6 Oyun Teorisi (2sunu)

1
Seluk niversitesi
Mhendislik Fakltesi - Endstri Mhendislii Blm
Hazrlayan
Yrd. Do. Dr. smail Karaolan
YNEYLEM ARATIRMASI-2
-Oyun Teorisi-
erik
1. Oyun teorisini giri
2. Temel kavramlar
3. ki kiili sfr toplaml oyunlar
4. ki kiili sabit toplaml oyunlar
5. ki kiili sabit toplaml olmayan oyunlar
Seluk niv. Mh. Fak. End. Mh. Bl.
Dr. smail Karaolan
2/38
2
Giri
Bu blmde eitli belirsizlik ortamlarnda iki ya
da daha fazla rakip arasnda gelien ve her birinin
dierlerine kar en iyi hareket tarzn bulmaya
alt karar verme sreleri birer oyun
mantyla ele alnp bunlarla ilgili zm
teknikleri incelenecektir.
Oyun teorisine, ok Kiili Karar Teorisi ad da
verilmektedir .
Dr. smail Karaolan
3/38
Temel Kavramlar
Oyuncu: Oyunlardaki karar vericilerden (taraflardan) her
birine oyuncu denir.
Strateji: Oyuncularn uygulayabilecekleri hareket tarzlarna
strateji denir. Her bir oyuncu iin en az iki olmak zere
stratejiler sonlu yada sonsuz sayda olabilir.
Kazan: Oyuncularn kullanacaklar stratejilere bal olarak
elde edecekleri deerdir. Kazan deeri pozitif (kar) ya da
negatif (zarar) olabilir.
ki oyuncunun bulunduu oyunlara ki-Kiili Oyunlar,
ikiden fazla oyuncunun olduu oyunlara N-Kiili Oyunlar
denir.
Dr. smail Karaolan
4/38
3
Temel Kavramlar
Oyuncularn stratejilerinin herhangi bir
kombinasyonunda (yani oyuncular hangi stratejiyi
seerlerse sesinler), oyuncularn kazanlarnn
toplamnn bir C sabit deerine eit olduu oyunlara
Sabit-Toplaml Oyunlar, dierlerine de Sabit
Toplaml Olmayan Oyunlar denir.
Oyuncularn kazan ve kayplar toplam sfr ise,
oyuna Sfr-Toplaml Oyun denir (C=0 olan sabit
toplaml oyun).
ki-Kiili Sfr-Toplaml bir oyunda, oyunculardan
birinin kazanc dierinin kaybna eittir.
Dr. smail Karaolan
5/38
Temel Kavramlar
Btn oyun problemleri aadaki kabullere gre incelenir.
1. Oyuncular olduka mantkl kiilerdir.
2. Oyuncular sadece kendi faydalarn artracak stratejileri
seerler.
3. Oyuncular riske girmeden kendileri iin garanti olan en iyi
kazanc elde etmeye alrlar.
4. Oyunlarda belirsizlik hakimdir, yani oyuncular oyuna
balamadan nce rakibinin hangi stratejiyi kullanacan
bilmezler.
Dr. smail Karaolan
6/38
4
ki Kiili Sfr Toplaml Oyunlar
ki-Kiili Sfr-Toplaml oyunlarn karakteristikleri:
1. ki adet oyuncu vardr ve bunlar satr oyuncusu ve stun
oyuncusu olarak adlandrlrlar.
2. Oyunculardan birinin kazanc (kr) dierinin kaybna
(zararna) eittir, oyuncular hangi stratejilerini seerse sesinler
iki oyuncunun kazanlar toplam sfr yapar, yani bir
oyuncunun kazanc dier oyuncudan gelmektedir.
3. Satr oyuncusu toplam madet stratejiden birini kullanrken
stun oyuncusu da ayn anda n adet stratejiden birini kullanr.
Dr. smail Karaolan
7/38
Oyun problemlerinde oyuncularn btn stratejilerine karlk gelen
kazan deerleri bir matris eklinde gsterilir ve bu matrise kazan
matrisi ad verilir.
ki-Kiili Sfr-Toplaml bir oyunun kazan matrisinin genel yaps
aadaki ekilde verilmitir. Matristeki kazan deerleri genellikle satr
oyuncusunun kazanc olarak ifade edilir. Toplam sfr olduuna gre
stun oyuncusunun kazanc, kazan matrisindeki deerlerin -1 ile
arplmasyla elde edilir.
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusunun Stratejisi
