Вы находитесь на странице: 1из 862

Annambhatta: Tarkasamgraha, with auto-commentary (Dipika), Nilakanta's Dipikaprakasika and alapriya !

nput by members o" the #ansknet pro$ect (www%sansknet%org) ATT&NT!'N: (ossibly incomplete, but all a)ailable at present%

This *+&T!, )ersion has been con)erted "rom a custom De)anagari encoding% There"ore, word boundaries are usually not marked by blanks% T-& T&.T !# N'T (+''/-+&AD0

+&/&+&N1&: AnTs2 3 Annambhatta, Tarkasa4graha ... 3 ',D

T-!# T&.T /!,& !# /'+ +&/&+&N1& (5+('#&# 'N,60 1'(6+!*-T AND T&+7# '/ 5#A*& A# /'+ #'5+1& /!,&% Te8t con)erted to 5nicode (5T/-9)% (This "ile is to be used with a 5T/-9 "ont and your browser's :!&; con"iguration set to 5T/-9%) description: multibyte se<uence: long a = long A > long i ? long ! @ long u A long 5 B )ocalic r C

)ocalic + long )ocalic r )ocalic l long )ocalic l )elar n )elar N palatal n palatal N retro"le8 t retro"le8 T retro"le8 d retro"le8 D retro"le8 n retro"le8 N palatal s palatal # retro"le8 s retro"le8 # anus)ara )isarga long e long o l underbar r underbar n underbar k underbar t underbar

D E F G H I J K L M N O P Q R S T U 4 V W X Y Z [ \ ]

5nless indicated otherwise, accents ha)e been dropped in order to "acilitate word search% /or a comprehensi)e list o" *+&T!, encodings and "ormats see: www%sub%uni-goettingen%de^ebene2_^"iindolo^gretil^gretdiac%pd" and www%sub%uni-goettingen%de^ebene2_^"iindolo^gretil^gretdias%pd"

2222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222

o tarka s a g r a h a d pik pr a k i k n valp k k a m r r m nuj at t c r y a v i r a ci t a y b lapriy k h y a v y k h y a y tiruppu k k uli r k at t c r y a vi r a ci t a y pras r a k h y a v y k h y a y ca samullasit r prast v a n tatra bha)at= annambhaLLena )iracitaV tarkasa4grahaV tatkCtad?pik=khya)y=khy=nasahitaV ny=yaR=stramadhi$ig=4sam=naiV sar)airapi =dau paLhyata iti )iR)aprasiddham^ tarkasa4grahasya d?pik=)yatirikt=ni padakCtyam, ny=yabodhin?, )=kya)CttiV, niruktiV, paLL=bhir=maLippaP? ity=d?ni bahAni )y=khy=n=ni mudrit=nyamudrit=ni ca upalabhyante^ tath= d?pik=y=V r=marudr?, n?lakaPLhakCt= prak=Rik=, nCsi4haR=strikCt= prak=Rik=, paLL=bhir=makCt= prak=Rik=, ity=dayaV anek= )y=khy=V mudrit= amudrit=Rca )artante^ tarkasa4graha)y=khy=su ny=yabodhiny=V d?pik=)yakhy=su n?lakaPLh?yaprak=Rik=y=Rca paLhanap=Lhanaprac=ro 'sti^ sa4kTiptaRaily= apekTitasakal=rthapratip=dakat)arApo )iReTa e)a paLhanap=Lhanagocarat=y=4 mukhyo hetuV^ tatr=pi n?lakaPLhaprak=Rik= laghug=d=dhar?ti )yapadeRayogy= ch=tr=P=4 )iduT=4 ca cittaraJ$akatam= cak=sti^ yeT=4 g=d=dhary=diTu grantheTu g=NhaV paricayo )artate ta e)a prak=Rik=y=V t=tparya4 rasa4 ca

$J=tumanubha)itu4 ca Raknu)anti^ tasy=V n?lakaPLhaprak=Rik=y=V prati)=kya4 bh=)=rthaspaTL?karaPacaP= k=cana )y=khy= cir=t n=)at?rP=^ yadyapi n?lakaPLhaputrePa kCt= bh=sk=rodayan=mn? )y=khy= bahoV k=l=t pAr)a4 nirPayas=garayantr=layena mudr=pit= upalabhyate, tath=pi apekTitasthale samucitar?ty= a)y=khy=n=ta anapekTita)istarakaraP=cca b=lat=rkik=P=4 nopak=riP? s=^ pratyuta bahuTu sthaleTu prak=Rik=y=V hCdayamana)agacchant? )ipar?tatay= )y=khy=nt? )y=mohame)a $anayati^ iya4 n?lakaPLhaputrePa na kCt= sy=dityapi t=dCRasthal=n=4 darRanena matiV samupa$=yate^ ata e)a m=dCR=n=4 b=lat=rkik=P=4 )iduT=4 copak=r=ya sam?c?n= k=cana )y=khy= karta)yeti bahoV k=l=t pAr)a4 n=)alp=k=bhi$an=n paPNitapra)ar=n en% es% r=m=nu$at=t=c=ry=n pr=rthayam^ teT=4 sa)idhe ny=yaR=stra4 may=dh?tamit?ma4 sambandha4 puraskCtya pr=rthan=makara)am^ te 'pi sadyaV pr=rthan=4 s)?kCtya eka)arT=bhyantare b=lapriy=n=mn?4 prak=Rik=y=V )y=khy=4 nirm=ya aduV^ tasy=V prak=Ranasamayo 'dhun= samupanata iti nitar=4 momudyate cetaV^ anay= )y=khyay= b=lat=rkik=V sar)e 'pi mah=ntamupak=ra4 pr=pyasyant?ti niRcapracam^ athabh s k a r o d a y y )idyam=n=nyas=4gaty=ni sth=l?pul=kany=yena pradarRay=maV--[ 1 ] prak ik y 'tarkasy=p=dak=bh=)as=dhaka)iparyayapratiyogy=p=d yakat)arApa)iparyaye tatkoLiparya)as=yit)a4 darRayati - darRan=bh=)=nn=st?ti' iti paHktiV (pC% _`a) dCRyate^ asy=V paHkter)=sta)=rthaV ayam - 'yadyatra ghaLaV sy=ttarhi bhAtalami)a ghaLo 'drakTyata' ity=k=rake tarke =p=dako ghaLaV tasy=bh=)aV ghaL=bh=)astasya s=dhako )iparyayadarRan=bh=)aV tasya pratiyogi darRaname)a =p=dyamiti =p=dak=bh=)aV s=dhaka)iparyayapratiyogy=p=dyakat)a4 tarkasyeti^

[ 2 ] bh s k a r o d a y k r a s t u imam=RayamagCh?t)= kimapi likhati^ tath= hibh s k r o d a y paHktiV- '=p=dakasya darRan=pattisa4p=dakaghaL=stit)asya abh=)as=dhako darRan=bh=)o n=st?ti yo )iparyayaV tatpratiyogidarRan=bh=)arApa)iparyayapratiyogi yaddarRana4 tasy=p=dyat)arApa4 )iparyaye darRan=bh=)=nn=st?ti )yaty=sarApe tatkoLiparya)as=yit)a4 n=st?tyabh=)akoLiparya)as=yit)a4 tarkasya darRayat?ti samudit=rthaVb (pC% 9c) iti^ 'tarkit= =p=dit= pratiyogino ghaL=deV satt)asya satt)aprasakteV' itiprak ik (pC%_`a)^ atra tarkit= ityasya =p=dana)iTayabhAtetyarthaV^ =p=dan=RrayabhAteti bh=skaroday= (pC%9c)^ [ 3 ] satpratipakTaprakaraPe prak ik y 'yatsa4bandhi yat s=dhya4 tadabh=)a)y=pyahet)antarasya $J=na4 pakTe 'sti sa satpratipakTa ityarthaV' iti paHktirdCRyate (pC% acd)^ tasy= ayamarthaV- yatsa4bandh?tyasya yaddhetusa4bandh?tyarthaV^ tath= ca yaddhetusa4bandhi yat s=dhya4 tadabh=)a)y=pyahet)antarasya $J=na4 tatpakTe 'sti sa satpratipakTaV^ sa satpratipakTa ityatra tatpadena yatsa4bandh?tyatra yatpadena gCh?to heturgr=hya iti^ bh=sk=roday=y=4 tu - 'yatpadena prakCt=bhipretapakTaparigrahaV^ pakTetyatra tadity=diV^ tath= ca yatpakTaka4 yats=dhya4 tadabh=)a)y=pyahet)antarasya $J=na4 tatpakTe sa ityan)ayaV' iti )y=khy=na4 dCRyate (pC% __e)^ atr=nan)ay=dika4 )iduT=4 spaTLam^

[ 4 ] pr=m=Pya)=deprak ik y - 'bhaLLamate tu $J=nasy=t?ndriyatay= $J=tat=liHgak=numitere)a pr=thamika$J=nagraharApatay= tay= pr=m=Pya4 gChyate' iti paHktirdCRyate (pC% adf)^ atra $J=nasya grahaV $J=nagrahaV pr=thamikaRc=sau $J=nagrahaRceti karmadh=rayaV^ tena pr=thamikat)a4 $J=nagraha)iReTaPam^ $J=nagrahe pr=thamikat)a)iReTaP=t naiy=yikasa4matapra)Ctty=diliHgak=numity=tmakaV d)it?yo $J=nagrahaV )ya)acchidyata iti prak=Rik=RayaV^ bh s k r o d a y y tu etattatt)=$J=n=t 'prathame bha)a4 pr=thamika4 tacca $J=na4 )ya)as=y=tmaka4, tasya graharApatay= tadgr=hak=numity=tmaka$J=nas)arApatayeti y=)at' iti yatkimapi )y=khy=tam (pC% _dg)^ [ 5 ] tath=tatraiv a - 'anum=naprayogastu ida4 $J=namapram= )isa4)=dipra)Ctti$anakat)=t yannai)a4 tannai)am' iti dCRyate (pC%a99)^ atra )isa4)=dipra)Ctt?tyatra )isa4)=din? y= pra)CttiV ta$$anakat)=dityarthaV^ )isa4)=din?tyasya )iphaletyarthaV^bh s k r o d a y y tu ')ipar?ta$J=na )atpra)Ctti$anakat)=dityarthaV' ityuktam^ anena )isa4)=dinaV pra)Cttiriti )igraho 'bhipretaV^ atr=naucitya4 spaTLame)a^ ud=haraP=rtha4 k=nicit sthal=ni pradarRit=ni^ et=dCRasthaleTub lapriy y pr=m=Pikar?ty= )y=khy=na4 kCtam^ athaitanmudraPasam=ptisamaye tiruppukkulis)=m?ti )ikhy=taiV s=rdhaRatasa4)atsarebhyaV pAr)a4 k=Jc?madhyuTita)adbhiV catustantraniTP=tai)iracit=nekany=yagranthakroNapatraiV Rr?kCTPat=t=c=ryaiV kCt=y=V pras=raP=V khy=y=V prak=Rik=)y=khy=y=V

ek= t=lapatramay? granthalipim=tCk= sa4prati k=Jc?madhi)asat=4 )illiya4p=kka4 Rr?sampatkum=rat=t=c=ry=P=4 sak=R=t labdh=^ )y=khyeya4 Rr?kCTPat=t=c=ryai4V m=tCk=rApePa )ilikhiteti t=lapatr=granthapuTpik=taV a)agamyate^ api c=tratyapram= t)=nugamaV tathai)any y asidd h j a n a v y k h y y ratna p e ik y dCRyata^ ki4 ca tad?yagranth=ntaraRail?manukarot?ya4 pras=raP=^ ato )y=khyeya4 Rr?kCTPat=t=c=ryaiV kCtetyatra na ko 'pi sa4dehaV^ asy=4 pras=raP=y=4 pr=yaV sar)eT=4 lakTaP=n=manugam=V )artante^ tasm=diya4 )y=khy= anugamam=rga$i$J=sAn=4 mahate upak=r=ya kalpeteti mat)= asy= api prak=Rana4 yuktarApa4 man)=nena may= anubandharApePa )y=khyeya4 mudr=pit=^ yadi pAr)ame)eya4 samupalabdh= abha)iTyat tad= iyamapi tattatsthalasy=dhasy=t b=lapriyay= s=ka4 mudr=pit= abha)iTyat^ ath=pi anubandharApePa )= mudraP=rthamiya4 labdheti alabhyal=bhene)a sa4tuTyatyantaraHgam^ granthasy=sya tarkasa4Hgraha-d?pik=-prak=Rik=-b=lapriy=-pras=raP=-guJ$arApasya prak=Ranam 'siddhyanti karmasu mahats)api yanniyo$y=V sambh=)an= guPama)ehi tam?R)araP=m^' iti n?ty= b=ly=t prabhCti nira)agrah=nugrahagarbhePa kaL=kTa)iReTePa m=mu$$?)ayat=4 )ed=diR=strasa4rakTaP=rtha4 kCt=)at=r=P=4 =$anmaRuddh=n=4 maharTipra)ar=P=4 =c=ryatalla$=n=4 bhakta$anabCndaiV se)yam=n=n=4 Rr?k=Jc?k=makoLip?Lh=dh?R)ar=P=4 Rr?maccandraRekharendrasaras)at?Rr?caraP=n=4 madguru)ary=P=4 karuP=)il=sa)i$Cmbhitam^

mama m=tulap=d=n=4 Rr?k=Jc?-=c=ryacaraPap=dapadmabhakt=gragaPy=n=4 dharmarakTaPadhurandhar=P=4 satkarmanirat=n=4 Ramadam=dy=tmaguPasa4pann=n=4 samadhigatany=y=diR=stras=r=P=4 Rr?)=Jchin=th=rya)ary=P=4 TaTLyabdapArtimahotsa)asm=rakacihnatay= granthamena4 Rr?dakTiP=mArti)y=saRaHkaraRabdita4 satya$J=napadodita4 ca ya$$yotiV tats)arAp=P=4 Rr?k=makoTLha)arap?Lha$uT=4 gurAP=4 caraPanalinayoV praP=maRat=ni )idh=ya ny=ya)ed=nt=diR=streTu )yutpattyatiRaya4 pr=rthayam=naV sabhaktiRraddha4 samarpay=mi^ samucitasarala)y=khy=na)irahePa tarkaR=str=dhyayan=t bibhyat=4 b=lat=rkik=P=4 grantho 'ya4 mah=ntamupak=ram=dh=syati^ sats)api bahuTu k=ryeTu matpr=rthan=maHg?kCtya mahopak=rakar?4 b=lapriy=4 nirm=ya m=dCR=n b=lat=rkiHk=n anugCh?ta)adbhyaV mama tarkaR=stragurubhyaV ny=yam?m=4s= )y=karaPa )ed=ntaRiromaPibhyaV )iracit=nekagranthebhyaV Rr?k=Jc?k=makoLip?Lh= dh?R)ar=P=4 param=nugrahap=trabhAtebhyaV tirupatisthakendr?yasa4skCta)idy=p?Lhe pr=dhy=pakapadamalaHkur)adbhyaV )id)ad)arebhyaV Rr?% en% es% r=m=nu$at=t=c=ryebhyaV par=4 kCta$Jat=4 prakaLay=mi^ asya granthasya =mukhalekhanena m=m anugCh?ta)at=4 pr=cyaprat?cya)idy=)iR=rad=n=4 )ikhy=ta)iduT=4 madrapur?)iR)a)idy=laye sa4skCta)ibh=gasya pr=dhy=pak=n=madhyakT=P=4 ca N=c ke% kuJ$uPPir=$=mahoday=n=4 h=rda4 k=rta$Jyam=)iTkaromi^ pras=raP=khya)y=khy=y=V t=lakoRarAp=4 prati4 datt)= upakCta)adbhyaV k=Jc?purani)=sibhyaV,

)id)adbhyaV Rr?)illiyamp=kka4 sampatkum=rat=t=c=ryebhyaV, tasy= e)a k=kadamayapratitaV ch=y=citrarAp=4 prati4 samp=dyadatt)= upakCta)adbhya aNay=rkoR=lay=dhik=ribhyaRca h=rdik?4 kCta$Jat=4 prak=Ray=mi^ etadgranthasya mudraPopayogitay= suspaTLar?ty= de)an=garalipy= m=tCk=4 )ilikhita)adbhyaV ny=yaRiromaPibhyaV N=c ?% go)indan mah=RayebhyaV kCta$Jat=4 ni)eday=mi^ sam?c?napakkikay= nirdiTLasamaye mudraPa4 kCta)ate iFaHgo mudraP=lay=dhik=riPo em% es% maPiya)an mah=Ray=ya maHgal=R=sanapAr)aka4 kCta$Jat= ni)edyate^ api ca upoddh=te d?pik=diTu )i)ecita)iTay=P=4 madhyemukhyatamatay= pratibh=t=n paJcadaRa)iTay=n adhikCtya pr=c?nana)?nany=ya)aiReTikagranth=dipar=marRapAr)aka4 )i)ecana4 akara)am^ anusandh=nam=rg=nus=rePa likhito 'yamupoddh=taV anusandh=nakutAhalin=mupak=r=ya kalpate^ ana)adh=nataV mudraP=dau $=t=V aRuddhayaV )id)adbhiV kTanta)y=V Rodhan?y=Rceti pr=rthaye^ iti Rr?k=makoTLha)arap?Lha$uT=4 gurAP=4 )aiR=khaRuddhapArPim= p=d=ra)indamakarandarasaika$?)? (a_-h-_f9c)en. v lin tha

r [ 1 ] ma galav d a iha khalu pr=yaV sar)e 'pi ganthak=r=V granth=rambhasamaye maHgalam=carant?ti sar)asa4pratipannam^ tatra maHgal=caraPe ki4 pram=Pami ki4 )= prayo$anamiti maHgala)=de nirApyate^ ny=yabh=Tyak=raV maHgal=caraPamadhikCtya na kimapya)=d?t^ ny=ya)=rtikak=ro 'pi maHgal=caraPa4 )inai)a prabandham=rebhe^ L?k=k=rastu )=caspatimiRraV maHgal=caraPapAr)akame)a L?k=m=rabhata^ tatra paramaRiTLo 'pi )=rtikak=raV kuto )= granth=rambhe maHgala4 n=cac=rety=RaHkya iTLade)at=namask=rarApa4 maHgala4 kCta)=ne)a^ ath=pi granthe tanna nya)eRayat^ na hi maHgalakara4 yadyatkriyate tatsar)a4 granthe ni)eRan?yamiti nirbandho 'st?ti sam=dh=na4 pro)=ca L?k=k=raV^ tatsandarbhe --'a)ig?taRiTL=c=raparampar=pr=pto )=rtikak=rePa paramaRiTLena kCto 'p?TLade)at=namask=ro na R=stre ni)eRetiV'_ iti )adan maHgal=caraPe RiTL=c=raV pram=Pamiti sAcayati^ t=tparyaL?k=pariRuddhau udayan=c=ry=V- k=ry=rambhe pr=rabdhasy=ntar=ya)irahePa parisam=pti4 k=mayam=n=V abh?TLade)at=namask=rapAr)aka4 prekT=)antaV pra)artante^ para4 tu dCRyate tatra tatra bahuRo )yabhic=raV, kCtanamask=rasy=pi sam?hit=siddheV, akCtanamask=rasy=pi sam?hitasiddheRca^ na c=tra ')CTLik=maV k=r?r?4 nir)apet' iti)at 'pr=rabdhaparisam=ptik=mo de)at=4 namaskury=t' iti Rrutirasti yena )yabhic=re 'pi

karmakartCs=dhana)aiguPya4 kalpay=maV^ tasm=t 'arthak=ma iha )aLe prati)asanta4 )akTa4 pA$ayet' iti)at ---------------------------------------apr=m=Pikaprasiddhi)i$CmbhitametanmaHgal=caraPamityabhisandh=ya kimu )=rtikakCt= maHgala4 na kCtami ity=k=HkT=sam=dh=n=rtha4V pAr)oktaL?k=gantha itya)at=rik=4 kCt)=, pratyakTami)a a)ig?taRiTL=c=ro 'pi Rrutisadbh=)e pram=Pame)a, nirmAlasya RiTL=c=rasy=sa4bha)=t^ tath= ca k)acinmaHgale sam=ptyabh=)aV karmakartCs=dhana)aiguPyaprayuktaV^ iha $anmani asatyapi maHgale sam=ptistu $anm=ntar?yamaHgal=dh?neti sama)arPayan^ etena RiTL=c=r=numit= RrutiV granth=rambhe maHgalakarta)yat=y=4 pram=Pamiti udayan=c=ry=Rayo ')agamyate, maHgala4 sam=ptiphalakamiti ca^ tatna bh a ak r a y a ny=yabhATaPak=r=V praP=makCtena hi maHlena4 adharmapratibandhakena adharma4mAl= )ighna)in=yak=V prots=ryante^ tataV R=straparisam=ptirityartha)=n praP=maV^ yatra tu na sam=ptistatra praP=masy=samyakat)amanumeya4 karturadharmab=hulya4 )=^ yatr=pyantarePa praP=ma4 R=straparisam=ptirdCRyate, tatr=pi m=nasaV k=yiko )= praP=mo 'numeyaV, s=dhan=ntaras=dhyo )= dharmaV^ )=cikapraP=me t)anyeT=mapyupadeRasiddhiriti )iReTaV^ yasya tu )ighnaheturadharma e)a n=sti, ten=pi tad=RaHky= karta)ya e)a praP=maV^ Ratr)=dy=RaHky= astr=disa4graha)aditi nirApayantaV maHgalasy=)aRyakarta)yat=4 bodhayanti^ maHgalakarta)yat=y=4 pram=Pa4 tu te na pratyap=dayan^ maHgalasya sam=ptiphalakat)ame)a bh=sar)aJ$J=bhimatam^ vai e ikad a r a n a r ti V )aiReTikadarRane

'ath=to dharma4 )y=khy=sy=maV' iti prathamasAtre =dau athaRabda4 prayuJ$=naV kaP=do maHgalam=carati smeti upask=rak=ro )y=caTLe^ bh=Tyak=raV praRastap=d=c=ryaV 'praPamya hetum?R)aram' ---------------------------------------it?R)arapraP=m=tmaka4 maHgalaman)atiTLhat^ tatra kiraP=)aly=m_ - kCtamaHgalena c=rabdha4 karma parisam=pyate prac?yate ca^ (pracayo n=ma pr=ripsitasya granthasya gurAP= RiTy=ya d=nasy=)icchedaV^) na c=n)aya)yatirek=bhy=4 )yabhic=r=t maHgalasya nir)ighnaparisam=ptihetut)a4 na bha)at?ti )=cyam^ =gamamAlakasya k=ryak=raPabh=)asy=b=dhyat)=t^ satyapi maHgale sam=ptyabh=)astu karmakartCs=dhana)aiguPy=diti pratyap=di^ ny=yakandal?k=ro 'pi 'praPamya hetum?R)aram' iti Rloka4 )y=cakT=Pa =haa - karm=rambhe hi de)at= guruRca namaskriyate iti RiTL=c=ro 'yam^ phala4 ca namask=rasya )ighnadh)a4saV^ nanu ki4 namask=r=de)a )ighnopaRamaV ut=nyasm=dapi^ na t=)annamask=r=de)etyasti niyamaV^ asatyapi namask=re ny=yam?m=4s=bh=TyayoV parisam=ptat)=t^ yad= c=nyasm=dapi tad= niyamena maHgal=caraPam )yartham^ atrocyate^ namask=r=de)a )ighnopaRamo bha)ati, RiTLaiV niyamena granth=rambhe tadanuTLh=n=t^ na ca ny=yam?m=4s=bh=Tyak=r=bhy=4 na kCto namask=raV^ ki4 tu kCto 'pi granthe na nyabandhi^ kathamida4 $J=yata iti cet - kartuV RiTLatayai)a^ mleccho 'pi t=)at gur)=rambhe karmaPi na pra)artate y=)adiTL=n na namasyati^ tath= ca param=stikau )=tsy=yanaRabaras)=minau maHgala4 n=n)atiTLhat=mityetadasa4bh=)itam ma gal c r e sm tisa m a ti maHgal=c=re smCtirapi pram=Pam^ tath= hi manuVd---

bmaHgal=c=rayuktaV sy=t prayat=tm= $itendriya^ $apecca $uhuy=ccai)a nityamagnimatandritaV^^ ----------------------------------------maHgal=c=rayukt=n=4 nitya4 ca prayat=tman=m^ $apat=4 $uh)at=4 cai)a )inip=to na )idyate ^^b iti^ )inip=ta ityasya )ighna ityarthaV^ atra d)it?yaRlokaV maPik=raiV maHgala)=d=nte pram=Patay= ud=hCtaV^ tatra itih s a s a m a ti itih=saRreTLhe mah=bh=rate_ )y=sasa4hit=4 RrotumicchadbhiV maharTibhiV pr=rthitaV sautiV paur=PikaV kath=rambh=t pr=k--b=dya4 puruTam?R=na4 puruhAta4 puruTLutam^

Ctamek=kTara4 brahma )yakt=)yakta4 san=tanam^^ asacca sadasaccai)a yad)iR)a4 sadasatparam^

par=)ar=P=4 sraTL=ra4 pur=Pa4 parama)yayam^^ maHgalya4 maHgala4 )iTPu4 )arePyamanagha4 Rucim^ namaskCtya hCT?keRa4 car=caraguru4 harim^^ maharTeV pA$itasyeha sar)alokairmah=tmanaV^ pra)akTy=mi mata4 puPya4 )y=sasy=dbhutakarmaPaV^^b it?TLade)at=namask=rapAr)aka4 kath=m=rabham=PaV granth=rambhe maHgal=caraPasy=)aRyakarta)yat=4 ni)edayati^ e)a4 )iTPupur=Pe 'pi par=RaraaV--b)iTPu4 grasiTPu4 )iR)asya sthitau sarge tath= prabhum^ praPamya $agat=m?Rama$amakTayama)yayam^^ kathay=mi yath=pAr)am%%%%%%%' iti )iTPunamask=rapAr)aka4 grantham=rabhate sma^ ----------------------------------------ma ik nm a t a m

maPik=r=V =dau sa4prad=yamatamanusCtya )istarePa maHgalasya sam=ptiphalakat)a4 s=dhay=m=suV^ RiTL=c=r=numitaRrutire)a maHgalakarta)yat=y=4 pram=Pamityapi nyarApayan^ tato maHgalasya )ighnadh)a4saV phalamiti s)asiddh=nta4 )istarePa sama)arPayan^ anna m b h a as y a y a d?pik=k=r= annambhaLL=V RiTL=c=reP=numit= 'sam=ptik=mo maHgalam=caret' iti RrutiV granth=rambhe maHgalakarta)yat=y=4 pram=Pam^ maHgalasya sam=ptiV phalam^ )ighnadh)a4so d)=ram^ )ighnasamasa4khy=kasya maHgalasya k=raPat)=t n=n)aya)yabhic=raV^ $anm=ntar?yamaHgalam=d=ya na )yatireka)yabhic=ra iti nirApayanti^ prak=Rik=y=m maHgalasya )ighnadh)a4saV phalamiti maPikCnmatamapi sa4gCh?tam^ na ke)ala4 RrutiV maHgalakarta)yat=y=4 pram=Pam, api tu 'maHgala4 karta)ya4 sam=ptiphalakat)=t' ityanum=namapi tatra pram=Pamiti pratip=day=mbabhA)uV prak=Rik=kCtaV^ [ 2 ] tamov d a na)ai)a dra)y=P?ti dra)ya)ibha$anamasa4gatam^ pCthi)y=dina)adra)ya)yatiriktasya tamon=makasya dra)yasya sadbh=)=diti m?m=4sakamatar?ty= =kTipya tamasaV te$o 'bh=)e 'ntarbh=)=t na tadatirikta4 dra)yamiti dra)yamiti d?pik=y=4 nyarApyata^ tatra m?m=4sak=n=mayam=RayaV- tamaso dra)yat)a4 t=)ada)aRyamaHg?karaP?yam^ 'n?la4 tamaV' iti prat?ty= rApa)att)asya 'calati tamaV' iti prat?ty= kriy=)att)asya c=)agamena rApa)att)akriy=)att)=bhy=4 dra)yat)a)y=py=bhy=4 dra)yat)asiddheV^ tath= ca tamo dra)ya4 n?l=diprak=rak=b=dhitaprat?ti)iTayat)=t ghaLa)at

ityanum=na4 tamaso dra)yat)e pram=Pam^ na ca yatra yatr=lok=bh=)aV tatra c=kTuTapram=)iTayat)=bh=)aV iti )= yatra yatr=lok=bh=)a)ad)iTayaka$J=nat)a4 tatra c=kTuTapram=t)=bh=)a iti )= )y=ptisatt)=t 'n?la4 tamaV' iti pratyayasya pram=t)=sa4bha)=t uktahetuV s)arAp=siddha iti )=cyam^ =lok=dy=tmake te$asi sa4yogasa4bandh=)acchinn=lok=bh=)asatt)ena tatra c=kTaTupram=)iTayat)asyai)a satt)ena )yabhic=r=t ukta)y=pterasa4bha)=t^ na ca te$obhinnat)a4 ni)eRya )y=ptir)akta)y=^ tath= ca yatra yatra te$obhinnat)e sati =lok=bh=)aV tatra tatra c=kTuTapram=)iTayat)=bh=)a iti )y=pterna )yabhic=ra iti )=cyam^ tath=pi tamast)ena bha)adabhimate =lok=bh=)e =lokasa4yogarApak=raP=bh=)e 'pi c=kTuTapram=)iTayat)asyai)a satt)ena )yabhic=rasya dur)=rat)=t^ e)a4 =lok=bh=)aV tamaV, rApaprat?tyabh=)aV tamaV, )iyad)y=pta4 p=rthi)aparam=Pugatanailyame)a tama iti pakT=V na sa4gacchante^ )idhirApePa naJullekharahitatay= prat?yam=nasya tamasaV abh=)arApat)=sa4bha)=t^ naily=Rrayatay= prat?yam=nasya tamasaV nailyarApat)=sa4bha)=cca^ na ca )idhirApePa prat?yam=nat)asya bh=)at)as=dhakat)e pralaya)in=R=dipadollikhitaprat?ti)iTayasya pradh)a4sasy=bh=)at)=nupapattiriti )=cyam^ nailyacalan=diguPakriy=Rrayasya itara)i)iktasya )astunaV sphuLopalambha)at bhAtale ghaLapralaya ity=dau )i)iktatay= bh=)arApa)ast)antar=nupalambh=t pralayasy=bh=)arApat)=t^ api ca ghaLasya pralayaV ghaLasya )in=Ra itye)a4 sapratiyogikatay= upalambh=t pralayasy=bh=)arApat)am^ tamasastu niTpratiyogikatay= upalambh=t n=bh=)arApat)am^ na codbhAtayapa)atp=rthi)asyodbhAtasparRa)att)aniyam=t tamasaV p=rthi)at)e tatra sparRopalambhaprasaHga4 iti )=cyam^ indran?lamaPy=lok=d?n=4 n?larApa)attay= p=rthi)at)=)aRya4bh=)=t tatra )yabhic=rePa uktaniyam=sa4bha)=t^ nanu 'tamo na dra)yam, =lok=bh=)a)at)e sati c=kTuTapratyakTa)iTayat)=t =lok=bh=)a)at' ityanum=nena tamaso dra)yat)=bh=)asiddheV katha4 tasya dra)yat)am^

ghaL=dau )yabhic=ra)=raP=ya =lok=bh=)a)att)e sat?ti )iReTaPamiti cet - kimidamanum=na4 pr=bh=karaiV prayu$yate, uta nait=yikaiV, =hos)it rApam=tra4 tama iti )=dibhiV^ n=dyaV, tanmate atirikt=bh=)=naHg?k=rePa =lok=bh=)arApadCTL=ntasya tadghaLitahetoRc=siddheV^ na d)it?yaV, naiy=yikamate =lok=bh=)asyai)a tamast)=t pakTadCTL=ntabhed=bh=)=t^ tath= ca =lok=bh=)a e)a dra)yabhedas=dhanamiti parya)as=n=t siddhas=dhana4 doTaV iti^ na tCt?yaV^ di)=bh?t=didCRyam=nairdra)yair)yabhic=r=t^ m=nuTac=kTuTa)iTayat)=dityukt=)api yogidCRyam=nairdra)yair)yabhic=r=t^ tath= ca tamaso dra)yat)e siddhe gandhaRAnyat)=t pCthi)?t)=bh=)e n?larApa)att)=t $al=dit)=bh=)e ca siddhe atiriktadra)yat)a4 sidhyat?ti^ naiy yik a m a t a m prauNha4 prak=Raka4 ca yatte$aV tats=m=ny=bh=)astama ityet=)atai)opapattau atiriktadra)yat)akalpane pram=P=bh=)aV^ tamo na dra)ya4 =lok=sahakCtacakTurgr=hyat)=t =lok=bh=)a)at ityanum=na4 tamaso dra)yat)=bh=)e pram=Pam^ te$ass=m=ny=bh=)arApa4 tamaV pakTa%, te$o)iReT=bh=)o dCTL=nta iti pakTadCTL=ntabhed=bh=)a iti dATaPasya n=)ak=RaV^ atha )= tamaRRabda)=cya4 pakTaV =lok=bh=)o dCTL=nta iti na doTaV^ 'n?la4 tamaV' 'calati tamaV' iti prat?tyorbhramat)=t na t=bhy=4 rApa)att)a4 kriy=)att)a4 )= tamasaV sidhyat?ti naiy=yikamatam^ atr=huV rAp=dimatt=prat?terbhramat)a4 na )aktu4 Rakyam^ 'n?la4 tamaV' 'calati tamaV' iti prat?tyanantara4 'neda4 tamo n?lam' 'neda4 tamaRcalati' iti b=dhakaprat?tyanudayena tasy=V bhramat)=yog=t^ ki4 ca tamasaste$obh=)arApat)e kiJ$inniTLhan?larAp=ropePa n?la4 tama iti prat?tirApap=dan?y=^ tath= sati kiJcinniTLhap?tarAp=ropePa kad=cit p?ta4 tama iti prat?tirapi sy=t^ maPimayameruRikhar=dirAp=dy=ropePa n?la4 nabhaV p?ta4 nabhaV ity=diprat?ti)at^ tasm=danyad?yan?larAp=dar=rop=sambha)ena

rApa)att=prat?terbhramat)=yogena pram=t)asyai)=)aRyakatay= n?larApa)att)=din= tamaso 'tiriktadra)yat)a4 siddhame)a^ nanu niruktayuktibhistamaso 'tiriktarApa)addra)yat)=Hg?k=re =lo kasahakCtacakTurgr=hyat)a4 sy=t^ dra)ya)Cttilaukika)iTayat=sa4bandhena c=kTuTat)=)acchinna4 prati =lokasahakCtacakTuTaV k=raPat)=)aRya4bh=)=t tamo)iTayakac=kTuTasya =loka)irahe 'pi $=yam=nat)=nna tamaso 'tiriktadra)yat)asiddhiV^ na ca tamobhinnadra)yac=kTuTat)=)acchinna4 pratye)=lokasya k=raPat)=Hg?k=r=t n=nupapattiriti )=cyam^ k=ryat=)acchedake tamobhinnat)ani)eRena gaura)=patteriti cet - na^ bha)anmate 'pi te$o)iTayaka pratyakTe te$o 'ntarasa4nikarT=napekTaPena =lokasahakCtacakTuTaV k=raPat)e alok=tmakadra)yac=kTuT=nupapatty= te$obhinnadra)yac=kTuTat)=)acchinna4 pratye)a =lokasahakCtacakTuTaV k=raPat)a4 )=cyam^ tath= ca te$o)iTayakac=kTuTa4 prati =lokasahakCtacakTuTaV k=raPat)=bh=)ena andhak=re sA)arP=tmakate$aRc=kTuT=patty= tad)=raP=ya su)arPabhinna4 yatte$aV tadbhinnadra)yac=kTuTa4 prati =lokasahakCtacakTuTaV k=raPat)a4 )=cyamiti k=ryat=)acchedakagaura)asya duTpariharat)=t^ ataV tamobhinna4 su)arPabhinnate$obhinna4 ca yaddra)ya4 tad)iTayakac=kTuTa4 pratye)a =lokasahakCtacakTurgr=hyat)=bh=)e 'pi kTati)irah=t tamaso 'tiriktadra)yat)asiddhirniTpratyAhai)eti^ [ 3 ] suvar avic r a tatra pr c nama t a m

ny=yasAtratadbh=Tya)aiReTikasAtreTu su)arPasya tai$asat)aprast=)o na dCRyate^ para4 tu 'trapus?salohara$atasu)arP=n=magnisa4yog=ddra)at)amadbhiV s=m=nyam' ()ai% sA% a-_-g) iti sAtra4 su)arPasya naimittikadra)at)a4 bodhayati^ tatra sAtre 'tai$as=n=m' iti padamadhikam=s?diti $J=yate^ yato )ed=ntadeRikaiV sar)=rtha4siddhau_ -'trapus?salohasu)arP=n=4 tai$as=n=magnisa4yog=t dra)at)amadbhiV s=m=nyam' iti ----------------------------------------)aiReTikasAtramuddhCtamasti^ tena ca su)arPasya tai$asat)a4 kaP=dasy=pi sa4matamiti $J=yate^ praRastap=dabh=Tye_ te$onirApaPaprakaraPe )iTayarApa4 te$aV bhaumadi)yodary=kara$abhed=t caturdh= )ibha$ya '=kara$a4 su)arP=di' ityet=)anm=tramuktam^ tatra kandal?k=raVa -'=karaV sth=na)iReTaV^ tasmin su)arPara$at=di tai$asa4 dra)ya4 $=yate^ su)arP=d?n=4 tai$asat)e t=)ad=gamaV pram=Pam^ ny=yaRc=bhihitaV^ bhogin=madCTLa)aRena bhAyas=4 p=rthi)=)aya)=n=mupaTLambh=t anudbhAtarApasparRa4 piPN?bh=)ayogya4 su)arP=dikam=rabhyate^ tatra p=rthi)adra)yasama)et= ras=daya upalabhyante' ity=ha^ atra =gamapadena 'agnerapatya4 prathama4 hiraPyam' iti Rruti)=kya4 )i)akTitam^ 'kTitite$asornaimittikadra)at)ayogaV'd iti bh=Tya)y=khy=)asare kandaly=4 su)arPasya tai$asat)as=dhako ny=yo 'bhihitaV^ sa ca - sA)arPe dra)at)a4 n=sti^ gurut)ami)a pCthi)y=me)a )idyam=na4 dra)at)a4 dahyam=neTu su)arPeTu sa4yuktasama)=y=t prat?yata iti cet - na^ p=rthi)adra)at)asy=tyant=gnisa4yogena bhasm?bh=)adarRan=t su)arPadra)at)asya c=tyant=gnisa4yoge 'pi bhasm?bh=)a)irah=t su)arPa4 na p=rthi)am iti^

kiraP=)aly=mapi` -'su)arP=dika4 na p=rthi)am atyanat=nalasa4yoge 'pyapar=)artam=narApa)att)=t $ala)at' ityanum=nena su)arPasya pCthi)?bhinnat)a4 pras=dhya s=4siddhikadra)at)aRaityayorabh=)=t sneh=)in=bhAtadra)y=ntarasa4grah=nupalambh=cca $alabhinnat)a4 sa4s=dhya, rApa)att)=t )=yuprabhCtyanyat)a4 s=dhayit)= pariReT=t tai$asat)a4 pras=dhitam^ ----------------------------------------ma ik r a y a maPik=r= api kandal?kiraP=)aly=dCta4 panth=name)=nusCty=num=nena su)arPasya tai$asat)a4 s=dhita)antaV^ tatr=nukt=ni any=nyapi k=nicidanum=n=ni maPau pradarRit=n?ti )iReTaV^ t=ni yath= --(_) atyant=gnisa4yogi p?tarApa)addra)ya4 )i$=t?yarApapratibandhakadra)ardra)yasa4yuktam, naktandi)amagnisa4yoge 'pi

p?tarAp=tiriktarAp=n=Rrayat)=t, t=)atparyantamagnisa4yukta$alamadhyasthap?taLa)at^ (a) atyant=gnisa4yogen=nucchidyam=nadra)at)=dhikaraPa4 tai$asam $alapCthi)?bhy=manyat)e sati rApa)att)=t )ahni)at^

( d ) p?ta4 dra)at)=dhikaraPa4 dra)at)occhedapratibandhakadra)adra)yasa4yuktam atyant=gnisa4yoge 'pyanucchidyam=nadra)at)=dh=rap=rthi)at)=t k)athyam=na$alamadhyasthitaghCta)at^ ( ` ) )i)=d=dhy=sita4 dra)at)=dhikaraPa4 tai$asa4 asati dra)adra)yasa4yoge atyant=gnisa4yoge 'pyanucchidyam=nadra)at)=dh=rat)=t yannai)a4 tannai)a4 yath= $ala4 ghCta4 )=^ ( h ) te$ast)a4 n=dra)arApa)anm=tra)Ctti rApa)ad)Cttidra)yat)as=kT=d)y=pya$=tit)=t pCthi)?t)a)at^ yad)= te$ast)a4 druta)Ctti rApa)ad)Cttidra)yat)as=kT=d)y=pya$=tit)=t $alat)a)at^ ( e ) su)arP=rambhak=V param=Pa)aV na p=rthi)=V atyant=gnisa4yogen=nucchidyam=nadra)at)=dhikaraPat)=t $alaparam=Pu)at^ tai$as= )= tata e)a, yannai)a4 tannai)a4 yath= ghCtaparam=PuV^ ( g ) p=rthi)=rabdha4 tai$as=rabdha4 )= su)arPamap=rthi)a4 tai$asa4 )= atyant=gnisa4yoge 'pyanucchidyam=nadra)at)=dhikaraPaparam=P)=rabdhat)=t iti )=^

d?pik=y=mapyannambhaLLaV im=me)a r?tima)alambya su)arPasya tai$asat)a4 s=dhayati^ eka d e i m a t e n a suvar as y a p rthiv at v a m mukt=)al?)y=khy=ne dinakar?ye_ --- 'na)?n=stu' ity=din= su)arPasya p=rthi)at)as=dhaka4 mat=ntaramupanyastam^ teT=m=Rayastu 'p?ta4 su)arPa4 drutam' iti prat?ty= p?tarApa)ati su)arPe ata e)a p=rthi)e dra)at)a)att)ama)agamyate^ tath= prat?yam=nasya p=rthi)adra)at)asya atit=pe 'pyanucched=t tatra )yabhic=ro dur)=raV^ na ca t=dCRaprat?tirbhramarApeti )=cyam^ b=dhak=bh=)=t^ na ca tasya p=rthi)at)e agnisa4yog=ttad?yarApan=RaV kuto na bha)at?ti )=cyam^ anubha)abalena rApan=Ra4 prati t=d=tmyena su)arPasya pratibandhakat)=Hg?k=r=diti^ atreda4 )ic=raP?yam --- pratibandhak=bh=)a)iRiTLaV atyant=gnisa4yogaV p=rthi)adra)at)an=Ra4 prati heturiti k=ryak=raPabh=)aV =)aRyakaV^ tatra su)arPasthap=rthi)abh=gamatadra)at)an=RarApak=ryasya abh=)aV pratibandhak=bh=)a)iRiTL=tyant=gnisa4yogarApak=raP=bh=)aprayukt aV iti nir)i)=dam^ tatra t=dCRa)iRiTL=bh=)arApaV k=raP=bh=)aV na )iReTy=bh=)=t, atyant=gnisa4yogarApasya )iReTyasya yatra satt)=t^ ki4 tu pratibandhak=bh=)arApasya )iReTaPasy= bh=)=de)a )akta)ya iti pratibandhaka kiJcit dra)adra)y=ntara4 tatr=st?ti )akta)yam^ tasy=pi pCthi)?t)e taddra)at)an=Rapratibandhaka4 dra)y=ntara4 tasy=pi tathetyana)asth= sy=t^ ataV pratibandhak=ntara4 )in= a)inaRyaddra)at)=de)a tanna pCthi)? iti^ -----------------------------------------

d?pik=k=r=V p=rthi)abh=gasy=pi dra)at)a4 te$obh=gasy=pi dra)at)amaHg?kur)anti^ 'p?tadra)yadra)at)an=Ra' 'dra)adra)y=ntara' iti padayoV s)=rasy=t^ mukt=)aly=4 tu '$alamadhyasthamaT?kToda)attasy=drutat)=t' iti granthena p=rthi)abh=gasya dra)at)=bh=)a e)a pratip=ditaV^ ata e)a tadanus=rePa su)arPasya tai$asat)as=dhakamanum=n=ntara4 mukt=)aly=mupanyastamiti b=lapriy=k=r=V )istarePa nirApayanti^ [ 4 ] v yupr a t y a k a vic r a d?pik=k=r=V sparR=numeyo )=yurity=din= sparRaliHgak=num=na)edyat)a4 )=yoV pras=dhya rAparahitat)=t )=yuV na pratyakTa)edya iti nyarApayan^ etattatt)amadhun= par?kTyate^ bahidindriya$anyadra)yapratyakTas=m=nya4 prati udbhAtarApa4 k=raPam^ tath= ca )=yorudbhAtarApa)irah=t na pratyakTagocarat)am, ki4 t)anum=naika)edyat=^ tath= ca )aiReTika4 sAtram --- 'sparRaRca )=yoV' j)ai% sA% a-_-fk iti^ caRabdena RabdadhCtikamp= gChyanta^ ataV sparR=dibhir)=yuranumeyaV, na tu pratyakTa iti sAtr=rthaV^ tath= ca praRastap=dabh=Tyam_ --')iTayastApalabhyam=nasparR=dhiTLh=nabhAtaV sparRa4RabdadhCtikampaliHgaV' iti^ tatra kandal?k=raVa --- na t=)ad)=yorastit)e pratyakTa4 pram=Pam,

sparR=danyasya t)ac= agrahaP=t^ na ca )=yur)=t?ti $J=n=t )=yuV pratyakTa iti )=cyam^ tasya $J=nasya sparRaliHgak=numitirApat)=t^ yatra yatra sp=rRanapratyakTa)iTayat)a4 tatra tatra c=kTuTapratyakTa)iTayat)amiti )y=pteV ghaL=dau darRan=t rAp=bh=)ena )=yau c=kTaTat)arApasya )y=pakasya ----------------------------------------ni)Cttau tad)y=pya4 sp=rRanat)amapi ni)artate^ ato )=yurna pratyakTa)iTayaV, api t)anumeya iti nyarApayat^ ma ik ra m a t a m dra)ya)iTayakasp=rRana4 prati nodbhAtasparRam=tra4 prayo$akam^ tath= sati udbhAtasparR=Rrayasya nid=ghoTmaPaV pratyakTatay= tad)Cttisa4khy=derapi pratyakTat= sy=t^ yogya)yakti)CtteV sa4khy=y=V yogyat)amiti niyam=t^ na khalATmaPi karePa par=mCTLe 'pi tadgat=4 sa4khy=4 ko 'pyadhyakTayati^ n=pi dra)yapratyakTa4 prati udbhAtarApam=tra4 prayo$akam, tath= sati udbhAtarApa)ataV candr=dyudyotasy=pi pratyakTatay= tadgatasa4khy=y= api pratyakTat= prasa$yeta^ na hi nipuPama)alokayannapi candraprabh=digata4 sa4khy=dika4 kaRcit paRyati^ ataV pratyeka4 )yabhic=r=t udbhAtasparRaV udbhAtarApa4 cetyubhayamapi dra)yapratyakTat)e prayo$akamiti )akta)yam^ candr=dy=lokaV udbhAtarApa)=napi udbhAtasparRa)=nna bha)ati^ nid=ghoTm= udbhAtasparRa)=napi nodbhAtarApa)=n^ atastayorapratyakTat)=t tadgatasa4khy=y=V pratyakTat= =p=dayitu4 na Rakyate^ tath= ca )=yurudbhAtasparRa)=napi nodbhAtarApa)=niti na pratyakTaV^ api ca dra)yapratyakTa4

prati nodbhAtasparRaV k=raPam^ tath= sati pakTik=PNe calati pAr)adeRa)ibh=gottaradeRasa4yogayoV pratyakTat= na sy=t^ prabh=maPNal=tmakayoV pAr)ottaradeRayoV udbhAtasparRaRAnyat)=t^ ata udbhAtarApame)a dra)yapratyakTat=y=4 tantramiti sa4prad=ya)idaV^ tanmate 'pi udbhAtarApaRAnyo )=yurapratyakTa e)eti maPik=r=V pratyap?padan^ e)a4 ca bahirindriya$anyadra)yapratyakTa4 prati udbhAtarApasya k=raPat)e niRcite ')=yuV bahirindriya$anyapratyakTa)iTayaV pratyakTasparR=Rrayat)=' dityanum=ne pakTadharmadra)yat)=)acchinnas=dhya)y=pakamudabhAtarApa)att) amup=dhiV^ tath= ca )=yuV bahirindriya$anyapratyakT=)iTayaV rApaRAnyadra)yat)=t =k=Ra)adityanum=nena )=yorapratyakTat)a4 sidhyat?ti maPik=ranirApaPasya s=r=4RaV^ d?pik=k=ro 'pyamume)a panth=nama)alalambe^ mukt v al y v yo praty a k at v o p a p d a n a m mukt=)aly=4_na)?n=stu ity=din= )=yoV pratyakTatt)a4 )ya)=sth=pi^ tath= hi bahirindriya$anyadra)yapratyakTat)=)acchinna4 prati na rApa4 k=raPa4, pram=P=bh=)=t^ api tu c=kTuTapratyakTe rApa4, sp=rRanapratyakTe sparRaV k=raPam^ tath= ca sparR=Rrayasya )=yoV t)=capratyakTa)iTayat)e na kimapi b=dhakam^ yath= hi udbhAtasparRaRAny=y= api prabh=y=V 'prabh=4 paRy=mi' ityanubha)abal=t c=kTuTapratyakTa)iTayat)amupeyate, tath= ')=yu4 spCR=mi' ityanubha)=t udbhAtarApaRAnyasy=pi )=yoV sp=rRanapratyakTa)iTayat)e ko )irodhaVi tarhi yogya)=yu)CttiV sa4khy=pi gChyeteti maPyuktadoTasya kaV parih=ra iti cet - ayam^ sa$=t?yasa4)alanarAp=ddoT=t k)acit )=yoV sa4khy= na gChyate^

doT=bh=)e tu sa4khy=grahaPamiTLame)eti^ )astutastu pakTik=PNe gacchati pAr)ottarasa4yoga)ibh=gau pratyakTau^ tatr=Rrayasya prabh=tmakadeRasy=pratyakTat)e tad=Rrita sa4yoga)ibh=gayorapratyakTat= sy=diti yukty= prabh=y=V pratyakTat)e 'pi )=yorna tath=t)amiti maPik=rairuktat)=t prabh=dCTL=ntena )=yoV pratyakTat= s=dhayitu4 na Rakyate^ )=yau tu nait=dCR? yuktirasti^ ato )=yurapratyakTa e)eti dinakary=daua spaTLam^ cint=maPiprak=Rak=raV rucidattamiRraV )=yoV pratyakTat)ame)a samartha4yate^ udbhAtarApasparRa)ati saurate$asi pratyakTe 'pi sa4khy=dika4 na pratyakTam^ tath= )=y=)apyastu^ yadi ca saurate$asi sa4khy=dika4 pratyakTame)etyaHg?kriyate, tath= )=y=)api s)?kriyat=m^ yad)= sa4khy=pratyakTa4 prati =Rraye udbhAtasparRa)att)e sati udbhAtarApa)att)ame)a prayo$akam^ ----------------------------------------ato )=yau sa4khy= na gChyate^ tath=pi )=yoV sp=rRanat)e udbhAtasparRam=tra4 prayo$akamiti )=yoV sp=rRa4nat)a4 nir=b=dhamiti tena nyarApi^ [ 5 ] pram la k a avic r a d?pik=y=4 'tad)ati tatprak=rako 'nubha)o yath=rthaV', 'tadabh=)a)ati tatprak=rako 'nubha)o 'yath=rthaV' iti maPik=raniTkCTLa4 panth=nama)alambya pram=y=V apram=y=Rca lakTaPe abhihite^ atra )iTaye pr=ktan=n=m=Raya4 nAtanalakTaP=bhidh=ne k=raPa4 ca )imCR=maV^

'tatt)a$J=n=nniV- Rreyas=dhigamaV' (ny=% sA% _-_-_) iti prathamasAtre tatt)a$J=nasy=pa)argop=yat)amukt)= tatprak=rapratip=danapare 'duVkha$anma' ity=did)it?yasAtre tatt)a$J=na4 mithy=$J=nasya ni)artakamitya)adat^ tena tatt)a$J=na4 prameti sAtrak=ro manyate^ pram=y= e)a bhramarApamithy=$J=nani)artakat)=t^ tasya bh=)aV tatt)a4 )iReTya)CttidharmaV tasya $J=na4 tatt)a$J=nam^ )iReTya)Cttidharmaprak=raka4 $J=na4 tatt)a$J=namiti y=)at^ anena )iReTya)Cttidharmaprak=raka$J=nat)a4 pram=y=V lakTaPamiti parya)asyati^ atra pakTe yath=rthasmCt=)ati)y=ptiV prasa$ati, tasy= api )iReTya)Cttidharmaprak=raka$J=nat)=t^ tCt?yasAtre bh=Tye_ --- 'upalabdhis=dhan=ni pram=P=n?ti sam=khy=nir)acanas=marthy=t boddha)yamiti )adan bh=Tyak=raV 'upalabdhi pram=' iti sAcayati^ 'buddhirApalabdhir$J=namityanarth=ntaram' iti (ny=% sA% _-_-_h) sAtr=nus=rePa upalabdhipadasya $J=nam ityathaV^ nir)iTayaka$J=nasy=sa4bha)=t artha4)iTayaka$J=nat)a4 pram=t)amiti labhyate^ ata e)a 'yattat artha)i$J=na4 s= pramitiV' iti prathamasAtre bh=Tyam^ para4 t)atra lakTaPe smCtau bhrame c=ti)y=ptiV, tayorapi artha)iTayakat)=t $J=nat)=cca^ ----------------------------------------ukt=nupapattim=locyai)a L?k=k=r=V )=caspatimiRr=V_ -'lok=dh?n=)adh=raPo hi Rabd=rthasa4bandhaV^ lokaRca smCterany=mupalabdhimarth=)yabhic=riP?4 pram=m=caTLe' ity=huV^ arth=)yabhic=ri smCtibhinna4 $J=na4 prameti tadarthaV^ $J=nasy=rth=)yabhicaritat)a4 yath=)asthit=rtha)iTayakat)am^ atra pakTe 'pi yath=rthasmCt=)ati)y=ptidoTo )artate^

ata e)a ny=yas=rea $J=napadasya sth=ne anubha)apada4 ni)eRya 'samyaganubha)aV pram=' iti pram=y=V lakTaPamuktam^ anubha)e samyakt)a4 ca tath=bhAt=rthaniRcayas)abh=)at)amiti ny=yabhATaPed^ sAtrasthasya tatt)a$J=nasya pram=tt)e smCt=)ati)y=ptiriti pary=locyai)a 'tatt)=nubhAtiV pram=' iti lakTaP=)aly=mudaman=c=ryaiV saptapad=rthy=4 Ri)=dityamiRraiRc=bhyadh=yi^ ida4 lakTaPa4 bahudh= )ikalpya khaPNana khaPNakh=dye adATyata^ ny=yakusum=J$alau udayan=c=ry=V--'yath=rth=nubha)o m=namanapekTatayeTyate'` iti k=rik=bh=gena yath=rth=nubha)at)a4 pram=y=V lakTaPamiti a)adan^ anubha)apadasa4yo$anena smCt=)ati)y=ptirnir=kCt= bha)ati^ anubha)e yath=rthat)a4 yatra yadasti tatra tad)iTayakat)ame)a^ tath= hi bhr=ntinir)acan=)asare kusum=J$alauh -'yann=sti tatra tasy=)agatiriti bhr=ntyarthat)=t' ityabh=Pi^ tad)y=khy=ne prak=Re )ardham=nop=dhy=yaiVe-------------------------------------------

'etena yad yatr=sti tatra ta$$J=na4 prametyapi nirAktam' itya)=di^ e)a4 ca tad)ati tatprak=rak=nubha)at)a4 pram=t)amiti udayan=c=ry=P=4 niTkCTLa4 pram=lakTaPam^ maPik=rairapyetallakTaPa4 siddh=ntat)ena s)?kCtamiti d?pik=k=ro 'pi tade)a lakTaPa4 pro)=ca^ sm tis dh r a a pram t v a m )iR)an=thapaJc=nanena k=rik=)aly=4 pram=y=V lakTaPad)ayamuktam --'bhramabhinna4 tu $J=namatrocyate pram=' (k=rik=% _d`) 'atha)= tatprak=ra4 ya$$J=na4 tad)iReTyakam^ tatpram=' (k=rik= _dh) iti^ tatra prathama4 lakTaPa4 bhramabhinnat)e sati $J=nat)amiti^ atra lakTaPe Ruktira$atayoV 'hame ra$ate' iti $J=na4 ra$ate ra$ata)iTayakat)=4Re pram= it?Tyate^ tatra bhramabhinnat)a4 n=st?ti a)y=pti4 pary=locya d)it?ya4 lakTaPamanusCtam^ tacca tad)ad)iReTyakat)e sati tatprak=raka4 $J=na4 prameti^ atra lakTaPad)aye 'pi anubha)apadamani)eR)a $J=napadasyai)a ni)eR=t smCt=)ati)y=ptiV pram=lakTaPasyeti RaHk=y=V ittha4 sam=dh=namukta4 mukt=)aly=m

smCteV pram=t)amiTyata e)a^ atastasy= api pram=lakTaPalakTyat)=nn=ti)y=ptiV^ yadi smCteV pram=t)amabhyupagamyate tarhitatk=raPasya paJcamapram=Pat)am=padyata iti cet - mai)am^ pram=PalakTaPasy=nubha)aghaLitat)=t^ yath=rth=nubha)akaraPa4 pram=Pamiti pram=PalakTaPam^ smCtikaraPasy=nubha)akaraPat)e n=sti, smCteranubha)at)=bh=)=t iti na pram=Pat)aprasaktiV iti^ )iR)an=thasyedamupap=dana4 yuktarApa4 pratibh=ti^ ny=yasAtrak=rePa mithy=$J=na)irodhini pram=$J=ne 'tatt)a$J=nam' iti smCtis=dh=raPa$J=napadasyai)a prayog=t smCterapi pram=t)a4 tadabhimatam^ tenai)a 'pratyakT=num=nopam=naRabd=V pram=P=ni' (ny=% sA% _-_-d) iti sAtre smCtikaraPasya pram=Pamadhye 'parigaPan=t anubha)aghaLitame)a pram=PalakTaPa4 karta)yamiti sAcitamiti^ prak ik k r a ni k ar a 'tad)ati tatprak=rak=nubha)o yath=rthaV' ityukt=)api raHgara$atayoV 'ime ra$ataraHge' iti bhrame 'ti)y=ptiV^ tasy=pi ra$atat)a)adra$ata)iReTyakat)e sati ra$atat)aprak=rakat)=t raHgat)a)adraHga)iReTyakat)e sati raHgat)aprak=rakat)=cca^ ato )iReTyat=prak=ratayornirApyanirApakabh=)a4 ni)eRya tad)anniTLh=)iReTyat=nirApitatanniTLhaprak=rat=R=lyanubha)at)a4 pram=lakTaPa4 )=cyamiti prak=Rik=y=4 niTkarTaV kCtaV^ ayamatr=nugamaV --prak=rat=)iRiTLa)iReTyat=nirApak=nubha)aV pram=^ )aiRiTLya4 ca s)=)acchedakasambandhena s)=Rraya)anniTLhat)asa)anirApitat)obhayasambandhena^ yad)= prak=rit=)iRiTLa)iReTyit=)adanubha)aV pram=^ )aiRiTLya4 ca s)=)acchinnat)as)anirApitaprak=rat=)iRiTLa)iReTyat=nirApitat)obhayas a4bandhena^ prak=rat=)aiRiTLya4 ca s)=)acchedakasambandhena s)=Rraya)anniTLhat)asambandheneti^ adhika4 pras=raP=khya)y=khy=y=4 draTLa)yam^

para4 t)e)a4 niTkCTLalakTaPasy=pi nir)ikalpak=)y=ptiV^ niTprak=rake nir)ikalpakapad=bhidheya$J=ne tatprak=rakat)aghaLitapram=lakTaPa)irah=t^ ataV tadabh=)a)ati tatprak=rak=nubha)aV apram=, tadbhinno 'nubha)aV pram= iti lakTaPa4 )=cyam^ mukt=)al?kCtastu nir)ikalpaka4 bhramapram=bahirbhAntamiti manyante^ [ ! ] k ra atr aividh y a vi c r a tarkasa4graha-d?pik=-k=rik=)al?-mukt=)al?prabhCtiTu ny=ya)aiReTik=nus=riTu prakaraPagrantheTu sama)=yik=raPam asama)=yik=raPa4 nimittak=raPa4 ceti k=raPa4 tredh= )ibha$ya tasya pratyeka4 lakTaPamapi niTkCTya pratip=ditamasti^ para4 t)=dhunika)imarRak=V kecana ittha4 k=raPasya tredh= )ibh=gaV na sAtr=diTu pr=c?neTu grantheTAllikhitaV ke)ala4 na)?nanaiy=yikaiV pratip=dita iti manyante^ etattatt)amadhun= pary=locyate^ 'kriy=guPa)at sama)=yik=raPamiti dra)yalakTaPam' ()ai%sA% _-_-_h), ' k=raPa4 t)asama)=yino guP=V' ()ai%sA%h-a-a`) 'k=raPena k=laV' ()ai%sA%h-a-ae) ity=di)aiReTikasAtr=P=ma)alokanena k=raPatrayamapi sAtr=k=rasa4matamiti $J=yate^ praRastap=dabh=Tye 'pi k=raPatraya4 s)?kCtam^ 'yugapat tray=P=4 sama)=yyasama)=yinimittak=raP=n=4 )in=R=t parat)asya )in=RaV' ity=dayo bh=Tyagranth=V draTLa)y=V^ yadyapi ny=sasAtreTu k=raPatrayaprast=)o na dCRyate, tath=pi )=tsy=yanabh=Tye tatsAcana4 )artate^ tath= hi ny=yadarRa4ne caturth=dhy=ne pratham=hnike aTL=daRa4 sAtram --- 'kramanirdeR=dapratiTedhaV' iti^ sAtramida4 RAnyame)a $agadup=d=nak=raPamiti matanir=karaPasa4darbhe^ )idyate^ tatra ca bh=Tyam --'b?$=)aya)=V kutaRcinnimitt=t pr=durbhAtakriy=V

pAr)a)yAha4 $ahati )yAh=ntara4 c=padyante^ )yAh=ntar=t aHkura utpadyate^ dCRyante khal)a)aya)=V tatsa4yog=Rca aHkurotpattiheta)aV' iti^ atra 'kutaRcinnimitt=t' ityanena adCTL=dirApa4 nimittak=raPa4 sAcitam^ 'a)aya)=statsa4yog=Rc=Hkurotpattiheta)aV' ityanena a)aya)arApa4 sama)=yik=raPam a)aya)asa4yogarApamasama)=yik=raPa4 ca sAcitam^ ny=ya)=rtikak=ro 'pi tr?Pi k=raP=ni tatra tatra kaPLhara)ePa nirdiRati^ 'tatk=ritat)=dahetuV' (ny=%sA%`-_-a_) iti sAtrastha4 'tatk=ritat)=ditye)a4 bru)at= nimittak=raPam?R)araV ityupagata4 bha)ati^ yacca nimitta4 tat itarayoV sama)=yik=raP=sama)=yik=raPayoranugr=haka4 yath= tury=di tantAn=4 tatsa4yog=n=4 ca' iti )=rtikam, 'ghr=ParasanacakTust)akRrotr=P?ndriy=Pi bhAtebhyaV' (ny=%sA% _-_-_a) iti sAtrastha4 'na kiJcidapyekak=raPaka4 k=rya4 dCTLam^ sar)a4 hi k=rya4 pr=durbha)at sama)=yyasama)=yinimittak=raPebhyo bha)ati' iti )=rtika4 c=tr=nusandh=namarhataV^ tath= ca sama)=yik=raP=sama)=yik=raPanimittak=raParApePa k=raPa4 tri)idhamiti )ibh=gaV pr=c?nagranth=rANha iti siddham^ na)yagrantheTu teT=4 k=raP=n=4 lakTaP=nye)a pariTkCtya pratip=dit=ni^ k ra atr a y a s v k re upapa t t a y a atra k=cid=RaHk= --- yath= )ed=ntiprabhCtayaV up=d=nak=raPa4 nimittak=raPa4 ceti k=raPa4 d)i)idhamaHg?kur)anti, tath= kuto naiy=yik= n=Hg?kur)ant?ti^ tatrocyate^ naiy=yik= a)aya)=tiriktama)aya)ina4 s)?kur)anti^ )ed=ntinastu tantAn=4 sa4yoga)iReTa e)a paLo na

tadatirikta iti pr=huV^ )ed=ntin=4 mate tantusey=HgaV k=ryakoLau ni)iRate^ naiy=yik=n=4 mate tu paLan=mako ')aya)? k=ryabhAtaV^ sa ca tantusa4yoga)iReT=dutpadyate^ atastantusa4yogo 'pi k=raPamiti s)?karta)yam^ tasya sama)=yik=raPat)=sa4bha)ena asama)=yik=raPat)a4 pratip=ditamiti^ tarhi sama)=yik=raPa4 nimittak=raPa4 ceti d)edh= )ibh=go 'stu, tantusa4yogasy=pi nimittak=raPat)ame)=stu iti cet --- atrocyate^ nimittak=raPabhAtatantu)=yan=Re 'pi paLarApa4 k=rya4 tiTLhati^ tantusa4yogan=Re tu na paLastiTLhati, api tu naRyati^ ato nimittak=raPasya )aidharmy=t sama)=yik=raPa)aidharmy=cca tantusa4yogaV asama)=yik=raPat)ena s)?kCta iti^ ki4 c=sama)=yik=raP=nabhyupagame dra)yan=Ra4 prati ki4 k=raPamiti )akta)yam^ na t=)annimittak=raPan=RaV, kul=l=disadbh=)e 'pi ghaLan=RadarRan=t kul=l=din=Re 'pi ghaLasadbh=)adarRan=cca^ n=pi sama)=yik=raPan=RaV k=raPam^ d)yaPukan=R=nupapatteV^ d)yaPukasya hi param=PuV sama)=yik=raPam^ na hi tasya n=RaV sa4bha)ati, nityat)=t^ ato d)yaPukasya sama)=yik=raPan=R=nn=Ro na sa4bha)at?ti asama)=yik=raPabhAtasya param=Pud)ayasa4yogasya n=R=de)a n=Ro )akta)yaV^ tath= ca d)yaPukan=Rasya asama)=yik=raPan=Ro hetuV, itarak=ryadra)yan=Rasya sama)=yik=raPan=Ro heturiti kalpan=mapekTy=nugatatay= k=ryadra)yas=m=nyan=Ra4 prati asama)=yik=raPas)?k=ra =)aRyakaV^ tarhi sama)=yik=raPa4 asama)=yik=raPa4 ceti d)edh= )ibh=go 'stu, nimittak=raPa4 m=stu iti ceta - na^ yadi sama)=yik=raPabhinna4 sar)a4 k=raPamasama)=yik=raPamiti )arge 'ntarbh=)yate, tarhi asama)=yik=raPan=Rasya pAr)oktar?ty= dra)yan=Rahetut)=t kul=l=din=Re 'pi ghaLan=R=pattiV sy=t^ ato nimittak=raPamatiriktatay= s)?karaP?yamiti^ tath= ca yuktiyuktat)=t k=raPatrayamapi s)?karaP?yamiti tredh= k=raPa)ibh=gaV pr=c?nagranth=rANhaRceti siddham^

" # $ nirvikalp a k a s a v i k alp a k a v i c r a pratyakTa4 d)i)idha4 nir)ikalpaka4 sa)ikalpakam ca^ niTprak=raka4 $J=na4 nir)ikalpakam, saprak=raka4 $J=na4 sa)ikalpakam iti tarkasa4grahe uktam^ )iReTaPa)iReTyasa4bandh=na)ag=hi $J=na4 nir)ikalpakam, n=ma$=ty=di)iReTaPa)iReTyasa4bandh=)ag=hi $J=na4 sa)ikalpakam iti d?pik=y=m^ )iReTyat=RAnyat)a4 prak=rat=RAnyat)a4 sa4sargat=RAnyat)e ca nir)ikalpakat)am, )iReTyat=nirApakat)a4 prak=rat=nirApakat)a4 sa4sargat=nirApakat)am ca sa)ikalpakat)amiti prak=Rik=y=m^ etattatt)amid=rn?4 pr=ktanagranth=loNanapAr)aka4 )ic=ryate^ ny=yasetre na k)=pi nir)ikalpakasa)ikalpakaRabd=bhy=4 pratyakTa)ibh=gaV kCtaV^ 'indriy=rthasa4nikarTotpannam' iti pratyakTalakTaPapratip=dakasAtrasth=bhy=4 'a)yapadeRyam' ')ya)as=y=tmakam' iti pad=bhy=4 nir)ikalpakasa)ikalpake )i)akTite iti t=tparyaL?k=k=r=V nirApayanti^ para4 tu bh=Tye )=rtike )= nai)a4)idha4 nirApaPamupalabh=mahe^ ny=yamaJ$ary=4 ny=yas=re ca nir)ikalpaka4 sa)ikalpaka4 ceti pratyakTad)aya4 yadyapi sayuktika4 pras=dhitam, tath=pi sAtr=t t=dCRa)ibh=gasya l=bhaprak=rastatra na pradarRitaV^ ny=yabhATaPe tu a)yapadeRyapadena nir)ikalpakasya )ya)as=y=tmakapadena sa)ikalpakasya grahaPamiti sayuktika4 pratyap=di^ praRastap=dabh=Tye_ --'dra)ye t=)ad)i)idhe

mahatyanekadra)ya)att)odbhAtarApaprak=Ra -catuTLayasa4nikarT=t dharm=dis=magrye ca s)arAp=locanam=tram' iti granthena nir)ikalpakapratyakTa4 pradarRitam^ s)arAp=locanam=tramityasya s)arApam=trasya grahaPamityarthaV^ m=trapadena $=ty=disa4bandha)iTayakat)a)ya)acchedaV^ tataV --'s=m=nya)iReTadra)yaguPakarma)iReTaP=pekT=t =tmamanaV sa4nikarT=t pratyakTamutpadyate sat dra)ya4 pCthi)? )iT=P? Ruklo gaurgacchati' ----------------------------------------iti granthena sa)ikalpakapratyakTa4 sod=haraPamupadarRitam^ para4 tu nir)ikalpakasa)ikalpakaRabdau na prayuktau^ kum=rilabhaLLa api_ --'asti hy=locan=$J=na4 prathama4 nir)ikalpakam^ b=lamAk=di)i$J=nasadCRa4 Ruddha)astu$am^^' iti Rlokena nir)ikalpaka4, 'tataV para4 ca tad)astu dharmair$=ty=dibhiryath=^

buddhy=)as?yate s=pi pratyakTat)ena sa4mat=^^' iti Rlokena sa)ikalpaka4 ca lakTay=4babhA)uV^ prakaraPapaJcik=y=4 ca --'sa)ikalp=)ikalp= ca d)i)idh= buddhiriTyate^ =dy= )iRiTLa)iTay= s)arApa)iTayetar=^^' iti pratyakTasya nir)ikalpakasa)ikalpakabhedena d)ai)idhya4 pr=darRayan^ tatt)acint=maPaua --'n=ma$=ty=diyo$an=rahita4 )aiRiTLy=na)ag=hi niTprak=raka4 nir)ikalpakam' iti nir)ikalpakalakTaPa4 pr=darRi^ )aiRiTLy=na)ag=h?tyasyai)a )i)araPa4 niTprak=rakamiti^ nir)ikalpake prak=rat=khya)iTayat=RAnyat)ami)a )iReTyat=khya)iTayat=RAnyat)amapi )artate^ tath= ca nir)iReTyaka4 $J=na4 nir)ikalpakamityapi Rakyate )aktum^ tath= anukt)= niTprak=rakamiti )adat=4 maPik=r=P=mayam=RayaV--- yath= sa)ikalpakasya )iRiTLa$J=nat)=t tataV pAr)a4 )iReTaPa$J=na4 kalpyate, tath= nir)ikalpakahetutay= $J=n=ntara4 n=pekTitamiti^ et=dCRanir)ikalpakasadbh=)e pram=Pa4 tu - eta$$anmani pr=thamika4 gauriti pratyakTa4 $anya)iReTaPa$J=na$anya4 $anya)iRiTLa$J=nat)=t anumiti)at ityanum=nam^ yath= 'par)ato )ahnim=n' ityanumitiV )ahni)iRiTLapar)ata)iTiyaP? ----------------------------------------)ahnarApa)iReTaPa$J=n=tmakas=dhyaprasiddhi$any= tath= pr=thamika4

gauriti )iRiTLapratyakTamapi got)=tmaka)iReTaPa$J=n=de)odet?ti )akta)yam^ tade)a )aiRiTLy=)iTayaka4 nir)ikalpakam^ na ca tatra pr=thamika)iRiTLapratyakTa4 prati got)arApa)iReTaPasmaraPame)a hetuV, tath= ca na nir)ikalpakapratyakTa4 sidhyat?ti )=cyam^ eta$$anmani pAr)a4 got)asy=nanubha)ena tatsmaraP=sa4bha)=t^ na ca got)arApa)iReTaP=nubha)aV sa)ikalpaka e)a san 'aya4 gauV' iti )iRiTLapratyakTa4 $anayatu^ tath= ca gata4 nir)ikalpakeneti )=cyam^ tath=t)e tasy=pi )iRiTLa$J=nat)ena )iReTaPa$J=na$anyat)a4 tasy=pi tathetyana)asth=prasaHg=t^ tath= ca got)a)iTayaka4 nir)ikalpakamarth=tsidhyati^ atredam=RaHkyate yadukta4 )iRiTLabuddher)iReTaPa$J=napAr)akat)=nnir)ikalpaka4 sidhyat?ti^ tanna^ gauriti )iRiTLa$J=na4 )iReTaPa$J=na$anya4 )iRiTLa$J=nat)=t ityanum=ne bhinnas=magr?)edya)iTayakat)asyop=dhit)=t^ yatra )iReTaPa4 )iReTya4 ca bhinnas=magr?)edya4 tatrai)a )iRiTLa$J=na4 )iReTaPa$J=napAr)aka4 dCTLam, yath= sArabhi candanamiti )iRiTLapratyakTam^ tatra hi )iReTaPa4 saurabha4 ghr=Pendriya)edya4 )iReTya4 candana4 cakTur)edyamiti bhinnas=m=gr?)edya)iTayakat)=t )iRiTLapratyakTasya =dau saurabharApa)iReTaPa$J=na4, tena surabhi candanamiti )iRiTLapratyakTa4 bha)ati^ ekendriya)edyayorgot)ayorekak=la )iRiTLa$J=nasa4bha)=t got)a$J=na4 tato got)a)iRiTLago$J=namiti kalpana4 na yu$yate^ nanu )iReTaPa)iReTyayoV got)ago)yaktyoV ekendriyayogyat)ena eka$J=na)iTayat)e 'pi tayoV sa4bandhasy=tath=t)=t prathama$J=ne tayoV sa4bandho na bh=sate^ tade)a nir)ikalpakam^ )iReTaPa)iReTyasa4bandh=na)ag=hi$J=nasyai)=sm=bhirni)ikalpakaRa bda)=cyat)=Hg?k=r=diti

cet-na^ sa4bandhapadena ki4 s)arApa4 )i)akTitami ata sama)=yaVi =dye )iReTaPa)iReTyas)arApagrahaPe sa4bandho 'pi gCh?ta e)eti k)a nir)ikalpakam^ d)it?ye cakTuT= sa4yukta)iReTaPat=khyasa4nikarTePa sama)=yo gChyata iti bha)atsiddh=nt=t gogot)asama)=y=n=mekendriyayogyat)=t ekak=la e)a tray=P=4 grahaPa4 bha)iturmahati^ anyath= yogyasy=pi sama)=yasya prathamamagrahaPe paRc=dapi grahaPa4 na sy=t^ tath= ca sa4sarg=na)ag=hi nir)ikalpaka$J=na4 na yuktisahamiti^ atrettha4 sam=dh?yate --nir)ikalpaka$J=ne $=ty=dirApa4 )iReTaPa4 )yaktirApa4 )iReTya4 ca bh=sate^ sa4bandhastu na bh=sate^ sa4bandha$J=na4 prati sa4bandhi$J=nasya k=raPatay= pAr)a4 tadabh=)=t^ tath= ca pAr)a4 )iReTaPa)iReTyarApasa4bandhinor$J=na4 nir)ikalp=tmaka4 $=yate, tatastayoV sa4bandh=)ag=hi sa)ikalpaka4 $J=na4 $=yate^ taduktamudayan=c=ryaiV --- 'sahak=ri)aikaly=ttu nir)ikalpake sama)=y=grahaPam' iti^ sahak=ri)aikaly=dityasya sa4bandhi$J=na)irah=dityarthaV^ tath= ca sa4bandho 'pi kuto nir)ikalpake na bh=sata iti codyasya n=)asaraV^ yadapi bhinnas=magr?)edya)iTayakat)amup=dhiriti - tatrada4 )akta)yam^ anumitiR=bd=dau s=dhyaprasiddhy=deV k=raPatay= yad)iReTayoriti ny=yena )iRiTLa$J=nat)=)acchinna4 prati )iReTaPa$J=nat)=)acchinna4 k=raPamiti s=m=nyak=ryaHk=raPabh=)asya siddhau ekas=magr?)edyeT)api )iReTaPa$J=nakalpanena ta$$anyai)a )iRiTLabuddhiV^ tath= ca bhinnas=magr?)edya)iTayakat)asya s=dhya)y=pakat)abhaHg=t up=dhit)a4 na sa4bha)at?ti^ sar)amida4 manasikCtyai)a d?pik=y=muktam --'nanu nir)ikalpake ki4 pram=Pamiti cet-na^ gauV iti

)iRiTLa$J=na4 )iReTaPa$J=na$anya4 )iRiTLa$J=nat)=t daPN?ti $J=na)at ityanum=nasya pram=Pat)=t^ )iReTaPa$J=nasy=pi sa)ikalpakat)e ana)asth=prasaHg=t nir)ikalpakasiddhiV' iti^ [ % ] sa nikar avic r a tarkasa4grahe d?pik=y=4 ca pratyakTahetuV sa4nikarTaV sa4yog=dibhedena TaN)idha iti sod=haraPa4 pradarRitam^ prak=Rik=y=4 pratyakTa4 d)i)idha4 laukikam alaukika4 ceti^ laukikapratyakTahetuV sa4nikarTaV sa4yog=dibhedena TaH)idhaV^ alaukikapratyakTahetuV sa4nikarTaV s=m=nyalakTaPaV $J=nalakTaPaV yoga$adharma iti tri)idha iti pratyap=di^ ToNh= sa4nikarTastu ny=ya)=rtike prastutaV, sAtre bh=Tye )= na dCRyate k)=pi^ eta4 )iTayamadhikCtya ny=yabhATaPak=r=V_ ittha4 kiJcid)ic=rayanti --=c=ry=dhyayanap=dan=m= ny=yasAtrabh=Tyak=raV nikarTaRabdenai)a sa4bandha ityarthe labdhe 'sam' ityupasargabal=t sa4bha)? sa4bandhaV sa4nikarTaRabdenocyate^ sa4bha)? ca sa4bandhaV TaN)idha e)eti pratyap=dayat^ tanna^ tath= sati 'ni' ityupasargasya )yarthat)=t^ karTaRabdenai)a dh=tAn=manek=rthat)=t sa4bandha ityarthe labdhe 'sa4' Rabdamahimn= TaN)idhat)al=bhe niRabdo )yartha iti^ karTaRabdasya sa4bandh=rthakat)ena lokaprasiddhirn=st?ti cet nikaTaRabdasya sa4bandha)=cakat)ena kutra prasiddhiriti bha)at= )akta)yam^ nikCTLat)a)=cakatay= hi nikarTaRabdo loke prasiddho na sambandha)=cakatay=^ tasm=t 'sam' 'ni' ityupasargad)ayayukta e)a kCTadh=tuV sa4bandhamabhidhatte yath= 'sam' 'a)a'

ityupasargad)ayapAr)akaV iPdh=tuV sama)=yam^ tasm=t kCTadh=toV sambandh=rthakat)adyotakatay= s=rthakaV 'sam' RabdaV TaH)idhat)apratip=dan=ya n=lamiti 'sam' Rabdamahimn= TaN)idhat)al=bha iti )y=khy=na4 na sam?c?nam^ tasm=dyath= =lok=dayaV sAtr=nukt= api an)aya)yatirekabal=t pratyakTahetutay= anumanyante tath= TaN)idh=n=4 sa4nikarT=P=mapi pratyakTa4 pratyan)aya)yatirekabal=ddhetut)a4 sidhyati^ ny=yasiddho 'yamartho yataV sAtrak=rairna nir=kCtaV ----------------------------------------atastatsa4mata ityunn?yate^ 'paramatamapratiTiddhamanumatamiti hi tantrayuktiV' iti ny=y=t iti^ )aiReTikadarRane tu sa4nikarTaprabheda)iTaye ny=yasAtr=pekTay= kiJcit spaTLatay= sAcanamasti^ tath= hi --'=tmamanasoV sa4yog=d=tmapratyakTam' ()ai%sA%f-_-__) iti sAtrePa =tma)iTayakapratyakTa4 prati manassa4yogaV k=raPamityuktam^ tena dra)ya)iTayakapratyakTa4 prati indriyasa4yogaV k=raPamiti sAcitam^ tataV-- '=tmasama)=y=d=tmaguPeTu' ()ai%sA%f-_-_h) iti sAtrePa =tmasama)eta$J=n=diguPa)iTayakapratyakTe manassa4yuktasama)=yaV k=raPamiti spaTL?kCtam^ tath= -'anekadra)yasama)=y=drApa)iReT=cca rApopalabdhiV' ()ai%sA%`%_%g) 'sa4khy=V parim=Pa4 karma ca rApidra)yasama)=y=cc=kTuT=Pi' ()ai%sA%`-_-__) iti sAtr=bhy=4 dra)yagataguPakriy=)iTayakapratyakTe cakTussa4yuktasama)=yaV k=raPamiti spaTLamuktam^ 'etena guPat)e bh=)e ca sar)endriya4 $J=na4 )y=khy=tam' ()ai%sA%`%_%_d) iti sAtrePa yath= guPapratyakTe dra)yasama)=yo hetustath= guPagata$=tipratyakTe 'pi

sa4yuktasama)etasama)=yo heturiti )yaJ$itam^ tath='RrotragrahaPo yor'thaV sa RabdaV' ()ai%sA%a-a-a_) iti sAtrePa Rabdasya Rrotra$anyapratyakTa)iTayat)a4 lakTaPamukt)=, 'ekadra)yat)=nna dra)yam' ()ai%sA%a-a-ad) iti sAtrePa Rabdasy=dra)yat)e =k=R=tmakaikadra)yasama)=yasya4 het karaP=t, 'bhAyastt)=t gandha)att)=cca pCthi)? gandha$J=ne prakCtiV' ()ai%sA%9-a-h) 'tath=paste$o )=yuRca rasarApasparR=)iReT=t' ()ai%sA%9-a-e) ity=TLamikasAtr=bhy=4 ghr=ParasanacakTustt)ac=4 caturP=mindriy=P=4 bhAtaprakCtikat)amupanyasyat= Rrotrasya prakCti)iReT=nirdeRena nityat)asAcanad)=r= =k=Rasya Rrotrat)asAcan=cca Rrotrasama)=yaV RabdapratyakTe heturiti dh)anitam^ 'etena guPat)e bh=)e ca' ()ai%sA%`-_-_d) iti sAtroktany=yena Rabdat)apratyakTe sama)etasama)=y=khyaV sa4nikarTo 'pi sAcita e)a^ tath= --'asaditi bhAtapratyakT=bh=)=t bhAtasmCter)irodhipratyakTa)at' ()ai%sA%f-_-e) iti sAtra4 dCRyate^

tasy=yamarthaV --- asan ghaLa ityady=k=rakamabh=)apratyakTa4 )irodhipratyakTa)at pratiyogighaLapratyakTatulyam^ pratiyogino ghaLasya pratyakTa4 yath=nubha)asiddha4 laukikasa4nikarTa$anya4 ca tath= abh=)apratyakTamapi n=pal=p=rha4 sa4nikarTa$anya4 cetyarthaV^ abh=)apratyakTe tu pratiyogino yogy=nupalabdhiV smaraPa4 ceti sahak=rik=riPad)ayamapekTitamiti )aReTaV^ tad=ha --bhAtapratyakT=bh=)=t bhAtasmCteriti^ bhAtasya utpadya )inaTLasya ghaL=deV pratiyoginaV upalabdhyabh=)=t smaraP=ccetyarthaV^ e)a4 c=bh=)apratyakTasya sa4nikarTa$anyat)a4 sAcayan sAtrak=raV sa4yogasama)=y=dyasa4bha)=t )iReTya)iReTaPabh=)=tmaka4 sa4nikarTamapi samasAcayat^ tath= ca TaN)idha iti Rabdena a)ibhakto 'pi TaLsa4khy=kaV sa4nikarTaV )aiReTikatantrasAcita iti niRcinumahe^ praRastap=dabh=Tye pratyakTanirApaP=)asare )iReTaPa)iReTyabh=)a4 )in= anye paJca sa4nikarT=V nirdiTL=V^ abh=)apad=rthamadhikCtya praRastap=dabh=Tye yato nirApaPa4 n=sti ato )iReTaPat=khyasa4nikarTasya tatra prast=)o na )idyate^ kandal?k=r=stu TaN)idhamapi sa4nikarTa4 sod=haraPa4 pradarRay=m=sa^ pratyakTasAtre ny=ya)=rtikak=r=V_ 'sa4nikarTaV punaV ToNh= bhidyate, ity=din= granthena pAr)okt=n TaN)idh=n sa4nikarT=n sod=haraPa4 pr=darRayan^ sAtr=daya4 )ibh=gaV katha4 labhya iti RaHk=y=m --'so 'ya4 sa4nikarTaRabdaV sa4yogasama)=ya)iReTaPa)iReTyabh=)a)y=pakat)=dup=ttaV' iti granthenaa sa4yogasama)=y=dis=dh=raPa4 sa4nikarTaRabda4 prayukta)at= sAtrak=rePa sa4bh=)it=V sa4nikarT= grah?ta)y= iti sAcitamiti sam=hitam^ vi e a avi e y ab h v a

ny=ya)=rtike )iReTaPa)iReTyabh=)aV TaTLhaV sa4nikarTaV proktaV^ sa ca sama)=ya)iTayakapratyakTa4 prati abh=)a)iTayakapratyakTa4 prati ca heturiti pras=dhitam^ tatra L?k=y=md -')iReTaPabh=)ena sa4yukta)iReTaPa4 sama)eta)iReTaPa4 ca sa4gCh?tam' iti )y=khy=na4 dCRyate^ tasy=yam=RayaV^ bhAtal=di)iReTyak=bh=)apratyakTa4 prati sa4yukta)iReTaPat)a4 sa4nikarTa4V^ ak=re 'nud=ttas)aro n=st?ty=diRabda)iReTyak=bh=)apratyakTa4 prati sama)eta)iReTaPat)a4 sa4nikarTa iti^ ny=yas=re` tu --'etapaJca)idhasambandhasa4baddha)iReTaPa)iReTyabh=)=t dCRy=bh=)asama)=yayorgrahaPam' ityabhihitam^ )iReTaPat)a4 paJca)idha4 sa4yukta)iReTaPat)am, sa4yuktasama)eta)iReTaPat)am, sa4yuktasama)etasama)eta)iReTaPat)am, sama)eta)iReTaPat)am, sama)etasama)eta)iReTaPat)am ceti tad=RayaV^

----------------------------------------d?pik=y=4 prak=Rik=y=4 ca )iReTaPat)a)iReTyat)ayorubhayorapi sa4nikarTat)am sayuktika4 pratyap=di^ tad)istaro b=lapriy=y=4 draTLa)yaV^ tri)idhaV alaukikasa4nikarTastu pr=c?nagrantheTu na dCRyate^ maPik=raistatra

tatra )ya)ahCtaV mukt=)al?k=r=dibhiV prapaJcitaV^ anum=nakhaPNe maPau s=m=nyalakTaP= praty=sattiV para4 )istarePa sth=pitety=st=miyat=^ " & $ anup ala b d hi vic r a anupalabdhisahakCtendriyePai)=bh=)a$J=nopapattau anupalabdhiV na pram=P=ntaram^ adhikaraPa$J=n=rthamapekTitasyendriyasyai)a karaPat)opapattau anupalabdheV karaPat)=yog=diti d?pik=k=r=V^ etattatt)amid=n?4 )ic=rya nirdh=ryate^ ny=yadarRane --- 'na catuTL)amaittihy=rth=pattisa4bha)=bh=)apr=m=Py=t' (ny=% sA% a-a-_) iti sAtrePa cat)=rye)a pram=P=n?tyetanna sa4gacchate^ aitihyam arth=pattiV sa4bha)aV abh=)aRceti caturP=4 pram=P=n=4 sa4bha)=t ity=RaHkya, 'Rabde aitihy=narth=ntarabh=)=t anum=ner'th=pattisa4bha)=bh=)=n=manarth=ntarabh=)=cc=pratiTedh aV' (ny=% sA% a-a-a) iti sAtrePa aitihyasya Rabde arth=pattisa4bha)=bh=)=n=4 tray=P=manum=ne 'ntarbh=)=t cat)=rye)a pram=P=n?ti siddh=ntitam^ tatr=bh=)apadena ki4 )i)akTitami tasya kathamanum=ne 'ntarbh=)aVi iti )iTaye ny=yasAtrataV kimapi n=)agamyate^ ny=yabh=Tyak=raV tatsAtra)y=khy=n=)asare --'abh=)o )irodh? abhAta4 bhAtasayaV a)idyam=na4 )arTakarma )idyam=nasya )=y)abhrasa4yogasya pratip=dakama^ )idh=rake hi )=y)abhrasa4yoge gurut)=dap=4 patanakama na bha)ati' iti abh=Tata^

tasy=yam=RayaV - abh=)o 'pi kasyacidarthasya pramiti-he turbha)ati, yath= toyap=tarApa)CTLyabh=)aV )=yumeghasa4yogasya^ ataV abh=)en=pyarth=ntarapramityutpatty= abh=)o 'pi pram=Pamiti pAr)apakTaV^ siddh=ntastu - satyamabh=)aV pram=Pam, na t)atirikta4 pram=Pam^ abh=)asya liHga)idhay= arth=ntarapramiti$anakat)en=num=ne 'ntarbh=)=t iti^ )=rtikat=tparyaL?kayorapye)ame)opap=ditam^ para4 t)eteTu mAlagrantheTu m?m=4sakaiV abh=)aRabdena )ya)ahniyam=Pa4 yat atupalabdhy=khya4 pram=Pa4 tasya prast=)a e)a n=sti^ yadyapyanupalabdherapyupalabdhyabh=)arApatay= tasy=pi ghaL=bh=)=dipraty=yakasya pram=Pat)aRaHk= tasy=num=ne 'ntarbh=)aRca pAr)ottarapakTasAtr=bhy=4 sAcyata ityasti sa4bh=)ayituma)ak=RaV tathapi bh=Tya)=rtik=dito 'sy=Rayasya sAcaka4 kimapi nopalabhyate^ kaP=damuniV abh=)apram=PamadhikCtya )iRiTya na kiJcidabhyadh=t^ tath=pi 'asaditi bhAtapratyakT=bh=)=t bhAtasmCteV' j)ai%sA%f-_-ek iti sAtrePa abh=)apratyakTa4 pratiyogyupalambh=bh=)a$anyamiti kathanena pratiyogyupalambh=bh=)asahakCtamindriyamabh=)apratyakTaheturiti sAcita)=t^ kandal?k=raV_ ---'api cendriy=rthasa4nikarT=dupalabhyam=ne bhAtale abh=)a$J=namapi bha)ati aghaLa4 bhAtalamiti ^ tatra bhAtalasye)=bh=)asy=pi pratyakTat= ki4 neTyate' iti granthena abh=)abuddhiV pratyakTepyantarbh=)ayitu4 Rakyate, ato na tats=dhana4 pram=P=ntaraman)eTLa)yamiti pratyap=dayat^

Rabaras)=minaV abh=)=khyapram=PamadhikCtyaa --'abh=)o 'pi pram=P=bh=)aV n=st?tyasy=rthasy=sa4nikCTLasya' ----------------------------------------ityabh=Tanta^ 'bhAtale ghaLo n=sti' itye)a4 prat?yam=no yo naJartho 'bh=)aV indriy=sa4nikCTLaV tasya bodhaka4 pram=Pam abh=)a ityucyate^ abh=)o n=ma pram=P=bh=)aV, pratyakT=dipram=PapaJcak=bh=)a ityarthaV^ ayame)=nupalabdhipadena paRc=tk=likair)ya)ahriyate^ udayan=c=ry=V_ anupalabdheV pratyakT=num=nayorantarbh=)a4 s=dhayanti sma^ tath= hi anupalabdhiV kad=cit $J=yam=n= abh=)apram=4 prati k=raPam, kad=cicc=$J=yam=n=^ tatra $J=t=nupalabdheV anum=ne, a$J=t=nupalabdheV pratyakTe 'ntarbh=)aV^ $J=tak=raPasya parokTa$J=na$anakat=y=V a$J=tak=raPasya pratyakTa$J=na$anakat=y=Rca liHgendriy=dau darRan=t^ $J=t=nupalabdherud=haraPa4 yath= mandir=ccaitram=netum=$JaptaV preTyaV s)=mina4 kathayati - 'nipuPataraman)iTLo may= mandire caitraV, e)amapi nopalabdhaV' iti^ asm=cca mandire caitrasya yogy=nupalabdhi4 $J=t)= s)=m? anuminoti 'preTyapra)eRasamaye caitro mandire n=s?t' iti^ atra parak?y=nupalabdhiV Rabdato $J=yam=n= anumity=tmaka4 parokTa$J=na4 $anayat?ti^ e)ame)a pr=taVk=lik=bh=)aprat?tirapi )y=khy=ta)y=^ tath= hi caitro mandire pr=tar=s?t kimi iti madhy=hne kenacit pCTLe kaRcide)a4 manyate - nipuPatara4 pr=taRcaitr=n)eTaP=ya mandira4 pra)iTLa)at=pi may= yasm=ccaitro nopalabdhaV, tasm=ttad= sa tatra

n=s?diti^ atra s)ayame)a s)ak?y=nupalabdhi4 k=l=ntare $J=t)= abh=)amanuminoti^ tasm=tpr=taVk=likasy=bh=)asya prat?tirmadhy=hne $J=yam=n= $J=t=nupalabdhi$anyat)=danumitirApeti^ a$J=t=nupalabdhi$anya4 tu $J=na4 pratyakTam^ tatra cat)=ro heta)a upanyast=V--'pratipatterap=rokTy=dindriyasy=nupakTay=t^ a$J=tak=raPat)=cca bh=)=)eR=cca cetasaV^^' iti^ ----------------------------------------indriyabhAtalasa4yog=nantarabha)= 'aghaLa4 bhAtala4' ityabh=)aprat?tiV indriyakaraPik= aparokTarApat)=t k=ry=ntar=nupakT?Pendriyas=pekTat)=t a$J=yam=nakaraPakat)=t manaso bh=)arApa4 k=raP=ntaramapekTyai)a b=hy=nubha)a$anakat)aniyamasiddh=t manassahak=ribh=)abhAtakaraPas=pekTat)=cceti uktaRlokasy=rthaV^ ete ca heta)aV kusum=J$alau tatt)acint=maPau sa)istaramupap=dit=statrai)a draTLa)y=V^ api ca pr=c?neTu sar)eTu grantheTu yogyasy=nupalabdhiV iti TaTLh?tatpuruTamabhipretya yogyapratiyogiprak=rakayogy=dhikaraPa)iReTyakopalambh=bh=)o yogy=nupalabdhiriti )ya)ahriyate sma^ yogyapratiyogiprak=rakat)a)iReTaP=t stambhe piR=c=bh=)asya na pratyakTat=^ yogy=dhikaraPa)iReTyakat)ani)eR=t $alaparam=Pau pCthi)?t)=bh=)asya na pratyakTat=^ maPik=r=stu yogy= c=s=)anupalabdhiRca yogy=nupalabdhiriti karmandh=rayamabhipretya pratiyogisatt)aprasaJ$anaprasaJ$itapratiyogikat)a4 yogyat)amiti pariTk=ra4 cakruV^ d?pik=dau maPikCnmat=nus=rePai)a nir)acana4 kCtam^ pr=c?namate 'pi na k=cidastyanupapattiriti dinakar?)y=khy=y=4 r=marudry=4 spaTLam^

[ 1' ] vy ptivic r a tatt)acint=maPau anum=nakhaPNe pr=c?nokt=ni bahAni )y=ptilakTaP=ni anAdya dATayit)= s)aya4 nirdeT=Pyanek=ni )y=ptilakTaP=ni gaHgeRop=dhy=y=V pradarRay=m=suV^ tatra pratiyogyasam=n=dhikaraPayatsam=n=dhikaraP=tyant=bh=)apratiyogi t=)acchedak=)acchinna4 yanna bha)ati tena sama4 tasya s=m=n=dhikaraPyamiti pr=thamik? siddh=nta)y=ptiV^ iyame)a d?pik=y=4 prak=Rik=y=4 ca anAdit=^ taddhaLakadal=n=4 prayo$an=ni ca )i)ecit=ni^ atreda4 )ic=ryate --sar)eT)api maPik=rapradarRiteTu )y=ptilakTaPeTu s=dhyahet)oV s=m=n=dhikaraPyasya pra)eR=t )yadhikaraPas=dhyas=dhanayorapi )y=pteriTLat)=t tatra katha4 saman)ayaV^ tath=hi - adhodeRe nad?pArty= Ardh)adeRe )CTLiranum?yate, padmasya )ik=sena sAryasyodayo 'num?yate, samudrasya )Cddhy= candrasyodayanum?yate^ tath= bhAmiTLhen=lokena upariTLhaV sa)it=, cakrasya bhramaPena bhr=makasya kul=lasya sa4nihitat)am, kCttikodayena rohiPyuday=sattiV Ardh)abh=gasthadhAmen=dhobh=gastha)ahniRc=num?yate^ et=dCRasthaleTu s=m=n=dhikaraPyagarbha)y=pterabh=)=t lakTaP=)y=ptiV iti^ idamatra sam=dh=nam --- )yadhikaraPatay= ud=hCtasthaleT)api nad? )CTLimadArdh)adeRasa4baddh= pAra)adadhodeRasa4baddhat)=t, aya4 k=laV sAryodaya)=n padma)ik=sa)atk=lat)=t, aya4 pradeRaV kul=l=sattim=n bhramaccakr=dhikaraPat)=t ity=dyanum=n=n=4 )i)akTitat)=t tatra s=m=n=dhikaraPyasyopapattiV^ deRataV )yadhikaraPe4TAktasthaleTu k=lataV s=m=n=dhikaraPyasadbh=)=t k=likasa4bandhasya s=dhyahetut=)acchedakat)a4 s)?kCtya )y=ptiV sa4p=dan?yeti^

" 11 $ pada a k ti vic r a d?pik=y=4 Rabdaparicchede ga)=dipad=n=4 got)=di$=t=)e)a Raktiriti m?m=4sakamatena pAr)apakTa4 kCt)= )Cddha)ya)ah=rabalena $=ti)iRiTLa)yakt=)e)a Raktiriti sth=pitam^ etattatt)a4 pr=cyana)yagrantha)i)ecanapAr)aka4 spaTL?kriyate^ tatr=dau ny=yasAtrak=r=dy=RayaV cintyate^ ga)=dipr=tipadikasy=rthaV kaVi ki4 )yaktiVi ki4 )= a)aya)asa4yoga)iReTarAp= =kCtiVi atha )= $=tiriti sandehaV^ sa4dehasya k=raPa4 tu a)in=bh=)ena )artam=n=su )yakty=kCti$=tiTu gauriti RabdaV prayu$yate^ tatra na $J=yate ki4 t=s=manyatamaV Rabd=rthaVi atha )= t=V tisro 'p?ti^ tatra )yakti)=d? =haRabdaprayogas=marthy=ddhi pad=rtho niRceta)yaV^ RabdaprayogaRyaRca )yaktimuddiRyai)a bha)ati^ tath= hi 'y= gaustiTLhati' 'y= gaurniTP=' iti goRabd=rthasya sthity=d?ni )iReTaP=ni d?yante^ $=teV Rabd=rthat)e tasy=V ekat)=t )iReTaPamanupapannam, )y=)artan?y=ntar=bh=)=t^ )yakteV pad=rthat)e tu y= go)yaktirna tiTLhati tad)y=)artan=rtha4 tiTLhat?ti )iReTaPa4 sa4gacchate^ e)a4 gauV upac?yate, apac?yate, g=4 dad=ti pratigChP=ti ity=dau )Cddhid=n=dikriy=sa4bandhaV )yaktere)a bha)ati na $=teV^ gauV Rukl= kapilety=dau Rukl=diguPasa4bandhaV )yaktere)opapadyate^ e)a4 got)a$=terekat)=t ekat)=tiriktasa4khy=)att)a4 tasy=V n=st?ti $=teV pad=rthat)e )i4Ratirg=)a ity=di)=ky=rthabodho 'nupapannaV^ e)a4 gosukhamity=disam=se sukh=dyan)ayo go)yaktere)a RliTyate^ gairHg=4 $anayat?ty=dau $anm=n)ayaV go)yakterna got)a$=teV^ tasm=t )yaktire)a pad=rtha iti^ =kCti)=d? tu pr=ha --- na )yaktiV pad=rthaV^ aya4 gauV ayamaR)a iti pr=Pin=4 y= )ya)asth= s= a)aya)asa4yogarAp=kCtimapekTya hi bha)ati^ tasm=t =kCtiV pad=rtha iti^ $=ti)=d? tu - na )yaktiV n=py=kCtiV pad=rthaV^ t=s=m=nantyena tatra

Raktigrah=sa4bha)=t^ api ca mCdga)ake )yakter=kCteRca sadbh=)e 'pi 'g=4 prokTaya' 'g=m=naya' ity=di)=kyoktaprokTaP=nayan=dika4 na kriyate^ )yakti)=de =kCti)=de ca tatr=pi tatprasaHgaV^ $=teV pad=rthat)e tu mCdga)ake got)a$=tyabh=)=t na prokTaP=dikamiti^ para4 tu $=tipakTe 'pi agChyam=P=y=4 )yaktau =kCtau ca $=teragrah=t $=ti$J=nasya )yakty=kCti)iTayakat)aniyam=t $=tim=tra4 na pada)=cya4 bha)itumarhant?ty=kTepo )artate^ ataV kaV pad=rtha iti $i$J=s=y=mukta4 sAtrak=rePa --'$=ty=kCti)yaktayastu pad=rthaV' (ny=%sA% a-a-eg) iti^ asyai)a4 )y=khy=nam -- triT)ek= Raktiriti sAcan=yapad=rtha ityeka)acanam^ kad=cit )yakteV pr=dh=nyam, kad=cid=kCteV kad=ci$$=teV iti pr=dh=ny=nus=rePa pad=rthat)amiti )iReTasAcan=ya tuRabdaV^ yad= bheda)i)akT= )yakti)iReT=)agatiRca gaustiTLhati gaurniTaPPeti tad= )yaktiV pad=rthaV aHge $=ty=kCt?^ yad= tu bhedo ')i)akTitaV s=m=ny=)agatiRca tad= $=tiV pad=rthaV yath= gaurna pad= spraTLa)yety=dau^ piTLakamayyo g=)aV kriyant=mity=dau =kCtiV pad=rtha iti^ e)amapi l=gha)=t $=t=)e)a Raktirastu, itarayorlakTaPayai)a bodho bha)atu iti RaHk= $=yate^ atrokta4 t=tparyaL?k=y=m - goRabdaRra)aP=nantara4 )iditasa4gateV puruTasya ekak=le )yakty=kCti$=t?n=4 bodho bha)ati, na punaryath= 'gaHg=y=4 ghoTaV prati)asati' ityatra )= 'gaur)=h?kaV' ityatra )= gaHg=t)agot)=)agamottara4 )=ky=rthe tatsambandh=nupapatteV tada)in=bh=)ena )= lakTyam=PaguPayogena )= t?ra4 )=h?ko )=)agamyate tatheh=)agatiV^ api tu yugapade)=)agatiV^ ato ')agatirApePa k=ryePa kalpan?y= padaRaktistriTu pad=rthe4Tu )iRr=myati, tray=P=mekak=le ')agaty=)iReT=diti^iya pr c nany y a g r a n t h a r ti navy a n ai y y i k s t u ghaL=dipad=t ghaLat)aghaLakCtiprak=raka)yakti)iReTyakabodhoday=t

$=ty=kCti)iRiTLa)yaktau ghaL=dipad=n=4 RaktiV^ =tm=d=)=kCtyabh=)=t $=ti)iRiTLa)yaktau RaktiV^ =k=R=dipad=n=mup=dhi)iRiTLe RaktiV, =k=Ra$=tyabh=)=t^ tatr=pi ghaLat)=deV Rakyat)e sati Rakyat=)acchedakat)amapyaHg?kriyate^ a)aya)asa4yoga)iReTarAp=kCteV Rakyat)e 'pi Rakyat=)acchedakat)a4 n=Hg?kriyate, $=teri)a s=kT=tsa4bandhena Rakya)yaktya)Cttit)=t, s)=Rrayasama)etat)arApaparampar=sa4bandhenai)a Rakyat=)acchedakat)a4 )=cyamiti gaura)=t ity=huV^ anye tu sa4sth=n=nupasthit=)api got)=din= ga)=dyan)ayabodh=t $=ti)iRiTLa)yakt=)e)a ga)=dipad=n=4 RaktiV^ sa4sth=ne ca pCthage)a Raktirity=huV^ para4 t)asmin pakTe sAtrasthameka)acanamas)arasa4 bha)ati^ m m sak a m a t a p a r i lana m yattu m?m=4sakaiV prathamopasthitat)=$$=t=)e)a Raktirityuktam, tad)ipar?tam^ =Rrayaprat?timantar= $=tiguPayore)=prat?teV^ )yaktirhi prathamato $J=yate^ tato )yaktigata)yaJ$ak=kCti)iReTadarRan=nantara4 )yaHgy=y=V $=teV prat?tirityanubha)asiddham^ ki4 ca sa4yuktasama)eta)iTayakac=kTuTa4 prati cakTussa4yuktasama)=yaV k=raPam^ tasya ca sa4yogapAr)akat)=t dra)yac=kTuTat)=)acchinna4 prati cakTussa4yogasya k=raPatay= $=ty=dipratyay=t pr=k s=magr?)aR=$$=yam=na4 dra)yapratyakTa4 n=palapitu4 Rakyam^ nanu aya4 daPN?ti $J=na)at aya4 ghaLa iti $J=namapi )iRiTLa$J=nat)=t )iReTaPa$J=napAr)akam=stheyam^ )iReTaPa$J=na4 ca na )iRiTL=rtha)iTayakam, ana)asth=prasaHg=t^ ato $=tim=tra)iTayaka4 taditya)aRyamaHg?karaP?yamiti $=ty=deV prathamopasthitat)a4 )akta)yamiti cet -- satya4 )iRiTLa$J=na4 )iReTaPa$J=na$anyamiti^ tade)a ca )iReTaPa$J=na4 na $=tim=tra)iTayakam^

$=tibh=sakasa4nikarTasya sa4yuktasama)=yarApasya tad=Rraya)yaktibh=sakasa4yogakhyasa4nikarTaghaLitatay= ta$$anya$J=nasya $=ti)iTayakat)a)at tad=Rraya)yakti)iTayakat)asy=pi dur)=rat)=t^ na cai)amana)asth=, )iReTaPa$J=nasya $=ti)yaktyubhaya)iTayakasy=pi )aiRiTLy=)iTayakatay= )iRiTLa$J=nat)=bh=)ana tatra )iReTaPa$J=n=ntarasy=napekTaP=t^ ato )iReTaPa$J=nak=raPat)abal=t $=teV prathamopasthitat)a4 bha)editi praty=R= na k=ry=^ e)a4 l=gha)=$$=tim=tre Raktirityanupapannam^ )yaktiparaprayogasyai)a b=hulyena bahutra )yaklikTaP=y=V kalpan?yatay= gaura)=t^ tadapekTay= )iRiTLa)yaktau Rakti4 s)?kCtya k)=citka$=tiparaprayogasya l=kTaPikat=y= e)a yuktat)=t^ ' )r?hibhirya$eta' ity=di)idhi)=kyeTu sar)atra )r?hy=dipad=n=4 )yaktil=kTaPikat)e sati 'na )idhau paraV Rabd=rthaV' iti ny=ya)irodhaRca sy=t^ api ca Raktigr=hakeTu )y=karaP=diTu ga)=dipad=n=4 $=tim=traRaktau na kimapi pram=Pa4 paRy=maV^ )yakti)=cakat)amupa$?)ya pra)CtteTu sarAp=disAtreTu )yakty=khy=y=mityanabhidh=n=t $=ti)=cakat)amupa$?)ya pra)CtteTu '$=ty=khy=y=mekasmin' (p=%sA% _-a-h9) ity=disutreTu k)acide)a $=ty=khy=y=mity=dinirdeR=cca sar)atra )yakterabhidheyat)a4 gamyate^ 'c=dayo 'satt)e' (p=%sA%_-`-hg) ity=diparyud=s=cca dra)ya)=cit)a4 gamyate^ s=dCRyaprat?timupa$?)ya pra)artam=namupam=na4 ca na )yakti)=cakat=mantarePa ghaLate^ 'gosadCRo ga)ayaV' ityatideRa)=kyagataga)ayapad=rtha)yaktau s=dCRyagrah=ddhi ga)ayo ga)ayapada)=cya iti RaktigrahaV^ liHga)iReTanirPayapurask=rePa pra)CttaV koRo 'pi tadyogya)yakti)=cakat)ame)a kalpayati^ =pta)=kya4 ca 'g=m=naya' 'na sur=4piba' ity=dika4 pra)Cttini)Cttyan)ayipad=rthagocara4 )yaktiRakti4 )yanakti^ )ya)ah=ro 'pi ga)=nayanapra)Ctty=dir)yakti)=cakat)a e)opapadyate^ )=kyaReT=4'pi 'yatr=ny= oTadhayo ml=yanta' ity=diV modam=nat)=di)iReTaP=rha)yakti)=cakat=me)a draNhayati^ )i)araPamapi p=ka4 karot?ty=di kriy=di)yakti)=cakat=pakTas)arasam^ prasiddhapadas=4nidhyamapi 'iha sahak=ratarau madhura4 piko

rauti' ity=dika4 dra)ya)=cakat)a e)a sa4gatam^ ato ga)=diRabd=n=4 $=tiRaktat)e na kimapi pram=Pa4 s)=rasikam^ b=dhak=ni ca bhAy=4si liHgasa4Hkhy=nan)ay=d?ni pAr)ame)=pap=dit=ni^ ki4 ca $=tire)a yadi ga)=diRabd=rtha4starhi got)a4 )yaktiniTLhamiti)at gau)aryaktiniTLhetyapi prayogaV prasa$yate^ ga)=dipad=n=4 $=tim=tra)i)akTay= prayoge t)atal=dyapekT= ca na sy=t^ ki4 ca khaPNo gauV Ruklo gauV ity=dis=m=n=dhikaraPya4 na ghaLate^ khaPNat)=der$=t=)anan)ay=t^ yatt)atrocyate m?m=4sakaiV lakTy=rtha)yaktau tadan)aya iti^ tadapi na^ kutr=pi )=kye lakTy=rth=n)ayi)iReTaP=prayog=t^ na hi gaHg=y=4 ghoTa ity=dau gaHg=padalakTy=rthat?r=s=dh=raPa4 )iReTaPa4 ken=pi )=kye prayu$yate^ pratyuta gabh?r=y=4 nady=4 ghoTa ity=dau Raky=rthan)ayye)a )iReTaPa4 prayu$yate^ tasm= $$=ti)iRiTLa)yaktau pad=n=4 Raktiritye)a yuktam iti naiy=yik=V^ [ 12 ] pr m y a vi c r a d?pik=y=4 pr=m=Pyasya $Japt=)utpattau ca s)atast)a4 paratast)a4 ca nirucya m?m=4sakamatanir=karaPapAr)akamubhayatra paratast)a4 sth=pita4 pr=m=Pya)=daprakaraPe^ etattatt)a4 pr=cyana)yagrantha)imarRapAr)akamadhun= )i)riyate^ kasmi4Rcid)iTaye $J=te sati $=te $J=ne pr=m=Pyabuddhimantar= )iTaye pra)Cttirna bha)at?ti $J=nagatapr=m=Pya$J=namapi pra)Cttiheturiti )akta)yam^ na ceda4 $J=na4 prameti $J=na4 )in=pi pra)Ctterutpatty= )yatireka)yabhic=r=t pr=m=Pya$J=nasya pra)Cttihetut)a4 n=st?ti )=cyam^ bahu)itta)yay=y=sas=dhye y=g=dau pra)CtteV pr=m=PyaniRcaya4 )in= asa4bha)=t^ na ca tatr=py=)aRyak=rthaniRy=de)a pra)Cttiriti )=cyam^

yatsa4RayaV yad)yatirekaniRcayaRca yatpratibandhakau tanniRcayastaddheturitya)aRya4 s)?karaP?yam^ yath= )y=ptisa4Raye )= )y=pti)yatirekaniRcaye )= satyanumitirna $=yata iti )y=ptiniRcayo 'numiti4 prati heturiti aHg?kriyate, tath= pr=m=Pyasa4Raye )= pr=m=Pya)yatirekaniRcaye )= sati pra)Cttirna $=yata iti pra)Ctti4 prati pr=m=PyaniRcayaV k=raPamiti sidhyati^ tath= ca $J=napram=tyaniRcaya4 )in= pra)Cttyasa4bha)a iti^ na ca $J=ne pr=m=Pyasa4dehe satyarthasa4deh=t arthaniRcayarApak=raP=bh=)=de)a pra)Cttyabh=)opapattau pra)Ctti4 prati pr=m=Pyasa4dehasya pratibandhakat)=bh=)enoktaniyam=pra)Ctty= pr=m=PyaniRcayasya pra)Ctti4 prati hetut)=bh=)=t pr=m=Pyas)atast)aparatast)a)ic=ro 'na)asara iti )=cyam^ yatra $J=na)iReTe pram=t)asa4deho tatra niTkampapra)CttiV idamitthame)etya)adh=raP=de)a sa4p=dan?y=^ tacc=)adh=raPa4 $J=nasya pram=t)aniRcaya4 )in= na sa4bha)at?ti pra)CttihetubhAt=rthaniRcayahetutay= pr=m=PyaniRcayasya pra)Ctti4 prati prayo$akat)=t pr=m=PyaniRcayo 'pi sa4p=dan?yaV^ sa ca s)ataV parato )eti )ic=ro yukta e)a^ tatra pr=m=Pya$Japtau s)atast)a4 paratast)a4 ca maPau paJcadh= niruktam^ tatra prathamaniruktim=tra4 d?pik=y=manAditam^ $J=na4 yay= s=magy= $J=yate tayai)a $J=nagata4 pram=t)amapi $J=yata iti $J=nagr=hakas=magr?gn=hyat)=tmaka4 prathama4 s)atast)am^ tatrapr b h k a r V - ghaLamaha4 $=n=m?tye)a $J=n=k=raV^ tasya $J=nasya s)aya4prak=Rat)=t $J=nagr=hakamapi s)ayame)eti tadgr=hyat)a4 pr=m=Pyasyeti )adanti^ bh --- $J=na4 $J=tatay=num?yata iti $J=tat=liHgak=numitiV $J=nagr=hakas=magr?$anyagrahaV tad)iTayat)a4 pr=m=Pyasyety=cakTate^mur ri mi r --- 'aya4 ghaLaV' iti $J=n=nantara4 'ghaLamaha4 $J=n=mi' ityanu)ya)as=yo $=yate^ tena $J=ne )iTay?kriyam=Pe tadgata4 pram=t)amapi )iTay?kriyate^ tath= ca

$J=nagr=hak=nu)ya)as=yagr=hyat)=t pr=m=Pyasya s)atast)amityupa)arPayanti^ matatraye 'pi $J=nagr=hakas=magray=Vbhinnat)e 'pi $J=nagr=hakas=magr?gr=hyat)=tmaka4 s)atast)a4 s=dh=raPam^ atra yatpr=m=Py=Rraye $J=ne doTa)aR=dapr=m=Pyagr=hik= k=cana s=magr? tay= tatpr=m=Pyasy=grah=t s)atast)ab=dhaV sy=diti apr=m=Pyagr=haketi s=magr?)iReTaPa4 deyam^ e)amapi ida4 $J=namaprameti $J=naniTLhasya apr=m=Pya)ati apr=m=Pyaprak=rakat)arApasya pr=m=Pyasya apr=m=Pyagr=hakas=magryai)a4 grahaP=t apr=m=Pyagr=hakas=magr?gr=hyat)=tmakas)atast)asya tatra b=dhaV sy=diti tad)=raP=ya tadapr=m=Py=gr=haketi )akta)yam^ tasmin apr=m=Pgr=haketi tadartha4V^ y=dCRapr=m=Pye s)atast)amiTyate t=dCRapr=m=Py=Rraya)iReTyak=pr=m=Pyaprak=raka$J=na$anaketi y=)at^ ida4 $J=namapremety=k=raka$J=naniTLhapr=m=Pyagr=hakas=magry=V^ idaJ$J=na)iReTyak=pr=m=Pyagr=hakat)e 'pi prakCtapr=m=Py=RrayabhAta4 yat ida4 $J=namapramety=k=raka4 $J=na4 tad)iReTyak=pr=m=Pya$J=n=$anakat)=nna doTaV^ naiy=yikairapi $J=nagr=haka4 yat ida4 $J=na4 pram= samarthapra)Ctti$anakat)=t ityanum=na4 tadgr=hyat)asya pram=t)e 'Hg?k=r=t s)atast)=patti)=raP=ya y=)a$$J=nagr=hakas=magr?ti y=)att)a)iReTaPamapi deyam^ tacca s=m=gry=4 na )iReTaPam^ sar)=bhir$J=nas=magr?bhirekasya $J=nasy=$ananena y=)ats=magr?$anyagrah=prasiddha4V^ api tu $J=na)iReTaPam^ tath= ca $J=nagr=hakas=magr?$anyay=)adgraha)iTayat)amiti phalitam^ t=dCRay=)adgrah=ntargat=nu)ya)as=yagr=hyat)asya pr=m=Pye naiy=yikairanaHg?k=r=nna doTaV^ y=)att)asya ca )y=pakat)arApat)=t tadapr=m=Pyagr=hakatattaddharmaprak=raka$J=nagr=hakas=magr?$an yagrahat)a)y=paka)iTayit=nirApakat)a4 s)atast)amiti d?dhitik=rairniTkarTaV kCtaV^ sa niTkarTaV prak=Rik=y=manAditaV^ atha pr m y a v d a s y a tulan t m a k a d y

vic ra pram=tmaka$J=nagata4 pr=m=Pya4 apram=tmaka$J=nagatamapr=m=Pya4 ca ki4 s)ataV uta parata ityatra t?rthakar= )ipratipadyante^ tatra pr=m=Pyamapr=m=Pya4 cetyubhaya4 s)ata iti s=4khy=V^ ubhaya4 parata iti )aiReTik=dayaV^ apr=m=Pya4 parata iti bauddh=V^ pr=m=Pya4 s)ataV apr=m=Pya4 parata iti m?m=4sak=V )ed=ntinaRceti cat)=raV pakT=V^ s khy a m a t a m $J=ne pAr)ama)idyam=na4 pr=m=Pyamapr=m=Pya4 )= paRc=t k=raPabal=dutpadyata ityaHg?k=re asatk=rya)=do bha)editi bh?t=V s=4khy=V pr=m=Pyamapr=m=Pya4 cetyubhayamapi s)=bh=)ikamiti^ para4 tu ubhayamapi hetu)iReTa4 )in= yadi s)abh=)ato bha)et=m, tad= 'ida4 $J=na4 pram=Pa4' 'ida4 $J=namapram=Pam' iti )ya)asth= na sy=t iti as)=rasyamasmin mate 'sti^ baudd h a m a t a m apr=m=Pya4 s)ataV pr=m=Pya4 parata iti manyante bauddh=V^ tath= hi --- yadi pr=m=Pya4 s)ata e)a niRc?yate, tarhi pr=m=PyarApaikatarakoLeV niRcay=t ida4 $J=na4 pram= apram= )eti sa4Rayo na sy=t^ ataV k=raPabhAtasya guPasaya $J=n=t pra)Cttisa4)=d=cca pr=m=Pya4 niRc?yate^ taduktam --'tasmin sadapi m=nat)a4 )iniRcetu4 na Rakyate^

uttar=rthakriy=$J=n=t ke)ala4 tat prat?yate^^' iti^ apr=m=Pya4 tu s)ata e)=)as?yate^ ata e)a )ed=dutpanna4 $J=na4 )iparyayarApam^ ataV s)ato 'pram=Pa4 )ed=V iti bauddh=n=m=kAtam^ idamatra dATaPam^ apr=m=Pya4 s)=bh=)ikamiti )=din=4 mate 'pi bhrama$J=ne 'dhiTLh=n=4Re pr=m=Pyasya s)=bh=)ikat)a4 )akta)yam^ anyath= niradhiTLh=nabhramaprasaHg=t^ ki4 ca 'pram=P=t prameyasiddhiV' 'yuktiyukta4 )aco gr=hyam' ity=dika4 )acana4 sar)airapi )=dibhiV s)ataV pram=Pamiti )akta)yam^ tath= nir)ikalpakasya )=sanopapla)aRAnyasya s)ata e)a pr=m=Pyamupagacchanti^ sa)ikalpakasy=pi s)=4Re pr=m=Pya4 )iTay=4Re 'pr=m=Pya4 ca )adanti^ tath= ca kutracit pr=m=Pyas)atast)a4 teT=mapya)ar$an?yam^ api ca sar)eT)api $J=neTu kiJcida4Re pr=m=Pyasya satt)=t apr=m=Pyasyai)a k)=citkat)=t tade)a ki4Ruk=dyup=dhik=ruPya)at sahetuka4, pr=m=Pyame)a nirhetukamiti )ya)asth=pan=t iti m?m=4sak=V^ naiy=yik=stu doTataV apr=m=Pya4 guPataV pr=m=Pyamity=huV^ sar)ath= apr=m=Pyas)atast)a4 na ghaLate^ m m sak a m a t a m pr=m=Pya4 s)ata e)otpadyate $J=yate ca^ apr=m=Pya4 tu parata utpadyate $J=yate ceti m?m=4sak=V^ pr=m=Pya4 s)ata utpadyata ityasya pr=m=Py=Rraya$J=nasya y= s=magr? utp=dik= tayai)a $J=nagata4 pr=m=Pyamapyutpadyate, na tu guP=dityarthaV^ tena ca )ed=dutpannasya $J=nasya yat pr=m=Pya4 tatra )aktCyath=rtha$J=narApaguP=pekT=)irah=t )edasy=pauruTeyat)a4 sthira4 bha)at?ti teT=m=RayaV^ pr=m=Pya4 s)ato $J=yata ityasya pr=m=Py=Rrayasya $J=nasya yay= s=magry= $J=na4 bha)ati tayai)a

tadgatapr=m=Pyasy=pi $J=na4 bha)ati^ paRc=ttu b=dhaka$J=nak=raPadoTa$J=n=bhy=4 pr=m=Pya4 b=dhyate^ e)a4 ca apauruTeye )ede an=ptapuruTasa4bandhakCtadoT=P=mabh=)=t b=dhaka$J=n=bh=)=cca $J=ta4 pr=m=Pya4 tathai)=)atiTLhate^ tath= ca )edapr=m=Pyasthir?karaPame)a $Japtau s)atast)as=dhanasya prayo$anamiti^ pr m y a ni c ay e ny y a d a r a n b h i p r y a yadyapi ny=yasAtre pr=m=Py=pr=m=Pyas)atast)aparatast)a)ic=raV na kCtaV, tath=pi 'mantr=yur)edapr=m=Pya)acca tatpr=m=Pyam=ptapr=m=Py=t' (ny=c%sAc% a-_-e9) iti sAtrePa parataV pr=m=Pya4 sAcitame)a^ ny=yabh=Tyak=raV =rambha)=kyame)a pr=m=Pyaparatast)akhy=paka4 )iny=sthat 'pram=Pator'thapratipattau pra)Cttis=marthy=dartha)atpram=Pam' iti^ ida4 ca bh=Tya)=kya4 )=caspatimiRraiV e)ama)at=ritam - nanu yacch=stramanuTLh=tumaRakyamup=ya4 pratip=dayati tadanarthakam, yath= $)araharatakTakacAN=ratn=haraPopadeRaka4 R=stram^ ida4 ny=yaR=stramapi t=dCRame)a^ tath= hi, ToNaRapad=rthat)a$J=n=ddhi niVRreyasayupadiRyate 'smin R=stre^ tade)a durlabham^ pramey=d?n=4 pad=rth=n=4 tatt)a$J=na4 pram=Patatt)a$J=n=ndh?nam^ na hi pram=Pa4 tatt)en=nirP?ta4 san s)a)iTaya4 a)adh=rayitumalam^ pram=Patatt)=)adh=raPa4 ca pram=tatt)=)adh=raP=dh?nam^ na hi pram=4 tatt)en=na)adh=rayan pram=$anakasya tatt)ama)adh=rayitu4 Raknoti^ pram=y=Rca tatt)ama)yabhic=rit)arApa4 s)ataV parato )= niRcetumaRakyam^ ghaL=di)iTayagocara4 $J=nam=tm=namapi )iTay?kartumaRaknu)at katha4 hi n=ma s)agata4 pram=t)a4 grah?Tyat?ti s)ataV pakTaV t=)anna yuktaV^ $J=na4 s)aya4prak=Ram iti pakTe 'pi kathaJcit $J=nasya s)a)iTayakat)asambha)e 'pi s)agat=)yabhic=rit)arApapram=t)a)iTayakat)a4 durApap=dam^ parataV pram=t)a4 $J=yata iti pakTe 'pi paraRabdena $J=na)iTayaka$J=n=ntarasya )= arthakriy=)iTayaka$J=nasya )= anyasya )= )i)akT=y=4 teT=mapi s)asmin pram=t)=na)adh=raPe pAr)a$J=ne pr=m=Pya4 katha4

$J=tum Rakyeta^ atasteT=4 pr=m=Pya4 $J=n=ntarebhyaRcet teT=mapi tathetyana)asth=^ teT=4 pram=t)a4 s)ata iti tu pAr)oktar?ty=nupapannam^ tath= ca s)ataV parato )= pram=tatt)=na)adh=raP=t pram=Patatt)=)adh=raPa4 na sambha)ati^ tadasa4bha)=cca pramey=ditatt)a$J=namapi na sa4bha)ati^ tasm=t pram=P=diToNaRapad=rthatatt)a$J=n=nniVRreyas=dhigama ityupadiRacchastramanarthakamity=RaHk=y=V nir=karaP=rtha4bpram=Pato arthapratipattaub ity=dibh=Tya4 pra)Cttamiti^ asya bh=Tyasy=yamarthaV pr=m=Pamartha)aditi prati$J=^ pra)Cttis=marthy=diti hetuV^ pram=Pamiti karaP=rthakalyuNantaV RabdaV^ artha)aditi nityayoge matup^ nityat= c=rth=)yabhic=rit=^ arth=)yabhic=rit)a4 ca tad)ati tatprak=rakat)am^ tacca pram=Pasya $J=nad)=rakam^ tath= ca pram=Pa4 tad)ati tatprak=raka$J=na$anakamiti prati$J=rthaV^ samapra)Ctti$anakat)amiti tadarthaV^ yadi pram=Pamarth=)yabhic=ri n=bha)iTyat samarth=4 pra)Ctti4 n=kariTyat yath= artha)yabhic=r? pram=P=bh=sa iti )yatirekyanum=namatra )i)akTitam^ pram=Pasya pra)Ctti$anakat)a4 na s=kT=t, ki4 tu arthapratipatti$ananad)=rePety=Rayena pram=Pator'thapratipatt=)ityuktam^ tath= ca )ipratipanna4 $J=na4 tad)ati tatprak=raka4 saphalapra)Ctti$anakat)=dityanum=na e)a parya4)as=nam^ ittha4 ca saphalapra)Ctti$anakat)ahetuk=numity= $J=nagata4 pram=t)a4 gChyata iti bh=Tyak=r=RayaV^ nan)anumitirApa$J=naniTLha4 pram=t)a4 kena gChyatei anumityantarePeti yadi, tad=na)astheti cet---na^ anumiti)iTayak=nu)ya)as=yena anumitau gChyam=P=yo tanniTLhapr=m=Pyasy=pi grah=t anumitipr=m=Pyasya s)atogr=hyat)=Hg?k=r=t^ tarhi 'ghaLamaha4 $=n=mi' ityanu)ya)as=yena ghaLa$J=ne gChyam=Pe tatpr=m=Pyamapi gChyat=m, kimartha4 tatra pra)Cttis=marthyaliHgak=numityanudh=)anamiticet--ida4 $J=na4 pram= na )eti sa4Ray=nurodhena pram=t)aniRcay=ya

pra)Cttis=marthyarApahetupar=marR=t prakCte tadabh=)=diti t=tparyaL?k=k=r=V nirApayanti_^ pr=m=Pyasy=)aRya)edyat)=nabhyupagam=nn=na)astheti kusum=J$alik=r=V upap=dayantia^ 'mantr=yur)edapr=m=yya)acca tatpr=m=Pyam=ptapr=m=Py=t' (ny=%sA% a---_---e9) iti sAtrePa, 'kiHkCtametati =ptapr=m=PyakCtam^ ki4 punar=pt=n=4 pr=m=Pyami s=kT=tkCtadharmat= bhAtaday= yath=bhAt=rthacikhy=payiT=' ity=ditatsAtrasthabh=TyePa ca pr=m=Pyasyotpattau guPa$anyat)=khya4 paratast)a4 sAcitame)a^ kusum=J$alau $Japtau utpattau ca parat=st)a4 )istarePopap=ditam^ tadapekTay=pi )istarePa maPau dodhitau g=d=dhar?ye ca )i)ecitam^ d?pik=y=4 prak=Rik=y=4 ca tatratyame)opap=dana4 punaV sa4gCh?tamiti^ [ 13 ] anyat h k h y ti vi c r a bhram=tmaka$J=nasya khy=tiriti )yapadeRaV R=stragrantheTu )artate^ tatra )iTaye )=dino bahudh= )adanti^ loke yasya yasya yadyat $J=na4 bha)ati tatsar)a4 prameti )aktu4 na Rakyate^ tath= sati prati)=dino $J=namapi pram= sy=t^ tath= ca prati)=dyapi )i$ayeta^ tath=sar)a4 $J=namaprametyapi )aktu4 na p=ryate^ tath= sati )=dino yat $J=na4 tadapyapram= sy=t^

----------------------------------------tath= ca )=di par=$ito bha)et^ tasm=t kiJcit $J=na4 pram= kiJcit $J=namapram= iti )ibh=gaV sar)airabhyupaganta)yaV^ tatra apram=tmake $J=ne anyasya anyath=bh=n=tmik=manyath=khy=ti4 naiy=yik= $ain= bh=LL=Rca urar?kur)anti^ anyath=khy=teV y= s=magr? bhed=$J=narApa akhy=tiV tathai)a )ya)ah=ropapatteV akhy=tipakTa e)a yukta iti pr=bh=kar=V^ kTaPika)i$J=narApaV =tmai)a b=hya)ast)=k=rePa prat?yata ity=tmakhy=ti)=dinaV^ bauddh=V^ bhramasthale asade)a prat?yata iti asatkhy=ti)=dinaV m=dhyamik=V^ bhrame sadasadanir)aJcan?ya4 )astAtpadyate prat?yate cetyad)aitinaV^ etanmate anir)acan?yakhy=tiV^ tatra naiy=yik= anyath=khy=ti)=dina iti prasiddhiV^ ny=yadarRane prathamasAtrePa tatt)a$J=n=nniVRreyasapr=ptimabhidh=ya 'duVkha$anme' ty=did)it?yasAtrePa mithy=$J=na4 paramparay= sa4s=raheturiti pratip=ditam^ tatra 'mithy=$J=namanekaprak=raka4 )artate =tmani t=)ann=st?ti an=tmany=tmeti duVkhe sukhamiti' ity=di bh=Tam=PaV )=tsy=yanaV atasmi4staditi $J=na4 mithy=$J=namiti manyate^ )=rttikak=ro 'pi --'kaV punaraya4 )iparyayaV^ atasmi4staditi pratyayaV' iti kathayati^ asya )iparyasya anyath=khy=tiriti sa4$J= tu paRc=tk=lik?4^ t=tparyad?k=y=m_--'sa4prati sa4dih=no )iparyayas)arApa4 pCcchati kaV punaraya4 )iparyaya iti^ par?kTak=P=4 )ipratipatteV sa4RayaV^ kecit s)=k=rab=hyat)a)iTaya4 $J=na4 )iparyaya ity=cakTate^ anye 'sad)iTaya4 $J=na4 %%%%%%%

anyath=khy=ti4 tu )Cddh=V^' iti kathan=t anyath=khy=tipakTaV naiy=yik=n=miti $J=yate^ ayamatra niTkarTaV --=dau Rukty= indriyasa4nikarT=nantaram aya4 Ruklabh=s)ara ity=k=raka4 $J=na4, tataV udbuddhasa4sk=r=t ra$atasmaraPam, puro)arti-ra$atayorbhed=graha inyet=)atparyantam akhy=tyanyath=khy=ti)=dinoV ----------------------------------------sam=nam^ tataV 'ida4 ra$atam' ity=k=raka4 ra$atat)=bh=)a)ad)iReTyakara$atat)aprak=raka4 )iRiTLa$J=namutpadyate, tata e)a pra)Cttiriti naiy=yik=V t=dCRa)iRiTLa$J=nak=raPat)en=bhimat=bhy=4 bhed=grahasahit=bhy=4 puro)arti)astupratyakTara$atasmaraP=bhy=me)a pra)Ctty=dinir)=he madhye )iRiTLa$J=naman=)aRyakamiti pr=bh=kar=V iti^ vi i aj n a s y v a y a k a t satyasthale pra)Cti4 prati )iRiTLa$J=nasya hetut)=t asatyasthale 'pi )iRiTLa$J=name)a pra)artaka4 )=cyam^ tath= ca ')isa4)=dipra)CttiV )iRiTLa$J=na$any= pra)Cttit)=t satyapra)Ctti)at' ityanum=namanyath=khy=tau pram=Pam^ tath= 'ra$atecch=$anyaRukti)iTayakapra)Ctti$anakara$atat)aprak=raka4 $J=na4 Rukti)iReTyaka4 Ruktipra)Cttiprayo$aka$J=nat)=t Ruktau Ruktyarthapra)Cttiprayo$aka$J=na)at' ity=d?nyanum=n=nyapi anyath=khy=tis=dhakatay= maP=)upanyast=ni^

e)amanu)ya)as=y=tmakapratyakTamapyanyath=khy=tau m=nam^ tath= hi - Ruktau ida4 ra$atamiti bhram=nantaram ida4 ra$atatay= $=n=mi ityanu)ya)as=yo $=yate^ ida4)iReTyakara$atat)aprak=raka$J=na)=hanam iti hi tadarthaV^ tatra )ya)as=yasya ida4)iReTyakara$atat)aprak=rakat)=bh=)e ukt=nu)ya)as=yaV katha4 ghaLetai $J=nad)ayapakTe 'ida4 $=n=mi' 'ra$ata4 $=n=mi' ity=k=rako hyanu)ya)as=yaV sy=t, na tu ida4 ra$ata4 $=n=mi iti^ anya t h k h y ti a b d r t h a v i c r a anyatrai)a sat= =k=rePa puro)artino )iRiTLat=$J=namanyath=khy=tiV^ anyatrai)a satt)a4 tu pra)Ctti)=dhasahakCt=t n=st?ti b=dhakapratyay=nniRc?yate^ ato bhr=nti$J=nab=dhitasya satyara$atasy=tr=satt)am=p=dayitu4 na Rakyate, pra4)Cttib=dha)irah=t^ na )= mantr=dipratibaddhasy=gneV sphoLa$anan=dipra)attib=dh=t mithy=t)aniRcayaprasaHgaV^ tatra n=st?ti b=dhakapratyayasy=bh=)=t^ khy=tyantara)=dibhirapyantato gat)= anyath=khy=tira)aRy=RrayaP?y=^ tath= hi---asatkhy=timate kimasat asaditi prat?yate saditi )=i asaditi cet bhramat)=sa4bha)aV^ asataV asatt)ena bh=nasya pram=t)=t b=dhapra)Ctt? ca na ghaLet=m^ saditi prat?yate cet, asataV satt)ena bh=n=t anyath=khy=tire)a sy=t^ =tmakhy=tipakTe =tmaRabdita4 $J=na4 ki4 $J=namiti prat?yatei ut=rtha4 itii =dyena bhramat)ab=dhapra)Ctt?n=masa4bha)aV^ d)it?ye $J=nasy=rth=tman= bh=n=danyath=khy=tire)a s)?kCt= sy=t^ pr=bh=karamate 'pi grahaPasmaraP=tmaka$J=nad)ay=Hg?k=r=t tat $J=nad)aya4 ki4 $J=nad)ayamiti prat?yate ki4 )= ekat)enai =dye b=dhapra)Cttyorasa4bha)aV^ d)it?ye d)ayasyaikat)ena bh=n=t anyath=khy=tiV^

$J=namasti )iTayo n=st?ti pakTe )iTayaV kima)idyam=nat)ena prat?yate uta )idyam=nat)enai =dye pra)Ctty=dyasa4bha)aV^ na $=tu kaRcit a)idyam=nat)ena prat?te )astuni pra)artate^ d)it?ye a)idyam=nasya )idyam=nat)ena bh=n=danyath=khy=tiV iti^ " 14 $ abh v a vi c r a tarkasa4grahe d?pik=y=4 ca abh=)asya caturdh= )ibh=gaV atiriktapad=rthat)a4 ca pr=darRiT=t=m^ ida4 kiJcid)ic=ryate^ 'pr=gutpatterabh=)opapatteRce' (ny=%sA%a-a-_a) iti sAtre bh=Tyam --'abh=)ad)aita4 khalu bha)ati pr=k cotpattera)idyam=nat= utpannasya c=tmano h=n=da)idyam=nat=' iti^ )=rtikepye)ame)a pratip=dyate^ tena pr=gabh=)aV pradh)a4saRceti d)i)idha e)=bh=)o bh=Tya)=rttikak=rayoV sa4mata iti prat?yate^ tatrai)a t=tparyaL?k=k=raV --'abh=)ad)aitamiti prakCt=pekTam^ prakCta4 pradh)a4sam=tra)=dina4 prati pr=gabh=)apratip=danam^ param=rthatastu prathamamabh=)e

d)aitam--t=d=tmy=bh=)aV sa4sarg=bh=)aRceti^ sa4sarg=bh=)o 'pi pr=kpradh)a4s=tyant=bh=)ena tri)idha iti catasro )idh= abh=)asya' ityabh=)acatuTLayamapi ny=yadarRanasa4matamiti pratyap=dayat^ bh=)a)adabh=)o 'pi pram=Pa)edyaV^ yat pram=Pa4 bh=)a4 $J=payati tade)a pram=Pa4 pratiyogyanupalabdhisahakCtamabh=)a4 $J=payati ity=Raya)=ta bh=Tyak=rePa --'katha4 punaruttarasya pram=PenopalabdhiV^ satyupalabhyam=ne tad)adanupalabdheV prad?pa)at^

tade)a4 sataV prak=Raka4 pram=Pamasadapi prak=Rayati^' iti prathamasAtre 'bh=Ti^ tatr=bh=)asy=pi pram=Pasiddhat)e tasya bh=)a)at upadeRaV kuto na kCtaV ity=RaHk=y=m=ha )=rtikak=raV --'sat khalu pram=Pasy=lambana4 s)atantra4 bha)ati^ asattu paratantra4 pratiTedhamukhena pratipadyate^'

iti niTedhya4 niTedh=dhikaraPam ityubhaya$J=n=dh?nat)=t abh=)asya, bh=)e $J=te abh=)o 'pi $J=tapr=ya ity=Rayena sAtrakCt= abh=)o na nirdiTLa iti tad=RayaV^ )aiReTikasAtreT)api abh=)acatuTLay=bhyupagamaV sAcito )artate^ 'kriy=guPa)yapadeR=bh=)=t pr=gasat' ()ai%sA%f-_-_) iti sAtra4 ghaL=dirApak=ryasya utpatteV pr=ga)idyam=nat=4 pratip=dayat pr=gabh=)amanumanyate^ utpatteV pr=ga)idyam=nat= hi pr=gabh=)o n=ma^ tath= 'sadasat' ()ai%sA%f-_-a) iti sAtra4 sato ghaL=deV mudgarap=t=dyanantaramabh=)a4 pratip=dayat dh)a4s=khyamabh=)a4 sAcayati^ tataV 'sacc=sat' ()ai%sA%f-_-d) iti sAtra4 sat= ghaL=deV paL=dy=tman= abh=)a4 bodhayatdhtt t=d=tmy=bh=)arApamanyony=bh=)a4 )yaJ$ayati^ tataV 'yacc=nyadasadatastadasat' ()ai%sA%f-_-h) iti sAtram^ tatra asacchabdad)aya4 bh=)a)apradh=no nirde4RaV^ yat ataV asataV anyat asat tat asat ityan)ayaV^ pAr)okt=bh=)atray=t anyo yo 'bh=)aV so 'tyant=bh=)e iti^ e)a4 sthite abh=)asya pCthaganupadeRaV bh=)ap=ratantry=t na t)abh=)=diti sidhyati^ ny=yamaJ$ar?k=r=stu ----

'na pr=gabh=)=danye tu bhidyante param=rthataV^ sa hi )ast)antarop=dhiranyony=bh=)a ucyate^^

sa e)=)adhiRAnyat)=datyant=bh=)at=4 gataV^ utpannasya )in=Ro )= tadanutp=da e)a )=^ abh=)astatt)ato 'nye tu bhed=st)aup=dhik= mat=V^^'_ iti granthena pr=gabh=)apradh)a4sabheden=bh=)o d)i)idhaV^ anyony=tyant=bh=)au pr=gabh=)a e)=ntarbha)ataV^ pr=gabh=)a e)a )ast)antarapratiyogikaRcet anyony=bh=)a ityucyate^ sa e)=)adhiRAnyaRcet atyant=bh=)a iti kathyate iti nyarApayan^ pr=bh=k=r=V atiriktamabh=)a4 n=Hg?kur)anti^ abh=)aV buddhi)iReTas)arApaV, adhikaraPas)arApaV k=la)iReTas)arApaV iti pakTatraya4 pradarRayanti^ etatpakTatrayamapi maPau )istarePa dATitam, tadanus=rePa mukt=)aly=4 ca^ d?pik=y=4 t)adhikaraP=tmakat)apakTaV anAdya dATita iti )iReTaV^ atra )ic=ryate^ abh=)=dhikaraPako 'bh=)aV adhikaraP?bhAt=bh=)as)arApa iti naiy=yik= api s)?kur)anti^ tatra ----------------------------------------'ghaL=bh=)e na paLaV' ity=dh=r=dheyabh=)aV prat?yate^ sa c=dh=r=dheyayorabhede 'pi =dh=rat=)acchedakayorghaL=bh=)at)apaL=bh=)at)ayorbhed=nniruhya te^ tath= 'bhAtale ghaL=bh=)a' iti prat?tirapi bhAtalat)aghaL=bh=)at)ayorbhed=t

nirANh= bha)iTyati^ ataV adhikaraP=tmakat)ame)=bh=)asy=stu^ Rabd=bh=)asya gChas)arApasya gChat)ena rApePa Rrotrendriya)edyat)=bh=)e 'pi Rabd=bh=)at)ena rApePa tad)edyat)a4 bha)iTyati^ yath= naiy=yikamate 'pi rAp=bh=)=dhikaraPakaras=bh=)asya rAp=bh=)=tmakat)e 'pi rAp=bh=)at)enai)a c=kTuTa)iTayat= na ras=bh=)at)enetyaHg?kriyate, tad)at^ tath= ca Rabd=dyabh=)=n=4 pratyakTat)=nupapattirapi n=sti^ tath= $J=na)iReTat)ena k=la)iReTat)ena c=pratyakTat)e 'pi tattadabh=)at)ena $J=na)iReTak=la)iReTayoV pratyakTat= sa4bha)atye)a^ ato 'bh=)asy=natiriktat)e 'pi na ko 'pi doTa iti^ atra sam=dh?yate^ pr=yaRo loke bhinnayore)=dh=r=dheyabh=)aV prasiddhaV^ sa c=bh=)=tiriktat)a)=dinaiy=yikamate sApap=daV^ abh=)=dhikaraPak=bh=)asthale gatyantara)irah=d=dh=r=dheyabh=)aprat?tergauPatay= nir)=he 'pi gatyantarasatt)e tath= nir)=hasy=nucitat)=t^ ato 'dhikaraP=tmakat)apakTo na yuktaV^ $J=na)iReTarApat)apakTe k=la)iReTarApat)apakTe ca Rabd=dyabh=)=n=4 pratyakTat)=nupapattidoTo duruddharaV^ tatra yadukta4 $J=nat)ena k=lat)ena ca rApePa tayorbahirindriyagr=hyat)=bh=)e 'pi Rabd=dyabh=)at)ena tatt)amakTatamiti, tatrocyate^ rAp=ntareP=pi tayoV t=dCRapratyakTa)iTayat)a4 na sa4bha)ati^ tath= hi gehe Rabdo n=st?ti prat?tau Rabd=bh=)at)ena rApePa ki4 s)=tmaka$J=na4 )iTayaVi puruT=ntar?ya$J=na4 )=i n=dyaV, pratyakTe )iTayasya k=raPakat)=t pAr)akTaPe s)=tmaka$J=nasy=bh=)=t pAr)akTaPe 'sataV k=raPat)=sa4bha)=t^ na d)it?yaV, ekasmin abh=)a$J=ne bhAyas?n=4 puruT=ntar?ya$J=na)yakt?n=4 )iTayat)akalpane gaura)=t^ e)a4 k=la)iReTasy=pi na t=dCRapratyakTa)iTayat)a4 sa4bha)ati, t=dCRa$J=notpattikTaP=tmakak=lasya pAr)apCttit)=bh=)=t^

pAr)akTaP=tmakak=lasya ca tatk=le 'bh=)=t^ na ca $J=notpattikTaPatatpAr)akTaPobhay=)asth=yisthAlak=lasya 'gehe Rabdo n=sti' ity=dipratyakTa)iTayat)amastu, tath= ca noktadoTa iti )=cyam^ tath=pi t=dCRakTaPad)ay=)asth=yin=n=pad=rtharApasthAlak=lasya ekaikat=dCRa$J=na)iTayat)akalpane gaura)=diti nirApay=m=suV mukt=)al?maJ$AT=k=r=V^ [ 14 ] khy t r t h a vi c r a abdab o d h a p r a k ri y ca d?pik=y=4 prak=Rik=y=4 ca )idhyarthanirApaPaprasaHgena =khy=tasya kCtyarthakat)a4 pras=dhya de)adattaV taPNula4 pacat?ti )=kyasya taPNulakarmakap=k=nukAlakCtim=n de)adatta ityartha iti nirApitam^ etattat)a4 kiJcid)ic=ryate^ R=bdabodho n=ma Rabda$anya4 $J=nam^ Rabdo n=ma paraspar=n)it=rtha4pratip=dakapadasamAh=tmaka4 )=kyam^ padasamAho )=kya4 ityet=)anm=troktau 'gauraR)aV puruTo hast?' ity=deV anan)it=rthakapadasamAhasy=pi )=kyat)a4 sy=t^ ataV paraspar=n)it=rthaketyuktam^ gaurgacchati, aR)odh=)ati ityanayoV pratyeka4 )=kyat)e 'pi tayord)ayormilit)= eka)=kyat)a4 na bha)ati, d)ayor)=ky=rthayoV parasparamanan)ay=t^ tasm=t s=kT=d)= para4paray= )= s)=rtha)iReTaP?bhAt=rthapratip=dakay=)atpada)iRiTLa4 )iReTyabhAt=rthapratip=daka4 padameka)=kyamiti parya4)asyati^ idame)a 'athaikat)= deka4 )=kya4 s=k=HkTa ced)ibh=ge sy=t' iti pAr)am?m=4s=sAtre jd-_-`ek uktam^ ekasminnarthe anyeT=4 )iReTaPatay=n)ayaV iti sAcan=yai)a 's=k=HkTa4 ced)ibh=ge sy=t' ityuktam^ tatra padeTu bahuTu prayu$yam=neTu kasya pad=rthasya ki4 )iReTaPami ki4 kima)=ntara)iReTyami ki4 mukhya)iReTyamiti )ic=raP?ya4 bha)ati^ tatra )aiy=karaP=V m?m=4sak=V naiy=yik=Rca bhinnabhinna4 panth=nam=Rrayante^

vaiy k a r a a m a t a m tath= hi )aiy=karaP=st=)ade)a4 manyante --- k=rak=P=4 kriy=y=man)ayaV ityanubha)=t kriy=pade pr=yaV subant=n=man)aya iti prat?yate^ n?lotpalam=nayat?tyatra sam=s=rthasya n?lat)a)iRiTLotpalasya d)it?y=rthe karmaPi tasya dh=t)arthe =nayane 'n)aya iti n?lat)a)iRiTLotpalakarmakam=nayanamiti bodho bha)ati^ n?lamutpalam=nayeti )y=sasthale 'pi n?lakarmakam=nayanam utpalakarmak=nayanamiti pCthak pCthak bodhasy=nanubha)=t d)iV karmat)abh=na4 )ih=ya sam=n=dhikaraPayorn?lotpalapadayoV n?lat)a)iRiTLotpalarApaik=rthaparat)amaHg?kCtya tasya dh=t)arthe =nayane d)it?y=rthakarmat)ad)=r= an)ayas)?k=r=t n?lat)a)iRiTLotpalakarmakam=nayanamitye)a bodhaV^ e)a4 ca sa)iReTaP=n=4 )iReTaParahit=n=4 )= kartratirikt=n=4 sar)eT=4 k=rak=P=4 dh=t)arthakriy=n)ayasya naiy=yik=dibhirapi s)?kCtat)=t pratham=nt=rthasya kartCk=rakasy=pi tathai)=n)aya ucitaV, sam=nany=y=t^ tath= ca de)adattaV n?lotpalam=nayat?tyatra dit?y=rthaV karma, tatra prakCtyarthasya n?lat)a)iRiTLotpalasy=bhedasa4bandhen=n)ayaV^ karma4PaV dh=t)arthe 'n)ayaV^ tiHaV kart= arthaV^ tatr=bhedasa4bandhena pratham=ntapad=rthasya de)adattasy=n)ayaV^ kartu4rapi dh=t)arthe =nayana'n)ayaV^ tath= ca n?lat)a)iRiTLotpal=bhinnakarmaka4 de)adatt=bhinnakartCka4 c=nayanamiti dh=t)arthamukhya)iReTyako bodhaV^ atra pram=Pa4 tu 'bh=)apradh=nam=khy=tam' iti nirukta)acana4 'kriy=pradh=nam=khy=tam' iti mah=bh=Tya)acana4 cety=huV^ m m sak a m a t a m m?m=4sak=stu -tiHarthabh=)an=mukhya)iReTyaka4 bodha4 )arPayanti^ tath= hi taPNulamity=d?ni d)it?y=nt=ni pad=ni kriy=pada4 )in= nir=k=HkTa4 bodha4 na $anayant?tyanubha)asiddham^ tena tiHantapada4 )iReTyasamarpakamiti labhyate^ tatr=pi 'prakCtipratyayau pratyay=rtha4 saha brAtastayostu pratyayaV pr=dh=nyena' iti )yutpattibal=t

pratyay=rthasyai)a pr=dh=nya4 )akta)yamiti tiHarthaV bh=)an=parapary=y= kCtire)a R=bdabodhe mukhya)iReTyabhAt=^ 'e)a4 ca caitrastaPNula4 pacati' iti )=kye d)it?y=y=V karmat)amarthaV^ tatra taPNulasya =dheyat=sambandhen=n)ayaV^ karmat)asya nirApakat=sa4bandhena (s)anirApakadh=t)arth=nukAlat)aparya)asitena) tiHarthakakCt=)an)ayaV^ dh=t)arthasya p=kasya s)akaraPakaudanoddeRyakat)asambandhena kCt=)an)ayaV^ caitrapadottarapratham=y=V pr=tipadik=rthaV caitro 'thaV^ caitrapada4 t=tparyagr=hakam^ pratham=rthasya caitrasya =dheyat=sa4bandhena bh=)an=y=man)ayaV^ =khy=t=rthak=lasa4khyayo 'pi bh=)an=y=me)=n)ayaV^ sa4khy=y=V s=m=n=dhikaraPyasambandhen=n)ayaV, k=lasya =dheyat=sa4bandhen=n)aya iti )iReTa^ e)a4 ca caitraniTLh= taPNulakarmakap=kakaraPakaudanoddeRyik= )artam=n= ek= bh=)aneti bodhaV^ 'bh=)apradh=nam=khy=tam' iti nirukte =khy=taRabdaV tiHparaV^ bh=)ayat?ti )yutpatty= Pi$ant=t bhAdh=toracpratyay=ntat)ena niTpannaV bh=)aRabdaV bh=)an=)=c?^ tiHRca sa4khy= k=laV bh=)an= iti trayor'th=V^ teTu bh=)an= pradh=nabhAt= iti bh=)an=mukhya)iReTyakabodhame)a niruktak=ro manyata iti nirApayanti^ naiy yik a m a t a m 'paPNitaRcaitraV' iti )=kyam paPNit=bhinnaRcaitra iti bodho 'nubhAyate^ tatra tiHantapad=bh=)=t dh=t)arthasya )= tiHarthabh=)an=y= )= mukhya)iReTyatay= bh=na4 na sa4bha)ati^ tath= ca k)acit pratham=nt=rthamukhya)iReTyakabodhasya s)?karaP?yatay= niHntasamabhi)y=h=rasthalepi tathai)a bodha)arPana4 yuktam^ na ca tatr=pi yogyakriy=dhy=h=rePai)a R=bdabodha iti )=cyam^ anadhy=h=rePai)a nir)=he adhy=h=rasy=yuktat)=t^ api ca )aiy=karaPabhATaPe -- 'pr=yaRo )=kyasya suptiHantasamud=yat)=t' iti )adantaV kauPNabhaLL=V tiHantaRAnyamapi )=kyamabhyupagacchanti^

tath= =khy=t=rtha)y=p=r=Rrayat)arApasya kartCt)asya nir=karaP=)asare '=khy=taRAnye de)adattaV paktety=dau de)adattasy=kartCt)=patteV' iti bhATaPas=re 'pi tiHantarahita)=kyapr=m=Py=Hg?k=raV prat?yate^ e)a4 ca tiHant=samabhi)y=h=rasthale pratham=nt=rtha)iReTyakabodhasya s)?k=ryat)=t caitraV pacat?ty=d=)api tathai)a bodha)arPana4 yuktam^ tath= ca 'caitraV taPNula4 pacati' iti )=kye taPNulapadottarad)it?y=y=V karmat)amarthaV^ karmat)e prakCtyarthasya taPNulasy=dheyat=sa4bandhen=n)ayaV^ karmat)asya nirApakat=sambandhena dh=t)arthe p=ke 'n)ayaV^ =khy=t=rthaV kCtiV^ tatr=nukAlat=sa4bandhena dh=t)arthap=kasy=n)ayaV^ kCteRca =Rrayat=sa4bandhena pratham=nt=rthecaitre 'n)ayaV^ =khy=t=rthasya )artam=nak=lasya kCt=)e)=n)ayaV^ =khy=taika)acanasya tu naikat)asa4khy= arthaV^ subeka)acanenai)a ekat)al=bh=t^ tath= ca taPNulaniTLhakarmat=nirApakap=k=nukAla)artam=nakCtim=n ekat)=RrayaRcaitra ityan)ayabodhaV^ ki4 ca 'sar)an=mn=mutsargataV pradh=napar=marRit)am' iti ny=y=t pAr)a)=ky=rthe yaV pradh=naV tasyai)a tacchabdena par=marRo )akta)yaV^ dh=t)arthamukhya)iReTyakasya =khy=t=rthakCtimukhya)iReTyakasya )= bodhasy=Hg?k=re 'puruTaV pray=ti, tasya p=dayorabhi)=daya' ityatr=nupapattiV^ puruTaV pray=ti iti )=kye pradh=nasya gamanasya kCter)= tacchabdena par=marRe p=dayorabhi)=dayetyanen=n)ayasy=sa4gateV^ naiy=yikamate tu puruTasyai)a pradh=natay= tasya tacchabdena par=marRe4 p=dayorabhi)=dayetyanen=n)ayaV s=dhuV sa4gataV^ ki4 ca pratyakT=nubha)e yasya yena sa4bandhaV prat?tasyasya tena sa4bandha4 tathai)a $J=payitu4 )=kya4 prayu$yate^ pratyakTePa ca k=rak=P=4 kriy=n)aya e)=)agamyate, na tu kCtyaparapary=yabh=)an=n)ayaV^ ato m?m=4sakamata4 nocitam^ n=pi )aiy=karaPamatam^ pratyakTe dharmasya prak=rat=y=V dharmiPo kRiTyat=y=Rc=nubha)asiddhatay= dharmabhAtadh=t)arth=pekTay= dharmiPaV pratham=nt=rtha4syai)a )iReTyat)aucity=t^ tatr=pi

prakCtipratyay=rthayormadhye pratyay=rthasya pradh=nat)=t tiH)=cy=y=V kCteV dh=t)artha4 prati )iReTyat)=t t=dCRakCty=Rrayasya de)adatt=der)iReTyat)amucitam^ sakalakarm=dik=rakaprerakasya kriy=kartuV sar)=pekTay= pr=dh=nya4 hi =nubha)ikam^ api ca p=PiniV 'pr=tipadik=rtha' ity=din= sAtrePa pratham=y=V pr=tipadik=rtha e)=rtha iti )adan k=rak=rthakat)a4 n=numanyate^ tena ca pratham=nt=rthasya kriy=y=man)ayaV tasy= n=numata iti spaTLam^ k=rak=rthakat)e hi kriy=n)ayamAlakaV kriy=pradh=nakat)anirbandhaV^ tasm=t pratham=nt=rtha)iReTyakabodha e)=sati b=dhake ucitaV^ sati tu b=dhake bh=)=khy=tasthale caitrePa supyate ity=dau, paRya mCgo dh=)at?ty=dau ca dh=t)arth=dimukhya)iReTyako 'pi bodhaV s)?kriyate iti naiy=yikasiddh=ntas=raV^

vi ay nu k r a m a i k vi aya pu as a kh y praty a k ap a ri cc h e d a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

r r gurucar a r a vi n d b h y nama tarka s a g r a h a d pik ) prak ik ) b lapriy s a m a n v i t a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a ma galav d a

*n+s(1ab nidh y a h di vi ve a vidh y a guruv a n d a n a m *n+s(1cd b l n sukha b o d h y a kriyat e tarkas a g r a h a

d pik vi ve var a s mb a m r t i pra ipaty a gir gurum k i uhit kurve tarkas a g r a h a d pik m

cik ritasy a grant h a s y a nirvighn a p a ri s a m p t y a r t h a i c r n u mi t a r u ti b o d hi t a k a r t a v y a t k a m i adeva t n a m a s k r t m a k a ma gala i ya ik y ai grant h a t o nibad h n a n cik rita pratij n te )nidh y e ti nanu ma galas y a sam p tis d h a n a t v a n sti ma gale k te ,pi kira valy d a u sam p t y a d a r a n t ma gal b h v e ,pi k da m b a r y d a u sam p tid a r a n c c a anva y a v y a ti r e k b h y vyab hic r t iti cet ) na kira valy d a u vighn a b h uly t sam p t y a b h v a k da m b a r y d a u granth d b a h i r e v a ma gala k tam- ato na vyab hic r a nanu ma galas y a karta v y a t v e ki pram a mi ti cet ) na i c r n u mi t a r u t e r e v a pra m atv t tath hi ) ma gala veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a m alaukik vi g ta i c ra vi ay a t v t - dar div at bhojan d a u vyab hic r a v r a y a alaukik e ti r tri r dd h d a u vyab hic r a v r a y a avig teti i apad a spa rth a m .na kury t ni phala karm a.iti jalat av a n d e r a p i ni iddhat v t tarky a n t e ) pratip d y a n t e iti tark ) dravy di p a d r t h - te sa grah a ) sa k ape a svar p a k a t h a n a kriyat e ityarth a kas m ai pray oja n y a iti- ata ha ))sukh a b o d h y e t i sukhe n a ) an y s e n a yo bodha pad rth a t a t t v a j n a tas m ityarth a nanu bahu u tarka g r a n t h e u satsu kima rth a m a p r v o ,ya granth a kriyata iti- ata hab l n m i ti te m a ti vis t tatv t b l n bodho na j yat a ityarth a grah a ad h r a a p a ur b l a na tu stana n d h a y a ki

k tv kriyat a iti- ata ha ))nidh y e ti ve v e a m ) jaga nniy a n t r a m h di nidh y a ) nitar sth p a y i tv sad taddh y n a p a r o bh tv ityarth a gur m ) vidy ) g r m vand a n a m ) nama s k r a m - v i d h y a ) k tv ityarth a prak ik

vand e guru iva s mb a dak i m r ti m a v y a y a m yadva n d a n e n a mando ,pi vind edg u r u s a m n a t m pr riptis a t a g r a n t h a s y a nirvighn p a ri s a m p t a y e sam c a ri t a ma gala m varana t y t m a k a i ya ik y ai nibadh n a n cik r ita pratij n te ))vi ve var a mi ti gir guru m ) nikhilavidy n m u p a d e ra m idama pi vi ve var e vi e a a m ,gira gurum, iti p he tu saras v a t vidy g ur u ca pra ipaty a ityarth o bodhy a svagra n t h a s y a itarag r a n a t h ai r a g a t r t h a t dar ay a ti ) i uhit mi ti tark a s a g r a h a d pik m ) tarka s a g r a h r t h a p r a k i k m caritas y a ma galas y a tannib a n d h a n a s y a ca phala dar ay a ti )))cik r itasy a ity din nanu sam p ti prati ma galas y a k ra at sy t cet tad tad c r a a yujyat e na samb h a v a t tya a kat e ) )nanviti vyab hic r di ti

saiva

anva y a v y a ti r e k a v y a b h i c r aj n a r p a p r a ti b a n d h a k a s a t t v t niyat n v a y a v y a t i r e k a s a h a c r a n i c a y a r p a k r a s a m b h a v e n a na k ra atv a ni ca y a ityab his a n d hi sam p t y a b h v a iti ato na vyab hic r a ityan e n n v a y a vighn n y n a s a k h y k a s y a balav at t a r a s y a v ma galas y a vighna ni r a s a n a d v r sam p tis d h a n a t v e n a t d am a g al b h v t n nv a y a v y a b h i c r a iti bh va bahirev e ti janm n t a r a evety a r t h a ata kutracit grant h a k a r t u r n s ti k a t v e ,pi na k ati ataiti t d am a g al as y a vighn ad h v a s a d v r satv t na vyatire k a v y a b h i c r a ityarth a eva ca k ra atv a siddhy a t ti bh v a pare tu,ata ) uktah e t u d v a y t n a vyab hic r a ) n nva y a v y a ti r e k a v y a b h i c r a ,iti vy ca k h y u ma ik tas tu ,ma galas y a vighna d h v a s a eva phala m sam p tis t u svas m a g r va d e v a, ity hu etatt a t t v a m a s m a d yacint m a ivy k h y y m a n u s a n d h e y a m ma galas y a rutibod hit a k a r t a v y a t k a t v a vyav a s t h p a y i t u a kat e ))) nanvita ti anu mi t a ru t e r e v e t i atr y a m a y a ) rute veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a r p a v a k y a m a vi d h e y a k o ipr a vi atve ,pi tada nt a r b h v e a vidhey a t v a m a b h y u p a g a m y a t e tacchru t e anumit e p rv a m a s i d d h a t v t eten a ,vahny di s d h y a k n u m i ti vi ay a t m d y a vahnitv di k a m a n u m i t a m , iti vyav a h r b h v e n a rut v a n u m i t a t v a v y a v a h r a katha mi ti a k nirast rutau vidhey a t v b h y u p a g a m e n a t d avy a v a h r e b dh a k b h v t eva k r o ,pyarth a k a tena ,ma gala kartav y a m sam p ti ph al a k a t v t, ityanu m n a r p a p r a m n t a r a s a t t v e ,pi na k ati anye tu )),svab od hi t a k a r t a v y a t k a t v a s a m b a n d h e n a ruter e v a s dhy a t agrim a g r a n t h a s y t r ai v a t tpar y a m eva ca rutera n u m i t a t v o p a p a t ti , ity hu

alaukik e vi d hi m a n t a r r g dipr p t a b h i n n e t y a r t h a avig teti dhar m a s t vi ru d d h e t y a r t h a i eti vedo k t a t a t t v aj n e n a vedavihit a k a r m a k r tyart h a vedo k t hi s di k a r t a ri bauddh e ,tivy pti v r a y a t t y nta m c r a vi ay a t v di ti c ra ) k ti tasy v ttya ni y m a k a v i ay a t s a m b a n d h e n a hetut viv da g r a s t iti tadvi ay a t v a s y a hetutv n u d h v a n a m yath k r a m a h e t u vi e a apr a y oj a n a m h a ))) bhoja n d a ui t y di n alaukik vi g t c r a vi ay a t v a s y a i v a hetut s t u a i c ra vi ay e t d ahe t o r a s a t t v e n a vyab hic r s a m b h a v t ity a k mi pa tt y parihar a ti ))) i apada m i ti jalat an d a u a i c r avi ay e t d ahe t o r a s a t t v a spha ay a ti) ))na kury diti svarg di ph al e vyab hic r a v r a y a c r a vi ay a t v e ti vidhey a t a y c ra vi ay a t v r t h a k a m i ti sa k epa tarka p a d a s y r o p r t h a k a t v a b h r a m a v rayitu dravy dis d h r a a t a r k a t v a nirva k ti) ))tarky a n t ai ti up d n a r p a s a g r a h a s y s a m b h a v d h a ) )) sa k epe eti svar p a k a t h a n a m ) )svar p aj n n u k l a a b d a et v a t dravy di p a d r t h vi ay - pad rth a t a t t v v a d h r a a pray oja n a m samb a n d h a c a p r a ti p d y a p r a ti p d a k a b h v a pad rth a t a t t v v a d h r a a k m o ,dhik r tyanu b a n d h a c a t u ay a prek va t p r a v tty a g a s cita m a h tatpuru ab h r a m a v r a y h a ) )sukh e n e ti sukha b o d h a r p a p r a y o j a n a s y n y a t a siddhat v e n a etad g r a n t h a k a r a e pray oja n k k na my a t ty ay e n v a t r a y a ti ) ) nanviti te m) )bh y dig r a n t h n a m b lapriy nissa m b h y a d hi k a s a d g u k a r a bhakt a r a k a ar a t a day nid hi m nitya s ri b hir a n r a t a stuta vandi ya v a ailan y a k a m

r elava an a v a m a u k ti k a t ul y a b h s a ved nt al a k m a a m u n ndrap a d b j a b h g a m satta r k a t a n t r a n i g a m n t a n i t n t a t n t a r mann si hag u r u v a r y a m a h a nam mi .2 .

n tyat k al a sakaladi k u vibh t a k rti

stre u ni hitadhiy a bahu i yay u k t a m c ra p t a m a n a v a d y a g u b hi r m a r devan t h a g u r u m a n v a h a m n a t o ,smi .3 .

ny y di s tr a vi d a m t m a g u ojjvala ta samb h v a n di p a ri p a n t hi n a m t m a v a n t a m matt t a p d a m a n a g h a k ama y same t a

r k at tag u r u v a r y a m a h a prap ad y e

.4

prau hag a m b h ras a k ipta v a c o vi n y s a b h s u r n laka hen a racit d pik y prak ik

.5

gad d h a r di g r a n t h e u ye paricay o d ha prak ik ay a g ha ta samy a gj t u m ate

.!

b l n m u p a k r y a yath a k ti yath m a ti vi ad saral b lapriy vy khy karo m y a h a m

.#

m l rt h aj n a m t r a hi ma m o d d e y a mata s t a t a ana p e k ita vi s t r a vi c r v a t r a n d tau .% .

atha tatr b h a v n tarka k a r k a a vi c r a c t u r dhur a nlaka hab h a c ry a tarka s a g r a h a d pik prak ik b hi d h a y svak yavy k h y a y prak a yitu mi c c h a n cik r it y vy khy y nirvighn a p a ri s a m p t i m u d di y a i c r a p a r a m p a r p r p t a ma gala m t a n o ti ) ))vande gurumi ti nanu tarka s a g r a h a d pik mit y a s y a pad rth a vi ay a k a j n aj a n a k a s a k ipt a a b d t m a k a g r a n t h a p r a k ik mi t y a r t h a yath rut al a b h y a tatra abd t m a k a d pik g r a n t h a s y a abd t m a k a t a r k a s a g r a h a p r a k a k a t v a nopap a d y a t e d pik gra n t h e n a tarka s a g r a h a g r a n t h r t h a s y a i v a prak a n t ityato vy ca e) )) tarka s a gra h t h a p r a k i k mi ti yath apava r a k e ropito d pa apav ar a k n t a r ni hi t ni vast ni prak a y a ti - tath dpik khy o grant h o ,pi tarkas a g r a h n t a r ni g h n a r t h n prak a y a t ti bh va tath ca tarkas a g r a h a d pik mit y a t r a tarka s a g r a h a a b d a tarka s a gra h a g r a n t h a p r a ti p d y r t h a p a r a iti t tpar y a m cik ritasy e t y di d pik g r a n t h t ma galas y a nirvighn a p a ri s a m p t i prayoj an a m - tannib a n d h a n a s y a i ya ik pray oja n a m i ti labhy a t e tatra ma gala) grant h a s a m p t y o k ry a k r a a b h v o na samb h a v a ti - anvay a v y a b h i c r t vyatire k a v y a b hi c r c c e ti a kita .nanu ma galas y a.ity di n d pik y m tatra vyab hic r a s y a katha k ry a k r a a b h v b h v a p r a y oj a k a t v a m i t y a k y m h a prak ik y m a n v a y a v y a ti r e k e t y d i n m aya bh va ) k ra at ni c ay a prati niyat n v a y a s a h a c r a n i c a y a niyata v y a ti r e k a s a h a c r a n i c a y a c a k ra a m niyat n v a y a s a h a c r o n m a 1k ra av y p a k a k r y a k a t v a m

niyata v y a ti r e k a s a h a c r o n ma 2k ra b h v a v y p a k a k r y b h v a k a t v a m anva y a v y a b h i c r o n m a k ra as a t t v e ,pi k ry b h v a k ra vy p a k a k r y a k a t v a m i ti y vat vyatire k a v y a b h i c r o n ma k ra b h v e ,pi k ry as a t t v a m k ra b h v v y p a k a k r y b h v a k a t v a m i ti y vat tatra niyat n v a y a s a h a c r a j n a prati anva y a v y a b h i c r aj n a pratib a n d h a k a m niyat av y a ti r e k a s a h a c r aj n a prati vyatire k a v y a b h i c r aj n a pratib a n d h a k a m prak te ma galar p a k r a e saty a pi kira valy d a u sam p tir p a k r y d a r a n t ma gala sav v y p a k a s a m p t i k a m i ti )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) o r pra a m m i dak i mrtivy s a a k ar a r pi a m jyotirm a y a guru candra e k h a r e n d r a s a r a s v a t o m 1. k ra avy p a k a k r y a k a t v a m i ti yatra yatra cakr dis a h a k t a d a ar p a k ra a tatra gha ar p a k ry a mi ti vy pty da avy p a k a g h a t m a k a k r y a k a t v a s y a da e sattv t da a niyat n v a y a s a h a c r a v ni ti bh va 2. k ra b h v a v y p a k a k r y b h v a k a t v a m i ti

yatra yatra

cakr dis a h a k t a d a b h v a tatra gha b h v a iti ta bh v a v y p a k o gha b h v a tath ca sv b h v a v y p a k a k r y b h v a k a t v t da a niyata v y a ti r e k a s a h a c r a v n i ti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ni cay ar p a p r a ti b a n d h a k a s a t t v t ma gala svavy p a k a s a m p t i k a m i t y k r a k a n i y a t n v a y a s a h a c r a ni c a y o na bhava ti eva ma galar p a k r a b h v e ,pi k da m b a r y d a u sam p tir p a k r y a d a r a n t ma gal b h v a v y p a k a t v a sam p t y a b h v e n sti- ma gal b h v a v a ti 1sam p t e sattv t tath ca ma gala sv b h v v y p a k a s a m p t y a b h v a k a m i ti ni cay ar p a p r a ti b a n d h a k a s a t t v t ma gala sv b h v v y p a k a s a m p t y a b h v a k a m i ti ni cay ar p a p r a ti b a n d h a k a s a t t v t ma gala sv b h v a v y p a k a s a m p t y a b h v a k a m i t y k r a k a n i y a t a v y a ti r e k asaha c r a n i c a y o na bhava ti tath ca niyat n v a y a v y a t i r e k a s a h a c r a n i c a y a r p a s y a k ra as y b h v t ma gala sam p ti k r a a mi t y k r a k a ma gale sam p ti nir pi t a k r a at v v a g h ni cay o na bhav a t ti nanu kira valy d a u ma gale saty a pi sam p t y a b h v t anvay a v y a b h i c r a iti a k y sam d h n r t h a hi ,kira valy d a u vighna b h uly t sam p t y a b h v a , iti granth a pr vart a t a tena tu grant h e n n v a y a v y a b h i c r a eva d h k ta k ra e ma gale saty a pi sam p t y a b h v a s y a pratip d a n t ity a ky a yath tas m t granth t anvay a v y a b h i c r a s y a parih ro labhy e t a tath t tpa r t h a kath ay a ti) ) vighn n y n a s a k h y k a s y e ti ma gala hi na s k t sam p ti k r a a m - ki tu

vighn ad h v a s a d v r vighn ad h v a s a c a vighn n y n a s a k h y k t balava t t a r d v ma gal t bhava ti tath ca vighn n y n a s a k h y k a balav at t a r a v ma gala sam p ti k r a a m kira valy d a u ca vighn n bahut v t t d a ma la n st ti sam p tir p a k ry a n bh t ata k ra e sati k ry b h v t m a k a anvay a v y a b h i c r o n st ti bh va nighn as a m a s a k h y k a s y e t y u k t a u vighn d hi k a s a k h y k a s y a ma galas y a k ra atv a mi a nopap a d y e t e t y a t a ukta ) vighn n y u n a s a k h y k a s y e ti vighn p e k a y n y n a s a k h y k a m a p i ma gala balav at t a r a cet tasy a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sam p t e satv diti tath ca ma gal b h v a v a ti sam p t y a b h v b h v a r p a s a m p t e sattv t tatpr atiy o git v a m e v a sam p t y a b h v a s y e t i ma gal b h v a v a n n i h ty a n t b h v p r a t i y o g i tv a r p a ma gal b h v a v y p a k a t v a sam p t y a b h v a s y a n st ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) vighn a n a k a t v a m i y a t e vighn n y e n a s a k h y k a s y e t y u k t a u tats a gr a h o na sy dity locy o k t a m )balav at t a r a s y a veti nanu k da m b a r y d a u n stika k t e grant h e ma gal b h v e ,pi sam p tid a r a n t vyatire k a v y a b h i c r a iti a k y parih r r t h a hi ,k da m b a r y d a u grant h d b a h i r e v a ma gala k ta m a t o na vyab hic r a , iti d pik gr a n t h a prav tta tena cab a hir e v a granth r a m b h e ma galani b a n d h a n a m a k t v ma gala k tamma galani b a n d h a n a m a v e na k tam- ma gala tu k tem e v e t y a r t h o labhy a t e sa tu na yukta / n stik e n a

k da m b a r y di g r a n t h a p r a e t r varana m a s k r d i r p a m a g al a k a r a s a m b h a v d i t y a ky a vy c a e) bahirev e ti jan m n t a r a evety a r t h a i ti tath ca t d agr a n t h a k a r t u etajjna m a ni n stik at v e ,pi janm n t a r e stikat v t tad n k t t ma gal t asmin janm a ni sam p ti ata k ra b h v e ,pi k ry ar p a vyatire k a v y a b h i c r o durva c a ity ay a nanu janm n t a r yam a g ala s y a tad n mev a na atv t etajjan m yas a m p t y a v y a v a h i t a p r v a m a s a t a s t a s y a 1kath a k ra atv a - kath a v vyatire k a v y a b hi c r a p a ri h r a ity a ky a svaja ny a vi g h n a d h v a s a v a t t v a s a m b a n d h e n a ma galas y a k ra atv t ma gal b h v e 1 p i tajjany a vi g h n a d h v a s a r p a d v r a s a t t v t k ra atv a m u p a p a d y a t e - yath y gas y a n e ,pi tajjany p r v a r p a d v r a s y a svarg v y a v a h i t a p r v a sattv t y gas y a svarg a k r a a t v a tadva di ty a y e n a sam d h a t t e ) ))t d am a g ala s y a vighn ad h v a s a d v r e ti eva ca k ra atv a sidhy a t ti p rvo k t a r ty anva y a v y a ti r e k a v y a b h i c r a y o parih tatv t anva y a v y a ti r e k a v y a b h i c r a ni c a y a r p a p r a t i b a n d h a k b h v t niyat n v a y a v y a t i r e k a s a h a c r a n i c a y a r p a k r a a s a t t v t ma galas y a sam p ti k r a a t v a ni ca y o bhav a t tyart h a athav eva ca ) janm n t a r yam a g ala s y a vighn ad h v a s a d v r sattv t janm n t a r yam a g ala s y a 2sa m p t a y a v y a v a h i t a p r v a v t ti t v a r p a k ra atv a sidhy at ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. katha k ra atv a m i ti k ry v y a v a hi t a p r k k a a v ttitv a s y ai v a k ra atv a p a d r t h a t v di ti bh v a 2. sam p t y a v y a v a h i t e t y di

tath ca s k ts a m b a n d h e n a

sama v y e n a sam p t e p rv a ma galas y b h v e ,pi svaja ny a vi g h n a d h v a s a v a t t v a s a m b a n d h e n a sattv t sam p t y a v y a v a h i t a p r v a k a av ttitv a m a s t ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ukta h e t u d v a y di ti ) ,kira valy d a u vighn a b h uly t sam p t y a b h v a - k da m b a r y d a u grant h t bahire v a ma gala k tam, iti p rv a g r a n t h o k t a h e t u d v a y d i t y a r t h a svas m a g r va diti svasy ) sam p t e s m a g r ) buddhipr a ti b h di k r a a k al p tadva t) tadad h nata y e t y a r t h a saty a pi ma gale buddhipr a ti b h di k r a a k al p b h v e grant h a s a m p t e r a s a m b h a v t buddhipr a ti b h di k a m e v a sam p ti prati k ra a m ma gala tu sam p ti pr a ti b a n d h a k a v i g h n o t s r a e k ra a m iti ma ik r a y a ma gala kartav y a m i ti j na m a n t a r ma gala na ko ,pi kury t 1tadvi ay a k a k ti prati tadvi e y ak a k tis d h y a t j n a s y a k ra atv t karta v y a t v a ca k tis dh y a t v a m ma gala karta v y a m i ti j na ca i n grant h r a m b h e ma gal n u h n a r p e a c re a anumit y ,sam p ti k m o ma gala m c a r e t a , iti ruti tay bhav a ti ity ay e n a p rv a , i c r n u mi t a r uti b o d hi t a k a r t a v y a t k a m i ad e v a t n a m a s k r tm a k a ma gala m, itid pik y m u k t a m tena ma galas y a karta v y a t v e i c r n u m i t ruti pram a mi ti labhy a t e tada v e rutipra m a k a k a r t a vy a t k a t v a ma galas y a a k s a m d h n a r p e a sth p a y a ti ,nanu ma galas y a kartav y a t v e ki pram a m, ity din d pik gra n t h e n a tadet a d h a

prak ik y ) ))ma galas y a rutibod hit a k a r t a v y a t k a t v a vyav a s t h p a y i t u m i ti nanu ma galas y a karta v y a t v e ,sam p ti k m o ma gala m c a r e t a, iti rutirna pra m a m t d a rut e pa hy a m n a v e d e kutr p y a d a r a n t ity a k y i c r n u m i t e ti rutervi e a a m u p t t a d pik y m yady a pi ruti na praty a k tath pi c re a li gena t d rutiranu m yate tath ca c r n u mi t ruti ma galak a r t a v y a t v e pram a mi ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tadvi ay a k a k ti prat ti yath y gavi ay a k a p r a y a t n a prati ,y ga matk tis d h y a , ity k r a k a y gavi e y a k a k tis dh y a t v a p r a k r a k a j na k ra a miti bh v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tad ay a anum n a p r a k r a c a ,ma gala vedab o d hi t a k a r t a v y a t k a m , ity digra n t h e n a pradar ita tas min anum n e veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a hi s dhy a m - na tu veda yat anum n a s d h y a ) anu mi tividh e y a tadev n u m i n t a m i t y u c y a t e tath ca veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a i c r n u mi t a na tu veda iti katha rute i c r n u m i t a t v a m u p a p a d y a t e 0 anumitividh e y a t v a c c h e d a k a s y pi anumitivi ay a t v a m t r e a anumitividh e y a t v a m a g k ty nu mi t a m i ti vyava h r o p a p d a n e vahnitv a m a n u m i t a m i t y a pi vyava h r p a t t e ri t y a k y m aya m vi k ar o ti) ) atr y a m a y ai ti

veda v o d hi t e t y di veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a r p a yat vak ya m a vidhey a s dhy a tatko ipra vi atv e ,pi tada v a c c h e d a k a t v e ,p tyarth a apin vidhey a t v a c c h e d a k a s y a vidhey a t v s a m b h a v a r p o virodho dyoty at e tad a n t a r b h v e a ) ) vidhey a t v a c c h e d a k n t a r b h v e a tacc hr u t e ) )) ,s m p ti k m o ma gala m c a r e t a, iti rute anu mit e p r v a m a s i d d h a t v di ti tath ca anumit e p rv a m a s i d d h a t v a m e v a anu mi tividh e y a t y pray oja k a m ma galas y a karta v y a t anumit e p rva m a s i d d h e t e tatra yath anumitividh e y a t asti- tath anumit e p rv a m a s i d d h a t v t a vidhey a t v a c c h e d a k a b h t y rut v a pi vidhey a t k h y a v i ay a t a g kriyate tata ca rutera n u m i ti vidh e y a t v t anu mi ta t v a m u p a p a d y a t a iti ruti i c r n u m i t iti vyav a h r e na kimapi b dh a k a m i ti bh va nanu anumitividh e y a t v a c c h e d a k a s y p y a n u m i ti vi dh e y a t v g k re ,parvat o vahni m n, iti anumitividh e y a t v a c c h e d a k a s y a vahnitv a s y pi t d nu mi tividh e y a t v a sy t tath ca vahnird h m n u m i n t a iti vyav a h r a v a t vahnitv a dh m n u m i t a m i ti vyava h r o ,pi pr m ika sy t ity a k sam d h a t t e ) eten e ti anumint e p rv a m a s i d d h a s y a i v a vidhey a t v a c c h e d a k a s y a anu mitividh e y a t v g k re et y a r t h a tath ca vahnitv a s y n a m i t e p rv a siddhat a y n nu mi tividh e y a t v a p r a s a g a iti bh v a anu mi tivi ay a t m i ti vidhey a t v a c c h e d a k a t r p vi ayat m i t y a r t h a vi e yata y vi e a atay v anu mi tivi ay at v a m e v a anumit a t v a v y a v a h r e pray oja k a m i ti sv k re ety a r t h a rutau vi dh e y a t v b h y u p a g a m e n e t i anumit e p rv a m a s i d d h a t v di ti e a t d avy a v a h r a iti ruti

anumit iti vyava h r a ityarth a b dh a k b h v d i ti anumit a mi ti vyav a h r e anu mi t e p rv a siddhat v a b dha k a m tada b h v t ityarth a nanu , ruter e v a pram atv t, ityatra evak r a s y a anya y o g a v y a v a c c h e d r t h a k a t a y ruty atirikt a s y a pra m atv a vyava cc hi d y a t a iti prat yate tanna sa gacch a t e - ma galak a r t a v y a t y ,ma gala karta v y a m sam p ti p h al a k a t v t, ityanu m n a s y p i pra m atv di ty a k y m h a ) ) eva k r o ,pyarth a k ai ti apera r t h o yasy a sa apyart h a k a - apyart h a s u c c a y r t h a k a ityarth a tath ca ruter e v e t y a s y a rutera p tyart h a apin anum n a s y a pra m atv a samuc c yate ato n sa g atiriti bh v a rutera n u m i t a t v a anumitividh e y a t v a c c h e d a k e ,pi p rv a m a s i d d h e vidhey a t v g k re a upap dit a prak ik k r ai eta kle a rutera n u m i t a t v a m upap d a y a t mata m h a ) anye tvi ti ,ma gala veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a m , iti pratij y ma gala svab o d hit a k a r t a v y a t k a t v a s a m b a n d h e n a vedavi i am ityarth a tath ca t d nu mi t a u veda eva vidhey a iti veda s y n u m i t a t v a m a n y s e n o p a p a d y a t a iti bh va d apara m p a r y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a t v e m n b h v a yath rut a m l r t h a t y g a c s v a r a s a h u rit y a n e n a s cita

d pik y m al a u ki k vi g ta i c ra vi ay a t v di ti i n m c r a i c ra i c ras y a vi aya i c ra vi ay a - avig ta c s a u i c ravi ay a c a avig ta i c ra vi ay a - alauki ka c s a u avig ta i c ra vi ay a c a alaukik vi g nta i c r a vi ay a tasy a

bh va s t a t t v a m alaukik a t v e sati avig tatve sati i c ravi ay a t v a heturiti phalita m laukikat v a vidhy a tirikt a p r a m a g a m y a t v a m tadb hin n a t v a m a l ai kik at v a m hetau alaukik a t v n u p d n e r ga pr p t e bhojan d a u veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a r p a s d h y b h v a v a ti avig ta i c ra vi ay a t v a r p a h e t u s a t t v t vyab hic r a sy t tadv r a y a alai kikatv a m u p t t a m avig tatva dhar m a s t r ni iddh a t v a m tada nu p d n e veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a r p a s d h y b h v a v a ti r tri r dd h d a u 1alai kika i c r a vi ay a t v a r p a h e t u s a t t v t vyab hic r a sy t tadv r a y a avig tatva m u p t t a m r tri r dd h d e ,r tra u r ddh a na kurv ta, iti dhar m a s t r a ni iddh a t v t na tatra vyab hic r a prak ik y vidhi m a n t a r e t i li lo tavy a p r a t y a y a g h a ita veda v k y a vidhi vedokt a t a t t v aj n e n e t i t t y y janyat v a m a r t h a karm a k r tyatr a k dh tv a r t h a k t y a n v a y i vedo k t a yattatt v a tadvi ay a k aj n aj a n y y veda vihit a k a r m a v i ay a k a k ti tad ra y a i a ityarth a vedot t h a t a t t v a j n e n e t i kvacitp ha vedaj an y a yatta t t v aj n a tenety a r t h a sa eva p ha roy n vedavi hita k a r m a k a r t i a ityet v a n m t r o k t a u vedavi hit hi s di k a r m a k a r t u baudd h a s y pi i atv p a t ti tadv r a y a v e d o t t h a t a t t v a j n e n e t i baudd h a s y a yat ahi s ditatt v aj n a na tat vedaj an y a m i ti n tivy p ti yadv v e d o k t a t t v a j n e n e t i p ha 2s dh y n ida vedokt a m i ti j nap r v a k a ya veda vihit a karm a karoti sa i a bauddh a s t u vedavi hita m a hi s di k a karm a kurva n n a pi ida vedok t a m i ti buddhy na karoti- tena veda pr m y n a b h y u p a g a m d i ti na tasy a i atv p a t ti

nanu i c ras y ai v a hetutv a m a s t u - kim c r a vi ay a t v a p a r y a n t a s y a hetutv n u d h v a n e n a na ca c ra k ti - tasy ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. alaukik e ti r tri r dd h a s y a , r ddh a kurv ta, iti vidhinaiv v a g a m t vidhy a tirikt a p r a m n a v a g a m y a t v a r p a m a l a u k i k a t v a m a s t ti bh va 2. s dh y niti tath ca vedo k t a t v a p r a k r a k a j n aj a n y a y g d i k a r m n u k l a k ti m a t t v a i atva mi ti labhy at e ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tma ni hatv e n a ma galar p a pak ani hatv b h v t katha hetutv a m i ti v cy a m k tervi ay at s a m b a n d h e n a hetutv a s a m b h a v t - sama v y e n a tma ni h y k te vi ayat s a m b a n d h e n a ma galani hat a y hetutv a s a m b h a v d i t y a ky h a c r a k tirity di n v tti dhey a t tanniy m a k a samb a n d h a v ttiniy m a k a samb a n d h a sa yog as a m a v y d i vi ayat tu na v ttiniy m a k a s a m b a n d h a vi ayat s a m b a n d h e n a k ti ma galav ttiriti prat tyab h v t v ttiniy m a k a s a m b a n d h a eva ca hetut v a c d e d a k a s a m b a n d h a na tu v ttyaniy m a k o vi ayat di tath ca k te vi ayat s a m b a n d h v a c c hi n n a h e t u t v s a m b h a v t c ra vi ay a t v a s y a

hetutv n u d h v a n a m vi ayatv a tu svar p a s a m b a n d h e n a hetu svar p a s a m b a n d h a s t u v ttiniy m a k a iti tena samb a n d h e n a c ra vi ay a t v a s y a hetutv a samb h a v a t ty ay a c ra vi ay a t v a p a d a s y a pray oja n a m le ,nukta mi ti svay a tatpra y oj a n a katha y a ti) ))svarg di ph al aiti tath ca hetau c ra vi ay a t v a p a d n u p d n e alaukik a t v e sati avig tatva hetu sy t svarg dir p e phale ,pi tats att v t veda b o d hi t a k a r t a v y a t k a t v a r p a s d h y b h v t vyab hic r a sy diti tadv r a y a c r a vi ay a t v t ityup t t a m svarg d e s t u k tivi ayat v a n st ti na vyab hic r a iti bh va nanu k te udde y a vidhey a m up d n a m i ti vi ayatr a y a m a s t i y ga vidhey a svarg a udde y a pray j dy a g aj t a m u p d n a m svarg e k tinir pi tod d e y a t k h y a v i ay a t y sattv t k tivi ayat v o p d n e ,pi vyab hic r a ity a ky h a ) ))vidhey a t a y c ra vi ay a t v r t h a k a m i ti t t y y abhed o r,t h a c ra nir pi t a vi d h e y a t v b h i n n a vi ay a t v a hetu svarg d ai k tinir pi ta vi d h e y a t k h y a v i ay a t v b h v t na vyab hic r a iti bh va nanu vy py r o p e a vy pa k r o p a s t a r k a tath ca tarka s a gr a h a ityas y a vy py r o p aj a n y a v y p a k r o p t m a k a t a r k a p r a ti p d a k a g r a n t h a ityarth o bhava ti sa na yujyat e - tarkas a gr a h a g r a n t h e n a ropa m t r a s y p r a ti p d a n t - itarap a d r t h n m a p i pratip d a n di t y a ky a tarka a b d e n a yath grant h a p r a ti p d y a s a k a l a p a d r t h a pratip d y e t a tath tarka a b d o vyutp d y a t e dpik y mi ty h a ) ) tarka p a d a s y e t y d i n rop r t h a k a t v a b h r a m a m i ti vy py r o p e a vy pa k r o p r t h a k a t v a b h r a m a m i t y a r t h a sa grah a a b d a s y o p d n a m i t y a p y a r t h o ,sti so ,tra na samb h a v a ti / 1gu dipa d r t h n - dravy e v a pi k di n m u p d n a s y s a m b h a v t up d n a hi hasta k a r a a k a v y p r a v i e a tas m t

sa grah a p a d a s y a s a k ep e a svar p a k a t h a n a m i t y a r t h o m le var ita ity h a u p d n a r p e t i nanu svar p a k a t h a n a m i t y a t r a katha n a a b d a s y o c c r a a m a r t h a ucc r a a n m a t lvo hapu as a yo g n u k l a v y p r a tasy a abda m t r a vi ay a k a s y a dravy di p a d r t h a s v a r p a v i ay a k a t v s a m b h a v t svar p a k a t h a n a m i ti abda katha s dhurity a ky h a ) svar p a k a t h a n a svar p aj aj a n n u k l a ab d a iti tath ca prak te katha n a a b d a s y a nocc r a a m a r t h a - kintu j n n u k l a abdor,th a j ne svar p a vi ay a k a t v n v a y t pad rth a s v a r p a vi ay a k a j n n u k l a a b d a svar p a k a t h a n a a b d r t h a iti n nup a p a t ti riti bh v a prek va t buddhip r v a k ri y grant h d h y a y a n e prav tti tatra anub a n d h a c a t u ay a m a g a m vi ayapr a y oj a n a s a m b a n d h d hi k ri a catv r o ,nuba nd h anub a d h n a n ti puru a granth d h y a y a n e prera y a n t tyanu b a n d h grant h a p r a ti p d y o vi aya grant h d h y a y a n a s y a pray oja n a m - granth a s y a vi ayas y a ca samb a n d h a ganth d h y a y a n e ,dhik r ityete catur j na vin na ko ,pi granth d h y a y a n e prava r t e t a tath c va y a v a k t a v y a s y n u b a n d h a c a t u ay a s y k a t h a n t m la s y a ny n a t m a ky a taccatu ay a ka hara v e n u k t a m a p i lena s cita m e v e t y h a )et v at e ti tarkas a gra h a p a d a s y a vy kh y n e n e t y a r t h a sukha b o d h y a ityatr a sukhas y a bodha iti a h tatpur a g k re sukha vi ay a k a b o d h a asya grant h a s y a pray oja n a m i ti labhy e t a tath sati nikhilapa d r t h a b o d h a k a t v a tarka s a gra h a p a d a v y k h y n e n a s cita virudhy e t a ata sukhe n a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. gu dipad r t h n m i t y a s y a up d n a s y s a m b h a v d i t y a n e n n v a y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) bodha iti t t y tatp ur u at a y vy khy t a m i t y h a ) a h tatpuru eti anya t a siddhat v e n e ti bh y di gr a n t h n t a r a p a h a n d a pi siddhat v e n e t y a r t h a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a gra h a pad rth a vi b h g a

*n+s(2 dravy a g u a k a r m a s m n y a v i e as a m a v y b h v sapta pad rt h d pik pad rth n vibhaj at e )dravy e ti padas y r t h a pad rth a iti vyutp a t t y abhidh e y a t v a pad rt h a s m n y a l a k a a m nanu vibh g d e v a sapta t v e siddhe sapta p a d a g r a h a a vyarth a m i ti cet ) na adhika s a kh y v y a v a c c h e d r t h a k a t v t nanu atirikta pad rth a pramito v na v n dy a / pramit a s y a ni edh y o g t na dvit ya / pratiyogipr a mi ti vin ni edh n u p a p a t t e ri ti cet ) na pad rth a t v a

dravy dis a p t n y a t a m a t v a v y p y a m i ti vyava cc h e d r t h a k a t v t nanu sapt n y a t a m a t v a sapta b hi n n a b h i n n a t v a m sapta b hi n n a s y p r a s i d d h y kath a sapt n y a t a m a t v a v y p t i ni ca y a iti cet ) na dravy dis a p t n y a t a m a t v a n ma dravy di b h e d a s a p t a k b h v a v a t t v a m ato do avirah t eva m a g r e ,pi dra avy a m

prak ik m lai saptap a d r t h i ti dravy a t v di r p y e pad rth a vi b h j a k saptop d h a y a tadan y a t a m a v a n t a pad rth ityarth a tatra saptat v a m a p e k b u d d hi vi e avi ay a t v a m eva m a g ri m a g r a n t h a s y p i atraiva pary a v a s n a m a v a d h e y a m nanu s m n y a d h a r m a j n a s y a vi e avij s prati hetutv t s m n y al a k a ak a t h a n n a n t a r a m e v a vibh g o yukta tath ca m le katha m d a u vibh g a iti ny n a t parihar a ti) )padas y e ti pada s y r t h a abhidh e y a iti vyutpa t t y pada s a m b a n d h y a b h i d h vi ay a t v a s y a l bhe ,pi pada s a m b a n d hi t v as y v y v a r t a k a t v d h a ) )) abhidh e y a t v a m i ti lak a a labhy at a iti e a tath ca na ny n a t e ti bh va vibh g d e v e t i pad rt h a t v v n t a r a d h a r m a p u r a s k r e a dhar mi pr a ti p d a n d e v e t y a r t h a adhik a s a k h y v y a v a c c h e d r t haka tv di ti t d as a khy ni ed h a si d d hi p h al a k a t v di t y a r t h a udde y a vi dh e y a b h v a s t h a l e udde y a t v a c c h e d a k e vidhey a v y p y a t v a b h n a m a u t s a r g i k a m i t y a y e n h a ) ) pad rth a t v a m i ti iti vyavac c h e d r t h a k a t v d i ti iti etadr p o yo vyav a c c h e d o n i r ay a s t a d a r t h a k a t v d i t y a r t h a sapt a b hi n n a b hi n natva mi ti dravy d a y o ye saptap a d r t h

tadb h e d a k a vi i ab hinn a t v a vakta v y a m i t y a r t h a dravy di b h e d a s a p t a k b h v a v a t t v a m i ti dravy di b h e d n praty e k a prasiddh n sapt n kutr py a s a t t v e n a t d ab h e d a s a p t a k a t v v a c c hi n n b h v a s y a sarva tr a sattv t na do a iti bh va vastut a s t u. p a d r t h a t v a dravy dis a p t n y a t a m a t v a v y p y a m . ityasy a pad rth a t v a dravy a t v di s a p t o p d h y a n y a t a m a v a t t v a v y p y a m i t y a r t h a tena bahu u pusta k e u sapt n y a t a m a t v p r a s i d d hi a k t a t s a m d h n a p a r a s y a . n a n u sapt n y a t a m a t v a m . i t y di g r a n t h a s y s a t t v e ,pi na k atiriti dhy ey a m ev a m a g r e ,p ti eva rty dravy ty d v a p tyart h a b lapriy nanu sapta p a d r t h iti yath ru t a m l t pad rt h saptat v a s a k h y v a n t a iti labhy a t e tann a yukta m dravy a g u d n praty e k a m a n e k a t v t haty a sapt d hi k a s a k h y y eva pad rt h e u sattv t pad rth e u sapt d hi k a s a k h y v y a v a c c h e d a s y a sapta p a d e n a kartu m a a k y a t v di t y a y e n a prak r n t a r e a m la vy ca e) )) dravy a t v di r p i t y di n tath ca 1bh v a p r a d h n a n i r d e t dravy di p a d ni dravy a t v di p a r i anti m a s y a abh v a p a d a s y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. bh va p r a d h n a n i r d e di ti bh va prak ty ar t h a p r a k r bh t o dhar m a pradh n a t tpa r y a vi ay o yasy a abdas y a sa bh va p r a d h n a ni r d e a tath ca dravy di p a d n sv rth a p r a k r bh t a d r a v y a t v di d h a r m a t t p a r y a k a t v t bh va p r a d h n a n i r d e a t v a m

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) dravy a t v d y a n y a t a m a v a t i lak a dravy a t v di u saptat v n v a y a dravy a t v di r p ye pad rth a t v a v y p y dhar m sapta tadan y a t a m a v a n t a pad rth iti sapta pad rth iti v ky t bodha dravy di p a d r t h n 1ane k a t v e ,pi dravy a t v d a y a pad rt h a vi b h j a k a d h a r m saptai v e ti n nup a p a t ti riti bh va nanu sapta t v a sa khy r p o gu a tad ra y a t v a dravy a t v a g u at v di u n stisa khy y gu asy a dravy a m t r a v ttitv t ity a ky a prak te sapta t v a na sa khy vi e ar p a m - ki tu apek b u d d hi vi e avi ay a t v a m i ti vy ca e )atra sapta tv a m i ti ,ida m e k a m , - ,idam e k a m , iti y buddhi s apek b u d d hi tadvi ay a t v a m i t y a r t h a agri m a g r a n t h a s y p ti r p d a y a ,caturvi atirg u ,- utk ep a d ni ,paca karm i, ity diva k y a m a g r a n a t h a s y p tyart h a atraiva pary a v a s n a m a v a d h e y a m i ti caturvi atitv d e apek b u d d hi vi e avi ay a t v a eva t tpa r y a ni cey a m i t y a r t h a dravy a g u a k a r m e t y d i v k y a pad rt h a vi b h g a v k y a m vibh g o n ma 2s m n y a d h a r m a p r a k r a k a j n a vi e y a b h t a p a d r t h a vi e y a kapa d r t h a t v a v y p y a p a r a s p a r s a m n d h i k a r a a d h a r m a p r a k rakaj n aj a n a k a )

abda et d a ab d t m a k a v i b h g a c a pad rt h a katividh a iti i yasy a

vi e adh ar m a p r a k r a k a jij s y saty m e v a kartu aky a anya t h ajij sit rt h a k a t h a n a r p r t h n t a r a d o p a t t e vi ai ajij s prati s m n y a d h a r m a p r a k r a k a j n a k ra a m vibh g t p rv a m le pad rth a s m n y a l a k a as y k a t h a n t s m n y a d h a r m a p r a k r a k a j n a i yasy a na j ta miti na pad rth a t v a v y p y a d h a r m a p r a k r a k a j n e c c h r p a v i e ajij s y anutp a t t e vibh g a k a r a a m a n u ci t a m iti a k parih r r t h a ,pada s y r t h a , ity did pik g ra n t h a ity h a )nanu s m n y a d h a r m a j n a s y e t i het ut v di ti 3s m n y aj n a s y a vi e ajij s y sv ta n tr y e a i as dh a n a t j n a d h a r m i t v a c c h e d a k a j aj a n a s a m p d a k a t a y v hetutv a m i ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. anek a t v e ,p ti sapt d hi k a s a k h y k a t v e ,ptyartha 2. s m n y a d h a r m a pad rth a t v a tatpr a k r a k a j n a v i e y a pad rt h a tadvi e y ak a yat pad rth a t v a v y p y paras p a r s a m n d h i k a r a ye dhar m dravy a t v a g u a t v d a y a tatpra k r a k a j na ,pad rt h dravy a t v a g u a t v di m a n t a , ity k r a k a tajjana k a a b d a ityarth a 3. s m n y aj n a s y a ) s m n y a d h a r m a p r a k r a k a j n a s y a vi e ajij s y m ) ))vi e adh ar m a p r a k r a k a j n e c c h prati )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

savy a b hi c r a g r a n t h e gad d h a r a b h a c r y pr h u s m n y a d h a r m a j n a s a t t v e vi e ajij s tadab h v e tada b h v e iti svata n tr n v a y a v y a ti r e k a lita y hetutv a s m n y aj n a s y a atha v 1svapr a k r a k a t v a s a m b a n d h e n a vi e adh ar m a vi i aj n a vi ay a k e c c h prati vi e adh ar m a vi i aj n a mi as d h a n a m i t y k r a k a vi e adh ar m a vi i aj n a d h a r m i k e as d h a n a t p r a k r a k a j n a k ra a m t d e as d h a n a t j n a prati dhar mi t v a c c h e d a k bh t a vi e ad h a r m a p r a k r a k a j na k ra a m vi i e vai i y va g hi b u d d hi prati vi e yat v a c c h e d a k a p r a k r a k a j n a s y a hetut y 2 r japuru av d e vyav a s t h pi t a t v t vi e adha r m a p r a k r a k a j n e ca s m n y a d h a r m a j n a k ra a miti para m p a r a y s m n y a d h a r m a j n a s y a vi e adh ar m a jij s y hetutv a m i ti g a d d h a r a y a tath ca s m n y a d h a r m a j n a vin vi e ajij s notpa t t u m a r h a t ti bh v a s m n y al a k a a k a t h a n n a n t a r a m i ti pad rth n s m n y al a k a e kathite t d alak a t m a k a s m n y a d h a r m a j n t pad rt h a katividha iti vi e adh ar m a jij s bhavitu m a r h a t ti bh va ny n a t m i ti ava y a v a k t a v y r t h k a t h a n a labhy at e kath a m abhidh e y a t v a labhy a t a iti m lokt a sa gacch a t a ity a ky h a )padas y r t h e ,bhidh e y ai ti yady a pi abdat a pada s a m b a n d h y a b h i d h vi ay a t v a labhy at e tath pi sama g r a na lak a am- abhidh vi ay a t v a s y ai v a pad rth a s m n y a l a k a at v a s a m b h a v e n a pada s a m b a n d hi t v sy a vyarth a t v t ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sva vi e adh a r m a dravy a t v a g u a t v di tatpra k r a k a t v a s a m b a n d h e n a

dravy a t v di vi i a yat j na tadvi ay a k e c c h ,dravy a t v di pr a k r a k a j n a mam a bhava t u, ity k ri k t prati ,dravy a t v di pr a k r a k a j n a madi as d h a n a m , ity k r a k a j na k ra a m t d aj n a prati dhar mi t v a c c h e d a k n dravy a t v d n j na k ra a m dravy a t v dij n e pad rth a t v a r p a s m n y a d h a r m a j n a k ra a mit y a r t h a 2. vyutp a t tiv d e prath a m k r a k e r japur u av k y r t h a v i c r v a s a r e ,r jasva t v b h v a v n puru a sundar a , ity k r a k e r jasv a t v b h v a v i i e puru e sund a r a t v a v ai i y v a g hij n e ,r jasva t v b h v a v n puru a , ity k r a k a vi e yat v a c c h e d a k bh t a r j a s v a t v b h v a p r a k r a k a j na k ra a miti nir pita m tadatr a anus a hita m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ata pad rth a a b d al a b h y r t h a i k a d e a b h t a abhidh e y a t v a m e v a lak a atv e n a vivak ita mi t y a y a avy v a r t a k a t v di ti avy p ty a ti vy p t y di v r a ar p a p r a y o j a n a n y a t v di t y a r t h a atred a cinty a m ) d pikokta vibh g a v k y a g h a a k a p a d r t h a p a d e n a s m n y al a k a al b h a p r a k r a na obhat e s m n y al a k a ak a t h a n n a n t a r a tata i yasy a s m n y a d h a r m a j n e n a pad rth a katividha iti vi e ajij s y vibh g a v k y a s y a prav tte vibh g a v k y g h a a k a p a d e n a s m n y a d h a r m a s c a n a s y a i v o ci t a t v t vibh g a v k y a g h a a k e n a pade n a vibh g a v k y a p r a y o j a k a vi e ajij s j a n a k a s m n y a d h a r m a j

notp d a n e ,nyony a r a y di d o e aucity a vir a h t tas m t ma gala lok a s t h a t a r k a p a d e n a jeyat v a r p a s m n y al a k a a s cita m tato vi ai ajij s y dravy a g u et y di vi b h g a v k y a m a v a t r amiti katha n a m e v a yukta m tathai va nirvy ha canirukt y di g r a n t h a iti pad rth a t v v n t a r a d h a r m a p u r a s k r e a dhar mi pr a ti p d a n d e v e t i pad rth a t v a v y p y a d r a v y a t v d i d h a r m a vi i adrav y di d h a r m i pratip d a k a d r a v y d i a b d di ty a r t h a nanu dravy a g u et y di a b d a m t r t dravy a t v di vi i adra v y d n bodh e ,pi te u sapta tv a s a k h y y katha bodh a iti cet ) atr h u vibh g d e v e ti m las y a dravy a g u et y di d v a n d v a s a m a b h i v y h t a b a h u v a c a n d e v e t y a r t ha tath ca dvandv a s a m a b h i v y h b a h u v a c a n a s y a dvand v a p r a ti p d y a t v a d a r t h a p a r y p t a s a k h y v c a k a t v a n i y a ma ava y a m a g kara ya any ath r mal a k m a a b h a r a t a a t r u g h n ityatr a bahuv a c a n e n a tritv dib od h p a t t y anub h a v a vi ro d h p a t t e eva ca prak te dvand v a p r a ti p d y a d r a v y d y a b h v n t a s a m u d y a p a r y p t a s a k hy v c a k a t y t d adva n d v a s a m a b h i v y h t a b a h u v a c a n a s y v a y a sv kara yatay t d as a khy sapta tv a s a k h y a v e ti bahuv a c a n e n a tatsiddhiriti n laka hapr a k i k y a pi kath a ci d a t r ai v a t tpa r y a bodhy a m m le adhika s a kh y v y a v a c c h e d r t h a k a t v di ti adhika s a kh y y sapta t v d hi k atv a s a k h y y vyava cc h e d a ni edh a nir ay a artha prayoj an a yasy a tattv dity a r t h a tad h a )t d as a kh y e ti eva ca saptap a d e n a

a amap a d r t h a n s ti t v a bodhy a t a iti phalita m a amap a d r t h a s y a bhr ntisiddh a t v e tasy a ni edha s a m b h a v e n a ni edh y o g di ti kha ana na yujyat a ity ay e n a j ta ityanuk t v pramita iti m le ukta m pramit a ityasy a pram vi ay a ityarth a pram vi ay a s y a satt niy a m e n a ni edh y o g t iti vaktu aky at a iti bh v a tatrai v a pratiyogipr a mi ti vineti yady a p y a b h v a b u d d h a u pratiyogij n a m e v a k ra a m na tu pratiy ogi pr a m - gag an d y a b h v a b u d d h a u pratiyogig a g a n di p r a k r a k a p r a m y k ra atv s a m b h a v t gaga n d e r a v ttita y tatpr a k ri k y ,ida gaga n a v a t, ity k r a k a p r a m y asam b h a v t tath pi prak te pratiyogipr a m p a d e n a na pratiyogipr a k r a k a p r a m vivak it api tu pratiyogit v a c c h e d a k a p r a k r a k a p r a t i y o g i vi e y a k a p r a m a i v a 1viva k it ,ida gag an a m , ity k rik gaga n a t v a p r a k r a k a g a g a n a v i e y a k a p r a m p r a s i d d h ai v e ti tadb al t gaga n b h v a b u d d hi samb h a v a ti prak te sapta p a d r t h ti rikt a p a d r t h a s y a pram n st ti tanni edh o nopap a d y a t a itid pik ay a dravy a g u et y di v k y e n a pad rth n u d di y a dravy dis a p t n y a t a m a t v a vidh yate udde y a vi dh e y a b h v a s t h a l e ca udde y a t v a c c h e d a k e vidhey a v y p y a t v a bh s at a iti s m n y a ni y a m a yath dhana v n sukh tyatra dhana v a n v a m u d d i y a sukha s y a vidh n e udde y a t v a c c h e d a k e dhan e sukha v y p y a t v a bh s at e yatra yatra dhan a tatra sukha mi ti- tath prak te ,pi udde y a t v a c c h e d a k e pad rth a n t v e dravy dis a p t n y a t a m a t v a v y p y a t v a bh s a t e yatra yatra pad rth a t v a tatra tatra dravy dis a p t n y a t a m a t v a m i ti tath ca siddhy a si dd hi b h y vy g h t o nety a r t h a tadet a d h a )udde y a vid h e y a b h v a s t h a l ai t i autsargi k a mi ti s m n y a n y y a s i d d h a m i t y a r t h a

