KOMPOZTLER N MATRKS MALZEMELER

094240025 ADL EMRE ALKAN 094240011 FATH GL

GR
Yksek performansl kompozit malzeme retimi iin matriks malzemesi; elyaflar arasna emdirilmeli, elyaflar slatabilmeli, kimyasal veya belli artlarda yapma iin ba oluturmal, mmkn olan dk basn ve scaklkta hzl ekilde katlama yapabilmelidir. Matriksin kimyas elyaflarda herhangi bir fiziksel hasara sebep olmamaldr.

1.Matriksin Fonksiyonu
Kompozitlerde kullanlan farkl matriks malzemelerinin scaklk ve younluk zellikleri karlatrlmas sonucunda scaklk bakmndan seramikler stn ancak younluk bakmndan polimer malzemelerin stnl gze arpmaktadr. Matriks malzemesi, paracklar bir arada tutarken elyaf takviyeli kompozitlerde ise matriksin yerine getirmesi gereken balca fonksiyonlar unlardr: 1.Dzenlenmi elyaflar bir arada tutarak kuvvetleri elyafa iletmek 2.Elyaflar evresel etkilerden ve darbelerden korumak, 3.atlaklar durdurmaktr.

2.Metal Matriksler
Kompozitler iin matriks malzemesi olarak hafif metaller, ok cazip gelmektedir. Bunlar plastiklerden daha yksek elastik modl, dayanm ve toklua sahip olup yksek scaklklarda zellikleri de daha iyidir. Atmosfere kar korozyon dayanmnn da ok yksek olmas dier karakteristik zelliklerinden biridir. Ancak metal matriksli kompozit retimi daha zordur. Genellikle; Al, Ti, Mg, Ni, Cu ve Zn matriks malzemesi olarak kullanlr fakat Al ve alamlar, Ti ve Mg yaygn olarak kullanlmaktadr.

2.1.Aluminyum ve Aluminyum Alamlar

Demir ierikli malzemeler dnda Al ve Alamlar, gerek saf gerekse alam olarak en sk ve yaygn olarak kullanlan malzeme gurubunu tekil etmektedir. Bunlarn etkin kullanlma sebebi; 1. dayanm/zgl arlk orannn ykske olmas, 2. elektrik iletkenlii/zgl arlnn yksek olmas, 3. atmosfere ve dier ortamlara kar yksek korozyon direncine sahip bulunmasndan kaynaklanmaktadr. Bunlara ilaveten, ekillendirme ve ince levha haline getirilmesi dier bir zelliidir.

2.1.1.Aluminyum Alamlarnn Snflandrlmas

Aluminyum alamlar, retim yntemlerine gre ilem alamlar ve dkm alamlar olarak iki ana gruba ayrlr. Bu iki grup iinde sertleebilen ve sertleemeyen alam olarak da gruplandrlabilir. Bunlardan Al-Mg ve Al-Mn alamlar sertleemeyen alam olutururken Al-Cu-Mg, Al-Mg-Si ve Al-Zn-Mg alamlar kelme ile sertleebilen alamlar meydana getirir.

Sonu olarak; kompozit malzemede iyi ara yzey ba ve dayanm iin saf metal veya alamlar matriks malzemesi olarak kullanlmaktadr. Saf Al (%99) ve Al-Mg alamlar, az miktarda inter metalik dnda tek fazl alamlardr. Bu alamlarn zellikleri, sertleme, kat eriyik ve tane boyutu ile kontrol edilir. kelme sertlemesi iin, ana metal ierisinde bulunan alam elemanlarnn den scaklkla znebilirliklerinin azaltlmas gerekir. kelme sertlemesinin aamalar: 1. zme tavlamas 2. Hzl soutma 3. keltme

1.zme Tavlamas: Eriiye sokma sl-ilemi veya homojenletirme olarak da anlr. 2. Hzl Soutma: Homojen kat zelti alanndan yaplan soutma, alam elementlerinin ar doymu zeltide kalabilecei ekilde hzl yaplr. 3. kelteme: Oda veya yksek scaklkta yaplr. Oda scaklnda yaplan doal yalandrma tek fazl yarkararl faz teekkl eder.

2.1.2. Dkm Alamlar

Genel olarak kullanlan Al dkm alamlar iyi akclk ve dklebilirlik, dk ergime noktas salanan tektik reaksiyona sebep olan kafi miktard Si ierir. Al-Si alamnn zellikleri; 1.-Al matriksinin ergiyik sertlemesi, 2. faz ile keltme sertlemesi, 3. Katlama ile tektik kimya yaps ile birlikte tane boyutu ve eklinin kontrol edilmesine baldr.

Al-Si dkm alamlarna Mg, Cu ve Nide ilave edilerek sertleebilir hale getirilir ve dizel motorlarnda piston retiminde kullanlr. Bu alamlarn yksek scaklk zelliini iyiletirmek iin Cu ve Nide ilave edilir. Bu pistonlar kokil dkm olarak retilir.

2.2.Magnezyum Alamlar
Magnezyum metali aluminyumdan daha dk zgl arla (1,74 g/ cm3) sahip iken Al kadar mukavemetli deil fakat zgl dayanm, yani dayanm/arlk oran daha iyidir. Bu nedenle uzay aralarnda yksek hzl makine ve nakliye aralarnda kullanlr. Ancak dkm ve talal imalatta; 1. Oksijene kar ilgisinin fazla olmas, 2. Dk elastik modle sahip olmas, 3. Dk yorulma direncine sahip olmas, 4. Yksek scaklkta snme ve anma zelliklerinin dk olmas gibi nedenlerle daha az tercih edilir.

