Univerzitet Sv.

Kiril i Metodij - Skopje

Medicinski fakultet

Seminarska rabota po predmetot

Epidemiologija
Na tema
Askaridijaza

Izrabotila:
Boltevska Ivana 15323
Grupa B6
Maj 2009
 [to e askaridijaza?

Askaridijaza pretstavuva infekcija so detska glista (ascaris lumbricoides).

Adultniot parazit e dolg 15-30 cm i se nao|a vo lumenot na tenkoto crevo.
@enkata koja podlaga neembrionirani jajca se narekuva oviparna.
Oplodenoto jajce ima embrion i rapava nadvore{na
membrana. Embrionot se
osloboduva vo crevoto na
poma}inot i od nego se
razviva larva. Oslobodenite
larvi pominuvaat niz
crevniot yid , a preku
krvotokot doa|aat i do belite
drobovi i traheata. Pri
goltawe larvite dospevaat
do tenkoto crevo kade se razvivaat vo askarise.
Na levata slika e prika`ano neoplodeno jajce, dodeka na desnata slika
oplodeno jajce.

@ivoten krug

Ascaris lumbricoides ili val~est crv predizvikuva infekcija kaj ~ovekot

koga od ingestiranoto infektivno jajce ke se oslobodi larva koja penetrira
vo yidot na duodenum i navleguva vo krvta. Od tuka doa|a do hepar ili
srce a odtuka doa|a i do pulmonalnata cirkulacija kade se osloboduva vo
alveolite i raste. Po tri nedeli larvata od respiratorniot trakt mo`e da se
iska{la, ili pak povtorno da se progolta i na toj na~in se vra}a vo tenkoto
crevo kade sozreva vo
adultna `enska forma. Od
progoltuvaweto do ovoj
moment pominuva okolu 2-
3 meseci. Toga{ mo`e da se
oplodi i `enkata da
sozdade duri 200 000 jajca
dnevno vo tek na cela
godina. Ovie jajca
stanuvaat infektivni po dve
nedeli. Tie mo`at da
perzistiraat vo vla`na
sredina pove}e od 10
godini.
Iako neoplodenoto jajce
mo`e da se progolta sepak
toa ne e infektivno.
Jajceto ima lipidna
obvivka koja sodr`i askaridi
{to go pravi u{te
porezistenten na kiselini i

2
alkali kako i na mnogu drugi hemikalii. So ova se objasnuva zo{to ovoj
parazit e ubikvitaren.

Infektivnost

Naj~esto se javuva kaj decata po {to i e dobieno imeto detska glista.

Infekcijata nastanuva po feko-oralen pat, odnosno pri ingestija na jajcata,
koi se isfrlaat preku stolica, a osobeno e karakteristi~en za podra~ja kade
ima niski higienski standardi i kade humaniot feces se koristi za |ubrewe.
Naj~esto se javuva vo tropskite regioni poradi nivoto na higienata.
Drugi vidovi od rodot Ascaris se isto taka se paraziti i mo`at da
predizvikaat zaboluvawe kaj doma{nite `ivotni.
Izvor na infekcija e zemjata i vegetacii koi se kontaminirani so fekalni
materii koi sodr`at jajca na
paraziti. Ingestija na infektivni
jajca od zemja kontaminirana so
human feces ili transmisija so
kontaminiran zelen~uk i ovo{je
kako i kontaminirana voda e
primarna ruta na infekcija.
Transmisija od lu|e na lu|e
so direkten kontakt e
nevozmo`na.

Na slikite e prika`ana larva koja izleguva od jajce.

Prevencija

Prevencija se postignuva so otvarawe na eduativni centri, odr`uvawe

na kolektivna i li~na higiena, osobeno kaj onie koi rakuvaat so hrana.
Drugi merki za prevencija se: koristewe na toaleti, protekcija na hranata od
ne~istotija, temelno ~istewe na produktite koi se koristat za ishrana.
Hranata koja e padnata na zemja treba ubavo da se izmie pre povtorno da
se konsumira, osobeno vo endemi~nite podra~ja.

