I.

Aralin 20: Unang Yugto Ng Imperyalismong Kanluranin

A. Tatlong Unang Ruta ng Kalakalan 1. Hilagang Ruta Peking/Bei ing!"entral Asia!"onstantinople #. $itnang Ruta In%ia! Persian $ul&! Antio'() Aleppo)*amas'us +. Timog na ruta In%ian ,'ean! Re% -ea! .gypt B. Pagsasara ng Rutang Pangkalakalan Noong ika!1/ (anggang ika!10 siglo) sinalakay ng mga -el uk Turk 1mga man%irigmang muslim2 ang 3e%iterranean -ea at %a(il %ito isinara ng mga Turk ang Kalakalan sa Asya ". 3onopolyo ng mga Italian Ang Italy lamang ang pina(intulutan ng mga Turk na mangalakal sa Asya. Ito ay mara(il sa reli(iyon. Ang mga .uropeo ay mga kristyano at ang mga Turk ay 3uslim kung kaya4t (in%i la(at ng mga kanluranin ay pinayagang mangalakal sa Asya 3ataas ang ipinatong na presyo ng mga Italyano sa pro%ukto ng Asya %a(il alam nilang lu5os na kinasasa5ikan ito ng mga Kanluranin *. 3ga pag5a5ago sa paglalayag "ompass! ito ay nagtuturo sa %ireksyong patutungu(an ng 5arko Astrola5e 6 ginagamit para malaman ang latitu%e o layo ng 5arko pa(ilaga o patimog mula sa e7uator 3at(emati's .. Bagong Ruta Patungo sa Asya Pinangunguna(an ito nina Prinsipe Henry Bart(olomeu *ias 8as'o *e $ama 9. 3erkantilismo Panini:alang ang ekonomiya ay maaring maging instrument ng pagpapataas ng pam5ansang kapangyari(an Ang yaman ng isang 5ansa ay nasa %ami ng likas na yaman nito. Aralin #1: Ikala:ang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin A. In%ustriyalisasyon Kapitalismo! prinsipyong pang ekonomiya na nag(ari sa pan%aig%igang pamili(an B. ;(ite 3an4s Bur%en Pinanini:alaan ng mga kanluranin na ang mga asyano ay (in%i si5ilisa%o at %a(il %ito ay o5ligasyon nilang <turuan= at ga:ing <si5ilisa%o= ang mga ito 5atay sa kanilang panana: Ito ay sina5i ni Rudyard Kipling ". Re5elyong -epoy Sepoy! mga sun%along In%ian Ang mga sepoy ay nagre5el%e %a(il nalaman nilang ang 'artri%ge na ginagamit sa kanilang mga 5aril ay galing sa mga (ayop. Ito ay tali:as sa kanilang reli(iyon. Para sa mga muslim) nanini:ala sila na %apat ay malinis ang pagpatay sa mga (ayop. At para naman sa mga Hin%u) pinanini:alaan nilang ang mga (ayop ay ang reinkarnasyon ng kanilang mga ninuno. Ito ay nag%aan para 5u:agin ang .nglis( .ast In%ia "ompany at pinalitan ito ng -e'retary o& -tate &or In%ia na pinamumunuan ng >i'eroy. Ito ay nag5i5igay ng LAHAT ng kapangyari(an sa (ari ng .nglan% Ang Burma) na naku(a rin ng .nglan%) ang inaasa(an ng .nglis( para ipagtanggol ang In%ia *. *igmaang Anglo!Burmese Pagluso5 ng Burma sa Assam) Arakan at 3anipur na itituturing ng .nglan% 5ilang panimulang pang(i(imasok sa In%ia. Kasunduang Yandabo?inilipat ang Burma .nglis( .ast In%ia "ompany@ 5aya%!pinsala at tanggapin ang isang Britis( Resi%ent sa palasy ng (ari $ina:a na lamang na lala:igan ng In%ia ang Burma .. -ingapore Thomas Stamford Raffles! pumili sa -ingapore 5ilang isang strate(ikong lugar para maging %aungan 9. -traits -ettlements Tatlong %aungan! Penang) -ingapore at 3ala''a Ito ang sentro ng %istri5usyon ng mga pro%ukto ng .nglan% at In%ia $. Resi%ent -ystem -UATAN Tatanggapin at pananatili(in sa lugar ang isang Britis( Resi%ent na mananatili sa palasyo 3akikinig at kuku(a ng payo sa resi%ent mali5an sa usaping pangkultura at pangreli(iyon R.-I*.NT Ipagtatanggol ang sultan at ang kanyang esta%o H. *igmaang ,pyo 1B+C! gina:ang pagsira ng mga opisyal ng a%:ana ng "anton sa opyo na nais ipag5ili ng mga .nglis( Natalo ang "(ina sapagkat :ala siyang (uk5ong tula% ng sa .nglan% Treaty of Nanking! August #C) 1B/# Aimang %aungan para sa kalakal ng kanluranin Hong Kong sa .nglan% Baya%!pinsala Katamtaman na 5u:is sa kalakal ng kanluranin 1B0D! sumali ang 9ran'e sa %igmaan %a(il sa nagging pagtrato ng Tsino sa mga misyonerong 9ren'(

II.

