Móc trên dưới và gói lệnh oubraces.

sty
Nguyễn Hữu Điển
Khoa Toán - Cơ - Tin học
ĐHKHTN Hà Nội, ĐHQGHN

1 Móc trên dưới trong VieTeX

Thanh thứ ba chứa múc tên và móc dưới như hình Để sử dụng chính xác các móc

này ta xét các ví dụ sau

2 Các móc trên và dưới có trong LATEX

1. Đó là hai lệnh rất hay được dùng \overbrace và \underbrace như
$$\overbrace {a_1+a_2+\underbrace {\cdots}+a_n}$$
z }| {
· · · +an
a1 + a2 + |{z}
2. Với dấu như làm chỉ số cho phần chú thích của dấu móc
$$\underbrace {a_1+a_2+\overbrace {\cdots}^{n-3}+a_n}_{n}$$
n−3
a1 + a2 + · · · +an
z}|{
| {z }
n

3. Dùng nhiều dòng chú thích dùng \substack{}

1
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 2

$$
\underbrace{a_{ki}+b_{ik}}_{\substack{0\le k\le n\\ 0\le i\le m}}
\qquad
\overbrace{a_{ki}+b_{ik}}^{\substack{0\le k\le n\\ 0\le i\le m}}
0≤k≤n
0≤i≤m
z }| {
aki + bik aki + bik
| {z }
0≤k≤n
0≤i≤m

4. Lệnh có tác dụng trong các lệnh dóng công thức và kết hợp giải thích

\begin{align*}
Y_n
&= \dfrac {\sqrt{n}}{\sigma \vert f’(\mu) \vert}
(X_n-\mu)[g(X_n)+f’(\mu)]\\
&= \dfrac {\sqrt{n}}{\sigma \vert f’(\mu) \vert}(X_n-\mu)g(X_n)+
\dfrac {\sqrt{n}}{\sigma \vert f’(\mu) \vert}(X_n-\mu)f’(\mu)\\
&= \dfrac 1{ \vert f’(\mu) \vert}
\underbrace{\dfrac {\sqrt{n}}{\sigma}(X_n-\mu)}_
{\substack{\Vert\\O_p(1)}}g(X_n)+
\underbrace{\dfrac {f’(\mu)}{\vert f’(\mu) \vert}}_
{\substack{\Vert\\\pm1}}
\underbrace{\dfrac {\sqrt{n}}{\sigma }(X_n-\mu)}_
{\substack{\downarrow \\N(0,1)}}
\end{align*}

√
n
Yn = (Xn − µ)[g(Xn ) + f 0 (µ)]
σ|f 0 (µ)|
√ √
n n
= 0
(Xn − µ)g(Xn ) + 0
(Xn − µ)f 0 (µ)
σ|f (µ)| σ|f (µ)|
√ √
1 n f 0 (µ) n
= 0 (Xn − µ) g(Xn ) + 0 (Xn − µ)
|f (µ)| | σ {z } |f (µ)| | σ {z }
| {z }
k k ↓
Op (1) ±1 N (0,1)

5. Có thể tô màu các móc theo lệnh bình thường với gói lệnh \usepackage{color}

\begin{align}\label{eq:pqFormel}
y &= 2x^2 -3x +5\\\nonumber
& \hphantom{= \ 2\left(x^2-\frac{3}{2}\,x\right. }%
\textcolor{blue}{%
\overbrace{\hphantom{+\left(\frac{3}{4}\right)^2- %
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 3

\left(\frac{3}{4}\right)^2}}^{=0}}\\[-11pt]
&= 2\left(\textcolor{red}{%
\underbrace{x^2-\frac{3}{2}\,x + \left(\frac{3}{4}\right)^2}%
}%
\underbrace{- \left(\frac{3}{4}\right)^2 + \frac{5}{2}}%
\right)\\
&= 2\left(\qquad\textcolor{red}{\left(x-\frac{3}{4}\right)^2}
\qquad + \ \frac{31}{16}\qquad\right)\\
y\textcolor{blue}{-\frac{31}{8}}
&= 2\left(x\textcolor{cyan}{-\frac{3}{4}}\right)^2%
\end{align}

