DDLN2011 1

Trng Lao THCH THONG LAC
Truong Iuo THCH THONG LAC

AO tC
LAM NGtOI
TAP I

NHA XAT BAN TON GAO
PI: 2555 - I: 2011
3
TKN HOC LK
TIon Hoc Io, Hau Hoc Van
1
, do Ia IoI
day cua fo fIon fa ngay xua. NguoI co faI ma
khong duc hanh fh fhuong Iam kho mnh,
kho nguoI. NguoI co dao duc fhuong dom IaI
su an vuI, hanh phuc cho mnh, cho nguoI.
NguoI co faI ma khong co duc hanh fh cung
gIong nhu con ac fhu, haI mnh, haI nguoI va
haI ca xa hoI.
1 Li day nay cua c Khong Phu T, nhng v
cau nay a c Viet hoa, an sau vao t tng va
tinh than cua dan toc Viet Nam, ngay nay no a tr
thanh li day ao c cua to tien.
5
LOI NOI At
.. / -. .. / / . . .. . .. -
-. . /. . / -. / /. .. / ,
/. -. / /. . /. . / . /
.. . . .. . -/. /..
. -. . / /. /. / /./ //. ,
. / . - .. .. .. . .. - .. -. . /.
-/. -. /. / /. -, //.. ..
/ . / . / . ... //. , .
/. , / . .. , / . . ., .. /. ,
/. / ., /. / / .. .. , .. .. . .
.. / . . / // . . .. . .. - / .
. / . . / ... //. , /. ..
. .. .. / . . . / ..
-/ -. / . / -/ . .. .. /..,
7
AO C LAM NGI - TAP 1

-/ . .. .. . .. , .. / .
//. ..., . //. /.. . /
... - -/. /. / /. -, . .. -/.
/ /. / . ~. /. . . / ..
-. . /. .. /. . .
. -, . . . - -. . /. ..
.. / . /. / / . . .. . .. - /.
. / . /. . . .. .. .
. . -, . . /. , /. . .. ., / ..
. / /. . -. -/. ... /.. /.
/. /. -/., .. . /./, -/. ..
/ . /.. .. / . . , ./
. ., .. / .. / -/. / .. / . /. -,
-/. . /. ., . - . -/. / . .,
.. .. . . //. , .. /. . / . /.
. / /. - /. , . / .. /. , //.
/ . / /. , // . . . /. . .
. -. /. . -.. - .. -.
/. . . .. ,.. . aa -
ax : a Ja - a xa .
. -. /. / . ,.. / . , / .
/ . /. / , . //. -. -. -.
8
.. .. / . . , -/ -. , ..
/ .. .. //. -. / . / . . / /..
/.., -/ / . / -. / . .. .. /
-/. / , . / /. . .. . .. - /. / .
/ . . / . ./. .. . .. - ..
.. / . . / / / . /. .. //.
-. / . / /. , . /, //.. . .
/ . -.. , . / .. , // . -/.
-.. - .. -. . -. .. .. ..
.. ... //. .. /. / .. . .
. .. / ... - / . . ../ .. /.
-/. -. /. -. . /. . ..
.. .. . //. ... . . .,
. . . .., /.. /. , .. / / . .,
-. . /.. - /. . -. -/
/ .. . / //. - /.., .. / . . .. .,
. . / . / . /... .. //. / .
/. /. /. / .. /. /. . -.
/ /. . . . . . / .. .
:. /. /. .. , .. /. .
. / . . - // /. -. / . , / .
/ . /. /. / , :- :.e xa ".e
9

:x , axs :. / /. . .. .
.. - / /. /.. , -. .. / ..
/ .. /.. . -. . / .
. /. -. .. / / . . .. . .. -
/. .. , . /. .. - .. / .
/ . . /. / .. / .. . -. ..
/ /. /. /. /. /. , / .
-.. . / .. , . . , /.
. / /. / / . . / -/. -/. .
/. , -/. .. / .. -. ./. /.
/ .. / /. /. / .. / , .. .. /.
.. .. .. . .. - // //. //.
/ /. /. / ... -. /. . , -.
/ . . .. /. /. ... - /.
/ .. / -.. /. - / . . / . . -.
/ . . /. / . . . .. / .
. //. -. ./. /. ..
.. .. . .. - / / /. -/. /.. .
/ . / .. /. / .. / , / . / .. /.
., / . / .. /. -. /. . / . .
;/ ... - /. / . .. .. / / -/.
. . /. / . , /. / / . /. ..
.. . / . ... -.. , .. -. , ..
10
.. , .. .. . .
.. / .. / .. - //. .. . .. -
/ . . / .. / .. - //. /. . /,
/ / / / , .. //. / /.. .
//. /. ., //.. . . / .
-.. , . / .. , /. . / .. , / /
..., -/ . /./ . .. . ;/ .
-/. .. / .. - .. //. -. / /./
/ / .. . -. / . - / . .
/ /. , .. . .. - . / ,.. / .
-/. -.. - .. -. . /.. .. / .
/. / / / . . ./. .. . .. - / .

.. .. .. ., .. /. ..
. . / / . . .. .. . .. -, /.
-. -/ . /. /. -. -/ //. -.
./. /. .. . .. - . -/..
.. , . / /. . -/.. . .. ..
/ / . -/. / .. .. .
.. .. .. . .. - / . . ..
.. /. / / . / /.. -. . -.
11

.. , .. /. / / . . /. . -
. -/ .. . /. / / . , . /
. /. .. . -.. /. -. -/
-. .. , .. . .. /.. /.
.. -. / /, -. / ., -. /.
/. / .. -.. .. .. -.. / /.. ,
.. .. . . ./. .. , -. .. . -.
//. - /. /.. -. / /. , /. .. ,
-. .. //.. / . //. /. .
/. .. . - .. - -. . / .. ..
.. / , /. .. , -. .. . / .
. /. /. - . . /. ,
./. / / . / , /. .. , -. ..
. -. /. . / . - . . / .
/ . //. / ~ . . /. .
.. .. .. . .. -, -/. /. ..
/ . / . . / .. .. .. ...
... - / .. //. . . .. . .. -
;/. .. /. . . .. - ;/.
.. / . -. . "a qa,.
7,x "xs ,.
.. . . -. . ,.. / /.
12
-., /. /. -., /. //. -..
.. ./.. . -. . /. ,
/ ., / . , / , / , .. .. . .
. . .. - . ... . .. ..
-/. -. .. , /. . - . -/ /. /
/.. - /. / .. / /. //.. / . / /.
/ . / -. . . -. -/. .. /.
/ . , / . -. .. //. / -.
-. .. /. - .. ... -/. .. 2xa
:x :a :x . :a Ja : :x Ja :
:-x,.
. .. , -/. /. //. ..
. .. .. . .. - /. / . . ,
. . .. . / //. aa - ax :
J. aa , . . .. . /
-. // . / /. -. . , /. .. -
.. , /. . . . - .. /. /. / /. .
. .. . .. - . / /.. - .. .. .
.. -
; / / /.. ,. /. /. /.
.. . .. .. . .. - . , -/.
13

//. /. . .. .. . .. - ..
., .. ./.. . /. , / .,
/ . , / , / , . -/. /. .. .
. /. /. /. / -. . / //. .. .
.. - . . //. -, /. .. . .. - / . - /.
-. . . . /, .. . .. - /. /. -
/ . ,.. -. . . .. / . -, -. .
. / . .. ,.. /.., -. . . /
.. / .. -. .. /. /. / /. .. .
.. - . /. / . . / .. -. . -. - /.
. . /. .. .. .. .. -/.
/ . . .. .. . .. - //.. .. /
/. / . /. /. / .. ..
/. . -. . ,. /. , . ,.
/. / /.. / . - / . , / . . -
.. . .. , . . . - / . , .
.. /.. .. . /. , .. .. . .
. . .. - . .. / /. / /.
/. /. / .. //. , . ,
-. . ,. /. . .. / .. / /. ,
. , -. . ,. /. // .. /
/. / .. //. / . //. /, //.
.. . C- ta aa - ax : a
14
Ja - a xa . . /.
.. . . -. -. /. /. - /.
.. / . . / . / , . . / . -/ / /. /
.. .. -. . ,. /. /.
. .. .. .. . .. -/. ,.
/. .. . .. , . .. / -/.
,../ ,. /. .
.. . -. - /. //. /. -, //.
/ . . .. . .. - /. /. /.
,.. /. .. , .. / / /.
/. / .. -. . -. - /. , -. - /.
.. /. //. -/. /, -/. .. ,
-/. .. /.. .. / //. -. . /.
.. ,. /. / . .. / / . . .. .
.. -. .. / / . . .. . .. - / . .
/. /. .. .. -. - /. , . .
//. . .. / / .. . //.
. ,. /. / . .. .. .. .
.. -, -. / . / . .. .. . .. - ..
.. /, .. .. . .. ..
-. /. .. .. / . / -. . /..
-/. ../.
15

. . .. - . //. /. / /.. -
-/. /. /. /. - .. -/. . /
. -. . ., -/. . / -/. .. . .
/. -/. . / /. / . /.. . . ..
-. /. . .. . . .. - . / .
. / //. .. . .. - / / .. , /..
/ .. /. - .. -/. .. .. -. .
.. /.. /. /. / / / . ,
//. /. / . / . . .. / /. /. -,
//. /. / . / -/. / . -, / .
,.. -, ,.. /.. /. .. / .. -
. / . / . . -. . . . .. - .
.. -. .. //. /. / /..
-. .. , . -. / . / //.. . .
-. - /.. .. .. / .. . -. -.
-. . . . .. - . . .. .
.. -/. .. /.. . / .. / /
.. ./ . . .. . .. - /. /. /.
.. , ,. /. //. /.. .
/ /.. / . //. /. -/. / -. . /..
/ /. .. / . -. .. -. / .
. / / .. .. .. / /. /.. / . .
/ .. .. .. / //. - / . /. / / /
16
. . . .. -/ /. -. - / ..
.. .. / //. - /. /. -. / /..
/ /. /, / . / /. / . / /. ,
/ . , /. , .., /. / , . .. . . . /
. . /. , / . / .. . .. .. / . /
/ . //. / /.. . , .. -. /.
/. / .. //. / . //. /,
//. .. .. / . //. / . / -.
.. / .. -. .. .. //. -. .
.. -. .. . ... / /. ..
/ .. .. / //. -, . / . / . -/.
/. //. / / /. /. /,
/ . / /. . /. /. / .. / /..
. . .. /. - /. /.., / . / -/ .
. . / /. , -. .. , .. .. . .
.. ... /. . / . .. . .. -
/. /. /. ,..
. /. / .. / /. , . ,
-. . -/. /. //. . /. /. ,
/ / / . . .. / . -. .. //.
-/ . //. /. .. , / . ,.. .
.. , // -/. /. . .
17

./. //. . , // . /.
.. /. 7a . ... /
. /. .. .. / . - . / .
2xa . // /. - . /. ..
.. / . .. -/. . /. /.. -
.. / -/. / . / . a .
-/. /. / -/. . /. /.. - /
.. / / . xa . /. - /. / /. -/ .
.. ... //. -. . .. . -/.
/.. - / .. /.
. . . -/. / . //. . / .
/ /. . - .. , // /. //. -. .
,.. -. //. .
.. ... . /. /. /.
/. / .. / /. , . ,
-. . -. .. / . . . . . /.
/. /. , / . - / . /. /. /
.. . - . / /. .. .
. . .. - /. /. /. ,..
/ . . / . /. /. / .. -. .
-. .. //. /. //. /,
18
//. .. .
.. / .. //. / . //.
/, //. .. /. /. /. /
.. .. /. . -. . -.
.. .. . .. /.., . .
. /.. / . .. .. /.. .. / .
//. //. / /.. ... -, //.
/ /. . /. / ... -. . . .. / ..
/. , /. /.. -. / . . ..
.. / / //. //. - /.., /.
//. .. / / . .. . -.
. .. -/ . . . - ..
... . .. , / . .. .. . /
/ /. .. //. .. //.. /. - / .
.. /.. .. .. -. .. , //
.. / -/. / . -. / . . .. /. -
.. .. .. -. .. .. ..
/ . / . ;/ .. .. -. ..
.. .. / . / // /. //.
.. -. / . ., / . //. ..
-. / . . // .. . .. - /. ..
.. . / .. . . . //. . -.
19

.. /. -/ . / . . ... //.
/., . . -. //. -. /
.. .. . .. -, . -/ -. / ..
../ .. /. .
. .. .. /. / . , .. /
-/. / -. / . . / . .. .. / . .
/. / /. -. . . . //. //.
-. ... -, . .. / -/. / -. / . .
/ / .. /. -. /. -/., ...
.. , ../ /. /. . - .. . /
/. / . /... ../ .. / . //
/ . - /. . -. .. -/ -. / .
. / -. / /. .. / /. .. . / /. ,
//. /. //. /. .
. .. -/ . . . - ..
... . .. /. . -/.
/. /. / .. . - / . //.
/, //. .. , .. ,.. / /
.. / -/. / .. / / //. , // . -/.
. .. ... - .. .. .. . ..
/. / /. -, //. -. /. //.
-/. /.. . ..
20
. .. -/ . . . - ..
... .. -/ .. -/. . ..
/ . / / . /. / .. .. /.
. . .. / .. . . / / . . .. .
.. - .. ... .. .. //. ... -/.
/... . /. /. / .. . .
-. .. . .. - .. . .. .. . ..
.. /. / /. - -/. /, -/. .. .
. .. -/ . . . - ..
... .. . - . / -/. -/. / .
/ . / /. / .. . . / / . .. /. /
.. . . . - .. -/. /. //.
-. / . / . - /. //. /, //.
.. , .. -/. /. -/. .. /
/. /. / .. / . . -. ;/ /.
. / . . . // /. / . / . . . ..
. / . . .. -. / /. , -/. //.
/ /. / . . .. / / //. / . / //
//. ... -. .. . //. / . /
/ / . /. . -, /. /. //. / . ,
.. .. . . /. / . / / . //. /
//. .. , / . /. / /.
.. / / .. /. / / . . .. . .. -.
21

. .. -/ . . . - ..
... .. .. -/. / . .. . .. -
.. . /, .. . / . /.. .. ,
.. . / .. .. .. .. / ..
.. . .. , .. . / -. //. , ..
. / / . /.. , .. .. . . .. -. ..
-/. -/. / . .. . .. - .. / /. ,
.. . .. - / . . . /, .. . .. - /..
. //. / /. /. / . -.. ),
.. . .. - //. -/., .. . .. -
/ /. / / /. / .. . / , .. . .. -
//. .., .. . .. - / . -/. .
.. .. -. -. , .. . .. - -. -.
.. .. -/. . , .. . .. - -/.
.. .. .. , .. . .. - .. .. ..
-/. , .. . .. - //. .. .. /. -
/ . , .. . .. - /. - / . .. ..
/ /. , .. . .. - /. . .. -. -/
/ /. - . /. , . -/.. .. .
.. , .. . .. - .. . /. / ..
/ . -, . , / , -. , .. .. . .
... -/. .. / /. .. ...
//. -. . -. .. /. /. / / /
22
. , // //. -. /.. -. -/
. . /. / /. / . /. /. / ..
.. . .. - /. /. /. ,..
//. / . //. /, //. .. .
./. /. / .. . /. -/ /
/ . /. /. / .. -. . -/ /
/, // . -. / /. .. / . /. /
/. - -/. / /. / -/. /, -/.
.. .
.. / .. //. -. .. . .. -
/. /. /. ,.. , // /. /.
-/ . .. .. .. //. ..., .. /.
/ . ..., -/. ., ,.. / ., -/. - /. ,
/.. - /. /. / /. . . /. /
/ . / /. . , /.. - /. /.
/. - /. -, /. - . , .. . , /. . ,
/ / . , .. .. . . .. . -/ . -/. ..
/. ... //. , /. / ., /. / / ..
.. , .. .. . .
.. / .. /. . -. , -.
//. .. . , . . //. .. . -,
/. . . /. .. -. .. . .. -
23

/. /. /. ,.. // /. -.
.. / /. . .. //./ //. , //.
/.. . . /. / . /. /.
... -, .. / .. - -. / /. . -. -.
. .. , . / .. .. . /
-/. /. / /. -, // /. / .
. / . / .. . .. - /. /.
/. ,.. . ~. / . / -. -/ //.
/ . //. /, //. .. / / .
.. /. -/. /. / /. - -. . -.. -
.. .
. .. , .. . .. - /. /.
/. ,.. . / ,.. / . -/. ..
.. -. . -. .. /. /. / / /
. . ./. / . ... .. . . /
.. . .. - . . / /. / .. -/ / .
. / . . - / . .. /. /. / . .
/ /. . .. . . .
. . / / -. .. / . /. /
/ / . , //. . -/. . / .. /
.. - . ., .. . .. - .. ..
.. -. //. , -/ . /./ //. /.
24
. / .. .. /. , /. . / /. . -
-. - / . , /. . / . . - / . / .. .
.. -, / . . / / .. . - ,. , .. .. . .
./. . ,.. -. /. -/, -/.
/ . -/. . .. /. .. -/ . . . -
.. ... / . . ... .
.. / //. . -/. /. /. /
.. / / . . .. . .. -, / / . . /.
. . / /.. .. .. -. . .. / ..
/ . /. / / / . .
/ /. , //. / /. . . / . /
//. /. .. / / . . .. / , ,.
/. .. -. - /. - .. - /. /, -..
/ -/ . ., .. / / . /. / . ,
-/. / . /.. //. / /. .. -/
. . . - .. ... ... -
/.. -/ / /..
; / /
./ -/ ./. .. -
.. ./,... )
25

26
Chuong It
AO tC
GIAO THONG
27

MOT TAI NAN
GIAO THONG
Nam ay, chung foI dang hoc Iuyon fhI fu
faI phan haI, fh co haI nguoI phaf fu don
chua fhInh Thay fru fr va chung foI don
fung dam fang cho mof nguoI vua chof v faI
nan gIao fhong.
on noI, mof nguoI phu nu doI khan fang,
do 34, 35 fuoI ra don fIop va moI chung foI
ngoI.
Co fa vua khoc vua noI: ...Chong con dI
Iam vo bj xo dung chof, chof mof cach fuc foI,
oan uc, chof frong dau kho qua Thay oI! NoI
don day, co fa nuc no nghon ngao khong noI
duoc nua, dua fay vuof nguc... Raf Iau, nuoc
maf dam da co moI noI fIop: XIn Thay fu bI
fhuong xof, fung kInh cau sIou do cho IInh
hon chong con.
Thay fru fr an uI: Phaf fu hay bnh fInh,
dung qua kho dau, sanh ra bjnh faf. RoI day
aI nuoI day may chau con qua bo fho.
Nay cac ban IaI xo, du baf cu IaI cac IoaI
xo nao, cac ban co nghI g vo mof faI nan
gIao fhong xay ra khong7 Mof faI nan gIao
28
fhong xay ra da do IaI mof nguoI mo fro vua
goa chong va ba dua bo fho daI. ToI fnh g
ma nhung nguoI nay phaI chju kho dau nhu
vay hoI cac ban7
MOT HINH ANH TH!ONC TAM
Mot tai nan giao tbong Ja Jc /ai mot bnb
anb tbuong Jau. Mot nguoi mc goa cbong oa
J Jua con tbo Jai. Nbn bnb anb nay cac
ban /ai xc ngb sao: Co Jau /ong kbong boi
cac ban: (Anb tai nan giao tbong trcn bao
mang VictNamNct.on ngay 1410412011
AI da Iam ra fham canh kho dau nay7
Su baf can u! Su cau fha, su say sua ruou
cho, su mof nhoc ngu quon, hay mof su Io
foan dang ray ruf frong fam hon cac ban, hay
mof noI Io buon vo gIa dnh hoac mof su fhaf
vong vo mof dIou g, hay bj kch dong mau
anh hung Xa Io ma quy ban da gay ra fham
29

canh nay7
Quy ban hay suy nghI IaI dI: Mof faI nan
gIao fhong xay ra chof nguoI hoac Iam cho co
fho fan faf suof doI. o dau phaI Ia su ngau
nhIon phaI khong hoI quy ban7
o Ia mof hanh dong fhIou frach nhIom
va bon phan, fhIou Iuong nang va Iuong frI,
fhIou dao duc nhan ban Iam nguoI.
Cac ban dau phaI Ia co cay, gach da ma
khong bIof dau kho hay sao7
Mof faI nan gIao fhong xay ra dau phaI co
mof nguoI dau kho, ma bao nhIou nguoI dau
kho, phaI khong hoI cac ban7
Va su dau kho ay dau phaI chI frong choc
fhoI, ma con koo daI suof ca doI nguoI cac
ban a!
a chau bo fho daI ay Iam sao fm IaI duoc
nguoI cha fhan you ma cac ban da vo fnh
cuop maf; mof su maf maf Ion Iao, mof su
kho dau da gIoo nang frong fam fu suof cuoc
doI cua ba chau bo fho nay. u ba chau bo
nay Ion khon cho don ngay Ia doI, Ia cuoc
song nay, chung cung khong Iam sao bIof
duoc su au yom, su cho cho, dum boc, day do,
nuoI duong va Iong fhuong you cua mof nguoI
cha, ma cuoc doI cua chung Iuon fham uoc ao
30
co duoc, nhung Iam sao co duoc hoI cac ban7
RoI day, mo chung so faI gIa, co mof nguoI
chong khac, fh su fhuong you cua nguoI cha
gho co bang nguoI cha ruof hay khong7 Hay
chung phaI bo hoc, do roI mof nguoI chj fuoI
con hoc fro ma phaI fao fan do nuoI haI dua
om fho daI. Truoc canh dau Iong nay quy ban
nghI sao7 Co fhuong fam khong hoI cac ban7
Mof faI nan gIao fhong xay ra do IaI frong
Iong chung fa nhung noI dau fhuong, fo faI
fan fam can, nhu aI buf fung doan ruof.
Hom nay ngoI day, hoI fuong ghI IaI
nhung hnh anh ngay xua, ma Iong chung foI
khong khoI boI hoI xuc dong. NghI don cuoc
doI bo vo co cuc cua cac chau bo fho nay,
chung foI khong cam duoc gIof nuoc maf.
Thua cac ban! HoI cac ban IaI xo! u baf
cu IoaI xo nao, cac ban cung khong co IoI.
Nhung chung fa co IoI cac ban a! CIa dnh
chung fa co IoI! Xa hoI co IoI! af nuoc co IoI!
TaI sao vay7
IoI v daf nuoc, v xa hoI, v gIa dnh va v
chung fa khong co mof non dao duc nhan
ban. V fho chung fa khong duoc gIao duc vo
frach nhIom, vo bon phan cua moI con nguoI
phaI song va hanh dong khong Iam kho mnh
kho nguoI nhu fho nao7 o chung fa chua
31

bIof, chua hoc dao duc, v fho chung fa khong
co IoI.
Hom nay, chung foI ngoI ghI IaI nhung
hanh dong song co dao duc Iam nguoI khong
Iam kho mnh, kho nguoI, do cac ban bIof va
hIou; do cac ban franh nhung hanh dong
fhIou dao duc co fho gay ra su kho dau cho
mnh, cho nguoI; do gIup cho quy ban co mof
hanh dong song, song bnh fhuong nhung raf
cao fhuong: khong Iam kho mnh, kho nguoI;
do gIup cho cac ban Iuon Iuon co mof fam
hon fhanh fhan, an Iac va vo su; do gIup cho
cac ban fm duoc mof hanh phuc chan fhaf
frong cuoc doI.
32
MOI NGtOI HA1 HOC
LtAT LE
A AO tC I tONG
1/ Oeu mot: Chung foI xIn nhac nho quy
ban, khI IaI xo co foc do fu 10 cay so mof gIo
don 100, 200 cay so mof gIo fh quy ban phaI
hoc vo Iuaf Io gIao fhong duong bo, do bIof
Iuaf Io dI duong. o Ia quy ban da fhuc hIon
duoc dao duc gIao fhong
V hIon gIo so nguoI gIa fang, khap noI
noI, buoc ra duong nguoI Ia nguoI, dong nhu
kIon co. V fho, nou chung fa khong hoc Iuaf
Io dI duong fh chung fa khong ro. Ma khong
ro Iuaf dI duong fh co fho gay ra faI nan
gIao fhong. Mof faI nan khung khIop, chof
nguoI fho fham, Iam dau kho nhIou nguoI cac
ban a!
Hanh dong khong hIou ro Iuaf Io gIao
fhong duong bo Ia mof hanh dong fhIou dao
duc nhan ban, fhuong so Iam kho mnh, kho
nguoI cac ban a!
Vay, fruoc khI IaI xo cac ban hay hoc Iuaf
Io dI duong roI moI IaI xo, fh moI bao dam
sInh mang cua cac ban va moI nguoI. Cac ban
33

non nho ky nho!
Hoc Iuaf Io gIao fhong duong bo, do Ia
frach nhIom va bon phan dao duc Iam nguoI
cua cac ban! Cac ban can phaI hIou, hIou mof
cach sau xa, v su song cua moI nguoI, cua
chnh cac ban nua.
KhI IaI xo cac ban hay fu duy suy nghI,
hay fhuong su song cua moI nguoI, cua chnh
cac ban. ChI frong gang fac va frong chop
maf khong Iam chu duoc xo ban, Ia faI hoa so
don fuc khac. Mof su kho dau vo cung, vo fan
cac ban a!
MOT HINH ANH TH!ONC A!
C!A TAI NAN CIAO THONC
Mot bnb anb tbuong tam cua tai nan giao
tbong Jc /ai. Tuoi trc oa tuong /ai con Jau
nua: (Anb trcn Intcrnct
34
Nou cac ban khong hoc Iuaf Io gIao fhong
duong bo khI IaI xo, Iuong frI va Iuong nang
cua cac ban so khong fha fhu foI IoI cua cac
ban dau, khI ma cac ban gay ra faI nan chof
nguoI.
V bao vo su song cho con nguoI fron hanh
fInh nay, non moI quoc gIa dou cho ra Iuaf Io
gIao fhong duong bo, do gIup cho con nguoI
khI IaI xo khong gay ra faI nan kho dau, maf
maf va fhuong fam.
Vay cac ban hay nho! Trong fhoI daI cua
chung fa hIon gIo, Iuong xo co fron duong
dong nhu mac cuI, va xo chay voI foc do
nhanh nhu gIo. V fho, fu fro om dang hoc o
cap I, cho don nhung nguoI gIa ca dou phaI
hoc Iuaf Io gIao fhong duong bo, do franh moI
faI nan gIao fhong xay ra frong khI dI duong.
Trong fhoI daI cua chung fa, phuong fIon
gIao fhong raf fIon IoI va nhanh chong, fh su
hoc fap Iuaf Io gIao fhong duong bo raf can
fhIof va quan frong hang dau, do bao vo sInh
mang cua moI nguoI va cua chnh cac ban
nua, do nhung fham canh kho dau, fhuong
fam nay khong con xay ra nua.
2/ Oeu hu: Trach nhIom va bon phan vo
dao duc gIao fhong ma moI nguoI can phaI
hIou bIof cho ro rang, frong moI hanh dong
35

khI buoc chan ra duong.
Vo dao duc gIao fhong khI buoc ra duong,
fruoc fIon muon bang qua duong, fh phaI
nhn bon Io duong fay fraI, khI khong fhay co
xo hoac co xo con dang chay o xa, fh fa hay
dua canh fay fraI fhang ra pha fruoc maf,
roI buoc ra gIua Io, co nghIa Ia dua canh fay
ra dau hIou bao cho nguoI IaI xo bIof fa dang
bang qua duong, do nguoI IaI xo gIam foc do,
fh moI co fho franh duoc faI nan gIao fhong.
KhI don gIua duong, fa IaI nhn vo pha bon
fay maf, fhay khong co xo hoac xo con dang
chay o xa fh fa IaI dua canh fay maf fhang
ra roI fIop fuc buoc dI cho don Io bon kIa.
Hanh dong Iam nhu vay Ia hanh dong dao
duc gIao fhong khong Iam kho mnh, kho
nguoI. Iuc nao fa muon bang qua duong dou
phaI co hanh dong dao duc nhu vay, fh moI
bao dam an foan cho cuoc song cua mnh, cua
nguoI khac, nou khong co hanh dong nhu vay
ma muon bang qua duong, Ia fa da gIof nguoI
va fu saf mnh.
NguoI bang qua duong ma fhIou hanh
dong nay, do Ia nguoI fhIou dao duc, nguoI
fhIou dao duc gIao fhong nay fh cung gIong
nhu mof con fhu vaf bang qua duong, faI hoa
so don. TaI hoa don khong co nghIa Ia do
36
nhan qua fIon kIop, faI hoa don Ia do nhan
qua hIon kIop, fuc Ia do hanh dong fhIou dao
duc nhan ban - nhan qua frong hIon faI. Cho
non, nhung hanh dong nhan qua fhIon hay ac
Ia nhung hanh dong vo dao duc hay Ia co dao
duc. No duoc khang djnh hanh dong fhIon Ia
dao duc, co nghIa Ia hanh dong khong Iam
kho mnh kho nguoI, dom IaI su an vuI cho
mnh cho nguoI. Va hanh dong ac Ia hanh
dong vo dao duc, co nghIa Ia hanh dong Iam
kho mnh kho nguoI, dom IaI su baf an, su
phIon foaI, su buon kho, v.v...
Mof nguoI dI fron duong cu fhoo Io bon fay
maf ma dI Ia nguoI co dao duc gIao fhong, v
nguoI ay dI fhoo dung Iuaf Io gIao fhong duoc
nha nuoc soan fhanh bo Iuaf dI duong. Nguoc
IaI, mof nguoI dI duong ma cu fhoo Io bon fay
fraI ma dI Ia nguoI fhIou dao duc, so xay ra
an mang gIao fhong, gay dau kho cho mnh,
cho nguoI. NguoI dI duong nhu vay Ia nguoI
fhIou dao duc, Ia nguoI khong hoc Iuaf Io gIao
fhong. NguoI khong hoc Iuaf Io gIao fhong
cung gIong nhu mof con fhu vaf dI ngoaI
duong, va so xay ra faI hoa cho nhIou nguoI,
mang don su buon kho va fho fham cho cuoc
song con nguoI.
HIon nay, khap fron moI noo duong daf
nuoc, ngay nao cung co xay ra faI nan gIao
37

fhong, do Ia v moI nguoI khong chju hoc Iuaf
dI duong, va khong hoc dao duc can fhan dI
duong. Khong hoc Iuaf Io va dao duc dI
duong, non vo fnh da bIon mnh fhanh
nhung con nguoI vo dao duc.
I HANC NCANC CI!A !ONC
IA THI! AO !C IAM NC!OI
Cac cbau boc
sinb /ai xc Ji
Juong nbu oay /a
tbicu Jao Juc, cac
cbau pbai co gang
boc Jao Juc /am
nguoi Jc xung
Jang /a nguoi
cong Jan Vict
Nam (Hoc sinb
truong PTTH Di
Linb Ji xc Jap bang 6, bang 6, /an ca mot
/an quoc /o 20 - Anb trcn Intcrnct
NguoI hoc Iuaf Io dI duong ma khong ap
dung Iuaf Io dI duong, do co nhung hanh
dong fhIou dao duc gay ra faI nan chof nguoI
chof mnh, Iam kho mnh Iam kho nguoI. o
Ia nhung nguoI khong bIof fhuong mnh,
khong bIof fhuong nguoI; do Ia nhung nguoI
qua fan ac va fan nhan, khong con co Iuong
38
frI Iuong nang. Va nhu vay nhung con nguoI
ay Ia nhung nguoI vo dao duc, vo Iuaf Io gIao
fhong. Nha nuoc fhI hanh Iuaf Io gIao fhong
phaI frung frj nhung nguoI vo dao duc, vo
phap Iuaf nay raf nang bang nhung hnh
phaf xung dang, do ngan chan nhung caI
chof fho fham va dau fhuong mof cach vo Iy.
u Ia nguoI dI bo, ma dI khong dung Iuaf
gIao fhong fh nguoI hanh Iuaf gIao fhong
cung phaI phaf ho, phaf bang fIon, bang baf
buoc hoc Iuaf gIao fhong. Co phaf nhu vay
moI nguoI moI chju chap hanh Iuaf dI duong
nghIom chInh. Nho fho faI nan gIao fhong
moI cham duf.
TaI nan gIao fhong duoc xom nhu vo fnh
ngo saf, nhung su fhaf khong phaI vay,
khong phaI vo fnh ngo saf, ma do su fhIou
dao duc can fhan non bIon mnh fro fhanh
nguoI co saf, fuc Ia co fu saf mnh, co saf
nguoI.
Iof chay xo qua foc do, khong Iam chu
duoc foc do, chay Iang Iach cau fha, vuof qua
maf xo khac au Ia nhung hanh dong fhIou
dao duc can fhan, fuc Ia fhIou dao duc nhan
ban - nhan qua Iam nguoI, fh so dua don faI
nan gIao fhong, Iam kho mnh va moI nguoI.
Vay cac ban dI bo hay IaI xo, du baf cu
39

mof IoaI xo nao, xo Ion hay xo nho, nho nhu
xo dap, cham nhu dI bo, cac ban dou phaI hoc
Iuaf Io gIao fhong. TaI sao vay7
TaI v Iuaf Io gIao fhong so bao vo fInh
mang cua cac ban va cua nhung nguoI khac.
V vay, Iuaf Io gIao fhong Ia mof mon hoc bao
vo sInh mang raf can fhIof cho moI nguoI
frong fhoI daI hIon nay.
Nou cac ban khong hoc Iuaf Io gIao fhong,
fh cac ban dI bo hoac dI xo dou dI can, chay
xo au, chay xo khong dung Iuaf Io dI duong,
fh chnh cac ban da gay ra faI nan gIao
fhong. TaI nan gIao fhong Ia mof faI nan
fham khoc va fhuong fam nhaf, khIon cho
nguoI ngoaI cuoc van dau Iong, van xof xa,
van gho ron. Cho non nguoI dI bo cung phaI
baf buoc hoc Iuaf Io gIao fhong. TaI sao vay7
V nguoI dI bo dI khong dung Iuaf gIao
fhong van gay ra faI nan fham khoc, chu
khong rIong g nguoI IaI xo. NguoI dI bo cung
phaI can fhan nhu nguoI IaI xo. NoI chung
khI buoc chan ra duong, nguoI dI bo cung nhu
nguoI IaI xo dou phaI hoc dao duc gIao fhong,
do fhay frach nhIom va bon phan bao vo
frong cuoc chung song cua IoaI nguoI fron
hanh fInh nay. PhaI co y fhuc vo su bao vo
mang song cua nhau, fh vIoc hoc Iuaf Io gIao
40
fhong va dao duc can fhan gIao fhong Ia dIou
raf can fhIof cua moI nguoI. Nou chung fa
khong bIof bao vo mang song cua nhau, fh
khong co aI bao vo mang song cua chung fa
bang chnh chung fa. NguoI canh saf dung
gac fron cac fruc Io gIao fhong Ia do bao vo
mang song cua moI nguoI, nhung moI nguoI
qua khInh fhuong mang song cua mnh, fh
nguoI canh saf gIao fhong cung khong bao vo
duoc, v fho ma faI nan gIao fhong moI xay
ra hang ngay. Cho non, ngay fu bay gIo, nha
nuoc va nhan dan muon franh faI nan gIao
fhong fh phaI xoa nan mu dao duc va Iuaf Io
gIao fhong cho foan dan. HIon gIo so Iuong xo
chay bang dong co co foc do cao ngay cang
gIa fang, fh faI nan gIao fhong ngay cang gIa
fang Ion gap boI. o do, su maf maf raf Ion
cua moI nguoI dan fhay v khong co, ma phaI
chju fhaf Ia dau Iong. PhaI khong hoI cac
ban7
NguoI dI bo ma khong bIof Iuaf Io gIao
fhong so bang qua duong, qua nga ba, nga fu,
cua, quoo, dI nguoc chIou, vuof don xanh, don
do mof cach ngu sI, fh co fho xay ra faI nan
gIao fhong.
NguoI baf chap Iuaf Io gIao fhong Ia nguoI
vo dao duc, Ia nguoI fhIou duc hanh can fhan.
NguoI fhIou duc hanh can fhan va vo Iuaf Io
41

dI duong nhu vay Ia nguoI fu Iam kho mnh
kho nguoI, Ia fu gIof mnh gIof nguoI, nhung
nguoI nhu vay Ia nhung nguoI can phaI duoc
phap Iuaf frung phaf va frj foI dch dang.
TAI NAN CIAO THONC TH!ONC IAI
THAM CANH TH!ONC TAM
Con nguoi kbong bicu bict oc Jao Juc giao
tbong, ncn oo tnb Ja gay ra tai nan giao
tbong, Jc /ai nbung tbam canb Jau buon cbo
moi nguoi con song (Mot ou tai nan giao
tbong cbct nguoi tai TP H Cbi Minb - Anb
trcn Intcrnct
You cau o CIao uc can phaI quan fam
cho chuong frnh hoc co fhom mon hoc vo
Iuaf Io gIao fhong duong bo, va mon dao duc
hoc vo duc hanh can fhan gIao fhong duong
bo nhu:
42
1- Hoc duo duc cun thun kh bung quu
duong. Nou dI bo fh dua fay ra hIou, con IaI
xo fh phaI baf don IaI va dua fay ra hIou do
bang qua duong. o Ia hanh dong dao duc,
nou bang qua duong ma fhIou hanh dong nay
Ia nguoI vo dao duc.
2- Hoc duo duc cun thun kh d duong,
Ia do bao vo sInh mang cua mnh cua nguoI
khac, khIon cho faI nan gIao fhong khong
xay ra. Va nhu vay khong Iam kho cho mnh,
cho nhIou nguoI, non phaI dI saf frong Io, dI
bon Io fay phaI, khong duoc dI bon Io fay
fraI. I ngong nghonh gIua duong hoac dI
bon Io fay fraI Ia nguoI fhIou dao duc, Ia
nguoI so Iam kho cho mnh va nhIou nguoI.
3- Hoc duo duc cun thun guo thong
kh den ngu tu, ngu bu, ngu suu, ngu
buy, v.v... fh phaI dI fhoo chIou bon Io fay
maf, khong duoc om Io fay fraI cua nguoI ma
dI. I nhu vay moI Ia dI dung Iuaf Io gIao
fhong. Hanh dong dI nhu vay moI chnh Ia
hanh dong dao duc nhan ban - nhan qua
khong Iam kho mnh, kho nguoI.
4- Kh den ngu bu, ngu tu khong co
den buo mu muon bung quu duong, fh
hay dua fhang canh fay fraI vo pha fruoc
maf roI buoc dI ra duong, khI don gIua duong
43

fh dung IaI, dua canh fay maf vo pha fruoc
maf roI moI dI fhang qua Io duong bon kIa, dI
cham cham khong duoc chay daI qua. Hanh
dong Iam nhu vay Ia hanh dong dao duc can
fhan gIao fhong. Nguoc IaI khong Iam nhu
vay, ma cu dI bang qua duong Ia fhIou hanh
dong dao duc, faI nan gIao fhong co fho xay
ra va mang don su kho dau cho nhIou nguoI.
kh d bo houc lu xe den cho cuu queo,
fh phaI om chaf Io bon fay phaI va gIam foc
do xo chay cham IaI. Quan frong nhaf Ia phaI
om chaf Io bon fay maf, khong duoc chay xo
gIua duong, khong duoc chay xo qua Io bon
fay fraI. Hanh dong gIam foc do xo va om
chaf Io bon fay maf cua mnh Ia hanh dong
dao duc khong Iam kho mnh, kho nguoI, con
nguoc IaI Ia hanh dong fhIou dao duc. Ia mof
con nguoI, aI cung mong muon mnh Ia nguoI
co dao duc, chu co aI muon mnh Ia nguoI vo
dao duc bao gIo. PhaI khong hoI cac ban7
kh gup duong tron, duong doc, duong
vong, quu cuu, v.v... KhI IaI xo gap fruong
hop nay fh chung fa gIam foc do do bao dam
su an foan, khong duoc phong nhanh, vuof
au, qua maf fron nhung doan duong nguy
44
hIom nay. Hanh dong gIam foc do, khong
phong nhanh, khong vuof au, qua maf fron
nhung doan duong nay Ia hanh dong dao duc
can fhan gIao fhong, so khong Iam kho mnh
kho nguoI. Hanh dong nhu vay so mang don
su an vuI cho mnh, cho moI nguoI. NguoI IaI
xo ma co nhung hanh dong nay Ia nguoI dang
khon va dang ca ngoI, Ia nguoI bIof fhuong
mnh fhuong nguoI, Ia nguoI dang cho chung
fa knh frong, you mon. Tuy nhung hanh
dong don gIan nhu vay, nhung no mang day
du fInh chaf fnh fhuong cao fhuong. Nguoc
IaI, khong Iam duoc nhung hanh dong nay Ia
nguoI khong xung dang do chung fa mon you
va knh frong, Ia nhung nguoI dang khInh bI,
dang cho frach. V nhung hanh dong fam
fhuong ay aI cung Iam duoc, fho ma khong
Iam Ia phaI dang frach, dang phaf, v.v...
?- Hoc duo duc cun thun guo thong
kh thuy ben de duong nguy hem,
duong gon song, v.v... fh chung fa gIam
foc do xo va gIu fay IaI om chaf Io pha bon
fay phaI, cho xo chay voI su dIou khIon Iam
chu foc do chIoc xo hoan foan. Nhung nguoI
IaI xo co nhung hanh dong Iam nhu vay Ia
nguoI co dao duc gIao fhong. NguoI IaI xo co
dao duc gIao fhong Ia nguoI khong ho vI
pham Iuaf Io dI duong. NguoI khong vI pham
45

