Kolubarska bitka

23 nov 2012 tampaj

Kolubarska bitka Kolubarska bitka ili Suvoborska bitka jedna je od najveih i najznaajnijih bitaka izmeu vojske Kraljevine Srbije i Austro !"arske u #rvom svetskom ratu$ %oena je 30 dana na &rontu od 200 km$ 'konana je uspe(nom protivo&anzivom koju su izvele sna"e pod vostvom "enerala )ivojina *i(ia+ protiv brojnije i nemerljivo bolje opremljene austrou"arske vojske u trenutku kada je ,eo svet oekivao vesti o kapitula,iji Kraljevine Srbije$

Uvod
#orazom u opera,ijama oko -rine ./itka na *akovom Kamenu0+ srpska vojska se na(la u te(kom polo1aju primorana na povlaenje pod borbom+ suoena sa nedostatkom artiljerijske muni,ije+ manjkom hrane+ odee i obue i (to je mo1da bilo i naj"ore sa velikim padom morala$ #aralelno sa vojskom pred zverstvima austrou"arske vojske povlaio se i narod koji je dodatno ote1avao povlaenje$ *no"i srpski vojni,i koji su bili iz oblasti koje je zauzela austrou"arska vojska napu(tali su svoje jedini,e da bi smestili svoje porodi,e na si"urno+ nakon e"a su se vraali+ (to je jo( vi(e poljuljalo moral srpske vojske$ Sve ove injeni,e jasno su ukazivale da je srpska vojska i sama Kraljevina Srbija pred propa(u i da nema mo"unosti ni da se austrou"arsko napredovanje zaustavi+ a kamoli da se krene u protivnapad$ -odatni teret predstavljalo je i vreme+ koje je dodatno onesposobilo kretanje po blatnjavim putevima zapadne Srbije i koje e se pokazati kao jedan od najboljih saveznika srpske vojske+ mada je vei deo srpske vojske bio mokar do "ole ko1e zbo" manjka (atorsko" platna$ ! noi 12$11$ komandant 3 armije "eneral #etar /ojovi biva ranjen i zbo" to"a povuen sa du1nosti$ 4a nje"ovo mesto biva postavljen "eneral )ivojin *i(i+ dotada(nji pomonik naelnika (taba %rhovne komande 5adomira #utnika+ inae ovek roen na Suvoboru$

Austrougarske snage

%rhovni komandant je bio nadvojvoda 6ridrih &on 7abzbur"+ a naelnik (taba %rhovne komande Konrad &on 7a,endor&$ !kupna jaina Austrou"arske /alkanske vojske iznosila je oko 200$000 vojnika i 200 topova$ /alkanska vojska nije bila podreena naelniku Austrou"arsko" "eneral(taba+ ve je bila pod direktnom komandom vrhovno" komandanta$

#eta armija imala je 82 bataljona+ 11 eskadrona konji,e i 23 baterije+ pod komandom "enerala 9iboriusa &on 6ranka$ esta armija imala je 1:0 bataljona+ 12 eskadrona i 82 baterije+ neposredni komandant &eld,ajmajster 'skar &on #oorek$ ;rupe njari i 7auser+ jedna bri"ada i 1< bataljona pe(adije+ bila je lo,irana na "ornjoj -rini na prostoru 6oe$

Srpske snage

Aleksandar 3 Karaorevi !oi Kolubarske bitke Srpska vojska je imala oko 2=0$000 vojnika+ 22: topova i 180 mitraljeza$ %rhovni komandant bio je re"ent Aleksandar 3 Karaorevi+ a naelnik (taba %rhovne komande vojvoda 5adomir #utnik$

'brenovaki odred+ pet pukova i pet samostalnih bataljona tree" poziva+ Skopski bataljon+ jaine 10$000 vojnika+ 2: topova i 8 mitraljeza+ pod komandom pukovnika *ilisava 9e(janina+ kasnije pukovnika -u(ana >i&e"d1ia$ -ru"a armija+ Konjika divizija pukovnika /ranka ?ovanovia+ umadijska divizija prvo" poziva pukovnika %ojislava )ivanovia i *oravska divizija prvo" poziva "enerala 3lije ;ojkovia$ -ru"a armija bila je jaine 88$000 vojnika+ 138 topova i :: mitraljeza+ pod komandom vojvode Stepe Stepanovia$ >rea armija+ >imoka divizija dru"o" poziva pukovnika *irka *ilosavljevia+ -rinska divizija dru"o" poziva pukovnika Krste Smiljania+ -rinska divizija prvo" poziva pukovnika 4ikole Stevanovia i Kombinovana divizija "enerala *ihaila 5a(ia$ >rea armija bila jaine je :<$000 vojnika+ 80 topova i 20 mitraljeza+ pod komandom "enerala #avla ?uri(ia turma$

