Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.

HCM

Phn tch li ch chi ph

CU HI N TP
MN HC: PHN TCH LI CH CHI PH

1) Anh/Ch hy cho bit vai tr ca phn tch kinh t l g? 2) Khc bit gia khi nim hiu qu Pareto v ci thin Pareto l g? V khc bit gia khi nim ci thin Pareto thc t v ci thin Pareto tim nng? 3) Tiu ch phc li nn tng cho vic nh gi d n/chnh sch l g? 4) Chi ph c hi l g? 5) Gi sn lng tr l g? 6) Phng php lun ca phn tch li ch chi ph l g? Vic s dng phng php lun c ngha nh th no trong cc quyt nh phn b ngun lc khan him? 7) Anh/Ch xem xt tnh hung sau y mt huyn X: Trc nm 2007, c khong 50 n 75 trng hp bnh au d dy trong mt thng do ngun nc b nhim; khc phc tnh trng ny, vo nm 2007 mt d n x l nc c khi cng v hon thnh vo nm 2009; Theo bo co cp nhp t phng y t, trong giai on t 2010 n 2012, c khong t 100 n 125 trng hp bnh au d dy trong mt thng huyn ny. C ngi a ra kt lun nh sau: D n x l nc thi ny l mt tht bi. Anh/Ch s phn bin nh th no? 8) Trnh by ngn gn cc bc thc hin mt phn tch li ch chi ph? Theo Anh/Ch, bc quan trng nht trong phn tch li ch chi ph l g? Gii thch ngn gn? 9) Nhng khc bit c bn gia phn tch ti chnh v phn tch kinh t d n l g? Nu c sn thng tin cn thit th lm th no m rng t kt qu phn tch ti chnh sang phn tch kinh t d n? 10) Anh/Ch cho bit nhm cc d n no thng ri vo trng hp kh thi v mt ti chnh, nhng khng kh thi v mt kinh t? Trng hp nh vy, nu l chuyn vin phn tch th Anh/Ch s xut nh th no? 11) Anh/Ch cho bit nhm cc d n no thng ri vo trng hp kh thi v mt kinh t, nhng khng kh thi v mt ti chnh? Trng hp nh vy, nu l chuyn vin phn tch th Anh/Ch s xut nh th no? 12) Nhiu nh ra quyt nh thng da vo nhng ngy bin v chi ph chm (sunk cost fallacies) bo v cc quyt nh ca mnh. Anh/Ch cho bit iu ny l tt hay xu trong vic phn b ngun lc x hi?

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

13) Anh/Ch c ng vi pht biu sau y: Chng ta khng th dng d n thy in ng Nai 6A6 v chng ta b ra rt nhiu tin ca cho vic kho st thm d hay khng? Gii thch. 14) Anh/Ch c ng vi pht biu sau y: Mt d n hay chnh sch hiu qu c v mt ti chnh v kinh t th chc chn s c thc hin v l mt d n hay chnh sch tt. Bnh lun. 15) Gi n l g? Ti sao phi s dng gi n trong phn tch kinh t? 16) Anh/Ch c ng vi nhn nh sau: Nu th trng l cnh tranh hon ho v nu n khng tn ti nhng bin dng, th chng ta ch cn s dng gi th trng o lng chi ph kinh t v li ch kinh t ca d n. hay khng? Gii thch? 17) Xut lng (nhp lng) tng thm v xut lng (nhp lng) thay th l g? Vic phn bit ny c ngh nh th no khi c tnh gi tr kinh t? 18) Nguyn tc chung o lng gi tr kinh t ca cc li ch v chi ph c th trng l g? Minh ha bng th? 19) S dng th ch ra s khc bit gia gi tr li ch ti chnh (doanh thu) v gi tr li ch kinh t trong trng hp d n gy tc ng khng bin t (d n quy m ln so vi th trng) trong mt th trng cnh tranh? 20) S dng th ch ra s khc bit gia gi tr chi ph ti chnh v gi tr chi ph kinh t trong trng hp d n gy tc ng khng bin t (d n quy m ln so vi th trng) trong mt th trng cnh tranh? 21) Ti sao i khi thu v/hoc tr cp c loi tr i khi li c tnh vo trong phn tch kinh t? Hy s dng th minh ha cho cc lp lun ca mnh. 22) Anh/Ch cho bit cch x l thu v tr cp nh th no khi c tnh gi tr kinh t ca hng ha/dch v phi ngoi thng, c th trng i vi d n ln. Lu , sinh vin tr li theo bng mu di y: Thay th Tng thm Xut lng Nhp lng 23) Anh/Ch hy gii thch ngn gn ti sao khi o lng li ch kinh t ca xut lng d n, th phn xut lng tng thm (incremental output) c tnh thu (doanh s) nhng phn xut lng thay th (replaced output) th khng? 24) Anh/Ch hy gii thch ngn gn ti sao khi o lng chi ph kinh t ca u vo d n, th phn nhp lng tng thm (incremental input) khng c tnh thu (doanh s) nhng phn nhp lng thay th (replaced output) th c tnh thu?