Prevalenca

Okolu 1,5 bilioni lu|e se zarazeni, osobeno ~esto se javuva vo Afrika i

Azija. Askaridijaza e endemi~na za SAD, Nigerija, i Ju`na Azija.
Ista`uvawata poka`uvaat deka prevalencata vo Soedinetite Amerikanski
Dr`avi iznesuva 4 milioni ili 2% od tamo{nata populacija. Vo ruralnite
sredini toj broj e pogolem (od 431 lica testirani za Ascaris 28,1% bile
pozitivni i site bile do 20 godini).
Istra`uvawe od 1978 poka`alo deka 75%
od primerocite zemeni od talogot na
otpadnata kanalizaciska voda vo SAD imalo
jajca od Ascaris so visoka zastapenost, 5-100
jajca na litar. Vo Frankfurt i Indijana 87,5% od

3
site primeroci zemeni od otpadni void bile pozitivni na Ascaris, vo Saudiska
Arabija bile detektirani nad 100 jajca vo litar otpadna voda.
Askaridijaza mo`e da bide ispituvana i vo hranata. Od edna terenska
studija vo Maroko kade po~vite na koi se odgleduvala hrana bile |ubreni so
human otpad , jajca os Ascaris bile detektirani i toa 0,18 jajca/kg kompiri,
0,25jajca/kg {ekerna repa, 4,63 jajca/kg nane, 0,7 jajca/kg morkovi. Sli~na
studija na ista teritorija poka`ala deka 73% od deca koi rabotat na ovie
farmi bile zarazeni so helminti, osobena so Ascaris.

Simptomatologija

Infekcijata naj~esto e asimptomatska,osobeno koga nivniot broj e

pomal. Dokolku se javat tie zavisat od stadiumot na parazitot kako i od
organot koj go zafa}aat. Mo`e da se javi ~uvstvo na jade` naj~esto okolu
nosot, usnata i anusot. Najgolem del od simptomite se povrzani so
digestivniot sistem kako {to se: gubitok na apetit, oblo`en jazik, neprijaten
zdiv vo ustata, gubitok na telesna te`ina duri do anoreksija, ma~nina i
povra}awe, bolka vo stomakot, dizenteriformen sindrom propraten so
dijarea. Dokolku se zafateni i belite drobovi mo`e da se javi~uvstvo na
te{ko di{ewe, ka{lica, bolka vo gradite i dispneja. Isto taka mo`e da dojde
i do otok na liceto, kowuktivitis, poka~ena temperatura kako i alergiski
reakcii. Simptomite se javuvaat po 4-16 dena po infekcija.

Komplikacii

Prodor na askaridot vo apendiks doveduva

do negovo vospalenie (appendicitis), vo bilijarniot
trakt doveduva do hepati~na kolika, vo
pankreasniot kanal mo`e dovede do
pankreati~na ciroza. Dokolku dojdat larvite do
belite drobovi mo`at da predizvikaat pneumonija.
Alergiskite reakcii se dosta ~esti i mo`at da se
doka`at so pozitivna ko`na proba na askaris.
Na slikata se prika`ani jajca od A.lumbricoides
vo apendiks od biopsija,

Postavuvawe na dijagnoza

Dijanozata za askaridijaza e sigurna samo ako se najdat vozrasni

paraziti vo stolicata ili karakteristi~ni parazitski jajca. Retko mo`at
adultnite formi na paraziti da se isfrlat so povra}awe. Dokoleku se zafateni
belite drobovi mo`e dijagnozata da se vospostavi i so respiratoren sekret.
Za vospostavuvawe na dijagnoza isto taka mo`e da se iskoristi i alergiskite
manifestacii i pozitivnata ko`na proba na askarisot ili poka~en broj na
eozinofili vo krvta. Funkcionalnite hepatalni testovi mo`at da poka`at
hepatalno o{tetuvawe ili nizok proteinski status. So rentgenografija ili
endoskopija mo`e da se vidi prisustvo na parazitot vo tenkoto crevo.

4
 Lekuvawe

Glavno se upotrebuvaat Askaricidi koi gi ubivaat val~estite crvi. Tuka

spa|aat:
• Mebendazol ( Vermox) (C16H13N3O2) - Predizvikuva bavna smrt na
adultnite formi, selektivno i ireverzibilno blokiraj}i go
prezemaweto na glukoza i drugi nutritienti od crevoto. Oralni
dozi: 100 mg na 12 ~asa vo tek na tri dena.
• Piperazine ( C4H10N2 ; C6H10O4) - Slab paralizira~ki agens koj
predizvikuva blokirawe na mo}ta na parazitot so acetilholin.
Narkotizira~kiot efekt ja imobilizira adultnata forma na
parazitot, so {to se spre~uva migracija , naj~esto se koristi po
primawe na slabi lekovi kako thiabendazole. Ako se koristi samo
piperazine toga{ predizvikuva isfrlanje na crvot preku feces.
Doza: 75mg/kg kako edine~na oralna doza.
• Pyrantel pamoate ( Antiminth, Pin-Rid, Pin X) (C11H14N2S) - Gi
depolarizira gangliite blokiraj}i gi za nikotinski nevromuskulni
transmisii. Rezultira so spasti~ka paraliza na adultnata forma na
parazitot. Pri pogolem broj na paraziti prisutni vo crevata mo`e
da dovede do kompletna opstrukcija. Doza: 11mg/kg, da ne se
pre~ekori pove}e od 1 g kako edine~na doza.
• Albendazole ( C12H15N3O2S) - Antihelmetik so {irok spektar koj ja
namaluva produkcijata na ATP vo adultnata forma na parazitot,
predizvikuva energetsko iscrpuvawe i imobilizacija a podocna i
smrt. Doza: 400 mg edine~na oralna doza (kontraindicirano e
kaj trudnici i deca pod 2 godini).
• Thiabendazole - Ovoj lek mo`e da predizvika migracija na
adultnata forma do ezofagus, zatoa obi~no se kombinira so
piperazine.
• Hexlresorcinol - Efektiven e vo edine~na doza.
• Santonin - Pove}e toksi~en od Hexlresorcinol.
• Chenopodium - vo forma na maslo.
Simptomatolo{ki za lekuvawe na inflamacija se koristi corticosteroidi.
Nativni Amerikanci tradicionalno koristele epazote (Chenopodium
ambrisioides) kako tretman, koj ne e tolku mo}en kako farmaceftskite lekovi

