Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
V Bi Hng
LUN VN THC S
H Ni 2005
V Bi Hng
LUN VN THC S
H Ni - 2005
Nhng li u tin
Vi nhng dng ch u tin ny, ti xin dnh gi li cm n chn thnh v su sc nht ti thy gio, tin s H Quang Thy - ngi tn tnh hng dn, ch bo v to cho ti nhng iu kin tt nht t khi bt u cho ti khi hon thnh cng vic ca mnh. ng thi, xin trn trng gi li cm n ti tp th cc thy gio-B mn Cc h thng thng tin-trng i hc Cng ngh-i hc Quc gia H Ni to cho ti mt mi trng lm vic y v thun tin. Xin cm n tt c nhng ngi thn yu trong gia nh ti cng ton th bn b, nhng ngi lun mm ci v ng vin ti mi khi vp phi nhng kh khn, b tc. Cui cng, xin chn thnh cm n Thc s Nguyn Phng Thi (B mn Khoa hc my tnhtrng i hc Cng ngh- i hc Quc gia H Ni), nghin cu sinh V Hi Long (University of Illinois at Urbana Champaign- United State), anh Mnh Hng (cng ty Elcom), nhng ngi em n cho ti nhng li khuyn v cng b ch gip tho g nhng kh khn, vng mc trong qu trnh lm lun vn.
MC LC
DANH MC HNH V .........................................................................................................4 DANH MC BNG BIU ....................................................................................................5 M U ................................................................................................................................6 CHNG 1 - TNG QUAN V SEMANTIC WEB ...........................................................9 1.1. Gii thiu .....................................................................................................................9 1.2. Khi nim Semantic Web ..........................................................................................11 1.3. Cc ng dng ca Sematic Web ................................................................................12 1.4. Cc cng ngh cn thit cho Semantic Web..............................................................14 1.4.1. XML v Semantic Web ......................................................................................15 1.4.2. Ontology .............................................................................................................20 1.5. Cc ngn ng Ontology cho Semantic Web..............................................................23 1.5.1. Cc ngn ng ......................................................................................................23 1.5.2. c im chung ca cc ngn ng .....................................................................25 1.6. Kt lun chng 1......................................................................................................28 CHNG 2 - QUAN H NGUYN NHN-KT QU V THUT TON PHT HIN QUAN H NGUYN NHN-KT QU ...........................................................................30 2.1. Gii thiu ...................................................................................................................30 2.2. Khi nim v cc mi quan h ng ngha trong ngn ng t nhin ..........................30 2.3. Quan h nguyn nhn-kt qu ...................................................................................32 2.4. Cu trc nguyn nhn-kt qu trong ngn ng ca con ngi..................................34 2.4.1. Cu trc nguyn nhn-kt qu tng minh.........................................................35 2.4.1.1. T ni ch nguyn nhn ...............................................................................35 2.4.1.2. ng t ch nguyn nhn.............................................................................36 2.4.1.3. Cu phc vi mt cp t ch nguyn nhn ..................................................39 2.4.2. Cu trc nguyn nhn khng tng minh...........................................................39 2.5. Thut ton khai ph d liu pht hin quan h nguyn nhn-kt qu t cc vn bn41 2.5.1. Gii thiu ............................................................................................................41 2.5.2. Thut ton pht hin quan h nguyn nhn-kt qu ...........................................43
3 Pht hin quan h ng ngha Nguyn nhn-Kt qu t cc vn bn. 2.6. Kt lun chng 2......................................................................................................47 CHNG 3 - KT QU TH NGHIM THUT TON ................................................48 3.1. Gii thiu ...................................................................................................................48 3.2. nh dng file d liu ................................................................................................49 3.3. Chng trnh th nghim...........................................................................................52 3.4. Kt qu thc nghim..................................................................................................53 3.5. Nhn xt.....................................................................................................................57 3.6. Kt lun chng 3......................................................................................................58 KT LUN...........................................................................................................................59 TI LIU THAM KHO ....................................................................................................60 PH LC: Kt qu thc nghim vi cc cp danh t c tn sut xut hin ln hn 4 ln. 63
DANH MC HNH V
Hnh 1: Cc giai on pht trin ca "smart data" .............................................................14 Hnh 2: Mt s ngn ng ontology.......................................................................................23 Hnh 3: th t l cc cp danh t mang ngha nguyn nhn-kt qu theo tn sut xut hin........................................................................................................................................55 Hnh 4: th th hin t l cc cp danh t c ngha nguyn nhn-kt qu c tn xut ln hn mt gi tr ngng. ........................................................................................................57
M U
World Wide Web l mt kho thng tin khng l vi nhng tim nng khng gii hn. C rt nhiu tim nng ca World Wide Web m cho n nay vn cha c khai thc mt cch hiu qu. Cc vn bn Web c lm ra vi mc ch ban u l dnh cho con ngi c. Nhng vi s lng khng l ca cc trang Web trn Internet, mt ngi c dnh c i mnh cng s khng bao gi c ht tt c nhng trang Web ny thu c y cc tri thc cn thit. Nhn thc c vn ny, c rt nhiu hng nghin cu hnh thnh, thu ht nhiu nhm nh khoa hc trn th gii, nhm mc ch s dng my tnh h tr con ngi trong vic thu thp thng tin v tng hp tri thc t cc trang Web trn Internet. V d nh vic p dng cc k thut Data Mining khai thc thng tin t cc vn bn Web, cng ngh Agent trong kinh doanh trc tuyn Tuy nhin trong thi gian va qua, nhng hng nghin cu ny ch yu mi ch tp trung vo vic khai thc thng tin da trn cc t vng n l hoc da trn mt s cu trc c nh ca trang Web. Tht l kh khn my tnh c th truy cp v tng hp cc thng tin trong cc vn bn v phng din ng ngha. Gn y, mt s hng nghin cu mi c m ra nhm mc ch khai thc kh nng kt hp ni dung trang Web vi cc thng tin ng ngha, to ra Semantic Web. Semantic Web khng phi l mt loi Web mi tch bit m l s nng cp ca Web hin ti (th h Web th ba), cc thng tin ng ngha c xc nh tt hn v c kt hp vo cng vi trang Web. Nh vy, vic c v hiu cc trang Web khng ch thi hnh c bi con ngi m cn c th c thi hnh bi my tnh.