Strateji 1 Strateji 2 Strateji n
Satr
Oyuncusunun
Stratejileri
Strateji 1 o
11
o
12
o
1n
Strateji 2 o
21
o
22
o
2n
: : : :
Strateji m o
m1
o
m2
o
mn
Satr oyuncusu i stratejisini ve stun oyuncusu j stratejisini seerse, satr
oyuncusu o
]
kazancn elde ederken stun oyuncusu o
]
miktarn kaybeder.
8/38
5
rnek (Tek-ift Oyunu)
Bu oyunda her iki oyuncu ayn anda ya tek yada ift parman gsterir.
Parmak saylarnn toplam tek say olursa, (yani oyuncular farkl sayda
parmak gsterirse) satr oyuncusu, ift say olursa stun oyuncusu
kazanr. Kazanan oyuncu kaybedenden 1 birim alr. Her iki oyuncunun da
iki hareket tarz (yani stratejisi) vardr: bir parmak veya iki parmak
gstermek.
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusunun
Stratejisi
1 2
Satr Oyuncusunun
Stratejileri
1 1 -1
2 -1 1
9/38
rnek (Tek-ift Syleme Oyunu)
ki kii arasnda oynanan bir oyunda oyuncular ayn anda hem bir
ya da iki parmak gstermekte, hem de tek ya da ift diye
bararak rakibinin parmak saysn tahmin etmektedirler.
Karsndakinin parmak saysn doru tahmin eden oyuncu her
iki oyuncunun parmak saylarnn toplam kadar puan
kazanmakta, yanl tahminde bulunan oyuncu ise toplam parmak
says kadar puan kaybetmektedir. Her iki oyuncu da doru
tahmin etmi ya da her ikisi de bilememi ise beraberlik sz
konusu olup oyuncular sfr puan almaktadrlar.
Dr. smail Karaolan
10/38
6
rnek (Tek-ift Syleme Oyunu)
Burada her iki oyuncu iin kullanabilecek drt strateji vardr:
1. Strateji : Tek parmak gsterip "tek" sylemek (TT)
2. Strateji : Tek parmak gsterip "ift" sylemek (T)
3. Strateji : ift parmak gsterip "tek" sylemek (T)
4. Strateji : ift parmak gsterip "ift" sylemek ()
Deerler satr oyuncusunun kazanlarn gstermek zere stratejilere bal
kazan matrisi aadaki ekilde dzenlenir.
Dr. smail Karaolan
1 (TT) 2 (T) 3 (T) 4 ()
Satr
Oyuncusunun
Stratejileri
1 (TT) 0 2 -3 0
2 (T) -2 0 0 3
3 (T) 3 0 0 -4
4 () 0 -3 4 0
11/38
Denge Noktas ve Kararl Oyunlar
Satr oyuncusu minimumbeklenen kazancn maksimum yapan
stratejiyi (maksimin), stun oyuncusu ise maksimumbeklenen kaybn
minimum yapan stratejiyi (minimaks) seer.
Aadaki koulu salayan oyuna denge/semer noktasna (saddle
point) sahiptir denir.
max sottr minimumlort = m|n sottr moksimumlort
max|m|n = m|n|max
Dr. smail Karaolan
Denge noktasna sahip oyunlara kararl oyun
denir ve yukardaki eitlii salayan nokta
oyunun denge noktasn oluturur.
12/38
7
rnek
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusunun Stratejisi Satr
Min. Strateji 1 Strateji 2 Strateji 3
Satr
Oyuncusunun
Stratejileri
Strateji 1 4 4 10 4
Strateji 2 2 3 1 1
Strateji 3 6 5 7 5
Stun Maks. 6 5 10
SAF STRATEJ:
Denge noktasn oluturan satr, satr oyuncusunun saf stratejisi, stun ise stun
oyuncusunun saf stratejisidir.
Denge noktasna sahip oyunlarn optimumzmne gre her oyuncu sadece
saf stratejisini kullanr. Saf stratejisini kullanmayan oyuncunun durumunda
iyileme sz konusu olmaz.
OYUNUN DEER (V):
Oyunun optimum zmne gre, satr oyuncusunun kazanaca ve stun
oyuncusunun kaybedecei deere oyunun deeri denir. Sfr toplaml oyunlarda
her iki oyuncu iin de oyunun deeri ayndr. Dengeli oyunlarda oyunun deeri
denge noktasndaki kazan deerine eittir.
