Открыть Электронные книги
Категории
Открыть Аудиокниги
Категории
Открыть Журналы
Категории
Открыть Документы
Категории
,
, ,
, , .
. .
, , .
.
.
: 119002, , . ., 11.
. . , (. ).
: 241 72 85.
(
) 1130 2000.
l
=?
2r
r
l
ISBN 5940570305
E-mail: biblio@mccme.ru
http://biblio.mccme.ru/
9 785940 570301
2002
YK
YK
9 785940 570301
E-mail: biblio@mccme.ru
http://biblio.mccme.ru/
2002
ISBN 5940570305
l
r
, , .
.
.
: 119002, , . ., 11.
. . , (. ).
: 241 72 85.
(
) 1130 2000.
l
=?
2r
. .
. .
,
, ,
, , .
18
. .
- :
. . , . . ,
. . (. .), . . .
1999 .
2002
51(09)
22.1
86
, . ,
. , ,
.
, 22 2001
911 .
, : , , ...
.
ISBN 5-94057-030-5
. ., 2002.
, 2002.
,
, , . , : ? , , ,
. ,
C1 C2 d1 d2
C1
d
= 1 .
C2
d2
C1
C
= 2 .
d1
d2
, C
d C = d. ,
,
.
, ,
.
Synopsis
Palmoriorum Matheseos ( ) (16751749),
1706 .
, (17071783).
.
.
(: ).
.: , 2002. 32 .: .
. . .
. . . .
, ,
, , .
(32 . .) : S =
C2
, S
12
, C . , , .
S = r2 C = 2r,
(2r)2
, 12
. , .
r 2 =
. - , ( ),
, 1858
( ).
2000 1700 . .
. ,
,
9 ( , 0,5 ).
:
9
1
, . . 1. 8. 8 8. : 64.
9
.
. S , 2
1
8
d ,
d, , . . S =
9
, = 3,1604 ?
.
.
1
8
3 ,
( I . . .)
( , , , ,
),
(V . . .)
.
355
,
113
, .
.
4
.
, V . . .
(IV . . .)
:
, , . .
,
. ,
(. 1).
, ,
.
, 16-, 32-, 64-
. . ,
, . ,
,
.
. 1
. (VI . . .) , , .
?
,
, ,
( ,
):
.
.
.
ABC D, E, F (. 2).
1
2
1
2
DF = BC EF = AB,
ADFEC AB AC.
5
G, H, I, J ADF FEC,
, AGKHFILJC
ADFEC , , AB AC.
,
AB + BC. A
, ,
,
K
G
AC,
F
D
AC. , AB + BC = AC.
H
,
L
I
.
B
E
J
C
. 2
?
, ,
? ,
- , - ?
,
(XVIIXVIII .). ,
, ,
,
.
(V . . .).
(
), . 3
(. 3).
, .
A, B,
C : A C B. , A = B, C
6
, :
A = C = B. (. , . 29).
, :
.
:
.
22
.
7
. , (1703)
(16691739),
, , 7 22.
,
22
.
7
, , ,
, . . ,
. ,
, ,
:
3
10
6336
14688
1
3 ,
1
1
71
7
2017
4673
4
2
3,1409096 3,1428265 :
, ,
([1], . 185191).
7
22
7
, 0,002.
: = 3,14
.
.
,
12-, 24-,
48-, 96-.
. , d a6
,
d
265
.
a6
153
d
= ctg 30 = 3,
a6
. ,
3
265
. :
153
3 265 0,000025.
1351
,
780
3 :
?
. . . ([2], . 224) , ,
. 3 (., , [3]):
1+
2+
1+
.
1
2 + ..
9- ,
8
265
.
153
1351
. 780
!
, ,
, .
. B
.
1. D
. . 4
E
A
E AC. BC C
.
4
, DC
12-.
, AB
AB
1351
.
BC
BC
780
AC = 1560 (,
2
1351
BC
AB2
780
!). ,
1351
3 0,000001.
780
12- ,
153
3 = 1 +
AC
CD
3
4
780
3013
(, ).
