T.C.

MLL ETM BAKANLII

EL SANATLARI TEKNOLOJS

GRDES HALISI DOKUMAYA HAZIRLIK

Ankara, 2011

Mill Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 08.02.2011 tarih ve 10 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 58 alan ve 222 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. HALI DESEN HAZIRLAMA ............................................................................................ 3 1.1. Grdes Hallar .............................................................................................................. 3 1.1.1. Grdes lesinin Corafi Konumu ......................................................................... 3 1.1.2. Grdes Hallarnn Tarihi Gemii ........................................................................ 3 1.1.3. Grdes Halclnn Tarihesi ............................................................................... 4 1.1.4. Trkiyede, Dnyada Grdes Hallarnn nemi .................................................. 5 1.2. Grdes Hallarnda Snflandrma ................................................................................. 5 1.2.1. Kullanlan Ham Maddeye Gre Snflandrma ...................................................... 5 1.2.2. Kullanldklar Yere Gre Snflandrma ............................................................... 6 1.2.3. Dokuma Tekniine Gre Snflandrma ................................................................ 7 1.2.4. Bir Desimetre Karedeki lme Saysna Gre Snflandrma .................................. 8 1.2.5. Desen zelliklerine Gre Adlandrlan Grdes Hallar........................................ 8 1.3. Desen Hazrlama ........................................................................................................... 8 1.3.1. Desen Hazrlanrken Kullanlan Ara Gereler ................................................... 10 1.4. Renklendirme .............................................................................................................. 10 1.4.1. Guaj Boya ile Renklendirme Teknii .................................................................. 11 1.4.2. Kee Ulu Kalemle Renklendirme Teknii ......................................................... 11 1.4.3. Bilgisayar Ortamnda Renklendirme Teknii ...................................................... 11 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 12 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 15 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 16 2. ARA GERELER HAZIRLAMA ................................................................................. 16 2.1. Hal Tezgh eitleri ................................................................................................. 16 2.1.1. Aa Tezghlar .................................................................................................... 16 2.1.2. Demir Tezghlar .................................................................................................. 17 2.2. Kullanld Yere Gre plik eitleri ........................................................................ 18 2.2.1. zg plikleri ..................................................................................................... 18 2.2.2. Atk (Arga) pleri ............................................................................................... 19 2.2.3. lme (Dm) pleri............................................................................................. 19 2.3. Elde Edililerine Gre plik eitleri .......................................................................... 20 2.3.1. Ynden Elde Edilen plikler ................................................................................ 20 2.3.2. Yapadan Elde Edilen plikler ........................................................................... 20 2.4. Boyama Teknii Ynnden plik eitleri ................................................................. 20 2.4.1. Bitkisel, Kk Boyal plikler................................................................................ 20 2.4.2. Kimyasal ( Sentetik ) Boyal pler ....................................................................... 21 2.5. Dokumada Kullanlan Aletler ..................................................................................... 22 2.5.1. Kirkit.................................................................................................................... 22 2.5.2. Hal Ba ........................................................................................................... 22 2.5.3. Mengene Sktrma Aleti .................................................................................... 23 2.6. Ara Gerelerin Bakm ve Onarm ............................................................................ 23 2.6.1. Hal Tezghnn Bakm ve Onarm ..................................................................... 23 2.6.2. Kirkit Dilerinin Onarm .................................................................................... 23

2.6.3. Hal aksn Bileyleme ....................................................................................... 23 2.6.4. Atk (Arga), Dokuma (lme) pini Hazrlama .................................................... 23 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 25 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 27 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 28 3. DESEN KARTINI HAZIRLAMA ..................................................................................... 28 3.1. Desen Kartn Hazrlama Teknii ............................................................................... 28 3.1.1. Desen Kart Hazrlanrken Kullanlan Ara Gereler .......................................... 28 3.1.2. Desen Kartnn Hazrlanmas ............................................................................... 29 3.2. Desen Kart in Kullanlacak Malzemeler ................................................................. 29 3.2.1. Kontrplak ............................................................................................................. 29 3.2.2. Kaln Gri Mukavva .............................................................................................. 29 3.2.3. Sunta .................................................................................................................... 30 3.3. Vernik eitleri ........................................................................................................... 30 3.3.1 Pskrtme Vernik ................................................................................................. 30 3.3.2. Sv Vernik........................................................................................................... 30 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 33 RENME FAALYET4 .................................................................................................. 34 4. ZG DEMRN vE ZG Pni HAZIRLAMAK .................................................. 34 4.1. zg pi ..................................................................................................................... 34 4.1.1. eitleri................................................................................................................ 34 4.1.2. Hazrlama Aletleri ............................................................................................... 34 4.2. zg pi Uzunluu Hesaplama ................................................................................. 35 4.3. zg Tel Saysn Hesaplama ................................................................................... 35 4.4. zg Demirini Hazrlama ......................................................................................... 35 4.5. zg pinin Hazrlanmas ......................................................................................... 36 4.5.1. zg Demirinde zg plerini Hazrlama ....................................................... 36 4.5.2. zg pi Kenar Dmn Yapma ................................................................... 37 4.5.3. zg plerini zg Demirinden kartma ....................................................... 38 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 43 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 45 5. ZG PLERN TEZGHA GERME ...................................................................... 45 5.1. zg plerini Tezgha Geirme ................................................................................ 45 5.2. Tezghta zg pleri Gerginlik Ayar Yapma .......................................................... 47 5.3. Gz (Gc) rme Teknii ........................................................................................ 48 5.4. Tezgh Ayarn Yapma ............................................................................................... 49 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 50 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 52 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 53 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 55 KAYNAKA ......................................................................................................................... 57

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMA LAR

AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK YNTEM VE TEKNKLER 215ESB390 El Sanatlar Teknolojisi El Dokuma Hal Desinatrl Grdes Hal Dokumaya Hazrlk Hal dokumada kullanlan ara gereleri tanma, dokumaya hazr hle getirme, zg iplerini tezgha geirme uygulamalarnn anlatld renme materyalidir. 40/40 Hal 1 2 modln alm olmak Hal dokuma yapmak Bu derste anlatm, yaparak yaayarak anlatma, evre aratrmas yapma, gzlem yapma, aratrma vb. yntem ve teknikler uygulanabilir. Genel Ama Bu modl ile Grdes hallar konusunda bilgi sahibi olacak, uygun ortam ve ara gere hazrlandnda hal tezghn dokumaya hazrlayabileceksiniz. Amalar 1. Geleneklere, yre zelliklerine ve yeniliklere uygun hal deseni hazrlayabileceksiniz. 2. Ara gereleri hazrlayabilecek, bakm ve onarmn yapabileceksinizsiniz. 3. Desen kartn hazrlayabileceksiniz. 4. zg demirini ve zg ipini hazrlayabileceksiniz. 5. Dokuma tekniine uygun olarak zgleri tezgha aktarabileceksiniz. Ortam: Aydnlk ortam Donanm: Grsel basl kaynaklar, bilgisayar ve desen programlar mukavva, makas, cetvel, kareli kt, boya kalemi, kalem, silgi, guaj boya, samur fra, kl masa, aydnger veya parmen kd, ile tezgh ve zg iplikleri Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Trk hallarnda dm tekniine adn veren, Trk hal sanat iinde kendine zg bir yeri olan Grdes halcl 16. yy. itibaren Anadoluya yaylm ve Grdes, hal merkezlerinden biri olmutur. Gnmzde, el hals dokumacl gn getike azalmaktadr. Grdeste bu ii yapan ve yaptran kalmamtr. Trk el sanatlarnda nemli bir yeri olan el dokumaclnda, Grdes hallarnn yozlamadan desen zelliini bozmadan gndemde kalabilmesi iin eitimli kiiler tarafndan desen almalar, dokumalar yaplmal, bilgili bilinli kiiler yetimesine nem vermelisiniz. Teknolojinin gelimesiyle fabrikasyon hallarn, daha ucuza mal edilmesi el halcln olumsuz etkilemitir. Fakat el dokumalarnn incelii, zarafeti, gzellii, parlakl, kalitesi makine hallarnn nne gemitir. Ata sanatmza sahip kacak olan sizler, bu modlde elde edeceiniz bilgilerle, Grdes hallarnn tarihi gemiini geleneklere, yre zelliklerine ve yeniliklere uygun hal deseni almalar yapabileceksiniz. Ayrca dokuma yapacanz hal deseninin, zgsn hazrlayarak tezgha aktarabileceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam ve ara gere salandnda yresel zelliklere bal kalarak Grdes hallarnn zelliklerini renebilecek ve desen hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Grdes hallarnn desen zelliklerini, basl kaynaklardan ktphanelerden, internetten aratrnz. Grdes hallarnn renk ve kompozisyon zellikleri hakknda bilgi toplaynz. Topladnz dokmanlar ve bilgileri rapor hline getirerek snf ortamnda arkadalarnzla tartnz.

