rsdK; / / ao 5rsdK;udk ykHpHESifhwuG tusOf;csKyf jyygOK;rnf/ xkd
5rsdK;rSm(1) y'g0,0ao= wGH urH ukak o / ukak o ao0dbwf?
(2) ty'g0,0ao= 0a'rao/ r0dbwf aotm*k?H
(3) taeuE y'g0,0ao= b0grao/ r0dbwf aotm*k[
H v
k nf;
aumif; tmrao0dbwf[kvnf;aumif; ESpfrsdK;,lEkdifonf?
(4) aomo'wa o= {aoao/ {aom aomESihf teufw?l
(5) tma'oao= tu&rSo MouEm rod/ ao {ukd tpOftwkid ;f
t-jyKykHESifh -jyKykH/ tus,fukd eDwd"mwk-171? 172 I/

0*f

"ry'bmom#Dum

391

warwH uk*k
F ,H wGH aoyPd od,so?d
tnH aoyPd *pmrd e ar aw kpa w zvH/
aoyPd ,raeyif od&drEmed yPmed ,mwd aoyPD? od&D+
yP+? od&u
D dk aojyK? tmvkyo
f ad Mumihf PD &jyK/ wGH oifonf? ,H
od,sod tMuifu,
kd w
f idk f a>ccs\? wHuk,
d w
f idk f a>ccsyu
Hk ?dk uk*k
F
'&,fonf? uk,H &*FwDwd ukka*Fg? uk+&*d+P? &\ t-ukd OjyK("mef#DYk a&muf yifatmuf
619)? "r*ged-1 45 tus,af &;cJNh y/D wH(ab;odr
wnfw
h nfh cswwf\[k) odtyfNy?D 0gem;vnftyfNy?D (wpfenf;) {wH
uk,
d w
f ikd af >ccsyo
Hk nf? uk*
F '&,f\ (pdwf )? wHxif&mS ;ygNy?D
0g-&Si;f ygNy?D arigYtm;? awoif\? zvHtoD;onf? e kpa wrESpf
oufawmh? aoyPd ,raeyif tnHtjcm;opfyifo?Ydk *pmrdoGm;
awmht/hH
yke'd0aoaemufwpfaeY? ]]a'0'awmonf? vmboum&awm
pvmbf ylaZmfoum&vnf;aumif;? omrnawm p&[ef;\ jzpf
aMumif; psmef r*f zkv
d w
f &m;vnf;aumif;? (wdok?Yd ) Obawm2 rsKd ;wdYk
rS? y&d[Daem,kwfavsmhNyD?}} wdodkY? uxmokpum;wkdYonf?
y0wrmemokjzpfuek v
f aomf? ]]bdua 0-wkYd 'gae0-yif? a'0'awmod,so/d / yk'o
f nf ]]od+,+ao? (wpfenf;) om+,+ao? (wpfenf;)
od&+,+od? (wpfenf;) aom (tEur-tqk;H jyKjcif;teuf)+,+ao? uGpd
"mwkjzihf Moudk jyK?}}[k 4rsdK; jzpfEkdif\? aom"mwf[laom tqkdum; a&S;
a[mif;o'gusr;f rsm; "mwfusr;f rsm;\ tqkrd [kw?f 0Dvs\
H tqkw
d nf;/ od,sod
ukd ]]0dodPzavm a[mod(Zm.|-1 190)}}[kzGihf&m 0dodPzavm 0dodP
ukd ]]0d+o&+w? (wpfenf;) 0d+od+w}}[k 2rsdK;,lMuykHukd axmufvQif o&
"mwf tauy(ypfy,fjcif;teuf) ,ypnf; od0dbwf? "mwGef&fukd acs ,
a'Gabmfvm[k MuHoihfonf? o&"mwfonf o'gusrf; "mwfusrf; txif
t&Sm;&So
d jzihf o'gusr;f "mwfusr;f rvmaom od&"mwfMujH cif;xuf o&
"mwfMuHjcif;u ykdaumif;onf/ t<uif;ukd "r*ged-1 45 a&;cJhNyD/

392

"ry'bmom#Dum

,ru

onf? y&d[aD emqkw,


f w
k o
f nf? e-r[kwaf o;? ykaAyd vnf;? {o
({aom)a'0'wfonf? y&d[aD ema,0qkw,
f w
k cf zhJ ;l onfom?}}
wdod?Yk 0wGmNy;D ? ]]tuD ?ay? xvrSd pm}}wdwd tm'Ded -ukeaf om?
Zmwumed-wdu
Yk ?dk uaxod/
tuD bdEm ya#m ea|m ocda*a[ p b@eH?
Obawm y'k|m urEm O'urSd xvrSd p/
tuD rsupf w
d o
Ydk nf? bdEm uGu
J ek Nf y?D ya#mtay:NcKt
H 0wfonf?
ea|maysmufNy?D (w0oif\? b&d,m,) pZeD;onfvnf;? ocda*a[
oli,fcsi;f r wpfa,muf\ tdrf ? b@eHcku
d &f efu?dk (uwHjyKtyfNy?D
0gcku
d &f efjyKojzifh Burd 'f Pf aiG'Pf tay;cH&Ny)D / O'urSd a&vnf;
aumif;? xvrSd puke;f vnf;aumif;? Obawm2XmewkYd ? (w0
oif\?) urEm trIwo
Ydk nf? y'k|mysupf ;D ukeNf y/D
{0Hod?Yk &mZ*a[? 0d[&aEm0aeawmfrpl Ofyif? a'0'wH
tm&A? A[led rsm;pGmukeaf om? Zmwumedwku
Yd ?dk uaxwGm? &mZ*[awmNrKd UrS? om0w NrKd Uok?Yd *Em? aZw0aernfaom? 0d[ma&
? 0goHaeawmfrjl cif;uk?d uayod jyKawmfrNl y/D a'0'awmydonfvnf;?
e0 rmao9vwkydY wfv;Hk ? *dvmaemruse;f rmonf? ([kwmG )? ypad r
aemufq;kH jzpfaom? umavtcg? owm&Huk?d '|Kumarmzl;jrifjcif;iSm
tvk&d o
dS nf? [kwmG ? twaem\? om0auwynhw
f u
Ydk ?dk ]]t[Honf?
owm&Huk?d '|Kumarm\? wHxkjd rwfpmG bk&m;uk?d arud?k 'ax
zl;jrifapMuavm? 0g-jyMuavm?}} wd tm[/ ]]wGH onf? orwumav
pGr;f Ekid o
f \
l tcg? 0g-pGr;f Edik &f mtcg? owm&mESi?hf o'? a0&D&efol
onf? [kwmG ? tp&dvSnv
hf nfaexkid cf NhJ y?D r,Hwko
Yd nf? wwxdk jrwf
pGmbk&m;qDo?Ydk e aemrrydaYk qmifay;Edik yf guke?f ?}} wd 0kaw? ]]rH
ud?k rm emaoxrzsuq
f ;D ygukeEf iS ?hf r,monf? ow&d jrwfpmG bk&m;
? tmCmawm&efNiKd ;uk?d uawmjyKtyfNy?D ye-odaYk omfvnf;? owK

0*f

"ry'bmom#Dum

393

\? r,dig? auo*rawmydqHzsm;rQ twdik ;f t&Sn&f o


dS nfvnf; jzpf
aom? tmCmawmonf? ew/d [drSe?f aom b*0gonf?
0"au a'0'wrdS apma& t*Fv
k rd mvau/
"eygav &m[kav p oAw orrmeaomwd
0"aurdru
d v
dk yk Mf uo
H wfjzwfaom? a'0'wrSd a'0'wfvnf;
aumif;? apma&awmyke;f vlq;dk Bu;D jzpfaom? t*Fv
k rd mvaut*Fv
k d
rmvvnf;aumif;? "eygav"eygvrnfaom emVm*d&q
d ifvnf;
aumif;? &m[kav pom;awmf&m[kvmvnf;aumif;? oAw tvk;H
pkaH om ow0gwkYd ? orrmeaomwlrQaom pdw&f adS wmfr\
l / wdokYd ajymNy?D wd-okaYd jymNy;D ? wdwpfyk'ftausMuH? ]]arud?k
b*0EH uk?d 'axjyay;Muygavm?}} wdok?Yd ykeyKeH tzefzeftxyf
xyf? ,mpdawmif;yefNy/D
txxkt
d cg? eHxkad '0'wfu?dk awxkw
d ynfw
h o
Ydk nf? raue
anmifapmif;i,fjzifh? tm'g,aqmif,l? edurokxGufcJhukefNyD/
wxkt
d &Siaf '0'wf\? tm*reHvmjcif;uk?d okwmG ? bduL wko
Yd nf?
owKtm;? tma&mapokH avQmufuek Nf y?D (u)? ]]baE a'0'awm
aom [d b*0g / / [dudk 'Vu
D &P wdudk a[wkteufMu
H ay;cJo
h nf?
[dukd um&Pteufa[m,l ]](uom-tb,faMumihf? owK-\? r,d-?
auo*rawmydaom? tmCmawmonf? ew?d wd-ok?Yd 0dnm,wd-odtyf
oenf;) [d (,om)-tMuifaMumih?f aom b*0g-onf? 0"au? ay ? orrmeaom-\? wd (wom)-xkad Mumih?f (xko
d Ydk ow0gtm;vk;H wkYd wlrQaom
pdw&f o
dS nf\ tjzpfaMumih?f ) owK-\? r,d-? auo*rawmydaom? tmCmawmonf? ew?d wd-ok?Yd 0dnm,wd-odtyf\? wd-xkad Mumih?f (xko
d Ydk jrwfpmG
bk&m;\ &efNiKd;r&Sdonf\tjzpfaMumihf)? ]arudk? b*0EHukd? 'axukef?}
wdok?Yd ykeyKeH xyf? ,mpdNy}D }[kvnf; ay;Ekid o
f nf? 2enf;vk;H wGif ]]orrmeaomwd}} wdudk odavoenf;ponft& 2cgay;? okrYd [kwf wdwpfv;Hk
tausMuH/

394

"ry'bmom#Dum

,ru

onf? wkrmS uH&Siaf wmfb&k m;wku


Yd ?dk 'ewm,zl;jrifjcif;tusK;d iSm?
tm*pwd ud&vmowJ?h }} wd (tma&mapok)H / ]]bdua 0 aomxkd
a'0'wfonf? awe twbma0exkt
d wabmjzif?h rHuk?d ydwHk zl;
jrifjcif;iSm? 0gzl;jrifciG u
hf ?kd e vbdwd&vdrrhf nfr[kw?f }} wdodYk
rdeaYf wmfrNl y/D a'0'awmonf? yEH ukeaf om? 0wLeHwku
Yd ?dk tm,mpdwumvawmawmif;ol\tcgrS? 0g-awmif;&mtcgrS? y|m,? ykezef? Ak'H uk?d '|KH zl;jrifjcif;iSm? 0gcGiu
hf ?kd e vbwd ud&r&awmhb;l wJ?h
t,HokzYd ;l cGirhf &Ekid jf cif;onf? "rwmxk;H pHwnf;/ ]]baE toku|meH toku|mernfrnfaom t&yfodkYvnf;? tm*awm
a&mufvmNy?D }} wd-avQmufuek Nf y/D ]],HtMuiftrIu?dk (umwk)H ? pwd
tvk&d \
dS ? wHxkt
d rIu?dk ua&mwkjyKygap? aomxkad '0'wfonf? rH
ud?k ydwHk iSm? 0gud?k e vbdwd&vdrrhf nf r[kw?f }} wdodYk
rdeaYf wmfrNl y/D ]]baE awmaZw0efausmif;rS? a,mZerwH wpf,l
Zemtwdkif;t&Snf&Sdaomt&yfokdY? tm*awma&mufvmygNyD? ta,mZeH,lZem0uf&adS omt&yfo?Ydk (tm*awm)? *g0kwH wpf*g0kw&f dS
aom t&yfo?Ydk (tm*awm)? baE aZw0eaygu&PDorDyH aZw0ef
a&uefteD;ok?Yd tm*awmygNy?D }} wd-Ny/D ]]taEmZw0eHaZw0ef
ausmif;wGi;f od?Yk oapyd y0dowdtu,fyif0ifOK;awmh? ({0H owdyd
aomfvnf;?) rHud?k ydwHk iSm? 0gud?k ae0 vbdwdr[kw?f }} wd
odrYk ed aYf wmfrNl y/D a'0'wH uk?d *a[wGmac:,l? tm*wmvmukef
aom wynfw
h o
Ydk nf? aZw0eaygu&PDwaD &aZw0efa&uef\ urf;
em;? rH anmifapmif;uk?d Mowma&wGmatmufoYkd a&mufap? 0gcs? aygu&Pa&uefo?Ydk ESm,dwHk a&csK;d jcif;iSm? Mow&ok oufqif;
ukeNf y?D a'0'awmydonfvnf;? rawmrS? 0k|m,x? Oabm2zuf
ukeaf om? yga'ajcwku
Yd ?dk blr,
d H ajr? XaywGmxm;? edo'D d xkid Nf y/D
yg'gwko
Yd nf? yx0ok?Yd y0doo
k 0ifuek Nf y/D aomxkad '0'wfonf? tEkuaretpOftm;jzif?h ,m0 a*gyumrsupf w
d idk af tmif? ,m0 ZPKum

0*f

"ry'bmom#Dum

395

'l;qpfwidk af tmif? ,m0 u#dawmcg;wkid af tmif? ,m0 xeawmEdw


Yk idk f
atmif? ,m0 *D0awmvnfyif;wkid af tmif? y0dow
d mG 0if? [Eku|duar;k;d \? blr,
d H ajr? y0d|umav0if&mtcg? ]]ar[d ? ay ?
OayrD}}wdar[d ?ay? Oayrd[al om? rH *gxHud?k tm[&Gwq
f Ndk y/D
ar[d t|D[d wr*y*k v
H a'0gwda'0H e&'rom&x?
orEpuKH owyknvuPH ygaP[d Ak'H o&PH Oayrd/
t*yk*vH-urmtvkH;wGif tomqkH;yk*dKvfvnf; jzpfawmfrlay
xaom? a'0gwda'0H- ewftaygif;wk\
Yd OK;acgif;Gwv
f QK;d cku
d ;dk &mtppf
ewfrif;vnf;jzpfawmfral yxaom? e&'rom&x- qk;H r&efBuKH rsm;Akv
d f
yku
H dk pkv
H ifpmG oifay;vsuf ,Ofaus;atmif qk;H rawmfral yxaom?
orEpuK-H <uif;rJOh kH tvk;H pku
H dk tukeo
f jd rif oA
k PfiS v
f nf;
jzpfawmfrlayxaom? owyknvuPH-&maygif;rsm;pGm bkef;orm
aMumifh aumif;pGmjrif<h u,f wifw
h ,faom vuPmvnf;Sad wmfral y
xaom? wH Ak'-H wkrEkid f NyKd i
f r& urmx
h yd af cgif xkad emifawmfjrwf
bk&m;uk?d ar[d t|D[-d tom;awGaysmuf ta&ajcmufojzifh rsuf
arSmufxifpmG 3&maom tk;d wdjYk zifv
h nf;aumif;? ar[d ygaP[drNird v
f yI v
f u
S f csKyyf sucf geD;jzpfaom toufwjYdk zifv
h nf;aumif;?
o&PH-OK;wifuse zl;csiv
f v
S nf;r&awmhyg uk;d uG,&f m [lomvQi?f
Oayrd-tjypfo
dS rQ owd&ojzifh tmr0EH tukecf
H twefwefqnf;
uyfcyhJ gonfb&k m;/
'H XmeHtaMumif;t&muk?d 'domG jrifawmfr
l ? wxm*awm
onf? a'0'wH uk?d yAmaZod ud&&[ef;jyKay;awmfrcl o
hJ wJ/h [dcsUJ OK;
th?H aomxkad '0'wfonf? oap e yAZ
d tu,f &[ef; rjyKct
hJ ?hH
*d[D vl0wfaMumifonf? [kwmG ? bm&d,H 0efav;aom? (Bu;D av;aom)?
ur uHuv
dk nf;? tu&djyK&m\? tm,waemiftcg? b0ed&Pyp,H b0rS xGuaf jrmufjcif;\ taMumif;uk?d (b0rS xGuaf jrmuf

