. .

()
1
, ,
.
XII ., ,
, XIV .
, , , ,
.
- .
2.

. XII .
XIII . ( ): 605, ,
#, [] 487, [] 831, 5103. . . ,
.
, , -,
. ,
,
. 136 (4070- XIV .) ,
. . -4. ,

.
, -BP5.
, ,
, 6.

2.1.3/2987 (
).
2
.: . . . ., 2004. . 174.
3
.: . . 142.
4
. . 142, 595.
5
.: . . ., 2004. . 256.
6
-,BH, -MBH, -KBH.
-KBH -MBH: . 50M,F (50O,F), B;?M,F (B;?O,F) 50K(,)F,
B;?K(,)F. , , -,BH -MBH (-OBH), -5?5
( . . 269).
1

,
:
, # # .
-.
, ,
.
.
: ;2,,F?H ( 22: 46)7. ,
,
1092 .8
,
.
,
, .
,
9. -
.
,
- :
( XII/XIII)10
34 -, ,
, 13 11.
( 1074 .)
,
, . ,
- -
, , , 12.
, ,
( 373 .)13. ,
,
X .
14.
. . 267.
.: . . . ., 1907. . 160.
9
.: . . . ., 1961. . 102.
10
XIIXIII . / . . . . , . . , . . . ., 1971.
11
. . , //
. . ., 1974. . 112.
12
.: . . . ., 2001. . 226227.
13
, - : VY PON5D
7

1 N5D POS PR>5|| .,=5.HF,/; 0:" ;V?KF:5M .H>?,|L?J <;40KN :,5:,LGL >;V|Oz :;G5 5 -H6.,N?J <K:5N
?=5 7, 0 | <=;>?; J??J 2 >O >?"I5 =KH | 0; .H?;=:57, .K?J:, ( . XII, 8 .9); VH <=;EOQ 2 0:"5 :,
4,;Vo:OBH 5 :,| Oz BH J??Jz M7;2 =:; N>?J | >?"I5 =KH ( , ,

. 330 // . . . ., 2001).
14
, :
1

7:5/5
3
/8"IM N=KH
4
>7,4,N?J 2 >O /=JJ5
>7IJ M4I7;J <,6
=:5>5>H N2 N>?J <;7
>8VF,:5N @?KF:52

:
, , ,
, , 15.
( XIII/XIV)
. ,
, XIII XIV .16, .:
.;40K=2O,B;V>O (. 69 ); ;78.?,,BH (. 95 ); :,=5O,F>O (. 107 ); [>K7,,B;V (2.
. 109 ); : ;2O,B;V (. 109 ); <;8O,B;V (. 109 ); -;V0O,F (. 116 ); <;-K20O,B;V>O
(. 123 ) . , ,

, ,
. -K,- > -,-
(: ;2O,B;V, <;8O,B;V
.; = [ > a]). , , ,
XI XII .,
.
XIIIXIV .
, .
- ,
.
-
-: ;V0;. [>K7,BV>O| 8L-I 2 : [>K7,|NF>O

<;8OBV ;V0;|. ;V4I 2 8L-H.:I|M : =KF,BV>O <;|?,<8OBV>O ?8>,| >?"BH 8L-I 2

5BH| : <;?,<8OF>O >H|.O4;.,BV <,7I ?[8]>, <=<0"-:IBH 8L-I| 2 5BH : >.O4,:,|
-Iz .>H, ( 1269128917. . 232 ); 5 M7; 48;0K5 -JN|:5 -I.,B;V 5 :
/:K.,|B;V>O :5 =H<H?,B;V ( XIII/XIV. . 7 ); R5 <=5|B;2,BV .>O :-z :I|M <?5,
R5 M0OBV| [ <8;0, .5:5E:,/; ( . . XIV. . 1 ); C:5 .H|40=2,BV>O ,4 2
>7;|?J>7I M0OBH 5
R <5?,BH|>O C:5 <;MBV > <;7,|M:5NJ ,4 2 ;8E,|BH C:5 .H "=7.J
R50O|BV 7;8K:;J :, <;78;|::5 ,4 2 0=K,|BH >:;J R5 ><,BH C:5| ;8OBV>O ,4 2
/8V|8OBH>O C:5 >K=O|BV>O ,4 2 .85E,BH>O| C:5 4;20,.,BV ,4 2| 7=,>OBH>O

( 137718. . 118 ) .
8
9

N @58:5N /z 5 -8z .6 C"

( , . . 7. 246 . ( . . XIV) . 4 ) ( ;
.: - XIXIV ., //
1965 . ., 1966. . 225).
15
.: . . : //
, . XIV . , 1016
2008 . . ., 2008. . 5175; . : // . . 2009. 3 (37). . 4243.
16
. . . 38. 143 . .: - ,
. XIXIII . ., 1984. . 360. (.:
. . . I: . . 38 // Russian Linguistics. 2007.
Vol. 31. 1. . 3159). ,
. . . . . , ,
XIII . ( 7080- ).
17
. . . 71. 328 . .: . .
. ., 1867. . 1. . 3739; - XIV . ., 2002.
. 1. . 644; . ., . . . ., 2003. . 4851; . . // . . 2005. 3 (21). . 3132.
18
. 31.7.2. 258 . .: . . . .,
1980. . 116.

