Вы находитесь на странице: 1из 1

P 5 April 06:Layout 1 4/5/2013 9:50 PM Page 1

Inrinni April 06, 2013

ZIRNA KI THLAK LEH TAWNGTHU


Vanhnuailiana Sailo

ARTICLE

The Zozam Times

Mipui Aw
@ 8014442428

Autonomous District Council leh MLA seat pathum leh Rajya Sabha MP pakhat an mahni in a an chan ngei theih tur a Assamese Congress party hruaitute ho nen a a ruk a ral a an lo rel chu an sir tlukpui leh tak si khan, British sorkhar Foreign Ministry hnai a Indian Acts of 1953 in a a hrin, Eastern Bengal Regulation in a Escluded Area a min lo dah thin chu Independent India hnuaiah Sixth Schedule of Constitution hnuai Scheduled Tribe zing ah min dah nghet ta khan harst(Problem) pahnih a hring chhuak nghal a. Heng problems ka han tihah hian a pakhatnaah chuan (1) Assamese hnuai a Autonomous District Council kan neih khan Lalna leh thuneihna kha an atchilh nghal , Lushai Hills tih kha Mizo Hills ti a thlak in, Lushai Hills a Lal te thuneihna chhuhsak na Dan Acquisition of Chiefs Right, 1954 kha Assamese ho ten en Assembly hmasa lam ah khan an passed nghal a. Chu chuan zokhua ah mipui awmdan pangai a chi ai na boruak a siam kha a ni. (2) A pahnihna ah chuan Lusei tawng Duhlian tih kha Lushai Hills chhung a tawng pui ber leh Lushai Hills siam tirh lai atanga tawng hman tur a tih leh zirna atan jpawh (Medium of Education) a hman chu Mizo tawng tih a lo ni a. Major Indian Languages Lushai tih chu Mizo tih anih tak avangin leh Mizo Union hotu ten a Mizo te Sixth Schedule a an dahluh na a, Mizo huap tir te chu Lesei ho zawng Ralte chi zawng zawng, Hmar chi zawng zawng, Kuki ho, Pawi chi

zawng zawng, Pang, Bawm, Hrangkhawl, Chawrai, Gangte leh sakechep chi ho te a huap tir vek a. Heng hnam tesep hrang hrang te hian tawng (mother tongue) an nei hrang vek lawi si a. Amah erawhchu tun hma lam a medium of education a Lusei tawng hman a lo neih avang leh Lushai Hills chhung a cheng te tawng hman tur a siam a lo nihna avang khan kan chheh vel a mi zohnahthlak te hian Lusei tawng tual leng chu an tawng thei in an hrethiam tlangpui a ni. District Council kan han neih khan Land Revenue leh Forest leh Forest Products te chu District Council kutah a awm zui nghal a. Chu mai bak ah Primary Education te pawh sorkhar a Deputy Sun Inspector of Schools thawk lai chu Education Officer ah le in Primary Eduction (Primary School chin) chu an la nghal a, zirlai bu te pawh sullabus thar siam in kan mithiam hmasa te lo siamsa zirtirh bu leh zirtan but e leh (Arithmetic) chhiarkawp but e ham khawm in education officer private press ah heng lehkhabu awmsa a mi te chu lakhawm in (copied) Text Bu that siam in an chhuchhuak a. Education Officer chuan sumdawn na (Business) ah siam in Education Department chu sumdawn na hmun pakhat (Business Centre) ang mai ah an chanter a. Chu mi atang chuan tun a kan state sorkhar neih hnu ah pawh MBSE (Mizoram Board of School Education system hi thlak danglam a ni thin a nih hi. Hei hian kan thuneitu a kan neih te hian an power hi sum siamna hmanrua ah a hmang ve fo thin a ni tih a tilang chiang hle v

man lai upaten a bilh a tho lo an lo tih ang mai hian zirna kawng kan zawh mek ah zir dan phung leh zirlaite zirtur atan a zirtur thin (Syllabus) thlak leh zir dan phung (System) tih danglam leh thinna hian kan tu leh fa te zirna kawngah harsatna namen lo han sawi fiah mai pawh harsa an tawh phah a. Hun hian kan ram leh hnam than zelna turah pawh hmun ril tak a chang a ni tih I hria ang u.

