T.C.

MLL ETM BAKANLII

KUYUMCULUK TEKNOLOJS

KOLYE UCU ZM VE YAPIMI

215ESB025

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

ii

NDEKLER

AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1.MODELDEN KOLYE UCU ZME VE RENKLENDRME ............................................ 3 1.1.Kolye Ucunun Tanm nemi ve eitleri..................................................................... 3 1.2. retilebilir Kolye Ucu izimi ve Tasarm Aamasnda Dikkat Edilecek Hususlar ..... 5 1.3.Kolye Ucu izme ve Renklendirme .............................................................................. 6 LME VE DEERLENDRME -1 ................................................................................ 15 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 18 2.1.Tasarm Yaplan Kolye Ucu Desenini Metal zerine Aktarma ................................. 18 2.2.Metali ekillendirme lemi ......................................................................................... 18 2.3.ekillendirme Sonras Son Dzeltme ve Temizlik ilemleri ....................................... 22 LME VE DEERLENDRME -2 ................................................................................ 23 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 26 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 34 KAYNAKA ......................................................................................................................... 35

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
MODLN KODU ALAN DAL / MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK
215ESB025 Kuyumculuk Teknolojisi Tak malatl Kolye ucu izimi ve yapm Kuyumculukta tak olarak kullanlan kolyelerin tasarmlarnn yapld, tasarm biten kolyelerin retim aamalarnn anlatld renme materyalidir. 40/32 Tak detay izimi modln baarm olmak Tasarmlar yaplan kolyelerin retimini yapmak Genel Ama Uygun tasarm ve kuyumculuk atlyesi salandnda, kuyumculukta tak olarak kullanlan kolye ularnn tasarmlarn doru olarak yapabilecek, tasarmn yaptnz kolyelerin retimini tekniine uygun olarak yapabileceksiniz. Amalar Modellerden kolye ucunu doru, hatasz izebilecek ve renklendirebileceksiniz. Metali doru ve tekniine uygun ekillendirerek, kullanlabilir kolye ucu hline getirebileceksiniz. izim masas, izim aletleri, model, krtasiye malzemeleri, basl ve grsel kaynaklar, kataloglar vb. kolye ucu retim malzemesi, kuyumculuk atlyesi ara gereleri. lme aletleri, silindirik malafalar, kuyumcu el aletleri, tel ve astar haddeleri, kaynak gereleri, motorlu freze ve matkap ular, hetek ve zmbas, el breyzi, atlye nl.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen LME VE DEERLENDRME
lme aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

ii

GR GR
Sevgili renci, Boyna taklarak kullanlan kolyeler; kiinin kltr, zevki ve sosyal stats hakknda fikir verir. Bu nedenle retilen kolyeler, tasarm aamasndayken toplumlarn kltr anlay, kiilerin zel zevkleri gz nnde bulundurularak tasarlanmaldr. Ayrca tasarm yaplan kolye ularnn tekniine uygun, ll, uygulanlabilir izimler olmas gerekir. Bu izimleri yaparken grsel kaynaklardan yararlanmak, uygulamada karlaabileceiniz problemleri azaltr. Bu kaynaklar yaratc dncenizi gelitirir, uygulama tekniklerini kavramada yardmc olur. Uygulayacanz taklar llendirerek kda aktarmak tam uygulama aamalarnda size yol gsterecek ve iinizi kolaylatracaktr. Ayn zamanda malzeme ve zaman kazanmanza yardmc olacaktr. Kiilerin isteklerine uygun imal edilen kolyeler, geni bir tketici grubuna hitap etmeli ve ekonomik olmaldr. Bunun iin de alclarn istekleri gz nnde bulundurulmal, bunlarn nda tasarm ve retim yaplmaldr. Kolyeler boyunda tanrken fazla ar olmamal, kolye zerindeki girinti ve kntlar kiiye ve elbiselerine zarar vermemelidir. Kolye ucu izimi ve yapm modlnde eitli katalog ve dergilerden mterilerin isteklerine ve zevklerine uygun kolye ucu tasarmlar yapabileceksiniz. Tasarm ve renklendirmesini yaptnz kolye ularnn da retimini atlye ortamnda gerekletirebileceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda eitli dergi ve kataloglardan kullanlabilecek kolye ularnn perspektif izimlerini izim kurallarna uygun olarak yapp renklendirebileceksiniz.

