Вы находитесь на странице: 1из 8

8repsMe orynurosauo s ru.

:
4yukouansuo-nurscuecke ccneqosau 2005: 66. c. s uecs npoqeccopa
A..5ouqapko. 66.: hayka, 6ara, 2005. 6. 13-25.
M.R.muapcxnn (Canx1-He1epypr - Ontenypr)
TPEXYPOBHEBAR CHCTEMA CHHTAKCHHECKHX MOEAEH
H HPOBAEMA HOPOEHHR BLCKA3LBAHHR
Bo nropo nononnne npomemero cronernx cnnraxcnc conepmnn orpomnt cxauox, npe-
nparnnmnct ns ononnennx x mop]onornn (xaxnm on ocranancx o cepennt nexa, necmorpx
na ne xpynnte monorpa]nn A.A.Baxmarona n A.M.Hemxoncxoro) n neymn pasen
rpammarnxn. urot yenrtcx n cnpanennnocrn raxoro cyxennx, ocrarouno conocrannrt
xomnosnnnm axaemnuecxo Ipammarnxn pyccxoro xstxa 1952-1954 rr. c xomnosnnne
Kommynnxarnnno rpammarnxn pyccxoro xstxa no pe. I.A.3onorono |3onorona n p.
1998|. B Ipammarnxe-54 Bneenne B.B.Bnnorpaona x cnnraxcnuecxomy romy nocnr xa-
paxrep nporpammt yymnx nccneonann |Bnnorpaon 1954|, a ocnonnoe nsnoxenne no-
nonr nrorn npomntx, n, ecnn t ne onee uem 100-crpannunoe Bneenne, oem +rnx nro-
ron tn t e uecro.iro pas mentme oema mop]onornuecxoro roma. B Kommynnxarnn-
no rpammarnxe. no pe. I.A.3onorono nepnt xe pasen nastnaercx Cnnraxcnc
oprannsymmn nenrp rpammarnxn.
Hepeuent ocrnxenn, coomnnmnx cnnraxcncy cront nneuarnxmmym nnamnxy,
nectma npocrpanen: +ro n yuenne o npenxarnnnocrn, cocrannnmee npount ]ynamenr
reopnn npenoxennx, n nonax reopnx cnonocouerannx, n nonxrne erepmnnannn, n yuenne o
cnoxnom cnnraxcnuecxom nenom (npenocxnrnnmee nnnrnncrnxy rexcra), n yuenne o axry-
antnom unenennn, n nonax reopnx cnoxnoro npenoxennx n mn. p., npnuem sa xaxtm ns
nepeuncnenntx nynxron cxptnamrcx nente cncremt nontx nnn npnnnnnnantno ononnen-
ntx nonxrn. H nce xe necomnenno, uro nenrpantntm ocrnxennem cnnraxcnca nropo no-
nonnnt XX nexa crano cosanne crponoro, xomnaxrnoro crpyxrypno-cemanrnuecxoro onn-
cannx xpa xstxono cnnraxcnuecxo cncremt.
Moxno no-pasnomy ornocnrtcx x cnnraxcnuecxnm xonnennnxm H.R.Bneono n ee co-
anropon (Ipammarnxa-70 n Pyccxax rpammarnxa 1980 r.), I.A.3onorono n ee coanropon
(Kommynnxarnnnax rpammarnxa pyccxoro xstxa), u.anema, E.Fennuono-Kpxnxxono n
pyrnx cosarene npaxcxo Pyccxo rpammarnxn 1979 r., B.A.Fenomanxono n nenoro
pxa pyrnx xpynntx cnnraxcncron nropo nononnnt XX n., no eccnopno ro, uro rpyamn
+rnx yuentx cosana +]]exrnnnax moent onncannx cnnraxcnuecxo cncremt xonxpernoro
nannonantnoro xstxa, npnuem n camtx omnx ueprax +ro nmenno ennax moent, necmorpx
na rnyoxne pacxoxennx mexy camnmn xonnennnxmn. Cyrt +ro moenn saxnmuaercx n
rom, uro cnnraxcnuecxax cncrema npecrannxercx xax ynopxouennax conoxynnocrt ]opma-
nnsonanntx acrpaxrntx opasnon (crpyxrypntx cxem, moene npenoxennx), no xoro-
ptm moxer crponrtcx neorpannuennoe xonnuecrno ntcxastnann n x onomy ns xoroptx
moxer trt cneeno nmoe (nnn nourn nmoe) peantnoe ntcxastnanne. Pasnnunx xe mexy
xonnennnxmn naunnamrcx c roro, ur paccmarpnnaercx n xauecrne oprannsymmero +ry cnc-
remy nauana n, coornercrnenno, xnaercx n ocnonanne rnnonornn. Hanpnmep, y H.R.Bne-
ono n xauecrne rnnonornsnpymmero ocnonannx ntcrynaer ]opmantnt cnoco peannsa-
nnn npenxarnnnoro snauennx, y I.A.3onorono xommynnxarnnnax npenasnauennocrt
ntcxastnannx (npnnanexnocrt ero x onomy ns nocrynnpyemtx xommynnxarnnntx pern-
crpon).
