1. BLM ARICILIIN TAR !

"#$ %# G#L &M#$

1. Arcln Tarihesi Arcln tarihesi insanlarn maara hayat yaad on binlerce yl ncesine kadar gitmektedir. M.. 7000 yllarna ait maaralara izilen resimler, ok eski tarihlere ait ar osilleri !e benzeri tarihi b"l"nt"lar b" gr## dor"lamaktadr. $lk insanlar doal olarak aa ko!"klar !e kaya oy"klarna y"!alanan o"llar ld#rerek ballarndan yararlanmlardr. %arihi geliim iinde ta de!rinden itibaren& nce mantar !e aa k#t#kleri sonra da to'rak !e kilden ya'lm ka'lar ko!an olarak k"llanlm !e zamanla b"g#n k"llanlan ko!anlar gelitirilmitir. (erek arclk, insanlarn aa ko!"klar iinde y"!alanan arlar ld#rmeden bir miktar bal almalar !e bir miktar bal da arlara brakmalar ile balamtr. Arlarn gen merkezlerinin )rta*+o" #lkeleri old""ndan arcln ortaya kmas b" #lkelerde olm"t"r. ,"n"nla birlikte M.. -.00 yllarna ait old"" sanlan !e /ititler de!rinden kalma ,oazky0deki ta yaztlarda arlardan bahsedilmesi arcln Anadol"0da da ok eski tarihlere dayandn gstermektedir. 2. Arcln Gelimesi 1on birka y#zyl ncesine kadar ok "z"n bir s#re ilkel olarak ya'lan arclk, bir ok bilimsel b"l" !e gelimelerin nda g#n#m#z arclna kadar gelime s#reci yaamtr. (#n#m#z arclna gelinmesinde& -727 ylnda ana arnn ha!ada i tletiinin tes'iti, -234 ylnda ar #reme biyolo5isinin izah, -24- ylnda ere!eli enni ko!ann ke i, -247 ylnda temel 'etek kal'larnn b"l"n"", -264 ylnda bal s#zme makinesinin icad, -227 ylnda lar!a trans er yntemiyle ana ar yetitirme tekniinin ke i !e -876 ylnda ana arlarda ya'ay dllemenin b"l"n"" gibi icatlar katkda b"l"nm"t"r.

'. Te(ni( Arcl( %eknik arclk, bir ama dor"lt"s"nda 9Arlar :"llanabilme !e ;netebilme 1anat9 olarak adlandrlabilir. %eknik arclk iin bilgi !e tecr#beye ihtiya !ardr. Aksi halde, bilgi !e tecr#be olmadan teknik arclk hatta sradan bir arclk bile ya'mak m#mk#n deildir. Arcla balamadan nce ar ailesi <koloni=, aile bireyleri !e koloninin yaam d#zeni ile arcl ilgilendiren dier kon"larda bilgi sahibi ol"nmaldr. ,ilgi !e tecr#beden yoks"n ya'lacak arclk ekonomik kazan bir yana, baarszlkla son"lanr. Arcla balarken, arclk ya'lacak blge iyi seilmeli, blgenin bitki rt#s# !e iklimi arclk iin "yg"n olmaldr. ). *+n,a-a Arcl( (#n#m#zde arclk, t#m d#nyada ya'lan en yaygn tarmsal aaliyetlerden birisidir. ,"g#n d#nyada 46 milyon dolaynda ar ko!an b"l"nmakta !e b"nlardan -.7 milyon ton dolaynda bal #retilmektedir. >retilen baln yaklak -?30# ticarete kon" olmakta !e d satmn @800 70 dolayndaki bal #reticisi #lkeden ya'lmaktadr. +#nyann en ok ko!an !arlna <64 milyon= sahi' !e bal #reten <7-- bin ton= #lkesi Ain0dir. :o!an bana ortalama d#nya bal #retimi 70 kg dolaynda ol"' b" rakam Ain0de .., Ar5antin0de 30, Meksika0da 77, :anada0da 63, A!"stralya0da 44, Macaristan0da 30 !e %#rkiye0de -6 kg dolayndadr. ," #lkeler ayn zamanda d#nyann en ok bal ihra eden #lkeleridir. +#nyada en ok bal ithal eden #lkeler ise& Almanya, A,+, Ba'onya, $ngiltere, $talya, $s!ire, Cransa, A!"st"rya !e dier A!r"'a #lkeleridir. ," #lkelerden Almanya yalnz bana %#rkiye0nin bal #retiminden daha azla bal ithal etmektedir. ,al yannda& 'ro'olis, ar s#t#, 'olen !e balm"m" gibi ar #r#nleri de d#nya ticaretinde yer almaktadr. +ier yandan tarm gelimi #lkelerde arclk, ar #r#nleri #retimi yannda hatta daha nemli olarak, bitkisel #retimde miktar !e kalitenin artrlmas amacyla ya'lmaktadr. rnein, A,+0de bitkisel #retimde b"l"nan #reticiler #retim ya'tklar bitkilerde tozlamann salanmas iin arclara 3- milyon D ar kiras derlerken, b"na karlk kendileri arlarn #retimlerine katksndan ..7 milyar D kazanmaktadrlar. ;ine A,+0de ya'lan bir baka almada& 30 dolayndaki bitki t#r#nden elde edilen to'lam .0 milyar D0lk #r#n deerinin yaklak -?.0# olan -0 milyar D0n bal arlarndan dolay saland b"l"nm"t"r.