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

25) Anh/Ch hy gii thch ngn gn ti sao khi o lng li ch kinh t ca xut lng d n, th phn xut lng tng thm (incremental output) khng c tnh tr cp nhng phn xut lng thay th (replaced output) th c tnh? 26) Anh/Ch hy gii thch ngn gn ti sao khi o lng chi ph kinh t ca u vo d n, th phn nhp lng tng thm (incremental input) c tnh tr cp nhng phn nhp lng thay th (replaced output) th khng? 27) Anh/Ch c ng vi pht biu sau y: Vic kim sot gi ca chnh ph, v d nh hc ph, nc sinh hot, lng ti thiu, v.v., khng to ra s khc bit gia gi ti chnh v gi kinh t. hay khng? Minh ha bng th cho li gii thch ca Anh/Ch. 28) Theo Anh/Ch, nu mt d n cng s dng lao ng nhn ri nng thn th chi ph c hi ca loi lao ng ny s c c tnh nh th no? 29) i vi cc xut lng c th ngoi thng th nn s l cc bin dng nh thu xut khu v tr gi xut khu nh th no? 30) i vi cc nhp lng c th ngoi thng th nn s l cc bin dng nh thu nhp khu nh th no? 31) H s chuyn i (conversion factor) l g? ngha ca n trong phn tch kinh t? 32) T gi hi oi n l g? Cho v d? 33) Anh/Ch c ng vi pht biu sau y: i vi cc li ch v chi ph khng tn ti gi th trng, th gi tr kinh t ca chng c gi nh bng khng trong phn tch li ch chi ph. hay khng? Gii thch. 34) Tng gi tr kinh t ca mt hng ha/dch v mi trng bao gm cc thnh phn g? Cho v d minh ha v nu ngha ca vic phn loi ? 35) Anh/Ch hy trnh by ngn gn cc nhm phng php nh gi phi th trng v cho bit chng nn c p dng nh gi thnh phn no trong tng gi tr kinh t? 36) Anh/Ch cho bit vic b qua cc li ch v chi ph phi th trng trong thm nh d n c nh hng n vic phn b ngun lc ca x hi hay khng? Cc ri ro tim nng m x hi phi gnh chu trong tng lai l g? Gii thch. 37) Tht ngn gn, Anh/Ch hy gii thch ngn gn: a) Ba im khc bit c bn nht gia phn tch ti chnh v phn tch kinh t ca mt d n l g? Cho v d (i) Trng hp d n c NPV ti chnh m, nhng c NPV kinh t dng, v (ii) Trng hp d n c NPV ti chnh dng, nhng c NPV kinh t m? Nhng trng hp nh vy, ngi ra quyt nh cn x l nh th no ? b) Nu ch s dng phn tch ti chnh thm nh cc d n t nhn c tim nng gy nhim mi trng (nh nh my giy, xi mng, ch bin thy sn, chn nui, v.v.) trong qu trnh xy dng v vn hnh, th hu qu m x hi phi gnh chu trong tng lai s nh th no? Theo Anh/Ch, trong qu trnh thm nh cc d n

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

nh th, Chnh quyn nn lm g c th trnh c cc hu qu trong tng lai? 38) Tht ngn gn, Anh/Ch hy gii thch: a) T kt qu phn tch ti chnh d n, Anh/Ch cho bit cn phi thc hin nhng vic g chuyn sang phn tch kinh t ca d n ? Ti sao? b) Hn ch ln nht ca tiu ch NPV trong vic so snh la chn gia cc phng n khc nhau l g? Anh/Ch hy trnh by cch khc phc hn ch ny? c) Trong iu kin Chnh ph p dng chnh sch lng ti thiu, th chi ph kinh t ca lao ng trc tip trong d n s c nh gi nh th no? Theo Anh/Ch, trong trng hp ny chi ph kinh t ca lao ng trc tip s ln hn hay nh hn so vi chi ph ti chnh? 39) Tht ngn gn, Anh/Ch hy tr li cc cu hi sau y: a) Cho t nht hai v d v bnh lun rng phn b ngun lc khan him mt cch hiu qu th vic c tnh cc li ch v chi ph ca d n/chnh sch phi da trn phng php lun C V KHNG C d n, ch khng th l TRC V SAU d n? b) Trnh by ngn gn cc l do ti sao cn phi phn tch kinh t d n cung cp thm thng tin cho vic ra quyt nh phn b ngun lc, nht l cc quc gia ang pht trin? 40) Tht ngn gn, Anh/Ch hy gii thch: a) Trong nhng trng hp no th gi n bng gi th trng? b) Phn bit xut lng tng thm vi xut lng thay th, v nhp lng tng thm vi nhp lng thay th. Ti sao c xut lng tng thm v xut lng thay th; nhp lng tng thm v nhp lng thay th? Anh/Ch cho bit s phn bit ny c ngha g trong vic tnh gi n? c) Nu ch s dng phn tch ti chnh thm nh cc d n c tim nng gy nhim mi trng trong qu trnh xy dng v vn hnh, th hu qu m x hi phi gnh chu trong tng lai s nh th no? Theo Anh/Ch, trong qu trnh thm nh cc d n nh th, Chnh quyn nn lm g c th trnh c hu qu ? BI TP N TP Bi tp 1: Th trng mt loi dch v cng c phng trnh ng cu v ng cung nh sau (n v tnh: Gi (ngn ng), Lng (ngn n v)): (D) QD = 90 2.5P (S) QS = 30 + 1.5P

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Bit rng, hin ti th trng dch v cng ny ang b kim sot gi mc 28 ngn ng/n v. Mt d n mi ang c thm nh nhm cung cp thm loi dch v ny vi quy m 3 ngn n v/nm. Anh/Ch tr li cc cu hi sau y: a) V pht ha th ca th trng dch v ny khi c d n mi? b) c tnh doanh thu ti chnh v li ch kinh t ca d n? Bi tp 2: Trong trng hp khng c thu v tr cp, cu v cung phng khch sn ti mt im du lch c cho bi cc phng trnh sau: (D) QD = 90 2.5P (S) QS = 30 + 1.5P Trong : Q: 1000 m s dng phng/nm v P: $/phng/m Tng cng ty du lch Si Gn (SaiGonTourist) ang xem xt d n xy mt khch sn mi vi qui m cung cp 20 ngn m s dng phng/nm (gi s y l cng sut khai thc ca d n). Anh/Ch hy: a) Xc nh gi v lng cn bng ca th trng phng khch sn hin ti khi cha c d n khch sn mi ca SaiGonTourist? b) Xc nh gi v lng cn bng ca th trng phng khch sn khi c d n khch sn mi ca SaiGonTourist? c) Tnh thay i thng d sn xut v thay i thng d tiu dng khi c d n khch sn mi ny? d) Doanh thu d kin t dch v cho thu phng khch sn ca d n ny s l bao nhiu $/nm? e) Tnh li ch kinh t ($) t vic cho thu phng/nm ca d n? Bi tp 3: Mt loi u vo ca d n vi cc thng tin sau y: (1) Gi v lng cn bng khi cha c d n l 100 la v 60.000 n v; (2) Gi v lng cn bng sau khi c d n l 120 la v 63.000 n v; (3) D n mua 5000 n v. a) Tnh chi ph ti chnh v chi ph kinh t ca loi u vo ny? Minh hot bng th? b) Anh/Ch hy gii thch ti sao c s khc bit gia chi ph ti chnh v chi ph kinh t nh trn? c) Tht ngn gn, Anh/Ch hy rt ra nguyn tc chung khi c lng gi tr kinh t cc nhp lng ca d n trong phn tch li ch chi ph? Bi tp 4: Gi s ng cu v ng cung mt loi lao ng cha qua o to c cho nh sau:

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

(S0): (D0): W = 50 + 0.005E W = 200 0.01E

Phn tch li ch chi ph

Trong : W = Tin lng ($)/Thng v E = Lng lao ng c s dng. a) Xc nh mc lng v lng lao ng cn bng? b) Nu Chnh ph quy nh mc lng ti thiu l $120/thng, th lng cu v lng cung ng vi mc lng ti thiu ny l bao nhiu? Chnh lch gia lng cung v lng cu ny cho bit iu g? Gii thch ngha kinh t? Thnh ph ang xem xt mt d n vi mc ch chnh l gii quyt cng n vic lm cn tuyn 3.000 lao ng, Anh/Ch cho bit: c) Chi ph ti chnh v loi lao ng ny s l bao nhiu/nm? d) Chi ph kinh t v loi lao ng ny s l bao nhiu/nm? e) V th minh ha v tnh thay i thng d x hi sau khi c d n? Bi tp 5: Anh/Ch yu cu c tnh chi ph mt loi u vo ca d n vi cc thng tin sau y: (1) Gi v lng cn bng trn th trng khi cha c d n l (P0m) 100 la v (Q0) 60.000 n v; (2) Gi v lng cn bng th trng khi c d n l ((P1m) 105 la v (Q1S) 63.000 n v; (3) D n mua (Q) 5000 n v; (4) Thu VAT l 10%/gi th trng. a) Anh/Ch hy c tnh chi ph ti chnh v chi ph kinh t ca loi u vo ny? Minh hot bng th? b) Anh/Ch hy c tnh tc ng phn phi ca d n ln ngn sch v thng d x hi? Minh hot bng th? Bi tp 6: T th 1, Anh/Ch hy tr li nhng cu hi sau y: th 1

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

a) y l th minh ha xut lng hay nhp lng ca d n? Ti sao? b) Pht biu ny c g sai: D0 l ng cu th trng trc khi c d n v D p l ng cu th trng sau khi c d n? c) Cc din tch Qd1CBQs1; ABC; v Qd1CABQs1 l g v c gi tr l bao nhiu? d) Trong phn tch li ch chi ph, ta nn s dng gi tr no? Ti sao?

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Bi tp 7: T th 2, Anh/Ch hy tr li nhng cu hi sau y: th 2

a) y l th minh ha xut lng hay nhp lng ca d n? Ti sao? b) Cc din tch Qs1CBQd1; ABC; ACDE; v Qs1DEABQd1 l g? c) Trong phn tch li ch chi ph, ta c tnh n cc din tch ABC v ACDE khng? Ti sao? Bi tp 8: D n nhp khu mt dy chuyn sn xut vi cc thng tin sau y: CIF = $US100.000; Thu nhp khu = 20%/CIF; VAT = 10%/(CIF + Thu nhp khu); T gi hi oi chnh thc (OER) = VND20.000/$US; T gi hi oi kinh t (Ee) = VND23.000/$US; Chi ph (ti chnh) vn chuyn v bc d t cng vo d n l VND100 triu ng; v Chi ph (kinh t) vn chuyn v bc d t cng vo d n l VND120 triu ng. Anh/Ch hy tnh chi ph ti chnh v chi ph kinh t ca dy chuyn sn xut ny? (n v tnh: Triu ng).

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Bi tp 9:

Phn tch li ch chi ph

D n xut khu giy vi cc thng tin sau y: FOB = $US100/i; Tr gi xut khu = 10%/FOB; T gi hi oi chnh thc (OER) = VND20.000/$US; T gi hi oi kinh t (E e) = VND23.000/$US. Anh/Ch hy tnh doanh thu ti chnh v li ch kinh t ca ny? (n v tnh: Triu ng). Bi tp 10: Cng ty Mi trng th va ra mt d n sn xut in t rc. Kh gas t qu trnh phn hy rc s c thu gom chy my pht in. Tng chi ph u t ban u l 100 t ng, trong thu VAT l 10 t ng. Gi s d n c xy dng xong vo cui nm 201 3 v i vo vn hnh t 2014 n 2016, v thanh l vo nm 2017. Chi ph vn hnh, vn lu ng (10% ca chi ph vn hnh) v lng in sn xut nh sau: Nm Chi ph vn hnh (t ng) Vn lu ng (t ng) Lng in (1000 kWh) 2013 2014 70 7 80.000 2015 80 8 160.000 2016 90 9 180.000

Bit rng h s chuyn i ca chi ph vn hnh v vn lu ng l 1.2 v gi tr thanh l bng 10% vn u t ban u. Nu phi thi ra mt bi rc no th lng rc m d n x l mi nm s chim 2 ha v gy ra chi ph mi trng cho dn c xung quanh rt ln. Gi in d kin ca 1 kWh in l 1000 ng v gi kinh t (WTP) l 1200 ng/1kWh. Sut chit khu ti chnh l 15%/nm v sut chit khu x hi l 12%/nm. Kt qu phn tch ti chnh v kinh t ca d n ny nh sau: Ngn lu ti chnh (n v: t ng) Nm 0 Ngn lu vo Doanh thu Thanh l Ngn lu ra u t 100 Chi ph vn hnh Thay i vn lu ng Ngn lu rng -100

