MT S BT CP CA LUT T AI 2003 (16/7/2012)

Vi s ra i ca Lut t ai nm 2003, chnh sch t ai th hin trong h thng php lut ph hp hn vi c ch th trng nh hng x hi ch ngha; quyn ca ngi s dng t c bo m v pht huy tc dng trong i sng x hi; vic bao cp v gi t c hn ch, tng thu cho ngn sch nh nc. Tuy nhin, sau gn 10 nm thc hin, Lut t ai ang bc l nhiu im bt cp, gy khng t kh khn cho cng tc qun l, ng thi lm gim hiu qu trong s dng t. 1. V s hu t ai: Lut t ai nm 2003 tip tc quy nh ch s hu ton dn i vi t ai. Vic quyt nh nhng vn c lin quan n chim hu, s dng v nh ot i vi t ai thuc v ton dn, nhng li ch ch yu thu t t ai phi c s dng phc v chung cho x hi. Khi t ai thuc quyn s hu chung hp nht ca tt c nhng ngi dn th c ch thc hin cc quyn nng ca ch s hu l rt phc tp. Vic lut php ch ra mt ch th i din cho ton dn thc hin cc quyn nng ca ch s hu l c ch gim bt s phc tp ny. Theo php lut hin hnh, Nh nc i din cho ton dn thc hin quyn s hu v t ai; c quyn quyt nh mc ch s dng t, hn mc giao t, thi hn s dng t; giao t, cho thu t, thu hi t, cho php chuyn mc ch s dng t, nh gi t, quy nh quyn v ngha v ca ngi s dng t; c quyn iu tit cc ngun li t t. Thc tin thi hnh Lut t ai nm 2003 trong nhng nm qua cho thy; hu ht cc quyn ca Nh nc vi t cch l i din ch s hu c thc hin trn thc t. Tuy nhin, ch s hu ton dn v t ai cng ang t ra nhng vn cn c xem xt tip tc hon thin: Mt l, khi xc nh ch s hu ton dn v t ai vi ngha ch c mt ch th s hu l ton dn v l s hu chung hp nht d dn n tnh trng v ch v cha chung khng ai khc. Hai l, quan h gia ton dn v Nh nc v mt php l l mi quan h gia ch s hu vi ngi i din nhng c ch thc hin mi quan h ny cha tht r rng. c bit, khi Nh nc li l mt ch th tru tng, ngi thc hin cc quyn nng ca ch s hu chnh l cc c quan nh nc. iu ny d dn n vic li dng quyn hn chuc li cho c nhn. Ba l, Nh nc va l i din cho ch s hu l ton dn, ng thi l ch th qun l nhng li cha c cc quy nh phn nh r vai tr ca Nh nc trong t cch i din ch s hu v vai tr ca cc t chc, n v Nh nc vi t cch l ngi s dng t dn n khng minh bch, bnh ng trong thc thi quan h t ai. Bn l, vic khng nh ch s hu ton dn v t ai ng thi vi vic Nh nc trao quyn nh ot cho ngi s dng t qu ln (chuyn i, chuyn nhng, cho thu, tha k, tng cho, gp vn, th chp, bo lnh) ang to ra nhng lung kin khc nhau. Vi nhng quy nh ca php lut hin hnh, Nh nc ang rt kh khn trong vic iu tit phn gia tng t t m khng do u t ca ngi s dng mang li, to ra s bt hp l, bt bnh ng trong x hi.

2. V giao t, cho thu t v thu hi quyn s dng t Vi quan im phn cp trong qun l v t ai, Lut t ai nm 2003 quy nh thm quyn giao t, cho thu t, cho php chuyn mc ch s dng t, thu hi t u thuc v chnh quyn cc a phng (cp tnh, huyn, x).Trong khi , nng lc t chc thc hin thm quyn c phn cp ca cc c quan qun l nh nc a phng cn nhiu hn ch cng vi s thiu ht cc quy nh v hn ch din tch, loi t, i tng s dng v mt c ch kim tra, gim st thiu cht ch dn n vic giao t, cho thu t mt cch ty tin, hoc li dng xin giao t, thu t vi din tch ln chim t nhm trc li, nhiu trng hp c giao t, cho thu t ri b hoang, gy lng ph, gy bc xc trong x hi. Tnh trng tri thm mi gi u t, pht trin khu th, khu cng nghip, cm cng nghip t m khng quan tm n kh nng thc hin ca cc nh u t din ra khng t a phng lm gim ng k din tch trng la, lm nh hng n vic thc hin mc tiu an ninh lng thc quc gia, gy nhim mi trng. Quy nh v thi hn, hn mc s dng t nng nghip ang l nguyn nhn hn ch vic tch t t ai u t pht trin sn xut nng nghip hng ha trn quy m ln, cha to ng lc pht trin nng nghip. Tnh trng s dng t nng nghip manh mn gy lng ph din tch t, lm cho vic s dng t km hiu qu. Qu trnh tch t rung t trn thc t ang din ra mt cch kh khn v t pht do cha c c ch r rng. Vic tch t ny ch yu thng qua vic chuyn nhng quyn s dng t thng thng trong mt th trng bt ng sn Vit Nam cha hon thin, cn nhiu ri ro, khng c nh hng cho lu di. Vic quy nh Nh nc ch quyt nh thu hi i vi mt s d n u t quan trng tuy lm gim p lc trong vic s dng cng c hnh chnh trong cng tc thu hi t nhng to ra s bt bnh ng gia ch u t ca cc d n ln v ch u t ca cc d n va v nh trong vic tip cn t ai; cc nh u t khng phi lc no cng nhn c s hp tc t nguyn ca ngi s dng t. ng thi, s khc bit gia gi tha thun vi gi bi thng dn n kh khn cho cng tc thu hi t ca cc d n khc nhau trn cng a bn. 3. V quyn ca ngi s dng t c cp giy chng nhn quyn s dng t l mt quyn ca ngi s dng t m Lut t ai nm 2003 ghi nhn. Tuy nhin, Lut cng quy nh vic cp giy chng nhn quyn s dng t l Nh nc cng nhn quyn s dng t i vi ngi ang s dng t n nh([1]), ng thi t ra iu kin ngi s dng t c thc hin cc quyn ca mnh l phi c giy chng quyn s dng t. Nh vy, c th hiu nhng trng hp cha c cp giy chng nhn quyn s dng t l trng hp cha c Nh nc cng nhn quyn s dng t v khng cc iu kin thc hin cc quyn nng ca ngi s dng t. Trong khi , vn cn mt b phn ln dn c s dng t mt cch chnh ng m khng c cp giy chng nhn quyn s dng t v mt l do khng hon ton thuc v li ca ngi s dng t. Tnh n thng 12 nm 2011, t l cp giy chng nhn quyn s dng t trn phm vi c nc t 85,2% (t sn xut nng nghip); 86,3% (t lm nghip); 83,8% (t nng thn) v 63,5% (t th) ([2]). iu khng ch ang cn tr i vi ngi dn thc hin cc giao dch lin quan n quyn s dng t m cn l c hi mt

