1

MON HOC: MAY CONG NGHIEP.

Ngi bie n soa n:Ths.Phu ng cha n Tha nh
Bo mo n Che ta o may, Khoa c kh.

GII THIEU MON HOC: MAY CONG NGHIEP
Mon hoc la y may cat kim loai lam oi t ng nghien cu v ay la loa i ma y co s phoi
hp nhieu chuye n ong ph c tap nhat,ac trng nhat,co yeu cau rat cao ve thiet ke va
yeu cau khat khe trong che tao.
V du ca c may khua y tro n,ma y li tam th ng ch co 1 chuye n ong la quay tron. Ma y
sang,may nghie n co t 1 e n 2 chuye n ong quay lac.Co n ma y co ng cu t chuye n ong
nhat la may khoan cung co 2 chuye n ong,may phay va may tien va n na ng co 3 chuyen
ong ,may gia cong ba nh rang tru va con co 3 en 4 chuyen o ng ,ma y gia cong ba nh
ra ng khong tron (ba nh ra ng enlp) co ti 5 chuyen o ng tao hnh.Ma y co ng cu va
phc ta p ve truye n o ng,va co yeu cau cao ve o chnh xac,o cng vng va o o n
rung.Do va y viec thiet ke ma y co ng cu oi ho i mot khoi l ng co ng viec rat ln can
ng du ng kien th c cua nhieu lnh v c khac nhau:thiet ke ca c ket ca u c kh,thiet ke
ieu khie n ma y,thiet ke my thuat
a c biet ca n ng du ng phng pha p t o ng hoa thiet ke nh tr giu p ma y tnh va cac
pha n mem chuye n du ng.

I.Noi dung mo n hoc: Mon hoc nham trang b cho ngi ho c nh ng kie n th c c ba n ve
ly lua n thiet ke may cong cu.Trnh bay cac giai pha p cu the ve vie c l a cho n ca c
phng a n thiet ke o ng hoc ma y.Thiet ke o ng l c ho c nh ng bo phan quan tro ng
nhat cua may.e ca p en vie c thiet ke he tho ng ieu khie n may.

II.Ta i lieu tham khao:
1.Nguye n Anh Tuan-Pham a p.
Thiet ke ma y co ng cu tap 1.Nha xuat ban KHKT.
2.Pham ap va nhieu ta c gia khac.
Tnh toan thiet ke ma y cat kim loai.Nha xuat ba n ai ho c va trung hoc chuyen nghie p.
3.Nguye n Ngoc Can.
Thiet ke may cat kim loai.ai ho c Ba ch khoa TP.Ho Ch Minh.
4.N.Acherkan.D.Sc.
Machine tool design.vol3.Mir Publishers.






2
CHNG I:NHNG VAN E CHUNG VE THIE T KE MAY
CONG CU .
Thiet ke ma y co ng cu gom 3 lnh v c chu yeu:
-Thiet ke truyen o ng.
-Thiet ke ket cau
-Thiet ke ieu khien.
Noi dung chnh cu a chng na y gom co 3 pha n:
1.1.Nh ng yeu cau e ra oi vi may thiet ke mi.
1.2.To chc thiet ke ma y co ng cu .
1.3.Phng hng phat trie n ve thiet ke may co ng
cu.

1.1.Ca c yeu cau oi vi may thiet ke.
1.o chnh xac .
May thiet ke phai am bao o chnh xa c:o chnh xac
hnh ho c va o chnh xa c o ng ho c.o chnh xac the
hien qua cac sai so khi gia co ng sa n pham.
Tieu chua n TCVN1742-75 may chia ra 5 ca p
chnh xac: E,D,C,B,A.
E:Cap chnh xac tho ng th ng, pho bie n.
D:Ca p chnh xac na ng cao.
C:Cap chnh xa c cao
B.Cap chnh xa c ac biet cao
A.Cap sieu chnh xac.
2.Nang suat cao.
Na ng suat n chie c:

t t t d p c
T
Q
+ +
= =
1 1
. chie c/phut
Goi :
t t
t
p c
d
+
+
=
1
1
q , He so s du ng ky thuat.
Ta co: q .
1
t t p c
Q
+
=
Vi: tc-Thi gian cat
tp-Th i gian phu kho ng tru ng v i thi gian
cat(to n that trong chu ky)
td-Thi gian d ng ma y e sa cha do ho ng ho c
ngau nhie n(to n that ngoai chu ky).
Hnh 1.1.
3.Yeu cau s du ng:n gia n ,thua n tien,an toa n khi bao
3
qua n,s du ng va sa cha.
4.o tin cay va tuoi tho cao.
5.Tnh va n nang cu a ma y co ng cu :Kha nang thch nghi
cua ma y v i san pham m i.
Hnh 1.2. L a cho n may phu thuo c va o qui mo sa n
suat:
1-Ma y van na ng hay a du ng.
2- May chuye n mo n hoa .
3 -May chuye n dung.
4 -May ieu khie n theo chng trnh so .
5-He tho ng gia co ng ieu khien ba ng may tnh.
L a cho n may phu thuo c va o qui mo sa n suat.
6.Trnh o t o ng hoa ma y co ng cu .
Ty so gi thi gian cac nguye n co ng t o ng va tong
thigian gia co ng tre n may :

T
a
n
tdi t
=
1

t
ti
:Thi gian cua nguye n co ng t o ng th i
T:To ng thi gian chu ky.
Xu h ng :
a.Sa n xuat nho:TH nh may CNC
b.San suat l n:S du ng ng da y t o ng se
co hieu qua.

7.Tnh hieu qua kinh te cu a ma y:
-Hieu qua trong thiet ke
-Hieu qua trong s du ng.
Da vao to ng chi ph che tao:
| . K C P + =
P:to ng ph ton
C:Gia thanh san pham
K:He so % hieu qua au t c ban
| :au t c ban.
8.Mc tieu hao vat lieu va kch thc may.
-Phoi h p s du ng vat lieu.
9.Tnh co ng nghe trong ket cau cu a ma y.
The hie n cu the qua :
a.Co giat phap ket cau may phu hp .
b.S dung chi tiet va cum ma y tieu chua n hoa
c.Chon va phoi hp vat lieu hp ly.
4
d.Pha n chia ma y ra ca c cum h p ly coi moi cum la
mot n v lap rap.
e.Hnh da ng hnh hoc cac chi tiet n gia n,de cho n
phoi,giam tro ng lng kim koai.
f.Chon chua n hp ly cho che tao va la p rap.
g.Co phng a n di chuyen de da ng ca c bo pha n
na ng.

1.2.To chc thiet ke ma y co ng cu.
-Lao ong thiet ke chiem ty le kha ln theo thong ke co e n 60% chi ph cho che tao
may mi do o viec nang cao na ng suat ,to ch c hp ly va hoa n thie n qua trnh thiet
ke se em lai hieu qua cao.
-Ngi thiet ke phai quan tam en nhieu yeu to co moi lien he vi cac lnh v c khac
nhau.
Hnh 1.3.S lie n he gia thiet ke va ca c lnh vc.
1.2.1.Ca c giai oa n thiet ke may :
-D lieu thiet ke ban au
-Xac nh tnh nang ky thuat
-Thiet ke truye n o ng
-Thiet ke ket cau
-Thiet ke che tao
Hnh 1.4. Ca c giai oa n thiet ke ma y mi
Hnh 1.5.Cac giai oan thiet ke cum ma y.
Th du:
Hnh 1.6.Thiet ke o truc chnh.
Hnh1.7.Thiet ke mat bch
Hnh 1.8.S o khoi qua trnh thiet ke.
1.2.2.Vai ac iem thiet ke ma y co ng cu va n na ng,ma y to
hp va may chuyen du ng
1.Thiet ke may va n na ng:
-Xac nh chuo i thong so ky thuat cua may:Chuoi vo ng quay,gam ma y
-Chon ma y chua n lam c s thiet ke `:ke tha ca c tha nh tu khoa hoc a c th
nghiem ,kiem ch ng.
-Thiet ke` o ng ho c va o ng lc ho c may

2.Thiet ke may to hp:
-Da vao hnh da ng chi tiet.
-Da vao hnh thc ta p trung nguye n co ng.
Ca c bo pha n tieu chua n hoa:au o ng l c,ho p tru c chnh,can thiet ke than ma y.
Hnh 1.9.Ca c cum may to h p.
1.2.3.T o ng hoa qua trnh thiet ke: Co the t o ng hoa cac khau:
5
-Thu tha p s ly tho ng tin ban au :15%
-Ky thuat tnh toa n:25-30%
-Co ng vie c ve ky thuat va lap va n ba n thiet ke:50-
60%:CAD,CAO
Hnh 1.10.S o thiet ke ma y mi
Hnh 1.11.S o thiet ke chi tiet may.
Hnh 1.12.S o thiet ke ma y to hp.

1.3.Phng h ng phat trien ve thiet ke ma y co ng cu va
ac iem thiet ke ma y trong vu ng nhiet i.
1. Na ng cao tuoi tho,o tin ca y lam vie c cua may,o
be n mo n cua chi tiet may.
2.Nang cao o chnh xac ma y.
3.Nang cao na ng suat,ha gia tha nh.
3.Nang cao o cng vng,o chu rung cua may.
4.Nang cao trnh o t o ng hoa ma y.
6.Chu y ac iem kh hau nhiet i khi thiet ke.








Chng II: O CHNH XA C CU A MAY CONG CU .
o chnh xa c the hie n qua ca c da ng sai so cua
ma y.
May cong cu co ca c da ng sai so sau: 5 loai sai so .

1.Sai so ban au:Sai so hnh hoc va sai so o ng hoc.
2.Sai so gan lien vi che o lam vie c cua ma y:Sai so
a n hoi,sai so ong lc hoc,sai so nhiet.
3.Sai so bie n thie n theo thi gian:Domon,do ng suat
d.
4.Sai so do du ng cu cat va s o tao hnh.
5.Sai so do ieu chnh may ga y ne n .
Ta se xem xet ca c sai so na y sau a y.

2.1.Sai so hnh ho c va o ng ho c.
1.Sai so hnh hoc.La sai so ve v tr tng quan cua ca c
6
bo pha n may.
Hnh 2.1.Sai so hnh ho c cua ma y.
-o khong tha ng goc ng tam truc chnh ma y
khoan,may phay va mat pha ng ban ma y.
-o ao hng knh truc chnh may tie n,ma y phay
-o ao hng knh lo co n trong truc chnh ma y
tien,may phay.
-o khong song song gia tam tru c chnh ma y tie n va
phng chuyen o ng cua xe dao.
Sai so hnh hoc se chuyen toan bo hay 1 pha n e n
chi tiet gia co ng di dang sai so he thong.
2.Sai so ong hoc.
Sai so ong hoc: s kho ng o ng bo, kho ng nhp
nhang cu a chuye n ong tng oi trong qua trnh
tao hnh gi a phoi va du ng cu cat va sai so do pha n
o.
.Sai so o ng hoc gom ca c sai so ve t so truye n :
-Sai so t so truye n co nh
-Sai so t so truye n bien o i t c thi.
.Ngoai khi co tai lam bie n da ng ca c khau co khe h
gay ra sai so .

