Вы находитесь на странице: 1из 6

dksyke vkfnoklhaps dqekjh ekrk]

vkfnoklhaps [kksVs tkr izek.ki= b- izu--& jktsnz nk- ejldksYgs- 9422163809ef.kiwjh efgykauh 2004 lkyh euksjek cykRdkj ?kVusuarj ^bafM;u vkehZ jsi vl* P;k
Qydklg uXu iznkZu d:u ^vLik* dk;nk vkf.k Hkkjrh; lSU;kus efgykaoj dsysY;k
ySafxd vR;kpkjkph ppkZ izlkj ek/;ekauk dj.;kl Hkkx ikMys- fnYyhr iWjkesMhdyph
fo|kF;hZuh vlysY;k gksrd: r:.khoj fMlsacj&2012 e/;s >kysY;k cykRdkj izdj.kkus
iq:kh ekufldrk vkf.k L=h;kaojhy vR;kpkjkP;k ppsZyk mHkkj vkyk- fizaV vkf.k
bysDVkfud izlkjek?;ekauh izHkkohi.ks nskkP;k dk.;kdksi&;kr ;k vR;kpkjkckcr tu{kksHk
r;kj dj.;kr egRokph Hkwfedk ctkoyh- efgyk ef.kiwjh vkfnoklh vlksr dh]
egkjkVkP;k ;orekG ftYg;krhy >jh tke.khP;k vkfnoklh dksyke] R;kaP;koj gks.kk&;k
ySafxd vR;kpkjkeqGs vks<oysys nq%[k gs lkj[ksp vlras- frdMs vkiY;k gDdkfok;h
kfeZyk pk: bjkse lkj[;k tkx:d ef.kiwjh efgyk okkZuqoksZ vUuR;kx d:u vkiY;k
ekx.;k lkrR;kus ykowu ?kj.;kps /kS;Z nk[korkr] ;kmyV ek= iqjksxkeh Eg.ko.kk&;k o
fk{k.kkpk izlkj vkf.k izpkj >kYksY;k egkjkVkrY;k >jh tke.khrY;k vusd vkfnoklh
dksyke ;qorh rk:.;kP;k macjB;koj vdkyh ekr`Ro fLodk:u vkiY;k vk;q;kph ekrh
djhr vlY;kps fp= vkgs- pkSOospkGhl vkfnoklh dksyke dqekjh ekrk ;qorhaph kklu
njckjh vf/kd`r uksan vlY;kps cksyys tkr vlys] rjh okLrfod vkdMk ikousnksuksP;k
?kjkr vl.;kph kD;rk vkgs- vkfnoklh cgqy >jh tkeuh rkyqD;krhy ekrktwZu
xkokuftdP;k dksyke iksMkr vkk vusd vYio;hu vkf.k r:.k dksyke vkfnoklh eqyh
frus tUe fnysY;k vkf.k ckikpk vRrkiRrk ulysY;k fdaok Kkr vlwugh fir`Ro
f>MxkjysY;k ckikP;k ckGkl xksatkjrkuk vkf.k gokyfny gksmu panzeksGh >ksiMhr
ikG.;kph nksjh gkrh ?ksmu gyorkuk lgt fnlrkr- >kjh tkeuhr lafo/kkukrhy
lekurspk vf/kdkj] iqjksxkeh dWaMyekpZokY;k efgyk la?kVuk] Hkkjrh; naM fo/kku lafgrk]
,u-th-vks] vkf.k vgoky Lisfk;kfyLV yksdkaP;k ukdkoj fVPpwu fuacq fiGqu izLFkkfir
^iq<kjysY;kaps* gs lkjs vO;kgri.ks vusd okkZiklwu lw: vkgsxksaM] ij/kku] dksyke ;klkj[;k vkfnoklh tekrh izkeq[;kus okLrO;kl vl.kk&;k
>jh tke.kh rkyqD;kr Lokra;kP;k lgk nkdkuarj vkfnoklhaph lkekftd] kS{kf.kd