1 60 60

2 160 160

3 180 180

4 12 12

70 7 -17

80 1 79

90 1 89

-9 21

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Ngn lu kinh t (n v: t ng) Nm 0 Li ch Li ch t in Thanh l Chi ph u t 90 Chi ph vn hnh Thay i vn lu ng Li ch rng -90.0

1 72 72

2 192 192

3 216 216

4 9 9

84 8.4 -20.4

96 1.2 94.8

108 1.2 106.8

-10.8 19.8

Yu cu: a) Anh/Ch hy gii thch s khc bit gia bng ngn lu ti chnh v ngn lu kinh t? b) Anh/Ch hy tnh NPV ti chnh v NPV kinh t? c) T kt qu cu b) v cc thng tin c sn, Anh/Ch c xut g cho chnh quyn thnh ph?

Bi tp 11: Huyn X xem xt xy dng mt p thy li vi din tch 10 hecta nhm nc cung cp nc sinh hot v nc ti tiu cho cc h gia nh th trn Y v mt s x ln cn. Vic xy dng p thy li ko di trong nm 2013. Anh/Ch hy tnh chi ph/li ch ti chnh v chi ph/li ch kinh t trong cc trng hp sau y: a) Anh/Ch hy nhn din cc li ch v chi ph trong thi gian xy dng v hot ng ca d n? Lu , nn phn nhm theo cc li ch/chi ph c th trng (ngoi thng v phi ngoi thng) v cc li ch/chi ph phi th trng. b) Xy dng p thy li cn 8.000 tn xi mng. Gi s, cc nh my sn xut xi mng hin ti khng chu bt k loi thu no. D n mua mt xi mng tng i ln s lm tng gi th trng a phng t 1.100.000 ng/tn ln 1.200.000 ng/tn. Theo c tnh, 70% lng cu xi mng ca d n c t vic gim tiu dng ca dn c trong huyn v 30% t lng cung cp mi. Vy chi ph ti chnh v chi ph kinh t ca 8.000 tn xi mng l bao nhiu? Minh ha bng th? c) D n cn 500 cng nhn. Khi khng c d n, ton huyn c khong 2.000 cng nhn xy dng ang c vic lm vi tin cng trung bnh l 1.5 triu ng/thng. Theo c tnh, vi nhu cu s dng mt lng cng nhn ng k, nn tin cng c th tng ln 2 triu ng/thng. c tnh rng, trong s 500 cng nhn ny, th 200 s ri cc cng vic hin

10

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

ti vo lm cho d n, v 300 cng nhn khc l cc nng dn c mc thu nhp bnh qun khong 0.5 triu ng/thng. Vy chi ph ti chnh/nm v chi ph kinh t/nm ca 500 cng nhn l bao nhiu? Minh ha bng th? Bi tp 12: Tnh X ang xem xt mt chng trnh o to ti ch mang tn D n Nng cao i sng cho cn b qun l cc cp trong vng 3 nm c th trin khai hng lot d n do C quan Pht trin Quc T, Canada ti tr trong tng lai. thc hin chng trnh o to ny, vo nm 2013 (Nm 0) D n s u t mt s vn l $100.000 cho c s vt cht (phng hc, my chiu, my tnh, phn mm, ). Gi s gi tr thanh l s c s vt cht nm 2017 (Nm 4) l $10.000. Cc khon chi ph m D n s chi hng nm c c tnh nh sau: Loi chi ph Chi ph trc tip (ging vin, chuyn gia, chi ph i li, ti liu, thc n, quay phim, ) Chi ph pht trin (chi ph mua chng trnh o to, chi ph o to tr ging, chi ph ng k, tin lng, ) Ph cp cho ngi hc S tin $/nm 25.000 Loi chi ph Chi ph gin tip (qun l o to, th k, in thoi, th t, giao dch, ) Chi ph qun l (chi ph thi gian ca ban qun l cp cao, ) Chi ph khc S tin/nm 3.000

5.000

2.000

16.000

4.000

Cc chuyn gia cho rng li ch t D n ny s bao gm (1) Ci thin cht lng cng vic (gim chi ph giao dch) l $120.000/nm; (2) S dng thi gian hp l hn (tng nng sut) l $20.000/nm; (3) Cc li ch khc l $10.000/nm. Cc li ch ny c tnh s tng 5%/nm. Gi s lm pht bng khng v sut chit khu x hi l 10%/nm. Theo Anh/Ch, Tnh X c nn thc hin D n ny hay khng? Ti sao? Bi tp 13: S Th Thao tnh X ang c hai phng n s dng mt mnh t trng. Phng n th nht l xy sn bng r vi vng i s dng l 8 nm. Mt phng n khc l xy h bi vi vng i s dng l 24 nm. Chi ph xy sn bng r l 180.000 la v li ch pht sinh vo cui mi nm l 40.000 la. Ch ph xy dng h bi l 2,25 triu la v li ch cng pht sinh vo cui mi nm l 170.000 la. Mi phng n c gi tr cn li vo cui vng i s dng l 0. S dng sut chit khu thc 5% th anh (ch) nn ngh s Th Thao tnh X chn phng n no nu s dng tiu ch NPV nh gi? Tnh IRR cho c hai phng n. Tnh t

11

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

s BCR ca hai phng n trn v anh (ch) c nhn xt g khi la chn hai phng n trn theo cc tiu ch ny?