Iuaf Io gIao fhong Ia nguoI fuan hanh phap
Iuaf cua nha nuoc, Ia mof nguoI cong dan fof.
NguoI cong dan fof Ia mof nguoI Iam cho daf
nuoc cua ho co fraf fu, an nInh, khIon cho
moI nguoI frong nuoc cua ho song duoc an on,
yon vuI. Va v fho daf nuoc ay duoc phon
vInh, fhjnh vuong, Iuon Iuon moI nguoI khong
Iam kho mnh kho nguoI. u chI Ia nhung
hanh dong dI duong hoac IaI xo... NguoI co
dao duc nhan ban - nhan qua fh du baf cu
nhung hanh dong nho nhaf nao fu fhan,
mIong, y cua ho, ho cung dou chu y raf can
fhan, do franh khoI su vo fnh Iam kho mnh,
kho nguoI va kho faf ca chung sanh.
Thuong frong doI song hang ngay, nguoI
fa fhIou dao duc nhan ban - nhan qua, chI v
nguoI fa chua ro hanh dong nao cua mnh co
dao duc va hanh dong nao vo dao duc. ChI
can Iuu y mof chuf Ia nguoI fa nhan ngay
duoc hanh dong nao co dao duc va hanh dong
nao khong dao duc. Hanh dong co dao duc Ia
nhung hanh dong khong xay ra su dau kho
cho mnh, cho nguoI va cho faf ca muon IoaI
chung sanh. Nguoc IaI, nhung hanh dong
mang don cho mnh, cho nguoI va cho faf ca
chung sanh su kho dau Ia hanh dong vo dao
duc. Cho non, dao duc gIao fhong Ia phaI su
dung su can fhan, ky Iuong... Iuon fhuong su
46
song cua moI nguoI va cua chnh mnh, Iuc
nao cung phaI fInh fao, sang suof va fr fuo.
Nho do moI fhuc hIon duoc dao duc fron von,
moI co mof cuoc song an vuI, hanh phuc chan
hoa frong moI cuoc song.
CHAY X IANC IACH, V!OT A!
IA !A CION VOI T! THAN
(Nbom tbanb nicn cbay xc /ang /acb trong
Jcm oi tuycn bong Ja Vict Nam oo Jjcb
Cup AFF ngay 2S-12-200S, tai TP H Cbi
Minb - Anb trcn bao mang VnExprcss.nct
Chay Iang, Iach, vuof maf, baf ko Iuaf dI
duong, do Ia nhung nguoI fhIou dao duc.
Nhung nguoI vo dao duc nay con fo hon IoaI
fhu vaf, v IoaI fhu vaf fuy khong bIof Iuaf Io
gIao fhong, nhung khI dI frong doan, frong
47

bay fh chung con dI fhoo fhu fu chu khong
co Iang Iach, vuof maf con khac. Con nhung
nguoI bIof Iuaf Io dI duong ma cu vI pham,
xom Iuaf dI duong nhu khong co, do Ia IoaI ac
quy Ia Saf, Ia mof IoaI nguoI ngu sI fu Iam
kho mnh kho nguoI, fu gIof mnh gIof nguoI
ma khong bIof, fu Iam cho bao nhIou nguoI
kho dau, ma nhung nguoI kho dau ay foan Ia
nhung nguoI fhan fhuong cua ho. Ho Ia
nhung hang nguoI g7 Ma khong fhuong
mnh, fhuong nhung nguoI fhan cua mnh. Ho
Ia nhung hang nguoI g7 Ma xom mang song
cua nhung nguoI khac nhu co rac.
Cho non, nguoI dI duong ma khong fuan
fhu Iuaf Io gIao fhong Ia nhung nguoI xom
fhuong mang song cua mnh va cua nhung
nguoI khac; Ia nhung nguoI saf nhan ma fron
franh foI gIof nguoI. You cau nhung nha Iam
Iuaf xom xof IaI hanh vI Iang Iach, vuof maf,
chay au, chay qua foc do ngoaI duong, xom
fhuong Iuaf Io gIao fhong, do co phaI Ia hanh
dong co saf gIof nguoI hay khong7 Nou day Ia
mof hanh vI co saf gIof nguoI, gIof mnh fh
xIn nha nuoc xu phaf fhoo dung Iuaf hnh su
foI gIof nguoI, do ran nhung nguoI khac. Nou
khong cuong quyof xu phaf manh, fh fron
cac fruc Io gIao fhong fron khap moI mIon
daf nuoc khong bao gIo cham duf nan chay
48
Iang Iach, vuof au, chay qua foc do, chay xo
xom fhuong Iuaf Io gIao fhong. Va nhu vay
faI nan gIao fhong so khong bao gIo cham
duf. Neu nhu lum luut xem xet tu nun
guo thong lu un mung guo thong, thI
tu nun guo thong mo co the chum dut.
ung vo phap Iuaf, nhung nguoI vI pham
Iuaf Io gIao fhong Ia nhung nguoI xom fhuong
phap Iuaf cua nha nuoc. Phap Iuaf cua nha
nuoc duoc daf ra Ia do bao vo mang song va
faI san cua nhan dan. Khong co aI co quyon
cuop mang song va faI san cua nguoI khac.
Nhung nguoI xom fhuong Iuaf Io gIao fhong
do gay ra an mang Ia nhung nguoI duoc xom
Ia fhu pham gIof nguoI, Ia mof hung fhu.
Nhu vay, nguoI fhI hanh Iuaf phap phaI
phaf fIon raf nang voI nhung nguoI vI pham
Iuaf dI duong, fu 1.000.000d don 10.000.000d.
Va khI da gay ra an mang fh phaI kof foI
xung dang voI nhung nguoI xom fhuong Iuaf
Io gIao fhong da do xay ra faI nan chof nguoI
frong canh fhuong dau nay.
Nhung nguoI bIof Iuaf Io dI duong Ia
nhung nguoI co bang IaI xo ma pham Iuaf dI
duong gay ra an mang gIao fhong, xIn do
nghj nhung nguoI cam can nay muc phap Iuaf
hay frung frj fhch dang. Nou qua dung do
49

nguoI IaI xo gay an mang fh xIn kof an xung
dang foI cua ho, do ho khong con IaI xo, do
ho khong con gay ra an mang nua, do ran
nhung nguoI khac xom fhuong Iuaf dI duong.
Va vInh vIon nhung nguoI nay duoc nguoI fhI
hanh phap Iuaf fhu hoI bang IaI xo, du Ia xo
haI banh.
MOT HINH ANH COI TH!ONC I!AT I
VA AO !C CIAO THONC
(Cac xc Jo Jua nbau Jung giua Juong
Giai Pbong, kbu ouc gan bcn xc Pbia Nam,
Ha Noi, Jc Jon kbacb - Anb trcn Intcrnct
NguoI xom fhuong Iuaf Io gIao fhong Ia
nguoI vo dao duc, khI fhay co maf canh saf
gIao fhong fh khong dam chay xo Iang Iach,
chay au, chay xo ra vo Ia nguoI chap hanh
Iuaf Io nghIom chInh. Nhung khI khong co
50
canh saf gIao fhong fh IaI xo baf ko sInh
mang moI nguoI, xom sInh mang moI nguoI
nhu co rac. NguoI canh saf fhI hanh Iuaf Io
gIao fhong phaI phaf raf nang doI voI nhung
hang nguoI nay, do bao vo sInh mang va su
an vuI cho nhung nguoI khac.
51

GIAO DtC LtAT LE
A AO tC GIAO THONG
THONG HOC tONG
Chung foI xIn do nghj va you cau Chanh
Phu va o CIao uc cua moI quoc gIa fron
khap fho gIoI, hay xom Iuaf Io va dao duc
gIao fhong duong bo Ia mof mon hoc nhu cac
mon hoc khac frong hoc duong. Mon hoc nay
raf can fhIof, fhuc fo va cu fho do bao dam
sInh mang cua con nguoI, do franh dI su
fhuong dau cua nhung nguoI khac.
Nou hang ngay chung fa fhong ko so
nguoI chof va bj fhuong vo faI nan gIao fhong
fron khap fho gIoI, fh con so ay khong phaI
Ia f. V fho, nhung nguoI co frach nhIom bao
vo su song cua IoaI nguoI fron hanh fInh
khong fho xom fhuong mon hoc dao duc nay.
Ngay bay gIo, frong cac hoc duong, fu TIou
hoc, Trung hoc va aI hoc phaI duoc ap dung
mon hoc dao duc vo Iuaf Io gIao fhong duong
bo, vao chuong frnh hoc fap cua hoc sInh,
sInh vIon, do franh su maf maf, fhIof fhoI
kho dau fron cac fruc Io gIao fhong. Mon hoc
nay khong nhung duoc ap dung hoc fap frong
52
cac fruong hoc, ma con phaI duoc ap dung
hoc fap rong raI frong nhan dan, fu fhanh
fhj don nong fhon. o Ia mof bIon phap hay
nhaf do gIam va cham duf faI nan gIao fhong
duong bo, do khong con phaI chung kIon
nhung caI chof fho fham va dau fhuong.
NH!NC NAN NHAN TRONC MOT V! TAI
NAN CIAO THONC KH!NC KHIP
Mot tai nan giao
tbong xay ra Ja Jc
/ai cai cbct tbc
tbam cbo bao nbicu
nguoi, oa bict bao
nbicu gia Jnb Jau
kbo (Tbco tbong kc
cua Tong Cuc Juong
bo Vict Nam, trong
7 tbang Jau nam
2011, toan quoc co
bon 12.000 nguoi cbct oa bj tbuong o tai nan
giao tbong. Nbu oay, trong oong 1 ngay co
kboang 67 nguoi cbct oa bj tbuong - Anb trcn
bao mang VictTinNbanb.nct
Muon franh nhung faI nan fham khoc, fho
Iuong nay xay ra fron khap moI noo duong
daf nuoc, fh vIoc hoc Iuaf Io va dao duc gIao
53

fhong Ia mof dIou can fhIof khong fho fhIou
duoc. No phaI duoc xom Ia mon hoc chnh, co
ho so dIom cao frong cac ky fhI fof nghIop.
Co vay cac om moI no Iuc hoc fap ky Iuong.
Tro om fu TIou hoc, Trung hoc don aI
hoc dou phaI co nhung fIof hoc vo Iuaf Io va
dao duc gIao fhong duong bo. If nhaf mof
fuan Io phaI co haI gIo hoc vo mon hoc nay.
Hoc sInh cap ba cac fruong Trung hoc pho
fhong baf buoc cac om du nam hay nu dou
phaI co bang IaI xo hoac chung chI, fh faI
nan gIao fhong so f xay ra.
Nhaf Ia baf buoc sInh vIon aI hoc fu 18
don 20 fuoI dou phaI co bang IaI xo hoac
chung chI IaI xo, do xac nhan mnh co hoc va
da fhI dau mon dao duc gIao fhong.
Cac om non nho, khong nhung hoc Iuaf Io
gIao fhong ma cac om con phaI hoc dao duc
gIao fhong do fhay frach nhIom va bon phan
Iam nguoI. V frach nhIom va bon phan Iam
nguoI Ia phaI song co dao duc nhan ban -
nhan qua khong Iam kho mnh, kho nguoI.
ao duc gIao fhong va Iuaf Io gIao fhong
Ia mof mon hoc frong daI bo mon dao duc
nhan ban - nhan qua Iam nguoI, Ia con nguoI
aI cung can phaI hoc va hIou bIof dao duc
nay. Co hoc nhu vay cac om ra duong IaI xo
54
moI khong chay au, chay Iang Iach, chay
nhanh, hay qua maf, vuof maf mof cach fhIou
can fhan, v.v...
Co ap dung mon hoc Iuaf Io va dao duc
gIao fhong vao hoc duong nhu vay, fh moI
franh khoI xuong mau cua cac om va nhung
nguoI khac do xuong mof cach dau fhuong ma
khong ch IoI.
MOT IOP HOC AO !C VA I!AT
CIAO THONC
Cbanb Pbu oa Bo Giao Duc can pbai
quan tam, pbo bicn mon boc Jao Juc oa /uat
/c giao tbong Juong bo trong moi tang /op
Jan cbung (Hoc sinb truong Ticu boc
Nguycn Blnb Kbicm, TP Ho Cbi Minb, trong
mot tict boc oc an toan giao tbong - Anb trcn
bao mang GiaoDuc.nct.on
55

Mon hoc Iuaf Io va dao duc gIao fhong
duong bo raf quan frong va can fhIof cho doI
song con nguoI hIon nay, ma Chanh Phu va
o CIao uc can phaI Iuu y nhIou hon.
Iuu y khong chua du, ma con phaI ap
dung ngay IIon nhung mon hoc nay vao hoc
duong som chung nao fof chung nay. V do Ia
cach fhuc fIof kIom mau xuong cua dong bao
dan foc frong moI daf nuoc fron hanh fInh
nay.
Tom IaI, van do faI nan gIao fhong muon
duoc cham duf fh mon hoc dao duc va Iuaf Io
gIao fhong can phaI duoc ap dung ngay IIon,
vao faf ca moI fang Iop nhan dan fu fhanh
fhj don nong fhon, fu vung dong bang don
nhung vung cao nguyon mIon nuI, som chung
nao fof chung nay. V do Ia nhung hanh vI
dao duc, xom fh bnh fhuong, nhung raf Ia
cao fhuong.
56
CO HANG LAI XE CHtA t,
CAN PHAI HOC THEM
AO tC
GIAO THONG tONG HO
Chung foI do nghj va you cau Chanh Phu
va o CIao uc ra fhong bao cho cac fruong
day IaI xo: baf buoc nguoI hoc IaI xo khong
nhung hoc Iuaf Io gIao fhong duong bo, ma
con phaI hoc dao duc gIao fhong. Va duoc
xom mon hoc nay Ia mof mon hoc co fam raf
quan frong va can fhIof do bao dam sInh
mang cua con nguoI. af buoc phaI fhI dau
Iuaf Io va dao duc gIao fhong moI duoc cap
bang IaI xo, chu khong phaI mua cap bang IaI
xo, v khong phaI chI hoc Iuaf gIao fhong Ia
du.
Taf ca cac faI xo IaI xo dang hanh ngho
fron cac fuyon duong frong daf nuoc, baf buoc
phaI co chung chI hoc dao duc gIao fhong
duong bo fh moI duoc hanh ngho. Co nhu
vay fh faI nan gIao fhong fron cac fuyon
duong bo moI cham duf.
Tom IaI, chung foI cau mong Chanh Phu
va o CIao uc v sInh mang cua nguoI dan
57

frong daf nuoc nay phaI duoc bao dam an
foan, fh dao duc gIao fhong can phaI quan
fam nhIou hon. V moI Ian faI nan gIao fhong
xay ra Ia do IaI cho bao nhIou nguoI frong gIa
dnh cua ho dau kho.
CH!YN CHO Q!A TAI IA MOT
HANH ONC THI! AO !C,
CAY RA TAI NAN CIAO THONC
(Anb trcn Intcrnct
Nou nhung caI chof oan uong do faI nan
gIao fhong gay ra ma duoc cham duf, fh vIoc
Iam cua nganh canh saf gIao fhong duoc nho
nhang va duoc fon frong hon. Cung nhu
nganh y, cac y bac sI, nhaf Ia bonh vIon Cho
Ray khong qua vaf va, khong qua faI |mof
gIuong 3 nguoI), da so Ia Iy do faI nan gIao
fhong.
58
CAN THAN
LA MOT tC HANH CAO Qt1
THONG IEC LAI XE
KhI IaI xo cac ban hay can fhan, v fruoc
maf cac ban baf cu Iuc nao, gIo nao cung co
fho so xay ra an mang. Mof su kho dau so
dom don cho cac ban va cho nhung nguoI
fhan cua cac ban cung nhu nhung nguoI khac.
Cac ban hay can fhan nho! Can fhan so
khong co su kho dau. NguoI co su can fhan
fh faI hoa khong bao gIo don voI ho, con su
an vuI va hanh phuc Iuon Iuon ngu frj frong
fam hon cua ho.
Mof caI chof gho gom khI haI chIoc xo
dung vao nhau, nou Io donh, khong can fhan
chI can mof fc fac Ia faI nan so xay don
ngay IIon. Xay don ngay IIon Ia mof caI chof
fho fham dau don ma khong fho franh khoI.
PhaI khong hoI cac ban7 Vay cac ban hay
can fhan, ky Iuong khI IaI xo. ung xom
fhuong!
Can fhan Ia mof duc fnh Iam vIoc g cung
do fhanh cong, v fho su can fhan raf quan
frong frong moI hanh dong va vIoc Iam cua
59

IoaI nguoI. ThIou can fhan, cac ban Iam vIoc
g du vIoc Ion, hay vIoc nho cung gap nhIou
kho khan va fhaf baI. ThIou can fhan, cac
ban Iam vIoc so fro fhanh nhung con nguoI
cau fha, bua baI, khong ngan nap. Cho Iam
vIoc cua cac ban so fro fhanh cua hang ban
do pho fhaI. Va v vay, su fhanh cong cua quy
ban du vIoc Ion hay nho cung raf kho khan
va gIan nan. Thaf baI nhIou ma fhanh cong
f. Quan frong nhaf Ia vIoc IaI xo, du xo haI
banh hay xo bon banh, nou cac ban fhIou can
fhan fh faI nan gIao fhong so dom don cho
cac ban mof su dau kho gho gom. Khong
rIong g cho mof mnh cac ban ma ca gIa
dnh cua cac ban, khong nhung fho ma con
nhung gIa dnh cua nhung nguoI khac nua.
Cac ban non nho ky! o dau77 o cac ban
chua ron Iuyon duc can fhan! o Ia mof faI
nan dau fhuong va fho fham nhaf cua doI
nguoI, nhung hang ngay no van xay ra fron
khap moI noo duong daf nuoc.
Tron cuoc doI nay, du cac ban Iam baf cu
mof vIoc g ma fhIou duc hanh can fhan fh
van khong dom don cho cac ban su an vuI va
hanh phuc. Cac ban non ghI nho nhung IoI
day nay. Chung foI noI ra nhung IoI nay Ia
nhung IoI khuyon chan fhaf fu frong fan day
Iong cua chung foI. Hang uoc mong sao cho
60
moI nguoI song fron hanh fInh nay dou co
duc hanh can fhan do khong Iam kho mnh
kho nguoI, do mang IaI su an vuI cho nhau.
CH!YN CHO Q!A TAI IA MOT
HANH ONC COI TH!ONC
SINH MANC C!A MINH VA MOI NC!OI
(Ngay 1J10212011, Cong an TP a Nang
bat giu xc kbacb nboi Jcn 10J banb kbacb,
Ju J0 kbacb so ooi quy Jjnb - Anb trcn bao
mang DanTri.com.on)
ay Ia duc hanh can fhan frong vIoc gIao
fhong fron duong bo, va con bIof bao nhIou
duc hanh can fhan frong cuoc song cua cac
ban ma cac ban can phaI hoc hoI raf nhIou.
Hoc hoI raf nhIou do song co dao duc Iam
nguoI. Mof dao duc xom fh raf fam fhuong,
nhung IaI raf cao fhuong, v chnh no khong
61

Iam kho mnh, kho nguoI.
uc hanh can fhan doI hoI o cac ban phaI
co mof su fInh fhuc. Su fInh fhuc Ia su chu y
fung hanh dong, fung vIoc Iam cua chnh
ban. o do ban moI fhay duoc fanh cau fha
va bo boI cua ban; ban moI fhay duoc caI saI
caI dung cua ban. Nho do ban moI kIom dIom
IaI nhung hanh dong cua mnh do khong gap
fhaf baI frong baf cu moI vIoc Iam nao. Nho
do cac ban moI fm fhay su can fhan cua
mnh Ia mof dIou quan frong raf can fhIof
nhaf cho doI song cua cac ban. Cho non,
nguoI IaI xo Iuon Iuon Iuc nao cung phaI can
fhan, cung phaI do cao canh gIac moI chuong
ngaI so xay ra, do kjp fhoI Iam chu foc do
chIoc xo cua mnh, fh moI bao dam an foan
fron fuyon duong. Va nhu vay, faI nan gIao
fhong so khong bao gIo xay don. TaI nan gIao
fhong so khong bao gIo xay don Ia mof hanh
phuc raf Ion cho moI nguoI va cho chnh ban
fhan cua cac ban.
NguoI IaI xo can fhan nhu vay Ia nguoI
dang fhuc hIon dao duc Iam nguoI khong Iam
kho mnh, kho nguoI; khong dom don faI hoa
cho mnh, cho nguoI. NguoI IaI xo can fhan
nhu vay Ia nguoI song frong dao duc cao
fhuong, bIof gIu gn va fhuong you su song
cua moI nguoI. NguoI IaI xo can fhan nhu vay
62
Ia nguoI dang ca ngoI, fan fhan, khon fang
va dang knh frong.
Tuy hanh dong IaI xo fam fhuong, nhung
bIof canh gIac, can fhan fung gIay, fung phuf
do khong xay ra su dau fhuong maf maf. o
Ia nguoI fhuc hIon dao duc cao fhuong co Iong
fhuong you, fhuong you su song cua muon
nguoI.
CAC CO ANH H!NC XA IO
(Nbom nu sinb Ha Noi kcp 4, qucn Joi mu
bao bicm - Anb trcn Intcrnct
V fho, Iuaf Io gIao fhong phaI gIu gn raf
nghIom fuc, khong ho vI pham. NguoI IaI xo
nhu fho Ia nguoI fung song voI duc fInh can
fhan. uc fnh can fhan Ia mof hanh dong
song dao duc fuyof voI, khIon cho nguoI co
duc fnh nay Iuon Iuon song mof doI song
63

fhanh nhan, an Iac, yon vuI va hanh phuc.
Tom IaI, duc fnh can fhan Ia mof hanh dong
dao duc Iam nguoI ma con nguoI aI cung can
phaI hoc, hoc do khI Iam mof vIoc g dou dom
don su fhanh fuu vIon man, dom don su an
vuI, hanh phuc va franh duoc nhung dIou Iam
kho mnh, kho nguoI.
64
tC TNH CAt THA
LA MOT TAI HAI
CHO MNH, CHO NGtOI
NguoI IaI xo co fnh cau fha Ia IaI xo chay
au, chay khong ko sInh mang aI hof. NguoI
IaI xo cau fha Ia nguoI fhIou dao duc Iam
nguoI, an mang co fho xay ra, su dau kho co
fho dom don cho moI nguoI va chnh ban
fhan cua ho.
NguoI IaI xo cau fha Ia nguoI fu saf ma
khong bIof; Ia nguoI gIof nguoI ma khong
hay; Ia nha fu dang mo cua do moI don ho
vao. NguoI IaI xo cau fha fh cua dja nguc
dang mo rong cho don ho. Tnh cau fha fhIou
can fhan Ia nhung duc fnh xau can phaI fu
bo, v no so mang don faI hoa kho dau cho
mnh, cho nguoI.
NguoI IaI xo cau fha fh fof hon Ia dung
IaI xo, dung hanh ngho IaI xo. V IaI xo nhu
vay so khong dom don su fof dop cho mnh,
ma con co haI cho nguoI khac. NguoI co fnh
cau fha Ia nguoI fhIou dao duc Iam nguoI doI
voI chnh ban fhan cua mnh. VoI ban fhan
cua mnh ma mnh con fhIou dao duc voI no,
65

fh doI voI nguoI khac Iam sao mnh co dao
duc cho duoc.
MOT S! MAT MAT TO ION
O TAI NAN CIAO THONC IAI
Lai xc kbong can tban co tbc Jua Jcn
nbung bau qua tbuong Jau. Mot cbicc xc
Jung oa /at Jo nbu tbc nay tb sinb mang
nbung nguoi trcn xc con Jau nua (Tai nan
giao tbong tai Ninb Tbuan ngay J01612011
/am 4 nguoi cbct, 41 nguoi bj tbuong - Anb
trcn bao mang TbanbNicn.com.on
NguoI nao muon IaI xo fh hay bo fnh cau
fha, fap dan duc hanh can fhan, ky Iuong, fh
moI IaI xo duoc an foan fron duong dI, va
cuoc doI moI co duoc an Iac, hanh phuc.
Cuoc song cua nguoI cau fha, khong can
fhan, fhIou ngan nap fh nha o cua ho Ia o
66
chuof, bua baI, do ban, hoI ham fhIou vo
sInh, v.v...
Tnh cau fha Ia mof fanh xau, frong nha
khong ngan nap, bua baI, IoI song nhu o
chuof, nhu chung foI da noI o fron. MoI Ian
muon Iam mof vIoc g fh phaI dI fm vaf
dung maf nhIou fh gIo vo ch, fu doI dop do
khong ngay ngan, don sach vo, bao ch doc
xong Ia nom bua baI. Vao nha frong fhay nhu
mof nha kho du IoaI do dac khong co ngan
nap.
NguoI co fnh cau fha, khong fhu fu
fhuong hay roI vIoc, maf fh gIo. Vao frong
phong cua nguoI co fnh cau fha fh do dac,
chan chIou ngon ngang, quan ao ba dau bo
do. CIay dop chIoc o gam gIuong, chIoc o xo
cua. Tron ban sach vo bo bon, quyon fh rach
gay maf ba, quyon fh Io Iom dnh muc.
NguoI co fnh cau fha, Ia ho khong bIof
rang cuoc song co nhIou vIoc phaI Iam, va
moI vIoc bj han djnh frong khuon kho cu fho,
v Iuon Iuon co nhung cong vIoc sap don cho
fa fhuc hIon. o vay, phaI sap xop fh gIo do
khoI chong choo, don duoI chung fa vao su roI
vIoc. Va muon cong vIoc duoc som hoan
fhanh, do dac dung cu phaI duoc sap xop
ngan nap, do khI can don, khong can Ioay
67

hoay fm kIom, khIon nhIou khI fa bj quan fr
buc doc, chang Iam g duoc.
Vao mof ngoI nha co ngan nap, khong cau
fha, do dac vaf dung duoc sap xop ngay ngan
dau ra day, do fm, do fhay, muon fm vaf g
fh ngay do da co IIon, khoI phaI maf cong dI
fm kIom. Nha co ngan nap khong cau fha
fh frong vao co cam gIac raf do chju va fhch
fhu.
Tnh cau fha ra duong IaI xo so gay faI
nan Iam dau kho cho mnh, cho nguoI. Con o
frong nha fh bua baI, khong ngan nap,
khong fhu fu, gIong nhu o chuof ban fhIu,
Iam cho ngoI nha frong fhay fro non buc boI,
kho chju, v.v...
Iam con nguoI hay co khac phuc, fu bo
fnh cau fha, Iuon Iuon fap fanh duc hanh
can fhan fu frong moI cong vIoc, do chong
hoan fhanh nguoI fof, cong vIoc fof.
Tom IaI, khI cac ban IaI xo ra duong, cac
ban hay fap duc hanh can fhan do franh faI
nan gIao fhong xay ra, do khong mang IaI su
kho dau cho mnh, cho nguoI. o Ia mof dao
duc cao quy vo Iong fhuong you su song cua
con nguoI ma cac ban hay fhuc hIon cho bang
duoc, do cac ban khoI mang fIong Ia nguoI
fhIou dao duc Iam nguoI. ThIou dao duc Iam
68
nguoI Ia mof dIou chju fhIof fhoI raf Ion cho
doI song cua cac ban. Cac ban nho ky!
Iam nguoI kho Iam cac ban a! Ho ra mof
chuf ma da vo fnh Iam kho mnh Ia mnh
fhIou dao duc voI mnh. Mnh fhIou dao duc
voI mnh fh mnh Iam sao song co dao duc
voI nguoI khac duoc. PhaI khong hoI cac ban7
X CI!A !ONC IA HANH ONC
THI! AO !C IAM NC!OI,
IAM CAN TRO S! CIAO THONC
Nguoi co tinb cau tba /a nguoi Ja tu pbi
tb gio mot cacb oo /y oa Joi song /uon /uon
gap nbicu su bat an (Qucn mu bao bicm,
Jung xc giua Juong tbacb tbuc canb sat -
Anb trong bao mang VnExprcss.nct
uc hanh can fhan khong rIong vo phan
kIom soaf co fho va fInh fhan cua mnh, ma
69

con phaI kIom soaf raf can fhan, an foan cho
xo fruoc khI IaI, PhaI xom fhang, ga, so, Iop
xo, nhung oc banh xo, don pha, don bao hIou
dung, quanh fraI, quanh phaI, xang, nhof...
KhI nao fhay xo duoc an foan fh moI IaI, du
Ia xo haI banh cung phaI kIom soaf can fhan,
v khong can fhan nhu vay co fho xay ra faI
nan gIao fhong khIon mnh chof va nguoI
khac chof.
Mof faI nan gIao fhong xay ra chua ko don
mof su maf maf fo Ion doI voI nhung chIoc xo
hu hong, fro fhanh pho fhaI nhu mof dong
saf vun... hang nam voI so fIon qua Ion do faI
nan gIao fhong gay ra, ma chung fa danh
phaI vuf bo mof cach hof suc vo Iy. Cung nhu
mof su fon fhuong khong fho bu dap noI cho
nhIou gIa dnh frong xa hoI. PhaI ganh vac,
phaI nuoI nang so nguoI maf fr, dIon Ioan,
hoac faf nguyon do song do chof suof cuoc
doI. Chnh faI nan gIao fhong do cac ban gay
ra da cuop maf bIof bao faI san va nhan faI
frong xa hoI. Con fhoI gIan va Iuong fam cua
cac y, bac sI, fhay v fap frung cuu nhung
fruong hop khan cap, frong daI hon... IaI bo
ra fon hao voI nhung Iy do fhaf vo Iy va dang
fIoc ay. Nou cac ban song co day du dao duc
gIao fhong fh Iam g co nhung su hao faI,
fon cua, maf mang, faf nguyon vo Iy va dang
70
frach ay. PhaI khong hoI cac ban7
KIom soaf xo co can fhan Ia mof hanh
dong dao duc nhan ban - nhan qua. NguoI
bIof kIom soaf xo co an foan nhu vay Ia nguoI
song co dao duc bIof fhuong mnh fhuong
nguoI, Ia nguoI xung dang cho fa knh phuc
va hoc hoI fhoo guong hanh can fhan cao quy
ay.
uc hanh can fhan Iuon Iuon xung dang
duoc fan fhan va ca ngoI, khI nhung nguoI
nao da fhuc hIon song duoc voI no. No so
gIup cho doI song cua cac ban mof nIom hanh
phuc, an vuI chan fhaf. Va cac ban non hanh
dIon voI nhung vIoc Iam nay, v duc hanh can
fhan so mang don nIom vuI cho moI nguoI.
Va no con dom don su fhanh cong fof dop
frong moI vIoc Iam cua cac ban. Nhaf Ia IaI
xo, no mang don cho cac ban mof su an foan,
yon on fron Io frnh dI baf cu noI dau.
uc hanh can fhan khong nhung co IoI ch
frong vIoc IaI xo duoc an foan fron duong dI,
ma con gIup cho cac ban Iam baf cu mof vIoc
g frong doI song cua ban. No dou mang don
cho ban nhung su fhanh cong fof dop.
71

tONG HtOt SA1 LAI XE
LA MOT TAI HAI HAT LON
CHO MNH A MOI NGtOI
NguoI IaI xo khong non uong ruou, v uong
ruou say IaI xo do xay ra faI nan gIao fhong.
KhI nguoI uong ruou say, fam fr khong
con sang suof, maf suc fu chu, chI con bIof
hanh dong fhoo su kch fhch cua mon ruou.
IaI xo nhu vay raf Ia faI haI, do gay ra faI
nan gIao fhong, Iam haI mnh haI nguoI.
Nhaf Ia nhung nguoI IaI xo do chuyon cho
hanh khach. Sau, bay muoI sInh mang hanh
khach fron xo dou do nguoI IaI xo, nou so xay
mof chuf fh sau, bay muoI sInh mang nay
con chI. Cho non, frach nhIom va bon phan
cua nguoI IaI xo raf nang doI voI mang song
cua nhung nguoI nay, nhu soI chI manh froo
chuong. o Ia noI nhung sInh mang fron xo,
con nhung sInh mang dI duoI duong fh
khong fho Iuong duoc, nou chI can fhIou can
fhan mof chuf fh mang cua con nguoI khong
con.
V fho, nguoI uong ruou say ma IaI xo Ia
nguoI xom fhuong mang song cua hanh
72
khach fron xo cua mnh, cua moI nguoI dI
duong va cua chnh ban fhan mnh. NguoI IaI
xo nhu vay xom mang song nhu co rac, nhu
chI manh froo chuong.
CAP C!! NAN NHAN TAI NAN CIAO THONC
Bcnb oicn Cbo Pay TP H Cbi Minb
trong nbung ngay /c, Tct tbuong Jong ngbct
nan nban bj tai nan giao tbong. icu nay Jo
Jau: Pbai cbang ruou, bia /a tbu pbam
cbinb gay ra tai nan trong nbung ngay nay:
(Anb trcn bao mang TbanbNicn.com.on
Tam fr nguoI uong ruou say khong con
fInh fao nhu nguoI bnh fhuong, ma maf suc
fu chu, khong con Iam chu foc do chIoc xo, v
fho an mang so do dang xay ra.
Ho khong con fu duy, suy nghI fhuong
nhung nguoI khac, khI faI nan xay ra Ia
khIon cho bao nhIou nguoI dau kho. Phan
73

dong faI nan gIao fhong fron duong bo xay ra
dou do faI xo IaI xo uong ruou say va fhIou
can fhan, vI pham Iuaf dI duong.
KhI mof nguoI uong ruou say fh khong
con bIof Iuaf Io va dao duc gIao fhong Ia g
ca. Cho non xom fhuong su song cua mnh va
moI nguoI.
MOT TAI NAN CIAO THONC
KH!NC KHIP O !ONC R!O! SAY
Tbat /a kinb kbung, ca nguoi oa ca cbicc
xc gan may Jcu bj can nat (Anb trcn
Intcrnct
HoI cac ban IaI xo! Cac ban non nho, khI
da uong ruou, du chua say nhung cac ban
phaI quyof djnh khong IaI xo, v IaI xo raf
nguy hIom cho cac ban, cho hanh khach va
74
cho moI nguoI dI fron duong.
Muon franh su dau kho so xay ra cho
mnh va cho moI nguoI, va nhaf Ia frach
nhIom, bon phan cua mof nguoI IaI xo, cac
ban phaI gIu gn dao duc Iam nguoI cho fron
von, fh khong Iy do g khI IaI xo ma cac ban
uong ruou. u vIoc uong ruou do co chnh
dang, nhung cac ban cung non fu choI. PhaI
khong hoI cac ban7
Tom IaI, cac ban IaI xo du xo haI banh, xo
bon banh, xo khach, xo faI, xo hang, v.v... dou
khong non uong ruou, v sInh mang cua moI
nguoI dang o frong ban fay cua cac ban. ChI
can so ho mof chuf fh nhung sInh mang nay
chang con nua. Chung foI fhaf su fha fhIof
kou goI Iong you fhuong cua cac ban doI voI
moI nguoI, do khong con fhay su dau kho xay
ra v faI nan gIao fhong. Cac ban hay co
franh nhung faI nan fham fhuong nay va su
dau kho cua nhIou nguoI.
75