, -
: "=O :,|=5OBV?J 5 ( 12691289. . 124 );
<=54.,.F5 RC"5| -=, o @<=,F,BV?J 5 ( 12691289. . 241 ); 5 -82",|B;V?J
5 >:". .K7, >/;| ,:/"85 2 -5"5 /:;VG,|B;V>O () N/; ( XIII/XIV. . 12 );

M7; 7,|: -40@FJ:, -5MB@ 5 <;|.J=/HF 5 4, .IL .8KE,BkV|?J 5 .;:H 54 .J>5

( XIII/XIV. . 39 ); B.,8OBV?J >:";|. .K7, >/; ( 1377. . 57 ); 4,||
.IL .8,E,BV?J R5 ( 1377. . 91 ); R5 4,@F,BV?J 5' ( 1377. . 257 ); R5
.4|F ?=;>?J -JMBV|?J R5 <; /8,.K N/; ( 1377. . 257 ).
: .H<=,F,B@ 5 <;EJ?;| : <=50 .H >H-;=H -=,|? (. 115 );
<=54.,.HF ;"5 -=,|?, .H<=,F,B@ 5 /8"LG (. 115 ).
: >5.,M 8L-8OB@ 5 .H|
0:"5 :;N.I K0OB@ 5 <5M|B@ 5 2:OB@>O 5 <;>,/,|B@ 5 7@<8L ?.;=OB@ ( XIII/

XIV. . 57 ) .
. . - ,
.50OF, 8L-8OF . , ,
- 3 . . . . - 3 . . .
, . ,
: W|/;2 @0, @5?5 >?"IH| 7:5/,H :,7,4I.,F[]| ,<z 8J>7I5
4,<;.K0J[5]| :, .>M ,>I >,H 2 >I[-]| >?=;RMF?J >5M 7:5/I [>H]| :;/;J ?G,:JNJ

( 12691289. . 328 ).
, -
: ,
B.,8OBV 519. - ,
, - (-
, ).
5
;8MBV?5 5 >?.;|=5?5 8"?.V >- =,05 (. 54 ), -?5 -?J. ,
, 20.
.
. -,
, - , , ,
:
Y:5 2 0=7;8JRWJ| M7; 7,:J -40VF:,| -5MBV 5 <;.=/HF 5| 4, F5L .8,BV
R5 .;:Y| 54; .>5 (. 82 ); 4, .IRL .8,,BV 5| <; C-I,RL (. 82 )

vs.
:; 5| <>5 <=5B;0OG R4-854,|BV?J /:;R6 N/; (. 53 ); M0OBV?J 5 <5MBV?J 5|
2:OBV>O R5 <;>O/,BV R5| 7V<8L ?.;=OBV (. 97 ); ?I>VG, ?I|>VGJ <=`>?;RMBV?J| NV R5
?I ?,|5 >8V2,BV?J RNV(. 208 ).

3 . . . - :

.50OF?J 2 5 -82":VRL| >5RL 0.=,5 (. 86 ).

- , : R6 B.,|8OBV?J
5 >:". >.K?, >|/; ( . XIV. . 53 ); .H|<=,F,BV?J R5 <;?;| : <=50 -=,? .H
.: . . XIXIII . ., 2006. . 211.
,
-, -, , . . ,
( . . , . . 113).
19

20

4-;|=H ( . XIV. . 147 ); <=54.,|.H 2 R5 Y"5 R5 -=, o M .H|<=,F,BV?J R5 /8G"

( . XIV. . 147 ).

-21.
, ,
.

vs. , vs. ,
(. ). - -,
.

(, , ): 7=,>OBH>O
( 1377. . 118 23) 7=,F,BH>O; <=5B;0O|BV ( 1377.
. 235 2223) <=5B;2,BV.

, , 22.
, - ,
,
, 23.
.0OF .0OF?J, 5OBV 5OBV?J
*-t, , *-t < *-t.
*-t
<5F?J <5F, >@?J >@. -
. - - ,
. ,
-?H .
, ,
3 . . . -,N, -KN, -@N24.
, , ,
, 25. .
26:

21

48 , XII/XIII, .:

-5MB|?J N/; (. 295 ) (N/; 5); .8,,B@?J| 5 (. 295 ) vs. <=5B;2,,B@ <; .J>O 0:5 (. 295
); .8K,,B@ .H:H| 54 .J>5 (. 295 ).

. XIII/XIV, , -
.
22
. . XIXIII . . 202.
23
.: . . . ., 1982. . 271272; . . ,
. . ., 1981. . 90; . . .,
1980. . 315317.
24
. . . 249.
25
13- , , 4- , (Leskien A.
Handbuch der Altbulgarishchen Sprache. Heidelberg, 1955. S. 121122).
, .: <;0;-:,| -; N >?=,z :>I?,/; >:, ( 12691289. . 26 67) ( N>?J).
26
- -
. - , , , (.: . .
- // . 1998. 3. . 81).