Hnh 2.3.Xch bao hnh ma y la n ra ng
Hnh 2.4.Sai so ong hoc ma y phay la n.
Bien phap giam sai so o ng hoc:
-Giam so khau truye n ong
-Co bie n phap kh khe h .
2.3.Sai so an hoi,sai so o ng lc ho c va sai so nhiet.
1.Sai so a n hoi:Do bie n dang a n hoi cu a he tho ng
cong nghe khi chu lc.
Xem ky lai mo n ho c Co ng nghe che ta o ma y chng
o chnh xac gia cong.
2.Sai so o ng l c ho c:Phat sinh do dao o ng tng oi
gia dao va phoi ga y ra khi gia cong hoac qua trnh
chuye n tiep :kh i o ng,ham,ao chieu.
3.Sai so nhiet.Do bien da ng nhiet gay ra :
-Dch chuyen cua ng tam tru c chnh
-Da n n cu a dao
-Bie n dang nhiet kho ng eu tre n chi tiet .
Hnh 2.8:Dnh chuyen do nhiet trenmay.
Hnh 2.9:Dch chuyen ngang mui tam u trc may
7
tien.
Hnh 2.11:Da n n chieu dai cua dao tie n.
2.4.Sai so do mon:
Mon lam ta ng sai so he tho ng khi gia co ng.
Hnh 2.12. a nh h ng mo n cua so ng trt ma y tien.
2.5.Sai so do du ng cu cat va sai so tao hnh.
1.Sai so do du ng cu cat.
Hnh2.13.Quan he gia l ng mo n va qua ng ng.
2.sai so tao hnh.
-Sai so do ieu chnh ga n ung xcho ng cua ma y.
-sai so do thay the cac be mat chi tiet bang cac be
mat n gian hn.
2.6.Sai so do ieu chnh may.
2.7.Ca c nguye n nhan ga y ra sai so khi gia co ng.
1.o kho ng tro n cua chi tiet,o con cu a chi tiet.
3.o kho ng thang ng sinh
4.o le ch tam chi tiet
5.o kho ng pha ng
6.o kho ng songsong,kho ng tha ng goc.
7.Sai so bc rang,sai so b c ren.
2.8.nh ng bie n pha p na ng cao o chnh xa c tre n may.
1.Chon s o gia co ng u ng
2.Han che a nh h ng cua bie n da ng a n ho i
3.Giam moi ghe p ong va bat o ng
4.kh khe h trong he tho ng va truyen o ng
5.Tao ra bie n da ng,dch chuye n ban au
6.Giam ta c du ng cua bie n da ng nhiet
7.Giam ma sat trong cac bo truye n
8.S du ng he tho ng bu tr va he tho ng kiem tra tchc c.

Chng III:O CNG VNG CUA MAY CONG CU.
3.1.Cac nh ngha c ban.
1.Khai niem.
o cng vng la kha na ng cho ng lai ngoai lc lam
no b bien da ng.
Xet mot mach ieu khie n: Hnh 3.1.
o mem deo:
F
Y
W
p
p
p
=
:
Y p
ham bie n da ng

Fp
:Ham tai trong.
8
Nghch ao cua o me nm de o la o cng:

Wp
C
1
=
Ta quan ta n en 2 loai o c ng v ng:
o c ng v ng uon va o c ng v ng xoa n.
a. o c ng v ng uon:Ty so gia lc va chuyen v:


(

=
mm
N
y
F
Ct

b.o cng vng xoa n:Ty so gia mo men xoa n va
go c xoan ;

(

=
rad
m N
M
C
x
x

Trng hp to ng quat:
dy
dF
CF
=

dy
d
M
C
x
M
=


2.mo hnh o c ng v ng:Theo c ho c dao ong th:
o cng vng coi nh mot thanh pha n cua c he.Khao
sat mau dao o ng mot ba c t do:
Hnh:3.1
Trong o :C
y
:o c ng v ng cua vat m do tac dung cua
lc tru ng phng
m:Khoi l ng cua vat
y:chuye n v cua kho i lng m theo phng cu a l c F(t)
Trong th c te th m la khoi l ng thu go n cua chi tet may,Cy la o cng v ng tong
co ng cua nhieu thanh pha n lie n ket vi kho i l ng m o .Ta th ng ga p 2 trng h p
:Mac song sonh va ma c noi tie p:
Hnh 3.9 va hnh 3.10.
Khi ma c song song :

=
E
n
yi y C C
1

Khi ma c noi tiep:

=
E
n
yi
y
C
C
1
1

V du o cng v ng cua he tho ng co ng nghe:

J J J J d ct m
1 1 1 1
+ + =
E


9
3.2.Toi u hoa ket cau va vat lieu.
Cac phng h ng chnh toi u hoa ket cau theo tieu
chua n o cng vng gom:
1.Chon tiet dien ngang h p ly:Tang mo men qua n tnh
J va Jx.
Ba ng 3.3
Ba ng 3.4
2.Hnh da ng tha n may: Cho n tha n ma y da ng hnh cong
Hnh;3.11,3.12.
-o c ng v ng khi uo n:

J E
P
y
l
. .
.
3
o
= , vi:
l
c
J E
u 3
. . o
=
-o c ng v ng xoan:

J
M
x
x
G
l
.
.
= vi:
l
G
J
C
x
x
.
=
Vi:
J x
:Mo men cho ng xoan.
J :Mo men cho ng uo n.
G :Mo un an hoi trt.
E :mo un a n hoi
3.Chon vat lieu co mo un an hoi E ln.
3.3.o c ng v ng tiep xuc:
Bieu die n moi quan he gia lc va bie n da ng ta i ca c
iem tren be mat tie p xu c.
Do be mat tiep xu c co map mo va co khe h nen khi
chu l c sinh bien da ng.
Giai quyet ta ng o cng vng tie p xu c nh:Che tao chnh xac nh con moo c,lo tam,Ket
cau co ca c ca n em ieu chnh.Kh khe h o truc,chon vat lieu hp ly.
3.4.o c ng v ng cua moi ghe p.
Sau khi ghe p phat sinh tai tro ng moi ghep,co the la ke o ,ne n, trt,ne n phai tnh toa n chi
tiet ghep co u o be n va o cng vng nh bu lo ng ,inh tan,chotV neu khong am
bao se lam cho moi ghe p khong am bao chat l ng.
3.5.o c ng v ng anh hng e n o chnh xa c ma y.
Ma y khong u o cng vng dao cat se dao o ng, lam cho v tr cua dao thay oi so vi be
mat chi tiet trong qua trnh gia co ng gay ra sai so gia co ng.
Hnh:3.27.Quy ao cu a dao so vi phoi.
3.6.A nh h ng cua o c ng v ng e n s lam viec va tuoi
tho chi tiet may.
-Ba nh rang a n khp kho ng tot.
-Ngong truc tie p xu c khong tot vi o .
Hnh:3.37Sai le ch cua ba c .
10



3.7.o lng o c ng v ng bang th c nghiem.
-o lc:
L c ke vo ng an hoi
L c ke ien cam,ie n tr :(loadcell)
-o bie n da ng
Hnh :3.41
Hnh 3.43.

Chng 4: C S CAU TAO ONG HOC MAY.
4.1.Va n to c cat va lng cha y dao ti ha n.
May thiet ke phai co kha na ng e la cho n van to c
cat va lng cha y dao thch h p: v,s.
Do o ma y phai co pham vi van to c cat va l ng
cha y dao: R
v
va R
s
hp ly ve so l ng va qui luat pha n
bo .
1.Van to c cat:Co hai loai chuyen o ng tao ra toc
o cat:chuye n o ng vo ng va chuye n ong thang.
a.Chuyen o ng vong:
ph m
n d
V /
1000
. . t
=
d:mm, n:v/ph.

d
v
n
max
min
min
.
. 1000
t
=

d
v
n
mx
min
max
.
. 1000
t
= .
Pham vi ieu chnh:

R R
v
v
n
n
R d v n
.
min
max
min
max
= = =
May va n na ng:
May tie n: =
Rn
50-200
May phay: = 20-100
May khoan ca n: = 20-100
May bao: = 5-40

b.Ma y co chuye n o ng chnh la thang i ve(ma y ba o
,xo c).
11
ph htk
k L
v k
L
V
L
T
V
nhtk
/
) 1 .(
.
. .
1 1
0
+
=
+
= =
Hay
( )
k
k L
V
nhtk
. 1000
. 1 . +
=
Vi :
V
k
V0
= , vi k>1.

V0
: To c o nhanh

V
:To c o cham.
Pham vi ieu chnh ha nh trnh kep:

R R
L
L
V
V
n
n
R L V
ht
ht
h
. .
min
max
min
max
min
max
= = =
2.Lng cha y dao.
a.L ng cha y dao vong:
s=1.i
o
.i
s
.t mm/v.
t:he so chuye n oi t chuye n o ng quay sang tha ng.
s
min
phu thuoc vat lieu lam dao:
Dao the p gio: s
min
= 0.05
Dao h p kim: s
min
= 0.02-0.03
Dao kim cng: s
min
= 0.005
S
max
= 2- 6 mm
b.L ng cha y dao phut:Khi xch chay dao t ng
truyen rie ng:
s=n
c
.i.t mm/ph.

4.2.Chuoi so vo ng quay.
Chuoi vo ng quay tru c chnh: Gia s co chuo i vo ng
quay: n
min
=n
1
, n
2
, n
3
.n
z
=n
max

Ta xem xet khi cac to c o la pha n ca p th chuo i vo ng
quay tua n theo qui luat na o co li?Sao cho to n that va n
toc kho ng oi.
d C
n d
V .
1000
. .
= =
t

Vi :
1000
.n
C
t
=
Hnh 4.1.Bieu o quan he v,d n.
Gia s gia cong chi tiet co ng knh d
o
,va n toc

v
o
:
Ton that van to c tng oi:
12
% 100 . 1 % 100 . % 100 .
0 0
0
0
0
|
|
.
|

\
|
=

=
A
n
n
n
n n
V
V V k k k
v

% 100 . 1 % 100 . 1
1 0
max lim
1 0
|
|
.
|

\
|
=
|
|
.
|

\
|
=
+

+
A
n
n
n
n
k
k k
n n k

Mong muo n ton that va n to c ln nhat kho ng oi t c la:

vmax
= constan
T c la:

1
1
=
+ n
n
k
k

Theo toa n ho c chuo i so co tnh chat tre n o la mot cap
so nhan.
Hnh 4.2.
Ket lua n:e gi i ha n ton that va n toc to c l n nhat khong
oi, t c la gii han to n that nang suat ngi ta
du ng chuoi so nhan lam chuoi vo ng quay truc
chnh trong ca c may va n na ng.

4.3.Xac nh ca c tho ng so c ban.
1.Xa c nh cong bo i tieu chuan.
-Theo nguyen ta c gap 2.
-Theo nguyen ta c gap 10. Ba ng 4.1
Tc la:
y
x
2 10 = =
Hay : y = x.lg2 = 0.30103.x 03.x
Va ha n che:
vmax
50% , hay : 1< 2
-T o ta co: =1.06,1.12,1.26,1.41,1.58,1.78 va 2.
2.Xa c nh so vo ng quay tieu chua n:
-Chuoi vo ng quay c s .
1,1.06,1.12,1.18,1.25,1.32,1.4,1.5,1.6,1.7,.9.5.
-Chuoi vo ng quay da n suat kha c t chuoi c s:
La y chuoi c s nha n vi:1.06
E
,vi E la so nguyen
dng hay am.
-Sai so vo ng quay phai thoa ma n:
% 100 .
n
n n
tc
tt tc
n

=
A

Va | | ( )% 1 . 10 =
A

n

La y: | | % 3 =
An

3.La cho n ca c tho ng so c ban.
a.Chon cong boi :
b.Cho n so ca p toc o z.Thng cho n z la boi cu a 2 va 3
13
hay :
z = 3,4,6,8,12,16,18,24,36.
Hnh 4.3.Moi quan he gi a ca c thong so .

CHNG 5: THIET KE HOP TO C O.
5.1.co ng dung ,yeu cau cua hop toc o .
1.Cong du ng: -Truye n toc o cat
-Truyen co ng suat cat.
2.Yeu cau cua hop to c o.
a.Ve to c o cat:
am ba o co so vo ng quay thch hp trong pham vi
R
n
,so cap to c o va qui lua t pha n bo: Rn,,Z.
b.Ve lc cat:
- am ba o co ng suat khong oi,t c la tch so:
P
1
.V
1
= P
2
.V
2

Hnh 5.1 (hnh 6.10 TL1)
- am ba o cho o c ng v ng truc chnh.
Hnh 5.2( 6.11),hnh 5.3( 6.12.) va hnh 5.4(6.13).
c.Yeu cau ve s dung ma y.
-Ho p toc o phai nho gon,hieu suat cao.
-ieu khie n thuan tien ,de da ng,an toan khi lam
vie c, lam vie c t o n.
d.Ch tieu a nh gia hop toc o .
-Co ng suat truye n da n
-So vo ng quay gi i ha n
-M c o phc tap cua truye n dan
-M c o ieu khien va o tin ca y
-Tnh co ng nghe trong che ta o va gia thanh.