,adhikas a k h y v y a v a c c h e d r t h a k a t v t, iti p rv a t a n a m l a g r a n t h e vyav a c c h e d a a b d a s y a yath ni edhor,th a tath ,sapt n y a t a m a t v a v y p y a m i ti vyav a c c h e d r t h a k a t v t, iti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tath ca ,abh v a b u d d h a u pratiyogij n a k ra a m, iti prav d a s y pi pratiyogit vacch e d a k a p r a k r a k a p r a ti y o gi vi e y a k aj n a k ra a mit y e v r t h a na tu pratiyogipr a k r a k a j n a m i ti bh v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) prak tta m l a s t h a v y a v a c c h e d a p a d a s y pi ni edhor,th a iti na bhra mi t a v y a m i ti bodha yi tu vy ca e )etadr p a i ti tad art h a k a t v d i ti saptag r a h a a s y e ti e a nanu sapt n y a t a m a t v a n ma sapta b hi n n a b hi n n a t v a m sapta p a d r t h a b hi n n a s y p r a s i d d h y tadb hin n a t v a r p a m a n y a t a m a t v a m a p r a s i d d h a m i ti tannir pi t a v y p y a t v a pad rth e na ni cetu akyat a iti t d ani cay a p h al a k a t v a sapta g r a h a a s y a na yujyat a ity a kita ,nanu sapt n y a t a m a t v a m , ity din d pik y m tatr pr a si d d hi a k n a na yujyat e - ye dravy d a y a sapta p a d r t h praty e k a tadb hin n a b hi n n a t v a s y a praty e k a sattv t dravy a b hi n n a g u di b hi n n a t v a s y a dravy e gu ab hin n a d r a v y d i b hi n n a t v a s y a gu e satatv a m i ti r ty saptas v a pi pad rt h e u tadb hin n a b hi n n a t v a s y a sattv dity a ky a vy ca e )dravy d a y o ye sapte ti eva ca dravy d a y o ye sapta pad rth tadb h e d a k a vi i a )

tadb h e d a s a p t a k a v i i a yat tadb hin n a t v a sapt n y a t a m a t v a m ta tr a bhed a s a p t a k a v i i am a p r a s i dd h a m dravy e gu dipr atiy o gi k a b h e d a a k a s y a sattv e ,pi dravy a b h e d a s y s a t t v e n a tadg h a itas a p t a b h e d a s a m u d y a s y s a m b h a v t - eva gu d v a pi tath ca bhed a s a p t a k a v i i t m a k a s y a sapta b hi n n a s y p r a s i d d h a t a y tadb hin n a t v a r p a sapta b hi n n a b h i n n a t v a m a p r a s i d d h a m i ti a kitur ay a iti bh va dravy e gu ab h e d a gu e dravy a b h e d a ityeva praty e k a prasiddh ye bhed sapta tatsa m u d y a t v v a c c hi n n b h v o ,tra sapt n y a t a m a t v a m pad rth a t v a yatra yatr s ti tatra t d as a m u d y a t v v a c c hi n n b h v o ,sti ata vy ptini ca y a suka ra ity ay a m h a )dravy di b h e d n m i ti bahu u granth e u sapt n y a t a m e t v a m a p r a s i d d h a m i ti a k ta ts a m d h n a p a r o grant h o na d yate ata pad rt h a t v a dravy dis a p t n y a t a m a t v a v y p y a m i ti dpik y y d rth a v a r a n e ,prasidd hi a k nodiy t t d am a r t h a katha y a ti ) vastut a s t vi ti yatra yatra pad rth a t v a tatra tatra dravy a t v d a y a ye sapta up dh a y a dhar m s t a d a n y a t a m a v a t t v a m i ti vy pti prak te vivak it pad rt h a t v a dravy e ,sti- tatra dravy a t v di s a p t n y a t a m a b h t a d r a v y a t v a v a t t v a m a s t ti dravy d a u vy pti sugra h anyat a m a t v a ca tadb hin n a b hi n n a t v a m e v a dravy a t v d a y a ye sapta dhar m tadb hi nn gha atv d a y a tadb hin n a t v a dravy a t v di vas t ti n pra si dd hi a k v a k a iti bh v a eva rtyeti dravy a t v a p thivy d y a n y a t a m a t v a v y p y a m i ti nir ay rt h a

nava g r a h a a mi ti r tyety ar t h a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a dravy a vi b h g a *n+s(3 tatra dravy i p thivy a p t ej o v y v k a k l a di g t m a m a n si navaiva d pik dravy a vibhajat e ) tatreti tatra) dravy di m a d h y e k ni t ni ityata ha )p thiv ti prak ik dravy a mi ti j ty ek a v a c a n a m b lapriy nanu ,dravy a vibhaj at e tatreti, itid pik gr a n t h o ,nupap a n n a tath hi ) dravy a p a d o t t a r ai k a v a c a n a s y a ekatv a m a r t h a tasy a prak ty ar t h e dravy e ,nvay a tasy a dvit y rth e vi e yatv e dhey a t s a m b a n d h e n n v a y a vi e yat y nir pa k a t s a m b a n d h e n a

dravy i navaiv e t y a n v a y a

dh tva r t h ai k a d e aj n e anvay a vip rv a k a b h a j a d h t o dravy a t v a v y p y a p a r a s p a r a vi r u d d h a n n d h a r m a p r a k r a k a p r a m t m a k aj n aj a n a k a a b d o r, th a tasy n u k l a t s a m b a n d h e n a khy t r t h a k t a u - tasy ray at s a m b a n d h e n a anna m b h a e anvay a iti ekatv a vi i adra v y a vi e y a k a d r a v y a t v a v y p y a p a r a s p a r s a m n dhika r a a) n n dh a r m a p r a k r a k a p r a m t m a k a j n a j a n a k a a b d n u k l a k t y ray o ,nna m b h a a iti ,dravy a vibhajat a, iti v ky t bodh a tatra eka dr a v y a vi e y a k a dravy a t v a v y p y a p t hiv tv din n d h a r m a v i e a ak a pra m t m a k a j na na samb h a v a ti p thivy di r paik a d r a v y a v i e ,tiriktat v e ana nt v a y a v a t a t p r g a b h v d i k alp a n g a u r a v a m ata va y a k a t e j o ,bh v ar p a t v a sidhy at tyapi bodhy a m b lapriy ,tam a da am a d r a v y a m k ptadr a v y n a n t a r b h t a t v e sati dravy a t v t, iti pari e nu m n e n a tama s a da am a d r a v y a t v a si dha yi ita m tatra hetau dravy a t v a r p a v i e y si dd hi p a ri h r y a ,tama dravy a m r pa v a t t v t kriy v a t t v c c a, ityanu m n e n a tama s o dravy a t v a s dha n yam tatr pi hetv asidd hi a k na k ry / ,n la tama -, ,calati tam a , ity k ri k a y ab dhit a y praty a k ar p a y prat ty tama s a r pav a t t v a s y a kriy v a t t v a s y a ca siddh e tad h a d pik y ,n la tama,ity di n prat tibal diti 1pac a m y a n t a s y a r p d h r a t v e kriy d h r a t v e c nvay a b dhitap r a t tervi ay s d h a k a t v t ab dhit e t y u k t a m j na s m n y a v c a k a p r a t ti abd a prak te praty a k t m a k a j n a p a r a prath a m o p a s t hi t a p a ri t y g e m n b h v t

praty a k s a m b h a v a s t h a l a ev nu m n a p a r a t v t j nas m n y a v c a k a p a d a s y e t y a y e n h a )prak ik y pr ty a k ik a pr a t tibal diti nanu ,tamo dravy a m - nlar p d h r a t v t kriy d h r a t v c c a, ityanu m n a vyab hic ridravy a t v b h v a v a ti 2jany a g u d v a pi k likas a m b a n d h a n a r p dh r a t v a s y a kriy d h r a t v a s y a ca sattv dity a ky h a )sama v y e n a n lar p a v a t t e y e t y a r t h a i ti tath ca sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a n lar p a ni h dh e y a t ni r pi t d h ratv a t d akriy ni h dh e y a t ni r pi t d hi k a r a at v a ca prak te hetut a y vivak ita m jany ag u d a u k likas a m b a n d h v a c c h i n n a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. prat tibal diti pac a m y a n t a s y a ,tam as o dravy a t v a siddha m, ityan e n n v a y a iti bhra m a v r a y a r p dh r a t v e kriy d h r a t v e c nvay a ityukt a m 2. nityap a d r t h e u k likas a m b a n d h e n a kimapi n sti- nity e u k lik y o g di ti siddh n t t tath ca nityag u d e k likas a m b a n d h e n a r p d h r a t v a na samb h a v a t tya mi pr e t y a jany ag u d vi ty u k t a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1r p a k ri y ni h d h e y a t ni r pi t d h r a t v a m e v s t ti na vyab hic r a iti bh v a k likas a m b a n d h e n a tasy e ti k likas a m b a n d h v a c c h i n n a r p a k ri y d h r a t v a s y e t y a r t h a atipr asakt a t v e ,pi ) dravy tiri kt a v ttitv e ,pi na k ati ) navy a b hi c r a eva m a g r e ,pi bodhy a m i ti ,ta m a s o

n k di p a c a k e ,ntarb h v a r pa v a t t v t, ityatr pi r pav a t t v di t y a s y a sam av y e n a r pa v a t t v di t y a r t h o bodhy a iti bh v a et v a t ,tamo da a m a d r a v y a m - k ptadr a v y n a n t a r b h t a t v e sati dravy a t v t, iti pari e nu m n e hetug h a a k a dravy a t v a s dhita m atha hetug h a a k a k ptadr a v y n a n t a r b h t a t v a s dhy a t e d pik y m tatra tama s ai ty di n nanu r pav a t t v a h e t u n a i v a tam as a v y v a n a n t a r b h v e siddhe puna tats d h a k a t a y spar b h v a s y o p a n y s o vyarth a ity a ky h a )samb a n d h a b h e d b h i p r y e e ti r p a v a t t v a sama v y a s a m b a n d h e n a hetu spar b h v a s t u svar p a s a m b a n d h e n a hetu sama v y a s a m b a n d h e n a hetu m u k t v svar p a s a m b a n d h e n a hetu m h e t y a r t h a yadi tamo v y v a n t a r b h a v e t r pa v a t na sy t spar a n y a ca na sy t yata tama r pa v a t spar a n y a ca ato v yau n ntar b h a v a t ti bh va nanu ,tam a v yub hi n n a m - spar b h v t, ityanu m n a phalita m tatra v yub h e d a r p a s d h y b h v a v a t i v yau spar ani has a yo g a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a r pa s y a spar b h v a s y a sattv t vyab hic r a na ca spar ani has a m a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v o hetutv e n a vivak ita sa ca na v y v a s ti - tatra sama v y e n a spar as y a sattv t tada b h v s a m b h a v di ti v cy a m sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a s p a r a ni hapr a ti y o gi t k b h v asya k likas a m b a n d h e n a v yau sattv t vyab hic r a t d a v a s t h y t na ca sama v y v a c c hi n n a s p a r b h v a s y a svar p a s a m b a n d h e n a hetut y vivak itat v t na vyab hic r a iti v cy a m eva m a pi utpatti k l v a c c hi n n a v y a u ,utpan n a dravy a k a a m a g u a m a k ri y a ca ti hati,

iti ny y e n a spar as y b h v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. r pa ni h kriy ni h ca y dhe y a t tannir pi t d h r a t v a m i t y a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) svar p a s a m b a n d h e n s t ti vyab hic r a s y a durv r a t v di ty a ky h ai d a ca dhva sa pr g a b h v d h i k a r a aiti tath ca spar apr g a b h v a v a t i utpatti k a v a c c hi n n a v y a u spar ty a n t b h v o n st ti heto pr c nama t e na vyab hic r a iti bh va any at h e ti dhva sa pr g a b h v d h i k a r a e ,tyant b h v o , gkriyata iti nav nama t a ityarth a navy a m a t e ,pi vyab hic r a v rayitu m h a )vastut a s t ui ti tath ca v yau spar ty a n t b h v a utpatti k l v a c c hi n n a d a i ik a vi e a at s a m b a n d h e n a i v a varta t e - na tu nirava cc hi n n a d ai ika vi e a at s a m b a n d h e n e t i na vyab hic r a iti bh v a dai ikavi e a at p a d e n a svar p a s a m b a n d h a k lika vi e a at p a d e n a k likas a m b a n d h a c a navy a n y y a g r a n t h e u vyava h ri y a t e vi amav y p t a h e t u m i ti s dhy a m t r a n i r pi t a v y p ti m n hetu vi amav y p t a itihetunir pi t a v y p ti m a t s d h y a ni r pi t a v y p ti m n hetu sama v y p t a iti cocyat e ,tam a v yub hi n n a m - r pav a t t v t, ityanu m n a p r a y o g e yatra yatra r pav a t t v a tatra v yub h e d a iti v yub h e d a ni r pi t vy pti hetau r pav a t t v e ,sti yatra yatra v yub h e d a tatra tatra r pa v a t t v a m i ti r pav a t t v a ni r pi t vy ptistu v yub h e d e na samb h a v a ti - v yub h e d a v a t y k d a u r pav a t t v b h v e n a

vyab hic r t ato r pav a t t v a vi amav y p t o hetu eva spar b h v o ,pi yatra yatra spar b h v a tatra tatra v yub h e d a iti vy ptis at t v e ,pi yatra yatra v yub h e d a tatra tatra spar b h v a iti vy pty a b h v t v yub h e d a v a t i gha da u spar as y ai v a sattv t ,tam a v yub hi n n a m sad g a ti m a t t v b h v t, ityatra sad g a ti m a t t v b h v a s t u sama v y p t o hetu yatra yatra v yub h e d a tatra tatra sad g a ti m a t t v b h v a iti sad g a ti m a t t v b h v a n i r pi t a v y p t e v yub h e d e - yatra yatra sad g a g i m a t t v b h v a tatra tatra v yub h e d a iti v yub h e d a ni r pi t a v y p t e sad g a ti m a t t v b h v e ca sattv diti vij t yakriy eti v yu m t r a v ttirvilak a akriy e t y a r t h a d pik y n pi tejas ti ,tam a tejasi n ntar b h a v a ti "tejob hin n a m $ - bh sv a r a r p b h v t u aspar b h v c c a, ityanu m n a m tatra bh s v a r a r p b h v a vi ama v y p t a u aspar b h v a sama v y p t a eva ,tama jalabhi nn a m taspar b h v t n lar pa v a t t v c c a, ityanu m n e taspar b h v a sam a v y p t a - nlar pa v a t t v a vi amav y p t a m ,tam p thiv bhinna m - gandh b h v t spar ar a hi t a t v c c a, ityatra gandh b h v a sama v y p t a spar ar a hi t a t v a vi amav y p t a m i ti hy a m tama s a dravy a t v a m e v a n sti- kuto da a m a d r a v y a t v a m tam as t v a b h v k h y e sapta m a p a d r t h e ,nt a r b h t a m i ti matv t a m a s a s t e j o ,bh var p a t v ti t y u k t a d pik y m tatra tejo ,bh va p a d e n a teja prati y o gi k b h v a vi v a k y s ry dit ej a s v a t y a pi de e tejo ,ntara pr a ti yogik b h v a s a t t v e n a tam a iti prat tipras a g a tejastv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a v i v a k y tama s v a t y a pi de e teja par a m v di s a t t v e n a tejas s m n y b h v a s y s a t t v e n a tama iti prat tyanup a p a t ti prak a k a yatt ej a

tattv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a vi v a k a e n a teja par a m v d n prak a k a t v b h v t p rvo k t a d o a v r a e ,pi prak a k a t e j a s t r y a u k a k h a d y o t di m a ti prade e tama pr at tyanu p a p a t ti ata prau ha pr ka a k a ca yatt ej a tattv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v o vivak a ya prau hat v a ca prak ama h a t v a v a t t v a m trya uk d e t d a pr a u h a t v b h v t tats at t v e ,pi tama pr at tern n u p a p a t ti tadet a t s a r v a mana si k ty h a )prau ha pr a k a k e ti prak a k a p a d a p r a y o j a n a m h a )ataiti prau hap r a k a k a t e j a s t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a s t a m a ityukt a u prak a k a p a d a vayart h a m teja par a m n prak am a h a t t v a r p a p r a u h a t v b h v d e v a v ra as a m b h a v t ata hira y dit ejo v r a y a prak a k a p a d a m i ti vakta v y a m eva m a pi cak ur dit ej a s v a ti prad e e tama pr at tyanu p a p a t ti tadv r a y a udbh t a r p a v a t t v a m a p i tejasi vi e a a deya m tath ca prak am a h a t t v a v a t p r a k a k o d b h t a r p a v a t t e j a s t v v a c c hi n n apra tiy ogi t k b h v a s t a m a atha v pau hatv a mah p r a b h v a t t v a m tenaiv a para m n hira y d e c a v ra as a m b h a v t prak a k a p a d a m a n u p d e y a m mah pr a b h v a t t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a s t a m a iti phalita m tadet a d a b h i s a n d h y h a )digi ti nanu tama s o r pa v a t t v e n a dravy a t v a s y a p rva pras d hit a t v t katha m a b h v a r p a t v a m i t y a k y a d pik y ,ta m a na r pidrav y a m , ity dy u k t a m atra tama s o r pa v a t t v b h v a dravy a t v b h v a c a si dha yi ita tamo yadi r pav a t dravy a v bhav e t - tad loka s a h a k t e n ai v a cak u g hyet a - yata lok s h a k t e n a cak u g hya t e ata tamo na r pav a t na v dravy a m i ti yatra yatra lok s a h a k t a c a k ur g r h y a t v a tatra tatra

r pa v a d b hi n n a t v a dravy a b hi n n a t v a ca yath lok b h v e iti vy ptis a d b h v t hetau lok s a h a k t e ti vi e a nup d n e s dhy b h v a v a t i r pa v a d d r a v y e gha da u c a k ur g r h y a t v a r p a h e t u s a t t v t vyab hic r a sy diti tadup d n a m gha dir lok a s a h a k t a c a k ur g r h y a na tadas a h a k t a c a k ur g r h y a iti na vyab hic r a tad h a )gha d vi ti nanu cak urg r h y a t v a n ma cak urjan y a p r a t y a k a vi ay a t v a m lok s a h a k t a c a k urj an y a t a m o v i ay a k a p r a t y a k e yatra j nala k a apr a t y s a t t y gha o ,pi bh ta - tatpra t y a k a vi ay e gha da u vyab hic r a iti a k y m h a ) cak urg r h y a t v a cak urjan y aj n yalau ki k a vi ay a t v a m i ti ta m a s a c k u aiti tamo vi ay a k e cak urjan y a p r a t y a k a ityarth a upan a y a m a r y d a y e ti j nalak a apr a t y s a t t y e t y a r t h a ke ucit ko e u.ten a tam as a c k u e tamov n gha a iti gha din m u p a n a y a m a r y d a y bh n e ,pi na k ati .iti p ho d yate tatra ,tamo v n gha a iti, iti bh g a apr m ik a upan ta vi e a atay ai v a bh s a t e na tu vi e yata y e ti siddh n t a vi r o d h t atast a d b h g a r a h i t a p ha eva kvacit d ya m n a s dhu atha v ,gha av at t a m a iti, iti odhayitv pa han yam nanu tejas s m n y b h v a s y a pak at ay tadant a r g a t a s y a lok b h v a s y a d ntat v a k a t h a n a na yukta m - pak tirikt a s y ai v a d ntat v t ityata ha )vi e b h v a m i ti s m n y a d h a r m v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a pak a tadatirikt a vi e adh ar m v a c c hi n n b h v o d nta ato n nup a p a t ti riti bh va nanu

lok s a h a k t a c a k ur g r h y a t v a r p a h e t u r a s t u r pa v a d d r a v y a b h e d a r p a s d h y a m stu ityapra y oj a k a a k y m u k t a d pik y m ) r pidrav y a c k u apr a m y m i t y di yadi r pidra v y a b h e d o na sy t tarhi lok s a h a k t a c a k ur g r h y a na sy t arth t yadi r pidrav y a sy t tarhi lokas a h a k t a c a k ur g r h y a sy diti tarka apra y oj a k a a k ni v r a k a vakt av y a sa ca tarka r pa v a t t v a p r a k r a k a d r a v y a vi e y a k a c a k urj a n y a p r a m t m a k a p raty a k e loka k ra a miti k ry a k r a a b h v e sati sy dity a y e n a k ry a k r a a b h v a prad a r ita tatra pram p a d a s y a pray oja n a m h a ) loka vineti tath ca pram p a d n u p d n e lok b h v e ,pi r pa v a t t v a p r a k r a k a t a m o v i e y a k a b h r a m t m a k a p r a t y a k o t p a tty vyatire k a v y a b h i c r a sy t tadv r a y a pram p a d a m i ti bh va any at h e ti r pidr a v y a c k u apr a m y m l o k a s y a k ra atv b h v e ityarth a nanu r pidrav y a vi ay a k a c k u apr a m y m l o k a s y a k ra atv a na samb h a v a ti loka vin pi r pav a t a s t ej o d r a v y a s y a c k u apra m y utpatt y vyatire k a v y a b h i c r t na ca tejob hin n a yat r pidrav y a tadvi ay a k a c k u apr a m y m e v l o k a s y a k ra atv a m - ato na vyatire k a v y a b h i c r a iti v cy a m tejob hin n a t v a v a t tamo b hi n n a t v a m i t y a pi vi e a a dattv tamo b hi n n a tejob hin n a ca yat dravy a tadvi ay a k a c k u apr a m y m e v a loka k ra a mi ti sv k re a loka vin pi tam as a c k u atv a s a m b h a v t tath ca lok s a h a k t a c a k ur g r hy a t v e ,pi k aty a b h v t tama s o ,tiriktadr a v y a t v a ni praty h a m e v e t y a t a ha) digiti sarv n b h y a m n o as p a r r a y a t a y

tejodra v y a s y v a y a sv k ryat a y tatpra t y a k a nirv h y a k ry a t v a c c h e d a k a k o a u tejob hi nn a t v a n i v e e ,pi tama s o ,bh var p a t v e ,pi k aty a b h v t tadb hi nn a t v a n i v e o ,nucita tath ca tama s o dravy a t v e lok s a h a k t a c a k ur g r h y a t v n u p a p a t t y tamo na r pidrav y a m i ti su h kt a m i ti bh va

d pik dravy ala k a a m dravy a t v aj ti m a t t v a gu avat t v a v dravy a s m n y a l a k a a m prak ik muktis d h a n bh t a p a d r t h a t a t t v aj n a lak a aj n a vin nopa p a d y a t a ityata ha )dravy a t v e ti sa yog aj a n a k a t v a c c h e d a k a t a y dravy a t v aj ti siddhiriti bh v a nanu lak a alak y a t v a c c h e d a k a y o r a b h e d a ityata ha )gu avatt v a m i ti drav y a s m n y a l a k a a mi ti eva ca s m n y a d h a r m k a t h a n e n a na ny n a t e ti bh v a b lapriy

m le dravy a t v aj ti m a t t v a dravy a s y a lak a am u k t a m tatra dravy a t v aj t a u ki m na mi t y a ky h a )sa yog aj a n a k a t v a c c h e d a k a t a y e t i anen a dravy a t v aj t a u anum n a pram a m u k t a bhav a ti tath hi ) dravy a y o r e v a sa yog a iti sa yog a prati dravy a sama v y i k r a a m sama v y a s a m b a n d h e n a sa yog a prati t d t m y a s a m b a n d h e n a dravy a k ra a m sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a s a y o g a ni hak r y a t n i r u pi t a t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t dravy e vartat e t k ra at pak k tya tatra kiciddh a r m v a c c h i n n a t v a k ra at t v e n a hetun s dha n yam sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a s a y o g a ni hak r y a t n i r pi t d tmy a s a m b a n d h v a c c hi n n a d r a v y a n i hak r a a t kiciddh a r m v a c c h i n n k ra at t v t - y y k ra at s s k ra at kiciddh a r m v a c c h i n n yath gha ani hak r y a t ni r pi t a d a ani hak r a a t da atv v a c c hi n n tadvat ityanu m n e n a dravy a ni hokt a k r a a t y dravy a t v a r p a k i ci d d h a r m v a c c hi n n a t v a s i d d h a u sidhy a t o dhar m a s y a j titve l gha v a mi ti l ghav aj n a s a h a k r e a dravy a t v k h y a j ti siddhiriti bh va dravy a s y a gu avatt v a lak a nt ar a m u k t a m le tatkat h a t e bjam h a )lak a alak y at v a c c h e d a k a y o r a b h e d a iti dravy a s y a dravy a t v a lak a amit m u k t e lak ya dravy a m lak yat v a c c h e d a k a dravy a t v a m - lak a am a pi dravy a t v a m e v e t i lak a alak y a t v a c c h e d a k a y o r a b h e d a sy t nanv as t u n m a tayor a b h e d a t va t ko do a iti cet ) r y at m lak a asy a hi lak ye itara b h e d n u m i ti pray oja n a m lak a a lak yodd e y a k e t a r a b h e d a v i d h e y a k n u m i tij an a k a m i ti y vat yath go s sn v a t t v a lak a a cet ,gau svetar a b hi n n -

s sn v a t t v t, ityanu m n e n a go itarab hi n n a t v a sidhy a ti tath prak te ,pi dravy a s y a yadi dravy a t v a lak a a tad ,dravy a m itara b hi n n a m - dravy a t v t, ityanu m n a pray ok t a v y a m tatra ,dravy a m itarab hi n n a m, ityanu mi ti t prati itarab h e d a v y p y a d r a v y a t v a v a t dravy a mi ti par m a r a k ra a m vy pti ca hetuvy p a k a s d h y a s m n d h i k a r a y a r p tath ca dravy a t v a v y p a k e t a r a b h e d a s a m n d h i k a r a a d r a v y a t v a v a t dravy a mi ti par m a r a s y a k ra samp a n n a tatra dravy a t v e itara b h e d a s m n d h i k a r a y e bh s a m n e tulyavittive d y a t a y itara b h e d e dravy a t v a s m n d h i k a r a y a m a p i bh s a t e tulya vittive d y a t n ma ekaj n a vi ay a t v a m anu mi tt a u ca pak av ttitv t m a k a pak at v a c c h e d a k a s m n d h i k a r a y a s dhy e bh s a t e eva ca anumitivi ay a s y a itarab h e d e d r a v y a v ttitv a s y a par m a r e n a vi ay k tatay par m a r a si dd h a s y a i v a vi ayas y a anumity s dha n t siddhas d h a n k h y o do a pras aj ati anu mit e p rv a pak e s dhy a ni c a y a s a t t v e siddhas d h a n a d o a bhava ti ato dravy a s y a yadi dravy a t v aj ti m a t t v a lak a a tad siddhas d h a n k h y a d o a pras aj at ti pary loc y a lak a nt ar n u d h v a n a k tamiti bh va s m n y a d h a r m a j n a vin vi e adh a r m a vij s y anud ay t vibh g a k a r a a m a n u ci t a m i ti a k pa ri h r y m le dravy a s m n y a l a k a a m u k t a m i t y h a )eva c e ti ny n a t e ti lak a k at h a n a r p ny n a t e t y a r t h a d pik avy p ty dilak a a m 1lak a as y a tr i

d a ni lak yaik ad e v ttitv a m a v y p ti yath go kapilatv a m alak y e lak a asy a varta n a m a t i v y p ti yath go gitva m lak ya m t r v ttitv a m a s a m b h a v a yath gorek a a p h a v a t t v a m prak ik d a atra y a r a hi t a d h a r m a s y a i v a lak a atva s y a vak ya m at a y tajj n a vi e a bh ta d a atr a y a r a h i t a t v aj n a vin na samb h a v a ti d a atra y a r a hi t a t v a j n a tu vi i ya d a atra y aj n d h nam abh v a b u d d hi prati pratiyogit v a c c h e d a k a v i i apra ti y o gij n a s y a tantra t v di ty a y e n a d a atra y a dar ay a ti )lak yaika d e v ttitv a mi ti lak a at v a c c h e d a k a t v b h i m a t a s a m b a n d h e n a kicillak y v ttitv a mi t y a r t h a lak ya m t r e ti m tra p a d a k tsn rt h a k a samb a n d h a vi e v a c c hi n n al a k y a v ttitv a s m n y b h v a s p h o r a ka m eka a p h a v a t t v a m i ti na c tra alak yav ttitv ar p ti v y p t e r a pi sattv t sa kar a iti v cy a m du asa kar e ,pi do sa kar a iti ny y t b lapriy dravy a s m n y a l a k a a mi tid pik gr a n t h a r a v a n a n t a r a lak a a ab d r t h a ka 0 ki n m a lak a asy a lak a am iti i yasy a jij s j yat e tacch n t a y e lak a asy a lak a a vakta v y a m tata pr k avy pt y d n lak a ak at h a n a m a s a g a t a m i t y a t a ha )d a atra y e t y di n d a atra y a r a hi t a d h a r m a t v a lak a asy a lak a am d a atra y a r a hi t a t v a ca d a atr ay b h v a v a t t v a m tath ca d a atra y b h v a v i i adh ar m a t v a lak a alak a a mi ti pary a v a si t a m tatra vi i abudd h a u vi e a aj n a s y a k ra atv t d a atra y b h v a r p a v i e a aj n a k ra a m t d avi e a aj n a ca d a atra y aj n a vin na samb h a v a ti - abh v a b u d d h a u

pratiyogij n a s y a k ra atv t ata d a atr a y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. lak a asy a tr i d a n ti n si hapr a k i k n u m a t a p ha ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) lak a ato dar a n yam ity ay e n a d pik y avy p t y di d a atr a y a s y a lak a am u k t a m i ti bh va vi i ya d a atr a y aj n d h na miti atr y a m a y a ) d a atra y a r a hi t a t v a n ma na d a atr a y a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a tath sati avy p ty d y e k a t a m a d a av a ti kapilatv di d h a r m e ekas a t t v e ,pi tray a n st ti ny y e n a d a atr ay b h v a s a t t v e n a tadvat a kapilatv d e dhar m a s y a lak a atv p a t t e ki tu avy p ty a ti vy p t y a s a m b h a v a r p a d a ni avy p titv di n vi i yop d y a tada v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a t r a y a d a atra y a r a hi t a t v a m i ti vakta v y a m tath ca avy p titv v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a ) ativy p titv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a ) asa m b h a v a t v v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a ) etattr a y a vi i o dhar m o lak a amiti phalita m tatra abh v a b u d d h a u pratiyogit v a c c h e d a k a v i i apra ti y o gij n a s y a k ra atv t avy p titv di vi i vy p t y dij n a k ra a miti t d aj n o t p d a n y a dau avy pt y d n svar p a m h a d pik y mi ti

lak yaika d e v ttitv a m a v y p t i riti kicillak ya nir pi t d h e y a t v b h v a lak yat v a c c h e d a k d h i k a r a a ki ci n nir pi t a v ttitv b h v a avy p tis v a r p a m i t y a r t h a go kapilatv a lak a am ityukt e lak y gau lak yat v a c c h e d a k a gotva m - tadadhi k a r a a vetag a u tannir pi t a v ttitv b h v a kapilatv e ,st ti avy pt e dhar m e lak a as a m a n v a y a nanu gotv d hi k a r a e veta g a vi kapilatv a s y a k likas a m b a n d h e n a varta m n a t a y lak yat v a c c h e d a k d h i k a r a a ni r pi t a v ttitv b h v o n st ti avy p t a d h a r m e avy p t ala k a s a m b h a v a ity a ky h a )lak a at v a c c h e d a k a t v b h i m a t a s a m b a n d h e n e t i v ttitv n v a y i avacc hi nn a t v a t t y rtha tath ca lak yat v a c c h e d a k d h i k a r a a ni r pi t a 1lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n g h v a c c hi n n a v ttitv b h v a avy p t a s y a lak a amavy p t e svar p a m kapilatv a kapilag a vi sam a v y e n a ast ti sama v y a s a m b a n d h a lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. lak a a yena samb a n d h e n a lak ye vartat e sa samb a n d h a lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) gotv d hi k a r a a v e t a g o ni r pi t a k li k a s a m b a n d h v a c c h i n n a v tti tvasy a kapilatv e sattv e ,pi tannir pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a v ttitv b h v t kapilatv e lak a as a m a n v a y a lak yat v a c c h e d a k d h i k a r a a t v a ca lak yat v a c c h e d a k a n i h d h e y a t n i r pi t d hi ka r a at v a m tatr dh e y a t y

1lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive an yam anyat h sallak a e s sn v a t t v d a u k likas a m b a n d h e n a lak yat v a c c h e d a k a g o t v d h i k a r a a yat mahi di tadv ttitv b h v a s a t t v e n a avy p t ala k a as y ti vy p t e eva lak yat v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a a t v e sat tyapi avy pt al a k a e vi e a a deya m anyat h asa m b h a v a g r a s t e eka a p h a v a t t v d a u avy pt ala k a as y ti vy p t e gotv d hi k a r a a nir pi t a v ttitv b h v a s y a tatr pi sattv t tas min vi e a e datte tu eka ap h a v a t t v d a u n tivy p ti - tasy a gotv d hi k a r a av ttitv b h v t lak yat v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a a t v a ca lak yat v a c c h e d a k a n i h d h e y a t n i r pi t d hi k a r a at v a n n i r p itav ttitv a m tatra lak yat v a c c h e d a k a n i h dh e y a t y lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive an yam anyat h lak yat v a c c h e d a k a s y a gotvas y a k likas a m b a n d h e n a adhikar a e a ve eka a p h a v a t t v a s y a sattv e n a asa m b h a v a g r a s t a d h a r m e avy p t ala k a as y ti vy p t e tanniv e e tu t d as a m a v y a s a m b a n d h e n a gotv d hi k a r a ar gaurev a tannir pi t a v ttitv a eka ap h a v a t t v e n st ti n tivy p ti riti eva v ttitve lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive an yam anyat h eka a p h a v a t t v a s y a k likas a m b a n d h e n a gov ttitay p rvo k t a d o p a t t e eva ca lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n g h v a c c hi n n al a k y a t vacc h e d a k a n i h d h e y a t n i r pi t d hi k a r a at v a n n i r pi t al a k a at v a c c h e )

daka s a m b a n d h v a c c h i n n a v ttitv e sati lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n al a k y a t vacc h e d a k a n i h d h e y a t n i r pi t )

dhikar a at v a n ni y a pi t al a k a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi nnav ttitv b h v a avy p t a s y a lak a amiti phalita m adhika pa bhir m a ipp a y d a u dra avy a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. lak yat v a c c h e d a k a d h a r m a yena samb a n d h e n a lak ye varta t e sa samb a n d h a lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik y m ) alak ye lak a as y a varta n a m a t i v y p ti riti alak ya mi t y a s y a lak yani hapr a ti y o gi t k a b h e d a v a d i t y a r t h a sapta m y nir pita t a t v a m a r t h a tasy a varta n a a b d r t h e dhey a t v e ,nvay a lak yani hapr a ti y o g it k a b h e d a v a n n i r pi t a v ttitv a m a t i v y p ti ri tyukta bhava ti yath go gitva lak a am u k t a cet ida lak a am a ti v y p ti d u a bhava ti - lak y gau tanni hapr a ti y o git ni r p a k a b h e d a v a t i mahi da u gitvas y a varta n t atra lak yani hapr a ti y o gi t y lak yat v a c c h e d a k v a c c h i n n a t v a nive an yam anyat h goni hapr a tiy o git k a b h e d a ityane n a veta g o b h e d a s y pi grah tu akyat a y tadva ti kapilag a vi kapilatv a s y a varta m n a t a y avy pt a d h a r m e ativy p t al a k a as y ti vy p t e tanniv e e tu lak y gau - lak yat v a c c h e d a k a gotva tada v a c c hi n n a g o ni hapr a ti y o gi t k a b h e d a ,gaurn a, iti prat tisiddha gos m n y a b h e d a tadv n kapilag a u r n a bhav a ti- ki tu mahi dik a m e v a

tadv ttitv a kapilatv e n st ti n tivy p ti eva v ttit y lak at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive a n yam anya t h gobhinn e mahi d v a pi k likas a m b a n d h e n a kapilatv a s y a varta m n a t a y p rvo k t a d o p a t t e tanniv e e tu lak a a yena samb a n d h e n a lak ye varta t e se eva samb a n d h a lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h a iti prak te sama v y a s y a i v a t d atay mahi dinir pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a v ttitv a s y a kapilatv e ,bh v t na tatr tivy p ti eva m a pi asam b h a v a g r a s t e eka a p h a v a t t v d a u lak yag o b hi n n v a v ttitv a s a t t v t ativy p t al a k as y ti vy p ti riti tadv r a y a lak yat v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a a t v e sat ti vi e a a m a t r pi dey a m eka a p h a v a t t v a s y a lak yat v a c c h e d a k a g o t v d h i k a r a a v ttitv b h v n n a do a tath ca lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n al a k y a t vacc h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n al a k y a t v a c c h e d a k a n i h d h eyat nir pi t ) dhikar a at v a n ni r pi t al a k a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi nnav ttitv e sati lak yat v a c c h e d a k v a c c h i n n al a k y a ni hapr a ti y o gi t nir p a k a bhed a v a n n i r pi t al a k a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a v t titva m ativy p t a s y a lak a amiti phalita m lak ya m t r v ttitv a m a s a m b h a v a i ti sarvatr a lak ye avarta n a m a s a m b h a v a kvacillak y e avarta n a m a v y p t a d h a r m e ,pyast ti sarva tr e t y u k t a m go eka a p h a v a t t v a m lak a amu k t a cet tatsar v s u govy a k ti u n st ti asa m b h a v a d o a d it a bhava ti lak yanir pi t a v ttitv a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v o ,tra vivak ita - na tu lak yav ttitva p r a ti y o gi k o ,bh va

kapilatv d y a v y p y a d h a r m e ,pi yatkicillak y a v e t a g o v ttitv b h v a s y a lak yav ttitv a p r a ti y o g i k a s y a sattv e n ti v y p t y p a t t e tadviva k a e tu gov ttitv a n st ti prat tisiddha s y a gov ttitva s m n y b h v a s y a i v a lak yanir pi t a v ttitv a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t a y tasy a kapilatv e kapilag ov tt a u virah t n tivy p ti riti s can y a k tsn rt h a k a m tra p a d a m eva lak yanir pi t a v ttitv e lak at v a c c h e d a k a s a m b a n g h v a c c h i n n a t v a m a p i nive an yam anyat h eka a p h a v a t t v d e r a p i k likas a m b a n d h e n a gov ttitv e n a tadv ttitv b h v a v i r a h t asa m b h a v al a k a e asa m b h a v a d o a sy diti tath ca lak yanir pi t al a k at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a v ttitv a tv va cc hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a asa m b h a v a iti phalita m sarva mi d a m a b h i s a n d h y h a p r a k i k y m m tr a p a d a k tsn rt h a k a m i ti sam b a n d h a v i e ati lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h e t y a r t h a lak yav ttitva s m n y bh v e ti lak yav ttitv a t v v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v e t y a r t h a nanu asam b h a v a g r a s t e eka a p h a v a t t v e alak y v ttitv a s a t t v e n a ativy p t y k h y a d o a s y pi sattv t ekatr a anek a d o as k ar y a pras aj a t ti a kate )na c tret y di n a key a yath rut ti vy p tila k a b hi pr y e a lak yat v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a a t v e sat ti vi e a avi i asy a p rvo k t a p a ri k t tivy p tis v a r p a s y a eka ap h a v a t t v e virah t do abh e d t du asy pi bhed e n a bhavita v y a m i ti a kiturb h v a sam d h a t t e )du asa kar e ,p ti du asy aik a t v e ,pi do asy a ekatv a nety a r t h a ekas mi n anek a d o sam v e a s a m b h a v e n a do abh e d t tad ray a d u ab h e d p a t ti r n e ti sam d h t u r a y a ,upad h e y a s a k a r e ,pyup d h e r a s a k a r a , iti ma ik ra v a c a n a s y p y a y a m e v r t h a

d pik lak a alak a avic r a etad d a atr a y a r a h i t a d h a r m o lak a am yath go s sn di m a t t v a m sa ev s d h r a ad h a r m a ityucy a t e lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a m a s d h r a a t v a m vy va rt a k a s y ai v a lak a atv e vy v tt v a b hi d h e y a t v d a u c tivy p ti ata tadv r a y a tadb hin n a t v a dhar m a vi e a a dey a m vyava h r a s y pi lak a apr a y oj a n a t v e tu tat na deya m vy v tter a pi vyav a h r a s d h a n a t v t prak ik etad d a atr a y a r a h i t ai ti uktad a b h v a t r a y a v i i a ityarth a nanva s d h r a a d h a r m o lak a amiti hi siddh n t a tas m t k ra t kath a d a atra y a r a hi t o dhar m o lak a amity a t a ha )sa eveti ityucy a t ai ti abhiy uk t ai riti e a nanu s dh r a y a s y a lak y lak y a v ttitv a r p a t a y tada b h v a r p s d h r a y a s y v y p t y di d o ag r a s t a d h a r m e ,pi sattv t kath a do atra y a r a hi t a ev s d h r a a d h a r m a ity a k parijih r u as d h r a at v a m a n y d a nirvak ti )lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a m i ti lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v e sati lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a m i t y a r t h a avy p ty a s a m b h a v a g r a s t a y o r v r a y a saty a n t a m ativy pt a s y a v ra y a vi e ya m dhar m a p a d a lak a at g h a a k a s a m b a n d h e n a vy pa k a t v di t t p a r y a g r h a k a m i ti bh v a atred a bodhy a m ) etad d o as dh r a at v a s y a vigha ak ativy pt a u vy py a t v a s y e t a r a y o c a vy pa k a t v a s y a bha g t ete d aka t b ja

lak a ena lak a en a itarab h e d a s d h a n e ,tivy pt a u vyab hic r a itaray o c a bh g sidd hi s v a r p s i d d h iti nanu lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a s y a lak a alak a atv e lak a asy a vy v ttire v a pray oja n a m i ti mate vy var t a k a s y a i v a lak a alak a alak y a t a y vy v tty d v a ti v y a p ti rity a k tanm a t n u s r e a nir kar o ti ) vy va rt a k a s y ai v e ti itarab h e d n u m i tija n a k a s y ai v e t y a r t h a itara b h e d a vi d h e y a k n u m i tij an a k a t va c c h e d a k a vi ay a t vi e ra y a s y ai v e ti y v a t eten a vy va h ri k a v y a v a c c h e d a lak a atv e g a v dila k a atv e uktal ak a ala k a ala k y at v a iti y vat lak yatv ai ti p he ,pyay a m e v r t h o bodhy a vy v tt vi ti gav d tarab h e d e gotv dir p al a k y a t v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a s y a abhidh e y a t v a p r a m e y a t v d a u pad rt h a t v a s a m a n i y a t a t v a s y a ca sattv e n ti v y p ti v r a y a vy v ttib hi nn a t v a m a b h i d h e y a t v di b hi n n a t v a ca lak a alak a e nive a n yamity a r t h a yady a pi vy v tter a pi vy va h ri k a t v a s y a vak ya m a t a y tenaiva r pe a vy va h ri k a t v e n a sarve sa grah a s a m b h a v t p thag a b hi d h n a m a n u ci t a m tath pi hetus d h y a y o r ai k y e hetu m a t t ni c a y a k l e s dhy a s a ay a r p a p a k a t y asattv e n a t nu mi tiriti pr c nama t e itarab h e d a s y a vy vart a k a t v b h v e n a tatr tivy p ti si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a pak at iti siddh n ti m a t e tu vy v tter a pi vy var t a k a t v e n a lak yat a y tatra lak a as a g a m a n a s y e atv e n a n tivy p ti rity v e d a y i t u p tha k k a t h a n a m i ti dhy ey a m nanu kimida n ma lak a alak a alak y a t v a c c h e d a k a vy var t a k a t v a m na t va t s m n y a t o bhed n u m p a k a t v a m vy v tty a b hi d h e y a t v d e r a pi yatkicidu b h a y a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d n u m p a k a t a y

tatr tivy p ti k a t h a n s a g a t e sarve m a pi vyatire k a d h a r m yatkicidv y v a r t a k a t a y as d h r a y di g h a a k a v y p a k a t v di v ai rt h y p t c c a n pi vi i ya tatta dd h a r m v a c c h i n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v a m tath sati gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a s y a s sn di m a t t v a s y a gotva s a m a n i y a t a t v a lak a am ityeva rty vi i ya tattallak a as y a vakta v y a t a y gotv dir p al a k y a t v a c c h e d a k a t a t t a d d h a r m a s a m a n a i y a t y a s y a gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d d i r p a v y v tt a u sattv e n ti v y p t e samb h a v e ,pyab hid h a y a t v d v a ti v y p t y al a g n a k a t p a t t e duvaritv t gotv dis a m a n a i y a t y a s y a tatr s a t t v di ti cet ) maiva m ) yata s sn di m a t t v a pak k tya gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v e s dhy e vi e avy p t a u anvay a d nt l b h e n a yady a d d h a r m a s a m a n i y a t a tatta n d a v a c c hi n n a v y v a r t a k a m i ti rty s m n y a m u k h e n a vy pt e r a b h y u p a g a n t a v y a t a y tatra siddhas d h a n p r a s i d d hi b h y m a v y v a r t a k a y o r v y v tty a b hi d h eyatv a y o tatta dd h a r m a s a m a n a i y a t y a r p a p r a k t a h e t o s t a t t ul y a s y a v heto sattv e n a prak tas d h y a s y a tattuly a s y a v s dhy a s y s a t t v e n a vyab hic r a sy t atas ta d d o av r a y a tatta dd h a r m v a c c h i n n e t a r a b h e d a r p a v y v tti b hi n n a t v a m a b h i dhey a t v di b hi n n a t v a ca t d alak a e nive a n yamity a b hi pr y a k o ,ya granth a iti na p rvo k t a d o v a s a r a adhika vi c r a s t u anyatr n u s a n d h e y a nanu lak a asy a vyav a h r o ,pi pray oja n a m tena r pe a vyav a h a r t a v y aj n a vin tadr p v a c c hi n n a b o d h a k a a b d a r p a v y a v a h r s a m b h a v t

eva ca vy va h ri k al a k a as y pi lak yatv t tadb hin n a t v a vi e a a na deya mi t y h a ) vyav a h r a s y p ti nanu vy v tt v a ti vy p ti v r a y a tadb hin n a t v a m v a y a k a m vy v tter v y v a h ri k a t v b h v di ti bhra m a v ray a ti ) vy v tter a p ti apin abhidh e y a t v di p a ri g r a h o d ntal b h y a b lapriy nanv e t a d d a atr a y a r a h i t a d h a r m o lak a am ityasy a avy p ty a ti vy p t y a s a m b h a v a r p a d o a t r a y b h v a v i i o dhar m o lak a amity a r t h a tath ca 1ekad o av a t y a pi kapilatv d a u do atra y a n st ti 2lak a atv p a t ti rity a ky a vy ca k e ) uktad a b h v a t r a y a v i i a iti pratiy ogi ni tritva na vivak ita m ki tu abh v e iti bh v a ekado av a ti itarad o b h v a d v a y a s a t t v e ,pi do bh v a t r a y a n st ti na 3p rvo k t p a t ti riti dhy ey a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. ekado av a t y a p ti avy p tir p a k a i d o a vi i e ,p tyarth a 2. lak a atv p a t tiriti golak a atv a p r a s a g a ityarth a 3. p rvo k t p a t ti riti kapi latv d e r g ol a k a atv p a t ti rity a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

nanu na s dh r a a as d h r a a iti karm a d h r a y a s a m s t as dh r a a ityasy a s dh r a a b hi n n a ityarth a s dh r a a ityasy a ca lak yav ttitv e sati alak yav ttirity a r t h a lak yav ttitv a vi i lak y av ttitv a v ni ti y vat as dh r a a ityas y a ca lak yav ttitv a vi i lak ya v ttitv b h v a v ni t y a r t h a avy p ti gr a s t e kapilatv d a u alak yav ttitv ar p a vi e y b h v t vi i bh v o ,sti asa m b h a v a g r a s t a eka ap h a v a t t v di lak yav ttitv ar p a vi e a b h v t vi i bh v a v n tatath ca ubhay o as dh r a at a y lak a atv p a t ti do avato ,pi as dh r a at a y do atray a r a hi t a ev s d h r a a ityas a g a ti ca ity a ky a as dh r a a a b d r t h a prak r n t a r e o c y a t e d pik y mi t y h a ) nanu s dh r a y a s y e ti any d a mi ti lak yav ttitva vi i lak y av ttitv b h v t anya vidh a m i t y a r t h a lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v e sat ti lak yat v a c c h a d a k a yatra yatra vartat e tatra sarvatr a varta m n a t v a lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a m lak yat v a c c h e d a k a yatra n sti tatr v a r t a m n a t v a lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a m lak y gau lak yat v a c c h e d a k a gotva m tatra yatra yatra govy a k t a u vartat e tatra sarvatr a s sn di m a t t v a m a s t i - gotva yatra n sti mahi dau tatra s sn di m a t t v a n st ti lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v e sati lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v t s sn di m a t t v a as d h r a ad h a r m o bhava ti- atast a t go lak a amiti bh va tath ca lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v e sati lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a lak a asy a lak a amity u k t a bhava ti saty a n t a s y a pray oja n a m h a ) avy p ty a s a m b h a v a g r a s t a y o r v r a y e ti avy pti g r a s t e kapilatv e lak a ab hi nn e lak yat v a c c h e d a k a g o t v a n y a m a h i d y a v ttitv a r p a lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a m a s t ti tatra lak a alak a as y ti vy p ti tadv r a y a lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v e sat tyukta m gotva v a ti

veta g a vi k a pilat v b h v t lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a tatra n st ti n tivy p ti nanu uktar ty avy p ti gr a s t e ,tivy ptiv r a ar p a p r a y oj a n a s a m b h a v e ,pi asa m b h a v a g r a s t e tadv r a ar p a prayoj an a na samb h a v a ti asa m b h a v a g r a s t a s y a eka ap h a v a t t v d e lak yat v a c c h e d a k a g o t v a n y v a v ttit a y lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a s y b h v t ativy p t y a p r a s a k t e ri ti cet ) atr h u atr s a m b h a v a g r a s t a p a d a gaga n a r p a s y s a m b h a v a g r a s t a s y a t tpar y e a bodha k a m go gag an a lak a am u k t a cet tadas a m b h a v i gaga n a s y a av ttipad r t h a t a y kutr pi gavi asattv t tath c sa m b h a v a g r a s t e gaga n e av ttipad r t h a t v d e v a lak yat v a c c h e d a k a g o t v a n y a m a h i d y a v ttitv a m a p y a s t ti lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a m t r o k t a u tatr tivy p ti sy diti tadv r a y a lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v e sat tyukta mi ti ativy p t a s y a v ra y a vi e ya mi ti lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a r p a v i e y a d al b h v e lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a lak a alak a a sy t tath sati ativy p tid u asy a gitvas y a gotva v y p a k a t v a m a s t ti tatr tivy p ti sy t tadv r a y a lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v o p d n a m gitvas y a gotva n y a m a h i divr ttita y lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a n st ti n tivy p ti riti bh v a atred a bodhy a m )) lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a n ma lak yat v a c c h e d a k a n i h d h e y a t n i r pi t d hi k a r a at v a n n i h tya n t b h v p r a t iyogitva m tatr dh e y a t y lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive y a m any ath gotvas y a k likas a m b a n d h e n a adhikar a e mahi da u varta m n a s y a s sn di m a t t v b h v a s y a pratiy og y e v a

s sn di m a t t v a m i ti lak a e s sn di m a t t v d a u asa m b h a v p a t t e eva pratiyogit y lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive a n yam anya t h sama v y e n a gotva v a ti gavi ya sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a s s n di m a t t v b h v a tatpr atiy o gitv a s y ai v a s sn di m a t t v e sattv e n a asa bha v p a t t e eva lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a na lak yat v a c c h e d a k b h v a v a d a v t titv a m pad rth a s y a abhidh e y a t v a lak a amity d a u lak yat v a c c h e d a k a p a d r t h a t v b h v a v a t o ,prasiddh y abhidh e y a t v di r p e lak a e avy p ty p a t t e ki tu svavy p a k a t a t k a t v a m sva ) lak a amtat ) lak yat v a c c h e d a k a m lak yat v a c c h e d a k a s y a pad rth a t v a s y a lak a bh t b hi d h e y a t v a v y p a k a t v a m a s t ti na p rvo k t a d o a anay o r v y p a k a t v a v y p y a t v a y o r d vi d h nive e gaura v t sak nnive y a svavy p a k al a k y a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v a lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a m i ti pari k ro yukta svavy p a k a t v a ca svani h dh e y a t n i r pi t d hi k a r a a t v a n ni h ty a n t b h v p r a tiyogitva m tatr dh e y a t y lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive a n yam anya t h s sn di m a t t v a s y a k likas a m b a n d h e n d h i k a r a e mahi da u vartat e yo ,tyant b h v a gotv b h v a tatpra ti y o gi tv a s y ai v a gotve sattv e n a asa m b h a v p a t t e eva pratiyogit y lak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive an yam anyat h sama v y e n a s sn di m a ti gavi ya sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a g o t v b h v a tatpr atiy o gitv a s y ai v a gotv e sattv e n a p rvo k t a d o p a t t e 1tath ca lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a "lak a a$ ni h dh e y a t ni r pi t d hi k a r a a t v a n ni h ty a n t b h v a n i r pi t alak yat v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y ogitv )

bh va v alla k y a t v a c c h e d a k a n i halak y a t v a c c h e d a k a t v a c c h eda k a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t ni r pi t d hi k a r a at v a n n i h ty a n t )

bh va ni r pi t al a k a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y ogitv b h v a lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a m i ti phalati eva ca svavy p a k a t a t k a t v a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a v y p y a t v a gaga n a r p e ,sa bhav a g r a s t e ,pi na bhav a ti gaga n d hi k a r a as y ai v p r a s i dd h e tath

ca avy p ty s a m b h a v a g r a s t a y o r v r a y e t y a t r a asa m b h a v a g r a s t a p a d a tacch n y v ttitv a r p a v y p y a t v a n i v e a m a b h i p r e t y e t y a v a d h e y a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tath cety di golak a e s sn di m a t t v e eva sama n v a y a ) lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h a sama v y a tadav a c c hi n n y s sn di m a t t v a ni h d h e y a t tannir pi t d hi k a r a a t v a t gau tanni ho yo ,bh v a na sama v y e n a gotv b h v a api tu sama v y e n a gha atv b h v a tannir pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i tv a gha et d apr a tiy o git v b h v a v a t gotvar p a lak yat v a c c h e d a k a tanni h y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n dhe y a t tinna r pi t d hi k a r a a t v a t gau tanni h ty a n t b h v a na sam a v y e n a s sn d y a b h v a api tu gha atv b h v a tannir pi t a s a m a v y v a c c h i n n a p r a ti y o g i tv a gha atv e

t d apr a tiy o git v b h v a s sn di m a t v e ,st ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) adhika m a n y a t o ,vasey a m i ti sarva mi d a man asi k ty ai v a prak ik y m ,dhar m a p a d a lak a at g h a a k a s a m b a n d h e n a vy pa k a t v di t t p a r y a g r h a k a m , ityukta m d a atra y a r a hi t a d h a r m a ev s d h r a ad h a r m a ityucy a t a iti kath a n t any at a m a d o a v n dhar m a as d h r a o na bhav a t ti labhy a t e tena ativy p t y di d o m a s d h r a y b h v a p r a y oj a k a t v a labhy a t e tadev o p a p d a y a t i ) atred a bodhy a m i t y di n etad d o ) avy pt y a ti v y p t y a s a m b h a v as dh r a at v a s y a vigha ak ) as dh r a at v b h v a p r a y oj a k ativy pt a u saty mi ti e a itaray o c a saty oriti e a tath ca ativy ptir p a d o e sati lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a na bhav a ti- avy ptir p a d o e asa m b h a v a r p a d o e v s a ti lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a na bhava ti iti r ty do m a s d h r a y a vi g h a a k a t v a m i ti bh v a do st v a t lak a a d ay a n ti katha mi ti cet ) ha ) ete d aka t b ja tviti ayam a t r a y a lak a a t vat li gavidh a y lak ye itara b h e d a vi d h e y a k n u m i ti janay a ti yath go itarab hi n n s sn di m a t t v di ti li gasy a vy pti pak adh a r m a t ceti r pa d v a y a m a p e k i ta m kas mi cit lak a e ativy p tir p o do o ,sti cet tena lak a en a itarab h e d a n nu m t u aky at e d v a vyab hic r a d o e a vy pt e r b h a g t tath hi ) gau itara b hi n n a gitv t ityanu m n a prayo k t a v y a m gitva m a ti v y p t a gobhinn a v tti iti j nad a y gitva 1gav e t a r a b h e d a r p a s d h y b h v a v a d v tti iti vyab hic r aj n a m v a y a k a m i ti tena gavet a r a b h e d b h v a v a d a v tti gitva iti vy ptij n a pratib a d h y a t e - ten nu m i ti pr a ti b a n d h a tath ca 2vy ptivirod hi vy a b hi c r a s a m p d a k a t a y ativy ptirla k a a

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. gavet a r e t y di gavet a r a b h e d a r p a yat s dhy a tadab h v a v a d v tt tyarth a gavet a r a b h e d b h v a c a gavet a r a t v a r p a tath ca gavet a r a b h e d b h v a v a v a d v tti ityasy a gavet a r a t v a v a d v tti gobhinn a v tt tyev rt h a tath c tivy p t a t v a j n a vyab hic r aj n a r p a m i ti bh va 2. vy ptivirod hiv y a b hi c r e ti vy ptij n a p r a ti b a n d h a k a j n a vi ay o yo vy b hic r a tatpra y oj a k a t a y e t y a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d ay ati vyab hic r k h y a d o a y u k t a karot ti y vat eva lak a e kvacillak y v ttitv a r p v y p ti s a t t v e gau itarab hi n n a kapilatv dit y a n u m n e heto pak aika d e v ttitv a r p a b h g s i d d hi do a sarvala k y v ttitv a r p s a b h a v a s a t t v e k t s n a p a k v ttitv a r p asvar p s iddhirde a t bhy ca heto pak adh a r m a t bhajy at e tath ca pak adh a r m a t j n a p r a ti b a n d h a k a j n a vi ay a b h g s i d d hi s v a r p sidd his a m p d a k a t a y avy p ty a s a m b h a v a y o rl a k a d a a k a t v a m i ti d pik y m vy va rt a k a s y ai v a lak a atv e ityadi yat lak ye itara b h e d a m a n u m p a y a t i tat vy vart a k a m - tadev a lak a amiti kecit yat na vy vart a k a m api tu

abda pr a y o g a r p a v y a v a h r a s y a nimitta tadapi lak a amity a n t e tatra vy vart a k a m e v a lak a amiti mat e lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a r p a s y a p rvo k t a s y a lak a alak a as y a vy va rt a k a lak ya bhav ati vy vart a k a b h i n n vy v tti abhidh e y a t v di k a c lak y a bhav a ti tatr pi lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a s a t t v t lak a alak a as y ti vy p tir d e a tadv r a y a lak a alak a e vy v ttib hi nn a t v a abhidh e y a t v di b hi n n a t v a ca vi e a a deya m katha vy v tta u abhidh e y a t v d a u ca lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a m a s t ti cet ) r yat m ) vy v ttirn m a itarab h e d a - prak te gavet a r a b h e d a sa lak yat v a c c h e d a k a g o t v a v y p a k a gotva v a t u sarv s u go u gavet a r p e k a y bhed a s y a sattv t eva lak yat v a c c h e d a k a v y p y a c a / gotva n y e u mahi di u gavet a r e u gavet a r a b h e d a s y v tt e eva abhidh e y a t v di k a lak yat v a c c h e d a k a p a d r t h a t v a v y p a k a m - pad rth a t v a v a t s u sarve u pad rt h e u abhidh e y a t v d e sattv t eva pad rth a t v a v y p y a ca yady a pi tacch n y v ttitv a r p a pad rth a t v a v y p y a t v a na samb h a v a ti pad rth a t v a n y a s y p r a s i d d h e tath pi svavy p a k a t a t k a t v a r p a vy py a t v a samb h a v a ti svam ) abhidh e y a t v a m - tadvy p a k a ) pad rth a t v a tatka t v a s y b hi d h e y a t v e sadb h v t eva ca yadi vy va rt a k a m e v a lak a alak a alak y a sy t tad alak y e u vy v tt v a b hi d h e y a t v d i u ca lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a s a t t v d a t i v y p ti riti tadv r a y a tatta d b hi n n a t v a lak a e nive an yamiti dpik gra n t h a s y a bh va vy va rt a k a s y e t y a s y a s m n y a t a itara b h e d a j n a j a n a k a s y e t y a r t h o yadi sy t tad j nap a d e n a praty a k as y a v bda b o d h a s y a v

vivak y tajjana k a t v a vi ay dividh a y vy v tter a p y a s t ti tasy alak yat v a na sy diti pary loc y a prak ik y m itara b h e d n a m i tij an a k a s y e t y a r t h a ukta siddhas d h a n a d o e a vy v tte itara b h e d n u m i tij an a k a t v a n st ti pa c du p a p d a y i y ati nanu vy va rt a k a s y e t y a s y a itarab h e d n u m i tij an a k a s y e t y a r t h o na sa cch e t e li gaj n a m e v n u m i tij a n a k a m - na tu li gam iti mat e lak a ar p a s y a heto ana mitijan a k a t v b h v t na ca vy va rt a k a s y e t y a s y a itara b h e d a vi d h e y a k n u m i tij an a k a j n a v i ay a s y e t y a r t h a tath ca nokta d o a iti v cy a m anumitijan a k e 1sa m h l a m b a n a p a r m a r e gha d n ma pi vi ayat a y te m a pi vy var t a k a t v p a t t e na cetar a b h e d a v i d h e y a k n u m i tij an a k a t v a c c h e d a k a v i ay a t r a y a syety a r t h a gavet a r a b h e d a v y p y a s s n di m n gha a ceti sam h l a m b a n a p a r m a r e gha d e vi ayatv e ,pi gha dini havi ay at y na 2jana k a t v a c c h e d a k a t v a m i ti v cy a m itara b h e d a n i havi ay a t ni r pi t a v y p ti ni havi ay at ni r pi t a s sn di h e t u n i havi ay at nir pi t a g a v di p a k a ni havi ay a)

t lij n a t v e n a par m a r a s y a janak a t a y itarab h e d a n i havi ay a t y api janak a t v a c c h e d a k a t a y tad ray a s y e t a r a b h e d a s y p i vy va rt a k a t v p a t t e eva pak d n ma pi vy vart a k a t v p a t t e c a ato ni k ya vy c a e ) itara b h e d a vi d h e y a k e t i vi ayat vi e ap a d e n a hetuni havi ay at ai v a g hya t e - tad ra y a t v a ca s dhy a p a k d e r n s t ti na te vy va rt a k a t v p a t ti riti h day a m itara b h e d a vi d h e y a k n u m i tij an a k a t v a c c h e d i k

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. gau gavet a r a b h e d a v y p y a v n gha a cet y k r a k a p a r m a r e ityarth a 2. na janak a t v a c c h e d a k a t v a m i ti gauritar a b hi n n e t y k r a k r a n u m i ti prati gavet a r a b h e d a n i hapr a k r a t n i r pi t a v y p ti ni ha) prak r a t ni r pi t a s s n di ni hapr a k r a t ni r pi t a g o ni havi e yat lij n a t v e n a i v a k ra ata y gha ani havi ay at y k ra at v a c c h e d a k g h a a k a t a y na k ra at v a c c h e d a k a t v a m i ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) y par m a r yapa k a ni havi ay a t ni r pi t a t v v a c c hi n n vy ptini havi ay a t ni r pi t vi ayat tad ra y a vy va rt a k a p a d e n a vivak ita iti tu tattva m vy vart a k a s y ai v a gav dilak a atv e ,pi prak tala k a ala k a e n nup a p a t ti rity a t o vy ca e ) uktala k a alak a alak y a t v a iti ukta yat lak a asy a lak a a lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a r p a tannir pi t ala k y a t v a ityarth a atiy pti m u p a p d a y a t i ) gav d tarab h e d a iti nanu lak a a hi vy va rt a k a m vy va h ri k a m ceti dvividh a m tatra vy va rt a k al a k a a m e v a lak ya mi ti pak e alak ye vy va h ri k e ,tivy pti - tadv r a y a

vy va h ri k a b hi n n a t v a nive y a mi t y e v o c y a t m vy va h ri k a p a d e n a i v a vy v tt er a b hi d h e y a t v d e c a sa grah t tayo p thak p thak abhidh n a s y a vyarth a t v t ity a kat e ) yady a p ti vak ya m at a y e ti ,vy v tt er a pi vyava h r a s d h a n a t a y , iti grant h e n e ti e a sa grah a s a b h a v di ti eka a b d a b o d h y a t v a s a b h a v di t y a r t h a p thag a b hi d h n a m ) bhinn a b hi n n a a b d ai r nird e a sam d h a t t e ) tath p ti aya m a t r a y a ) lak yet ar a b h e d a r p y vy v tte lak yodd e y a k e t a r a b h e d a v i d h e y a k n u m i tij an a k a t v a s dhy a s a ay a pak at iti pr c nam a t e na sa bhav a ti tath hi ) itarab h e d a itara b h e d n u m i tij an a k a ityukt e s dhy a h e t v o r ai k y a bhav a ti,gau itara b hi n n itarab h e d t, ityev n u m n a s y a pray ok t a v y a t v t tatra ca ,gau itarab hi n n a, ity k r a k n u m i ti prati ,gau itara b h e d a v y p y e t a r a b h e d a v a t , ity k r a k a p a r m a r a k ra a m sa ca par m a r a gavi itarab h e d a m a v a g h a m n a pak avi e ya k a s d h y a n i c a y a r p o bhava ti tatk l e ca gau itara b h e d a v a t v na veti s dhy a s a ay a r p pak at na bhavitu m a r h a ti - s dhy a s a ay a prati s dhy a ni c a y a s y a pratib a n d h a k a t v t pak at y abh v e c nu mi tirn a bhavitu m a r h a t i ittha ca itara b h e d a r p a v y v tt e itara b h e d a vi d h e y a k n u m i tij an a k a t v a r p a v y v a r t a k a t v b h v t alak yat a y tatra p rvo k t a r ty lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a r p a s y a lak a alak a as y a sattv d a ti v y p ti iti si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a pak at iti nav nama t e tu s dhy a ni c a y a r p a s i d d hi s a t t v e ,pi ,pak e s dhy a m a n u m i n u y m , ity k r a k a s i dh a y i s a t t v e tadvirah a r p a v i e a b h v t vi i bh v a r p a p a k a t s a t t v t anumitirb h a v a t y e v a ittha ca ,gavi itara b h e d a anumi nu y m , itcch b al t ,gau itara b h e d a v y p y e t a r a b h e d a v a t , iti par m a r t m a k a s d h y a n i c a y a s a t t v e ,pi ,gauritar a b hi n n a,

ityanu mi t e r u d a y e n a itara b h e d n u m i tij an a k a t v a r p a v y v a r t a k a t v a itara b h e d a r p a v y v tt e r a s t ti tasy lak yata y lak ye lak a as at t v a s y e at a y n tivy p ti ityam u vy v tt v b hi d h e y a t v p e k a y vidya m n a vi e a s c a yitu ,vy va h ri k e ,tivy pti , ityanu k t v vy v tta u abhidh e y a t v d a u c tivy p ti , ityukta d pik y mi ti nanu kimida mi ty di aya m a t r a prag h a ak rt h a ) vy vart a k a s y ai v a lak a as y a lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a lak a amiti p rv a m u k t a t v t vy va rt a k a t v a lak a alak a as y a lak yat v a c c h e d a k a m i ti labhy a t e tatra ki n ma vy vart a k a t v a m 0 na t vat bhed a t v e n a s m n y a r p e a bhed a vi d h e y a k n u m i tij an a k a t v a m vy v tty a b hi d h e y a t v d e r a p i bhed t u m i tij an a k a t v e n a vy var t a k a t v e n a lak yatv p a t t y tatr tivy p ti k a t h a n s a g a t e gau gogh a ob h a y a b hi n n gavet a r a b h e d t - pad rt h a gha ap a ob h a y a b hi n n a abhidh e y a t v t ityeva bhed a t v k r n t a y a t ki ci d u b h a y a b h e d a v i d h e y a k n u m i tij a n a k a t vasy a vy v tty a b hi d h e y a t v d v a pi sattv t ki ca sarve m a pi 1vya tir e ki atya nt b h v a p r a ti y o gi n dhar m yatkicidb h e d n u m p a k a t v t avy ptig r a s t n kapilatv di dh a r m m a p i kapilag a u vetag o b hi n n kapilatv t ityev a bheda vi d h e y a k n u m i tij a n a k a t v e n a vy vart a k a t a y lak yatv e n a 2tatr tivy p t y a p r a s a k t y tadv r a k a s y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vyatire ki miti aya pa ab hin n a gha atv di ty di r ty gha atv d n bhed n u m p a k a t v t iti bh va keval n v a y i n dhar m tu yada p e k ay bhed a s dha yitu mi y a t e tatr pi sattv e n a

bhed n u m p a k a t v a n st ti vaktu aky et p ty ay e n a vyatire ki mi ty u k t a m tath ca kapilatv d a y o ,pi vyatire ki a iti bhed n u m p a k bhavitu m a r h a n t ti bh va 2. ativy p t y a p r a s a k t y e t i na tu lak ye iti bh v a

alak y e lak a as at t v a hyativy p ti -

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) sama n ai y a t y a g h a a k a v y p a k a t v a v i e a as y a - ativy pt a s y a gitv d e ,gau gha ab hin n gitv t, ityev a yatkicidb h e d n u m i tija n a k a t v e n a lak yat a y tatr tivy p t y a p r a s a k t y tadv r a k a s y a vy py a t v a vi e a as y a ca vyarth a t v a p r a s a g t na ca tattallak a alak y a t v a c c h e d a k ye ye dhar m tatta dd h a r m v a c c h i n n e t a r a b h e d a t v e n a vi i ya bhed n u p d y a tadvidh e y a k a l a k y o d d e y a k n u m i tij an a k a t v a m e v a vy va rt a k a t v a m i h a vivak ita m ubhay a b h e d a s y a gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d a t v b h v e n a tadvidh e y a k n u m i tija n a k a t v a m d y a vy v tty a b hi d h e y a t v d e 1na vy va rt a k a t v p a t ti kapilatv d e c a gotv v a c c hi n n o d d e y a k a g o t v v a c c hi n n e t a r a b h e d a v i d h e y a k n umitijan a k a t v a 2na bhav a ti- ,gau gavet a r a b h i n n kapilatv t, ityanu m n e bh g si dd h e - ,gau gavet a r a b h i n n gitv t, ityanu m n e vyab hic r c c e ti v vy a m tath sati gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m i tija n a k a s y a s sn di m a t t v a s y a gotva s a m a n i y a t a t v a lak a amiti vi i ya tattallak a alak a as y a vakta v y a t a y s sn di m a t t v al a k a as y a gotva s a m a n i y a t a t v a s y a gavet a r a b h e d a r p a v y v t t a u sattv e n a tatr tivy p t e samb h a v e ,pi

abhidh e y a t v d v a ti v y p t e r a s a m b h a v t abhidh e y a t v e gotva n y a m a h i div ttitay gotva n y v ttitv a r p a g o t v a v y p y a t v b h v e n a gotva s a m a n i y a t a t v a s y a abh v t tath c bhidh e y a t v d v a t i v y p ti k a t h a n a m a s a g a t a m i ti p rv a p a k a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. na vy va rt a k a t v p a t ti riti vi i ya nive e ,gau gavet a r a b h i n n gavet a r a b h e d t,, ,pad rth a pad rth e t a r a b hi n n a abhidh e y a t v t, ityev n u m n a p r a y o g o v cy a tatr dy e s dhy a h e t v o r ai k y t t d nu mi tirn a bhav a ti dvit ye pad rt h e t a r a s y p r a s i d d h y t d nu mi tirn a samb h a v a ti ato vy v tty a b hi d h e y a t v d e r n a vy va rt a k a t v p a t ti tath c lak y at a y tatr tivy p ti k a t h a n a yujyat a iti vi i ya bhed n u m p a k a t v a vy var t a k a t v a m i ti vaktur a y a 2. na bhava t ti tath c lak y at a y tatr tivy p ti v r a y a sama n ai y a t y a g h a a k a v y p a k a t v di d al a s r t h a k y a m i ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) siddh n t a s t u ) ))lak a ena lak ye itarab h e d a yath anum yate 1tath lak yat v a c c h e d a k a m a p y a n u m yat e yath ,gha a p thiv gand h a v a t t v t, iti gha e gandh a v a t t v e n a lak a en a p thiv tvar p a lak yat v a c c h e d a k a m a n u m yat a iti prak te s sn di m a t t v a lak ya m gotva s a m a n i y a t a t v a lak a am -

gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v a r p a vy va rt a k a t v a lak yat v a c c h e d a k a m - tenaiva r pe a s sn di m a t t v a s y a lak a alak a alak y a t v t eva ca s sn di m a t t v a pak k tya tatra gotva s a m a n i y a t a t v e n a gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v a s dha n yam ,s sn di m a t t v a gavet a r a b h e d n u m p a k a gotva s a m a n i y a t a t v t, iti tatra c nu m n e ,yatra gotva s a m a n i y a t a t v a tatra gavet a r a b h e d n u m p a k a t v a m , iti vi i ya vy ptirv a k t u na akya t e s dhy a h e t v o pak a m t r a v ttitv e n a pak tirikt a s y a d ntas y a daurb hi k y t ata yatra yaddh a r m a s a m a n i y a t a t v a yatra taddh a r m v a c c h i n n e t a r a b h e d n u m i tij a n a k a t v a m i ti s m n y a r p e a vy ptirv a k t a v y p thiv tvas a m a ni y a t a p thiv tv vac c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a gandh a v a t t v a d nta s m n y a m u k h a v y p t a u ca prak ta h e t o prak tah e t u t uly a s y a hetorv sattv e prak tas d h y a s y a prak tas d h y a t ul y a s y a v s dhs y s a t t v e vyab hic r o do a tath ca gevat a r a b h e d a r p a v y v tt ai gavet a r a b h e d n u m i tij an a k a t v a n sti- s dhy a h e t v o r a i k y e n a p rvo k t a r ty siddhas d h a n t tath ca gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v a r p a s dhy a tatra n sti gotva s a m a n i y a t a t v a r p a h e t u r a s t nti tatra vyab hic r a sy t abhidh e y a t v d a u prak ta h e t u t ul y a pad rth a t v a s a m a n i y a t a t v a r p o hetura s ti - prak tas d h y a t uly a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tath lak yat v a c c h e d a k a m a p y a n u m yat a iti prak ik y s sn di m a t t v a

pak k tya gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v e s dhy e iti katha sa gacch a t e 0 lak a ena h tarab h e d a s dhy a t e na tvitara b h e d n u m p a k a t v a m ity a k mana si nidh y ai v a m u k t a m atha v eva t tpa r y a var an yam lak a en a lak ye lak yat v a c c h e d a k v a c c h i n n e t a r a b h e d a kila s dha n ya prak te gotvas a m a n i y a t a t v a r p a s y a lak a alak a as y a lak yat v a c c h e d a k a gotv v a c c hi n n a t e r a b h e d n u m p a k a t v a m tada v a c c hi n n e t a r a b h e d a gotvas a m a n i y a t a t v e n a hetun lak ye s sn di m a t v e s dha n ya tadav a c c hi n n e t a r a b h e d a c a gavet a r a b h e d n u m p a k a b h i n n a b h e d a gavet a r a b h e d n u m p a k a t v e pary a v a s y a n ty ay e n a prak ik y gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v e s dhy e ityukt a gi ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) pad rth a t v v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v a r p a s dhy a n sti pad rth e t a r a s y p r a s i d d h e ri ti vyab hic r a sy t tadv r a y a yadd h a r m a s a m a n i y a t a t v a r pah e t a u vy v ttib hi nn a t v e sati abhidh e y a t v di b hi n n a t v e sati iti vi e a a d tav y a m tena yatra vy v ttib hi nn a t v e sati abhidh e y a t v di b hi n n a t v e sati yadd h a r m a s a m a n i y a t a t v a tatra taddh a r m v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m i tij an a k a t v a m i ti s m n y a m u k h vy pti pary a v a s y a ti tatra ca na ko ,pi do a ityab hi pr y o d pik gra n t h a s y e ti atha kram a a pa kt n ma rt h a ucyat e s m n y a t o bhed n u m p a k a t v a m i ti pratiyogivi e anird e a m a n t a r bheda t v e n a bhed a nive y a keval a b h e d a v i d h e y a k n u m i tij an a k a t v a vy vart a k a t v a m i ti vaktu na akya t a ityarth a vy v tty a b hi d h e y a t v d e r a p ti ,gau gogha ob h a y a b hi n n a gavet a r a b h e d t, - ,pad rth a

gha apa ob h a y a b h i n n a abhidh e y a t v t, ityanu m n e atra vivak ite ativy p ti k a t h a n s a g a t e ri ti lak ye lak a as a tt v a s y e atv diti bh va vyatire ki dh a r m mi ti keval n v a y i d h a r m m a b h i d h e y a t v d n itara b h e d n u m p a k a t v a na samb h a v a ti abhidh e y a t v a n y a s y a itaras y b h v t ,gha a itarab hi n n a abhidh e y a t v t, ityapi pray o k t u na aky at e - pad rt h e t a r a s y ai v p r a s i d d h e ri ti bh va as d h r a y a g h a a k e ti lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a r p s d h r a y a g h a a k a yat vy p a k a t v a vy py a t v a ca tayorv ai y a r t h y a p r a s a g t ityarth a n pi vi i yeti vi i yety a s y a bhed e ,nvay a atra lak yat v a c c h e d a k a g o t v d y a v a c c hi n n e ityadhy h ty a gotv dy a v a c c hi n n o d d e y a k a g o t v d y a v a c c hi n n e t a r a b h e d a v i d h eya k n u m i tija n a k a t v a m i ti vy kh y t a v y a m any ath ,kapilag a u gavet a r a b hi n n kapilatv t, ityanu m n a s a m b h a v e n a p rvo k t a d o a s a t t v e n s y a pak nt ar a t v n u p a p a t t e t d alak a e nive a n yamiti t d alak a ar p e hetau nive an yamity a r t h a nanu lak a asy a vyav a h r o ,p ty di yath lak a as y a itarab h e d n u m i ti pray oja n a tath abdap r a y o g a r p o vyava h r o ,pi prayoj an a m kath a mi ti cet) ittha m purova rti govy a k t a u ,iya gau , ity k r a k a g o t v v a c c hi n n v a c a k a a b d a p r a y o g a prati ,iya gau , ity k r a k a gotva pr a k r a k a govi e yak a j na k ra a m taddh a r m v a c c h i n n a b o d h a k a a b d a p r a y o g a r p a v y a v a h r a prati taddh a r m a p r a k r a k a v y a v a h a r t a v y a vi e y a k aj n a s y a k ra atv t ,iya gau , ity k r a k a j na ca gotvap a ri c y a k a l a k a aj n a vin na samb h a v a t ti lak a asy a svavi ay a k aj n aj a n y a v y a v a h a r t a v y a v i ay a k aj n a d v r vyav a h r a prayoj an a m tath ca lak a a vy va h ri k a m a p i bhava t ti

vy va h ri k al a k a as y pi lak yat v a c c h e d a k a s a m a n i y a t a t v a lak a amiti vy va h ri k a m a p i lak ya mi ti vy v tty a b hi d h e y a t v d e r a p i lak yatv t tatra lak a as at t v a s y e at a y ativy pt y a b h v t tadb hi nn a t v a r p a vi e a a na deya mi ti bh va tena r pe a vyava h a r t a v y aj n a m i ti taddh a r m a p r a k r a k a v y a v a h a r t a v y a vi e y a k aj n a m i t y a r t h a gotv di pr a k r a k a g a v d i vi e y a k aj n a m i ti y vat vy va h ri k al a k a as y pi ) vyav a h r a p r a y oj a n a k a v y v tt y a b hi d h e y a t v di r p a l a k a as y p i lak yatv t )) lak a alak a ala k y at v t tadb hin n a t v a m )) vy v tty a b hi d h e y a t v di b hi n n a t v a m d ntal b h y e t i yath abhidh e y a t v di k a vyava h r aj a n a k a tath vy v ttirapi vyav a h r aj a ni k iti j pa n y a iti bh v a

d pik gu avatt v a s y a dravy ala k a atv a s t h p a n a m nanu gu avatt v a na dravy ala k a a m - dya k a v a c c hi n n a d r a v y e utpa n n a vi n a adra v y e c vy p t e ri ti cet ) na gu as a m n d h i k a r a as a t t b h i n n aj ti m a t t v a s y a vivak itat v t nanv e v a m a p i ,eka r pa ras t p thak, iti vyava h r t r p d v a ti v y p ti riti cet ) na ek rt h a s a m a v y d e v a t d avy a v a h r o p a p a t t a u gu e gu na g k r t prak ik

nanu dya k a va c c hi n n e dravy e gu avatt v a s y s a t t v e ,pi k l nt a r v a c c hi n n e tatra tatsa t t v a m a k a t a m eva ca gu ray a t v al a k a a s dhvity a t a ha ) utpa n n a vi n a eti y d adr av y r a m b h a k a s a y o g aj a n a k a k ri y o t p a t t e t t yak a e ,vayav n t a r e t d as a yog a n i k kriy j t t d adr av y a ityarth a nav n puna asam a v y i k r a a s y a k ry a s a h a b h v e n a k ra at m a v a l a m b y o t p a n n a v i n a a n g kurvan ti gu d v a ti v y p ti v r a y a gu asa m n d hi k a r a e ti j tivi e a a m satt m d y t i v y p ti v r a y a satt b hi n n e ti dravy a g u n y a t a r a t v a m d y t i v y pi t a v r a y a j t ti sama v y e n a t d adh a r m a v a t t v a t t p a r y a g r h a k a m ata k lik dis a m b a n d h e n a tadva tt v a m d y a n tivy p tiriti bh v a eva m a p ti uktaviv a k a y avy p ti v r a e ,pi ek rth a s a m a v y d e v e t i ekas mi n n a r t h e sama v y e n a sattv d e v e t y a r t h a gu na g k raditi tath ca k pten a sama v y a g h a it as m n d h i r a k a y e n a i v a gu avatt v y a v a h r o p a p a t t a u tatr k pta g u av a t t v a k a l p a n a na samb h a v a ti gaura v di ti bh va b lapriy dravy a t v aj ti m a t t v a gu avatt v a v dravy ala k a a mi ti p rva m u k t a m tatra gu avatt v a lak a am na bhavitu m a r h a ti - utpatti k a v a c c hi n n e gha e ,utpan n a dravy a k a am a g u a akriya ca ti hati, iti ny y e n a gu avat t v b h v e n a avy p ti do t eva ya gha a prath a m a k a e utpan n a dvit yak a e ca

vina a - tatra prath a m a k a e ,utpa n n a dravy a k a am a g u a m, iti ny y e n a gu o n stidvit yak a e ca gu ina gha asy a vi n t na gu a iti utpa n n a vi n a ag h a e ,vy pt e c a ity a kita dpik y m ) nanu gu avatt v a na dravy ala k a a mi t y di n tatra dvit yasth al n u d h v a n e b jam h a ) nanv d y a k a v a c c hi n n e dravy a iti k l nt a r v a c c hi n n a iti dvit y dik a av ac c hi n n a ityarth a tatra tatsat t v a m ) dravy a g u a s a t t v a m gu a ray a t v a m i ti gu dh r a t v a m i t y a r t h a sama v y e n a gu a lak a amity u k t e yady a p y a v y p ti r a s ti- tath pi gu ray a t v a m i t y u k t e n vy p tiriti bh va y d adra v y r a m b h a k e t y d i kriy kriy to vibh g a - vibh g t p rv ad e a s a y o g a n a - tata uttra d e a s a y o g a tata dravy o t p a t tiriti kram a atra vibh g a sa yog a ca avay a v n p rvo tt a r a d e n ca gha otp d a k a ya caturth a k a otp a n n a uttar ad e a s a y o g a tajjanik kriy prath a m a k a ot p a n n a tasy t t yak a a p rv a d e a s a y o g a n a k a a tad n ra m b h a k a s a y o g a n aj a n a k a k r i y j yat e cet utpatt y a n a n t a r a k a e dravy a s y a n o bhav a ti tath c ya kram a ) prath a m a k a e gha otp d a k a k ri y - dvit yak a e vibh g a t t yak a e p rv a d e s a y o g a n a uttara d e a s a y o g a n a k a k ri y cacaturth a k a e uttar ad e a s a y o g a vibh g a c a - paca m a k a e gha otp a t ti p rv a d e a s e y g a n c a - a hak a e gha an a uttar ad e a s a y o g a c e ti bh va nav n punariti tath ca etan m a t e caturt h a k a e eva gha o ,pi uttar ad e a s a y o g t m a k e n a asa m a v y i k r a e n a saha utpady a t e gha an a c a tatt t yak a a eveti

gha otp a t tid vi t yak a e gha an b h v t utpa n n a vi n a ag h a o ,pr m ika iti bh v a d pik y m ) gu asa m n d hi k a r a e ti gu asa m n d hi k a r a gu dhika r a a v tti y satt n y j ti tadvatt v a dravy a s y a lak a am bhava ti hi dravy a t v a r p j ti gu dhika r a a p thivy di v tti satt to ,ny ceti tadva tt v a m d y a dravy e

lak a as a m a n v a y a dya k a va c c hi n n a g h a e utpann a vi n a ag h a e ca gu b h v e ,pi tatsa m n d hi k a r a a d r a v y a t v a j ti s a t t v t n vy p ti j tau gu asa m n d hi k a r a e ti vi e a nu p d n e satt b hi n n a g u at v aj ti m a t t v a s y a gu e sattv t tatr tivy p ti gu asa m n d hi k a r a e ti vi e a e up tt e tu gu e gu na g k r t gu dhik ar a a na gu a - ki tu dravy a m e v a tadv ttitva gu atv e n st ti j tipad e n a gu atva g r a h a s a m b h a v t n tivy p ti gu dhika r a a dr a v y a v tti y satt j ti tadva tt v a s y a gu e ,pi sattv d a ti v y p ti tadv r a y a j tau satt b hi n n e ti vi e a a m j tipad a s t h n e dhar m a p a d a nik ipya gu asa m n d hi k a r a a s a t t b hi n n a d h a r m a v a t t v a dravy ala k a a mi t y u k t e dravy a g u n y a t a r a t v a r p o dhar m o ,pi gu dhika r a a dr a v y a v tti satt b hi n n a c e ti tadvat t v a s y a gu e ,pi sattv d a ti v y p ti tadv r a y a j t tyukt a m any at a r a t v a tu na j ti nanu j tipad e up tt e ,pi k likas a m b a n d h e n a t d adra v y a t v a r p a j ti m a t t v a s y a gu e ,pi sattv d a ti v y p ti sam a v y a s a m b a n d h e n a

t d aj ti m a t t v a vi v a k y tu j tipad a vyarth a m sama v y a s a m b a n d h e n a gu asa m n d hi k a r a a s a t t b hi n n a d h a r m a v a t t v a lak a amity u k t y ai v a s ma j a s y t dravy a g u n y a t a r a t v a r p a d h a r m a s y a svar p a m e v a samb a n d h a iti sama v y e n a tadvat t v a s y a gu e virah diti cet ) na sama v y a s a m b a n d h e n a t d adh a r m a v a t t v a m a t r a v i v a k ita mi ti dyota n y ai v a j tipad o p d n di ti tad h a prak ik y m ) gu d v a ti vy p ti v r a y e t y di n d pik y m ) nanv e v a m a p ti .eka r pa m, iti vyav a h r t r pe ekatv a s a k h y r p o gu o ,st tyava g a m y a t e / ,r pa ras t p tha k a, iti vyava h r t r pe p thakt v a g u o ,st tyavag a m y a t e tath ca gu dhika r a a r pa tadv ttiry satt b hi n n j ti gu atva tadva tt v a s y a gu e sattv t tatra dravy ala k a as y ti v y p ti riti a kitur ay a sam d h a t t e ) ek rt h a s a m a v y d i ti ekas mi n n a r t h e sama v y di t y a r t h a ekatv a r p a y o p thakt v a r p a y o c a ekas mi n n a r t h e gha da u sama v y t ,eka r pa m,- ,r pa ras t p thak, iti vyava h r a upapa d y a t e ,eka r pa m, ityasy a sv ray a s a m a v y a s a m b a n d h e n a r pa m ekatv a v a t ityarth a - na tu sama v y a s a m b a n d h e n a ekatv a v a t iti eva ca ukta p a r a m p a r s a m b a n d h e n a r pe ekatv a p th a k t v a vi ay a k a t a y a i v a t d avy a v a h r a s y o p a p a t t e gu e sama v y a s a m b a n d h e n a gu o n g kriyat e gu asa m n d hi k a r a e t y dila k a e ca gu dhik ar a at v a sama v y a s a m b a n d h e n a vivak ita m ato r p d ai n tivy p ti riti bh v a

prak ik y m ) sama v y a g h a it as m n d h i k a r a y e n e t i sv ray a s a m a v y e n e t i y vat svani has a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t n i r p i t d hi k a r

a at nir pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a sama v y a s a m b a n d h a g h a it a s m n d h i k a r a y a m tasy a odhan e sv ray a s a m a v y a ityeva pary av a s y a ti ak ptag u av a t t v a k al p a n a m i ti ak ptas y a sam a v y a s a m b a n d h e n a gu avat tv a s y a kalpa n a m i t y a r t h a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a gra h a gu avib h g a *n+s(4 r pa r a s a g a n d h a s p a r a s a k h y p a ri m a p th a k t v a s a y o g a vi b h g a p a r a t v p a r a t v a g u r u t v a d r a v a t v a s n e h a a b d a b u d d hi s u k h a d u khecc h d v e a p r a y a t n a d h a r m d h a r m a s a s k r caturvi ati gu

r pa) rasa) gandh a ) spar a) sa khy ) parim a) p thakt v a ) sa yog a) vibh g a ) paratv a) aparat v a ) gurutv a) dravat v a ) sneha) abda) buddhi )sukh a ) du kha ) icch ) dve a ) pray a t n a ) dhar m a ) adhar m a ) sa sk r caturvi atirg u d pik gu n vibhaj at e ) r peti dravy a k a r m a b h i n n a t v e sati s m n y a v n gu a gu atvaj ti m n v nanu

laghutv a) ka hinatv a) m dutv d n vidya m n a t v t katha catuvi atirg u iti cet ) na ladhutv a s y a gurutv b h v a r p a t v t m dutva k a hin a t v a y o avay a v a s a y o g a vi e ar p a t v t prak ik s m n y a v ni ti sama v y e n a s m n y a v a t t v a bodhy a m tena k lik dis a m b a n d h e n a tadvati dhva s e n tivy p ti gu a iti lak yanird e a l ghav d h a ) gu atvaj ti m n v e ti yady a pi lak a alak y a t v a c c h e d a k a y o r a b h e d a tath pi lak a en e t a r a b h e d e s dhy e hetau s dhy a s m n d h i k a r a y a ni c e ,pi hetud h a r m i t v a c c h e d a k a k a s d h y a n i c a y a s y a aniya t a t v b h i p r a y e e d a lak a amiti sa k epa eka m a g r e ,pi bodhy a m gu atvaj tisidd hi s tu gu apad a a k y a t v a c c h e d a k a t a y e t i gu ad dhitau bha c ry na caiva vibhup a d a a k y a t v a c c h e d a k a t a y vibhutv aj ti sidhy e diti v cy a m bh t a t v a s a k a r a s y a b dh a k a s y a sattv e n a tasy a j titv s a m b h a v t j titv b hi m a t a s a k a r a s y ai v a j titvab d h a k a t v t dravy a kir a v aly m uday a n c r y ai ) .vyakt e r a b h e d a s t ul y a t v a sa k ro ,th n av a s t hi ti r pa h ni r a s a m b a n d h o j tib d h a k a s a g r a h a . iti vyakt e r a b h e d a sv ray a v y a k t e r ai k y a k atv d e rj ti tv e b dh a k a m vyakt e s t uly a t v a any n n a ti ri kt a v y a k ti k a t v a

tath cokta m

gha atv a k al a a t v d y o r b hi n n aj ti tv e sa kara para s p a r t y a n t b h v a s a m n d h i k a r a a y o r d h a r m a y o r e k a t r a sam v e a bh t a t v a m r t a t v d e rj ti tv e anav a s t hi ti ) an va s t h j te j tima tt v e r pah ni svat v y v a r t a k a t v t m a k a r p a h n i vi e asy a j tima tt v e asa m b a n d h a asa m a v e t a t v a m abh v d e rj ti m a t t v e iti sa k ep a laghutv d n pr m ikat v e ,pi k pte van t a r b h v o ny y y a iti sam d h a t t e ) ))laghutv a s y e ti b lapriy tadva ti dhva sa iti s m n y a vi e as a m a v y n pr g a b h v n y o n y b h v t y a n t b h v n c jany a t v t jany a m t r a s y ai v a k lop d hi t a y te u k likas a m b a n d h e n a s m n y a v a t t v s a m b h a v t ativy p tirn a akya t e vaktu mi t y loc y a dhva s e ,tivy ptiruk t yady a pi lak a alak y a t v a c c h e d a k a y o r a b h e d a iti gu asy a gu atvaj ti m a t t v a yadi lak a a tad gu atv a lak a am - lak yat v a c c h e d a k a m a p i tadev e ti lak a alak y a t v a c c h a d a k a y o r a b h a d a sy t astu ko do a iti cet ) ucya t e lak a a hi vy vart a k a m lak yavi e y a k al a k y e t a r a b h e d a v i d h e y a k n u m i tij an a k a m tath ca gu atva s y a gu alak a atv e ,gu a itarab hi n n a gu atv t, ityanu m n a p r a y o g a karta v y a tatra gu atva v y p a k e t a r a b h e d a s a m n d h i k a r a a g u a t v a v n gu a iti par m a r o v cy a tatra gu atve

itara b h e d a s m n d h i k a r a y e bh s a m n e 1tulyavittiv e d y a t a y kad cit itarab h e d e gu atva s m n d h i k a r a y a m a ti bh situ m a r h a ti tath ca gu atvar p a p a k a t v a c c h e d a k a s m n d h i k a r a y a s y a itara b h e d a r p a s d h y e bh n t anumitivi ay a s y a s dhy e pak at v a c c h e d a k a s m n d h i k a r a y a s y a par m a r e n ai v a vi ay k tata y siddha s d h a n a do a pras aj a t ti a kitur ay a sam d h a t t e ) tath p ti hetau s dhy a s m n d h i k a r a y e bh s a m n e niyam e n a s dhy e hetus m n d hi k a r a y a b h n a na samb h a v a ti ato na siddhas d h n a p r a s a k ti riti gu atvaj ti m a t t v a gu alak a a bhavitu m a r h a t ti bh v a gu apad a a k y a t v a c c h e d a k a t a y e t i ,gu ani h gu apad a a k y a t kiciddh a r m v a c c h i n n akyat t v t gha ani hag h a ap a d a a k y a t v a t, ityanu m n e n a gu atv aj ti sidhy at ti bh v a bh t a t v a s a k a r a s y e t i bh t a t v e n a s ka m e k a t r a sam v e a s y e t y a r t h a nanu bh t a t v a s y pi j titv b h v t katha tats a k ar a vibhutv a s y a j titve b dha k a ity a ky a na j tisa kar a j titv a b d h a k a - ki tu j titv b hi m a t a d h a r m a s a k a r a eva tath bh t a t v a s y a j titv b h v e ,pi j titv b hi m n a v i ay a t v a m a s t ti tatsa kar o j titvab d h a k a iti sam d h a t t e ) j titv b hi m a t a s a k a r a s y ai v e ti vyakt e r a b h e d a t u l y a t v a sa kara c a j timatt v e b dh a k ni anava s t h r pa h ni asa m b a n d h a c a j titve b dha k j tib dh a k a s a g r a h a ityas y a j titvaj ti m a t t v n y a t a r a v i ay a k a j n a p r a ti b a n d h a k a j n a vi a yavi ay a k a s a k ipta a b d a ityarth a vyakt e r a b h e d a ityasy a sv ray ai kavy a k ti k a t v a m i t y a r t h a svapra ti y o gi v ttitva s v n u y o g i v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a vi i ny at v a m i ti y vat yasy r a y a b h t vyakt a y a anek sa

uktob h a y a s a m b a n d h e n a bheda vi i o bhava ti yath gha atn a v a n lagha ab h e d a vi i am sva nlagha ab h e d a - svapra ti y o g n lagha a tadv ttitv a gha atv e - eva sva nlagha ab h e d a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tulya vittive d y a t a y e ti

ekaj n a vi ay a t a y e t y a r t h a

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tada nu y o g raktag h a a tadv ttitv a ca gha atv e iti gha atv a m uktob h a y a s a m b a n d h e n a n lagha ab h e d a vi i am k atv a tu na tath bheda p a d e n a k a b h e d o p d n e svapra ti y o g k a - tadv ttitva yady a p y k e ,sti- tath ti k ab h e d n u y o g i g h a div ttitv a n sti gha ab h e d o p d n e sv nu y o g y k a v ttitv a yady a p y a k a t v e ,stitath pi spapr a tiy o gi g h a a v ttitv a n st ti tath ca k a tv a m u k t o b h a y a s a m b a n d h e n a bheda vi i ny adi ti tat sv ray ai k a v y a k ti k a m - atast a t na j ti j titva hi nityatv e saty a n e k a s a m a v e t a t v a m anek a s a m a v e t a t v a ca uktob h a y a s a m b a n d h e n a bhed a vi i atv a m atra ca k atv a j ti "ukto b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a vi i am$ iti buddhi prati k atv a sv ray ai k a v y a k ti k a m "ukto b h a y a s a m b a n d h e n a bheda vi i ny at$ iti j nas y a tadva tt b u d d hi prati tadab h v a v a t t j n a pratib a n d h a k a m i ti rty pratib a n d h a k a t v t j titvavi ay a k aj n a p r a ti b a n d h a k a j n a v i ay a t b a s y a vyakt e r a b h e d e sattv t j tib d h a k a t v a m i t y a v a d h e y a m vyakt e s t uly a t v a m

any n n a ti ri kt a v y a k ti k a t v a m i ti any n n a ti ri kt r a y a k a t v a m i t y a r t h a gha atv a k al a a t v a y o r d atuly at v a s a t t v t tayorn a bhinnaj titv a m vastut a s t u svab hin n aj t y r a y a v y a k ti ni has a kh y n y n n a t i ri kt a s a k h y kavy a k ti k a t v a svas a m n d h i k a r a n y o n y b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e k a d a k a s vabhinn aj ti s a m n d h i k a r a a n y o n y b h v a p r a t i y o gi t n a v a c c h eda)

katva r p a m tulyatv a mi t y a r t h a ida kamb u g r v di m a t t v a s y a j titve b dha k a m sva m ) kamb u g r v di m a t t v a tatsa m n d hi k a r a n y o n y b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e di k svab hin n aj ti gha atv aj ti tatsa m n d hi k a r a n y o n y b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e d a k a t v a ka mb u g r v di m a t t v e asti yatrait d a tulyatv a m a s ti 1tatra j titva n sti eva cait d atuly a t v aj n a s y a j titv b h v a v y p y a v a t t j n a vi d h a y j titvaj n a p r a ti b a n d h a k a t v a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tatra j titva n st ti yath p thivy di m a n o ,nt ny a t a m a t v e sva p thivy di m a n o n t n y a t a m a t v a - tadb hin n j ti dravy a t v a tatsa m a n i y a t a t v a p thivy di m a n o n t n y a t a m a t v e ,st ti tanna j ti tath ca svab hin n aj ti s a m a n i y a t a t v a tulyatv a m svab hin n aj ti s a m a v a n i y a t a t v a ca svas a m n d h i k a r a n y o n y b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e d a k a s v a bhinnaj tis a m n )

dhikar a n y o n y b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v a m i ti

bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) sa karo n ma para s p a r a vih y a varta m n a y o r d h a r m a y o r e k a t r a v tti para s p a r t y a n t b h v a s a m n d h i k a r a a y o r d h a r m a y o r e k a t r a v ttiriti y vat aya bh t a t v a m r t a t v a y o rj tit v e b dha k a - bh t a t v a vih y a m rt a t v a mana si- m rt a t v a vih y a bh t a t v a k e- ubhay o p thivy dica t u ay e sam v e a iti dvayo sa kar t na j titva m 1sv dhi k a r a a v ttitv a) sv b h v a v a d v ttitv a ) sv d hik a r a av tty a t y a n t b h v a p r a ti y o g i tv a ) etattrit a y a s a m b a n d h e n a kiciddh a r m a v i i atva sa kar a iti phalita m et d as ka r y a s y a katha j titva b d h a k a t v a m i ti cet ) ucyat e li gavidh a y ai v a tasy a j titvab d h a k a t v a m tath hi ) bh t a t v a na j ti uktatrita y a s a m b a n d h e n a m rt a t v a v a t t v t yat uktatrita y a s a m b a n d h e n a m rt a t v a v a t tann a j ti yath 2gag a n a m a n a s s a y o g a ityanu m n t bh t a t v a s y a j titv b h v a s i d d h a u b dhaj n a vi d h a y j titvaj n a p r a ti b a n d hi k y nirukt n u m i ti tajjana k a v y p t y dij n e nirukt a s k a r y a s y a vi ayatv t s k tpr a ti b a n d h a k a j n a vi ay a s y e v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv dhik a r a e t y di sva bh t a t v a sv dhik a r a a p thivy dica t u ay a tadv ttitv a m rt a t v e ,sti eva sva bh t a t v a sv b h v a bh t a t v b h v a tadvat mana tadv ttitv a m rt a t v e ,sti eva sva bh t a t v a tadad hi k a r a a m k a

tadv ttiry o ,tyant b h v a m rt a t v b h v a tatpr atiy o git v a m rt a t v e ,sti eva coktatrita y a s a m b a n d h e n a bh t a t v a vi i atv a yat m rt a t v a s y a tadev a sa kara ityarth a 2. gaga n a m a n a s s a y o g a iti gaga n a m a n a s s a y o g a s y a m rt a t v d hi k a r a a m a n o v ttitv t m rt a t v b h v d h i k a r a a g a g a n a v ttitv t m rt a t v d hi k a r a a p thivy dic a t u ay a v tti ya gaga n a m a n a s s a y o g b h v a tatpra ti y o gi tv c c a uktatrita y a s a m b a n d h e n a m rt a t v a v ai i ya miti hetura s ti j titv b h v a r p a s d h y a c st ti gaga n a m a n a s s a y o g a s y a d ntatv a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) pratib a n d h a k a j n aj a n a k a j n a v i ay a s y pi j tib d h a k a p a d r t h a t v e n a 1tasy a s kary e ,k atatv t atha v 2j titv b h v n u m i tij an a k a j ti tv b h v a v y p y a n i r u k t a t ri t a y a s a mba n d h e n a m rt a t v a p a r m a r a s y a tada b h v a v y p y a v a t t ni c a y a t v e n a j titvap r a k r a k a j n a p r a t i b a n d h a k a t v t nirukt a s k a r y a s y a tadvi ay a t v e n a s k jj titvaj n a p r a ti b a n d h a k a j n a v i ay a t v a m a k a t a m i t y h u anav a s t h ) apr m ik tt a r o t t a r a k a l p a n y vi r nty a b h v a iya j te j tima tt v e b dhik 3tark a vi dh a y b dha k a t v a m a s y r pa h ni ) 4svato v y v a r t a k a t v a r p a l a k a as y a bha g a iya vi e asy a j tima tt v e b dhik vi e o hi svatov y v a r t a k a t v e n a lak ita vi e o yadi j mi m n sy t tarhi j tere v a vi e asy e t a r a v y v ttih e t u t v a s a m b h a v t svato v y v a r t a k a t v a r p a

lak a a bhag n a sy t ato vi e o na j tim n r pa h ni r a pi tarka vid h a y ai v a j tima tt v a b d h i k

eva ca

asa m b a n d h a ) pratiyogitv n u y o g i tv n y a t a r a s a m b a n d h e n a sama v y a n y a t v a m aya ca sama v y b h v a y o rj ti m a t t v e b dha k a yatra yatra j tima tt v a vartat e tatra pratiyogitv n u y o g i tv n y a t a r a s a m b a n d h e n a 5sam a v y o ,sti sama v y e abh v e ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tasy e ti pratib a n d h a k a j n aj a n a k a j n a v i ay a t v a s y e t y a r t h a 2. j titv b h v n u m i t ti bh t a t v a na j tirity k ri k y j titv b h v n u m i ti tajjana k a ya par m a r a bh t a t v a j titv b h v a v y p y a m r t a t v a v a t ity k r a k a tasy e t y a r t h a tath cokta trita y a s a m b a n d h e n a m rt a t v a v a t t v a r p a s y a sa kara s y a j titv n u m i ti pr a ti b a n d h a k a p a r m a r a vi ay a t a y j titvavi ay a k aj n a p r a ti b a n d h a k a j n a v i ay a t v a r p a j tib d h a k a t v a m i ti bh va 3. tarkavid h a y e ti yadi j tirj ti m a t sy t tarhi uttarot t a r aj ti k alp a n y vi r ntirn a sy diti tarko ,tra vivak ita 4. svatov y v a r t a k a t v a ca svab hin n ali ga k a s v a vi e y a k a s v a s a j t yeta r a b h e d n u m i t y a vi ayatv a m

5. sama v y o ,st ti yath gha e j timat v a m a s ti - tatra pratiy ogitv a s a m b a n d h e n a gha as a m a v y o ,sti kap le yo gha as a m a v y a tatpr atiy o gitv t gha as y a - eva m anuy ogit s a m b a n d h e n a gha atv a s a m a v y o ,sti gha e yo gha atv a s a m a v y a tadan u y o g i tv t gha as y e ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ca 1tada b h v t ta j tima tt v a tayo ukt ny a t a r a s a m b a n d h e n a sama v y b h v a j tima tt v b h v a v y p y a ata asa m b a n d h a j n a tada b h v a v y p y a v a t t j n a vi d h a y j tima tt v aj n a p r a ti b a n d h a k a m a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a karm a vi b h g a

*n+s(5 utk ep a v a k e p a k u c a n a p r a s r a a g a m a n n i paca karm i utk epa a ) apak ep a a ) kuc a n a ) pras r a a ) gama n ni pac a k a r m i d pik

karm a vibhajat e ) utk epa eti sa yog a b hi n n a t v e sati sa yog as a m a v y i k r a a karm a karm a t v aj ti m a d v nanu bhra m a d e r a p y a t i ri kt a s y a karm a a sattv t pac e t y a n u p a p a n n a m i ti cet ) na bhra m a d n m a pi g a m a n e ,ntarb h v t na pac a t v a vi ro d h a prak ik sa yog s a m a v y i k r a e sa yog e ,tivy ptiv r a y a sa yog a b hi n n a t v e sat ti sa yog as a m a v y i k r a a dravy e ,tivy ptiv r a y a asa m a v y ti bhra m a d n m ity din recan a s y a n d a n o r d h v aj v al a n a ti ry a g g a m a n n sa grah a gam a n e ,ntarb h v di ti na cotk ep a d n m a pi gam a n e ,natar b h v o ,stviti a kya m svata n t r e c c h a s y a niyog a p a r y a n u y o g n a r h a s y a mune s a m a t a t v di ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tadab h v di ti sama v y o ,bh vo v ny a tr a sam a v y a s a m b a n d h e n a n sti- ata pratiyogit s a m b a n d h e n a sam av y a v a t t v a sama v y b h v a y e r n a bhav a ti eva sama v y e ,bh ve v any at kimapi sama v y a s a m b a n d h e n a n sti- ata anuy o git s a m b a n d h e n a sam a v y a v a t t v a tayorn a bhava t ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))) b lapriy

sa yog a b hi n n a t v e sati sa yog s a m a v y i k r a a karm e ti karm a o lak a am u k t a m sa yog a b hi n n a t v e sat tyanu k t a u sa yog as y a sa yog o ,pyas a m a v y i k r a a m / k yap u s t a k a s a y o g a prati hasta p u s a t a k a s a y o g a s y s a m a v y i k r a a t v t / ata sa yog e ,tivy pti tadv r a y a sa yog a b hi n n a t v e sat tyukta m sa yog a k r a a mi t y e t v a n m t r o k t a u sa yog as a m a v y i k r a e dravy e ,tivy pti - tadv r a y a k ra e asa m a v y ti vi e a am tad h a s a y o g s a m a v y i k r a a iti svata n tr e c c h a s y e t i svata n tr e c c h o muni niyog a p a r y a n u y o g n a r h a iti sarva s a m a t a ityarth a niyog a ) j pary a n u y o g a ) pra na ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a gra h a s m n y a vi b h g a *n+s(! para m apara ceti dvividha s m n y a m s m n y a dvividh a m ) para m apara m ceti

d pik s m n y a vibhaj at e ) para miti para m ) adhika d e a v tti apara m ) ny n a d e a v tti s m n y di c a t u ay e j tirn s ti

prak ik para mi ty di s m n y al a k a a agre m lak taiv a vak yat a iti na ny n a t e ti dhy ey a m satt y dravy a t v d y a p e k a y adhika d e a v ttitv e n a para tv a m e v a gha atv d n ny n a d e a v ttitv e n a apara t v a m e v a dravy a t v d n satt t o ,paratv a m gha atv di t a paratv a m i ti vivek a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a vi e avib h g a *n+s(# nityadr a v y a v tt a y o vi e s tv anant eva d pik vi e a vibhajat e ) nityeti p thivy dic a t u ay a p a r a m a v a k dip a c a k a ca nitya dr a v y i ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a sama v y al a k a a m

*n+s(% sam a v y a s tv eka eva d pik sama v y a s y a bhedo n st ty ha ) sama v y a s t u iti prak ik sama v y a s y a bhedo n st ti na ca sam av y a s y b h e d e spar as a m a v y a v a t i v yau r pa v a t t p r a t ti sy diti a kya m r pas a m a v y a s a t t v e ,pi r p b h v e n a tath prat tera b h v di ti dik b lapiy r pa v a t t p r a t ti sy diti spar as a m a v y a s a t t v e n a tadab hi n n a s y a r pas a m a v y a s y pi sattv t r pa s a m a v y a s y a i v a r pav a t t p r a t tiniy m a k a t v d i ti bh va r pa s a m a v y o na r pav a t t p r a t tiniy m a k a - api tu sama v y a s a m b a n d h e n a r pa m v ya u tu na r pa m a s ti ato na r pav a t t p r a t tipras a g a ity ay e n a sam d h a t t e ) r pa s a m a v y a s a t t v e ,p ti nanu v yau r pas a m a v y a s a t t v e r pa n st ti vaktu na akyat e samb a n d h a s a t t y samb a n d hi s a t t v y p y a t v di t y a ky h a ) digiti ayam a y a ) v yva n u y o g i k a t v a vi i a r pa pr a ti y o g i k a t v a vi i a ca sam av y a v yau r pa v a t t p r a t tiniy m a k a v yva n u y o g i k a t v a vi i asa m a v y e r pa pr a ti y o g i k a t v b h v t v y r pav ni ti prat ti n p d a yi t u

akya iti adhika mukt v al maj d a u dra avy a m ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a abh v a vi b h g a *n+s(& abh v a caturvidh a pr g a b h v a pradhv a s b h v o ,tyant b h v o ,nyony b h v a ceti abh v a caturvidh a ) pr g a b h v a - pradhv a s b h v a atya nt b h v a - anyon y b h v a c e ti d pik abh v a vibhajat e ) abh v a iti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a p thiv nir p a a m *n+s(1'[1 ] gandh a v a t p thiv s dvividh nity nity ca nity para m ur p anity k ry ar p punas trividh ar rendriy a vi ay a b h e d t ar ram asm ad d n m indriya gand h a g r h a k a ghr a n s g r a v a r ti vi ayo m tp di tatra gandh a v a t p thiv

d pik tatro dd e a k r a m n u s r t prath a m a p thivy lak a am h a ) tatreti n mn pad rt h a s a k rtana m u d d e a udde ak r a m e ca sarva tr a icchaiva niy mi k nanu surab h y a s u r a b h y a v a y a v r a b d h e dravy e paras p a r a vi ro d h e n a gand h n u t p d d a v y p ti na ca tatra gand h a p r a t tyan u p a p a t ti riti v cy a m avay a v a g a n d h a s y a i v a tatra prat tisam b h a v e n a citrag a n d h n a g k r t ki cotpa n n a vi n a ag h a d v a v y p ti riti cet ) na gand h a s a m n d hi k a r a a d r a v y a t v p a r aj ti m a t t v a s y a vivak itat v t nanu jal d v a pi gand h a p r a t terativy p tiriti cet ) na anvay a v y a ti r e k b h y p thiv gandh a s y ai v a tatra bh n g k rat nanu tath pi k lasy a sarv d h r a t a y sarve lak a n k le ,tivy ptiriti cet ) na sarv d h r a t p r a y oj a k a s a m b a n d h a b h i n n a s a m b a n d h e n a lak a asy a vivak itat v t prak ik p thiv lak a as y a pr th a m y e bjam h a ) tatreti p thivy di u madhy a ityarth a gand h a s a m a v y i k r a a t v a c c h e d a k a t a y p thiv tvaj tisiddhiriti bodhy a m n mn e ti t t y rtha abhe d a sa k rtana p a d r t h e pratip d a k a a b d e ,nveti tath ca vastupr a ti p d a k a n m a m t r a m u d d e a iti lak a a pary a v a s y a ti atra gha a iti pade ,tivy ptiv r a y a vastup a d a lak a yavas tu p a r a m lak a yasya p thivy d e

s m n y a t a pratip d a k a p r a m e y a p a d e ,tivy pit a v r a y a n ma p a d a lak yat v a c c h e d a k v a c c h i n n a p a r a m lak a av k y e n ma s a t t v t ativy p tiv r a y a m tr a p a d a m i ti dhy ey a m rabd h e ) jany e para s p a r a vi ro d h e n e t i surab hi g a n d h a prati asura b hi g a n d h a s y a asura b hi g a n d h a prati surab hi g a n d h a s y a pratib a n d h a k a t v e n e t y a r t h a prat tyanup a p a t ti riti ata citra g a n d h a ev pr a ti b a d h y a sv k ry a iti bh va avay a v a g a n d h a s y a i v e ti sv ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n e t y d i tu yatu durjana iti ny y e n g k ty h a ) ki ceti jalatv di k a m d y a ativy p ti v r a y a gand h a s a m n d hi k a r a e ti satt v r a y a dravy a t v p a r e t i dravy a t v a n y n a v t t tyart h a k a m teda dravy a t v a v y u d s a gand h a p r a t teriti surab hi jalamity di pr a t terity ar t h a p thiv gandh a s y ai v e ti sv ray a s a y u k t a t v a s a m b a n d h e n e t y d i tatra ) jal dau yath rut a g r h a kat e ) nanviti anug a t a r p e a lak a at g h a a k a s a m b a n d h n nive y a k l d v a ti vy p ti v ray a ti ) sarv d h r e ti vassut a s t u sam a v y d n sam a v y a t v di n ai v a sa sarg a t a y tenaiv a r pe a tattats a m b a n d h a s y a tattallak a ag h a a k a t v a bodhy a m b lapriy gand h a s a m a v y i k r a a t v a c c h e d a k a t a y e t i ,sam a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a g a n d h a t v v a c c hi n n a g a n d h n i hak ry a t ni r pi t a t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p thi v ni ha

k ra at ki yiddh ar m v a c c hi n n k ra at t v t kap l ani hag h a a k r a at v a t, ityanu m n a p r a y o g o ,tra vivak ita n mn pad rth a s a k rtan a m u d d e a iti m la m pad rt h a s y a sa k rtana pad rth a s a k rtana m sa k rtana a b d a s y a pratip d a k a a b d a ityarth a pad rth a vi ay a k a j n a k a a b d a pad rth a s a k rtan a mi ti y vat pad rth a a b d o vastup a r a n mn e ti t t y rthas y a abhe d a s y a abd e ,nvay t n m b hi n n a vastuvi ay a k aj n aj a n a k a a b d a udde a iti phalati p thivy a p t ej o v y v k a k l a di g t m a m a n s tyatr a p thivy di ab d n p thivy div a s t u p r a ti p d a k a t v t n ma t v c c a udde ala k a as a m a n v a y a gha a iti padas y pi vastupr a ti p d a k a t v t n ma t v c c a tatrodd e ala k a as y ti vy p ti tadv r a y a vastup a d a lak a yavas tu p a r a vakt av y a m gha dipa d a ca na t da a mi ti n tivy p ti pram e y a m i ti padas y pi lak a yap thivy di pr a ti p d a k a t v t tatr tivy p ti tadv r a y a vastup a d a lak yat v a c c h e d a k v a c c h i n n a v a s t u p a r a v cy a m pram e y a p a d a s y a pra m e y a t v v a c c hi n n a p t hiv y di b o d h a k a t v e ,pi lak yat v a c c h e d a k a p t hi v tv dy a v a c c hi n n a p t hi vy di b o d h a k a t v bh v n n ti v y p ti ,tatra gandh a v a t p thiv, ity dilak a av k y a g h a a k a p thiv padas y pi p thiv tv vac c hi n n a b o d h a k a t v t n ma t v c c a tasyo d d e a t v p a t ti tadv r a y a n ma m t r a m i t y a p i vakt a v y a m m tra p a d e n a lak a div c a k a p a d s a m a b h i v y h t a t v a m u c y a t e tath ca lak yat v a c c h e d a k a p r a k r a k a l a k y a vi e y a k aj n aj a n a k a ) lak a div c a k a p a d s a m a b h i v y h t a n m b h i n n a abda udde a iti ni kar a tad h a ) t t y rtho ,bhed a ity din sa k rtan e ityasy a vivara a pratip d a k a a b d e iti s m n y a t a iti pra m e y a t v a r p a s m n y a d h a r m e e t y a r t h a t ty y pratipat t y a n v a y i

1pra k r a t v a m a r t h a gand h a v a t t v a s y a p thiv lak a atv e surab hi g a n d h a y u k t v a y a v s u r a b h i g a n d h a y u k t v a y a v b h y m u tpann e dravy e kasy pi gandh a s y n u t p d d a v y p ti na ca avay a v a g a t a g a n d h a r p a s y s a m a v y i k r a a s y a sattv t kuto gand ho notpa d y a t a iti a kan yam surab hi g a n d h a s y a asura b hi g a n d h a prati asura b hi g a n d h a s y a surab hi g a n d h a prati pratib a n d h a k a t v e n a kasy pi gandh a s y a tatro tp a t t y a s a m b h a v t na ca yadi tatra gandho notpad y a t e tarhi katha tatra gand h a prat yeta- atast a t r a paras p a r a pratib a n d h t ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. prak r a t v a m a r y a iti tath ca pra m e y a t v a r p a s m n y a v a r m a p r a k r a k a p t hi vy di vi e y a k aj naja n a k e pra m e y a p a d e ityarth a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) surab hi g a n d h a asura b hi g a n d h o v notpa d y a t m - citrag a n d h a utpady a t m tena gand h a p r a t tirupa d y a t e - gandh a v a t t s a t t v d a v y p ti c a neti v cy a m avay a v a g a t a g a n d h a s y a i v a sv ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a avay a vi ni prat tisam b h a v e citrag a n d h a s y n a g k r t tath ca tatr vy p ti t d a v a s t h y a m ki ca yo gha a prath a m a k a e utpa n n a atha dvit yak a e vina a tas mi n gha e avy pti - prath a m a k a e ,utpa n n a dravy a k a a m a g u a m, iti ny y e n a gandh a vi r a h t dvit yak a e

dhar mi a eva n t ity ay e n a a kat e ) d pik y m nanu surab h y a s u r a b h ti gand h a s a m n d hi k a r a e ti gandh d hi k a r a a v tti dravy a t v a v y p y ca y j ti tadvat t v a p thivy lak a am gandh d hi k a r a a pu p ditad v tti dravy a t v a v y p y j ti p thiv tvaj ti tadvatt v a surab h y a s u r a b h y a v a y a v r a b d h e dravy e utpan n a vi n a ag h a e c st ti n vy p ti dravy a t v a v y p y a j ti m a t t v a m t r o k t a u dravy a t v a v y p y y jalatv aj ti tadvat t v a s y a jale sattv t tatr tivy p ti ato gand h a s a m n d hi k a r a e ti jalatv as y a gand h d hi k a r a a v ttitv b h v t na do a gandh a s a m n d h i k a r a aj ti m a t t v a m t r o k t a u gand h d hi k a r a a p thi v v tti y satt j ti tadvatt v a s y a jal da u sattv t ativy p ti tadv r a y a dravy a t v a v y p y e t i j tivi e a a m nanu dravy a t v a v y p y e ti vi e a e datte ,pi dravy a t v aj ti m d y aj al di vati vy p ti durv r dravy a t v a s y a gand h d hi k a r a a p thi v v ttitv t dravy a t v a n y a v ttitv c c e ti cet ) na prak te dravy a t v a v y p y a t v a na dravy a t v a n a y v ttitv a m ki tu dravy a t v a n y n a v t ti tv a r p a m dravy a t v a ca na dravy a t v a n y n a v t ti ity ay t dravy a t v a n y n a v ttitv a ca 1dra vy a t v a s a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a m tad h a ) prak ik y m jalatv di k a m d y e t y d i ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. dravy a t v a s a m n d h i k a r a e ti dravy a t v d hi k a r a a jala tadv ttiry o bheda p thiv bhed a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v t p thiv tvasy a dravy a t v a n y n a v t ti tv a m dravy a t v a tu na dravy a t v d hi k a r a a v ttib h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a

dravy a b h e d a s y a dravy a t v d hi k a r a v ttitv di ti dravy a t v a na dravy a t v a n y n a v t t ti bh va

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik y m nanu jal d v a pi gandh a p r a t teriti tath ca gandh a v a t t v a r p a s y a p thiv lak a as y a jal da u ativy ptiriti bh v a anvay a v y a ti r e k b h y m i ti jal dau gand h a v a t p t hi v sa yog as a t t v e gandh a p r a t ti tadab h v e tada b h v a ityanv a y a v y a ti r e k b h y m i t y a r t h a prak ik y m sv ray a s a y u k t a t v a s a m b a n d h e n e t i sv ray a p thiv tatsa y uk t a t v a jal dau

sva p thiv gandh a -

yath rut a g r h ) samb a n d h a vi e n a v a c c hi n n a gandh a v a t t v a m e v a lak a amity a b hi m n a v n anug a t a r p e a s a r v d h r a t p r a y o j a k a s a m b a n d h a b h i n n a s a m b a nghat v e n e t y a r t h a k lik dis a m b a n d h a sarv d h r a t p r a y o j a k a tadb hin n a s a m b a n d h a t v a sama v y d a u lak a at g h a a k a s a m b a n d h t lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h n sama v y d n sama v y d n sama v y a t v d i n ai v a sa sarg a t a y e ti spa a ceda m vyadhi k ar a a g d d h a r y m ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a

p thiv vibh g a *n+s(1'[2 ] s dvividh nity nity ca nity para m ur p anity k ry ar p punas trividh ar rendriy a vi ay a b h e d t ar ram asm ad d n m indriya gandh a g r h a k a ghr a n s g r a v a r ti vi ayo m tp di s dvividh ) nity anity ceti nity para m ur p anity k ry ar p punas trividh ) ar ra) indriy a) vi ayab h e d t ar ra asma d d n m indriya gandh a g r h a k a ghr a m tacca n s g r a v a r ti vi ayo m tp di

d pik p thiv vibhaj at e ) s dvividhe ti nityatv a dhva s pr a ti y o gi t v a m anity at v a m dhva sa pr a ti y o gi tv a m prak r n t a r e a vibhaj at e ) punariti tma n o bhog y a t a n a ar ram yadav a c c hi n n t m a n i bhogo j yate tadb h o g y a t a n a m sukha d u k h n y a t a r a s k t k r o bhog a abd et a r o d b h t a v i e ag u n r a y a t v e sati j na k r a a m a n a s s a y o g r a y a t v a indriyat v a m ar rendriy a b hi n n o vi aya eva ca gandh a v a c c h a r ra p rthiva ar ramgand h a v a di n d riy a p rthiv e n d ri y a m - gandh a v n vi aya p rthiva vi ay a iti tattallak a a bodhy a m p rthiva ar ra dar ay a ti) ar ramiti p rthiv e n d ri y a dar ay a ti ) indriya mi ti gandh a g r h a k a m i ti pray oja n a k a t h a n a m ghr a miti sa j n sog r e t y r a y o k ti eva m u t t a r a t r a jeya m p rthiv a vi ay a dar ay a ti ) m tp di iti prak ik

nitya p thiv tv dir p al a k a ag a t a nityatv di dar ay a ti ) nitya tv a mi ti prak r n t a r e e ti p thiv mitya n u ajy a t e atra nitya p thivy ar rendriy a b hi n n a t v a r p a v i a y ala k a kr n t a t v e n a vi ay nt a r g a t a t v a m i ti p thivy s t ri vidh a t v a m ata eva m le punas trividh e t y u k ti sa gacch a t e iti dhy ey a m kecittu ) anity a p thivy eva traividhy a var ay a n ti udde a k r a m n u s r e a prath a m a ar ralak a a m h a ) tm a n a iti yat a n a avacc h e d a k a m tath ca milita y d a lak a a samp a n n a t d am h a ) yada v a c c hi n n e ti sukha d u kh n y a t a r a s k t k r v a c c h e d a k a m iti y vat atra anty v a y a vi t v e sat ti vi e a a dey a m tena p d d n avacc h e d a k a t v e ,pi tatra na ativy pti yath ar ratva na j ti p thiv tv din sa kar t tath indriyatv a na j tirity a y e n h a ) abde t a r o d b h t e t i tm d v a ti v y p ti v r a y a saty an t a m rotre ,vy ptiv r a y a abd et a r e ti cak ur d a u vi e ag u as y n u d b h t a r p d e sattv e n v y a p ti v r a y a udbh t e ti udbh t a t v a na j ti uklatv di n s kary t na ca uklatv di v y p y a n naivod b h t a t v a m i ti v cy a m c k u dau udbh t a r p a t v d i n k ra atv n u p a p a t t e ki tu uklatv di vy p y a anud b h t a t v a n n tada b h v a k a v a t t v a m u d b h t a t v a m tacca sa yog d v a p i tath ca abd et a r o d b h t a g u a sa yog a m d y a asam b h a v a v r a y a vi e eti k l d v a ti v y p ti v r a y a vi e yad ala m / tatraiva ativy p tiv r a y a j na k r a e ti pr c nama t e vi ay v a y a v e n d ri y v a y a v a s a y o g a s y a praty a k a k r a a t a y tad ray a s y a indriy v a y a v a s y a - nav nam a t e k l dau r p b h v a p r a t y a k e sannika r ag h a a k a t a y k ra bh ta c a k us s a y o g r a y a s y a k l d e c a v ra y a mana pada m na ca tm n y a t v e sati ityane n ai v a tma ni ativy p tiv r a as a m b h a v e ki gurutar a a b d e t a r o d b h t e t y d i vi e a en e ti v cy a m tath sati carm a m a n a s s a y o g a s y a j na m t r a prati hetutv a m a t e

tatr tivy p t e ri t y al a vistar e a eva ceti tatta d a r t h a s y a ar r dis m n y al a k a atv e cety ar t h a nanu gand h a v a t t v a p r a v e e n ai v a tallak a as y a s ma j a s y e gand h a g r h a k a t v a n i v e a n a m a n u ci t a m eva ca indriya gandh a g r h a k a m iti m la m a n u ci t a ity a k parijih r u tanm l a tatpr a y oj a n a k a t h a n a p a r a t a y vy c a e) gandh a g r h a k a m i ti uttara tr a indriya rasa g r h a k a m ity dau b lapriy nanu ,puna trividh ar rendriy a vi ay a b h e d t, iti ganth e n a ki p thiv s m n y a s y a tredh vibh g a ucyat e ki v anity a p thivy n dy a p thiv s m n y a s y a yady a y a vibh g a sy t tarhi nitya p thivy api ar rendriy a vi ay e u kvacida n t a r b h v o v cy a m a sa ca na samb a b h a v a ti tath hi ) na t vat nityap thivy ar re ,ntarb h v a samb h a v a ti - n pi

indriye tayoru b h a y o r a p y a n i t y a t v t n pi vi aye- m tp dir p a s y a vi ayas y a nityatv b h v t na dvit ya - punas trividh e ti puna ab d e n a p rv a vibhak t a s y ai v a vibh g n t a r a kriyat a iti s ca n t ity a ky a ha) atra nityap thivy ity din eva ca p thiv s m n y a s y a i v a punas tr e d h vibh g a nityap thivy ar rendriy a b hi n n a t v t vi aye antarb h va iti n nup a p a t ti riti bh va nanu katha ci d a t r a nirv h e ,pi teja prak ar a e punas trividh a m i ti na sa gacc h a t e nitya t ej a s a para m ur p a s y a bhau m a di v y o d a r y k a r aj e u catur u vi aye va n t a r b h v s a m b h a v t janyat v a g h a ita b h a u m a t v d e nitya y ej a s y a s a b h a v t ata anity a p thivy ev y a vibh g a puna ab d a c a v ky la k r a iti n nup a p a t ti rity a y n n

mata m h a ) kecittu iti kecidity as v a r a s o d b h v a n a m tadb ja tu puna ab d s v r a s y t n nity a p thivy aya vibh g a na ca sa v ky la k r a iti v cy a m v ky d a u pray uk t a s y a puna ab d a s y a v ky la k r a t y kutr py a d acar a t v t yatkicitp a d o t t a r a prayujy a m n a s y a i v a puna ab d a s y a v ky la k r a t y s t a t r a tatra d atv t ki ca puna ab d a s y a prak r n t a r a p a r a t v a m e v a anna m b h a as y pi sa mat a m ,prak r n t a r e a vibhaj at e ) punas trividh e ti, ityavat a r a ik d n t na ca p thiv s m n y a s y t r a vibh g a iti kath a cit upap d a n e ,pi teja pra k a r a e ,nupap a t ti riti v cy a m tatra bhau m di a b d n bh mi s a m b a n d hi ity dy e v r t h a - na tu bh mij an y a m i ti tath ca para m ur p a t e j a s o ,pi bh mi s a m b a n d h i t v d e r a k a t a t a y vi ay nt a r b h v o yujyata iti tma n o bhog y a t a n a ar ramiti ar ralak a a m tm a p a d o t t a r a a hy sama v e t a t v a m a r t h a tasy a bhog e ,nvay a bhog o n ma sukha d u kh n y a t a r a s k t k r a yata n a m a v a c c h e d a k a m tath ca tma s a m a v e t a s u k h a d u k h n y a t a r a s k a t k r v a c c h e d a k a ar ramity u k t a bhava ti ida lak a a hasta p d d a u ar r vay a v e ,tivy pt a m hasta p d d y a v a c c h e d e n p i tma ni sukha d u kh n y a t a r a s k t k r a s y o t p d t ata anty v a y a vi t v e sat ti vi e a a deya m anty v a y a vi t v a n m a dravy n r a m b h a k a t v e sati avay a vi tv a m hast d e ar r ram b h a k a t a y saty a n t b h v t n tivy p ti tad h a ) sukha d u kh n y a t a r a s k t k r v a c c h e d a k a m i ti y va dity di n p thiv tv din sa kar diti ar ratva vih y a p thiv tva gha da u - p thiv tva vih y a ar ratva jal y di ar re ubha y o p rthiva ar re sam v e t sa kar a iti bh v a tath

indriyatv a na j tiriti p thiv tva vih y a indriyatv a rasa n d a u indriy at v a vih y a p thiv tva gha da u ubha y o sam v e a ghr endriy o ityeva p thiv tv din sa kar t indriyatv a na j tiriti bh v a tm d v a ti v y p ti v r a y a saty a n t a m i ti j na k r a a m a n a s s a y o g r a y a t v a m i n d ri y a t v a m i t y e t v a n m trokta u j na k r a bh to ya mana s s a y og a tma m a n a s s a y o g a tad ray a t v a tma n y a p y a s t ti tatr tivy p ti sy t tadv r a y a saty a n t a m tanniv e e ca abdet a r o ya udbh t a vi e ag u a j na s u k h di tad ray a t v a s y a i v t m a n i sattv t n tivy p ti ityarth a udbh t a vi a ag u e abdet a r a iti vi e a d n e abdar p a ya udbh t a vi e a g u a tad ray a t v a m e v a rotre n d riy e ,sti na tada n r a y a t v a m i t y a v y p ti sy t tadv r a y a abdet a r e ti vi e a a m vi e agu e udbh t e ti vi e a d n e cak ur d a u abd et a r a ya vi e ag u a anudb h t a r p d i tad ray a t v a m e v s t tyav y p ti sy t tadv r a y a udbh t e ti vi e a a m vi e apa d a m a n u p d y a abd et a r o d b h t a g u n r a y a t v a m i t y e t v a n m t r o k t a u abd et a r a ya sa yog k h y a s m n y a g u a tad ra y a t v a s y ai v a sattv t cak ur d ndriy e vas a b h b h a v a sy t/ tadv r a y a vi e apa d a m nanu vi e apa d n u p d n e ,pi sa yogo nop d t u aky at e tasyo d b h t a t v b h v t udbh t a p a d e n a i v a tadv r a t ity a ky h a ) udbh t a t v a na j tirity di n udbh t a t v a vih y a uklatv a anudb h t a u kl e - uklatv a vih y a udbh t a t v a udbh t a n le- ubhay o udbh t a t v a u kl a t v a y o udbh t a u kl e sam v e a iti s kary t udbh t a t v a na j ti na ca uklatv a v y p y a m udbh t a t v a m a n y a t nlatvavy p y a m u d b h t a t v a m n y a t ityeva uklatv di vy p y a udbh t a t v a n naiv a tath ca uklatv a vih y a udbh t a t v a n st ti na sa kar a iti v cy a m udbh t a t v a s y a

n n t v e c k u dipr at y a k a prati udbh t a r p a k ra a mit y e v a m a n u g a t a k r y a k r a a b h v a s y a bha gap r a s a g t ata ukl dib h e d e n a tadv tti anudb h t a t v a n n anud b h t a t v b h v a k a v a t t v a m e v a codb h t a t v a m tadev a ca lak a e nive ita m tacca sayog e ,pyasti sa yog o hi n nud b h t a iti anud b h t a t v b h v a k a v a t t v a s y a tatra sattv t tath ca 1nirukt od b h t a t v r a y a s a y o g r a y a t v a m e v e n d ri y e v a s t tya sa bha v a v r a y a vi e apa d a m i ti bh va k l d v a ti v y p ti v r a y a vi e yad ala mi ti j na k r a a m a n a s s a y o g r a y a t v a m i ti vi e yad al as y n u p d n e k le kasy pi vi e agu as y b h v t abd et a r o d b h t a v i e ag u n r a y a t v a m a s t ti ativy p ti sy t vi e yad al e up tt e tu j nak r a bh to ya mana s s a y o g a tma m a n a s s a y o g a man ai ndriy a s a y o g o v tad ray a t v a k le n st ti n tivy p ti iti bh va man as s a y o g e j na k r a e ti vi e a asy a prayoj an a m a h a ) tatraiv e ti k las y a vibhut a y vibhutv a s y a sarva m r t a d r a v y a s a y o gi t v a r p a t a y mana s s a y o g r a y a t v a m a s t ti k le ativy p tiv r a y a j na k r a e t y u k t a m k l nuy o gi k a s y a mana s s a y o g a s y a j na k r a a t v b h v t n tivy p ti riti bh va mana p ad a s y a mata b h e d e n a pray oja n a m h a ) pr c nama t a iti mana p ad a m a n u p d y a j na k r a a s a y o g r a y a t v a m i t y e t v a n m t r o k t a u pr c nama t e vi ayas y a indriy v a y a v a s y a ca ya sa yog a tasy pi j na k r a at a y tad ray a t v a s y a indriy v a y a v e sattv t tatra ativy p ti nav nama t e vi aye nd ri y a s a y o g a s y ai v a j na k r a a t v a m i ti yady a pi indriy v a y a v e ,tivy pti na samb h a v a ti tath pi k le r pa n st ti k lavi e a ak a r p b h v a v i e y a k a p r a t y a k e

cak uss a yu k t a k l a ni r pi t a vi e y a t y sa nikar avidh a y k ra atv t tadg h a a k a c a k u s s a y o g a s y pi k ra atv t j na k r a bh to ya cak uss a yo g a tad ray a t v a k le ,st tyativy p ti sy t tadv r a y a mana p ad a m tath sati vi ayen dri y v a y a v a s a y o g a s y a v k lac a k us s a y o g a s y a v man as s a y o g a t v a n st ti na t v d y a p rvo k t ti v y p ti riti bh va p rva saty a n t n u p d n e tm a ni ativy p tirity u k t a m s ca ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. nirukto d b h t a t v e t i anudb h t a t v b h v a k a v a t t v a r p a yat udbh t a t v a tad ra y e t y a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ativy p ti tm n y a t v e sat ti va e a ad n e ,pi v rayitu kima rth a abd et a r e t y di g u r u t a r a vi e a a mi ti a kate ) sam d h a t t e ) tath sat ti tm n y a t v e sati j na k r a a m a n a s s a y o g r a y a t v a m i t y u k t a u tm n y a t v t j na k r a bh t a ya carm a m a n a s s a y o g a carm a y a tiv y p ti sy t tadv r a y a abd et a r e t y di g u r u t a r a vi e a a deya mi t y a r t h a

aky eti na ceti carm a a tad ra y a t v c c a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a jalanir p a a m a *n+s(11 itasp ar a v a t y a pa t dvividh nity anity ca nty para m ur p anity k ry ar p . punas trividh . ar rendriy a vi ay a b h e d t ar ra varu alok e indriya rasa g r h a k a rasan a jihv gr a v a r ti vi aya sarits a m u d r di

taspar a v a t y a pa t ca dvividh nity anity c e ti nity para m ur p anity k ry ar p punas tri vidh ) ar raindriy a ) vi ayab h e d t ar ra varu alok e indriya rasag r h a k a rasan a m jihv g ra v a r ti vi aya sarits a m u d r di d pik

tacca

ap lak a am h a ) teti utpan n a vi n a ajale ,vy ptiv r a y a taspar as a m n d hi k a r a a d r a v y a t v p a r aj ti m a t t v a vivak ita m , ta il tala m, ity da u jalas a m b a n d h d e v a taspar a b h n a m i ti n tivy p ti anyats a r v a p rv ar ty vy kh y e y a m prak ik taspar as a m n d hi k a r a e ti tatra vi e a apra y oj a n a p rvo k t a r ty hy a m jalatvaj tisiddhis t u sneh aj a n a k a t v a c c h e d a k a t a y e t i dhy ey a m any ats a r v e p rv a r tyeti nitya tv di k a ar r dilak a a ca gandh a v a t t v a s t h n e taspar a v a t t v a nive y a p thiv nir pa okt a r tyert h a eva m a g r e ,py hy a m

b lapriy p rvo k t a r ty hy a mi ti dravy a t v a v y p y a j ti m a t t v a m t r o k t a u dravy a t v a v y p y a p t hiv tvaj ti m a t y p thivy m a ti v y p ti tadv r a y a taspar as a m n d hi k a r a e ti j tivi e a a m taspar a v ajjalav ttis a tt j a ti m d y a p thivy d v a ti v y p ti v r a y a dravy a t v a v y p y e ti dravy a t v a v y p y a t v a ca dravy a t v a n y n a v t ti tv a m na tu tacch n y v ttitv a m ato dravy a t v aj ti m d y a nokta d o a iti bh va sneh aj a n a k a t v a c c h e d a k a t a y e t i ,sam a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a s n e h a t v v a c c h i n n a s n e h a n i ha k ry a t ni r pi t a t d t m y a s a m b a n d h v a c c h i n n aj al a ni hak r a a t kiciddh a r m v a c c h i n n k ra at t v t, ityanu m n e n a jalatv aj tisiddhirity a r t h a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a tejonir p a a m *n+s(12 u aspar av a t teja tad dvividha nitya m anity a ca niyya para m ur p a m anity a k ry ar p a m punas trividha ar rendriy a vi ay a b h e d t ar ram dity alok e indriya r pa g r h a k a cak u k at r g r a v a r ti vi aya caturvidh a bhau m a di v y a u d a r y k a r a j a b h e d t bhau m a vahny di k a m abindh a n a divya vidyud di bhukt a s y a pari m a h e t u r audary a m . karaj a suvar di u aspar av a t teja tat dvividha m ) nitya m anity a m ceti nitya para m ur p a m anity a k ry ar p a m punas tri vidh a m ) ar raindriy a

) vi ayab h e d t ar ram dity alo k e cak u tacca k at r g r a v a r ti

indriya r pa g r h a k a

vi aya ca t u r vi d h a ) bhau m a ) divya) udary a) karaj a) bhed t bhau m a vahny di divya m a b i n d h a n a vidyud di bhukt a s y a pari m a h e t u r u d a r y a m karaj a suvar di d pik tejas o lak a am h a ) u aspar av a di ti ,u a jalam, ity dipr at te tejass a y og n u vi d h y i tv t n tivy p ti vi aya vibhajat e ) bhau m e ti suvar ataijas a t v a v d a nanu suvar a p rthiv a p tatv t gurutv t haridr v a t iti cet ) na atya nt n a l a s a y o g e sati gh t da u dravat v a n a d a r a n e n a jala m a d h y a s t h a g h t d a u tann d a r a n e n a ca asati pratib a n d h a k e p rthiv ad r a v a t v a n gnisa yog a y o k ry a k r a a b h v v a d h r a t suvar as y a atyant n a l a s a y o g e sati anucc hidy a m n a d r a v a t v d h i k a r a a t v e n a p rthiv at v n u p a p a t t e p tadrav y a d r a v a t v a n a p r a ti b a n d h a k a t a y drava dr a v y n t a r a s i d d h a u naimittik a d r a v a t v d hi k a r a a t a y jalatv n u p a p a t t e r pa v a t t a y v yv di u anant a r b h v t taijas at v a s i dd hi tasyo as p ar a b h s v a r a r p a y o upa amb h a k a p r t hi v a r p a s p a r b h y pratib a n d h d a n u p al a b d hi tas m t suvar a taijas a mi ti siddha m prak ik

m le abindh a n a m i ti adbhi indhan a dpana yasy a tadity art h a bhukt a s y e ti bhukt a s y a u d a n d e pari m a parip k a - tatra heturity a r t h a karaj a mi ti kara khani tatra j tami ty a r t h a suvar as y a taijas at v a vyav a s t h p a y i t u a kat e ) d pik y m nanviti p rthiv at v a s d h a k a p tatvah e t u m u k t v taijas at v b h v a s d h a k a hetu m h a ) gurutv diti eten a suvar ar p a t e j a s i vij t yap tar p a sv kriyate ,pta suvar a , ityab d hi t a p r a t y a k a p r a t tibal t eva ca taijas at v a s y a nirb d h a t a y p thiv tva na sidhy a t ti kasy a ci t bhr ntirnira s t gurutv a s y p r a t y a k a t v e n a tath vaktu m a a k y a t v di ti dik suvar as y a p timag ur ut v r a y a t o ,tiriktat v a vyava s t h p a y i t u anu m n e apra y oj a k a a k v r a y a k ry a k r a a b h v a m a n u k l a t a r k a vyav a s t h p a y a ti ) atya n t n al e ti suvar as y e t y di anu m n a p r a y o g a s t u ittha m a v a s e y a ) suvar a ap rthiv a m asati pratib a n d h a k e atya nt n a l a s a y o g e sati anucc hidy a m n a d r a v a t v d h i k a r a a t v t yann ai v a tann ai v a m yath p thiv jalam a d h y a s t h a g h t d a u vyab hic r a v r a y a asati pratib a n d h a k a iti agnis a yog s a m n d h i k a r a a d r a v a t v a v a t i g h t d a u vyab hic r a v r a y a atyant n a l a s a y o g e sati iti drava dr a v y n t a r a s i d d h vi ti ,atyan t n a l a s a y o g ptim ray a drava t v a n a p r a ti b a n d h a k a d r a v a d r a v y n t a r a s a y u k t a atya nt n a l a s a y o g e ,pi anucc hidy a m n a d r a v a t v d h i k a r a a t v e sati gurutv t a jala m a d h y a s t h a g h t di v a t, ityanu m n e n a tatsiddhirdr a avy jal dika m d y n u m n a p a r y a v a s n a v ray a ti ) naimittik e ti nanu u aspar a b h s v a r a r p a y o upalab d h y a b h v e n a suvar as y a taijas at v a anupa p a n n a ityata ha ) tasy e ti pratib a n d h di ti do avidh a y e t y di

b lapriy suvar a p rthiva p tatv t gurutv t haridr v a t iti m le ptatvag ur u t v b h y dv b h y hetub h y suvar as y a p rthiva t v a p rv a p a k i s dhita m tatra p tatvar p e a aiken a hetun ai v a p thiv tvas d h a n a s a m b h a v t gurutv a r p a d vi t yahe t p a n y s o vyarth a ity a ky h a ) p rthiva t v a s d h a k a m i ti tath ca ptatva p rthiv at v a s d h a k a m gurutv a tu tejob hi nn a t v a s d h a k a m na ca dvit y nu m n a vyarth a m i ti v cy a m para m a t a ni r k a r a a p r v a k a svasiddh n t a s y a kath a n yata y par b hi m a t a t aij a s a t v a n i r k a r a y a dvit y nu m n a s y a va y a k a t v di ti bh v a nanu suvar as y a p rthiv at v a s d h a n a n a i v a arth t taijas at v b h v a n i r ay e anum n n t a r a p r a a y a n a v a i y a r t h y a m eken ai v a ptatvah e t u n p rthiv at v a t aij as a b hi n n a t v a y o s dha n a s a m b h a v di ti cet ) atr h u ,suvar a p rthiv a m, ity dy a n u m n e suvar atv a na pak at v a c c h e d a k a m tath sati rajatas y a pak at v a c c h e d a k n k r n t a t a y tatra p rthiv at v si d d hi pr a s a g t tadart h a m a n u m n n t a r a p r a a y a n e gaura v c c a n pi rajatas d h r a a hira yatv a pak at v a c c h e d a k a m tath sati pak at v a c c h e d a k r a y a r aj a t e p tatvar p a h e t v a b h v e n a bh g si dd hi pr a s a g t tas m t gurutv a h e t v a n u s a r a a m gurutv a tu rajat e ,pyast ti na bh g si dd hiriti vastut a s t u atra p rv a p a k i a suvar as y a p rthiv at v a s d h a n e na nirbhar a suvar e p rthiv at v b h v a s y a ken p y a n u k t a t a y tada b h v a r p a p t hi v tva m e v s t u

iti p rv a p a k as y p r a s a r t , karaj a suvar di, iti grant h a k t p rv a s u v a r as y a tejastv a k a t h a n t tadup ari suvar a tejo na bhava t ti p rv a p a k as y ai v a yukta tv t ata eva ,tas m t suvar a taijas a m, iti siddh n t e upas a h r o ,pi sa gacch a t e eva ca suvar as y a tejob hin n a t v a m a p y a t r a p rva p a k i si dha yi ita m suvar as y a tejob hin n a t v a tu p tatve n a hetun na s dhayi tu aky at e ,suvar a p tam, ity k r a k b d hi t a p r a t y a k a b al t suvar as y a tejas tv e ,pi tatra p tatvas y o p a p a t t e ato gurutv diti dvit yahet p a n y s a ,suvar a guru, iti praty a k b h v e n a suvar as y a tejas tv e ,pi gurutv a m u p a p a d y a t a iti vaktu m a a k y a m ato gurutv a tejob hin n a t v a s d h a n e sam art h a m i ti bh vo ,tra prat yate spa k ta ca aya bh va ,etan e, ity digr a n t h e n e t i d pik y m ) atya nt n a l a s a y o g e sat ty di aya m a r t h a ) gh t dip thivy yat drava t v a tasy t y a n t g ni s a y o g e sati n o bhav a ti tena p rthiv a g a t a d r a v a t v a n a prati atyan t g ni s a y og a k ra a miti k ry a k r a a b h v o labhy at e para tu tula m a d h y a s t h a g h t a d r a v a t v a s y a atya nt g ni s a y og e saty api n o na bhava t tyanv a y a v y a b h i c r a a g v r a y a ukta k r y a k r a a b h v e ,asati pratib a n d h a k e , iti vi e a a dey a m tena pratib a n d h a k s a m a v a d h n a k l na atyan t g ni s a y og a p rthiv ad r a v a t v a n a s y a hetu iti k ry a k r a a b h v a phalati jalam a d h y a s t h a g h t e tu jalasy a pratib a n d h a k a t v t na dravat v a n a tath ca pratib a n d h a k s a m a v a h i t g ni s a y og a r p a k r a b h v t tatra drava t v a n a r p a k r y b h v a iti na p rvo k t n v a y a v y a b h i c r a suvar e tu atyan t g ni s a y o g e saty a pi tatra vidya m n a p r t hi v a b h g a s y a yat drava t v a tann o na bhav a ti ata taddra v a t v a n a p r a ti b a n d h a k a kicit

dravy a suvar e ,st ti vakta v y a m tadev a teja tath ca suvar e p thivy as d h r a n u b h y a m n a p tar p a g u r u t v a y o r r a y a b h ta p rthiv a b h g a tadg at a d r a v a t v a p r a ti b a n d h a k a t e j o b h g a iti bh g a d v a y a m a g k ry a m tath ana g k re suvar as y a k tsnas y pi p rthiv at v e tadg a t a d r a v a t v a na y et eva ca atya nt g ni s a y og e p tim ray a b h g a duvatv a n a p r a ti b a n d h a k a d r a v a d r a v y n t a r a s a y u k t a atya nt n a l a s a y o g e saty api avin idra v a t v a v a t t v t jala m a d h y a s t h a g h t a v a t ityanu m n e n a pratib a n d h a k a d r a v a d r a v y n t a r a s i d d h a u ,tat dravy a m na p rthiva m asati pratib a n d h a k e ,tyant g ni s a y og e sati anucc hidy a m n a d r a v a t v a v a t t v t yannai v a tann ai v a yath p thiv , ityanu m n e n a t d adra v y n t a r a s y a p thiv bhinnat v e siddh e tasy a ,t d adra v y n t a r a na jalam taimitikad r a v a t v a v a t t v t, ityanu m n e n a jalatv b h v e siddh e ,t d adra v y n t a r a na v yv di k a m r pa v a t t v t, ityanu m n e n a v yv ditv b h v e ca sati t d adr a v y a taijas a p thivy d y a ak n y a t v e sati dravy a t v t iti pari e nu m n e n a tasy a taijas at v a sidhy a t ti na ca t d adr a v y a s y a r pa v a t t v a m a s i d d h a m i ti katha tena hetun v yv di b h e d a s dhy a iti v cy a m tasy a r pa n y a t v e v yv div a t drava tv a n a p r a ti b a n d h a k a t v n u p a p a t t y r pa v a t t v a s v k ra s y a va y a k a t v t ity ay t vastuto naimittik a dr a v a t v a v a t t v e n a i v a hetun v yv di b h e d o ,pi akya s dha yitu m tath ca tejastv e n a nir ta pratib a n d h a k a dravy a m e v a suvar a hira ya mi t y di b hi vi e a ab d ai s m n y a a b d ai c a vyav a h riy a t a iti sidhy a ti atred a tattv a m ) pratib a n d h a k b h v a vi i a atyan t g ni s a y o g a p rthiv ad r a v a t v a n a

iti heturiti k ry a k r a a b h v a va y a k a tatra suvar as th a p r t hi v a b h g a g a t a d r a v a t v a n a r p a k r y b h v a pratib a n d h a k b h v a vi i ty a n t g ni s a y o g a r p a k r a b h v a pray uk t a iti nirviv d a m tatra t d avi i bh v a r p a k ra b h v a na vi e y b h v t - atyant g ni s a y og a r p a s y a vi e yas y a tatra sattv t ki tu pratib a n d h a k b h v a r p a s y a vi e a asy b h v d e v a vakta v y a iti pratib a n d h a k a kicit dravad r a v y n t a r a tatr s t ti vakta v y a m tasy pi p thiv tve taddra v a t v a n a p r a ti b a n d h a k a dravy n t a r a tasy pi tath et y a n a v a s t h sy t ata pratib a n d h a k n t a r a vin avina y a d d r a v a t v d e v a tanna p thiv iti aya dpik gra n t h a p rthiv a b h g a s y pi dravat v a tejob h g a s y p i drava t v a m i t y a g k tya prav tta iti prat yate ,ptadravy a d r a v a t v a n a, ,dravad r a v y n t a r a, iti pada y o sv ras y t mukt v al y tu ,jala m a d h y a s t h a m a k odav a t tasy dr u t a t v t a, iti granth e n a p rthiva b h g a s y a drava t v b h v a eva pratip dita tanm a t e suvar as y a taijas at v a s d h a k n u m n a m a n y a d e v e t i prak ik y m ) suvar as y a p timag ur ut v r a y a t o ,tiriktat v a m i ti suvar a a b d a v c y a s y a bh g a vi e as y a p thiv bh g d a ti rikt a t v a m i t y a r t h a anum n e ,pray oj ak a a k v r a y e ti suvar a ab d a v c y a s y a bh g a vi e as y a p thivy atirikt a t v a s d h a k e ,suvar a m ap rthi v a m atya nt g ni s a y og a sati anucc hidy a m n a d r a v a t v d h i k a r a a t v t, ityanu m n e atyant g ni s a y og e sati anucc hidy a m n a d r a v a t v d h i k a r a a t v a r p a h e t u r a s t u ap rthi v a t v a r p a s d h y a m stu ityapra y oj a k a a k y tadv r a y a yadi suvar as y a p rthiv at v a sy t tarhi atyant g ni s a y og e sati

ucchidy a m n a d r a v a t v d h i k a r a a m e v a sy t/ p rthiv ad r a v a t v a n a prati atya nt g ni s a y og a s y a k ra atv t ityev a r p a m a n u k l a t a r k a m h e t y a r t h a asati pratib a n d h a k e ityasy a pratib a n d h a k b h v a vi i amity a r t h a tasy a dravat v e ,nvay a vai i ya ca sa yog as a m a v y a g h a ita eka k l v a c c hi n n ai k d hi k a r a a v ttitv ar p a s m n d h i kara yas a m b a n d h e n a atya nt n a l a s a y o g e sati ityasy pi sama v y a g h a ito k t a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a atya nt g ni s a y og a vi i amity a r t h a anvay a c a tasy a drava t v e eva jala m a d h y a s t h a g h t d a u vyab hic r a v r a y e ti ap rthi v a t v a r p a s d h y b h v a v a t i tatra anucc hidy a m n a d r a v a t v a r p a h e t u s a t t v d i ti bh va agnis a yog s a m n d h i k a r a a d r a v a t v a v a t i gh t d vi ti ikyas th a g h t d a u ityarth a atya nt n a l a s a y o g ty di p tim ray a t v a m t r a s y a pak at v a c c h e d a k a t v e tadav a c c h e d e n a ca anumit e r u d d e y a t v e agnis a yog a r a hi t a s y pi ptim ray a s y a pak at v a c c h e d a k k r n t a t a y tatr g nis a y og a g h a ita s y a hetora b h v t bh g si dd hi sy t iti tadv r a y a atyant n a l a s a y o g ti pak avi e a a m atya nt n a l a s a y o gi n a taijas a b h g a s y a s dhy a n y a t v t b dha sy t iti tadv r a y a p tim ray a iti drava dr a v y n t a r a s y a apra tib a n d h a k a t v e tatkalp a n e ,pi prak te nopay o g a iti s ca n y a drava t v a n a p r a ti b a n d h a k e t i s dhy a vi e a a m jala m a d h y a s t h a g h t d a u p rthiv ad r a v a t v a n a prati drava dr a v y a s y a i v a pratib a n d h a k a t v a d a r a n t prak te ,pi pratib a n d h a k a dravy a drava m e v a sy dity a b hi pr e t y a drave ti vi e a a m anu m n a p a r y a v a s n a m i ti ajij sit rt h a sidd hir p a m a r t h n t a r a v rayitu mi ty a r t h a nanu yadi suvar a taijas a bhav e t tarhi tejog u ay o

u aspar a b h s v a r a u kl a r p a y o suvar e upalab d hi sy t yata na tayo suvar e upalab d hi ata suvar a na taijas a mi ti a k nir s r t h a tasy eti granth a ity ha) ))nanu u aspar e ti vastut a suvar e vidya m n a y o r a p i u aspar a ukl ar p a y o praty a k a prati p rthiv a g a t a s p a r a r p e pratib a n d h a k e iti d pik y m u k t a m tacca pratib a n d h a k a t v a do avidha y na tu tadva tt b u d d hi prati tadab h v a v a t t j n a vi d h a y e t y a b h i p r e t y h a ))) do avidh a y e t y di riti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a v yunir p a a m *n+s(13 r par a hi t a s p a r a v n v yu sa dvividho nityo ,nitya ca nitya para m ur p a anity a k ry ar p a punas trividha ar rendriy avi ay a b h e d t ar ra v yulok e indriya spar ag r h a k a tvaks ar v a a r ravar ti vi ayo v k dika m p a n a h e t u ar r nta s a c r v yu pr a sa caiko ,py up dhib h e d t pr p n di s a j labhat e r pa r a hi t a s p a r a v n v yu sa dvividha nitya anity a ca iti nitya para m ur p a anity a k ry ar p a punas tri vidh a ))) ar ra ) indriya ) vi ayab h e d t ar ram v yulok e indriya spar ag r h a k a tvak sarva ar rav tti vi ayo v k dika m p a n a h e t u v yu ar r ntas s a c r v yu pr a sa caiko ,pi up d hib h e d t pr p n di s a j labhat e

d pik v yu lak ay ati ) r pa r a hi t e ti k d a u ativy pti v r a y a spar av ni ti p thivy d a u ativy pti v r a y a r par a hi t e ti pr asy a kutr nt a r b h v a ityata ha ) ar reti sa ceti eka eva pr a sth n a b h e d t pr p n di a b d ai vyava h ri y a t a ityarth a spar nu m e y o v yu tath hi ) yo ,ya v yai v ti sati anu taspar a upala b h y a t e sa kvacid rita gu atv t r pa v a t na c sy a ray a p thiv udbh t a s p a r a va t p r t hi v a s y a udbh t a r p a v a t t v a n i y a m t jalatej as anu taspar av a t t v t na vibhuca t u ay a m sarva tr o p al a b d hi p r a s a g t na mana - para m us p a r a s y a at ndriyatv t tas m t ya. prat yam n a s p a r r a y a sa v yu "eva$

na

nanu v yu praty a k a praty a k as p a r r a y a t v t gha av at iti cet ) na udbh t a r p a v a t t v a s y o p d h i t v t ,yatra dravy a t v e sati bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a t v a m - tatra udbh t a r p a v a t t v a m , iti s dhy a v y p a k a t v a m pak e s dha n v y p a k a t v a m na caiva tapta v ri s t h a t ej a s o ,pi apraty a k a t v p a t ti i atv t tas m t r pa r a hi t a t v t v yu apraty a k a prak ik ar reti iti tath ca pr as y a vi aye antarb h v a iti bh v a sth n a b h e d d i ti ,h di pr a, ity diko o kt a s t h n a b h e d d i t y a r t h a mukh a n s i k b h y ni kra m a a p r a v e a n t pr a mal d n m a d h o n a y a n t ap n a h re u p k rt h a vahn e samu n n a y a n t sam n a rdhv a n a y a n t ud n a

n mukh e u vitan a n t vy n a sva m a t a dar a yati ) spar n u m e y a iti asya ) upalab h y a m n a s p a r a s y a ray a p thiv na ca ityanv a y a catu ay a mi ti ida k dipr a t y e k a b h e d a s d h a n b h i p r y e a sarva tr o p al a b d hi p r a s a g di ti spar as y e t y di k d n vibhutv diti bh va praty a k a ) bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a anud b h t a s p a r r a y e tvagindriy e vyab hic r a v r a y a praty a k e ti up d hitv diti tath ca hetau up dhivy a b hi c r e a s dhy a v y a b hi c r o n n a y a n a s a m b h a v t na praty a k a tv a si d d hiriti bh va nanu t d apr a t y a k at v a s y a gu d v a pi sattv e n a tatro db h t a r p b h v e n a s dhy v y p a k a t v t katha tasyop d hi k a t v a m i t y a t a ha ) yatreti tath ca pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k o ,ya up dhiriti bh va eva ) praty a k a s p a r r a y a s y p i udbhe t a r p b h v e n a praty a k at v n a g k re , apra ty a k at v p a t ti riti udbh t a r p b h v d i ti bh v a b lapriy na vibhuc a t u ay a m ityasy a vibhuc a t u ay a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a v n i ti n rth a / vibh v a pi praty e k a tacca t u ay a b h e d a s a m b h a v e n b h i m a t s i d d h e api tu upala b h y a m n a s p a r r a y a k dy t m n t n y a t a m a b h i n n a iti artho vivak ita ity ay e n h a ) idam k di pr a t y e k a b h e d a s d h a n b h i p r y e e ti tath ca het viti ,praty a k as p a r r a y a t v a praty a k at v a v y a b h i c ri praty a k at v a v y p a k o d b h t a r p a v y a b h i c ri tv t / yat yadvy p a k a v y a b h i c ri tat tadvy a b hi c ri, iti pray og o ,tra

vivak ita nanu ,v yu bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a praty a k as p a r r a y a t v t, ityanu m n e udbh t a r p a s y a up d hitv a na samb h a v a ti up dh e udbh t a r p a s y a s dhy a v y p a k a t v b h v t bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a v a ti gu da u udbh t a r p b h v t ity a kat e ) nanu t d apra t y a k a t v a s y e t y di n bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a s y e t y a r t h a tath ceti pak a v yu tadg a t a d h a r m a dravy a t v a m tadav a c c hi n n a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a tadvi i a s dhy a bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a tadvy p a k a ityarth a eva ca dravy a t v a vi i ab a hirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a gu dau n sti tatra dravy a t v a r p a v i e a b h v t api tu dravy e gha d v e v s ti tatra ca udbh t a r p a m a s t ti udbh t a r p a s y a pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v d u p d hi t v a m u p a p a d yata iti up dhirhi keval as d h y a v y p a k a pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a iti trividha tatra mad hy a m o ,yamup d hi riti bh va eva mi ti vy kh y e y a pada m tasy a vy kh y n a praty a k as p a r r a y a s y p y u d b h t a r p b h v e n a praty a k at v n a g k ra iti udbh t a r p a s y a s dhy a v y p a k a s y a v y v a b h v e n a vy pa k b h v t vy py b h v a iti rty praty a k at v b h v a s y a siddh eriti bh va d pik s isa h ra p r a k ri y id n k ry a r p a p t hiv y di c a t u ay a s y a utpattivin a k r a m a kathy a t e varasy a cik r va t para m u u kriy j yat e tata

para m udv a y a s a y o g e sati dvya uk a m u t p a d y a t e tribhire v a dvya ukai trya uka utpady a t e eva catur a uk di kr a m e a maha t p thiv - mah at y a pa - mah at t ej a - mah v y u utpady a t e eva m u t p a n n a s y a k ry a dr a v y a s y a sa jih r va t kriyay para m udv a y a v i b h g e dvya uk a n a ityev a p thivy din a asa m a v y i k r a a n t dvya uka n a sama v y i k r a a n t trya uk n a iti sa prad y a sarva tr s a m a v y i k r a a n t dravy a n a iti nav n ki puna para m us a d b h v e pram a m 0 ucyat e ) j las r y a m a r cisth a sarva t a s k m a t a m a yat dravy a upalab h y a t e tats v a y a v a m c k u adra v y a t v t gha ava t trya uk v a y a v o ,pi s vay a v a maha d r a m b h a k a t v t kap l av a t ya dvya uk v a y a v a sa eva para m u sa ca nitya - tasy pi k ry a t v e anav a s t h p r a s a g t s ipralay a s a d b h v e ,dh t yath p r v a akalpa y a t, ity di rutirev a pram a m ,sarva k r y a d r a v y a d h v a s o ,v ntar a p r al a y a sarva b h v a k r y a d h v a s o mah pr al a y a , iti viveka prak ik nanu para m up u j a s y ai v a gha dir p a t v e n a atirikt v a y a vi n a asattv t p thivy dic a t u ay a s y a nitya tv ni ty a t v b h y vibh g a k a t h a n a m a n u p a p a n n a ity a k v ray a ti )) id n miti p thivy dica t u ay a ni r p a n a n t a r a m ityarth a vdya uka n a ityas y a para m udv a y a s a y o g a n di ty di sarva tr e ti janyadr a v y a s m n y a ityarth a sarvatr a ekar tirevocit iti bh v a

c k u adra v y a t v di ti c k u atv e sati dravy a t v di t y a r t h a r p d a u tma ni ca vyab hic r a v r a y a vi e yavi e a e na ca ida apra y oj a k a m i ti a kya m c k u a prati k ra as y a mah at t v a s y a tru vap e k itat a y s va y a v a t v a vin avay a v a s a k h y j a n y a s y a tasy a sv kartu m a a k y a t v d i n ti sa k epa yatkicijjany a d r a v y a d h v a s a s y a id n mapi sattv t sarve ti nitya dr a v y dhva s s a m b h a v t k ry e ti para m uni har p d n tad n mapi sattv t dravy e ti dhva s n dhva s sa b h a v e n a mah pr al a y e ,pi sattv t bh ve t ti dik b lapriy para m up u j a s y ai v e ti para m us a m h a s y a i v e t y a r t h a atirikt v a y a vi n a iti para m u b hi n n a s y a avay a vi n a ityarth a vibh g a k a t h a n a m a n u p a p a n n a m i ti anity as y a p thivy dica t u ay a s y b h v t iti bh v a m le cik r va diti sis k va dity a r t h a tribhirev a vdya ukairiti dv b hy dvya uk b h y trya ukot p a t ti na bhava ti trya uk a m i ti 1tritvas a kh y k v a v a y a v a k a t v a p r a v tti ni mitt a k a t r y a u k a a b d nup a p a t t e ri ti matv eva m u k t a m k ry a dr a v y a s y a sa jih r va diti k ry a n d r a v y a vi ay a k e v a r a k a r t k a s a h r e c c h v a di t y a r t h a asa m a v y i k r a a n di ti dvya uk a s y a asam a v y i k r a a ya para m udv a y a s a y o g a tasy a n t dvya uka s y a n a ityarth a sam av yi k r a a n t trya uka n a iti trya uka s y a yat sam a v yi k r a a dvya uka tasy a n t trya uk a n a ityarth a dvya uk a s y a tu sama v y i k r a a n t n o na vaktu akyat e sama v y i k r a a s y a para m o n s a m b h a v di ti bh va j las r y e t y di

prath a m n u m n a dvya uka s d h a k a m - dvit y nu m n a para m us d h a k a m i ti vivek a c k u adra v y a t v di t y a s y a c k u a ca tat dravy a t v a ceti sam s e gha da u c k u a yat dravy a t v a tasy aiv a tma ni sattv e n a s vay a v a t v b h v a v a ti tatra heto vyab hic r a sy t ata c k u a ca tat dravy a ca c k u adr a v y a tasy a bh va iti

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tritvas a k hy k e ti tr i a ni yasy a tat trya uka mi ti vigrah a tath ca tritva s a kh y vi i vava y a v a k a t v a trya uk a a b d a s y a prav ttini mitt a m tatra tribhirdvy a uk ai trya ukot p a t t v e v a sa gacch a t a iti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) c k u adra v y a tasy a bh va iti sam s o ,tra vivak ita tena c k u atva vi i adra v y a t v a heturiti phalati vai i ya ca s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a tm a ni c k u atva r p a v i e a b h v t vi i adravy a t v a r p o hetu n st ti na vyab hic r a ity ay e n h a ) c k u atv e sati dravy a t v di t y a r t h a iti c k u atv a m t r o k t a u s va y a v a t v a r p a s d h y b h v a v a t i r p d a u c k u atva s a t t v t vyab hic r a iti tadv r a y a dravy a t v o p d n a m dravy a t v a m t r o k t a u tma ni

vyab hic r a iti tadv r a y a dravy a t v o p d n a m dravy a t v a m t r o k t a u tma ni vyab hic r a iti tadv r a y a cak urindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a r p a c k u atv o p d n a m vi e yavi e a e iti vi e ya dravy a t v a m c k u atva m vi e a a

na ceda m a p r a y oj a k a m i ti c k u adr av y a t v a r p a h e t u r a s t u s va y a v a t v a r p a s d h y a m stu ity a k y tadv r a k a t a r k b h v di t y a r t h a apray oj a k a m ityas y a vyab hic r a a k ni v a r t a k a t a r k a n y a m i t y a r t h a trya uka r p e pak e s va y a v a t v a n sti cet c k u adra v y a t v a r p a h e t u r a pi na sy t c k u apra t y a k a prati maha t t v a s y a k ra ata y trya uk e maha tt v a yadi sy t tadaiva c k u atv a tasy a bhav e t trya uk e maha t t v a tu avay a v a g a t a b a h u t v a s a k h y j a n y a m i ti trya uk a s va y a v a m i ti a g k rya m tath ca s vay a v a t v a s y a maha t t v a d v r trya uka c k u atv a p r a y oj a k a t v t s vay a v a t v a c k u at v a y o pray ojy a p r a y oj a k a b h v a r p n u k l a t a r k a s a d b h v t ned a m a n u m n a apray oj a k a m ity ay a nanu trya uka g a t a m a h a t t v a s y a nityatv a s v k re a avay a v a s a k h y j a n y a t v a s y a an v a y a k a t v t s vay a v a t v a vin pi c k u atvop a p a t t e apra y oj a k a m e v a dvya uk a s d h a k a t v e n o p a n y a s t a m a n u m n a m ity a ky h a ) sa k ep a iti a uvy av a h r a s y u p a ri m a ni b a n d h a n a t a y tad ray a d v y a u k k h y uv a s t u n a ava y g kara yatv diti bh va sarva b h v a k r y a d h v a s a mah pr al a y a iti mah pr al a y n a n t a r a puna s yana b h y u p a g a m e n e d a m tada b h y u p a g a m e tu puna

s yupay o gi d h a r m d h a r m a y o r v a y a k a t v t sarva bh v a k r y a d h v a s a r p o mah pr al a y a eva na sy t ityavad h e y a m ,dh t yath p r v a m a k a l p a y a t, iti rutistu av nt a r a p r al a y n a n t a r a s ivi ay e ti te m a y a mah pr al a y e ,pi sattv diti tath ca sarva k r y n t a r g a t a d h v a s a s y a dhva s b h v t sarva k r y a d h v a s a r p a l a k a s a m b h a v a sy t iti tadv r a y a bh va p a d a m i ti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a k a nir p a a m *n+s(14 abda g u a m k a m abda g u ak a m k a m d pik k a lak ay ati ) abda g u ak a m i ti nanu k a m a pi p thivy div a n n n ki 0 nety h a ) taccai k a mi ti bhed e pram b h v t ityarth a ekatv d e v a sarva tr a abdop ala b d h e vibhutv a a g kartavy a m i t y h a ) vibhviti sarva m r t a d r a v y a s a y o gi t v a m vibhutv a m m rta t v a m paricchin n a p a ri m a v a t t v a - kriy va t t v a m v vibhutv d e v a tma v a t nitya ity h a ) nitya ceti tac caika vibhu nitya ca

tacca eka m - vibhu- nitya m ca

prak ik abda g u ak a m i t y a t r a abda v a di ti vakta v y e tath k a t h a n a , k e abda eva vi e ag u a, iti dyota n y a gha k o ma h k a ity divy a v a h r a s y o p d hi k t at v e n a as d h a k a t v t k as y a anek a t v e pram a nety h a ) bhed a iti ekatv di ti k a s y e t y di nanv e k a t v e ,pi avibhut v a m a s t u ityata ha ) sarvatr e ti sarva di g a v a c c h e d e n e t y a r t h a paricchin n a p a ri m a v a t t v a m i ti yadi paricchin n a s y a apak a r ra y a t v t m a k a t a y para m a or a ut a r a t v e n a dvya uka p a ri m p e k a y para m u p a ri m as y a apa k atv b h v t para m u u avy pt a m i d a lak a amity u c y a t e tad p y h a k ri y v a t t v a m i ti vastut a s t u l ghav a m e v o t t a r a k a l p n u s a r a e bjam iti dhyey a m b lapriy nanu gha k a ma h k a ity divy a v a h r t k e ,pi bhedo ,st tyava g a m y a t e tath ca bhed e pram b h v di ti dpikokti na sa gacc h a t e uktav y a v a h r a s y ai v a k as y n e k a t v e pram atv t ity a ky a gha a m a h dir p o ya k as y a avacc h e d a k a pad rth a tadg a t a bhed a m rity a gha k o ma h k a ity divy a v a h r a - na tu k a g a t a bheda m ata sa na bhed e pram a mi ti sam d h n a abhipra y a n ha ) gha k a iti up d hik tat v e n e ti gha a m a h aj a di r p v a c c h e d a k a g a t a b h e d n i m i t t a k a t v e n e t y a r tha as d h a k a t v di ti k ab h e d s d h a k a t v d i t y a r t h a

a utar at v e n e ti utka r ra y up a ri m a v a t t v e n e t y a r t h a nanu paricchin n a t v a n pa k a r ra y a t v a m api tu para m a m a h a t p a r i m a b hi n n a t v a m k dica t u ay n y a t a m s a m a v e t a t v a v tath ca para m a m a h a t p a r i m n y a p a ri m a v a t t v a k dica t u ay n y a t a m s a m a v e t a p a ri m a v a t t v a v m rt a t v a m - tacca para m u vapi vartat a iti na tatr v y p ti ato dvit yalak a nu s a r a e n vy p tir h e t u ri ty a ky h a ) vastut a s a t u iti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a k lanir p a a m *n+s(15 at t divy av a h r a h e t u k la ca sa caiko vibhur nitya

at t divy av a h r a h e t u k la sa ca eka vibhu nitya ca d pik k la lak ay a ti ) at teti sarv d h r a k la sarva k ry a ni mi t t a k r a a m prak ik

at t divy av a h r a h e t u k la iti m le din an g a t di p a ri g r a h a at tatva ca varta m n a d h v a s a p r a ti y o gi t v a m varna m n a t v a m iha abda pr a y o g d hi k a r a a k l a v ttiv a m bhavi yat v a ca varta m n a p r g a b h v a p r a t i y o g i tv a atra sarvatr a k lasy a gha ak a t a y abda pr a y o g a r p t t divy a v a h r e hetutv a tasy a iti dhy ey a m na ca t d avy a v a h r a s ry a p a ri s p a n d o p d h i m d y a samb h a v a t ti v cy a m anug a t a s y a vyava h r a s y a anug at a vi ay a vin asa m b h a v e n a atirikta k l a s v k r diti dik sarv d h r a iti k likas a m b a n d h e n e t y di atra vibhinn a k lik a y o dh r d h e y a b h v a v i r a h t kriy d e sarv d h r a t v a a k ai v a n va t a r a t ti bh va b lapriy nanu gha a at ta varta m n a bhavi yan ity di ab d a p r a y o g a k lasy a ya up d hi avacc h e d a k a s ry a p a ri s p a n d a taddh e t u k a tath ca at ta ityasy a abda pr a y o g d hi k a r a a s r y a p a ri s p a n d a v ttidh v a s a p r a ti y o g tyarth a varta m n a ityasy a abda pr a y o g d hi k a r a a s r y a p a ri s p a n d a v ttirity a r t h a bhavi yan nit y a s y a abda pr a y o g d hi k a r a a s r y a p a ri s p a n d a v ttipr g a b h v a p r a ti y og tyarth a tath ca na k la sidhy ati ity a kat e ) na ca t d avy a v a h r a iti sam d h a t t e ) anug at a s y e ti ekar p a at ta ity di vyav a h r a ekar p a vi aya vin na samb h a v a ti iti eka k la sv kara ya s ry a p a ri s p a n d a s t u anek a ata k lag h a a n a y a i v a at tatv di k a nirv cy a iti bh v a

api ca s ry a p a ri s p a n d a at t divi ay e u s k ts a m b a n d h e n a n sti ata 1sv ra y a t a p a n a s a y o g i s a yo g di r p a p a r a m p a r s a m b a n d h e naiva s ry a p a ri s p a n d a v ttitv a gha de r v a k t a v y a m tadap e k a t l gha v t s k ts a m b a n d h a lik la s v kara a m e v o ci t a mi t y a y e n h a ) digiti vi ayat s a m b a n d h e n a sarv d h r a t v a j nas y p y a s ti ity a ky a k likas a m b a n d h e n e t y di riti kathita m sarva p a d r t h a ni ha k lik a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t n i r p i t dhikar a at v a sarv d h r a t v a m a t r a vivak ita mi ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv ray e ti sva s ry a p a ri s p a n d a tad ray a s ry a tatsa y og k la tatsa y og gha as y a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) nanu kriy m t r a k lop d hi riti siddh n t t kriy y k likas a m b a n d h e n a sarv d h r a t v a s a t t v t tatr tivy p ti rity a t a ha ) atra vibhinn a k lik a y o riti kriy y tatsa m a k l a v a r ti s a k al a p a d r t h d h r a t v e ,pi tadas a m a k l a v a r ti p a d r t h d h r a t v a na sa bha v a ti bhinna k lik a y o r d h r d h e y a b h v a v i r a h t sarv d h r a t v a m i t y a t r a sarva p a d a tu sakala k l a v a r ti s a r v a p a d r t h a p a r a m - ato na kriy y m a t i v y p ti riti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a di nir p a a m *n+s(1! pr cy di vy a v a h r a h e t u r dik ca s caik vibhv nity

pr cy div y a v a h r a h e t u dik s ca ek vibhv nity ca d pik di o lak a am h a ) pr c ti digapi k ry a m t r a ni mi t t a k r a a m prak ik pr cy div y a v a h r a h e t u iti m le din prat cy dipari g r a h a uday c al a s a n ni hit a m r t v a c c hi n n dik pr c ast c al as a n ni hi t a m r t v a c c hi n n a dik prat c merus a n ni hi t a m r t v a c c hi n n a dik ud c tadvy a v a hi t a m r t v a c c h i n n tu dak i ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a tma ni r p a a m

*n+s(1#[1 ] j n d hi k a r a a m tm sa dvividh a para m t m j v tm ca tatre v a r a sarvaj a para m t m a i k a eva jv tm prati ar ra bhinno vibhur nitya ca

j n d hi k a r a a m tm varas d h a n a m tatre v a r a sarvaj a para m t m eka eva j v tma nir p a a m

sa dvividha jv tm para m t m ceti

j vastu prati ar ra bhinna vibhu nitya ca d pik tma n o lak a am h a ) j neti tm n a vibhajat e ) sa dvividh a iti para m t m a n o lak a am h a ) tatreti nityaj n d hi k a r a at v a m varatv a m nanu varas ad b h v e ki pram a m 0 na t vat praty a k a m taddhi b hy a ntar a v n dy a - ar pidr a v y a t v t na dvit ya tma s u k h a d u k h di vy a ti rikt a t v t n py a n u m n a m li g bh v t n py g a m a - tath vid h g a m b h v t iti cet ) na ,a kur dik a sakart k a k ry at v t e gha ava t, ityanu m n a s y a i v a pra m atv t up d n a g o c a r p a r o k aj n a ci k r k tima t t v a kart tva m up d n a sama v y i k r a a m sakala p a r a m v di s k m a d a r itv t sarvaj a t v a m ,ya

sarvaj a sarva vit, ity dy g a m o ,pi tatra pram a m j vasya lak a am h a ) j va iti sukh d y r a y a t v a jvalak a am nanu ,manu yo ,ham,,br h m a o ,ham, ity dau sarvatr a aha prat y a y e ar rasy aiva vi ayatv t ar ramev a tm iti cet ) na ar rasy a tm at v e kara p d di n e ar ran t tma n o ,pi n apra s a g t n pi indriy tma t v a m ,yo ,ha gha a adr k a m so ,ha id n sp mi, ityanus a n d h n b h v a p r a s a g t any n u b h t e r, t h e anya s y n u s a n d h n y o g t tas m t dehe n d riy a v y a ti ri kt a jva sukha d u kh di v ai citry t prati ar ra bhinna sa ca na para m u sarva ar ravy pi s u k h d y a n u p a l a b d hi pr a s a g t na mad hy a m a p a r i m a v n tath sati anity at v a p r a s a g e n a k tah n a ) ak t b h y g a m a p r a s a g t tas m t nitya vibhu jva prak ik m l e j n dhi k a r a a mi ti sama v y e n a j na v a di ty a r t h a tatra ) tayor m a d h y e dpik y m nityaj n d hi k a r a at v a m i ti na ca ,"nitya $ vij n a nand a brah m a, iti rutv virodh a iti v cy a m nand a p a d a s y a nand a v a d a r t h a k a t y iva vij na p a d a s y p i vij na v a d a r t h a k a t s v k r e a avirodh t na ca nand a p a d a s y a i v a t d rth a k a t v a m a s i d d h a m i ti v cy a m ar a dyaj an t a t v g k re a t d rth a si d d h e anyat h napu s ak a t v n u p a p a t t e atra nand a ,bh r p a g a m e sukh sa v tto ,ham, itivat du kh b h v e upac a r y a t e nav n stu nityas u k h a m vara s y g kurva n ti ityala m a d hi k aj alp a n e n a

ar pidra v y a t v di ti b hy a p r a t y a k a prati udbh t a r p a s y a hetutv di ti bh va tm as u k h a d u k h d ti vij t y tm a m a n a s s a y o g a s y a m na s a p r a t y a k a h e t o vare ,bh v di ti bh va pra m atv di ti na ceda apray oj a k a m i ti a yam apray oj a k a m i ti a kya m k ry a t v v a c c hi n n a prati k titv v a c c hi n n a s y a hetutv e n a apra y oj a k a t v b h v di ti dik up d n e ti yady a pi kart tva k timat t v a m e v a sa bhav a ti tath pi aparo k aj n d e cik r dika prati k ra atv a p r a d a r a n y a tathok tiriti dhyey a m sarva vi diti vidad h t v a r t h o vi e ar p e a j na m lak a am h e ti svar p a m h e t y a r t h a m le prati ar ra bhinn a iti na c va y a v o p a c a y b h y tattac c ai tr di ar r vibhinn a t v e ,pi j vabhed b h v t idam a s a g a t a m eva k yavy h a s t h a l e ,pti v cy a m sam n a k li k y o g a j a d h a r m j a n y a a r rab h e d e n a j vabhed a s y ai v a vivak itat a y ado t eva ca etacc h a r r vac c hi n n a b h o g a v n sam n a k li k a y o g aj a d h a r m j a n y a t a c c h a r r va cc hi n n a b h o g a v a d bhinna iti r ty prati ar ra j vabhed a s dhy a ityala m ar rasy aiv e ti any ath manu y a tv d n ar radhar m a t v e n a tath praty a y a s y ai v a asa gatirity a b hi m n a n apra s a g di ti sama v y i k r a a n a s y a dravy a n a k a t v di ti bh va yo ,hamiti bh t a k li k a d a r a n a v a ti varta m n a k li k a s p r a n a v a t t v a praty y y a t e tacca bhav a t mat e na samb h a v a ti c k u asp r a n a v a t o r b h e d di ti bh va anus a n d h n y o g d i ti anyat h caitre nu b h t a s y a vastun a maitr e a smar a p a t t e ri ti bh v a nanu sarva ar r vacc h e d e n a tm a ni sukh dis k t k r o p a p a t t a y e sarva ar ravy pi tv a tm a n o ,stu tath pi vibhutv g k re

pray oja n b h v a ityata ha ) na madh y a m e t i anity at v a p r a s a g e n e t i yan m a d h y a m a p a r i m a tadanity a m iti vy pt e riti bh va k teti k tasy a y g di n samp dit a s y a dhar m d e r h n a n a ak tas y b h y g a m a pr pti tatpr as a g di ty a r t h a kartu tma n a uttar aj a n m a n i asattv t - akartu c a sattv diti bh va nanu j vasya a utva m e v a st m - t vat nokta d o a s k ma d pasy a sarva g h v a c c h e d e n e v a a ur p a s y pi jvasya prab h p r a s a r a a g k r t iti cet ) na tath sati k yav y h a s t h al e sukh dis k t k r n u p a p a t t e r i ti dik b lapriy sama v y e n a j na v a di ti k likas a m b a n d h e n a j nav a ti k le ,tivy ptiv r a y a sama v y e n e t i samb a n d h a vi e v a c c hi n n d h r a t s c a n y a i v a adhikar a a p a d a m any ath j na v n tm ityev a vadet iti bh va d pik y m ) b hm a m ) bahirindriy aj a n y a m ntar a m ) manoj a n y a m ar pidra v y a t v di ti r pav a t o dravy a s y ai v a bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v di ti bh v a tma s u k h a d u k h di vy a ti rikt a t v di ti yasy a jv tman a sv yama n a s sa yog o ,sti sa tasy aiva jv tma n a tats a m a v e t a s u k h d e r v m na s a p r a t y a k a janay e t tajj v tma t a d yas uk h di v y a ti rikt a tad yama n a s s a y o g aj a n y a p r a t y a k a vi ay o na bhav a ti ata vara j v tmat a t s u k h ti ri kt a tad yam n a s a p r a t y a k a vi ay o na bhava t ty ay a li g bh v di ti varavy p y a s y a li gasy b h v d vare n nu m n a pram a mi ti bh va nanu ,"nitya $ vij na m n a n d a brah m a, iti ruty tm a n a j na s v a r p a t v a m t r v a g a m t

j n d hi k a r a at v a na samb h a v a t ti a kate ) na ca nitya mi ti sam d h a t t e ) na nd a p a d a s y e t i nand r t h a k a s y a nand a a b d a s y a nitya p u lli gatv t nand a mi ti napu s ak a t v n u p a p a t t e nand o ,sy st tyarth e nand a a b d t ,ar a dibhy o ,c, ityacpr a t y a y e napu s ak a nand a a b d a samp a d y a t e tath ca nand a mi t y a s y a nand a v a di t y a r t h a eva vakt av y a tats a m a b hi v y h t a vij n a a b d a vij na v a d a r t h a k a eva yukta tath ca j n dhi k a r a a t v a m e v a tay ruty varasy a bodhy a t a iti bh v a upac a r y a t e ) lak a ay pray ujy a t e vij t y tm a m a n a s s a y o g a s y e t i par t m a v y v tt a s y a sv t m a m t r a v tt e mana s s a y o g a s y e t y a r t h a na ceda m a p r a y oj a k a m i ti k ry a t v a m a s t u kart jany a t v a m stu iti a k y nivarta k a s t a r k o n st ti bh v a na ceda m a p r a y o j a k a m i ti k ry a t v a r p a h e t u r a s t u sakart k at v a r p a s d h y a m stu iti a k y niv ra k o yasta r k a tacch n y a m i t y a r t h a k ry at v v a c c hi n n a prat ti nanu sakart k at v a hi kart jany a t v a m pak e tadab h v o ,stu iti a k y yadi kart jany a t v a na sy t tarhi k ry at v a m a p i na sy tk ry a s m n y a prati kartu k ra atv di ty e v a k ry at v v a c c hi n n a prati kart k ra a miti k ry a k r a a b h v k h y o ,nuk lat a r k a eva vakt av y a na tu k ry a t v v a c c hi n n a s y a k titv v a c c hi n n a k ra a ityet d a iti katha m e t a di ti cet ) na s dhy a sakart ka t v a na kart jay at v a r p a m tath sati kart tva s y ai v a janak a t v a c c h e d a k a t v a sy t kart tva ca k timatt v a r p a k ty t m a k a m i ti anant n k t n k ra at v a c c h e d a k a t v e gaura v a

sy t ata k tijany a t v a m e v a sakart k at v a m k titva m e v a janak a t v a c c h e d a k a m k titva tu j tir p a t a y eka mi t y a y e n a k ry a t v v a c c hi n n e k titv v a c c hi n n a k ra a m ityet d ak r y a k r a a b h v y a t a r k b h i d h n t nanu gha atv v a c c hi n n a prati kul lak titv v a c c hi n n hetu iti vi i yaiva k ry a k r a a b h v d e t d as m n y a k r y a k r a a b h v e pra m b h v e ityatr h a ) digiti gha atv a p a a t v di b h e d e n n a n t a k r y a k r a a b h v a k a l p a n p e k ay k ry a t v v a c c hi n n a prati k titve n a eka h e t u h e t u m a d b h v a k a l p a n a m e v a ucita miti bh v a d pik y m up d n a g o c a r e t i up d n a sama v y i k r a a kap l di tadvi ay a k a yat aparo k aj n a eva sama v y i k r a a vi ayi y cik r kap le n a gha a kury m ity k ri k icch - eva sama v y i k r a a vi ayi y k ti tadva tt v a kart tva mi t y a r t h a up d n a g o c a r e t y a s y a tri vapy a n v a y t yady a p ty di ,j n ti,- ,icchati,- ,yatat e,- ,karoti, iti kra m t k ry a s m n y a prati yatna k ra a m - yatne cikr k ra a m cik r prati j na k ra a mi ti j pa n y a d pik y tritay a m u k t a m s dhy a tu k tijany a t v a m e v e t i bh v a nanu ,ya sarvaj a sarva vit, iti rutau sarvaj a a b d a s a m n r t h a k a t v t sarvavitp a d a s y a punaru k ti rity a ky h a ) vidadh t v a r t h a iti tath ca sarvaj a a b d e n a s m n y a t a pram e y a t v di n sarva vi ay a k aj n a m u c y a t e sarva vitp a d e n a gha atv a p a a t v di n vi e ar p e a sarva vi ay a k aj n a m u c y a t e ato na punaru k ti riti bh va nanu j vastu ,prati ar ra bhinna, iti m le jvasya prati ar ra bheda evoc y a t e na lak a am tath ca tasy a mlasy a ,jvasya lak a am h a, ityavat a r a a na

yukta m ityata ha ) svar p a m h e t y a r t h a iti a kat e ) na ceti caitra ar rasy a avay a v o p a c a y b h y bhed a s y v a y a k a t a y caitr yab la ar r pe k ay tad yayuv a a r rav ddh a ar r d n bhed o vakta v y a tath ca b lay uv di ar rab h e d e saty a pi tada v a c c hi n n a tm eka eva eva saub h a ri pr a b h t n tm a n a ekatv e ,pi ar r sa m h g k r t prati ar ra j vabhed b h v t prati ar ra j vo bhinn a iti kath a sa gacch a t a iti a k gr a n t h a s y r t h a k ya vy h a s t h a l a iti eken a jvena anek a a r r dhi h n a s t h al a ityarth a sam d h a t t e ) sam n a k li k e ti

sam n a k li k n yo

gajad h a r m j a n y n ar r bhed o yatra tatra jvabhed a ityev a m le vivak ita m caitr yab lay u v di ar r sam n a k li k a t v b h v t saub h a ri pr a b h tib hi ekak le adhi hit n ar r yogajad h a r m a j a n y a t v e n a tadaja n y a t v b h v t t d a ar r bhed a n tm a b h e d a v y p y a t a y m l b hi pr e t a iti n nup a p a t ti tath ca sam n a k li k a y o g aj a d h a r m j a n y a a r rab h e d a v y p a k a b h e d a p r a tiyog j va iti ,j vastu prati ar ra bhinna , iti m l rth a t d a ar rabhe d a caitra m a i t r di ar re u tatr t m a b h e d o ,stti bh va eva cety di avacc h e d y a t s a m b a n d h e n a tacch ar rab hin n a a r ravatt v di ti hetu p ra ya anya t h e t y di ,aha manu y a, ity dipra t ty aha m a r t h e tma ni muna y at v di d h a r m prak r a t a y bh s a n t e arra eva manu y a tv d a y a bhava n ti tas m t aha m a r t h t m a v i e y a k a m a n u y a t v di d e h a d h a r m a p r a k r a k a p r at tiriya ar ramev t m ityava g a m a y a t i yadi tu ar r tirikta tm

tarhi manu y a tv di r a hi t e tm a ni manu y a tv di p r a k ri k iya prat ti bhra m a r p sy t na pram t m i k e ti bh v a any ath ) ar r tirikt as y t m a n a aha m a r t h a t v e praty a y a s y ai v s a g a ti riti tath prat te pram t v n u p a p a t ti rity a r t h a manu y a a b d a s y a manu y a ar r vacc hi n n a ityarth t ,aha manu y a, iti prat ti aha m a r t h e manu y a ar r vacc hi n n a t v a m a v a g h a t e ata ar r tm a t v a s d h i k iya prat tirna bhav a t ti siddh n t a mana si k ty a ,ityab hi m n a, ityukt a m bh t a k li k e ti ,yo ,hama d r k a so ,hamid n sp mi, iti prat ty bh t a k li k a c k u apr a t y a k ra y a v a r t a m n a k li k a s p r a n a p r atya k ra y a y o r ai k y a m a v a g a m y a t e indriy t m a v d e c k u apr a t y a k ra y a cak u sp r an a p r a t y a k ra y a tvak iti tayorb h e d t tayorai ky v a g h i n praty a b hij p r a ti tirn a gha at a iti bh v a d pik y m any n u b h t a iti nanu cak ustv a c o r b h e d t tayora b h e d v a g h praty a b hij p r a t y a y o nopa p a d y a t a ityev a vakta v y a m na tvev a mi ti kath a m e a granth o yojan ya iti cet ) r yat m uktapr a t y a b hij yath v c k u as p r a n a p r a t y a k ra y a y o r ai k y a m a v a g h a t e tath c k u apra t y a k a vi ay a s y ai v a sp r an a p r a t y a k a vi ay a t v a m a p y a v a g h a t e tatra cak u kart ka c k u apr a t y a k a vi ay a s y a gha asy a tvakk a r t k a s m a r a a vi ay a t v s a m b h a v t tats m a r a a p r v a k a tatra sp r an a p r a t y a k a vi ay a t v v a g h i n tvak k a r t k a p r a t y a b h ij na sy t ata indriy tirikt a c k u as p r a n a p r a t y a k a y o r r a y a eko , g k rya sa ca sv t m a n a abhe d a sv nu b h t a m a r t h a ca anus a n d h t u m a r h a t ty ay e n a d pik y prav tte riti prak ik y h na n a iti k tsa karm a o n o n ma ni phalat v a m karm a k a r t u phal nu b h a v a vinaiva

n t ak tas y a karm a a ) karm a y a k ta,pi abhy g a m a ) phalapr p ti phal n u b h a vi t karm a k a r t u r a n y a eveti tasy a karm n u h n a vinaiva tatph a p r p ti riti bh va tad h a ) kartu mana iti prab h p r a s a r a g k r diti j nar p a p r a b h y sarva ar ravy p t y a g k r t ityarth a k yavy h a s t h a l e iti eken a j vena yugap a d a d hi hit n e k a ar sthale yas min ar re ,urj va vartat e taccha r re jvaprab h y j nas y a pras a r e ,pi ar r ntar e u tatapr a s a r b h v t tada v a c c h e d y a s u k h d y a n u s a n d h n a m t m a n o na sy diti bh va nanu k ya vy h a s t h a l e ,pi y van ti ar r i jven dhi hit ni t vats u tatpr a b h p r a s a r o ,g kriyate ato n kt n u p a p a t ti ritya a ky h a di giti yath ekag h n t a r r o pi t a d pasy a prab h g h nt ar e na pras ar a ti- tath eka ar r nt a sth aj vasy a prab h ar r ntar e na pras ar e di ti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a mano nir p a a m *n+s(1% sukh d y u p al a b d hi s d h a n a m indriya mana tac ca praty t m a n i y a t a t v d anant a para m ur p a nitya ca sukh d y u p a l a b d hi s d h a n a m indriya mana tacca praty t m a n i y a t a t v t anant a para m ur p a nitya ca

dipik mana s o lak a am h a ) sukhe ti spar ar a hi t a t v e sati kriy y a t t v a man as o lak a am tadvib h aj a t e ) tacc e ti ekaik as y t m a n a ekaik a mana va y a k a m ity t m a n anek a t v t man as o ,pyane k a t v a m i t y a r t h a para m ur p a m i ti mad hy a m a p a r i m a v a t t v e anity at v a p r a s a g di ty a r t h a nanu ,mano vibhu spar ar a hi t a t v e sati dravy a t v t - k div at, iti cet ) na mana s o vibhutv e tma m a n a s s a y o g a s y a asa m a v y i k r a as y a abh v t j n n u t p a t ti pr a s a g a na ca vibhudv a y a s a y o g a asttviti v cy a m tatsa y og a s y a nityatv e n a su upty a b h v a p r a s a g t pur tadvy a tirikt a s t h a l e tma m a n a s s a y o g a s y a sarvad vidya m n a t v t a utve tu yad mana pur tati pravi ati tad su upti - yad nissara ti tad j notp a t ti rity a utv a s i dd hi prak ik mana s s a y o g d y a ti v y p ti v r a k e n d ri y a t v a g h a ita m l o k t a l a k a pek ay laghulak a a m h a ) spar ar a hi t a t v e sat ti ekaika mana iti sarv t m a n ekas y a mana s a sv k re ekas y a j nad a y apara s y a tada nu p a p a t ti - tasy utv e n a sakale n d ri y air e k a d sa yog b h v di ti bh va vibhviti tath ca tasy a para m a m a h a t p a r i m a v a t t v e n a p rvo k t a d o n a v a k a iti bh va abh v di ti vibhudv a y a s a y o g n a b h y u p a g a m d i ti bh va vibhviti tath ca tasy a para m a m a h a t p a r i m a v a t t v e n a p rvo k t a d o n a v a k a iti bh va abh v di ti vibhudv a y a s a y o g n a b h y u p a g a m d i ti bh va j n n u t p a t t ti

bh va k r y a s y s a m a v y i k r a aj a n y a t v a ni y a m d i ti bh va vibhudv a y a s a y o g o ,stviti tasy a nityatv e n a asa m a v y i k r a a k ri y d y a s a t t v e ,pi na k atiriti bh v a b lapriy tarka s a g r a h o k t a manola k a a parity ajy a d pik y any as y a manola k a as y a katha n e b jam h a ) mana s s a y o g d ti ,sukh di s k t k r a s d h a n a t v a man as o lak a am, ityet v a n m t r o k t a u tma m a n a s s a y o g e ,tivy pti tasy pi sukh di s k t k r a s d h a n a t v t tadv r a y a indriyatv a nive ita m indriyat v a va , abde t a r e, ty dir p a m i ti tadg h a ita manola k a a atiguru iti pary loc y a laghulak a a d pik y ukta miti bh va .s dha n a m i t y a s y a kara a mi t y a r t h a etall b h y ai v a indriyap a d a m u p t t a m - na tu tena r pe a prav e a gaura v t.iti tu n si ha s tri a pr hu te pak e sabhb h a v a t o lak a nt a r a s y k a t h a n e ny n a t sy diti tadv r a y ai v a d pik y lak a nt ar a k a r a a m ukta ca tairev a ).ny n a t p a ri h r y a svay a manola k a a m h a.iti nanu vibha d v a y a s a y o g a kath a bhav e t 0 sa yog a prati kriy y sa yog as y a ca hetutv t vibhuno c a kriy n y a t v t kriy jan y a sa yogo na samb h a v a ti avay a v a n y a t v t hasta p u s a t a k a s y o g t k yap u s t a k a s a y o g a v a t sa yog aj a s a y og o ,pi na sa bha v a t tyatr h a ) tasy a nitya tv e n a ti kriy d tyatra di abd e n a sa yogo g hyat e tath ca jany a s a yo g a praty e v a kriy d e hetutv a na tvas a y og e ajatva viro d h di ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a r pa nir p a a m *n+s(1& cak urm t r a g r h y o gu o r pa m tac ca uklan lap tarakt a h a ri t a k a p i a ci tr a b h e d t saptavid h a p thiv jalatej ov tti tatra p thivy saptavid h a m abh s v a r a u kl a jale bh sv a r a u kla tejasi cak ur m t r a g r h y o gu o r pa m tacca ukla ) nla) pta ) rakta hira t a ) kapi a ) citrab h e d t sapta vi dh a m p thiv jalatej v tti tatra p thivy sapta vi dh a m abh s v a r a u kl a jale bh s v a r a u kla tejasi d pik r pa lak ay ati ) cak uriti sa khy d v a ti v y p ti v r a y a m tra p a d a m r pat v e ativy p tiv r a y a gu apa d a m r pa vibhajat e ) tacce ti nanu avy p y a v tti n l disa m u d y a eva citrar p a m iti cet ) na r pa s y a vy py a v ttitv a ni y a m t nanu citrap a e avay a v a r p a s y a i v a prat tirastviti cet ) na r par a hi t a t v e n a pa asy pr a t y a k a t v a p r a s a g t na ca r pav a t s a m a v e t a t v a praty a k at v a p r a y oj a k a m - gaura v t tas m t pa asy a praty a k at v n u p a p a t t y citrar p a s i d d hi r pas y r a y a m h a ) p thiv ti ray a vibhajy a dar ay a ti ) tatreti prak ik

m tra p a d a m i ti yady a pi cak urm t r a g r h y a t v a cak uritar g r h y a t v e sati cak urg r h y a t v a m - tacca na r pe sa bhav a ti / tath pi tvagindriy g r h y a t v e sati cak urg r h y a t v a taditi dhyey a m gu apa d a m i ti na caiva m a pi prab h b hi t ti s a yo g e ,tivy ptiriti v cy a m tvag a g r h y a c a k ur g r h y a g u a vi b h j a k a d h a r m a v a t t v e pary a v a s n e n a ado t ata eva para m ur p d a u n vay p tiriti bodhy a m samud y a eveti eva k r e tirikt a citr a r p a v y a v a c c h e d a vy py a v ttiv e ti dai ikav y p y a v ttitv e t y a r t h a idamu p al a k a a m ) ekaik acitr a r p a s t h al e anek a r p ekaik at a t t a t p r g a b h v di s t h al e ca anek a p r g a b h v d n kalpa n e n a anek a r p e u citra ity k r a k a p r a t tivi ay at v a k al p a n e n a ca gaurav a m i ti r pa r a hi t a t v e n e ti sam av y e n e t y d i pras a g diti dravy a c k u a prati sam av y e n a r pas y a k ra atv diti bh va r pa v a t s a m a v e t a t v a m i ti sp ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a r pa m praty a k at v a p r a y oj a k a m i ti praty a k avi ay a t v a p r a y oj a k a m a s t u ityarth a gaurav di ti s k ts a m b a n d h e n a k ra atv p e k a y gaurav di ty a r t h a citr v a y a v a k v a y a v a k a p l ai rab dh a p a a s y a c k u atv n u r o d h e n a svas a m a v y i s a m a v e t a s a m a v e t a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a r pa s y a tatpr ay oj a k a t v a m a g karta v y a m eva ca tru e c k u atv n u p a p a t ti r a pi dra avy praty a k at v n u p a p a t t y e ti eten a citrar p a v a t citrar as o ,pi sidhy e diti a k nira s t r davay al a u ki k a r s a n a s y a aprasidd h y tada nu p a p a t t y a b h v e n a na citrar as g k ra iti sa k epa b lapriy nanu cak ur m t r a g r h y a t v a r pe asam b h a vi cak uritar g r h y a t v e sati cak urg r h y a t v a

hi cak urm t r a g r h y a t v a m j nas m n y e mana s a k ra atv t cak uritar a m a n o j a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a s y ai v a r pe sattv e n a cak uritar g r h y a t v a s y a r pe abh v diti a kat e ) yady a p ti cak uritar g r h y a t v a cak uritar aj a n y a p r a t y a k vi ay a t v a m cak urg r h y a t v a cak urindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a m sam d h a t t e ) tath p ti cak uritar a p a d e n a tvagindriy a vivak ita m tath ca tvagindriy aj a n y a p r a t y a k vi ay a t v e sati cak urindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a cak ur m t r a g r h y a t v a m asti ceda r pe iti n sa m b h a v a iti bh va saty a n t n u p d n e ekatv di s a k h y y m a t i v y p ti - tasy api cak urindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v t tadup d n e tu sa khy y tvagindriy o pi gr hy a t a y tvagindriy aj a n y a p r a t y a k vi ay a t v a n st ti n tivy p ti at ndriye dhar m d v a ti v y p ti v r a y a vi e ya m na caiva m a p ti prab h b hi ttis a y og a s y a tvagindriy g r h y a t v t cak urg r h y a t v c c e ti bh va tvag a g r h y e t i tvagindriy aj a n y a p r a t y a k vi ay a cak urindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a c a ya gu avib h j a k a d h a r m a tadva tt v a r pas y a lak a am gu avibh j a k a d h a r m a r patv aj ti s ca tvag a g r h y cak urg r h y ca- yo gu a yadindriy a g r h y a tanni h j ti tadab h v a c a tadindriy a g r h y a u iti ny y t r patv a v a t t v a ca r pe ast ti lak a as a m a n v a y a prab h b hi t ti s a yo g e vigha m n a gu avib h j a k a d h a r m a sa yog at v a m sa ca na tvag a g r h y o bhava ti gha apa as a y o g d a u sa yog at v a s y a tvagindriy e a graha t iti prab h b hi t ti s a yo g e n tivy p ti riti bh v a et d aj tig h a itala k a ak a r a e prab h b hi t ti s a yo g e ativy pit a v r a a v a t para m ur p e ,vy ptiv r a a mi ti prayoj an a m i t s a y h a ) ata eveti para m ug a t a r p a s y a at ndriyat a y tatra cak rg r h y a t v b h v t

yath rut al a k a e avy p ti yathok t aj ti g h a itala k a e tu para m ur p e vidya m n a gu avib h j a k a d h a r m a r pat v a m sa tu gha ar p e cak urg r h y a eva tath ca cak argr h y a r p a t v a v a t t a y para m ur p e lak a as a m a n v a y t n vy p tiriti bh va nanu utpatti k a e gha da u r p b h v e n a r pas y a k lik vy p y a v ttita y ,r pas y a vy py a v ttitv a ni y a m t, ityas a g a t a m i t y a t a ha ) dai ikavy p y a v ttitv e ti nanu sv ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a pa e tantug a t a r p sattv t r pa r a hi t a t v e n a ityas a g a t a m ityata ha ) sama v y e n e t a y di ti vi ayat s a m b a n d h e n a praty a k a prati sama v y a s a m b a n d h e n a r pas y a k ra atv t pa e sam av y e n a r pa n sti cet pa asy a praty a k avi ay a t v a na sy diti bh va nanu praty a k a tv a praty a k aj n a v tti praty a k aj n e ca r pa v a t s a m a v e t a t v b h v t ,r pav a t s a m a v e t a t v a praty a k at v a p r a y oj a k a m , iti granth a asa gat a ity a ky h a ) praty a k avi ay a t v a p r a y oj a k a m i ti praty a k a tv a p a d a m a t r a praty a k avi ay a t v r t h a k a m i ti bh v a vi ayat s a m b a n d h e n a dravy a p r a t y a k a prati sv ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a r pa k ra a m pa e sama v y e n a r p b h v e ,pi 1sv ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a tantur p a tatra vartat e ata tasy a praty a k a vi ay a t v a bhava ti tas m t citrar p a m stu ity ay a svas a m a v y i s a m a v e t a s a m e v a t a s a m a v a t a t v a s a m b a n d h e n e t i sva citrar p a m svas a m a v y i n a ye avay a v kap l v a y a v v a y a v - tatra sama v e t kap l v a y a v - tats a m a v e t a t v a kap le tatsa m a v e t a t v a gha e tru e c k u atv n u p a p a t ti riti para m u g a t a r p a s y a trya uk e svas a m a v y i p a r a m u s a m a v e t a d v y a u k a s a m a v e t a t v a s a m b a n

dhena sattv e ,pi svas a m a v y i s a m a v e t a s a m a v e t a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a asattv t para m or a v a y a v e saty e v a tadr p a s y a uktas a m b a n d h e n a trya uk e samb h a v t tath coktas a m b a n d h e n a trya uk e r p b h v e n a trya uk a s y a c k u apra t y a k a vi ay a t v a na sy diti bh v a nanu citro rasa iti prat ty atirikta citr ar a si d d hirity a t a ha ) sa k ep a iti t d apr a t te avay a v a g a t a n n s a i r u p a p a t t e atirikta citr ar a s a t a t p r g a b h v a d h v a s di k alp a n e gaurav di ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a rasa nir p a a m *n+s(2' rasan a g r h y o gu o rasa sa ca mad hu r ml al a v a a k a u k a y a ti kt a b h e d t a vidha p thivy a vidha jale madh ur a eva rasa n a g r h y o gu o rasa sa ca madh ur a ) amla ) lava a ) ka u ) ka y a ) tikta b h e d t a vidha p thiv jalav tti tatra p thivy a vidha jale mad hu r a eva )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv ray e ti sva tantur p a tasy ra y a tantu tats a m a v e t a t v a pa asy a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik rasa lak ay ati ) rasa n e ti rasatv e ,tivy ptiv r a y a gu apad a m rasas y r a y a m h a p thiv ti ray a vibhajy a dar ay a ti ) tatreti prak ik rasatv a iti rasa n a g r h y a g u a vi b h j a k o p d h i m a t t v e t tpary a m gand h ala k a e ,pi b lapriy nanu rasan g r h y a t v e sati gu atv a rasas y a lak a am ityukt v a pi para m ur a s e avy p ti tasy a rasan e n d ri y aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v b h v t ity a ky h a ) rasa n a g r h y e ti rasan e n d ri y aj a n y a p r a t y a k a vi ay o ya gu avib h j a k o dhar m a tadva tt v a rasalak a a m phal diras e rasatv aj ti ,yo gu a , ity diny y e n a rasan e n d ri y aj a n y a p r a t y a k a vi ay o bhav a ti t d aras a t v aj ti m a t t v a s y a para m ur a s e ,pi sattv t n vy p tiriti bh va eva gandh ala k a e ,pti ghr ag r h y a g u a vi b h j a k o p d h i m a t t v a gand h ala k a a mi ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a

eva

gand h a ni r p a a m *n+s(21 ghr agr h y o gu o gandh a sa ca dvividha surab hira s u r a b h i ca p thiv m tra v tti ghr ag r h y o gu o gand h a sa dvividh a ) surab hi asura b hi ce ti p thiv m trav tti d pik gand h a lak ay ati ) ghr eti gandh a t v e ativy p tiv r a y a gu apad a m ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a spar anir p a a m *n+s(22 tvagindriy a m t r a g r h y o gu o sapar a sa ca trividha ito nu tabhe d t p thivy a p t ej o v y u v tti tatra to jale u as tejasi anu ta p thiv v yvo tvagindriy a m t r a g r h y o gu a spar a sa trividha ) ta) u a) anu tabh e d t p thivy a p t ej o v y u v tti tatra tala jale u a tejasi anu ta p thiv v yyo d pik

spar a lak ay ati ) tvagiti spar at v e ativy pti v r a y a gu apad a m sa yog d v a ti v y p ti v r a y a m tr a p a d a m prak ik m tra p a d a m i ti cak urag r h y a t v a g i n d ri y a g r h y a g u a vi b h j a k o p d hi m a t t v a m i ti phalitor,th a b lapriy nanu tvagindriy a m t r a g r h y a t v e sati gu atva spar as y a lak a amity u k t v a pi para m ug a t a s p a r e ,vy pti tasy t ndriyat a y tvagindriy a g r h y a t v b h v d i t y a ky h a ) cak urag r h y e ti cak urindriy aj a n y a p r a t y a k vi ay a tvagindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a c a yo gu avib h j a k o dhar m a tadvatt v a spar as y a lak a am gha disp a r e u spar atv aj ti cak ura g r h y tvag g r h y a ca bhava ti tadva tt v a para m ug a t a s p a r e ,pyast ti sam a n v a y a tvagindriy a g r h y a sa khy t v a m d y a sa khy y ativy p tiv r a y a cak urag r h y e t y u k t a m cak urag r h y a at ndriya dhar m a t v d h a r m a t v d i k a m d y a dhar m d h a r m d i va tiv y p ti v r a y a tvagindriy a g r h y e t y u k t a m spar ani hata y g hya m a gu atva cak urag r h y a tvag g r a h y a ca bhava t ti tadb a t t v a m d y a sa khy d a u ativy p tiv r a y a gu avib h j a k e t y u p d h i vi e a a m gu atva tu na gu avib h j a k a m i ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a p ka p r a k ri y ni r p a a m *n+s(23 r p dica t u ay a p thivy p kaja m anity a ca anya tr p k a j a nitya m anty a ca nityag a t a nitya m anity a g a t a m anity a m r p dic at u ay a p thivy p kaj a anity a m any atr a ap k aj a nitya m a ni t y a ca nitya g a t a nitya m anity a g a t a m a n i t y a m d pik p kaja mi ti p ka tejas s a y og a tena p rv a y a p a na yati r p nt a r a m u t p a d y a t a ityarth a tatra para m u ve v a p ka na dvya uk d a u mani k ipt e dha e para m u u r p n t a r o t p a t t a u y m a g h a a n e puna dvya uk di kr a m e a rakta g h a ot p a t ti tatra para m a v a sama v y i k r a a m tejas s a y og a asa m a v y i k r a a m ad dika nimitta k r a a m dvya uk dir p e k ra ar p a asa m a v y i k r a a mi ti plup ka v di n o vai e ik p rv a g h a a s y a n a vinaiva avay a vi ni avay a v e u ca para m u p a r y a n t e u yuga p a t r p nt a r o t p a t ti iti pi harap k a v di n o naiy yik ata eva p rthiv a p a r a m u r p di k a anity a mi t y a r t h a anyatr e ti jal d vity a r t h a nitya g a t a m i ti para m u g a t a m i t y a r t h a anity ag a t a m i ti dvya uk di g a t a m i t y a r t h a r p dic at u ay a udbh t a

praty a k a m anud b h t a m a p r a t y a k a m udbh t a t v a praty a k at v a p r a y oj a k o dhar m a tada b h v a anudb h t a t v a m prak ik para m u ve v a p ka iti para m u ve v a p rv ar p a p a r v tty dija n a k a t e j a s s a y o g a ityarth a evak r a v y a v a c c h e d y a spa ayati ) na vdya uk d vi ti mani k ipt e gha a iti gha e mani k ipt e sati y ma g h a a n e para m u u r p nt a r o t p a t t vi t y a n v a y a tatra para m ur p e avay a vi ni p k n a g k r d h a ) k ra ar p a m i ti para m u ve v a p ka vadat vai e ik m a y a m a y a ) veg ti ay a v a t tejas para m n m a b h i g h t a s a y o g e sati ava y a te u kriy j yate tatay o vibh g a - tata ra m b h a k a s a y o g a n e sati ava y a y vad a v a y a v i n a tata svata n tr e u para m u u r p nt a r o t p a t t a u punar a d didha itas m a g r va t para m u u kriy vi b h g di kr a m e a yath s t hi t a apar v a y a vi p a r y a n t a m u t p a t ti riti avay a vi n y a pi p ka vada t naiy yik n tu ava m a y a ) tejas para m n m a b h i g h t a s a y o g e ,pi tasy a niya m a t a ra m b h a k a s a y o g a p r a ti d v a n d vi vi b h g aj a n a k a k r i y j a n a k a t v e m n b h v e n a avay a vi n y a pi p kas v k ra ucita ata eva ,so ,ya gha a , iti praty b hij pi sa gacch a t e anant v a y a vi n d y a k a l p a n e n a l gha v a ceti na c vay a vi r p a prati avay a v a r p a s y a - tann a prati ray a n a s y a ca hetut y vyab hic r a iti v cy a m k ry at v a c c h e d a k a k o a u vaij ty a ni v e a n e n a vyab hic r a v r a a s a m b h a v t anyatr e ti )

jal d vity a r t h a iti yady a pi r p dica t u ay a jal dau b dhita m tath pi yath y o g y a m a n v a y e t tpar y a m udbh t a t v a m i ti udbh t a t v a j ti na ca uklatv di n s kary a m gu as kar y a na do a iti nav nama t b hi p r y a k o ,ya granth a iti na do a kecittu ) uklatv di vy p y a m a n u d b h t a t v a n n tada b h v a k a v a t t v a m e v a udbh t a t v a m i t y h u b lapriy p rv a r p a p a r v tt y d ti par v tti ) n a dipad e n a r p nt a r o t p a t ti g hyat e tatre ti vy khy e y a pada m tasy a vy kh y n a para m ur p a iti para m u g a t e r pe ityarth a nanu dvya uk di g a t a r p e vij t yatejas s a y o g t m a k a p k a s y a i v a asa m a v y i k r a a t v a s a m b h a v t k ra ar p a asa m a v y i k r a a mi t y a s a g a t a m i t y a k y h a ) avay a vi ni p k n a g k r diti plup ka v di v ai e ika m a t e avay a vi ni p ka v a t p rvar p di p a r v ttiy a p n t a r o t p a t t y o ana g k r t tatra r p n t a r a prati p kas y s a m a v y i k r a a t v a na samb h a v a t ti bh v a y va d a v a y a v i n a iti anty v a y a vi p a r y a n t a n a ityarth a ra m b h a k a s a y o g e t y di dvya uk d y r a m b h a k o ya para m us a y o g a tatpr atidv a n d v tasy a sa yog a s y a vin ako yo vibh g a tajjanik y kriy tajjana k a t v a ityarth a vaij ty a ni v e a n e n e ti p kaja n y a r p a t a d v i n a y o r a v tti yadvaij ty a tada v a c c hi n n a prati avay a v a r p a ray a n a c a heturiti bh va ,anya tr a ap k aj a nitya m a n i t y a ca, iti para m a m l a m any atr a ityas y a jal d vity a r t h a p rv av k y t r p dica t u ay a m i t y a n u v a r t a n e tath ca jal dau vidya m n a r p dic at u ay a ap kaj a mi t y a r t h o labhy a t e

tadet a d a s a g a t a m jal dau r p dic at u ay b h v t jale gand h a r a hi t a s y a r p ditr a y a s y a i v a - tejasi gand h a r a s a r a hi t a s y a r pa s p a r a d vi k a s y ai v a v yau spar as y ai v a sattv t ityata ha ) yady a p ty din yath y o g y a m a n v a y a iti r p dic at u ay a mi t y a s y a r p dic at u ay a g h a a k a m i t y a r t h a tadg h a a k a ca trika dvay a eka ca bhava t ti n nup a p a t ti riti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a sa khy nir p a a m *n+s(24 ekatv di vy a v a h r a h e t u sa khy navadr a v y a v ttir ekatv di p a r r d h a p a r y a n t ekatv a nitya m anity a ca nitya g a t a nitya m anity a g a t a m anity a m dvitv dik a tu sarva tr ni ty a m eva ekatv di vy a v a h r a h e t u sa khy navadr a v y a v tti ekatv di p a r r d h a p a r y a n t ekatv a nityag a t a nitya m anity a g a t a m a n i t y a m dvitv dik a tu sarvatr ni ty a m e v a d pik sa khy lak ay ati ) eketi prak ik m l e dvitv dik a tu sarvatr ni t y a m e v e t i

hetub h t p e k b u d d hi n e n a

dvitv din di ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a parim a nir p a a m *n+s(25 m na v y a v a h r a k r a a parim a navadr a v y a v tti tac caturvidh a m a u mah ad drgha hrasv a ceti m na v y a v a h r s d h r a a k ra a parim a m nava dr a v y a v tti tacca t ur vi d h a m ) a u) mah at) drgha ) hrasv a ceti d pik parim a lak ay ati ) m n e ti parim a vibhaj at e ) tacceti bh va p r a d h n o nirde a a utva maha t v a d rghatv a hrasva t v a cety art h a prak ik parim as y a gu ibodh a k a a b d ai vibhaj an a m a s a g a t a m ata d pik y m bh v a pr a d h n a iti b lapriy nanu parim as y a gu atv t tadvib h g o ,pi gu abod h a k a i a utva m a h a t v di a b d ai r e v a karta v y a - na tu parim avi e ar p a g u a vi i av c a k ai

a uma h a d di a b d ai iti a k y sam d h n a ukta m ) d pik y bh va p r a d h n o nirde a iti a uma h a d d a y a abd m le dhar m a p r a d h n a k tath ca te abd n a utva maha tt v a m i t y di p a ri m ar p a g u ev rth a iti n nup a p a t ti tad h a ) parim as y e ti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a p tha kt v a ni r p a a m *n+s(2! p thag v y a v a h r a k r a a p thag tv a sarva dr a v y a v tti p thag v y a v a h r s d h r a a k ra a p thakt v a m sarva dr a v y a v tti d pik p tha kt v a lak ay ati ) p thagiti ,ida asm t p thak, iti vyava h r a k r a a p tha kt v a m i t y a r t h a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a sa yog a nir p a a m

