วันเสารที่ ผ านมามี โอกาส ไดไปฟ ง คุ ณดังตฤณปาฐกถาเรื่อง “ ““ “พระพุ ทธศาสนาในศตวรรษใหม พระพุ ทธศาสนาในศตวรรษใหม พระพุ ทธศาสนาในศตวรรษใหม พระพุ ทธศาสนาในศตวรรษใหม “ ““ “

ในการประชุ มวิชาการพระพุทธศาสนานานาชาติเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ

พระสังฆราช สกลมหาสั งฆปรินายก เมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม ๒๕๕๒ ณ อาคาร สว. ธรรมนิเวศ วัดบวร
นิเวศวิหาร ใจความวา....
การเผยแผ หรื อการสืบทอดพระศาสนา
นั้น คือ การสรางคน คือการสร างตั วตายตัว
แทน ไมใชการสร างความจํ า หรือว าการเอา
ตัวหนังสือไปไวในกระดาษ ถาเรามองว าสืบ
ทอดนั้น เปน การสร างคน หรือสร างตัวตายตัว
แทน ก็ หมายความว า ที่เราจะรักษาศาสนากัน
นั้น ไมใชการที่เราเอาคนไปเรียน แลวก็จํา
เพราะวา นั่นก็ไมตางกันจากการอยูในหนาหนังสือ
ซึ่ง ใคร ๆ ก็สามารถหาอ านงาย หรือ ปจจุบัน
เราใชอินเทอรเน็ต ก็สามารถคนหาไดง าย ๆ
เกี่ยวกับ คําสอนขององค พระศาสดา และเหล าอรหันตรสาวก ฉะนั้น การสืบทอดพระพุ ทธศาสนานั้น
เปนการสรางคน ขึ้นมาหลาย ๆ คน มากพอที่จะเปนตั วแทนใหกับพระพุทธเจา และพระสาวก รวมทั้งเปน
หลักฐานใหเห็นวา พระพุ ทธศาสนาเปนเรื่องของการปฏิบัติจริง ไดจริง ไมใชเปนเรื่องของการที่เราจะ
เรียนเพื่อเอาความเข าใจพื้น ๆ ไวเพื่อใชถกเถียงกัน
พระพุ ทธศาสนา โดยแกนแลว นั้นพูดถึ งเรื่อง อจิณไตย พู ดถึงเรื่องที่เข าใจยาก พูดถึงเรื่ องที่ ไม
สามารถคิดคํานวณได ไมสามารถที่จะนํามาวิเคราะห วิจัย ดวยเหตุ ดวยผล อย างบอกวา ทํ าดี ได ดี ทํ า ทํ าดี ได ดี ทํ า ทํ าดี ได ดี ทํ า ทํ าดี ได ดี ทํ า
ชั่ วได ชั่ ว ชั่ วได ชั่ ว ชั่ วได ชั่ ว ชั่ วได ชั่ ว นั้นจะวาไปแลว ก็ เปนเรื่องอจิณไตย ไมใชเรื่ องงาย ๆ ที่จะเขาใจ แตเรามักนํามาพูดกันเปนเรื่อง
พื้น ๆ ราวกับว าเปนเรื่ องที่ จะสามารถทํ าความเข าใจไดทันที ซึ่งจริง ๆ แลวเรื่อง ทํ าดี ได ดี ทํ าชั่ วได ชั่ ว ทํ าดี ได ดี ทํ าชั่ วได ชั่ ว ทํ าดี ได ดี ทํ าชั่ วได ชั่ ว ทํ าดี ได ดี ทํ าชั่ วได ชั่ ว
หากเราจะเชื่อ ตามหลักชาวพุ ทธ นั้น ไดกล าวอธิบายไดดวย เรื่ อง “กฎแหงกรรม” โดยที่ วิบากกรรม
ก็ จัดเปน · ใน · ของ อจิณไตย
กฏแหงกรรม มีธรรมชาติ ปกปดไมใหเห็นความจริง หากเราเห็นความจริงดังที่ พระพุ ทธเจาเห็น
ในเรื่องเกี่ยวกับทาน เราจะอยากใหอาหารสัตวกอนที่จะกินขาวทุกครั้ง หรือ หากเราเห็นวา สิ่งที่เราคิด
จะทํา กําลังทํา จะเกิดผลดีรายอยางไรในอนาคต ก็คงมีแต คนทํ าความดี ไมมีใครกล าจะทําความชั่ ว
ราย แตธรรมชาติกฎแหงกรรม นั้น มักปกปดวิบากที่ผูกอกรรมจะไดรับ จึงทํ าใหมีคนชะลาใจในความ
ชั่วรายของตนเอง และมีคนทอแท หมดกําลังใจ ในการทํ าความดี เพราะไมเห็นตามกฎแหงกรรม ว าทํา
ดีนั้นไดดี
และ นอกจาก เรื่ องกฎแหงกรรมแลว นั้น พุ ทธศาสนายังสอนเรื่องของการพนทุ กข เรื่ องของ
มรรคผลนิพพาน พู ดง าย ๆ คือ พุ ทธศาสนา นั้น พูดถึ งเรื่อง อจิณไตย โดยแกน แตจะทํ าอยางไรละ ที่
เราจะพาคน ยกคนขึ้นมารูเรื่องที่เปน อจิณไตยได .