izxrhph usedh fLFkrh lkax.kkjs gs okLronkhZ fp= vkgs- vkEgh iztklRrkd nskkps ukxfjd
vkgksr o jLrs] ik.kh] oht] vkjksX;kP;k lks;h] fk{k.k gk lafo/kkukus vkEgkyk cgky dsysyk

gDd vkgs] rks vkEgkyk feGkykp ikfgts vls B.kdkowu lkax.kkjk vkf.k ljdkjyk tkc
fopkj.kkjk ,dgh vkfnoklh usrk fdaok vkfnoklhapk dSokj vlysyk lkekftd dk;ZdrkZ ;k
Hkkxkr v|ki iSnk >kyk ukgh- LFkkfud xkoizeq[kkaP;k lkscrhus vkk dqVawckph ifjfLFkrh
tk.kwu ?ksrkuk ljdkj dkgh ns.kkj vkgs vkh crko.kh d:u R;kaP;kkh laokn lk/kY;kl rs
FkksMs ladkspkus dk gksbZuk cksyrs gksrkr- ekr`Rokckcr dqekjh ekrsP;k vkbZ ofMykadMs
pkSdkhr R;kaP;kdMwu
feG.kkjk FkaM izfrlkn vkf.k ^vkEgkyk dkgh ekfgrh ukgh* gs R;kaps /kDdknk;d
mRRkj izkekf.kdi.ks fnysys kaHkj VDds [kjs mRrj vlsy vls okVr ukgh- xHkZ/kkj.ksuarj
kjhjkr gks.kkjs cny gs dqVwafc;kaP;k lgt y{kkr ;s.k;klkj[ks vlrkr- bFks ek= yknysys
vFkok lgerhus Lohdkjysys ekr`Ro gk brdk xaHkhj fok; vlrkuk rks brD;k lgtrsus
gkrkosxGk d:u nqyZf{kY;k tkrks] Hkfo;krhy va/kk&;k dksi&;kapk lk/kk fopkjgh ;k
fujkxl vkf.k fuiki vkfnoklh dksyke dqekjh ekrkauh d: u;s o Lor%ykp va/kk&;k
xqgsr yksVwu pkpiMr clkos] gs ikgqu eu f[kUUk gksrs- tsOgk ekr`Ro yknY;k xsysyh eqyxh
dkghp lkaxk;yk /ktr ukgh] nql&;k {k.kh xkoizeq[kk cjkscj ckgsj iMrkuk rks lgtp
cksyqu tkrks] ^lkgsc loyr ?;k;ph ;kaph yk;fdp ukgh] tkm |k] fok;Pk ^lkeqfgd*
vlY;kus iksjxh dq.kkpa uko ?ksbZy---!* ;k Hkkxkrhy vusd vfkf{kr vkf.k vkiY;k
vf/kdkjkfok;h tkx:d ul.kk&;k vkfnoklh dksyke ;qorh g;k iq<kjysY;kaph vkf.k
;s.kk&;k euekSth vxarwdkaP;k euksjatukpk] [ksG.;kpk fok; cuY;k vkgsr] gkSL;k
xoL;kaph ySfxad Hkwd vxnh ekQd njkr Hkkxfo.;kPks lk/ku cuY;k vkgsr- lHkksorkyps
lkjsp lqK ekuokf/kdkj dk;ZdrsZ] fuoM.kwdh iwjrs gjdrhr ;s.kkjs [kknh/kkjh rqeMhHk: usrs]
lkekftd dk;ZdrsZ] yksdizfrfu/kh ;k ckcr vufHkK vkgsr vls let.;kps vftckr dkj.k
ukgh- R;krp ykftjok.kh ckc gh dh] vkfnoklhaps usr`Ro dj.kk&;k vkfnoklhaP;k
la?kVukauh] yksdizfrfu/khauh ;koj ;kiwohZ d/kh jku mBfoysys ,sdhO;kr ukgh- fufLle