ARATIRMA
Kolye ucu iziminde kullanlan ara-gereleri (izim kalemleri, kt eitleri vb.) ve kuyumculuk alan ile ilgili kolye ucu modellerini eitli bror, dergi ve kuyumcu atlyelerinin tasarm blmlerinden aratrma yaparak bir rapor hlinde sununuz.

1.MODELDEN KOLYE UCU ZME VE RENKLENDRME

1.1.Kolye Ucunun Tanm nemi ve eitleri
Her zaman insanolu, bulunduu ortamda dier kiilere kar bir stnlk kurmak veya kendisini o toplumda konuulur hle getirmek istei duyar. Bu stnlk bazen para, bazen kuvvet, bazen bulunduu konum, bazen de zerinde tad deerli taklarla olur. Eski alardan itibaren insanolu, deerli veya yar deerli taklar hep kullanm ve onlar n plana karmtr. Kiilerin deiik ortamlarda kendilerine daha farkl bir grnm kazandrmak ve giymi olduu elbiseleri estetik adan tamamlamak iin boyunlarna takm olduklar deerli veya yar deerli taklara kolye denir. Kolye de bu taklardan birisidir. Kolye ular bazen kiilerin giydii elbiselerin estetiini tamamlar, bazen de kullanlan kpelerin estetiini tamamlayarak onlara yeni bir grnm kazandrr. Kolye ularnn boyutlar, kk olduu iin de maliyetleri dk olur. Bu zellii ile kolye ularnn geni kullanm alanlar vardr. Kolye ular, dkm ve presleme yntemiyle retilir. Ta veya mine ile sslenerek daha deiik grnm kazandrlr. Farkl renk alamlar kullanlarak ift renkli olarak retilebilir. Ayrca florantin rodaj ve kumlama yntemleriyle yzeylerine daha deiik renk ve grnmler kazandrlr.

 Kolye ucu eitleri

Piyasada kolye ularnn eitleri ve kullanm alanlar ok genitir. Kolye ular retim biimi ve retim srasndaki tasarm biimine gre isimlendirilir. Bu isimlendirmeye gre kolye ucu eitleri u ekildedir. Fantezi kolyeler: Maliyeti fazla dikkate alnmayan, pahal, gsterili, deerli talar ile sslenmi kolyelerdir. Seri imalat usulleri ile retilmeyen el ii kolyelerdir.

Tal kolyeler: Yar deerli talar ile sslenen, genellikle dkm yntemiyle imal edilen tek tarafl kolyelerdir.

Tasz kolyeler: Dkm veya pres usulleriyle seri hlde imal edilen kolyelerdir. ilikleri dk olduu iin sirklasyonu ok olan kolyelerdir.

Telkari kolyeler: Telkari yntemiyle tellerin ekillendirilmesi sonucu retilen kolyelerdir. ilikleri yksektir, zarif olduklar kadar nazik taklardr.

i bo kolyeler: Hafif olduklarndan alclara ekonomik gelen kolyelerdir. Genel olarak presleme yntemiyle retilirler. Hafif olmas, kullanm rahatl da salamaktadr.

1.2. retilebilir Kolye Ucu izimi ve Tasarm Aamasnda Dikkat Edilecek Hususlar
Kolye ucu tasarm yaplrken ett ve takda detay modl ile Temel Sanat Eitimi modlndeki bilgiler altnda izimler yaplr. Tasarmlar yaplrken eitli dergi, bror ve modellerden faydalanlr. Tasarmlar yaplrken retim aamas da dnlerek tasarlanan kolye ularnn retilebilir olmasna dikkat edilmelidir. Ayn zamanda bir kolye ucu retilirken ekonomik olmasna da zen gsterilmelidir. Estetik ynden gzel grnml, kullanlabilirlik gibi zellikler olmaldr. Kolyelerin n yzeyleri dzgn olmaldr. Bunu salamak iin kolyenin st ksmna kulp (papyon) kaynaklanr. Taklan kulplarn kolye ile estetik adan uyumlu olmas, gsterili olmas ve hafif olmas istenir. Kolye zerine patent vurulamayaca iin (ezmemek iin) patentler kulp paralarna vurulur. Kulp yapmnda kullanlacak zincirin veya boyna taklacak nesnenin ap da drlr. Kulpun ve kolyenin takan kiinin elbisesine veya cildine zarar vermeyecek durumda olmas gerekir. Sivri ve keskin kenarlar yuvarlatlmaldr, ak trnaklar kapatlmaldr.

