MI TRNG NGNH:

c im chung ngnh khong sn

Vi hn 5000 im m thuc 60 loi khong sn c pht hin v khai thc, tim nng khong sn Vit Nam c nh gi l tng i a dng. Nu tch ring than v du kh, cc cng ty khong sn ang nim yt hin nay ch yu khai thc cc loi qung kim loi (st, titan, mangan, vng, km, ng, antimony) v cc khong sn phi kim -vt liu xy dng (, ct, si, cao lanh, thch anh). Do cung cp cc nguyn liu u vo cho nhiu ngnh cng nghip sn xut- ch to v xy dng, s pht trin ca ngnh ph thuc rt ln vo chu kz pht trin ca nn kinh t th gii. Nhu cu v gi bn nhiu loi khong sn c quyt nh bi th trng th gii. Trin vng ca ngnh khong sn cn nhiu tim nng trong di hn, c h tr bi sc cu t s pht trin ca nn kinh t Vit Nam v th gii, c bit l nhn t Trung Quc; v sc cung l tr lng khong sn phong ph ca Vit Nam. Tuy nhin, hin nay hiu qu u t ca ngnh ang suy gim tng i so vi cc lnh vc khc, do u t mi ch trng n vic m rng m cha u t theo chiu su, ch yu dng vic xut khu qung v tinh qung vi gi tr thp hn nhiu gi kim loi phi nhp khu v. Do vy, trong thi gian ti, ngnh cn pht trin theo hng tng cng ch bin su, bn cnh vic thm d, m rng m mi. p lc gia tng chi ph nguyn nhin liu u vo l mt thch thc ln i vi hu ht cc doanh nghip khong sn. Ring i vi cc doanh nghip khai thc VLXD c th cn gp kh khn v u ra do chnh sch ct gim u t cng ca chnh ph kim ch lm pht v s ng bng ca th trng bt ng sn khin nhiu cng trnh xy dng phi hon khi cng hoc gin tin thi cng. Ngoi ra, chnh sch php lu t ca Vit Nam cn ang trong qu trnh hon thin, c th tc ng n hot ng ca ngnh: Lut khong sn 2011 s thay i c ch cp php thm d khai thc m theo c ch u gi; ngoi ra biu thu ca nhiu loi khong sn c iu chnh theo hng tng ln lm gia tng chi ph cho doanh nghip. Nhn chung, cc doanh nghip khong sn ang nim yt hin nay c quy m nh, mc ti tr bng n t hn th trng nhng bin li nhun gp li cao hn. Trong khi nhm doanh nghip khai thc qung kim loi c mc u t ln hn cho ti sn c nh, nhm doanh nghip khai thc VLXD li c mc sinh li cao hn, cht lng dng tin v cht lng li nhun tt hn.

Vai tr ca ngnh khong sn

NH NC (ng gp thu ti nguyn, thu xut khu vo ngn sch nh nc)

DOANH NGHIP CN khai khong CN LUYN KIM

CN CH TO

CN IN T

NGI DN (to vic lm, thc y pht trin kinh t cc tnh vng su)

CN XY DNG

Cu trc cnh tranh trong ngnh:

Ro cn gia nhp ngnh Chi ph u t thm d ban u kh ln m ri ro li cao (ri ro v tr lng m, v iu kin khai thc) l nhng ro cn gia nhp ngnh. Trc y, vic cp php khai thc m c thc hin theo c ch xin-cho nn kh d dng, nht l cc m ca a phng c phn quyn cho UBND tnh cp. Tuy nhin t 1/7/2011, theo Lut Khong sn mi, mun c cp php thm d v khai thc u phi thc hin u thu, do vy chi ph thm d s tng ln cng lm tng ro cn gia nhp ngnh. p lc t pha yu t u vo u vo ch yu ca ngnh khai thc khong sn l quyn khai thc m. p lc u vo ln i vi cc doanh nghip ch c cp php bi UBND tnh (VD: KSS, KSH), y l nhng m quy m nh, thi hn cp php khng di. Trong khi , nhng doanh nghip c giy php ca B s c u th do y l m nm trong quy hoch ca trung ng, quy m ln, thi hn cp php di (VD: HGM, BMC). Ngoi ra, cc loi nhin liu nh xng, du, in, thanv mt s loi ha cht, thuc n cng l nhng u vo rt quan trng. i vi doanh nghip khai thc , gi in chim ti 20% tng chi ph; trong khi , i vi doanh nghip khai thc qung: gi xng du chim khong 15%, gi in chim 5-10% tng chi ph sn xut. Cc loi nhin liu thng c phn phi bi mt s t nh cung cp mang tnh c quyn cao, nn kh nng m phn v gi l kh. Trong thi gian ti, p lc tng gi u vo i vi ngnh l kh ln. p lc t pha khch hng Do vai tr quan trng ca khong sn lm nguyn liu cho nhiu ngnh cng nghip sn xut, ch to v xy dng, nhu cu khong sn phc v cho pht trin kinh t l rt ln. C th ni, do lng cung hin nay cha p ng nhu cu, nn p lc tiu th sn phm khong sn l khng nhiu. Cc sn phm ca ngnh khong sn c sn xut ch yu phc v cho nhu cu trong nc, lng xut khu ch chim mt t trng nh. Trong nm 2010, gi tr sn xut ngnh khai thc m l 249,000 t, gp ti 73 ln gi tr xut khu (3,410 t). Trong nhm khong sn kim loi, mt s sn phm c xut khu l qung st, Antimon, Titan, tinh qung ch, km. Do sn lng cung cp rt nh so vi th trng th gii, cc doanh nghip khong sn thng t c kh nng m phn v gi m thng ph thuc vo mc gi th gii. Ngay c qung kim loi tiu th trong nc cng bin ng cng chiu vi mc gi th gii ny. Hin gi ca nhiu loi kim loi nh st, vng, ng, km, antimon ang c xu hng tng ln. Trong nhm VLXD, cc sn phm xut khu chnh l ct cng nghip, ct thy tinh, ct sn golf, p lt...Cn cc sn phm nh , ct xy dng thng thng ch yu phc v th trng trong nc. Trong thi gian qua, do nhu cu xy dng nh ca v c s h tng kh ln, nn gi cc sn phm ny cng tng mnh. S cnh tranh ca hng ha thay th i vi mt s loi khong sn, c th tn ti sn phm thay th cho nhng ng dng nht nh c th (v d vt liu tng hp composite c th thay th nhm trong sn xut thn v cnh my bay) hoc cng c trng hp cc loi khong sn c th l mt hng thay th ca nhau (v d st-thp cnh tranh vi nhm trong mt s chi tit ca ngnh cng nghip t)... Tuy nhin, nhn chung th mi loi khong sn c c nhng ng dng c th v tnh

kinh t trong mi ng dng khi so snh vi cc khong sn khc nn khng c mt vt liu no c th thay th hon ho cho chng. Cnh tranh trong ni b ngnh Hin nay c nc c khong 2,000 im khai thc ch bin khong sn c ng k hp php, bn cnh hng trm nghn c s khai thc bt hp php khc cng cnh tranh vi nhau. Cnh tranh ch yu gia cc doanh nghip cng khai thc mt loi khong sn l cnh tranh v gi, cnh tranh v hm lng khong sn tinh ch, cnh tranh trong vic xin cp php m Trong s cc cng ty khong sn nim yt, nhm cng ty sn xut VLXD c nhiu mt hng ging nhau nh , ct, sinn mc cnh tranh ln hn, c bit l nhng cng ty c v tr a l gn nhau. Trong khi , nhng cng ty chuyn v mt mt hng c tnh cht c quyn nh HGM sn xut antimony, MMC khai thc mangan, SQC khai thc titanth p lc cnh tranh ni b ngnh li nh.