2.3.inko Alamlar
inko ve alamlarnn dk ergime derecesine olmas dkm malzemesi olarak bunu cazip hale getirmektedir. Keza dkm ve elik zerine kapland zaman ok iyi korozyon direnci salar. inko alamlarnn dkm kabiliyeti ok iyi olmas nedeni ile 0.5 mm kalnlndan ince cidarl, kark ekilli ve ok kk apl delikler kolaylkla elde edilebilir. inko ve alamlar oda scaklnda yorulma dayanm iyi fakat dk scaklklarda ok krlgandr. inko pres dkm paralar genellikle ev mutfak eyalarnda, tatlarda ve hassas mekanik para retiminde kullanlr.

2.4. Titanyum Alamlar

Kompozitlerde matriks olarak; Titanyum ve alamlarda yaygn olarak kullanlmaktadr. Metaller arasnda titanyumun sl genleme katsays olduka dktr. Oda scaklnda titanyum, ince yapan bir TiO2 oksit katman oluturan mkemmel bir korozyon direnci salar. Ayrca, Ti yaynm yoluyla matriks elyaf ara yzey ba salamaktadr.

3. Plastik Matriksler
Plastikler, monomer denilen kimyasal nitelerden meydana gelen zincir eklinde bir yapya sahip sentetik malzemelerdir. Plastiklerin yaps amorf ekilde olup uzun ve kark yapl zincirlerin komular ile uyum salayp dzenli yap oluturmalar ok zordur. Kark geometriye sahip ekiller bile kolaylkla bir kalba enjekte etmek suretiyle retilebilmekte. Bu nedenle reine de denilmektedir.

Polimerlerin ticari ve teknik bakmndan nemli olmasnn sebepleri: 1. Plastiklerle genellikle ekstra ileme gerek kalmadan karmak para geometrilerinin kalplanabilmesi, 2. Metal ve seramiklere gre dk younlua sahip olmas ve dayanm/younluk orannn iyi olmas, 3. Yksek korozyon direnci ve dk sl ve elektrik iletkenliine sahip olmas, 4. Maliyet ynyle metallerle yar halinde olmas, 5. Servis scaklnn dk olmas.

Kompozit malzemelerde plastik matriks olarak kullanlan genelde tip plastikler mevcut olup bunlar; 1. Termoplastikler 2. Termosetler 3. Elastomerlerdir.

3.1.Termoplastikler
Termoplastikler, oda scaklnda kat malzeme olarak adlandrlr. Bunlarda izgisel molekl zincirleri birbirine zayf metaller arasnda van der waals balaryla balanr. Termoplastiklerin zellikleri yledir; 1. ok dk rijitlie sahip olmas, 2. ok dk ekme dayanm ve dk sertlie sahip olduklarndan ayn zorlama iin daha byk hacimler gerektiinden dolay her zaman tercih edilmemesi

Fiziksel zellikleri de yle zetlenebilir; 1. Dk ergime scaklna sahiptir, 2. zgl slar metallerin iki kat yksek olup seramiklerin drt katdr, 3. Termal iletkenlikleri metallerden yaklak kat daha dktr, 4. Yaltc elektriksel zelliklere sahiptir.

nemli ticari termoplastikler; Asetal Akrilik Akrilonitril-Btadien-Stiren Poliamid Polistiren PET Polietilen PVC PP

3.2. Termosetler
Termosetler, polimerizasyonla iki kademede elde edilir. Birincisi malzemeyi ihtiva eden monomerler lineer zincirleri bir araya getirdii reaktrde balarken ikinci polimerizasyon ilemi kalplama ilemi esnasnda scaklk ve basnla reaksiyona girmeyen ksmlar svlaarak molekl zincirleri boyutlu yapya sahip olurlar ve rijittirler. Poliesterler cam elyaf iyi slatr ve dolgu maddesi kullanlabilir. Bunlarn dezavantajlar ise; yksek scaklklarda nispeten dk dirence sahip olmas ksa mr ve dk mekanik zellikler gstermesi dk sl genleme ve elektrik iletkenliine sahip olmasdr.

Baz ticari termosetler; Epoksi Fenolik Poliester Silikon Amino reineler

3.3.Elastomerler
Elastomerler, termoset polimerler gibi apraz bal olan uzun zincir molekllerinden oluur. ok meur olan polimerler ise elbette kauuktur. Kauuk iki kategoriye ayrlabilir. 1. Doal kauuk 2. Sentetik kauuklar

4. Seramikler
Seramikler, metal ve metal olmayan elamanlardan meydana gelen inorganik bileikler olup doada kayalarn d etkilere kar paralanmas sonucu oluan kaolen, kil vb. maddelerin yksek scaklkta piirilmesi ile elde edilen malzemelerdir. Seramikler gevrek olduklarndan mikro yapsal kusurlar entikler ve mikro-atlaklar gerilme yaylmasna yol atklarndan ekme dayanm dktr basma dayanm ise ok yksektir. Ancak mikro yapsal kusurlar azaltacak ekilde ok ince apl elyaflar retilerek daha dayankl kompozit malzemeler retmek mmkndr.

DNLEDNZ N TEEKKR EDERZ.