.
(. 100178) 720-
377
3,14167.
120
(IIIIV . . .) 3072-
9
3,14159. - --
(XIVXV .) (1424)
:
, ,
600 000 ,
( 0,5 ).
16 : 3,14159265358979325,
, *) , .
- ,
805 306 368-**). - XVI .
1597 (15611615)
17 , 1 073 741 824-***). .
(15391610). ,
32512254720-,
20 .
1596 : , .
, , , ,
,
35.
. ([2], . 5455).
, ,
, , , , . , , ,
( 5 1026 ),
,
!
*) .
**) 805 306 368 = 3 228 .
***) 1 073 741 824 = 230 .
10
(15801626) (16291695).
. ,
96- 7 .
(1654)
, 10
60-.
2. , , . pn n-, , Pn
n-, .
[pn , Pn ] . , n
2
3
1
3
, . . pn pn + Pn .
.
. ,
.
.
= 1
1 2 1 1
1
+
+
+ ,
3 5 7 9 11
(1)
1673 (16461716) .
, + (1), .
,
11
.
, (16381675)
1670 :
arctg x = x
x3 x5 x7 x9 x11
+
+
+
3
5 7
9 11
(2)
( x 1).
, .
(1) (2) x = 1.
, . (1) :
, 50 ,
3
300 . (2) x =
,
3
3
1
1
1
1
1
1 +
+
+
3
9 45 189 729 2673
(3)
( , ). (3) (16511742)
1699 71 .
, ,
,
, , (1):
arctg 1 = 4 arctg
arctg 1 = arctg
1
1
+ arctg
2
3
arctg 1 = 4 arctg
arctg 1 = arctg
1
1
arctg
5
239
1
1
1
arctg
+ arctg
5
70
99
1
1
1
+ arctg + arctg
2
5
8
( ),
( ),
( ,
,
),
(. . ).
12
:
x+y
1 xy
x y
arctg x arctg y = arctg
1 + xy
2 arctg x = arctg
2x
1 x2
(xy 1),
(xy 1),
( x 1).
1
5
arctg , arctg
1
239
,
1
1
1
1
=4
+
+
4
5 3 53 5 55 7 57
1
1
1
1
+
+ .
239
3
5
7
3 239
5 239
7 239
100 . 1706
.
,
.
3. . . .
:
arctg 1 = arctg
1
1
1
1
1
+ arctg + arctg
+ arctg
+ arctg
+
2
5
13
34
89
(
). .
,
,
.
(16601734), , 1719
127 .
113- . 1794 140 , 136.
1841 208 .
(18241861). ,
153- . 1844 205 , 200 . 1847
250 , 248 .
13
1853 440
. 530
( 527 ).
, 707.
XX .
707 - . . 707
( ),
1934 . 707
1937
.
. , , . 1945 - ,
, 528 ,
180 . (. 1907)
: , ,
,
( )
([4], . 379).
.
1949 (19031957) 2037
ENIAC. 10 000 1958
. IBM 704. 1961 ( )
IBM 7090. 1973
. 1 000 000 ,
CDC-7600.
,
. -14
.
, .
- ! ,
.
, ,
,
, ,
.
n-
, n2 .
, .
1962 (., , [5]). ,
x y 2n .
n :
x = 10n x1 + x0 ,
y = 10n y1 + y0 .
x1 , x0 , y1 , y0 n- .
(x1 x0 )(y0 y1 ) = x1 y1 x0 y0 + x1 y0 + x0 y1 ,
xy :
xy = (10n x1 + x0 )(10n y1 + y0 ) =
, 2n-
n- x1 y1 , (x1 x0 )(y0 y1 ), x0 y0
. 4n2 3n2 . , , ,
n- ,
, . . n .
. ,
(1971)
15
. n-
n
. ,
log2 n log2 log2 n
216 - (210 )
. !
1987
:
= 12
n=0
(1)n (6n)!