396

"ry'bmom#Dum

,ru

aMumif;edAm ef\ taMumif;uk?d ) umwkH iSm? e ou


d rpGr;f Edik &f m? p
ye-qufOK;tH?h 0g-tEG,um;? yAZw
d mG &[ef;jyKNy;D ? bm&d,H aom?
urH uk?d udm yd u&dwdtu,fum; jyKvwUH ? (wxmydxdo
k yYkd if
jyKygaomfvnf;?) tm,w? b0ed&Pyp,-H uk?d umwk-H iSm? ou-d
wdpGr;f Edik v
f w?YH wdokYd jrifawmfrjl cif;aMumif?h wHxkad '0'wf
uk?d owmonf? yAmaZod&[ef;jyKapawmfrNl y/D [drSe\
f ? aomxkd
a'0'wfonf? awmurmrS? owo[uyrwauurm
wpfoed ;f txuf? t|da&m emrt|d&rnfaom? yapuAka'g
yapuAk'g onf? b0dwdvdrrhf nf? aomxkad '0'wfonf? yx0od?Yk
y0dow
d mG Ny;D ? t0Dprd dS t0Dpid &J? edAw
d jzpfNy/D yequfOK;tH?h edpa v
avmu"HaMumifh wkev
f yI jf cif;&Sad wmfrrlaom? Aka'? ty&Zbma0e
jypfrmS ;cJo
h nf\ tjzpfaMumif?h edpa vm0vIy&f mS ;jcif;r&So
d nfom? [kwmG ?
ypww
l d usuyf gap[l? 0g-usuyf gap[laom taejzif?h ]]ypw}d }[k rluGJ
&Sd\? ]]ypwd-usuf&\}}[kay;/ a,mZeowdau,lZemwpf&m&Sad om?
taEmt0Dprd dS t0Dpid &JtwGi;f ? txkad '0'wf\? a,mZeowkaA"ar0,lZemwpf&mtjrif&h o
dS nfomjzpfaom? o&D&H uk,
d o
f nf? edAwd Ny/D oDoH OK; acgif;onf? ,m0 uPouvad wmem;tacgif;wdik f
atmif? 0g-em;wGi;f wdik af tmif? Oy&dtxuf? t,uyvH oHt;dk uif;ok?Yd
yg0dod 0ifNy?D yg'gajcwko
Yd nf? ,m0 a*gyumzrsuw
f idk af tmif? 0gajc
rsupf w
d ikd af tmif? a[|matmufjzpfaom? t,yx0d,H oHajrBu;D ?
y0d|m0ifuek Nf y?D r[mwmvuEy &drmPHBu;D pGmaom xef;yifv;Hk twkid ;f
t&Sn&f adS om? (xef;yifv;Hk Bu;D avmuf&adS om)? t,olvH oHwu
H sio
f nf?
(oHwpH o
Ydk nf)? yprd bdwad wmtaemufbufe&H rH ?S edur w
d mG xGu
f ?
yd|rd ZH ausmtv,fu?dk bdEw
d mG azmufc
JG ? Oa&e&ifjzif?h edur w
d mG
? yk&rd bdw ta&SUbufe&H o
H ?Ydk yg0dod 0ifomG ;Ny?D ty&Htjcm;aom
oHwu
H sio
f nf? 'uP
d bdwad wmvufsmbufe&H rH ?S edur w
d mG ? 'uP
d yHvufsmeHyg;uk?d bdEw
d mG ? 0gryaevuf0eJ yH g;jzif?h edur w
d mG ?

0*f

"ry'bmom#Dum

397

Ow&bdw ajrmufbufe&H o
H ?Ydk yg0dod Ny?D ty&Htjcm;aom oHwu
H sif
onf? Oy&dtxufjzpfaom? uyvawmoH',ft;kd rS? edur w
d mG ? rwuH
OK;xdyu
f ?dk bdEw
d mG azmufc
JG ? ta"mbma*eatmuftzkYd jzif?h edur w
d mG ?
t,yx0oHajrBu;D xJo?Ydk yg0do/d {0Hodv
Yk Qi?f aomxkad '0'wfonf?
wwxkt
d 0Dpid &J? edpa vm0vIy&f mS ;jcif;r&So
d nfom? ([kwmG )? ypd
usu&f Ny/D bduL wko
Yd nf? ]]{wuH rQtwdik ;f t&Sn&f adS om? XmeHt&yf
ok?Yd tm*paEmvmaom? a'0'awmonf? owm&Hud?k '|KH iSm? 0g
ud?k tvbdwmG 0r&rlomvQi?f yx0od?Yk y0da|m0ifNy?D yx0 y0da|majrrsdKNyD?}} wdod?Yk uxHuk?d ork|mayokH jzpfapukeNf y/D owmonf?
]]bdua 0 a'0'awmonf? 'gae0? r,digbk&m;? ty&ZdwmG
jypfrmS ;? yx0od?Yk e yg0dod 0ifonfr[kwaf o;? ykaAy-d vnf;? y0da|ma,00ifczhJ ;l onfom?}} wdod?Yk 0wGm? [w&d mZumavqifrif;
jzpf&mtcg? r*rVl H vrf;c&D; awGa0aeaom? 0grsupf v
d nf vrf;rSm;
aeaom? yk&o
d H uk?d ormaowGmoufom&m &ap? twaem
\? yd| ausmuke;f ok?Yd tma&maywGmwufa&mufap? 0gwif? acrEH
ab;wd\
Yk uke&f m t&yfo?Ykd 0g-ab;uif;&m t&yfo?Ydk ygydwa&muf
apaom qifrif;\? ykezef? wduw
K H 3Burd ?f tm*Emvm? t*|mae
tpG,\
f tzsm;t&yfvnf;aumif;? rZdr|maetpG,\
f tv,ft&yf
vnf;aumif;? rlavtpG,\
f t&if;vnf;aumif;? wd {0Hok?Yd 'aE
tpG,w
f u
Ydk ?kd qdEw
d mG jzwfNy;D ? wwd,0ga&3cgajrmuftBurd f ? r[myk&o
d a,mufsm;jrwfjzpfaom bk&m;tavmif;qifrif;\? puKyxH
rsupf \
d vrf;aMumif;uk?d 0grsupf jd rifavmuf&mt&yfu?kd twdur E
ausmv
f eG af om? wxkad ,mufsm;\? yx0od?Yk y0d|bm0H0ifonf\
acrE/H / cD,Ed {w Oy'0lyo*g'a,mwd acarm(eDwdokw-334)?
acarm {0 acrE?H (wpfenf;) b, cD,eH acarm? acarm+taEm y&dapa'g ,mwd acrEH-ab;ukefjcif;tykdif;tjcm;&Sdaomt&yf?-oD#Dopf-2
130/

398

"ry'bmom#Dum

,ru

tjzpfu?dk 'DaywkH jyawmfrjl cif;iSm?


tuwk aygo edpH 0d0&'daem?
oAH ap yx0 'Zm ae0 eH tbd&m"a,/
tuwkolwpfyg;wkdY jyKtyfz;l aom aus;Zl;ukd rodwwfaom?
edpH tNr?J 0d0&'daem&ayguf&vrf;uko
d m Munfw
h wfaom? aygo
a,mufsm;tm;? oAH tvk;H pkaH om? yx0ajruk?d ap(yd) 'Zmtu,f
rlvnf; ay;OK;awmh? ({0H a'aEmydodkYay;ygaomfvnf;?) eHxkd
a,mufsm;uk?d ae0 tbd&m"a,rESpo
f ufapEkid &f m? 0grMunfvif r&Tif
]]oAH ap yx0 'Zmwd oapyd...ouvH pu0wd& ZH rH
ysapEkid &f m/ ]]oA
0g ye r[myx0 y&d0awwGm yxa0gZH 'a',s(Zm.|-1 340)}}[laom
tzGiu
fh dk Munf
h yx0t& XmEsLypm&tm;jzihf pMumrif;tjzpfEiS fh ajrqDajrvTm
ajrMoZmukd,l/

wd-odaYk om? 'H ZmwuHud?k uaxwGmNy;D ? ykeydwpfzef


vnf;? wax0xkt
Yd wlyif? uxm,pum;onf? ork|w
d m,jzpfv
aomf? cE0d g'dbal wcE0D g'D&aohjzpfjzpfcahJ om? twed rdrd ? ty&Z-d
wGmjypfrSm;cJh? uvmAk&mZblwuvmAkrif;jzpf jzpfcJhaom?
wxkad '0'wf\? yx0od?Yk y0d|bm0Huk?d 'DaywkH jyawmfrjl cif;iSm?
cE0d g'dZmwuZmwfuv
dk nf;aumif;? plV"rygvblawplV"rygvjzpf
jzpfcahJ om? twed ? ty&Zw
d mG ? r[mywmy&mZblwr[mywmyrif;jzpfjzpfcahJ om? wxkad '0'wf\? yx0 -ok?Yd y0d|bm0Huk?d 'Daywk-H iSm? plV"rygvZmwuZmwfuv
dk nf;aumif;? uaxod/
yequf? a'0'awonf? yx0ok?Yd y0da|0ifvaomf? r[mZaemonf? [|wka|m&Tiv
f ef;ESpo
f ufonf? ([kwmG )? "Zy#muu'vda,mwHceG f ukum ;iSuaf ysmyifwu
Ydk ?dk OmaywGmpku
d x
f al p?
ykPC
a#a&jzifjh ynfah om tk;d wdu
Yk ?kd XaywGmwnfxm;? ]]aemigwkYd
\? 0g-wkrYd mS ? vmbmvmbfwo
Ydk nf? (a[mEd) 0wjzpfavukepf w
G um;?}}

0*f

"ry'bmom#Dum

399

wdokaYd jym? r[EH Bu;D pGmaom? qPHyGo


J bifu?dk tEkabmwd
cHpm;\/ wrwH xkt
d aMumif;uk?d b*0awmtm;? tma&mapokH ukeNf y/D
b*0gonf? ]]bdua 0 'gae0? a'0'awonf? rawaovaomf?
r[mZaemonf? e wkwdESpo
f ufonf r[kwaf o;? ykaAy-d vnf;?
wkad ,0ESpo
f ufczhJ ;l onfom?}} wd 0wGm? oAZetvk;H pkaH om
vltaygif;onf? 0g-\? tyda ,rcspt
f yfaom? pa@Murf;wrf;aom?
zkaoke&Yf if;aom? Am&mPod,H NrKd U? yd*v
F &an emryd*v
F rnfaom
rif;onf? rawaovaomf? r[mZe\? wk|bm0HESpo
f ufonf\
tjzpfu?dk 'DaywkH iSm?
oaAm Zaem [oad wm yd*aF ve wo raw yp,m a0',E/d
yda,m Ek aw tmo d tuPSaeawm uom wk0H a&m'od 'Gg&ygv/
oaAmtvk;H pkaH om? Zaemvltaygif;uk?d yd*aF vereufrarSmif
aMumifaomrsuv
f ;Hk &Sad om yd*v
F rif;onf? [oad wm-ESyd pf uftyfygNy?D
wo xkyd *d v
F rif;onf? rawaovaomf? yp,m0rf;wGi;f rSmjynhf
0rf;ajrmufryI w
D w
d o
Ydk nf? a0',Ed trsKd ;tzkzH Hk &ifziG
fh ajymaeyguke\
f ?
pk&m'd0d'"mwf tmcsme(ajymjcif;)teufa[m?("mwGw)? yp,m a0',EDw
d
yDwda,m ya0',Ed(Zm.|-2 221) / awoifonf? tuPSaeawm

reufrarSmif aMumifaomrsuv
f ;Hk &Sad om yd*v
F rif;onf? 0guk?d yda,m
cspftyfonf? tmod Ekjzpfoavm? 'Gg&ygvwHcg;apmifh uom
tb,haf Mumif?h wk0H oifonf? a&m'odikad e&oenf;/
e ar yda,m tmod tuPSaeawm bm,mrd ypm*rem, w?
awm *awm [ao,s rpK&mZH aom [oad wm tmae,s yke "/
aruReaf wmfrsK;d onf? tuPSaeawmonf? 0guk?d yda,mcspf
tyfonf? e tmodrjzpfyg? wxkyd *d v
F rif;\? ypm*rem,jyefvm
jcif;rS? bm,mrdaMumufaeyg\? awmvlUjynfr?S *awmoGm;av
ol yd*v
F rif;onf? rpK&mZHaorif;trnf&Muonfh ,rrif;ESihf i&Jxed ;f

400

"ry'bmom#Dum

,ru

taygif;uk?d [ao,sESyd pf uf&m\? [oad wmESyd pf uftyfaom? 0g


tESyd pf ufc&H aom? aomxkad orif;trnf&Muonfh ,rrif;ESihf i&Jxed ;f
taygif;onf? (wpfenf;) aomud?k [oad wmtyfonf? (ormaem
aomf?) ykezef? "vlUjynfo?Ydk tmae,saqmifyv
Ydk u
dk &f m\/
wdodaYk om? 'H yd*v
F ZmwuHuk?d uaxod-Ny/D bduL wko
Yd nf?
owm&Huk?d ]]baE-&m; 'ged-? a'0'awmonf? uk[ tb,f
t&yf? edAa wmjzpfygoenf;?}} wd ykpo
/k ]]bdua 0-wkYd t0Dpd
r[med&a,t0Dpid &JBu;D ? (edAa wmjzpfNy?D )}} wdodrYk ed aYf wmfrNl y/D
]]baE "ypKye b
f 0? wyaEmylyefvsu?f 0dp&dwmG vSnv
hf nf?
ykezef? *EmoGm;? wye|maea,0ylyefaomt&yfomvQif?
edAawmjzpf&NyD?}} wdodkY avQmufukefNyD/]]bdua0 tmrtdrf;?
yAZw
d m 0g&Si&f [ef;wko
Yd nfaomfvnf;? a[mE KjzpfMuygap? *[|m
0gtdrf wnfol vl0wfaMumifwo
Ydk nfaomfvnf;? (a[mE K )? yrm'0d[m&daemarhavsmo
h jzifh aeavh&o
dS w
l o
Ydk nf? Ob,wypKye f wrvGef
2wefaom b0? wyEad ,0ylyef&ukeo
f nfom?}} wd 0wGm-? ]]"
wywd ? ay ? 'k*w
*awm}}wd[laom? rH *gxH tm[/
" wywd ayp wywd ygyum&D Ob,w wyw?d
ygyH ar uwEd wywd bda,sm wywd 'k*w
*awm/
ygyum&D-raumif;rIudk jyKoo
l nf? "-ypKye b
f 0? wyw-d ylyef
&\? ayp-wrvGeb
f 0? wyw-d \? Ob,w-ypKye f wrvGef 2wef
aom b0? wyw-d \? ar-igonf? ygyH-raumif;rIu?dk uwH-jyKtyfrd
avpG? wd-okYd awG;? wyw-d \? 'k*w
- 'k*w
o
d ?Ydk *awm-a&muf
onf? (ormaem-aomf?) bda,sm-vGepf mG ? wyw-d \/
ww-xk*d gxm? " wyww
D -d um;? "-avmu? urwyaeeuHaMumifh ylyef&jcif;[laom? (uHudk taMumif;jyK ylyef&jcif;[laom)?