Bi tp 14: Mt d n xy nh my x l nc thi vi cng sut x l 1000 tn nc thi/ngy (vn hnh 350 ngy/nm) vi cc thng tin nh sau. Tng chi ph xy dng nm 0 theo gi th trng l 2.5 triu la, trong gm hai thnh phn. Th nht, chi ph lao ng cho vic xy dng nh my l 0.8 triu la, bit rng cc lao ng ny phi c tr theo lng ti thiu cao gp i so vi tin lng cn bng ca th trng t do. Th hai, trong 1.7 triu la chi ph cn li, th 0.5 triu la l tin thu v thu nhp khu tr cho cc vt t xy dng mua trong nc v nhp khu, v 0.2 triu la l tin thu thu nhp nh trn lng ca cc k s. Vo nm 1, d n nhp cc thit b tnh theo gi C.I.F l 1 triu la, nhng phi chu thu nhp khu 20%/gi C.I.F. Chi ph hot ng ca d n (t nm 2 n nm 20) l 0.8 triu la/nm, trong 0.1 triu la l thu thu nhp doanh nghip v 0.5 triu la l thu nh trn nhin, nguyn vt liu. T nm 2, lng nc sch do d n x l s c ti s dng v bn cho nh my nc a phng phc v cc mc tch s dng cng nghip vi gi 2.5 la/tn ( gi s c 1 tn nc thi sau khi x l thu c 0.8 tn nc sch). Li ch v mi trng (thy sn, du lch, v gim chi ph lm sch nc ca nh my nc a phng) c cc chuyn gia c tnh khong 3.5 la/tn nc thi. Sut chit khu ti chnh v sut chit khu x hi ln lt l 10% v 12%/nm. D n c min hon ton thu thu nhp doanh nghip. T cc d liu trn, ta lp bo co ngn lu ti chnh v ngn lu kinh t ca d n x l nc thi nh sau: Bng 1: Bo co ngn lu ti chnh (1000 la) Nm 0 1 2 3 4 20 Doanh thu 700 700 700 700 Chi ph xy dng 2500 Chi ph thit b 1200 Chi ph hot ng 800 800 800 800 Ngn lu rng -2500 -1200 -100 -100 -100 -100

12

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Bng 2: Bo co ngn lu kinh t (1000 la) Nm 0 1 Doanh thu Li ch mi trng Chi ph xy dng 1400 Chi ph thit b 1000 Chi ph hot ng Li ch rng -1400 -1000

2 700 1225

3 700 1225

4 700 1225

6 700 1225

200 1725

200 1725

200 1725

1725

200 1725

T hai bo co ngn lu ti chnh v kinh t trn, Anh/Ch hy tr li cc cu hi sau y: a. L gii ti sao c s khc bit gia chi ph xy dng, chi ph mua sm thit b, v chi ph hot ng gia phn tch ti chnh v phn tch kinh t d n x l nc thi? b. Tnh NPV ti chnh v NPV kinh t ca d n? c. Nu d n do ch u t t nhn thc hin, Anh/Ch cho bit chnh quyn c nn tr cp hay khng? Ti sao? Nu c, th c th tr cp di hnh thc no l kh d nht? Bi tp 15: Di y l mt Bo co phn tch li ch chi ph cc phng n s dng t ngp nc ven bin huyn Giao Thy ca trung tm kinh t mi trng v pht trin vng, i hc Kinh t Quc dn. Nghin cu phn tch li ch - chi ph cc phng n s dng t ngp nc Giao Thy l mt trong cc hot ng ca D n th im Qun l tng hp vng ven b tnh Nam nh, ang c thc hin thng qua s hp tc gia hai chnh ph Vit Nam v H Lan. Mc tiu ca nghin cu ny l thc hin phn tch kinh t i vi cc phng n khc nhau trong vic s dng vng t ngp nc ven bin, nhm cung cp thng tin phc v cho vic ra quyt nh ca chnh quyn a phng. Cn c vo quy hoch tng th v quy hoch pht trin ngnh ca a phng cng nh cc nghin cu trc y v vng t ngp nc ven bin huyn Giao Thy, nghin cu ny la chn mt s phng n s dng t v thc hin phn tch chi ph - li ch cho tng phng n . Cc phng n c nghin cu bao gm: Phng n Hin trng Phng n 1 Hot ng Vy vng Nui tm qung canh Vy vng

13

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Nui tm qung canh Nui tm cng nghip Du lch sinh thi Chuyn vng vy vng sang bo tn thin nhin Nui tm qung canh Du lch sinh thi Vy vng Nui tm qung canh Du lch sinh thi

Phn tch li ch chi ph

Phng n 2

Phng n 3

Vi mi phng n, nhm nghin cu s xc nh li ch v chi ph lin quan n cng ng ti a phng, tc l c li ch/chi ph th trng v phi th trng. Li ch/chi ph th trng thc cht l cc dng tin vo - ra (thu v chi) do cc hot ng khai thc thy sn v du lch mang li. Li ch/chi ph phi th trng l cc li ch/chi ph lin quan n cc gi tr phi s dng, c tnh ton trong tng gi tr kinh t ca rng ngp mn v cc chi ph li ch x hi khc. Cc li ch/chi ph ny sau s c dng tnh cc ch tiu, qua so snh v tm ra phng n c li nht i vi cng ng, l phng n c gi tr hin ti ca li ch rng ln nht. Cn c vo cc phng php lun, cn c vo cc ch tiu kinh t, cn c vo sut chit khu x hi v cn c vo cc kt qu tnh ton c ca tng hnh thc kinh t c trng ni y, nhm nguyn cu xc nh c hiu qu c th ca tng hnh thc kinh t c th: Thu nhp t nui tm: Theo Quy hoch pht trin thy sn n nm 2010, nng sut nui tm t trung bnh 280kg/ha/nm. Din tch cc m tm l 1.956 ha. Vi mc gi bn trung bnh l 120.000 VN/kg th thu nhp t nui tm mt nm l 65.721.600.000 VN. Thu nhp t nui vng: Din tch bi vng c xc nh l 450 ha. Nng sut nui vng, theo Phng Thy sn, t trung bnh 30 tn/ha/nm. Gi bn 11.000 VN/kg. Do tng thu nhp t nui vng l 148.500.000.000 VN. Thu nhp khc: Bn cnh thu nhp t nui tm v vng, ngi dn trong vng cn c thu nhp t vic nui cua v th rau cu trong cc m tm. Nng sut cua l 120 kg/ha/nm, rau cu l 500 kg/ha/nm, theo Quy hoch pht trin thy sn huyn Giao Thy. Theo thu nhp hng nm t cua c tnh ton t mc 23.472.000.000 VN, thu nhp t rau cu t mc 3.912.000.000 VN. Gi tr ca rng ngp mn: Hin ti vng Cn Lu - Cn Ngn c 2.760,72 ha rng ngp mn (theo Bo co quy hoch s dng t ai vng bi bi Cn Lu - Cn Ngn) v s tng ln 4941.22 ha t nm 2010. tnh ton li ch i vi x hi ca din tch rng ny, nhm nghin cu s dng phng php chuyn giao gi tr (c iu chnh) tng gi tr kinh t ca 1 ha rng ngp mn Nam nh c tnh ton trong cc nghin cu trc y. Theo , tng gi tr kinh t gm gi tr trc tip nh g, ci, tm, thn mm hai vv gi tr gin tip nh gim