#rva armija+ *oravska divizija dru"o" poziva pukovnika *ilo(a %asia+ -unavska divizija prvo" poziva pukovnika *ilivoja Anelkovia Kaja&e$ #rva armija je bila jaine <2$000 vojnika+ 80 topova i 20 mitraljeza+ pod komandom "enerala )ivojina *i(ia$ !1ika vojska+ umadijska divizija dru"o" poziva pukovnika -ra"utina *ilovanovia+ !1ika bri"ada pukovnika 3vana #avlovia i 9imski odred pukovnika ?evrema *ihailovia$ !1ika vojska bila je jaine 32$000 vojnika+ << topova i 1< mitraljeza+ pod komandom "enerala %ukomana Araia$ 'dbrana /eo"rada+ tri puka dru"o" i tree" poziva i dva eskadrona konji,e+ jaine 1@$000 vojnika+ 2= topova i 10 mitraljeza+ pod komandom "enerala *ihaila )ivkovia$

Raspored snaga pred bitku

#eta armija Austrou"arske /alkanske vojske imala je "lavni zadatak da ovlada visovima na desnoj obali Kolubare i da obezbedi pru"u 'brenova, %aljevo$ esta armija Austrou"arske vojske imala je zadatak da se "rupi(e na prostoru %aljeva i da napada prema ju"u preko *aljena i Suvobora$ ;rupa njari i 7auser imala je zadatak da uznemirava !1iku vojsku i da u povoljnom trenutku pree reku -rinu$ Austrou"arski ratni plan je bio da ovlada visovima desno od Kolubare+ da obezbedi pru"u %aljevo 9ajkova, 'brenova,+ kako bi bezbedno mo"li da doturaju materijal /alkanskoj vojs,i+ a potom da osvoje /eo"rad i da nastave nadiranje prema ju"u veliko moravskim prav,em$ #lan je predviao da se /eo"rad napadne i osvoji 20$ novembra$ #osle to"a veina sna"a bi se preba,ila moravskim prav,em$ ;lavni udar na srpske polo1aje na Kolubari trebalo je da izvede #eta armija+ pomo"nuta 13$ korpusom este armije+ "lavnina vei deo este armije imala je zadatak da krene prema /eo"radu i da sa severa ste"ne obru$ 'brenovaki odred zauzeo je polo1aje na desnoj obali Kolubare+ od njeno" u(a u Savu do u(a *ari,e u Kolubaru+ odred je imao zadatak da sprei svaki prodor na desnu obalu Kolubare$ -ru"a armija posela je &ront od u(a *ari,e u Kolubaru do u(a ;rabovi,e u 9ji"+ imala je zadatak da uporno brane ovaj deo &ronta$ >rea armija zauzela je polo1aje od u(a ;rabovi,e u 9ji" do reke Kaer+ sa zadatkom da uporno brani sredi(nji deo &ronta$ #rva armija posela je &ront prav,em ;uko(i *ednik /aena, 5uda *aljen+ sa zadatkom da brani sve prilaze preko Suvobora i *aljena prema ;ornjem *ilanov,u i Aaku$ !1ika vojska zauzela je ju1no krilo &ronta+ sa zadatkom da odbrani neprijateljski prodor prema !1i,u$ 'dbrana /eo"rada zauzela je &ront po prav,u ;ro,ka /eo"rad 'stru1ni,a 'brenova,+ sa "lavnim zadatkom da odbrani /e"rad po svaku ,enu$ Austrou"arska /alkanska vojska sa oko 200$000 vojnika krenula je 1:$ novembra 1@12$ "odine u op(ti napad na &ront srpskih armija$