5.2.Mot so nguyen ta c trong thiet lap he thong truye n
o ng.
1.Xch truyen o ng ngan nhat .
Giam bt so khau truye n o ng,chon so vo ng quay
ong c hp ly .
2.Bo tr ty so truye n thch hp:Ty so truye n ln ne n at
trc e so vo ng quay trung gian cao.
i = i
1
.i
2
.i
3
..i
k

Nen cho n: i
1
i
2
i
3
i
k
.
Khi o kch thc chi tiet may se nho go n.
V du: Co ng th c tnh ng knh tru c:
14

3
.
n
N
c d =
3.Nguye n ta c to ng so ba ng ra ng t nhat.
Z = P
1
.P
2
.P
3
.P
w

Neu: P
1
= P
2
= P
3
=..P
w
=
w
Z
Th tong so ba nh rang se nho nhat.
V du: Z= 64 = 444 co 24 ba nh rang
Z= 64 = 248 co 28 banh ra ng.
4.Ty so truye n cho n theo tieu chua n:
i=1,06
E
vi E la mot so nguye n dng hay am.
5.Bo truyen ai nen at au xch truye n.
Khi o kch thc ai se nho gon.
Hnh 5.5 ( 6.23).

5.3.Xac nh ty so truye n cua ho p toc o:
Tm qui luat pha n bo ty so truye n trong tng nhom
truye n ong e chuoi vo ng quay tru c chnh tua n theo
qui luat ca p so nhan.
Co 2 phng pha p xac nh ty so truye n:
-Phng phap giai tch.
-Phng phap o th giai tch.
ay ta chon phng pha p o th giai tch.
V du:Xac nh ty so truye n hop to c o sau: Z=12
1.Cho n phng a n khong gian:
Z = 12 = 322 = 232 = = 62=26=
Theo ly thuyet neu co w nhom truye n co:
q
w
m
!
=
phng an kho ng gian,vi q so nhom co cung ty so
truye n.
Nha n xet:Co rat nhieu phng a n khong gian ca n so
sa nh e chon phng a n hp ly.Da vao ca c
tieu chua n sau:
-Tong so tru c nho nhat.
-Tong so ba nh rang chu mo men xoan l n nhat t
nhat.
-Kch thc hop nho gon.
Va n du ng nh ng nguye n tac muc 5.1 ta cho n
phng a n kho ng gian: Hnh 5.6
Z = 3 2 2.

2.Chon phng a n thay oi th t .
15
Phng a n thay o i th t la :Cach thay oi th t a n
kh p cua ca c khoi ba nh rang di trt theo th t
nhom.Vi 1 phng a n kho ng gian a cho n:
Z=p
1
.p
2
..p
w
So PATT la: q=W! , tren W = 3 ne n q= 3! =
123= 6 phng an thay oi th t .
Gia s chon PATT: I-II-III,ta co:
Z = p
1
.p
2
.p
3
= 3 2 2.
I II III
(1) (3) (6)
Nhom au tien p
1
co 3 ty so truye n: i
1
= z
1
/ z
1
/

i
2
= z
2
/ z
2
/


i
3
= z3 / z
3
/

Nhom p
2
co 2 ty so truye n: i
4
=z
4
/z
4
/

i
5
=z
5
/z
5
/
Nhom

p
3
co 2 ty so truye n: i
6
=z
6
/z
6
/

i
7
=z
7
/z
7
/
Lan lt thay oi s a n khp cua ca c nhom p
1
,p
2
roi p
3
ta co he phng trnh ieu
chnh:
n
1
=n
o
.i
1
.i
4
.i
6

n
2
=n
0
.i
2
.i
4
.i
6


. . . .
. . . .
n
12
=n
o
.i
3
.i
5
.i
7.


T he phng trnh ieu chnh ta co the tm qui luat pha n bo ty so truye n trong t ng
nhom truyen.
-Nhom p
1
: i
1
: i
2
: i
3
= n
1
: n
2
: n
3


= 1: :
2

-Nhom p
2
: i
4
: i
5
= n
1
:n
4
= 1:
3

-Nhom p
3
: i
6
: i
7
= n
1
:n
7
= 1:
6

Nha n xet: trong moi nhom truye n ca c ty so truye n cung pha n bo theo qui luat ca p so
nhan co co ng boi la
xj
, xj: goi la ac tnh nhom.
-Nhom au tien goi la nhom c s co ac tnh: x
j
=1


-Nhom th hai go i la nhom khuye ch ai 1 co a c tnh
la : x
j
=p
1

-Nhom th 3 goi la nho m khuyech ai 2 co a c tnh la
x
j
=p
1
.p
2

C tiep tuc cho en nhom cuoi cu ng p
w
co ac tnh la:
x
j
= p1.p2p
w-1.

Trong li ket cau ac tnh nhom the hie n qua qua ng
ca ch gia ca c tia ne n co n goi la l ng m .
16

3.Ve li ket cau:
Li ket cau la s o bieu die n co ng thc ket cau va
phng trnh ieu chnh.
Qui nh ve li ket cau nh sau:
-Moi tru c bieu dien ba ng 1 ng nam ngang
-Moi ng tha ng ng bieu die n cho 1 so vo ng quay
-oa n thang noi 2 iem bieu die n cho ty so truyen
Qui nh ve li ket cau trong toa o logarit.
Vi qui c nh vay ta ve c li ket cau cho hop
Toc o tren nh : Hnh.5.7
Qua LKC ta tha y c:
-Tong so truc cua hop to c o
-So ty so truye n trong mo i nhom
-Tong so ba nh rang(tr banh ra ng du ng chung)
-So ca p toc o tre n moi tru c va cua ca hop to c o
-ac tnh cua moi nhom truye n.
Vi mot phng a n khong gian co nhieu phng a n l i ket cau khac nhau phu thuoc vao
phng a n th t .
Hnh.
Nen cho n li ket cau hnh re quat,ca c ty so truye n thay o i t t tc phng an th t I-
II-III.
Nhc iem: Cha cho biet gia tr cu the cua ty so truye n nen cha tnh toa n truye n da n
cho ma y c.
e khac phuc ta chuye n qua mot s o kha c go i la o th so vo ng quay.

4.o th vong quay.
Qui c :-Ca c iem tre n tru c ch so vo ng quay cu the .
-cac tia ch cac ty so truyen cu the
: Tia thang ng i=1,tia nghie ng trai i<1,tia
nghie ng phai i>1
Khi chuyen qua o th vo ng quay nen cho n gia tr n
o
cang cao ca ng to t.
Mo i nhom cho n tr c mot ty so truyen,ca c ty so con la i gi nguye n lng m .Tuy
nhien phai am bao ieu kie n:
1
2
4
1
s s i
Ty so truyen cho n theo tieu chuan: i=1.06
E

o th vo ng quay : Hnh:5.8
Trong mo i nhom pham vi ieu chnh c tnh theo co ng thc:

x
p
j
i
Ri
. 1|
.
|

\
|

=
Vi hop to c o: R
i
8 va 2
4
1
s s i
17
Vi hop cha y dao: R
i
14 va 8 . 2
5
1
s s i
5.Nguye n tac cho n ty so truye n:
-Chon : i = 1.06
E
, E la mot so nguye n dng hay am.
Bai tap ng du ng:
Hay ve li ket cau va o th vong quay cua:
1.Hop to c o ma y tie n co: Z=21, =1.26
2.Hop to c o ma y phay co: Z=18, =1.26
3.Hop to c o ma y khoan co: Z=9 , = 1.41
4.Hop to c o ma y tie n co : Z=12 , =1.26


5.4.Nhng cau tru c ac biet cu a li ket cau(bie n hnh li
ket cau).
- Neu hop to c o co w nhom truye n th ac tnh nhom cuoi
cu ng la :
P P P X X w w j 1 2 1
.....

= =
-Mat khac ta lai co :
P P P w
Z = ......
2 1
nen ta rut ra:

p
X
w
w
Z
=
Pham vi ieu chnh ty so truye n nhom cuoi cu ng la:


|
|
|
.
|

\
|
|
.
|

\
|

= = p
x
p
w
w
w
z
z
w R
. 1


Nhom cuoi th ng co p
w
= 2 nen thay vao ta co:
C
z z
z
w R
s = =
|
.
|

\
|


2 2

Hay ta co:

c
c
z z
z
C
2
1
2
2
s s s


Ta lai co: 64
2
1
min
max
= s = =

c
n
n
R
z
n


Nh va y muo n ty so truye n nam trong gii han th pham vi ieu chnh so vo ng quay R
n

cu ng b ha n che R
n
<64,do o mong muon m rong pham vi R
n
,gi i han R
i
th phai dung
ca c cau tru c ac biet goi la bien hnh cu a li ket cau.
Co 2 phng pha p bie n hnh l i ket cau:
-Du ng truye n dan ph c tap
-Them truc trung gian.


1.Phng pha p th nhat.
18
Thu hep l ng m nhom cuoi cu ng,da n en trung to c o,phai bu the m so toc o tru ng
bang ng truyen bo xung da n en s du ng truye n dan ph c tap.ieu na y lam cho k i
ket cau,o th vo ng quay,co da ng a c biet kho ng theo u ng qui tac thong th ng.
Mo hnh truye n dan phc tap:
Hnh.
V du:Thiet ke hop to c o ma y tie n T620 co:
Z= 24, =1.26 .
a.Cho n phng an kho ng gian:
Z= 2 x 3 x 2 x 2
b.Cho n phng a n th t: I-II-III:
Z
1
=2 x 3 x 2 x 2
I II III IV
(1) (2) (6) (12-6)
c.Ve li ket cau.
Hnh :5.9
ng truye n bo xung:
Z
2
= 2 x 3 x 1
I II III
(1) (2) (0)
Nh va y coi nh ho p toc o ghe p cua 2 hop to c o.
Tong quat ta co:
Z
c
= Z1 + Z2 = Z
o
(Z +1) goi la truye n da n phc tap.
u iem: - M ro ng pham vi ieu chnh R
n
ma kho ng phai
them nhieu nhom truye n ke tiep
-Rut ngan xch truyen e th c hie n ng truye n
tr c tiep ne n na ng cao hieu suat.
-Tranh pham vi R
i
ln nhom cuoi cu ng da n e n
n gia n li ket cau va nang cao chat l ng hop to c o.
d.o th so vo ng quay ;
Hnh :5.10
2.Phng pha p bie n hnh th 2 la them truc trung gian:Muc ch gia m Ri ,keo dai xch truye n
e ha thap s thay o i cua ty so truye n. Hnh,
i
1
= i
1a
.i
1b

V du:
4
1
2
1
8
1
=
A p dung ma y T616:
Z = 12 = 3 x 2 x 2
I II III
(1) (3) (6)
Li ket cau : Hnh:5.11
19
Nhom th 3 co l ng m X
3
=6 ,=1.41 ne n pham vi ieu chnh nhom na y la R
w
= 1.41
6
=
8 ne n khi qua o th vo ng quay phai cho n: i
7
=2 va i
6
=1/4.
e ta ng so vong quay cua tru c trung gian nham giam kch th c chi tiet ma y ta cho n:
i
7
=1,i
6
= 1/8 khi o phai ta ch tia: i
6
=i
6a
.i
6b
,co ngha la them 1 truc trung gian.
Hnh5.12
5.5.Hop to c o du ng o ng c nhieu toc o:Viec du ng ong
c nhieu to c o lam cho may nho go n hn,v va y co
nhieu may c ng du ng.
So cap toc o chung cu a hop:
Z= Y X
Vi : Y:So to c o cua o ng c
X:So to c o cua ho p
e chuoi toc o truc chnh la cap so nha n ta tien hanh ly lua n nh sau:
-Vi toc o n
01
: n
1
, n
2
............n
x

-Vi toc o n
02
: 2n
1
, 2n
2
..........2n
x

. . . .
. . . .
-Vi toc o n
0y
: 2
y-I
n
1
, 2
y-1
n
2
..2
y-I
n
x

Chuoi: n
1
,n
2
...n
x
, 2n
1
,2n
2
....2n
x
,.,2
y-I
n
1
,2
y-1
n
2
..2
y-I
n
x
phai la chuoi nha n t c la:
n
x+1
= 2n
1
= n
1
.
x
hay:
x
=2 do o:

Lg
Lg
X
2
=
Nh va y so cap to c o x cua hop kho ng c chon tuy y ma phai theo ra ng buoc tren.
e m ro ng pham vi R
n
can them va o sau ho p k ca p banh ra ng thay the.Khi o so cap
toc o cu a ma y la:
Z=YXk
Hnh 5.14

V du:Thiet ke hop to c o :Z=12,=1.26,o ng c co 2 toc o: n
c
= 3000/1500 vong
/phut.
Ta co : 2 = Y
3
26 . 1
2 2
= = =
Lg
Lg
Lg
Lg
X

2
2 . 3
12
.
= = =
Y X
Z
k
Hnh:5.15
Nha n xet: Coi ong c nh la 1 nho m khuyech ai.

