Blm 3

TOPLUM, TOPLUMSAL YAPI VE TOPLUMSALLAMA

3.1. Toplum 3.2. Toplum ve Birey 3.3. Toplumsal Yap 3.3.1. Toplumsal Yapnn Paralar 3.3.1.1. Kltr 3.3.1.2.Toplumsal Snf 3.3.1.3. Stat 3.3.1.4. Rol 3.3.1.5. Gruplar 3.3.2. Toplumsal Kurumlar ve Kurallar 3.4. Toplumsallama

3.1. Toplum

3.2. Toplum ve Birey

Joseph Ficher, insann toplumsal alandaki evrimlemesini gruba ayrarak incelemitir: 1. Kii olma dnemi 2. sosyal kii olma dnemi ve 3. bireyselleme dnemidir. Weber, toplumsal davran biimlerini aklamak iin ideal tip adn verdii bir lt kullanmtr. Webere gre aslnda, ideal tipe kavramsal safl iinde, gerek hayat ilikilerinde hibir zaman rastlanmaz ve esasen ideal tip ama deil, mnferit olaylarn saptanmas, anlalmas ve aklanmas iin bavurulan bir aratr

 Weber, hem biricik zel hem de bir toplumsal varlk olan bireylerin, toplumsal eylemlerini drt ideal tip snflamas zerinden aklamtr: 1. Geleneksel nedenlerle yaplan toplumsal eylemler, 2. Duygusal nedenlerle yaplan toplumsal eylemler, 3. Deere ynelmi aklc nedenlerle yaplan toplumsal eylemler, 4. Amaca ynelmi aklc nedenlerle yaplan toplumsal eylemler.

3.3. Toplumsal Yap

Toplumsal yap, bir toplumun organize olmu btnn ifade eder. Birbirlerine karlkl balarla bal olan toplumsal ilikiler, toplumsal olaylar, ortak kltr, toplumsal kurumlar, denetleyici kurallar, ibirlii koullar, gruplar ve nfus, toplumun yapsal btnlnn paralarn oluturur. Toplumda organize olmu toplumsal ilikiler btn, karlkl elerin bir balant iinde birbiriyle kurduu iletiimle salanr. Bu da toplumsal yapy oluturur. Toplumsal yap, toplumsal byk sistem olarak da grlebilir.

 Toplumsal yap dinamik ve statik paralarn, birbirinden farkl gruplarn bir araya gelmesi ile gerekleen bir dzenlemedir. Birey daha domadan, iine doaca toplumsal yap belirlemitir. Bu nedenle insanlar bir toplumsal varlk olarak, iine doduklar toplumsal yapnn deerleri ile donanrlar. Bir baka ifadeyle, doduklar andan itibaren toplumdaki organize olmu toplumsal ifadelerin bir paras halini alrlar. Edindikleri toplumsal stat, rol ve sosyal kiilik ile toplumsal sistemin tayc paracklarndan birini olutururlar.

3.3.1. Toplumsal Yapnn Paralar

A) Kltr: insann doa karsndaki btn faaliyetleridir. Bu balamda insann btn yappeylemeleri ve dnce retimidir. Kltr, toplumlarn/bireylerin dnce, dil, inan, deerler btn, normlar, ynetim biimleri ve mimari yaplar yaratmalar, hukuk, din, etik, ahlk, sanat, bilim, spor, proje ve tasarm retmeleri, bu srete doaya kattklar her ey, bu amala gelitirdikleri dnce sistematii, davran biimi, renme dizgesi, profesyonellik ve meslek etii, ayn zamanda gemiin bir miras, imdiki zaman iyi yaamann gvencesi ve gelecee braklacak bir deerdir.

 B) Toplumsal Snf: Belli llere gre ortak zellik tayan bir gruptur. retim srelerine gre katklar, retimden aldklar pay ve retim ilikileri ya da retim aralarnn mlkiyetine sahiplik bakmndan konumlar birbirine benzeyen bu konumlarnn bilincinde olan insanlarn oluturduu toplumsal gruplardan her biridir

 C) Stat: Sosyal kiilerin toplum iinde edinmi olduklar konuma (pozisyona) stat ad verilir. Bir kimse, birey tek bir statye sahip olduu gibi, birden fazla stats de olabilir. Ayrca statler sabit olmayp deiebilir. Weber, stat ile snf arasndaki ayrma dikkat ekerek snflarn iktisadi sistem iinde tabakalandn, oysa statlerin bir yaam biimi zerinden ayrtn ileri srmektedir. Statler edinilen ve kazanlan statler olarak ikiye ayrlr. Edinilmi bir stat, miras gibi nceden sahip olunan ve yeni nesle geen verili bir konumdur. Oysa kazanlan stat, kiilerin kendi abalar sonucunda elde ettii konumdur.

 D) Rol: Sosyal stat bireyin konumunu, yerini anlatrken, rol ise bir davran olarak bireylerin ykmllklerini, grevlerini ifade eder. Stat bir durum, bir pozisyondur, oysa rol dinamik bir grev karldr. Rol, yaplmas beklenen bir davrantr.

 E) Gruplar: Toplumsal gruplar, karlar uyuan, deerleri rten ve beklentileri ortak olan insanlarn bir araya geldii bireylerden oluur. Birincil derecedeki yakn ilikilerin yer ald gruplar ile geici ya da resmi ilikileri ieren ikinci derecedeki gruplar birbirinden farkl ilikilere sahiptir. Bunu aile ilikileri ile siyasi parti ilikileri zerinden rneklendirebiliriz.

3.3.2. Toplumsal Kurumlar ve Kurallar

Toplumsal kurumlar, toplumsal yapy dzenleyen kurallar ve olgular topluluudur. Toplumsal kurum, toplum ihtiyacn karlamak zere rgtlenmi, srekli ve kendiliinden var olan bir sosyal varlktr. Kendisini meydana getiren insanlar deitii halde, toplumsal kurumlar devam etmektedir . Kurumlar, karmak toplumsal yap iinde ekonomik, siyasi, ideolojik ve kltrel alanlarda kendi amalar dorultusunda younlam, toplumsal ilikiler ve roller btndr. Bireylerin davranlar ile zaman iinde geliir. Belli bal temel kurumlar unlardr: Aile, din, hukuk, siyaset, ekonomi, eitim, tp, bilim ve askeri kurumlardr.

3.4. Toplumsallama
Toplumsallama; toplumun bir yesi haline gelmeyi renmektir. Bireyin, kii olmaktan sosyal kii olmaya evrilmesi ve toplumsal varlk haline gelmesini kapsayan bir sretir. Toplumsallama hem bir durumdur, hem de bu durumun dinamik yz olarak bir renme, gelime ve uyum srecidir. Toplumsallama srecinde, insanlar aras etkileimle birlikte, bireyin evresindeki maddi varlklara uyum salamas da beklenir.

 Temel toplumsallama kurumlarnn banda aile gelir. Sonra akrabalar, komular, arkadalar, oyun, okul, i gruplar, hatta hemeriler, yurttalar geni etkileim ortamn oluturur ve toplumsallamay salar. nsann kendine uygun, insanca davranlar renmesi sreci toplumsallamadr. Toplumsallamann gereklemesiyle birlikte insann yaam dzeyi de biyolojik snr aar ve bir toplumda yaamas olanakl hale gelir. Bu adan bakldnda toplumsallama, bir kiilik kazanma yntemidir.