Вы находитесь на странице: 1из 18

. .

,
, ,
, , .

. .

, , .

.
.
: 119002, , . ., 11.
. . , (. ).
: 241 72 85.
(
) 1130 2000.

l
=?
2r
r
l

ISBN 5940570305

E-mail: biblio@mccme.ru
http://biblio.mccme.ru/

9 785940 570301



2002

YK

YK
9 785940 570301

E-mail: biblio@mccme.ru
http://biblio.mccme.ru/



2002

ISBN 5940570305

l
r


, , .

.
.
: 119002, , . ., 11.
. . , (. ).
: 241 72 85.
(
) 1130 2000.

l
=?
2r

. .
. .
,
, ,
, , .



18

. .
- :
. . , . . ,
. . (. .), . . .

1999 .



2002

51(09)
22.1
86

, . ,

. , ,
.
, 22 2001
911 .
, : , , ...


.

ISBN 5-94057-030-5

. ., 2002.
, 2002.

,
, , . , : ? , , ,

. ,
C1 C2 d1 d2

C1
d
= 1 .
C2
d2

C1
C
= 2 .
d1
d2

, C
d C = d. ,
,
.
, ,
.
Synopsis
Palmoriorum Matheseos ( ) (16751749),
1706 .
, (17071783).

.
.
(: ).
.: , 2002. 32 .: .
. . .

. . . .

01335 24/III 2000 . 11/VI 2002 .


60  88 1/16 . 1. . . . . 2,00.
. . . 1,96. .-. . 1,81. 3141 . 1988.
.
119002, , . ., 11. . 241 05 00.
- .
140010, . ., -, 403. . 554 21 86.


, ,
, , .
(32 . .) : S =

C2
, S
12

, C . , , .
S = r2 C = 2r,
(2r)2
, 12
. , .

r 2 =


. - , ( ),
, 1858
( ).
2000 1700 . .

. ,
,
9 ( , 0,5 ).
:
9

1
, . . 1. 8. 8 8. : 64.
9

.

. S ,  2
1
8
d ,
d, , . . S =
9

, = 3,1604 ?
.
.
1
8

 3 ,
( I . . .)
( , , , ,

),
(V . . .) 
.

355
,
113



, .


.
4


.

, V . . .
(IV . . .)
:
, , . .

,
. ,
(. 1).
, ,
.
, 16-, 32-, 64-
. . ,
, . ,
,

.

. 1
. (VI . . .) , , .
?
,
, ,
( ,
):
.
.
.
ABC D, E, F (. 2).
1
2

1
2

DF = BC EF = AB,
ADFEC AB AC.
5

G, H, I, J ADF FEC,
, AGKHFILJC
ADFEC , , AB AC.

,
AB + BC. A
, ,
,
K
G
AC,

F
D
AC. , AB + BC = AC.
H
,
L
I

.

B
E
J
C

. 2
?
, ,
? ,
- , - ?

,
(XVIIXVIII .). ,
, ,
,
.
(V . . .).
(
), . 3
(. 3).

, .
A, B,
C : A  C  B. , A = B, C
6

, :
A = C = B. (. , . 29).
, :


.
:

.

22
.
7

. , (1703)
(16691739),
, , 7 22.
,


22
.
7


, , ,
, . . ,
. ,
, ,
:
3

10
6336
14688
1


3 ,
1
1
71
7
2017
4673
4
2

3,1409096   3,1428265 :
, ,
([1], . 185191).
7

22
7

, 0,002.
: = 3,14
.
.
,
12-, 24-,
48-, 96-.
. , d a6

,

d
265

.
a6
153

d
= ctg 30 = 3,
a6

. ,
3

265
. :
153

3  265  0,000025.

1351
,
780

3 :

?
. . . ([2], . 224) , ,
. 3 (., , [3]):
1+

2+

1+

.
1

2 + ..

9- ,
8

265
.
153

1351
. 780

!
, ,
, .
. B
.
1. D
. . 4
E
A
E AC. BC C
.
4

, DC
12-.
, AB
AB
1351


.
BC
BC
780

AC = 1560 (, 
2
1351
BC
AB2
780

!). ,

1351 
3  0,000001.
780 

12- ,

153

3 = 1 +

AC

CD

3
4
780

3013

(, ).