NHI CO THE MET NHOC,
HtON NGt
TH NHONG NEN LAI XE
ang IaI xo fron fuyon duong daI, co fho
mof nhoc do sanh ra buon ngu. Iuc bay gIo
cac ban dung xo IaI, fm noI nao dI ngu mof
gIac cho co fho fhoaI maI fro IaI. Co nghIa Ia
co fho khong con uo oaI buon ngu nua, fh cac
ban so fIop fuc IaI xo. Va nhu vay sInh mang
moI nguoI fron xo, cung nhu nhung nguoI
dang dI fron duong so duoc bao dam an foan
hon nhIou. Nho do ma nhung faI nan gIao
fhong so khong xay ra. PhaI khong hoI cac
ban7
Nhung vIoc Iam nay Ia nhung hanh dong
duc hanh can fhan, bao vo su song cho mnh
va cho moI nguoI, fhaf dang ca ngoI, fan fhan
va khon fang.
Pham o doI Iam nguoI, chung fa phaI bIof
fhuong you su song cua mnh, cua moI nguoI
khac. ung v su song cua mnh ma IaI xo
chay au, nhan fam gay ra faI nan gIao fhong,
va nhu vay Ia song fron su dau kho cua nguoI
khac. Song nhu vay Ia song hon ha, Ia song
76
ch ky, Ia song fhIou Iong fhuong you, Ia song
vo dao duc, Ia song ngu sI, dom su dau kho va
chof choc vao fhan mnh, fhan nguoI ma
khong bIof.
MOT TAI NAN CIAO THONC
O PHONC NHANH, V!OT A!
(Tai nan ngay 161612011 tai tlnb Quang
Nam. cbicc xc cbay au bcp nat bct cabin, tai
xc bj tbuong nang - Anb trcn bao mang
BaoDatVict.on
ung v mIong com, manh ao va nhung
vaf chaf fam fhuong cua ca nhan ma cha dap
Ion su song cua nguoI khac, bang cach IaI xo
franh gIanh hanh khach, chay Iang Iach, vuof
au, vuof fa voI foc do kInh hon. TaI nan gIao
fhong co fho xay ra khong Iuong fruoc duoc.
77

PhaI khong hoI cac ban7 Chung fa Ia IoaI
nguoI, mof IoaI dong vaf co fr fuo fhong
mInh hon cac IoaI dong vaf khac. Cho non
chung fa khong fho song nhu cac IoaI vaf, chI
bIof franh gIanh mIong an, ma phaI vuof Ion
fron hon chung. PhaI song nhu fho nao do
dung dao duc Iam mof con nguoI fhaf Ia con
nguoI, dung song nhu mof con fhu vaf. PhaI
khong hoI cac ban7
Nhung chIoc xo do franh nhau ruoc khach,
chay baf ko mang song cua moI nguoI fron xo
cung nhu dang dI duoI duong. o Ia nhung
hanh dong fhIou dao duc, do Ia v su song cua
mnh ma cha dap Ion su song cua nhung
nguoI khac. ChIoc xo do nay franh khach voI
chIoc xo do khac, fron mof fuyon duong bIof
bao nhIou Ian suyf gay ra an mang. Nhung
khong fho nao franh khoI faI nan gIao fhong
duoc, so co ngay...
Song nhu vay Ia khong co dao duc Iam
nguoI cac ban a! Song nhu vay chI Ia mof IoI
song cua IoaI dong vaf khong hon, khong
kom, chI bIof co mnh ma khong bIof co
nguoI. SInh mang con nguoI raf quy, cac ban
IaI xo phaI can frong fung phuf, fung gIay,
fung khac, fung gIo, do bao vo mang song cua
moI nguoI. V gay ra faI nan gIao fhong Ia
dom don su dau kho cho nhIou nguoI, nhIou
78
gIa dnh va faI san cung hao fon khong phaI
f.
!ON NC! IAI X CAY TAI NAN
(Tai nan ngay 241712010 trcn cau Jan so
7, kbu ouc bam Juong bo Hai Van, Jo /ai xc
buon ngu Jam oao giai pban cacb, /am xc no
2 /op truoc oa /at nbao - Anb trcn bao mang
DanTri.com.on
KhI bj buon ngu ma IaI xo Ia nguy hIom
nhaf. Chung foI nho co mof Ian dI duong fu
Tay NInh vo Trang ang, frong Iuc froI dang
frua nang gaf, nguoI IaI xo cho chung foI IaI
ngu quon, chIoc xo Iao fhang xuong muong
bon vo duong. May man fhay, chung foI chI bj
fhuong nho ma fhoI.
Nhung du sao no cung Ia mof baI hoc vo
dao duc Iam nguoI cho nhung nguoI IaI xo,
79

cho nhung nguoI dang hanh ngho IaI xo. u
xo nho, xo Ion cung dou phaI canh gIac, can
frong khI IaI xo.
Tuy bj fhuong nho, nhung ca fhang vof
fhuong cua chung foI moI Ianh. Nou Io da
chof nguoI fh sao7 HoI han qua phaI khong
hoI cac ban7 Nhung hoI han con co nghIa Iy
g, khI da chof roI fh khong fho nao song IaI
duoc.
oI vay, IaI xo fhIou canh gIac, khong can
fhan Ia dom don su dau kho cho nhIou nguoI
nhu chung foI da noI o fron.
KhI IaI xo fhay cam gIac buon ngu fh non
dung xo IaI, dnh chI ngay IIon va fm cho dI
ngu. KhI nao fInh gIac, co fho fhoaI maI, hof
buon ngu fh moI baf dau IaI xo IaI. o Ia
mof gIaI phap hay nhaf, mof duc hanh can
fhan do bao vo sInh mang cua mnh va moI
nguoI. ung xo IaI do dI ngu Ia mof hanh
dong bIof fhuong mnh, fhuong nguoI, bIof
xom su song cua mnh va cua nhung nguoI
khac Ia quy bau. ung IaI xo do dI ngu Ia mof
hanh dong fhuong mnh, fhuong nguoI,
fhuong su song cua moI nguoI. Cac ban IaI xo
bIof dung xo IaI do dI ngu, do gIup cho co fho
fhoaI maI Ia mof hanh dong dao duc dang ca
ngoI va dang khon fang.
80
NguoI co dao duc gIao fhong fh moI moI
hanh dong IaI xo raf can fhan va ky Iuong, v
mang song cua moI nguoI dang o frong ban
fay cua mnh. Nou chI can ho hong mof chuf
Ia an han suof doI.
Pham o doI nguoI fa fhuong bao: Ngua
bjnh hon frj bonh. NguoI IaI xo bIof ngan
ngua fruoc nhung faI nan gIao fhong xay ra,
Ia phaI bIof ngan ngua khI IaI xo fh khong
duoc uong ruou; khI IaI xo khong duoc ngu
guc; khI IaI xo khong duoc o frong fam frang
buon phIon, Io Iang; khI IaI xo phaI can fhan,
frong nguoI co bjnh fh khong duoc IaI xo.
NghIa Ia Iuon phaI do cao canh gIac, ngan
ngua nhung dIou noI fron Ia nguoI IaI xo co
Iuong fam, co Iuong frI, co Iong fhuong you su
song cua mnh va cua nhung nguoI khac. o
Ia nhung hanh dong dao duc Iam nguoI raf
dang duoc moI nguoI khon fang va knh phuc.
Tom IaI, chung foI kou goI cac ban IaI xo,
cac ban v bon phan, frach nhIom dao duc
Iam nguoI khong Iam kho mnh, kho nguoI.
Cac ban hay can fhan, do phong moI fnh
huong so xay ra, canh gIac fung cu chI hanh
dong cua nhung doI fuong xung quanh xo
mnh dang dI chuyon. o khong bao gIo vo
fnh gay ra faI nan gIao fhong chof nguoI,
chof mof cach fho fham, dau fhuong; chof
81

mof cach oan uong, fham fhuong ma moI
nguoI aI frong fhay cung dou fhuong fam va
dau xof.
82
LAI XE tNG tOT,
QtA MAT At
Nay cac ban IaI xo, khI IaI xo fron duong
cac ban dung vuof xo au, qua maf mof chIoc
xo khac mof cach fhIou can fhan, fhIou do
phong, fhIou su du doan fhoI gIan va khong
gIan, khong can nhac ky Iuong, cac ban co
fho gay ra faI nan gIao fhong. Nhaf Ia xo cua
cac ban Ia IoaI xo gan may nho, haI banh, cac
ban so bj op gIua haI xo Ion. Chung do cac
ban maf hof su bnh fInh, doI maf cac ban
hoa Ion, mau don chup xuong, chIoc xo cua
ban so bj xo khac can Ion va ban chI con gIay
gIua voI chIoc xac khong hon... Cac ban non
nho dIou nay, v fruong hop nay da xay ra
raf nhIou, ma bao Cong An Thanh Pho Ho
Ch MInh da dang fIn va kom fhoo hnh anh,
nguoI va xo bj can naf, frong fhay ma kInh
haI.
Thuong faI nan gIao fhong xay ra Ia do
nhung chIoc xo qua maf au, khong du doan
duoc khong gIan va fhoI gIan qua maf. V fho
bj kof vao gIua haI chIoc xo Ion ma danh phaI
chju chof mof cach oan uong va fuc foI.
TaI nan gIao fhong duong bo fhuong xay
83

ra voI nhung nguoI chay xo au, khong fhong
Iuaf Io gIao fhong hoac baf ko Iuaf phap dI
duong. Nhung nguoI nhu vay Ia nhung nguoI
fhIou dao duc Iam nguoI, fhuong Iam kho
mnh kho nguoI.
NHI! TAI X CH!YN NCHIP
VI TIN MA COI R TINH MANC MOI NC!OI,
AT CHAP I!AT I CIAO THONC
(Taxi ouot Jcn Jo ngay J01612011 tai
Juong Kbuat Duy Ticn, Ha Noi, kbi bj canb
sat giao tbong cban Jau ra /cnb Jung xc, tb
oan ticp tuc cbo xc cbay, /am bat cbicn sy
canb sat /cn nap capo - Anb trcn bao mang
BaoLaoDongTbuDo.com.on
Co djp vo fhanh pho Ho Ch MInh, chung
foI da chung kIon nhung nguoI IaI xo fron cac
84
duong pho. Cho nga ba, nga fu nao co canh
saf cong Io dung gac, fh cac ban IaI xo con
gIu duoc mof f Iuaf Io gIao fhong. Con cho
nga ba, nga fu duong nao khong co canh saf
gIao fhong gac gIu gn, fh cac ban IaI xo
chay vuof au, baf ko don xanh, don do. Vuof
au, qua maf, chay xo ao ao nhu gIo, xom faI
nan gIao fhong nhu khong co. Vuof maf
fruong qua don do nhu bay bo chang khac.
Trong nhn vao maf cua nhung nguoI nay dou
Ia nhung nguoI co hoc fhuc: hoc sInh, sInh
vIon, gIao vIon, gIao su, ky su, kIon fruc su,
bac sI, duoc sI, v.v... foan Ia dan fr fhuc cua
fhanh pho, foan Ia nhung nguoI co kIon fhuc
sau rong. Tho ma dao duc Iam nguoI... nhaf
Ia dao duc gIao fhong IaI khong bIof, fh fhaf
Ia khIom khuyof qua Ion doI voI non gIao duc
cua nuoc nha.
Thao nao, nguoI dan fhanh pho da xom
fhuong Iuaf Io gIao fhong duong bo nhu vay,
fh dan cac fInh Iam sao franh khoI nhung
dIou vI pham nay. o do Iam sao khong xay
ra faI nan gIao fhong. ao ch da dang fIn
fuc, hang ngay faI nan gIao fhong xay ra
khap fron cac noo duong daf nuoc, khong
ngay nao Ia khong co nguoI chof va nguoI bj
fhuong, nhaf Ia noI dong nguoI nhu: Thu o,
Thanh Pho, Thj Xa, Thj Tran, v.v...
85

Chung foI raf dau Iong, nou Ia dan fhon
quo, kIon fhuc kom, chua hIou Iuaf Io dI
duong, chua fhong dao duc nhan ban - nhan
qua Iam nguoI, dan fr o nong fhon con Iac
hau, chI v f hoc. Con dan o fhanh pho Ia
dan co hoc fhuc, ho Ia bac sI, ky su, gIao su,
gIao vIon, Iuaf su, kIon fruc su, fhuong gIa,
hoc sInh, sInh vIon va cac cong nhan vIon
chuc, v.v... Tho ma Iuaf Io gIao fhong khong
ro sao7 Tho ma dao duc nhan ban Iam nguoI
khong ro sao7
Ra duong chon Ian Iam cho un fac ca mof
doan duong daI, khIon cho su gIao fhong qua
IaI raf Ia kho khan. PhaI doI co canh saf dop
IoI huong dan duong moI khoI un fac, moI
Iam cho fruc Io gIao fhong fro IaI bnh
fhuong.
on nga fu, nga ba duong, frong nhung
gIao Io, nguoI dan fhanh pho an mac raf
sang, fho ma IaI xo vuof don xanh, don do,
hoac vuof qua ranh gIoI nguoI dI bo mof cach
fhIou Iuaf Io va dao duc gIao fhong. VoI
nhung hanh dong nhu vay, ro rang Ia dan
fhanh pho chua bIof Iuaf Io va chua hoc dao
duc gIao fhong Iam nguoI.
Tron cac fruc Io gIao fhong, frong ho
gIong nhu mof dan bo dang chon Ian baf ko
86
Iuaf Io, vuof don do mof cach ngang nhIon va
vuof ca Ion muc ranh gIoI nguoI dI bo, Iam
cho nguoI dI bo qua duong raf kho khan.
MOT OAN !ONC I !N TAC
MA C! I!OT TOI
IA THI! AO !C IAM NC!OI
(uong Truong Cbinb TP H Cbi Minb
tbuong xuycn xay ra tac ngcn giao tbong -
Anb trcn Intcrnct cua Bao Lao ong ngay
1S101200S
ThInh fhoang chung foI moI vo fhanh pho
mof Ian, gap nhung Iuc faI cac nga fu, nga ba
duong, co cac hoc sInh mang gay goc, day.
MoI Ian don do baf Ion, Ia cac om hoc sInh
phaI gIang mof soI day ngang qua duong do
ngan chan khong cho co cac IaI xo vuof qua
ranh gIoI nguoI dI bo. Co ngan chan nhu vay
87

fh cac IaI xo moI fuan fhoo Iuaf Io gIao
fhong, con khong co cac om hoc sInh va nguoI
canh saf gIao fhong gac gIu nhu vay fh moI
nguoI Iuof foI chon chuc nhau nhu dan fhu.
XIn IoI cac ban! Chung foI dung nhung
danh fu khong may Ijch su nhu: dan bo, dan
fhu, IoaI fhu vaf... o Ia Iong fhuong you
chan fhaf cua chung foI doI voI cac ban,
mong muon cac ban fu gIac nhn IaI mnh con
co nhung hanh dong cua IoaI fhu vaf nua
khong7 Mof con nguoI Ia con nguoI fh khong
fho nao chap nhan nhung hanh dong do.
PhaI khong hoI cac ban7 Cac ban hIou cho,
day Ia nhung IoI chan fnh nhac nho cac ban,
chu khong phaI mang chuI cac ban. Mang
chuI cac ban do Iam g7 Co ch IoI g cho
chung foI dau7 ung fruoc faI nan gIao fhong
fhjf roI, mau do, aI ma khong fhuong fam va
dau xof.
V fho, non chung foI noI fhaf, noI manh,
noI fhang, noI khong fu vj. NoI do cac ban
xau ho, do cac ban sua saI IaI nhung hanh
dong con fhIou dao duc, do cac ban fro fhanh
nhung nguoI co dao duc, do cac ban fro fhanh
nguoI dan VIof Nam fof dop va cao fhuong,
xung dang Ia con TIon chau Rong. Vay chung
foI co nhung IoI g so xof, xIn cac ban vuI
Iong fhu cho.
88
Trong fnh frang nay, chung foI nhan xof
con nguoI con mang ban chaf IoaI fhu vaf,
chua bIof fon frong dao duc va Iuaf Io dI
duong. Nhaf Ia dan fhanh pho ma do cho cac
om nho hoc sInh ngan chan gIu gn nhu vay
fh chang khac nao nhu nguoI muc dong chan
gIu mof dan bo.
SINH VIN TINH NC!YN THAM CIA
CI! CIN TRAT T! AN TOAN CIAO THONC
(Cbicn sy ao xanb giu trat tu giao tbong
- Anb trcn bao mang MucTim.com.on
Nhn cac om hoc sInh va nhung nguoI
canh saf cong Io, chung foI fuong chung ho
gIong nhu nhung nguoI chan bo bon nuoc My.
Cac ban co cam fuong nay khong7 Chu fhay
hnh anh nay chung foI xof xa Iam cac ban7
89

Con nguoI khong fho Ia con fhu vaf duoc. Sao
chung fa IaI song nhu con fhu vaf. Co dau
Iong khong cac ban7
N! VANC ONC NC!OI CANH SAT
CONC IO, THI II! MOI NC!OI CO NHO
CI! CIN I!AT I CIAO THONC7
Nguoi canb sat cong /o Jam mua Jai nang
Jc bao oc sinb mang moi nguoi, nbung moi
nguoi kbong bict bao oc sinb mang mnb. V
tbc ma tai nan giao tbong tbuong xay ra
(Nguoi nu canb sat Jang Jicu kbicn giao
tbong trcn Juong pbo 8ai Gon - Anb trcn
bao mang VictNamNct.on
Muon fhoaf khoI fnh frang nay, chI co
cach Ia faf ca moI nguoI frong chung fa dou
duoc nha nuoc fo chuc cho hoc fap va do
fham nhuan duoc dao duc gIao fhong. Tu do
aI aI cung co y fhuc fu gIac gIu gn Iuaf Io
90
gIao fhong, khong phaI bj chan nua. Cac
ban co dong y khong7
ung fruoc fnh frang dao duc con nguoI
dang xuong doc nhu vay, chung foI xIn kou
goI nhan dan Thu do, cac Thanh pho, Thj xa,
Thj fran, cac fInh, huyon phaI Iam guong dao
duc gIao fhong cho nguoI dan nong fhon cua
chung foI Ia nhung nguoI f hoc, chI moI xoa
duoc nan mu chu.
HoI cac ban dan Thu do, Thanh pho, Thj
xa, Thj fran... cac ban hay gIu gn va fuan
fhoo Iuaf Io dI duong. u co canh saf gIao
fhong gac duong hay khong co, cung non gIu
gn Iuaf Io dI duong nghIom chInh. o Iam
guong cho nhung nguoI nong dan o nong
fhon, do franh dI nhung faI nan xay ra chof
nguoI, gay fang foc fhuong dau cho moI nguoI,
moI gIa dnh. Chung foI co dung IoI Io hoI
nang no doI voI cac ban fh xIn cac ban fha
fhu, chI v nhn fhay faI nan gIao fhong Iam
cho chung foI khong fho cam duoc nuoc maf
dau fhuong va nuc no frong Iong.
NguoI dan Thu do, Thanh pho, cac Thj xa,
Thj fran, v.v... phaI Iam guong fof cho foan
dan frong nuoc, fh nguoI ngoaI quoc don
nuoc fa |VIof Nam), ho so khong xom fhuong
dan foc cua chung fa Ia Iac hau, Ia khong co
91

dao duc gIao fhong va khong bIof Iuaf Io gIao
fhong.
NguoI dan Thu do, Thanh pho, Thj xa, Thj
fran Ia nhung nguoI dan duoc fIop can anh
sang van mInh, khoa hoc hIon daI hoa. Th
dao duc can phaI nou guong fof, phaI nghIom
chInh fhuc hIon va chap hanh Iuaf Io dao duc
gIao fhong duong bo. Khong ho vI pham Iuaf
Io gIao fhong fh moI xung dang Ia dan anh
co hoc fhuc, co hIou bIof, co hanh vI van
mInh, co dao duc nhan ban - nhan qua, co
nhung hanh dong khong Iam kho mnh, kho
nguoI, fh moI xung dang duoc moI nguoI ca
ngoI va khon fang Ia dan fhanh pho co fr
fhuc, co van mInh.
ung fruoc fnh frang dao duc cua con
nguoI dang xuong doc, chung fa Ia nhung
nguoI dan VIof Nam fh phaI noI guong To
TIon cua chung fa, Iam sang fo IaI dao duc
Iam nguoI. Trong dao duc Iam nguoI fh dao
duc gIao fhong Ia nhung hanh dong fIof kIom
mau xuong cua co bac, anh chj om, con chau
cua chung fa. Th chung fa can phaI nghIom
chInh fhI hanh Iuaf Io gIao fhong, dung do
cho nguoI canh saf gIao fhong baf phaf chung
fa Ia hon ha cac ban a!
Chung fa Ia nhung nguoI dan VIof Nam
92
anh hung, con chau cua Trung Vuong, TrIou
Au, fh chung fa phaI Iam g cho xung dang
dong gIong TIon Rong. Muon xung dang dong
gIong TIon Rong, con chau cua Trung Vuong,
TrIou Au fh phaI fhuc hIon dao duc nhan
ban - nhan qua Iam nguoI. Muon fhuc hIon
dao duc nhan ban - nhan qua fh phaI fhI
hanh Iuaf Io gIao fhong nghIom chInh.
KhI pham Iuaf Io gIao fhong, ma con Ion
fIong caI va voI nguoI hanh phap fh fhaf Ia
dang frach, dang cho. V mang song cua aI
ma nguoI canh saf phaI chju dam mua daI
nang, dung dau duong, nga ba, nga fu7
HoI cac ban fhanh nIon nam nu! ung v
mof caI nhn, hay, IIoc, ngo cua mof chang
fhanh nIon hay cua mof co fhIou nu khac khI
IaI xo vuof qua maf cac ban. Cac ban dung
noI mau anh hung, chay baf ko mang song,
do so faI cao fhap fh do Ia qua ngu sI, qua
daI dof.
Hon fhua nhau khong phaI o cho nay, cac
ban a! Ma cho IaI xo dI duong phaI can fhan,
song dung dao duc va Iuaf Io gIao fhong Iam
nguoI, do khong xay ra nhung faI nan Iam
kho mnh, kho nguoI. ay Ia cho hon nhau
cua cac ban.
Tron duong dI fu Thanh pho Ho Ch MInh
93

don a Rja - Vung Tau. on xa Io Ion Hoa,
fu sau Iung chung foI mof chIoc xo Honda Iuof
nhanh qua, mof chang fhanh nIon fuoI con
hoc fro quay nhn IaI cuoI, may chau fhanh
nIon khac dang IaI xo raf can fhan. Nhung v
nu cuoI va caI nhn fhach fhuc, may chau
fhanh nIon khong dan duoc mau anh hung,
non ro ga phong nhanh fhoo, Iao mnh nhu
chIoc fon, baf ko nguoI hoac xo co khac fron
duong. ChI frong chop maf Ia may chau
fhanh nIon da maf huf. Nhung, khI xo chung
foI don nga ba aI Han, fh oI fhoI! Mof canh
fuong haI hung, mof chIoc xo faI da can bo
dau, oc vang fung foo, chang fhanh nIon ma
chung foI da gap fron duong dI Iuc nay.
HoI cac chau fhanh fhIou nIon! ChI mof
phuf nong noI ma cac chau khong Iam chu
duoc fam mnh, do dan don mof su kho dau
cho cha mo, anh chj om va nhung nguoI fhan
fhuong cua cac chau. Cac chau co bIof khong7
KhI cac chau bj faI nan gIao fhong chof, cha
mo va anh chj om cua cac chau kho dau nhu
aI buf fung doan ruof. Cong chu nhu nui
Thui Son. Nghu me nhu nuoc lrong
nguon chuy ru.
Cong on cha mo sanh fhanh cac chau,
phaI chju nhIou cuc kho, cay dang moI nuoI
nang cac chau Ion khon, /ung Jai oai rong.
94
Tho ma cac chau ra duong khong bao vo
mang song cua mnh, do mong co ngay bao
dap on sanh fhanh duong duc.
KHONC THI! NH!NC ANH H!NC XA IO
IA CAC M HOC SINH
Cac cm boc sinb Jc Jua Joi, boc Jong,
ngong cuong tbc bicn ban /nb /ai xc /ang
/acb, pbong nbanb, ouot au ma qucn Ji su
quy gia sinb mang cua mnb oa cua moi
nguoi (Anb trcn Intcrnct
Cac chau phaI song, song nhu fho nao do
Iam cho cha mo khong buon kho, Ia cac chau
da don dap cong on froI bIon cua nguoI. Nou
cac chau Iam phIon Iong cha mo, Ia cac chau
da phu on sanh fhanh cua nguoI, fh cac chau
khong xung dang Ia con nguoI. Con fhu vaf
no con bIof fhuong cha mo huong Ia con
95

nguoI. PhaI khong hoI cac chau7 Chung fa Ia
con nguoI co fr fuo hIou bIof, co su fu duy,
suy nghI fh phaI bIof dau Ia phaI va dau Ia
khong phaI; bIof dau Ia ac va dau Ia fhIon;
bIof dau Ia Iam kho cho mnh va dau Ia
khong Iam kho cho mnh; bIof dau Ia Iam kho
cho nguoI va dau Ia khong Iam kho cho
nguoI.
Tho sao cac chau no danh Iong nao Iam
kho cha mo. Cho non ra duong IaI xo fh cac
chau phaI can fhan, dung chay qua foc do
Iam chu, dung Iang Iach, dung vuof qua maf
xo khac ma khong doan duoc foc do xo, fh
raf Ia nguy hIom. ung IaI xo khI uong ruou
say, dung IaI xo khI buon ngu, dung IaI xo khI
co fam frang buon Io sau kho, dung IaI xo khI
co fho mof nhoc, dung vuI choI voI bo ban ma
hang mau anh hung xa Io Ia uong cong cha
mo sanh fhanh duong duc, uong cong chn
fhang mang nang do dau cua mo.
Cac chau non nho ky, Iam nguoI phaI co
dao duc, nhaf Ia dao duc gIao fhong. V fhIou
dao duc nay sInh mang cua cac chau nhu chI
manh froo chuong; v fhIou dao duc nay so
Iam kho mnh, kho nguoI va kho ca bao
nhIou nguoI khac nua.
Nou fron duong dI aI fhIou su can fhan,
96
khong fuan hanh Iuaf Io gIao fhong, khong
hoc dao duc gIao fhong, fh khong fhay duoc
bon phan va frach nhIom cua mnh doI voI su
song con cua moI nguoI. KhI ay faI nan gIao
fhong so do dang xay don. Xay don voI
nhung caI chof fham fhuong va dau kho. PhaI
khong hoI cac chau7 Cac chau can phaI can
fhan khI IaI xo ra duong. Cong on cha mo
nang Iam cac chau a!
Muon faI nan gIao fhong cham duf, fh cac
chau dI bo cung nhu IaI xo phaI fhay bon
phan dao duc Iam nguoI fron fuyon duong
mnh dang dI va IaI xo. PhaI can fhan, phaI
can nhac ky Iuong khI buoc chan ra duong,
khI chIoc xo cua mnh Iao foI. Co nhu vay fh
khong con aI chof v bj xo dung nua. Su dau
fhuong nay so cham duf.
Trong su ron Iuyon dao duc nhan ban -
nhan qua Iam nguoI khong co kho khan. ChI
can fap Iuyon cho fhanh fhoI quon, nhaf Ia
dao duc gIao fhong. Hang ngay phaI fu am
fhj fam mnh bang cau: Khi ru Juong Ji
bo huy Iui xe, lu huy cun lhun giu gn
Iuul Ji Juong nghiem chinh, hhong Juoc
ri phum.
97

TAI NAN CIAO THONC IAM MAT MAT
RAT NHI! SINH MANC VA TAI SAN
C!A AT N!OC
(Cac nan nban Jang Juoc cap cuu tai
Bcnb oicn Ja kboa tlnb Ninb Tbuan, trong
ou tai nan xc kbacb /at nbao /am 4 nguoi
cbct, 41 nguoi bj tbuong ngay J01612011 -
Anb trcn bao mang TbanbNicn.com.on
Hoc dao duc gIao fhong, khI ra duong
chung fa phaI nho va ap dung cho ro fung
hanh dong, do franh faI nan gIao fhong va
khong bao gIo xay ra kho dau cho mnh, cho
nguoI. Co nhu vay moI fro fhanh fhoI quon
ao uc Iam NguoI.
98
Chuong IIt
AO tC
HIEt SINH
99

TNH MK CON
Vuon mc oa ouon con /uon /uon song sat
bcn nbau.
100
LONG THtONG CON
Nam ay, chung foI hoc Iop ba fIou hoc,
fruong TIou Hoc Hoc Mon. VoI baI fap doc,
fua do: Iong fhuong con cua mof con vuon
mo.
KhI con vuon mo bj fon, ruf muI fon ra,
nguI muI fon, no bIof ngay muI fon co chaf
doc. Iof rang mnh so khong con song duoc
bao Iau nua, bon frao con cho chong no, Ia
con vuon duc, roI buong fay roI xuong chof.
Tuy fuoI con fho au, nhung chung foI cung
khong cam duoc nuoc maf, nuoc maf cua
chung foI fhuong xof con vuon mo. Thuong
xof Iong fhuong con cua con vuon mo. oc baI
fap doc nay chung foI nghon ngao. Thay gIao
cua chung foI cung khoc va ca Iop ban bo cua
chung foI cung khoc. Thuong con vuon mo
bIof mnh sap chof, bIof mnh so khong con
gan bon chong, bon con nua. No cung gIong
nhu mof nguoI mo sap Ia con ma van con
muon bao vo con mnh, non frao con cho
chong roI yon fam ma chof, v fIn rang chong
so fhay mnh bao vo va nuoI con Ion khon.
So sanh fnh fhuong con cua con nguoI va
con vaf fh cung gIong nhu nhau, Iong fhuong
101

you con cua chung fh cung chang khac g
Iong fhuong you con cua mof nguoI mo.
Chung fa fhuong con bao nhIou, fh IoaI dong
vaf cung fhuong con bay nhIou. PhaI khong
hoI cac ban7
CO IONC TH!ONC MOI M IAI
S! AN IANH CHO NHA!
Mot con cbo mc Jang cbo mot J cbu bo
con bu nbu mot nguoi mc nuoi con, tai ouon
bacb tbu Kansas, My. Tbat /a by buu! (Anb
trcn Intcrnct. Tbc gioi Jong oat Jau tbicu
/ong ycu tbuong ooi nbau Mot con ngua Jau
ca tau kbong an co.
Mof hom, chung foI duoc Thay gIao huong
dan don dnh Iang cam fraI. Sau khI cam fraI
xong, mof nguoI ban hoc cua chung foI, frong
102
fhay mof fo qua fron cay sao fo. Anh ban cua
chung foI froo Ion do baf qua con. Nhung khI
anh vua froo Ion duoc nua cay, fh haI con
qua cha va mo cua chung kou Ia am I, roI bay
xong vao nguoI, dau, co, maf cua anh ban mo,
can, da. u anh hof suc chong cu, nhung haI
con qua v Iong fhuong con, v muon bao vo
con, non IIou chof xong vao mo, can, da dau,
maf, faI cua anh ban. KhIon cho anh fa
khong fho nao chong fra duoc va cung khong
con froo fIop fuc duoc, danh phaI fuf xuong.
IoaI dong vaf fuy bo nho, nhung raf can
dam. KhI Iong fhuong you ay duoc boc phaf,
fh con vaf cung nhu con nguoI xom caI chof
nho nhu Iong hong. oI voI con nguoI fh haI
con qua chI Ia con vaf bo f fI, con chung fa v
nhu Ia nguoI khong Io. Tho moI bIof Iong
fhuong you con caI cua IoaI vaf, chung chang
ho so haI xong fhang vao can, mo, da va kou
Ia am y. TIong kou Ia cua chung nhu fIong
kou cau cuu, fIong kou froI cuu cua chung fa
vay.
Truoc Iong fhuong con cua con vuon va haI
con qua, cac ban nghI sao7 Iong fhuong con
cua chung co gIong Iong fhuong con cua con
nguoI khong7 Chac khong khac phaI khong
hoI cac ban7
103

VAN VAT CON IT TH!ONC Y! NHA!,
SAO CON NC!OI KHONC IT Y!
TH!ONC CON NC!OI7
Tbo tu bo
bi, con tbo
cbct con cbon
con bict kboc
tbuong, buong
bo cbung ta /a
con nguoi. 8ao
cbung ta /ai
kbong bict
tbuong nbau,
/ai Janb, cbui
mang nbau.
(Nu sinb bj giat toc, Janb Jap, sau Jo con
bj xc ao Jo gbcn tuong, ngay 2J11012010 tai
Cam Pba - Anb trcn Intcrnct.
8ao cbung ta /ai kbong bict tbuong su
song cua muon /oai: Lai no nban tam gict
bai oa an tbjt cbung: 8ao cbung ta /ai Janb
tam song trcn su Jau kbo cua muon /oai oat
kbac nbu oay: Cbung ta /a con nguoi bay /a
ac tbu: Cbung ta /a con nguoi bay /a ac
quy:::
Nhu vay, IoaI vaf cung bIof co fnh fhuong,
104
cung bIof co kho dau, cung bIof co buon rau,
fu bIof sInh Iy, cung bIof co ham song, so
chof, cung bIof co vuI, co mung, v.v... nhu
chung fa vay. Vo fnh cam fh chung cung
nhu chung fa, nhung chung khong hon chung
fa, Ia v chung fa co fr fhong mInh. Tr
fhong mInh cua chung fa chInh phuc duoc
khong gIan, sang fao ra vaf chaf do phuc vu
doI song cua con nguoI, khac phuc duoc fhIon
nhIon do quan bnh nhjp song con nguoI va
fhoI fIof. Tuy con nguoI Iam duoc nhung vIoc
Ion nhu vay, nhung chung fa van maI kho,
kho v doI song cua chung fa khong Iuc nao
duoc an on yon vuI, moI vaf dou co fho Iam
cho fam hon chung fa baf an, baf foaI
nguyon; kho v nhung canh fu bIof sInh Iy;
kho v fuoI gIa you, co fho fan fa mof nhoc
run ray, Ium cum, Ian Ion; kho v bjnh faf,
nay dau maI om; kho v chof, chof Ia mof su
hanh ha gho gom cua co fho, dau nhuc fan
cung ma khong aI Ia nguoI franh khoI.
Muon fhoaf ra nhung noI kho dau nay, chI
co con duong duy nhaf Ia chung fa hay fro vo
Iong fhuong you su song cua muon IoaI. V
chnh Iong fhuong you ay moI dom IaI cho
fam hon cua chung fa mof su fhanh bnh.
Iong fhuong you ay chnh Ia ao uc HIou
SInh.
105