0*f

"ry'bmom#Dum

401

a'grerawe-a'grerQjzih?f (pdwq
f if;&Jjcif;rQjzih)f ? wyw-d ylyef&
\? aypmwd-um;? y&avmau ye-aemufavmuum;? 0g-wrvGef
avmuum;? 0dyguwyaee-tusKd ;aMumifh ylyef&jcif;[laom? (tusKd ;
ukd taMumif;jyK ylyef&jcif;[laom)? twd'gkaPe-tvGef Murf;wrf;
aom? tyg,'kaue-tyg,f qif;&Jjcif;tm;jzih?f (tyg,f jzpfaom
uk,
d q
f if;&Jjcif; pdwq
f if;&Jjcif;tm;jzih)f ? wyw-d \/ ygyum&Dw-d um;?
emeyum&-aom? ygy-uk?d uwm-jyKwwfoo
l nf? wywd pyf?
Ob,wmwd-um;? 0kwy u
ma&e-qkt
d yfNy;D aom tjym;&Sad om? rdem
wyaee-ylyef&jcif;tm;jzih?f Ob,w-ypKye f wrvGef 2wefaom
b0? wywd emr-ylyef&onf rnf\? ygyH arwd-um;? [d-rSef \? aomxkrd aumif;rIudk jyKtyfcNhJ y;D olonf? urwyaee-uHaMumifh ylyef&jcif;
tm;jzih?f (uHudk taMumif;jyK ylyef&jcif;tm;jzih)f ? wyaEm-ylyefvaomf?
wywd pyf? ar-igonf? ygyH-raumif;rIu?dk uwH-jyKtyfrad vpG? wdokYd awG;? wyw-d \? wH-xku
d u
H dk taMumif;jyK ylyef&jcif;onf?
tyrwu-H enf;aomtwkid ;f t&Sn&f adS om? wye-H ylyef&jcif;wnf;? yetzkw
Yd pfyg;um;? 0dyguwyaee-tusdK;aMumifh ylyef&jcif;tm;jzih?f (tusdK;
ukd taMumif;jyK ylyef&jcif;tm;jzih)f ? wyaEm-ylyefvaomf? bda,smvGepf mG ? wyw-d \? 'k*w
- 'k*w
o
d ?Ydk *awm-a&mufonf? ([kwmG )? twdzkaoe-tvGeMf urf;wrf;aom? wyaee-ylyef&jcif;tm;jzih?f twd0,
d tvGet
f uJomvQi?f wyw-d \? wd-wGif *gxmtzGihf tNy;D wnf;/
*gxmy&da,momae-? A[l-wko
Yd nf? aomwmyEm'a,m-wko
Yd nf?
ta[oH-k ukeNf y?D a'oem r[mZe omwdu
m Zmwm-Ny?D wd-
wGif a'0'w0wKtNy;D wnf;/
a'0'w0wKbmom#Dum Ny;D \/

13-okrema'0D0wKbmom#Dum
" eEww
D d rH "ra'oeH owm aZw0ae 0d[&aEm? okrea'0
okrea'0Du?dk tm&A uaxod/
[dcsUJ OK;tH?h om0w,
d H ? a'0oduH aeYpOfaeYwidk ;f ? temxyd@-d
u\? a*a[tdrf ? a'G bduK o[med&[ef;2axmifwo
Ydk nf?
bkE d qGr;f bkO;f ay;uke\
f ? wxmxkt
Yd wl? r[mOygodum,jrwfaom
Oygodumrjzpfaom? 0domcg,\? (a*a[-? a'G bduK o[medwko
Yd nf? bkE d- uke\
f /) om0w,
d H ? a,m a,mtMuiftMuify*k Kd vf
onf? 'geHtvSLuk?d 'gwkumarmay;vSLjcif;iSm tvk&d o
dS nf? a[mwd
\? aom aomxkx
d ydk *k Kd vo
f nf? ObdEH 2a,mufuek af om? awoHxkd
temxydPf 0domcgwk\
Yd ? MoumoHtcGiu
hf ?dk vbdwmG 0&om? 0g
&rSom? ua&mwd\/ u um&Pmtb,ftaMumif;aMumifeh nf;?
]]wkrmS uHwk\
Yd ? 'ge*H vSLzG,0f wKukd pGeBYf uaJ y;urf;&m Xmeok?Yd 0g-tvSL
r@yfodkY? temxyd@daum 0gonfvnf;aumif;? 0domcg 0g
onfvnf;aumif;? tm*wmvmukeo
f avm}} wd ykpw
d mG -? ]]e
tm*wmrvmuke?f }} wdod?Yk 0kawajymtyfaomf? owo[H
'ge*/H / 'D,wDwd 'geH? (vSLzG,0f wK)? 'geH t*,
D wd 0dZ,
D wd {wmwd
'ge*H? 'ge+t*+P? (wpfenf;) 'geH *PSEd {wmwd 'ge*-H tvSLukd cH,&l mXme?
'ge+*[+ud?G -tH#-D 3288/ 'geH tZwd *pwd {wmwd 'ge*-H tvSL\ wnf
&mXme? 'ge+tZ+P? t*o'g ywd|meteuf?-Zm#D-1 78/
temxyd@ad um 0g 0domcg 0g/ / ]]temxyd@ad um 0g 0domcg 0g}}
onf 0gus'Gefwnf;? 0gus'Gef\ Bud,m {u0kpf A[k0kpf 2rsdK;vkH; &SdEkdifonf?
uwm; uHu {u0kpf&Sdygvsuf Bud,mu tpdwfukd iJh A[k0kpfjzpfaevQif
]]t*FgodwocsFm}}wnf;? uwm;uHvnf; {u0kpfjzpf Bud,mvnf; uwm;
uH\0kpftwkdif; taygif;udkiJh {u0kpfjzpfvQif ]]p,modwocFsm}}wnf;?
]]temxyd@ad um 0g 0domcg 0g}}[k uwm;u {u0kp&f adS omfvnf; ]]temxydPf
\ vmjcif; 0domcg\ vmjcif;}}[laom tpdwBf u,
d m 2rsKd ;ukid ahJ om t*Fgodw

0*f

"ry'bmom#Dum

403

wpfoed ;f uk?d 0daZwmG pGev


Yf LS ? uw'gerd jyKtyfaom tvSLudak omf
vnf;? ]]{wH 'geH emrtvSLrnfonf? u b,fvt
dk vSLwJeh nf;?}}
wd? *&[EduJh&JUukef\/ [drSef\? Oabmyd2a,mufvnf;jzpf
ukeaf om? awxkt
d emxydPf 0domcgwko
Yd nf? bduK oC
H &[ef;
taygif;\? kpd tBuKd uu
f v
kd nf;aumif;? tEkp0 u
d udpm ed pavsmuf
ywfaom jyKz,
G u
f pd w
u
Ydk v
dk nf;aumif;? twd0,
d tvGet
f uJomvQi?f
ZmeEd oduek \
f ? awokxkt
d emxydPf 0domcgwko
dY nf? 0dpma&aEok
pDru
H ek v
f aomf? bduL wko
Yd nf? pdw yl H pdwt
f m;avsmpf mG ? 0gpdwBf uKd u?f
bkEd bkO;f ay;&uke\
f / womaMumif?h oaAtvk;H pkaH omvlwo
Ydk nf?
'geHuk?d 'gwkumrmay;vSLjcif;iSm tvd&k u
dS ek o
f nf? (ormemukev
f
aomf?) awxkt
d emxydPf 0domcgwku
Yd ?dk *a[wGm0zdwaf c:om?
*p Ed uke\
f / [dudk um&Pteuf,
l ]](uom-tb,faMumih?f *&[Ed-
ukefoenf;) [d (,om)-tMuifaMumifh? Oabmyd-ukefaom? ay ? bkEdukef\? (wom-xkdaMumihf? *&[Ed-uJh&Jhukef\?) wom-aMumihf? (xkdokdY uJh&JUMu
onf\ tjzpfaMumih)f ? oaA-ukeaf om? ay ?*pE}d }[kvnf; ay;Muao;\/
ocsFmtm;jzihf ]]tm*wm}}[k A[k0kpfjzifh &Sd&onf/ uwm;uHyk'f {u0kpfESihf
xkw
f rsm;pGm &Sv
d suyf gukd Bu,
d mA[k0pk f xkwv
f wfaomcg t*Fgayu qkd
pMu\/ {u0kp[
f k xkwo
f nftrsm; uHuwm;ESifh tvm;wlpmG Bu,
d m{u0kpf
xkwv
f wfaomcg p,mayu qkpd Mu\/ (bk&m;Bu;D -212? 213? upm-upm
bm-5)/
wpfenf; / / uwm;uH 2yk'f 3yk'f 4yk'pf onf&v
dS Qif Bu,
d monf aemuf
qkH;uHuwm;\ vdif0kpftwkdif; &Sd&\? xkdaMumihf tm*wmonf aemufqkH;
uwm;jzpfaom]]0domcg 0g}}\ vdi0f pk t
f wkid ;f wdv
id f {u0kpw
f nf;? ]]temxyd@daum 0g-aumif;? 0domcg 0g-aumif;? tm*wm-vmoavm}}[k ay;?
tm*wmukd ]]tm*awm}}[k vdijf yif ]]temxyd@ad um 0g-onfaomfvnf;?
(tm*awm-avm) 0domcg 0g-onfaomfvnf;? tm*wm-avm}}[kvnf;
ay;Ekdifonf/ ESpfokH;av;yg; uHuwm;ESifh xm;onfht&m Bud,mrSm rSefpGm
aemufzsm; uHuwm;ESifh wljim;vdif0kpf tnDwnf;/ (bk&m;-79)

404

"ry'bmom#Dum

,ru

wdokv
Yd Qi?f 0g-xdak Mumif?h awxkt
d emxydPf 0domcgwko
Yd nf?
twaem twaemrdrd rdr\
d ? Ca&tdrf ? bduL wku
dY ?dk y&d0o
d w
d Hk
jyKpv
k yk af uR; jcif;iSm? e vbEd r&uke/f wawmxdak Mumif?h 0domcg
onf? ]]aumtb,foo
l nf? rr\? Xmaet&m? XwGmwnf?
bduK oC
H H uk?d y&d0o
d
d wd Ek acgjyKpv
k yk af uR;Ekid v
f rd rhf nfenf;?}} wdok?Yd Oy"ma&ED pOf;pm;qifjcifvaomf? ykw
om;\? "Dw&HorD;ud?k
'domG -? wHxko
d m;\orD;uk?d 0g-ajr;rud?k twaem\? Xmae?
Xayodxm;Ny/D omxko
d m;\orD;onf? 0g-ajr;ronf? wmxkd
0domcg\? eda0oaeaetdrf ? bduK oC
H H ud?k y&d0o
d wd\/ temxyd@ad umydonfvnf;? r[mokb'H emrr[mokb'grnfaom? aZ|"Dw&HtBu;D qk;H orD;uk?d (twaem\? Xmae?) Xayodxm;Ny/D om
xkrd [mokb'gonf? bduL eHwk\
Yd ? a0,sm0pH a0,sm0pu?dk (0wfBu;D
0wfi,fu?kd ) ua&mED jyKvsu?f "rH uk?d okPED emvsu?f aomwmyEm
aomwmyefonf? [kwmG ? ywduv
k H vif\ tdro
f ?Ydk t*rmodvdu
k o
f mG ;
Ny/D wawmxkrd aS emuf? plVokb'H plVokb'guk?d (twaem\? Xmae
?) XayodNy/D omydxkpd Vl okb'gonfvnf;? wax0xkrd [mokb'g
twlyif? ua&mED jyKvsu?f aomwmyEm-onf? [kwmG -? ywduv
k -H
od?Yk *wmvdu
k o
f mG ;Ny/D txxkrd S aemuf? okrea'0 emrokrea'0D
rnfaom? ued|"Dw&Hti,fq;Hk orD;uk?d (twaem\? Xmae?) XayodNy/D om yexko
d rk ea'0Donfum;? "r-H uk?d okwmG -? ou'g*grdzvH
ou'g*grdzv
kd o
f ?Ydk ywGma&muf? ukrm&dum0tysKpd ifonfom? [kwmG ?
wxmlayexdt
k ysKd pifwt
Ykd m;avsmaf om? 0g-tysKd pifwrYkd mS jzpfwwf
aom? tzmokaueruse;f rmjcif;onf? (trsKd ;orD;a&m*gonf)? tmwk&mvGepf mG ESyd pf uftyfonf? (wpfenf;) tzmokaue-ruse;f rmjcif;
aMumif?h tmwk&m-emusio
f nf? ([kwmG )? tm[mkyap'H tm[m&\
jywfjcif;uk?d uwGm? ydw&Htazuk?d '|KumrmawGUvko
d nf? [kwmG ?
yaumomayodac:apNy/D aomxdt
k emxydPo
f al X;onf? {uo
wpfcak om? 'gea*vSLzG,0f wKukd pGeBYf uaJ y;urf;&mXme? 0g-tvSLr@yf

