1

Centar za struno obrazovanje

PROGRAM OBRAZOVANJA ZA OSPOSOBLJAVANJE ZA ZANIMANJE RUKOVALAC MAINAMA ZA ZEMLJANE RADOVE - BAGER

Program obrazovanja za osposobljavanje za zanimanje Rukovalac mainama za zemljane radove bager je usvojen na LIII sjednici Savjeta za obrazovanje odraslih 09.05.2008. godine

1. Naziv programa obrazovanja: Program obrazovanja za osposobljavanje za zanimanje RUKOVALAC MAINAMA ZA ZEMLJANE RADOVE - BAGER 2. Utemeljenost programa: - Program obrazovanja se bazira na standardu zanimanja Rukovalac graevinske mehanizacije/za grupu poslova rukovanje mainama za zemljane radove bager, koji je usvojen na 61 sjednici Savjeta za struno obrazovanje, 04.09.2007. godine. - Program obuke izradio COT na zahtjev Zavoda za zapoljavanje Crne Gore za potrebe Centra za struno obrazovanje 3. Ciljevi programa obrazovanja: 3.1. Opti cilj: Osposobljavanje polaznika za samostalno rukovanje graevinskom mainom - bagerom 3.2. Posebni zadaci: - osposobljavanje za samostalan rad; - sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline; - razvijanje pravilnog odnosa prema mainama, alatima i opremi; - razvijanje odgovornosti i preciznosti pri obavljanju rada i izvoenju radnih operacija; - osposobljavanje za spretno i pravilno rukovanje mainama i alatima; - razvijanje svijesti o vanosti pripremnih radnji za efikasno i bezbjedno obavljanje rada; - osposobljavanje za pravilnu primjenu propisa iz zatite na radu i korienja zatitne opreme; - razvijanje odgovornog odnosa prema vlastitom i zdravlju drugih; - razvijanje svijesti o vanosti uvanja materijalnih dobara i zatiti ivotne sredine; 4. Trajanje programa obrazovanja: Program obrazovanja traje tri mjeseca 5. Lini profil polaznika/ca Osnovni obrazovni zahtjev: - Zavrena osnovna kola

Poeljni obrazovni zahtjevi: - III stepen mainske struke - poloen vozaki ispit Poeljno iskustvo: prethodni rad na slinim poslovima Osnovne osobine koje polaznik/ca treba da posjeduje: - psiho-fizika sposobnost - spremnost za rad u smjenama Poeljne osobine koje polaznik/ca treba da posjeduje: - preciznost - odgovornost

6. Identifikacija prioritetnih oblasti programa obrazovanja: Polaznik/ca mora da zna: - da planira, priprema, izvodi i kontrolie sopstveni rad - da racionalno koristi sredstva rada, energiju, materijal i vrijeme - da zna pojam i podjelu graevinskih maina, njihove karakteristike, primjenu, nain rada i sastavne dijelove - da razlikuje graevinske maine po vrstama i podvrstama, njihove prednosti, mane i principe prilikom izbora - da poznaje povezanost svih uesnika u procesu rada na gradilitu - da poznaje radne cikluse graevinskih maina - da poznaje nosioce prenosa snage kod graevinskih maina - da poznaje sisteme za upravljanje i koenje kod graevinskih maina - da poznaje elektro opremu kod graevinskih maina - da pravilno i bezbjedno rukuje graevinskom mainom - bagerom - da izvodi radove iskopa i utovara zemlje - da redovno odrava i servisira mainu (zamjena ulja, filtera) - da uoi najee greke pri radu na maini, poznaje uzroke nastanka i naine otklanjanja - da koristi odgovarajui alat i opremu - da zamjeni ili opravi oteeni alat i opremu - da poznaje organizaciju slube mehanizacije na gradilitima - da obavezno primjenjuje protivpoarne mjere i bezbjednosna pravila pri servisiranju i startovanju graevinske maine - da radi u skladu sa standardima kvaliteta - da pri radu primjenjuje graevinske norme - da koristi sredstva zatite na radu i primjenjuje propise zatite na radu, zatite zdravlja ljudi i ivotne sredine

