Naratologija (fr. narratologie) termin koji meu prvima spominje C. Todorov (1969.

.) da bi njime oznaio posebnu knjievno-teorijsku disciplinu koja prouava narativne anrove, odnosno po reima D. Prinsa, prirodu, oblik i funkcionisanje pripovesti. Nastaje u strukturalizmu, to znatno odreuje njen metod i pristup knjievnom delu. Zbog toga, rana naratologija ne traga za znaenjem pojedinih dela, ve pokuava da utvrdi opta naela strukture i kompozicije svih narativnih tekstova. Zadatak naratologije je da istrai narativnost pripovednih dela, da utvrdi osobine koje pripovedni tekst ine pripovednim tekstom. Svoj teorijski aparat, naratologija esto pozajmljuje od lingvistike. Osim toga, ona se oslanja i na ruski formalizam, miteme LeviStrosa i Propovu ideju funkcije izloene u Morfologija bajke. Propova pretpostavka da beskonana raznolikost pria moe biti generisana iz ogranienog broja osnovnih struktura lei u osnovi Uvoda u strukturalistiku analizu pripovedanja (1966) Rolana Barta i teorije narativne gramatike Gremasa i Bremona i Gramatike Dekamerona C. Todorova. Ovaj model narativnih istraivanja koji izuava tematske jedinice, . enet naziva tematskom naratologijom i njoj suprotstavlja formalistiku ili nainsku, iji je cilj da utvrdi nain na koji je pria sklopljena i predoena u delu. enet uvodi razgranat kritiki pojmovnik koji se primenjuje na analizu narativnih dela, iako porie njegovu apsolutnu primenljivost. Tako umesto formalistike opozicije fabule i siea, enet govori o prii, pripovedanju i narativnom tekstu (historie, rcit, narratiou). Tri osnovne kategorije koje strukturiraju svaki pripovedni tekst po enetu su: vreme, nain i glas. Kategorija vremena uobliava redosled prie (analepsa, prolepsa), trajanje dogaaja (odnos izmeu fiktivne i stvarne duine zbivanja) i uestalost (ponavljanje pripovedanja o istim dogaajima). Kategorija naina se mahom svodi na pitanje o fokalizaciji, odnosno na perspektivu pripovedanja, pomeranje take gledita i slino. Kategorija glasa se odnosi na funkcije subjekta iskazivanja, odnosno samog pripovedaa i na stepen njegovog uea u prii (pripovedno lice) ili udaljenosti od nje (pripovedna situacija). Ova teorija je po mnogo emu odredila dalji razvoj ove discipline, koja je kasnije pokuala da istrai i neke druge probleme naracije: narativnu komunikaciju, pripovednu distancu...

Naracija (lat. narratio prianje, pripovedanje) stvarni ili fiktivni in izlaganja pomou kojeg se predstavlja jedan dogaaj ili vie zbivanja. Semiotika je odreuje kao verbalni komunikacioni proces u koje poiljalac, adresant (pripoveda) alje pripovest kao poruku primaocu, adresatu (itaocu). U teoriji pripovedanja naracija je osnovno sredstvo uobliavanja fikcionalnih dela. Klasifikacija razliitih tipova naracije moe se nainiti prema vie merila, uglavnom sa obzirom na vreme i perspektivu pripovedanja. U klasinim umetnikim ostvarenjima se uglavnom bavi dogaajima iz prolosti (posteriorna naracija), pa se koristi nekom od formi perfekta. Moe biti i simultana sa dogaajima o kojima pripoveda, a moe im i prethoditi (anteriorna naracija). Razlikuje se prema poziciji pripovedaa koji moe biti deo fikcionog sveta ili postavljen izvan njega (sveznajui pripoveda). Naracija i sama moe postati dogaaj u okviru fikcije (Hiljadu i jedna no). Nije karakteristina samo za knjievnost, ve i za istorijske diskurse, to je omoguilo teoretiarima poststrukturalizma da problematizuju distinkcije izmeu istorijskih i fikcionalnih tekstova. 2. Pojam naracije se katkad koristi kao suprotnost dijalogu, drugom osnovnom nainu knjievnog predoavanja. Ovakva upotreba pojmova odgovara Platonovoj razlici izmeu dijageze i mimeze, odnosno savremenoj razlici izmeu prianja i prikazivanja. Savremena naratologija porie ovu razliku, smatrajui da naracija moe iz pripovednog dela samo prividno izostati.

Izvini za pravopisne greke! :*