1.3.Kolye Ucu izme ve Renklendirme

Kolye Ucu izme (1) Gerekli malzemeler A4 byklnde 1 adet schoeller izim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Pistoleler Silgi Hamur silgi Cetvel

1- Kolye ucu izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2- Kolye ucu izimine balamadan nce izeceiniz kolye ucu resmini dikkatlice inceleyiniz. Resimdeki kolye ucu modelinin perspektif grnmne ve detaylarna, var ise modelin bombeli ya da keskin yzeylerine dikkat ederek yapacanz izimi kt zerindeki kompozisyonunuzu kurgulaynz. 3- 0.50 mm yksekliinde 4 cm ye 2 cm llerinde bir gen prizma iziniz. izdiiniz bu gen prizmay sadece kolye ucu izerken size yardmc olmas iin izdiinizi unutmaynz ve bu yzden kaleminizi fazla bastrmadan silik iziniz. izgilerinizin eri olmamas iin cetvelin dz kenarn kdnzn kenarna oturtunuz.

4- gen prizmanz ierisine modelinizi taslak hlinde iziniz.

5- Prizma izgilerinizi siliniz ve izdiiniz kolye ucu zerinde gerekli grdnz izgi
deerlerini belirginletiriniz.

6-.Kolye ucu zerindeki detaylar veriniz. izgilerinizin gnyeli olup olmadn kontrol
edip gerekli dzeltmelerinizi yaptnz.

Pistole ve ablonlarnz kullanarak izgilerinizdeki erilikleri dzeltiniz.

Kolye ucu modelini renklendirmek (1) Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet resim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem

1- Kolye ucu iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz.

2- Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz. 3- iziminiz zerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. 4- izdiiniz kolye ucu model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat
ediniz.

5- Uygun sar boya kaleminizi alp kolye ucunuzun sar metal blmn k alan alanlarna
dikkat ederek boyaynz. (Renklendirme yaparken boya kaleminizi fazla bastrmadan boyaynz. Renk Modlnde renk skalas konusuna baknz.).

6- Uygun gri boya kaleminizle kolye ucunuzun beyaz metal blmn k alan blmlerine
dikkat ederek boyaynz.

7- Kzl kahve kaleminizi alnz ve sar metal alan zerindeki derinlikleri veriniz.
Kuru boya glgelendirme tekniine dikkat ediniz. Obje Etd ve Renklendirme modlnde metal eya etd ve renklendirme konusuna baknz

8- Siyah ve koyu gri tondaki boya kaleminizle beyaz metal alan zerindeki derinlikleri
veriniz. Renklendirme yaparken ton deerleriniz arasndaki geilerin grsel doruluunu grebilmek iin sk sk gznz ksarak baknz.

9- Ik geilerinizi gerekli grdnz yerlerde hamur silginizi bastrp kaldrarak veriniz. 10- 0,5 ulu HB kalem ile kontur izgilerinizi gerekli grdnz yerlerde belirginletiriniz.
Kesien kelerin daha koyu, bombe ve kvrmlardaki kontur izgilerinin daha flu olduuna dikkat ediniz

Kolye ucu izime (2)

) Gerekli malzemeler A4 byklnde 1 adet resim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem 1- Kolye ucu izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2- Kolye ucu izimine balamadan nce izeceiniz modelin ayrntlarn dikkatle inceleyiniz ve kt zerindeki kompozisyonunu kurgulaynz. 3- Yatay ve dikey doru iziniz.

10

4- izdiiniz yatay izgi zerinden 2mm aralkla 3 yatay izgi daha iziniz.

5- Dikey dorunuzun 1 mm sandan 1 dikey izgi iziniz ve izginin 3mm yanndan bir dikeye izgi daha izerek ayn ilemi dikey dorunuzun dier ynnde de tekrarlaynz.

6- 1 numaral yatay izginizi ve dikey uzun izginizi yuvarlak ablonunuzla gnyeleyerek i ve d halkanz iziniz ve 1 numaral yatay yardmc izginizi siliniz. D daire ls ablon nu: 36 daire ls ablon nu: 31 kullannz.

11

7- 2 numaral yatay yardmc izginizi ve dikey uzun izginizi yuvarlak ablonunuzla

gnyeleyerek i ve d halkalarnz iziniz ve 2 numaral yatay yardmc izginizi siliniz. D daire ls ablon nu: 26 daire ls ablon nu: 21kullannz.