กอนอื่น ก็ ตอง อาศัย เรื่องของ “ ““ “ศรั ทธา ศรั ทธา ศรั ทธา ศรั ทธา” ”” ” กอน ศรั ทธาในพระพุทธเจา, ศรัทธาว าท าน “รู”
จริง, ศรั ทธาวา ทานมีเหตุ และผล เบื้องตน พระพุ ทธเจาท านมอง วา สิ่งที่ท านคนพบ นั้นเปน สิ่งที่คน
ทั่วไปเขาใจไดยาก ยิ่งธรรมะขั้นสูงขั้นไปนั้น ยิ่งเปนของที่พู ดไดยาก ไมใชจะพูดไดในทุกโอกาส
สิ่งที่เราจะพูดกับคนรุนใหม นั้น จะตอง
เปนสิ่งที่ สามารถจูนกับเขาติด ถ าเรามี แกใจ ที่
จะเผยแผ พระศาสนา ลองถามตัวเองวา หาก
คนรุนใหม เขาอกหัก เขาอยากรูว า เขาจะ
แกปญหาอกหักนั้นไดอย างไร . เราแก ปญหาให
เขาไดไหม, หรือวา เขาอยากไดความรัก เขาจะ
ทําอย างไร . เรามี คําตอบใหเขาไหม , หรือ
วา
เขาเครียดจากการทํางาน เราจะมีคํ าตอบใหเขา
ไดไหม ลักษณะตาง ๆ ของคําถามที่คนร วม
สมัยมี อยู ถ าเรามาสํ ารวจว า เรามี ความสามารถมาตอบโจทย คนรุ นใหม ได อยู ถ าเรามาสํ ารวจว า เรามี ความสามารถมาตอบโจทย คนรุ นใหม ได อยู ถ าเรามาสํ ารวจว า เรามี ความสามารถมาตอบโจทย คนรุ นใหม ได อยู ถ าเรามาสํ ารวจว า เรามี ความสามารถมาตอบโจทย คนรุ นใหม ได ตรงนั้น หละ คือ ประเด็น
สําคัญเรื่องของการเผยแผ
ดังที่กลาวมา ว า พุทธศาสนานั้น พูดเรื่ อง อจิ ณไตย คนจึงมักเอาคํ าที่เปน อจิณไตย มาพูดกัน
ยกตัวอยางเชน บอกให “ปลอยวาง” ซึ่งจะวาไปแล ว คําวา “ปลอยวาง” นั้น ถือเปน หัวใจของ
พระพุ ทธศาสนา ก็ว าได ครั้งหนึ่งเคยมี คนถามพระพุ ทธเจาว า ถาหากจะใหพระองคยนยอศาสนาของ
พระองค มาเปนคํ าสั้น ๆ กระชับที่สุด ทานจะตรัสวาอยางไร . พระพุ ทธองค ทรงตรัสตอบว า ว า ว า ว า “ ““ “ธรรม ธรรม ธรรม ธรรม