1. HALI DESEN HAZIRLAMA

1.1. Grdes Hallar
1.1.1. Grdes lesinin Corafi Konumu
Grdes ilesi, Manisa iline bal olup Manisann kuzey dousuna dmektedir. le dousunda Demirci ve Kprba, gneyinde Salihli, kuzeyinde Balkesir iline bal Sndrg ilesi, batsnda Akhisar ileleriyle komudur. Grdes, yksek bir arazide ormanlk alan iinde, Gediz nehrinin bir kolu olan Grdes ay vadisinde kurulmutur. Deniz seviyesinden 680 m yksekliktedir. le topraklar kk akarsu vadileriyle yarlm yayla grnmndedir.

1.1.2. Grdes Hallarnn Tarihi Gemii

Grdes ilesinin ne zaman kurulduu kesin olarak bilinmemekle beraber yonlularn bu blgeyi yerleim yeri olarak kullandklar bilinmektedir. 1302 1313 yllarnda Saruhan oullar idaresine giren ehir, sonralar Karesi Beylii topraklarna katlm ve 1361 ylnda Osmanllarn eline gemitir. Yunanllarn yenilgiye uratld stiklal Sava srasnda Yunanllar tarafndan atee verilmi yaklp yklmtr. 1940 ylnda ilede toprak kaymas olmas nedeniyle oturulamaz hle gelmitir. le eski Grdesin 5 km kuzeyinde yeniden kurulmutur.

1.1.3. Grdes Halclnn Tarihesi

Manisa il merkezi ve ilelerinin ana nfus yapsn oluturan 12. yydan itibaren younlaarak yerleen Yrk Trkmen boylar Orta Asyadan getirdikleri hal yapmndaki renk, desen, rg teknii gibi gelenek ve greneklerini hem evlerinde hem de geimlerini temin etmede kullanmlard. Hal dokuma sanatna burada da devam etmiler, halcl ok iyi bilen airetler, Seluklularla birlikte Grdese yerlemilerdi. Trk hallarna dm tekniine adna veren, Trk hal sanat iinde kendine zg bir yeri olan Grdes halcl, 16.yy.dan itibaren tm Anadoluya yaylmtr. Grdes hallar, Trk hal sanat iinde renk ve desen bakmndan 16.yy. Osmanl saray hallarnn geleneini Bat Anadolu blgesinde srdren hal gruplarndandr. Anadolu Trk halclnn k yeri olan Grdes 17.yy.da hal merkezlerinden biri hline gelmitir. 18.yy.dan itibaren dnemin irket kaytlarndan, yre hallarnn d lkelere ihra edildii renilmektedir. Mze ve koleksiyonlarda 18.yy.da dokunduu varsaylan Grdes hallar genellikle seccade trndedir. Ynden yaplan Trk dm Grdes dm kullanlarak dokunan bu hallarda doal bitkisel (kk) boyalarla boyanm iplikler kullanlmtr. Kaliteli malzemeden retilen bu hallar ilk gnk canlln, rengini ve parlakln hibir zaman kaybetmemektedir. Hal sanatmz 18. yy.dan sonra gerilemeye balamtr. Salam dokunu teknii ve zengin motifleriyle bir sre dirense de endstrileme el dokuma halcln olumsuz ynde etkilemitir. 19.yy. ngiliz hal tccarlar, bat Anadolu blgesine hallar dokutturmulardr. Bu dnemde tccarlarn isteiyle Grdeste geleneksel formda hallar dokunsa da, bunun yan sra Avrupa zevki ile kartrlan hallar da dokunmutur. Bu dnemde geleneksel desenlerde deimeler de olmutur. 20.yy. da Grdes halcl kendinden nceki dnemlerin geleneini devam ettirmitir. Grdes stiklal Sava yllarnda Yunanllar tarafndan igal edilmesine ramen, sava sonrasnda halclk yeniden canlanmtr. Eskiden Grdes ve kylerinde hemen her evde geim kayna olarak bir hal tezgh bulunduu bilinmektedir. Gnmzde birka tccar Grdeste el halclna sahip karak cret karl evlerde el hals dokutturmaktadr.

Grdeste son yllarda yn malzemeli hallar dokunmaktadr. plerini, bitkisel (kk)boyalarla boyayan, birka kii dnda renkler sentetik boyalarn kullanmyla elde edilmektedir. Hallarda krmz, kahverengi, sar, mavi, lacivert, mor, yeil, siyah ve beyaz renkler hkimdir.

1.1.4. Trkiyede, Dnyada Grdes Hallarnn nemi

12.yy.dan itibaren Grdes ve evresinde bereketli havzada son derece geni bir hal retimi vard. Tamamen bu topraklarda dokunan hallara 13. yy.dan balayarak Avrupa byk ilgi gstermitir. lk balarda Venedikliler, birazda Cenevizlilerin tekelinde olan deniz yoluyla hal ticareti yaplmtr. Grdes ve evresinde dokunan, Bat Anadolu hallar, kiliselerin duvarlarn sslemi, Rnesans dneminde yaplan aristokrat aile tablolarna en deerli unsur olarak yansmtr. Hallar kiliselere hediye edilmi, Sinagoglarn kutsal blmelerinde perde olarak kullanlmtr. Dokunan seccadeler, camilerin vazgeilmez taban malzemesi sslemesi de olmutur. Bat Anadolu geleneksel el dokuma hallar iinde oluan en belirgin geleneksel tarz Grdes ve Kulaya yerleen Trkmenlerin oluturduu geleneksel kimlie sahip dml dokumalardr. Grdes 18. yy.dan itibaren mahalli Anadolu dokuma geleneine ok kymetli rnler kazandrm bir blgedir. Mihrapl veya ifte mihrapl desen anlaylar, ince dm kategor isinde ele alnabilen, yksek kaliteleri, kendilerine zg desenleri vardr. ki bin yllk kapal dm (ift dm) tarz alkanlna ismini verebilecek dzeyde nemli bir dokuma merkezidir. Grdes, ayn zamanda Transilvanya hallar olarak literatre gemi olan ve Avrupa ya ihra edilmi hallarmzn birounun retildii Anadolunun en belirgin dml dokumalar burada yaplmtr.

1.2. Grdes Hallarnda Snflandrma

1.2.1. Kullanlan Ham Maddeye Gre Snflandrma
Dokumada kullanlan iplikler: lmesi, zgs, atks yn hallar. lmesi yn, zgs atks pamuk hallar. lmesi yn atks yn zgs nadiren ipek, keten hallar. Dokuma iplerinde kullanlan boyalar: Bitkisel (kk) boya ile boyanm ipler, kimyasal (sentetik) boyalarla boyanm iplerdir. plik kalitesi: Kalitesi yksek yapadan elde edilen ipler, kalitesi dk yapadan elde edilen iplerdir.

1.2.2. Kullanldklar Yere Gre Snflandrma

Namazlk hallar: zerinde namaz klmak amacyla yaplan, ounlukla mihrap desenli olan dokumalardr. Grdes namazlklarnda mihrabn son derece zengin dinsel anlatm, izgilerinin zarafeti, grkemli bordr ile stn bir sanat seviyesi grlr (Resim 1.1). Seccade hallar: Aynen namazlk gibi zerinde ibadet etmek maksadyla dokunan hallardr. Ebat olarak namazlktan daha byk boyutlardadr. Sedir (divan) somya hallar: Divan, somya zerine rt olarak kullanlan hallardr. Grdeste somya hallar ilk kez 1925 yllarnda akro hals olarak ortaya kmtr. Yer deme hallar: Kelle, taban, byk taban olarak farkl boyda dokunur. Yer demesi olarak kullanlan, souktan korunmak amacyla ayn zamanda, dekoratif yer sslemeleri olarak retilen hallardr.