0*f

"ry'bmom#Dum

405

? wmxko
d rk ea'0D\? omoeHowif;ud?k okwmG 0Mum;omvQi?f
0g-Mum;vQiMf um;csi;f ? tm*Emvm? ]]tr okraecspo
f rD; okrem
ubmvJ}} wd-ok?Yd tm[-ar;Ny/D omydxko
d rk ea'0Donfvnf;? eH
xdt
k azud?k ]]wmw ued|bmwducspaf rmifav; ubmenf;}} wdok?Yd tm[-Ny/D ]]trcspo
f rD; 0dvyoda,mif,rf;ajymqdo
k avm}}
wd-ajymNy/D ]]ued|bmwduarmifav; e 0dvygrda,mif,rf;ajym
qdo
k nfr[kwyf g?}} wd-okYd ajymNy/D ]]trcspo
f rD; bm,odaMumuf
oavm}} wd-okdYar;NyD/ ]]ued|bmwdu-av; e bm,mrd
raMumufyg?}} wd-okaYd jymNy/D ye-qufOK;th?H {wuH rQavmuf
aom pum;ud?k 0wGma,0ajymqdNk y;D omvQi?f omxdo
k rk ea'0Donf?
umvHaojcif;ud?k 0gaocsed u
f ?kd tumodjyKNy/D aomxdt
k emxydPf
olaX;onf? aomwmyaEmonf? ormaemydaomfvnf;? ao|d"w
D &d
olaX;orD;? OyEa omuHjzpfaomaomuud?k 0g0rf;enf;jcif;ud?k t"d0gaowHk onf;cHjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Edik v
f aomf? "Dwk orD;\?
o&D&udpH uk,
d f jyKxu
dk af omudpu
?dk 0g-rD;oN*K [rf u
I ?kd uma&wGmjyK
ap? a&m'aEmidv
k su?f owK\? oEu
d H od?Yk *Em? ]]*[ywdtdrf
&Sif olaX;Bu;D utb,faMumif?h 'kuD pdwq
f if;&Jjcif;&So
d nf? 'kra em
raumif;aompdw&f o
dS nf? (0rf;enf;onf)? a'grea,m*awm 'k|K raem
tmwd [Dea0'ewm 0g ukpw
d H raem tmwd 'kra em(y#do.H |-1
dS nf? ([kwmG )? a&m'rmaemidv
k su?f
80)? tkrak cgrsuEf mS rsu&f nf&o

tm*awmvmonf? todjzpfoenf;}} wd? 0kawar;awmfrl


tyfaomf? ]]baE-&m; ar\? "DwmorD;jzpfaom? okrea'0Donf?
umvuwmjyKtyfNyD;aom aojcif;&SdygNyD? 0gaooGm;ygNyD?}} wd
tm[/ ]]txxdkodkYjzpfvQif? uomaMumifh? aompod0rf;enf;&
oenf; oaAoH tvH;k pHak omolw\
Ykd ? {uHou
d -H wpfcak omtzd&Yk o
dS nf?
([kwmG )? (wpfenf;) {uHou
d -H wpfxpfcs? 0g-{uef? r&PHao&jcif;onf?
{aum+ tHaom {uHaom? {uHaom+t twDw
d {uHou
d ?H {uHaoma,0

406

"ry'bmom#Dum

,ru

0g {uHou
d ?H (a[mwd) eEkjzpfonfr[kwaf vm}} wd-Ny/D ]]baE

&m; {wHod{Yk uefao&rnfu?kd Zmemrdodyg\? ar\? {0lyg emr


odYk oabm&So
d nfrnfaom? "Dwmonf? [d&Md owyo
rEm t&Suf
taMumufEiS hf jynhpf \
kH ? omxko
d rD;onf? r&PumavaocgeD;tcg?
owowdu?kd ypKy|maywHk a&S;Iwnfapjcif;iSm? toaumED rpGr;f
Edik b
f ?J 0dvyrmema,mif,rf;ajymqdv
k su?f rwmaooGm;ygNy?D awe
xdak Mumif?h ar\? 0g-rSm? teyuH tenf;i,f r[kwaf om? 0grsm;pGm
aom? a'greHpdwq
f if;&Jjcif;onf? OyZw
d jzpf&yg\?}} wd-avQmuf
Ny/D ]]r[mao|dolaX;Bu;D wm,xdo
k rD;onf? utb,fpum;ud?k
uxdwH yeajymqdt
k yfygoenf;}} wd-ar;Ny/D ]]baE t[Honf?
wHxdkorD;udk? ]tr okrae}wdcspforD;okrem[l? tmraEo
ac:vdu
k yf gNy/D txxdo
k aYkd c:&m tcg? rHud?k ]wmw ued|bmwdu
cspaf rmifav; ubmvJ?} wdod?Yk tm[ajymqdyk gNy/D ]]tr-cspo
f rD;
0dvyod-avm}} wd-ar;vdkufNyD/ ]]ued|bmwdu-armifav; e
0dvygrda,mif,rf;ajymqdo
k nf r[kwyf g?}} wd odYk jyefajymygNy/D
]]trcspo
f rD; bm,odaMumufoavm}} wd-ar;ygNy/D ]]ued|bmwdu-av; e bm,mrdraMumufyg?}} wd-odYk jyefajymNy/D {wuH
rQavmufaom pum;ud?k 0wGmNy;D ? umvHud?k tumodjyKygNy?D }}
wd-okYd avQmufNy/D txxdt
k cg? eHxdt
k emxydPo
f al X;ud?k
b*0gonf? ]]r[mao|dolaX;Bu;D aw\? "Dwmonf? e 0dvywd
a,mif,rf;ajymqdo
k nfr[kw?f }} wd tm[/ ]]baE&m; txxdk
odjYk zpfvQi?f uomaMumih?f {0Hod?Yk tm[ajymqdyk goenf;}} wdokaYd r;avQmufNy/D ]]ued|wma,0i,fonf\tjzpfaMumifo
h m? ({0H
od?Yk tm[Ny)D / ued|wma,0gwd w wawm oDvm'd*ak P[d tyuwmf ? *[ywdtdr&f iS o
f <l u,f aw
a,0 ck'u
wma,0?-"r#/D [d-rSe\
\? "Dwmonf? r*zav[dwdjYk zif?h w,moifx
h uf? r[vu
d mBu;D \/
[dcsUJ OK;th?H wGH onf? aomwmyaEmwnf;? aw\? "Dwm yeonf

0*f

"ry'bmom#Dum

407

um;? ou'g*grdeD ou'g*grfwnf;/ omxdo


k rD;onf? r*zav[d
wdjYk zif?h w,mxuf? r[vu
d wmBu;D onf\ tjzpfaMumif?h wHoifu
h ?kd
{0Hod?Yk tm[Ny?D }} wd-rdeaYf wmfrNl y/D ]]baE {0Htwdik ;f rSef
ygoavm {0H baE-'Dvdkvm;bk&m;}} wd-okdY ar;avQmufNyD/
f ,f ol<u,f?}}
]]*[ywd<u,f {0Htwdik ;f rSe\
f ? {0H *[ywd-[kww
wd-Ny/D ]]baE 'ged-? uk[ tb,fbHk ? edAw
m jzpfygoenf;}}
wdodkYar;avQmufNyD/ ]]*[ywd wkodwb0aewkodwmbHk?
(edAw
m jzpfNy)D ?}} wd-okYd rdeaYf wmfrNl y/D ]]baE rr\? "Dwmonf?
"b0? wumeHaqGrsK;d wd\
Yk ? tEa&tv,f? eErmemESpf
ouf0rf;ajrmufvsu?f 0dp&dwmG vSnv
hf nf? awmb0rS? *Emyd
zJomG ;vnf;? 0gajymif;oGm;vnf;? eEe|maea,0ESpo
f uf0rf;
ajrmuf&m bHXk meomvQi?f edAw
m jzpfygNy?D }} wd-Ny/D tx? eHxkd
olaX;ud?k owmonf? ]]*[ywd tmrtdr;f ? *[|m 0gtdrf wnfol
vl0wfaMumifwaYkd omfvnf;jzpfuek af om? yAZw
d m 0g&Si&f [ef;wdaYk omf
vnf;jzpfuek af om? tyrwm emrrarh ravsmo
h w
l rYkd nfonf? "
avmau pb0vnf;aumif;? y&avmau pwrvGeb
f 0 vnf;
aumif;? eEEad ,0ESpo
f uf0rf;ajrmuf &ukeo
f nfom?}} wd-ok?Yd 0wGm? ]]" eEwd ?ay? ok*w
*awm}}wd[laom? rH *gxH tm[/
" eEwd ayp eEwd uwykanm Ob,w eEw?d
yknH ar uwEd eEwd bda,sm eEwd ok*w
*awm/
uwykanm-jyKtyfNy;D aom aumif;rI&o
dS o
l nf? "-ypKye b
f 0?
eEw-d ESpo
f uf&\? ayp-wrvGeb
f 0? eEw-d \? Ob,w-ypKye f
wrvGef 2wefaom b0? eEw-d \? ar-igonf? ykn-H aumif;rIu?dk uwHjyKtyfNy?D wd-okYd awG;? eEw-d \? ok*w-aumif;aom *wdo?Ydk
*awm-a&mufonf? (ormaem-vaomf?) bda,sm-vGepf mG ? eEw-d \/
ww-xk*d gxm? "mwd-um;? " avmau-avmu? ur-

408

"ry'bmom#Dum

,ru

eEaee-uHaMumifh ESpo
f ufjcif;tm;jzih?f (uHudk taMumif;jyK ESpo
f uf
jcif;tm;jzih)f ? eEw-d ESpo
f uf&\? aypmwd-um;? y&avmau-aemuf
avmu? 0g-wrvGeb
f 0? 0dygueEaee-tusKd ;aMumifh ESpo
f uf&jcif;
tm;jzihf? (tusdK;ukdtaMumif;jyK ESpfoufjcif;tm;jzihf)? eEwd-\/
uwykanmwd-um;? emeyum&-txl;xl;aom tjym;&Sdaom?
ykn-aumif;rIu?dk uwm-jyKNy;D olonf? eEwd pyf? Ob,wmwd-um;?
dk u
f ?dk uwH-jyKtyf
"-b0? eEwd pyf? ar-igonf? ukovH-ukov
Nyw
D um;? ar-onf? ygyH-raumif;rIu?dk tuwH-rjyKtyfcw
hJ um;? wdokYd awG;? eEw-d \? y&w-aemufavmu? 0dyguH-tusKd ;uk?d tEkb0aEm-cHpm;&vaomf? eEw-d \/ yknH arwd-um;? "-b0? eEaEm-ESpo
f ufaomyk*Kd vo
f nf? ]]ye}}onf yuE& aZmwuwnf;? ar-onf?
ykn-H aumif;rIu?dk uwH-jyKtyfNyw
D um;? wd-okYd awG;? aomrerawae0-0rf;ajrmuf&jcif;rQjzifo
h mvQi?f ureEe-H uHaMumifh ESpo
f uf
jcif;uk?d (uHudk taMumif;jyK ESpo
f uf&jcif;uk)d ? Oyg'g,-pJ
G ? eEw/d
bda,smwd-um;? 0dygueEaee ye-tusKd ;aMumifh ESpo
f uf&jcif;tm;jzihf
um;? (tusKd ;ukd taMumif;jyK ESpo
f uf&jcif;tm;jzihu
f m;)? yeonf
yuE& yifwnf;? ok*w-aumif;aom *wdo?Ydk *awm-a&mufonf? (orm
aem)? owynmo0aum#da,m-ESpfaygif; 57uka#wkdYywfvHk;
vnf;aumif;? o|d0owo[med-tESpf 6 oef;wkyYd wfv;kH vnf;
ureEaee/ / ]]uHukd+ESpfouf&jcif;tm;jzihf}}[k ray;&? uHukd taMumif;
jyK wpfoufvHk; 0rf;ajrmufESpfouf&jcif;jzpfaomaMumifh ]]uHaMumifh+ESpf
ouf&jcif;tm;jzihf}}[kom ay;&onf? uHonf yuwlyed,ypnf; ESpf
oufjcif;um; yp,kyefwnf;/
ow ?ay? o[med/ / ewfoufonf wkow
d mewfjynf\ touf
wnf;? okrema'0Donf wkow
d mewfjynf jzpfaomaMumifh 0wKaMumif;tvku
d f
wkow
d mewfoufudk jyxm;onf? ]]tEkb0aEm}}[k ykved x
f m;jcif;um; trsm;
twGuf jzpfaomaMumifhwnf;/

0*f

"ry'bmom#Dum

409

aumif;? 'dAo
rw- ewfpnf;pdru
f ?dk tEkb0aEm-cHpm;&onf? ([kwmG ?) wkow
d yka&-wkow
d mewfjynf? twd 0d,-tvGet
f uJomvQi?f
eEw-d \? wd-wGif *gxmtzGit
hf Ny;D wnf;/ *gxmy&da,momae? A[l aomwmyEm'a,m ta[oHk? "ra'oem r[mZe
omwdu
m Zmwm? wd-wGif okrema'0D0wKtNy;D wnf;/
okrema'0D0wKbmom#Dum Ny;D \/

14- a'Go[m,ubduK 0wKbmom#Dum


A[krd apwdA[krd aptp&Sad om? rH "ra'oeHud?k owmonf?
aZw0ae? 0d[&aEmpOf? a'G2yg;ukefaom? o[m,au
oli,fcsi;f jzpfuek af om &[ef;wdu
Yk ?kd tm&A? uaxodNy/D
[dcsUJ OK;tH?h om0w0d godaemom0wNd rKd U aeukeaf om? 0g-om0wd
NrKd Uom;jzpfuek af om? a'G2a,mufuek af om? ukvykwm trsK;d aumif;
om;jzpfuek af om? o[m,umoli,fcsi;f wdo
Yk nf? 0d[m&Hod?Yk *Em-?
owK\? "ra'oeHud?k okwmG em&? umar0wKtmkH umr*kPf
wdu
Yk ?kd y[m,y,fpeG
Yf ? omoaeomoemawmf? 0g-tm;? O&H&ifu?kd
'wGmay;? 0g-tyfE
HS ? omoae omoe O&H 'wGm ed,smawwGm?d mG &[ef;jyK? y 0medig;0gwdyYk wfv;Hk ? tmp&d,yk Zm"r#/D yAZw
,meHq&mOyZm,fw\
Ykd ? oEad utxH? 0odwmG ae? owm&H
jrwfpmG bk&m;ud?k 0god?Yk OyouFrw
d mG ? omoae? "k&H wm0efu?kd
ykpw
d mG ar;avQmuf? 0dyem"k&udv
k nf;aumif;? *E"&k udv
k nf;
aumif;? 0dwm &awmtus,t
f m;jzif?h okwmG emMum;&? wm0a&S;OK;
pGm? {aum&[ef;wpfyg;onf? ]]baE t[Honf? r[vuumav
? yAZad wm&[ef;jyKco
hJ nf? ([kwmG )? *E"&k H ud?k yla&wHk jznfu
h sijhf cif;
iSm? e ou
d mrdrpGr;f Edik af wmhyg? 0dyem"k&H yeudu
k m;? yla&mrd
ygrnf?}} wdodYk avQmuf? ,m0 t&[wmt&[wzv
kd w
f ikd f