ทั้ งหลาย ไม ควรยึ ดมั่ นถื อมั่ น ทั้ งหลาย ไม ควรยึ ดมั่ นถื อมั่ น ทั้ งหลาย ไม ควรยึ ดมั่ นถื อมั่ น ทั้ งหลาย ไม ควรยึ ดมั่ นถื อมั่ น” ”” ” นี่คือแกนของศาสนา ซึ่งปฏิเสธไมได แตเวลาที่เรามาพูดเพื่อ สืบทอดกัน
เราพูดว า “ ““ “ทุ กอย างไม ควรถื อมั่ น ให ปล อยวาง ทุ กอย างไม ควรถื อมั่ น ให ปล อยวาง ทุ กอย างไม ควรถื อมั่ น ให ปล อยวาง ทุ กอย างไม ควรถื อมั่ น ให ปล อยวาง” ” ” ” อย างนี้คนก็ไมเขาใจ เนื่องจากสวนใหญ มักพู ดใน
ลักษณะ การ “คิด”ปลอยวาง, การ “คิด”ปลง, การ “คิด” ที่จะทิ้ง ๆ ขวาง ๆ ซึ่ งเปนเรื่องที่คนรุนใหมจะ
ปฏิเสธ ตอต าน เพราะมองวา มันจะไปทิ้งไดอยางไรละ ก็ในเมื่อเรายังตองใช ชีวิตอยูในโลก ทิ้งไม ได
หรอก จึงทําใหคนรุนใหม มองศาสนาพุ ทธว า เปนเรื่อง โบราณ เปนเรื่องปฏิเสธโลก ทิ้งขว างโลก
แลว ยิ่งกว า นั้น ในสมัยนี้ “การทํ าดีไดดี ทําชั่วไดชั่ ว เริ่มเลือนไป” เนื่องจาก ได มี ความเชื่อผิ ด ๆ
เกิดขึ้น เชนเรื่องของ “การแกกรรม” ที่เชื่อกันวา เคยทํากรรมอะไรมาก็ แล วแต แลวทําใหในชาตินี้ ตอง
ไดรับผลกรรม นั้น สามารถแกไขไดด วยการ ทําพิธีอะไรสักอยาง ง าย ๆ สั้น ๆ แลว จะทํ าใหกรรมนั้น
หายไป
ถาหากวา เรามาปรับมุมมองกันเสียใหมวา “พุทธศาสนา คือคําตอบใหกับทุกคําถาม” ไมวาเขา
จะถามอะไรมา เราตอบไดหมด ซึ่ง อันนี้ เปนการเลียนแบบพระพุทธเจา ซึ่งเดิ มที ที่เมื่อทานสอนพระ
ทานก็จะสอนเรื่องที่ท านทรงคนพบแลว เชน มรรคผลนิพพาน การปฏิบัติสติ ปฏฐาน๔ เปนตน แตเวลา
ที่ ฆราวาส มาถามอะไรท าน ท านก็ตอบหมด เชน เคยมีหญิงชายคู หนึ่ง ไปถามพระพุทธเจาว า เขา
สองคนนั้น รักกันมาก จะทํ าอยางไรใหสามารถครองคู กันได ยาวนาน ยั่งยืน และติดตามไปทุกภพทุกชาติ
พระพุ ทธเจาท านก็ ตอบอย างตรงไปตรงมา ด วยเหตุและผล อย างถามว าความรักเกิดขึ้นไดอยางไร .