Paspaorano necxontxo napnanron npecrannennx cnnraxcnuecxo cncremt pyccxoro
xstxa. Camtm xomnaxrntm oxastnaercx napnanr I.A.3onorono: nxrn xommynnxarnnntm
perncrpam coornercrnymr nxrt asontx moene pyccxoro npenoxennx. Camtmn erann-
snponanntmn napnanrt, npenoxennte npaxcxo Pyccxo rpammarnxo n, nanpnmep,
C.A.Kncenentm |Kncenen 1990|: pasnte cnocot oxsarentnoro pacnpocrpanennx onoro n
roro xe ]opmantno npenxarnnnoro nenrpa (n sanncnmocrn or cemanrnuecxoro rnna
2
npenxara) paccmarpnnamrcx anropamn xax pasnte moenn, no+romy xonnuecrno crpyxryp-
ntx cxem npocroro npenoxennx nospacraer o cemn-noctmn ecxrxon. Bepcnx H.R.Bne-
ono sannmaer npomexyrounoe nonoxenne mexy +rnmn nymx noxoamn: no-pasnomy
ncnonnennax n Ipammarnxe-70 n Pyccxo rpammarnxe 1980 r., ona nacunrtnaer or rpex c
nononnno o uertpex c nononnno ecxrxon crpyxrypntx cxem. Onaxo, necmorpx na yxa-
sannte n pyrne pasnnunx, nonxrne moenn (crpyxrypno cxemt) npocroro npenoxennx
moxer cunrartcx ycroxnmnmcx: ne cnyuano ono npouno nomno n npaxrnxy ntcme mxont.
Bmecre c rem, onncart cnnraxcnuecxym cncremy annoro xstxa na yponne npocroro
npenoxennx xax conoxynnocrt crpyxrypntx cxem eme ne snaunr art ncuepntnammee
onncanne. Taxoe onncanne oxnartnaer nnmt xpo cncremt. Mexy rem, ecnn npecrannrt
cee, xaxoe xonnuecrno perynxpntx peannsann (nonxrne H.R.Bneono) n perynxpntx
napnanron +rnx peannsann oxpyxaer, xax onaxom, xaxym xstxonym moent (crpyxryp-
nym cxemy), ro moxno cxasart, uro coornomenne nce cncremt n ee xpa n annom cnyuae
noono coornomennm Conneuno cncremt n Connna.
Cnnraxcnuecxax conneunax cncrema ycrpoena ne rax, xax ra, n xoropo mt xnnem. Ee
nenrp, xpo, ne snesa (mononnr), a cosnesne, opasonannoe xstxontmn moenxmn nan-
ntcme crynenn acrpaxnnn (crpyxrypntmn cxemamn). (Fonee ntcoxax crynent acrparn-
ponannx ocrnxnma, no aer yxe ne xstxonym, a nornuecxym moent npenxannn xax
raxono.) Kaxax ns +rnx moene oxpyxena moenxmn, or xoroptx ona, cocrnenno, n a-
crparnponana, onee xonxperntmn, xaxax co cnonmn ocoennocrxmn n c ntmnm xo-
nnuecrnom saxpennenntx napamerpon. B cnom ouepet, +rn moenn nnsme crynenn acr-
paxnnn oxpyxent snesno ntntm eme onee xonxperntx moene, n xoroptx saxpenne-
no eme ontmee xonnuecrno napamerpon. Ecnn moenn nanntcme crynenn acrpaxnnn
npnnanexar cncreme xstxa, ro nropte n rpertn peun. Vcnonnmcx nastnart moenn nro-
poro rnna pe:eei+u cuumarcu:ecru+u +ooe.+u, rpertero rnna +ooe.+u eicrasiea-
uu.
Ho peuenmun cnn1axcnuecxnun uoennun yem nonnmart moenn, nponsnonte
or xstxontx, onaammne onee cnoxno crpyxrypo, orpannuenno napnarnnnocrtm
xommynnxarnnnoro saannx n axryantnoro unenennx, a raxxe ]nxcnponanntm c rounocrtm
o nexcnuecxo ennnnt cnocoom ntpaxennx no mentme mepe onoro ns xomnonenron.
Ho uoentm nmcxasmnannn yem nonnmart perynxpno nocnponsnonmym n xnno
xommynnxannn conoxynnocrt cneymmnx npnsnaxon orpesxa peun:
a) cnoconocrt trt orentno pennnxo n nanore; +ror npnsnax recno cnxsan c npn-
snaxamn (n) n ();
) nannune / orcyrcrnne moenn npenoxennx (crpyxrypno cxemt), peannsannm xoro-
po npecrannxer coo annoe ntcxastnanne;
) n cnyuae nannunx xapaxrep +ro moenn n nonnora ee peannsannn;
) n cnyuae orcyrcrnnx crenent nocnponsnonmocrn ntcxastnannx xax roronoro
peuennx;
n) rnnonax ]ynxnnx ntcxastnannx n xonrexcre n oycnonnennt +ro ]ynxnne xa-
paxrep peannsannn n pacnpocrpanennx cxemt (nocnenee nx ntcxastnann, onnpam-
mnxcx na crpyxrypnym cxemy npenoxennx);
r) xapaxrep rema-pemarnuecxo oprannsannn (xonnuecrno xomnonenron, nx coornecen-
nocrt c xomnonenramn rpammarnuecxo crpyxrypt, nonnax / nenonnax peannsannx n nsanm-
noe pacnonoxenne);
) nnronannonnoe o]opmnenne;
e) nannune n nosnnnx nnontx n ncranntx xomnonenron, mexomern, moantntx uac-
rnn, opamenn (noponee cm. |tmapcxn 2005a|). Hs npnneennoro nepeunx npnsnaxon
nnno, uro moent ntcxastnannx npecrannxer coo perynxpnym peannsannm (pasnonn-
nocrt) peueno moenn n ornnuaercx or nocnene nonno ]nxcnponannocrtm xommynnxa-
rnnnoro saannx, axryantnoro unenennx, nopxxa cnon n nnronannonnoro o]opmnennx, a
raxxe nannunx n nosnnnn ncnomorarentntx +nemenron (nnontx xomnonenron, uacrnn).