Polaznik/ca treba da zna: - znaaj gradjevinarstva kao privredne grane - znaaj graevinskih radova - da otklanja manje kvarove na mainama - da poznaje karakteristike zemljita i materijala sa kojim radi - nain uvanja maina - da organizuje i vodi rad manje grupe radnika na gradilitu Poeljno je da polaznik/ca zna: - organizaciju rada preduzea - perspektivu razvoja graevinskih maina - nove trendove u razvoju graevinskih maina - da ita i vodi tehniku dokumentaciju 7. Predmetna oblast programa obrazovanja: Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem 8. Duina trajanja predmetne oblasti programa obrazovanja Naziv predmetne oblasti Ukupno Tehnologija rada sa 335 praktinim osposobljavanjem Teorijski dio 35 Praktini dio 300

9. Sadraji predmetnih oblasti Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem (teorijski dio 35 asova, praktini dio 300 asova za deset kandidata, odnosno 30 asova po kandidatu za obuku na maini). Redni broj 1 Djelovi predmetne oblasti Teorijski dio Uvod - graevinska djelatnost - znaaj graevinskih radova - poslovi i radni zadaci obuhvaeni zanimanjem Teorija 35 Teorija + Demonstracija

Teorija

5 6

Graevinske maine - Opti pojmovi - Podjela Transmisije kod graevinskih maina Mehanike transmisije Hidrauline transmisije Hibridne transmisije Sistemi za upravljanje kod graevinskih maina Upravljanje mainama tokaima Upravljanje mainama gusjeniarima Sistemi za koenje kod graevinskih maina Elektrina oprema kod graevinskih maina Maine za iskop i utovar zemlje - Bageri Podjela bagera - Dozeri - Grejderi - Utovarivai Podjela utovarivaa Maine za radove u stijeni - Maine za proizvodnju komprimovanog vazduha Klipni kompresori Rotacioni kompresori Spiralni kompresori - Pneumatski alat i pribor - Lafetne builice Maine za sabijanje tla - Glatki valjci - Valjci sa ovijim nogama Jeevi - Valjci na pneumaticima - Vibracioni valjci - Ostale maine za sabijanje tla Maine za prenos i dizanje - Kranovi - Toranjske dizalice

Teorija i demonstracija Teorija i demonstracija

Teorija i demonstracija Teorija i demonstracija Teorija i demonstracija Teorija i demonstracija

Teorija i demonstracija

Teorija i demonstracija

10

Teorija i demonstracija

11

12

- Autodizalice Maine za proizvodnju i preradu graevinskih materijala - Maine za preradu kamena i ljunka Drobilice za kamen Sita za prosejavanje agregata - Maine za izradu betona - Mjealice za beton - Pumpe za beton - Maine za obradu betona Maine za radove na putevima - Maine za izradu podloge - Maine za izradu kolovoza sa ugljovodoninim vezivom Asfaltne baze - Finieri za bitumenske kolovoze - Maine za opravku i odravanje kolovoznih zastora Frez maine greba asfalta Maine za mikroasfalt Eksploatacija graevinskih maina - Organizacija slube mehanizacije na gradilitima - Principi prilikom izbora graevinskih maina - Nesree pri radu sa mainama i njihovi uzroci - Dodatne maine na gradilitima Bezbjednosna pravila pri rukovanju mainama - Bezbjednosna pravila pri servisiranju maine - Protivpoarne mjere - Bezbjednosna pravila prije startovanja maine Bezbjednosna pravila u zatititi ivotne sredine - Zatita okoline od negativnog uticaja materijala i proizvodnih sredstava

Teorija i demonstracija

Teorija i demonstracija

13

Teorija i demonstracija

14

Teorija i demonstracija

15

Teorija i demonstracija

- Zatita od buke

Praktini dio

300 Ponavljanje Praktian rad demonstracija

Upravljanje graevinskim mainama - Sistem za upravljanje Kontrola ispravnosti komandnih mehanizama Kontrola ispravnosti i odravanje prenosnih mehanizama Kontrola izvrnih mehanizama Priprema za upravjanje samohodnim graevinskim mainama u javnom saobraaju - Upravljanje vozilima i graevinskim mainama sa pneumatskim tokovima na simulatoru - Rukovanje spojnicom (kvailom) - Izbor stepena prenosa - Upotreba koionog mehanizma u toku vonje rada mainom i pri parkiranju - Sihronizacija pokreta pri obuci na simulatorima - Rad na simulatorima Bageri - Upravljanje bagerom - Iskop usjeka i zasjeka - Iskop kanala - Odlaganje iskopane zemlje ili utovar u transportna vozila Tehnika eksploatacija graevinskih maina - Prijem maine i obavljanje probnog rada Prijem maine i primjena fabrikog uputstva za rad - Pregled maine i

