Doc.dr.

Irma Deljki

Kriminalistike metode, naini i sredstva koja se oznaavaju kao operativno-taktika djelatnostsadrana su kriminalistikoj kontroli i obradi. Operativno-taktika djelatnost stavljena je u dunost prvenstveno organa unutranjih poslova, to je i u skladu sa njihovom organizacijom i zadacima, te resursima kojima taj organ raspolae u cilju zatite ivota i imovine, prava i sloboda, javnog reda i mirea, te drutvenog i dravnog ureenja

poduzimanja adekvatnih mjera za otkrivanje krivinih djela, poinitelja, uoavanja i fiksiranja tragova i predmeta u vezi sa njima; preduzimanje mjera za pronalazak poinitelja krivinih djela i spreavanje njihovog bjekstva i skrivanja, kao i njihovog pronalaenje i hvatanje; intenzivno anganovanje na prikupljanju svih oblika informacija i njihovoj obradi, koje e kasnije biti upotrijebljene tokom operativne obrade (izuzetno i u krivinom postupku).

Veina ovih mjera i radnji nema krivino-procesni, ve prvenstveno operativni karakter. Ovdje je znaajno naglasiti da kod primjene potranih radnji, policija ne zahvata opseno u zatiena temeljna prava graana, ve zapaanjem obuhvata injenice koje su javno dostupne i koje bi prigodno mogao zapaziti bilo koji graanin Kriminalistiko- operativna djelatnost organa unutranjih poslova, da bi bila plodonosna ne bi smjela da bude strogo zakonski odreena, to ne znai da treba da bude proizvoljna i arbitrarna.

Ukoliko se ne preduzima radi sprjeavanja krivinih djela (putem kriminalistike kontrole i sl.), ova aktivnost se vri sa ciljem rasvjetljavanja poetnih saznanja o krivinom djelu i uiniocu i prikupljanju informacija, podataka i injenica do nivoa osnovane sumnje da je odreeno lice izvrilo krivino djelo, poslije ega se takvo stanje predoava tuiocu putem krivine prijave.

Uobiajeni termin za ovu aktivnost je kriminalistika obrada, mada ovaj pojam ima i neto ire znaenje. U kriminalistikoj obradi preduzimaju se ne samo opte operativno-taktike radnje, ve i istrane, s tim to se opte preduzimaju po pravilu na poetku i tokom kriminalistike obrade, a istrane na kraju kada treba obradu finaliziratina vrijednost dokaza, ili pak u pokrenutom krivinom postupku. Istrane radnje po zakonu preduzima tuilac, a samo izuzetno organ unutranjih poslova. Istrane radnje su, po pravilu represivnog karaktera.

Najee se preduzimaju post-delictum i po pravilu u fazi istrage, to znai da je njihova svrha otkrivanje i rasvjetljavanje krivinog djela, ne rijetko i prije formalnog pokretanje istrage u cilju prijavljivanja djela i podnoenja izvjetaja nadlenim organima, kao i prikupljanja dokaza materijalnih i linih. Radnje sprjeavanja ili preventivne radnje postoje samo meu optim operativno-taktikim radnjama, odnosno zahvataju samo jedan manji broj radnji u ovoj grupi. Operativno-taktike radnje i mjere mogu biti preventivnorepresivnog karaktera i represivnog karaktera..

Preventivne mere i radnje ovlatena slubena lica preduzimaju u saradnji sa pojedinim subjektima, dok preventivno represivne mjere i radnje ovlatena slubena lica preduzimaju, po pravilu, samostalno u odnosu na pojedina predeliktna stanja ili potencijalne izvrioce krivinih djela, a u okviru kriminalistike kontrole

kriminalistika provjera, prikupljanje obavjetanja, osmatranje, legitimisanje, utvrivanje identiteta, ogranienje kretanja na odreenom prostoru, kriminalistika kontrola, racija.

praenje, zasjeda, lienje slobode, potrana djelatnost, upotreba specijalno dresiranih pasa, racija.

1. karakterom poetne situacije konkretnog krivinog dogaaja, situacije ili stanja koji su povod za djelatnost policije (taj karakter utie na sadraj te djelatnosti i odreuje njezin kasniji pravac, usovljava dijapazon pravila kriminalistike koja e se primjenjivati u konkretnom sluaju i odreuje procesne odredbe, koje e se u sluaju hitnosti morati primjenjivati u okviru kriminalistike obrade konkretnog krivinog djela

2. pravilima kriminalistike koja se moraju primjeniti u konkretnom sluaju; i 3. odredbama zakona o krivinom postupku, te drugim zakonskim i poszakonskim odredbama.
I na kraju je bitno istai da se kriminalistiko-otkrivaka djelatnost policije mora obavezno rukovoditi kriminalistiko taktikim djelatnim naelima, koja se moraju primjenjivati u radu kriminalista.

Radi se o naelima kriminalistike nauke, koja u osnovi spadaju u kriminalistiku taktiku, a njihova primjena u svakodnevnom praktinom radu omoguava, pored ostalog, metodino, sistematsko i kontinuirano preduzimanje prventivno-represivnih mjera, bre otkrivanje i rasvjetljavanje krivinih djela u smislu efikasnijeg otkrivanja i hvatanja nepoznatih izvrilaca.

naelo zakonitosti, naelo istine, naelo objektivnosti, naelo planiranja i metodinosti, naelo operativnosti i brzine, naelo blagovremenosti, naelo srazmjernosti, naelo uvanja tajne i diskrecije, naelo ekonominosti postupka, naelo jedinstvenog rukovoenja, naelo koordinacije i saradnje, naelo kritike i samokritike, naelo lojalnog prikupljanja dokaza, naelo potpunosti, naelo racionalizacije djelovanja, naelo taktike i tehnike slobode, naelo temeljitosti, naelo humanosti, naelo strunosti i specijalizacije.