*n+s(2# sa yukt a v y a v a h r a h e t u sa yog a sarva dr a v y a v tti

sa yukt a v y a v a h r a h e t u sa yog a sarva dr a v y a v tti d pik sa yog a lak ay a ti ) sa yukt e ti ,imau sa yukt a u, iti vyava h r a h e t u ri t y a r t h a sa khy dila k a e sarvatr a dikk l d a u ativy pti v r a y a as d h r a e ti vi e a yam sa yog o dvividha ) karm aj a sa yog aj a c e ti dyo hasta kri y a y hasta p u s t a k a s a y o g a dvit yo hasta p u s t a k a sa yog t k yap u s a t a k a s a y o g a avy p y a v tti sa yog a sv ty a n t b h v a s a m n d h i k a r a a t v a avy p y a v ttitv a m prak ik as d h r a e t ti k l d e s dh r a a k r a a t v e n a tatra n tivy p ti riti bh v a sv ty a n t b h v e t i svapr ati y o gi tv a ) svas m n d hi k a r a y o b h a y a s a m b a n d h e n a abh v a v a t t v a m i ti ni kar a b lapriy svapra ti y o gi tv e ti sva kapis a yog b h v a - tatpra ti y o gi tv a kapisa yog e - tath sva kapis a yog b h v a tadad hi k a r a a v k av ttitv a ca kapis a yog e tath ca

svapra ti y o gi tv a s v d hi k a r a a v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a kapisa yog b h v a v i i atv a kapis a yog e ast ti tasy v y p y a v ttitv a m svapr ati y o gi tv a s a m b a n d h e n a gha b h v a vi i asy a gha as y v y p y a v ttitv a v r a y a svas m n d hi k a r a y a ni v e a gha asy a gha ty a n t b h v a s m n d hi k a r a y a n st ti na do a sv d hik a r a av ttitv a s a m b a n d h e n a gha ty a n t b h v a v i i asy a pa asy v y p y a v ttitv a v r a y a svapr a tiy o git v a ni v e a pa asy a gha b h v a p r a ti y o g i tv t na do a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a vibh g a ni r p a a m *n+s(2% sa yog a n a k o gu o vibh g a sa yog a n a k o gu a vibh g a sarvadr a v y a v tti d pik vibh g a lak ay ati ) sa yog e ti k l dau ativy pti v r a y a gu a iti r p d a u ativy p tiv r a y a sa yog a n a k a iti vibh g o ,ti dvividh a ) karm aj a - vibh g aj a c e ti dya hasta k riy a t hasta p u s t a k vi b h g a dvit ya hasta p u s a t a k a v i b h g t k yap u s t a k a v i b h a g sarvadr a v y a v tti

prak ik sa yog a n a k a it ti na ca tath pi sa yog e ativy p ti tasy a pratiyogividh a y n a prati k ra atv di ti v cy a m pratiyogit s a m b a n d h n a v a c c h i n n a n a ni haja n y a t ni r pi t aj a naka tv a vi v a k a e n d o diti kecit pare tu sa yog a n a t v v a c c hi n n a k r y a t ni r pi t a s a m a v y a s a m b a n d h vacc hi nn a k r a a t v a m iti ni kar a etatt a t p a r y a g r h a k a gu apad a m i t y h u vibh g a iti aya m a p y a v y p y a v ttiriti bodhy a m dy eti dyat v a mi h a svas a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a ti y o gi k a d h v a s s a m n a k li k a t vam dvit yapat a n d n pr th a m i k a p a t a n a d h v a s a s a m n a k li k a t v t nir s a iti bh va b lapriy na ca tath pi sa y g a iti sa yog a n a k a t v a hi sa yog a n aj a n a k a t v a m dhva sa prati pratiyogin a k ra atv t sa yog a n a prati sa yogo ,pi k ra a m tath ca sa yog a n aj a n a k a t v a sa yog e ,stti ativy p tirity a r t h a pratiyogividh a y e ti pratiyogitv e n e t y a r t h a pratiyogit s a m b a n d h n a v a c c h i n n e ti pratiy ogit s a m b a n d h e n a n a prati t d t m y a s a m b a n d h e n a pratiy og k ra a mi ti k ry a k r a a b h v t sa yog a n a ni h y pratiyogit s a m b a n d h v a c c h i n n a

k ry a t tannir pi t a t d t m y a s a m b a n d h v a c c h i n n a k r a a t y sa yog e sattv e ,pi pratiyogit s a m b a n d h n a v a c c h i n n a s a y o g a n a ni haja n y a t n ir pitaj an a k a t n st ti na sa yog e ,tivy ptiriti bh v a pare tviti svar p a s a m b a n d h e n a sa yog a n a prati sama v y a s a m b a n d h e n a vibh g a k ra a miti k ry a k r a a b h v t tadan u s d e a svar p a s a m b a n d h v a c c h i n n a ) sa yog a n a t v v a c c hi n n a ) k ry a t ni r pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a k r a a t v a vibh g ala k a a atra vivak ita m sa yog e tu sa yog a n a ni hapr a ti y o gi t s a m b a n d h v a c c h i n n a k r y a t ni r pitat d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t y sattv e ,pi uktavidh a k r a a t v b h v t n tivy p tiriti bh v a etatt t p a r y a g r h a k a m i ti sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a k r a a t t t p a r y a d y o t a k a m i t y a r tha dyat v a mi h e ti svas a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a ti y o gi k a d h v a s a s a m n a k li k a yat yat tadb hin n a t v a dyatv a m i t y a r t h a sva dvit yapat a n di tatsa m n d hi k a r a a yat dyap a t a n a taddh v a s as a m n a k li k a m e v a dvit yapat a n di tadb hi nn a t v a c dy ap a t a n e ast ti lak a as a m a n v a y a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a

para tv p a r a t v a n i r p a a m *n+s(2& par p a r a v y a v a h r s d h r a a k r a e paratv p a r a t v e p thivy dica t u ay a m a n o v tt ti te dvividh e dikk te k lak te ca d ras t h e dikk ta paratv a m sam pasth e dikk ta m apara t v a m jye he k lak tha paratv a m kani he k lak ta m apara t v a m par p a r a v y a v a h r s d h r a a k r a e paratv p a r a t v e te dvividh e ) dikk te k lak te ceti d ras t h e dikk ta paratv a m sam pasth e dikk ta aparat v a m jye he k lak ta paratv a m kani he k lak ta apara t v a m d pik para tv p a r a t v a y o lak a am h a ) par p a r e ti paravy a v a h r s d h r a a k r a a para tv a m apara v y a v a h r s d h r a a k r a a apan ar a t v a m ityarth a te vibhaj at e ) te dvividhe iti dikk tay or u d h a r a a m h a ) d ras t h a iti k lak te ud har a ti ) jye ha iti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a gurutv a ni r p a a m *n+s(3' dyap a t a n s a m a v y i k r a a gurutv a p thiv jalav tti dya p a t a n s a m a v y i k r a a gurutv a m p thiv jalav tti

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( drava t v a ni r p a a m *n+s(31 dyas y a n d a n s a m a v y i k r a a drava tv a p thivy a p t ej o v tti tad dvividha s siddhik a naimittika ca s siddhi ka jale naimittik a p thiv tejaso p thivy gh t d v a g ni s a y o g aj a n y a darav a t v a m tejasi suvar da u dyas y a n d a n s a m a v y i k r a a dravat v a m p thiv jalatej ov tti tat dvividha m ) s siddhika naimittik a ceti s sidvika jale naikittik a p thiv tejaso p thivy gh t d a u agnis a yog aj a drava t v a m tejasi suvar d a u ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( sneh a nir p a a m *n+s(32 c r dipi bh va h e t u r gu a sneha jala m tr a v tti c r dipi bh va h e t u gu a sneha jalam tr a v tti d pik gurutv a lak ay ati ) dyeti dvit y dipat a n a s y a veg s a m a v y i k r a a t v t veg e ativy p tiv r a y a dyeti drava t v a lak ay ati ) dyeti syand a n a m ) prasr a v a a m

teja sa yog aj a

naimittik a m tadb hin n a s siddhik a m p thivy naimittika m u d h a r a t i ) gh t d vi ti tejasi tad h a ) suvar d vi ti sneh a lak ay ati ) c r eti k l dau ativy p ti v r a y a gu apad a m r p d v a ti v y p ti v r a y a c r dipi bh veti prak ik tad h e ti ) naimittik a m h a ityarth a pi bh veti ) pi bh va sa yog a vi e a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a abda nir p a a m *n+s(33 rotrag r h y o gu a abda k a m t r a v tti dvividho dvany t m a k o var t m a k a ceti dvany t m a k o bhery d a u var t m a k a sa sk tab h dir p a rotra g r h y o gu a abda k a m t r a v tti sa dvividh a dhvan y t m a k a var t m a k a c e ti dhva n y t m a k o bhery d a u var t m a k a sa sk tab h dir p a d pik sa

abda lak ay ati ) rotreti abdat v e ativy p tiv r a y a gu apa d a m r p d v a ti v y p ti v r a y a rotreti abda trividha ) sa yog aj a vibh g aj a abdaj a c e ti tatra dya bher da asa yog aj a n y a dvit yo va e p ya m n e daladv a y a vi b h g a j a n y a ca aca a a b d a bhery di d e a m r a b h y a rotrad e a p a r y a n t a dvit y di ab d abdaj prak ik bher da asa yog aj a n y a iti dye asa m a v y i k r a a bhery k a s a y o g a - nimitta k r a a bher da asa yog a dvit ye va adal k a vi b h g o ,sam a v yi k r a a m - daladv a y a vi b h g o nimitta k r a a m t t ye tu p rv a p a r v ab d a asa m a v y i k r a a m pava n di nimitta k r a a mi ti vivek a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a buddhi nir p a a m *n+s(34 sarva v y a v a h r a h e t u r buddhir j na m s dvividh sm tiranu b h a v a ca sa sk r a m t r aj a n y a j na sm ti tadb hin n a j na m anub h a v a sarva v y a v a h r a h e t u gu a j na buddhi buddhivib h g a

s dvividh ) sm ti anub h a v a c e ti tadb hin n a j na anub h a v a

sa sk r a m t r a j a n y a j na sm ti

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

*n+s(35[1 ] sa dvividho yath r t h o ,yath rt h a ca sa dvividha ) yath rt h a ayath r t h a c e ti d pik buddh e lak a am h a ) sarva v y a v a h r e t i k l dau ativy p ti v r a y a gu a iti r p d a u ativy p tiv r a y a sarva v y a v a h r a iti ,j n mi, ityanuv y a v a s y a g a m y a j natv a m e v a lak a a iti bh va buddhi vibhajat e ) seti sm te lak a am h a ) sa sk r e ti bh va n k h y a sa sk r a sa sk r a d h v a s e ativy p tiv r a y a j na mi ti anub h a v e ativy p tiv r a y a sa sk r aj a n y a m i ti praty a b hij y ativy p tiv r a y a m tr a p a d a m anub h a v a lak ay ati tadb hin n a m i ti sm tibhinn a j na anub h a v a ityarth a anub h a v a vibhaj at e ) sa dvividha iti prak ik j n m t ti j nat v a m t r a lak a am ,j n mi, ityanuv y a v a s y a g a m y a t v a tu j natv a s y a pra m asi dd h a t v a s c a n y a tath hi ) ,gha a j n mi, ity d y a n u g a t n u v y a v a s y a s y n u g a t a d h a r m a m a n t a r n u p a p a n

netve n a tasy a sv kartavy a t v e n a l ghav t j titvasidd hi ittha ca m le sarva v y a v a h r a h e t u iti buddh e svar p a k a t h a n a m i ti bh va sa sk r a s y a trividha t v d h a ) bh v a n k h y a iti praty a b hij y ativy p t ti ,so ,ya devad a t t a , iti praty a b hij y tadd e a k l a v ttitv a r p a t a t t s a s k r aj a n y a t v a s y a sattv e n a tatr tivy a p ti riti bh v a m tr tti yady a pi sa sk r a m t r a j a n y a t v a sa sk r e t a r j a n y a t v e sati sa sk r aj a n y a t v a m tacca sm tau asa m b h a vi tatra sa sk r e t a r t m d ij a n y a t v a s y a sattv t tath pi cak ur dy aj a n y a t v e sati sa sk r aj a n y a t v e t tpar y a m a v a s e y a m b lapriy nanu j na tv aj ti m a t t v a s y ai v a j nala k a tv e m le sarva v y a v a h r a h e t u iti gurulak a a kuta prokt a m i t y a ky a m la na lak a ap ar a m - ki tu svar p a p a r a m ato n nup a p a t ti rity h a ) ittha ceti j na tv a s y ai v a j nala k a atv a ityarth a tadd e a k l a v ttitv e ti tadd e a k l a v ttitv a r p y tatt tadvi ay a k a s a s k r aj a n y a t v a s y e t y a r t h a tath pi cak ur dy aj a n y a t v a iti praty a b hij tu sa sk r a s a h a k t a c a k ur a dija n y e ti cak ur d y aj a n y a t v b h v t na tatra ativy p tiriti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a

yath r t h n u b h a v a l a k a a m *n+s(35[2 ] tadvati tatpr a k r a k o ,nubh av o yath rt h a yath rajata ida rajata m iti j na m sa eva pram e t y ucyat e

tadva ti tatpr a k r a k n u b h a v o yath r t h a saiva pram e t y u c y a t e d pik yath r t h n u b h a v a s y a lak a am h a ) tadvat ti nanu ,gha e gha atv a m, iti pram y avy p ti gha atv e gha b h v di ti cet ) na yatra yats a m b a n d h o ,sti tatra tatsa m b a n d h n u b h a v a ityarth t gha atv e gha as a m b a n d h o ,st ti n vy p ti saiveti yath rt h n u b h a v a eva stre pram ityucy at a ityarth a prak ik m l e tadvati tatpr a k r a k n u b h a v a iti sapta m y a r t h o vi e yitva ray at s a m b a n d h e n n u b h a v n v a y tath ca tadva d vi e y a k a ) tatpr a k r a k n u b h a v a t v a yath rt h n u b h a v a s y a lak a am tatpa d r t h a prak r a tadva tt a v a prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a gr hy a m tena k likas a m b a n d h e n a ukty d a u rajatat v a s a t t v e ,pi ,idam rajata m, iti bhra m e n tivy p ti na ca tath pi ra gatv e n a rajat v a g h i nirajata t v e n a ca ra g va g hi ni ,ham e ra garaj at e, ity k r a k a s a m h l a m b a n a b h r a m e ,tivy pti tatra ra gavi e y a k a t v a ) ra gatv a p r a k r a k a t v a y o

rajata vi e y a k a t v a ) rajata tv a p r a k r a n a k a t v a y o c a sattv diti v cy a m tadva d vi e y a k a t v v a c c hi n n a t a t p r a k r a k a t v a v i i nu b h a v a t v ar p r t h a vi vak a en a ado t tath hi ) yayo vi ayat a y o nir py a ni r p a k a b h v a tannir pi t a vi ayit ay o avacch e d y v a c c h e d a k a b h v a iti siddh n t a dar itab h r a m e r a g a t v a p r a k r a t y r gavi e y at ni r pi t a t v a s y a rajata t v a p r a k r a t y rajata vi e y at ni r pi t a t v a s y a ca abh v e n a ra gavi e y a k a t v v a c c hi n n a r a g a t v a p r a k r a k a t v a ) rajata vi e y a k a t v v a c c hi n n a r aj a t a t v a p r a k r a k a t v a y o c a asattv t n tivy p ti sm tivy v tta y e anub h a v a t v a ni v e a etatph al a anupa d a m e v a spha bhavi yati nanu ,tadvati, ityasy a ,adhikar a e, ityarth a k a t a y ,gha e gha atv a m, iti pra m y m a v y p t i dhey a t y v ttya ni y m a k a t a y tena samb a n d h e n a gha ar p a p r a k r d hi k a r a p r a s i dd h e ity ay e n a a kat e ) nanu gha e gha atv mi ti iti ,tadvati, ityasy a tatsa m b a n d h i n tyarth a eva ca gha atv a s y pi gha as a m b a n d h i t a y t d apr a m y dhey a t a y gha as a m b a n d h i g h a at v a vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a p r a k r a k atvas y a sattv t n vy p tiriti sam d h a t t e ) yatre ti yath r t h n u b h a v a eveti eva k r e a yath r t h a s m ti vy a v a c c h e d a yath r t h aj n a b h t r a s y a pra m t v e sm tikar a as y a pra m n t a r a t p a t t e iti bh va b lapriy sapta m y a r t h o vi e yitva mi ti ,tadvati, ityatra tacch a b d a

prak r bh t a d h a r m a p a r a sapta m y a r t h o vi e yitva m tatra prak ty ar t h a s y a tadva t p a d r t h a s y a nir pita t v a s a m b a n d h e n a anvay a vi e yitva s y a ray at s a m b a n d h e n a anub h a v e anvay a tath ca tadvan ni r pi t a vi e yitv ra y a tanni hapr a k r a t n i r p a k a anub h a v a yath rt h a tadva n ni havi e y at ni r p a k a t v e sati tanni hapr a k r a t p a n i r p a k a t v e sati anub h a v a t v a yath rt h n u b h a v a s y a lak a am ,aya gha a, iti pram y gha atv a v a d g h a a ni havi e y at ni r p a k a t v a gha atv a ni hapr a k r a t ni r p a k a t v a m anub h a v a t v a ca ast ti lak a as a m a n v a y a sm tau ativy ptiv r a y a anub h a v a t v a ni v e a uktirajat a b h r a m e rajatat v a ni hapr a k r a t n i r p a k a t v e sati anub h a v a t v a s y a sattv t ativy p ti sy t iti tadv r a y a tadva n ni havi e y at nir p a k a t v a n i v e a uktirajat a b h r a m e tu rajata t v b h v a v a c c h u k ti ni havi e y at k a t v a ni v e a uktirajat a b h r a m e tu rajata t v b h v a v a c c h a k t i ni h vi e y at k a t v a m e v s ti na tu rajatat v a v a d r aj a t a vi e y a k a t v a m i ti n tivy p ti tadva d vi e y a k a t v e sati anub h a v a t v a m t r o k t a u uktau ,ida rajata m, ityay at h r t h n u b h a v e ativy pti tatpra k r a k a t v a d a l b h v e tatpa d e n a prak r a eva gr hy a iti niya m l b h e n a taccha b d e n a uktitve g h te uktitv av a d vi e y a k a t v n u b h a v a t v a y o tatra sattv t tadv r a y a tatpr a k r a k a t v a p a d a m tannive e ca ekatr a uccarita y o taccha b d a y o ek rt h a b o d h a k a t v a m i ti niyam e n a prath a m a g h tatat p a d r t h a s y a i v a dvit yatatp a d e n p i gr hy a t a y prath a m a t a t p a d a g h ta uktitv a p r a k r a k a t v a s y a nirukt n u b h a v e abh v t na ativy p ti iti kecit vastut a s t u rajata eva dravy a iti j ne 1rajat a t v a p r a m t v p a t t i - ata tatpr a k r a k a t v a n i v e a spa a ceda dinak ar y d a u

nanu ukte ,pi k likas a m b a n d h e n a rajatat v a v a t t v t rajata t v a v a c c h u k ti vi a y a k a t v a r a j a t v a p r a k r a k a t v a y o ,ida rajata m, iti bhra m e ,pi sattv t tatr tivy p ti rity a t a ha ) tadva tt v a prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a gr hy a m i ti prak te sama v y a s a m b a n d h a prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a tena samb a n d h e n a rajata t v a v a t rajata m e v a - na tu ukti rajata vi e y a k a t v a ca rajata b h r a m e n st ti n tivy p ti riti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1.rajat a t v a p r a m t v p a t ti riti rajatat v a v a d vi e y a k a t v di ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) na ca tath p ty di pura ta avast hi ta y o rajatar a g a y o indriyas a n ni k ayo sato rajat e ra gatv a ra ge rajatat v a c vag h a m n a ,ime ra garaj at e, ity k r a k a ya sam h l a m b a n a b h r a m a tatr tivy p ti tas min bhra m e ra ga rajata ca ubhay a vi e ya m ra gatv a rajata tv a ca ubhay a prak r a tath ca ra gatv a v a d r a g a vi e y a k a t v a s y a rajata t v a v a d r a j a t a vi e y a k a t v a s y a ra gatv a p r a k r a k a t v a s y a rajata t v a p r a k r a k a t v a s y a ca sattv t iti a kitur a y a n n m u k h y a vi e y a k a j na sam h l a m b a n a m i t y u c y a t e sam d h a t t e ) tadva d vi e y a k a t v v a c c hi n n e t y di n tadva d vi e y a k a t v v a c c hi n n a yat tatpr a k r a k a t v a tad ra y n u b h a v a t v a yath r t h n u b h a v a t v a m vi e yat p r a k r a t a y o nir py a ni r p a k a b h v e saty ev a

vi e yitva pr a k ri t v a y o avacch e d y v a c c h e d a k a b h v o bhava ti uktas a m h l a m b a n a b h r a m e yady a pi ra gatv a rajatat v a ubha y a prak r a - yath pi ra gatv a rajat e prak r a rajatat v a ra g e prak r a iti ra gatv a ni hapr a k r a t rajata ni havi e y at ni r pi t na tu ra gatv a v a d r a g a ni havi e y a t ni r pi t eva rajata t v a ni hapr a k r a t ra gani havi e yat ni r pi t na tu rajata t v a v a d r a j a t a ni havi e y at ni r pi t tath ca ra gatv a ni hapr a k r a t r a g a ni havi e y a t a y o nir py a nir p a k b h v t rajata t v a ni hapr a k r a t r aj a t a ni havi e y at a y o tada b h v c c a ra gatv a ni r pi t a p r a k ri t v a ) ra ganir pi t a vi e yita y o rajata t v a ni r pi t a p r a k ri t v a r aj a t a ni r pi t a vi e yitv a y o c a avacc h e d y v a c c h e d a k a b h v b h v t ra gatv a p r a k r a k a t v v a c c hi n n a r a g a vi e y a k a t v a s y a rajata t v a p r a k r a k a t v v a c c h i n n a r a j a t a vi e y a k a t v a s y a ca uktas a m h l a m b a n a b h r a m e abh v t n tivy p tiriti bh va anup a d a m e v a spha bhavi yat ti ,yath rt h n u b h a v a eva stre pram ityucy at a, iti d pik gra n t h a v y k h y n v a s a r a ityarth a adhikar a e ityarth a k a t a y e ti tath ca prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a prak r d hi k a r a a vi e y a k n u b h a v a yath rt h a iti labhy a t e ,gha e gha atv a m, iti pram y gha atv a vi e ya m - tatra dhey a t s a m b a n d h e n a gha a prak r a prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a dhe y a t dhey a t v a v ttya ni y m a k a m " dhe y a t v n i y m a k a m $ ata dhey a t s a m b a n d h e n a prak r bh t a g h a d hi k a r a p r a si d d h y pram la k a as y a t d apr a m y m a v y p t i riti a kitur a y a tadva t tyas y a tatsa m b a n d h i n tyarth a iti tatpr atiy o gi k a p r a k r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h n u y o g i n tyart h a

iti bh va tath ca ,tadva ti, ityas y a yadi tanni hapr a k r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t n i r pit d hi k a r a at v ni t y a r t h a sy t- tad dhey a t y v ttyaniy m a k a t a y gha ani h dh e y a t s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i r pi t d hi k a ra atv p r a s i dd h y avy p ti sy t sor,thas t u prak te na vivak ita dhey a t s a m b a n d h e n a gha as a m b a n d h i gha atv a bhav a t ti 1gha as a m b a n d h i g h a a t v a vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a p r a k r a katva s y a ,gha e gha atv a m, iti pram y sattv t n vy p tiriti sam d h t u r a y a yath r t h aj n a m t r a s y a pra m t v a iti yadi anub h a v a t v a m a n i v e y a yath rt h aj n a t v a pra m t v a ityucy at e tarhi sm tera pi yath rt h aj n a t v t prak t v a pras aj y e t a na ce patti praty a k di pr a m i tivilak a as m tir p a p r a m k a r a a s y a vilak a as y a paca m a p r a m a s y a va y a k a t a y pram ni catv r ti s tra k r o k t y a s g a t y p a t t e ri ti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a ayath r t h n u b h a v a l a k a a m *n+s(35[3 ] tadab h v a v a t i tatpra k r a k o ,nubha v o ,yath rt h a yath ukt v ida rajata m iti j na m tada b h v a v a ti tatpr a k r a k n u b h a v o ,yath r t h a saiva apra m ityucy a t e "sa eva bhra m a ityucy at e $

d pik ayath r t h n u b h a v a lak ay ati ) tada b h v a v a t ti nanu ,ida sa yog , ti pram y m a t i v y p ti riti cet ) na yada v a c c h e d e n a yats a m b a n d h b h v a tadav a c c h e d e n a tatsa m b a n d h a j n a s y a vivak itat v t sa yog b h v v a c c h e d e n a sa yog aj n a s y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. gha as a m b a n d h ti gha apr a t ti y o gi k d h e y a t s a m b a n d h n u y o g tyar tha ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) prak ik ativy p tiriti sa yog b h v a v a t i sa yog a pr a k r a k a t v a s y a sattv diti bh va yada v a c c h e d e n e t i yadav a c c h e d e n a yats a m b a d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a y a d a b h v a tada v a c c h e d e n a tats a m b a n d h e n a tatpr a k r a k n u b h a v a s y a vivak itat v di t y a r t h a sa yog b h v v a c c h e d e n e t i sa yog b h v v a c c h e d a k v a c c h e d e n e t y a r t h a sa yog v a c c h e d e n e t i sa yog v a c c h e d a k v a c c h e d e n e t y a r t h a sa yog as a m b a n d h a s y e t i sama v y a s a m b a n d h e n a sa yog as y e t y a r t h a atred a m a v a d h e y a m ) ida avy p y a v ttis a y og di pr a k r a k a b h r a m n u r o d h e n a vy py a v ttiraj at a t v di p r a k r a k a b h r a m a l a k a a tu ) tatsa m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v a v n ya tadvi e y ak a t v v a c c hi n n a ) tats a m b a n d h v a c c h i n n a )

tatpr a k r a k a t v a vi i nub h a v a t v a m pratiy ogit y prak r a t v a c c h e d a k a ) samb a n d h v a c c h i n n a t v a n i v e t ,parvat o vahni m n, iti pra m y sama v y v a c c hi n n a v a h n y a b h v a v a t p a r v a t a vi e y a k a t v a s y a sattv e ,pi n tivy p ti vi e yitva pr a k ri t v a y o r a v a c c h e d y v a c c h e d a k a b h v a v i v a k a e na ,ime ra garaj at e, ity k r a k a p r a m y ra gatv d y a b h v a v a d r a j a t di vi e y a k a t v a r a g a t v di pr a k r a k ayo sattv e ,pi n tivy p ti ityala ativistar e a b lapriy sa yog b h v a v a t ti sa yog a s y v y p y a v ttitv t sa yog a v a t y a p i sa yog b h v a s y a sattv t ,ida sa yogi, iti pra m y sa yog b h v a v a ti sa yog a p r a k r a k a t v a s a t t v t tada b h v a v a ti tatpr a k r a k a t v a r p a b h r a m a l a k a tivy p ti riti bh va yada v a c c h e d e n e t y di m l va c c h e d e n a sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a k a pi s a y o g b h v a v k e varta t e tadav a c c h e d e n a cet kapisa yog v a g h i j na bhava ti tarhi tajj n a bhra m a agr v a c c h e d e n a kapis a y og aj n a tu pra m ai v a tada v a c c h e d e n a kapisa yog b h v a v i r a h t agr v a c c h e d e n a kapisa yog a v a ti v k e tadav a c c h e d e n a i v a sama v y ti rikt a s a m b a n d h v a c c h i n n a k a pi s a y o g b h v a s a t t v t agre v k a kapis a y og ti pram y bhra m a t v p a t ti tadv r a y a yats a m b a n d h v a c c hi n n e ti m l v a c c h e d e n a rama v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a ) kapisa yog b h v a v a ti v k e k likas a m b a n d h e n a kapisa yog a p r a k r a k a p r a m y m a t i v y p ti v r a y a tatsa m b a n d h e n e t y u k t a m nanu ,sa yog b h v v a c c h e d e n a sa yog aj n a s y a, iti d pikoktira y u k t / m le v k a kapisa yog ti bhra m t m a k a j n a s y a

m l v a c c h e d e n a kapis a yog v a g hi t v e ,pi sa yog b h v v a c c h e d e n a sa yog v a g hi t v b h v t na hi sa yog a s y a sa yog b h v o ,vacch e d a k a - 1tath aprat te ityato vy ca e ) sa yog b h v v a c c h e d a k v a c c h e d e n e t y a r t h a iti sa yog b h v a s y v a c c h e d a k o ya m l di tada v a c c h e d e n e t y a r t h a sa yog v a c c h e d a k v a c c h e d e n e t i sa yog as y a avacc h e d a k a ya agr di tada v a c c h e d e n e t y a r t h a nanu avy p y a v tti pa d r t h a pr a k r a k a b h r a m a s y a s va c c hi n n a vi ay a k a t v e ,pi vy py a v ttiraj at a t v di p r a k r a k a b h r a m a s y a tadab h v t yada v a c c h e d e n e t y di niru k t a b h r a m a l a k a a sarva b h r a m n u y y i na bhava t tyata ha ) atred a m a v a d h e y a m i ti tatsa m b a n d h v a c c h i n n e t y di ukta u indriyas a n ni k y ya ,ida rajata m, iti bhra m a tatra sama n v a y a kriyat e sam a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a pratiyogita k a r a j a t a t v b h v a v n purova rti uk tir p a p a d r t h a tadvi e y ak a t v e sati rajatat v a p r a k r a k a t v a uktab hr a m e ,sti iti prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a yadi pratiyogit y na nive y a t e tad yatkicits a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v a v n ya tadvi e y ak a t v v a c c hi n n a ) tatpr a k r a k a t v a v i i nu b h a v a t v a bhra m a s y a lak a a sy t tath sati ,parvat o vahni m n, iti pram y m a t i v y p ti tath hi ) tatpa d e n a vahnir p a prak r a g h ta cet tasy a sa yog e n a parva t e sattv e ,pi sama v y e n a satt n sti ata sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a v a h n y a b h v a v n ya ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. tath aprat teriti sa yog v a c c h e d a k a t a y sa yog b h v a s y p r a t terity a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) parva t a tadvi e y ak a t v e sati vahnipra k r a k a t v a ,parvat o vahni m n, iti pra m y m a s t ti prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a n i v e e tu sa yog as a m b a n d h a s y a i v a prak r a t v a c c h e d a k a t a y tada v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a v a h n y a b h v a v n vi e ya parvat o na bhav a t ti prak r a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t a d a b h vava d vi e y a k a t v a ,parvat o vahni m n, iti pram y n st ti n tivy p ti riti bh va vi e yitva pr a k ri t v a y o ri ti tath ca vi e yitva pr a k ri t v a y o avacc h e d y v a c c h e d a k a b h v v i v a k a e tada b h v a v a d vi e y a k a tatpra k r a k n u b h a v a bhra m a ityet v a n m t r o k t a u ra ge ra gatv a rajate rajatat v a c vag h a m n a ya ,ime ra garaj at e, iti pram t m a k n u b h a v a tatra ra ga rajata ca vi e ya m - ra gatv a rajatat v a ca prak r a iti tatpad e n a ra gatv a g r a h a e tadab h v a v a t rajata uktapr a m y vi e ya bhav a ti ra gatv a ca prak r o bheva t ti ra gatv b h v a v a d r aj a t a vi e y a k a t v a ra gatv a p r a k r a k a t v a c sti- eva rajata t v b h v a v a d r a g a vi e y a k a t v a rajata t v a p r a k r a k a t v a c st tyativy p ti sy t atas ta y o avacc h e d y v a c c h e d a k b h v a v i v a k tath ca tada b h v a vadvi e y ak a t v v a c c hi n n a yat tatpr a k r a k a t v a tadvi i nub h a v a bhra m a iti lak a a bhava ti uktas a m h l a m b a n a p r a m y ra gatv a ni hapr a k r a t a r a g a t v a v a d r a g a ni havi e y at ni r pit - na tu ra gatv b h v a v a d r a j a t a ni havi e y at ni r pi t - rajat e

ra gatv a s y p r a k r a t v t eva ca ra gatv a ni hapr a k r a t r aj a t a ni havi e y at a y o r ni r p y a nir pa k a b h v b h v a t a r a g a t v a p r a k r a k a t v a r a g a t v b h v a v a drajat a vi e y a k a t v a y o avacc h e d y v a c c h e d a k a b h v o n sti yayorvi ay a t a y o nir py a nir p a k a b h v a tannir pi t a vi ayit ay o r e v a avacc h e d y v a c c h e d a k a b h v a iti niya m t eva ca ra gatv b h v a v a d v i e y a k a t v v a c c hi n n a r a g a t v a p r a k r a k a t v asya rajata t v b h v a v a d v i e y a k a t v v a c c hi n n a r aj a t a t v a p r a k r a k a t v asya cokta s a m h l a m b a n a p r a m y abh v n n ti v y pi t a riti bh va prak r a t vi i avi e y at nir p a k a t v e saty a n u b h a v a t v a bhra m a s y a lak a am vi e yat y prak r a t v a i i ya ca 1sv v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k a s v r a y b h vava n ni hatv a s v a ni r pi t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n e t i ni kar a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a yath r t h n u b h a v a v i b h g a *n+s(3! yath rt h n u b h a v a caturvidh a praty a k n u mi t y u p a m i ti a b d a b h e d t tatka r a a m api caturvidh a praty a k n u m n o p a m n a a b d a b h e d t yath r t h n u b h a v a caturvidh a ) praty a k a ) anumiti ) upa mi ti ) abda b h e d t tatka r a a m a pi caturvidh a m ) praty a k a ) anu m n a ) upam n a ) abda b h e d t

d pik yath r t h n u b h a v a vibhaj at e yath rt h e ti pras a g t pram k a r a a vibhaj at e ) tatka r a a m a p ti prak k a r a a m i t y a r t h a pram y kara a pra m a m iti pra m as m n y a l a k a a m prak ik pras a g diti sm tas y a upek n a r h a t v a pras a g a tas m di t y a r t h a s m n y a t o ,vagat a s y ai v a vi e ar p e a pratip d a n a sa bha v a t ti s m n y al a k a a sphu ay a ti ) pram y kara a pra m a mi ti b lapriy sm tas y e ti pra m y lak a e ukte tatkar a a sm ta bhava t ti tasy a upek na yukteti bh va

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv va cc h e d a k e t i ukt vida rajata mi ti bhra m e eva sama n v a y a ) sva rajata t v a ni hapr a k r a t tada v a c c h e d a k a s a m b a n d h a sam a v y a s a m b a n d h a tada v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a sv ray a s y a prak r a t r a y a s y a rajatat v a s y a abh v a tadva c c h u k ti ni hatv a vi e yat y m / eva sva rajatva ni hapr a k r a t tannir pi t a t v a ca uktini havi e y at y m tath ca uktob h a y a s a m b a n d h e n a

rajata t v a ni hapr a k r a t v i i y uktini h vi e yat tannir p a k a t v e sati anub h a v a t v a ida rajata mi ti bhra m e ,st ti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a kara ala k a a m *n+s(3# as dh r a a m k ra a kara a m "vy p r a v a t $ as d h r a a k r a a kara a m d pik kara ala k a a m h a ) as d h r a e ti s dh r a a k r a e dikk l d a u ativy p ti v r a y a as d h r a e ti prak ik as d h r a e t ti dikk l d de k ry a tv v a c c hi n n a praty e v a k ra atv t anub h a v a t v a v y p y a d h a r m v a c c h i n n a p r a m v tti k r y a t ni r pi t ak ra at v a r p s d h r a a k r a a t v a s y a tatra asattv t n tivy p ti pr c n stu) ,vy p r a v a t t v e sati, ityapi vakta v y a m ata cak u ) sa yog d a u n tivy p ti rotra m a n a s s a y o g a abdo v vy p r a sa bha v a t y e v e t i

na rotre n d riy o kara alak a vy p ti ) iti vadan ti .yadvila m b t prak ta k r y n u t p d a tatk r a at v a s y ai v s d h r a a k r a a t v t m a k a t a y k l di u t d ak r a at v b h v t na ativy pti vy p r a t v e n b h i m a t e n d ri y a s a y o g di k a m e v a kara a m etac c a ,li gapar m a r a ev nu m n a m , iti m le eva sphu bhavi yati ata eva ma ik db hi ukta m ) ,tacca li gapar m a r a , iti grant h e n a.i ti tu navy adhika m asm ad yacint m a ipr a b h y anus a n d h e y a m b lapriy dikk l d deriti pram ni r pi t s d h r a a k r a a t v a pra m as y al a k a a m pram ni h y anub h a v a t v a v y p y a d h a r m v a c c h i n n k ry a t tannir pi t a k r a a t v a m i ti y vat anub h a v a t v a v y p y a d h a r m a pra m t v a m - k ry at y anub h a v a t v a v y p y a d h a r m v a c c h i n n a t v a s y ni v e e k ry a s m n y a prati dikk l d de k ra atv t pram praty a pi k ra atv a m a s t ti pra m ala k a as y a dikk l d v a ti v y p ti sy t tanniv e e tu prab h ni hak r y a t v v a c c hi n n a k r y a t n i r p i t a k r a a t y dikk l d a u sattv e ,pi pra m ni hapr a m t v v a c c hi n n a k r y a t ni r pi t a k r a a t v a n st ti n tivy p ti cak ur d e ri v a tats an ni k a r d e r a pi praty a k ap r a m h e t u t v t pram ala k a as y a vy p r e u sannika r di u ativy p tiv r a y a vy p r a d v r a k a k ra atv a lak a e nive an yam na ca rotre n d riy o avy p ti - rotras a m a v y a r p a s a ni k a r as y a nitya tv e n a

tajjany a t v a g h a it a v y p r al a k a b h v t vy p r a d v r a k a k r a a t v a r p a s y a pra m ala k a as y a rotre n dri y e ,bh v di ti v cy a m rotra m a n a s s a y o g a s y a abda s y a v rotravy p r a t v t taddv r a k a p r a t y a k a k r a at v a s y a rotre ,pi sattv t ) iti pr c nam a t a m nav nama t a m h a ) yadvila m b di t y di n na vy p r a v a t k r a a t v a m a s d h r a a k r a a t v a m ati tu yadvila m b t prak ta k r y n u t p d a tattv a m k l di u et d s d h r a a k r a at v b h v t n tivy p ti vy p r a t v e n a pr c n bhi m a t e u sa nikar di vev a d a k ra atv a m a s t ti sannik ar ap a r m a r d n m e v a pra m atv a m i ti nav nama t a m ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a k ra alak a a m *n+s(3% k ry a ni y a t a p r v a v tti k ra a m "ana n y a t h s i d d h a t v e sati$ k ry a niy a t a p r v a v tti k ra a m d pik

k ra alak a a m h a ) k ry e ti ,p rva v tti k ra a , ityukt e r sab h d a u ativy pti sy t- ata niyat e ti t va n m t r e k te k ry e ativy pti - ata p rv a v tti iti prak ik niyate ti niyatat v a hi vy pa k a t v a m tacca r sab h d e na sa bha v a t ti tatra na gha ak r a at v ti pr a s a k ti riti bh v a p rv av tt ti svavy p a k a t v a s y a svas mi n sattv e ,pi sp rv a k l a v ttitv a s y a asattv e n a n tipra s a g a iti bh va k ry at v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a k ry d hi k a r a e k ry v y a v a hi t a p r k k a v a c c h e d e n a vidya m n t y a n t b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t a d d h a r m a v a t t va tena r pe a k ra atv a mi ti samudit r,th o bodhy a b lapriy k ry a niy a t a t v e sati k ry ap r v a v ttitv a k ra as y a lak a am k ry a niy a t a t v a ca k ry a v y p a k a t v a m k ry ap r v a v ttitv a m t r o k t a u r sa b h d e r a p i k a d ci t gha ap r v a v a r ti t v a m a s t ti gha ak r a at v p a t ti tadv r a y a k ry a v y p a k a t v a n i v e a k ry as y pi k ry a v y p a k a t v t tatra tivy p ti v r a y a k ry a p r v a v a r ti t a t v a ni v e a tad h a ) niyatat v a h ty d n k ry a v y p a k a t v a a r ra eva k ry ap r v a v a r ti t v a m a p i nive y a pari karoti ) k ry at v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n e t y d i n k ry a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a sa yog e n a k ry d hi k a r a e gha dhi k ar a e prad e e gha ap r v a k a v a c c h e d e n a varta m n o yo ,bh v a na da acakr d y a b h v a - api tu r sab h d y a b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a r sa b h a t v di pratiyogit n a v a c c h e d a k a da atv ditadva tt v a

ta di vast ti lak a as a m a n v a y a k ry a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n e t y a n u k t a u k likas a m b a n d h e n a gha dhik r a a yatra gha o notpa d y a t e sa prade o ,pi bhava ti tadv ttiryo ,bh va da dy a b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m e v a da d v a s ti na tada n a v a c c h e k a d h a r m a v a t t v a m i t y a s a m b h a v a sy t tadv r a y a) k ry a) t vacc h e d a k a s a m b a n d h e n e t i k ry d hi k a r a a v tty a b h v p r a ti y o gi t v a m t r o k t a u s a y o g a s a m band h e n a gha dhi k ar a ai vartat e yo ,bh va da atan t b h a y b h v a tatpr atiy o gitv a m e v a da e ast ti rty ubhay b h v a m d y a asa m b h a v a sy t tadv r a y a pratiyogit n a v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a n i v e a yadd h a r m a p u r a s k r e a k ra atv a vivak ita tas min dhar m e pratiyogit n a v a c c h e d a k a t v a vivak ita m da atvac a k r a t v di n da acakr d n k ra atv a vivak ita m da atv d e s t u t d apr a tiy o git n a v a c c h e d a k a t v a m a s t t y e v a iti lak a as a m a n v a y a n ta pra m e y a t v a m d y a r sab h d v a ti v y p ti d pik anya t h si d d hi nir p a a m nanu tantur p a m a p i pa a prati k ra a sy t iti cet ) napha ,anany a t h s i d d h a t v e sati, iti vi e a t anany a t h s i d d h a t v a m any ath s i dd hir a hi t a t v a m anya t h si d d hi trividh ) yena sahaiv a yasy a ya prati p rv a v ttitv a m a v a g a m y a t e ta prati tena tadany a t h s i d d h a m yath tantun tantur p a tantutv a ca pa a prati any a prati p rv a v ttitv e j ta eva yasy a ya prati p rv av ttitv a m a v a g a m y a t e ta prati tada ny a t h s i d d h a m yath abda prati p rv a v ttitv e j ta eva pa a prati k as y a anya tr a

k ptaniy a t a p r v a v a r ti n a eva k ry as a m b h a v e tatsa h a b h t a anya t h si d d h a m yath p kajas t h al e gandh a prati r pa pr g a b h v a s y a eva ca ana ny a t h s i d d h a ni y a t a p r v a v ttitv a k ra atv a m prak ik k ra a sy diti tasy a niyat a p r v a v ttitv di ti bh v a niband h n t a r e u anya t h si d d h e pac a vi dh a t v e ,pi ma ik r a m a t b hi p r y e h a ) trividh eti yena sahaiv e t y di yena tantun sahaiva yasy a tattur p a s y a tantut v a s y a ca ya pa a prati p rv a v ttitv a m a v a g a m y a t e ta pa a prati tanta n t u r p a tantut v a ca tena tantun any ath s i dd h a m i t y a r t h a atra sahitatv a m ekaj n a vi ay a t v a bodhy a m tantur p a s y a pa ap r v a v ttitv aj n e anatipra s a k t a t a n t u r p a t v e n a i v a vi ayat v cy tath ca tantur p a anya t h si d d h a m i ti eva entutv a s y a p rva v ttitv aj n a m a p i tantuvi ay a k a m e v e t i tadapy a n y a t h s i d d h a m i ti bh v a atra ,yena, ityas y a ,svatan t r n v a y a v y a ti r e k a lin , iti ,yasy a, ityasy a ca ,svatan t r n v a y a v y a ti r e k a n y a s y a, iti vi e a a bodhy a m tena na atath b h t e n a tantutv e n a tantor a n y a t h s i d d hi - na v tantus a y og a s y a tantu n any ath s i dd hiriti sa k epa .itar n v a y a v y a ti r e k a p r a y u k t n v a y a v y a ti r e k a li yat yat anya t h si d d h a m .i ti tu pare abda prat ti k atv a hi abdas a m a v y i k r a a t v a m tath ca abda k r a a t v a m a g h tv k a s y a k atv e n a gha ap r v a v ttitv a grah tum a aky a ity k o ,nyath sid d h a ityarth a any atr a k pteti ap kaj as t h al e gandh a prati k ptaniy a t a p r v a v ttin gand h a p r g a b h v e n a i v a

p kajas t h al e ,pi tatsa m b h a v e r pa pr g a b h v o ,nyath sidd h a ityarth a atha eva niyata p a d a vyarth a m - aniyat a r s a m a b h d e t t y ny at h si d d h a t v e n a saty a n t e n a i v a v ra as a m b h a v t iti cet ) na gha as m n y a prati anya t h si d d h y a s a b h a v t any atr a gha b hin n e pa dau k ptap r v a v a r ti n a tantv dit a gha otp a t t y a s a m b h a v d i ti nav n punar e v a m h u ) laghuni y a t a p r v a v a r ti n a eva k ry a s a m b h a v e tadb hin n a anya t h si d d h a ityeka vi d h a m e v a anyat h m i d d h a t v a m laghutv a ca ar rak ta m u p a s t hi ti k ta sa band h a k t a m ca tatra prath a m a m ) anek a d r a v y a s a m a v e t a t v p e k a y maha tt v e dvit yam ) gand h a prati r pa pr g a b h v p e k a y gandh a p r g a b h v e - gandh a s y a prat yogina upas thita t v e n a ghra tadup a s t hi t e t t yam ) da atvad a ar p d y a p e k a y da dausv ray a d a as a y og dir p a p a r a m p a r a y gurutv t eva cait va t ai v a nirv h e any ath s i dd hi trividh a paca vi dh ceti prap a c o vyutp a t ti v aicitry y a na ca aniyat a r s a b h d e t t y ny at h si d d h a t v e n a i v a v ra t niyata p a d a vyarth a m i ti v cy a m yata anyat h si d d h a t v a s y a anug a t a s y a durvac a t a y yatra yatra pr m ik n anya t h si d d h a t v a v y a v a h r a tattad b h e d a k a nive an yam laghuni y a t e t y di k a tu bhed a p r a ti y o gi t a t t a d v y a k ti p a ri c y a k a m ittha ca aniyat n a n t a r s a b h d n eken a niyatat v a vi e a en ai v a v ra t tatta d b h e d a k a ni v e e gaurav a m niyat n da atv d n tu an y a t y tattad b h e d a d a v a t t v e nive an yamity a b hi s a n d hi

b lapriy niband h n t a r e viti) kusu m j alivy k h y n e prak e vardh a m n o p d h y y a i paca vid h any ath s i dd h a y a prad a r it - tadanu s d e a mukt a v alp ca ma ik r ai s tu aktiv d e trividh ev ny a t h s i d d h a y a prad a r it tadanu s r e a d pik y m a pi sahitatv a m e k a j n a vi ay a t v a m i ti tath ca yasy a p rv a v ttitv a m a v a g h a m n e j ne niya m e n a tad ray a s y pi bh na bhav a ti tat any ath s i dd h a m i ti phalati ,tantur p a pa ap r v a v tti, iti j ne tantur p r a y a s y a tantor a pi vi ayatv t ,tantut v a pa ap r v a v tti, iti j ne vi e yat v a c c h e d a k a t a y tantut v a t v a s y a bh n t tantut v a t v a s y a tantvit ar v ttitv e sati tantuv ttitva r p a t v t tant n m a p i bh n c c a tantur p a tantut v a ca pa a praty a n y a t h s i d d h a m i t y a r t h a 1tatk r y a ni r pi t a ni y a t a p r v a v ttitv a g r a h a n i r pi t a s v a n i hav e a yat v a c c h e d a k bh t a s v r a y a k a t v a prath a m n y a t h s i d d h a t v a m i ti y vat nanu ,r pa pa ap r v a v tti, ity k r a k a r pat v e n a tantur p v a g h ij n a m u p a g a m y a t e tatra tant n m a v i a y a t v t tantun sahaiv a p rv av ttitv a n vag a m y a t a iti kath a tantur p a s y a anya t h si d d h a t v a m i t y a ky h a t a n t u r p a s y e t i r pat v a s y a pa ap r v a v ttitv ti pr a s a k t a t a y tadav a c c h e d e n a pa ap r v a v ttitv a g r a h o na samb h a v a ti - any n n a ti p r a s a k t a d h a r m a s y a i v v a c c h e d a k a t v t api tu anatipra s a k t a t a n t u r p a t v v a c c h i n n e eva pa ap r v a v ttitv a j y at a iti vakta v y a m tas mi n j ne tu tant n m a p i 2vi e yat v a c c h e d a k a t a y vi ayatv a m v a y a k a m i ti bh va tantut v a s y a p rva v ttitv aj n a m a p i tantuvi ay a k a m e v e t i ,tantutv a pa ap r v a v tti, iti j ne tantut v a s y a vi e yatv t j te yatra vi e yat a y bh na tatra kicidr p e aiv a bh n a mi ti niyam t

tantut v a t v e n a tantut v a b h n a vakta v y a m tantut v a t v a ca tantvit ar v ttitv e sati sakalat a n t u v ttitv a r p a m i ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tatk r y a ni r pi t e t y di tatk r y a pa a tannir pi t a yat niyata p r v a v ttitv a tadvi ay a k a g r a h a ,tantur p a tantut v a v pa aniy at a p r v a v tti, ity k r a k o grah a tannir pi t y svani h vi e yat tantur p a n i h tantutv a ni h v vi e yat tada v a c c h e d a k bh t a ya sv ray a tantur p a s y a tantut v a s y a v ray a tantu tatkat v a tantur p e tanat ut v e c st ti sama n v a y a 2. vi e yat v a c c h e d a k a t a y e t i tantur p a m i t y a s y a sama v y a s a m b a n d h e n a tantuvi a a r pa mi ty a r t h a tath ca ,tantur p a pa ap r v a v tti, iti j ne vi e ye r pe tant n m a p i vi e a atv t vi e yat v a c c h e d a k a t v a m v a y a k a m i ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tantut v a t v a g h a a k a t a y tant n m a r p i bh na m a v a r j a n ya m eva ca tantut v a vi e y a k a p r v a v ttitv aj n a s y a tantuvi ay a k a t v a n a i y a t y a m i t y a y a yadv yadvi ay a k a t v a v y p y a p rv a v ttitv a p r a k r a k a j n ya yadvi e y ak a t v a tat anya t h si d d h a m i ti y vat nanu prath a m a y a t p a d e n a tantu m u p d y a tadvi ay a k a t v a v y p y a t v a ,tantut v a pa ap r v a v tti, iti j n yatan t u t v a vi e y a k a t v e ,st ti tantut v a s y n y a t h

siddhat v o p a p d a n e - prath a m a y a t p a d e n a tantutv a m u p d y a tadvi ay a k a t v a v y p y a t v a ,tantu pa ap r v a v a r t , iti j n yatant u vi e y a k a t v e ,st ti tantut v e n a tanto r a p y a n y a t h s i d d h a t v a sy t eva ,tantus a y o g a pa ap r v a v a r t , iti j n yatan t u s a y o g a vi e y a k a t v e tantuvi ay a k a t v a v y p y a t v a m a s t ti tantun tantus a y og a s y a anya t h si d d h a t v a sy t iti- ata ha ) atra yenet y a s y e t y di n tath ca svata n tr n v a y a v y a ti r e k a li yadvi ay a k a t v a v y p y a p rv a v ttitv aj n ya ) svata n tr n v a y a v y a ti r e k a n y a y a d v i e y a k a t v a tena tada ny a t h s i d d h a m i ti phalati tantutv a s y a sv ta n tr y e a pa a prati anva y a v y a ti r e k a u na sta ki tu tanto r a n v a y a v y a ti r e k v a n u s t y ai v a ata prath a m a y a t p a d e n a tantut v a s y a graha s a m b h a v t na tantut v e n a tanto r a n y a t h s i d d hi riti bh v a tantut v a s y a graha s a m b h a v t na tantut v e n a tantor a n y a t h s i d d hiriti bh va tantuv a t tantus a y og a s y a svata n tr n v a y a v y a ti r e k sta - asa m a v a y i k r a at v t ata prath a m a y a t p a d e n a tantu g h tv tadvi ay a k a t v a v y p y a t v a s y a ,tantus a yo g a pa ap r v a v tti, iti j n ya tantus a yo g a vi e y a k a t v e sattv e ,pi tantus a y og e svata n t r n v a y a v y a ti r e k a n y a t v b h v t na dvit yayatp a d e n a tasy a graha a aky a mi ti na tasy n y a t h s i d d hiriti bh va tath ca prath a m a y a t p a d r t h e svata n tr n v a y a v y a t i r e k a l ti vi e a asy a pray oja n a m h a ) tena na atath b h t e n e t i svata n tr n v a y a v y a ti r e k a n y e n e t y a r t h a dvit yayat p a d r t h e svata n tr n v a y a v y a ti r e k a n y a t v a ni v e a p h a l a m h a na veti l gha v d h ai t a r a n v a y a v y a ti r e k a p r a y u k t e t i k atv a hty di k a s y a gha aniy at a p r v a v ttitv e ,pi gha ak r a at v a n g kriyat e anya t h si d d h a t v t tasy a tu anya prat ty di dvit y ny at h s i dd h a t v a m gha a prati k as y a p rv a v ttitv a k atv e n a gr hy a m k a tv a ca abda s a m a v y i k r a at v a m tath ca abda prati p rv a v ttitv a

g h tvaiva k as y a gha a prati p rva v ttitv a gr hy a mi ti k a anya t h si d d h a m i ti bh v a ap kaj as t h al a ity di yatra gha da u vij t yatejas s a y o g a r p a p k a v a t p rv a r p a r a s a g a n d h a s p a r a n a p r v a k a r p nt a r a r a s n t a r d n m u t p a t ti tatra r p n t a r d y u t p a t t e pr k catur m a pi r pa r a s di pr g a b h v n niya m e n a sattv t p kaja g a n d h a prati gandh a p r g a b h v a v a t r pa pr g a b h v o ,pi k ra a bhava t u iti a k gandh a prati r pa pr g a b h v a s y n y a t h s i d d h a t v t v ra y tasy a , anyatr a k pte, ty dino k t a t t y nyat h s i dd h a t v a bhav ati anyatr a ) p kaj d a n y a s m i n up kaj e gandh e niyata p r v a v ttitv e n a k pt t gand h a p r g a b h v d e v a p kaja g a n d h a s y pi samb h a v e n a tadb hi nn a r pap r g a b h v a anya t h si d d h a iti bh va 1 athaiv a mi ti ,anyatr a k pte, ty dir p e a t t y ny at h si d d h a v a r a n a ityarth a niyata p a d a vyarth a m i ti ,k ry a niy a t a p r v a v tti, iti k ra alak a e k ry ap r v a v tti ityet v a n m t r o k t a u yadg h a ot p a t t e p rv a yad ccha y r sa b h o ,pi varta t e - tatra r sab h a s y pi tadg h a a p r v a v ttitv t gha ak r a at v p a t ti riti tadv r a y a niyata p a d a m u p t t a m tadup d n e ca gha avy p a k a t v a r sab h e n st ti n tivy p ti para tu tadg h a d a n y a s m i n gha nt a r e k ptaniy a t a p r v a v a r ti b hi da acakr di b hir e v a tada g h a a s y pi samb h a v e tadb hin n a r s a b h a s y n y a t h s i d d h a t v t ana ny a t h s i d d h a t v a d a l e n a i v a r sa b h a v v a a s a m b h a v t niyata p a d a vyarth a m i ti a kitur ay a saty a n t e n a i v e ti anany a t h s i d d h a t v e sat tyan e n ai v e t y a r t h a sam d h a t t e ) gha as m n y a prat ti tadg h a atv v a c c hi n n a prati r sa b h a s y a p rvo k t a r ty anyat h si d d h a t v e ,pi

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. etat p lup ka v di n mata m a n u s ty a tanm a t e para m ug a n d h a s y a i v a p kaja n y a t v t dvya uk d y a v a y a vi g a n d h a s y a avay a v a g a t a g a n d h a j a n y a t v g k re a ap kaj a g a n d h a p a d e n a dvya uk di g a n d h a s y a grah tu aky atv t pi hara p k a v d i n mat e tu avay a vi g a n d h a s y p i p kaja n y a t v t ap kaj a p rthiva g a n d h a apra sidd h a jale tu gandh a s y ai v b h v t ap k aj a g a n d h a p a d e n a jal yagand h a s y o p d n s a b h a v t tanm a t n u s d e a p kajar p a prati gand h a p r g a b h v a s y a rasapr g a b h v a s y a v k ra atv a bhava t u iti a k - any ath s i dd h a t v e n a sam d h n a ca vakta v y a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) gha atv v a c c hi n n a praty a n y a t h s i d d h a t v a na samb h a v a ti tad hi ,anyatr a, ityasy a gha atv v a c c hi n n t any as mi n ityarth a tath ca gha as m n y a b h i n n e pa d au k ptaniy a t a p r v a v a r ti b hi tantav di b hi gha as y s a b h a v t anya t h si d d h al a k a a r sab h e n st ti anany a t h s i d d h e tatr tivy p ti v r a y a niyata p a d a m v a y a k a m i ti bh va tray m a n y a t h s i d d h n sa gr h a k a m e k a lak a a vadat nav n n mata m h a ) nav n punariti laghu yat k ry a ni y a t a p r v a v tti tata eva k ry a k a m b h a v e tadb hin n a any ath s i dd h a m laghutv a ar rata upas thity samb a n d h e n e t i trividha m praty a k a prati anek a d r a v y a s a m a v e t a t v a

k ra a v maha t t v a k ra a veti sande h e anek a d r a v y a s a m a v e t a t v p e k a y ar rato l ghav a maha tt v e ast ti laghuniy a t a p r v a v tti n maha tt v e n a i v a praty a k as a m b h a v e tadb hin n a anek a s a m a v e t a t v a anyat h si d d h a m ato na tatpr at y a k a k r a a m gand h a prati gand h a p r g a b h v a k ra a v r pap r g a b h v o v iti sand e h e gand h a r p a p r a ti y o gi n y u p a s t hi t e jha iti gandh a p r g a b h v a evopa s t hi to bhava ti na r pa pr g a b h v a iti ghropas t hi tir p al g h a v e n a gand h a p r g a b h v a eva k ra a r pap r g a b h v a s t u any ath s i dd h a eva gha a prati da a k ra a v da atvad a ar p di k a k ra a v iti sande h e ubha y o r ni y a t a p r v a v ttitv e ,pi da asy a sa yog as a b a n d h e n a k ra atv a m da atvad a ar p d n tu sv ray a d a as a y og a r p a p a r a m p a r s a m b a n d h e n a k ra atv a mi ti samb a n d h a l g h a v a da a ev s t ti tata eva gha as a m b a b h a v e tadb hin n a da atvad a ar p di k a anya t h si d d h a m i t y a r t h a vyutp a t ti v aicitry y e ti buddhivai ady y e t y a r t h a anug a t a s y a durva c a t a y e ti laghutv a s y a ar rak tas a m b a n d h a k t di b h e d e n a n n r p a t a y any ath s i dd h a t v a eka m a n u g a t a na aky at e vaktu m eva laghutv a vir o d hi g ur u t v a s y p i bhinna t a y tadb hi nn a m i t y a s y a gurub h t a m i t y a r t h a k a t a y gurutv a m e v a anyat h si d d h a t v a m i ti pary a v a s n t tas m t yatra yatra pr m ik n anya t h si d d h a t v a v y a v a h r a t va tp r a ti y o gi k a b h e d a k a k a v a t t v a k ra alak a e nive an yam tatra k ry v y p a k ye anant r sab h d a y a te vy pa k a t v r t h a k a n i y a t a p a d e n a i v a v ra as a m b h a v t t va d b h e d n

nive a an v a y a k a k ry a v y p a k n da atv d n tu bhed a k ra alak a e nive an ya iti niyata p a d a ana ny a t h s i d d h a t v a ca k ra alak a e nive itav a t o granth a k r a s y a y a iti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a *n+s(3& k ry a pr g a b h v a p r a ti y o g i k ry a pr g a b h v a p r a ti y o g i d pik k ry ala k a a m h a ) k ry a mi ti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a k ra avi b h g a *n+s(4' k ra a trividha sam a v y y a s a m a v y i ni mi tt a b h e d t yat sama v e t a k ry a m utpady a t e tat sama v y i k r a a m yath tantav a pa asy a pa a ca khag a t a r p d e k ry e a k ra en a v sahai ka s m i n n arth e sama v e t a t v e sati yat k ra a tad asam a v y i k r a a m yath tantus a yo g a pa asy a tantur p a pa ar p a s y a tadub h a y a b h i n n a k ra a nimitta k r a a m yath tur vem di k a pa asy a

k ra a trividha m ) sama v y i) asam a v y i) nimitta b h e d t k ry a m u t p a d y a t e tatsa m a v y i k r a a m yath

yats a m a v e t a

tanta v a pa asy a- pa a ca svag a t a r p d e k ry e a k ra en a v saha ekas mi n arth e sama v e t a satk r a a asam a v y i k r a a m yath tantus a y og a pa asy a - tantur p a pa ag at a r p a s y a ca tadub h a y a b hi n n a k ra a nimitta k r a a m yath tur vem di k a pa asy a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( *n+s(41 tad etattrividh a k r a a m a d h y e yad as dh r a a k ra a tad eva kara a m tadet a t t ri vid h a k r a a m a d h y e yadas d h r a a k ra a tadev a k ra a m d pik k ra a vibhaj at e ) k ra a miti sam a v yi k r a as y a lak a am h a ) yats a m a v e t a m i ti yas min sama v e t a m i t y a r t h a asam a v y i k r a a lak ay ati k r y e e ti ,k ry e a, ityeta d u d h a r a ti ) tantus a y o g a iti k ry e a pa ena saha ekas mi n tantau sama v e t a t v t tantus a yo g a pa asy s a m a v y i k r a a mi t y a r t h a ,k ra en a, ityetat ud h ar a ti ) tantur p a m i ti k ra en a pa ena saha ekas mi n tanta u sama v e t a t v t tantur p a pa ar p a s y s a m a v y i k r a a m i t y a r t h a nimitta k r a a lak ay ati

) tadub h a y e t i sam av y y a s a m a v y i b hi n n a k r a a nimitta k r a a mi t y a r t h a k ra alak a a m u p a s a h a r a ti ) tadet a di ti pr k ik yas mi n sama v e t a m i t y a r t h a iti yaddh a r m v a c c h i n n a yadd h a r m v a c c h i n n e sama v y e n o t p a d y a t e - taddh a r m v a c c hi n n a prati taddh a r m v a c c h i n n a sama v y i k r a a mi ti para m r t h a k ra en a pa ene ti svak r y a ) sam a v yi k r a e n a pa ena ityarth a sva tantur p a m pa dika prati tur tantus a yo g d n asa m a v y i k r a a t v a v r a y a tatta d a s a m a v y i k r a ala k a e tattad b hi n n a t v a deya mi ti dik

b lapriy yadd h a r m v a c c h i n n a m i ti sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a g h a a t v v a c c hi n n a ) k ry a t ni r pi t a ) t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t v a gha as a m a v y i k r a as y a lak a am sama v y e n a k ry a s m n y a prati t d t m y e n a dravy a k ra a mi ti s m n y a k r y a k r a a b h v o ,pr m ika ityab hipr e t y ai v a m u k t a m t d ak ry a k r a a b h v a s y a pr m ikat v e tu sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a k r y a t n i r p i t a) t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a ) k ra atv a m a m i ti s m n y al a k a a m a p i bhavitu m a r h a ti k ry at y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v ni v e e vi ayat s a m b a n d h e n a gha apra t y a k a prati t d t m y a s a m b a n d h e n a gha asy a ni mi tt a k r a a t a y vi ayat s a m b a n d h v a c c hi n n a ) gha apr a t y a k a ni hak r y a n t ni r pi t a) t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a ) k ra at v a ti

gha e ativy p ti ata tanniv e a k ra at y t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi nn a t v ni v e e sama v y a s a m b a n d h e n a gha a prati kap l as a y o g a s y a sam av y a s a m b a n d h e n a k ra ata y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a ) gha ani hak r y a t ni r pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a at vati gha s a m a v y i k r a e kap lad v a y a s a y o g e ativy p ti tadv r a y a tanniv e a eva sama v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a ) k ry a t ni r pi t a ) sama v y a ) svas a m a v y i s a m a v e t a t v n y a t a r a s a m b a n d h a v a c c hi n n a k r a a t va asa m a v y i k r a a t v a m tatra k ry a t y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v ni v e e vi ayat s a m b a n d h v a c c hi n n a ) gha apr a t y a k a ni hak r y a t ni r pi t s a m a v y a s a m b a n d h v a c c hinna ) nimitta k r a at v a ti gha ar p e ativy p ti k ra at y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v ni v e e t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t v a ti sama v y i k r a e ,tivy pti sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a m t r a s y a k ra at y nive e pa ar p a praty a s a m a v y i k r a e tantur p e ,vy pti sama v y e n a pa ar p a prati tantur p a s y a sam av y e n a ak ra atv t ata svas a m a v y i s a m a v e t a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a n i v e a t va n m t r a n i v e e pa a prati asa m a v y i k r a e tantus a y og e ,vy pti ata anya t a r a s a m b a n d h a n i v e a adhika m a n y a t r a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a praty a k ala k a a m *n+s(42 tatra praty a k aj n a k a r a a praty a k a m indriy rth a s a n n i k a r aj a n y a j na praty a k a m tad

dvividh a nirvikalpa k a savikalp a k a ceti tatra nirvikalpa k a j na nirvikalp a k a yath e d a ki cit sapa r a k r a k a j na savikalp a k a yath ittho,y a m brah m a o,y a y mo,y a m iti tatra praty a k aj n a k a r a a praty a k a m indriy rth a s a n n i k a r aj a n y a j na praty a k a m tadvib h g a taddvividh a m ) nirva k alp a k a savikalp a k a ceti ni prak r a k a j na nirvikalpa k a m sapra k r a k a j na savikalp a k a m yath , ittha ayam,,br h m a a ayam,, y m a aya m,- ,p cak a ayam, iti d pik praty a k ap r a m al a k a a m h a ) tatreti pra m ac a t u ay a m a d h y a ityarth a praty a k aj n a s y a lak a am h a ) indriyeti indriya cak ur dik a m - artha gha di - tayos s a nika r a sa yog di - tajjany a j na mi t y a r t h a tadvib h aj a t e ) taddvividh a mi ti nirvikalp a k a s y a lak a am h a ) ni prak r a k a m i ti vi e a avi e y as a m b a n d h n a v a g h i j na mi t y a r t h a nanu nirvikalpa k e ki pra m a mi ti cet ) na ,gau , iti vi i aj n a vi e a aj n aj a n y a - vi i aj n a t v t da ti j nav a t ityanu m n a s y a pram at v t vi e a aj n a s y pi savikalp a k a t v e anav a s t h p r a s a g t nirvikalpa k a s i dd hi savikalp a k a

lak ay ati ) sapra k r a k a m i ti n maj t y di vi e a avi e y as a m b a n d h v a g h i j na mi t y a r t h a savikalp a k a m u d h a r a ti ) yath e ti prak ik nanu tur yavi ay a t ni r p a k a s y a nirvikalpa k aj n a s p a nir pa k a t s a m b a n d h e n a prak r a t n y a t v a m i v a vi e yat n y a t v a sa sarg a t n y a t v a m a p i lak a a bhav a ti- viniga m a n vi r a h t ityata lak a atr a y a dar ay a ti )vi e a avi e y eti vi e y dividh y vi e y dy a n a v a g h ij n a m i t y a r t h a tath ca j na tv a g h a it a vi e yat n y a t v a m - vi e a at n y a t v a sa sarg a t n y a t v a ceti lak a atra y a pary av a s i t a mi ti bh va kecittu ) nanu ni prak r a k a t v a prak r a t n y a t v a m prak r a t ca bh s a m n a v a i i yapr a ti y o git v a m sa sarg v a c c hi n n a vi ay a t e ti y vat tath ca sa sarg n a v a g h ij n a t v a m e v a sa sarg a t n y aj n a t v e n a v lak a am s t l ghav di ty a t a tathai va m l rt h a m h a ) vi e a avi e y et nti) ity hu taccinty a m ) siddh n t e sa sarg a t y iva prak r a t y api vilak a avi ay a t t m a k a t v e n a ni prak r a k a t v a r p a l a k a e gaura v n a v a k di ti dik nirvikalpa k aj n a s y a at ndriyat a y tatra praty a k a pr a m s a m b h a v t anum n a pra m ay a ti ) gauriti vi i aj n a t v di ti vi i abudd hi prati vi e a aj n a s y a k ra atv t n pra y oj a k a t a k e ti bh va anav a s t h p r a s a g diti savikalp a k a s y a vi i abudd hitv e n a

vi e a aj n aj a n y a t v a n i y a m d i ti bh va vi e a avi e y as a m b a n d h v a g h ti atr py u k t a r ty lak a atra y a bodhy a m b lapriy tur yavi ay a t ni r p a k a s y e t i prak r a t ) vi e yat sa sarg a t t r a y ti ri kt a c a t u r t h a v i ay a t ni r p a k a s y e t y a r t h a vi e y dividh a y e ti vi e yatv di pr a k r e e t y a r t h a nirvikalpa k e gha a gha atv a samb a n d h a c a bh s at e parant u vi e yatv a ) vi e a atv a) sa sarg a t v ai gha dika na bh s a t e tath ca m le prak r a a b d a vi e yatv a) vi e a atv a) sa sarg a t v a r p a p r a k r a p a r a ni prak r a k a m i t y a s y a t d avi e y atv di pr a k r a n y a m i t y a r t h a iti bh v atr py u k t a r ty lak a atr ay a m i ti prak r a t ni r p a k a t v a vi e yat nir p a k a t v a sa sarg a t ni r p a k a t v a m i ti lak a atra y a m i t y a r t h a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a sannika r avi b h g a *n+s(43 praty a k aj n a h e t u r indriy rth a s a n ni k a r a a vidha sa yog a sa yukt a s a m a v y a sa yukt a s a m a v e t a s a m a v y a sam a v y a sama v e t a s a m a v y o vi e a avi e y ab h v a ceti cak u gha apra t y a k aj a n a n e sa yog a sannika r a gha ar p a p r a t y a k aj a n a n e sa yukt a s a m a v y a sannik ar a cak u sa yukt e gha e r pa s y a sama v y t r patv a s m n y a p r a t y a k e

sa yukt a s a m a v e t a s a m a v y a sannika r a cak u sa yuk t e gha e r pa sama v e t a tatra r pat v a s y a sam av y t rotre a abdas y k a g u at v t gu agu ino ca sama v y t abda t v a s k t k r e sama v e t a s a m a v y a sannik ar a rotra s a m a v e t e abde abdatv a s y a sam a v y t abh v a p a r a t y a k e vi e a avi e ya b h v a sannik ar o gha b h v a v a d bh tala m ity atra cak u sa yuk t e bh t ale gha b h v a s y a vi e a atv t eva snnikar a a kaj a n y a j na praty a k a m tatkar a a m indriya m tas m d indriy a praty a k ap r a m a m iti siddha m praty a k aj n a h e t u indriy rth a s a n n i k a r a a vidha sa yog a sa yukt a s a m a v y a sa yukt a s a m a v e t a s a m a v y a - sam av y a sama v e t a s a m a v y a vi e a avi e y ab h v a c e ti cak u gha apr a t y a k aj a n a n e sa yog a sannika r a gha ar p a p r a t y a k e sa yukt a s a m a v y a cak uss a yu k t e gha e r pas y a sama v y t r pat v a s m n y a p r a t y a k e sa yukt a s a m a v e t a s a m a v y a cak uss a yu k t e gha e r pa sam a v e t a m tatra r patv a s r sama v y t rotre a abdas k t k r e sam av y a sannik ar a kar avivar a v tty k a s y a k otratv t abdas y a k ag u atv t gu agu ino sam av y t abda t v a s k t k r e sama v e t a s a m a v y a sannik ar a rotra s a m a v e t e abde abda t v a s y a sama v y t abh v a p r a t y a k e vi e a avi e y ab h v a sannika r a bh t al a gha b h v a v a t ityatr a cak uss a y uk t e bh t ale gha b h v a s y a vi e a atv t d pik indriy rth a s a n ni k a r a vibhajat e ) praty a k e ti sa yog a s a n ni k a r a m u d h a r a ti ) cak u eti dravy a p r a t y a k e sarva tr a sa yog a sannik ar a tm mana s sa yujyat e mana indriye a-

indriya m a r t h e n a tata praty a k aj n a m u t p a d y a t e ityarth a sa yukt a s a m a v y a m u d h a r a ti ) gha ar p e ti tatra yukti m h a ) cak uss a y uk t a iti sa yukt a s a m a v e t a s a m a v y a m u d h a r a t i ) r pa t v e ti sama v y a m u d h a r a t i ) rotre eti tadup a p d a y a ti ) kar eti nana d ra s t h a a b d a s y a kath a rotras a m b a n d h a iti cet ) na v c tara gny y e n a kada m b a m u k u l a n y y e n a v abd t abd n t a r o t p a t ti kr a m e a rotrad e e j tasy a rotre a samb a n d h t praty a k at v a s a m b h a v t sam av e t a s a m a p y a m u d h a r a ti ) abda t v e ti vi e a avi e y ab h v a m u d h a r a t i ) abh v e ti tadup a p d a y a ti ) gha b h v a v a di ti bh t ala vi e ya m - gha b h v o vi e a am bh t al e gha o n st tyatra abh v a s y a vi e yatv a dra avy a m prak ik mana indriye eti sa yujy at e ityane n n v a y a eva m a g r e ,pi tma p r a t y a k a s a gr a h a s t u tm man as sa yujyat e - tata praty a k aj n a utpad y a t e iti yojan n t a r e a kath a rotras a m b a n d h a iti na ca rotra s y a nabhor p a t v e n a tatsa m a v y a d ras t h a a b d e ,pyak at a iti a kya m atipras a g a b h a g y a kar avivar v a c c hi n n a n a b h o ,nuyo gika t v a vi i asa m a v y a s y a i v a praty a k a h e t u t v g k re a t d as a m b a n d h a s y a d ra s t h a a b d e ,bh v diti bh va prath a m a t a bher da asa yog e n a nabh a si abda utpad y a t e - tena abd tai ca puna abd ityeva kram e a nikhiladig a v a c c h e d e n a abdot p a t t e r a g kara yatay tada e ,pi s my a nir v h y a ha ) kada m v e ti dra avy a mi ti

atred a m a v a d h e y a m ) vi e a at n sa yukt a vi e a at v di r p e a bahuvidh a t v e ,pi vi e a at tv e n ai v a pariga an t ca a vidhatv a h n i na caiva sama v y a t v e n a i v a sa yukt a s a m a v y d n m a n u g a m a kuto na k ta iti v cy a m / svata n t r e c c h a s y e t y d i n y y n u s r e a ado diti b lapriy eva m a g r e ,p ti ,indriy a m a r t h e n a , ityasy pi ,sa yujyat a, ityane n n v a y a iti bh va atipras a g a b h a g t e ti sarve m a pi abd n praty a k ap r a s a g a v r a y e t y a r t h a tath dyav c sam pade e tara g nt a r a janay a ti tattar a g a sam pade e tara g nt a r a janay a ti - eva bhery d y a s a m a v y i k r a a k d y a a b d o ,pi sam pade v a c c h e d e n a abd nt a r a janay a ti - so ,pi abda svas a n ni hita d e v a c c h e d e n a abd n t a r a janay a t ti rty kar avivar v a c c h e d e n a utpan n a a b d o g hyat e iti v c tara gany y e n a abdot p a t ti k r a m a yath prath a m a t a utpan n a kada m b a m u k u l a sarva di g a v a c c h e d e n a evad aiv n e k a m u k u l ni janay a ti eva bhey d y k a s a y g s a m a v y i k r a a k d y a a b d o ,pi sarva di g a v a c c h e d e n a adhika a b d n janay a t ti para tu yaddig a b hi m u k h o v yu taddig av a c c h e d e n a adhika a b d n janay a t ti kada m b a m u k u l a n y y e n a abdot p a t ti k r a m a iti n si hapr a k i k k r pr hu atred a m a v a d h e y a m i t y di vi e a avi e y ab h v o n ma naika sannik ar a api tu vi e a atv a vi e yatv a ceti samb a n d h a d v a y a m tatr b h v a v i e a ak a p r a t y a k e vi e a atv a sa nikar a abh v a vi e y a k a p r a t y a k e vi e yatv a

sa nikar a vi e a atva paca vid h a m sa yukt a vi e a atv a m sa yukt a s a m a v e t a v i e a atv a m sa yukt a s a m a v e t a s a m a v e t a v i e a atv a m sama v e t a v i e a atv a m - sam av e t a s a m a v e t a v i e a atv a m ceti eva vi e yat v a m a p i sa yukt a vi e y at v a m sa yukt a s a m a v e t a v i e y at v a m sa yukt a s a m a v e t a s a m a v e t a v i e y a t v a m e sama v e t a v i e y a t v a m sama v e t a s a m a v e t a v i e y a t v a m ceti paca vid h a m haty a vi e a avi e y ab h v o da avidh a iti ny y a b h a e praty a p di te kram e a ud h ar a ni ) 1bh t al a gha b h v a v a t - 2toy as p a r a u atv b h v a v n 3n latva uklatv b h v a v a t 4v abda t vratv b h v a v n - 5 abd at v a bhed b h v a v a t - !bh t al e gha b h v a #toy a s p a r e u atv b h v a - %nlatve uklatv b h v a &v abd e t vratv b h v a - 1' ab d a t v e bhed b h v a iti na caiva vi e yavi e a ab h v a s y a bahuvidh a t v e o h sannika r a iti katha mi ti v cy a m vi e a at t v e n a paca vid h a vi e a at n vi e yat t v e n a pac a vi dh a vi e y a t n m a n u g a m a k tv vi e a at vi e y at n y a t a r a t v e n a da n m a p i parig a an t a vidhatv a s y h n e na ca sam a v y a r p sa yukt a s a m a v y a ) sa yukt a s a m a v e t a s a m a v y a ) sama v y a ) sama v e t a s a m a v y n catur m a pi sama v y a t v e n a ekav ar g kara a vidh y a sa yog a sama v y a vi e yavi e a ab h v a c e ti tridhaiva sannika r a kuto na vyab h t te v cy a m svata n tr e c c h e n a munin k te o h vibh g e niyog a p a r y a n u y o g a y o kartu m a a k y a t v t niyog a j pary a n u y o g a pra na

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. cak uss a yu k t a bh t al a tadvi e a atv a gha b h v a s y a 2. cak uss a yu k t a toya tatsa m a v e t a spar a tadvi e a atv a m u atv b h v a s y a 3. cak uss a yu k t o gha a tatsa m a v e t o nla tatsa m a v e t a nlatva tadvi e a atv a uklatv b h v a s y a 4. rotras a m a v e t a v abda tadvi e a atv a t vratv b h v a s y a 5. rotras a m a v e t a abda tatsa m a v e t a abdatv a tadvi e a atv a bhed b h v a s y a !. cak uss a yu k t a bh t al a tinnar pi t a vi e y a t gha b h v a s y a #. cak uss a yu k t a toya tatsa m a v e t a spar a tannir pi t a vi e y at u atv b h v a s y a %. cak uss a yu k t o gha a tatsa m a v e t o nla tats a m a v e t a nlatva tannir pi t a vi e y a t uklatv b h v a s y a &. rotras a m a v e t o v abda tannir pi t a vi e y at tvratv b h v a s y a 1'. rotras a m a v e t a abda tats a m a v e t a abdat v a tannir pit a vi e y a t bhed b h v a s y a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ma ik r s t u ) keval avi e a at indriyas a m b a d d h a vi e a at ceti vi e a at dvividh indriy as a m b a d d h a v i e a at - p rvok t a r ty pac a vi dh keval avi e a at y ud har a a k a abd b h v a v a t iti abd b h v a p r a t y a k a m ) ityab hipr a y a n ti ,vi e a ata y abd b h v a s y a indriyas a m b a d d h a vi e a at a y sama v y a g h a b h v d e r g r a h a , iti sa nikar av d e tai kath a n t

tarka s a g r a h a eva sannika r aj an y aj n a m praty a k a m tas m di n driy a praty a k ap r a m a m iti siddha m iti tarka s a gr a h e praty a k ap a ri cc h e d a d pik anupala b d h e pra m n t a r a t v a n i r k a r a a m eten a anup ala b d h e pra m n t a r a t v a nirasta m yadi atra gha a abhavi y at tarhi bh t al a mi v a adra k y at a - dar an b h v t n st ti tarkitap r a ti y o gi s a t t v a vi ro d h y a n u p al a b d hi s a h a k t e n d ri y e aiva

tatkar a a indriya m

abh v aj n o p a p a t t a u anup ala b d h a i pra m n t a r a t v s a m b h a v t adhikar a aj n r t h a m a p e k a yendriy a s y ai v a kara atvo p a p a t t a u anupala b d h e kara atv y o g t vi e a avi e ya b h v a vi e a avi e y as v a r p a m e v a - n tirikt a samb a n d h a praty a k aj n a m u p a s a h a r a n tasy a kara a m h a ) eva miti as d h r a a k r a at v t indriya praty a k aj n a k a r a a mi t y a r t h a praty a k ap r a m a m u p a s a h a r a ti ) tas m di ti iti d pik y praty a k ap a ri cc h e d a prak ik eten a ) abh v a p r a m y vi e a avi e y ab h v a s a ni k a r aja n y a t v a p r a d a r a n e n a pra m n t a r a t v a m ) praty a k d y a tiri kt a p r a m a t v a m nanu anupala b d h e pra m n t a r a t v n a g k re gha opala b d hi d a y tada b h v a p r a t y a k p a t ti ma m a mate tu ) anup ala b d h y t m a k a p r a m n t a r b h v t n pa ttiriti bh a a k parijih r u yogy n u p al a b d h e indriyas a h a k ri t v a m t r e ai v a nirv h e atirikta pr a m a t v a na sa bha v a t ty h a ) yady a tr e t y di n atra ) cak uss a yo g di m a d b h t a l e tarka s y p d a k b h v a s d h a k a v i p a r y a y a p r a ti y o g y p d y a k a t v a r pavip ar y a y e tatko ipar y a v a s y i t v a dar ay a ti ) dar an b h v t n st ti tadd a r a n b h v t tann s t tyart h a tarkite t y di tarkit p dit pratiyogin o gha d e sattva s y a sattva p r a s a k t e virodhin ya upala b d hi tatpr atiy o gi k a abh v a anupala b d hi tats ah a k t e n e t y a r t h a

virodhitv a vi e a a upala b d h e an h r y a t v a s c a n y a pratiyogis a t t p d a n p di t o p al a m b h a p r a ti y o g i k a t v a r p a y o g y a t vi i nup al a b d hi s a h a k t e n e ti tu para m r t h a lokas a y o g d y a s a t t v a d a y yady a tr a gha a sy t tarhi upala b h y e t a ity p d a n s a m b h a v e n a yogy n u p al a b d h y a b h v t na tatra gha b h v a p r a t y a k a m i ti sa k epa kecittu ) tarkite t y di tarkita ropita yat pratiyogis a t t v a m tadvirodhi n y anupala b d hi tatsa h a k t e n e t y a r t h a et v a t pratiyogis a t t v a r p a ) k ra b h v a ) pray ojy op al a b d h y a b h v a abh v a p r a t y a k e k ra a m - na tu itara k r a a vira h a p r a y oj y o p al a b d h y a b h v a iti s cita m ev nd h a k r e upala m b h b h v a s a t t v e ,pi na gha b h v a p r a t y a k a m ) ity hu

ata

nanu abh v a p r a m y indriyas y a kara atv a anup ala b d h e sahak ri tv a ca tvay kalpa n yam tada p e k ay anupala b d h e r e v a kara atv a k a l p a n a vara m ity a ky a abh v d hi k a r a a b h t a l a p r a t y a k e indriyas y a ava y a m a p e k a yatay k pten ai v a indriya k a r a at v e n b h v a p r a t y a k o p a p a t t a u anupala b d h e r vi j t yapra mi ti k a r a a t v a k a l p a n a m a y u k t a m i t y h a ) adhikar a e ti nanu vi e a avi e ya b h v k h y a atirikta s a m b a n d h a kalpa n ya tvay e t y a t a ha ) vi e a avi e ya b h v a iti atred a bodhy a m ) praty a k a dvividh a m laukika m alaukika ceti laukika t v a ca vi ayit vi e a laukik e o h sa nikar a k ra a m alauki k e tu s m n y al a k a - j nala k a - yogajad h a r m a c e ti trividh

praty s a t ti tatra s m n y al a k a dh m a t v di r p tajj n a r p v s m n y a lak a a svar p a vi ayo v yasy iti vyutp a t t e s c ray nikhiladh m d n alaukik a p r a t y a k e upay ujy a t e at t n g a t a d h t d i u cak uss a y og d e r a s a m b h a v t indriy asanni k n praty a k j an a k a t v t j nalak a tu surab hi cand a n a m i ti c k u opa n tab h n e saura b h e a cak u o yogy as a n ni k a r b h v t eva yogin de ak la vi pr a k apad r t h a p r a t y a k e yogajad h a r m a praty s a t ti k ra a m iti sa k epa iti prak ik y praty a k ap a ri cc h e d a b lapriy nanv a n u p al a b d h e ri t y di anup ala b d hi r n m a pratiyogivi ay a k a p r a t y a k b h a v a ,bh t ala gha b h v a v a t, ity k r a k a g h a d y a b h v a v i ay a k a p r a m prati gha opala b d h y a b h v a k ra a m ,bh t al a gha ava t, iti gha opala m b h a k l e gha b h v a p r a m i t y a n u d a y t yadi abh v a p r a m prati anupala b d hi na k ra a m tarhi pratiyogin o gha d er u p al a m b h a k l e ,pi gha dy a b h v a p r a m y patti ata anup ala b d hi abh v a p r a m prati k ra at a y p thak pr a m a mi ti bh naiy yik s t u anupala b d hi s a h a k t e n d ri y ali g dib hir e v a abh v a vi ay a k a p r a t y a k n u m i t y d e r u p a p a t t y abh v a vi ay a k a p r a m na praty a k di pr a m i tivilak a - tath tats d h a n a m a p i na praty a k di pr a m a vilak a a m - api tu abh v a p r a m j a n a k e n d ri y d e anupala b d hi saha k ri k ra a m t r a m i t y e r a t e tarka s y e t y di

,vy ptis t ar k p r a ti h a tir a v a s n a vipary a y e ani nan u k l a t v e iti tark g ap a c a k a m

ityukt ar ty tarkas y a pac a a g ni apek it ni vy pti p d a k a s y a agny a b h v d e p d y a s y a dh m b h v d e c a vy py a v y p a k a b h v a tark pr a ti h a ti ) pratik la t a r k b h v a vipary a y e pary a v a s n a m ) yadi vahny a b h v a sy t tarhi dh m b h v a sy t ity p d a n a s y a hi dh m a s a t t v d v a h n i r e v a yukta ityev ar p e tadvipary a y e pary av a s n a bhav a ti ani atva m ) p d y a s y a dh m b h v d e ani atva pra u ananu k l a t v a prativ di p a k as d h a k a t v b h v a tatra vipary a y e pary a v a s n a pari k ty h a ) p da k b h v e ti p d a k a vahny a b h v a tasy b h v a vahny a b h v b h v a vahnir p a tasy a s dha k a ya vipary a y a p dy a s y a dh m b h v a s y b h v a dh m a r p a tasy a pratiyog dh m b h v a p dy a yasy a tarka s y a tattva vipary a y e pary a v a s n a m i t y a r t h a prak te ,yady atr a gha a sy t tarhi bh t al a mi v a gha o ,drak yat a, ity k r a k e tarke p da k o gha a tasy b h v a gha b h v a tasy a s dha k o vipary a y a dar an b h v a tasy a pratiyogi dar an a m e v a p dy a m i ti p d a k b h v a s d h a k a v i p a r y a y a p r a ti y o g y p d y a k a t v a tarka s y a tath ca yas mi star k e p da k b h v a s d h a k b h v a p r a ti y o gi p dy a bhava ti t d asth al e p dy b h v e n a hetun p d a k b h v e eva pary a v a s n a bhava ti iti dar an b h v t n st tyan e n a dar ita m dar an b h v di t y a s y a gha ada r a n b h v d i t y a r t h a - n st tyasy a

gha b h v a ityarth a keval n u p al a b d h e abh v a p r a t y a k a k r a a t v e loka s a y og d y a s a t t v a d a y gha nup al a b d h e sattv e n a gha b h v a p r a t y a k p a t ti ata yogy at vi i nup al a b d h e k ra atv a vakta v y a m yogy at ca tarkitap r a ti y o gi s a t t v a vi ro d h y u p a l a b d hi pr a ti y o gi k a t v a r p tadg h a a k a t a r k a s y a vipary a y e pary av a s n a ,yady atr a, ity digra n t h e n a prad a r ita mi ti bh v a tarkite t y di m ul a vy ca etar ki t p dit ity din yath rut e pratiyogis a t t v a s y a pratiyog y u p al a b d hi virodhin ti prat yate tadas a g a t a m ) gha opala b d h e gha as at t v a vi r o d hi tv b h v t ata sattva s y a sattva p r a s a k t e r i ti vy kh y t a m gha as at t v r o p a r p a p r a s a k t e gha opala b d hi virodhin na hi gha e upalab h y a m n e ,yady a tr a gha a sy t, iti gha as at t ka cit pras a j a y e di ti bh va an h r y a t v a s c a n y e t i an h r y aj n a s y ai v a virodhitv di ti bh v a sattva s y a sattva p r a s a k t e ri ti vy kh y n e ,pi p ditat v a r p a tarkitat v a pratiyogis a t t v a s y ai v a na tu tatpr as a k t e ki ca yatra p da k a p dy a ubhay a m a p i pras ajy a t e tatraiva vipary a y e pary a v a s n a d yate m l ttu pratiyogis a t t v a r p p d a k a s y a i v a pras a jita tv a labhy a t e - na tv p d y y upalab d h e ata t tpa r y r t h a m h a ) pratiyogis a t t p d a n e t i pratiyogin a gha d e sattv as y a p d a n e n a pras a j a n e n a ,yady at r a gha a sy t, ityev a r p e a p dita pras a jita ya upala m b h a ,tarhy u p al a b h y e t a, ityev a r p a p r a s a j a n a vi ay a upala m b h a sa pratiyog yasy anupala b d h e tatkat v a r p a y o g y a t v i i anupala b d hi rity a r t h a yogy at vi e a apr a y oj a n a m h a ) loka s a y og e ti p d a n s a m b h a v e n e t i tath ca pratiyogis a t t v a p r a s a j a n a p r a s a jit a p r a ti y o gi k a t v a r p a y o g y a t vira h t

anupala b d h e yogy n u p al a b d hi s t a t r a n sti ato na gha b h v a p r a t y a k a m i ti bh va nanu yatra pratiyogis a t t v a s y a upalab d h e c p d n a vinaiva bh t a c al a k us s a y o g n a n t a r a gha o n st ti praty a k a tatr p d a n a g h a ita y o g y a t v i r a h t tatpr at y a k n u p a p a t ti rity a ky h a ) sa k epa iti pratiy ogis a t t p d a n p d i t a t v a ca pratiyogis a t t p d a k a k p a t ti y o g y a t v a m ato n nup a p a t ti riti bh va

ata ev nd h a k r a iti andha k r e yo gha opala m b h b h v a sa na gha as at t v b h v a p r a y oj y a api tu loka s a y og a r p a k r a n t a r b h v a p r a y oj y a tath ca pratiyogis a t t v b h v a p r a y o j y o p al a b d h y a b h v a r p y yogy n u p al a b d h e tatr b h v t na gha b h v a p r a t y a k a mi ti bh va dh m a t v di r p e t y d i dau lak a a ab d a svar p a b o d h a k a dvit ye tu vi ayab o d h a k a prath a m a p a k e dh m a t v d y a v i d u o ,pi svar p a s a d d h m a t v a p r a t y s a t t y dh m ityeva y va dd h m a p r a t y a k p a t ti rity a s v r a s y t dvit yapa k n u d h v a n a m c k u opa n tab h v e iti c k u a yat sm tas a u r a b h a v i ay a k a j na mi t y a r t h a iti tarka s a g r a h a d pik pr a k i k v y k h y y b lapriy y praty a k ap a ri cc h e d a

anum n a p a ri cc h e d a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a anum n al a k a a m *n+s(44 anu mitik ar a a m anum n a m par m a r aj a n y a j na m anumiti vy ptivi i apa k adh a r m a t j n a par m a r a yath vahnivy p y a d h m a v n aya parva t a iti j na par m a r a taj janya parvat o vahni m n iti j na m anumiti yatra yatra dh m a s tatr g nir iti s hac a r y a ni y a m o vy pti vy py a s y a parvat di v ttitv a pak adh a r m a t anumitik ar a a m anum n a m d pik anum n a lak ay ati ) anumitik ar a a mi ti prak ik anum n a lak ay at ti praty a k op aj vakas a g a t y anum n a nir pa y a t tyart h a b lapriy praty a k op aj vakas a g a t y e ti praty a k a k r y a t v a r p a y sa gaty ityarth a indriy e a mah n a s d a u vy ptipr a t y a k d e v a

anum n a bhava ti vy ptis m a r a a r p n u m n a prati vy ptipr a t y a k a s y a anub h a v a vi d h a y k ra atv t tath ca k ry a k r a a b h v a r p a s a g a t y praty a k n a n t a r a m a n u m n a n i r p a a m i ti bh v a anen a pra m ay o k ry a k r a a b h v a ukta anu mi ty t m a k a p r a m i t e par m a r t m a k a m n a s a p r a t y a k a k r y a t v t pramity o k ry a k r a a b h v a jeya

tarka s a g r a h a anumitilak a a m

par m a r aj a n y a j na anumiti d pik anumiti lak ay ati ) par m e r e ti nanu sa ayott a r a p r a t y a k e ativy pti sth upur u as a ay n a n t a r a ,puru atv a v y p y a k a r di m n aya m, iti par m a r e sati ,puru a eva, iti praty a k aj a n a n t na ca tatr n u m i tir e v a iti v cy a m ,puru a s k tk a r o m i, ityanuv y a v a s y a vi r o d h di ti cetna) pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n y a t v a s y a vivak itat v t prak ik par m a r e t ti tath ca praty a k a pr a m i t y a p e k a y anumit e vilak a apr a m t v t anum n a s y a

pra m n t a r a t v a sidhy at ti bh v a vipar taj n o t t a r a p r a t y a k a prati vi e adar a n a s y a hetutv a m a g kurva t mata m a v al a m b y a a kat e ) nanviti sth upuru as a ay e ti ida viruddh a b h v a d v a y a k o ik a s a ay g k re a pare tu ) sth upur u eti sth utv a t a d a b h v a p u r u a t v a t a d a b h v a k o i k e t y a r t h a ) ity hu puru a aivati nir ay as c a n y a tatra ) sa ayott a r a p r a t y a k a s t h al e anuvy a v a s y a v i r o d h di ti idamu p al a k a a m ) ,puru a anumi no mi, ityanuv y a v a s y b h v e n a pram b h v di t y a pi dra avy a m sa ayott a r a p r a t y a k e janan ye pak at y par m a r a s a h a k r i t v e pray oja n b h v e n a pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n y a t v a v i v a k a t n tivy p ti ity h a ) pak ate ti aiten a ,vahnivy p y a d h m a v a t p a r v a t a v n a y a de a , iti vi i avai i y va g hi b u d d hi prati vi e a at v a c c h e d a k a p r a k r a k a n i r a y a vi d h a y ,vahnivy p y a d h m a v n parva t a , iti par m a r a s y a k ra atv e ,pi na tatr tivy p ti pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n y a t v a s y a asattv e n a ativy p t e r a b h v t iti sa k epa b lapriy vilak a apr a m t v d i ti praty a k ap r a m i t e yat kara a indriya tada p e k ay vilak a en a par m a r t m a k e n a k ra en a jany at v t anumit e r vila k a apr a m t v a m i ti bh va pram nt a r a t v a m i ti praty a k p e k a y atirikta pr a m a t v a m i t y a r t h a dpik y m nanvity di n grant h e n a yatra d re rdhv a v y a k ti d a r a n n a n t a r a ,sth urv puru o v , iti sa aya tata ,puru atv a v y p y a k a r di m n, iti vy py a d h a r m a v a t t j n a r p a par m a r a tata ,aya puru a, iti praty a k a m -

tas min praty a k e par m a r aj a n y a t v a vi i aj n a t v a r p a s y n u m i tilak a as y ti v y pti a kit tadida na sa gacc h a t e sa ayar p a v i p a r taj n n a n t a r a ,aya puru a , iti praty a k a s y ai v a asa bha v t tadva tt b u d d hi prati tada b h v a v a t t j n a s y a pratib a n d h a k a t v d i ti a k y saty a pi vipar taj n e yadi vi e adar a n a sy t tarhi tasy a vi e adar a n a s y a praty a k aj a n a k a t v a bhav a t ti 1vi e adar a n a s y e ti vy py a d h a r m a d a r a n a s y e t y a r t h a prak te ,puru atv a v y p y a k a r di m n aya m, iti par m a r o vivak ita bh va d v a y a k o ik e ti sth utv a p u r u at v y a yat bh va r p a dhar m a d v a y a tatpr a k r a k a s a a y e t y a r t h a sth utv a t a d a b h v e ti sth utv a tadab h v a puru atv a tada b h v a c e ti catu pra k r a k a s a ay e t y a r t h a ,sth urv na v - puru o v na v , iti sa ay as y k r a 2dviko ikas a ay a d v a y a v tra vivak ita m pram b h v di ti tatr n u mi tir e v a j yata ityatra pra m b h v di t y a r t h a tath ca ,aya puru a , iti ni cay as y n u m i ti t v e ,puru a s k tk a r o m i, iti s k tk r a t v v a g h anuvy a v a s y o nopap a d y a t e anumititv v a g h ,puru a m a n u m i n o m i, iti anuvy a v a s y a eva sy t ato n nu mi titv a tasy a ni cay as y a - api tu praty a k a t v a m e v e t i alak y e tatra lak a as at t v t anu mitilak a as y ti vy p ti riti bh va d pik y pak at s a h a k t e ti tath ca par m a r aj a n y a t v a m t r a n nu mi t e rla k a a m api tu pak at s a h a k t o ya par m a r a tajjany a t v a m sa ayott a r a p r a t y a k e tu par m a r a s y a janak a t v e ,pi ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. anen a mat n t a r a m a p y a s t ti dar ita m tath hi ) sa ayott a r a p r a t y a k a m t r e vi e adar a n a na hetu - andha k r e gha as a ay ot t a r a p r a t y a k a s y a vi e adar a n a vin pi loka s a m a v a d h n a m t r e ai v o p a p a t t e tath pi yatra vi e dar a n di d o d h na sa aya tadutt a r a p r a t y a k e tasy a hetutv a m uktas t h al e ca vyaj ak b h v d h na sa ay a iti adhika tattva ci nt m a a u pr m yot p a t ti v d e tadvy k h y n e prak e ca dra avy a m 2. dviko iketi sth urv na vety k r a k a eka sa aya - puru o na vety k r a k a apara sa ay a iti sa ay ad v a y a m i t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) pak at y nopa y o gi t v a m - pram b h v t / siddhis at t v e ,pi dh r v hi k a p r a t y a k o t p a t t y siddhy a b h v a r p y pak at y praty a k a h e t u t v s a m b h a v c c a tath ca pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n a y a t v b h v t n tivy p tiriti bh va tad h a prak ik y m sa ayott a r a p r a t y a k e janan ya iti pray oja n b h v e n e t i pak at y sahak rit v n a g k re anupa p a t t y a b h v e n e t y a r t h a eten e ti vak ya m a h e t u n ityarth a yadi par m a r aj a n y a t v a m t r a m anu mit e rl a k a a sy t tad ,vahnivy p y a d h m a v a t p a r v a t a v n a y a de a , ity k r a k a vanhivy p y a d h m a v i i apar v a t a v ai i y v a g hi p r a t y a k a prati ,vahnivy p y a d h m a v n a y a parva t a , ity k r a k a p a r m a r a s y a vi e a at v a c c h e d a k bh t a ya dh m a tatpr a k r a k a ni c a y a t v e n a hetuta y t d avi i avai i y va g hi pr a t y a k e ,pi

par m a r aj a n y a t v a r p a s y a anumitilak a as y a sattv t ativy p ti pras a k t s pi pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n y a t v a s y a anumitilak a ata v t v rayitu akya t a iti bh va t d apra t y a k a s y a 1pak at j a n y a t v b h v t d pik pak at la k a a m si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a pak at s dhy a si dd hi anumitipr a ti b a n d hi k siddhis att v e ,pi ,anumi nu y m , it cch y m a n u m i ti d a r a n t si dha yi uttejik tata ca uttaja k b h v a v i i am a y a b h v a s y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. yady a pi dhy py a p a k o b h a y a v a i i y v a g hij n a t v a r p a yat par m a r a t v a tada v a c c hi n n aj a n a k a t n i r p i t aj a n y a t lij n a t v a m a n u m i t e rl a k a a mi tyakt v a pi uktavi i avai i y va g hi pr a t y a k e ,tivy ptiv r a a samb h a v a ti t d abu dd h a u par m a r a s y a vi e a at v a c c h e d a k a p r a k r a k a n i r a y a t v e n a i v a hetutv e n a uktap a r m a r a t v e n a hetutv b h v t tath pi sa ayott a r a p r a t y a k e vy py a p a k a v ai i hy v a g hij n a t v e n a vy py a d a r a n a j a n y a t v a s a t t v t ativy pt e pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n y a t v a v i v a k a an ai v a b ra yat tenaiv a vi i avai i y va g hi p r a t y a k a v r a a s a m b h a v t ukta p a r m a r a t v v a c c hi n n aj a n a k a t na nive y e ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

d ha k r a at v a v a t si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a s y p y a n u m i ti k r a a t v a m

yady a pi s dhy a s a ay a s y a pak at t v e ,pi s dhy a ni c a y a k l e anu mi tiv r a a samb h a v a ti tath pi ghana g a rjite n a meg h n u m i t a u vyab hic r a ata any d pak at m h a ) si dha yi eti rsi dha yi y s dhy n u m i t cch y sama v y e n a ya abh v a svar p a s a m a v y o b h a v a g h a ita s m n d h i k a r a y a s a m b a n d h e n a tadvi i y siddhe sama v y e n a abh v a ityarth a s dhy a si dd hi ) pak at v a c c h e d a k a v i i e s dhy a t v a c c h e d a k a v i i as d h y a v a i i y va g hi ni ca y a siddhau si dha yi vira h a v ai i yaniv e a n a s y a pray oja n a dar ay a ti ) siddhis att v e ,p ti atra siddhi ca ,parvat o vahni m n vahnivy p y a d h m a v c a, iti sam h l a m b a n a r p par m a r a s a m p a t ti riti dhyey a m b lapriy ,s dhy a s a ay a pak at , iti pr c nokty u p e k y bjam h a ) yady a p ty din s dhy a ni c a y a r p a s i d d hi k l e ,numitiv r a a hi pak at y anumitih e t u t v g k ras y a udde y a m tattu s dhy a s a ay a s y a pak at t v e ,pi nirvah a ti s dhy a ni ca y a k l e s dhy a s a ay a r p a p a k a t y abh v d e v a n nu mi ti ityev a r ty anumitiv r a a s a m b h a v t tath ca s dhy a s a ay a eva pak at astu iti a kiturb h v a tath p ti s dhy a s a ay a r p a p a k a t y n nu mi tih e t u t v a m vin pi s dhy a s a ay a

ata

ghana g a rj a n a r a v a e n a 1meg h n u m i t t e vyatire k a v y a b h i c r di ti sam d h t u r a y a vyab hic r a iti k ra b h v e ,pi k ryo t p a t tir p o vyatire k a v y a b h i c r o ,tra vivak ita any d miti s dhy a s a ay d a n y a v i d h m i t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. aya prad e a meg h a v n dhana g a rj aj a v a t t v di ty a n u m n a m a t r a vivak ita m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik y m si dha yi vira h a vi i ety di yatra s dhy a ni c a y a r p siddhiras ti tatr pi yadi ,pak e s dhy a anu mi n u y m, ity k r si dhayi asti tad n u m i tirb h a v a ti siddhy a b h v a m t r a s y a pak at t v e s na sy tsiddher e v a tatra sattv t atast a t r a pak at s a m p a t t a y e si dha yi vira h a vi i eti siddher vi e a a datta m uktas t h al e si dha yi y sattv e n a si dha yi vira h a r p a vi e a b h v t si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a s y k a t a t a y pak at nirva h a ti eva ca si dhayi uttejike ti phalita m uttej ak a t v a ca pratib a n d h a k a s a m a v a d h n a k l nak r y o t p d a k a p r a y oj a k t v a m siddhir p a p r a ti b a n d h a k a s a t t k l e ,pi si dhayi y anumitir p a k r y o t p d a p r a y oj a k a t v t uttej ak a t v a m - yath ma ir p a p r a ti b a n d h a k l e d hotp a t ti pr a y oj a k a t v t utteja k a t v a m - yath ma ir p a p r a ti b a n d h a k l e d hotp a t ti pr a y oj a k a t v t mantr d e r u t t ej a k a t v a m

utteja k b h v a vi i aprati b a n d h a k b h v a s y a k ryo t p a t ti prati hetutv t si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a s y a anumitih e t u t v a m i ti bh va si dhayi n m a s dhy n u m i ti vi ay a k e c c h si dha yi vira h a si dha yi ni hapr a ti y o gi t nir p a k o ,bh v a tatra pratiyogit y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive an yam any ath yatra siddhi si dha yi c sti tatra si dhayi y sa yog as a m b a n d h e n b h v t si dha yi ni has a yo g a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h va vi i asiddh e d e v a sattv e n a tadab h v a r p a p a k a t na sy t tannive e ca tatra sama v y a s a m b a n d h e n a si dhayi y sattv e n a tatsa m b a n d h v a c c h i n n a s i d h a y i ni hapr a ti y o gi t k b h v a r pavi e a b h v t vi i bh v a r p pak at nirvah a t ti eva si dha yi vira h a v ai i ya sasiddh a u s m n d hi k a r a y a s a m b a n a d h e n a anya t h svar p a s a m b a n d h e n a si dha yi vira h a v ai i yaniv e e si dha yi s at t v e ,pi siddhau si dhayi b h v a s y a svar p a s a m b a n d h e n a sattv t si dhayi vira h a vi i asad d h e r e v a sattv e n a tada b h v a r p a p a k a t y anup a p a t ti ata s m n d hi kara yas a m b a n d h e n a vai i ya nive a n yam s m n d hi k a r a y a ca sv d hik a r a av ttitv a m sv d hik a r a at v a svar p a s a b a n d h e n a sv d hik a r a a nir pi t a v ttitv a sama v y a s a m b a n d h e n a tath ca svani has v a r p a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i r p i t d hi k a r a at va n nir pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t s a m b a n dhena si dha yi vira h a vi i y siddhi tadab h v a pak at sva ) si dha yi vira h a tasy a svar p a s a b a n d h e n a adhikar a a m tm tatra sama v y a s a m b a n a d h e n a v ttim at ya siddhi tadab h v a iti y vat tatra svar p a s a m b a n d h n i v e e si dha yi k l e ,pi ekaj n a vi ay a t v a s a m b a n a d h e n a si dhayi vira h d hi k a r a e

tma ni sama v y e n a v ttitva siddher a s t ti t d av ttitva s a m b a n a d h e n a si dha yi vira h a vi i asiddh e r e v a sattv e n a pak at nopa p a d y e t a svar p a s a m b a n d h a n i v e e tu tena si dha yi b h v d hi k a r a a si dha yi v n t m na bhava ti - api tu anya tm tadv ttitv a etad t m a g a t a s i d d h e r n s t ti t d av ttitva r p a s m n d h i k a r a y a s a m b a n d h e n a si dha yi vira h a vi i y siddhe r a b h v a s y a sattv t na pak at n u p a p a t ti eva v ttitve sama v y a s a m b a n a d h v a c c h i n n a t v ni v e e si dha yi vira h d hi k a r a e tma ni siddhe sam av y e n a sattv e ,pi sa yog di s a m b a n d h e n s a t t v t sama v y ti rikt a s a m b a n d h v a c c h i n n a v ttitv a r p a s m n d h i k a ra ya siddher n s t ti vi i bh v a r p pak at pras ajy e t a ata sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a s y a s m n d hi k a r a y a g h a a k a v ttitv e nive a eva siddhy a b h v a siddhini hapr a ti y o git nir p a k o ,bh v a tatra pratiyogit y sam a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive y a m anya t h siddhik le ,pi samb a n d h n t a r v a c c h i n n a s i d d h y a b h v a m d y a pak at pras aj y e t a tadet a t s a r v a m a b h i s a n d h y h a ) prak ik y m ) si dha yi y s dad h y n u m i t cch y ity di svar p a s a m a v y a y o b h a y a g h a it e ti s m n d hi k a r a y a g h a a k d hi k a r a at y svar p a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a - v ttit y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a ca nive an yamiti bh va si ddhe sama v y e n b h v a iti siddhini has a m a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a ityarth a pak at v a c c h e d a k a v i i a ity di pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a p a k a ni havi e y at ni r pi t a s d hyat v a c c h e d a k v a c c h i n n a s d h y a n i hapr a k r a t lini cay a ityarth a dravy a t v e n a parvat v a g h i ,dravy a vahni m a t, ity k r a k a ni c a y a d a y ,parva to vahni m n, ityanu mi t y u t p a t t e ,dravy a vahni m a t, ity k r a k a n i c a y a s y a

,parvat o vahni m n, ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a t v a v r a y a pak ani havi e y at y pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a t v a n i v e a eva ,parva to dravy a v n, ity k r a k a ni c a y a s y a t d nu mi ti pr a ti b a n d h a k a t v a v r a y a prak r a t y s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a t v a n i v e a eva prak r a t y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a m a p i nive an yam anyat h ,parvat a sama v y e n a vahni m n, iti ni cay a s y pi ,parvat a sa yog e n a vahni m n, ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a t v p a t t e nanu siddhik le yadi si dha yi vartat e tad n mapi anumit e upap d a n r t h a hi siddhau si dha yi vira h a vi i eti vi e a a datta m s rth a k a bhava ti yadi siddhi) si dhayi ) par m a r n m e k a k l e tacca tadaiva

sama v a d h n a sy t tacca durgh a a m tath hi) yatra prath a m a siddhi ana nt a r a si dha yi tata par m a r a - tata anumiti - tatra par m a r a k a e siddher n d e v a pratib a n d h a k b h v t anumity u p a p a t t e vyarth a si ayi virah a vi i atva vi e a a m yatra kram e a si dha yi ) siddhi) par m a r tatra par m a r a k a e si dha yi y n t si dha yi vira h a vi i asiddh e r e v a sattv t si dha yi vira h a vi i atva ni v e e ,pi pak at na nirvah a ti yatra tu par m a r a siddhisi dh a yi kram e a bhav a n ti tatra si dha yi k a e par m a r a n t par m a r a r p a k r a a v ai k aly t n nu mi ti j na y or v j nec c h a y o r v ekak a otp a t ti k a t v a tu n g kriyat e

tath ca katha si dha yi vira h a vi i atva s y a s rth a k a t v a m i t y a ky h a ) atra siddhi cety di n pak at g h a a k bh t siddhi ca vahniv a h ni v y p y a d h m o b h a y v a g h i n sam h l a m b a n a r p ,parvat o vahni m n vahnivy p y a d h m a v c a, ity k ri k vivak it aya m e v a s dhy a ni ca y a r p a t v t s dhy a v y p y a n i c a y a r p a t v c c a siddhy t m a k a p a r m a r a iti vyav a h riy a t e tath ca yatra dau ukt k r a siddhy t m a k a p a r m a r a tata si dha yi tato ,numiti tatra dvit yak a e siddhe sattv t siddhy a b h v a m t r a s y a pak at t v e pak at na nirva h a ti ata si dha yi vira h a vi i atva siddhe vi e a a m tatra tu si dhayi s a t t v e n a si dhayi vira h a r p a v i e a b h v t vi i bh v a r p pak at nirvah a t tyev a tadvi e a as y a s rth a k y a m u p a p d a n ya mi ti bh v a ata par m a r a s a m p a t ti riti anumity a v y a v a hi t a p r v a k a e siddhisi dh a y i p a r m a r n mela n a mi t y a r t h a

tarka s a g r a h a par m a r ala k a a m

vy ptivi i apa k adh a r m a t j n a par m a r a yath ,vahnivy p y a d h m a v n aya parvat a , iti j na par m a r a tajjany a ,parvat o vahni m n, iti j na m a n u m i ti d pik par m a r a lak ay ati ) vy pt ti vy ptivi ay a k a yat pak adh a r m a t j n a sa

par m a r a ityarth a par m a r a m a b h i n ya dar ay a ti ) yath e ti anumiti m a b hi n ya dar ay a ti ) tajjany a mi ti par m a r aj a n y a m i t y a r t h a prak ik ,vy ptivi i apak ad h a r m a t j n a m , ityatr a vy ptivi i e pak adh a r m a t vy ptivi i apak ad h a r m a t tajj n a mi ti sapta m tatpur u g k re vyab hic rili gak n u m i t a u vy ptivi i apa k adh a r m a t j n a j a n y a t v b h v e n a avy pti / ata vy ptivi i apad a s y a vy ptivi ay a k e t y a r t h a m a v a l a m b y a j n n t a p a d e n a karm a d h r a y a m a g karoti ) vy ptivi ay a k a m i ti vy pty a v a c c hi n n a ) prak r a t ni r pi t a ) pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a ) vi e yat lini ca y a par m a r a iti tu nirgalit rt h a abhin ya ) abhil pa k a a b d a m u c c r y a b lapriy vy ptivi i apa k adh a r m a t j n a m i t y a t r e t y di yatra li ga s dhy a v y a b hi c ri bhav ati tatr pi vy pty a e bhra m t m a k t ,dh m a v y p y a v a h n i m n a y a parvat a , iti par m a r t ,parvat o dh m a v n, ityanu mi ti j yate yadi tu vastuto vy ptivi i e pak adh a r m a t v v a g h i j na par m a r a tajjany a t v a anumit e rl a k a a m u c y e t a tarhi uktap a r m a r a s y a vy ptivi i e tadav a g hi t v b h v e par m a r a t v b h v t tajjany aj n a s y a anu mi titv a na sy t ata vy ptivi ay a k a yat pak adh a r m a t v v a g h i j na tat par m a r a ukta b hr a m t m a k a j n a s y a vy ptivi ay a k a t v a m a k a t a m i ti par m a r a r p a t - ata eva tajjany aj n a s y a par m a r aj a n y a t v a r p n u m i tilak a kr n t a t a y

anumititv a m a p y u p a p a d y a t a iti bh v a nanu vy ptivi ay a k a pak as a m b a n d h v a g h i ca j na par m a r a iti par m a r ala k a ak a t h a n e ,pi ,dh m o vahnivy p y a dh m a v ca parva t a , ity k r a k a s a m h l a m b a n a j n a s y pi vy ptivi ay a k a t v t pak as a m b a n d h a v i ay a k a t v c c a par m a r a t v p a t ti rity a t a ha ) vy pty a v a c c hi n n e ti vy pty a v a c c hi n n a y hetuni h prak r a t tannir pi t y pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n pak ani h vi e yat tannir p a k o ni cay a par m a r a ityarth a bhav a ti ca ,vahnivy p y a d h m a v n parvat a, iti ni cay a t d a parva t a ni havi e y at ni r pi t y dh m a ni h y prak r a t y vy pty a v a c c hi n n a t v t vy pty a v a c c hi n n a t v a ca s dhy a ni hapr a k r a t n i r pi t a v y p ti ni hapr a k r a t n i r pi t a t v am tena ,vy py a d h m a v n parvat a , iti j ne n tivy p ti ,dh m o vahnivy p y a dh m a v ca parvat a , iti sam h l a m b a n a j n yad h m a n i hap r a k r a t y vy ptini hapr a k r a t n i r pi t a t v a n sti- dh m e vy pt e prak r a t a y abh n t ato na tatr tivy p tiriti bh v a tath ca s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a s d h y a ni hapr a k r a t ni r pi t a v y ptini hapr a k r a t n i r pi t a h e t u t v a c c h e d a k v a c c hi n n a )

hetuni hapr a k r a t n i r pi t a p a k a t v a c c h e d a k v a c c h i n n a p a k ani havi e yat lini cay a par m a r a iti ni kar a tena ,dravy a v y p y a d h m a v n parva t a ,,vahnivy p y a d r a v y a v n parvat a , ,vahnivy p y a d h m a v a d d r a v y a m , ity dini cay n ,parvat o vahni m n, ityanu mi ti h e t u b h t a p a r m a r a t v a na pras ajy a t a ityavad h e y a m nirgalit rt h a iti ni k rth a ityarth a abhil pa k a a b d a m u c c r y e ti k ra p r a d a r a k a a b d a m u c c r y e t y a r t h a k yikac e r p a s y b h i n a y a s y t r s a m b h a v t

tarka s a g r a h a vy ptilak a a m yatra dh m a tatra agni iti s hac a r y a ni y a m a vy pti d pik vy ptilak a a m h a ) yatreti yatra dh m a s t a t r g ni riti vy pt e r a b hi n a y a s hac a r y a ni y a m a iti lak a am s hac a r y a s m n d hi ka r a y a m - tasy a niya m a hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v p r a t i y o gi s d h y a s m n d h i k ara ya vy ptirity a r t h a prak ik niyatas m n d h i k a r a y a s dhy b h v a v a d a v ttitv di r p a na samb h a v a ti / ,ida v cy a m jeyat v t, ity da u avy pt e s dhy b h v p r a s i d d h e ri t y lo c y h a ) hetus a m n d h i k a r a e ti ,vahni m n dh m t, ity da u dh m a s a m n d h i k a r a e yo ,tyant b h v a gha ty a n t b h v a - tadapr a ti y o g vahni tats m n d hi k a r a y a dh m e ast ti lak a as a m a n v a y a ,dh m a v n vahn e , ity dau tu dh m a s m n y b h v a s y pi hetus a m n d hi k a r a a t a y tatpr atiy o g y e v a dh m a iti n tivy p ti na ca ,vahni m n dh m t, ity dau tatta dv a h n y a b h v a s y a c lin ny y e n a dh m a s a m n d h i k a r a a t a y t d b h v p r a ti y o gi t v a na kasy pi vahn e rity a ti v y p ti riti

v cy a m - apratiy ogis d h y e t y a s y a pratiyogit n a v a c c h e d a k a ) s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n e t y a r t h a t t p a r y a k a t a y d o t pratiyogit y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive an yam tena ,vahni m n dh m t, ity dau sam av y e n a vahnitv v a c c hi n n a ) pratiy ogit k b h v a s y a dh m a s a m n d h i k a r a a t v e ,pi na k ati hetup a d a hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a p a r a m ata ,dravy a m vi i asatt v t, ity da u vi i asy a uddh n a tir e ki t a y hetva d hi k a r a a g u di ni hatv e ,pi dravy a t v b h v a s y a n vy p ti hetva d hi k a r a a t hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n gr hy tena ,vahni m n dh m t, ity d a u vahnis m n y b h v a s y a dh m a s a m a v y i ni hatv e ,pi n vy p ti na caiva m a pi ,kapis a yog evadv k atv t, ity da u avy p ti - s dhy a s y a hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k v a c c h innatv diti v cy a m hetus a m n d h i k a r a t y a n t b h v e pratiyogiv aiy a d hi k a r a y a s y a nive an yatv t keval n v a y i s d h y a k e t d asy a gha b h v d e prasidd h a t v t n vy p tiriti adhika asm ad ya) ma id dhitivy k h y y buddhi ku alair a n u s a n d h e y a m b lapriy s dhy b h v p r a s i d d h e ri ti s dhy a s y a v cy a tv a s y a keval n v a y i t v e n a sarva tr a vidya m n a t a y tadab h v a s y p r a s i d d h e s dhy b h v a v a d a v ttitv a r p a 1 v y p t a l a k a as y a keval n v a y i s d h y a k a s a d d h e t v a v y p t i rity a r t h a ityarth a t t p a r y a k a t a y d o di ti tath ca hetva d hi k a r a a v tty a t y a n t b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e d a k a s d adhy a t v a c c h e d a k )

vacchin n a s d h y a s m n d h i k a r a y a vy pti ,parvat o vahni m n dh m t, ity dau hetu dh m a - tadad hi k a r a a parvat a tadv ttiry o ,tyant b h v a gha dy a b h v a mah n a s yava h n y a b h v a c a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a gha atv a) mah n a s yava h ni t v di k a m tatpr atiy o git n a v a c c h e d a k a vahnitv ar p a s dhy a t v a c c h e d a k a m - tadav a c c hi n n a ) vahnis m n d hi k a r a y a s y a t d ava h n y a d hi k a r a a p a r v a t di v ttitv a r p a s y a dh m e sattv t lak a as a m a n v a y a parva t o dh m a v n vahn e ity da u hetu vahni tadad hi k a r a a m ayog la k a m tadv ttiry o ,tyant b h v a dh m b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a m e v a dh m a t v a r p a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vy pt e svar p a vy pt a s y a lak a amiti bh v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) s dhy a t v a c c h e d a k a m i ti s dhy a t v a c c h e d a k e hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v bh v t n tivy p ti riti bh v a pratiyogit y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive an yamity di ,parva n t o vahni m n dh m t, ityatra dh t d hi k a r a e parva t e vartat e yo ,tyant b h v a sama v y e n a vahnirn s t ty k r a k a p r a t tisiddh a sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a v a h n i t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k o ,bh va

tatpr atiy o git y avacch e d a k a m e v a vahnitv a ityavy p ti sy t tadv r a y a hetva d hi k a r a a v tty a b h v yapra ti y o gi t y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive an yam nive e ca hetva d hi k a r a a v tty a b h v a ityan e n a yasy b h v a s y o p d n e tad yapratiy o gi t y s dhy a t v a c c h e d a k a s a y o g a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a bhav e t sa evop d e y a iti sa yog a s a m b a n d h e n a gha dy a b h v a eva t d a - na tu sama v y e n a vahny a b h v a tad yapratiy o gi t y sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a t v s a m b h a v t tath ca hetva d hi k a r a a v ttig h a d y a b h v yas a y og a s a m b a n d h v a c c h innapr a ti y o git y m a v a c c h e d a k a gha atv di anava c c h e d a k a ca vahnitv a bhava t ti n vy p tiriti bh va na k atiriti n vy p tirity a r t h a tath ca hetva d hi k a r a a v tty a t y a n t b h v a n i r pi t a s d h y a t v a c c h e d a k a samb a n d h v a c c hi nnapr a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a ) s dhy a t v a c c h e d a k v a c c h i n n a s d h y a s m n d h i ) kara ya vy ptirity e t v a t phalita m hetup a d a hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a p a r a m i t y di ,gha o dravy a m gu akar m n y a t v a vi i asat tv t, ityatr a saddh e t a u hetu uddha s a t t pi vi i a uddh a y o r a n a ti r e k t hetora d a d hi k a r a a gu akar m a api/ tatra vartat e yo ,tyant b h v a dravy a t v b h v o ,pi tatpr atiy o git v a c c h e d a k a m e v a dravy a t v a t v a m i ti s dhy a t v a c c h e d a k e dravy a t v a t v e pratiyogit n a v a c c h e d a k a t v b h v t avy pti tadv r a y a hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a h e t v a d hi k a r a a t v a nive a n yam gu e karm a i va satt tv v a c c hi n n a s a t t d hi k a r a a t v a s a d b h v e ,pi hetut v a c c h e d a k a yat gu akar m n y a t v a vi i asat t t v a tada v a c c hi n n d hi k a r a at v a na samb a b h a v a t i gu a karm a ca gu akar m n y a t v a vi i asat t v a di ti prat tyab h v t ata gu akar m n y a t v a vi i asat t t v v a c c hi n n d hi k a r a a dravy a m e v a tadv ttiry o ,bh va na dravy a t v b h v a ati tu gu atv d y a b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a gu atva t v di anan a v a c c h e d a k a dravy a t v a t v a m i ti

n vy p tiriti bh va tath ca 1hetut v a c c h e d a k v a c c hi n n a h e t v a d h i k a r a a v tty a t y a n t b h v anir pit a) s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t n a v a c c h e daka)

s da dh y a t v a c c h e d a k v a c c h i n n a s d h y a s m n d h i k a r a y a vy pti hetva d hi k a r a a t hetut v a c c h a d e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n gr hy e ti ,vahni m n dh m t, ity d a u heto dh m a s y a sam a v y a s a m b a n d h e n d h i k a r a a dh m v a y a v a tadv ttiry o ,tyant b h v a sa yog e n a vahny a b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a m e v a s dhy a t v a c c h e d a k a vahnitv a mi t y a v y p ti tadv r a y a hetuni h d h e y a t y hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive an yam prak te ca hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h a sa yog a tada v a c c hi n n a d h m a n i h dh e y a t n i r pi t d hi k a r a a t a v n dh m v a y a v o na bhava tisama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a d h m a n i h d h e y a t ni r pi t d h ikara at y 2eva tatra sattv t api tu parva t dir e v a tanni ho ,bh v a na vahny a b h v a api tu gha dy a b h v a tatpr atiy o git a v a c c h e d a k a vahnitv a bhava t ti n vy p tiriti bh va vahnis m n y b h v a s y a ) vahnitv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a s y a dh s a m a v y i ni hatv e ,pi ) sama v y a s a m b a n d h e y a dh t d hi k a r a a d h m v a y a v a v ttitv e ,pi tath ca hetut v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n a h e t u t v a c c h e d a k a s a m b a n d h va c c hi n n a h e t u n i h d h e y a t )

dhey a t ni r pi t d hi k a r a at v a n n i h ty a n t b h v a n i r pi t a s d h yat v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a s dhy a)

t va c c h e d a k v a c c hi n n a s d h y a s m n d h i k a r a y a vy pti )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a h e t v a d hi k a r a e t y a s y a hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a h e t u n i h dh e y a t ni r pi t d hi k a r a at vadity a r t h a

2. evak r e a sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a d h t a n i h d h e y a t n i r pi t d hi k ara at dhya v a c c hi d y a t e )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) na caiva m a p ta ,aya v k a kapis a y og etadv k atv t, ityatra hetu etad v k atv a tada g hi k a r a a m e t a d v k a tatra vartat e yo ,bh va kapisa yog b h v o ,pitadv k e agrab h g v a c c h e d e n a kapisa yog a s y a sattv e ,pi m la b h g v a c c h e d e n a kapis a y og a s y b h v t tath ca hetva d hi k a r a a v tt e kapisa yog b h v a s y a pratiyogit v a c c h e d a k a m e v a kapisa yog a t v a r p a s dhy a t v a c c h e d a k a m i t y a v y p ti riti bh va pratiyogiv aiy a d hi k a r a y a s y a nive an yatv diti tath ca v k av tti kapisa yog b h v a pratiy ogi n a kapis a yog a s y d hi k a r a e

v k e varta m n a t a y pratiy ogis a m n d h i k a r a o na pratiyogivy a d hi k a r a a gha dy a b h v a eva 1t d a tatpr atiy o git n a v a c c h e d a k a kapisa yog a t v a bhava t ti n vy p tiriti bh va s dhy b h v a v a d a v ttitv a s y a vy ptitv e ,ida v cy a jeyat v t, ityatrok t avy pti prak tasidd h n t a v y p tila k a e na pras aj at ty h a ) keval n v a y i s d h y a k a iti tath ca heto jey atv a s y d h i k a r a a bh t al di tadv ttiry o ,bh va gha dy a b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a gha atv di anav a c c h e d a k a v cy at v a t v a r p a s dhy a t v a c c h e d a k a tada v a c c hi n n a v c y a t v a r p a s d h y a s m n d h i k a r a y a jeya t v e ,st ti n vy p tiriti bh va eva pratiyogivy a d hi k a r a at v a pratiyog y a n a d h i k a r a a v ttitv a m na tu pratiyog y a d hi k a r a v ttitv a m - ,sa yog sattv dit, ityatr tivy p t y p a t t e 2 ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. t d a iti pratiyogivy a d hi k a r a a ityarth a 2. ativy p t y p a t t e ri ti sa yog b h v a v a t i gu dau satt y sattv t aya heturvy a b h i c r atra hetva d hi k a r a a satt d hi k a r a a gu di tanni ho yo ,bh va sa yog b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a m e v a sa yog at v a r p a s dhy a t v a c c h e d a k a m i t y a ti v y p ti rv r a y di tu pratiyogivy a d hi k a r a at v a pratiyog y a d hi k a r a v ttitv a tad sa yog b h v a s y v y p y a v ttitv e n a sa yog d hi k a r a e dravy e varta m n a t a y pratiy og y a d hi k a r a v tti sa yog b h v o na

bhava ti- api tu gha dy a b h v a eva- tatpra ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v a sa yog at v e ,rat tyativy p ti pras ajy a t e pratiyogivy a d hi k a r a at v a pratiyog y a n a d h i k a r a a v ttitv a m i t y u k t a u tu sa yog b h v a s y p i sa yog n a d hi k a r a a g u a v ttitv e n a lak a ag h a a k a t a y tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a m e v a sa yog a t v e ,st ti n tivy p ti riti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1pratiy o g y a n a d hi k a r a bh t a h e t v a d h i k a r a a v tty a t y a n t b h vety dila k a a vivak ita m pratiyog y a n a d h i k a r a at v a ca pratiyogit v a c c h e d a k v a c c hi n n n a d h i k a r a a t v a m yath rut e ,gha a gu akar m n y a t v a vi i asat t v n j te , ityatr tivy p t e gu akar m n y a t v a vi i asat t b h v a v a ti gu e karm a i ca j tisatt v t aya vyab hic r hetu atra j terad hi k a r a e gu e varta m n a s y a gu akar m n y a t v a vi i asat t b h v a s y a pratiyogi udd h a s a t t d h i k a r a a h e t v a d h i k a r a a g u a v ttita y pratiyog y a n a d h i k a r a a h e t v a d h i k a r a a v ttitv b h v t t d am a b h v n t a r a gha dy a b h v a m d y a tatpr atiy o git n a v a c c h e d a k a t v a s y a vi i asatt t v e sattv t ativy pti pras aj a ti pratiy ogit v a c c h e d a k v a c c hi n n e ti nive e tu vi i asatt t v a r p a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k vi c c hi n n n a d hi k a r a a gu a tadv ttita y vi i asatt b h v o ,pi lak a ag h a a k a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a m e v a s dhy a t v a c c h e d a k a m vi i asatt t v a m i ti n tivy p ti eva pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a pratiyog y a n a d h i k a r a a m i t y a pi vakt av y a m j na v n anyat h , tm

dravy a t v t, ityatr tivy p t e j n b h v a v a t i gha da u dravy a t v a s a t t v t aya vyab hic r atra heto dravy a t v a s y d hi k a r a a gha di tanni ha abh v a j n b h v a - yady a pi- tath pi sa pratiyog y a n a d h i k a r a a h e t v a d h i k a r a a v ttirn a bhav a ti j n b h v a p r a ti y o g i n a j nas y a vi ayat s a m b a n d h e n d h i k a r a a m e v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. nanu pratiyogivy a d hi k a r a at v a pratiyog y a n a d h i k a r a a v ttiv a mi ti vivak y m a p i saddh e t a u ,kapisa yog etadv k atv t,ity d v a v y p ti ,kapis a y og b h v o hyavy p y a v ttitv t hetora d hi k a r a e v k e varta t e - tath pratiy ogi n a kapis a yog a s y n a d h i k a r a e gu e ca vartat a iti pratiyogivy a d hi k a r a a hetv ad hi k a r a a v tti ca yo ,bh v a kapisa yog b h v a tatpra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a m e v a s dhy a t v a c c h e d a k e kapisa yog a t v e ,st ti ato ni k rtha m h a ) pratiyog y a n a d h i k a r a bh t e ti pratiy ogi vy a d hi k a r a a h e t v a d h i k a r a a v tt tyant a s y a pratiyog y a n a d h i k a r a bh t a h e t v a d hi k a r a a v tt tyarth a sa yog sattv dity a t r a pratiyogin a sa yog as y n a d hi k a r a a heto satt y c d hi k a r a a gu a tadv ttiry o ,bh v a sa yog b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a m e v a sa yog at v a m i ti n tivy p ti kapisa yog etadv k atv t ityatr a heto adhikar a a v k a pratiyogin a sa yog as y d hi k a r a a m e v a bhava ti iti pratiyog y a n a d h i k a r a a h e t v a d h i k a r a a v ttira b h v a na kapisa yog b h v a api tu gha dy a b h v a tatpra ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v a kapisa yog a t v e ,st ti n vy p tiriti bh v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

gha diriti ata pratiyog y a n a d h i k a r a a h e t v a d h i k a r a a v ttira b h v a pa dy a b h v a eva tatpr atiy o git n a v a c c h e d a k a t v a s dhy a t v a c c h e d a k e j na tv e ,st tyativy p ti pras ajy a t e pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a n i v e e tu sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n aj n b h v a s y a i v a hetva d hi k a r a a v ttit ay sama v y a s a m b a n d h a eva pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a tena samb a n d h e n a j na s y a anadhi k a r a a gha di tadv tti yo j n b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a m e v a j nat v a s y e ti n tivy p ti tath ca 1pratiy o gi t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i t v a c c h e daka d h a r m v a c c h i nnapr a ti y o gi ni h dh e y a t )

nir pit d hi k a r a a t v a d b h i n n a ) hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a h e t u t v a c c h e d a k a d h a r m va c c hi n n a h e t u ni h dh e y a t ni r pi t )

dhik ra at v a n ni h ty a n t b h v a n i r pi t a s d h y a t v a c c h e d a k a samb a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a s d h y a t v a c c h e dak )

vacchin n a s d h y a s m n d h i k a r a y a vy ptiriti phalita m tadid a m a b h i s a n d h y h a ) adhika asma d yam a id dhitivy k h y y m i ti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a pak adh a r m a t n i r p a a m

vy py a s y a parva t di v ttitv a pak adh a r m a t anum n a vi b h g a *n+s(45 anu m n a dvividha sv rth a par rth a ca tatra sv rth a sv nu mi tih e t u tath hi svay a m eva bh y o dar an e n a yatra dh m a s tatra agnir iti mah n a s d a u vy pti g h tv parvat a s a m pa gatas tadg at e c gna u sandih n a parva t e dh m a pa yan vy pti smar ati yatra dh m a s tatr g nir iti tadan t a r a vahnivy p y a d h m a v n aya parva t a iti j na m utpady a t e aya m eva li gapar m a r a ity ucyat e tas m t parvat o vahni m n iti j na m anu mitir utpady a t e tad etat sv rth n u m n a m yat tu svay a dh m d agni m anum y a para pr a ti p a t t y a r t h a pac v a y a v a v k y a prayu k t e tat par rt h n u m n a m yath parvat o vahni m n dh m a v a t t v t yo yo dh m a v n sa vahni m n yath mah n a s a tath c ya m tas m t tath eti anen a pratip dit l ling t paro,py agni pratipad y a t e anum n a dvividh a m ) sv rth a m - par rt h a m ceti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n ca y pratiyogini h dhey a t tannir pi t d hi k a r a a t v a d b h i n n a atha ca hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n hetut v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n ca y hetuni h dh e y a t tannir pi t d hi k a r a a t v a t yat tanni ho yo ,tyant b h v a tannir pi t y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n pratiyogit tadan a v a c c h e d a k a yat s dhy a t v a c c h e d a k a tada v a c c hi n n a yat s dhy a tadad hi k a r a av ttitv a dhy ptirity ar t h a

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik pak adh a r m a t s v a r p a m h a ) vy py a s y e ti anum n a vibhaj at e ) anum n a m i ti ''' tarka s a g r a h a sv rth n u m n a n i r p a a m sv rth a sv nu mi tih e t u tath hi ) svay a m e v a bh y o d a r a n e n a yatra dh m a tatr g ni riti mah n a s d a u vy pti g h tv parvat a s a m pa gata - tadg a t e ca parvat e dh m a pa ya n agnau sandih n a vy pti smara ti ,yatra dh m a s t a t r g n i , iti tada n a n t a r a ,vahnivy p y a d h m a v n aya parvat a , iti j na m u t p a d y a t e aya m e v a li gapar m a r a ityucy a t e tas m t ,parvat o vahni m n, ityanu mi tirut p a d y a t e d pik sv rth n u m n a dar ay a ti ) svam e v e t i

tadet a t sv rth n u m n a m

vy ptig ra h o p y a n i r p a a m nanu p rthiv at v al o h al e k h y a t v d a u ata a rahac r a d a r a n e ,pi vajra m a a u vyab hic r o p al a b d h e bh y o d a r a n e n a kath a vy ptig ra h a iti cet) na vyab hic r aj n a vi r a h a s a h a k t a s a h a c r a j n a s y a vy ptig r h a k a t v t vyab hic r aj n a ni cay a a k ca tadvira h a kvacit tark t kvacit svata s sidd h a eva dh m g n y o r v y p ti g r a h e k ry a k r a a b h v a b h a g a p r a s a g ala k a a tarko vyab hic r a a k ni v a r t a k a

nanu sakalav a h ni d h m a y o r a s a n n i k a r t katha vy ptigr a h a iti cet ) na vahnitv a d h m a t v a r p a s m n y a p r a t y s a t t y sakalav a h ni d h m a j n a s a m b h a v t tas m diti li gapar m a r di ty a r t h a prak ik sv rth n u m n a m i ti svasy r t h a prayoj an a s dhy a s a ay a ni v ttir p a yas m di ti vyutp a t t y sv yasa ay a ni v ttipr a y oj a k n u m n a m i t y a r t h a pa yan iti ekas a m b a n d h ij n a apara s a m b a n d h i s s a m r a k a iti rty dar an a s y a sm tihetu t v di ty a r t h a katha vy ptig ra h a itti vyab hic r aj n a d a y na ka cidapi vy ptini cay a abhy u p ai t ti bh y o d a r a n a s y a vy ptini ca y a h e t u t v a na samb h a v a t ti bh va idamu p al a k a a m) bh y o d a r a n a m i t y a s y a bh y a s dar an n sam h r a iti- bh y a s s dhy a h e t n dar an a m - iti- bh y a s s u adhikar a e u dar an a m i ti v rth a n dy a - ekatr aiv a sahac r a d a r a n a d h r a y vy ptini ca y a p r a s a g t na dvit yat t yau- ,etadr p a v n

etad ra s t, ity da u s dhy a h e t v o r a d hi k a r a e ca 1bh y a s t v b h v e n a vy pty a ni ca y a p r a s a g di ty a pi bodhy a m ma ik ra si dd h n t a m a v a l a m b y h a ) vyab hic r aj n a vi r a h e t i vy ptigr h a k a t v d i ti vy pti ca hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a s d hya) t va c c h e d a k v a c c hi n n a s d h y d hi k a r a a v ttit vi i ahe t u t v a cched a k a r p a i v a s m n d hi k a r a y n t a s y a r sab h di s d h r a y t dh m a t v d e svar p a t o vy py a t v a c c h e d a k a t v a t d adh m a t v a t v d i r p e a ca vy ptitv a m i t y a v a c c h e d y v a c c h e d a k a y o r ai k y e ,pi na k ati ittha ca s dhy a t v a c c h e d a k e tath vi dh a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a r p a v y a b h i c r a g r a h b h v o vipar tagra h b h v a vi d h a y hetu s dhy a s a m n d a d h i k a r a a v ttih e t u t v a c c h e d a k a g r a h e tu vi e a aj n a vi d h a y s m n d hi k a r a y aj n a heturiti rty vyab hic r aj n b h v a s m n d h i k a r a y aj n a y o vy ptig ra h a h e t u t e t i dhy ey a m vastut a s t u hetuv y p a k a s d h y a s m n d h i k a r a y a m e v a vy pti na ca vy pt e r sa b h di s d h r a y e n a pra m t m a k a r s a b h a li g a k a p a r m a r t bhra m t m a k a v a h n y a n u m i t y p a t ti - pram t m a k a p a r m a r a s y a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. bh y a s t v b h v e n e t i tatra s dhy a h e t v o s t a d a d h i k a r a a s y a caika ya k titv e n a bahut a r a t v a r p n e k a t v t m a k a b h y a s t v b h v e n e t y a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

bhra m t m a k a v a h n y a n u m i t y a j a n a k a t v a ni y a m a s a t t v e n a i patt e r a y o g d i ti v cy a m yadd h a r m v a c c hi n n a v y p a k a t v a vy ptig h a a k a m taddh a r m i t v a c c h e d a k a k a v y p t i p r a k r a k a n i c a y a s y a i v a anumitih e t u t v o p a g a m e n d o t ata eva vy pti ar re dh m a t v p r a v e e n a l gha v a mi ti dik a k c eti vy b hic r a s a a y a s y pi vy ptig ra h a p r a ti b a n d h a k a t v n u b h a v t tats d h r a a v y a b h i c r aj n a t v v a c c hi n n b h v o heturiti h day a m tadvirah a ) vyab hic r a a k vir a h a kvaciriti tark b h v e t a r a n i k hila k r a a s a m a v a d h n a s t h a l a ityarth a kvacit svata s si dd h a eveti itarak r a avira h a s t h a l e t d ak r a a vir a h a p r a y u k t a evety a r t h a tath ca tatra tark p e k neti bh va dh m g n y o ri ti dh m g n y o r v y p ti g r a h e utpats y a m n e vyab hic r a a k ni v a r t a k a k ry a k r a a b h v a b h a g a p r a s a g ala k a as t a r k a ityanv a y a sa ca tarka ,dh m o yadi vahnivy a b hi c r sy t tarhi vahnijany o na sy t, ity k r a k o bodhy a nanu mah n a s yava h ni d h m a y o sannik atv e n a sahac r a g r a h e ,pyany e vahnidh m n m a s a n n i k a r e a sahac r a p r a t y a k s a m b h a v e n a nikhiladh m e u vy ptipra t y a k a na samb h a v a ti tath ca parvat yadh m a d a r a n e n a vy ptis m a r a s a m b h a v t par m a r n u p a p a t ti rity a y e n a a kat e ) nanviti

sakalav a h ni d h m e u laukika s a n ni k a r b h v e ,pi s m n y al a k a apr a t y s a t t y t m a k l a u ki k a s a n n i k a r as a d b h v t vahnitv v a c c hi n n a s m n d h i k a r a y a t v e n a nikhilav a h ni d h m a s a h a c r a p r a t y a k a s a m b h a v t nikhiladh m e u vy ptig ra h a samb h a v a ti eva ca parvat yadh m e ,pi vy pt e r g h tatv e n a dh m a d a r a n e n a vy ptis m a r a a s a m b h a v t na par m a r n u p a p a t ti riti sam d h a t t e ) vahnitv a d h m a t v e t i b lapriy yady a pi svasy r t h a anumitir p a pray oja n a yas m t t a t sv rth n u m n a m i ti bahu u grant h e v a s ti tath pi anumit e r a pi pray oja n a s dhy a s a ay a ni v ttiriti matv vy ca e) ))svasy rt h a iti ekas a m b a n d h ij n a m i ti vy pty k h y a s a m b a n d h a s y a samb a n d hi n a u dvau hetu s dhy a c a tayo ekas y a samb a n d hi n o hato dar an t m a k a j na apar as y a samb a n d hi n a s dhy a s y a sm ti janay a ti - s dhy a s y a sm tau ca s dhy a h e t v o r v y p ti smary a t a iti bh v a vastut a s t u dh m a d a r a n a vy ptis m tihe t u s a s k r o d b o d h a n a d v r a i v a vy pitas m ti janay a ti na tu ekas a m b a n d hij n a m i ti vidhay e ti dhyey a m vyab hic r aj n b h v a s a h a k t a s a h a c r aj n a s y a vy ptig ra h a k r a a t v a m u p a p d a y i t u vy pti pari karoti) ))vy pti ce t y di n yady a pi p rva hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a s d hyat v a c c h e d a k v a c c h i n n a s d h y a s m n d h i k a r a y a vy ptirity e v o k t a m - tath pi t van m t r e ukte ,parvat o vahni m n dh m t, ityatr a r sab h a s y pi dh m a v y p a k a v a h n y a d h i k a r a a p a r v a t a v ttit a y t d as m n d hi k a r a y k r n t a t v t vahnivy p y a t v a pras aj y e t a ata hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a ) s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a ) s dhy a s m n d h i k a r a y a vi i ahet u t v a c c h e d a k a v a t t v a

vy ptiriti pari k ry a m r sab h e vahnis m n d a d h i k a r a y a s a t t v e ,pi hetut v a c c h e d a k bh t a d h m a t v a v a t t v b h v t n tivy p ti na ca dh m a t v a p a r y a n t a yadi vy pti tarhi dh m a t v a vy pty a v a c c h e d a k a m i ti vyav a h r a kath a m u p a p a d y a t e avacc h e d y y vy pt e dh m a t v a r p a t a y dh m a t v e dh m a t v a s y v a c c h e d a k a t v s a m b h a v t avacc h e d y v a c c h e d a k a b h v a s y a bhed a ni y a t a t v di ti v cy a m dh m a t v a t v e n a r pe a dh tv a vy pti svar p a t o dh m a t v a vy pty a v a c c h e d a k a m i t y a d o t 1 et d avy p tij n e vyab hic r aj n b h v a katha hetu 0 katha ca sahac r aj n a heturiti cet) r y at m s m n d hi k a r a y a vi i ahet u t v a c c h e d a k a m i t y a s y a sam n d a d hi k a r a a v ttih e t u t v a c c h e d a k a m i t y a r t h a tath ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. ado diti yady a pi dh m a t v a m e v a vy pti vy py a t v a c c h e d a k a ceti avacc h e d y v a c c h e d a k a y o r ai k y a m - tath pi dh m a t v a ni h avacc h e d y a t dh m a t v a t v v a c c hi n n - avacc h e d a k a t tu nirava cc hi n n e ti avacc h e d y a t v a c c h e d a k a t a y o r b h e d t ekas y ai v v a c c h e d y v a c h e d a k a b h v a upap a n n a evety a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ca dh m a s a m n d a d h i k a r a t y a n t b h v a p r a t i y o gi t n a v a c c h e d a k avah nitv v a c c hi n n a ) vahny a d hi k a r a av ttidh m a v ttid h m a t v a v n dh m a iti vy ptij n a s y a k ra

dh m a s a m n d h i k a r a t y a n t b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a v a h nitv v a c c hi n n a s a m n d h i k a r a a d h m a v t ti dh m a t v a v n dh m a iti vyab hic r aj n a s y a k ra vy ptij n e s dhy a t v a c c h e d a k e pratiyogit n a v a c c h e d a k a t v a bh s a t e - vyab hic r aj o n a tu s dhy a t v a c c h e d a k e pratiyogit n a v a c c h e d a k a t v a bh s a t e - vyab hic r aj n e tu s dhy a t v a c c h e d a k e pratiy ogit v a c c h e d a k a t v a bh s a t e tatra pratiyogit n a v a c c h e d a k a t v v a g h i v y p tij n a prati pratiyogit v a c c h e d a k a t v v a g h i v y a b hi c r aj n a tadva tt b u d d h a u tada b h v a v a t t j n a v i d h a y pratib a n d h a k a m i ti vyab hic r aj n b h v a pratib a n d h a k b h v a vi d h a y pratib a n d h a k a m i ti vyab hic r aj n b h v a pratib a n d h a k b h v a vi d h a y vy ptij n a prati hetu s dhy a s m n d h i k a r a y a vi i ahet u v ttih e t u t v a c c h e d a k a m i t ya o ,pi vy ptij n e bh s at e s dhy a s m n d h i k a r a y a g r a h a eva sahac r a g r a h a ityucy at e t d as a h a c r a g r a h a s dhy a s m n d h i k a r a y a vi i o heturitij n a pr a ti vi i abuddh a u vi e a aj n a k ra a miti r ty heturiti 1adhika m a s m a d yap a c al a k a vy khy y b lab od hi n y dra avy a m s dhy d hi k a r a av ttit vi i eti hetut v a c c h e d a k e s dhy d hi k a r a av ttit v ai i ya ca s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a dh m a t v a s y a vahny a d hi k a r a a v ttitv a s y a ca ekatr a dh m e sattv t s dhy d hi k a r a av ttih e t u ni hah e t u t v a c c h e d a k a r p e t i tu phalitor,th a vipar tagra h b h v a vi d h a y e t i tada b h v a v a t t j n b h v a t v e n e t y a r t h a atra tadva tt b u d d hi

pratiyogit n a v a c c h e d a k a t v a v a t s dhy a t v a c c h e d a k a m i ti buddhi tada b h v a v a t t j n a pratiy ogit n a v a c c h e d a k a t v b h v a v a t arth t pratiyogit v a c c h e d a k a s dhy a t v a c c h e d a k a m i ti buddhi ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. nanu vi i abuddh a u vi e a avi ay a k aj n a s y a i v a hetut a y s dhy a s m n d h i k a r a y a vi i o heturiti buddhi prati s dhy a s m n d h i k a r a y aj n a m e v a hetu - na tu s dhy a s m n d h i k a r a y a vi i o heturity k r a k a sahac r aj n a m a p i hetuvi ay a k a t y vi i abudd hi k r a a t v a c c h e d a k a k o v a p r a v e t ityata ha) adhika mi ti aya bh v a ) )) s dhy a s m n d a d h i k a r a y a vi i ahet u vi i a hetut v a c c h e d a k a m i t y k r a k a vy ptij n a m h e t u t v a c c h a d a k e hetuv ai i ya c dh e y a t s a m b a n d h e n a t d avy p tij n a prati vi i a vai i y va g hi b u d d h a u vi e a at v a c c h e d a k a p r a k r a k a j n a v i d h a y s m n d a d hi k a r a y a r p a s a h a c r a g r a h o heturiti )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) s dhy a s m n d a d h i k a r a y a vy pti iti m lavirod h o m bh dity a y e n h a ) vastun a s t vi ti na ceti dh m a v y p a k a v a h n i s m n d h i k a r a y a r p y vy pt e r sa b h e ,pi varta m n a t a y dh m a v y p a k a v a h n i s m n d h i k a r a ar s a b h a v n parvat a ity k r a k a s y a par m a r a s y a pram t m a k a t a y tato ,pi bhra m t m a k a r s a b h a li g a k a v a h n y a n u m i t y p a t ti ityarth a yady a pi ,parvat o vahni m n,

ityanu mi t e pram t v t kath a m p d y a m n y anumit e r b h r a m a t v a m ity a k bhava ti - tath pi 1vy py ali ga k n u m i t e r e v a pra m t v a na tvavy p y ali ga k n u m i t e ri t y a y e n a i v a m u k t a m i ti dhyey a m sam d h a t t e y a d d h a r m v a c c h i n n e ti dh m a t v v a c c hi n n a v y p a k a t v a vy ptig h a a k a m ata dhata dh m a t v a d h a r m i t v a c c h e d a k a k a vy ptipra k r a k a ni cay a dh m a v y p a k a v a h n i s a m n d h i k a r a a d h m a v n parva t a iti ni cay a eva parva t o vahni m ni t y a n u m i ti h e t u dh m a v y p a k a v a h n i s a m n d h i k a r a ar s a b h a v n i ti par m a r a s t u r sa b h a t v a d h a r m i t v a c c h e d a k a k a vy ptipr a k r a k a iti na tasy n u mi ti h e t u t v a m i ti bh va ata eveti vy pa k a t p r a v i ah e t u t v a c c h e d a k a d h a r m i t v a c c h e d a k a k a s m n d hi k a r a y a p r a k r a k a n i c a y a s y n u m i ti h e t u t v a sv k tya pram t m a k a r s a b h a li g a k a p a r m a r t bhra m t m a k a v a h n y a n u m i t e v ra en a vy pt e r sab h di s d h r a y e ,pi k ativira h d e v e t y a r t h a s m n y al a k a et y di s m n y a lak a a svar p a yasy s s m n y al a k a praty s a t ti sannika r a vahnitv a d h m a t v t m a k a s a ni k a r e a tad ray a s a k a l a v a n h i d h m n praty a k e sati vanhitv v a c c hi n n a ni r pi t a s m n d h i k a r a y a t v e n a r pe a sakalad h m a n i h n sakala v a n hi s m n d hi k a r a y n m a p i grah t parva t yadh m a n i ha parva t yava h ni s m n d hi k a r a y a m a p i p rv a praty a k ita m ata dh m a d a r a n e n a parva t yadh m a n i hap a r v a t yav a h ni s m n d h i k a r a y a r p a v y pte smar a a bhavitu m a r h a t ti bh v a eten a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vy py ali ga k a t v a ca vy py a yalli ga tadvi ay a k aj n aj a n y a t v a m

anumit e r b h r a m a t v a vy ptij n a s y a bhra m a t v t bhav a ti vy pt e r sa b h a s d h r a y e ca vy ptij n a s y a r sab h a d h a r m i k a s y a pram t v t tajjany a v a h n y a n u m i t e r a p i pra m t v a m e v a sy t na tu bhra m a t v a m i ti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) vahnitv a d h m a t v a r p a s m n y a l a k a ay sakalav a h ni d h m n m u p a s t h i t v a p i vahnis m n d a d h i k a r a y a r p y vy pt e praty e k a vi r n t a t a y p rv a mah n a s e mah n a s yadh ni has m n d h i k a r a y a s y a g h tatve ,pi parva t yadh m a n i has m n d a d h i k a r a y a s y g r a h a t katha tats m tiriti a k par s t vahnitv v a c c hi n n a s m n d h i k a r a y a t v t m a k a s m n y a l a k a a praty s a t t y p a r v a t yadh ni has m n d hi k a r a y a s y pi graha s a m b h a v t

tarka s a g r a h a par rt h n u m n a n i r p a a m yattu svay a m e v a dh m d a g ni m a n u m y a parapr a ti p a t t y a r t h a pac v a y a v a v k y a prayu kt e tatpa r r t h n u m n a m d pik

par rt h n u m n a m h a ) yattviti yacch a b d a s y a ,tatpa r r t h n u m n a m , iti tacch a b d e n n v a y a prak ik yady a pi par rt h n u m n a a b d a s y a paras y a madh y a s t h a s y a artha pray oja n a s dhy n u m i tir p a yas m t iti vyutp a t t y para s a m a v e t n u m i ti k a r a ali gap a r m a r o r, th a ata eva ,svarth n u m i ti p a r r t h n u m i t y o li gapar m a r a eva kara a m, ity d y a g ri m a m l a s dhu sa gacc h a t e - tath pi par rt h n u m n a p r a y oj a k e pac v a y a v a v k y e par rth n u m n a a b d a s y a aupac ri k a pray o g a iti mana si k tv m la m a v a t r a y a t i ) par rth n u m n a m h e t i b lapriy para s y a mad hy a s t h a s y e t i yady a pi para a b d a any ap a r a - tath c ny a s a m a v e t n u m i ti k a r a a mi t y e v a svaras a t a par rt h n u m n a a b d r t h a tath pi ny y ar p a s y a par rth n u m n a s y a v d di k a t h y m e v a pr y a a upayo g t tatra para ab d a s y a any apr a ti v di p a r a t v e tasy a b dhaj n a s a t t v e n a b dy uk t a n y y t apr m y a a k r a hi t anumitirn a j yate mad hy a s t h a s y a tu pak adv a y e ,py gra h a r a hi t a s y a anumitirb h a vi tu m a r h a t ty ay e n a i v a vy kh y n a k tam par rt h n u m n a p r a y oj a k a iti par rt h n u m n a s y a para s a m a v e t n u m i ti k a r a a s y a li gapar m a r a s y a - prayoj ak e para m p a r a y k ra ab h t e pac v a y a v a k a m a h v k y a r p e ny y e aupa c ri k a

l k a ika k ra e k ryop a c r a par rth n u m n a a b d a iti y vat katha li gapar m a r a r p a p a r r t h n u m n a p r a y oj a k a t v a ny y a s y e ti cet ) ittha m pratij di b hi paca b hi rv k y a i prath a m a t a 2tatta d v k y r t h a b o d h a j yat e tarta ekav k y a t m p a n n a i pac a b hir v k y ai r e k a m a h v k y r t h a b o d h o j yate tata tatsa h a k t e n a mana s li gapar m a r o j yat e- tato ,numiti ityev a anumitijan a k a li ga p a r m a r aj a n a k a m a h v k y r t h a b o d h a j a n a k atay par rt h n u m n a p r a y oj a k a t v a pac v a y a v a v k y t m a k a n y y a s y e t i mah v k y r t h a b o d h a s y a k ra s t u ) 3dh m aj n a j p y a v a h n i m a t p a r v a t b h i n n a d h m a v a d d h m a v y pa k a v a h ni m a d a b h i nnav a h ni vy p y a d h m a v a d a b h i n n a parva t a ab d hit s a t p r a ti p a k itad h m a j n a j p y a v a h n i m a t p a r v a t b hi nna iti

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. k ra a ny y a k ry a li gapar m a r a k ry a b h t a li g ap a r m a r a v c a k a s y a par rt h n u m n a abd a s y a k ry e li gipar m a r e lak a ay prayo g a ityarth a 2. ,parvat a vahni m a d a b hi n n a , ,dh m a ni ha j pa k a t v a m , ity d y k r a k pratij di pr a t y e k a v k y r t h a v i ay a k paca bodh j yant e 3. dh m aj n a j p y e t y di upana y r t h e hetva r t h n vi t a p r a tij rt h o d h a r a r t h a y o r u d d e y a t v a c c h e d a

kata y niga m a n r t h a s y a va vidhey a t a y anvay t ud h ar a a g h a a k a y a t t a t p a d a y o r d nt a b o d h a k a s y a ca t tpa r y a g r h a k a t a y o p a y o g a s y a sv k r t uktavidh o mah v k y r t h a b o d h o labhy a t e tath hi ) dh m di ti paca m y a n t r t h a dh m aj n a n i r pi t aj p y a t v a m tasy r ay a t s a m b a n d h e n a pratij g h a a k a v a h ni p a d r t h e vahn v a n v a y a vahni m a t p a d r t h a s y b h e d e n a parva t a p a d r t h e tasy b h e d a s a m b a n d h e n a upana y a g h a a k e d a p a d r t h e parvat e ,nvay a ud h ar a e vahnip a d a s y a dh m a v y p a k a v a h n a u lak a yatpa d a t a t p a d a y a t h m a h n a s a p a d n t tpary a g r h a k a t dh m a v a t a abhed e n a dh m a v y p a k a v a h n i m a t y a n v a y a tasy ac b h e d e n a upana y a s t h e d a m p a d r t h e ,nvay a ab d hit s a t p r a ti p a k itad h m a j n a j p y a vah ni m n niga m a n r t h a - tasy b h e d a s a m b a n d h e n a upana y a s t h e d a m p a d r t h e ,nvay a upana y a v k y a r t h a s t u vahnivy p y a d h m a v a d a b h i n n a parva t a - tath a b d a s y a vahnivy p y a d h m a v a d a r t h a k a t v t idamp a d a s y a parva t r t h a k a t v c c e t i bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a ny y v a y a v a n i r p a a m yath parvat o vahni m n dh m a v a t t v t - yo yo dh m a v n so ,gnim n yath mah n a s a - tath ca ayam - tas m t tath iti anen a v ky e n a pratip dit t lig t paro ,pyag ni pratipad y a t e

*n+s(4! pratij h e t d h a r a o p a n a y a n i g a m n i pac v a y a v a parva t o vahni m n iti pratij dh m a v a t t v d iti hetu yo yo dh m a v n sa so,gni m n yath mah n a s a ity ud ha r a a m tath c ya m iti upan a y a tas m t tath eti nigam a n a m pratij h e t d h a r a o p a n a y a n i g a m a n n i pac v a y a v parva t o vahni m n iti pratij dh m a v a t t v t iti hetu yo yo dh m a v n so ,gnim n yath mah n a s a ityud h a r a a m tath c ya ityupa n a y a tas m t tathe ti niga m a n a m d pik pac v a y a v a v k y a m u d h a r a t i ) yathe ti avay a v a s v a r p a m h a ) pratije ti ud h tav k y e pratij di vi b h g a m h a ) parva to vahni m ni ti s dhy a v a t t a y pak av ac a n a m pratij pac a m y a n t a li gapra ti p d a k a hetu vy ptipr a ti p d a k a m ud h ar a a m vy ptivi i ali gapr a ti p d a k a vacan a upana y a hetus d h y a v a t t a y pak apr a ti p d a k a vacan a nigam a n a m ab dhit a t v di k a niga m a n a p r a y o j a n a m prak ik pac v a y a v a v k y a ityan e n a paca avay a v yasy a v ky a s y a iti vyutpa t t y pratij dy a v a y a v a p a c a k a s a m u d y a t v a ny y ala k a a bodhy a m anen a pratip dit lli g diti m las y a pratij dy a v a y a v a p a c a k a s a m u d y a p r a y o j y ali g ap a r m a r di tyarth a s dhy a v a t t a y pak av ac a n a m i ti s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a ) s dhy a p r a k r a k a ) pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a ) pak avi e ya k a b o d h aj a n a k a v k y a m i t y a r t h a ud h ar a t hetuvi i e

s dhy a t v a c c h e d a k a v i i avai i yaj n a m na pak at v a c c h e d a k a v i i e- upan a y c c a pak at v a c c h e d a k a v i i e hetut v a c c h e k a v i i avai i yaj n a m - na tu s dhy a t v a c c h e d a k a v i i avai i y va g hij n a m i ti tayornir s a v ky a p a d a s y a ny y v a y a v a v k y a p a r a t v t ny y a b a hi r b h t a v k y a v y u d s a eva m a g r e ,pi ,aya na da t tadd a as a yog j a n y a d r a v a y a t v t, ity d a u pratij y paca m y a n t a t v a s y a sattv t ativy p t e r v r a y a li gapra ti p d a k a m i ti hetupr a ti p d a k a m i t y a r t h a vy ptipra ti p d a k a m i ti prak ta h e t u m a t i prak tah e t u v y p a k a s d h y a b o d h a k a v k y a m i t y a r t h a katha m u d h a r a a s y a vy pa k a t v a b o d h a k a t e t i cet ) ittha m - s dhy a p a d a s y a hetuv y p a k a t v a v i i e s dhy e nir halak a ay na ca dvirukt a y a t p a d a s y a vaiyart h y a m i ti a kya m - t d at t p a r y a g r h a k a t a y s rth a k y t atha v prath a m a y a t p a d r t h e mah n a s e dvit yayatp a d r t h e mah n a s n y a s m i n prak tah e t u m a t v a s y a - prath a m a t a t p a d r t h e mah n a s e dvit yatatp a d r t h e mah n a s n y a s m i n s dhy a s y a ca bdab o d h e j te uttara k l e vy pa k a t b o d h o m n as a tath ca vy ptipra ti p a t ti p a r a t t v a m u d h a r a a s y k at a m i ti na ka ciddo a iti dik vy ptivi i ali gapra ti p d a k a m i ti pak at v a c c h e d a k a v i i avi e ya k a p r a k t a s d h y a v y p y a h e t u p rak ra k a b o d h a j a n a k a v k y a m i t y a r t h a ,pak adh a r m a t j n r t h a m upan a y a , iti p he tu ,prayujy at a, iti e ap r a e n a pradar it rt h a eva yath k a t h a ci t sa ga m a n ya hetus d h y a v a t t a y p a k a p r a ti p d a k a vacan a mi ti hetuj n aj p y a t v a v i i as d h y a v a d vi ay a k a b o d h a j a n a k a v k y amity art h a uttar a k l a m a b d h i t s a t p r a ti p a k itat v a vi ay a k a b o d h o m n as o dra avy a b lapriy

pratij la k a a pari k ta m h a ) s dhy a t v a c c h e d a k v a c c h i n n e t y di parvat o vanhi m n ity k r a k a b o d h a s y a pak at v a c c h e d a k bh t a p a r v a t a t v v a c c hi n n a vi e y a k a t v t s dhy a t v a c c h e d a k bh t a v a h n i t v v a c c hi n n a p r a k r a k a t v c c a t d abo d h aj a n a k e parva t o vahni m ni ti v ky e lak a as a m a n v a y a pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a k a t v ni v e e ,yo yo dh m a v n so ,gnim n, ityud h a r a e ,so ,gnim n, iti bh g t ,dh m a v a n vahni m n, ity k r a k a b o d h a s y a j ya m n a t a y tasy a vahnitv v a c c hi n n a p r a k r a k a t v e n a t d abo d h aj a n a k e ud h ar a a v k y e ,tivy pti pak at v a c c h e d a k vi c c hi n n a vi e y a k a t v a n i v e e tu ukta b o d h a s y a dh m a v a t t v v a c c hi n n a vi e y a k a t v e ,pi parva t a t v v a c c hi n n a vi e y a k a t v b h v t na do a s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a p r a k r a k a t v a m a n i v e y a pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a k a b o d h a j a n a k a t v a m i t y e t van m t r o k t a u ,tath c ya m, ityupa n a y a v k y e ,tivy pti tajjany a s y a ,vahnivy p y a d h m a v n parvat a , ity k r a k a s y a parva t a t v v a c c hi n n a vi e y a k a t v t s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a p r a k r a k a t v a n i v e e tu tasy a dh m a t v v a c c hi n n a p r a k r a k a t v e n a vahnitv v a c c hi n n a p r a k r a k a t v b h v t na do a eva pak avi e ya k a t v a m t r o k t a u ,dravy a vahni m a t, iti v ky e ,tivy pti tadv r a y a pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a k a t v a n i v e a ,parvat o dravy a v n, daiti v ky e ativy pti v r a y a s dhy a vi e y a k e t y a n u k a t v s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a k e t y u k t a m ,parvat o dravy a v n dravy a vahni m a c c a, iti v ky aj a n y a s a m h l a m b a n a b o d h a s y p i parva t a t v v a c c hi n n a vi e y a k a t v t vahnitv v a c c hi n n a p r a k r a k a t v c c a

t d av k y e ,tivy pti v r a y a vi e yan p r a k r a t a y o r ni r p y a ni r p a k a b h v a nive y a s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a s d h y a ni hapr a k r a t ni r pi t a p ak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a p a k a ni havi e y at lib o d h aj a n aka v ky a pratije ti vakta v y a m ny y a b a hi r b h t e t i pac v a y a v a k a n y y n a n t a r g a t a s y a ud s nasy a ,parvat o vahni m n, iti v ky a s y a nir s a eva m a g r e ,pti hetv dila k a ag h a a k a v k y a p a d a ny y v a y a v a r p a v k y a p a r a m i ti n y y a b a h i r b h t e hetv div k y a s a m n k r e v ky e n tivy p tiriti jey a mi t y a r t h a pac a m y a n t a li gapratip d a k a heturiti dpik pac a m y a n t a t v e sati li gavi ay a k a b o d h a j a n a k a t v e sati v ky a t v a m i ti tadart h a asti ca dh m di ti bh g a s y a tath t v a m i ti lak a as a m a n v a y a pac a m y a n t a t v e sat tyanup d n e ud har a ditri vativy p ti te m a pi li gabod h a k a t v t ata paca m y a n t a t v e sat tyukta m ,aya na da t tadd a as a yog j a n y a d r a v y a t v t, ity dau ,aya na da t, iti pratij y m a p i pac a m y a n t a t v a s a t v t tatr tivy p ti v r a t a li gabod h a k a t v e sat tyukt a m prak tas d h y n u m i ti h e t uli g ab o d h a k a t v a tadart h a iti na do a v ky a p a d a s y a ny y v a y a v a t v a p a r a t a y niga m a n v a y a v e tas m diti bh g e n tivy p ti tasy a bh g a s y a ny y v a y a v a n i g a m a n v a y a v a t v e ,pi ny y v a y a v a t v s v k r t na caiva sati ,aya na da t, iti pratij n t a r g a t a s y a da ditib h g a s y a pratij v a y a v a t v e ,pi ny y v a y a v a t v b h v d e v a n tivy p tiriti li gapratip d a k a m i ti vi e a a vyarth a m i ti v cy a m tarhi ny y v a y a v a p r a t ij v a y a v a s y pi ny y v a y a v a t v d a ti v y p ti p r a s a k t e na ca tarhi niga m a n v a y a v e tas m diti bh g e ,tivy ptiriti v cy a m pac a m y a n t a t v a m i t y a n e n a prak tap a k a vi e a at p a n n a s d h y n v i t a s v r t h a b o d h a k a p a c amy a n t a t v a s y a

vivak itat v e n d o dity a y t nanu ,vy ptipr a ti p d a k a m u d h a r a a m, iti dpik ta vy ptivi ay a k a b o d h a j a n a k a v k y a t v a m u d h a r a a s y a lak a amity a v a g a m y a t e tacca upan a y a ni g a m a n a y o r a ti v y p t a m tayor a pi vy ptipra ti p d a k a t v t upan a y a g h a a k a t a t h p a d a s y a vahnivy p y a d h m a v n i t y a r t h a k a t v t niga m a n a g h a a k a t a s m d i ti a b d a s y a vahnivy p y a d h m a v a t t v t ityarth a k a t v t ity a ky a vy ca e ) prak tah e t u m a t ti ,yo yo dh m a v n sa so ,gnim n, ityud h a r a e agnipa d a s y a dh m a v y p a k a v a h n a u lak a v psitay a t p a d a tatpa d a ca lak a t t p a r y a g r h a k a m tath ca dh m a v n dh m a v y p a k a v a h n i m n i t y a r t h a tena prak tah e t u m a d v i e y a k a p r a k t a h e t u v y p a k a s d h y a p r a k r a k a bodhaj a n a k a v k y a t v a m u d h a r a a s y a lak a amiti labhy at e upan a y a ni g a m a n a y o d alak a b h v t n tivy p ti riti bh v a nanv e v a m a p i ,dh m a v n dh m a v y p a k a v a h n i m n , ity div k y n m a p y u d h a r a a t v p a t ti na ce patti katha k a s a m p r a d y a v i r o d h t ityata ha ) digiti v psita yatpa d o t t a r a h e t u t v a c c h e d a k a v i i ahe t u m a d b o d h a k a p a d a ) tatpa d o t t a r a s d h y a t v a c c h e d a k a v i i as d h y a v a d b o d h a k a p a d asa m u d y a t v a m e v a ud h ar a at v a vivak ita m ato na do a iti bh va dhika m a n y a t r a pak at v a c c h e d a k a v i i ety di vahnivy p y a d h m a v n i ti v ky e ,tivy pti v r a y a pak at v a c c h e d a k a v i i avi e ya k a t v a n i v e a parva t o dh m a v n i ti v ky e ,tivy ptiv r a y a prak tas d h y a v y p y a t v a n i v e a prak tas d h y a ni hapr a k r a t ni r pi t a v y p ti ni hapr a k r a t ni r pita h e t u ni hapr a k r a t li b od h aj a n a k a v k y a m i t y a r t h a tena ,parvat o dh m a v n, iti v ky as y pi vastuto vahnivy p y o yo dh m a s t a t p r a k r a k a t v d a t i v y p ti riti a k y n vas a r a heta s d h y a v a t t a y pak apr a ti p d a k a m i ti dpik gra n t h t hetu m a t t a y s dhy a v a t t a y ca pak apra ti p d a k a t v a niga m a n a s y a lak a amity a v a g a m y a t e tath sati niga m a n e ,samb h a v a ,tas m t tath , iti

niga m a n a v k y a s y a s dhy a v a t t a y pak ab od h a k a t v e ,pi hetu m a t t a y pak ab od h a k a t v b h v t pac a m y a r t h a s y a s dhy e ,nvay e n a pak e ,nvay b h v t eva ,dh m a v n vahni m c a parvat a , iti v ky e ,tivy pti ca ato vy ca e ) hetuj n e ti paca m y j naj p y a t v a m a r t h a j ne prak ty a rt h a s y a heto vi ayat s a m b a n d h e n n v a y a tath a b d a s y a s dhy a v ni t y a r t h a s dhy e pac a m y a r t h a s y a j naj p y a t v a s y r a y a t a y n v a y a tath ca hetuvi ay a k aj n aj p y a t v r a y a s d h y a v n pak a ity k r a k a b o d h a niga m a n t j yat a iti nigam a n a v k y e lak a as a m a n v a y a ab d hita t v di k a nigam a n a p r a y o j a n a m i ti kath a m 0 niga m a n a v k y t ab d hita t v s a t p r a ti p a k itat v a y o r a p r a ti p a k itat v a y o r a p r a ti p a t t erity a ky h a ) uttara k l a m i ti tath ca p rvo k t a r ty bdab o d h n a n t a r a aya hetura b d hi t a asatpr a ti p a k a c e ti m n as a j na m u t p a d y a t a iti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a *n+s(4# sv rth n u m i ti p a r r t h n u m i t y o r li gapar m a r a eva kara a m tas m l li gapar m a r , n u m n a m sv rth n u m i ti p a r r t h n u m i t y o li gapar m a r a eva kara a m tas m t li gapar m a r o ,num n a m d pik anumitik ar a a m h a

) sv rth e ti vi i apar m a r a s y n u m i ti h e t u t v a s t h p a n a m nanu vy ptis m tip a k a d h a r m a t j n b h y m e v a anumitis a m b h a v e vi i apar m a r a kimart h a m a g karta v y a iti cet) na ,vahnivy p y a v n a y a m , iti bdap a r m a r a s t h al e par m a r a s y v a y a k a t a y l gha v e n a sarvatr a par m a r a s y ai v a k ra atv t li ga na kara a m - att dau vyab hic r t ,vy p r a v a t k ra a kara a m, iti mate par m a r a n d v r vy ptij n a kara a m tajjany a t v e sati tajjany aj a n a k o vy p r a anu m n a m u p a s a h a r a ti ) tas m diti prak ik nanu vi i avai i y va g hi p a r m a r a s y a anu mi ti prati hetutv e tatr n a n y a t h s i d d h a t v a ni y a t a p r v a v ttitv a y o r d v a y o kalpa n yatay gaura v a m ,vahnivy p y o dh m a - dh m a v n parvat a , iti j na dv a y a s y a tava mat e vi i apar m a r a prati k ra atv e n a k pyat a s y a kara atv e tu ana ny a t h s i d d h a t v a m t r a s y a kalpan yatay l ghav a mi ti pr b h k a r a a kat e ) nanviti vahnivy p y a v n a y a m i ti atra tvada b hi m a t a k r a a s y a asattv e n a vyab hic r t na j nad v a y a s y a k ra atv a samb h a v a t ti bh va kath a ci d a pi vy py a t v a c c h e d a k a d h m a t v d e r b h n a par m a r e na samb h a v a t ti sphor a y a bd eti l ghav e n e t i kalpan l g h a v e n e t y a r t h a tath hi ) j na dv a y e ana ny a t h s i d d h a t v a n i y a t a p r v a v ttitv a y o kalpan p e k a y vi i apar m a r e tatkalp a n a s y a i v a lagh yastv a mi ti

vastut a s t u taddh a r m v a c c h i n n a vi e y a k a v y p ti pr a k r a k a n i c a y a vi i ata ddhar m v a c c hi nnapr a k r a k a p a k a t v a c c h e d a k v a c c hi )

nnavi e y a k a ni ca y a s y ai v a k ra at v a c c h e d a k a t v a j na dv a y a s d h r a y e n a n a tan m a t e mant a v y a m naiy yik a m a t e tu ) vy ptivi i avai i y va g hi ni ca y a t v a k ra at v a c c h e d a k a m i ti k ra at v a c c h e d a k a l g h a v a m avadh e y a m viniga m a n vi r a h e a j na m n a li gat v e n p i kara atv a vadat c ry mata nirasy a ti ) li ga na kara a miti vyab hic r di ti tatr py a n u m i t e r a n u b h a v a s i d d h a t v e n a tadav y a v a h i t a p r v a bh t a b h a v i y ad d h m d e r a s a t t v d i ti bh va mata iti ,phal y o g a v y a v a c c hi n n a k ra a kara a m, iti mate par m a r a eva kara a mi ti dhy ey a m kara e ativy ptiv r a y a ) tajjany a t v e sat ti b lapriy naiy yik e n pi dau dh m a d a r a n a m - tata vy ptis m a r a a m - tata vahnivy p y a d h m a v n a y a m i ti vi i apar m a r a - tato ,numitiriti kra m a s y a sv kara yatay dh m a d a r a n a v y p ti s m ti b h y m e v a anumitis a m b h a v t madh y e vi i apar m a r a kimarth a iti pr b h k a r e a a kita m a key a nopap a d y a t e vi i apar m a r d e v a anumitis a m b h a v e j nadv a y a s y a n nu mi tih e t u t v a m anya t h si d d h a t v di ti naiy yik e n a vaktu aky atv t ata a kitur ay a m a b h i v y a n a k t i ) nanu vi i avai i yety di n tath ca vi i apar m a r a s y a ana ny a t h s i d d h a t v a niyata p r v a v ttitv a cetyu b h a y a kalpa n yam j na dv a y a s y a tu anany a t h s i d d h a t v a niyata p r v a v ttitv a cety ub h a y a

kalpa n yam j nad v a y a s y a tu anan y a t h s i dd h a t v a m t r a kalpa n yam- na tu niyata p r v a v ttitv a m a p i - k ptatv t ato l ghav t j na dv a y a m e v n u m i ti h e t u na tu vi i apar m a r a iti pr b h k a r a s y a bh va ity ay a yatra ,vahnivy p y a v n a y a m , iti abda r av a t ,aya vahnivy p y a v n, iti bda b o d h t m a k o vi i apar m a r a j ta tatra tadutt a r a k a e ,numit erj y a m n a t a y j na dv a y a s y a vyatire k a v y a b h i c r t n nu mi ti h e t u t v a m i ti sarvatr ai v a tasy a hetutv a mi ti rty pr b h k a r a m a t a d pik y kha ita m nanu pr b h k a r a m a t e j na dv a y a s y p i vy ptij n a t v e n a pak adh a r m a t j n a t v e n a ca k ra atv a mi y a t e ,vahnivy p y a v n a y a m , iti abda p a r m a r a s y pi vy ptij n a t v a p a k a d h a r m a t j n a t v a r p a k r a a t v a c c h e d a k kr nt a t v t k ra atv a mi y a t a eveti na vyab hic r a ity a ky h a ) katha ci d a p ti ya a bh v a ) vy ptij n a p a k a d h a r m a t j n a y o vy ptij n a t v a p a k a d h a r m a t j n a t v b h y k ra atv a s v k re , loko vahnivy p y a dh m a v n parva t a , iti j n b h y m a p i ,parvat o vahni m n, ityuna mi t y p a t ti ato vy py a t v a c c h e d a k a t a y g h tadhar m v a c c hi n n e pak adh a r m a t v a g h i j nat v e n a k ra atv a vakta v y a m tath ca vahnivy p y a v n a y a m i ti j ne vy py a t v a c c h e d a k a d h m a t v d e r a b h n e n a ukta k r a a t v a c c h e d a k n k r n t a t a y k ra at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vin pi k ryo t p a t t y vyatire k a v y a b hi c r a pr b h k a r a m a t e durv r a iti sphora y e ti dh m a t v o p a s t h p a k a p a d b h v di t y a r t h a tath h ty di bd ap a r m a r d a n u m i ti yatra bhava ti tatra j nad v a y a vin py a n u m i t e r a n u b h a v a s i d d h a t a y tatr pi yadi j na dv a y d e v n u m i ti riti kalpy a t e tarhi j na dv a y a s y n a n y a t h s i d d h a t v a niyata p r v a v ttitv a cetyu b h a y a kalpa n yam tatra

vi i apar m a r a s y a niyata p r v a v ttit y k ptat a y anany a t h s i d d h a t v a m t r a kalpa n yamiti naiy yik a m a t e l ghav a m i ti bh v a nanu bd ap a r m a r a s t h a l e naiy yi k a s y a mate l ghav e ,pi yatra j na dv a y d e v n u m i ti tatra p rvo k t a r ty pr b h k a r a m a t e l gha v a mi ti s my a m i t y a ky h a ) vastut a s t vi ti dh m a t v v a c c hi n n a vi e y a k a v y p ti prak r a k a ni c a y a ,dh m o vahnivy p y a , ity k r a k a ekak l v a c c hi n n ai k t m a v t ti tv a s a m b a n d h e n a tadvi i a dh m a t v v a c c hi n n a p r a k r a k a p a r v a t a t v v a c c hi n n a vi e y a k a ni cay a ,parvat o dh m a v n, ity k r a k a tath cokta ni cay a vi i okta ni ca y a t v a pr b h k a r a m a t e anumitik r a at v a c c h e d a k a m naiy yik a m a t e tu vy ptivi i avai i y va g hi tv a m tattu dh m a t v n a v a g h i ni vahnivy p y a v n a y a m i ti bdap a r m a r e ,py a s ti ata k ra at v a c c h e d a k a l g h a v t naiy yi k a m a t a m e v a yukta mi ti bh va viniga m a n vi r a h e e ti j ya m n a li ga kara a m atha v li gavi ay a k aj n a kara a mi ti pak ayor a n y a t a r a s y a s dhut v a s d h a k a y u k t y a b h v e n e t y a r t h a li gasy a anumitik ar a a t v e j y a m n b h y m a t t n g a t b h y li g bhy anu mi ti na sy t anumit e avyav a hi t a p r v a asatos t a y o avya v a hi t a p r v a v ttitv a g h a ita k a r a at v s a m b h a v t li gaj n a s y a kara atv e tu at t n g a t ali gay or a s a t t v e ,pi tadvi ay a k aj n a s a t t v d a n u m i tir u p a p a d y a t e tad h a ) tatr py a n u m i t e ri ti phal y o g a v y a v a c c h i n n a m i ti k ry v y a v a hi t a p r v a v ttitv a vi i a k ra a kara a miti mat e par m a r a s y ai v n u m i t y a v y a v a h i t a p r v a v ttita y tadav e kara a m vy ptij n a s y a tu par m a r a v y a v a h i t a t v t na kara atv a mi ti bh va

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a hetuvi b h g a *n+s(4% li ga trividha m anvay a v y a ti r e ki keval n v a y i keval av y a ti r e ki ceti anvay e n a vyatire k e a ca vy pti m a d anva y a v y a ti r e ki yath vahna u s dhy e dh m a v a t t v a m yatra dh m a s tatr g nir yath mah n a s a ity anvay a v y p ti yatra vahnir n sti tatra dh m o, pi n sti yath mah h r a d a iti vyatire k a v y p ti anvay a m t r a v y p ti k a keval n v a y i yath gha o,bhidh e y a pram e y a t v t pa avat atra pra m e y a t v b hi d h y a t v a y o r vyatire k a v y p ti r n sti sarvas y pi pra m e y a t v d abhidh e y a t v c ca vyatire k a m t r a v y p ti k a keval av y a ti r e ki yath p thiv tare b h y o bhidy at e gandh a v a t t v t yad itare b h y o na bhidy at e na tad gandh a v a t yath jalam na ceya tath tas m n na tathe ti atra yad gandh a v a t tad itara b hi n n a m ity anvay a d anto n sti p thiv m tras y a pak atv t li ga trividha m ) anvay a v y a ti r e ki - keval n v a yi - kevala v y a ti r e ki ceti anva y a v y a ti r e ki nir p a a m anva y e n a vyatire k e a ca vy pti m a t anvay a v y a ti r e ki yath vahn a u s dhy e dh m a v a t t v a m yatra dh m a s t a t r g ni yath mah n a s a ityanv a y a v y p ti yatra vahnirn s ti- tatra dh m o ,pi n sti yath mah h r a d a iti vyatire k a v y p ti d pik

li ga vibhajat e ) li gamiti anva y a v y a ti r e ki a lak a ati ) anvay e n e t i hetus d h y a y o vy pti anvay a v y p ti tada b h v a y o r v y p ti vyatire k a v y p ti prak ik yady a p y a n u m n a n i r p a a s y ai v a pratij t a t v e n a tadvib h g a eva ucita tath pi ligasy a traividhy e pradar ite tajj n a s y a traividhy a phalat ti mana si k tv h a ) li ga vibhajat a iti ,anva y e n a vyatire k e a ca vy pti m a t, iti m las y a ,anva y a s a h a c r a g r a h a g r h y a v y p t i m a t t v e sati vyatire k a s a h a c r a g r a h a g r h y a v y p ti m a t, ityarth a mana si k tv t d avy p ti dv a y a prak a y a ti ) hetus d h y a y o ri ti b lapriy ,anva y e n a vyatire k e a ca vy pti m a t, iti yath rut a m l t anva y a v y p ti m a t t v e sati vyatire k a v y p ti m a t t v a m a n v a y a v y a ti r e k i o lak a amiti prat yate tath sati kevalav y a ti r e ki y ati vy p ti tatr pi vastuto ,nvay a v y p t e r a p i sattv t ato vy ca e ) anva y a s a h a c r a g r a h a g r h y e t i s dhy a h e t v o s m n d a d hi k a r a y a anva y a s a h a c r a tajj n aj a n y aj n a v i ay bh t vy pti hetuv y p a k a s d h y a s m n d h i k a r a y a r p anvay a v y p ti s dhy b h v a h e t v a b h v a y o s m n d hi k a r a y a vyatire k a s a h a c r a

tajj n aj a n y aj n a vi ay bh t vy pti s dhy b h v a v y p a k bh t b h v a p r a t i y o g i tv a r p vyatire k a v y p ti anva y e n e t y a t r a t t y y j naj p y a t v a m a r t h a anva y a a b d a anva y a s a h a c r a p a r a - j naj p y a t v a s y a vy pt v a n v a y a ten n v a y a s a h a c r a j n aj p y vy ptiriti m l llab h y a t e eva vyatire k a a b d a vyatire k a s a h a c r a p a r a - t ty rtha j naj p y a t v a m tena vyatire k a s a h a c r a j n a j p y v y p ti riti labhy a t a iti bh va 1

tarka s a g r a h a keval n v a y i nir p a a m anva y a m t r a v y p ti k a m keval n v a y i yath gha a abhidh e y a pra m e y a t v t pa avat iti atra pram e y a t v b h i d h e y a t v a y o vyatire k a v y p ti n sti- sarvas y pi pram e y a t v t abhidh e y a t v c c a d pik keval n v a y i n o lak a am h a ) anvay e ti keval n v a y i s d h y a k a li ga keval n v a y i [v ttim a t ] ityant b h v p r a ti y o gi t v a keval n v a y i t v a m varapr a m vi ay a t v a sarva p a d b hi d h e y a t v a ca sarva tr a ast ti vyatire k b h v a prak ik anva y a m t r a v y p ti k a t v a r p a k e v a l n v a y ila k a e m tra p a d e n a vyatire k a v y p t e r v y a v a c c h e d y a t a y siddhy a sidd hi b h y

vy g h t a ity locy a prak r n t a r e a pari karoti ) keval n v a y i s d h y a k a m i ti keval n v a y i s d h y a k a v y a t i r e ki h e t o )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tath ca anva y a s a h a c r aj n aj a n y aj n a v i ay a v y p ti m a t v e sati vyatire k a s a h a c r a j n a j a n y a j n a vi ay a v y p ti m a t t v a anva y a v y a ti r e ki o lak a am tatra saty a n t n u p d n e keval av y a ti r e ki y ativy p ti vi e y n u p d n e keval n v a y i n y a ti v y p ti vyatire k a s a h a c r e p y a n v a y a v y p ti r e v a g hyata iti mat e anav a y a s a h a c r aj n a v y a t i r e k a s a h a c r aj n o b h a j aj a n y aj n a vi ayavy p ti m a t t v a anva y a v y a ti r e ki o lak a am )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) sa grah y a s dhy e keval n v a y i t v a nive ita m tadev a nirvakti ) atyant b h v e t i nirava cc hi n n a v tti m a d a t y a n t b h v e t y a r t h a tena gaga n b h v a s a y o g b h v di s d h y a k a h e t o sa grah a gha apa d b hi d h e y a t v a s y a pa d v a s a t t v e n a sarvat a sattv s a m b h a v d h a ) sarva p a d b hi d h e y a t v a m i ti b lapriy nanu ,anva y a m t r a v y p ti k a keval n v a y ,ti m l t vyatire k a v y p ti n y a t v e sati anvay a v y p ti m a t t v a keval n v a y i n o lak a amiti prat yate tath sati keval n v a y i ni

vyatire k a v y p t e prasidd h a t v e tacch n y a t v a na samb h a v a ti tasy apra sidd h a t v e sutar tacch n y a t v p r a s i d d hiriti lak a amid a nopap a d y a t a ity ay e n a d pik y keval n v a y i s d h y a k a keval n v a yi ityukta m i t y h a ) anva y a m t r e t i keval n v a y i s d h y a k a keval n v a y hetu ,ida v cy a jeya t v t, ity di yath keval n v a y - tath keval n v a y i s d h y a k a vyatire k hetur a pi ,ida v cy a gha atv t, ity di keval n v a y y e v a tath cobh ay a s a g r a h y a hetau keval n v a y i t v a m a n i v e y a keval n v a y i s d h y a k a h e t u t v a keval n v a y i n o lak a a kathita mi t y h a ) keval n v a y i s d h y a k e t i vyatire ki h e t u atyan t b h v a p r a t i y o g hetu tadev e ti keval n v a y i t v a m e v e t y a r t h a nanu atya nt b h v p r a ti y o gi t v a keval n v a y i tv a m tats d h y a k a h e t u t v a keval n v a y ili gatv a mi t y u k t a u k b h v a s d h y a k a s y a gha atv di h e t o sa grah o na sy t k b h v a s y a 1 k ar p a ) k b h v t y a n t b h v a p r a ti y o g i tv e n a atya nt b h v p r a ti y o gi t v b h v t eva sa yog b h v a s d h y a k a h e t o r a p i sa grah o na sy t sa yog b h v a s y a 2sa yog t m a k t y a n t b h v a p r a t i y o g i tv t ityata ha ) niravac c hi n n e t y di ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. k ar p a ya k b h v t y a n t b h v a tatpra ti y o gi tv e n e t y a r t h a abh v b h v a s y a pratiyogis v a r p a t v d i ti bh v a

2. sa yog ar p a ya sa yog b h v t y a n t a b h v a tatpra ti y o gi tv di ty a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) sa yog as y v y p y a v ttita y s vacc hi n n a v ttik a t v t nirava cc hi n n a v tti m n abh v a na sa yog t m a k a abh v a api tu gha dy a b h v a tadapr a ti y o gi tv a sa yog b h v e ,st ti tasy a keval n v a y i t v o p a p a t ti gag an a r p o ,bh va s t u na v ttim n tasy v ttitv t - api tu v ttim n gha dy a b h v a tada pr a ti y o gi t v a gaga n b h v e ,st ti tasy pi keval n v a y i tv a m u p a p a d y a t a iti bh va eva ca yat sarvatr s ti - na kv pi tadab h v a tat keval n v a y ti labhy a t e nanv a b hi d h e y a t v a s y a kath a keval n v a y i t v a m abhidh e y a t v a hi pada ak ti m a t t v a m tacca gha ap a di p a d a b h e d e n a bhinn a mi ti gha apa d b hi d h e y a t v a s y a pa dini h ty a n t b h v a p r a ti y o gi t v di t y a k a t e ) gha apa d e ti sarva p a d b hi d h e y a t v a m i ti sarva iti yat pada tada b hi dh e y a t v a sarva tr s t ti sarvap a d b h i d h e y a t v a keval n v a y i tath ca ,gha a abhidh e y a pra m e y a t v t, iti prayo g e sarvap a d b h i d h e y a t v a s dhy a iti keval n v a y i t v a m u p a p a d y a t a iti bh va

tarka s a g r a h a keval av y a ti r e ki nir p a a m

vyatire k a m t r a v y p t i k a kevala v y a ti r e ki yath p thiv itareb h y o bhidy at e gandh a v a t t v t yat itare b h y o na bhidy at e na tat gand h a v a t yath jalam na ceya tath tas m t na tath iti atra yat gand h a v a t tat itarab hi n n a m ityanv a y a d nt a n stip thiv m tras y a pak atv t d pik kavel av y a ti r e ki o lak a am h a ) vyatire k e ti tadud h a r a ti ) yath e ti nanu itarab h e d a prasidd h o v na v dye yatra prasidd h a tatra hetus a t t v e anvayitv a m - asattv e as dh r a y a m dvtye s dhy aj n b h v t kath a tadvi i nu mi ti vi e a aj n b h v e vi i aj n n a d a y t pratiyogij n b h v t vyatire k a v y p tij n a m a p i na sy diti cet ) na jal ditray o d a n y o n y b h v n trayod a a s u praty e k a prasidd h n mela n a p thivy s dhy a t e tatra trayo d a a t v v a c c hi n n a b h e d t m a k a s d h y a s y a i k d hi k a r a a v tti tv b h v t n nv a yitv s d h r a y e praty e k d hi k a r a a p r a s i dd h y s dhy a vi i nu mi ti vyatire k a v y p ti nir p a a ceti prak ik m le vyatire k a m t r a v y p t i k a m i ti ni citavy a ti r e k a m t r a v y p ti k a m i t y a r t h a tena ,p thiv itareb h y o bhidy at e gandh a v a t t v t, ity dau anva y a v y p t e s s a t t v e ,pi na lak a s a g a ti itada b h e d a ) p thiv taratv v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a anvayitv a m i ti anva y a s a h a c r a g r a h a g r h y a v y p t i m a t t v a sy dity ar t h a as d h r a y a mi ti sapa k av y v tt a t v a r p s d h r a ala k a kr n t a t v di ti bh va apra sidd h a s d h y a k e ,pi s dhy a vi e a ak n u m i ti r e v e t y b hi p r y e h a ) s dhy e t y di vyatire k a v y p t ti

s dhy b h v a v y p a k b h v a p r a t i y o g i tv a r p e t y a r t h a p thiv taras m n y a b h e d o na s dhy a t e - api tu jal dib h e d a k a s dhy a t e tath ca tokta d o v a s a r a ity haj al d ti jal d n ce trayo d a n y o n y b h v s t e k a s dhy a t a ityarth a samu d y a s y a prasidd hy a s a m b h a v d h a ) praty e k a m i ni trayo d a a t v v a c c hi n n e ti anumit e p rva ni citas d h y a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a v a t o dhar mi a ev pr a si dd h y na tatra heto sattv s a t t v a n i b a n d h a n e anva yitv s d h r a y e iti samudit r t h a praty e k a prasiddh a u apek b u d d hi vi e avi ay a t v a r p a s a m u d y a t v a vi i aj n a samb h a v a ti tath ca vi e a at v a c c h e d a k a p r a k r a k a n i r ay a s y a sadb h v t s dhy a t v a c c h e d a k a v i i avai i y va g h y a n u m i ti vyatire k a v y p tij n a ca samb h a v a t ty h a ) praty e k d hi k a r a e t y di n jal di caturd a n y o n y b h v n caturd a a s u

yady a pi

praty e k a prasiddh n m i ti r ty vaktu m u ci t a m - tath pi arth p a t t e pra m n t a r a t v a m a g kurv a n t a pr b h k a r a m k e p t u vyatire k a v y p t e r a n u m i t y a g a t v a s y a pradar a n yatay tan m a t a s d h r a y e n a vyatire k a v y p ti pradar ayi tu jal ditray o d a e t y di k a t h a n a m na ca tanm a t e caturd a n y o n y b h v a prasidd h abh v a s y d hi k a r a t m a k a s y a ten g k r diti dhy ey a m kecittu ) jalam e v di ye tray od a n m i ti vigrah e a jal dipra ti y o gi k n caturd a n m i t y a r t h a trayod a a s viti jal d ty di uktavi gr a h e a caturd a a s vi ty a r t h a agre ,pyeva bodhy a m ity hu b lapriy

nanu vyatire k a m t r a v y p t i k a kevala v y a ti r e k tyas y a anva y a v y p ti n y a t v e sati vyatire k a v y p ti m a t t v a kevalav y a ti r e ki o lak a amity a r t h a tath ca ,p thiv itareb h y o bhidy at e gandh a v a t t v t, ityatr a keval av y a ti r e ki i vastuto ,nvay a v y p t e r a p i sattv d a s a m b h a v a ityato vy ca e ) ni citavy a tir e k e ti tath coktas t h al e vastut a anva y a v y p t e sattv e ,pi s dhy a s y p r a s i d d h y "aj n e n a $ hetuv y p a k a s d h y a s m n d h i k a r a y a r p n v a y a v y p t i ni ca y o n stivyatire k a v y p ti ni ca y a s t v a s t ti ni citavy a ti r e k a m t r a v y p ti k a t v a s y a sattv t kevala v y a ti r e ki t v a m u p a p a d y a t a iti bh va yatkiciditar a b h e d a s y a prasidd h a t v t prasiddh o na veti vikalpa s y ai v a n va s a r a ityata vy ca e ) p thiv taratv v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a iti p thiv tare sarve bheda ityarth a tath ca yadi p thiv tare sarve bheda kvacit gha da u j ta tarhi tatra hetus a t t v e s dhy a h e t v o s t a t r ai v n v a y a s a h a c r a g r a h t tadgr h y n v a y a v y p t i m a t t v a m a s t ti anva y a v y a ti r e k y a n u m n a m e v a bhav e t na kevala v y a ti r e k e yadi tatra hetur n s ti tarhi hetorni citas d h y a v a d a v ttitv e n a sapa k av y v tt a t v a r p s d h r a a h e t v b h v a l a k a kr n t a t a y hetora s d h r a a t v p a t ti yadi p thiv taratv v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a r p a s dhy a na j ta m tarhi s dhy a r p a v i e a aj n b h v t s dhy a vi i apak aj n a r p anumitirn a sy t vi i abuddh a u vi e a aj n a s y a k ra atv t eva s dhy a s y j t a t v e s dhy b h v a g h a ita v y a ti r e k a v y p tij n a m a p i na sy t abh v a b u d d h a u pratiyogij n a s y a k ra atv di ti d pik sth a a k g r a n t h r t h a nanu

apra sidd h a s d h y a k a s t h a l e s dhy a vi e a ik pak a s dhy a v ni t y k r n a anumitir m bh t vi e a aj n a r p a k r a a vi r a h t p thivy mi t a r a b h e d a ity k r s dhy a vi e yik anumiti bhavitu m a r h a t y e v e t y a ky h a ) aprasidd h a s d h y a k e ,pti s dhy a vi e a ak n u m i ti r e v e ti s dhy a vi e a ak n u m i ti r e v a j yat a iti pak e vi e a aj n b h v t s prak te na samb h a v a t ti d a am s dhy a vi e y a k n u m i tirj y a t a iti pak e pratiyogij n b h v t vyatire k a v y p tij n a r p a k r a b h v t na s samb h a b a t ti bh vo var an ya jal dibh e d a k a m i ti jal d n p thivy atirikt n caturd a n praty e k a ye caturd a a bhed tatsa m h a ityarth a jal d n ye trayod a n y o n y b h v iti nanu jal dy a adra v y gu di a pad r t h n ca bheda p thivy s dha n ya tath ca jal dicat ur d a n y o n y b h v e t i vakta v y e trayo d a e t y a b hi d h n a m a n u ci t a m i ti cet) atra kecit) m m sakair a b h v a s y d hi k a r a t m a k a t v a s v k re a atirikta p a d r t h a t v n a g k r t trayod a n y o n y b h v a iti tan m a t n u s r e a kathita m arth p a t t e r a ti ri kt a p r a m a t v a m a g kurva t a s t n praty e v a keval av y a ti r e k y a n u m n a s y a pradar a n yatv t ity hu ) tanna t d atra y o d a n y o n y b h v n jal di u praty e k a prasidd h n tan m a t e jal dir p a t a y jal dir p a t r a y o d a a b h e d a s y a p thivy m a s a t t v e n a gand h a v a t t v a li g e n a tats d h a n s a m b h a v t p thiv ni hasy a t d atra y o d a a b h e d a s y a p thiv r pat a y jal di u praty e k a prasidd hy a b h v e n p r a s i d d h y uktar ty vyatire k a v y p tij n s a m b h a v e n a tats d h a n s a m b h a v t ata jal ditray o d a n y o n y b h v n m i t y a s y a jala m diry e tu jal day a - jal day a s t r a y o d a a jal ditray o d a a te m a n y o n y b h v iti vigrah a jal ditay a t r a atadg u as a vij n o bahuvr hi ato jal d n caturd a n ye caturd a a anyon y b h v te l bha iti vy khy t a v y a m upari prak ik y sarva mi d a

spa bhavi yati

vastut a s t u jal d n caturd a n ye bhed caturd a a te sarve jal di u na prasidd h tath hi ) jalab h e d a teja pra b h ti u trayo d a a s u prasidd h a - na tejasi eva r ty trayod a a s u prasidd h a ya ekaik a b h e d a te melan a p thivy s dhy a t e arth t caturd a ab h e d a s a m u d y a p thivy s dhy a t e trayo d a a t v v a c c h e d e n a prasidd h o ya ekaika b h e d a tadg h a itac a t u r d a t m a k a s a m u d y a p thivy s dhy a t a iti y vat eva ca caturd a a t v a vi i abh e d a s y a kutr py a p r a s i d d h a t v t n nva yi tv a na v as dh r a y a m s dhy a g h a a k ai k b h v a s y a trayod a a t v v a c c h e d e n a prasidd h a t a y s dhy a r p a v i e a aj n a s a t t v e n a s dhy a vi i nu mi tiru p a p a d y a t e eva s dhy t m a k a p r a ti y o gij n a s a t t v e s dhy b h v a j n a s a m b h a v t vyatire k a v y p tij n a m a p i sulab h a m i ti n si ha s tri a pr hu ni citas d h y a t v a c c h e d a k e t i s dhy a t v a c c h e d a k a trayo d a a t v a caturd a a t v a v tadav a c c hi n n bhed tadva t a ityarth a praty e k a prasidd h vi ti jalabh e d d n prasiddh a t v t tatra apek b u d d hi vi e avi ay a t v t m a k a yat caturd a a t v a tajj n a bhav ati tena caturd a a t v t m a k a yat vi e a at v a c c h e d a k a tatpr a k r a k a nir aya ham e bhed caturd a a ity k r a k a utpad y a t e tata caturd a a t v a vi i abh e d a v a t p thiv ity k ri k vi i avai i y va g hi n anumiti sulab h caturd a a t v a vi i abh e d b h v a v y p a k bh t b h v a p r a ti y o gi gand h a v a t t v a m i ti vyatire k a v y p tij n a ca sulab h a m i ti bh va

vastut a s t u keval av y a ti r e k y a n u m n a s t h a l e s dhy a vi e yik ai v n u m i ti ata p rva s dhy a s y p r a s i d d h v a pi na k ati eva p thiv tarab h e d b h v a t v e n a r pe a s dhy b h v a s y a vyatire k a v y p ti g h a a k a t a y na prave a yena pratiyog y a p r a ti s a d d h y abh v p r a s i dd h e vyatire k a v y p tij n a s y a daurlab h y a bhav e t api tu p thiv taratv a v y p a k bh t b h v a p r a t i y o g i gand h a v a t p thiv ityeva par m a r a ata dpik y m rita pray s o viphala iti pr hu 1pak at d dhity d a u spa am e t a t ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a pak alak a a m *n+s(4& sa digdh a s d h y a v n pak a heta u parvat a yath dh m a v a t t v e

sandig dh a s d h y a v n pak a yath dh m a v a t t v e hetau parva t a d pik pak alak a a m h a ) sandig dh e ti nanu rava n a n t a r a b h v i m a n a n a s t h a l e avy p ti tatra veda v k y a i r t m a n o ni citatv e n a sande h b h v t ki ca praty a k e ,pi vahn a u yatra icchay anu mi ti tatra avy ptiriti cet) na ukta p a k a t r a y a t v a s y a pak alak a atv t

prak ik m le sandig dh a s d h y a v ni ti vi e yat s a m b a n d h e n a s dhy a p r a k r a k a s a a y a vi i a ityarth a sapa k alak a dik a m a p y e v a pari kart a v y a m pak alak a as y v y p ti m a kt e ) dpik y nanviti sa aya vi g h a a k a b d a b u d d h i s t h al e ,vy pti m u k t v praty a k as t h al e ,pi t m h a ) kicati ukteti si dha yi vira h a vi i asiddhy a b h v a r p a p a k a t r a y a t v a s y a pak alak a atv di t y a r t h a b lapriy vi e yat s a m b a n d h e n e t i ,parvat o vahni m n na v , ity k r a k e sa ay e vahni prak r a parvat o vi e ya iti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. ata eva prasidd h a s d h y a k a s t h a l e pak avi e yikaiv n u m i tira n u b h y a t e , iti pak at y d dhitigran t h a atra prasidd h a s d h y a k a s t h a l e pak avi e ya k n u m i ti riti katha n t aprasidd h a s d h y a k a s t h a l e s dhy a vi e y a k n u m i ti riti s cy at e tatra gad d h a r yavy k h y n a ,ki tu aprasiddh a s d h y a k a s t h a l e vi e a aj n di vira h e a s dhy a vi e a ak n u m i t e r a n u p a p a t t y s dhy a vi e y a k n u m i ti r p e y a t e , ity d y u k t a dra avy a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) s dhy a p r a k r a k a t d as a ay a s y a vi e yat s a m b a n d h e n a

parva t e sattv t parvat a s y a pak at prak r a t s a m b a n d h e n a t d as a ay a s y a vahna u sattv t vahn e pak atv a v r a y a vi e yat s a m b a n d h e n e t y u k t a m sapa k alak a dik a m a p y e v a pari kart a v y a m i ti vi e yat s a m b a n d h e n a s dhy a p r a k r a k a n i r ay a vi i a sapa k a vi e yat s a m b a n d h e n a s dhy b h v a p r a k r a k a n i r a y a vi i a vipak a iti r ty pari kart a v y a m i t y a r t h a sa ay avig h a a k e ti tm dehe n d riy di vilak a o na veti sand e h a s y a pratib a n d h a k a ya veda v k y a j a n y a bdab o d h a tm dehe n d riy di vilak a a ity k r a k a tatra t d a b d a b o d h t m a k a r a v a n a n t a r a tm dehe n d riy di vilak a a ity k r a k n u m i tir p a man a n a na sy t tma n a vi e yat s a m b a n d h e n a s da dh y a p r a k r a k a s a n d e h a v a t t v a r p a p a k a t v b h v d i ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a sapa k alak a a m *n+s(5' ni citas d h y a v n sapa k a mah n a s a ni citas d h y a v n sapa k a yath tatraiv a mah n a s a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( yath tatraiv a

vipak alak a a m *n+s(51 ni citas d h y b h v a v n vipak a mah hr a d a yath tatraiva

ni citas d h y b h v a v n a vipak a yath tatraiva mah hr a d a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( hetv b h s a n i r p a a m