Prva faza bitke Defanziva (16.11

!".11#

Kolubarska bitka poinje 1:$ novembra 1@12$ "odine+ kada su se srpske trupe povukle na desnu obalu Kolubare i 9ji"a prema naredbi vrhovne komande u poku(aju da tu zaustave prodor austrou"arskih sna"a$ Srpska vrhovna komanda .S%K0 se nadala da e joj nabujele reke i movarne obale pomoi u zaustavljanju prodora i izdaje direktivu da se kota Aovka mora po

svaku ,enu zadr1ati jer je planirala da sa tih pozi,ija krene u protivnapad$Srpske trupe uspele su da zadr1e Austrou"are nekoliko dana zbo" lo(e pro,ene 'skara #ooreka da su tu sta,ionirane srpske za(titni,e$ Bbo" to"a on 20$ novembra u borbu uvodi 1<$ i 1:$ korpus %3 armijeC

1<$ korpusC prav,em na &ront *ednik+ /aina,+ 5udo 1:$ korpusC jedna divizija prema *aljenu+jedna divizija prema /ukovskoj planini

!voenje novih sna"a primoralo je 3 armiju .koja je bila brojano nadjaana0 da se povlai i ona u noi 21$ na 22$ novembar zauzima nove polo1aje na "rebenu Suvobora+ ali ve tokom popodneva 22$ na liniju &ronta izbijaju Austroru"ari$ )ivojin *i(i poinje da planira protivnapad sa Suvoborskih polo1aja+ ali zbo" te(ko" stanja u *aljenskom odredu odustaje od te ideje+ (to se pokazalo kao dobra pro,ena jer austrou"arska vojska ve 22$ novembra u o"orenoj borbi razbija *aljenski odred .u borbi je po"inuo i komandant odreda0$ 'vaj poraz primorava levo krilo 3 armije na povlaenje na liniju 3"ri(te /abina ;lava #odovi$ 4apredovanje austrou"arskih trupa nastavlja se zauzeem kote Aovka+ zbo" e"a se *oravska divizija 3 poziva povlai na Kremni,u+ (to primorava povlaenje desno" krila 333 armije$ )ivojin *i(i 2:$ novembra o,enjuje situa,iju u kojoj se 3 armija nalazi kao jako lo(u i sto"a se odluuje daC

ostane na trenutnim polo1ajima jo( nekoliko dana da ne bi u"rozio ,eo &ront srpske vojske+ ali se ne izla1ui mo"uem porazu$ na vreme povue "lavninu sna"a na polo1aje zapadno od ;ornje" *ilanov,a odnosno liniju 9ipe >ripava, *ramor.2<=0 ;lavi,a.<300 leva obala -iine$ povlaenje obezbedi za(titni,ama$

Shodno razvoju situa,ije odnosno usled "ubitkaC Konati,e+ 9azarev,a+ Aovke+ ;ubo(a i *aljena+ srpska vrhovna komanda odluuje da izvr(i pripreme za povlaenje nove polo1aja+ na (ta ju je na"onio i suvi(e (irok &ront$ Srpska vrhovna komanda isto" dana preme(ta svoje sedi(te iz /eo"rada u Kra"ujeva,$ Kao poslednji poku(aj da se neprijateljsko nadiranje zaustavi izdata je direktiva 'brenovakom odredu da izvr(i napad na Austrou"are kod Konati,e i Stepojev,a+ a 33 armiji da pomo"ne ovaj napad$ 3zvod iz naredbe S%K od 2:$11$ namenjen 3 armijiC U sluaju da budemo prinueni na povlaenje postupiti ovako:

5.-I armija povlai se na liniju Golubovac( !"#-$rostru%a-&ajac-'uvobor-(abina Glava