Resim 1.1: Namazlk

1.2.3. Dokuma Tekniine Gre Snflandrma

Trk dm grdes dm ( ift dm): Dokuma iplii, bir ucu, yan yana iki zg ipinin ortasndan ipin arkasndan dolandrlarak sa nden kartlr. zg ipinin solundan arkadan dolandrlarak ne kartlarak ipin iki ucu aaya ekilir. Grdeste halk arasnda kravat dm denilmektedir ( ekil 1.1 ).

ekil 1.1: Grdes dm

ran dm sine dm (tek dm): Atk ipliinin yan yana iki zg ipliinden bir sadan bir soldan olmak zere birinin arkasndan geirilir, ne alnp dierinin arkasndan geirildikten sonra tekrar ne kartlp ilmeklenmesi suretiyle yaplr (ekil 1.2 ).

ekil 1.2: Sine dm

1.2.4. Bir Desimetre Karedeki lme Saysna Gre Snflandrma

nce hallar: Atks, zgs, ilmei yn iple dokunur. 1 cm hav ykseklii vardr. Kaliteli hallardr. Kaba hallar: Uzun havl dk kalitelidir. Atks, zgs pamuk veya ynden dokunan hallardr. 2 cm hav ykseklii vardr. Nadiren dokunmaktadr.

1.2.5. Desen zelliklerine Gre Adlandrlan Grdes Hallar

Grdes hallarnn desen zelliklerine gre snflandrlmas, maddeler hlinde aadaki gibidir. Aklamalar Grdes hal desenleri modlnde ayrntl olarak verilecektir. Kz Grdes Elmal Grdes Mihrapl Grdes Gbekli Grdes Mecid Grdes Manzaral Grdes Keyif Grdes illi Grdes Muskal Grdes Direkli Namazgh amdanl Grdes Basra Grdes Sinekli Grdes Marpulu Grdes Tarakl Grdes Kandilli (brikli)Grdes akro Grdes Nevresim Grdes brikli Grdes Avizeli Grdes Asmal Grdes

1.3. Desen Hazrlama

Desen, herhangi bir nesnenin yzeyindeki izgi renk ve biimlerden oluan bezemeye denir.

Grdeste hal desenine model denir. Eskiden model iin hal ift dokunur biri satlrsa dieri evde braklrd. 1960l yllarnda modeller el ilerindeki gibi kanavie olarak ilenerek desen karlrd. Daha sonralar milimetrik ktlar zerine izilmi bu gnk desenler (model) ortaya kmtr. Eski hallardan veya fotoraflardan hallarn desenleri milimetrik ktlara kartlabilir. Kareli kdn her karesi bir dm olarak kabul edilir (ekil 1.3) .

ekil 1.3: Milimetrik kt

Grdeste hal kalitesi halk arasnda arn, urup ve syrdm hesabyla llmektedir. Yaklak 68 cmden geen dm saysna arn, 1dm2 10x10 cmden geen zg ile bunlara balanan dmlerin saysna urup, bir srada atlan dm saysna syrdm denilmektedir. 1dm2 deki (10x10 cm) ilmek saysna gre hallarn ebatlar belirlenir. rnek; 200cm halda 1dm2 de en 26 x boy 33 ilmek var. Boy sra says = 20 dm2 x 33 = 660 sra ilmek atlacaktr. 130 cm enindeki halda 1dm2 en 26 x boy 33 ilmek var. Eninin bir srasnda = 13dm2 x 26 =338 10 cm

10 cm

1dm2

ekil 1.4: Desimetrekare

allacak desen kd; halnn byklnde, seccadelerde olduu gibi di k ortadan simetrik olan hallarda halnn si kadar, hal simetrik ise halnn byklnde olmaldr.

Yeni hazrlanan desen iin kompozisyon dorudan doruya kareli kt zerine izilebilecei gibi parmen veya aydnger kdna da izilir. Daha sonra desen kareli kda aktarlr. Kareli desen kd hazrlandktan sonra, renk snflarn belirleyen izgilerin getii karelerin ileri doldurularak konturlar izilir. Zemin hatlar da belirlenir. Desen kdn boyamaya yukardan aaya doru, karelerin ii temsil ettikleri dmlerin renklerinde boyanmaldr. Boya altnda kalan karelerin grnebilmesi iin ak tonlar uygulanmaldr.

1.3.1. Desen Hazrlanrken Kullanlan Ara Gereler

Hal fotoraflar Dokunmu rnler Parmen veya aydnger kd Milimetrik kt Kurun kalem Cetvel Silgi Boyal kalemler, sulu boya veya gua boya nce ulu yumuak suluboya fras

1.4. Renklendirme
Parmen kdndan kareli kda aktarlan desen yukardan aaya doru tespit edilen renklerde, temsil ettikleri dmlerin renklerine boyanr. Kareli desen kdnn kareleri grlecek ekilde uygun tonda boyalar kullanlmaldr. Karelerin ii btnyle tek renk boyanr. Bordrlerde ve ortada desen tekrarlar varsa sadece bir desen tekrar boyanabilir (Resim 1.5) .

Resim 1.2 Renklendirilmi desen

Desenin alt kenarna temsil edilen renklerin yanna dokumada kullanlacak renkler yazlmaldr.

10

1.4.1. Guaj Boya ile Renklendirme Teknii

Guaj, sulu boya gibi boya maddesi ile zamk karm boya trdr. Su ile eritilerek alr. ok koyu kvamda olmayacak ekilde, ince ulu yumuak fra ile karelerin ileri tespit edilen renklerde boyanr. Boya kaln srlrse alttaki kareler grlmez ve boyalar atlayp dklebilir.

1.4.2. Kee Ulu Kalemle Renklendirme Teknii

Kee ulu kalemlerde boya maddesi ile alkole benzer bir svnn karm olan mrekkep, kee u yoluyla boyama olana vermektedir. Kullanm kolaydr, abuk kurur, saydamdr, iki renk st ste srlrse nc renk oluur. nce, orta, kaln, yass yu varlak ular ve eitli renkleri bulunmaktadr. Karelerin dna tarlmadan ince ulu keeli kalem ile kareli desen kd tespit edilen renklerde boyanr.

1.4.3. Bilgisayar Ortamnda Renklendirme Teknii

Teknolojinin gelimesiyle artk Grdeste hal tccarlar desenlerin renklendirme ilemini bilgisayar ortamnda yapmaktadr. Bilgisayara yklenen uygun paket program ile izim ve renklendirme daha hzl bir ekilde yaplmaktadr (Resim 1.6).

Resim 1.3: Bilgisayarda desen izimi

11

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkate alarak hal deseni hazrlaynz. lem Basamaklar neriler Aydnlk ortam salaynz. Hal deseni hazrlamak iin uygun alma ortam hazrlaynz. Temiz ve dzgn masa hazrlaynz. Atlyede nlnz giyiniz Dzenli olunuz. Grdes hal desenlerinin aratrmasn yapnz. Ktphanelerden, basl kaynaklardan ve internetten Grdes hal desenlerinin aratrmasn yapnz. Parmen kdn, kalem, silgi, cetvel, hazrlaynz. Malzemelerinizin eksiksiz olmasna zen gsteriniz.

Desen izimi iin ara gere hazrlaynz.

40 x 50 cm llerinde rne gre desen rnn boyutlarna ve kullanlaca yere seimi yapnz. uygun motifleri birletirerek zg ve ilmek saylarnn desene gre kompozisyon oluturunuz. hesaplamasn yapnz. Hal desenini kareli kda hazrlarken dm saysna dikkat ediniz. Dokuma iin hazrlanm zel milimetrik kt kullanmaya zen gsteriniz. Kompozisyonu kareli kt zerinde hazrlaynz. Deseni veya n alacak byklkte kt hazrlaynz. Deseni rn eidine gre tam olarak da hazrlayabilirsiniz. Dikey yatay karelerin takibini yapnz. Kareleri mmkn olduka dokuma iplerinin rengine boyaynz. Desen olutururken hal dokuma tekniine ve yresel zelliklere uygun olan desen renkleri seiniz. Deseni boyarken karelerle dikkat ediniz.