lektlsok djhr vlY;kpk vko vk.kr kklukdMwu feG.kkjk ^vkfnoklh lsod* iqjLdkj
QDr fejo.;klkBh vkf.k dqVwacklg eksQr clizokl dj.;kph lks; Ogkoh Eg.kwu ?ks.kkjs
fonHkkZr vkf.k ;orekGkr M>uHkj vlrhy] ek= laosnufky ek.klkps eu lqUu dj.kkjs o
loZifjfpr vlysys gs n`; v|kigh R;kaP;k utjsl iMw u;s dh] R;kph lk/kh ppkZgh
dq.kh lHkk laesyukrwu d: u;s] ;kps vkpZ; okVrs- lar lkfgR;kps vH;kld vkh
vksG[k vlysys ekth fk{k.kea=h o fo/kkulHksPks fo|eku milHkkirh izk- olar iqjds >jhps
ulys rjh 100 fd-eh- P;k varjkoj vlrkr rs yxrP;k jkGsxko ernkjla?kkrwu vkfnoklh
yksdizfrfu/kh vkgsr- HkkSxksfyd vFkkZus izk- iqjds >jh &tke.khP;k ^kstkjh*p vkgsr- R;kp
Hkkxkrhy nqljs kstkjh vkfnoklh tqustk.krs yksdizfrfu/kh fo|eku lkekftd U;k;ea=h
fkokthjko eks?ks vkgsr- >jh tke.kh R;kaP;k ernkj la?kkr vkrk ;sr ulys rjh rs T;k

jktfd; lRrk/kkjh i{kkr vkgsr R;kp dkaxzsl i{kkps okeujko dklkokj gs rsfFky
yksdizfrfu/kh vkgsr- l|k jktfd; fotuoklkr vlsysY;k vH;klw ^jkVoknh* usrkth
jktxMdjkaphgh ikoya ;k ikMkaoj vyhdMs oGrkuk fnlr ukghr- ;k lk&;kauhp dksyke
iksM gs QDr fuoM.kwdhP;k dkGkr nk:] dksaCkMh vkf.k uksVkaps okVi d:u er lgt
fodr ?ks.;kps gDdkps fBdk.k Eg.kwu u ikgrk gh l|kfLFkrh cnyqu ;k dksyke iksMkae/;s
uO;k mesnhpk mtsM isj.;klkBh y{k ?kky.ks xjtsps vkgs- dsanzkr ;k Hkkxkps izfrfu/khRo
Hkktips galjkt vfgj djrkr R;kauhgh ;k izukoj y{k dsafnzr dj.;kph xjt vkgsbrjkalg vkfnoklhalkBhgh vlysyk fk{k.kkpk vf/kdkj vf/kfu;e] eksQr vkf.k lDrhps
izkFkfed fk{k.k] ek/;kU; Hkkstu ;kstuslg R;kaP;k ^mUUk;uk*lkBh Eg.kwu vlysys cjsp
dkgh ;k vkfnoklh dksyke dqekjh ekrsP;k
eqykaP;k ckcrhr ^xSjykxw* vkgs- izLFkkihrkauh R;kaP;k euksjatukrwu ^cf{kl* fnysyh gh
vukSjl eqya bFkY;kvuqnkfur vkJe kkGk vkf.k oLrhkkGkalkBh gqdeh baVsd vkgsr- gh
vkfnoklh eqya fkd.;klkBh kkGsr fVd.;kis{kk rh xq:th vfrfjDr B: u;sr Eg.kwu
fVdoyh tkrkr- kkGsr izosk ?ksrkuk vlysyh tUekckcrP;k nk[kY;kph vV iw.kZ djrkuk
rks nk[kyk feGfo.;klkBh ifgyk iq<kdkj cgqnk xq:thapkp vlrks vkf.k vkk izlaxh
ukasn.khr ^cki nk[kfo.;kps* fnO; rks dls ikj ikMrks] gk tjk Lora= riklkpk fok; vkgsHk;adj vkk ,p- vk;- Ogh- lalxkZph fHkrh] fldylsy] O;lukf/kurk] vkjksX;kP;k leL;k