Yukardaki rnekte oyunun deeri V=5 dir.
max|m|n =
m|n|max = 5
olduundan matristeki
3. satr ile 2. stun (3,2)
noktas, oyunun denge
noktasdr.
13/38
STN (DOMNANT) STRATEJLER VE ALT ETME
Herhangi bir oyuncunun herhangi bir i stratejisi her zaman
(rakibin btn hareket tarzlarna kar) en az dier bir j
stratejisinin salad fayday salyor ve rakibin en az bir stratejisi
karsnda da j stratejisinden daha iyi bir fayda salyor ise i
stratejisi j stratejisine gre stndr denir ve j stratejisini alt eder
(saf d brakr). Alt edilen strateji kazan matrisinden karlarak
bundan sonraki ilemlerde gz nnde bulundurulmaz.
Dr. smail Karaolan
14/38
8
rnek (Reklam Kampanyas)
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusu
1 2 3
Satr
Oyuncusu
1 1 2 4
2 1 0 -5
3 1 1 -1
Rakip iki otomobil firmas k dnemi satlarn artrmak amacyla ekim aynda
iki hafta sre ile reklamfaaliyetlerine balamay planlamaktadr. Firmalar radyo
veya televizyon olmak zere iki ortam zerinde younlamakta olup reklam ya
her birinde birer hafta yaynlanacak, ya da her iki hafta ayn ortamda
yaynlanacaktr. Bu modeldeki stratejiler ve kazan matrisi aada verilmitir.
Kazan matrisindeki deerler bin kii olarak satr oyuncusunun kazancn
gstermektedir.
1. Strateji: 1 hafta radyo 1 hafta televizyonda reklam yaynlamak
2. Strateji: 2 radyoda reklam yaynlamak
3. Strateji: 2 hafta televizyonda reklam yaynlamak
15/38
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusu
1 2 3
Satr
Oyuncusu
1 1 2 4
2 1 0 -5
3 1 1 -1
Kazan matrisi incelenirse stun oyuncusunun stn bir stratejisinin
olmad grlr.
Satr oyuncusunun ise 1. stratejisi 3. stratejisine gre stndr, nk; 1. strateji
her zaman (yani stun oyuncusu ne yaparsa yapsn) en az 3. stratejinin salad
kazanc (3. stratejinin salad kazanca eit veya daha fazla kazan)
salamaktadr 1 1,2 1,4 1 . Bu yzden satr oyuncusunun 3. stratejisini
elinde bulundurmasnn hi bir anlam yoktur, yani bu strateji 1. strateji
tarafndan alt edilmitir. Kazan matrisinden kartlr.
Stun Oyuncusu
1 2 3
Satr
Oyuncusu
1 1 2 4
2 1 0 -5
16/38
9
Dr. smail Karaolan
Kazan matrisi incelenirse stun oyuncusunun 3. stratejisi 1 ve 2. stratejileri
tarafndan alt edilir. Bu nedenle 3. stunda matristen kartlr.
Stun Oyuncusu
1 2 3
Satr
Oyuncusu
1 1 2 4
2 1 0 -5
Stun Oyuncusu
1 2
Satr
Oyuncusu
1 1 2
2 1 0
Kazan matrisi incelenirse satr oyuncusunun 2. stratejisi 1. stratejisi tarafndan
alt edilir. Bu nedenle 2. satrda matristen kartlr.
Stun Oyuncusu
1 2
Satr
Oyuncusu
1 1 2
2 1 0
Stun Oyuncusu
1 2
Satr
Oyuncusu
1 1 2
17/38
Dr. smail Karaolan
Kazan matrisi incelenirse stun oyuncusunun 2. stratejisi 1. stratejisi
tarafndan alt edilir. Bu nedenle 2. stunda matristen kartlr.
Sonu olarak her iki oyuncu da 1. stratejilerini (saf stratejiler) oynamal yani 1
hafta radyoda ve 1 hafta televizyonda reklam yaynlamaldrlar. Bunun sonucunda
satr oyuncusu stun oyuncusundan 1000 mteri kazanr, yani oyunun deeri
1'dir.
Yukardaki rnek problemde (1, 1) noktas bir denge noktasdr. Bu Minimaks-
Maksimin kriterini kullanarak
Maksimin = Minimaks = 1
Eitliinden de grlebilir. stn stratejilerin varl ve alt etme ilemi bizi bu
denge noktasna getirmitir.
Stun Oyuncusu