8- 3 numaral yatay izginizi ve dikey uzun izginizi yuvarlak ablonunuzla gnyeleyerek i ve d halkanz iziniz ve 3 numaral yatay yardmc izginizi siliniz. D daire ls ablon nu: 16 daire ls ablon nu: 11 kullannz.

9- Kolye ucu halkalnn yksekliini 2.5 cm olarak ekildeki gibi belirleyiniz. Yardmc
izgilerinizi siliniz. 10- Kolye ucu halkaln izebilmeniz iin gereken prizmay iziniz ve halkal ierisine yerletiriniz. Yardmc izgilerin tamamn siliniz.

12

11- Kolye ucunuzun halkaln bombeleyerek ve ta yuvalarn izerek detaylandrnz.

Kolye Ucu Modelini Renklendirmek (2) Gerekli Malzemeler A4 byklnde 1 adet resim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem

1- Kolye ucu iziminizi renklendirmek iin gerekli malzemeleri temin ediniz.

2- Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz. 3- iziminiz rerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. 4- izdiiniz kolye ucu model resminize baknz ve renkler arasndaki geilere dikkat
ediniz.

5- Sar boya kaleminizi alp, halkalarnzn kenar izgilerini belirleyerek halka ortaklarn
kl kalacak ekilde boyaynz.

13

6- Halkalarn kenarlarn koyu orta ksmlarn kl brakarak boyaynz. Bylelikle bombeli bir grnt elde etmi olacaksnz.

7- rnek boyamalar inceleyerek renklendirmenizi tamamlaynz. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini iziniz.

. 8- Kolye ucunuzun halkaln renklendiriniz.

14

LME VE DEERLENDRME -1 LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz, aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

LME SORULARI
Aada oktan semeli sorularda doru yant bir tane olup doru cevab daire ierisine alnz. 1- nsanlar kolyeleri nerelerine takarlar? A) Kollarna B)Parmaklarna C)Kulaklarna D)Boyunlarna. 2- Kolye ular ne tr taklardr? A) Kk ve hafif B) Pahal ve ar C) lleri byk D) i bo taklardr 3- Aadakilerden hangisi kolye eitlerinden deildir? A) Burma kolyeler B) Tal kolyeler C) Telkari kolyeler D) i bo kolyeler. 4- Aadakilerden hangisi kolye tasarmnda dikkat edilmesi gerekli unsurlardandr? A) Tal oluu B) lsnn byk olmas C) Ekonomik ve estetik olmas D) iziminin gzel olmas. 5- Kolyelerde patentler nereye vurulur? A) Kolyenin altna B) Kolyenin zincirlerine C) Kolyenin kulp ksmna D) Kolyenin zerine 6- Kolyelerin renklendirilmesinde k alan blgeler hangi renkle boyanr? A) Sar B) Krmz C) Kahverengi D) Boyanmaz.

15

7- izimler yaplrken ilk izgiler hangi kalemle izilir? A) Boya kalemleriyle B) Pilot kalemle C) H kurun kalemle D) Tkenmez kalemle 8- Halkalarn renklendirilmesinde bombeli yzey nasl elde edilir? A) Orta ksmlar koyu renkle boyanr. B) Kenarlar ak renkle boyanr. C) Kenarlar koyu orta ksmlar kl olacak ekilde ak boyanr. D) Orta ksmlar sar renkle boyanr. (Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyebilmeniz iin bir ksm doru, bir ksm yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise bandaki parantezin ierisine D, yanl ise Y harfini koyunuz). ( ) 9- izgilerdeki koyuluklar hamur silgiyle hafifletilir. ( ) 10- Silindirik paralarn orta ksmlar boyanmayarak veya ak renkle boyanarak bombe verilir. ( ) 11- Kolyeler tasarlanrken kulp tasarm yaplmaz. ( ) 12- Kolye tasarmlar yaplrken sadece izimin gzel olmasna dikkat edilmelidir. ( )13- Kolye tasarmlarnda tasarlanan kolyelerin elbise ve vcuda zarar vermemesine dikkat edilmelidir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili konuyu tekrarlaynz. Baarlysanz bir sonraki blme geiniz.

16

DEERLENDRME LE KONTROL LSTES Kullanlacak Ara Gereler

A4 byklnde 1 adet resim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Yuvarlak ablon Silgi Hamur silgi Cetvel Kuru boyalarnz ( sar, kahve, kzl ve gri tonlar) 0.1 pilot kalem lem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkatte alarak, kolye ucu izimi ve renklendirme ilemini yapnz.