3n+
3
2
+ n(13 773 980 892 672 61 + 107 578 229 802 750)) ,
n! = 1 2 3 n, 0! = 1.
n = 0, 1, 2, 25
. ( n = 0) , 24 [6].
, :
!
[6, 7]. .
y0 = 2 1, a0 = 6 42,
yn+1 ,
yn+1 =
1
1+
1 yn , n = 0, 1, 2,
4
1 + yn
a0 , a1 ,
16
n = 0, 1, 2,
, n
, ,
0 an
22n+5 e2
, a4 694
a2 , ,
2n+1
an
- [7].
,
(18871920).
,
, ,
.
1986 . 29 360 000 Cray-2, 1987 .
134 217 000 NEC SX-2.
-,
1989 1 011 196 691 ,
.
Cray-2 IBM-3090.
1995 6 .
1999 HITACHI SR 8000
206 158 430 000 [8].
[9] ,
Pi-Hex. ,
, . ()
17
. 2000 . ,
- .
1998 1999 , 5000000000000 40000000000000
. [9].
- ? -, : - ?
, S,
S O1 , A1 O1 = AO. , BC , B C S.
OABC OA1 CB ,
(A, B) = (O, C) = 1,
18
(A1 , C) = (O, B) = 1.
, ABCA1 B1 C1 , S, 6, 2 S 6 , , 3.
C
= 3,14?
, , ,
. , (18641909)
(18921945).
O
. . (., , [10], . 465469), O
, ,
O, (A, B) A B :
1) (A, B) = (B, A);
2) (A, B) 0, (A, B) = 0 , A
B;
3) (A, B) + (B, C) (A, C) A, B, C.
.
2. [10], , 3 4,
.
A S O, A1
S,
S (. 5).
AO
A AA1 , O
(B, C) = (A, O) = 1,
M1
N
A
A1
O1
S
B1
C1
. 5
U
P
R
U1
O
M
. 6
N1
T
)
. 7
, 4.
S
O MNM1 N1 () . MNM1 N1
PQRT,
MM1 NN1 . S U, MM1 , PQ (. 6), v
MUM1 U1
, MNM1 N1 ,
. , S PQRT. , (P, Q) = (M, M1 ) = 2, (Q, R) =
= (M, M1 ) = 2, PQRT 8, , , 2 8, . . 4.
, 3 4. S 2. = 3 , S , , (. 7, ),
= 4, S (. 7, ). S () (. 7, ),
= 3,14159
19
, . , .
, . . , (1728
1777) (17521833) XVIII .
, . (18521939)
1882 .
.
?
,
. ,
1909 . , , ,
, .
, .
.
:
1, 4, 1, 5, 9, 2, 6, 5,
(4)
- , 9,
n (4). N(9, n). :
N(9, 1) = 0, N(9, 2) = 0, N(9, 3) = 0, N(9, 4) = 0, N(9, 5) = 1, N(9, 6) = 1
. . 10 (4) , n
lim
N(9, n)
1
, , ,
10 10
N(9, n)
1
=
.
n
10
(5)
(5) , 0, 1, , 9,
, . , , 10. ,
g, , (g = 2) (g = 3) .
20
lim
N(, n)
1
= ,
n
g
(6)
(5) ( 0 g). ,
( g 2)
(6),
.
, ,
, . , k- (k )
k (1 , 2 , , k )
g,
1 , 2 , 3 , , n , ,
(7)
, 0 1
=
++
g
gn
g2 g3
g. N(, n) (1 , 2 , , k )
(i , i+1 ,, i+k1 ), i 1 n.
lim
N(, n)
1
= k,
n
g
.
,
10 - . , ,
.
,
200 000 000 000 (
) :
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
22
, . . [8].
654321098765
27182818284
31415926535
3333333333333
50 494 465 695
66 787 942 929
132 217 072 915
173 036 790 762
199 571 086 462
100 850 401 743
189 727 479 303
125 310 799 184
129 469 449 048
168 614 433 523
01234567890
01234567891
234567890123
5678901234567
09876543210
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49
1/ = 0,3 1 8 3 0 9 8 8 6 1 8 3 7 9 0 6 7 1 5 3 7 7 6 7 5 2 6 7 4 5 0 2 8 7 2 4 0 6 8 9 1 9 2 9 1 4 8 0 9...
