-
1997
Frances A. Yates
The ART
of MEMORY
The University
of Chicago Press
Routledge and Kegan Paul Ltd
London
1966
-
Adobe FrameMaker 5.1.1
for Win95NT
84108 1/32
:
NewBaskervilleC
BaskervilleSSi
Lidia (Rooz)
:
Frances A. Yates.
The Art of Memory.
The University of Chicago Press,
Routledge and Kegan Paul Ltd,
London, 1966
., 1996, .
, 1996
. ,
, ,
,
. .
.
,
,
,
. , ,
, , .
, ,
. ,
;
.
, , ,
, . , -
. (. 11), ,
1952 . , 1955-,
.
, , , ,
, . ,
.
, , , (Mediaevo e Rinascemento, Florence, 1955).
, : , .
? , ,
. ,
,
, .
,
1958-, ,
1959 .
.
, .
,
,
, , ?
,
. ,
, ,
.
(London &
Chicago, 1964).
,
,
, .
, , ,
.
, ,
( , XVI,
1954 XXIII, 1960).
,
.
,
. . ,
1936 1937 . 1960
Clavis universalis . , ,
; ,
, .
, , , .
(. . 105, 184, 194).
Ad Herennium
(1954), . .
, 15001700 (1956), . .
(1958), (1960).
, ,
, ,
.
, , , , , . , ,
,
.
,
.
, ,
. ,
, , , . ,
, ,
.
,
.
, ,
. , , ,
. ,
10
, , ,
,
, ,
. , .
,
.
.
,
. . .
,
. ,
.
. . , .
, ,
. .
, .
. .
.
.
. . ,
. , , .
, . . ,
.
,
- .
. ,
11
:
.
, .
.
, .
,
.
,
,
- ,
: , . , ,
. .
,
,
, .
,
I
1
,
, ,
,
. , ,
, ,
, . , ,
, . ,
, , .
, ; , , , ,
.
,
1 Loeb: Ad Herennium
. ; De oratore . . . ; Institutio
oratoria . . .
, ,
, , .
H. Hajdu, Das Mnemotechnische
Schriftum des Mittealters, Vienna, 1936.
The Ciceronian Art of Memory Medioeve e
Rinascimento, Studi in onore di Bruno Nardi, Florence, 1955, II, p.
871 .
.
13
. , , , ,
. ,
. , ,
, , ,
.
, () , ,
, ,
, , ,
. 2
,
,
, .
(loci images), . , , ,
;
Ad C. Herennium
libri IV; Institutio oratoria .
,
, ,
,
.
,
, ,
, , , 2
14
, .
.
(loci). , ,
,
.
. 3
, , - , ,
, ,
, .
, ,
, ,
,
, . , ,
, .
, , , .
,
,
. ,
, ,
(),
().
, ,
. , , , - ; 3
15
,
. ,
.
, ,
, ,
, . . , , ,
. , . - ,
,
, ,
.
, , , , , . , ,
, ,
, .
, - ,
,
, ,
, , ,
, ,
. 4
,
,
,
, , ,
,
4
16
.
.
,
, ,
- , .
, ,
,
.
,
. , .
,
,
, .
5
8682 . . . , , , . , , , ,
,
,
Ad Herennium.
(inventio, dispositio, elocutio, memoria, pronuntiatio) , . , 6 : , .
, ,
. ,
5 Ad Herennium ,
. H. Caplan Loeb (1954).
6 Ad Herennium, III, XVIXXIV.
17
, .
.
,
, .
: .
Ad Herennium.
,
, . , , , ,
.
, ,
, .
. Ad Herennium
, . , , ,
.
, , , Ad Herennium, ,
,
, .
, ars memorativa,
, , ,
, ,
Ad Herennium. -
18
XVI ,
,
. , , , De umbris idearum .
, ,
, , ,
.
,
Ad Herennium, .
,
, , , .
,
8682 . . . , . ,
, .
, ,
.
Ad Herennium, , ,
, .
(Constat igitor artificiosa memoria ex locis et imaginibus)
, . Locus , , ,
, , . .
, (formae, notae, simulacra) , . ,
- , ,
.
. ,
,
, . ,
,
. -
19
, ,
, .
, . , ;
, locus ,
.
, , ,
, .
loci.
, , ,
, loci, locus
.
, loci . , , ,
.
, .
Loci , ,
,
.
,
,
locus . locus,
, , , - . .