12

 Renklerin uyumlu olmasna dikkat ediniz. Desenin alt tarafna temsil edilen renk varsa renklerin yanna kullanlan dokuma iplii rengini yaznz. Renklendirmede yresel zelliklere nem veriniz. Desenin aktarlmasnda karelerde atlama ve kayma olmamasna dikkat ediniz. Dm saysn hesaplayarak rn boyutunu kontrol ediniz. Her kare bir dme eittir. Boyama yaparken dikkatli, temiz ve dzenli olunuz. Hazrladnz desenin rne ve yresel zelliklere uygun olup olmadn deerlendiriniz. rne uygun renklendirme yaplp yaplmadn kontrol ediniz. Zaman iyi kullanmaya dikkat ediniz. Verimli olmaya zen gsteriniz.

izim ve boyamay kontrol ediniz. Hatalar tespit edip dzeltiniz.

13

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. Uygun alma ortam hazrladnz m? Motif aratrmas yaptnz m? rnn boyutlarn tespit ettiniz mi? Hal desenlerini zelliklerine gre incelediniz mi? Parmen kdndaki desen, kareli kda dikkatlice kareler kaydrlmadan izildi mi? Kareleri desen ipliinin renginde boyadnz m? Kareler hesaplanp rn llerine uygun ilmek says hesapladnz m? Desen tasarmlar yaptnz m? Zamanlamaya dikkat ettiniz mi? Evet Hayr

6. 7.

8. 9.

10. Hazrlanan desenin renk tespitini yaparken arkadalarnzla fikir alverii yaptnz m? 11. Temiz ve dzenli almaya zen gsterdiniz mi? 12. Temsil edilen renkler varsa desen kdnn alt ksmndaki renklerin yanna dokuma ipinin rengini yazdnz m?

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

14

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. () Dokuma ipleri boyanrken, bitkisel (kk) boyalar ve kimyasal (sentetik) boyalar kullanlr. 2. () Grdeste dokunan hallarda, ilmesi, atks, yn zgs pamuk iple dokunmu hallar da vardr. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. () Grdeste dokunan taban hallar yer deme hallar deildir. () Direkli namazgh Grdes hals deildir. () Seccade hallar mihrapl hal grubuna girmez. () Grdes Ege blgesinde Manisa ilinin bir ilesidir. () Hal deseni kareli kda izilir zerine renklendirme yaplr. () Kareli desen kdnn her karesi bir dm olarak kabul edilmez. () Anadoluda, Trk halclnn k noktas Grdestir. () Trk dmne sine dm de denir.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

15

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda ara ve gereleri tanyp bilgi sahibi olacak, bakm ve onarmn yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Hal dokumada kullanlan aralarn ilevlerini aratrnz. Hal dokumada kullanlan ara ve gerelerin bakm ve onarm hakknda aratrma yapnz. Aratrmalarnz arkadalarnz ile paylanz.

2. ARA GERELER HAZIRLAMA

2.1. Hal Tezgh eitleri
Halclkta kullanlan, dikey tezgh gurubuna giren hal tezghlarna sarma tezgh denir. Bu tezghlar da hal sarlarak dokunduundan bu ad almtr. Grdes yresinde 2 tip tezgh vardr. Aa tezghlar Demir tezghlar

2.1.1. Aa Tezghlar
Aa tezghlar salam am aacndan yaplmaktadr. Bu tezghlarn iskeleti 2 yan aac, st ve alt makaralk (levent), genellikle demirden gclme (gz), ubuu ve yatandan oluur. Grdes ve evresindeki kylerde 10 15 yl ncesine kadar, hemen her evde bir aa tezgh bulunurken gnmzde yok denecek kadar azalm, aa tezghlarn yerine demir tezghlar almtr (Resim 2.1).

16

Resim 2.1: Aa tezgah

2.1.2. Demir Tezghlar

Gnmzde, Grdes yresinde hallar genelde demir tezghlarda dokunmaktadr. (Resim 2.2) Demir tezgh 10 blmden olumaktadr. Yan demirler: Makaralar tutar, dnmelerini salar. Makara (levent): Demir ubuklarn takld blmdr. zgnn ve halnn gerilmesini ve sarlmasn salar. st alt demir ubuk: zgnn ularna taklarak makaraya geirmeyi salar. Gz (gc) demiri: Halk arasnda gc demirine gz demiri denir. Gz demiri zerinden yn zg yuma ile arka zg ipleri arasndan geirilerek gz demirine yumak dolanr. Bylelikle zg telleri n zg telleri ve arka zg telleri olarak aras lm olur. Hal gergi mengenesi: Makaralar dndren dili ubuktur. Mengene sktrma aleti ile saa doru sktrlr. Gz gergi mengenesi: Gz demirinin tezgha oturmasn salar. Makara fren takozu: Makaraln dnmesini durdurur. Denge ubuu: Yan demirlerin dengede tutulmasn salar. Aa tezgh otura: Haly dokuyacak kiilerin oturmas iin kullanlr. Demir oturak ayar: Oturak yksekliini ayarlamak iin kullanlr. Yukarya ve aaya doru hareket ettirilir.

17

Resim 2.2: Demir tezgah

2.2. Kullanld Yere Gre plik eitleri

2.2.1. zg plikleri
zg, yn, pamuk ve ipekten bklerek imal edilmi ipliklerdir. Hal tezghnn alt ve st ubuklar arasndan geirilerek tezgaha oturtulan, zemine dik birbirine paralel olarak aprazlama boy iplikleridir (Resim 2.3) .

Resim 2.3: zg bobin

Hal dokumaclnda 2 zg ipine bir hal dm atlr. Grdeste dokunan hallarda, zg ipi olarak ynden elde edilen, boyasz doal renginde bkml, ipler kullanlr. Gemi yllarda hal dokumada az da olsa bkml pamuk ve ipek ipliklerde zg ipi olarak kullanlmtr.

18

2.2.2. Atk (Arga) pleri

Atk, halnn ilme sralar arasna ve halnn enine paralel olarak elle geirilen zg ile beraber halnn zemin dokumasn oluturan yn, pamuk veya ipek ipliklerdir. Dolgu maddesidir. Atk iplerine, Grdeste arga ipi denilmektedir. Arga ipi ynden elde edilen, halya uygun renkte boyanm, zg ipinden daha kaln, iki bkml iplerdir (Resim 2.4) .

Resim 2.4: Arga ipi

2.2.3. lme (Dm) pleri

lme (dm), hal dokunurken ynden elde edilen bitkisel (kk), kimyasal (sentetik) boyalarla boyanm ipliklerdir. Grdeste dokunan hallarn ilme (dm) ipleri ince 3 kat bkmsz ynden elde edilmi kaliteli iplerdir (Resim 2.5) .

Resim 2.5: lme (dm) ipleri

19

2.3. Elde Edililerine Gre plik eitleri

2.3.1. Ynden Elde Edilen plikler
Sonbaharda koyunlarn krplm tylerine yn denir. Koyun sahiplerinden krklm ynler alnr gzelce ykanr, ayklanr, kurutulur. Yn iplik fabrikalarnda iplik hline getirilir. Grdesten Demirci, Uak, Simav iplik fabrikalar yakn olduu iin bu fabrikalara gnderilir.

2.3.2. Yapadan Elde Edilen plikler

lkbaharda koyunlarn krklan tylerine yapa denir. Hal dokumada ynden ziyade yapadan elde edilen ipler kullanlr. yi bir hal iin malzeme ok nemlidir. Esnek, kolay krlmayan, ok ince ya da ok kaln olmayan yn gereklidir. Merinos gibi baz koyun cinslerinden elde edilen dokuma ipleri kaliteli iplerdir. Ykanan ynler hrpalanmadan kirleri ayklanr, kurutulur, iplik fabrikalarna gnderilir. Eskiden yapalar ip hline getirmek iin kirman ya da krklar kullanlrd. Bir halnn dayankl olmasnda yapa kalitesi ok nemlidir. Ovada yetien koyunlarn yn ince ve zayf; dada yetien koyunlarn yn daha salam, kaliteli, parlak ve birinci kalitededir.

2.4. Boyama Teknii Ynnden plik eitleri

2.4.1. Bitkisel, Kk Boyal plikler
Dokuma iplerinde kullanlan boyalar tamamen tabii nebati malzemelerden (bitki kk kabuu iei ve tohumlar) elde edilir. Bu boyalarn kullanld iplerin en nemli zellii solmayan ve kullandka parlayan renklere sahip olup yresel zelliklere uygun tonlarda olmasdr. Bu boyalar elde etmek iin boyada kullanlacak bitkiler bir gn nceden boyama kazanndaki suya braklp erimeleri salanr. Boya iin kullanlacak bitkilerin mevsiminde toplanmas nemlidir. Yn ipler ile ekline getirilir, iyice slatlr sklr, boyama kazanlarna atlr. 80 C0 90C derecede kaynatlr. Boyama ilemi biten ynler, sabunlu lk su ile ykanr, glgede kurutulur. Halda kullanlmak zere hazr hle getirilir.
0

Bitkisel (kk) boya ile boyanm iplerle dokunan hallar, daha parlak ve kaliteli hallardr.