3
Ecnn npnnxrt nsnoxennte npecrannennx, ro onncanne cnnraxcnuecxo cncremt npn-
operaer rpexyponnenym crpyxrypy n coornercrnnn c rpemx crynenxmn acrparnponannx
n rpemx rnnamn cnnraxcnuecxnx moene. 3axonomepnt nonpoct: nx uero neoxonmo yc-
noxnxrt cnnraxcnuecxoe onncanne n nouemy yponne nmenno rpn, a ne ontme nnn ment-
me?
Bo-nepntx, mnoroyponnent noxo nosnonxer cenart onee crpornm onncanne xpa
cncremt, npnnanexamero cocrnenno xstxy, ocnoonn ero or moene, xoropte xnnxmr-
cx nponsnontmn, nropnuntmn, nanpnmep, or moenn Hu N
2
(Hu eemepra), xoropax nt-
snana n cnoe npemx oxecrouennte cnopt n xoropax onxna paccmarpnnartcx xax perynxpnax
peannsannx cxemt Neg Cop (uu) N
2
(3oeci uuroeo uem; Ha ueoe ue oi.o uu oo.a:ra, Ta+ uu
ovuu, B oo+e uuroeo ue orasa.oci)
1
. Hpn onoyponnenom noxoe nnonne nonxrnoe crpem-
nenne H.R.Bneono oecneunrt nonnory cnnraxcnuecxoro onncannx oopaunnanoct rem,
uro moenn pasntx crynene acrpaxnnn oxastnannct na ono crynenn, rax xax nponsno-
nte moenn, rpyo ronopx, tno nexya enart. Tpexyponnent noxo nosnonxer pe-
mnrt +ry nponemy.
Bo-nroptx, onoyponnenax moent onncannx ne nosnonxer npnnnsnrtcx x ornery na
nonpoc, xaxnm opasom nocnrent xstxa nnaeer ero cnnraxcnuecxo cncremo, npexe
ncero noromy, uro crpyxrypnte cxemt maxcnmantno ornneuent or nexcnxn. Kora ronopxr
o nocnponsnonmocrn xstxono cnnraxcnuecxo moenn, nopasymenaercx, uro uncno nex-
cnuecxnx ennnn, cnocontx ntnonnnrt ]ynxnnm nmoro ns ee xomnonenron, reopernue-
cxn no mentme mepe ontme ennnnt, npaxrnuecxn ncuncnxercx cornxmn n rtcxuamn,
a no mnornx cnyuaxx rpynooospnmo. Ecnn rounee n xstxono moenn xaamn xom-
nonenr coornecen nno c uacrtm peun, nno c nexcnxo-cemanrnuecxnm nonem, nno mn-
nnmantno c nexcnxo-cemanrnuecxo rpynno. Hmenno +ror ]axr an F.M.Iacnapony no-
no nx ynnuroxamme apn]mernuecxo xpnrnxn cnnraxcnuecxo xonnennnn
H.R.Bneono: saanmnct nonpocom, xaxnm opasom ronopxmn crponr ntcxastnanne,
ncxox npn +rom ns crpyxrypno cxemt npenoxennx, nccneonarent nyrem npocremnx
nocueron noxastnaer, uro rontxo n nponecce ntopa cxemt, oropa nyxntx cnon n nx
]opm ronopxmn onxen conepmart cornn rtcxu mtcnnrentntx onepann |Iacnapon 1996:
56-63|. Cxont t nennxa nn tna nepa n esrpannunte nosmoxnocrn uenoneuecxoro mosra,
nonepnrt n ro, uro +rn cornn rtcxu onepann uenonex conepmaer n cunrannte onn cexyn-
t, rpyno.
Ho rpyno, c pyro cropont, n cornacnrtcx c panxantntmn ntnoamn F.M.Iacnapo-
na, nonnocrtm orneprammero na yxasanntx ocnonannxx cncremno-crpyxrypnoe npe-
crannenne o xstxe n ntnnrammero xonnennnm xstxa xax ecnopxounoro xonrnomepara
xommynnxarnnntx ]parmenron.
