Fenomenoloka dimenzija kriminaliteta

27.11.2012.

Fenomenoloka dimenzija kriminaliteta

1. 2. 3. 4.

Kriminalna fenomenologija Statika i dinamika kriminaliteta Tipologija kriminaliteta Uporedni podaci o kriminalitetu

Muhamed Budimli

27.11.2012.

1. Kriminalna fenomenologija
Kriminalna fenomenologija ini zasebno podruje kriminologije, koje izuava: oblike kriminaliteta, strukturu kriminaliteta, strukturalne promjene kriminaliteta, dinamiku kriminaliteta.

Muhamed Budimli

27.11.2012.

Kriminalna fenomenologija
...

bavi se prouavanjem pojavnih oblika izvrenih krivinih djela i socijalnoindividualnih svojstava izvrilaca. prouava pojavne oblike delinkventnih radnji i opisuje vanjske forme pojedinih krivinih djela, kao i njihovu rasprostranjenost, vremensku distribuciju, obim i tendencije.
Muhamed Budimli

...

27.11.2012.

Karakteristike kriminaliteta
a) b) c)

Ragionalne karakteristike kriminaliteta Sezonske i vremenske karakteristike kriminaliteta Distribucija kriminaliteta po spolu i starosti

Muhamed Budimli

27.11.2012.

a) Ragionalne karakteristike kriminaliteta

Svjetske karakteristike kriminaliteta Regionalne karaktersitike kriminaliteta Raspored kriminaliteta na relaciji selo-grad Ekologija kriminaliteta u gradskim naseljima

Muhamed Budimli

27.11.2012.

b) Sezonske i vremenske karakteristike kriminaliteta

...imovinska krivina djela se najee vre u jesenjim i zimskim, a krivina djela protiv linosti u (pro)ljetnjim i jesenjim mjesecima... ...krvni delikti, saobraajni kriminalitet (prekraji) i krivina djela izazvana koritenjem opojnih sredstava, najee se javljaju u dane vikenda... ...krivina djela koja se preteno vre nou: krae (automobila), provale, drumska razbojnitva, silovanja, nasilnika djela...
Muhamed Budimli

27.11.2012.

c) Distribucija kriminaliteta po spolu i starosti

Kriminalitet

maloljetni (djeca) punoljetni

20-25

i starosne grupe

najzastupljeniji (s.d. maksimalnog kriminaliteta) 25-30 i 30-35 postepeni pad kriminaliteta 35- progresivan pad kriminaliteta 50- i 60- nagli pad kriminaliteta

(maloljetni, mlai punoljetni, mlai-odrasli, starijiodrasli)

Muhamed Budimli

27.11.2012.

c) Distribucija kriminaliteta po spolu i starosti

Spol i kriminalitet

kriminalitet: tipino muka reakcija !? uee ena proporcionalno njihovom ukljuivanju u ekonomski i javni drutveni ivot !?

ene znaajnije uestvuju u podstrekavanju na KD, KD protiv imovine, vrijeanju, ucjenjivanju, lano svjedoenje na sudu, kao i prostitucija i edomorstvo !?
Muhamed Budimli

10

27.11.2012.

2. Statika i dinamika kriminaliteta

Statika i dinamika kriminaliteta koriste uglavnom podatke iz zvaninih statistikih evidencija. Kriminalne statistike pruaju nezamjenjive podatke o onima za ije su suzbijanje angaovani organi formalne socijalne kontrole.
Muhamed Budimli

11

27.11.2012.

Statika kriminaliteta
Statika

kriminalnog fenomena:

izraava se kroz strukturu ponaanja koja se zajednikim imenom nazivaju kriminalitet.

struktura kriminaliteta posmatra se prema teritorijalnoj rasporeenosti (podruja i drave), i odnosi se uglavnom na klasina krivina djela:

UCR (FBI) Index Crime Offenses Part I: ubistvo, silovanje, razbojnitvo, tjelesna povreda, provala, kraa, kraa motornog vozila, paljevine ESCCJS: ubistvo, tjelesna povreda, silovanje, razbojnitvo, kraa, zloupotrebe droga, saobraajni delikti.
Muhamed Budimli

12

27.11.2012.

Kriminalitet
zvaniini

o registrovanim oblicima (policijska statistika); o optuenim (statistika tuiteljstva); o presuenim (statistika sudova); o izvrenim krivinim sankcijama (statistika institucija za izvrenje krivinih sankcija).

podaci

podaci

studije samoprivaljivanja/samopotuivanja; viktimizacijske studije; studije o strahu od kriminaliteta.