Ponavljanje i demonstracija

Praktini rad

Ponavljanje i Praktian rad demonstracija

Ponavljanje i Praktian rad demonstracija

Ponavljanje i Praktian rad demonstracija

5 6

kontrola ispravnosti rada - Transport graevinskih maina i parkiranje - Primjena mjera tehike zatite na radu mainama Zatita na radu Zatita ivotne sredine Ponavljanje i demonstracija Ponavljanje i demonstracija

10. Znanja i vjetine koje se oekuju od polaznika/ca na kraju programa obrazovanja: - da poznaje i razlikuje graevinske maine - da vri pripremu maine za izvoenje poslova - da poznaje proces rada graevinskih maina - da pravilno rukuje graevinskom mainom - da izvodi radove iskopa i utovara zemlje - da koristi terminologiju neophodnu za komuniciranje u struci - da titi sebe, radnu i ivotnu sredinu 11. Audio i vizuelna sredstava i oprema: U toku realizacije programa obrazovanja poeljno je po mogunosti to vie koristiti audio i vizuelna sredstva i opremu. Koristiti crtee, slike, filmove, kao i pregled internet prezentacija koje se tiu graevinskih maina i rukovanja graevinskim mainama. 12. Katalog znanja za predmetnu oblast: 12.1.Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem Polaznik: ZNANJA - zna organizaciju rada na gradilitu - zna organizaciju radnog mjesta - poznaje vaei Pravilnik i standarde VJETINE - na primjeru objanjava organizaciju sopstvenog rada - preuzima mjere za siguran rad u skladu sa propisima

- zna pojam i podjelu graevinskih maina, njihove karakteristike, primjenu, nain rada i sastavne dijelove - zna vrste i podvrste graevinskih maina, njihove prednosti, mane - maine za iskop i utovar zemlje, - maine za prenos i dizanje, - maine za radove u stijeni, - maine za sabijanje tla, - maine za proizvodnju i preradu graevinskih materijala i - maine za radove na putevima - poznaje sistem za upravljanje i koenje kod graevinske maine - poznaje elektro opremu kod graevinskih maina

- identifikuje tehnike karakteristike maina - razlikuje graevinske maine po vrstama i podvrstama

- poznaje principe prilikom izbora graevinskih maina - kontrolie stanje ulja, goriva, rashladnog sredstva - kontrolie ispravnost rada pri prijemu maine - kontrolie funkcionisanje sistema za upravljanje mainom - kontrolie koioni mehanizam - priprema mainu za rad - bezbjedno rukuje graevinskom mainom - bagerom - sinhronizovano izvodi pokrete pri upravljanju graevinskom mainom - upravlja radnim ureajem graevinske maine - koristi odgovarajui alat i opremu - pravilno rukuje alatom i opremom - izvodi radove iskopa i utovara zemlje - odlae i skladiti materijal - transportuje i parkira graevinsku mainu - vodi knjigu naloga sa upisivanjem radnih sati, sati odravanja maine, koliine utroenog goriva i maziva - popunjava dnevnik rada

- poznaje principe rada razliitih graevinskih maina - poznaje radni ciklus razliitih graevinskih maina

- zna kriterijume izbora alata - poznaje alat i opremu za rad - poznaje karakteristike zemljita i materijala sa kojim radi - poznaje postupak odlaganja i skladitenja materijala - poznaje postupke transporta i parkiranja graevinskih maina - poznaje normative koji odreuju koliinu, kvalitet, upotrebu materijala i vrijeme izvoenja radova