Cc yu t ri ro ca ngnh:
Ri ro v chnh sch php lut Lut khong sn mi thay i nhng quy nh v vic cp php theo hng tht cht v tn km hn, i km vi nhng quy nh nng cao yu cu v nng lc ti chnh ca ch u t, yu cu v cng ngh khai thc v trch nhim vi vic bo v mi trng. Ngoi ra, cc loi ngha v ti chnh ca doanh nghip khai khong phi np (thu ti nguyn, thu xut khu, ph bo v mi trng...u c xu hng tng ln). iu ng ni l h thng php lut ca Vit Nam cn ang trong qu trnh hon thin, nn khng trnh khi hin tng chnh sch thay i lin tc khin doanh nghip khng thch ng kp. Cc doanh nghip sn xut Titan nh SQC, BMC tng phi ng ca nh my ngng xut khu khi thu sut xut khu x titan ln 18% vo gia nm 2010, ri sau khi mc thu gim xung 15% v cui cng l 10% vo u nm 2011, h mi c th tiu th s hng tn kho v m ca nh my tr li. Hay cng ty Canada Olympus Pacific Minerals tnh n vic rt vn 100 triu USD u t khi Vit Nam sau khi thu xut khu vng tng t 0 ln 10%. Nhng ri ro chnh sch nh trn c th nh hng tiu cc n ton b hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip khong sn. Ri ro do ph thuc vo s pht trin kinh t th gii v Vit Nam S pht trin ca nn kinh t th gii, trong c c Vit Nam, to ra sc cu quan trng i vi ngnh khong sn. Gi bn nhiu loi khong sn hin cng ph thuc vo mt bng gi th gii. iu cng ng ngha rng nu nh nn kinh t ton cu suy thoi, sc cu suy gim s dn n gi bn nhiu loi khong sn gim st s l nhng ri ro rt ln m cc doanh nghip trong ngnh phi i mt. Trong , chng ti mun lu { n th trng Trung Quc i tc nhp khu n 65% cc loi qung khong sn ca Vit Nam. Nu nh nn kinh t Trung Quc c bin ng, hoc chnh sch ca chnh ph Trung Quc i vi vic xut nhp khu cc mt hng ny thay i th nh hng ca n n u ra ca ngnh khong sn Vit Nam s l khng nh. Ring i vi phn nhm khai thc VLXD, ri ro suy thoi kinh t c th biu hin r trong nm nay, do chnh sch ct gim u t cng ca Chnh ph nhm kim ch lm pht v s kh khn chung ca th trng bt ng sn. Theo , k hoch xy dng nhiu cng trnh ln s b hon li hoc gin tin , khin cho u ra ca nhm c th gp kh khn nht nh.

Ri ro tng chi ph u vo: Trong nhiu nm qua, gi ca hu ht cc mt hng u c xu hng tng cao: Gi cc loi nhin liu nh gi in, gi xng du tng lin tip, ngoi ra gi nhiu yu t u vo khc nh ha cht, thuc n, tin lng nhn cng cng u tng khin cho doanh nghip gp rt nhiu kh khn. Kh nng gi in v xng du vn cn tip tc tng. c bit i vi cc doanh nghip khong sn, do nhin liu chim mt t trng ln trong tng chi ph sn xut nn ri ro tng chi ph u vo-lm gim li nhun ca doanh nghip l rt ln. Ri ro trong vic thm d, khai thc: Mt c th ca ngnh khong sn l trc khi khai thc mt m khong sn cn phi thc hin thm d tr lng, cht lng ca m. Qu trnh thm d tn km nhiu chi ph, nhiu thi gian (2-3 nm), nhng nu kt qu thm d cho thy tr lng m nh, hoc iu kin khai thc khng thun li (m nm qu su) khin cho vic khai thckhng th thc hin c v l do kinh t k thut th ri ro chi ph chm (sunk cost) s l rt ln. Ngoi ra, trong qu trnh khai thc, do hot ng trong iu kin ngoi tri, doanh nghip cn phi chu nhng ri ro v thin tai, l lt, ri ro xy ra tai nn lao ng, ri ro gy nhim mi trng...Nhng tai nn sp m , sp hm vng gy cht ngi lin tip xy ra gn y lm rung ln hi chung cnh bo v nhng nguy c mt an ton trong quy trnh tchc khai thc m hin nay. Hoc nu trong qu trnh khai thc, doanh nghip khng thc hin y cc quy nhbo v mi trng th c th gp phi s phn i ca ngi dn, thm ch b rt giy php hot ng.