Zofa te hian mipui vantlang ang a thilo kan tih reng reng uluk lo leh phawsawlh deuh a kan chet hi kan awlsam hle mia a, he nun pawlawh tak hi kan bansan thlei thei lo hian democracy repuina a ti hmelhem in, democracy sorkhar a kan bruaitu hmasa ten a (Politic Corruption) politic a hlemhlet na an lo kal puina avang ah kan puh lo thei lo ang a. Zofa ten khawvel ram dang a awm leh awm loh pawh ngaih-

tuah lova kan bulhnai a mi te kan thunun theihna tur atan a dim baksak lova lu te hial in lak sak mai thin. Huai zawk leh chungnung zawk nih inchuh a tharum mai bak ah thu leh hla a kan indo thinna sap ho lo lut in min tih reh sak a. Lal te ramri leh ram chin siam sak a, kan ram chhung theuh a mawhphurhna min pekna chuan rah tha tak ram leh a chhung a cheng ram sa leh sava te, bakah luidung a rannung te chen in malsawmna an dawn phah a. Zirna kawngah bul min tan sak a. Kan ram leh hnam min awp dawn lai a Sailo Lal chinchang hria ten a an Lal zel theihna tur leh ram rorelna a thuneitu te chauh thurualpui lova, missionary lo lut hmasa ten en a pheikhai rual tak a zirna min buatsaih sak mai nil ova, zirna lam (Education) atan a min awptu an nihna atang an tih tur tanka sum leh pai chen a min tum sak a, missionary hmasa a bik takin, Rev. David Evan Jones (Pu Zosapthlui a) leh Mr. Edwin

Rolands (Pu Zosapthara) te hmang a hetiang a British roreltu ten min lo kaihruai kha fak tlak a ni a. Khatih lai a Lushai Hills bial chhung bik a zirna atan a Lushai Vernacular min siam sak leh an hnudawl thei ten nei min chherchhuak Hmar lamah chuan Pu CH.Pasena, Chhim lam (Baptist Missionary hnuaiah) Pu Lalmama te kha Zofa te tan chuan Hnam Rohlu an tling tak zet a ni. Hun local zelah India Independent tur boruak ah Lushai Hills chhung ngei ah Political Party lo ding hmasa ber chuan zohnahthlak zawng zawng aiawh ang a an lan theih nan MIZO UNION political pary hming vuah in India Independent boruak kar ah zohnahthlak te tel tlan vek theihna tur political dominion zau zawk awm theihna tur a rawt na memorandum chu Constituent Assembly a thih lut siin Lushai Hills chu Mizo Hills ti athlak a, Mizo District

POLITICAL PARTY TE INENFIAH NAN


Lalzuia Colney, Lower Kanan

an hriat theuh angin, India ram chu Democracy ram a ni a. Keini Mizoram pawh India rama awm kan nih avangin Democracy rorelna hnuaia mi kan ni ve bawk. Democracy ramah chuan ram ti hmasawn tur leh mipui nun hruai ngil turin roreltu kan thlang a, roreltute chu mipui tan, mipui thlan an ni. Sorkar a lo din pawhin party sorkar ni lovin, mipui sorkar,mipui ta a ni ta a. Ram hmangaih tur leh development siam turin political party a awm a thiang a. Chung mite chuan party an din chhan chu ram an hmangaih avang a ni tur a ni. Hetah tak hian kan political party te hi an in enfiah a ngai ve bawk- ram nge an hmangaih an party tih hi? Nu leh Pa in fa an hring a, an fate chuan eng zah pawh nise, an nu leh pate an hmangaih kawngah tumah an inthik ngai lo a, an inhmangaih siak a ni ber. Nula erawh chu, i ngaihzawng kha midangin tawm ve ta che sela, i ngaitheilo hle ang. Nula hmangaihtu nge i nih nu leh pa hmangaih tu?Ram nge i hmangaih i party in enfiah teh le. I party i hmangaih chuan midang party chu i ngaithei loang.

tu party emaw ka duhsak vang pawh ni loin, thudik leh leh kan ram tana tha ber a ka ngaih chu ka sawi bawl bawl dawn a, a khak khak a khak ang a, chu chu an in enfiah nan ka duh vang a ni. British parliament John Pymaon-a sawi angin, "ka ngawih avanga thudik in a tuar dawn ai chuan thudik sawi avangin keiman ka tuar zawk ang," a tih ang deuh hi a ni. Pakhatnaah chuan, political party te hian mahni party aiin Mizoram hmangaih zir zawk rawh se. inthlan kan hmachhawn tan leh ta a, hetah hian mipui pawhin kan hriat reng tur chu, Mizoram development a ruling party hmasa te hmalakna an inchhunzawmsak duh lo hi chu kan hnawl ngam tur a ni. Eng party pawh lo sorkar thar se, "ruling party hmasa te hmalakna kan chhunzawm ang" ti ngam party hi kan ngaisang tur a ni. Tunah pawh hian electric power a kan buai fona chhan hi, ruling party hmasa te hmalakna an inchhunzawmsak duh loh vang a nih hi. Chu chu mipui mipuiin kan tuar t5a ani. Hetiang party hi ram hmangaihtu der, Mizoram aia mahni party hmangaih zawktute an ni. Hetiang hi i hnawl ngam ang u. Pahnihnaah chuan, political party te inchirhthehna hi a khamawm lutuk ta. MNF party thuchhuak chanchinbua kan hmuh chuan Congress party an sawichhiatna leh an President sawi chhiatna lo chu sawi tur an hre lo. Hei hi a ninawm a, a