Mnoroyponnenoe onncanne cnnraxcnuecxo cncremt nosnonxer npnnnsnrtcx x ornery
na nonpoc, xaxnm opasom uenonex nnaeer cnnraxcnuecxo cncremo, xax ona npecrannena
n ero namxrn n xax ]ynxnnonnpyer npn nocrpoennn ntcxastnannx. ecrnnrentno, cnnm-
xom manonepoxrno, urot cnnraxcnuecxax cncrema tna npecrannena n xstxono namxrn
uenonexa n nne conoxynnocrn opasnon ntcme crynenn acrpaxnnn. pyroe eno co-
noxynnocrt opasnon nnsmnx crynene acrpaxnnn, recno cnxsanntx co crporo orpannuen-
ntmn rpynnamn nexcnxn n c xonxperntmn nexcemamn. B +rom cnyuae nponecc nocrpoennx
ntcxastnannx npecrannxercx nsannenntm or nepeopa coren rtcxu napnanron nexcnue-
cxoro nanonnennx n ero rpammarnuecxoro o]opmnennx. Cxema +roro nponecca, n camom
nepnom npnnnxennn, no-nnnmomy, raxona: napamerpt cnryannn n xommynnxarnnnte na-
mepennx ronopxmero ntstnamr ns namxrn onpeenennt ]pem, xoropt, n cnom oue-
pet, axryannsnpyer n axrnnno peueno sone conepmenno onpeenennte nexcnuecxne en-
nnnt, c xoroptmn on npouno cnxsan, n onpeenennym xommynnxarnnnym nepcnexrnny y-
1
V H.R.Bneono +ra cxema npecrannena menee ynnnepcantno: Hem N
2
. B namem npecrannennn esnnuno-
npenxarnnnoe uem paccmarpnnaercx xax orpnnarentnax ]opma nacr. np. rnarona oimi, nynenax cnxsxa xax
ero xe nynenax ]opma nacr. np.
4
ymero ntcxastnannx; a rax xax nmax nexcnuecxax ennnna, anee, cymecrnyer n xstxo-
no namxrn ne nsonnponanno, a n cocrane rnnnuntx nx nee cnnraxcnuecxnx xoncrpyxnn,
ro nmecre c nexcnuecxo ennnne n axrnnnym peuenym sony npnxonr n naop +rnx
xoncrpyxnn onaxo, samernm, nectma orpannuennt. F.M.Iacnapon pncyer oruacrn
cxonym xaprnny, no cnnraxcnuecxne xoncrpyxnnn, cnxsannte c nexcnuecxnmn ennnnamn,
nastnaer xommynnxarnnntmn ]parmenramn, xoropte n xauecrne cnnraxcnuecxnx xoncr-
pyxnn ne paccmarpnnaer n nonaraer nencuncnnmtmn. Mexy rem, ecnn opnenrnponartcx
ne na orentnte nexcemt, a na ]pemt, ro oxaxercx, uro +rn xoncrpyxnnn ne rax yx nenc-
uncnnmt n nnonne rnnnsnpyemt; onee roro recno cnxsant pyr c pyrom n c xoncrpyx-
nnxmn onee ntcoxo crynenn acrpaxnnn, pyrnmn cnonamn npecrannxmr coo cnc-
remy, a ne xonrnomepar. nx roro, urot onncart +ry cncremy, xax pas n rpeyercx mnoro-
yponnent noxo.
uro xe xacaercx xonnuecrna ntenxemtx yponne, ro ouennno, uro ono moxer trt n
ontmnm, n mentmnm: +ro sanncnr or nsnpaemtx xpnrepnen. B namem cnyuae yunrtnamr-
cx cneymmne xpnrepnn:
1) +nemenrapnt (nenponsnont) / ne+nemenrapnt (nponsnont) xapaxrep crpyx-
rypt moenn;
2) orcyrcrnne / nannune crporo saxpennenntx sa anno moentm nexcnuecxnx ennnn;
3) nosmoxnocrt naptnponannx moenn nyrem nsmenennx xommynnxarnnnoro saannx,
axryantnoro unenennx, nopxxa cnon.
Rsmxonan cnn1axcnuecxan uoent (crpyxrypnax cxema) c +rnx nosnnn xapaxrepnsy-
ercx cneymmnmn npnsnaxamn:
1) crpyxrypa +nemenrapnax (nenponsnonax);
2) nexcnuecxnx ennnn, crporo saxpennenntx sa anno moentm, ne cymecrnyer;
3) nosmoxnocrn naptnponannx axryantnoro unenennx n nopxxa cnon nnxax ne orpann-
uent, rax xax onpeenennax cnxst c xaxnm-nno rnnom cnryann
2
orcyrcrnyer.
Peuenan cnn1axcnuecxan uoent xapaxrepnsyercx nnaue:
1) crpyxrypa ne+nemenrapnax (nponsnonax);
2) orentnte xomnonenrt cxemt ntpaxamrcx crporo onpeenenntmn nexcnuecxnmn
ennnnamn;
3) nosmoxnocrn naptnponannx axryantnoro unenennx n nopxxa cnon orpannuent cnx-
stm c onpeenenno rpynno cnryann.
