1. Khi nim a.

Quan h x hi nhng quan h gia ngi vi ngi hnh thnh trong qu trnh hot ng kinh t, x hi, chnh tr, php lut, t tng, o c, vn ho, vv. Trong ton b cc QHXH, quan h sn xut l quan h c vai tr quyt nh. Nhng QHXH khc (chnh tr, php lut, o c, vn ho, tn gio, vv.) l nhng quan h ph thuc, nhng cng c tc ng tch cc tr li i vi quan h sn xut. Vic nhn thc mi lin h bin chng y gia cc QHXH l ch da cho vic gii thch mt cch khoa hc quy lut pht trin ca x hi. Mi hnh thi kinh t - x hi c nhng QHXH nht nh. Trong x hi c giai cp, cc QHXH mang tnh giai cp. Vic phn tch v nh gi ng cc quan h giai cp y l mt trong nhng im xut pht quan trng cho vic ra ch trng, chnh sch ng n ca chnh ng cch mng. Ch ngha x hi thit lp mt h thng cc QHXH mi, khc v cht so vi x hi t bn. y, tnh trng ngi bc lt ngi khng cn, tnh cht i khng c xo b, cng vi bc chuyn t giai on thp ln giai on cao ca ch ngha cng sn, nhng s khc nhau v giai cp dn dn c khc phc. b. Lc lng sn xut: biu hin trnh chinh phc ca con ngi v quan h ca con ngi vi thin nhin trong tng giai on lch s; l s thng nht hu c gia lao ng tch lu (t liu sn xut m trc ht l cng c lao ng) vi lao ng sng (nhng ngi s dng t liu sn xut) sn xut ca ci nhm p ng nhng nhu cu sinh sng v pht trin ca con ngi trong mi x hi. LLSX ch yu l ngi lao ng, c thi quen v k nng lao ng, c kinh nghim, tri thc v trnh chuyn mn - k thut kt hp vi nhng yu t vt cht ca sn xut nh t liu sn xut (tc cng c lao ng v i tng lao ng). i tng lao ng l nhng g m con ngi tc ng n trong khi sn xut v to ra ca ci vt cht (t ai, sng, rng, nguyn liu, khong sn, vv.). T liu lao ng hay cng c lao ng l tng hp nhng vt th m con ngi lm cho thch ng v dng lm vt dn tc ng n i tng lao ng nhm to ra sn phm (gm: dng c, my mc, nhng thit b phc hp v c nhng phng tin phc v sn xut nh h thng cha ng, chuyn ch, thng tin, ng s, nh ca, cng trnh v nhng cu trc h tng khc), l ch tiu ni ln trnh k thut ca sn xut vt cht, l yu t ng nht, cch mng nht trong LLSX. Cng vi s ci tin v hon thin t liu lao ng, kinh nghim sn xut ca con ngi cng pht trin, nhng ngnh sn xut mi xut hin v s phn cng lao ng trong x hi ngy cng m rng. Trong thi i cch mng khoa hc - k thut hin nay, khoa hc c ng dng ngy cng rng ri vo sn xut tr thnh LLSX trc tip; tri thc khoa hc c vt cht ho v kt tinh vo mi nhn t ca LLSX. LLSX c k tha v pht trin lin tc t th h ny sang th h khc v lun gn b mt cch hu c vi quan h sn xut trong mt hnh thi kinh t - x hi nht nh, hp thnh phng thc sn xut. LLSX pht trin v bin i i hi mt s thay i tng ng ca quan h sn xut. y l mi quan h bin chng c th hin qua quy lut ph hp ca quan h sn xut vi LLSX. Theo quy lut ny, khi quan h sn xut hin c khng cn ph hp vi tnh cht v trnh pht trin ca LLSX, ngha l khi quan h sn xut v LLSX mu thun vi nhau n gay gt nht th cch mng x hi n ra, mt quan h sn xut mi hnh thnh ph hp vi tnh cht v trnh mi ca LLSX. Tm li: Lc lng sn xut biu hin mi quan h gia con ngi vi t nhin trong qu trnh sn xut. Lc lng sn xut th hin nng lc thc tin ca con ngi