20

2.4.1.1. Kk boya ile elde edilen baz bitkiler ve ortaya kan renkler
Ada ay: Fildii ve bej renkleri elde edilir. Basama otu: Sar renk elde edilir. Genellikle renk karmlarnda kullanlr. Boya kk: Koyu krmz, ak krmz, tarn rengi elde edilir. Ceviz kabuu: Koyu kahverengi, krem ve bej renkleri elde edilir. Krmz soan: Haki, yeil ve zeytin yeili elde edilir. Kzl am kabuu: Sar, kzl sar, tarn sars elde edilir. Maz: Koyu sar renk elde edilir. Nar: Siyah renk elde edilir. Palamut: Kzl devety, ak devety, gri renkler elde edilir. Papatya: Sar renk elde edilir. Sar kz otu: Tarn rengi, indigo ( Hindistanda yetien bir bitki) karmndan da yeil renk elde edilir. Soan kabuu: Koyu sar renk elde edilir. Sumak: Kirli sar elde edilir.

Resim 2.6: Bitkisel boya ham maddeleri

2.4.2. Kimyasal ( Sentetik ) Boyal pler

Krklan ynler (yapa) iplik fabrikalarnda iplik hline getirildikten sonra, boyahanelerde kimyasal boya ( metal kompleks) boyalarla ipler boyanr. Kimyasal boyal iplerle dokunan hallarn maliyeti dktr. Gnmzde ok mkemmel sentetik boyalar vardr ve gzel sonular elde edilmektedir. Ancak, hibir zaman kk boyalarn boyutlu parlak gzelliini vermez. Asrlardr bitkisel kk boyalarla boyanan dokuma ipleri, 19. yy sonlarnda ngiliz tacirlerin zmirde bir irket kurup civar il ve ilelerde hal retimini hzlandrmak iin hazr

21

iplik ve kimyasal boya datmasyla iplik boyalarda orijinalliinden ( kk boyalardan) uzaklalmtr. Bylelikle kimyasal boyalarla ipler boyanmaya balanmtr.

2.5. Dokumada Kullanlan Aletler

2.5.1. Kirkit
zg ipleri arasndan elle geirilen atk (arga) ipini sktrmaya yarayan demir tarakl, aa sapl alettir (Resim 2.7) . Eskiden tamamen aatan yaplm el yapm kirkitler kullanlmtr (Resim 2.8) . Hal sktrmada kullanlan kirkitin halnn her tarafna ayn tempoda vurularak sktrlmas gerekir. lem soldan saa, sadan sola iki defa tekrarlanr. Ayn tempoda vurulmazsa baz yerler ok oturur baz yerleri de az oturacandan halnn kalitesi bozulur.

Resim 2.7: Demir kirkit

Resim 2.8: Aa kirkit

2.5.2. Hal Ba
p keski ba da denilen bu alet, zg iplerine dmlenen dokuma ipini kesmeye yarayan baktr (Resim 2.9).

Resim 2.9: Hal ba

22

2.5.3. Mengene Sktrma Aleti

Tezghta bulunan zg iplerini ve haly gerdirmek, gevetmek ve tezghtaki mengenelerin ayarlarn yapabilmek iin mengene sktrma aleti kullanlr (Resim 2.10).

Resim 2.10: Mengene sktrma aleti

2.6. Ara Gerelerin Bakm ve Onarm

2.6.1. Hal Tezghnn Bakm ve Onarm 2.6.1.1. Mengenelerin Yalanmas
Demir tezghlar her dokumada yalanmaz, ara ara yalanmaldr, mengenelerin temiz ve tozsuz olmasna dikkat edilmelidir. Pas kf varsa temizlenmeli boyanmaldr.

2.6.1.2. Makara Dililerinin Yalanmas

Haly sarma ve gerdirmede rol alan makara ( levent) yan dilerin ara ara tozlar temizlenmeli, yalanmaldr. Hal dzgn gerilmezse dokuma hatal kabilir.

2.6.2. Kirkit Dilerinin Onarm

Demir kirkitin, krk dii varsa, lehim yaptrarak tamamlamak gerekir. Pas olumamasna dikkat edilmelidir. Aa sapnda krklk geveklik varsa tamirat yaplmaldr. Kirkit aa ise krk olup olmadna baklr. Gerekirse tamirat yaplr.

2.6.3. Hal aksn Bileyleme

Dokuma yaparken, dm attktan sonra dokuma ipinin rahat ve abuk kesilmesi iin hal aksnn keskin olmas gerekir. Eer hal aks (bak) ipi rahat kesmiyorsa biley makinesinde veya biley tanda bileylenmelidir.

2.6.4. Atk (Arga), Dokuma (lme) pini Hazrlama

Atk ipi (arga ipi) ele alnr. 20 cm ip, 56 kere ele dolanr (Resim 2.11) .

23

st ksmndan 2 3 kere ip dolanr, ipin boyu uzatlr, eitlenir, tekrar dolanr. plik dolama ilemine 9 10 kere devam edilir (Resim 2.12) . Atk ipini zg ipleri arasndan geirmek iin bu ekilde atk ipini hazrlamak gerekir. Bobinlerde bulunan dokuma ipleri elle sarlarak yumaklar hline getirilir.

Resim 2.11: Ele dolama

Resim 2.12: plik dolama ilemi

24

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkate alarak arga mekik uygulamas yapnz. Kullanlacak ara gereler: Arga ipi lem Basamaklar Arga ipini hazrlaynz. 2025 cm boyunda ipi elinizde 56 kez ele dolaynz. 23 kez ipi dolaynz. plik dolama ilemine devam ediniz. Arga mekiini hazrlaynz. Atk ipini ve dokuma ipini hazrlaynz. neriler almada bulunacanz malzemeleri gz nnde bulundurunuz. plerin ayn boyda olmasna zen gsteriniz. Dolama iplerinin yan yana gelmesine dikkat ediniz. Temiz ve dzenli alnz. pinizi ekonomik kullanmaya zen gsteriniz. Arga ipinizde dmler olmamasna dikkat ediniz.

25

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. Hal tezghnn bulunduu, uygun alma ortam hazrladnz m? Hal tezghnn blmlerini incelediniz mi? Dokumada kullanlacak iplerin seimini yaptnz m? Dokumada kullanlan aletlerin bakm ve onarmn yaptnz m? Tezghn bakm ve onarmn yaptnz m? Atk ve dokuma (ilme) iplerini hazrladnz m? Zamanlamaya dikkat ettiniz mi? Evet Hayr

2. 3. 4. 5. 6. 7.

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

26

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Yn ipler boyanrken ka C0 de kaynatlr? A) 500 600 B) 600 700 C) 900 1000 D) 800 900 Dalarda yetien koyunlarn, yn kalitesi nasl olur? A) nce B) Zayf C) Mat D) Parlak ve salam Ceviz kabuundan, hangi iplik rengi elde edilir? A) Koyu kahverengi B) Koyu krmz C) Sar D) Tarn ndiagoyla hangi bitki kartrlrsa yeil renk elde edilir? A) Papatya B) Sarkz otu C) Palamut D) Maz Arga ipini sktrmada aadaki aletlerden hangisi kullanlr? A) Mengene sktrma aleti B) Hal aks C) Makas D) Kirkit Dokuma ( ilme) ipinde ne tip iplik kullanlr? A) 2 bkml kaln B) 3 kat bkmsz C) 3 kat bkml D) Esnek iplik DEERLENDRME

2.

3.

4.

5.

6.

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

27

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam ve ara gere salandnda tekniine uygun olarak desen kart hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Dokuma atlyelerini gezerek desen kartlarn aratrnz. Desen kartlar konusunda, sanal ortamdan ve basl kaynaklardan, kaynak aratrmas yapnz. Desen kartlar iin kullanlan ara ve gereleri aratrnz. Topladnz bilgileri rapor eklinde hazrlayp rnekleri snfa getirerek arkadalarnzla inceleyiniz.