.
(. 100178) 720- 

377
3,14167.
120 

(IIIIV . . .) 3072-
9

 3,14159. - --

(XIVXV .) (1424)
:
, ,
600 000 ,
( 0,5 ).
16 :  3,14159265358979325,
, *) , .
- ,
805 306 368-**). - XVI .
1597 (15611615)
17 , 1 073 741 824-***). .

(15391610). ,
32512254720-,
20 .
1596 : , .
, , , ,
,
35.
. ([2], . 5455).
, ,
, , , , . , , ,
( 5  1026 ),
,
!
*) .
**) 805 306 368 = 3  228 .
***) 1 073 741 824 = 230 .
10


(15801626) (16291695).

. ,
96- 7 .
(1654)
, 10
60-.
2. , , . pn n-, , Pn
n-, .
[pn , Pn ] . , n
2
3

1
3

, . . pn   pn + Pn .


.
. ,
.
.

= 1

1 2 1 1
1
+
+
+ ,
3 5  7 9  11

(1)

1673 (16461716) .
, + (1), .
,
11

.
, (16381675)
1670 :
arctg x = x 

x3 x5 x7 x9 x11
+
+
+
3
5  7
9  11

(2)

( x  1).
, .
(1) (2) x = 1.
, . (1) :
, 50 ,
3
300 . (2) x =
,
3

3
1
1
1
1
1
1 +
+
+
3
9 45  189 729  2673

(3)

( , ). (3) (16511742)
1699 71 .
, ,
,
, , (1):
arctg 1 = 4 arctg
arctg 1 = arctg

1
1
+ arctg
2
3

arctg 1 = 4 arctg

arctg 1 = arctg

1
1
arctg
5
239

1
1
1
arctg
+ arctg
5
70
99

1
1
1
+ arctg + arctg
2
5
8

( ),
( ),
( ,
,
),
(. . ).

12

:
x+y
1  xy
x y
arctg x  arctg y = arctg 
1 + xy

arctg x + arctg y = arctg

2 arctg x = arctg

2x
1  x2

(xy  1),
(xy  1),
( x  1).
1
5

arctg , arctg

1

239

,



1
1
1
1
=4
+
+




4
5 3  53 5  55 7  57


1
1
1
1
+
+ .
 239 
3
5 
7
3  239

5  239

7  239

100 . 1706
.
,
.
3. . . .
:
arctg 1 = arctg

1
1
1
1
1
+ arctg + arctg
+ arctg
+ arctg
+
2
5
13
34
89

(
). .
,
,
.
(16601734), , 1719
127 .

113- . 1794 140 , 136.
1841 208 .
(18241861). ,
153- . 1844 205 , 200 . 1847
250 , 248 .
13

1853 440
. 530
( 527 ).
, 707.

XX .
707 - . . 707
( ),
1934 . 707
1937
.

. , , . 1945 - ,
, 528 ,
180 . (. 1907)
: , ,
,
( )
([4], . 379).
.
1949 (19031957) 2037
ENIAC. 10 000 1958
. IBM 704. 1961 ( )
IBM 7090. 1973
. 1 000 000 ,
CDC-7600.
,
. -14

.
, .
- ! ,
.
, ,
,

, ,
.
n-
, n2 .
, .
1962 (., , [5]). ,
x y 2n .
n :
x = 10n x1 + x0 ,

y = 10n y1 + y0 .

x1 , x0 , y1 , y0 n- .
(x1  x0 )(y0  y1 ) = x1 y1  x0 y0 + x1 y0 + x0 y1 ,
xy :
xy = (10n x1 + x0 )(10n y1 + y0 ) =

= (102n + 10n )x1 y1 + 10n (x1  x0 )(y0  y1 ) + (10n + 1)x0 y0 .

, 2n-
n- x1 y1 , (x1  x0 )(y0  y1 ), x0 y0
. 4n2 3n2 . , , ,
n- ,
, . . n .
. ,
(1971)
15


. n-

n
. ,
log2 n  log2 log2 n

216 - (210 )
. !

1987
:

= 12

n=0

(1)n (6n)!
3n+

(n!)3 (3n)! (5280(236674 + 3030361))

3
2

 (212 175 710 912 61 + 1 657 145 277 365 +

+ n(13 773 980 892 672 61 + 107 578 229 802 750)) ,
n! = 1  2  3   n, 0! = 1.

n = 0, 1, 2, 25
. ( n = 0) , 24 [6].
, :
!
[6, 7]. .
y0 = 2  1, a0 = 6  42,
yn+1 ,

yn+1 =

1

1+

1  yn , n = 0, 1, 2,
4
1 + yn

a0 , a1 ,
16

an+1 = (1 + yn+1 )4 an  22n+3 yn+1 (1 + yn+1 + y2n+1 ),

n = 0, 1, 2,

, n
, ,
0  an 

 22n+5  e2

, a4 694

a2 , ,

2n+1

an


- [7].
,

(18871920).