4apad 'brenovako" odreda+ potpomo"nut 33 armijom nije uspeo i 28$ novembra otpoinje povlaenje prema planu srpske vrhovne komande od 2:$ novembra$ 3sto" dana sredi(nji deo &ronta 3 armije biva probijen i austrou"arske trupe izbijaju na Suvoborski "reben$ Suoen sa probojem &ronta i sopstvenom pro,enom da bi povlaenje po naredbi srpske vrhovne komande

od 2:$ novembra dovelo do potpuno" kraha 3 armije+ )ivojin *i(i samoini,ijativno donosi odluku o povlaenju na polo1aje zapadno od ;ornje" *ilanov,a i izdaje naredbu da se sa izvr(enjem otpone rano izjutra 2@$ novembra$ *i(i predoava svoju odluku srpskoj vrhovnoj komandi i ostaje pri njoj iako mu je predoeno da e zbo" nje"ove odluke dodatno biti po"or(an+ ionako te1ak+ polo1aj ostalih srpskih trupa+ a da e /eo"rad+ kao prestoni,a+ biti praktino predat bez borbe$ 4a kraju srpska vrhovna komanda usvaja nje"ov predlo" i izdaje direktivu ostalim sna"ama da izvr(e povlaenje po planu od 2:$ novembra$ Srpska vojska bez problema+ tokom 2@$ i 30$ novembra zauzima nove polo1aje i poinje da ih utvruje za (ta su veliku zaslu"u imale srpske za(titni,e koje su pru1ile jak otpor Austrou"arima+ zbo" e"a je %3 armiji izdata naredba da nastupa sa krajnjim oprezom$ Baklju,i i naredbe komande /alkanske vojske 30$11$ )omanda (alkanske vojske ceni situaciju:

srpska vojska se povlai na nove polo*aje u cilju +a,tite reona -ranelovac-Gornji .ilanovac. snabdevanje slabo (municija/ ode0a/ obu0a/ 1rana#/ +bo% slabi1 puteva. put 2o+nica-3aljevo upotrebljiv je samo +a laka vo+ila. mno%o bolesnika/ 5 444/ ve0inom promr+li1

5bo% sve%a to%a komanda (alkanske vojske nareuje prekid o6an+ivni1 operacija/ s tim ,to 0e se i+vr,iti utvrda polo*aja u cilju +a,tite pru%e 7brenovac-3aljevo. U sklopu ovi1 naredbi od:

3 armije se oekuje da se pomeri ka severoistoku/ ue u (eo%rad i potom i+vr,i udar i proboj na severni deo srpsko% 6ronta (linija 3arovnica-)osmaj# 3I armije se oekuje da se pomeri ka severoistoku sa ciljem popune 6ronta koji ostaje +a 3 armijom

&ok i+vr,enja 48.98.9!9 .

Proble$ artil%eri%ske $uni&i%e

Srpska vojska se u oktobru 1@12$ "odine suoila sa nedostatkom artiljerijske muni,ije+ nakon e"a je izdata naredba o ra,ionalnom kori(enju preostalih zaliha+ a od saveznika je pod hitno zatra1ena isporuka muni,ije$ Artiljerijska muni,ija iz 6ran,uske konano u dru"oj polovini novembra pristi1e u Solunsku luku+ ali tu sa zaprepa(enjem biva konstatovano da ne od"ovara srpskim topovima$3ako je bila namenjena =<mm topovima koje je imala srpska vojska+ aure su bile du1e za 2$<mm zbo" e"a su za srpske trupe bile neupotrebljive$/ez obzira na praktino bezizlaznu situa,iju muni,ija biva 1elezni,om transportovana do 4i(a u kom je izvr(avano demontiranje$4akon demontiranja muni,ija je odmah 1elezni,om upuivana u Kra"ujevaku topolivni,u.buduu Bastavu odnosno Drvenu Bastavu0 u kojoj je izvr(avano skraivanje aure i osposobljavanje muni,ije+ koje je odmah pru"om upuivana na rati(te$/rzina+ koja je bila

presudna u ovoj opera,iji+ ne bi mo"la biti posti"nuta po tada raskva(enim i praktino neprohodnim+ drumovima u Kraljevini Srbiji+ zbo" e"a je naelnik (taba vrhovne komande vojvoda 5adomir #utnik 1elezni,u nazvaoCE% srpskom armijom$F

Prelazna faza od$or i pregrupisavan%e ("1.1' "'.1'#

(akl%u)&i S*K od "1.1'. '3) na osnovu in6ormacija sa rati,ta/ ,alje komandama armija slede0i i+ve,taj o neprijatelju:

'tanje kod austrou%arski1 trupa je oajno ( 444 +arobljeni1/ itavo mitraljesko odeljenje se predalo# 3r,ili su popunu ljudstvom i materijalom ve0 pet puta .ali broj aktivni1 o6icira :rane se pljakom

i procenjuje stanje u srpskoj vojsci:

3ojnici su se odmorili/ jer tri dana nije bilo borbe -rtiljerijska municija je sti%la na 6ront .oralno stanje se popravilo

4a osnovu stanja u 3 armiji i izve(taja o protivniku+ njen komandant+ "eneral )ivojin *i(i izdaje naredbu da se tokom 02$ de,embra izvr(i "rupisanje trupa na desnom boku i da se otpone sa pripremama za protivnapad koji bi otpoeo 03$ de,embra$ Austrou"arska vojska izvodi pre"rupisavanje prema planu od 30$ novembra i u reonu 9ispena i ;olup,a.2830 dolazi u sukob sa srpskim predstra1ama$ >okom 02$ de,embra okonana je popuna srpske vojske ljudstvom+ re"rutima+ obvezni,ima i kao poslednji atom sna"e na rati(te su upueni a,i podo&i,iri iz vojne (kole u Skoplju tzv$ 1300 kaplara$ 'ni su pre kraja obuke dobili inove kaplara i upueni su na &ront+ a sainjavali su ih mladii koji su studirali kako u /eo"radu+ tako i (irom Gvrope koji su se stavili na raspola"anje S%K$ #opuna ljudstva obuom i odeom je izvr(ena shodno mo"unostima+ ali je ona bila nedovoljna$ 3sto" dana *i(i sainjava plan protivnapada i izla1e "a S%K$ #osle du1e" razmatranja nje"ov plan je prihvaen i izdaje se naredba svim trima armijama i !1ikoj vojs,i da 03$ de,embra krenu u op(ti protivnapad+ dok trupe 'dbrane /eo"rada ostaju na svojim polo1ajima da bi za(titile bok i pozadinu 33 armije$ #lan "enerala *i(ia predviao jeC

;lavni udar sa tri divizije na prava, 5ui H #rostru"a u ,ilju probijanja &ronta 1:$ korpusa #omoni udar jednom divizijom u prav,u >eoin H Suvobor

'snovna zamisao bila je da se brzo zauzme "reben Suvobora i da se odatle izvr(i udar u dolinu Kolubare ka %aljevu sa jasnim ,iljem prese,anja austrou"arskih trupa na dva dela$ Sto"a je *i(i naredioC

;rinskoj divi+iji I po+iva da prodre na 6rontu &ui0 < )riva &eka &eljinskom odredu i bataljonu na Golubcu ( =># uvaju desni bok divi+ije i i+vr,e napad na liniji U%rinovci < Golubac ( =># .oravskoj divi+iji I po+iva da prodire na 6rontu &ui0 < 7+ren ;unavskoj divi+iji I po+iva da prodire na 6rontu 7+ren < 2o+anj ;unavskoj divi+ija II po+iva da prodire na 6rontu 2o+anj < (re+na ka (anjanima i ?eoinu

pored to"a on je zahtevao i jaku artiljerijsku pripremu za napad reimaC @da ona svojom sna*nom i obilnom vatrom/ ne ,tede0i u ovi ma1 municiju/ jo, u prvim trenucima treba da slomi otpor neprijatelja i da prokri put pe,adiji. Austrou"arska vojska je tokom 02$ de,embra 1@12$ "odine nastavila kretanje ka severoistoku i u(la je u napu(teni /eo"rad$