1 2
Satr
Oyuncusu
1 1 2
Stun Oyuncusu
1
Satr
Oyuncusu
1 1
18/38
10
Kararsz Oyunlar
Denge noktas bulunmayan iki-kiili sfr-toplaml oyunlar kararsz oyun olarak
adlandrlr.
Kararsz oyunlarda oyuncular stratejilerinin olaslk dalmn (her bir
stratejinin kullanlma olasln ya da orann) saptayarak bu olaslklara gre
stratejilerini kullanrlar.
Dr. smail Karaolan
Olaslk y
1
y
2
y
n
Strateji 1 2 n
Satr
Oyuncusunun
Stratejileri
x
1
1 o
11
o
12
o
1n
x
2
2 o
21
o
22
o
2n
: : : : :
x
m
m o
m1
o
m2
o
mn
Satr oyuncusunun beklenen kazan deeri ise aadaki gibidir.
I = o
]
x
y
]
n
]=1
m
=1
= o
11
x
1
y
1
+o
12
x
1
y
2
++o
mn
x
m
y
n
19/38
Kararsz Oyunlar
Satr oyuncusunun x
ve stun oyuncusunun y
]
olaslklarna
karma strateji ad verilir.
Karma stratejilerin belirlenmesinde de minimaks-maksimin
kriteri kullanlr. Satr oyuncusu maksimin kriterine gre
minimum beklenen kazancn maksimum yapan karma stratejiyi,
stun oyuncusu ise minimaks kriterine gre maksimum beklenen
kaybn minimum yapan karma stratejiyi seer.
Karma stratejilerle oynanacak bir oyunda minimaks=maksimin=v
(oyunun deeri) eitliini salayan stratejiler optimum karma
stratejiler olarak adlandrlr.
Dr. smail Karaolan
20/38
11
Kararsz Oyunlarn Grafiksel zm
ki-kiili Sfr-toplaml bir oyunun kazan matrisi aadaki tabloda
verilmitir. Matrise bakldnda oyunda bir denge noktas bulunmad
grlr. O halde her iki oyuncunun da karma strateji kullanmas yani
satr oyuncusunun x
1
, x
2
olaslklarn, stun oyuncusunun ise y
1
, y
2
olaslklarn bulmas gerekmektedir.
Dr. smail Karaolan
rnek
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
= 1 y
1
Strateji 1 2
Satr
Oyuncusu
x
1
1 -2 2
x
2
= 1 x
1
2 4 -3
Stun Oyuncusunun
Setii Strateji
Satr Oyuncusunun
Beklenen Kazanc
1 2x
1
+4 1 x
1
= 4 6x
1
2 2x
1
S 1 x
1
= S + Sx
1
Satr Oyuncusunun
Setii Strateji
Stun Oyuncusunun
Beklenen Kayb
1 2y
1
+2 1 y
1
= 2 4y
1
2 4y
1
S 1 y
1
= S +7y
1
21/38
Maximin noktas
S +Sx
1
= 4 6x
1
x
1
= 7 11
x
2
= 1 x
1
x
2
= 4 11
Oyunun deeri
I = S +Sx
1
= S +S 7 11 = 2 11
Dr. smail Karaolan
rnek
Stun Oyuncusunun
Setii Strateji
Satr Oyuncusunun
Beklenen Kazanc
1 4 6x
1
2 S +Sx
1
1
4 6 x
1
S S + x
1
x
22/38
12
Maximin noktas
S +7y
1
= 2 4y
1
y
1
= S 11
y
2
= 1 y
1
y
2
= 6 11
Oyunun deeri
I = S +7y
1
= S +7 S 11 = 2 11
Dr. smail Karaolan
rnek
Satr Oyuncusunun
Setii Strateji
Stun Oyuncusunun
Beklenen Kayb
1 2 4y
1
2 S +7y
1
1
2 4 y
1
S 7 + y
1
x
23/38
Kararsz Oyunlarn DP ile zm
Stun oyuncusu herhangi bir j stratejisini seerse satr oyuncusunun kazanc
o
1]
x
1
+ o
2]
x
2
+ + o
m]
x
m
olur.
Stun oyuncusu btn stratejileri iin satr oyuncusunun beklenen kazancn
(kendi kaybn) minimum seviyede tutmak isteyecektir. Yani satr oyuncusunun
beklenen kazanc;
min o
11
x
1
+ + o
m1
x
m
, o
12
x
1
+ + o
m2
x
m
, , o
1n
x
1
+ + o
mn
x
m
eklinde olacaktr. Buna gre satr oyuncusunun kazancn en bykledii DP
modeli u ekilde olacaktr.
Dr. smail Karaolan
Satr Oyuncusunun DP Modeli
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
y
n
Strateji 1 2 n
Satr
Oyuncusu
x
1
1 o
11
o
12
o
1n
x
2
2 o
21
o
22
o
2n
: : : : :
x
m
m o
m1
o
m2
o
mn
Matematiksel Model
( )
( )
( )
11 1 21 2 1
12 1 22 2 2
1 1 2 2
1 2
1
0 1 2
+ + +