vkf.k ;k lkj[;k vuar izuklg ,[kknkp vukSjl iksjxk fkdqu ^fdkksj kkarkckbZ dkGs*
fdaok ^ lat; fyyk Hkalkyh* lkj[ks Lor%ps uko fyfg.;kph fgaer djsy- ;sR;k 2014 yk
tkxfrd efgyk fnukP;k fufeRrkus L=hHk`z.k gR;k] tsaMj ctsV] L=h vR;kpkjkfo:/n lkDr
dk;nk bR;knhaph vkoskkus ek/;ekae/kqu jljlhr ppkZ dj.kk&;k iq<kjysY;k efgyk
la?kVukauh misf{kr vkfnoklh L=h;kaP;k iq<;kr useds dk; nsrk ;sbZy] ;kpk fopkj >jh
tke.khr tkmu dj.ks xjtsps vkgs- vkfnoklhapk osxGsi.kk vkf.k laLd`rh fVdfo.;klkBh
R;kaP;k rksaMkyk QqVdkG ;kstuk iqlwu rs gksRks R;k fLFkrhrp Bsoys ikfgts vlk naMdp
kklukus ikMyk dh dk;] vkh kadk >jh tke.khrhy vkfnoklhaph fLFkrh ikfgY;koj
okVrs- kklukus gk fok; laons ufkyrsus gkrkG.ks xjtsps vlwu R;klkBh Bksl vlk d`rh
vkjk[kMk izkekf.kd vkf.k vH;klw lektlsohauk] lunh vf/kdk&;kauk lkscr ?ksr uO;kus
r;kj d:u ;k iksMkrhy dksyke vkfnoklh efgykauk] eqykauk R;kaps gDd feGowu
ns.;klkBh] R;kauk vkjksX;kP;k ;ksX; lks;h miyC/k gks.;klkBh] dqekjh ekrkaP;k eqykaP;k ;ksX;
laxksi.kklkBh] R;kaps thoueku mapko.;klkBh] R;kaP;k ntsZnkj fk{k.kklkBh vkf.k vkh
izdj.ks rkrMhus Fkkacyh ikfgtsr ;klkBh dk; izfrca/kd mik; ;kstrk ;srhy ;kpk
vxzdzek.ks fopkj dj.ks xjtsps vkgs-

vkfnolhauk feG.kk&;k uksdjhfok;d loyrh ykV.;klkBh vuqlwfpr tekrhps


[kksVs tkr izek.ki= tk.khoiwoZd lknj d:u uksdjh vkf.k inksUUkrh feGfo.kk&;kaph
la[;k egkjkVkr yk[kksP;k ?kjkr vkgs- fonHkkZr ;kalac/kh ^dksVh* vkf.k ^gyck* okn
ifjfpr vkgs- dksVh] dykj] jktiwr] /kuxj] /kksch] dqaHkkj ;klg brj xSjvkfnoklh
tkrhP;k yksdkauh gyck] dekj] /kuxM] /kksck] dekj] Bkdqj] egknso dksGh ;k vuqlwfpr
tekrhaps izek.ki= feGowu eksB;k izek.kkr jkT; vkf.k dsanzkrhy kklfd; uksd&;k
ykVY;k vlY;kps tkr iMrkG.khr m?kM >kys vkgs- jkT;kps eq[;ea=h i`Fohjkt pOgk.kkauh
2012 P;k ctsV l=kr jkT;krhy 15 twu 1995 iwohZ lsosr nk[ky >kysY;k vkk 1 yk[k 5
gtkj deZpk&;kauk lsoklaj{k.k fnY;kph ekfgrh fo/kheaMGkr fnyh- gk izu xsY;k nksu&rhu