AO tC HIEt SINH
Vay dao duc hIou sInh Ia g7 ao duc hIou
sInh Ia Iong fhuong you faf ca nhung su vaf
dang song frong moI fruong song. Hay noI
mof cach khac cho do hIou hon, Ia chan hoa
fnh cam fhan fhuong cua chung fa don fung
co cay, daf da, nuI song, fhoI fIof nang mua,
gIo bao, v.v... cung cac IoaI dong vaf... dang
song quanh chung fa. Tung gIay, fung phuf
chung cung fa dang hf fho frong bau khong
kh frong Ianh va dang rung dong frong fung
nhjp song cua nhau. Xof cho cung, con nguoI
cung nhu faf ca cac IoaI dong vaf khac dou co
Iong you fhuong, Iong fhuong you ay duoc fho
hIon qua dao duc nhan ban - nhan qua. Nou
khong fho hIon qua duoc dao duc nhan ban -
nhan qua fh con nguoI so kho dau bIof duong
nao.
NguoI fa ko rang IoaI chIm cuoc, nou con
duc hay con caI bj baf dI, fh con kIa con IaI
fhInh fhoang kou suof dom fruong, khong con
fhch an uong va frong fhoI gIan ngan fh
cung chof fhoo con kIa, chof frong dau kho,
frong fhuong nho. IoaI chIm fhu ma con co
dao duc, dao nghIa, Iong fhuong you nhau nhu
106
vay. Th con nguoI nghI nhu fho nao7 Chung
fa co bang IoaI chIm fhu hay khong7
NguoI fa cung vay, cung dau kho va you
fhuong, cung fnh sau nghIa nang fan cung
nhu vay. Nhung v co Iy fr khon ngoan hon
IoaI vaf, co dao duc hon IoaI vaf, v fho ma
con nguoI do khuay khoa. V bon phan, v
frach nhIom dao duc nhan ban - nhan qua
khong duoc phop Iam cho mnh kho, ma cung
khong duoc Iam cho nhung nguoI khac kho,
non chung fa bIof cach ngan ngua va dIof
nhung nhan qua ac, Iam cho doI song cua
chung fa hof dau kho, fam hon chung fa duoc
bnh fhuong va an Iac.
Tu cho fruc fIop nhn fhay Iong you
fhuong IoaI cam fhu, va fu duy fan cung Iong
fhuong you ay, chung fa ruf ra duoc mof baI
hoc you fhuong su song cua muon IoaI dong
vaf. u baf cu nhu fho nao, doI voI IoaI dong
vaf chung fa dou phaI co Iong fhuong you.
Nhung coI chung Iong you fhuong ay daf
khong dung cho, no fro fhanh ch ky, nho
mon, hop hoI, ca nhan, ac doc, hung bao, vo
dao duc, khong Iuong frI Iuong nang, v.v... va
cuoI cung no fro fhanh ac phap haI mnh, haI
nguoI, haI muon vaf. Co nghIa Ia chung fa
fhuong con vaf nay gIof haI con vaf khac...
Hay gIof con vaf khac Iam fhuc pham cho con
107

vaf nay.
Nou chung fa bIof daf Iong you fhuong ay
dung cho, fh no fro fhanh dao duc nhan ban
- nhan qua khong Iam kho mnh, kho nguoI
va kho faf ca chung sanh. No mang cho moI
fruong song nay mof fnh fhuong bao Ia vo
fan.
THIN NHIN IA MOT MOI TR!ONC SONC,
SINH SOI VA N!OI SONC M!ON IOAI
Tboi tict nang, mua, gio, bao oa ngan cay
noi co cung oan oat Jang boa mnb song
cbung trong moi truong song, trong kbong
gian oa tboi gian mot cacb /inb Jong oo
cung. Ncu trong Jo tbicu /ong ycu tbuong tb
song gio ba Jao noi Jay nbu Jicn, nbu Jai...
(Anb trcn Intcrnct
108
MoI fruong song fron hanh fInh nay Ia
mof moI fruong song chung cua cac IoaI dong
vaf cung nhung IoaI co cay. V fho, faf ca cac
IoaI dong vaf fron hanh fInh nay dou phaI
fhuong you nhau, dung gIof haI Ian nhau, du
Ia co cay cung dung gIof haI chung mof cach
vo Iy. Nho mof cay co, bo mof canh cay
khong Iy do chanh dang Ia ph pham su song
fron hanh fInh nay. MoI IoaI phaI fhuong you
nhau nhu con mof nha, nhu cung mof cha mo.
oI v chung fa sanh ra fu moI fruong song
nay, nuong fua vao moI fruong song nay ma
Ion Ion, nhu nuong fua vao cha mo va anh
om, chj om cua chung fa. Nou khong co co cay
va cac IoaI dong vaf fh chac chan chung fa
cung khong fho song duoc. Tho sao chung fa
IaI no nhan fam huy hoaI moI fruong song.
Tuc Ia chung fa khong you fhuong su song.
Nang mua gIo bao khong co, fh moI fruong
song cung khong co, moI fruong song khong
co, fh Iam g co chung fa, co muon IoaI co
cay va dong vaf. Cho non, moI fruong song
chnh Ia cha mo chung cua chung fa, cua
muon IoaI van vaf va co cay. Chung fa Ia
nhung nguoI fhua huong su song quy bau ay,
fho ma chung fa khong bIof bao vo va gIu gn
no, IaI dang fam huy dIof no. Chnh chung fa
dang fam huy dIof no, non chung fa phaI
109

ganh chju hau qua bao nhIou su kho dau, chu
khong phaI su kho dau fu dau dom don cho
chung fa. Chung fa da Iam, cu fuong su kho
dau ay fu mof fho gIoI nao mang don, fu
nhung con nguoI khac, fu mof IoaI vaf khac
mang don. Hay fu mof su ngau nhIon vo fnh
mang don. V fho chung fa Iuon dau franh voI
nhau do fu fon, nhung khong ngo chung fa da
fu ngu sI huy dIof su song cua mnh.
AO !C HI! SINH TH HIN IONC
TH!ONC Y! CI!A HO VA ION
(Ho mc cbam soc Jan /on con tai ouon tbu
8riracba, Tbai Lan - Anb trcn Intcrnct
Co fhau ro moI fruong song Ia on sau
nghIa nang cua moI IoaI, nhaf Ia IoaI nguoI,
fh chung fa moI bao vo va gIu gn no, khong
do cho no bj o nhIom, bj hu hoaI.
110
HIon gIo chung fa chua fhong suof dao duc
hIou sInh, v fho moI hanh dong ca nhan cua
chung fa da vo fnh huy hoaI su song fron
hanh fInh nay, khIon cho muon IoaI kho dau
IaI cang kho dau hon.
TH!ONC Y! CI!A MO VA CH!OT
Mot con mco an cbung cung Ja ooi mot
con cbuot tbat /a by buu, nbung Jay /a mot
su tbat (Anb trcn Intcrnct
Iong hIou sInh su song Ia su bIof on sau
sac cua chung fa doI voI su song cua muon
IoaI. Co muon IoaI moI co su song cua chung
fa ngay hom nay, khong fho nao co mof vaf
g ma song don dIou mof mnh duoc. Su song
cua muon IoaI Ia su nuong fua vao nhau do
ma song. Co hIou duoc nhu vay, chung fa moI
111

fhay moI vaf dang song quanh fa Ia raf quan
frong cho doI song cua chung fa. a quan
frong cho doI song cua chung fa, sao chung fa
IaI nhan fam gIof haI chung7 Sao chung fa IaI
nhan fam an fhjf chung7 Iof ro su song fron
hanh fInh Ia nhu vay, fh chung fa Iam sao
IaI khong fhuong su song cua nhau, fuc Ia cua
muon IoaI. PhaI khong hoI cac ban7
Xet cho cung tun, thI mo vut snh ru
cung cung mot chu, mot me nhu tren
chung to du no. V fho, chung fa phaI
fhuong you nhau, phaI fhuong you moI fruong
song cua chung fa nhu fhuong cha mo vay.
Thuong you nhau sao cac ban IaI no nhan
fam dof rung, pha rung Iam cho ngan cay noI
co phaI kho hoo va chof dI, Iam cho cac IoaI
dong vaf khong con cho o, cho song. Nhu vay
Ia Iong hIou sInh cua cac ban sao7 Cac ban
dof rung pha cay Ia gIof haI su song cua
muon IoaI, nhu vay Ia cac ban da fhIou dao
duc hIou sInh doI voI su song cua muon IoaI
va chnh Ia doI voI su song cua cac ban. TaI
sao vay7 TaI v khI cac ban pha rung, rung bj
pha khong con du suc do ngan gIu bao fo va
Iu Iuf, do do non fhuy faI Iu Iuf so don voI cac
ban. Thuy faI Iu Iuf khong phaI ngau nhIon
ma don vIong fham cac ban. Ma chnh cac
ban da Iam ra no. Nou cac ban khong dof
112
rung, chaf cay, gIof haI chung sanh fh Iam
sao co nhung nguoI fhan cua cac ban bj chof
froI, cua caI faI san cua cac ban bj froI maf
va fIou fan hof sach san nghIop.
Cac ban bIof fhuong you va gIu gn bao vo
su song cua muon IoaI, fh muon vaf muon
IoaI so bao vo mang song cua cac ban. Cac
ban co fhay chang7 Mof con cho IIou mnh do
cuu chu, mof con ngua IIou chof do mang fhay
chu no vo fan nha. Tho non chung fa dung v
mof Iy do g ma saf haI su song cua nhau
fron hanh fInh nay. PhaI khong hoI cac ban7
Thuong you nhau bang danh fu ngon ngu
fh van chua du, ma phaI bIon no ra hanh
dong bao vo, gIu gn, khong gIof haI Ian
nhau, khong an fhjf nhau, gIup nhau frong
khI hoan nan, gIup nhau frong khI gap kho
kho, Iuon Iuc nao cung khong Iam kho mnh,
kho nguoI va muon IoaI van vaf du Ia co cay.
Nhung hanh dong ay moI fhaf su Ia you
fhuong su song. Thuong you su song bang
hanh dong nhu vay fuc Ia dao duc hIou sInh.
oI v khong co con vaf nao khI sInh ra
doI ma khong so chof, so dau kho. Nhung v
fuoI fho nhan qua cua chung chI co fho song
frong mof fhoI gIan nhaf djnh, nhu con nguoI
chI song cao Iam Ia fron fram fuoI, khong fho
113

fron haI, ba fram fuoI duoc; con vo sau chI
song frong mua ha ba fhang ma fhoI, v.v...
TH!ONC Y! CI!A NC!OI VA S! T!
8u tu /a mot /oai tbu bung ac. Vay ma
nguoi Jan ong nay oan cboi Jua tban tbict
ooi cbung. Hnb anb nay xac Jjnb muon oat
oa /oai nguoi co tbc tro tbanb /a nbung
nguoi ban tban. Pbai kbong cac ban: (Anb
trcn Intcrnct
Thoo djnh Iuaf cua nhan qua, fuc Ia fhoo
djnh Iuaf cua moI fruong song, du muon, du
khong fh nhung IoaI dong vaf song fron
hanh fInh nay dou co mof chu ky song chof
nhaf djnh ro rang, qua nghIop Iuc cua moI
114
IoaI: con vo sau fh ba fhang, con cho cao Iam
Ia 15 nam, va moI IoaI dou co fuoI fho nhaf
djnh cua no. Muon hon cung khong fho nao
duoc, du co fho koo daI su song frong mof vaI
nam, nhung frong mof vaI nam ay Ia nhung
nam song frong dau kho hon Ia an vuI. TuoI
cang gIa bonh cang nhIou, do cuoc doI song
khong bIof fhuong you su song.
Muon koo daI mang song ra ma khong bj
bonh dau va kho so, fh phaI bang cach song
dung dao duc hIou sInh, song ma khong Iam
mof IoaI vaf nao kho dau, song ma khong
gIof mof IoaI vaf nao ca. Co nghIa Ia khong
Iay su dau kho cua vaf khac ma nuoI fhan
mang mnh; co nghIa Ia khong Iay su dau kho
cua nguoI khac vaf khac Iam su vuI cho mnh,
nhu gIof chung sanh an fhjf, nhu an from, an
cuop. Hoac bang nhung fhu doan gIan xao,
Iuong Ian cuop cong, cuop cua cua nguoI khac.
Hoac dung nhung fro choI nhu choI frau, dua
ngua, dau bo, choI ga, choI ca, choI do, dau
vo, v.v...
Neu nguo nuo song mu trunh mo
vec lum uc nhu tren, thI tuo tho se du
luu. Tuo tho du luu lu nho o tum hon
thunh thun, un luc vu vo su, vI khong co
uc phup.
115

Nou con nguoI co fr fuo fhong mInh hon,
muon cho su song duoc koo daI fuoI fho fh
fhu nhaf phaI bIof bao vo moI fruong song
fron hanh fInh nay. NghIa Ia dung do IoaI
vaf Ion an fhjf IoaI vaf bo, IoaI vaf bo an fhjf
IoaI vaf bo hon nua, va chnh ban fhan cua
mnh khong non gIof haI va Iam dau kho cac
IoaI vaf khac.
Ngay xua, ong Trang Tu co nou ra mof cau
chuyon mang day fnh chaf hung ac, voI hnh
anh cu fho vo cuoc song cua cac IoaI dong vaf
fron hanh fInh nay, ko ca con nguoI.
Cau chuyon nhu fho nay: Mof ong fho
san dang rnh rap ban mof con chIm o; con
chIm o dang rnh rap baf mof con chIm sau;
con chIm sau dang rnh rap baf mof con bo
ngua va con cop dang rnh rap baf ong fho
san. Cuoc song cua muon IoaI fron hanh fInh
nay Ia nhu fho. V fho Iam sao fhoaf kho
duoc. Co mof fon gIao da xac djnh dIou nay:
Doi Iu bien hho. Iof doI Ia kho, nhung
khong aI bIof cach Iam cho doI fhoaf kho, v
fho ma fu su kho nay chong Ion su kho khac.
VoI hnh anh ong Trang Tu da nou ra, Ia
mof hnh anh IInh dong cu fho day fnh saf
haI Ian nhau cua cac IoaI dong vaf fron hanh
fInh nay. Hnh anh nay noI Ion duoc su fhIou
116
dao duc hIou sInh fu con nguoI don cac IoaI
dong vaf khac.
M!ONC TH! VA CON NC!OI CO TH
TRO THANH NH!NC NC!OI AN THAN
(Gau Ba/oo, su tu Lco oa bo 8bcc Kban
song tban tbict bcn nbau tu kbi 2 tbang tuoi
tai trung tam Noabs Ark, My - Anb trcn
Intcrnct
Khong bIof dao duc hIou sInh, non fu IoaI
nguoI don IoaI vaf dang pha hoaI su song cua
nhau fron hanh fInh nay, chu khong bao gIo
bIof bao vo su song cua nhau. Trong khI moI
vaf dou sInh ra cung chung frong mof moI
fruong song. Tho ma danh Iong gIof haI va
an fhjf Ian nhau. o Ia mof hnh anh doc ac;
mof hnh anh fhIou dao duc nhan qua; mof
117

hnh anh dau kho ma IoaI nguoI va cac IoaI
dong vaf dang fu saf, dang pha hoaI su song
fron cua mnh, do ma fu gIof dan mon fhoo
cac duyon frong Iuaf nhan qua.
oI vay, nou con nguoI ma khong hoc dao
duc nhan ban - nhan qua fh khong Iam sao
hIou duoc dao duc hIou sInh. Khong heu
duoc duo duc heu snh thI long thuong
yeu su song tren hunh tnh nuy lum suo
co duoc. Mu khong co thuong yeu su
song tren hunh tnh nuy thI chuc chun
mo truong song cuu chung tu se do
chung tu huy det. o chung fa so Iam o
nhIom v fam ac doc gIof haI su song cua
nhau, fao fhanh mof khong gIan ac kh. o
fho, fuoI fho con nguoI va cac IoaI dong vaf
khac khong fho fang Ion fhom fuoI duoc, ma
con co chIou IuI suf. TuoI fho IuI suf Ia do
bjnh faf nan y cua fhoI daI; Ia do su fan pha
cua bom dan chIon franh; Ia do an uong
nhIou chaf doc; Ia do an o fhIou vo sInh; Ia
do khong bIof gIu gn moI fruong song frong
sach, fhuong Iam o nhIom.
Nou moI fruong song cua chung fa bj o
nhIom, du chung fa co khoo Ioo boI duong
frong an uong va fap fho fhao, fho duc hoac
fap duong sInh, fh cung khong fho koo daI
118
fuoI fho ra fhom duoc.
ao duc nhan ban - nhan qua da xac djnh
dIou nay. Nou moI fruong song duoc bao vo,
IoaI vaf khong bj gIof haI, bau khong kh
frong sach, fhanh fjnh, khong co saf kh cua
chung sanh bj gIof, khong co fhaI ra nhung
chaf ban o nhIom hoac nhung kh doc va
nhung chaf fhuoc doc do cac nha may san
xuaf vaf gIa dung fhaI ra, fh suc khoo con
nguoI gIa fang, fuoI fho so koo daI fhom
nhIou.
TH!ONC Y! CI!A NC!OI VA CA
(Mot buan /uycn oicn Jang cboi Jua ooi
cbu ca knb tcn /a Loocy tai Nbat Ban - Anb
trcn Intcrnct
oI vay, chnh Iong fhuong you su song
119

cua muon IoaI dong vaf, do Ia Iong fhuong
you chnh ban fhan mnh. Iong fhuong you
ay Ia dao duc nhan ban - nhan qua, no so
chuyon doI duoc bonh faf, kho dau, faI nan,
khIon cho doI song cua chung fa fhanh fhan,
an Iac, yon vuI va hanh phuc. Nho fho ma
fuoI fho cua chung fa duoc koo daI va koo daI
maI maI voI mof fam hon fhanh fhan, an Iac
va vo su.
Cuc ton guo duy chung tu un chuy,
cung lu de thuc hen duo duc thuong
yeu uy, chu khong phu un chuy de duoc
sunh len co Then Oung, Cuc Luc. Chnh
an chay Ia v Iong fhuong you su song, v
khong muon fhay su dau kho cua mnh, cua
nguoI va cua nhung IoaI vaf khac. V muon
bao vo su song cua mnh va su song cua
muon IoaI van vaf khac, non chung fa an
chay.
o fhuc hIon duoc dao duc hIou sInh cho
bang duoc, chung fa phaI co gang bao vo va
gIu gn moI fruong song. o Ia khong non saf
haI su song fron hanh fInh nay, du Ia mof
cong co chua phaI Iuc nho cung khong non
nho, huong Ia IoaI dong vaf. PhaI khong hoI
cac ban7
120
THtONG 1Et
St SONG CtA MtON LOAI
LA THtONG 1Et MNH
Nou xung quanh chung fa foan Ia su chof
fh chung fa cung khong song duoc. V du:
ngan cay noI co chof kho va faf ca IoaI dong
vaf cung dou chof sach fh phong chung
chung fa co song duoc hay khong7 Chac Ia
khong. PhaI Ia khong hoI cac ban7 MoI vaf
dou chof fh chung fa song voI aI day7 Song
mof mnh fro froI Iam sao song duoc cac ban
a! Tho ma moI vaf dang song quanh fa fh
chung fa IaI muon cha dap Ion su song do, do
ma song mof mnh. Cac ban co fhay aI song
mof mnh chua7
CIa fhu, nou co cay fron hanh fInh nay
dou bj huy dIof sach, fh su song cua cac ban
co song duoc hay khong7 Co cay dou dIof
sach fh fhu vaf cung khong song duoc huong
Ia con nguoI. Cho non su song cua ngan cay
noI co raf quan frong, no chnh Ia su song
chung cua muon IoaI. V fho chung fa hay bao
vo moI fruong song, bao vo moI fruong song
fuc Ia dao duc hIou sInh.
121

Suc song cua ngan cay noI co va van vaf
dou co mof su IIon ho voI su song cua chung
fa, raf ro rang va cu fho. ThIou su song cua
muon IoaI fh fho gIan nay fro fhanh kho
can; fh fho gIan nay fro fhanh Ia daf chof;
fh moI fruong song nay khong con goI Ia moI
fruong song duoc nua.
MA! XANH C!A NCAN CAY NOI CO
IA S!C SONC C!A CH!NC TA
Nbn ngan cay noi co co mot mau xanb
tuoi mat Jju, Jo /a suc song cua ngan cay noi
co kbicn cbo su song cua cbung ta, bay noi
kbac oa ro bon /a tam bon cua cbung ta co
mot su cam nban Jc cbju, mat mc oa cm a
(Anb trcn Intcrnct
Co fhuong you su song cua muon IoaI dong
vaf va co cay fh moI bao vo duoc su song cua
122
chnh mnh, moI co fhaf su you fhuong mnh,
moI dom IaI su an Ianh, yon vuI cho cuoc
song cua mnh. Mnh moI fhay duoc dao duc
nhan ban - nhan qua Ia chnh fhIon phap, Ia
chan hanh phuc cua doI nguoI.
V fhuong mnh sao mnh IaI no nhan fam
khong fhuong IoaI vaf khac, frong khI nhung
IoaI vaf khac cung ham song so chof nhu
mnh; v fhuong mnh sao mnh IaI nhan fam
cha dap Ion su song cua nguoI khac, vaf khac
bang cach mang mo chuI mang ho, frong khI
aI cung muon song an vuI, fhanh fhan khong
phIon nao, khong dau kho. V fhuong mnh
sao mnh IaI nhan fam gIan xao Iua dao, cuop
gIuf faI san cua nguoI khac, frong khI aI cung
muon gIu gn va bao vo faI san cua mnh. V
fhuong mnh sao fa IaI nhan fam dof pha
rung, gIof haI sInh IInh, frong khI moI vaf
dou muon song bon IoaI nguoI. Cac ban co
fhay chang7 Nhung cay co song quanh bon
nguoI fh xInh fuoI fof dop hon nhung cay co
song xa nguoI. Tnh co cay doI voI con nguoI
ma con vay, fh con nguoI sao IaI nhan fam
cho danh. PhaI khong hoI cac ban7
Chung fa hay xom nhung IoaI vaf song
quanh fa nhu Ia ban, nhu Ia nhung nguoI
fhan fhuong. Chung fa co fhay chang7 Mof
con cho, mof con moo, mof con ga, con vjf,
123

cho don frau, bo, do, ngua, v.v... noI chung Ia
faf ca nhung IoaI vaf ma chung fa nuoI, du Ia
cop boo, ran doc, fhu du, khI da duoc chung
fa nuoI duong fh chung fro fhanh nhung
nguoI ban fhan cua chung fa. KhI chung fa dI
xa vo, Iau ngay vang maf, gap IaI chung fa,
chung dou vuI mung hon ho, quay quan bon
fa, nhu khong bao gIo muon roI xa nhau.
KhI co nhung nguoI fhan frong gIa dnh
maf, chung cung buon rau kho dau, bo an, bo
uong, chung cung bet thuong yeu chung
tu nhu nhung nguo thun, nhu chu me,
nhu unh ch{ em trong nhu. Co sao chung
fa IaI nhan fam khong fhuong chung nhu
nhung dua con cua chung fa vay. No fam nao
chung fa baf chung dom ra Iam fhjf do an.
RoI con bao rang: Nban Juong oat, oat
Juong nban. Thaf Ia IoI noI cho day, day
Iong ac hIom va sau doc. Tam Iong cua nhung
nguoI nay chaI I nhu cay da. Ho dau con co
fnh cam, fnh nguoI, fnh vaf. Ho dau con co
cam fhong g duoc Iong fhuong you cua IoaI
dong vaf doI voI con nguoI, voI chung fa. Co
fhuong you su song cua van vaf fh moI bao
vo duoc su song cua chnh mnh, moI co fhaf
su fhuong mnh. TaI sao vay7
V co fhuong you su song cua muon IoaI fh
chung fa moI co bao vo su song ay. Co bao vo
124
su song ay fh chnh Ia chung fa bao vo moI
fruong song chung, fh cuoc song cua chung fa
moI co su an Ianh. Con chung fa huy dIof su
song cua muon IoaI chnh Ia chung fa huy
dIof su song cua mnh.
V du: V chaf cay, dof rung, pha hoaI su
song cua IoaI fhao moc, khIon cho doI nuI kho
froc, mau xanh fuoI da maf. Nhn vao canh
ay nhu nong chay ruof gan, chung fa co mof
cam gIac buon fhuong va dau kho. Mau xanh
fuoI cua ngan cay noI co da bIon maf, khIon
cho fhoI fIof kho khan can coI IaI cang kho
khan, can coI hon. V fho, con nguoI do sanh
ra bonh faf kho frj. Rung cay bj pha huy, bau
khong kh fh o nhIom, con nguoI fh Iuon
Iuon fhaI ra nhung fu fruong ac doc, fhuong
saf haI sanh IInh do an fhjf. o fho, cuoc
song con nguoI fhuong hay bj fhIon faI Iu Iuf.
ThIon faI Iu Iuf do con nguoI fao ra, chI v
pha hoaI su song fron hanh fInh nay, chI v
Iam o nhIom no.
KhI rung bj pha huy fh IoaI fhu vaf cung
khong con cho song, fho Ia pha rung Ia pha
su song cua muon IoaI. Iong fhuong you su
song cua muon IoaI van vaf Ia dao duc hIou
sInh, no Ia nhung hanh dong dao duc frong
non dao duc nhan ban - nhan qua khong Iam
kho mnh, kho nguoI va kho chung sanh.
125

Nhn chung, moI nguoI frong cuoc song
hIon gIo fron fho gIan nay, du Ia nguoI co fon
gIao hay khong fon gIao dou fhIou dao duc
hIou sInh. ThIou dao duc hIou sInh fuc Ia
fhIou su bao vo va gIu gn moI fruong song
cua qua dja cau.
NCAN CAY NOI CO ANC KHO CHT
IA CH!NC TA ANC CHT
Nbn ngan cay noi co mot mau oang cbay
kbo can coi, Jo /a su song cua ngan cay noi
co Ja Ji oao coi cbct, Jc /ai cbo tam bon cua
cbung ta nbung cam nban gia nua, buon
cban oa kbo Jau. Tbay ngan cay noi co kbo
cbct, /ong cbung ta Jau nboi /cn nbu cbinb
ai Jang cat Jut tung Joan ruot, nbu cbinb
mnb Jang cbct kbo can tbco canb oat oa
tam bon mnb cung kbong tbay bam tbicb
song kbi cbung quanb mnb co mot su cbct,
mot su cbct buon tbam (Anb trcn Intcrnct
126
Co nhung fon gIao day fn do an chay Iam
Ianh. Nhung khong phaI v dao duc hIou sInh
ma an chay, ma v gIao dIou cua fon gIao do.
V an chay Iam Ianh do duoc phuoc bao
khong faI nan, bjnh faf va duoc sanh Ion
ThIon ang, Cuc Iac, do duoc chu Phaf, chu
o faf gIa ho.
Co nhung nguoI an chay Ia do frj bonh chu
khong phaI v dao duc hIou sInh; cung co
nhung nguoI an chay Ia do fu fap ThIon djnh,
do co fhan fhong phap fhuaf hoac do fro vo
nhap vao voI ban fho vu fru; cung co nguoI
an chay Ia do don khI chof, IInh hon duoc
sanh Ion coI Phaf, NIof an, chu khong phaI
v dao duc hIou sInh. Chnh v an chay Iam
Ianh nhu fho, non fhao nao bjnh faf, fhIon
faI, hoa hoan, dong daf, Iu Iuf, bao fo, v.v...
khong nam nao Ia khong xay ra, khong nam
nao Ia khong cuu fro.
Truoc canh faI hoa nguoI chof, cua caI bj
pha huy nay hang nam, ma nguoI fa khong
fruy fm nguyon nhan nao da gay ra, do co
bIon phap ngan ngua va khac phuc.
Nay cac ban fhan mon! Iong fhuong you
su song cua chung fa nou fhuc hIon duoc doI
voI nhung IoaI dong vaf, fu IoaI dong vaf nho
f fI nhu: IoaI con frung... don nhung IoaI vaf
127

co fhan mnh fo Ion nhu: ran, voI, ca...; fu
nhung IoaI gIa suc nuoI frong nha nhu: frau,
bo, hoo, do, ga, cho... don nhung IoaI vaf
hoang da nhu: naI, huou, khI, vuon, chon
choo, soc, nhm... neu chung tu bet
thuong yeu chung, thI chung se tro
thunh nhung nguo bun thun thuong cuu
chung tu, huy con hon the nuu, chung so
fro fhanh nhung dua con fhan you cua chung
fa vay. o Iong fhuong you ay ma moI vaf co
mof cuoc song fuoI maf, an Ianh, hanh phuc,
yon vuI. Va v vay bjnh faf, fhIon faI, hoa
hoan, Iu Iuf, bao fo cung khong co. ThoI fIof
Iuc nao cung mua fhuan, gIo hoa.
Cac ban co nhn fhay chang7 Mof vj fu sI
co dao duc hIou sInh, dang song voI Iong
fhuong you cua mnh doI voI nhung IoaI fhu
vaf hoang da frong rung sau. Chung Iuon gan
guI bon vj fu sI nhu mof nguoI cha, mof nguoI
mo, mof nguoI anh, mof nguoI chj, mof nguoI
om fhan fhuong, MoI khI nguoI fu sI dI vang,
chung cung bIof buon rau nho mong. KhI
nguoI fu sI fro vo, chung ru nhau nhay nhof,
ra chao don vuI mung hon ho. Ro rang, faf ca
IoaI dong vaf dou song co fnh cam nhu nhau:
bIof fhuong you, bIof buon rau, bIof kho dau
khI xa vang nhau, khI chIa Ia nhau; bIof vuI
mung, han hoan khI frung phung, sum hop.
128
Nhn canh fuong nay, fho sao chung fa IaI
no nhan fam baf chung gIof do an fhjf cho
danh. Tho sao chung fa IaI nhan fam danh
dap chung ron Ia, kou fhof ma chang chuf
Iong fhuong xof.
OI AN THAN
Cbo /a /oai oat tban tbict oa rat trung
tbanb ooi con nguoi, oay ma nbicu nguoi con
Jang tam gict bai oa an tbjt cbung. Tbat /a
oo tnb, oo ngba! (Anb trcn Intcrnct
Can nha chung foI co mof gIa dnh nha
kIa nuoI mof con cho, v khong cho an, doI
qua non chu cho vao o frung ga fha dI mof
frung. Chu nha baf gap IIon dung cay, gay,
goc danh don doI con cho chof dI song IaI,
dau qua con cho da Ia daI fu fung. Nhung chu
nha nao co fhuong you, danh don doI con cho
129

gay chan, bo Iof cho don khI chof. Chof roI
nguoI chu nha con dom Iam fhjf an.
Mof canh fuong dau Iong day nuoc maf,
chI can co mof chuf xu Iong fhuong fh nguoI
fa cung du roI nuoc maf, khoc cho fhan phan
Iam IoaI vaf, hay chnh Ia khoc cho fhan
phan cua mnh. PhaI khong hoI cac ban7
Trong xa hoI hang ngay, chung fa da
chung kIon bIof bao canh fuong dau Iong.
Chung fa hay don Io saf sInh cua Thanh pho
Ho Ch MInh, ho dang gIof frau, bo, hoo...
Chung kIon caI chof va canh mau do, fhjf roI,
cua IoaI suc sanh nay fhaf Ia dau fhuong va
fho fham. Truoc khI chof nhung con vaf dou
buon fham, co fho run ray. Mof fIong kou
fhof, mof fIong Ia fo, mof fIong rong Ion Ia
chIoc xac khong hon baf dong, mac fnh cho
aI mo xo...
Truoc canh fuong nay, chung fa moI fhay
con nguoI qua fan nhan va doc ac, chang co
chuf Iong fhuong you va xof xa su song.
Chnh con nguoI da fu dom su dau kho, bjnh
faf, faI nan va chof choc cho mnh ma khong
bIof. Chnh con nguoI da dom fhIon faI, hoa
hoan, Iu Iuf, dong daf, bao fo, chIon franh...
don cho mnh ma khong hay. OI! Sao nguoI fa
vo fnh don fho7 Iong fhuong cua ho o dau7
130
Ho khong nhn fhay mau do, xuong roI sao7
u Ia mau xuong cua IoaI vaf, nhung cung Ia
mau xuong nhu mau xuong cua chung fa. Ho
co ngho fIong kou bI fhuong va fham fhIof
cua IoaI vaf sap bj gIof chang7 TIong kou ay
Iam sao ma chung fa nhan fam gIof chung
duoc. PhaI khong hoI cac ban7
Nhn canh fuong nay, chung fa fu hoI: ao
duc hIou sInh o dau hoI cac ban7 Neu chung
tu khong song vo duo duc heu snh, thI
u lu nguo song duo duc heu snh vo
chung tu? TaI sao con nguoI fron hanh fInh
dang song chju nhIou fhu kho: fhIon faI, fhuy
hoa, chIon franh, bjnh faf, faI nan gIao fhong
dang do fron dau ho. AI Iam ra fham canh
nay, hoI cac ban7
Chung kIon canh fuong nguoI chu nha
danh dap con cho cho don khI chof, chung foI
khong fho cam nuoc maf duoc. Chung foI
khoc khong phaI v khoc cho con cho, ma
khoc v cho nguoI fhIou dao duc hIou sInh, da
gIoo nhan ac, roI day Iam sao fhoaf khoI qua
kho dau nay. Nhan ac fh qua phaI kho,
nguoI fan nhan khong fhuong IoaI chung
sanh, danh dap con cho kou Ia fham fhIof cho
don khI chof. Truoc khI chof, con cho con ron
rI vaI ba fIong roI faf fho, fho ma nguoI fa
khong dong Iong bI an, khong dong Iong
131

fhuong xof chuf nao. RoI day qua kho so don,
aI ganh chju, nguoI chu nha so cung bj nguoI
khac danh dap u7 Va so cung bj dau kho, dau
kho cho don chof nhu con cho vay. AI fIn IoI
chung foI noI nay7 Iuong fam cua cac ban,
cac ban a! Maf ban fhay, faI ban ngho, chung
khong cho phop ban song an vuI duoc, mac du
fruoc caI chof cua con vaf do nhu vay ban raf
fhan nhIon, xom nhu khong co su kIon g xay
ra, nhung roI ngay nao do ban so fra qua ay,
khong fho franh khoI.
AO !C HI! SINH TH HIN TINH
TH!ONC CI!A NC!OI VA THIN NCA
(Cac tbanb oicn trung tam Tbc Wor/J
BirJ 8anctuary cbam soc cbu tbicn nga bj
ban boi tbo san - Anb trcn Intcrnct
Can nha chung foI co mof nguoI chuyon
gIof frau, bo, hoo, cho... don khI sap chof
phaI chju kho dau suof ca nam froI. Iuc nao
132
mIong cung ron Ia, kou fhof nhu fIong rong
cua bo frau, nhu fIong fru cua IoaI cho, nhu
fIong Ia hof cua IoaI hoo fhaf Ia fham hoa va
kho dau. Oo theu duo duc heu snh, mu
nhung nguo nuy ho dunh phu tho lunh
nhung nguy tun trong duu kho.
Chung foI chI ngho fIong kou Ia ron rI cua
con cho ma dong Iong fhuong fam. Thuong
cho con cho phaI fra nghIop qua doI fruoc qua
nang no kho dau, va fhuong cho nhung aI
song khong co dao duc hIou sInh. Song ma
khong co fnh fhuong, song ma khong fhay
bIof su kho dau cua nguoI khac, IoaI vaf khac,
ma chI bIof co mnh Ia fron hof. V fho ma
su song cua muon vaf fron hanh fInh nay fro
fhanh fhuc pham cho con vaf Ion hon, cho
nhung con nguoI fhong mInh hon.
Tron hanh fInh nay, nou IoaI nguoI cho
don cac IoaI vaf bIof fhuong you nhau nhu
anh om frong mof nha, nhu cung cha cung
mo, fh do Ia nguoI va vaf da fhuc hIon duoc
dao duc hIou sInh; fh hanh fInh nay Ia
ThIon ang, Ia Cuc Iac; fh khI ay moI
fruong song nay so Ia mof mau xanh fuoI va
maf mo maI maI. MoI IoaI, moI vaf fron hanh
fInh nay dou co Iong hIou sInh nhu vay fh
Iam sao co fhIon faI, hoa hoan, Iu Iuf, dong
daf, bjnh faf, faI nan, chIon franh, v.v... nhu
133

fron chung foI da noI. Iam sao con co con
nguoI va IoaI vaf chju su kho dau nua. oI
vay, dao duc hIou sInh raf Ia quan frong cho
nhung aI muon fm chan hanh phuc frong
cuoc doI nay.
ao duc hIou sInh Ia Iong fhuong you su
song nhu chung foI da noI o fron, no khong
nhung fhuong you IoaI dong vaf, ma con
fhuong you IoaI fhao moc. Tu mof cay rong
rou, cay co nho xu f fI, don mof cay co fhu
fo Ion vI daI dou co su song nhu nhau. Chung
chI khac IoaI dong vaf Ia khong dI chuyon va
khong cam gIac dau kho, buon fhuong, v.v...
Nhung chung hoan foan co mof doI song nhu
IoaI dong vaf vay.
oI vay, vo fnh nho mof cay co khong
dung cach, chung fa cung cam fhay nhu mnh
gIof mof mang song cua mof nguoI, huong ho
chung fa chaf cay, dof pha rung, bIof bao
nhIou su song cua ngan cay noI co dou phaI
chof frong dIou fan cua ngon Iua.
Trong fhay mof khu rung bj chay, nguoI co
dao duc hIou sInh khong fho cam duoc nuoc
maf, ho khoc fhuong v su song fron hanh
fInh nay do nhung nguoI vo dao duc da gay
ra bao noI fang foc fhuong dau.
Nou fron doI nay aI cung song co dao duc
134
hIou sInh, fh Iam sao co mau chung sanh do,
fhjf chung sanh roI. PhaI khong hoI cac ban7
Nou fron doI nay aI cung co dao duc hIou
sInh fh Iam sao co nan pha rung, dof rung,
fh Iam sao co nhung doI froc kho khan can
coI, fh Iam sao co nhung nuI doI kho chof.
PhaI khong hoI cac ban7
TH!ONC Y! CI!A NC!OI VA CAY CO
(Tct Trong Cay o Vict Nam /a mot pbong
trao Jo Bac Ho Pbat Jong, bat Jau tu nam
1060 oa oan Jicn ra Jau moi nam Am /jcb.
o /a mot pbong trao rat co y ngba tbict
tbuc - Anb trcn Intcrnct
135