+ + +

`

+
=
+ +
)
+ + + =
> =
m m
m m
n n mn m
m
i
a x a x a x ,
a x a x a x ,
min
,
a x a x a x
S.T. x x x
x i ,
Maks
,
Z
,m
24/38
13
Gerekli dzenlemelerden sonra satr oyuncusunun kazancn en bykleyen
aadaki matematiksel model elde edilmektedir.
Dr. smail Karaolan
Satr Oyuncusunun DP Modeli
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
y
n
Strateji 1 2 n
Satr
Oyuncusu
x
1
1 o
11
o
12
o
1n
x
2
2 o
21
o
22
o
2n
: : : : :
x
m
m o
m1
o
m2
o
mn
Matematiksel Model
11 1 21 2 1
12 1 22 2 2
1 1 2 2
1 2
1
0 1 2
=
s
s
+ + +
+ + +
+ + +
+ + + =
=
s
>
m m
m m
n n mn m
m
i
Maks Z
v
v
v
v
S.T. a x a x a x
a x a x a x
a x a x a x
x x x
x i , , ,
v sn
m
rsz
25/38
Benzer ilemler ile stun oyuncusunun DP modeli elde edilebilir.
Satr oyuncusu herhangi bir i stratejisini seerse stun oyuncusunun kayb o
1
y
1
+
o
2
y
2
+ +o
n
y
n
olur.
Satr oyuncusu btn stratejileri iin stun oyuncusunun beklenen kaybn (kendi
kazancn) maksimum seviyede tutmak isteyecektir. Yani stun oyuncusunun
beklenen kazanc;
mox o
11
y
1
++ o
1n
y
n
, o
21
y
1
+ + o
2n
y
n
, , o
m1
y
1
+ + o
mn
y
n
eklinde olacaktr. Buna gre stun oyuncusunun kaybn en kkledii DP modeli u
ekilde olacaktr.
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusunun DP Modeli
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
y
n
Strateji 1 2 n
Satr
Oyuncusu
x
1
1 o
11
o
12
o
1n
x
2
2 o
21
o
22
o
2n
: : : : :
x
m
m o
m1
o
m2
o
mn
Matematiksel Model
( )
( )
( )
11 1 12 2 1
21 1 22 2 2
1 1 2 2
1 2
1
0 1 2
+ + +

+ + +

`

+ + +
)
+ +
> =
=
+ =
n n
n n
m m mn n
n
j
a y a y a y ,
a y a y a y ,
min
,
a y a y a y
S.T. y y y
y j
Min
,