,
, ,
.
1986 . 29 360 000 Cray-2, 1987 .
134 217 000 NEC SX-2.
-,
1989 1 011 196 691 ,
.
Cray-2 IBM-3090.
1995 6 .
1999 HITACHI SR 8000
206 158 430 000 [8].
[9] ,
Pi-Hex. ,
, . ()
17

. 2000 . ,
- .
1998 1999 , 5000000000000 40000000000000
. [9].
- ? -, : - ?

, S,
 
S O1 , A1 O1 = AO. , BC , B C S.
OABC OA1 CB ,
(A, B) = (O, C) = 1,

18

(A1 , C) = (O, B) = 1.

, ABCA1 B1 C1 , S, 6, 2 S 6 , ,  3.
C

= 3,14?
, , ,
. , (18641909)
(18921945).
O
. . (., , [10], . 465469), O
, ,
O, (A, B) A B :
1) (A, B) = (B, A);
2) (A, B)  0, (A, B) = 0 , A
B;
3) (A, B) + (B, C)  (A, C) A, B, C.
.
2. [10], , 3   4,
.
A S O, A1  S,
S (. 5). 
AO
A AA1 , O

(B, C) = (A, O) = 1,

M1

N
A

A1

O1

S
B1

C1
. 5

U
P

R
U1

O
M
. 6

N1
T

)
. 7

,  4.
S
O MNM1 N1 () . MNM1 N1
PQRT,
MM1 NN1 . S U, MM1 , PQ (. 6), v
MUM1 U1
, MNM1 N1 ,
. , S PQRT. , (P, Q) = (M, M1 ) = 2, (Q, R) =
= (M, M1 ) = 2, PQRT 8, , , 2  8, . .  4.
, 3 4. S 2. = 3 , S , , (. 7, ),
= 4, S (. 7, ). S () (. 7, ),
= 3,14159
19


, . , .
, . . , (1728
1777) (17521833) XVIII .
, . (18521939)
1882 .
.
?
,
. ,
1909 . , , ,
, .
, .
.

:
1, 4, 1, 5, 9, 2, 6, 5,
(4)
- , 9,
n (4). N(9, n). :
N(9, 1) = 0, N(9, 2) = 0, N(9, 3) = 0, N(9, 4) = 0, N(9, 5) = 1, N(9, 6) = 1
. . 10 (4) , n

lim

N(9, n)
1
, , ,
10  10

N(9, n)
1
=
.
n
10

(5)

(5) , 0, 1, , 9,
, . , , 10. ,
g, , (g = 2) (g = 3) .
20



lim

N(, n)
1
= ,
n
g

(6)

(5) ( 0   g). ,
( g  2)
(6),
.
, ,
, . , k- (k )
k (1 , 2 , , k )
g,
1 , 2 , 3 , , n , ,
(7)
, 0   1
=

++

g
gn
g2 g3
g. N(, n) (1 , 2 , , k )
(i , i+1 ,, i+k1 ), i 1 n.

lim

N(, n)
1
= k,
n
g

.
,
10 - . , ,
.
,
200 000 000 000 (
) :

0
1
2
3
4

20 000 030 841


19 999 914711
20 000 013 697
20 000 069 393
19 999 921 691

5
6
7
8
9

19 999 917 053


19 999 881 515
19 999 967 594
20 000 291 044
19 999 869 180
21

22

, . . [8].

8 728 557 724


40 852 015 448
149 835 855 053
53 699 510 337
66 625 560 317
181 276 557 577
91 912 325 844
115 040 878 310
55 172 085 586
10987654321

654321098765
27182818284

31415926535

3333333333333
50 494 465 695
66 787 942 929
132 217 072 915
173 036 790 762
199 571 086 462
100 850 401 743
189 727 479 303
125 310 799 184
129 469 449 048
168 614 433 523
01234567890

01234567891

234567890123
5678901234567
09876543210

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49


1/ = 0,3 1 8 3 0 9 8 8 6 1 8 3 7 9 0 6 7 1 5 3 7 7 6 7 5 2 6 7 4 5 0 2 8 7 2 4 0 6 8 9 1 9 2 9 1 4 8 0 9...