Co nguoI bao rang an fhjf chung sanh moI
co suc khoo, con an rau caI fh khong du suc
khoo. IoI noI nay co dung chang7 Khong
dung dau cac ban a!
IoI noI nay chung foI o rang khong dung,
v co nhung IoaI vaf dau cau an fhjf chung
sanh ma raf khoo manh nhu IoaI: frau, bo,
voI, ngua, v.v...
Vo van do an uong chI Ia van do phu, no
fhuoc vo van do vaf chaf. u cho van do vaf
chaf co day du ma fInh fhan baf an fh cuoc
song doI nguoI van Ia bIon kho.
Con van do dao duc moI Ia van do chnh.
ao duc fhuoc vo fInh fhan. NguoI co dao duc
fh fInh fhan duoc an on. TInh fhan duoc an
on, du an baf cu mof vaf g |fhuc vaf) fh vaf
ay van Ia chaf bo duong cho co fho cua ho. VI
co duo duc, du un uong com duu, ruu
muo vu nuoc lunh thI suc khoe cung
deu tot. Nguo khong co duo duc, du un
th{t cu huy cuo luong my v{ deu vun b{
b{nh tut vu tu nun. Chu khong phaI an
fhjf chung sanh, cao Iuong my vj co day du
chaf bo ma manh khoo, con an rau caI, com
dua Ia dau om. Van do nay, doI voI cuoc song
cua con nguoI da xac djnh va chung mInh qua
ro rang. V bIof bao nhIou nguoI an fhjf ca,
136
cao Iuong my vj ma van bonh faf dau om nhu
fhuong, cung nhu nguoI an rau caI, fuong dua
van cung chung so phan bjnh faf chu chua co
aI fhoaf khoI. oI v an fhjf chung sanh cung
nhu an chay ma khong co dao duc hIou sInh,
khong co Iong fhuong you su song cua muon
IoaI non van co nhung hanh dong Iam kho
mnh, kho nguoI va kho faf ca chung sanh.
Tuy khong an fhjf chung sanh nhung co
nhung hanh dong khac Iam kho cho nhau. V
nhan Iam kho mnh, kho nguoI fh qua phaI
chju kho, chu khong phaI do an uong. An
uong day du chI co IoI ch mof phan nho cho
suc khoo cua con nguoI ma fhoI.
Suc khoo cua con nguoI can nhIou you fo
khac, chu khong phaI co rIong phan an uong.
Cac ban non nho! Mot con nguo co hu
phun: tnh thun vu vut chut, cho nen suc
khoe cuu con nguo luon luon unh
huong hu phun nuy, nhung phun tnh
thun quun trong nhut trong suc khoe
cuu cuc bun.
NguoI co dao duc hIou sInh, fh an uong
cua ho cung Ia nhung hanh dong hIou sInh,
chu khong phaI an chay ma fam du nhu cop,
nhu boo, v.v... An chay ma fam du nhu cop,
nhu boo, nhu ran doc fh dau duoc goI Ia
137

nguoI co dao duc hIou sInh. PhaI khong hoI
cac ban7
Cac ban dung v chung foI ma noI vua
Iong chung foI. Ma hay sang suof fu duy, suy
nghI nhung IoI chung foI noI: co dung hay saI.
o cac ban xac djnh duoc duong dI vo dao
duc Iam nguoI, dom IaI IoI ch cho mnh, cho
nguoI, cho muon IoaI van vaf; dom IaI cho su
song chung nhau fron hanh fInh nay Ia mof
su an vuI, fhanh bnh muon fhuo.
NC!OI VA CHIM SONC N NHA!
NH! ANH M MOT NHA
(Cbim Hong Hac /uon quan quyt bcn tbay
Huycn Dicu tai Vict Nam Pbat Quoc Tu, An
o - Anb trcn Intcrnct
138
V co dao duc hIou sInh ma doI song con
nguoI moI bIof fhuong nhau; v co dao duc
hIou sInh ma con nguoI khong no an fhjf
nhau; v co dao duc hIou sInh ma fam hon
moI duoc fhanh fhan, an Iac va vo su; v co
dao duc hIou sInh ma chung fa khong Iam
nhung dIou ac, song frong nhung dIou fhIon;
v co dao duc hIou sInh ma chung fa khong
Iua dao, Iuong gaf nguoI khac; v co dao duc
hIou sInh ma xa hoI co fraf fu, an nInh; v co
dao duc hIou sInh ma fho gIoI moI co bnh
an, khong con co chIon franh; v co dao duc
hIou sInh con nguoI moI bao vo su song cua
muon IoaI fron hanh fInh nay; v co dao duc
hIou sInh ma faI nan gIao fhong khong bao
gIo xay ra nua; v co dao duc hIou sInh ma
cha con, chong vo doI xu voI nhau om fham,
fhuan hoa; v co dao duc hIou sInh ma vo
chong moI fhuong you nhau chan fhaf, song
co fnh, co nghIa, moI co Iong chung fhuy voI
nhau; v co dao duc hIou sInh ma nguoI, vaf
va co cay moI fhuong you nhau nhu anh om
frong mof nha.
HIon gIo, con nguoI fron hanh fInh nay
fhIou dao duc hIou sInh, cho non nguoI gIof
nguoI do cuop cua, doaf danh; v fhIou dao
duc hIou sInh, con nguoI moI gIof IoaI vaf do
an fhjf va IoaI vaf moI gIof IoaI vaf khac
139

cung do an fhjf nhau, ma chang co chuf Iong
you fhuong. V vay, fhoI fIof mua khong
fhuan, gIo khong hoa, fhIon faI Iu Iuf, bao fo
fhuong xay ra. ong daf, hoa faI mang don
bao nhIou fham hoa, kho dau cho IoaI nguoI
va muon vaf. ChI v fhIou dao duc hIou sInh.
Cho non, dao duc hIou sInh Ia nhung hanh
dong raf quan frong va can fhIof cho su fon
vong cua muon IoaI dang song fron hanh fInh
nay.
OT R!NC IA MOT TOI AC RAT ION, VI
CIT CHT M!ON IOAI
(Cbay J0ba rung o Quang Ngai ngay
121712010 Jo bat can kbi Jot rac tbai sinb
boat - Anb trcn Intcrnct
140
Nou chung fa khong kjp fhoI, sang suof
chInh don IaI non dao duc hIou sInh cua con
nguoI, fh o rang con nguoI con phaI kho dau
bIof bao nhIou Ian va so kho dau maI maI. Co
fho dI don buoc duong cung Ia con nguoI so fu
huy dIof mnh, huy dIof fraI daf.
Ngay fu bay gIo, con nguoI khong chuan bj
xay dung cho mnh mof non dao duc nhan
ban Iam nguoI, fh khong con kjp nua. Chung
do khong co mof fon gIao nao, mof vj fhan
nao cuu kho cho IoaI nguoI duoc.
ao duc hIou sInh Ia Iong fhuong you su
song cua muon IoaI, chI Ia nhung mon hoc vo
hanh dong dao duc, do bIof cach fhuong you
su song fron hanh fInh nay. o chung fa
franh xa nhung hanh dong gay fon fhuong,
Iam dau kho cho mnh cho nguoI khac, cho
cac IoaI dong vaf khac va co cay.
KhI chung fa fIop xuc voI moI vaf dang co
su song fron hanh fInh nay, fh chung fa
phaI khoo Ioo fhIon xao. Khoo Ioo fhIon xao
nhu fho nao do song co dao duc hIou sInh7
Ve y thuc, kh suy nghI chung tu phu
suy nghI tot ve mo vut, mo nguo khuc,
vu thuong nhuc tum chung tu: phu yeu
thuong su song cuu mo nguo, cuu
muon lou vut khuc. V khong co IoaI vaf
141

nao ma khong dang you fhuong, chung cung
gIong nhu chung fa, chung cung ham song so
chof, chung cung so doI, so khaf va so bonh
dau. Cho don nhu nhung IoaI cay co van
muon song, chung no van con muon song, so
chof huong Ia IoaI dong vaf. PhaI khong hoI
cac ban7 Cac ban hay nhn xom mof canh cay
kho gIua dam Ia xanh fuoI, hay mof cay co
kho hoo gIua dam co xanh fuoI, fh chung fa
van fhay xof xa frong Iong. Trong caI song co
caI chof fh Iong aI khong dau buon. PhaI
khong hoI cac ban7
Vo IoI noI, khI noI ra mof IoI nao chung fa
cung non can nhac ky Iuong roI moI noI. NoI
ra khong duoc noI IoI ac, khIon cho nguoI
khac buon kho; noI ra khong duoc noI IoI fho
Io fuc fan, hon Iao; noI ra khong duoc noI IoI
hung ac du fon; noI ra khong duoc noI IoI Iua
dao, xao ngon, noI doI, noI khong fhaf; noI ra
khong duoc dung IoI noI xau nguoI khac; noI
ra khong duoc noI IoI vu khong nguoI; noI ra
khong duoc noI IoI oan uc cho nguoI; noI ra
khong duoc noI IoI nang nho nguoI; noI ra
khong duoc noI IoI mang mo nguoI; noI ra
khong duoc noI IoI cham bIom nguoI; noI ra
khong duoc noI IoI chuI fho; noI ra khong
duoc noI IoI gay gaf; noI ra khong duoc noI
IoI gIou cof; noI ra khong duoc noI IoI mIa
142
maI; noI ra khong duoc noI IoI moc hong; noI
ra khong duoc noI IoI saI bao nguoI Iam ac,
Iam dau kho nguoI khac, vaf khac nhu: saI
dam chom nguoI, gIof haI nhung IoaI vaf
khac. V du: Hay baf con ga Iam fhjf nau
chao an, baf con ca nuong fhuI nhau choI,
danh cho chof cha no, v.v... Nhung IoI noI
fron day Ia nhung IoI noI fhIou dao duc Iam
nguoI, fhIou Iong fhuong you su song cua moI
nguoI, moI vaf. IoI noI fhoaf ra Ia da Iam cho
nguoI khac dau kho, chung sanh dau kho. o
chnh Ia IoI noI fhIou dao duc hIou sInh, fhIou
Iong you fhuong nguoI khac va nhung IoaI vaf
khac.
Nguo co long heu snh, bet thuong
yeu mo su song lu rut cun thun, de dut
trong lo no:
1- Kbi noi ra /a /oi noi mang Jcn /ong
tbuong ycu, xoa Jju nbung oct tbuong Jau
cua nguoi kbac, oat kbac.
2- Kbi noi ra /oi noi on ton, nba nban
kbicn cbo nguoi ngbc kbong buc Joc, pbicn
muon.
J- Kbi noi ra /oi noi nbc nbang, cm ai
kbicn nguoi ngbc kbong con /o so, buon
pbicn.
4- Kbi noi ra /oi noi Jay /ong tba tbu,
143

tbuong ycu oa ton trong su song cua nguoi
kbac, oat kbac.
6- Kbi noi ra /oi noi /a mang Jcn nguon
an ui, cbc cbo, bao oc kbicn cbo moi nguoi
an tam.
6- Kbi noi ra /oi noi mang Jcn banb pbuc,
an oui cbo nguoi, cbo oat.
V fho, IoI noI raf quan frong. No fho hIon
duoc dao duc hIou sInh, mang don cho doI
nIom vuI chan fhaf, no mang don cho doI mof
fnh fhuong chan hoa su song gIua nguoI, vaf
va ngan cay noI co.
IA CON NC!OI, IONC Y! TH!ONC AI
C!NC CO. PHAI KHONC HOI CAC AN7
Long tbuong ycu tbc bicn qua nu cuoi,
giot nuoc mat oa cu cbl au ycm (Mc Tbcrcsa
oa cm bc so sinb - Anb trcn Intcrnct
144
Ia con nguoI, aI cung co fr hIou bIof, cung
co fr fhong mInh, bIof phaI, bIof fraI, bIof
fof, bIof xau, bIof kho dau, bIof khong kho
dau, bIof fhuong, bIof ghof, bIof gIan, bIof
hon, bIof ac, bIof fhIon, bIof khong Iam kho
mnh, kho nguoI, v.v...
Iof nhu vay, fh chang Io nao khong chap
nhan dao duc hIou sInh hay sao7 Chang Io
nao IaI khong bIof dao duc hIou sInh Ia co ch
IoI cho mnh, cho nguoI va cho muon IoaI
cung co su song nhu nhau7
Iof nhu vay, fh chang Io nao khong bIof
dao duc hIou sInh so bIon coI fho gIan fhanh
canh gIoI ThIon ang, Cuc Iac7 Iof nhu
vay, fh chang Io nao khong bIof dao duc hIou
sInh Ia nhung hanh dong cao fhuong fuyof
voI, khIon cho con nguoI fhoaf ra khoI ban
chaf cua IoaI cam fhu, cua IoaI dong vaf hung
ac, da man.
145

CO PHAI CHANG, TH|T,
MAt, XtONG CtA LOAI AT
LA THtC PHAM
CtA CON NGtOI?
HoI cac ban! Trong doI song cua con nguoI
khong co vIoc g cao dop bang Long Tbuong
Ycu 8u 8ong Cua Muon Loai. V chnh Iong
fhuong you ay, so gIup cho cac ban co mof doI
song bIof chan hoa fnh fhuong cua mnh voI
muon IoaI van vaf song khac.
Nay cac ban! ung v su song cua mnh,
ma no fam song fron su dau kho cua nguoI
khac, vaf khac. PhaI khong hoI cac ban7
Nay cac ban! ung v su song, su an vuI
cua mnh, ma no Iong nao do nuoc maf cua
nguoI khac, IoaI vaf khac phaI roI7 Nhu vay
co duoc goI Ia Iong fhuong you khong cac
ban7
Nay cac ban! ung v su song, su an uong,
su vuI choI, su gIaI fr cua mnh, ma no fam
nao do nuoc maf va xuong mau cua IoaI vaf
khac phaI do xuong7 Nhu vay cac ban song co
cong bang khong7 Cong Iy cua su song o cho
nao cac ban7
146
IoaI nguoI xuaf hIon Ia mof IoaI dong vaf
cao cap, do fro fhanh mof nguoI anh ca frong
muon IoaI. Nhung co sao nguoI anh ca IaI
khong fhuong nhung nguoI om vo mInh, kho
daI, ngu foI...7 IaI nhan fam baf cac om cua
mnh ra an fhjf. Nhu vuy, con nguo con
co xung dung lu nguo unh cuu muon
lou vut chung? Hay cung chI Ia mof IoaI
vaf fam fhuong nhu bao nhIou IoaI vaf khac7
CA TOM CO PHAI IA TH!C PHAM
C!A CON NC!OI KHONC7
V buan tap tboi qucn an tbjt ca ma con
nguoi Ja Janb mat Juc bicu sinb cao quy
(An ca song - Anb trcn Intcrnct
Thua cac ban! Cac ban nghI sao7 Nou IoaI
nguoI khong fhuc hIon duoc dao duc hIou
sInh, fh su song cua con nguoI so ra sao cac
147

ban7 V fho, frong IoaI nguoI co mof fon gIao
ra doI da xac djnh qua quyof: Doi Iu hho.
Co dung khong cac ban7 oI Ia kho, nhung
chung fa bIof chuyon no fh no so hof kho.
Cac ban a! Co nghIa Ia chung fa song voI
Iong you fhuong chan fhaf doI voI su song
cua muon IoaI.
V su song cua mnh, ma su song chof cua
muon IoaI vaf nhu chI manh froo chuong. V
fho, chung phaI khoc fhuong, khoc fhuong
cho kIop song kho dau cua mnh, phaI chju
Iam fhan, bac phuoc, bj IoaI nguoI ac doc, vo
dao duc hIou sInh, non da, dang va so gIof
haI do roI an fhjf.
Sao IaI no nhan fam, v su song cua mnh
ma gIof haI chung sanh an fhjf7 Trong nhung
fIong kou Ia fham fhIof cua chung, ma chung
fa khong chuf Iong fhuong xof sao7
Sao IaI no nhan fam cha dap Ion su song
cua muon IoaI vaf khac7 Trong Iuc do moI vaf
dou muon song, song bnh dang nhu nhau,
song bnh an va hanh phuc.
Chung foI fhanh fam, fha fhIof kou goI
Iong dao duc you fhuong su song cua cac ban,
doI voI IoaI nguoI va doI voI van IoaI vaf
khac fron hanh fInh nay. Cac ban co ngho
chang7 Co hIou duoc Iong cua chung foI
148
chang7 MoI khI chung foI ngho fIong kou cua
nhung con vaf ma cac ban dang dap dau, caf
co, nho Iong Iam fhjf do Iam fhuc pham, fh
Iong chung foI dau xof vo cung, cam fhay nhu
chnh mnh dang chju su gIof haI do.
Cac ban co bIof dau7 Mo mot con vut b{
cuc bun get lu mot phun nghep cuu cuc
bun, dung tho quu kho duu do cuc bun
du tung lum uc tuo ru. NoI mof cach khac
cho do hIou hon, Ia ban dang gIof va an fhjf
con cua cac ban ma cac ban khong bIof. V
moI con vaf duoc sInh ra dou do fu moI
fruong song. Trong moI fruong song co
nghIop ac hay fhIon cua cac ban, hang ngay
hanh dong cua cac ban dang fhaI ra frong
khong gIan vu fru bao nhIou nhung nghIop.
Ma khI du duyon hop chaf nghIop, fh sInh ra
cac IoaI vaf hoac IoaI nguoI.
MoI khI chung foI nhn fhay cac ban gIof
haI chung sanh va an fhjf chung, fh chung
foI cam fhay xof xa, fhuong cho cac ban vo
cung. V chnh cac ban dang an fhjf con cua
cac ban day, an fhjf nhung nguoI fhan cua
cac ban.
Cac ban co bIof khong7 o su vo mInh ma
cac ban so danh maf non dao duc hIou sInh
su song frong Iong cua cac ban. o Ia non
149

dao duc cao fhuong fuyof voI, no dom IaI mof
su song an Ianh cho cac ban va cho moI IoaI
fron hanh fInh nay. No dom IaI cho qua daf
nay mof mau xanh fuoI dop, mof vo dop do
vo cung; no dom IaI mof su fhanh bnh, an on
cho muon IoaI van vaf, song khong con Io au
va so haI nua.
TH!ONC Y! CI!A NC!OI VA T CIAC
Co /ong tbuong ycu oa ton trong su song,
con nguoi moi co tbc song ycn oui, cban boa
giua muon /oai (Kct ban ooi tc giac - Anb
trcn Intcrnct
Nou mof con nguoI sanh ra ma do cho mof
con fhu vaf nuoI, fh con nguoI so khong bIof
noI fIong nguoI, ma chI bIof kou, hu nhu IoaI
vaf. Va chang bIof dI dung bang haI chan nhu
con nguoI, chI con bIof bo, dI 4 chan nhu IoaI
150
fhu vaf.
Mof con chIm duoc nguoI nuoI duong va
day noI fIong nguoI, con chIm so noI duoc
fIong nguoI mof cach do dang, khong may
kho khan. Co khI nao cac ban ngho con chIm
noI fIong nguoI chua7
Co nhIou IoaI chIm noI duoc fIong nguoI
nhu: chIm anh vu, chIm sao, chIm cuong,
chIm nhong, v.v... ou do con nguoI day va
fap Iuyon chung. Bo vuy, con nguo cung
nhu con thu vut, ch co su hoc ho vu
tup luyen mu thunh tho quen tot huy
xuu, co duo duc huy vo duo duc, v.v...
mu tho. ThoI quon co haI phan: phan fof va
phan xau. Vay fhoI quon Ia g7 ThoI quon Ia
do mof hanh dong g huan fap nhIou Ian da
fham nhuan. Nou mof nguoI fhuong song
fhoo ac phap fh so quon dI voI nhung hanh
dong ac. oI v y fhuc chu dong dIou khIon
hang ngay fhoo huong ac, fh ngay ngay fang
fhom mof chuf ac, moI chuf ac ay gom IaI
fhanh fhoI quon ac. KhI da huan fap fhanh
fhoI quon ac fh raf kho bo, muon bo fh cung
khong phaI do dang. V du nhu fu Iau chung
fa quon an fhjf chung sanh, bay gIo bo khong
an fhjf chung sanh nua, fh do Ia mof vIoc
Iam cung khong phaI do dang. Muon bo mof
151

hanh dong nao da fhanh fhoI quon, fh chung
fa phaI co nghj Iuc, co gan da va con phaI
bon ch fh moI mong bo duoc. Mof fhoI quon
xau ma muon bo do fro fhanh fhoI quon fof,
fh phaI vaf va, gIan nan moI bo duoc. Tuy
bIof rang an fhuc pham fhuc vaf van song
bnh fhuong, nhung v fhoI quon, fam chung
fa van fhom fhjf ca, van fhch an nuoc mam
hon Ia an nuoc fuong.
Chung fa van bIof, moI con vaf duoc dom
ra gIof do Iam fhuc pham, dou co su dau kho,
dou co su phan ung chong IaI hoac cau cuu,
van xIn do duoc chung fa fha mang song.
Nhung chung fa Iam ngo nhu khong bIof,
hoac chung fa khong bIof fhaf su, hoac chung
fa fhch fhu khI fhay con vaf bj caf co nho
Iong, bj fhoc huyof, bj dap dau, bj chch
dIon... KhIon cho con vaf chI con kou Ion mof
fIong, gIay gIua roI nga xuong baf dong, chof
mof cach fhuong fam nao co aI bIof! Chof
mof cach dau don nao co aI hay! Chof mof
cach fho fham, xuong fhjf duoc nguoI fa phan
chIa ra fung ky Io, roI fung nguoI mua mang
vo Iam fhuc pham an fuoI nuof song mof cach
ha ho, fhch fhu...
oI v fhoI quon an fhjf chung sanh Ia mof
fhoI quon da Iam maf dI Iong fhuong you
chan fhaf cua con nguoI doI voI su song cua
152
muon IoaI. Iong fhuong you su song cua
muon IoaI Ia mof hanh dong dao duc hIou
sInh cao fhuong va cao dop nhaf cua mof
dong vaf cao cap nhu IoaI nguoI. Ma chI co
IoaI nguoI moI fhuc hIon duoc dao duc hIou
sInh, ngoaI IoaI nguoI ra fh khong co IoaI vaf
nao co fho song va Iam duoc nhung hanh
dong dao duc cao fhuong fuyof voI nay.
Con nguoI khong hoc hanh, khong fap
Iuyon dao duc hIou sInh nay, fh cung chang
khac nao Ia nhung con fhu vaf. Con nguoI co
fap Iuyon hoc hanh, bIof song co dao duc, co
Iong you fhuong nay, fh con nguoI so hon con
fhu raf nhIou. NoI cach khac cho do hIou hon,
Ia con nguoI fhoaf ra khoI ban chaf cua IoaI
cam fhu.
Tap Iuyon, hoc hanh song co dao duc hIou
sInh, bIof fhuong you su song cua muon IoaI
Ia fap fhanh fhoI quon fof, fhoI quon fof dang
duoc ca ngoI. Con fap Iuyon, hoc hanh song
khong co dao duc, khong bIof fhuong you su
song cua muon IoaI fh fhuong gIof haI, Iam
dau kho mnh va chung sanh. Nguoc IaI, hang
ngay nou con no Iong nao an fhjf chung, fh
do Ia fap fhanh fhoI quon xau ac, fhoI quon
xau ac Iam dau kho mnh, dau kho nguoI va
dau kho muon IoaI vaf, fhoI quon ay khong
duoc ca ngoI, khong duoc khon fang, khong
153

duoc chap nhan, Iuon Iuon bj cho baI va
khInh bI. Iam nguoI phaI xa Ia, vIon Iy
nhung hanh dong xau ac nay, nhung hanh
dong xau ac nay no bIon chung fa fro fhanh
ac fhu hay Ia ac quy.
TH!C PHAM C!A CON NC!OI PHAN NHI!
IA THI! AO !C HI! SINH
Nuoi tban mang mnb bang su Jau kbo oa
cai cbct cua /oai kbac, tb roi Jay tu mnb
pbai cbuoc /ay bict bao qua bao kbo Jau,
bcnb tat... (Lam tbjt mco - Anb trcn Intcrnct
V fho, frong su an uong co su dau kho cua
IoaI vaf, fh do Ia su an uong frong cac phap
ac. Su an uong frong ac phap Ia huan fap su
dau kho vao fhan cua mnh, huan fap su dau
kho vao fhan cua mnh Ia fao fhanh nghIop
154
ac, nghIop ac ay Ia nguyon nhan so dua
duong dan IoI cho cac ban gap nhung faI hoa
kho dau va bjnh faf.
ThoI quon an fhjf chung sanh cua con
nguoI, cung gIong nhu fhoI quon an uong cua
IoaI vaf, dou do su huan fap fu khI moI Iof
Iong mo duoc sInh ra. Neu duoc chu me
cho un uong nhu the nuo luc mo bet
un, thI se thunh tho quen un uong nhu
vuy.
V du: Mof dua bo vua sInh ra duoc IoaI
khI vuon nuoI, fh dua bo Ion Ion an bang
fraI cay ma khong fho an fhjf ca duoc. Cung
dua bo ay duoc IoaI soI nuoI, fh dua bo ay an
fhjf song cua con vaf khac; cung dua bo ay
nou duoc con nguoI nuoI fh an fhjf nau chn.
Cho non, vo van do an uong Ia fhoI quon,
chu khong phaI nhaf djnh baf buoc IoaI vaf
nao phaI an uong fhoo fhuc pham cua IoaI
vaf nay. Nou an fhjf chung sanh fh fhanh
fhoI quon an voI fhjf chung sanh. Nou an voI
rau caI fh fhanh fhoI quon voI rau caI. Nou
an voI fraI cay fh fhanh fhoI quon an fraI
cay. Cho non, ban chaf cua IoaI vaf va IoaI
nguoI do huan fap ma fhanh fhoI quon.
V fho nguoI an fhjf, ca fh fhanh fhoI
quon an voI fhjf ca, khong co fhjf ca fh
155

khong an duoc, khong co fhjf ca fh sanh ra
fhom fhjf ca, co fho quon voI fhjf ca, khong
co fhjf ca fh sanh ra bonh faf. o bjnh faf
ma bao rang fhIou chaf bo fhjf ca Ia khong
dung, Nou cho rang frong fhjf ca |fhjf dong
vaf) Ia co chaf bo day du, cung Ia khong
dung. Con bo an co cung co chaf bo, bang
chung frong sua bo co raf nhIou chaf bo. Sua
bo fu co ma co. V con bo khong co an fhjf ca.
o suy Iuan nhu vay fh chung fa bIof, dau
phaI fu fhjf ca ma co chaf bo. Nou bao rang
khong an fhjf ca fh co fho do sanh ra bonh
faf, fh dIou nay cung khong dung. jnh faf
Ia do su vo fhuong cua co fho; do ac fam; do
fam hon khong fhanh fhan, an on; do co fho
Iam vIoc qua suc; do doI khaf; do gIan du rau
Io, phIon nao; do doI song fhIou dao duc vo
sInh: vo sInh vo co fho, vo sInh vo fam hon,
vo sInh vo moI fruong. Nhaf Ia do fhIou Iong
fhuong you su song cua muon IoaI van vaf.
jnh faf khong phaI v co fhjf ca, hay
khong co fhjf ca, ma bjnh faf Ia do co fho co
su fhay doI sanh dIof vo fhuong, Ia do moI
fruong song o nhIom, Ia do an uong khong
dIou do, Ia do f van dong hay Ia do van dong
qua nhIou, Ia do fam hon khong duoc fhanh
fhan, an Iac, v.v... nhu chung foI da noI o
fron.
156
AO !C HI! SINH KHONC CO,
NC!OI TA CIT HAI IOAI CA TOM
Hang ngay, /oai ca tom bj gict bai Jc /am
tbuc pbam cbo con nguoi nbicu kbong kc
sict. o /a nban, tb qua /a ngbc cbai /uoi
tbuong gap nbung tai nan. cuop bicn, bao to,
song tban, o.o... co kbi cbct bo xac ngoai bicn
(anb bat ca - Anb trcn Intcrnct
Cho non, fhjf ca cung chI do an uong ma
fhanh fhoI quon, cung gIong nhu nguoI khong
uong ruou fh khong nghIon ruou. NguoI
khong huf fhuoc Ia fh khong nghIon fhuoc
Ia. NguoI khong huf fhuoc phIon fh khong
nghIon fhuoc phIon. NguoI khong an fhjf
chung sanh fh khong nghIon fhjf chung
157

sanh. NghIon fuc Ia huan fap fhanh fhoI
quon.
Kh nghen mot deu gI thI bo rut
kho, chung hun nguo tu du nghen th{t
chung sunh, fh khI khong co fhjf chung
sanh nguoI fa sanh ra fhom khaf. V fho
nguoI fa phaI nuoI chung sanh do an fhjf.
Nhung IoaI vaf fhIon nhIon nguoI fa da san
Iung baf sach, cho non fron hanh fInh nay co
nhIou IoaI dong vaf hoang da da bj dIof
chung. Can day co nhung con vaf ma chung
foI khong con gap chung nua.
Cach day 40, 50 nam, noI chung foI o co
nhung IoaI chIm, sao, cuong, nhong, go kIon.
Hang ngay chung ron rjp ca hof Iu Io, Iu If,
con bay gIo fh khong con nua, chung da bj
dIof maf roI.
TIong ca hof cua chung ngay xua, nay da
Im baf, khong con nua. Con dau nhung buoI
frua ho voI nhung fIong chIm kou fhan
fhuong ay, Iuc con bo chung foI da fung
fhuong fhuc nhung ban hoa fau nhac fhIon
nhIon cua nhung IoaI chIm, ma ngay nay
chung foI khong con ngho fIong hof, fIong ca
ay nua.
Vay, nhung bong chIm fhan fhuong ay dI
vo dau7! Va chung foI cam fhay buI nguI
158
fhuong nho nhung IoaI chIm, nhung nguoI
ban nho bo cua chung foI, chI con vang bong
mof fhoI xa. Nou xof cho cung fan, fh IoaI
nguoI Ia mof IoaI dong vaf ac doc nhaf frong
cac IoaI dong vaf.
MOT HINH ANH A! TH!ONC
MA IOAI NC!OI A VO TINH IAI
Nbn bnb anb nay, mau, tbjt, xuong cua
/oai oat Jang Jo xuong oa Jo mai mai (Lo
gict mo /on - Anb trcn Intcrnct
AI da Iam maf dI su song hon nhIon cua
fhIon nhIon7 AI da cuop dI su song cua muon
IoaI van vaf7 ay gIo vo quo foI, fIong may
cay, fIong dong co xo gan may chay ron ra on
nao khong con nhu nhung ngay xua, frong
bau khong gIan yon fjnh, fIong chIm kou
fhanh fhof goI sang, frua, chIou.
Con nguoI da dung moI cach san ban, IuoI
159

rap, baf chung do an fhjf, khIon cho chung
vang bong, maf dI. o Ia noI vo nhung IoaI
chIm, con nhung IoaI ca fh sao7 Quo foI ca
cung khong con nua, fu noI dau froI daf vo
mof haI con ca, fhInh fhoang moI fhay mof
con ca mo, ca Iong fong boI IoI voI vang nhu o
do, so haI. Chung da nhIou Ian fhoaf chof
mof cach baf ngo. oI v con nguoI hIon gIo
fam qua ac doc nhu fron chung foI da noI,
dung dong dIon chch vao frong nuoc, khIon
cho IoaI fhuy foc khong con franh noI dau
fhoaf khoI chof. Nou khong co Ionh nha nuoc
cam, fh hom nay xuong song khong con co
mof con ca, mof con fom. NguoI fa da qua ac
doc, fan nhan doI voI nhung IoaI fhu vaf
hoang da, co nhIou IoaI vaf da bj fuyof chung.
Quo foI hIon gIo khong con fm fhay chIm
cuong, chIm hoach frang, hoach mong, hoach
vang, chIm sao sau, sao sanh, sao don, v.v...
Ngay xua cach day 40, 50 nam, Iuc chung
foI con bo, ca boI IoI xanh nuoc. Nhn dan ca
vuI dua boI IoI frong nuoc, chung fhanh fhoI
boI IoI fung fang, khIon cho Iong chung foI
han hoan sung suong, gIong nhu chung foI
dang boI IoI an nhan, vuI dua. Iuc bay gIo,
cam fuong cua chung foI nhu dang hoa mnh
frong su song chung nhau fron mof moI
fruong hon nhIon, fhanh fhan, an Iac cua vu
160
fru fhIon nhIon. Khong co mof con vaf nao
an hIop con vaf nao, khong co mof con vaf
Ion nao an fhjf con vaf bo nho nao.
S! SONC C!A THIN NHIN: IN, SONC,
N!I, AT, A, CAY CO VA CAC IOAI
ONC VAT, THOI TIT VA KHI HA!
(Mot bnb anb ycn bnb cua tbicn nbicn
cbau Pbi - Anb trcn Intcrnct
Tuy Iuc bay gIo chung foI con bo, nhung
fam hon cua chung foI Iuon huong vo su song
chung nhau, su song cua muon IoaI, cua ngan
cay noI co, su song cua fhIon nhIon, su song
cua moI fruong song, su song cua hanh fInh
dja cau cua chung foI.
Mof hanh fInh co su song vo van dop do,
co mof mau xanh fuoI maf ruoI nhu Iong daI
161

duong, co muon van van IoaI vaf khac nhau
cung song chung nhau. Nou ma faf ca muon
IoaI vaf dou bIof fhuong nhau, dung an fhjf
Ian nhau fh su song fron hanh fInh nay dop
do vo cung. PhaI khong hoI cac ban7
Co mof Ian, chung foI cung muoI nguoI
ban va ba vj CIao su: mof ong day Anh van,
mof ong day Phap van va mof ong day VIof
van ru nhau dI san
2
. Chung foI dI san bang
gIan fhun |sung cao su), cung, fon, na, khong
co sung. V Iuc bay gIo, daf nuoc chung foI
dang co chIon franh, non nguoI dan khong co
quyon co sung, chI quan doI moI co sung.
Mof nguoI ban cua chung foI ban duoc mof
con chIm, con chIm chof mau do uof ca Iong,
2 Luc bay gi, chung toi ch la mot chu ieu
trong chua, ch biet hoc hanh, hoc kinh tung, hoc
gii luat, hoc ch Han va en trng hoc ch quoc
ng. Hang ngay tung kinh trong bon thi cong phu:
khuya, chieu, toi, tra, ch cha hieu biet tu e lam
g? Va tu nh the nao? Ch biet cha me cho i tu la
vao chua. Thay day sao th hoc nh vay. Tam hon
con trong trang chang anh hng ton giao, chang
lem luoc cuoc i cung giong cac ban hoc sinh khac
ong la tuoi. Mai en cuoi nam 1969, cai chet cua
ngi cha than yeu lam chung toi bng tnh. Nam
1970, chung toi buong bo sach, theo Hoa Thng
Thanh T tu thien nh.
162
doI maf con chIm mo fron Iong Ianh, nhn
chung foI nhu oan hon, frach moc chung foI
sao qua ac doc, da cuop dI su song cua mof
con chIm nho bo. Va nou con fIop fuc fro choI
san ban nay, fh chung foI so con cuop mang
song cua nhIou con vaf khac nua.
Nhn con chIm chof fron ban fay cua nguoI
ban hoc, ma chung foI khong cam duoc nuoc
maf cua mnh, ca fam hon chung foI fo faI,
mof nIom fhuong xof fan day Iong, dang Ion
co hong, khIon cho chung foI nghon ngao,
nuoc maf IaI roI nhIou hon nua.
Nhn con chIm da chof, ma chung foI cam
fhay nhu mof nguoI fhan cua mnh chof, foI
fhuong con chIm Iam! Thuong nhu mof nguoI
mo fhuong con. ToI fhuong con chIm Iam!
Thuong nhu fhuong fhan mnh. ToI fhuong
con chIm Iam! Thuong nhu aI dang caf ruof
gan chung foI.
Ngay IIon Iuc bay gIo, chung foI nom chIoc
sung cao su vao buI cay frong rung. Chung foI
dau con vuI fhu g dI san nua7 Iong da chung
foI fo faI. Tro vuI ay da chof dI frong Iong
cua chung foI va chof dI vInh vIon. Suof cuoc
doI cua chung foI, day Ia Ian dI san cuoI cung.
Chung foI maI maI xa Ia nhung hanh dong
fhIou dao duc hIou sInh nay. RoI cao fu fro vo
163

nha, Iay co Ia bj nhuc dau, khong fho fIop fuc
fro choI ac doc nay nua.
Tu do, fam hon cua chung foI khong con
hung fhu frong fro choI gIaI fr ac doc nay
nua. Nhn caI chof cua con chIm, chung foI uu
fu va suy nghI vo su song cua con nguoI.
TaI sao con nguoI IaI qua ac doc nhu vay7
Iay su gIof haI sanh IInh ma Iam fro gIaI fr
cua mnh. Iay fhjf chung sanh Iam mon an
ma khong fhuong xof chuf nao7 Tu suo con
nguo bet so chet, bet so duu, so kho,
mu lu nhun tum get hu vu un th{t
chung sunh?
Con nguoI co fr fuo fhong mInh, bIof dau
kho, bIof ham song, so chof, bIof khong muon
aI Iam kho mnh, bIof ac, bIof fhIon, bIof xau,
bIof fof, bIof fhuong ghof, bIof fhu han, bIof
xau ho. Ma sao IaI nhan fam gIof haI chung
sanh, an fhjf chung sanh cho danh7 An fhjf
chung sanh IaI con khon ngon, khon ngof, IaI
con cho fhjf chung sanh Ia boo, Ia bo, v.v....
CIof haI va an fhjf chung sanh cung chI Ia
mof fhoI quon ac duc, mof fhoI quon mo Iam,
mof fhoI quon Iam fan naf su song chung
fron hanh fInh nay. Mof fhoI quon do fao ra
bao nhIou foI IoI, do roI phaI fu ganh chju bao
nhIou faI nan, bao nhIou bjnh faf kho dau.
164
Ma cac ban co bIof chang7
V fho, hom nay muon IoaI vaf Ian Iuof da
vang bong. Vang bong mof cach dau buon va
fhuong nho. uon dau va fhuong nho cho
nhung ngay om dop, yon Ianh da qua cua fuoI
doI fho ngay cua chung foI. Chung foI ao uoc
co mof ngay nao do, noI day nguoI va IoaI vaf
song bon nhau fhuong you nhu anh om ruof
frong mof nha. Nhung Iam sao co duoc hoI
cac ban7 Hanh phuc cua ngay xua frong fuoI
fhoI fho au dau con nua7 Nhung IoaI chIm
rung va chung foI song bon nhau duoI nhung
fan cay frong khu rung ram maf. Chung Iu Io
fIong hof, ngay nay dau con nua777
Tu suo con nguo khong tup song
thunh mot tho quen bet thuong yeu su
song tren hunh tnh nuy? Mof fhoI quon
bIof fhuong you su song fron hanh fInh nay
Ia mof fhoI quon fof dop nhaf, cao fhuong
nhaf. Mof fhoI quon mang don cho muon IoaI
van vaf co mof cuoc song bnh an va nhIou
hanh phuc.
Con nguoc IaI, gIof haI va an fhjf Ian nhau
fh su song fron fInh nay so Ia mof su fan
pha, mof su pha hoaI, mof su huy dIof hanh
fInh song fhan you cua chung fa. Ma chnh
con nguoI roI day phaI nhan Iay nhung hau
165

qua cua chnh con nguoI da gay ra.
VI THI! IONC HI! SINH, MA CON NC!OI
PHAI CHI! NHI! Q!A KHO
cn /uc tboi tict nban Juycn boi Ju, tu
truong ac cua nbung banb Jong sat bai oa
an tbjt cbung sinb, pba rung, o.o... tao tbanb
tbam boa Jjcb bcnb, ban ban, /u /ut, Jong
Jat, song tban, o.o... Kbi Jo, tai san oa sinb
mang cua con nguoi con Jau nua (ong Jat
oa song tban kinb boang o Nbat Ban ngay
111J12011, kbicn 1J ngbn nguoi cbct oa 16
ngbn nguoi mat ticb - Anb trcn Intcrnct
Tom IaI, dao duc hIou sInh Ia nhung hanh
dong song hang ngay cua con nguoI, ma moI
nguoI aI cung can phaI hoc fap va frau doI, do
166
xung dang Iam nguoI.
Iam nguoI ma khong con mang ban chaf
hung ac cua IoaI cam fhu fh moI fhaf su Iam
nguoI; Iam nguoI bIof fhuong you su song cua
muon IoaI, fh moI dom IaI su an Iac va hanh
phuc cho mnh, cho muon IoaI song fron hanh
fInh nay.
Lum nguo bet thuong yeu vu buo ve
hunh tnh song cuu chung tu thI mo
thut su lum nguo, mo xung dung lum
nguo. Co Iam nguoI nhu vay moI xung dang
Ia nguoI co dao duc hIou sInh. Con nguoc IaI
Ia pha hoaI su song cua nhau, Iam dau kho
cho nhau. PhaI khong hoI cac ban7
ao uc HIou SInh! Co bon chu raf don
gIan, nhung hanh dong cua no cao fhuong va
dop do fuyof voI. AI Ia nguoI you fhch dao
duc hIou sInh nay7 AI Ia nguoI quyof fam
song mof doI song voI dao duc nay7
Nou aI song duoc voI no fh hanh phuc
fron von bIof bao, doI song nhu o coI ThIon
ang. Tam hon frong sach, fhanh fhan, an
vuI, khong con co mof ac phap nao fac dong
duoc vao fam ho, khong con mof chuong ngaI
nao Iam van duc fam ho duoc. Cac ban co fIn
dIou nay chang7
167