Moent nmcxasmnannn onaaer, coornercrnenno, npnsnaxamn:
1) crpyxrypa nnn ne+nemenrapnax, nnn orcyrcrnyer (moent ntcxastnannx moxer cy-
mecrnonart nne cnxsn co crpyxrypno cxemo, cp. Hv eom eue');
2) orentnte xomnonenrt ntpaxamrcx crporo onpeenenntmn nexcnuecxnmn ennn-
namn, npn +rom n moenn ]nxcnponant nannune n nosnnnx ncnomorarentntx +nemenron;
3) axryantnoe unenenne n nopxox cnon crporo saxpennent, nocxontxy n moenn ]nx-
cnponant ne rontxo cnxst c onpeenenntm rnnom cnryann, no n rnn xommynnxarnnnoro
saannx.
Hponnnmcrpnpyem annte nonoxennx anannsom xonxpernoro ntcxastnannx (n npnno-
nmom npnmepe ono nouepxnyro):
(1) Ckupuea-ka, npunfenu, ceok cfpauuyk nuuuy! Ronuo fee pypaufu nkpe! nporo-
eopun ronoea, yxeafue ero sa eopof, u ofoponen, eunyue ua uero rnas ceo. Peeko, cuu!
eckpuan ou, ofcfynan of ypueneuun u onyckan pyku. Sfo fu, coau cuu! euuu, ecoeckoe po-
peuue! H pyrak, kakan sfo uenura, kako sfo eueopoeuuu puneon cfpouf ufyku! A sfo, euxopuf,
ece fu, ueeapeuu kucenu feoery afuke e ropno, useonuuu saeopufu no ynuue pasou, couuneuu
2
Heoxonmo pasnnuart cnryannn enorarnnnte / cnrnn]nxarnnnte, xnnxmmnecx npemerom oropaxennx n
ntcxastnannn, n cnryannn xommynnxarnnnte, xapaxrepnsyemte coornomennem coecennxon no npemennom,
npocrpancrnennom, connantnom n npounx acnexrax, cocroxnnem rexyme xommynnxannn, nnrennnxmn yuacr-
nnxon n r.n. Ocot cnyua xommynnxarnnno cnryannn rexcronax cnryannx. 3ect nmeercx n nny cnxst
moenn co nroptm rnnom cnryann.
5
necuu!.. Sre-re-re, Peeko! A fo sfo? Bupuo, euefcn y fen cnuua! Bnsafu ero! (H.B.Foronu. Mackan
uou, unu Yfonneuuuua)
Btcxastnanne onnpaercx na nsmxonym uoent N
1
V
f
. Ouennno, rem ne menee, uro ero
cnxst c +ro moentm ncuepntnaercx crpoennem npenxarnnnoro xpa (mi useo.uui saeo-
oumi [pasoou], co:uueui [necuu]). Mexy rem crpyxrypa annoro ntcxastnannx cymecr-
nenno cnoxnee xstxono moenn: pont remt sect nrpaer mecronmennt +nemenr omo, pe-
rynxpno ]ynxnnonnpymmn n ntcxastnannxx, nmemmnx cemanrnuecxym crpyxrypy Cn-
1yannn
(0)
ecmo Cn1yannn
(1)
}
3
, ro ecrt n ncnryarnnntx ntcxastnannxx. Taxne ntcxastna-
nnx ne rontxo nnomnnarnnnt (n annom cnyuae omo n mi n H.n.), no n nnpenxarnnnt.
Bo-nepntx, ornomennx nornuecxo npenxannn ycranannnnamrcx mexy remo (omo) n pe-
mo, xorx sect onn nnment nporornnnuecxoro rpammarnuecxoro ntpaxennx. Bo-nroptx,
npenxarnnnoe ornomenne ycranannnnaercx mexy nonexamnm (cymecrnnrentntm) n cxa-
syemtm (cnpxraemo ]opmo)
4
, n +ro ornomenne o]opmneno npenxarnnno cnxstm. Hpo-
nsnonocrt n ne+nemenrapnocrt anno crpyxrypt, raxnm opasom, nannno. 3ra crpyxrypa
perynxpno nocnponsnonrcx c ]nxcnponanntm coornomennem remt n pemt: rema, cnyxa-
max ana]opnuecxo nomnnanne Cnryannn
0
, ncera ntpaxaercx nmennrentntm naexom
mecronmennx omo (snaunrentno pexe mo, cue), pema npecrannena npenxarnnno rpyn-
no, nocrpoenno no yxasanno xstxono moenn. Ormeuennte ocoennocrn anno peue-
non cnn1axcnuecxon uoenn ]nxcnpymrcx cxemo 3mo / N
1
V
f
5
.
Hpnneem ononnnrentnte npnmept peannsannn anno peueno moenn:
(2) Bppyr nopunncn eenuku cfyk pa rpor eecu peopeu safpnccn. Focfu ucnyranucu, noeckaka-
nu c recf, a Heau-uapeeu roeopuf:
He ofecu, ecfuue rocfu! Sfo ron nnryuouka e kopoouke npuexana (Uapeeua-nnryuka.