*n+s(52 savy a b hi c r a vi ru d d h a s a t p a k si dd h a b d h i t paca hetv b h s

savy a b hi c r a ) viruddh a) satpra ti p a k a) asiddha) b dhit paca hetv b h s d pik sapa k alak a a m h a ) ni citeti vipak alak a a m h a ) ni citeti eva saddh e t n n i r p y a asadd h e t n n i r p a y i t u vibhaj at e ) savy a b hi c r e ti anumitipr a ti b a n d h a k a y a t h r t h a j n a vi ay a t v a hetv b h s a t v a m

prak ik sadd h e t n n i r p y a ) vy pty di vi i ahet n ni r p y e t y a r t h a saddh e t u ni r p a e asadd h e t u s m a r a t a pras a g as a g a t y tannir p a a mi ti bh va m le hetv b h s iti hetuv a d b h s a n t a iti hetv b h s du ahet a v o nir py a n t a ityarth a nanu s m n y a d h a r m a p r a k r a k a j n a m a n t a r vi e ajij s n u d a y e n a savy a b hi c r e t y di n vibh g o ,nucita ity a k parijih r u do alak a e ,bhihite do avatt v a r p a d u ala k a as y ti s p h a a t v t l bho bhava t ty ay e n a do as m n y al a k a a m h a ) anu mit ti hetv b h s a t v a m i ti hetor b h s hetv b h s hetuni h do te bh va tattv a m i t y a r t h a ,hrado vahni m n, ity d y a n u m i ti prati ,vahny a b h v a v n hrada, ity dib d h a n i c a y a pratib a n d h a k a pra m t m a k a t d a ni ca y a vi ay a t v a vahny a b h v a v a d d h r a d d a u ak ata mi ti lak a as a m a n v a y a atr n u mi ti p a d a ajahallak a ay anumitit at k a r a n y a t a r a p a r a m tena vyab hic r dij n a s y a par m a r a p r a ti b a n d h a k a t a y a i v a nirv h t anumity a p r a ti b a n d h a k a t v e ,pi vyab hic r di u n vy p ti ,parva to nirvah ni , iti b dha b h r a m a s y a ,parvat o vahni m n, ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a t v t tadvi ay a v a h n y a b h v d a u ativy pti ata yath rt h e ti bhra m b h i n n e t y a r t h a athaiv a m a p i vahny a b h v a v a d d h r a d t m a k a b d h a i k a d e e vahny a b h v d a u ativy p ti ,vahny a b h v a v n hrada , ity k r a k a y a r t h r t h a j n a v i ay a t v a s y a tatra sattv diti cet) na yadr p v a c c hi n n a vi ay a k aj n a s m n y a anumitipr a ti b a n d h a k a tadr p v a c c hi n n a t v a do atva mi t y a r t h a p a r y a v a s n e n d o t vahny a b h v a t v v a c c hi n n a vi ay a k a s y a ,vahny a b h v a v n

hrad a , iti j na s y n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v e ,pi t d aj n a s m n y n t a r g a t a s y a ,vahny a b h v a , ity k r a k a j n a s y a apratib a n d h a k a t v e n a vahny a b h v a t v d e yadr p a p a d e n o p d n s a m b h a v t na ca tarhi yath r t h a p a d a vyarth a m ,parvat o nirvah ni , iti bhra m a vi ay e ,pi vahny a b h v d v a ti v y p t e uktar tyaiva v ra diti v cy a m j nap a d a s y a j na vi e at t p a r y a g r h a k a t a y yath rt h a p a d a s r t h a k y t eva ca yadr p v a c c hi n n a vi ay a k n h r y p r m y aj n n s k a n di t a ni cay a s m n y a prak t n u mi ti pr a ti b a n d h a k a tadr p v a c c hi n n a t v a do atva mi t y a r t h a pary a v a si t a tena vahny a b h v a v a d d h r a d a vi ay a k a s y a h ry a s y a apr m y aj n a vi i asy a sa ayas y a ca anumity a p r a ti b a n d h a k a t v e ,pi n sa m b h a v a ityala pallavite n a pare tu ) ida du n m e v a lak a am parant u j ya m n a v y a b h i c r d e pratib a n d h a k a t v a m a b h y u p e t y a tadart h a s t u anumitipr a ti b a n d h a k ye vyab hic r d a y a ekaj n a vi ay a p r a k t a h e t u t v a c c h e d a k a v a t t v a s a m b a n d h e n a tatpr a k r a k a y a t h r t h a j n a vi e y a t v a m ,dh m a v n vahn e , ity d a u dh m b h v a v a d v ttitv a vi i ava h ni vyab hic r a uktas a m b a n d h e n a ,tadv n vahni , ity k r a k a y a t h r t h a j n a vi e y at v a m a s t ti lak a as a m a n v a y a anumitipa d a s y a prak t n u m i ti p a r a t a y saddh e t a u anumitipr a ti b a n d h a k bh t a v y a b hi c r d n m a p r a s i d d h a t v t n tivy p ti yath r t h a p a d n u p d n e dar itas a m b a n d h e n a vyab hic r a p r a k r a k a b h r a m a v i e y a t v a s y a saddh e t v a pi sattv e n ti v y p ti sy diti tanniv e a ity hu

b lapriy vy pty di vi i ahet ni ti dipad e n a pak adh a r m a t g hyat e tath ca vy pti) pak adh a r m a t v i i ahet u t v a sadd h e t o rla k a a mi ti bh va hetuv a d b h s a n t a iti hetutv a p r a k r a k a b h r a m a v i ay ityarth a hetutv a ca vy ptip a k a d h a r m a t v i i atv a m tath ca vy ptip a k a d h a r m a t v i i atv a p r a k r a k a b h r a m a v i a y a t v a hetv b h s a t v a m tattu du ahet n m e v a bhav a ti- saddh e t n tatpr a m vi ay a t v di ti hetv b h s a a b d a du ahet u p a r a iti bh v a lak a as a m a n v a y a iti tath ca ,hrado vahni m n dh m t, ityatra vahny a b h v a v a d d h r a d t m a k a b dha do a t d ado av a t t v a ca heto dh m a s y a ekaj n a vi ay a p r a k t a h e t u t v a c c h e d a k a v a t t v a s a m b a n d h e n s t ti du atva m ,vahny a b h v a v a d d h r a d a dh m a t v a ca, ityekaj n e b dha s y a dh m a t v a s y a ca vi ayatv dit y di k a m h a n ya m nanv a n u mi ti pr a ti b a n d h a k a y a t h r t h a j n a v i ay a t v a yadi do alak a a tad b dha s a t p r a ti p a k ay o r e v e d a lak a a sama n vi y t b dha ni ca y a s y a satpr ati p a k a ni ca y a s y a ca ,hrado vahny a b h v a v n , ity k r a k a s y a ,hrado vahny a b h v a v y p y a ai v l a v n, ity k r a k a s y a ca tadva tt b u d d hi prati tada b h v a v a t t n i c a y a vi d h a y tada b h v a v y p y a v a t t n i c a y a vi d h a y ca pratib a n d h a k a t v t - tadvi ay at v a r p a l a k a as a t t v t vyab hic r a vir o d h a s v a r p s i d d hi pr a b h ti u lak a amid a na sama n v e ti tajj n n m a n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v b h v t anumitik ar a a p a r m a r a p r a ti b a n d h a k a t v a s y ai v a vyab hic r dij n e u sattv dity a t a ha ) atr n u mi ti p a d a m i ti tath ca anumitit at k a r a n y a t a r a p r a ti b a n d h a k a y a t h r t h aj n a v i ay a t v a

hetv b h s a l a k a a m par m a r a p r a ti b a n d h a k a t a y a i v e ti vyab hic r aj n a par m a r e vy ptib h n e pratib a n d h a k a m virodhaj n a s dhy a s m n d h i k a r a y ab h n e pratib a n d h a k a m svar p si d d hij n a pak adh a r m a t v a b h n e pratib a n d h a k a m i ti sarve anumitik ar a a p a r m a r a p r a ti b a n d h a k a s a t t v t n vy p tiriti bh va nirv h diti lak a opap a t t e ri t y a r t h a yath r t h a p a d a p r a y oj a n a m h a ) parva t o nirvah niriti tath ca yath r t h a p a d n u p d n e parvat e vahny a b h v a v n i t y k r a k a b h r a m a s y a ,parvat o vahni m n, ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a t v t t d ab hr a m a v i ay a s y a vahny a b h v a s y a do atva sy t tadv r a y a yath r t h a p a d a m uktab hr a m a s y a yath r t h a t v b h v t n tivy p tiriti bh v a nanu yath r t h a p a d o p d n e ,pi ,parvat o vahny a b h v a v n , iti bhra m a v r a a m a a k y a m tasy pi parva t a t v a v a ti parva t a t v a p r a k r a k a t v e n a vahny a b h v a t v a v a ti vahn a b h v a t v a p r a k r a k a t v e n a ca tadvati tatpr a k r a k a t v a r p a y a t h r t h a l a k a kr n t a t v e n a yath r t h a t v di t y a t a ha ) bhra m a b hi n n e t y a r t h a iti tath capra k tala k a ag h a a k a yath r t h a p a d a tada b h v a v a ti tatpr a k r a k a b h i n n r t h a k a m ,parvat o vahny a b h v a v n , iti j na tu vahny a b h v b h v a v a t i vahny a b h v a p r a k r a k a t a y bhra m t m a k a m tadb hin n a na bhav a t ti na do a iti bh va bhra m a b hi n n a t v a m e v a sarv e pra m t v a m i t y u c y a t e tacca 1svavy a d hi k a r a a p r a k r v a c c h i n n a y y vi e yat tatta d a ni r p a k a t v a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svavy a d hi k a r a e ti svavy a d hi k a r a e t y a s y a sv dhi k ar a v tt tyarth a uktau ida rajata mi ti bhra m ya uktini havi a yat y svapa d e n a up d n e sv d hik a r a a ukti

tada v tti ya prak r a rajatat v a tadav a c c hi n n y vi e yat uktini havi e y at tannir p a k a t v a m ida rajata mi ti bhra m e tada nir p a k a t v a ida rajata mi ti pram y m i ti lak a as a m a n v a y a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1sv nir pi t a t v a s v r a y b h v a v a d v ttitv o b h a y a s a m b a n d h e n a prak r a t vi i y vi e yat tadanir p a k a t v a m i ti y vat adhika m u d g r a n t h e u a kat e ) athaiv a m a p ti bhra m a b h i n n r t h a k a y a t h r t h a p a d a n i v e e ,p tyarth a ,hrado vahni m n dh m t, ityatra ,hrado vahny a b h v a v n, iti ni cay as y a pratib a n d h a k a t a y tadvi ay at v a vahny a b h v a v a d d h r a iva vahny a b h v e ,pyasti tath ca anumitipr a ti b a n d h a k a y a t h r t h a j n a vi ay a t v a r p a s y a hetv b h s a l a k a as y a b dh n t m a k e vahny a b h v e ,tivy ptirity a r t h a sam d h a t t e ))) yadr p v a c c hi n n e ti tath ca yadr p a p a d e n a vahny a b h v a t v a s y o p d n e tadav a c c hi n n a vi ay a k a s y a ,vahny a b h v a v n hrad a , iti j na s y n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v e ,pi vahny a b h v a t v v a c c hi n n a vi ay a k aj n a s m n y n t a r g a t a s y a ,vahny a b h v a , ity k r a k aj n a s y a ,hrado vahni m n, ity k r a k n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v a n sti ata vahny a b h v a v a d d h r a d a t v a m e v a yadr p a p a d e n a dharta v y a m tada v a c c hi n n a vi ay a k aj n a s m n y a s y n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v t tadr p v a c c hi n n a t v a ca vahny a b h v a v a d d h r a d a ev sti na vanhy a b h v a iti n tivy p ti riti bh v a na ca tarh ti ,parvat o vanhy a b h v a v n , iti bhra m a vi ay e vanhy a b h v e ,tivy ptiv r a y a hi yath r t h a p a d a m u p t t a m

nirukt a p a ri k r e tu yadr p a p a d e n a na vanhy a b h v a t v a m u p d t u akya t e tada v a c c hi n n a vi ay a k aj n a s m n y n t a r g a t a s y a vanhy a b h v a iti j nas y a ,parvat o vanhi m n, ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a t v b h v t tath ca vanhy a b h v e ,tivy pt y a p r a s a k t y yath r t h a p a d a vyarth a mi ti bh va j na vi e at t p a r y a g r h a k a t a y e t i dya j na p a d e n a an h r y a m a p r a m y aj n n s k a n d i t a ni cay t m a k a ca j na m a t r a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svanir pit a t v e ti sva ida rajata mi ti b h r a m y rajatat v a ni h prak r a t tannir pi t a t v a uktini havi e y at y m a s t i eva sva rajata t v a ni hapr a k r a t tad ray a rajatat v a tada b h v a v a c c h a k t i v ttitv a ca vi e yat y m a s ti t d avi e y at nir p a k a t v a bhra m e anir p a k a t v a pra m y m i ti sam a n v a y o bodhy a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) vivak ita mi ti s c a n y a yath rt h a p a d a m i ti bh v a an h r y a t v a b dha k l necch j a n y a t v b h v a v a t t v a m tadanu p d n e ,hrado vanhi m n, iti b dha k aj n a k l e ,hrad e vanhy a b h v aj n a bhava t u, it cchay j ya m n a s y a ,hrado vanhy a b h v a v n , iti j nas y pi vanhy a b h v a v a d d h r a d a t v v a c c hi n n a vi ay a k a j n a s m n y n t a rgata t a y tasy a

c nu mi tipr a ti b a n d h a k a t v b h v d a v y p ti s y t b dh e tadv r a y a pratib a n a d h a k a j n e ,n h ry a t v a nive an yam eva apr m y aj n n s k a n d i t a t v a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a apr m y aj n b h v a vi i atva m tadaniv e e ,yatra hrado vanhy a b h v a v n , iti j n n a n t a r a ,ida j na apra m , iti j na tatra b dhaj n a s y n u m i t y a p r a ti b a n d h a k a t a y b dh e ,vy pti ata tanniv e a eva ni cay t m a k a t v ni v e e ,hrado vanhi m n na v , iti sa ay t m a k a j n a s y a j nas m n y n t a r g a t a s y a apra tib a n d h a k a t a y avy pti sy t ata tanniv e a tath ca yadd h a r m v a c c h i n n a vi ay a k n h r y p r m y aj n n s k a n di t ani cay a s m n y a prak t n u mi ti pr a ti b a n d h a k a taddh a r m v a c c hi n n a t v a hetud o as y a lak a amiti pary a v a s a n n a m pare tvity di p rv a s mi n kalpe anu mi tipra ti b a n d h a k a yath r t h a j na mi ti karm a d h r a y a asmin kalpe anu mi tipra ti b a n d h a k n yath r t h aj n a m i ti a h tatpuru a ,hrado vahni m n dh m t, ityatra ,hrado vanhi m n,

ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a vanhy a b h v a v a d d h r a d t m a k o b dha tatpr a k r a k a y a t h r t h a j n a ekaj n a vi ay a p r a k t a h e t u t v a c c h e d a k a v a t t v a s a m b a n d h e n a ,vanhy a b h v a v a d d h r a d a v n dh m a , ity k r a k a tadvi e y atv a dh m e ,st ti dh m a s y a du atva m ,parvat o dh m a v n vanh e , ityatra vyab hic ri i anumitipr a ti b a n d h a k a dh m b h v a v a d v ttitv a vi i ava n hi r p o vyab hic r a tatpr a k r a k a y a t h r t h a j n a uktas a m b a n d h e n a t d avy a b hi c r a v n vanhi ity k r a k a - tadvi e y atv a vanh v a s t ti lak a as a m a n v a y a nanu ,parvat o vanhi m n dh m t, ityatr ti vy p ti anu mitip a d e n a

,parvat o dh m a v n, ityanu mi ti m u p d y a tatpr ati b a n d h a k o yo vyab hic r a dh m b h v a v a d v ttiv a vi i ava n hi r p a ekaj n a vi ay a p r a k t a h e t u t v a c c h e d a k a v a t t v a s a m b a n d h e n a tatpr a k r a k a yat yath r t h aj n a t d ava n hi m n dh m a ity k r a k a tadvi e y atv a s y a dh m e sattv t ityata ha ) anumitipa d a s y a prak t n u mi ti p a r a t a y e t i prak tap a k a t v a c c h e d a k v a c c h i n n o d d e y a k a ) prak tas d h y a t v a c c h e d a k v a c c h innavidh e y a k n u m i ti p a r a t a y e t y a r t h a tath ca ,parvat o vanhi m n, ityanu mi tir e v o p d e y a t a y tatpr ati b a n d h a k a d o p r a s i dd h y n tivy p tiriti bh v a dar itas a m b a n d h e n e t i ekaj n a vi ay a p r a k t a h e t u t v a c c h e d a k a v a t t v a s a m b a n a d h e n e t yartha ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a savy a b hi c r a ni r p a a m *n+s(53 savy a b hi c r o, n ai k n ti k a sa trividha s dh r a s d h r a n u p a s a h ri b h e d t tatra s dhy b h v a v a d v tti s dh r a o anaik n ti k a yath parvat o vahni m n pram e y a t v d iti pram e y a t v a s y a vahny a b h v a v a ti hrad e vidya m n a t v t sarva s a p a k a vi p a k a v y v tto,s d h r a a yath abdo nitya abda t v d iti abdatv a sarve b h y o nitye b h y o, nt y e b h y a ca vy v tta abda m t r a v tti anva y a v y a ti r e k a d nta r a hi t o, nu p a s a h r yath sarva m anity a pram e y a t v d iti atra sarvas y pi pak atv d d nto n sti savy a b hi c r o ,naik nti k a sa trividha ) s dh r a a) as dh r a a) anupa s a h ri b h e d t

tatra s dhy b h v a v a d v tti s dh r a a yath parva to vanhi m n pram e y a t v t atra pra m e y a t v a s y a vanhy a b h v a v a t i "s dhy b h v a v a t i $ hrad e vidya m n a t v t sarva s a p a k a vi p a k a v y v tto ,s dh r a a yath abdo nitya abda t v t atra abdat v a sarve b h y a nityeb h y a anity e b h y o vy v tta m abda m t r a v tti anva y a v y a ti r e k a d nta r a hi t o ,nupas a h r yath sarva m a n i t y a pra m e y a t v t atra sarvas y pi pak atv t d nto n sti d pik savy a b hi c r a vibhaj at e ) ))sa trividha iti s dh r a a lak ay ati) ))tatreti ud h ar a ti ) yath e ti as d h r a a lak ay ati) ))sarveti anupa s a h ri o lak a am h a ) ))anvay e ti prak ik sa trividha it ti s m n y al a k a a nt u s dh r a dy a n y a t a m a t v a spha a m m l e tatreti s dh r a di m a d h y a ityarth a s dhy b h v a v a d v ttiriti

s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k bh va v a n ni r pi t a h e t u t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v nity a r t h a tena ,vanhi m n dh m t, ity dau hetu m a ti parvat d a u tatta t s d h y b h v a s y a samb a n d h n t a r v a c c hi n n a s d h y a s m n y b h v a s y a ca sattv e ,pi s dhy b h v a v a ti dh m v a y a v d a u sam a v y di n dh m d e r v ttitv e ,pi ca n tivy p ti atra ca s dhy b h v a v a t t y samb a n d h a vi e v a c c hi n n a t v n i v e e ,vanhi m n dh m t, ity d a u vanhy d y a b h v a s y a k likas a m b a n d h e n a parva t d a u v ttera ti vy p ti dai ikavi e a at vi e v a c c hi n n a t v a n i v e e gha atv b h v di s d h y a k a v y a b h i c ri i s dhy b h v a s y a gha atv d e vi e a at vi e a d hi k a r a p r a si d d h y v y p ti ata s dhy a t v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a s dhy a v a t t g r a h a pratiy e y a samb a n d h e n a s dhy b h v a v a t t ni c a y a pratib a n d h a k a tena samb a n d h e n a s dhy b h v a v a t t v a vivak a yam vanhy d a u s dhy e t d as a m b a n d h o dai ik vi e a at gha atv b h v d a u ca s dhy e sama v y a s t a t h e t i na do a ,kapis a y og etad v k atv t, ity da u t d as a m b a n d h o nirava cc hi n n a d ai ika vi e a at e ti dik na ca viruddh e ,tivy ptiriti bhra mit a v y a m upad h e y a s a k a r e ,pyup d h e r a s a k a r a iti ny y t - tasy a viruddh a s d h r a y e ,pi k ativirah t m le sarva s a p a k a v y v tt a iti sapa k av a t ti t v a s m n y b h v a v n i t y a r t h a sarva p a d a sapa k av ttitv a s m n y b h v a n i v e a s p h o r a k a m sapa k ap a d a ni citas d h y a v a d a r t h a v a d a r t h a k a m abd e ,nityatv a s d h a k a a b d a t v di s a d d h e t v a pi pak e s dhy a s a n d e h a d a y m a s d h r a y a s y e atv t iti sa prad y a vi d a nav n stu ))) sadd h e t v a pi pak e s dhy a s a n d e h a d a y m a s d h r a y a s y a

prak tap a r m a r a k li k a vi rud d h a p a r m a r a d a y satpr ati p a k as y a ca sv k re b dha b h r a m a d a y b dha s y p y a g k r p a t t e na hi vai amy e yukti pa y m a eva c tra sapa k ap a d a keval as d h y a v a t p a r a m , abdo nitya abdat v t, ity dis d h y a v a d a v ttih e t o r e v a lak yat e ti na ko ,pi do a iti pr hu anva y e ti anva y a v y a ti r e k a d nta r a hi t a t v a ca kicidvi e ya k a ni c a y vi ay a s d h y a k a t v e sati kicidvi e ya k a ni c vi ay a s d h y b h v a k a t v a m nav nama t e tu ) atya nt b h v p r a ti y o gi t v a vi i as d h y di k a t v a m e v n u p a s a h ratvi m tajj n a s y a vyatire k a v y p tij n a p r a ti b a n d h a k a t b lapriy s m n y al a k a a tviti savy a b hi c r a s m n y a l a k a a tvity art h a s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e t y di s dhy a ni hapr a ti y o gi t y s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c hi n n a t v n i v e e ,parvat o vanhi m n dh m t, ityatr a dh m a s y p i s dh r a a h e t v b h s a t v p a t ti tath hi ) s dhy o vanhi tanni hapr a ti y o gi t ni r p a k o ,bh v a mah n a s yava n h y a b h v o ,pi tadv n parvat a tannir pi t a v ttitv a s y a dh m e sattv diti s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n a t v a s y a pratiyogit y nive e tu mah n a s yava n h y a b h v o grah tu na aky at e - tasy a mah n a s yatv a s a hi t a v a n hi t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v e ,pi keval av a n hi t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v b h v t api tu vanhirn s t ti prat tisiddha vanhis m n y b h v a eva vanhitv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a tadv n hrad di

tannir pi t d h e y a t v a dh m e n st ti n tivy p ti eva s dhy a ni hapr a ti y o g it y s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v n i v e e ,parvat o vanhi m n dh m t, ityatr ai v a sama v y e n a vanhirn s t ti prat tisiddh a s y a sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a v a n h i t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k bh va s y pi lak a ag h a a k a t a y tadv n parvat o ,pi tatra sa yog e n a vanh e satv e ,pi sama v y e n a vanh er a b h v t - parvat a ni r pi t a v ttitv a s y a ca dh m e sattv d a ti v y p ti s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a ni v e e tu sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a v a n h y a b h v a s y a i v a gr hy a t a y tadv n hrad dir e v a tanniy a pi t d h e y a t v a dh m e n st ti n tivy p ti dhey a t y hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v n i v e e sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a v a n h y a b h v a v n dh m v a y a v o ,pi, tannir pi t d h e y a t v a dh m e ,st tyativy p ti sy t tanniv e e tu dh m v a y a v a n i r pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a s ya dh m e sattv e ,pi sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a n st ti n tivy p ti hetu m a ti parva t d vi ti etacca heto s dhy b h v a v a n n i r pi t d h e y a t v a m e v s t ti s can r t h a m u k t a m tatta t s d h y b h v a s y e t i mah n a s yava n h y d y a b h v a s y e t y a r t h a samb a n d h n t a r v a c c hi n n s d h y a s m n y b h v a s y e t i s dhy a t v a c c h e d a k a s a y o g a s a m b a n d h ti ri kt a s a m a v y a s a m b andh v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a v a n h i t v v a c c hi n n b h v a s y e t y a r t ha

tatra ca s dhy b h v a v a t t y m i t y di s dhy b h v a v a t t y yadi samb a n d h a vi e v a c c hi n n a t v a na nive y a t e tarhi sa yog as a m b a n d h v a c c h i n n a v a n h i t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k bh va s y a k likas a b a n d h e n d h i k a r a a parvat o ,pi bhava t ti tannir pi t d h e y a t v a s y a

dh m e sattv t saddh e t v a ti v y p ti s dhy b h v a n i has v a r p a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i r p i t dhika r a at v a s dhy b h v a v a t t v a m i ti vivak a e ca yady a pi vahny a b h v a s y a svar p a s a m b a n d h e n d h i k a r a a na parvat a - api tu hrad dire v a tannir pi t d h e y a t v a dh m e n st ti ativy p tirv r a y i t u akya t e tath pi ,pa a gha atv b h v a v n dravy a t v t, ityatra vyab hic ri y ativy p ti tath hi) s dhy b h v a v a t i gha atv b h v b h v a v a ti gha atv a v a ti gha e dravy a t v a s a t t v t aya s dh r a av y a b hi c r hetu atra s dhy b h v a gha atv b h v b h v a gha atv a r p a tasy a svar p a s a m b a n d h e n d h i k a r a a m a p r a s i d d h a m bh v n svar p a s a m b a n d h e n a kv py a v tt e rity a v y p ti ata s dhy a v a t t g r a h a v i r o d hi t ni y m a k a s a m b a n d h e n a s dhy b h v a v a t t v a vivak a yam 1s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a ) s dhy a t v a c c h e d a k a ) dhar m vi cc hi n n a ) s dhy a ni hapr a k r a t n i r pi t a ) pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a ) pak ani havi e y at lib udd hi t v v a c c hi n n a prati yats a m b a n d h v a c c hi s d a d h y b h v a n i hapr a k r a t lini cay a pratib a n d h a k a sa samb a n d h a s dhy a v a t t g r a h a v i r o d hi t ni y m a k a iti kathy a t e ,parva n t o dh m a v n vanh e , ityatr a ,parvat a sa yog e n a dh m a v n, iti buddhi prati ,parvat a svar p a s a m b a n d h e n a dh m b h v a v n, iti ni cay a pratib a n d h a k a iti svar p a s a m b a n d h a eva s dhy a v a t t g r a h a v i r o d hi t ni y m a k a tena samb a n d h e n a dh m b h v a v n ayogola k a tannir pi t d h e y a t v a vanh v a s t ti lak a as a m a n v a y a ,parvat o vanhi m n dh m t, ityatr a ,parvat a sa yog as a m b a n d h e n a vanhi m n, iti buddhi prati vanhy a b h v a s y a svar p a s a b a n d h e n d h i k a r a a parva t a iti ni cay a eva pratib a n d h a k a - na tu k likas a m b a n d h e n a vahny a b h v d h i k a r a a parvat a iti ni cay o ,pi t d ani cay a s a t t v e ,pi

,parvat a sa yog e n a vahni m n, iti buddh e r u t p a t t e tath ca svar p a s a m b a n d h a s y a i v a s dhy a v a t t g r a h a v i r o d h a t n i y m a k a t a y tena samb a n d h e n a vahny a b h v d h i k a r a a hrad dir e v a tannir pit d h e y a t v a dh m e n st ti n tivy p ti ,gha atv b h v a v n dravy a t v t, ityatra ,pa o gha atv b h v a v n , iti s dhy a v a t t b u d d hi prati pa a gha atv b h v b h v a v n "sam a v y e n a gha atv a v n $ ity k r a k a ni cay a pratib a n d h a k a iti sama v y a s dhy a v a t t g r a h a v i r o d hi t ni y m a k a s a m b a n d h a tena samb a n d h e n a s dhy b h v d h i k a r a a gha a tannir pi t d a d h e y a t v a dravy a t v e ,st ti n vy p ti ,aya v k a kapis a yog etadv k atv t, ityatr a ,v k a kapisa yog ,ti buddhi prati ,v k a nirava cc hi n n a d ai ika vi e a at s a m b a n d h e n a kapisa yog b h v a v n, iti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m e a ca s dhy a p r a k r a k a j n a prati yena samb a n d h e n a s dhy b h v a p r a k r a k a n i c a y a pratib a n d h a k a sa s dhy a v a t t g r a h a vi r o d hi t ni y m a k a iti kathy a t e tadev a pari k ty h a ) s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n e t y di n )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ni cay a eva pratib a n d h a k a

na tu s vacc hi n n a vi e a at s a m b a n d h e n a kapisa yog b h v a v n i ti ni cay a v k a m l v a c c h e d e n a kapis a yog b h v a v n i ti ni cay e saty a pi v k a agre kapis a yog a v ni ti buddh y u t p a t t e tath ca s dhy a v a t t g r a h a v i r o d hi t ni y m a k e n a nirava cc hi n n a vi e a at s a m b a n d h e n a kapisa yog b h v a v n 1gu direv a tannir pit d h e y a t v a etad v k atv e n st ti n tivy p ti tath ca s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a s d h y a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h vacchin n a s d h y a ni ha) pratiyogit ni r p a k b h v a n i has d h y a v a t t g r a h a vi r o d hi t ni y maka s a m b a n a d h v a c c hi n n d a d h e y a t n i r pi t d hi k a r a a t v a n n ir pita)

hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v n s dh r a a iti phalita m nanv e v a m a p i ,gha a dravy a gu akar m n y a t v a v i i as att v t, ityatra sadd h e t v a ti v y p ti dravy a t v a r p a s d h y b h v a v a ti gu e satt y sattv e n a vi i a uddh a y o r a n a ti r e k t gu akar m n y a t v a vi i asat t y m a p i s dhy b h v a v a n n i r pi t d h a y a t y sattv t ityata ha ) digiti s dhy b h v a v a n n i r pi t d h e y a t v a c c h e d a k a h e t u t v a c c h e d a k a vattva s dh r a atv a m i ti viv a k ita m vi i asatt y satt t v e n a i v a r pe a gu av ttitay s dhy b h v a v a d g u a nir pi t d h e y a t v a c c h e d a k a satt t v a m e v a na tu gu akar m n y a t v a vi i as att t v a r p a hetut v a c c h e d a k a m i ti n tivy p tiriti bh va

nanu , abdo nitya k takat v t, ityatr a viruddh e ,pi nitya tv a r p a s d h y b h v a v a d g h a a v ttitv a k taka t v e ,stti s dh r a ala k a as y ti v y p ti riti a kat e ) na ca viruddh a iti upad h e y a s a k a r e ,p ti ekas mi n anek e do sa bha v a n t ti bh va upad h e y a s a k a r e ,pi ) du asy a ekatv e ,pi up dh e r a s a k a r a ) do asy a b hi n n a t )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. gu direv e ti na tu v k a - tatra m l d y a v a c c hi n n a vi e a at s a m b a n a d h a n a i v a kapisa yog b h v a s a t t v di ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) as d h r a ala k a e sapa k a a b d a s y a ni citas d h y a v n i t y a r t h a vi e yat s a m b a n d h e n a s dhy a p r a k r a k a n i c a y a v ni ti y vat sapa k av ttitv a s m n y b h v a v n sapa k av ttitv a t v v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a v n as d h r a a iti phalita m te 1saddh e t o r a pi yatkicits a p a k a v ttitv b h v a s a t t v t as d h r a at v a sy dity k e p a s y a n vas a r a abdo ,nitya abda t v t ityatra saddh e t a u pak e abde ,nitya tv a r p a s d h y a s a n d e h a d a y s dhy a p r a k r a k a n i c a y a v n abdo na bhav a ti api tu gha direv a tada v ttitva abdatv e ast ti abdat v a s y a as dh r a at v a m yad tu abd e ,nityatv a ni ca y o ,sti tad abdo ,pi s dhy a p r a k r a k a n i c a y a v a t t v t sapak a tadav ttitv a abda t v e n st ti n s d h r a y a m tath c s d h r a y a m a n i t y a d o a iti pr c n nav n stu ) saddh e t o k d citk a m a s d h r a y a necch a n ti tan m a t e

sapa k ap a d a s dhy a v a n m t r a p a r a m s dhy a v a d v ttitv a s m n y b h v a as d h r a y a m saddh e t a u pak e s dhy a s a n d e h a d a y m a p i pak a s dhy a v n bhava t ti tadav ttitv a heta u n st ti n s d h r a y a m kicidvi e ya k e ti yatra kutr pi s dhy a ni cita cet tadvi e y ak a ni ca y a p r a k r bh t a s dhy a bhav e t sarva m a b hi d h e y a pram e y a t v di t y a t r a tu sarva s y a pak atv t abhidh e y a t v a na kv pi ni cita m ata kicidvi e ya k a ni c a y p r a k r bh t a s dhy a bhav a ti t d as d h y a k a c a heturb h a v a ti para tu atra s dhy b h v a s y p r a ti d d h a t a y kicidvi e ya k a ni c a y vi ay a s d h y b h v a k a t v a m i ti dala na sama n v e ti ato nav n atya nt b h v p r a ti y o gi s d h y di k a t v a m a n u p a s a h ri t v a m ity h a nanu gha o ,bhidh e y a pram e y a t v t ityatr a sadd h e t v a pi )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. saddh e t o r a p ti abdo ,nitya abdatv di ty a t r a gha dir p a s a p a k a v ttitv b h v a s y a abdatv e sattv dity a r t h a abde ,nityatv a ni ca y a d a y m a s y a sadd h e t u t v t yatkicinni cita s d h y a v a t p a d e n a gha dika m u p d y a tada v ttitva s a t t v t ativy p ti pras a k t s m n y b h v a ni v e e ca sapa k a b h t a a b d a v ttitv a s a t v e n a sapa k av ttitv a t v v a c c hi n n b h v o n st ti n tivy p ti riti bh v a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) atya nt b h v p r a ti y o gi s d h y a k a t v a s a t t v d a n u p a s a h rit v p a ttiriti cet ) na i patt e tatra anupa s a h ritv aj n e n a vyatire k a v y p tij n a s y a pratib a n d h e n a vyatire k a v y p tij n a h e t u k n u m i ti rn a j yate anva y a v y p tij n a m l anumitis tu nir b d h ai v a katha m a n u p a s a h ri t v aj n a s y a vyatire k a v y p tij n a p r a ti b a n d h a k a t v a m i ti cet) ittha m s dhy a m atyan t b h v p r a ti y o gi iti j nak l e s dhy a m atyant b h v a p r a t i y o g i iti j na yath na bhava titath s dhy a p r a ti y o gi k a atyan t b h v a iti j na ca na bhav a ti tath ca s dhy a p r a ti y o gi k t y a n t b h v a g h a ita v y a ti r e k a v y p tij n a m a pi na bhava t ti ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a viruddh a ni r p a a m *n+s(54 s dhy b h v a v y p t o hetur viruddh a nitya k taka t v d iti k takat v a hi nitya tv b h v e n n i t y a t v e n a vy pt a m yatra abdo

s dhy b h v a v y p t o heturvirud d h a yath abdo nitya k ry at v t "k taka t v t $ gha ava t "atra k taka t v a m hi nityatv b h v e n n i t y a t v e n a vy pta m $ (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((

(((( satpr ati p a k a nir p a a m *n+s(55 yasy a s dhy a b h v a s d h a k a hetva n t a r a vidyat e sa satpr ati p a k a yath abdo nitya r va atv c chab d a t v a v a d iti abdo,nity a k ry at v d gha av ad iti yasy a s dhy b h v a s d h a k a hetv a n t a r a vidyat e sa satpr ati p a k a yath abda nitya r va atv t - abda anity a k ry a tv t gha av at ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( asidd ha ni r p a a m *n+s(5! asiddha s trividha ray sidd h a svar p s i dd h o vy py a t v si dd h a ceti ray sidd h o yath gaga n r a vi n d a surab h y aravind a t v t saroj ra vi n d a v a t atra gaga n r a vi n d a m ray a sa ca n sty eva svar p si d d h o yath abdo gu a c k u atv t atra c k u atv a abde n sti abdas y a r va atv t sop dhi ko vy py a t v si d d h a s dhy a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a up dhi s dhy a s a m n d h i k a r a t y a n t b h v p r a t i y o g i tv a s dhy a v y p a k a t v a m s dha n a v a n n i tyant b h v a p r a ti y o g i tv a s dh r a v y a p a k a t v a m parva t o dh m a v n vahni m a t t v d ity atr rdr e n d h a s a y o g a up d hi tath hi yatra dh m a s tatr rdr e n d h n a s a y o g a iti s dhy a v y p a k a t yatra vahnis tatr rdr e n d h a n a s a y o g b h v d iti s dha n v y p a k a t eva s dhy a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a t v d ardren d h a n a s a y o g a up dhi sop d hi k a t v d vahni m a t t v a vy py a t v si dd h a m asidd ha trividha ) ray si dd h a svar p si d d h a vy py a t v si dd h a c e ti

ray si dd h o yath ) gaga n r a vi n d a surab hi aravind a t v t saroj ra vi n d a v a t gaga n r a vi n d a m r a y a sa ca n sty e v a svar p si d d h o yath ) abda gu a c k u atv t abda s y a r va atv t sop d hi k a vy py a t v si dd h a d pik viruddh a lak ay ati ) s dhy e ti satpr ati p a k a lak ay ati ) yasy eti asidd ha vibhajat e ) asidd ha iti ray si dd h a m u d h a r a t i ) gag an e ti svar p si d d h a m u d h a r a ti ) yathe ti vy py a t v si dd h a s y a lak a am h a ) sop dhi k a iti prak ik

atra

atra c k a atv a abde n sti-

s dhy b h v a v y p t a iti s dhy b h v a v y p t i s dhy a v a d a v ttitv a m as dh r a y a s y a tu ni citas d h y a v a d a v ttitv a r p a t a y n bh e d a nav nam at e tu ) s dhy b h v a s y a vyatire k a v y p ti s dhy a v y p a k b h v a p r a ti y o g i tv a r p e ti n s d h r a y b h e d a et d avy p ti vi i ahe tu m a t t j n a s k da n u m i ti pr a ti b a n d h a k a m i ti dhyey a m yasy a s dhy b h v e t y di yats a m b a n d h i yats d h y a tada b h v a v y p y a h e t v a n t a r a s y a j na pak e ,sti sa satpra ti p a k a ityarth a prak tas d h y a v y p y a t v e n a j y a m n o ya prak tah e t u tato ,nyas mi n hetau s dhy b h v a v y p y a t v aj n a d a y m e v a tasy a satpr ati p a k at e ti s ca n y a hetva n t a r a m i ti iti pr ca nav n punar e v a var ay a n ti ) yats a m b a n d h i s d h y b h v a v y p y a h e t v a n t a r a s y a pak e sattva sa tath vid h a ityarth a iti ray si dd h o yath e ti ray si dd hi ca pak e pak at v a c c h e d a k a v i r a h a pak at v a c c h e d a k a v i r a h a v n pak o v sa ca n sty e v e ti aravind a s y a prasiddh a t v t ,savi e a ehi, iti ny y e n a aravind e gaga n yatva n st ti pary av a s i to r,th a svar p si d d hi ca pak e hetva b h v a hetva b h v a v n pak o v nanu sop d hi k a s y a atirikta s y a sadb h v t kath a paca h e t v b h s ityata ha ) sop d hi k a iti vy py a t v si dd hi vy pty a b h v a - tasy sop d hi k a h e t a u niyam e n a sattv t sop d hi k o vy py a t v s i d d h a eva na tvatirikto

hetv b h s a iti bh va up dh e r d e at v a m a s a m b h a v ti d pik y vyakt bhavi yaty a g r e atred a m a v a d h e y a m ) s dhy e s dhy a t v a c c h e d a k b h v a s dhy p r a s i dd hi hetau hetut v a c c h e d a k b h v a s dha n p r a s i d d hi yath k c a n a m a y a v a h r i m n k c a n a m a y a d h m t ity da u tadgra h a d a y hetut v a c c h e d a k a v i i e s dhy a t v a c c h e d a k a v i i avy p ti g r a h a p r a ti b a n d h a phala m tayorvy p y a t v s i d d h v a n t a r b h v t na hetv b h s d h i k y a m i ti b lapriy s dhy b h v a v y p ti s dhy a v a d a v ttitv a mi ti s dhy b h v a v y p t i s dhy b h v b h v a v a d a v ttitv a m tacca s dhy a v a d a v ttitv a m e v a s dhy b h v b h v a s y a s dhy t m a k a t v d i ti bh v a as d h r a y a ni citas d h y a v a d a v ttitv a m - virudhd a t v a tu s dhy a v a d a v ttitv a mi ti tayorb h e d a iti bh va nav nam at e s dhy a v a d a v ttitv a m e v a as d h r a y a m - ata tanm a t n u s r e a as dh r a y a vila k a a virodh a p a d r t h a m h a ) nav nam a t e tviti s dhy b h v a s y a vyatire k a v y p ti s dhy b h v b h v a v y p a k bh t b h v a p r a t i y o gi t v a m s dhy a v y p a k bh t b h v a p r a ti y o gi t v a p a r y a v a s i t a m abda nitya k takat v t ityatr a s dhy a nityatv a m - tadvy p a k bh t a abh v a k takat v b h v a tatpra ti y o gi tv a k takat v e ,stti lak a as a m a n v a y a s k da n u m i ti pr a ti b a n d h a k a m i ti tadvat t b u d d hi prati tada b h v a v y p y a v a t t j n a s y a pratib a n d h a k a t v t abda nitya ityanu mi ti prati nitya tv b h v a ni r pi t a v y a ti r e k a v y p ti m a d d h e t u m a t t j n a s y a nitya tv a v y p a k bh t b h v a p r a ti y o g i k ta k a t v a v n abda iti

virodh aj n a s y a tadab h v a v y p y a v a t t j n a r p a t a y pratib a n d h a k a t v a m i ti bh va virodhipa r m a r a d v a y a k l a eva satpra ti p a k at v a m i ti pr ca par m a r b h v a k l e ,pi prak tah e t o r y a t s d h y a tada b h v a v y p y a h e t v a n t a r a pak e ,sti cet satpr ati p a k at v a bhava t y e v e ti nav n tad h a ) yats a m b a n d h i ) yats d h y a m i t y di yats a m b a n d h tyas y a yadd h e t u s a m b a n a d h tyart h a tath ca yaddh e t u s a m b a n d h i yats d h y a tada b h v a v y p y a h e t v a n t a r a s y a j na tatpa k e ,sti sa satpr ati p a k a yath abdo ,nitya k taka t v t ityatra k taka t v a s a m b a n d h i anity at v a r p a s dhy a m - t d nity a t v b h v a v y p y a r v a a t v a r p a hetva n t a r tajj n a abda r p e pak e ,st ti sa k takat v a h e t u satpr ati p a k a y d ah e t u s d h y a t v e n b h i m a t a d h a r m b h v a v y p y a h e t v a n t a r avatt j n a vi ay a pak o bhav a ti t d ahe t u satpra ti p a k a iti y vat hetva n t a r a vi e y a k a p r a k t a s d h y b h v a v y p y a t v a p r a k r a k a j na k l napra k t as d h y a v y p y a t v a p r a k r a k a j n a vi e y a b h t o hetu satpra ti p a k a iti phalitor,th a yats a m b a n d h i s d h y e t y d i y d ah e t u s a m b a n d h i yat s dhy a tada b h v a v y p y a h e t v a n t a r a s a t t v a pak e t d o hetu satpra ti p a k a k taka t v a s a m b a n d h i anity at v a tada b h v a nitya tv a m a tadvy p y a hetva n t a r a m r va atv a m tat pak e abd e ,sat ti k taka t v a satpra ti p a k a m ray si dd hi ca pak e pak at v a c c h e d a k a v i r a h a iti gag an r a vi n d a surab h tyatra gaga n yatva vi i ama r a vi n d a pak a tatra pak e aravind e gaga n yatva pak at v a c c h e d a k a n st ti aravind a ni ha gaga n yatv b h v o v gaga n yatv b h v a v i i am ar a vi n d a v ray si dd hirity a r t h a savi e a e h ti ny y e n e ti ,savi e a e hi vidhini edh a u sati

vi e ye b dhe vi e a am u p a s a kr m a t a , iti ny y a vi e a avi i he vidhirv ni edho kriya m a vi e ye vidherni edh a s y a v b dh e sati vi e a e vidhirv ni edho v sa kr m a t ti ny y as y r t h a yath ikh dhvas t a ityatra ikh vi i apuru e vidh yam n a dhva sa puru e b dh t vi e a ab h t ikh m s k a n d a t ti ikh dhvas t a iti v ky t ikh y dhvas t a t v a pary av a s y a ti - tath gag an r a vi n d a n st tyukt e abh v a r p o ni edha aravind e b dhitat v t gaga n yatva r p a vi e a a m s k a n d a t ti 1gag a n yatv b h v o pary a v a s y a t ti bh va nanu sop d hi k e heta u up dh e r e v a do atva m a s t u - ki vy py a t v s i d d h e do atve n e t y a t r h a ) up dh e r d e a t v a m a s a m b h a v ti vyakt bhavi yat ti ,up d hist u vyab hic r aj n a d v r vy ptij n a p r a ti b a n d h a k a , iti grant h e n e t i e a nanu s dhy p r a si d d hi s d h a n p r a ti d d h y o r a pi hetv b h s a t v t tayor a k a t h a n e n a ny n a t e t y a ky a tayorv y p y a t v s i d d h v a n t a r b h v a m h a ) atre dama v a d h e y a m i ti k ca n a m a y a t v b h v a v n vahni ity k r a k a s d h y p r a s i d d hij n a d a y k c a n a m a y a t v a vi i avah nij n s a m b h a v t ,k c a n a m a y a t v a v i i avah ni v y p y a d h m a v n , iti par m a r e k c a n a m a y a t v a vi i avah ni b h n a prati s dhy p r a si d d hij n a pratib a n d h a k a m eva k c a n a m a y a t v b h v a v n dh m a ity ka r a k a s d h a n p r a s i d d hij n a d a y ,vahnivy p y a k c a n a m a y a d h m a v n parvat a, iti par m a r o na samb h a v a ti dh m a vi e y a k a k c a n a m a y a t v a p r a k r a k a j n a prati dh m a vi e y a k a k c a n a m a y a t v b h v a p r a k r a k a j n a s y a

pratib a n d h a k a t v t tath ca anumitijan a k a p a r m a r a p r a ti b a n d h a k a j n a vi ay a t a y s dhy p r a si d d hi s d h a n p r a s i d d h y o r h e t v b h s a t v a m kath a vy py a t v si dd h v a n a y o r a n t a r b h v a iti cet) r y at m hetut v a c c h e d a k a v i i ahe t u v y p a k a s d h y a t v a c c h e d a k a v i i as dhy a s m n d h ikara y a hi vy pti s dha n p r a s i d d hi s t h al e hetut v a c c h e d a k a v i i ahe t v a b h v t t d ahe t u g h a ita v y p t y a b h v a r p a vy py a t v s i dd hi s dhy p r a si d d hi s t h al e s dhy a t v a c c h e d a k a v i i as d h y b h v t t d as d h y a g h a it a v y p t y a b h v a v t vy py a t v si d d hi ityev a tayorvy p y a t v s i d d h v a n t a r b h v a iti

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. gaga n yatv b h v e pary a v a s y a t ti eten a para m a m l e ,gaga n r a vi n d a m r a y a sa ca n sat y e v a, iti v ky a m a s a g a t a m gag an r a vi n d a m i t y a s y a hi gaga n yatva vi i ama r a vi n d a m i t y a r t h a tatr r a vi n d a s y a sattv t tatra n stitva b d h t ) iti a k nir k t aravind e gaga n yatv b h v a ityev a ,sa ca n sty e v a, iti v ky as t h r t h a pary a v a si t a - tatra c nup a p a t y a b h v d i ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tarka s a g r a h a up d hinir p a a m

s dhy a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a t v a up dhitv a m

s dhy a s a m n d h i k a r a t y a n t b h v p r a t i y o g i tv a s dhy a v y p a k a t v a m s dha n a v a n ni h ty a n t b h v a p r a t i y o g i tv a s dha n v y p a k a t v a m "yath $ parva t a dh m a v n vahn e ityatr a rdren d h a n a s a y o g a up d hi yatra dh m a tatra rdre n d h a n a s a y o g a iti s dhy a v y p a k a t a y yatra vahni tatra rdren d h a n a s a y o g a iti n sti ayogola k e rdren a d h a n a s a y o g b h v t eva s dhy a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a t v t rdre n d h a n a s a y o g a up dhi sop d hi k a t v t vahni m a t t v a vy py a t v si d d h a m d pik up d h e rl a k a a m h a ) s dhy e ti up dhi cat ur vi d h a ) kevala ) s dhy a v y p a k a pak adh a r m v acchinn a s d h y a v y p a k a - s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a ud s nadha r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a c e ti dya rdren d h a n a s a y o g a dvit yo yath ) v yu praty a k a praty a k a s p a r r a y a t v t ityatra bahirdra v y a t v v a c c hi n n a p r a t y a k a t v a v y p a k a udbh t a r p a v a t t v a m t t yo yath ) pr g a b h v o vin janyatv t ityatr a jany at v v a c c hi n n ni t y a t v a v y p a k a bh va t v a m caturth o yath ) pr g a b h v o vin pram e y a t v t ityatr a janay a t v v a c c hi n n ni t y a t v a v y p a k a bh va t v a m prak ik s dhy a v y p a k a t v a iti s dhy a v y p a k a t v a s d h a n v y p a k a t v e ekar p e a ekas a m b a n d h e n a ca gr hy e tena ,vahni m n dh m t, ity dau tattad v a h n a u vahnitv e n a s dhy a v y p a k a t v a s y a tattad v a n hi t v e n a

s dha n v y p a k a t v a s y a ca sattv e ,pi n tivy p ti - na v sa yog e n a s dhy a v y p a k a s y a vahn e sama v y e n a s dha n v y p a k a t v e ,pi tatr tivy p ti m lokt o p d hi lak a e ,vy pti v rayitu lak yab h e d e n a lak a ab h e d a pradar a y a ti ) up d hi ca tu r vi dh a iti yaddh a r m a vi i as d h y a v y p a k a t v a taddh a r m a vi i as d h a n v y p a k a t v a lak a e nive an yam anyat h parva t a t v t m a k a p a k a d h a r m v a c c h i n n a s d h y a v y p a k a s y a kasy a ci t dh m a t v v a c c hi n n v y p a k a t v t ativy pti sy diti dhy ey a m ud s neti pak adh a r m a s d h a n a d h a r m b h y bhinn e t y a r t h a bahirdra v y a t v a m ) tm n y a d r a v y a t v a m ida kevalap r a t y a k a t v a s y ai v a s dhy a t v n u s r e a pr g a b h v o vin jany at v di ti atra janyat v a pak adh a r m o na bhava t ti s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v a g h a itala k a a m anity at v a v y p a k a t i ti vin itva v y p a k a m i t y a r t h a jany at v a s y o d s natv a samp d a y i t u pra m e y a t v di ti b lapriy nanu s dhy a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a t v a r p a m lokt a m u p d h il a k a a m ,parvat o vahni m n dh m t, ity dis ad d h e t a u tatta dv a h n a u "ma h n a s y diva h n a u $ ativy pt a m mah n a s yava h n e r a pi vahnitv e n a r pe a vahnis m n y a r p a s d h y a v y p a k a t v t mah n a s yava h ni tv e n a r pe a s dha n v y p a k a t v c c a s dha n a v a ti dh m a v a ti vartat e mah n a s yava h ni tv e n a r pe a mah n a s yava h n e r a b h v t eva tatraiv a loka s y o p d hi t v p a t ti vahni m a ti sarvatr a sa yog as a m b a n d h e n a loka s y a vidya m n a y a t sa yog as a m b a n d h e n a s dhy a v y p a k a t v t eva s dha n a d h m a v a t i parvat e sama v y a s a m b a n d h e n a

loka s y vi dy a m n a t a y sama v y a s a m b a n d h e n a s dha n v y p a k a t v c c e t y a ky h a ) s dhy a v y p a k a t v a s d h a n v y p a k a t v e iti tath ca ye samb a n d h e n a yena r pe ac o p d h e s dhy a v y p a k a t v a m - tenaiva samb a n d h e n a tenaiv a r pe a ca tasy a s dha n v y p a k a t v a vivak ita m ato vahnitv e n a vahnivy p a k a s y a mah n a s y diva h n e mah n a s yava h ni t v e n a dh m v y p a k a t v e ,pi vahnitv e n a dh m v y p a k a t v a n st ti n tivy p ti eva sa yog e n a vahnivy p a k a s y a lokas y a sama v y e n a dh m v y p a k a t v e ,pi tenaiv a sa yog a s a m b a n d h e n a dh m v y p a k a t v a n st ti n tivy p tiriti bh va vahnitv e n a s dhy a v y p a k a t v a s y e t i s dhy a v a n n i h ty a n t b h v a p r a t i y o gi t n a v a c c h e d a k a v a h n i t v a vattva s y e t y a r t h a tatta dv a h ni t v e n a s dha n v y p a k a t v a s y e ti s dha n a v a n ni h ty a n t b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a t a t t a d v a h nitva v a t t v a s y e t y a r t h a eva sa yog e n a s dhy a v y p a k a t v a s dhy a v a n n i h ty a n t b h v a n i r pi t a s a y o g a s a m b a n d h v a c c h innapr a ti y o git n a v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m sama v y e n a s dha n v y p a k a t v a s dha n a v a n ni h ty a n t b h v a n i r pi t a s a m a v y a s a m b a n d h v a c chinna pr a ti y o gi t v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m i ti bodhy a m avy pti v rayitu mi ti ,v yu praty a k a praty a k as p a r r a y a t v t, ityatra udbh t a r p a v a t t v a m u p d h i tatra m lokt a s dhy a v y p a k a t v a g h a it a lak a a n sti praty a k at v a r p a s d h y a v a t i tma ni udbh t a r p b h v d i t y a v y p ti pras aj y a t e t v rayitu lak yab h e d e n a lak a ab h e d o vakt a v y a iti up dhi caturvind h a ity did pik y aya iti bh v a tath ca keval as d h y a v y p a k a s y o p d h e kevalas d h y a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a t v a lak a am pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a s y o p d h e pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v e sati tada v a c c hi n n a s d h a n v y p a k a t v a lak a am s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a s y o p d h e s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v e sati s dha n v y p a k a t v a lak a am ud s nadha r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a s y o p d h e ud s nadha r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v e sati

tada v a c c hi n n a s d h a n v y p a k a t v a lak a amiti r ty lak a ab h e d o vivak ita iti bh va tad h a) yaddh a r m a vi i as d h y e t y di vai i ya s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a dhar m ai k y a vi v a k y pray oja n a m h a ) anya t h e ti ,parvat o vahni m n dh m t, ityatr a parvat yava h n e parva t a t v t m a k o ya pak adh a r m a tadvi i avah ni v y p a k a t v a m a s ti s dha n v y p a k a t v a c sti dh m a v a ti mah n a s e parva t yava h n e r a b h v t iti parvat yavah ni ru p d hi sy t dhar m ai k y a vi v a k a e tu parva t a t v a vi i ava h ni v y p a k a s y a parvat yava h n e parva t a t v a vi i a dh m v y p a k a t v a n sti parva t a t v a vi i adh m a v a ti parvat e parva t yava h n e sattv t ato n tivy p tiriti bh va d pik y dya rdren d h a n a s a y o g a iti ,parvat o dh m a v n vahn e , ityatra dren d h a n a s a y o g a up dhi sa ca dh m a r p a s d h y a v y p a k a vahnir p a s d h a n v y p a k a c e ti kevalas d h y a v y p a k o ,yamup d hi rity a r t h a dvit yo yathe ti pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a up d hirity a r t h a ,v yu praty a k avi ay a praty a k avi ay a s p a r r a y a t v t, ityatra udbh t a r p a v a t t v a m u p d h i sa ca kevalas d h y a v y p a k o na bhava ti praty a k avi ay a t v a r p a s d h y a v a t y t m a n i udbh t a r p a v a t t v b h v t ata pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k o ,yamup d hi pak asy a dhar m a pak adh a r m a tada v a c c hi n n a tadvi i a tats a m n d h i k a r a a ya s dhy a tadvy p a k a prak te pak a v yu tadv ttidh ar m a bahirdr a v y a t v a tadvi i a yatpr at y a k a vi ay a t v a tat tma ni n sti- tm a n o bahirdra v y a t v a r p a v i e a b h v t ato bahirdra v y a t v a vi i aprat y a k a vi ay a t v a yatra yatr s ti p thivy d a u tatra sarva tr a udbh t a r p a v a t t v a s a t t v t udbh t a r p a v a t t v a pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a m tath bahirdra v y a t v a vi i aprat y a k a s p a r r a y a t v a r p a pak adh a r m v a c c hi n n a s dha n a

yatr s tiv y a u tatra udbh t a r p a n st ti pak adh a r m v a c c hi n n a s d h a n v y p a k a codbh t a r p a v a t t v a bhava t ti lak a as a m a n v a y a t t yo yathe ti s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a up dhirity a r t h a s dha n v a c c hi n n a t v a ca s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a s dha n a vi i atv a m ,pr g a b h v o vin jany atv t, ityatra bh v at v a m u p d h i ri yat e sa keval as d h y a v y p a k o na bhav ati vin itvar p a s d h y a v a ti pr g a b h v e bh v at v b h v t ata s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k o ,yamu p d hi jany at v a r p a s d h a n a v i i a vin itva yatra yatr s ti gha da u tatra bh va t v a s a d b h v di ti bh va caturth o yath e ti ud s nadh ar m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a ityarth a ,pr g a b h v o vin pram e v a y a t v t, ityatra bh va t v a m u p d hi pak adh a r m t s dha n c c n y o dhar m a ud s nadh ar m a jany at v a hi pak e pr g a b h v e n st ti na pak adh a r m a eva s dha n t pram e y a t v c c n y a t iti ud s nadha r m a tada v a c c hi n n a jany at v a vi i a vin itva yatr s ti gha da u tatra bh va t v a s a t t v t janyat v a vi i apra m e y a t v a v a t i pr g a b h v e bh va t v a s y b h v c c a bh v at v a ud s nadha r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a ud s nadha r m v a c c hi n n a s d h a n v y p a k a c o p d hi riti bh va prak ik y m pak adh a r m a s d h a n a d h a r m b h y m i ti pak av ttirdh a r m a pak adh a r m a s dha n a r p o dhar m a s dha n a d h a r m a bahirdr a v y a t v a m ityasy a vivara a tm n y a d r a v y a t v a m i ti v yu praty a k a ityatra praty a k ap a d a s y a bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a iti yady ar t h a

tadod b h t a r p a v a t t v a 1kev al as d h y a v y p a k a evop d hi yad tu praty a k avi ay a t v a m t r a s dhy a 2tad aiva pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a ity ay e n h a ) ida keval ap r a t y a k a t v a s y ai v e ti bahirindriy aj a n y a t v g h a it a p r a t y a k a vi ay a t v a m t r a s y e t y a r t h a ud s natv a samp d a y i t u mi ti yadi janyat v a m e v a hetu sy t tad s dha n v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v a m e v o p d h e r b h a v e t nod s nadha r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v a m s dha n d a n y a s y a i v o d s na ab d r t h a t v t ata pram e y a t v a s y a hetutv n u s a r a a m adhun tu jany at v a s dha n t pra m e y a t v d a n y a di ti jany at v a vi i avin itva ud s nadha r m v a c c h i n n a s d h y a m i ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a b dhitanir p a a m *n+s(5# yasy a s dhy b h v a pram nt a r e a ni cita sa b dhita yath vahnir anu o dravy a t v d iti atr n u atv a s dhy a tadab h v a u atva sp r an a p r a t y a k e a g hyata iti b dhitat v a m yasy a s dhy b h v a pra m n t a r e a ni cita sa b dhita yath vahni anu a pad rth a t v t atra anu atv a s dhy a m - tadab h v a u atva tv c a p r a t y a k e a g hya ta iti bodhy a m vy kh y t a m a n u m n a m iti tarka s a gr a h e anum n a p a ri cc h e d a

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. kevalas d h y a v y p a k a iti bahirindr a y aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a yatra yatra gha da u tatra udbh t a r p a v a t t v a s a t t v di ti bh v a 2. tadaiva pak adh a r m e ti yatra yatra praty a k avi ay a t v a m tma n y a pi tatro db h t a r p b h v t udbh t a r p a s y a kevalas d h y a v y p a k a t v a na samb h a v a ti ata bahirdra v y a t v a r p a p a k a d h a r m a v i i apr at y a k a vi ay a t v a r p as d hy a v y p a k a t v a m a p d h e udbh t a r p a s y o p a p d a n ya miti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik b dhitas y a lak a am h a ) yasy e ti do m a n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v a p r a k r a o d h a n a m atra b dha s y a gr hy b h v a ni c a y a t v e n a - satpra ti p a k a s y a virodhij n a s m a g r tven a s k da n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v a m itare tu par m a r a p r a ti b a n d h a k a t v a m tatr pi s dh r a as y v y a b h i c r b h v a r p a t a y viruddh a s y a s m n d hi k a r a y b h v a t a y vy py a t v si dd h a s y a vi i avy pt y a b h v a t a y - as dh r a n u p a s a h ri o vy ptis a ay d h y a k a t v e n a vy ptij n a p r a ti b a n d h a k a t v a m cha y si d d hi s v a r p s i d d h y o

pak adh a r m a t j n a p r a ti b a n d h a k a t v a m up d hist u vyab hic r aj n a d v r vy ptij n a p r a ti b a n d h a k a siddhas d h a n a tu pak at vi g h a a k a t a y ray sidd h v a n t a r b h a v a t ti pr c a nigra h a s t h n n t a r a m i ti nav n iti d pik y m a n u m n a p a r i c c h e d a prak ik b dha s y a )s dhy b h v a v a t t ni c a y a s y a gr hy b h v a ni c a y a t v e n e t i anumitipr a ti b a n d h a k a t v a m i t y a n e n n v a y i virodhij n a s m a g r tven e ti ida pr c nam a t e vastut a s t u virodhip ar m a r a s y a s dhy b h v a v y p y a v a t t a n i c a y a t v e n a i v a pratib a n d h a k a t v a l gha v diti dhy ey a m itare m ) vyab hic r di g r a h m tatr pi ) vyab hic r di g r a h e v a pi s dh r a as y e ti bh v a pr a d h n a n i r d e a t a y s dh r a y a s y e t y a r t h a avya b hic r b h v a r p a t a y tadgra h a s y e t i e a vy ptij n a p r a ti b a n d h a k a t v a m i t y a n e n n v a y a eva m a g r e ,pi heta u s dhy b h v a v a d v ttitv a s y e v a s dhy a t v a c c h e d a k e hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s y pi vyab hic r a t a y tadgra h a s y a hetus a m n d hi k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v b h var p o yo ,vyab hic r a tadgra h a p r a ti b a n d h a k a t e t i bh v a hetau s dhy b h v a v a d v ttitv a p r a k r a k a g r a h a s y a vy ptig ra h a p r a ti b a n d h a k a t v a tu ma ima n t r di n y y e n a vi i avy pt y a b h v a t a y ) hetuv y p a k a t v a c c h e d a k a s d h y a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a s m

n dhika r a y b h v a r p a t a y vy ptis a ay d h y a k a t v e n e t i het v a s d h r a y dij n a d a y hetus d h y a y o s m n d hi k a r a y a ni ca y s a b h a v e n a pak nt ar b h v e n a ca s dhy a s a ay a s a t t v e n a vy ptis a ay a s a m b h a v t na vy ptinir ay a iti pr c nama t a m a b h i p r e t y e d a m pak adh a r m a t j n a p r a ti b a n d h a k a t v a m i ti pak e pak at v a c c h e d a k a v i r a h a s y a hetuvira h a s y a ca ni cay a d a y hetau pak at v a c c h e d a k a v i i apa k a v ttitv a g r a h s a b h a v di ti bh va nanu pac a t v o k ti r a s a g a t - hetau up dhig r a h a d a y m a p i vy ptini ca y s a b h a v e n a up dhij n a s y a vy ptini ca y a p r a ti b a n d h a k a t y ava y a vakta v y a t a y up dh e r a pi hetv b h s a l a k a kr n t a t v d a t a ha ) up d hist viti vyab hic r aj n a d v r e ti tath ca hetv b h s a l a k a e s k da n u m i tit a t k a r a n y a t a r a p r a ti b a n d h a k a t v a s y a i v a nive an yata y para m u k h a n i r k akas y o p d h e r n a hetv b h s a t v a m i ti bh va nanu tath pi siddhis att v e ,numity a n u d a y t tadvi ay a s y a s dhy a v a t p a k a s y pi hetv b h s a t v a m v a y a k a m i t y a k jarann ai y yi k n mata m a v a l a m b y e p a t t y parihar a ti ) siddhas d h a n a tviti pak at vi g h a a k a t a y e ti tanm a t e pak at y s dhy a s a ay a r p a t a y tadvigh a ak a t v a s dhy a ni ca y a s y k a t a m i ti bh v a antar b h a v a t ti tath ca na vibhog a v y g h t a iti bh v a dar ita m a t a m a t i ithila mi t y lo c y h a ) nigrah e ti na ca siddh n t e ,numiti prati siddhe pratib a n d h a k a t a y tadvi ay a s y a katha hetv b h s a t neti v cy a m si dha yi y siddhini hapr a ti b a n d h a k a t y uttej ak a t a y kevala si dha yi s a hi t a si dd h a u pratib a n d h a k a t v b h v e n a tadvi ay e ukta h e t v b h s al a k a s a s p a r t adhika

asma d y bhi n a v a d dhitivy k h y y tarka k a r k a a vi c r a c t u r dhur airanus a n d h e y a m iti prak ik y m a n u m n a p a ri c c h e d a b lapriy

gr hy b h v a ni c a y a t v e n e t i anu mi ty gr hy a yat s dhy a tada b h v a p r a k r a k a n i c a y a t v e n e t y a r t h a tadvat t b u d d hi prati tada b h v a v a t t n i c a y a vi d h a y e t i y vat satpr ati p a k a s y a ) s dhy b h v a v y p y a p r a t i h e t u m n pak a iti j nas y a virodhij n a s m a g r tven a ) s dhy a v a t t j n a vi r o d hi yat s dhy b h v a v a t t j n a tajjana k a t v e n a tath ca satpr ati p a k aj n a s dhy b h v a v a t t j n a janay a ti tat s dhy n u m i ti pratib a d h n ti ityev a m a n u m i ti p r a ti b a n d h a k a j n o t p d a k a t a y satpr ati p a k as y n u m i ti p r a ti b a n d h a k a t v a m i ti pr c n nav n stu s dhy b h v a v y p y a p r a t i h e t u m n pak a ity k r a k a satpr ati p a k aj n a ,tadvat t j n a prati tadab h v a v y p y a v a t t j n a pratib a n d h a k a m , iti r ty anu mi ti pratib a d h n ti - na tu anumitipr a ti b a n d h a k a j n o t p d a k a t a y pratib ad h n ti s k de v a pratib a n d h a k a t v a s a m b h a v e n a gaurav di ty h u itare mit y di s dhy a v y p y a h e t u m n pak a ity k r a k e par m a r e v y p ti g r a h e s dh r a y a) virodha) vy py a t v s i d d hi) as dh r a y a) anupa s a h ri tv aj n n pratib a n d h a k a t v a m ,hetu m n pak a, iti pak adh a r m a t j a n e ray si dd his v a r p s i d d hij n a y o pratib a n d h a k a t v a m tath hi ) s dhy b h v a v a d a v ttitv a hetorv y pi t a riti pak e heto

s dhy b h v a v a d v ttitv a vyab hic r a tath ca ,parvat o dh m a v n vahn e , ityatra ,dh m b h v a v a d v ttirv a h ni , ity k r a k a s dh r a y a r p a v y a b h i c r j n a m ,dh m b h v a v a d a v ttiv a h ni m n parvat a , ity k r a k a p a r m a r e dh m b h v a v a d a v t tirv a h ni riti vy pti b h n e tadva tt b u d d hi prati tadab h v a v a t t n i c a y a vi d h a y pratib a n d h a k a m hetva d hi k a r a a v tty a t y a n t b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e d a k a s d hyat v a c c h e d a k v a c c h i n n a s d h y a s m n d h i k a r a y a

vy ptiriti pak e s dhy a t v a c c h e d a k e hetva d hi k a r a a v tty a t y a n t b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a t v a s y aiva vyab hic r a t a y ,vahny a d hi k a r a a v tty a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a dh m a t v a m , ity k r a k a vyab hic r aj n a m ,vahny a d hi k a r a a v tty a t y a n t b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a d h matv v a c c hi n n a d h m a s a m n d h i k a r a a v a h n i m n parva t a , ity k r a k a p a r m a r e ,pratiy ogit n a v a c c h e d a k a dh m a t v a m , itya ab h n a prati pratib a n d h a k a m et d asiddh n t a v y p ti vi ay a k a p a r m a r a prati ,s dhy b h v a v a d v tti hetu , ity k k a v y a b h i c r aj n a s y a gr hy b h v n a v a g h i t a y n sti pratib a n d h a k a t v a m t d avy a b hi c r aj n a k l e ,pi yadi siddh n t a v y p tij n n u t p a t ti r a n u b h a v a s i d d h tarhi tasy a ma ima n t r di n y y e n a i v a pratib a n d h a k a t vakta v y , abdo nitya k takat v t, ityatr a ,nityatv s a m n d h i k a r a a k tak at v a m, ity k r a k a s y a s dhy s m n d h i k a r a y t m a k a v i r o d h aj n a s y a ,nitya tv a s a m n d h i k a r a a k takat v a m , ity k r a k a v y p ti g h a a k a s d h y a s m n d h i k a r a y v a g h i b u d d hi prati pratib a n d h a k a t v a m ,s dhy a v y p y a t v b h v a v n hetu , ity k r a k a v y p y a t v s i d d hij n a s y a ,s dhy a v y p y a h e t u m n pak a , iti par m a r e hetau s dhy a v y p y a t v a j n e

pratib a n d h a k a t v a m ,aya hetura s d h r a a iti v anup as a h r iti v , j nad a y pak tirikt e s dhy a h e t v o s m n d hi k a r a y a g r a h s a b h a v e n a vy ptig ra h o na sa bha v a ti pak e ca s dhy a s a ay t hetau s dhy a s m n d h i k a r a y a s a ay a eva sy t na tu ni cay a iti r ty vy ptini ca y a p r a ti b a n d h a k a t v a m a s d h r a y n u p a s a h rit v aj na y o ,gaga n r a vi n d a surab hi aravind a t v t, ityatra ,aravind a gaga n yatv b h v a v a t, ity k r a k r a y s i dd hij n a s y a ,sura b hi tv a v y p y r a v i n d a t v a v a t gag an y ravi nd a m, ity k r a k a p a r m a r e pak at v a c c h e d a k a g a g a n yatv a p r a k r a k r a vi n d a vi e y a k aj n e pratib a n d h a k a t v a m eva ,hrado vahni m n dh m t, ityatra ,dh m b h v a v n hrada , ity k r a k a s y a svar p si d d hij n a s y a ,vahnv y p y a d h m a v n hrada , iti par m a r e ,dh m a v n hrada , iti pak adh a r m a t b h n e pratib a n d h a k a t v a m i ti tadet a t s a r v a m a b h i s a n d h y h a ) prak ik y hetau s dhy b h v a v a d v ttitv a s y e t y di n nanu pacaiv a hetv b h s iti kath a n a m a y u k t a m hetau up dhij n a d a y vyab hic r a ni ca y e n a vy ptini cay b h v t anumitik ar a a v y p ti ni ca y a p r a ti b a n d h a k a j n a v i ay a t a y up d h e r a pi hetv b h s a l a k a kr n t a t v e n a hetv b h s a t v t a hetv b h s iti vakta v y a t v di t y a k a t e )) nanu paca t v o k ti r a y u k t e ti anumit a u v tatka r a ap a r m a r e v s k t yadvi ay a k aj n a s y a pratib a n d h a k a t v a tasy ai va hetv b h s a t v a m up dhij n a tu vyab hic r aj n o t p d a n a d v r ai v a par m a r a pratib ad h n ti na s k diti na tasy a hetv b h s a t v a m ato na pac a t v o k ti viro d h a

tad h a ) tath ca hetv b h s a l a k a a iti s k dity a s y a pratib a n d h a k a t v e ,nvay a para m u k h a n i r k akas y e ti par m a r a p r a ti b a n d h a k a vyab hic r j n a nir k am as y e t y a r t h a anen a up dhij n a s y a s k tpr a ti b a n d h a k a t v b h v a s cy a t e nanu yath ,hrado vahni m t dh m t, ity dau vahny a b h v a v a d d h r a d a r p a b d h a s y a ,hrado vahni m n, ityanu mi ti pr a ti b a n d h a k a yat ,hrado vahny a b h v a v n , ity k r a k aj n a tadvi ay at a y hetv b h s a t v a m - tath ,parvat o vahni m n dh m t, ity da u ,parvat o vahni m n, ity k r a k a s d h y a ni c a y a d a y parvat o vahni m n n a v e t i s dhy a s a ay n u d a y t s dhy a s a ay a r p a p a k a t vi r a h e a ,parvat o vahni m n, ityanu mi t y a n u d a y t anumitipr a ti b a n d h a k a s i d d hi vi ay a s y a vahni m a t p a r v a t a s y p i hetv b h s a t v a sy thetv b h s a l a k a kr n t a t v di t y a k a t e ) nanu tath p ti tan m a t a ity ti tath ca prac nam a t e pak at y s dhy a s a ay a r p a t a y anumitijan a k a p a k a t p r a ti b a n d h a k a j n a v i ay a t a y hetv b h s a l a k a kr n t a t v e n a s dhy a v a t p a k a s y a hetv b h s a t v a m i a m e v a na ca paca d h vi b h g a v y g h t a iti v cy a m ray si dd h e ,ntarb h v t katha m a n t a r b h v a iti cet )) ittha m ray si dd hirdvividh dhar mi s v a r p p r a s i d d hi pak atv p r a si d d hi ce ti tatra pak atv p r a s i d d h a u siddhas d h a n a s y n t a r b h v a iti tadukt a kusu m j al a u )).madh y a m p i ray a s v a r p p r a t ty tadvi e a ap a k a tv p r a t ty ceti dvay tatra cara m siddha s d h a n a m i ti vyapa di y at e vy ptist hit a u pak atv a s y h a t y a vigha an t.iti dar ita m a t a m a t i ithila mi ti pak at y svar p a s a t y p thak k ra atv t siddhe s t a t p r a ti b a n d h a k a t v e ,pi siddha s d h a n a s t h al e anumitik ar a a p a r m a r a vi g h a a n a v anumitividh a an a v n st ti na sadd his d h a n a s y a hetv b h s a t v a m pak at r p a h e t v a b h v d a n u m i ti para

notpa d y a t e ata siddhas d h a n a s t h a l e na hetv b h s o d b h v a n a m - api tu v dino nigrah a m t r a m i ti bh va nanu nav nama t e ,pi s dhy a ni c a y a d a y m a n u m i t y a n u d a y e n a ma ima n t r di n y y e n a siddher a n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v a v cy a m tath c nu mi tipr a ti b a n d h a k a s i d d hi vi ay a s y a s dhy a v a t p a k a s y a kuto na hetv b h s a t v a m i ti a kate ) na ca siddh n t a iti yats a t t v e niya m e n a yannot p a d y a t e - yada b h v e ca yadutp a d y a t e tasy ai va pratib a n d h a k a t v a m siddhis att v e ,pi s siddhiry a di si dha yi s a hi t bhava ti tad anumity u t p a t t y siddher n n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v a m ato ,numitipra ti b a n d h a k a j n a vi ay a t v a r p a hetv b h s a l a k a a s dhy a v a t p a k e n st ti sam d h a t t e ) si dha yi y ity din nanv e v a m a p i si dhayi vira h a vi i y siddher a n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t a y tadvi ay a s y a h e t v b h s a t v a durv r a m i t y a t a ha ) adhika mi ti aya bh va ) praty a k itavi ay e ,pi sa nikar e sati dh r v hi k a p r a t y a k a s y a prat t rtha k a a b d a r a v a e ,pi punar b o d h a s y a ca sa mat a t v t tadvad e v a siddhivi ay a s y a par m a r a s a t t v e ,numity u t p a t t a u na sa mat a t v t tadvad e v a siddhivi ay a s y a par m a r a s a t t v e ,numity u t p a t t a u na kicidb d h a k a m ata siddher n n u m i ti prati pratib a n d h a k a t v a m eva s dhy a s a ay a vir a h e ,pyanu mi t y u t p a t t y na s dhy a s a ay a r p a p a k a t anumitih e t u tath ca siddh e anu miti prati v anumitik r a a prati v pratib a n d h a k a t v b h v t na siddhivi ay as y a s dhy a v a t p a k a s y a hetv b h s a l a k a kr n t a t e t i

iti tarka s a g r a h a d pik pr a k i k v y k h y y b lapriy y anum n a p a ri cc h e d a d

upa m n a p a ri c c h e d a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a *n+s(5% upa mi tika r a a m upa m n a m sa j s a jis a b a n d h aj n a m upamiti tatkar a a s d yaj n a m atide a v k y r t h a s m a r a a m av nt a r a v y p r a tath hi ka cid gavay a a b d r t h a m aj na n kuta cid ra yak a p u r u d gosad o gavay a iti rutv vana gato v ky rt h a smar a n gosad a pi a pa yati tadan a n t a r a m asau gavay a a b d a v c y a ity upamitir utpady t e upa miti ka r a a m u p a m n a m sa j s a jis a m b a n d h a j n a m u p a m i ti tatka r a a s d yaj n a m tath hi )ka cit gava y a a b d r t h a m a j n a n kuta cit ra yak a p u r u t gosad o gavay a iti rutv vana gata v ky r t h a smara n gosad a pi a pa yati tada n a n t a r a aya gava y a p a d a v c y a ityupa mi tirut p a d y a t e vy kh y t a m u p a m n a m iti tarka s a gr a h e

upa m n a p a ri c c h e d a d pik upa m n a lak ay ati ) upa miti ka r a a mi ti iti d pik y upa m n a p a ri c c h e d a prak ik upa m n a lak ay at ti avas ar a s a g a t y upam n a nir p a y a t tyarth a upa mitisv a r p a vyutp d a y a ti ) m le sa jeti sa j ) gava y a p a d a m sa j ) gavay a - tayo samb a n d h a akti tajj n a mi t y a r t h a lak a a tu upa mi no mi ityanu v y a v a s y a g a m y o p a m i ti tv a m e v a v ky r t h a smar a n gosa d a pi a pa yat ti etan e smara a s d yad a r a n aj a n y a m udbod h a k n t a r aj a n y a v ubhay a m a p i s d yad a r a n a s a h a k n i - na tu s d yad a r a n aj a n y a m e v a smara a sahak r ti s cita m pr c a s t u ) ,v ky rt h a smar a n, ityatr a varta m n a s m py e praty a y a v ky r t h a smari yan nit y a r t h a eva ca v ky r t h a s m a r a a s y a s d yad a r a n aj a n y a t l b h e n a vy p r a t l b h a ))) ity hu tada n a n t a r a m i t y di s d yad a r a n n a n t a r a m ,gavay o gavay a p a d a v c y a , ity k ri k gava y a t v a r p a l a g h u d h a r m a d h a r m i t v a c c h e d a k a k o p a m i ti r ut p a dyata ityarth a idamu p al a k a a m ) vaidhar m y a d a r a n e n p y u p a m i ti riti dhy ey a m

vai e ik s t u ) pada v c y a t v a v y p y a s d y di p a r m a r t pada v c y a t v a s y n u m i tir e v a ato nopa m n a pram n t a r a m ) ity hu taccinty a m ) vy ptij n a m a n t a r e pi pada v c y a t v a p r a m i t e r a n u b h a v a d d h i t v t ityantr a vistara iti prak ik y m upa m n a p a ri cc h e d a b lapriy avas a r a s a g a t y e ti pratib a n d h a k a jij s ni v tta u ava y av a k t a v y a t v a m a v a s a r a anum n a s y a bahuv di s a m a t a t v e n a niras a n y lpav di vipr a ti p a t ti k a t a y prath a m a m a n u m n a eva vyutpits orjij s j yat e- na t pa m n e tasy l pa v di s a m a t a t v e n a niras a n yab a h u v di vi pr a ti p a t ti k a t v t tath c nu m n e prath a m a m u t p a n n y 1prati b a n d h a k bh t a i y ajij s y tannir p a e n a niv ttau ava y a v a k t a v y a t v a r p v a s a r a s a g a t y anum n n a n t a r a upa m n a n i r p a a mi ti bh v a sa j ) v cak a abda gava y di p a d a m sa j ) v cyor,th a gavay di tayo ya samb a n d h a akty k h y a tadvi ay a k aj n a m u p a m i ti ,gavay o gavay a p a d a v c y a , ity d y k r a k a aktij n a m u p a m i ti riti y vat s d yaj n a k a r a a k a j na m u p a m i ti riti granth n t a r e u katha n t s d yaj n a k a r a a k a t v a s y a upa mitilak a atv a s a m b h a v e ,pi tadap e k a y l ghav t upa mititv aj ti m a t t v a lak a am u cit a m i t y a b h i p r e t y h a ) lak a a tviti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. pratib a n d h a k bh t e ti upa m n a n i r p a a iti e a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) nanu ,v ky rt h a smar a n gosa d a pi a pa yati, iti m l t dau 1atid e a v k y r t h a s m a r a a tata 2gosa d api adar a n a m i ti kra m o labhy a t e - taday u k t a m gosad api adar a n n a n t a r a m e v a atide av k y r t h a s m a r a t ity a ky h a ) eten e ti varta m n a s m py a iti ,varta m n a s m py e varta m n a v a d v , ityanu s a n e n a bhavi yati la i at prat y a y e n a smar a n ni ti r pa m smar a n ityasy a smari yan ityarth a eva c dau s d yavi i agav a y a pi adar a n a tata atide a v k y r t h a s m a r a a tata upamitiriti kram a s y ai v a m la to l bh t v ky r t h a s m a r a a v y p r a k a s d y a d a r a n a s y a upa miti ka r a at v a yujyat a iti bh v a nanu ,gosad o gava y a p a d a v c y a , ity k ri k ai vo p a m i tir a s t u na ce patti gava y a t v a s y a gava y a p a d a a k y a t v a c c h e d a k a t v s i d d h y p a t t e r a t y a t r h a ) gava y o gavay a p a d a v c y a ity k rik e ti upa mi t e ,gosad o gava y a p a d a v c y a , ity k r a k a t v e gos d y a dhar mi t v a c c h e d a k a v cy a m gos d y a gavay a t v p e k a y guru iti j nad a y gos d y v a c c h e d e n a gavay a p a d a v c y a t v aj n a bhavitu n rha t ti ,gava y o gavay a p a d a v c y a , ity k r a k a t ai v o p a m i t e r y u k t e ti bh va idamu p al a k a a m tatpra k r a k a b d a b o d h e tadav a c c h e d e n a aktij n a s y a hetutv t gavay a p a d t gos d ya pr a k r a k a eva gavay a b o d h a sy t- na

tu gavay a t v a p r a k r a k a anub h y a t e ca gavay a p a d t gava y a t v a p r a k r a k a eva bd ab o d h a ata gavay a t v v a c c h e d e n a gava y a p a d a v c y a t v v a g h ,gavay o gava y a p a d a v c y a, iti j na m e v a upa mi tirity a pi bodhy a m vaidhar m y a d a r a n e n p y u p a m i ti riti yatra kenacit govidha r m a va ityukt a rutav n ka cit kad cit kutracit govidha d h a r m a a va pa yati tatra vaidhar m y a vi i api adar a n a kara a m - govidha r m a va

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. atide av k y e ti tadva di d a mi ti v ky a m a t i d e a v k y a m iti v ky a m atide av k y a m

prak te gosad o gavay a

2. gosad api eti pi a ab d a k tivi i avy a k ti p a r a gosa d k r a g a v a y a v y a k ti d a r a n a m i t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ityatide a v k y r t h a s m a r a a vy p r a a vo , vapa d a v c y a iti j na m u p a m i ti riti bh v a vai e ik s t vi ty di ,gava y o gavay a p a d a v c y a - gos d y t- yo gavay a p a d a v c y o na bhava ti n sau gosad a - gosad a c y a m - tas m t gava y a p a d a v c y a , ityuna m n a p r a y o g o ,tra vivak ita tath ca gava y a p a d a v c y a t v a v y p y a g o s d y a v n a y a m i ti par m a r t j ya m n gava y o gavay a p a d a v c y a iti pram anu mi tire v a na tadvilak a ato nopa m n a pram nt a r a m i ti vai e ik ay a tan m a t a

nir ka ro ti ) vy ptij n a m a n t a r e p ti anyatr e ti kusu m j aly di g r a n t h e vity a r t h a iti tarka s a g r a h a d pik pr a k i k v y k h y y b lapriy y upa m n a p a ri c c h e d a d

abda p a ri cc h e d a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a abdala k a a m *n+s(5& ptav k y a abda ptas tu yath rt h a v a k t v ky a padas a m h a yath g m nay e ti akta pada m asm t pad d aya m artho boddh a v y a it varas a k e t a akti pta v k y a abda ptas t u yath r t h a v a k t d pik abda lak ay ati )

pteti pta lak ay a ti ) ptas tviti prak ik abda lak ay at ti upaj vyopaj vakatv a s a g a t y abda ni ) payat tyarth a atra j y a m n a a b d a s y a abda pr a m a t a y abde upa m n o p aj vaka t v b h v t upa miti b d a b o d h a r p h a l a y o sa gatirb o d h y tath hi ) aktiparicc hi ttir e v o p a m i ti tasy c a bdab o d h o p a j vyatv e n a phalay or u p aj vyopaj vakatv a s a m b h a v a t d as a g a t e c a phala ni hatv e ,pi sv ray a k a r a a t v t m a k a p a r a m p a r s a m b a n d h e n a kara ani hatv t kara ay or a n a n t a r b hi d h n a p r a y oj a k a t v a m abdaj n a s y a pra m atv g kart na v nam a t e tu upa mi t e akta p a d a vi ay a k a t v e n a abda pr a m a t a y tatra copa m n a j a n y a t v a s y k a t a t a y svar p a y o r a p i sa gatiriti mant a v y a m m l e ptav k y a abda iti abda iti lak yanird e a pram a a b d a iti tadarth a pta v k y a m i ti lak a am bhava ti hi payas sica t ty di ab d a ptokt a v k y a m na tu vahnin sica t ty di ab d a - taducc r a a k a r t u yath r t h a v a k t t v a r p p t a t v b h v t prak tav k y r t h a g o c a r a y a t h r t h a j n aj a n y a v k y a pra m a a b d a iti tu ni kar a v ky a pr a y o g e v ky r t h a j n a s y a hetutv t lak a as a g ati sphu a m e t a t abda m a a u b lapriy upaj vyopaj vakatv a s a g a t y e ti upa m n a m upaj vya k ra a m - abda upaj vaka k ry a tath ca

abdop a m n a y o k ry a k r a a b h v a s a d b h v t k ry a k r a a b h v a r p a s a g a t y upa m n n a n t a r a abdanir p a a mi ti bh va upaj vyopaj vakab h v a m e v o p a p d a y a ti ) atret y di n aya bh va ) pram ay o r p a j vyoj vakab h v o ,tra durvac a abda pr a m a hi j y a m n a v ky t m a k a abda upa m n a p r a m a tu s d yad a r a n a m tatk r y a t v a tu abde n st ti abdop a m n t m a k a p r a m a y o k ry a k r a a b h v o na samb h a v a ti abdop a m n a j a n y a p r a m i t y o r e v t r a k r y a k r a a b h v a abdaj an y p r a m i ti bd ab o d h a upam n a j a n y pramiti aya m a s a u gava y a p a d a v c y a ity d y k r a k a aktigr h a aktigra h aj a n y a t v a ca bd ab o d h e vartat a iti na ca k ry a k r a a b h v t m a k a s a g a t e pra mitidv a y a n i hatv e ,pi pra m ad v a y a n i hat v b h v t upa m n a p r a m a ni r p a n a n t a r a abda pr a m a ni r p a e t d as a g at e r n o p a y o g a iti v cy a m upa miti b d a b o d h a r p a p r a m i ti d v a y a n i has y a k ry a k r a a b h v a s y a sv ray aj a n a k a t v a s a m b a n d h e n a pram ani hatv t sva ) k ry a k r a a b h v a sv ray a u upa mi ti b d a b o d h a u tajjana k a t v a m u p a m n a a b d a y o ri ti tath ca k ry a k r a a b h v a r p a s a g a t e sv ray aj a n a k a t v a s a m b a n d h e n a pra m ani hatv t upam n n a n t a r a abdanir p a a sa gata mi ti ida pr c nama t n u s r e a nav nama t e tu abdaj n a m e v a abdap r a m a m upamitirapi gavay o gava y a p a d a v c y a ity k ri k gavay a d h a r m i k gavay a p a d a v c y a t v a p r a k r i k gava y a p a d a gava y a v c a k a m i t y k ri k gavay a p a d a d h a r m i k gava y a v c a k a t v a p r a k ri k v pak avi ay a k a t v t abdaj n a r p a i v a s ca

s d yaj n a r p o p a m n a p r a m aj a n y eva ca abda pr a m a r p a a b d a j n t m a k o p a m i t e s d yaj n t m a k o p a m n a p r a m aj a n y a t v t pram ay o r a pi k ry a k r a a b h v a r p sa gatiras t ti upa m n o p aj vaka t v b h v di ti upa m n a p r a m aj a n y a t v b h v di t y a r t h a aktiparicc hi ttiriti aktivi ay a k aj n a m i t y a r t h a tasy c a ) aktiparicchitt e c a bd ab o d h o p a j vyatv e n a ) bdab o d h aj a n a k a t v e n a kara ay or a n a n t a r b hi d h n a p r a y oj a k a t v a m i ti kara ay o pra m ay o yat ana nt a r b hi d h n a paurv p a r y e b hid h n a tatpr ay oj a k a t v a taddh e t u t v a sa gat e rity a r t h a ptokt a v k y a m i ti pta k a r t koc c r a avi ay a b h t a v ky a mi t y a r t h a ptas t u yath r t h a v a k t e t i m l t ab d hit rt h a vi ay a k a j n a j a n a k a a b d a p r a y o g a k a r t e t y a r t h o labhy a t e yath b h t o ,b dhit r,th o yath rt h a tasy a vakt iti vigrah t vakt tadvi ay a k aj n a j a n a k a a b d a p r a y o g a k a r t ptav k y a abda iti m l cc a ab d hit rt h a vi ay a k a j n a j a n a k a a b d a p r a y o g a k a r t ko c c r a a vi aya a b d a t v a abda pr a m a s y a lak a amiti prat yate tadap e k a y l gha v t ab d hit rt h a vi ay a k a j n a j a n y a v k y a t v a m e v a pra m a a b d a s y a lak a a bhavitu m a r h a t ty a y e n h a ) prak tav k y r t h e t i ,artha buddhv abda r a c a n , iti ny y t vakt ni hen a v ky rt h a vi ay a k a y a t h r t h a j n e n a i v a v ky ar p a abdo j yat a iti lak a as a m a n v a y a tad h a ) v ky a p r a y o g a iti sphu a m e t a t abda m a vi ti tattva ci nt m a a u abda k h a e ) ,prayog a h e t u b h t r t h a t a t t v aj n a j a n y a a b d a pram a m, iti ga ge av k y a m a t r b h i s a hita m

tarka s a g r a h a v ky a tu pada s a m h a akta pada m boddh a v y a iti varas a g et a akti d pik v ky ala k a a m h a ) v ky a mi ti padala k a a m h a ) akta mi ti aktinir p a a m artha s m ty a n u k l a p a d a p a d r t h a s a m b a n d h a akti s ca pad rth n t a r a m i ti m m sak tannir s r t h a m h a ) asm diti itth d n miva gha d n ma pi sa ket a eva akti - na tu pad rth n t a r a m i t y a r t h a prak ik m m sak a m a t a n i r s a k a t v e n a agrim a m l a m a v a t r a y i t u tanm a t a s d h r a y e n a aktipad r t h a m h a ) artha s m ty a n u k l e ti bdab o d h aj a n a k a ) artha s m ty a n u k l a gha dipa d a g h a dir p r t h a y o samb a n d h a aktirity ar t h a anuk l a t v a m iha prayoj ak a t v a m tacca k ra at v a c c h e d a k a p a d a p a d r t h a s a m b a n a d h e ,pyak at a m gha dipa d a t a d a r t h a y o r a n y a s a m b a n d h a v r a y a anuk l n t a vivak it rt h a k a m anyas a m b a n d h a j n a s y r t h a s m tija n a k a t v e

asm t pad t aya m a r t h o

,pi bd ab o d h aj a n a k a s m tija n a k a t v b h v t artha s m ty a n u k l a t v a s y a ad dis d h r a y t vi e ya mi ti dhy ey a m pad rt h n t a r a m i ti tatta t p a d r t h a t v a c c h e d a k b h v a k a v a di t y a r t h a ten tirikt a p a d r t h a t v a s y a anya m a t p r a s i d d h a t v e ,pi na vy g h t a asm t pad t aya m a r t h o boddh a v y a iti m las y a ,etatp a d aj a n y a b o d h a v i ay o ,yam art h a , ity k r a k e v a r e c c h aktirity ar t h a na tu pad rth n t a r a m i ti na ce var yaj n a s y e c c h y k terv aktir p a t v a m i ti viniga m a n v i r a h t atiriktai va aktiriti v cy a m dhuni k a s a k e t a s y a icch r p a t a y akter a pi icch r p a t v e sa ket aj n a s y a anug a t a k r y a k r a a b h v a samb h a v a ti n ny a t h ityev a viniga m a k a s a b h a v e n a - icch y eva aktitva s v k r t na ca ) bhag a v a di c c h y sakalavi ayi y aktitv as v k re gha apa d a b o d d h a v y a t v a p r a k r a k a t a d i c c h y pa e ,pi sattv t gha apa d a v c y a t v a s y a atipras a g a eva ga g pa d aj a n y a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a k e c c h y tre ,pi sattv e n a akty ai v a tadb od h a s a m b h a v e lak a occh e d p a t ti riti ) v cy a m yata tatta t p a d a v c y a t v a tatta t p a d aj a n y a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a t n i r p i t e v a r e c c h yavi e yat v a t t v a m t d apr a k r a t ni r pi t a vi e y at s a m b a n d h e n a tadicch v a t t v a v tath ca t d asy a gha ap a d a v c y a t v a s y a pa e ,sattv t n tipra s a g a ga g dipa d aj a n y a t v a s y a bodh e- bodha vi ay a t v a s y a ca t r esv ta n tr y e a bh n a m var ec c h y upey a t e ittha ca vi akalita b h n a s t h a l e nir py a ni r p a k a b h v p a n n a v i ay a t y abh v e n a ga g pa d aj a n y a t v a p r a k r a t n i r p i t a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a t nir pita v i e yat s a m b a n d h e n a icch v a t t v a s y a t re ,sattv e n a na k atiriti sa k ep a

b lapriy bd ab o d h aj a n a k e t i anek a p a d r t h a s a s a r g v a g hij n a bd ab o d h a tasy a janak a pad rt h n smar a a m tada nu k l a pada p a d r t h a s a m b a n d h a akti tadan u k l a t v a ca tajjana k aj n a vi ay a t v a m tath ca yasy a padap a d r t h a y o samb a n d h aj n a m a s ti tasy aiv a v ky a g h a a k a p a d a j n t tattat p a d r t h a s m a r a a bhav a ti padaj n a hi ekas a m b a n d h ij n a m a p a r a s a m b a n d h i s m r a k a m i ti rty pad rth a s m ti janay a ti yath p rva samb a d d h a t a y d ayo hastih as t a p a k a y o r d h a d h y e pa c t kad cit ekas y a hastipa k a r p a s a m b a n d h i n o dar an e n a apara s y a hastir p a s y a samb a n d hi n a smar a a bhava ti tadvat p rv a pada p a d r t h a y o samb a n d h a ya j n ti sa eva ekas y a padar p a s y a samb a n d hi n a j ne sati apara m a r t h a r p a samb a n d hi n a smart u aknoti tath ca samb a n d h aj n a s a h a k t t padaj n t pad rth a s m ti tata bd ab o d h a iti kram o ,tra vivak ita nanu ,atha s m ty a n u k l a p a d a p a d r t h a s a m b a n d h a akti , iti d pik v k y e anuk l a a b d a s y a yadi k ra a mit y a r t h a tad pada p a d r t h a s a m b a n d h a j n a s y r t h a s m tija n a k a t v e ,pi pada p a d r t h a s a m b a n d h a s y r t h a s m tija n a k a t v b h v d a s a m b h ava ata ha ) anuk l a t v m i h a prayoj ak a t v a m i ti pray oja k a t v a ca k ra ak r a a t v a c c h e d a k o b h a y a s d h r a m pada p a d r t h a s a m b a n d h a j n a m i t y a s y a vi ayit s a m b a n d h e t a samb a n d h a vi i aj n a ityarth a tath ca artha s m tik r a a m samb a n d h a vi i aj n a m tatra vi ayit s a m b a n d h e n a

vidya m n a t a y pada p a d r t h a s a m b a n d h a s y a k ra at v a c c h e d a k a t v a m a k a t a m k ra e vidya m n a s y ai v a k ra at v a c c h e d a k a t v t tath ca pada p a d r t h a s a m b a n d h a s y a artha s m tipr a y oj a k a t v t tadan u k l a t v a samb h a v a t ti bh va tath ca bd ab o d h aj a n a k r t h a s m ti pr a y oj a k a t v e sati pada p a d r t h a s a m b a n d h a t v a akterla k a a mi ti pary av a s a n n a m tatra vi e y nu p d n e ad di vativy p ti te k ry as m n y a prati k ra at a y artha s m ti praty a pi k ra atv t tadv r a y a vi e yop d n a m ad de padap a d r t h a s a m b a n d h a t v b h v t n tivy p ti vi e a nu p d n e gha ap a d a s y a ka mb u g r v di m a d r p a t a d a r t h a s y a ca ya k lik dis a m b a n d h a tatr tivy p ti tadv r a y a vi e a am gha apa d a t a d a r t h a y o k likas a m b a n d h a s y a katha ci t artha s m ty a n u k l a t v e ,pi tasy sm te bda b o d h a j a n a k a t v a n sti ata bd ab o d h aj a n a k r t h a s m t y a n u k l a t v a s y a k likas a m b a n d h e ,bh v t n tivy p ti tad h a gha dip ad e t y di n vivak it rt h a k a m i ti bd ab o d h aj a n a k a s m t y a n u k l a t v r t h a k a m i t y a r t h a ,s ca pad rt h n t a r a m , iti d pik ta akti k ptas a p t a p a d r t h ti rikt a pad rt h a ityarth o labhy a t e tath sati naiy yi k a m a t e ,pras a d d hi k ptap a d r t h ti rikt a t v a s y a apra sidd h a t v t tath ca m m sak e n a naiy yik a prati tats d h a n e naiy yik e n p r a s i d d h a vi e a atv a udbh v y a t e t y l o c y a vy c a e) tattat p a d r t h a t v a c c h e d a k b h v a k a v a di t y a r t h a iti praty e k a dravy d a u prasiddh ye dravy a t v d n m a b h v tadgh a ita samu d y a v a t aktirity a rt h a any a m a t p r a s i d d h a t v e ,pti naiy yik a m a t e ,prasiddh a t v e ,pi ityarth a na vy g h t a ) n nup a p a t ti asm t pad dity a t r a pac a m y jany at v a m a r t h a tasy a budh ad h t v a r t h a b o d h e ,nvay a yatprat y a y a s y a va iyatv a m a r t h a tath ca etatp a d aj a n y a b o d h a vi ay o

,yam a rt h a iti labhy a t e tad h a) iti m las y e ti dhuni k a s a k e t a s y e t y d i itth dip a d d a y a m a r t h o boddh a v y a ity k r a k d h u n i k e c c h r p a s a k e t a g r a h t itth dipa d t vyaktivi e ab o d h o bhav a t ti sv k ra yam ,gha adipa d t aya m a r t h o bodhy a, ity k r a k e v a r e c c h r p a s a k e t a g r a h t gha dipa d t gha dibo d h a iti vakt a v y a m sa ket a t v a ca tatta t p a d a b o d d h a v y a t v a p r a k r a k d h u ni k e c c h ) varecch a y o s d h r a o dhar m a tath ce var e c c h y aktitve ubha y a s d h r a a s k e t a t v v a c c hi n n a vi ay a k aj n a t v e n a bd ab o d h a prati eka vidh a m e v a k ra atv a m tatta t p a d aj a n y a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a k a s y a varaj n a s y a varapra y a t n a s y a v aktitv e tu itth dip a d a s t h a l e icch r p a s a k e t aj n t bdab o d h a gha dipa d a s t h al e tu varaj n a r p varapra t n a r p a v y akti tajj n d a pi bd ab o d h a ityev a anek e k ry a k r a a b h v kalpan y iti gaura v a m ata varecch ai v a aktirity art h a viniga m a k a viniga m a n iti paday o anyat a r a p a k a s d h a k a y u k t i rity a r t h a na ca bhag a v a di cc h y ity di varecch y sarva vi ay a k a t v a m e k a t v a c g kriyat e s cet akti tarhi pa der a pi ,gha dipa d a v c y a t v a pras aj y e t a tath hi ) vi e yat s a m b a n d h e n a gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a p r a k r a k a b h a g a v a d i c c h v a t v a gha apa d a a k y a t v a m i ti vakta v y a m ,gha ap a d aj a n y a b o d h a v i ay o gha o bhav a t u, ity k ri k y bhag a v a di cc h y gha o vi e ya gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a prak r a gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a p r a k r a k e v a r e c c h y svanir pi t a vi e y a t s a m b a n d h e n a gha e sattv t gha asy a gha apa d a a k y a t v a m varecch y c a ekatv t tasy ,pa apad aj a n y a b o d h a v i ay a pa o bhava t u,,ku yapa d aj a n y a b o d h a v i ay a ku ya bhava t u, ity dy k r a k a t v a m a p y a g kara yam tath ce va r e c c h y pa der a pi vi e yatv t gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a p r a k r a k e v a r e c c h y vi e yat s a m b a n d h e n a

pa d v a pi sattv t pa der a pi gha ap a d a v c y a t v a p r a s a g a eva ,ga g pa d aj a n y a b o n d h a v i ay a prav h o bhava t u,,t rapadaj a n y a b o d h a vi ay a tra bhav a t u, ity k r a k a t y ap varecc h y vakt av y a t a y tatra ga g pa d aj a n y a b o d h a v i ay a t v a prak r a t ra vi e ya mi ti ga g pa d aj a n y a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a k e v a r e c c h y vi e yat s a m b a n d h e n a t re ,pi sattv t t rasy pi ga g pa d a v c y a t v t akty ai v a ga g pa d t t rasya bodh as a m b h a v e n a tre ga g p a d a s y a lak a an v a yik ti lak a y bha g a ca pras ajy e t e ti a k y aya gha apa d a b o d d h a v y a t v a p r a k r a k a t a d i c c h y iti gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a p r a k r a k e v a r e c c h y ityarth a yatas t a t p a d a v c y a t v a m i t y di vi e yat s a m b a n d h e n a tatpa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a p r a k r a k e v a r e c c h v a t t v a na tatpa d a v c y a t v a m yena p rvo k t a d o a u sy t m api tu tatpa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a ni hapr a k r a t n i r pi t y varecch ni r pi t vi e yat tadvat t v a m tatpa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a ni hapr a k r a t n i r pi t a vi e y a t s amb a n d h e n a n e v a r e c c h v a t t v a v tatpa d a v c y a t v a m varecch y ekatv e n a tasy sarvas y a vi e yatv e prak r a t v e ,pi ca varecch y tattat p a d r t h a ni h vi e yat prak r a b h e d e n a bhinna b hi n n bhava ti eva ca ,gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay o gha o bhava t u -, ,pa apa d aj a n y a b o d h a v i ay a pa o bhav at u, ityady k r a k e v a r e c c h n i r pi t gha ani h vi e yatai v a gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a ni hapr a k r a t n i r pi t - na pa ani h vi e yat - pa e gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a s y e v a r e c c h y anav a g h a n t ata gha apa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a ni hapr a k r a t n i r pi t a vi e y a t sa m b a n d h e n a varecch y gha e eva sattv t gha asy ai v a gha apa d a v c y a t v a na

pa d e eva lak a sth al e ,ga g p a d aj a n y o bodho bhava t u, ,bodha vi ay a t ra bhava t u, ity k r a k a t v a m e v a varecch y m a g kriyat e ga g pa d aj a n y a t v a n i hapr a k r a t ni r pi t a ) bodha ni hapr a k r a t n i r pi t a ) vi ayatv a ) ni hapra k r a t n i r pi t a ) vi e yat s a m b a n d h e n a varecch v a t t v a m e v a ga g p a d a v c y a t v a m p rv a pr a d a r it a vi a k alit a b h n t m i k y m vare c c h y bodha ni hapr a k r a t y ga g pa d aj a n y a t v ni hapr a k r a t ni r pi t a t v a n s t ti uktas a m b a n d h e n e v a r e c c h v a t t v a s y a tre ,bh v t ga g pa d a v c y a t v a t rasya n st ti t re ga g p a d al a k a y sv k ry at a y na lak a occh e d p a t ti c e ti bh va tad asy a gha apa d a v c y a t v a s y e t i gha apa d aj a n y a b o d h a vi a y a t v a ni hapr a k r a t ni r pi t a vi e y at s a m b a n d h e n e v a r e c c h v a t t v a r p a s y a gha apa d a v c y a t v a s y e t y a r t h a n tipras a g a ) na pa asy a gha apa d a v c y a t v a p r a s a g a nanu akty yatra pad rth a b o d h o bhav a ti tatraiv e v a r e c c h y va y a k a t lak a at yatra bodha - tatra ne var e c c h y va y a k a t v a m akya s a m b a n d h a m t r a s y ai v p e k it at v t tath ca ,ga g pa d aj a n y o bodho bhava t u - bodha vi ay a s t ra bhav at u, ityady k r a k e c c h k a l p a n a mudh t rasya ga g p a d a v c y a t v a tu pr gu k t a p r a k r e ai v a v ry a t e v cy rt h a pr a v h a s a m b a n d h a m t r e a trasya ga g pa d al a k y a t v o p a p a t t e ri t y a t a ha ) sa k epa iti k ry a s m n y a prati varecch y k ra atv t ga g p a d t t ravi ay ak a b o d h a praty a pi varecch k ra a miti vakta v y a m tatra kim k r varecch k ra a mi ti jij s y t r dau ga g p a d a v c y a t v a v y a v a h r b h v t uktavi a k alit a b h n a v a t varecch ai v a k ra a mit y a v a y a v a k t a v y a t v t iti bh v a

d pik vi i a aktis th p a n a m nanu gav di pa d n j t ve v a akti - vi e a atay j te prath a m a m u p a s t hi t a t v t vyaktil b h a s t u k ep diti kecit tann a ) ,g m n a y a, ity da u v ddhav y a v a h r e a sarvatr n a y a n d e vyakt v e v a samb h a v e n a - j tivi i avy a k t v e v a aktikalp a n t pra m i k vi i e akti vyav a s t h p a y i t u m m saka m a t a upany a s y a d ay atig a v d ti vi e a bh taj ti gr a h a m a n t a r vi i agra h s a m b h a v e n a vi i e aktikalp a n a na samb h a v a ti ata j tigra h a s y a prath a m a m a p e k it a t v e n a j t v e v a aktikalp a n a ucita m l ghav t ity h a ) vi e a atay e ti prath a m a m u p a s t hi t a t v di ti vi i agrah t p rv a m a v a g a t a t v di t y a r t h a katha tarhi vyaktil b h a ityata ha ) vyakt ti k ep di ti arth p a t ti p r a m di ty a r t h a vyakt v e v a samb h a v e n e t i anupa p a t ti pr a ti s a n d h n a n y a t d a y m a p i vyakti b h n a s y a anub h a v a s i d d h a t v e n a cety a pi bodhy a m vi i avya k t v e v e t i eva k r e a keval aj tik alp a n a v y a v a c c h e d a atred a bodhy a m ) j ti) tadvai i ya) tad ray e u tri u akti kalpa n y pad rth a d v a y a s a m b a n d h a s y a i v a pada dv a y a s a m a b h i v y h r a l a b h y a t v e n n y a s y a k y a s y a bd ab o d h e bh n s a m b h a v di ti navy s t u )

lak yat v a c c h e d a k a t v a g r a h a m t r e a lak yat v a c c h e d a k a s y a yath bdab o d h e bh na tath aky at v a c c h e d a k a t v a g r a h a m t r e a akya t v a c c h e d a k a s y p i bd ab o d h e bh na samb h a v a t ti aky at v a c c h e d a k e ca akti na kalpa n yeti vada nti b lapriy vi i e akti vyav a s t h p a y i t u m i ti gav dip a d n gotv dij tivi i avy a k t a u akti nirdh r a y i tu mi t y a r t h a vi i agrah s a m b h a v e n e t i vi i avi ay a k a b u d d h a u vi e a avi ay a k aj n a s y a k ra atv e n a gotva vi i avy a k tij n t p rva gotvar p a v i e a aj n a va y a k a m tath ca prath a m o p a s t hi t a t v t l ghav c c a j t v e v a aktikalp a n a m u c i t a m - na tu tadvi i avy a k t vi ti bh v a j t v e v e ti eva k r e a vyakti u aktivy a v a c c h e d a l ghav di ti vyakt n m n a n t y t j te cai k a t v di ti bh v a nanu j tau aktisv k re gav dip a d t gotv dij t e r e v a bodha sy t na tu vyakt e gopad a a k y a t v t gopa d a k y a s y pi gopad t bodh g k re gopad t gha d er a pi bodha sy dity a a y e n a a kate ) katha tarh ti arth p a t ti p r a m di ty a r t h a iti j tivi ay a k aj n a s y a vyaktivi ay a k a t ni y a m t vyakti b h n a vin j tibh n a m a n u p a p a n n a m i t y a n u p a p a t t i p r a ti s a n d h n a r p r t h p attipra m aj a n y a v y a k t y u p a s t h i t y gopa d aj a n y a b d a b o d h e vyakt e r b h n a m i ti bh v a idamu p al a k a a m gopa d a s y a govy a k t a u akty a b h v e ,pi lak a a g kriyate ato lak a ay bdab o d h e vyakti b h n a m i t y a pi dra avy a m eten a govy a k ti v c a k a p a d b h v e ,pi arth p a t ti p r a m o p a s t hi t a g o v y a k t e bd ab o d h e bh n g k re pad d a n u p a s t hi t a s y a praty a k di no p a s t hi t a s y pi gha d e bdab o d h e bh n p a t ti rity a p s t a m anup a p a t ti p r a ti s a n d h n e t i vyakti b h n a vin j tibh n a m a n u p a p a n n a m i t y k r a k n u p a p a t t i pr a ti s a n d h n a nyak l e ,pi vyakti b h n a s y n u b h a v a s i d d h a t a y n rth p a t ti p r a m t

vyakti b h n a m anva y n u p a p a t ti pr a ti s a n d h n a n y a k l e ,pi vyakti b h n a s y n u b h a v a s i d d h a t a y na lak a ay vyakti b h n a m i t y a r t h a keval aj tik alp a n a v y a c c h e d a iti keval aj t a u aktikalp a n a s y a vyava cc h e d a ityarth a nanu j tivi i avy a k t t a u aktikalp a n e j tau- j tivy ak t y o ya sama v y a r p a samb a n d h a tatra ca akty a b h v t katha gopa d aj a n y a b o d h e gotvaj t e gotvas a m a v y a s y a ca bh no p a p a t ti akya t v a c c h e d a k a t v t katha ci t gotva b h n o p a p a t t v a p i akya t n a v a c c h e d a k a s y a sama v y a s y a kath a bh n a m na c k k ay bh n a mi ti v cy a m dv b hy pad b h y upas thita y o r a r t h a y o ya samb a n d h a tasy a dv b h y aktibh y upas thita y o r a r t h a y o r y a samb a n d h a tasy a v sama b hi v y h r a r p k k b h s y a t v t pad rth a t a d a v a c c h e d a k a y o samb a n d h a s y k k b h s y a t v n u p a p a t t e ity a ky h a ) atred a bodhy a mi t y di n tath ca gha atv a) sam a v y a ) gha e u tri u gha apa d a s y ai k akti - tath ca aky atv t tray m a pi gha ap a d aj a n y a b o d h e bh na samb h a v a t ti bh v a pad rth a d v a y a s a m b a n d h a s y a i v e ti pada dv a y o p a s t h a p y r t h a d v a y a s a m b a n d h o v bhinn b h y v ttibhy m e k a p a d o p a s t h p y r t h a d v a y a s a m b a n d h o v pad rth a d v a y a s a m b a n d h a ityan e n a vivak ita evak r e a aky a) akyat v a c c h e d a k a y o samb a n d h o vyav a c c hi d y a t e padadv a y a s a m a b h i v y h r a l a b h y a t v e n e t i vak k b h s y a t v e n e t y a r t h a anyas y a k y a s y e ti ak k ay alab hy a s y a sa sarg a s y a aky atv a r a hi t a s y a akyat v a c c h e d a k a s y a gha atv dij t e c e t y a r t h a navy s t vi ti yath

ga g y gho a ity da u t re ga g pa d a s y a lak a sv k re ,pi t ratve lak a virah e ,pi tratvas y a lak yat v a c c h e d a k a t v t t ratva lak yat v a c c h e d a k a m i t y k r a k a l a k y a t v a c c h e d a k a t v a p r a k r akaj n a m t r e a alak yas y pi t ratvas y a bdab o d h e bh na m - tath gha atv e aktivirah e ,pi gha atv a akya t v a c c h e d a k a m i t y k r a k a a k y a t v a c c h e d a k a t v a p r a k r a kaj n a m t r e a gha apa d t gha atv a s y a bh na samb h a v a t ti akya t v a c c h e d a k e gha d au akti na kalpan yeti bh v a atra kecit ) akya t v a c c h e d a k e akty as v k re p thiv pad t kad cit a adravy tiri kt a d r a v y a t v e n a kad cidg a n d h a v a t t v e n a kad citp thiv tven a ca bdab o d h p a t ti p thiv p thiv pada a k y itivat a adravy tiri kt a d r a v y a gand h a v n v p thiv pada a k y a m i t y k r a s y a aktigr a h a s y a samb h a v t t ratv v a c c hi n n e ga g pa d a a k y a s a m b a n d h a r p a l a k a j n t tratven a t rabodh a ga g t ratv v a c c hi n n e ga g p a d al a k a j n t ga g t ratve n a t rabodh a itivat tath ca lak a ay yatkicide k a d h a r m v a c c hi n n a vi ay a k a eva bdab o d h a iti yath na niya m a tath aky rt h a b o d h e ,pi niyam o na sy t aky at v a c c h e d a k e aktisv k re tu p thiv pad t p thiv tvenai v a bdab o d h a iti niya m a upapa d y a t e ata aky at v a c c h e d a k e ,pi akti sv kara yety h u taccinty a m yadd h a r m a p r a k r a k a b d a b o d h a i yate taddh a r m a d h a r m i k a a k y a t v a c c h e d a k a t v a p r a k r a k a a k tij n a

meva t d a b d a b o d h a h e t u aky at v a c c h e d a k a c a sarvatr a akya t v n y n n a t i p r a s a k t a laghur e v a dhar m a - samb h a v a ti laghud h a r m a s y v a c c h e d a k a t v e gurudh a r m a s y a svar p a s a m b a n d h a r p v a c c h e d a k a t v n a g k r t tath ca p thiv tv p e k ay a adrav y ti rikt a d r a v y a t v d e r g u r u t v t na akya t v a c c h e d a k a t v a m atas t a tr a akya t v a c c h e d a k a t v a j n a pram t m a k a na samb h a v a t ti na tasy a pram t m a k a b d a b o d h a h e t u t v a m lak a sth al e tu ,t ra prav h a s a m b a n d h a v a t , ity k r a k a s y e v a ,ga g t ra prav h a s a m b a n d h a v a t , ity k r a k a s y p i lak a j n a s y n u b h a v a s i d d h a t a y gur va pi svar p a s a m b a n d h a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a t v a j n a bd ab o d h a h e t u r u p e y a t e tath ca aktisth al e p thiv tven ai v a akty p thiv pad t p thiv bodha - na tu a adravy tiri kt a d r a v y a t v di n e ti niya m a - lak a sth al e kad cit tratven a kad cit ga g t ratve n a bodha ityaniy a m a c o p a p a d y a t a iti lak yat v a c c h e d a k e yath na lak a tath akyat v a c c h e d a k e ,pi na aktiriti nav n n m a y a tadet a t s a r v a lak yat v a c c h e d a k a t v a g r a h a m t r e a akya t v a c c h e d a k a t v a g r a h a m t r e a iti pad b h y s cita mi ti dhy ey a m d pik aktigra h o p y a p r a ti p d a n a m aktigra h a c a v ddha vy a v a h r e a vyutpits ur b l a ,g m n a y a, iti utta m a v dd h a v k y a r a v a n a n t a r a madh y a m a v d d h a s y a prav tti mu p al a b h y a gav n a y a n a ca d v madhy a m a v dd h a p r a v ttijan a k a j n a s y a anva y a v y a ti r e k b h y v ky aj a n y a t v a ni citya ,a va m n a y a - g badh n a, iti v ky n t a r e v pod v p b h y gopad a s y a gotvavi i e akti -

a vap a d a s y a a vatv a vi i e aktiriti vyutpa d y a t e prak ik aktigra h a c a v ddha vy a v a h r e e ti aktigra h a s t u v ddhav y a v a h r di n samb h a v a t tyarth a din vy ka r a di p a ri g r a h a ata eva . aktigra h a vy k a r a op a m n a k o p t a v k y d v y a v a h r a t a c a v ky a s y a e dviv ter v a d a n ti s nnidhy a t a siddhap a d a s y a v ddh ityab hiy u k t o k ti sa gacc h a t e vy k ar a t prak tipra t y a y d n aktigra h a upa m n t aktigra h a s t u adhas t d d a r ita ,apye k a d a n t a h e r a m b a l a m b o d a r a g a j n a n , iti ko de k a d a n t di a b d ga e atv a vi i e akt ityarth a k t ga e atv a vi i e aktigra h a tatraik a d a n t di a b d n m e v a pad rth a t a y te vibhinn a t v e n a dvandv o p a p a t ti ,kokila pika ab d a v c y a , ity pta v k y t pikap a d a s y a kokile aktigra h a vyav a h r a t a aktigra h a upap d a y a ti ) vyutpits uriti aktigra h e c c h v n i t y a r t h a utta m a v dv e ti pray oja k a v dd h e t y a r t h a madh y a m a v d d h a s y e t i pray ojy a v dd h a s y e t y a r t h a gav n a y a n a d v prav tti mu p al a b h y a cety a n v a y a upala b h y e t y a s y n u m y e t y a r t h a ,iya kriy pray a t n a p r vi k vilak a akriy t v t sv yakriy v a t, ityanu m n a p r a y o g o bodhy a prav ttijan a k aj n a s y a )

gav n a y a n a g o c a r a p r a y a t n a j a n a k a g a v n a y a n a j n a s y a v ky a s y a vi i er,the aktirn a kalpan y - t d rth a s y a sama b hi v y h r a l a b h y a t v t ,anany al a b h y o hi abd rt h a, iti ny y di ty a b hi s a n d hi m h a ) a va m n a y e t y d i v pod v p b h y m i ti v p a ) sa grah a udv p a ) ty g a vyutp a d y a t a iti vyutp a t t y r a y o bhava t tyarth a v ky a e t yath ) ,yava m a y a c a r u r b h a v a t i, ityatra yava a b d a ryavy a v a h r t d rgha k a vi i asy a v cak a - mlecch a v y a v a h r t priya gorv c a k o veti sa nde h e ) ,vasa n t e sarvas a s y n j yat e patra t a n a m mod a m n c a ti hanti yav ka i a lina , iti v ky a e t d rgha k a vi i e aktinir ay a priya gau tu aktib hr a m t pray o g a vivara t yath ) ,paya ti p ka karoti, ityatra yatn r t h a k a k a r o ti n sarv k h y t a v y k h y n t khy t a s y a yatn a t v a vi i e aktigra h a prasiddh a p a d a s n n i d h y t aktigra h a s t u ,vikasitap a d m e mad hu k a r a , ity dy a g ri m a g r a n t h e n a sphu bhavi yati ityala pallavite n a b lapriy

v ddha vy a v a h r e e ti vaddh a y o j nav a t o vyava h r a prav tti abda pr a y o g a c a v ddhav y a v a h r a prak tiprat y a p d n mi ti ,bh satt y m , ity divy k a r a t bh pr a b h t n prak t n satt dir p r t h e aktigra h a ,la karm a i ca bh v e c kar m a k e b h y a , ity divy k a r a t praty a y a s y r t h a vi e e aktigra h a adha s t d d a r it a iti p rv a m u p a m n a p a ri c c h e d a dar ita nanu ,apye k a d a n t a h e r a m b a , ity diko e ekad a n t a h e r a m b d i a b d n pary y a t v e n a ek rt h a v c a k a t a y katha dvand v a s a m s a pad rt h a b h e d a eva dvand v a s a m s g k r dity a t r h a ) tatraik a d a n t d ti ete abd et d rth a b o d h a k iti j pan r t h a hi ko a tatraik a d a n t d a y a abd tattad n u p r v ka a b d a r t h a k eveti bh va d pik y m vyutpits ur b l a ity di ka cit b lak a gav di pa d n kas min n a r t h e aktiriti jij sat e sa kad cit kenacit prera k e a c ry di n i ya prati ukta ,g m n a y a, iti v ky a vata i yasy a gav n a y a n a pa yati tata gav n a y a n a r p a k ri y prati k ra ab h t a pray a t n a m a n u m i n o ti tata kicitkriy vi ay a k a p r a y a t n a prati tatkriy vi ay a k aj n a s y a k ra atv t t d aj n a prati pray oja k a v dd h a p r a y u k t a v ky a m e v a k ra a mit y a n v a y a v y a t i r e k b h y ni cinoti tata ca prayojy a v ddh a s y a gokar m a k n a y a n a v i ay a k a j na ,g m n a y a, iti v ky aj a n y a m i ti ni cinoti tatra gopa d a s y a gotva vi i e akti vin gopad r t h a s y a karm a t v e ,nvay s a m b h a v t gopa d a s y a gotvavi i e aktirity a pi ni cinoti ityana y rty vyav a h r a s y a aktigr h a k a t v a m i ti bh v a prav tti ab d a pray a t n a p a r a

nanu prav ttijan a k a s y a gav n a y a n a v i ay a k aj n a s y a v ky aj a n y a t v t v ky as y ai v a gokar m a k n a y a n e akti kalpy a t m i t y a t r h a ) prak ik y m v ky as y e ti vi i er,th e iti gokar m a k a t v a vi i na y a n a r p e v ky r t h e ityarth a tath ca pada ak t y upast hit n m a r t h n anvay a r p a s y a v ky rt h a s y a sama b hi v y h r a r p k k ay ai v a bh no p a p a t t y v ky rt h e na aktiriti bh va api ca gopad a s y n a y a n n vi t a g a vi aktisv k re ,g badh n a, ityatr pi t d ag ob o d h o p a p a t ti eva m n a y a p a d a s y a gokar m a k n a y a n e aktisv k re ,a va m n a y a, ityatr pi tadbo d h p a t ti ata gopa d a s y a gotva vi i e nay a p a d a s y a nay a n a t v a v i i e ca aktirni c yate kriy k r a k a y o r a n v i t a t v a tu sama b hi v y h r a l a b h y a m i t y v p o d v p b h y suni cay a m etada b hi pr y e aiv a v po dv p o p a n y s a iti bh va vyutp a t y r a y o bhava t ti aktini cay a v n bhav a t tyart h a vivara dy a t h e ti tatsa m n r t h a k a p a d n t a r e a tadarth a k a t h a n a vivara a m , aktigra h a vy k a r a op a m n a , ity di lok n u k t n a gulinird e a p r v a k a a b d a p r a y o g d n m a pi aktigr h a k a t v a mana si k ty o k t a m ) ala pallavit e n e ti d pik abd n siddhap a r a t v a m a p ti nir p a a m nanu sarvatr a k ry a p a r a t v t vyav a h r a s y a k ry ap a r a v k y a eva vyutpa t ti na siddhap a r a

iti cet ) na ,k y tribhuv a n a tila k o bh p a ti r s t e, ity dau siddhe ,pi vyava h r t ,vikasitap a d m e madhu k a r a ti hati, ity d a u prasidd h a p a d a s a m a b h i v y h r t siddh e ,pi mad hu k a r di v y u t p a t ti d a r a n t ca prak ik vyav a h r a s y a k ry a p a r a t v di ti yojan k ry a p a r a t v a ca k tis dh y n a y a n di r p a k ri y t t p a r y a k a t v a m vyutpa t ti ) aktigra h a vyav a c c h e d y a sphu ay a ti ) na siddh eti siddhe ,pi vyav a h r di ti tath ca siddhe ,pi aktigra h a s t v v a y a k a any ath tatr n u b h a v a s i d d h a s y a abdab o d h a s y a apal p p a t t e ri ti bh v a b lapriy siddhe ,pi aktigra h a ityatra siddha a b d a kriy vy a ti rikt a p a r a d pik lak a nir p a a m

lak a pi abda v tti aky as a m b a n d h o lak a ga g y gho a ityatra ga g pa d a v c y a p r a v h a s a m b a n d h d e v a tropasthit a u tre ,pi aktirna kalpy a t e saindh a v d a u lava va y o para s p a r a s a m b a n d h b h v t n n ak ti k alp a n a m

lak a trividh ) jahallak a - ajahallak a - jahadaj a h alla k a ceti yatra v cy rt h a s y n v a y b h v a tatra jahallak a yath mac kro a nt ti yatra v cy rt h a s y p y a n v a y a tatra ajahaditi yath chatri o gacc h a n t ti yatra v cy aik a d e a t y g e n a eka d e n v a y a tatra jahad aj a h a di ti yath tattv a m a s ti prak ik t re ,pi aktirna kalpy a t a iti ga g p a d a s y e t i e a nanu eva saindh a v di p a d n n n rt h a k a t v n u p a p a t ti - ekatr a akti anyatr a lak a ety e v a nirv h d a t a ha ) saindh a v d vi ti din hary di p ari g r a h a samb a n d h b h v d i ti sa yog dir p a s a m b a n d h b h v d i t y a r t h a idamu p al a k a a m) prasidd h a y o r a r t h a y o kutra lak a ety a t r a viniga m a k b h v e n a ubhay a t r a aktikalp a n a s y v a y a k a t e ti mac iti maca p a d a mac a s t h a p u r u e l k a ika m v cy ry a s y a kro a n a k a r t tv n v a y b h v d i t y a r t h a v cy rt h a s y p ti apin lak yas a m u c c a y a chatri a iti ekas r t h a v hi t v e n a chatry a c c h a t ri u gam a n a k a r t tv n v a y a t tpary n u p a p a t ti r e v a lak a b jam na ca chatr tyasy a matub a r t h a k e n i p r a t y a y n t a s y a pada s a m h a r p a t v e n a taccha k y p r a s i d d h y tatsa m b a n d h a r p a l a k a y abh v e n a katha mi d a m u d h a r a a mi ti v cy a m ,pratip dy a s a m b a n d h a eva lak a , ityeta d a b hi pr y e a tadud h a r a a d n t any ath ,k ke b h y o dadhi rak yat m, ity dy u d h a r t a v y a m tatra k kap a d a s y a k ka t a di t a r a s d h r a a d a d h y u p a v t a k a t v v a c c h i n n a p a r a t v t

kecittu ) chatr a p a d a s y a ekas r t h e lak a taddhit rt h a samb a n d h tath caikas r t h a s a m b a n d h i n o gacc h a n t tyanv a y a b o d h a ity hu tattva m a s ti tatpa d a v c y e sarvaj a t v di vi i e tva pad a v c y a s y n t a ) kara divi i asy b h e d n v a y n u p a p a t t y ubhay a t r a vi e a aparity g a tath ca tatpa d al a k y a s y a uddhas y a tva pad ala k y e a saha abhed n v a y o p a p a t t i rity a b hi pr y a idamu d h a r a a tu j vabrah m a or ai k y a bruvat brah m a v d i n mat b hi pr y e a naiy yi k a m a t e tasy s a m a t a t v t naiy yik a m a t a r ty tu ,s ya m devad a t t a, ity d a u tatt as y a id n mas a m b h a v d d h n a m idantv as y a samb h a v d a h n a m i ti jahadaj a h alla k a m c a k a t e pare tu ) ,gha o nitya , ity da u gha atv a s y e v a ,so ,yam devad a t t a, ity da u tatt as y o p al a k a at a y bh n e na kicit b dh a k a m i ti ki jahad aj a h alla k a ay e ti vadan ti b lapriy sa yog dir p a s a m b a n d h b h v d i ti tath ca akya s a m b a n d h a r p a l a k a y asam b h a v t lava va y o r b h a y o r e v a saindh a v a p a d a s y a aktirity ar t h a mac a s t h a p u r u a iti mac a s t h a i viti yukta m - rodan dir p a k r o a n a k a r t tv a s y a tatraiva sv ra si k a t v di t y h u v cy rt h a s y e ti mac a p a d a a k y r t h a s y a mac a s y a sama b hi v y h t a k r o a ti p a d r t h a k r o a n a k a r t tv n v a y a v i r a h t anva y n u p a p a t ti r p a l a k a b jasatt v t ) mac a p a d a s y a mac a s t h e puru e

lak a eti bh v a tath ca y d apa d e v cy rt h a vi e y a k e t a r a p a d r t h n v a y a v i ay a k a b d a b o d h a j a n akatv a na samb h a v a ti tatra pade jahallak a - y lak a v cy rt h a tyajati s jahallak a - jahat ca s lak a ceti karm a d h r a y t athav aky rt h a jahata tyajat a padas y a lak a jahallak a eti a h tatpuru a yatra aky rt h o na parity aj y a t e aky rt h p a ri t y g e n a lak y rth a b o d h a tatra ajahallak a ,yath chatri o gacch a n ti, iti atra chatrip ad a s y a chatry a c c h a t ri g h a itas a m u d y e lak a ekas rt h a v hi t v e n e t i ekas a m u d y a g h a a k a t v e n e t y a r t h a t ty y vai i yam a r t h a tasy a chatry a c c h a t ri va n v a y a chatripa d al a k y e u ekas a m u d y a g h a a k a t v a vi i e u chatry a c c h a t ri u gama n a k a r t tv n v a y a iti bh v a nanv a n v a y n u p a p a t ti r n a lak a y b jam ,ya prav e a y a, ity dau ya ipad a v c y n ya n mapi prav e a n a k a r m a t v n v a y a s a m b h a v e n n v a y n u p a p a t t i r p a b j b h v t ya ipad as y a ya idhar e lak a y ayog di ty a t a ha ) t tpa r y n u p a p a t ti r e v a lak a b jamiti ya idhar a t t p a r y e ai v a ,ya prav e a y a, iti v ky a p r a y o g t lak a na g k re t d at t p a r y a nopa p a d y e t e t i lak a b ja tatr py a s t ti bh va eka k r e n v a y n u p a p a t ti v y a v a c c h e d a nanu t rkika m a t e akta pada mi ti padala k a t chatrin iti v ky a m e v a chatra p a d a s y a chatr e akta t v t inipraty a y a s y a samb a n d h e aktatv t prak tipra t y a y a r p a p a d a d v a y a s a m h a r p a t v t chatrip ad a s y a v ky e ca akty a b h v t v ky a a k y r t h p r a s i d d h y akyas a m b a n d h a r p

lak a na samb h a v a ti tath ca chatrinnity a s y a ajahallak a od h a r a a t v a na samb h a v a t ti a kat e) na ca chatr tyasy e ti matub a r t h a k e t i samb a n d h r t h a k e t y a r t h a pratip d y a s a m b a n d h a iti bodhy rt h a s a m b a n d h a ityarth a tath ca chatrinniti v ky a a k y r t h p r a s i d d h v a p i t d av k y aj a n y a b o d h a v i ay o yor,tha chatra v ni ti tats a m b a n d h a s y a samud y e sattv t v ky e ,pi lak a opap a d y a t a iti bh v a any ath e ti aky as a m b a n d h a eva lak a eti sv k ra ityarth a k kat a di t a r e ti k ka t a di t a r a b i l dis d h r a a yat dadhin a k a t v a tadav a c c hi n n e k kap a d a s y a lak a ety ar t h a dadhin a k a t v e n a r pe a k kas y pi bodh t ajahallak a tv a m padal ak a ay ai v a nirv h a vada t mata m h a ) kecittviti ekas rt h a iti ekas a m u d y a t v a ityarth a chatri o gacch a n t tyas y a ekas a m u d y a t v a v a v a n t o gacc h a n t tyarth a samu d y a t v a c pek b u d d hi vi e avi ay a t v a m atha v chatr a p a d a s y a ekas a m u d y o r, t h a - ini praty a y a s y a gha ak a t v a r p a s a m b a n d h a v i i or,tha hu ityasv ar a s o d b h v a n a m tadb ja tu chatr a p a d a s y a chatrig h a itas a m u d y a t v r t h a k a t v e chatr a p a d a j a n y a b d a b o d h e chatr a p a d a m u k h y r t h a s y a chatr as y a mukh y a vi e y a t a y bh n b h v t atraty al a k a y ajahat s v r t h a t v n u p a p a t t i riti atra tatpad a v c y a ity di tattv a m a s tyatr a tatpa d a s y a sarvaj a t v di vi i acaita n y a v cyor,th a tva pad a s y a anta kar a a vi i acaita n y a v cyor,th a sam n a vi b h a k t e r a b h e d o r, t h a sa ca vi i ayorb d hi t a ata v cy rt h ai k a d e a y o sarvaj a t v a ) anta kar a ar p a vi e a ay o ty g e n a

caitan y a m t r a dv b hy pad b h y lak yat e so ,ya deva d a t t a ity d viti tatpa d a s y a tadde at a t k l a v ttitv a vi i or,tha ida pada s y a etadd e ai t a t k l a vi i or,tha vi i ayorai k y a ca b dhita m ata tatpa d a a k y r t h a v i i aikad e a s y a tatta dd e a t a t t a t k l a v ttitv a r p a v i e a as y a ty g e n a vi e ye deva d a t t e tatpa d a s y a lak a eva ca yatra vi e a asy a akyai k a d e a s y a ty g e n a vi e yas y a aky aik a d e a s y a bodha s t a t r a jahad aj a h alla k a et y u k t a bhav a ti pare tviti yath gha o ,nitya ityatr a gha atv a vi i e anity at v a vi i bh e d o na samb h a v a ti - gha atv e ,nityatv b h v di ti gha atvo p al a k it e ,nityatv n v a y a s v k re op a p a t ti - tath so ,ya deva d a t t a ity d v a pi tattop ala k ite idantv n v a y e n o p a p a t t y jahad aj a h alla k a m stviti bh va d pik gau vyajan a y o r v ty a n t a r a t v a k h a an a m gau yapi lak a aiva lak ya m a g u as a m b a n d h a s v a r p yath agnir m av a k a iti vyaj an pi aktilak a nt a r b h t - abda a k ti m l - artha a k ti m l ca anum n di n anya t h si d d h prak ik gau y v ttya nt a r a t v a nir ca e ) gau yap ti nanu ,ga g y gho a, ityatra t re akyas y a prav h a s y e v a ,agnirm av a k a, ity da u m ava k e aky as y a agne s k ts a m b a n d h o na sa bhav a ti iti

katha lak a ay nirv h a ityata ha ) lak ya m eti lak ya m o yo gu a ucitv di tatsa m b a n d h a r p ityarth a aya m a b hi p r y a ) akya s a m b a n d h o hi lak a sa ca kvacits k t s a m b a n d h a kvacitp ar a m p a r s a m b a n d h a eva ca akya s y g n e svani ha ucitv a v a t t v a s a m b a n d h a eva lak a eti la k rik punar e v a m h u ) ,t re gho a, iti abdap r a y o g e sv y a tt e ,ga g y gho a , ityan a n vi t b hi d h n a aityap v a n a t v di p r a t tyarth a m na ca s prat tirlak a ay upapa d y a t e keval at ralak a ay aiv a anvay n u p a p a t ti p a ri h r e aityap v a n a t v di vi i alak a y m n b h v t tas m t vyaj an v ttira g kartav y e ti tanm a t a nirasy a ti ) vyaj an p ti aktilak a nt a r b h t e t i aya m b h v a ) n n rt h a k a s t h a l e ,d ra s t h bh d h a r ramy , ity dau bh d h a r a a b d e n a parva t n m i v a r j m a pi akty ai v a prat ti samb h a v a ti ,ga g y gho a, ity da u tu aityap v a n a t v di vi i at raprat tirapi lak a s m r j y d e v a tatra lak a kalpi k y t tpary n u p a p a t t e r e v a sadb h v t ki vyaj an a y e ti nanu abda a k ti m l y vyaj an y any ath s i dd h a t v e ,pi artha a k ti m l y s t a s y n ny a t h si d d hi tath hi ) .gacch a gacch a si cetk n t a panth n a santu te iv

ma m pi janma tatraiva bh y t yatra gato bhav n

ity d a u ,he priya tava gama n o t t a r a mam a pr an o bhavi yati ato na ganta v y a m , ity d y a r t h o vyajy at e na hyatra aktilak a b h y nirv h a ittha ca vyaj an y va y a k a t e t y a t a ha ) artha a k ti m l ceti castva rt h a anum n di n e ti anu m n a p r a y o g a s t u ) ,iya mad yaga m a n o t t a r a k li k a p r a viy o g a v a t vilak a a ab d a p r a y o k t tv t, ity dir p a din sa bh v a n di parigra h a utka aik at a r a k o ika s a ay a s s a m b h v a n autk a y a ca vi ayat vi e a yadi punar n u b h a v i k o lok n svaras a v h , abd t amu m a r t h a praty e m i, ityanu b h a v a tad vaiyaj a ni k prat ti g rv aguru p y a a k y a v r a e ti vyaja n si d d hi ni praty h a i v e ti mant a v y a m b lapriy lak ya m o yo gu a ity di lak ya m a aky rt h a v ttiry o gu a tatsaj t yagu av a t t v a gau v ttirity art h a agnir m a v a k a ityatra agnipa d a a k y r t h a v a h ni v ttiry o gu a ucitva tatsaj t ya ucitva v n m av a k a iti bodha nanve t d y gau y v tte kath a akya s a m b a n d h a r p a l a k a y m a n t a r b h v a ityatr h a ) aya m a b h i pr y a iti aky rt h a p r a ti y o gi k a samb a n d h o lak a samb a n d h a c a s k tp a r a m p a r s d h r a a ga g y gho a ity dau ga g pa d a a k y r t h a s y a sa yog ar p a s k ts a m b a n d h a s t re ,sti agnirm a v a k a ityatr a tu aky rt h a s y g n e svav ttig u as aj t yagu av a t t v a r p a para m p a r s a m b a n d h a m ava k e ,sti ubha y o r a pi samb a n d h a y o rl a k a tv a m e v e t i bh va

vyaj an k h y m a t i ri kt v tti vadat m l a k ri k mata m a n u v a d a ti ) la k rik punariti yadi ,ga g y gho a, ity da u trav ttirgh o a ity k r a k a b o d h o vivak ita - tarhi trav ca k a abda m e v a pray uj ta t re gho a iti gho na n vi t r t h a v c a k a ga g p a d a ca pray uj ta ato ,tra aky rt h a v tti aity a p v a n a t v di r p o r, t h o ,pi gho e vivak ita sa ca ,t re gho a, ityato na budhy e t a ga g pa d a p r a y o g e tu tats m a r t h y t ga g pr a v h a g a t a ai t y a p v a n a t v di r v y aj y a t a iti vaktu akya t e na ca ga g pa d a s y ai v a aityap v a n a t v d i vi i at re lak a stu- tath ca lak a ay aiv a aityap v a n a t v di p r a t tyupa p a t t e vyaj an a y na pray oja n a m i ti v cy a m anvay n u p a p a t ti r hi lak a b jam s ca t ralak a ay ai v a parihart u aky eti aityap v a n a t v dila k a y pra m b h v t tas m t vyaj an k h y atirikt v tti sv kara y y aktilak a b h y m a n a v a g a m y a m a r t h a praty y a y a t ty la k rik bh va aya bh va ity di ,d ra s t h o bh dh a r o ramy a, ityatr a bh d h a r a a b d a v c y a s y a parva t a s y a d ra s t hi t a s y a ramy a t v a prak tor,th a asthiracitt a t v t r j no ,pi d ra s t h eva ramy ityapra k tor,th o ,pyatr a prat yate s ca prat ti bh d h a r a a b d a a k ti m l tath ca n n rt h a s t h a l e artha p r a k a r a di n niv ritas y p r a k t r t h a s y a prat ti yadb al t bhav a ti s abda a k ti m l v y a j a n ity la k ri k tatra bh d h a r a a b d e n a parva t n m i v a r j m a pi abda a k t y ai v a prat tisam b h a v t n sti vyaj an y

va y a k a t e ti naiy yik eva ga g y gho a ity dau ga g p a d a s y a aityap v a n a t v di vi i at re lak a g k re aiva aity di pr a t tirup a p a d y a t e yady a p y a t r n v a y n u p a p a t ti r n s ti tath pi t tpa r y n u p a p a t ti r a s ti - aityap v a n a t v d i b o d h a t t p a r y e ai v a t rapada parity aj y a ga g pa d a p r a y o g t tasy a t tpary a s y a lak a vin nup a p a t t e t tpary n u p a p a t ti r e v a lak a b jam n nv a y n u p a p a t ti riti p rv a m e v o k t a vak yati ca dpik y m tath ca k ta vyaj an a y e ti bh v a a kat e ) nanviti anya t h si d d h a t v e ,pi ) akty lak a ay v gat rth a t v e ,pi artha s m a r t h y t yatr rt h n t a r a prat yate tatr rt h a a k ti m l vyaja n yath ,gacc h a gacch a si cet, ityatra bhart yatra gacch a ti tatra de e n yik y janma k a t h a n e n a janma n a c a mara n a n t a r a k li k a t v e n a janma r p a p a d r t h a s m a r t h y t prav s o t t a r a k li k a m a r a a r p o r, t h o ,bhivy ajy a t e tena ca gam a n b h v o vyajy at e asy rth a s y a padav tty akty lak a ay v prat tyas a m b h a v t vyaj an k h y v tti sv k ryet y a y a a kitu i a spa am d pik lak a b janir p a a m t tpa r y n u p a p a t ti lak a b jam tatpra t t cchay oc c a ri t a t v a t tpary a m t tpa r y aj n a ca v ky rt h aj n e hetu n n rt h n u rodh t prak ar a di k a t tpa r y a g r h a k a m

prak ik anva y n u p a p a t t e lak a b jatve ya prave a y a ity dau lak a nu p a p a t ti t tpa r y n u p a p a t t e tath t v e tu tasy s t a t r pi sattv e n a ya ipad as y a ya idhar e lak a samb h a v a t ty ay e n h a ) t tpa r y n u p a p a t ti riti tatpr at t ti t r dir p r t h a p r a t t tyarth a n n rt h e ti ,saindh a v a m n a y a , ity din n r t h a k a s t h a l e saindh a v a p a d a s y a a ve lava e ca akte tulyata y bda b o d h e t tpar y a g r a h a s y a k ra atv a m a n t a r niyata k l e tattad b o d h o p a p a t ti n st ti tatra tatk r a at v a s y v a y a k a t v e tadanu r o d h e n a sarvatr a tad v a y a k a t e t i bh va na ca mauni lok d a u bdab o d h n u p a p a t ti tatra nirukt a t t p a r y a s y a asattv di ti v cy a m - t tpar y a s y a tatpr at t cch r p a t v a p a r y a v a s n e n a tatra t d at t p a r y a s y a sattv e n d o t na ca tath pi tatpr at t cch ra hi t a u k d y u c c a ri t a v k y d a pi bd ab o d h a s y n u b h a vi k a t a y tatr n u p a p a t t e parih r s a m b h a v a iti a kya m tatre v ar e c c h m d y a i v n u p a p a t t e parih r a s a m b h a v t iti a kya m tatre v ar e c c h m d y a i v n u p a p a t t e parih r a s a m b h a v t parih r a s a m b h a v t ityala m a d hi k aj alp a n e n a praka r a di k a mi ti din ,sa a kh ac a k r o hari p jya , ity da u hari ab d a s y a bhag a v a ti t tpa r y a ni r y a k a s y a ,sa a kha c a k r a, iti vi e a d e parigra h a katha prak ar a d e t tpary a g r h a k a t v a m i ti cet ) ittha m ,ida saindh a v a p a d a lava ab o d h e c c h a y uccarita m bhoja n a p r a k a r a e uktatv t, iti r ty g h a b lapriy

niyata k l a iti kad cit lava avi ay a k a kad cit a vavi ay a k a ityev a k lavy a v a s t h e t y a r t h a tadanu r o d h e n e t i n n rt h a k a s t h al e bd ab o d h e t tpa r y aj n a s y a k ra atv n u s r e e t y a r t h a tad v a y a k a t e t i t tpa r y aj n a s y v a v a k a t e t y a r t h a nanu tatpr at t cchayoc c a rit a t v a r p a t t p a r y aj n a s y a bd ab o d h a h e t u t v a s v k re mauni k ar t k e a v ky a b o d h a k a li py di n yatra bda b o d h a s t a t r a tatpr at t cchayoc c a rit a t v a r p a t t p a r y b h v t t tpa r y aj n a m a s a m b h a v ti a kate ) na ca mauni lok d vi ti mauni k ar t k a v k y a b o d h a k a li p y d vi t y a r t h a nir kt a t t p a r y a s y a ) tatpr at t cchay uccarita t v a r p a t t p a r y a s y a t tpary a tatpr at t cch m t r a m tattu maunin m a p y a s ti tajj n c c a lipy dita bd ab o d h a upap a d y a t a ity ay e n a sam d h a t t e ) t tpa r y a s y e ti nanu tatpr at t cch pi na t tpary a m uk de t d ecch vi r a h e ,pi uk dy uc c ri t a v k y t bd ab o d h a s y n u b h a v a s i d d h a t v di t y a k a t e ) na ca tath p ti varecch mi ti ukocc rit d a s m d v k y t et d rth a b o d h o bhava t u ity k r a k e v a r e c c h a i v a tatra t tpa r y a m tajj n c c a bda b o d h a iti bh v a nanu pra m j a n a k a u k a v k y d a u varecch y s t t p a r y a t v e ,pi bhra m aj a n a k e ,vahnin sicati, ity di uka v k y e varecch y s t t p a r y a t v a na samb h a v a ti - tath saj varecc h y visa v ditv p a t t e ri t y a t r h a ) alam a d hi k aj alp a n e n e ti visa v di uk a v k y e ik akas y e c c h a i v a t tpa r y a m - ato na do a iti bh va ek rt h a v c a k a a b d a g h a it a v k y t bda b o d h o yatra- tatra t tpa r y aj n a s y n u p a y o g e ,pi n n rt h a k a s ai n d h a v d i p a d a g h a it t ,saindh a v a m n a y a , ity div k y t kad cid a v n a y a n a b o d h a kad cillav a n a y a n a b o d h a iti vyavas t h y

t tpa r y aj n e n a i v a nirv h t t tpary aj n a s y a bdab o d h a h e t u t v a m v a y a k a m saindh a v a p a d a s y a asminn a r t h e t tpary a m i ti j na ca prak ar a di n bhav a t ti d pik y m ukta m tatr dip a d a g r h y a m h a ) dineti prak ar a a n m a bhoja n a g a m a n d i p r a s t v a vi e a dai ity dipad a n e bhi mu k h y di p a ri g r a h a bhojan a p r a k a r a e uktatv di ti yann aiv a tannaiv a yath pram ap r a k a r a e pray uk t a saindh a v a p a d a m i ti e a p ra ya iti r tyeti ityanu m n a v i d h a y e t y a r t h a d pik arth d h y h r a k h a an a m ,dv ra m, ity d a u ,pidhehi, iti abd d h y h r a nanu arthaj n r t h a t v t abda s y r t h a m a v ij y a abd d h y h r s a m b h a v t arth d h y h r a eva yukta iti cet) na pada vi e aja n y a p a d r t h o p a s t h i t e bdaj n e hetutv t anya t h ,gha a karm a t v a m n a y a n a k ti , ityatr pi bdaj n a p r a s a g t prak ik pr b h k a r a m a t a nir ka ri ya m a svasiddh n t a dar ay a ti ) dv ra mi ti arthaj n r t h a t v c c h a b d a s y e t i abdaj n a s y a arthaj n a p h a l a k a t v di t y a r t h a et v a t prath a m a t a ev rth n u s a n d h n e l ghav a mi ti s cita m ki ca ,artha buddh v abdar a c a n , iti ny y e n r t h a j n a m a n t a r k k di m a c c h a b d n u s a n d h n a r p a a b d d h y h r a s y a i v s a

mbha v e n a prath a m a t a arth n d h y h r a s y a i v v a y a k a t e t y h a ) artha m a v ij y e ti yath k a t h a ci d u p a s t hi t a p a d r t h n bdab o d h n u d a y e n a padaj an y a t a t v a s y o p a s t h i tivi e a at y va y a k a t a y t d opas t hi tis a m p a t t a y e abd d h y h r a eva an y at t y anus a r t a v y a ity h a ) padavi e eti vi e apad a s y pi prayoj an a dar ayitu ,gha a karm a t v a m , ity dy a n u d h v a n a m tatra karm a t v di p a d aj a n y a k a r m a t v d y u p a s t h i t e sattv e ,pi gha apa d o t t a r m p a d a j a n y a k a r m a t v d y u p a s t h i t e r a s a t t v e n a na siddh n ti m a t e bd ab o d h a p r a s a g a iti bh va padavi e ajan y e t y a t r a v tty pada vi e aja n y e t y a pi bodhy a m tena ,gha a m n a y a , ity da u gha dipa d d k d e r u p a s t h i t v a pi na bda b o d h a iti dik b lapriy arthaj n a p h a l a k a t v di ti bd ab o d h t m a k r t h aj n a h e t u t v d i t y a r t h a iti ny y e n e ti yath abda pr a y o g t m a k a a b d a r a c a n prati arthaj n a k ra a m - tath abd n u s a n d h n a r p a a b d d h y h r a praty a pi arthaj n a k ra a m tata ca abd d h y h r t p rva b h vi n arthaj n t m a k e n a arth d h y a h r e ai v a bd ab o d h a ni r v o h e ki abd d h y h r e e ti bh v a yath k a t h a ci diti bd ab o d h a prati pad rth a s m a r a a k ra a m pad rth a s m a r a e padaj n aj a n y a t v a vi e a a deya m anyat h yatra pad t na pad rth a s m a r a a m - api t db o d h a k d i n tatro db o d h a k d ij a n y a p a d r t h a s m a r a a s y a bd ab o d h a h e t u t v p a t t e eva ca dv ra mi ty d a u padaj n aj a n y a pi d h n o p a s t hi ti s a m p a t t a y e padaj n a r p a a b d d h y h r a ev va y a k a iti bh va yath k a t h a ci dity a s y a padaj n ti rikt e n o d b o d h a k d i r p o p y e n e t y a r t h a t d opas t hi tis a m p a t t a y a iti padaj an y a p a d r t h o p a s t h i ti ni patt a y a ityarth a an y a t y ) agaty gha dip ad di ti gha dip ad a s y a abda r p a s y k e sama v y a s a m b a n d h e n a vidya m n a t a y

sama v y a s y a gha di ab d a k a ce ti dvau samb a n d hi n a u tatrai k a s y a gha dipa d a s y a j n t aparas y a k as y a smara a bhava tiekas a m b a n d h ij n a m a p a r a s a m b a n d h i s m r a k a m i ti ny y t tath ca t d as m a r a avi ay a s y k a s y a bda b o d h a v r a y a v tty padaj n aj a n y a p a d r t h a s m a r a a bdab o d h a h e t u ri ti v cy a m v tti ca aktilak a ny a t a r a r p a samb a n d h a gha apa d d k a s m a r a a s y a gha apa d a v ttipr a y oj y a t v b h v t na tasy a bd ab o d h a h e t u t v a m i ti bh va v tty padaj n aj a n y a t v a ca v ttij n a s a h a k t a p a d aj n a j a n y a t v a m d pik pada vi b h g a pa kaj dip a d e u yoga r hi avay a v a a k ti ry o g a samud y a a k t r hi niyata p a d m a t v d ij n r t h a samud y a a k ti anyat h kukud e ,pi pray o g a p r a s a g t prak ik yady a pi - pada m t va t caturvidh a m ) yaugik a m - r ha m - yogar h a m yaugik ar h a m ceti yogo ,vayav a a k ti tanm t r e r t h a p r a ti p d a k a m d y a m yath p ca k di p a d a m r hi samud y a a k ti tan m t r e r t h a p r a ti p d a k a dvit yam yath gav dip a d a m yogar hib h y para s p a r a s a h a k r e r t h a p r a ti p d a k a t tyam yath pa kaj dip a d a m yoga ak t y samu d y a a k t y ca paras p a r a s a h y e n a vibhinn r t h a p r a ti p d a k a

caturth a m yath udbhitp a d a m yog en a tarug ul m d e r hy tu y ga vi e as y a ca v cak a m tath pi yogar h a prad a r y a tatra yoga r hy o svar p a p r a d a r a n e n a tadr ty anyatr pi boddh u akya mi t y a b h i pr y e a pa kaj di pa d e yogar hi prad a r a y ati ) pa kaj d ti yogar hiriti yoga s a hi t r hirity ar t h a nanu pa kaj di ab d e v a pi yoga ev s tu t va t ai v a nirv h t ity a ky a pa kaja a b d a s y a padm a t v v a c c hi n n e v ttima n t a r niya m e n a pad m a t v v a c c hi n n a b h n a m a n u b h a v a s i d d h a na nirva h a t ti pad m a t v v a c c hi n n e r hir v a yi k ty h a ) niyat e ti niyata p a d m a t v v a c c hi n n a b h n n u b h a v e vipra tip a n n a n a praty h a ) any ath e ti niyata p a d m a t v v a c c hi n n a b h n o p a y o g i s a m u d y a a k t y a n a k k ra ityarth a pray og e ti pa kajap a d a p r a y o g e t y a r t h a b lapriy yogo ,vayav a a k ti rity di avay a v a a k ti m t r e r t h a b o d h a k a pada yaugik a m p cak a p a d e pac aka ityava y a d v a y a m a s ti tatra pacdh t o p kor,th a - akapr a t y a y a s y a kart artha p cak a p a d e n a p ka k a r t budhy a t e avay a v r t h a m t r a s y ai v a bodh t p cak a p a d a yaugika m m tra p a d e n a yoga r h a p a d a v y a v a c c h e d a samu d y a a k ti m t r e rt h a b o d h a k a r ha m m tra p a d e n v a y a v a a k ti v y a v a c c h e d a d v r

yoga r h a p a d a v y v tti yath gav di pa d e samu d y a g a t aktire v a vartat e akta p a d a g h a ita t v e sati sam s a b hi n n a t v e sati aktinir p a k a t v a yaugika t v a m yath p ca k a p a d e p ka a k t a p a c a d h t u k a r t a k t a ) akapa d a g h a ita t v e sati p ka k a r t tv a r p a i k a d h a r m v a c c hi n n a a k ti k a t v a m a s t ti sama n v a y a r he ,tivy ptiv r a y a aktap a d a g h a ita t v e sat ti 1sa m s e ,tivy pti v r a y a sam s a b hi n n a t v e sat ti yady a p y e v a m a p i yoga r h e pa kaj di pa d e ,tivy pti pras aj ati- tath pi avay a v r t h a g h a ita d h a r m v a c c h i n n a a k ti k a t v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sam s e ,tivy ptiv r a y e ti na ca sam s e akty a n a g k r t aktinir p a k a t v b h v t katha m a t i v y p ti pr a s a k ti riti v cy a m p ca k a p a d a s y a yath p ka k a r t tv a r p a i k a d h a r m v a c c hi n n a a k t a t v a tath r japur u dis a m s a s y pi r javi i apuru atv a r p a i k a d h a r m v a c c hi n n a a k ti k a t v a m a s t ty ay t )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) aktinir p a k a t v a m i t y a n e n a vivak ita m p ka k a r t tv a r p a t d a d h a r m v a c c hi n n a a k ti k a t v t p ca k a p a d e sama n v a y a pa kajap a d a tu avay a v r t h g h a it a p a d m a t v v a c c hi n n a a k ti k a m i ti na tatr tivy p ti r hatv a tu pad g h a itat v e sati aktinir p a k a t v a m gav di pa d e na akta pada gha aka m i ti pad g h a itat v a m a s ti gotv v a c c hi n n a a k t a t v c c a aktinir p a k a t v a m a s t ti sama n v a y a yaugik e ,tivy ptiv r a y a saty an t a m apab h r a e ,tivy ptiv r a y a vi e ya m aktap a d a g h a it at v e sati

avay a v r t h g h a it ad h a r m v a c c h i n n a a k ti k a t v r a yoga r h a t v a m pa kajap a d e ,pa ka, ,ja, iti akta p a d a d v a y a g h a ita t v a m a s t i avay a v r t h g h a it a p a d m a t v v a c c hi n n a a k ti k a t v a c st ti sama n v a y a 1r hinir p a k a t v a c c h e d a k a r h y a r t h a t v a c c h e d a k s a m n d hikara ad h a r m v a c c h inna ak t a p a d a g h a it as a m u d y a t v a v a t t v a yaugik ar h a t v a m udbhid dip a d e r hy art h a t v a c c h e d a k a y g a t v s a m n d h i k a r a ord h v a b h e d a natv v a c c hi n n a a k t a ) bhid ) dh tu ) gha ita y ga nir pi t a r hi nir p a k a t v a c c h e d a k a yat ud ) bhid ) samud y a t v a tadvat t v a s a t t v t sam a n v a y a yaugik e p ca k di p a d e ,tivy ptiv r a y a samu d y a t v e r hinir p a k a t c a c h e d a k a t v a vi e a am r he gav di pa d e ,tivy ptiv r a y a akta p a d a g h a it at v a ni v e a yoga r h e pa kaj dip a d e ,tivy pti v r a y a r hy art h a t v a c c h e d a k s a m n d h i k a r a a d h a r m vicch a n n a akta tv a pada vi e a a mi ti n si ha s tri pr a d a r ita panth yoga r hib h y para s p a r a s a h a k r e e ti yoga ak t y pa kajani k a r t ucyat e r hy pad m a m u c y a t e t bhy paras p a r a s a h a k r e a pa k jj y a m n a pad m a m u c y a t e d pik anvita a k ti k h a an a m ,itar nvit e akti , iti pr b h k a r anvay a s y a v ky rt h a t a y bh na s a m b h a v t anva y e ,pi aktirna kalpan yeti gauta m y )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. r hinir p a k a t v a c c h e d a k a iti samud y a t v e ,nveti r hy art h a t v a c c h e d a k s a m n d h i k a r a e ti dhar m a vi e a a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) prak ik yady a pi ,k ry n vi t e akti , iti pr b h k a r a m a t a m - tath pi siddh rt h a p a r a v k y e vyutp a t t e r v y a v a s t h pi t a t v e n a tats d h r a y y a tan m a t a pari k tya dar ay a ti ) itar nvit a iti anvite akti iti tu ni kar a aya m a b h i pr y a ) katha ci d u p a s t hi t n pad rth n bdab o d h a v r a y a tadvi ay a k a b d a b o d h a prati v ttij n aj a n y a t a d u p a s t h i titv e n a hetut y kalpan yatay anva y e ,pi aktirap e k it any ath t d as m n y a k r y a k r a a b h v a b h a g a p r a s a g t na ca sa sarg a vi ay a t b hi n n a t a t t a d v i ay a t li b d a b o d h a prati v ttij n d h nata tt a d u p a s t h i titv e n a hetutv a m s t m - tath c nva y e akty a n a g k re ,pi na k atiriti v cy a m tath sati k ry a t v a c c h e d a k a g a u r a v p a t t e eva ca ,anvito gha o gha apa d a v c y a , ity k r a k a a k tij n a m e v a bdab o d h a p r a y oj a k a m i ti kecittu) itar nvit e aktirity as y a k ry n vit e aktirity art h a hu sayukti k a naiy yik a m a t a dar ay a ti ) anvay a s y e ti pad rth a s a s ar g a s y a pada s a m a b h i v y h r a b a l d e v a bda b o d h e bh na s a m b h a v t t d as a s arg e ,pi aktirn a kalpan yeti samu dit r t h a n i ka r a aya m a y a t a t t a d vi ay a k a b d a b u d d h i prati v ttij n d h nata tt a d u p a s t h i titv e n a anug at a k r y a k r a a b h v o

na samb h a v a ti - aktilak a ob h a y a s d h r a a s y a v ttitvas y a durva c a t v t api tu tacch a k t a p a d a j n a j a n y a t a d u p a s t hi ti tv e n a i k k ra at tall k a ikap a d aj n a j a n y a t a d u p a s t h i titv e n a ca apar k ra at sv kartavy paras p a r a t a t t a d u p a s t hi tijan y a b d a b o d h e vyab hic r a v r a y a ca tattat k r a v y a v a h i t o t t a r a t v a tatta t k r y a t v a c c h e d a k a k o a u nive an yam eva ca v tty an u p a s t hi t a s y pi pad rth a d v a y a s a s a r g a s y a bd ab o d h o p a g a m e vyab hic r a p r a s a k t y dar itad vi vidh a k r y a k r a a b h v a s y a ni praty h a t e t i kima n v a y e aktikalpa n e n a

b lapriy nanu ,itar nvit e akti iti pr b h k a r , ityay uk t a m ,k ry n vit e akti , ityev a tatsiddh n t t ity a ky h a ) yady a pi k ry n vi t a iti tath p ti ,k y tribhuv a n a ti k al o bh p a ti r s t e, ity d a u siddh e ,pyarth e abdap r a y o g t siddh e ,pyarth e pad n aktigra h a iti p rv a m e v a nir pitat v t k tis dhy a k ri y n vi t e aktiriti na yukta mi t y loc y a ,itar n vi t e akti , iti pr b h k a r ai k a d e i n a pari k tav a n t a iti tan m a t a m a n d y a t a iti bh v a siddhap a r a v k y e ,pi pad rth a s y a itar nvita t v a m a s t ti itar n vit e aktirityu k t a u sarva tr o p a p a t ti riti itara svas a m a b h i v y h t a p a d r t h a tada nvi t e akti

sama b hi v y h t a p a d r t h a c a k ry ar p o v siddhar p o v itar asy pi pad nt a r e a l bh t anvite aktirity e v a pari kar a yamity a y e n h a ) anvite aktiriti nanu anvay as y a sama b hi v y h r a r p k k lab h y a t v t tada e aktikalp a n a m a y u k t a m i t y a t a anva y e akti vadat pr b h k a r m a y a m u d g h a y a ti ) aya m a b hi p r a y a iti kath a ci du p a s t hi t n m i ti pada v ttij n ti rikt a k r a aj a n y o p a s t hi tivi ay mi ty a r t h a pad rth n m a n v a y a bda b o d h e bh ate anvay e akty as v k re anva y a vi ay a k a p a d a a k tij n a r p a k r a b h v t anva y a vi ay a k a bd ab o d h a na sy diti bh va na ceti gha am n a y a ityatr a sa sarg a t k h y a vi ay a t b hi n n y gha ani havi ay a t tacch li b d a b o d h a prati ,gha a gha apa d a a k y a , ity k r a k a v ttij n aj a n y a g h a o p a s t hi ti k ra a m anvay a ni h y sa sarg a t tacch li b d a b o d h a prati tu aktij n aj a n y anvay o p a s t hi tirn p e k it anva y a vi ay a k a b d a b o d h a s y a sa sarg a t b h i n n a vi ay a t li b d a b o d h a t v a r p a k r y a t v a c c hed a k n k r n t a t v di ti bh va k ry at v a c c h e d a k a g a u r a v p a t t e r i ti tadvi ay a k a b d a b o d h a t v p e k a y sa sarg a t b h i n n a t a d vi ay a t li b d a b o d h a t v a s y a gurutv diti bh v a eta n m a t e aktigra h a s y k r a m h a ) evac e ti tath ca gha a m n a y e t y a t r a gha ak ar m a t v a y o karm a t v n a y a n a y o nay a n alo art h a y o c n v a y a bd ab o d h e bh s at e gha ani hak a r m a t n i r p a k a m n a y a n a k ry a mi ti bd ab o d h t tatra gha ap a d a s y a gha ar p r t h a m t r e aktisv k re gha ak ar m a t v a y o r y a dhey a t v a r p a sa sarg a tadv c a k a p a d b h v t tasy a bd ab o d h e bh na na sy t ata gha apa d a s y a svas a m a b h i v y h t m p a d r t h a k a r m a t v n u y o g i k d h e y a t v a r p a sa sarg a vi i agha e akti sa sarg a vi i atva ca gha as y a sa sarg a p r a ti y o gi tv a r p a m tatra ca

karm a t v a r p a s y e t a r a p a d r t h a s y a amp ad e n ai v a l bh t ana ny al a b h y a s y a i v a abd rth a t v t karm a t v e na gha apa d a s y a akti eva amp a d a s y pi gha apra ti y o gi k a t v o p a l a k it n v a y a v i i e karm a t v e akti eva ca gha aka r m a t v a y o sa sarg a gha ap a d a ) amp a d a a k ti b h y labhy a iti anva y a pada a k t y ai v a bh s at e eva amp a d r t h a k a r m a t v a d h t v a r t h n a y a n a y o sa sarg o ,pi padad v a y a a k tila b h y a iti pr b h k a r a y a naiy yik a y a m vi k ar o ti ) pad rt h a s a s a r g a s y e t y d i n pr b h k a r a m a t e ,pi am gha a ityata bdab o d h a v r a y a gha apa d v y a v a h i t o t t a r a v a r t y a m p a d a t v a j n a bd ab o d h a k r a a mi t y a v a y a v cy a m tath ca t d ak r a a b al d e v a sa sarg as y a bd ab d h e bh na s a m b h a v e sa sarg e aktikalp a n a nocita m ana ny al a b h y a s y a i v a abd rth a t v di ti bh va padas a m a b h i v y h r e ti pada s a m a b h i v y h r o n ma avyav a hi t o t t a r a t v a s a m b a n d h e n a padavi i apad a ) tva m nanu tadvi ay a k a b d a b o d h a prati v ttij n aj a n y a t a d v i ay a k o p a s t hi ti k ra a miti k ry a k r a a b h v a s y a yath k a t h a ci d u p a s t hi t a p a d r t h n bd ab o d h e bh na v r a y a sv k ry at a y v tty n u p a s t hi t a s y a sa sarg a s y a bd ab o d h e katha bh n a m tath sati uktak r y a k r a a b h v e vyatire k a v y a b h i c r a p r a s a g t ityato naiy yik n bh va spa karoti ) aya m a y a ity din tath ca p rvo k t a s m n y a k r y a k r a a b h v a na samb h a v a ti aktilak a ob h a y a s d h r a a s y a v ttitvas y a durvac a t v t atas ta d a r t h a vi ay a k a a k tij n aj a n y a t a d a r t h o p a s t hi ti tadart h a vi ay a k a b d a b o d h e k ra a m tadart hivi ay a k al a k a j n aj a n y a t a d a r t h o p a s t h i ti tadart h a vi ay a k a b d a b o d h e k ra a miti k ry a k r a a b h v a d v a y a kalpa n yam eva m a pi yatra

gha avi ay a k a a k tij n aj a n y a g h a o p a s t hi ty gha avi ay a k a b d a b o d h a tatra gha avi ay a k al a k a j n aj a n y a g h a o p a s t hi tir p a k r a b h v t yatra lak a j n aj a n y a g h a o p a s t hi t y bda b o d h a tatra aktij n aj a n y a t a d u p a s t hi tir p a k r a b h v c c a k ra b h v e ,pi k ryo t p a t tir p a vyatire k a v y a b hi c r o bhav a t ti tadv r a y a k ry a t v a c c h e d a k a k o v a v y a v a hi t o t t a r a t v a nive y a tadvi ay a k a a k tij n aj a n y a t a d u p a s t hi t y a v y a v a h i t o t t a r a b d a bodha prati tadvi ay a k al a k a j n aj a n y a t a d u p a s t h i ti k ra a mi ti k ry a k r a a b h v o vakta v y a lak a j n d h na b d a b o d h a s y a aktij n aj a n y o p a s t hi t y a v y a v a hi t o t t a r a t v a r p a k r y a t v a c c h e d ak n k r n t a t a y tatra aktij n aj a n y o p a s t hi t y a b h v e ,pi na vyatire k a v y a b h i v r a k ra b h v e ,pi tatk r y a t v a c c h e d a k a v i i asyot p a t t v e v a vyatire k a v y a b h i c r a d o t tath ca anva y a vi ay a k a b d a b o d h a s y a aktilak a j n aj a n y o p a s t hi t y u t t a r a t v b h v e n a dvividh a k r y a t v a c c h e d a k n k r n t a t a y tatra dvividh a k r a b h v e ,pi na vyatire k a v y a b h i c r a p r a s a g a ata k ry a k r a a b h v e vyab hic r a b hi y n nv a y e akti kalpa n yeti bh v a v ttitvas y a duvac a t v di ti na ca aktilak a ny a t a r a t v a m e v a v ttitva suva c a mi ti v cy a m tadb hin n a b hi n n a t v a hyany a t a r a t v a m tath ca bhed a d v a y v a c c hi n n a b h e d a v a t v a tat bhed a d v a y a t v a ca eka b h e d a v i i par a b h e d a t v a m tath ca bhed a y o r vi e y a vi e a ab h v e viniga m a n vi r a h t aktib h e d a vi i alak a b h e d v a c c h i n n a p r a ti y o gi k a b h e d a v a t t va v lak a b h e d a vi i a aktib h e d v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a

ttva v lak a b h e d a vi i a aktib h e d v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a ttva v anya t a r a t v a m i t y a t r a viniga m a n vi r a h e a tadub h a y v a c c hi n n a v ttij n a s y a k ra at d v a y a kalpan yamiti ekak r y a k r a a b h v o na samb h a v a ti ity ay t tath ca anvay a k k lab h y a eveti sthita m ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a k k dinir p a a m *n+s(!' k k yogy at sa nidhi ca v ky rt h aj n a h e t u pada s y a pad nt a r a v y a ti r e k a p r a y u k t n v a y n a n u b h v a k a t v a m k k arth b d h o yogy at pad n m a v ila m b e n o c c r a a sa nidhi *n+s(!1 k k dira hit a v ky a m apra m a m yath gaur a va puru o hast ti na pram a m k k virah t agnin siced iti na pram a yogy at vi r a h t prahar e preh a r e, s a h o c c ri t ni g m nay e t y di p a d ni na pram a sa nidhy a b h v t k k yogy at sannidhi ca v ky r t h aj n a h e t u padas y a pad nt a r a v y a ti r e k a p r a y u k t n v a y n a n u b h v a k a t v a m k k arth b d h o yogy at pad n m a v ila m b e n o c c h r a a sannidhi k k dira hit a v ky a na pram a m yath gaura v a puru o hast iti v ky a na pra m a m k k vira h t agnin sicat ti v ky a na pra m a m yogy at vir a h t praha r e prahar e ,sahocc a ri t ni g m n a y a ity dipad ni na pram a s nnidh y b h v t

d pik k k eti k k dij n a m i t y a r t h a any ath k k dib hr a m t bd ab h r a m o na sy t k k lak ay ati ) padas y e ti yogy at l a k a a m h a ) arth eti sannidhilak a a m h a ) pad n m i ti avilam b e n a pad rth o p a s t hi ti sannidhi ucc r a a tu tadup a y o gi t a y o k t a m gaura v a iti gha a karm a t v a m i t y a pi an k k od h a r a a dra avy a m prak ik k k dira hit a p a d a s a m u d y t bda b o d h a v r a y a k k d e bdab o d h a h e t u t v a abhihita m lak t tacca nav nama t e na samb h a v a t ti tajj n a s y a hetut m h a ) k k dij n a m i ti din yogy at p a ri g r a h a anyat h ) k k de bd ab o d h a h e t u t v e m le mada s y e t y di yatpa d a s y a yatpa d b h v a p a p r a y u k t a m a n v a y a b o d h j a n a k a t v a tatpa d a s a m a b h i v y h t a t a t p a d a t v a k k ety a r t h a prayu k t a t v a ca ,k ra b h v t k r y b h v a , iti prat tis k ika svar p a s a m b a n d h a v i e a ajana k a t v n t a paric r a k a m eka p a d r t h e ,parap a d r t h a v a t t v a yogy a t e ti mate sa aya ni ca y a s d h r a a t a t t aj n a t v v a c c hi n n a bd ad h hetu b dha ni ca y b h b o yogy at e ti nav nam a t e tu svar p a s a t y e v a yogy at taddh e t u ri ti dik b lapriy

tacca nav nama t e na samb h a v a t ti k k y bdab o d h a h e t u t v e yatra k k n sti- para tu k k ast ti bhra m o ,sti tatra bdab o d h a i yam o na sy t k k j n a s y a hetutv e tu k k vira h e ,pi tadvi ay a k a b h r a m t m a k a j n t bdab o d h a upap a d y a t a iti bh va eva yogy at y bda b o d h a h e t u t v e yogy a t vir a h e ,pi yogy at b h r a m c c h b d a b o d h o na sy t ato yaug ay a t j n a s y a bd ab o d h a h e t u t v u vakta v y a m i ti bh v a yatpa d a s y e ti yatpa d a s y a gha apa d a s y a amp ad b h v a p r a y u k t a gha ani ha karm a t v a ity k r a k a b d a b o d h j a n a k a t v a m i ti gha apa d a s y a amp a d a s a m a b h i v y h t a t v a k k k ra b h v t k ry b h v a iti amp a d a r p a k r a b h v t bda b o d h a r p a k r y b h v a ityarth a ajana k a t v n t a paric y a k a m i ti tath ca tatpa d a s a m a b h i v y h t a t a t p a d a t v a m e v k k k d apad a s a m a b h i v y h t a k d apa d a t v a m i ti jij s y yatpa d e ,sati yatpa d a na bodhaj a n a k a tats a m a b hi v y h ta t v a m i ti j pa n y a ajana k n t a m u k t a m na tu tadapi lak a ag h a a k a m pray oja n b h v d i ti bh va paric y a k a t v a ca lak a g h a a k a t v e sati lak a ag h a a k a p a d r t h aj p a k a t v a m ekap a d r t h a ity di svag h a ak ai k a p a d a p r a ti p d y a r t h a v i i par a p a d r t h a p r a ti p d akatv a yogy at sva payas sicat ti v ky a m tadg h a a k a m e k a p a d a payas e ti pada tatpr atip d y o r,t h a pay a kara ak a t v a tadvi i e ,para p a d r t h a seka tatpr atip d a k a t v a payas sicat ti v ky e ,stti t d av k y a s y a yogy at et d ay o g y a t vi ay a k a sa ay t m a k a ni cay t m a k a v j na bdab o d h a h e t u ekap a d r t h e apara p a d r t h a v a t t v b h v a r p a b d h a v i ay a k a ni c a y b h v o yogy at e ti navy a m a t e tu b dhini ca y b h v a r p a y o g y a t pratib a n d h a k b h v a vi d h a y svar p a t a sat hetu na tu t d ayo g y a t j n a k ra a mi ti

bh va nanv e k a p a d r t h e ,parap a d r t h a v a t t v a yogy a t e ti pak e yatra v ky rt h o ,p rva tatra p rva t d ay og y a t j n a s y s a b h a v a b dha ni ca y b h v o yogy at e ti mat e tasy a bda b u d d hi prati k ra atv a k a l p a n a m a n v a y a k a m tadva tt a b u d d hi prati tada b h v a v a t t n i c a y a pratib a n d h a k a iti s m n y a p r a ti b a d h y a p r a ti b a n d h a k a b h v e n a i v a nirv h t ityata ha ) digiti tatadv k y a g h a a k a t a t t a t p a d r t h a s m a r a e sati kvacinni cay a r p a kvacits a ay a r p a v yogy a t j n a samb h a v a ti bh t al e gha a iti pr ty a k ika ni ca y o t t a r a j ya m n e bd ab o d h e t d apr t y a k ik a ni c ay t m a k a yogy at j n a k ra a m yatra tu v ky rt h o ,p rva ,nady s t re paca phal ni santi, itay d a u tatra sa ay t m a k a yogy at j n a k ra a m ata prat h a m a p a k e na do a tadva tt j n a s m n y e tadab h v a ni c a y a t v e n a s m n y a p r a ti b a n d h a k a t na samb h a v a ti gha b h v a v a t bh t ala mi ti ni cayot t a r a m a p i ,gha apr a k r a k a b h t a l a vi e y a k a c k u a me j yat m, iti icch b al t gha av ad b h t a l a m i ti c k u aj n o t p a t t y vyab hic r a p r a s a g t api tu tadvi ay a k a c k u ecc h vi r a h a vi i atad a b h v a n i c a y a t v e n a vi i yaiva pratib a d h y a p r a ti b a n d h a k a b h v o vakta v y a h ry n u m i t e r a n a g k r t anumiti prati tada b h v a ni c a y a p r a ti b a n d h a k a t y icch vira h o na nive y a t a iti tatpr a k r a k n u m i ti prati tada b h v a n i c a y a p r a ti b a n d h a k a t y icch vira h o na nive y a t a iti tatpr a k r a k n u m i ti prati tadab h v a p r a k r a k a n i c a t v e n a p thag e v a pratib a n d h a k a t eva m e v a bdab o d h e ,pi p thag e v a pratib a n d h a k a t v a kalpa n yamiti b dha ni ca y b h v a r p a y o g y a t y bd ab o d h a k r a a t v a m a v a y a k a l p a n yami ti dvit yapak e ,pi na do a

iti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a *n+s(!2 v ky a dvividha m vaidika laukika ca vaidika m varokt at v t sarva m eva pram a m laukika tv ptokt a pra m a m anyad apra m a m *n+s(!3 v ky r t h aj n a abdaj n a m tatkar a a abda

v ky a dvividh a m ) vaidika laukika ceti vaidika varokt at v t sarva m a p i pra m a m laukika tu ptav k y a pram a m anya d a p r a m a m v ky rt h aj n a bdaj n a m tatkar a a abda eva yath r t h n u b h a v o nir pita iti tarka s a gr a h e abda p a ri cc h e d a d pik v ky a vibhaj at e ) v ky a mi ti vaidikas y a vi e am h a ) vaidika m varo kt a t v t a di ti veda p a u r u e y a t v a m nanu vedas y a an ditv t katha m varok t a t v a m i ti cet ) na ,veda pauru ey a v ky a s a m h a t v t bh rat di v a t, ityanu m n e n a pauru ey a t v a s i dd h e na ca smary a m a k a r t k a t v a m u p d hi - gauta m di b hi

i yapar a m p a r a y vede ,pi sakart k at v a s m a r a e n a s dha n a v y p a k a t v t ,tas m t t e p n t t r a y o ved aj ya nt a, iti rute c a nanu var nity - sa ev y a gak r a iti praty a b hij b al t tath ca kath a vedas y a anity at v a m iti cet ) na ,utpan n o gak r a - vina o gak r a , ity dipra t ty var n m a ni t y a t v t - ,so ,ya gak r a , iti praty a b hij y ,seya d pajv l , itivat s j ty v al a m b a n a t v t var n nityatv e ,py nu p r v vi i av k y a s y a atity atv c c a tas m t varokt ved prak ik m m sak a a kat e ) nanviti vedas y a varokt at v a anum n e n a vyava s t h p a y a t i ) veda iti nanu ,a da apu r n kart saty av a t suta , ity di pra m a b al e n a bh ra t d a u kart upalab h y a t e na hi tath vede tath ca smary a m a k a r t k a t v a s y a bh rat d a u s dhy a v y p a k a t v e n a pak e s dha n v y a p a k a t v e n a ca up dhitv t katha mi d a m a n u m n a s dha k a bheva di ty a k a t e ) na ceti gauta m di b hi i yapa r a m p a r a y vede kartu r p a d e e vivad a n t a praty h a ) tas m di ti sa ev y a gak r a iti atra etatk lik a g a k r e p rv a k li k a g a k r b h e d o bh s a t e sa ca var n m a n i t y a t v e na samb h a v a t ti bh va anity at v di ti tarhi praty a b hij vi rod h a ityata ha ) so ,yamiti utpatti vin a p r a t y a y a y o r a n y r t h a k a t v a k a l p a n p e k a y tatpr at y a y a s y a tath t v a k a l p a n e l ghav a mi ti haday a m ,agni m le, ity da u nup r v ) k rott a r a g a k r o t t a r a n a t v d i r p tatro tt a r a t v a m a v y a v a h i t o t t a r a k a av ttitv a v cy a m ittha

ca var an atity a tv n a g k re ,pyanity a k a ag h a it y nup r v y anity at v t tadvi i av k y a s a m u d y a t m a k a v e d a s y a tvad a b hi m a t a m a n i t y a t v a na sidhy at ti var n m a ni t y a t v a m e v o c i t a m i t y h a ) var n mi ti b lapriy m m sak a iti ved p a u r u e y a t v a v d ti e a vyav as t h p a y a t ti s dhay a t tyart h a d pik y m pauru ey a t v a s i dd h e ri ti tath cokt n u m n e n a ved n puru anir mit a t v a s i d d h y an ditva m a s i d d h a m ato ,n ditv t katha m varo kt a t v a m i ti a k y n vas a r a iti bh va up d hitv diti yatray a t r a pauru ey a t v a bh ra t d a u tatra smary a m a k a r t k a t v a m a s t ti smary a m a k a r t k a t v a s y a pauru ey a t v a r p a s d h y a v y p a k a t v a m ) yatra s dha n a v ky a s a m h a t v a m a s t i pak e vede tatra smary a m a k a r t k a t v a n st ti tasy a s dha n v y p a k a t v a m ata smary a b h a k a r t k a t v a m u p d h i riti ukt n u m n a sop d hi k a t v t du amiti kath a pauru ey a t v a s d h a k a m i t y a r t h a gota m di b hiriti gota m a sva i y y a ved sakart k ityupadid e a - so ,pi sva i y y a tatho p a di d e e t y e v a i yapar a m p a r a y gauta m y ved n sakart k at v a smar a n ti tath ca smary a m a k a r t k a t v a s y a pak av ttita y s dha n v y p a k a t v b h v t nop d hitv a mi ti d pikokt a na sa gacch a t e gota m d a y a tatho p a di di urity a tr a pram b h v t iti a k y artha tas m dit ti tep n t tapa kurvat a var t tray o ved aj y a n t e ti ruty art h a tath ca anay rutyaiv a ved n m var as atv ar p a pauru aiy at v a pramita m i ti anum n a s y a n pe k e ti bh v a anity at v e na samb h a v a t ti yadi var utpattivin a v a n t a tarhi p rv a k li k a g a k r a s y a na atv t etatk li ka g a k r e

tada b h e d v a g h i n praty a b hij na sa gacch e t e ti bh v a nanu var n m u t p a t ti vi n v a g hi p r a t tibal t utpatti vin a v a t t v e siddhe p rvo tt a r a k li k a g a k r a y o r a b h e d s a m b h a v t ,so ,ya gak r a , iti praty a b hij n bh e d a m a v a g h a t e api tu tajj t yatva m p rv a k li k a g a k r a v tti g a t v aj ti m n etatk lik a g a k r a iti pratij y artha iti d pikokt a na yujyat e ,so ,ya gak r a, iti praty a b hij a y gak r a y o r a b h e d e siddhe tadvirodh t ,utpan n o gak r a vina o gak r a, iti prat ti na gak r e utpatti vin a v avag h a t e - api tu var avy a j a k a v y u vi e as a y og di g a t a s y a utpatt e r vi n a s y a ca var e ropa m t r a m i t y a pi vaktu akya t v t atha v utpa n n a ityasy a abhivy a k t a iti vina a ityasy a n bhivy a k t a iti c rth a ityapi vaktu akyat v t tath ca var anity a t v a nirb d h a m i t y a ky h a ) utpattivin a p r a t y a y a y o ri ti utpan n o gak r a vina o gak r a iti prat tyority a rt h a any rt h a k a t v a k a l p a n e t i abhivy a k t y d y a r t h a k a t v a k a l p a n a m a p e k y e t y a r t h a d pik sm ty c r a y o pr m y a m manv dis m t n c r ca veda m l a k a t a y pr m y a m sm tim l a v k y n id n mana d h y a y a n t tanm l a b h t k cit kh utsan n e ti kalpy a t e nanu pa hy a m n a v e d a v k y o t s d a n a s y a kalpayitu m a a k y a t a y vipra k r av d a s y y u k t a t v t nity n u m e y o vedo m la mi ti cet ) na tath sati kad pi var nu p r v j n b h v e n a bodha k a t v s a m b h a v t prak ik yady a pi sm ty d n

pto kt a t v d e v a pram atv a sidhy ati tatka r t m a n v d n m p t a t v t tath pi te m p t a t v e vipratip a n n a praty h a ) manv d ti c r mi ti c rap r a ti p d a k a i av k y n m i t y a r t h a eten a pra m avi b h g a v y g h t a a k nirast ved rt h a j tvaiv a manv di b hi tadart h a k a s m t y d ni viracit ni atas t e pr m y a mi ti mana si k tv h a ) veda m l a k a t a y e ti nanu tarhi sa veda kuto nopal ab h y a t a ityata ha ) sm tim l e ti tan m l e t y di sm ty di m l a b h t k cit kh p hat a paribhr a ety a n u m yata ityarth a v ky ots d a n a s y a ) v ky occ h e d a s y a nanu sam n n u p r v kav e d a p h a s y a sa prad y a s i d d h a t v t t d av e d e katipay a v k y o c c h e d a s y a kalpayitu m a a k y a t v e ,pi pa hy a m n a v e d a eva vi akalitat a y vidya m n a v k y n sm tim la t v a m a s t tyat h a ) vipra k r eti ayukt a t v di ti sm ty dis a m n r t h a k a v k y n pa hy a m n a v e d e ,nupala m b h d i ti bh v a nity nu m e y a iti nityo ,nume y a r p a ityarth a var nup r v j n b h v e n e t i t d aj n a s y pi b d a b o d h a h e t u t v t any ath nad d n di ab d ai artha vi e ab o d h n p a t ti riti bh va b lapriy nanu c ras y a veda m l a k a t a y pram at v g k ra k tir p a s y c r a s y a vibha kt e u praty a k di u catur u pram e va n a n t a r g a t a t a y atirikta p r a m a t v p a t t a u caturdh pram avi b h aj a n a m a s a g a t a m i t y a t o vy ca ai ) c ra p r a ti p d a k e ti c ras y a anu h n a s y a bodha k ni y ni i n v ky ni te mity a r t h a eten e ti c ra p a d a s y o k t a v k y a p a r a t a y v y k h y n e n e t y a r t h a ved rt h a j tvai v e ti tath ca ved rt h aj n a p r v a k a viracitat v a

ved rt h aj n aj a n y a t v a v veda m l a k a t v a m i t y u k t a bhav a ti d pik abda s y n u m n n t a r b h v a r a v a an a m nanu ,et ni pad ni sm rit rt h a s a s ar g a v a n ti k k di m a t p a d a k a d a m b a k a t v t g m n a y a da eneti madv k y a v a t, ityanu m n d e v a sa sarg aj n a s a m b h a v t abdo na pram n t a r a m i ti cet ) na anumity a p e k a y vilak a as y a bdaj n a s y a , abd tp r a t y e m i, ityanuv y a v a s y a s k ik a s y a sarvas a m a t a t v t prak ik abda s y a p thak pra m atv a m a n a g kurva t vai e ik mata d ayitu m u p a n y a s y a t i ) nanve t n ty din et ni pad ni ) gha a m n a y a ity dipa d ni sm rit rt h a s a s a r g a v a n t ti sm rit rt h a s a s a r g aj n a p r v a k tyarth a sa sarg e t tpar y a vi ay a t v a nive an yam tena sa sarg n t a r a m d y a n rth n t a r a t k k d ty din yogy a t s a t y o parigra h a k k dira hit e pada k a d a m b a k e vyab hic r a v r a y a k k d ti sarva s a m a t a t v di ti tath ca k ry a v aila k a y n u r o d h e n a abda pra m n t a r a iti bh v a b lapriy sm rit rt h a s a s a r g aj n a p r v a k tyarth a iti gha a m n a y e t y d i v k y a g h a a k a g h a di p a d ai sm rit t d ap ad aj a n y a s m tivi ay a b h t ye pad rth te ya

sa sarg a tadbi ay a k aj n a p r v a k tyarth a tath ca sm rit rt h aj n a p r v a k a t v a s dhy a m s dhy a g h a a k a yat j na tat ,artha buddhv abda r a c a n , iti ny y a si dd h a abdar a c a n h e t u b h t a vakt g at a j na tajjany a t v t m a k a tatp r v a k a t v a gha a m n a y e t y d i v k y a g h a a k a p a d e u varta t e na caiva m a pi v ky r t h aj n a p r v a k a t v a s y a v ky rt h aj n a s y a v s dhy a t v e ,pi sa sarg a r p a s y a v ky rt h a s y s d h y a t v t v ky rt h aj n a s y a katha m a n u m i ti r p a t v a m - tadab h v e kath a tajjana k a v k y a s y n u m n a v i d h a y pra m atv a m i ti v cy a m sa sarg a vi ay a k a t v a vi i aj n a s y a s dhy a t v e n a vidhey a k o ipr a vi asy a sa sarg a s y pi s dhy a t v t sa sarg n t a r a m d y e t i gha a m n a y e t y d a u gha ak ar m a t v a y o karm a t v n a y a n a y o c a t tpa r y vi ay a k l kas a sar g aj n a p r v a k a t v a s i d d hi p r a y u k t a s y rth n t a r a s y a v ra y a sa sarg e t tpar y a vi ay a t v a vi e a amiti bh v a pad rth e sm ritat v a vi e a as y a pray oja n a m i t t h a m u k t a m mukt v al prab h y m ) .naiy yik a m a t e gha a mi ty di v k y a j a n y e dhe y a t s a m b a n d h e n a gha apr a k r a k a k a r m a t v a v i i yak a b d a b o d h e ,gha a miti v ky a m gha apa d r t h a pr a k r a k d h e y a t v a s a s a r g a k m p a d r t h a v i e yaka pr a t t cchay uccarita m, ity k r a k a pad rth a t v e n a pad rth v a g h i t t p a r y a j n a m e v a k ra a m tath c mp a d r t h a vi e y a k d h e y a t s a s a r g a k a g h a a p a d r t h a p r a k rakaj n a s y pi t tpa r y a vi ay a p a d r t h a s a s a r g aj n a r p a t a y t d aj n a p r v a k a t v a s i d d hi m d y r t h n t a r a m karm a n t v a m dhey a t s a m b a n d h e n a gha avi i amiti gha atv v a c c hi n n a g h a yatv e n d h e y a t s a s a r g a k aj n a s y a i v bhi m a t a t v t ata s m rit a t v a pad rth a vi e a a m pada nir pi t a v ttij n aj a n y o p a s t hi tivi ay a t v a c c h e d a k a t v o p a l a k itadh a m r v a c c hi n n a

ityarth a eva c mp a d r t h a dhey a t v a s a m b a n d h e n a gha apa d r t h a vi i a iti j nas y a gha apa d r t h a t v a vi i yatven a dhey a t s a s a r g v a g hi t v e ,pi nirukt a vi ay a t v a c c h e d a k a t v o p al a k itag h a a t v d y a v a c c hi n n y atve n a dhey a t v n a v a g h i t v n n r t h n t a r a p r a s a k ti .iti dinak ar y m a p i ).t tpar y aj n e itara p a d r t h a s y e t a r a p a d r t h a t v e n a prav e t gha atv di n sm tas y a sa sarg o n a sidhy et ata sam rit e ti.iti sa k ipyokt a m a t r n u s a n d h e y a m k k dirahi t e pada k a d a m b a k a iti gha a karm a t v a m nay a n a k tirity d a u k ry a v aila k y nu r o d h e n e t i k ry a m a t r n u v y a v a s a y a anumitis th al e anumi no m ty k r a k a bda b o d h a s t h a p a l e abd t praty e m ty ek r a k a atha v k ry a anu mi ti bda b o d h a c a tayorvi lak a atv n u s r e e t y a r t h a d pik arth p a t y d n pra m n t a r a t v a n i r s a nanu arth p a t tir a pi pra m n t a r a m a s ti - ,p no devad a t t o div na bhu kte, iti d e rute v p natv n y a t h n u p a p a t t y r tribh oj a n a arth p a t t y kalpy a t a iti cet ) na ,devad a t t o r trau bhu kte div b h u j n a t v e sati p natv t, ityanu m n e n a i v a r tribhoj a n a s y a siddhat v t atep a c a di ti samb h a v o ,pyanu m n a m a v e ,iha va e yak as ti hati, ityaitihy a m a pi aj t a m l a v a k t k a a b d a eva ce pi abd n u m n a d v r vyav a h r a h e t u ri ti na pram nt a r a m tas m t praty a k n u m n o p a m n a a b d catv ry e v a pram ni

iti d pik y abda p a ri cc h e d a prak ik m m sak a a kat e ) nanviti ,div na bhu kt e, ityarth e d e ) praty a k at o j te- rute ) abd d a v a g a t e eten a d rth p a t ti rut rt h p a t ti c e t y a r t h p a t ti d v ai vid h y a s cita m p natv ny a t h n u p a p a t t y e t i p natvas y a r t ri b h oj a n a vin nup a p a t t y e t y a r t h a atred a m a v a d h e y a m ) yadvin yada n u p a p a n n a tatta d u p a p d a k a m i ti r tribh oj a n a m u p a p d a k a m p natva m u p a p d y a m upap d a k aj n a phala m - upap d y aj n a kara a m phala k a r a ay o r a r t h p a t ti a b d o vartat e phale ,arthas y a patti kalpan , iti vyutpa t t y kara e tu ,arthas y a patti kalpan yas m t, iti vyutp a t t y e ti vyatire k y a n u m n e n a i v a gat rth a t v t arth p a t t e pra m n t a r a t v a anucita mi ti sam d h a t t e d e v a d a t t a iti div m t r a b h oji ni pne vyab hic r a v r a y a saty a n t a m ahor tr b h oji ny a p ne vyab hic r a v r a y a vi e ya m tacca yog d y aj a n y a p natv a p a r a m tena bhojan a n y e yogini pne na vyab hic r a samb h a v a i ti hy a y o r a ti rikt a p r a m a t v a vadat paur ik n mata d ay ati ) ate pac a dity di n anu m n a m e v e t i anum n a m e v a - na tu pram n t a r a m i t y a r t h a atav ni ty u k t e pac a d v ni ti j na samb h a v a ti tasy n u m n e n a i v a nirv h t atas y a pac ad v y p y a t v di ti bh v a aj t a m l e ti vi i y ni cita pr a t h a m a v a k t k a abda na tu pra m n t a r a m i t y a r t h a t d a ab d a s y a yath rt h a t v e abda pr a m a m a d h y e ,ntarb h v a any ath tu apra m a m e v e ti h day a m nanv a n a y ce ay aya m a r t h o boddh a v y a iti

sa ketit ac e ay vij t yapra m j a n a n t ce y api pra m n t a r a t v a iti vada nt a nirasy a ti ) ce p ti abd n u m n a d v r e t i abdad v r anu m n a d v r v - na tu sv ta n tr y e e t y a r t h a ce ay kalpitas y a abdas y a pra m p a k a t v e gaura v t anum n n u s a r a a m vyava h r e ti pra m t m a k a j n e t y a r t h a upas a har a ti ) tas m diti iti prak ik y abda p a ri cc h a d a b lapriy ityarth a iti div bhojan b h v a r p e r, t h e ityarth a d rth p a t tiriti praty a k at o j ta s y a div abha j n a ni has y a p natvas y a yam ar t h a r tribhoj a n k h y a vin nup a p a t ti tasy a r tribh oj a n k h y a s y r t h a s y a kalpan a d rth p a t ti rutas y a ,p n devad a t t o div na bhu kt e, ity div k y d a v a g a t a s y a p natvas y a yam ar t h a vin nu p a p a t ti tasy a r tribhoj a n a s y a kalpa n a rut rth p a t ti nanv ar t h p a t ti pr a m i t e arth p a t ti p r a m a s y a ca ki lak a am na hi tallak a a m a vij y a tatpr a m n t a r a t v a v i c r a kartu akya ityata ha ) atred a m a v a d h e y a m i t y di yadvin r tribh oj a n a vin yada n u p a p a n n a p natva m a n u p a p a n n a m tat r trib hoj a n a tadup a p d a k a p natvas y o p a p d a k a m upap d y aj n e n a upap d a k aj n a m a r t h p a t ti r p pra miti upap d y a s y a p natvas y a j ne n a upap d a k a s y a r tribhoj a n a s y a j na bhava ti iti

sama n v a y a na ca upap d y aj n a v i ay a k o yo ,nuvy av a s y a pnatva m a h a j n m ty k r a k a tasy pi upap d y aj n a vi ay a k o yo ,nuvy av a s y a p natva m a h a j n m ty k r a k a tasy pi upap d y aj n aj a n y a t v t tatr tivy p tiriti v cy a m upap d y aj n a t v e n o p a p d y a j n aj a n y a t v a s y a vivak itat v t anuvy a v a s y t m a k a m n a s a p r a t y a k a s y a vi ayavidh a y upap d y aj n aj a n y a t v e ,pi upap d y aj n a t v e n a tajjany a t v b h v t n tivy p ti tath copa p d y a vi ay a k aj n a t v v a c c hi n n aj a n a k a t n i r p i t aj a n y a t lij n a t v a m a r t h p a t ti p r a m y lak a am ityukta bhav a ti t d aj n a k a r a a t v a m a r t h p a t ti p r a m a s y a lak a am phalak a r a a y o riti pramita u pram e cety ar t h a vyatire k y a n u m n e n a i v e ti .dev a d a t t o r trau bhu kte div abhuj n a t v e sati p natv t yo r trau na bhu kte sa div abhuj n a t v e sati p no na bhava ti yath r trau div c bhu j n a k o mah ar i na tath c ya m tas m n n a tath .iti prayo g o ,tra vivak ita kecitu ) yo div abhuj n a t v e sati pna sa r trau bhu kt e yath pratina k t a m t r a bhuj n o yajad a t t a ityanv a y y a n u m n e n p y a r t h p a t t e r g a n t r t h a t m h u saty a n t m i ti saty a n t n u p d n e r tribhoj a n a r p a s d h y b h v a v a ti div m t r a b h oj a n a k a r t a ri p ne yajad a t t e p natvar p a h e t u s a t v t vyab hic r a tadv r a y a div abhuj n a t v e sat ti vi e a a m div bhuj n a t v a m e v a yajad a t t e ,st ti na vyab hic r a ahor tr b h oji n ti tath ca p natv diti vi e y n u p d n e devad a t t o r trau bhu kt e div abhuj n a t v di ty e v a hetu sy t tath sati yast p a s a div pi na bhu kt e r tr v a pi na bhu kte ata eva k a tas mi n r tribhoj a n a r p a s d a d h y b h v a v a ti div abhuj n a t v a r p a h e t u s a t v t tatra vyab hic r a tadv r a y a p natv diti tas mi st p a s e ca p natv b h v t na vyab hic r a nanv e v a m a p i yo yog na bhu kt e ath pi yoga m h t m y t p no bhava ti- tas mi n r tribhoj a n a k a r t tv a r p a s d h y b h v a v a ti div abhuj n a t v e sati

p natvar p a h e t u s a t v t vyab hic r a ity a ky h a ) tacca yog d y aj a n y a p natv a p a r a m i ti tath ca yogini yat pnatva tat yogaja n y a m i ti yogaja n y a p natv b h v t na vyab hic r a iti bh va atav nit y u k t a ity di atas a khy k a b r h y a d hi k a r a e adhive a n e pac at s a k h y k a b r h m a santi na veti sand e h n a n t a r a atatv a s a k h y v a t a sam h a s y a pac at s a k h y v a d g h a it at v e n a atav a s t v a d hi k a r a e pac ad v a s t u s a m b h a v a ity k r a k aj n a r p t samb h a v a p r a m t iha pac at br h m a sant ti nir ay t m a k a p r a m i t t y u t p a t y samb h a v o ,pi pram n t a r a m i ti kecit tanna ) idama d hi v e a n a pac a d b r h m a a v a t ata br h m a a v a t v t yat atas a kh y k a v a s t u m a t tat pac at s a k h y k a v a s t u m a t yath atag h a d hi k a r a a bh t al a m iti s m n y a m u k h a v y p ti p a r m a r aj a n y n u m i ti r p a i v a samb h a v t m i k pra miti - ato na samb h a v a pram n t a r a m i ti bh va atas y a pac av d y p y a t v di ti yatra atas a vy k a p a d r t h tatra pac at s a k h y k a p a d r t h iti vy pti abda d v r e ti yath lipidar an a abdas m ti janayitv bda b o d h a pray oja y a t ti para m p a r a y k ra atv e ,pi kara atv b h v t na pram a m tath ce pi dvitvab o d h a k a a b d a s m ti dv r dvitv dib od h a p r a y oji k na tatka r a a mi ti na pram a mi ti bh va anu m n a d v r e t i ce am n a s y b hi p r y a vi e n u m n a d v r e t y a r t h a aya dvitvab o d h a t t p a r y a v n dvitvab o d h a k a t v v i n b h t a v ila k a ac e va t v di t y a n u m n k ro vivak ita nanu vyava h r a h e t u ri t y a t r a vyava h r a p a d a s y a prav ttipar a t v e taddh e t u t v a dvitv dij n a ev s ti na tu para m p a r a y j naja n a k a c e y m i t y a ky a vyava h r a p a d a

pra m p a r a t a y vy ca e ) pra m t m a k a j n e t y a r t h a iti vyav a h riy a t e anen e ti vyutpa t y vyav a h r a p a d a prak te pram t m a k a j n r t h a k a m i t y a r t h a iti tarka s a g r a h a d pik pr a k i k v y r a v y y b lapriy y abda p a ri cc h e d a d pr m y a v d a )))d ) )) d pik tatra vipra tip a t ti pr a d a r a n a m j n n tadva ti tatpr a k r a k a t v a svatog r h y a parato veti vic ry at e tatra vipra tip a t ti ) j na pr m y a tada pr m y g r h a k a y v a jj n a g r h a k a s m a g r gr hy a na v iti atra vidhiko i svata s t v a m ni egh a k o i parat a s t v a m prak ik pra m ap r a s a g t pra m t v a s y a parato gr hy a t v a vyava s t h p a y i y a n ha ) j n n m i ti a yarth a dhey a t v a m tasy a c nvay a tadvati tatpr a k r a k a t v e tacca tadva d vi e y a k a t v v a c c hi n n a t a t p r a k r a k a t v a m taccha b d r t h o g h a a t v di r p a

svato g r h y a m i ti j na g r h a k a s m a g r jany a g r a h a v i ay a ityarth a parat a iti gr hy a m i t y a n u aj y a t e anum n dij a n y a g r a h a v i ay a ityarth a tatra ) vic re prayoj ak a t v a sapta m y a r t h a vipratipa t t v a n v e ti katha tasy vic ra pr a y oj a k a t v a m i ti cet ) atra vadan ti viruddh r t h a p r a ti p d a k a v k y a d v a y a hi vipratipa t ti tay apr m y a a k k a b a lit a t a t t a d v k y r t h a b o d h a d v r mad hy a s t h a s y a sa ayo jany at a ityeka t a r a k o ini cay y a ny y a p r a y o g di r p o vic ra eva ca vic rop a y o g i s a ay aj a n a n y vipra tip a t t e r vi c r o p a y o g i t v a m a k a t a m i ti j na pr m y a m i ti pak anird e a atra tadva ti tatpra k r a k a j n a t v a r p a m e v a pr m y a pak a - na tu pramitika r a a t v a r p a m iti t tpa r y a g r h a k a j na p a d a m vastut a s t u tadva ti tatpra k r a k a t v a s y a gha atv a p a a t v di r p r t h a b h e d e n a bhinn at a y kasy pi pr m y a s y a y vajj n a g r h a k a s m a g r gr h y a t v a na samb h a v a ti ityato yadd h a r m a g h a it a p r m y a yad pak a tad taddh a r m a p r a k r a k a j n a g r h a k a y v a d g r h y a t v a m e v a s dha n yam na tu s m n y a t o j na g r h a k a y v a d g r h y a t v a m i ti t tpa r y a g r h a k a j nap a d a m tada pr m y e t y di tadapr m y g r hi k y vat j nag r hi k s ma g r tajjany a g r a h a v i ay o na vety art h a t d agra h a gurum a t e vyav a s y a mur ri mi ra m a t e anuvy a v a s y a bh am a t e ca j ta t li ga k n u m i ti atra guru m a t e sarvas mi n n e v a j ne mitim t ) mey a) etattr a y a bh s at e tan m a t e ,gha atv e n a gha a aha j n mi, ity k r a k a s y a i v a vyava s y a s y a utpatt e eva ca vyav a s y a s y a svapra k t m a k a t a y svenai v a svag at a p r m y a s y a grah a t bhava ti pr m y a s y a svatog r h y a t v a m vi i abudd hi prati vi e a aj n a s y a k ra at y tairan a g k r t anupa s t hi t a s y pi pr m y a s y a bh na s a m b h a v t mi ra m a t e ,aya gha a , ity k r a k aj n n a n t a r a