AIKLAMA Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde gzleyemediyseniz HAYIR, gzlediyseniz EVET eklinde karsndaki kutucuu (X) le iaretleyiniz. DEERLENDRME KRTERLER izimini yapacanz kolye ucu modelini belirlediniz mi? izim ve renklendirme iin gerekli ara gereleri hazrladnz m? Modele uygun prizmay izerek kolye ucunun kaba llerini prizma ierisine yerletirdiniz mi? izim yaparken izgilerin hafif izilmesine dikkat ettiniz mi? izimi yaptktan sonra hamur silgi ve normal silgiyle fazlalklar temizlediniz mi? Kolye ucunun ana hatlarn koyultarak izimi tamamladnz m? Uygun boya kalemlerini setiniz mi? Renklendirme esnasnda bombeli ve k alan yzeylere dikkat ederek renklendirdiniz mi? Koyu renklerle kolye ucunun kenarlarn renklendirerek derinlik verdiniz mi? Kolye ucunun kenarlarn pilot kalemle izerek belirgin hle getirdiniz mi? DEER LE EVET HAYIR

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, HAYIR yantlarnz var ise bu yantlarnzla ilgili konuyu tekrarlaynz.Tamam EVET ise dier renme faaliyetine geiniz.

17

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda nceden tasarm ve izimi yaplan kolye ularnn retimlerini teknie uygun ve hatasz olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Kolye ucu retiminde kullanlan ara-gereleri, kuyumculukta en ok retilen kolye ucu eitlerini ve yeni kolye ucu tasarmlarnn retilebilirlik durumlarn aratrarak rapor hlinde sununuz.

2.1.Tasarm Yaplan Kolye Ucu Desenini Metal zerine Aktarma

Kolye ucu retiminde baz kolye ularnda desen aktarma ilemine gerek kalmadan direk paralar llerinde kesilerek retime geilir. Fakat baz modellerde desen aktarma ilemine ihtiya duyulur. Bu durumlarda Desen Aktarma Modlnde anlatlan yntemlerden uygun olan kullanlarak metal zerine desen aktarma ilemi yaplr.

2.2.Metali ekillendirme lemi

Desen aktarma ileminden sonra kolye ucunun retimine geilir. retim srasnda ekillendirme Teknikleri modlnde anlatlan teknikler kullanlr. Bu teknikler delme, kesme, eeleme, kaynak vb. ilemlerdir. ekillendirme ilemi yaplrken tasarm srasnda gzden kaan ve kullanm esnasnda kiiye zarar verebilecek hatalar giderilmeli ve estetik bir grnm kazandrlarak retim gerekletirilmelidir. Kolye ucu retimi (gen kolye) 1

18

Gerekli malzemeler retilecek kolye ucunun izimi retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka veya tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb).

1- Kolye ucu retimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2- Modele uygun desen aktarma ilemini (izim, isleme vb.) yapnz. 3- gen kutu yapmnda kullanlacak olan kenar ereve paralarn uygun llerde keserek tavlaynz. Tavlama ileminden sonra uzun olan paralar lsne uygun kvrnz.

4- Kenar paralarn modele uygun olarak ularndan kaynaklaynz.

5- Kenar paralarnn kaynandan sonra gerekli tesviye ve dzeltmeleri yaparak 80 veya 100 mikron astardan kapak paras kesiniz kenarlklarn alt ksmna kaynatnz. Kenardan taan fazlalklar keserek tesviyesini yapnz.

6- Tesviyesi yaplan parann st ksmna da alt kapaktaki gibi ayn llerde st kapak kaynatnz ve fazlalklar keserek tesviyesini yapnz.

19

7- Kolyenin yan kenarna uygun llerde montr paras hazrlayarak kaynatnz.

8- Montr parasnn st ksmna da gmten hazrlanan paray kaynatnz. Parann u ksmn delerek boyna takmada kullanlacak zincir veya ip yerini hazrlaynz. Kaynak sonras gerekli tesviye ilemlerini yapnz.

9- Gerekli dzeltme ve tesviyeleri yaparak cilalama ilemine geiniz. Kolye ucu retimi (halkal kolye) 2

Gerekli malzemeler retilecek kolye ucunun izimi (tasarm) retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka ve tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb).

20

1- Kolye ucu retimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2- 200 mikronluk telden verilen llerde adet halka keserek ularn kaynatnz. Malafada halkalar dzeltiniz.