III.

I8.

8.

Treaty of Tianjin 11 karag%agang %aungan Aegal ang kalakalang opyo Kinata:ang %iplomatiko ng mga Kanluranin Kristiyanong misyonero .Etraterritoriality 6 ang kanluraning nagkasala sa "(ina ay (in%i sakop ng (ukuman ng "(ina I. -p(eres o& In&luen'e Ang mga ito ay re(iyon kung saan ang kanilang kapakanang pangekonomiya ay pinangingi5a5a:an ng mga kanluranin Open door! pinapayagan ang mga 5ansang may sp(ere o& in&luen'e ang mga mangangalakal ng i5ang 5ansa na mangalakal sa pantay na katayuan. F. "ulture -ystem/ "ulti>ation -ystem Kailangang ilaan ng 5a:at magsasaka ang 1/0 sakla: ng kanyang 5uki% o DD na ara: ng pagtatanin para sa pro%uksyon ng mga tanim na ilulu:as K. "ommo%ore 3att(e: Perry Pina%ala sa Fapan para (ilingin ang pag5u5ukas ng kanilang 5ansa sa kalakalan ng 5anyaga. Binigyan niya ng i5a4t i5ang regalo ang pinuno ng Fapan Treaty of Kanagawa! %ala:ang %aungan at ma5uting pakikitungo sa mga nasiraan ng 5arko Aralin ##: Ang mga Bansang Asyano na Hin%i Nasakop ng mga Kanluranin A. T(ailan% Haring Bu%%(a Yo%&a -un%alo Pinagtanggol anng (angganan ng T(ailan% mula sa mga mananakop Bangkok 5ilang ka5isera Haring 3ongkut 3ong(eng Bu%%(ist Nakapagaral ng :ika at teknolo(iya ng i5ang 5ansa Binuksan ang T(ailan% sa 5anyagang kalakal) sistema ng pananalapi) pagaaral ng kasaysayang at :ika ng 5anya%a Haring "(ualalongkorn Programang mo%ernisasyon Inalis ang sistemang pangaalipin Pagpapaga:a ng riles ng tren B. Korea Isinara ang ka(arian sa la(at ng implu:ensyang 5anyaga Haring -e ong Teknolo(iya) astronomiya 1'onstellation '(art) :ater gauge) sun%ial) :ater 'lo'k2) agri'ultural na pro%uksyon) e%ukasyon at ser5isyo si5il H.R3IT KIN$*,3 $o ong o *ae:ongun Prin'e o& t(e $reat "ourt Pagkasun%uin ang nag%i%igmaang esta%o Imperyong *ae(an! senyales sa mga Korean na sila ay 3alaya sa ka5ila ng lumalakas na agresyon ng Fapan N.UTRAAITY! :alang pagliling sa pana(on ng %igmaan Aralin #+: .pekto ng Imperyalismo at Kolonyalismo Katolisimo Pinagaaga:an ang lugar kung saan may pampalasa 3a(igpit na 5intayan ng Portuguese ang In%ian ,'ean Re5olusyong in%ustriyal -apilitang pinagtanim ng opyo ang mga magsasakang In%ian Telegrap( at ser5isyong pangkoreo Treaty of Wangshia! pagpapa(intulot ng '(ina na mga %umaong ang mga 5arkong pan%igma ng mga Amerikano sa alinmang %aungan@ karapatan sa pagtatag ng sim5a(an sa mga lala:igan ng "(ina Treaty of Whampoa 6 pagpapa%ala ng 9ran'e ng misyonero sa malalayong lala:igan ng interior ng "(ina 1B#/! nagkasun%o ang .nglis( at *ut'( na pag(atian ang mga teritoryo sa kapuluan ng Timog!-ilangang Asya Kanlurang Asya ang (uling re(iyon na napasailalim sa mga Kanluranin Aralin #/: Nasyonalismong Asyano NASYONA !S"O! pagmama(al sa 5ayanl@ pagkakatanto ng isang nilalang o la(i na ma(alagang ipagtanggol ang kanyang 5ansa la5an sa panlulupig ng mga 5anyaga@ kamalayan ng isang la(i na sila ay may iisang kasaysayan) :ika at pagpapa(alaga A. -ilangang Asya "(ina Rebelyong Taiping Aa5an sa mga 3an'(u at nag(anga% na ito4y pa5agsakin Hung Hsiu '(4uan 1o Hong Giu7uan2! nag(anga% na maging empera%or ng tinata:ag niyang T4ai P4ing o $reat Pea'e kristiyanismo Rebelyong #o$er -umuporta sa mga 3an'(u at 5uma5atikos sa mga Kanluranin Palayasin ang mga nang(i(imasok a mapgsamantalang Kanluranin BoEer Harmony 9ists@ gymnasti' eEer'ise -un Yat -en at "(iang Kai -(ek 6%emokrasya

8I.