,
Z
,n
26/38
14
Gerekli dzenlemelerden sonra stun oyuncusunun kaybn en kkleyen
aadaki matematiksel model elde edilmektedir.
Dr. smail Karaolan
Stun Oyuncusunun DP Modeli
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
y
n
Strateji 1 2 n
Satr
Oyuncusu
x
1
1 o
11
o
12
o
1n
x
2
2 o
21
o
22
o
2n
: : : : :
x
m
m o
m1
o
m2
o
mn
Matematiksel Model
11 1 12 2 1
21 1 22 2 2
1 1 2 2
1 2
1
0 1 2
=
>
>
+ + +
+ + +
+ + +
+ + + =
>
>
=
n n
n n
m m mn n
n
j
Min Z
w
w
w
w
S.T. a y a y a y
a y a y a y
a y a y a y
y y y
y j , , ,
w sn
n
rsz
27/38
Dr. smail Karaolan
Satr/Stun Oyuncusularnn DP Modelleri Arasndaki liki
Stun Oyuncusunun Matematiksel Modeli
( )
( )
( )
( )
11 1 12 2 1 1
21 1 22 2 2 2
1 1 2 2
1 2
1
0 1 2
0
0
0

+
=
>
+ + =
>
>
=
>

n n
n n
m m mn n m
n
j
w
S.T.
a y a y a y x
a y a y a y x
a y a y a y x
Mi
y y y
y j , ,
n Z
w
w
w
v
w sn
,n
rsz
Satr Oyuncusunun Matematiksel Modeli
( )
( )
( )
( )
11 1 21 2 1 1
12 1 22 2 2 2
1 1 2 2
1 2
0 1 2
0
0
0
1