y = 2x2 − 3x + 5 (1)
=0
 z }| { 
 2  2
3 3 3 5
= 2  x2 − x + − + (2)
2 4 4 2
| {z }| {z }
 2 !
3 31
=2 x− + (3)
4 16
 2
31 3
y− = 2 x− (4)
8 4
6. Để cho dấu móc cân bằng hãy dùng lệnh \vphantom{...}
Khi chưa dùng nó

$$
P = \underbrace{\sum_{j=1}^{\infty}....} +
\underbrace{\lim_{T \to \infty} .....}
$$
∞
X
P = .... + lim .....
j=1 |T →∞
{z }
| {z }
Khi ta sửa lại với \vphantom{...}

$$
P = \underbrace{\sum_{j=1}^{\infty}....} +
\underbrace{\vphantom{\sum_{j=1}^{\infty}}\lim_{T \to \infty} ...}
$$
∞
X
P = .... + lim ...
T →∞
j=1
| {z } | {z }
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 4

7. Sự kết hợp vẫn dùng \vphantom{...}

$$
\binom{x_1}{y_1}=
\underbrace{r
\vphantom{\begin{pmatrix}\sin \theta \\
\cos \theta \end{pmatrix}}}_{\text{phần 1}}
\times
\underbrace{
\begin{pmatrix}
\sin \theta & -\cos \theta \\
\cos \theta & \sin \theta
\end{pmatrix}
}_{\text{phần 2}}
\binom{x_0}{y_0}
+
\underbrace{
\binom{a_1}{b_1}
\vphantom{\begin{pmatrix}\sin \theta \\
\cos \theta \end{pmatrix}}}_{\text{phần 3}}
$$
      
x1 sin θ − cos θ x0 a1
= r × +
y1 cos θ sin θ y b
|{z} | {z } 0 | {z1 }
phần 1 phần 2 phần 3

8. Có thể dùng định nghĩa chứa \vphantom sau đó sử dụng rất tiện và bớt phức
tạp: Khi chưa áp dụng lệnh

\begin{equation}
f(x) =
\underbrace{1}_\text{một}
\underbrace{{}+\frac{1}{x}}_\text{hai}
\underbrace{{}+\left[\left(\frac{1}{x}\right)\right]}_\text{ba}
\end{equation}
 
1 1
f (x) = |{z}
1 + + (5)
x x
một |{z} | {z }
hai ba

Ta định nghĩa độ cao

\def\ngoặc caoest{\vphantom{\left[\left(\frac{1}{x}\right)\right]}}
và dùng như sau
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 5

\begin{equation}
f(x) =
\underbrace{1\ngoặc caoest}_\text{một}
+\underbrace{\frac{1}{x}\ngoặc caoest}_\text{hai}
+\underbrace{\left[\left(\frac{1}{x}\right)\right]}_\text{ba}
\end{equation}

 
1 1
f (x) = 1 + + (6)
x x
|{z} |{z} | {z }
một hai ba

9. Ngoặc vuông ở trên và dưới định nghĩa lại ngay từ đầu

\makeatletter
\def\overbracket#1{\mathop{\vbox{\ialign{##\crcr\noalign{\kern3\p@}
\downbracketfill\crcr\noalign{\kern3\p@\nointerlineskip}
$\hfil\displaystyle{#1}\hfil$\crcr}}}\limits}
\def\underbracket#1{\mathop{\vtop{\ialign{##\crcr
$\hfil\displaystyle{#1}\hfil$\crcr\noalign{\kern3\p@\nointerlineskip}
\upbracketfill\crcr\noalign{\kern3\p@}}}}\limits}
\makeatother

Ta có thể sử dụng

$$
\overbracket{\text{Có một ngôi nhà nhứ thế}}\qquad
\underbracket{\text{Có một mái nhà như vậy}}
$$
$$
\overbracket{\text{Có một ngôi nhà nhứ thế}}^{\text{tiếng cười}}
\qquad
\underbracket{\text{Có một mái nhà như vậy}}_{\text{đầy hoa}}
$$