3- Kolyenin kulp ksm iin 80 veya 100 mikronluk levha zerine deseni aktarnz, kesimini yaparak tesviyesini yapnz (2 adet).

4- ki parann ortasna montr paras hazrlayarak kapak paralarnn st ksmna ve iki parann arasna kaynatnz. Fazlalklar keserek tesviyesini yapnz. Kapak paralarna adet delik deliniz.

5- nceden hazrlanan halkalar bykten ke doru sralamayla hazrlanan kulp ksmnn ortasna geiriniz.

21

6- Kulp parasnn alt ksmna uygun lde montr paras hazrlayarak kaynatnz ve
fazlalklarn keserek tesviyesini yapnz.

7- Gerekli tesviye ve dzeltmeleri yaparak kolye ucu retimini tamamlaynz.

2.3.ekillendirme Sonras Son Dzeltme ve Temizlik ilemleri

retimi bitirilen kolye ularnn son dzeltme ve tesviye ilemi yaplr (bk. Eeleme modl). Daha sonra tesviyesi yaplan kolye ularnn zerinde ta takma ilemi vb. ilemler varsa onlar yaplr. Son olarak da cilalama, rodaj veya yaldz ilemlerinden gerekli olanlar yaplarak kolye retimi ilemi tamamlanr (bk. Cilalama Modl, Yaldzlama modl ve Rodaj modl).

22

LME VE DEERLENDRME -2 LME VE DEERLENDRME-2

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz, aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

LME SORULARI
Aada oktan semeli sorularda doru yant bir tane olup doru cevab daire ierisine alnz. 1- Kolye retiminde ilk basamak aadakilerden hangisidir? A)Tasarm yapmak B)Kesim yapmak C)Kaynak yapmak D)Cila yapmak 2- Aadakilerden hangisi kolye ucu retimi aamalarndan birisi deildir? A) Tasarm yapmak B) Kaynak yapmak C) Tesviye yapmak D) Tasarm resmini renklendirmek 3- Kolye ularnn boyna taklabilmesi iin retim srasnda kolyeden baka hangi parann retimi yaplr? A) Ta yuvas B) Kulp paras veya halka C) Kolye ucu delinir D) Zincir, direk kolye ucuna kaynatlr. 4- Kolye retiminde ayar veya iletme rumuzu kolyenin neresine vurulur? A) Kolyenin arka ksmna B) Kolyenin n yzne C) Kolyenin zincir ksmna D) Kolyenin kulp ksmna 5- retimi biten kolyeler hangi ileme tabi tutulur? A) Sata sunulur. B) Cila, yaldz veya rodaj ilemine tabi tutulur. C) Tesviye ilemine tabi tutulur. D) Kesim ilemi yaplr. (Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyebilmeniz iin bir ksm doru, bir ksm yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise bandaki parantezin ierisine D, yanl ise Y harfini koyunuz).

23

( ( ( ( (

) 6- Kolyeler boyna taklan kk taklardr. ) 7- Kolyelerin taklabilmesi iin arka ksmlarna ine veya menge teli kaynatlr. ) 8- i bo kolyelerin retiminde kolye zerine fazla kuvvet uygulanmamaldr. ) 9- Cila veya yaldz ilemi kaynak ileminden nce yaplmaldr. ) 10-Kolye retiminde keskin ve sivri kenarlara fazla yer verilmemelidir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili konuyu tekrarlaynz. Baarlysanz bir sonraki blme geiniz.

24

DEERLENDRME LE KONTROL LSTES Kullanlacak ara gereler

retilecek kolye ucunun izimi retimde kullanlacak gm veya pirin malzemeler (plaka veya tel) Desen aktarma ara-gereleri ekillendirme ara- gereleri (delme, kesim, kaynak, eeleme vb.) Cilalama, yaldzlama ve rodaj malzemeleri

lem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkatte alarak kolye retimini yapnz.

AIKLAMA
Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde gzleyemediyseniz HAYIR, gzlediyseniz EVET eklinde karsndaki kutucuu (X) le iaretleyiniz.