,gha atv e n a gha am a h a j n mi, iti j na vi ay a k al a u ki k a m n a s a m u t p a d y a t e - tena pr m y a s y a graha a m bha am a t e tu j nas y t ndriyat a y j tat li ga k n u m i t e r e v a pr th a m i k aj n a g r a h a r p a t a y tay pr m y a g hyat e anum n a p r a y o g a s t u ) gha a gha atv a v a d vi e y a k a g h a a t v a p r a k r a k a j n a v i ay a gha atv a p r a k r a k a j t a t v a t t v t yannai v a tann ai v a m iti j ta t ca savi ay a k o j naj an y a atirikta pad rth a iti mata vi v e k a b lapriy et v a t prab a n d h e n a catv ri pram ni nir pit ni eva ca pram e j te 1tad g h a a k a s y a pra m t v a s y o p a s t hi ti bhav a t ti sm tas y o p e k n a r h a t v a r p a p r a s a g a s a g a t y pra m t v a vi ay a k a vic ra prava r t a y a t ty h a pram a pr a s a g diti pra m anir pi t a p r a s a g a s a g a t y e t y a r t h a vyav a s t h p a y i y a n ni ti para m a t a ni r k a r a a p r v a k a s dhayi y an ityarth a a yarth a dhey a t v a m i t y di tath ca aya gha a ity dij n a ni ha gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a p r a k r a k a t v d i r p apra m t v a svato g r h y a parato veti vic ry at a ityarth a icch dini hapr a m t v a s y a m m sak aira pi para to g r h y a t v a s v k k ar t tatra viv do n st ti tasy a vic ro ,n va y a k a iti s ca n y a j na ni ha mi ti pram t v e vi e a a m u p t t a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. taddh a ak a s y e ti pra m t v a vi i apra m j a n a k a s y a pram a a b d r t h a t v di ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

sakalaj n a s d h r a a m e k a pram t v a n sti- j tyatirikt a s y a gha atv di vi ay a g h a itas y a tasy a pratij n a bhinna t v di ti s can y a j n n iti bahuv a c a n a m j nag r h a k e ti j na vi ay a k aj n aj a ni k y s ma g r tajjany a yat j na tadvi ay a ityarth a asya sama n v a y a p r a k r a pa c d b h a vi y ati anu m n di ity dipad e n a pta v k y a r p a abdo g hyat e v ky ad v a y a m i ti pram t v a svato g r h y a ityeka v ky a m - pram t v a parato gr hy a m ityapa r a v ky a m tatra prath a m a m m sak a s y a - dvat ya naiy yi k a s y a etat para s p a r a vi ru d d h r t h a p r a ti p d a k a v k y a d v a y a vata mad hy a s t h a s y a prath a m a apr m y a a k vi ay a b h t a tattad v k y r t h a b o d h o j yate tata pra m t v a svatog r h y a v para to g r h y a veti sa ayo j yate tata madhy a s t h a s y a prath a m a apr m y a a k vi ay a b h t a tattad v k y r t h a b o d h o j yate tata pram t v a svato g r h y a v parato g r h y a veti sa ayo j yat e tata madhy a s t h a s y a ekat ar a k o ik a ni ca y a m u t p d a y i t u ny y a pr a y o g a r p o vic ra kriyat e tath ca ny y a pr a y o g a r p a v i c r a prati madhy a s t h a s a ay a k ra a m mad hy a s t h a s a ay a prati vipratip at ti k ra a miti vipra tip a t t e vic ra pr a y oj a k a t v a m i ti bh v a atra.vic ro jalpa vipar todb h v a k a p a r a vijig ay ny y a pr a y o g a r p a jij s s a m p d a n e n a tada gas y a tadup a y o gi n o mad hy a s t h a s a ay a s y a janan rviprati p a t t rityart h a.iti gad dh a r a g r a n t h o ,nusa n d h e y a

d pik y pradar ita vipratip at ti v k y a tatta n m a t n u v d a r p a d pik k r a s y ai v e t y h u sa ayaj a n a n y iti sa ay aj ani k y ityarth a nanu j nap r m y a m i ti pak anird e a ityukta m tatra pr m y a mi t y e v a pak anird e o ,stuj na p a d a kimart h a m i t y a k y m h a ) atra tadvat ti kara rt h a k a l y u a n t t pram a a b d t bh v e v aj ni pann a s y a pr m y a a b d a s y a pram k a r a a t v a m a r t h a bh v rt h a k a l y u a n t t pra m a a b d t bh v e y a ni pann a s y a pr m y a a b d a s y a pra m t v a m a r t h a prak te ca pram t v a r p a pr m y a p a d r t h a eva pak a - na tu pram k a r a a t v a r p a iti s ca n y a j nap a d a m na ca pram k a r a a t v a m e v a pak o ,stviti v cy a m tatra svatog r h y a t v a r p a s d h y b h v e n a b dh t na ca j na p a d o p d n e n a katha pram k a r a a t v a v y v tti pra m k a r a a t v a s y a vy ptij n a s d y aj n di t n a ni hat v t iti v cy a m j na s y ai v a pr m y a j na pr m y a m i t y a v a d h r a a s y b hi p r e t a t v t j na m t r a v ttipr m y a pak at ay b hi m a t a m pra m k a r a a t v a r p a pr m y a tu na j na m t r a v tti- tasy a 1man a prab h tiv ttitv t pra m t v a r p a pr m y a tu j na m t r a v tt ti j nap a d e n a pra mitik ar a at v a v y a v a c c h e d a ity ay t nanu j na m t r a v tt ti vi e a e datte ,pi vy ptij n di ni ha yat anumity di p r a m k a r a a t v a tat j na m t r a v tt ti tadvy a v a c c h e d a katha mi ti cet ) atr hu vi e yat v a c c h e d a k v a c c h e d e n a vi e a nv a y a s y a u t s a r g i k a t v t prak te pra m k a r a a t v a t v a r p a v i e y a t v a c c h e d a k v a c c h e d e n a j na m t r a v ttitv n v a y o v cy a pram k a r a a t v a t v k r n t e praty a k ap r a m k a r a a t v e j na m t r a v ttitv a b d h t ata

pra m t v a m e v t r a pr m y a p a d r t h a tadvati tatpr a k r a k a j n a t v a t v a r p a p r a m t v a t v v a c c hi n n e tu j na m t r a v ttitv n v a y a sabhb h a v a t ti tadval t atra pra m t v a r p a pr m y a m e v a g hyat a iti nanu pr m y a p a d r t h a t v e n a pr m y a p a d r t h a s y a pak atv e bhav e d e v a j na p a d a s r t h a k y a m vi i ya tadvati tatpr a k r a k a j n a t v a s y a pak atv e j na p a d a vyarth a mi t y a t a s t t p a r y a g r h a k a t a y tats rt h a k y a m h a ) vastut a iti kasy pi pr m y as y e ti gha atv a v a ti gha atv a p r a k r a k a j n a t v a r p a p r m y a s y a tad ray a b h t a j n a g r h a k a s m a g r grah y a t v e ,pi tada n r a y a y v a d a n t a r g a t a p a dij n a g r h a k a s m a g r gr h y a tva n st ti b dh a sy t ato gha atv a g h a ita gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a p r a k r a k a j n a t v a r pa pr m y a yad pak a tad gha atv a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r g hy a t v a m e v a s dhy a m na tu j na tv e n a s m n y e n a j nag h a ita j na g r h a k a s m a g r gr hy a t v a m i ti s c a n y a j na p a d a m i ti bh v a na tu s m n y a t a iti idamu p al a k a a m dhar m n t a r a p r a k r a k a j n a g r h a k a y v a t s m g r gr hy a t v a na s dhy a m i ti l bh y e t y a p i bodhy a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. mana prab h t ti mana s a m na s a p r a t y a k ar p a p r a m k a r a a t v di ti bh v a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

tada pr m y e t y di j na yay s ma g r y j yat e tayaiv a s m a g r y j nag a t a pra m t v a m a p i j y at e j navi ay a k aj n e eva j nag a t a pram t v a m a p i vi aya ityarth a tatra pr b h k a r a m a t e j na tripu r pa m a g kriyat e tripu tyasy a j t ) jey a) j naita tt rit a y a vi ay a k a m i t y a r t h a tanm a t e dau ,aya gha a, iti vyavas y t m a k a j na tata ,gha a m a h a j n mi, ityanuv y a v a s y t m a k a j na mi ti n g kriyat e api tu prath a m a t a eva gha a m a h a j n m ty k r a k a m e v a j na j yate - tadav e vyav a s y t m a k a m tas min j ne vi aya gha a - j t aha m a r t h a j dh t v a r t h aj n a ceti tray a vi aya ata eva j nas y a svavi ay a k a t v a r p a svay a pr a k a t v a m tath ca j navi ay a k a sv t m a k a j na svag a t a p r a m t v a m a p i vi ay karoti- yath j nag a t a j na tv a m a p i vi ay karoti tadva t j nat v a vi i aj n a vi ay a k a t v a v a t pra m t v a vi i aj n a vi ay a k a t v a m a p i vyava s y a s y a sv kriyate na ca vi i abudd h a u vi e a aj n a s y a k ra atv t p rv a m a n u p a s t hi t a s y a pra m t v a s y a katha bh n a m i ti v cy a m ana g k r t tath ca

t d ak r a at y

j na vi ay a k aj n a v i ay a t v a s y a i v a svata s t v a r p a t a y gurum a t e j na vi ay a k a j na svay a m e v a tadvi ay a t v a pra m t v a s y s t ti svata s t v o p a p a t ti mur ri mi r mate dau aya gha a iti vyava s y t m a k a j na m - tata gha atv e n a gha am a h a

j n m tyak r a k a anuvy a v a s y a tasy a gha atv a p r a k r a k a g h a a vi e y a k aj n a v n i t y a r t h a tath ca tan m a t e j na vi ay a k aj n a m a n u v y a v a s y a tena j ne vi ay kriya m e tadvi e a at a y gha atv a p r a k r a k a t v v a c c h i n n a g h a a vi e y a k a t v a r p a pra m t v a m a p i vi ay kriyat e ata j na vi ay a k aj n a v i ay a t v a r p a s v a t a s t v o p a p a t t i bh n mat e j na s y t ndriyat a y aindriy a k a gha dij n a j na vi ay a k a na bhava t ti prath a m a t a aya gha a ityev a j na m u d e t i tena j ne n a gha e j ta t r a v y a ka cit savi ay a k o dhar m o j yat e tay j tat a y j na m a n u m yat e tath ca j tat li ga k n u m i ti r e v a tan m a t e j na vi ay a k aj n a m tay anumity j na g a t a pra m t v a m a p i vi ay kriyat a iti j navi ay a t v a r p a s v a t a s t v o p a p a t ti 1pr th a m i k aj n a g r a h a v i ay a t v a svatog r h y a t v a m i ti mata t r a y a s d h r a a nirv cy a m j nag r a h e pr th a mi k a t v a vi e a t naiy yik a s a m a t a p r a v tt y dili gak n u m i t y t m a k a d v i t yaj n agra h o vyav a c c hi d y a t e vyav a s y a s y a svapra k t m a k a t a y e t i svavi ay a k a t a y e t y a r t h a grah a diti vi ay kara dity a r t h a j navi ay a k al a u ki k a m n a s a m i ti j na vi ay a k a m t m a m a n a s s a y o g a r p a l a u k i k a s a n ni k a r aj a n y a m na s a p r a t y a k a mi t y a r t h a idam e v a m na s a m anuvy a v a s y a ityucy at e tena pr m y a s y a graha a mi ti tena m na s a p r a t y a k e a pra m t v a s y a vi ay kara a mi ty a r t h a j na vi ay a k a m n a s a p r a t y a k a ni r pi t pra m t v a ni havi ay a t e ti y vat tay pram y a g hyat e ) anumity pr m y a vi ay kriyat e gha atv a v a d vi e y a k e ti tath

c sy m a n u m i t a u gha atv a v a d vi e y a k a g h a a t v a p r a k r a k a j n a vi a ya j na vi e a at a y gha atv a v a d vi e y a k a g h a a t v a p r a k r a k a t v a r p a p r a m t v a m a p i vi aya d pik svata s t v a g h a a k a d a l a p r a y oj a n a m anum n di g r h y a t v e n a siddhas d h a n a v r a y a y vaditi ,ida j na apra m , iti j ne n a pr m y g r a h t b dh av r a y a apr m y g r h a k e ti ,ida j na apra m , ityanuv y a v a s y a n i hapr m y a g r h a k a s y p i apr m y g r h a k a t v b h v t svata s t v a na sy t ata taditi tas min gr hy a p r m y r a y e apr m y g r h a k e t y a r t h a ud h tas t h al e vyav a s y e ,pr m y a g r h a k a s y p y a n u v y a v a s y e tada g r h a k a t v t svata s t v a si d d hi prak ik y vatt v a vi e a e saty e v a agr h a k n t a s rtha k a m i t y a b h i p r e t y a prath a m a t a s t a s y a i v a pray oja n a dar ay a ti ) anu m n e ti pr m y as y e t y di siddha s d h a n e ti naiy yik a m a t e ,pi ,idam j na m pram sama r t h a p r a v ttijan a k a t v t, )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. pr th a mi k e ti pr th a m i k a yat j navi ay a k aj n a tadvi ay a t v a m i t y a r t h a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) ityanu m n e n a ,ida m j na m pram , ity pta v k y e n a ca gr hy a t v di ti bh v a naiy yik a m a t e ,pi ni edh e s dhy e b dha v r a y e t y a pi bodhy a m y va dit ti nanu s ma g r y y vattv a vi e a a m a y u k t a m y vats m a g r jany a g r a h p r a s i d d h e na hi sarv b hi j na s m a g r bhi eka j na janyat e na ca y vat s ma g vi i yop d y a tattajjan y a g r a h a v i ay a t v a s dhy a t a iti v cy a m anuvy a v a v y d i s m a g r t dr p y e a nive e mata t r a y a s d h r a y ni rv h di ti cet ) na yato y vaditi phalato graha vi e a m tath ca j na g r h a k a s m a g r jany a y v a d g r a h a v i ay a t v a m i ti phalita m tatta dd h a r m a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r jany a g r a h a t v a v y paka vi ayit pr a ti y o gi t v a m i ti ni kar a iti sa k ep a pr m y g r a h di ti vyav a s y a n i hety di pr m y vi ay kara dity a r t h a apr m y g r h a k e t ti tath ca t d aj n a s m a g r y s dhy a k o y a p r a vi atv t tay pr m y a s y g r a h a e ,pi na b dha iti bh v a anuvy a v a s y a n i het y di t d nu vy a v a s y a n i ha yada pr m y a v a d vi e y a k a t v a v i i pr m y a p r a k r a k a t v a r papr m y a tadgr h a k a s y e t y a r t h a ,s m n y e napu s ak a m , iti napu s ak a ni rd e a svata s t v a na sy diti yad nirukta p r m y a s y a pak at - tad apr m y g r h a k a p r m y a g r h a k a s m g r y eva s dhy a k o a u nive an yata y t d as m a g r y aprasidd h a t v t tasy a svato g r h y a t v a na sidhy e dity a r t h a sapta m tatpur u a m a b h i p r e t y h a ) tas min ni ti etas y ai v a vivara a gr hy a p r m y r a y a iti y d apr m y a prak t n u mi t a v u d d h e y a t d apr m y r a y a vi e y a k p r m y a p r a k r a k a j n j a n a k

eti agr h a k n t r t h a ida j na apra m ityanuv y a v a s y a n i hapr m y a g r h a k a s m a g r y vyav a s y a vi e y a k p r m y a g r a h a j a n a k a t v e ,pi anuvy a v a s y a v i e y a k p r m y a g r a h j a n a k a t v t j na g r h a k a t v c c a apr m y a v a d vi e y a k a t v di g h a ita pr m y a s y a svato g r h y a t v a s i d d hirity h a ) ud h tas t h al a iti ida j na apra m e t y a t r e t y a r t h a adhika asma d yam a id dhitivy k h y y m a n u s a n d h e y a m b lapriy tada pr m y g r h a k a y v a jj n a g r a h a k a s m a g r gr hy a t v a svata s t v a m iti d pik y m u k t a m tas min apr m y g r hi k y vat j na g r hi k s ma g r tajjany a g r a h a vi ay a t v a m i ti tadarth a apr m y g r h a k e t y a s y a apr m y a p r a k r a k a j n j a n a k e t y a r t h a tade k a d e aj n e tas mi nniti sapta m y a n t r t h a s y a tadvi e y ak a t v a s y n v a y a taccha b d e n a y d a pr m y a anumity gr hy a t d apr m y r a y a ucyat e tath ca gr hy a p r m y r a y a vi e y a k p r m y a p r k a r a k a j n j a n a k aj na vi ay a k aj n aj a n a k a y v a t s m a g r jany aj n a vi ay a t v a svata s t v a m i ti pary av a s a n n a m aya gha a ity k r a k aj n e ida j na pra m samar t h a p r a v ttijan a k a t v t ityanu mi t y gr hy a yat gha atv a v a ti gha atv a p r a k r a k a t v a r p a pram t v a asti tad ray a aya gha a iti j na m tadvi e y ak a yat apra m t v a p r a k r a k a j na ida j na m a p r a m e t y k r a k a tadaj ani k bhav a ti gha aj n a vi ay a k aj n aj a ni k s m a g r - na hi tay gha aj n a vi e y a k p r a m t v a j n a j yata iti t d as m a g r jany a j na ca j navi ay a k a j na p rvok t a r ty vyav a s y a ) anuvy a v a s y a ) anu mity t m a k a mata b h e d e n a -

tadvi ay a t v a pra m t v e ,st ti sam a n v a y a atra dalapra y oj a n a k a t h a n v a s a r e prath a m a y vat p a d a s y a pray oja n a m u k t v tadan a n t a r a tada pr m y a g r h a k e t y a s y a pray oja n a m u k t a d pik y m tatra prath a m o p a s t hi t a s y a agr h a k n t a s y a prath a m a prayoj an a m u k t v tada n a n t a r a m e v n a n t a r o p a s t hi t a s y a y vat p a d a s y a pray oja n a k a t h a n a ny yy a m tatparity aj y a kimart h a vipary a y e a pray oja n a m u k t a m i t y a k y m h a ) y vatv a vi e a e saty e v e ti ida tu dvayor a pi vi e a ayo pray oja n e j te saty e v a spa kartu akyat iti dau tayo pray oja n a pratip d y a t e apr m y g r h a k e ti vi e a nu p d n e y vajj n a g r h a k a s m a g r gr h y a t v a svatas t v a m i ti bhav e t tath ca ,ida j na apra m , ity k r a k a j n a m a p i j na vi ay a k a y v a jj n n t a r g a t a tadgr h y a t v a b h a p r a m t v a ev sti- na tu pram t v a iti b dh a sy t tadv r a y a s m g r y apr m y g r h a k e t i vi e a a m u p t t a m ida j na apra m ity k r a k o yo j nag r a h a tajjana k a s m a g r apr m y a g r hi k ai v a bhav e t t d agr a h a s y p r m y a vi ay a k a t a y t d agr a h aj a n a k a s m a g r y apr m y a g r h a k a t v v a y a m b h v t tath ca t d as m a g r y apr m y g r h a k a t v b h v t apr m y g r hi k j na g r h a k a s m a g r anuvy a v a s y di s m a g r y e v a tajjany n u v y a v a s y di r p aj n a g r a h a vi a y a t v a pram t v e ast ti na b dha y vat p a d n u p d n e apra m t v g r hi k y j na g r h a k a s m a g r ityan e n a ida j na pram sama rt h a p r a v ttijan a k a t v t ityanu m n a r p ida j na pram ity pt a v k y a r p v s ma g r mup d y a tajjany n u m i ti) bda b o d h a r p a y o ,ida j na pra m , ity k r a k a y o j nag r a h a y o r vi ay a t v a pram t v e naiy yik a s y p y a b h i m a t a m i ti tats d h a n e siddhas d h a n a sy diti tadv r a y a y vat p a d a m tath sati vyav a s y n u v y a v a s y d n m a pi

y vajj n a g r a h n t a r g a t a t a y tadvi ay at v a s y a pram t v e ,na g k r t na siddhas d h a n a m i ti dvayo dalay o prayoj an a s t hi ti tatra y vatt v a d al e saty e v a apr m y g r h a k e t i s rth a k a m anyat h j na g r a h a k a s m a g r jany a g r a h a vi ay a t v a svata s t v a m i t y u k t a u na b dh a pr a s a k ti j na g r a h a p a d e n a vyava s y a s y n u v y a v a s y a s y a j ta t li ga k n u m i t e r v graha e n a tadvi ay at v a s y a pram t v e samb h a v t tath ca b dh p r a s a k t y tadv r a a p h al a k a m a g r h a k n t a vyarth a sy t y vat p a d e sati tu ,ida j na apr m , ity k r a k a g r a h a s y p i y vajj n a g r a h n t a r g a t a t a y tadvi ay a t v a pram t v e n st ti b dha pras ajy a t e tadv r a k a t a y c gr h a k n t a s rth a k a m i t y a y e n a y vat v a vi e a e saty ev a agr h a k n t a s rth a k a m i t y u k t a pram i k a y m i ti ni edh e s dhy e b dha v r a y e ti tada pr m y g r h a k a y v a jj n a g r h a k a s m a g r gr hy a t v b h va naiy yi k a s y a s dhy a tatra y vaty a p a d b h v e sama r t h a p r a v ttijan a k a t v a li g ak n u m n a ) pta v k y a g r h y a t v t tada b h v a r p a s d h y b h v t b dha tadv r a y a y vat p a d a m i ti bh va abh v a s d h y a k a s t h a l e p a k e pratiyogi m a t t v a m e v a b dh a ity ay e n e d a m nanu s ma g r y m i ti y vat p a d a s y a s ma g r pada vi e a atv e y vaty a j na g r a h aj a n a k a s m a g r y a tajjany a g r a h a v i ay a t v a s dhy a mi ti phalati tath sati y vats m a g r jany a eka j na g r a h a aprasidd h a iti s dhy p r a si dd hi pras ajy a t e yata anuvy a v a s y a j a n a k a ) vyava s y aj a n a k a )

j ta t li ga k n u m i tija n a k a ) sama r t h a p r a v ttili gak n u m i tij an a k a s m a g r sarv s m a p i praty e k a j nag r h a k a t a y t d ay v a t s m a g r jany a eko j na g r a h o na bhava t ti s ma g r y vat v e n a na nive a api tu vi i yaiva tath ca tattajj n a g r a h a j a n a k a t a t t a t s m a g r jany a t a t t a d g r a h a v i ay a t v a svatas t v a m i ti pari k re a s dhy p r a si d d hi v r a e ,pi matatr a y a s d h r a y a na nirva h a t ti a k gra n t h r t h a sam d h a t t e ) yato y va diti nanu j nag r h a k a s m a g r jany a y va dg r a h a vi ay a t v a s y a s dhy a t v e ,pi pa aj n a g r h a k a s m a g r jany a y v a d g r a h n a t a r g a t a p a aj n a j ne n a gha atv a g h a ita p r m y a s y g r a h t b dho durv r a ity a ky a j na g r h a k e t y a t r a j ne taddh a r m a p r a k r a k a t v a v i e a t na do a iti sam d h n a vivak u y vatp a d a s y a svas a m a b h i v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v a b o d h a k a t vavyut p a t ti m a p y a b h i s a n d h y a phalit rth a m h a ) tattad d h a r m e t i yadd h a r m a g h a it a p r m y a pak a taddh a r m a p r a k r e t y a r t h a tath ca gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a p r a k r a k a t v a gha atv a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r jany a g r a h a t v a v y p a k a vi ayit nir p a k a m i ti pratij v k y a m gha atv a p r a k r a k a j n a m aya gha a ity k r a k aj n a tadvi ay a k aj n a j a n a k a s m a g r anuvy a v a s y di s m a g r tajjany a g r a h a t v a yatra yatra anuvy a v a s y d a u tatra gha atv a v a d vi e y a k a g h a a t v a p r a k r a k a t v a r p a p r a m t v a n i r pitavi ay it stit d avi ayit nir p a k a t v a ca pram t v e ,st ti sam a n v a y a

nanu naiy yik a m a t e ,pi pr m y a ni r pi t a vi ayit y gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a ni r pi t a p r a k ri t t v ena t d agr a h a t v a v y p a k a t v b h v e ,pi gha atv a nir pi t a p r k ri t t v e n a anuvy a v a s y di s m a g r jany a g r a h a t v a v y p a k a t v t siddhas d h a n a m gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a ni r pi t a p r a k ri t t v ena pr m y a vi ayit y vy pa k a t v a tu na vivak itu aky a m naiy yik a m a t e s dhy p r a s i dd h e ,gha atv e n a ima j n mi, ity k r a k n u v y a v a s y e gha atv a nir pi t a p r a k ri t t v e n a i v a t d apr a k ri t y bh n t na tu gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a p r a k ri t t v e n e t y a a ky h a ) sa k epa iti atra gha atv a v a ti gha atv a p r a k r a k a t v a gha atv a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r jany a g r a h a n i h b h v apra tiy ogit n a v a c c h e d a k a d h a r m a v a d v i ayit nir p a k a m i ti pratij na vivak it - yenok t a d o a sy t apitu gha atv a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r jany a g r a h a n i h b h v apra tiy ogit gha atv a v a d b i e y a k a t v v a c c hi n n a g h a a t v a p r a k r a k a t v a r p a pr m y a vi ay a k a t v a t v n a v a c c hi n n iti pratij vivak it ato na s dhy p r a si d d h y di k a m i ti bh v a adhika pr m y a v d a g d d h a r y dra avy a m d pik y m ida j na m a p r a m e t i j ne n e ti tath ca apr m y g r h a k e t i s ma g r vi e a nup d n e j na g r h a k a s m a g r janay a y v a d g r a h a vi a y a t v a svata s t v a m i ti sy t tath sati rajat e ida rajata mi ti vyavas y n a n t a r a yat ida j na m a p r a m e t i bhra m t m a k a j na tasy a j na g r a h a r p a t a y tajjana k a s m a g r jany a y v a d g r a h n t a r g a t a t d aj n a vi ay a t v ama pr a m t v a ev s ti na tu pram t v a r p a p a k a iti b dh a sy t tadv r a y a apr m y g r h a k e ti vi e a a m apra m t v a g r h j a n a k e ti tadart h a

nirukt aj n a g r a h a s y a apra m t v a vi ay a k a t v e n a apra m t v a g r a h a r p a t a y nirukt aj n a g r a h a j a n a k a s m a g r y apra m t v a g r a h a j a n a k a t v t tadaja n a k a t v a n st ti j na g r a h a p a d e n a ,ida j na m a p r a m , ity k r a k o j na g r a h o na gr hy a - api tu ,rajata tv e n a ima j n mi, ityanuv y a v a s y d i r e v a gr hy a tajjana k a s m a g r y apr m y a g r h a k a t v t tajjany n u v y a v a s y d y t m a k a g r a h a v i ay a t v a pram t v e ,st ti na b dha iti bh va prak ik y m vyav a s y a n i hety diriti ida rajata m ity k r a k a v y a s y a n i ha yat pram t v a rajata tv a v a ti rajatat v a p r a k r a k a t v a r p a tada vi ay a k a t v di t y a r t h a tath ca pram t v e y va d a n t a r g a t a t d aj n vi ay a t v t b dha iti bh v a t d aj n a s m a g r y iti ida j na apra m ity k r a k aj n a j a n a k a s m a g r y ityarth a s dhy a k o y a p r a vi atv diti apra m t v a g r h a k a t v e n a apr m y g r h a k a t v a r p a v i e a n k r n t a t v di ti bh va tada pr m y a g r h a k e t y a t r a tatpa d a s y a d pikokta prayoj an a m e v a m ) ida rajata mi ti b hr a m t m a k a v y a v a s y o t t a r a ) ida j na m apra m ity va k r a k aj n a n i has y a apra m t v a v a ti apra m t v a p r a k r a k a j n a t v a r p a s y a pra m t v a s y a apra m t v a g r h a k a s m a g r y a i v a graha t apr m y g r h a k a s m a g r gr h y a t v t m a k a s v a t a s t v a b d h a t d apr a m t v e sy diti tadv r a y a tadapr m y g r h a k e t i tatpa d a m tas min apr m y a g r h a k e ti tadarth a y d apra m t v e svata s t v a m i y at e t d apr a m t v r a y a v i e y a k p r a m t v a p r a k r a k a j n j a n a k e ti

tada pr m y g r h a k e t y a s y r t h a ida j na apra m ity k r a k aj n a n i hapr a m t v a g r h a k a s m a g r y idaj n a p a d e n a vivak ita yat ida rajata m ity k r a k aj n a tadvi e y ak p r a m t v a g r h a k a t v e ,pi prak tas y p r a m t v a v a ti apra m t v a p r a k r a k a t v a r p a p r a m t v a s y a ray a b h t a yat ida j na apra m e t y k r a k a j n a tadvi e y ak p r a m t v a p r a k r a k a j n a j a n a k a t v t nokta d o a iti ida j na apra m e t y a n u v y a v a s y a n i heti j na vi ay a k a t v d a s y a j nas y n u v y a v a s y a a b d e n a vyapa d e a ata j n m ty dy k r a k a t vi r a h t katha m a s y n u v y a v a s y a t v a m i ti n a kan yam nanu vi e yab h t a s m a g r pad n u s r e a pr m y a g r hi k y ap ti vakta v y e katha pr m y a g r h a k a s y p tyukt a dpik y m ity a ky h a ) s m n y e na pus a k a m i ti "gr ha k a t v a r p a $ s m n y a d h a r m r a y a vi v a k a y tad ray a vi e viv a k y napu sa k a m i t y a n u s a n t atra napu s ak a t v a m i ti bh va nirukta p r m y a s y e ti apr m y a v a d vi e y a k a t v a vi i pr m y a p r a k r a k a t v a r p a p r m y as y e t y a r t h a tasy e ti nirukta p r m y a s y e t y a r t h a na sidhy edi ti tath ca b dha iti bh va svatog r h y a t v a s i d d hi riti t d apr m y r a y a b h t a ya ida j na apra m e t y k r a k n u v y a v a s y a tadvi ay a k aj n a j a n a k a s m a g r y sv ray a t d nu v y a v a s y a v i e y a k a p r m y a p r a k r a k a j n janak a t a y t d as m a g r y prasiddh a t v t tajjany n u v y a v a s y a v i ay a k aj n a v i ay a t v a s y a anuvy a v a s y a n i hapr a m t v e satv t na b dha iti bh v a d pik pr m y aj a p ti v d a p r v a p a k a

nanu svata eva pr m y a g hyat e - ,gha a m a h a j n mi, ityanu v y a v a s y e n a gha ag h a at v a y o ri v a tatsa m b a n a d h a s y p i vi ay kara t vyav a s y a r p a p r a t y s a t t e s t uly a t v t purova rti ni prak r a s a m b a n d h a s y a i v a pra m t v a p a d r t h a t v d i ti cet) )) prak ik ittha vipra tip a t ti m u p a n y a s y a m m sak a m a t a m u p a n y a s y a ti ) nanviti svata evety di gha atv di g h a itap r m y a nirukt a s m a g r ta eva g hya ta ityarth a apy art h a k e n a i v a k r e a anu m n di p a ri g r a h a anuvy a v a s y e n e t i ida ca mi ra m a t b hi p r y e a mata t r a y a s d h r a y e n a tu pr th a mi k aj n a g r a h e e ti dhyey a m tats a m b a n d h a s y p ti gha ag h a at v a y o ya samb a n d h a tasy p tyart h a nanu anuvy a v a s y e kath a samb a n d h a s y a bh n a mi t y a ky a yath gha ag h a at v a y o vyav a s y a r p a p r a t y s a t t y bh n a m tath tatsa m b a n d h a s y pi vyav a s y a r p a p r a t y s a t t e r a v i e dity h a ) vyavas y e ti t va t kath a pr m y a s y a bh na m a t a ha ) purova rti ni prak r a s a m b a n d h a s y a i v e ti purova rti ni ya prak r a s a m b a n d h a tadg h a itas y ai v e t y a r t h a aya m a y a ) naiy yi k api anuvy a v a s y e vi e yatv a p r a k r a t v a y o r b h n a m a g kurv a n tipurova rti n a gha atv e n a j n m ty k r a k a s y ai v a anuvy a v a s y a s y a taira g k r t paran t u purova rti ni gha d a u gha atv dir p a p r a k r a s a m b a n d h a b h n a n g kurva n ti atas ta t r a prak r a s a m b a n d h a b h n a s y a vyavas t h p a n e kimapi n va i amiti pr m y as y a bh na sidhy a ti- anup as t hi t a y o r a pi vi e yatv a p r a k r a t v a y o r b h n a s y a sarva s a m a t a t v di ti

b lapriy gha atv di g h a ita pr m y a m i ti gha atv a v a d vi e y a k a t v v a c c h i n n a g h a a t v a p r a k r a k a t v a r p a pr m y a tad ray aj n a g r h a k a s m a g r y a i v a g hyat a ityarth a aya gha a ity k r a k a v y a v a s y a v i ay a k a yat j na gha am a h a j n m ty k r a k a tas min aha m a r t h a tm j na ca tma m a n a s s a y o g e n a mana s s a y u k t a s a m a v y e n a ca bh s e t e iti tada e laukikat v a m gha ag h a at v a y o s t u j nala k a ay praty s a t t y bh na m t d nu vy a v a s y t p rv a aya gha a ity k r a k a v y a v a s y a s y a sattv t vyavas y a s y a gha ag h a atv o b h a y a vi ay a k a t v t tath ca gha ag h a at v a vi ay a k a v y a v a s y t m a k a j n a l a k a as a n ni k a r e a yath v ,gha a m a h a j n mi, ityanu v y a v a s y e gha ag h a at v a y o r b h n a m tathaiv a gha ag h a atv a y o ya samb a n d h a sam a v y a r p a tasy pi bh na m v a y a k a m vyav a s y e tasy pi bh n e n a vyavas y t m a k a s a n n i k a r t tatsa m b a n d h a b h n a s y v a y a m b h v t na ca gha ag h a at v a s a m b a n d h o bh s at m - t vat pra m t v b h n t pra m t v a s y a j na vi ay a k a g r a h a vi ay a t v r a v y a svata s t v a kath a sidhy e diti v cy a m purova rti ni prak r a s a m b a n d h a s y a i v a pram t v a p a d r t h a t v t samb a n d h a b h n a s y a i v a pram t v a b h n a r p a t v t etad e v a katha mi ti cet ) r y a t m ) j nas y a pr m y e vi odhy a m n e vi ayat a t h t v a eva tatpa r y a v a s y a ti vi ayo y d adh a r m a v a t t a y vyavas y e bh s a t e t d adh a r m a s a m b a n d h a eva vi ayas y a tath t v a m - tadev a ca

pra m t v a m i ti tasy n u v y a v a s y e n a vi ay kara t pram t v a s y a svato g r h y a t v a m i ti m m sak a y a sa eva d pik y prak ik y c n di t a iti yady a pi artha n t a t h t v a s y a vi ayani has y a j na g a t a p r a m t v a r p a t v a na samb h a v a t ti tadva n ni havi e y at ni r p a k a t v e sati tanni hapr a k r a t lij n a t v a m e v a pra m t v a v cy a mi ti a k avatar a ti- tath pi naiy yi k ai purova rti ni havi e y at ni r p a k a t v e sati rajata t v a ni hapr a k r a t ni r p a k a t v a m a n u v y a v a s y e bh s at a iti sv kriyate tatra vi e yat p r a k r a t a y o r a n u p a s t h i t a y o ,pi bh na m purova rtir aj at a t v a y o vyava s y a r p a p r a t y s a t y bh na m purova rti ni rajata t v a v a t v a na bh s at e itya g kriyat e m m sak s t u vyav a s y a r p a p r a t y s a t ti s m y t rajatat v a v a t v a m a p i bh s a t a iti nir py a tadg h a itap r a m t v a anuvy a v a s y e n a vi ay kriyata iti nir pa y a n t ti vi e a purov ar ti n a gha atv e n a j n m ty k r a k a s y e ti purova rti ni havi e y at ni r p a k a g h a a t v a ni hapr a k r a t n i r pakaj n a v n a h a m i t y a r t h a

d pik pr m y aj a p ti v d a s i d d h n t a svata pr m y a g r a h e ,jalaj n a pram na v , ityana b h y s a d a y pra m t v a s a ay o na sy t anuvy a v a s y e n a pr m y a s y a ni citatv t tas m t svato g r h y a t v b h v t parato gr hy a t v a m e v a tath hi ) prath a m a jalaj n n a n t a r a prav tta u saty jalal b h e sati p rvo t p a n n a jalaj n a pra m samar t h a p r a v ttijan a k a t v t yannai v a tann ai v a -

yath apra m iti vyatire ki pram t v a ni c yate dvit y dij n e u p rv aj n a d nt e n a tatsaj t yatv ali ge n a anva y a v y a ti r e ki pi g hya t e prak ik jalaj n a m i t y di jalaj n a pram na v ity k r a k a anab h y s a d a y m ) pr th a m i k aj alaj n a g r a h o t t a r a d a y m anub h a v a s i d d h a pra m t v a s a ay o na sy dity ar t h a ni citatv di ti tadvat t ni c a y a s y a tada b h v a v a t t j n a prati pratib a n d h a k a t v d i ti bh va atra ,j to gha a, iti prat te j na vi ay a t vi ay a k a t v a k a l p a n e n a i v a nirv h e atiriktaj t a t na kalpa n y gaura v t m n b h v c c a iti tanniras a n a p r a k r o bodhy a tas m diti ana b h y s a d a y sa ay n u b h a v d i t y a r t h a etas y a svato g r h y a t v b h v e ,nvay a parat gr hy a t v a m i ti pr m y a s y n u m n d i ti eva gr hy a t v a m i t y a r t h a prav tta u saty mi ti eten a m m sak aira b h y u p a g a t y pr m y a ni c ay a s y a prav ttih e t u t y vyab hic r o dar ita na ca ni kam p a p r a v tt v e v a pr m a y a ni c as y a hetut - saka m p a p r a v tt a u tu pram y a s a ay a s y a ni ka m p a t v a saka m p a t v a ca vi ayit vi e a eva ca tatra saka m p a p r a v tty a g k re ,pi pr m y a ni c ay a s y a hetut y kath a vyab hic r a iti v cy a m tath pi yatra pr m y as y p r m y a s y a v j na n s t- s cca keval aj al dij n a tatra prav ttipra d a r a n e n a pr m y a s a ay a h e t u t y vyab hic r a s y a durv r a t v t na caiva jal dij n e apr m y a ni ca k l e

prav tti sy diti a kan yam ag h t pr m y a k a j al dij n a t v e n a taddh e t u t s v k re a ado diti sa k ep a jalal b h e sat ti et v a t vak ya m a s y a pr m y a v y a v a s t h p a k a h e t o svar p si d d hi a k nir k t id n pak as y s a t t v d h a ) p rvot p a n n a m i ti sama r t h e ti tadva d vi e y a k a t a t p r a k r a k e t y a r t h a anva y y u d h a r a s a m b h a v t vyatire k y u d h a r a a sad nta m h a ) yannai v a tann ai v a mi ti yadapr a m tatsa m a r t h a p r a v t y aj a n a k a m i t y a r t h a vyatire ki ) vyatire k a v y p ti m a t ni c yate ) anu m yate dvit y dij n e u ) dvit y dijalaj n e u tatsaj t yatv ali ge n a ) p rv aj n a s aj t yatva r p a li g e n a sama r t h a p r a v ttijan a k a t v e n e t i y vat g hyat a iti pr m y a m a n u m yat a ityarth a b lapriy pr th a m i k aj alaj n a g r a h o t t a r a d a y m i ti pr th a mi k a yat jalaj n a tadvi ay a k o yo graha jalam a h a j n m ty k r a k a tadutt a r a k l e ityarth a tath ca pr th a m i k aj al aj n a g r a h e yadi jalaj n a ni ha pram t v a m a p i g h ta tarhi jalaj n a pram na veti jalaj n a d h a r m i k a p r a m t v a s a ay o na sy tjalaj n a d h a r m i k a p r a m t v a n i c a y t m a k a p r a t i b a n a d h a k a s a t v diti bh va j tu jal ay e jalam lo k y a tatra vihitas n n a p n d e pu sa para din e mad hy h n e d r t tatra yajjalad ar a n a tat dvit ya jalaj n a abhy s a d a p a n n a m i t y u c y a t e tasy a g h tapr m y a k a p r v a j n a s aj t yatv n u s a n d h n e n a ida j na pram na v iti sa ay as y a na pras a k tiriti pary loc y a

pr th a m i k aj alaj n a g r a h o t t a r a m i t y u k t a m tada b h v a v a t t j n a pra m t v a s a ay e pram t v b h v a k o e r a pi bh n e n a tada aj n a prati pra m t v a ni c a y a s y a pratib a n d h a k a t v d i t y a r t h a tanniras a n a p r a k r a iti j ta t nir s a p r a k r a ityarth a eten e ti pr th a m i k aj alaj n n a n t a r a m e v a prav ttiriti katha n e n e t y a r t h a m m sak aira b h y u p a g a t y m i ti kas mi cit vi aye j te sati j te j ne pr m y a ni c a y a vin vi aye prav tti na bhav a t ti tadvi ay a k a p r a v tti prati tadvi ay a k aj n a d h a r m i k a p r m y a ni c a y a k ra a miti m m sak vada n ti tanna yukta m jalaj n n a n t a r a ida j na pram ity k r a k aj al aj n adhar mi k a p r m y a ni c a y a vin pi prav tte r t p a t t y vyatire k a v y a b h i c r di ti bh va na ca ni kam p e ti prav ttirdvividh ) ni ka m p saka m p ceti utka prav tti ni kam p - anutk a prav tti saka m p utka atv n u t k a a t v e prav ttig at a u vi ayit vi e au tatra tadvi ayi utka apr a v tti prati tadvi ay a k aj n e pr m y a ni c ay a k ra a m - tadvi ay a k n u t k a a p r a v tti prati tu pr m y a s a ay a k ra a m pr m y a ni c ay a s y a ni kam p a p r a v ttitv a k ry a t v a c c h e d a k a m pr m y a s a ay a s y a saka m p a p r a v ttitv a k ry a t v a c c h e d a k a m yatra jalaj n n a n t a r a tatra pr m y a ni c ay a vin pi prav tti j yat e tatra s prav tti saka m p e t y a g kriyat e tasy ca ni ka m p a p r a v ttitv a r p a k r y a t v a c c h e d a k a v i r a h t pr m y a ni c ay a vin ni ka m p a p r a v ttitv v a c c hi n n a s y n u p a t t y na vyatire k a v y a b h i c r a iti pr m y a ni c ay a s y a prav ttih et u t v a nirb d h a m i ti

a kitur ay a tath p ti yatra pr m y a s y a apr m y a s y a v sa ayo v ni cay o v n bh t jalaj n a para m a b h t tatr pi prav tte rd a r a n e n a s a k a m p y t d apr a v tt e pr m y as a ay a vin py ut p a t y vyatire k a v y a b h i c r t pr m y a s a ay a s y a prav ttihe t u t na bhav a t ti sam d h t u r a y a na caiva miti pr m y a ni c ay a s y a v pr m y as a ay a s y a v prav tti prati hetutv n a g k re yatra jalaj n e apr m y a ni c a y a tatk l e pi prav tti sy t- prav ttih e t o jalaj n a s y a satv dity a r t h a ag h teti apr m y aj n b h v a v i i ajal dij n a m e v a jal divi ay a k a p r a v tti h e t u ri t y a g k r t jal dij n e apr m y aj n a k l e apr m y aj n a vi i ajal dij n a m e v s t ti na prav ty p a t ti - apr m y aj n b h v a v i i ajalaj n a r p a s y a prav ttih e t o r a b h v di ti bh va nanu bahuvitt a v y a y y s a s d h y e u vaidike u vyava h r e u pr m y a ni c ay a vin ni kam p a p r a v ttirn a d yata iti pr m y a g r a h a vi i rth a ni ca y a s y ai v a prav ttihe t u t v a m yukta caitat) apr m y aj n b h v a v i i rth a ni ca y a s y a prav ttih e t u t v e taccha r re tadab h v a v a t i tatpr a k r a k a t v a r p a s y a tadva ti tatpr a k r a t v b h v a r p a s y a c pr m y a s y a nive p e k a y pr m y a g r a h a vi i atva ni v e e l ghav di ty a ky h a ) sa k epa iti pr m y a g r a h a s y a katha ci t prav tty up a y o g i t v e ,pi para t a pr m y a g r a h a s a b h a v t svata eva pr m y a g r a h a iti n bhinive avy a mi ti bh v a et v a t e ti jalal b h e sat ti katha n e n e t y a r t h a vak ya m as y a pr m y a v y a v a s t h p a k a h e t o ri ti pr m y a s d h a k a s y a

sama r t h a p r a v ttijan a k a t v a r p a h e t o ri t y a r t h a svar p si d d hi a k ) pak v ttitva a k prav tt e s mar t h y a hi jalal b h e n a i v a tath ca jalal b h a k a t h a n e n a jalaj n e sama r t h a p r a v ttijan a k a t v a r p a h e t u r a s t ti s cita mi ti bh va id n miti pr m y n u mi ti s a m a y a ityarth a p rv aj n a s a j t yatv e ti g h tapr m y a k a p r v a j n a s aj t yatv ali g en e t y a r t h a dvit y dij n a s y a p rvaj n a s a j t yatv a ca saph ala p r a v ttijan a k a t v a r p e a tath ca saph ala p r a v ttijan a k a t v a m e v a hetu p rv aj n a m a n v a y a d nt a iti s ca n y a p rv aj n a s a j t yety u k t a m anum n a p r a y o g a s t u ) dvit y dijalaj n a pram sama r t h a p r a v ttijan a k a t v t yat samar t h a p r a v ttijan a k a m tatpr a m yath pr th a m i k aj alaj n a m i ti atred a tattv a m ) aya gha a iti j n n a n t a r a ima gha a j n mi- ima gha atv e n a j n mi ityan a v y a v a s y o bhava ti- na tu gha a gha atv e n a j n m ti pra m t v a tu na kevala dhar mi vi e y a k a t v a vi i agha at v a p r a k r a k a t v a m - tasy a pra m b h r a m o b h a y a n i hatv t ki tu gha atv a v a d vi e y a k a t v a vi i ag ha at v a p r a k r a k a t v a m ida ca n nuvy a v a s y e bh s a t e tatra gha atv a vi i ani hata y vi e yat y agra h a t vyava s y e idantv e n ai v a gha asy a vi e yatv t gha atv a vi i atve n a gha asy a vi e yatv b h v t gha atv a vi i ani hat a y vi e yat y anuvy a v a s y a n e graha s a b h a v t ata pr m y a na svatog r h y a m i ti naiy yik n m a y a iti kecit .tath p y a n u v y a v a s y n a n t a r a vyavas y a s y a pr m y e artha s y a tadvatt v e ca sa ayas y n u b h a v a s i d d h a t v t n rtha t a d v a t t v a tadbi ay a .iti ma igra nt h a te ara m a n u k l a

d dhitik r api) .pr m y a s y a sa ay n y a t h n u p a p a t t y taddh a r m a vi i e tatpr a k r a k a t v a s y a gr ha k a t v e ,nuvy av a s y a s y s m a t h a r y a kalpy a t e tena purova rt ti ni rajatat v a p r a k r a k a m i ti grahe ,pi purov ar ti ni rajate rajata t v a p r a k r a k a m i ti na graha .iti pr hu gad d h a r a b h a c r y s t u ).tadvad vi e y a k a t v a t a t p r a k r a k a t v a y o r a v a c c h e d y v a c c h e d a k abh v a g r a h e a pr m y a s a ay a s y a tadadh nasy rt h a t a d v a t t v a s a a y a s y a copa p a t t e artha t a d v a t t v vi ay a k a t v e nirbhar o nocita.ity h u 1 d pik pr m yot p a t ti p a r a t a s t t v a n i r p a a m pra m y gu ajany a t v a m u t p a t a u parat a s t v a m pram s d h r a a k r a a gu a apra m s d h r a a k r a a do a tatra praty a k e vi e a ava d vi e y a s a n ni k a r o gu a anumita u vy pa k a v a ti vy py aj n a m upa mi ta u yath r t h a s d y aj n a m bdaj n e yath r t h a y o g y a t j n a m ity d y h a n yam )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. ity huriti j ne g h te ,pi j ne pr m y a s y a sa ayo bhav a t ti tada nu r o d h e n a pr m y a g h a a k a ka cida a j naj n e na bh s a t a iti vakta v y a m sa c a purova rti ni gha atv a v a t t v a r p a iti ddhitik r d a y a gha atv a v a d vi e y a k a t v a g h a a t v a p r a k r a k a t v a y o r a v a c c h e d y vacch e d a k a b h v a r p a sa iti gad dh a r a b h a c rt h a iti vivek a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) prak ik eva japta u para t a s t v a vyav as t h p y a utpatt a u parat a s t v a nir p a y a ti pra m y iti pra m s d h r a a k r a a m i ti pra m t v d hi k a d e a v ttidh a r m n a v a c c hi n n a p r a m n i hak r y a t nir pit a k r a a t l tyarth a tena j na m t r a h e t u b h t t m a m a n a s s a y o g d e bhra m aj a n a k a pi t t di d o ca vyud s a apra m s d h r a a k r a at v a m a p y e v a pari kart a v y a m caturvidh a p r a m y hetub h t a gu a kram e op a p d a y a ti tatreti caturvidh a p r a m m a d h y a ityarth a ity dy h a n ya miti ,pta a kha , ity dib hr a m e pitt dido a - ida rajata mi t y di b h r a m e ca c kac a k y di iti ha n yamity a r t h a b lapriy pra m t v d hi k a d e a v tt ti pra m t v a v y p a k a d h a r m n a v a c c hi n n y pra m ni h k ry at tannir pi t a k r a at v a pra m t v a p r a y oj a k a s y a gu asy a lak a amity a r t h a pra m ni hak r y a t n i r pi t a k r a a t v a m t r o k t a u j na s m n y a prati hetub h t e tma m a n a s s a y o g d v a t i v y p ti tadv r a y a k ry at y pra m t v d hi k a d e a v ttidh a r m n a v a c c hi n n a t v a n i v e a tma m a n a s s a y o g d a u tu pram t v d hi k a d e a v tti yo dhar m a j natv a tada v a c c hi n n a k r y a n t ni r pi t a k r a a t v a m e v s ti - na tada n a v a c c hi n n a k r y a t n i r pi t a k r a a t v a m i ti n tivy p ti bhra m s d h r a a k r a e u pitt dido e u pra m t v a v y p a k a j n a t v d y a n a v a c c h i n n a k r y a t n i r p i t a k r a atvas a t t v t

tatr nivy p ti v r a y a k ry a t y pram ni hatv a ni v e a pitt d e bhra m a ni ak ry a t ni r pi t k r a a t litv e ,pi pra m ni hak r y a t n i r pi t a k r a a t litv b h v t n tivy p ti tad h a ) teneti eva pari kart a v y a m i ti apra m t v d hi k a d e a v ttidh a r m n a v a c c hi n n p r a m n i hak r y a pari kart a v y a m i ti apra m t v d hi k a d e a v ttidh a r m n a v a c c hi n n p r a m n i hak r y a t nir pit a k r a a t litva do asy a lak a amity a r t h a d pik apr m y a s y a para t a s t v a ni r p a a m purova rti ni prak r b h v a s y a anuvy a v a s y e n a anupa s t hi t a t v t apra m t v a parat a eva g hya t e pitt dido aj an y a t v a m u t p a t t a u parat a s t v a m prak ik apra m t v a s y a para t a s t v a sayukti k a dar ay a ti ) purova rti n ti anupa s t hi t a t v di ti avi ay kara dity a r t h a tath ca praty s a t t e r a b h v t apra m t v a s y n u v y a v a s y e n a graha a na samb h a v a t ti bh va apra m t v a m ) tada b h v a v a d vi e y a k a t v a v i i atatp r a k r a k a t v a m parat a eva g hyat a iti anum n di t a eva g hyata ityarth a anu m n a p r a y o g a s t u ) ida j na apra m visa v dipra v ttijan a k a t v t yannaiv a tannaiv a yath pram iti

b lapriy praty s a t t e r a b h v d i ti sa nikar b h v di t y a r t h a vi e ye prak r a s a m b a n d h a s y a vyava s y a vi ay a t v t vyav a s y a r p a j n al a k a apr a t y s a t t y anuvy a v a s y e n a prak r a s a b a n d h a g h a it a p r a m t v a g r a h a a kath a ci t pras a k t a p rv a nir k ta m purova rti ni prak r b h v a s a m b a n d h a s y a vyavas y a vi ay a t v t tadg h a itas y p r a m t v a s y a katha m a pi bhra m n u v y a v a s y e n a graha a na samb h a v a t ti apra m t v a na pr th a m i k aj n a g r a h a vi ay a t v a r p a s v a t a s t v a v a t api tu anu m n a v e d y a t v k h y a p a r a t a s t v a v a di ti bh v a visa v dipr a v tt ti viphalap r a v tt tyart h a d pik anya t h k h y ti s a m a r t h a n a m nanu sarve j n n yath r t h a t v t ayath r t h aj n a m e v a n st ti na ca , uktau ida rajata m , iti j n t prav ttidar a n t anya t h k h y ti sidd hiriti v cy a m rajata s m tipuro v a r tij n b h y m e v a prav ttis a m b h a v t svata n tr o p a s t hi t e ab h e d g r a h a s y a i v a sarva tr a prava r t a k a t v e n a ,neda m rajata m , ity dau atipra s a g b h v di ti cet ) na saty ar aj a t a s t h a l e purova rti vi e y a k a r aj a t a t v a p r a k r a k a j n a s y a l gha v e n a prav ttijan a k a t a y ukt v a pi rajat rt hi pr a v ttijan a k a t a v e n a vi i aj n a s y ai v a kalpa n t prak ik

gurum a t a nirasy a anya t h k h y ti vyav as t h p a y a ti ) nanvity di n yath r t h a t v t ) pra m t v t ayath r t h aj n a m e v a n st ti tada b h v a v a d vi e y a k a t a t p r a k r a k a t v a r p y a t h r t h a t v a j na v tti nety ar t h a tena na siddhy a si dd hi b h y vy g h t a ayath r t h a t v a s y a tu prasidd hiricch d a u bodhy anyat h k h y t ti tadan a g k re purova rt ti vi e y a k a r aj a t a t v di r p e at v a c c h e d a k a p r a k r a k a j na s y a sa v divis a v dis d h r a a p r a v ttijan a k a t a y tatra prav ttirev a na sy diti bh va rajatas m t ti klpta ni y a t a p r v a v a r ti b h y m i t y di samb h a v di ti tath ca prav tti prati vi i aj n a t v e n a k ra atai v a n st ti tadan ur o d h e n a anyat h k h y ti k alp a n a na samb h a v a t ti bh v a nanv e v a yatra ,neda m rajata m, ity dib d h a g r a h a tatr pi prav tti sy dity a t a ha ) upas thit e ti et va t sm tir p a k r a p e k sphu k t i abhe d g r a h a s y a i v a ) rajat dir p e ab h e d a g r a h b h v a s y a i v a evak r e a vi i aj n a s y a prava r t a k a t v a v y a v a c c h e d a sarvatr e ti rajat e uktau cety a r t h a saty a r aj a t a s t h al e vi i aj n a t v e n a i v a prav tti prati k ra atv a m e avy a m anya t h dhar m a d h a r m ij n a y o i abhed g r a h a t v a r p a g u r u d h a r m v a c c h i n n a s y a ca k ra at p a t t e eva ca tatra prav tti praty a n v a y a v y a ti r e k b h y vi i aj n a s y a k ra at y l ghav t s m n y a t a prav ttitv v a c c hi n n a prati vi i aj n a t v e n a anug at a k r y a k r a a b h v a s y a i v a kalpa n yatay visa v dipr a v tt e r a pi tatk r y a t v a c c h e d a k v a l hatay tatp r v a vi i aj n a s y a kalpan yatv t any ath k h y ti r ni r b d h ai v e ti sam d h a t t e ) saty ar aj a t e ti rajata tv a p r a k r a k a j n a s y e ti t d aj n a t v v a c c hi n n a s y e t y a r t h a prav ttijan a k a t a y ) prav ttitv v a c c hi n n aj a n a k a t a y vi i aj n a s y ai v a ) purova rti vi e y a k e at v a c c h e d a k a p r a k r a k a j n a s y ai v a

eten a i abhed g r a h a s y a vyava cc h e d a kalpan t ) anu m n t tatpr ay o g a s t u ) ,iyam purova rti vi e y a k e at v a c c h e d a k a p r a k r a k a j n a j a n y prav ttitv t- rajatas t h al yapr a v ttiva t, iti sy de t a t ) praty a k e sannika r as y a k ra ata y rajata t v e tadab h v e n a kath a ukta u ,idam rajata m, iti praty a k a mi ti cetmaiva m alaukik a s a n ni k a r as y pi praty a k aj a n a k a t y vyav a s t h pi t a t v e n a j nala k a apr a t y s a t t e r e v a prak te samb h a v t b lapriy gurum a t a m i ti sarv i j n ni tadvati tatpr a k r a k a t v a r p a p r a m t v a v a n ti tada b h v a v a ti tatpr a k r a k a t v a r p p r a m t v a v a t kimapi j na na bhava t ti pr b h k a r a m a t a m i t y a r t h a nanu dpik y m ayath r t h aj n a m e v a n st ti gurum a t n u v d o na yukta ayath r t h aj n a s y a pras a dd hi t v e tanina ed h o na yukta ayath r t h aj n a s y p r a s i d d h a t v e ca pratiyog y a p r a s i d d h y tanni edh o na yukta iti siddhy a sidd hi b h y vy g h t di t y a t a ha ) tada b h v a v a di ti ayath r t h a t v a pak a - j nav ttitv b h v a s dhy a j na tv a v y p a k a p r a m t v a v i r u d d h a t v t iti hetu tada n a g k ra iti tada b h v a v a d vi e y a k a t a t p r a k r a k a j n a r p n y a t h k h y t y a n a g k ra ityarth a purov ar tivi e y a k e ti purova rtivi e y a k a p r a v tti prati purova rti vi e y a k e at v a c c h e d a k a p r a k r a k a j n a hetu rajat rt hi n a puru as y a purova rti ni ida k r s p a d e vastuni

i at va cc h e d a k a r a j a t a t v a j n e vin prav tt er a n u d a y t tath ca uktivi e y ak a r aj a t a t v a p r a k r a k a j n t m a k n y a t h k h y t i m a n tare a prav ttirna gha at e ata prav tty a n u s r e a taddh e t u b h t anya t h k h y ti r a g k ry eti a kitur ay a sa v dipr a v tti saph ala p r a v tti visa v dipr a v tti viphala pr a v tti nanu vi i aj n a prav ttik r a a v j nad v a y a tatk r a a vety at r a viniga m a n vi r a h t ,rajata s m tipuro v a r tij n b h y m e v a prav ttis a m b h a v t, ityukt a mi t y a t r h a ) k ptaniy a t a p r v a v a r ti b h y m i t y di riti vi i aj n a s y a prav ttik r a at v a vadat naiy yi k e n pi vi i aj n t p r v a idamity k r a k a purova rti vi ay a k a praty a k a rajata s m a r a a ceti j nad v a y a bhav a t tya g kriyat e tath ca k ptaniy a t a p r v a v a r ti b h y idaj n a r aj a t a s m a r a b h y m e v a prav tt e samb h a v e vi i aj n a m a n v a y a k a m i ti bh va vi i aj n a t v e n e ti purova rti vi e y a k a r aj a t a t v di p r a k r a k a j n a t v e n e t y a r t h a nanv e v a m i ti rajata s m tipuro v a r tij n e eva prav ttik r a e / vi i aj n a tu na prav ttik r a a mi t y a g k ra ityarth a prav tti sy diti rajata s m tipuro v a r tij n a y o sattv diti bh va rajat dir p e ti rajat dir p a yat i a tatpr atiy o gi k a b h e d a j n b h v a s y e t y a r t h a tath ca purova rti vi e y a k a r aj a t di r p e apr a ti y o gi k a b h e d a p r a k r a k a j n b h v a v i ) i e purova rtij n a r aj a t a s m a r a e purova rti ni rajat rt hi pr a v ttih e t u ri ti ,neda m rajata m, iti b dhaj n a k l e na prav tty p a t ti riti bh v a idamiti dhar mij n a ) rajatat v aj n a b h e d g r a h tray k ra atv p e k a y vi i aj n a s y ai k a s y a k ra atv e l ghav a mi ti m le ,bhipret a m tad h a ) saty a r aj a t a s t h al a ity din yady a pi dhar m a d h a r m ij n a y o

k ra atv a vi i aj n a k r a a t v d y a pi a g karoti- tath pi ,ned a rajata m, iti b dh a g r a h a k l e prav ttiv r a y a i abhed a g r a h b h v a t v v a c c hi n n a s y a k ra atv a pr b h k a r e oc y a t e naiy yik e n a vi i aj n a t v v a c c hi n n a s y a k ra atv a m u c y a t e tatra k ra at v a c c h e d a k a l g h a v a naiy yi k a s y ai v e ti bh va s m n y a t a prav ttitv v a c c hi n n a prat ti sa v divis a v di pr a v ttis d h r a a p r a v ttitv v a c c hi n n a prat tyarth a tatk r y a t v a c c h e d a k v a l hata y e ti tasy a vi i aj n a s y a yat k ry a t v a c c h e d a k a prav ttitv a tad ray a t a y e t y a r t h a tatp r v a m i ti visa v dipr a v tt e p r v a m i t y a r t h a rajatat v e tada b h v e n e t i sannika r b h v e n a cak uss a yu k t a a k ti s a m a v y b h v e n e t y a r t h a j nala k a eti rajatas m a r a t m a k a yat rajata t v a p r a k r a k a j n a sa eva rajata t v a b h n a p r a y oj a k a sa nikar a iti bh v a ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a ayath r t h n u b h a v a n i r p a a m *n+s(!4 ayath r t h n u b h a v a s trividha sa aya vi p a r y a y a t a r k a b h e d t ekas mi n dhar mi ni viruddh a n n d h a r m a v a i i y v a g hi j na sa ay a yath sth ur v pur o veti mithy j n a vipary a y a yath ukt v ida rajata m iti vy py r o p e a vy pa k r o p a s tarka yath yadi vahnir na sy t tarhi dh m o, pi na sy d iti

ayath r t h n u b h a v a s t ri vi dh a ) sa aya) vipary a y a ) tarka b h e d t ekas mi n dhar mi i viruddh a n n d h a r m a v a i i yaj n a sa aya yath sth urv puru o veti mithy j n a vipary a y a yath uktau ida rajata m iti vy py r o p e a vy p a k r o p a s t a r k a yath yadi vahnirn a s y t tarhi dh m o ,pi na sy t iti d pik ayath r t h n u b h v a vibhaj at e ) ayath r t h a iti svapn a s y a m n as a vi p a r y a y a r p a t v t na traividhy a vi ro d h a sa ayala k a a m h a ) eketi gha ap a viti sam h l a m b a n e ,tivy ptiv r a y a eketi ,gha a dravy a m, ity d v a ti vy p ti v r a y a viruddh e ti ,gha atv a vi rud d h a p a a t v a v n, ityatra ativy pit a v r a y a n neti vipary a y al a k a a m h a ) mithy e ti tada b h v a v a ti tatpr a k r a k a n i r ay a ityarth a tarka lak ay ati ) vy py e ti yady a pi tarka vipary a y e ,ntarb h a v a ti - tath pi pra m n u g r h a k a t v t bhed e n a sa k rtana m prak ik nanu ayath r t h n u b h a v a s y a traividhy a k a t h a n a m m le ,sa gat a m svapn aj n a s y a anub h t a p a d r t h a s m a r a a k a p h a pi t t di r p a d o a u b h u b h d airj y a m n a s y a b dhit rt h a vi ay a k a s y a anub h a v a s i d d h a t v d a t a ha ) svapn a s y e ti yady a pi prad e a vi e v a s t hi t a m a n a s s a y o g a svapn a tath pi tadas a m a v y i k r a a k aj n e svapn a a b d o bh kt a ityavad h e y a m c k u dir p a t v s a m b h a v d h a ) m na s e ti yattu sm mir p a

svapn aj n a m i ti tat bh y divirudd h a m i t y u p e k ita m ko yorav y p y a v ttitv aj n o t t a r a j yam n e ekas mi n dhar mi i gha at ad a b h v o b h a y a p r a k r a k a s a m u c c a y e ,tivy ptiv r a y a virodh a vi ay a k a t v a s y a nive e ,pi n net y a s y v a y a k a t e t i dar ayitu m h a ) gh atva viru d d h e ti n net ti eka d h a r mi ni havi e y at ni r pi t a vir u d d h a n n d h a r m a n i hap rak ra t k a t v b h v t n tivy p ti riti bh v a na ca vibhinn ar p e ai k a d h a r m i vi e y a k a vi ru d d h n e k a d h a r m a p r a k r akaj n e ,tivy ptiriti a kya m eka d h a r m v a c c h i n n a vi e y a t g h a ita p a ri k r a k r a e n a ado diti dik tantr n t a r e brah m a b hi n n e sarva s mi n n e v a m i t h y a b d a s y a pray o g a d a r a n d h a ) tada b h v a v a t ti pram v r a y a idam tada b h v a v a d vi e y a k a t v v a c c hi n n a t a t p r a k r a k a t v e t y d y a r t h aviva k a t na sam h l a m b a n e ,tipras a g a sa ayas y a icch y c a v ra y a sa ay n y aj n r t h a k a ni cay a y a d a m i ti sa k epa m le vy py r o p e e ti h ry a v y p y a v a t t b h r a m a j a n y a ) h ry a v y p a k a v a t t b h r a m a s t a r k a ityarth a h ry aj n a m t r e ,tipras a g a v r a y a jany nt a m yatra n ya m puru a iti ni cay a s a t t v e kh d a u kar dib hr a m t ,aya puru a , ity d y h r y r o p a tatr tivy p ti v r a y a prath a m a m h r y a p a d a m rajata t v a v y p y b h v a v a t t g r a h a k l e h ry a yadraj at a t v a v y p y a v a t t j n a m tajjany e ,idam rajata m, ityan h r y aj n e ,tivy ptiv r a y a dvit yam h a r y a p a d a m tarke p d y a v y a ti r e k a ni c a y a p dy p d a k a y o r v y p ti ni ca y a c a k ra a miti dhy ey a m tarkas t u m na s a vi p a r y a y a r p a eveti katha m a y a t h r t h a s y a traividhy a k a t h a n a m i t y h a ) yady a p ti pram n u g r h a k a t v a m ) pra m e n a

pra m y janan y y pratib a n a d h a k a v i g h a a n a d v r o p a y o g i t v a m bhed e n e ti tarkat v a r p a v a ila k a y e n e t y a r t h a tarka s y a pr m n u g r h a k a t v a j p a n y a tath katha n a m i ti bh v a b lapriy bh kt a iti l k a ika k ry e k ra opa c r a ityarth a tath ca sv pn a vij na vipary a y e ,ntarb h t a m i ti bh va bh y divirudd h a m i ti .upar a t e n d ri y a g r m a s y a pral nam a n a s k a s y a indriyadv r e ai v a yada n u b h a v a n a m nas a m - tat svapn aj n a m .i ti pra as t a p d a b h y e tadvy k h y n a k a n d a l y di g r a n t h e ca svapn a s y n u b h a v a r p a t p r a ti p d a n di ti bh va eka d h a r mi vi e y a k a vi ru d d h a n n d h a r m a p r a k r a k a j n a sa aya gha apa viti j nas y a viruddh a g h a a t v a p a a t v a r p n e k a d h a r m a p r a k r a k a t v t tatr tivy p ti tadv r a y a ekad h a r m i vi e y a k e t y u k t a m gha apa ar p n e k a d h a r m i vi e y a k a gha ap a viti j na mi mi ti n tivy p ti gha o dravy a mi ti j nas y a gha ar p ai k a d h a r m i vi e y a k a t v t gha atv a) dravy a t v a r p n e k a d h a r m a p r a k r a k a t v c c a tatr tivy p ti tadv r a y a viruddh e ti dhar m a vi e a a m gha atv a d r a v y a t v a y o p a r e k a t r a gha e varta m n a y o r e k a t r v a r t a m n a t v a r p a v i r u d d h a t v b h v t n tivy p ti gha atv a vi ru d d h a p a a t v a v n iti j nas y pi eka d h a r mi p a a vi e y a k a vi ru d d h a p a a t v a r p a d h a r m a p r a k r a k atv t tatr tivy p ti tadv r a y a n n d h a r m a p r a k r a k e t y u k t a m yady a pi gha atv a vi ru d d h a p a a t v a v ni ti j nas y pi gha atv a p a a t v a r p a n n d h a r m a p r a k r a k a t v a m a s t i - tath pi tas min j ne gha atv a virodh e prak r a pa atva tu pa e prak r a iti

ekas mi n dhar mi i tayo prak r a k a t v a n st ti n tivy p ti nanu aya pa atva v ni ti j nas y pi vastut o gha atv a viru d v a yat pa atva tatpr a k r a k a t v e n a tatr tivy p ti v r a a m e v a n nety a s y a pray oja n a bhavitu m a r h a t ti ,gha atv a vi rud d h a p a a t v a v n, iti j na p a r y a n t n u d h v a n a d pik y m a y u k t a m i t y a t r h a ) ko yoriti gha a tadab h v a c v y p y a v tti iti j n n a n t a r a j ya m n e ,aya gha av n gha b h v a v c a, ity k r a k e samucc a y a s a ja k e j ne vastut a gha avirud d h a yo gha b h v a tatpra k r a k a t v t tatr tivy p ti v r a y a ko idvay a vi ro d h a vi ay a k a t v a m a p i nive an yam ko yorav y p y a v ttitv aj n a n y a k l ne samuc c a y e eva ko yorvi rodho vi aya tayora v y p y a v ttitv aj n a k l ne samuc c a y e tu ko yorvirod h o na bh s at e tath cokta s a m u c c a y a s y a virodh a vi ay a k a t v b h v t n tivy p ti tath c ya pa atva v ni ti j nas y a vastut a gha atv a viru d d h a yat pa atva tadvi ay a k a t v e ,pi virodha vi ay a k a t v b h v t na tatr tivy p ti vaktu akya t a ity ay e n a ,aya gha atv a viru d d h a p a a t v a v n iti j na p a r y a n t n u d h v a n a m tasy a j nas y a virodh a vi ay a k a t v t pras a k t y ativy p t e r v r a y a n neti vi e a a mi ti bh v a eka d h a r mi ni havi e y at e t y di aya gha atv a vi ru d d h a p a a t v a v n iti j ne gha atv a m a pi prak r a pa atva m a pi prak r a para n t u gha atv a ni hapr a k r a t virodh a ni havi e y at ni r pi t pa atva ni hapr a k r a t pa ani havi e y at ni r pi t dvay o gha atv a p a a t v a ni hapr a k r a t a y o eka d h a r mi ni havi e y at ni r pi t a t v a

n st ti t d aj n e eka d h a r mi ni havi e y at ni r pi t a n n d h a r m a n i ha pr a k r a t nir pa k a t v b h v t n tivy p ti riti bh v a vibhinn ar p e e ti ,parvat o vahni m n dravy a vahny a b h v a v a t, ity k r a k e sam h l a m b a n e parva t a t v a d r a v y a t v b h y parva t a r p a i k a d h a r m i vi e y a k e ,tivy pti parva t a ni havi e y at ni r pi t a v a h n i t a d a b h v a r p a n n d h a r m ani hapra k r a t n i r p a k a t v d i ti bh va ekad h a r m v a c c hi n n e ti tath ca eka d h a r m v a c c h i n n a vi e y a t ni r pi t a n n d h a r m a n i hap r a k rat nir p a k a j n a t v a sa ayas y a lak a am ,parvat o vahni m n - dravy a vahny a b h v a v a t, iti j ne vahnini hapr a k r a t parva t a t v v a c c hi n n a vi e y at ni r pi t vahny a b h v a n i hap r a k r a t dravy a t v v a c c hi n n a vi e y at ni r pi t e ti dvayo prak r a t a y o ekad h a r m v a c c h i n n a vi e y at ni r pi t a t v a n st ti n tivy pi t ari ti bh v a nanv e v a m a p i gha at ad a b h v a y o r a v y p y a v ttitv aj n a k l ne ,bh t ala gha ava t gha b h v a v a c c a, ity k r a k e samuc c a y e ,tivy pti tasy pi bh t al at v a r p a i k a d h a r m v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a g h a a t a d a bh va r p a n n d h a r m a ) ni hapra k r a t n i r p a k a t v d i t y a t a ha) digiti 1svag h a ita d h a r m v a c c hi n n a p r a ti b a n d h a k a t n i r pi t a p r a ti b a d hyat v a c c h e d a k bh t y svanir p a k a t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n a n i r pi t a vi r od h a vi a yit nir pi t prak rit sam n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a tadvi i apra k ri t ai v a sa ayat v a m tacca samuc c a y a v y v tt a m samucc a y e virodh b h n e n a ko idvay a vi ayita y o virodha vi ayitv ni r pi t a t v t c nta t a ko yo sa sarg a t a y para s p a r a vi ro d h a b h n o p a g a m e n a

sa ay e

lak a as a m a n v a y a iti bh va eten a samuc c a y e ,tivy ptiv r a y a j ne virodh a vi ay a k a t v a v i e a ad n e tata eva gha ap a viti j na s y a dravy a m iti j nas y a ca v ra as a m b h a v t eka d h a r mi vi e y a k a t v a vi e a a dhar m e viruddh a t v a vi e a a ca vyarth a m tayorj n a y o virodh a vi ay a k a t v b h v e n a i v a v ra diti a k y n vas a r a ukta p a ri k r a eva prak ta g r a n t h a t t p a r y di ti )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svag h a itet y di sva bh t ala gha av a n n a veti sa ay a ni h gha anir pi t prak rit tadg h a ito dhar m a gha anir pi t a p r a k ri tv v a c c hi n n a b h t a l a ni r pi t a vi e yit lij na tv a tada v a c c hi n n bh t al a gha ava di ty k r a k a j n a ni h pratib a n d h a k a t tannir pi t y pratib a d h y a t bh t ala gha b h v a v a d i ti j na ni h tada v a c c h e d a k bh t gha b h v a ni r pi t prak rit - eva sva gha anir pi t a p r a k ri t tannir p a k a t gha ani h tada v a c c h e d a k a d h a r m a dha atv a tadav a c c hi n n a ni r pi t o yo virodha tanni havi ay a t ni r pi t s gha b h v a n i r pi t prak rit bhava ti ek d hi k a r a a v ttitv a s a m b a n d h e n a tadvi i apra k ri t gha anir pi t a p r a k ri t bh t al a gha ava t na veti sa ay e ,st ti sama n v a y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tantr n t a r e ) advaita v e d n t e tath ca mithy vi ay a k a j na vipary a y a ityukt a u brah m tiri kt a vi ay a k a s y a sarvas y pi

j na s y a advaiti m a t e mithy vi ay a k a t v t vipary a y a t v p a t ti - ata mithy j n a m i t y a s y a tada b h v a v a ti tatpr a k r a k a n i r ay a iti vy khy n a k tamiti bh va pra m v r a y e d a m i ti tatpra k r a k a ni r ay a vipary a y a ityet v a n m t r o k t a u aya gha a ity dipra m y m a t i v y p ti tasy api gha atv di pr a k r a k a t v t tadv r a y a tada b h v a v a t ti vi e a a m aya gha a ity dipr a m y gha atv a v a d vi e y a k a t v e n a gha atv b h v a v a d vi y a k a t v b h v t n tivy p tiriti bh v a na sam h l a m b a n e ,tipras a g a iti ra garaj at a y o ,ime ra garaj at e, iti pram y n tivy pi t ari ty a r t h a tasy pra m y rajata t v b h v a v a d r a g a vi e y a k a t v e rajata t v a p r a k r a k a t v e ca saty a pi ra gatv b h v a v a d v i e y a k a t v v a c c hi n n a r aj a t a t v a p r a k r a k a t v a n stirajata t v a ni hapr a k r a t y rajata t v a v a d r a j a t a ni havi e y at ni r pi t a t v e n a rajata t v b h v a v a d r a g a ni havi e y at ni r pi t a t v b h v t ra g e rajata t v a s y p r a k r a t v di ti bh va ava i a sarva praty a k ap a ri cc h e d a evokt a mi t y a y e n o k t a m sa k epa iti vy py r o p e a vy pa k r o p a s t a r k a ropa a b d a s y a h ry a b h r a m a i t y a r t h a h ry a t v a ca b dh a k l necch j a n y a t v a m t t y y janyat v a m a r t h a tasy a vy pa k r o p e ,nvay a vy py a s y r o p a vy py r o p a a hy vi ayatv a m a r t h a tath ca b dha k l necch j a n y a v y p y a v i ay a k a b h r a m a j a n y a b dha k l necch j a n y a v y p a k a v i ay a k o bhra m a s t a r k a iti phalati yadi parva t o vahny a b h v a v n sy t tarhi dh m b h v a v n sy t ity k r a k a s t a r k a tatra vy py a vahny a b h v a tadvi ay a k a

ropa parva t o vahny a m n i ti b dha k l nay icchay janya bhra m a yadi parva t o vahny a bh va v n sy t ity k r a k a - tajjany a vy pa k a s y a dh m b h v a s y a ropa tarhi dh t b h v a v n sy dity k r a k a sa eva tarka vy py a vi ay a k a b h r a m e h ry a t v a vi e a d n e kh y puru atv a v y p y a k a r a b h r a m t yatra aya puru a ity h r y r o p a tatr tivy p ti tadv r a y a h ry a t v a vi e a a m kh y kara b h r a m a na h ry a iti n tivy p ti vy pa k r o p e h ry a t v a vi e a d n e h ry t rajata tv a v y p y a v a t idamiti j n t j ya m n e ida rajata ity k r a k e an h r y a b h r a m e ,tivy pti tadv r a y a tat tad h a ) h ry a v y p y a v a t t e t y di n y a puru a iti ni cay as a t v a iti ,aya puru a, iti bhra m a s y a h ry a t v a s a m p d a n y a i t a d u k t m rajata t v a v y p y a v a t t j n a s y a h ry a t v a s a m p d a n y a rajata t v a v y p y b h v a v a t t g r a h a k l e iti p d y a v y a ti r e k a ni c a y a iti p dy a pras a j a n ya - dh m b h v a tadvy a tir e k a dh m b h v b h v a dh m a r p a tanni cay a - p dy a s y a dh m b h v a s y a p da k a s y a vahny a b h v a s y a ca y vy pti tanni cay a c a tarke k ra a mit y a r t h a katha m a y a t h r t h a s y a traividhy a k a t h a n a m i ti sa ayo vipary a y a c e ti dvaividhy a k a t h a n a s y a i v a yuktat v di t y a r t h a pratib a n d h a k a vi g h a a n a d v r e ti pratib a n d h a k bh t a v y a b h i c r a a k ni v a r t a n a d v r e t y a r t h a tark tirikt a vi p a r y a y tu n sti pram n u g r h a k a t v a m tarka s y a tu tadas t ti vailak a y as c a n y a vipary a y a y n t a r b h t a s y p i tarka s y a p tha nird e a ityarth a tath ca vipary a y e tarkat v k r a pra m n u g r h a k a t v a c c h e d a k a - vipary a y a t v a tu na tath eti vi e aj p a n y a vipary a y a t v a t a r k a t v b h y vibh g a iti bh va

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( tarka s a g r a h a sm tinir p a a m *n+s(!5 sm tir api dvividh yath rt h y a t h r t h ca pra m j a n y yath rt h apra m j a n y y a t h r t h sm tirapi dbividh ) yath r t h ayath r t h ceti pram j a n a y yath rt h apra m j a n y ayath r t h

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( (((( sukh di nir p a a m *n+s(!! sarve m anuk l a t a y vedan ya sukha m *n+s(!# sarve pratik l a t a y veda n ya du kha m *n+s(!% icch k m a *n+s(!& krodho dve a *n+s(#' k ti pray a t n a *n+s(#1 vihitak a r m a j a n y o dhar m a *n+s(#2 ni iddha k a r m a j a n y a s tv adhar m a *n+s(#3 buddhy d a y o, v tma m t r a vi e ag u *n+s(#4 buddh cch pr a y a t n dvividh nity anity ca

nity varasy a

anity jvasya

sarve anuk l a t a y vedan ya sukh a m pratik l a t a y veda n ya du kha m icch k ma krodho dve a k ti pray a t n a vihita k a r m a j a n y o dhar m a ni iddha k a r m a j a n y o ,dhar m a buddhy d a y a a au tma m t r a vi e a g u buddh cch pr a y a t n nity anity a ca nity varasy a anity jvasya d pik sm ti vibhaj at e ) sm tiriti sukha lak ay ati ) sarve mi ti ,sukh aha m, ity d y a n u v y a s y a g a m y a sukh at v di k a m e v a lak a am yath rut a tu svar p a k a t h a n a m i ti dra avy a m prak ik nanu ,sarve anuk l a t a y vedan yam, ity di m la sukh dilak a ap a r a na samb h a v a ti - padadr a v n a y o p a b h o g d ij a n y a s a k h e s dh n dve ad ar a n t avy p t e ri t y a k y ,sukhy a h a m , ity dipra t y a k asi dd h a sukha t v di k a m e v a lak a amity h a ) sukh aha mi ty d y a n u v y a v a s y e t i sukha t v d ty din dukh at v a p a ri g r a h a yath ru t a tviti sarve m a n u k l a t a y ity dik a mi t y a r t h a b lapriy sarve

anuk l a t a y vedan ya sukh a m iti m l t anuk l a t v a p r a k r a k a j n a vi ay a t v a sukha s y a lak a amiti prat yate tath sati parak yadra v y o p a b h o g a j a n y e sukh e s dh n dve ad ar a n e n a s dhuv ttipr a ti k l a t v a p r a k r a k a j n a vi ay a t v a s y a i v a tatra sattv e n a sarve anuk l a t a y vedan yatv as y a t d asu k h e ,bh ve n v y p t y p a t t e ida lak a a ayukt a m i ti a k niv r a rt h a sukhy a h a m i t y di d pik gr a n t h a ity h a ) nanu sarve mi ty di n ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a sa sk r a nir p a a m

*n+s(#5 sa sk r a s trividha vego bh va n sthitisth p a k a ceti veg a p thivy dica t u ay a m a n o v tti anub h a v aj a n y sm tihetu r bh v a n t m a m t r a v tti any ath k tasy a punas tada v a s t h p d a k a sthitisth p a k a ka dip thiv v tti sa sk r a trividha ) vega bh v a n sthitas t h p a k a c e ti veg a p thivy dica t u ay a m a n o v tti anub h a v aj a n y sm tihet u bh va n tma m t r a v tti anyat h k tasy a "sthitas y a $ puna t da v a s t h y p d a k a sthita s t h p a k a ka dip thiv m tr av tti d pik

sa sk r a vibhajat e ) sa sk r a iti sa sk r a t v aj ti m n sa sk r a vega s y r a y a m h a ) vega iti veg atv aj ti m n veg a bh va n lak ay ati ) anub h a v e ti anub h a v a d h v a s e ,tivy pti v r a y a sm t ti tm d v a ti v y p ti v r a y a anub h a v e ti sm ter a pi sa sk r aj a n a k a t v a nav nairukt a m sthitas t h p a k a lak ay ati ) any ath e ti sa khy d a y a a au naimittik a d r a v a t v a v e g a s t hi t a s t h p a k s m n y a g u prak ik anub h a v e t ti sm ti sa sk r a prati ca anub h a v a t v e n a i v a k ra atv a vada t pr c aya m a b h i pr y a ) tatta dvi ay a k a s m ti prati tatta dvi ay a k a s a s k r a prati ca tatta dvi ay a k n u b h a v a t v e n a i v a hetut na tu tatta d bi ay a k aj n a t v e n a anub h a v a t v a s y pi j titve n a j nat v p e k a y gaura v s a b h a v t na ca viniga m a n vi r a h a iti a kya m - vy py a d h a r m a p u r a s k r e a k ra atv a s a m b h a v e vy pa k a d h a r m a s y n y a t h s i d d hi nir p a k a t v di ti nav n puna ) anub h a v n tattad vi ay a k a s m ti t d as a s k r a prati ca tatta dvi ay a k aj n a t v e n a i v a hetut - na tu anub h a v a t v e n a sa sk r a s y a phala n y a t a y prath a m a s m a r a e n ai v a anub h a v aj a n y a s a s k r a s y a n en a sak tad a n u b h t a s y a smar a ott a r a asmar a ap r a s a g t na ca svaja ny a s m a r a a s y a sa sk r a n a k a t v e sm tis dh r a e n a j na tv e n a hetutv e ,pi gha apa dir p a n n vi ay v a g hi n anub h a v e n a janita s y a t va d vi ay a k a s a s k r a s y a gha dy e k a i k a g o c a r a s m a r a e n pi vin t

tadutt a r a pa dis m a r a n u p a p a t ti tatta dvi ay a k a s a s k r b h v t sm tijany a p a dig oc a r a s a s k r a s y a ca bhinnar vi ay a k a t a y pa dis m r a k a t v y o g t ata svaja ny a c a r a m a s m t e r e v n y a t y tatta dv y a k ti t v e n a tattat s a s k r a n a k a t y a g kartavy a t a y anub h a v a t v e n a janak a t y m a p i na do a iti v cy a m - any n a vi ay a k a s y ai v a phalas y a n ak a t v g k re a ado t j yat e ca puna puna smara t d hatar a sa sk r a d r hy a ca sa sk r a g a t a j tivi e a jha iti sm tyut p d a p r a y oj a k a na ca daivav a a s a m p a n n t jha iti udbod h a k a s a m a v a d h n d e v a jha iti sm tiniy a m o p a p a t t a u na tatpr ay oj a k a t a y sa sk r a g a t a j tivi e a siddhy a t ti v cy a m jha iti sm te daiv dh najha ityud b o d h a k a s a m a v a d h n d h natv a m a b h y u p a g amy a sa sk r ti ay a k h a an e str d v a b h y s a s y a i v n p a t t e ki ca parity aj y a ca ni cit vy a b hi c r a k a r pa g hya m av y a b hi c r a k e a k ra atv a k a l p a n a sa samb h a v a t ti n nub h a v a t v e n a sm tisa sk r a h e t u t s a m b h a v a ) iti pr hu tanm a t a dar ay a ti ) sm ter a p ti apin anub h a v a p a ri g r a h a eta n m a t e lak a e ca anub h a v aj a n y iti sth n e j naja n y e ti nive an yam b lapriy vy py a d h a r m a p u r a s k r e e ti vy py a d h a r m a anub h a v a t v a m vy pa k a d h a r m a j natv a m anyat h si d d hi nir p a k a t v d i ti na hi da asy a dravy a t v e n a r pe a gha ak k a r a at v a m i ti bh v a sa sk r a s y a phala n y a t a y e t i smara ar p e a phalen a n yat a y e t y a r t h a tath ca sa sk r a prati anub h a v a t v e n a hetutv e yatra gha avi ay a k n u b h a v a j a n y a s a s k r e a gha as m a r a a

j ta m - tatra puna k l nt a r e gha as m a r a a na sy t gha as a sk r a s y a pr th a m i k a g h a a s m a r a e n a na atv t na ca gha as m a r a t puna sa sk ro j yat e tena punar g h a a s m a r a a mi ti bhava t vaktu aky at e anub h a v a t v e n a k ra atv a p a k e gha as m a r a e sa sk r a k r a a t v a c c h e d a k n u b h a v a t v b h v e n a tasy a sa sk ro t p d a k a t v y o g t j nat v e n a k ra atv e tu smar a e ,pi j na tv a s a t t v e n a tasy pi sa sk r a k r a a t a y prath a m o t p a n n a g h a a s m a r a t puna sa sk r a tata smar a a mi ti smar a ott a r a smar a a m u p a p a d y a t a iti bh va na ca svajany e t y di sa sk r aj a n y a s m a r a e n a sa sk ro na yat ti sv k re tadvi ay a k aj n a tadvi ay a k a s m ti h e t u ri ti j nat v e n a r pe a k ra atv g k re ,pi tatra sam h l a m b a n t m a k a g h a a p a di n n p a d r t h a vi ay a k n u b h av na n t a r a gha apa d n praty e k a a smara a m a j a ni a- na tu anub h t a s a k a l a p a d r t h a v i ay a k a i s m a r a a m tatra gha as m a r a e n a sam h l a m b a n n u b h a v a j a n y a s y a gha apa din n p a d r t h a v i ay a k a s a s k r a s y a n t pa dis m a r a n u p a p a t ti pa divi ay a k a s a s k r a s y a na atv t na ca tatra gha as m a r a aj a n y a s a s k r a pa dis m ti janay a t ti v cy a m gha as m a r a aj a n y a s a s k r a s y a gha avi ay a k a t a y tasy a pa dis m tijan a k a t v y o g t tadvi ay a k a s m ti prati tadvi ay a k a s a s k r a s y a hetutv t anya vi ay a k a s a s k r e n y vi ay a k a s m a r a s a m b h a v t tath ca antim a s m tire v a sa sk r e n y a vi ay a k a s m a r a s a m b h a v t tath ca antim a s m tire v a tadvy a k ti t v e n a sa sk r a n a prati heturiti v cy a m ittha ca anub h a v a t v v a c c hi n n a

sa sk r a s m t y or h e t u ri ti pak e ,pi pr th a m i k a g h a a s m a r a e n a gha nu b h a v aj a n y a s a s k r o na na yat ti tadb al t puna gha as m a r a a bhavitu m a r h a t ti anub h a v a t v e n a i v a sm tihetu t v a m a s t u iti a k gr a n t h b hi p r y a any t a vi ay a k a s y ai v e t y di sa sk r e y vant a pad rt h vi ay t vat p a d r t h a v i ay a k a s a m a r a a m e v a sa sk r a n a k a m tath ) ca gha apa di n n p a d r t h a v i ay a k a s a m h l a m b a n n u b h a v a j a n y a t v a d vi a yaka s a s k r a s y a gha a m t r a s m a r a e n a tatsa s k r a n y n a v i a y a k e a n o na bhava t ti kram a a pa dis m a r a a m u p a p a d y a t a iti bh va smar a e sa sk r a n y n a v i ay a k a t v a ca sa sk r a vi ay a t v y p a k a v i ay a t k a t v a m sa sk r a prati j na tv e n ai v a hetutv e yukty a n a t a r a m h a ) j yate ceti puna puna gha as m a r a t jha iti gha as m tipra y oj a k a d r h y a r p a j ti vi e avi a as a sk r o j yat a ityanu b h a v a s i d d h a m tacca j natv e n a sa sk r a h e t u t v a eva sa gacc h a t e smar a as y pi j nat v e n a tata sa sk r ot p a t ti s a m b h a v t iti bh va udbod h a k a s a m a v a d h n d i ti udbodh a k a samb a n d hi d a r a n di sa sk r ti ay a k h an a iti sa sk r a g a t a d r h y k h y a j ti vi e ak h a an a ityarth a abhy s a s y ai v n p a t t e ri ti sa sk r a g a t a d r h y k h y a j ti vi e ak h a an a ityarth a abhy s a s y a i v n p a t t e ri ti sa sk r a d r hy r t h a m e v a abhy s a k a r a diti bh va nanu jha iti sm tyart h a jha iti sm tipra y oj a k o d b o d h a k a s a m a v d h n r t h a v str b h y s a na sa sk r a d r hy r t h a ityata do nt ar a m h a ) ki ceti ni cit vy a b hi c r a k a r pa mi ti yaddh a r m v a c c hi n n ai k ry v y a v a hi t a p r v a v tty a b h v p r a ti y o g i tv a r p v y a b h i c r a ni cayo ,sti t d a dhar m a m i t y a r t h a k ry v y a v a hi t a p r v a v tty a b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e d a k a t a y

ni cita dhar m a m i ti y vat g hya m a v y a b hi c r a k e e ti yadd h a r m v a c c h i n n e vyab hic r o g hyat e tena dhar m e e t y a r t h a prak te smar a tp r v a m a n u b h a v a t v v a c c h i n n a na niya m e n s ti dvit yas m a r a t p r v a m a n u b h a v b h v t tath c nub h a v a t v v a c c hi n n a g hya m a v y a b h i c r a k a m dvit yas m a r a t p r v a m a p i j na tv v a c c hi n n a s y a prath a m a s m a r a a s y a sattv t j natv a ni cit vy a b hi c r a k a m ata ni cit vy a b hi c r e a j nat v e n a i v a sm tihetu t v a m - na g h tavya b hic r o n u b h a v a t v e n e t i bh v a nanu nav nama t e anub h a v a s y e v a sm ter a pi sa sk r a prati hetut a y sm tijany e sa sk r e ,nubh a v aj a n y a t v b h v t ,anub h a v aj a n y s m ti h e t u bh va n , iti lak a a tatr v y p t a m i t y a t a ha ) etan m a t a iti tath ca eta n m a t e j naja n y a t v e sati sm tihetu t v a m e v a sa sk r a s y a lak a am sm tijany a s a s k r e ,pi sm tir p aj n aj a n y a t v a m a s t ti n vy p tiriti bh va d pik vi e ag u ala k a a m anye r p d a y o vi e ag u dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a v ttij ti m a d g u a t va vi e ag u atv a m prak ik dravy a vi b h j a k o p d h ti p thiv tvajalat v dir p a

yaddr a v y a vi b h j a k o p d h i d v a y a praty e k a tatsa m n d hi k a r a dvitvap th a k t v a s a y o g d a y a tada v ttij ti m a d g u atv a m i t y a r t h a r p d vi u catur u nlatv dik a m - [r p a t v di k a m 0 ] s siddhik a d r a v a t v e ca drava tv v n t a r a j ti m - sneh di u da as u sneh a t v di k a m - bh v a n y sa sk r a t v v n t a r aj ti c d y a lak a as a m a n v a y a nanu ida lak a a ekatv di vativy p t a m ekatv a t v di j tera pi t d atv t na ca t d op d hi dv a y a s a m n d h i k a r a a v ttig u atv a n y n a v ttij ti ny a g u at v a m iti tadart h a eva caikatv di u sa khy t v d e sattv t t d aj ti n y a t v a s y s a t t v e n a n tivy p tiriti v cy a m eva m a pi parim di vativy p t e parim at v d e t d aj titv s a m b h a v t iti cet ) atra prava d a n t y a b hij ) yady a dr p v a c c hi n n a s a m n d h i k a r a a yatkiciddr a v y a vi b h j a k o p d hi d v a y a tatta d b hi n n sthitas t h p a k a v tti b hi n n ca y j ti tadvat t v e sati gu atva mi ti tadarth a yadr p v a c c hi n n a s m n d h i k a r a y a s y a sama v y a s a m b a n d h a g h a it a s y ai v a nive an yata y yadr p a p a d e n a gha atv d e r d h a r t u m a a k y a t v t gha d au ativy p ti - ato vi e ya m sthita s t h p a k e ,tivy ptiv r a y a sthitas t h p a k a v tti b hi n n e ti sthita s t h p a k a s y a p thivy dica t u ay a v ttitv a m a t e tu na deya m r pa t v d e yadr p a p a d e n a dhartu a aky a t v e ,pyav n t a r aj ti m d y a r p di u lak a as a m a n v a y a p rthiv n u taspar as y a v ya v y pe k a y vij t yasy aiv a anub h a v a s i d d h a t v t sa khy d a y a s t u s m n y a g u iti na tatra vaij ty a jalap thivy di b h e d e n a siddh n t a s i dd h a m - ata

tatra n tivy p ti t d aj ti m a d b hi n n a g u a t v a m e v a s m n y a g u n lak a am a v a s e y a m b lapriy nanu dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a v ttij ti m a d g u a t va vi e ag u as y a d pik y lak a am u k t a m tatra dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a p thiv tvajalatv di tadad hi k a r a a m a p r a s i d d h a m p thiv tvajalatv a y o r e k a t r s a t t v t - tath ca lak a ami da m a s a m b h a v tyat o vy c a e ) p thiv tvajalat v dir p a m i ti p thiv tvajalatv a y o r u b h a y o adhikar a as y p r a s i dd h a t v e ,pi praty e k a tayora d hi k a r a a p thiv jala ca prasidd h a m tadv ttay a dvitva p th a k t v a s a y o g d a y a tada v ttirj ti r pa t v a r a s a t v di tadv n gu a r par a s di riti t d aj ti m a d g u at v a s y a r par a s d a u sattv t lak a as a m a n v a y a r p di k a tu dravy a vi b h j a k o p d hi d v a y a s a m n d h i k a r a a na bhava ti dravy a vi b h j a k a p t hiv tvajalat v a d v a y d h i k a r a a p thi v jalay o ekas y a r pa s y a ras d e v av tte ato dvini ha dvitv dik a m e v a t d a tada v ttitva r pat v dij t v a s t ti bh va atra praty e k a m i t y a s y a tatsa m n d hi k a r a e t y a t r d hi k a r a a ev nv a y a na tu tadad hi k a r a a v ttitv e ,p tyavadh e y a m nlatv dik a mi ti dipa d e n a rasatv a v y p y a madh ur a t v di spar at v a v y p y a anu tatv di ca g hya t e na ca r pat v a r a s a t v dij ti m d y a i v a sama n v a y a s a m b h a v e tadvy p y a n latv dij ti m d y a sama n v a y a k a r a a kima rth a m i ti v cy a m .atr a pravad a n t .ty din vak ya m a p a ri k r a eva lak a asy s y a t tpar y t tatra r patv di v y p y aj ti m d y a i v a sama n v a y a s y a karta v y a t v t drava tv v n t a r aj ti mi ti

drava t v a t v a v y p y s siddhik a d r a v a t v a t v a r p j timity ar t h a sneh di u da as viti sneh a a b d a b u d d hi s u k h a d u k h e c c h d v e a p r a y a t n a d h a r m d h a rme vity art h a sa sk r a t v v n t a r a j ti mi ti sa sk r a t v a v y p y bh va n t v a j ti mi t y a r t h a a kat e ) nanvida mi ti p thiv tvajalatv a r p a y o dravy a vi b h j a k a y o r d v a y o r u p d h y o praty e k a m a d h i k a r a e p thivy jale ca ekatv a n sti p thiv v tty ek a t v a s y a jalav tty e k a t v a s y a ca bhinn at v e n a ekas y a ekatv a s y a ubha y a t r v tt e tath ca t d op d hi dv a y a s a m n d h i k a r a dvitvas a y o g d a y a eva- tadav tti y j ti ekatv a t v a r p j ti tadva d g u at v a s y ai k a t v e sattv t vi e ag u ala k a as y a s m n y a g u e ekatv e ,tivy ptiriti bh v a t d atv diti dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a v ttitv di ty a r t h a na ca t d eti t d ety a s y a dravy a vi b h j a k e t y a r t h a tath ca dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a p thiv tvajalat v di praty e k a tadad hi k a r a a p thiv jalav tti dvitva p th a k t v di tadv tti gu atva v y p y aj ti sa khy t v a ) p thakt v a t v di tacch n y a g u a t v a r p d v a s ti ekatv e tu n stisa khy t v a r p a t d aj ti m a t t v a s y a i v a sattv t ato n tivy p ti riti bh va gu atv a n y n a v tt ti gu atva v y p y e t y a r t h a eva m a p ti dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a a v ttig u at v a v y p yaj ti n y a g u at v a s y a vi e ag u ala k a atv e ,p tyarth a parim di vativy p t e ri ti a utva m a h a t t v di r p a parim a praty e k a v tti na vy s ajy a v tti ata dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a a na parim a m api tu dvitv dik a m e v a tadv ttiry gu atva v y y aj ti sa khy t v di tacch n y a t v e sati gu atv as y a parim e sattv t tatr tivy p tiriti bh va t d aj titv s a m b h a v d i ti

dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a a v ttig u at v a v y p yaj titv s a m b h a v d i t y a r t h a

yady a dr p e ti yady ad r p a sa yog at v a p t h a k t v a t v di k a tada v a c c hi n n a s a y o g a p t h a k t v d e r a d h i k a r a e jale p thivy ca praty e k a varta m n a dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a jalatva p thiv tvar p a m tatta d b hi n n sa yog at v a p t h a k t v a t v di b hi n n y j ti nlatv di tadva tt v e sati gu atva nl di vast ti sam a n v a y a atra gu atvar p a v i e y a d al a s y a pray oja n a m h a ) yadr p v a c c hi n n e ti tath ca yadr p a p a d e n a gha atv a nop d t u akya m tadav a c c hi n n a s y a gha as y d hi k a r a e kap l e dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s y a jalatv a p thiv tvadv a y a s y s a t t v t ata sa yog at v di k a m e v a yadr p a p a d e n o p d e y a m - tadb hi nn a y gha atv aj ti tadva tt v a s y a gha e sattv t tatr tivy p ti tadv r a y a gu apad a m na ca yadr p a p a d e n a gha atv a m a p y u p d t u akya t e tada v a c c hi n n a s y a gha as y a k likas a m b a n d h e n d hi k a r a e k le k likas a m b a n d h e n a jalatva p thi v tv t m a k o p d h i d v a y a s a t t v t tadb hin n a t v a ca gha atv e n st ti katha ativy p ti pr a s a k ti riti v cy a m uklatv v a c c hi n n a s y a k likas a m b a n d h e n d h i k a r a e jale p thivy ca jalatv a p thiv tvadv a y a s a t t v t tad bhinn a t v a uklatv dij t a u n st tyas a m b h a v a v r a y a sam a v y a s a m b a n d h e n a yadr p v a c c hi n n d hi k a r a e sama v y a s a m b a n d h e n a varta m n a m i t y a r t h a s y a i v a yadr p v a c c hi n n a s a m n d h i k a r a a mi t y a n e n a vivak itat v t k le gha atv v a c c hi n n a s y a sam a v y e n s a t t v t k lo na sama v y e n a gha atv v a c c hi n n d hi k a r a a m - api tu kap la eveti tadv ttitv a s y a

jalatv a p thiv tvadv a y e ,bh v t yadr p a p a d e n a gha atv a s y o p d t u m a a k y a t a y sa yog at v di k a m u p d y a tadb hin n ya gha atv aj ti tadva tt v t gha e ,tivy pti pr a s a k ti rity a y t sthita s t h p a k a iti sthita s t h p a k a t v v a c c hi n n d hi k a r a a k a d a u jalatv a p thiv tvob h a y b h v e n a yadr p a p a d e n a sthitas t h p a k a t v a nop d t u akyat e - api tu sa yog at v di k a m e v a tadb hi nn y j ti sthita s t h p a k a t v a r p j ti tadva d g u at v a s y a sthitas t h p a k e sattv t tatr tivy p ti tadv r a y a j tau sthitas t h p a k a v tti b hi n n e ti vi e a am sthita s t h p a k a t v a tu sthita s t h p a k a v tti- na tad bhinn a m i ti na do a iti bh v a na deya mi ti tanm a t e sthitas t h p a k d h i k a r a a jala p thiv ca tadv ttitv a jalatv a p thiv tvay or a s t ti yadr p a p a d e n a sthita s t h p a k a t v a m a p i grah tu akya t e tadb hin n a t v a n sti tasy e t y a t a eva ativy p tiv r a as a m b h a v t sthita s t h p a k a v tti b hi n n e ti vi e a a na deya mi ti bh v a nanu yadr p a p a d e n a r pat v a m a p i graha t u akya m - r pat v v a c c hi n n a r p d hi k a r a e jale p thivy ca jalatv a p thiv tvadv a y a s a t t v t tadb hi nn r pat v a b hi n n r pa t v aj ti na bhava t ti kath a r pe lak a as a m a n v a y a ityata ha ) r pa t v d e ri ti tath ca r pat v a b hi n n nlatv dij ti m d y a nl dau sama n v a y a iti bh va nanu spar e kath a lak a as a m a n v a y a na t vat spar atv a m d y a tasy pi yadr p a p a d e n o p d t u akyat v t tath hi) yadr p a spar atv a m tadav a c c hi n n d hi k a r a a jala p thiv catadv tti jalatv a p thiv tvadv a y a bhava ti - ata spa ab t v a b h i n n spar atv aj ti na bhava ti iti spar atv a m d y a sam a n v a y a kartu m a a k y a n pi anu taspar at v di k a m d y a - tatra to atve d y a to aspar ay o sama n v a y a s a m b h a v e ,pi anu tatva m d y a

anu te sam a n v a y o na samb h a v a ti - yadr p a p a d e n a anu tatva m a p y u p d t u akyat e tadav a c c hi n n d hi k a r a e p thivy v ya u ca dravy a vi b h j a k o p d hi d v a y a s y a v yutv a p thiv tvar p a s y a sattv t tadr p a b h i n n a t v a anu tatve n st ty a ky h a ) p rthiv n u tarspa as y e ti tath ca anu tatvav y p y p rthiv n u taspar e- v yav yasp ar e ,vidya m n k can a vilak a aj tiras ti- eva v cav y nu taspar e ca p rthiv as p a r e ,vidya m n k can a j tiras ti t t m d y a p thiva s p a r e v cav yaspa r e ca sama n v a y a tath hi ) yadr p a p a d e n a s j ti na graha ay o g y t d aj ty a v a c c hi n n d hi k a r a e p thivy v yutv a p thiv tvar p o p d hi d v a y s a t t v t api tu sa yog at v di r e v a gr hy - tadb hin n a t v a ca p rthi vas p a r a g a t a v ij t a u vartat e tadva tv t p rthi vas p a r e sam a n v a y a eva v yav yasp ar e ,pi sama n v a y o bodhy a iti bh v a nanv e v a p thiv gataik a t v e jal yaikatv e ,vidya m n k can a j tirast ti sv k tya ekatv e ,tivy ptipr a s a k ti rity a t a ha ) sa khy d a y a s t u s m n y a g u iti tath caikat v e vaij ty b h v t sakalai k a t v a s d h r a a m e k a t v a t v a yadr p a p a d e n o p d e y a m tadav a c c hi n n d hi k a r a a jala p thiv ca tadv tti jalatv a p thiv tvar p o p d hi d v a y a m atas t a d b hi n n ekatv a t v a b hi n n ekatv a t v aj ti na bhav a t ti naikatv e ,tivy ptirity a y a t d aj ti m a d b hi n n a g u a t v a m i ti dravy a vi b h j a k o p d h i d v a y a s a m n d h i k a r a v ttij ti m a d b hi n n agu atv a m i t y a r t h a

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a karm a ni r p a a m *n+s(#! calan t m a k a karm a rdhv a d e a s a y o g a h e t u r utk epa a m adhod e a s a y o g a h e t u r apak ep a a m ar rasa nik asa yog a h e t u r kuc a n a m vipra k asa yog a h e t u pras r a a m any at sarva gama n a m p thivy dic a t u ay a m a n o m t r a v tti calan t m a k a karm a rdhv a d e a s a y o g a h e t u utk ep a a m adho d e a s a y o g a h e t u apa k ep a a m ar rasan ni k asa yog a h e t u kuc a n a m ar ravipra k as a yog a h e t u pras r a a m any ats a r v a gam a n a m

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

s m n y a ni r p a a m *n+s(## nitya m eka m anek n u g a t a s m n y a m dravy a g u a k a r m a v tti tad dvividh a par p a r a b h e d t satt apara dravy a t v di nitya m e k a anek n u g a t a s m n y a m satt apar a dravy a t v di

para

dravy a g u a k a r m a v tti para

((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

vi e anir p a a m *n+s(#% nityadr a v y a v tt a y o vy var t a k vi e nitya dr a v y a v tt a y o vy va rt a k vi e d pik karm a o lak a am h a ) calane ti utk epa d n k ry a b h a d a m h a ) rveti vakra t s a p d a k a kuc a n a m jut s a m p d a k a pras r a a mi t y a r t h a

arreti

s m n y a lak ay ati ) nitya mi ti sa yog e ,tivy pti v r a y a nitya mi ti jalapa r a m u g a t a r p e ,tivy ptiv r a y a eketi para m up a ri m d v a ti v y p ti v r a y a anek e ti anug at a t v a sama v e t a t v a m tena n bh v d a u ativy p ti vi e a lak ay ati ) nityeti prak ik m lokt a sarva s a g r h a k a na bhava t ty h a ) vakra t e ti nitya mi t ti atra nitya tv a pr g a b h v p r a ti y o gi t v a dhva s pr a ti y o gi tv a v ekat a r a ni v e e n p i sa yog d e r v r a t ekap a d a svar p a k rtan a m t r a p a r a m i ti dra avy a m

m l e vy vart a k iti nityadr a v y paras p a r a bheda s d h a k ityarth a atha vi e apa d r t h e ki pram a m na ca atyan t a s a k r n para m n bhed a k a d h a r m a vin bhed sidd hi ra t a vi e a g kartavy iti v cy a m - ekatv di vy a k t e r e v a bhed a k a t v a s a m b h a v t iti cet ) na yata etatp a r a m ai tatpar a m u b h e d a s d h a n e ekatv d e vyab hic rita y etad e k a t v d e r e v a hetut v cy na ca tayo para m v o bhed si dd h a u ekatv d a u etatv a sugrah a m etatp a r a m u s a m a v e t a t v a hi tasy aita t v a m tas m t pratinity a d r a v y a m e av y o vi e apa d r t h a sa eva svas aj t y n paras p a r a bheda s d h a k a iti tatr pi vi e nt ar p e k n sti ato n nav a s t h iti sampr a d y a b lapriy nanu nitya dr a v y a v tt a y a vy var t a k vi e iti para m a m l t nitya dr a v y a v ttitv e sati bheda s d h a k a t v a vi e asy a lak a amiti labhy at e tath ca sati gag an a p a ri m d n m a pi nityadr a v y a v ttitv t itara b h e d a s d h a k a t v c c a tatr tivy p ti ityato vy ca e ) nitya dr a v y paras p a r a b h e d a s d h a k ityarth a iti atya nt a s a k r n mi ti atyan t a mi rit n m i t y a r t h a ekatv di vy a k t e r e v e t i aya para m u tatpar a m o bhidy at e ekatv t ityanu m n a m a t r a vivak ita m yata etatp a r a m vi ti tatpa r a m u b h e d a r p a s d h y b h v a v a ti tatpa r a m v a p y e k a t v a r p a h e t u s a t v d vyab hic r a tadv r a y a etad e k a t v di ti hetu prayo k t a v y a etad e k a t v a n m a etatp a r a m u m t r a s a m a v e t a m e k a t v a m ekatv e etatp a r a m u m t r a s a m a v e t a t v a ca etatp a r a m u b hi n n s a m a v e t a t v e sati etatp a r a m u s a m a v e t a t v a r p a etatp a r a m a u tatpa r a m v a p e k a y bhed e ,j te durgra h a m tath ca hetuj n b h v t n nu mi ti p rv a m e v a bhed e j te c nu m n a v ai y a r t h y a m anum n a s y a

bhed a sid d h y a r t h a t v di ti bh v a nanu etatp a r a m u tatpa r a m o bhinn a etad vi e t iti hetun para m ub h e d a s s d h a n ya tatra etatp a r a m u g a t a v i e e para m v a n t a r a g a t t vi e t bhed a sid d hi vin etad vi e as y a para m v a n t a r a b h e d a s d h a k a t v a na bhav a ti tadart h a vi e e vi e nt ar a s v k re anav a s t h e t y a t a ha ) sa eva svas aj t y n mi ti vi e a yath para m n bhed a s dhay a ti tath saj t yavi e nt a r a b h e d a m a p i s dha y a ti svapa r a ni rv h a k a t v g k r t- ato n nav a s t h e ti bh va ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a sama v y a ni r p a a m *n+s(#& nityas a b a n d h a sam a v y a ayuta si ddh a v tti yayor dvay or madh y a eka m avina y a d a p a r ri t a m ev va ti ate t v ayuta si dd a u yath v a y a v v a y a vi n a u gu agu inau kriy kriy v a n t a u j tivy a k t vi e anity a d r a v y e ceti nitya s a m b a n d h a sama v y a ayutasidd h a v tti yayor m a d h y e eka m a m a v i n a y a d a v a s t h a apar rita m e v v a t i hat e tau ayutasi dd h a u yath avay a v v a y a v i n a u gu agu inau - kriy kriy v a n t a u - j tivy a k t - vi e anity a d r a v y e ceti

d pik sama v y a lak ay ati ) nityeti sa yog e ativy p tiv r a y a nityeti k d v a ti v y p ti v r a y a samb a n d h e ti ayuta sidd h al a k a a m h a ) yayoriti n lo gha a iti vi i aprat tirvi e a avi e yas a m b a n d h a v i ay vi i abudd hitv t da ti vi i abudd hi v a t iti sama v y a s i d d hi avay a v v a y a v i n vi ti dravy a s a m a v y i k r a a m a v a y a v a tajjany a dravy a avay a vi prak ik vai e ika m a t a s d h r a y e n a sama v y e anu m n a pra m ay a ti ) n la iti sama v y i k r a at v a s y a anty v a y a vi ni sattv t dravy e ti para m uv r a y a jany eti avina y a d a v a s t h a m a p a r ri t a m e v v a ti hat e vina y a d a v a s t h a tvan rita k a am a v a ti hat e yath tantv di n e pa diriti mana si k ty a m le avina y a di ty u k t a m b lapriy ,dravy a s a m a v y i k r a a m avay a v a , iti dpik ta dravy a nir pi t a s a m a v y i k r a at v a avay a v a s y a lak a amiti labhy a t e gha ar p a d r a v y a s a m a v y i k r a a t v a s y a kap le sattv t lak a as a m a n v a y a tatra sama v y i k r a a t v a m t r o k t a u avay a vi ni gha e ,pi tatsa m a v e t a r p d i s a m a v y i k r a a t v a s a t t v t tatr tivy p ti tadv r a y a sama v y i k r a a t v e dravy a ni r pi t e ti vi e a a m avay a vi n a gha asy a gu dinir pit a s a m a v y i k r a a t v a s a t t v e ,pi dravy a nir pi t a s a m a v y i k r a at v b h v t n tivy p ti tad h a ) sama v y i k r a a t v a s y e ti kap lar p e ,vayavi ni avay a v a t v a s y e at a y

tatr tivy p tir n e ti s ca n y a anty v a y a vi n tyukt a m jany a dravy a m a v a y a v ti grant h e n a janyat v e sati dravy a t v a m avay a vi n o lak a am u k t a m tatra janyat v a m t r o k t a u jany a g u ad v a ti v y p ti tadv r a y a dravy a t v a m u p t t a m dravy a t v a m t r o k t a u avay a v e para m v a ti v y p ti tadv r a y a janyatv a m u p t t m tad h a ) para m uv r a y e ti para m a m l e ,yayor m a d h y e eka m a vi n a y a d a v a s t h a m a p a r ri t a m e v v a t i hat e t va y ut a s i dd h a u, iti grant h e n a ayutasidd h a y o rl a k a a m u k t a m yayor m a d h y e tantup a ay o r m a d h y e eka pa a tantv rita ev v a ti hat e iti tau tantup a v a y u t a s i d d h a u tatra vina y ad a v a s t h a ityasy a n ap r v a k a as y a ityarth a avina y a d a v a s t h a ityasy a n vy a v a hi t a p r v a k a t p rv a k a e u vidya m n a ityarth a sv vy a v a hi t a p r v a k a a v ttitv a) svapra ti y o gi tv o b h a y a s a m b a n d h e n a n avi i atva vina y a d a v a s t h a t v a m i ti y vat tatra avina y a d a v a s t h a m i ti vi e a as y a pray oja n a m h a ) avina y a d a v a s t h a m i t y di n aya m a t r a y a ) yadi eka mit y a s y a avina y a d a v a s t h a m i ti vi e a a na d yate- tarhi yayor m a d h y e eka m a p a r ri t a m e v v a ti hat e t vay u t a si d d h vi ti ayuta sidd h al a k a a sy t tath sati tantup a ay o r a v y p ti tantup a a y or m a d h y e ekas y a pa asy a tantv ritat a y a i v v a s t h n a m i ti niya m b h v t - yad tantu n t pa an a tad tantun a k a e pa asy a tantv a n rita s y ai v v a s t h n t ata pa asy a avina y a d a v a s t h e t i vi e a a m tantun a k a as t h a pa a vina y ad a v a s t h a uttar a k a e pa asy a n tn vy a v a hi t a p r v a k a as t h a t v a r p a v i n a y a d a v a s t h al a k a kr nt a t v t ata avina y a d a v a s t h a pa a tantu n a p r v a k a v a c c hi n n a p a a tasy a tu tantv rita t a y ai v v a s t h n t n vy p tiriti tantv di n a iti tantv di n a k a e ityarth a (((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((

((((

tarka s a g r a h a abh v a ni r p a a m *n+s(%' an di s nta pr g a b h v a utpatt e p rva k ry a s y a s dir anant a pradhv a s a utpatt y a n a n t a r a k ry a s y a traik likas a s a r g v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k o, ty a n t b h v a yath bh t al e gha o n st ti t d t m y a s a b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k o, n y o n y b h v a yath gha a pa o na bhava t ti an di s nta pr g a b h v a utpatt e p rva k ry as y a s diran a n t a prad hv a s b h v a utpatt e r a n a n t a r a k ry as y a traik lika sa sarg v a c c hi n n b h v a atya nt b h v a yath bh t al e gha o n sti iti t d t m y v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v o ,nyony b h v a yath gha a pa o na bhav a t ti d pik pr g a b h v a lak ay ati ) an diriti k d a u ativy pit a v r a y a s nta iti gha d a u ativy pit a v r a y a an diriti pratiyogis a m a v y i k r a a v a t ti pratiyogijan a k o bhavi yat ti vyav a h r a h e t u pr g a b h v a dhva sa lak ay ati) s diriti gha da u ativy pi ta v r a a anant a iti k d a u ativy pti v r a y a s diriti pratiy ogijan y a pratiyogis a m a v y i k r a a v tti dhvas t a iti vyava h r a h e t u dhva sa atya nt b h v a lak ay ati )

traik like ti anyo n y b h v e ativy pti v r a y a sa sarg e ti dhva sa pr g a b h v a y o r a ti v y p ti v r a y a traik lika iti anyo n y b h v a lak ay ati ) t d t m y e ti pratiyogit v a c c h e d a k r o p y a s a s a r g a b h e d d e k a p r a ti y o gi k a y o raty a n t n y o n y b h v a y o r b hi n n a t v a m keval ad e v a d a t t b h v t ,da yab h v a, iti prat ty vi i bh v a ,ekas a t t v e p i dvau na sta , iti prat ty dvitv v a c c hi n n b h v a sa yog e n a gha ava ti sam a v y e n a gha b h v a tatta d g h a b h v t gha atv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a s m n y b h v a c a atirikta eva m a n y o n y b h v o ,pi prak ik pr g a b h v e pra m a m h a ) bhavi yat ti sa sarg e ti t d t m y ti ri kt a s a s ar g e t y a r t h a dhva sa pr g a b h v a y o r a p i pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a varta t a iti mat b hi pr y e a traik like ti vi e a a m anyat h anyo n y b h v a v r a k e ai v a tayorv r a t tadvy ar t h a t p a t t e yadi sa sarg v a c c hi n n e t y d e anyony b h v a b h i n n b h v a ityarth a tad traik like ti siddh n t e ,pi s rtha k a traik lika t v a m i h a nitya tv a r p a m m l e bh t al e gha o n st ti atra gha b h v e bh t ala s y a vi e yatv a samb a n d h a gha b h v a v a t bh t ala m ityatr a tu bh t al e abh v a s y a vi e a atv a sa sarg a iti vadat pr c aya m a b hi pr y a ) vi e yatv a vi e a atv e svar p a s a m b a n d h a v i e a u na j n yavi ay at vi e au na ca vi e a at k h y a svar p a s a m b a n d h a eka eva astu- ,bh t al e gha o n sti, iti prat tau ,bh t ala gha b h v a v a t, iti prat tito vailak a yas y a

vi e a atv v a c c hi n n d h e y a t vi ay a k a t v a k a l p a n e n a i v a nirv h diti v cy a m t d apr a t tyo vailak a y y a prath a m y vi e a atv v a c c hi n n d h e y a t sannika r a - dvit y y vi e a at sa sarg a iphay up e y a t e / ki v prath a m y vi e a at sa sarg a dvit y y vi e a atv v a c c hi n n d h r a t ityatra viniga m a k a s y a durlab h a t v t na ca t d apra t tyo sa sarg e ,vilak a atv e ,pi vi e a avi e y ab h v a b h e d t vailak a yop a p a t ti ityub h a y a t r a vi e a at y eva samb a n d h a t s t vi ti v cy a m t vat pi ,bh t ale gha o n sti, ,bh t ala v n gha b h v a , ityana y o ,bh t ala gha b h v a v a t, ,gha b h v e bh t al a m, ityan a y o c a prat tyo vailak a y nirvr h t tas m t vi e yatv a vi e a atv a n m a k a y o ubhay o svar p a s a m b a n d h a v i e a y o sa sarg a t tath ca ,bh tal a v n gha b h v a , ityatra gha b h v e bh t al as y a vi e a atva sa sarg a gha b h v e bh t al a m ityatra ca bh t al e ,bh v as y a vi e yat s a s a r g a bh s a t e sa ca tatra ab dhit a iti abhra m a t v a ni r v h a iti sa k epa dhva sa pr g a b h v a y o ri v a eka pr a ti y o gi k a y o atyan t b h v n y o n y b h v a y o kim eka vidh a t v a nety h a ) pratiyogit e ti ropy e ti pr c nam a t b hi p r y e a atra yath y o g a pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d a i v a sa sarg a b h e d o ,pyaty a n t b h v a b a h u t v a p r a y oj a k a pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d a anyo n y b h v a b a h u t v a p r a y oj a k a iti dra avy a m tadev a dar ay a ti) kevaleti kevalad e v a d a t t b h v t vi i bh v o ,tirikta ityanv a y a any ath kevalad e v a d a t t a v a ti ,da n sti, iti praty a y n p a t t e ubhay b h v a s y ti ri kt a t v e prat ti pra m ay a ti ) ekas a t t v e ,pti gha ap a au dvau na sva ity dau gha atv a pa atva ubhay a t v a caitattrita y a pratiyogit v a c c h e d a k a m keval ag h a a v a ti keval ap a a v a ti yatkicidu b h a y a v a ti ca tath praty a y t

samb a n d h a b h e d e n b h v a s y t i ri kt a t v a dar ay a ti ) sa yog e n e ti s m n y a vi e b h v a y o bheda dar ay a ti ) tatta diti atirikta iti anya t h yatkicit gha ava ti gha o n st ti praty a y p a t t e eva m a n y o n y b h v o ,p ti avacc h e d a k a b h e d t tatta d g h a a b h e d a tata ubha y a b h e d a gha ab h e d a c a atirikta ityarth a b lapriy .traik lika sa sarg b h v a atyant b h v a .iti m la m sa sar g b h v a ityasy a sa sarg v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a ityarth a tatra traik likat v a m t r o k t a u anyony b h v e ,tivy pti - tasy pi nitya tv t tadv r a y a sa sarg v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a ityukt a m na ca sa sarg v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t v a ni v e e ,pi anyo n y b h v a s y a t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v t ativy p tit d a v a s t h y a m i ti v cy a m sa sarg b h v a ityane n a t d t m y ti r a k ti s a b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a s y a vivak itat v t tad h a ) t d t m y ti ri kt a s a s ar g e t y a r t h a iti sa sarg b h v a t v a m t r o k t a u dhva sa pr g a b h v a y o r a ti v y p ti - tadv r a y a traik lika iti nanu sam a v y e n a gha dhi k a r a e sa yog e n a gha o n stisa yog e n a gha dhik a r a e sam av y e n a gha o n sti iti prat tyupa p a t t a y e sa yog a s a m b a n d h v a c c hi n n a g h a b h v a ) sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a g h a b h v a y o r b h e d o vakta v y a tadarth a c ty a n t b h v yapr a ti y o gi t y samb a n d h v a c c hi n n a t v a a g kriyat e dhva sa pr g a b h v a y o s t u t d ay uk t y a s a m b h a v e n a tayo sa sarg v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t v a apr m ik a m tath ca sa sarg b h v a ityan e n ai v a dhva s apr g a b h v a y o r v r a a s a m b h a v t traik like ti

vi e a a vyarth a ityata ha ) dhva s apr g a b h v a y o r a p ti dhva sa pr g a b h v a y o atyant b h v a vi r o d hi t m a t e , y m a g h a e sama v y e n a rakto n sti, ,rakta g h e sama v y e n a y mo n sti, iti prat tau pr g a b h v a d h v a s a y o r e v a vi ayat a y tayora pi sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t v a m a s t ti tan m a t n u s r e a dhva sa pr g a b h v a y o r a ti v y p ti v r a y a traik lik eti vi e a a miti bh va any ath e ti dhva s apr g a b h v a y o samb a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v n a g k ra ityarth a anyo n y b h v a v r a k e ai v e ti anyony b h v e ,tivy pit a v r a y a up tt e n a t d t m y ti ri kt a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v a vi e a e naivety a r t h a tayorv r a t ) dhva sa pr g a b h v a y o r a ti v y p ti v r a a s a m b h a v t tadvy a r t h a t p a t t e ) traik like ti vi e a avaiy a r t h y p a t t e yad ti tath ca sa sarg b h v a ityasy a anyony b h v a b h i n n b h v a ityarth a dhva sa pr g a b h v a y o r a p i anyo n y b h v b h i n n b h v a t v a m a s t ti tatr tivy p ti v r a y a trek lik e ti vi e a amiti bh va anity a p a d r t h e v a pi p rv a di n a v o di n d y a di n k h y a b h t a b h a v i y a d v a r t a m n a r p a k latra y a v ttitv a s a m b h a v t traik like ti vi e a e datte ,pi dhva sa pr g a b h v a y o ativy p ti tada v a s t h e t y a t a ha ) traik lika t v a m i h a nityatv a r p a m i ti nitya tv a ca dhva s pr a ti y o gi tv e sati pr g a b h v p r a ti y o g i tv a m dhva s pr a ti y o gi tv a ni v e t pr g a b h v a n i r s a pr g a b h v p r a ti y o g i tv a ni v e t dhva s anir s a nanu bh t al e gha o n sti ityatra gha b h v e bh t al as y a vi e yatv a sa mb a n d h a - bh t al a gha b h v a v a t ityatr a bh t al e gha b h v a s y a vi e a atv a samb a n d h a iti pr c nairukt a na sa gacc h a t e bh t al a gha b h v a v a t iti prat tau bh t al as y a vi e yata y gha b h v a s y a vi e a ata y na bh n t bh t al e gha b h v a s y a vi e a atva samb a n d h a ityukt e

sa gata t v e ,pi bh t ale gha o n sti iti prat tau gha b h v a s y a vi e yat a y bh t ala s y a ca prak r a t a y bh n e n a bh t ala s y a vi e yatv b h v e n a bh t ala s y a vi e yatv a samb a n d h a ityukt e r a s a g a t a t v t tath b dhitavi e y a t v a r p a s a s a r g v a g h i t a y t d apra t te bhra m a t v p a t ti ityata pr c n n m a y a vaktu rab h a t e ) tatra gha b h v a ity din vi e yatv a vi e a atv e s v a r p a s a m b a n d h a v i e viti yath da avi i a puru a ityatra da anir pit a vi e yatv a puru ag a t a da avi i atv t m a k a da avay v a r t y a t v a r p a v dh r a p u r u as v a r p a tath bh t al a ni ha gha b h v a ni r pi t a vi e yatv a m a p i gha b h v a vi i atv t m a k a dh ra b h t a l a s v a r p a m - yath v da ani ha vi e a atv a dhey a d a as v a r p a m tath gha b h v a n i ha vi e a atv a m a p i gha b h v a s v a r p a m samb a n d h a t a y o c y a m n a vi e yatv a vi e a atv a ca na j n yavi e yat p r a k r a t k h y a vi ay a t vi e ar p a m - ki tu svar p a s a m b a n d h t m a k a m tath ca ,bh t ale gha o n sti, ityatra vi e yat r p a v i ay a t y bh t al e ,bh ve ,pi svar p a s a m b a n d h t m a k a v i e y a t v a s a t t v t tena samb a n d h e n a gha b h v e bh t al as y a prak r a t a y bh n t prat te pram t v a m e v e t i bh va na ca vi e a at k h y a iti tath ca bh t ala g h a b h v a y o vi e a atv a mi ti eka eva samb a n d h a na ca ekas y ai v a samb a n d h a s y a dvay or a pi prat tyorvi ay a t v e tayorv ailak a y a kath a mi ti v cy a m samb a n d h ai k y e ,pi ,bh t al e gha o n sti, iti prat tau vi e a at s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a vi aya ,bh t al a gha b h v a v a t, iti prat tau vi e a atv a vi aya ityev a prat tyo vailak a y as y a vaktu aky atv di ti a kitu ay a sam d h a t t e ) t d apr a t tyoriti prath a m y m i ti ,bh tal e gha o n sti, iti prat t vity ar t h a dvit y y mi ti ,bh t ala

gha b h v a v a t, iti prat t vity a rt h a puna a kat e ) na ca t d apr a t tyoriti tath cobha y a t r pi prat ntyo vi e a atv a n m a k a eka eva samb a n d h a vi aya tath pi ,bh t ale gha o n sti, iti prat tau vi e yat k h y a vi ay a t gha b h v a n i h vi e a at k h y a vi ay a t bh t al a ni h ,bh t ala gha b h v a v a t, iti prat tau vi e yat k h y a vi ay a t bh t al a ni h vi e a at k h y a vi ay a t gha b h v a n i h ityev a vi ayat v aila k a y d e v a t d prat tyorv ailak a y a na samb a n d h a v ail a k a y diti a kitura b hi pr y a vi e a avi e y ab h v a b h e d d i ti vi e a at ) vi e yat k h y a vi ay a t v aila k a y dity a r t h a sam d h a t t e ) t va t p ti ,bh tal e gha o n sti, iti prat tau gha b h v e vi e yat k h y a vi ay a t bh t al e vi e a at k h y a vi ay a t ,bh t al a v n gha ab h v a , ityatr pi tathai v e ti vi ayat v aila k a y b h v t tayo vailak a ya na sy t eva ,bh t ala gha b h v a v a t, iti prat tau bh l a ni h vi e yat k h y a vi ay a t - gha b h v a n i h vi e a at k h y a vi ay a t - ,gha b h v e bh t al a m, iti prat t vapi tathaiv e ti vi ayat v aila k a y b h v t tayo vailak a ya durup a p d a m i ti bh va eva ca svar p t m a k a v i e a at k h y a m e k a m e v a samb a n d h a m a g k tyavi ay a t v aila k a y t prat tivailak a yas y a durup a p d a t v t vi e a atva vi e yatv a ceti svar p t m a k a s a m b a n d h a d v a y a m a g k tya samb a n d h a v a ila k a y d e v a prat tivailak a ya nirvo hav y a m i ti vadan upakr n t a prat tera b h r a m a t v a m u p a s a h a r a ti ) tas m diti tath ca ,bh t al e gha o n sti, ityatr a gha b h v e bh t ala s y a vi e yatv a sa sarg a ,bh t al a v n

gha b h v a , ityatra gha b h v e bh t ala s y a vi e a atva samb a n d h a ityan a y o r v aila k a y a m ,bh tal a gha b h v a v a t, ityatra bh t al e gha b h v a s y a vi e a atv a sa sarg a ,gha b h v e bh t al a m, ityatr a bh t al e gha b h v a s y a vi e yatv a samb a n d h a iti tayo vailak a ya mi ti bh va nanv e v a m a p i ,gha b h v e bh t al a m, - ,bh tal e gha o n sti, ityan a y o vi e yat vi ay a k a t v t vailak a y a na sy t eva ,bh tal a v n gha b h v a - ,bh t al a gha b h v a v a t, ityan a y o vailak a ya na sy tubha y a t r a vi e a at r p a s a m b a n d h a s y a i v a vi ayatv dit y a t a ha ) sa k epa iti vi ayat vi e t m a k a vi e y a vi e a ab h v a v a ila k a y a s a h a k t a svar p a s a m b a n d h t m a k a v i e y a vi e a ab h v a v a ila k a y e n a prat t n vailak a ya m u p a p d a n ya m yayo prat tyo vi ayat v aila k a y a n sti tayo samb a n d h a v a ila k a y a m a s ti yayo samb a n d h a v a ila k a y a n sti- tayo vi ayat v aila k a y a m a s ti ityev a prat t n vailak a ya m tattas s a m b a n d h a s y b d hi t a t v t pra m t v a copa p a d y a t a iti bh va asya sandar b h a s y a bahuv r a m l o a n e k te ,pi t tpar y j n t c ry a c a r a n ap ccha m te ,pi bahudh locy a prak ik y m at odhan a k tv t tpar y a m a v a r a y a n tathaiv h a m a t r li k h a m pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d t pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a b h e d c c a ekapr a ti y o gi k o ,pyaty a n t b h v a bhidy at e eva pratiyogit v a c c h e dakad h a r m a b h e d t eka pr a ti y o gi k o ,pyany o n y b h v a bhidy at a iti sod h a r a a d pik y nir py a t e dhva sap r g a b h v a y o s t u tath bhedo na nir pita - tatra k ra a m h a ) dhva sa pr g a b h v a y o ri ti aya

bh va ) dhva sa pr g a b h v a y o samb a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v a v kiciddh a r m v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t v a v n g kriyat e ata eka pr a ti y o gi k n dhva s n ekapr a ti y o gi k n pr g a b h v n caika vidh a t v a m e v a atyant n y o n y b h v a y o s t u tada g k r t eka pr a ti y o gi k n m a t y a n t b h v n bhinna b hi n n a d h a r m a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k a t v e pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d t pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a b h e d c c a bhinn at v a m e v a eka pr a ti y o gi k n anyo n y b h v n yady a pi samb a n d h a b h e d t bhedo vaktu m a a k y a t d t m y a s y a i v a pratiy ogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a t v t tath pi pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d t bhedo vaktu aky at a iti bh va aropy e ti pr c nama t b hi p r y e e ti sa sarg r o p aj a n y a prat tivi ayo ,bh va atya nt b h v a sa sarg r o p o n m a t d t m y ti ri kt a s a m b a n d h e n a pratiyog y r o p a iti prac n hu tath c ty a n t b h v a b u d d hij a n a k r o p a v i ay a s a y o g a s a m a v y di s a mba n d h a b h e d t atya nt b h v a b h e d a iti ropy a s a s ar g a b h e d d i ti dpik y artha iti bh v a nav n stu ) pratiyog y r o p a s y b h v a b u d d hi h e t u t y niryuktik a t v t t d t m y ti ri kt a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a t v a m e va sa sarg b h v a t v a m - traik lika t v a vi e ita tadev t y a n t b h v a t v a m i t y h u tan m a t n u s r e a tu pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a b h e d d a t y a n t b h v a b h e d a ity h m a m pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d a iti t d t m y a r p a s y a pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a s y a ekavidh a t v t

pratiyogit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a b h e d a n ny o n y b h v a b h e d a p r a y o j a k a t a y ukta ityava d h e y a m kevalad e v a d a t t b h v d i ti deva d a t t b h v a s y a da avi i adev a d a t t b h v a s y a ca yady a pi devad a t t a eka eva pratiyog tath pi ekatr a devad a t t a t v a pratiyogit v a c c h e d a k a m anya tr a da a iti pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d t devad a t t b h v a ) da yab h v a y o r b h e d a yadi tu tayorb h e d o n g kriyat e tarhi kevala d e v a d a t t a v a ti bh t al e deva d a t t o n sti iti prat ti yath na bhava ti- tath da n st ti prat tirapi na bhav e t bhava ti tu t d prat ti ata keval ad e v a d a t t b h v t da avi i adev a d a t t b h v o ,tirikta iti bh va gha apa au dvau na sta iti kevala g h a a v a ti v kevala p a av a ti v prade e ,gha ap a au dvau na sta , iti prat ti bhav a ti- ,gha o n sti, iti v ,pa o n sti, iti v prat ti na bhava ti ata kevalag h a b h v t keval ap a b h v c c a atiriktat a y gha apa ob h a y b h v a sv kartavy a ,gha apa au na sta, ityatra gha atv a m t r a v pa atv a m t r a v ubhay a t v a m t r a v na pratiyogit v a c c h e d a k a m pratiyogit v a c c h e d a k a v i i apra ti y o gi n s ka m a b h v a s y a virodh t gha am t r a v a ti bh t ale pratiyogit v a c c h e d a k a g h a a t v a vi i agha ar p a vi r o d hi s a t t v e n a ,gha ap a au na sta , ity k r a k o b h a y b h v v a g h i p r a t tyan u p a p a t t e tath k e v a l a p a a v a ti gha ap a tirikt a y a t ki ci du b h a y a v a t i ca prad e e pa atva vi i asy a ubhay a t v a vi i asy a ca virodhin a sattv e n a t d apr a t ti na sy t ata gha atv a pa atv a ubhay a t v a

ceti tritay a pratiyogit v a c c h e d a k a m pratiyogit v a c c h e d a k a t p a r y p t y a d hi k a r a a d h a r m a v a c c h i n n a pratiyogin s ka m a b h v a s y a virodh a iti t d atrita y v a c c hi n n a ) gha apa ob h a y a m e v a gha apa ob h a y b h v a s y a virodh ti gha apa ob h a y a v a t y e v a prad e e ,gha apa au na sta, iti prat tirna bhava ti - kevala g h a di m a ti tu bhavitu m a r h a t ti bh v a sa yog e n e t ti tath ca sa yog as a m b a n d h v a c c h i d d h a g h a b h v t sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a g h a b h v o ,nya iti sv kara yam any ath sa yog e n a gha ava ti bh t al e sa yog e n a gha o n st ti prat ti yath na bhava ti tath sama v y e n a gha o n st ti prat tirapi na sy t eva tatraiva sama v y e n a gha o n st ti prat ti yath bhava ti tath sa yog e n a gha o n st ti prat tirapi sy diti bh va s m n y a vi e b h y o ri ti s m n y b h v a v i e b h v a y o ri t y a r t h a s m n y a d h a r m v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a s m n y b h v a vi e adh ar m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a vi e b h v a ,gha o n sti, iti prat tisiddh a gha atv v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a s m n y b h v a ,nlagha o n sti,- ,rakta g h a o n sti, ity dipra t tisiddh a nlagh a atv dy a v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a vi e b h v a yadi s m n y b h v o n tirikt a tad n lagha av a ti bh t al e raktag h a b h v a s y a sattv t raktag h a b h v a r p a s y a gha as m n y b h v a s y pi sattva m v a y a k a m i ti ,gha o n sti, iti gha as m n y b h v v a g h i n prat ti sy t s m n y b h v a s y t i ri kt a t v e tu nlagha av a ti bh t ale rakta g h a b h v a s y a sattv e ,pi gha as m n y b h v a s y s a t t v t na t d prat tiriti vaktu akya t e ata vi e b h v ti rikt a s m n y b h v o , g kara ya iti bh v a

avacc h e d a k a b h e d di ti nlagha ab h e d a s y a n lagha atv a pratiy ogit v a c c h e d a k a m gha apa ob h a y a b h e d a s y a gha apa ob h a y a t v a pratiyogit v a c c h a d e d a k a m gha ab h e d a s y a gha atv a pratiyogit v a c c h e d a k a m ityev a pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a b h e d t ,n ya n lagha a , ,nema u gha ap a au, ,n ya gha a , ity dipra t tisiddh n n lagha ab h e d a g h a a p a o b h a y a b h e d a ) gha ab h e d d n bhinna t v a vakta v y a m i t y a r t h a

d pik vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n b h v a ,gha atv e n a pa o n sti, iti prat ty vyadhi k ar a ad h a r m v a c c h i n n b h v o n g kriyat e pa e gha atv a n st ti tadart h a atirikta t v e sa keval n v a y prak ik pras a g d h a ) gha atv e n e ti n g kriyata iti abh v a d hi y a vi i avai i y va g hi m a r y d o p a b hitat a y ,gha atv e n a pa o n sti, ity dipra t y a y a s y a vi i avai i y n a v a g h i n a gha atv d e pratiyogit v a c c h e d a k a t v a v y a v a s t h p a k a t v b h v e n a vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n b h v e m n b h v d i ti bh va nanu tarhi t d apr a t y a y a s y a k gatiriti ata hapa a iti nanu ,gha atv e n a pa o n sti, iti prat te pa dhik ar a a k a g h a a t v b h v v a g h i t v a na

samb h a v a ti asati b dh a k e taccha b d olle k hi pr a t te taccha b d a p r a ti p d y r t h a v i ay a k a t v a p a ri t y g y o g t pa dhik ar a a k a g h a a t v b h v a s y a ,gha atv e n a pa o n sti, iti abd t katha m a p y a p r a t te kintu avacc hi nn a p r a ti y o g i t k a t v a s a m b a n d h e n a abh v e sv ta n tr y e a gha atv v a g h i t v a m e v a ,abh v a b u d d hi vi i avai i y va g hi m a r y d n ti et e, iti niya m a s t u na eva ca vyadhi k a r a a d h a r m a v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a sapra m a iti cet ) astu tarhi atirikta t v a tasy et y h a ) atirikta t v a iti sa ) vyad hi k ar a ad h a r m a v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a keval n v a y ti pratiyogit v a c c h e d a k v a c c hi n n a p r a ti y o gi r p a v i r o d h a vi r a h di ti bh va b lapriy nanu abh v n anek a vi d h a t v a ni r p a a p r a s a g e vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n b h v a k h a an a ayukt a mi t y a t a ha ) pras a g diti sm tas y a upek n a r h a t v a r p a p r a s a g a s a g a t y e t y a r t h a pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a s a b a n d h a b h e d di v a pratiyogit v a c c h e d a k a d h a r m a g a t t pratiyogit s m n d hi k a r a y a t a d a s a m n d h i k a r a y a b h e d d a p i abh v a b h e d a bhava ti- tathai va vyad hi k ar a as a m n d h i k a r a a d h a r m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a y orab h v a y o r b h e d a s i d d h e d i t y a ky a vyad hi k ar a ad h a r m a v a c c hi n n b h v a eva n stikutas t a d a r t h a bhed a k n t a r n v e a a mi ty a y e n a vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n b h v a k h a an a m a p i sa gata m e v a iti tu n si ha s trica r a pr hu d pik y m gha atv e n a pa o n st ty di gha atv e n a pa o n st ti prat ty siddhy a t tyukt a vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n b h v o n s m b hi r a g kriyat e t d apr a t te pa nuy o g i k a g h a a t v b h v a v i ay a k a t v e n a gha atv v a c c hi n n a p a a ni hapr a ti y o gi t ni r p a k b h v a v i ay a k

atv dity a r t h a atra saund a op d h y y ) abh v a dvividh a ) vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a sam n d hi k a r a ad h a r m v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k a c e ti pratiyogit r a y v ttirdh a r m a vyadhik a r a a d h a r m a pratiyogit r a y a v ttirdh a r m a sam n d hi k a r a a d h a r m a ,gha atv e n a pa o n sti, ityatr a pratiy ogit ra y a pa a tadav ttirdh a r m a gha atv a tada v a c c hi n n y pa ani h pratiy ogit tannir p a k o ,bh va vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n b h v a ,gha o n sti, ityatr a pratiyogit r a y a gha a tadv ttidh a r m a gha atv a m tada v a c c hi n n a g h a a ni hapr a ti y o gi t k o ,bh va sam n d hi k a r a ard h m a v a c c h i n n b h v a ity hu tatkh a ana p r a k r a m h a prak ik y m ) abh v a d hi y a iti abh v a b u d d hi rvi i avai i y va g hi m a r y d n ti et e, itiniya m t abh v a t v a p r a k r a k a b u d d h i sarv pi pratiyogit v a c c h e d a k a v i i apra ti y o gi v ai i ya m a b h v e ,vag h a t a iti vakt av y a m prak te gha atv a vi i apa pr a si d d h y tadvai i y va g hi t v a na samb h a v a t ti ,gha atv e n a pa o n sti, iti prat ti na gha atv v a c c hi n n a p a a ni hapr a ti y o gi t k b h v a vi ay karoti api tu a a ga n st ti prat ti yath ge a yatv b h v a vi ay karoti tath gha atv e n a pa o n st ti prat tirapi pa e gha atv b h v a m a v a g h a t e ata uktapr a t ti vyad hi k ar a ad h a r m a s y a pratiyogit v a c c h e d a k a t v a s d h a n y a n la mi ti bh va nanu gha atv e n e t y di asati b dh a k e taccha b d ollikhit a p r a t ntes t a c c h a b d a p r a t i p d y r t h a vi ay a k a t v a miti niyam t ,gha atv e n a pa o n sti, iti abd t yor,tha pratip d y a t e sa eva tadullikh at a p r a t t va pi vi aya iti v cy a m tatra t d a ab d t gha atv v a c c hi n n a p a a ni hapr a ti y o gi t k b h v a s y ai v a pratipat t e t d a ab d ollikhit a pr a t tera pi tadvi ay a k a t v a m e v a yukta mi ti

bh va kintu iti gha atv e n e t y a t r a t t y y avacc hi nn a p r a ti y o g i t k a t v a m a r t h a - tasy b h v e ,nvay a ityab hipr y a vibha kt y a r t h a r p e a samb a n d h e n n v a y a i a eva ata eva dinak ar y m ,bh t al e gha a, ity dau dhey a t s a s a r g e pi gha ab h t a l a y o r a n v a y t s k dity a s y pi vyutp a t t a u nive t.ity u k t a m tatra r ma ru d r ye ).yady a pi gha e bh t al a v ttitv a p r a k r a k a b o d h a s v k re aivo p a p a t t a u dhey a t s a m b a n d h e n a bh t al as y pi gha e prak r a t v o p a g a m o ,nucita pad rth a s y a sa sarg a vi d h a y bh n n a g k r t tath pi ,bh t al e gha a, iti v ky aj aj n n a n t a r a gha o bh t al yo na veti sa ay n u t p d a s y p y a n u b h a v a s i d d h a t a y vibhak t y a r t h a s y a sa sarg a vi d h a y pi bh na m d t a m .ity u k t a m eten a avacc hi nn a p r a ti y o g i t k a t v a s y a t t y vibha k t y a r t h a t v t tasy a prak r a t a y bh na s y ai v o cit a t v t avacc hi nn a p r a ti y o g i t k a t v a s a m b a n d h e n e t y u k ti r n a yukte ti a k apas t nanu ,gha atv e n a gha o n sti, ity d v a y u k t a n y n e gha atv a s y a avacc hi nn a p r a ti y o g i t k a t v a s a m b a n d h e n b h v e ,nvayo vakta v y a tath ca gha e gha atv a s y n a n v a y t gha atv a vi i avai i y va g hi t v a n st ti ,abh v a b u d d hi rvi i avai i y va g hi t v a m a r y d n ti et e, iti niya m a s y a bha g a itya ha ) abh v a b u d d hi riti ,gha atv e n a gha o n sti, ity k r a k a s y b h v a p r a t y a y a s y n u b h a v i k a t a y yatra pratiyogit v a c c h e d a k a t v a bh s at e tadvi i avai i y va g hi t v a m a b h v a b u d d h e r i ti niya m s a m b h a v a tath ca t d aniy a m a b h a g ai a eva iti bh v a

astu tarh ti tath ca gha atv e n a gha o n st ti prat ty yath sv ta n tr y e a bh s a m n e gha atv d a u pratiyogit v a c c h e d a k a t v v a g h a n t pratiyogivi e a at p a n n a s y a i v a pratiyogit v a c c h e d a k a t v a m i ti niyam o n st ti sam n d hi k a r a ad h a r m v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a sidhy ati- tathaiv a gha atv e n a pa o n st ti prat ty pi vyadhik a r a e gha atv e ,vacch e d a k a t v v a g h a n t vyad hi k ar a ad h a r m v a c c hi n n p r a ti y o g i t k b h v o ,pi sidhy at ti bh va virodhivira h di ti pratiyogit v a c c h e d a k a v i i a pratiy ogi y o git r a y a abh v a s y a virodh gha atv a vi i asy a gha asy a sattv e g h a a t v v a c c hi n n a g h a b h v a na samb h a v a ti gha a n y a s t h a l a eva t d b h v a iti sa na keval n v a y gha atv e n a pa bh v a s t u gha avi i apa ar p a vi ro d h y a p r a s i d d h y tada b h v t pa avati pa a n y e ca sarvatr s t ti keval n v a y ti bh va d pik s ma yi k b h v a s y ti ri kt a t v a k h a an a m s ma yi k b h v o ,pi atya nt b h v a eva sama y a vi e e prat yam n a gha b h v a v a ti gha n a y a n e atya nt b h v a s y a any atr a gam a n b h v e ,pi aprat te gha pa s a r a e sati prat te - bh t al a g h a a s a y o g a p r g a b h v a d h v a s a y o gha aty a n t b h v a p r a t tiniy m a k a t v a kalpy at e gha av ati tatsa y og a p r g a b h v a d h v a s a y o r a s a t t v d e v a atya nt b h v a s y p r a t ti gha pa s a r a e tu sa yog a d h v a s a s y a sattv t prat tiriti

prak ik nanu bh t al d a u gha as at t v a d a y na tadab h v a b u d d h i any ad tu j yat e ata s ma yi k b h v o ,tirikta ev g kartav y a iti vadan t a nir ka rt u m h a ) s ma yi k e ti pratiyogivira h a s a m a y e prat yam n o ,tyant b h v a eva s ma yi k b h v a na tu utp d a vi n a ly a tirikt a iti samuditor,th a nanv e v a bh t al e gha as y a nay a n a d a y m a p i tada b h v a s y a nityatv e n a tatpr at y a y p a t ti ata ha ) gha b h v a v a t ti niy m a k a t v a m e v a samup a p d a y a ti ) gha ava t ti tatta t k l v a c c hi n n a b h l d e v e gha dy a b h v a s a s a r g a t a y gha ak l e ca tacch n y a k l a vi i abh t al dir p a s a s a r g b h v e n a tad na tadat y a n t b h v a b u d d hi rity a pi dra avy a m b lapriy na tu utp d a vi n a ly a tirikt a iti pratiy ogi vira h a k l e utpad y a m n a pratiyogik l e vina y a c t y a n t b h v a s m a yi ko ,tyant b h v a tath ca gha dy a t y a n t b h v a s ma yi k t y a n t b h v a a a g dy a t y a n t b h v a s t u traik liko ,tyant b h v a iti te m a y a d pik k r s t u s ma yi k b h v a s t u traik lik t y a n t b h v t n tiricy a t e sarvad vidya m n o ,pi sam a y a vi e e prat yam n a t v a m t r e a s ma yi k b h v a ityucy at e - na tu sam ay a vi e e utpatti m a t t v e n a nanu s ma yi k b h v a s y a atyan t b h v d a n a t i ri k t a t v e gha b h v a v a ti bh t al e gha na y a n n a n t a r a m a p i gha ty a n t b h v a p r a t tipras a g a gha ty a n t b h v a s y a nityatv t ni kriyatv e n a any atr a aga m a n c c a gha na y a n n a n t a r a gha ava ti bh t al e gha ty a n t b h v a r p a v i a y a s a t t v t iti cet ) na yata gha n a y a n n a n t a r a vidya m n o ,pi

gha ty a n t b h v o na prat yate- gha p as a r a n a n t a r a prat yate- ata gha ty a n t b h v a p r a t y a k a prati bh t al a g h a a s a y o g a p r g a b h v a bh t al a g h a a s a y o g a d h v a s a c a prayoj ak a iti kalpy a t e gha na y a n n a n t a r a tu bh t ala g h a as a y o g a d h v a s a c a sattv t tatpr g a b h v o v taddh v a s o v n st ti k ra b h v t na gha ty a n t b h v a p r a t y a k a m gha pa s a r a n a n t a r a tu bh t al a g h a a s a y og a d h v a s a s y a sattv t gha ty a n t b h v a p r a t y a k a bhav ati eva ca nitya s y ai v t y a n t b h v a s y a sama y a vi e e prat titada b h v a y o r u p a p a t t y tadarth a s m a yi k b h v o ,tiriktat a y na sv kartavy a iti nir p a y a n t ti prag h a ak r t h a prak ik y sam d h n n t a r a m h a ) tattat k l v a c c hi n n e ti yas min gha a n y a k l e bh t al e gha ty a n t b h v a b u d d hi r b h a v a t i t d ag h a a n y a k l v a c c hi n n a b h t a l a s v a r p a m e v a bh t al a g h a t y a n t b h v a y o samb a n d h a - gha n a y a n n a n t a r a ca bh t ala s y a gha ty a n t b h v a s y a ca sattv e ,pi gha a n y a ya k latad a v a c c hi n n a b h t a l a s v a r p t m a k a s y a samb a n d h a s y b h v t na bh t al e gha ty a n t b h v a p r a t tiriti bh v a d pik abh v a s y d hi k a r a t m a k a t v a k h a an a m keval d hi k a r a d e v a n st ti vyava h r o p a p a t t a u abh v a na pad rth n t a r a m i ti gurav a tann a) abh v n a g k re

kaivaly a s y a nirva k t u m a a k y a t v t prak ik nanv a b h v a n sti atirikta pad rth a - yas min adhikar a e ,gha o n sti, ity dipra t y a y a tas min adhikar a e pa dy a b h v a t v a k a l p a n e n a i v a tath prat tinirv h t k ptadh a r mi i dhar m a k a l p a n y ak ptad h a r mi k al p a n t o lagh yastv di ti gurum a t a m a ky a nir c a e ) kevaleti yady a p y a n a n t e u adhikar a e u dhar m a k al p a n t o ,tiriktai ka d h a r m i k a l p a n a s y ai v a lagh yastv t atro kt a n y y a s y n a v a t r a ki ca abh v a s y d hi k a r a a s v a r p a t v e jal dau vidya m n a s y a gandh d y a b h v a s y a jal dir p a t v di t a r e n d ri y a g r h y a t p a t ti rity di d a ni pras ph u r a n ti tath pi ,keval d hi k a r a d e v a, iti tadvac a n a n i r s d e v a tanniv ttis a m b h a v e kimet n y a p e k it n ty locy a tadev a nir ka ro ti ) abh v v a g k ra iti atirikt b h v n a g k ra ityarth a atha kimida kaivaly a m 0 bh t al as v a r p a m i ti cet ) gha ava d b h t a l a s y pi tada b h v a s v a r p a t p a t t v t a tad n mapi gha b h v a v a t t b u d d h i pr a s a g a gha b h v a v a t t v a m i ti cet siddha m a ti ri kt b h v e n a - ata kaivaly a ni rv a c a n a m a a k y a m i t y h a ) kaivaly as y e ti b lapriy yady a p y a n a n t e viti ye u ye u adhikar a e u gha ty a n t b h v a p r a t ti bhav ati te u te u adhikar a e u gha b h v a t v a k a l p a n p e k a y k pte u t va ts v a d hi k a r a e u ekas y a gha ty a n t b h v a r p a s y a dhar mi a kalpa n a

laghut a r a m i ti bh v a nanu dhar mi k alp a n p a k e abh v a r p o dhar m abh v a t v a r p a d h a r m a c a ityub h a y a kalpa n yam dhar m a k a l p a n p a k e tu abh v a t v a r p a d h a r m a m t r a kalpa n yam dhar mi m a d hi k a r a n k ptatv di ti kuto l ghav v a k a ityato d a nt a r a m h a ) ki ceti abh v a yady a d hi k a r a a s v a r p a tarhi jale vidya m n a s y a gandh b h v a s y a jalasv ar p a t a y ,yo gu o yadindriy a g r h y a tanni h j ti tadab h v a c a tadindriy a g r h y a , iti ny y t gand h b h v a s y a ghr endriy a g r h y a t a y gand h b h v t m a k a s y a jalasy a ghr end ri y a g r h y a t v p a t ti - jalasy a cak ur dig r h y a t a y ghr end ri y g r h y a t a y ca tal t m a k a s y a gandh b h v a s y a cak ur dig r h y a t v p a t ti ghr end ri y g r h y a t v p a t ti rv iti bh va itaren dri y a g r h y a t p a t ti riti ghr et ar a c a k ur di g r h y a t p a t ti rity a r t h a ity did a n ti abh v a s y d hi k a r a t m a k a t v e bh t al a g h a b h v a y o r d h r d h e y a b h v n u p a p a t t i dh r d h e y a t a b h v a s y a bhed a v y p y a t v di ti d a am di p a d a g r h y a m d pik abh v b h v a s y a bh va r p a t abh v b h v a bh va eva n tirikt a - anava s t h p r a s a g t dhva sa pr g a b h v a pr g a b h v a d h v a s a c a pratiyog y e v e t i pr c a abh v b h v a atirikta eva t t y bh v a s y a prath a m b h v a r p a t v t na anav a s t h e ti nav n prak ik nanv a b h v a s y a

atirikta t v e tadab h v o ,pyatirikta - tasy p y a b h v a tath et y a n a v a s t h sy d a t a ha ) abh v b h v a iti dhva s et y di dhva sa pr g a b h v a pratiyogis v a r p a - tatpr g a b h v a r p a c a pr g a b h v a d h v a s a s t u pratiyogis v a r p a - taddhv a s ar p a c a ityas y rt h a avas e y a tena pratiyogipr g a b h v a d a y m a p i ,dhva so bhavi yati, iti praty a y a s y a pratiyogidh v a s a d a y m a p i ,pr g a b h v o na a , iti praty a y a s y a copa p a t ti nanu k le dravy a t v a n sti iti praty a y a na j yat edravy a t v b h v a iti tu j yate iti vai amy a ni rv h y a n st ti praty a y e dai ikas a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v a b h n a kalpa n yam ittha ca gha b h v b h v d e gha dir p a t v e t vi h a gha b h v o n st ti praty a y a s y a bhra m a t v a m e v a sy t bh va s y a vi e a at vi e e a v ttya n a g k r t ata abh v b h v a atirikta na tu bh v ar p a iti nav nam a t a dar ay a ti ) abh v e ti tarhi anav a s t h e t y a t a ha ) t t yeti b lapriy nanu dhva sa pr g a b h v a pr g a b h v a d h v a s a c a pratiy og y e v a iti d pik ta gha adhv a s a p r g a b h v a gha apr g a b h v a d h v a s a c a gha as v a r p a iti labhy a t e tath sati gha nut p a t ti d a y ,gha adh v a s o bhavi yati, iti gha adhv a s a p r g a b h v a v i ay a k a p r a t ti na sy t tad n gha b h v t eva gha adhv a s a d a y ,gha apr g a b h v o na a, iti gha apr g a b h v a d h v a s a vi ay a k a p r a t tirnas y t tad t m a k a s y a gha as y b h v di t y a t a t tpar y a m h a ) dhva sa pr g a b h v a

iti gha adhv a s a p r g a b h v a gha asv a r p a gha apr g a b h v a s v a r p a c a tath ca gha nut p a t ti d a y gha apr g a b h v a s y a sattv t tad t m a k a gha adhv a s a p r g a b h v a vi ay kurvan ,gha adhv a s o bhavi yati, iti prat ti uday at e gha otp a t y a n a n t a r a j yam n ,gha adhv a s o bhavi yati, iti prat tistu gha t m a k a gha adhv a s a p r g a b h v a vi ay karoti eva gha apr g a b h v a d h v a s a gha asv a r p a gha adhv a s as v a r p a c a ata gha ak le ,gha apr g a b h v o na a , iti prat ti gha ar p a gha apr g a b h v a d h v a s a vi ay karoti gha adhv a s a k l e ,gha apr g a b h v o na a , iti prat ti gha adhv a s ar p a gha apr g a b h v a d h v a s a vi ay karoti tath ca na k py a n u p a p a t ti riti bh va nanu k le dravy a t v a n st ty di k le dravy a t v a n st ti prat ti na j yate - k le dravy a t v b h v a iti pratitistu j yat e tadarth a naa p a d a dai ikavi e a at s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v n vi t b h v a b o d haka mi ti vyutp a t ti sv kara y gha e pa atva n st tyasy a gha anir pi t a d ai ika vi e a at s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v n pa atv b h v a ityarth a k le k likas a m b a n d h e n a dravy a t v b h v a s y a sattv e ,pi dai ikavi e a at s a m b n d h e n a dravy a t v b h v a prati sama v y a s a m b a n d h e n a dravy a t v a s y a virodhit at a y a k l e sama v y e n a dravy a t v a s a t t v t k lanir pi t a d ai ik a vi e a at s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v n dravy a t v b h v o na bhava t ti k le dravy a t v a n st ti prat ti na bhava t ti vakt av y a m ittha ca bh t al e gha b h v o n st nti prat tirapi gha b h v b h v e bh t al a nir pi t a d ai ik a vi e a at s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v ama v a g h a t a iti vakt av y a m gha b h v b h v o yadi gha as v a r p a sy t tad

bh v n dai ikavi e a at s a m b a n d h e n a v tter a n a g k r t tatsa m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v b h v a v a t i gha e tada v a g hi t a y t d apr a t terb h r a m a t v a sy t i yate tu pram t v a m ata abh v b h v a na bh va r p a api tu atirikta na ca anav a s t h gha b h v b h v a s y a atirikta t v e ,pi gha b h v b h v b h v a s y a gha b h v a r p a t v g k r t iti nav n n m a y a nav natar s t u bh v n m a p i dai ikavi e a at s a m b a n d h e n a v tti a g kurvanti tanm a t e abh v b h v a n tirikt a etatt a t t v a k ag h a itala k a ag d d h a r y dra avy a m ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((( ((((

tarka s a g r a h a o a apa d r t h n saptap a d r t h e v a n t a r b h v a *n+s(%1 sarve pad rt h n yath y a t h a m ukte v antar b h v t saptaiv a pad rt h iti siddha m sarve m a pi pad rt h n ukte vev a antarb h v t saptaiva pad rth iti siddha m d pik nanu.pra m a p r a m e y a s a a y a p r a y oj a n a d nt a sidd h n t v a yava t a r k a n ir ayav d aj alp a vi t a h e t v b h s a c c h a l aj ti nig r a h a s t h n tattvaj n t ni rey as d hi g a m a . [ny . s . 1) 1) 1] iti ny y a s t r e o a apad r t h n m u k t a t v t katha saptaiv e t y a ha )

sarve mi ti sarve saptas v e v n t a r b h v a ityarth a . tm a a r rendriy rt h a b u d d hi m a n a prav ttido apr e t y a b h v a p h a l a d u k h p a v a r g s t u pram e y a m . i ti dv d a a bi d h a pram e y a m prav tti ) dhar m d h a r m a u r ga d v e a m o h do r ga ) icch dve a ) many u moha ) ar r dau tma b h r a m a prety a b h v a ) mara a m phala m ) bhog a apav ar g a ) mok a sa ca svas a m n d h i k a r a ud u k h a p r g a b h v s a m n a k l nadu kh a d hva sa pray oja n a m ) sukha p r ti pt a du kha h ni c a d nta ) mah n a s di pr m ikat v e n a abhy up a g a t o r, th a siddh n t a nir ay a ) ni cay a sa ca pra m ap h al a m prak ik para m a k r u ik e n a munin du khap a k a ni m a g n a jana uddidh r u pra tam.pra m a p r a m e y a . i ty di s t r a - tadvirod h a parihart u k ipati ) nanviti praty a k a pr a m a s y a dravy e anum n d n ca gu e ,ntarb h v a s y a sphu atv t pram e y d n dravy di va nt a r b h v a m h a ) tme t y di n tm a ar rendriy dravy e - arthas y a p thivy dir p a s y a dravy di u- buddh e gu e- antarindriy a s y a mana s a dravy e ,ntarb h v a eva m a g r e ,pi yath y a t h a m a n t a r b h v a dra avy a dhar m d h a r m a u iti tajjanik e t y a r t h a etacca sphu a m k a r e r ga icch vi e a mara a mi ti mara n a n t a r a b h vi janan a mi t y a r t h a tath ca pada vy u t p a t ti prety a m tv bh va janan a m i ti cara m a p r a ar rasa yog a d h v a s a mara a m dya ar rapr as a yo g a janan a m mukt t m a s a y o g a d h v a s a v a t a gha as y a mukt a t v p a t ti v r a y a ) du khad h v a s a iti du khad h v a s a v a t asma d d n m a pi mukt a t v p a t ti v r a y a k l n nta m anya d yadu kh a p r g a b h v a s a m n a k li k a d u k h a d h v a s a v a t

uk dy t m a n m a p y a m u k t a t v a p r a s a g t svas a m n d h i k a r a e ti du khap r g a b h v a vi e a a m na ca svas a m n d h i k a r a a d u k h s a m n a k a l nety a n e n a i v a su uptik lik ad u kh a d h v a s a s y pi agrim a d u kh a k a av tt er v r a t pr g a b h v e ti vyarth a m i ti v cy a m yath s a n ni v e e vaiyart h y b h v di ti dik sa ay as y a nir pita t v t prayoj an a s v a r p a dar ay a ti ) pray oja n a m i ti b lapriy praty a k ap r a m a s y a dravy a iti indriya praty a k a pr a m k a r a a m tatra cak u a tejasirasa n y jale- ghr as y a p thivy m - tvaca v yau- rotras y a k e ,ntarb h v t man as a p thak dravy a t v c c a praty a k ap r a m a s y a dravy e ,ntarb h v a ityarth a anu m n d n ca gu a iti vy ptij n a m a n u m n a m - s d yaj n a m u p a m n a m padaj n a abda ityev a m a n u m n d n j nar p e gu e ,ntarb h v a ityarth a eva m a g r e ,p ti prav ttido d n m a pi yath y a t h a sapat a s v e v n t a r b h v a ityarth a nanu prav tte pray a t n a vi e ar p a t v t dhar m d h a r m a y o s t u ad avi e ar p a t v t ,prav tti dhar m d h a r m a u, iti d pik gra n t h o ,sa gata ityata ha ) tajjanike t y a r t h a iti dhar m d h a r m a y o rj a ni k prav ttirity ar t h a k ry e k ra op ac r a iti bh va tath ca prav tt e gu e ,ntarb h v a sphu a m k a r a iti .prav ttis d h a n o dhar m d h a r m a u prav tti ab d e n o k t a u yath annas d h a n pr .iti dvit yas tr e bh ye-.pr a v ttiph al e dhar m d h a r m a u smin s tre prav ttirityuc y e t e kas m t - tats d h a n a t v t anna vai pr ina pr iti yath .iti sapta d a a s t r e v rtik e coktat v t prav tte rd h a r m d h a r m a j a n a k a t v a m lag r a n t h e u spa amiti bh va

icch vi e a iti utka ecch e t y a r t h a tath ca r ga s y e c c h t m a k e gu e ,ntarb h v a - dve asy a gu e- mithy j n a r p a s y a moha s y a ca gu e ,ntarb h v a mithy j n a n ma bhra m t m a k a j n a m mara n a n t a r e t i prety a) m tv bh v a janan a m i ti vyutpa t t y mara n a n t a r a k li k aj a n y a prety a b h v a a b d r t h a cara m a s y a pr a ar rasa yog a s y a dhva sa mara a m dya ar rapr as a yo g a janma tath ca prety a b h v a s y a sa yog ar p e gu e ,ntarb h v a pr a ar rasa yog e cara m a t v a ca svas aj t ya ar rav ttipr as a y o g a p r g a b h v n a d hi k a r a a t v a m dyatv a ca svas aj t ya ar rav ttipr as a y o g a d h v a s n a d hi k a r a a t v a m d pik y m phala bhog a iti bhogo n m a sukh ad u kh n u b h a v a tath ca phalas y a anub h a v a r p a j n t m a k e ga e ,ntarb h v a svas a m n d h i k a r a e ti svas a m n d h i k a r a a ya du khap r g a b h v a tadas a m n a k l na du khad h v a s a mok a ityarth a id n mas m k a vidya m n a yatkiciddu kh a d h v a s a bhavi yadd u kh a p r g a b h v a s a m n a k li k a mukt a u ya du khad h v a s a sa dukha p r g a b h v s a m n a k li k a punard u k h a s y j a ni y a m a t v di ti bh va apav ar g al a k a ag h a a k a d al n pray oja n a m h a prak ik y m ) mukt t m a s a y o g e t y di n du khad h v a s a ityatra du khap a d n u p d n e svas a m n d h i k a r a a d u k h a p r g a b h v s a m n a k l na dhva sa mok a iti et v a n m t r o k t a u mukt t m a n o gha asy a ca ya sa yog a taddh v a s o ,pi du khap r g a b h v s a m n a k l na iti t d as a y og a d h v a s a v a t o gha as y pi mukta t v a sy t tadv r a y a du khad h v a s a ityukt a m sa yog ad h v a s o na du khad h v a s a iti tasy a na muktitv a m i ti bh va

nanu mukt t m a n o vibhutv t y vadg h a as t hi ti gha e mukt t m a s a y o g o ,styev e ti taddh v a s a v a t v a gha as y a katha bhav e t gha e na e tu mukt t m a g h a a s a y o g a d h v a s a s a t t v e ,pi gha as y b h v t sutar na gha asy a mukt a t v a m i ti kath a mi y a m a k 0 atrocy a t e ) gha a dau kutra cit prad e e ,sti- tad tatpr ad e v a c c h e d e n a mukt t m a g h a a s a y o g o ,sti sa eva gha a prade n t a r a n ta cet p rv a pr a d e v a c c hi n n t m a s a y o g o na ya ti- prad e n t a r v a c c h e d e n a any a sa yogo j yate tath c na e eva gha e prad e a vi e v a c c hi n n a m u k t t m a s a y o g a d h v a s o ,st ti gha as y a mukt a t v a p r a s a g a ity ay t du khad h v a s a v a t m i ti tath ca du khad h v a s o mok a ityet v a n m t r o k t a u sa s ri m a s m a d d n m a pi su uptik le du khad h v a s a s a t t v t mukt a t v p a t ti tadv r a y a k l n nta m adya vidya m n a s y a asma d ya du khad h v a s a s y a vobh vid u kh a p r g a b h v a s a m n a k l natv t t d adu kh a p r g a b h v s a m n a k l natv a n st ti na muktitv a m i ti bh va any ad yeti tath ca du khap r g a b h v e svas a m n d h i k a r a e ti vi e a nu p d n e mukt n uk d n yo du khad h v a s a sa uk dy a n y a s a s r y t m a v t ti yat bh vi du kha tatpr g a b h v a s a m n a k l nam e v a bhava t ti tadas a m n a k l nadu kh a d h v a s a v a t v b h v t uk d n ma m u k t a t v a sy t tadv r a y a svas a m n d h i k a r a e ti vi e a a m tadup d n e ca sva uk t m a v tti du khad h v a s a tadad hi k a r a a uk t m tadva ttitv a anya d yadu kh a p r g a b h v e n st ti na tatsa m n a k l natv a m d y a p rvo k t a d o a iti bh va

nanu svas a m n d h i k a r a a d u k h s a m n a k l nety e v s t u - ki t d adu kh a p r g a b h v s a m n a k l neti vi e a en a na ca asm k a su uptau yo du khad h v a s a tasy a du khas a m n a k l natv a n stisu uptau du kh b h v t tath ca du kh s a m n a k l nadu kh a d h v a s a s a t v t asm k a mukt a t v p a t ti b h a v e t du kh s a m n a k l nety u k t a u du khap r g a b h v s a m n a k l nety u k t a u tu su uptau asm s u bh vidu kh a p r g a b h v o ,st ti tad t a n a d u k h a d h v a s a s y a du khap r g a b h v a s a m n a k l natv t v ra a miti v cy a m dhva sas y a dhva s s a m b h a v e n a su upita k liko yo du khad h v a s a tasy a j grat k a e ,pyanu v a r t a m n a t a y j gratk l e yaddu k h a tatsa m n a k l natv a m a s t ti sam n d hi k a r a ad u kh s a m n a k l natv b h v t v ra a bhava t ti du khap r g a b h v s a m n a k l natv a p a r y a n t a s y n v a y a k a t v t ity ay e n a a kat e ) na ca sbas a m n d hi k a r a e ti sam d h a t t e ) yath s a niv e a iti yady a pi du kh s a m n a k l natva vi e a en a v ra a bhava ti- tath pi du kha pr g a b h v s a m n a k l natv e n pi v ra as a m b h a v t tasy a na vaiyart h y a t h m a t i bh v a na ca laghun d u k h s a m n a k l natv e n ai v a v ra e guru a du khap r g a b h v s a m n a k l natv a vi i a asy a vaiyart h y a m e v e t i v cy a m yatra gurudh a r m a g h a a k e n a laghud h a r m e a nirv h a tatraiva gurudh a r m a s y a vaiyart h y a m prak te tu du kh s a m n a k l natva t v v a c c hi n n b h v a du kh s a m n a k l natva m du khap r g a b h v a s a m n a k l natv a t v v a c c hi n n b h v a

du khap r g a b h v s a m n a k l natv a m anay o c b h v a y o pratiyogit v a c c h e d a k a b h e d e n a bhinna t v t ekas mi n abh v e ,nyasy a gha ak a t v b h v t na vaiyat h y a vi k a ity ay t nanu svatv a s y n a n u g a t a t a y tadg h a ita m u k t e r a p y a n e k a t v e n a muktip a d a s y a n n rt h a k a t v p a t ti ityata ha ) digiti atr n u y o g i ni svatv a na vivak ita m - ki tu pratiyogini tath ca svas a m n d h i k a r a a d u k h a p r g a b h v a s a m n a k l na yady a ts v a tatta dv y a k ti b h e d a v i i adu kh a d h v a s o mok a eva ca t d ab h e d a k a vi i atvo p al a k itad u kh a d h v a s a t v a s y a sakala m u k ti s d h r a a t a y na muktip a d a s y a n n rt h a k a t p a t ti riti bh va irttha c pav a r g a s y a mok e ,ntarb h v a sa ayas y a ayath r t h n u b h a v a r p a t v a s y a p rva m u k t a t v t j nar p e gu e ,ntarb h v a ukta ity ay e n a m le sa ay as y k a t h a n a m tad h a ) sa ayas y a nir pita t v di ti sukha p r p tir n m a sukha m e v a du kha h ni c a du khad h v a s a tath ca pray oja n a s y a gu e ,bh v e c nta r b h v a d ntas y a yath y a t h a dravy a g u di va nt a r b h v a siddh n t o ,pi dravy dir p a eva pr m ikat v e n a sv k t rth a s y ai v a siddh n t a t v t nir ay as y a j nar p e gu e ,ntarb h v a avay a v n abdar p a t a y pr g uk t a t v t gu e ,ntarb h v a - tarkas y r o p a r p a t y uktatv t bhra m t m a k a j n e ,ntarb h v a iti tayo atr k a t h a n a m v daj alpa vi t a n abdar p a t a y gu e ,ntarb h v a d pik kath nir p a a m tattva b u b h u t s o kath v da ubhay a s d h a n a v a t vijig ukath jalpa svapa k as t h p a n h n apara p a k a vid al a n a m t r v a s n vita kath n m a n n v a k t k a p r v o t t a r a p a k a p r a ti p d a k a v k y a s a n d a r b h a

prak ik ubha y a s d h a n a v a t ti para p a k a nir k a r a a s v a p a k a s d h a n a v a t ida ca vita y ativy p tiv r a y e ti dhy ey a m svapa k e ti atra vijig u kathe t y a n u v a r t a t e n neti eken a p rva p a k a kriyat e - any en a ca sam d h n a m - eva kram e a n n k a r tk a t v a v ky a s a m h a s y v a s e y a m b lapriy para p a k e t y di vijig ukath jalpa ityet v a n m t r o k t a u vita y m a ti v y p ti ata svap a k as d h a n a v a t tyukt a m para p a k a nir k a r a a s v a p a k a s d h a n a v a t tyatr a para p a k a nir k a r a a m a p i jalpe va y a k a m i ti s ca n y a antar b h vi t a m n tivy p t y di v r a y a vijig upade n ai v a v das y a v ra as a m b h a v t a du ahetu r p hetv b h s n yath y a t h a dravy di va nt a r b h v a d pik chalanir p a a m abhipr y n t a r e praty u k t a s y r t h n t a r a parikalpy a d a a chala m prak ik chala mi ti yath

,nava k a m b a l o ,ya devad a t t a , iti n ta n a t t p a r y e a pray uk t a s y a nava t v a s a k h y vi i am ar t h n t a r a parikalpy a ka cit d ay ati ,n sy a nava kam b al santi ati daridrat v t, ity di b lapriy chala m a pi abda r p a t v t gu e ,ntarb h a v a ti d pik j tinir p a a m asadut t a r a j ti prak ik asadut t a r a m i ti uttar as y a asatv a tu sv s d h a k a t s d h r a y e n a par s d h a k a t s d h a k a t a y svavy g h t a k a t v a m tath ca svavy g h t a m u t t a r a j tiriti lak a a pary a v a s y a ti b lapriy sv s d h a k a t s d h r a y e n e t i para m a t s d h a k a t v a s d h a n y a hi j tir p a m u t t a r a m u c y a t e tacce t svam a t s d h a k a t m a p i s dhay e t tad j tirity ar t h a parak yahe t o par s d h a k a t v e s dhy a m n e svak yahet o sv s d h a k a t v a m a p i yena bhava ti tat j tyutt a r a m i ti bh v a para m a t a b d h a n r t h a ucya m n a m u t t a r a svam a t a m a p i

vihanti cet t d gutt a r a vi e o j tiriti phalitor,th a d pik s dhar m y a ) vaidhar m y a ) utkar a) apa k ar a) var ya) avar ya) vikalpa) s dhy a) pr pti) apr pti) pras a g a) prati d nta) anutp a t ti

)sa ay a) prak r a a) ahetu) arth p a t ti) avi e a) upap at ti) upala b d hi ) anupala b d hi ) nitya ) anity a ) k ry a ) ak ry a) sam j tay prak ik s dhar m y a s a m l a k a a m tada b n t a r a b h e d t dar ay a ti ) s dhar m y e t y di n dvandv n t e ruya m a s y a sam a b d a s y a praty e k a yoga s dhar m y a s a m vaidhar m y a s a m e t y d a y a caturvi ati j tay a s dhar m y e a sth n h e t u d a k a m u t t a r a m s dhar m y a s a m yath tm sakriy a kriy h e t u g u av a t t v t lo avat- kriy hetug u a c t r a kriy jan a k a v y u s a y o g di r e v e ti sth p a n y a m u t t a r a m ) ,yadi sakriy as d h a r m y t sakriy a tad vibhutv a r p a n i kr a y a s d h a r m y t ni kriya eva ki na sy ta na ca atra ki cit viniga m a k a m a s t i, iti b lapriy

s dhar m y a s a m y sod h a r a a lak a am h a ) s dhar m y e e ti v din svas d h y a s d h a n r t h a heta u prayu k t e sati prativ di n a d ntas d y a m t r v a ab d h e n a hetun v dy a b hi m a t a s d h y b h v a s d h a n a m u k h e n a v dy uk t a h e t o svas d h y s d h a k a t v a s d h a k a m u t t a r a s dhar m y a s a m e t y a t h a i yath tm e t y di yo ya kriy h e t u b h t a g u a v n sa kriy v n / yath lo a kriy h e t u b h t a v y u s a y o g a r p a g u a v a t t v t kriy v n tadvat tm pi t d ag u av a t t v t kriy v n iti v dinok t e satiprativ d vadati ,yadi kriy h e t u g u a v a t t v e n a r pe a lo as d y t tma n a kriy v a t t v a tarhi yath para m a m a h a t p a r i m a v a t a k as y a ni kriyat v a tath tm a n o ,pi para m a m a h a t p a r i m a v a t t v t ni kriyat v a ki na) sy t/ tm ni kriya para m a m a h a t p a r i m a v a t t v t k a v a di t y a pi vaktu aky atv t, iti d ay ati et d a d a a s dhar m y a s a m e t y a r t h a prak ik vaidhar m y a s a m l a k a a m vaidhar m y e a d aka m u t t a r a m vaidhar m y a s a m yath tatraiv a kriy va t o lo asy a s dhar m y t yadi kriy v n t m - tad vibhutv a r p a t a d v ai d h a r m y t ni kriya eva ki na sy t na hi tats d h a r m y t kriy va t bhavita v y a m tadvaid h a r m y t ni kriy e a na bhavit av y a m ityatra kicit niy m a k a m a s t i iti

b lapriy eva d nt v ttidh a r m a v a t t v a r p e a d ntav ai d h r m y e a v dy uk t a h e t o svas d h y s d h a k a t v a k a t h a n a vaidhar m y a s a m vibhutv a r p e ti vibhutv a para m a m a h a t p a r i m a v a t t v a m tath ca v din tm kriy v n kriy h e t u g u av a t t v t lo avat ityukt e - tm ni kriya sakriy alo avidh ar m a t v t iti prativ d vadati sakriy e lo e vidya m n a s y a dhar m a s y a sattv t tm lo avat sakriy a c e t lo e avidy a m n a s y a vibhutv a s y a tma ni sattv t tm ni kriya eva kuto na sy diti d ana vaidhar m y a s a m e t y u k t a bhava ti prak ik utka r as a m l a k a a m paro kt a s d h a n d e v a tada vy p a k a s y a dhar m a s y a pak e p d a n a m utkar as a m yath abdo ,nitya k takat v t gha ava t ity da u ka cidev a m h a ,yadi k takat v e n a hetun abda gha av ad a ni ty a sy t- tarhi tenaiva abda gha ava d a r v a o ,pi sy t, iti b lapriy utka r as a m y lak a am h a ) parokt a s d h a n d e v e t i pare a svas d h y a s d h a n y a yo heturuc y a t e tenaiv a t d ahe t o r a v y p a k o ya dhar m a tasy a pak e pras a j a n a utkar as a m e t y a r t h a yath abdo ,nitya k takat v di t y a t r a

ka cid h a ) yadi k taka t v e n a hetun abda gha ava d a ni t y a tarhi tenaiv a hetun abda gha av a d a r v a o ,pi sy diti atra heto k takat v a s y a avy p a k a dhar m a a r va at v a tasy a pak e p d a n a kriyat e d amutt a r a utkar as a m .vy p ti m a p u r a s k t y a pak ad nt n y a t a r a s m i n s dhy a s d h a n n y a t a r e a avidy a m n a d h a r m a p r a s a j a n a utka r as a m a yath abdo ,nitya k takat v t iti sth p a n y m anity at v a k taka t v a ca gha e r pas a h a c a ri t a m - ata abdo ,pi r pav n sy t eva r va a a b d a s d h a r m y t k takat v t gha o ,pi r va a sy d a vi e t.iti vi van t h a prak ik apa k ar as a m l a k a a m paro kt a d nta s d h a r m y e a pak e par b hi m a t a d h a r m n t a r a s y a abh v a s d h a n a m apak a r as a m yath tas mi nn e v a anum n e ,yadi k takat v e n a abda gha ava d a ni t y a sy t tarhi tenaiva abdo gha ava d a r v a o ,pi sy t, iti b lapriy avidy a m n a d h a r m a p r a s a j a n a utkar a sa m vidya m n a d h a r m b h v a p r a s a j a n a apa k ar as a m tad h a ) parokt a d nt as d h a r m y e e ti pare a v din ukto yo d nta tats d h a r m y e a pak e v dy a b hi m a t a s y a arth n t a r a s y b h v a s d h a n a m apak ar as a m yath abdo ,nitya k takat v t iti v dinok t e prativ d vadati ) yadi

k takat v a r p t gha as d h a r m y t abdo gha ava d a ni t y a tarhi tas m d e v a heto abda gha av at a r v a o ,pi sy diti atra pak e abde anity at v a v a t v dy a b hi m a t a arth n t a r a r va atv a tada b h v a s y a pras aj a n a kriyat e iti sam a n v a y a .s dh y e dhar m b h v a d nt t pras aj a t o ,pakar as a m a .iti bh ya m prak ik var yas a m l a k a a m var yas y a sth p a n yasy a d ntad h a r m a s y a pak e s dha n a m var yas a m yath p rvo k t n u m n e ,kriy jan a k a n o d a n k h y a s a y o g a v a t t v t lo de bhava t u kriy va t t v a m tma n a s t u kriy v a t t v e tajjana k a n o d a n k h y a s a y o g a v a t t v a m a p i sy t, iti b lapriy var yas a m lak ay ati ) var yas y e ti d nte vidya m n a s y a pak e sth p a n yas y a s dha n a var yas a m yath tm kriy v n kriy h e t u g u a v a t t v t lo avaditi v dinokt e prativ d uttar a y a ti) lo de kriy jan a k a n o d a n k h y a s a y o g a v a t t v t kriy v a t t v a bhava t u tma n a s t u kriy v a t t v e lo avat kriy jan a k a n o d a n k h y a s a y o g a v n t m bhav e di ti d amutt a r a var yas a m .khy p a n yo var yo vipary a y d a v a r y a .iti bh ya m prak ik avar yas a m l a k a a m

s dhy a h e t v o r d h a r m a y o r a p i pak e tulyat s d h a n a m avar yas a m yath tatraiv n u m n e lo digat a n o d a n di r p a k ri y h e t u g u a v a t t v a tma n y a s i d d h a m tath ca tulyata y yath asiddh e n a kriy h e t u g u e n a tma ni kri y v a t t v a s dhy a t e - tath t d ena kriy v a t t v e n a tajjana k a g u a v a t t v a m a p i kimiti na s dhy a t e niy m a k b h v t iti b lapriy avar yas a m m h a ) s dhy a h e t v o ri ti pak e s dhy a h e t v o r d v a y o r a p i tulyatv t yat v did ak a m u t t a r a tada v a r y as a m yath tm sakriy a kriy h e t u g u av a t t v t lo avat ityanu m n e eva tm a ni kriy va t t v a m a p i asiddh a m kriy h e t u n o d a n k h y a s a y o g a v a t t v a m a p y a s i d d h a m tatr siddh e n a noda n k h y e n a kriy h e t u g u e n a tm a n a sakriy at v a s dhy a t e cet asidd h e n a kriy va t t v e n a kriy jan a k a n o d a n k h y a s a y o g a v a t t v a m a p i kuto na s dhy a t e niy m a k b h v t ityev a yadutt a r a tada v a r y as a m e t y a r t h a prak ik vikalpa s a m l a k a a m d ntavik alp a prad a r y a d r ntik a vi k alp a k a t h a n a vikalpa s a m yath tatraiva anum n e ,kriy h e t u g u a y u k t a kicit laghu- yath s a v yu - eva kriy h e t u g u ay u k t a kicit kriy va t sy t yath lo di kicid ak ri y a m yath tm p rva vi k alp o bhava ti aya tu na bhava t tyatra ki nay m a k a sy t, iti b lapriy

vikalpa s a m m h a ) d nt vi k alp a pradar y e ti d nte vividha kalpa prad a r y a d r ntike ,pi vividha k alp a p r a d a r a n a vikalpa s a m e t y a r t h a yath p rvo k t e tm sakriy a kriy h e t u g u a v a t t v t ityanu m n e eva kriy h e t u g u ay u k t a kicit guru yath lo di kicillag h u yath v yu - eva ki y he t u g u ay u k t a kicits a k riy a yath gha dikicid ak ri y a yath tm tatra p rvo vikalpa eva sam cna aya tu vikalpa na sam c na ityatra niy m a k a kimapi n sti tath ca kriy h e t u g u av a t t v e sam n e ,pi kasy acit sakriy a tv a m i t y a pi samb h a v a t ti tena hetun tm a n o ni kriyatt v a m e v s t u iti rty yadutt a r a tat vikalpas a m prak ik s dhy a s a m l a k a a m d ntas y a pak atuly a t k a t h a n a m s dhy a s a m s dhy a a b d o ,tra pak av c yath tatraiva yadi ,yath lo a tath tm , iti tvay ucyat e tad ,yath tm tath lo a , ityapy y t a m tath ca yady t m a n i kriy v a t t v a s dhy a t e tarhi lo e ,pi tats d h a n yam neti cettar hi yath lo a tath tme ti na v cy a m ,lo asad a tm - n tm a s a d o lo a , ityatra niy m a k b h v t iti b lapriy

s dhy a s a m m h a ) d ntas y a pak atuly a t k a t h a n a m i ti s dhy a t e ,sminniti vyutp a t t y s dhy a a b d a pak av c d nta pak atuly a ity p d a n a s dhy a s a m i a spa am .hetv d y a v a y a v a s m a r t h y a y o g dhar m a s dhy a tra d nte pras aj a t a s dhy a s a m a yadi yath lo a tath tm pr pt a s t a r hi yath tm tath lo a iti s dhy a c y a m t m kriy v ni ti k ma lo o ,pi s dhy a atha naiva m - na tarhi yath lo a tath tm .iti bh ya m prak ik pr ptis a m l a k a a m pr pty praty a v a s t h n a m pr ptis a m pr pti ca s dhy a h e t v o s m n d hi k a r a y a m yath tatraiv a kriy h e t u g u a v a t t v e n a i v a kimiti kriy v a t t v a s dhy a t e kimiti kriy va t t v e n a t d ag u av a t t v a na ubha y o r a vi e t iti b lapriy pr ptis a m m h a ) pr pty praty a v a s t h n a m i ti s dhy e n a saha ek d hi k a r a a v ttitv a hetora s ti cet hetun s ka ek dhi k a r a a v ttitv a s dhy a s y p y a s t tya g kara yam tath ca s dhy a s m n d h i k a r a y a pura s k ty a hetun s dhy a s dhy a t e cet hetus m n d hi k a r a y a pura s k ty a s dhy e n ai v a hetu s dhy a t m eva ca tm kriy v n kriy h e t u g u av a t t v t itivat tm kriy h e t u g u av n

kriy v a t t v t ityapi s dhy a t m avi e t iti praty a v a s t h n a pr ptis a m e t y a r t h a ubhay or a vi e diti ubhay o s m n d hi k a r a y vi e dity a r t h a prak ik apr ptis a m l a k a a m apr pt y praty a v a s t h n a m apr ptis a m yath tatraiv a p rvo k t a d o d a p r p t a s y a heto s dhy a s d h a k a t v a v cy a m - tath c pr p t a t v vi e t sarva sarva s dha y e t iti aya m e v a hetu s dhy b h v a kimiti na s dhay e t s dhy a m e v a tu s dha y e di t y a t r a viniga m a k b h v t iti b lapriy apr ptis a m m h a ) apr pt y praty a v a s t h n a m i ti apr pti s dhy a h e t v o as m n d hi k a r a y a m atraiva vikalpa karta v y a tm kriy v n kriy h e t u g u av a t t v t ityukt e aya hetu s dhy a s a m n d h i k a r a a san s dhy a s dha y a ti v 0 s dhy s a m n d h i k a r a a san s dhy a s dhay a ti v 0 dy e s m n d hi k a r a y vi e t s dhy e n pi kuto na hetu s dhy a t a iti praty a v a s t h n t pr ptis a m dvit ye as m n d hi k a r a y vi e t s dhy a m i v a anyat sarva m a pi hetu kuto na s dhay e t tath ca sarva sarva s dhay e t tath hetury a t h s dhy e n s a m n d h i k a r a o ,pi s dhy a s dhay a ti tath s dh b h v e n s a m n d h i k a r a a t v t s dhy b h v a m e v a kuto na s dhay e t 0 iti r ty praty a v a s t h n a m ) d a aka t h a n a m apr ptis a m e t y a r t h a prak ik

pras a g as a m l a k a a m s dha n a p a r a m p a r p r a n a pras a g a s a m yath kriy v a t t v e kriy h e t u g u av a t t v a s dha n a m tatra ki s dha n a m 0 na hi s dha n a vin kasy a ci t siddhiras ti eva tatr pi ki s dha n a m i t y di b lapriy pras a g as a m lak ay ati ) s dha n a p a r a m p a r p r a n a iti s dha n a p a r a m p a r vi ayak a pra na pras a g as a m .s d h a n a s y pi s dha n a vakta v y a m i ti pras a g e n a praty a v a s t h n a pras a g a s a m a .iti bh ya m i a spa am prak ik pratid ntas a m l a k a a m d nt n t a r e a s dhy b h v a s d h a n a m pratid nta s a m yath ,tatraiv a lo ad nte n a kriy v a t t v e s dhite ni kriy k a d nt e n a tma n o ni kriyatt v a m e v a ki na sy t lo ad nte n a kriy v a t t v a k ad nte n a ni kriyatt v a na ityatra niy m a k b h v t, iti b lapriy pratid ntas a m m h a ) d nt nt a r e e ti tm kriy v n

kriy h e t u g u ay u k t a t v t lo avat iti lo ad nte n a kriy v a t t v a s dhy a t e cet tm ni kriya kriy h e t u v y u s a y o g a v a t t v t k av a t ity k ad nte n a kuto na s dhayi tu aky at a iti prak tas d h y a n y a d nta pradar y a d a odb h v a n a pratid nta s a m .kriy v n tm kriy h e t u g u ay o g t lo avat ityukt e pratid nta up d yate kriy h e t u g u ay u k t a k a ni kriya d athm a ti ka punar k a s y a kriy h e t u g u a - v yun sa yog a .iti bh ya m prak ik anutp a t ti s a m l a k a a m anutp a t t y praty a v a s t h n a m anutp a t ti s a m yath ,gha o na nitya jany ai k t v t, ity d a u ka cid h a ) yadi jany ai ka t v a anity atv e pram a m tad gha e ekatv o t p a t t e p rva tadab h v t nityatv a m nitya ce t tarhi anutp a n n a eveti b lapriy anutp a t ti s a m m h a ) anutp a t t y praty a v a s t h n a m i ti janyaik a t v di ti jany a ca tat ekatv a ca jany ai ka t v a m - tas m t anutp a n n a eveti tath ca anity at v a b dhit mi ti bh va .tath ca s dha n g a p a k a h e t u d nt n utpatt e pr k hetv a b h v a ityanut p a t t y praty a v a s t h n a anutp a t ti s a m a utpatt e p rva hetv d y a b h v e n a praty a v a s t h n a s y a i v a lak a atv t.iti vi van r t h a prak ik

sa ayas a m l a k a a m s dh r a ad h a r m a prad a r y a sa ayod b h v a n a sa ay as a m yath , abdo ,nitya k ry a t v t, ity dau , abdas y a anity a g h a e n a saha k ry a t v a r p a s dhar m y a yath asti tath nity en a abdat v e n a saha r va apr a t y a k a vi ay a t v a s dhar m y a ast ti ubhay a s d h a r m y a d a r a n t sa ay a sy t eka p a ri e e niy m a k b h v t, iti b lapriy sa ayas a m m h a ) s dh r a ad h a r m a pradar y e ti spa rth a m .nity nity a s d h a r m y di ti sa aya k r a o p al a k a a m tena sam n a d h a r m a d a r a n di yatkicits a ay a k r a a b al t sa ay e n a praty a v a s t h n a sa ayas a m a .iti vi van t h a prak ik praka r a a s a m l a k a a m v dy uk t a h e t o s dhy a vi p a r tas d h a k a h e t v a n t a r o d b h v a n a m praka r a a s a m satpr ati p a k od h a r a a m e v a atrod h a r a a bodhy a m b lapriy praka r a a s a m m h a v dy a k t a h e t o ri ti abda anity a k taka t v t gha av at iti

v din anity at v a s d h a n y a k takat v a h e t a u ukte sati t d ahe t u s d h y a s y a anity at v a s y a vipar ta yat abda nitya r va atv t abda t v a v a t ityev a prayujy a m n a hetv a n t a r a m r va atv k h y a tadud b h v a n e n a praty a v a s t h n a prak ar a as a m e t y a r t h a prak ik ahetus a m l a k a a m k latr a y e ,pi hetutv s a m b h a v e n a ahetut v a k a t h a n a m ahetus a m yath ,k ry at v di r p a s d h a n a s dhy d a ni ty a t v t p rva k l a v tti cet tad nity a t v a r p a s d h y a s y a tad n mab h v t kasy a s dha k a m atha pa c tk la v tti cet tad p rva k l e s dha n b h v t kasy a s dhy a m a n i t y a t v a m yadi ca ubhay a ekak l a v tti tad ki kasy a s dha n a ki kasy a s dhy a m viniga m a k b h v d i ti hetus a m e ti p he tu k latr a y e ,pi hetutv a s y a asam b h a v a k a t h a n a hetus a m e t y a r t h a b lapriy ahetus a m lak ay ati ) k latra y e ,pti k latr a y e ,pi hetutv s a m b h a v a k a t h a n a p r v a k a ahetut v a k a t h a n a m ahetus a m kasy a s dha k a m i ti anity at v a s y a k ry a tv a na s dha k a m i t y a r t h a p rv a k l v a c c h e d e n a avidy a m n a s y a s dhy a s y a hetu kath a s dha k o bhav e t iti bh v a kasy a s dhy a m a n i t y a t v a m i ti anity a tv a

k ry a t v a s y a s dhy a na bhava t tyarth a k latra y a a b d e n a k ry a k l a t a t p r v a k l a t a t p a c t k l vivak it .hetur a h e t u n na vi i ayat e ahetu n s dhar m y t praty a v a s t h n a m ahetu s a m a .iti bh ya m prak ik arth p a t ti s a m l a k a a m arth p a t ti p u r a s k r e a s dhy b h v o d b h v a n a m arth p a t ti s a m yath .p r v o k t n u m n e abdas y a anity as d h a r m y d a n i t y a t v a yadi- tad arth p a t t y siddha nityas d h a r m y t nityatv a m a p i ekat a r v a d h r a e niy m a k b h v t.iti b lapriy arth p a t ti s a m lak ay ati ) arth p a t ti p ur a s k r e e ti abda anity a k taka t v t iti anity e n a gha en a k takat v a s d h a r m y t abda anity a ityukt e arth d p a d y a t e nityas d h a r m y t nitya iti asti ca nityen a k en a aspa r at v a r p a s dhar m y a abdas y a iti abdo nitya eva ki na sy dity e v a m arth p a t ti p r v a k a d a odb h v a n a arth p a t ti s a m e t y a r t h a .arth p a t t y pratipa k a s dhay a t a arth p a t ti s a m a yadi pr y a t n n a n t a r yaka t v t anity as d h a r m y t anity a abda iti- tad arth d p a d y a t e nityas d h a r m y t nitya iti asti tvas y a nityen a s dhar m y a aspar at v a m .iti bh ya m ekat a r v a d h r a a iti anity as d h a r m y d a n i t y a t v a m e v e t y a v a d h r a a ityarth a

prak ik avi e as a m l a k a a m sarv vi e apr a s a g o d b h v a n a m avi e as a m yath tatraiva ,yadi k takat v di n anity a g h a di s d h a r m y e a abdas y a anity at v a tad pra m e y a t v di r p e a tats d h a r m y e a sarvas y ai v ni t y a t v a sy t mad uk t a s d h a r m y e a tatsidhy a ti - na tu tvaduk t e n e t y a t r a niy m a k b h v t, iti b lapriy avi e as a m lak ay ati ) sarv vi e apr a s a g od b h v a n a m i ti abdo ,nitya k takat v t ityatr a ekas y a dhar m a s y a k takat v d e abde gha e ca sattv t yadi abdag h a a y o r a ni t y a t v e n vi e a ucyat e - tad sarve m a vi e apr a s a g a sattva p r a m e y a t v d i r p a s y a ekas y a dhar m a s y a sarve u sattv t tath ca san m t r a v ttidh a r m e vi e p d a n a m a v i e as a m tath ca sarve m a b h e d e pak divib h g o na sy t sarve m e k a j t yatv e ,v ntar aj t y u c c h e d a sarve m a ni t y a t v e j ty divilay a iti vi van t h a nir p a y a ti prak ik upapa t tis a m l a k a a m ubha y a p a k a s d h a r m y e a s dha n o p a p a t ti k a t h a n a m upapa t tis a m yath ,yadi anity at v a s d h a n a k ry a t v a m u p a p a d y a t a iti abdas y ni ty a t v a tad nitya tv a s d h a n a m a p i

kicidup a p a d y a t a iti nityatv a ki na sy t, iti b lapriy upapa t tis a m lak ay ati ) ubhay a p a k a s d h a r m y e e ti dvay or a pi pak ay o s dha n a m u p a p a d y a t a iti kath a n a m upapa t ti s a m abdas y a anity at v a p a k e yath s dha n e k ry a t v a m u p a p a d y a t e - tath abda ni ty a t v a p a k e ,pi s dha n a r va atv di k a m u p a p a d y a t a iti dvayor a pi pak ay o s dha n a s y o p a p a n n a t v k h y a sam n a d h a r m a puras k ty a praty a v a s t h n a m upapa t tis a m e t i y vat prak ik upala b d hi s a m l a k a a m v dy up a d a r it as d h a n b h v e ,pi s dhy a s y a upala b d hi k a t h a n a m upala b d hi s a m yath abdo ,nitya pray at n n u vi d h y i tv t gha ava t ityatra pray a t n a vin pi v yun od a n a v t v k a kh b h a g aj a n y a s y a abda s y a upalab d h e na pray a t n n u vi d h y i t v a abde ,sti iti b lapriy upala b d hi s a m sod h a r a a lak ay ati ) v dy a k t e ti v din nirdi asy a k ra as y b h v e ,pi s dhy o p al a m b h t praty a v a s t h n a m upala b d hi s a m a tath

hi ) parvat o vahni m n dh m t ity dika vahny a v a d h r a r t h a ucya t e - na tatsa m b h a v a ti - dh m a vin lok dito ,pi vahnisidd h e tath ca na tasy a s dha k a t v a m i ti pratik l a t a r k a iti vi van t h a prak ik anupala b d hi s a m l a k a a m v din n u p al a b d hi v a t kasy a ci t pad rt h a s y a ana g k re anupala b d hi v a d e v a v dy a b hi m a t a s y p i yatkicitp a d r t h a s y a abh v a s d h a n a m anupala b d hi s a m yath ) ,jal de vidya m n a s y p i vara av a t yath n u p al a b d hi tath ucc ra tp r v a abdas y a vidya m n a s y pi vara av a t anup ala b d hi ityeta n m a t a v din d yat e) yady v a r a av a t abdo nopalab h y e t e - tad jal dy v a r a a mi v a abd d y v a r a a m a p y u p al a b h y e t e ti atrott ar a m ) yadi bhava d b hi anupala b d hi t a vara a n bhy u p e y a t e tad anup ala b d h e r a p i anupala b d h y b h v o siddhe tadab h v t vara b h v s i dd h a u vara asiddhi , iti b lapriy anupala b d hi s a m lak ay ati ) v dine ti naiy yi k ais t v a t abd nity a t v a eva s dhy a t e ) yadi abda nitya sy t tarhi ucc r a t pr k kuto nopal ab h y a t e na hi gha dy v a r a a k u y div a t abda s y v a r a a m a s ti tada nu p al a b d h e ri ti tatraiv a j tiv d praty a v a ti hat e ) yady v a r a n u p al a b d h e vara b h v a sidhy ati tad vara n u p al a b d h e r a p y a n u p a l a m b h t vara n u p al a b d h e r a p y a b h v a

sidhy e t tath ca anup ala b d hi pr a m a k a vara b h v o na sy t api tu vara op a p a t ti r e v a sy diti abdanity a t v e nokta b dha k a yukta mi ti ittha ca eva r p e a praty a v a s t h n a m anupala b d hi s a m e t y a r t h a iti vi van t h a prak ik nitya s a m l a k a a m dhar m a s y a nitya tv ni ty a t v a vi k alp t dhar mi o nityatv a s d h a n a m nitya s a m yath , abd as y a yat anity at v a bhav a d b hi ucyat e tat nitya anity a v yadi nitya tad abdav tt er e v a tasy a sad t a n a t v t abda s y pi tath t v a m g a t a m atha anity a tad abde kad cit anity at v b h v o ,st ti nitya eva abda ityub h a y a t h p i abdas y a nitya tv a m, iti b lapriy nitya s a m lak ay ati ) dhar m a s y e ti abdas y pi tath t v a m g a t a m i ti abdas y pi nitya tv a pras a k t a m i t y a r t h a dhar mi a vin dhar m a s y a sthity a b h v e n a dhar m a s y n i t y a t v a s y a nitya tv e sad t a n a t v e dhar m abdo ,pi nitya sy diti bh v a abd e anity at v a s y a nitya sarva k l a sv k re anity e abde nitya tv a sy dity p d a n a nityas a m iti vi van r t h a prak ik

anity as a m l a k a a m anity a d nt as d h a r m y t sarv nity a t v a p r a s a g o d b h v a n a m anity as a m yath ,yadi anity e n a gha an e s d y t abda anity a ityucy at e tad yena kenacit dhar m e a sarvas y ai v a tatsa d atv t sarva s y ni t y a t v a p r a s a g a , iti b lapriy anity as a m lak ay ati ) anity ad nte ti anity e n a gha en a s dhar m y t "k tak a t v a r p t $ anity a abda iti bruvat a asti gha en ni ty e n a sarva b h v n s dhar m y a "sattv dir p a m $ iti sarvas y a anity at v a m a n i a samp a d y a t e so ,ya anity at v e n a praty a v a s t h n t anity as a m a iti bh ya m vy pti m a p u r a s k ty a yatkicidd nt as d h a r m y e a sarvas y a s dhy a v a t t v p d a n t anity as a m s dhy a p a d d a vi e as a m t o vyava cc h e d a tatra sarv vi e a ev p a d y a t e na tu sarvas y a s dhy a v a t t v a m iti vi van rt h a prak ik k ry a s a m l a k a a m v dy uk t a h e t o anya k or y e pi samb h a v b h i d h n a k ry a s a m yath tatraiva pray a t n n u vi d h y i t v a ubhay a t h pi samb h a v a ti gha diva t abda s v a r p o t p a t t a u jal divat vara k a ni v tta u ca ubhay a t r pi pray a t n n u vi d h y i t v a d a r a n t tath ca tasy a vara k a ni v ttir p a k r y n t a r a s y a samb h a v t n nity a t v a ni y a t a t v a

iti kvacit k ra as a m e t i p ha tasy pi ,k ra as y a pray a t n n u vi d h y i t v a s y a ubhay a t r a abdas y o t p a t t a u tad v a r a k a n i v tta u ca sama t v b hi d h n a m , iti r ty ukta ev rt h e pary a v a s n a m a v a s e y a m atra grant h a g a u r a v a b h a y t s k m a p r a k r na dar it ityab hiy u k t ai r a n y a t r a te ,nusand h e y b lapriy k ry a s a m lak ay ati ) v dyu kt a h e t o ri ti yath abda anity a pray a t n n u vi d h y i t v t ityatra pray a t n n u vi d h y i t v a k ry ad v a y e ,sti svar p o t p a t t a u vara k a ni v tta u ceti tatra svar p o t p a t t y a b h i p r y e a v dinokt e j tiv d al a ha vara k a ni v tt v e v a pray a t n n u vi d h y i t v a s y o p a y o g a na svar p o t p a t t vi ti abdas y ni t y a t v a na sidhy at ti eva r ty praty a v a s t h n a k ry a s a m e t y a r t h a atred a m a v a d h e y a m ) ke ucit granth e u s dhar m y a s a m vaidhar m y a s a m ity dir p e a str li gatay sama a b d a pray ujy a t e - ke ucittu s dhar m y a s a m a vaidhar m y a s a m a ity dir p e a pulli gata y prayujy at e tatra j tervi e y atv a vi v a k y sama a b d a s y a str li gatva m ny y a s t r a k r a s t u ) ,s dhar m y a v a i d h a r m y a s a m a u , ity dir p e a pulli gata y ai v a nirdi ati tasy y a bh va ) v dy a k t a s y a prati edh a kila j tiv din kriyat e - tatra prati eg h a a b d a pulli ga iti tadan ur o d h e n a sama a b d a s y a pulli get e ti tadukt a ny y a p a ri udd h a u ved n t a d e i k ai ).ak ap d ye u ca j tivi e alak a as t r e u pulli g nt a s a m a a b d a n i r d e a svapa k as t h p a n a p a r a p a k a p r a ti k ep a r p e a vibh g e praty a v a s t h n e prati edh a b h g e n t r a j titva vivak ita m

ityukt ar p aj ti vi e b hi pr y a ity hu .iti ny y a b h y a k r d a y o ,p ti prati edh a a b d a s y a s tre bahula pray og t prati edh a a b d a m d y e v a sama a b d e pulli ganirv h a many a n t e vi van t h a n y y a p a c n a n a s t u ,s dhar m y a s a m d a y o j tivikalp vividha kalpa vikalpa prab h e d a , iti vada n vikalpa a b d n u s r e a sam a a b d a s y a pulli gat nirva h a ti eva v din s dha n e kriy m e tatra prativ di n udbh v y a m n a asadutt a r a vi e a j ti tasy a j ti abd a v c y a t j ya m n a t v a n i b a n d h a n tath ca.s dh a r m y a v a i d h a r m y b h y m praty a v a s t h n a m j ti .iti kath y prav ttay o v dipra ti v di n o madh y e v din s dha n e k te yath v a s t hi t o t t a r a s p h u r tir a hi t a s y a jig o prativ di n a mukh t ya ka cit hetv b h s a ava t gata j ya m n a eva bhav a ti na tu j ta san k ry a k a r o ,p ty ay e n a avadh r a r t h a t a y j ti ab d a prava r t a t a iti utta m r u v rar g h a v c r y a s v m i n a nir p a y a n ti te eva sv mi n a s my r t h a k a s a m a a b d a g h a a n a s y a t tpary a m e v a var ay a n ti ) v dipra ti v di pr a y u k t a y o r h e tv o "0$ s my a m v dipra ti v di n or a pi s my a ca sam a a b d e n a lak yat e s tre sama a b d a prati edh a r p a h e t u vi e a bh ta hetug a t a s my a dar ay a ti ath pi vakt gat a s m y a m a p i vivak ita m tad h a v rtika k r a ).sam kara rt h a pray og a s a m a s dhar m y a m e v a sam a tasy a pray og a s y a sa s dhar m y a s a m a .iti atra sam kara rth a m i t y a n e n a vastut a s my b h v e ,pi sam kara oddh e o j py a t e na hi sadd h e t o r a s a d d h e t u n nir ka r a a s my p d a n a v bhav a ti kena kasy a sam kara a mi ti cet ) v din prativ di n a sam kara a m tath ca prativ di n sv pa k a r a p a ri h r r t h a m a n t a t a sam kara rth a j tipray o g a kriyat a ityukt a bhava ti de ikac a r a s t u ny y a p a ri udd h a u j tipray o g a

kriyata ityukta bhav a ti de ikac a r a s t u ny y a p a ri ud d h a u j tiv dipra y u k t a h e t o parag h t a k a t v a v a t svavy g h t a k a t v a m a p y a s t ti tadev a s my a sama a b d e n a pratip dy a t a iti nirvah a n ti eva caturvi atidh nirdi ad s u j ti u k s cit j t n lak a e u pari ralya m n e u sam n a t v a sth l ad y prat yate tata n m a b h e d a m t r a m i ti a k avata r a ti tatr pi s ma d y vic ry a m e lak a e u bhado ,vaga n t u ak y a t e tadet a n m a n a s i nidh y h a ) atra grant h a g a u r a v a b h a y t s k m a p r a k r na dar it iti ki ca s j t n sapt g ni bhava n t ti uday a n c r t h ai ny y a p a ri i asy n t e ) .lak ya lak a amu t t hi ti sthitipa d a m la phala tan a j t n savi e a m e t a d a k hil a pravy a k t a m u k t a raha . iti lok rd h e n a pratip dita m tatra prativ di n yat asadutt a r a m u c y a t e tadev a lak ya m tasy a s dhar m y a s a m d i u yatr n a t a r b h v a tallak a a m e v a lak a am utthitirn m a janm a sthite pada sthitipad a j tyutt a r a s t hi t e ray a asatis d h a n a p r a y o g e j tyutt a r p r a v tt e d yo hetur e v a sthitipad a t v e n a vivak ita d aj tipra y o g a s y a m la s dhar m y d y k r a k a d a r a n a m phala tu v dina svokt a h e t a u prativ din du atva b h r a m o t p d a n a m tana v din prativ dy u k t a s y s a d u t t a r a s y a j tir p a s y a nir k ar a a m s tra k r a s t u j tyutt a r a s y a nir ka r a a pr a k r a pratij ti vi ada pratip dit a v n sapt g a k a t v a tu ny y a p a ri i e tatra tatra s cita m e v a sarva mi d a vistara b h a y t

atro p e k ita mi ti bh v a d pik nigra h a s t h n a n i r p a a m v dina apaja y a h e t u nigrah a s t h n a m prak ik nigra h a s t h n a lak ay ati ) v dina iti ida ca yady a pi chal d v a p y a s ti tath p y a r t h n t a r di r p a n i g r a h a s t h n a m a d h y e ,ntarb h v t ado a chalatv di n pi j nas y o p a y o g i t v t p thigup d n a hetv b h s a v a t d pik pratij h ni pratij n t a r a m - pratij virod h a - pratij s a n n y s a hetva n t a r a m arth n t a r a m - nirarth a k a m - avij t r t h a k a m - ap rth a k a m apr pt a k l a m ny n a m - adhika m - punaru k t a m - ananu b h a a m - aj na m apra tib h vik epa - mat n uj - pary a n u y oj y o p e k a a m niranuy oj y n u y o g a apasiddh n t a - hetv b h s c a nigrah a s t h n n i e a suga m a m prak ik pratij h nilak a a m

tasy v n t a r a b h e d n da ay a ti )) pratije t y di n yatra pratij t r t h a vi r u d d h b h y u p a g a m a pratij t r t h a p a ri t y g o v tatra pratij h ni yath , abdo ,nitya praty a k ag u at v t, ityatra ,so ,yam gak r a , ity dipra t y a b h ij b al t p a r e a b dh e udbh vi t e ,astu tarhi nitya abda , iti nityatv a m a g kurva n v d abda s y a anity at v a p r a tij jah ti b lapriy pratij h ni lak ay ati ) yatra pratij t r t h e ti pratij t a s y a s dhy a s y a yat viruddh a tada g k ra pratij t a s y a s dhy a s y a ty go v pratij h ni ida ca.s dh y a d h a r m a p r a t y a n ken a dhar m e a praty a v a s t hi t e pratid ntad h a r m a svad nte ,bhyan uj n a n pratij jah t ti pratij h ni .ity di bh y nu s ri lak a am vi van t h a s t u ).svap a k e p a r a p a k a d h a r m b h y a n u j pratij h ni svay a vi i y b hihit a p a ri ty g a iti phalit rth a seya pak ah e t u d nt as d h y a t a d a n y a h n i b h e d t paca d h bh va ti yath abda anity a k taka t v t ityukt e praty a b hij b d hi t a vi ay o ,yamity u tt a ri t e astu tarhi gha a eva pak a iti eva tatraiv a abdo ,nitya aindriy a k a t v t ityukt e hetora n ai k n ti k a t v a m i ti praty u k t e astu k taka t v di ti heturiti eva parvat o vahni m n dh m t lokav a di ty u k t e d nta s dha n a vi k al a iti praty u k t e astu tarhi mah n a s a vi diti eva atraiva siddhas d h a n e n a praty u k t e astu tarhi indha n a v ni ti anya h ni s t u vi e a ah n y di - yath tatraiva n ladh m di t y u k t e ,sam ar t h a vi e a atv e n a praty u k t e astu tarhi dh t di ti hetoriti.ity h a tadan u s r e a dinak ar y m ) ,vi i ya pratij t a s y a pak de parity g a r p a p r a tij h n e , iti prokta m

prak ik pratij n t a r al a k a a m paro kt a d o od di dh r ay p rv n u k t a vi e a avi i atay pratij t r t h a k a t h a n a m pratij n t a r a m yath )) k ity di ka gu ajany a m k ry a t v t ityatr a ad ajany a t v e n a siddha s d h a n o d b h v a n e ,savi ay a k a, iti gu avi e a ad n a m b lapriy pratij n t a r a lak ay ati ) parokt e ti gu avi e a ad n a m i ti savi ay a k a g u aj a n y a t v a s dhy a m ad asy a tu savi ay a k a t v b h v t tajjany a t v a m d y a na siddhas d h a n a m i ti bh v a ,pratij t r t h a s y e t y u p a l a k a a m hetva tirikt r t h a s y e ti tattv a m tena ud h ar a n t a r a m upana y n t a r a m niga m a n n t a r a ca pratij nt a r a t v e n a sa g h ta bhav a ti, iti vi van t h a hetva n t a r a tu s tra k r e a p tha nigr a h a s t h n a t v e n a nirdi am prak ik pratij virod h al a k a a m svokt a s d h y a vi r u d d h a h e t u k a t h a n a m pratij viro d h a yath ) dravy a gu ab hin n a m r p dit a p thaktv e n a anupala b h y a m n a t v t iti b lapriy

pratij virod h a lak ay ati ) svokta s d h y e ti r p dita p thakt v e n a anupala b h y a m n a t v a hi gu bhin n a t v a v y p y a m - na gu ab hin n a t v a s d h a k a m ato gu ab hin n a t v b h v a v y p t a s y a heto katha n t pratij virod h a ityarth a

prak ik pratij s a n n y s a l a k a a m svokt e r,th e pare a d ite tadap al p a pratij s a n n y s a yath )) , abdo ,nitya aindriy a k a t v t, ityukt e pare a s m n y e vyab hic r a m u d b h v y a d ite svokt a m a p a l a p a ti ,kenoc y a t e abdo ,nitya , iti b lapriy pratij s a n n y s a lak ay ati )) svokt e r,th e iti pratij h n a u pratij t r t h a s y a ty g a pratij s a n n y s e tu tasy p al p a iti bhed a prak ik hetva n t a r al a k a a m paro kt a d a oddi dh r ay p rvo k t a h e t u k o a u vi e a nt a r o p d n a m hetv a n t a r a m yath , abdo ,nitya praty a k at v t, ityatra s m n y e vyab hic r o d b h v a n e ,j timat t v e sati, iti vi e a ad n a m b lapriy

hetva n t a r a lak ay ati ) parokt e ti parokt a d a od di dh r ay p rvo k t a h e t u t v a c c h e d a k ti ri kt a h e t u t v a c c h e d a k a v i i avac a na hetva n t a r a m i t y a r t h a j tima tt v e sat ti vi e a e datte tu s m n y e j tima tt v b h v t na vyab hic r a prak ik arth n t a r al a k a a m

prak t n u p a y u k t r t h a k a t h a n a m arth n t a r a m yath ) nitya abda aspar a v a t t v t iti hetu hetup a d a ca hinotes t u ni p r a t y a y e ni pann a m / pada ca supti ant a m ity di b lapriy arth n t a r a lak ay ati ) prak t n u p a y u k t e ti prak t n k k it rt h b hi d h n a m i t y a r t h a prak ik nirarth a k al a k a a m

av c a k a a b d a p r a y o g o nirarth a k a m jabag a ad a a t v t ity di avij t r t h al a k a a m

yath abda anity a

pari atpr a ti v d y a b o d h a p r a y oj a k a p a d a p r a y o g a avij t r t h a m tacca