+ +
=
s
+
s
s
=
>

m m
m m
n n mn m n
m
i
S.T.
a x
Maks Z v
a x a x y
a x a x a x y
a x a x a x y
x x x
x i ,
v
v
v
w
v sn
, ,m
rsz
Satr ve Stun oyuncularnn matematiksel modelleri birbirlerinin dualine eittir.
Bu nedenle birisi iin elde edilen optimal zm kullanlarak dierinin optimal
zm de elde edilebilir.
28/38
15
ki kii arasnda oynanan bir oyunda oyuncular ayn anda elleri
ile ta, kat ya da makas iaretini gsterirler. Makas kada
gre, kat taa gre ve ta ise makasa gre stn olup, stn
olan iareti gsteren oyuncu dierinden 1 puan kazanr. Bu
problemin oyun modelini gelitiriniz ve zm yntemini
aklaynz.
zm
Problem, iki kiili-sfr toplaml bir oyun problemidir. Her iki
oyuncunun da stratejisi vardr.
1. Ta gstermek,
2. Kat gstermek,
3. Makas gstermek.
Dr. smail Karaolan
rnek (Ta-Kat-Makas Oyunu)
29/38
Oyunda bir denge noktas
bulunmamakta ve hi bir strateji
de alt edilememektedir. Oyunun
tek zm yolu, oyuncularn DP
modelini oluturarak oyuncularn
karma stratejilerini ve oyunun
deerini belirlemektir.
Dr. smail Karaolan
Kazan Matrisi
Stun Oyuncusu Satr
Min. Strateji Ta Kat Makas
Satr
Oyuncusu
Ta 0 -1 1 -1
Kat 1 0 -1 -1
Makas -1 1 0 -1
Stun Max. 1 1 1
Kazan Matrisi
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
y
3
Strateji Ta Kat Makas
Satr
Oyuncusu
x
1
Ta 0 -1 1
x
2
Kat 1 0 -1
x
3
Makas -1 1 0
Stun Oyun. DP Modeli
2 3
1 3
1 2
1 2 3
1 2 3
0
0
0
1
0
+ +
=
+ >
>
+ >
=
>
S.T. y
y
y
y y y
y , y , y
Min Z w
w y
w y
w y
w snrsz
30/38
16
Dr. smail Karaolan
Kazan Matrisi
Stun Oyuncusu
Olaslk y
1
y
2
y
3
Strateji Ta Kat Makas
Satr
Oyuncusu
x
1
Ta 0 -1 1
x
2
Kat 1 0 -1
x
3
Makas -1 1 0
Satr Oyun. DP Modeli
2 3
1 3
1 2
1 2 3
1 2 3
0
0
0
1
0
+
+
+ +
=
s
+ s
s
=
>
S.T. x x
x x
x x
x x x
Maks Z v
v
v
v
v sn
x , x , x
rsz
Z v
+
v
-
X
1
X
2
X
3
s
1
s
2
s
3
D.N
o
Katsaylar
STD
ter.
No.
TD
Z 0 1 0 0 0 0 0 1/3 1/3 1/3 0
X
3
1 0 0 0 0 0 1 1/3 - 1/3 0 1/3
X
1
2 0 0 0 1 0 0 0 1/3 - 1/3 1/3
v
+
3 0 1 -1 0 0 0 1/3 1/3 1/3 0
X
2
4 0 0 0 0 1 0 - 1/3 0 1/3 1/3
1
Satr oyuncusunun optimal zm
x
1
= x
2
= x
3
= 1 S , Oyunun Deeri : = u
Stun oyuncusunun optimal zm
y
1
= y
2
= y
3
= 1 S , Oyunun Deeri w = u
31/38
Kararsz Oyunlarn zm (zet)
ki kiili-sfr toplaml oyunlarn zm aadaki
ekilde zetlenebilir.
Adm 1: Denge noktas bulunup bulunmadn kontrol
edin, denge noktas yok ise Adm 2ye gidin.
Adm 2: Satr ve stun oyuncusu iin alt edilebilecek
stratejileri kazan matrisinden kartn ve Adm 3e
gidin.
Adm 3: Kazan matrisi 2x2 lik bir matris ise grafik
metodunu, deilse DP metodunu kullanarak zm
bulun.
Dr. smail Karaolan
32/38
17
ki Kiili Sabit Toplaml Oyunlar
Bu tip oyunlarda oyuncular birbirinden alveri yapmayp
sabit bir kaynaktan mmkn olduu kadar fazla pay almak
amacyla rekabet ederler.
ki kiili-sabit-toplaml oyun, iki kii arasnda oynanan ve
her bir oyuncunun herhangi bir stratejisini kullanmas
durumunda satr oyuncusu ile stun oyuncusunun
kazanlar toplamnn C gibi sabit bir deere eit olduu
oyundur.
Satr oyuncusunun kazancndaki bir birimlik art stun
oyuncusunun kazancnda bir birim azala neden olur. Bu
oyunlarda da optimal stratejiler ve oyunun deeri iki kiili-
sfr toplaml oyunlarda kullanlan metotlarla
belirlenebilir.
Dr. smail Karaolan
33/38
ki televizyon kanal, 20:00-21:00 zaman dilimi sresince 100 milyon kiilik
izleyici kitlesini ekmek iin rekabet halindedirler. ki kanal, bu zaman diliminde
yaynlayacaklar program ayn anda duyurmak zorundadrlar. Her kanaln
muhtemel seenekleri ile her seenek iin 1. kanaln izleyici says (milyon
olarak) aadaki tabloda verilmitir.
Dr. smail Karaolan
rnek (ki Televizyon Kanalnn Rekabeti)
2. Kanal