410

"ry'bmom#Dum

,ru

atmif? 0dyem"k&H ud?k uxmaywGma[map? Ca#aEmtquf


rjywftm;xkwv
f aomf? 0g,raEmvkv
YH pdu
k x
f w
k f jyKvyk v
f aomf? y#dor'd g[dy#dor'd gav;yg;wdEYk iS ?fh o[wuG? t&[wH od?Yk ygykPd Ny/D
wa&m yetjcm;&[ef;onfum;? ]]t[Hwynfah wmfonf? *E"&k H
ud?k yla&mrdygrnf?}} wdodY k avQmuf? tEkua retpOftm;
jzif?h awyd#uHyd#u3yH[
k al om? Ak'0 peHud?k O*Pw
dS mG oif,
l ? *w*w|maea&muf&m a&muf&m t&yf? "rH ud?k uaxwda[m\? o&bnHtoHjzifh okwe pf onfudk &Gwjf cif;ud?k 0g-toHjzihf &Gwq
f t
dk yfaom
ygVdu?dk (toHaetoHxm;jzifh &Gwjf cif;ud)k ? bPwd&Gwq
f \
dk ? yEH 5
vDuek af om? bduK owmeH&[ef;t&mwdt
Yk m;? (wpfenf;) yEH bduK owmeH&[ef;ig;&mwdt
Yk m;? "rH ygVd t|uxm"ru?kd 0gapaEmqdak p
vsu?f 0gykcYd svsu?f 0dp&wdvSnv
hf nfaexkid \
f / t|m&oEH 18ckuek f
aom? r[m*PmeH*dP
k ;f Bu;D wd\
Yk ? tmp&da,mq&monf? ta[mod
Ny/D bduL wko
Yd nf? owK\? oEad utxHawmf? ur|meHud?k *a[wGm,l? w&tjcm;aom? ax&0dyemudk usiahf qmif
aom ax&f\? 0oe|meHae&mt&yfodkY? *Em-? wxdkax&f\?
Mo0ga'Mo0g'? XwGmwnf? t&[wH od?Yk ywGma&muf? ax&H
ud?k 0Ew
d mG ? ]]owm&Hud?k '|Kumrmzl;jrifjcif;iSm tvd&k u
dS ek o
f nf?
trSjzpfyguke\
f ?}} wd-ok?Yd 0'Ed avQmufuek \
f / axa&monf?
o&bnH/ / bPeH bnH? bPdwAEd 0g bnH? bP+Ps? oa&e+
bnH o&bnH(r#D-183? ygpda,m-452? plbm-131)? a&SUenf;tvkd tab'l
ypm&tm;jzihf uHEiS fh Bu,
d mukd t&rjym;bJ jym;ouJo
h Ydk cJq
G x
dk m;onf? (wpfenf;)
Bu,
d m0daooeMu
H ]]o&bnH-toHjzihf &Gwq
f jdk cif;tm;jzih}f }[k ay;/ o&bnEd oa&e bPeH? o&ban ud& w&*F0wa"mw0w*vdw0wm'Ded
'Gwo
0wmed twd? awok ,H pw?d wH umwkH vbwd? oaAoH y'Ase med
t0demaowGm 0dum&H tuwGm orPomkaye pwk&ae ea,e y0we-H
a,0 vuPmed 0d0&wd?-o'o*F[-14/

0*f

"ry'bmom#Dum

411

]]tm0kaomwdYk *px-oGm;Mu? rr\? 0paeejzif?h owm&Huk?d 0Ew


d mG
Ny;D ? toDwd &Spu
f syd af om? r[maxa&r[max&fwu
Ykd ?kd 0Ex&Scd ;kd
Muavm? ar\? o[m,uaw&rd oli,fcsi;f jzpfaom ax&fuv
kd nf;?
]trSmuHwynfah wmfw\
Ykd ? tmp&da,monf? wkarSt&Sib
f &k m;wdu
Yk ?kd
0Ewd &Scd ;kd vdu
k yf g\?} wdod?Yk 0'xavQmufMuavm?}} wdodYk
rSmMum;? ayaowdapvTw\
f / aw bduL wdo
Yk nf? 0d[m&Hod?Yk *Ema&muf? 0g-vaomf? owm&a0udkvnf;aumif;? toDwd aom?
r[maxa& pwdu
Yk v
kd nf;aumif;? 0Ew
d mG ? *Eu
d aw&usr;f pmudk
ykcYd saomax&f\? 0g-pmcsq&mawmf\? *EH okwE y #d um'dyu&PH 0gapwd
"ma&wDwd *Edaum? *Edaum p+aom+axa&m pmwd *Eduawa&m?-"r#D/

oEu
d H od?Yk *Em-? ]]baE trSmuHwd\
Yk ? tmp&da,monf? wkarS
t&Sib
f &k m;wdu
Yk ?kd 0Ewd &Scd ;kd vdu
k yf g\?}} wdod?Yk 0'Ed avQmufuek \
f /
wa&e ptjcm;aom usr;f pmudk ykcdY saom ax&fonfvnf;? 0g-pmcs
q&mawmfonfvnf;? ]]aomxdo
k ifw\
Ykd q&monf? aum emrtb,f
rnfoenf;}} wdod?Yk 0kawar;tyfaomf? ]]baE wkrmS uHwk\
Yd ?
o[m,ubduK oli,fcsi;f jzpfaom &[ef;ygwnf;?}} wd-ok?Yd 0'E-d
uke\
f / {0Hod?Yk axa&0dyemudk usiahf qmifaomax&fonf? ykeyKeH
xyf? omoeHowif;ud?k y[dPaEydv
Yk aomf? aom bduK xdu
k sr;f *ef
ukd ykcYd saom &[ef;onf? axmuHtenf;i,faom? umvHumvywfv;Hk ?
0g-umvrQ? o[dwmG onf;cH? ty&bma*aemuftzdYk ? o[dwkH
onf;cHjcif;iSm? toaumaEmrpGr;f Edik o
f nf? ([kwmG )? ]]trSmuH-wk\
Yd ?
tmp&da,m-onf? wkarS-wku
Yd ?dk 0Ew-d \?}} wd-ok?Yd 0kawavQmuf
tyfaomf? ]]{aomoifw\
Ykd q&monf? aumtb,foel nf;}} wdokdY? 0wGmar;? ]]wkrSmuHwdkY\? o[m,ubduKygwnf;?}} wdod?Yk 0kaw-aomf? ]]wkarS[d oifwo
Ykd nf? wxdq
k &m\? oEad u?
utb,fusr;f pmud?k O*[w
d H oif,t
l yfoenf; 'DCedum,m'Dok
'DCedum,ftp&So
d nfww
Ykd iG ?f tnwa&mwpfrsKd ;aom? eduma,m

412

"ry'bmom#Dum

,ru

edum,fu?kd (O*[ad wm) uoif,t


l yfoavm wDok 3yHu
k ek af om?
yd#auokyd#uwdw
Yk iG ?f {uHwpfyakH om? yd#uHyd#uuk?d (O*[w
d )H u
avm}} wd-ok?Yd 0wGmar;? 0g-vaomf? ]]pwky' u
d H 4yg'&Sad om?
*gxrd *gxmudak omfvnf;? e Zmemwdrod? yHou
k v
l H yHou
k o
l uFe;f ud?k
*a[wGm,l? yAZw
d umava,0&[ef;jyKNy;D &mtcgyif? t&nH
awmod?Yk y0da|m0ifNy?D A[lrsm;pGmukeaf om? taE0godauteD;ae
wynfw
h u
Ykd ?kd vbd 0w&avNyw
D um;? wxk&d [ef;\? tm*wumavvm&mtcg? r,monf? yOH jyemud?k ykpw
d kH ar;jcif;iSm?
0wdoif\
h ?}} wdod?Yk pdaEod MuNH y/D
txxdkrS? ty&bma*aemuftzdkY? axa&m0dyemusifh
aqmifaom ax&fonf? owm&Huk?d '|HKzl;jrifjcif;iSm? tm*awm<u
vmNy/D o[m,uoli,fcsi;f jzpfaom? ax&ax&f\? oEad u
? ywp0D &Huk?d XaywGmxm;? *Em-? owm&a0ukv
d nf;aumif;?
toDwd aom? r[maxa& pwku
Yd v
kd nf;aumif;? 0Ew
d mG &Scd ;dk Ny;D ?
o[m,uoli,fcsi;f jzpfaomax&f\? 0oe|meHae&mt&yfo?Ydk
ypm*rdjyefvmNy/D txxkt
d cg? aomxku
d sr;f pmykcYd saom ax&fonf?
txk0d yd emusiahf qmifaom ax&f\ (tay:)? 0g-twGu?f 0wH
0wfukd? uma&wGmjyKap? oryrmPHwlrQaom yrmP&Sdaom?
tmoeHae&muk?d *a[wGm,l? ]]yOH jyemuk?d ykp
d mrdar;tH?h }}
wdokYd Mu
H ? edo'D d xkid Nf y/D wo caPxkcd P? owmonf?
]]{o ({aom)&[ef;onf? {0lyH aom? rr\? ykwH om;awmfu?dk
0da[aXwGmnO;f qJ? ed&a,i&J? edAa w,sjzpf&m\?}} wdokYd
jrifawmfr
l ? wo xd&k [ef;? tEkurm,tpOfoem;jcif;aMumif?h
0d[m&pm&duH ausmif;pOfvn
S v
hf nfjcif;uk?d 0g-tm;jzih?f p&aEm 0d,
vSnv
hf nfawmfro
l uJo
h ?Ydk awoHxkad x&fw\
Ydk ? edoEd | meHxdik af e&m
t&yfo?Ydk *Em<uawmfr
l ? ynw0&Ak'g oaecif;xm;tyfaom jrwf

0*f

"ry'bmom#Dum

413

aom bk&m;&Siw
f zYkd Ydk ae&m? edo'D d xkid af wmfrNl y/D [drSe\
f ? ww ww
xdx
k t
kd &yf? edo'D Emxkid u
f ek af om? bduL wdo
kY nf? Ak'g oeHbk&m;&Sif
wdzYk Ykd ae&muk?d ynmaywGm0cif;om? edo'D Ed xkid u
f ek \
f / awexkd
aMumif?h owmonf? yuwdynawa,0yifu,
dk t
f m;jzifh cif;xm;tyf
Ny;D onfomjzpfaom? 0g-e*du
k cif;xm;tyfNy;D onfomvQijf zpfaom?
tmoaeae&m? edo'D d xkid af wmfrNl y/D edoZ acg yexkid af wmfrNl y;D
um;? *Eu
d bduK H usr;f *efukd ykcYd saom &[ef;uk?d yXrZmaeyXrpsmef?
yOH uk?d ykpw
d mG ar;awmfr
l ? wo xkyd pk m ud?k tuxdawrajzqkt
d yf
rajzqkEd idk af omf? 'kw,
d ZmeH'kw,
d psmefu?dk tm' uwGmtpjyK? t|okyd 8yg;vnf;jzpfuek af om? ormywo
D k ormywfwYdk vnf;aumif;?
lyglayok plypsmef tlypsmefwYkd vnf;aumif;? yOH ud?k ykpd Ny/D *E-d
uawa&musr;f pmukd ykcYd saomax&fonf? {urd wpfcak om ykpm ukd
vnf;? uaxwHk ajzqkjd cif;iSm? emoud rpGr;f Edik Nf y/D wa&mtjcm;
aom 0dyemusiahf qmifaomax&fonf? oAH tvk;H pkaH om? wH-xkd
tar;ykpm uk?d uaxodajzqkNd y/D txxdt
k cg? eHxku
d sr;f pmukd ykcYd s
aomax&fu?dk aomwmywrd a*? yO-H uk?d ykp-d Ny/D *Eu
d awa&monf?
uaxwkH ajzqkjd cif;iSm? emoud Ny/D wawmxkrd aS emuf? cDPmo0aw&H ukeNf y;D aom tmoa0g&Sad omax&fu?dk 0g-&[Emax&fu?dk ykp-d Ny/D
axa&m&[Emax&fonf? uaxodajzqkNd y/D owmonf? ]]bduK
&[ef; om"k om"kaumif;aypG aumif;aypG?}} wdok?Yd tbdeEw
d mG
tvGeEf pS o
f ufawmfr
l ? aoora*oyk d <uif;aom r*fwYdk vnf;? y#dyg#d,mtpOftm;jzif?h yO-H uk?d ykp-d Ny/D *Eda umusr;f *efycYdk saom ax&f
onf? 0g-pmcsq&mawmfonf? {urd wpfcak om ykpm ukv
d nf;? uaxwkH
ajzqkjd cif;iSm? emoud Ny?D cDPmoa0gukeNf y;D aom tmoa0g&Sad om
ax&fonf? 0g-&[Emax&fonf? ykpw
d H ykpw
d H ar;tyfwidk ;f ar;tyf
wkid ;f aom ykpm uk?d uaxodajzqkNd y/D owmonf? pwlok 4yg;ukef
aom? Xmaeokyd t&mXmewkYd vnf;? wxk&d [Emax&ftm;? om"k-

414

"ry'bmom#Dum

,ru

um&Hom"k[k jyKtyfaom toHu?kd 0gom"kou


H ?dk t'goday;awmf
rlNy/D wHxko
d m"kac:oHu?dk okwmG Mum;&? bkra 'a0ajr wnfae
aom ewfwu
Ydk ?dk 0g-bkrp ;dk ewfwu
Ydk ?dk tm' uwGmtpjyK? ,m0 jA[avmumjA[mjh ynfwikd af tmif? oAmukeaf om? a'0wm ap0ewf
jA[mwko
Yd nfvnf;aumif;? em*okyPm pe*g; *VKew
f o
Ydk nfvnf;
aumif;? om"kum&Hom"k[k jyKtyfaomtoHu?kd 0gom"kou
H ?dk t'Hok
ay;ukeNf y/D wH om"kum&Hxdo
k m"k[k jyKtyfaomtoHu?dk 0gxko
d m"k
oHu?dk okwmG ? wxku
d sr;f pmykcYd saom ax&f\? taE0godum
ap0teD;aewynfw
h o
Ydk nfvnf;aumif;? o'0d [
d m&daem ptwlae
wynfw
h o
Ydk nfvnf;aumif;? owm&Huk?d OZm,ok uJ&h UJ ukeNf y?D (u)?
]]owm&monf? u emrtb,frnfaom? {wHtrIu?dk uwHjyK
awmfrt
l yfoenf;? udd bmudrk Q? tZmeErodaom? r[vuaw&rax&fBu;D tm;? pwlok ukeaf om? Xmaeokt&mXmewkYd ?
om"kum&Hud?k t'god-Ny?D oAy&d,w"d &tvk;H pkaH om y&d,wfudk
aqmifaom? yEH bduK owmeH&[ef;ig;&mwd\
Yk ? ygarmutBu;D
trSL;jzpfaom? trSmuHwk\
dY ? tmp&d, yeq&mudu
k m;? yoHomrwrd cs;D rGr;f jcif;rQuv
dk nf;? e u&djyKawmfrrl?}} wd-uJ&h UJ ukeNf y/D tx
xkt
d cg? aexku
d sr;f pmykcYd saomax&f\ wynfw
h u
dYk ?dk owmonf?
]]bdua 0 u emrtb,frnfaom? {wHpum;uk?d uaxxajym
qku
d ek o
f enf; }}wd-ok?Yd ykpw
d mG -? wo tawxkt
d aMumif;uk?d
tma&mpdawavQmuftyfaomf? ]]bdua 0 wkrmS uHwk\
Yd ? tmp&da,m
onf? rr\? omoae? bwd,mtcjzif?h *ga0gEGm;wku
dY ?dk &uPo'daomapmifah &SmufoEl iS hf wl\? 0g-ausmif;olEiS hf wl\? r,SH \? ykawm
yeom;awmfonfum;? ,xmkp,
d mtvdt
k m;avsmo
f jzif?h 0g-tvd&k dS
wdik ;f ? yig;rsK;d ukeaf om? a*g&aoEGm;rSjzpfaom t&omwku
dY ?dk y&dbke uomrdo'daomok;H aqmif&aom EGm;ykid &f iS Ef iS hf wl\?}} wd
0wGm-? ]]A[krd ap ?ay? omrn a[mwD}}wd[luek af om? rm