nkdkaiklwu pfpZyk tkr vlwu ;k vuqkaxkus dkgh izdj.ks loksZP; U;ky;ki;Zr xsyhvuqlwfpr tekrhP;k jk[kho izoxkZrwu ^gyck* tekrhpk nkok djhr fefyan dVokjsus
kklfd; oS|fd; egkfo|ky;kr izosk feGfoykkklu ;k fojks/kkr loksZP;
U;k;ky;ki;Zar xsys- egkjkV kklu fo- feyhan dVokjs ;k ;kfpdsr 1985&86 lkyh
nk[ky >kysY;k ;kfpdspk loksZP; U;k;ky;kus 28 uksOgscaj 2000 jksth fudky nsr rks
xSjvkfnoklh ^dksVh* vlwu R;kyk ;kiq<s vuqlwfpr tekrhyk feG.kkjs dks.krsgh ykHk ns;
jkg.kkj ukgh] ;k d`rhus ^,d vkfnoklh xjtw eqyxk izoskkiklwu oafpr jkfgyk*] gs LiV
djrkuk] ^he cannot claim to belong to the Scheduled Tribe covered
by the Scheduled Tribes Order. In other words, he cannot take advantage
of the Scheduled Tribes Order any further or for any other
constitutional purpose. vls er loksZP; U;k;ky;kus uksanfoys i.k rksi;Zar ik.kh
Qkj eq:u xsys gksrs- rRiwoh egkjkV kklukus 15 twu 1995 yk kklu fu.kZ; tkjh
d:u ^dksVh* tkrhyk ^foksk ekxl izoxkZ*r lekfoV d:u 2 VDds osxGs vkj{k.k
nsr ts dksVh vuqlwfpr tekrhP;k gyck tkr izek.ki=koj uksdjhr ykxys R;kauk
inkour vFkok lsokeqDr dj.;kr ;s.kkj ukgh vlk fu.kZ; ?ksrykfeyhan izdj.kkP;k
fu.kZ;krhy we make it clear that the admissions and appointments that have
become final, shall remain unaffected by this judgment. ;k ksoVP;k
okD;kpk lks;hpk vFkZ ykor mPp U;k;ky;krhy izyachr vlysY;k ksdMks izdj.kkr dkgh
U;k;kf/kkkauh [kksV;k vkfnoklhaph ^dk;n;k*us cktw ?ksr lsoklaj{k.k fnys- gs lkjs ,dk
fnolkr ?kMys ukgh rj lwfu;ksftri.ks lw: gksrs- vkfnoklhaph iq<ph fkdysyh ih<h vkf.k
R;kaP;k uksd&;ka] lsosr vlysY;kaph inksUurh ;koj ?kko ?kky.kkjs gs d`R; vH;klw vkfnoklh
lsod] usrs] lkekftd dk;ZdrsZ] vkfnoklh vkenkj] ea=h] [kklnkj lkjsp dls m?kM;k
MksG;kus eqd c.kwu ikgr gksrsfefyan izdj.kpk vk/kkj ?ksr 10 okkZuarj dsanz kklukP;k dkfeZd Mh-vks-ih-Vh-
foHkkxkus 10 vkWxLV 2010 jksth ,d dk;kZy;hu Kkiu dk<wu lu 2000 Ik;Zr ^gyck* tkr
izek.ki=koj dsanz kklukP;k lsosr uksdjh feGfo.kk&;k ^dksVh* deZpk&;kauk lsokeqDr u
djrk lsoklaj{k.k ns.;kpk fu.kZ; ?ksryk- eqacbZ mPp U;k;ky;kP;k ukxiwj [kaMihBkr Hkkjrh;
[kkn; fuxe vkf.k fj>oZ cWdsP;k deZ&;kaP;k ksdMks ;kfpdk vusd okkZiklwu izyafcr