14

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

thit hi do gi bo, nc dng, xm nhp mn, bo v Theo mt nghin cu nm 2005 th tng gi tr ny l 22.295.000 VN/ha. trnh tnh trng, gi tr ny phi c tr i gi tr ca cc li ch t tm, cua v vng. Gi tr ca rng tnh ton lc ny l 1.169.700 VN/ha.

15

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Chi ph nui tm

Phn tch li ch chi ph

Chi ph u t xy dng ban u: Vic nui tm i hi phi u t ban u cho xy dng m tm. Theo s liu ca Phng Thy sn, chi ph u t xy dng m tm trung bnh l 18.000.000 VN/ha (bao gm o p b ao: 15.000.000 VN, cng khai thc: 1.000.000 VN, nh bo v: 1.000.000 VN, dng c thit b: 1.000.000 VN). Chi ph hng nm: Bao gm chi ci to m, mua ging tm, mua thc n v thu lao ng. Tng cc chi ph ny trung bnh l 32.500.000 VN/ha/nm. Ngoi ra, theo iu tra ca nhm nghin cu, ch m tm cn mua ging rau cu v cua vi chi ph trung bnh 1.000.000 VN rau cu v 2.500.000 VN tm cho 1 ha nui th. Chi ph nui vng Hot ng nui ngao vng nhn chung khng i hi u t ban u nhiu. Tuy nhin, hng nm ngi ch vy vng phi chu cc chi ph ci to, chi ph mua ging, thu lao ng trng coi cng nh thu nhn cng vo v khai thc. Tng chi ph hng nm, theo Phng Thy sn huyn Giao Thu cung cp, trung bnh l 84.000.000 VN/ha (bao gm cc chi ph san bi: 20 triu, ngao ging l 35 triu, tin sa cha vy, cc, chi canh v cc thit b khc l 7 triu ng). Vi cc thu nhp v chi ph nh trn, c th tnh ton c gi tr hin ti ca l i ch rng (Gi tr hin ti rng - NPV) ca hin trng s dng vng t ngp nc ven bin huyn Giao Thy nh sau: Gi tr hin ti rng (VN) T sut li ch/chi ph (ln) 843,506,521,437 2.26482

Cn c vo cc kt qu tnh ton thu c trn, nhm nguyn cu tin hnh so snh gia cc phng n v a ra bng tm tt kt qu tnh ton cho hin trng v cc phng n s dng vng t ngp nc ven bin huyn Giao Thy nh sau:

Tm tt kt qu tnh ton (Sut chit khu x hi r = 10%/nm) Hin trng NPV BCR 2.26482 Phng n 1 1.95826 Phng n 2 140,704,500,506 1.29718 Phng n 3 1,123,220,780,708 2.38848

843,506,521,437 1,093,877,298,904

(Ngun: http://vuonquocgiaxuanthuy.org.vn/?act=newscat&cat_id=3&id=143)

Anh/Ch hy tr li cc cu hi sau y: Cu 1:

16

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Anh/Ch hiu nh th no v cc khi nim sau y: li ch/chi ph c th trng v phi th trng, trnh tnh trng, v sut chit khu x hi? Cu 2: Anh/Ch hiu nh th no v quy tc quyt nh la chn gia cc phng n (loi tr ln nhau nh trn) da vo NPV v BCR (t s li ch/chi ph)? Cu 3: Anh/Ch hy lp bng xp hng cc phng n trn theo tiu ch NPV v BCR? Cu 4: Gia phng n 1 v 3, theo Anh/Ch nn chn phng n no? Ti sao? V cui cng, Anh/Ch xut nn chn phng n no? Cu 5: Theo Anh/Ch, c thm thng tin cho vic ra quyt nh th nhm nghin cu cn phi lm g? Bi tp 16: Li ch v chi ph ca 3 phng n ca d n u t nng cp h thng x l nc thi th: Chi ph (triu la /nm) Phng n 0 1 2 3 4 5 X l bc cao 100 50 20 20 20 20 X l thng 50 25 15 15 15 15 thng X l s cp 25 15 10 10 10 10 Li ch (triu la/nm) 0 1 2 3 4 5 X l bc cao 0 50 50 70 80 80 X l thng 0 50 50 50 50 50 thng X l s cp 10 20 20 20 20 20 a) Anh/Ch hy lp bng li ch rng ca 3 phng n trn? b) Vi sut chit khu x hi l 10%, Anh/Ch s xut nn chn phng n no? Ti sao? c) Anh/Ch hy nhn dng cc li ch c th c ca d n ny? Bi tp 17: Xy dng xanh l mt khi nim mi trong ngnh xy dng v ch thc s ph bin t nm 1996 sau khi Chnh quyn Clinton a ra bo co mang tn Nc M Bn Vng. c bit, vo thng 10 nm 2003, mt nghin cu in hnh v chi ph v li ch ca cc ta nh xanh c