5
, no sepak se doka`alo deka ima nekoi pozitivni efekti.

Na slikite se prika`ani beli drobovi so askaridijaza od biopti~en

materijal.

Prognoza

Dokolku ne se lekuva so antihelminti ili pak ne se hirur{ki otstrani ,

nekoi od infekciite mo`at spontano da se re{at, no pogolem broj mo`at da
dovedat go mnogu komplikacii duri do malnutricija i smrt.

Mitovi i neto~ni
podatoci za

askaridijaza

Poradi ~estoto javuvawe Askaridijaza im bila poznata na lu|eto pred

mnogu godini. Zatoja postojat i nekoi neto~ni veruvawa:
1. Mo`e da se zarazi ~ovekot so Ascaris lumbicodes od ku~e ili
ma~e. Neto~no - Nematodite vo ku~iwata i ma~iwata se od
drug vid i nikoga{ nemo`at da se najdat vo digestivniot sistem
na ~ovekot. Golemata intestinalna glista od sviwi mo`e da se
javat kaj ~ovekot, me|utoa toa ne e doka`ano.
2. Stavawe na par~e leb ili nedope~eno meso vo usta ke go
namami crvot nadvor od ustata. Neto~no - Larvenata forma na
ovoj parazit mo`e da se javat vo ustata no tie ne jadat le bi

6
 meso. Ovie paraziti se adaptirani da se ishranuvaat so nutritienti
od crevnata sodr`ina.
3. Pred okolu 1600 godini se smetalo deka A.Lumbricodes se
sozdavalle spontano vo tenkoto crevo.
4. Vo Evropa i Dalekiot istok dolgo vreme se veruvalo deka
askaridijaza predizvikuva zabrzano srcebiewe, mese~arewe na
polna mese~ina i nenadejna smrt.
5. Se smetalo deka dokolku crvot se istol~i, isu{eni ili izgori do
pepel bile upotrebuvani vo Kina za lekuvawe na o~ni
zaboluvawa, a vo nekoi kulturi i kako afrodizijak.

Sumirano

Vid i rod Ascaris lumbricoides

Narodno ime Giganstki intestinalen val~est crv
Etiolo{ki agens Ascariasis
Infektiven stadium Oplodeno jajce
Kraen doma}in ^ovek
Vlezna vrata Usta
Ingestija na oplodeno jajce preku kontaminirana
Na~in na transmisija
hrana ili voda
Mesto na `iveewe Tenko crevo
Patogena forma Adultna forma, larva
Na~in na prestoj
Retencija vo mukozata i pritisok
(odr`uvawe)
Na~ina na ishrana Hranata {to ~ovekot ja konsumira
Larva - pneumoija, Loeffler-ov sindrom;
Patogeneza
Adultna forma- opstrukcija, appendicitis so krvno-
belodrobna faza.
Labaratoriska
Detekcija na larvi vo feces
dijagnoza
Tretman Albendazole, Mebendazole, ili Pyrantel pamoate

7
Koristena literatura:
- Katedra po mikrobiologija i parazitologija , Univerzitet Sv.
Kiril i Metodij - Medicinski fakultet Skopje: Praktikum po
medicinska mikrobiologija i parazitologija, Skopje, 2006
- Bogdan Karaka{evi} i saradnici : Mikrobiologija i
parazitologija, Medicinska kwiga, Beograd - Zagreb, 1987
- http://www.porodicnidoktor.com/157,svrab-oko-nosa-usana-i-
269;mara-oblo%C5%BEen-jezik-gubitak-tjelesne-te%C5%BEine-
mu-269;nina-bol-i-nadimanje-u-stomaku.html
- http://hpps.kbsplit.hr/hpps2001-pdf/dok-21a.pdf