CHU K KINH DOANH V TRIN VNG CA NGNH:

c im chu k kinh doanh:

u ra ca ngnh khong sn l nhng nguyn vt liu u vo thit yu cho cc ngnh cng nghip sn xut, ch to v xy dng. Do vy, chu k pht trin ca ngnh gn lin vi chu k pht trin chung ca nn kinh t. Quan st th bn tri cho thy tc tng trng gi tr sn xut ngnh khong sn khng ch bin ng cng chiu vi chu k tng trng ca nn kinh t th gii- th hin bng ch tiu tng trng tng sn phm kinh t th gii GWP- m cn bin ng vi mc ln. Trong nhng thi k kinh t th gii tng trng, ngnh khong sn Vit Nam c s pht trin mnh m v ngc li, ngnh cng suy gim rt su trong nhng thi k kinh t ton cu suy thoi. Tuy nhin, th pha bn phi, mi quan h gia tc tng trng ca ngnh khong sn so vi chu k pht trin ca nn kinh t Vit Nam li khng c th hin r, nht l trong giai on trc 2007. T sau khi gia nhp WTO nm 2007, tng trng kinh t Vit Nam bt nhp vi kinh t th gii v ngnh khong sn cng bt u

bin ng cng chiu vi kinh t trong nc. iu ny phn nh mt c im quan trng ca ngnh khong sn nc ta l ph thuc rt nhiu vo nn kinh t th gii. Nhu cu v gi c nhiu sn phm u ra ca ngnh do th trng th gii quyt nh.

Nhn t nh hng n sc cu v trin vng ca ngnh:

S pht trin ca nn kinh t th gii v Vit Nam: ng u trong chui gi tr sn xut, ngnh khong sn cung cp u vo cho rt nhiu ngnh cng nghip sn xut, ch to v xy dng. Do , s pht trin ca nn kinh t th gii ni chung v ca nn kinh t Vit Nam ni ring s to ra sc cu quan trng, hp th cc sn phm ca ngnh. D bo ca Economywatch i vi tc tng trng kinh t th gii v ca Vit Nam cho thy nhu cu nguyn vt liu cho sn xut-xy dng cn ln, do vy tim nng pht trin ca ngnh vn cn nhiu. Nhn t Trung Quc:

S tham gia ca nn kinh t Trung Quc ng mt vai tr quan trng i vi trin vng ca ngnh khong sn Vit Nam. Trung Quc khng ch l nh cung cp m cn l nc tiu th khong sn nhiu nht th gii. c ngun nguyn vt liu cung cp cho i cng trng sn xut khng l ca mnh, hng nm Trung Quc thu mua mt lng khong sn rt ln t nhiu quc gia trn th gii, thm ch cn c chnh sch tip cn vi cc quc gia chu Phi thng qua chng trnh i h tng ly khong sn. i vi Vit Nam, Trung Quc cng l bn hng ln nht chim ti 65% tng gi tr qung khong sn xut khu ca Vit Nam nm 2010. c nh gi l nn kinh t c tim nng pht trin ln nht hin nay, nhu cu nhp khu khong sn ca Trung Quc gia tng mnh m s thc y sc cu i vi sn phm ca ngnh khong sn nc ta. c bit, Vit Nam li c v tr a l ngay gn Trung Quc nn vic vn chuyn khong sn xut khu bng ng b cng nh ng thy d dng v thun tin cng gp phn lm tng sc nh hng ca nhn t Trung Quc i vi ngnh.