5.6.Hop to c o du ng banh ra ng thay the .
Ca c may t thay oi to c o nh may chuyen du ng hoa c ca c ma y co ye u cau ieu chnh chnh
xac so vo ng quay thng du ng hop to c o ba nh ra ng thay the .
20
Hnh.
u iem l n khac cu a hop to c o na y la rat nho go n,tuy nhie n can co nhieu banh ra ng thay
the i kem va ton thi gian khi thay oi to c o.e giam so l ng banh ra ng thay the moi
banh ra ng c s du ng 2 lan: 1 la n giam toc i va 1 la n ta ng to c 1/ i, do o o th vong quay
se co da ng oi x ng.
Hnh.
Pham vi ieu chnh ty so truye n:
5 . 4
5 . 4
1
s s Ri




5.7.Hop to c o du ng banh ra ng du ng chung.
Hop toc o co banh ra ng du ng chung do giam c so banh ra ng ne n rat nho go n.
1.Hop to c o co 1 ba nh rang dung chung:
Hnh.
Ba nh ra ng dung chung co n goi la ba nh rang lien ket Z
2
/
du ng chung cho ca 2 nhom
truyen.Viec tnh toa n thiet ke khong co g ac biet ch chu y ra ng khi tnh so ra ng cua nhom
th 2 th co 1 banh ra ng a biet trc so ra ng.
V du hop cha y dao ma y phay P623 co 1 ba nh rang du ng chung.
2.Hop to c o co 2 banh ra ng du ng chung.
Do co 2 ba nh ra ng lie n ket ne n viec tnh toa n rat ph c tap v co nhie u ra ng buo c nh:phai
am ba o ty so truye n yeu cau,khoa ng ca ch tru c cu ng nhom nh nhau, lai co 2 ba nh ra ng a
biet tr c. e giup viec xac nh ty so truye n thua n li ,vie c tnh to ng so ra ng nho th ng
tuan theo cac phng phap nh:
-Cho n phng a n th t : II-I
-Cho n tia lien ket hp ly: Tia giam nhom trc ket
hp vi tia tang to c nhom sau va ng c lai.
-Du ng phng phap dch chnh ra ng.
Hnh 5.13


5.8.Hop to c o co phan ho i:
u iem:-Giam so tru c,so ba nh rang,giam kch thc ngang cu a hop.
-Co the dung ba nh rang nghie ng khi ket h p vi ca c ly hp.
Nhc iem:-Dung nhieu ba c dai che tao kho,ly hp ph c tap ,at tie n,giam hieu suat.
Mot so kieu pha n hoi:
Hnh 5.14

5.9.Tnh toan so rang cua nhom truyen.
21
Co nhieu phng phap tnh toa n so ra ng cua nhom
truye n:
-Phng phap to ng quat.
-Phng phap tra ba ng.
-Phng phap gan u ng.
Phng phap to ng quat :ta xet tr ng h p khi cu ng mo
un.
Ta chia lam 2 trng h p:
1.Khi biet tr c khoa ng ca ch tru c A
o
:Vo hop co san.

) (
2
1
/ z z A j j o
m + =
(1)

z
z
i
j
j
j
/
= (2)
He 2 phng trnh 2 a n giai ra:

) 1 (
1
2
/
+
=
i
A z
j
o j
m
(3)

) 1 .(
. . 2
+
=
i
i
A z
j
j
o j
m
(4)

2.Khi cha biet khoa ng ca ch tru c(khi thiet ke may mi).
Ly lua n nh sau:
const Z m m m m
z z z z z z A p p o
= = + = = + = + =

2
1
) (
2
1
.. .......... ) (
2
1
) .(
2
1
/ / 2 2 / 1 1

Vi : ) (
/ z z x x
Z + =

la to ng so ra ng cua moi
cap gia 2 tru c.
Phan tch ca c ty so truye n : i
1
,i
2
,.i
p
tha nh cac pha n so toi gia n:
g
f
i
x
x
x
) (
) (
=
Ta a ve he phng trnh sau:

= + Z
z z x x /


g
f
z
z
x
x
x
x
=
/
(5)
He 2 phng trnh 5 co 3 an nen giai theo

Z ta co:

+
= Z
g f
f
z
x x
x
x
) (

22

+
= Z
g f
g
z
x x
x
x
) (
/
(6)
Ta bien lua n theo

Z : V Z
x
va Z
/
x
la so rang phai la so nguye n nen ca c tch

Z
f
x
.
va

Z
g
x
. phai chia ung cho mo i tong ) (
g f
x x
+ muo n vay so o phai chia het
BSCNN cu a ca c tong o tc la:
E K Z . =

ay E la mot so nguyen 1,2,3e bao am ieu kie n
Cho so ra ng nho nhat.



Thay va o he (6) ta co:

E K
E K
g f
g
z
g f
f
z
z x
x
x
x x
x
x
.
) (
.
) (
/
+
=
+
=
(7)
Cho n E
min
d a va o banh ra ng nho nhat la chu hay b o ng.

Neu banh ra ng nho nhat la chu o ng ta co:

f
g f
z
E
x
x x
chui
K.
) (
min
min
+
= (8)
Neu banh ra ng nho nhat la b o ng ta co:

g
g f
z
E
x
x x
bi
K.
) (
min
min
+
= (9)
Tr so E
min
tnh ra th ng le ne n phai lam tro n .
Tia nghieng trai nhieu nhat th tnh theo E
min chu
,co n tia nghie ng phai nhieu nhat tnh theo
E
min b
.


V du:Tnh so rang cu a nhom truyen co 3 ty so truye n sau:
Hnh .
23

5
4
26 . 1
1 1
11
7 1 1
2
1 1 1
3
2 2 2
3 3 1
26 . 1
26 . 1
= = =
= = =
= = =

i
i
i

Va y BSCNN la: K=3x3x2=18
Ba nh nho nhat nghieng trai nen tnh theo E
min chu

83 . 2
18
51
1 . 18
) 1 2 ( 17
.
) (
1
1 1
min
min
= =
+
=
+
=
f
g f
z
E
K
chu

Chon E
min
= 3,Tnh ra 72 4 . 18 = =

Z , thay va o he (7) ta co:

Z
1
=24, Z
/
1
=48
Z
2
=28, Z
/
2
=44
Z
3
=32, Z
/
3
=40.
B.Phng phap tra ba ng.
C.Phng pha p gan u ng.

CHNG 6: THIET KE HOP CHAY DAO.
6.1.a c iem yeu cau oi vi hop cha y dao.
1.a c iem:
-Va n to c chay dao cham
-Cong suat chay dao nho .
-Du ng nhieu c cau giam to c nhieu,hieu suat thap.
-Pham vi thay oi ty so truye n ro ng hn hop to c o:

8 . 2
5
1
s s
is
14
min
max
max
= =
i
i
Ris

2.Yeu cau:-Ho p cha y dao pha i co u so ca p: Z
s

-Pham vi ieu chnh: R
s

- am bao qui luat phan bo l ng chay dao h p ly
- Tnh chat cha y dao:lien tuc,gia n oa n.
-o chnh xa c cua l ng cha y dao
-Yeu cau s du ng: Hop chay dao an toan,thua n tie n,
o c ng v ng cua xch ong,kch thc nho go n.
6.2.Pha n loai ho p cha y dao.
1.Hop cha y dao gia cong trn(tua n theo qui luat cap
so nhan).
2.Hop cha y dao am ba o ty so truye n chnh xac(hop
cha y dao cat ren,xch bao hnh,xch pha n o)
24
3.Hop cha y dao tao ra chuye n o ng kho ng lie n
tu c:ma y bao,ma y xoc.
4.Hop cha y dao vo cap(ma y mai).
6.3.Thiet ke ho p cha y dao theo qui luat ca p so
nha n.
1.Phng pha p thiet ke.
Tng t nh khi thiet ke hop to c o cung theo ca c
b c sau:
-Cho n phng a n khong gian
-Cho n phng a n th t
-Ve li ket cau,o th vo ng quay.
-Tnh so ra ng cua nhom truye n.
-Ve ra s o o ng cu a hop cha y dao.
2.Nh ng chu y khi thiet ke:
a.Trc khi thiet ke chuye n chuoi chay dao s
1
,s
2
,..s
z
, sang chuo i vo ng quay cu a truc cuoi
cu ng(tr c c cau bie n oi chuye n o ng quay tha nh chuyen o ng tha ng): n
1
,n
2
n
z
e
giong nh thiet ke hop to c o .

t
s
n
x
i
i
= hoa c
z m
s
n
i
i
. . t
=
b.Vie c chon phng an th t t a nh h ng en kch thc bo truye n do cong suat cha y
dao nho,dung cu ng mot loai mo un nen co the li ket cau kho ng theo hnh re quat.
V du :Thiet ke ho p cha y dao may phay P623.
PAKG: Z
s
= 18 = 3 x 3 x 2
PATT: I II III
a c tnh nhom: (3) (1) (9)
Hnh ve: 6.1 va 6.2.
S o o ng va o th vong quay hop cha y dao ma y phay P623.
Chu y: -Co bie n hnh dung pha n hoi toc o .
-Co du ng 1 banh ra ng du ng chung.
6.4.Thiet ke ho p cha y dao am bao ty so truye n chnh
xa c.
1.Ly lua n chung: Hop chay dao phai bao am mot loat cac ty so truye n chnh xac.Ta xem xet
hop cha y dao ma y tie n ren vt lam v du.
Ma y phai cat c nhieu loai ren khac nhau:Ren he met,ren mo un,ren he Anh, ren
pit.Moi loai lai co nhieu b c khac nhau,yeu cau b c ren chnh xac.
Khi b c ren can cat va bc vt me ca i khac n v o l ng th trong tnh toan gap cac con
so ac biet nh:
1 inche = 25,4mm, hoa c so t = 3.1416 ne n viec tnh toa n tr nen kho khan, ph c tap.Ta
ne n chon theo ba ng 1-3,1-4, va 1-5 trang 64,65 tai lieu 2.
2.Ca c bc thiet ke:
a.Xa p xep ca c bc ren vao 1 ba ng chung theo hang
25
va cot,tao thanh nhom c s va nhom gap boi.
b.Thiet ke nhom c s .
c.Thiet ke nhom gap boi
d.Tnh toa n ca c ty so truye n co n lai: i
bu
=i
c
.i
tt
e.Kiem

tra b c ren c cat.
6.4.1.Thiet ke ho p cha y dao dung c cau noocton.
V du:Thiet ke hop cha y dao ma y tie n cat 4 loa i ren sau:
-Ren quoc te: t
p
= 1-12 mm
-Ren mo un: m = 0.5-3
-ren Anh: n = 24-2
-ren Pt: D
p
= 96-7
Ta tien hanh theo qui ta c 5 bc:
a.Sap xep ba ng ren theo ha ng va cot.Ba ng ren1.6 va
1.7. Mo i bang xep 4 cot va so ha ng kho ng nen qua nhieu.
b.Thiet ke nhom c s: Du ng c cau Noocton.
Phng trnh xch cat ren:
1vo ng t/c . ibu. ics . igboi. t
x
= t
p