+ier yandan bal, 'ro'olis, ar zehiri, ar s#t# gibi ar #r#nleri 'ek ok #lkede 9Ar >r#nleri ile %eda!i9 anlamna gelen 9A'itera'i9de k"llanlmaktadr. ,"n"nla birlikte arclk, doa !e e!reye zarar !ermeden ya'labilen ender tarmsal aaliyetlerden birisidir. ," yn#yle de arclk gelecein en nemli s#rd#r#lebilir tarm aaliyetlerinden birisi olacaktr. ;"karda aklanan nedenlerden dolay arclk, t#m d#nyada !azgeilemez tarmsal bir aaliyet olarak s#rd#r#lmektedir. .. T+r(i,e/-e Arcl( %#rkiye0de arclk, ok eski yllardan beri bir gelenek olarak ya'la gelen sosyo* ekonomik bir aaliyettir. %#rkiye sahi' old"" 3 milyon dolayndaki ko!an !arl !e 6. bin ton dolayndaki bal #retimi ile d#nyada .. !e 3. sralarda yer alarak hem ko!an !arl hem de bal #retimi bakmndan d#nyann en nemli #lkeleri arasndadr. Ancak b" nemli gelimeye karn, #lkemizde ko!an bana ortalama bal #retimi -6 kg dolaynda ol"' d#nya ortalamas olan 70 kg0n altndadr. ,"n"nla birlikte, %#rkiye0nin d#nya bal ticaretinde @-.270lik bir 'ayla -0. srada yer al sahi' ol"nan ko!an !arl !e bal #retimiyle "y"m salamamaktadr. /em d#nya bal ticaretindeki 'aymz hem de koloni bana bal #retimimiz dikkate alndnda, #lkemizin sahi' old"" me!c"t arclk 'otansiyelinden yeteri kadar aydalanamadmz ortaya kmaktadr. +ier yandan #lkemizde, bal dnda dier ar #r#nlerinin #retimi !e bal arlarnn bitkisel #retimde yeterli tozlamann salanmas amacyla k"llanlmalar da yaygn deildir. :o!an bana bal #retiminin artrlmas, bal #retimi yannda dier ar #r#nlerinin #retilmesi !e bal arlarnn bitkisel #retimde daha yaygn k"llanlmas d"r"m"nda me!c"t 'otansiyelimizi daha iyi deerlendireceimiz aktr. Ancak, ilkel !e geit ko!anlardan modern ko!anlara geiin b#y#k l#de tamamlanm olmas, koloni bana ortalama bal #retiminde bir miktar artn salanmas arclmz iin ol"ml" gelimeler olarak saylabilir. %#rkiye0nin ekolo5ik !e sosyo*ekonomik ya's gerei, #lkemizin her yerinde arclk ya'labilirken srasyla Ege, :aradeniz !e Akdeniz ,lgeleri gerek ko!an !arl gerekse #retim 'ay bakmndan arclk iin en nemli blgelerimizdir. %#rkiye bal #retiminin yaklak yars b" # blgemizde gereklemektedir. ,al #retimi bakmndan srasyla ilk on ilimiz& M"la, )rd", Adana, Aydn, 1i!as, Antalya, $zmir, $el, Erzincan !e 1ams"n ol"' #lkemiz bal #retiminin yaklak yars b" illerimizde #retilmektedir.