-
: ?=<G 85 ?5 >= "0 a || :K @2,>,N 85
?5 >O| @H >5 >?=,F:,M | >8IF, (

12691289. . 126 21 127 3)27;

:,=:5 .;5:5| 5 .>O7; ?G,:JN <;7,|4VL

O7; 0, @/;0O?J| <;.8K.F5H (
12691289. . 75 69);

.; .:V?=J|:LRL <V>?H:L 54.0|?5 5 <=58V5

2 >O| RNV RC-5?,?5 @ >?,|=J (
12691289. . 33 1317);
, G .I R ; R V |-; : .H><=O: ?,7;.I5 | 5
<;8;25?J <=J0H C5|, >.;5, >?=,BH -5"5
( XIII/XIV. . 6 26 7 1);

7?; -; 54:,/,|N?J 5 N/;2 85 C-H0J|=2,

48,M 87 h -J -H"| 5 -8/I5 48, : B;G?J|
?.,=5 >.;N5 ( XIII/XIV. . 15 1418);
4K8; -; =,|0VN?>O -"H RY 7,LG5|B>O R5 <=5N8
.H >8,|>?J 5><;.K0,:5N :,|F ( .
XIV. . 135 59);
R ,G <;. 8K:; -V0 |?J ?; ?.;=5?5 ?;
C-=,4VRN?J :, -8/",RM : =.:V|RL R5 : :,
<;84:,M .>|/0, 5:O?>O ( . XIV.
. 72 48).

-
5 : ?=<G|?J >= "0 5 : @2,>,N?J| 85 ?5
>O @H >5 >?=,F:,M| >8IF,.H ( XIII/
XIV. . 38 912); R6 : ?=<G?J 85 ?5 >=` |
: R@2,>,RN?J 85 ?5 R@|H >5 >?=,F:,RM >8IF,
( . XIV. . 30 2025; 1377, 86
1013);
.>O7; ?HG,:5N <;7,4,|L?J ( XIII/XIV. .
8 34); .>O7;| ?G,:JW <;7,4VL?J ( .
XIV. . 50 2122); .>O7;| ?G,:5N <;7,4,LG
( 1377. . 53 89);
R 64.|0?J R 5 R 5 <=58V5?J 2| WV .5?,?5
( . XIV. . 26 57); R 5 4.0?J R 5
<=58V5|?J 2 >O NV ( 1377. . 26
1112);
5 ,G : .H|><=O:, .H><=O:?J ?,|7;.IR5 6
<;8;25?J <=|0H Y5, >.;5, >?=,|B, -5"R M
( . XIV. . 49 2024); 5 ,G @|-; :K
@><=O:?J ?,7;|.I5 ( 12691289. . 73
2122); 5 ,G : -I .H><=O:, | .H><=O:?J
?,7;.I5 ( 1377. . 52 1415);
: N/;2 85 RC-0|=2,?J 48,M ( 1269
1289. . 84 1314); :; RW/;2 85 RC-H|0=2,?J
( . XIV. . 55 1314); : N|/;2 85
C-0=25?J ( 1377. . 59 67);
4K8; -; =,0;V|N?J>O -H" :,FJ ; 7,LG55|BH>O
5 <=5N 8?J .H >8,|>?J 5><;.K0,:5N :,F
( XIII/XIV. . 104 1821); <=5N8?J
( 12691289. . 224 3; 1377.
. 147 13);
:, -8,|/,M : =.:VL?J :,| :<;84:,M .>/0,|
5:O?J>M ( 12691289. . 114 36);
: =J.:@L?J( XIII/XIV. . 30 26); :
=.:V|L?J ( 1377. . 79 2123).

28. , ,
.
, -
,

29. , ,
- 91: ?,7;.IBH -; =1 c <== "7H|| 0."0H
<=,.10:57H M7;| AL:57H <=;D.J?1 ( 12691289. . 328 33 328 2) vs. <=,.10J:67H K7; <6:67H>H (!)
<=;(D).J?1?H 91, 13 ( ( XXI .) / . . . , .
. . ., 1999. . 759); <=,.J0J:57H| -; =1E1 M7; 5 AV:57H>H <=;|D.J?1?J ( XII. . 36 1719;
27

).
28
, (., , -I>?J -I).
(. 0,>?H, :,EJ:1?H :,EO?H)
-ti -t.
29
.: . . . . 102.

10

, , .
,
30.
,
-i31.
,

*-t *-t. *-t
*-(n)t *-(n)t,
.

*-(n)t. ,
, .

. . , . . . 3436.
. , , , :
, . , *bheret
*bhereti ( . . . 281). . ,
,
: , , -ti...-ti...-ti -ti...-t...-t; -tu...-tu...-tu -tu...-t...-t.
30
31

11