III. CU TRC CA H IU HNH Ngun:3c.com.vn III.

1 Cc thnh phn ca h thng Qun l tin trnh Mt chng trnh khng thc hin c g c nu nh n khng c CPU thi hnh. Mt tin trnh l mt chng trnh ang c thi hnh, nhng ngha ca n cn rng hn. Mt cng vic theo l l mt tin trnh. Mt chng trnh ngi dng chia x thi gian l mt tin trnh, mt cng vic ca h thng nh soopling xut ra my in cng l mt tin trnh. Mt tin trnh phi s dng ti nguyn nh thi gian s dng CPU, b nh, tp tin, cc thit b nhp xut hon tt cng vic ca n. Cc ti nguyn ny c cung cp khi tin trnh c to hay trong qu trnh thi hnh. Khi tin trnh c to, n s dng rt nhiu ti nguyn vt l v lun l.cng nh mt s khi to d liu nhp. V d , kho st tin trnh hin th trng thi ca tp tin ln mn hnh. u vo ca tin trnh l tn tp tin, v tin trnh s thc hin nhng ch th thch hp, thc hin li gi h thng nhn c nhng thng tin mong mun v hin th n ln mn hnh. Khi tin trnh kt thc, h iu hnh s ti to li cc ti nguyn c th c dng li.. Mt tin trnh l hot ng (active) hon ton-ngc li vi mt tp tin trn a l th ng (passive)-vi mt b m chng trnh cho bit lnh k tip c thi hnh.Vic thi hnh c thc hin theo c ch tun t , CPU s thi hnh t lnh u n lnh cui.

Vai tr ca h iu hnh trong vic qun l tin trnh l : To v hy cc tin trnh ca ngi s dng v ca h thng. Ngng v thc hin li mt tin trnh. Cung cp c ch ng b tin trnh. Cung cp cch thng tin gia cc tin trnh. Cung cp c ch kim sot deadlock(khi nim ny s c trnh by trong chng II).

TH

Mt tin trnh c coi l mt n v lm vic ca h thng. Mt h thng c th c nhiu tin trnh cng lc , trong mt s tin trnh l ca h iu hnh, mt s tin trnh l ca ngi s dng. cc tin trnh ny c th din ra ng thi.

.V

Qun l b nh chnh : Trong h thng my tnh hin i, b nh chnh l trung tm ca cc thao tc, x l. B nh chnh c th xem nh mt mng kiu byte hay kiu word. Mi phn t u c a ch. l ni lu d liu c CPU truy xut mt cch nhanh chng so vi cc thit b nhp/xut. CPU c nhng ch th t b nh chnh. Cc thit b nhp/xut ci t c ch DMA(xem chng IV) cng c v ghi d liu trong b nh chnh. Thng thng b nh chnh cha cc thit b m CPU c th nh v trc tip. V d CPU truy xut d liu t a, nhng d liu ny c chuyn vo b nh qua li gi h thng nhp/xut. Mt chng trnh mun thi hnh trc ht phi c nh x thnh a ch tuyt i v np vo b nh chnh.Khi chng trnh thi hnh, h thng truy xut cc ch th v d liu ca chng trnh trong b nh chnh. Ngay c khi tin trnh kt thc , d liu vn cn trong b nh cho n khi mt tin trnh khc c ghi chng ln. ti u ha qu trnh hot ng ca CPU v tc ca my tnh, mt s tin trnh c lu gi trong b nh. C rt nhiu k hoch qun tr b nh do c nhiu ng dng b nh khc nhau v hiu qu ca cc thut ton ph thuc vo ty tnh hung c th. La chn mt thut ton cho mt h thng c m t trc ph thuc vo nhiu yu t, c bit l phn cng ca h thng. H iu hnh c nhng vai tr nh sau trong vic qun l b nh chnh : Lu gi thng tin v cc v tr trong b nh c s dng v ai s dng. Quyt nh tin trnh no c np vo b nh chnh, khi b nh c th dng c.