Pep. A.Toncforo);
(3) Au u a Au p p e e e u a. -fo fyf nuuef ou rue e sanucke? (-ufaef.) "Cneuy fen yeeporufu,
pyueuuka, fo cocfonuue roe uno eecura neanuuoe, uo, ynoean ua runoceppue oue, sa pea co-
neuue orypua ocoeuuo u nonnopuuu ukpu pynu peapuafu nnfu koneek..." (Ocfauaenueaefcn.) H uu-
ero ue nouurak: k ery e fyf coneuue orypuu u ukpa?
o u u c k u . A, sfo Aufou Aufouoeu nucanu ua epuoeo yrare no ckopocfu: far kako-fo
cef un uanucau (H.B.Foronu. Peeusop);
(4) A fo sfo sa uaru fakue ua necfuuue? cnpocun Kopoeuee, nourpuean noeko e auke
c epuur koqe.
A sfo uac apecfoeueafu upyf, ofeefun Asasenno u eunun cfonoky kouunky (M.A.Eynrakoe.
Macfep u Maprapufa)
6
.
(5) F p e k - p o u y a u . -fo sfo? Takoe fo?..
Ce p a qu ra . Eoe ro!.. Rosop, nosop!
-a p u o f a . Focnopuu rpek!
F p e k - p o u y a u . A, sfo n e ryxonoeky nonan, npufou! () (M.A.Eynrakoe. Eer)
(6) .n ecfpefun 4asu, ou eeceno uen c ueckonukuru ufanunuckuru euxopuaru.
A, sppaecfeyfe, fo uoeoro? ckasan ou, yeupae reun.
Muoro, ofeean n c usuckauuo cyxocfuk.
-fo e fakoe?
a eof, uanpurep, e Xeueee, fouo e Rapue, nkpe xeafakf ua ynuue, uacunuuo yeosnf, il
n'y a plus de scurit dans les rues, n okcu xopufu...
A, sfo eu roeopufe uacef Cfpyee... (A.H.Fepueu. Eunoe u pyru)
Conocrannenne npnmepon (2-6) c npnmepom (1) noxastnaer, anee, uro n (1) nmeercx
ocoennocrt, ornnuammax ero or cepnn (2-6): n nem onee cnoxnoe axryantnoe unenenne n
3
Hepnt xomnonenr cnryannx, nasnannax n npemecrnymme pennnxe coecennxa, npemecrnymmem nt-
cxastnannn, a raxxe xoncnryannx nnn nexoropax npomnax cnryannx ecrnnrentnocrn, nannunax n axryant-
nom ontre oonx xommynnxanron, nropo nnrepnperannx +ro cnryannn (xoncnryannn) ronopxmnm. Ecmi
n +ro +xcnnnxannn ne peantnax cnxsxa, a rnynnnt nornxo-cemanrnuecxn oneparop.
4
Tounee, ono ycranannnnaercx mexy cemanrnuecxnmn xomnonenramn, xoropte rpammarnuecxn o]opmnent
xax nonexamee n cxasyemoe.
5
Kocax uepra snax axryantnoro unenennx. Fonee nopono o +ro moenn cm. [tmapcxn 2005].
6
Hpnmep (4), crporo ronopx, coornercrnyer nno, xorx n nnsxo moenn: 3mo / V
f pl 3
, nocxoxme x xstxono
moenn neonpeenenno-nnunoro npenoxennx. Onaxo, nocxontxy ornomennx mexy xstxono n peueno mo-
enxmn sect ananornunte n nocxontxy neonpeenenno-nnunte npenoxennx nnora paccmarpnnamrcx xax
nenonnte peannsannn nycocranntx, cunraem nosmoxntm ncnontsonart +ror npnmep.
6
nenpxmo nopxox cnon. B npnmepax (2-5) ncx npenxarnnnax rpynna xnnxercx enno pe-
mo
7
; n (1) pema nyxnepmnnna, n aconmrno pemarnuecxo cnno naeneno nonexamee
mi, ntenxemoe nnymnrentntm xomnnexcom cpecrn: nnronanne, axnenrom, uacrnne ec
n nocrnosnrnnntm pyrarentno-mexomerntm nocxnnnannem. Hepe namn ona ns perynxp-
ntx peannsann anno peueno moenn
8
; +ra perynxpnax peannsannx n onxna trt nn-
repnpernponana xax uoent nmcxasmnannn {eeou.
uoeu.
[(A, 1au) +mo // N
1
\ V
f
!]}
9
. B ornn-
une or peueno moenn, sect xecrxo ]nxcnponant: a) nnronannx ynnnennx (nosmoxno
ncnontsonanne n c nmnranne ynnnennx: [Hnno.um] Peoma'.. A omo .o+am oeepi'..
|3.Pxsanon, 3.Fparnncxn. Hponnx cytt, nnn C nerxnm napom!|), ) cemanrnxa nosmox-
noro nnonoro xomnonenra, n) nnnnnantnax uacrnna A, Tar nnn nx coueranne, r) nopxox
cnon n nnronannonno-axnenrnt pncynox c ntenennem aconmrno pemt nonexame-
ro. Bce +ro cnxsano c maxcnmantno uerxo onpeenenno ]ynxnne ntcxastnann, nocrpo-
enntx no +ro moenn, n xonrexcre. Peuenax moent 3mo / N
1
V
f
nmeer recnym cnxst c
npemecrnymmnm ntcxastnannem (pennnxo), n xoropom onxna trt oosnauena Cnrya-
nnx
0
, no cnocona peannsonart px xommynnxarnnntx saann n cnyxnrt ornerom na no-
npoct uro npecrannxer coo Cnryannx
0
? (cp. npnmept 2, 4, 5), Kro xnnxercx arencom
Cnryannn
0
? (1), Kaxona npnunna Cnryannn
0
? (3) n axe uro xnnxercx re-
mo / npnunno peueno Cnryannn
0
? (6). Moent ntcxastnannx {eeou.
uoeu.