gksR;k- vkk deZpk&;kauk fnyklk ns.;klkBhp 10 vkWxLV 2010 ph tk.khoiwoZd lks;


dj.;kr vkyh gksrh gs m?kM vkgs- rh lks; rsOgkps dsnzakrhy dkfeZd ea=h vkf.k jkT;kps
fo|eku eq[;ea=h i`Fohjkt pOgk.k ;kauh d:u fnyh] R;klkBh ukxiwjps dkaxzslps [kklnkj
foykl eqRrseokj ;kauh iq<kdkj ?ksryk- cksxl vkfnoklhuh tkf.koiwoZd [kksV;k ^gyck* tkr
izek.ki=kP;k vk/kkjs ykVysY;k gtkjks uksd&;k okpforkuk [k&;k vkfnoklhP;k lkafo/kkfud
gDdkps guu gksr vkgs] gtkjks lwfkf{kr gksrd: vkfnoklh r:.k uksdjhiklwu oafpr
jkfgys vkgsr] ;kpk lk/kk fopkjgh i`Fohjkt ckckaP;k vkf.k foykl eqRrseokjkaP;k eukr
;kosGh vkyk ukgh- dfork lksGads] vuqi csaMs] iznhi vkf.k panzdkar Mkaxs b- loksZP;
U;k;ky;kr xsysyh izdj.ks kklukus vkiyh cktw izHkkohi.ks u ekaMY;keqGs vkf.k cktw
ekaMrk.kk rh vkfnoklhaP;k U;k; gDdklkBh ekaMko;kph vkgs] ;kps lk/ks Hkku ulysyY;k
ofdykauk ;qDrhoknklkBh mHks dsY;kus Mksdsnq[khph Bjyh vkgsr- 9 vkWxLV 2012 yk loksZP;
U;k;ky;krhy dfork lksGadh lac/kh ;kfpdsP;k fudkykuarj mPp U;k;ky;kP;k ukxiwj
[kaMihBkr vusd okkZiklwu izyafcr vlysY;k ksdMks ;kfpdk] LFkxuknsk izdj.ks
,dk,dh U;k- Hkqk.k xobZ ;kapsiq<s ^;ksxk;ksxkus* ykxY;k- U;k- Hkwk.k xobZ iwohZ ukxiwj
mPp U;k;ky;kr kklukus useysys ofdy gksrs- ^ukxiwj gk;dksVZ ckj :e* e/;s cjsp
lgdkjh ofdy fe= vlysys U;k- Hkwk.k xobZ R;kp ukxiwj [kaMihBkr U;k;kf/kk >kysgyck@dksVh oknkh lac/khr ksdMks lsok fok;d izdj.ks vkDVkscj&uksOgscj 2012 yk
fudkyh dk<.;kpk osxGkp fodze R;kaP;kdMwu ^;ksxk;ksxkus*p >kyk vkgs- gk okn vkrk
vkfnoklh la?kVukauh vkf.k kklukus iqUgk loksZP; U;k;ky;kr usyk vkgsvkfnoklhaps vkj{k.k vkf.k cksxl vkfnoklhaP;k izukckcr kklu mnkflu vkgsvuqlwfpr tekrhlkBh jk[kho vlysyh gtkjks ins v|ki Hkjyh xsyh ukgh- 2001 lkyh
ykxw dsysyk tkr iMrkG.kh dk;nk QDr ^vkEgh dk;nk ykxw dsyk* gs lkax.;klkBh vkgs1994 P;k ukxiwjkrhy fgokGh vf/koskurhy ekspkZnjE;kuP;k psaxjkpsaxjhr e`r ikoysY;k
114 xksokjhaP;k VkGwojps yks.kh xksokjh usR;ka,soth brjkaukp tkLr Hkkoysys fnlrs rs ;klkBh
dh kklfd; lsosr xksaMxksokjh Eg.kwu ykxysY;kaP;k vkf.k inksUur >kysY;kaph la[;k