,kli nvay a aprasiddh r t h a k a tvaritocc ri t a m, ity dir p a m b lapriy avij t r t h a lak ay ati ) pari aditi v din triv ra m u k t a m a p i p r a ti v di n sadas y ai ca yanna budhy a t e tat avij t r t h a m ,avahit vi k al a v y u t p a n n a p a ri atp r a ti v di b o d h n u k l o p a s t hi t y a janak a v c a k a v k y a p r a y o g o ,vij t rt h a m v cak e t y a n e n a nirarth a k p r t h a k a v y u d s a , iti vi van r t h a t d a v ky a ,bh s t a n a hima b h e aj av a t, ity dika m bh s t a n a m i t y a s y a parvat a ityarth a hima s y a bhe aja m agni tadv n iti hima b h e aj av a di ty a s t h r t h a ,agnirhi m a s y a bhe aja m, iti rute prak ik ap rth a k al a k a a m para s p a r n a n vi t a p a d a s a m h a ap rth a k a m gha a pa a nitya anity a ca pram e y a t v t ity di b lapriy ap rth a k a lak ay ati ) para s p a r e ti abhi m a t a v k y r t h a b o d h n u k l k k n y a p a d a s a m h a ap rth a k a m i t y a r t h a prak ik apr pt a k l al a k a a m yath ) abdatv a

avay a v n vyutkr a m e a katha n a m apr pt a k l a m anity a ity di b lapriy

yath abdat v t abda

apr pt a k l a lak ay ati ) avay a v n m i ti .pratij d n avay a v n yath la k a a artha v a t kram a tatr v a y a v a vi p a r y s e n a vacan a apr pt a k l a m .i ti bh y n u s r da lak a am vi van t h a s t u ) avay a v a s y a kathai k a d e a s y a vipary s a vaipar tyam tath ca sama y a b a n d h a vi ay bh t a k a t h k r a m a v i p a r takr a m e b hi d h n a pary av a s a n n a m tatr y a kram a ) v din s dha n a m u k t v s m n y a t e hetv b h s uddhar a y ityeka p da - prativ din a c a tatrop la m b h a dvit ya p da prativ di n a svap a k as d h a n a tatra hetv b h s o d d h r a a ceti t t ya p da jayap ar j a y a v y a v a s t h caturt h a p da eva pratij h e t v d n kra m a tatra sabh k o b h a v y m o h d i n vyaty a s t b hi d h n a apr pt a k l a m , iti pratip d a y a ti prak ik ny n ala k a a m yatkicida v a y a v a n y v a y a v b h i d h n a m ny n a m adhikala k a a m spa am

adhika h e t v di k a t h a n a m adhika m abda t v t r va atv c c a ity di punaru k t al a k a a m

yath abda anity a

anuv d a vin kathitas y a puna kath a n a m punaru k t a m anity a - abda anity a ity di b lapriy

yath )) abda

punaru k t a lak ay ati ) anuv d a vineti ni pray oj a n a punar a b hi d h n a punaru k t a m anuv d a s t u vyakhy r p a sapra y oj a n a k a ato na tatr tivy p ti tath ca sam n r t h a k a s a m n n u p r v ka a b d a s y a ni pray oj a n a punar a b hi d h n a abda p u n a r u k t a m yath abda anity a abda anity a iti sam n r t h a b hi n n n u p r v ka ab d a s y a ni pray oj a n a puna abhidh n a m a r t h a p u n a r u k t a m yath abda anity a dhva nirnirod h a d h a r m a k a iti prak ik ana nu b h a ala k a a m pari ad trirab hi hit as y pi ananu v d a ananu b h a a m b lapriy ana nu b h a a

lak ay ati )) pari ade ti v din trirukt a s y a pari ad vij t r t h a s y a v ky a s y a prativ din ana nu v d a ana nu b h a a m aj na s k a r y a ni r s y a aj na m a n vi kurv a t e ti vik epa s k ar y a ni r s y a kath m a v i c c hi n d a t e ti ca vi e a yam ity c r y na ca aprati b h s k a r y a m - uttara p r a ti p a t t v a p i sabh k ob h di n ananu b h a as a m b h a v d i ti vi van t h a prak ik aj nal a k a a m pari ad vij tas y a v din trirab hi hita s y pi v ky r t h a s y b o d h a aj na m apra tib h lak a a m uttar r h a parokt a buddh v pi uttara s y a asph r ti v a t t bh va aprati b h b lapriy apra tib h lak ay ati )) uttar r h a m i ti na c tra ananu b h a as y v a y a k a t v t tadev a d a am a s t vi ti v cy a m parokt n a n u v d e hi tat aprati b h y tu paro kt n u v d e ,pi uttar p r a ti p a t tiriti vi e t prak ik vik epala k a a m

asa m b h a v a t k l n t a r a k r y a v y s a g n u d b h v y a kath vi cch e d a vik epa b lapriy vik epa lak ay a ti )) asa m b h a v a di ti k l nt a r e kartu akya vastut a id n bhavitu m a n a r h a yat k ry a tatra vy s a g a m u d b h v y a kath vi cch e d o vik epa tena r japur u dib hir k r a e g hajan di b hirv va y a k a k r y r t h a m k r a a svag had h di k a pa yat o gam a n e v sta v a iroro g di n pratib a n d h e v na vik epa ,yatra karta v y a vy s ajy a kath vyavac c hi n n a t ti ida me kara ya vidyat e tas min n a v a s i t e pa c t kath a y m ti vik epo n ma nigrah a s t h n a m , iti bh ya m prak ik mat n uj la k a a m svapa k e do am a n u d d h ty a parap a k e do b hidh n a m mat n uj b lapriy mat n uj lak ay ati ) svapa k a iti svasidd h n t e parokt a do am a g k ty nu d d h ty a ca para sidd h n t e ,pi sam n o do a ityudb h v a n a mat n uj e t y a r t h a yath ) puru atv c c e d a h a cora tata eva bhav n a pi cora ity dika m

prak ik pary a n u y oj y o p e k a an a p a l a k a a m udbh v a n r h a p a r a k yanig ra h a s t h n n u d b h v a n a pary a n u y oj y o p e k a a m b lapriy pary a n u y oj y o p e k a a lak ay ati ) udbh v a n r h e ti pary a n u y oj y o n m a nigraho p a p a t t y codan ya tasyo p e k a a nigra h a s t h n a pr pto ,styana n u y o g a etacc a kasy a par jay a ityanuy u k t a y pari ad vacan yam na khalu nigrah a pr pt a svak a u p na viv uy t, iti bh ya m ,nanu v din katha mi d a m u d b h v y a m - svaka u p navira as y y u k t a t v d i ti cet) saty a m madh y a s t h e n a i v a idamu d b h v y a m - v de ca svay a m u d b h v a n e ,pyado a , iti vi van t h a i a spa am atra j tinigra h a s t h n a vi ay e bh ya) v rtika) t tpary a k ) pari udd hi) ny y a p a ri i a) ny y a p a ri i a) ny y a m a j a r

)t rkik ar a k di u grant h e u ved n t a d e i k a k ta n y y a p a r i ud d h a u ca bahuviv e ci t a m a s ti tatsa r v a s vad h n a par m y a ka cinm a h n p r a b a n d h a p thag e v a lekha n ya praka r a a g r a n t h e et va d e v a pary p t a m i ti vistara b h a y d u p a r a m y a t e

prak ik niranuy oj y n u y o g al a k a a m nigra h a s t h n a r a h i t e nigra h a s t h n o d b h v a n a m niranuy oj y n u y o g a apasiddh n t al a k a a m ekasiddh n t a m a t a m ri ty a kath p r a v tt a u tadvirudd h a si dd h n t a m a t a m l a m b y o t t a r a d n a m upasiddh n t a pratij h ni ) ana nu b h a a ) aj na ) apratib h ) vik epa p a r y a n u y oj y o p e k a n m a b h v e - many e hetv b h s a v y a t i ri kt a ni g r a h a s t h n n gu e- hetv b h s n ca dravy di u antar b h v a yath y a t h a bodhy a atirikta s tr rt h a suga m a ityab hipr y e h a ) e amiti b lapriy j t n nigra h a s t h n n ca k pte u sapta s u pad rth e u antar b h v a ) prak r a m h a ) pratij h n ty din dinaka r grant h e pratij h n y d n nigra h a s t h n n praty e k a m u p d n e n a tatra tatr n t a r b h v a vi ada m u k t a tata ev va s e y a asadutt a r a r p a j t e sv b hi m a t r t h a v y g h t a k a s v o t t a r a v k y a r p a t a y abd t m a k e gu e ,ntarb h v a d pik

akter a ti rikt a p a d r t h a t v a k h a an a m nanu kara t al n al a s a y o g e saty a pi pratib a n d h a k e sati d h n u t p a t t e akti pad rth n t a r a m i ti cet ) na pratib a n d h a k b h v a s y a k ry a m t r e k ra atv e n a akter a n u p a y o g t k ra atv a s y ai v a aktipad r t h a t v t prak ik nanu analas a y og e saty a pi ma y dis a m a v a d h n e d ho na j yata iti ma y d e pratib a n d h a k a t v cy s ca vahna u d h nu k l a a k ti s v k ra eva nirva h a ti pratib a n d h a k a t y k ry nuk l a a k ti vig h a a k a t v a r p a t v t ata tadan y a t h n u p a p a t ti sidd h y akter a ti rikt a t v t ,saptai va pad rt h , ityas a g a t a m i ti pr b h k a r a a kat e ) nanviti nanv e v a aktisiddh v a pi tasy atiriktat v s i dd hiriti cet ) na yato na t va d dr a v y t m i k akti gu div ttitv t ata eva na gu akar m n y a t a r a r p - na ca s m n y d y a n y a t a m a r p utpatti vin a litv t eva c tirikt a p a d r t h a t v a s i d d hi riti nanu pratib a n d h a k a t v a na k ry n u k l a a k ti vi g h a a k a t v a m e ki tu k ra bh t b h v a p r a ti y o gi t v a m tacca ma yab h v a s y a hetutv d e v a upapa d y a t e - ma isa m a v a d h n a d a y ca tada b h v a r p a k r a n t a r b h v d e v a d h n u t p a t ti s a m b h a v a ittha c tirikta a k ti s v k ro ,nucita iti sam d h a t t e ) pratib a n d h a k b h v a s y e t i nanu ,d hotp d e vahni akta , iti vyava h r n y a t h n u p a p a t t y setsy a ti atirikt aktirity a ky a tasy k ra at r p a t v e ,pi vyava h r o p a p a t t e n tirikt aktirity h a ) k ra atv a s y e ti nanu ma y dy a b h v a s y a hetutv e

ma isa m a v a d h n a d a y saty a p y u t t e j a k e d ho na sy t man m a t e tu ma y dy a p a s r a a d a y m i v a utteja k a s a m a v a d h n a d a n a y m a p i vahn a u d h n u k l a a k t y a n t a r o t p a t t e a g k re a na do a iti cet ) na utteja k b h v a vi i am a y d y a b h v a s y a k ra atv g k re a ado t na ca utteja k n anan u g a t a t v t tatta d u t t ej a k b h v a k a vi i am a y d y a b h v a s y a i v a k ra at y kalpa n yatay gaurav a m i ti v cy a m d h nu k l a a k ti prati et d ak r a a t y tav p y v a y a k a t v t ana nt a a k ti t a t p r g a b h v a t a d d h v a s a k al p a n e gaurav di ti sa k epa b lapriy kara t ala s y a agne c a sa yog e saty api ma iyap a p r a ti b a n d h a k a s a t t v e karat al a s y a d ho na j yata iti akti pad rth n t a r a m ity a kita dpik y m tatra d h n u t p a t ti m t r e a akte pad rt h n t a r a t v a kath a sidhy e t- ata a key a m a n u p a p a n n ityata a k gra n t h a s y a y a vadan avat r a y a ti )) nanva n al a s a y o g e saty a p ti karat al a s y a analas a yo g e saty a pi ma y dis at t v e karat al as y a d ho na j yat e ma y dy a s a t t v e d ho j yate yats a t t v e k ry a notpad y a t e yadas a t t v e cotpad y a t e tasy a pratib a n d h a k a t v t ma y d e sattv e d ho na j yate tadas a t t v e d ho j yata iti ma y d e d hapr a ti b a n d h a k a t v a v cy a m pratib a n d h a k a t v a ca k ry n u k l a a k ti vig h a a k a t v a m tath ca d h n u k l y agnini h akti s ma in n yat e ata aktivi i ava h n e r e v a d haja n a k a t v t ma isattv e d ha a k t e r n t aktivi i avah n e r e v a d haja n a k a t v t ma isattv e d ha a k t e r n t aktivi i avah nir p a k r a b h v t na

d ha ittha ca k ry n u k l a a k ti vi g h a a k a t v t vin nopa p a d y a t a ityev a m a r t h p a t ti p r a m e n a aktir p a s y ti rikt a s y a pad rth a s y a siddhau pad rth ityukti sa gacc h a t a iti a kiturb h v a nanv e v a m i ti arth patti pr a m e n a p rvo k t a r ty aktir p a p a d r t h a s y a siddh vi p a tasy sapta p a d r t h ti rikt a t v a katha mi t y a r t h a yato na t vat dravy t m i k e t y di akti dravy a b hi n n gu div ttitv t gu atv div a t aktirhi r p di g u e u kriy d a u c sti avay a v a r p d a u avay a vir p di k r a a t v e n a tadan u g u a a k t e sattv t tasy r p dig u av ttitv t kriy y sa yog dija n a k a t v e n a tada nu k l a a k ti m a t t v t akte kriy v ttitv c c a tath ca gu div ttigu atv a k ri y t v di k a yath na dravy a tath aktirapi gu div ttitv t na dravy a mi t y a r t h a ata eveti gu div ttitv d e v e t y a r t h a akti gu akar m n y a t a r a b h i n n gu div ttitv t gu atv di v a t gu akar m o b h a y a b h e d a s y a s dhy a t v e gu ar p a t v e karm a r p a t v e ,pi ca ,eva nobh a y a m , iti ny y e n a ubhay a b h e d a s a m b h v t uddh e y si dd hi sy dity locy a anyat a r a b h e d a s y a s dhy a t v a m a n u s t a m yatra gu ab h e d a karm a b h e d a c a ubhay a m a s t i tatraiv a gu akar m n y a t a r a b h e d a sa bhav a t ti bh v a

na ca s m n y d y a n y a t a m a r p e t i akti s m n y d y a n y a t a m a b h i n n e utpatti vin a litv t gha diva t utpatti m a t t v a m t r a s y a hetutv a s m n y d y a n y a t a m a b h e d b h v a v a t i dhva s e utpatti m a t t v a s a t t v t vyab hic r a tadv r a y a vin a litv di ti dhva sas y a vin b h v t na vyab hic r a vin litv m t r o k t a u uktas d h y b h v a v a t i pr g a b h v e

vin itva s a t t v t vyab hic r a tadv r a y a utpatti niv e a pr g a b h v a s y n d e utpattivir h a t na vyab hic r a tath ca utpatti vin o b h a y a v a t t v a utpattivi i avin av a t t v a v hetu s m n y d tyatr a di ab d e n a vi e as a m a v y b h s a v a g hyat a eva ceti p va u k t n u m n a i r a r t h p a t t y c nug jah tena akti atirikta pad rth a k ptap a d r t h n a n t a r b h t a t v e sati pad rt h a t v t iti pari e nu m n e n a akter a tiri kt a p a d r t h a t v a sidhy at ti bh va nanu ,pratib a n d h a k b h v a s y a k ry a m t r e k ra atv e n a akter a n u p a y o g t, iti d pik gra n t h a akte pad rth a t v a k h a an y a prav tta k ry a m t r e pratib a n d h a k b h v a s y a k ra atv a m a s t u n ma t vat akte pad rth a t v a kuto na bhava t iti a k y dpik y t tpa r y a m h a ) pratib a n d h a k a t v a neti tacce ti pratib a n d h a k a t v a cety art h a ma yab h v a s y a hetutv d e v e t i evak r e a k ry n u k l a a k ti vig h a a k a t v a v y a v a c c h e d a tath ca ma e k ry n u k l a a k ti vig h a a k a t v b h v e ,pi k ra bh to yo ma yab h v a tatpr atiy o gitv t pratib a n d h a k a t v a m u p a p a d y a t e tath ca anya t h n u p a p a t ti r p r t h p a t ti p r a m a s y b h v t na aktisiddhiriti bh va tada b h v a r p a k r a n t a r b h v d e v e t i ma yab h v a r p a yat k ra nt a r a tada b h v d e v e t y a r t h a atra antar a a b d a p r a y o g t d ha prati vahni ma yab h v a c a ityubh a y a p thak k ra a m - na tu ma yab h v a vi i ava h ni k ra a m vahnivi i ama y a b h v a k ra a v ma yab h v a vi i ava h ni k ra a ceti vi e yavi e a ab h v e vinanig a m a n v i r a h e a gurub h t a k r y a k r a a b h v a d v a y p a t t e r i ti s cita m nanu pratib a n d h a k a t v n y a t h n u p a p a t t y akty a si dd h v a pi

vyav a h r n y a t h n u p a p a t t y akt sidhy a t ti a kate ) nanu d hotp d a iti aktir p ti rikt a p a d r t h a vin pi k pten a k ra atv a r p a p a d r t h e n a i v a vyav a h r a s y o p a p a t t y na vyav a h r n u p a p a t ti r a s t ty h a ) tasy k ra at r p a t v e ,p ti nanu k ra atv a kath a n tirikt a iti cet ) atr h u k ra atv a m i ti gnitv udij ta u v abh v a v k ra atv a s y n t a r b h v a iti spa amid a kusu m j al d a u a kat e )) nanu ma y dy a b h v a s y a hetutv a iti candra k n t a m a i d ha pr a ti b a n d h a k a tada b h v a d ha h e t u yatra vahna u candra k n t a m a is a yo g a k l e s ry a k n t a m a i s a y og o v mantr od d h e y a t v a v asti tad d ho j yat e tatra candr a k n t a m a y a b h v a r p a s y a k ra as y b h v t tava mat e katha d ha 0 mam a mat e tu ma yab h v a na d hak r a a m api tu aktivi i avah nir e v a k ra a m candr a k n t a m a i n vahnig a t a a k t e r n e ,pi s ry a k n t a m a i m a n t r di s a m a v a d h n a d a y puna vahn a u d h n u k l a a k t y a n t a r a m u t p a d y a t a iti svk re a aktivi i avah n e sattv t d ha samb h a v a ti - ata akti a g kara yeti a kiturb h v a atra utteja k a a b d e n a pratib a n d h a k a s a t t v e ,pi k ry ot p a t ti p r a y oj a k a s ry a k n t a m a y di r uc y a t e pratib a n d h a k a s a m a v a d h n a k li k a k r y o t p a t ti p r a y oj a k a t v a utteja k a t v a m i t y u k t a bhava ti sam d h a t t e )) utteja k b h v a vi i eti yatra ma i utteja k a ca vartat e tatra utteja k b h v a r p a v i e a b h v t vi i bh v a r p a k ra a ast ti d hotp a t tir p a p a d y a t a iti akter a n u p a y o g a iti bh v a ana nu g a t a t v di ti anek a t v di ty a r t h a gaurav a m i ti anek e utteja k b h v n k ra at v a c c h e d a k a k u k a u prav e di ti bh va d h n u k l a a k ti prat ti ma isattv e

d h n u k l a a k t e r n k k r t ma yap a s r a e t da a a k t y u t p a t t e c a a g k r t vahnini h d h nu k l a a k ti prati ma yab h v a k ra a m tatr pi ma ima tt v e aktin t uttej ak e sati akteru t p a t t e c a utteja k b h v a vi i am a y a b h v a akti prati k ra a miti v cy a m tada p e k ay d ha praty e v a tasy a k ra atv a m a s t u ki ana nt n akt n tatpr g a b h v a t a d d h v a s d n ca kalpa n e n e ti bh v a nanu utteja k b h v a k a vi i am a y a b h v a s y a d ha prati hetutv e mantr ar p o t t ej a k a d a y m a p i abd t m a k a s y a mantr a s y a gaga n a ni hatv e n a vahny d hi k a r a e de e tadab h v a s a t t v t s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a tadutt ej a k b h v a vi i am a is att v t d h n u t p d a p r a s a g a ki ca sa yog a v a t sa yog e n a dravy a s y pi avy p y a v ttit a y ma isattv e pi kicid av a c c h e d e n a sa yog e n a ma yab h v a s a t t v t d hotp a t ti pr a s a g a c a ityata ha) )sa k epa iti abh v yavi e a at s a m b a n d h e n a d hat v v a c c hi n n a prati udde y a t ) dai ikavi e a at n y a t a r a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k n tatta d u t t ej a k b h v n s m n d hi k a r a y a r p a yadvai i ya tadav a c c hi n n a s y a ma y d e dai ikavi e a at ) udde y a t n y a t a r a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a s y bh v yavi e a at s a m b a n d h e n a hetutv a m i ti dinaka r y u k t a r ty k ry a k r a a b h v a parikalpy a p rvo k t a d o a u v ra yau iti bh va et va t sahaj a a k ti rni r k t d pik dhey a a k ti nir s a

nanu bhas m di n k sy d a u uddhidar a n t dhe y a a k ti a g k ry iti cet ) na bhas m di s a y og a s a m n a k l n s p yas p a r a p r a ti y o gi k a y v a d abh v a s a hi t a b h a s m d i s a y o g a d h v a s a s y a uddhipad r t h a t v t prak ik nanu eva m a pi k sy d e asp yav a s t u s p a r e sati na bhoja n dir p a k r y r h a t akti m a t k s y d e r e v a tadarh a t v t asp yas p a r e sati akter n t bhas m a s a y o g e tu puna akteru t p d t tadar h a t eva ca k sy d a u dhey a a k ti sv k ry na ca k sy d a u bhojan di k a prati asp yas p a r a s y a pratib a n d h a k a t v a k a l p a n d e v a upapa t t a u tada n a g k ra iti v cy a m prak te ca asp yas p a r a s y a asa sp yas a y og a r p a t a y sati sann e pratib a n d h a k b h v a s a d b h v t - k sy d a u antar bhas m di s a y oj a n a bhojan d y a r h a t p a t t e ri ti puna praty a v a ti hat e ) nanu bhas m di n e ti prath a m e n d i p a d e n a aml d e dvit yena ca t mr d e parigra h a k ptadh v a s a vi e e aiva k sy d e uddha t v o p a p a t t a u atirikta a k t y a g k ro ,nucita iti sam d h a t t e ) bhas m di s a y og e ti yatra k sy d a u bhas m di s a y og a d h v a s n a n t a r a punar a s p y a s p a r a tatr pi bhas m di s a y o g a d h v a s a s y a sattv t uddhy p a t ti ata sahit n t a dhva s avi e a a m s hity a c tra samb a n d h a vi e aniy a n t ri t a s m n d hi k a r a y a m asp yav a s t n anug a m a k a r p a s y a durvac a t a y s m n y a d h a r m v a c c h i n n n a b h v a n i v e s a m b h a v t yakticida s p y a s p a r b h v a s y a ca tatra sattv t tad p a t ti tada v a s t h a i v a

ityata y vaditi tath ca tatra y vat asp yas p a r b h v n nirava cc hi n n a vi e a at s a m b a n d h e n a asattv t noktad o a iti bh va yatra ca bhas m di s a y o g s p y a v a s t u s p a r a u yuga p a d e v o t p a n n a u vina au ca tatra tattad a s p y as p a r b h v a k as m n d hi k a r a y a vi i ab h a s m di s a y og a d h v a s a m d ya uddha t p a t ti ata bhas a m di s a y o g a k l v a c c h e d e n a tatra vidya m n r t h a k a k l n nta m a b h v a v i e a a m tath ca tava bhas m di s a y og a k a v a c c h e d e n a y vatt a d a b h v n m a s a t t v t na do a iti bh v a b lapriy atha prok a dib hi vr hy di u bhas m di n k sy di u dhey aktirnir kriy a t e ,nanu bhas m di n , ity din d pik y m sahaja a k ti dhey a a k ti c e ti aktidva y a s y a m m sak air a g k r t prath a m e n d i p a d e n m l d e ri ti bhas m a n udhy a t e k sya t mr a m m l e n a udhy ati goma y t udhy a t e bh mi n r tu rajas tath

iti vaca n a m a t r n u s a hit a m dpik y m bhas m di s a y og e ti bhas m di s a y og a s a m n a k l n y van t a asp yas p a r a p r a ti y o gi k b h v tatsa m u d y a v i i a bhas m di s a y og a d h v a s a eva k sy d e uddhirity a rt h a yatra k sy d a u dau asp yav a s t u s a y o g a tata bhas m di s a y o g a tata bhas m di s a y og a n n a n t a r a punar a s p y av a s a t u s p a r a

tatk l e p rv a t a n a b h a s m d i s a y o g a d h v a s a s a t t v t bhas m di s a y og a d h v a s a m t r a s y a uddhipad r t h a t v e tad n mapi uddha t v p a t ti tadv r a y a sahit nt a bhas m di s a y og a d h v a s e vi e a a m asp yas p a r a k l e asp yas p a r a p a ti y o gi k b h v a v i i atv a n st ti na do a s hity a ca atra svar p a s a b a n d h a g h a it as m n d h i k a r a y a r p a m ata vyad hi k ar a a k lik dis a m b a n d h e n a s m n d hi k a r a a v asp yas p a r a p r a ti y o gi k b h v a m d y a t d asp a r a k l e uddha t v p a t ti na bhava ti k sy d a u yatkicida s p y a v a s t u s p a r a k l e ,pi asp yav a s t v a n t a r a s a y o g b h v a s a t t v t tadvi i a p rv a t a n a b h a s m d i s a y o g a d h v a s o ,st ti uddha t v p a t ti ata y vatt v a ni v e a tad n y vad a b h v n t a r g a t a s y a y d s p yav a s t u s p a r o ,sti tadab h v a s y a asattv t na do a na c bh v e y vatt v a ni v e p e k a y asp yav a s t u s p a r a t t v v a c c hi n n b h v a eva nive y a t m i ti v cy a m vij t ye van e k e u asp yav a s t u v a n u g a t a d h a r m a s y b h v t pratiyogit v a c c h e d a k a s y a s m n y a d h a r m a s y t r s a m b h a v t sa yog a s y v y p y a v ttita y k sy d v a s p y a v a s t u s a y o g a k l e ,pi kicidav a c c h e d e n a tada b h v a s y a dai ikavi e a at s a m b a n d h e n a sattv t tadvi i a p rv a k l nab h a s m d i s a y og a d h v a s a m d y a uddha t v p a t ti v r a y a s m n d hi k a r a y a g h a a k d h e y a t y a nirava cc hi n n a d ai ika vi e a at s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive y a m yatra k sy dip t r e bhas a m d i s a y o g a asp yas p a r a c a ekak le utpan n a u vina au ca tatra bhas a m d i s a y o g a d h v a s a asp yas p a r b h v a v i i o bhava t ti p tras y a tadva t a uddha t v p a t ti v r a y a asp yas p a r a p r a ti y o gi k b h v e bhas m di s a y og a s a m n a k l natv a vi e a a m

bhas m di s a y og v a c c h e d a k a k a v a c c h e d e n a bhas m di s a y og d hi k a r a e vidya m n a iti tadart h a eva ca tatra vidya m n a s y a asp yas p a r b h v a s y a bhas m di s a y og a d h v a s a k lik a t v e ,pi bhas m di s a y og a k a v a c c h e d e n a vidya m n a t v a n st ti na do a eva ca bhas m di s a y og v a c c h e d a k a k a v a c c hi n n a t a d a d hi k a r a a v t tik s p yas p a a r p r a ti y o g i k a y v a d a b h v a n i hanira v a c c hi n n a ) dai ikavi e a at s a b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i y a pi t d hi k a r a at vad v tti ) bhas m di s a y og a d h v a s a uddhiriti phalita m tad h a ) yatra k sy d vit y di n sa band h a vi e aniy a n t ri t a mi ti nirava cc hi n n a d ai ik vi e a a t sa m b a n d h a g h a it a m i t y a r t h a d pik svatv a s y ti rikt a p a d r t h a t v a k h a an a m svatv a m a p i na pad rth n t a r a m - yath e aviniyo g a y o g y a t v a s y a svatv ar p a t v t tada v a c c h e d a k a ca pratigra h dila b d h a t v a m e v e t i prak ik ,caitras y a ida dhana m, ity dau dhan d a u yatsva t v a prat yate tatpa d r t h n t a r a m i ti mata nirasy a ti ) svatv a m a p ti apin anukt a s a m u c c n a y a k e n a pratiyogitv di p a ri g r a h a nanu tarhi svatva ki svar p a m ityata ha ) yathe eti tadav a c c h e d a k a ceti t d ay og y a t v a p r a y o j a k a m i t y a r t h a pratiyogitv a pratiy ogir p a pratiyogit v a c c h e d a k a r p a vety di k a bahut a r a m h a n ya m

b lapriy yatsv a t v a prat yata iti a hyeti e a tatpa d r t h a n t a r a m i ti svatva na dravy t m a k a m gu div ttitv t ata eva na gu akar m n y a t a r t m a k a m na ca s m n y di r p a m - nityatv a p r a s a g t mam a svatv a utpa n n a m - tava svatv a vina a ity di prat ty svatva s y ni t y a t v v a g a m e n a i patt e kartu m a a k y a t v t n py a b h v t m a k a m - bh v at v e n a prat yam n a t v t ata k ptap a d r t h n a n t a r b h t a t v t svatv a pad rth n t a r a m i ti p rv a p a k a yath e aviniyo g a y o g y a t ni y m a k a pratigra h di n labdha t v a m e v a svatva m tacca sa yog dir p a m n tirikt a p a d r t h a iti siddh n t a d pik vidhiv d a atha vidhi nir py a t e )) pray a t n aj a n a k a ci k r jana k aj n a vi ay o vidhi tatpr atip d a k a li dirv k tyas d h y e prav tty a d a r a n t ) k tis dh y e prav ttidar a n t k tis dh y a t j n a pravar t a k a m na ca vi abh a k a d a u prav ttipr as a g a - i as dh a n a t li g ak a k tis d h y a t j n a s y a k my a s t h al e vihitak la ucij vitvani mitt aj n aj a n y a s y a nitya n ai mi tti k a s t h al e pravar t a k a t v t na c nan u g a m a svavi e a ava t t p r a ti s a n d h n a j a n y a t v a s y n u g a t a t v di ti gura v a tann a ) l gha v e n a k tis dh y e as d h a n a t j n a s y ai v a cik r dv r pray a t n aj a n a k a t v t na ca nityan ai mi t ti k a s t h a l e i as dh a n a t v b h v t aprav ttipra s a g a - tatr pi

praty a v y a p a ri h r a s y a p pa k ay a s y a ca phalatv a k a l p a n t tas m t k tis dh y e as d h a n a t v a m e v a li dyart h a prak ik sarve pad rth n uktap a d r t h e u yath y a t h a m a n t a r b h v a nir py a m lan y n a t parihart u vidhi nir pa yi ya m a i y vad h n y a tannir p a a pratij n te )) atheti svap ar a m a t a s d h r a a vidhitv a t vat nirva k ti ) pray at n e ti pray at n aj a ni k y cik r tajjana k a yajj n a tadvi ay a ityarth a guru m a t e k tis dh y a t j n a s y a - svam a t e k tis dh y a t v a vi i e as dh a n a t j n a s y a cik r dv r pray a t n aj a n a k a t v t tan m a t e k tis dhy a t v e svam a t e k tis dh y a t v a vi i es d h a n a t v e ca lak a as a g ati abhidh y a k a s y a vidhim a t b h i pr o y a h a ) tatpra t ti t d aj n a vi ay a k r y a t v di pr a ti p d a k a li dirity a r t h a li dirity di n lo tavy dis a gr a h a v k ro ,n sth y m gurum a t a m a k a t e )) k tyas d h y a iti k tyas d h y a t v e n v a g a t a ityarth a pravar t a k a m i ti cik r dv r prav ttijan a k a m i t y a r t h a na ca k tyas d h y a t v aj n b h v a eva pravar t a k o ,stviti a kya m k tyas d h y a t v aj n b h v a t v e n a tattv e gaura v t k tis dh y a t v b h v a k tis d h y a b h e d a t a t t a d v y p y di d a r a n n prav ttau pratib a n d h a k a t v a k a l p a n e n a mah g a u r a v c c a iti dik nanu vi abh a k a d a u prav tty p a t ti k tis dh y a t j n a s y a tatr pi sattv dity a k nir c a e )) na cety din i as dh a n a t li g ak e ti ,aya m matk tis d h y a - matk ti vin anupa p a d y a m n a t v e sati madi as d h a n a t v t, ity nu m ni k e t y a r t h a k my a s t h a l a iti prava r t a k a t v di t y a n e n n v a y a jyoti omay g d v i t y a r t h a

vihita k l e t y di vihita k l a ucit vitvaj n d h nasy a k tis dh y a t j n a s y a nitye sandh y v a n d a n d a u - auc dir p a n i mi tt aj n d h nasy a tasy a naimittik e sn n d a u pravart a k a t v di t y a r t h a ,aha m etatk lika k tis d h y a s a n d h y v a n d a n a k a etatk lika u cij vitv t, ityev a r ty k tis dh y a t v aj n a s y a vihita k l a ucij vitv dij n aj a n y a t v a m a v a s e y a m ana nu g a m a iti prav ttis m n y a p r a y o j a k a s y a ekas y b h v d i ti bh v a svavi e a ava t t e v y di sva pravar t a m n a p u r u a - tasy a vi e a a tanni ho dhar m a k m a n di - tadvat t y svavi ay as d h a n a t v di r p a s y a tatsa m b a n d h a s y a pratis a n d h n a j na tajjany a t v a s y e t y a r t h a l ghav e n e t i k ra at v a c c h e d a k a l g h a v e n e t y a r t h a tanm a t e k ra at v a c c h e d a k a s y a jany at v di g h a ita t v t gaura v a m i ti bh v a k tis dh y e as d h a n a t e ti tatra bala b a d a ni na n u b a n d h i t v a m a p y a n t a r b h v a n ya m tena na k tis dh y a t v e n a t ptir p e as d h a t v e n a c vag a t e vi asa p kt e bhojan d a u prav tty p a t ti vi i aj n a t v v a c c hi n n a s y a k ra atv a k a t h a n a tu pr c mat e n a navy a m a t e k tis dh y a t v dij n n p thag e v a da acakr di ny y e n a n a k ra atv t pray at n e ti prav tt tyarth a praty a v y e t i praty a v y a s y a parih r a pr g a b h v a - tasy a du khaja n a k b h v a t a y tann as y ai v a i atve n a phalatv a mi ti bh va na ca katha tatpr g a b h v a s y a phalatv a tasy j a n y a t v di ti v cy a m / yats a tt v e yats a t t v a m i ti vyava h r al a b h y a s y a svar p a s a b a n d h a r p a s y a sandh y v a n d a n a p r a y o j y a t v a s y a tatra sattv e n a phalatv k at e ri t y a v a d h e y a m b lapriy

m la n y n a t parihart u mi ti na ca vidhy a nir p a e n a katha m las y a ny n a t - sapt n o a n v pad rth n nir p a e n ai v a ,kriyat e tarka s a g r a h a , iti pratij y nir hat v di ti v cy a m sarva pr a m e y a s a g r h a k e ,tra ma y digr a n t h e u vistar e a nir pita s y a vidher a nir p a e ny n a t ai v e t y a y t pray a t n aj a ni k e t y di prav ttir p a p r a y a t n a prati ,ida kury m, ity k ri k cik r k ra a m cik r prati gurum a t e ,ida matk tis d h y a m , ity k r a k a k tis dh y a t j n a k ra a m naiy yik a m a t e ,ida matk tis d h y a t v e sati madi as d h a n a m , ity k r a k a j na k ra a m tadvi ay a t v a k tis dh y a t v e - k tis dhy a t v a vi i e as d h a n a t v e c st ti vidhilak a as y a tayo sam a n v a y a ityarth a abhidh y a k a s y e ti vidhiv c a k a s y a li der a pi vidhi ab d a v c y a t v a m i ti mat b hi pr y e e t y a r t h a tath ca v tsy y a n a b h y a m )).yadv k y a vidh y a k a codak a sa vidhi . [ny s ) 2) &) !3] iti.yadv k y a vidh y a k a de ak a sa vidhi .iti tatra v rtika m v k ro ,n sth y m i ti vidhini m a n t r a e t y di p inis t r a s v r a s y t li dyab hi d h e y e eva vidhi ab d a pravart a t e - na tvab hidh y a k e ityava g a m t iti bh v a ,nanu k tyas d h y e prav tty a d a r a n t, iti d pikokt a m a y u k t a m k tyas d h y e ,pi k tis dhy a t b h r a m e a prav ttidar a n di ty a t a ha )) k tyas d h y a t v e n v a g a t a ityarth a iti k tyas d h y e k tis dhy a t v a b h r a m t prav tt v a pi k tyas d h y a t v aj n e sati na prav tti ata n sa g atiriti bh v a nanu prav tti prati cik r y eva k ra atv t k tis dhy a t j n a pravar t a k a m i ti na sa gata mi t y a t a ha )) cik r dv r prav ttijan a k a m i t y a r t h a iti na ca k tyas d h y a t v e t i k tyas d h y a t v aj n a k l e prav ttiv r a y a hi k tis dh y a t j n a s y a prav ttihe t u t v a m u k t a m prav tti prati k tyas d h t j n b h v a k ra a mi ty u k t y ai v a k tyas d h y a t v aj n a k l e

prav ttivariyitu akyat e na ca l ghav n a v a k a iti v cy a m pratib a n d h a k b h v a s y a k ry a s m n y e k ra at y k ptatv t k tyas d h y a t j n b h v a s y a k ra atv a na kalpan yam iti l gha v a m k tis dh y a t j n a s y a tu ak pta k ra atv a kalpa n yam iti gaura v a m i ti a kitur ay t sam d h a t t e )) k tyas d h y a t j n b h v a t v e n e t i k tis dh y a t j n a t v p e k a y k tyas d h y a t j n b h v a t v a s y a k ra at v a c c h e d a k a s y a gurutv dit y a r t h a k tis dh y a t v b h v e t i prav tti prati k tis dh y a t v b h v a j n a s y a k tis dh y a b h e d a j n a s y a k tis dh y a t v b h v a v y p y a v a t t j n a s y a k tis dh y a b h e d a v y p y a v a t t j n a s y a ca pratib a n d h a k a t v t te ye ,bh v te api k ra atv a vakt av y a m i ti mah g a u r a v a m tada p e k ay k tis dh y a t j n a s y a i k a s y a k ra atv e l ghav a mi ti bh va d pik y m i as dh a n a t li g ak e t y di k my a k a r m a s u prav tti prati i as dh a n a t v a li g ak a k tis d h y a t v a vi d h e y a k n u m i t y t m a k a k tis dh y a t v aj n a hetu ,idava jyoti om dir p a k my a k a r m a matk tis d h y a m matk ti vin asattv e sati madi as d h a n a t v t yann aiv a tannaiv a yath caity av a n d a n a m , ityanu m n a dra avy a m sandh y v a n d a n di ni ty a n a i mi tti k a k a r m a s u prav tti prati nimittar p ali gaj n aj a n y a k tis d h t v a vi d h e y a k n u m i t y t m a k a k tis dh y a t j n a k ra a m vihitak l e ucitve sati jvitva sandh y v a n d a n di ni ty a k a r m a s u nimitta m sn n dir p a n a i mi t ti k a k a r m a s u a ucittv e sati jvitva nimitta m tath ca tatra ,aha m id n ntana k tis d h y a s a n d h y v a n d a n a k a etatk l e ucitve sati j vitv t yo naiva m sa naiva m yath bauddh a ,- ,aham etatk lika k tis d h y a s n n a k a etatk l e a ucitv e sati jvitv t yo naiva sa naiva yath n stika ityanu m n a pravart a t e na ca kvacit i as dh a n a t li ga k a k tis d h y a t j n a s y a kvacidvihita k lik a ucij vitv dili gak a k tis dhy a t j n a s y a ca prav ttih e t u t v e tayo paras p a r a vin pi

prav tte rj y a m n a t a y vyatire k a v y a b h i c r t prav ttis m n y a prati k tis dh y a t j n a s y a hetutv a na samb h a v a ti - abhay a s d h r a a s y ai k a s y a k ra at v a c c h e d a k a d h a r m a s y b h v di ti v cy a m svavi e a ava t t j n aj a n y a t v a s y n u g a t a s y a k ra at v a c c h e d a k a s y a sadb h v t sva pravart a m n a puru a tasy a vi e a a tadv ttidh ar m a phala k m a n tadvat t v a tadvi ay a p h al a s d h a n a t v a r p a tatsa m b a n d h a tajj n a ,k my a i as dh a n a m , ity k r a k a tajjany a t v a i as dh a n a t li g ak a k tis d h y a t j o n a - eva sva prava r t a m n a p u r u a tadvi e a a vihitak lika ucitv a vi i aj vitva m a ucitv avi i aj vitva ca tadvat t j n a ,t d adh a r m a v n a h a m , ity k r a k aj n a tajjany a t v a sandh y vand a n a s n n d i ni ty a n a i mi tti k a k a r m a v i e y a k a k tis d h y a t j ne nimittali gak n u m i t y t m a k e ,st ti svavi e a ava t t j n aj a n y a t v a s y n u g a t a k r a a t v a c c h e d a k a t vamiti bh v a prak ik y m aya matk tis d h y a ity di aya m k my a jyoti om di atra hetau madi as d h a n a t v a m t r o p d n e matk tis d h y a t v a r p a s d h y b h v a v a t i v y dau madi as dh a n a t v a r p a h e t u s a t t v t vyab hic r a tadv r a y a saty a n t a m v y de matk ti vin pi sattv t matk ti vin asattv a n st ti na vyab hic r a anupa p a d y a m n a t v e sati ityasy a asattv e sat tyarth a matk ti vinety a t r a matp a d n u p d n e madi as d h a n e para k ta p k d a u matk tis d h y a t v a r p a s d h y b h v a v a t i k ti van anupa p a d y a m n a t v e sati madi as d h a n a t v a r p a h e t u s a t t v t vyab hic r a tadv r a y a tatra matp a d a m parak tap k a s y a matk ti vin pi para k yak ty upap a d y a m n a t a y saty a n t b h v t na vyab hic r a

du khavi e ar p e ram e svecc h d h nak tis d h y a t v a r p a s d h y b h v a v a t i matk ti vin asattv a r p a h e t u s a t t v t vyab hic r a tadv r a y a i as dh a n a t v d i ti vi e ya m mad ya ra m e macc h a t r o ri as d h a n a t v t vyab hic r a t d a v a s t h y a m tadv r a y a madi as d h a n a t v di ti mad ya ra m a s y a macc h a t r vi as d h a n a t v e ,pi madi as d h a n a t v a n st ti na vyab hic r a atra s dhy e k tau svecc h d h natv a vi e a a deya m anyat h n nta r yaka r a m e ,pi ukta h e t uj n a j a n y a k tis d h y a t j n a s a t t v e n a tadudd e e n a prav tty p a t t e svapa d a yatra pravar t a t e tatpar a m n nta r yaka ra m e tu na tadvi ay a k e c c h d h nak tis d h y a t j n a m i ti na tatra prav tty p a t ti eva ca het v a pi matk ti vinety a t r pi k tau svecch d h natv a vi e a a deya m anyat h any ecc h d h na m a t k tis d h y e madi as d h a n e n nta r yakaj alas a y og d a u vyab hic r p a t t e na caiva sati n nta r yaka r a m e svecch d h na m a t k ti vin sattv e n a saty a n t b h v d e v a vyab hic r a v r a a s a m b h a v e i as dh a n a t v di ti vi e yad al a v ai y a r t h y a m iti v cy a m i patt e asya hetva n t a r a t v t na do a iti vada n ti vihitak la ucij vitvaj n d h nas y e ti vihitak lik a yat ucitvavi i aj vitva tadvi ay a k aj n a j a n y a s y e t y a r t h a auc a m a ucitva m tasy a k tis dhy a t j n a s y a prav ttis m n y a p r a y o j a k a s y e ti prav ttitv v a c c hi n n a k r y a t n i r p i t a k r a a t v a c c h e d a k a s y e t y a rtha k ra at v a c c h e d a k a l g h a v e n e t y a r t h a iti svavi e a ava t t j n aj a n y a t v p e k a y k tis dh y a t v a vi i e as dh a n a t v a j n a t v a r p a s y a k ra at v a c c h e d a k a s y a laghutv e n e t y a r t h a laghutv a m e v o p a p d a y a t i ))) tanm a t a iti gurum a t a ityarth a janyat v di g h a itat v di ty a t r a dipad e n a k ry a t j n a t v a par m y a t e tath hi )) svavi e a ava t t j n aj a n y a t v a m t r a na

prav ttik r a at v a c c h e d a k a m t d aj n a vi ay a k n u v y a v a s y a s y p i tajjany a t v e n a prav tti prati k ra atv p a t t e api tu svavi e a ava t t j n aj a n y a k tis d h y a t j n a t v e n a i v a k ra atv a v cy a m tatra ca niyam a g h a itaj a n y a t v a s y a k tis dh t j n a t v a s y a ca prav e t gaura v a m i ti bh va nanu k tis dh y a t v a vi i e as dh a n a t v a p r a k r a k a j n a s y a prav ttih e t u t v e mad hu vi as a m p kt n n a b h o j a n e ,pi ida matk tis d h y a t v e sati matt ptir p e as d h a n a m i ti j nas a t t v t prav tty p a t ti rity a t a ha ) atra balav a d a ni eti tath ca balav a d a ni jan a k a t v a v i i ak tis d h y a t v a v i i e as dh a n a t vapra k r a k a j n a prav ttih e t u madhu vi as a m p kt n n a b h o j a n e tu tatk l e t ptir p e as d h a n a t v e ,pi k l nt a r e mara ar p a b a l a v a d a ni as d h a n a m i tij n a s y a i v a sattv e n a tatra na prav ttiriti bh va balava d a ni na n u b a n d h i t v a n m a i otpatti n n t a r yaka d u kh d hi k a d u k h j a n a k a t v a m balav a d d v e a vi ay a d u kh j a n a k a t v a v nanu balav a d a ni jan a k a t v a v i i ak tis d h y a t v a v i i es d h a n a t j nasy a k ra atv e balava d a ni jan a k a t v d n vi e yavi e a ab h v e viniga m a n vi r a h t gurub h t anek e k ry a k r a a b h v pras aj y a n t a iti kath a tatk r a at v a dpik k r e o kt a m i t y a ky a pr c nama t n u s r e a tathok t a m i t y h a ) vi i aj n a t v v a c c hi n n s y e ti navy a m a t a iti p rvo k t s v r a s y t na vi i aj n a t v v a c c hi n n a s y a k ra atv a m kintu balav a d a ni n a n u b a n d hi t v aj n a t v v a c c hi n n a s y a k tis dh y a t j n a t v v a c c hi n n a s y a i as dh a n a t j n a t v v a c c hi n n a s y a ca p thag e v a k ra atv a m yath da acakr d n gha a prati da atvac a k t a t v di n p thag e v a k ra atv a m na tu da avi i acakr a t v di n tadva di ti bh v a ni phale

prav tty a b h v t i as dh a n a t j n a s y a i as d h a n a t v e n a j ya m n e ,pi mad hu vi as a m p kt n n a b h o j a n e aprav tt e balav a d a ni n a n u b a n d hi t v aj n a s y a k tyas d h y e sum er u g n a y a n d a u prav tty a b h v t k tis dh y a t j n a s y a ceti tray m a pi prav ttih e t u t v a m v a y a k a m i ti bh va niv tty t m a k a p r a y a t n a v y v a r t a n y o k t a m prav tt tyarth a iti na hi niv ttir p a y a t n a prati k tis dhy e as d h a n a t j n a s y a hetutv a m i ti bh va du khaj a n a k b h v a t a y e t i du khaja n a k a p r a ti y o g i k b h v a t a y e t y a r t h a praty a v y a s y a du khaja n a k a t a y tada b h v a s y a du khaj an a k b h v a t v a m svar p a s a m b a n d h a r p a s y e t i siddhas y a sa rak a ar p o ya tatk r a atv a m a t r a vivak ita m ata praty a v y a p r g a b h v a s a t t r p a k em a sandhy v a n d a n a pray ojy a t v e n b hi m a t a iti bh v a d pik ap rv a s y a lir thatv a k h a an a m nanu ,jyoti ome n a svarg a k m o yajet a, ityatra li svarg a s d h a n a m a p r v a k ry a prat yate y gas y a utara vi n i na k l nt a r a b h vi s v a r g a s d h a n a t v y o g t tady og y a sth yi k ry a m a p r v a m e v a li dyart h a k ry a k tis dh y a m k te savi ay a tv t vi ay k k y y go vi ayatv e n n v e t i ,kasy a k ry a m, iti niyojy k k y svarg a k m a p a d a niyojy ap a r a t a y n v e ti k ry a b d d h niyojya tena ,jyoti oma n m a k a y g a v i a y a k a m svarg a k m a s y a k ry a m, iti v ky rt h a samp a d y a t e vaidikali tv t ,y vajj vama g ni h o t r a juhuy t, iti nityav k y e ,pyap r v a m e v a v cy a m kalpy at e , rogy a k m o bhe ajap n a m kury t, ity di laukikali

kriy k r y e lak a iti cet ) na y ga s y p y a y o g y a t n i c a y b h v e n a i as dh a n a t a y prat tyana n t a r a tannirv h r t h a m av nt a r a v y p r a t a y ap rv a k al p a n t k rtan di n n a rut e na y gad h v a s o vy p r a prak ik li de k ry a eva aktiriti guru m a t a a kat e ) nanviti icch vi e ar p a s y a y ga s y a utar a vi n i na svarg a s d h a n a t v e n a bh na na samb h a v a ti ayogy a t v di ty a p r v a r p a eva k ry e aktira g k ry et y h a ) y ga s y e ti utar a vi n in a ) t t yak a av ttidh v a s a p r a ti y o gi n a sth yi ) phalap a r y a n t a s t h y i anvay a p r a k r a dar ay a ti ) k ry a k tis dh y a m i ti y ge k tis dh y a t v a s k t ap rv a tu y ga dv r e ti bodhy a m k ry a b o d d h e ti idam matk tis d h y a m i ti j na v ni t y a r t h a vidhy art h a m u k h y a v i e y a k a bd ab o d h a dar ay a ti ) teneti svarg a k m a s y a li arthe k ry e tade k a d e e ca y gas y a anva y e n e t y a r t h a ny y a m a t e tu tatra ,k tis dhy a b al a v a d a ni jan a k e as d h a n a y g n u k l a k ti m n svarg a k m a , iti v ky rt h a b o d h a nanu ap rv a s y a p rv a m u n a p a s t hi t a t v t katha tatra aktigra h a iti cet- atra prava d a n ti abhij ) tanm a t e taddh ar m v a c c hi n n a vi ay a k a b d a b o d h a prati taddh a r m v a c c h i n n a vi ay a k a a k ti g r a h a s y a t d opa s t hit e c a hetut - na tu sam n a vi ay a k a t v e n a hetuh e t u m a d b h v a eva ca k ry a t v v a c c hi n n e yatra kutra cit aktigra h a yogy at b al c c a aparv r p a k r y a s y a bd ab o d h e bh na - na hi y gavi ay a k a m a n y a t k r y a samb h a v a t ti nanu nitye phal b h v t katha tatra ap rv a b o d h a k a t ityata ha ) y vajj vamiti ap rv a m e v e t i k ry at v e n e t y di pa p rv a m i t y a r t h a laukikas t h al e ap rv a b h n s a m b h a v d h a ) rog y e ti kriy k r y a iti

dh tva r t h a ni hak r y a t v a ityarth a laukik lau ki k a s d h r a y e n a k ry a t v d v e v a li de aktira g k ry et y a y e n a sam d h a t t e ) y ga s y e ti ayog y a t v t y gas y a svarg a s d h a n a t v e n a bh n a na samb h a v a t tyukt a d o a nir c e ) ayog y e ti ayogy a t s a ay a s a t t v e ,pi tasy vi g h a a k a t v t bda b o d h o bhav a t y e v e t i bh va v ky di as d h a n a t v e n a yoge ,vagat e tasy ut a r a vi n in a vy p r a vin phalaja n a k a t v s a m b h a v t tannirv h y a aparv kalpy at a ity h a ) tannirv h r t h a m i ti nanu y gad h v a s a s y ai v a vy p r a t v a m a s t u kima p r v a k a l p a n e n e t y a t a ha) krtan di n e ti din .karm a n j ala s p a r t k a r a t o y vila g h a n t ga ak b hut ar a t dhar m a k arati k rtan t

ityatro k t a k a r m a n j ala s p a r di p a ri g r a h a dhva sas y a vy p r a t v e svarg a d h r p a t ti rity a pi d a nt a r a vibh v a n yam karm a n - karato y - ga ak iti nad vi e b lapriy m l e ap rv a k ry a prat yata iti ap rv a k ry at v e n a prat yata ityarth a li o hi k ry a t v v a c c hi n n e akti prak ik y m ayogy a t v di ti svarg a s d h a n a t v n v a y a y o g y a t vi r a h di t y a r t h a dvit yak a av ttidhv a s a p r a ti y o gi tv a r p a s y a k a ikatv a s y a baudd h e r e v g k r d h a ) t t yak a eti m s dip a r y a n t a s t h y i t v a s y n u p a y o g d h a ) phala p a r y a n t a s t h y ti svarg ot p a t ti p a r y a n t a varta m n a m i t y a r t h a vidhy ar t h a m u k h y a v i e y a k a m i ti

li artha k r y a m u k h y a v i e y a k a m i t y a r t h a svarg a k m a s y e t y d i li a k tis dh y a m i t y a r t h a k tau svarg a k m a s y a sama v e t t v a s a m b a n d h e n n v a y a vi ayat s a m b a n d h e n a y gas y n v a y a tath ca svarg a k m a s a m a v e t y ga vi ayi y k ti tats d h y a m "ap r v a m $ ity k r a k o bodha ity ay a svarg a k m a s y a k ry e ,nvay a ityukt v a pi pr pt p r p t a vi v e k e n a k t van v a y a eva vivak ita tadek a d e a iti k ry ai k a d e e k t vity a rt h a ny y a m a t e tviti tanm a t e litvena r pe a li k tis dhy a t v a balava d a ni jan a k a t v a i as dh a n a t v a ca abhidh yate khy t a t v e n a r pe a k tirab hid h yate k tis dh y a t v d n tray dh tva r t h e yog e ray a t s a m b a n d h e n n v a y a y ga s y n u k l a t s a m b a n d h e n a khy t r t h a k t v a n v a y a k ter ra y a t s a m b a n d h e n a prath a m n t r t h e svarg a k m e ,nvay a tath ca k tis dh y a t v a ) balav ad a ni ajan a k a t v a ) i as dh a n a t v r a y a ) y g nu k l a k ti m n svarg a k m a iti bodha na tu sam n a vi ay a k a t v e n e ti taddh a r m v a c c h i n n a t a d vi ay a k a b d a b o d h a prati taddh a r m v a c c h i n n t a d vi ay a k a a k tij n a s y a taddh a r m v a c c h i n n a t a d vi ay a k o p a s t hi t e c a hetut e ti nety a r t h a yatra kutra ciditi y g dikriy y m i t y a r t h a yogy a t b a l di ti svarg a s d h a n a t v n v a y a y o g y a t b a l di t y a r t h a pa p r v a m i ti ni phala m a p r v a pa p r v a m i t y u c y a t e nitya s t h al e tasy a svata pray oja n a t v a pr b h k a r e r u c y a t e kriy r p a s y a k ry a s y a dh tun ai v a l bh t tatra lak a oktiras a g a t e t y a t a ha ) dh tva r t h a ni hak r y a t v a iti k ry a a k t a s y a li a tatra k ry at v e lak a ety a t h e ,bhe ajap n a r p a k r i y j a n y e rog y a s d h a n a b h e aj a p r a ti y o gi n ni havilak a as a y og e lak a ety ar t h a , iti n si ha s tri a pr hu v ky di as d h a n a t v e n e t y d i ,jyoti om e v a svarg a k m o yajet a, iti v ky t ,jyoti oma y g a svarg a s d h a n a m , iti

bd ab o d h a dau j yat e tadan a n t a r a dvik a vas t h y i n o y ga s y a rutibod hit a svarg a s d h a n a t v a anupa p a n n a m i t y a n u p a p a t ti p r a ti s a n d h n t kalpitas y a ap rv a s y a prath a m o t p a n n a b d a b o d h v i ay a t a y ap rv a s y a li artha t v a na samb h a v a t ti t tpar y a m karm a n e ti karm a n kara to y - ga ak - iti nad vi e sa j d pik khy t a s y a yatn r t h a k a t v a s t h p a n a m lokavy ut p a t ti b al t kriy y m e v a k tis dhy e as d h a n a t v a li bodhy a t a iti li atven a vidhy ar t h a k a t v a m - khy t a t v e n a yatn r t h a k a t v a m pacati p ka karot ti vivara ad a r a n t - ki karoti iti pra ne pacat tyutta r c c a khy t a s y a pray a t n r t h a k a t v a ni c a y t ratho gacch a t ty d a u anuk l a v y p r e lak a ,devad a t t a pacita,- ,devad a t t e n a pacy a t e ta ula , ity d a u kart kar m a o n khy t r t h a t v a m kintu tadg a t ai k a t v d n m e v a tayor k e p d e v a l bha prak ik lokavy ut p a t t ti lokavy a v a h r e t y a r t h a sa ca yo yatra pravar t a t e sa k tis dh y a t v e n e as d h a n a t v e n a ca tajj n a v ni t y e v a r p a kecittu yadicch a y yatra prav tti tattat s d h a n a m i ti lokavy a v a h r a ity hu navy puna loke pacet e t y dili dis a m a b h i v y h r a s t h a l e kriy y m e v a k tis dh y a t v a vi i es d h a n a t v a b o d h a iti niya m a b al di ti tadart h a sarvatr e ti e a iti vy ca k h y u khy t a t v e n e ti tacca sa ket a s a m b a n d h e n k h y t a p a d a v a t t v a

tiptv di k a m e v a aktat v a c c h e d a k a m i ti tu navy yatn r t h a k a t v a m ) k titv v a c c hi n n a v c a k a t v a m ki karot ti k titv v a c c hi n n e jij sitas a m b a n d h a b o d h a k a t v a eva tanniva rt a k a t v a n ny a t h e ti bh v a nanu ratho gacch a ti ity da u khy t a s y a k tibodh a k a t v s a m b h a v t tadan u r o d h e n a vy p r a eva akti vakta v y e t y a t a ha ) ratho gacch a t ty d viti vy p r e anuk l a t v o t k rtan a tu tena samb a n d h e n a vy p r e gam a n a s y n v a y a l b h y a navy puna gacch a t tyatr a khy t a s y a j n t ty d vi v a ray at v e nir halak a na c ra y a t s a m b a n d h e n a i v a prath a m n t r t h e gama n d e r a n v a y e n a nirv h e ray a t v e nir hala k a k alp a n a nirarth a k a m i ti v cy a m n m r t h a y o ri v a dh tva r t h a n m r t h a y o r a b h e d t i ri kt a s a m b a n d h e n n v a y a s y v y utpa n n a t v t tatra tath n v a y s a m b h a v t stoka pacat ty d au stok d e dh tva r t h e poke ,nvay t abhe d ti rikt e ti dhyey a m vaiy k a r a a m a t a nir c a e ) devad a t t a iti n khy t r t h a t v a m i ti khy t a s y a kartr d a u aktisv k re ,nanta k ty d e akya t v a c c h e d a k a t v a m a g kart a v y a m k ty d a u aktisv k re tu k titv dij t e akyat v a c c h e d a k a t v t l gha v a mi ti bh va tadg a t ai k a t v d n m e v e t i khy t r t h a t v a m i ti p rv e n v a y a din k ty dipa ri g r a h a nanu tarhi kart kar m a o katha l bha ityata ha ) tayoriti k ep d e v e ti para m a t e n a sva m a t e tu prath a m a n t a p a d e n a i v a tall bh t ,devad a t t a ta ula pacati, ityatra ,ta ulak ar m a k a p k n u k l a k ti m n devad a t t a , ityanv a y a b o d h a ,devad a t t e n a pacy at e ta ula, ityatra tu ,deva d a t t a s a m a v e t a k tijan y a p k a k a r m bh t a s t a ula , iti bd ab o d h a na ca ,devad a t t a pacati, ityatra t ty - ,ta ula pacy at e, ityatra ca dvit y sy t tatra kart kar m a o khy t e n n a b h i d h n d i ti v cy a m anab hi hit e kart tve t t y y t d e ca karm a t v e dvit y y vidh n e n d o di ti dhy ey a m

b lapriy yo yatre ti ya puru a yatra y g d a u pravart a t e sa puru a k tis dh y a t v a ) i as dh a n a t v a p r a k r a k a y g a vi e y a k aj n a v n i t y e v a r p t lokavy a v a h r t y g di kriy y m e v a li k tis dh y a t k m i as d h a n a t v a c vag a m y a t a ityarth a vyav a h r a p a r a t a y vyutp a t ti p a d a vy khy y a - niya m a p a r a t a y vyutpa t ti p a d a vy c a k n navy n mata m h a ) navy panuriti tacca sa ket a s a b a n d h e n e t i khy t a p a d a s y a yatra tib da u p iny d n icch vi e t m a k a sa keto ,sti sa tib di sa ket a s a b a n d h e n a khy t a p a d a v n khy t a p a d a v a t t v a tib dini ha m tat akta t v a c c h e d a k a m i t y a r t h a yath tib di u a da as u khy t a p a d a s y a p inera n y a s y a v sa ket a tath abd n t a r a s a k e t a s y p i anya p u r u yasy a samb h a v t tattac c h a b d a v a t t v a s y p i viniga m a n vi r a h e a akta t v a c c h e d a k a t v a sy dity loc y a nav n tiptv di k a m e v a k ti akta t v a c c h e d a k a m i t y h u tan m a t a m h a ) tiptv di k a m e v e t i atra .tibode r e v a yatra v cak a t g r a h a tadanu r o d h e n a paca t ty dy n u p r v j na s y a tib dijany o p a s t hi tis a h a k r e a bd ab o d h o p a d h y a k a t k a l p a n a s y a va y a k a t a y tib d er e v a t dr p y e a akta t k al p a n y ucitatv a m.i ti vyutp a t ti v d a g r a n t h o ,nusa n d h e y a kartrar t h a k a t v p e k a y yatn rt h a k a t v e akya t v a c c h e d a k a l g h a v a m a s t ti s c a n y a k titv v a c c hi n n a v c a k a t v a ityukt a m dpik y paca ti p ka karot ti tats a m n r t h a k a p a d n t a r e a tadart h a k a t h a n a vivara a m ,paca ti, iti vivara yapad e pac ti iti bh g a d v a y a m a s ti ,p ka karoti, iti vivara av k y e ,p ka m, ityane n a dh to vivara a m - ,karoti, ityan e n a ,ti, ity kh y t a s y a vivara a m

yatn a k dh tor a r t h a tath ca karotin vivara t khy t a s y a yatn r t h a k a t v a m eva ,ki karoti, iti pra na s y a pacati ityutt ar a d yate tatra pra nav k y e ki abdas y a jij s vi ay a d h a r m v a c c hi n n o r,t h a dvit y y vi ayatv a m a r t h a tatr d h e y a t s a m b a n d h e n a ki pad rt h a s y n v a y a vi ayatv a s y a nir pa k a t s a m b a n d h e n a k t van v a y a tath ca jij s vi ay a d h a r m a v a c c hi n n a ni havi ay a t ni r p a k a k tiriti bodho j yat e ,pacati, iti v ky e n a p kani havi ay a t ni r p a k a k tiriti bodho bhava ti tath ca jij sita d h a r m v a c c h i n n a vi ay a k a k tiv c a k a s y a pra nas y a vi e adh a r m v a c c hi n n a vi ay a k a y a t n a v c a k a a b d a evotta r a bhavitu m a r h a t ti khy t a s y a yatn a v c a k a t v a m i ti bh va prak ik y m jij sitas a m b a n d h a b o d h a k a m i ti jij s vi ay a d h a r m v a c c hi n n a p r a ti y o gi k a vi ay a t v a r p a s a m b a ndha b o d h a k a m ityarth a p ka s a m b a n d h a b o d h a k a t v a iti p kavi ay a k a t v a b o d h a k a t v a ityarth a tanniva rt a k a t v a m i ti jij s niv a r t a k a t v a m i t y a r t h a k tibodh a k a t v s a m b h a v d i ti aceta n e rathe yatn a r p a k t e r b d hi t a t v di ti bh va nanu ratho gacc h a t ty da u khy t a s y n u k l a v y p r e lak a ety u k tir n a yukt anuk l a t v a s y a sa sarg a t a y bh na s a m b h a v e n a tada e abda v tt er a n v a y a k a t v t vy p r a m t r e lak a y vaktu m u ci t a t v di t y a ky a dpik y api tathaiv a t tpary a m i t y h a ) vy p r e anuk l a t v o t k rtan a m i ti navy punariti d ghitik r d a y a ityarth a ma ik nm a t a m a k a t e ) na c ra y a t s a m b a n d h e n a i v e ti avyutp a n n a t v d i ti anyat h ,caitra pacy a t e, ityatra dh tva r t h a p k a s y a kart t s a m b a n d h e n a caitreta ula paca t ty d a u karm a t s a m b a n d h e n a ta ulasy a dh tva r t h e p ke ,nvay p a t t a ri ti bh v a vaiy k a r a a m a t a m i ti

,deva d a t t a ta ula pacati, ityatra ta ulapa d o t t a r a d vi t y y karm a artha tatr b h e d e n a ta ulasy n v a y a karm a a svani haka r m a t n i r p a k a t v a s a m b a n d h e n a dh tva r t h e p ke ,nvay a ,pacati, ityatra tipa kart artha tatra devad a t t a s y b h e d e n n v a y a kartu dh tva r t h a p k e svani hak a r t t nir p a k a t v a s a m b a n d h e n n v a y a tath ca deva d a t t b hi n n a k a r t k a ta ul b hin n a k a r m a k a p ka iti dh tva r t h a m u k h y a vi e y a k o bodha devad a t t e n a pacy at e ta ula ityatra t t y y kart artha tatra devad a t t a s y a abhe d e n n v a y a kartu ca p ke ,nvay a khy t a s y a karm a artha tatra ta ulasy b h e d e n a karm a a c a dh tva r t h e ,nvay a devad a t t b hi n n a k a r t k a ta ul b hin n a k a r m a k a p ka iti bd ab o d h a naiy yik a m a t e tu deva d a t t a ta ula pacati ityatr a dvit y y karm a t v a m a r t h a tatr dh e y a t s a m b a n d h e n a ta ulasy n v a y a karm a t v a s y a nir pa k a t s a m b a n d h e n a dh tva r t h e p ke ,nvay a khy t a s y a k tirarth a tatr n u k l a t s a m b a n d h e n a dh tva r t h a p k a s y n v a y a k ter ra y a t s a m b a n d h e n a deva d a t t e ,nvay a iti ta ulani hak ar m a t ni r p a k a p k n u k l a k ti m n devad a t t a iti prath a m n t r t h a m u k h y a v i e y a k o bodha devad a t t e n a pacy a t e ta ula ityatra t t y y k tirarth a tatra devad a t t a s y a sama v y e n n v a y a k terjan y a t s a m b a n d h e n a dh tv ar t h a p k e ,nvay a khy t a s y a karm a t v a m a r t h a tatra nir pitat v a s a m b a n d h e n a p kas y n v a y a karm a t v a s y r a y a t s a m b a n d h e n a prath a m n t r t h e ta ule ,nvay a iti deva d a t t a s a m e v a t a k tijan y a p k a n i r p i t a k a r m a t v n ta ula iti bodha

bh am m sak n mat e devad a t t a odana pacati ityatr k h y t a s y a k tir p bh va n artha odana p a d o t t a r a d vi t y y akha op d hir p a karm a t v a m a r t h a tatr dh e y a t s a m b a n d h e n a ta ulasy n v a y a karm a t v a s y a svanir p a k a d h t v a r t h a p k n u k l a t v a s a m b a n d h e n a khy t r t h a k t v a n v a y a deva d a t t a s y p i tatraiv n v a y a dh tva r t h a p k a s y a kara atv a s a m b a n d h e n a k t van v a y a svani hak a r a a t ni r p a k a u d a n o d d e y a k a t v a s a m b a n d h e n a p ka s y a k t van v a y a iti pary a v a s y a ti tath ca deva d a t t a s a m a v e t ta ulak ar m a k a p k n u k l p kak a r a ik k tiriti bodha aite mat e khy t a r t h a k ti bdab o d h e mukhy a vi e y at a y bh s a t e p kas y a k tau kara atv a ca k ti prati udde y a b h t a u d a n a k a r a a t v t yatra tu dvit y nta vin pacati ityet v a n m t r a m u k t a m tatra dh tva r t h a p k a s y a karm a t s a m b a n a d h e n a k t van v a y a devad a t t a s a m a v e t p ka k a r mi k k tiriti bodh a caitre a odana pacy at e ityatr pi t t y y kart tva m a r t h a tasy a svanir p a k a p k n u k l a t v a s a m b a n d h e n a khy t r t h a k t v a n v a y a dh tva r t h a s y a p kas y a svak a r a a k a u d a n o d d e y a k a t v a s a m b a n d h e n a k t van v a y a khy t a s y a tatra karm a t v a bh va n c rth a karm a t v e odana s y n v a y a karm a t v a s y a svanir p a k a p k n u k l a t v a s a m b a n d h e n a bh v a n y m a n v a y a tath ca deva d a t t a k a r t k a p k n u k l odan a k a r m a k a p k n u k l p ka k a r a a k a u d a n o d d e y i k bh v e n a ti bda b o d h a iti p rv e n v a y a iti tath ca ca kart kar m a g a t ekatv di s a k h y k ti k la ca khy t r t h a asmin mate anab hi hit e iti s tras y a

kart kar m a g a t a s a k h y y m a n a b h i hi t y m i t y a r t h a atha v kart tv e karm a t v e c na b hi hit e ityarth a n ta devad a t t a pacati ityatra deva d a t t a p a d o t t a r a t t y y - ta ula pacy a t e ityatr a ta ulapa d o t t a r a dvit y y v apatti agre ca spa amid a m k ty dipa ri g r a h a iti din k lo g hyat e para m a t e n e t i m m sak a m a t e n e t y a r t h a ,kart c k ep ala b h y a , iti ny y a pr a k d a u nir pita t v t d pik upas a r g dyota k a t v a m prajay a ti ity da u dh tor e v a praka r e akti upas ar g dyota k a t v a m e v a - na tatra akti prak ik upas a r g v ca k a t v a m a t a nirasy a ti prajay a t ty d vi ti nanu dh tu n ai v a praka r d e r b o d h e pra ab d d e r v ai y a r t h y a m a t a ha ) upas ar g mi ti dyota k a t v a m ) t tpar y a g r h a k a t v a m tena ,itaranip t n m v ca k a t v a m , iti s cita m tath hi) ekak r a s y a ayog a v y a v a c c h e d o r, t h a , a kha p ura eva, ity dau anya y o g a v y a v a c c h e d a c a ,p rtha eva dhanurd h a r a, ity dau ity dika bahut a r a m h a n ya m b lapriy t tpa r y a g r h a k a t v a m

) yatra pra iti upas ar g a dh tu n saha ucc ry a t e tatra dh to praka r e t tpa r y a m i ti graho bhava ti ata dh tor ar t h a vi e e t tpa r y a g r a h a j a n a k a t v a m u p a s a r g m i ti bh va itara ni p t n m i ti upas a r g ti rikt a ni p t n m i t y a r t h a ity dika bahut a r a m h a n ya mi ti ,nlam saroja bhav a t y e v a, ity dau eva k r a s y a atyant y o g a v y a v a c c h e d o r, t h a ity h a n yamity a r t h a atred a bodhy a m ) eva k r r t h a s t ri vi dh a ) any ay o g a v y a v a c c h e d a ayog a v y a v a c c h e d a atya nt y o g a v y a v a c c h e d a c e ti vi e yas a g a t ai v a k r a s y a anya y o g a v y a v a c c h e d o r, t h a yath p rtha eva dhanurd h a r a ity d a u p rth n y a s m i n dhanur d h a r a t v a y o g o vyavac c hi dy a t e tatra anya - yoga abh v a c e ti tray a evak r a s y a p thak aky anya a b d r t h a bhed a v n bhed e p rth a s y a pratiyogit s a m b a n d h e n n v a y a samb a n d h a r p e yog e prak te t d t m y t m a k e pratiy ogitv e n a dhunar d h a ra s y n v a y a yoga s y b h v e pratiyogitv e n n v a y a abh v a s y a svar p a s a m b a n d h e n a anya s mi n n a n v a y a eva dhanur d h a r a s y a abhe d a s a m b a n d h e n a p rth e ,nvay a tath ca p rtha p r a ti y o gi k a b h e d a v n "p rth n y a $ dhanurd h a r a p r a ti y o gi k a t d t m y b h v a v n "dha nu rd h a r a t v b h v a v n $ p rtha dhanurd h a r b h i n n a c e ti bda b o d h o j yate p rtha s y a vi e yat a y any avi e a at a y ca dvirbh n a m eva dhunar d h a r a s y a eva k r r t h a y o g a vi e a at a y p rth a vi e a at a y ca dvirbh n a m vi e a as a g at ai v a k r a s y a ayog a v y a v a c c h e d o r, t h a yath , a kha p ara eva, ity dau a khe p ar y o g o vyav a c c hi d y a t e tatraiva k r a s y a yog b h v e abh v e ca akti samb a n d h t m a k e yoge

p aras y a pratiy ogit a y anvay a yog b h v a s y a pratiyogita y abh v e ,nvay a abh v a s y a svar p a s a b a n d h e n a a khe ,nvay a tath ca a kha p aray o g b h v b h v a v n iti bdab o d h a kriy s a g at ai v a k r a s y a atya nt y o g a v y a v a c c h e d o r, t h a yath ,nla saroja bhava t y e v a, ity d a u saroje n labhav a n t y a n t y o g o vyava cc hi d y a t e atyant a t v a abh v a c a tatra eva k r r t h a atyan t a t v a ca vy pa k a t v a m tacca bhed a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v a m bhed e sarojas y d h e y a t s a m b a n d h e n n v a y a bhed a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v a s y a pratiyogita y abh v e ,nvay a abh v a s y a svar p a s a m b a n d h e n a ayog e ,nvay a eva n lakart ka b h a v a n a s y a n latv t m a k a s y a ayog ai k a d e e yoge pratiyogitv e n n v a y a tath ca sarojani hab h e d a p r a ti y o g i t n a v a c c h e d a k a t v b h v a v n n latvapr a ti y o gi k a s a m b a n d h b h v a iti bdab o d h a n latvas a m b a n d h b h v e sarojatv a v y p a k a t v a s y s a m b h a v e n a sarojatv a v y p a k a t v a vi i yog b h v a s y a bodha yi tu m a a k y a t v t ayog e sarojatv a v y p a k a t v a v y a v a c c h e d a b o d h o var ita iti adhika m d dhik r yaivak r r t h a vi v e c a n e jayar m a n y y a p a c n a n a k t a p a d r t h a m l y ca dra avy a m d pik pad rth a t a t t v a j n a s y a mok ah e t u t v a ni r p a a m

pad rth aj n a s y a para m a p r a y oj a n a mok a tath hi) ) , tm v re dra avy a rotav y o mant a v y o nididhy si t a v y a , iti ruty rava d n tma s k t k r a h e t u t v a b o d h a n t rutt deh divilak a t m aj n e saty a p y a s a m b h v a n n i v tt e yukty a n u s a n d h n a r p a m a n a n a s d h y a t v t mana n o p a y o g i p a d r t h a ni r p a a d v r stras y pi mok opa y o gi t v a m tada n a n t a r a rutyup a di ayog a vi d hi n nididhy s a n e k te tada n a n t a r a deh di vilak a t m a s k t k r e sati deh d a u aha mi ty a b hi m n a r p a m i t h y j n a n e do b h v t prav tty a b h v e dhar m d h a r m a y o r a b h v e janm b h v e p rv a d h a r m d h a r m a y o r a n u b h a v e n a n e cara m a d u k h a d h v a s ala k a a m o k o j yat e j na m e v a mok as d h a n a m mithy j n a n i v tt e rj n a m t r a s d h y a t v t ,tame v a viditv ti m ty u m e ti n ny a panth vidyat e ,yan y a, iti ruty s dha n n t a r a n i ed h c c a prak ik prek va t p r a v tt a y e sakala k m a n v i a y a m u k ti p r a y oj a n a k a t grant h a s y a dar ay a ti ) pad rth aj n a s y e t i pad rth a t a t t v a j n a s y e t y a r t h a anye m a v n t a r a p r a y oj a n n m a p i sadb h v d h a ) para m e ti rutera y a m a r t h a )) are mumu k u tm dra avy a mumu k o tma d a r a n a m i as d h a n a m i ti y vat tma d a r a n o p y a dar ay a ti ))) rotav y a ity din rtha) kram e a bdak r a m a tyakto bhava ti ,agnihotr a juhoti, ,y vag pacati, ity divat asa m b h v a n ni v tt e riti apr m y aj n a n i v tt e ri ty a r t h a yukty a n u s a n d h n e t i aya bh va ) )) yuktib hir a n u ci n t a n a mana n a m tacca tma n a itarab hi n n a t v e n n u m n a m tacca bhed a p r a ti y o g taraj n a s d h y a m tadart h a sakala p a d r t h a n i r p a a mi ti mok opa y o gi t v a vi aday a ti ))) tadan a n t a r a m i ti

mana n n a n t a r a m i t y a r t h a b lapriy sakala k m a n v i a y e ti apuna r b h a v a r p a t v t sarve m a p a yo mok a tatpra y oj a n a k a t v a m i t y a r t h a yadap e k a y any at pray oja n a na bhava ti tat para m a p r a y oj a n a m yadap e k a y anyat pray oja n a bhava ti tat av nt a r a p r a y oj a n a m prayoj an n t a r s d h a n a t v e sati pray oja n a t v a para m a p r a y oj a n a t v a m prayoj an n t a r a s d h a n a t v e sati pray oja n a t v a av nt a r a p r a y oj a n a t v a m nanu. t m v are dra avy a rotavy a .iti rutau p hakr a m n u s r e a dar an a s y ai v a rava as d h a n a t v a m a v a g a m y a t e na tu rava d e r d a r a n a s d h a n a t v a m i t y a k y h a ) rtha kr a m e e ti pray oja n a v a e n a ya kram a sa rtha kr a m a yath agnihotr a y a v g p k a y o atra hi yav g v homa p r a y oj a n a k a t v e n a tatp k a pray oja n a v a e n a p rv a m a n u h yate pad rt h a b o d h a k a v k y n ya kram a sa p hakr a m a tena ca pad rt h n kam a r yate apr m y aj n a n i v tt e ri ti rutiv v a y aj a n y e deh divilak a t m a vi ay a k a b d a b o d h t m a k a r a v a e apr m y aj n a s y a niv tti mana n e n a bhav a ti mana n a c nu mity t m a k a m tm deh dib hi n n a j necc h d y r a y a t v t yannaiv a tann ai v a m iti vyatire k y a n u m n a p r a y o g o dra avy a bhed a p r a ti y o g taraj n a s d h y a m i ti tm n u y o g i k a b h e d a p r a t i y o g i b h t ye tm e t a r a p a d r t h tadvi a yakaj n aj a n y a m a n u m i t y t m a k a man a n a m i t y a r t h a tadart h a m i ti tm e t a r a pad rth a vi ay a k a j n o t p d a n r t h a m i t y a r t h a praty h ty a)

nig hyavi ayas a y uk t ni yath na bhav e y u s t a t h k tvety a r t h a mana pr a t y h ty a ) mana indriyas a y u k t a yath na sy t tath k tv s k tk a r t a v y e tma ni man as a pra idh n a sth p a n a yoga vi e adar a n e n a i v e ti rajata v y v a r t a k a s y a uktig at a s y s d h r a a d h a r m a s y a uktitv as y a dar an e n a i v e t y a r t h a tath prak te ,pti tm a g a t a s y a taditar a v y v a r t a k a s y a dhar m a s y a dar an e n ai v a deh dib hr a m a r p a mithy j n a nivarta t e ityarth a

tarka s a g r a h a k dan y y a m a t a y o r b l a v y u t p a t ti si ddh a y e anna m b h a en a vidu racita s t a r k a s a g r a h a it.i tarka s a g r a h a sam p t a

d pik j na k a r m a s a m u c c a y a v d a n i r s a nanu ,tatpr p ti h e t u r vij n a karm a c o k t a mah m u n e, iti karm a o ,pi mok as d h a n a t v a s m a r a t j na k a r m a o samucc a y a iti cet )

na .nitya n ai mi t ti k ai r e v a kurv o durita k ay a m j na ca vimal kurvan n a b h y s e n a ca p cay e t abhy s c c a kvacijj n t kaivaly a labhat e nara . ity din karm a o j na s d h a n a t v a p r a ti p d a n t j nadv r ai v a karm a o mok as d h a n a t v a na s k t tas m t pad rt h a t a t t v aj n a s y a mok a para m a p r a y oj a n a m i ti sarva rama yam iti tarka s a g r a h a d pik sam p t

prak ik ,kaivaly a labhat e nara , ity din e ti din ,k yante c sy a karm i tas min d e par v a r e, ity di rut e ,j n g ni sarva k a r m i bhas m a s t k u r u t e tath , ity dis m te c a sa grah a j nadv r ai v e ti atr y a kra m a )) ni k m a n a y bhag a v a t p r tyarth a k tai karm a b hi durita k ay a r p t m a u d d hi r b h a v a t i tato vi aye u vair g y a m tata rava da u prav tti tata rava dikr a m e a tattvaj n o t p a t t a u p rvo k t a m i t h y j n a n di kr a m e a mok ani patti adhika m

asma d yacint m a id dhitivy k h y y m a n u s a n d h e y a tarka k a r k a a vi c r a c t u r dhur airiti kau inyag o t r a s a m b h t o nlaka h kh y a p a ita k tim rpip a d e t a s m a i candra c y a ma gala m iti prak ik sam p t

b lapriy r yante ceti par v a r e ) ) pare avar yas m t tas mi n para m t m a n i s k tk te sati pu yap p a r p i karm i na yan t tyarth a j n g ni riti j nar p o ,gni sarv y api pu yap p a r p i karm i bhas m karot tyarth a d pik y m tma s k t k r e sat ty di .du khaj a n y a p r a v ttido a mithy j n n m u t t a r o t t a r p o y a tada n a n t a r p y d a p a v a r g a .iti ny y a s t r a m a t r b h i s a hita m prath a m a t a avicchinn a t ailad h r v a t rava a m a n a n a s a m n a v i a y a k n a v a r a t t m n u s a n d h n a r p e nididhy s a n e sati tm deh dib hi n n a t v e n a s k tkriy a t e aya s k tk r a eva tattvaj n a m i t y u c y a t e anen a tattvaj n e n a deh d a u tm b h e d a b h r a m a r p a mithy j n a nivarta t e t d ado m a n u t p a t t a u r ga d v e a m o h a r p do notpad y a n a t e t d ado m a n u t p a t t a u vihita ni iddh a k a r m a s u prav tti na bhav a ti prav tty a b h v c c a pu yap p a r p a u

dhar m n d h a r m a u notpa d y e t e dhar m d h a r m a y o r a n u t p a t t a u ca ar rapr as a y og a r p a janm a tma n o na bhava ti janm n t a r b h v e asmin janma ni pr rab d h a y o pu yap p a y o r a n u b h a v e n a vin e ca cara m a d u k h a s y a dhva sar p o mok o bhav a ti iti bh va tame v a viditveti ta para m t m n a viditvaiv a j tvaiv a pum n m tyu sa s ra atyeti atikr m a ti tm at a t t v aj n a v n e v a sa s ra n a v n bhava t tyarth a ayan y a ) mok apr p t a y e anya tattvaj n d a n y a panth up y a na vi te ityarth a s dha n n t a r a n i ed h di ti tma t a t t v a j n d a n y a s y a s dha n a s y a ni edh di ty a r t h a tatpr p ti h e t u ri ti mok pr p t e tattvaj n a bhag a v a t p r anay g di r p a karm a cobha y a s dha n a m i t y a r t h a samuc c a y a iti j na k a r m a s a m u d y a mok as d h a n a m para s p a r a s a h a k r e a j na k a r m a or b h a y o mok as d h a n a t v a na j na m t r a s y e t y a r t h a j na ca vimal kurvan ni ti dehen d ri y di vilak a t m aj n a mana n e n p r m y aj n n s k a n di t a kurvan ni ty a r t h a abhy s e n e ti indriyanig r a h a p r v a k s a k t s a m a r a a r p a n i di dh y s a n e n a p ca y e t phalo n m u k h a kury dity a r t h a prak ik y tarka k a r k a e ti tarka m l a k a ya karka a ka hinat a r a vic ra vimar a tatra y c tur c tury a tay tatra v dhuri ai sam art h ai rity a r t h a vimar a tatra y c tur c turth a tay tatra v dhuvi ai samar t h ai rity a r t h a candra c y a

ma gala mi ti ma gala mi ti samar p a kri y vi e a a m ma gala yath sy t tath candra c y a sam r p a y a di t y a r t h a yath var rpa a b u d d h y kriya m a y ga d n di ma gak al ar a tath tattv aj n a d v r sakalojj vakas n a p a y a grant h a s y a var y a sam ar p a a m a p i svas y a pare ca ma galak a r a m i ti bh va niraja n j a n d r ar niv s a k p b al t sad c r y a k a k cc a vy kh y e y a sam a p r y a t a prau havi dv a n m a n a s t u i vy kh y ai janay e n n a v b l n tu man a pr ti par m v a k y a ti dhruv a m iti r k at t c r y t m a j a s y a r devan t h a t t c r y a k a k ala b d h a ) s m n y a vi e a s t r a vij n a s y a catu s tr a iro m a e vidy v ri dh e n valp k a m ) a hako p a r m n u j a ) t t c r y a s y a k ti u prak ik v y k h y b lapriy sam p t

r gurucar a r a vi n d b h y nama

prak ik v y k h y pras r a ma galav d a [p .1] nidh y e t y di lok a s y y a v ky rt h a tath hi ) h di ityatra sapta m y nir pit at v a m a r t h a tasy a ca v ttitvap r a k r a k h r y a j n a r p a n i p r v a k a d h d h t v a r t h a g h a akav ttitv e ,nvay a [1] vi ve a mi ty a t r a nir p a k a t a y j n n v a y i ray at a y tada nv a y i v vi e yatv a vi e yitva v r,tha prak ty ar t h a s y a vi e yatv e dhey a t a y vi e yitv e v nir pita t v a s a m b a n d h e n n v a y a lyapa sam n a k a r t k a t v a s a h i t o t t a r a k l natv a p a r a t v t lyapa pr a t y a y a s y a dhva sor,th a tatra prak ty ar t h a s y a pratiy ogit a y n v a y a dhva sas y a ca svapra ti y o gi s a m n a k a r t k a t v a s v d h i k a r a a k l a v ttitvo b h a y a s amb a n d h e n a kriyata ityatr a k dh tv a r t h a k t v a n v a y a [1] guruva n d a n a m i t y a t r a svocc r a yi t t v a c c h e d a k a i k a k l nob h a y v ttij titvo p al a k itaj tiyukt a a r r vac c hi n n a c e t a n a n i h p a k a r v a d hi tv a p r a k r a k a )

bodh n u k l a t d ac e t a n a k a r t ko vy p r o vand a n a m gurupa d a s y a sam s n t a r g a t a t a y lupta a h kasy a vi e yat nir pi t or,th a tasy a c bh e d a s a m b a n d h e n a prak r a t y m a n v a y a

prak ty a rt h a s y d h e y a t a y vi e yatv e ,nvay a vip rv a k a d h d h t v a r t h a k t y a n vi t a vidhey a t v a vidheyitv a v dvit y rtha atr pi lyapa p rva v a d e v r t h a [1] b l n mi t y a t r a a hy bodh n v a y i sama v e t a t v a m artha tatra nir pita t v a s a m b a n d h e n a prak ty ar t h a s y n v a y a [1] sukha b o d h y e t y a t r a sukha yath sy tta t h bodha sukha c s a u bodha c e ti sam n d hi k a r a as a m s a d pik y m [1] s kh e n a bodha iti vy khy n a m artha p r a d a r a n a m t r a p a r a m anyat h t t y sa m s n u p a p a t t e sukh a a b d a c a ,bh r p a g a m e sukh sa v tto ,ham, itivat du kh b h v e upac a r y a t e sa ceha dhar mi p a r a bodh y e t y a t r a ,edh n h a r t u vrajati, ityarth e ,edhe b h y o vrajati, itivat ,bodha janayitu kriyata, ityarth e ,bodh y a kriyat a, iti.kriy rt h o p a p a d a s y a ca karm a i sth nin a.iti s tr e a pr pt caturth utpatt y a n u k l a v y p r a vi ay a k e c c h bodha y a ti tasy svavi ay as a m n a k a r t k a t v a s v a p r a y o j y e c c h v i ay a t v o b h a y a s a mba n d h e n a k t van v a y a utpatt a u ca bodh n v a y a khy t a s y d h e y a t a y prak ty a rt h n vi to varta m n a k a a - ray a t a y prath a m n t r t h n v a y i vidhey a t v a c rth a vi i abodh a spa a a dpik y m [1] vi ve var a m i ti svani hak a r m s d h r a a h e t u p r a y a t n a v a t t a v a s a m b a n d h e n m b sa hit a m r t i vi i bhinn a ni k hilavi dy o p a d e a k a r t r a b hi n n a vi v e v a r a vi e y a k a)

sv pa k a r v a d hi t v a p r a k r a k a j n n u k l a s v yavy p r a d h v a s avi e itat a k a r s a g r a h a p r a ti p d y r t h a vi ay a k aj n a j a n a k b h i nnab l as a m a )

vet n y s a vi i adrav y di p a d r t h a vi y a k a b o d h a n a k b h i n n a v y khy n a ) vidhey a k a v a r t a m n a k l nak ti m n a h a iti bodh a vy p r a d h v a s a v ai i ya ca svapra ti y o gi s a m n a k a r t k a t v a s v d h i k a r a a k l a v ttitvo b h a y a s amb a n d h e n a prak ik y m [2] vand e ivamity di p rv r d h a s y a upad e rab hi n n m b v i i b hin n a d a k i m r ti iva vi e y a k a ) sv pa k a r v a d hi t v a p r a k r a k a b o d h n u k l a v y p r n u k l a k ti m nah a m i ti bodha [2] yadva n d a n e n e t y d y u t t a r r t h a s y a yann a m a s k r a p r a y oj y a g u r u ni r pi t a s d y a p r a ti y o gi k a s a m b a n dh ray o mand o ,p ti bodha api ab d r t h a svas a m a b h i v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a m a n d a t v d i viro d h a sa caika k a va c c h e d e n a ek dhi k a r a v ttitv a s d y n v a yi upad e a c j t aj p a n a e vi ayat vi i a ab d a r p a m vai i ya snir p a k aj n a j a n a k a t v a s v a s m n d h i k a r a y o b h a y a s a m b a n d hena s m n d hi k a r a y a g h a a k a c a r a m a v t ti tv a svapr k k l v a c c hi n n aj n a v i ay a t v b h v a s a m b a n d h e n a ,asy rt h a s y o p a d e a, ity d a u a hyarth a dhey a t v a m tasy a copad a d e a p a d r t h a g h a a k a vi ay a t y m a n v a y a iti bodhy a m d pik y m [1] cik ritasy e t y di k dh to k tirarth a sana icch ni h y c a k tini havi e y at ni r pi t a vi ay a t s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a k r at ray or,th a k te vi e yat s a m b a n d h e n e c c h y m a n v a y a tasy c a nir pita t v a s a m b a n d h e n a prak r a t y m a n v a y a s ca icch ,grant h a vi ay a k a k tirb h a v a t u, ity k rik [1] nirvighn a p a ri s a m p t y a r t h a m i t y a t r a nirvighn a yath yath sam p tiriti vigrah a [2] nirvighn a p a ri s a m p t a y a ityatra tu p rv a v a d u t p d a k a v y p r e c c h a i v a caturt h y a r t h a vy p r a c a pratib h dir p a sam p ti ca cara m a v a r a g h v a s a tada nvi t a a yarth a grant h a s y e t y a t r a samb a n d h a

svag h a ak a c a r a m a v a r a p r a ti y o gi t v a r p a etatt a t t v a m a s m a d v i r a ci t a s a m p ti [vic r e ] dra avy a m [1] i ya ik y ai )) i y n ik ayitu mi ty a r t h a ,tumart h c c a bh va v a c a n t, iti sutra a caturth ,paktu vrajati, ityarth e ,p k y a vrajati, ity diva t tatrecc h ai v a caturth y a r t h a tasy ca svavi ay as a m n a k a r t k a t v a s v a p r a y o j y e c c h a j a vi ay a t v o b h a y a samb a n d h e n a niband h a p a d r t h aj n aj a n a k a a b d a r p a b i n d h a n e ,nvay a , i y apy ev a kuryu , ity k r a k n u g r a h a r p e c c h a i v a ik pad r t h a tatra i y vi e yat s a m b a n d h e n n v a y a ,ava y a k a r t a v y a t v a p r a k r a k a j n a ik , iti tu asma d di n a k a r a i pa y m a ti vi s t a r e a nirasta m ktapr a t y a y a s y a vi e yat nir pi t a vi ay a t s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a k r a t r a y o r ,tha dh tva r t h a dyak ti k t va d y a t v a ca dhva savi i ny a t v a p a r y a v a s i t a m vai i ya svott ar a t v a s v a p r a ti y o gi k tivi i atvo b h a y a s a m b a n d h e n a k tivai i ya svas m n d hi k a r a y a s v a vi ay a g r a n t h a vi ay a k a t v o b h a y a s a m b andhe n a atra ma galat a d u p a n i b a n d h a n a y o phalad ar a n t ,tayor c a r a e tatta dd h a r m i k e avi e as d h a n a t b h r a m a p r a y u k t e ma gal c a r a ar p a t v t bhr nt a p u r u yajalat a n d y c a r a a v a t, ityanu m n a nirasta m yattu )) ,ma gal di k a m a n u he y a m ni phalatv t, ityanu m n a p r a d a r a n a m )) tattucc h a m bhr nt a p u r u y nu h n a vi ay a t a y b dh p a t t e i as dh a n a t v a p r a m d h na1 k tivi i atv b h v a s d h a n e ,pi k tau ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. k tivi i atv b h v e t i

k tivi i atva ca vi ayat s a m b a n d h e n a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))) pra m d h natv b h v a eva pary a v a s n e n a tadap e k ay asma d u k t a s y a i v a yukta tv t yada pi ,ma gal d y c a r a a p paj an a k a m , ityuna m n a m tadapi hey a m vy p r a s y a ni phalat v e tad c ar a ap h al si d y abhr n t n phalavi e as d h a n a t j n d e v a prav tty u p a p a t t a u tad c ar a e n a p potp a t ti k alp a n e pram b h v t yady a pi pratij y na kury dity a s y pi i as dh a n a t j n b h v d h n b hr n t a p u r u yapra v tty a b h v nuv ditv t pr pt r t h e ,pi ,bhujat e, ity dau vidhipra y a y a d a r a n t - k te ,karo mi,- ,kriyat e,- ,kurva, ity dir p y ni phalatv t tad c ar a a m a y u k t a m i ti a k samb h a v a ti - tath pi tasy i y vad h n a p h a l a k a t v t na do a ata eva , i y vad h n y a pratij n ta, ity dilek h a n a grant h a k t tatra tatra sa gacc h a t e avadh n a ca mana s o vik epar hi t y a vij t yama n o y o g a iti y vat caturth y a r t h a utpatty a n u k l a v y p r e c c h any at p rv av a t sa ca vy p r a ,may pratij k t - bhava d b hi s s v a d h n e n a bhavita v y a m , iti i y n prati guro abda pr a y o g a [2] svagr a n t h a s y a itara g r a n t h a n e t y d i svagra n t h a vi e y a k e t a r a g r a n t h a j a n y a p r a y oj a n a j a n a k a t v b h v apra k r a k aj n aj a n a k a a b d n u k a l k ti m ni t y a n v a y a b o d h a d pik y m [1] ma galas y a sam p ti s d h a n a t v a n st ti ma gala sam p tis d h a n a t v b h v a v a d i t y a r t h a t d as d h a n a t v b h v o ma galav ttiriti v

[1] anvay a v y a ti r e k b h y vyab hic r di ti anva y a v y a b h i c r a c a k ra as a t t v e ,pi k ry n u t p a t ti r p a tanni akar a c a 1sv v a c c hi n n a v y p y a t n a v a c c h e d a k a k r a a t v a c c h e d a k v a c c hinna k r a a k a v a n ni h b h v yak ry a t v a ) cched a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a k r y a t v acch ed a k a k a t v a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv va cc hi n n e t y di svapa d e n a yaddh a r m v a c c h i n n a s a t t v e ,pi k ry a na j yat e tadgr h y a m tacca kap l k a s a y o g a t v a tadav a c c hi n n a v y p y a t v a c c h e d a k a kap l adv a y a s a y o g a t v a vy py a t n a v a c c h e d a k a yat k ra at v a c c h e d a k a da atv di tadav a c c hi n n a k r a a k a v a ti kap l adv a y a s a y o g a n y e prad e e varta t e ya gha b h v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a g h a a t v a k a t v a s y a kal lak a s a y o g a t v e sattv t tadvat a kap l ak a s a y o g a s y a anva y a v y a b h i c ri t v a m atra k ra at v a c c h e d a k e vy py a t n a v a c c h e d a k n t n u p d n e kap l k a s a y o g a s y n v a y a v y a b h i c ri tv a na nirvah a ti atas tud a p d n a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) k ry a t v a c c h e d a k a n i r p i t a t d v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h eda k a t v b h i m a t a d h a r m a v a t t v a m vyatire k a v y a b h i c r a c a k ra b h v e ,pi k ryot p a t tir p a k ry a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a k ry a t v a c c h e d a k v a c c hi n n d hi k a r a a vi i ak r a at v a c c h e d akava t t v a m vai i ya 1sv a ni h b h v yak r a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v acchinn a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s v v a c c hi n n a v y p y a t n a v a c ched a k a )

y va d a v a c c hi n n d hi k a r a a k a v a t t v a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e yatvo b h y a s a m b a n d h e n a t d ak av a t t v a ca svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h vacc hi nn a s v a n i h vac c h e d a k a t k a pratiyogit k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a svavi i atva p a r y a v a s i t a m sv d hik a r a at svavi i akar a at v a c c h e d a k a d h a r m v a c c hi n n a ni r pi t d hi k a r a at tv a s a m b a n d h e n a svavai i ya sv va cc hi n n a v y p y a t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s vani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o gi t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a

pratiyogit v a c c h e d a k a t c dhe y a t s a m b a n d h e n a t d dh e y a t n y a k r a a t v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m anva y a s a h a c r a nirukto b h a y a s a m b a n d h e n a k ry d hi k a r a a vi i ny a k r a at v a c c h e d a k a v a t t v a vyatire k a s a h a c r a anva y a v y a b h i c r a g r a s t a k a p l k a s a y o g a v r a y n v a y a s a h ac ra g r a h a k ra at g r a h a h e t u vyatire k a v y a b h i c r a g r a s t a r s a b h di v r a y a vyatire k a s a h a c r a g r a h a tath 2vyab hi c r a grah a u ca kra m e a sahac r a g r a h a p r a t i b a n d h a k a u prak ik y m [3] ato na vyab hic r a ityane n n v a y a iti ato na vyab hic r a ityutt ar a v k y e n n v a y a ityarth a vighn n y n a s a k h y k a t v a s y a k ra at v a c c h e d a k a t v e gaura v a m a b h i s a n d h n a kalp nt a r a m h a ) balav at t a r a s y e ti ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1.sva ni h b h v yety di prath a m a s v a p a d a k ry a t v a c c h e d a k v a c c hi n n d hi k a r a a p a r a m dvit yasvap a d a k ra at v a c c h e d a k a p a r a m eva m u p a ri t a n a s v a p a d n i k ra at v a c c h e d a k a d h a r m a p a r i 2. vyab hic r a g r a h a u c e ti anvay a v y a b h i c r a g r a h a anva y a s a h a c r a g r a h a p r a t i b a n d h a k a vyatire k a v y a b h i c r a g r a h a vyatire k a s a h a c r a g r a h a p r a ti b a n d h a k a ityarth a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) vighn ad h v a s a d v r e ti svaja ny a vi g h n a d h v a s a s a m b a n d h e n e t y a r t h a eva m a g r e ,pi ata eva vighn a b a h u t v e ,pi yatra balav at t a r a m e k a ma gala varta n t e tatr pi sam p tirb h a v a ti balav at t a r a t v a ca vaij ty a vi e a [3] hu ityasv ar a s s c i t a tadb jantu ,sak ducc ari t a abda sak dev r t h a gama y a ti, iti ny y t ata ity dipad n m v tt n m a r t h a d v a y a b o d h a k a t v n u p a p a t ti r e v a nanu i c r n u mi t a r u ti b o d hi k a r t a v y a t k a m i t y a n e n a i c ras y a ma galak a r t a v y a t b o d h a k a r u t y a n u m p a k a t v a labhy at e tacca no papa d y a t e i c ra m t r a s y a rutibod hit p r a v tt a p r a v ttivi ay at v al a k a ak a r t a v y a t r a hi t a b hojana s d h r a a t v t ,sn tv bhuj ta, ity di tatkart a v y a t b o d hi k e ti v cy a m tasy bhoja n e sn nott a r a k l nat m t r a vi d h n a p a r a t v t bhojan a s y a r ga pr p t a t a y tadvidhipa r a t v s a m b h a v t ,apr pt e hi stra m a t h a v a t, iti ny y e n e t y a y e n a a kate ) [1] nanu ma galas y a

karta v y a t v a iti kartav a y a t v e k tividh e y a t v e ki abda k epe tath ca ma galak a r t a v y a t p r a m i ti k a r a a na kimap tyarth a i c ras y o k t a y u k t y ruty an u m p a k a t v s a m b h a v t iti bh va yattu karta v y a t v a k tividh e y a t p r a y oj a k a t v a m i t y a r t h a ititada p a h s y a m vi ayat t m a k a g a u a k a r m r t h a k a s y a tavy di pr a t y a y a s y a vi ayat p r a y oj a k a d h a r m a v a d a r t h a k a t y pram b h v t anya t h boddh a v y a a b d d v a p i tath pras a g t ata eva [3] ma galas y a rutibod hit a k a r t a v y a t k a t v a vyava s t h p a y i t u a kat a ityavat a r a ik d n a m a p i sa gacch a t e apr m y aj n n s k a n d i t a ni c a y n u k l a s a m c nayuktik a t h a n a vyav a s t h p a n a m tumun a icchaiv rt h a tasy a 1svavi ay a s a m n a k a r t k a t v a s v a p r a y oj y e c c h vi ay a t v o b h a y a s amb a n d h e n a a k y m a n v a y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svavi ay e t y di sva vvavas t h p a n e c c h tadvi ay a vyav as t h p a n a tatsa m n a k a r t k a t v a a k y m - tath sva vyava s t h p a n e c c h tatpra y oj y a g vi ay a k e c c h tadvi ay at v a ca a k y m ma galas y a rutibod hit a k a r t a v y a t k a t v a vyav as t h p a y e y a m i t ccha y p rv a p a k a kury mi ti p rv a p a k e c c h j yata iti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) d pik y sam d h a t t e ) [1] i ety di hetus d h y di pr a d a r a n a p r v a k a m a n u m n a s v a r p a viv oti ) [1] tath h tyalau ki k vi g ta i c r a vi ay a t v di ti atr la u ki k a t v a s a m n d h i k a r a vi g tatva s a m n d hi k a r a a i c ra vi ay at v di ty a y a karm a d h r a y o p a ri r y a m a b h v a p r a t y a y a s y a p rv a p a d r t h a t v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a ot t a r a p a d r t h a t v

acch ed a k a b o d h a k a t v a v y u t p a t t e nanu i c r n u mi t a r u t e ri ty a t r a i asam a v e t a k tivi ay a k a p a r m a r aj a n y n u m i ti vid h e y a t v a rutau bodhita na sa gha at e ,ma gala rutibod hit a k a r t a v y a t k a m , ityanu mi ti vidh e y a t v a s y a rutibodhi t a k a r t a v y a t k a t v a eva sattv t rute ca 1tada v a c c h e d a k a k o ipr a vi atv t vidhey a k o ipr a vi atv e ,pi vidhey a t v a na sv kartu aky a m tath sati vahnitv a m a n u m i t a m i ti vyav a h r a p r a s a g t ity a k y rutervidh e y a t v a m u p a p d a y a ti ) [3] atr y a m a y a ity din anumit e p rva m a s i d d h a t v di ti anumitipr k k l naj n a vi ay a t n a v a c c h e d a k a t v d i t y a r t h a tena par m a r a vi ay a t v e ,pi mah n a s yava h n y d e na vidhey a t n u p a p a t ti atra ca ma galak a r t a v y a t b o n d h a k a r u tir p a v i e as t u pak e s dhy a s a m b a n d h a s i d d hi m t r e aiv a samb h a v a ti parvat o vahni m ni t y d a u parva t yava h n y di v a di t y a v a d h e y a m nanu [1] i c ran u m i t a r u t e r e v e ti d pik v k y a s t h e n a i v a k r e a t d a ruty a tiri kt a s y a ma galak a r t a v y a t y pram at v a vyav a c c hi d y a t e tacca na yujyat e ,ma gala karta v y a sam p ti p h al a k a t v t, ityanu m n a s y a tatra pram atv a samb h a v a t tyat a ha ) [3] eva k r o ,pyarth a k a iti hurity a s v a r a s a tadb jantu v ttya ni y m a k a s a m b a n d h a s y a vy pa k a t g h a a k a t v a s m n d h i k a r a y a g h a a k a t v a y o r a s a m b h ava yath rut a d pik v k y r t h s v r a s y a ceti vidhi m a n t a r r g d ti atra c ntar a b d a s y b h v o r, t h a tasy a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a r ge anva y a atra ca vidhe svab o d hit a k a r t a v y a t k a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t vasa m b a n d h e n n v a y a s m n d hi k a r a y a g h a a k a d vi t yav ttirvi ay at a y

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tadav a c c h e d a k e t i vidhey a t v a c c h e d a k e t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tasila pray ojy a t v a m a r t h a pr pti prav tti ktapra t y a y r t h a vidhey a tath ca viddhy a b h v a s a m n d h i k a r a ar g d h napr a v ttividh e y a b h i n n atva mi ti phalita m yady a pi ma gale rutibod h a t a k a r t a v y a t k a t v a s a n d e h e n a t d ar g d h napra v ttivi ay at v a s y a sandigd h a t a y vi i ahet o s dhy vi e o durv r a ni citah e t o r e v a ni c y a k a t v t - tath pi prav ttivi ay at v e n a ubha y a v di m a t a s i d d h a yady a d b h oj a n di k a tattad b hi n n a t v a n i v e e t tpa r y a m ata eva r tri r dd h di v r a y vi g tatv a vi e a a m a pi saph ala m anya t h tatra rutibod hit a k a r t a v y a t v a vi r a h e vidhi ma n t a r r gat a pr pt a t v e n a tadvai y a r t h y t avig tatva dhar m a s t r d y a d h naniv ttivi ay a b hi n n a t v a m dipa d e n a ni phalatv a p r a m s a g r a h a tena ,nu kury t ni phala m, ity d e anuv d a r p a t v e vyutkr a m a k t a d a r d a u na vyab hic r a etats ar v a m a b h i p r e t y g r e [4] sa k ep a ityukta m [3] vedok t a t v aj n e n e t i

vedo k t a t v aj n aj a n y a v e d a v i hi t a k a r m n u k l a k ti m a t t v a i atva mi ty a r t h a ved vi hita hi s di k a r m i vedo k t a t v a b h r a m e a ya karoti tadv r a y a vedok t a t v aj n a pram r p a m i ti bh va [3] ahi s dika rt a r ti 1atr hi s ab d e n a hi s virodhi vy p r o vivak ita d pik y m [1] ni iddhat v di ti ida c p t a t a na kury dity d e r a n u v d a r p a t y pr g e v o k t a t v t [4] tarka p a d a s y e t y d i a hy vi e yatv a m a r t h a tasy a bhra m e ,nvay a bhra m a m i t y a t r a niv tty a n v a y i pratiyogitv a dvit y rtha niv tty a n u k l a v y p r o v ra a - tumart h a icch - tasy ca svavi ay as a m n a k a r t k a t v a s v a p r a y o j y e c c h v i ay a t v o b h a y a s a bandh e n a nirva ca n e ,nvay a d pik y m sa k ep e eti svalpat v e n e t y a r t h a vai i ye t t y - tacca katha n n vi t a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. atr hi s ab d e n e ti ahi s ab d a s y a hi s bh v r t h a k a t v e abh v a s y a k tyavi ay a t v t ahi s ka r t a r tyan u p a p a n n a sy t ata hi s virod hiv y p r o ,hi sety a r t h a nao ,tra virodhy a r t h a k a t v a ,tada ny a t a d vi ru d d h a t a d a b h v e u na, iti stra k dv a c a n a m )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) pad rth a vi b h g a [15] padas a m b a n d h i t v as y e ti na ca vi ayatv e ,bhidh r pi t a t v a s y a vyarth a t v t ki tada b hi dh n e n e t i v cy a m 1abhidh ni r pi t a vi ay a t v a s y p i vi ayas y a sattv t abhidh yavi ay a t v a s y a pad rth a s m n y a l a k a at na sa bhav a t ti bhra m a v r a y a

vi ayat y m a b h i d h ni r pi t a t v a s y a nive e n d o t pada s a m b a n d hi n y c b hi d h y vi ayat s a b a n d h e n a i v a vi ayas a b a d d h a t v t yady a pi vi ayat s a m b a n d h e n a abhidh v a t t v a s y ai v a lak a atv a vaktu m u ci t a m i ti tasy prak r a vi d h a y nive o viphala tath pi.vy v ttirvy a v a h r o v lak a asy a pray oja n a m .i ty u k t a r ty vyava h r a s d h a n e vi ayat y v ttya ni y m a k a t a y hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h a t v a saviv d a mi t y a b h i p r y a na caiva svas a m n d h i k a r a a v y p y a t v a c c h e d a k a v i ay a t r p a d h a r m ntara g h a itat v t abhidh e y a t v a t v a s y a vy py a t n a v a c c h e d a k a t a y vy py a t v si dd hi riti v cy a m abhidh vi ay a t v a s y a nir pita t v a s a m b a n d h e n b h i d h vi i atve n a lak a atv dity a y di ti d pik y m [15] pad rt h n vibhajat e iti vip rv a k a b h a j a d h t o svas a m a b h i v y h t a d vi t y nta p a d o p a s t h p y a t v a c c h e d a k a v y p yadha r m a p r a k r a k a j n aj a n a k a a b d o r, t h a dvit y nta p a d a u p a s t h p y a t v a c c h e d a k a t v a m u p a l a k a a m eva m u t t a r a t r pi bodhy a m nanu p thivy di p a d r t h n m a n a n t a t v t katha pad rth n sapta t v a k a t h a n a sa grah e sa gacc h a t a ity a ky a sapta p a d a s y a dravy a t v di r p a s a p t o p d h y a n y a t a m a t a t p a r a t a y sam d h a t t e prak ik y m [15] dravy a t v di r p iti saptop d h a y a iti nanva tr o p d hi u ki n ma sapta tv a m 0 na t vat sa khy r p a samb h a v a ti uktay u k t e ekatv a s y a sa khy r p a t v e ,pi dravy a t v di vi e a as a p t a t v a s y a sa khy r p a t v y o g t na ca bhra m a m d y a tadap a p a t ti riti v cy a m abhr n t n t d ab hr a m s a m b h a v e n a te m u p d hi u sapta v y a v a h r n u p a p a t ti p r a s a g t tath pi eka m t r a v ttidh a r m a ekatv a m eka m t r a v ttitv a ca )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. abhidh ni r pi t e ti abhidh a y anir pit a vi ayatv a yasy e t y a r t h a abhidh yavi ay a t v a s y e ti tasy e t y a r t h a abhidh a y nir pita yat vi ayatv a

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) svav ttitva s v a b hi n n a v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a kicidvi i ny at v a m svapra ti y o gi v ttitva s v n u y o g i v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a v a d a n y a t v a v tath c ya m a n u g a m a ) sv yaikatv a p r a k r a t n i r pi t a d r a v y a t v a n i havi e y atv a s v yaik atva pr a k r a t n i r ) pitagu ani havi e y at v d y a n y a t a m a v a d d h a r m a v i i atva sapta t v a m ath tr a sv yaikatv a p r a k r a t n i r pi t a d r a v y a t v di ni havi e y atv di s a mba n d h v a c c hi n n a ) svani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a s a p t a k a v a t t v a s a mba n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d avattv a s a m b a n d h e n a vi i atva v cy a m eva ca tatr pi bhed e u sapta t v a s y o k t a ri t y apek b u d d hi vi e as y ai v a vakta v y a t a y anav a s t h p r a s a g diti cet ) na atr p e k b u d d hi vi e avi ay a t v a ca dravy a t v a n i havi e y at ni r pi t a ekatv a ni hapr a k r a t v a vi i a yadg u atv a ni havi e y at ni r pi t a ekatv a ni hapr a k r a t v a vi i a tad divi i ya buddhi vi e yat s a m b a n d h e n a t a d v a t t v a vi i y st a s y vi e yat s a m b a n d h e n a dravy a t v d v e v a sattvop a g a m t na sam h l a m b a n a j n a m d y t i p r a s a g a

vai i ya s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n e t i [15 ] eva m a g ri m a g r a n t h a s y p ti navaiv a dravy ty dire ty a r t h a d pik y m adhika s a kh y v y a v a c c h e d r t h a k a t v d i ti atr d hi k a s a k h y a b d a a amap a d r t h a p a r a vyava cc h e d o n m a ni edha si dd hi tath ca ,tr n br h m a n nay a, ity dau caturth di b r h m a a ni ed h a v a t a amap a d r t h a ni e d h a si dd hi riti bh v a 1sv ra y a v ttitv a s v n r a y a v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a prak tas a p t a t v a v i i asa khy adhika s a k h y p a d r t h a [15] nanv atiri kt a pad rth a iti yady a pi atirikta p a d r t h a r p a d h a r m y a p r a s i d d hi pra mit a t v b h v a k o y a pr a s i dd hi ce ti vikalpo ,ya nopap a d y a t e - tath pi pramit a pad rt h a pad rth a vi b h j a k a d h a r m a atirikto v na vety art h a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv ray a v ttitv e ti sva saptat v a s a k h y sv ray sapta p a d r t h tadv ttitv a a atvas a k h y y m - eva sva saptat v a tadan r a y a a amap a d r t h a tadv ttitv a a atvas a kh y y m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) atirikta t v a ca dravy a t v d y a b h v a t v n t n y a t a m d h i k a r a a v ttitv a m tath ca pad rth a vi b h j a k a d h a r m a t d dhi k ar a a v ttirn a v e t y a r t h o labhy a t a iti dhar mi pr a si d d h y ko iprasidd h y ca vikalpa si dd hi yattu ,dravy di b h e d a k a v a t t v a s y a t d ab h e d a k t m a k a s y a k ag h a ak a p r a t y e k n a ti ri kt a t a y pra mit a p a d r t h a v ttitv b h v a s y a

durg ha at v t vikalpe ,nyatar a k o e r a b d hi t a t v a n i y a m t vy s ajy a v ttidh a r m a v a c c h i n n n u y o g i t k a i k a d e a v ttipr a ti y o gi t k b h v a s y p r m i k a t v t t d ak d hi k a r a a t v a s y a c prasidd h a t v t k atv a s y a durva c a t v c c a pra mit a pad rt h a dravy di b h e d a k a v n na veti vikalp rt h a ityapi na bhed n m e k a v i i par a tven a nive e ,prasiddhipr a s a g e n a t va d vivi ay a k a d h vi ayat v a s y a praty e k a m e v a bhed e u sattv t [1! ] iti vyav ac c h e d r t h a k a t v d i ti ity k r a k a ni c a y a p h a l a k a t v di t y a r t h a na ca t d ani ca y a eva m stu iti a kan yam o a apad r t h n k ptap a d r t h n t a r b h v a s d h a n e t d avy p ti ni ca y a s y v a y p e k ita t v t [15 ] sa grah e dravy a g u et y di atra ca dravy d y a n y a t a m a t v a s a m b a n d h e n a ,ekatr a dvay a m, iti r ty pad rth a t v v a c c hi n n e dravy d y a n v a y o vyutp a t ti v aicitry t ,pad rth a t v a dravy dis a p t n y a t a m a t v a v y p y a m , iti bodhas t u auttar a k li ko m n as a eva prapa ci t a ceda d a s m b h i r a n y a t r a d pik y m [15] dravy di s a p t n y a t a m a t v a n m e t y di atr y a m a y a ) )) s m n d hi k a r a y a s a b a n d h e n a dravy a b h e d a vi i o yo gu ab h e d a tadvi i o ya karm a b h e d a tadvi i o yo ,ya s m n y a b h e d a tadvi i o yo ,ya vi e ab h e d a tadvi i o yo ,ya sama v y a b h e d a tadvi i o yo ,yama b h v a b h e d a tasy b h v a t v v a c c hi n n n u y o g i t k a s v a r p a s a b a n d h v a c c hi n napra ti y o git k b h v a eva dravy d y a n y a t a m a t v a - eva vaipar tya m a p y e v a m h y a m anyat h dravy di b h e d a s a p t a t v v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a r p a t v e sapta t v a s y a durva c a t a y t d b h v a s y pi aprasidd h y p a t t e yady a pi sapta t v a s y a tadvi ay a k a d h vi e avi ay a t v a r p a t v a suvaca m tath pi vi ayatv a s y a vy s ajy a v ttitv e m n b h v a tadav a c c hi n n t y a n t b h v a

dravy di u praty e k a vartat e

asm at p a k e tu t d ab h e d a prati

t d as a b a n d h a s y a vyad hi k ar a at a y vyad hi k ar a as a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a p r a s i d d h isaula b h y a m i ti sudh bhi vibh v a n yam [1! ] vastut a s t vi t y di idam a tr a cinty a m ) pad rth a t v a dravy d y a n y a t a m a t v a v y p y a m sapta t v a ca tadvi ay a k a d h vi ay ak a t v a r p a m i t y u k t a y a i v a s m j as y e dravy a p a d a s y a dravy a t v a p a r a t v a any at a m a p a d a s y n y a t a m a v a t p a r a t v a ca vin lak a na nirva h a t ti lak a ray a a m a y u k t a m kicillak a hi akya s a m b a n d h a r p dravy d y a n y a t a m a s y a aky rt h a t v b h v t t d ny a t a m a v a t i lak a na akyat e upap d a n y ai v a dravy a vi b h g a [22] dravy a m i ti j tye k a v a c a n a m i ti nanva tr a ki n ma j tigata m e k a t v a m 0 na t vat gu a tatra tada n a g k r t n pi saj t yadvit ya r hity a m - siddhy a sid d hi b h y vy g h t m iti cet- ucyat e ) eka m t r a v ttidh a r m v a c c hi n n e ekav a c a n a s y a akti vyakt y e k a t v a p a r a v k y a s t h a l e ,pa un yajeta, ity da u 1sv ra y a t v a s v a v ttipr a ti y o g it v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a m b a n d h ena prak ty a rt h e ,nvay a avacch e d a k a t v a ca svak a r a a k a y g a k a r a bh t a p a v di v ttib h e d a p r a ti y o g i t v a c c hed a k a t v a s a m b a n d h e n a avacc h e d a k a t c ray a t s a m b a n d h e n a j ty ek a t v a p a r a v k y a s t h a l e dravy a mi t y d a u tu 2sv ra y r a y a t v a s v a k a r m a k a v i b h g a k a r m bh t a d r a v y a v tti b

tath akty a p r a s i dd hi

hed a p r a ti y o g it vacc h e d a k a )

tvas a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i hapr a ti y o gi t v a c c h e d a k a t k a t v obha y a s a m b a n d h e n a prak ty a rt h e ,nvay a s ca sv ray r a y a t v a s a m b a n d h e n a ekatv a m a n y a t r p i bodhy a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv ray a t v e ti sva ekatv a m - tad ray a t v a prak ty ar t h e pa au- eva sva ekatv a tadv tti pa um a d b h e d a tatpra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a ca pa au svak a r a a k e t y a t r a sva a b d a prak ty art h a p a u p a r a 2. sv ray r a y a t v e t y d i prath a v a s v a a b d a ekatv a p a r a dvit yasva a b d a t t yasva a b d a c a prak ty ar t h a d r a v y a p a r a svani hapr a ti y o git v a c c h e d a k a t k a t v a m i t y a s y a svani h y bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t tatkat v a m i t y a r t h a svani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a m i ti y vat )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) [24] m m sak a m a t a m i t y di d a a anupa p a n n a t v a p r a k r a k a j n n u k l a y u k ti k a t h a n a m tumun a icchaiv r t h a tasy upany s e 1p rv a v a d e v n v a y a [24] atirikta t v a vyasth p a y i t u m ityatr pi uktar tireva nir k ar a a tu abh v a p r a k r a k a j n n u k l a a b d a [24] antar b h v a m i t y a t r a dvit y y pratiy ogitv a m a r t h a tasy a nir ka r a ai k a d e e ,bh ve ,nvay a d pik y [24 ] prat tibal dity a t r a bala ab d e n a vi ayas d h a k a t v a dyoty a t e ata tasy bhra m a t v e na vi ayas d h a k a t v a m i ti

a k nir s y b d h i t e t y u k t a m nlety di atra ca dravy a s d h a k a h e t u d v a y a k a t h a n a 2ny n d hi k a d nt a m a b h i s a n d h y a [24 ] k lik dis a m b a n d h e n e t i atr dip a d e n a vi ayat s a m b a n d h a s y a parigra h a na tu dai ikavi e a at y - tath sati m rt e u s dhy a s a t t v e n a vyab hic r n a v a k t [24] atipras a k t a t v e ,p ti jany a g u ad vi t y di dravy a t v e siddhe sat ti atra dravy a t v a iti sapta m y anumitir p a s i d d hir a r t h a tasy uttar a k l natv as a m b a n d h e n a nir ka r a e ,nvay a d pik y m [23] tam as o n k di p a c a k e ,ntarb h v a iti k dip a c a k n y a t a m a t v a t v v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a tamo v ttirity a n v a y a b o d h a [23 ] na v y viti p thak k a r a a v y v a n a n t a r b h t a t v a s d h a k a h e t v a n t a r a s a t t v t na hi spar b h v d e r a p i k dy a n a n t a r b h n t a t v a s d h a k a t v a samb h a v a ti 3vya b hi c r t nav nama t a m a n u s ty a prak ik y m [24 ] vastut a s t vi ti )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. p rva v a d e v n v a y a iti svavi ay as a m n a k a r t k a t v a s v a p r a y o j y e c c h v i ay a t v o b h a y a s a bandh e n n v a y a ityarth a 2. ny n d hi k a d nt a m a b h i s a m n d h y e t i tam as o dravy a t v a s d h a k a n latv a h e t o nladravy y e v a dda h nt a tama s o dravy a t v a s d h a k a k ri y v a t t v a h e t o s t u m rt a d r a v y i d nta ityev a t tpa y a m 3. vyab hic r di ti tama k dy a n a n t a r b h t a spar b h v di ti hi pray o k t a v y a m tatra ca s dhy b h v a v a t i k d a u spar b h v a s a t t v t vyab hic r a

ityarth a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) [24] vi ama v y p t a m i ti vi ama v y p t a t v a ca s dhy v y p a k a t v e sati s dhy a v y p y a t v a m sam av y p t a t v a ca s dhy a v y p a k a t v e sati s dhy a v y p y a t v a m nanu sad g a ti m a t t v b h v d i t y a t r a hetau sad g a ti a b d e n a yoga v y u t p a t t y s rva k lik a g a m a n a labhy a t e s rva k lik a t v a ca k latv a nir pi t a k lik a s a b a n d h v a c c hi n n a v y p a k a t v a pralay d a u jany a v y o r a b h v t tad yakriy y tad n virahe a k latv a v y p a k a g a m a n a r p a s a d g a t i a b d r t h a s y a jany a v y v a b h v e n a 1tad a b h v e n a v yva n a n t a r b h n t a t v a s d h a n e vyab hic r a ityata ha )) [24] sad g a ti vij t yakriy eti eva ca vaij ty a vi e as y a jany a v y u k ri y y m a p i sattv t na do a iti bh v a k ptadr a v y e v a n a n t a r b h v di t y a r t h a iti idama t r a pari e nu m n a vivak ita m ) tam a p thivy di b h e d a k a d r a v y a t v o b h a y a v a t p thivy d y a n a n t a r b h n t a t v a d r a v y a t v o b h a y a s m t yann ai v a tann ai v a yath gha a iti atr b h v a r p a t a y tama s a naiy yi k air a b h y u p a g a m t siddhas d h a n a v r a y a s dhy a k o a u dravy a t v a ni v e a gu dau vyab hic r a v r a y a hetuko au dravy a t v a ni v e a gu dau vyab hic r a v r a y a hetuko au dravy a t v a ni v e a gu dau vyab hic r a v r a y a hetuko au dravy a t v a ni v e a p thivy d a u vyab hic r a v r a y a p thivy d ti yattu) s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a p thivy di b h e d a k a vi i adra v y a t v a s dhy a

p thivy d y a n a n t a r b h n t a t v a v i i adra v y a t v a heturiti tann a naiy yik a m a t e ,numit e pr k s dhy a h e t v o r a p r a s i d d h a t a y vyatire k a v y p t e r d u r g r a h a t v di ti dpik y m [23 ] prau het y di prau hat v a m u t k atva mah at t v r a y a t v a m teja para m uv r a y a mah at v a ni v e a tejastru iv r a a y o t k atva ni v e a prak a k a t v a codbh t n a b h i b h t a r p a v a t t v a m cak ur div r a y o d b h t e t i suvar div r a y n a b h i b h t e ti gha div r a y a teja ) pada m yady a pi udbh t a t v a s y a vak ya m ar ty tatta d a n u d b h t a t v b h v a k a r p a t a y pratiyogit n a v a c c h e d a k n a n u g a m t tam a pad rth a n n t v a pras aj y a t e )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tadab h v e n e t i sad g a ti m a t t v a b h v e n e tyarth a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) tath pi mah pr a b h v a t v v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a eva tama prau hap r a k a k a t e j a a b d e n a ca mah pr a b h ai v a vivak ita mi ti abhipre t y ai v g r e digityukt a m prak ik y m [24 ] lok s a h a k t e ti lok ja n y a c k u anir pi t al a u ki k a vi ay a t v di ti pary a v a si t r t h a ten n y a t r a cak u a lokar p a s a h a k r i k r a avi i atve ,pi na k ati nanu tama praty a k e ,pi k lavidh a y lokas y a k ra atv t asiddhiriti cet ) na k latv v a c c hi n n lo k a ni haj an a k a t k a t v b h v a s y a nive t sp r an a m d y a gha d a u vyab hic r a v r a y a c k u eti vi ayat y laukikat v a ni v e e pray oja n a m h a ) [24] tama s a c k u e ,pi gha d n mity di n ,gha e tam a, ity k r a k a p r a t y a k e

,laukiky j na p r a t y s a t t y gha d n vi ayatv e ,pi na tatra vyab hic r a ityarth a atra c dhun t a n e u pusta k e p u ,tamo v n gha a , iti p ho ,nupa p a n n a .as m y m e d h s r a j o vi ni . iti s tre a tas m a s v tyev a r pa ni patt e matup g u a y or a s a m b h a v t upan ta vi e a atay ai v e ti niya m e n l a u ki k aj n a p r a t y s a t t y gha d n vi e yata y bh n s a b h a v e n l a u ki k a vi ay a t m d y a gha d a u vyab hic r s a m b h a v c c a atas t d ap ho bhr nt a t a m a prak ipta iti vid kurv a n t u vidv sa [24 ] vi e b h v a vy py a d h a r m v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a m ida ca pak ad ntay o r a b h e d a a k ni r s y a ayam a t r a bh v a ) k ry a t v a c c h e d a k a k o a u tamob hi n n a t v a s y a dravy a vi e a atv a m u p a g a m y a tamo b hi n n a d r a v y a v ttilau ki k a vi ay a t s a m b a n d h e n a c k u a prati sa yog e n l o k a s y a k ra atv e yady a pi na do a - tath pi tama s o dravy a t v e k ry a t v a c c h e d a k a k o a u tamo b hi n n a t v a ni v e t gaura v a m a n a n t v a y a v a k a l p a n a y p i tatta m a c k u as y k a s m i k a t v a v r a y a as d h r a a k r a n t a r a k a l p a n a s y v a y a k a t a y gaura v a m i ti [25] pr g a b h v d ty dipa d e n a d h v a s a p a ri g r a h a [25] va y a k e ti ida ca tamo b h v a eva teja ki na sy diti viniga m a n vi r a h a a k ni r s y a anyat h ,u a teja , iti u aspar ap r a t tyan u p a p a t ti p r a s a g t dravy ala k a a m d pik y m [31] dravy a t v aj ti m a t t v a m i ti atra j tipad a sama v y e n a dravy a t v a s y a lak a atv al b h y a na tu tadapi lak a ag h a a k a - tath sati svas a m n d h i k a r a a v y p y a t v a c c h e d a k a d h a r m n t a r a g h a ita t

ay vy py a t n a v a c c h e d a k a t v e n a vy py a t v si d d h y p t t prak ik y m [31] sa yog aj a n a k a t v a c c h e d a k a t a y e t i atred a m a n u m n a m a b h i m a t a m ) sa yog a ni has a m a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r y a t n i r pi t a t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t kiciddh a r m v a c c h i n n k ra at t t v t da dini hag h a di k r a at v a di ti ,si dhy ato dhar m a s y a j titve l gha v a m, iti tarka s a h a k t jj titv e b dh a k b h v a s a h i t c c a par m a r t dravy a t v aj t y a v a c c hi n n a t v a s i d d hi kicijj ty a v a c c hi n n a t v a s y a s dhy a t v e pratib a n d h a k b h v a n i ha k r a at y vyab hic r a sy diti tadup e k ita m na ca satt p thiv tv dik ca j tim d y n u m n a p a r y a v a s n t arth n t a r a m i ti v cy a m tats a m a ni y a t a d h a r m a s y a i v a tada v a c c h e d a k a t v t satt d a u tadvy p y a t v di g r a h a s y a prak te sattv e n a tad d y n u m n a p a r y a v a s n s a m b h a v t ,satt dik a yadi sa yog as a m a v y i k r a a t v a c c h e d a k a sy t tarhi sa yog as a m a v y i k r a a t s a m a n i y a t a sy t, iti tarkav al t satt dij ty a v a c c hi n n a t v n u m i t y a s a m b h a v t eva m u t t a r a t r pi bodhy a m sama v y e n a sa yog a prati t d t m y e n a dravy a t v e n a k ra atv a gu dau sama v y e n a sa yog p a t ti v r a y a bodhy a m [31] lak a alak y at v a c c h e d a k a y o r a b h e d a iti tath sati lak a en e t a r a b h e d n u m n e par m a r a k l e itara b h e d a s a m n d h i k a r a a d r a v y a t v a dravy a t v a v y p a k e t a r a b h e d a ity k r a k a s i d d hi s a t t v t anumity a n u p a p a t ti asa m n k r a k a n i c a y a s y pi pratib a n d h a k a t v t si dha yi nud h v a n e ca pray s a g a u r a v a m i t y a b hi p r y a yattu ) lak a alak y a t v a c c h e d a k a y o r a b h e d e upan a y a v k y t

bd ab o d h n u p a p a t ti prak te ,pi samb h a v a ti iti- tattucc h a m ) dravy a t v a s y a svar p a t o lak yat v a c c h e d a k a t v t - dravy a t v a t v e n a ca lak a atv t ,dravy a t v a v a t dravy a m, ity k r a k a p r c nam a t o p a n a y a s y a b dha k b h v t taddh a r m a n i hapr a k r a t n i r pi t a vi e y a t ni r pi t v a c c h e d a k at va cc h e d a k a t s a m b a n d h e n a bd ab u d d hi praty e v a taddh a r m a b h e d a s y a k ra atv a s y a vakta v y a t v t any ath ,dravy a j timat, ity dipr a y o g n u p a p a t t e avy p ty dilak a a m [33] lak a at v a c c h e d a k a t v b h i m a t a s a b a n d h e n a yatkicillak y v ttitv a m i t y a r t h a iti lak yat v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a b h v yalak a at v a c c h e d akas a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t v e sati lak yat v a c c h e d a k d h i k a r a a ni r pi t ala k a at v a c c h e d a k a s a band h e n d h e y a t v a m a v y p t i riti ni kar a any ath yath ru t e lak yaika d e a m t r a s d h r a n u g a t n a t i p r a s a k t a s y a durva c a t a y asa m b h a v p a t t e asam b h a vi n o v ra y a dvit yadala m gand h dis alla k a av r a y a prath a m a d a l a m - p thivy d ai sa yog di n gand h d y a b h v a s y a sattv t abh v a p r a ti y o gi t y lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a ni v e a k likas a m b a n d h e n a gav v tt v e k a a p h d a u tadv r a y a dvit yadalag h a a k d h e y a t y tatsa m b a n d h v a c c h i n n a t v a n i v e a na caiva m a pi gand h a g h a o b h a y b h v a g h a di v ttitv a vi i ag an d h d y a b h v derg h a d a u sattv t taddo at d a v a s t h y a m i ti v cy a m t d b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t d dh e y a t v a c c h e d a k a c a yo lak a at v a c c h e d a k a d h a r m a tasy a vivak itatv t yady a pi t d b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a

gha atv a g a n d h a t v di k a m a p i - tath pi t d apr a tiy o git v a c c h e d a k a t p a r y p t y a d hi k a r a at v a vi v a k a y na do a [33] alak ye lak a as y e ti 1vi e a at vi e e a lak yat v a c c h e d a k v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a n n i r p i t al a k a at g h a a k a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v a m i t y a r t h a gha da u gha dib h e d s a t t v t gandh d ai n tivy p ti na v k like n a jal da u gandh a s a t t v a m d y a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vi e a at vi e e et y a s y a bheda v a t v e ,nvay a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) n pi p thivy d v e v a p thivy di b h e d a s y a k likas a b a n d h e n a sattv t taddo at d a v a s t h y a m lak ya m t r v ttitv a m i ti d pik v k y t m tra p a d a s y e t a r a v y a v a c c h e d a p a r a t v e lak yet ar v ttitv a vi i alak y a v ttitv a sy b h v a asam b h a v a iti labhy a t e tacca na yujyat e ) ativy p t a d h a r m e ,tipras a g t ityata prak ik y m tr a p a d a k tsn rt h a k a t a y vy ca e [33 ] m tra p a d a m i ti [33 ] samb a n d h a vi e et y di lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n o d h e y a t p r a ti y o gi t k asvar p a m e v t r a s a b a n d h a vi e a lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t p r a t i y o g i k a s var p a s a m b a n d h v a c c hi n n al a k y a v ttitv a t v v a c c hi n n a p r a ti y o git k )

bh vo ,samb h a v a iti pary a v a si t a m tena dvitv dy a v a c c hi n n d h e y a t p r a t i y o g i t k a s v a r p a s y a gu div ttitv a prati vyadhik a r a at v t atra ca m tra p a d a s y a sama b hi v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v r t h a k a t a y

nir pa k a t s a m b a n d h v a c c h i n n al a k y a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v a dhe y a t v e labhy a t e tath saty ativy p t a d h a r m e ,tipras a g t y vat y o lak yavy a k t a y a tatta dv y a k ti t v b h v a k a v a t t v a tu durjey a m viniga m a n vi r a h b h y vivak itu m a a k y a cety loc y a etat [33] lak yav ttitv a s m n y b h v a s p h o r a k a m i ti vastut a s t u lak yat v a c c h e d a k a v y p a k b h v yalak a at g h a a s a m b a n d h vacchin n a p r a ti yogit v a c c h e d a k a l a k a at v a c c h e d a k a )

lak a at v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m a s a m b h a v a lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a ca lak yat v a c c h e d a k a s a m n d h i k a r a t y a n t b h v a p r a ti y o g i t n avacc h e d a k a d h a m r a v a t t v a m na tu t d b h v p r a ti y o g i tv a m / sarve m e v a dvitv dy a v a c c hi n n a p r a ti y o g i t a y asa m b h a v p a t t e eten a vi e ar p e a sa sarg a t v n a b h y u p a g a m e ,pi na k ati lak yat v a c c h e d a k a t g h a a k a s a m b a n d h di n lak yat v a c c h e d a k d i p r a k r e ai v d hi k a r a a p r a v e a tena samb a n d h n t a r e a lak yat v a c c h e d a k d y a d hi k a r a a m d y a na do a na v na v a s t h [33] eka ap h a v a t t v a m i t ti yady a pi ate pac a n n y y e n a gav d e r a p y e k a a p h a v a t t v a m a k a t a m tath p y e k a t v a m a t r a na sa khy r p a m api tu sv ray a p d a v ttitv a s v a b h i n n a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a apha vi i ny at v a r p a p ribh ika jey a m ativy pti ar re lak yav ttitv a ni v e a n a m a n v a y a k a m i t y a b h i p r y e a [33] du asa kar e p ti- ny y diti du asvar p a i k y e ,pi do asvar p a y o paras p a r a bhinna t v t tanniv e a n a m a n v a y a k a m i ti bh va

atra kvacit pr c nagra n t h e u digiti d yat e tatra c ya bh va ) asa m b h a vi n y e k a a p h a v a t t v d a u ,idama t r ti v y p t a m , iti vyav a h r b h v t lak yav ttitv a m a v a y a nive an yamiti na tatro k t a n y y v a k a ekatr s a m b h a v i n a ev ny a t r a vyav a h r e b dha k b h v t tatrok t a n y y v a k a iti lak a alak a avic r a nanu [3'] ,etadd a atr a y a r a hi t o dhar m a, iti dpik v k y t t d ado atr a y a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a eva lak a alak a a miti labhy a t e tacca na yujyat e avy p ty di p r a t y e k a d o a g r a s t a d h a r m e ,pi tatsa t t v e n ti v y p t e ityata ha [3% ] uktad a b h v a t r a y a v i i a ityarth a iti y vat praty e k d hi k a r a a s y ai v a k dhik a r a at v t na do a iti bh va [3% ] avy p ty d ty dip a d e n s a m b h a v a p a r i g r a h a [3%] any d a miti tath ca as dh r a a p a d a vak ya m rt h e p ribh ika mi ti s dh r a a na bhav a t tyas d h r a a iti vyutp a t t y s dh r a ap a d r t h a lak yav ttitva vi i lak ya v ttitv a r p a tada b h v a r p s d h r a a p a d r t h a s y a yaugik as y v y p t y a s a m b h a v a g r a s t a y o sattv e n a t d rth n u p a p a t ti - ki ca ,etadd a atr a y a r a h i t a d h a r m o lak a am, iti granth e n a virodh a c a ityasv r a s y a d v a y a man asi nidh y a p ribh ika nirvak t tyapi bodhy a m i ti prak ik v a t a r a ik t t p a r y a m ,avy pt y a s a m b h a v a g r a s t a y o r v r a y a saty a n t a m , iti p ha pr m di k a eka a p h a v a t t v di r p a s y s a m b h a v i n a svavy p a k a t a t k a t v a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a v y p y a t v a vi r a h e a tatr vy p t y a p r a s a k t e [3%] avy pt a s y e ti pr c nako e u p ho

d yate

sa eva yukta

yattu ) p thivy di k a sama v y e n a lak a amity d v a s a m b h a v i ni gaga n a d v a ti v y p ti lak yat v a c c h e d a k b h v a v a d v ttitv a r p a s y a lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a s y a tatra sattv t ityavy p t y a s a m b h a v a g r a s t a y o ri ti p ho ,pi s dhuriti ) tann a ) abhidh e y a t v d v a t i v y p t e vak ya m y asa gati pr a s a g t svavy p a k a t a t k a t v a r p a v y p y a t v a s y v a y a nive an yata y tatp ha s d h u t v s a m b h a v t yadi ca tatp ha s d h u t v e ,py gr a h a - tad sv b h v a v a d v ttitv a s a m b a n d h v a c c h i n n a lak yat v a c c h e d a k a n i ha pr a ti y o gi t v a c c h e d a k a n i h b h v ya svas a m n d h i k a r a a b h e d a )

pratiyogit v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i tv a r p avy p y a t v a s y a nive e n a tadup a p d a n yam [3%] sa ev s d h r a a dhar m a ityucy a t a iti d pik v k y t as dh r a at v e sati dhar m a t v a m i ti labhy a t e tatra dhar m a t v as y a nive an a m a p h a l a m av ttig ag a n d e lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a v i r a h t tatr vy p t e r a p r a s a r t ata tatpa d a s y a s rth a k y a m h a ) [3%] dhar m a p a d a m i ti [3%] lak a at g h a a k a s a m b a n d h e n e t i lak yat v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a lak yat v a c c h e d a k d h i k a r a a v tty a b h v yalak a at v a c c h e d a kasa b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a lak a at v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a sv va cc hi n n d hi k a r a a v tti b h e d a p r a ti y o g i t n a v a c c h e d a k a k yat v a c c h e d a k a k a c a yo lak a at v a c c h e d a k a d h a r m a tadva tt v a vivak a yamity ar t h a [3% ] vy pa k a t v di t y di n vy py a t v a p a ri g r a h a tath ca lak yat v a c c h e d a k a v i i a lak a at v a c c h e d a k a v a t t v a as d h r a at v a m i ti ni kar a vai i ya ca svav ttib h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s v d hi k a r a a v tty a b h

v yat d apr a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a n i h )

vacch e d a k a t k a p r a t i y o gi t k a b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a 1avac c h e d a k a t v a lak a at g h a a k a s a m b a n d h e n a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. avacc h a d e k a t v a m i ti prath a m a s a m b a n d h a g h a a k a m a v a c c h e d a k a t v a m i t y a r t h a tath ca lak yat v a c c h e d a k e gotve yo bheda s sn ditv a v a d b h e d a - tath hi sva s sn ditv a r p a lak a at v a c c h e d a k a tadav a c c hi n n a s y a s sn d e lak a at v a c c h e d a k a s a m a v y a s a m b a n d h e n a yadad hi k a r a a go tadv ttib h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s y a gotve ,bh v t t d ab h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t t v a s a m b a n d h e n a na s sn ditv a v a t gotva iti gotva v tti s sn ditv a v a d b h e d a bhav a ti tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a s sn ditv e eva sva gotva tadad hi k a r a a v ty a b h v a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s sn ditt v e n st ti t d apr a tiy o git v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h e n a gotva v a d b h e d a s sn ditv e ,st ti ubhay a s a m b a n d h e n a lak yat v a c c h e d a k a g o t v a vi i atva lak a at v a c c h e d a k e s sn ditv e dra avy a m eva ca prath a m a d v i t yat t yasva pad ni lak yat v a c c h e d a k a p a r icaturth a s v a p a d a lak a at v a c c h e d a k a p a r a m i ti vivek a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) sv va cc hi n n d hi k a r a a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s a bandh e n a sa yog di n gandh d y a b h v a v r a y a vy p a k a t y lak a at g h a a k a s a b a n d h v a c c h i n n a t v a n i v e a jal dau k lik din

gand h dis a t t v t vy py a t y tanniv e a any acc a svay a m h y a m [3% ] as dh r a at v a s y a vigha ak iti atra vip rv a g h a a d h t o abh vo r,th a vulass a m p d a k a tath ca lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a s a h i t al a k y a t v a c c h e d a k a 1 v y pyatv ar p a v i i bh v a s a m p d a k ityarth a t d b h v a c ti vy p t e 2 vi e y b h v a p r a y u k t a avy p ty a s a m b h a v i n o c a vi e a b h v a p r a y u k t a ityab hipr e t y h a ) [3%] ativy pt vi ti pak at v a c c h e d a k a s m n d h i k a r a y a m t r e a hetva b h v a v a t t v a bh g si dd hi tadav a c c h e d e n a tada b h v a v a t t v a svar p si d d hiriti vivek a atra ca bh g sidd h e avacc h e d a k v a c c h e d e n a pak e hetu m a t t j n a v i r o d hi t a y - svar p si d d h e avacc h e d a k v a c c h e d e n a s m n d hi k a r a y e n a ca pak e hetu m a t t j n a vi r o d hi t a y dvay or a pi pak adh a r m a t j n a prati virodhit ay hetv b h s a t v a m i ti dhy ey a m [3&] vy v ttirev e ti aya m a y a ) ,vy v ttirvy a v a h r o v lak a asy a prayoj an a m, iti vy v tti itara b h e d a vyava h r a j naja n a k a a b d a prayoj an a j py a m tath ca vy va rt a k a t v a m itarab h e d n u m p a k a t v a m vy va h ri k a t v a vyav a h r n u m p a k a t v a m prak te ca vy v ttirev a lak a aj p y ityeka mata m vy v ttivy a v a h r o b h a y a j py a mi t y a p a r a mata m tatr dy a p a k e vy var t a k a t v a s y a i v a lak yat v a c c h e d a k a t a y vak ya m ar ty ativy p tiriti vy vart a k a s y e t y a t r a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vy py a t v a r p a vi i eti vy py a t v a r p a yat vi i a tada b h v a s a p d a k 2. vi e y b h v e ti

lak yat v a c c h e d a k a v y p y a t v a r p a yadvi e y a tada b h v a p r a y u k t a ityarth a vi e a b h v e ti lak yat v a c c h e d a k a v y p a k a t v a r p a yadvi e a a tada b h v a p r a y u k t a ityarth a )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) vy p r v a k a v tu d h t o ri t a r a b h e d o r, t h a akapr a t y a y a s y n u m i tij an a k a ityab hipr y e h a [3& ] itara b h e d n u m i tij an a k a s y e t y a r t h a iti anumitijan a k a t v a li gapar m a r a s y ai v a - na tu par m y a m n a li g as y a tath ca gand h d e r v y v a r t a k a t v n u p a p a t ti na cetar a b h e d n u m i tij an a k a j n a v i ay a t v a vy vart a k a t v a m i ti na do a iti v cy a m eva m a pi sam h l a m b a n a p a r m a r a vi ay o d s n var a tabhidh e y a t v d v a ti v y p ti k a t h a n s a g a t e c a tasy p y u k t a r ty lak yatv t na ca t d ajan a k a t v a c c h e d a k a v i a y a t r a y a t v a taditi v cy a m eva m a pi itarab h e d a v y p ti d h a a k b h v d v a ti v y p t e gotv dy a v a c c h e d e n a gavet a r a b h e d a v y p a k a k a p ila r p a v a t gau ity d y k r a k a b h r a m t m a k a p a r m a r a vi ay a t m d y a kapilar p d e r a p i vy va rt a k a t p a t t e c a tath ca dhar m a t v a m e v a lak a alak a a mit y a k y ni kar rth a m h a [3& ] itarab h e d a vi d h e y e t y di itara b h e d a vi d h e y a k n u m i tij an a k a j n ya pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a vi ay a t e t y a r t h a yattu ) bhra m yavi ay at m d y a do av r a y a bhra m ni r pi t a t v a nive y a mi ti ) tadas a t sam n k r a k a j n e u vi ayat b h e d b h v e n a ud s n e sam h l a b a n a m d y s a m b h a v a s y a durv r a t v t s m n d hi k a r a y a g h a a k a p a k a vi e y at ni r pi t itara b h e d a p r a k r a t m d y a itarab h e d e ,tipras a g a v r a y a

pak at v a c c h e d a k v a c n ni t v a ni v e a kicid av a c c hi n n a t v a n i v e e ,pi pak asy a s m n d hi k a r a y a g h a a k a t v e n a tadd e at d a v a s t h y a m i ti mad up e k ita m vastut a s t u mukhy a vi e y at ni r pi t a t v a m e v a prak r a t y nive an yam any ath bh v as y d h e y a t v a lak a amity d a u bh va t v b h v a h e t u k n u m i tij a n a k a t v a c c h e d a k a v y p ti ni havi e yat nir pi t a p r a k r a t m d )

y dh e y a t v e ,tipras a g t atra cetar a b h e d a v i ay a k a t v a s y n u m i t a u nive e ,itarab h e d a pra m e y a abhidh e y a t v t, ityanu mi tija n a k a t d y a abhidh e y a t v d a u vy va rt a k a t p r a s a g a ata itarab h e d a v i d h e y a k a t v a s y a tatra nive a itara b h e d a t v v a c c hi n n a vi d h e y a t k a t v a vivak a yam ,gha a svar p a s a m b a n d h e n a abhidh e y a t v a v n pram e y a t v t, ityuna mi tija n a k a t m d y a taddo t vidhey a t y pak at v a c c h e d a k a v y p a k a t v a vi e itas v a r p a s a m b a n d h v a c c hinna tv a nive y a m atyath gotv dis m n d hi k a r a y a m t r v a g h i g a u ri t a r a b h i n n e t y k r a k nu miti h e t u b h t a p r a m t m a k a t d ap a r )

mar yajana k a t m d y v y p ti g r a s t a d h a r m e ,tipras a g t t d avidh e y a t k a t v a s a hi t n u m i tit v v a c c hi n n aj a n y a t p r a ti y o g ikajan a k a t nive y anth pak at v a c c h e d a k v a c c h e d e n a tats m n d hi k a r a y a m t r e a cetar a b h e d v a g h i s a m h l a m b a n n u m i tij a n a k a s m n d h i k a r a ya m t r v a g hi par m a r yajan a k a t m d y a taddo at d a v a s t h y a m athaiva m a pi p thiv tarab h e d a v y p y a g h a e t a r a b h e d di m a t t j n a s d h r a yena k lik dis a m b a n d h e n a p thiv tarab h e d a v y p y a p thi v tarab h e d a v a t t j n a s d h r a y e na v kalpa n y nu mi tijan a k a t m d y a

p thiv tarab h e d d v a t i v y p ti r d u v r ai v a na ca t d nu mi t y u p a d h y a k a j n yatv a s y a vi ayat y nive t na do a iti v cy a m eva m a pi p thiv tarab h e d d y a e ,pr m y a t aj n s k a n di t a s y a ,p thiv tarab h e d a v y p y a p t hi v tarab h e d a v a t tadvy p y a d r a v y e t a r a b h e d a v a t ca p thiv , ity k r a k a j n a s y a tath t v t t d nu mi ty a n u p a d h y a k a j n a v ttitv a s y a t d nu mi t y a n u p a d h y a k a s a ay di s d h r a a g a n d h di vi ay atv s a gr h a k a t a y nive s a b h a v t iti cenn a t d nu mi titv v a c c hi n n aj a n y a t n i r pi t aj a n a k a t v a c c h e di k t d nu mi t y u p a d h y a k a j n a v ttiry apr m y aj n n s k a n d i t aj n yavi ay at tad ra y a t v a s y a vivak itat v t t d ajany a t vi i avi ay at v a m i ti ni kar a vai i ya svanir pi t aj a n a k a t v a c c h e d a k a t v a s v r a y n u m i t y u p a d h y a k pr m y aj n n s k a n di t aj n yatvo b h a y a s a m b a n d h e n a apr m y aj n n s k a k a n d i t a t v a vi ayatv a s m n d hi k a r a y a k lik a vi e a atv a t ri t a y a s a m b a n d h ena bhra m a vi i ny a t v a m svapra ti y o gi ni hatv a s v n u y o g i ni havi e y at ni r pi t a t v a s v v acchinn a t v a t r a y a s a m b a n d h e n a sa sarg a vi i ny a prak r a t ni r p a k a t v a m i ti mad e k a p a ri lita panth [3&] even e ti evak r e e t y a r t h a nanu s sn d n gav dilak a atv a s y a kath a ativy p ti pr a y oj a k a t v a p hat an e n a da abha g a n y y t / ata ha [3& ] uktal ak a eti [3&] abhidh e y a t v di b hi n n a t v a ceti idam a tr a cinty a m )) vy var t a k a m t r a s y o k t a l a k a ala k y at v e lak yat v a c c h e d a k b h v a v a d a v t titv a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a vy py a t v a ni ve en ai v a v y v a h ri k a v r a e svavy p a k a t a t k a t v a t v a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a v y p y a t v a nive y b hi d h e y a t v d v a ti v y p ti sa p dy a tadv r a y a tadb hin n a t v a ni v e a n a prak lan di n y y e n y u k t a m yattu ) p thivitv dir p a l a k y a t v a c c h e d a k a n y e jal dau k lik din sattv t ativy pti ) iti tann a gha dilak a e

j na v a d a n y a t v d v e v a lak a ag a m a n t ato lak yat v a c c h e d a k b h v a v y p a k bh t b h v yalak a at g h a a kasa m b a n d h v a c c h i nnapr a ti y o gi tv a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a v y p y a t v a s y a vivak itat v di ti [3&] na t vats m n y a t o bhed n u m p a k a t v a m i ti s m n y a t o bhed a t v e n a tasilo ,vacchinn a t v a m a r t h a tasy a ca bhed n u m p a k a t v a g h a a k a b h e d a v i d h e y a t y m a n v a y a [3&] yatkicidu b h a y a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k e ti ,gha a gha apa ob h a y a b h i n n a abhidh e y a t v t, - ,p thiv gha apa ob h a y a b h i n n p thiv tarab h e d t, ity dy a n u m i tija n a k a t m d y a tatra vy va rt a k a t v a s y a s pa p d a t v t iti bh v a yady a pi ,gha o bhed a v n abhidh e y a t v t, ity dy a n u m i tij an a k a t m d y a tat suvac a iti dvitv v a c c hi n n a b h e d a s d h y a k n u m n a p a r y a n t n u d h v a n a viphala m - tath pi rkiciddh a r m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t v a s a h i t a b h e d a t v v a c c h i nnavidh e y a t p a y r a n t a n i v e e ,pi katha do o bhav ati ityeta d a r t h a vy v ttis d h r a y r t h a m a p i tathok ti anyat h siddhas d h a n p a t t e iti dhyey a m nanu vy s ajy a v tty a tiri kt a ki cidd h a r m v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v a s a hitab h e d a t v v a c c hi n n a vi d h e y a t n i v e t na ko ,pi do a ityata ha )) [3& ] sarve m a pi vyatire ki dh a r m yakicib d y a v a r t a k a t a y e t i gau pa ab hin n gitv t,- ,kapilag a u gha ab hi nn a kapilar p a v a t t v t, ity d y a n u m i tij an a k a t m d y a gitvak a pilar p d a u tadup a p d a n a s a m b h a v d i ti bh va [3&] n pi vi i yety di p thiv vy pa k a t v a vi i asva r p a s a m b a n d h v a c c h i n n a p t hiv tv dya v a c c hi n n a ) itara b h e d a t v v a c c hi n n a vi d h e y a t k n u m i tija n a k a t v a c c h e d a k a nirukt a vi ay a t r a y a t v a m i t y a r t h a yady a pi ,kapilag a u gha ab hin n kapilalar p a v a t t v t,

ityanu mi ti m d y a kapilar p d e r v y v a r t a k a t p r a s a g a - tath pi dhar mi n t v a c c h e d a k e t y di n y y e n a na do a [4'] gotv dis a m a n a i y a t y a s y a tatr s a t t v di ti pad rth a t v a s a m a n i y a t a t v a s y a lak y pr a si dd h y alak a atv e n a tatra tats att v a s y k i ci tk a r a t v t iti bh v a [4'] gotv v a c c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v e s dhy a iti sv vac c hi n n e t a r a b h e d n u m p a k a t v a s a m b a n d h e n a gotve s dhy a ityarth a ten g r e ,bhidh e y a t v d a u vyab hic r a k a t h a n a sa gacch a t e any ath pad rth a t v v a c c hi n n e t a r p r a s i d d h y t a d g h a it as d h y b h v a s y a sutar m a p r a s i d d h a t v e n a s dhy b h v a v a d v ttitv a r p a v y a b h i c r a s y a durva c a t v t asm at p a k e tu pad rth a t v a prati uktas a m b a n d h a s y a vyad hi k ar a at a y s dhy b h v a s y a prasiddh a t v e n a vyab hic r a suvac a eva [4'] abhidh e y a t v di b hi n n a t v a ceti cak ro v k r rt h a anyat h taddh a r m v a c c h i n n e t a r a b h e d a b h i n n a t v a s y a nive en ai v a pad rth e t a r p r a s i d d h y abhidh e y a t v d a u vyab hic r a v r a e n a abhidh e y a t v di b hi n n a t v a s v a hetuk o au nive as y a ni phalat a y tatsa m u c c y a k a t v s a m b h a v d a s a g a t e atra s m n y a v y p ti s t h al e taddh e t u d h a r m i k a t a t t a t s d h y a v y p ti g r a h b h v a vi i atat t a t s dhy a h e t b h a y a s t hi t e anumitipr a m y siddh n t al a k a apr m y a v d a y o r u k t a t v t na prak te ,numitis a m b h a v a ityab hipr e t y h a ) [4'] adhikavic r a iti [4'] tena r pe a vyava h a r t a v y a j n a vineti itara b h e d di p r a k r e a pak avi ay a k a p a r m a r a vinety a r t h a tadr p v a c c hi n n e ti lak yat v a c c h e d a k a p t hi v tv dy a v a c c hi n a n a p r a ti p d a k e t y a r t h

a vyav a h r s a m b h a v t ) vyav a h r n u m n s a m b h a v t tath ca taddh a r m v a c c h i n n a b o d h a k a a b d a r p a v y a v a h r a vi d h e y a k n u mitijana k a t v a c c h e d a k a t v a taddh a r m v a c c hi n n a v y v a h ri k a t v a m tacca ,gha a p thiv ti vyav a h a r t a v y a p thiv tarab h e d t, - ,gha a pad rt h a iti vyava h a r t a v y a abhidh e y a t v t, ity dy a n u m i ti m d y a vy v tty a b hi d h e y a t v d v a pi ak ata mi ti bh va eten a dpik y lak a apr a y oj a n a t v e lak a aj p y a t v e vyav a h r a s d h a n a t v t vyav a h r n u m p a k a t v di t y a r t h o bodhy a gu avatt v a s y a dravy ala k a atv a s t h p a n a m dhva sa pr g a b h v a v a t i atya nt b h v a s y a pr c nairan a n u m a t a t v t n ty a n t b h v a g h a it vy pti samb h a v a ti yadv pratiyogivy a d hi k a r a ala k y a ni h b h v a p r a ti y o gi t v a s y ai v a vy pti ar re pravi atv t gandh d y a b h v a s y a c tat h t v t n vy p tirity a y e n a a kate )) prak ik y m [53 ] nanvity di gu ray a t v al a k a a mi ti gu tm a k a l a k a a mi ty a r t h a ray at v a k a t h a n a lak a at g h a a k a s a m b a n d h a p r a d a r a n y a eten a ) gu dhika r a a t v a s y p y u t p a t ti nir pi t d hi k a r a at y avy p y a v ttittv t gu apratiy o gi k a t v o p al a k ita s a m a v y e n a gu avatt v a s y a sam av y ai k y a p a k e gu d v a ti v y p ti tatpr atiy o gi k a t v a vi i as a m a v y a s y o t p a t ti k l v a c c h e d e n b h vasatt v t

avy p ti iti d a am a n a v a k a m satt vi e a atv a b h r a m a v r a y a [53] j tivi e a a mi ti atra ca gu asa m n d hi k a r a at v a gu ani has a m a v y a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i r p a k a n i r pitas a m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a tena k like n a gu avad g u as a m a v e t a s y a - k liken a gu asa m a v y i v tt e r g u at v a s y a vyud s a [53 ] bh va iti atha ,eka r pa

ras t p thak, iti vyava h r a s y a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a gu e gu avi ay a k a t v a s y o p a g a m e r p d v a pi svas m t p thag v y a v a h r a p r a s a g a sv va d hi k a p th a k t v a s m n d h i k a r a y a s y a svas mi n n a p y a b d h t iti cet ) na s m n d hi k a r a y a s y a svas mi n sv va d hi k a p th a k t v a s a m b a n d h a t v n u p a g a m t kalpa n k al p a n a y o c a phal n ur o d hi t v t vastut a s t u ,r pa ras t p thak, ity dau p tha kt v a s y a svanir p a k a t v a c c h e d a k v a c c h i n n a b hi n n a t v a s m n d h i k a r a yobh a y a s a m b a n d h e n a bh n b h y u p a g a m t na do a iti [53 ] k lik d ty dipa d e n a sama v y a s v a r p o b h a y a g h a ita s m n d h i k a r a y a p a ri g r a h a [5!] hetudh a r m i t v a c c h e d a k a k e t i hetva v a c c hi n n a vi e y a t k e t y a r t h a asa m n k r a k a s i d d h e c vir o d hi tv di ti bh va [5! ] sa k epa iti aya m a t r a y a ) vyatire k a v y p t e r a n u m n g a t v e n a na k py a n u p a p a t ti upana y a v k y t bda b o d h n u p a p a t ti r a pi par rt h n u m n a s t h a l a eva do a na sv rth n u m n a s t h a l e ,pti lak a apr a y oj a n a s i d d hir nir b d h a i v e ti nanu bh t a t v a s y a j titv b h v t katha tats a ka r a s y a b dha k a t v a m up d his a ka r a s y d o at v di t y a t a ha ) [5#] j titve n b hi m a t e t i j titve n p di t e t y a r t h a tath ca tulyay u k t y bh t a p a d a a k y a t v a c c h e d a k a t a y bh t a t v aj tisidd h y na s kary a do a iti bh va [5#] vyakt e r a b h e d a ity di loke iti pad d h y h r e a j naja n a k a s v a l p a a b d a r p a s a g r a h b h e d a b o d h o var an ya prath a m a t ri k a s y a j titve dvit yatrikas y a j timat t v e b dha k a t v a m i ti vi e as c a n y a mad hy e ,tha ab d a vyakt e ri ty di loko k t aj ti b d h a k a t v a ca j tij ti m a t t v n y a t a r a p r a k r a k a j n a p r a t i b a n d h a k a j n a v i ay a tva m

vyakt e r a b h e d a 1svas a m e v a t a t v a s v a b h i n n a s a m a v e t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a pra m e y a vi i ny a t v a svapra ti y o gi s a m a v e t a t v a s v n u y o g i s a m a v e t a t v o b h a y a s a m b a n d hena bhed a v a d a n y a t v a v tajj n a s y a tadva d a n y a t v a j n a v i d h a y uktob h a y a s a m b a n d h e n a pra m e y a vi i atv dir p n e k a s a m a v e t a t v a g h a itaj titv aj n a p ratiba n d h a k a t v a m

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svas a m a v e t a t v e t i sva n lagha a tatsa m a v e t a t v a gha atv e - eva sva n lagha a tadb hin n a p tag h a as a m a v e t a t v a ca gha atv e iti uktob h a y a s a m b a n d h e n a n lagha ar p a p r a m e y a v i i e gha atv a tadb hin n a t v a m k a t v e eva sva n lagha ab h e d a tatpr atiy o gi n lagha as a m a v e t a t v a gha atv e - sva n lagha ab h e d a tadan u y o g i p tag h a as a m a v e t a t v a ca gha atv e iti t d ob h a y a s a b a n d h e n a bheda v a t ) nlagha ab h e d a v a t gha atv e tada ny a t v a m k e iti bodhy a m ))))))))))))))))))))))))))))))))) tulyatv a svab hin n aj ti s a m a n i y a t a t v a m svab hin n a t v a s v a s a m a n i y a t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a j tivi i atva p a r y a v a s i t a m tacca j titv b h v a v y p y a m i ti tadgr a h a s y a tadab h v a v y p y a v a t t g r a h a v i d h a y kala atv d e gha atv dij ti b hi n n aj titv o p a g a m e virodhitv a m tasy a ca

j titv b h v a v y p y a t v a gha atv a k al a a t v a y o r b hi n n aj ti tv e gha dipa d a s y a dhar m a d v a y v a c c hi n n e aktidv a y a k al p a n a k ry a k r a a b h v a d v a y a k a l p a n a ca n ny a t h e ti l ghav a m i ti dh sahak t e n a j tivi i atva p a k a k aj tit v b h v a v y p y a t a d a b h v n y a t a r a s d hyak a p r a m e y a t v d i h e t u k n u m n e n a siddha m sa kara c a svas m n d hi k a r a y a s v b h v a s m n d h i k a r a y a s v a s a m n d hikara b h v a p r a ti yogitva tr a y a s a m b a n d h e n a j tivi i atva m tadapi ca j titv b h v a v y p y a m e v a tasy a tath t v a ca dhar m a s t r a s i d d h a m viruddh aj t n paras p a r a vy py aj t y vy pa k aj t e - vy pa k aj t y vy py aj t e c a j tis kary a v r a y a sa band h a t r a y a ni v e a anav a s t hi ti anav a s t h ca j tya n r a y a v tti pa d r t h a vi b h j a k o p d hi p a r a m p a r r o p d h naj tivi i abudd hi nir pi t a t a )

ttajj tij n a k r a a t n a n t y a r p n i apr a s a j a n a r p e h a vivak it tasy ca tad p d a k a k p a t ti vi dh a y j tirj ti m a t ty k r a k a j n a vi r o d hi tv a m r pa h ni svato v y v tt a t v a r p a l a k a as v a r p a s y a h ni svato v y v tt a t v a ca vi e svata siddh a p a r a s p a r a b h e d a v a t t v a m tasy a vi e j tima tt v e ,nupap a t ti saj t y n pad rt h n paras p a r a bhed a praty a k e a vy var t a k n t a r e a v siddhy a t ti ny y t vi e o yadi j tim n sy t svatovy v tt a t t v a v n na sy t ity pa t tivi ay a t a y vi e asy a j tima tt v e b dh a k a t v a m ,aya

para m u tatpar a m u b hi n n a etadvi e t, ityanu m n e n a vi e asy a j tima tt v e j ty ray a s y a j tipur as k r e aiv a vy var t a k a t v a iti niya m e n a j tipura s k r e ai v a vy vart a k a t y vyab hic r p a t t e asa ba nd h a asa m a v e t a t v a m tacca bahuvr hibal t sama v e t a t v a s m n y b h v a p a r y a v a s i t a m tajj n a s y a nity n e k a s a m a v e t a t v a r p a j t y a b h v a v y p y a v a t t j n a vi d h a y nity n e k a s a m a v e t a r p a j ti m a t t j n a vi r o d hi t v a m etats ar v a m a b h i p r e t y a i v a [5# ] sa k epa ityukt a m dpik y m [5!] laghutv a s y a gurutv b h v a r p a t v d i ti na ca gurutv a s y a laghutv b h v a r p a t v a m d y a viniga m a n vi r a h a iti v cy a m svata n tr e c c h a s y e t i ny y e n d o t iti bh v a karm a vi b h g a [!2] asa m a v y ti na c tra sa yog a b hi n n a t v e sati asa m a v y i k r a a m s t m i ti v cy a m dya p a t a n s a m a v y i k r a d a u ativy p tiv r a y a sa yog as y pi s rth a k y t s m n y a vi b h g a [!3] satt y dravy a t v p e k a y e t y di apek ab d a s y a pratiyogit ni r p a k a t v a m a r t h a t ty y ca vai i yam adhikad e a v ttitv a ca svapra ti y o g y a d hi k a r a a v ttitv a s v d hi k a r a a v ttitvo b h a y a s a m band h e n b h v a v i i atv a m saka d e e ,bh ve t t y nt rth a d r a v y a t v a n i hapr a ti y o gi t nir pi t a t v a vi i atv n v aya adhika d e a v ttitv e n e t y a t r a t t y y abhed o r,t h a dravy a t v a n i hapr a ti y o gi t k b h v a v a i i y b hin n a dravy a t v p e k a y para tv a m i ti v ky rt h a [!3 ] dravy a t v d n satt t o ,para tv a m i ti

tacca 1sv ra y d hi k a r a av tty a b h v a p r a ti y o g i tv a r p a m vi e avib h g a [!3] vi e s atv a n a n t eveti v ky e anant a t v a ca na vidyat e anta sa khy t v a v y p y a d h a r m v a c c hi n n a p r a k r a t k s m a d d i s a m a v eta ni ca y a vi e yat s a m b a n d h e n a ye u n st ti vigrah n sa khy t v a v y p y a d h a r m v a c c hi n n a p r a k r a t k a t d a ni ca y a v i e yatv b h v a v a t t v a m prak ik y m [!3 ] )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv ray e ti sva satt tad ra y a gu a tanni h b h v a dravy a t v b h v a tatpr atiy o gitv a dravy a t v e iti dravy a t v a s y a satt to ,paratv a m i ti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))) vivek a iti tath ca s m n y a trividha m ))) kevala p a r a m - keval p a r a m par p a r a m ceti sa grah e ca kevala p a r p a r a p r a d a r a n d e v a par p a r aj t e sphu ata y l bh t tadak a t h a n a m i ti bh va nanu satt y keval ap a r a t v a k a t h a n a m a n u p a p a n n a m pre m a y a t v dij tis a t t v t satt y 1par p a r a t v di t y a t a ha ))) d pik y m [!3 ] s m n y di c a t u ay a iti sama v y al a k a a m

[!4] sam av y a s t v e k a evety a t r a sa grah a p a kt a u sama v y a s y a i k a t v a sama v y a ni hab h e d a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a na tu sa khy r p a m - sama v y v ttitv t avy v a r t a k a t v t ca eva k r a c a d ap rib h ika t v e t tpary a g r a h a yadv ekatv a m u b h a y v t ti dh a r m a ubha y v ttitv a ca svapra ti y o gi v ttitva s v a b hi n n a v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a rkicidvi i ny a t v a m evak r a s y a c dhe y a t r a y a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a m abh v a c a kha a or,tha dhey a t y vyutpa t ti v aicitry e a prath a m n t a p a d o p a s t h p y a s y p i sama v y a s y a nir pit at v a s a m b a n d h e n n v a y a sama v y a ni r pi t d h e y a t r a y a b h e d a p r a t i y o gi t v a c c h e d a k a t v a sya ca vidhey a t v a c c h e d a k a t v b h i m a t a s a m b a n d h v a c c h i n n v a c c h e d akat k a p r a ti y o g i t k a s v a r p a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k atvas a m b a n d h e ) n bh v e ,nvay a t d b h v a s y a c ai k a p a d r t h e ,nvay a tath ca sam a v y a sama v y a ni r pi t d h e y a t r a y a b h e d a p r a t i y o gi t v a c c h e d a k a t v a vi e it b h v a v a d a b h i n n a iti bodha iti abhipr y e v a t r a y a ti ) dpik y m [!4] sama v y a s y a bhedo n st ty he ti atra ca bheda dhey a t r a y a b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a d h a r m a sama v y a s y e t y a t r a a y nir pita t v a m a r t h a tasy a ca bhed a p a d r t h a g h a a k d h e y a t y m a n v a y a asad h t v a r t h d h e y a t y m a p i vyutpa t ti v ai citry d a n v a y a asad h t v a r t h d h e y a t y c a naart h b h v e tasy a ca prath a m n t a p a d r t h e bhed e ,nvay a tath ca sama v y a ni r pi t d h e y a t r a y a b h e d a p r a t i y o gi t v a c c h e d a k a d h arma sama v y a ni r pi t d h e y a t v b h v a v n i ti bodha ))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. tapar p a r a t v di ti satt y pram e y a t v p e k a y apara t v a m dravy a t v d y a p e k a y paratv a m i ti r ty par p a r a t v a m i ti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))))) anuy o git v a c c h e d a k v a c c h e d e n b h v a b o d h a k a t y naa vyutp a n n a t a y sam av y a d vi tv a p a k e ,pyukt a v k y r t h a s a g a ti yadv bheda anyo n y b h v a sama v y a s y e t y a t r a a hy eka m t r a v ttidh a r m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t v a m a r t h a sama v y a s y e ti punar v tty tadart h a s y a sama v y a v ttitv a s y s a d h t v a r t h d h e y a t y m a n v a y a tath ca sama v y a ni h y eka m t r a v ttidh a r m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t tannir pi t n y o n y b h v a sama v y a ni r pi t a v ttitv a v ni ti bodha iti abd a s y a ity k r a k a m a r t h a tasy a c bh e d a s a m b a n d h e n a j no tp a t ti pr a y oj a k a a b d a r p a b r a r t h a i k a d e e j ne ,nvay a tasy a c khy t r t h a k t v a n v a y a anuk l a t s a m b a n d h e n a t d aj n a ca prak te m na s a r p a bodhy a m tena prak te tasy a abda r p a t v s a b h a v e ,pi na k ati prak ik y m [!4 ] r pas a m a v y e t i aya m a t r a y a ) tatsa m b a n d h e n a tatpr a k r a k a b h r a m a t v a ca tatsa m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v a v a d v i e y a k a t v vac c hi n n a t a t s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a k r a k a t v a m tacca ,v yu sama v y e n a r pav n, iti j ne ,k ata m e v a tena samb a n d h e n a tatpra k r a k a p r a m t v a ca na tatpr a m o p a l a k itat a t s a m b a n d h n u y o g i vi e y at k a t v a g h a ita m - ki tu

tatpr atiy o gi k a t v v a c c hi n n a n i r p a k a t k a t a t s a m b a n d h n u y o g i t ray avi e y a t k a t v a g h a it a m v ya u r pa n y e r pa pr a ti y o g i k a t v v a c c hi n n a ni r pi t s a m a v y n u y o g i t na sv k t iti na t d aj n a s y a pram t v a p r a s a g a eva tatpr atiy o gitv a vi i ata n nir pi t a s y a tatsa m b a n d h n u y o g i t v a s y a tena samb a n d h e n a tats at t v a v y p y a t v a s v k r t na v yau r pa pr a ti y o g it v o p al a k ita s a m a v y a v a t i sama v y e n a r pa v a t t p r a s a g a ityab hi pr e t y a [!4 ] digityukt a m p thiv nir p a a m d pik y m [!5] udde a kr a m n u s r di t y di pac a m y pray ojy a t v a m a r t h a t d nus r a p r a y oj y aj al dilak a ak a t h a n a p r k k l n b hi nn a p t hivy dis a m u d y a g h a a k bh t a p t hi v vi e yak al a k a apr a k r a ka)

j no dd e a p r a y oj y a a b d n u k l a k ti m ni ti bodh a prak ik y m [!5 ] pr th a m y e ) prath a m a v a k t a v y a t v e [!!] lak a yavas tu p a r a m i ti prak tala k a ray a y v a d v a s t u p a ri mi t y a r t h a tena na gha dip ad e prak tala k a ray a g h a di pr a ti p d a k e ,tipras a g a t d a v a s t h y a m tath ca prak tala k a ray a y v a d v a s t u ni havi ay a t litv a bodha vi e a a deya mi ti bh va [!!] m tr a p a d a m i t ti atra kecit ))) lak yat v a c c h e d a k e t a r p r a k r a k a t v a m tr a p a d a l a b h y a m lak a av k y a s y a taditar al a k a apr a ti p d a k a t v n n a tatr tivy p ti riti bh va ) ity hu tattucc h a m m tra p a d a s y a sama b hi v y h t a p a d r t h e n t a r a s a b a n d h a v y a v a c c h e d a b o d h a k a

t y ,atra bh t ale dha o ,sti, ity da u vyutp a n n a t a y abde lak a pra ti p d a k a t v a s y a i v a tallab hy a t v t lak yat v a c c h e d a k e t a r a s a b a n d h a v y a v a c c h e d a b o d h a k a t y vyutp a t ti virod h a s y a spa atv t pad rth a d v a y a s a s a r g a b o d h a s y a i v a bd b o d h a r p a t a y antat a prak ty a rt h a s a khy p r a k r a k a s y p i p thivy divi e y a k a b d a b o d h a s y a sa bhav t lak yat v a c c h e d a k e t a r p r a k r a k a b d a b o d h p r a s i d d h e c a eva ca lak yat v a c c h e d a k a p r a k r a k a b d aj a n a k a t v a c c h e d a k a y a t k i cijj n yavi ay a t r a y a v a r at v a v y p a k a s a m u d y a t v a m udde ala k a a m ato na p thivy di b h g e ,tivy pti t d as a m u d y a t v a ca t d as a m u d y a t v a ni han y n a v ttit nir p a k a t v e n a vi e a yam tena na lak a div k y e ,tivy pti t d as a m u d y a t v a ca vy ptis a m b a n d h e n a udde a p a d a p r a v ttini mi tt a m ten ra y a t a y tasy aik a d e a s d h r a a t v e ,pi na k ati samud y a t v a s y a vy s ajy a v ttitv e n a nive a ata dh vi e avi ay a t v a r p a s y a tasy n a n u g a m e ,pi na k ati yadi ca vi ayatv a m a v y s a j y a v tt ti n ya prak r a s dh y nityuc y a t e tad t d avar at v a v y p a k a d h a r m a v a t t v a m e v o d d e al a k a a vakta v y a m t d adh a r m a t v e n a ca vi e yat v a c c h e d a k a d h a r m a b o d h a k a t v a v y u t p a t t e sv k r nn ti pr a s a g v a k a yady a pi pary y a p a d n t a r d h na b d a b o d h e vyab hic r a v r a y a tattat p a d aj n v y a v a h i t o t t a r a t v a s y a k ry a t v a c c h e d a k a k o a u ava y a nive y a t a y tatra vi ayani v e e pray oja n y oj y a a b d n u k l a k ti m ni ti bodha prak ik y m [!5] pr th a m y e ) prath a m a v a k t a v y a t v e [!! ] lak a yavas a t u p a r a m i ti prak tala k a ray a y v a d v a s t u p a ri mi t y a r t h a tena na gha dipa d e prak tala k a ray a g h a di pr a ti p d a k e ,tipras a g a t d a v a s t h y a m tath ca

prak tala k a ray a y v a d v a s t u ni havi ay a t litv a bodha vi e a a deya mi ti bh va [!!] m tr a p a d a m i t ti atra kecit ))) lak yat v a c c h e d a k e t a r p r a k r a k a t v a m tr a p a d a l a b h y a m lak a av k y a s y a taditar al a k a apr a ti p d a k a t v n n a tatr tivy p ti riti bh va ) ity hu tattucc h a m m tra p a d a s y a sama b hi v y h t a p a d r t h e n t a r a s a b a n d h a v y a v a c c h e d a b o d h a k a t y ,atra bh t al e gha o ,sti, ity dau vyutp a n n a t a y abde lak a pra ti p d a k a t v a s y a i v a tallab h y a t v t lak yat v a c c h e d a k e t a r a s a b a n d h a v y a v a c c h e d a k b o d h a k a t y vyutp a t ti virod h a s y a spa atv t pad rth a d v a y a s a s a r g a b o d h a s y a i v a bd ab o d h a r p a t a y antat a prak ty a rt h a s a k h y p r a k r a k a s y p i p thivy divi e y a k a b d a b o d h a s y a sa bhav t lak yat v a c c h e d a k e t a r p r a k r a k a b b o d h p r a s i d d h e c a eva ca lak yat v a c c h e d a k a p r a k r a k a b d aj a n a k a t v a c c h e d a k a y a t k i cijj n yavi ay a t r a y a v a r at v a v y p a k a s a m u d y a t v a m udde ala k a a m ato na p thivy di b h g e ,tivy pti t d as a m u d y a t v a ca t d as a m u d y a t v a ni han y n a v ttit nir p a k a t v e n a vi e a yam tena na lak a div k y e ,tivy pti t d as a m u d y a t v a ca vy ptis a m b a n d h e n a udde ap a d a p r a v tti ni mitt a m ten r ay a t a y tasy aik a d e a s d h r a a t v e ,pi na k ati samud y a t v a s y a vy s ajy a v ttitv e n a nive a ata dh vi e avi ay a t v a r p a s y a tasy n u g a m e ,pi na k ati yadi ca vi ayatv a m a v y s aj y a v tt ti n ya prak r a s dh y nityuc y a t e - tad t d avar at v a v y p a k a d h a r m a v a t t v a m e v o d d e al a k a a vakta m a v y a m t d adh a r m a t v e n a ca vi e yat v a c c h e d a k a d h a r m a b o d h a k a t v a v y u t p a t t e sv k r nn a ti pr a s a g v a k a yady a pi

pary y a p a d n t a r d h yan a b d a b o d h e vyab hic r a v r a y a tatta t p a d aj n v y a v a h i t o t t a r a t v a s y a k ry at v a c c h e d a k a k o a u ava y a nive y a t a y tatra vi ayani v e e pray oja n b h v e n a lak yat v a c c h e d a k bh t a p thiv tv dipra k r a k a t v v a c c hi n n a t v a sya jany at y m a s a b h a v a tath pi tatta t p a d aj n v y a v a h i t o t t a r a b d a t v v a c c hi n n aj a n y a t ai v a lak a e nive y ato na do a p thiv padaj n v y a v a h i t o t t a r a b d a t v v a c c hi n n aj a n y a t n i r p itajana k a t v a c c h e d a k a y a t k i cijj )) n yavi ayat r a y a v a r a t v a v y p a k a t d avy p a k a s a m u d y a n i ha n y n a v ttit ni r pi t a c a yo ,ya dhar m a sa eva p thivyud d e ala k a a mi tir ty tatta d u d d e al a k a a bodhy a m na ca kicittv a ni v e d a n a n u g a m a iti v cy a m t d ajan a k a t ni r pi t d hi k a r a at vi i adha r m a v a t t v a s y a vivak itat v t vai i ya ca svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h vacc hi nn a s v a n i h vacc h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a sv d hik a r a at s v a vi i avi i avi ay at r a y a v a r a n t v a s a m b a n dhena vi ayat y svavi i avai i ya ca svanir p a k a j a n a k a t v a c c h e d a k a t v a s v r a y a j n yatvo b h a y a s a mba n d h e n a t d adh a r m a ni han y n a v ttit nir p a k a b h i n n a t v a ca sv va cc hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a d v ttitv a s v a s m n d h i k a r a yobhay a s a b a n d h e n a t d adh a r m a v i i ny at v a m adhikar a at v ai i yag h a a k a t a y svavi i adh ar m a v i i atva s a b a n d h v a c c hi n n a s v a ni h v a c c hed a k a t k a p r a ti y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a b a n d h a pary a v a si t a ata eva ,p thiv gandh a v a t , iti v ky e n tipra s a g a iti made k a p a ri lita panth [!5] nanu surab h y a s u r a b h y a v a y a v r a b d h a iti d pik v k y e t d va y a v b h y m r a b d h a m i ti vigrah t

t d vay a v a s a m e v a t d y a k ti m a t t v a labhy at e p rv a k a s y a rabh at e dya k tibo d h a k a t v t ktapra t y a y a s y a vidhey a t v a m a r t h a tacc s a g a t a m k te tma m t r a d h a r m a t v d i t y a t a ha) ) [!! ] rabd h e janya u iti [!! ] paras p a r a vi r o d h e n e t ti virodha prat bandh a k a t v a m tatra para s p a r a t v a ca sv ray a ni r pi t a p r a ti b a n d h a k a t r a y a ni r pi t v a pratib a n d h a k a t vi i atv a p a r y a v a s i t a m svanir p a k a v ttitv a s v r a y a v ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a [!! ] surab hi g a n d h a prati asurab hi g a n d h a s y e t y d i atra sama v y e n a surab hi g a n d h a prati sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a s y s u r a b hi g a n d h bh va s y a sama v y a s a b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a s y a surab hi g a n d h b h v a s y a i v a v k ry a k l a v ttit ay k ra atv e n a prat tibalen a surab h y a s u r a b h y u b h a y o r a s a b a n d h a y o r e v a sama v y e n o t p a t t a u k ry a k l v a c h e d e n a pratib a n d h a k b h v a r p a k r a b h v t nobh a y a g a n d h o t p a t ti riti bh va yattu ) sam a v y e n a surab hi g a n d h a prati svas a m a v y i s a m a v e t a s a m a v y e n a asura b hi g a n d h d e pratib a n d h a k a t v a r a n a ) tattu pratib a n d h a k a t v a c c h e d a k a s a b a n d h a g a u r a v d a n d e y a m [!!] sv ray a s a m a v e t a t v a s a b a n d h e n e t y d i riti atr v a c c hi n n a s a s a r g a t k a t v a t t y rtha tacca prat tisa bh av e n e t y a t r a prat t va nv e ti t t y y pray ojy a t v a m a r t h a tasy a sam a v y e n a gandh a p r a t tau bhra m a d o a vid h a y pray oja k a t v a bodhy a m d pik y m [!5] citrag a n d h n a g k r diti tath ca citrag a n d h a s y s a t t v d a v y p ti r a s t y e v e t i bh v a [!!] prak ik y m tu yatu durjana iti ny y e n e ti atr y a m a y a ) )

surab h y a s u r a b hi g a n d h a v a t p a r a m u b h y dvya uka m r a b d h a m tatas tr y a u k di kr a m e a mah v a y a vi p a r y a n t a m u t p a n n a m tatra gha e gand h a p r a t tirnop e y a t a eva tadav a y a v a k a p l d a u gand h b h v e n a tatra gand h s a b h a v t para m u g a n d h a s y a c praty a k at v t vastut a s t u para m ug a n d h a s y a laukika pr a t y a k a vi ay a t v b h v e ,pi svas a m a v y i g h a ita p a r a p a r s a b a n d h e n a tatra para m ug a n d h a v i ay a k l a u ki k a p r a t y a k a sa bhav a t y e v a yadi c ya gand h a v ni ti laukikap r a t tirj y at e ity gra h a s t a d s t u citrag a n d h a iti [!5 ] gandh a s a m n d h i k a r e e ti atr pi p rv a v a d e v r t h o bodhy a any ath p rvar ty do t nanu dravy a t v p a r a t v a dravy a b hi n n a b h i n n a t v a m - tath ca katha m a s a b h a v a v r a a mi t y a t a ha ) [!!] dravy a t v a n y n a v t t tyart h a k a m i ti dravy a t v b h v a v a d a v t titv a m e v a satt v r a y a kuto na nive y at a ityata ha ) [!! ] tene ti [!! ] dravy a t v a v y u d s a iti dravy a t v a s y a sv b h v a v a d a v tti,pi svas a m n d h i k a r a b h v a p r a ti y o gi t v a vi r a h t k likas a b a n d h e n a t d adh a r m a v a t t v a m d y ti v y p ti v r a y a [!5] j t ti nitya tv a m t r a m a t r a vivak ita m anek a s a m a v e t a t v a s y a prak te ,vy vart a k a t v t p thiv jal ny a t a r a t v a s y a sama v y a s a b a n d h a g h a ita s m n d h i k a r a y a vi r a h t k likas a b a n d h e n a t d adh a r m a v a t t v a m d y ti v y p ti v r a y a sama v y e n a t d adh a r m a v a t t v a s y a vivak a yatay ukt n y a t a r a t v a m d y a do pras a k t e c a p thiv jaladvitv d n m a pi apek b u d d hi vi e avi ay a t v a r p a t a y nitya tv a vi r a h e aiv a v ra a bodhy a m [!!] sv ray a s a y u k t a t v a s a b a n d h e n e t y d i riti atr pi p rv a v a d e v r t h o var an ya [!! ] anug a t a r p e a ) svani h dh e y a t v a c c h e d a k t i ri k t a t v e n e t y a r t h a

sarva ni h d h e y a t n a v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a gha d e kap l dilak a atv e bh t al d a u gha dis a yogi ni ativy pt e eva sama v y d n t d ar p e a sa band h a t v a m a p y a p r m i k a m [!!] vastut a s t vi ti bodhy a mi ti p thivy sama v y e n a gandho lak a a sama v y e n a kap las y a gha o lak a amiti bh va p thiv vibh g a sa grah e [!&] s dvividh nity anity ceti dve vidhe yasy s dvividh - vidh n ma vibh j ak a d h a r m a udde y a t v a c c h e d a k a p t hi v tv dis k d v y p y a d h a r m a iti y vat bahuvr h vutt a r a p a d a s y n y a p a d r t h e nir hala k a y sarva s a m a t a t a y dvitvas a kh y r a y a vi b h j a k a d h a r m a v a t i prak te vidh p a d a s y a nir hala k a dvipad a t tpar y a g r h a k a m nity nity a y o nity nity n y a t a r a t v a s a b a n d h e n n v a y a p thivy m sarvatr a vibh g a v k y a s t h a l e tath vyutpa t t e sv k r t iti abda hetug a r b h a vi e a ady o t a k a tath ca yata tath tata p thiv dvitv ra y a t d ad h a r m a v a t ti bodh a ata eva nity nity a p a d a y o str li gatva m u p a p a n n a m - tayo p thiv padas a m n d h i k a r a a t v t yattu) nity nity a p a d e nityatv ni t y a t v a p a r e tayor a b h e d a s a b a n d h e n a vibh j ak a d h a r m e ,nvay a ) iti- tattucc h a m ubhay b h e d a s y a vibh j ak a d h a r m e ,sa bha v t anya t a r a t v a b o d h a k a p a d b h v e n a nitya tv ni ty a t v n y a t a r a b h e d a b o d h s a b h a v t tayorla k a y m n b h v t y d rth a s y a lak a ay yatkicitp a d r t h a b o d h a t d rth a b o d h a s y a akt d a pi pad d n u b h vi k a t v e n a p thiv dvividh

nitya tv a m a n i t y a t v a m i ti pray og p a t t e vidh p a d r t h a t v a c c h e d a k a v i b h j a k a d h a r m a n i havi e y at ni r pit b h e d a s a b a n d h v a c c h i n n a p r a k r a t s a b a n d h e n a bd ab o d h a prati vidh p a d a s a m a b h i v y h t aitip a d a s a m a b h i v y h t a y a k i cit p a d a n ir pita a k ti j n d e pratib a n d h a k a t v di k al p a n e mah g a u r a v p a t t e atha para m ur d vi vidha ) nityo ,nitya ca dravy a dvividha m ) p thiv jala ceti pray og p a t ti riti cet) na dvividhe t y di b a h u v r hau vidh p a d r t h a t a y y vant o dhar m prat yante t va d d h a r m a m t r a vi ay a k a d h vi e avi ay a t v a r p a d v i t v di vi e itadhar m a v a t i nir hala k a vi e itatv a ca svavy p a k a p t hi v tv dis k d v y p y a v y p y a t v r a y a t v a s v r a yatvo b h a y a s a m b a n d h e n e t y a d o a udde y a t v a c c h e d a k bh t a p t hi v tv dy a v a c c h e d e n a t d adh a r m a v a d a n v a y a s v k r t na dravy a dvividh a m p thiv jala cety di pr a y o g a yady a pi nitya tv ni ty a t v a y o rj al dis d h r a a t a y na p thiv tv divy p y a t v a tath pi p thiv tv dy a n y a t a m a t v a vi i asv ar p d i s a m b a n d h e n a tayos t a t h t v a m a k a t a m s k tpa d a ca ,p thiv trividh nity nity a p a a c e ti, ity di prayo g a v r a y a , po dvividh ) nity nity c e ti, ity d v a p y u k t ai v a rti yadi ca ,punas trividh ) ar rendriy avi ay a b h e d t, ity de p thiv s m n y a vi b h g a p a r a t m a t e ,t d ab h e d a p r a y u k t a t ri t v a s a k h y vi i ap thiv tvas k dv y pyad h a r m a v a t p thiv , itay dir tyaiva bodha s y a vakta v y a t a y ar tatv d n t d avy p y a t vi r a h e s a g a ti riti vibh v y a t e - tad udde y a t v a c c h e d a k a p t hi v tv dis k d v y p y a t v a nop d e y a m vibh j ak a d h a r m paras p a r a vaiyad hi k a r a y a b h n a v y u t p a t t e dvividh e t y d a u sv k r t ,p thiv trividh - nity nity a g h a a c a,

iti prayo g n a v a k a eva ca bahuvr hau t d advitv a vi i ray a d h a r m a v a t i nir hala k a vai i ya 1svas e t y di b h e d a v a t t v a t d t m y o b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t udde y a t v a c c h e d a k a p t hi v tv dis a m n d hi k a r a a ni hatv a vi e itasv a ni h ) vacc h e d a k a t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v a avacc h e d a k a t ni h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v o bhay a s a m b a n d h v a c c hi n n tatraik v a c c h e d a k a t nityatv ti rikt sv ray d hi k a r a a k l a v ttitv a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni h v acch ed a k a t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a

nanu puras trividh e ti p thiv s m n y a vi b h g o v k ry a p thiv vibh g o v n dy a nitya p thivy ar r d v a n t a r b h v s a m b h a v t n pi rdvint ya puna ab d a s v r a s y a v i r o d h t tena hi yaddh a r m v a c c hi n n a s y a pr g vib h g a k ti taddh ar m v a c c hi n n a s y a i v a r p nt a r e a ) vibhaja n a s cy a t a ityata ha prak ik y m [#' ] atreti tath ca ,punas tri vidh , ity dau p thiv s m n y a s y a i v a vibh g a ,vi ayo m tp di ) ityatra dipa d e n a para m u p a ri g r a h a s a m b h a v t bhau m a di v y a u d a r y k a r a j a b h e d d i ti taijas a vi ay a vi b h g a s t h al e ,pi bh m e ri d a bhau m a m a m i ti vigrah t bh mi samb a n d h y di p a r a t v t tenaiv a taijas a p a r a m u s a g r a h di ti bh v a [#' ] var ay a n t ti atra puna ab d s v r a s y a m a v a s a r a b jam idama t r a bodhy a m ) atra ,puna trividh ar rendriy a vi ay a b h e d t, ityatra ar rapratiy ogi k a t v e n r di y a ) pratiyogik a t v n y a t a r a v a n ni h dh e y a t a t v a a r rapr ati y o gi k a t v avi ay ap r a ti y o gi k a t v n y a t a r a v a n n i had h e y a t v n y a t a m a s a m b andhe n a ar r der e k a t r a dvay a mi ti rty bheda p a d r t h e anyon y b h v e anva y a pac a m y pray ojy a t v a m a r t h a ar r divi e itab h e d a v ttitritv a vi i avibh j a k a d h a r m a v a t ti

bodha bhed a s y a pray oja k a t v a ca svaj n d h n pe k b a 1 d d hi d v r uktar ty anya tr pi bodha hy a vai i ya ca p rva v a di ti )))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svas e t y di b h e d a v v e t i svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h vacc hi nn a s v a n i havacch e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v e t y a r t h a

)))))))))))))))))))))))))))))))))))))) [!&] vi ayo m tp diriti m tp v d yasy e ti vyutp a t t y m tp dini h dit nir p a k a p rthiva vi ay a iti bodh a taddh a r m v a c c h i n n a s y a tad ditv a n ma udde y a t v a c c h e d a k a n i hat a n ni r pi t d h e y a t vi i atva m vai i ya sv ray a d h a r m a t v i i atad d h a r m a v a t t v a s a m b a n d h e n a vai i ya ca svavy p y a d h a r m v a c c hi n n a b o d h a k a p a d a p r v a p a d a p r a t i p d y a t va c c h e d a k a t v a s v a v y p y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a

kecittu ) svavi ay a k aj n a v i ay a s a m u d y a g h a a k a t v a ditva m sva p rthiv divi ay a tath ca m tp divi ay a k aj n a vi ay a s a m u d y a g h a a k a t n i r p a k a m tp dig h a itas a m u d y a v i ay a k aj n a vi ay a p rthiv a vi ay a ityarth a ) iti vy c a k r u atas ta n t u s a m a d y a t v a s y a dh vi e avi ay a t v a r p a t a y vi i ya tatta t p a d r t h a j n e samu d y a t v a s y ai v a durnir p a t v t

tatta t p a d s a r v aj aj ve ,samb h a v t samb a n d h a k o a u svavy p y a t v o p d a n t - vi ayo m tp ajal diriti v ky as y a na pr m y a m vy py a t v a c tra tatsa m n d hi k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v e sati tats m n d hi k a r a y a m - na tu tada b h v a v a d a v ttitv a m tena ,pra m e y a p thivy di , ity div k y a s y a na pr m y n u p a p a t ti saty a n t a ni v e c c a ,p thiv dravy di gandh a v a d d i, rity div k y a s y a na pr m y a m s m n d hi k a r a y a ni v e c c a m tp diriti v ky a s y a na pr m y a m ityala m a ti vi s t a r e a [#'] anty eti dravy a s a m n d hi k a r a a b hi n n a t v a m a n t y v a y a vi t v a m i h a vivak ita m nanu ar rasy a ar ratvaj tire v a kuto lak a ata y nokt eva mi nd ri y a s y pi indriyatv aj ti m a t t v a m na ca ar ratv d e rj titv e m n b h v a 1pad a v c y a t p a k a k n u m n a s y a i v a tath tv t ata ha ) ar ratva mi ti )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. pada v c y a t p a k a k n u m n a s y e t i ar rapad a v c y a t kiciddh a r m v a c c h i n n pada v c y a t t v t gha ap a d a v c y a t v a t ityanu m n a s y e t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))) abd et a r e t y d ndriy ala k a e vi e ap ad a v a i y a r t h y a sa yog as y o d b h t a t v a r p a j t y a n k r n t a t v t ata tatpa d a s rth a k a y i t u m h a ) [#'] udtatv a na j tiriti [#' ] uklanv di n s kary di ti sa kara eva s kary a m c turv a r y ditv t sv rth e ya tena p thiv tv din sa kar di ti p rv a g r a n t h e n v i r o d h a [#' ]

k ra atv n u p a p a t t e ri ti idam a tr a cinty a m ) uklatv di vy p y a n n o d b h t a t v b h y u p a g a m e ,pi tattudu d b h t n y a t a m a t v e n a c k u a prati ekah e t u t v a suva c a m anya t a m a t v a g h a a k a b h e d n mitho vi e a avi e y ab h v e viniga m a n vi r a h a iti tu n a kan yam udbh t a t v a s y a tatta d a n u d b h t a t v b h v a k a r p a t v a p a k e ,pi k atv a s y a tatta dvi ay a k a d h vi e avi ay at v a r p a r p a t a y tatta dvi ay a k a t v n vi e a avi e y ab h v e viniga m a n vi r a h a s y a tulyatv t sa yog di k a m d y k di c k u av r a y a r patv a s y a k ra at v a c c h e d a k a k o a u antarb h v a n yata y r pa t v a t d odb h t a t v a y o vi e a avi e y at v a c c h e d a k a b h v e viniga m a n vi r a h e a mah g a u r a v a p r a s a g c c e ti [#1] vi e et ti s m n y a g u a b hi n n e t y a r t h a tena dravy a t v di k a m d y s a m b h a v a v r a y a gu apad a m i ti dhy ey a m r p b h v e t i udbh t a r p b h v e t y a r t h a tena n bh v a s y a yogy at n u p a p a t ti [#1 ] sannika r ag h a a k a t a y e t i aya m a t r a bh va ) j na k r a a t v a j naniy a t a p r v a v ttitv a tacca k lac a k us s a y o g e ,k ata m e v a anyat h cak uss a yo g a vi i anir pit a vi e a at vir a h e a k le r p b h v a p r a t y a k n u p a p a t t e ri ti [#1] man a pada mi ti k le sukha n st ti praty a k a n t u na samb h a v a t y e v a vij t y tm a m a n a s s a y o g a s y a j na m t r a prati hetutv a sv k r t tath ca tatta d b h e d a k a ni v e a g a u r a v a b h a y e n a sarva m a t a s d h r a y y o k t a v i e a a nive ita mi ti bh va [#1] prayoj an a k a t h a n a p a r a t a y e t i eten a ghr en dri y e ,num n a p r a m a m a p i s cita m tath hi gandh a s k t k r a mano b hi n n e n d ri y a k a r a a k a m na s n y a p r a t y a k a s m n y a s k t k r a t v t gha dic k u aj n a s m n y a prati sam av yi k r a at v t siddha s d h a n a v r a y a s dhy a ar re mano b hi n n e ti m na s a s k t k r e vyab hic r a v r a y a hetuko au m na s n y e ti [#1] eva m u t t a r a t r a jey a mi ti

taspar as a m n d hi k a r a e ti pada tatva spar ani haj tivi e a iti s ca n y a taspar av a t y a pa ity dis a gr a h a v k y e ,pi eva m e v a bodhy a m na tu tadapi lak a apra vi am tejonir p a a m sa grah e [#! ] abindh a n a vidyud di pa indha n ni yasy e ti bahuvr hi var ay a ti kecittu) kara e lyu anta s y e n d h a n a a b d a s y p a b d a s a m n d h i k a r a a t v e vi e yanig h n a t v e na str li gatv p a t t y ,i h h ai,ty di n p"0$ pras a g e n a abindh a n a m i ti r p ni ptt e abindh a ni k a m i t y e v a vakta v y a t v t indha n a a b d a s y a p rv a ni p t p a t t e c a indha n a a b d a s y 1 t a t h t v di t y a b hi p r y e a vyad hi k ar a a b a h u v r hi prad a r a y a ti adbhi indha n a mi t y di n tath ca indha n a a b d a bh v e lyu anta iti bh v a ) ity hu suvar ataijas a t v a v d a [##] suvar as y e t y di suvar avi e y a k a t aij a s a t v a p r a k r a k a n i c a y n u k l a p a r a m a t a n i r ka ra a p r v a k a 2 v y p r a v i ay a k e c c h vi i ap r v a p a k n u k l ak tim niti bodha vai i ya ca svapra y oj y e c c h vi ay a t v a s v a vi ay a s a m n a k a r t k a t v o b h a y a s a mba n d h e n a [#!] s var a p rthiv a mi ti dpik v k y a m sarva v ky a m a s a t i b dha k e s va d h r a a mi ti ny y e n v a d h r a a g a r b h a m i t y a y e n v a t r a y a ti )

eva uttara tr pi

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. atath t v t ) ap ab d a s a m n d h i k a r a at v b h v t vi e yanig h n a t v b h v c c e t y a r t h a 2. vy p r a vi ay a k e t y di vy p r a svam a t a s t h p a n a r p a svapra y oj y e ti sva vy p r a vi ay a k e c c h tatpra y oj y icch p rva p a k a kury mi t y k r tadvi ay a t v a p rva p a k n u k l a k t a u - eva sva vy p r a vi ay a k e c c h tadvi ay a vy p r a tatsa m n a k a r t k a t v a ca t d ak tau suvar avi e y a k e t y di prath a m a v i i nt as y a a k niv tty a n u k l a v y p r e dvit yavi i ntas y a k tau c nb a y a prath a m a v a i i ya svapra y oj y a t v a s v a s m n d h i k a r a y o b h a y a s a b a n d h e n a dvit yavai i ya svapra y oj y e c c h vi ay a t v a s v a vi ay a s a m n a k a r t k a t v o b h a y a s a bandh e n a )))))))))))))))))))))))))))))))))) [##] p rthiva t v a s d h a k a m i t y di n gurutv a s y a jale vyab hic r e a p rthiv at v a s d h a k a t v s a m b h a v t tena

taijas at v b h v a s d h a k a t v a s y a i v a vakta v y a t v e n a taijas at v b h v a s y a ca pratij v k y e n l b h t tats d h a k a h e t u k a t h a n a m a n u c i t a m i ti a k nirava k suvar a p rthiva m e v e t y e v a pratij rt h a s y a v cy a t a y tatra caiva k r e a taijas at v b h v a l b h t [##] eten a

taijas at v b h v a s d h a k a h e t u k a t h a n e n a [##] digiti aya bh va ) sama v y e n a p tar p a prati t d t m y a s a m b a n d h e n a p thiv tven a k ra at y k ptatv t suvar as y a taijas at v e vij t yap tar p a prati k ra at n t a r a kalpan yam tasy a p rthiv at v e tu na tatkalp a n v a y a m b h v a iti l ghav a m i ti tark n u g h ta ,suvar a p rthiv at v a t a d a b h v n y a t a r a v a t pram e y a t v t, ityanu m n a tasy a p thiv tvas d h a k a p r a m a t a y samb h a v a t ti [##] suvar as y a p timag uru t v r a y a t a ity di suvar avi e y a k a p tima g u r t v r a y a v y a t i ri kt a t v a p r a k r a k p r m ya g r a h n s k a n d i t a ni ca y n u k l a y u k ti k a t h a n a v i ay a k e c c h vi i nu m n a vi e y a k p r a y oj a k a t v a p r a k r a k a a k ni v tty anuk l a v y p r a v i ay a k e c c h v i i nuk l a t a r k a v y a v a s t h p a n nuk l a k ti m ni ti bodha [## ] asati pratib a n d h a k a ity di pratib a n d h a k t y a n t b h v a v i i ty a n t n a l a s a y o g a vi i adra vatv dity a r t h a agnis a yu kt a g h a e vyab hic r a v r a y a dravat v a ni v e a n a m vai i yadva y a eka k a va c c hi n n ai k d hi k a r a av ttitv a r p a m [##] atya nt n a l a s a y o g p tim ray a ity di atra c ty an t n al a s a y o g ti pak avi e a nu p d n e jala m a d h y a s t h a p tar p r a y a d r a v a d r a v y a vi e e s m n d hi k a r a y e n a siddhas d h a n a v r a y v a c c h e d a k v a c c h e d e n n u m i t e r u d d e y at y vakta v y a t v e n a haridr y s m n d hi k a r a y e n a b dh a sy diti tadup d n a m jalam a d h y a s t h a g h t e s m n d hi k a r a y e n a siddhas d h a n a v r a y v a c c h e d a k v a c c h e d e n n u m i t e r u d d e y at y v cy a t v e n a gha ad v a ato b dh av r a y a p tim ray a t v a m u p t t a m yady a p y e v a m a p i p tar p a v a ti t d ag h a d a u b dha tath pi sv vy a v a hi t t t a r a p y e v a m a p i ptar p a v a ti t d ag h a d a u b dha tath pi sv vy a v a hi t o t t a r a k a v a c c hi n n a s m n d h i k a r a y a s a b a n d h ena vijat y gnis a y og a vi i ap tar p a v a t t v a s y ai v a pak at v a c c h e d a k a t v a s v k r t na do a iti bh va

sv vy a v a hi t o t t a r a k a v a c c hi n n ai k d hi k a r a a v ttitv ala k a as m n d hi k a r a y a s a b a n d h e n g ni s a y o g a vi i adrav a t v a s a hi tagurutv a hetu svas a m a v e t a d r a v a t v a n a p r a ti b a n d h a k a d r a v a d r a v y n t a r a s a yukta t v a s dhy a m na ca d ntap a k a s d h r a a s v a t v n a n u g a m t pak e bodho d nte s dhy a v ai k aly a v eva dravad r a v y n t a r e t y a t r a sv ny o n y b h v r a y a d r a v a d r a v y a vi v a k y anup a y o g a anya t h si d d hi c e ti v cy a m 1svas a y uk t a t v a ) svapra ti b a d h y a n a p r a ti y o gi dr a v a t v a s a m a v y i t v a s v s a m a v e t ajapa ti m a t t v a t ri t a y a s a m b a n d h e n a drava dr a v y a vi i atva s y a s dhy a t v b h y u p a g a m t s dhy a ar re udde y a si dd h a y e t t yasa ba n d h a n i v e a sidhy ati dravy e vyab hic r v r a y a hetuko au gurutv a ni v e a yady a pi t d adr a v y a s i dd hi t a pr k tatra vyab hic r a g r a h a s y a na samb h a v a - tath pi yady a t y a n t n a l a s a y o g a vi i adrav a t v a m u k t a s d h y a v y p y a say t tarhi prak tap a k a t v a c c h e d a k v a c c h e d e n a dar it s d h y a s d h a k a sy diti r ty an a v a s t h sy diti gurutvo p d n a m [## ] jal dika m d y e t i atra d n a grah a a m tacca prak te vi ayat r p a m lyapa sam n a k a r t k a t v a m t r a m a r t h a vi ayat r p a p a r y a v a s n a a b d r t h n v i t a m sam n a k a r t k a t v a ceha tannir p a k a n i r p i t a t v a m jal dika mi t y a t r a dvit y y dhey a t v a m a r t h a tath ca jal dini ha yadvi ay at v a tannir p a k a n i r p i t n u m n a v i ay a t v a r p r t h n t a r a d h a r m i k a s a bhavitv a p r a k r a k a j n n u k l a v y p r a k a r t e t i v k y r t h a