b phn cn b, cng chc nh nc trc li, ny sinh nn trm cp phi giy chng nhn quyn s dng t lm giy chng nhn gi, c bit l khi ang cn thiu cc ch ti x l vi phm trong vic cp giy chng nhn quyn s dng t. Nhng quy nh v th chp quyn s dng t trong Lut t ai hin hnh cn thiu tnh ph hp, lm hn ch quyn li ca ngi dn. Vi quy nh h gia nh, c nhn ch c th chp, bo lnh bng quyn s dng t ti t chc tn dng c php hot ng ti Vit Nam, ti t chc kinh t hoc c nhn vay vn sn xut, kinh doanh ([3]) khng tnh n kh nng ngi dn do kh khn trong cuc sng, bnh tt hoc cn hc tp nng cao trnh m phi th chp quyn s dng t vay vn nhm gii quyt cc nhu cu . Quyn th chp quyn s dng t ca t chc kinh t cng ang th hin s khim khuyt so vi s pht trin ca kinh t th trng nc ta. Trong hot ng kinh doanh, cc t chc kinh t , ang v s xc lp vi nhau nhiu quan h trn c s hp ng v m bo cho nhng hp ng ny c thc hin trn thc t h cn p dng cc bin php bo m. Trong khi , quyn th chp quyn s dng t ca cc t chc kinh t ti cc t chc tn dng mi ch dng li mc ch vay vn([4]) m cha bao gm vic th chp c bo lnh, bo m thc hin cc ngha v pht sinh t cc quan h hp ng kinh doanh. S bt cp v gi t (chnh lch ln gia gi t thc t v gi t do y ban nhn dn cp tnh ban hnh) cng ang nh hng khng nh ti quyn li ca ngi s dng dt, gy bc xc trong nhn dn v dn n khiu kin. Nhng trng hp b thu hi t th tin bi thng khng mua nh mi ti khu ti nh c, tin bi thng t nng nghip thng khng nhn chuyn nhng din tch t nng nghip tng t hoc khng nhn chuyn nhng t sn xut kinh doanh phi nng nghip chuyn sang lm ngnh ngh khc. Quyn s dng t c B lut Dn s cng nhn l mt loi ti sn ca cng dn; cng dn c quyn nh ot i vi ti sn ny di nhiu hnh thc trong c quyn tng cho ti sn. Trong khi , Lut t ai li quy nh hn ch i tng c nhn tng cho ti sn l quyn s dng t. R rng quy nh ca Lut t ai hin hnh ang lm hn ch quyn dn s ca cng dn. Ngoi ra, s khc bit v hnh thc thu t cng ang to ra s khc bit v quyn v ngha v gia cc ch th trong v ngoi nc. Cng l ngi thu t nhng cc ch th nc ngoi c thc hin nhiu quyn nng cn ch th trong nc li b hn ch trong vic thc hin cc quyn nng ca ngi s dng t ni chung. Php lut t ai l mt lnh vc php lut m Nh nc ta lun quan tm xy dng v hon thin. Lut t ai nm 2003 chnh l mt minh chng cho s pht trin ca lnh vc php lut ny. T , php lut t ai Vit Nam c nhng i mi cn bn, gp phn to ra nhng chuyn bin tch cc v kinh t, x hi. Tuy nhin, do s vn ng v pht trin ca x hi, sau gn mt thp k, Lut t ai nm 2003 ang bc l nhng bt cp cn c nghin cu v sa i nhm nng cao hn na hiu qu trong qun l v s dng t ai - mt ngun ti nguyn qu gi ca quc gia./.
[1] iu 4, Lut t ai nm 2003

[2] Bo co ca B Ti nguyn mi trng [3] iu 113, Lut t ai nm 2003 [4] iu 110, Lut t ai nm 2003
Ths.GVC V Ngc H Ph trng khoa NN v PL-Hc vin CT - HC khu vc I