17

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

thc hin California (www.usgbc.org/Docs/News/News477.dpf) cho thy xy dng xanh l mt xu hng tt yu trong ngnh xy dng. Da trn kt qu ca nghin cu ny, gi s khi xy mt ta nh vn phng vi din tch 500m2 t tiu chun chng nhn xanh ca B Xy Dng, ch d n phi u t thm 100.000 la cho cc h thng in nng lng mt tri, thng gi, ti ch nc, v tn thm 5.000 la/nm cho vic vn hnh cc h thng ny, th c th mang li cc li ch tng ng hng nm nh sau: Loi li ch Gi tr bng tin (la)/nm Tit kim nng lng 2205.22 Gim pht thi 449.42 Tit kim nc 194.24 Gim rc thi 11.43 Gim chi ph vn hnh v bo dng 3225.95 Tng nng sut v sc khe 14050.21 Gim chi ph bo him 1523.47 a) Theo Anh/Ch, ti sao khi p dng tiu chun xy dng xanh c th gip tit kim nng lng, tit kim nc, v tng nng sut lao ng v sc khe ca nhn vin? b) Gi s vng i ca d n l 20 nm, gi tr thanh l bng 0 v sut chit khu l 10%/nm, Anh/Ch cho bit NPV ca d n trn l bao nhiu? Anh/Ch xut ch u t c nn thc hin d n ny hay khng? c) Anh/Ch hy tnh li NPV vi cc sut chit khu ln lt l 13% v 15%, sau cho bit IRR ca d n l bao nhiu? Da vo IRR va tm c, Anh/Ch c thay i xut ca mnh hay khng? Ti sao? Bi tp 18: Chnh quyn a phng ang xem xt la chn quy m thch hp cho mt d n xy ng cao tc hai hoc ba ln xe. C hai phng n u c vng i d kin l 25 nm. Kt qu kho st ca nhm chuyn gia cho bit rng: Nu khng thu ph th s c 70000 xe lu thng qua li/nm; v v th cn phi thc hin d n vi quy m ba ln xe. Nu thu ph vi mc 4 la/xe, th s c 40000 xe lu thng qua li/nm; v v th ch cn thc hin d n vi quy m hai ln xe. V nu thu ph vi mc 10.3 la/xe, th s khng c xe no lu thng qua li. ng cu v dch v s dng ng giao thng l ng thng. Anh/Ch hy tr li cc cu hi sau y: a) V pht ha th v tnh li ch kinh t/nm cho mi phng n?

18

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

b) Hin gi ca tng li ch kinh t ca mi phng n s l bao nhiu nu s dng sut

25 chit khu x hi l 10%/nm, (Bit rng, AF10 % 9.08 )?

c) Nu hin gi ca chi ph kinh t ca phng n hai ln xe l 2.4 triu la v ca phng n ba ln xe l 2.8 triu la, th Anh/Ch xut nn chn phng n no? Ti sao?

19

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Bi tp 19: Trung tm Sc Khe Lao ng v Mi trng Vit Nam a ra mt d n h tr ci thin mi trng lao ng cho cng nhn ngnh dt TP.HCM, ch yu l h tr doanh nghip thay i cng ngh v thit k h thng x l gim thiu nhim bi, v ci thin nhit ni lm vic. D n ko di 3 nm vi chi ph u t ban u l 60 t ng v chi ph hot ng hng nm l 40 t ng. Bit rng ngnh dt hin c 80.000 cng nhn. Gi tr tng thm trung bnh ca mt cng nhn trong ngnh ng gp vo GDP l 600.000 ng/thng. D n khi c tin hnh s tng nng sut lao ng ca cng nhn ln 10%. Mt cuc kho st ly kin cng nhn c tin hnh v c tnh c rng cng nhn sn lng chp nhn mc lng thp hn 10.000 ng/thng c c mi trng lm vic tt hn nh d n a ra. Vi nhng thng tin sn c trn, hy cho bit Anh/Ch s a ra kin ngh nh th no i vi d n ny. Lu : Dng li ch, chi ph ca d n c tnh theo nm.

Bi tp 20: C quan chc nang ang xem xet mot chng trnh giam ch trong xang, ket qua c tnh cac li ch va chi ph thc c trnh bay trong bang di ay: 2013 Li ch Anh hng sc khoe tre em Huyet ap ngi ln Giam mot so chat gay o nhiem Tiet kiem chi ph bao tr Cac li ch khac Tong li ch Chi ph Tong chi ph 400 1500 0 100 0 2000 6000 2014 800 4000 100 1000 100 6000 5500 2015 500 4000 100 300 100 5000 3000 2016 150 3500 100 150 100 4000 2000

Vi suat chiet khau thc la 5%, theo ban co nen thc hien chng trnh giam ch trong xang hay khong?

20

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Bi tp 21: Tnh Kien Giang ang trien khai xay dng mot nha may xi mang vi cong nghe hien ai, thi gian xay dng d kien la 3 nam. Trong thi gian o, e ap ng nhu cau xi mang, tnh ang xem xet viec tai s dung nha may cu. Chi ph phuc hoi, sa cha nha may nay la 50 ty ong, chi ph van hanh nam 1 la 50 ty, nam 2 la 60 ty va nam 3 la 76 ty ong. Chi ph nguyen vat lieu moi nam la 100 ty ong. Doanh thu hang nam la 200 ty ong. V ay la nha may cu vi cong nghe lac hau nen se gay o nhiem cho ngi dan xung quanh vi tong thiet hai c anh gia la 25 ty ong vao nam 1, 30 ty ong vao nam 2 va 30 ty ong vao nam 3. Suat chiet khau thc la 7%/nam. Ty le lam phat la 4%/nam. Hoi co nen tai s dung nha may cu nay khong?