3ao He%ong 6komunismo@ sinuporta(an ng masa Fapan Hin%i sumangayon ang s(ogunato sa pagtanggap ng kristiyanismo Sakoku! pagsara ng %aungan Niyakap ng Fapan ang implu:ensiyang kanluranin at sumailalim sa mo%ernisasyon Napatunayan nito na sila ay katapat %in ng mga Kanluranin B. Timog Asya In%ia "ahatma %andhi! a(imsa Amritsar 3assa're !ndian National &ongress! Alan Hume@ "uslim eague! 3o(ame% Ali Finna( ". Kanlurang Asya Ottoman 'mpire! (uma%lang sa pagpasok ng kanluranin Isa isang nakamtan ng mga 5ansa %ito ang kalayaan (olo)aust! pagpatay ng mga NaIi sa mga Fe:s *. Timog -ilangang Asya Pilipinas See gradeschool and first year notes T(ailan%! nakaligtas [see previous lesson] 3alaysia at Burma! i5inigay ng .nglan% ang kalayaan In%onesia! 5inigay ng *ut'( ang kalayaan Tai:an Na(ati sa %ala:a at na5alik mula pagkatapos ng %igmaan .. Hilagang Asya %enghis Khan* namuno sa pagkakaisa ng mga 3ongol Panmongolism! isang pangarap para sa la(at ng mga la(ing 3ongol@ isang matatag at nagkakaisang la(ing 3ongol Aralin #0: Ang Asya at ang *ala:ang *igmaang Pan%aig%ig A. Unang *igmaang Pan%aig%ig Agosto 1C1/ *AHIAAN: pagaalyansa ng mga 5ansang kanluranin at paguuna(an sa teritoryo at i5a pang interes &'NTRA +OW'RS: $ermany) Austria) Hungary@ A !'S: 9ran'e) .nglan%) Russia Nagsimula ang mo5ilisasyon ng mga sun%alo mula sa .uropa ng piJata si Ar)hduke ,ran- ,erdinand ng -er5ia Natalo ang 'entral po:ers Isinaga:a ang pagpupulong sa .ersailles/ ,ran)e upang :akasan na nang pormal ang %igmaan. Hiningi ng Fapan ang ra)ial e0uality "ay ,ourth "o1ement! mala:akang kilos!protesta ng "(ina la5an sa mga %ayu(an New &ulture "o1ement! itinak:il ang "on&u'ianism eague of Nations! itinatag para mai:asan ang %igmaan@ Fapan ang tanging asyanong 5ansa na kasali Napasok ng mga kanluranin ang kanlurang Asya Naisal5a ang -au%i sa pamumuno ni (aring !bn Saud #alfour 2e)laration! ang Palesting ay 5u5uksan para sa mga Fe: o Israelite para maging kanilang ta(anan o (omelan%. Nagkaroon ng arms ra)e 1C#C! 5umagsak ang sto'k market sa Unite% -tates at nag!umpisa ang $reat *epression *umami ang extremists at ultra!nasyonalismong sama(an na nag(a(anga% na mapalakas ang Fapan B. Ikala:ang *igmaang Pan%aig%ig 1C+K! (i%:aan sa pagitan ng "(ina at Fapan %a(il sa 3an'(uria Puppet state o tau!tau(ang esta%o! kontrola%o ng Fapan at tina:ag nila itong 3an'(ukuo Nasakop ng Fapan ang Nan ing at pinatay nila ang li5u!li5ong Tsino at guma:a sila ng gulo. Ito ay tina:ag na Rape o& Nanking AGI- P,;.R-: Fapan) $ermany) Italy 1Tripartite Pa't2 AAAI.* P,;.R-: U-) .nglan%) 9ran'e Aayunin ng Fapan Ne: ,r%er in Asia Bumuo ng $reater .ast Asia "ompany at paalisin ang mga Kanluranin Ang Asya ay para sa Asyano Niluso5 ng Fapan ang +earl (arbor sa Ha:aii noong Disyembre 7 !"#! I%ineklarang malaya ang Burma sa pamumuno ni #a "aw Natalo ang Fapan ng pasa5ugin ang (iroshima at Nagasaki sa pamamagitan ng 5om5a atomika noong Agosto $ at " !"#%