Western Filmi Klasik Mzik Gldr
1. Kanal
Western Filmi 35 15 60
Klasik Mzik 45 58 50
Gldr 38 14 70
rnein, her iki kanal filmi seerse, kazan matrisi 35 milyon seyircinin 1. kanal
ve 100-35=65 milyon seyircinin 2. kanal tercih edeceini gstermektedir.
34/38
18
Bu oyunda C=100 dr.
Satr oyuncusu iin Makx|M|n = Makx 15, 45, 14 = 45 k|ax|k mz|k
stun oyuncusu iin M|n|Makx = M|n 45, 58, 7 = 45 wextern ||m|
Makx|M|n = M|n|Makx = 45 (oyunda denge noktas var)
Oyunun zm
1. kanal iin oyunun deeri 45 milyon seyirci, optimal saf strateji klasik mzik,
2. kanal iin oyunun deeri 100-45=55 milyon seyirci, optimal saf strateji western
filmidir.
Dr. smail Karaolan
rnek (ki Televizyon Kanalnn Rekabeti) (devam)
2. Kanal Satr
Min. Western Filmi Klasik Mzik Gldr
1.
Kanal
Western Filmi 35 15 60 15
Klasik Mzik 45 58 50 45
Gldr 38 14 70 14
Stun Max. 45 58 70 45
35/38
ki Kiili Sabit Toplaml
Olmayan Oyunlar
Firar eden ve bir soyguna karan iki mahkum yeniden yakalanm ve
yeni sularndan yarglanmay beklemektedirler. Sulu olmalarna
ramen, savc onlar mahkum ettirmek iin yeterli delil olmadn
dnmektedir. Bu yzden savc mahkumlar suu itiraf etmeye ve
dieri aleyhinde tanklk yapmaya zorlamak iin, her mahkuma unu
syler:
"Eer sadece biriniz itiraf eder ve arkadann aleyhine tanklk yaparsa,
inkar eden kesinlikle 20 yl hapis cezasna mahkum edilirken itiraf
eden serbest kalr. Her ikiniz de itiraf ederseniz, 5'er yl hapse mahkum
olursunuz. Hi biriniz itiraf etmezseniz, her ikiniz de nceki suunuzun
devam olarak 1er yl hapis cezas alrsnz."
Mahkumlar mahkeme nne kncaya kadar kesinlikle birbirleri ile
gremeyeceklerdir. Buna gre mahkumlar ne yapmaldr?
Dr. smail Karaolan
rnek (Mahkum Amaz)
36/38
19
Olmayan Oyunlar
Aadaki tablo oyunun kazan matrisini gstermektedir. Bu matriste parantez
iindeki ilk rakam satr oyuncusunun, ikinci rakamsa stun oyuncusunun
kazancn gsterir.
Dr. smail Karaolan
rnek (Mahkum Amaz) (Devam)
2. Mahkum
tiraf nkar
1.
Mahkum
tiraf (-5,-5) (0,-20)
nkar (-20,0) (-1,-1)
Matristeki kazan toplamlar -2, -10 ve -20 olarak deitiinden problem iki
kiili sabit toplaml olmayan bir oyun problemidir.
Her iki oyuncu iinde itiraf stratejisi inkar stratejisine gre daha stndr.
Dolaysyla her iki oyuncu iinde inkar stratejileri alt edilir.
ki-kiili sfr-toplaml oyunlarda olduu gibi, oyuncularn tek tarafl olarak
strateji deitirdiklerinde daha iyi bir fayda elde edemeyecekleri stratejilere
denge noktas denir. Bu sebeple (-5, -5) bir denge noktasdr.
37/38
Olmayan Oyunlar
Bir ehirdeki iki rakip lokantann (A ve B) yllk sat toplam 240 adettir.
Lokantalar gelecek yl iin reklam btelerini planlamaktadrlar. Her iki lokanta da
reklam iin 6 veya 10 birim para ayrabilecektir. Eer birisi reklam iin dierinden
daha fazla harcarsa, ok harcayan lokanta toplam sat adedinin 190 birimini elde
edecektir. Her ikisi de ayn miktarda harcarsa eit miktarda sat yapacaklardr. Her
bir birimsat 0.1 birimkar brakmaktadr.
Her iki lokanta da net karn (sat geliri-reklamharcamalar) maksimum yapmak
istiyorsa bu oyunun denge noktas ne olur?
Dr. smail Karaolan
B Lokantas
10 6
A
Lokantas
10 (2,2) (9,1)
6 (-1,9) (6,6)
Matristeki kazan toplamlar 4, 8 ve 12 olarak deitiinden problem iki kiili sabit
toplaml olmayan bir oyun problemidir.
Her iki oyuncu iinde 10 stratejisi 6ya gre daha stndr. Dolaysyla her iki
oyuncu iinde 6 stratejileri alt edilir.
(2, 2) noktas denge noktasn gsterir.
38/38

6 Oyun Teorisi (2sunu)

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

6 Oyun Teorisi (2sunu)

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

1

Вам также может понравиться