-Khi cat ren quo c te:C cau Noocton chu ong:
t1 : t2 :. : tj = Z1 : Z2 : : Zj
-Khi cat ren Anh :C cau Noocton b o ng:
n1 : n2 : : nj = Z1 : Z2 :: Zj
-Khi cat ren mo un:
m1 : m2 : : mj = Z1 : Z2 : : Zj
-khi cat ren Pit:
Dp1 : Dp2 :.: Dpj = Z1 : Z2 :.. : Zj
La n lt thay cac gia tr b c ren tng ng trong cot c s vao ta co:
-Khi cat ren quo c te:
Z1 : Z2 :.. : Z6 = 7 : 8 : 9 : 10 : 11 : 12
= 28 : 32 : 36 : 40 : 44 : 48
-Khi cat ren Anh:
Z1 : Z2 :.. : Z8 = 26 : 28 :32 : 36 : 38 : 40 :
44 : 48
-Khi cat ren mo un:
Z1 : Z2 :.. :Z6 = 28 : 32 : 36 : 40 : 44 : 48
-khi cat ren Pit:
Z1 : Z2 :.. :Z6 = 28 : 32 : 36 : 40 : 44 : 48
Tong hp lai ta co cac ba h ra ng khoi Noocton:
Z1 : Z2 :.. : Z8 = 26 : 28 :32 : 36 : 38 : 40 :
44 : 48
Rie ng ba nh ra ng Z= 38 ch cat 1 bc ren n=19 nen co the loai ra nh vay kho i Noocton
co n 7 banh.
26
c.Thiet ke nhom gap boi: Co 4 ty so truyen ga p boi.
Z = 2 x 2
I II
(1) (2)
Ve li ket cau va o th vo ng quay
Hnh trang 70,71.
d.Tnh ca c ty so truye n co n lai:
ibu = i co nh . i thay the .
e tnh i bu ca n cat th 1 bc ren nao o.
-Tnh i bu cho ren quoc te :Cat th :
tp=5mm,igb=1,ics=40/28,tx=12mm.Thay va o phng trnh cat ren tnh ra: ibu = 7/24 .
Ta lai co ibu =itt.ic,cho n ic=25/36 xuy ra: itt=42/100.
-Tnh ibu cho ren Anh:Cat th ren anh b c n=8:
igb=1/2,ics=28/32,itt=42/100(gio ng nh ren quoc te),thay vao tnh ra: ic=36/25.
-Tnh ibu cho ren Pit:Cat th;Dp=8,igb=2,ics=28/32,ic=36/25(cho n giong ren Anh v cu ng ng
truyen).Tnh ra: itt=32/97.
-Khi cat ren mo un: ic=25/36(giong ren quo c te)
itt=32/97(gio ng nh ren pit).
e.Kiem tra o chnh xa c bc ren a thiet ke:
Moi bang ren ch ca n kiem tra 1 b c neu bc ren o u ng toan bo ba ng ren se u ng.
Sai so cho phep bc ren:
| |
A A
=
do t
. 6 . 0
Ado
:Dung sai ng knh trung bnh.Hoac co the so sanh v i may
co cap chnh xa c tng t .
-Ve nguyen ta c neu b c ren c cat va bc vt me cai co cu ng he tho ng o l ng th
sai so b c ren se ba ng 0.
-Neu tnh ra ibu qua l n hoac qua be co the chon la i igb va tnh lai.
-Ve viec khuyech a i b c ren co the th c hie n :
trong hop chay dao(igb),hoa c trong ho p toc o .V du ma y T620 co ca c ty so truye n
khuye ch ai la:
2,8,32 la n. Xem s o Hnh 6.3( trang 220 -TL1.)
Phng trnh ren khuye ch ai:
1vongtc.ik.ic.itt.ics.igb.tx=tp.
6.4.2.Thiet ke ho p cha y dao tie n ren du ng banh ra ng di trt.
Hop chay dao du ng c cau Noocton co nhc iem la o c ng v ng kem,kho boi trn
ne n ca c may yeu cau o chnh xa c cao xu hng du ng ba nh ra ng di trt.
1.u iem:
-Co o c ng v ng cao
-Co ng suat truyen o ng l n
-Hieu suat truyen o ng cao
-ieu kie n n gia n
2.Nhc iem
27
-Kch thc do c tru c da i,e kha c phuc nh c iem na y dung phng pha p dch chnh
ra ng nham giam so l ng ba nh ra ng di trt do o giam c chieu dai tru c. Hnh.
e co 2 ty so truye n ch can 3 ba nh ra ng thay v 4 ba nh.
V du:Thiet ke HCD ma y tien ren e cat 4 loai ren sau:
-Ren quoc te: tp = 1 - 14
-Ren mo un: m = 0.5 - 7
-Ren Anh: n = 30 - 2
-Ren Pit: Dp= 56 8
Ta cung theo trnh t 4 b c:
a.Sap xep ba ng ren thanh i
cs
va i
gb
b.Thiet ke nhom c s
Da vao may tng t chon :
i
tt
=30/60,i
c
=1,tx=6mm,i
gb
=1.
T phng trnh cat ren:
1vo ng.ic.itt.ics.igb.tx = tp .
Thay cac gia tr cho n tre n vao ru t ra:
ics = tp / 5 (1)
Lan lt thay: tp = 4 - 4,5 5 - 5,5 6 7 cot c s vao (1) ta co 6 t so truyen toi
gian:
ics = A/B = 4/5 - 9/101/111/10 6/57/5. (2)
Trong nhom c s ta co ga ng dung dch chnh ra ng e giam so banh rang.Muon de tm
ca c bo banh ra ng ket h p co t so truyen hoa n toan chnh xac ngi ta du ng nhieu mo
un khac nhau m = 2 - 2,25 - 2.5 - 2.75 3 - 3.5 - 4 .
Da vao may tng t chon tr c khoa ng ca ch tru c Ao cua nhom c s : Ao = 78 mm.
(V du cho n theo ma y 1A616). Nh va y ta co:
Z
tong
= Z
j
+ Zj
/
= 2A
o
/ m

(3)
Lan lt thay ca c gia tr mo un m vao (3) ta tnh c Z
tong
tng ng.
m=2: Z
to ng
= 78
m=2.25: Z
tong
= 70
m=2.5: Z
tong
= 62
.
.
m=4: Z
tong
= 39.
Tiep tu c tnh vi moi mo un va ie n va o bang.
Goi: K = A+B,tong cu a t va mau cua cac i
cs
.
oi chieu gia Z
tong
va ca c tr so K e tm xem o nao co the tm c 1 so a sao cho: a
~ Zt/K lu c o so ra ng cua nhom c s la:

B a
A a
ics
.
.
= (4)
Neu o nao kho ng tm c so a th bo tro ng.
V du: Z
tong
= 78 va K=19 , a = 78/9 ~ 4 . ics=36/40
28
Zto ng = 70 va K=12,a=70/12 ~6: ics=42/30.
C moi la n tm c 1 so a nh vay se tnh c so rang cu a 1 cap ics,lan lt lam nh
vay ie n vao ca c o cua ba ng tre n.
Sau khi tnh xong toa n bo ba ng ta cho n nhng cap o cu ng ha ng ngang lie n nhau co cu ng
mau so chung,hay t so chung e ghep ta nh 1 oi.o i o ch co 3 ba nh rang nhng tao
ra 2 ty so truye n khac nhau.Co n cac o le th moi ty so truye n ca n 2 banh rang.
Chu y:Khi lap ba ng khong ne n du ng qua nhieu mo un khac nhau ga y phc ta p cho
viec ce tao sau na y.Kinh nghiem nen du ng m = 2-4 th sai so cua ca c banh ra ng du ng
chung kho ng qua 3 rang.
Neu sau khi tnh ma kho ng cho n c bo ba ng ra ng du ng chung na o th phai tnh lai
nhng ca n thay oi 1 so ai lng nh khoang cach truc Ao,i
tt
,bc vt me tx
Ca c bc tiep theo thiet ke tng t nh pha n hop cha y dao du ng c cau Noocton.
6.5.Mot so hop chay dao kha c.
6.5.1.Hop cha y dao du ng banh ra ng thay the .
Hnh 6.4
1.u iem.
-o chnh xa c cao
-Ket cau hop cha y dao n gia n,nho go n,kch th c chieu truc nga n.
2.Nhc iem.
-Thoi gian thay the ba nh rang lau
-Ca n kem theo nhieu banh ra ng thay the i theo.
Phu hp cho da ng sa n xuat loat va san xuat l n,cho cac may chuyen dung,ma y t o ng.
3.a c iem thiet ke.
Moi ba nh rang co ga ng dung 2 la n.Muon va y th o th vo ng quay nen chon o i x ng.
6.5.2.Hop cha y dao du ng c cau then ke o.Hnh 6.5.
1.a c iem ket cau.Hnh
2.u iem.
Nho gon,kch th c chieu truc nga n.Hay dung trong may khoan e la m giam chieu cao
cua ma y.
3.Nhc iem.
o c ng v ng kem,co nhieu ba ng ra ng long kho ng nen hieu suat gia m.
6.5.3.Hop cha y dao du ng c cau Mean.Hnh 6.6
1.a c iem ket cau.Hnh
2.u iem.
Co the tao ra ca c t so truye n theo qui luat cap so nha n co ng bo i =2, dung lam nhom
gap boi.
3.Nhc iem.
Co nhieu ba nh rang quay lo ng kho ng nen kho boi trn va hieu suat thap.
6.6.Ca c c cau a o chieu trong hop chay dao.
6.7.C cau cha y dao nhanh.
Hnh6.9, hnh6.10 va hnh 6.11
29
Trong ca c ma y van na ng,t ong, NC,CNCca c bo pha n co ng tac nh ban dao,au
rvonve,tay ma y c ieu chnh theo chng trnh bang : cam,cac c ty,hay so
hoa .Cac bo pha n na y ca n chay cham khi cat va di chuyen nhanh khi cha y kho ng e
giam thi gian chet.e th c hie n di chuye n nhanh co nhieu phng a n khac nhau nh
mo ta cac hnh tren.

PHAN II:THIET KE ONG L C HOC MAY CA T KIM LOA I

CHNG 7:XAC NH CHE O LA M VIEC GI I HAN VA
CONG SUAT CU A MAY.
7.1.Che o lam viec gii han cua MCKL.
Che o lam viec cu a MCLK gom nhieu loai:Che o cat got,che o bo i trn lam nguo i,che
o an toa n
Mot may sau khi che ta o trc khi a vao s dung phai qui nh mot che o lam viec cu
the.Pha n na y ta ch e ca p en che o cat got lam c s cho viec tnh toa n o ng lc ho c
may.
Co 3 loai che o cat got:
1.Che o cat got c c ai:
3
max max
.
d t
c = (8-1)
Vi thep c=0.7
d
max
: ng knh gia co ng ln nhat.
Co ng thc nay kho ng dung cho ma y mai va may co chuye n ong chnh la thang.
Ta co mot so tho ng so lie n quan :
tmin=(1/2-1/4).tmax
smax=(1/3-1/7).tmax
smin=(1/5-1/10).smax

s t
C
V yv xv
v
min min
min
max
.
=
s t
C
V yv xv
v
max max
min
min
.
= (8.2)




Nhc iem:s du ng che o c c ai lam c s tnh toan da n e n toan bo chi tiet chu ta i cc
ai lam tang kch th c va tro ng lng ma y.Thc te ngi th kho ng dung het tai trong cua
may khi gia cong ne n che o na y ch e tham khao.
2.Che o cat got tnh toan.
Chia chuoi vo ng quay truc chnh n
min
- n
max
lam 4 khoang ba ng nhau sao cho: R
n
=
R1.R2.R3.R4.
Khi o ta co: 4
min
max
min
.
n
n
n nt
= (8.3)
30
Nh va y v i khoang R1 vi so vo ng quay nho qui nh ma y ch lam vie c e n mo men xoa n
gii ha n ma khong lam vie c het co ng suat.
Ca c khoa ng: R2,R3,R4 ma y c phep lam vie c het cong suat.
Ca c tr so : n
j
,n
j+1
co the chon lam n
tnh
.
Hnh.
Nh va y cho n che o tnh toa n kch th c may se nho go n hn.