0*f

"ry'bmom#Dum

415

*gxmwdu
Yk ?kd tbmoda[mawmfrNl y/D
A[krd ap oH[w
d bmormaem e wua&m a[mwd ea&m yrawm?
a*gayg0 *ga0g *P,H ya&oH e bm*0g omrn a[mwd/
oH[w
d -H aumif;aompD;yGm;&S&d m oH;k jzmyd#uwf w&m;awmfjrwfu?dk
A[H-k rsm;pGm? 0g-rsm;pGmuk?d bmormaemyd-oif,yl cYdk s a[majymygaomf
vnf;? ea&m-pmwwfayawmf yk*Kd vaf usmo
f nf? yrawm-bm0emrI
rjyK,iG ;f aygh arhavsmo
h nf? ([kwmG -jzpf? 0g-jzpfjcif;aMumif?h ) wua&mxkw
d &m;udk jyKusiw
fh wfoo
l nf? 0g-xkt
d edpm 'dreodum&ukd jyKusiw
hf wf
olonf? ap e a[mwd-tu,f rjzpft?hH ya&oH-wpfyg;aom EGm;&Sif
wk\
Yd ? *ga0g-EGm;wku
Yd ?dk *P,H (*P,aEm)-a&wGux
f ed ;f ausmif;aom?
a*gayg-tcpm;EGm;ausmif;om;onf? (a*g&o-EGm;rSjzpfaom 5 rsKd ;
aom t&om\?) bm*0g-tzk&Yd o
dS nf? e a[mwd 0-rjzpfEidk o
f uJo
h ?Ydk
({0H-twl?) omrn-orP\ jzpfaMumif; aumif;aom psmef r*f
zkv
d w
f &m;\? bm*0g-tzk&Yd o
dS nf? e a[mwd-rjzpf/
tyrd ap oH[w
d bmormaem "r a[mwd tEk"rpm&D?
&m* a'go y[m, arm[H oryZ maem ok0rd w
k p ad wm/
tEkyg',
d maem " 0g [k&H 0g o bm*0g omrn a[mwd/
oH[w
d -H aumif;aompD;yGm;&S&d m oH;k jzmyd#uwf w&m;awmfjrwfu?dk
tyH- tenf;i,f? 0g-uk?d bmormaemyd-oif,yl cYdk s a[majymygaomf
vnf;? "r-avmukw& mw&m;uk;d yg;tm;? tEk"rpm&D-avsmaf om
ykAb
m*tusiu
hf dk usiafh vh&o
dS nf? 0g-avsmaf om oDvjzLpif "kwif
wpfcef; ur|mef;ukd usiafh vh&o
dS nf? ap a[mwd-tu,f jzpft?hH
({0Howd-okYd jzpfvaomf?) &m*-&m*ukv
d nf;aumif;? a'go-a'go
ukv
d nf;aumif;? arm[-arm[ukv
d nf;aumif;? y[m,-y,fpeG
Yf ?
oryZ maem-odxu
dk af om 'kuo
pmw&m;wku
Yd dk aumif;pGm tjym;tm;
jzihf odonf? ok0rd w
k p ad wm-udavomwkrYd S aumif;pGm vGwaf ompdwf

416

"ry'bmom#Dum

,ru

&So
d nf? ([kwmG -jzpf?) " 0g-ypKye cf Em tm,we "mwfvnf;
aumif;? [k&H 0g-[kdwrvGef cEm tm,we"mwfvnf;aumif;?
(wpfenf;) " 0g-tZwc Em tm,we "mwfvnf;aumif;? [k&H
0g-Am[d&cEm tm,we "mwfvnf;aumif;? tEkyg'd,maem-wPSm
'd|w
d jYdk zihf rpJv
G rf;aom? o (aom)-xk&d [Emyk*Kd vo
f nf? omrnorP\jzpfaMumif; aumif;aom r*frS jzpfvm&onfh av;0aom zkv
d f
ig;yg;aom "ruE m \? bm*0g-tzk&Yd o
dS nf? a[mwd-jzpf\/
ww-xk*d gxmwkYd ? oH[w
d Ed- oH[w
d [
H al om? {wH-trnfonf?
awyd#u-3yHak om yd#u[laom? 0g-yd#u3yH[
k al om? Ak'0 pebk&m;pum;awmf\? emrH-trnfwnf;? wH-xkyd #d u3yHu
k ?dk tmp&da,q&mwko
Yd ?Ydk OyouFrw
d mG -csO;f uyfNy;D ? O*Pw
dS mG -oif,Nl y;D ? A[kr-d
rsm;pGmukv
d nf;? ya&oH-olwpfyg;wkt
Yd m;? bmormaem-("ruxdu
tjzpfjzif)h a[majymaomfvnf;aumif;? 0gapaEm-("rmp&d,tjzpfjzih)f
ykcYd saomfvnf;aumif;? wH "rH- xkyd #d u3&yf w&m;jrwfu?dk okwmG -em
,lavhusuf aqmif&u
G Nf y;D ? um&aue-jyKusiw
fh wfaom? yk*a veyk*dKvfonf? ,H-tMuiftusifhukd? uwAH-jyKoifhjyKxkduf\? wua&mxdt
k usiu
fh dk jyKusiw
fh wfoo
l nf? ap e a[mwd-rjzpft?hH *gxm ]]ap}}ukd
jzpfoif
h ,lay;onf? ukuK #-Muuf\? yuy[&Prwr-d tawmif
cwf&m umvrQvnf;? tedpm'd0aoe-tedpponfwkdY\tpGrf;jzihf?
a,medaom-oifah omtaMumif;tm;jzih?f reodum&H- pdwf xm;rIu?dk
oH[w
d /H / ]]orm+[dwH ywdyg'sH ,mwd oH[w
d -H aumif;pGm odaptyf
aom pD;yGm;&Sad om yd#u3yk(H axmr? |jyK)? [dawe+o[ oH0wwd oH0Zd w
d
+[dwH {wmwd 0g oH[w
d -H pD;yGm;ESiw
fh uGjzpfaom yd#u3yk?H 0g-pD;yGm;&Sad om
yd#u3ykH("r#D)? yxryg'onf ]]Z-w-Z-*-*}}[k OayE0Zd&myg'jzpfaom
aMumifh ed*[dwfacs ]]oH[dw}}[k &Sdaomfvnf; yk'f&if;rSm ]]oH[dwH}}[k 'kwd
,Eyk'fwnf;/

0*f

"ry'bmom#Dum

417

0g-ESv;kH oGi;f rIu?dk ap ey0aww-d rjzpfapth?H {aom-yk*Kd vo


f nf? bm*D
a[mwd e a[mwdwYdk pyf? ,xm emr-Oyrmrnfonfum;? 'd0oHwpfaeYywfv;kH ? bwd,m-tcjzih?f b&wd uruma& {wm,mwd bwdYd ?dk &uaEmtvkyform;wkdYukd arG;jrLaMumif; jzpfaomtc? *ga0g-EGm;wku
apmihaf &Smufaom? 0g-ausmif;aom? a*gayg-EGm;ausmif;om;onf? *ga0g
+ygwd &uww
D d a*gayg? a*g+yg+t? ygawm0-eHeufapmapmyif? (eHeuf
apmapmuyif)? ed&0aooH-t<uif;tuserf &Sad tmif? (EGm;awG rusef
&atmif)? or#pd w
d mG -vufcNH y;D ? om,H-naecsr;f tcg? *a[wGm,lNy;D ? (awmxJrS ,lvmNy;D )? omrdumeH-EGm;&Siw
f t
Ydk m;? ed,smawwGm
(ed,sma'wGm)-tyfEiS ;f Ny;D ? 'd0obwdrwH- wpfaeYtwGuf EGm;ausmif;
crQu?dk *PSmwd ,xm-,l&ouJo
h ?Ydk ye-Asw&d u
d u
f m;? ,xmkp,
d mtMuiftMuiftvkt
d m;jzih?f 0g-tvk&d w
dS idk ;f ? y-5yg;ukeaf om? a*g&aoEGm;rSjzpfaom t&omwku
Yd ?dk y&dbk w
d -kH oH;k pJjG cif;iSm? 0g- oH;k pJcG iG u
hf ?dk e
vbwd ,xm-r&ouJo
h /Ydk {0ar0-UtwlomvQi?f au0vH-omrn
rzuf oufouf? taE0godumeH-teD;aewynfhwkdY\? oEdumtxHr?S 0wy#d0wu&Prw-0wfBu;D 0wfi,fudk jyKjcif;rQ\? bm*Dtzk&Yd o
dS nf? a[mwd-jzpf\? ye-Asw&d u
d u
f m;? omrn-orP\
jzpfaMumif; aumif;aom psmefw&m; r*fzv
dk w
f &m;\? bm*D-tzk&Yd o
dS nf?
e a[mwd-rjzpf/ ye-tzkdYwpfyg;um;? a*gygvaue-EGm;ausmif;om;
ed,smawwGm ed,sma'wGm/ /ed+,w+aP+wGm? eda&S;&Sdaom ,w
"mwfonf y#d'ge (tyfEjHS cif;)teufukd a[m\? wukd 'jyKvQif ]]ed,sma'wGm}}[k
jzpf\? xkad Mumihf ]]ed,smawwGm ed,sma'wGm}}2ygXfv;Hk oifo
h nf(eDw"d mwk309)/
a*g&ao/ / a*gawm+owm+&om a*g&om-EGm;rrS aumif;pGm
jzpfaom t&omwk?Yd a*g&o[lonf ]]cD&H '"d CwH wuH aemeDwH y a*g&om("mef-500)}}ESihftnD (1) EkdY&nf (2) EkdY"rf; ('defcsOf EkdYcsOf) (3) axmywf
(4) &ufwuf ('defcsOf&nf) (5) qDOK; (axmywfpdrf; axmay;)wkdYwnf;/

418

"ry'bmom#Dum

,ru

onf? ed,smwdwmeH(ed,sm'dwmeH)-tyfEiS ;f tyfNy;D ukeaf om? *kE-H EGm;rwkYd


\? a*g&oH-EGm;rSjzpfaom t&omukd? omrdum0-EGm;&SifwkdYonfom?
y&dbkEd ,xm-oHk;aqmif Mu&ukefouJhokdY? wxm-xkdtwl? awexk"d ruxduyk*Kd vo
f nf? 0g-xk"d rmp&d,yk*Kd vo
f nf? uxdw-H a[majym
ykcYd styfaom? wH "rH- xkw
d &m;awmfu?dk okwmG -em,lavhusuf aqmif
&GuNf y;D ? um&uyk*v
m-jyKusiw
hf wfaom yk*Kd vw
f o
Ydk nf? ,xmEko|d -H
tMuiftMuifoeG o
f ifonft
h wkid ;f ? 0g-tMuiftMuifoeG o
f ifonf tm;
avsmpf mG ? y#dyZdw
mG -usiNhf y;D ? aupd-tcsKd Uaomyk*Kd vw
f o
Ydk nf? yXrZmem'De-d yXrpsmeftp&Sad om tusKd ;wko
Yd ?Ydk ygykPEd- a&muf&uke\
f ? aupdwko
Yd nf? 0dyeH-0dyemuk?d 0akwmG -wk;d yGm;apNy;D ? r*zvmed-r*f
zkdvfwkdYokdY? ygykPEd-a&muf&ukef\? a*gPomrdum-EGm;&SifwkdYonf?
a*g&o-EGm;rSjzpfaom t&om\? bm*daem-tzk&Yd u
dS ek o
f nf? a[mEd
0-jzpfuek o
f uJo
h ?Ydk {0H-wl? omrn-orP\ jzpfaMumif; aumif;
aom psmefr*fzv
dk w
f &m;\? bm*daem-tzkUd &Su
d ek o
f nf? a[mEd- uke\
f /
wd-okv
Yd Qi?f owm-jrwfpmG bk&m;onf? uaxodpyf? oDvorE
-oDvESifh jynfph akH om? A[kw
k -rsm;aom okw&Sad om?
yrm'0d[m&daem-arharhavsmah vsmah eavh&adS om? tedpm 'd0aoe-tedp
ponfw\
Ydk tpGr;f jzih?f a,medaom-oifah omtaMumif;tm;jzih?f reoduma&-pdw0f ,fxm;jcif;? 0g-ESv;kH oGi;f jcif;? yrw-arhavsmah om?
bduKaem-&[ef;\? 0g-&[ef;ESihf? 0aoe-pyfojzihf? yXrH *gxH-yXr
omrn/ / ]]oarwDwd oraPm}}t& udavomwku
Yd dk Nird ;f at;ap
Ekid o
f u
l dk orPtppf[k ac:\? ]]orP+bma0g omrnH}}t& xkd orP\
jzpfaMumif;jzpf&m[lonf t&d,mr*f4yg;wnf;? ae&mum; xkdr*f4yg;\
tajccHjzpfaom oDv orm"d 0dyemynmwku
Yd ydk g ,lyg/
bduKaem 0aoe/ / 0oo'gonf ]]tm,wwm-pyfonf\tjzpf}}[l
aom teufukd a[m\? xkdtm,wwmteufukd a[m&m orefukd iJh\?
]]&[ef;\+pyfaom}}[lv?dk jrefrmwku
Yd m; o[m'da,m*teufudk oH;k pJaG vh&\
dS ?
xkdaMumifh ]]&[ef;ESihf+pyf}}[k a0g[m&w ay;&onf/ (|jyK)

0*f

"ry'bmom#Dum

419

*gxmud?k uaxod-a[mawmfrNl y?D 'kv


D -oDvr&Sad om&[ef;\?
0g-ESi?fh 0aoe-pyfojzih?f yXrH *gxH-uk?d e uaxod-a[mawmfro
l nf
d af p ]]'kv
D -aom? A[kw
k r[kw/f a&SU0gusrS yk'rf sm;ukd vku
aom? yrm'0d[m&daem-aom? tedpm 'd0aoe-jzih?f a,medaom-jzih?f reoduma&-? yrw-aom? bduK aem-\? 0aoe-jzih?f yXrH *gxH-uk?d e uaxodYd pfyg;um;? 'kw,
d *gxm-'kw,
d
r[kw}f }[kvnf; ay;Ekid o
f nf/ ye-tzkw
k -enf;aomokw&So
d nfjzpf?
*gxmuk?d uxdwm pyf? tyw

(orme)yd-jzpfaomfvnf;? a,medaom-oifah omtaMumif;tm;jzih?f


reoduma&-pdw0f ,fxm;jcif;? 0g-ESv;kH oGi;f jcif;? urH- tedpm 'dreod
um&trIu?dk ua&mE-jyKaom? um&uyk*v
-jyKusiw
fh wfaom
yk*Kd v\
f ? 0g-ESi?fh 0aoe-pyfojzih?f uxdwm-a[mawmfrt
l yfNy/D
ww-xk'd w
k ,
d *gxm? tyrd apwd-um;? axmuH-tenf;i,fu?dk
{u0*'0dG *rwr-d wpf0*f ESp0f *frQuv
dk nf;? bmormaempyf? "r
a[mwd tEk"rpm&Dw-d um;? twH- teuft"dym ,fu?dk 0g-tusKd ;uk?d
tnm,-odvnf;aumif;? "rH- ygVdu?dk 0g-taMumif;uk?d tnm,-od
vnf;aumif;? e0avmukw& "r-9yg;aom avmukw& mw&m;
tm;? tEkyl -H avsmaf om? "rH- tusiu
hf ?dk ykAb
m*y#dy'gocFgwH-a&SUtzkYd
jzpfaom tusi[
fh k qkt
d yfaom? pwkyg&do'k "d w
k *Ftokbur|mem'dab'H-4yg;aom yg&do'k o
d v
D "kwif tokbur|mef;tp&Sad om
tjym;&Sad om tusiu
fh ?dk p&aEm-usio
fh nf? ([kwmG - ?) tEk"rpm&Davmukw&mw&m;9yg;tm; avsmfaom tusihfukd usifhavh&Sdonf?
a[mwd-jzpf\/ aom-xkyd *k Kd vo
f nf? (ykAb
m*y#dy'gtusiu
hf dk usiafh e
aom xkyd *k Kd vo
f nf)? tZ taZ0-,aeY ,aeYyif? (y#d0Zd d mrd-xk;d
xGi;f od&awmht?hH ) wd-ok?Yd y#da0"H-xk;d xGi;f odwwfaom Pf
uk?d tmucFaEm-arQmv
f ihaf wmifw
h vsu?f 0dp&wd-vSnv
hf nfaexkid \
f ?
aom-xkyd *k Kd vo
f nf? (y#da0"ukd ajrm v
f ifv
h suf vSnv
hf nfaomyk*Kd vf