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. svas a y uk t a t v e t y di sva dravad r a v y a jala tatsa y uk t a t v a dh te- sva jala tatpr ati b a d h y a dravat v a n a tatpra ti y o gi dravat v a tatsa m a v y i t v a dh tesva jala tadas a m a v e t a p t hi v tvaj ti m a t v a ca dh te iti jala m a d h y a s t h a d h t e sama n v a y a pak e tu sva suva ag a t a t e j o b h g a tatsa y uk t a t v a p rthiva b h g e - sva tejob h g a tatpr ati b a d h y o yo drava t v a n a tatpra ti y o gi dr a v a t v a tats a m a v y a v a t t v a p rthiv a b h g e - sva tejob h g a tadas a m a v e t p thiv tvaj ti tadva v a t t v a p rthiv a b h g e iti sam a n v a y a ))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) v yunir p a a m d pik y [%2 ] spar nu m e y o v yuriti atra ca spar ap a d a spar atv a p a r a m tena parvat n u m a y o vahniriti vyav a h r a v r a y a t t y y vi e y at r t h a k a t v a m a p a h y a prak r a t r t h a k a t v a s y o p a g a n t a v y a t a y spar n u m e y o v yurity a s a g a t a m i t y a p s t a m yadv t d t m y a s a b a n d h e n a spar as y ai v a hetutv a vivak ita mi ti n sa g ati anum n a p r a k r a c a ,upala b h y a m n a s p a r a kvacid rita spar at v t - t d t m y e n a spar d v p rthiv dis p a r a v a t, u iti [%2] v yau v t ti atra ca v ya u iti sapta m y gaga n a m a r t h a tasy a ca sam n a k l natv a s a m b a n d h e n a upala m b h e ,nvay a yady a pi gu atv d r p a v a d i ti hetud nta y o r a b hi d h n a [na ] yukta m / spar n u m e y a ityatr a pr gu kt a vi ro g h t / tath pi spar atv di h e t u k n u m n a m u p a l a k a a mi ty a b hi p r y e a gu atva h e t u k n u m n n t a r a m a p y u k t a m i ti dhy ey a m

atra copala b h y a m n a s p a r a vi i a [yadi ] p thiv sy t tarhy ud b h t a r p a v n sy t- yadi jal dika sy t tarhy a n u yaspar a v n n a sy t- yady a y a spar a k dica t u ay n y a t a m a s a m a v e t a sy t tarhi de nt a r a s t h aj a n a s a m a v e t a l a u ki k a p r a t y a k a vi ay a sy t- yadi mana s s a m a v e t a sy t tarhi laukika pr a t y a k a vi ay o na sy t yady a y a m u d b h t a s p a r a p thiv sam a v e t a sy t udbh t a r p a v a d v tti sy t- yadi jal dis a m a v e t a sy t anu to na sy tudbh t a s p a r r a y o yadi vibhu sy t de nt a r a s t h aj a n a s a m a v e t a p r a t y a k a vi ay a s p a r a k a sy tyadi mana sy tpraty a k vi ay a s p a r a k a sy t iti tarkai ,aya spar a p thivy di b hi n n a ki cits a m a v e t a , ity k r a k n u m i ti rj y a t a iti bh va [%2] udbh t a s p a r a v a di t y di atra ca ghr endriy e vyab hic r a v r a y a prath a m a m u d b h t e t i udbh t a t v a s y b h v a k t m a k a s y a dravy a t v e ,pi sattv t taddo a ityata spar ap a d a m v yau tadv r a y a p rthiv at v a ni v e a v y v a p y a n u d b h t a r p a s a t t v t dravy a t v a s a t t v c c a udbh t a r p a n i v e a atra copala b h y a m n a s p a r r a y a s y a p thiv tv dik a pras a k t a na tu p thivy d e s t a d r a y a t v a m ato ,pras a k t a p r a ti ed h a p a ri h r y a yojan a m h a ) [%2] asyet y di d pik y [%3] na vibhuc a t u ay a mi ti tada ny a t a m a nety ar t h a any ath siddha s d h a n a p r a s a g t ekatro b h a y d i b h e d a s a t t v di ti dhy ey a m nav n stu v yo praty a k at var ay a n ti tanm a t a m k e p t u m a n u v a d a t i ) ) [%3] nanu v yu praty a k a ity din nanu praty a k at v a praty a k avi ay a t v a - tath ca v yor a pi alaukik a m n a s a p r a t y a k a vi ay a t v b h y u p a g a m t siddhas d h a n a m a t a ha) prak ik y [%3] praty a k a ) bahirindr a y aj a n y a p r a t y a k a vi ay a iti yady a p y al a u ki k a t d ap r a t y a k a vi ay a t v a m a p i v yora s t ti taddo at d a v a s t h y a m - tath pi m na s ni r pi t al a u ki k a vi ay a t v a s y a

s dhy a t v e t tpar y n n a do a anir pit n t a ca m na s a vi ay a t m d y r t h n t a r a v r a y a ata eva vak ya m op d h e r t m a n i s dhy a v y p a k a t b h a g a s y a n va k a [%3 ] praty a k e t ti laukikavi ay a t r a y e t y a r t h a v i v a k a n n al a u ki k a p r a t y a k a vi a yaspa r a v a ti tvagindriy e vyab hic r a t d a v a s t h y a m spar ap a d a tu laukikavi ay a t r a y a d r a v y a t v d i k a m d y a laukikavi ay a t r a y a g u e t y u k t v a pi r va apr a t y a k a vi ay a a b d a m d y a k e vyab hic r a v y u d s y a spar as y a sama v y e n a hetutv a s c a n y a ray at v a k a t h a n a m d pik y m [%3] udbh t a r p a s y e ti atrodb h t a p a d a pr c naikad e ib hi v y v a p y a n u d b h t a r p a s v k r t up dh e s dha n v y p a k a t v o p a p a t t y a r t h a m prak ik y [%3 ] s dhy a v y a b hi c r o n n a y a n a s a m b h a v d i ti yady a pi vy pa k a t v a c c h e d a k a t v b h i m a t a r p v a c c hi n n ni r pi t a v y a b h i c ra s y a vy py a t v a c c h e d a k a t v b h i m a t a r p v a c c h i n n a ni r pi t a v y a b hi c ras y n u m p a k a t a y prak te ca dravy a t v t m a k a p a k a d h a r m a v i i apr at y a k a t v a v y a b h i c r a eva tadvi i as d h y a v y p a k a v y a b h i c r e n u m t u akyat e - na tu uddha s d h y a v y a b h i c r o ,pi- vy ptigr a h a vi r a h t tath pi t d op d hi vy a b hi c r e a vi i as dh y a v y a b h i c r a s i dd h a u vi e a ava d d hi i bh v a v a d v ttitv e n a hetun vi e y b h v a v a d v ttitv a pa c d a n u m t u akya mi ti bh v a atha v pak adh a r m a v a t i s dha n v y p a k a t v e n a uddhas d h y a v y a b h i c r a ev nu m t u akya pak adh a r m a v a t i s dha n v y p a k a t v a ca s dha n r a y a p a k a d h a r m a v a n n i h ty a n t b h v a p r a ti y o gi t v a m eva pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v a ca s dhy r a y a p a k a d h a r m a v a n n i h b h v p r a ti y o g i tv a m i ti eva m u p d h y a n t a r e ,pi dra avy a m

vastut a s t u 1udb h t a r p a n y a t v a d r a v y a t v a " d r a v y a t v a $ u b h a y b h v a sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a s v b h v yadr a v y a ni h dhika r a a t s a b a n d h v a c c hi n n a s v a ni h v a c c h e d a k a t kapra tiy o gi t k a b h e d a v a t t v a s a s a b a n d h e n a udbh t a r p a v up dhi tasy a r p d v a pi sattv e n a s dhy a v y p a k a t v t pak ab h t a v y v a s a t t v e n a s dha n v y p a k a t v c c a upad ar ita d h a r m a v i e as y a up d hitv a s c a n y a i v a pak adh a r m v a c c hi n n a s d h y a v y p a k a t v a k rtan a m up d hic t u r vi nd h y a k a t h a n a m a p i tatra tatra vivak itad h a r m a v i e as y a up d hitv al b h y a vivak itas a m b a n d h a v i e as y a up d hit v a c c h e d a k a t v a l b h y a veti mad e k a p a ri lita panth kecittu vi e a vy a b hi c ri tv a ni ca y a s a h a k t a vi i avy a b hi c ri tv a v y p tigrah t vi e yavy a b hi c r a si dd hi iti vadan ti tadas a t yato vi i avy ab hi c r a vi i bh v a d v ttitv a m e v a na tu vi e a avy a b hi c r s a hi t a vi e y av y a b hi c r a pratt a k as p a r a v a t t v d a u tadas a b h a v t ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. udbh t a r p a n y a t v e ti r p dig u e dravy a t v b h v a p r a y u k t o b h a y b h v a s y a sattv t gha didr a v y e udbh t a r p a n y a t v b h p r a y u k t o b h a y b h v a s a t t v c c a asya bahirindriy aj a n y a p r a t y a k a vi ay a t v a r p a s d h y a v y p a k a t v a m sama v y a s a b a n d h e t y d i sv b h v yety a s y a sv b h v a ni r pi t e t y a r t h a

dravy a ni h dhi k a r a a t y m a n v a y a r p di ni h dhi k a r a a t y udbh t a r p b h v a n i r pi t a t v a s a t t v e ,pi dravy a ni hatv a n st ti sv b h v a ni r pi t a d r a v y a n i h d hi k a r a at s a b a n d h e n a svava t t v a "udb h t a r p a vattva $ r p d a u n st ti tena sa band h e n a svava d b hi n n a t v a s y a r p d a u sattv t svavad b hi n n a t v a s a b a n d h e n a udbh t a r p a tatr s t ti s dhy a v y p a k a t v a m i ti bh va gha dini h dhik a r a at y dravy a ni hatv a s a d b h v e ,pi udbh t a r p b h v a n i r p i t a t v a n sti ata sv b h v a ni r pi t d hi k a r a at s a b a n d h e n a svava d b hi n n a t v a s a t t v t tatsa b a n d h e n a udbh t a r p a gha d v a s t ti s dhy a v y p a k a t bodhy a )))))))))))))))))))))))))))))))) tath copad a r ita p a r m a r t vi i avy a b hic r a s i dd h a u na kicida pi b dha k a pa y m a iti vi i as dh y a v y p ti k o p d h e uddha s d h y a v y a b h i c r o n n y a k a t v ni r v h a eveti d pik y [%2 ] pr asy a kutr nt a r b h v a ity di tath ca da a m a d r a v y a t v a pr asy av y v a n t a r b h v e ,pi k ry a v n u c t u r vi d h y a v pras ajy e t e ti bh va ar rety divi e a en a ar rendriy a b hi n n a t v a r p a v i a y ala k a kr n t a t v t na caturvidhy a m v yva n t a r b h v c c a na da a m a d r a v y a t v a m i t y a y a iti bh va ca .sa caiko ,pyup d hi b h e d t pr dis a j b h e d a labhat a.iti sa grah a v k y e up dhi b h e d di t y a t r a paca m y pray ojy a t v a m a r t h a tasy a ,labhat a, ityatra dh tva r t h a s a m b a n d h e ,nvay a sa ceha v cy a t v a r p a eko ,p tyatra ekatv a pr atva n y n a v ttid h a r m a n y a t v a m

apiratr a virodh r t h a k a virodh a c a sama b hi v y h t a p a d r t h a n t v a c c h e d a k a i k a t v d h i k a r a a nir pi t op d hib h e d n a v a c c h i nnav ttika t v b h v a tasy a ca samb a n d h e anvay a tath ca ekatv a vir ud d h o p d h i b h e d a p r a y u k t a p r p n di s a j nir pi t asa bad h r a y a sa iti bodha kecittu api ab d a s y a virodh r t h a k a t m h u tadas a t dhar mi i t d as a m b a n d h r a y a t v a b h n e n a i v a t d as a m b a n d h r a y a t v e ekatv vi rod h al b h e n a p thak k a t h a n a v a i y a r t h y t asm a n m a t e tu virodh a t a t s m n d h i k a r a y a y o r e k a t r a sa bha v a p r a d a r a n a p a r a t a y tats rt h a k y t ke te up dh a y a ity a k y m u p d hi a b d r t h a m h a d pik y m [%2] sth n e ti tatra pram a m h a prak ik y m [%2] h di pr a ity di iti s isa h ra p r a k ri y

d pik y m [%5] cik r va diti yady a p vare cc h nityaiva tath p y e t a t k l e para m a u kriy bh y di ti r ty tasy k lavi e va g hi t a y tatk l a eva tatra kriy tp a t ti n ny ad e ti niyam a upap a d y a t e eva sa jih r va dity a t r pi bodhy a m c k u adra v y a t v di t y a t r a c kua yat dravy a t v a m i t y a r t h a vi v a k y m t m a n i vyab hic r a t d a v a s t h y a m a b h i s a n d h y a dravy a p a d e n a karm a d h r a y a 1kar m a d h r a y o p a ri, ity diny y a c bhipr e t y r t h a m h a ) [%5 ] c k u atv e sat ty di [%5 ] r p d viti ida ca janyadr a v y a t v a s y a s dhy a t b hi pr y e a dravy a s a m e v a t a t v a r p a s v a y a v a t v a s d h a n e tu gha b h v d a u vyab hic r o

bodhy a etats a gr h a k a m e v d i p a d a m i ti dhy ey a m [%5 ] k ry a t v e ,navas t h p r a s a g di ti avay a v a t v a v y p a k a s v a y a v a t v a k a t v a r p v y a v a s t h i t a p a r a m p a r dh namer u s a r ap a g a t a p a ri m a t r a t a m y n u p a p a t t i r p n i ap rasajjan d ityarth a tath ca ,trya uk v a y a v a s vay a v a mah d r a m b h a k a t v t, ityatra uktat a r k a b al t nity v a y a v a s a m a v e t a ityanu mi tirut p a d y a t a iti bh va

[%!] prak ik y sa k ep a iti ayam a t r a bh va yady a pi tru ima h a t t v a s y a nityatv o p a g a m e avay a v a s a k h y y n pe k e ti dar it n u m n a s y p r a y oj a k a t v a a k durv r - tath pi ))) ,j las r y a m a r cisth a yats k m a m u p a l a b h y a t e tasy a a hata m o bh g a para m u pra k rtita , iti sm tipr m y a b al t dvya uka p a r a m v o sv k ra va y a k a iti digiti atr y a m a y a ) ) sarva a b d a s y a svas a m a b h i v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v r t h a k a t a y k ry a dr a v y a t v a v y p a k a t v a m a v n t a r a p r al a y a s y a bh va k r y a t v a v y p a k a t v a mah pr al a s y a ca lak a am vy p a k a t v a ca svani had hv a s a p r a ti y o g it s a b a n d h e n a svana ni hatv a ca k likas a b a n d h e n a eten a k ry bh va k r y c na nt n vi i y s ar v aj a d u rj e y a t v e n a t vadd h v a s a s a m u d y a t v a s y a sutar

parij n s a m b h a v t etalla k a ak a t h a n a m a s a g a t a m i t y a p s t a m i ti k a nir p a a m [%%] dyotan y e ti tath ca abda g u a k a m i ti sa grah a v k y e ,sarva v ky a, miti ny y e n a abda eva gu o vi e ag u o yas mi nni ti bahuvr hiriti bh v a nanu taccai k a mi ti sa grah a v k y e k a s y ai k a t v a m u k t a m - tanna yukta m )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. karm a d h r a y o p a r ty diny y a m i ti karm a d h r a y o p a ri vidya m n a bh v rt h a k a p r a t y a y a s m n d hi k a r a y a b o d h a k a iti ny y a mi t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))) gha k o ma h k a ity divy a v a h r a s y a k n e k a t v a s d h a k a s y a sattv tvyav a h r a b h e d e vyav a h a r t a v y a b h e d a s y a i v a niy m a k a t v t tath ca ,gha k a v y a v a h r a ma h k a t v v a c c hi n n a b hi n n a ni havy a v a h a r t a v y a t k a ma h k a t v a b hi n n a d h a r m v a c c h i n n a v y a v a h a r t a v y a t k a v y a v a h ratv t - yo yadd h a r m a b h i n n a d h a r m v a c c h i n n a v y a v a h a r t a v y a t k a v y a v a h ra sa taddh a r m v a c c h i n n a b hi n n a ni havy a v a h a r t a v y a t k a , iti s m n y a v y p t y u p a ab h y a m a n u m n a m a t r a m na mi t y a k y ,vyava h a r t a v y a t v a c c h e d a k a b h e d a eva vyav a h r a b h e d a n i y m a k a - any ath pr p n di v y a v a h r a b h e d n u p a p a t t e eva ca dar it n u m n e

pr p n di v y a v a h r a m d y a vyab hic r a tath ca prak te gha a m a h dir p a v y a v a h a r t a v y a t v a c c h e d a k a b h e d e n a t d avy a v a h r o p a p a t t a u na tasy k a b h e d a s d h a k a t v a m , iti sam d h n a m a b h i s a n d h y h a ) [%%] gha k o ma h k a ity d ti [%%] anek a t v e ) k a tv a n y n a v t ti dh a r m a v a t t v e [%% ] pram a m ) pram tasy a vi e yat s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k b h v a di t y a r t h a tath ca , k a k atv a n y n a v ttid h a r m a n y a t d adh a r m a v a t t v a p r a k r a k a p r a m v i e y a t v b h v t yann aiv a tannaiv a m, iti vyatire k y a n u m n a m k a s y a ekatv e pra m a m u p a d a r i ta m [%% ] ekatv d e v e ti k a tv a n y n a v t ti dh a r m a n y a t v d e v e t y a r t h a kecittu ) k a tv a v y p y a d h a r m a v i r u d d h a d h a r m v y p a k k a t v a k a t v a meva k e ekatv a m atr y a m a n u g a m a ) bheda vi i k at v a k a t v a tat vai i ya ca svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s v r a y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a avacc h e d a k a t svavy p y a d h a r m a v i i atv as a m b a n d h e n a vai i ya ca svavirudd h a d h a r m a v i i atva s a m b a n d h e n a vai i ya ca svas e t y di b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a ) ity hu yattu vibh j ak a d h a r m a d v a y a n y a t v a taditi tattucc h a m pad rth a vi b h j a k a d r a v y a t v a ) dravy a vi b h j a k k a t v a y o sattv e n s a m b h a v p a t t e k a vib h j a k a t v a n i v e a n e ca siddhy a si dd hi b h y vy g h t p a t t e ri ti dhy ey a m k ak la di g t m a n s dh r a a vibhutv a na j ti tats d hi k y anug a t a p r a t y a k a d hi y o ,sa bhav t - te u r p d y a b h v t ana ny a t h s i d d h ali g nu p al a m b h e n n u m n s a m b h a v t abda s y a c pto k t a t v ni c a y e n a sandigd h a p r m y a k a t v t - any ath

vaipar tyasy pi suvaca t v t na ca vibhup a d a v c y a t v a c c h e d a k a t a y vibhutv aj tisiddhiriti v cy a m 1tulyay u k t y bh t a t v a s y p i siddhy p a t t y pr gu k t a t ri t a y a s a m b a n d h e n a tadvi i atvar p aj tis ka r y a s y a j titv b h v a v y p y a t a y g h tasy a j tib dh a k a s y a sattv e n a tasy a j titv siddh e yattu para m a m a h a t p a r i m a v a t t v a vibhutv a m i ti tanna ,vaibha v t mah n k a s t a t h c tm , iti s tre ka de n a para m a m a h a t v a s d h a k a li g tv e n a vibhutv a s y o k t a t v t para m a m a h a t p a r i m a v a t t v a s y a tatsva r p a t y s tra k r n a n u m a t a t v t ityab hipr y e a prak r n t a r e a vibhutv a nirvakti) [%%] sarva m r t e ti atra ca pa dis a y uk t a g h a div r a y a sarva p a d a m vibh n kriy vira h e a paras p a r a s a y o g b h v t asa bha v a ni r s y a m rt a p a d a m m rt a t v a s y a kriy s a m a v y i k r a a t v a c c h e d a k a t a y siddhaj tivi e ar p a t v a p a k e pr c n bhi m a t o t p a n n a v i n a adr a v y a m d y s a m b h a v a v r a y a dravy a p a d a sa yog a v a d a r t h a k a m ata evokt a d o a v r a y a m rt a p a d a nitya m r t a p a r a m i ti pralapita m a n d e y a m dravy a p a d a v a i y a r t h y p t c c a ,kriy v a t t v a m rt a t v a m , iti mate utpa n n a vi n a adra v y n u p a g a n t n a y e v nop d e y a m e v a tat atha ,sarva m r t a d r a v y a s a y o gi tv a m ,i ty a s y a sarv i y ni m rt a d r a v y i t va tp r a ti y o gi k a s a y o g a v a t t v r t h a k a t v e t va tp r a ti y o gi k ai k a s a y o g p r a s i d d h y asam b h a v a t vat praty e k a p r a t y e k a p r a ti y o g i k a s a y o g a s a m u d y a v a t t v r t h a k a t v e gha apa as a y o g d e r a pi t d as a m u d y a g h a a k a t a y tadg h a itas a m u d y a v a t t v a s y a k d v a b h v t sa eva do a

yattu ) y va nti m rta dravy i te praty e k a p r a ti y o gi k ai k a s a y o g a g h a ita s a m u d y a v a t t v a taditi ) nai a do a na ca m rt a t v aj ti p a k e ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tulyay u k t y e ti bh t a p a d a v c y a t v a c c h e d a k a t a y e t y a r t h a pr gu kt e ti svas m n d hi k a r a y a s v b h v a s m n d h i k a r a y a s v a s a m n d hikara ty a n t b h v a p r a ti y o gi t v ai t a t t rit a y a s a b a n d h e n e t y a r t ha

))))))))))))))))))))))))))))))))) utpa n n a vi n a ap thivy d e r a p i tad ra y a t a y sarva m r t n a t a r g a t a t v e n a tatpr atiy o gi k a s a y o g p r a s i d d h y na tadg h a itas a y o g a s a m u d y a v a t t v a m k d vi t y a s a m b h a v a t dava s t h y a m i ti v cy a m dravy a p a d a s y a sa yog a v a d a r t h a k a t y pr g e v v e di t a t a y t d ap thivy d y a s a g r a h t m rt a p a d a s y a kriy v a t p a r a t v e sutar m a d o c c e ti tattucc h a m apek b u d d hi vi e avi ay a t v a r p a s y a k dica t u ay a g h a a k a p r a t y e k a m t r a s a m a v e t a s a y o g a s a m ud y a p a r y p t a s a m u d y a t v a s y a bhinna b hi n n a t a y t d aikaik a s a m u d y a t v v a c c hi n n a v a t t v a s y a vibhus m n y a l a k a atv o p a g a m e v cy at s a m b a n d h e n a vibhup a d a v a t t v a r p a l a k y a t v a c c h e d a k a v a t y a n y a s m i n tasy s a t t v t avy pt e tatta t s a m u d y a c a t u ay a v a t t v a s y a lak a atv e asa bha v p a t t e tasy a kutr py a s a t t v t t vad a n y a t a m a v a t t v a s y a tath tv e t d ny a t a m a t v a s y a tatta t s a m u d y a t v v a c c hi n n e b h e d a c a t u ay a v a d a n y a t v a r p a t a y vy s ajy a v ttidh a r m v a c c h i n n n u y o g i t k b h v n u p a g a m e

asa m b h a v p a t t e tadup a g a m e ca gha k dis a yo g a s y pi t d ny a t a m a t v r a y a t a y gha d v a ti v y p t e kath a mi d a sa gacch a t e yada pi ,sarva m r t a d r a v y a s a y o gi tv a m , ityane n a m rt a d r a v y e gaga n di s a y u k t a t v a n st ti labhy at e eva ca sv s a y uk t a m r t a d r a v y a k a yady a ts v a tatta dv y a k ti t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a k av a t t v a lak a a phalita m atra gaga n d y a s a y u k t a m r t p r a s i d d h y svapa d e n a gaga n d y u p d n s a m b h a v t gaga n d a u lak a as a m a n v a y a gaga n d e r a pi sv s a y uk t a g u di tv d a s a m b h a v a v r a y a m rt e ti m rt a t v aj ti p a k e tad ray o t p a n n a v i n a ag h a d e r a pi sv s a y uk t a t v d a s a m b h a v a v r a y a sa yog y a r t h a k a dravy a p a d a m t d ag h a d e c a gaga n d y a s a y u k t a t v e ,pi sa yogitva vi r a h n n s a m b h a v a na caiva m rt a p a d a v ai y a r t h y a m gu der a t a t h t v di ti v cy a m tath pi gag an d e sv s a y uk t a g a g a n d i k a t v t taddo v r a y a tasy v a y a k a t v di ti ) tadap y a s a t k l nt a r apuru nt a r yam r t a p a d r t h a v y a k t n vi i y s m b hi rj t u m a a k y a t a y t d ab h e d a k a g h a itala k a as y a du kar at v t sv s a y uk t a m r t a s a y u k t a k a t v a t d t m y o b h a y a s a m b a n d h e n a pra m e y a vi i ny a t v a s y n u g a t a s y a lak a atv a s a m b h a v e ,pi svas a y uk t p r a s i d d h y sa yukt a t v a s a b a n d h e n a sv va cc hi n n a b h i n n a t v a g h a itala k a as y a r p d v a ti v y p t e sv ta n tr y e a dravy a t v a n i v e e n a tadv r a e ,pi utpa n n a vi n a ap thivy d v a ti v y p t e dravy a t v a s t h a l e sa yogitv a nive y a tatparih r e ,pi mah g a u r a v t

vak ya m ar ty yath rut a a b d al a b h y r t h a s y a nirde as y a sa bha v e tatpa rity g e n r t h n t a r a parikalpy a tatra do ntar a v y u d s y a vi e a nt a r a ni v e a s y a 1prak lan d d hi n y y e n y u k t a t v c c a eten a sv s a y uk t e t y a n e n a svani has a yu k t a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k t y a n t bh v a vi v a k a n n o t p a n n a vi n a ap thivy d v a ti v y p ti eva kriy va d a v ttidr a v y a vi b h j a k a d h a r m a t t v a m rt a t v aj ti v y a d hi k a r a a dr a v y a vi b h j a k a d h a r m a v a t t v a v sarva m r t a d r a v y a s a y o gi t v a m i t y a n e n a vivak ita m t d adh a r m a v a t t ca svar p a s a m a v y n y a t a r a s a m b a n d h e n a n ta k l t m d v a v y p ti rity a pi par s t a m udak ar at y durv r a t v t anya t a r a t v a g h a a k a y o r b h e n d a y o r m i t h o vi e a avi e y ab h v e viniga m a n vi r a h e a vibhup a d r t h a d v a i vi dh y a p r a s a g c c a atroc y a t e ) sarva m r t e t y d e r m r t a d r a v y a t v a v y p a k a t v a m a r t h a sarva a b d a s y a sama b hi v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v r t h a k a t v t vy pa k a t ca sv nuy o gi k a s a y o g a p r a ti y o g i tv a s a b a n d h e n a etall b h y ai v a sa yog tyukt a m yady a pi sv nuy o gi k a s a y o g a p r a ti y o g i tv a s a m b a n d h e n a m rt a d r a v y a t v a v y p a k a t v a m rt a d r a v y a ni h ty a n t b h v yat d as a m b a n d h v a c c hi n n a p r atiyo git n y a t v a p a r y a v a s i t a m v ttya ni y m a k a s a m b a n d h a s y t y a n t b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h e daka tv a m a t e na prasidd hy a ti - tath pi m rt a d r a v y a ni ha b h e d a p r a ti y o gi t ni r pi t a ni r u k t a s a m b a n d h vacchin n v a c c h e d a k a t n y a t v a r p a tadiha vivak ita m atyan t b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a s y pi v ttya ni y m a k a s a b a n d h a s y n y o n y b h v a p r a ti y o gi t v a c c h e d akat v a c c h e d a k a t y

)))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. prak lan d d hi n y y e ti ,prak lan d d hi pa kas y a d r d a s p a r a n a vara m, iti ny y e n e t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))) sarva s a m a t a t v di ti mad e k a p a ri lita panth nanu parim e paricch a n n a t v a n pak a r ar p a m - yenok t a d o a sy t api tv k d y a n y a t a m s a m a v e t a t v a m yattu ) vibhv as a m a v e t a t v a taditi ) tadas a t ) vibhutv a s y a m rt a t v a g h a ita t v e n n y o n y r a y a p r a s a g t ato na para m u u avay p ti riti man asi nidh y h a )) prak ik y m [%% ] vastut a s t vi ti k lanir p a a m [%&] an g a t d ty din varta m n a p a r i g r a h a [&'] gha aka t a y e ti at t divy av a h r a prati 1at tatv di pr a k r a k a j n a s y a k ra at a y t d avy a v a h r a j a n a k a t v a c c h e d a k a p r a ti y o gi t v a p r a k r a t n i r pitad h v a s a p r a k r a t )

nir pit d h e y a t v a p r a k r a t ni r pi t a p r a k r a t d y r a y a t a y e t y a r t ha abhe d a s t t y rth a h e t u t v n vi t a vastut a s t u at tatva svav ttidhv a s a p r a ti y o gi tv a s a m b a n d h e n a - ,at ti, iti abda pr a y o g d hi k a r a a k l a v a t t v a m bhavi yatv a ca

svav ttipr g a b h v a p r a t i y o g i t b a s a m b a n d h e n a bhavi yat ti abda pr a y o g d hi k a r a a k l a v a t t v a m varta m n a t v a ca dhey a t s a m b a n d h e n a varta t a iti abda pr a y o g d hi k a r a a k l a v a t t v a m eva ca vyav a h r e vyav a h a r t a v y a t v a c c h e d a k a p r a k r a k a j n a s y a k ra ata y tada v a c c h e d a k a v i ay a t v a t t v a r p a vyava h r a h e t u t v a k las y k at a m e v a gha ak a t a y e t y a s y p i t d avi ay a t r a y a t a y e t y a r t h a abhe d a s t t y rth a pr g a b h v n u p a g a m e puna bhavi yat ti abda pr a y o g d hi k a r a a k a adh v a s v a c c hi n n a k l o t p a t ti k a t v ar p a svadh v a s v a c c hi n n a k l o t p a t ti k a t v a s a b a n d h e n a t d ak a avi i atva p a r y a v a s i t a nirv cy a m i ti dhy ey a m janak a t v a c c h e di k ca vi ayat mukhy a vi e y at ni r pi t a p r a k r a t v a r p p rva kalp e , cara m a k a l p e tu ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. at tatv di pr a k r a k a j n a s y e t i gha a varta m n a k l a v ttidhv a s a p r a ti y o g o ity k r a k aj n a s y e t y a r t h a t d avy a v a h r a j a n a k a t v a c c h e d a k e t y a s y a antim a p r a k r a t y m a n v a y a pratiyogitv a ni hapr a k r a t n i r pi t y dhva sa ni hapr a k r a t tannir pi t y dhey a t v a n i hapr a k r a t tannir pi t y varta m n a k l a ni hapr a k r a t tad ray a t a y e t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))

mukhy a vi e y at ni r pi t a p r a k r a t v a m u k h y a v i e y at ni r pi t a s a sarg a t ni r pi t o t p a t ti vi ay a t ni r pi t a vi ay a t v n y a t a r a r p gr hy - ato n tipras a g a iti [&' ] anug a t a s y e t y di pratik a adin di k a s ry a p a ri s p a n d d e r b hi n n a b h i n n a t v t tatr t t divy a v a h r n u p a p a t t e r i ti bh v a [&'] digiti yady a pi at t divy av a h r a s y n u g a t a k l a vi ay a k a t v e varta m n d v a pi t d avy a v a h r p a t t y n a n u g a t a s r y a p a ri s p a n d d i r p o p d h i vi ayak at v a m e v n y a t y sv kartavy a m i ti noktar ty atirikta k l a si d d hi tath pi k lika p a r a t v d y a s a m a v y i k r a a s a y o g r a y a t a y k d n praty e k a viniga m a n vi r a h t atirikta k l a sidhy at ti k likas a m b a n d h e n a sarv d h r a t v a s y a kriy d v a ti v y p ti b h r a m a nir k r o ti )) [&' ] atrety di n prat cy d ty din ud c dak i ayo parigra h a tma ni r p a a m [&2] sam av y e n a j nav a di t y a r t h a iti anyat h k lik din j nav a ti k l d v a ti vy p ti riti bh va [&2 ] virodh a it ti 1tay varasy a j nas v a r p a t v a b o d h a n di ti bh va ,"nity a $ vij na m, iti rutau vij na p a d a s y a ar a dyaj an y a t v a v nandy di tv t kartarilyupr a t y a y n t a t v a v bhipr e y a t y h a ) [&3] vij n a v a d a r t h a k a t e ti nanv vare sukh b h v t katha m u k t a r u t e pr m y a mi t y a ky h a ) [&3] atreti [&3 ] sukh sa v tto ,hamitivadi ti t d av k y a s t h a s u k h a a b d a ivety ar t h a atra) ukta rut a u - nand a ) nand a a b d a du kh b h v e upac a r y a t a iti sapta m y dhey a t v a m a r t h a upac r o lak a nir pa k a t v a m y t r t h a tath ca du kh b h v a ni hala k a nir p a k a ukta rutis th n a n d a a b d a iti phalita m ))))))))))))))))))))))))))))))))))

1. tey ati ,nitya vij na m n a n d a brah m a, iti ruty et y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))))) rutiv k y a s t h a p a d a s y s a ti b dha k e lak a na yukte t y n a n d a a b d a s y a mukhy r t h a p a r a t v a var ay a t nav n n mata m h a [&3 ] nav n stviti nanv vare janya m u k h b h v t katha m n a n d a a b d a s y a mukhy r t h a k a t v a m a t a ha )) [&3] nityas u k h a m i ti dar ita rutib al dity di [&3] vij t yeti any ath par t m a n a pare a mana s praty a k p a t t e ri ti bh va idam a tr a bodhy a m ) , tm b hy a p r a t y a k yalaukik a vi ay a t n y a udbh t a r p a n y a d r a v y a t v t, - ,jvagatas u k h d y a ti ri kt a m na s yalauki k a vi ay a t v b h v a v a t vij t yama n o y o g a t a d r a y a s a m a v e t a t v d i n y a t v t gaga n di v a t,ity a n u m n a d v a y a vivak ita m tena na c rv k a m a t e pak pr a sidd hi avacc h e d a k v a c c h e d e n a s dhy a si dd h e r u d d e y a t v t n atas sidd h a s d h a n a m [&2] n py a n u m n a m li g bh v di ty a t r pi pra m e y a s m n y a svavy a ti ri kt t m a s d h a k a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n aj vani hapr a tiyogit k t y a n t b h v a v a t vastut v di ty a n u m n a m a v a s e y a m i ti [&3] digiti aya m a t r a bh va ) yady a pi kul lak titv d y a v a c c hi n n a s a t t v e gha atv d y a v a c c hi n n a s a t t v a tadab h v e tadab h v a ityanv a y a v y a ti r e k b h y gha atv di k ul l di k titv b h y m e v a k ry a k r a a b h v a s s i d h y a ti - tath pi yadvi e ay oritivy p ti b al t k ry a t v v a c c hi n n a prati k titve n a k ra atv a m a p y v a y a k a m eva k ry a t v v a c c hi n n a prati j natv e c c h t v b h y m a p i tath t v a t d nv a y a v y a ti r e k vi e t eva ca ,k ry a k tijany a

k ry a t v t, ityanu m n a m i v a ,k ry a j naja n y a icch jan y a c a k ry at v t, ityanu m n a d v a y a m a p i vivak it mi ti[&3] aparok aj n d e ri t y di p a d e n a cikir parig r a h a [&3 ] cikir dika mi t y di p a d e n a k tiparigr a h a nanu ,ya sarvaj a sarva vit,iti rutau sarvaj a a b d e n a i v a varasy a sarva vi ay a k aj n a t v al b h e puna sarva vitp a d a vyarth a m i t y a ky h a ) [&3] sarvavidit ti vastut a s t u sarva vi dity a s y a sarva vidant ti vyutp a t t y sarvav y p t a ityarth a vida l bha iti dh to kvipi t d r thas a m b h a v d i ti dhy ey a m nanu [&2] j vasya lak a am h a ) jva itti dpik y m [&1 ] jvastu prati ar ra bhinna iti sa grah a v k y v a t a r a a m a y u k t a m prati ar ra bhinna t v a s y a indriy dis d h r a a t a y j valak a atv s a m b h a v t - ato lak a ap ad a s y a bahula g r a h a a s m a r t h y t lak yat a idamiti vyutp a t t y karm a i lyu anta t v a m ri ty a svar p a p a r a t v a m a b h i s a n d h y a vy ca e ) [&3 ] svar p a m h e s y a r t h a iti [&3] m le prati ar ra bhinna iti atra ca pratipad a s a m a b h i v y h t a d vi t y y dhey a t r a y a b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a m a b h v a c a kha a or,tha anyat h s m n y a t o vy pa k a t v a s y a vy py a vi e g h a ita s y a durva c a t v e n a dvit y rtha t n u p a p a t t e ri ti dhy ey a m nanu ,prati ar ra bhinna, iti v ky t pratidra v y a satte t y di u dravy a t v a v y p i k sattet y d y a r t h a v a t pratipa d a s a m a b h i v y h t a ar rapad a s y a ar tatva vy p a k a t v r t h a k a t a y ar ratvavy p a k a b h e d a p r a t i y o g tyarth o labhy a t e tacca na gha at e jv tman y e k a t v o p a g a m e ,pi d rtha nirv h t tma b h e d a s y a ar ratvav y p a k a t v k a t e atroc y a t e ) na hi bhed a s y a ar ratvavy p a k a t v a svar p a s a b a n d h e n a vivak ita m yenaiva sy t api [tu] svas a m n d h i k a r a a b h o g v a c c h e d a k a t v a s v a p r a t i y o g i t v a c c h e daka tv o b h a y a s a b a n d h e n a

avacc h e d a k a t svavi i ayog aj a d h a r m d y a j a n y a a r r vac c hi n n a b h o g a v a t t v a s a bandh e n a ar re svavai i ya ca svab hi nn a [tva ] svas a m n a k l natvo b h a y a s a b a n d h e n a ato nokta d o a etad e v b hi p r e t y h a ) [&3 ] sam n k li k e t y di tarhi j valak a amity a k y m h a ) d pik y m [&2 ] sukh di k a j valak a a miti atra sukhop d n a pr c nama t a m a n u s t y a anyat h nav nam a t e uktar ty vare ,tivy pt e din du khadv e ay o parigra h a

ki

prak ik y m [&3 ] anyat h ) ar r tirikt as y t m a t v e siddh n t e manu y di ab d a s y a svav ttice s d h r a a k r a a y a t n a v a t t v a s a b a n d h e n a manu y di ar r vacc hi n n t m a p a r a t a y manu y o ,hamity di pr a t tyupa p a t tirity a b hi s a n d h y o k t a m [&3] abhi m n a iti [&4] yanm a d h y a m a p a r i m a mi t y di parim e mad hy a m a t v a ca para m utv a p a r a m a h a t t v a b h i n n a t v a m tath c tm a n a s t a t h t v e yath d e h a tasy pi sa koca vi k s a litv p a t t y anity at v a p r a s a g a iti bh v a [&4] digiti aya m a t r a bh va ) yadi ca k ya vy h a s t h a l e ar r ntar e ,pi sukh di s k t k r o p a p a t t a y e prab h p r a s a r a a m a g kriyat e - tad any atr d asy e h a kalpa n a m a n u p a p a n n a m / d nurod h e n a i v a kalpa n a s y a sarvas a m m a t a t v t eka g r a h a v a r ti d papr as a r a as y a grah n t a r e ,d e eva vy pitva p r a ti p d a k g a m o ,pi tatra pram a mi ti mano nir p a a m d pik y m [&%] spar ar a hi t a t v e sat ti v y v a ti v y p ti b hi y r p dir a hit a t v o p e k a a m sa grah e [&%]

praty t m a n i y a t a t v di ti atra kecit ) y van t a tm n a t vat man as v cy at v t man as o ,nanta t v a m i ti vi i rtha tall b h a katha mi ti cet ittha m ) pratipad a s a m a b h i v y h t a m t m a p a d a pr tisvika r p e a tatta d t m a v y a k t i p a r a m tanniy a t a t v a ca tadany s a m b a n d h i t v a m tacca tada ny a s a m a v e t a j n j a n a k a t v a m tath ca svaja ny aj n r a y a y a t k i ci d t m a b h i n n a s a m e v a t a j n j a n a k a t v dity art h a ekaik as y a man as a iti e a j naj p y a t v a paca m y a r t h a ana nt a t v e anvet ti ) tattucc h a m tma a b d a s y t m a t v a j ti vi i a aktita y tatta dv y a k ti t v v a c c hi n n a p a r a t v e tasy a lak a pra s a g t tma n m a n a n t a t v e n a vi i a durje y a t v c c a vastut a s t u niyatat v a m a t r a bhed r a y a t v a m / bhed e c tm a n a pratipad sam a b hi v y h r a b a l t 1svas e t y di b h e d a v a t t v a r p a v y p a k a t s a b a n d h e n a anvay a sv d hik a r a at t d t m y a s a b a n d h e n a )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svas e t y di b h e d a v a t t v e ti svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h vacc hi nn a s v a n i h vacc h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t v a s a b a n d h e n a t y a rtha

)))))))))))))))))))))))))))))))))) bhed a svab hin n a s a m a v e t a j n a j a n a k a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n a s v a p r a tiyogit v a c c h e d a k a t v a s v r a y a m a n o j a n y aj n a s a m a v y i t v a )

ubha y a s a b a n d h e n a eva c tm a p a d a s y a mukhy r t h a p a r a t pi sutar sa gacc h a t e ata eva sa grah a ipp a y m u k t a m a r t h n t a r a m a p i d ra t o ,p sta m nanu l ghav t sarve m a p y t m a n eka m e v a mana st mi ty a t r h a ) [&&] sarv t m a n m i t y di nanu mana s o , utva eva uktad o a sy t na hi vaya tasy utv a sv kurma h e api tu vibhutv a m e v a tath ca sarv t m a n mana s a ekatv e ,pi sarve n d ri y ai r e k a d sa yog as a m b h a v t naikas y a pu sa j nad a y apara s y a tada nu p a p a t ti rity a b hi p r y e a a kate ) dpik y m [&&] nanu mana ity din [&&] spar ar a hi t a t v e sat ty di p thivy d a u vyab hic r a v r a y a saty an t a m gu dau vyab hic r a ni r s y a vi e ya m atra ca mana s o , utve nanty a kalpa n yam vibhutv e tu na tath eti l ghav a m i ti tarkas a t t v t n sy n u m n a s y p r a y o j a k a t v a m i ti bh va sam a v y e n a sa yog a prati sama v y e n a kriy y k ra atv t vibhu u ca kriy vira h e a noktas a y og o p a p a t ti rity a y e n h a ) prak ik y [&&] vibhud v a y e ti [&& ] kriy d ty din sa yog a p a ri g r a h a d pik y m [&&] tad su uptiriti idam a tr a bodhy a m ) su upti sv pa pur tann prade v a c c hi n n t m n u y o g i k a m a n a p r a ti y o gi k a s a yog a na tu t d ade n u y o g i k a m a n a p r a ti y o gi k a s a y o g a tath sati ,caitra svapiti,- ,maitra su upta , ity div k y n m a p r m y p t t tatra caitr di pa d a s y a tattac c h a r r vacc hi n n t m a p a r a t a y tma ni ca t d as a y og a vi r a h t kart prat y a y a s y a c ra y a t v a b o d h a k a t v t ata evokt a m vyutp a t ti v d a ipp a y m k amb h a en pi ,tatrai ka s m i n sv p e nidr n y a v a c c hi n n a m a n o y o g a r p e , daiti ,dh tv ar t h a s v p e nidr n y a v a c c hi n n t m a m a n o y o r p e , iti ca

yattu ) svapit ty dau pur tatpra d e a m a n o y o g n u k l a k ti m ni ti bodh av a r an a m ) tada y u k t a m ) sv pad a y m t m a n i t d ak ter a b h v t j vanayo nir p a y a t n a s y a ca pr akriy m t r a h e t u t v e n a t d as a y og n u k l a t v a v i r a h t i as dh a n a t j n a j a n y a t v a c c h e d a k a p r a v ttitv aj t e r e v k h y t rtha t v a c c h e d a k a t y gad d h a r e a uktat a y j vanayo niy a t n a s y k h y t r t h a t p r a s a k t e r e v b h v c c a yady a pi t d am a n o y o g a s y a sv par p a t v e man a svapit ty da di v k y a p r m y p a t ti - tath p y a n u y o g i t y eva tatra praty a y r t h a t v a s v k re a tasy ca pratiyogin y a n a b h y u p a g a m t nokt p a t ti yady a p y k h y t d e r r a y a t v d y a r t h a k a t y apya n y a t r a k ptatv t tatt t p a r y e a mana svapiti ity dipra y o g p a t ti durv r ai v a tath pi k ty d v e v k h y t a s y a akti - ray at v d a u tu nir hala k a eti sarv n u m a t a m tatra svapidh t u s a m a b h i v y h t a p r a t y a y a s y n u y o g i t v a ev n di t t p a r y a kalpy a t e ato na do a ath n u y o g i tv d e s s a s a r g a t a y bh n e n ai v o p a p a t t a u kim k h y t d e s t a d a r t h a k a t m u p a g a m y a prak r a vi d h a y tadb h n a s v k re a0 anya t h tats a sar g a s y pi bda b o d h a vi ay a t v a k a l p a n p a t t y gaura v t na caiva caitro na svapit ty dau naart h b h v n v a y n u p a p a t ti pratiyogit v a d a n u y o g i t y api v ttya ni y m a k a t v e n b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t v di ti v cy a m v ttya ni y m a k a s y p y a b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a t g h a a k a s amb a n d h a t v o p a g a m e n d o t na ca v ttya ni y m a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a s y ti ri ktas y a kalpa n e gaura v a m i ti v cy a m t d as a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v a s y a tad yat d as a m b a n d h b h v a s a m a n i y a t a t v e n a tada b hi n n a t a y atirikta k al p a n v i r a h t na caiva m a pi

v ttya ni y m a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a l p a n e gaura v a m i ti v cy a m bhav a n m a t e ,pi pr gu kt a g a u r a v a s a t t v e n a s my t na ca r japur a av d o k t a y u k t y n u y o g i t v a s y a bda b o d h e prak r a t v a m v a y a k a m i ti v cy a m t d ay uk t n vistar e n y a t r s m b h i r ni r a s t a t v t svapit tyet v a n m t r a s y a bodha k a t v o p a p a t t a y e khy t d e r a n u y o g i t r t h a k a t y va y a k a t v t yady a pi caitra svapit ty da u anuyo gi t y pad rt h a t v e ,pi bbodh e sa sarg a t a y bh n e na ko ,pi d a tath pi t tpa r y r t h a vi e n ur o d h e n a tatsa s arg a k o v tatpra k r a k o v bodho bh v at vi ti na tatr s m k a m g r a h a caitro j n t ty d v a p y e v a m e v a bodhy a m eva bhava n m a t e pur tat svapit ty dipra y o g a s y a pr m y a durv r a m asma n m a t e tu neti mad e k a p a ri lita panth [&%] sukh d y u p al a b d hi s d h a n a m i n d ri y a man a iti sa grah a atra ca gha dy u p al a b d hi s d h a n bh t a c a k ur di nir s y a sukh d ti tma n y a ti v y p ti v r a y a vi e ya m yadi ca t d opala b d hi s d h a n a t v a t d opala b d hi ni h n u b h a v a t v a v y p y a d h a r m v a c c hi n n a j a n y a t nir pit aj a n a k a t v a m anya t h k lavidh a y tajjana k e cak ur d v a ti v y p t e tath ca n tm a n y a ti v y p ti riti indriyat v a vi e e a vyarth a mi ti vibh vy a t e tad p y h a ) prak ik y m tm a m a n o y o g d i ti dipad e n a sukh dip a ri g r a h a tath ca sukh di m n a s a t v v a c c hi n n a prati man as a kara at nirv h a r t h a tma m a n o y o g a s y t m a s a m e v a t a y o g y a v i e a atv e n a sukh d e r v vy p ar a t k a l p a n a s y v a y a k a t a y tadv r a y a tats rt h a k y a m i ti bh va [&& ] a utvasidd hiriti idam a tr a pra m b hi m a t a m ,mana a utvat a d a b h v n y a t a r a v a t pra m e y a t v t, ityanu m n a man as o ,na utv e uktar ty su upty a n u p a p a t ti riti

tarka s a h a k t a mi ti r pa nir p a a m [1'' ] cak ur m t r a g r h y o gu o r pa mi ti sa grah a v k y a m atra ca cak ur m t r a g r h y a ityan a n e cak urvi i adh ar m r a y a g r h y a iti bodha vai i ya ca laukika pr a t y s a t t y svagr h y a r p a g r h a k e n d r i y a v ttib h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t vasa b a n d h v a c c hi n n a ) svani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a c a k u vani h dh ey a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a adhika m anyatr a prap a cit a asm b hi prak ik y m [1'1 ] na r pe samb h a v a t ti r pas y t m a m a n o g r h y a t v d i ti bh va [1'1 ] tath pi tvagindriy e ti yady a pi cak uritar a ni r pi t aj n a t v n a v a c c hi n n aj a n y a t r a y aj n yalau kikavi ay a t n y a ) tvar p a c a k urita r g r h y a t v a v i v a k a e na do a tath pi tvag d e c k u apra t y a k a prati k l dividh a y janak a t m d y s a m b h a v a v r a y a janak a t y k latv d y a n a v a c c hi n n a t v a s y a v jany at y m e v a v a v j na tv a v y p y a d h a r m v a c c hi n n a t v a s y a v vivak a yatay cak uss a yu k t a s a m a v y a m d y s a m b h a v a v r a y a cak uritar a s y a dravy a t v e n a vi e a yatay ca gaura v a m i t y lo c y a tatparity g a [1'1 ] tvag a g r h y a t v e t y d i tv ca nir pi t ala u ki k a vi ay a t n y a t v a c k u anir pi t al a u ki k a vi ay a t v a t v a ca j tivi e a a m a t r a vakta v y a m tena tv cap r a t y a k e yapatv a s y o p a n a y a m a r y d a y bh n e ,pi tvac a c a k lavidh a y r pac k u aj n aj a n a k a t v e ,pi na k ati eva gurutv d e c k u e upan a y a m a r y d a y bh n e ,pi n tivy p ti atra

ras div r a y a c k u eti prab h di v r a y a gu avib h j a k e ti gu atva v y p y e t y a r t h a nanu prab h b hi t ti s a yo g e ,tivy ptiv r a y a gu apad a m e v a vi e ag u ap a r a ki nokta mi t y a a k y m ha) [1'1 ] ata evety di tath ca dar it tivy p ti v r a cak ur m t r a g r hl a y a s siddhi k a d r a v a t v a vi e e ,tivy ptinir s y a ca j tigha ita p a ri k r a s y v a y a k a t a y tvag a g r h y a t v d e tadvi e a at a y ai v o p a p a t t a u lak a e vi e atv a ni v e a n a gaura v v a h a m i ti bh va d pik y m [1'' ] avy p y a v tti n l d ti atr vy p ti v ttitv a vi e a a para s p a r a v ai y a d hi k a r a y a k ni r s y a dai ik vy p y a v ttitv a m i h a vivak ita m tacca 1svapr a ti y o gi t v a s v d hi k a r a a ni r pi t a ki ci dd e v a c c hi n n d h e yatvo b h a y a s a b a n d h e n b h v a v i i atva m nanu [1'' ] r pas y a vy py a v ttitv a ni y a m d i ti d pikoktiras a g a t utpa n n a dravy a m i ti ny y e n a r p d n k lik vy p y a v ttitv a s y v a y a k a t v di t y a t a ha ) prak ik y m [1'1 ] vy py a v ttitv e ti dai ikav y p y a v ttitv e t y a r t h a iti dai ikav y p y a v ttitv a ca p rvo k t o b h a y a s a m b a n d h a n b h v a v i i ny a t v a m

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svapra ti y o gi tv e t y di sva kapis a yog b h v a tatpr atiy o gitv a kapisa yog e - eva sva kapis a yog b h v a tadad hi k a r a a v k a tannir pi t g r a d e v a c c hi n n a v ttitv a kapis a y og e ,st ti sama n v a y a

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1atra ca n l disa m u d y a nitrar p a m i ti prat tivi ay atv a t a d a b h v n y a t a r a v n pra m e y a t v di t y a n u m n a nl disa m u d y o yadi prat tivi aya sy t tarhy a v y p y a v tti sy diti tarka s a h a k t a pram a v cy a m tatra r pas y a vy py a v ttitv a ni y a m e vipratipa n n a prati d a nt ar a m h a ) [1'1 ] idamu p al a k a a mi t y di n eva ca dar itag a u r a v aj n a s a h a k t a m u k t n u m n a m e v a citrar p a s y ti ri kt a t v e pra m a mi ti bh va pr g a b h v d ty din dhva sa p a ri g r a h a nanu citrap a e r pav a t t p r a t te 2s m n d hi k a r a s a m b a n d h e n v a y a v a r p a m d y o p a p a t t e atirikta citr ar p a nopey a t e paras p a r a vi r o d h e n a vy py a v ttin l disa m u d y o ,pi na tatro tp a t t u m a r h a t ti a kat e [1'' ] nanu citrety di n d pik y m s m n d hi k a r a y e n a tatra r pas a t t v d h a ) prak ik y m [1'1 ] sama v y e n e t y d i riti 3sam a v e t a t v yas a m b a n d h a s y a svar p a s y a k ra at v a c c h e d a k a t v k a l p a n a y l ghav a m a b h i s a n d h y h a ) [1'1 ] sv ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a r pa mi ti j na g a t a p r a t y a k a t v aj t a u pray oja k a t v s a m b h a v d h a ) [1'1 ] praty a k avi ay a t v e ti nanu dravy a v ttilau ki k a vi ay a t s a m b a n d h e n a praty a k a prati sama v y e n a r pas y a k ra atv e citrap a as t h al e ,tiriktar p a t a t p r g a b h v a t a d d h v a s n kalpan a y mah g a u r a v a m i ti tadap e k a y sva ray a s a m a v e t a t v a s a m b a n d h e n a i v a r pas y a k ra atv a m u c i t a m i t y a t o d a nt ar a m h a ) [1'1 ] citr v a y a v v a y a v a k e t y d i n d pik y m [1'1 ] tas m t pa asy e t y di aya m a t r a bh va ))) aya pa a r pa t a d a b h v n y a t a r a v n pram e y a t v di t y a n u m n e n a yady a y a r pa n y a sy t tarhy a p r a t y a k a sy diti tarkas a h a k t e n a siddha r pa

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. atra ceti n l disamud y a s y a citrar p a t v b h v a ityarth a yadv r pas y a vy py a v ttitv a ityarth a athav citrar p a s y ti ri kt a t v a ityarth a 2. s m n d hi k a r a y a s a b a n d h e n e t i sv d hik a r a av ttitv a s a b a n d h e n e t y a r t h a sva avay a v a t a n t u r p a tadad hi k a r a a tantav a tadv ttitv a pa asth e ti tena sa band h e n a pa asy a tantur p a v a t t v a m 3. sama v e t a t v yeti r pa v a t s a m a v e t a t v a s y a praty a k a tv a p r a y oj a k a t v e tasy a svar p a s a b a n d h e n a i v a pray oja k a t v a v cy a mi ti sama v e t a t v a p r a ti y o gi k a s v a r p a s a b a n d h a s y a k ra at v a c c h e d a k a s a b a n d h a t v a vakt av y a m sv ray a s a m a v e t a t v a s a b a n d h e n a r pa s y a k ra atv e tu sama v e t a t v a m e v a k ra at v a c c h e d a k a s a b a n d h a na tu tad yasvar p a m i ti l gha v a mi ti k ra at v a c c h e d a k a d h a r m a l g h a v a m a p y a t r a bodhy a m )))))))))))))))))))))))))))))))) p rvo k t a y u k t y atirikta t v a s i dd h e citrar p a m i ti vyava h ri y a t a iti citrar as s i dd h a u hetu m h a ) [1'1 ] dravy al a u ki k e t y di tath c ya rasat a d a b h v n y a t a r a v n pra m e y a t v di t y a n u m n a m a n u k l a t a r k a vi r a h d a p r a y oj a k a m i ti bh va atra

ca n n r a s a v a d a v a y a v a d v a y r a b d h e vastu ni atra rasa iti prat tyupa p a t t a y e citrar as g k ra va y a k a iti tvan a k a n yam tatr v a y a v a r a s a s y ai v a 1s m n d hi k a r a y e n a bh n b h y u p a g a m t yatra ca n n r a s a v a t p a r a m u d v a y r a b d h a d v y a u k di k r a m e a mah v a y a vi p a r y a n t a utpa n n a tatra rasapr a t tirnop e y a t a eva dhar mi a r sa n a p r a t y a k e upana y a m a r y d a y a i v a bh n b h y u p a g a m t para m ur a s a s y p i vi e yavidh a y l a u ki k a p r a t y a k s a m b h a v t upan ta vi e a atay ai v e ti naiy yik a si dd h n t di ti vastut a s t u tasas y a vy py a v ttitv a ni y a m e pra m b h v t de ab h e d v a c c h e d e n a ekas mi n n e v a vastuni n n r a s o t p a t ti s a m b h a v t sama v y e n t r a rasa iti prat te pra m r p y n nup a p a t ti sarva mi d a m a b h i s a n d h y o k t a m [1'1 ] sa k epa iti rasa nir p a a m nanu [1'3 ] rasan a g r h y o gu o rasa iti lak a av k y e para m ur a s e ,vy pti rasan a g r h y aj ti m a t t v a v i v a k y m a p i satt dik a m d y a r p d v a ti v y p ti r a t a ha ) [1'4 ] rasa n e t y di [1'4 ] gu avibh j a k e ti vivak ita m spar anir p a a m

2gu atv a n y n a v t titv a

nanu tvagindr a y a m t r a g r h y a ity dilak a e ,samb h a v a spar as y a t v a g i t a r t m di g r h y a t v t eva para m us p a r e ,vy pti tvagra g r h y a t v t ityata ha ) [1'4 ] cak urag r h y e t y d i

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. s m n d hi k a r a y e n e ti sv ray a s a m a v e t a t v a s a b a n d h e n e t y a r t h a 2. nanu gu avib h j a k a t v a gu atv a v y p y a t v a m - tacca gu atva s y p y a k a t a m i ti tad d y a r p d v a ti v y p ti rity a t a ha ) gu atva n y n a v t titv a vivak ita mi ti gu atv a n y n a v ttitv a ca gu atva s a m n d h i k a r a a t v e sati gu atva s a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a m tacca gu atva s y a n st ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))) cak urag r h y a t v a ca c k u anir pi t al a u ki k a vi ay a t n y a t v a m tvagindriy a g r h y a t v a ca tv c a nir pi t al a u ki k a vi ay a t v a t t v a m n ta 1p rv a v a d d o a gu avib h j a k a t v a ca v yupr a t y a k a t v di n a v nam a t e v yutv aj ti m d y a v y v a ti v y p ti v r a y a up tt a m p ka p r a k ri y ni r p a a m [1'! ] par v tty d ty din r p nt a r a p a ri g r a h a nanu [1'5 ] mani k ipte gha a iti dpik v k y e sapta m y a n t a g h a a p a d a s y o t t a r a t r n v a y s a m b h a v t asa gatirity a t o yojan m h a )) [1'! ] gha e mani k ipt e sat ti tath ca gha apa d o t t a r a s a p t a m y mas a y og o r,th a tasy a cotta r a k l natv as a b a n d h e n a y m a g h a a n e anvay a iti bh va nanu para m u u

r pot p a t t a u y ma g h a a n a iti d pik v k y t y ma g h a a n e para m uni har p o t p a t t y u t t a r a k l natva labhy a t e tacca y u k t a m ) avay a vi n n a n t a r a m e v a para m u u r p nt a r o t p a t t e vai e ikai sv k r t ato yojana y anvay a m h a )) [1'! ] y m a g h a a n a ity di j ti iti e a tath ca n apa d o t t a r a s a p t a m y utpattirar t h a tasy cot t a r a k l natva s a m b a n d h e n a r p n t a r o t p a t t v a n v a y a iti bh v a [1'! ] svata n tr e viti vi akalite vity ar t h a ra m b h a k a s a y o g a r a h i t e viti y vat [1'! ] apar v a y a v ti p rv a vi n a va y a vi v y a ti rikt v a y a v tyart h a [1'! ] ata eveti avay a vi n y a pi para m u v a t p k g k r d e v e t y a r t h a nanu so ,ya gha a iti praty a b hij s j t y a m a v a l a m b a t e nirv pit r o pi t a d pe seya d pajv leti praty a b hij v a t na tvek a s y eva vyakt e k lad v a y a s a m b a n d h a m ato na virodha ityato d a nt a r a m h a ) [1'5 ] ana nt v a y a v ty di n d ty din pr g a b h v a p a r i g r a h a [1'# ] v ra as a m b h a v di ti vaij ty a s y v a y a v a r p j a n y v a y a v i r p a v y v tt a t v di ti bh v a )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. p rva v a d d o a iti c k u e upan a y a m a r y d a y spar at v a s y a - tv ce gurutv a s y o p a n a y a m a r y d a y bh n e ,pi n sa m b h a v a ativy p tirv e t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))) [1'# ] yath y o g y a m i ti tath ca r p dic at u ay a p a d a t d acat u ay n y a t a m a p a r a m i ti bh va

nanu udbh t a t v a s y a j tir p a t y indriyalak a v a s a r e nirast a t v t atra ca j tir p a t v o k t e p rvot t a r a g r a n t h a vi r o d h a ity a ky a mata b h e d a n o b h a y a g r a n t h a s a g a ti riti tasy a j tir p a t v a m e v e t y h a ) [1'# ] udbh t a t v a j tirity din gu ag at e ti gu agh a itet y a r t h a [1'# ] na do a ) na p rvot a t a r a g r a n t h a vi r o d h a ityarth a aya bh va ) s kary a s y a j tib dh a k a t y pram a b h t e dhar m a s t r e dravy a g a t a s k a r y a s y a i v a j tib dh a k a t v o k t e sv d hik a r a ad r a v y a v ttitv a s v b h v d h i k a r a a d r a v y a v ttitv a s v dhika r a a dr a v y a v tty a b h v a p r a t i y o g i tv a t ri t a y a s a b a n d h e n a j tivi i atvar p a d r a v a y a g h a itaj tis k ar y a s y a i v a j titv b h v a v y p y a t y upag a m e n a j tib d h a k a t v a sv kriyate na tu gu dis d h r a as v d hi k a r a a g h a itaj tis ka r y a s y e ti vastut a s t u pr g uk t a s a m b a n d h e n a dravy a t v a v y p y a j ti vi i atva m e v a j titv b h v a v y p y a m i t y u p a g a m t gu atva v y p y aj ti v ai i yas y a c tat h b h t a s y a na j tib d h a k a t v a m i ti dhyey a m j tis kary a s m n y a s y a i v a j tib d h a k a t v a m a b h y u p e t y a prak tag r a n t h a m u p a p d a y a t mata m h a ) kecittviti hurity a n e n s v a r a s a s cita tadb jant d b h t a t v a s y a tatta d a n u d b h t a t v b h v a k a r p a t v e tasy a gaga n di s a y og a s d h r a a t a y gaga n di pr a t y a k a b hi y p r a t y a k a p r a y oj a k a t v s a m b h a v t udbh t a t v a praty a k ap r a y oj a k a m i ti d pik gr a n t h s a g a tiriti parim a nir p a a m [1'% ] bh va p r a d h n a iti bh va pradh n a mukhy a vi e y a yas mi nni ti vyutp a t t y dhar m a ni ha m u k h y a t ni r p a k a t v a bh va p r a d h n a t v a m - nir p a k a t v a ca j nad v r a k a m - eva c um a h a d di a b d a sa grah a v k y a s t h a a utva m a h a t v di k a lak a ay

bodha y a t ti bh v a sa yog a nir p a a m [11' ] s dh r a ak r a a t v e n a ) k ry a t v v a c c hi n n a k r y a t n i r pi t a k r a a t v e n a nanu sv ty a n t b h v a s a m n d h i k a r a a t v a m a v y p y a v ttitv a m i ti d pik v k y e svapa d a s y a yatr v y p y a v ttitv a sth p y a m tadvy a k ti p a r a t y va y a k a t a y sa yog di vy a k t n m n a n t y t eka vy a k t y u p d n e ,paravy a k t y a s a g r a h a sv ty a n t b h v a s a m n d h i k a r a a yady a ts v a t vad a n y a t a m a t v a tu sarvaj e n ai v a jey a m mah g a u r a v a - ca ato ni k rtha m h a )) [11' ] svapr a tiy o git v e t y di yady a pi sv ty a n t b h v a s a m n d h i k a r a a t v a t d t m y o b h a y a s a b a n d h ena pra m e y a vi i atv a m a n u g a t a m - tath pi t d t m y di r p d h i k a p a d r t h a ni v e t gaurav a m i ti tadup e k ita m ath tr a sa yog di s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a ) gha atv d y a b h v d y a d hi k a r a e sama v y di n gha atv d e s s a t t v t tatr tivy p ti na ca tatsa m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v d h i k a r a e tatsa m b a n d h e n d h e y a t v a s y a vivak ay na do a iti v cy a m yattva t a t t v n a n u g a m e n a lak a asy a tatta dv y a k ti vi ra m p t t na c bh v a vi i atva tat- vai i ya ca svapra ti y o gi tv a s v a vi i dh e y a t v o b h a y a s a b a n d h e n a dhey a t y svavai i ya svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s v d h i k a r a anir pit a t v o b h a y a s a b a n d h e n a ato n na n u g a m a iti v cy a m - eva m a pi sa yog di s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a g h a a t v d y a b h v asy v y p y a v ttit pr a s a g t svasy a sa yog di n yo ,bh v a tad yap r v a k a div ttitva vi i a sv b h v a ni hapr a ti y o gi t v a c c h e d a k a s v a r p a s a b a n d h e n a pa d au

tatsa t t v t na ca svas mi n sv b h v ya yatpra tiy o git v a tadav a c c h e d a k a s a b a n d h e n a sv b h v d hi k a r a a v ttitv a ni v e t n ya do a iti v cy a m yattva t a t t v n a n u g a m a s y a durv r a t v t na ca adhikar a at vi i atva tat- vai i ya ca sv ray r a y a t v a s v a v i i dh e y a t v o b h a y a s a b a n d h e n a dhey a t y svavai i ya ca svanir p a k b h v d hi k a r a a ni r pi t a t v a s v r a y v a c c h e d a k a s a bandh v a c c hi n n a t v o b h a y a s a b a n d h e n a adhikar a at ca svanir pi t a p r a ti y o gi t t v a s a m b a n d h v a c c hi n n ato na ko ,pi do a yadv pratiyogit vi i atva tat- vai i ya ca sv ray a t v a s v a v i i dh e y a t v o b h a y a s a b a n d h e n a svavai i ya ca sv va cc h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s v a n i r p a k b h v d hi k ara anir pit a t v o b h a y a s a m b a n d h e n e t i v cy a m eva m a pi dravy n y a t v a v i i asatt b h v d v a ti v y p t e tada b h v a r p a v i i asat t y uddhas a t t n a ti ri kt a t a y tadad hi k a r a e gha da u tatsat t v t na c bh v a t v a vi i atva adhikar a at vi i atva v tat prath a m e vai i ya ca svanir pi t a p r a ti y o gi t v a s v a vi i dh e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca sv va cc hi n n d hi k a r a a ni r pi t a t v a s v a n i r pi t a p r a ti y o g i t v a c c h eda k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a dvit ye adhikar a at svanir pi t a p r a ti y o g it t v a s a m b a n d h e n a vai i ya ca sv ray r a y a t v a s v a v i i dh e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca svanir p a k b h v a t v v a c c h i n n d hi k a r a a ni r pi t a t v a s v r a y v acch ed a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a

ato na do a atra dravy n y a t v a v i i asatt b h v o n st tyapra t y a y t gu dau t d as at t b h v b h v a t v e n a v ttya n u p a g a m d i ti v cy a m eva m a p y a b h v a t v a s y n u g a t k h a op d hir p a t y anyatr a vyav a s t h pi t a t v e n a tasy a sarvatr b hi n n a t a y taddo at d a v a s t h y t atroc y a t e ) adhikar a at vi i atva m a v y p y a v ttitv a m adhikar a at ca svavi i apra ti y o git t v a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca svavi i bh v a ni r pi t a t v a s v a ni r pi t a ) kiciddh a r m v a c c h i n n a p r a k r a t ni r pi t a s a s ar g a t v o b h a y a s a mba n d h e n a abh v e svavai i ya ca sv ray a t v a 1 s v a s e t y di b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a sv d hik a r a at ca sv vac c h e d a k a t s a m b a n d h e n a )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svas e t y di b h e d a v a t t v e ti sv d hik a r a av tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h v acchinn a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v e t y artha

)))))))))))))))))))))))))))))))))) bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t ca dhey a t s a m b a n d h e n a adhikar a at vi i atva sv ray r a y a t v a s v a v i i dh e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca sv ray v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a vi i dhik ar a a n ir pitatv bhay a s a m b a n d h e n a adhikar a e svavai i ya ca svas e t y di b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a sv d hik a r a at v a ca svanir p a k a v i ay a t v a c c h e d a k a t s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t

svar p a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a c c h e d a k a t s a m b a n d h e na yady a pi k likas a m b a n d h e n a gha atv b h v di vi i asy a dhva sas y a gha da u samb h a v t atipras a g a - tath pi svavi i dhika r a a nir pi t a t v a s t h n e svavi i dhika r a at v a n ni r pi t a t v a nive y a m svavai i ya ca sv va cc hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a n i r p i t a t v a s v a s e t y d i b h e d a v a ttvo b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svavi i vacc h e d a k a t s a m b a n d h e n a vai i ya ca sv ray a ni r pi t a s v a r p a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v a n i r p i t a tvasv a nir p a k a v i ay a t v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a cchinna t v o b h a y a s a m b a n d h e n a vastut a s t u 1pratiy o gi t vi i atva m a v y p y a v ttitv a m vai i ya ca sv ray a t v a s v a v i i dh e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca sv va cc h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s v v a c c h e d a k a d h a r m vacchin n a t v a s v a n i r p a k b h v d h i k a r a a ni r pi t a t v a t ri t a y a s a m band h e n a 2ten a vi i asattv a s y a n vy p y a v ttitv a m i ti dhyey a m ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. pratiyogit vi i atva mi t y di pratiyogit kapis a y og a ni h tadvi i atva kapisa yog e sv ray a t v a s a b a n d h e n s ti kapisa yog a s y a pratiyogit r a y a t v t eva pratiyogit v a c c h e d a k a s a m a v y a s a b a n d h v a c c hi n n pratiyogit v a c c h e d a k a k a p i s a y o g a t v v a c c hi n n pratiyogit ni r p a k a k a p i s a y o g b h v d h i k a r a a v k anir pi t ca kapisa yog a ni h dh e y a t bhava ti iti tritay a s a b a n d h e n a pratiyogit vi i am d h e y a t v a ca kapis a yog e ,stti kapisa yog a s y v y p y a v ttitv a m

2. tena vi i asatt v a s y e ti vi i asatt ni h y vi i asatt ni hapr a ti y o gi t nir p a k b h v d h i k a r a a g u a nir pit dh e y a t y pratiyogit v a c c h e d a k a v i i as att t v v a c c hi n n a t v a v i r a h t uktatrita y a s a m b a n d h e n a pratiy ogit vi i atv b h v di ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))) vibh g a ni r p a a m [111 ] kecidity as v a r a s a s s ci t a tadb jantu jany a m t r a s y a k latv a p a k e janyar p d v a ti v y p ti riti pare tvity di atra c vacc hi n n n t e n a janyat vi e a en a gha ita m e k a lak a am sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v e n a k ra at vi e a en a gha ita m a p a r a lak a am iti vivek a anyat h ekatr a lak a e ubhay a ni v e a n e pray oja n b h v t tatta dd h v a s a v y a k ti tv v a c c hi n n a prati t d t m y e n a tatta t p r a ti y o gi v y a k t e k ra ata y ai v a sa yog ) [dya ] "di$tivy p ti v r a diti bodhy a m nanu k ry as m n y a prati t d t m y e n a hetub h t e k l dau ativy pti vira h t gu apad a v ai y a r t h y a m i t y a k tasy a dar it rth a t t p a r y a g r h a k a t v o p a g a m e n a parihar a ti ) [111 ] etatt t p a r y e ti para tv p a r a t v a n i r p a a m nanu par p a r a v y a v a h r s d h r a a k r a e paratv p a r a t v e iti sa grah a v k y t ubha y a v y a v a h r s d h r a a k r a a t v a m u b h a y a l a k a a mi ti labhy a t e tacc s a m b h a v i - paratv d e praty e k a m a p a r a v y a v a h r d y a s d h r a a k r a a t v a vi r a h t - ato

vy c a e ) [112 ] d pik y paravy a v a h r e t y di asa m a v y i k r a a t v a m t r a s y a gurutv al a k a atv e tantud v a y a s a y o g d v a ti v y p ti pata n a k r a a t v a s y a tath t v e ,pi ray a t a y patan a s a m a v y i k r a e phal d v a ti v y p ti sphu aive t y lo c y d y a p a d a s y a k tya m h a ) [113 ] dvit y d ti nanv d y a t v a m i h d a u bhav a m i ti vyutpa t t y p rv a k l ot p a n n a t v a - tacca dvit y dipat a n a s y pi t t y dipat a n a p r v a k l o t p a n n a t a y ak ata mi ti katha tadv r a as a m b h a v a ityata dyat v a m a n y d a nirva k ti ) [111 ] prak ik y m dyatv a m i h e ti svas a m n d h i k a r a e t y di ath tr a svapa d a m a n u y o g i p a r a m v pratiyogi p a r a m v n dy a dya p a t a n a v y a k t n m n a n t y t tenai ko p d n e itar s a g ra h t svas a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a ti y o gi k a d h v a s s a m n a k l na yady a ts v a t va d a n y a t a m a t t v a tu asarv aj a d u rj e y a m anya t a m a t t v a g h a a k a b h e d n mitho vi e a avi e y ab h v e viniga m a n vi r a h a c a n py utt a r a t d ay a t ki cid e k a p a t a n a v y a k ti b h e d a s y a dvit y dipat a n a s d h r a a t v t t d a yady a ts v a tatta dv y a k ti t v v a c c hi n n a b h e d a k a v a t t v a s y a t va d a n y a t a m a t v v a c c h i n n a b h e d a v a t t v a s y a v pr g uk t a d o a d ita t v t atroc y a t e ) 1t d t m y a s v a s a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a t i y o g i k a d h v a s a s a m nak l natva s a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e )

daka t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a pata n a vi i atv a m d y a t v a m i ti anuyo gi ni svatv n t a r b h v e sth l n u g a m a 2svas a m n d h i k a r a a p a t a n a d h v a s a s a m n a k l natv a s a m b a n dh va cc hi n n a s v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v r a y a t v o b h a y a s a b andhe n a b h e d a v i i atva mi ti s k m n u g a m a 3pratiy ogi ni svatv d a r e tu svas a m n d h i k a r a a p a t a n a d h v a s a s a m n a k li k a t v a v d t m y obha y a s a b a n d h e n a

pata n a vi i ny at v a m i ti sth l n u g a m a 4svas a m n a k l katv a s v a s a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a t i y o g i k a t v asa m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. t d t m y e t y d i sva prath a m a p a t a n a tats a m n d hi k a r a a m yat dvit yapat a n a taddh v a s as a m n a k li k a t v a prath a m a p a t a n e n st ti t d as a m n a n a k li k a t v a s a m b a n d h e n a svava d b hi n n a t v a s y a svat d t m y a s y a ca prath a m a p a t a n e sattv t tasy a dyatv o p a p a t ti 2. svas a m n d h i k a r a e t y di prath a m a s v a a b d a dya p a t a n a p a r a dvit yasva a b d a dya p a t a n a v a d b h e d a p a r a dyap a t a n a s a m n d h i k a r a a yat dvit yapat a n a tatpr atiy o gi k a d h v a s a s a m n a k li k a t v a s a m b a n d h e n a ya dya p a t a n a v a d b h e d a tad ray a t v a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a c dy ap a t a n e ,st ti sama n v a y a 3. pratiy ogi n ty di sva dvit yapat a n a tatsa m n d hi k a r a a yat prath a m a p a t a n a taddh v a s as a m n a k li k a t v a t d t m y a ca dvit yapat a n e ,st ti uktob h a y a s a m b a n d h e n a dvit yapat a n a vi i a tadev a tada ny a t v a prath a m a p a t a n e ,st ti sam a n v a y o bodhy a 4. svas a m n a k li k a t v e t y di dhva sap a d e n a prath a m a p a t a n a d h v a s o gr hy a tadvi i atva dvit yapat a n e tadan y a t v a prath a m a p a t a n a iti sama n v a y o v cy a tath hi ) prath a m a s v a p a d a prath a m a p a t a n a d h v a s a p a r a m

t d adhv a s a s a m n a k li k a t v a dvit yapat a n e ,sita dvit yasvap a d a dvit yapat a n a p a r a m dvit yapat a n a hi svas a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a ti y o gi k a t v a s a m b a n d h e n a prath a m a p a t a n a d h v a s e ,sti iti dvit yapat a n a ni h prath a m a p a t a n a d h v a s a ni r pi t dhey a t svas a m n d h i k a r a a p a t a n a p r a ti y o gi k a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n bhava ti tath ca t d dh e y a t s a m b a n d h e n a prath a m a p a t a n a d h v a s a vi i a dvit yapat a n a tada ny a t v a m d y a p a t a n e iti bodhy a m ))))))))))))))))))))))))))))))))))) dhva savi i ny a t v a m i ti s k m n u g a m a t d dh e y a t v a s t h n e 1svapr a ti y o gi p a t a n a s a m n d h i k a r a a t v a v nive y a mi ti na ko ,pi do a eva m a n y a t r pi yady a pi v k t saudh e patitas y a phal d e saud h t p a t a n a d a y tatra nirukt a m d y a t v a m a s a m b h a v i tath pi tatra saud h v a d hi k a p a t a n a t d aph al di g a t a m na t vat s m n y a t a dya m para n t u saudh v a d hi k a p a t a n e u pr th a m i k a p a t a n a s y d y a t v a samb h a v a ti tacca svas a m n d h i k a r a a s a u d h v a d hi k a p a t a n a d h v a s a m n a k l na tv dir p a m i t y a v a d h i vi e ag h a ita m d y a t v a v cy a m eva ca v k vad hi k a p a t a n a s y a svas a m n d h i k a r a a v k v a d hi k a p a t a n a p r g a b h v s a m n k l natv dir p a avad hi vi e ag h a ita m e v a cara m a t v a nirv cy a m prak iko k t a m a v a d h i vi e g h a ita m d y a t v a n t u samb h a v a s t h a l b hi pr o y a e t y a v a d h e y a m abda nir p a a m d pik y m [113 ] gu apad a m i ti na caiva m a d av r a y a

pi bh v s d h r a a k r a a t v a s y a vivak a yatay gu apad a m i ti vyarth a m i ti v cy a m asam a v y i k r a a b h t a c r di v r a y a tad v a y a k a t v t prak ik y m [113 ] pi bh vas s a y o g a vi e a iti dh ra ak a r a diy o g y a ityarth a abda m t r e k as y a sama v y i k r a at y spa atv d h a ) [113 ] dye asam a v y i k r a a mi t y di buddhi nir p a a m nanu [114 ] sarva v y a v a h r a h e t u rj n a buddhiriti sa grah a v k y e sarva v y a v a h r a h e t u t v a buddhilak a a phalita m tacca na gha at e uk dy uc c a ri t a v y a v a h r a h e t u t v a s y a buddh v a b h v t bubod h a y i dh navy a v a h r a prati hetutvo k t y vyab hic r a vir a h e ,pi yena j ne n a pratib a n d h a k a v a t vyava h r o na janita tasy a vyav a h r o p a d h y a k a t v b h v t tatr vy p ti svar p a y o g y a t r p a h e t u t v a s y a nive e ,pi gha dij n e u pa divy a v a h r a h e t u t v b h v t naikaj n a s y a sarva v y a v a h r a h e t u t v a m i t y a t a ha ) [114 ] j natv a m t r a lak a amiti nanu tarhi sa grah e sarva v y a v a h r a h e t u ri ti )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svapra ti y o g ti atra svapa d a prath a m a p a t a n a d h v a s a p a r a m prath a m a p a t a n a m tatsa m n d hi k a r a a t v a dvit yapat a n e )))))))))))))))))))))))))))))))))) kima rth a m u k t a m i t y a t r h a ) ida ceti [114 ] sa sk r a s y a trividhat v di ti tath ca iha sa sk r a p a d e n a veg as t hi t a s t h p a k a y o r vi v a k a e sm t v a s a m b h a v a iti

tatpr atiy o gi

bh va [114 ] bh v a n k h y a it ti tath ca bh va n y sm tihetu t v t n ya do a iti bh v a [114 ] sa sk r aj a n y a t v a s y a sattv e n e ti aya bh va ) j na p r a t y s a t t e anud b u d d h a s a s k r n y a s a v i ay a k a t v e n a hetutv a m v a y a k a m - any ath icch dy a n u v y a v a s y e n a gha dib h n n u p a p a t t e eva ca sa sk r a s y pi upana y a vi d h a y hetutv a mi ti sa sk r aj a n a y a t v a m i ti tena n nu mi t y d v a ti v y p ti riti bh va [114 ] tath pi cak ur d ti na c tra manoj an y a t v b h v n i v e e ,yo ,ha gha a m a d r k a m so ,ha id n sp mi, imi m na s a p r a t y a b hij y m a t i v y p ti tanniv e e tvas a m b h a v a j nas m n y e mana s a kara atv t eva cak ur d e k l dividh a y sm tihetu t v d a s a m b h a v a c e ti v cy a m c k u atva m n a s a t v d i r p a j t y a v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k a b h e d a k avat t v a s y a praty a k at v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a s y a v nive y a t v t idam a tr a cinty a m ) m tra p a d a g h a ita y a t h r u t a a b d a l a b h y a s y a sa sk r e t a r a n i r pi t aj n a t v a v y p y a d h a r m v a c c hi n n aj a n y a t ny a t v a s y a lagho nive e n ai v o p a p a t t a u uktar ty bheda ni v e e udak ara t p a t ti riti yath r t h n u b h a v a l a k a a m j na tv a ni v e e n p cch di v r a as a m b h a v d h a ) sm t ti [11! ] etatp h al a m a n u b h a v a t v a n i v e a p r a y oj a n a m [11! ] yatret t i atra ca ,gha apa ob h a y a gha a, ity dij n n m a p i ikapr a m t v a s y e atv t na tatr tivy p ti a k e ti bh va kecittu) ,gha ap a ob h a y a gha a,ity dij n a s y l a k y a t v e ,pi tatra n tipras a g a tatsa m b a n d h v a c c h i n n a t a d a d hi k a r a a t v a c c h e d a k a d h a r m v a cchinna vi e y at ni v e t tatpr atiy o gi k a t a t s a m b a n d h n u y o g i t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i

nnavi e y at ni v e d v gha apa ob h a y a t v d e nirukt d hi k a r a a t n a v a c c h e d a k a t v t nirukt n u y o g i t n a v a c c h e d a k a t v c c a t d obh a y a t v d e t d dhi ka r a a t di n y n a v ttitv t na ca nirdhar mi t v a c c h e d a k a k a p r a m y m a v y p ti rit a v cy a m t d dhi ka r a a t d y a t a vacch e d a k a d h a r m n a v a c c hi n n a vi e y at ni v e t na ca tath sati nirdhar mi t v a c c h e d a k a k a b h r a m e ,tivy ptiriti v cy a m t d ab hr a m a s y p r m i k a t v t ) ity hu tadas a t ) rajata t v di n ukty d y a v a g h i n a rajatat v d y a e nirdhar mi t v a c c h e d a k a k a s y a iha rajata m a s t dy k r a k a s y a bhr nt aj a n n m a n u b h a v a s i d d h a t v t uktap a ri k r e tatr tivy p t e durv r a t v t anye tu ) pras a k t d hi k a r a a t d y a v a c c h e d a k a d h a r m n a v a c c h i n n a t v v a c chinnat v o b h a y b h v a s y a vi e yat y nive t uktar ty ,gha apa ob h a y a gha a, ity dib hr a m e n tipra s a g a n pi nirdhar mi t v a c c h e d a k a p r a m y m a v y p t i yattu ) vy s ajy a v ttidh a r m n a v a c c hi n n a vi e y a t ni v e t ney a m a ti v y p ti riti ) tattucc h a m ,etadg h a at a d g h a o b h a y a gha a, iti pra m y m a v y p t e ri ti vadan ti tadapy a s a t ukt vy p t e r e v v a r a t etad g h a at a d g h a o b h a y a t v d e gha atv di n y n a v ttita y gha atv d y a d hi k a r a a t ni r pi t a s v a r p a s a m b a n d h a r p v a c c h e daka tv e m n b h v t tadany n n a ti p r a s a k t a s y a i v a tada v a c c h e d a k a t v o p a g a m t anth anant n t d obh a y a t v d n tadav a c c h e d a k a t v e mah g a u r a v a p r a s a g t anitirikta v ttitv a r p a t a d a v a c c h e d a k a t v a n i v e e dravy a t v di s m n d h i k a r a y a m t r e a gha atv d y a v a g hi n y ,dravy a gha a,

ity di pram y m a v y p t e [11! ] nanu tadva t tyasy e t y di nir pa k a t s a m b a n d h a s y a v ttya n a v a c c h e d a k a t v e n b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t a y naart h n v a y n u p a p a t t e vi e yat rt h a k a t v s a m b h a v d h a ) [115 ] sapta m y a r t h o vi e yitva mi ti yadv bh t al a vahni m t parva t o gha av nit y di sam h l a m b a n a t o vailak a yasidd h a y e parva t o vahni m ni t y dij n e vi e yatv a p r a k r a t v a y o nir py a nir p a k a b h v a sv k ry a ityeka mata m tannir pi t a vi ayit r p a y o vi e yitva pr a k ri t v a y o r a v a c c h e d y v a c c h e d a k a b h v a s t a t h e t y a para mata m tatra dvit yama t a m a n u s t y h a ) vi e yitva mi ti atra ca vi e yat y sapta m y a r t h a t v e prak r a t vi i avi e y at nir p a k n u b h a v a t v a pra m t v a m vi e yit y s t a d a r t h a t v e tu prak rit vi i avi e yit v a d a n u b h a v a t v a tat prath a m e vai i ya ca 1sv v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a sv ray a v a n ni hatv a s v a ni r pi t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a dvit ye vai i ya ca sv va cc hi n n a t v a s v a ni r pi t a p r a k r a t v i i avi e yat ni r pi t a t v obha y a s a m b a n d h e n a prak r a t v ai i ya ca sv va cc h e d a k a s a m b a n d h e n a s v r a y a v a n n i hat v a s a m b a n d h e neti dhy ey a m [11! ] tadvat syas y a tatsa b a n d hi n tyarth a iti prath a m e prak r a t vi i avi e y at nir p a k n u b h a v a t v a m vai i ya ca 2sva nir pi t a t v a s v a vi i apra ti y o git nir pi t n u y o g i t r a y a ni hatvo b h a y a s a b a n d h e n a

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv va cc h e d a k e t y d i rajat e ida rajata mi ti j ne sama n v a y a kriyat e sva rajata t v a ni hapr a k r a t tadav a c c h e d a k a s a b a n d h a sama v y a tena sa band h e n a

prak r a t r a y a r aj a t a t v a v a t rajata tanni hatv a vi e yat y m - eva sva rajata t v a ni hapr a k r a t tannir pi t a t t v a ca vi e yat y m iti t d avi e y at nir p a k n u b h a v a t v a ida rajata mi ti j ne ,st ti dvit y nug a m e sva prak rit rajata t v a ni hapr a k r a t ni r pi t j na ni ha tadav a c c hi n n a t v a rataja ni havi e y at ni r pi t aj n a hivi e yit y m a s ti - eva sva prak rit tannir pi t y rajatat v a ni h prak r a t tada v a c c h e d a k a s a m a v y a s a m b a n d h e n a prak r a t r a y a r aj a t a t v a n ni havi e y at ni r pi t a t v a ca vi e yit y m a s ti tad ray n u b h a v a t v a m ida rajata mi ti pram y m a s t ti sam a n v a y a 2. svanir pi t a t v e t y di sva rajata tv a ni hapr a k r a t tannir pi t a t v a rajata ni havi e y at y m eva sva prak r a t tadvi i rajata t v a ni h pratiy ogit "sam a v y a s a b a n d h a ni r pi t $ tannir pi t anuy o git rajata ni h rajata tv a s a m a v y a prati rajata s y n u y o g i t v t tad ra y a r aj a t a ni hatv a vi e yat y m rajata t v a ni hapr a k r a t v a i i ya ca rajata t v a ni hapr a ti y o gi t y a m e v a m u p a p d a n ya m ) sva prak r a t sv ray a rajatat v a tanni hatv a pratiy ogit y m eva sva prak r a t tasy sv va cc h e d a k a t v a c c h e d a k a t s a b a n d h e n d hi k a r a a sama v y a t v a tanni ho yo bheda svanir p a k a t v a c c h e d a k a t s a b a n d h e n a pratiyogit v a d b h e d o na bhava ti- sama v y a s y a rajata t v a ni hapr a ti y o gi t nir p a k a t a y sama v y a t v e rajata t v a ni hapr a ti y o gi t nir p a k a t v a c c h e d a k a t v a s a t t v t tena sa band h e n a pratiy ogit v a ti sama v y a t v e tadva d b h e d s a b h a v t api tu anyo bheda tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a pratiyogit y n st ti

svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h ena svava d b hi n n a t v a r p a svas e t y di b h e d a v a t t v a ca pratiyogit y m a s ti tath yoktob h a y a s a b a n d h e n a prak r a t vi i pratiyogit bhava t ti eva m u t t a r a t r pi han yam )))))))))))))))))))))))))))))))))) pratiyogit y svavai i ya ca sv ray a ni hatv a s v a s e t y d i b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a sv d hik a r a at v a ca sv va cc h e d a k a t v a c c h e d a k a t s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t s v a ni r p a k a t v yavilak a va c c h eda k a t s a m b a n d h e n a tena sama v y ai k y a v di p r c na m a t e ,v yu sam a v y e n a r pa v n, iti bhra m e n tivy p ti na v ,gu dy a n y a t v a v i i asatt v n gu a, ity dib hr a m e vi i anir pit a t v v a c c hi n n a s a m a v y a s y a sa sarg a t p a k e ,tivy pti yady a pi sa yog as a m a v y d n svar p a t a sa sarg a t p a k e ,samb h a v a - tath pi tan m a t e sv va cc h e d a k a s a b a n d h a n i r p i t a t v a m e v a pratiy ogit y nive y a m vi i asatt v ni ti bhra m e tu vai i y vac c hi n n a s a m a v y a n i ha nir p a k a t k d h i k a r a at y eva vilak a y sa sarg a t v a m i ti n tipra s a g a yadi caiva sati sa yog as a m a v y o b h a y a s a m b a n d h e n a gha atv di pr a k r a k a j n e ,tivy pti t d ob h a y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a k r a t m d y a durv r e t y u c y a t e tad pratiyogit y svavai i ya ca sv ray a ni hatv a s v a s e t y d i b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a sv d hik a r a at sv va cc h e d a k a s a s a r g a t s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t

svanir p a k a t s a m b a n d h e n a yattu ) pratiyogit y svavai i ya gh a a k a t a y sv va cc h e d a k a p a r y p t v a c c h e d a k a t v a t v a nive y a m tacca svas e t y di b h e d a v a t t v a p a r y a v a s i t a m sv d hik a r a v a c c h e d a k a t ca avacc h e d a k a t s a m b a n d h e n a na caiva m a n a v a c c h i n n a g h a a t v di p r a k r a t k a p r a m y m a v y p ti ri ti v cy a m nirukt a s v a s e t y di s a m b a n d h e n a svavai i ya m a ni v e y a svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h vacc hi nn a s v a n i haprati y o git k t y a n t b h v a v a t t v a s a m b a n d h e n a svavai i yanive a n d o t anava c c hi n n a p r a k r a t praty u k t a s a b a n d h a s y a vyad hi k ar a at v t tath ca vi i asatt v niti bhra m e n tipra s a g a atha v pratiy ogit y svavai i ya ca sv ray a ni hatv a s v v a c c h e d a k a s a m b a n d h a n i r p i t a t v a s v a n i hab h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a t ri t a y a s a b a n d h e n a avacc h e d a k a t v a svavi i adh ar m v a c c hi n n a t v a s a m b a n d h e n a svavai i ya c va c ch e d a k a t s a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a pratiyogit k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a sv n a v a c c h e d a k a d h a r m n a v a c c h i n n a t v a tu na akya ni v e a m sv n a v a c c h e d a k a t v a s y a sv vac c h e d a k a b h i n n a t v a r p a t v e sv va cc h e d a k p r a s i d d h y pr g uk t a p r a m y m a v y p t e avacc h e d a k a s a b a n d h v a c c hi n n a s v a ni hap r a ti y o gi t k b h v a r pa t v e ,pi pratiyogit y t d adh a r m v a c c hi n n a t v a s a t t v a n e taddo nir s di ti tann a ,vi i asatt v n gu a, ity dib hr a m e ,tivy pt e gu dy a n y a t v o p al a k ita s a t t v n gu a ity dij n a s y a pra m r p a t y sarva s a m a t a t a y gu dy a n y a t v a v a i i yas y pi gu dinir pi t d h e y a t v a c c h e d a k a t v n a p y t dhey a t di vi e a as y ai v a dhey a t d y a v a c c h e d a k a t v t ata eva vi i bh v a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a t v di k a

vi i anir pi t a t v v a c c hi n n a s a m a v y a s y o p al a k it b h v a p r a ti y o git vac c h e d a k a s a m b a n d h a t v d i k a m anav a c c hi n n a s a m a v y a s y a ca sv k ta gad dh a r e a siddh n t al a k a e any ath vi e a asy a pratiy ogit v a c c h e d a k a t v a t a d a b h v b h y m e v a vi i bh v o p al a k it b h v a y o vailak a ya nirv h e dar itar ty tadup a p d a n a s y s a g a t a t v p t t gu dy a n y a t v a vi i as att v ni t y k r a k a g u d y a n y a t v a v a i i yopala k itas a m a v y a s a s a r g a k a p r a t ty d e r a p r m i k a t a y man m a t e dar itad o n a v a k t any ath uktar ty avyav a s t h p a t t y siddh n t al a k a avirod h p a t t e ri ti dhyey a m [11! ] pram nt a r a t p a t t e ri ti praty a k dic a t u ay tirikt a p r a m a t p a t t e ri t y a r t h a bh va n r p a s a s k r t m a k a v y p r a v a t t v e sati as d h r a a k r a at v a s y a tatra sattv diti bh v a ayath r t h n u b h a v a n i r p a a m [11& ] sa grah e tadab h v a v a t ty di atra ca prak r a t vi i avi e y at nir p a k a t v a v i e ita prak rit vi i avi e yit v a t t v a vi e ita v nub h a v a t v a bhra m a t v a m prath a m e vai i ya ca 1svavi i aika m t r a v ttidh a r m v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a v anni hatv a s v a n ir pitat v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca 1svavi i aika m t r a v ttidh a r m v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a v anni hatv a s v a n ir pitat v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya ca sv va cc h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s v r a y a ni hatvo b h ayas a m b a n d h e n a dvit ye vai i ya coktar ty 2svay a m h y a m atra sa sarg a m a d h y e sv ray e vy py a v ttitv a s y a nive an yata y

n vy p y a v tti pr a k r a k a p r a m y m a t i p r a s a g a vastut a s t u nirava cc hi n n d hi k a r a a t y m a b h v yatv e n a nive t na ko ,pi do a iti s ra m sv b h v a s y a sv va cc h e d a k a t a y bhra m e bh na vi r a h d h a ) d pik y m [12' ] sa yog b h v e ti nanu tada b h v v a c c h e d a k a d e v a c c hi n n a vi e y a t e t y di b h r a m a l a k a asy a ukt vid a rajata mi t y di vy p y a v ttiraj at a t v di pr a k r a k a b h r a m e ,vy ptirity a h a ha ) [12' ] atred a m a v a d h e y a m i t y di idama t r a cintan yam ) prak r a t vi i avi e y at nir p a k n u b h a v a t v a m i ti rty vy py v y p y a v ttipr a k r a b h e d e ,pi lak a eky a s y a suvaca t a y tadb h e d e n a lak a ab h e d a v a r a n a m a y u k t a t a m a m vai i ya ca 3sva nir ti p a t v a s v a vi i dhik ar a a ni hatv o b h a y a s a m b a n d h e na svavai i ya ca svavi i bh v a v a t t s a m b a n d h e n a svavai i ya ca abh v e sv va cc h e d a k a s a m b a n d h e n a sv ray n a d hi k a r a a v ttitv a s v a vi i apra ti y o gi t k a t v o b h a y a s amb a n d h e n a svavai i ya ca sv va cc h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s v r a y a ni hat v o b h a y asa m b a n d h e n a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svavi i eti svavi i ety a s y a eka m t r a v ttidh a r m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t y m a n v a y a tath ca sva rajatat v a ni hapr a k r a t tada v a c c h e d a k a s a b a n d h a sama v y a s a b a n d h a tadav a c c hi n n rajatat v a ni h pratiyogit eva s prak r a t r a y a ni h ca bhav a ti iti prak r a t vi i pratiyogit rajata t v a t v a r p a i k a m t r a v tti dh a r m v a c c hi n n tannir p b h v a v a n n i hat v a vi e yat y m i ti r ty sam a n v a y a k ry a 2. svay a m h y a m i ti

prak rit vi i avi e yit v a d a n u b h a v a t v a bhra m a t v a m vai i ya ca sv va cc hi n n a s v a ni r pi t a p r a k r a t vi i avi e y at nir pi t a t v o b haya s a b a n d h e n a vi e yat y prak r a t v a i i ya ca svavi i aika m t r a v ttidh a r m v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v a v a nni hatva s v a ni r pitatv o b h a y a s a b a n d h e n a pratiyogit y svavi i atva ca sv va cc h e d a k a s a b a n d h v a c c hi n n a t v a s v r a y a ni hat v o b h a y asa m b a n d h e n e t y h y a m i t y a r t h a

3. svanir pi t a t v e t y di atr nu g a b h e sva ab d sarve ,pi prak r a t p a r sama n v a y a p rva v a d h y a )))))))))))))))))))))))))))))))) yattu ) da itas a m b a n d h e n a svavi i avi e yat nir pi t a t v a t d t m y o b h a y a s a m b a n d h e n a prak r a t vi i apra k r a t n i r p a k n u b h a v a t v a tadititad a s a t ) prak r a t v a s y a dvidh nive e n d hi k a s y a t d t m y a s y a ca prav e e n a mah g a u r a v a p r a s a g t na ca [12' ] yada v a c c h e d e n a ity di d pik v k y a s v a r a s y n u r o d h e r a tath v a r a n a m i ti v cy a m t d ad pik v k y a s y a lak a ab h e d a p a r a t v e m lop al a k ito v k a kapisa yog ty dipra m y m a t i v y p t e avy p y a v tti pr a k r a s t h al yab hr a m a l a k a as y a durv r a t v t vi ayab d h a vi r a h e e pa t t e r a y o g t tas m t uktad pik v k y a asma d u k t a r ty bhra m al a k a ap a ri k r b hi p r y e v y p y a v ttipr a k r a k a b h r a me ,vy pti m a ky a m l divi i nuy o gi k a s a y o g di v ai i y v a g hij n a s y a i v a bhra m a t v e n a lak yat p r a d a r a n a p a r a m eva ca dpik y m [12' ] vivak itatv di ty a s y a lak yatv e n e t y d i [12' ] vi e yitv eti atra yady a pi vi e yat p r a k r a t a y o nir py a nir p a k a b h v a nive y pi sam h l a m b a n a v y v ttis a m b h a v a -

tath pi iyadh vai ady y a prak r n t a r a m a p y u k t a m i ti dhy ey a m yath r t h n u b h a v a v i b h g a d pik y m [123 ] pras a g diti atra paca m y a r t h o j naja n y ajij s d h natv a vibh g n vi t a m ka pras a g a ity k k y m h a ) prak ik y m [123 ] sm tas y o p e k n a r h a t v a m i t y di sm tas y a p rv hi t a p a d r t h a s a m b a n d h e n a sm tigoc ar a s y o p e k n a r h a t v a dve yaj n a vi ay a t vi r o d hir p a m tacca prak te pra mitik ar a at v a m ida copod g h t di p a c a k a b h i n n a t v a m a n i v e y n a n t a r b h i d h n a p r a yojana k ajij s j a n a k aj n a p r a k r a t v e n o p o d g h t d n m a pi pras a g e ev nt a r b h v a ityab hi m n e n a anyat h kara atv a s y a k ra at vi e ar p a t a y k ra at s m n y a b h e d a g h a ita p r a s a g al a k a sy a prak te ,samb h a v e n s a g a t e vastut a s t u ana nt a r b hi d h n a n i y m a k a jij s j a n a k a n i r p y a t v a c c h e d a k a prak r a k a s m a r a a p r a y oj a k a nir py a ni haup o d g h t di v y ti rikt a samb a n d h a pras a g as a g a ti prak te ca caturvidh a t v e n a pramitis d y a m e v a pram as y a t d amiti idam a tr v a d h e y a m ) dhar m a vi i adha r m a v a t v a sa gati vai i ya ca svab hin n a t v a s v a vi i a ab d a vi i atvo b h a y a s a b a n d h e n a svavai i ya ca svavi i a ab do t t a r a t v a s a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d akat k a p r a ti yogit k a b h e d a v a t v a s v v a c c hi n n a k a r m a n i r p a ot t a r a t v o b h a y a samb a n d h e n a

svavai i ya ca sv va cc hi n n a k a r m a k a n i r p a ot t a r a t v a s v a b hi n n a d h a r m v a c c h i nnavi e y a k al a k a dipr a k r a k a j n aj a n a k a t v o b h a y a s a b a n dhena

abda v ai i ya ca dhey a t v a s v a p r a y o j a k e c c h vi i atvo b h a y a s a m b a n d h e n a icch v ai i ya ca dhey a t v a s v a j a n a k a j n a p r a k r a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a dhey a t v a svani hapr a k r a t n i r pi t a v y p y a t v a p r a k r a t n i r p i t a d h a r m a prak r a t n ir pitap r a k r a t v a p r a k r a t ni r pi t a ni r p a k a t v a p r a k r a t n i r p i taj n a t v v a c c hi n n a vi e y at k a t v a s a b a n d h e n a tath c nu m n a praty a k as a g a t a m i t y d a u dhar m a vi i adha r m a eva sa gatip ad r t h a tatra praty a k at v a ni h d h e y a t s a m b a n d h e n a praty a k as y a prath a m a d h a r m e ,nvay a dhar m a t v o n n v a y i t v a c c h e d a k a d h a r m a v i e a b o d h a k a t v a sa gatip ad a s y a vyutpa t ti sidd h a m eva m a n v a y i s a m a r p a k a p a d a p r a v ttini mi tt a t g h a a k a s a m b a n d h vacc hi nn a n i hanir pi t a t v a s a m b a n d h e n a p r a t y a y r t h a i k a d e r a y a t y dvit yadhar m n v a y a b o d h a k a t v a m a p i tath vastut a s t u dhar m a vi i atv a m e v a sa gati vai i ya ca svavi i dhika r a at vi i atv as a m b a n d h e n a svavai i ya ca svab hin n a d h a r m v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k a b h e d a n i r p i t a t v a s v a v i i a abd a vi i abob h a y a s a m b a n d h e n a abd e svavai i ya ca pr g va t abdav ai i ya ca dhey a t v a s v a p r a y o j a k e c c h vi i atvo b h a y a s a m b a n d h e n a dhey a t svanir p a k a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n a vi e yakalak a di prak r a k a j n aj a n a k a t v a s a m b a n d h e n a icch v ai i ya ca svanir p a k a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v o p al a k itad h a r m a v y pya d h a r m a p r a k r aj n a t v v a c c hi n n a vi e y at k a t v a s a m b a n d h va c c hi n n d h e y a t v a p r a y o j a k a s a m a r a a vi i atvo b h a y a s a m b andhe n a vai i ya ca svapra y oj a k a s a b a n d h a n i hatv a s v a n i r p a k a b h e d a p r a ti y o gi t vacc h e d a k a d h a r m a p r a k r a k a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t v obha y a s a m b a n d h e n a adhikar a at v ai i ya ca sv ray r a y a t v a s a m b a n d h e n a atra ca sa gata mi t y d a u

tatpr at y a y r t h a i k a d e a b h t r a y a t y m a d h i k a r a a t y yena samb a n d h e n a samb a n d h a j n a s y a sm ra k a t v a tatsa m b a n d h v a c c h i n n a n i has v r a y a ni r pi t a t v a s a b a n d h e n a anvay a v y u t p a t ti sv k ry any at p rv a v a d a ti kara ala k a a m [124 ] ad derity di n varapari gr a h a [124 ] anub h a v a t v a v y p y e t i yady a pi k ry a t v tiri kt a d h a r m v a c c h i n n a k r y a t ni r pi t a k r a a t v a ni v e dapi k l div r a as a m b h a v a - tath pi j na s m n y a h e t u b h t a s y t m a d d e r a v r a t tadup e k [124 ] pram v tt ti ida bhra m aj a n a k a d o e ,tivy ptiv r a y a nanu nirukt a p r a m ala k a as y a cak uss a yo g d v a ti v y p ti na ca dravy a t v a n i v e t na do a iti v cy a m tath sati vy ptij n d e pra m atv n u p a p a t t e r i t y a t a ha )) [124 ] vy p r a v a t t v e sat tyap ti vy p r a v a t t v a ca svaja n a k a t v a s v a j a n y aj a n a k a t v o b h a y a s a b a n d h e n a kicidvi i atva m vy p r a t v a ca tajjany a t v e sati tajjany aj a n a k a t v a m k ra av r a y a saty a n t a m phalav r a y a vi e ya m svaja ny a t v a s v aj a n y aj a n a k a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a pra m e y a vi i atv a m a n u g a t r t h a yadi ca pram e y a t v di r p d hi k a p a d r t h a n i v e t gaura v a m i t y u c y a t e tad jany at vi i atva tadv c y a m vai i ya ca sv ray a t v a s v a ni r p a k a j a n y aj a n a k a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a atha v sv ray aj a n a k a t v a s v a n i r p a k a j a n y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a jany at vi i atva mi t y a n u g a m o bodhy a vastut a s t u phalaja n a k a t p r a y o j a k a j a n a k a t n i r p a k a t v a vy p r a t v a m tena kul laput r d e kul l divy p r a t p r a s a g a s y a n va k a

yadv tajjany aj a n a k a t v a t d ajan a k a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a t v a r p a m i h a bodhy a m nanv e v a sati rotre n d riy a s y a pram at n u p a p a t ti tatra sama v y a s y a i v a sannika r at a y tasy j a n y a t v e n a nirukt a v y p r a t v s a m b h a v d i t y a t a ha [124 ] rotreti nanu k ra atv a phal vy a v a h i t a p r v a v ttitv a m tacca k ra at v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a v cy a m anyat h y g d e svarg di k r a a t v n u p a p a t t e tatho k t a u tu svaja ny p r v a s a m b a n d h e n a y g d e s t a t h t v t n nup a p a t ti eva ca vy p r a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t v a m e v a kara atv a m vy p r a v a t t v e sat ti p thag vi e a as y a vyarth a t v t cak uss a yo g d e r u k t a r p b h v e n a tatr n a ti pr a s a g t tath ca abda v ttilauki k a vi ay a t s a m b a n d h e n a r va a prati svav tti m a n a s s a y o g a s a m b a n d h e n a rotras y a k ra atv a na samb h a v a t tyat a ha [124 ] abdo veti tath ca svav tti ab d a t d t m y a s a m b a n d h e n a rotras y a k ra atv a samb h a v a t ti bh v a [124 ] vadan t ti pr ca iti e a nav nama t a m h a [124 ] yadvila m b di ti sveta r a y v a t p r a k t a k r y a k r a a s a m a v a d h n a k l nak r y o t p a t t yabh v a p r a y oj a k bh t b h v a p r a t i y o g i tv a k ryo t p a t t y a b h v a v i i atva p a r y a v a s i t a m as dh r a at v a m i ti ni kar a tena na svatv n a n u g a m a vai i ya ca svapra y oj a k bh t b h v a p r a t i y o gi t v a s v d hi k a r a a k a av ttib h eda pr a ti y o git v a c c h e d a k a t v o b h a s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t 1 s v a s e t y d y a v a c c h e d a k a t v a s a mba n d h e n a sv d hik a r a at sveta r a p r a k t a k r y a k r a d hi k a r a a t v a s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t dhey a t v a s a m b a n d h e n a yastu svavi i ak a av ttipra k ta k r y o t p a t t y a b h v a p r a y o j a k b h v a pratiyogitv a t d t m y o b h a y a s a b a n d h e n a pra m e y a vi i atv a tat-

))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svas e t y d y a v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h e n e t i svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h enety a r t h a atraiva sam a n v a y a ) svapra y oj a k e t y a t r a sv d hik a r a e t y a t r a ca sva ab d a k ryot p a t y a b h v a p a r a svas e t y d tyatr a sva a b d a da dik r a ap a r a svetar e t y a t r a s v a a b d a da dik r a ap a r a tath ca) sva gha otp a t t y a b h v a tadvi i atva da e iti tasy s d h r a a k r a a t v a m sva gha otp a t t y a b h v a tatpra y oj a k bh t o ,bh v a da abh v a tatpr atiy o gitv a da e eva sva gha otp a t t y a b h v a tadadhi k a r a a k a e varta t e ya bhed a da avad b h e d a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a ca da e da avad b h e d a a b d e n t r a sveta r a p r a k t a k r y a k r a d hi k a r a a v tti b h e d a p r a ti y o g i t nir pit dh e y a t s a m b a n d h v a c c hi n n v a c c h e d a k a t s a m b a n d h e n a da avad b h e d o gr hy a da etar a g h a a k r a d hi k a r a a p r a d e a s y a gha otp a t t y a b h v d hi k a r a a k a av ttitv a ni y a m t t d apr a d e e varta m n a bhed a dhe y a t s a m b a n d h e n a gha otp a t t y a b h v d hi k a r a a k a av a d b h e d a na bhava ti- ata sveta r a p r a k t a k r y a k r a a d hi k a r a a v tti b h e d a p r a ti y o t v a c c h eda k a t v a t d ak a e n st ti t d vac c h e d a k a t s a b a n d h e n a da av n t d ak a o na bhava ti ata da avad b h e d a t d ak a av tti

tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a da e ,st ti uktob h a y a s a b a n d h e n a gha otp a t t y a b h v a v i i atv t da asva gha s d h r a a k r a a t v a ni r v h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) vai i ya ca 1svas e t y di b h e d a t t v a s a b a n d h e n a sv dhik a r a at v di k a pr g v a diti r ty anug a m a sa tu t d t m y di niv e e n a gaura v a d it at v d a n d a r a ya

k ra alak a a m nanu svab hin n a t v a n i v e a n e n p i svav r a as a m b h a v a eva sa yog di n gha dy a d hi k a r a e bh t al d a u t d t m y di s a m b a n d h e n a kap l b h v a s a t t v t kap l d n gha dhi k a r a a t v d y a n u p a p a t t i eva k ry d hi k a r a e k ry v y a v a hi t a p r v a k l v a c c h e d e n a k ryo tt a r a k l v a c c h e d e n a ca k ra b h v a s a m b h a v t sa eva do a eva sarve m e v a dvitv dy a v a c c hi n n b h v a p r a t i y o g i tv d a s a m b h a v a t d b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a tu t d apr a m e y a t v di d h a r m a m d y a r sa b h d v a ti p r a s a k t a m ato ni kar am h a ) ) [12! ] k ry a t v a c c h e d a k a s a b a n d h e n e t y di atra c bh v e t y a t a para pratiyogit e t y a t a pr kk r a at g h a a k a t v e n b h i m a t a s a m b a n d h v a c c hi n n e ti p ra yam tena na samb a n d h n t a r v a c c hi n n a k r a b h v a m d y a do a iti dhy ey a m

anya t h si d d hi nir p a a m [12# ] yena sahety di d pik v k y e t t y ntay a t p a d a k ra at v a c c h e d a k a t v b h i m a t a t a n t u t v d y a v a c c h i n n a p a r a m a hyant a y a t p a d a anya t h si d d h a t v b hi m a t a t a n t u t v di p a r a m dvit y nta y a t p a d a prak tak r y a t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c hi n n a p a r a m i ti ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svas e t y di b h e d a v a t t v a s a b a n d h e n e t i svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a s a b a n d h v acchinn a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o t k a b h e d a v a t t v a s a m band h e n e t y a r t h a

)))))))))))))))))))))))))))))))))) mana si nidh y r t h a m h a ) [12# ] yena tantun e t y di atra ca saha a b d a s hity a m taccai k a k ri y n v a y a kriy ca dh tut a eva labhy at a ityanv a y a eva saha ab d r t h a ,anany ala b h y a a b d r t h a , iti ny y t sa c tra prak r a t ni r p a k a t v a r p a yeneti t t y y prak r a t n vi t a m d h e y a t v a m a r t h a vi e a as a g at ai v a k r a m a h i m n yadd h a r m v a c c h i n n a vi e y a k a p r a k t a k r y a ni y a t a p r v a v ttitv a prak r a k a j n a t v a v y p a k a t v a v i i asva r p a s a b a n d h e n a avap r v a k a g a m i d h t v a r t h a j n e t d apr a k r a t ni r p a k a t v n v a y a khy t a s y a prak r a t v a m a r t h a - yasy e ti a hyant r t h a y a d d h a r m v a c c h i n n a vi e y a k a t v a s y a j ne ,nvay a prak r a t v a ca prath a m n t a p a d r t h n v a y i tath coktas a b a n d h e n a

yanni hapr a k r a t n i r p a k a t v a vi e ita y a d d h a r m v a c c h i n n a vi e yak aj n a p r a k r bh t a prak tak r y a ni y a t a p r v a v ttitv a m i ti ,yena sahe,ty di v k y d h no bodha eva ca yadd h a r m v a c c h i n n a vi e y a k a p r a k t a k r y a ni y a t a p r v a v ttitv a prak r a k a j n a s m n y a yadd h a r m v a c c h i n n a p r a k r a t n i r p a k a taddh a r m a v a t t v a m e k a m anyat h si d d h a t v a m i ti phalita m aya m a t r n u g a m a ) dhar m a vi i adha r m a v a t t v a m vai i ya c dhe y a t s a b a n d h e n a s ca svas e t y di b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a sv dhi k ar a a t sv va cc hi n n a vi e y a k a p r a k t a k r y a ni y a t a p r v a v ttitv a p r a k r a kaj n a t v a s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c d e d a k a t sv va cc hi n n a p r a k r a t ni r p a k a t v a s a m b a n d h e n a atra ca pa d n tanat ut v d e sam h l a m b a n a m d y n y a t h s i d d hi v r a y a s m n y a p a d r t h a v y p a k a t v a n i v e a n a m vi ayat m t r a ni v e e da de sven n y a t h s i d d hi pr a s a g a iti prak r a t ni v e a n a m pa a prati tantur p a s y a r patv e n a na k ra atv a vyab hic r d e v a ata tad n prath a m n y a t h s i d d h y a s a m b h a v e ,pi na k atiriti s c a n y n a ti p r a s a k t e t y u k t a m [12% ] tantuvi ay a k a m e v e t i j tiv cipa d ollikhita p r a t y a y e j te kicidr p e ai v a bh n t tanat ut v a s y a prak te tanat ut v a t t v e n a i v a vi e yatv t tantut v a t t v a s y a ca tantvit ar s a m a v e t a t v e sati nikhilat a n t u s a m a v e t a t v a r p a t v d i ti bh va [12# ] sa k epa iti yady a pi tantun tantus a y og a s y n y a t h s i d d hi v r a y v a y a k e n a vi e a enai v a tantut v e n a tantor a n y a t h s i d d hi v r a t yenet y a s y a svata n tr n v a y a v y a ti r e k a lin e ti vi e a a viphala m - tath pi tantur p a s y a tantutv e n n y a t h s i d d hi v r a y a vi e a a

viphala m tath pi tantur p a s y a tantut v e n n y a t h s i d d hi v r a y a tad v a y a k a t bodhy ata eva yatpa d a s y a yaddh a r m v a c c hi n n a p a r a t a y vy kh y n d e v a tantut v e n a tantor a n y a t h s i d d hi v r a a s a m b h a v a tantu pa aniy at a p r v a v ttiriti j ne tantut v a s y a svar p a t a eva bh n t eva ca ny n t a vi e a a vyarth a t h m a t i a k nirast tantut v a t v a vi i ena tad ray a v ttir p a t v v a c c hi n n a s y n y a t h s i d d hi v r a y a tats rt h a k y t svata n tr n v a y a v y a ti r e k a litv a sveta r a g a t n v a y a v y a t i r e k n a d h n nv a y a v y a ti r e k a v a t t v a m anva y a c a prak tak r y a s a t t p r a y oj a k a s a t t v a t t v a m vyatire k a c a prak tak r y a vi r a h a p r a y o j a k a v i r a h a ni r p a k a t v a m atra ca 1t d as at t vi i atv e sati t d avy a tir e k a vi i atva mi t y a n u g a m a prath a m e vai i ya ca sv ray a t v a s v a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a b andhe n a avacc h e d a k a t v a svab hi nn a g a t n v a y d h natv a s a m b a n d h e n a dvit ye vai i ya ca sv ray a t v a s v a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a m b andhe n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svab hin n a g a t a v y a t i r e k d h natv a s a m b a n d h e n a atra ca saty a n t a v vi e yad ala v ekaika m e v o p d e y a m ubha y a ni v e e

pray oja n a vi r a h t t d avi i bh v a eva svata n t r n v a y a v y a t i r e k a n y a t v a m ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. t d as at t e t y di prak tak r y a s a t t p r a y oj a k a s a t t v i i atv e sati prak tak r y a v y a ti r e k a p r a y o j a k a v y a ti r e k a vi i atva mi t y a r t h a prak tak r y a pa a tatsat t p r a y oj a k a s a t t r a y a t v a tanto eva

t d as at t ni ha yo bheda svab hin n a g a t n v a y d h natv a s a b a n d h e n a tantu m a d b h e d a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a tantau eva pak k ry a v y a ti r e k a pa bh v a tatpra y oj a k o yo vyatire k a tantv a b h v a tatpr atiy o gitv a r p a tad ra y a t v a tanta u eva t d avy a tir e k a ni ha ya svab hin n a g a t a v y a t i r e k d h natv a s a b a n d h e n a tantu m a d b h e d a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a tant vi ti sama n v a y o dra avy a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1vastut a s t u sv ray n v a y a v y a ti r e k a p r a y u k t a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni h vacc h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a svavi i nva y a v y a ti r e k a v a t t v a s v a p r a ti y o g i tv o b h a y a s a m b a n d hena v bhed a vi i atv a mi t y a n u g a m a svavai i ya ca svapra ti y o g tar nv a y a v y a ti r e k d h natv a s a m b a n d h e n a sv va cc hi n n a b h e d a v a t t s a m b a n d h e n e t i tattu t d t m y di r p d h i k a p a d r t h a ni v e a n a g a u r a v d u p e k a yamit i dhy ey a m yattu ) ,yenaiv a yasy a ya prati p rv a v ttitv a m a v a g a m y a t e , ity dy u k t y ai v a s ma j a s y e saha ab d a v e y a r t h y a m i ti ) tann a ) tath sati sasy e ti a yarth a vi e y a t v n v a y i n a avacchin n a t v a s y a t ty rtha t y prak tak r y a ni y a t a p r v a v ttitv aj n yay a n ni havi e y at s m nya yada v a c c hi n n a m i ti lak a a samp a d y a t e tatra c va c ch e d a k a k o i pr a vi asy v a c c h e d a k a t v n d a r e da atv d v a v y p t e saha ab d o p d n e c s m a d u k t r t h a p a r y a v a s n e n a do avirah diti ata eva tanat us a m a v e t a t v d i vi i ar p d e s t a n t u t v d i n n y a t h s i d d hi rapi suva c e ti dhy ey a m i ti bh v a tantut v a s y a tadvy a k ti t v e n a

k ra atv e ,pi prath a m n y a t h s i d d hi m u p a p d a y a t mata m h a ) [12# ] itar n v a y e ti sv nv a y a v y a ti r e k a v a t t v a s v a b h i n n a t v o b h a y a s a b a n d h e n a kicidvi i atva m a n y a t h s i d d h a t v a m i ti tu ni kar a [12# ] d pik y m anya prat ty di anya prati prak tak r y e t a r a k r y a prati ,p rva v ttitv e, ityatra sapta m y ,yasy a ca bh ve n a,ity u k t a n y y e n a j na m a r t h a tasy a ca jany at s a m b a n d h e n v a g a m e ,nvay a tath ca prak tak r y e t a r a k r y a p r v a v ttitv a p r a k r a k a j n d h napr a k t ak ry a p v r a v ttitv a p r a k r a k a j n a vi e y a t v a dvit y ny at h s i dd h a s y a lak a amiti phalita m tatra ca k ra at j n a vi i nuy ogi k a v ai i y v a g hi t a y vi e yat v a c c h e d a k a p r a k r a k a n i r a y a niyam a t o ,pek ata iti lak a ag a m a n a m i t y a y e n h a prak ik y m [12# ] tath ceti anek a d r a v y a s a m a v e t a t v e ti a ubhinn a d r a v y a t v e t y a r t h a [12% ] tadup a s t hi t e )) pr g a b h v o p a s t hi t e )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vastut a s t u sv ray n v a y e t y di

sarvatr a sva ab d a tanv di b h e d a p a r a

)))))))))))))))))))))))))))))))))) k ra avi b h g a sa grah e yats a m a v e t a m i t y di k ry a mi t y a t r a yadity di k ry a yats a m a v e t a sadutp a d y a t a iti yojan ay yats a m a v e t a pratiy ogit a y yada n u y o gi k a s a m a v y a v a t utpady a t a ityarth a dh tv ar t h a dya k a va c c hi n n d h e y a t v a m khy t r t h a ray a t v a m ud ya vidh e y a b h v a m a h i m n t d as a m a v y v a c c h i n n a t v a m d h e y a t y bh s a t e

sada nt a vi e a at v a c c h e d a k a s y o d d e y a t v a c c h e d a k a t v a n i y a m t udde y a vi dh e y a b h v a s t h a l e udde y a t v a c c h e d a k a v i d h e y a y o r a v a c c h e d y v a c c h e d a k a b h v a bh na v y u t p a t t e tatha ca yatk ry a yada n u y o gi k a s a m a v y v a c c hi n n a t d d h e y a t v a t tatk r y a prati tats a m a v y i k r a a mi ti v ky rt h a atra ca yatta t p a d a y o k ry a k r a a v y a k ti p a r a t v e k ry a k r a a b h v n t y a m i t y l oc y a tayo yatta d d h a r m v a c c h i n n a p a r a t m a b h i s a n d h y h a ) prak ik y m [134 ] yaddh a r m v a c c hi n n a m i t y di n eva ca sama v y a s a m b a n a d h v a c c h i n n a k r y a t n i r p i t a t d t m y a s a b andh v a c c hi n n a k r a a t v a sama v y i k r a a s y a lak a a phalita m tatra ca gha dipr at y a k e gha dir p a vi ay a s y a t d t m y a s a m b a n d h e n a k ra atv t gha divi ay as y a svapra t y a k a prati sam a v yi k r a at v r a y a k ry a t y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a n i v e a n a m praty a k a ni havi ay a ni r pi t a k r y a t y vi ayat s a b a n d h v a c c hi n n a t v t na do a asam a v y i k r a e ,tivy pita v r a y a k ra at y t d t m y a s a b a n d h v a c c hi n n a t v a n i v e a sa grah e [133 ] k ry e a k ra en a v sahety di atra ca k ry e a sahaik a s mi n n a r t h e same v a t a sat yatk r a a tadek a asa m a v y i k r a a m k ra en a sahai ka s m i n n a r t h e sam av e t a sat yatk r a a tadap a d a asa m a v y i k r a a mi ti v ky a b h e d e n a yojan v k r a c a etaddy o t a k a eva saha ab d r t h a sahitatv a m - tacca prak te adhikar a a niy a pi t a t v a r p a m sama v e t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a s a m a v e t a t v e anvita m k ry e et y a t r a t t y y adhikar a at n v a y i nir pi t a t v a m a r t h a ekap a d a m a t r a yatkicitp a r a m arthap a d o t t a r a s a p t a m y nir pit at v a m a r t h a tath ca k ry d hi k a r a a nir pi t a y a t ki ci d a r t h a ni y a pi t a s a m a v e t a t v a v a t k ra a miti eko v ky r t h a eva k ra en e t y di v k y e ,pi

bodhy a m vastut a sa grah e [133 ] k ry e a sahety di atra saha ab d r t h a s hity a m taccai k a k ri y n v a y i t v a r p a m prak te sama v e t a t v a ni r p a k a t v a p a r y a v a s i t a m k ry e ety a t r a t t y rtha dhey a t v a m - eka a b d o ,dhikara a p a r a artha ityatra sama v e t a t v n v a y i ni r pi t a t v a m a r t h a tath ca k ry a ni has a m e v a t a t v a n i r p a k bh t d hi k a r a r t h a ni r pi t a s a meva t a t v a v a di t y a r t h a iti phalita m k ra en e t y d v a p i eva m e v a bodhy a m i ti tu s ra m k ra en e t y a t r a kasy a k ra a mi ty k k y ha ) prak ik y m [134 ] svak ry e ti svak r y a s y a sama v y i k r a e n e t y a r t h a atra ca sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a k r y a t n i r p i t a s a m a v y a s v r a yasa m a v e t a t v n y a t a r a s a m b a n d h v a c c hi n n a k r a a t v a asa m a v y i k r a a s m n y a s y a lak a am k ra at y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a m t r a n i v e e prath a m s a m a v y i k r a a s y a sv ray a s a m a v e t a t v a s a b a n d h v a c c h i n n a t v a m t r a n i v e e dvit y sa m a v y i k r a a s y a ca tadev a lak a a bodhy a m dravy a v ttilau ki k a vi ay a t s a b a n d h e n a dravy a s a m a v e t a v ttilau ki k a vi ay a t s a b a n d h e n a ca praty a k a prati sama v y e n a sv ray a s a m a v e t a t v a s a b a n d h e n a ca hetub h t e udbh t a r p d v a t i v y p ti v r a y a lak a adv a y e ,pi k ry a t y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a n i v e a dvit y sa m a v y i k r a e ativy p tiv r a y a prath a m s a m a v y i k r a al a k a e k ra at y sama v y a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a n i v e a prath a m s a m a v y i k r a e ativy p tiv r a y a dvit y sa m a v y i k r a ala k a e tatra sv ray a s a m a v e t a t v a s a b a n d h v a c c h i n n a t v a ni v e e atra cokt n y a t a r a s a b a n d h v a c c hi n n a t v a s t h al e sama v y a s a b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y ogit k a b h e d a v a t t v a s v r a y a s a m a v e t a t v a s a b a n d h v a c c hi n n a svani h v ac c hi d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b andh v a c c hi n n a s v a ni h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t ka b h e d a v a t t v a s a b a n d h v a c c hi n n a t v a

nive an yamity a v a d h e y a m t r tantus a y og d e r a p i t r pa asa yog di k a praty a s a m a v y i k r a a t v t asa m a v y i k r a a s m n y a l a k a e tadb hin n a t v a ni v e a n a m a v y p t i s a m p d a k a m i t y l o c y a ukta m tatta d a s a m a v y i k r a ala k a a iti [134 ] digiti aya bh v a )) sama v y e n a pa a prati sa yog e n a tury eva k ra atv a s v k r t na vi e a alak a e ,pi tadb hi nn a t v a nive an yamiti tu na samy a k niyata p r v a v ttitv ala k a as y a k ra atv a s y a tur tantus a y og e ,pyak at a t v t yady a p y e v a m a p i tantv k a s a y o g d a u vi i alak a as y a ativy p ti tadb hin n a t v a s y p i nive e mah g a u r a v a m - tath pi tantv di m t r a s a m a v e t a t v a tantv a n y s a m a v e t a t v di p a r y a v a s i t a vi e a a nive y a mi ti na do a iti sa grah e [133 ] tadub h a y a b h i n n a m i t y di nimitta k r a ala k a e tadub h a y a p a d a sama v y y a s a m a v y i k r a a d v a y a p a r a m i t y h a ) dpik y m [133 ] sama v y ty di atra ca tatk ry a vi i a tatk r y a prati nimitta k r a a mi ti lak a a v cy a m vai i ya ca svanir pi t a s a m a v y i k r a at v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni h v acch ed a k a t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v a s v a n i r p i t s a m a v y i k ra atv a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni h v a c c h e d a k a t k a p r a ti y o git k a b h e d a v a t t v a s v a n i r p i t a k r a a t v a t ri tayas a m b a n d h e n a yady a pi dhva s d a u pratiyog y d e nimitta k r a at v a h n i bh v a k r y e sama v y i k r a d y a p r a s i d d h e - tath pi svanir pi t a s a m a v y i k r a at v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni hap ratiyo git k b h v a s v a n i r p i t s a m a v y i k r a a t v a s a m b a n d h v a cchinna s v a ni hapr a ti y o gi t k b h v a s v a n i r p i t a k r a a t v a t ri t a yasa b a n d h e n a tatk r y a v ai i ya nive y a mi ti na do a dhvas di k a prati sama v y i k r a a t v d e r v y a d h i k a r a a s a m b a n d h a t a y t d as a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v a s a u l a b h y t ata eva tury d e svag a t a r p d a u sama v y i k r a a t v di m a t t v e ,pi s m n y a t a s s a m a v y y d i b hi n n a t v s a m b h a v a n i b a n d h a n na k atiriti

praty a k avi b h g a [13! ] tur yavi ay at ni r p a k a t v a s y e ti any ath savi ay a k a t v b h v e n a j natv a m e v a nirvikalpa k a s y a bhajy et a j natv a s y a savi ay a tv a v y p y a t a y vy pa k a ni v tta u vy py a ni v tt er v a y a k a t v d i ti bh va [13! ] vi e y dividh a y e t y di ida ca vi e a avi e y as a m b a n d h n a v a g h ti yath ru t e ,samb h a v a nirvikalpa k e gha d e cak uss a yo g a s a t t v e n a bh na v a t gha atv a s a m a v y a y o r a p i cak uss a yu k t a s a m a v y a c a k u s s a y u k t a vi e a at r p a s a n n ikar as a tt v e n a tadb h n a s y p y a v a rj a n yatv t para tu gha ag h a at v a s a m a v y e u tatra tur yavi ay a t m t r a m i t y a y e n a p rita m [13! ] vi e y d ti dipa d e n a prak r a s a b a n d h a y o parigra h a vi e yatv di n e t y a r t h a vi e y dy a n a v a g h tyatr a dh tva r t h o ,vag h a n a m tacca vi ayat - inipraty a y r t h o nir p a k a m - vidhay e t y a t r a t t y rtho ,bheda vi ayat n v a y i nir p a k a s y a naart h a b h e d e ,nvay a tath ca vi e yatv d y a b hi n n a vi e y di ni havi ay a t ni r p a k a b h i n n a t v al bh a tatra c bhe d a t d ani hatv ay o r v y a r t h a t v t vi e yat di nir p a k b h i n n a m t r a lak a amity a b hi p r y e h a ) [13! ] tath ceti [13! ] j natv a g h a ita mi ti gha di vativy p ti v r a y a idamu k t a m [135 ] vi e yavi e a as a m b a n d h n a v a g h tyatr a dpik v k y e na dvand v a api tu vi e ya avi e y ay o yass a s a m b a n d h a ityab hi pr y e a vy c a k n mata m h a ) [13! ] kecittviti [13! ] bh s a m n e ti vi ayat ra y e t y a r t h a tajj n yavi ay a t r a y a v a i i yapr a ti y o git v a tajj n e prak r a t v a m i t y a r t h a tena n tipra s a g a nanu gha ab h t a l a s a y o g iti j ne gha asy a prak r a t p a t ti ata ha ) [13! ] sa sarg v a c c hi n n e ti nanu p rvok t a y u k t y nirvikalpa k e ,pi sa sarg a b h n a s y v a y a k a t v t asa m b h a v a ityata ha )) [13! ]

sa sarg a t e ti l ghav di t y a s y a sa sarg v a c c hi n n a vi ay a t a n y a t v a r p a l a k a p e k ay e t y di tath ca sa sarg n a v a g hi t v a sa sarg a ni havi ay a t v ni r p a k a t v a m sa sarg v a c c hi n n a vi ay a t n y a t v a ca sa sarg a nir pi t v a c c hi n n a t v a v a d vi ay a t n y a t v a m tatra ca nir pita t v a s y d h e y a t v a s t h n yatv e ,pi avacc hi nn a t v a s y d hi k a s y a nive t sa sarg v a c c hi n n e t y dila k a p e k a y gaura v a m sa sarg a t n y a t v al a k a a m a p e k y a tu t d alak a as y a gaura v a spha a m e v e t i bh va [13! ] bodhy a m i ti any ath uktar ty nirvikalpa k e ,tivy pt e riti bh va [13! ] digiti ayam a t r a bh va ) vi e yavi e a as a b a n d h n a v a g h tyatr a a h tatpuru ra y a e sa ban d h e n a vi e yavi e a ani hatv a ni v e a n a viphala mi ti d pik v k y s v r a s y a m asm a n m a t e tu lak a atra y al b h r t h a t a y na tadukti v ai ph aly a m i ti ,nanu vi i abudd hirvi e a aj n aj a n y vi i abudd hitv t, ityanu m n a m a p r a y oj a k a m anuk l a t a r k a v i r a h di t y a ky a vi i abudd hivi e a aj n a y o k ry a k r a a b h v a b h a g a p r a s a g ala k a as t a r k o ,tr st ti n sy pr a y oj a k a t v a m i t a y a y e n h a ) [13! ] vi i abudd hi prat ty di atra [yadi] vi i abuddhi tv a vi e a ajany a t v a v y a b h i c ri sy t tarhi vi e a aj n aj a n y a t v a c c h e d a k a na sy diti tarko ,bhimat a ity ay e n h a ) [13! ] bh va iti d pik y [13! ] anava s t h p r a s a g di ti jany aj n a t v a v y p a k a svanir p a k aj n a j a n y a t v a svas a m n d h i k a r a a p r a k r a t n i r p a k a t v o b h a y a s a b a n d h e n a vi ayat vi i atv a mi ti avyav a s t hi t a p a r a m p a r r o p t su upty d y a n u p a p a t ti r p ni apra s a j a n a s a h i t t ni prak r a k a t v e n a j na m a n u m i t a u bh s a t e athav vi e a ani h y vi ayat y m a n a v a c c hi n n a t v a vi ayat nir pi t a t v a s m n y b h v a r p a m u k t a t a r k a s a g r a h a b a l t tatra bh s a t a iti bh v a [13! ] gaurit ti ida ca svas mi n yadvi e a a tadvi ay a k a d h jany a t v a r p a s d h y a vi e al b h y b hi hi t a m

anya t h yadvi e a apr a k r a k a j na tada ny a vi e a aj n aj a n y a t v a s i d d hi m d y r t h n t a r a t p a t t e r i ti bh va sa grah e [135 ] indriy rt h a s a n ni k a r aj a n y a m i t y di ida ca jany a pr a t y a k a s y ai v a lak yatv b hi p r y e a tene v a r a p r a t y a k a s y a nityatv t tatr vy p ti a k nir s a tasy la k y at v t anyat h purarindri y rt h a s a n n i k a r j an y a t v a j a n y a t v o b h a y b h v a j a n y a ni hasv b h v a v a t t s a b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k at k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v a s a b a n d h e n a indriy rth a s a n n i k a r aj a n y a t vi i atva p a r y a v a s i t a nive y a tatsa gra h o bodhy a atra yady a pi tm a m a n a s a y o g a s y a j na s m n y a h e t u t v t anu mity d v a ti v y p ti man as a indriyatv t tma n a c r t h a t v t tath pi jany at y m a n u b h a v a t v a v y p y a d h a r m v a c c h i n n a t v a ni v e t na do a yath rut e j na p a d a m e t a t t t p a r y a g r h a k a m nirukto b h a y b h v a n i v e a n e tv k di v r a y a j nap a d a m kecittu )) janya nity a p r a t y a k a s d h r a a j n k a r a a k a t v e sati j na tv a lak a am anumity d n vy pty dij n a k a r a a k a t v t na tatr tivy p ti varapr at y a k a s y j a n y a t v t jany apr a t y a k e tu indriyas y ai v a kara atv c c a lak a as a m a n v a y a nirvikalp a k a s y a savikalp a k r a a t v t kara atv a nive ita mi ty h u sannika r avi b h g a d pik y m [13# ] dravy a p r a t y a k a ity di atra ca dravy a v ttilau ki k a vi ay a t s a b a n d h e n a c k u a prati sama v y e n a cak uss a yo g a s y a k ra atv a v cy a m tatra r p d a u vyab hic r v r a y a k ry a di i dravy a v ttitv a ni v e a n a m gha atv dis m n y a p r a t y s a t tij a n y a c a k ur a s a m b a d d h t t n g atag h a di vi ay a k l a u ki k a c k u a m d y a

vyab hic r a v r a y a laukikat v a p r a v e a eva da dy a e j na p r a t y s a t tij a n y e p rva d a av n a y a m s diti c k u e ,pi tadb o d h y a m eva davy a s a m a v e t a v ttilau ki k a vi ay a t s a b a n d h e n a c k u a prati svar p a s a b a n d h e n a cak uss a yu k t a s a m a v y a s y a k ra atv a m atra c va y a v a p a r a m p a r y trya uk a p a r y a n t a v i r m a p a k e trya uk e vyab hic r a ni r s y a k ry adi i v ttya nt a m yady a pi dravy a m a v e t a v ttitv a ni v e a n e ,pi para m us v k rap a k e tada v a s t h o d o a tath pi dravy n y a t v a s y a sama v e t a v i e a atv b h y u p a g a m t na do a v ttyan t a ca r pa t v dij tipr a t y a k e vyab hic r a v r a y a bodhy a m r pa t v di s m n y a p r a t y s a t tij a n y t t dir p di vi ay a k l a u ki k a c k u am d y a tadv r a y a vi ayat y laukika t v a ni v e a eva nl dya e j na p r a t y s a t tij a n y a p r v a n lar p a v n a y a m s ditiprat y a k e ,pi cak uss a yo g a vi i anir pit a s a m a v y a v i r a h t vyab hic r a v r a y pi tath eva dravy a s a m a v e t a s a m a v e t a v ttilau ki k a vi ay a t s a b a n d h e n a c k u a prati cak uss a y uk t a s a m a v e t a s a m a v y a s y a k ra atv a m yogajad h a r m a p r a t y s a t tij a n y a ni k hila vi ay a k a y o g i c k u e j titvas m n y a p r a t y s a t tij a n y a ni k hilaj tic k u e ca vyab hic r a v r a y t r a laukika t v a ni v e a svata n tr a t r y a u k a p a k e trya uka t a d r p d a u vyab hic r a v r a y a v tty ant a m mat n t a r e ,pi t d avi ay at y kas mi k a t v r a y a tannive y a m e v a abda v ttilauki k a vi ay a t s a b a n d h e n a r va apr a t y a k a prati rotra s a m a v y a s y a k ra atv a m - abdat v d a u vyab hic r a v r a y a v ttya nt a m abdatv a s m n y a p r a t y s a t tij a n y e at t di ab d a vi ay a k e yogajap r a t y s a t tij a n y a t d a pr a t y a k e ca vyab hic r a ni r a s y a laukikat v a ni v e a n a m abda s a m a v e t a v ttilau ki k a vi ay a t s a b a n d h e n a r va a prati rotras a m a v e t a s a m a v y a s y a k ra atv a m abd e vyab hic r a v r a y a v ttitva vi e a a m j titvas m n y a p r a t y s a t t y t t n g a t a k a k r di v tti ka t v dij tip raty a k e

vyab hic r a v r a y a laukikat v a ni v e a eva m a n y a t r p i bodhy a m nanu vi e a at n sa yukt a vi e a at s a y u k t a s a m a v e t a v i e a at di b h e d e n a n n t v t katha sannik ar a vidhy a m yadi ca t s vi e a at tv e n n u g a m a tarhi sa yukt a s a m a v y d n sama v y a t v e n n u g a m a ki na sy dity a k nir kar o ti )) [13% ] atred a m a v a d h e y a m i t y di n

anupala b d h e pr a m n t a r a t v a ni r k a r a a m [142 ] vi e a avi e y ab h v a s a n ni k a r e ti vi e yatv a vi e a atv n y a t a r a s a n n i k a r e t y a r t h a [142 ] gha opala b d hi d a y m i t y di laukikas a n ni k a r j an y a t a d a b h v a v a t t b u d d hi praty e v a tadva tt ni ca y a s y a pratib a n d h a k a t a y laukikas a n ni k a r aj a n y a g h a b h v a p r a t y a k a s y a gha ava t t ni ca y a d a y m p a t t i na ca gha b h v a r p a vi a y a vi r a h d e v a na gha ava ti de e gha b h v a p r a t y a k a p r a s a g a gha s at t v e katha gha ava t t ni ca y a s a b h a v a iti v cy a m gha a n y a d e e ,pi dhar m y a n t a r a g h a ita s a n ni k a r e a bhra m t m a k a g h a a v a t t ni c a y a s a m b h a v e n a tatra gha b h v a p r a t y a k p a t ti s a m b h a v t gha di m a ti de e ,pi dhar m y a n t a r a g h a ita s a n ni k a r a b al e n a gha b h v a p r a t y a k p a t ti s a b h a v c c e ti [141 ] pram nt a r a t v a m i t y di yady a p y a n y a t pram a pra m n t a r a m i ti vyutp a t t y praty a k d y a ti r e k e a pramiti ka r a at v a labhy a t e tattus a h a k ri t a y o p a g a t y anup ala b d h e naiy yik air a p y u p a g a t a m tasy abh v a r p y ev b h v a p r a m k a r a a t v a s y a taira b h y u p a g a m t tath p y a n t a r a p a d a v y a t y s a m u p a g a m y a praty a k d y a ti rikt y pra m tatkar a at v a

praty a k di pr a m i tivij t yapra mi ti k a r a a t v a p a r y a v a s i t a vivak ita mi ti na ko ,pi do a abh v a p r a m i t e praty a k ar p y eva naiy yik airu p a g a m t ata ev g r e vij t yapra mi ti k a r a at v a k al p a n a m i t y u k t a m nanu drak y et e t y a n t e n a i v n u p a l a b d h a u yogy a t o p a p d a n t ,dar an b h v t n st ,ti v ky a k h a av e y a r t h y a m i t y a k y v a t r a y a ti )) [142 ] tarka s y e t y di n [142 ] vipary a y e ) p d a k b h v a v y p y b h v e pratiy ogitv a ko ya nvit a sapta m y a r t h a tatko ipary a v a s y i t v a ) tasy a tarka s y a ko i p dy ar p tadvi ay a k a t v a m i t y a r t h a [142 ] sattv a s y a ) sattva p r a s a k t e virodhin y upalab d hi riti upala b d h e y a s s a t t v a p r a s a k t i virod hi t v a c pa tti h e t u b h t p d y a v y a ti r e k a ni c a y a vi g h a a n a d v r - na tu svar p a t a tath ca sattva p r a s a k ti virod hi t v a taddh a t u b h t p d y a v y a ti r e k a ni c a y a p r a ti b a n d h a k a t v a m pratib a n d h a k a t v a c n h r y a s y a i v a samb h a v a t ti an h r y a t v a m e v a virodhitv a vi e a en a vivak a yam any ath h ry a p r a ti y o g y u p al a m b h a d a y m a b h v a g r a h n p a t t e ri ti vada n ti [142 ] virodhitv a vi e a a mi ti nanv a n d h a k r e yogyo p al a m b h a vi r a h t gha b h v a p r a t y a k p a t ti rity a ky a ni k rtha m h a ) [142 ] pratiyogis a t t e t y di n pratiyogis a t t v a vi ay a k p a t tij a n y p a t ti vi ay e t y a r t h a [142 ] sa k epa iti atr y a m a y a ) sarva tr b h v a p r a t y a k a s t h al e, y a d y a t r a pratiyogi sy t tarhy u p al a b h y e t a, ity p d a n o t p a t t a u m n b h v a iti [142 ] pratiyogis a t t p d a n e t y di n pratiyogini havy p y a t n i r pi t a v y p a k a t v a vivak a yam adhika mukt b al prak d a u dra avy a mi ti andha k r e gha b h v a p r a t y a k p a t ti m a n u p a l a b d h a u nirukt a y o g y a t v i e a a m a ni v e y ai v a

prak r n t a r e a yogy a t pari k ty a tanniv e e n a v ray a t tarkite t y di d pik v k y a m a p i anyat h vy ca k n ke cin m a t a m h a ) [142 ] kecittviti ata eva upala m b h b h v e t d apr a y oj y a t v a vi e a ad n d e v a [142 ] hurity as v a r a s a s c a n a m tadb jantu pratiyogis a t t v e tarkitat v a vi e a av ai y a r t h y a m p rv a m a t e tu anup ala b d h a u yogy a t ni v e a t t p a r y a g r h a k a t a y tarkitap a d a s y o p a y o g a etan m a t e tu pratiyogis a t t v a r p a k r a a vir a h a p r a y oj y a t v a s y ai v a yogy at r p a t a y tasy a ca pratiyogis a t t v a vi ro d hi p a d e n a i v a l bh t tarkita p a d a s y a na kv py u p a y o g a eva m a d hi k a r a a b h e d e n b h v a b h e d a v i r a h t andha k r e gha b h v a p r a t y a k p a t t y a v r a a ceti ny n a t p a ri h r y h a ) [143 ] atred a mi ti [143 ] tatra) dar itatrividh a p r a t y s a t ti m a d h y e nanu katha m e t d rt h al b h a ityatr h a ) [143 ] s m n y a m i t y di [143 ] taditi dh m a t v di s m n y e t y a r t h a [143 ] taditi j t tyarth a s m n y al a k a et y a t r a s m n y a a b d a s y a tadj n a p a r a t v e lak a pat t y yath rut r t h n u r o d h y h a ) [142 ] vi ayo veti nanu cak uss a yo g di r p o k t a s a n n i k a r e aiva nirv h e kimas y praty s a ti t o p a g a m e n e t y a t a ha ) [143 ] at teti nanu vinaiva sannika r a mi n d riy e a tatpra t y a k a kuto na sy dity a tr h a ) [143 ] indriy mi ti asan ni k n mi t y a s y a praty a k et y a s y a ca tadart h e t y di [143 ] bh na iti upayujy a t a ityanu ajy at e nanu cak uss a yu k t a s a m a v y e n a i v a nirv h a kuto na bhava t tyatr h a ) [143 ] saura b h e e ti tadindriy a g r a h a a y o g y a p a d r t h a s y a i v a tadindriy as a y u k t a s a m a v y d i praty a k a h e t u na tu tadindriy a g r a h a y o g y a p a d r t h a s y a - tath s a ti tadindriy a g r h y g r h y a g u a vi e divy a v a s t h n u p a p a t t e r i t y a bhipr y e ok t a m yogy e ti mukt v al prak ok t a k ra at v a c c h e d a k a s a m b a n d h di k a m a b h i s a n d h y h a ) sa k epa iti

iti pras a r a k h y y d pik pra k a v y k h y y praty a k ap a ri cc h e d a sam p t a

anum n a p a ri cc h e d a anum n al a k a a m [14# ] praty a k op aj vakatv a s a g a t y e ti praty a k as y a praty a k ap r a m a b h t a s y a cak ur d e upaj vaka k ry a m tattvala k a ay sa gaty e t y a r t h a nir p a n v a yi j naja n y ajij s p r a y oj y a t v a t t y rtha j ne ca vi ayitay prak ty ar t h n v a y a sa gatipr a d a r a n a ca vi y s a m a g a t a t v a j n e n a unma tt a p r al a pi t a t v a a k a y anav a d h n a sy diti tannir s y a p rvot t a r a g r a n t h a y o eka v k y a t p r a ti p a t ti r a pi sa gatipr a d a r a n a p r a y oj a n a m i t y a pi dra avy a m t d apr a ti p a t ti ca ,anum n a g r a n t h a praty a k a g r a n t h a i k a v k y a t v n praty a k ag r a n a t h a p r a ti p d y r t h a s a g a t r t h a p r a ti p d a k a t v t, ityanu m n a t a ity d y a n y a t r a vistara [14# ] lak ay at ti dpik v k y t lak a apr a k r a k aj n a j a n a k a a b d n u k l a k ti m ni t y a r t h o labhy a t e tatra c gre svar p a vi b h g d n m a pi pratip d a n t tadapr a tij n e n a ny n a t sy diti nir pa y a t tyukt a m nir p a a ca lak a asv ar p a p r m y d y a n y a t a m a p r a k r a k a j n n u k l a a bda ato na ny n a t eva m a g r e ,pi dra avy a m sa grah e [14# ] anumitik ar a a m a n u m n a m i ti 1anu m n a p a d a s y n u m n a p a d r t h a t v v a c c hi n n al k a ikat a y tatpuru e

2p rv a p a d al a k a vira h a p a k e ,gha o gha a, itivad at r a na nir k k at anu mi ti ka r a at v a c nu mi tini h nu b h a v a t v a v y p y a d h a r m v a c c h i n n k r y a t n i r p itak r a at r a y a t v a m

)))))))))))))))))))))))))))))))) 1. nanu ,anumitika r a a m a n u m n a m , iti m le anum n a p a d a s y n u m i ti k a r a rt h a k a t y anumitik ar a a m a n u m i ti k a r a a m iti v ky rt h a p a r y a v a s n t abhe d n v a y a s t h al e udde va t v a c c h e d a k a v i d h e y a t v a c c h e d a k a y o r b h e d a s y a ,gha o gha a, iti v ky a pr m y a v r a v a s v kara yatv t anumitik ar a a t v a s y ai v a udde y a t v a c c h e d a k a t v d vi d h e y a t v a c c h e d a k a t v c c a katha m u k t a v k y a s y a pr m y a mi t y a t a ha ) anum n a p a d a s y e ti tath c nu mi tik a r a a t v a m u d d e y a t v a c d e d a k a m anum n a p a d r t h a t v a vidhey a t v a c c h e d a k a m i ti tayorb h e d l anumitik ar a a m a n u m n a p a d r t h b h i n n a m i ti v ky r t h e n nup a p a t ti riti bh va 2. p rv a d al a k a vira h a p a k a iti p rva p a d al a k a p a e tu anumitis a m b a n d h y a b h i n n a k a r a a t v a m u d d e y a t v a c c h e d a k a m anumitik ar a a t v a vidhey a t v a c c h e d a k a m i ti tayorb h e d t anum n a p a d a s y n u m i ti k a r a rt h a k a t v e ,pi na nir k k at e ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))) 1ten a t tm d a u

ativy p ti nanu par m a r aj a n y a j na mi t y a n u m i t e rl a k a a kima rth a m u k t a m 0 na ca gha itaj n e gha akaj n a s y a k ra atv d a n u m i tij n a m a n t a r tadg h a it n u m n a l a k a aj n a na samb h a v a t ti taduktis p h aly m i ti v cy a m tath p y a n u m i tis v a r p a p r a d a r a n a m t r a ai v a tannis a d d h e tallak a ak a t h a n n u p a y o g t ity a ky a tallak a k a t h a t e ,num n a s y a pra m n t a r a t v a na sidhy ati praty a k n u m i ti pr a mi t y o vy v ttala k a b h y vailak a y e aj te sati praty a k dy a ti ri kt a p r a m a t v a s d h y a k n u m i ti k a r a at v a h e t u k nu m n e vyab hic r a a k y durv r a t v t ata sa grah e anumitilak a ak a t h a n a m u c i t a m i t y a b h i p r y e a bh v a m h a ) [14# ] tath ceti anumitilak a a m [14# ] nanu sa ayott a r a p r a t y a k a iti d pik v k y a m a s a g a t a m - ,n ya puru a, iti vipar tani cay o t t a r a p r a t y a k e ,pyativy p ti s a m b h a v e n a tada k a t h a n e n a ny n a t p a t t e ri t y a ky a d pik v k y a s t h a s a ay a p a d a vir taj n a m t r o p a l a k a ap a r a m i t y a b hi p r y e h a ) [1%% ] vipar taj n o t t a r a p r a t y a k a prat ti [14% ] a g kurvat m i ti mi r d n miti e a eten a pr ty a k ika ni ca y e vi e apa d a r a n b h v a v i i avipar taj n a s n a y a pratib a n d h a k a t v a tada b h v a s y a hetutv a m i ti vadat ddhitik r d n mate n tivy p ti riti s cita m nanu [14# ] sth upur u as a ay n a n t a r a m i ti dpik v k y a m a s a g a t a m sa ayas y a tattad a b h v a k o ik a t v a n i y a m e n a sth upur u ak o ika t v y o g t ityata ha ) [14% ] idamiti [14% ] hu ityasv ar a s a s c a n a m tadb jantu sth utv a t a d a b h v a k o ik a s a ay a s y a prath a m a vivak itat v e puru a eveti praty a k aj a n a n di t y u t t a r a g r a n t h a vi r o d h a sth ur e v e ti praty a k aj a n a n di ti vakta v y a t v t ata t d agr a n t h a p a r y l o c a n a y sath upur u as u a y n a n t a r a m i ti v ky e sa aya d v a y a na vivak ita m kintu eka eva sa ay a iti

)))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. tene ti tm d e anumitini haj n a t v v a c c hi n n a k r y a t n i r pi t a k r a a t r a y a t ve ,pi anumititv v a c c hi n n a k r y a t ni r pi t a k r a a t r a y a t v b h v a n n tivy p tiriti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))) taccait a n m a t e na gha ata iti nanu puru a iti praty a k aj a n a n di ti vakta v y a m kimev a k r o p d n e n e t y a y h a ) [14% ] puru a evet ti nanu ,puru a anumi no m ,tyan u v y a v a s y a s a t t v e anumititv a m a pi tatra sv k ry a sy dity a t a ha ) [14% ] idamu p al a k a a mi ti [14% ] ida b dha k a y u k ti pr a d a r a n a m [14% ] upalak a a m b dha k a y u k t y a n t a r a s y p i s ca k a m nanu sa ayott a r a p r a t y a k e ,tivy pti v r a t h a 1par m a r aj a n y a t v a a r rapra vi ajan a k a t y vi i apar m a r a t v v a c c hi n n a t v a m e v a kuto na nive ita m sa ey ott a r a p r a t y a k e ca puru atv a v y p y a k a r di m n a y a m i ti par m a r a s y a 2vi akalitaj n a s d h r a y n u r o d h e n a 3j n a vi i aj n a t v e n a i v a k ra atvo p a g a m t eva vi e apad a r a n a s y a vipar taj n a p r a ti b a n a d h a k a t y uttej ak a t m a t e uktavi e a a viphala sy t sa ayott a r a p r a t y a k e 4ativy p t e r a n a v a k di n t y a t a ha ) [14% ] eten e ti janak a t y t d adh a r m v a c c hi n n a t v a m a n i v e y a pak at s a h a k t a p a r m a r aj a n y a t v a s y ai v a vivak a en e t y a r t h a [14% ] vi e a at v a c c h e d a k a p r a k r a k a n i r a y a vi d h a y e t y a n e n a vi i avai i y va g hi b u d d h e t d avi i apar m a r a t v v a c c hi n n aj a n a k a t k a t v a m a s t ti s cita m

sa k epa iti atr y a m a y a ))) pak at s a h a k t a s y ai v a par m a r a s y a vi e adar a n a t v e n a sa ayott a r a p r a t y a k e hetutv t taddo at d a v a s t h y a m i ti pak at j a n y a t v e sati par m a r aj a n y a t v a m i ti tadart h o vakt av y a eva pak at p r a t y a k e ativy ptiv r a y a par m a r aj a n y a t v o p d n a m )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. par m a r aj a n y a t v e ti par m a r a ni haja n a k a t n i r pi t aj a n y a t v e t y a r t h a 2. vi akalitaj n e ti ,puru atv a v y p y a kar di,- ,kar di m c y a m , iti j na dv a y a s d h r a y n u r o d h e n e t y a r t h a 3. j na vi i aj n a t v e n e ti kar divi e ya k a p u r u a t v a v y p y a t v a p r a k r a k a j n a vi i akar a di prak r a k e d a n t v v a c c hi n n a vi e y a k aj n a t v e n e t y a r t h a

4. ativy p t e r a n a v a k di ti j na vi i aj n a t v v a c c hi n n a k r a a t ni r ti p a k r y a t n i r pi t a k ry a t y sattv e ,pi par m a r a t v v a c c hi n n a k r a a t ni r pi t a k r y a t y virah di ti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))))) yady a pi pak at p a r m a r o b h a y a vi ay a k a s a m h l a m b a n a p r a t y a k e ,tivy ptire v a m a p i samb h a v a ti - tath pi pak at j a n y a t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n a p a r m a r aj a n y a t vivak a t 1na

do a pak at p r a t y a k a t v a p a r m a r a p r a t y a k a t v o avacc h e d a k a y o bhed dity di k a anumitigr a n t h d a u vistar e ok t a dra avy a mi ti pak at la k a a m nanu s dhy a s a ay a r p a p a k a t s a h a k t a t v a kuto n tra nive ayitu akya mi t y a b h i pr y e a a kat e ) [15' ] yady a p ti ghana g a rj a n e n a supto tt hit a s y a meg h n u m i t a u s dhy a s a ay a r p a k r a b h v e n a vyab hic r p a t t y s dhy a s a ay a s y n u m i ti h e t u b h t a p a k a t r p a t v a na samb h a v a t ti n t tadviva k a a akya mi ty a b hi p r y e a sam d h a t t e ) [15' ] tath p ti [15' ] s dhy n u m i t cch y iti atra cecch m t r a n i v e e siddhis at t v e gha o bh y t it cch da y m a n u m i t y p a t ti anu mity a s ni v e e ,pi gha nu mi ti bh y t it cch y v ra s a m b h a v a s dhy n u m i ti vi ay a k e c c h ni v e e ,pi gha nu mi ti bh y di t cch v r a a na samb h a v a ti 2gha as d h y o b h a y a s a m h l a m b a n n u m i t e r vi ay a t v a s a m b h a v t ata prak tas d h y a k a t v a vi e it n u m i titv a p r a k ri k e c c h y iti tadart h o bodhy a abh v a p r a ti y o g it y ca t d ecc h t v v a c c hi n n a t v a nive y a m - tena t d ecch g h a o b h a y b h v d i k a m d y a 3na do a t d ecc h t v v a c c hi n n a t v a ca t d ecc h t v a p a r y p t v a c c h e d a k a t k a t v a m tacca 4t da e c c h t v e t a r a d h a r m n a v a c c h i n n a t v a p a r y a v a s i t a m tena caitras y a siddhisi dh a y i ay o sattv e )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. na do a iti

sam h l a m b a n a p r a t y a k a ni h y par m a r aj a n y a t y par m a r a vi ay a k a p r a t y a k a t v v a c c hi n n a t v e ,pi pak at y jany at v a c c h e d a k a yat pak at p r a t y a k a t v a tadav a c c hi n n a t v b h v d i ti bh v a 2. gha as d h y e ti ,gha ava h n y u b h a y n u m i ti r b h y t, iti icch atra vivak it 3. na do a iti siddhisi dh a y i ob h a y a s a t t v a k l e na pak at n u p a p a t ti rity a r t h a 4. t d ecc h t v e t y di tath ca gha ava h n y u b h a y n u m i ti r b h y d i t cch y yo ,bh v a tad yaprati y o git y t d ecc h t v e t a r a g h a a s d h y a k a t v d y a v a c c h i n n a t a y tada n a v a c c hi n n a t v b h v t t d b h v a s y a na utteja k b h v a r p a t e t y a y a )))))))))))))))))))))))))))))))) maitra v ttitv a vi i asi dh a yi ay abh v a m d y a n nu mi t y a n u p a p a t ti eva m a g r e ,pi pratiyogit y vi i asiddhitv e t a r a d h a r m v a c c hi n n a t v a nive y a m tena vi i asiddhig h a ob h a y d y a b h v a s y a yatkicid t m a v ttitv a vi i at d asidd h y a b h v a s y a ca vyud s a anya t h si dha yi vin siddhis at t v e ,numity p a t t e yady a pi t d ecc h t v e t a r a d h a r m a t d nu mi titv a p r a k r a k a t v a r p a iti si dha yi vira h a s y a i v s a g r a h a eva m a g r e ,pi tath pi 1t d apr a k r a k a t v a n i h v a c c h e d a k a t b h i n n a ) icch tv a ni h v a c c h e d a k a t b h i n n v a c c h e d a k a t v n i r p a k a t v a vivak a yam eva si dha yi vira h a v ai i yani h v a c c h e d a k a t b h i n n a s i d d hi t v a

ni h vac c h e d a k a t b h i n n v a c c h e d a k a t v ni r p a k a t v a m a g ri m a pratiyogit y nive y a mi ti eva m a n y a t r pi bodhy a m [151 ] sama v y e n b h v a iti si dha yi siddh y o sattva d a y sa yog as a b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a s i d h a y i vira h a s y tm a ni sattv t anu mi ty a n u p a p a t ti ata sama v y e n e t y u k t a m avacc hi nn a p r a ti y o g i t k a t v a m a b h v n v a y i t t y rtha nanu si dha yi vira h a s y a svar p a s a b a n d h e n a siddhivi e a atv e siddhisi dh a y i ay o sattv e ,numitty a n u p a p a t ti t d a v a s t h y a m si dha yi y sam a v y e n t m a n y e v a sattv t ityata ha ) [151 ] svar p e t y di tath ca si dhayi vira h a v a i i ya siddhau na svar p a s a m b a n d h e n a - yenokt a d o a sy t api tu svani has v a r p a s a b a n d h v a c c h i n n d h e y a t n i r p a k a n i r p i t asa m a v y a s a m b a n d h v a c c h i n n d h e y a t s a m b a n d h e n a tath ca nokta d o a iti bh v a [151 ] tadvi i y s s a d d h e ri ti vy s e n a lekhan t si dha yi vira h a vi i asiddh y a b h v a iti d pik v k y a s t h a s a m a s t a p a d e vi i nta siddhy a b h v a vi e a a mi ti bhra m o nirasta tath sati siddhisi dh a yi ay o )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. t d apr a k r a k a t v e t i tats d h y a vi i atat p a k a vi ay a k n u m i ti t v a p r a k r a k a t v a n i h vacch e d a k a t b hi n n icch tv a ni h v a c c h e d a k a t b h i n n va y avacc h e d a k a t tada nir pi k y si dha yi ni h pratiy ogit tannir p a k b h v a si dha yi vira h a p a d e n a vivak ita iti bh va ))))))))))))))))))))))))))))))))) sattv e ,numity a n u p a p a t ti t d a v a s t h y t siddhy a b h v a r p a v i e y a vir a h di ti dhyey a m [151 ] siddhe s s a m a v y e n b h v a ityarth a iti si dha yi vira h a vi i asiddh e sa yog e n b h v a m d y a vi i asiddhid a y m a n u m i ti v r a y a sam a v y e n e t y u k t a m

atra s m n d hi k a r a v y a a r re prath a m d h e y a t y svar p a s a b a n d h v a c c hi n n a t v n i v e e siddhisi dh a yi ay o sattv e ,pi tma ni si dhayi vira h a s y a 1svapr a ti y o gi m a t t v a s a b a n d h e n a sattv d a n u m i t y a n u p a p a t t i - ata tannive a anav a c c hi n n a s v a r p a s a b a n d h v a c c h i n n a t v a tadart h a tena gha dy a v a c c h e d e n a si dha yi vira h a s y a si dhayi va t y a p y t m a n i sattv e ,pi na k ati si dha yi vira h a v a ti k le k likavi e a at a y siddhis att v t 2sa eva do a iti dvit y dhe y a t n a v a c c hi n n a s v a r p a s a m b a n d h e n a k ra atv a vakta v y a m any ath siddhis at t v e gha dy a v a c c h e d e n a tada b h v a s a t t v t vi i asiddhid a y m a n u m i t y p a t t e [151 ] s dhy a si dd hi pak at v a c c h e d a k a v i i a ity di pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a s d h y a t v a c c h e daka d h a r m a s a b a n d h v a c c hi n n a p r a k r a t lis a ay n y aj namity a r t h a atra ca p am a y a sa yog e n a vahni m ni t y d e - parvat a sa yog e n a dravy a v n ity d e - parvat a k lik di n vahni m ni t y d e c a ni cay as y a sattv e ,pi anumity a n u p a p a t ti sy diti pak at v a c c h e d a k d e r ni v e a n a m vi e yat p r a k r a t a y o r ni r p y a n i r p a k a b h v a n i v e a n a ca parva t o gha av n - hrada ca vahni m ni ty di s a m h l a b a n a n i r ay a s y a parva t o vahni m ni t y d y a n u m i ti viro d hit v r a y e ti bodhy a m parva t o vahni m n naveti sa ay as y a pratib a n d h a k a t v r a y a sa ay n y a t v a ni v e a n a m tacca na s m n y a t a sa aya b hi n n a t v a m a - tath sati parvat a sa yog e n a vahni m n bh t a gha av n ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svapra ti y o g a m a t t v e ti sva si dhayi vira h a tatpr atiy o gi si dha yi tadva tt v a m t m a n a

2. sa eva do a iti siddhisi dh a y i ay o sattv e ,pi anumity a n u p a p a t ti rity a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) navet y di sam h l a m b a n a j n a s y ikas a ay a r p a s y p r a ti b a n d h a k a t vapra s a g tkintu s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h v p rak ra k a t v a m yady a pi atra vahnitv di n pad rt h n a t a r v a g h i n a p a r v a t a sa yog e n a vahni m n navety di s a ay a s y pi t d atva m a s ti s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m v a c c hi n n a s d h y a t v a c c h e d a k a s a m band h v a c c hi n n a p r a t iyogit s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a k r a t n i r p i t b h v a t v v a c c hi n napra k r a t ni r p a k a t v b h v a v i v a k y m a p i parva t vahni m n hrada ca vahny a b h v a v n i t y di g r a h a s y p r a ti b a n d h a k a t v a p r a s a g a tath pi pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t y t d b h v a t v v a c c hi n n a p r a k r a t t a n n i r p a k a t v b h v a v i v a k a t na do a abh v a t v v a c c hi n n a p r a k r a t y svar p a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a nive an yam any ath parva t a sa yog e n a vahni m n k li k di n samb a n d h e n a vahny a b h v a v c e t y di ni ca y a s y pi virodhit p a t ti pak at v a c c h e d a k v a c c hi n a n a vi e y a t ni r pi t a s d h y a v a d b h e datv v a c c hi n n a s v a r p a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a k r a t k a t v b h vo ,pi nive y a anyat h parva to vahni m n vahni m a d a n y o veti sa ayas y a virodhit p a t tirity ala m a d h i k e n a nanu siddhau si dha yi vira h a vi i atva ni v e a p r a y oj a n a ,siddhis att v e ,p ,ty di

d pik gra n t h o k t a siddhisi dh a yi p ar m a r n yaug a p a d y a eva samb h a v a ti tadev a ca na gha at e yogy a vi b h u vi e ag u n svott ar o t p a n n a g u a n y a t v a ni y a m e n a te yuga p a d a v a s t h n s a m b h a v t ata tatpra y oj a n a k a t h a n a m a s a g a t a m i t y a ky a siddhy t m a k a p a r m a r a s t h al e tat sa ga m a y a ti ) [151 ] atra siddhi cet y di n [151 ] ata sam h l a m b a n a p a r y a n t n u d h v a n t par m a r e ti anyat h yatra prath a m a par m a r a tata siddhi - tata si dha yi - tata anu miti na j yat a eva par m a r a s y a p rv a na atv t ato n tra pray oja n a samb h a v a t ti bh v a tath ca vi e a b h v a p r a y u k t a vi i b h v a s a m b h a v t na siddhisi dh a y i ay o sattv e vyab hic r a iti bh va par m a r ala k a a m prak ik y m [155 ] sapta m tatpur u g k ra iti nanv at r a vy ptivi i asy a pak adh a r m a t e ti a h tatpuru a kuto n rita - sa eva c ra y a ya k ra k d hi k r y t ,sapta m y a d hi k a r a e ce,ti s tr d a s m a r t h y e n a sam s n u p a p a t ti b hi y sama s t a p a d a p r a v i akriy s a m a b h i v y h r a s y a durva c a t v e n a sapta m y a n u p a p a t t e ri ti cet ) na ai ika a h pras ak t v a pi ak ra k d hi k a r a a v ci p a d d a pi kvacit sapta m s dhuriti s ca n y ai v a iha sapta m sam s d a r a tatra pra m a cokta s t r e cak ro p d n a m e v a any ath tadvaiy ar t h y p a t t e ri ti spa a ceda m vyutp a t ti v d e sapta m y a r t h a vi c r e nanu vy ptivi ay a k a p a k a d h a r m a t j n a s y a par m a r a r p a t v e dh m o vahnivy p y a dh m a v n parva t a iti j nay o vy v tti yady a pi samb h a v a ti tath pi hetu s dhy a v y p y a hetu m n pak a iti sam h l a m b a n a s y a par m a r a t v p a t t y tato ,numity p a t ti ato ni kar am h a ) [155 ] vy pty a v a c c hi n n e t y di n atra ca vyab hic ris th al e

hetuv y p a k a s d h y a s m n d h i k a r a y a r p a v i i avy p t y a p r a s i ddhy bhra m yavi ay at s d h r a a nir p y a n i r p a k a b h v p a n n a v i ay a taiva vy ptig h a a k a t v a t p a d r t h n nive an y tath ca vy pty a v a c c hi n n e t y a s y a hetupr a k r a t n i r pi t a v y p a k a t v a p r a k r a t n i r p i t a s d h y a p r a k rat nir pi tas m n d h i k a r a y a p r a k r a t n i r pi t e t y a r t h a vy pa k a t v a g h a a k a p a d r t h n m a p i nir py a nir p a k a b h v p a n n a v i ay a t ai v a nive y vahnivy p y a d h v n hrada - parvat o gha av niti sam h l a m b a n a t a anu mitiv r a y a vi e yat p r a k r a t a y o r ni r p y a n i r p a k a b h v a n i v e a vahnivy p y a d h v a t dravy a mi ti j n t parva to vahni m n ityanu mi tiv r a y a pak at v a c c h e d a k a n i v e a parvat o vahnivy p y a d h m a v n na veti sa ay d a n u m i ti v r a y a ni cay a ityukta m ni cay a t v a ca na s m n y a t a sa aya b hi n n a t v a m ik as a ay a s y j a n a k a t v p a t t e ki tu s dhy a v y p y a h e t u t v b h v a p r a k r a t n i r p i t a p a k a t v a c c h e d a k va c c hi n n a vi e y at ni r p a k a t v b h v di r p a m i ti dhy ey a m vy ptilak a a m yatra dh ma tatr g niriti s hac a r y a ni y a m o vy ptiriti sa grah a v k y e t d av k y a p r a ti p d y s hac a r y a ni y a m b h i n n vy ptiriti bodha ityab hipr y e h a d pik y m [15# ] yatre t y di [15# ] abhina y a abhil pa k a a b d a k a t h a n a m [15# ] s hac a r y a ni y a m a iti sa grah a v k y e sahac a r a t a iti sahac a r a u tayorb h v a s hac a r y a m s m n d hi k a r a y a mi t y a r t h a tasy a niyam a pr c nam a t e s dhy b h v a v a d a v ttitv di v ai i yam n vnamat e hetuv y p a k a s d h y a n i r ti p a t v t m a k a - tasy a hetuni hatv a sv ray r a y a t v a r p a p a r a m p a r s a m b a n d h a n a i v a v cy a mi ti vy py a ity dau sa

eva praty a y r t h a sv diti gaura v a niya m a s y a vi e yatv e durv r a m tasy a vi e a atv e tu niya m a vi i as m n d hi k a r a y a s y r a y a t s a m b a n d h e n a i v a hetuv ttitv t nokta r ty gaura v v a k a iti mana si nidh y a [15# ] niyatas m n d h i k a r a y a m i t y u k t a m [15# ] s dhy b h v a v a d a v tti tv dir p a m i ti din s dhy a v a d a n y v ttitv a p a ri g r a h a s dhy b h v a v a d a v ttitv di r p a vi e a a gha ak a mi ti y vat t d a yatreti vyutp a t t y s dhy b h v a v a d a v ttitv di g h a ita mi t y a r t h a atra vahni m n gaga n di ty di viru dd h a v r a y a 1vi e ya m dravy a sattv t ity divy a b hi c ri v r a y a 2vi e a a m v ttim t r a ni v e e n o k t a v i r u d d h a ni r s e tu ,dh m a v n vahn e,rity d v a pi prayoj an a bodhy a m kecittu ) s hac a r y a ni y a m a ityatra k dab hi hito bh vo dravy a v a t p r a k a t a iti ny y e n a niya m a a b d o niyata p a r a s m n d hi k a r a y a vi e a a mi ty a b hi p r y e h a [15# ] niyatas m n d h i k a r a y a m i ti ) iti vy ca kr u tadas a t )) tath s a ti s hac a r y a s m n d hi k a r a y a m - tasy a niya m a iti a h sam s e n a vy kh y n a v i r o d h t niyata p a r a n i y a m a a b d a s y a ,vi e a a vi e ye,ty di s t r e p rv a ni p t p a t t e c a tas m t niyatas m n d h i k a r a y a miti phalit rt h a k a t h a n a m a / ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. vi e ya mi ti s m n d hi k a r a y ar p a vi e ya mi ty a r t h a 2. vi e a a miti niya m a r p a vi e a a mity a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) na tu

abd rth a k a t h a n a m i ti tattv a m tath ca niyatas m n d h i k a r a ar re niya m a s dhy b h v a v a d a v ttitv di v ai i yar p o na aky at e vaktu mi ti bh va tath t v e do am h a )) [15# ] ida v cy a mi t y di n atra ca s dhy b h v a v a d a v ttitv a ar re ki s dhy a ni hapr a ti y o gi t k b h v o nive y a t e - uta s dhy a t v a c c h e d a k e t a r a d h a r m n a v a c c h i n n a s d h y a t v a c c h e d a kasa m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k b h v a p a r y a n t a m i ti vikalpa mana si nidh y d y e v cy a t v a g h a o b h a y d y a b h v a m d y a gha div ttitva vi i av c y a t v d y a b h v a sa yog di s a b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a v c y a t v d y a b h v a c d y a sadd h e t o r a v y a b hi c ri t v n u p a p a t t e sphu atv t dvit ye d a am h a )) [15# ] s dhy b h v p r a ti s a d d h e ri ti [15# ] pratiyogit n a v a c c h e d a k a s d h y a t v a c c h e d a k vi c c h a n n e t y a r t h a iti dh m a v n vahn e ri ty d a u pram e y a t v a d r a v y a t v d i k a m d y a ativy p tiv r a y a vi i ya s dhy a t v a c c h e d a k a p r a v e a yady a pi mah n a s yava h n y d y a b h v a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a t v a vahnitv d e r a p y a d h i k a tviti ny y d a k at a m tath pi t d apr a tiy o git n a v a c c h e d a k e t y d i n 1hetus a m n d h i k a r a b h v a vi i ny a s d h y a t v a c c h e d a k v a cchinna vi ay a t v a t t v a vi v a k a y na do a vai i ya svas et y di b h e d a v a t t v a s a b a n d h e n a sv d hik a r a at svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e k a t avacc h e d a k a t s a b a n d h e n a tath ca mah n a s yatv d a u t d avi ay at v a c c h e d a k a t v i r a h t lak a as a g a ti vi ayat y s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a t v a caika m t r a v ttidh a r m a s y a s dhy a t v a c c h e d a k a t v e tanni h va c c h e d a k a t k a t v a m dhar m a d v a y d a tath t v e ))))))))))))))))))))))))))))))))

1. hetus a m n d hi k a r a b h v a v i i ny y s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi ay a t tadvat t v a m i t y a r t h a svapa d e n a hetus a m n d hi k a r a a gha dy a b h v o gr hy a svas e t y di b h e d a v a t t v a n ma sv d hik a r a av tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h v acchinn a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a m sva gha b h v a svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a t s a b a n d h e n a gha b h v d hi k a r a a gha atv a - tatra yo bheda avacc h e d a k a t s a b a n d h a n e n a vahnitv v a c c hi n n a vi ay a t v a d b h e d a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a vahnitv v a c c hi n n a vi ay a t y mi ti t d ab h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t s a b a n d h e n a gha b h v a v a t vahnitv v a c c hi n n a vi ay a t tena sa band h e n a gha b h v a v a d b hi n n ca gha atv v a c c hi n n a vi ay a t e ti svas e t y di b h e d a v a t t v a s a b a n d h e n a gha b h v a vi i gha atv v a c c hi n n a vi ay a t - tadany vahnitv v a c c hi n n a vi ay a t e ti sama n v a y o bodhy a ))))))))))))))))))))))))))))))))) tu dhar m a d v a y d e r v i e a avi e y a t v a c c h e d a k a b h v e n a y d a vilak a a avacc h e d a k a t v a tannir p a k a t v a r p a m i ti na k atiriti na caiva miti sa yog as a m a v y o b h a y a s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a v a h ny d y a b h v a m d y a taddo at d a v a s t h y a m i ti v cy a m s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a m t r v a c c h i n n a t v a s y a taditar a s a m b a n d h n a v a c c h i n n a t v a p a r y a v a s i t a s y a vivak itat v t [15% ] hetut v a c c h e d a k v a c c hi n n a p a r a m i ti 1pra k ta h e t u t v a c c h e d a k a t v y p a k a t v a c c h e d a k a t k a n i r p a k at k a p a r a m i tyarth a t d anir p a k a t k a t v a m a d h i k a r a a t n v a y i tena

vi i asatt h e t u k e satt t v a s y pi hetut v a c c h e d a k a t y taddo at d a v a s t h y a m i ti a k par s t vastut a s t u ekad h a r m a s y a hetut v a c c h e d a k a t v e tanni h v ac c h e d a k a t k a t v a m e v d h i k a r a a t y nive y a m yatra dhar m a d v a y d e tath tv a tatra p rvo k t a r ty vilak a v ac c h e d a k a t k a t v a m i ti na kicid av a h na m atraiva [15% ] hetut v a c c h e d a k v a c c hi n n a p a r a m i t y a s y p i t tpa r y a m i ti dhyey a m [15% ] vi i eti 2svar p a s a m a v y o b h a y a g h a it as m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e na gu akar m n y a t v a vi i ety ar t h a nanu vi i a uddh a y o r b h e n d t katha hetva d hi k a r a a t v a gu derity a t a ha ) [15% ] vi i asy eti dravy a t v b h v a s y a hetva d hi k a r a a g u dini hatv e ,pti yojan gu d ty din karm dis a g r a h a [15% ] n vy p tiriti tanni h dhik a r a at ni r p a k a t v a c c h e d a k a yat )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. nir p a k a t p a d e n t r a dhey a t vivak it tath ca prak tah e t u t v a c c h e d a k a t v y p i k y dhey a t v a c c h e d a k a t tannir p a k d h e y a t n i r p a k a t v a m a d h i k a r a a t y vivak ita m tena dravy a vi i asatt v t ityatra hetut v a c c h e d a k a t vi i asatt t v e - tatra gu ani h dhik a r a at ni r pi t d h e y a t v a c c h e d a k a t n sti,gu o gu akar m n y a t v a vi i asat t v n, iti prat tivirah t api tu dravy a ni h b hi k a r a a t ni r pi t a d h e y a t v a c c h e d a k a t asti,dravy a gu akar m n y a t v a vi i asat t v a t, iti prat te ata

hetut v a c c h e d a k a t v y p a k v a c c h e d a k a t k d h e y a t k d h i k a r a at vat dravy a m e v a - tadv tty a t y a n t b h v p r a ti y o gi t v a dravy a t v e ,st ti n vy p tiriti bh va 2. svar p a s a m a v y o b h a y a g h a ita s m n d h i k a r a y a n ma svar p a s a b a n d h v a c c hi n n a s v a ni h dh e y a t ni r p a k d h i k a r a anir pit a s a m a v y a s a b a n d h v a c c hi n n a v ttitv a m

))))))))))))))))))))))))))))))))) tasy aiv a tada v a c c hi n n a ni r pi t d hi k a r a at v a t t v e n a gu der a t a t h t v di ti bh va yady a pi hetva d hi k a r a a t y hetut v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v n i v e e k lik din dh m d y a b hi k a r a e hrad d a u sa yog d y a v a c c hi n n a v a h n y d y a b h v a s a t t v t apya vy p ti s a m b h a v a tath pi jany a m t r a s y a k latv n u p a g a m e nai a do a samb h a v a t ti tatra tannive a s y a prak r n t a r e a phala m h a ) [15% ] n vy p tiriti tm a b hi n n a j na v a d a n y a t v di t y d a u tma n a ken pi samb a n d h e n a hetva d hi k a r a a t vi r a h e a lak a as a m a n v a y a s a m b h a v t n sa m b h a v o dar ita sa yog as m n y b h v a s y a v k e saviv d a t v d h a )) [15% ] kap ti [15% ] pratiyogi v aiy a d hi k a r a y a s y e ti yady a pi s m n y a t a pratiy ogi niv e e t d avi e a kr n t b h v p r a s i d d hi svapra ti y o gi niv e e svatva s y a tattad v y a k ti vi r n t a t a y vy pt e r a s a r v a j a d u rj e y a t p a t ti tath pi 1t d t m y a s v a p r a ti y o g y a d h i k a r a a v ttitvo b h a y a s a b a n d h e n a abh v a vi i ny at v a nir pa k a t v a s v r a y d hi k a r a a v ttitv o b h a y a s a b a n d h e n a pratiyogit vi i ny at v a v sth l as k m a r tibhy m a n u g a t a m a b h v e nive y a mi ti na do a atra ca svapra ti y o g y a d hi k a r a v ttitv a s y a pratiyogiv aiy a d hi k a r a y a a b d r t h a t v e kapisa yog

sattv dity d a u vyab hic ri y atipr a s a g a adhikar a a b h e d e n b h v a b h e d a v i r a h e a s dhy b h v a s y a vy pa k a t g h a a k a t v s a m b h a v t svapra ti y o g y a n a d h i k a r a a v ttitv a s y a nive e ca kapisa yog etattv dit y d a u avy pita t d a v a s t h y a m i ti hetv ad hi k a r a e svapra ti y o g y a n a d h i k a r a a t v a nive a n yamity di k a man asi nidh y h a ) [15% ] adhika mi ti )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. abh v a p a d e n a sa yog b h v o gr hy a t d t m y a s a b a n d h e n a svapra ti y o g y a d hi k a r a a v ttitv a s a m b a n d h e n a ca tadvi i a sa eva- tadany o gha dy a b h v a eva prayitogit sa yog a ni h tannir p a k a sa yog b h v a tath sva pratiyogit tad ray a sa yog a tadad hi k a r a a v tti ca sa yog b h v a iti uktob h a y a s a m b a n d h e n a pratiyogit vi i a sa yog b h v a tadany a gha dy a b h v a iti sam a n v a y o dra avy a ))))))))))))))))))))))))))))))) anum n a vi b h g a sa grah e [1!4 ] svay a m e v e t y di asya v ky a s y a par n a d h nab h y o d a r a n a j a n y a m a h n a s di ni r pi t a s v r a y r ayatv a r p a p a r a m p a r s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t r a y a yatra dh m a s t a t r g n i riti vy ptivi ay a k a p r a t y a k o t t a r a k l napar v a t a s a m pak a r m a k a g a man r a y a parva t a v ttiv a h ni vi ay a k a s a n d e h a v n parva t a d h a r m i k a d h m a p r a k r a k a c k u ra y a yatra dh m a s t a t r g ni rity k r a k a v y p t i vi ay a k a s m a r a r a y a ityakh a ab od h a tatra

dh m a pa yan smar at tyan e n a dh m a d a r a n aj a n y a t v a vy ptis m a r a e labhy a t e udde y a vi dh e y a b h v a s t h a l e udde y a t v a c c h e d a k a v i d h e y a y o rj a n y a j a n a k a b h v a s a m b a n d h a bh na s y a dhana v n sukh tay d a u d atv t tath ca katha vy ptis m a r a a h e t u t v a dh m a d a r a n a s y e t y a k y tadup a p d a y a t i prak ik y m [1!5 ] ekas a n b a d h ti sv rth n u m n a n i r p a a m bh y o d a r a n e n a vy pti g h tveti sa grah a v k y t bh y o d a r a n a s y a vy ptig r h a k a t labhy a t e tacca nopap a d y a t e anvay a v y a b hi c r di t y a k a t e ) d pik y [1!4 ] nanviti vy ptig ra h o p y a n i r p a a m nanu vyab hic r aj n a d a y m a p i bh y od a r a n e n a vy ptini ca y a sv kriyate it patti kuto na samb h a v a ti ityata ha ) [1!5 ] vyab hic r aj n a d a y m i t y di tath c nub h a v a vi r o d h a iti bh va yadi c nub h a v a vi r o d h a m a p y a n d t y a i patti sv kriyate tad p y h a ) [1!5 ] idamu p al a k a a mi ti ida ) vyab hic r aj n a d a y vy ptini ca y p a t ti r p ti p r a s a g a k a t h a n a m upala k a a m) vak ya m ad a nt a r a s c a k a m [1!5 ] ras b h di s d h r a y d iti idamup al a k a a m s m n y a ) praty s a t t y a n u p a g a m a p a k e parva t yava h ni d h m a y o s m n d hi k a r a y a s y s a n ni k atay mah n a s d a u vy ptipra t y a k e bh n s a m b h a v t parvat d a u dh m di d a r a n n a n t a r a vy ptis m a r a n u p a p a t ti rity a pi dra avy a m

hetut v a c c h e d a k a p a r y a n t a s y a vy ptitv e dh m a t v di k a m e v v a c c h e d a k a avacch e d y a ca bhava t ti avacc h e d y v a c c h e d a k a y o r ai k y a p r a s a g a na ce patti avacc h e d y a p r a k r a k a j n e ,vacch e d a k a p r a k r a k a j n a s y a k ra ata y tm r a y a p r a s a g t tm r a y a c a prak te svaj n a h e t u t v p d a n a j a n y a s v a j n a b h e d r o p t m a k a yadi svaj n a svaj n a h e t u sy t tarhi svaj n a v y a ti rikt a sy diti tarka iti y vat yadv yadi sva svah e t u sy t tarhi svab hi nn a sy dity di tarka r p a svaj n di h e t u t v a s y a svaj n di v y a tiri kt a t v a v y p y a t a y p d y p d a k a y o r v y p ti s a t t v t ha ) [1!5 ] dh m a t v d e ri ti [1!5 ] na k atiriti tath ca t d adh m a t v a t v v a c c h i n n a p r a k r a t lij n a k ry a m / dh m a t v di ni h n a v a c c hi n n a p r a k r a t k a j n a k ra a miti k ry a k r a a y o bhed t n tm r a y a ityarth a i pattido e a tark n u t t h n d i ti bh va nanu vyab hic r aj n b h v a sahac r a g r a h a c a vy ptig ra h a h e t u ri t y u k t a m tatra t d avi i avy p ti g r a h e kima e vyab hic r a g r a h b h v a s y o p a y o g a ) s m n d hi k a r a y a g r a h a s y a ca kutro p a y o g a ity a k y tadup a p d a y a t i [1!5 ] ittha cety di n [1!5 ] vi e a aj n a vi d h a y e t i hetu s dhy a s a m n d h i k a r a a iti j na vin hetut v a c c h e d a k e s dhy a s a m n d h i k a r a a v ttitv a s y a durgra h a t v di ti bh va s dhy a s m n d h i k a r a y a s y a vy ptitv e ,pi na do a ity ha ) [1!5 ] vastut a s t vi ti [1!! ] taddh a r m a d h a r m i t v a c c h e d a k a k e t i taddh a r m v a c c h i n n a vi e y a t k e t y a r t h a [1!! ] ata eveti s m n d hi k a r a y n t a s y ai v a vy ptitv a v y a v a s t h p a n d e v e t y a r t h a [1!! ] dh m a t v a t v e t i dh m a t v a t v a s y a dh m e t a r s a m a v e t a t v a s a h i t a ni k hila d h m a v t ti tv a r p a t v d i ti bh va

[1!! ] digiti aya m a y a ) hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a p r a k r a t ni r pi t a v y p a k a t v a p r a k rat nir pi t a s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a p r a k r a t n i r p i t a s m n d h i k a r a yapra k r a t n i r pita h e t u t v a c c h e d a k a d h a r m a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a k r a t nir pita p a k a t v a c c h e r a k v a c c hi n n a vi e y a t k a ni c a y a t v e n a hetutv o p a g a m t na vi i apar m a r a s y a anumitih e t u t v n u p a p a t t i eva p rv a m a t e vahni m n jal t ity dau s dhy a s a m n d h i k a r a v ttih e t u t v a c c h e d a k a virodha eta n m a t e ca s dhy d hi k a r a v ttih e t u tath eva p rv a m a t e hetut v a c c h e d a k a s y a pak avi e a at v a c c h e d a k a t a y svar p a t o ,pi nive as y a svar p si d d h e r h e t v b h s a t o p a p a t t a y e va y a k a t a y vy ptig ra h a ni hah e t u t v a c c h e d a k a g a r b h e tredh hetut v a c c h e d a k a p r a v e a n a m v a y a k a m i ti gaurav a m eta n m a t e tu dvidhe ti

l gha v a m eva hetupr a k r a t n i r pi t a v y p a k a t v a p r a k r a t n i r p i t a s d h y a p r a k rat nir pi tasa m n d hi k a r a a p r a k r a t ni r pi t a v ttitv a p r a k r a t n i r pi t a hetut v a c c h e d a k a p r a k r a t ni r pi t a h e t u t v a c c h e d a k v a c c h i n n apra k r a t ni r pi t a p a k a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t k a n i cayat v e n a p rv a m a t e hetutv a v cy a mi ti gaurav a m etan m a t e tu na tath eti l gha v a mi ti atra ca vyab hic r a sa ay as y a vy ptipr a t y a k a praty e v a virodhit na tu vy pty a n u m i t y d a u tatra tasy n u k l a t v t tath ca vy ptipra t y a k a t v a m e v a vyab hic r a s a ay a p r a ti b a d h y a t v a c c h e d a k a m - na tvanu mi ty di s d h r a a v y p tij n a t v a m tath sati vyab hic r a s a ay a d a y vy pty a n u m i t y a n u p a p a t t e eva caikad h a r m v a c c hi n n a prati sa aya ni ca y a s d h r a a v y a b hi c r aj n a t v e n a naika pratib a n d h a k a t v a

samb h a v a ti eva tadav a c c hi n n b h v a s n a y a hetutv a m a p i ki ca vyab hic r a s a ay a p r a ti b a n d h a k a t y tarka utteja k a ni cay a p r a ti b a n d h a k a t y tu sa na tathe ti tark b h v a vi i avy a b hi c r a s a ay a t v e n a vy ptipra t y a k a p r a ti b a n d h a k a t v a tada vi e itav y a b hi c r a ni ca y a t v e n a ca vy ptig ra h a p r a ti b a n d h a k a t v a m i ti na pratib a n d h a k a t a i k y a s a m b h a v a iti ekas y b h v a s y a hetutv a na samb h a v a t tyab hi s a n d h y a [1!! ] h day a mi ty u k t a m [1!! ] dh m g n y o ri ty di v k y e d pik sth e vy ptigr a h e iti sapta m y a n t a s y a anvay n u p a p a t ti m a k y a e a p ray a ti ) [1!! ] vy ptig ra h e utpats y a m n a iti tath ca ,yasy a ca bh ve n a bh vala k a a m, iti s tr e a pr pt sapta m vy ptig ra h a p a d o t t a r a utpatti bodhay a ti tasy c a vyab hic r a a k ni v a r t a k a ityatr a niv ttau svapr k k l natva s a b a n d h e n a anvay a aj t as y a vidhey a t v t j ta s y a codde y a t v t s m n y a t o vyab hic r a a k ni v a r t a k a s y a kasy a ci t avag a t a t v e n a dar itad pik v k y e yojana y anva y a m h a ) [1!! ] vyab hic r a a k ni rv a t a k a ity di tark k r a katha mi t y a k y m h a ) [1!! ] sa ceti [1!! ] asanni k a r e ety di praty a k avi ay a t y sannika r av y p y a t v di ti bh va par rt h n u m n a n i r p a a m [1#' ] par rt h n u m n a p r a y oj a k a ity di aya bh va )) par rt h a anum n a yas m di ti vyutp a t t y bahuvr h vutt a r a p a r a s y n y a p a d r t h a l k a ikat a y par rt h n u m n a a b d e n a par rt h n u m n a p r a y oj a k a t v v a c c h i n n a bodhy a t a iti tasy a u p a c ri k a t v a m i ti yattu ) par rt h n u m n a a b d e karm a d h r a y a m ri t y a pray oja k a t r p a l a k a ay pac v a y a v a v k y a t v v a c c hi n n a m e v a tena bodhy a t e

par rt h n u m n a p r a y oj a k a ityuktis tu akya s a b a n d h a p r a d a r a n r t h e ti ))) tattucc h a m ) par rt h n a ) m na a b d a s y a v ky a r p a t a y naiy yik ai v ky ala k a y anab h y u p a g a m t v ky a a k y p r a s i d d h y akya s a b a n d h a r p a l a k a y asam b h a v t anyat h gabh r y nady gho a ity d a u nady di p a d a s y a grant h a k t gabh ranad t r dilak ak a t v a k a t h a n a v i r o d h p t t aya m a t r a sa grah a )) .bahuvr hi pad rt h n u m n a a b d e ,tra k rtyate kecittu bruvat e karm a d h r a y a tatra tann a sat tath t v e tasy a v ky a t v t lak a nopap a d y a t e v ky a a k y a s y p r a s i d d h e v ky a y o g o hi lak a asma n m a t e bahuvr hau lak aka pada m u t t a r a m tatpr ay oj a k a t r p a a k y a y o g e n a yujyat e. iti atra c nu m n a a b d a par rt h n u m n a p r a y oj a k a p a r a par rt h a p a d a t tpa r y a g r h a k a m i ti ke cin m a t a m anum n a a b d a anu m n a p r a y oj a n a k a p a r a tade k a d e e ,num n e par rth a p a d r t h a s y n v a y a iti pare mata mi ti vivek a

ny y v a y a v a n i r p a a m [1#2 ] ny y ala k a a bodhy a m i ti tath ca ny y ala k a p a rij n e ny y v a y a v a t v a g h a ita v a k y a m al a k a a durjey a m i ti a k nirast nanu [1#2 ] anen a pratip dit lli g dity dis a g ra h a v k y e pratij dy a v a y a v a p a c a k a s a m u d y a p r a y o j y aj n a v i ay bh t al i gajany n u m i t y r a y a paro ,p tyartho labhy a t e sa ca na gha ate j na m n a li gas y n u m i ti h e t u t y asam b h a v t anyat h at t dili gaj n a d a y anumity a n u p a p a t t e ri t y a ky a li gapad a m a t r a li gapar m a r a p a r a m atas t d as a m u d pr a y oj y ali gap a r m a r aj a n y n u m i ti m n paro ,p tyartho labhy a t a iti t nup a p a ti riti sam d hi m a b hi p r a y a n n h a ) [1#2 ] anen e t y di [1#2 ] s dhy a v a t t a y pak av ac a n a m iti d pik v k y e s dhy a p a d a s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a p a r a m t ty rtha prak r a t v a m pak apa d a pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a p a r a m i t y a b h i p r y e rt h a m h a ) [1#2 ] s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n e t y di n pak at v a c c h e d a k a n i v e a p r a y oj a n a m a h ) [1#2 ] ud h ar a et y di n ida cod h a r a as t h a s d h y a p a d a s y a keval as d h y a p a r a t m a g k tya tena kalp nt a r a s y a vak ya m a t v e n a tasy aiva ca yaukti k a t v t tada b hi pr y e a tena nigam a n a s y a vyud s y a uddha s d h y a t v a c c h e d a k a n i v e a s y v a y a k a t a y ud h ar a a s t h a s d h y a v c i p a d a s y a hetuv y p a k a t v i i as d h y a p a r a t v e tatr d h a r a as t h a s d h y a v ci p a d a s y a hetuv y p a k a t v i i as d h y a p a r a t v e tatr ti pr a s a g a vi r a h t pak at v a c c h e d a k a p r e v a a v ai y a r t h y a mi ti nirasta m vi e yat p r a k r a t a y o r ni r p y a ni r p a k a b h p a s y a s dhy a t v a c c h e d a k a s y a ca nive ap h al a m h a )) [1!3 ] upana y c c e ti

vahnivy p y a d h m a v n parva t a ity d y u p a n a y aj a n y a b o d h yas d h y a t v a c c h e d a k v a c c h i n n a p r a k rat y pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a t v a vi r a h t dravy dis d h y a k e dh m di h e t u k e sthale dravy a v y p y a d h m a v n i t y d y u p a n a j a n y a b o d h yap a k a vi e y a t nir pit a p r a k r a t y s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a t v a vi r a h c c a n o p a n a y e ,tipras a g a iti bh va k likas a y og b h y vahny d e r e v a hetus d h y a b h v a s t h a l e upana y a v r a y a s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a n i v e a nanu t d abo d h aj a n a k a t v a m e v a lak a am s t m - ki v ky a t v a ni v e a n e n e t y a k y a tasy a ny y a b a hi r b h n t a v k y a v r a k a t v e n a s rth a k y a m h a ) [1#2 ] v ky a p a d a s y e ti niga m a n a g h a a k e s dhy a v n a y a m i ti bh g e ,tipras a g a vyud s y v a y a v a t v a s y a prave a [1#3 ] agre ,pi ) hetv dilak a e ,pi dpik y m [1#2 ] pac a m y a n t a m i t y di paca m anta yas min iti vyutpa t t y pac a m y a n t a t v a 1svag h a a k a p a d a p r v a t v b h v a v a t p a c a m gha itat v a pac a m vi i atva p a r y a v a s i t a m vai i ya 2svag h a itat v a s v a n i ha b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v o b h a y a samb a n d h e n a avacc h e d a k a t 3svag h a a k a p a d a p r v a t v a s a m b a n d h e n a tanniv e a p h al a s y a tas m t vahni m ni ti nigam a n a v r a a s y a sphu atv t li gapra ti p d a k a t v a ni v e a p h a l a m h a ) prak ik y m [1#3 ] aya na da dity di n [1#3 ] da asa yog j a n y e t y di gha da u da ar p d a u ca vyab hic r a v r a y a vi e a avi e y ay or u p d n a m pac a m gha itat v a ni v e e n a i v o p a n a y a v r a t tada nt a t v a p a r y a n t a n i v e a s y a nigam a n a v r a a m e v a phala m parva t o vahni m ni t y di pr a tij y paca m y a n t a t v a vi r a h t tadup e k a a m aya da dity d e sampr a d y a vi r o d h t na da dityu kt a m pu stv dir p ali ga parat y li gapad e bhra m a v r a y h a ) [1#3 ] hetviti yady a pi da asa yog j a n y a d r a v y a t v t a da jany a t v a v a t s a d h a r m na da t da asa yog j a n y a d r a v y a t v d i t y d a u eva m a p y a ti v y p ti - tath pi

pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e a at p a n n a s d h y n v i t ali g apra tip d a k a t v a s y a pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi ay a t ni r pi t a s d h y a v i ay a t ni r pita h e t u vi ayat libo d h aj a n a k a t v a r p a s y a vivak a t na do a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sva uy as mi n samud y e paca m anta bhav a ti sa samu d y a - svag h a a k a yatpa d a tatp r v a t v b h v a v a t y pac a m tadg h a itatv a samu d y e 2. sva ab d a d v a y a m a p i pac a m para m 3. svapa d a pac a m y a n t a s a m u d y a p a r a m ))))))))))))))))))))))))))))))))) nanv e v a m a p i th lpra t y a y r t h a v i k alp a m u k h e n a tannir s a p r v a k a m a n y a t r a th lpra t y a y a g h a it a y o r u p a n a y a n i g a m a n a y o r d itat v e n a prak te tas m t na da dity k r a k a s y a i v a niga m a n a s y a v cy atv e n a tatr ti pr a s a g a pac a m y a n t a t v a s y a tatr k at a t v di ti cet ) na li gapra ti p d a k a t v a a r re u,tvas y a li gavi e a ata y nive t prak tali gat v a c c h e d a k t i ri kt n a v a c c hi n n ali ga vi ay a t k a b o dhaja n a k a t v a r p a s y a uddhali gapr a ti p d a k a t v a s y t i v y p t y a b h v t niga m a n aj a n y a b o d h e li ge vy pty a as y d hi k a s y a bh n diti upan a y d v a pi vy ptipra ti p d a k a t v a s a t t v t ha ) [1#3 ] prak tah e t u m a t ty di v div k y e sv rasik al a k a y ev tipr a s a j a k a t v d h a ) [1#3 ]

nir heti an dit t p a r y a vi ay bh t r t h a ni het y a r t h a samb h a v a ti s rth a k a t v e nairarth a k y a m a n y y y a m i ti ay av n h a ) [1#3 ] atha v e ti nan d h a r a t vy ptib o d h b h v e tasy a vy ptip ar a t v a na nirvah a t tyat a ha ) [1#3 ] tath c e ti tath cod h a r a as y a vy ptivi ay a k a m n a s a b o d h a m a u t t a r a k li k a m d y a vy ptipra t t cchay uccaritat v a r p a vy ptipra ti p a t ti p a r a t v a m vy ptipra ti p d a k e t y a n e n a vivak ita upap d a n yamiti bh va [1#3 ] digiti aya bh v a ) aya na da t da asa yog j a n y a d r a v y a t v t ity dau yo hetu m n sa na da dityud h a r a a v k y e dhar mi o ,vivak y nao bodha k a t v a eva na sy t eva nirdh m o nirva h ni tv di t y d a u yo na vahni m n sa na dh m a v n i t y d y a n v a y y u d h a r a a s y a yatta d a r t h vi v a k y m a n u p a p a t ti riti [1#3 ] vy ptivi i ali gapr a ti p d a k a m i ti d pikokto p a n a y a l a k a as y a nigam a n e ,tivy pti m a ky h a ) [1#3 ] pak at v a c c h e d a k a v i i avi e ya k e ti nir py a nir p a k a b h v a n i v e t na do a iti bh v a [1#3 ] pray ujy a t a iti e ap r a e n e ti ida ca pak adh a r m a t j n y a ) pak adh a r m a t j n r t h a m i ti sam s a p a k e caturt h y k ra k a vi b h a k ti t a y kriy p a d a s p e k a t v d u k t a m pak adh a r m a t j n a m a r t h o yas m diti vyutp a t tis v k re tu e ap r a as y a n va y a k a t vaca n a mi t y a d h y h r e a napu s ak a t v a m i ti dhy ey a m [1#2 ] hetus d h y a v a t t a y pak ava n a c a m i ti niga m a n al a k a e hetos s d h y a m i ti paca m sam s a paca m ti yoga vi b h g e n o p a p d a n ya yadv heto s dhy a m i ti a h ai ik j naj p y a t v a bodh ay a ti id n ,sup sape,ti sam s o bodhy a ityab hipr y e r t h a m h a ) [1#3 ] hetuj n e ti [1#3 ] s dhy a v a d vi ay a k e ti t d as d h y a p r a k r a k a p a k a t v a c c h e d a k v a c c h i n n a vi e y a t kety a rt h a nanu pak as d h y a s a m b a n d h d n pratij dita eva l bh t

niga m a n a viphala mi t y a ky a niga m a n a s t h a h e t u v c i p a d a s y b d h i t a t v di vi i ahe t ul k a ik atva m u p a g a m y a tatpr at te bdatv a lak a y jaghan y a t v d a y u k t a m i ti mana si nidh y a m na s ab dhita t v di p r a ti p a t ti r e v a niga m a n a p r a y o j a n a m i t y h a d pik y m [1#2 ] ab dhita t v di k a m i ti dipa d e n s a t p r a ti p a k itat v a p a ri g r a h a ab dhita t v di k a m ) ab d hita t v di p r a ti p a t ti tena yath ru t e vi ayas y a jany at v a g h a ita p r a y oj a n a t v s a m b h a v d a s a g a ti riti nirast a m uttar a k l a mi t y a t y a n t a s a y o g e dvit y tena niga m a n aj a n y a b d a b o d h o t t a r a het v a b d hi t a t v di p r a t tirniy a m e n a j yat a iti labhy a t e uktar ty tatpr ati p a t t e bd atv s a m b h a v d h a p r a k i k y m [1#! ] m n as o dra avn a y a iti

vi i apar m a r a s y n u m i ti h e t u t v a s t h p a n a m k ptas y e ti eten a niyata p r v a v ttitv a m u b h a y a s a m m a t a m i ti s cita m d pik y m [1#! ] kimarth a m a g karta v y a iti taddh e t o r e v e t i ny y diti bh va [1## ] atra tvada b hi m a t e t y d i eten a m m sak a s y pi j nadv a y e p rva v ttitv a kalpan yamiti s cita m [1## ] bdet ti tadbod h a k a p a d a m a n t a r e a tadb h n s a m b h a v di ti bh va eten a praty a k as t h al e sannik ar av a t kasy a ci t hetut v a c c h e d a k a s y a bh n a durv r a m i ti na tatra vyab hic r a s a m b h a v a iti s cita m d pik y m [1## ] par m a r a s y v a y a k a t a y e t i tvad a b hi m a t aj n a d v a y a vinaiva vi i apar m a r a s y n u m i ti p r v a m u p e y a t a y e t y a r t h a nana kvacit vi i apar m a r d a n u m i tir a s t u ki sarvatr a vi i apar m a r a k a l p a n a y e t y a t a ha )) [1## ] l ghav e n e t i kasy a l gha v a mi t y a g y m h a ))) prak ik y m [1## ] kalpa n l g h a v e n e t y a r t h a iti [1## ] j nadv a y e )

vy ptij n a t v a p a k a d h a r m a t j n a t v v a c c hi n n a d v a y e [1## ] vi i apar m a r e ) vy ptivi i avai i y va g hi p a r m a r a t v v a c c hi n n e tath caikad h a r m v a c c hi n n e ,nany a t h s i dd h a t v di k al p a n a m a p e k y a p rvo k t a d h a r m v a c c hi n n a d v a y e tatkalp a n a s y a gurutv diti bh va nanu vy ptig ra h a p a k a d h a r m a t g r a h a y o pr tisvik ar p b h y hetutv a nopey a t e yenok t a d o a s s y t api tu vy ptig ra h a vi i apa k ad h a r m a t j n a t v e n a tath t v a m u p e y a t e eva c s m a n m a t e ,pi ekadh a r m v a c c h i n n a eva tatkalp a n a m i ti l gha v a durap a h n a v a m viniga m a n vi r a h a s t ul y a eva upad ar ita b d a p a r m a r a s t h a n a p a l e vyab hic r a s t u k ry a t v a c c h e d a k a g a r b h e vi i apar m a r v y a v a h i t o t t a r a t v a nive y ai va parihart a v y a anya t h s dhy a v y p y a h e t u t v a c c h e d a k v a c c hi n n a v n i ti vi i apar m a r a s y a tatra vyab hic r a p r a s a g t ityatr h a )) [1## ] vastut a s t vi ti [1## ] avadh e y a m i ti aya bh v a ) m m sak a m a t e ,numitik r a at v a c c h e d a k a k o a u s m n d hi k a r a y a s y a dvidh j nat v a s y a ca prave a va y a k a asm a n m a t e tu na tath eva vy ptig ra h a vi i apa k ad h a r m a t j n a t v e n a pak adh a r m a t j n a v i i avy p ti g r a h a t v e n a v k ra at e ti viniga m a n vi r a h t k ra at d v a y a tanm a t e vakt a v y a m asma n m a t e tu viniga m a n vi r a h a s a m b h a v e ,pi sama ni y a t a k r a a t n m a b h e d o p a g a m t na k ra at d v a y v a k a eva vy pty a v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a t v a vi i as a m a v y di s a m b a n d h vacc hi nn a t d ad h m d i p r a k r a t lij tv e n a hetutv e vy pty a e ni cay at v a m a p i na nive an yam/ asma n m a t e vi e a at v a c c h e d a k e sa ay t m a k a j n a s y a vi i avai i y va g hi tv y o g di ti l ghav a mi ti [1## ] viniga m a n vi r a h e e ti li gavi e itap a r m a r a t v e n a i v a k ra atv a vakta v y a m i t y a t r a niy m a k b h v e n e t y a r t h a udde y a t s a b a n d h e n a

anumiti prati hetut v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a sa yog di n dh m di h e t o k ra atv a durgha a mi t y a y e n h a ) [1## ] tatr py a n u m i t e ri ti anva y a v y a ti r e ki nir p a a m anva y e n a vyatire k e a ca vy pti m a di ti sa grah e ,nvay a a b d a hetus d h y a s m n d h i k a r a y a r p n v a y a s a h a c r a p a r a graha g r h y a t v a t t y rtha ata eva kevalav y a ti r e ki nir s a vyatire k e e t y a t r pi vyatire k o vyatire k a s a h a c r a s dhy b h v a h e t v a b h v a y o s m n d hi k a r a y ar p a t t y rtha p rva v a t prak ik y m anva y a s a h a c r e t y d i kevalav y a ti r e ki v r a y a saty a n t a m keval n v a y i v y u d s y a vi e ya m anva y a v y p ti m a t t v a m t r a n i v e e ,p thiv itareb h y o bhidy a t e ganad h a v a t t v t, ity divy a tir e ki v r a s a m b h a v a uktap a ri k r e tvanv a y a v y p ti g r h a k a d nt a vir a h t na hetus d h y a y o sahac r a g r a h a iti na do a vi e yadal e tu vi i ayaiva vy ptirup d e y na tu t d agra h a g r h y a t v e n p ti bodhy a m sa grah e [1%' ] vahn a u s dhy a iti vahnini has d h y a t ni r p a k a dh m a v a t t v a m i t y a r t h a d ntav k y e mah n a s di p a d a sapta m y a n t a m yatret y a n u r o d h t keval n v a y i nir p a a m nanu keval n v a y i t v a m e v a hetorlak a a m kuto nokta mi t y a t a ha ) [1%2 ] keval n v a y i s d h y a k e t i gha o ,bhidh ey a p thiv tv t ity dihe t o ri ty a r t h a [1%2 ] tadev a keval n v a y i tv a m e v a nanu gaga n b h v a v n mey at v t ity d v a v y p ti s dhy a s y a gaga n d y t m a k b h v a p r a ti y o gi t v t eva sa yog b h v a v n pra m e y a t v t ity d v a pi s dhy a s y a sa yog d y t m a k b h v a p r a ti y o gi t v di t y a t r h a ) [1%2 ] nirava cc hi n n e ti sapat a m nirde y a yat vilak a am a v a c c h e d y a t v a

tadra hi t e t y a r t h a ten d h e y a t y kiciddh a r m v a c c h e d y a t v a ni y a m e ,pi na k ati tath ca gag an d e v ttima tt v b h v t sa yog di ni hav tt e nirava cc hi n n a t v a v i r a h c c a nokta d o ad v a y v a k a daiti bh va kecittu ) svavirod hiv tti m a d a t y a n a t b h v p r a ti y o g i tv a keval n v a y i t v a m yady a p y a t r a svapa d e n n u y o g y u p d n e tatta dv y a k ti vi r m p a t ti t va d a n y a t a m a t v a ca durgra h a m pratiyog y u p d n e v ps vira h e ,tipras a g a vps kar a e durjey a t / tath pi v ttima d a t y a n t b h v a v i i ny a t v a tat 1vai i ya svapra ti y o gi tv a s v a ni hab h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v o b h y a samb a n d h e n a avacc h e d a k a t sv dhi k ar a a v tt itvas a b a n d h v a c c hi n n ato na do a ity hu taccinty a m )) sa yog d v u k t a k e v a l n v a y i t v a m a t i v y p t a m i ti sv n a d hi k a r a a v ttitv a p r a v e a n a s y v a y a k a t v e n a sv ta n tr y e a v ttima tt v a vi e a aniv e a v ai y a r t h y p a t t e sv d hik a r a a nir pi t a ni r a v a c c hi n n d h e y a t n y a t v a p r a v e e ca sa yog b h v a s y a keval n v a y i t b h a g p a t t e sa yog dir p b h v a s y a tath t v t v tt va pi niravac c hi n n a t v a n i v e a n e ca prak lan d d hi n y y p a t t e keval av y a ti r e ki nir p a a m [1%3 ] vyatire k a m t r a v y p t i k a m i ti sa grah a p a kt a u anva y a v y p ti n y a t v e sati vyatire k a v y p ti m a t t v a m a r t h o labhy a t e atra c nva y a v y a ti r e ki v r a y a vi e a am - vyab hic riv r a y a vi e ya mi ti bodhy a m tacca na gha ate hetuv y p a k a s d h y a s m n d h i k a r a y a r p y s dhy b h v a v a d a v ttitv a r p y v vy pt e p thiv itareb h y o bhidy at e gand h a v a t v t ity dau hetau sattv t anva y a v y pi t a p r a k r a k a n i c a y vi e y at v e sati vyatire k a v y p ti pr a k r a k a n i c a y a vi e y a t v a lak a a v cy a mi t y a b hi pr y e a vy ca e [1%4 ] ni citeti

atr py a n v a y a v y a ti r e ki v y a b h i c ri o v ra y a vi e a avi e y e vyatire k a v y p ti m a t t v a m e v l a m na lak a s a g atiriti p thiv s m n y a s y a pak atv e n a tadatirikt a d nta d a u rl a b h y e n n v a y a v y p ti ni c ay s a m b h a v diti bh va itara pr a ti y o gi k a b h e d a s y a jalatv d y a v a c c hi n n a b h e d d y t m a k a s y a prasiddh y vikalp s a g a t e r h a ) [1%4 ] p thiv taratv v a c c hi n n e ti nanu p thiv taratv v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a b h e d a r p a s y a s dhy a s y a prasidd hi p a k e dye [1%3 ] yatre ty di n d pikokt a d a a m a s a g a t a m ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sva v ttim n atya nt b h v a gha b h v a tadvi i a gha a tadan y a t v a abhidh e y a t v d e gha as y a uktob h a y a s a b a n d h e n a gha b h v a vi i atv a cetth a m ) sva gha b h v a gha b h v a tatpr atiy o git v a gha as y a - eva sva gha b h v a tanni ho yo bhed a sv dhik a r a av ttitv a s a b a n d h e n a gha ava d b h e d a gha b h v a s y a gha dhi k ar a av ttitv b h v t t d ab h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a ca gha as y e ti ))))))))))))))))))))))))))))))))) anva yitv a s y n v a y a v y p t i m a t t v a r p a s y a tatra sattv e n a tad p d a n s a m b h a v t patt v p d y a vyatire k a ni r ay a s y a hetut a y tadas a m b h a v t ityata ha ) [1%4 ] anva y a s a h a c r e t i i patti kuto na sa bha v a t ty ky a bh va m h a ) [1%4 ] tath c e ti [1%4 ] prasidd h n u m n a m vahny di s d h y a k a d h m d i h e t u k n u m n a m [1%4 ] etada pi ) p thiv itare b h y o bhidy at e gand h a v a t v di t y di k a m a p i