Loci , . , loci,
20
-
.
Loci , ,
, . Loci ,
, ,
.
,
;
, .
loci , , ,
, ,
, .
, , loci, ,
, ,
, .
, ,
- .
, .
,
,
, .
loci , . , . ,
?
-, loci .
21
,
Ad Herennium,
. ,
, ,
(res), (verba). ,
, - , , , .
, , -
.
.
, ,
, ; ;
(); ;
. 7
,
, ,
. ,
, , , ? ? memoria rerum; memoria
verborum. ,
,
, .
,
; , - , Ad Herennium
7 De invetione, I, VII, 9 (
. . Loeb', res verba).
22
,
, ,
, ,
.
. . , ,
?
, . , ,
,
, ,
? , , , .
, . , , , ,
- . - , , , , , , ,
. , , , , . ,
, ,
. , , . , ,
, ,
. , , ,
. , , , ,
.
, ; ,
, , .
, ,
, .
,
: ,
23
(imagines agentes), ;
,
, ; , , , ,
, ,
;
,
. , ,
, ,
.
,
. 8
, , ,
, , . ,
, ,
,
, , - ,
. - , -
.
, ,
, , , Ad Herennium.
, , ,
, ars memorativa,
,
,
,
, .
Ad Herennium,
, ,
8
24
,
.
, ,
;
, .
. 9
, ,
, imagines
agentes. ,
.
.
, . , ; ,
; . locus - , , . :
, , . , - ,
, .
,
, ,
. , , . 10
9
25
, , ,
testes . , - , ( ). loci
,
, ,
.
, , ,
, , , ,
. , . , , , Ad Herennium
, , , .
, ,
, . ,
.
, ,
, .
-,
, ,
,
. , ,
, , , .
, De oratore ,
.
, ,
, , .
, ,
26
, ?
,
, ,
?
,
,
,
, ? , , ,
,
, ;
;
, ,
, . 11
; , ,
, Ad Herennium.
; ,
, , loci
, , , ,
. Ad Herennium . ,
, , , , .
,
,
, .
, ; ,
11
27
, , ,
imagnes agentes.
, :
Iam domum itionem reges Atridae parant 12
( - ).
Ad Herennium
, -
.
.
: , , .
Loeb' (. ) , ;
, , . - , , , ( , ,
)
. ,
. ,
- .
,
.
.
Dominus-Reges, domum itionem reges.
,
, .
,
12
28
- , - . .
: ,
.
, ; ,
, , Ad Herennium. 13
, ,
. , . , ( , ,
) .
,
,
Atridae parant. Atridae ( ) ,
, .
,
Ad Herennium, .
,
,
.
, .
, ,
, . 14 ,
,
.
, ,
13
14
Loeb', , . 217.
Ad Herennium, loc. cit.
29
-, . , , ,
, , , , . , ,
, .
, , ,
, -?
, . , , ,
, , ,
, , . 15
,
, notae, . 16 ,
.
, ,
. , ,
; ,
.
15
,
; , , . . The
16
30
, , .
,
.
, , .
,
, , , .
,
,
. 17
,
, Ad Herennium
. ,
, , , ,
,
, , ,
, ,
,
, ,
. 18 , ,
, , ,
. 19 , ,
,
, , .
17
18
19
31
, , .
,
,
.
.
,
; , . ,
; ,
, ; , ;
,
- , , , -, . ,
. , . ,
, ,
.
, , ,
, , , ,
Ad Herennium
. 20 ,
.
, Ad Herennium ,
,
, ,
.
De oratore ( 55 . . .)
20
32
, , ,
, , , , , Ad Herennium.
, ,
,
, 21 .
,
, , ,
. ,
. 22 ,
,
, , . .
(
), ,
, (locis est utendum multis, illustribus, explicatis, modicis intervallis); , , , ,
(imagibus autem agentibus, acribus, insignitis, quae occurrere celeriterque percutere animum possint). 23
, , .
.
21
22
23
33
() , ; ( ) , , ( ) , ,
. 24
, Ad Herennium
, , ,
,
.
, ,
( , ); ,
,
, ;
(singulis
personis), ,
, . 25
persona
. , , , , , , ? ,
,
?
,
, Ad Herennium,
,
?
(De
oratore), , 24
25
34
, . ,
,
,
.
,
. ,
, ,
, (?),
(?), - , .