3. DESEN KARTINI HAZIRLAMA

3.1. Desen Kartn Hazrlama Teknii
Milimetrik kareli kda izilen desen renklendirildikten sonra ypranmamas, sonraki dokumalarda kullanlmas ve tezghn zerinde tutulabilmek iin desen kart hazrlanr. Desen kartna desen levhas da denilir (Resim 3.1).

3.1.1. Desen Kart Hazrlanrken Kullanlan Ara Gereler

Milimetrik kda renklendirilmi desen kd Levha malzemesi ( kontrplak, kaln gri mukavva, sunta kaplama malzemesi vb.) Kesici ( kl testere, makas, maket ba vb.) Yaptrc ( uhu veya tutkal) Vernik ( sv vernik veya pskrtme vernik) Delici ( matkap veya karga burun) Cetvel Kurun kalem plik (ince urgan)

28

3.1.2. Desen Kartnn Hazrlanmas

Desen kd fazlalklar kesilir. Desen kart, desen kdndan 4 5 cm byk kesilir. Desen kdnn arkasna yaptrc srlr. Desen kd levhaya yaptrlr. Desen kd zerine sprey vernik pskrtlr veya sv vernik srlerek verniklenir. Desen kartnn st kenarnn ortas deliciyle delinir. plik (ince urgan) geirerek ucuna arlk balanr. Tezghn st ksmna yerletirilir ( Desen buradan takip edilir.).

Resim 3.1: Desen kart

3.2. Desen Kart in Kullanlacak Malzemeler

3.2.1. Kontrplak
Mobilya dekorasyon ilerinde kullanlan tabaka hlinde satlan aa malzemedir. Desen kartnda kullanlmak isteniyorsa lleri tespit edildikten sonra cetvelle izilerek kl testereyle kesilir. Sert bir malzemedir. st ksmndan matkapla delik alr.

3.2.2. Kaln Gri Mukavva

Krtasiyelerde bulunan kt malzemedir. Gri mukavvann ince, orta, kaln olmak zere eitleri vardr. Desen kart lleri tespit edildikten sonra cetvelle izilerek maket ba ile dzgn ve dikkatli bir ekilde sert zemin zerinde kesilir. st ksmnda delik amak iin kargaburnu da kullanlabilir.

29

3.2.3. Sunta
Mobilya dekorasyonda kullanlan sunta malzemesinin 5 mm kalnlnda olan tercih edilir. Desen kart lleri tespit edildikten sonra cetvelle llere uygun izimi yaplr. Kl testereyle kesilir. st ksmnda delik amak iin matkap kullanlr.

3.3. Vernik eitleri

3.3.1 Pskrtme Vernik
Piyasada, vernik ve inceltici malzemesi (tiner) hazrlanm olarak basnl tpler iinde satlan, sprey hlindeki vernik eididir. Kullanlmas son derece kolaydr. Uygulanacak yzeyin 15 20 cm uzandan sklarak vernikleme ilemi yaplr.

3.3.2. Sv Vernik
Mobilyaclkta kullanlan parlak, koruyucu, effaf, kimyasal sv malzemedir. Gerektii kadar bir kaba alnan sv vernik tinerle inceltilerek yumuak kk boy yal boya frasyla desen kd zerine eit olarak srlr. Kurumaya braklr. Verniin kokusunun olumsuz etkilerine kar, maske kullanmakta fayda vardr. Vernikleme ilemini ak ve havadar bir ortamda yapmak gerekir.

30

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkate alarak desen kart hazrlaynz. Kullanlacak ara ve gereler: Kontrplak Desen Yaptrc Kl testere Matkap Vernik neriler Aydnlk ve havadar ortam salaynz. Temiz dzgn bir masa hazrlaynz. Atlyede nlnz giyiniz Kullanacanz malzemeleri temin ediniz.

lem Basamaklar Desen kartn hazrlamak iin uygun ortam hazrlaynz.

Desen kdndan 1 2 cm fazla levhay (desen kartn) llere uygun kesiniz. Desen kdnn llerine dikkat ederek levhay llere uygun kesiniz. Kesim yaparken kesiciye dikkat ediniz. Kesiciyi malzemeye uygun seiniz. Desen kd zerine vernii hzl bir ekilde eit miktarda srnz. Ak havadar bir ortamda vernikleme ilemini yapnz. Vernik kokusunun olumsuz etkilerine kar maske kullannz. Delinecek yeri doru tespit ediniz. Levha malzemesine uygun delici seiniz. Deliciyi kullanrken kazaya sebep olmamak iin dikkatli olunuz.

Desen kartn vernikleyiniz.

Levhann st kenarnn ortasn deliciyle deliniz.

31

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5.

Uygun alma ortam hazrladnz m? Desen kartn llere uygun kestiniz mi? Desen kdn levhaya yaptrdnz m? Desen kartn verniklediniz mi? Desen kartnn st kenarnn ortasn deliciyle deldiniz mi?

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

32

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Desen kartna de diyebiliriz. Desen kart (levha) desen kadndan ..cm fazla, lde uygun kesilir. Kontrplak llere uygun olarak ile kesilir. Gri mukavvann .,.,..olmak zere eitleri vardr. Vernikleme ilemini.. bir ortamda yapmak gerekir. . arkasna yaptrc srlr. Sunta kaplama malzemesinde delik amak iin.. kullanlr.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

33

RENME FAALYET4 RENME FAALYET4

AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam ve ara gere salandnda tekniine ve lye uygun olarak zg demirini hazrlayp zg demirinde, zg ipini hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Dokuma atlyelerinde, internet ortamnda veya ktphanelerde hal dokumada, zg aralarnn eitlerini aratrnz. zg ipi olarak kullanlan iplik eitlerini aratrnz. Topladnz bilgileri rapor eklinde hazrlayp rnekleri snfa getirerek arkadalarnzla inceleyiniz.

4. ZG DEMRN VE ZG PN HAZIRLAMAK
4.1. zg pi
zg, dokumada dmlerin atld, atklarn geirildii uzunlamasna iplere zg denir.

4.1.1. eitleri
Pamuktan bklerek elde edilen zg ipleri: Kaln kaba hallarda kullanlr Ynden bklerek elde edilen zg ipleri: Orta ve ince hallarda kullanlr. pekten bklerek elde edilen zg ipleri: nce hallarda kullanlr.

Gnmzde Grdeste zg ipi olarak ynden elde edilmi doal renginde bkml zg ipleri kullanlmaktadr.

4.1.2. Hazrlama Aletleri

zg boyu kadar mesafe llerek yere iki demir veya aa direk aklarak ikisi arasnda yaplan zgdr. Grdeste dokumaclar bu teknii kullanmaktadr. En az be metre boyunda bir tahta kalasa iki adet demir boru monte edilerek borunun biri sabit, dieri istenilen boya ayarlanabilen, iki boru ile yaplan zgdr.

34

Beton zeminde zg boyuna gre alan deliklere boru takarak bu iki demir arasnda yaplan zgdr. zg ipleri ok dikkatli bir ekilde, apraz balama eklinde, demir ubuklar arasna iki zg yuma dolandrlarak hazrlanr.

4.2. zg pi Uzunluu Hesaplama

zg ipinin bkml ve salam kaliteli bir ip olmasna dikkat edilir. zg ipi hazrlanmas iin yaplmas dnlen dokumann (rnn) boy uzunluuna 1.50 cm ilave edilerek zg ipi uzunluu hesaplanr. zg ipi uzunluu hesaplanrken halnn boyu, makaralara balanma pay (fire pay), saak pay, kilim pay hesaba katlmaldr.

rnek: rn lleri: Boy = 1.95 cm, En =1.27cm 1.95 hal boyu + 20 x 2 = 40 cm saak pay +5 x 2 = 10cm kilim pay + 100cm fire pay = 3.45 cm zg ip uzunluu hesaplanr. Fire pay: Tezghta makaralk (levent)ta kalan dokunamayan zg ipleridir. 1m civarnda kalan zg ipleri saak balamada deerlendirilir.