ngeiawm bawk a, an mizia an inpuang a ni. Hetianga MNF in Congress a sawichhiat takah chuan Congress pawh an ngawi mai mai duh bik loa, thu mu hnu a kaitho a, MNF chhiatna lai ber a phawrh ta phiar phgiar a. Hengte hi thil tul lo a ni. Tu te pawhin thil lo tisual se, "Ngaihdamna the ber chu theihngilh hi a ni," tih hi vawng zawk rawh se. Pathumnaah chuan, Mizote chu Kristian, Kohhran mi vek kan ni. A bikin party lian pahnihte hi lo en bik ta ila. MNF leh Congress pa thurin inghahna chu a thuhmun reng a. Nang, MNF pa, i Bible kha Matthaia 7: 1 kha chhiar la, " Sawisel suh u, sawisela in awm loh nan. In sawisel ang bawkin an sawisel ang che u," tih a nih kha. Nang, Congress pawhin Philipi 2:3 kha han chhiar teh, "...mahni aiin midang tha zawkah ruat theuh rawh se," tih a nih kha. Tichuan, eng party pawhin mipui hmaa thu in sawi laiin heng Bible chang kan sawite hi hre reng rawh u. Palinaah chuan, Campaign dan tha hi sawi ka duh. Eng party pawh ni la, i campaign-naah party dang hmalakna emaw, party dang tha lo nia i hriat kha sawi lang kher suh. Mi pangai chuan an ei lo ang tih hria ang che. Rorel party lo ni tawhte

Eng party pawh ni la, i campaign-naah party dang hmalakna emaw, party dang tha lo nia i hriat kha sawi lang kher suh. Mi pangai chuan an ei lo ang tih hria ang che. Rorel party lo ni tawhte hmalakna chhunzawm la ngai tipuitling thei zawngin chhunzawm tum la, chu bakah Zoram tana thil tha la tih ngai loh a awm chuan chu chu mipui hriat atan sawi mai rawh.
hmalakna chhunzawm la ngai tipuitling thei zawngin chhunzawm tum la, chu bakah Zoram tana thil tha la tih ngai loh a awm chuan chu chu mipui hriat atan sawi mai rawh. Hetiang mi hi mipuiin kan ngaisang ber tih hria ang che. A tawp berah chuan, USA, khawvel democracy ram puitling, entawn tlak ber khu sawi ka duh. An President Jimmy Carter-a hun laiah khan Iran sorkar chuan a chhan hriat lohin USA mi sangkhat lai a man a, an chin hriat lohin, an thi nge an dam tih pawh hriat a ni loa. Inthlan an han zawh chuan President thar chu Reagan-a alo nih ve khan Iran sorkar chu a vau a, "Lalthutthleng ka thut hmaa Iran hian USA mi a hrente kha dam taka a rawn chhuah vel loh chuan an dinhmun tur chu an hre mai ang," a han ti a. Iran chuan a tuar ngam ta lo a, USA mi a hrente chu a bo a bang awmlo in dam takin a rawn chhuah ta vek a. USA mipui chuan Reagan-a chawimawi an tum a, Reagan-a chuan, "Kei chu mi chawimawi suh u, Carter-a hunlai a mi a ni a, amah chawimawi zawk rawh u," a ti ta a. Keini ve hi, entir nan, Pu Hawla leh Pu Zorama hi ni ve ta sela, Pu hawla hian, "Pu Hawla chawimawi zawk rawh u," a ti ve thei ang em? Tun term-ah khan USA bawk sawi leh ila, President hlui Barack Obama chuan a khingpui Mitt Romney chu vote 97 in a hneh a. Engtin nge Obama kha a tih? "Romney chu USA hmasawn dan tur a ngaihdan ka sawipui ang," a ti a ni. Heng mite hian an ram USA chu an hmangaih tak tak a ni. A bik takin kan party lian pahnih Congress leh MNF hian zir tur an nei a ni. Congress party hi a chhelo, MNF party hi a chhe lo. An policy chu a tha ve ve. An hruaitute hian an party an hruai dik loh chuan an party hi demawmin an siam ang a, Mizo moral hi an tichhe thei a ni tih an hriat a tha. An party that loh vang nilo in an hruaitute'n an hruai sual vangin Mizo moral reform ngai khawpin an chhuah thei a ni. Aw le, heng hi ka sawi duh chhan chu kan ram political party mi leh an hruaitute hian in sawichhiat ringawt hi politics khelh nan an hman chuan a zahthlak a, a puitling lo a, a Kristian lo bawk a ni. Hetiang zela an kal chuan inthlan dawn hnaihah thisen chhuah, in ruk bo, inthah, helho chetlak tih ang te hi kan hmabak a ni thei dawn a ni. Hawh u, mipui te u i harh tawh ang u! v