[(A, 1au) +mo
// N
1
\ V
f
!]}moxer cnyxnrt rontxo ornerom na nonpoc o arence, ro ecrt ee rnnonax ]ynx-
nnx n xonrexcre saxpennena npeentno uerxo.
Hpnneem ononnnrentnte npnmept peannsannn +ro moenn
10
:
(7) Cfpauuo kak-fo nonyaefcn... feru nponapakf fonuko e Epokepax u Peknare... e fex eefkax,
rpe ocypaefcn ue fonuko Anunapu, a ppyrue nopouue koufopu... Laughing u ropepafopu ue
roryf ucnpaeufu sfy ouuky... unu ue xofnf?
A sfo n feru yueak...
(8) Tak sfo fu ero forpa e onuuuuy ofnpaeun?
(9) Tak sfo fu eecu fupa ckynun?!
(10) Tak sfo eu ofcfpounu Epufauckyk urnepuk?
(11) Sfo n eepa fak uanuncn unu y fen npaepa nurou no cfony ckakan?
Tak sfo fu, rap, euan e a rok kauapeky?!
Taxnm opasom, ntcrpannaercx nepapxnx:
xstxonax cnnraxcnuecxax moent N
1
V
f
peuenax cnnraxcnuecxax moent 3mo / N
1
V
f
moent ntcxastnannx {eeou.
uoeu.
[(A, 1au) +mo // N
1
\ V
f
!]}
cno, uro +ra nepapxnx nnmt ona ns orpomnoro mnoxecrna snesntx nnre, rx-
nymnxcx or +ro n pyrnx xstxontx moene ns rnynnno, nennnmo n ne ocosnanae-
mo pxontm nocnrenem, crpyxrypt xstxa x xnno nonepxnocrn xstxonoro cosnannx n
peueno exrentnocrn. Hpocnenrt +rn nnrn n osnauaer nocrponrt raxoe onncanne cnnrax-
7
B (6) nnax crpyxrypa, emoncrpnpymmax xnnenne xommynnxarnnnoro nnamnsma, no .unpacy: ncxont
+nemenr omo xnnxercx aconmrno remo, ncx npenxarnnnax rpynna xnnxercx no ornomennm x ne pemo,
onaxo cama pacnaaercx nropnunym remy ei eoeopume (merapeuenax cemanrnxa xoropo cnonr ee pemarnue-
cxn xapaxrep x nynm) n aconmrnym pemy uac:em Cmpvee.
8
Mnoxecrnennocrt +rnx perynxpntx peannsann oxastnaercx nenonno onornnnocrtm npnmepon (2-6).
9
Kocym uepry c naxnonom nneno ncnontsyem xax snax ononnnrentnoro unenennx npn cpennnom nonoxennn
aconmrno pemt. Cnmnon eeou.
uoeu.
osnauaer nnont xomnonenr c xornnrnnntm snauennem (orasieaemc,
sua:um, no.v:aemc, eixooum, rar eicuemc, euui n r.n.); ero nosnnnx n ntcxastnannn moxer naptnpo-
nart, uro oropaxeno n cxeme ntnecennem ero sa cxoxn. 3annct (A, 1au) cneyer unrart: nosmoxno noxnne-
nne oenx uacrnn, n rom uncne n conmecrnoe. Bnpouem, ecnn N
1
npecranneno mecronmennem 1-ro nnna, uac-
rnna mar ncxnmuena.
10
Bce npnmept +ro cepnn naent na uarax Hnrepnera c nomomtm Rambler.ru. Op]orpa]nx n nynxryannx
npnneent n coornercrnne c ecrnymmnmn nopmamn.
7
cnuecxo cncremt, xoropoe acr nnonne onpeenennt orner na nonpoc, xaxnm opasom ue-
nonex crponr cnoe ntcxastnanne.
Bosnpamaxct x +romy nonpocy, cneyer nouepxnyrt, uro n nponecce nocrpoennx nt-
cxastnannx nenocpecrnennoro opamennx x asonomy yponnm (xstxontx moene) ne
nponcxonr, a cneonarentno, ne nponcxonr n nepeopa mnorortcxuntx napnanron, no-
npexn F.M.Iacnapony. Henpeptnnt ananns rexyme cnryannn ecrnnrentnocrn, nponc-
xoxmn yxe n cnny roro, uro ronopxmn nocnpnnnmaer +ry cnryannm (yuacrnyx nnn ne
yuacrnyx n ne), axryannsnpyer n ero peuenom cosnannn onpeenennt ]pem, acconnnpo-
nannt c uerxo ouepuenno cemanrnuecxo rpynno npenxaron (xonxperntx nexcem), xo-
ropte, n cnom ouepet, cnxsant c rnnontm nexcnxo-cnnraxcnuecxnm oxpyxennem. Taxnm
nyrem n axrnnno peueno sone nosnnxaer nexcnxo-rpammarnuecxn npoopas ntcxastna-
nnx, npecrannennt rnarontno rpynno
11
. Hpnmep (1) ntpasnrentno emoncrpnpyer npn-
cyrcrnne n axrnnno peueno sone ronopxmero nmenno cemanrnuecxo rpynnt npenxaron,
nopoxamme n cocecrnymmnx ntcxastnannxx px rnarontntx rpynn, cnxsanntx orno-
mennxmn xonrexcryantno cnnonnmnn: (meoe) ovpa:umi .moe, (oieo.) cmpoum umvru,
(mi) .saeooumi no v.ue pasoou, co:uueui necuu.