4.3. zg Tel Saysn Hesaplama

zg iplerinin tel says toplam, dokumann enini oluturur. desen kd eninde bulunan kare says 2 ile arplarak zg demirine dolanacak zg tel says tespit edilir.

rnek: rn lleri: Boy = 1.95, En = 1.27 cm Hal eni 1.27 cm dokunan hal deseninin yarsnda 140 kare var. 140 x 2 = 280 tel zg ipi zg demirine dolanacaktr. Halnn tamamnda 280 x 2 = 560 tel olacaktr.

4.4. zg Demirini Hazrlama

zg ipi boyu tespit edilir. 25 mm apnda, 1.10 cm boyunda ucu sivriltilmi demir ubuk temin edilir. Sert toprak zemin bulunur. Balyoz yardmyla zg demiri yerin 30 35 cm derinliine ulaacak ekilde aklr. zg ipi uzunluu kadar mesafe llerek ikinci zg demiri balyozla aklr.

35

4.5. zg pinin Hazrlanmas

4.5.1. zg Demirinde zg plerini Hazrlama
Sert toprak zemine zg ipi boyu mesafesinde iki demir ubuk karlkl akldktan sonra; ki zg bobin ipi birbirine balanr, dm atlr. ki zg ipi karlkl apraz ekilde zg demirinden dolandrlr (Resim 4.1) .

Resim 4.1: zg iplerini zg demirine apraz balama

zg tel says kadar iplik, zg demirinden dolandrlr. zg ipi bittikten sonra zg ipleri dmlenir (Resim 4.2).

rnek: Halnn en 1.27cm desen = 140 kare x 2 = 280 tel

36

Resim 4.2: zg iplerinin hazrlanmas

4.5.2. zg pi Kenar Dmn Yapma

zg tellerinin dalmamas iin zg demirine sarlm iplikler zerine dd dm atlr (Resim 4.3). zg demirine sarlm zg ipliklerinin en altndaki tele elimizdeki zg yumandaki iplikle dm atlr. lmek oluturulur, birinci zg ipi arasndan ilmek aadan yukar geirilir, dm atlr.

Resim 4.3: Dd dm birinci aama

37

T ile zincir rer gibi elimizle her tele, srayla tel atlamadan her birine dd dm ad verilen dm atlr. Dd dm 280 tele srayla yapldktan sonra son tele 5-6 defa dm atlr. p kopartlr (Resim 4.4).

Resim 4.4: Dd dm ikinci aama

4.5.3. zg plerini zg Demirinden kartma

zg ipleri zg demirinden kartlmadan nce zg ipleri ara boluunun iki yanndan, be kat zg ipliinden oluan ara iplii veya ince urgan geirilir. Arka ve n zg iplerinin birbirine karmamas iin ara ipliini geirmek nemlidir (Ara iplii ls = Tezgah ls + 2 m )(Resim 4.5).

Resim 4.5: Ara ipi geirme

38

Sol kol ara boluktan geirilir. zg ipleri zg demirinden kartlr, sol kol zerine zg ipleri alnr (Resim 4.6).

Resim 4.6: zg iplerini karma

ki kii yardm ile zg ipleri zg demirinden kartlr ( Resim 4.7).

Resim 4.7: zg iplerinin kola dolanmas

Tezghn demir ubuklarna zg ipleri geirilir. zg ipleri demir ubuk zerinde hal en lsne gre ayarlanr. ki kii karlkl olarak ubuklardan tutar, zg ipleri zerine uzun bir sopayla be alt kez vurulur. zg ipleri dzenlenir (Resim 4.8 )

39

Resim 4.8: zg iplerini dzenleme

Sopayla vurularak dzenlenen zg ipleri, sopa zerine sarlarak tezgha geirilmeye hazr hle getirilir ( Resim 4.9 ).

Resim 4.9: zg iplerinin sopaya sarlmas

40

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Kullanlacak ara gereler: zg ipi Kt, kalem zg demiri Desen kd

lem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkate alarak demire zg ipini hazrlaynz. lem Basamaklar neriler

Atlye nlnz giyiniz. Yapacanz ie gre malzemeleri almalar iin ak havada uygun zemin hazrlaynz. bulunuz gerekli malzemeleri hazrlaynz. zg demirini sert toprak zemine balyozla 30-35 cm derinlie ulaacak ekilde aknz. zg ipi seimi yapnz. Yapacanz rnn boyutlarn tespit ediniz. zg ipini olabilecek nitelikte yn ipten seiniz. Esnek olmayan, bkml boyasz ham yn iplik seiniz. Yapacanz rn 40 x 60 cm llerinde olacaktr. Yaplacak rne gre zg boyu hesab yapnz. zg boy uzunluunu tespit ederken rn boyuna saak pay, kilim pay, 100 cm fire payn ilave ediniz. desen kd eninde bulunan kare saysn 2 ile arparak zg demirine sarlacak tel saysn tespit ediniz. Kenar dm (dd) her bir zg ipine atnz. Dikkatli olunuz, tel atlamaynz. Hzl ve dikkatsiz alarak zaman kaybna sebep olmaynz.

zg ip boyunu hesaplaynz.

zg tel saysn tespit ediniz.

zg ipi kenar dmn yapnz. Zaman iyi kullannz.

41

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Uygun alma ortam hazrladnz m? zg hazrlamak iin gerekli malzemeleri hazrladnz m? zg ipi seimi yaptnz m? zg boyu hesabn yaptnz m? zg tel says hesabn yaptnz m? zg kenar dmn yaptnz m? Zamanlamaya dikkat ettiniz mi? zg demirine iplik dolamay tekniine uygun yaptnz m? Yaptnz almada hata kontrol yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

42

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Hal dokumada zg ipi nasl olmaldr? A) Bkml ipler B) Bkmsz ipler C) nce ipler D) Kaln ipler zg tel says hesaplamas aadakilerden hangisinde dorudur? A) desen en kareleri + 2 B) desen en kareleri +4 C) desen en kareleri x 2 D) rn boy ls + fire pay zg demirleri sert toprak zemine ka cm derinlie ulaacak ekilde aklr? A) 10-15cm B) 30-35cm C) 70-80cm D) 50-60cm zg ip boyu hesab yaplrken rnn boy lsne ka cm ilave edilir? A) 50cm B) 90cm C) 200cm D) 150cm zg ipi ne tr iplerden olumaz? A) pek B) Yn C) Pamuk D) Polyester zg ipleri, zg demirine nasl dolanr? A) Dz dolanr. B) Verev dolanr. C) apraz dolanr. D) Hibiri zg ipine kenar dm (dd) niin yaplr? A) zg iplerinin dzgn olmas iin B) zg iplerinin kenarn sslemek iin C) zg iplerinin dalmamas iin D) zg iplerini birletirmek iin

2.

3.

4.

5.

6.

7.

43

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

44

RENME FAALYET5 RENME FAALYET5

AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam ve ara gere salandnda, tekniine uygun olarak zg ipleri tezgaha aktarabileceksiniz.

ARATIRMA
zg ipini tezgha geirme konusunda sanal ortamda ve basl kaynaklardan varsa dokuma atlyelerinden kaynak taramas yapnz. Topladnz dokmanlar ve bilgileri rapor hline getiriniz. Hazrladnz raporu ve almalar snf ortamnda arkadalarnzla tartnz.

5. ZG PLERN TEZGHA GERME

5.1. zg plerini Tezgha Geirme
Dzgn bir zeminde st tezgah ubuu zerindeki zg ipleri hal boyutundan 5 cm fazla olarak teller eit aralklarla yaylr (Resim 5.1).

Resim 5.1: zg eit olarak dalm

zg telleri yanlarndan, lnn bozulmamas iin tezgah demir ubuuna yn ip balanr. Tezgh demir ubuunun tam orta hattn belirlemek iin tam orta ilmee renkli ip balanr.

45

Gz demiri tezghtan kartlr. st tezgah makarasndaki yerine geirilir (Resim 5.2).

demir

ubuu tezgah

Resim 5.2: zg demirini tezgaha geirme

Demir ubuun yerinden kmamas iin demir ubuun iki ucuna kaln mukavva sktrlr. Tezghn alt demir ubuuna da st ubukta yaplan ilemler yaplr. l, hal en ls kadar olacak ekilde zg telleri aralar eit olarak ayarlanr. st ubuk tezgha takldktan sonra alt demir ubuk yerden kaldrlr. zg ipleri zerine 56 defa sopayla vurularak zg iplerinin dzene girmesi salanr (Resim 5.3).