RIong chung foI fham mong uoc ngay nao
do, moI nguoI fron hanh fInh nay so song voI
Iong fhuong you ay, voI dao duc ay, do dom
IaI su fhanh bnh, yon on cho muon IoaI. Va
chung foI cung con fham mo uoc co ngay nao
do, Nha nuoc va o CIao duc dua ao uc
Nhan an vao chuong frnh hoc fap cho cac
om va cac chau. o sau nay om va chau cua
chung fa bIof song fhuong you su song fron
hanh fInh; bIof song gIu gn va bao vo moI
sInh; bIof song co dao duc, bIof chan hoa fnh
fhuong ma khong bao gIo Iam kho mnh, kho
nguoI va kho chung sanh.
168
Chuong IIIt
AO tC
E SINH
MOI THtONG
SONG
169

HAO E
MOI THtONG SONG
NoI don moI fruong song fron hanh fInh
nay, Ia noI mof moI fruong ma frong do gom
co: khong gIan, bau khong kh, cac fhu kh,
cac IoaI fu fruong, daf, da, nuI, song, suoI,
bIon, ho, ao, mua, nang, gIo, v.v...; co fhoI fIof
kh hau nong, Ianh, am, uof; co rong rou,
ngan cay noI co va co cac IoaI dong vaf nho II
fI nhu: IoaI con frung, vI sInh va vI khuan,
cho don cac IoaI dong vaf fo Ion khong Io
nhu: khung Iong, ca ong, voI, ran, chIm, v.v...
Chung dang song chung nhau fron hanh fInh
nay, frong do co IoaI nguoI. IoaI nguoI Ia mof
IoaI dong vaf khon ngoan va fhong mInh
nhaf frong cac IoaI dong vaf. Chnh v su
khon ngoan va fhong mInh do, ma co fho Iam
cho moI fruong song nay bj huy dIof, hoac
cung co fho Iam cho moI fruong song nay
duoc maI maI fruong fon. MoI fruong song
nay, do duoc bao vo va gIu gn vo sInh dung
do bj o nhIom, fh so dua dan muc song cua
muon IoaI don cho an on, yon vuI va fhanh
bnh.
NoI don moI fruong song, ma khong noI
170
don su bao vo no, fh chua du do noI don moI
fruong song. NoI don moI fruong song, fh coI
chung nguoI fa vo fnh noI don su huy dIof
hon Ia noI don su duy fr va bao vo no. V
hIon gIo, hang ngay nguoI fa da huy dIof su
song fron hanh fInh nay raf Ion, bang cach
khong gIu gn vo sInh moI fruong song, Iuon
Iuon Iam cho no o nhIom. Mof nam rac, mof
fo gIay vun, mof fuI boc nI Iong nom bua baI,
hanh dong ay Ia nhung hanh dong fhIou dao
duc vo sInh, hanh dong nhu vay Ia nhung
hanh dong pha hoaI moI fruong song. Hanh
dong khac, nho, fIou fIou bua baI cung Ia
nhung hanh dong fhIou dao duc vo sInh,
khIon cho moI fruong song o nhIom, baf fjnh,
uo fruoc, hoI fhoI, day day nhung IoaI vI
frung moI fhu bjnh faf, nhaf Ia vI frung bonh
Iao phoI, bonh ung fhu, bonh cuI, v.v...
No den su buo ve vu gu gIn mo
truong song tuc lu no den duo duc ve
snh. ao duc vo sInh Ia nhung hanh dong
hang ngay cua chung fa khong Iam o nhIom
moI fruong song. Khong Iam o nhIom moI
fruong song fuc Ia khong Iam kho dau cho
mnh va cho moI nguoI.
Tu ngan xua cho don ngay nay, con nguoI
song fron hanh fInh nay da fung xay dung
bao nhIou cong frnh vI daI, do phuc vu doI
171

song fInh fhan va vaf chaf cua con nguoI.
Nhung vo fnh chung fa da fu huy dIof su
song chung cua muon IoaI vaf khac, frong do
co chung fa.
OT R!NC IA MOT HANH ONC
PHA HOAI MOI SINH, TOI AC
KHONC TH THA TH! !OC
ot rung /a mot banb Jong tbicu Jao Juc
bao oc moi sinb, pba boai moi truong song.
Mot banb Jong toi ac rat nang, Joi ooi su
song cua muon oat trcn banb tinb nay (Cuu
cbua cbay rung o Tay Ban Nba - Anb trcn
Intcrnct
ang chung hIon gIo, chung fa da fhay
fruoc maf nhung nha may san xuaf ra vaf
chaf do phuc vu cho doI song con nguoI, fh
172
fhuong fhaI ra nhung chaf kh doc, nhung
chaf doc hoa hoc. Tu nhung chaf kh hoa hoc
doc do, da gay ra nhIou IoaI bonh faf cho con
nguoI, cho cac IoaI vaf, cung nhu Iam cho faf
ca nhung IoaI fhao moc kho hoo, fan ua va
chof dan mon.
NoI don va kou goI moI nguoI bao vo va
gIu gn moI fruong song fron hanh fInh nay,
ma khong noI don frach nhIom va bon phan
dao duc vo sInh cua con nguoI doI voI su sInh
fon cua muon IoaI van vaf, fh chung foI o
rang IoI kou goI bao vo do chI Ia IoI noI
suong. Nou co fhaf fnh cung chI Ia mof vIoc
Iam Iay Io, cho co hnh fhuc ma fhoI.
Nou co mof Iuaf phap nao duoc daf ra, do
baf buoc moI nguoI dan phaI fhI hanh Iuaf
bao vo va gIu gn vo sInh moI fruong song,
ma khong day ho moI hanh dong dao duc vo
frach nhIom va bon phan gIu gn vo sInh moI
fruong song, fh chang bao gIo ho fuan hanh
phap Iuaf do. Cung gIong nhu hIon gIo, Iuaf
Io gIao fhong duoc daf ra, Ia do baf buoc moI
nguoI phaI fuan hanh, fuan hanh Ia do bao
vo sInh mang chung cho moI nguoI, nhung
nguoI dan van vI pham Iuaf gIao fhong. V
fho, hang ngay faI nan gIao fhong van xay ra
dou dou, da do IaI cho daf nuoc nay mof su
dau don va maf maf fo Ion. Iuaf Io Ia gIup
173

cho moI nguoI song co an nInh fraf fu, fho
ma ap dung Iuaf Io fh moI nguoI so raf kho
chju. Ho chang bIof frach nhIom va bon phan
fhI hanh dao duc vo sInh phaI Iam nhu fho
nao cho dung, cho phaI. V fho fu fruoc don
nay, nguoI fa chI bIof fhI hanh fhoo Iuaf Io
gIu gn vo sInh, chu nao co bIof dau IaI co dao
duc vo sInh moI fruong bao gIo. Thoo Iuaf Io
vo sInh, fh ho Iam cho Iay co, con nou khong
co IoI kou goI nhan dan gIu gn vo sInh fhanh
pho sach dop cua nha nuoc, fh ho IaI song
quang nom rac bua baI, khong co chuf hanh
dong vo sInh nao ca. Ho dau bIof rang, hanh
dong dao duc vo sInh Ia dom IaI suc khoo
bnh an cho ho; ho dau bIof rang bjnh faf Ia
do hanh dong an o nom rac bua baI fhIou vo
sInh.
Nom rac fu frong nha foI ngoaI duong, dI
foI dau cung fhay rac ban foI do, duoI song,
fron bo, dau dau cung fhay rac ban. ThInh
fhoang IaI fhay hoo chof, chuof chof, ga
chof... froI noI duoI dong song, kInh, muong,
rach, suoI, ho, ao, v.v... muI hoI fhoI baf fjnh
Iay Iam kho chju. IoI song nhu vay chang
khac nao Ia con fhu vaf. MoI nguoI song nhu
vay Iam sao goI Ia gIu vo sInh moI fruong,
song nhu vay chI Ia Iam o nhIom fhom moI
fruong ma fhoI. ang chung hIon gIo, nha
174
nuoc kou goI nguoI dan fhanh pho gIu gn vo
sInh, do fhanh pho duoc sach dop, nhung
nguoI dan fhanh pho Ia dan fr fhuc, ma
chuof chof con nom ra duong pho, fh chung
foI khong bIof nguoI dan fhanh pho, ho da
hIou g vo nhung hanh dong fhIou dao duc vo
sInh nay. uong pho duoc quof don sach so,
fho ma nguoI fa van nom rac bua baI, nhaf Ia
nhung noI khong co canh saf cong Io.
MOT HINH ANH A! TH!ONC O THI!
AO !C V SINH MOI TR!ONC
Nguoi Jan
tbanb pbo ncm
rac bua bai, /am
o nbicm moi
truong song noi
Jay, tuc /a nguoi
Jan tbanb pbo
cbua bicu Jao
Juc moi sinb /a
mot Jicu quan
trong rat can
tbict cbo cuoc
song /oai nguoi
(Ca cbct noi Jay Jac /an ooi rac ban o mc bo
Truc Bacb, pbia gan Juong Tbanb Nicn, Ha
Noi - Anb trcn Intcrnct
175

NguoI dan fhanh pho ma con khong fhay
frach nhIom va bon phan dao duc vo sInh,
song bua baI nhu vay, fh nguoI dan nong
fhon dau co canh saf cong Io, dau co Iuaf Io.
Cho non ho song hoan foan fhIou dao duc vo
sInh. ThIou dao duc vo sInh fh ho IaI con
nom rac bua baI hon nua.
O nong fhon va vung von bIon, nho nguoI
fhua daf rong, non khong kh co fhoang hon,
chu dan nong fhon nhIou nha chua co cau x,
phong fIou fIou. Song mof doI song con bua
baI, rac ban dung dau nom bo do, ngay ca
phan nguoI, cung fIon dau dI day!!77
Tu dan fhanh pho don dan nong fhon, dou
khong co y fhuc gIu gn moI fruong song
frong sach, non khIon cho moI fruong song o
nhIom IaI cang o nhIom hon. V fho ma con
nguoI bj bonh dau du fhu chung.
TInh nao, huyon nao khap frong nuoc,
cung co bonh vIon moc Ion nhu nam. Vao
bonh vIon nao cung co bonh nhan. Nhu vay
bonh dau do dau ma co nhIou nhu fho7
Nhu chung fa da bIof, fhanh pho duoc
phap Iuaf bao vo sach dop, fho ma fhanh pho
con chua sach dop. Cho non phap Iuaf bao vo
moI fruong song frong sach, khong bang
Iuong fam, frach nhIom va bon phan bao vo
176
moI fruong song cua moI nguoI. Iuong fam,
frach nhIom, bon phan bao vo moI fruong
song cua moI nguoI Ia dao duc vo sInh moI
fruong song.
Iof sang fao, bIof xay dung cho su song
fron hanh fInh, ma khong bIof su dung bao
vo va gIu gn vo sInh su song, fh do Ia su
huy dIof hanh fInh, chu khong phaI xay dung
cho hanh fInh nay fof dop.
NoI don su bao vo va kou goI su bao vo
moI fruong song fron hanh fInh nay cua moI
nguoI, ma khong noI don dao duc frach
nhIom va bon phan cua con nguoI doI voI su
sInh fon fron hanh fInh nay, fh o rang do Ia
mof IoI kou goI suong, mof vIoc Iam Iay Io
cho co hnh fhuc, chu khong phaI fhaf fnh
muon bao vo moI fruong song.
Nou co mof Iuaf Io nao duoc daf ra, baf
buoc moI nguoI phaI fhI hanh gIu gn vo sInh
va bao vo moI fruong song, fh chac chan Iuaf
Io nay so gap raf nhIou kho khan va kho
fhanh cong. V moI nguoI dan so khong chap
nhan fhI hanh Iuaf Io fhoo su khong fu gIac,
co nghIa Ia ho so fhI hanh mIon cuong v su
baf buoc nay. Cho non, vIoc Iam g ma co su
baf buoc fh raf kho kof qua. Nguoc IaI vIoc
Iam nay, Ia phaI do y fhuc cua moI nguoI
177

hIou ro dao duc Iam nguoI Ia phaI Iam nhu
vay. Va ho con phaI fhay duoc frach nhIom,
bon phan doI voI moI fruong song Ia quan
frong cho cuoc song cua ho. Nhaf Ia vIoc Iam
nay so dom IaI quyon IoI va IoI ch cho ho, fh
ho chap nhan fhI hanh ngay IIon. V fho, ma
chung fa bIof raf ro vo van do bao vo va gIu
gn vo sInh moI fruong song, Ia phaI co su
hIou bIof fhau suof dao duc cua no. Cho non,
van do quan frong Ia moI nguoI, aI aI cung
phaI duoc hoc fap dao duc vo sInh moI fruong
song.
Muon bao vo va gIu gn vo sInh moI
fruong, chI khI nao moI nguoI nhan fhuc fhay
duoc frach nhIom va bon phan dao duc cua
mnh. ao duc ay so dom IaI su IoI ch raf
Ion cho su song con va hanh phuc an vuI cua
chnh mnh. u baf cu mof hanh dong nao
hay mof vIoc Iam nao, khI mof hanh dong
hay mof vIoc Iam, ma nguoI fa khong fhay
duoc frach nhIom va bon phan, fh hanh
dong ay hay vIoc Iam ay so khong can fhan
va ky Iuong, fh su fhaf baI so do dang xay
don. Nguoc IaI, muon fhanh cong du vIoc nho
hay vIoc Ion, fh phaI can fhan va ky Iuong.
Nhaf Ia frong vIoc vo sInh moI fruong song,
fh phaI can fhan va ky Iuong nhIou hon. V
do Ia IoI ch chung cua nhIou nguoI va moI su
178
song khac.
RAC NM !A AI IA T! IAM
KHO MINH, KHO NC!OI
Pac ban tran
/an nbu tbc nay
tb bao sao cang
ngay cang co
nbicu Jjcb bcnb,
nbat /a cac bcnb
tat nan y xay Jcn
ooi Joi song cua
con nguoi (Pung
mnb ooi rac trcn
bo Guom, sau
ngay tbu J cua
ai /c 1000 nam
Tbang Long, Ha Noi tbang 1012010 - Anb
trcn Intcrnct
O day chung fa phaI hIou, van do quan
frong nhaf Ia phaI fhay cho duoc bon phan
va frach nhIom dao duc frong moI vIoc Iam.
Hay noI cach khac cho do hIou hon, Ia phaI
fhay cho duoc frach nhIom va bon phan frong
moI hanh dong, vIoc Iam cua mnh. Th fu do
chung fa moI nhan ra duoc anh sang cua dao
duc, chu khong duoc nhu vay fh chung fa chI
noI suong o danh fu dao duc ma fhoI. NoI don
179

frach nhIom va bon phan, fuc Ia noI don dao
duc nhan ban khong Iam kho mnh, kho
nguoI...
NoI don dao duc nhan ban khong Iam kho
mnh kho nguoI, ma khong noI don dao duc
vo sInh moI fruong song cua con nguoI, voI su
song cua muon IoaI vaf khac fh chua du.
KhI chung fa hIou duoc frach nhIom va
bon phan bao vo moI fruong song, fuc Ia hIou
duoc dao duc vo sInh moI fruong song nhu
fron chung foI da noI, fh hang ngay chung fa
phaI fhuc hIon. Tu mof nam rac frong fay
cung khong duoc nom bo bua baI, ma phaI bo
co noI co chon, cho don vIoc khI dI fIou fIou,
khac, nho; khong duoc khac nho, fIou fIou
bua baI, ma phaI co noI co chon.
Hanh dong nom mof nam rac frong fay
khong dung cho, Ia fhIou dao duc vo sInh moI
fruong song. Chung fa dI fron xo do hoac xo
buyf fron fuyon duong xa, fhuong hay an
banh, fraI cay, ma ghIm, v.v... fh vo fraI
cay, xac ma, gIay goI banh, hoac Ia, hoac fuI
nI Iong dou nom bua baI xuong duong hoac
frong fhung xo. Tron xo IaI co nguoI huf
fhuoc Ia, nom fan fhuoc xuong duong, IaI co
nguoI dang ngoI fron xo ho khac nho xuong
duong, chang can bIof sach do Ia g. VoI
180
nhung hanh dong fron, Ia nhung hanh dong
fhIou dao duc vo sInh moI fruong song chung.
KhIon cho moI nguoI khac, frong do co chung
fa, so bj nhIom nhung buI rac doc nay ma
fhanh bonh. Nhaf Ia fan fhuoc Ia fh raf doc,
khI nhIom vao co fho so sInh ra bonh ung
fhu. Va noI don bonh fh du baf cu bonh g,
da bonh Ia dau kho, chac aI cung bIof raf ro.
Nhung nguyon nhan gay ra bonh fh f aI Iuu
y. Chnh no Ia hanh dong fhIou dao duc vo
sInh moI fruong. V fho, hau hof moI nguoI,
khong aI chju Iuu y hanh dong dao duc vo
sInh moI fruong song nay. Nguyon nhan
bonh dau phan nhIou Ia do fhIou hIou bIof vo
dao duc vo sInh moI fruong song.
181

MOI THtONG SONG O NHIEM
LA ANH HtONG EN
StC NHOE
CtA CON NGtOI
Mof hom, vang IoI mo, chung foI vo Sa
oc fham mof nguoI cau sap chof. Ong bj
bonh Iao phoI raf Iau, don fhoI ky khong con
chua duoc.
on noI, fhan hnh cau chung foI chI con
da boc xuong. Ong qua om, nam fron gIuong
bonh, Ong fho ngho nang nhoc, mof moI va
raf kho chju.
Xua, cau chung foI co mof fhan hnh khoo
manh, fuong chung nhu cau khong bao gIo
dau bonh. Khong ngo Ian vo fham nay cung
Ia Ian fham cuoI cung cua chung foI, khong
bao gIo gap con IaI cau chung foI duoc nua.
Cap chung foI, cau raf mung, nhung dung
fruoc bonh frang nay, chung foI nghI don va
fu daf cau hoI: AI da dom don nhung bonh
frang dau kho nay cho IoaI nguoI7
Cau hoI duoc daf ra, fuc Ia da co cau fra
IoI. onh frang cua con nguoI Ia do chnh con
182
nguoI mang IaI. Chu khong co aI mang IaI
cho no ca, nhu chung foI da xac djnh o fron.
Thoo su mo fn cua IoaI nguoI, fh bonh
dau do Than Thanh phaf hoac bj ma quy baf,
khIon cho co faI nan va bonh dau. Tu su mo
fn nay, con nguoI moI Ian co faI nan hoac
bonh dau dou don chua, mIou, nha fho, fhanh
fhaf fung kInh, nIom Phaf, sam hoI, rua foI,
v.v... do cho faI qua, nan khoI, bonh faf fIou
fru. Nhung vIoc Iam nay raf mo ho, qua fruu
fuong, khong fhIof fhuc, cu fho. Xet cho
cung, nhung vec lum nuy lu theu duo
duc, luc huu, me tIn, nhum nhI... VoI
nhung vIoc Iam nay chI co Iong fIn, nhung IaI
fIn mof cach mu quang, khIon mnh fro
fhanh nguoI vo dao duc, hoI Io cho Than,
Thanh, quy, ma. oI v mnh da hIou saI, cho
bonh dau, faI nan va phuoc bao Ia do Than,
Thanh, ma, quy ban phuoc, gIang hoa cho
chung fa. Chung fa can phaI hIou cho ro rang
va cu fho, chu khong fho fIn mof cach mu
quang nhu vay. Ma phaI hIou chnh do chung
fa khong bIof gIu gn vo sInh moI fruong
song, non khIon cho moI fruong song o
nhIom mang day buI bam, frong buI bam co
raf nhIou IoaI kh doc, co raf nhIou IoaI vI
frung doc, co raf nhIou fu fruong ac doc do
fhoI quon cua chung fa fhaI ra, v.v...
183

Nhung IoaI kh doc va nhung IoaI vI frung
ay phan Ion gay ra bonh dau cho con nguoI,
nou con nguoI khong bIof gIu gn moI fruong
song, khIon cho no dung o nhIom, fh con
nguoI maI maI phaI chju bonh faf kho dau.
MOI TR!ONC SONC O NHIM IA ANH
H!ONC N S!C KHO C!A CON NC!OI
(Tbanb pbo Bat-Ja, Irac, gap pbai oan Jc
o nbicm moi truong tram trong o cbicn
tranb tricn micn. Nguon nuoc cung Ja o
nbicm nang /am xuat bicn nbicu Jjcb bcnb
truycn nbicm - Anb trcn Intcrnct
Thoo dao duc nhan ban - nhan qua, fh
moI hanh dong cua con nguoI dou mang don
hanh phuc hay kho dau cho ho. Nou ho bIof
gIu gn dao duc vo sInh moI fruong song,
khong Iam cho moI fruong song o nhIom, ban
184
fhIu, fh Iam sao con nguoI bj bonh faf duoc.
Mof nguoI IaI xo dI duong fhaI ra kh doc
do xang dau dof, va khac nho dom daI khong
noI, khong chon, dung dau nho do. NguoI dI
duong ay dau bIof rang kh doc chIoc xo fhaI
ra, va hanh dong khac nho bua baI da gIoo
rac vI frung bonh Iao va bjnh ung fhu cho
nguoI khac. o Ia mof hanh dong fhIou dao
duc vo sInh, gay ra bao nhIou su kho dau cho
nhIou nguoI khac. Mof hanh dong vo y fhuc,
da vo fnh fao cho moI fruong song chung o
nhIom. Va hau hof hIon gIo moI nguoI dang
vo fnh Iam nhu vay. V fho, hIon gIo frong
daf nuoc cua chung fa |VIof Nam), bonh Iao,
bonh ung fhu da gIof chof bIof bao nhIou
nguoI va con dang fran Ian khap noI. Nou
vong daI y fo khong chan dung duoc, fh IoaI
nguoI so fu vong nhIou hon nua vo nhung
chung bonh Iao va ung fhu nay.
Ngay fu bay gIo, nou chung fa khong fhay
frach nhIom va bon phan dao duc vo sInh
Iam nguoI, Iuon Iam kho mnh kho nguoI, cu
song bua baI vo dao duc vo sInh moI fruong,
fh phaI chju fho nhung su kho dau vo bonh
faf. Chung fa khong fhay dao duc vo sInh
moI fruong song Ia quan frong hang dau cua
cuoc song con nguoI, Ia fu chung fa da huy
dIof su song fron hanh fInh nay. Nou moI
185

ngay cu gIa fang su o nhIom cho hanh fInh
nay, fh moI fruong song fron hanh fInh nay
so fhanh moI fruong chof. V khong con cay
co va IoaI vaf song duoc. Nou chung fa khong
fhay hanh dong khac nho, nom rac ban bua
baI, fhaI ra kh doc cua xang dau Ia mof foI
IoI raf Ion doI voI su song cua con nguoI va
su song cua muon vaf fron hanh fInh nay;
nou chung fa khong fhay su nguy haI cho su
song fron hanh fInh nay, ma cu dom nhung
fhuoc doc do dIof con frung, co cay, chuof bo,
sau ray, v.v... mof cach bua baI, Ia Iam o
nhIom moI fruong song. Hanh dong nhu vay
Ia khong gIu gn vo sInh moI fruong song
nay, fh co fho gay ra nhIou bonh faf nan y,
va dom don su kho dau cho moI ca nhan va
moI gIa dnh noI quo huong nay.
Oung nghI rung, lum knh te nong
nghep lu phu su dung thuoc suu ruy.
Truoc kIa ong ba cua chung fa dau co su dung
fhuoc sau ray. ChI co fhoI daI cua chung fa v
moI fruong qua nhIom doc, non xuaf hIon cac
IoaI con frung sau bo pha haI mua mang qua
nang. V fho chung fa moI su dung fhuoc sau
ray. o fhuoc sau ray ma moI fruong song
cua chung fa bj o nhIom chaf doc qua nang.
Chung foI dong y dIou nay voI ba con
nong dan, nhung fhuoc sau ray co IoaI Iam
186
nhIom doc moI fruong song, nhung cung co
nhung IoaI fhuoc sau ray khong do IaI moI
fruong song nhIom doc. XIn co, bac, anh, chj,
om ba con nong dan can phaI Iuu y khI su
dung fhuoc sau ray, non franh nhung IoaI
fhuoc Iam o nhIom va nhIom doc moI fruong
song.
Nou su dung fhuoc sau ray mof cach bua
baI, fh chung foI o rang Iam kInh fo do Iam
gIau cho daf nuoc, nhung nguoc IaI da Iam
cho nhan dan bj bonh, fh khong non su dung
nhung IoaI doc duoc nay.
Van do nay, chung foI xIn cac co quan cua
nha nuoc co du fham quyon xof duyof nhung
IoaI fhuoc sau ray ma nong dan dang su dung
fron dong ruong cua mnh. IoaI nao do IaI
Iam o nhIom doc haI moI fruong song fh
dnh chI cam Iuu hanh, chu nguoI nong dan f
hoc Iam sao hIou duoc. IoaI fhuoc nao Iam o
nhIom va IoaI fhuoc nao khong Iam o nhIom
moI fruong song fh chI co nhung nha chuyon
san xuaf, ho so bIof raf ro rang. ung v IoI
nho ma haI su song bnh an cua nhan dan ca
nuoc. Nhung hanh dong fron, Ia cac ban da
vo fnh Iam cho mnh fro fhanh nguoI vo dao
duc vo sInh moI fruong song.
NguoI vo dao duc vo sInh fhuong hay
187

quang nom rac bua baI, dung dau khac nho,
fIou fIou khong dung cho. Chuof chof, ga bjnh
chof, hoo bjnh chof, v.v... khong chon cho kn
dao, cho co vo sInh, IaI nom ra duong hoac
nom xuong song, kInh, suoI, muong, ao, ho
nuoc. KhIon cho Iam o nhIom mof vung rong
Ion phaI chju nhung muI hoI fhoI va nhIom
doc. o Ia nhung nguoI vo dao duc vo sInh,
ho Ia nhung nguoI khong phaI Ia con nguoI,
ma Ia con nguoI con gIu nguyon ban chaf cua
IoaI fhu vaf. Cac ban co muon mnh Ia con
fhu vaf khong7 Nou cac ban khong muon
mnh Ia con fhu vaf fh chung foI xIn cac ban
dung fIou fIon bua baI, dung nom rac bua baI,
co con vaf g chof fh hay dom chon kn dao.
Cac ban co muon mnh Ia con nguoI fhaf Ia
nguoI khong7 Nou cac ban muon mnh Ia con
nguoI fhaf fh chung foI xIn cac ban hay vuI
Iong va sung suong song dung mof doI song
dao duc nhan ban - nhan qua Iam nguoI.
V IoI ch chung cho con nguoI; v suc khoo
cua moI nguoI; v su an vuI hanh phuc cua su
song muon IoaI. Chung foI fhanh fam fha
fhIof kou goI cac ban dung khac nho bua baI;
dung nom fan fhuoc bua baI; dung nom rac
bua baI baf cu noI dau, dung quang nhung
con vaf chof ra duong, xuong song, suoI, kInh,
muong, ao, ho, v.v... ma hay dom chon cho
188
kn dao do gIu vo sInh chung. Vo khac nho,
fh cac ban hay khac nho vao frong chIoc
khan fay cua cac ban, do khI vo nha, cac ban
so fay frung va gIaf sach so. Con rac ban va
fan fhuoc Ia fh cac ban hay gom IaI, bo vao
fhung rac co noI, co cho. o Ia cac ban bIof
fhuong mnh, fhuong nguoI; bIof dom IaI suc
khoo cho moI nguoI va cho faf ca nhung IoaI
vaf khac. PhaI khong hoI cac ban7 Cac ban
Iam duoc nhu vay Ia cac ban da mang vang
don cho moI nguoI: Suc hhoe Iu rung, Iu
buc.
Hanh dong do Ia nhung hanh dong dao
duc vo sInh moI fruong song, nhung hanh
dong nhu vay raf dang khon va dang ca ngoI.
Tuy rang nhung hanh dong raf fam fhuong
va raf quon fhuoc voI moI nguoI, nhung nou
cac ban khong chju kho fap Iuyon cho quon,
fh chung foI o rang cac ban kho ma gIu gn
duoc. ThoI quon cua cac ban fu Iau, Ia fhoI
quon bua baI fhIou dao duc vo sInh moI sInh,
fuc Ia cac ban fhIou frach nhIom va bon phan
gIu gn vo sInh chung. V cac ban fhay nhung
hanh dong do qua fam fhuong, khong quan
frong. PhaI khong hoI cac ban7
Nhung hanh dong do khong fam fhuong
dau cac ban a! Tuy nhung hanh dong raf fam
fhuong, aI cung co fho Iam duoc, nhung no
189

raf cao fhuong va mang day du mof fnh
fhuong rong Ion cua mof nguoI co dao duc
Iam nguoI. PhaI khong hoI cac ban7 Cac ban
cu suy nghI ky IaI dI! RoI so xac djnh.
!NC TI! N H PHO IA MOT HANH
ONC THI! AO !C V SINH
(Bicn cam con cbua ngan Juoc ai, buong
g cbu oict - Anb trcn Intcrnct
Hanh dong khac nho vao khan fay cua cac
ban Ia cac ban song dung dao duc vo sInh
moI fruong song chung, hanh dong ay dang
ca ngoI va khon fang, dang knh phuc. Hanh
dong Iuom nhung rac ban cho vao fuI xach do
roI dom don fhung rac bo vao. o cung Ia
hanh dong dao duc vo sInh moI fruong song,
hanh dong ay cung dang cho moI nguoI ca
ngoI, khon fang va knh phuc. Hanh dong ay
190
Ia hanh dong bIof bao vo su song chung cua
nhau. Iof bao vo su vo sInh song chung cua
nhau Ia hanh dong cao fhuong. Cac ban dung
nghI rang no Ia hanh dong fam fhuong aI
Iam cung duoc. V chnh hanh dong fam
fhuong aI Iam cung duoc, nhung frong hanh
dong do no mang day du fnh fhuong cao quy
doI voI su song cua moI nguoI.
TaI fhanh pho Ho Ch MInh va baf cu mof
fhj xa, mof fhj fran nao hay faI fhu do Ha
NoI, hang ngay mof so fIon raf Ion phaI chI
fIou cho su quof don sach dop cac noI do
frong khap daf nuoc, fh cac ban cu fhu nghI
va fuong fuong, phaI fon hon hang fy bac
frong moI fhang. Nou moI nguoI, moI ho khau
frong fhanh pho ma chI can bo ra khoang 30
quof don, fu frong nha ra ngoaI cong, khoang
duong fruoc nha cua mnh, fh so fIon ay cac
ban so fIof kIom raf nhIou frong mof nam.
Nou so fIon muon nguoI quof rac duong pho
dom ra Iam vIoc fu fhIon, fh gIup do bIof bao
nhIou nguoI baf hanh frong xa hoI, frong daf
nuoc cua chung fa. Va cung co fho gIup nhung
nguoI baf hanh khac fron fho gIoI. PhaI
khong hoI cac ban7
KhI fhay IoaI vaf chof, chung fa dung
quang nom bo bua baI, du baf cu noI dau, ma
hay dao Io chon caf kn dao. o Ia hanh dong
191

dao duc vo sInh moI fruong song, hanh dong
ay dang cho moI nguoI ca ngoI, khon fang va
knh phuc. Nhung nguoI co hanh dong ay Ia
nhung hanh dong bIof fhuong mnh, fhuong
nguoI.
Mof hanh dong gIu gn dao duc vo sInh
moI fruong song chung duoc frong sach, fuy
no fam fhuong, nho mon nhu chung foI da
noI o fron, nhung co IoI ch raf Ion cho cuoc
song cua moI nguoI fron hanh fInh nay. Cac
ban co fIn IoI noI nay chang7
Mof ba noI fro dom mof boc rac nom ra Io
duong, ba dau bIof rang hanh dong fhIou dao
duc do so dom don cho bIof bao nhIou nguoI
bj bonh faf, frong do chac chan phaI co ba.
V fho, hanh dong fhIou dao duc cua ba, ba
da fu Iam kho mnh va kho moI nguoI. o Ia
vo fnh ba da fao mof moI fruong song o
nhIom, ba da fu gIof mnh, gIof nguoI ma ba
chang bIof. a chI Ia nguoI vo fnh ma fhoI,
nhung su vo fnh ay, no so kof an kho dau
cho ba va moI nguoI. Cho non, cuoc song cua
chung fa khong cho phop chung fa song vo
fnh, ma Iuon Iuon phaI co y fhuc frong moI
hanh dong.
oI song cua con nguoI, chI v song vo
fnh, fhIou y fhuc dao duc, non hau qua cua
192
su vo fnh do, ma cac ban da fhay va da fung
gaf haI su kho dau. Cac ban dung bao rang:
vo fnh Ia khong foI IoI. Vo fnh khong can
fhan khI IaI xo, fh faI nan gIao fhong cung
khong bao gIo fha fhu cho ban. PhaI khong
hoI cac ban7 an so gaf haI su kho dau cua
faI nan gIao fhong bang su vo fnh cua cac
ban.
Mof hanh dong vo fnh, fhIou dao duc vo
sInh fuy nho mon nhu vay, nhung faI haI raf
Ion, cac ban cu suy ngam IaI dI. Co dung nhu
vay khong hoI cac ban7 Cac ban co fhay
khong7 Nou cac ban chua fhay fh hay don
fham cac bonh vIon, bonh nhan nam dIou frj
mof so Iuong Ion ma cac ban khong ngo duoc.
Cac ban co bIof do dau ma nguoI fa bonh
nhIou nhu vay khong7 o Ia do hanh dong
fhIou dao duc vo sInh va hanh dong fhIou dao
duc hIou sInh ma con nguoI phaI ganh chju
hau qua, Ia bonh faf fInh fhan va vaf chaf.
ThIou dao duc hIou sInh fh hau qua cua
no so mang don cho ban bjnh faf fInh fhan;
con fhIou dao duc vo sInh moI fruong song
fh hau qua cua no so mang don cho ban Ia co
fho bj bonh dau.
NguoI fa khong bIof bao vo moI fruong
song frong sach bang nhung hanh dong fam
193

fhuong ay, Ia da fu Iam kho dau cho mnh,
cho nguoI. Va do Ia hanh dong fu saf mnh,
fu saf moI nguoI ma khong bIof.
M!ON MOI TR!ONC SONC KHONC I O
NHIM, THI MOI NC!OI AN PHAI HOC
AO !C V SINH
(Nguoi Jan mang rac out ra Juong Tran
Kbat Cban, Ha Noi - Anb trcn Intcrnct
Mof nguoI nom mof con chuof chof ra
duong, do cho xo chay qua IaI can naf bo bof
mau fhjf fron maf duong. o Ia mof hanh
dong fao moI fruong o nhIom, hanh dong nhu
vay Ia hanh dong fhIou hIou bIof vo dao duc
moI sInh. Trong fhan chuof co nhung IoaI bo
chof, khI can vao nguoI co fho fruyon vI frung
bonh djch hach. onh djch hach Ia mof IoaI
194
bonh gIof nguoI chof nhanh chong, ma nguoI
fa ngho don bonh nay, aI aI cung qua so haI.
The mu nguo tu vo tInh nem chuot chet
ru duong nhu vuy, thut lu nguo vo duo
duc khong the thu thu duoc. NguoI fa
khong fhay hanh dong ay Ia so mang don su
gho fom cho moI nguoI dang dI fron doan
duong do. Nhung nha pho o xung quanh do
phaI chju hf fho muI mau fanh va hoI fhoI
kho chju. NguoI fa da khong bIof gIu gn moI
fruong song frong sach, ma con Iam cho moI
fruong song cang fhom o nhIom baf fjnh hon
nua. Thaf Ia fhIou dao duc moI sInh.
V IoI ch chung cho moI nguoI song fron
hanh fInh nay, chung foI kou goI cac ban
danh chuf f fhoI gIo doc sach day dao duc
Iam nguoI, do cac ban fhau suof moI hanh
dong cua mnh co dao duc hay khong dao duc.
Co dao duc fh cac ban non Iam, khong dao
duc fh cac ban non franh.
195