[1%4 ] sapa k eti sapa k at v a m a t r a s dhy a p r a k r a k a n i c a y a vi e y a t v a m na tu s dhy a v a t t v a m t r a m asa m b h a v t tath ca p thiv tarab h e d e s dhy e gand h a v a t t v di r a s d h r a a h e t v b h s a eva sy t na tu saddh e t u ri ti bh va nanu vi e yaj n a vi r a h e ,pi s dhy a vi e y a k n u m i t e s dhy g h a ita v y a ti r e k a v y p ti vi ay a k t p thiv taratv a v y p a k bh t b h v a p r a t i y o g i gandh a v a t p thiv ity k r a k t par m a r t samb h a v e b dh a k b h v a ityata ha ) [1%4 ] aprasidd h e ti [1%4 ] abhipr y e e ti tath c pra si ddh a s d h y a k e ,pi s dhy a p r a k ri k ai v n u m i tirity a b h y u p a g a m y a i v a ida d a am u k t a m i ti bh va even a s dhy a vi e y a k n u m i ti vy a v a c c h e d a [1%4 ] jal d n mity di trayod a n y o n y b h v iti karm a d h r a y a eta n m a t a iti dhyey a m kecittu mate tu jal ditray o d a e ti punar b a h u v r hi anyat h caturd a t m a k a s a m u d y l b h t trayo d a n y o n y b h v a iti a h sam s a [1%4 ] trayo d a a t v v a c c hi n n e ti dpik v k y e trayod a a t v a samu d y a t v a v i e a iti s cita m [1%4 ] apek et y di n avacc hi nn a t v a vai i ya bheda g a t a m nanu jal ditray o d a e t y a t r o k t a r ty caturd a al b h e ,pi kevala trayo d a e t y di v k y e katha tall b h a ityata ha ) [1%4 ] jal d ty diriti tath ca e ap r a e n a t d rb h al b h a iti bh va mat n t a r a s d h r a y e n a vyatire k a v y p t e r a n u m i t y a g a t v a s t h p a n n u p a p a t t i c a eva jal ditray o d a e t y a t r a bahuvr hyant a r a k a l p a n p r a y s a praty e k a m i ti pada p r a e n a caturd a t m a k a s a m u d y a s n a y a praty e k a ye ,nyony b h v iti vy khy n a k l e a sv y a tt e abdap r a y o g e d avakr b hi d h n a s y a grant h a k r a r tivirudd h a t v a prath a m a g h a a k r t h a s y di p a d a s y a pr th a m y a m t r a p a r a t v e ,sv ras y a m ceti dpik y m [1%4 ] ek d hi k a r a a v ttitv b h v di ti ek dhi k a r a a v ttita y anumit e pr ni cat a t v b h v d i t y a r t h a s dhy g h a ita v y a ti r e k a v y p ti vi ay a k aj n a s y a s dhy aj n a ni r a p e k a t v d h a ) [1%4 ] s dhy b h v e ti api tu

jal dib h e d a k a m i ti eten a d pik v k y a s t h a mela n a mi t y a n t a vy kh y t a m yady a pi k atv a s y ai k a vi i par a t v a r p a t v e taddo at d a v a s t h y a m - t vad vi ay a k a d h vi ayat v a r p a t v e vi ayat y vy s ajy a v ttitv e m n b h v t praty e k a vi r n t a t v e n a ukt n u m n a s y n v a y i t v a p r a s a g a t d as d h y a t v a c c h e d a k v a c c h i n n b h v a s y p r a s i d d h a t v e n a vyatire k a v y p ti g r a h s a m b h a v a c a - tath pi jalab hinn n u y o g i k a t v a vi i asv ar p a s a m b a n d h e n a v yv di b h e d a v i i atejo b h e d a s y a s dhy a t v a s v k r t na do a apek b u d d hi vi e et y di v a k y a m a g r a n t h a s t u vi ayat y vy s ajy a v ttitv b h y u p a g a m e n a prav tta anyat h punaru k t a r tirev e ti dhy ey a m [1%4 ] anumity a g a t v a m anumitipr a y oj a k a t v a m [1%5 ] agre ,pi ) jal ditray o d a a t v v a c c hi n n a b h e d t m a k a s d h y a s y e t y a t r pi asma d u k t a r ty yath ru t r t h a s y a i v a upap a t t e jal d ti e ap r a as y y u k t a t v a m i t y a s v a r a s a hurity a n e n a s cita idam a tr v a d h e y a m ) t va d vi ay a k a d h vi ay atv a s y d h e y a t s a m b a n d h v a c c hi n n a v y paka t s a m b a n d h e n a s dhy a t v a m a g k ry a mi ti vi ayatv a s y v y s a j y a v ttitv e ,pi na virodh a eva m a n y a t r pi bodhy a m t d avy p a k a t ca svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v y dh e y a t s a m b a n d h v a cchinn v a c c h e d a k a t s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni h v a c c h e d a k at k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v a m i ti

pak alak a a m [1%% ] sandig dh a s d h y a v ni ti sa grah o k t a p a k ala k a av k y e n a sand e h a p r a k r bh t a s d h y a v a t t v a pak alak a a mi ti labhy at e tacca hrado vahni m ni ty d a u hrad d y a v y p a k a m i t y a ky h a [1%% ] vi e yat s a m b a n d h e n e t i [1%% ] sapak ala k a di ka m i t y di vi e yat s a b a n d h e n a s dhy a p r a k r a k a n i c a y a v a t t v a sapa k alak a a m dipa d a g r h y a vipak alak a a m a pi tena sa band h e n a s dhy b h v a p r a k r a k a n i c a y a v a t t v a m anya t h hrad d a u vahny di b h r a m a d a y tasy a sapa k at a y parvat d a u

nirva h ni tv di b h r a m a d a y tasy a vipak ata y bhr nt a p u r u yopa ny s n u p a p a t t e dpik y m [1%% ] ni citatv e n e t i itaravilak a atv e n e t y d i dpik y [1%% ] uktety di yady a pi t d asiddh y a b h v a gha d v a p y a s t ti parva t o vahni m ni t y d a u tatr tipr a s a g a tath ca svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a k o ipr a vi avi e y at v a c c h e d a k a d h a rmav a t t s a m b a n d h e n a t d asiddh y b h v a s y a pak ap a d a p r a v tti ni mi tt a t o p e y a t a iti na do a 1t d asy a iha parvat a t v d e gha d v a b h v di ti bodhy a m hetv b h s a n i r p a a m d pik sth a saddh e t u nir py e, t y a n t o p d n a s y a pray oja n a m h a ) [1%& ] asadd h e t u ni r p a a iti k ta iti e a tath ca k ti sapat a m y a r t h a tasy uttar a k l natv as a m b a n d h e n a smar a e ,nvay a [1%& ] pras a g as a g a t y e ti asadd h e t u t v di r p a y e t i e a [1%& ] taditi asaddh e t vi ty a r t h a "1&'$ hetuv a d b h s a n t a it ti ida c rtha p r a d a r a n a p a r a m - na tu vigra h a p r a d a r a n a p a r a m vigrah a s t u hetav a iv bh s iti vakta v y a m t d t m y e n a saddh e t u p r a k r a k a b h r a m a v i e y a t e t y a r t h a bhra m a h e t u d o a c a pac a m y a n t a p a d a p r a t i p d y a t v a r p a dnapik y m [1%& ] sadd h e n t u nir py e t y di sadd h e t u vi i yak al a k a d a u di pr a k r a k a j n a j a n a k a a b d a p r a tiyogik ad h v a s a vi i a asadd h e t u vi e y a k al a k a dipr a k r a k a j n aj a n a k a a b d a v i ay akec c h vi i a ca ya asaddh e t u t v a v y p y a d h a r m a p r a k r a k a j n aj a n a k a a b d a tada nu k l a v a r t a m n a k l nak tim ni ty a k h a ab o d h a atr s a d d h e t u m i t y a s y a dehal d pany y e n o b h a y a t r n v a y a prath a m a v a i i ya svapra ti y o gi s a m n a k a r t k a t v a s v r a y a k l a v ttitv o b h a y a s a m b andhe n a dvit yavai i ya

svapra y oj y e c c h vi ay a t v a s v a vi ay a s a m n a k a r t k a t v o b h a y a s a mba n d h e n a sadd h e t u m i t y a t r a satpa d a s y r t h a m h a ) prak ik y m [1%& ] vy pty di vi i eti din pak adh a r m a t p a ri g r a h a )))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. t d asy e ti svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a k o ipr a vi avi e yat v a c c h e d a k a d h a rmar p a s y e t y a r t h a

)))))))))))))))))))))))))))))))))) nanu sy nn m a s m n y a d h a r m a k a t h a n a s y v a y a k a t - tath pi du alak a as y a pratij t a t v t tasy aiv a vakta v y a t a y tadup e k y a do alak a b hi dh n s a g a tirity a t a ha ) do alak a a ity di [1&' ] l bha bodha pr pty a r t h a k a d h t o rj n r t h a k a t v di ti bh va [1&' ] atr n u mi ti p a d a m i t y di aya m a y a ) anu mi tip a d a prak tap a k a d h a r m i k a p r a k t a s d h y a p r a k r a k n u m i ti) prak tap a k a vi e y a k a p r a k t a s d h y a v y p y a h e t u p r a k r a k a p a r ma r n y a t a r a p a r a m na tu par m a r a s y n u m i ti k a r a at v e n t r a prave a yady a pi parva t o vahni m n hrada c a tathe t y a n u m i t a u parvat o vahnivy p y a d h m a v n hrada ca tath et y di p a r m a r e ca sam h l a m b a n e hrado na vahni m n n pi vahnivy p y a d h m a v n i t y di vi p a r tani cay a y o pratib a n d h a k a t v t tadvi ay e ,tivy pti b dh d y a s a g r a h a b h i y t d ny a t a r a t v a v y p a k a p r a ti b a d h y a t ni v e s a m b h a v t tath pi prak t n u mi ti tv a v y p a k a t v a p r a k t a p a r m a r a t v a v y p a k a t v n yatar a v a t p r a ti b a d h y a t ni r pi t a p r a ti b a n d h a k a t n i v e t na do a ata ev nu mi ti k a r a at v e n a par m a r a ni v e o p e k bhra m a b hi n n e t y a r t h a iti bha m a t v a ca 1sv v a c c hi n n a t v a s v n u y o g i ni havi e y at ni r pi t a t v a s v a p r a ti

yogini hatv a t ri t a y a s a m b a n d h e n a sa sarg a vi i ny a p r a k r a t n i r p a k a t v a m tena parvat o nirva h niriti j na s y a kicida e pram t v e ,pi na k ati [1&' ] yadr p v a c c hi n n a vi ay a k e ti yadvi ay a k e t y u k t a u vi i a uddh a y o r a n a ti r e k t hrada ity d y e k a d e aj n a m d y s a m b h a v a s s y d i ti tadup e k kasta r hi j na vi e a ity k k y tatpra d a r a n a m u k h e n a ni k ahet v b h s a l a k a a pradar a y a ti ) [1&' ] eva ceti atr y a m a n u m a g a m a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sva ab d e n a rajate ida rajata mi ti pram y vi ayab h t a ya sam a v y k h y a sa band h a sa gr hy a - tadav a c c hi n n a t v a rajatat v a ni hapr a k r a t y m a s t i eva sva sama v y a tada nu y o gi rajata tanni havi e y at ni r pi t a t v a ca rajata t v a ni hapr a k a r a t y m a s t i e va sva sama v y a tatpr atiy o gi rajata t v a tanni hatv a ca prak r a t y m a s t i ata uktatrita y a s a b a n d h e n a sa sarg a vi i pram yapr a k r a t tadany prak r a t bhra m y rajata t v a ni hapr a k r a t tannir p a k a t v a bhra m a iti ))))))))))))))))))))))))))))))))) pak at v a c c h e d a k a v i i ar p a s a t t v a hetv b h s a t v a m vai i ya ca svavi i apra ti b a d h y a t n i r pi t a p r a ti b a n d h a k a t v i i atv as a m b andhe n a svavai i ya 1sv v a c c hi n n a vi e y at ni r pi t a s d h y a t v a c c h e d a k a d h a r m a s a mba n d h v a c c hi n n a p r a k r a t l y a n u m i ti v ttib h e d a p r a ti y o g i t v acch ed a k a

tvas a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k abhe d a v a t t v a s v v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a s d h y a v y p y a h e t u prak r a t lip ar m a r a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s a bandh v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t iyogit k a b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a pratib a n d h a k a t v a i i ya dhey a t s a m b a n d h e n a s ca 2svas e t y di b h e d a v a t t v a s a b a n d h e n a sv dhik a r a at sv va cc hi n n a vi ay a k n h r y p r m y aj n n s k a n di t a ni c a y atvas a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svar p a s a m b a n d h e n a ten tr y a do a ity d a u na v ky a b h e d a atr y a pratib a d h y a p r a ti b a n d h a k a b h v a n i k ar a hrad a t v di ni h n a v a c c hi n n v a c c h e d a k a t k a v i e y at ni r pi t a sa yog at v v a c c hi n n a s a s a r g a t k a v a h n i t v di ni h n a v a c c hi n nava c c h e d a k a t k a p r a k r a t k n h r y a b u d d h i t v v a c c hi n n a prati hrad a t v di ni h n a v a c c hi n n v a c c h e d a k a t k a v i e y at ni r pi t y vahnitv di ni h n a v a c c hi n n v a c c h e d a k a t k a s a y o g a s a m b a n d h va c c hi n n a p r a ti yogit s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a k r a t ni r pi t a s v a r p a s a m b a n d h va c c hi n n b h v a t v v a c c h i n n a p r a k r a t tacch ly a n h r y a t v di vi i aj n a t v e n a virodhitv a m atra j tim n vahni m ni ti j nav y v tt a y e pratib a d h y a di i j tim n vahny a b h v a v n i t y dij n a v y v tt y e pratib a n d h a k a di i anav a c c hi n n a t v a n i v e a n a m eva pratib a d h y a di i k likatv di n sa yog v a g hi b h r a m a s y p r a ti b a d h y a t v o p a p a t t a y e sa yog at v di n pad rth nt a r v a g h i bhra m a s y p r a ti b a d h y a t v o p a p a t t a y e sa yog at v di n pad rth nt a r v a g h i b h r a m a s y a pratib ad h y a t v o p a p a t t a y e ca sa yog at v v a c c hi n n a s a r s a t p r a v e a iti dhyey a m j na vi e aniv e e pray oja n a m h a ) [1&' ] taneti [1&' ] apr m y aj n a vi i asy e ti vi ayatv a s m n d hi k a r a y o b h a y a s a m b a n d h e n e t y d i

)))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sva ) pak at v a c c h e d a k a m atra sarvatr a sva ab d a do at v a c c h e d a k a r p a p a r a )))))))))))))))))))))))))))))))) mi ravy k h y m u p a n y a s y a ti ) [1&1 ] paret vi ty di n [1&1 ] du n mi t y di tath ca na du anir p a a pr a tij virod h a iti bh v a [1&1 ] idam ) anumitipr a ti b a n d h a k a y a t h r t h a j n a vi ay a t v a m [1&1 ] du n m e v e ti even a do avy a v a c c h e d a nanu parvat o vahni m n dh m di ty d a u parvat o vahny a b h v a v n i ti b dha b h r a m a m d y t i p r a s a g a tasy p y a n u m i ti p r a ti b a n d h a k a t a y hetau tatpr a k r a k a g r a h a s y a yath rt h a t v a s a m b h a v di t y a t a ha ) [1&1 ] paran tvi ti nanu j y a m n a v y a b h i c r di p r a ti b a n d h a k a t m a t r a y a e pratib a n d h a k a y a t h r t h aj n e t y a t r a karm a d h r a y s a m b h a v t lak a av k y r t h n u p a p a t ti rity a t a ha ) [1&1 ] tadart h a s t vi ti anumit ty dilak a av k y r t h a s t vi ty a r t h a [1&1 ] eketi svavi ay a k e t y a r t h a j na vi e a a m lak ye lak a a gr ha y a ti ) [1&1 ] dh m a v n i t y di n [1&1 ] ukteti ekaj n a vi ay a p r a k t a h e t u t v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a r p e t y a rtha eva m a g r e ,pi [1&1 ] dar itety a s y a [1&1 ] taditi dh m b h v a v a d v ttitv a vi i ava h n y di r p a v y a b h i c r e t y a r t h a nanu iha lak a e ,numitis m n y a s y a prav e t parvat o vahni m n dh m di t y d v a ti v y p ti hrado dh m a v n i t y d y a n u m i ti pr a ti b a n d h a k o yo vyab hic r a dh m b h v a v a d v ttitv a vi i ava h n y di r p a pr g uk t a s a b a n d h e n a tatpr a k r a k a p r a m v i e y a t v a s y a dh m di s a d d h e t a u

sattv t ity a k nir ra k a r o ti [1&1 ] prak teti prak tap a k a k a p r a k t a s d h y a k a p r a k t a h e t u k e t y a r t h a [1&1 ] sadd h e t vi t i n tivy p tirity a n e n a samb a n d h a [1&1 ] yath r t h a p a d n u p d n a ity di yady a p y a n u p a d a m e v a parvat o vahni m n dh m di ty di s t h al e t d avy a b hi c r d y a p r a s i d d h y n tipra s a g a p r a s a k ti rity u k t a t v t katha m e t a t p r a y oj a n a k a t h a n a s a g a ti tath pi dh m a v n vahn e ri ty a t r ai v a r sa b h di d h a r m i k a d a r it a s a s ar g a k a t d a v y a b hi c r di r p a t atsth ala p r a s iddhado apr a k r a k a b h r a m a v i e y a t m d y a r sa b h d v a ti p r a s a g a ity ay t na do a na caiva sadd h e t vi t y u k ti r a y u k t e t i v cy a m iha saddh e t u p a d a s y a prak tah e t u b hi n n a p a r a t v t tath ca saddh e t v a pi pak tah e t u b hi n n e ,pi r sa b h d vi ti e a apin prak tah e t u s a g r a h a d ntat a y bhra m a p r a m s d h r a y e n ai v a j nas y a lak a e nive diti bh va [1&1 ] taditi yath r t h a p a d e t y a r t h a [1&1 ] huriti atr y a m a s v a r a s a ))) anu mit ty de r d e ala k a atv e do avatt v a du n lak a a sphu ata y labhy a t e uktar ty tasy a du alak a atv e tu do alak a a naiva labhy a t a iti i yadh vai ady si dd hi yady a p y a n u m i ti pr a ti b a n d h a k e t y a n e n a anumitipr a ti b a n d h a k a t v a tallak a a labhy a t e tath pi tan m a t e ,numitipr ati b a n d h a k a v a t t v a m i t y u k ti m t r e o b h a y a s m a j a s y e pratib a n d h a k a y a t h r t h aj n e t y d y u k t e r a s v r a s y a m i ti savy a b hi c r a ni r p a a m sa grah e [1&5 ] s dhy b h v a v a d v ttiriti atra kecit ) vahni m n dh m di t y d a u ativy pti s dhy b h v a v a t y dh m d hi k a r a a t tannir pi t d h e y a t v a s y a dh m d a u sattv t na ca s dhy b h v a v a n n i h d hi k a r a at ni r pi t d h e y a t v a vivak ita mi ti na do a iti v cy a m eva m a pi dh m d hi k a r a at parvat n y dh m d hi k a r a a t t v di t y d a u ativy pt e tatra s dhy b h v a v n

parva t a tanni cha h y dh m d hi k a r a a t tannir pi t d h e y a t v a s y a dh m d hi k a r a a t t v e sattv t na ca s dhy b h v a v a n n i r pi t a t v e sati s dhy b h v a v a n n i h d hi k a r a at ni r pi t y dhey a t iti vivak a t 1na do a iti v cy a m eva m a pi dh m d hi k a r a a t adhikar a at b hi n n a t v a p a r v a t n y a t v o b h a y a v a t dh m d hi k a r a a t t v t 2ityatr ti vy p t e ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. na do a iti dh m d hi k a r a a t t v a n i h y m d h e y a t y s dhy b h v a v a t p a r v a t a n i had h m d h i k a r a a t ni r pi t a t v e ,pi s dhy a b h v a v a t p a r v a t a n i r p i t a t v b h v d a u di ti bh va 2. ityatr tivy p t e ri ti tatra hi s dhy b h v a v n parva t a dh m d hi k a r a a t ca bhav a ti s dhy b h v a v a t p a d e n a parva t a s y o p d n e tanni h y adhikar a at dh m d hi k a r a at tannir pi t a t v a dh m d hi k a r a a t t v a n i h y dhey a t y m a s ti eva s dhy b h v a v a t p a d e n a dh m d hi k a r a at r p y adhikar a at y up d n e tannir pi t a t v a ca dh m d hi k a r a a t t v a n i h y m d h e y a t y m a s ti ityativy p t e ri t y a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) na ca s dhy b h v a v a d v i i dh e y a t v a vivak ita m vai i ya ca svanir pi t a t v a s v a ni h dhi k a r a at ni r pi t a t v o b h a y a s a m b a n d hena ato na do a iti v cy a m eva m a pi pram e y a t v d hi k a r a a t

pra m e y a t v d hi k a r a a t t v a ni h d h e y a t n i r pi t d hi k a r a at b hinn pra m e y a t v d hi k a r a a t t v t ityatr tivy p t e s dhy b h v a v a t y s dhy a b h t a b h e d a p r a t i y o g y a d hi k a r a a t tannir pi t a t v a s y a s dhy b h v a v a t y t d dhi ka r a a t tanni h y pram e y a t v d h i k a r a a t tannir pi t a t v a s y a ca pra m e y a t v d hi k a r a a t t v a ni h d hi k a r a at ni r pi t d h e y a t y sattv t na ca svani h dhik a r a at ni r pi t a t v a s t h al e svani h dhik a r a at ni r p a k a t v a v cy a m dhey a t y adhikar a a nir p a k a t v b h v e n o k t a d o n a v a k di ti v cy a m eva m a pi dhey a t v d hi k a r a a t dhey a t t v a n i h dhi k a r a a t ni r pi t d hi k a r a a t b hi n n dhey a t v d hi k a r a a t t v di ty a t r ti v y p t e dhey a t s m n y a n i r pi t d hi k a r a at ni r p a k a t v a s y d h e y a t m tre sattv t na ca svanir p a k a t v a s t h a l e svanir p a k a t v a c c h e d a k a h e t u t v a c c h e d a k a d h a r m a s a m b a n d h vacchin n d h e y a t t v a k a t v a n i v e t na do a iti v cy a m tath sati s dhy b h v a v a d a v ttitv a r p a v y p t e nirukt a v y a b h i c r b h v a r p a t v e hetub h e d e n a bhed p a t t y keval n v a y i g r a n t h a vi r o d h p a t t e tatra t d avy p t e r a b h e d a s y o k t a t v t na ca svanir p a k a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni hap r a ti y o gi t k t y a nt b h v a s v a n i r pitat v o b h a y a s a m b a n d h e n a s dhy b h v a v a d v i i dh e y a t v a vivak ita mi ti na do a dhey a t y adhikar a a nir p a k a t v i r a h t iti v cy a m v ttya ni y m a k a s a m b a n d h a s y t y a n a t b h v a p r a t i y o g i t n a v a c c h

eda k a t m a t e ukta p a ri k r s a m b h a v t na ca svanir p a k a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a ni h v a c c h e d a k a t k a pratiyogit k a b h e d a v a t t v a m e v a nive y a mi ti na do a v ttya ni y m a k a s a m b a n d h a s y p y a n y o n y b h v a p r a ti y o gi t v a c c hed a k a t v a c c h e d a k a t y sarva s a m a t a t v t iti v cy a m tath s a ti dh m a v n vahn e rit p a y d v a s a m b h a v p a t t e nir p a k a t a y ayogola k di m a t o ,prasiddh e ri ti vada nti atroc y a t e ) vilak a anir pi t a t v a s a m b a n d h e n a s dhy b h v a v a d v i i dh e y a t v a vivak ita m vailak a y a c kha op d hi na ca tatra m n b h v a iti v cy a m k ry at y k ra a mit y d y a v y a v a h r t k ry as y a k ra a mi ti vyava h r c c a vilak a aniy a pit a t v a s y a a hyart h a t y gad dh a r e a b dha g r a n t h e uktat a y tattuly ay u k t y adhikar a e vartat e - adhikar a at y vartat a ity divy a v a h r v y a v a h r b h y vilak a anir pi t a t v a s y a sapta m y a r t h a t y apy v a y a k a t v t vailak a y as y a c kha op d hir p d a n y a s y a nirvak t u m a a k y a t v t iti bodhy a y anye tu s dhy b h v a v a n n i h d hi k a r a at ni r p a k a t v a vivak ita mi ti na do a ity hu taccinty a m ) pra m e y d hi k a r a at parva t n y pram e y d hi k a r a at t v di t y d v a v y p t e pra m e y a t v e n a prak tah e t o r a pi t d dhi ka r a a t ni r p a k a t v t iti prak ik y m [1&! ] s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m a s a b a n d h v a c c hi n n e ti s dhy a t v a c c h e d a k a d h a r m a s a m b a n d h a p a r y p t v a c c h e d a k a t kety a rt h a tena dvitv dy a v a c c hi n n b h v a v i i b h v a y o

sa yog as a m a v y o b h a y a s a b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h vas y a ca vy v tti t d vacc h e d a k a t k a t v a ca t d adh a r m e t a r a d h a r m n a v a c c h i n n a t v e sati s d as a m b a n d h e t a r a s a m b a n d h n a v a c c hi n n a t v a m dhar m a s a m b a n d h a y o r n i v e a p r a y oj a n a m h a ) [1&! ] teneti hetut v a c c h e d a k a s a b a n d h a p r a v e a n a ca vahni m n dh m di t y d a u vipak ab h t e hrad d a u k lik di n dh m d e s s a t t v t ativy p tiv r a y a [1&! ] s dhy b h v a v a t t y m s dhy b h v a n i h dh e y a t y m nanu kapis a yog etatv dit y d a u ativy p ti uddha vi e a at y s t d atv di ty a t a ha ) kap ti [1&! ] digiti k b h v a t v v a c c hi n n a k li k a vi e a at s a b a n d h v a c c hi n n a pratiyogit k b h v a v n tma t v di ty d a u k likavi e a at aiv a t d as a m b a n d h a yadi ca ,adhika tu, ity di ny y e n a nirava cc hi n n a vi e a at s a s ar g a k a k a p i s a y o g b h v a p r a k r akani ca y a m d y a taddo at d a v a s t h y a m i t y u c y a t e tad yadd h a r m a p a r y p t v a c c h e d a k a t k a s a s a r g a t n i r pi t a s d h y bh va p r a k r a t k a n i ciy a pratib a n d h a k a taddh a r m a p a r y p t d h e y a t v a c c h e d a k a t n i v e t na do a na caiva m a pi t d as a m h l a m b a n a j n a m d y a taddo at d a v a s t h y a m i ti v cy a m t d ani cay a s m n y a pratib a n d h a k a m i t y a r t h a v i v a k a t tath ca j natv a v ttidh a r m a p a r y p t v a c c h e d a k a t k a t v a nive y a m v tti ca svas e t y di bhed a v a t t v a s a b a n d h e n a sv dhi k ar a a t svapa ry p t v a c c h e d a k a t k a s a s a r g a t k a s d h y b h v a p r a k r a t nir pit a vi e y at v a c c h e d a k a t n i r p a k a n i c a y a t v a s a b a n d h ena bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t s v r a y a v i i atva s a b a n d h e n a vai i ya t d t m y a s v a v i i aprati b a d h y a t ni r pi t a p r a ti b a n d h a k a t v o b h a yasa m b a n d h e n a svavai i ya

svavi e yat v a c c h e d a k a d h a r m v a c c h i n n a vi e y a t ni r pi t a s d hyat v a c c h e d a k a d h a r m a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a k r a t l y a n h ry aj n a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s a b a n d h v a cchinna s v a ni h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a band h e n a n to vyab hic r a s y a vi i aik rth a r p a t b h a g a iti sapa k av ttitv a s m n y b h v a n i v e a s y v a y a k a t a y tata eva kicits a p a k a m d y a do avira h t sarva p a d a v ai y a r t h y a t h m a t y a ky h a ) [1&! ] sapa k av ttitv e ti nanu sapak at v a yadi s dhy a v a t t v a m t r a tad asa m b h a v a abda t v d v a ni t y a t v di s m n d hi k a r a y a s a t t v di t y a t a ha ) [1&! ] sapa k ap a d a m i ti nanu abd d v a ni t y a t v di s d h a n e abda t v di sad d h e t u r e v e ti kath a tasy s d h r a a h e t v b h s a t e t y a k y h a ) [1&# ] abda ity di [1&# ] sampr a d y a v i d a pr ca nav nam a t a s y a nirdu atv t pr hurity u k t a m [1&5 ] anvay a v y a ti r e k a d nta r a hi t o ,nupas a h r iti sa grah o k t a y a t h r u t al a k a e siddhy a si dd hi b h y vy g h t a ity locy h a ) [1&# ] anvay a v y a ti r e k e t i yatkiciddh a r m i i s dhy a ni c a y a s y a s dhy b h v a n i c a y a s y a v sattv e anupa s a h r a v y a v a h r a vi r a h t daladv a y o p d n a m viruddh a ni r p a a m nanu virodh s d h r a y a y o r a b h e d a p r a s a g a ityata ha ) [2'3 ] s dhy b h v e ti s k t ) par m a r a m a d v r k tya tada b h v a v y p y a v a t t j n a vi d h a y e t i y vat satpr ati p a k a nir p a a m [2'3 ] yasy a s dhy b h v a s d h a k a m i t y di s a g r a h a v k y e a hyant a y a c c h a b d r t h a s y a s dhy e ,nvay a pak a ityadh y h r y a m pr c nam a t e

satpr ati p a k as y ni t y a d o a t v e n a saddh e t o r a pi tadvy a v a h r a s y e atv e n a vidyat a ityas y a j yat a ityarth a karm k h y t r a y a t navy a m a t e tu kartr k h y t r a y a e n a vartat a ityarth a s dha k a m ) vy py a t a y g hya m a mi t y a r t h a pr c m a t e nav nama t e tu vy py a m i t y a r t h a ityab hipr y e a vy ca e ) [2'3 ] yats a m b a n d h ty di [2'3 ] nav n punariti s dhy b h v a v y p y a h e t v a n t a r a v a t p a k a satpr ati p a k a vy pti c n v a y a t o vyatire k a t a c a bodhy tadgr a h a c a tada b h v a v y p y a v a t t g r a h a v i d h a y n u m i ti virod h ti bh va asidd ha ni r p a a m [2'3 ] pak e pak at v a c c h e d a k a v i r a h a iti tajj n a s y a pak at v a c c h e d a k a v i i apa k a g r a h a vi r o d hi t v a m [2'3 ] pak e hetva b h v a iti tadgra h a s y a ca pak adh a r m a t v a g h i p a r m a r a vi ro d hi t v a bodhy a m nanu b dh d e ri v o p d h e r a pi do atv t tadvi i asy tirikt a h e t v b h s a t v a m v a y a k a t v a b dhit di v a t upad h e y a s a k a r e ,p ti ny y t ata sop dhi ko vy py a t v si dd h a ityas a g a t a m i ti hetv b h s a p a c a t v a v y g h t p a t ti rity a t a ha ) [2'4 ] up dh e ri ti nanu s dhy p r a si d d hi s d h a n p r a s i d d hi r p a y o r d e a y o r a d hi k a y o s s a t tv t kath a hetv b h s n p ca vid h y a m i t y a ky a tayorvy p y a t v s i d d h v a n t a r b h v t na tadvirodh a ity h a ) [2'4 ] atred a m a v a d h e y a m i t y di n up d hinir p a a m sa grah e [2'# ] s dhy a v y p a k a t v e sat ty di atra ca vahni m n d h m d i t y d a u dravy a t v d e r g h a d e c a v ra y a daladv a y o p d n a m nanu s dhy a v y p a k a t v a s dhy a v a n ni h b h v p r a ti y o gi t v a r p a cet- tad asa m b h a v a / sarve m e v a

dvitv dy a v a c c hi n n b h v a p r a t i y o g i tv t ki tu s dhy a v a n n i h b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m tath ca vahni m n dh m di t p a y d a u vahnitv di n maha n a s yava h n y d e s dhy a v y p a k a t v t up dhit p a t tirity a t a ha ) prak ik y m [2'# ] s dhy a v y p a k a t v e t y di s dhy a t v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a s dhy a v a n n i h b h v yop d hi t g h a a k a s a b a n d h v a c c hi n n a p ratiyo git n a v a c c h e d a k a s dha n a t v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a s dha n a v a n ni h b h v yop d hit g h a a k a s a m b a n d h v a c c h i n n a pratiyogit v a c c h e d a k a c a ya 1up d hit g h a a k a d h a r m a tadvat t v a m i t y a r t h a aya m a t r n u g a m a )) bhed a vi i op dhi t v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a up d hilak a a m vai i ya sv ray a t v a s v a v i i op dhi t v a c c h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a s dha n a v a n ni h b h v yapra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a m b andhe n a svavai i ya svapr a tiy o git v a c c h e d a k a t s a m b a n d h e n a avacc h e d a k a t sv va cc hi n n a s d h y a v a n n i h b h v a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s amb a n d h v a c c hi n a n iti up dhit v a c c h e d a k a s a m b a n d h a p r a v e a p h a l a m h a ))) teneti kecittu ) up d hit g h a a k a s a m b a n d h a v i i op dhi t g h a a k a d h a r m a v a t t v a lak a am vai i ya sv va cc hi n n a s dhy a v a n n a h b h v a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h v a cchinna s v a ni h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s v vacchin n a s d h a n a v a n n i h b h v yapra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v o b haya s a m b a n d h e n e t i vada n ti vastut a s t u avacch e d a k a t vi i adha r m a v a t t v a m tat vai i ya sv ray a t v a s v a v i i vacc h e d a k a t v a s a m b a n d h v a c c h i n n a s v a n i h vacc h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v o b h a y a s a b a n d h ena

)))))))))))))))))))))))))))))))) 1. up dhit g h a a k a d h a r m a iti up dhit v a c c h e d a k a d h a r m a ityarth a up d hit g h a a k a s a b a n d h e t y a t r p i up d hit v a c c h e d a k a s a b a n d h e t y a r t h a )))))))))))))))))))))))))))))))) svavai i ya sv va cc h e d a k a s a b a n d h v a c c hi n n a t v a s v a v i i apratiy o git nir pitat v o b h a y a s a b a n d h e n a svavai i ya svanir p a k a p r a ti y o gi t vi i atv as a b a n d h e n a vai i ya sv va cc h e d a k a s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a s v a n i r p a k b h v a n i h as d h a n a t v a c c h e d a k a s a b a n d h e n a s dha n a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a v a n ni r pi t d h e y a t v a c c h e d a k a samb a n d h v a c c hi n n a s d h y a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a v a n n i r pi t dhey a t v a d a b h v yatv o b h a y a s a b a n d h e n a ato na samb a n d h n t a r y d y a d a va k a iti [2'% ] avy p ti mi ti v yu praty a k a ity da u udbh t a r p d e gu dis d h r a a u dd h a s d h y a v y p a k a t v b h v di ti bh va [2'% ] yaddh a r m a v i i as dh y e t y di pak adh a r m d i vi i op d hit v a c c h e d a k a d h a r m a v a t t v a m i ti ni kar a vai i ya sv va cc hi n n a s d h y a n i r p i t a t a t s a m b a n d h v a c c h i n n a v y p a k a t vacch e d a k a t v a s v v a c c hi n n a s d h a n a n i r pi t a t a t s a m b a n d h v a c c hinn v y p a k a t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a b a n d h e n a vastut a s t u adhikar a at vi i ar p a v a t v a vivak ita m vai i ya sv ray v a c c h e d a k a t v a s v a vi i apratiy o git v a c c h e d a k a t v a s a bandh v a c c hi nnasv a ni h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v b h a y a

samb a n d h e n a svavai i ya

sv ray v a c c h e d a k a s a b a n d h v a c c h i n n a t v a s v a n i r p a k a p a k a dhar m di vi i as d h y a v a n ni h ty a n t b h v yatv o b h a y a s a b a ndhe n a adhikar a at ca sv va cc hi n n a s d h a n a v a n n i h b h v yatva s a m b a n d h v a c c hi n n ten tr y a m u p d h i ri ty a t r a na v ky a b h e d a vastut a s t u adhikar a at vi i adh ar m a v a t t v a m u p d h ila k a a m vai i ya svanir p a k a b h e d a p r a ti y o gi t k d hi k a r a at ni r p a k a b h e d a p r a t iyogit v a c c h e d a k a s a b a n d h v a c c hi n n a t v a s v a vi i apra ti y o gi t nir pit a t v o b h a y a s a b a n d h e n a svavai i ya svavi i as d h y a v a n ni r pi t d h e y a t v a d a b h v yatv a s v a ni r p a k abhe d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k d hi k a r a a t r a y a s a m b a n d h v a c chinnat v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya sv ray a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a s a b a n d h e n a dvit ye vai i ya svanir p a k a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k d h i k a r a a t ni r p a k a b hed a p r a ti y o gi t va c c h e d a k a s a b a n d h v a c c h i n n a t v a s v a vi i apratiy o git nir pitatvo b h a y a s a b a n d h e n a svavai i ya svanir p a k a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k d h i k a r a a t r a y a s a m band h v a c c hi n n a t v a s v a v i i as d h a n a v a n ni r pi t d h e y a t v a d a bh v yatvo b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya sv ray a s a m b a n d h v a c c h i n n a t v a s a m b a n d h e n a atra s dhy a v a t t v a s dhy a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a s dhy a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a v a t t v a m - tena sa band h n t a r e a s dhy d hi k a r a a m d y a na do a na v vi i asatt v n j terity d a u dravy a t v d e r p d h i t n u p a p a t ti eva s dha n a v a t t v a m a p i s dha n a t v a c c h e d a k a s a m b a n d h e n a s dha n a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a v a t t v a m tena sa band h n t a r e a s dha n d hi k a r a a m d y a na do a na v dravy a vi i asatt v di ty d a u gu der u p d hi t p a t ti eva vy v tty a n t a r a m a v a s e y a m kasy a ci diti

parva t yadh m d h e ri t y a r t h a [2'% ] ida ) bahirdra v y a s y a pak adh a r m a t k a t h a n a m tena b hy a pr a t y a k a vi ay a t v a s y a s dhy a t y dravy a t v a m t r a m e v a pak adh a r m a iti s cita m [2'% ] anity at v a v y p a k a m i ti d pik v k y e ,nityatv a p a d a s y a jany at v a vi n itv a s d h r a a t v t prak t n u g u y r t h a m h a ))) [2'% ] vin itve ti any ath t d as d h y a v y p a k a t v o p d a n a p a r a t v a t d agr a n t h a s y a na sa bhav a t ti bh v a b dhitanir p a a m [2'% ] yasy a s dhy b h v a iti sa grah a p a k t a u pak a ityadh y h r y a m tath c nu m n ti rikt a p r a m aj a n y a p a k a d h a r m i k a n i c a p r a k r bh t a yadd h e t u s a b a n d hi yat s dhy a tadab h v a ityarth a samb a n d h a c a hetus d h y a b h v a l a k a a atra b dh di ni cay n kutra kena r pe a pratib a n d h a k a t v a m i t y a k y m h a ) dpik y m b dha s y e t y di n do m a n u m i ti pr a ti b a n d h a k a t v a p r a k r a o d h a n a m b dha a b d a s y a do avi e e ,pi prayo g d h a ))) prak ik y m [212 ] b dha s y a s dhy b h v a v a t t ni c a y a s y e ti dpik y m [212 ] satpr ati p a k as y a virodhij n aj a n a k a s m a g r tven e ti satpr ati p a k as y a satpr ati p a k aj n a s y a virodhij n aj a n a k a s m a g r tve n a tada b h v a v a t t j n aj a n a k a s m a g r tven a atra nav n ))) s ma g r tva m e k a k r a a vi i par a k r a a t v a m i ti pratib a n d h a k a t v a c c h e d a k a g a r b h e k ra nt a r a p r a v e o ni phala gaura v a s a m p d a k a c e ti vi e yab h t aj n a s y a tada b h v a v y p y a v a t t j n a t v e n a i v a

pratib a n d h a k a t v a m u c i t a m - l ghav t eva pratih et u v y p a k a s dhy b h v a pratih e t u m n pak a iti vi akalitaj n a d b a y a s d h r a a t a y j navi i aj n a t v e n a i v a virodhitv a m v a y a k a m eten a virodhij n aj a n a k a t v e n a virodhitv a mi t y a pi praty u k t a m i ti pr hu tanm a t a dar a y ati ))) prak ik y m [212 ] vastut a s t vi ti nanu dpik y m s dh r a as y a ity dy a s a g a t a m du aheto r e v a s d h r a a a b d r t h a t a y tasy v y a b hi c r b h v a r p a t v s a m b h a v t ityata ha) [2&2 ] bh va p r a d h n a n i r d e a t a y e ti vai i ye t ty [212 ] eva m a g r e ,p ti viruddh a s y e t y d v i t y a r t h a vastut a s t u viruddh a s y e t y a t r a bh ve k t a praty a y a m a g k tya virodh a s y e t y a r t h a sulab h a iti dhyey a m nanu s dhy b h v a v a d v ttitv aj n a s y a hetud h a r m i k a s y a sattv e ,pi hetus a m n d hi k a r a e t y di v y p ti na hetau g hyata ityanu b h a v a s i d d h a m - tacca nopap a d y a t e s dhy b h v a v a d v ttitv aj n a s y a gr hy b h v n a v a g h i t v e n a t d avy p tij n a vi ro d hi t v s a m b h a v t ity a ky h a ) [212 ] het viti vy pt ti hetus a m n d hi k a r a e t y di v y p t tyarth a [212 ] ma ima n t r di n y y e n e t i tena gr hy b h v n a v a g h i t v e n a t d avy a b hi c r a g r a h a s y a t d avy p ti g r a h vi r o d hi tv e ,pi na tadda y tad p a t tiriti bh va [212 ] vi i avy pt y a b h v a t a y e t y di ath tr a dh m a v n vahn e rity d a u hetuv y p a k a s d h y p r a s i d d h y tadg h a itavi i avy p a t e r a p r a s i d d h y tada b h v a s y a sutar m a p r a s i d d h y kath a m b h s a t na ca ) svavy p a k a t v a c c h e d a k a s d h y a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a s m n dhikar a y a s a m b a n d h v a c c h i n n a h e t u n i hapr a ti y o gi t k t y a n t bh v a eva hetuni ha vy py a t v si d d hiriti na do a t d as m n d hi k a r a y a s a b a n d h e n a hetuvi i ahet u m n pak a iti j na s y ai v a c nu mi tih e t u t v a m ato na tasy b h s a t n u p a p a t ti riti v cy a m tath sati pr g uk t a v y a b h i c r d n m b h s a t n u p a p a t e r a a k y a p a ri h r a t v

diti maiva m yata svav ttib h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v a s v v a c c h i n n a s m n d h ikara yob h a y a s a m b a n d h e n a s dhy a t v a c c h e d a k a v i i ah et u m n pak a iti j na m e v n u m i ti h e t u r p e y a t e bheda p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svas e t y d y a v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h e n a uktas v a v ttib h e d a p r a ti y o gi t v a s a b a n d h v a c c hi n n a s d h y a t v a cched a k a ni hapr a ti y o gi t k b h v a v a d d h e t u r e v a vyab hic r a sv va cc hi n n a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h v a c c hi n n a s d h y a t vacch e d a k a n i hapr a ti y o gi t k t y a n t b h v a v a d d h e t u r e v a vy py a t v si dd hi uktag r a n t h a s y p y a t r ai v a t tpary a m ato na dh m a v n vahn e rity d a u uktar ty tadapr a si d d hiriti made k a p a ri lita panth kecittu ) s dhy a t v a c c h e d a k a n i ha hetuv y p a k a t v a c c h e d a k a t v a h e t v a d h i k a r a a v ttit v a c c h e n d a katvo b h a y b h v o vivak ita iti n prasidd hiriti vadan ti tattucc h a m ))) dh m a v n vahn e rity d a u hetuvy p a k a s d h y a s a m n d h i k a r a a h e t u m n pak a u iti j nas y a s dadh y a t v a c c h e d a k e hetva d hi k a r a a v ttit v a c c h e d a k a t v n a v a g h i t a y dar itob h a y b h v a s y a tadvirodhi ta y hetv b h s a t y durva c a t v t dar itaj n e tulya vittive d y a t n y y e n a niya m a t a s t a d b h n e m n b h v t praty a k ar p e t d aj n e katha ci t tasy a tath bh n e ,pi anumit a u bde ca tadb h n e niy m a k b h v e n a t d b h v a g r a h a d a y t d ap ar m a r a s a m b h a v t anu mi ty u t p d a s a m b h a v e n a t d b h v a s y a hetv b h s a t y ayukt a t v t t d apa r m a r a s y a tulyar p o b h a y n a v a g h i t v e n a t d ob h a y b h v a g r a h a p r a ti b a d h y a t v y o g t t d ap ar m a r e dh m a t v di r p a s d h y a t v a c c h e d a k a s y a svar p a t a eva bh n e n a vy pa k a t v a c c h e d a k a t v d y a e tasy a niyam a t o

,vacc h e d a k a k a t v e n a sutar vipar tani cay a p r a ti b a d h y a t v s a b h a v c c a dh m a t v a t v di r p e a d h m a t v d i b h n o p a g a m e ca dh m a t v a t v d y a n a v a c c hi n n a vi d h e y a t v a c c h e d a k a t k n u m i t y a nupa p a t ti pr a s a g t yada pi hetuv y p a k a t v a c c h e d a k a t v a h e t v a d h i k a r a a v ttit v a c c h e d a k a tvob h a y a vi i as dhy a t v a c c h e d a k a h e t u m n pak a iti par m a r a s y n u m i ti h e t u t v a sv kriyate - n to do a iti ))) tadapi na sat k ra at v a c c h e d a k a g a r b h e hetut v a c c h e d a k v a c c h i n n a vi ay a t y tredh nive e n a vy py a t v si dd h e [212 ] vi i avy p t y a b h v a t a y e t i d pik v k y e n a hetuni h b h v a s y a i v a do at pr a t te t vat pi tada nu p a p d a n c c a hetub h t a p a r m a r e bahuvr hyart h a s y a samb a n d h a s y d h i k a s y a bh n e n a mah g a u r a v c c a iti sarva m a n a v a d y a m d pik y m [212 ] vy ptis a ay d h y a k a t v e n e t i dh y a k a t v a pray oja k a t v a m nanu vy ptis a ay a p r a y oj a k a t v a katha tayority a t a tadup a p d a n a y a ti ))) prak ik y m [213 ] het v a s d h r a y d ti din anupa s a h ri tv a s a g r a h a pr c neti nav nam a t a tu pr g e v o k t a m i ti bh va [213 ] vy ptij n a p r a ti b a n d h a k a )) vy ptij n a vi ro d hi d h vi aya para m u k h a n i r k akas y e t y a t r a pratib a n d h a ity di [213 ] tath cety di atr y a m a y a ))) hetv b h s a s m n y a l a k a e nivi am a n u m i ti t a t k a r a n y a t a r a p r a ti b a n d h a k a t v a m na t vat tada nu t p d a p r a y o j a k a t v a m vyab hic rit s a m b a n d h e n a up d hivi i ahe t v a ti p r a s a g t eva ca het v u p d hi p r a k r a k a j n b h v a s y a par m a r a k r a a t vi r a h t n tivy p ti riti ithilam ayukt a m pak at v a c c h e d a k a v i i apa k a g r a h vi ro d hi t v a s y a i v r a y s i d dhilak a at a y s dhy a v a t p a k e tadab h v t uktala k a e ca s dhy a s a ay aniv e a s y a viphalatv e n a sa ayas y a pak at t v a ni r s c c a dar itas y a ithilatv a mi ti bh va d pik y m [212 ] ray si dd h v a n t a r b h a v a t ti aya

bh va ) ray as y a pak at vi i asy sidd hi ceneti vigrah a tath ca s dhy a ni c a y a d a y s dhy a s a ay a r p a p a k a t vi r a h e a tadvi i asy a pak at v a c c h e d a k v a c c hi n n a s y a tad n masidd h e s dhy a v a t p a k a s y a tatr n t a r b h v a ucita iti bh va siddhas d h a n a s y r a y s i dd h y a n t a r b h v a p r a y o j a k a pak at vi g h a a k a t v a m u p a p d a y a ti ))) [213 ] prak e tana m a t a iti pr c nama t a ityarth a aya bh v a )) pak at vi g h a a k a t v a ray si dd hitv a m vigha ak a t v a ca virodhigr a h a vi ay a t v a m pak at ca pak at v a c c h e d a k a v i i apa k ad h a r m a k a s d h y a s a a y t m i k pr c nama t e tath ca pak ani hap a k at v a c c h e d a k a v i r a h a s n y a s dhy a v a t p a k a s y a ca ni cay a d a y m u k t a p a k a t y asam b h a v t ubhay or a pi tath t v a m a v y h a t a m i ti s dhy a v a t p a k a s y a siddhas d h a n a r p a s y r a y s i d d hir p a t a y n dhiky p a t ti riti na vibh g a v y g h t a a k e ti bh va siddh e p rv a parato v yatra si dha yi tatra si dhayi vira h a k l v a c c h e d e n a siddh e pratib a n d h a k a t y va y a k a t v e n a s dhv a t p a k ti pr a s a g a t d a v a s t h y a m i ti a k nir s y o k t a [213 ] kevala mi ti anen a siddh e si dha yi s hi ty b h v a v y a v a c c h e d a tath ca siddhe p rv a parat a c a yatra si dhayi j t tatra siddher a t t h t v t n tipras a g a ityarth a iti pras a r a k h y y d pik pra k a v y k h y y m a n u m n a p a ri c c h e d a sam p t a

upa m n a p a ri c c h e d a [21% ] kuta cid r a y a k a p u r u dity di s a gr a h a v k y e pac a m y pray ojy a t v a m a r t h a tasy a rudh t v a r t h a b d a b o d h e anva y a iti abdas y a abd n v a y ty k r a k a t v a m a r t h a sphu a m a n y a t yattu iti abd a t d nu p r v y a v a c c h i n n a v k y a p a r a - rudh t o r va apr a t y a k a m a r t h a tatra vi ayitay v ky as y n v a y a iti ) tattucc h a m ) smar a n ni t y u k t a s m tis m a g r pravi va y a k a b d a r p n u b h a v apra tip d a n a p a r a t v a s a m b h a v e tatpa rity g e n n u p a y u k t n y a t h s i d d h a v k y a s k t k r a p r a ti p dana p a r a t y any y y a t v t prak e [21% ] avas a r a s a g a t y e ti pratib a n d h a k bh t a i yajij s ni v ty u tt a r a k l n va y a v a k t a v y atva m a v a s a r a t t y rth di k a sarva m a pi p rva v a t nanu [21% ] sa j s a jis a b a n d h aj n a m u p a m i ti riti sa grah a v k y e n a upa mi t e pada p a d r t h a s a m b a n d h a v i a y a k aj n a t v a lak a amu k t a m ) tann a yujyat e t d nu mi t y d v a ti v y p t e atas t d as a gr a h a v k y a nopa mi t e rla k a ak a t h a n a p a r a m api tu tatsva r p a m t r a p r a d a r a n a p a r a m i t y h a ) [21% ] upa mi tis v a r p a m i ti ki tarhi tasy lak a amity k k y m ha ) [21% ] lak a a tviti gamy e t y a n t a m upa mi titv a s y a j tir p a t y pra m as c a n y a [21% ] eten a smar a n ni ti varta m n a n i r d e e n a [21% ] huriti atra ca sa grah a k r a s y a kuta cid r a y a k di t y d y a b h i hit a v a t a atide av k y r t h a v i ay a k a b d a b o d h a kara a m tadvi ay a k a smar a a vy p r a ) upa mi ti phala mi ti matap r a d a r a n a m e v b h i m a t a m na tu s d y divi i api adar a n a kara a t d as m a r a a vy p r a

upa miti phala miti mata pr a d a r a n a m tath s a ti abda pr a y o g a s y a sv d h natv e n a smari yan niti pi a pa yat ti br y t - ata smar a n ni t y d y u k ti s v r a s y a p a r y l o c a n a y p rv a m a t a m e v b h i m a t a m - na tu dvit ya mata mi ti tatpra d a r a n a p a r a t a y t d agr a n t h a v y k h y n n a u ci t y a m a r u ci b jam sa grah e v ky e ti gosa d o gavay a p a d a v c y a iti svar p ti d e e t y di [21% ] udbod h a k n t a r e ti s d yavi i api adar a n ti rikt d dir p o d b o d h a k e t y a r t h a [21& ] s d ya"vi i api a$dar a n n a n t a r a m i t y di atro pa m i t e a y a gava y a p a d a v c y a ity n a k r a t v o p a g a m e gava y a v y a k t y a n t a r a d a r a n n a n t a r a tatra padav c y a t y smar a n u p a p a t ti - gosad o gava y a p a d a v c y a ity k r a k a t v a s y o p a g a m e ca s d yas y a tadb h e d a s a m n d h i k a r a a t a d g a t a d h a r m a v a t t v a r p a s y a gurutv e n a pada v c y a t v a c c h e d a k a t v s a m b h a v t tasy bhra m a t v p a t ti rity locy a gava y o gavay a p a d a v c y a ity k rik ai v a upa mitirup a g a n t a v y e t y a b h i p r y e o k t a m [21& ] gava y a t v di r p a l a g h u d h a r m e t i t d adh a r m v a c c hi n n a vi e y at k e t y a r t h a [21& ] idam) s d yad a r a n a s y a upa mitih e t u t p r a d a r a n a - upalak a a vak ya m r t h a s c a k a m [21% ] s d y d ty din vaidhar m y a s a g r a h a iti pras ar a k h y y d pik pra k ik v y k h y y upa m n a p a ri c c h e d a

abda p a ri cc h e d a abdala k a a m

[222 ] upaj vyopaj vakatv a s a g a t y e ti atra vakta v y a sarva pr g e v a prapa ci t a m [222 ] bd ab o d h o p a j vyatv e n a ) bd ab o d h a h e t u t v e n a [222 ] phalani hatv e ,pti ray at r p a s k t s a m b a n d h e n e t y di [222 ] svar p a y o r a pi ) abda pr a m o p a m n a p r a m a y o r a pi eten a sa gat e s k ts a m b a n d h e n a kara ani hatv a s cita m [222 ] kara ay ority di a hyarth o vi ayatv a m abhidh n a a b d r t h ai k a d e aj n n vi t a m ana nt a r a t v a c vy a v a hi t a t v a m tacca p rv p a r a s d h r a a m svanir p a a p r v a ni r p a a p r v a t v a n y a t v a s v o t t a r a ni r p a n uttar at v n y a t a r a v a t t v a r p a bodhy a m nanu [222 ] ptav k y a abda iti sa grah e abdatv a s y a lak yat v a c c h e d a k a t v e vahnin sicat ty dy a p r a m a v k y e ,vy pti / ptoc c ari t a t v a vi r a h di t y a t a ha ) [222 ] pram a a b d a iti tath ca pram a a b d a t v a lak yat v a c c h e d a k a m tacca vahnin sica t ty div k y a v y v tt a m i ti bh v a [222 ] lak a amiti jabag a ad a d a u ativy pti vy u d s y a v ky a t v a m u k t a m pto kt a v k y a m i t y a t r a ukta ab d e n a sam s n t a r g a t a a hy uccaritat v a m a r t h a iti s cita m [222 ] yath rt h a v a k t tv a r p e ti eten a ptatv a hatva m tath ca vahnin sicat ti v ky e ,tivy ptit d a v a s t h y a m tatpr ay o k t u kasy a ci t i atvas a m b h a v di ti a k nirast nanu vahnin sicat ty dipra y o k t u r a pi kad cit b dhit rt h a k a v k y a p r a y o g a h e t u b h t a y a t h r t h a j n a v a t t y samb h a v t katha m a t i v y p ti v r a a mi t y a t a ha )) [222 ] prak tav k y r t h e ti [222 ] ni kar a iti aya bh va )) t d t m y a 1 s v a p r a ti p d y r t h a g o c a r a y a t h r t h a j n aj a n y a t v o b h a yasa m b a n d h e n a ))))))))))))))))))))))))))))))))

1. svapra ti p d y e t y di sva jalena sicat ty div k y a tatpra ti p d y o yo ,tha jalaka r a a k a s e k a k a r t tadvi ay a k a yat yath rt h aj n a t d av k y a p r a y o k t ni ha tajjany a t v a t d av k y e - ,artha buddh v abda r a c a n , iti ny y di ti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))) v ky a vi i av k y a t v a 1svaja ny a t v a s v a vi ay bh t r t h a p r a ti p d a k a t v o b h a y a s a m b a n d hena yath r t h aj n a vi i av k y a t v a v abdala k a a mi ti [222 ] etat v ky rt h aj n a s y a abdap r a y o g a h e t u t v a m aktinir p a a m nanu [225 ] artha s m ty a n u k l e t y di n d pik y m aktipad r t h a n i r u k ti r a y u k t tanniruk t e ri h p r a k t a t v di ty a k a y h a ) [225 ] m m sak e t y di [225 ] nir s a k a t v e n e t i pray oja n a t a y hetutv a vi v a k a y t t y agra ityavat r a n v a y i avat r a a prav tty a n u k l o vy p r a sa ca a k gr a n t h a p r a v tti [225 ] taditi m m sak e t y a r t h a [225 ] mata m pr m ikat a y sv k tor,tha [22# ] s dh r a y e n e ti s dh r a y a tadv ttir p a v a t t v a m r pa c rth e t y d y u k t a m aktipad r t h n vi t a vai i ya t t y rtha sphu a m a n y a t d pik sth a a k tirity a s y a aktipad r t h a ityarth a s c a n y a [225 ] aktipad r t h a m i t y u k t a m dpik y m anuk l e t y a n t a sa band h a vi e a a m nanu d pikokta a k ti p a d r t h a l a k a er,th a s m ty a n u k l a t v a n i v e a n e ,pi gha dipa d k a y o sam a v y e ,tipras a g a tadav a s t h a svani hatv a s v r t h a ni hatv o b h a y a s a m b a n d h e n a pada vi i atva ni v e a n e ,py k a p a d k a y o s s a m a v y a v r a a m a d h a k y a m

tasy pi tadub h a y a s a m b a n d h a t v t artha s s ty a n u k l a t v c c e t y a t a ha ) [225 ] bda b o d h aj a n a k e t i sm tivi e a a m e t a t tath ca sama v y aj n d h na ) k dir p r t h a s m t e b d a b o d h a j a n a k a t v b h v t n tipra s a g a iti bh v a nanu anuk l a t v a janak a t v a m - tacca sa band h e b dhita m tajj n a s y ai v a sm tijan a k a t v di t y a t a ha ) [225 ] anuk l a t v a m i h e ti [225 ] vi e ya mi t ti yady a pi svapra y oj a k d ava tt v d e r t m a p a d a prati tma ni samb a n d h a t v a m a s t i - tath pi sm tini h y bd ab o d h aj a n a k a t tannir pi t y jany at s a m b a n d h v a c c h i n n j na ni h va c c h e d a k a t tada v a c c h e d a k a s a s a r g a t r a y a t v a m i ti ni kar t na do a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. svajan y a t v e t y di sva jalena sicat ty div k y r t h a vi ay a k a j na tajjany a t v a t d av k y e - eva sva t d av k y r t h a j n a tadvi ayo yor,tha v ky rt h a tatpr ati p d a k a t v a ca tas mi n v ky e iti sama n v a y a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1jany a t s a m b a n d h e n a tatta d a r t h a d h a r m i k a t a t t a t p a d a p r a k r a k a a k ti s a s a r g a k a j n avi i atatt a d a r t h a s m ti tv e n a bd ab o d h a h e t u t v o p a g a m t lak a as a m a n v a y a eva sa band h n t a r a j n aj a n y r t h a s m t e bd ab o d h a h e t u t v i r a h t na do a iti

nanu anya pad rt h a pad rth n t a r a m i ti vyutp a t t y pad rth n t a r a p a d a k ptap a d r t h ti rikt a p a r a m pratiyogivi e as a m a r p a k a p a d s a m a b h i v y h t tirikt di p a d n svas a m a b h i v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k r a y a t v e n a k ptata t t a d d h a r m i p r a ti y o gi k a b h e d a k a v a d b o d h a k a t y ,citra m a ti rikt a r pa, mity d a u d atv t tath ca m m sak ai akter a pi pad rth a t v g k r t t d ab h e d a k a v a t p a d r t h p r a s i d d hirity a ky h a ) [225 ] tatta diti tath ca aktitv tirikt n dravy a t v d n m e v a graha t n pra si dd hiriti bh va [225 ] vy g h t a ) virodha apra sidd hiriti y vat athav naiy yi k a m a t e akti na pad rth n t a r a m i ti ni edho nopap a d y a t e pratiyog y a p r a s i d d h e r a t a ha ) [225 ] tatta t p a d r t h a t v a c c h e d a k b h v a k a v a di t y a r t h a iti atra ca pad rth n tattat p a d r t h a t v a c c h e d a k n anat a r a m a b h v a k a atr s t ti pad rth n t a r a m i ti ar dy aj a n y a t y upag a m e n o k t r t h al b h t na pad rth n t a r a m i t y a t r a ca naa prak tipra t y a y r t h a y o r a n t a r b h s a m n r t h a k a t y any atr a dar an t prak te ,pi antar a p a d r t h a s y b h v a k a s y a naart h b h v e pratiyogita y n v a y e n a tatta t p a d r t h a t v a c c h e d a k a v i r a h a k b h v r a y a ityarth a man asi nidh y h a ) [225 ] na vy g h t a iti vy g h t a ityata pr k siddhy a si dd hi b h y mi t y di [22# ] anyeti naiy yik e t y a r t h a tatta t p a d r t h a t v a c c h e d a k b h v a k a s y a praty e k a prasidd h a t v t pratiyogit v a c c h e d a k a v i i apra ti y o gij n a s a m b h a v e n a naiy yik a m a t e ni edhop a p a t t e ri ti bh v a yady a p y a t r a k atv a durvac a m apra sidd h y ek b h v a vi i par b h v a n i v e a c a na )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. jany at s a b a n d h e n e t y a s y a j na vi i ety a tr n v a y a

)))))))))))))))))))))))))))))))) samb h a v a ti tath pi tatta d a b h v a v i ay a k a d h vi ay atv a v a di t y a r t h g k r t na do a vi ayatv a v a t t v a c dhe y a t s a m b a n d h v a c c hi n n a s v a v y p a k a t s a m b a n d h e n a tatsa m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o gi t k a t a d a b h v a p r a s i d d h y ni edhop a p a t t e [225 ] atiriktaiv e ti k ptay orvi nig a m a n vi r a h e ,k pta m a n y a t siddhy a t ti ny y di ti bh va [225 ] yata ity di atra kalpe v cy a ity dau dh tos t d avi e y atv a m a r t h a praty a y a s y a ray a iti bodhy a m nanve v a sati v cy a ity div k y aj a n y a b d a b o d h e ray at v a r p d h i k a p a d r t h a b h n a s y a vakta v y a t a y gaurav a m eva vi e yat y m i c c h s a m b a n d h a t a y nir pita t v a s y a nive an yatay pi tathe t y a ky a kalp nt a r a m h a ) [22! ] t d eti tattat p a d aj a n y a b o d h a vi ay a t v a ni hety a r t h a [22! ] taditi varety ar t h a eva c tra kalpe dh tor varecc h ai v r t h a - praty a y a s y a padaj an y a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a t ni r pi t a vi e y at v n r t h a vi e yat y ca nir pit at v a s a m b a n d h e n a icch nv a y a iti bh va [22! ] n ti pras a g a iti gha dipa d aj a n y a b o d h a vi ay a t v d e varecch y gha d v e v a bh n t tadvi ay at a y o r e v a nir py a nir p a k a b h v a s a t t v d i ti bh v a nanu ga g y gho a ity d a u ga g pa d di t a t r dibod h o t p a t t y tr digat a s y a t d abo d h a vi ay a t v d e r a pi varecch a y vi ay kara a m v a y a k a m tasy vidya m n a y v a d d h a r m a v i a y a k a t v a n i y a m t tath ca t ra

ga g pa d aj a n y a b o d h a v i ay o bhava t vi ty k r a k a t v a m a p i tasy ast ti pr g uk t a r ty lak a occh e d a p r a s a g a t d a v a s t h y a m i t y a t a ha ) [22! ] ga g p a d aj a n y a t v a s y e t i ga g p a d aj a n y o bodha bodha vi ay o bhava t u t ramity k r a k a t v a m e v a varecch y sv kriyat et va t ai v a tasy uktaniy a m o p a p a t t e bodha vi ay a t t v a r p e a ga g pa d aj a n y a b o d h a v i ay a t v d e r a pi tatra bh na s a m b h a v d i t y a r t h a [22! ] abh v e n e ti anyat h vi i k r e c c h vi a k alit k r e c c h a y o r a v a ila k a y ap r a s a g di ti bh va [22! ] ga g p a d aj a n y a t v a p r a k r a t ni r pi t e t y di eten a bodha vi ay o bhav at u tramity k r a k a t v a s y a t d ecc h y m u p a g a m t bodha vi ay a t t v e n a ga g pa d aj a n y a b o d h a v i ay a t v a p r a k r a t n i r p i t a t v a t ravi e yat y apya k at a m i t y a ti pr a s a g a t d a v a s t h y a m i ti a k nirast vi akalitec c h yavi e y at p r a k r a t a y o r ai k y s a m b h a v e n a jany at v a b o d h a v i ay a t v a y o prak r a t r p a y o nir py a nir p a k a b h v s a m b h a v t [22! ] na k ati ) na lak a occh e d a p r a s a g a [2'! ] sv ta n tr y e a bh n a mi ti vai i ye t t y bh na prak r a t sv ta n t r y a c rth a vi e y a t nir pi t a vi ay a t v a p r a k r a t n i r p i t a b o d h a p r a k rat nir pi t a t v b h v a

pada ni hapr a k r a t n i r pi t aj a n y a t v a p r a k r a t ni r pi t a b o d h a p r ak ra t ni r pitat v b h v a c a sv ta n tr y e e t y a s y o k t r t h a k a s y a yath y o g a m a n v a y o bodhy a [2'! ] sa k epa iti atr y a m a y a ) varecch y t ra ga g p a d aj a n y a b o d h a vi ay o bhava t vi ty k r a k a t v a m a n a b h y u p a g a m y a dar itavi ak alit k r a k a t v b h y u p a g a m e lak a y v ttya nt a r a t v a k a l p a n a s y v a y a k a t v e n a gaura v a m vi i k r a k a t v b h y u p a g a m e tu l ghav a m i ti tark n u g h tena varecch vi i k r a k a t v a t a d a b h v n y a t a r a v a t pra m e y a t v di t y a n u m n e n a tasy vi i k r a k a t v a s i d d hi riti tu na

a kan yam tath s a ti abhr n t n gha o gha ap a d a v c y a iti vyav a h r a p r a s a g t b dha k a t a r k b h v a v i i asy aiv a l gha v a t a r k a s y n u m n n u g r h a k a t v o p a g a m t ukt n u m n e n a tatra tadasiddh e eva gha o gha apa d a s y a v cy a ity da u praty a y r t h e vibha kt y a r t h a s y n v a y o v cy a sa c nub h a v a vi r u d d h a iti a hy jany at v a p r a k r a t r t h a tatra prak ty art h a s y a svani hapr a k r a t n i r pi t a t v a s a m b a n d h e n n v a y a vaca dh to bodha p r a k r a t n i r pi t a vi ay a t v a p r a k r a t n i r p a k a t v a v i i ec ch rth a a hyarth a s y a bodh a pr a k r a t y nir pita t v a s a m b a n d h e n n v a y a vi i ecch y c a praty a y r t h a v i e y at v a d e k a d e a vi e y a t v e vi e a va cc hi n n a ni r pi t a t v a s a m b a n d h e n n v a y a eva prath a m a k a l p o ,pi s dhur e v e ti eva vi i ecch yavi e yat p r a k r a t a y o r a b h e d a m a n u p a g a m y a avacc h e d y v a c c h e d a k a b h v g k re prak r a t ni r pi t a p r a k r a t s t h a l e prak r a t ni r pi t a vi e y at v v a c c hi n n a p r a k r a t nive y e ti vi i a aktis th p a n a m [23' ] vi i e aktimity di vi i avi e ya k a a k ti pr a k r a k p r m y aj n n s k a n d i t a ni c a y nuk l a v y p r a vi ay a k e c c h vi i a m m sak a m a t a vi ay a k a j n aj a n a k a a b d a p r a t i y o gi k a d h v a s avi i a m m sak a m a t a vi e y a k n u p a p a n n a t v a p r a k r a k a j n a j a n a k a abda tada nu k l a k ti m ni ty a k h a ab o d h a dvit ya vai i ya svapra ti y o gi s a m n k a r t k a t v a s v r a y a k l a v ttitv o b h a y a s a m b andhe n a sphu a m a n y a t [23' ] arth p a t t ti arth p a t ti ca nay a n a k a r m a t v a s y a s k ts a m b a n d h e n a goni hatv a m a n t a r sv ray a v ttitv a r p a p a r a m p a r s a m b a n d h e n a gotva v ttitv a m u n a p a p a n n a m i t y k ri k bodhy

nanu j ty ra y a v y a k t v e v a aktisv k re gav di pa d aj a n y a b d a b o d h e gotv dit a t s a m b a n d h a y o kath a bh na s a m b h a v a aky a s n a p a y a bda b o d h e bh na n st ti niya m t na ca t d aniy a m e m n b h v a iti v cy a m tath sati gav di pa d aj a n y a b d a b o d h e gha d n bodh p a t t e yattu ) nlo gha a ity dau abhed a s y a eva sati bd ab o d h e bh na na sy diti ) tanna ) pad rt h a d v a y a ) sa sarg tirikt a s y e ti vi e a dity a ky a pr c n bhi m a t a s a m d h n a m h a ) [231 ] atred a bodhy a m i t y di n nav n stu t d aniy a m e m n b h v a na cokt tipr a s a g a aktitad a v a c c h e d a k a t a d a v a c c h e d a k a t g h a a k a s a m b a n d h a t v n mev a bda b o d h e bh na ni y m a k a t v g k r t eva ca j titadv ai i y y o aktirn b h y u p e y e t i vadanti tanm a t a dar ay a ti ) navy s t viti aktigra h o p y a p r a ti p d a n a m nanu apye k a d a n t e t y d i k o d a u ekada n t di a b d n dvand v a s a m s o ,nupap a n n a sama s y a m n a p a d r t h n mitho bheda s a t t v a eva dvand v a s y a s dhut v di h a tadab h v di t y a t a ha ) [234 ] tatreti [235 ] vyava h r a t a prav tterity a r t h a [234 ] v ddha vy a v a h r e e ti d pik v k y e ,pi v ddhas y a vyutpa n n a s y a vyav a h r e a prav tty e t y a r t h a nanu dpik sth a [23# ] nanvity di v k y e k ry ap a r a t v di t y a s y a a hyant k k s a m b h a v t vyav a h r a s y e t y a s y o t t a r a t r n v a y s a m b h a v c c h a ) [23# ] vyava h r a s y e t y di [23# ] vyav a h r a s y a ) v ky a p r a y o g a s y a nanu [234 ] prav tti mu p al a b h y a gav n a y a n a ca d veti d pik v k y t p r a v tty a n u m n n a n t a r a gav n a y a n a j n a m i ti labhy a t e tacca na yujyat e pak aj n a m a n t a r anum n s a m b h a v e n a gav n a y a n a j n a s y a prath a m a m v a y a k a t v d i t y a t a ha ) [23# ] gav n a y a n a d vety di prav tyu p al a m b h a s y a pra mity a n t a r a s y s a m b h a v d h a ) upala b h y e t y a s y e t i anu m n a p r a y o g a m h a ) [235 ] iya kriyet e

aya pray a t n a gav n a y a n a d h a r m i k e as d h a n a t j n a j a n y a prav ttitv t sv yaprav ttiva t ityanu m n n t a r a m a p ha bodhy a m [235 ] gav n a y a n a j n a s y a ) gav n a y a n a d h a r m i k e as d h a n a t j n a s y a [234 ] ni city eti aya m a y a ) t d aj n a t d av k y aj a n y a m t d av k y a vi i atv dity n u m n i k o ,tra ni cay a vai i ya ca svas a t t d h nas at t k a t v a s v b h v d h n b h v a p r a ti y o gi t v o b h a y asa m b a n d h e n e t i

nanu g m n a y a ity divi i av ky a s y a i v a t d avi i rth e akti kuto na sv kriyata ityata ha ) [235 ] v ky as y e ti nanu yava ab d a s y a d rgha k a vi i a aktisv k re mlecch n priya g au pray og o na sy dity a t a ha ) [235 ] priya g au tviti [235 ] khy t a s y a yatn a t v a vi i a ity di khy t a yatn a t v a vi i av c a k a 1t d ak ar o ti v y k h y e t a t v d i ti rty vivara as y a aktigr h a k a t bodhy tatsa m n r t h a k a p a d n t a r e a tadart h a k a t h a n a hi vy khy n a m i ti bh va abd n siddhap a r a t v a m a p ti nir p a a m nanu siddh rt h o ,pi v ky a p r a y o g bhava t u ki t vat vyutpa t t e ri ty a t a ha ) [23# ] tath c e ti [23# ] any ath ) tatra aktigra h v a y a m b h v a v i r a h e lak a nir p a a m

nanu [23# ] t repi akti na kalpy a t a iti d pik v k y a m a n u p a p a n n a m t r di abd n t re aktisv k r dity a t a ha ) [23% ] ga g pa d a s y e ti [23% ] e a iti [23% ] n n rt h a k a t v n u p a p a t ti riti n n rt h a a k t a t v n u p a p a t ti rity a r t h a nanu lava va y o r a pi katha ci t sa yog a samb h a v a ti eva m e k a k l natv di s a m b a n d h o ,pti nokta d o avis t r a s a b h a v a ityata ha ) [23% ] idamu p al a k a a mi ti [23# ] ida lava va y o paras p a r a s a m b a n d h b h v t n n ak ti k alp a n a m [23% ] prasiddh a y o sam n a p r a y o g a p r c u r y a y o ri ty a r t h a eten a ga g dip a d t vi e ass ci t a tatra t raprav h a y o r a t a t h t v t [23% ] mac a s t h a p u r u a iti atra maca p a d a puru am t r a p a r a m mac a s t h e t y u k ti s t u tatra akyas a m b a n d h a l b h y a v cy rt h a s y a mac d e s t u na bd ab o d h e bh na m i ti dhyey a m idam a tr aj a h al alla k a la k a a m ) lak yat v a c c h e d a k a r p e a lak ya m t r a vi ay a k a b o d h aj a ni k lak a eti [23% ] apin ) api ab d e n a [23% ] ekas r t h a v h i t v e n a ) ekas a m u d y a g h a a k a t v e n a ajahallak a lak a a m ) lak yat v a c c h e d a k a r p e a akyala k y o b h a y a b o d hi k lak a eti lak yat v a c c h e d a k a dar ita m nanu chatrip ad a m u k h y r t h a s y a chatri a gam a n a k a r t tv n v a y n u p a p a t ti vir a h t kimatr a lak a niy m a k a m i t y a t a ha [23% ] t tpar y e ti matu b a r t h a k e t y a n e n a inipraty a y a s y a akta t v al a k a ap a d a t v a s cita m [23% ] taccha k t y e ti v ky a a k t y e t y a r t h a m m sak a m a t a m a b h i p r a y a n n h a ) [23% ] pratip d y e ti svam a t b hi p r y e h a ) [23% ] anyat h e ti [23% ] ekas r t h e ekas a m u d y e lak a sv ray a p u r u a g h a itat v a r p a p a r a m p a r s a m b a n d h t m i k [23% ] hurity as v a r a s a s c a n a m tadb jantu tath s a ti jahallak a od h a r a a m e v e d a sy t tath ca

prak t n u p a y o g a d pik y m tasy j a h alla k a od h a r a a t v a k a t h a n d i ti [23& ] tasy a t vabrah m a or ai k y a s y a [23& ] tatt as y e d n mity di aya bh va ) tadd e dis a m b a n d h a v i i e etad d e dis a m b a n d h o b dhita vi i e anv yam n a d h a r m a s y a vi e a e ,pyanv a y v a y a k a t a y vi e a bh ta t a d d e di s a m b a n d h e tadb d h t ata tatpad a de ak l as a m b a n d hi m t r a p a r a m na tu de da u tatt o ,pi vivak ita tath ca taccha b d al a k a jahad aj a h alla k a tallak a antu v cy a t v a c c h e d a k p r a k r a k a v c y a vi ay a k a b o d h a p r a y o ji k lak a et ti so ,ya devad a t t a ity d a u yadi vi i avai i y va g hi b d a b o d h a sv kriyat e tadaiva sy t- na c ya sv kriyate - ki tu tadd e at a t k l a v ttitvo p al a k it n u y o g i k a v ai i y v a g hi b o d h a tatra ca na pr g uk t a r ty b dh v a k a vi e a e vidhey n a n v a y t ata eva so ,ya devad a t t a ity div k y aj a n y a b d a b o d h a s a m a n a n t a r a tadd e at a t k l a v tti na v devad a t t a ity dis a ay n u t p d o ,pyanu b h a v a s i d d h a upapa d y a t e atas ta t t as y h n t n trala k a v a k a iti nopey a t a eva jahad aj a h alla k a eti vadan ti tanm a t a m h a ) [23& ] pare tvity di n gau vyajan a y o r v tty a n t a r a t v a k h a an a m [242 ] r j m a pi akty aiv e ti bhuva dhara ti rak at ti r ty yoga ak t y ai v e t y a r t h a nanu vyaja n y kutra lak a y m a n t a r b h v a ityatr h a ) [242 ] ga g y mi t y di [242 ] lak a s m r j y t ) lak a b al t cak r a s y a samuc c a y a p a r a t v s a m b h a v d h a ) [242 ] castva rt h a iti [242 ] vilak a a ab d a p r a y o k t tv di ti vilak a a ab d a p r a y o g a v i i atv dity a r t h a vai i ya sv nu k l a k ti m a t t v d h e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a dhey a t svapa ti vi e y a k a )

eva vidh a b d a b o d h a p r a k r a k e c c h p r a y o j y a t v o b h a y a s a m b a n dhena ten s m a d di va pi yath rut a h e t u s a t t v e n a na vyab hic r a [242 ] samb h v a n d ty di n m n as a p a ri g r a h a [243 ] mant a v y a m i ti tatha ca tath n u v y a s y o ,siddha iti bh va lak a b janir p a a m [245 ] lak a nu p a p a t ti riti aky rt h a s y a ya y d e kriy nv a y a s a m b h a v d i ti bh v a [245 ] niyata k l e ) a v diniy a t a p r a y di k la ityarth a [245 ] vi e a d erity di n s hac a r y d e parigra h a arth g h y h r a k h a an a m [24! ] adhy h r a ) upas thiti [24! ] arthaj n r t h a t v di t y a t r r t h aj n a m u p a s t hi ti yath k a t h a ci diti m n n t a r e e t y a r t h a nanu padaj an y a t v a ni v e a s y a gha a karm a t v a m i t y di s t h a p al a vi e apr a y oj a n a k a t h a n a viphala praty a k dy u p a s t hi t a p a d r t h a s t h al e ,pi tatsa m b h a v t ity a ky a na bodhe padaj an y a t v a ni v e a s y a ida prayoj an a k a t h a n a m - api tu vi e apa d a s y p ti sam d h n a m h a ) [24# ] vi e apad a s y p ti v ttyeti vai i ye t t y [24# ] digiti aya bh va ))) yady a pi gha dipa d a vastug a t y v ttivi i am e v e ti tatsa m a v y a j n a j a n y k o p a s t hi t y bda b o d h a v r a y a tatta dd a av ttipra k r a k a t a t t a t p a d a d h a r m i k a j n aj a n y a t a t t a darthop a s t hi t e r h e t u t v a vakta v y a m eva tatta t p a d a v tti pr a k r a k a t a t t a d a r t h a d h a r m i k aj n a j a n y a t a t t a d artho p a s t hi t e r a pi eva ca sama v y a s y a v ttir p a t v b h v t n tipras a g a aktilak a ay or e v a v ttir p a t v di ti

pada vi b h g a [24% ] avay a v a a k ti ) svag h a a k a p a d a a k ti [24% ] tan m t r e e ti avay a v a a k ti m t r e e t y a r t h a m tr a a b d e n a r hi aktivy a v a c c h e d a tath ca r hi aktij n aj a n y r t h a v i ay a k a b o d h a j a n a k a t v b h v e sati avay a v a a k tij n aj a n y r t h a vi ay a k a b o d h aj a n a k a t v a yaugik as y a lak a amiti pary a v a si t a m yogar hiv r a y a saty a n t a m [24% ] tan m t r e e t y di r him t r e et y a r t h a m tra p a d e n v a y a v a a k ti v y a y a c c h e d a tath ca yoga ak tij n aj a n y r t h a vi ay a k a b o d h a j a n a k a t v b h v e sati r hi aktij n aj a n y r t h a v i ay a k a b o d h a j a n a k a t v a r has v y a lak a am yaugik a v r a y a saty a n t a m [24% ] yoga r hib h y m i t y di yoga ak tij n aj a n y a ya r hi aktij n aj a n y a b d a b o d h a tajjana k a t v a m i t y a r t h a r hiv r a y a prath a m a jany nt a m yaugik a v r a y a dvit yam para s p a r a s a h a k r e e t y a n u d a p d n e r hy artha p r a ti p d a k a t v e sati yoge n r t h a p r a ti p d a k a t v a lak a a sy t tatra ca yaugik ar h vi e a - atast a d u p d n a tenai k a tr a bd ab o d h e dvividh a a k tij n aj a n y a t v a l b h a saha k r e paras p a r a t v a ca sv ray a ni r pi t a s a h k a r r a y a n i r pi t a t v a saha k r a vi i atv a p a r y a v a s i t a m vai i ya svanir p a k a v ttitv a s v r a y a ni r pi t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a [24% ] paras p a r s a h y e n e t y a g ri m a g r a n t h a s y a nirukt a s a h a k r b h v e n e t y a r t h a t t y rthas p a y a vai i yasy a akty d v a n v a y a tath ca r hi aktij n aj a n y a y o g a a k tij n j a n y r t h a v i ay a k a b o d h a j a naka tv e sati r hi aktij n j a n y a y o g y a a k tij n aj a n y r t h a vi ay a k a b o d h a j ana k a t v a yaugik ar h a s y a lak a am pary av a s i t a m keval ay a u g i k a k e v a l a r h a y o v ra y a daladv a y a m [24& ] yogar hi miti yogas a hi t r himity a r t h a tena ) yoga ca r hi ceti itaret a r a y o g a d v a n d v r a y a e yogar h iti dvivaca n n t a t v a p r a s a g a yoga r hy o s s a m h r a iti sam h r a d v a n d v r a y a e

yoga r h ti napus a ka t v a p r a s a g a iti a k y n va k a ka p rt hi v di v a t mad hy a m a p a d a l o pi s a m s r a y a e n vi r o d h t etad a b hi p r y e aiv g r e kumud e kumud a p r a y o g a s a t t v t i pattirity a t a ha ) [24& ] pa kaj d ti anvita a k ti k h a an a m [25' ] pad rth a d v a y a s y ai v a paras p a r n v a y a ityetall b h y a itarety u k t a m natvitar a t v a m a p i akya t v a c c h e d a k a g h a a k a m i t y a b h i p r y e h a ) [251 ] anvita iti nanv a n v a y e ,pi aktir s t m - ki tata ity ha ) [251 ] anvita ity di uktar ty k ry op e k b jasa m b h a v t itara p a d a s y a k ry a p a r a t v e gau atv p a t t e c s v a r a s a h di nidh y a [251 ] hurity u k t a m tattat k r a v y a v a h i t o t t a r a t v a svas m n d hi k a r a y v a c c hi n n a ) sv vy a v a hi t o t t a r a k a ot p a t ti k a t v a s a m b a n d h e n a tatk r a a v ai i ya m tena vyadhik a r a a b d a b o d h a v y u d s a k k dinir p a a m [255 ] yogy at d ty din avila m b o c c a ri t a p a d a p a r i g r a h a nanu yatpa d b h v a p r a y u k t a t v a tajjany a t v a m - tacca bda b o d h a j a n a k a t v e ,bh v ar p e na samb h a v a ti tasy a nitya tv dit y a t a ha )) [255 ] pray uk t a t v a ceti nanu nirukt a b d a b o d h j a n a k a t v a j n a vin pi bda b o d h o d a y t katha tadg h a itas y k k r p a t v a m i t y a t a ha ) [255 ] ajana k a t v n t a m i ti [255 ] paric y a k a m ) bodha k a m v ky a r t h a s y p r v a t a y bdab o d h t pr g d ur g r a h a t v e n a kvacidy o g y a t s a ay d a pi bda b o d h a j yat a ityab hipr y e o k t a m ) [255 ] sa ay ani ca y a s d h r a e ti [255 ]

svar p a s a t y e v a )) aj t ai v a [255 ] digiti aya bh va )) yogy at j n a t v e n a hetutv e ,pr m y a ni ca y b h v a eva hetut v a c c h e d a k e nive y a nav nama t e sa ayas d h r a p r m y a g r a h a t v v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h va tath eti [255 ] d pik y avilam b e n e t y d i eten a mauni lok d a u bd ab o d h n u p a p a t ti r ni r a s t any ath tatra padoc c r a b h v e n a bd ab o d h n u p a p a t t e nanu gaura v a puru a ity dib h l o k t a p a s a g a t a m tath hi ) tatra kd abodh a p d y a t e a v d v e k a t v di b o d h o v uta gav v d a u abhe d n v a y a b o d h o v n dy a / i patt e na dvit ya / ayogy od h a r a a t v di t y d y a ky n k k od h a r a n t a r a m ha [255 ] gha a ity di ved p a u r u e y a t v a m

prat tidvay a s y n y a v i ay a k a t v a k a l p a n m a p e k y a ekas y prat testa t k al p a n a yukta m tath ca praty a b hij s j ty v a g hi t v a t a d a b h v n y a t a r a v a t pra m e y a t v di t y a n u m n a praty a b hij y s s j t y v a g h i t v e utpattivin a p r a t y a y o kak r d y a b h i v y a j a k a k a ha t lv di v y p r a vi ay a k a t v a r p a l gha v a sy diti tark n u n h ta pram a mi t y a y e n h a ) [25& ] utpatt ti atra ca yadi praty a b hij s j ty v a g h i n sy t tarhi var n m a n i t y a t a y dhva sap r a ti y o gi tv a pr g a b h v a p r a ti y o g i tv a ca sy t iti gaurav a t a r k a s a h a k t a n o k t n u m n e n a praty a b hij y s s j t y v a g h i t v b h v a s i d d h a utpatti vin a p r a t y a y o r a n y a vi ay a k a t v a k a l p a n a nir b d h a m e v e t i uktay u k ti r e v e t y a b hi p r e t y a [251 ] h day a m ityukt a m etad a s v a r a s e n a i v a yukty a n t a r a m h a ) [25& ] var n mi ti nanu var anity a t v e katha vedas y ni ty a t v a m i t y a k y a tadup a p d a y a t i ) [25& ] prak ik y m agn ti [25& ] ucita miti

utpatti vin a p r a t y a y n u g u y di ti b h v a sm ty c r a y o pr m y a m nanu c ro n m a anu h n a m tacca vy p r t m a k a m i ti tasy a pram at v e pr g uk t a p r a m a vi b h g a v y g h t a ityata ha ) [2!' ] c r mi t ti [2!1 ] eten a c rap a d a s y a nirukt a v k y a p a r a t v e n a [2!' ] anu m yata iti atrett h a m a n u m n a p r a k r a ) iya sm ti kicicch k h m li k sm titv dity a n u m n t vy s dis m ti m l a b h t a k h s i d d h a u t d kh id n mucchi nn a p h id n manup al a b h y a m n a t v t yannai v a m tann ai v a m yath pa hy a m n a k h e t i [2!1 ] nad dn di ity din r jajar s a r o rasa ity d n parigra h a [2!1 ] arthavi e eti nady di a b d t d n dir p r t h a b o d h a p r a s a g di t y a r t h a tath ca yena r pe a pad nt a r a s a m a b h i v y h r o g h ta tadr p v a c c hi n n a a k tij n a bd ab o d h a h e t u r v c y a m anyat h pram e y a t v di n aktigra h e ,pi bd ab o d h p a t t e eva c nu m yam n a r u t e ,a ak kurv te,ty k r a k a t v a m e v e t i vi i a nir ay b h v t bodha k a t v s a m b h a v a eva m a ak p a d a s t h n e ,pi pary y a p a d n t a r a p r a k e p o bodhy a iti bh va ida c rtha vi e a b o d h p a t t e ri ti p ha m a b h i s a n d h y a artha vi e ab o d h n p a t t e ri ti p he tu tann ai y a t y n u p a p a t t e r i t y a r t h a arth p a t t y d n pra m n t a r a t v a n i r s a [2!4 ] anum n n u s a r a a m i ti aya m a r t h a vi e at t p a r y a v n vilak a ac e v at t v di t y a n u m n a p r a k r o bodhy a [2!4 ] vi i yety di prath a m a v a k t u r a pi s m n y a r p e a j tatv t urkta vi i yeti prath a m e ti kriy vi e a a m pr th a m y a ca vacan e svapra ti p d y r t h a p r a ti p d a k a v a c a n a d h v a s s a m n a k l natv a

dhva savi i ny a t v a pary av a s i t a m ve i ya svas a m n k l natv a s v a p r a ti y o gi v a c a n a p r a t i p d y r t h a p r a ti p d akatvo b h a y a s a m b a n d h e n a

iti d pik pras a r a k h y y prak av y k h y y abda p a ri cc h e d a

pr m y a v d a tatra vipra tip a t ti pr a d a r a n a m [2!% ] pram ap r a s a g di ti 1pra m a ni r pi t a s v aj a n y a v tti ni hatv t m a k a p r a s a g a s a g a t erity a rt h a pra m a a b d a iha kara e lyu ant a ) yadv 2tannir pi t a s m t a ni hop e k vi ay a t vi ro d hi r p t m a k a s a g a t erity a rt h a tacca r pa prak te parato g r h y a t v a m sm ti ca 3svaja ny a v tti ni hatv a s a m b a n d h e n a j yat e atha v pra m a pram 4tannir pi t a s v a v ttini hatv t m a k a p r a s a g a s a g a t e ri t y a r t h a j naja n y ajij s d h natv a paca m y a r t h a vyav a s t h p a n n v a y i tath ca pra m anir pi t a p r a s a g a s a g a ti vi ay a k aj n a j a n y a jij s a d h napra m t v a d h a r m i k a p a r a t o g r h y a t v a p r a k r a k p r m y aj n n s k a n di t a ni c a y n u k l a v y p r n u k l a b h a vi y a t k l nak tim n sana j nod d e y a k a p r a v tti pr a y oj y aj n n m i ti grant h b hi n n a a b d n u k l a v a r t a m n a k l nak tim ni ti bodh a

svato g r h y a m i t y a t r a [2!% ] j nag r h a k e t i [2!% ] parat a ityatra para a b d a anum n di p a r a ity ay e n h a ) [2!% ] anum n d ti din pto kt a a b d a p a ri g r a h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. pra m anir pi t e t y di pram anir pi t e t y a s y a sa gat v a n v a y a sva pra m a tajjany pram tadv tti pram t v a tanina hatv a para to g r h y a t v e , tath ca yannir p a n a n t a r a yannir p y a t e tayore v a sa gatir p a sa band h a pra m anir p a n a n t a r a pram t v a s y a parato g r h y a t v a nir py a t a iti pra m anir pi t sa gati parato g r h y a t v e vakta v y s ca svaja ny a v tti ni hatv t m a k a p r a s a g a r p e t i bh va 2. tannir pit e t y di tannir pi t pram anir pi t - sm ta pram t v a tanni ha upek avi ay a t vi r o d hir p a parato g r h y a t v a tad t mi k sa gati 3. svajan y e t y di sva pra m a m - tajjany pram tadv tti pram t v a tanni hatv a para to g r h y a t v e 4. tannir pit e t y di tannir pi t pram ni r pi t - sa gatirity a n v a y a sva pra m t a d v tti pra m t v a tanni hatv a parato g r h y a t v e 5. sva ab d a iti sva a b d o ,tra sv yav c san j nag r h a k a s m a g r para iti bh va )))))))))))))))))))))))))))))))))

a kat e ) [2!% ] kath a mi ti [2!% ] tasy ) vipratip a t t e [2!% ] atra ) vipratipa t ti ni havic r a p r a y oj a k a t v a vi ay e [2!% ] ak ata mi ti vada n t tyanv a y a [2!% ] hi ) yata upap d a y a ti ) )) [2!% ] viruddh e t y di [2!% ] kab aliteti vi ay bh t e t y a r t h a bodha vi e a a m [2!% ] vic ra iti pravar t a k a iti e a [2!% ] eva ca ) uktar ty vic ra pr a v tt a u ca [2!% ] vic rop a y o g i t v a m i ti vipratipa t t e ri ty di atra j na p r m y a m i ti pak anird e a gha ak a t v a sapta m y a r t h a j nap a d n vi t a m [23& ] t d eti apr m y g r h a k a j n a g r h a k a y v a t s m a g r jany e t y a r t h a [2!& ] atrau k t a m a t a t r a y e gha ak a t v a sapta m y a r t h a gurum a t n v a y i [2!& ] taditi gurvity a rt h a [2!& ] eva ca uktar ty vyava s t h p a n e ca nanu tatpr a k r a k a b u d d h a u tadj n a s y a k ra atv t uktav y a v a s y t pr k pr m y n u p a s t hi t e katha dar itavy a v a s y e pr m y a b h n a s a m b h a v a ityata ha ))) [23& ] vi i eti [23& ] vi e a eti tadr p e t y di y vaditi s m a g r vi e a am ata ev g r e j na g r h a k a y v a di t y u k t a m pra mitik ar a at v a r p a p r m y a s y a parai svato g r h y a t v n u p a g a m e n a tatra vic r s a m b h a v d h a [2!% ] vastut a s t vi ti yattu ) j nap a d e n a pra mitik ar a at v a v y v tti na samb h a v a ti par m a r d e pra mitik ar a at v t ata ha ) vastut a s t vi ti iti vy khy n a m ) tadas a t j nas y ai v a pr m y a mi t y a v a d h r a a vi v a k pra mitik ar a at v a s y e n d i y a s d h r a a s y a vy v ttis a m b h a v t sarva v ky a mi ti ny y e n a abde n ai v a t d rth al b h t nanu vi i a y vajj n a v y a k t n durga h a t v t tanniv e o na samb h a v a t tyat a ha ) [2!% ] taddh a r m e t i y vat p a d a s y a sama b hi v y h t a p a d r t h a t v a c c h e d a k a v y p a k a t v a p a r a t v d i ti

bh va [2#4 ] phalat a ) ) t tpary a t a [2!% ] sam n y a t a s m n y a r p e a taddh a r m a p r a k r a k a t v a r p a j n a vi e a vi e ite n a j na tv e n e t i y vat j n n v a yi ni vai i ye tasil any ath gha atv di g h a ita pr m y a s y a gha atv di pr a k r a k a j n a g r h a k a g r h y a t v b h v e n a vidhau b dh p a t t e ida j na pram e ti j ne n a sv t m a k n u v y a v a s y a n i hapr m y a g r a h t pr m y g r a h di ti d pik v k y a m a s a g a t a m ata ha ) [2#4 ] vyav a s y a n i hety di s ma g r y eva pr m y a g r h a k a t a y anuvy a v a s y a n i hapr m y a g r hi k y iti str li ganird e a eva k ry a ityata ha ) [2#4 ] s m n y a iti tath ca ligavi e viva k y napu s ak a s y a i v a nirde avy a t a y nokta d o a iti bh v a tasy pr m y a m i ti a h tatpuru a b h r a m a v r a y a [2#4 ] sapta m ti [2#4 ] y d apr m y a m i ty di atr y a ni kar a ))) taddh ar m a g h a ita p r m y a kicidvi i amiti vai i ya t d t m y a s v a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a m b a n dhena avacc h e d a k a t 1svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a t i y o g i t v a c c h e d a k a t s a m b a n d hena sv d hik a r a at svavi i atadd h a r m a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r jany a t n a t vasa m b a n d h e n a svavai i ya svani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e na )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. atra sarvatr a sva ab d a taddh a r m a g h a it a p r m y a p a r a svavi i ety a s y a

j na g r h a k a s m a g r y m a n v a y a sv ray a ni havi e y at ni r pi t p r m y a ni hapr a k r a t lij naja n a k a t v a s a b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p ratiyo git k a b h e d a v a t t v a s a b a n d h e n a svavi i y taddh ar m a p r a k r a k a j n a g r h a k a s m a g r tajjany aj n a n i ha b h e d a p r a ti y o g i t nir pi t y svanir pi t a vi ayit s a b a n d h v a c c hi n n v a c c h e d a k a t tatsa b a n d h v a c c hi n n y svav ttib h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t tena sa band h e n a t d t m y a s a b a n d h e n a ca kicidvi i a taddh a r m a g h a it a p r m y a m i ti phalita m etats a m a n v a y a p r a k r a ittha m) ))sva gha atv a v a ti gha atv a p r a k r a k a t v a r p a pra m t v a tad ray a aya gha a iti pram / tadvi e y ak p r m y a p r a k r a k a j n aj a n a k a t v a atha gha a iti j nag r h a k a s m a g r y n st ti s s m a g r sv ray e t y di t d aja n a k a t v a s a b a n d h v a c c hi n n a s v a "pra m t v a $ ni h vac c h e d a k a t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t bhava ti atas t d ab h e d a v a c v a s a b a n d h e n a svavi i y uktas m a g r tajjany o yat j na gha aj n a vi ay a k a j na tanni ho yo bhed a svanir pi t a vi ayit s a b a n d h e n a gha atv a g h a ita p r a m t v a v a d b h e d o na bhava ti- tena sa band h e n a t d apr a m t v a v a t t v t / api tvany a b h e d a tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a gha atv a g h a ita p r a m t v e n st ti t d vac c h e d a k a t s a b a n d h e n a pram t v a v a d b h e d a t d apr a m t v a ni ha tatpr atiy o git v a c c h e d a k a t v a gha atv a g h a ita p r a m t v e tatt d t m y a ca tatreti sa band h a d v a y o p a p a t t i riti pa c tt a n e v a n u g a m e v a p y e v a m h y a m ))))))))))))))))))))))))))))))))) avacc h e d a k a t sav ray a ni havi e y at ni r pi t p r m y a ni hapr a k r a t li j naja n a k a t v a s a b a n d h e n a

bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svanir pi t a vi ayit s a m b a n d h e n a yadv vi ayit vi i atva m vai i ya svanir p a k a t v a s v a v tti b h e d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a mba n d h e n a avacc h e d a k a t v a svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t s a m b a n d h ena sv d hik a r a at sv ray a vi e y a k e t y di pr g va t atra ca s ma g r y y vatt v a p a k e kicidvi i atva sth l n u g a m a vai i ya t d t m yasva vi i aj n a vi ay a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavai i ya svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h vacc hi nn a s v a n i h vacc h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e n a sv d hik a r a at svavi i aj n a g r h a k a t v a c c h e d a k a v y s a j y a v ttitv a s a m b a n d hena svavai i ya sv ray a vi e y a k p r m y a p r a k r a k a j n aj a n a k a t v a c c h e d a k atvas a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t kab h e d a v a t t v a s a b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svotp d a k a t v a c c h e d a k a t s a m b a n d h e n a ten n a n t n de nt a r yak l n t a r yatatt a t k r a n m a s a r v a j d u rj e y a t v e n a svata s t v a a r re tatta n ni v e a d a u r g h a y e ,pi na k ati eva ca gurv ndi m a t e vyav a s y di k r a a k a t v a ida j na mitho vij t yamiti nirukt a ki ci dvi i atva na sus d h a mi ti a kate )) [2#4 ] nanviti aprasiddhi m u p a p d a y a ti )) [2#4 ] na hti [2!4 ] eka m ) ekaj t yam [2#4 ] na jany at a ityanv a y a atra ca y va nt a s t d dhar m tadav a c c hi n n o t p d y a j n a vi ay a t v e sati tada v a c c hi n n o t p d y aj n a vi ay a t v a m i ti rty svatas t v a s dhy a m i ti nokt pr a s i dd hiriti a kate )) [2#4 ] na ceti nanu prath a m o p t t a s y g r h a k n t a s y a i v a prath a m a pray oja n a vakta v y a m i ti tadup e k y a

cara m o p t t a s y a y vatt v a vi e a as y a prath a m a pray oja n a k a t h a n a m a n u c i t a m i t y a k parijih r ur h a ) [2#3 ] y vatt v e t y di aya bh va )) agr h a k n t a s y a pray oja n a hi apr m y a g r h a k a s m a g r v ra a m - tacca s m a g r y y vatt v p r a v e e na nirva h a ti pr m y a g r h a k a s m a g m d y a pr m y e svata s t v a s y a s pa p d a t v t tatra tadvi e a as a t t v e tu apr m y a g r h a k a s m a g r y api t d ay v a d a n t a r g a t a t v e n a pr m y as y a tadag r h y a t a y b dha sy diti y vatt v a vi i a as at t v a s y g r h a k n t a s r t h a k y o p a p d a k a t v a miti [2#3 ] prath a m a t a ) agr h a k n t a p r a y o j a n a k a t h a n t pr k s m g r gata y v a t t v a v i e a en a v ra ya siddhas d h a n a m u p a p d a y a ti ) [2#3 ] naiy yik e ti yady a pi vidhiko au y vattv a vi e a as y a siddhas d h a n a v r a a p h al a s a m b h a v e ,pi ni edh a k o a u na tatsa m b h a v a tath pi b dha v r a a m e v a phala ni edha k o au samb h a v a t ty h a ) [2#4 ] naiy yik e ti [2#4 ] v ky e n a cety a n e n a anum n d ty dip a d r t h a ukta [2#3 ] ida j na m a p r a m e t i j ne n a pr m y g r a h di t y a t r a t d aj n a p r a y u k t a p r m y a g r a h b h v d i t y a r t h a yath rut o labhy at e sa ca prak t n u p a y u k t a - b dha s y ai v a prak te vakta v y a t v t - ata pr m y g r a h di t y a s y a pr m y vi ay kara dity a r t h a m h a ) [2#4 ] pr m y e t y di [2#4 ] t d eti ida j na m a p r a m e t y k r a k e t y a r t h a [2#4 ] tay uktaj n s m a g r y [2#4 ] vi i eti avacc hi n n e t y a r t h a yady a pi ida j na m a p r a m e t i j ne pr m y a pratiyogita y vi aya tath pi j na g r h a k a s m a g r jany a g r a h yapra ti y o gi t s a m b a n d h v a c c hi nnavi ay a t v a svato g r h y a t v a m - athav sv ray a ni havi e y at ni r pi t a s v a n i hapr a k r a t k a t v a s a m b andhe n a vy pa k a t v a vivak ita mi ti n sa g ati [2%' ] svata eva g hya ta iti idam a tr a cinty a m ) atra evak r a g hyat a ityana n t a r a yojana y ,g hyat a

eve,ty a rt h a tath c ya kriy s a g a t a evak r a nla saroja bhava t y e v e ti v a t ato na virodha iti tasy a apyart h a k a t k a t h a n a m a n u p a p a n n a m i ti idam a tr a bodhy a m ) s ma g r y y vatt v a p r a v e e j navi i atva s k m n u g a m a vai i ya vi ayatv a s v a v ttib h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a m b a n dhena avacc h e d a k a t svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t s a m b a n d h ena sv d hik a r a at v di k a p rva v a t [2#4 ] vi i ya ) tatta t k r a a k a t v e n a eva m a g r e ,pi t dr p y e e t y a t r a j ne y vatt v a p r a v e e bhed a vi i atv a mi ti s k m n u g a m a vai i ya svapra ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s v r a y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a avacc h e d a k a t v a svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h vacc hi nn a m sv d hik a r a at svavi i aj n a g r h a k a s m a g r jany a g r a h a t v a s a y a m b a n d h e n a svavai i ya sv ray a vi e y a k p r m y a p r a k r a k a j n aj a n a k a t v a s a m b a n d h va c c hi n n a s v a ni h v a c c h e d a k a t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v asa m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t svanir pi t a vi ayit s a m b a n d h e n a [2#4 ] sa k epa ityane n a pr m y a v d a g d d h a r y m u k t a sarva m a b h i s a hita m nanu tadva d vi e y a k a t v v a c c hi n n a t a t p r a k r a k a t v a hi tatpr a m t v a m tatka t h a purova rti n ty did pik v k y a s a g a ti rity a t a ha ) [2%' ] purova rti n ti nanu purov ar ti ni prak r a s a m b a n d h a b h n a v y a v a s t h p a n a m t r e a kath a vi i apr m y a b h n a s i d d hi r a n u v y a v a s y d vi t y a t a ha ) [2%' ] naiy yik ap ti nanu vi i abudd h a u vi e a aj n a s y a hetutv t kath a m a n u v y a v a s y e pr g a n u p a s t hi t a vi e y a t v di b h n a m i t y a t a ha ) [2%1 ] anup as t hi t a y o r a p ti aya bh va ) vi e a aj n a s y a hetutv a vi e a ab h e d e n a bhinna b hi n n a m i ti

phal n ur o d h e n a prak te na t d ak r a at v a k a l p a n a m i ti nanu vyav a s y aj t a t li ga k n u m i ti b h y pr m y a g r a h a a s y a gurub h a b h y m u p a p a g a m t [242 ] anuvy a v a s y e n e t y u k ti d pik y katha mi t y a ky a tasy a mi ra m a t b h i p r y a k a t m h a ) "ida ceti $ tanniras a n a p r a k r o bodhy a iti na ca tath s a ti gha a j n m tay d a u gha d e j n di kriy k a r m a t n u p a p a t ti kriy jan y a p h a l a lit y eva karm a t r p a t v d i ti- tatra dvit y nup a p a t ti riti v cy a m t d aph al a litv a s y a mukh y a k a r m a t r p a t a y gr m a gacc h a t ty d v e v a gr m d a u tadup a g a m t gha a j n t ty di u tada n a b h y u p a g a m t vi ayat la k a ag a u a k a r m a t y eva tatra sv kara t any ath ,gha amicc h a ti, gha a dve ,ty da u i atv dir p a p a d r t h n t a r a k a l p a n p t t iti [2%3 ] sa k epa iti aya bh va ) ag h t pr m y a k a t v a m a p r m y aj n n s k a n d i t a t v a m tacc p r m y a p r a k r a t ni r pi t a vi e y a t v a s m n d h i k a r a y o bhay a s a m b a n d h v a c c hi n n a j n a t v v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k b h va eva bhra m a t v aj n b h v a p r a m t v a g r a h b h v v a p i nive y a u eva m a p r m y aj n e apr m y aj n a yatrot p a n n a m tatra prav tty u p a p a t t a y e apr m y aj n a d h a r m i k p r m y aj n a t v e n a p tha k k r a at v a kalpa n yam adhika pr m y a v d d a u dra avy a mi ti [2%3 ] pr m y a v y a v a s t h p a k a h e t o saph ala p r a v ttijan a k a t v a r p e t y d i pr m y e parato gr hy a t v a s y a m m sak aira p y u p a g a m t siddhas d h a n a m a k y a evak r a p r a e n a vy ca e ) [2%2 ] pr m y a s y n u m n d i t a eveti [2%2 ] eten a ) anuvy a v a s y d a u pr m y a b h n s a m b h a v a s t h p a n e n a [2%2 ]

vyab hic r a iti vyatire k e t y di [2%# ] eva japt vity di ukta pr a k r b hi n n aj a p ti d h a r m i k a p a r a t a s t v a v y a v a s t h p a k a d h va savi i a utpattid h a r m i k a p a r a t a s t v a p r a k r a k a j n n u k l a a b d a tatka r t e t y a n v a y a b o d h a [2%# ] m tre ti m tra p a d a m a t r a k r t s n y a p a r a m [2%# ] vyud s a iti j nat v d n m a t a t h t v di ti bh v a nanu pra m s d h r a a k r a at v a pra m ni hak r y a t v ti ri kt a d h a r m v a c c h i n n a k r y a t n i r p i t a k ra atv a m eva ca k l div r a e ,pi tm div r a a m a a k y a m a t a ha ) [2%# ] pram t v d hi k e t y di pra m t v a vi i ak ry a t ni r pi t a k r a a t v a m i ti ni kar a vai i ya 1sv d hi k a r a a v ttitv a s v a vi i adha r m v a c c hi n n a t v o b h a y a s a band h e n a )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv dhik a r a e t y di sv d hik a r a av ttitv a ) sv d hik a r a av ttitv a s v b h v d hi k a r a a v ttitv o b h a y a s a b a n d h va c c hi n n a s v a n i h vacc h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a d d h a r m v a c c h i n n a t vobh a y a s a m b a n d h e n a pra m t v a vi i y k ry a t tannir pi t a k r a a t v a pra m s d h r a a k r a at v a m i t y a r t h a sva pram t v a tadad hi k a r a a pram tanni hatv a k ry at y m - eva sva pram t v a tadad hi k a r a a pra m t a d v ttitv a j natv e sva pram t v a tada b h v d hi k a r a a b h r a m a v ttitv a ca j na tv e iti j nat v a sv d hik a r a av ttitv a s v b h v d hi k a r a a v ttitv o b h a y a s a m b a n d hena pra m t v a v a t - pram t v a tu na tath tasy a pra m t v b h v d h i k a r a a v ttitv b h v t - ata t d ob h a y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a m t v a n i h v a c c h e d a k a t kapra tiy o gi t k a b h e d a v a t pra m t v a tadav a c c hi n n a t v a ca pram ni hak r y a t y m i ti

ubha y a s a m b a n d h e n a pra m t v a vi i k ry a t bhav a t ti sama n v a y o jeya ))))))))))))))))))))))))))))))))) vai i ya svani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e na avacc h e d a k a t sv d hik a r a av ttitv a s v b h v d hi k a r a a v ttitv o b h a y a s a m b a n d hena k ry a t y pram ni haniv e a p h al a m h a ) [2%# ] bhra m e ti [2%# ] ity d vity di n va orag a b h r a m d i s a g r a h a [2%# ] pitt d ty din ma ka v a s a j a n di g r a h a a m [2%& ] visa v do ti tadab h v a v a t i tatpr a k r a k e t y a r t h a bodhy e ti eten a dhar mi o ,prasiddh y ni odho ,nupap a n n a iti a k nirast [2%& ] k ptaniy a t e ti eten a kalpa n s m y a a k ni r s a nanu i abhe d g r a h a m t r a s y a k ra atvo p a p a t t a u i e svata n tr o p a s t hi t a t v a vi e a a vyarth a m i t y a t a ha )) [2%& ] et va t e ti nanu i abhed g r a h a s y ai v e t y e v a k r s a g a ti sm tera p y a p e k ita t v e n e t a r a v y a v a c c h e d a s y a ten a k y a t v di t y a t a ha ))) [2%& ] evak r e e ti [2%& ] l ghav di ti anyat h tadva ti tatpr a k r a k a t v a s y d h i k a s y a nive e k ry a t v a c c h e d a k a g a u r a v d i ti bh v a [2%& ] s m n y a ) ) s m n y a r p e a abhe d a praty a y r t h a v ttitv n v a y ayath r t h n u b h a v a n i r p a a m [2&2 ] prad e a vi e et y di prad e a vi e a nidr n vi e a tatr v a s t hi t a yanm a n a tena tm a n a sa yog a ityarth a [2&2 ] tadas a m a v y i k r a a k e t y di aya bh v a ))) svapn a a b d a s y a j navi e a eva lak a

tadas a p t a v y i k r a a k e t y a n e n a akya s a m b a n d h a s s c i t a iti [2&2 ] bh kt a l k a ika [2&2 ] tatb h y a viru, mi ti ana nu b h t r t h a v i ay a k a s y a sv pn aj n a s y a dar an t sm te c t a t h t v di ti bh v a nanu pa atv a v ni ti j na v r a a m a p i n n t v a ni v e a p r a y oj a n a sa bhav a t ti gha atv a vi ru d d h a p a a t v ni ti j na p a r y a n t n u g h v a n a viphala mi t y a ky h a ) [2&2 ] ko yoriti nanu gha atv a viru d d h a p a a t v a v n i ti j ne ,pi gha atv a p a a t v a r p a n n d h a r m a p r a k r a k a t v a s a t t v t katha tadv r a a mi titatr h a ) [2&3 ] ekad h a r m i k e ti aya bh v a ) 1pra k r a t vi i aj n a t v a sa ayat v a m vai i ya svanir p a k a t v a s v v a c c hi n n a vi ay a t ni r pi t a vi ro d h a vi ay a t ni r pita vi ay a t v v a c c hi n n a t v a s v a n i r p i t a vi e y a t s a m n d hi k a ra avi e yat ni r pi t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a svavi i apra k r a t ni r p a k a t v o b h a y a s a b a n d h a n e eva m a pi parva t o vahni m n dravy a vahnivirud d h aj a n a v a t iti j ne ativy ptird ur v r ai v e ti a kate )) [2&3 ] na ceti [2&3 ] ekad h a r m v a c c hi n n e t y di aya m a y a )) svanir pi t a vi e y a t s a m n d h i k a r a a t v a s t h al e svanir pi t vi e y a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a t v a nive y a 2any at p rva v a t bodhy a mi ti [2&3 ] digiti ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. prak r a t vi i ety di parvat o vahni m n na veti sa ay e vahni tada b h v a c a prak r a vahnitad a b h v a y o r vi r o d h a sa sarg a t a y bh s at e vahnini hapr a k r a t ni r pi t parvat a ni h vi e yat any vahny a b h v a n i hap r a k r a t a ni r pi t pavat a ni h vi e yat any - iti sthiti et man asi k ty a anug a m a s y a sama n v a y o jeya tath hi ) sva

vahnini hapr a k r a t tannir p a k a t v a uktas a ay t m a k a j n e - eva sva vahnini hapr a k r a t tadav a c c hi n n y vahnini h vi ayat "virod h a ni havi ay a t ni r pi t a vi ay a t $ tannir pi t y virodh a ni h vi ayat tannir pi t a vi ay a t vahny a b h v a n i havi ay a t tada v a c c hi n n a t v a vahny a b h v a ni hapr a k r a t y sva vahnini hapr a k r a t tannir pi t y parva t a ni h vi e yat tats a m n d hi k a r a y vi e yat parvat a ni h vahny a b h v a p r a k r a t nir pit vi e yat tannir pi t a t v a ca vahny a b h v a ni hapr a k r a t y m i ti ubha y a s a b a n d h e n a vahnini hapr a k r a t v i i h y prak r a t vahn a y a b h v a n i h tannir p a k a t v a ca parvat o vahni m n n a veti sa ay e ,st ti atra vahnini h virodha ni has a s ar g a t k h y a v i ay a t ni r pi t vi ayat parva t a ni havi e y at ni r pi t a y vahnini hapr a k r a t avacc hi dy a t e vahny a b h v a n i h y parva t a ni havi e y at ni ru pi t a p r a k r a t sa virodh a ni a havi ay a t ni r u pit a v a h n y a b h v a n i havi ay a t a y avacc hi dy a t e antar b h s a m n a p a d r t h a n i havi ay a t a y o r a v a c c h e d y v a c c h e daka b h v a iti iti siddha n t di ty a pi dhyey a m 2. anyat p rva v a di ti tath ca prak r a t vi i aj n a t v a sa ay atv a m vai i ya ca svanir p a k a t v a ) sv va cc hi n n vi ay a t ni r pi t a vi ro d h a vi ay a t ni r pi t a vi ay a t v a cchinna t v a svanir pi t a vi e y a t v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t a t v o bhay a s a b a n d h e n a svavi i apra k r a t ni r p a k a t v o b h a y a s a b a n d h e n e t i bh va ))))))))))))))))))))))))))))))) aya bh va ) yady a pi

praty e k a dhar m a y or e k a t v a m a s t i tath pi 1sv v a c c hi n n a vi e y at ni r pi t a t a n n i hapr a k r a t k a t v a s v v a cchinna vi e y at ni r pi t a t a d a b h v a n i hapr a k r a t k a t v o b h a y a samb a n d h e n a dhar m a vi i aj n a t v a prak r a t vi i apra k r a t lij n a t v a v sa ayat v a m dvit ye vai i ya 2sva nir pi t a vi e y at v a c c h e d a k v a c c h i n n a vi e y at ni r pi t a t v asv v a c c h e d a k v a c c hi n n a vi ay a t ni r pi t a vi ro d h a vi ay a t ni r pitatva s v n a v a c c h e d a k v a c c h i n n a t v a t ri t a y a s a m b a n d h e n a ato na do a iti [2&3 ] tantr n t a r e ) advait a s tr e [2&3 ] tatpr a k r a k a t v e t y d i ity din tada b h v a v a n ni havi e y at ni y a pi t a t a n n i hapr a k r a t k a t v a parigra h a [2&3 ] sa k ep a iti aya m a y a )) yady a pi ida rajata m bh t ala gha ava t a navet y d y ikas a ay e ,vy ptiras ti- tath pi tada e sa ay n y a t v a ni v e t na do a tada e sa ay at v a caikas mi n dhar mi i tatta d a b h v o b h a y a p r a k r a t a k a t v a m i ti [2&3 ] kh d vi ty di idamu p al a k a a m ) puru atv a ni c a y a s y h r y a t v o p a p a t t a y e puru atv a ni ca y o j yat mi t cch y v cy at v t anyat h b dha k l lanecc h j a n y aj n a t v al a k a as y h r y a t v a s y a tatr s a m b h a v t j nec c h a y o yugap a d u t p d a m a t e t d ab hr a m a d a y m e v a icch dis a m b h a v di ti dhyey a m [2&3 ] upayo gi tv a m pray oja k a t v a m [2&% ] veda n yamity di ity din pratik la t a y vedan ya du kha mi t y a s y a sa grah a [2&% ] sukh d ty din du khap a ri g r a h a [2&% ] avy pt e ri ti idamu p al a k a a m as dh n para dr a v y o p a b h o g d ij a n y a n a r a k d i d u k h e dve d ar a n t avy p t e ri t y a pi ))))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sv va cc hi n n e t y di sva parvat a t v a tada v a c c hi n n a vi e y at ni r u pit a v a h n i ni hapr a k r a t ni r u p a k a t va ,parvat o vahni m n n a v e , ti sa ay e - eva sva pavat a t v a tada v a c c hi n n a vi e y at ni r pi t a v a h n y a b h v a n i hap r a k r a t n i r pa k a t v a ca

t d ay a s a ay e iti sam a b a n v a y a 2. svanir pit e t y di sva vahnini hapr a k r a t tannir pi t a p a r v a t a ni havi e y at v a c c h e d a k a p a r v a t a t v a tada v a c c hi n n a vi e y at ni r pi t a t v a vahny a b h v a n i hap r a k r a t y - eva sva vahnini hapr a k r a t tadav a c c h e d a k a vahnitv a tada v a c c hi n n a vi ay a t ni r pi t y virodh a ni havi ay a t tannir pi t a t v a vahny a b h v a ni hapr a k r a t y - eva sva vahnini hapr a k r a t sv na v a c c h e d a k a v a h n y a b h v a t v a tada v a c c hi n n a t v a ca vahn b h v a n i hapr a k r a t y m taccad lij n a t v a sa ay e ,st ti sama n v a y a )))))))))))))))))))))))))))))))))) dra avy a m [2&% ] sukhy a h a m i t y d ty din du khy a h a m i t y a s y a sa grah a eva m a g r e ,pi sm tinir p a a m anub h a v aj a n y e t y a s y a pray oja n a m h a ) d pik y m [2&& ] tm d vi ti nanu jany at v a ni v e a m t r e t m a k d i v r a e ,nubha v e t y a o viphala ity a k y ukta m ) d viti dipa d e n t m a m a n o y o g a p a r i g r a h a anub h a v a t v a n ma sm tibhinn aj n a t v a m tath ca k ra at v a c c h e d a k a a r re sm tibhinn a t v a p r a v e e gaura v t j nat v a m t r e a l ghav t k ra atv a m u c i t a m i t y a k y m h a ) prak ik y m [3'' ] anub h a v a t v a s y p ti [3'' ] j titve n e ti tatra pram a tu anub h a v m tyan u v y a v a s y a eva- j n m tyanu v y a v a s y o j na tv a iveti dhy ey a m [3'' ] anyat h si d d hi nir p a k a t v di ti

tatta dd h a r m a b h e d a p r a ti y o gi t v di t y a r t h a any ath atya nt h e t u b h t a s m a r a n k ra atv a s v k re gaurav di ti bh va [3'' ] svajany e ti sva sa sk r a eva m a g r e ,pi punar a n u b h a v n t a r e a sm tirj y a t a iti a k v r a y a [3'' ] sak dity di [3'' ] cara m e ti cara m a t v a m a t r a svaja n a k a s a s k r aj a n y a s v a s a m n a v i a y a k a s m tipr g a b h v s am n a k l natva svapr g a b h v a s a m n a k l natv a) svajan a k a s a s k r aj a n y a t v a ) svas a m n a vi ay a k a t v a t ri t a y a s a m b a n d h e n a sm tiva i ny at v a p a r y a v a s i t a m [3'' ] an y at y tatta vd y a k ti t v e n e ti idam at r a cinty a m s v a r p a s a m b a n d h e n a tadvi ay a k a s a s k r a n a prati tadvi ay a k a c a r a m a s m ti tv e n a sama v y a s a m b a n d h e n a hetutvo p a g a m e b dha k b h v a anya t h tatsa m n a k l nav y u s a y o g di k a m d y a viniga m a n vi r a h p t di ti [3'' ] sa sk r a s y a phala n y a t a y e t i eten a p rv aj t n u b h a v e n a i v a sa sk r ar p a v y p r a d v r smar a ott a r a smar a op a p a t ti riti a k nirast sa sk r t m a k a s y a vy p r a s y a tad n na hatv e n a taddv r pr g a n u b h a v a s y a smar a ott a r a s m a r a a d a y m a b h v t anub h a v a s y a ca sa sk r ala k a av y p r a d v a r a i v a sm tihetu t y sarva s a m m a t a t v di ti [3'' ] any n a vi ay a k a s y ai v e ti aya bh va ) svas a m n e t y d i b h e d a v a t t v a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v a s m n d hi k a r a y o b h a y a s a m b a n d h e n a svas a m n d h i k a r a a b h e d a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t v a s a m b a n d h vacc hi nn a s v a n i habhe d a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v s m n d h i k a r a y o b h a s a m band h e n a v sm te k ra atv a m u p a g a n t a v y a m sv dhi k ar a at svanir pi t a vi ay a t s a m b a n d h e n a bhed a p r a ti y o gi t v a c c h e d a k a t pi tenaiv a samb a n d h e n a [3'' ] jha iti sm t ty di ida j tivi e apr a m a s c a n y a jha iti sm tijana k a t v a c c h e d a k a ityarth a pra m a c nu m n a janak a t p a k a k a bodhy a m [3'' ] sa sk r ti ay a ) sa sk r a g a t o j tivi e a nanv a n u b h a v a j a n y e t y di s a s k r al a k a as y a smar a aj an y a s a s k r e ,vy ptirity a tr h a ) [3'' ] etan m a t a iti

navy a m a t a ityarth a vi e ag u ala k a a m [3'3 ] p thiv tvety di sv d hik a r a av ttitv a s v a b h i n n a d r a v y a v i b h j a k o p d h y a d h i k a r a av ttitvob h a y a s a m b a n d h e n a dravy a vi b h j a k o p d h i vi i v ttij ti m a d g u a tt v a m i ti phalita m atra t d op d hi dv a y d hi k a r a pr a si d d h y praty e k a m i t y u k t m [3'3 ] t d atv t) dravy a vi b h j a k o p d hi vi i v ttitv t [3'3 ] av nt a r e ti vy py e t y a r t h a eva m a g r e ,pi [3'3 ] t d op d hi dv a y e t y di dravy a vi b h j a k o p d h i vi i ny at v a ny n t e n a vivak a yam vai i ya svavi i av ttig u atv a n y n a v ttij ti m a t t v a s a m b a n d h e n a svavai i ya sv d hik a r a av ttintv a s v a b h i n n a d r a v y a vi b h j a k o p d h y a d hi k a r a av ttitvo b h a y a s a m b a n d h e n a [3'3 ] sa khy t v d e s s a t t v di ti sa khy t v d e t d advitv di v tt e vidya m n a t v di t y a r t h a [3'3 ] nlatv dik a mi t y di yady a pi id n r pa t v di k a m d y p i lak a ag a m a n a s a m b h a v a tath pi vak ya m a p a ri k r n u s a r a e n a r patv di k a m u p e k ita m atra ny n a v ttitv a vi e a a gu atv di k a m d y s a m b h a v a v r a y a [3'3 ] yadr p a v v a c c hi n n e t y d i aya m a r t h a ))) dravy a vi b h j a k o p d h i vi i ny a s t hi t a s t h p a k a v t tij ti m a d g u atva vi e ag u ala k a a m vai i ya ca sv d hik a r a av ttit v a c c h e d a k a t v a s v a b h i n n a d r a v y a v i b h j a k o p dhy ad hi k a r a a v ttit v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a b a n d h e n a tena na bheda k a ni v e a ni b a n d h a n a g a u r a v a m t d op d hi dv a y a t v v a c c h e d e n a s m n d hi k a r a y n v a y a s v r a s y a v y v a r t a k a k i ci t v a ni v e a k t nanug a m a c a

t d ay a t ki cid e k a b h e d a n i v e a n e ekatv a t v di b h e d a m d y a dvitv d v a ti p r a s a g a eva dravy a t v di r p o p d h a u sa khy r p a s y a dvitvas y s a m b h a v t apek d h navi ay a t v a r p a s y a tasy a v cy a t v e n a mah g a u r a v a s y a yattva t a t t v a p r a v e e n a lak a asy a vi i aik rt h a n t vi r a h t r pa vi e agu aity d a u v ky a b h e d a p r a s a g a s y a ca n va k a iti [3'3 ] sama v y a s a b a n d h a g h a ita s y ai v e ti nyath k lik dis a m b a n d h a g h a ita s m n d h i k a r a y a m d y s a m b h a v patt e [3'4 ] na deya mi ti sthita s t h p a k a t v a s y a yadr p a p a d e n a dhartu m a a k y a t v di ti bh va nanv a n u ta p thiv v yvority u k t a t v t anu tatvas y a yadr p a p a d e n a dhartu akyat a y anu taspar e ,vy ptirity a tr h a ))) [3'4 ] p rthiv e ti tath ca tatr pi vaij ty a vi e a m d y a lak a ag a m a n a m i ti bh v a [3'4 ] tatra )) sa khy di u eva m a g r e ,pi [3'4 ] t d eti uktob h y a s a m b a n d h e n a dravy a vi b h j a k o p d h i vi i ny e t y a r t h a yattu kenaci du k t a m ) t d aj ti m a t t v e sati gu atva m e v a lak a am s t m - ki ni edh ad v a y o p d n e n e t i )) tann a ) tath s a ti r pa t v dij ti m d y a r p di vi e ag u e vatipr a s a g t ni edhad v a y o p d n e tu t d an latv dij tis a tt v e n ti v y p t y a p r a s a k t e tasy v a y a k a t v a di ti karm a ni r p a a m [3'& ] m lokt a m i t p a y di patr dy k u c a n a k r i y y m a v y p ti riti bh va [3'& ] ity he ti ity ay e n h e t y a r t h a s m n y a ni r p a a m

nanu s m n y n lak a e ekatv a ni v e a n a viphala mi t y a t a ha ) [3'& ] eka p a d a m i ti nanu s m n y al a k a e ekatv v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a b h e d a r p n e k a t v a a r rapra vi a mek a t v a ki sa khy r p a m ata eka m t r a v ttidh a r m a n dy a - gu dau gu dy a n u p a g a m e n a gu atv d a u lak a ag a m e n a , pi dravy a t v d v a v y p t e notta r a / t d adh a r m a s p a y a keval n v a y i t a y tada v a c c hi n n a p r a ti y o g i t k a b h e d p r a s i d d h e maiva m ))) yato ,tra pra m e y a vi i atv a bhed a vi i atv a v anek a s a m a v e t a t v a m prath a m e vai i ya svas a m a v e t a t v a s v a b h i n n a s a m a v e t a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a dvit ye svapra ti y o gi s a m a v e t a t v a s v n u y o g i s a m a v e t a t v o b h a y a s a m b a n d hena ato na do a iti vi e anir p a a m [3'& ] paras p a r a m i ti paras p a r a t v a ca sv ray a ni r pi t a b h e d r a y a n i r pi t a t v a m svanir p a k r a y a v ttitv a s v r a y a n i r pi t a t v o b h a y a s a b a n d h e na bhed a vi i atv a p a r y a v a s i t a m [3'& ] bhed a s d h a k iti eten a vy var t a k ityatra vy v tti ab d r t h a bheda s dha k a praty a y r t h a iti sphu k tam [3'& ] na ca sugrah a m i t y a n v a y a atra ca pr g uk t a r ty dhar mi g r h a k a p r a m a si d d h a m i t h o b h e d n vi e ,aya vi e a tadvi e t bhidy at e t d t m y e n a etadvi e ,dity a n u m n e n p i dhar mi m n o p a j vin mithob h e d a s i d d hi riti svato vy vart a k a t te mity h a ) [3'& ] sa eveti [3'& ] atyant a sa k r n mi ti atya nt a d u r g r a h a b h e d n m i t y a r t h a svas aj t y n vi e nt ar para s p a r a m i t y a t r pi p rva v a d e v a bodhy a m [3'& ] tatr pi ) vi e e ,ti

n na v a s t h e ti

atra vakta v y a m pr gr e v a prapa ci t a m

sama v y a ni r p a a m [31' ] nlo gha a iti vi a aprat tirity di aya m a t r n u m n a p a r i k r a ))) gha divi e yat ni r pi t a n lar p di pr a k r a t kicinni has a s ar g a t n i r pi k prak r a t t v t sa yog a ni has a s a r g a t ni r p a k a d a divi e yat ni r pi t a d a dipra k r a t v a d i ti r ty bodhy a atra sa yog d e b dha ni c ay a s a h y a b a l t sa yog d y a ti ri kt a ki ci n ni has a s ar g a t ni r p a k a t v a s i d d hiriti sa eva sa band h a sama v y a a b di t a iti dhy ey a m nanu sama v y a s a d b h v e n lo gha a ity dipr at y a k a m e v a pram a bhavi yat ti anum n a p a r y a n a t n u d h v a n a v a i p h a l y a m i t y a t a ha ) [311 ] vai e ikety di vai e ikai sam av y a p r a t a y a k a t n u g a m d i ti bh va sa grah e [31' ] t vay u t a si d d h vi ti ath tr a kimida m a y u t a s i d d h a t v a m - na t vat yutasiddh a b hi n n a t v a m yuta sidd h a s y ai v a durnir p a t v t n pi sa yukt a t v a m gha aka p l d a u tadas a m b h a v t na ca yayord v a y o r m a n d h y e eka m a p a r ri t a m e v v a ti hat e tattv a m a y u t a s i d d h a t v a m i ti v cy a m yattva t a t t v n a n u g a m e n y u t a s i d d h a p a d r t h a t v a c c h e d a k a s y nanug a t a t v di ti ) atra kecit ) dvitvavi i advitva m e v y u t a s i d d h a m vai i ya t d t m y a s v r a y a v y a k t i vi i atvob h a y a s a m b a n d h e n a vai i ya ca svavi i av ttitv as a m b a n d h e n a svavai i ya ca svani h v ac c h e d a k a t k a p r a t i y o g i t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d h e na avacc h e d a k a t ca svani hapr a ti y o git k t y a n t b h v a v a t t v a s a m b a n d h e n a pratiyogit c dhe y a t s a m b a n d h v a c c hi n n gha aka p l di g a t a d vi tv a s y a svapa d e n o p d n e tad ray bh t a k a p l di v y a k t n m d h e y a t s a m b a n d h v a c c h i n

nasva ni hapr a ti y o gi t k t y a n t b h v a v a t t v a s a m b a n d h v a c c hi n nasva ni h va c c h e d a k a t k a p r a ti y o gi t k a b h e d a v a t t v a s a m b a n d hena kap l adi vi i agha d a u v ttitva s y a t d t m y a s y a coktad vi tv e sattv t lak a as a m a n v a y a bh t al d e s t u gha di n y a t d a y dhey a t s a m b a n d h v a c c h i n n a p r a ti y o g i t k t y a n t b h v a s a t t v t nirukt a s a m b a n d h e n a bh t al divi i atvas y a gha d v a s a t t v t bh t al a g h a d n dvitva na t d amiti na bh t al a g h a d y o r a ti pr a s a g a yady a pi sa yog a s a b a n d h v a c c hi n n n a d h e y a t s a m b a n d h e n a kap l dik a gha da u n sti- tath pi dhey a t s m n y v a c c h i n n a s v a ni hapr a ti y o gi t k yant b h v a v a t t v a p r a v e t na do a na caiva m a pi kap l din a k a e kap l d e r g h a d a u uktas a m b a n d h e n b h v d a v y p t i riti v cy a m svavi i ty a n t b h v a v a t t v a s y a nive y a t v t svavai i ya ca sv va cc hi n n d hi k a r a a k l v a c c hi n n a t v d h e y a t s m n y v a c c h innasv r a y a p r a ti yogit k a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a yady a pi eva m a pi abh v b h v a t v a y o r a y u t a s i d d hi pr a s a g a tath pi sv ray ti rikt a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i v e t na do a iti vada n ti tann a) k lik dis a m b a n d h a m d y ti p r a s a g a v y u d s y a sama v y a s a m b a n d h e n a tasy a prav ttini mitt a t y v cy at v e n a pr c nama t e avay a v v a y a v i n v a y u t a s i d d h vi ty di v k y a s y a nir k k at p a t t e svavi i advitv a s a m b a n d h e n a dvitvas y a tath tv e ,pi dvitvas y a sa khy r p a t v e gu agu y dy o r a v y p t e apek d h vi e avi ay at v a r p a t v e ca apek b u d d h e vi ayavi e aniy a n t rit a t a y ananu g a m p a t t e sv va cc hi n n a vi e y a t ni r pi t ai k a t v a p r a k r a t k a t v a s v a b h i n n a

dhar m v a c c hi n n a vi e y a t ni r pi t ai k a t v a p r a k r a t k a t v o b h a y a samb a n d h e n a dhar m a vi i abud d hi tv e n n u g a m e ca sv ray a d h a r m v a c c h i n n a vi e y at ni r pi t ai k a t v a p r a k r a t k a t vasva p r a ti y o gi d h a r m v a c c h i n n a vi e y a t ni r pi t ai k a t v a p r a k r at k a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a vi i ab udd hi tv di n anug a m a m d y a viniga m a n vi r a h p a t t y ayuta sidd h a p a d r t h a t v a c c h e d a k a n n t v p a t t e tanni kar as tu asm b hir a n y a t r a prap a cit a abh v a ni r p a a m nanu dhva s dipr a ti y o gi t y samb a n d h v a c c hi n n a t v e m n b h v t sa sarg b h v a t v a n i v e d e v a dhva s div r a e nityatv a vi e a av ait h a r t h y a m i t y a t r h a ) [313 ] dhva s ety di siddh n t e dhva s di pr a ti y o gi t y sa band h v a c c hi n n a t v n a g kart nav y a m a t e grant h n t a r o k t a man asi nidh y h a )) [314 ] sa k ep a iti [314 ] dhva sa pr g a b h v a y o ri ty di dhva sa pr g a b h v a y o r e k a p r a t i y o g i k a y o r a pi ekar p a t v a m e v a tadva di h a nety a r t h a d pik y m [313 ] pratiyogit v a c c h e d a k r o p y e t y di pratiyogit v a c c h e d a k a c a ropy a s a s a r g a c a tayorb h e d t ityarth a ropy a ca pratiyog y r o p a v i ay a t v a m abh v a b u d d h a u pratiyog y r o p a h e t u t y nav nairan a b h y u p a g a m d h a ) prak ik y m [314 ] ropy e t ti nanv a n y o n y b h v a b h e d e pratiyogit v a c c h e d a k a s a s a r g a b h e d o na niy m a k a anyo n y b h v a s y a t d t m y a s a m b a n d h v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k a t v a ni y a m t atra [314 ] yath y o g a m i ti [314 ] avacc h e d a k a b h e d d a ti ri kt a ityanv a y a [322 ] pras a g diti svav tty a b h v a t v a v a t t v a m a t r a pras a g a [322 ] taccha b d ollikhit e ti taccha b d aj a n y a b o d h a s a m n r t h a k e t y a r t h a [322 ] sv ta n tr y e a pratiy ogi ni abh s a m n a t a y o a apa d r t h n sapta p a d r t h e v a n t a r b h v a

pra m ap r a m e y e t y di s t r e prath a m a t a kathitas y a k pte yatra kutracida n t a r b h v a m a n u m u k t v dvit yata uktas y a pra m e y a s y a dv d a a vi dh a s y a yath y a t h a k pt nt a r b h v a k a t h a n a m a n u p a p a n n a m i t y a t r h a ) [331 ] praty a k e ti cak ur d ndriyar p a s y e t p a y d i [331 ] anum n d n miti dinop a m n a a b d a y o sa grah a [331 ] dravy a iti antar b h v a ityane n a samb a n d h a [331 ] eva m a g r e ,p ti prav ttido dir p e pram e y e ,ptyartha nanu pray a t n a vi e a prav ttiriti tasy dhar m d h a r m a r p a t v a k a t h a n a m a n u p a p a n n a m i t y a t a ha ) [331 ] taditi dhar m d h a r m e t y a r t h a svokt r t h e p rv a g r a n t h a s a m m a t i m h a ) [331 ] etacc e ti dhar m d h a r m v i t y a s y a tajjanik e t y a r t h a k a t h a n a cety ar t h a [331 ] k re bh y e nanu prety a b h v o mara a mi ti d pik v k y a m a s a g a t a m propa s ai dh tu m t r e a mara ab o d h a t a n t prety a b h v a a b d a g h a a k a s y a lyapa bh va a b d a s y a c rth k a t h a n t prety a b h v a iti samu d y a s y a mara ar p r t h b o d h a k a t v c c e t y a t r h a ) [331 ] mara n a n t a r e t i ana nt a r a t v a uttara k li k a t v a m ukt rth a s y a prety a b h v a a b d a v y u t p a t t y a n u g u y a dar ay a ti ) [331 ] tath c e ti prety a b h v a a b d a s y o k t r t h a p a r a t v e cety ar t h a mara aja n a n a a b d r t h a u kram e a dar ay a ti ) [331 ] cara m e t y di n cara m e ti sa yog a vi e a a m eva m a g r e ,pi [331 ] dyeti sa yog a vi e a a m cara m a t v a svas a m n d h i k a r a a t d as a y og a p r g a b h v s a m n a k l nat vam yady a pi atr n u y o g i ni svatv a p r a v e e svas a m n d h i k a r a a t d apr g a b h v a s a m n a k l nab hin n a

yatta t t v a cara m a t v a m i ti cara m a s a y o g a v y a k t n m n a n t y d a n a n u g a m a pratiyogini svatv a p r a v e e ca sv s a m n d h i k a r a a t d as a y og a p r g a b h v a s a m n a k l na yat t d aikav y a k ti b h e d a p r e v e e id n ntana s y pi t d as a y og a s y o k t a c a r a m a t v a sy diti tasy a dhva sa m d y e d n mapi mara p a t ti t d apr g a b h v a s a m n a k l na yady a t tatta dv y a k ti b h e d a k a ni v e e ca cara m a t v a s y a yattva t a t t v a g h a ita t v e n a vi i aik rt h a r p a t b h a g a vi i ya tatta dv y a k t n m a s a r v aj a d u r vij e y a t p r a s a g a k atva s y ai k a vi i par a t v a r p a t v e n a svatva p r a v e e pra m e y a vi i atv a cara m a t v a m i ti sth lo ,nuga m a vai i ya ca t d t m y a s v a s a m n d h i k a r a a t d as a yo g a p r g a b h v a s a m nak l natvas a m b a n d h v a c c hi n n a s v a n i h v a c c h e d a k a t k a p r a t iyogit k a b h e d a v a t t v o b h a y a s a m b a n d h e n a bhed a vi i atv a mi ti s k mo ,nuga m a vai i ya sv ray a t v a s v a p r a ti y o g i t v a c c h e d a k a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a avacc h e d a k a t v a svas a m n d h i k a r a a t d as a y og a p r g a b h v a s a m n a k l lan atvas a m b a n d h e n a pratiyogini svatva p r a v e e ca t d as a y og a p r g a b h v a v i i ny a t v a cara m a t v a m vai i ya svas a m n a k li k a t v a s v a s m n d h i k a r a y o b h a y a s a m b a n d h e n a eka k a va c c hi n n a s m n d h i k a r a y a s a m b a n d h e n a v tacca svani has v a r p a s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t v i i as a m a v y vacc hi nn d h e y a t r p a m vai i ya ca svanir p a k a ni r pi t a t v a s v v a c c h e d a k a k a v a c c hi n n a t v o b h a y a samb a n d h e n a dyat v a ca svas a m n d h i k a r a a t d as a y od h v a s s a m n k li k a t v a m atr pi- pram e y a vi i atv a bhed a vi i atv a v t d as a y og a d h v a s a vi i ny at v a v pr g a b h v a s t h a l e dhva sa nive y a nirv cy a m anyat p rva vat d pik y m [331 ] sa ca mok a ca yady a pi cara m a yaddu kh a taddh v a s o mok a ityany a t r a pratip dita m - tath pi du khavi e a en a k l n nte n a cara m a p a d r t h a

eva viv ta iti na virodh a anug a m a s t u p rva v a d e v a bodhy a pr g uk t a s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n a du khap r g a b h v a vi i ny a t v di r p a atra ca svas a m n d h i k a r a a d u k h a p r g a b h v s a m n a k l na ya ka ca n a pad rt h a taddh v a s o mok a iti tatra dhva sa pr a ti y o gi t a y du kh op d n a v a i y a r t h y a m i t y a k y tadup d n a s y a pray oja n a m h a ) prak ik y m [331 ] mukt t m e t i atra ca pr g a b h v a m a n u p d y a svas a m n d h i k a r a a d u k h s a m n a k l natv a m eka k a va c c hi n n a s m n d h i k a r a y a s a m b a n d h e n a du khavi i ny a t v di r p a m e v a cara m a t v a suvaca m na ca tasy a du khavi e a atv e ,prasiddhi id n tasy a dhva savi e a atv o p a g a m t na ca tath sati su uptida y asma d d n m a pi mukt a t v a p r a s a g a tad n mas m a d d y t m a n i du khavira h t - tad t a n a s y a du khad h v a s a s y a nirukt a vi e a akr n t a t v di ti a kya m su uptik l nasy a t d adu kh a d h v a s a s y a su upty ut t a r a k li k a d u k h a s a m n a k l natv e n d o at v di t y a kate ) [331 ] na ceti [331 ] agrim e ti [331 ] su upt ty di uttar e t y a r t h a [331 ] yath s a n ni v e e ) pr g a b h v a g h a ita ni ru k t a p r a k r e atra ca pr g a b h v n u p a g a m e uktar ty t d adu kh s a m n a k l natva g h a ita ev d ar a ya eva pak at g r a n t h o k t a r ty du khap r g a b h v a s a m n a k l natv a s t h al e du khav ttidhv a s a p r a ti y o gi t v a nive y a mi t y a b hi s a n d h y b hi hi t a m ) [331 ] digiti nanu pra m et y di s t r e pram e y n a n t a r a sa aya k a t h a n t d pik y m tatsva r p a m a p r a d a r y a pray oja n di s v a r p a k a t h a n a m a y u k t a m i t y a t a ha ) [331 ] sa ayas y e ti ubhay a s d h a n a v a t tyas y a prayoj an a m h a )) [335 ] ida ceti ubhay e t y d y u k t a vi e a a cety ar t h a nanu kath la k a e

n n v a k t tv o k tir a y u k t p r v a p a k a v k y a s y a uttar a v k y a s y a vaika s y a n n v a k t k a t v a vi r a h di t y a t a ha ) [335 ] eken e ti chala ud h ar a ti

) [33! ] yathe ti [33! ] it ti ukta a b d a s y e t a y a r t h a [33! ] arth n t a r a m ) n ta n r p r t h n t i ri kt a m a r t h a m [33! ] na sant tyanv a y a iti d ay at tyanv a y a [33! ] sv s d h a k a t s d h r a y e n e ti s dh r a y a m d h e y a t v a m vai i ye t t y tasy a par s d h a k a t s d h a k a t a y e t y a t r a sam s a g h a a k a a yarth a ni r p a k a t v e ,nvay a atra sva m d a ava k t para anum n a v a k t [33! ] svavy g h t a k a t v d i ti asattv n v a y i ni pray ojy a t v e paca m [33! ] tath ca uktar ty uttar as y a svavy g h t a k a t v a s i d d h a u ca [33! ] taditi uktal ak a aj t tyarth a [33! ] praty e k a m i ti t t y bahu v a c a n n t a m a v y a y a m s dhar m y a v a i d h a r m y d i a b d ai rity a r t h a [33# ] yoga ) samb a n d h a j tinir p a a m kra m e a j t n lak a od h a r a n y h a ) [33# ] s dhar m y e a ity din tatra s dhar m y e e t y di uttara mi t y a n t a s dhar m y a s a m l a k a a m s dhar m y a m s d ya m sth p a n ) sth p a k n u m n a m s dhar m y a s a m y ud h ar a a m h a ) yath e ti sakriy a kriy v n atra kriy h e t u g u av a t t v a r p a h e t u a r re tralarth o gha ak a t v a gu nvita m janak e ti sa yog di vi e a a m sakriyo yadi tadet y a n v a y a na c st tyanv a y a atra sakriy as d h a r m y a y a p r a y u k t a s a k r i y a t v a m t r e ni kriyas d h a r m y a p r a y u k t a ni kriy a t v a m t r e v viniga m a k a niy m a k a m vaidhar m y a s a m l a k a a m h a ) [33% ] vaidhar m y e e ti vaidhar m y a vy v tta d h a r m a taditi

sth p a n h e t v i t y a r t h a vaidhar m y a s a m y ud h ar a a m h a ) yath e ti tatraiv a ) tm sakriy a ity di pr gu kt n u m n a eva ni kriya eveti tme t y a n u aj y a t e n st tyanv a y a taditi lo ety art h a eva m a g r e ,pi

utka r as a m lak ay ati ) [33% ] parokt e ti taditi parokt a s d h a n e t y a r t h a etad u d h a r a a m h a ) yath e ti sy dy a d tyanv a y a eva m a g r e ,pi tenaiv a ) k takat v e n a i v a eva m a g r e ,pi [33% ] s vay a v a iti sama v y i k r a a t vi i atv a s vay a v a t v a m vai i ya svanir p a k a d r a v y a t v a s a m b a n d h e n e t i ni kar a t d a ca s va y a v a t v a k ry a t v a r p a m k taka t v a praty a v y p a k a m e v a k ry a b h t a r p di v y v tt a t v di ti dhyey a m itti ,ka cide v a m h e , ti p rve a samb a n d h a apa k ar as a m lak ay ati ) [33& ] parokt e ti dhar m n t a r a s y a ) prak t n u m n a s d h y a t a y b h i m a t a d h a r m t i ri kt a d h a r m a s y a asy ud h ar a a m h a ) yathe ti tas min n e v a ) abdo nitya ity dy u p a d a r ita r p a eva ,iti ka cide v a m h e , t y a n u aj y a t e eva m a g r e ,pi var yas a m lak ay ati ) [34' ] var yas y e ti eva m a g r e ,pi etadud h a r a ti ) yath e ti p rvo k t e ti tm sakriy a kriy h e t u g u av a t t v t lo avat ityev a r p e t y a r t h a taditi kriyety a r t h a avar yas a m lak ay ati ) [35' ] s dhy e ti t mud h a r a ti ) )) yathe ti tataiva ) tm sakriy a ity dir p a eva s dha n a m ) s dhy p a t ti pr a ti p d a k a m u t t a r a m

eva m a g r e ,pi gateti r peti ca gu avi e a a m tath ca ukta g u av a t t v a s y t m a n y a s i d d h a t v e ca tulyata y tma n y a s i d d h a h e t u k a s d h a n a t v a s m y t kimiti na s dhy a t a iti pa c tt a n e n s y a samb a n d h a t d ena ) asiddh e n a taditi kriyety a r t h a vikalpa s a m lak ay ati ) [342 ] d nteti ud h ar a ti ))) yathe ti aya tu ) uttar a vi k alp a s t u s dhy a s a m lak ay ati) [341 ] d ntas y e ti nanva s y pak atuly a t k a t h a n t m i k y pak as a m e ti n mocita m - na tu s dhy a s a m e t y a k p a ri h r y a s dhy a t e atrety a d hi k a r a a v y u t p a t t y s dhy a a b d a ev tr a pak ab od h a k a ity ha ) s dhy e ti atra s dhy a s a m abde tralarth o gha ak a t v a s dhy a a b d n vi t a m ud har a ti ) yath e ti ,ucyat e yad ,ti samb a n d h a tath ca yath tm tath lo a ityasy p y g a m e n a s dhy a t e yaditi samb a n d h a tat ) kriy va t t v a m pr ptis a m y lak a am h a ) [342 ] pr pty e ti hetau t ty praty a v a s t h n a m )) praty ut t a r a k a t h a n a m eva m a g r e ,pi tath ca pr pti het k ty a praty u tt a r o k ti riti y vat atra pr pti ab d a s y r t h a m h a ) pr pita c e ti ud h ar a ti ) yath e ti t d eti kriy h e t vi ty a r t h a neti s dhy a t a ityanu ajy a t e ubhay or a vi e t ) ubhay o kriy v a t t v a k ri y h e t u g u a v a t t v a y o r a v i e t s m n d hi k a r a y a s m y t apr ptis a m lak ay ati ))) [343 ] apr pt y e ti p rv a v a d e v a hetau t ty apr pti het k ty a praty u tt a r a k a t h a n a m a p r p t i s a m e t i y vat ud ha r a ti ) yathe ti p rvo k t e ti lo agat a n o d a n di r p e t y d i n

pr g up a d a r it e t y a r t h a apr pt a s y e ti apr ptiriha s dhy a v ai y a d hi k a r a y a m t d ahe t o s s d h y a s d h a k a t v o k t a u ca aya m e v a ) kriy h e t u g u av a t t v a r p a eva

tath ca )

pras a g as a m lak ay ati ) [343 ] s dha n e ti ud h ar a ti )) yath e ti tatra ) kriy h e t u g u av a t t v e nanu s dha n p e k kimart h a m i t y a t r h a )) na hti n sti h tyanva y a tatr pi ) kriy h e t u g u a v a t t v e ,pi pratid ntas a m lak ay ati) ) [344 ] d nt nt a r e e ti paro kt a d nt tirikt a d ntaj a n y e t y a r t h a s dha n a m ) siddhy p a t ti pr a ti p d a k a m u t t a r a m ud ha r a a m h a yathe ti anutp a t ti s a m lak ay ati) )) [344 ] anutp a t y e ti atr pi hetau t t y anutp a t ti het k ty a praty u tt a r a k a t h a n a m i t y a r t h a ud h ar a ti ) yath e ti pra m a yad ntyanv a y a taditi jany ai ka t v a r p a p r a m e t y a r t h a itti iti ka cid h e ti pr kt a n e n a samb a n d h a sa ayas a m y lak a am h a ))) [345 ] s dh r a eti s dhy a t a d a b h v a s m n d h i k a r a y e t y a r t h a ud har a ti )) yath e ti ubhay e ti nity nity o b h a y e t y a r t h a ekap a ri e e ekas y a nitya tv a m t r a s y n i t y a t v a m t r a s y a v pari e e ni cay e atra ) praka r a a s a m y m

ahetus a m y

lak a am h a ))) [34! ] k latr a y e ,p ti bh t a b h a v i y ad v a r t a m n a k l a t r a y e ,ptyartha ud ha r a ti ) yath e ti tad n ))) s dhy a b h t ni t y a t v a p r k k l e tasy a ) anity atv a s y a na s dha k a m k ry a t v dir p a s d h a n a m i ti samb a n d h a pa c diti s dhy d a ni ty a t v di ti diran u ajy a t e p rv e ti k ry a t v di y a p a s d h a n e t y d i s dha n b h v d i ti s dha n e t y a s y a k ry a t v dir p e t y di tasy a ) k ry at v di r p a s d h a n a s y a ubha y a m ) k ry a t v dir p a s d h a n n i t y a t v di r p a s d h y o b h a y a m arth p a t ti s a m y lak a am h a ) [34! ] arth p a t ti p ur a s k r e e ti anya t h n u p a p a t ti r p r t h p a t ti het k ty e t y a r t h a p rvo k t e ti abdo nitya ity dir p e t y a r t h a yadi s dhy a mi ti samb a n d h a nitya tv a m a p ti arth p a t t y e t y a n u aj y a t e siddhy e di ti e a ekat ar e ti ekat a r a s y ni t y a t v a s p a n a y a nityatv a s y a v ni cay a ityarth a avi e as a m lak ay ati ) [34# ] sarveti avi e a s my a m ud ha r a ti )) tatraiv e ti anity at v a yad tyanv a y a eva m a g r e ,ti taditi abdet y a r t h a tat ) anity at v a m upapa t tis a m lak ay ati ) [34% ] ubhay a p a k e ti v dipra ti v di s a m m a t a p a k a d v a y e t y a r t h a s dhar m y e e t y a b h e d e t t y t d as d h a r m y b h i n n a s d h a n o p a p a t ti upapa t ti pr a ti p d a k a m u t t a r a m i t y a r t h a ud h ar a ti )) yathe ti eva m a g r e ,pi avat ri k bodhy dar iteti s dha n a vi e a a m samb a n d h a

anuvidh yit v a ) janyat v a n st ti

[34& ] s dha n a ) siddhy p a t ti p r a ti p d a k a m u t t a r a m eva m a g r e ,pi nopala b h y a t e yad tyanv a y a eva n bhy u p e y a t e

yad tyanv a y a anupala b d h e r a p ti a yarth a pratiyogitv a m nir pa k a t a y abh v n vi t a m apiratr v a r a a s a m u c c y a k a d ntat v e n a taditi anup ala b d h yaty ar t h a tasy a ) anity atv a s y a sad t a n a t v t ) nityatv t [35' ] tath t v a m ) sad t a n a t v a m ubhay t h pi abda v tt er a ni ty a t v e nityatv e v ucya t e yad tyanv a y a taditi anity at v a p a d e t y a r t h a tatraiva ) abdo ,nitya pray a t n n u vi d h y i t v t gha ava dity a n u m n a eva ubhay a t h ) ) ubh b h y m a p i prak r b h y m svar p o t p a t t y v r a k a n i v ttir p b h y m anuvidh n a ) jany at tath ca ) pray a t n n u vi d h yi t v a s y o b h a y a t h samb h a v e ca tasy a ) pray a t n n u vi d h y i t v a s y a k ry n t a r e ti svar p o t p a t ti r p a k r y a v y a ti ri kt a k r y e t y a r t h a niyata t v a ) vy py a t v a m kvacit ) ke ucit pusat a k e u tasy pi t d p ha s y pi ukta ev rth a ityagri m e n v a y a atra ) uktas a m v i ay e nigra h a s t h n a n i r p a a m d pik y m a m [343 ] v dino ,pajay a h e t u r ni g r a h a s t h n a m i ti tath ca nigra h a s t h n a m i t y a t r a nigrah a a b d o v dy a p aj a y a p a r a sth n a a b d o hetup a r a iti bh v a ida ca v dy ap aj a t a h e t u t v a r p a nigra h a s t h n al a k a a ca chal d vi ty di n praka r a a s a m r p a j ti s a gr a h a arth n t a r d ty din hetv b h s a s a g r a h a nanu tarhi pra m et y di s t r e nigra h a s t h n a t a p thakt a y

chal d e r u p d n a m a n a r t h a k a m i t y a t r h a ) chalatv di n p ti din prak ar a as a m t v a s a g r a h a apirnigr a h a s t h n a t v a s a m u c c y a k a d ntavidh a y j na s y e t a y a r a y o p d n a m i t y a s y a ca chal d e rity di upayo gi tv t ))) v dy a p aj a y a h e t u t v t p thagiti nigra h a s t h n a t v t i ri kt a r p e e t y a r t h a chalatv di n e t y a n u ajy a t e up d n a )) pratip d a n a m pram e t y di s t r e a k tamiti e a gobal varda n n a y y n u s r d i ti bh va hetv b h s a v a di ti a h samart h d v a ti - hetv b h s a s y e v e t y a r t h a pratij h nilak a a m

[354 ] tasy pi) nigrah a s t h n a s y pi v nt ar a b h e d n ) vy py a vi e n atra pratij t r t h a vi r d d h b h y u p a g a m a s y a pratij h ni a b d a m u k h y r t h a t na samb h a v a ti pratij y a t a iti pratij pratij to r,th a tasy a h nirity a v a y a v a v y u t p a t t y pratij t r t h a p a ri t y g a s y ai v a t d atv t t d b h y u p a g a m a s y t a t h t v d i t y a t a tathaiv h a ) pratij t r t h a p a ri t y g o veti pratij n t a r al a k a a m [355 ] p rve ti pr g a n u k t a vi e a ad n a t a ity di d na mi h a kath a n a m avij t r t h al a k a a m [35# ] tacca avij t r t h a k a r p a n i g r a h a s t h n a ca kli nvay a m d r nv a y a m aprasiddh r t h a k a m ) 1.bh s t a n a hima b h e aj av a t,ity di r m ity d ty din m d cc a ri t a s a g r a h a

apr pt a k l al a k a a m [35# ] vyutkr a m e a ) stras a k e t a s i d d h a k r a m t i ri kt a k r a m e a adhikala k a a m hetv d ty din d nta h e t u t v a c c h e d a k a s a m b a n d h a v y p ti d v a y di s a gr a h a apasiddh n t al a k a a m d na mi h a kath a n a m ma y d e rit y a t a para d h dik a prat ti e a ) ) akter a ti rikt a p a d r t h a t v a k h a an a m [3!2 ] s ca )) ma y dini h d h dipr a ti b a n d h a k a t ca kuta ityatr h a ) pratib a n d h a k a t y iti anuk l e ti anuk la t v a m i h a janak a t v a c c h e d a k a t v a m vigha ak a t v e ti vigha ak a t v a ca n ajan a k a t v a m taditi k ry n u k l a a k ti vig h a a k a t v a r p a p r a ti b a n d h a k a t e t y a r t h a arth p a t t y e ti arth p a t ti p r a m t m i k a y e ti e a siddhy a n vi t a janyat v a t t y rtha siddhiratr r t h p a t ti pr a m i ti r p s ca vahni d h n u k l a a k ti m n i t y k ri k bodhy )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. bh s t a n a m i t y a s y a parva t a ityarth a himab h e aj a v a di ty a s y a agnim ni t y a r t h a

,agninar hi m a s y a bhe aja m, iti ruti pavat a bh mi s v a n a m i ti vada n ti )))))))))))))))))))))))))))))))) pra m ar p c rth p a t ti vahn e r d h n u k l a a k ti m a t t v a m a n t a r ma y dipr a ti b a d h y a d h a j a n a k a t v a nopa p a d y a t e ityeva m d i r p pratib a d h y a t v a ca n ya a k ti pr a y u k t a t v a m kecittu ) yath rut a g r a n t h a m a n u s t y a vahn e r d h n u k l a a k ti m a t t v a m a n t a r ma erd h n u k l a a k ti vig h a a k a t v a r p a p r a t i b a n d h a k a t v a m a n upapa n n a m i t y di r p a m a r t h p a t t i pr a m a m c u tattucc h a m ))) upap d y o p a p d a k a y o s m n d hi k a r a y a vi r a h t iti a kat e ityanv a y a atirikta t v di ti k pteb h y a dravy di b h y a ity di eva m a g r e ,pi eva m ) uktay u k t y tasy ) akte ata eva ) gu div ttitv d e v a utpatt ty di utpatti c rt h p a t t y sidhy ati arth p a t ti ca akter m a y a p a s a r a v a c c hi n n o t p a t ti m a n t a r t d ak a ott ar a k a v a c c hi n n a d h n u k l a t v a m a n u p a p a n n a mity e v a m t m i k eva n o ,pyarth p a t t y sidhy ati s ca ) akti ma y pas ar a v a c c hi n n a n a v a t t v a m a n t a r t d ak a ott ar a k a v a c c hi n n a d h n a n u k l a t v a m a n u p a p a n n amity e v a r p tena utpatt y di h e t o n siddhi a k p r a s a k ti eva ca uktar ty akter dr a v y d y a n a n t a r b h v a s i d d h a u ca atirikte ti atred a pari e nu m n a m a v a s e y a m ) akti dravy di bhed a k a v a t dravy d y a n a n t a r b h v d i t y e v a r p a m dravy di b h e d a k a v a t t v a h h tiriktat v a m et d nu m n a h e t u b h t a d r a v y d y a n a n t a r b h v a a r rapr avi a yorvi e a av i e yay or a si dd hi a k ca yata ity din nir k t tacca ) k ra bh t b h v a p r a ti y o gi t v a ca ma y dy a b h v a s y a

k ra t p a k e ma isatt v a s a m a y e d h nu t p a t ti m u p a p d a y a t i )) ma ti taditi ma tyarth a k ra nt a r e ti vahny di r p a k r a a v y a ti rikt a k r a e t y a r t h a etadvi e a a r peti ittha ca ))) pratib a n d h a k a t v a s y o k t a r ty k ry n u k l a a k ti vig h a a k a t v d a n y d at v e ca vyav a h r n y a t h n u p a p a t t y ) vyava h r a s y n y a t h aktir p tiri kt a p a d r t h n u p a g a m e anupa p a t t y savi ay a k a t v s a m b h a v e n a nan t t ej a k a m a y u b h a y a s a t t v e ,pi vahn a u d h n u k l a a k ti vira h t kath a tvan m a t e ,pi d hop a p a t ti rity a t r h a ))) maditi pr b h k a r a p a r a m i d a m eva m a g r e ,pi tavet y a pi akty a n t a r e ti ma y dy a p a s a r a a d a b h v i a k ti v y a ti ri kt a a k t tyarth a vi i eti ma ivi e a a m eva m a g r e ,pi ana nu g a t a t v t ) anug at a r p e b h v a p r a t i y o gi t a y k ra at v a c c h e d a k a k o a u nive ayitu m a a k y a t v t et d eti tatta d u t t ej a k b h v a v i i am a y d y a b h v v a c c hi n n e t y a r t h a tav p ti apitara t r a naiy yi k a s a m u c c y a k a d ntat a y va y a k a t v di ti anya t h tatta d u t t ej a k a m a y u b h a y a d a y d h n u k l a a k t y a n u t p d p a t t e ma im tr a s a t t v e aktyut p d p a t t e c e ti bh va nanu tarhy u k t a k r a a t k a l p a n y matad v a y e ,pi sam at t v t man m a t a m e v a upey a m i ti m m sak a a k parijih r ur h a ))) anant e ti tattadity di tatpa d a d v a y a m a t r a aktipar a m dhey a a k ti nir s a [33% ] eva m a pi ) uktay u k t y anuk la a k ti nir s e ,pi spar a iti spar o ,tra sarvatr a sa yog ar p a grant h a eva spa a r peti k ry a vi e a a m arhat e ti bhav a t ti e a na bhava t tyanv a y a kuta ityatr h a ) ) akti m a di ti taditi bhojan di y a p a k r y e t a y a r t h a eva m a g r e ,pi eva ca) k sy d a u bhoja n dir p a k r y r h a t v a t a d a b h v a s i d d h a u

ca k sy d vi ti k sy di ni hapr a t y s a t t y e t y a r t h a praty s a n ni c a pratib a d h y a t v a c c h e di k dh ra t pratib a n d h a k a t v a c c h e di k tu sam av y a iti dhyey a m upap at t vi ti k sy dig a t a b h o j a n di r p a k r y r h a t v a t a d a b h y o ri t y di taditi k sy d vit y di dhey a a k t tyart h a nanu spar o n ma sa yog tirikt o gu a iti katha tasy a sa yog ar p a t e t y a t r h a ) )prak te ceti k sy dig a t a b h o j a n di k r y s p y a s p a r a y o pratib a d h y a p r a ti b a n d h a k a b h v a k a t h a n a p r a k a r a e cety art h a taditi sa yog ar p s p y a s p a r e t y a r t h a nanu bhas m di s a y og a s a m b h a v e i pattirity a tr h a ) ))antar e ti vinety a r t h a bhoja n d y a r h a t p a t ti riti k sy d e rit y di iti eva r pe a puna ) pr g uk t ti rikt a p r a k r e a prath a m e n a ) bhas m di n e t y a t r a pravi ene t y a r t h a dvit yena ceti di abd e n e t y a n u aj y a t e k sy d vit y a t r a pravi enet y a r t h a k pteti dravy d y a b h v n t a s a p a t a p a d r t h nt a r g a t a t a y sa pratipa n n e t y a r t h a dhva savi e e aive ti dhva s e vi e atva ca bhas m di s a y og a k l n sp yas p a r a p r a ti y o g i k a y v a d a b h v a s ahita tv e sati bhas m di s a y o g a p r a ti y o gi k a t v a m tatr p ti k sy d vit y u n a ajy a t e bhas m di vi e a at b h r a m a v r a y a dhva s eti atra) dar ita ud d hi p a d r t h a a r re samb a n d h a vi e eti abh v yavi e a at vi e et y a r t h a niyantrita ) gha ita m anya t h asp yas p a r a v a ti k sy d a u svapr a tiy o gi m a t t s a m b a n d h e n a t d as pa r a p r a ti y o gi k a y v a d a b h v a v a t t v a s a m b h a v t t d ay v a d a b h v a v a t i k sy d a u bhas m d y a s a y u k t e bhas m di s a y og a d h v a s a s y a k lik di n sattv t t d ay v a d a b h v a v i i ab h a s m d i s a y o g a d h v a s a s y a yatret y d y u k t a k s y di s d h r a y t atipra s a g a t d a v a s t h y p t t s m n d hi k a r a y a mi ti etacc a samb a n d h a vi d h a y ai v a nive y a m tad yasa m b a n d h p r a v e e n a l ghav t tath ca svani had ai ika vi e a at s a m b a n d h v a c c hi n n d h e y a t n i r p a

kanir pit d h e y a t r p a t d as m n d h i k a r a y a s a m b a n d h e n a t d ay v a d a b h v a v i i ab h a s m d i s a y o g a d h v a s a uddhariti ni kar a nanu asp yas p a r a p r a ti y o gi k b h v a m t r a n i v e e n ai v o p a p a t t a u ki y vatt v a p r a v e e n a na ca t d ay a t ki cid a b h v a m d y a yatret y d y u k t a s t h al e ,tipras a g a t d a v a s t h y a a kan yam asp yav a s t u t v e n a t d avas t n y a n u g a m a y y a t d ava s t u s p a r a t v v a c c hi n n a p r a ti y o gi t k b h v a n i v e e n d o dity atr h a ) ))asp yeti yatkicidity a b h v a vi e a a m y vadit ti tatra yatret y di n pr g uk t a k s y d a u taditi uddh tyarth a nanu yatret y d y u k t a k s y d a u ukt tipra s a g a t d a v a s t h y a m sa yog ar p a s y a t d as pa r a s y v y p y a v ttitv e n a tadab h v a s a y p i tadad hi k a r a e sattv d a t a ha) )tatreti yatre ty d y u k t a k s y d vi t y a r t h a nirava cc hi n n e ti tath ca nirukt a s m n d h i k a r a y a g h a a k a p r a t h a m d h e y a t y nirava cc hi n n a d ai ika vi e a at s a m b a n d h v a c c hi n n a t v a nive an yamiti bh va ukteti uddhy p a t ti r p e t y a r t h a abh v a k as m n d hi k a r a y a vi i eti s m n d hi k a r a y a s a b a n d h e n b h v a k a vi i ety a rt h a dhva savi e a a m bhas m d ty di tatra ))) bhas m di s a y og di k a r a e yady a pi bhas m di s a y og a k l v a c c hi n n a b h a s m d i s a y o g d hi k a r a a ni r pit d h e y a t v a r p a yath rut a yatra bhas m di s a y og s p y as p a r vi ty d y u k t a s t h al yat d ay v a dabh v a s d h r a a bhas m di s a y og a n a k l e tatra t d ay v a d a b h v a s a m b h a v e ,pi t d b h v n m a d h i k a r a n t a r a v ttib h a s a m d i sa yog v a c c h e d a k a t a d a d hi k a r a a v ttip r v a k l nab h a s m di s a yogan a k a v a c c h e d e n a p rv a k l nab h a s m d i s a y og r a y e tadadhi k a r a e sattv dity u k t ti pr a s a g a t d a s t h y a a k tath pi bhas m di s a y og a vi i atv a k l n nt rt h a iti na do a vai i ya svani has a m a v y a s a s b a n d h v a c c h i n n d h e y a t vi i anira v a c c

hinna vi e a at s a b a n d h v a c c hi n n d h e y a t s a b a n d h e n a vai i ya svanir p a k a ni r pi t a t v a s v v a c c h e d a k a k a v a c c hi n n a t v o b h a y a samb a n d h e n a asp y divi e a at b h r a m a n i v tt a y e abh v a vi e a a mi ti tath ca ) ukt rth a k a k l n nt a vi e a ad n e ca tatra ) yatret y d y u k t a k s y d a u y va dity a b h v a vi e a a m taditi asp yas p a r e t y a r t h a do a iti uddha t p a t ti r p a ity di svatv a s y ti rikt a p a d r t h a t v a k h a an a m prat yata iti caitra nir pi t a s v a t v a v a di d a m i ti bodhas y a tatra janan diti bh va aperd ntat a y uktay u k t y k ptap a d r t h n t a r g a t a k s y di g a t a u d d hi r p d h e y a a k tila k a okt rt h a s a m u c c y a k a t na yujay a t e anukt r t h n t a r a s a m u c c y a k a t s a m b h a v e tada y o g di ty a b hi s a n d h y h a )) apineti pratiyogitv di ty di n n u y o g i t v d hi k a r a at v di p a ri g r a h a t d ety di t d a ab d a yath e aviniyo g a ni r pi t a p a r a yogy a tv nt e n a tadav a c c h e d a k a m i t y a t r a tacch a b d r t h a k a t h a n a m avacc h e d a k a a b d a pray oja k a p a r ai t y a b h i s a n d hi d pik y m [3!& ] pratigra h d ty din pitr dipa r a m p a r s a g r a h a vidhiv d a prak ik y m [3#' ] sarve mi t y di atr y a m a k h a a bda b o d h a ) sarva p a d r t h a vi e y a k a ) uktap a d r t h a n i r pi t a ) yath y o g y n t a r b h v a p r a k r a k a p r a ti p a t t y a n u k l a v y p r a p r a ti yogikad h v a s a vi i a ya

m la vi e y a k a vi d h y a ni r p a k a t v t m a k a n y n a t p r a ti y o g i k b h vapra k r a k e c c h vi i avidhivi e ya k al a k a dipr a k r a k a j n a janak a a b d a tada nu k l a b h a vi y a k l nak tim n i yasa m a v e t a u r e c c h vi i avidhinir p a a ni hav a r t a m n ak l natv v a c c hi n n a p r a k r a t ni r pi t a k a r m a t v a n i hapr a k r a t kaj n aj a n a k y e t y d i g r a n t h b h i n n a a b d n u k l a v a r t a m n a k l nak tim ni ty e v a r p a prath a m a v a i i ya 1sv ra y a k l v a c c hi n n a v tti k a t v a s v a p r a ti y o gi s a m n a k a r t k a t v obha y a s a m b a n d h e n a dvit yavai i ya 2svapr a y oj y e c c h vi ay a t v a s v a v i ay a s a m n a k a r t k a t v o b h a y a s amb a n d h e n a eva t t yama pi tannir p a a mi tt r a taccha b d o vidhipar a 3atra svapa d a sarva m a p i naiy yi k a p a r a m pray at n e ti prav tt tyarth a vi i eti s m n d hi k a r a y a s a m b a n d h e n e t y a di s dha n a t vi e a a mi d a m eva m a g r e ,pi t d eti pray a t n aj a n a k a ci k r jana k e t y a r t h a j na vi e a a m k ry at v d tyan e n a tatpr ati p d a k a ityatr a taccha b d r t h a k a t h a n a m tavy d ty din tavy a d a n yaro parigra h a nanu vastug a t y k tis dhy a t r a h i t e k tis dhy a t b h r a m t loke prav ttird yat e ata [3#' ] k tyas d h y e prav tty a d a r a n di ti d pik v k y a m a y u k t a m i t y a t a ha ))) k tyas d h y a t v e n e t i k tyas d h y a t v a p r a k r a k a j n a vi ay bh t a ityarth a )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. sva dhva s a tad ray a k l v a c c h e d e n a k av tti m n abda - eva sva dhva sa tatpr atiy o g pratipa tt y a n u k l a a b d t m a k a v y p r a tatsa m n a k a r t k a c a abda iti sa band h a d v a y o p a p a t t i 2. sva ny n a t p a ri h r e c c h tatpra y oj y icch vidhij n aj a n a k a a b d a v i ay a k e c c h tadvi ay at v a t d a ab d e - eva sva

ny n a t p a ri h r e c c h tadvi ay a ny n a t p a ri h r a tatsa m n a k a r t k a t v a ca t d a ab d e iti sa band h a d v a y o p a p a t t i 3. atra svapa d a m i ti etatpr a k a r a e prak ik s t h ni svapad ni ityarth a ,svapar a m a t a s d h r a a m, ,svam a t e, ity dau sthit ni svapa d ni naiy yik a p a r tyarth a cik r dv r e t y di eva m a g r e ,pi bodhy a m i ti bh v a k tyas d h y a t v e ti k tis dh y a t v b h v e t y a r t h a eva m a g r e ,pi k tyas d h y a t v aj n b h v a evety e v e n a k tis dh y a t j n a v y a v a c c h e d a tattv e p r a v a r t a k a t v e gaura v diti dvidh abh v a t v a g h a ita s y a k tyas d h y a t v b h v a j n b h v a t v a s y a k tis dh y a t j n a t v a m a p e k y e t y di tattaditi k tis dh y a t v b h v a k tis dh y a b h e d e t y a r t h a vy py d ty din tatta d a v a c c h e d a k a d h a r m a k ti s d h y a t v a v i r u d d h a d h a r m a y o sa grah a digiti aya m a y a ) )) yatra k tyas d h y a t v a s y a k tis dhy a t v a s y a ca j na n s t tatra prav ttiv r a y a k tis dhy a t j n a s y a prava r t a k a t v a m v a y a k a m i ti tatr pi) vi abh a k a d v a pi aya m) jyoti om di matk ti vinety di ida ca pura nt a r a k t a p k d a u vyab hic r a v r a y a nu m ni k e ti anum n aj a n y e r t h a r peti nimittavi e a a m sandh y v a n d a n e t y u t t a r a m d i a b d a p ra ya tena sn na s a g r a h a ucij vitv d tyatra ucij vitv di m a t t v d tyart h a din tatk l a u c a s a h a eva m a g r e ,pi d pik y m anunu g a m a iti ukta k a r m a t r a y a s t h a l yak tis d h y a t j n n prav ttitv v a c c hi n n a prati eka k r a a t v s a m b h a v a ityarth a prak ik y m upap d a y a ti p r a v ttis m n y e t i prav ttitv v a c c hi n n a k r y a t n i r p i t a k r a a t v a c c h e d a k a r p a s yety a r t h a

ekas y a ) dar itak a r m a t r a y a s t h al yak tis d h y a t j n a s d h r a a s y a tasy e t y a t r a tanni hety a t r a ca taccha b d a puru ap ar a k m a n di rity di n vihita k l a ucit vitvat t k lik a u c a v a t t v a y o sa grah a tadva tt y ityatra taccha b d a k m a n di par a eva ) tatsa m b a n d h a s y e t y a t r p i tath ) svavi ay e ti svap ad a m a t r a k m a n p a r a m s dha n a t v d ty din ray at v a s a g r a h a r peti samb a n d h a vi e a a m cara m a taccha b d a j na p a r a anug a t a t v di ti athaiv a m a p i svatva s y a tatta t p u r u av y a k ti vi r m t puru avy a k ti b h e d e n n a n t a k r y a k r a a b h v a p r a s a g a anya t h prav ttitva s y n u g a t a s y a k ry at v a c c h e d a k a t v e vyab hic r p a t t e maiva m )) sam av y e n a vaidika k a r m a g o c a r a p r a v ttitv v a c c hi n n a prati dhey a t v a s a m a v y o bhay a s a m b a n d h e n a k tis dh y a t j n a t v e n a hetutv o p a g a m d a d o t dhey a t v a svavi e a ava t t p r a ti s a n d h n a j a n y a t v a s a m b a n d h e n a k ra at v a c c h e d a k e t y a t a p a r a sa ban d h e ti vakta v y a m l gha v e n e t y a r t h a iti sama v y a s y a t d asy tilag h u t v di ti bh v a taditi gurv tyarth a k ra at v a c c h e d a k a s y e ti samb a n d h a s y e ti e a jany at v e ti niyatot t a r a v ttitv a r p e t y d i janyat v d ty din samb a n d h v a c c hi n n a t v d h e y a t v o b h a y a t v n sa grah a atra ) pray a t n aj a n a k a j n a vi ay a ar re balav a d a ni n a n u b a n d hi t v a m a p i iti balav at yada ni a tadan a n u b a n d h i t v a m a p tyarth a jyoti oma y g a h e t u b h t a s y r t h a v y a y a k y a k l e di r p ni as ya vy v tty e balav a diti iotpattipr k k l nabhi nn a t v a m i h a balav at t v a m api k tis dh y a t j n a t v e as d h a n a t j n a t v a y o d ntat v e n a samuc c y a k a tatra tadant a r b h v a p r a y oj a n a m h a

) teneti pray a t n aj a n a k a j n a vi ay a ar re balav a d a ni n a n u b a n d hi t v a ni v e e n e t y a r t h a na prav tty p a t ti riti samb a n d h a r pe eti karm a d h r a y a vi i eti balav a d a ni n a n u b a n d hi k tis d h y e as d h a n a t e t y a r t h a prav tt vi ty di k tis dh y a t v d ti din i as dh a n a t v a b a l a v a d a n i n a n u b a n d h i t v a y o sa grah a p thag e v e ti k tis dh y a t j n a t v di n ai v e t y a r t h a da acakr di n y y e n e t i anya t h uktavi i aj n a t v e n a k ra atv o p a g a m e vi e a avi e y ab h v e viniga m a n vi r a h e a gurud h a r m v a c c hi n n a n n k r a a t s v k r p a t t e ri ti dhy ey a m prav tt tyarth a iti any ath pray a t n a s y a niv ttij vanay o ni s d h r a a s y a k tis dht v dij n a k r y a t v a c c h e d a k a t v e vyatire k a v y a b h i c r a p r a s a g di ti bh va praty a v y a s y e t i p pa s y e t y a r t h a pr g a b h v a ) anutp a t ti any ath y va d y u a sandh y a v a n d a n di k a r t a ri praty a v y j a n a n t pr g a b h v s a m b h a v e n a tad yasan d h y v a n d a n d e r n i ph ala t v p a t t e ri ti bh va nanu loke sukha du khaniv tti- du khah e t u ni v tt n m e v a phalatv a m i at ay d amitikat h a m u k t a l a k a apr g a b h v a s y a phalatv a s a m b h a v a - i asyaiv a phalatv di ty a t r h a )) tasy e ti du khaj an a k b h v a t a y e t i du khaja n a k a s y a yo ,bh v a tattv e n e t y a r t h a taditi du khaj a n a k e t y a r t h a phalatv a m i ti prav tty u d d e y a t v a g h a ita mi t y di du khaj an a k b h v a t a y i atva ca t d b h v a t v a p r a k r a k e c c h vi ay a t v a m i ti dhy ey a m nanu praty a v y a p a ri h r a a b di t a s y a tatpr g a b h v a s y a tada nu t p a t ti r p a s y a katha phalatv a m janyav e sati prav tyud d e y a t v a hi tat ukta pr g a b h v a s t u na jany a iti a kat e ) na ceti taditi praty a v y e t y a r t h a tasy a ) praty a v y a p r g a b h v a s y a svar p a s a b a n d h a r p a s y a ) dhar mi s v a r p n a ti ri k t a s y a tatra ) praty a v y a p r g a b h v e phalatv k at e ri ti phalatv a a r rejany a t v a s t h al e pray ojy a t v a s y ai v a nive an yatv diti bh va

ap rv a s y a li artha t v a k h a an a m [3## ] icch vi e eti svasv a t v a ni v ttip r v a k a d e v a t s v a t v a p r a k r a k e c c h e d a t y a r t h a uta r a vi n i na iti etad ar t h a s t v a g r e vyakt bhavi yati bh na m ) j na bd ar p a m yadv bh n a ) vi ayat eva m a g r e ,pi s dha n a t v e n e t y a t r a t t y vi ayat n v a y i ni prak r a t ni y a pi t a t v e bh na m i t y a s y a bdab u d d h vi t y di [3#% ] ayogy a t v di ti svarg a s d h a n a t v b h v a v a t v t s dha n a t v a s y a ca k ry v y a v a hi t a p r k k a v a c c h e d e n a k ry d hi k a r a a v tty a b h v a p r a ti y o gi t n a v a c c h e d a k a t a d d h a r m avattv a r p a t v t svarg v y a v a h i t a p r k k a v a c c h e d e n a y g b h v di ti bh va nanu uta r a vi n itv a m a t i ghravi n itv a vin itva n apra ti y o gi tv a m tacc p h al a s t h y i n y a pi samb h a v a ti tato ,dhikas t h y y a p e k a y tasy a tath t v di t y a t o vy ca e ) t t yeti svotp a t ti k a et y di anyat h kicidap e k a y t tyatvas y pi sarva k a as d h r a y n a p y t taddo p a t t e svotp a t ti k a at t yatva ca svotp a t ti k a adh v a s ot p a t t y a d h i k a r a k a ad h v a s ot p a t t y a d h ikara atv a m na c tra svatv a g h a a n a y n a n u g a m a yata pra m e y a vi i atv a m u t a r a vi n itv a mi ti sth lo ,nuga m a vai i ya 1svat d t m y a s v o t p a t ti k a ad h v a s ot p a t t y a d h i k a r a a k a ad hva sotp a t t y a d hi k a r a a k a av ttidh v a s a p r a ti y o g it v o b h a y a s amb a n d h e n a

))))))))))))))))))))))))))))))))

1. y g d e svotpa t ti t t yak a av ttidh v a s a p r a ti y o gi t v a m u p a p d a n ya m tatra pra m e y a p a d e n a y ga eva gr hy a tadvi i atva m u b h a y a s a b a n d h e n a y g e tath hi sva y ga tatt d t m y a y g e- eva sva y ga tadutp a t ti k a a prath a m a k a a taddh v a s ot p a t t y a d hi k a r a a k a a dvit yak a a taddh v a s ot p a t y a d h i k a r a a k a a t tyak a a tadv ttiry oy g a d h v a s a tatpr atiy o gitv a y g e iti )))))))))))))))))))))))))))))))) 1k a avi i atva mi ti s k m n u g a m a vai i ya svav ttidhv a s a p r a ti y o gi tv a s v a n i r pi t a s v o t p a t ti k a adh v a s otpatt y a d hi k a r a a k a adh v a s ot p a t t y a d h i k a r a at v a s a m b a n d h va c c hi n n d h e y a t v o b h a y a s a m b a n d h e n a ato na do a anek a k a av ttitv ar p a sth yitv a m dvit yak a a m t r a v ttip a d r t h a s d h r a a m a p ty locy a vy c a e ) phala p a r y a n t a s t h y ti phalety a s y a prak tet y di 2svotp a t ti k a ad h v a s d hi k a r a a p r a k t a p h al o t p a t ti k a ad h v a s na d hi k a r a ay v a t k a av ttitv a m dhey a t a y t d ak a atv a v y p a k a t v a p a r y a v a s i t a phala p a r y a n t a s t h y i t v a m nanu [3## ] sthayik r y a m a p r v a m e v a iti d pik v k y a m a y u k t a m k tis dh y a t r p a k r y a t y y ga eva samb h a v t ap rv e tadas a m b h a v d i t y a t r h a ) y ga iti s k t ) kicidad v r ray at s a m b a n d h e n e t i y vat y gad v r ) sv ray a y g a j a n y a t v a r p a p a r a m p a r s a m b a n d h e n a taditi jany ety a r t h a eka d e a iti k t viti e a tatra ) jyoti ome n a yajete ti v ky e s dha n n t a y gavi e a a m p rva mi ti jyoti oma v k y aj a n y a b o d h d i t y di anupa s t hi t a t v di ti pra m n t a r e p r v a s i d d h e r a s a m b h a v t t d av k y e n a i v a

tatsiddh e r v a k t a v y a t v di ti bh va tatra ) ap rv e atra ) ukt k ep e prava d a n t ti sam d h n a m i ti e a taditi gurvity a rt h a t d eti taddh a r m v a c c h i n n a vi ay a k e t y a r t h a taddh a r m v a c c h i n n a vi ay a k a t v a taddh a r m v a c c h i n n a vi ay a t ni r p a k a t v a m na tviti tadvi ay a k a b d a prati tadvi ay a k a a k ti g r a h a s y a )))))))))))))))))))))))))))))))) 1. prath a m a s v a p a d e n a y go tp a t ti t t yak a o gr hy a tadv ttidhv a s a p r a ti y o gi tv a y ge dvit yasvap a d a t t yak a ap ar a m t tyasvap a d a y ga p a r a m t t yak a anir pi t y ga ni h dhey a t svotp a t ti k a adh v a s ot p a t t y a d h i k a r a a k a ad h v a s ot p a t t y a dhikar a ak a atv a s a b a n d h v a c c hi n n tena sa band h e n a y gas y a t t yak a e sattv diti t d dh e y a t v o b h a y a s a b a n d h e n a t t yak a avi i atva y ga s y e ti sama n v a y a 2. sva y ga tadutp a t ti k a ad h v a s d hi k a r a k a a m r a m y a prak tap h al a s y a s v a r g d e r u t ati k a ad h v a s n a d hi k a r a a b h t y vant a k a t va d v ttitv a mi t y a r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) tadvi ay a k o p a s t hi t e c a hetut na sv kriyata ityarth a eva coktar ty aktigra h di b d a b o d h a y o sam n a vi ay a k a t v e n a k ry a k r a a b h v a m a n u p e t y a sam n a p r a k r a k a t a y tayos t a d u p a g a m e

cety a r t h a yatra kutracit ) gha d a u

yogy at e ti

y ga vi ay a k a t v n v a y e t y a r t h a nanu bda b o d h e yogy at v a t gha dir p a k r y a s y a i v a bh na kuto na samb h a v a t tyatr h a ) na h ti na samb h a v a ti h tyanv a y a any aditi ap rv a r p a k r y di t y di nitya iti karm a ti e a phal b h v di ti phalatv a m i h a janyatv a g h a it a m tatra ) nityak a r m a v k y e d pik y m [3## ] nityav k y e ,p ti api k my a v k y a s a m u c c y a k a d ntat a y v cy a mi ti li derity di nanv a p r v a s y a ken k r e a nitya v k y a s t h a li div c y a t e t y a k y m h a ) prak ik y m k ry a t v e n e t y di riti pa eti tanm a t e ,p rva dvividha m ) 1kalik p r v a m pa p r v a m ceti tatra k my a v k y a s t h a li div c y a m a p r v a m d y a m nitya v k y a s t h a li div c y a dvit yam pa atva napu sa k a t v a m phal jan a k a t v a m i ti y vat iti dhy ey a m d pik y m [3## ] kalpy a t a iti aya m a t r a kalpa n p r a k r a ) nityav k y a s t h ali k ry tv a p r a k r e p r v a v c a k a vaidikali tv t k my a v k y a s t h a li vaditi kriyety di v k y e kriy y dh tv ar t h a s y a yatk r y a phala tatret y a r t h a iti bhra m a v y u d s y h a ) prak ik y m dh tv ar t h a n i heti tath c tra k ry a a b d a k ry a t v a p a r a kriy k r y a ityatra a h sam s a eveti bh va alaukik e ti vaidiket y a r t h a li d ti p ra yam s dh r a y e n e ti s dh r a y a m d h e y a t v a m akty a n v a y i ni vai i ye t ty k ry a t v d v e v e t i even p r v a v y a v a c c h e d a dpik y m [3## ] y ga s y p ti apiratr a d ntatv e n p r v a s a m u c c y a k a ayogy e ti svarg a s d h a n a t v b h v a v a t t e t y a r t h a s dha n a t a y e t i svarg d ty di taditi ))))))))))))))))))))))))))))))))

1. kalik p r v a m i ti kalay ati utp d a y a ti phala mi ti vyutpa t t y ni panno ,ya abda savar g di k m y a p h a l a s d h a n a m p a r v a m c a e napu s ak a v c pa a ab d a ni phalat v r t h a k a tath ca ni phal p r v a m i ti pa p r v a a b d r t h a ))))))))))))))))))))))))))))))))) s dha n a t e t y a r t h a eva vy kh y n e ,pi tannirv h y e t y a t r a av nt a r e ti phalas d h a n a y o r m a d h y a d a b h v tyarth a ap rv a k a l p a n di ti aya m a t r a kalpa n p r a k r a ) )y ga svarg aj a n a k a v y p r aj a n a k a svarg v y a v a h i t a p r k k l v ttitv e sati svarg aj a n a k a t v t yo yada vy a v a h i t a p r k k l v ttitv e sati yajjana k a sa tajjana k a v y p r a j a n a k a yath sa sk r a d v r sm tijana k n u b h a v a iti nanu y ga s y y o g y a t n i c a y o m bh t tats a ay a para j yata eveti ni cay a v a t s a ay a s y pi tadvat t d h virodhitv t kath a svarg dis d h a n a t a y y ga b o d h a s a m b h a v a ityatr h a ))) prak ik y m ayogy a t e ti svarg dis d h a n a t v b h v a v a t t e t y a r t h a tasy a ) ayogy a t s a ay a s y a avigha a k a t v di ti avirodhitv di ty a r t h a tada b h v a v a t t n i cay a s y ai v a tadva tt d h virodhitv di ti bh va y ga d h a r m i ka s v a r g di s d h a n a t v a p r a k r a k a b u d d h v i t y di bodha iti jyoti om di v k y a t a svarg di s d h a n a t y ity di v ky diti jyoti om d ty di tasy a) y gas y a nanv a p r v a s y a y ga vy p r a t v e y gaj an y a t v a y gaja n y a s v a r g di r p h al aj a n a k a t v a dvay a m a p i kalpa n yam y gad h v a s a s y a y gavy p r a t y tu pratiyogividh a y y gaja n y a t y y gad h v a s e k ptatv t svarg dir p h al aj a n a k a t m t r a

kalpa n yamity u b h a y a k a l p a n a y p rva p a k e gaura v a m i t y a k a t e ))) nanviti dhva s as y ai v e t y e v e n p r v a v y a v a c c h e d a vy p r a t v a m i ti y get y di spar d ty din kara to y tila gh a n a g a ak b hut a r a ay o sa grah a d pik y m [3## ] na y ga d h v a s o vy p r a iti na vy p r a ityanv a y a vy p r a ityasy a y g ety di any ath rautas y a k arat e na ya t tyart h a p a r a t a y dhva sas y a n avira h e a vy p r a s y a k rtan di n a ru ti virod h a p r a s a g di ti bh v a atra ca na k ara ti n ar p a m u k h y a k a r a a p a r a api tu phal s a m a r t h a t v a r p a g a u a k ar a ap a r a eva ca y gad h v a s a s y a y gav y p r a t y m a p i na k ati tasy a phal s a m a r t h a t v a ca bhava ti dhar m a k rtan d e svarg di ph al a prati pratib a n d h a k a t v a k a l p a n a y anya t h pr g uk t a k a l p a n )) ap rv a r p a d h a r m a s y a n ak alp a n tann a prati k rtan d e hetutv a k al p a n ceti mah g a u r a v p a t t e ri ti d pikokta d a a na vic ras a h a m i ti locy a dhva s as y a vy p r a t y m a b h e d y a d a a svay a m h a ) prak ik y m dhva sas y e ti d a nt a r a m ) pr gu p dit a d a tirikt a d a a m khy t a s y a yatn r t h a k a t v a s t h p a n a m nanu lokavy ut p a t t tyatr a vyutp a t t e k tis dhy a t v d a u li g di aktigra h a r p a t y kriy y k tis dh y a t v d y a n v a y a n i y m a k a t v a k a t h a n a na yujyat e ityato vy c a e ) [3%' ] lokavy a v a h r e t y a r t h a iti sa ca lokavy a v a h r a c a ityev a r p a ityane n n v a y a k tis dh y a t v e n e t y di j n n v a yi ni prak r a t v e t t y tatpa d a

trala nt a y a t p a d a s a m n r t h a k a m tath ca k tis dh y a t v e as d h a n a t v a p r a k r a k a j n a v n i t y a r t h a tadart h a iti tatpa d a m a t r a lokavy u t p a t ti b al dit y e t a t p a r a m tatret ti tatra ) loke d pik y m litven e t y a t a para m d ti e a vidhy art h a t v a m i ti li derity di vidhirath a u v cyo yasy eti bahuvr hi tath ca vidhi ab d a s y a pravart a k a j n a vi ay a p a r a t a y t d avi ay av c a k a t v a m i t y a r t h a khy at a t v e n e t y d i khy t a t v v a c c hi n n a tannirva k ti ))) prak ik y m khy t a t v e n e t i tacca ))) khy t a t v a ca sa ket e ti p in yety di akteti li dini hak tinir pit e t y di aktinir p a k a t e t y a r t h a avacc hi nn e )) vi i e eva m a g r e ,pi sa band h e ti samb a n d h a c t r n u k l a t eva m a g r e ,pi tat ) ki karot tyev a r pa m taditi ki karot tyeva r p a p r a n a v k y e t y a r t h a nivart a k a t v a m i ti samb h a v a t nti e a anay a t h k titv v a c c hi n n e p ka s a b a n d h a b o d h a k a t v a v i r a h e tanniva rt a k a t v a m i t y d e r a n u a g t tannivart a k a t v a na samb h a v a t tyan v a y a k tibodh a k a t v s a b h a v di ti aceta n e rath d a u ceta n a d h a r m a s y a k teras a m b h a v d i ti bh v a taditi ratho gacc h a t ty dist h al nay k h y t e t y a r t h a anurod h e n e ti anen a sarv k h y t n akty ai k a r p y a u ci t y a n y y a s cita vy p r a eveti even a k tivy av a c c h e d a nanu ratho gacch a t ty d a u vy p r a t v a r p a l a g h u d h a r m v a c c hi n n e lak a s v k re aiva s ma j a s y e anuk l a v y p r a t v a r p a g u r u d h a r m v a c c h i n n e lak a ka t h a n a d pik k r a s y y u k t a m eva m a n u k l a t v e nir pita t v a s a m b a n d h e n a gam a n d e r a n v a y a s y a v cy at a y t d as a b a n d h a s y d h i k a s y a bd ab u d d h a i bh na k al p a n e mah g a u r a v a cety at r h a ) ))vy p r a iti eten a ))) anuk l a t v a r p e a nir heti an dit t p a r y a vi ay bh t r t h a ni het y a r t h a eva m a g r e ,pi ray at s a m b a n d h e n a i v e t y e v a k r a anvay e n e t y u t t a r a

yojya even k h y t r t h a t a y kalpite ray at v e nir pita t v a s a m b a n d h e n a anva y a v y a v a c c h e d a n m r t h a y o ri v e ti ekan m r t h e apara n m r t h a s y a yath abhe d tiri kt a s a m b a n d h e n a n nva y a tathe h pi n m rt h e dh tva r t h a s y b h e d t i ri kt a s a m b a n d h e n n v a y o nopey a t e anya t h r j puru a ity dau puru dipa d r t h e r j dipad r t h a s y a svasv mi b h v di s a m b a n d h e n a pacy at e ta ula ity dau dh tva r t h a s y a p k d e kriy k a r m a b h v di s a m b a n d h e n a ta ul dipa d r t h e yath k r a m a m a n v a y p a t t e r i ti bh v a avyutp a n n a t v t )) sama b hi v y h r a vi e aj n a ni y m y a t v a vi r a h t tatra) ratho gacc h a t ty da u tath ) prath a m n t r t h e gam a n d e r r a y a t s a b a n d h e n a sa band h e ,tiriktatv a vi e a apr a v e a p h al a m h a ) stoka paca t ty d v a p ti kart kar m a or k h y t r t h a t s a m b h a v e d pik k t yukter a k a t h a n t svay a tatra t m h a ) khy t a s y e ti kartr d vi ti din dh tva r t h a t v a c c h e d a k a t v b h i m a t a s a y o g a vi b h g di r p a t a t t atphalav a d t m a k a k a r m a p a r i g r a h a mah g a u r a v a s c a n y n a n t e t y u k t a m k ty d e rity di n sa yog dir p h al a p a ri g r a h a eva m a g r e ,pi a g k rya mi ty a t a para k titv dij t e akya t v c d e d a k a t v a c c h e d a k a m a p y a g k ry a mi ti e a k titv d tay din sa yog a t v di p a ri g r a h a j tya k h a op d h y a ti rikt a s y a yatkicidr p e aiv a bh n di ti bh va l gha v a mi ti k titv dij t e r e k a t v e n n a n t y a v i r a h t j tya n ullikhit a pr a t tau j te svar p a t a eva bh no p a g a m e n a kasy a ci dd h a r m n t a r a s y a aky at v a c c h e d a k a t v a c c h e d a k a t y apya n u p a g a m c c e ti bh v a d pik y m taditi kart kar m a p a r a m ekatv d ty dipa d r t h a m h a ) prak ik y m din k ty d ti dinety a s y di a b d e n e t y a r t h a eva m a n y a t r pi tarhi khy t a s y a k ty dy a r t h a k a t v e kart kar m a oriti devad a t t a pacati pacy a t e ta ula ity d viti e a l bha ) pratiti kart tva k a r m a n t v b h y deva d a t t a t a ul d e rity di

eva m a g r e ,pi d pik y m tayo ) kart kar m a o k ep d e v e ti k epa c rt h p a t ti devad a t t d e kart tv di k a m a n t a r k ty dipa r k h y t a s a m a b h i v y h t a d e v a d a t t di p a d a b o d h y a t v a manu p a p a n n a m i ty dir p nanu svam a t e uktar p k e p n u p a g a m d k e p d e v e t i d pik v k y a m a s a g a t a m i t y a t r h a ) prak ik y m para m a t e n e ti sva m a t e tviti svapa d a m a t r a naiy yi k a p a r a m paden ai v a ityev e n a ukt k ep a v y u d s a taditi kart kar m e t y a r t h a devad a t t a paca t ty d a u kac a n k e p a tatparih r a ca vivak an tadup a y o gitve n a bd ab o d h a p r a k r a yath y o g a dar ay a ti ) devad a t t a ta ula paca t tyatr e ti tatra ) tevad a t t a pacati- ta ula pacy a t a ityukt a s t h al a y o anab hid h n di t ti t t y dvit y niy m a k a y o s tra y or a n a b hi hi t d hi k r yatv diti bh v a anab hi hvit a iti lak r di b hirity di lak r di janya b d a b o d h v i ay a ityarth a t d e ) lak r di b hir a n a b h i hi t a ) ityarth a m le ,pyeva m upas a r g dyota k a t v a m [3%5 ] upas a r g m ) upas ar g t kriy y o g a iti vihitop a s a r g a s a j a k n m pr d n miti e a vacan a t v e ti praka r dir p r t h a vi e et y di t tpar y e ti sama b hi v y h t a d h t u p r a ti p d y r t h a vi e et y di gr ha k a t v a m i ti anyat h up s y a t e guru ity dau upa ab d a s y a sam pade a p a r a t a y se c d h e y a t v r t h a k a t v e n a sam pade d h e y a t v a r p a v i i rth a p a r a s y o p s e r a k a r m a k a t v e na ,la karm a i ca bh v e c kar m a k e b h y a , "p . s 3.4.!&$ iti s tro k t a r ty karm ala k r n u p a p a t ti p r a s a g t ata upa ab d a up s a n t m a k a j n a v i e ar p r t h a vi e e sadh t o s t t p a r y a gr ha yati ityev a vakta v y a m i ti eva m a n y a t r pi bodhy a m dpik y m praka r e) praka r d a u

dyota k a t v a m e v e t y e v a k r a v y a v a c c h e d y a sphu ay a ti) na tatra aktiriti tatra praka r d a u tena ) uktar ty upas a r g dyota k a t v a s t h p a n e n a s cita mi t y a n e n a samb a n d h a itareti upas a r g a s a j r a hi t e t y a r t h a nip ta n di ti evak r d n miti e a ,svar di nip t a m a v y a y a m , "p . s . 1.1.3#$ iti s tra vi hit a ni p t a s a ja k n m i t y a r t h a evak r d n v ca k a t v a p r a k r a m u p a p d a y a ti ) tath hty din ayog a v y a v a c c h e d a udde y a t v a c c h e d a k bh t a a kh a t v di v y p a k a t v a m anya y o g e ti eva k r a s y e t y di r a n u aj y a t e vyava cc h e d a c e ti artha ityanu ajy a t e anya y o g a v y a v a c c h e d a udde y a t v a c c h e d a k a p r t h a t v d i v y p y a t v a m ity dika mi t y di n kriy s a g at ai v a k r a s y t y a n t y o g a v y a v a c c h e d a udde y a t v a c c h e d a k a t v b h i m a t a s a r oj a t v di s m n d h i k a r a y ar p a artha ity dika mi t y a r t h a pad rth a t a t t v a j n a s y a mok ah e t u t v a ni r p a a m [3%% ] prek va di ti buddhi m a di ty a r t h a vi ayeti muktivi e a a m p thivy d e jalatv di n j na s y t a t t v a j n a s y a muktipra y oj a k a t v s a m b h a v d h a ) pad rt h a t a t t v aj n a s y e t i yath v a s t hi t k r e a pad rt h aj n a s y e t y a r t h a anye mi ti muktiy a p a p r a y oj a n dity di av nt a r e ti madhy a v a r t tyarth a para m e ti para m a t v a ca sv n a n t a r o t p a n n a t a t t v aj n a s d h y a p r a y oj a n a k n y a t v a m s dhy a t v a ca s k tpa r a m p a r a y v bodhy a m anug a m a s t u sphu a ruteriti , tm v re,ty di nan p y a s y a phala pr g b h vi t v n u r o d h e n o p y a p r a ti p d a k a s y a bh g a s y a phala pr a ti p d a k a b h g a p r g b h vi t v a m v a y a k a m i ti kath a dra avy a ity div k y a s a g a ti rity a t r h a rthe ti arthas a m b a n d h tyarth a

kra m e eti kram a c a paurv p a r y a m ukta rutiv k y a ity di eva m a g r e ,pi abdeti abdas a m b a n d h tyarth a tyakto bhava t ti nididhy si ta v y o dra avy a iti yojane ti bh va yuktib hi bahuy u k ti vi ay a k a p a r m a r aj a n y n u m i ti d h r e t y a r t h a tma n a iti tma vi e y a k e t a r a b h i n n a t v a p r a k r a k n u m i ti rity a r t h a tacca ) ukna r p n u m n a ca pratiyog tareti sam n d hi k a r a as a m s a tacca uktar p n u p n a ca taditi tma n a itararb hi n n a t v e n n u m n a t y a r t h a tadan a n t a r a m i tyatr a taccha b d o mana n a p a r a ity ay e n a vy ca e )) man a n e t y di rutas y e t y di naira nt a r y a vij t yaprat y a y v y a v a h i t a t v a m vai i ye t t y praty a y e vij t yatva ca rut rth ti rikt r t h a vi ay a k a t v a m praty h ty e ti praty h a r a a samb a n d h a n i v tty a n u k l a v y p r a samb a n d h n v a y i ni anuy o gitv e paca m vi aye b h y a ityatr a eva m a g r e ,pi tada n a n t a r a m i t y a t r a taccha b d a nididhy s a n a p a r a ityab his a n d h y h a ) [3%% ] nididhy s a n e t i nanu mithy j n a m t r a n e ,pi tadad h nav s a n s a t t v e do asa m b h a v t mithy j n a n e n a do bh v a k a t h a n a m a y u k t a m i t y a t o vy ca e ))) [3%% ] v sa n s a hi t e ti j navi e a a m v san ) sa sk r a r g dirity di n do amo h a y o parigra h a [!%% ] vi e eti rajata v y v a r t a k k r e t y a r t h a uktitv dir p e t y di j ne n ai v e t y e v e n a t d

Вам также может понравиться