10

- zna da provjeri i podesi parametre na maini u skladu sa standardima i uputstvima proizvoaa - zna nain uvanja maine - prepoznaje uzroke nastanka oteenja na maini - poznaje bezbjednosna pravila pri kontroli i servisiranju maine - poznaje osnovna pravila poslovne komunikacije - zna da obavijesti investitora o toku radova - poznaje zahtjeve investitora - poznaje tehniku terminologiju - poznaje pravila ponaanja na gradilitu - poznaje posljedice neadekvatne upotrebe maina - poznaje propise iz oblasti zatite na radu, zatite radnika - poznaje upotrebu sigurnosnih sredstava i opreme - poznaje propise iz protivpoarne zatite - poznaje mjere zatite okoline od negativnog uticaja materijala i proizvodnih sredstava - poznaje zakone iz oblasti zatite ivotne sredine

- odrava mainu i alat - kontrolie stanje i ispravnost maine - redovno odrava i servisira mainu (zamjene ulja, filtera) - vri redovni pregled i manje popravke na maini - pravovremeno prijavljuje kvarove - vri zamjenu i popravku oteenog alata i opreme - prenosi uputstva u toku procesa rada - prenosi uputstva o sigurnosti na radu i upotrebi odgovarajue opreme - upoznaje lanove svoje grupe sa opasnostima u odreenim poslovima pri upotrebi maina - primjenjuje mjere zatite na radu - upotrebljava zatitna sredstva i opremu u radu - primjenjuje protivpoarne mjere - odrava protivpoarnu opremu - sortira i odlae na propisan nain graevinske otpatke - na propisan nain deponuje otpadno ulje i zapaljive tenosti - primjenjuje mjere zatite od buke

Napomena: U toku praktinog dijela programa obrazovanja polaznik/ca vodi dnevnik prakse pisani rad kojim dokazuje da je osposobljen da povee struno-teorijska znanja i praksu. Pisani rad obuhvata pismeno obrazloenje njegovog praktinog rada na terenu. U dogovoru sa nastavnikom, polaznik/ca programa obrazovanja obrazlae postupak rada na graevinskoj maini prema zadatim tematskim cjelinama. Polaznik hronoloki navodi i opisuje: postupke kontrole, pripreme maine za rad, startovanje maine, proces rada na maini, odravanje, parkiranje maine, evidentira ukupno radno vrijeme sa navoenjem efektivnih radnih sati na maini kao i zastoja u radu nastalih usled kvarova ili nepovoljnih vremenskih prilika i sl. Na poligonu kod izvoaa obuke polaznik/ca prolazi kroz zadate praktine aktivnosti, evidentira ih i prilae u pisanoj formi.

11

13.Preporuke za korienje metoda i tehnika u procesu obuavanja: - metoda izlaganja - kombinovana metoda izlaganja sa razgovorom - metoda ilustracije, demonstracije i instrukcije - metoda praktinih radova 14. Ispitni katalog za predmetnu oblast: Naziv ispitne oblasti: Tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem 14. 1. Ispitni ciljevi Na ispitu ocjenjujemo: - Stepen razumjevanja teorijskih sadraja - Sposobnost povezivanja teorijskih znanja i praktinih postupaka - Umijee rukovanja graevinskom mainom - Umijee korienja odgovarajuih postupaka kontrole sopstvenog rada - Umijee primjene znanja iz oblasti zatite na radu i zatite ivotne sredine 14. 2. Znanja i vjetine koje se provjeravaju Djelovi predmetne oblasti Znanje i vjetine Nastavna sredstva za rad i oprema

12

- rukuje graevinskom mainom - upravlja radnim ureajem graevinske maine - rukuje alatom i opremom za rad - izvodi radove iskopa i utovara zemlje - odlae i skladiti materijal - transportuje i parkira graevinsku mainu - prati ostvarivanje rada prema radnom nalogu - odrava i servisira mainu i alat - vri redovni pregled i manje popravke na maini - vri zamjenu i popravku oteenog alata i opreme - primjenjuje mjere zatite na radu - koristi zatitna sredstva i opremu u radu - titi okolinu od negativnih uticaja materijala i proizvodnih sredstava - na propisan nain odlae i deponuje graevinske otpatke, otpadne i zapaljive tenosti

- graevinska maina - bager ili kombinovana maina - runi komplet alata preporuen od proizvoaa maine - znak upozorenja za instrument tablu - uputstvo za rukovanje i odravanje maine - obrazac radnog naloga - dizalica i oprema za podizanje maine - klju za tokove - mazalica - pribor za pranje i ienje maine (lopatice, crijeva, etke) - sijalice za signalizaciju - filteri zraka za mainu i filter unutranjeg vazduha u kabini - lina zatitna sredsva pri servisiranju (lem, zatitne naoari, cipele, rukavice) - sredstva prve pomoi u prirunoj apoteci - protivpoarni aparat