DEERLENDRME KRTERLER
EVET retimini yapacanz kolye eidi ve ayarn belirlediniz mi? retimde kullanlacak malzeme ve ara-gereleri hazrladnz m? Kolye ucunun desenini, malzeme zerine dikkatli ekilde aktardnz m? Gerekli olan ksmlar delerek kesimini yaptnz m? Gerekli kaynak ilemini yaptnz m? Gerekli tesviye ilemlerini yaptnz m? Kolyeye kulp paras yaparak ayar ve simge rakamlarn vurdunuz mu? Gerekli cila, rodaj ve yaldz gibi ilemleri yaptnz m? Kolye zerinde bulunan ta, kalem vb. tasarmlar yerine getirdiniz mi? ekillendirmeleri yaparken yanma, kesilme vb. gibi i kazalarna kar gerekli nlemleri aldnz m? HAYIR

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz. HAYIR yantlarnz var ise bu yantlarnzla ilgili konuyu tekrarlaynz. Tamam EVET ise modl deerlendirmeye geiniz.

25

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

YETERLK LME

KOLYE UCU ZME VE RETME

Gerekli ara gere, malzemeleri hazrlaynz ve makineleri hazrlaynz. retimini yapacanz kolye ucunun modelini belirleyiniz. Belirlediiniz modelin izimini yardmc prizmalar ve izgiler yardmyla iziniz. Modelin ana hatlarn belirgin hle getirdikten sonra yardmc izgileri siliniz. izim ileminden sonra renklendirme ilemine geiniz. Bombeli yzey veya k alan yzeylerin boyanmasnda nceki modlleri gz nnde bulundurunuz. Verilen l ve ayara uygun malzemeleri hazrlaynz. Modelin desenini malzeme zerine aktarnz. Gerekli delme, kesme ve tesviye ilemlerini yapnz. Kolye zerine kulp paras hazrlaynz. Gerekli cila veya yaldz ilemlerini yapnz. Gerekli kalem atma veya ta takma ilemi varsa uygun blme gnderiniz. Son kontrol ve dzeltmeleri yaparak kolye ucunu sata sununuz. Gerek veya kataloglardan belirleyeniz. lk izgileri hafif ekilde iziniz ve silineceini unutmaynz. Kdn pislenmemesine dikkat ediniz. ncelikle ak renk kalemleri kullannz. Ik alan veya bombeli yzeyler boyamaynz veya ak renkle boyaynz.

Desen Aktarma modln anmsaynz. Delme, Kesme, Eeleme modln anmsaynz. Kolye ucunun modeline uygun estetik kul tasarm yapnz. Cilalama, yaldz modlne baknz.

26

Aadaki modelin izimini ve renklendirmesini yaparak retimini gerekletiriniz.

3 1

Gerekli malzemeler A4 byklnde schoeller izim kd 0,5 ulu H-B kurun kalem Flamaster kalem (sar) Kuru boya (sar, turuncu, kzl kahve, siyah) ablon (yuvarlak-oval) Silgi Hamur silgi Cetvel Siyah pilot kalem stenilen ayar ve lde metal malzeme Desen aktarma, delme, kesme ve kaynak ara-gereleri Cila ve yaldz ara-gereleri Mhlama ve kalem atma ara-gereler Kolye ucu izimi ve renklendirme 1. Kolye izimi iin gerekli malzemeleri temin ediniz. 2.Kolye ucu izimine balamadan nce izeceiniz modelin ayrntlarn dikkatle inceleyiniz ve kt zerindeki kompozisyonunu kurgulaynz. 3. Kompozisyon kurallarn dikkate alarak kdnza bir dikdrtgen prizma iziniz.

27

4. izdiiniz prizmay kenarlarndan 3mm iaretleyerek bir ereve iziniz

5. erevenin sol alt kesine bir dikdrtgen prizma iziniz.

6. izdiiniz prizmann ierisine elips bir ereve iziniz.

7. Prizma izgilerinizi siliniz ve izdiiniz kolye ucu zerinde gerekli grdnz izgi deerlerini belirginletiriniz .

8. Kolye ucunuzun halkaln izebilmek iin erevenin st parasnn orta noktasn bulunuz ve kolye halkalnz izeceiniz yardmc prizmanz iziniz.

28

9. izdiiniz prizma ierisine kolye ucu halkalnz iziniz ve bombelik veriniz. 10. Kolye ucunuz zerindeki detaylar veriniz. izgilerinizin gnyeli olup olmadn kontrol edip gerekli dzeltmelerinizi yapnz. 11. Ta yuvalarnn yerlerini cetvel ve pergel yardmyla belirleyiniz.