Có một ngôi nhà nhứ thế Có một mái nhà như vậy

vang những tiếng cười

Có một ngôi nhà nhứ thế Có một mái nhà như vậy
đầy hoa

10. Ngoặc trên và dưới tròn cũng định nghĩa lại

http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 6

\makeatletter
\def\overparenthesis#1{\mathop{\vbox{\ialign{##\crcr\noalign{\kern3\p@}
\downparenthfill\crcr\noalign{\kern3\p@\nointerlineskip}
$\hfil\displaystyle{#1}\hfil$\crcr}}}\limits}
\def\underparenthesis#1{\mathop{\vtop{\ialign{##\crcr
$\hfil\displaystyle{#1}\hfil$\crcr\noalign{\kern3\p@\nointerlineskip}
\upparenthfill\crcr\noalign{\kern3\p@}}}}\limits}
\makeatother

$$
\overparenthesis{\text{Có một ngôi nhà nhứ thế}}\qquad
\underparenthesis{\text{Có một mái nhà như vậy}}
$$
$$
\overparenthesis{\text{Có một ngôi nhà nhứ thế}}^{\text{tiếng cười}}
\qquad
\underparenthesis{\text{Có một mái nhà như vậy}}_{\text{đầy hoa}}
$$
z {
Có một ngôi nhà nhứ thế Có một mái nhà như vậy
| }
tiếng cười
z {
Có một ngôi nhà nhứ thế Có một mái nhà như vậy
| }
đầy hoa

11. Móc trên dưới có đối số tùy chọn điều chỉnh thấp cao

\makeatletter
\def\underbracket{%
\@ifnextchar [ %
{\@underbracket}%
{\@underbracket [\@bracketheight]}%
}
\def\@underbracket[#1]{%
\@ifnextchar [ %
{\@under@bracket[#1]}%
{\@under@bracket[#1][0.4em]}%
}
\def\@under@bracket[#1][#2]#3{%\message {Underbracket: #1,#2,#3}
\mathop {%
\vtop {%
\m@th \ialign {%
##\crcr $\hfil \displaystyle {#3}\hfil $%
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 7

\crcr \noalign %
{\kern 3\p@ \nointerlineskip }%
\upbracketfill {#1}{#2}
\crcr \noalign %
{\kern 3\p@ }%
}%
}%
}%
\limits%
}
\def\upbracketfill#1#2{%
$\m@th \setbox \z@ \hbox {$\braceld$}
\edef\@bracketheight{\the\ht\z@}\bracketend{#1}{#2}
\leaders \vrule \@height #1 \@depth \z@ \hfill
\leaders \vrule \@height #1 \@depth \z@ \hfill%
\bracketend{#1}{#2}$%
}
\def\bracketend#1#2{\vrule height #2 width #1\relax}
\def\overbracket{\@ifnextchar [ {\@overbracket} {\@overbracket
[\@bracketheight]}}
\def\@overbracket[#1]{\@ifnextchar [ {\@over@bracket[#1]}
{\@over@bracket[#1][0.3em]}}
\def\@over@bracket[#1][#2]#3{%\message {Overbracket: #1,#2,#3}
\mathop {\vbox {\m@th \ialign {##\crcr \noalign {\kern 3\p@
\nointerlineskip }\downbracketfill {#1}{#2}
\crcr \noalign {\kern 3\p@ }
\crcr $\hfil \displaystyle {#3}\hfil $%
\crcr} }}\limits}
\def\downbracketfill#1#2{$\m@th \setbox \z@ \hbox {$\braceld$}
\edef\@bracketheight{\the\ht\z@}\downbracketend{#1}{#2}
\leaders \vrule \@height #1 \@depth \z@ \hfill
\leaders \vrule \@height #1 \@depth \z@ \hfill
\downbracketend{#1}{#2}$}
\def\downbracketend#1#2{\vrule depth #2 width #1\relax}
\makeatother

Áp dụng như sau:

Bắt đầu 1 → 2 → 3 → 4 → 5 → 6 → 7 → 8 → 9 → 10 Kết thúc

ngoặc thấp ngoặc trung ngoặc cao

bình
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 8

$\underbracket {foo\ bar}$ f oo bar

$\underbracket[2pt] {foo\ bar}$} f oo bar
$\underbracket[2pt][1em] {foo\ bar}$} f oo bar

ngoặc thấp ngoặc trung ngoặc cao

bình

Bắt đầu 1 → 2 → 3 → 4 → 5 → 6 → 7 → 8 → 9 → 10 Kết thúc

$\overbracket {foo\ bar}$ f oo bar

$\overbracket[2pt] {foo\ bar}$} f oo bar

$\overbracket[2pt][1em] {foo\ bar}$} f oo bar

Bắt đầu 1 → 2 → 3 → 4 →5→6→7 → 8 → 9 → 10 Kết thúc

ngoặc thấp ngoặc trung bình

ngoặc cao

Bắt đầu 1 → 2 → 3 → 4 → 5 → 6 → 7 → 8 → 9 → 10 Kết thúc

ngoặc thấp
ngoặc trung bình
ngoặc cao

ngoặc cao
ngoặc thấp ngoặc trung bình
Bắt đầu 1 → 2 → 3 → 4 →5→6→7 → 8 → 9 → 10 Kết thúc

ngoặc cao
ngoặc thấp ngoặc trung bình

Bắt đầu 1 → 2 → 3 → 4 → 5 → 6 → 7 → 8 → 9 → 10 Kết thúc

12. Đa dạng sử dụng

\newcommand{\zerosub}[1]{\hbox to 0pt{\hss$\scriptstyle#1$\hss}}

\begin{equation}
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 9

F_n \cdot {\underbrace{F_{n + 2}}_{\zerosub{= F_{n + 1} + F_n}}}

- F_{n + 1} \cdot {\underbrace{F_{n + 1}}_{\zerosub{= F_n + F_{n - 1}}}}= k
\end{equation}

Fn · Fn+2 − Fn+1 · Fn+1 = k (7)

| {z } | {z }
=Fn+1 +Fn =Fn +Fn−1

\begin{equation}
F_n \cdot {\underbrace{F_{n + 2}}_{= F_{n + 1} + F_n}}
- F_{n + 1} \cdot {\underbrace{F_{n + 1}}_{= F_n + F_{n - 1}}}= k
\end{equation}

Fn · Fn+2 − Fn+1 · Fn+1 =k (8)

| {z } | {z }
=Fn+1 +Fn =Fn +Fn−1

\begin{equation}
{\underbrace{A+B+C+D}_{\zerosub{\mu_n}}}=k
\end{equation}

A + C + D} = k
| + B {z (9)
µn

\begin{equation}
{\underbrace{A+B+C+D}_{\mu_n}}=k
\end{equation}

A + C + D} = k
| + B {z (10)
µn

13. Lồng vào một bảng

\begin{tabular}{p{8em}*3c}
abcdefg&abcdefg&abcdefg&abcdefg\\[-10pt]
\multicolumn{3}{c}{$\underbrace{\hspace{24em}}_{F_n\text{bao rộng}}$}&\\
\end{tabular}
abcdefg abcdefg abcdefg abcdefg
| {z }
Fn bao rộng
14. Có thể giải thích trong một môi trường

\begin{equation}
a = \underbrace{\kern1.6cm b\kern1.6cm}_{\begin{minipage}{3.5cm}a
really long comment about the possible significance of the second
term on the right hand side of this equation\end{minipage}}
+ c
\end{equation}
http://nhdien.wordpress.com - Nguyễn Hữu Điển 10

a= | b
{z } +c (11)
a really long com-
ment about the
possible signifi-
cance of the second
term on the right
hand side of this
equation

3 Gói lệnh oubraces.sty

Để sử dụng tinh vi hơn có lệnh dùng

$$
\overunderbraces{&\br{2}{x}& &\br{2}{y}}
{a + b +&c + d +&e + f&+&g + h&+ i + j&+ k + l + m}
{& &\br{3}{z}}
= \pi r^2
$$
x y
z }| { z }| {
a + b + c + d + e + f + g + h + i + j + k + l + m = πr2
| {z }
z

\begin{align}
&\mathsurround =0pt\rlap{$\overbrace{A+B}$}A+\underbrace{B+C}
\qquad \text{Không dùng \texttt{oubraces.sty}} \\
&\overunderbraces{&\br{2}{}}
{&A+&B&+C&}
{& &\br{2}{}}
\qquad \text{Sử dụng \texttt{oubraces.sty}}
\end{align}

z }| {
A + |B {z
+ C} Không dùng oubraces.sty (12)
z }| {
A+B+C Sử dụng oubraces.sty (13)
| {z }