ทานทรงตอบว า การที่ ชายหญิงที่ได ครองคูกันนั้น เกิดจาก บุพเพสันนิวาส เคยได อยูรวมกันมากอน และ
มีความเกื้อกูลกันในชาติปจจุบันดวย นอกจากนั้น หากตองการจะอยูครองคูกันไดตลอดไป ทุกภพ ทุก
ชาติ มีวิ ธีเดียวคือ ทํ าให ศรัทธา ศี ล ปญญา จาคะ เสมอกัน เทาเทียมกัน ถ าหากวา เราเขาใจจริ ง ๆ
วา สิ่งนี้ ที่ พระพุทธเจาหมายถึง ก็ คือ การจู นจิ ต ให เสมอกั น จู นชี วิ ต จู นสถานะภาพ ในชาติ ป จจุ บั น การจู นจิ ต ให เสมอกั น จู นชี วิ ต จู นสถานะภาพ ในชาติ ป จจุ บั น การจู นจิ ต ให เสมอกั น จู นชี วิ ต จู นสถานะภาพ ในชาติ ป จจุ บั น การจู นจิ ต ให เสมอกั น จู นชี วิ ต จู นสถานะภาพ ในชาติ ป จจุ บั น
เสมอ กั น เสมอ กั น เสมอ กั น เสมอ กั น มันก็สามารถรักษาภาวะคูไดอยางตลอดรอดฝง และหากชาติหนาตองเกิดอีก ก็มีเหตุใหไดตาม
ติดไปเกิดกันได เพราะวา กรรมเสมอกัน ก็สงไปใหอยูในภาวะ ที่ใกลเคียงกัน และ เสมอกัน
หากเราเราเริ่มพูดในสิ่งที่เป นเหตุเปนผล และ เปนคําตอบใหโจทยทั้งหลาย ของคนยุคใหม ได เรา
จะพบวา เขาอยากจะมาฟ งเรื่องราวของพุทธศาสนา ด วยตัวของเขาเองมากขึ้น พูดง าย ๆ วา หากเรารู
ครอบคลุมจริง ๆ ว า พระพุทธเจาเคยตอบอะไรไวบาง เคยตรัสเทศน อะไรไวบ าง แลวเราสามารถเอามา
ประยุกตใหเข ากับสถานการณ หรือ ขอสงสัย ของคนยุคใหม แล วเขาก็จะไมไปไหน
สมเด็ จพระญาณสั งวร สมเด็ จพระญาณสั งวร สมเด็ จพระญาณสั งวร สมเด็ จพระญาณสั งวร สมเด็ จพระสั งฆราช สมเด็ จพระสั งฆราช สมเด็ จพระสั งฆราช สมเด็ จพระสั งฆราช ท านได ตรั สสอน เป นวาทะ สั้ น ๆ ที่ น าสนใจ และ ท านได ตรั สสอน เป นวาทะ สั้ น ๆ ที่ น าสนใจ และ ท านได ตรั สสอน เป นวาทะ สั้ น ๆ ที่ น าสนใจ และ ท านได ตรั สสอน เป นวาทะ สั้ น ๆ ที่ น าสนใจ และ
กระแทกใจ ไว ว า กระแทกใจ ไว ว า กระแทกใจ ไว ว า กระแทกใจ ไว ว า

“ ““ “ใจที่ ไม มี ค า คื อ ใจที่ มั กโกรธ เป นใจที่ มั นเร าร อน ใจที่ ไม มี ค า คื อ ใจที่ มั กโกรธ เป นใจที่ มั นเร าร อน ใจที่ ไม มี ค า คื อ ใจที่ มั กโกรธ เป นใจที่ มั นเร าร อน ใจที่ ไม มี ค า คื อ ใจที่ มั กโกรธ เป นใจที่ มั นเร าร อน, , , , ส วนใจที่ มั นมี ค า คื อ ส วนใจที่ มั นมี ค า คื อ ส วนใจที่ มั นมี ค า คื อ ส วนใจที่ มั นมี ค า คื อ ใจที่ เยื อกเย็ น ใจที่ เยื อกเย็ น ใจที่ เยื อกเย็ น ใจที่ เยื อกเย็ น ” ”” ”
ถาพิจารณา ลงไป นั้น จะพบวา ใจที่ไม มี