, , , ,
, ; ,
(summos homines et divina prope memoria),
, ,
, , ,
, , , , .
, , , , , ,
. 26
, ,
, ,
, .
,
,
,
, , ,
, ,
26
35
, .
.
,
.
,
,
? ,
,
. -, - ,
?
.
De inventione,
De oratore, ,
Ad Herennium
. De inventione
,
, , inventio, ,
, .
, ,
,
, De inventione,
.
De inventione
, ; . , , , . .
:
36
, , ,
, , . ,
(memoria, intelligentia, providentia). , . , , . , ,
, , . 27
, De invetione, ,
. , , , Summae. ,
, .
,
De inventione, Ad Herennium;
.
,
; , . .
, .
,
,
. 28
,
- ,
, ,
27
28
37
,
. , ,
, ;
. , ,
, ,
, , . , ,
, , persona, , ,
, ,
.
, ,
. .
Institutio oratoria De oratore.
,
, ,
.
,
, , memoria actio
, . 29 ,
.
, , ,
, .
, ,
29
38
.
, , , ,
, , , . , -
, ,
, ,
, , ,
. , , .
,
, .
,
. ,
, ,
,
. , ,
, .
,
, - ; ,
, ,
. , ,
, , ; ,
. .
, , , , , ,
, . , , , ,
, , ,
. , ,
, , ,
, , , ;
.
, , , , , , .
.
, , ,
, .
, ,
, , ,
, .
:
39
, ,
; , , , , ,
. , , 3060 , . ,
, , . 30
, , . , ,
,
,
, .
,
, , .
, ,
, ,
,
.
. , ,
,
, .
imagines
agentes, , , ,
, Ad Herennium,
, ,
, . ,
,
, .
. ,
. 30
40
,
, , ( )
.
:
,
, ,
, . , , ; , , , ,
; , ,
. , , , ,
, ; , .
.
, - ,
, ,
- , ,
. ? , , .
, , , ,
,
, . ? , ,
? , , , , , ;
. 31
,
, , ,
. ,
, .
31
41
, , ,
;
. ,
,
. imagines agentes, , .
notae,
; ,
Ad Herennium ,
,
.
,
,
,
, . - ; .
, .
:
, ,
.
, , ,
, , ... , ,
- , , . 32
,
, notae ,
32
42
.
, , , , notae,
imagines agentes, , , , .
,
, ,
, Ad Herennium. , imagines agentes,
, ,
, . ,
,
, , ?
?
,
, ? , ,
,
.
, , ,
.
, .
II
:
, ,
, ,
,
. ,
, 1 , ,
. , , ,
; ,
.
(. 556468 . .) 2
. , ,
.
( ),
, Simonid Melicus
.
, , 1
Lyra Graeca, J. M. Edmonds, Loeb Classical Library, Vol. II (1924), 246 ff
44
. , ,
;
, .
, , -, ,
,
ut pictura
poesis. , , ;
, , . 3
,
, ,
.
, . ; , ,
, .
, , , ,
, ,
,
.
, ,
, , ,
ut pictura
poesis. 4
, , ,
3
, , 3; . R. W. Lee, Ut pictura poesis: The
Humanistic Theori of Painting, Art Bulletin, XXII (1940), p. 197.
4
. , c. 320.
II
45
, , ,
, , .
, 264
. ., ,
, , , ; ,
, .
:
, , ,
,
, 213 (. . 477 .
. .). 5
,
, :
,
.
, , ,
, , , , ,
.
- ; ,
. , -
, . , , , , .
; , , .
- 5
Lyra Graeca, II, p. 249. . F. Jacoby, Die
Fragmente der Griechischen Historiker, Berlin, 1929, II, p. 1000, Fragmente, Kommentar, Berlin, 1930, II, p. 694.
46
.
, Dialexeis,
400 . .
:
,
, .
: (
), , ().
: ,
.
-, . ,
Hrusippos (); hrsos
() hppos (). : prilampes
(-) pr () lampein ().
.
() : ()
; ;
. 6
; ( )! 400 . . ;
, ; -
. , ;
,
,
, , .
,
. , , , Ad Herennium,
6
H. Diels, Die Fragmente der Vorsokratiker, Berlin, 1922, II, p. 345. . H.
Gomperz, Sophistik und Rhetorik, Berlin, 1912, p. 149, .
II
47
, ,
-.
Ars memorativa
.
,
(, ),
().
(, , , ). , , , imagines agentes.