vR;Yi cksVkoj ekt.;kbrir vkgs- myV gyck fdapk gyck dksVh Eg.kwu jkT; vkf.k
dsankr uksdjh dj.kk&;ka ^dksVha*ph la[;k yk[kksP;k ?kjkr vktgh vkgs- R;k vuqkaxkus
vkysys 15 twu 1995 vkf.k 30 twu 2004 fuxZfer dj.;kr vkysys kklu fu.kZ; Eg.kts
jktfd; otu vlys dh dk; gksm kdrs] fofkVkauk ^dkn;sfkj* Qk;nk dlk nsrk ;sm
kdrks o kklukph lunh ;a=.kk fdrh HkzV vlw kdrs] gs lizek.k nk[kowu ns.kkjs
mnkgj.k vkgs- ^foksks ekxkl izoxkZ* ph fufeZrh d:u Hkfo;krhy vkfnoklhaP;k
vkj{k.kkpk vkf.k inksUukrhpk] fuekZ.k gks.kk&;k fjDr inkapk] ifj.kkekapk mFkM fopkj
djhr fofkV tkrhleqgkyk [kqk dj.;klkBh fnysys 2 VDds vkj{k.k] lsoklaj{k.k gs
kklukP;k ckSf/nd fnokG[kksjhps mRre mnkgj.k vkgs- vuqlwfpr tekrhP;k ckcrhr
vlysY;k lkafo/kkfud vkj{k.kkpk kklukus vxnh dpjk dsyk vkgs- kklukdMs vuqlwfpr
tekrhP;k izoxkZrhy fofo/k inkP;k vuqkskkckcrpk fufpr vkdMk vtwugh miyC/k
ukgh- vuqlwfpr tekrhP;k izoxkZrwu cksxl tkr izek.ki=kP;k vk/kkjs fdrh deZpkjh

vktrkxk;r kkllfd; lsosr lsokjr vkgsr gk vkdMk tkr iMrkG.kh ckcrP;k fufpr
/kksj.kkfkok; mtkxj gksm kdr ukgh vkf.k vls Bksl /kksj.k Bjfo.;kph kklukph
bPNkkDrh ukgh] gs vkti;ZarP;k d`rho:u fl/n gksrs- vkfnoklhaP;k vkj{k.kk lac/kh] tkr
iMrkG.kh vkf.k vuqkskk laca/kh Hkwfedk 2014 P;k lkoZf=d fuoM.kwdhP;k ikoZHkwfeoj
kklukus Bkei.ks Bjfo.ks xjtsps vkgs- vkrk fuoM.kwdhps iM?ke oktw ykxY;kus lrk/kjh
jkT;krhy dkaxzsl&jkVoknh vkf.k dsanzkrhy ;qih, e/khy izeq[k o lokZr tqU;k dkaxzsl
i{kkps xsY;k lgk nkdkrhy gDdkps ernkj Eg.kwu vksG[kY;k tk.kk&;k nwxZe Hkkxkrhy
vkfnoklhauh ^iatk*ph lkFk vktrkxk;r lksMyh ukgh] gk i{kkpk let 2009 P;k
yksdlHkk vkf.k fo/kkulHksP;k fuoM.kwdhr yksdizfrfu/kh fuoMwu vkY;kus iDdk >kyk vlyk
rjh R;kpk Hkzefujkl 2014 P;k fuoMwdhr uDdh gks.;kph fpUg vkfnokalhaP;k dqekjh ekrk]
dqiksk.k] u{kyokn] csjkstxkjh] cksxl tkrh izek.ki=kaph izdj.ks] ljdkjh uksdjhrhy
vuqksk vkf.k inksUurhps izu b- ;klkj[;k mRRkjksRrj ok<.kk&;k leL;kaeqGs fnlr
vkgsrukxiwj
fnukad 14 ekpZ 2013
9422163809
rdm_1974@yahoo.co.in

jktsanz nk- ejldksYgs]

Вам также может понравиться