420

"ry'bmom#Dum

,ru

onf)? rm, ormy#dywd,


m-aumif;aom tusijhf zih?f &m*&m*ukv
d nf;aumif;? a'go-a'goukv
d nf;aumif;? arm[-arm[ukd
vnf;aumif;? y[m,-y,fpeG
Yf ? orm-aumif;aom? 0g-oifah om?
a[wkem-taMumif;jzif?h ea,e-enf;vrf;jzih?f y&dZmedwaA-odxu
dk u
f ek f
aom? "ar-'kuo
pmw&m;wku
Yd ?dk y&dZmeaEm-ykid ;f jcm;odvsu?f w'*F0dur e orkap'y#dy
'de
d &P0drw
k eD -H w'*F0rd w
k d 0dur e 0drw
k d
orkap'0drw
k d y#dy'd0 rd w
k d ed&P0drw
k w
d \
Ykd ? 0aoe-tpGr;f jzif?h
0g-tjym;tm;jzih?f ok0rd w
k p ad wm-aumif;pGm vGwaf om pdw&f o
dS nf?
([kwmG -?) tEkyg'd,maem pyf? tEkyg'd,maem " 0g [k&H 0gwdum;? "avmu-y&avmuy&d,myEm-ypKye af vmu wrvGef
avmu tusKH ;0ifuek af om? cEm,we"mwka,m 0g-cEm tm,we
"mwfwu
Ydk v
dk nf;aumif;? tZwu
d Am[d&m-tZwu
d Am[d&jzpfuek f
aom? cEm,we"mwka,m 0g-cEm tm,we "mwfwu
Ydk v
dk nf;aumif;?
pwl[-d 4yg;ukeaf om? Oyg'gae[d-Oyg'gefwjYdk zih?f tEkyg'd,aEm-rpJv
G rf;
onf? 0g-rpJv
G rf;onf\tjzpfaMumif?h a[wkrE0ad ooe? r[mcDPmoa0g-jrwfaom &[Emonf? ([kwmG -?) r*ocFgw-r*f[k qkt
d yf
w'*F?ay?pdawm/ / ok0drkwH+pdwH ,mwd ok0drkwpdawm? ur|mef;
yGm;rsm;rI r[mukokdvfpdwfonf w'*F0drkwd rnf\? &m*ponfESihf r,SOf
aomaMumifh xku
d o
k v
dk f tpdwt
f ykid ;f jzihf xkt
d ukov
dk t
f pdwt
f ykid ;f rS vGwaf om
pdwrf nf\? psmefw&m;onf 0dur e 0drw
k rd nf\? ]]psmefravQmorQ tawmfMum
atmif tukov
dk u
f dk y,fcmG Ekid af ompdw}f }[lv?dk r*fonf orkap'0drw
k rd nf\?
]]qkdif&mudavomwkdYukd t<uif;r&Sdatmif jzwfEkdifaompdwf}}[lvkd? zkdvfonf
y#dy'd0drkwdrnf\? ]]r*fonf y,ftyfNyD;aom udavomwkdYukd xyf Nidrf;
at;apEkdifaompdwf}}[lvkd? Oyrm-rD;Nidrf;NyD;aom ae&m0,f at;atmif a&jzifh
xyf Nird ;f ouJo
h w
Ydk nf;? edAm efum; udavomtm;vH;k 'kut
m;vH;k rS vGwaf om
aMumifh ed&P0drkwd rnf\? xkd0drkwdig;yg;jzihf tqifhqifhvGwfaom pdwf
&Sdolukd ]]ok0drkwpdwyk*dKvf}}[k ac:onf/
r*ocFgw/ / ]]orP+bma0g omrnH}}ESit
fh nD udavomwku
Yd kd

0*f

"ry'bmom#Dum

421

aom? omrn-orP\jzpfaMumif; aumif;aomw&m;\? 0aoetpGr;f aMumif?h tm*w-vmaom? zvomrn ap0-zkv


d [
f al om
omrn\ vnf;aumif;? ytaou"ruE
-5yg;aom taou
"r*P
k [
f al om? omrn p-omrn\vnf;aumif;? a&S;pmtkyrf sm;
Yd o
dS nf? a[mwdomrno'g yg\? rygvQif vku
d af y;/ bm*0g-tzk&
\? wd-ok?Yd &weula#e-&wemtxGwjf zih?f t*g&-tdr\
f ? ul#-H
txGwu
f ?dk *PSmwd 0d,-,louJo
h ?Ydk (wxm-wl?) t&[awe-t&[w
zkv
d jf zih?f a'oem,-a'oemawmf\? ul#-H txGwu
f ?dk *PS-d ,lawmfrNl y?D
wd-*gxmtzGit
hf Ny;D wnf;/ *gxmy&da,momae- ?ay? ta[mod?
wd-a'Go[m,ubduK 0wK tNy;D wnf;/

a'Go[m,ubduK 0wKbmom#Dum Ny;D \/


,ru0*fbmom#Dum Ny;D \/
Nidrf;apEkdifaom orPtppf\ jzpfaMumif;jzpf&m[lonf udavomwkdYukd Nidrf;
Ekdif owfEkdifaom r*fav;yg;wnf;? xkdaMumifh ]]r*ocFgw}}[k omrn
t&ukd okyjf yonf/
zv ?ay? cE/ / zkdvf4yg;onfvnf;aumif; oDvuE orm"duE
ynmuE 0drkwduE 0drkwdP'euE[laom w&m;5yg;onfvnf;
aumif; xkrd *frS vmaomaMumifh omrntrnf &Ekid \
f ? xko
d Ydk trnf&&m
taMumif;r*f\ omrntrnfudk wifpm;aom um&Plypm&trnf[k rSwaf p
vk
d ]]0aoe tm*w ?ay? omrn p}}[k rdeo
Yf nf/

rSwzf ,
G t
f u&mpOf
yk'ftpOf

pmrsufESm

t
tuw
tu&rSo aw
t*g&d,blwm
tp&d
tpm,duH
tZmo,0aoe
tnw&m a'0wm
tnaMw0 bduK oC
H m
t|u&DorwH
tam
twem?ay?tumod
twKyw

tawudpbm0H
t"d|mod
t'du
m
t'daum
t"drwodaea[em
te*ged
teyg,deD
terw*o
tevuF&w
d mG
temxyd@daue
temxyd@ad um 0g --0domcg 0g
tedaArwdubm0H

134
390
300
388
53
17
327
380
298
7
9
308
81
104
280
52
15
369
111
33
226
11
402
104

yk'ftpOf

pmrsufESm

tEkurH
tEk*pwd
tEkZmwykwm
tEkyg,deD
tEky,
d H
tEkykAduxH
tEkAse *g[H
tEkoE
tEk&rmaem
taemww'[awm
taEm0H emarw
tyPwu
d bm0H
ty&my&H
tykAH tp&drH
taygkum
tjynhftpkHvkdufay;ykH
tA[d
tb0d
tbdnm
tbdaou...r*Favok
trwH y'H
trSm
t,H ukrma&m ye
t&[wH
t&d,"eH
t0Dprd [med&,oEmayg

121
77
350
111
358
18
197
63
319
138
33
239
47
71
366
6
95
141
326
308
221
31
372
78
315
342

0*f
yk'ftpOf

"ry'bmom#Dum
pmrsufESm

t
toDwd,m
tokbawm yEH
tom;0ga&m*g--aoG;tm;enf;a&m*g
t[mod
t[darcvm,
t[k0rao
tm
tmaum#dwypm --aum#daw[d
tm*EKubwH
tm'De0H
tma'oemyg#d[m&d,mEkomoed,m
tmA'y#dA'o[m,umed
tmbdormpm&duH
tm,mpd"ra'oaem
tm,kwa um
tm,kocFga&m
tmk,S
tmoeE&u
d m,
tmo0geH c,m
tmoa0[d
tmoD0ad o

216
12
202
80
127
373
389

113
349
19
383
235
166
230
271
351
229
155
327
229
372

423

yk'ftpOf

pmrsufESm

wwm ,
'ged aw uxH
&d,myax[d
Ea*gyum
O
OuPad wm
Oum[d "m&d,rmem[d
OauyeD,urH
OZm,ok
O'u0ga&m
O'ebm0ywd
O'ae
O'geH
O'gaewGm
Oyudw
u0ga'e
OyZ
OynmwH r*H
Oy|meH
O|meorEH
Oy|meomvm,H
OyKvcd ad w[d auao[d
Oywdam
Oye,SEd
OyE" roaH 0a*g

326
332
28
57
331
122
152
194
138
251
146
268
268
324
220
244
14
262
113
311
236
127
381

424

"ry'bmom#Dum

yk'ftpOf

pmrsufESm

Oyed"m,
Oyed,orw
Oba,w
Ob,w
Ok0a0vH

321
231
92
93
232

{-Mo
{uHou
d H
{upm&du0wH
{uedEm 'H aumvm[vH
{urEH
{x bdua 0gwd
{0H or'rd'H
Mo0'aEm
Mo0g'y#d*g [dum

406
159
154
100
253
72
34
153

u
uukoEH
278
uwmbdeD[ma&m
362
uwduH
242
ueu0drmeH
88
ued|wma,0g
406
uEm&'geH
47
uyP'u
d 0PdAu
,mpumeH280
uyaumyd
368
uA&a*glyH
265
ureEaee
408

yk'ftpOf

u&Pkw& ,
d u&aPe
uvmy*H
uayg
u[H {uykwu

um,a0,sm0#duH
um&ef2rsdK;
um[od
udpH
udr*Fye
ukuKprwH
ukuKp0dN*dK[f
uk#Kr

uk#Krdaum
uk*k
F
ukow
D H
ul#ouMd owm&aPe
aum|*H
aum|m*g&daum
aumPm*raem
aumvdawm
aumord,
H
aum[ane
aumif;jcif;5jzm
c
c@mc@duH
c,0,H y|aywGm

,ru
pmrsufESm

127
261
276
89
87
6
247
333
22
114
114
132
7
391
200
126
262
271
275
237
150
378
310
188
25

0*f

"ry'bmom#Dum

yk'ftpOf

pmrsufESm

cv*H
cvb@*H
ck'u
aom@dum,
acrEH
acVmou0ga'e
*
*E"k&H
*Eu
d aw&
*AygweaboZH
*,moDoH
*a[wGm 0d,
*d&*oraZm
*kPr[wwH
*kVuDVm
a*[Zem
a*[Zaem
a*[rmEkoum
a*[H tZm0oaEa[0
a*[H teuf
a*gayg
a*g&ao

261
261
165
397
374
24
411
133
234
320
237
13
359
192
345
344
21
21
417
417

C-p
C#D,wd
puKyxH
puKygvH

131
88
52

425

yk'ftpOf

pmrsufESm

pwlok tyga,ok
p ye
p& jA[p&d,H
pm&duH p&rmaem
pdwyoma'e
pd&kwm
pkrw
d mG
apwom apawm y&dp
apawm0drw
k
Z
ZZ&w
d m
Zey'uvsmPd,m
Z,okreyky0PH
ZD0Ea0
ZD0w
d oHoa,m
- X

76
52
253
191
85
169
145
329
327

PH
Xaywd

329
263

23
310
49
342
135

w-x
wcFaPm
w acg82
wwd,'d0ao
wMw ok'H
ww wkrSmuH tEa&
wxm &anm...

51
75
311
160
181

426

,ru

"ry'bmom#Dum

yk'ftpOf

pmrsufESm

0dZdw
wm
w'*F?ay?pdawm
w'dwf om0wD
wrwbm0H
w0 y#dA'g
wsm
wm
wmed wmed
wd*g0kwH
wdPH
awe ?ay? orEm*wm
awe [d
awe bDawe
awyd#uH
awolyorwd
axa&m ukrm&H yAmaZod

377
420
6
76
367
313
151
73
288
228
67
315
373
24
126
315

'
'uda Pm'uH
'roape
'aret&
'o0wKum
'ge*H
'ge0wH
'geoH0b
d m*&awm
'daAmZH

299
215
216
304
402
208
351
286

yk'ftpOf

pmrsufESm

'd0o
'dom0godaem
'DydeD
'k*w

'kAK |u
d m
a'0oduH
'Gg&*garm
a'GtoDwdwdukv --o[med
a'Ga,0 udpmed
"
"ruxm
"r*k
"r&mZm rH *gxrm[
"raoemywd
"rmbdora,m
"arm...okcrm0[mwd
"mwkur|meH
"D&H
e
ewdy 0l H
earm
e [d
em*aoeawa&e ye
em&a'g wmyaom

14
55
136
263
148
88
137
12
17
16
51
65
295
86
262
255
171
360
267
72
343
118

0*f
yk'ftpOf

"ry'bmom#Dum
pmrsufESm

ed'H taemurE
edur E
edyg wdwm
edAa umao
edAmya,
edAK wm ?ay? ywd
edru
u
d H
edrm em,dwd
edrdwH
edrw
d * g [H
ed,smawwGm ed,sma'wGm
eda&m"ormywd
edo
H ,H
aeuar tmedoHoH
ae&&m,
y
yumrd
yudu
bwpH onf
ypa0uPrwm
ypmoDowd
yywd|ad we
yEH tp&mowmeH yg#dabma*g
y#d*[
Prwm
y#dru
k m 0
y#d0
d udwad ,m

29
319
369
146
95
223
167
370
43
197
417
290
284
19
226
8
349
200
41
248
322
199
292
133

yk'ftpOf

y#dord' g[d
y#d0g
yXr*grdem
y@KurvodvmoeH
y@Ka&ma*g
yPomvH
ywd|mydwrwduH
ywd|mydwrwuH
y'gEky'duH
y&d pdZ ,
d rmeH
y&d'[dwd
y&dAm ZuyDXuH
y&d,wd"arm
y&d,m'g,
y&d,med
y0wdw0&"rpaum
y&dabm*rwm
y&da,oerwm
y&d0g&med
y&d[&d,rmaem
yvu
ya0PD
yoaEaeae0 pdawe
ygvdawm
ygvdav,suH
ygom'duw&m

427
pmrsufESm

38
329
68
49
80
54
63
65
78
66
215
245
69
44
172
10
199
199
237
222
229
130
168
35
160
321