, Dialexeis , , , , , 7
- , ,
, , , , ,
. 8 ,
,
. , , ,
. ,
:
, .
, , -
?
, , , ,
( , 7
8
48
, ), 9
, .
, , ,
:
,
, (topoi),
,
, , . 10
, topoi,
, loci,
, ,
, .
, topoi ,
.
De insomnis ,
11 , , ,
, , , ,
.
:
, , . 12
, , De memoria et reminiscentia ( ). ,
9
, ( ,
, v. 26). ,
, , ,
De memoria et reminiscentia.
10
, 163b 2430.
11
De insomnis, 458b 2022 ( W. S. Hett,
Loeb, De anima, Parva naturalia, etc. 1935).
12
, 427 b 1822.
II
49
, , ,
, (Ad Herennium). -
,
.
, , ,
. , , , .
. ,
, . , , .
; 13
; 14 -, , ; ,
. 15
, ,
, . . ,
, ,
. , 13
14
15
50
, , ,
, , ,
. 16
, , , .
:
, . 17 ,
, , ;
,
, ,
. ,
; . ,
.
,
; 18
, ,
. , ,
:
- ,
. , , ,
, . ; 16
17
18
Ibid..
De memoria et reminiscentia, 449 b 331.
Ibid., 450 a 30.
II
51
, ,
.
, , ; , , ;
, . 19
,
.
, .
, , .
. , , ,
. - , , 20 ,
. , . 21
, , ,
, , , , . ,
, .
, - , ,
, . , , ,
.
... .
(topon). ,
; , ,
19
20
21
52
, ; ,
, . 22
, ,
.
, ,
. 23 , ,
. , , ,
.
,
,
- .
, ,
, , , , -
. , , ,
ABCDEFH; ,
, ; , D, F. ,
G F, ,
G F. , .
. ,
, ; , ,
. , F
D. 24
, ,
,
.
22
II
53
, , , De memoria et reminiscentia .
, . -,
,
- .
, , , , .
, ,
,
, , ,
, . 25
, , , , .
; ,
, ,
.
, , ,
. , -,
, ,
. 26
, , ,
25
26
54
,
, , . , ,
,
, . ,
, .
,
, .
. , ,
, ,
.
, . 27 ,
, ,
, .
,
.
,
, , , ,
, ,
. 28
, ,
27
28
, 75 BD.
, 249 E250 D.
II
55
,
. ,
. ;
.
, , , , . , ,
, , ,
,
.
,
.
.
. ,
, ,
,
. ,
, , . , ,
, , , , ,
, ... . 29
:
, , , , 29
C. , . 138.
56
. .
, , ,
, . , ,
, .
, ,
. , . , , ,
, , , - , -
. , ,
,
. , :
, , ,
. : , ,
, ,
. , ,
. , : , , , , . ,
, .
, .
, , , , ;
. 30
,
, . 31 ,
. . 32
,
30
, 274 275.
. J. A. Notopoulos, Mnemosyne in Oral Literature, Transactions and
Proceedings of the American Philological Assotiation, LXIX (1938), p. 476.
31
32
II
57
,
. 33
, , , ,
. , .
,
, , . 34
,
, ,
.
?
, . , .
, . 35
, .
, -,
.
,
, , ,
.
,
. ,
, , ,
33
. , c. 335.
. , c. 38.
35
,
, .
34
58
;
. 36
,
, , , , .
, ,
Ad Herenniu, , ,
. , ,
, ,
. , . .
:
, ,
12 , 36 , ; . , -,
(loci). loci, 1 360, . (locus)
, , . , ,
. 37
,
, , , ,
. , , ,
. ., ;
, , ,
, , 36
II
59
, .
,
, . , , Ad Hernnium ,
. testes ()
testicles () , , ,
? , ,
, ,
,
, , ? ,
Ad Hernnium.
, -, , , ,
, , , , .
, ,
, .
; Ad Hernnium
.
, ,
.
;
; ;
, ; . exempla (
60
),
,
(consummata) , . 38
. , , , notae , . .
. , ,
.
, , . , , ,
.
,
,
39
, , .
, ,
, . , , . , ,
.
, ,
, : .
, 38
39
Philostratus and Eunapius, The Lives of the Sophists (Life of Dionisius of Miletus), Loeb Classical Libriary, p. 9193.
II
61
.
, , , , , ,
. 40
, ,
, : ,
, , .