123 040 860 473


133 601 569 485
150 339 161 883
183 859 550 237
42 321 758 803
57 402 068 394
83 358 197 954
89 634 825 550
137 803 268 208
152 752 201 245
53 217 681 704
148 425 641 592
26 852 899 245
41 952 536 161
99 972 955 571
102 081 851 717
171 257 652 369
149 589 314 822
197 954 994 289
45 111 908 393
01234567890

01234567891

432109876543
543210987654
27182818284

98765432109

09876543210

10987654321

,
( ,

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

, ? (. . . 23.) .
.
.
m , , : 314
, m
7m : 3
7 ; 31 14 . .
. . , m
m .
,
.
, .

= 3,1 4 1 5 9 2 6 5 3 5 8 9 7 9 3 2 3 8 4 6 2 6 4 3 3 8 3 2 7 9 5 0 2 8 8 4 1 9 7 1 6 9 3 9 9 3 7 5 1...

( , [8]). ,
( 0,0015%).
XIX .
(18061871) ,
700 ,
, 7 . 70 , 7 53 . , ,
,
528-. 7 , , .
, ?
.

23

, . ), , , ,
. ,
. , (18681942)
([11], . 1523).
,
N , 1/k2 , k
.
, N,
1/k3 , k .
n- Nkn = 1, N k :
n=

ln N
.
1
k

ln

(8)

( ) (8)
, , . fractus . ,
,
. N
, k (), n ,
(8), . ,
.
1904 .
(. 8).
.
(. 9).
K0 (
, , . . 9). K1 .
24

. 8

K0

K1

K2

K3

...

K4
. 9

25

K1 K2 ,
. . {Kn } K. K,
(k = 1/3), K N = 4 .
K
n=

ln 4
1,2618.
ln 3 

, ,
. ?
. , ?
,
N k,
=

ln N
=  logk N.
ln k

. , n, sin n = 1/?

?
.
,

,
. .
0 9. ,
, . ,
( ). , , ,
.
, -
. , : . . ,
,
, , , ([12], . 427).
26

, [13].
1. ,
R, .
2. , R, .
3. .
(
) :
. , .
. {xn }, n = 1, 2, (), . . xn  xn+1
(, xn  xn+1 ) n = 1, 2, ,
(), . . xn  B (, xn  A),
A, B . , M (, m),
M  B (, A  m).

(., A
, [14], . 1, . 71).
A1
C1
, A2

C2
, Cn
An
R,
. an an+1 O
An+1
Cn+1
n-
(n + 1)-,
, .
, , nan
B1
(n + 1)an+1 . ,
nan  (n + 1)an+1 .

(9)

B
. 10

. 10 AB
A1 B1 (A1 B1  AB) n- (n + 1)-, O. OAn+1 ,
AB Cn+1 . ACn+1 = an /2.
27

A1 An+1

n
- AAn+1 .
n+1

AOAn+1 n + 1 ,
AAn+1 A1 , A2 , , An+1 .
AB, C1 ,
C2 , , Cn+1 . AC1 , C1 C2 , C2 C3 , , Cn Cn+1
AB AA1 , A1 A2 , A2 A3 , , An An+1 . ,

AC1  C1 C2  C2 C3   Cn Cn+1 .
,
AC1 
ACn =

1
ACn+1 .
n+1

pn

= 1. , lim pn = lim Pn .
n

C = 2R,

lim n sin

180
180
= lim n tg
.
n
n
n


n-, ,
n,
S = R2 .

(9).
,
n- n . . , n- .
,
.
. 11.
, . 1 .
3 . 11
n-.
180
; n- pn = 2Rn sin
n

n- Pn = 2Rntg

C = lim pn = lim Pn

an
a
= AC1 + n+1 ,
2
2
an
1 an an+1

+
,
2
n+1 2
2

180
.
n

180
cos
n 1:
n
28

lim

n
Pn

1 ( ). , ADC
CDG, G AD CB (. 12). BAD
DCB , . BAD = DAC,
B
DCB = DAC. , ADC CDG D. D
, .
G
AD
AC
=
.
(10)
DC

DG

AG ABC,
AC
AB
=
.
:
CG

A
. 12

BG

, CG + GB = BC, AC
AC + AB
AC + AB
:
=
=
. (10), ,
CG

CG + BG

BC

AD
AC + AB
=
.
DC
BC

(11)

1
AC = 780. ,
2
AD
2911
AD2
8473921
(11)

.