Druga faza bitke protivnapad ("!.1' 1'.1'#

! trenutku kada su evropske tele"ra&ske a"en,ije oekivale vesti o slomu srpske vojske i kada je % austrou"arska armija prireivala sveanu paradu u /eo"radu+ otpoela je velika protivo&anziva ,elokupne srpske vojske$ 4akon velike artiljerijske pripreme u =C00 otpoinje napad$Austrou"arske trupe su u potpunosti iznenaene+ jer su smatrale da je srpska vojska nesposobna i za odbranu+ a kamoli za protivudar+ i primorane su na povlaenje$ Samo tokom borbi 03$ de,embra zarobljeno je 3 o&i,ira+ 200 podo&i,ira i vojnika+ 2 topa sa 1 000 "ranata$ Bbo" povoljno" razvoja situa,ije *i(i nareuje produ1etak napada na 1:$ korpus koji nije imao nikakve rezerve i u stalnom povlaenju sa ,iljem ovladavanja "rebensko" masiva #rostru"a H 5aja, H Suvobor$ 3stovremeno ostale srpske armije bivaju zadr1ane jakim otporom na svojim poetnim polo1ajima+ zbo" e"a S%K 02$ de,embra nareuje *i(iu da po osvajanju Suvobora obustavi o&anzivu+ dok se ne ra(isti situa,ija na ostalim &rontovima$ 'ko podne 0<$12$ 3 armija izbija na "reben #rostru"e i do kraja dana "a u potpunosti zauzima i tu se zaustavlja$ 3stovremeno -unavska divizija 3 poziva uspeva da presee odstupni,u austrou"arskim trupama na Suvoboru i *aljenu i oko 23C00 izbija na Kond1ulsko brdo i Au"ulj$ 'vim uspesima 3 armije 0<$12$ probijen je &ront 1:$ korpusa austrou"arske vojske i otpoelo je "onjenje neprijatelja iako su ostale armije i dalje bile na svojim poetnim polo1ajima+ dok je >imoka divizija 3 poziva .iz sastava 33 armije0 poslata kao pojaanje 'dbrani /eo"rada$ 'skar #oorek uvia potpuni poraz 1:$ korpusa i proboj austrou"arsko" &ronta zbo" e"a 0:$10$ nareuje %3 armiji da se povue na levu obalu Kolubare+ nareujuiC

9". korpusu da se povue severno od 3aljeva 95. korpusu da se povue na liniju 'lovac < 2ajkovac

9>. korpusu da ,to je mo%u0e du*e +adr*i polo*aje kod 2a+arevca

3sto" dana 3 armija izbija na liniju ;u"o(i H *ednik H /aena, H 5udo H *aljen+ (to omo"uava 333 armiji uspeh na svom &rontu i poetak "onjenja neprijatelja koji je primoran na povlaenje da bi sauvao sopstvene bokove$ 3sto" dana !1ika vojska izlazi na obalu -rine+ dok je 33 armija+ oslabljena preba,ivanjem >imoke divizije 3 poziva+ obustavila o&anzivu dr1ei se odbrambrenih dejstava$ ! ranim jutarnjim asovima istureni delovi -unavske divizije 3 poziva ulaze u %aljevo koje je do kraja dana osloboeno+ dok se 1:$ korpus utvruje na pozi,ijama severno od %aljeva u poku(aju pru1anja poslednje" otpora$ 333 armija izbija na Kolubaru i nastavlja da "oni neprijatelja na prostoru izmelju 9ji"a i >opli,e+ upuujui -rinsku diviziju 33 poziva kao pojaanje 33 armiji+ koja nakon to"a prelazi u napad$ 'skar #oorek nareuje 08$12$ % armiji da obustavi napad i da se sa %3 armijom+ koja je u povlaenju+ povue i utvrdi na linijiC Stepojeva, >olobas ;rada, #ar,anski vis Koviona 9ina Krajkova /ara *ostinje .na -unavu0$ *eutim sledee" dana 1:$ korpus severno od %aljeva biva potpuno razbijen+ zbo" e"a je 1<$ i osta,ima 1:$ korpusa naredio da se povuku ka ap,u+ a 13$ korpusu da pomo"ne % armiji u poku(aju da odr1i polo1aje 5alja H Stepojeva, H 'brenova, .du1ine :0km0$ 'va linija &ronta bila je predu"aka+ tako da % armija 10$12$ zauzima nove polo1aje -uboko .na Savi0 Sremi,a Dvetkov "rob Avala *ostinje .du1ine 32km0$ S%K isto" dana nareuje 3 armiji da se zaustavi u %aljevu obezbedi bok i pozadinu ostalih armija koje e otpoeti proboj &ronta % armije+ a da istovremeno delom sna"a nastavi proterivanje 1<$ i 1:$ korpusa koji su se u neredu povlaili ka /osni i Sremu$ #rema naredbama zavr(na o&anziva za osloboenje /eo"rada otpoinje 11$ de,embra udarom 333 armije u <C00 odnosno 3 i 33 armije u =C00$ Austrou"arski 1<$ korpus je povlaei se pred -rinskom divizijom 3 poziva u roku od 2= asova prelazi 20km i kod ap,a napu(ta teritoriju Kraljevine Srbije+ istovremeno su se ka ap,u pred -unavskim divizijama 3 i 33 poziva povlaili osta,i 1:$ korpusa$ 4jihovim preba,ivanjem u Srem 12$ de,embra okonane su opera,ije u Kolubarskoj bi,i$ 'stale neprijateljske trupe su se nakon poraza na Avali povukle ka /eo"radu+ a u podne 12$ de,embra izdata je naredba da se sa prvim mrakom izvr(i povlaenje preko Save$ >okom noi austrou"arske trupe su napustile /eo"rad koji je 1<$ de,embra osloboen ime su okonane borbe na balkanskom rati(tu tokom jeseni 1@12$ "odine$