3.Che o cat got th ma y.
Che o na y do ngi thiet ke hay nha ma y san xuat qui nh e nghie m thu ma y tr c khi
xuat x ng.
Che o cat got th ma y co che o cat nhanh,che o cat manh e kie m tra chi tiet ma y va c
cau ma y lam viec am bao va o n nh.a y cu ng la gii han lam vie c cua ma y,neu ni nao
lam viec qua gi i ha n o ga y h hong th nha sa n xuat khong chu tra ch nhiem.Khi thiet ke
may mi th ng da va o ca c ma y mau ne n co the cho n che o cat go t th may nay lam che
o cat got tnh toan. Viec la cho n na y co tnh chat ke tha cac ket qua nghien cu a qua
thc te kiem nghiem v vay cho n che o na y la hp ly nhat.So sa nh 3 che o cat got : t
max

nh nhau,S
max
khac nhau.
7.2.Xac nh l c trong truyen da n.
Ngoai l c gom co: 1-Mo men xoan
2-L c cat
3-L c cha y dao.
1.Xac nh mo men xoan:
a.Mo men xoa n trong hop to c o.
Mo men xoa n cua o ng c ie n.

+ =
n
k xms Pc x o c x i M M i M
1
) ( /
. . (8.4)
Vi: M
x/c
;Mo men xoa n cua do ng c.
i
o
:Ty so truyen to ng co ng cua xch, i
o
= n
tc
/n
c.

i
k
:t so truye n t cap ma sat th k e n ong c.
M
xms
:Mo men ma sat cua cac cap truye n ong.
M
x(pc)
:Mo men xoa n do l c cat ga y ne n:
M
x(pc
=P
z
.d/2. (8.5)
Vi: P
z
:Thanh pha n lc tie p tuye n(lc vo ng).
d: ng knh chi tiet gia co ng.
b.Mo men xoa n trong hop chay dao.
-Khi c cau keo la ba nh rang thanh ra ng:

2
.
d
Q
MxQ
= (8.6)
d:ng knh vo ng chia cua ba nh ra ng chu o ng a n
kh p v i thanh ra ng.
31
-Khi c cau keo la vt me ai oc:
) ( . . | o + = tg r Q
MxQ
(8.7)
r:Ba n knh trung bnh vt cai
:Go c na ng ng ren vt
|:Goc ma sat ca p vt me ai o c.
2.Xac nh l c cat va lc cha y dao.
a.Xa c nh l c cat:
K HB s t C p
np yp xp
p
P . . . . = (8.8)
Theo nguyen ly cat:
-Tha nh pha n Pz:Du ng tnh tai tro ng cac c cau ho p toc o .
-Tha nh pha n Py: e p va o dao va chi tiet gay ra bien
da ng an hoi he tho ng co ng nghe.
-Tha nh pha n Px:Xa c nh tai tro ng va tnh toa n ca c c
cau trong hop chay dao.
b.Xa c nh lc cha y dao:Theo co ng th c thc nghiem do Resetop va Levt a ra tuy thuoc
vao ca c loai so ng trt kha c nhau.
-Ma y tien so ng la ng tru,to hp: ) ( . G f k Q
p p
z x
+ + =
vi: k = 1.15, f = 0.15 - 0.18.
-Ma y tien, Revonve, phay co so ng pha ng:
) ( . G f k Q
P P P y z x
+ + + =
vi: k = 1.1, f = 0.15
-Ma y phay so ng uoi e n: ) . 2 .( . . G f k Q
P P P y z x
+ + + =
vi: k = 1.4, f = 0.2.
-Tru c chnh may khoan:
d
f
d
f f Q
M
P
M
P
x
x
x
x
2
.
2
) 5 . 0 1 ( + ~ + + =
vi:f = 0.15,k:he so ta ng l c ma sat do Px gay ra mo men lat nha o,d:ng knh tru c chnh
may khoan.Mx:Mo men xoan tren truc chnh,G:trong l ng phan dchchuye n.
7.3.Xac nh co ng suat ong c ien.
1.Co ng suat truye n ong chnh:
N
c
= N
c
+N
o
+N
p

Nc:Co ng suat cat
No:Co ng suat cha y kho ng
Np:Co ng suat phu tieu hao do yeu to ngau nhie n.
Co ng suat cat:
102 . 60
.V
P
N
z
c
= hoa c:

1000 . 60
.V
P
N
z
c
=
Vi P
z
:l c vong, V:Va n to c cat.
Thng cong suat cat chiem 70-80% cong suat o ng
c ne n co the xa c nh cong suat o ng c nh sau:
32

q
N
N
c
dc
=
Vi : q = 0.7 - 0.85: may co chuye n ong quay tro n.
q = 0.6 - 0.75: ma y co chuyen o ng tha ng.
2.Xac nh co ng suat chay dao.
Co 2 cach xa c nh co ng suat cha y dao.
a.Theo ty le vi cong suat o ng c ie n chnh.
N
c.s
= k.N
c.c

k = 0.08 may co nhieu dao.
K = 0.15 may phay
K = 0 may mai.
b.Tnh chnh xa c theo l c chay dao.

q
s
s
s c
V
N
Q
. 6120
.
.
=
Q: Lc cha y dao (kg)
V
s
:va n to c cha y dao(m/ph).

q
s
:Hieu suat chung trong cha y dao

q
s
0.15-0.2.
Hoac theo co ng th c:

q
s
s
s c
V
N
Q
. 1000 . 60
.
.
=
vi: Q
s
:(N)

Vs
: van to c chay dao (m/ph)

q
s
:Hieu suat chung trong cha y dao:

q
s
0.15-0.2.
Chu y hieu suat trong hop cha y dao thng tha p.








CHNG 8.TNH TOAN THIE T KE TRUC CHNH VA O TRU C.

8.1.TNH TOAN THIET KE TRUC CHNH.
8.1.1.Yeu cau e ra vi tru c chnh.
33
Tru c chnh la chi tiet quan trong nhat cu a ma y nen ngoai o be n co n co nhng yeu cau
sau:
1.o c ng v ng.
Tru c chnh kho ng u o c ng v ng se b vo ng khi chu ta i lam thay o i v tr cua dung cu
cat,cua chi tiet so vi ban au ga y ra sai so gia co ng.
Tru c chnh kho ng c ng v ng lam cho cac ba nh ra ng a n khp kho ng tot.Kho di chuyen khoi
banh ra ng di trt hnh 8.1.Neu du ng o trt se mau mo n do tie p xu c khong eu.
Bie n pha p tang o c ng v ng:
-Cho n kch thc ng knh va khoang cach truc hp ly:d,l.
-Du ng o phu,he sieu tnh.
-Ket cau tru c chnh tranh b uo n:du ng truc o ng trung gian truyen mo men cho tru c chnh.
-Ba nh rang truye n ong ne n lap sat o tru c.Hnh 8.2.
-Lap ca ng t chi tiet truyen o ng tre n tru c chnh ca ng tot.
2.Yeu cau o be n mo n cao.
Ca c be mat ma sat: nh cho lap o trt,Lap ba nh rang di trt,bo ly hpchu mon cao nh
truc chnh may khoan,ma y xo c ra ng.Ne n ca n chon vat lieu va che o gia co ng hp ly .


3.Tru c chnh phai chuye n ong em,chnh xac.
-Tru c chnh quay kho ng em, b rung o ng se e lai vet tren be
mat gia co n,lam giam tuoi tho dao va cac chi tiet ma y kha c.
-Tru c chnh khong chnh xac ga y ra sai so gia cong: V du nh
o co n,o kho ng tru tren ma y tie n.
4.Kha na ng chu rung ong.
a c biet la truc chnh may co toc o quay nhanh nh ma y ma i,ma y khoan cao toc,tru c ong
c ie n
Ca c tru c chnh na y can tnh toa n e tra nh hie n tng co ng hng.

8.1.2.Vat lieu va che o nhiet luyen.
1.Gang xam Gx 21-40.
- o c ng HRB=170-241
- Lam tru c chnh may c l n.
u iem:De uc,de gia cong,gia tha nh re. Tuy nhie n c tnh
khong cao.
2.Gang cai bie n GCB 32-52.
-o c ng HRB=170-241
-u iem :Chu mo n cao ,de u c,de gia co ng,giam cha n
l n,nhiet luye n de,c tnh cao hn gang xam.
3.Vat lieu tru c chnh du ng o lan.
Khi o truc chnh la o la n th co tru c kho ng can co o cng cao
qua v khong co trt ne n co the dung :
34
-Thep 45 toi at HRB=230-260
-Thep 40x to i HRC=35-42.
4.Truc chnh du ng o trt:
Co truc chnh phai co o c ng rat cao e cho ng mo n nen th ng dung:
-Thep 15,20x tham than toi HRC=56-62
-Khi d>350 co the dung thep 40x,the p 45 toi ta n so cao.
-e chong mo n tot du ng the p hp kim crom nhom,thep tham nit v du: 40x-IO,35x-
IO,35xM-IO-A.

8.1.3.Ket cau tru c chnh.
Ket cau tru c chnh n gia n nhat e de che ta o,kiem tra va lap rap cu the :
-Hnh da ng truc chnh ne n nho da n ve 1 pha.
-Chi tiet la p trung gian phai co g,ba c cha n.
-oa n tru c co cu ng kch thc danh ngha nhng che o la p khac nhau phai co ranh thoat
dao.
-oa n co n lap o:1:10,oan co n lap ba nh ra ng 1:15.
-ng knh truc chnh,au tru c chnh la y theo tieu chua n
(hnh 3).

8.1.4.Tnh truc chnh.
I/.Tnh tru c chnh theo sc be n:
Ta xem xet cac trng h p cu the sau:
1.Khi ch co mo men xoa n tac du ng.
a.Tr ng hp tru c co chieu dai l<1000:Ta tnh theo co ng th c
sc be n: | |
t c p x W M
= 8-1
Mx:Mo men xoa n ta c du ng le n truc chnh.
Wp:Mo men chong xoa n

d
d
Wp
3
3
. 2 . 0
16
.
~ =
t

d: ng knh tru c chnh.
Thay
n
N
n
N N
Mx
.
. 30
60
. 2
t
t
e
= = = va Wp vao 8-1 ta co :

3
n
N
C d = 8-2
a y la co ng thc quen thuoc trong chi tiet ma y.
b.khi truc chnh dai:l>1000: tnh theo o c ng v ng xoan:Go c
xoa n cho phep:

G
l
J
M
p
x
.
..
= [rad] 8-3
35
Vi G: mo un loai 2(cho ng xoan) [N/m
2
].
J
p
: Mo men qua n tnh o c cc

d
d
J p
4
4
1 . 0
32
.
~ =
t
8-4
Thay Jp, ] / [ . 8
2 10
10 m
N G = va | |
4
1
0
= /100 mm dai va o 8-3 ta rut
ra:
4
.
n
N
c d = 8-5

Nha n xet:-Da ng cua cong th c 8-5 ch kha c 8-2 ba c khai ca n.
-Neu
n
N
= 1 th 2 co ng thc cho cu ng gia tr
-Neu
n
N
< 1 va l>1000 th dung cong thc 8-2

n
N
< 1 va l>1000 th du ng co ng th c 8-5.
2.Tnh truc chnh khi chu o ng thi ca mo men xoa n va mo
men uon.Ta tnh theo thuyet ben tng ng cua Mohr:
a.Tr ng hp truc chnh ba ng the p(vat lieu deo).

d
M M M M x u x
u
u
t
W
3
2 2 2
2 2
. 1 . 0
4
+
=
+
= + =
t o o
8-6
vi:
W
Mu
= o va
W
M
p
x
= t

d
d
W
3
3
. 1 . 0
32
.
~ =
t
: la mo men chong uo n.
Khi truc rong ta co: ) 1 (
32
. 4
3
q
t
=
d
W

d
do
= q

d0
: ng knh lo tru c chnh.

d
: ng knh tru c chnh.
Sau khi thay va o 8-6 ta rut ra:


3
. 1 . 0
ot
t M
d
= 8-8
| |
ot
:ng suat tng ng cho phep.