คา คือ ใจมักโกรธ ทุรนทุราย ใจที่เปนแบบนี้ ไปที่
ไหนก็ พินาศที่นั่น เหมือนแหลงผลิตความรอน
ขนาดใหญ ถ าเปนเจานายก็ เปนเจานายที่ลูกนองมัก
เกลียด ถ าเปนคนทํ างานก็ จะมีผลงานที่ลวก ๆ ไม
ปราณีต เพราะคนมักโกรธ นั้น มักจะไมอดทน
และหากเราเริ่มจากใจที่มันเยือกเย็น แลว
สามารถเปลี่ยนสถานการณที่ รอนใหกลายเปน
สถานการณที่เย็น เปลี่ยนเรื่องรายกลายเปนดีได


“ ““ “ทุ กคนนั้ นอยาก ทุ กคนนั้ นอยาก ทุ กคนนั้ นอยาก ทุ กคนนั้ นอยากสบาย แต ไม ทํ าเหตุ ที่ จะให เกิ ดความสบาย สบาย แต ไม ทํ าเหตุ ที่ จะให เกิ ดความสบาย สบาย แต ไม ทํ าเหตุ ที่ จะให เกิ ดความสบาย สบาย แต ไม ทํ าเหตุ ที่ จะให เกิ ดความสบาย ” ”” ” การเพงดู ผูอื่นไม ทําใหเกิดความสุข แตการ
เพงดูตัวเองนั้น สามารถทํ าใหมีความสุขได เชน เมื่อเราโกรธ เราเพงดู คนที่ ทําใหเราโกรธ ใจเราก็จะไม
เปนสุข แตหากยอนกลับมาดูใจตัวเอง ใหเห็นความโกรธ ความโกรธ ก็จะลดลงได
“ “ “ “ จิ ต จิ ต จิ ต จิ ตต ตต ตนคร เป น นครหลวงของโลก นคร เป น นครหลวงของโลก นคร เป น นครหลวงของโลก นคร เป น นครหลวงของโลก ” ” ” ” เปนแหลงเกิดแห งความสุข ความทุกข เปนแหลงของความ
เจริญ ความเสื่อม เปน สมบัติและ เปน ความวิบัติของโลก ด วย
“ ““ “ โรคทางใจ มี อยู ทั่ วทุ กตั วคน จะหนั กจะเบา ต างกั นที่ อํ านาจของกรรม ที่ ตนกระทํ า โรคทางใจ มี อยู ทั่ วทุ กตั วคน จะหนั กจะเบา ต างกั นที่ อํ านาจของกรรม ที่ ตนกระทํ า โรคทางใจ มี อยู ทั่ วทุ กตั วคน จะหนั กจะเบา ต างกั นที่ อํ านาจของกรรม ที่ ตนกระทํ า โรคทางใจ มี อยู ทั่ วทุ กตั วคน จะหนั กจะเบา ต างกั นที่ อํ านาจของกรรม ที่ ตนกระทํ า” ” ” ” ถึง พระ
ธรรมคํ าสอนของพระพุทธเจา จะเปนยา เปน ธรรมโอสถ รักษาโรคทางใจได แตใชว าจะรักษาได ทุกคน
คือ หากเริ่มตนดวยการ ไม ยอมรับการรักษา ไมเชื่ อ มียาอยูก็ไรประโยชน เชนเดียวกับ หากเริ่มตน
ดวยความไมศรั ทธา ก็ยากที่จะเขาใจธรรม ได
ลักษณะของคนรุนใหม ในป จจุบันนั้น คือ “ “ “ “ มี มี มี มี เวลาน อย เวลาน อย เวลาน อย เวลาน อย, , , , มี ความเครี ยดสู ง มี ความเครี ยดสู ง มี ความเครี ยดสู ง มี ความเครี ยดสู ง, , , , โหยหาความรั ก โหยหาความรั ก โหยหาความรั ก โหยหาความรั ก
ความอบอุ น ความอบอุ น ความอบอุ น ความอบอุ น “ “ “ “ ซึ่งเปน เพราะโลกปจจุบัน มีสิ่ งเร าใจ เราอารมณ มาก ยั่วกิเลส แมแต การดูหนัง ดู ละคร