01234567891
432109876543
543210987654
27182818284
98765432109
09876543210
10987654321
,
( ,
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49
, ? (. . . 23.) .
.
.
m , , : 314
, m
7m : 3
7 ; 31 14 . .
. . , m
m .
,
.
, .
= 3,1 4 1 5 9 2 6 5 3 5 8 9 7 9 3 2 3 8 4 6 2 6 4 3 3 8 3 2 7 9 5 0 2 8 8 4 1 9 7 1 6 9 3 9 9 3 7 5 1...
( , [8]). ,
( 0,0015%).
XIX .
(18061871) ,
700 ,
, 7 . 70 , 7 53 . , ,
,
528-. 7 , , .
, ?
.
23
, . ), , , ,
. ,
. , (18681942)
([11], . 1523).
,
N , 1/k2 , k
.
, N,
1/k3 , k .
n- Nkn = 1, N k :
n=
ln N
.
1
k
ln
(8)
( ) (8)
, , . fractus . ,
,
. N
, k (), n ,
(8), . ,
.
1904 .
(. 8).
.
(. 9).
K0 (
, , . . 9). K1 .
24
. 8
K0
K1
K2
K3
...
K4
. 9
25
K1 K2 ,
. . {Kn } K. K,
(k = 1/3), K N = 4 .
K
n=
ln 4
1,2618.
ln 3
, ,
. ?
. , ?
,
N k,
=
ln N
= logk N.
ln k
. , n, sin n = 1/?
?
.
,
,
. .
0 9. ,
, . ,
( ). , , ,
.
, -
. , : . . ,
,
, , , ([12], . 427).
26
, [13].
1. ,
R, .
2. , R, .
3. .
(
) :
. , .
. {xn }, n = 1, 2, (), . . xn xn+1
(, xn xn+1 ) n = 1, 2, ,
(), . . xn B (, xn A),
A, B . , M (, m),
M B (, A m).
(., A
, [14], . 1, . 71).
A1
C1
, A2
C2
, Cn
An
R,
. an an+1 O
An+1
Cn+1
n-
(n + 1)-,
, .
, , nan
B1
(n + 1)an+1 . ,
nan (n + 1)an+1 .
(9)
B
. 10
. 10 AB
A1 B1 (A1 B1 AB) n- (n + 1)-, O. OAn+1 ,
AB Cn+1 . ACn+1 = an /2.
27
A1 An+1
n
- AAn+1 .
n+1
AOAn+1 n + 1 ,
AAn+1 A1 , A2 , , An+1 .
AB, C1 ,
C2 , , Cn+1 . AC1 , C1 C2 , C2 C3 , , Cn Cn+1
AB AA1 , A1 A2 , A2 A3 , , An An+1 . ,
AC1 C1 C2 C2 C3 Cn Cn+1 .
,
AC1
ACn =
1
ACn+1 .
n+1
pn
= 1. , lim pn = lim Pn .
n
C = 2R,
lim n sin
180
180
= lim n tg
.
n
n
n
n-, ,
n,
S = R2 .
(9).
,
n- n . . , n- .
,
.
. 11.
, . 1 .
3 . 11
n-.
180
; n- pn = 2Rn sin
n
n- Pn = 2Rntg
C = lim pn = lim Pn
an
a
= AC1 + n+1 ,
2
2
an
1 an an+1
+
,
2
n+1 2
2
180
.
n
180
cos
n 1:
n
28
lim
n
Pn
1 ( ). , ADC
CDG, G AD CB (. 12). BAD
DCB , . BAD = DAC,
B
DCB = DAC. , ADC CDG D. D
, .
G
AD
AC
=
.
(10)
DC
DG
AG ABC,
AC
AB
=
.
:
CG
A
. 12
BG
, CG + GB = BC, AC
AC + AB
AC + AB
:
=
=
. (10), ,
CG
CG + BG
BC
AD
AC + AB
=
.