Hapannentno c anannsom cnryannn ecrnnrentnocrn n cosnannn ronopxmero rax xe
nenpeptnno ner ananns rexyme xommynnxarnnno cnryannn (yuacrnnxom xoropo on xn-
nxercx no onpeenennm) n ntpaorxa xommynnxarnnntx nnrennn; pesyntrarom nocnene
xnnxercx axryannsannx n axrnnno peueno sone onpeenenno xommynnxarnnno-cnnraxcn-
uecxo moenn c npesaanntm axryantntm unenennem, ro ecrt, n cymnocrn, moenn nt-
cxastnannx. Tax, n cnyuae Ho.uo meoe ovpa:umi .moe' nexcnxo-rpammarnuecxn npoopas
(mi) ovpa:u(mi) .moe nounnxercx moenn ntcxastnannx c rnnontm snauennem nonnrnn-
no xaysannn npexpamennx nexoroporo ecrnnx Houuo (Xeamum) \\ Pron
2/3
/ I nf!, n pe-
syntrare uero ncxont npenxar nxnmuaercx n esnnunym xoncrpyxnnm. B cnyuae xe A
omo, eixooum, ece mi. useo.uui saeooumi no v.ue pasoou, co:uueui necuu'.. nexcnxo-
rpammarnuecxn npoopas ro xe cemanrnuecxo rpynnt nounnxercx moenn ntcxastna-
nnx c rnnontm snauennem nenrn]nxannn arenca Cnryannn
0
(ocrantnte ]nxcnponannte
npnsnaxn +ro moenn nepeuncnent ntme), n pesyntrar oxastnaercx nntm. Hn n rom, nn n
pyrom (n nn n xaxom!) cnyuae, nonropnm, n nponecce nopoxennx ntcxastnannx ne nponc-
xonr nenocpecrnennoro opamennx x yponnm xstxontx cnnraxcnuecxnx moene: raxax
onepannx nstrouna, nocxontxy nect naop asontx xstxontx moene npecrannen n pe-
uentx moenxx n nx perynxpntx peannsannxx moenxx ntcxastnann.
oannm n saxnmuenne, uro npenaraemax cncrema nonxrn orxptnaer nepcnexrnny
onro n xponornnno paort no cyxareropnsannn cnnraxcnuecxnx moene. Oem +ro
paort npecrannxercx rpynooospnmtm. Onaxo n oreuecrnenno nnnrnncrnuecxo rpa-
nnnn ecrt npnmept ycnemno peannsannn n onee macmrantx nccneonarentcxnx npoex-
ron. Onn ns +rnx npnmepon nyume ncero oosnauaercx onnm nmenem Anexcanp Bna-
nmnponnu Fonapxo. Taxne npnmept noxnonnxmr n npnamr cnn.
AHTEPATYPA
Bnnorpaon B.B. Bneenne // Ipammarnxa pyccxoro xstxa. T. II. Cnnraxcnc. u. 1. M., 1954. C. 5-111.
Iacnapon F.M. stx. Hamxrt. Opas: Hnnrnncrnxa xstxonoro cymecrnonannx. M., 1996.
Ipammarnxa conpemennoro pyccxoro nnreparypnoro xstxa. M., 1970.
tmapcxn M.. Btcxastnanne n xommynnxarnnnocrt // Hponemt ]ynxnnonantno rpammarnxn. Honente
crpyxrypt. CH., 2005a (n neuarn).
tmapcxn M.. Jmo / N
1
V
f
: K nonxrnm peueno cnnraxcnuecxo moenn // C. cr. n uecrt npo]. H.H.Kptcn-
na. M., 2005 (n neuarn).
3onorona I.A., Onnnenxo H.K., Cnopona M.R. Kommynnxarnnnax rpammarnxa pyccxoro xstxa. M., 1998.
Kannentcon C.. Peuemtcnnrentnte nponecct // Bonpoct xstxosnannx. 1984. N 4. C. 3-12.
11
O +rom yenrentno nncan ne rax anno C..Kannentcon n paore |Kannentcon 1984|.
8
Kncenen C.A. Kommynnxarnnnax snaunmocrt cnnraxcnuecxnx moene: Anrope]. ncc. . xan. ]nnon. nayx.
Mnncx, 1990.
Pyccxax rpammarnxa. T. II. Praha, 1979.
Pyccxax rpammarnxa. T. II. M., 1980.

Вам также может понравиться