Awle, ka sawi duh tak chu han sawi tawh ila. Keichu kan ramah political party din hma daihin piang mah ila, eng party ah mah ka la in ziak lut ve ngailo. Intlan a lo thlen pawhin eng party mahin min control ve ngai lo a, ka duh ber leh tha ka tih chu ka vote tawp mai a ni. Chuvangin he ka thusawi tur hi, tu party emaw huat vang ni loin,

n Zo Talk thlirtute chuan kan ram hruaitu ten corruption an do lohzia kan hre chiang ta hle mai. Zoro chiah hi kan Hnam nghahfak chu a ni. - 9436351567 n Kan ram leh hnam himna hi kan ngaipawi mawhin kan ngaihtuah ber tur a nia, tuikuk an ni emaw ni lo emaw lam kan ngaituah tur a ni lo, mizoram min chuhpui leh mizote min thendarh zawnga hma la chu huang khata khung a, a na thei ang bera dolet hi mizoten kan tihtur a ni a, chu tiang taka kan ram leh hnam humhalh tur chuan ka mizo puite ka sawm a che u. Tin, ram leh hnam kan humhalhna kawngah pawh a theih chenah chuan tui fim kan hmang tur a ni a. Tui fim kan hman avanga kan ram leh hnam a him dawn loh ai chuan tuinu pawh kan hmang mai tur a ni. Chuan kan ram leh hnam a him zel ang. - Maenga BVT n Tuna kan Home minister Pu Zira a fakawm khawp mai. Min deptu kan chhehvela awm hel pawlten mizote zah lo taka min nek a, kan mi leh sate an rubo a, sum siam nana min hmang thin chu huai takin a dodal thin a, hmanni lawka mi 5 an rukbote pawh an phut ang a, sum pe lovin a vau dai thei a, him takin an lo chhuak a, a lawmawm hle. INC pa ni siin Mizo nationalist dik tak a ni a, YMA thlavang pawh hauh ngamtu, Pathian ah leh hnam a thangharh kawp a ni a, Nitish Kumara leh Lal Davida te ang deuha kan ram din thartu tur pawh a la ni mai thei. Pathian venhimna leh malswmna lo chang zel se. - CL n Vengdangah engtin nge an tih ka hre lo a, kan veng hi tinge Gas Card Report tur an tih reng a enge awmzia? - Ramhneha,Bungkawn H/S Veng n Mizo Aw in tilawmawm e, kan chhiar chak tak mai IPL chungchangin rawn ziak a, an khelh chhung zawng rawn ziak zel teh u. - Ram Hneha,Bungkawn H/S Veng n Aizawl City Local Council Association-in rawtna an thlen hi sa man ava sang awm ve, Sa rep man eng zat nge ni dawn? - 9089910228 n Sorkar meuh hi chu, mipui nuihzatin awm tawh suh se, a zahthlak, lecturer pakhat, a post nen sawn, sawn let leh tivel mai mai a thing ngawih ngawih mai. - RK Sangpuia n Mihring mamawh a san vangin Satel nung chunga zuarte kan awm ta a, a man erawh ka hre lo, hei erawh hria ang u. Satel lo leituten a hralhtu chiang takin, a chhan chu a BUK rih nan then khatin Suan tlang an dawlh luihtir an ti. - Zoram tlangau n A ni emaw, a dar emaw tuma'n an hre lo Nimahsela, chumi ni leh a dar chu ka Pa chauh lo chuan tuma'n vana vantirhkohte pawhin an hre lo. Nova damlai ang bawk kha Mihring Fapa lo kal lehna chu a ni ang. (BIBLE) IN rin renga awm a tulzia kan hre thei a, he khawvel tuipui zauva hian, mamawh dan reng reng ngai tawh lo leh eng kim tlachham lo pawh i lo ni thei e, a lawmawm a ni Hei erawh kan hriat ngei ngei a ngai thung. Kan chungah ISUAN ro a rel dawn, rorelna hma ah chuan mitinten, kan chanchin kan sawi theuh a tul dawn a ni. Tunge i nih ka hre lo a che tih hnawlna ANKA chu. A rapthlak turzia hi aw ka sawi thei