Bi tp 22: D n xy cu huyn o Phn ln dn c ca mt huyn o nh hin ti i li t lin bng ph. Bn ph hin ang do mt cng ty t nhn (thuc huyn o) qun l v khai thc. Cng ty ny cung cp trung bnh 8 chuyn ph i v/ngy v mt s chuyn ngoi lch trnh theo yu cu ca cng ty dch v du lch, v mt s cng ty sn xut - ch bin thy sn huyn o. Hng nm cng ty phc v vn chuyn 50.000 phng tin qua li t lin vi mc ph qui nh l $0.5/phng tin/ln qua hay v, vi khong doanh thu hng nm l $25.000. Cng ty ch thu ph cc phng tin xe c ch khng thu ph khch b hnh. Chi ph vn hnh bn ph l $20.000/nm (bao gm tin thu ph, tr lng qun l v nhn vin, xng du, bo tr, v l ph hnh chnh), nn cng ty thu c khong li nhun l $5.000/nm. Ngoi ra, cng ty cng thu thu thm mt khon $1.000/nm t cc hot ng khc nh dch v vn chuyn ngoi lch trnh, thu ph gi xe, v dch v n ung gii kht. C dn huyn o ph thuc rt nhiu vo dch v bn ph ca cng ty t nhn ny. Cho nn, h rt quan tm lo lng kh nng cng ty tng ph dch v, gim s chuyn ph qua li hng ngy, hay thm ch cng ty gii th. Chnh v th y ban k hoch ca huyn o tho lun mt s phng n thay th nh xy cu, thnh lp cng ty dch v bn ph nh nc, xy ng hm, Cui cng, y ban quyt nh chn phng n xy cu vi chi ph xy dng l $300.000 vo nm 0. Theo cc chuyn gia, trong iu kin t nhin n nh v c bo qun tt th vng i d kin ca chic cu s l 10 nm. Khi kt thc (vo nm 11), gi tr thanh l c tnh l $41.000 (gi s chi ph thanh l bng 0). Hin ti, huyn o khng c sn ngun ngn qu, nn theo d kin y ban s ln k hoch ti tr v s tr n (vn gc v li) bng tin thu t cc c dn huyn o v mt s khon ti tr t cc mnh thng qun. Theo iu tra s b, a s c dn huyn o ng h d n xy dng chic cu ny v n lm gim thi gian, chi ph i li, tip cn th trng d dng hn v quan trng l gim ri ro t pha cng ty bn

21

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

ph t nhn. Nhn t quyt nh tnh kh thi ca d n xy cu l cc ph v kh nng kim sot ca chnh quyn v mt cung cp dch v i li cho c dn ca mnh. Chnh quyn huyn o a ra nhiu phng n thu ph khc nhau, trong phng n c nhiu ngi ng tnh nht l phng n khng thu ph v n kh thi v mt k thut v x hi nht. Nh th, bn ph chc chn s b gii th khi d n c duyt. (Lu rng trong thi gian xy dng chic cu, chnh quyn huyn o c phng n i li tm thi cho c dn v chi ph i li ny c d tr trong khon vn u t ban u). Theo c tnh, nu khng thu ph s c ti a 150.000 lt phng tin qua li/nm (so vi 50.000 lt nu i bng ph). Chi ph vn hnh v bo tr chic cu c tnh l $12.000/nm. Bit rng, khi bn ph gii th th ton b bn ph v cc nhn vin qun l cng nh phc v s c chuyn sang mt bn ph khc, nn thit hi ng quan tm ch l li nhun ca cng ty ph t nhn b mt i. C nhiu li ch t chic cu, nhng n gin nhm phn tch ch tp trung vo 4 nhm li ch quan trng nht nh sau: (i) Cc li ch tit kim c bi cc ch phng tin trc y s dng dch v ph; (ii) Cc li ch do s phng tin i li tng thm; (iii) Tit kim chi ph v thi gian i li (trc y phi xp hng ch rt lu) l $7000/nm; v (iv) Tit kim chi ph thi gian, ngun lc ca chnh quyn huyn o cho lc lng an ninh bn ph l $2000/nm. c tnh cc li ch nhm (i) v (ii), cc chuyn gia kinh t c lng hm cu v dch v i li ca c dn huyn o c phng tin qua li t lin nh sau: Q = 15 20P Trong : Q l s lng phng tin i li/nm, n v tnh l 10.000 P l chi ph i li (gi sn lng tr), n v tnh l $ Ngun: Steinemann et al, 2005, Microeconomics for Public Decisions, 1st Edition, Thomson. Chapter 14. Yu cu: Cu 1: Anh/Ch cho bit quyt nh la chn nn thc hin phng n no, Chnh quyn huyn o nn da vo phn tch ti chnh hay phn tch kinh t (CBA)? Ti sao? Trnh by nhng khc bit c bn ca phn tch ti chnh v phn tch kinh t (CBA) ca mt d n? Cu 2: V th ng cu v tnh gi tr li ch/nm ca cc nhm (i) v nhm (ii) nu trn? Cu 3: Lp bng li ch chi ph (ngn lu kinh t) ca d n (vi n v tnh thng nht l $1000)? Vi sut chit khu x hi l 6%, Anh/Ch cho bit d n xy cu c kh thi hay khng? Nhn xt? (Gi : Nn s dng cng thc tnh hin gi ca dng tin u hu hn). Cu 4:

22

Khoa Kinh t - i hc Kinh t Tp.HCM

Phn tch li ch chi ph

Ngoi cc li ch v chi ph nn trn, Anh/Ch cho bit nu thc hin d n xy chic cu ny th cn c nhng li ch v chi ph khng c th trng no na? Ti sao trong phn tch li ch chi ph mt d n ta nn xem xt, lng ha bng tin v a cc li ch v chi ph khng c th trng vo?

23