15. Plan realizacije programa obrazovanja: Mjesto izvoenja: Teorijski dio programa obrazovanja se izvodi u Centru za obrazovanje i trening, a praktini kod socijalnih partnera na gradilitu ili na poligonu. Plan realizacije: Program obrazovanja traje 3 mjeseca - teorijski dio 35 asova - praktini dio 300 asova Uporedo izvoenje teorijskog i praktinog dijela. Preporuka: Preporuuje se da se obuka obavlja u prijepodnevnim asovima da bi se odralo interesovanje i panja polaznika

tehnologija rada sa praktinim osposobljavanjem

13

16. Napredovanje, provjeravanje i vrednovanje znanja 16.a. Napredovanje: Savladavanje jednostavnih vjetina uslov je da bi se moglo prei na usvajanje sloenih vjetina. 16.b. Provjeravanje: U toku programa obrazovanja: nakon obraenog dijela predmetne oblasti vri se provjera znanja i vjetina polaznika/ca. tokom praktinog dijela obrazovanja polaznici/ce vode dnevnik prakse. Na kraju programa obrazovanja: organizuje se zavrna provjera praktine osposobljenosti polaznika/ca. Uspjenost na provjerama u toku obuke treba uzeti u obzir prilikom zavrne provjere. osposobljenost polaznika se provjerava izvoenjem praktinog rada sa objanjenjem. 16. c. Vrednovanje: Vrednovanje na zavrnoj provjeri treba vriti na sledei nain: 1. polaznik/ca je ovladao/la svim vjetinama i znanjima utvrenim standardom za zanimanje Rukovalac graevinske mehanizacije na 2. visokom/ca je ovladao/la svim vjetinama i znanjima utvrenim standardom za zanimanje Rukovalac graevinske mehanizacije na zadovoljavajuem nivou; 3. polaznik/ca nije ovladao/la vjetinama i znanjima utvrenim standardom za zanimanje Rukovalac graevinske mehanizacije na zadovoljavajuem nivou; 17. Strune kompetencije nastavnog kadra instruktora za realizaciju predmetnih oblasti 1. Dipl. ininjer mainstva za teorijski dio programa 2. Instruktor odgovarajueg profila ili lice sa dugogodinjim iskustvom u radu na graevinskim mainama za praktini dio. Za predavae potreban je andragokodidaktikometodiki osposobljen kadar za rad sa odraslim polaznicima.

14

18. i 19. Zanimanje i dokumenat koji se dobija po zavretku programa Obrazovanja: Centar za obrazovanje i trening izdaje uvjerenje o strunoj osposobljenosti za obavljanje poslova rukovaoca graevinskim mainama bager, a po donoenju Zakona o nacionalnim strunim kvalifikacijama, bie regulisano u skladu se Zakonom.

20. Autori programa, predlagai programa, datum prijema i ko je odobrio program: Autori programa: - Bojovi Predrag, dipl. ing. mainstva - smjer mehanizacija, saradnik Centra za obrazovanje i trening, instruktor teorijskog dijela obuke za zanimanje - rukovalac graevinskom mehanizacijom - Pekovi Vukosava, dipl. andragog Centar za obrazovanje i trening

Predlaga programa: Centar za struno obrazovanje Program obrazovanja za osposobljavanje za zanimanje rukovalac mainama za zemljane radove bager usvojen je na LIII sjednici Savjeta za obrazovanje odraslih, 09.05.2008.godine.