trong qu trnh sn xut ra ca ci vt cht. Lc lng sn xut bao gm ngi lao ng vi k nng lao ng ca h v t liu sn xut, trc ht l cng c lao ng. Trong qu trnh sn xut, sc lao ng ca con ngi v t liu sn xut, trc ht l cng c lao ng, kt hp vi nhau to thnh lc lng sn xut. c. Quan h sn xut: quan h kinh t - x hi gia ngi vi ngi hnh thnh mt cch khch quan trong qu trnh sn xut v vn ng ca sn phm x hi t sn xut n tiu dng; v c bn n th hin mt quan h v s hu i vi t liu sn xut. Bn cht ca QHSX do ch s hu v t liu sn xut quyt nh. QHSX gm nhng quan h gia ngi vi ngi trong vic chim hu t liu sn xut, trong s trao i hot ng ln nhau, trong hnh thc phn phi sn phm v trong qu trnh qun l hot ng kinh t, t sn xut, phn phi, lu thng (trao i), n tiu dng. Tt c cc mi quan h c hnh thnh v c bn ph thuc vo ch s hu. Mi phng thc sn xut nht nh trong lch s c mt tng th cc QHSX ring ca n, trong c mt loi hnh QHSX ch o, c vai tr quyt nh. Trong cc hnh thi x hi c i khng giai cp, ny sinh quan h thng tr v b tr, sn xut phc tng li ch ca giai cp bc lt. QHSX ph hp vi tnh cht v trnh pht trin ca lc lng sn xut l mt quy lut. Trong thi k qu ln ch ngha x hi, c cu x hi ca mt nc cha thun nht, cc lc lng sn xut pht trin vi quy m v trnh khc nhau, cho nn c s a dng cc hnh thc s hu v hnh thc t chc sn xut. Nh nc x hi ch ngha phi thng xuyn hon thin QHSX, duy tr s thch ng n nh ca n vi lc lng sn xut ang pht trin, kp thi pht hin nhng mu thun gia chng, xem l tin tt yu thc y tin b kinh t - x hi, tng bc a thnh phn kinh t x hi ch ngha pht trin, tin ln gi vai tr ch o. Tm li: Quan h sn xut l quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut (sn xut v ti sn xut x hi). Quan h sn xut gm ba mt: Quan h v s hu i vi t liu sn xut Quan h trong t chc v qun l sn xut Quan h trong phn phi sn phm sn xut ra. d. Hnh thi kinh t- x hi L mt phm tr c bn ca ch ngha duy vt lch s, ch mt cu trc x hi tng giai on lch s, da trn mt phng thc sn xut nht nh vi kiu quan h sn xut c trng cho c s kinh t ca x hi v vi mt kin trc thng tng c xy dng trn c s . Cc HTKT - XH c trong lch s qua cc ch x hi khc nhau (cng x nguyn thu, n l, phong kin, t bn ch ngha, x hi ch ngha) l nhng nc thang k tip nhau trong qu trnh pht trin ca nhn loi nh mt qu trnh pht trin lch s t nhin. Khng phi tt c cc quc gia dn tc u tun t tri qua tt c cc nc thang ca qu trnh pht trin x hi ni trn. Trong nhng hon cnh lch s v iu kin kinh t - x hi nht nh ca thi i, c nhng quc gia dn tc c th b qua mt hoc hai nc thang ca qu trnh pht trin x hi tin thng ln mt hnh thi cao hn. Mi HTKT - XH cng l mt "c th x hi" c th, bao gm trong tt c cc thnh phn vn c v cc hin tng x hi trong s thng nht hu c v s tc ng bin chng. Mi mt HTKT - XH u c cu trc ph bin v tnh quy lut chung, c nhng mi lin h bin chng gia lc lng sn xut v quan h sn xut, gia kin trc thng tng v c s h tng ,

gia tn ti x hi v thc x hi . S tc ng ln nhau gia cc thnh phn c bn ni trn l ng lc bn trong thc y s vn ng ca HTKT - XH v s tin b lch s, lm chuyn bin x hi t HTKT - XH thp ln HTKT - XH cao hn, thng l thng qua nhng chuyn bin c tnh cch mng v x hi. Tm li: Hnh thi kinh t - x hi l mt phm tr ca ch ngha duy vt lch s dng ch x hi tng giai on lch s nht nh, vi mt kiu quan h sn xut c trng cho x hi ph hp vi mt trnh nht nh ca lc lng sn xut v vi mt kin trc thng tng tng ng c xy dng trn nhng quan h sn xut y.