CON XA HAC HtA HAI,
TH CHtA GOI LA
AN MINH
Co nhung djp chung foI vo fham fhanh
pho Ho Ch MInh, fron duong chung foI da
gap raf nhIou fruong hop nhu fron, chuof va
rac ban fhuong nom ra ngoaI duong, Iam cho
Io duong cung nhu maf duong frong raf do
ban. Chung foI khong ngo mof doan duong
daI khoang do 50 km ma rac ban haI bon
duong khong co noI nao ma khong co. NgoaI
fru nhung noI dong ruong khong co nguoI o
fh kha sach so, co nghIa Ia rac ban f. Con
cho nao dong nguoI Ia cho do ban fhIu nhaf.
Nhn fhay canh nay ma bao rang dan foc cua
chung fa van mInh, fh Iam sao nguoI fa fIn
duoc. PhaI khong cac ban7
NguoI co van mInh fh khong bao gIo song
fhIou dao duc vo sInh moI fruong, Iuon Iuon
gIu gn moI fruong song sach so va fuoI dop.
Nou mof nguoI co van mInh, co dao duc nhan
ban Iam nguoI, chI can nhn IoI song cua ho
fh bIof ngay. Tuc Ia nhn hanh dong song
hang ngay cua ho co dao duc hay khong co
dao duc. Nou co dao duc fh f nhaf ho cung
196
phaI co du ba duc frong dao duc nhan ban
Iam nguoI:
1- ao Juc giao tbong.
2- ao Juc bicu sinb.
J- ao Juc oc sinb moi truong song.
SONC CO AO !C V SINH MOI TR!ONC
IA SONC VAN MINH
Tbuc bicn Jao Juc oc sinb moi truong
song (Tbanb nicn tnb nguycn tbam gia nbat
rac, /am sacb bai bicn Can Gio - Anb trcn
Intcrnct
Chung fa cu fhu nhn fu nhung nguoI dan
o fhanh fhj, don nhung nguoI dan o nong
fhon frong daf nuoc cua chung fa, fh chung
fa bIof rang: dan foc cua chung fa van mInh,
sach dop chua co, dao duc vo sInh moI fruong
197

song chua du. V fho, chung fa you cau Nha
nuoc va o CIao duc hay quan fam vo van do
mon hoc dao duc cua nhan dan. No phaI Ia
hang dau so voI cac mon hoc khac.
Nou chuong frnh gIao duc hoc duong ma
khong co mon hoc dao duc nhan ban - nhan
qua Iam nguoI, fh mof ngan nam sau dan foc
cua chung fa cung chua duoc goI Ia mof dan
foc van mInh fron von.
HIon gIo, nguoI fa fap frung caf nha san
saf doc fhoo haI bon duong Io, nhu o fhanh
pho. Tho ma rac ban van cu nom haI bon Io
duong, frong fhaf Ia ban fhIu. Tho ma moI
nguoI van ngang nhIon song, song fron dong
rac ban fhIu nhu vay ma khong cam fhay xau
ho. Nha nao cung fuong cao rong Ion dop do,
sang ca, ma khong gIu gn vo sInh moI
fruong. Chung fo dao duc vo sInh moI fruong
con qua fhap kom. ao duc vo sInh moI
fruong con qua fhap kom fh Iam sao goI dan
foc cua chung fa Ia mof dan foc van mInh
duoc7
Nou Nha nuoc va o CIao duc ngay fu Iuc
nay da fhay frach nhIom va bon phan cua
nguoI Ianh dao mof daf nuoc doc Iap, fh
loun Jun phui Juoc giuo Juc lren mol
nen lung Juo Juc nhun bun, fh cuoc
198
song cua nhan dan moI co an cu, Iac nghIop
fhaf su; fh cuoc song cua nhan dan moI
khong co nhung hang nguoI fIou cuc, hoI Io,
an duf Iof; fh cuoc song cua nhan dan moI
khong co nhung hang nguoI from cap, moc
fuI; fh cuoc song cua nhan dan moI khong co
nhung hang nguoI gIan xao, Iua dao, do fhIou,
can non; fh cuoc song cua nhan dan moI
khong co nhung hang nguoI cuop faI san cua
nhan dan, cua nha nuoc; fh cuoc song cua
nhan dan moI khong co nhung hang nguoI dI
buon do Iau, fron fhuo Iam haI non kInh fo
quoc gIa; fh cuoc song cua nhan dan moI
khong co nhung hang nguoI dI buon fhuoc
phIon, gIof haI fuoI fro mam non cua fo quoc;
fh cuoc song cua nhan dan moI khong co
nhung hang nguoI mua ban maI dam, Iam sI
nhuc con chau Trung Vuong, TrIou Au. Iam sI
nhuc con chau cua Trung Vuong, TrIou Au fuc
Ia Iam sI nhuc quoc fho, quoc hon cua dan foc
VIof Nam nuoc fa.
Nay cac ban phaI nu, cac ban duoc sanh ra
noI quo huong nay va duoc duong nuoI noI
manh daf nay, Ion Ion frong fInh fhan baf
khuaf cua nhung bac anh fhu Trung Vuong,
TrIou Au. IaI duoc monh danh Ia con TIon,
chau Rong. Co sao cac ban IaI v fIon bac ma
ban fhan mnh, Iam mof mon do choI cho
199

nguoI khac7 Trong khI TrIou Au noI: Toi
muon cuoi con gio munh, Jup Iuong song
Ju, chem cu hnh o bien Dong, Junh
Juoi guun Ngo, giunh Iui giung son, coi
uch no Ie, mol Joi hhong Ium lhe lhiep
cho he hhuc!. Cac ban nghI sao vo IoI noI
nay cua fo fIon chung fa7 Cac ban co fhay
hanh dong cua cac ban Ia fhIou dao duc nhan
pham Iam nguoI hay khong7 Cac ban co fhay
hanh dong cua cac ban Ia Iam sI nhuc phu nu
VIof Nam hay khong7 Cac ban co fhay hanh
dong cua cac ban co con xung dang Ia con
chau cua Trung Vuong, TrIou Au hay khong7
Cau hoI duoc daf ra Ia do cho cac ban fu suy
nghI va fra IoI.
ao duc nhan pham ma chung foI da nhac
cac chau nu fron day, Ia v chung foI bIof raf
ro cac chau da vo fnh v hoan canh gIa dnh
kho khan, dua day cac chau vao canh oo Io.
ao uc Iam NguoI fap 1, chung foI dang
noI voI quy ban vo dao duc vo sInh moI
fruong song, no Ia dao duc xa hoI, fho ma Iac
do IaI noI sang dao duc nhan pham con
nguoI, dao duc nay fhuoc vo dao duc gIa dnh.
KhI noI vo su faI haI cua hanh dong fhIou
dao duc vo sInh moI fruong, dom IaI su bonh
faf kho dau cho con nguoI, fh chung foI IIon
200
fuong don mof so cac chau phaI nu dang song
frong bong foI, maf dan nhung nhan pham
Iam con nguoI, va dang chju dung nhung noI
dau cua fInh fhan Ian fho xac. NoI Iong
fhuong you cac chau nu, fuoI doI con fho
ngay. Hnh anh kho dau cua cac chau buc xuc
noI Iong chung foI, chung foI khong fho kom
gIu duoc do cho don fap 2, Ia fap sach dao
duc day vo gIa dnh moI noI day du fron von.
O day, chung foI khoo nhac nho nhung
dIou nay, Ia do frang bj cho cac chau co mof
fInh fhan manh mo, co mof nghj Iuc kIon
cuong, do cac ban phan dau dung manh vuof
qua moI hoan canh oo Io cua mnh.
oI v, chung foI nghI rang: nou co du suc
vIof fap 2, noI vo dao duc gIa dnh fh vIoc In
an IIou chung foI co du suc In do guI don cac
ban hay khong7 V sach dao duc khong fho
phaf hanh dom ban nhu cac IoaI sach khac.
Ouo duc dem cho, tung cuc bun thI mo
no duo duc, chu bun duo duc mu no
duo duc thI co dung khong cuc bun? Cho
non, du chung foI co vIof duoc cung kho co
fho In ra duoc, v khong co fIon. Ma khong In
ra duoc fh Iam sao cac ban cung nhu cac
chau duoc doc, va bIof chung nao moI duoc
hoc dao duc7 Tap 1, chung foI moI noI don ba
hanh dong dao duc dang can fhIof cho xa hoI,
201

dang gIaI quyof nhung buc xuc, noI dau cua
xa hoI, ma da fron 300 frang gIay |ban fhao).
VoI so frang ay duoc In ra fhanh sach, guI
don cho cac ban khap moI mIon daf nuoc cua
chung fa, fh so fIon ay raf Ion cac ban a!
Tho roI fap 2 chung fa co cho ra doI duoc hay
khong7 Nou In ra ma chI cho mof vaI nguoI
fh foI nghIop, v con bIof bao nhIou nguoI
dang fhIou dao duc, dang cho doI moI nguoI
co baI hoc dao duc. V bIof nhu vay, non
chung foI khoo nhac cac chau vo dao duc
nhan pham Iam nguoI. Nou fap 2 khong In ra
duoc, fh chung foI cung co IoI nhac nho
khuyon cac chau va cac ban fIon buoc fron
duong doI khong Iam IoI vo dao duc Iam
nguoI.
TuoI chung foI cung sap don 75, chI con 20
ngay nua fhoI. Than vo fhuong va suc khoo
cang Iuc cang suy gIam, khong bIof chung foI
co Iam fron bon phan ma cac ban dang
huong vo chung foI chang7 MoI hanh dong
song cua cac ban hang ngay co Ia hanh dong
dao duc7 Nou vo fnh cac ban khong bIof, fh
hanh dong ay so fro fhanh hanh dong vo dao
duc, no so Iam kho ban va so Iam kho nguoI
khac. V fho ma chung foI noI ra, fuy ngan
gon v khong phaI cho noI dao duc nay, v
chung foI dang noI dao duc vo sInh moI
202
fruong song. Nhung o day cung noI Ion duoc
Iong fhuong you bnh dang cua chung foI doI
voI cac ban nam cung nhu nu.
MOT HINH ANH TH!ONC A! VI MOI
TR!ONC SONC O NHIM
Mot truong bj Jau Joc tuc /a Joi song cua
cbinb con nguoi Ja bj Jau Joc (8ong Nbuc bj
o nbicm nang, ca tom cbct bang /oat Jo cbju
xa tbai truc ticp ma kbong qua bat ky bnb
tbuc xu /y nao cua 2 kbu o tbj moi /a My
nb oa Mc Tr, buycn Tu Licm, Ha Noi -
Anb trcn Intcrnct
Xof cho cung, chuong frnh gIao duc cua
daf nuoc chung fa chua daf nang vo mon hoc
dao duc nhan ban, cho non khong nhung
rIong chj om, ma moI nguoI dan frong ca
nuoc dou khong hIou bIof vo dao duc Iam
203

nguoI. oI dao duc Iam nguoI raf Ia rong raI
bao Ia, v no Ia nhung hanh dong song hang
ngay cua con nguoI. Nhung hanh dong khong
Iam kho mnh, kho nguoI Ia hanh dong dao
duc, con nguoc IaI Ia fhIou dao duc.
NoI vo dao duc, nguoI fa hIou qua don
gIan. NguoI xua do IaI co bao nhIou dao duc
fh nguoI nay nhaI IaI bay nhIou, ma con bo
bof, v khong hop fhoI. Mac du frong cac
fruong hoc dou co nou Ion khau hIou TIN
HOC I, HA! HOC VAN. Hoc van fh co raf
nhIou mon hoc, va day raf ky vao nhung chI
fIof cua cac mon hoc do, do fhI fof nghIop,
Iay cap bang, chung nhan kha nang hoc fhuc
hIou bIof cua mnh. Con hoc Io fh co nhung
baI boc qua /oa cbo /ay co, Jay Jai kbai roi
Janb gia cbung cbung tbco tung bang ycu -
trung bnb - kba - kba tot, Jcn tot. 8ong,
nbung boc sinb Juoc bang Jao Juc kba tro
/cn oan /a nbung nan nban cua tc nan xa
boi. Iam cho nha fruong va phu huynh hoc
sInh phaI ngo ngang, chua xof. o chuong
frnh gIao duc fhIou chu frong vo dao duc Iam
nguoI; do khong nghIon cuu bIon soan ra baI
fap fhuc hanh vo dao duc va khong co ho so
dIom ro rang. Non faI nan gIao fhong fhuong
xay ra hang ngay. Iong fhuong you cua con
nguoI doI voI su song cua nguoI khac va IoaI
204
vaf khac khong co, fh Iam sao franh duoc
nan from cap, cuop cua, gIof nguoI, hIop dam,
duf Iof, hoI Io, v.v... fh Iam sao fnh frang
nguoI Iam nhung dIou phI phap khac ma
khong xay ra. V khong co dao duc bao vo va
vo sInh moI fruong song, non moI co nan x
ko, ma fuy, maI dam Iam cho phong hoa VIof
Nam ngay cang baI hoaI va dI vo huong
khong fof dop.
Mot dut nuoc doc lup thI nhun dun
phu duoc guo duc duo duc. o Ia dIou
can fhIof va quan frong nhaf do xay dung
quo huong van mInh, gIau dop va hung fhjnh.
Nou Nha nuoc va o CIao duc fhay mon
hoc dao duc co IoI ch cho foan dan, fh non
kou goI nhung nha dao duc frong nuoc hop
IaI, soan fhao mof chuong frnh hoc dao duc
Iam nguoI. Chac chan dan foc cua chung fa
so fro fhanh nhung cong dan fof. Va nhung
nguoI fhI hanh Iuaf dan su, Iuaf Io gIao fhong
cung so do nhoc nhan bIof bao!
Mof chIoc xo faI cho ca fom dong Ianh
chay suof mof quang duong daI fu Vung Tau
vo fhanh pho Ho Ch MInh. on doan duong
a Rja - Iong Thanh, anh faI xo xa nuoc ban
frong xo, muI fanh va hoI fhuI cua ca, fom
Iam cho moI nguoI o haI bon quang duong do
205

va khach bo hanh dI duong hf fho fhaf Ia
kho chju. o Ia mof hanh dong vo dao duc vo
sInh moI fruong, da Iam cho moI fruong song
o nhIom IaI cang fhom o nhIom. Mof hanh
dong khong fho fha fhu duoc, mof hanh dong
dang frach va dang phaf raf nang.
Mof xo faI cho rac fhanh pho, frong buoI
sang moI nguoI dang fap nap qua IaI, muI hoI
fhoI cua rac boc ra khIon cho moI nguoI hf
fho raf kho chju. o cung Ia mof hanh dong
vo dao duc dang Iam o nhIom moI fruong
song cua moI nguoI.
Mof hanh khach dI duong, fron xo bus, xo
do, fau hoa, v.v... fhuong hay an vaf banh,
fraI cay. KhI an xong, rac ban khong chju bo
vao fuI xach, ma IaI nom bo ra duong hoac
nom bo vao frong fhung xo. Co khI huf fhuoc
Ia IaI nom fan fhuoc bua baI frong xo, hoac
duoI duong. o Ia mof hanh dong fhIou dao
duc Iam moI fruong song o nhIom. Mof hanh
dong dang cho frach, dang bj phaf fIon.
Mof nguoI ban fraI cay ngoaI cho, fhuong
do IaI cho raf nhIou rac ban nhu: nhung fraI
cay hu fhoI, nhung vo hoac Ia fraI cay, gIay
goI. Thay v nhung rac ban nay, nguoI ban
fraI cay cho vao gIo xach, mang vo nha do co
noI, co cho fh sach so, fof dop bIof bao
206
nhIou. o Ia nhung hanh dong dao duc vo
sInh moI fruong song fhaf dang khon ngoI va
knh phuc.
Mof nguoI ban hang rong gom co: rau caI,
bau, b, hanh, ho, foI, of, v.v... ma co mof
chuf dao duc vo sInh moI fruong, fh faf ca
nhung rac ban do nhung maf hang nay fhaI
ra dou duoc cho vao mof fuI xach, don frua
hoac chIou foI so mang nhung rac ban nay bo
vao fhung rac cong cong, fh fhaf Ia hay, dop,
sach bIof may. Nhung vIoc Iam nay fuy raf
fam fhuong, nhung IaI raf dao duc va cao
fhuong, noI Ion duoc su van mInh cua nuoc
do. Mof daf nuoc van mInh khong fho Ia mof
daf nuoc ma foan dan an o ban fhIu.
Nou moI nguoI buon ban o cho, ma aI aI
cung bIof gIu gn vo sInh nhu vay, fh cho bua
so sach dop bIof bao nhIou. Nhung vIoc Iam
nay, do nhung nguoI co y fhuc van hoa vo
dao duc vo sInh moI fruong song, vo bon
phan va frach nhIom Iam nguoI cua mnh.
Nhung vIoc Iam nay so fIof kIom mof so fIon
raf Ion, do khong phaI muon nhan cong quof
hof rac.
O cac cho, moI nguoI buon ban dou fhuc
hIon dao duc vo sInh moI fruong song duoc
nhu vay, fh moI nguoI frong moI gIa dnh,
207

frong xa hoI phaI fhuc hIon nhu fho nao, do
moI nguoI frong moI gIa dnh, frong xa hoI
duoc goI Ia song co no nop van mInh. Cho
non, su van mInh cua IoaI nguoI khong fho
fach Ia nop song dao duc duoc. Cac ban co
cong nhan dIou nay khong7 NoI van mInh ma
IoI song cua cac ban khong van mInh fh Iam
sao co van mInh duoc. PhaI khong hoI cac
ban7
MOT AT N!OC VAN MINH, THI KHONC
CON CO NC!OI AN XA RAC !A AI
(Tbuc kbacb oa nguoi pbuc ou tai cac
quan an oo tu xa rac noi bc, Juong. ay /a
mot trong nbung nguycn nban gay ra nan tac
ngbcn bc tbong tboat nuoc cua tbanb pbo Ha
Noi - Anb trcn Intcrnct
Muon co van mInh, co dao duc fh moI
208
nguoI frong moI gIa dnh, phaI gIu gn vo
sInh xung quanh nha mnh, bang cach hang
ngay phaI bo ra mof gIo dI Iuom nhung rac
ban, frong vj fr fu maf duong don chung
quanh nha, Iam cho ngoI nha cua mnh o fro
non sach dop, quang dang, fhoang maf. Nhn
nhung ngoI nha nhu vay moI goI Ia nhung
ngoI nha co no nop song van mInh.
NoI van mInh ma doI song khong gIu gn
vo sInh moI fruong, cho o raf ban fhIu day
rac, fh khong fho goI do Ia mof nop song
van mInh. Cho non, khI buoc chan ra duong,
chung foI fhay rac ban ngoaI duong fruoc moI
nha, Ia bIof ngay dan foc VIof Nam chua co
nop song van mInh, mac du ho noI van mInh.
Nou nhan dan VIof Nam khong chju sua
ban chaf kom van mInh cua mnh, fh du cho
mof ngan nam sau moI fruong song cua VIof
Nam van bj o nhIom, va con o nhIom nang
hon. Va v vay su van mInh khong bao gIo co
doI voI dan foc nay.
Vun mnh ch co be mut cuu no thI
chuu du de xuc d{nh mot dun toc vun
mnh. Cung nhu hIon gIo, o fhu do Ha NoI
hay fhanh pho Ho Ch MInh, bo maf fh nha
nuoc kou goI nhan dan cung nha nuoc Iam
sach dop fhu do hay fhanh pho, nhung bo
209

fraI Ia mof dong rac ban fhIu. Nou cac ban
khong fIn fh hay dI sau vao bo fraI cua
fhanh pho Ia bIof ngay. o do chung fa moI
bIof rang: dao duc nhan ban vo sInh moI
fruong song ma dan foc cua chung fa chua ho
hIou bIof. Nou dao duc nhan ban vo sInh moI
fruong song ma nhan dan chua hIou bIof, va
chua ap dung gIu gn vo sInh va bao vo moI
fruong song, fh khong duoc goI Ia mof dan
foc van mInh.
Nou muon dan foc VIof Nam co mof non
van mInh fhaf su, fh dao duc nhan ban vo
sInh moI fruong song can phaI duoc Nha
nuoc va o CIao duc quan fam Iuu y. Va co
fho cho mon hoc dao duc nay vao chuong
frnh hoc fap cua hoc sInh cac cap, fu vo Iong
cho don aI hoc.
Vua roI, chung foI duoc bIof fIn fuc o
CIao duc cho ap dung mon hoc Iuaf Io gIao
fhong vao hoc duong, do hoc sInh hoc fap fh
fhaf Ia hay. Nhung nhu vay chua du, ma con
phaI hoc dao duc nhan ban Iam nguoI, frong
do co nhIou mon hoc dao duc nhu: Jao Juc
giao tbong, Jao Juc bicu sinb, Jao Juc oc
sinb moi truong song, Jao Juc cban tbat, Jao
Juc cbung tbuy, Jao Juc tbong minb, o.o...
Vo dao duc gIao fhong, co nghIa Ia moI hanh
dong can fhan frong Iuaf Io gIao fhong, do
210
franh faI nan gIao fhong, Ia hanh dong dao
duc frach nhIom va bon phan cua cac om doI
voI moI nguoI va chnh ban fhan cua cac om.
Vo mon hoc dao duc vo sInh moI fruong
song duoc chIa ra nhu sau:
1- Vo /ong pbai boc Jao Juc oc sinb moi
truong song nbu tbc nao:
2- Ticu boc pbai boc Jao Juc oc sinb moi
J- Trung boc pbai boc Jao Juc oc sinb
moi truong song nbu tbc nao:
4- ai boc pbai boc Jao Juc oc sinb moi
6- Trong Jan gian pbai boc Jao Juc oc
sinb moi truong song nbu tbc nao:
Nhung baI vo nay do cac nha dao duc
frong nuoc bIon soan, va bIon soan nhu fho
nao ma moI hanh dong bao vo va gIu gn vo
sInh moI fruong song frong sach, fhanh fjnh
frong mof vung froI, bIon va daf cua quo
huong nay. Tu fuoI con fho au don fuoI gIa, fu
pho fhong rong raI do dang don chuyon mon
cua cac nha dau fu san xuaf moI cac maf
hang fIou dung, dou co nhung hanh dong vo
sInh bao vo moI fruong song frong sach va
fhanh fjnh, do nguoI dan faI quo huong xu so
211

nay co mof doI song f bonh faf, v fho moI
fm fhay duoc chan hanh phuc cua doI nguoI;
v fho moI fm fhay duoc chan fhaf su van
mInh cua IoaI nguoI.
Nou bao rang dan foc cua chung foI van
mInh, ma song khong co dao duc nhan ban
vo sInh, fuc Ia khong bIof gIu gn vo sInh va
bao vo moI fruong song frong sach, fhanh
fjnh, fh co khac nao nhu nhung nguoI maf
fr ma noI van mInh. Vun mnh khong
phu trong ngon ngu, mu phu the hen
bung hunh dong song co vun mnh.
Nhn hanh dong song cua nhan dan frong
nuoc do, nguoI fa bIof ngay dan nuoc do co
van mInh hay khong van mInh.
Mof daf nuoc ma nhan dan con mo fn,
cung baI cau khan cho faI qua nan khoI, bonh
faf fIou fru, hoac con nho vao fho gIoI sIou
hnh ban phuoc Ianh, ma bao rang nuoc do
van mInh fh chung foI o rang nguoI fa da
Iam dung haI chu van mInh, chu chua fhaf su
van mInh.
Mof daf nuoc ma nhan dan frong nuoc do
con fIn co IInh hon nguoI chof, co quy, co ma,
co bua chu IInh fhIong, co fhan fhong phop
fhuaf, ho khong bIof do Ia mof ao fhuaf noI
fam cua con nguoI. Ma bao rang nhan dan
212
nuoc do van mInh, fh chung foI o rang nguoI
fa da xu dung haI chu van mInh chua dung
cho.
IA CON NC!OI KHONC TH SONC XA RAC
NH! IOAI TH! VAT
8ong cbung ooi rac ban nbu tbc nay tb
Jau co xung Jang /a Joi song cua con nguoi
oan minb (Kbong kbi o nbicm tram trong oa
rac tbai bua bai kbap noi /a 2 oan Jc nbuc
nboi o Mumbai, An Jo - Anb trcn Intcrnct
Mof daf nuoc ma nhan dan con nom rac
bua baI, xo co chay qua Ia khoI va buI bay
ngop froI. Truoc nha, ngoaI ngo, sau ho, Io
duong dou day rac ban. Song khong gIu gn
va bao vo moI fruong frong sach nhu vay, ma
bao rang dan nuoc do van mInh fh chung foI
Iam sao fIn duoc. Chnh nhung hanh dong
213

song cua dan nuoc do chung mInh rang ho
chua van mInh. Va chung fa cung co fho xac
djnh ho chua bIof van mInh nhu fho nao7
PhaI khong hoI cac ban7
Mof daf nuoc ma faI nan gIao fhong con
xay ra, nguoI dan con pham Iuaf Io dI duong,
ma bao rang daf nuoc do van mInh fh chung
foI khong chap nhan. TaI sao vay7 TaI v
nhan dan daf nuoc do khong hIou bIof dao
duc gIao fhong, khong fhay bon phan va
frach nhIom cua mnh Ia phaI gIu gn va bao
vo su song cua nhau.
Ho cu fuong rang van mInh Ia phaI co phI
fhuyon khong gIan, dI chInh phuc cac hanh
fInh frong vu fru, phaI co vu kh foI fan nhu:
bom nguyon fu haf nhan, vI frung...; phaI co
xo hoI frang bj day du fIon nghI...; phaI co
nha cao cua rong hang fram fang, ngan
fang...; PhaI co nhung kIon fruc nhu bay ky
quan fho gIoI; phaI co nhung sIou Io vIon
fhong, fhong fIn nhanh chong frong chop
maf...; phaI co nhung may vI fnh dIou khIon
nhu bo oc cua con nguoI, v.v... Nhung van
mInh fron day Ia nhung van mInh vaf chaf,
coI chung no so mang don su hoaI dIof moI
fruong song fron hanh fInh nay. Hau nhu
van mInh vo fInh fhan cua IoaI nguoI chua
phaf frIon, chI con nhaI dI, nhaI IaI nhung
214
dao duc can ba cua nguoI xua. V fho, sach vo
khoa hoc fh nhIou, ma sach vo dao duc fh
khong co. Cho non bao rang dao duc cua con
nguoI fron fho gIoI dang xuong doc.
Nou chung fa fhIou su phaf frIon van
mInh fInh fhan |dao duc nhan ban), ma cu do
nhan dan song frong fInh fhan mo fn va maI
mIof chay fhoo van mInh vaf chaf, fh chung
foI o rang haI chu van mInh chua dung nghIa.
Nou dung vo su phaf mInh khoa hoc ma bao
rang van mInh, fh chung foI o rang su van
mInh ay con phIom dIon. Cho non, mof doI
song duoc goI Ia van mInh fh phaI gom co
haI kha canh:
1- Van minb oat cbat (ticn bo oa pbat
tricn co gioi, Jicn nang oa Jicn tu, o.o...
2- Van minb tinb tban (ticn bo oa pbat
tricn ncn Jao Juc nban ban - nban qua,
o.o...
Mof doI song co dao duc day du, ma vaf
chaf khong duoc phaf frIon fhoo chIou huong
khoa hoc fh cung chua duoc goI Ia van mInh.
ThoI vua NghIou, vua Thuan bon nuoc
Trung Hoa, co fho goI Ia mof nuoc van mInh
frong fhoI daI do. o Ia fhoI fhjnh frj va dao
duc nhaf cua daf nuoc nay. Nhung doI voI
fhoI daI cua chung fa hIon gIo, fh khong
215

duoc goI do Ia van mInh foan dIon. ChI duoc
goI do Ia mof su fIon bo huong don non van
mInh cua nhan IoaI. Nhung chung fa non
bIof, fhoI do nguoI Trung Hoa van phaf frIon
vo van mInh vaf chaf, do fhoaf ra cuoc song
an Iong o Io nhu IoaI fhu vaf. Va cung dong
fhoI phaf frIon van mInh fInh fhan, xay dung
non dao duc nhan ban do fhoaf ra khoI ban
chaf cua IoaI fhu vaf, ma nguoI dan Trung
Hoa maI maI ca ngoI va hanh dIon vo fhoI
daI do. Xom do, chung fa qua quyof xac djnh:
Tboi Jai Jo /a tboi Jai oan minb tbat su
cua /oai nguoi, ma nguoi Jan Trung Hoa Jai
Jicn cbo /oai nguoi. V no mang day du haI
fnh chaf cua non van mInh: Tinb tban oa
oat cbat. Tuy rang fhoI do chua co co gIoI,
dIon nang, dIon fu... nhu chung fa bay gIo.
Con fhoI daI cua chung fa, vo vaf chaf
khoa hoc co phaf frIon, nhung khong non Iay
nhung fhanh qua cua khoa hoc ma goI do Ia
van mInh cua nhan IoaI fh khong dung. V
no con phIom dIon vo maf dao duc, O day
chung fa chI duoc xom khoa hoc Ia mof su
fIon bo, huong don non van mInh cua nhan
IoaI. V no con fhIou su van mInh fIon bo vo
fInh fhan, fuc Ia dao duc nhan ban chua duoc
fIon bo va phaf frIon, nhu fron chung foI da
noI.
216
Vay, chung foI xIn kou goI cac nha bac
hoc, da phaf mInh duoc khoa hoc vaf chaf,
phuc vu doI song con nguoI raf fIon nghI, fh
cung non phaf frIon non dao duc nhan ban -
nhan qua, do fron von Ia non van mInh cua
nhan IoaI.
NguoI fa bao rang, cac nuoc Tay phuong Ia
cac nuoc van mInh. Thoo chung foI duoc bIof,
cac nuoc Tay phuong co phaf frIon vo khoa
hoc vaf chaf, nhung vo dao duc nhan ban
fhuoc vo fInh fhan fh nguoI Tay phuong duoc
Iong ghop frong nhung dao Iuaf gIu gn vo
sInh moI fruong song, nou nguoI dan nao vI
pham fh bj phaf fIon raf nang. o v Iuaf
phap bao vo moI fruong song ma nguoI dan
fhI hanh mof cach bj bat buoc, chu khong
phaI y fhuc hay fhay duoc frach nhIom va
bon phan cua ho vo dao duc vo sInh va bao
vo moI fruong song ma fhI hanh. Iof ro nhu
vay, fh nguoI Tay phuong chua han Ia nhung
nguoI van mInh nhaf fho gIoI.
Chung fo nguoI Tay phuong chua van
mInh foan dIon, v su khon ngoan cua ho
frong san xuaf do franh khoI buI, kh doc va
nhung chaf doc fhaI ra fu frong cac nha may.
Ho da dI chuyon nhung nha may san xuaf do
gIa dung nhu: xa bong, bof ngof, ruou bIa,
ruou vang, cac IoaI may moc, v.v... don cac
217

nuoc cham fIon do san xuaf. Va nhung nha
may nay da fhaI ra nhung chaf doc Iam o
nhIom moI fruong song faI nhung nuoc nhuoc
fIou nay. Nhan dan faI nhung daf nuoc nay
phaI ganh chju nhung hau qua nhIom doc
khoc haI. ChI v chay fhoo haI chu van mInh
vaf chaf ma phaI chju kho dau.
SONC KHONC CI! CIN MOI TR!ONC
TRONC SACH IA M TAI HOA N
CHO MINH VA M!ON IOAI
(Kbi tbai trong cac nganb cong ngbicp cua
cac nuoc pbat tricn gop pban /on trong oicc
gay o nbicm bau kbong kbi oa pba buy tang
O:on cbung cua Trai Jat - Anb trcn Intcrnct
Mof nha may san xuaf hang fIou dung
fhuong phong fhaI ra nhung chaf kh ban
frong khong kh hoac nhung chaf ban khac
218
do ra fhoo song, rach, kInh, muong, ruong,
nuoc Iam o nhIom mof vung rong Ion cua
hang van nong dan dang cu fru. o Ia nha
may Iam o nhIom moI fruong song, va nhu
vay so Iam dau kho cho bIof bao nhIou nguoI.
Mof Io gach fhaI khoI buI frong khong
gIan Ia mof vung rong Ion bj o nhIom, nha
cua do dac cua moI nguoI dan o do bj do ban.
o Ia Io gach da Iam cho moI fruong song o
nhIom ban fhIu, khIon cho moI nguoI o quanh
vung do bj nhIou chung bonh kho frj. Nhung
nguoI Iam Io gach chI bIof IoI mnh ma Iam
haI nhIou nguoI, fh do Ia nhung hanh dong
hanh ngho fhIou dao duc nhan ban - nhan
qua Iam nguoI. KhI Iam duoc ra nha may san
xuaf gach ngoI, fh phaI nghI ra cach Iam cho
khoI buI khong fhaI ra frong khong kh mof
cach bua baI, do bao vo suc khoo cua moI
nguoI.
Co djp chung foI dI ngang qua nha may xI
mang Ha TIon o Thu uc, cach fhanh pho Ho
Ch MInh khong xa. uI da bay day froI Iam
cho bau khong kh o do o nhIom va raf ban,
khIon nhung vung noI do nhan dan phaI hf
fho buI da, chac chan Ia phaI chju nhIou bonh
faf.
oan xo cho daf Iam duong xuyon A dI
219

ngang qua xom chung foI dang cu fru, fron Io
buI da do bay day froI. au khong kh o day
qua o nhIom, khIon cho nhung nguoI dan o
fron nhung fruc Io do phaI chju hf fho voI
nhung chaf ban o nhIom. uI daf Iam do cay
Ia, nha cua o fhoo haI bon duong. Tuy rang
nguoI fa co cach fhuc Iam cho buI daf khong
bay boc Ion duoc, nhung nguoI fa khong Iam
hoac nguoI fa Iam Iay co, Iay Io. NghIa Ia
nguoI fa dung nuoc fuoI so saI, Io ra phaI fuoI
cho fhaf uof fh Iam sao buI boc bay Ion duoc.
Cho non su gIu gn vo sInh moI fruong song
frong sach khong phaI Ia mof vIoc khong Iam
duoc. Nhung nguoI fa chua hIou suc khoo cua
nhan dan Ia quan frong doI voI daf nuoc. Suc
khoo cua nhan dan Ia quan frong cua daf
nuoc, fh dao duc vo sInh moI fruong song IaI
con quan frong hon nua. V fho, su gIu gn vo
sInh va bao vo moI fruong song phaI duoc
foan dan frong nuoc do dong fnh cung Iam;
cung gIu gn va bao vo fh moI fruong song
cua vung froI, bIon, daf, da nuI song VIof
Nam so fuoI dop bIof bao nhIou. Muon duoc
vay, fh dao duc Iam nguoI phaI duoc dua vao
chuong frnh hoc foan quoc cua o CIao duc.
Cac IoaI xo o fo, xo gan may chay phun
khoI, fuc Ia fhaI ra nhung chaf kh doc ban
do xang, dau chay, Iam cho bau khong kh
220
moI fruong song o nhIom. KhIon cho dan
fhanh pho va dan o haI bon duong Io phaI hf
fho nhung chaf kh doc ban do, co fho so
sInh ra nhIou bjnh faf kho frj.
Mot lo sut snh heo, bo, gu, de, v{t du
thu ru nhung tu truong uc trong khong
gun, Iam cho moI fruong nhIom nhung ac
phap. o con nguoI fao fac nhung dIou ac nay
ma phaI Ianh chju nhung faI uong, nan kho
va bonh faf. Cho non goI nhung hanh dong
nay Ia Iam kho mnh, kho nguoI va kho faf
ca chung sanh. Truoc fIon, chung fa da fhay
chnh mnh Iam kho faf ca chung sanh |gIof
hoo, bo, do, ga vjf, v.v... Iam fhjf). V Iam kho
chung sanh, non moI hanh dong ac Iam kho
ay, cong voI su gIay gIua, kou Ia fham fhIof
kho dau cua IoaI vaf, so fhaI ra nhung fu
fruong ac frong bau kh quyon, khIon fhoI
fIof baf hoa, mua gIo chang fhuan, non
fhuong xay ra bao Iuf, han han, dong daf,
v.v...
V fho fhIon faI, hoa hoan, dong daf dou
do fu fruong ac cua con nguoI fao ra, chu
khong phaI Ia su ngau nhIon fhoI fIof cua vu
fru, ma chnh do con nguoI vo mInh, khong
fhay nguyon nhan kho dau cua con nguoI,
non IaI dI fm su an vuI hanh phuc frong su
pha hoaI moI fruong song |chaf cay, dof rung,
221

gIof cac IoaI vaf, Iam o nhIom moI fruong).
RoI day, con nguoI cung bj chof do cay do,
chof Ianh, chof nong, chof bj fhuI chay, chof
bj da do, chof bj nuoc froI, chof frong doI
Ianh... chof frong su dau don va ron xIof Iam
fhan nhu cac con vaf da bj IoaI nguoI gIof haI
vay.
INH TAT IA O THI! AO !C
V SINH MOI TR!ONC SONC
Lo mo kbong nbung /a noi tbicu Jao Juc
bicu sinb nbat. Ma Jo cung /a noi rat tbicu
Jao Juc oc sinb moi truong (Hnb anb bai
bung o /o mo Tbjnb Lict, /o mo /on nbat cua
Ha Noi - Anb trcn Intcrnct
Nou con nguoI dI fm hanh phuc frong dao
duc Iam nguoI, voI day du Iong fhuong you su
222
song cua muon IoaI, fh chac chan so khong
Iam dIou ac. Khong Iam dIou ac, non nhung
hanh dong ay fhaI ra nhung fu fruong fhIon.
o nhung fu fruong fhIon non fhIon faI, hoa
hoan, dong daf, Iu Iuf khong co. Mua fhuan,
gIo hoa fh Iam an do dang, cuoc song cua
con nguoI fhaf Ia bnh an, yon on va fhjnh
vuong. oI vay, muon fm chan hanh phuc
cua cuoc doI fh phaI fm ngay frong dao duc
Iam nguoI: ao Juc nban ban - nban qua.
Ngay xua frong fhoI phong kIon, kh co
mot buc vuu unh mnh xuut hen, tr{ vI
then hu, thI deu luy duc tr{ dun. Tuc Ia
nha vua song Iam guong duc hanh cho foan
dan, fhuong dan nhu fhuong con, gIao duc
nhan dan song an o co duc hanh. o nho
nhan dan song co dao duc, non nuoc nha fhaI
bnh, fhanh frj, fhoI fIof on hoa, xuan, ha,
fhu, dong mua nao kh fIof ro rang mua nay,
mua fhuan gIo hoa, nhan dan Iac nghIop,
cuoc song foan dan day du, am no hanh phuc.
Khong co fhIon faI fhuy hoa, khong co from
cap, cuop cua gIof nguoI, v.v...
on Trung Quoc, ngay xua nguoI fa fhuong
nhac don fhoI daI vua NghIou va vua Thuan,
Ia fhoI daI hoang kIm, Iay duc frj dan, non
nguoI dan foI ngu ma nha khong dong cua, co
nghIa Ia khong co nguoI fham Iam, from cap,
223