Muhamed Budimli

o procjeni tamne brojke

13

27.11.2012.

Jedinstveni izvjetaj o kriminalitetu FBI-a

(FBI Uniforme Crime Report -Part I crimes)

ubistva silovanja razbojnitva teke povrede teke provalne krae krae krae vozila (motornih) paljevine
Muhamed Budimli

14

27.11.2012.

Mogu se koristiti za:

procjena

obima i dinamike razliitih problema u posmatranom podruju pokazatelj na koga problem utie pokazatelj odnosa izmeu razliitih problema omoguuje signale upozorenja koji se odnose na posmatrane probleme

Muhamed Budimli

15

27.11.2012.

Dinamika kriminaliteta
Dinamika

kriminaliteta:

bavi se promjenama u njihovom obimu i distribuciji; moe se odnositi na kretanje kriminaliteta u jednom regionu, dravi ili gradu;

Muhamed Budimli

16

27.11.2012.

Dinamika kriminaliteta
Police statistics (100Kcap) (offenders/drug abuse) European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics-2006
800

700

600

Sweden
500

Netherlands Germany

400

Switzerland Italy Austria

300

Slovenia Croatia
200

Albania Romania
100

0 2000 2001 2002 2003

Muhamed Budimli

17

27.11.2012.

Dinamika kriminaliteta
Conviction statistics (100Kcap) (offenders/drug abuse) European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics-2006
200

180

160

140

Sweden Netherlands

120

Germany Switzerland

100

Italy Austria Slovenia

80

60

Croatia Albania

40

Romania

20

0 2000 2001 2002 2003

Muhamed Budimli

18

27.11.2012.

3. Tipologija kriminaliteta
...pomae

da se razliite vrste kriminalnih ponaanja i njihovih uinilaca, na osnovu zajednikih osobina, svrstavaju u grupe, ime se omoguava lake prouavanje.
zakonska klasifikacija klasifikacija prema drutvenoj sredini klinika klasifikacija klasifikacija prema motivu
Muhamed Budimli

Tipologije:

19

27.11.2012.

Tipologije kriminaliteta
Zakonska

klasifikacija

klasifikacija prema krivinim djelima (objekt

krivinopravne zatite ?!)

klasifikacija prema uiniocima kd (dob, stepen

uraunljivosti, stepen krivnje, povratu, svojstvima...)

Klasifikacija

prema drutvenoj sredini

tip potkulture; privredni ambijent; politiko okruenje; porodina sredina.

Muhamed Budimli

20

27.11.2012.

Tipologije kriminaliteta
Klinika

klasifikacija prema motivu

prema stepenu normalnosti u sudskomedicinskom, psiholokom, sociolokom aspektu prisvajanje/ koristoljublje; seksualno zadovoljstvo; agresivnost; strast; ideologija; igra, zabava...
Muhamed Budimli

Klasifikacija

21

27.11.2012.

Tipologije kriminaliteta
Ignjatovi,.:
Nasilniki Imovinski
razbojnitvo i razbojnika kraa, nasilje u porodici)

kriminalitet (ubistva, tjelesne povrede, silovanje,

( a)situacioni i konvencionalni; b) kriminalitet poziva-bijelog okovratnika, korupcija, kompjuterski; c) organizovani kriminalitet ) terorizam, zloini policije, prema politikim protivnicima...)

kriminalitet

Politiki

kriminlitet (zloini prema vlasti i od vlasti; genocid,

kriminalitet (nehatna izvrenja i namjernaMuhamed Budimli

Saobraajni

umiljajna izvrenja)

22

27.11.2012.

Tipologije kriminaliteta
Petrovi, B., Meko, G.: Krivina djela sa znacima nasilja (ubistva,
Krivina djela paljevine);

silovanje, nasilje u porodici, spolna zloupotreba i incest, razbojnitvo, provalna (razbojnika) kraa);

protiv imovine (krae, prevare,

Organizacijski kriminalitet (kriminalitet bijele kragne, krivina djela u vezi osiguranja, potroaka prevara, zloupotreba poloaja, raunarski kriminalitet, korupcija, organiziani kriminalitet);
Muhamed Budimli

Tipologije kriminaliteta
Siegel,

J.L.:
Forcible Rape, Murder and Homicide, Assault and Battery, Robbery, Interpersonal Violence, Terrorism Larceny/Theft, Credit Card Fraud, Burglary, Arson White-Collar Crime, Organized Crime, Cyber Crime, Internet Crime, Computer Crime