M M M x u t
2 2
+ = :Mo men tng ng.
36

b.Trng h p truc chnh lam bang gang:
ng suat tng ng c tnh nh sau:

t o o
o
2 2
8
5
8
3
+ + =
t
8-9
thay :
W
Mu
=
o
,
W
M
p
x
=
t

vao ta rut ra ng knh d tru c chnh.

.Cac cong th c tnh tren a y ch la ga n u ng do khi gia co ng ieu kie n cat luo n thay o i v vay
e tnh chnh xa c hn ta s du ng co ng thc th c nghiem do Acherkan a ra:

| |
3
1
4
2
2
). 1 (
2
1
1
. 17 . 2
). . ( ) 1 (
n
xc
T
uc
M c k M c k
d
o

o
o
t o

+
=
(

+ +
8-10
Trong o :
d
d
0
=


o 1
: Gi i ha n mo i cua vat lieu

oT
: Gi i ha n cha y cua vat lieu.

ko
:He so ta p trung ng suat phap.

kt
:he so tap trung ng suat trt.
Cho n 2 7 . 1 = ~
k k t o
.

C1
,
C2
: He so phu thuo c qua trnh cat:
-Khi mai:
C1
~
C2
= 0.Tie n dao kim cng:
C1
~
C2
=0.05-0.1
-Tie n lo ,khoan,khoet:
C1
~
C2
=0.1-0.2
-Phay
C1
~
C2
= 0.25-0.3.Gia co ng tho:
C1
~
C2
= 0.5
- n: He so an toa n
.khi vat lieu xac nh ro rang cho n n=1.25-1.5
.Trung bnh la y n=1.5-3
.Kho ng xac nh chnh xac n=3-4

c
M
M
x
xc
2
max
1+
= vi
Mx max
mo men xoan ln nhat.

c
M
M
u
uc
1
max
1+
= vi
Muma
mo men uon l n nhat.
II.Tnh tru c chnh theo o c ng v ng.
37
1.Chon s o tnh: hnh 8.4
2.Ket cau he tho ng tru c chnh.
Ket cau cu a truc chnh :l,d ,o co xo n c va chat l ng o tru c a nh hng e n chuye n v y cu a
au mut tru c chnh.
a.A nh hng cu a o truc kho ng cng vng(o a n ho i).
Hnh 8.5
Nhan xet:
-O trc a nh h ng nhieu hn o sau en chuye n v au mut truc
chnh.
-o co n xo n c ca ng nho th y cang nho .
-Khoa ng ca ch tru c l cang l n y ca ng nho neu ch xet rie ng a nh h ng cua o tru c,con xet ca
he tho ng th khoang cach truc ch tang e n 1 gia tr toi u goi la khoa ng ca ch tru c toi u.
b.Ba n tha n tru c chnh kho ng cng vng.
Hnh 8.6
Luc nay ta coi o kho ng an ho i ch xet tru c an ho i khi chu tai co chuyen v la y
1
.
.Ket hp ca 2 anh hng :Hnh 8.7
Y = y
1
+ y
2
-Tha nh phan y
1 chie m
70%, tha nh pha n y
2
chiem 30% o vong y.

3.V du: Khao sat s o chu lc truc chnh nh tre n hnh 8.8
-Chuye n v do tru c a n ho i ga y ra:

EJ
c l P
c
y
3
) ( .
2
1
+
=
neu go i f la o an hoi ta co:

EJ
c l
P
c
y
f
3
) (
.
2
1
1
+
= = ng an ho i quan he ba c nhat vi l/c hnh 8.9.
Nha n xet: o a n hoi f
1
ty le thua n vi khoa ng ca ch tru c l/c.
-Bay gi xet a nh h ng do o a n hoi ga y ra:

(
(

+ =
+
s
c
s
c l
l
y
P
2
2
1
2
2
) (


(
(

+ = =
+
s
c
s
c l
l
y
f
P
2
2
1
2
2
2
2
) ( 1
bieu die n len
hnh 8.10.
Nha n xet:o a o mut tru c chnh se giam khi khoang cach truc ta ng.
Anh hng tong h p cua ca 2: f = f
1
+ f
2
neu tre n
hnh 8.11
Ta nha n tha y co 1 gia tr to i u cua khoa ng ca ch tru c o chuye n v la nho nhat.Tho ng
thng cho n :

38
5 7 . 1 = =
c
l


3.Xac nh o cng vng cu a truc chnh.
o cng vng la nghch ao cua o mem deo:o c ng v ng la l c ca n thiet tao ne n chuye n
v cu a tiet dien ba ng n v o dai theo phng tac du ng l c:
y
P
J = [ N/ m] 8-11
4.Xac nh chuye n v va goc xoay cua tiet dien.Hnh 8.12.
- Kiem tra o vo ng ta i mut tru c chnh va tiet die n nguy hiem khac.
-Kiem tra goc xoay tai o trc va cho la p ba nh ra ng truyen o ng.
Xac nh o vo ng va goc xoay co nhieu phng pha p khac nhau theo sc ben vat lieu.Trong
che ta o ma y hay du ng phng phap nha n bieu o. V du ng du ng:Hnh 8.13.
5.o vo ng va go c xoay cho phe p.
| | l
l
mm
y . 0002 . 0
1000
2 . 0
=
=
= 8-12
| | rad 001 . 0
0
=
u
8-13
6.Go c xoan cua tru c.

G
l
J
M
p
x
.
.
.
180
t
= o. 8-14
Trong o: - M
x
Mo men xoan
-l:chieu dai chu xoa n.
-G:mo un a n hoi cho ng xoa n v i thep
G=8,4.10
6
N/cm
2

-J
p
:Mo men qua n tnh o c cc,J
p
= 0.1d
4

Go c xoan cho phe p:
[ ] =
4
1
0
tre n chieu dai 100mm.
III/Tnh tru c chnh chu cha n o ng.
Khi so vong quay n>1500v/ph th can tnh kha na ng chu cha n ong.
Toc o ti han c tnh:
y
g
t
=
e
8-15
g:gia toc trong trng.
Y:o vo ng l n nhat cua tru c do tro ng l ng ba n tha n no va tro ng l ng ca c chi tiet la p tre n
truc ga y ra.
Th ng cho n:
e
e
lv
t
> 1 e cho o vo ng nho
e an toa n cho n 3 . 0 25 . 0 >
e
e
lv
t

39
Thay :
60
. 2 n t
e
= vao 8-15 ta co:

y
nth
30
= 8-16
IV.Kiem nghiem then va then hoa.
1.Kiem nghiem ra nh then.Hnh 8.14.
l h
r
M
p
x
.. .
0
max
=
2.Kiem nghiem then hoa.Hnh 8.15.

+
=
+
+
=
. . ). (
. 8
. . .
2
.
4
2 2
max max
z l
d D
M
z l
d D d D
M
p
x x

trong o :
+
la he so tie p xu c khong eu (0.75-0.9)

z
la so then hoa. A p suat tnh ra phai nho hn ng suat cho phe p phu thuo c
ca ch lap truc,ieu kien lam vie c cua then co the tra trong ba ng 11-10 tai lieu 3.
P< [p]

8.2.O TRU C CUA TRU C CHNH MAY CAT KIM LOAI.
8.2.1.Yeu cau chung vi o tru c chnh.
a.am bao u o chnh xac hng tru c va hng knh khi
tai trong thay oi.
b.Tuoi tho cao
-o trt 10.000 h
-o la n 5.000 h
c.ieu chnh o de,thao lap n gian.
d.Che ta o va s dung de .
-O la n:Du ng cho nh ng ma y co o chnh xa c tho ng
th ng,ta i trung bnh thch hp.
-O trt dung cho nh ng may chnh xac,ma y co ta i tro ng rat
na ng nh ma y ca n,toc o rat thap hoac rat cao.
8.2.2. O trt.
1.Vat lieu lam o trt.
a.Gang xam.
- Tnh chu mon xau v 2 m/s.
-Tch so : p.v 200 N/cm
2
.m/s
-Khong chu c va cham .
-Khi va n toc nho : p = 2000-3000 N/cm
2

b.ong

thanh:Co nhieu loa i .
-o ng thanh ch: B
p
.

O

. 10-0.5 dung o tru c chnh ma y
40
quan trong ,chu va cham ma nh: p = 1000 N/cm
2
, v =8m/s
-o ng thanh ch B
p
.C.30 kho ng co thiec u c c :
pv 1000 N/cm2 , v = 10m/s
-o ng thanh nhom : v=2.5m/s, p = 600-1000N/cm2.
c.H p kim lam o truc.
-Ba c bt thiec: B83. Du ng cho ma y tien ,ma y doa na ng loai
na y at tie n.
-Ba c bt ch: B16 chat lng kem hn B83,re tien hn du ng
cho ma y co tai trong va.
d.Hp kim chu ma sat.
-Gia re hn ca c loai o ng thanh va kho ng dung e n kim
loai qu nh hp kim: Al-Cu Si
P.V = 400-500 N/cm2,p 200, v 5 m/s
Du ng tot cho ma y tie n,may phay,revonver,khoan,dung cho
ma y na ng cu ng thch hp. Nhng truc phai toi c ng HRC=45-
50 va be mat gia cong rat nhan.
2.Ket cau o trt: Co nhieu loai ket cau o trt chu yeu phu
thuoc cach ieu chnh khe h o .
a.Loai o nguye n: Khong ieu chnh c khe h.
Hnh:
b.Loai ieu chnh c khe h: Hnh:
-Loai trong co n,ngoa i tru
-Loai trong tru ngoai con
-Loai o tru c ac biet:co o chnh xac cao,co the tao ra
nhieu chem dau (makenson).
-Loai o co nhieu ma nh :May mai.
c.Loai o thuy tnh,o kh tnh.

3.Tnh toan o trt:Tnh toa n o bao am che o boi trn ma
sat t:
-Chieu da y mang dau h
o
:
h
o
>H
1max
+ H
2max

h
o
=

q
. .
. .
. .
2
6
10 4 . 5
p S
n
d

q
: o nht o ng l c [Ns/cm
2
]
d,D: ng knh truc va bac
n:so vong quay tru c chnh [v/ph]
l:chieu da i lam viec o [mm]
s = D-d
41

: he so,
l
l d +
=

p:ap lc trung bnh trong o

d l
P
p
.
=
[N/cm
2
] , vi P: ta i tro ng tac dung.
H
max
= 3.38.H
q
0.9

[m]
H
q
;o nhap nho tieu chuan.