Qun l b nh ph : Mc tiu chnh ca h thng my tnh l thi hnh chng trnh. Nhng chng trnh vi d liu truy xut ca chng phi c t trong b nh chnh trong sut qu trnh thi hnh. Nhng b nh chnh qu nh c th lu gi mi d liu v chng trnh, ngoi ra d liu s mt khi khng cn c cung cp nng lng. H thng my tnh ngy nay cung cp h thng lu tr ph. a s cc my tnh u dng a lu tr c chng trnh v d liu. Hu nh tt c chng trnh : chng trnh dch, hp ng, th tc, trnh son tho, nh dng... u c lu tr trn a cho ti khi n c thc hin, np vo trong b nh chnh v cng s dng a cha d liu v kt qu x l. V vy mt b qun l h thng a rt quan trng cho h thng my tnh. Vai tr ca h iu hnh trong vic qun l a : Qun l vng trng trn a.

TH

Cp pht v thu hi b nh khi cn thit.

.V

nh v lu tr. Lp lch cho a. V h thng a c s dng thng xuyn, nn n phi c dng hiu qu.Tc ca ton b h thng tu thuc rt nhiu vo tc truy xut a. Qun l h thng nhp xut : Mt trong nhng mc tiu ca h iu hnh l che du nhng c th ca cc thit b phn cng i vi ngi s dng thay vo l mt lp thn thin hn, ngi s dng d thao tc hn. Mt h thng nhp/xut bao gm :

Giao tip iu khin thit b (device drivers) tng qut.

Qun l h thng tp tin :

cho vic s dng h thng my tnh thun tin, h iu hnh cung cp mt ci nhn logic ng nht v h thng lu tr thng tin. H iu hnh nh ngha mt n v lu tr logic l tp tin. H iu hnh to mt nh x t tp tin n vng thng tin trn a v truy xut nhng tp tin ny thng qua thit b lu tr. Mt tp tin l mt tp hp nhng thng tin do ngi to ra n xc nh. Thng thng mt tp tin i din cho mt chng trnh v d liu. D liu ca tp tin c th l s, l k t, hay k s. Tp tin thng c dng t do, nh tp tin vn bn, nh phn...(l tp tin cha dy cc bit). (Xem bi VIII) Vai tr ca h iu hnh trong vic qun l tp tin : To v xo mt tp tin. To v xo mt th mc.

TH

H thng qun l tp tin l thnh phn r rng nht trong h iu hnh. My tnh c th lu tr thng tin trong nhiu dng thit b vt l khc nhau : bng t, a t, , a quang, ... Mi dng c nhng c th ring v mt t chc vt l. Mi thit b c mt b kim sot nh b iu khin a (disk driver) v c nhng tnh cht ring. Nhng tnh cht ny l tc , kh nng lu tr, tc truyn d liu v cch truy xut.

Ch c device driver mi hiu n cu trc c th ca thit b m n m t.

B iu khin cho cc thit b phn cng.

.V

H thng buffer caching.

H tr cc thao tc trn tp tin v th mc. nh x tp tin trn h thng lu tr ph. Backup tp tin trn cc thit b lu tr. H thng bo v : Trong mt h thng nhiu ngi s dng v cho php nhiu tin trnh din ra ng thi, cc tin trnh phi c bo v i vi nhng hot ng khc.Do , h thng cung cp c ch m bo rng tp tin, b nh, CPU, v nhng ti nguyn khc ch c truy xut bi nhng tin trnh c quyn. V d, b nh m bo rng tin trnh ch c thi hnh trong phm vi a ch ca n. B thi gian m bo rng khng c tin trnh no c chim CPU. Cui cng cc thit b ngoi vi cng c bo v. H thng bo v l mt c ch kim sot qu trnh truy xut ca chng trnh, tin trnh, hoc ngi s dng vi ti nguyn ca h thng. C ch ny cng cung cp cch thc m t li mc kim sot. H thng bo v cng lm tng an ton khi kim tra li trong giao tip gia nhng h thng nh bn trong.