Violent Crime Property Crime Enterprise Crime

Hompsexuality(?), Paraphilias, Prostitution, Public Order Crime Pornography, Substance Abuse

27.11.2012. Muhamed Budimli 23

Tipologije kriminaliteta
Adler,

F., Mueller, G., Laufer, W.:

Homicide, Assault, Family-Related Crimes, Rape and Sexual Assault, Robbery, Kidnaping and Terorism

Violent Crimes

Property Crime
Enterprise Crime Drug-, Alcohol-, and Sex-Related Crime
27.11.2012.

Larceny

(Shoplifting, Art Theft, Motor Vehicle Theft,

Boat Theft),

Fraud, Burglary, Arson,

White-Collar Crime, Corporate Crime, Organized Crime Drug Abuse, Alcohol and Crime, Sexual Morality Offences

Muhamed Budimli

24

25

27.11.2012.

4. Uporedni podaci o kriminalitetu

... kros-kulturni i kros-drutveni pregledi o zloinu i kriminalizaciji imaju viestruk znaaj za kriminologiju, a naroito:

a) b)

pomau izgradnji teorija koje imaju iru primjenjivost; doprinose uzajamnom upoznavanju i uenju inovacija u oblasti kontrole kriminaliteta; u dravama koje nemaju jaku kriminoloku tradiciju pomau izgradnji kriminologije kao akademske discipline i izgradnji racionalnog pravosudnog sistema.
Muhamed Budimli

c)

26

27.11.2012.

Uporedni podaci o kriminalitetu

Poreenje podataka iz slubenih UN (United Nations) Interpol WHO (World Health Organisation) COE (Council of Europe) Poreenje

statistika:

podataka iz kriminolokih istraivanja:

ICVS (International Crime Victimization Survey) ISRD (International Self-Reported Study) Fear of Crime
Muhamed Budimli

27

27.11.2012.

European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics

Council of Europe (1999.); WODC - Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum/ Research and Documentation Centre (the Netherlands) School of Criminal Sciences of the University of Lausanne (Switzerland) Home Office (United Kingdom ) http://www.europeansourcebook.org/
Muhamed Budimli

28

27.11.2012.

European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics

Zamlje uesnice (2006.: 2000.-2003.):

Albanija, Armenija, Austrija, Belgija, Bugarska, Hrvatska, Cipar, eka, Danska, Estonija, Finska, Francuska, Gruzija, Njemaka, Grka, Maarska, Island, Irska, Italija, Litvanija, Luksemburg, Malta, Moldavija, Holandija, Poljska, Portugal, Rumunija, Rusija, Slovaka, Slovenija, panija, vedska, vicarska, Ukrajina, UK
Muhamed Budimli

29

27.11.2012.

European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics

Definicije (kriminalnih ponaanja) Policijska statistika Statistika tuiteljstva Statistika sudova Statistika o izvrenjima krivinih sankcija

Muhamed Budimli

30

27.11.2012.

European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics

Definicije (kriminalnih ponaanja)
Definicije koje ne moraju biti i pravne definicije, ve one koje e svojim opisima zadovoljiti potrebu meunarodne statistike komparacije

# ubistva, teke tjelesne povrede, silovanja, razbojnitva, krae, krae motornih vozila, teke provalne krae, zloupotrebe opojnih droga.
Muhamed Budimli

31

27.11.2012.

Statistika ESCCJS
Ragistrovani

oblici kriminaliteta (izvrenja); Karakteristike izvrilaca (osumnjienih, optuenih, osuenih); Kadar (policija, tuilatva, sudovi);

Muhamed Budimli

32

27.11.2012.

Literatura:

Criminology (2006) Siegel, J., L., Belmont (USA),

33, 329-487,

str. 31-

Kriminologija (2005) Ignjatovi, ., Beograd, str. 226-243, European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics (2006), Killias, M., at all, Den Haag Kriminologija (2006) Petrovi, B., Meko, G., Sarajevo,
str. 167-196,

Criminology (2001) Adler, F., Mueller, G., Laufer, W., New York, str. 201-234, Kriminologija (1988) Milutinovi, M., Beograd, str. 161-202 Kriminologija (1982) Mlaenovi, R., Sarajevo, str. 5-23 Kriminologija (1994) Singer, M., Zagreb, str. 193-221 i 367614
Muhamed Budimli