+ubi&i toko$ bitke

+ubi&i vo%ske Kral%evine Srbi%e #o"inulih H 22$000 5anjenih H @1$000 Barobljenih H 1@$000

!kupno oko 132$000 vojnika je izbaeno iz stroja$ +ubi&i ,alkanske vo%ske Austrougarske $onar-i%e #o"inulih H 2=$21: .vojnika i podo&i,ira0 I 1080 .o&i,ira0 5anjenih H 118$@11 .vojnika i podo&i,ira0 I 3$211 .o&i,ira0 Barobljenih H 1$800 .vojnika i podo&i,ira0 I :: .o&i,ira0 4estalih H =3$@88 .vojnika i podo&i,ira0 I :<: .o&i,ira0 /olesnih H 22$11= .vojnika i podo&i,ira0 I 2$<@@ .o&i,ira0 !kupno je izbaeno iz stroja 2::$212 vojnika i podo&i,ira i =$<@2 o&i,ira$

Posledi&e bitke
4ajvei znaaj Kolubarske bitke o"leda se u tome (to Austro !"arska nije uspela da svojim sna"ama uni(ti Kraljevinu Srbiju+ zbo" e"a su Dentralne sile i tokom 1@1<$"odine primorane da se bore na tri &ronta i (to je jo( bitnije 4emaka je bila primorana da po(alje pomo u ljudstvu na /alkanski &ront+ ime su oslabljene njene sna"e na preostala dva &ronta+ a samim tim i njene (anse da uspe(no elimini(e jedan od njih$ /itka je imala znaaj i na "lobalnom planu$Silovita srpska pobeda odlo1ila je ulazak u rat /u"arske+ koja se spremala da ue u rat na strani Dentralnih sila+ raunajui da je Srbija pora1ena i da e bez borbe doi do teritorija oko kojih je protiv Kraljevine Srbije "odinu dana ranije vodila -ru"i balkanski rat$Srpska pobeda je doprinela odlu,i Kraljevine 3talije da ue u rat na strani Antante$ ;eneral )ivojin *i(i je zbo" uspe(no" voenja opera,ije unapreen u in vojvode+ dok je nje"ov suparnik 'skar #oorek smenjen sa mesta "lavnokomandujue" /alkanske vojske krajem 1@12$"odina+ a na nje"ovo mesto je postavljen nemaki &eldmar(al Au"ust &on *akenzen$

(na)a% Kolubarske bitke u istori%i ratovan%a

Kolubarska bitka u(la je u istoriju ratovanja kao jedinstven primer da se vojska+ kojoj je predvien potpun slom+ za kratko vreme reor"anizuje+ pree u kontrao&anzivu i nanese neprijatelju odluujui poraz$ >aktika pre"rupisavanja samo 3 armije i kon,entrisano" udara na %3 armiju.koja je bila razvuena na (irokom &rontu0 koju je izveo )ivojin *i(i danas se izuava na vojnim (kolama (irom sveta$ Kolubarska bitka je znaajna i po tome (to su obe vojske u opera,ijama nisu imale strate"ijske rezerve kojima bi mo"le da ojaaju svoje linije tamo "de je to neophodno+ ve su to postizale preba,ivanjem sna"a sa jedno" na dru"i deo &ronta$