cuop cua, gIof nguoI. Cua roI ngoaI duong
khong aI Iuom, v.v... Thaf Ia raf hIom fhay
cuoc song cua IoaI nguoI ma co duoc nhu vay.
ay cung chI Ia mof su uoc mo cua con nguoI,
nhung muon su uoc mo nay fhanh su fhaf, fh
con nguoI phaI vach ra cho mnh mof huong
dI. Huong dI do nhu fho nao7 Huong dI do Ia
non dao duc nhan ban Iam nguoI. Nou con
nguoI khong fu vach ra cho mnh mof non
dao duc Iam nguoI nhu vay, fh chang bao gIo
con nguoI co duoc mof cuoc song nhu fhoI vua
NghIou, vua Thuan. Vua NghIou, vua Thuan
da bIof vach ra cho mnh mof IoI dI. IoI dI ay
Ia Iay duc frj dan. Vuy, luy duc tr{ dun
nhu the nuo? Co nghIa Ia xay dung cho
nhan dan mof non dao duc. Xay dung cho
nhan dan mof non dao duc fuc Ia day dan
song co duc hanh. Chung fa non nho rang,
dao duc Nho gIao Iuc bay gIo chua co. ao
duc Nho gIao xuaf hIon frong fhoI ong Chu
IIof Quoc, sau vua NghIou va vua Thuan cach
may fram nam. Vay ma vua NghIou, vua
Thuan day dan bang dao duc nao7 Chac chan
fhoI do co mof non dao duc fuyof voI, ma con
nguoI khong bIon chop fhanh sach vo do Iuu
fruyon IaI doI sau. ChI con Iuu fruyon bang
mIong non goI Ia dao duc dan gIan, qua
nhung cau ca dao day dao duc raf fuyof hay
224
cua nuoc fa |VIof Nam): Bau oi tbuong /ay bi
cung, tuy rang kbac giong nbu cbung mot
gian, boac Nbicu Jicu pbu /ay gia guong,
nguoi trong mot nuoc pbai tbuong nbau
cung, bay Cong cba nbu nui tbai son, ngba
mc nbu nuoc trong nguon cbay ra, bay Tbo
tu bo bi, boac Mot con ngua Jau ca tau
kbong an co, boac Lay an tra oan, o.o...
Nhung cau ca dao nay xuaf hIon fu frong dan
gIan cua dan foc chung fa |VIof Nam)
MOI TR!ONC SONC SACH P THI
NCAN CAY NOI CO XANH T!OI
Ycu tbuong su song cua muon /oai tuc /a
ycu tbuong su song cua cbinb cbung ta (Mam
xanb - Anb trcn Intcrnct
Qua nhung cau ca dao fron, chung fa nhan
xof do Ia dao duc Iam nguoI cua con nguoI, no
Iuu xuaf fu fr fuo va Iong fhuong you cua con
225

nguoI frong fung fhoI daI. ao duc dan gIan
chnh Ia dao duc nhan ban. Nhung dao duc
dan gIan chua duoc frIon khaI foan frIof, cho
non no chua noI Ion hof duoc nhung hanh
dong dao duc cua IoaI nguoI.
Tho vuu Ngheu, vuu Thuun mu nhun
dun duoc song duo duc nhu vuy, lu nho
nhung buc unh mnh het long thuong
xot mo lou. Non cac NgaI da dom dao duc
Iam nguoI day cho nhan dan, gIup cho nhan
dan co mof IoI song dao duc, fhoaf ra IoI song
ban chaf cua IoaI cam fhu. Chung fa cung
non nho, fhoI cua cac vj vua nay con frong
gIaI doan fhoI so co va frung co, con nguoI
con an Iong o Io. Tho non cac nha su hoc cho
vua NghIou va vua Thuan Ia mof cau chuyon
huyon su. RIong chung foI khong daf nang vo
van do chanh su hay huyon su, ma daf nang
vo dao duc. Tron chanh su hay huyon su ma
nguoI vIof ghI chop su: ThoI vua g... nam
nao... Iay Juc frj dan, fh mua fhuan gIo
hoa, nhan dan Iac nghIop. IoI noI nay cung
du cho chung foI xac djnh, con nguoI con nho
va bIof don dao duc. Nho, bIof don dao duc
Iam nguoI Ia nho, bIof vo coI nguon an vuI va
hanh phuc cua con nguoI. oI con nguoI sInh
ra du co hoc hay khong co hoc fhuc, nhung
dao duc van co voI ho. TaI sao vay7
226
V con nguoI song Ia phaI co nhung su
hoaf dong, nhung su hoaf dong Iam kho mnh
kho nguoI va kho faf ca nhung IoaI vaf khac
Ia khong co dao duc. Con nhung hout dong
nuo khong lum kho mInh, kho nguo vu
kho chung sunh lu nhung hout dong co
duo duc. V fho nhung cau ca dao, fuc ngu
chung mInh cho chung fa bIof do Ia dao duc
dan gIan. ao duc cua con nguoI xuaf phaf fu
Iy fr, fnh cam cua ho. ao duc do khong
phan bIof gIaI cap gIau nghoo, sang hon, hoac
fr fhuc hay vo fr fhuc, hoac vua hay dan,
hoac fon gIao hay khong fon gIao. ao duc do
khong baf buoc phuc vu gIaI cap nao ca,
khong frong nam khInh nu, khong mo fn,
cuong fn mof fon gIao nao... No chnh Ia dao
duc nhan ban Iam nguoI, ma cau chuyon
huyon su cac nha vua dau cua nuoc Trung
Hoa da bIof Iay dao duc dan gIan do gIao duc
nhan dan, fuc Ia Iay duc frj dan, do dom IaI
mua fhuan gIo hoa, an cu Iac nghIop. Iay duc
frj dan fuc Ia vua va nhan dan dou song co
dao duc, chu khong phaI chI vua co duc bIof
fhuong dan nhu con ma dan fh khong co duc,
non khong bIof fhuong vua nhu cha. Nhu vay
khong fho goI Ia Iay duc frj dan.
Con bay gIo, chung fa fh sao7 Song nhu
fho nao7 Co song voI dao duc hay khong7
227

Iou nay chung fa chac chan bIof raf ro rang.
oI v hang ngay chung fa da chung kIon
canh song cua moI nguoI va bao ch da fhong
fIn cho chung fa bIof raf ro: doI song con
nguoI hIon nay dao duc dang fron da xuong
doc. Cho non, chung fa da song khac xa han
voI nhung nguoI xua. KIon fhuc cua chung fa
cung co fam hIou bIof hon nho co su pho bIon
sau rong hon. Khoa hoc cua chung fa cung da
phaf frIon va fIon bo khong fho ngo duoc.
Vay ma nhn IaI dao duc doI voI nguoI xua
fh chung fa con kom xa Iam, co phan con
fhua nguoI xua raf nhIou. PhaI khong hoI cac
ban7 Cho non, ngay xua cac vua Iay duc frj
dan, fuc Ia day dan song co dao duc Iam
nguoI, ma nha vua Ia guong mau cho foan
dan.
228
THIEt AO tC E SINH
MOI THtONG SONG
LA Tt LAM NHO MNH,
NHO NGtOI
Trong cuoc song hang ngay cua IoaI nguoI,
v song fhIou dao duc vo sInh, cu moI mof
ngay qua Ia chung fa da fhaI ra bIof bao
nhIou chaf doc va ac kh, Iam o nhIom ban
fhIu, uo fruoc frong moI fruong song, v fho
ma chung fa bj bonh faf nhIou. o Ia do
chung fa fu Iam ra nhung noI dau kho ay.
Nou moI fruong song fhanh fjnh, frong sach
fh con nguoI so khong do dang bj bonh faf
va dau kho nhu ngay hom nay. Cac ban cu
suy nghI xom, co dung khong7 Nou moI
fruong song khong bj pha hoaI, khong bj gIof
haI, fh con nguoI so khong do dang co faI
nan nhu chung foI da day dao duc hIou sInh.
Tu Trang ang vo fhanh pho Ho Ch
MInh, doc fhoo haI bon duong, du Ia pho xa,
cho bua, nha cua dong nguoI, nhung rac ban
o dau chung foI cung fhay: nao Ia gIay rach,
boc nI Iong, vaI rach, gIay dop hu, Ion, fhung,
manh chaI, Iop xo dap, do pho fhaI du IoaI,
229

chuof chof, phan nguoI, phan suc vaf, do an
fhIu fhoI va frong nhung boc goI bang gIay,
bang bao nI Iong chua day nhung chaf ban
fhIu khac, xong Ion muI hoI fhoI raf kho chju.
Khong phaI chI co con duong nay, ma faf ca
cac con duong khac khap cung frong daf
nuoc, dI foI dau chung foI dou fhay rac ban
foI do. NguoI fa khong ngo bonh dau Ia do
nhung rac ban fhIu nay. Nhung rac ban fhIu
nay co nhIou nhu vay, Ia do hanh dong khong
bIof dao duc gIu gn vo sInh moI fruong song
frong sach, non ngay ngay nguoI fa dou nom
bo ra khap noI. Cho non, dI foI dau chung fa
cung dou fhay rac ban.
Nhn fhay canh fuong nay, chung foI bIof
rang moI con nguoI dang fhIou su hIou bIof
vo bon phan va frach nhIom dao duc vo sInh
moI fruong nhu chung foI da noI o fron. NoI
cach khac Ia fhIou su hIou bIof vo frach
nhIom va bon phan dao duc khong Iam kho
mnh, kho nguoI. ao duc khong Iam kho
mnh kho nguoI khong cho phop cac ban song
nhu vay. V song nhu vay Ia fraI nguoc voI
dao duc Iam nguoI. Iuong frI va Iuong fam
cua cac ban khong chap nhan khI cac ban da
fhau suof duoc dao duc vo sInh moI fruong
song. Rac ban khong nhung chI o ngoaI
duong Io, ma con frong dong ruong, frong
230
rung sau, baf cu noI dau, nou co vof chan
nguoI don Ia noI do co rac ban bo bua baI.
NH!NC NH TAT IA O THI! AO V
VA V SINH MOI SINH
Moi truong o nbicm /a bang o sinb ra cac
/oai Jjcb bcnb (Dbaka, Tbu Jo cua
Bang/aJcsb Jang pbai cbicn Jau ooi oan nan
o nbicm nguon nuoc Jo rac ban oa tbuoc tru
sau cong ngbicp - Anb trcn Intcrnct
Nhn canh song cua cac ban nhu vay,
chung foI cam fhay co mof caI g khong fhoaI
maI. V fho, xof cho cung fh cuoc song cua
chung fa kho ma an on va hanh phuc duoc.
Co phaI su an on va hanh phuc do Ia do con
nguoI co dao duc moI mang don cho nguoI
chang7 Con nou chung fa khong co dao duc,
fh khong co aI mang don su an on va hanh
231

phuc cho chung fa ca. Cau hoI nay da duoc
chung foI fra IoI o fron. V du, nou chung fa
khong from cap fh Iam sao co o fu7 Nou
chung fa khong chaf cay, pha rung fh Iam
sao co Iu Iuf7 Rung gIu nuoc va con ngan gIo
bao, khIon cho con nguoI duoc bnh an. Nou
chung fa khong nom rac bua baI fh moI
fruong song dau o nhIom. MoI fruong song
khong o nhIom fh Iam sao bonh dau don
vIong fham chung fa.
Con nguoI song ma khong bIof gIu gn moI
fruong song frong sach, fhanh fjnh, fh do Ia
fu dom don kho dau cho mnh. Co phaI vay
khong7 o chnh Ia khong bIof gIu vo sInh
cuoc song cua nguoI cua mnh, fu do mnh da
Iam kho mnh, kho nguoI. PhaI khong hoI cac
ban7 Chnh rac ban quang nom bua baI va
nhung hanh dong ac cua cac ban da mang
don cho cac ban nhung faI uong, bonh faf.
NguoI cau cua chung foI, khI cha mo sInh
ra dau co bonh ho Iao, fho ma ngay nay phaI
chof v bonh ho Iao. AI da Iam ra bonh dau
nay7
Thua cac ban! Chung foI xIn nhac IaI mof
Ian nua: chnh cac ban da khong gIu gn dao
duc vo sInh, non gay cho moI fruong song o
nhIom. Chnh cau cua chung foI khI bj bonh
232
Iao, ong cung chang bIof gIu gn dao duc vo
sInh, fhuong khac nho bay ba, khIon cho
nhung nguoI fhan frong gIa dnh phaI bonh
Iao ma chof fIop fhoo. o Ia mof faI hoa do
mnh Iam ra, nou mnh khong hIou ma khong
cham duf ngay nhung hanh dong Iam o
nhIom moI fruong nay, thI dung keu Tro
cuu. VI Tro chung cuu duoc u het, mu
ch co hunh dong nhun quu cuu mInh
mu tho.
Cac ban co bao gIo dI fau hoa chua7 Tau
hoa Ha NoI - fhanh pho Ho Ch MInh. NoI vo
dao duc vo sInh moI fruong song fh fau hoa
Ia mof IoaI xo phI dao duc vo sInh do nhaf.
Hanh khach fron fau duoc an ngu faI cho,
suof fhoI gIan fu Ha NoI don fhanh pho Ho
Ch MInh, nguoc IaI Ia fu fhanh pho Ho Ch
MInh don Ha NoI. Chung fa khong ngo duoc,
mof chIoc fau hoa chay suof ac Nam, daI
dIon cho su gIao fhong fIon bo cua non van
mInh dan foc. Tho ma IaI khong co ky Iuaf
vo sInh fron fau, khong bIof gIu gn moI
fruong song frong sach. Hanh khach khong
gIu vo sInh, quang nom rac ban qua cua so
fau, hoac fron san fau, frong raf do ban.
Phong vo sInh cua fau IaI daf ong fhoaf
fhang xuong duong ray. Va nhu vay, khI fau
xa ra nhung chaf ban nay. ToI cho nhung
233

nguoI dan o gan do chju o nhIom, hoI fhoI.
Nhu fho, aI co dI fron fau hoa so chung kIon
fau hoa gay va Iam o nhIom moI fruong song
cua nhung nguoI dan o doc fhoo haI bon
duong ray, mof cach ro rang va cu fho.
Hang ngay, co nhung chuyon fau hoa suoI
nguoc Nam - ac, ma fhaI ra nhung rac ban,
phan nguoI va nhung fhu baf fjnh khac. Iam
o nhIom moI fruong song cua daf nuoc. Trong
khI ca fho gIoI kou goI con nguoI hay gIu gn
moI fruong song frong sach, do bao vo su
song con cua IoaI nguoI va muon vaf.
Hau nhu faf ca cac bon xo do dI khap moI
mIon daf nuoc, bo maf frong co vo sach so
mof chuf, nhung bo fraI fh rac ban khong
fho fuong fuong duoc. Nhu vay Iam sao froI,
bIon, daf cua daf nuoc VIof Nam duoc frong
sach, khong o nhIom, nou nha nuoc khong
quan fam don. o moI fruong song o nhIom
nhu vay, fh dan foc VIof Nam Iam sao franh
khoI bonh faf. oI vay chung foI noI: bjnh faf
Ia do con nguoI mang don cho con nguoI.
Chung foI nho cach day 40 nam, frong gIa
dnh ong bac cua chung foI, co bac gaI bonh
Iao ma chof, ko do Ia dua con fraI dau Iong
cung bonh Iao ma chof, roI Ian Iuof cac anh
chj om, con cua ong bac dou chof v bonh Iao,
234
khI fuoI con raf fro. V Iuc bay gIo, nguoI fa
bao dong ho bon bac gaI cua chung foI co noI
gIong bonh Iao dI fruyon. Thoo chung foI
nghI: bonh Iao khong co dI fruyon, ma do
khong gIu gn vo sInh moI fruong song. V
fho, nha co nguoI bonh Iao ma khong bIof gIu
gn vo sInh, dung dau khac nho do fh nhung
nguoI frong gIa dnh dou bj fruyon nhIom vI
frung Iao.
Thoo chung foI nghI: bonh Iao Ia do vI
frung Iao, no fruyon nhIom fhoo duong ho
hap. V vay, frong buI ban van mang fhoo
nhIou IoaI vI frung, frong do co vI frung Iao.
VI frung Iao Ia do nguoI bonh Iao khac nho
bua baI, khong noI chon. Trong dom co raf
nhIou vI frung Iao, do do chung bay fhoo buI
va fhoo duong ho hap xam chIom vao co fho
con nguoI.
Cho non, nha co mof nguoI bj bonh Iao fh
phaI an rIong, ngu rIong, dung khac nho bay
ba, fh moI bao vo duoc moI nguoI fhan frong
gIa dnh khong bj bonh Iao.
onh Iao khong co dI fruyon, ma co fruyon
nhIom. NoI chung, faf ca bonh faf cua con
nguoI phan Ion Ia do vI frung.
MoI fruong song o nhIom Ia mof moI
fruong day day caf buI, frong caf buI day day
235

vI frung bonh faf. Cho non, su gIu gn moI
fruong song frong sach raf can fhIof cho suc
khoo cua con nguoI. Va con nguoI muon song
fron hanh fInh nay duoc an on, yon Ianh
hanh phuc, fh su bao vo va vo sInh moI
fruong song Ia quan frong cho chung fa nhaf.
THI! AO !C V SINH MOI TR!ONC
SONC IA MANC N S! KHO A!
Moi truong oa kbi bau o nbicm Ja tro
tbanb oan nan toan cau, ton bai Jcn suc
kboc cua ca banb tinb (Mcxico, Tbu Jo cua
Mcxico Ja Ji tu Top nbung tbanb pbo trong
sacb nbat sang nbom ban nbat tbc gioi cbl
trong mot tbc bc, boi kboi bui oa cbat tbai
cong ngbicp Joc bai - Anb trcn Intcrnct
Muon bao vo moI fruong song khong o
nhIom. o khong phaI Ia vIoc Iam cua mof
nguoI. PhaI khong hoI cac ban7
236
HIon gIo, con nguoI fhIou dao duc vo sInh
moI fruong song, v fho moI fruong song cang
ngay cang fhom o nhIom, moI fruong song
cang ngay cang fhom o nhIom fh bjnh faf
cua con nguoI cang ngay cang fang fruong, va
su kho dau con nguoI phaI chju Iay nhIou hon.
Cac ban hay vao fhu quan saf bonh vIon
Cho Ray, mof bonh vIon Ion o mIon Nam
nuoc fa: nguoI fa foI IuI do frj bjnh gIong nhu
dI vao mof sIou fhj, noI day day du cac fhu
bjnh, phong nao cung day ap bjnh nhan. TaI
sao nguoI fa IaI bjnh nhIou nhu fho7
NguoI fa bonh nhIou v nguoI fa khong
bIof gIu gn dao duc vo sInh moI fruong song
chung, nhu chung foI da noI o fron. Khong
gIu gn dao duc vo sInh moI fruong song
chung frong sach, fhanh fjnh. Ma cu Iuon
Iuon maI Iam o nhIom va Iam o nhIom nhIou
hon, v fho bonh dau cang nhIou hon.
Ngay fu bay gIo, chung fa hay Iam mof
cuoc song co dao duc vo sInh, khong Iam kho
mnh, kho nguoI nua. ang cach xung quanh
nha chung fa o, dou non Iuom sach nhung rac
ban nhu: boc nI Iong, gIay bao rach, Ion, hop
gIay, hop fhIof, v.v... bo vao fhung day nap
kn, roI cho xo faI rac cho don noI quI djnh.
RIong vung nong fhon, vaf nao dof duoc fh
237

dom fhIou dof, vaf nao khong dof duoc fh bo
co noI co cho, roI chon kn dao.
Truoc nha, sau nha, fron duong Io pha
fruoc nha dou phaI Iuom rac sach so, khong
duoc fIou fIou, khac nho bua baI. TIou fIou fh
phaI co phong vo sInh, khac nho fh phaI
frong Ion co nap day. MoI nha, moI nguoI dou
phaI Iam nhu vay fh moI fruong song so
sach so bIof bao. O song, o rach cung khong
duoc daI fIou fIon, khac nho hoac quang nom
rac ban xuong song, kInh, suoI, rach, v.v... Co
nhu vay frong canh quan moI dop maf, fham
co moI xanh fuoI. HaI bon Io duong, haI bon
bo song, kInh, rach, ao, ho, v.v... khong con
fhay gIay, boc nI Iong, rac do ban, ma chI
foan Ia mau xanh maf dju cua ngan cay noI
co, cua nuoc frong xanh nhu bau froI xanh
fham.
Co moI fruong song nhu vay fh Iam g con
nguoI bj bonh dau. Muon moI fruong song
fhanh fjnh, frong sach fh khong fho mof
nguoI Iam duoc, ma phaI foan dan frong ca
nuoc; ma cung khong phaI mof nuoc Iam
duoc; ma phaI faf ca moI con nguoI dang song
fron hanh fInh nay.
Cung ngay fu bay gIo, dI dau chung fa
cung can fhan baf cu gIay, boc nI Iong, rac
238
ban, vo fraI cay, Ion, hop... moI fhu pho fhaI
chung fa dou cho vao boc mang vo nha, bo
vao fhung rac roI dom fhIou dof, con nhung
IoaI nao dof khong chay chung fa dom chon
kn dao.
Cung ngay fu bay gIo, baf cu dI dau, co
khac nho chung fa hay khac nho frong khan
fay, frong boc nI Iong do mang vo nha gIaf
gIu, fhIou dof va dIof fru mam bjnh Iay Ian
cho moI nguoI khac. o Ia chung fa da song
dung dao duc Iam nguoI khong Iam kho
mnh, kho nguoI.
Cung ngay fu bay gIo, chung fa dI fIou
fIon, daI fIon phaI co noI, co chon, do gIu gn
vo sInh chung cho moI fruong song. Khong
duoc dung dau daI fIou fIon bay ba Iam o
nhIom moI fruong, muI hoI fhuI khIon cho
bau kh quyon khong frong sach. au kh
quyon khong frong sach khIon cho nguoI fa
do bj bonh faf kho dau. o Ia chung fa khong
song dung dao duc Iam nguoI, non fhuong vo
fnh Iam kho mnh, kho nguoI.
Chung foI co Ian vo fham mIon ac, noI
nguon goc cua quo cha daf fo. Tron duong dI,
chung foI nghI xo IaI faI dInh doo HaI Van do
cho faI xo nghI ngoI. Mof vung rung nuI
frung frung dIop dIop, fho ma muI nuoc fIou
239

cua hanh khach boc Ion ngho nong nac, khaI,
hoI fhoI raf kho chju. Chung foI fhIof nghI,
noI day nou co quan nha nuoc faI dja phuong
nay Iuu y, xay dung cho hanh khach mof day
phong vo sInh fh fIon nghI bIof may. Nou co
hanh khach nao fIou fIou bon ngoaI fh baf
phaf.
Cung ngay fu bay gIo, gIay dop, Iop xo dap
hu hoac nhung do pho fhaI khac, chung fa
cung khong duoc nom bua baI ra duong hoac
baf cu noI dau, ma hay bo vao fhung rac cong
cong nou o fhanh pho. Con o nong fhon chua
co fhung rac cong cong, fh anh, chj, om, ba
con, co bac o nong fhon hay Iam mof caI
fhung rac ca nhan, moI khI co rac ban hay do
pho fhaI fh dom bo vao do. Mof fuan Io dom
ra dof, vaf nao dof khong chay fh dom chon
kn dao. Cac ban non nho, boc nI Iong, bao,
vaI, quan ao hIon gIo Iam bang chI nI Iong
non khong muc duoc, chI co dof fhIou fh
chung moI fhanh daf.
Muon gIu gn moI fruong song frong sach
va fhanh fjnh nhu vay, fh co haI cach phaI
duoc ap dung, cac ban can non nho:
1- Tbicu Jot.
2- Cbon kin Jao, nbu cbung toi Ja noi o
trcn.
240
V suc khoo cua moI nguoI, Nha nuoc phaI
ra mof dao Iuaf, baf buoc moI nguoI dan
frong nuoc phaI gIu gn vo sInh moI fruong
song. Nou aI xa rac Iam do ban fh bj phaf
fIon, fuy fhoo muc phaf nang nho o cho do
ban nhIou hay f, nhaf Ia Io duong, maf
duong fruoc nha cua nguoI nao co rac ban fh
baf phaf fIon. Truoc nha moI nguoI, ngoaI
duong Io, nou aI khong gIu gn vo sInh, fhay
rac, boc nI Iong, gIay do ban ma khong Iuom
sach so fh nguoI fhI hanh phap Iuaf baf phaf
ho raf nang.
Tron duong Io baf cu noI dau, aI daI fIou
fIon khac nho bay ba dou bj nguoI fhI hanh
phap Iuaf phaf fIon raf nang. Co nhu vay moI
bao vo suc khoo cua moI nguoI.
MoI ho cong dan phaI co ho fIou fIon vo
sInh, kn dao. Nou nha nao khong co, du o
nong fhon hay o fhanh fhj, hoac o fron nuI
hay baf cu noI dau, ho nha nao khong co fh
duoc xom Ia vI pham Iuaf vo sInh moI fruong
song, dou bj phaf fIon raf nang.
Tron xo khach, xo buyf ma fhay rac, fhay
fan fhuoc nom xuong duong, fh nguoI fhI
hanh phap Iuaf phaI baf xo do dung IaI, phaf
faI xo khong nhac nho hanh khach gIu gn vo
sInh moI fruong song, va doI voI nguoI hanh
241

khach nao vI pham Ia phaI phaf fIon raf
nang.
KhI nha nuoc cho phop mo fram xang, fh
phaI baf buoc chu fram xang xay phong daI
fIou fIou do hanh khach daI fIou fIon, vua kn
dao IaI vua gIu gn duoc dao duc vo sInh moI
fruong song. Hanh khach khong duoc daI fIou
fIon bon Io duong, du Ia noI vang vo, ma phaI
vao fram xang.
Nhung xo faI rac o cac do fhj, fhj fran hay
cac cho bua, dou phaI dI chuyon frong Iuc cho
bua chua nhom hop, hoac frong Iuc dom
khuya do gIu vo sInh chung cho moI nguoI.
Nou aI pham Iuaf Io nay fh bj phaf fIon.
Cac nha may cong ky ngho phaI gIu gn vo
sInh chung cho moI fruong song cua moI
nguoI. Nha may fhaI ra nhung chaf kh doc
fh phaI Iam nhu fho nao do huy hoaI chaf
kh do, do gIu gn moI fruong song frong
sach; do bao vo suc khoo cua moI nguoI. Va
nha may khong duoc fhaI ra nhung chaf doc
fhua, can xuong cac dong song, kInh, rach,
muong, suoI, ho, ao, khIon cho nuoc song,
kInh, rach, v.v... o nhIom, gay nhIou bonh cho
nguoI va fhu vaf.
ong fhoI vua phaf nhung nguoI vI pham
khong gIu gn moI fruong song frong sach,
242
fh vua phaI pho bIon dao duc vo sInh moI
fruong song don fan moI nguoI dan frong ca
nuoc, co nhu vay moI bao vo suc khoo cho
foan dan frong ca nuoc. o Ia mof vIoc can
fhIof phaI duoc baf dau ngay bay gIo, khong
fho con chan cho, cang koo daI fhoI gIan fh
su maf maf cua nhan dan cang nhIou. V
phaI bonh faf, v phaI faI nan gIao fhong, v
fhIou Iong you fhuong ma sanh ra nhIou from
cap, cuop cua, gIof nguoI, hIop dam, v.v...
MA! XANH Q!Y CIA C!A R!NC CIA
Mau xanb cua rung /a /a pboi cua Trai
Jat. Ncu mot ngay nao mau xanb nay bicn
mat, tb Jo /a ngay /oai nguoi bj Jict oong
(Pung gia - Anb trcn Intcrnct
243

Tom IaI, dao duc vo sInh moI fruong song
Ia mof baI hoc co ch IoI fhIof fhuc cho doI
song cua con nguoI, cho non moI nguoI can
phaI hoc fap cho fhong suof. Thong suof roI
can phaI bIof cach ap dung hang ngay, do fro
fhanh nhung nguoI co dao duc; do fro fhanh
nhung con nguoI bIof fhuong mnh, fhuong
nguoI; do fro fhanh nhung con nguoI fhaf su
Ia con nguoI, khong con mang ban chaf cua
IoaI cam fhu song do ban. Nou aI da song va
gIu gn dao duc vo sInh moI fruong song,
khIon cho moI fruong frong sach fh nguoI ay
da fhoaf ra khoI ban chaf cua IoaI fhu vaf,
khong con nua nguoI nua fhu. PhaI khong hoI
cac ban7 Cuoc doI Ia phaI ro rang nguoI Ia
nguoI, fhu Ia fhu.
Tap sach nay co ba dao duc raf can fhIof
cho xa hoI hIon gIo. Nou duoc pho bIon va ap
dung rong raI vao cac fang Iop dan chung, fh
chung foI fIn rang nhan dan VIof Nam so co
nhIou hanh phuc ma chung fa khong fho ngo
duoc. V chung foI fIn rang con nguoI chu
khong phaI go da. Mof khI ho bIof mnh saI
fh chac aI cung co gang sua doI. PhaI khong
cac ban7
244
LOI NEt GOI CAC HAN
Knh goI cac ban fhan mon!
Tap sach ao uc Iam NguoI duoc ra doI
vao dau fhIon nIon ky fhu ba va maI don
hom nay, cuoI nam 2001 - dau nam 2002, no
moI duoc In fhanh sach |fap1).
ao duc Iam nguoI Ia mof buoc fIon vo
fInh fhan, Iam sang fo non dao duc cua dan
foc VIof Nam noI rIong, noI chung Ia cua IoaI
nguoI. No duoc hnh fhanh va co duoc frao
fan fay don moI nha, moI nguoI khap cung
fron fho gIan nay Ia phaI nho vao nhung
Iong hao fam cua cac ban khap nam chau.
Chung foI chI Ia nhung nguoI ghI IaI dao
duc nay cua cac ban, chu chung foI khong co
cho bIon, sang fao ra dao duc. V dao duc nay
da co san o frong moI con nguoI. VoI baf cu
mof nguoI nao, chI can chju kho ghI IaI
nhung dIou nay fh cung co fho Iam duoc mof
cach do dang.
Tuy duoc ghI chop fhanh sach, nhung nou
khong co su gop suc, gop faI cua cac ban fh
no cung chang fhanh sach duoc. Va fap sach
nay chang bao gIo ra doI, no chI con Ia mof
245

ban fhao vo dung.
Thua cac ban! ao duc khong fho dom
ban, ma chI co dom cho. PhaI khong cac ban7
Cho non sach dao duc khong fho phaf hanh
buon ban nhu cac IoaI sach khac duoc.
V IoI ch cho moI nguoI, cho xa hoI, cho
daf nuoc, cho fho gIoI, fh con nguoI can phaI
co mof cuoc song dao duc. Muon co cuoc song
dao duc nhu vay, mong cac ban hay fro Iuc
voI chung foI. khI cac ban doc xong fap sach
ao uc Iam NguoI nay, xof fhay no co IoI
ch fhIof fhuc cho doI song cua con nguoI nhu
fhaf, fh chung foI xIn cac ban: fu cac om hoc
sInh don nong dan, cong chuc, cong fu chuc,
fIou fhuong gIa, daI fhuong gIa, quan doI,
cong an, canh saf, cac doan fho, v.v... hay
cung voI chung foI gop cong, gop cua do fap
sach dao duc nay duoc In va duoc guI don
bIou cho moI nha, moI nguoI frong ca nuoc, fu
fhanh pho don nong fhon, fu hang cung don
ngo hom. o moI nguoI hIou ro cach fhuc
song co dao duc Iam nguoI, do franh dI nhung
noI dau kho ma moI nguoI phaI ganh chju hof
suc vo Iy.
ay Ia cac ban cung voI chung foI da dom
dao duc don cho moI nguoI. VoI vIoc Iam nay
cac ban co sung suong khong7 KhI fhay co
246
bac, anh chj om cua chung fa song co dao duc
khong aI con Iam kho cho aI, fh chung fa
sung suong bIof bao. PhaI khong hoI cac ban7
Con g sung suong cho bang, khI fhay co bac,
anh chj om dou song co dao duc, gIa dnh co
hanh phuc, xa hoI co fraf fu, daf nuoc fh
phon vInh, fhjnh vuong.
Mof cay Iam chang non non, ba cay chum
IaI non hon nuI cao, mof nguoI khong fho
Iam duoc vIoc Ion, vIoc nang. Nhung nhIou
nguoI hop suc fh bIon cung Iap day, nuI cung
san bang. PhaI khong cac ban7
Chung foI fIn chac rang, con nguoI dang
can dao duc nhu nguoI dang khaf nuoc. Mo
su duu kho tren do nuy ch vI theu duo
duc, neu mo nguo song co duo duc duy
du thI con nguo khong con duu kho
nuu.
Vay fh vIoc pho bIon dao duc raf can
fhIof cho su song cua con nguoI, nhu fhuc
pham va nuoc uong. V fhuc pham va nuoc
uong chI nuoI co fho, con dao duc Ia fhuc
pham do nuoI fInh fhan.
ao uc Iam NguoI fap 1 duoc ra doI Ia
do gIaI quyof ba noI buc xuc Ion cua xa hoI,
ma con nguoI dang phaI ganh chju mof su
fhuong dau, maf maf vo cung fo Ion. RoI ko
247

fIop fap 2, fap 3, fap 4 cho don 10 fap noI
fIop nhau ra doI mong cac ban don doc.
ao uc Iam NguoI fap 2 ra doI Ia do gIaI
quyof nhung noI kho dau frong gIa dnh cua
cac ban. Vo chong phaI doI xu nhu fho nao do
mang IaI hanh phuc cho nhau7 Cha mo day
con nhu fho nao do con caI fro non mof nguoI
fof frong xa hoI7 Con caI phaI song nhu fho
nao do fro fhanh nhung nguoI con hIou frong
gIa dnh va nhung nguoI cong dan xung dang
frong mof daf nuoc7 Vay xIn cac ban don doc.
Tap 1 don voI cac ban fh fap 2 khong Iau
cung so don. V frong moI gIa dnh cua cac
ban dou co nhung su kho dau buon phIon, ma
cac ban khong con bIof cach nao fhoaf ra moI
su dau kho buon phIon do, chI con bIof kham
nhan chju dung, song khong co g Ia an vuI
ca. ao duc fap 2 so gIaI quyof cho cac ban
nhung noI buon phIon do. V su kho dau cua
cac ban frong bon bIon nam chau. Cho non
chung foI co gang Iam vIoc ngay dom, do fap
2 duoc don voI cac ban som chung nao fof
chung nay
CuoI cung, xIn chuc cac ban song fron von
dao duc khong Iam kho mnh, kho nguoI va
kho chung sanh. Than aI chao cac ban.
248

MtC LtC
IoI noI dau .......................................................7
Chuong : Ouo duc guo thong ...............2?
Mof faI nan gIao fhong .................................28
MoI nguoI hay hoc Iuaf Io va
dao duc dI duong ......................................33
CIao duc Iuaf Io va dao duc gIao fhong
frong hoc duong.........................................52
Co bang IaI xo chua du, can phaI hoc fhom
dao duc gIao fhong duong bo ...................57
Can fhan Ia mof duc hanh cao quy
frong vIoc IaI xo ........................................59
uc fnh cau fha Ia mof faI haI
cho mnh, cho nguoI .................................65
!ong ruou say IaI xo Ia mof faI haI raf Ion
cho mnh va moI nguoI ............................72
KhI co fho mof nhoc, buon ngu
fh khong non IaI xo..................................76
IaI xo dung vuof, qua maf au .......................83
Chuong : Ouo duc heu snh ................99
Iong fhuong con ..........................................101
ao duc hIou sInh ........................................106
Thuong you su song cua muon IoaI
Ia fhuong you mnh ................................121
250
Co phaI chang, fhjf, mau, xuong cua IoaI vaf
Ia fhuc pham cua con nguoI7 .................146
Chuong : Ouo duc ve snh
mo truong song ..................................169
ao vo moI fruong song ..............................170
MoI fruong song o nhIom Ia anh huong
don suc khoo cua con nguoI ...................182
Con xa rac bua baI, fh chua goI Ia
van mInh .................................................196
ThIou dao duc vo sInh moI fruong song
Ia fu Iam kho mnh, kho nguoI .............229
IoI kou goI cac ban .....................................245
Muc Iuc .........................................................250
251
255

AO tC LAM NGtOI
- TAP I
Truong Iao THICH THONC IAC
----------------------------------------
NHA XAT BAN TON GAO
Phuong Yon Hoa - Q. Cau CIay - Ha NoI
T: |04) 37822845 - Iax: |04) 37822841
Chju frach nhIom xuaf ban:
NC!YN CONC OANH
Ion fap: Io Hong Son
a: ThIon Thanh
Trnh bay: ThIon Thanh
Sua ban In: Ngoc Phuc
Oo tuc len ket:
T VKN CHON NH
Ion fhoaI: |066) 389.2911 - 098.809.4445
maII: chonnhu.InfogmaII.com
256

DDLN2011 1

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

DDLN2011 1

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Trng Lao THCH THONG LAC

Truong Iuo THCH THONG LAC

Вам также может понравиться