Resim 5.3: zg iplerinin dzene sokulmas

st makaralar dndrlerek zg iplerinin sarlmas salanr. Alt tezgh ubuu alt makaraya taklr. Demir ubuun dmemesi iin ubuun yanlarna mukavva sktrlr.

46

5.2. Tezghta zg pleri Gerginlik Ayar Yapma

Alt makara dndrlr, sonra st makaralar dndrlr. zg ipleri boylamasna iyi bir ekilde gerdirilir. Bu ilem 4 5 defa tekrarlanr. zg iplerinin dzgn, dik a oluturacak ekilde gerilmesi gerekir. Makara dilerinin makara takozlar nce alt, sonra st takoz kapatlr. Makaradaki delikten mengene sktrma aletinin sapyla sokularak makaralar dndrlr. Takozdan dili atlatlr. Makara dili takozlar alr. Tezgah st makaralar dndrlr. zg ipleri st makaraya sarlr. Dili takozlar kapatlr. Ara ipi yukarya doru ekilir. Tezghn iki yanlarna ara ipliinin ular balanr (Resim 5.4) .

Resim 5.4: Ara ipin balanmas

Ara iplii kirkitle dzeltilir. Tekrar tezgh makaralar dndrlr. Ara ipliin alt ksmnda zg ipleri ara boluundan aa omak(fndk aac fidan) geirilir (Resim 5.5). st oman alt ksmna da yan yana iki omak (fndk aac fidan) geirilir.

47

Resim 5.5: Tezgah omaklar (varan gelen )

Teller tek tek dzenlenir.

5.3. Gz (Gc) rme Teknii

Gz demiri tezgha geirilir. Gz demiri zerinden yn zg yuma 4-5 kez dolanr. Arka zg ipleri arasndan zg yuma geirilir (Resim 5.6) .

Resim 5.6: zg yuman gz demirine dolama

zg yuma gz (gc) demirine dolanr. Bu ileme zg tellerinin sonuna kadar devam edilir. Arka zg ipi gz demirine demeyecek ekilde eit mesafede ayarlanr. zg tellerinin sonunda yumak 56 defa gz demirine dolandrlr. Yumak orada braklr.

48

5.4. Tezgh Ayarn Yapma

zg iplerinin gerginlii kontrol edilir. Ara omaklar aa indirip geirmeyi yukar karmaya basm denir (Resim 5.7).

Resim 5.7: Ara oman indirilmesi

Ara omaklar yukarya kartlr. zg iplerinin zerine elle bastrlr. omaklar indirilir. Teller elle tek tek yan yana dzene sokulur. Mengeneler sktrlr. Makara fren takozu kapatlr. Gerdirilmi zg ipleri dokumaya hazr hle getirilir.

49

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Kullanlacak ara gereler: Hazrlanm zg Tezgh Tezgh paralar

lem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkate alarak zg iplerini tezgha geirme ilemini yapnz. lem Basamaklar neriler

almalar iin ortam hazr hle almalar iin aydnlk temiz bir getiriniz. ortamda gerekli malzemeleri hazrlaynz. Ara iplii, tezgh demir ubuunu hazrlaynz. zg ipi ara boluuna ara ipini 5 kat zg ipi veya ince urgan ara ipi geiriniz. olarak kullanabilirsiniz. zg iplerini datmadan dikkatli bir ekilde tezgah ubuklarna geiriniz. zg iplerini zg demirinden kartp st tezgah ubuuna zg iplerini hal tezgh ubuklarna geiriniz. en lsnden 5 cm fazla eit aralklarla yaynz. Yaplacak rne gre zg boyu hesab yapnz. zg ip boyunu hesaplaynz. zg boy uzunluunu tespit ederken rn boyuna saak pay, kilim pay, 100 cm fire payn ilave ediniz. ubuklarn yerinden kmamas iin nce st sonra alt tezgh ubuunu ubuun iki yanna mukavva sktrmay tezgha geiriniz. unutmaynz. zg iplerini nce st, sonra alt makaraya dolayarak zg iplerini zg ipi gerginlik ayarlarn yapnz. dikkatli bir ekilde gerilmesini salaynz. Arkada bulunan zg ipleri arasnda zg yuman geirerek gz Gz demirine ipi dolaynz. demirinden dolandrrken zg iplerini ok ekmeden dzeltiniz. Mengeneleri sktrnz. Ara omaklar Tezgh ayarn yapnz. geiriniz. Makara dili takozunu yerletiriniz.

50

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri
1. 2. 3. Ara iplii geirdiniz mi? Dd dmn yaptnz m? zg iplerini tezgh ubuuna aktardktan sonra tezgha geirdiniz mi? zg ipleri gerginlik ayar yaptnz m? Ara ipi tezghn yanlarna baladnz m? Ara omaklar geirdiniz mi? zg ipi gerginlik ayarlarn yaptnz m? Gz rme tekniini uyguladnz m?

Evet

Hayr

4. 5. 6. 7. 8.

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

51

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Arka ve ne zg iplerinin birbirine karmamas iin geiriniz. Tezgh ubuu zerindeki zg iplikleri hal boyutundan cm fazla olarak yaylr. Tezgh ubuklarndan nce sonra. tezgh ubuu tezgha geirilir. zg iplerinin oluturulacak ekilde geirilmesi gerekir.

Ara omaklar aa indirip ........... yukar karmaya......... denir.

Ara iplii ls hesaplanrken tezgh en lsne . ilave edilir. ..zg ipleri arasndan geirilerek gz demirine dolandrlr. Gc demirine demiri de denir.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlayn z. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

52

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Grdes ve evresinde dokunan bat Anadolu hallar.. duvarlarn sslemitir. Grdes yy. itibaren mahalli Anadolu dokuma geleneine ok kymetli rnler kazandrm bir blgedir. Grdes ayn zamanda .olarak literatre gemitir. .. zerinde namaz klmak amacyla yaplan ounlukla mihrap desenli dokumalardr. Grdes dmne ayn zamanda dm veya dm denir. ran dmne .. dm veya .dm denir. Grdeste hal deseninede denir. Bir srada atlan dm saysna denir. Aadaki cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 9. 10. 11. 12. 13. 14. () Grdeste gc demirine halk arasna gezi demiri de denir. () Makara fren takozu makaraln dnmesini salar. () Hal dokumaclnda iki zg ipine, bir hal dm atlr. () Atk iplerine Grdeste arga ipi denir. () Kk boyalardan elde edilen ipliklere, sentetik boyal ipler denir. () Desen kart tezghn alt ksmna yerletirilir. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 15. Dokumada dmlerin atld atklarn geirildii, uzunlamasna iplere ne ad verilir? A) Arga B) zg C) Dd D) Urup zg tellerinin dalmamas iin zg demirine sarlm ipler zerine atlan dme ne ad verilir? A) Arap dm B) Sine dm C) Grdes dm D) Dd dm

16.

53

17.

desen kdnda 128 kare vardr. zg demirine ka tel zg ip dolamak gerekir? A) 128 B) 192 C) 256 D) 260 1.75 cm boy ls olan bir halnn zg ip boyu ka cm olur? A) 195cm B) 225cm C) 325cm D) 295cm Ara ipini keserken tezgh en lsne ka cm ilave edilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 zg ipleri, zg demirine nasl dolanr? A) Dz B) Verev C) apraz D) Hibiri DEERLENDRME

18.

19.

20.

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

54

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET- 1N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D D Y Y Y D D Y D Y

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 D D A B D B

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 Desen levhas 45 Kl testere nce, Orta, kaln Havadar Desen kd Matkap

55

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 A C B D D C D

RENME FAALYET-5N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 Ara ipi 5 st alt Dzgn - dik a Geirme - basm 2 zg yuma Gz

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Kiliselerin 18 Transilvanya Seccade Trk ift Sine Tek Model Syrdm Y Y D D Y Y B D C C B C

56

KAYNAKA KAYNAKA
ASLANAPA Oktay, Trk Hal Sanat, Eren Yaynlar, stanbul, 1987 AYTA etin, El Dokumacl, stanbul, 1997. ZTRK Yeim, Kltr Bakanl Tantma Eserleri/20, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara, 1992. THK Basm Evi, El Dokumacl, Ankara,1989. NAL Mehmet, nal Halclk, Manisa-Grdes www.tarm.gov.tr. www.gordes.bel.tr. www.tr.wkipedia.org. www.unalhali.gov.tr

57