8.2.3.O lan lam o tru c cua truc chnh.
Cho n o lan da vao :
-o l n va tnh chat cua tai tro ng
-Toc o quay cua tru c chnh
-o c ng v ng,o chnh xa c cua o la n.
1.Chon o la n theo o l n va tnh chat cu a ta i tro ng.
-Tuy o l n va h ng cua tai ma chon loai o cho phu hp.
-Khi so vo ng quay ln n>10.000v/ph chon o c ca n bang ke ca vo ng ca ch va va n e boi trn
kieu sng mu e giai nhiet tot.
2.L a cho n o la n theo ca p chnh xa c.
O la n co 8 cap chnh xa c t bnh thng e n ac biet cao.Gia tha nh cu ng ta ng theo cap
chnh xac ne n ca n tnh cho n ca p chnh xac hp ly .
e tnh cho n o chnh xa c xuat phat t o a o au mut cu a truc chnh.
Hnh8.22







Theo hnh 8.22 ta co:

l
c c
l
c
2
2 1
1
1
+
=
o

xuy ra:
l
l
c
l
l
c c l
l
c c
2
1
2
2
1
1 1 1
2
2 1
1 +
|
|
.
|

\
|
+ = +
|
|
.
|

\
| +
= o
Gia s o ao 2 o la nhau ta co:

6 2
1
2
1
2
2
1
1
A
= = =
|
|
.
|

\
|
+
o
l
l
c
l
l
c

Vi A: o a o cho phep tong co ng cua au mut truc chnh.
42
o :o a o cho phep cu a ba n tha n o kem c ng v ng.
Do o ta xuy ra:

|
|
.
|

\
|
+
A
=
l
l
c
2
1
1
1 6


l
l
c
2
1
2
6
A
=
Ca n c vao ca c gia tr o ao cho phe p c
1
va c
2
e cho n ca p chnh xa c o la n.
3.Bie n pha p tang o c ng v ng o lan:
e ta ng o c ng v ng o la n thng du ng ca c ket cau co kha nang ie u chnh giam khe h .
Hnh 8.23
CHNG 9. THIET KE HE THONG IEU KHIEN MAY
9.1.Ch c na ng,yeu cau,phan loai he tho ng ieu khie n.
1.Ch c na ng:
-o ng m o ng c ie n.
-o ng ngat truye n ong chnh,truye n ong cha y dao.
-Thay oi to c o tru c chnh va o l n l ng chay dao.
-ao chieu chuyen o ng chnh va chay dao.
-Kep chat va thao chi tiet gia cong,du ng cu cat.
-Di chuye n ca c bo pha n may nh u o ng,tru c chnh may khoan
-ieu khie n chu trnh lam vie c cua cac c cau may nh:pheu cap phoi,au revonve
Do co nhieu chc nang ne n ma y co na ng suat ca ng cao,ca ng hie n ai th he tho ng ieu khie n
ca ng pha i hoa n thie n.
2.Yeu cau oi vi he thong ieu khien.
a.ieu khie n phai tuyet oi an toan muo n vay phai:
-Tap trung cac tay gat va o 1 khu v c thua n tie n cho thao ta c cua ngi th .
-tra nh cac bo phan ieu khie n quay khi may cha y.
-Phai co nh c cau ieu khien moi v tr cua no.
-Khoa lie n ong gia cac c cau ieu khie n e khong o ng thi o ng 2 chuye n ong o ng
thi.
-Gii han hanh trnh di chuyen cu a ban ma y bang cac c ha nh trnh.
b.ieu khien phai nhanh,nhe nha ng,thuan tie n va de nh.
3.Phan loai he thong ieu khie n.
Theo trnh o t o ng phan ra 2 loai:
-He tho ng ieu khien ba ng tay.
-He tho ng ieu khien t ong.
Viec la cho n he tho ng na o phai ca n c va o yeu cau cu the va v tr cua ma y trong day
chuye n san xuat.
a.V i ma y t o ng:
43
Ma y thiet ke du ng cho sa n xuat ha ng loat va ha ng khoi nen vie c ieu khien phai hoan toan
t o ng,am bao nha c lai chu ky lam vie c cua cac bo phan,c cau ma y mot cach chnh xac.He
tho ng ieu khien t ong co 2 loai:
-Mot la he thong ieu khie n dung truc phan phoi.
-Hai la he tho ng ieu khie n theo chng trnh so (NC,CNC).
b.Vi ma y va n nang:Cong vie c ieu khie n ma y ba ng tay ngi th .Cac loai c cau ieu khien
thay oi trong pham vi rat ro ng tuy loai ma y nh:
-ieu khie n bang tay gat rie ng re .
-ieu khie n tap trung tay gat.
-ieu khie n bang cam,ca c loa i vau ty,a co lo
V cac ma y va n nang vie c t o ng hoa thay oi che o cat v,t,s la kho ng ca n thiet se lam cho
may rat phc tap va at tie n.Ngi ta ch ca n t o ng hoa mot so chuye n ong co chu ky nh
chuye n ong cha y dao,ao chieu,pha n o nh vay se em lai hieu qua cao hn t c ch ca n t
ong hoa 1 pha n.
Phan t ieu khie n co the la c kh,thuy l c,kh ne n,ien
Hnh 9.1: la s o phan loai he thong ieu khie n may.

9.2.He tho ng ieu khie n c kh ma y.
9.2.1.Pha n loai he thong ieu khien c kh may.
Co 2 loai he thong ieu khie n c kh:
-He thong ieu khie n nhieu tay gat.
-He thong ieu khie n mot tay gat.
1.He tho ng ieu khien nhieu tay gat:Du ng nhieu xch truye n oc lap e ieu khien cac bo
pha n,chi tiet may.
Nhc iem:
-He tho ng phc tap cong ke nh.
-S du ng khong thua n tie n de met mo i,nham la n.
He tho ng na y t du ng ch thch hp khi ma y co nhieu v tr lam vie c cu a ngi th .
2.He tho ng ieu khien mot tay gat:
-Dung 1 tay gat e ieu khie n co nh 1 bo pha n,chi tiet ma y.
-Dung 1 tay gat co the lie n ket e ieu khien mot so mach khac nhau,c cau ieu khie n la vo
lang,o n ba y,tay gat tro n co tam quay co nh.
Hnh 9.2
u iem:He thong 1 tay gat kha c phu c hau het nhc iem cua he tho ng nhieu tay ga ne n
c dung hau het trong cac ma y. e ieu khien chu trnh lam viec cua ma y ba n t o ng
thng phoi h p ca c c cau ieu khien c kh(tay gat,cam,chem,c ha nh trnh),v i ca c c cau
dau ep,kh ne n,va ieu khien ien(ly hp ie n t).


9.2.2.Tnh toan thiet ke he tho ng ieu khien c kh ma y.
1.Ca c loai c cau cua he tho ng ieu khien c kh.
44
Co 3 loai c cau :
-C cau chap hanh.
-C cau trung gian.
-C cau ieu khien.
a.C cau cha p hanh: La c cau cuoi cu ng cua he tho ng ieu khien trc tiep ta c o ng vao chi
tiet may.Cac c cau th ng du ng la mie ng gat,con la n gat, ngam gat: Hnh 9.3.
b.C cau trung gian:La c cau lie n he gia c cau ieu khie n va c ca u chap ha nh.Gom ca c
loai:cama,cam thung,a co lo,ca c loai ca ng gat,banh ra ng,thanh ra ng,tru c vt co b c
ln
Hnh 9.4.
c.C cau ieu khien:La c cau trc tie p nha n ta c ong t tay ngi th nh tay gat,vo
lang,nut nha n,ba n ap :Hnh 9.5
2.Mot so tnh toan :
a.Tnh toa n ha nh trnh gat: Hnh 9.6.
-Khoi banh ra ng 2 bac di trt:
L= B + f
-Khoi di trt 3 ba c:
L= 2B + 2f
b.Mot so c cau hay du ng:
-Ca ng gat co tam quay
-Cam e gat
-He tho ng a co lo.
3.Th du ve tnh toa n thiet ke he tho ng ieu khie n du ng cam.
Thiet ke HTK hop toc o ma y du ng cam a,cam thu ng.
Z=16, = 1.26
B c 1: Ve s o o ng va li ket cau
Z = 4 x 2 x 2
I II III
[1] [4] [8]
Bc 2:Viet he phng trnh ieu chnh:
n
1
=no.i
1
.i
5
.i
7

n
2
=no.i
2
.i
5
.i
7

n
3
=no.i
3
.i
5
.i
7

.
.
.
n
16
= no.i
4
.i
6
.i
8

vi : i
1
:Khoi a gat pha i : P,

i
2:
Khoi a gat trai : T
i
3
: Khoi b gat phai : P, i
4
: Khoi b gat trai : T
Khi khoi a vao khp th khoi b v tr trung gian va ng c lai.
i
5
: Khoi c gat trai: T
45
i
6
: Khoi c gat phai: P
i
7
: Khoi d gat phai: T
i
8
: Khoi d gat trai: P
Bc 3:Ve bang khai trien cam.
Hnh 9.7.

Bc 4: Ve bie n da ng,hnh da ng cam a hay cam thung.
Nha n xet:
-ng khai trien cam a va b o ng dang ch lech ve pha ne n co the dung chung 1 ra nh cam
e ieu khien ca 2 khoi di trt a va b.
-Khoi c va d moi khoi dung 1 ranh cam rie ng.
Hnh.9.8.He tho ng ieu khie n dung cam a.
-Neu du ng cam thung:
Ta bo tr 2 cam:Tru c I ieu khien cam a va b: co 1ra nh loi,1 ranh lom,2 ra nh cung
tro n.Tru c II ieu khien cam c va d,cam c co 2 ra nh loi,2 ranh lom,cam d co 1ranh loi va 1
ra nh lom.
Hnh9.9.He thong ieu khie n dung cam thu ng.
4.Thiet ke he thong ieu khien du ng a co lo .
Viec thiet ke cung theo quy ta c 4 bc :
-Bc 1:Ve l i ket cau va s o o ng hop to c o
-Bc 2:Viet he phng trnh ieu chnh
-Bc 3:Lap ba ng ieu khie n va v tr uc lo tren a.
-Bc 4:Ve a co ca c lo theo qui luat bc 3(b c na y tng t nh ve bie n dang cam
pha n tre n).
Th du a p du ng :
Thiet ke he tho ng ieu khie n ho p to c o :
Z=18 = 3 x 3 x 2
I II III
Ca c bc the hien mo ta tren hnh 9.10.
9.3.He tho ng ieu khie n t o ng ma y.
9.3.1.He tho ng ieu khie n t o ng du ng tru c pha n pho i.
He tho ng ieu khien truc phan phoi th ng du ng tren cac ma y t o ng truyen thong.Tre n
may co 1 truc phan phoi tren o co gan cac loai cam e ieu khie n ca c c cau ma y va dao
cat theo mot chng trnh co nh.Mo i cam chnh la 1 phan cua chng trnh gia co ng.Khi
truc pha n phoi quay 1 vong th co 1 san pham c hoa n tat.Cac ma y t o ng du ng tru c
pha n phoi thch hp cho sa n xuat qui mo ln.
9.3.2. He tho ng ieu khie n chng trnh so.
He tho ng ieu khien chng trnh so du ng e ieu khien chuyen o ng ca c may t ong nh
may NC,CNC.
1.S kha c nhau gia NC va CNC:
46
-He ieu khien NC co n go i la he ieu khie n c ng v chng trnh ieu khie n c the hien
tre n bang uc lo hay ba ng t .Khi ca n thay o i chng trnh gia cong th phai thay oi ca c
loai ba ng na y.He NC kho ng co bo nh e lu tr chng trnh ieu khie n ,ma y oc chng
trnh theo khoi le nh t bang uc lo hay ba ng t.Th c hie n xong 1 kho i le nh ma y oc khoi
lenh tiep theo ne n de xa y ra lo i o c chng trnh.
-He ieu khien CNC la he ieu khien mem v co s du ng may tnh nho v i bo nh co the o c
va viet chng trnh e ieu khien ma y.Chng trnh gia co ng co the thay oi de da ng
nhanh cho ng trc tie p tre n may tnh.
Ngoai ra he ieu khien CNC co n cai at chng trnh kiem tra lo i chng trnh,lo i he tho ng
va thong qua ma n hnh thong ba o cho ng i s dung biet v vay co the tranh c loi o c
chng trnh.Chng trnh ieu khie n co the a t ba ng hay t ma y tnh kha c qua co ng cu
truyen d lieu .
2.u nhc iem cu a may NC,CNC.
a.u iem:
-o chnh xa c,o tin cay cao.
-Viec thay oi chng trnh gia co ng nhanh nen rut nga n thi gian chuan b san xuat khi
thay oi sa n pham, co the ap ng ca trong sa n xuat loat nho .
b.Nh c iem:
-Gia tha nh ma y CNC cao ne n lam ta ng gia tha nh gia co ng.
-Trnh o co ng nhan yeu cau cao hn.
3.S o he tho ng ieu khie n ma y CNC.
Hnh 9.11.
9.4.C cau cho n tr c toc o .
C cau cho n tr c toc o du ng nham giam thi gian phu,khi ang gia co ng bc hien tai
th ngi th cho n tr c to c o cat cho bc tie p theo.
Hnh 9.12.
Ket luan chung.


47




48