DC
780
608400
DC2
3
3013
AC2
9082321
AC
4
2
2
2
AD + DC = AC ,

, . .

608400
CD
780
CD2

BAC = 30 , BC =

AB
1351

, BC
780
2
AD + DC2
9082321


.
608400
DC2

2. pn  ,  p, p =

2pn + Pn
.
3

:
tg x  x +

x3
3

sin x  x 

x3
6

(12)

(0  x  /2).
29



x3
:
, f(x) = tgx  x +

f  (x) =

1
 (1 + x2 ) = tg2 x  x2  0,
cos2 x

tg x  x , OAB

A
1

tg x
sin x

x
D

OAC, AC
(. 13). , f
. f(x)  f(0) = 0
(12).
(12) 

x3
. g(x) = sin x  x 
.
6
:
x2
,
2

g (x) = cos x  1 +

. 13

g (x) =  sin x + x  0

(. . 13, AB = x AD = sinx). g (x) . , g (x)  g (0) = 0.


, g(x)  g(0) = 0.
p  . (12), :


3 
3 
p=

2nsin

2n
+n
+
+ ntg
n  6n3
n 3n3
n
n

3
3

= .
Pn 
n
 pn

[15] : lim

= 2.

, , n  3 (pn ,p),
n , .
3.
arctg

1
1
1
= arctg
+ arctg
,
u2n
u2n+1
u2n+2

n = 1, 2, ,

(13)

uk k.
u2n+1 u2n+2  u2n u2n+3 = 1, .
u2n+3
u
+u
1
=
= 2n+1 2n+2 =
u2n
u2n u2n+2  1
u2n+1 u2n+2  1


arctg

x+y
= arctg x + arctg y
1  xy

1
+
u2n+1
1
1
u2n+1

1
u2n+2
.
1

u2n+2

(xy  1),

(13).
1
(13) arctg
n = 1, 2, , :
u2n

1
1
1
1
1
1
= arctg
= arctg
+ arctg
= arctg
+ arctg
+ arctg
=
4
u2
u3
u4
u3
u5
u6
1
1
1
1
+ arctg
+ + arctg
+ arctg
=
u3
u5
u2n1
u2n
1
1
1
1
1
= arctg
+ arctg
+ + arctg
+ arctg
+ arctg
=
u3
u5
u2n1
u2n+1
u2n+2
1
1
1
= arctg
+ arctg
+ arctg
+
u3
u5
u7

= arctg

30

[1] / . . . . .: , 1976.
[2] . / .
. . . . . . . ..:
, 1934.
: , ;
. , ; . , ; . ,
,
.

[3] . . . .: , 1978.
[4] ., . . .: , 1986.
[5] ., . // .
1999. 2. . 811.
[6] ., . //
. 1988. 4. . 5866.
[7] B o r w e i n J. M., B o r w e i n P. B. Pi and the AGM. A Study
in Analytic Number Theory and Computational Complexity.
N. Y.: John Wiley & Sons, 1987.
[8] . .
http://www.lupi.ch/PiSites/Pi-Rekord.html
[9] .
http://www.cecm.sfu.ca/projects/pihex/
[10] . ., . .
// . . 5: .
.: , 1966. . 433439.
[11] . . . .: , 2000.
[12] . .
.: , 1971.
[13] . ? // . 1978. 11. . 2831.
[14] . . : 3 . .: , 1969.
[15] . . //
. 1985. 11. . 914.
[16] - .
http://www.geom.umn.edu/huberty/math5337/groupe/

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . .

. .

(5).
(7). (9).

. . . . . . . . . . . 11

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

(15). (16).
(17).

= 3, 14?

. . . . . . . . . . . . . . . 18

. . . . . . . . . . . . . . 20

. . .
.

. . . .

.. . .

. . .
(100 ).

11

. . . .
4

. . . .
5

? (20). (22). ? (22).


(26).

. . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

. . . . . . . . . . . 29

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

. . .
.
7

. . . .

10

. . .
.
12

. . . .
13

. . .
.
14

. . . .
15

. . . (
).
16

. . .
.

17

. . , . . .

:
.

. . . .
18

. . .

Вам также может понравиться