Cc lnh a vo h iu hnh thng qua b iu khin lnh. Trong cc h thng chia x thi gian mt chng trnh c th c v thng dch cc lnh iu khin c thc hin mt cch t ng. Chng trnh ny thng c gi l b thng dch iu khin card, c ch dng lnh hoc Shell. Chc nng ca n rt n gin l ly lnh k tip v thi hnh. Mi h iu hnh s c nhng giao tip khc nhau, dng n gin theo c ch dng lnh, dng thn thin vi ngi s dng nh giao din ca Macintosh c cc biu tng, ca s thao tc dng chut. Cc lnh c quan h vi vic to v qun l cc tin trnh, kim sot nhp xut, qun l b lu tr ph, qun l b nh chnh, truy xut h thng tp tin v c ch bo v.

TH

Mt trong nhng phn quan trng ca chng trnh h thng trong mt h iu hnh l c ch dng lnh, l giao tip gia ngi s dng v h iu hnh. Mt s h iu hnh t c ch dng lnh bn trong ht nhn, s khc nh MS-DOS v UNIX th xem h iu hnh nh l mt chng trnh t bit, c thi hnh khi cc cng vic bt u hoc khi ngi s dng login ln u tin.

H thng c ch dng lnh :

.V

III.2 Cc dch v ca h iu hnh H iu hnh cung cp mt mi trng thi hnh cc chng trnh, bng cch cung cp cc dch v cho chng trnh v cho ngi s dng. Cc dch v ny trn mi h thng l khc nhau nhng cng c nhng lp chung. Cc dch v ny gip cho cc lp trnh vin thun tin hn v vic lp trnh d dng hn. Thi hnh chng trnh : h thng phi c kh nng np chng trnh vo b nh v thi hnh n. Chng trnh phi chm dt thi hnh theo cch thng thng hay bt thng (c li). Thao tc nhp xut : Mt chng trnh thi hnh c th yu cu nhp xut. Nhp xut ny c th l tp tin hay thit b. i vi thit b c mt hm c bit c thi hnh. tng hiu qu, ngi s dng khng truy xut trc tip cc thit b nhp xut m thng qua cch thc do h iu hnh cung cp.

III.3 Li gi h thng

Li gi h thng cung cp mt giao tip gia tin trnh v h iu hnh. Li gi ny cng nh cc lnh hp ng. Mt s h thng cho php li gi h thng c thc hin t cp lp trnh ngn ng cp cao, nh cc hm v li gi hm. N c th pht sinh li gi t cc th tc hay gi trc tip trong dng. hiu qu trnh hot ng ca li gi h thng chng ta cng kho st mt chng trnh nh dng c d liu t mt tp tin chp qua tp tin khc. D liu nhp u tin ca ca chng trnh l tn ca hai tp tin : tp tin nhp v tp tin xut. Tn ny c m t bng nhiu cch ty thuc vo thit k h iu hnh nh : chng trnh yu cu ngi s dng cho bit tn ca hai tp tin, h cng c th cung cp bng cch la chn vi

TH

Pht hin li : h iu hnh phi c kh nng bo li. Li xy ra c th do CPU, b nh, trong thit b nhp xut, hay trong cc chng trnh. i vi mi dng li, h iu hnh s c cch gii quyt tng ng.

Thng tin : c nhiu tnh hung mt tin trnh cn trao i thng tin vi mt tin trnh khc. C hai cch thc hin: Mt l thc hin thay th tin trnh trn cng my tnh, hai l thay th tin trnh trn h thng khc trong h thng mng. Thng tin c th c ci t qua chia x b nh, hoc bng k thut chuyn thng ip. Vic chuyn thng tin c thc hin bi h iu hnh.

Thao tc trn h thng tp tin .

.V