ก็เปนการเสริ มราคะ ทํ าใหเราอยากไดในสิ่งที่เกินตัว
ฉะนั้น หากจะใหคนรุนใหม เขาใจธรรมะ ก็
ตองทํ าใหสอดคลอง คือ สั้ น โดนใจ และผอนคลาย
ความทุกข ไดอย างรวดเร็ ว ลองคิดดู ว า ระหว าง
การที่เราเอาหนังสือเลมหนา ๆ ยื่นให กับ การที่ใช
วาทะสั้น ๆ ที่สะกิดใจรุนแรง แบบไหน จะทําให คน
อยากติดตามมากกว ากัน
หนาที่ของ “ ““ “พระ พระ พระ พระ” ”” ” คือ การทําใหฆราวาส
นับถือ ทํ าใหเชื่อได วา พุ ทธศาสนามีบุ คคลที่สืบทอด
แลว นานับถือ น ากมลงกราบอยางสนิทใจ แตว า
“ ““ “ฆราวาส ฆราวาส ฆราวาส ฆราวาส” ”” ” ดวยกัน ก็ มีหนาที่ ใหความรูแกกัน ดวย
ซี่งไดแกคนที่อยูใกล ๆ ตัว เชน ครอบครัว พอแม คนใกลชิด ซึ่งเปน เหตุ ผลที่พระพุ ทธเจาทรง
ปฏิญาณไวว า พระองคจะไมทรงเสด็จดับขันธปรินิพพาน ตราบใดที่ พุ ทธศาสนายังไมบริบู รณด วย พุทธ
บริษั ท ๔ อันได แก ภิกษุ ภิ กษุณี อุบาสก อุบาสิกา วัดเปนศูนยรวมจิตใจคน แตวัดไมใชศูนย รวม
ธรรมะ ถ าในบานเรามี ผูแตกฉานในธรรมะ อยางนอยหนึ่งคน บ านนั้น ก็ เปรียบเสมือนวัดไดเชนกัน ที่
วัดเอาไว ทํ าบุญ “ “ “ “ ที่ บ านเอาไว เรี ยนธรรมะกั น แล วเอามาต อยอด ที่ บ านเอาไว เรี ยนธรรมะกั น แล วเอามาต อยอด ที่ บ านเอาไว เรี ยนธรรมะกั น แล วเอามาต อยอด ที่ บ านเอาไว เรี ยนธรรมะกั น แล วเอามาต อยอดกั น กั น กั น กั น ที่ วั ด ที่ วั ด ที่ วั ด ที่ วั ด” ”” ” เพื่ อเปนการเสริมสร าง
ความมั่นใจ วา พระพุ ทธเจ าไมได พูดเรื่ องเลื่อนลอย ไม ไดพูดเรื่องที่ เมื่อผานมา ๒๕๐๐ ป กลายเปนเรื่ อง
ลาสมัยแล ว แต พระพุทธเจาตรัสไว ทั้งหมด คือ คําตอบ และมีแรงบันดาลใจที่ จะศึกษาตอ วา
พระพุ ทธเจาสอนอะไร
การสืบทอด ศาสนา นั้น ต องรอเวลาที่เหมาะสม เชนเมื่อเรา สนิทกับใครก็ตาม เวลาที่เขาเกิดขอ
สงสัย เวลาที่เขาพบความทุกข เวลาที่เขาตองการที่ พึ่ งทางใจ อย าใหแคขอสงสัย แต ใหธรรมะ แลวเขา
จะซาบซึ้ง พระคุ ณของพระธรรม ตัวอยางเชน สมัยพุทธกาล


นางวิสาขา ซึ่งเปน พระโสดาบัน ในเพศของ
ฆราวาส หลานที่รักมาก รองไห ไปเขาเฝา
พระพุ ทธเจา พระพุทธเจาทรงตรัสถามว า เหตุ
ใดเจาจึงรองไห นางตอบว า หลานอันเปนที่ รัก
ยิ่งของข าพระองคตายจากไป พระพุ ทธเจาทรง
ตรัสถามตอว า หากหลานรักของเจามีถึง ๑๐๐
คน เจามิ ตองรองให ถึ ง ·^^ ครั้งเชียวหรือ
และ ทรงตรัสสรุปวา มี รัก ๑ ก็ทุกข ๑ มีรัก·^ ก็
ทุกข๑๐ และ มี รัก ๑๐๐ ก็ทุกข ๑๐๐ รักมาก