15

Uputstvo za trenera za osposobljavanje RUKOVAOCA MAINAMA ZA ZEMLJANE RADOVE BAGER Treneri realizuju program obrazovanja kroz sljedee faze: 1. Priprema za realizaciju programa obrazovanja odreivanje nastavnog materijala (npr. predmeti, alati, materijali, druga odgovarajua oprema itd). 2. Uvodni dio realizovati kroz teme: - predstavljanje; - upoznavanje sa kandidatima; - upoznavanje sa predmetom u kontekstu zanimanja; - uloga i znaaj grane iz koje je zanimanje; - miljenje kandidata; - diskusija sa kandidatima. 3. Definisanje indukcionog modula (modul iji se djelovi koriste tokom cijele obuke), koji sadri: - Karakteristike zanimanja za koje su se kandidati opredijelili (uslovi rada, radno vrijeme, nagraivanje (plata)...); - Profil radnika za odreeno zanimanje (treba da sadri stavke kao to su: psihofiziko zdravlje, sposobnost organizacije, sposobnost komunikacije, lino i profesionalno potenje, urednost, ljubaznost u ophoenju sa ljudima, kultura govora i ophoenja, snalaljivost i okretnost, spremnost na fleksibilno radno vrijeme...) je predmet obrade kroz sve teme (module) 4. Definisanje svih modula obuke neophodnih za odreeno zanimanje, pri emu treba voditi rauna da obuka bude primjerena osobinama polaznika i njihovim interesima (treba ispreplitati teoriju, demonstraciju i praksu). 5. Odreivanje vremena neophodnog za praktinu obuku (stvarni uslovi). 6. Nain provjere znanja kandidata tokom i na kraju realizacije programa obrazovanja (naznaeni su u programu obrazovanja za osposobljavanje za zanimanje Rukovalac mainama za zemljane radove bager ) Napomena: U cilju pojanjenja detaljno je razraena taka 4

16

1. Upoznavanje polaznika/ca sa programom osposobljavanja: - upoznavanje sa organizacijom rada na gradilitu; - upoznavanje sa znaajem zatite na radu; - upoznavanje sa izvorima opasnosti pri radu sa graevinskim mainama. 2. Upoznavanje polaznika/ca sa graevinskim mainama kontrola odravanje sistema za upravljanje Demonstracija: - postupka kontrole ispravnosti komandnih mehanizama; - postupka kontrole ispravnosti i odravanje prenosnih mehanizama; - postupka kontrole izvrnih mehanizama; Praktini rad polaznika/ca: - kontrola ispravnosti komandnih mehanizama; - kontrola ispravnosti i odravanje prenosnih mehanizama; - kontrola izvrnih mehanizama. 3. Priprema polaznika/ca za upravjanje samohodnim graevinskim mainama u javnom saobraaju Demonstracija: - postupka upravljanja graevinskim mainama sa pneumatskim tokovima na simulatoru; - postupka rukovanja spojnicom (kvailom); - postupka izbora stepena prenosa; - postupka upotrebe koionog mehanizma u toku vonje i pri parkiranju maine; - sihronizacije pokreta pri obuci na simulatorima; - postupka rada na simulatorima; Praktini rad polaznika/ca: - upravljanje graevinskim mainama sa pneumatskim tokovima na simulatoru; - rukovanje spojnicom (kvailom); - izbor stepena prenosa; - upotreba koionog mehanizma u toku vonje i pri parkiranju maine; - sihronizacija pokreta pri obuci na simulatorima; - rad na simulatorima. 4. Osposobljavanje polaznika/ca za upravljanje bagerom Demonstracija: - postupka upravljanja bagerom; - postupka iskopa usjeka i zasjeka; - postupka iskopa kanala; - postupka odlaganja iskopane zemlje ili utovara u transportna vozila; i

17

Praktini rad polaznika/ca: - upravlja bagerom; - vri iskop usjeka i zasjeka; - vri iskop kanala; - odlae iskopanu zemlju ili utovara u transportna vozila. 5. Upoznavanje polaznika/ca sa tehnikom eksploatacijom graevinskih maina Demonstracija: - prijema maine i obavljanja probnog rada; - primjene fabrikog uputstva za rad; - postupka pregleda maine i kontrole ispravnosti rada; - transporta graevinske maine i parkiranja; - primjene mjera tehike zatite na radu sa mainama; 6. Upoznavanje sa radnim zadacima - planiranje rada; - osiguravanje kvaliteta svog rada (standardi); - racionalno korienje vremena, energije i materijala.

7. Upoznavanje sa strunom terminologijom iz djelokruga svog rada (teorija). 8. Upoznavanje sa nainom komuniciranja sa saradnicima (timski rad). 9. Upoznavanje polaznika/ca sa osnovama zatite na radu i zatite ivotne sredine Demonstracija: - primjena mjera zatite na radu; - korienje sredstava zatite na radu.