428
yk'ftpOf

ydwpk m "Dwm,
ydwpk m ykawm
yknBu,
d 0wLok
ykxu
k umav
ykyp w
H
ykA*Frteuf
yk&wrd 0wK
yk&mP'kw,
d u
d m
yka&bwH
yla0e
aywd0doa,
aygu&0H
z-A
zv?ay?cE
zave
Avdy'
AvdA'
AvdA'
Am&mPod,H
Amav
Asmuawm
jA[p&d,H
jA[yl 0d PH
Ad'vrau
Ak'u
akF &m

,ru

"ry'bmom#Dum
pmrsufESm

225
112
53
260
290
68
344
204
14
359
274
307
421
294
62
62
62
58
48
219
317
312
364
219

yk'ftpOf

pmrsufESm

Ak'p uKem
Ak'E & med
Ak'okckrmavm
Ak'0 o
d ,H
aAm"dr@H
b
b@eZmwm
b@euv[0d*[
0d0g'g
bwu0ga'e
bwa0weH
bwd,m
b'0*,
d ukrma&
b'omvrlav
bmowd 0g ua&mwd 0g
bduH
bdum pm&H
bdumpm&a0vm,
bduK aem 0aoe
bda,smaom rwm,
bkZda
blwum,H
abm
abm*or'g
r
rH baE...rH {w'a0gp

83
275
15
102
228
155
156
324
79
417
233
161
75
257
291
30
419
142
55
34
206
205
319

0*f
yk'ftpOf

"ry'bmom#Dum
pmrsufESm

r*ocFgw
421
r|uk@vD
90
rPdr,H
91
r'ad wm umru@aum 331
rEknar0
273
rEkblawm
105
r&Pumav
82
r&Papwem
58
r[Em ed"u
d rk ad ,m
313
r[mukPmormywdawm 82
r[moum&H
8
ra[oum,
8
rm puLeD}wd
34
rmw*F&an0 ema*g
172
rmwmydw[
l d
316
rdpm ouFya *gp&m
305
ar rkp
d od
139
armura*
11
arm[u,H tEkya wm
331
arG;csi;f 7a,muf
112
,
,H aomabx
158
,a'0
330
, edwad Pm yauFm 330
,m*kbwH
133
,mpum
280

yk'ftpOf

429
pmrsufESm

a, "rm a[wkyb
0g}wd
a,e...awEkyouFrd
a,mZeyrmPH
&
&udw
0eoa@
&ZH
kpdw
&werukVm,
v
vuPraE
vmb*yw
m
vmb*,o*yawm
vm,e*H
avmPrv
d ao0ewm,
avm[dwur,H
0
0m
0rmeupm,
0d,rmeH
0mEk*wH o0dCmwH
0PdAu
m
0eywd
0erlvzvmzvH
0,yaw
0m0goH

247
164
287
161
60
40
365
283
149
241
261
117
91
130
256
365
314
280
7
291
9
13

yk'ftpOf

pmrsufESm

0m0goduH
350
0lyem,daum
28
0g'y#0d ga'e
126
0dZmaerk
96
0d&0Ea0
23
0d0pa'g
283
0d0w
d H
176
0duare
223
0dZerwm
200
0daoom"d*arm
265
0d[&wd aem
186
0d[m&pm&duH
56
0k|0am
23
a0P*H
261
a0'emuaEm ?ay? wd 70
a0',Ed
399
a0ae,sAE0geH
83
o
oHudavoH
19
oHCbwH
349
oH[w
d H
416
ou#"k&H
127
ouoma0g
214
ocsrF d
321
opuKuumavm
57

yk'ftpOf

oapet&
oEd| orwm
oEma&wkH
owwH ordwH
ow ?ay? o[med
o'g,
oywD
orP"rH
orm'g,
or[v
k u
d m
oarm"d
oAH ap yx0 'Zm
o&bnH
o&D&udpH
o&D&rHoH
o&D&rvH
ovmubwmed
o[yHou
k VD um
o[aeawm
om"k
omrn
om&? ay? a*gp&m
om&PD,uxH
om&'d|ad em
omvd*AH
om0uyg&rdP

pmrsufESm

216
153
318
179
409
46
133
29
272
209
267
398
410
188
341
341
149
279
50
382
418
303
286
304
258
254

yk'ftpOf

pmrsufESm

om0w,
d H
omoae O&H 'wGm
oduH
od,sod
oku&H om"kem om"k
oku0dyaum
ok*w
okwH a*,sEd
okwy A ak 'g
ok',
d
ok0|k u
d m
ao (5) rsKd ;
aoyPd
ao,sxd'H
aompwd
aomwad ,e
aomw,
d
aomomedu"kw*
aom [d b*0g
aomVo ynm
[
[wpuK
[wurH
['a,e zvdawe
[kwmG edAw
d
tu&mpOfNy;D Ny/D

5
409
318
391
382
37
69
69
88
228
147
390
391
19
348
227
228
184
393
293
47
259
175
135

usr;f Te;f tu&mpOf


tH-2
tH#-D 1
tH#-D 2
tH#-D 3
tH.|-1
tH.|-2
tH.|-3
tEk#u
D m-2
ty.|-1
ty.|-2
tbd.|-1
tbd.|-2
tbd.|-3
tr&
tr&#D
tvuFm#D
O'ge.|
ucFgr[m#D
upm
upmbm
upn;f
uy'K r
ulr[med
ausmef *D H

t*Fw
k & ygVd ('k)
t*Fw
k & #Dum (y)
t*Fw
k & #Dum ('k)
t*Fw
k & #Dum (w)
t*Fw
k & t|uxm (y)
t*Fw
k & t|uxm ('k)
t*Fw
k & t|uxm (w)
0db*FtEk#u
D m
ty'get|uxm (y)
ty'get|uxm ('k)
t|omvdet
D |uxm
oarm[0daem'eDt|uxm
yyu&Pt|uxm
nAmilAnuAsnM nAm ko:
mherivvek AyxIk A

okaAm"mvuFm&#Dum
O'get|uxm
ucFga,mZemr[m#Dum
upm,eom&
upm,eom&bmom#Dum
upn;f o'gBu;D ygXf
dk pdum:sMk tAiBDAnm

yckuL okwrf [m0ged,opf


ausmaf tmifpx
H m; t|omvDe*D Pd

0*f

"ry'bmom#Dum
ck-1
ck-2
ck-4
ck-5
ck-7
ck-8
ck'u
.|
*VKef
*Em#D
*rD& w
p&d,m.|
pvif;*Pd
plVed
plbm
Zm#D
Zm.|-1
Zm.|-2
Zm.|-3
Zm.|-6
|jyK
awmifaygufed
xly0Ho
ax&.|-1
ax&.|-2
axmr
'D-1

433

ck'u
ygX?"ry'?O'ge?wd0w
k u
?ow
k e yd gwygVd
0drme0wK?ayw0wK?ax&*gxm?ax&D*gxmygVd
ty'ge('k)?Ak'0 o
H ?p&d,myd#uygVd
ZmwuygVd(y)
r[meda'oygVd
plVeda'oygVd
ck'u
ygXt|uxm
*VKeyf syH gXf
*Emb&P#Dum
*rD& we,
d mr0doZem
p&d,myd#ut|uxm
pvif;0denf;*Pdo
pf
plVeda'oygVd
plV0gbmom#Dum
Zmwu#Dum
Zmwut|uxm (y)
Zmwut|uxm ('k)
Zmwut|uxm (w)
Zmwut|uxm (q)
t|uxmtajcjyK
awmifayguftbd"mefe
d ,
xly0HoygVd
ax&*gxmt|uxm (y)
ax&*gxmt|uxm ('k)
dtommhAiniD:sMk tAiBDAnm

oDvuE0 *ygVd

434

"ry'bmom#Dum
'D-2
'D#-D 2
'D#-D 3
'D.|-1
'D.|-2
'D.|-3
"mygwdu
k f
"mef
"mef#D
"mefeo
d pf
"mwGw
"m'D
"r#D
"r.|*H
"r.|-2
"ra,m
ed'D
eda'
edom#D
eDw"d mwk
eDwyd '
eDwo
d w
k
eD"med
eD"med
eDy'ed

,ru

r[m0*ygVd
r[m0*#u
D m
ygxdu0*#u
D m
oDvuE0 *t|uxm
r[m0*t|uxm
ygxdu0*t|uxm
o'ew
D "d mwkrmvmudk ygPde,
D "mwkygXESihf
wdu
k q
f ikd af vhvmjcif;
tbd"mey'yD u
d m
tbd"mey'yD u
d m#Dum
tbd"mefe
d ,opf
"mwGwo
*F[
"mwkyp,'DyeD
"ry'r[m#Dum
"ry't|uxm*Pd
"ry't|uxm ('k)
"ry'a,mZem
edw
k 'd yD eD
okwe ad 'o
edw
k o
d m&rLom#Dum
o'ew
D "d mwkrmvm
o'ew
D yd 'rmvm
o'ew
D o
d w
k r mvm
o'ew
D "d mwkrmvmed,
o'ew
D "d mwkrmvmed,
o'ew
D yd 'rmvmed,

0*f

"ry'bmom#Dum
eDbm
eDa,m
aewd0 d
y#d*H
y#do|H -1
y#do|H -2
y'Df
yg
ygpda,m
ygwdy'w
ygaxbm
yg&ma,m
ayw.|
ykjH yaq;"mef
Am
Am*H
Am#D
Ak'0 .H |
aAm"d0o
H
bk&m;Bu;D
ab'pdEm
ab'bm#D
r-1
r-3
rCa'0
r#D-2

t|omvdeDbmom#Dum
t|omvdeaD ,mZemygXf
aewd0 b
d m0deD
y#dord' gr*|uxm*Pyd '
y#dord' gr*t|uxm (y)
y#dord' gr*t|uxm ('k)
y&rw'yD eD
pAcifnIyyArfm

ygpdwsm'da,mZem
ygwdarmuy'wtEk0Pem
okwyf gax,sbmom#Dum
yg&mZduPfa,mZemygXf
ayw0wKt|uxm
t&Sief m*odef ykjH yaq;tbd"mef
Amvm0wm&
Amvm0wm&*Pdy 'w0ed pd ,

Amvm0wm&#Dum
Ak'0 o
H t|uxm
aAm"d0o
H ygVd
bk&m;Bu;D ed,H
o'wa b'pdEm
o'wa b'pdEm bmom#Dum
rlvyPmoygVd
Oy&dyPmoygVd
rCa'0vuFmopf
rlvyPmo#Dum ('k)

435

436

"ry'bmom#Dum
r#D-3
r.|-1
r.|-3
r.|-4
rPd-1
rPd-2
r"k
r[med
r[med.|
r[mAk
r[m0Ho
r[mod
rlv#D-1
rlv#D-2
rk;d xdr[med
arm*f
arm*fe-d 1
arm*fe-d 2
arm*fyH
arm*fy#H D
NrKd UeD*H
jref"mef
jref"mefcsKyf
l
l#D
l#eD o
d pf

rZrd yPmo#Dum Oy&dyPmo#Dum


rlvyPmot|uxm
rZrd yPmot|uxm
Oy&dyPmot|uxm
rPdom&rLom#Dum (y)
rPdom&rLom#Dum ('k)
r"k#u
D m
r[meda'oygVd
r[meda'ot|uxm
r[mAk'0 if
r[m0HoygVd
r[modaum0g'
"ro*FPrD v
l #Dum
0db*Frv
l #Dum
rk;d xdrl r[m0gygVdawmfe
d ,
arm*vm eAsmu&PH
arm*vm efe
d , (y)
arm*vm efe
d , ('k)
arm*vm eyu
d m
arm*vm eyu
d m#Dum
NrKd UjyifBu;D t|omvde*D Po
d pf
jrefrmtbd"mef
jrefrmtbd"meftusO;f csKyf
y'lyod'd
y'lyod'#d u
D m
lyod'#d u
D med,opf

,ru

0*f

"ry'bmom#Dum
lbm-1
lbm-2
0Zd&
0Pem
0gpywd
0gp
0d-3
0d#-D 2
0d.|-1
0d.|-4
0daAm
0dbm0deD
0drwd
0drme.|
0dv#H -D 1
0dv#H -D 2
0do"k mef
0dow
k #f D
0do'k -d 1
0do'k -d 2
0do'k #d -D 1
0do'k #d -D 2
0DvsH E.S.D
0DvsH S.E.D
a0,Hr[med
oH-1

lyod'b
d mom#Dum (y)
lyod'b
d mom#Dum ('k)
0Zd&Ak'#d u
D m
upm,e0Pem
vAcpitsMk tAiBDAnm

0gp0gpuodum
r[m0*ygVd
0de,0depd ,
#Dum('k)
yg&mZduu@t|uxm(y)
plV0*g'dt|uxm
upm,e0daAm"u
tbd"rw0 b
d m0de(D #Dumausm)f
0drwd0ad em'eD#u
D m
0drme0wKt|uxm
0de,mvuFm&#Dum (y)
0de,mvuFm&#Dum ('k)
0do'k g kt
H bd"mef
0do'k g ku
H pn;f okwef uf#u
D m
0do'k rd *t|uxm (y)
0do'k rd *t|uxm ('k)
0do'k rd *r[m#Dum (y)
0do'k rd *r[m#Dum ('k)
A ENGLS-SANSKRITS DICTIONARY
A SANSKRITS-ENGLS DICTIONARY

a0,Hbo
Hk m r[m0gygVdawmfe
d ,
o*gxm0*e'd ge0*o,
H w
k y gVd (y)

437

438

"ry'bmom#Dum

,ru

oH#-D 1
oH#-D 2
oH#-D 3
oH.|-1
oH.|-2
oH.|-3
oH'D
oHe-d 1
o'o*F[
oajy-3
oarm.bm-3
oarma,m
om&w-1
om&w-2
'D#-D 1
oD#o
D pf-1
oD#o
D pf-2
oDbm-1
oDbm-3
okwe .d |-1
okwe .d |-2
okwfr[mbm
olpd

oH,w
k # u
D m (y)
oH,w
k # u
D m ('k)
oH,w
k # u
D m (w)
oH,w
k t
|uxm (y)
oH,w
k t
|uxm ('k)
oH,w
k t
|uxm (w)
oHa0*0wK'yD eD
o*gxm0*o,
H w
k yf gVdawmfe
d , (y)
o'o*F[
oajyuefo'gMu;D ed, (w)
oarm[0daem'eDbmom#Dum (w)
oarm[0daem'eDa,mZemygXf
om&w'yD eD#u
D m (y)
om&w'yD eD#u
D m ('k)
oDvuE0 *#u
D m
oDvuE0 *tbde0#Dum (y)
oDvuE0 *tbde0#Dum ('k)
oDvuefbmom#Dum (y)
oDvuefbmom#Dum (w)
okwe yd gwt|uxm (y)
okwe yd gwt|uxm ('k)
okwfr[m0gbmom#Dum
tbd"mey'yD u
d molpd

C.P.E.D

CONCISE P LI-ENGLS DICTIONARY

M.E.D

MYANMAR-ENGLS DICTIONARY

U.B.B.P.D

The Universal BURMESE-ENGLS-P LI DICTIONARY

usr;f nTe;f tu&mpOfNy;D Ny/D

Вам также может понравиться