DC
BC
(11)
1
AC = 780. ,
2
AD
2911
AD2
8473921
(11)
.
DC
780
608400
DC2
3
3013
AC2
9082321
AC
4
2
2
2
AD + DC = AC ,
, . .
608400
CD
780
CD2
BAC = 30 , BC =
AB
1351
, BC
780
2
AD + DC2
9082321
.
608400
DC2
2. pn , p, p =
2pn + Pn
.
3
:
tg x x +
x3
3
sin x x
x3
6
(12)
(0 x /2).
29
x3
:
, f(x) = tgx x +
f (x) =
1
(1 + x2 ) = tg2 x x2 0,
cos2 x
tg x x , OAB
A
1
tg x
sin x
x
D
OAC, AC
(. 13). , f
. f(x) f(0) = 0
(12).
(12)
x3
. g(x) = sin x x
.
6
:
x2
,
2
g (x) = cos x 1 +
. 13
2nsin
2n
+n
+
+ ntg
n 6n3
n 3n3
n
n
3
3
= .
Pn
n
pn
[15] : lim
= 2.
, , n 3 (pn ,p),
n , .
3.
arctg
1
1
1
= arctg
+ arctg
,
u2n
u2n+1
u2n+2
n = 1, 2, ,
(13)
uk k.
u2n+1 u2n+2 u2n u2n+3 = 1, .
u2n+3
u
+u
1
=
= 2n+1 2n+2 =
u2n
u2n u2n+2 1
u2n+1 u2n+2 1
arctg
x+y
= arctg x + arctg y
1 xy
1
+
u2n+1
1
1
u2n+1
1
u2n+2
.
1
u2n+2
(xy 1),
(13).
1
(13) arctg
n = 1, 2, , :
u2n
1
1
1
1
1
1
= arctg
= arctg
+ arctg
= arctg
+ arctg
+ arctg
=
4
u2
u3
u4
u3
u5
u6
1
1
1
1
+ arctg
+ + arctg
+ arctg
=
u3
u5
u2n1
u2n
1
1
1
1
1
= arctg
+ arctg
+ + arctg
+ arctg
+ arctg
=
u3
u5
u2n1
u2n+1
u2n+2
1
1
1
= arctg
+ arctg
+ arctg
+
u3
u5
u7
= arctg
30
[1] / . . . . .: , 1976.
[2] . / .
. . . . . . . ..:
, 1934.
: , ;
. , ; . , ; . ,
,
.
[3] . . . .: , 1978.
[4] ., . . .: , 1986.
[5] ., . // .
1999. 2. . 811.
[6] ., . //
. 1988. 4. . 5866.
[7] B o r w e i n J. M., B o r w e i n P. B. Pi and the AGM. A Study
in Analytic Number Theory and Computational Complexity.
N. Y.: John Wiley & Sons, 1987.
[8] . .
http://www.lupi.ch/PiSites/Pi-Rekord.html
[9] .
http://www.cecm.sfu.ca/projects/pihex/
[10] . ., . .
// . . 5: .
.: , 1966. . 433439.
[11] . . . .: , 2000.
[12] . .
.: , 1971.
[13] . ? // . 1978. 11. . 2831.
[14] . . : 3 . .: , 1969.
[15] . . //
. 1985. 11. . 914.
[16] - .
http://www.geom.umn.edu/huberty/math5337/groupe/
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. .
(5).
(7). (9).
. . . . . . . . . . . 11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
(15). (16).
(17).
= 3, 14?
. . . . . . . . . . . . . . . 18
. . . . . . . . . . . . . . 20
. . .
.
. . . .
.. . .
. . .
(100 ).
11
. . . .
4
. . . .
5
. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
. . . . . . . . . . . 29
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
. . .
.
7
. . . .
10
. . .
.
12
. . . .
13
. . .
.
14
. . . .
15
. . . (
).
16
. . .
.
17
. . , . . .
:
.
. . . .
18
. . .