Semantic Web ra i i hi mt lot cc cng ngh km theo n. Mt trong s nhng cng ngh quan trng nht i vi Semantic Web l Ontology. Thnh phn c bn ca Ontology l mt tp hp cc i tng (hay cn gi l cc khi nim) vi cc thuc tnh ca cc i tng v tp hp cc mi quan h gia cc i tng . Vic xy dng Ontology trong mt min ng dng l qu trnh tng hp tri thc trong min ng dng . Cng vic ny i hi nhng ngi xy dng ontology phi c nhng hiu bit v tri thc nht nh tm ra y i tng, thuc tnh v quan h. Xut pht t nhu cu nghin cu cc phng php h tr trong vic xy dng cc Ontology cho Semantic Web, lun vn trnh by mt phng php pht hin mi quan h ng ngha nguyn nhn-kt qu da trn tng nghin cu ca bi ton Semantic Role (CoNLL Share Task 2004 [31]) v thut ton khai ph quan h nguyn nhn-kt qu m Corina Roxana Girju tin hnh (Lun n Tin s 2002 [11]). Kt qu tm c ca thut ton chnh l nhng thng tin cn thit h tr trong vic pht hin cc i tng mi v mi quan h v mt ng ngha nguyn nhn-kt qu ca cc i tng ny trong qu trnh xy dng Ontology. Ngoi phn gii thiu, kt lun v cc ph lc. Lun vn c chia thnh 3 chng chnh: Chng 1 - Tng quan v Semantic Web. Gii thiu mt cch tng quan nhng nhu cu dn n s ra i ca th h Web th ba (Semantic Web). Nhng khi nim c bn v nhng cng ngh thit yu pht trin Semantic Web cng c trnh by trong chng ny.
Chng 2 Quan h nguyn nhn-kt qu v thut ton pht hin quan h nguyn nhn-kt qu. Chng ny i su vo phn tch cu trc quan h ng ngha nguyn nhn-kt qu trong ngn ng ca con ngi v cu trc th hin ca n trong vn bn. Thng qua lun vn trnh by mt thut ton nhm pht hin quan h nguyn nhn-kt qu t tp cc vn bn da vo tn sut xut hin ca cc cp danh t trong nhng cu cha ng t ch nguyn nhn. Chng 3 Kt qu ci t th nghim thut ton. Chng ny trnh by cc kt qu thc nghim v thut ton pht hin quan h nguyn nhn kt t cc vn bn. Chng trnh ci t th nghim cho thut ton c vit trn ngn ng Java. Thng qua cc nhn xt v gi tr cc o nh gi, kt qu thc hin chng trnh l kh quan. Phn Kt lun trnh by tng hp cc kt qu thc hin lun vn v phng hng nghin cu tip theo v cc ni dung ca lun vn. Mc d c mt mi trng lm vic tng i y v thun tin, nhng lun vn chc hn s khng trnh khi c nhiu sai st. Rt mong c s ng gp kin, nhn xt ti c th hon thin c kt qu lm vic ca mnh.
- Nu tm kim mt trong hai cm t ARPA v 123-4567 th c hng trm kt qu tr v. Cn nu tm kim cho c ba t kho trn th s tr v kt qu rng. Vy th gii quyt trng hp ny nh th no? Tnh trng trn l kh ph bin i vi nhiu trng hp tm kim trn World Wide Web [18,19]. Vn chnh y l do d liu Web c qu t s t chc ng ngha. Khi m Web cng ngy cng c m rng th vic thiu t chc ng ngha nh vy s lm cho vic tm kim thng tin cng ngy cng kh, thm ch nu c thm c nhng k ngh x l ngn ng t nhin, c ch nh ch mc Tm li, hin nay vn cha c mt cch tm kim hiu qu no trn WWW [18,19] tr li cu truy vn c dng nh : Find webpage for all x,y and e such that X is a person, y is a person, z is a person Where lastName (x,Cook) and lastName (y, Cook) and employee (z,x) and employee (z,y) and married (x,y) and involvedIn (z, ARPA 123-4567)