ก็ทุกขมาก รักสิ่งใดมากจิ ตก็จะไปยึดกับสิ่งนั้นมาก ทํ าใหเห็นความจริงวา รักที่สุ ด อาการของจิตก็จะ
ยึดที่สุด และ การยึดที่สุดนั้นเอง ทํ าใหเกิดทุกข ไดมากที่สุด สรุ ปไดว า อาการยึ ดของจิตนั่นเองที่เปนตน
ตอของความทุกข นางวิ สาขาไดฟง ก็เกิดปญญา จิ ตใจก็ คลายจากความเศร าโศก ได พระองค ทรงให พระองค ทรงให พระองค ทรงให พระองค ทรงให
อุ บาย ให วาทะ ที่ มั นกระ อุ บาย ให วาทะ ที่ มั นกระ อุ บาย ให วาทะ ที่ มั นกระ อุ บาย ให วาทะ ที่ มั นกระแทกใจ และ จะทํ าให คลายทุ กข นั้นลงได แทกใจ และ จะทํ าให คลายทุ กข นั้นลงได แทกใจ และ จะทํ าให คลายทุ กข นั้นลงได แทกใจ และ จะทํ าให คลายทุ กข นั้นลงได

ถ าเราสามารถที่ จะพู ด กั บคนรุ นใหม ในแบบที่ เป นคํ าตอบของพระพุ ทธเจ า และในแบบที่ เรา ถ าเราสามารถที่ จะพู ด กั บคนรุ นใหม ในแบบที่ เป นคํ าตอบของพระพุ ทธเจ า และในแบบที่ เรา ถ าเราสามารถที่ จะพู ด กั บคนรุ นใหม ในแบบที่ เป นคํ าตอบของพระพุ ทธเจ า และในแบบที่ เรา ถ าเราสามารถที่ จะพู ด กั บคนรุ นใหม ในแบบที่ เป นคํ าตอบของพระพุ ทธเจ า และในแบบที่ เรา
เข าใจว า พระพุ ทธองค หมายถึ งอะไร ได ตรงนี้ เมื่ อเกิ ดป ญหา เราก็ สามารถหาคํ าตอบเพื่ อช วยเหลื อเขา เข าใจว า พระพุ ทธองค หมายถึ งอะไร ได ตรงนี้ เมื่ อเกิ ดป ญหา เราก็ สามารถหาคํ าตอบเพื่ อช วยเหลื อเขา เข าใจว า พระพุ ทธองค หมายถึ งอะไร ได ตรงนี้ เมื่ อเกิ ดป ญหา เราก็ สามารถหาคํ าตอบเพื่ อช วยเหลื อเขา เข าใจว า พระพุ ทธองค หมายถึ งอะไร ได ตรงนี้ เมื่ อเกิ ดป ญหา เราก็ สามารถหาคํ าตอบเพื่ อช วยเหลื อเขา
ได เหมื อนเป น สะพานเชื่ อมไปยั ง พระพุ ท ได เหมื อนเป น สะพานเชื่ อมไปยั ง พระพุ ท ได เหมื อนเป น สะพานเชื่ อมไปยั ง พระพุ ท ได เหมื อนเป น สะพานเชื่ อมไปยั ง พระพุ ทธเจ าด วย ธเจ าด วย ธเจ าด วย ธเจ าด วย เพราะหากเกิดปญหาแบบนี้ ถ าคนสวนใหญจะหันมา
พึ่งพระ ก็อาจจะทําไมได หรือไม ทันการณ



ประโยคทิ้ งท าย ประโยคทิ้ งท าย ประโยคทิ้ งท าย ประโยคทิ้ งท าย · · · ·

“ถาเรากํ าจัดองค ประกอบเสีย ๆ ทางใจ ที่เปนตัวถวงตัวขัดขวางทางใจที่เปนเครื่ องขวาง สมาธิ เครื่อง
ขวาง สติ ไปได มันก็จะทํ างานแลวก็เปนสมาธิ เกิดสมาธิขึ้นมาไดเอง ”

“ ““ “อุ บาสิ กา อุ บาสิ กา อุ บาสิ กา อุ บาสิ กา... ... ... ...ณชเล ณชเล ณชเล ณชเล” ”” ”