12. Ta yuvalarnz iziniz

13. Boya kalemlerinizin ularn aarak hazrlaynz. Masanzn zerini temizleyerek kullanmayacanz gerelerinizi kaldrnz. iziminiz zerindeki koyu izgilerinizi hamur silginizi kullanarak hafifletiniz. 14. rnek boyamalar inceleyerek renklendirmenizi tamamlaynz. 0,1 ulu pilot kalem ile halkalarn orta ksmlar kl kalacak ekilde kontur izgisini iziniz.

29

30

Kolye Ucu retimi 1. retimde gerekli olan ara-gereler hazrlaynz. 2. 1 nu.lu para iin 300 mikron levha zerine kolyenin desenini aktarnz.

3. Levhann orta ksmn keserek ereveyi belirgin hle getiriniz.

4. Kolyenin ortasndaki 2 nu.lu ta yuvas iin 300 mikron levha zerine oval ekilde ta yuvas markalayarak kesimini yapnz ve ta yuvalarn anz.

5. 2 nu.lu paray 1nu.lu parann alt kenarna kaynatnz ve gerekli tesviyesini yapnz.

31

6. 3 nu.lu kulp paras iin 200 mikron teli silindirden ekerek oval malafaya sarnz. Kulp parasn 1 nu.lu paraya geirerek ak ksmn az aza kaynatnz.

7. Ta yuvalarnn yerlerini anz. 8. Gerekli tesviye ve dzeltmeleri yaparak cila veya yaldz ilemini yapnz. Ta takma ilemini yaparak retimi tamamlaynz.

32

DEERLENDRME LE KONTROL LSTES UYGULAMA FAALYET: Kolye Ucu izimi ve retimi

AIKLAMA: Aada listelenen davranlarn her birinde rencinin kazand davranlar deer leine gre deerlendiriniz.

GZLENECEK DAVRANILAR
1-Faaliyet n Hazrl A.alma ortamn faaliyete hazr duruma getirdiniz mi? B.Kullanlacak ara-gereci uygun olarak setiniz mi? C.Kullanacak malzemelerin salamln kontrol ettiniz mi? 2- Gvenlii A. Asitlerin hazrlanmasnda yanklara ve zehirlenmelere kar tedbir aldnz m? B.Kesilmelere ve yaranmalara kar tedbir aldnz m? C.Kullanlan ara, gereleri ilem sonunda kaldrdnz m? 3.Kolye Ucu iziminin Yaplmas A.Modeli belirlediniz mi? B.Hafif izgiler ile modeli kt zerine aktardnz m? C.Gereksiz izgileri silerek modeli belirgin h1le getirdiniz mi? D.Renkli kalemlerle modelin biimi ve k alma durumuna gre renklendirmesini yaptnz m? E.Modelin kenar izgilerini pilot kalem veya koyu renkli kalemlerle belirgin hle getirdiniz mi? F.Model llerini belirleyerek izimi retim atlyesine gnderdiniz mi? 4. Kolye Ucu retiminin Yaplmas A.Modelin desenini nceden hazrladnz malzeme zerine aktardnz m? B.Gerekli delme, kesim ve tesviye ilemlerini yaptnz m? C.Paralarn birletirilmelerini yaptnz m? D.Parann zerine kulp paras yaptnz m? E. Kolye ucunun yzeyine cila ve yaldz yaptnz m? F. Gerekli ta takma ve kalem atma ilemlerini yaptnz m?

EVET

HAYIR

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, Hayr eklinde yantlarnz var ise hayr yantlarnzla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Yok ise dier blme geiniz.

33

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

lme Deerlendirme1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 D A A C C D C C D D Y Y D

lme Deerlendirme-2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A D B D B D Y D Y D

Kolye Ucu izimi ve retimi modl faaliyetleri ve almalar sonunda kazandnz davranlarn deerlendirilmesi iin retmeniniz size lme arac uygulayacaktr. Bu deerlendirme sonucuna gre bir sonraki modle geebilirsiniz. Kolye Ucu izimi ve retimi modln bitirme deerlendirmesi iin retmeninizle iletiim kurunuz.

34

KAYNAKA KAYNAKA
ZER H., mer BYKBOA, Rfk ALTAY, Kuyumculuk Meslek Bilgisi Temel Ders Kitab, MEB, Ankara 2004 stanbul Kuyumcular Odas Aylk Yayn, Gold News Dergileri, stanbul. Vtello, Lug. Modern Teknik ve Pratik Kuyumculuk, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, Ankara 1995. Teknik Dkm A.ye ait Dergi ve Brorler, stanbul.

35