lo. - 8415841631 n Employment exchange ah mi 33000 chuang hna nei lo an awm a chhawr tlak an ni lo tihna a ni kher lo Pu Sawt. - party ngaisangloa n Juda lal Asa chu Pathian ringa Ralte beia hnehtu ropui tak a ni a. Mahse, Pathian aia Assuria lal ring zawka a lo awm tak veleh Lalpa chuan a hnenah zawlnei a tir a, a lama rilru dik tak putute chunga a chakzia tilang turin khawvel zawng zawngah Lalpa mit chu a leng ruai ruai thin a ni. Atthlak takin thil i ti a nih hi tiin a hriattir a. Mahse, ngaithla duh lovin zawlnei chu tan inah te a khung a, a tiduhdah ta a; tichuan Lalpa chuan a keah chuan pan dam thei lo a veitir ta a. Chuti pawh chuan Lalpa hnena kir ai chuan khaw vel daktawr a pan ta zawk a. Tichuan Lal Asa chu naupang tein tuma ui hlawh lovin a thi ta a ni. - Thufing Laboratory n Col. ZS Zuala Parliamentary Secretary a tana ruat a ni hi ka lawmpui, amah hi mi inngai tlawm tak dik taka hna thawk duh mi niin ka hria. Amaherawh chu term tawp tawh lam thla tlem te inthlan hmain a awm tawh a. Election hmain hna mumal thawh theih a ni mang ngai lova. Tun session hnuhnung bera sum passed pawh hi an hmang mumal hman dawn lova. Pu zuala hetiang a sawrkar tawp dawna Parliamen secretarya ruat a ni thut mai hi ngaihtuah a tithui hle mai. - Thangsira n Engtiklaimah a danglam ngai lo, khawngaihnaa khat, hmelmate pawh chhungkhat laina nen a intluktlang renga hmangaihtu, Lal Isua hmangaihna ang hi pu thei theuh ilang ava nuam dawn em! 'survival of the fittest' kan tih hi a thiang ve lo. 'Sem sem dam dam' tih tawngkam mawi tak chherchhuaktu hnam kan ni si. - Barbarian n Tunlai chu CADC inthlan a hnaih tawh bawk a, chawngte ah pawh cooking gas leh power supply azia khawp mai. Politic khelhna hmanrua a ang hle. Inthlan a zo ang a, a ngai kan awh leh ang tih a hlauhawm ang reng. Ram chhung power supply indaih lo em em laia ramdanga hralh chhuak sorkar a ni miau si a. - 7308446508 n Tunlai PHE tuisem dan hi mak ka ti deuh a, pump khawp tur awm lo em a, Tlawng tui a tlem si loh chuan tui hi sem theih mai awm tak, tuikhur aiah tui connection ah kan innghat tawh laklawh sia, man lova sem chu nise ka hrethiam, special permit kan dil mai dawn em ni zawk,Pu Editor? - Hriatrenga Pu, Dawrpui Vengthar n Tun hnaia tripura helpawl niawm takten mi 5 te thlakhat chuang zet tullo taka an hreng reng mai kha a pawi ka tiin ka tawrhpui takzet a, chutih rualin an rawn chhuah theih mai nachhan engmah a puang tawh bawk silo, sorkar hi chuan chhanchhuak zawng hi chuan thawm a nei hauh bawk si lo. Engpawh nise zoram pawl hrang hrang thenkhatte thawmri leh pathian mite tawngtaina rah nite pawhin a lang. Engpawh nise tiang thilah hian ruling lamin an pute thawhthat vanga chhan chhuah an ni tih te, opposision lamin sorkar chak loh vanga kidnap tihte hi an aupui duhdan a ni a, hetiang hi sim hmak tawh ang u, mi, thih leh dam kara an awm tawh chuan, an mi hrente ngeiin, 'min sezawl chhuah ni berin kan hria' an tih lai tak hi kei hi chuan a ril ngaih ngaih hlein kan hriat tlat pek chu. A... dam taka an rawn haw leh hi kei chu Pathian leh anmahni tawngtaipuitute hnen ah lawmthu ka sawi e. - C.V.A. Vh

Вам также может понравиться