; ,
. 41
, ,
, ,
,
Ars Notoria, 42 , .
Ars Notoria
, notae. , notae .
Ars Notoria, , , notae.
. 43
,
Ad Herennuim .
40
41
, , I, 14.
, III, 16, 41.
42
Ars Notoria . Lynn Thorndike, History of Magic and
Experimental science, II, Chap. 49.
43
. , c. 263.
62
,
. ,
. ,
. ,
. :
, () , , . 44
,
, ,
, , , .
,
.
; ,
, - , . , , ,
,
, ,
.
, , .
, ,
:
44
II
63
, .
, ?
, , ,
, ,
, , ,
, ,
, . , , , , . 45
-
, , ,
, .
, ,
, ; 46 , ; ,
; ,
; ,
.
, , , , ,
,
. , .
, ,
, . , , , .
, ,
, . ? ? (Quid est enim memoria rerum et verborum? quid porro inventio?) , , ... 45
46
64
, , , , ... 47
; ! ,
,
, , ,
.
, memoria inventio. ; ,
, , .
,
, . ;
. memoria inventia,
, T , ,
.
, , ,
,
, , ,
. , , ,
, ,
. ,
, , .
, ,
, .
47
II
65
, , , ,
,
.
(campos et lata praetoria memoria), (thesauri),
, .
, ,
- , .
,
. , , ; , ,
- ; - ,
, , , : , ?. ,
, , . - , :
, , , ,
. , - . 48
,
, ,
,
.
,
(in aula ingenti memoriae),
(penetrale amplum et
infinitum). , ,
,
,
. ,
, ;
- , - , : , . 49
48
49
, X, 8 (. . . . . ).
, X, 9.
66
.
. ,
, .
, , ,
? -, :
,
, : , , , , ,
, ,
, .
, , ,
... 50
,
.
,
? ,
, , ; , , . ...
... ,
, ?.. 51
- ,
.
?
, ,
! - ,
, , , ,
, ,
, . 52 ,
50
51
52
, X, 17.
, X, 2526.
De Trinitate, IX, 6, XI.
II
67
, , ,
.
, ,
- ,
. , ,
( , )
, ,
. 53
, .
,
.
, . , ,
, ,
?
,
. , , , ,
,
.
,
, ,
.
53
, III, 4.
III
410 ,
429 . 430
, ,
. -
De
nuptiis Philologicae et Mercurii ,
, (, , , , ,
).
, ,
.
, ,
.
,
,
. Ad Herennium, ,
, ,
. 1 C ,
, , . 2
,
, . ,
1
F. Marx, Ad Herennium, Liepzig, 1894, S. 1; H.
Caplan, Loeba, p. XXXIV.
2
Apologia adversus libros Rufini I, 16; In Abdiam Prophetiam (Migne, Pat.
lat., XXIII, 409; XXV, 10980).
III
69
,
.
, memoria,
:
,
, , , . ,
. ,
.
, , ( ), , .
, ,
: ,
, (), ,
, . ,
.
(in locis
illustribus), .
, - , ;
; , , . , ,
, , ,
, .
, .
,
, ,
, , , (
), . - notae
, . (
) ,
, . , ,
, , ,
.
,
. () , ,
. 3
70
, . -
( ), , imagines
agentes, , , , ( ); () . , , , ,
, , , Ad Herennium.
, , ,
, notae, ,
.
,
.
,
; 4
,
, . ,
,
, .
,
. ,
, , ; , ,
3
III
71
, , .
,
, ,
, .
, Ad Herennium , ,
, .
, , . , , . , ,
, , ,
,
.
, ,
.
, .
, . ,
. ,
:
, , ,
, ?
, , ,
, ,
, ,
,
, .
72
,
,
?
,
: ,
,
,
... 5
!
! , ,
: De inventione
, . 6
,
. 7 , , , , .
: , , . , ,
: : memoria, intelligentia, providentia. 8 , , , De inventione , , ,
Ad Herennium,
.
, Ad Herennium,
, 830
, IX . 5
W. S. Howell, The Rhetoric of Charlemagne and Alcuin ( ,
), Princeton and Oxford, 1941, p.
136139.
6
. , p. 22 ff.
7
, - (Carolus
Halm, Rhetores Latini, Leipzig, 1863, p. 440).
8
Alkuin, Rhetoric, ed. cit., p. 146.
III
73
,
, , , . XII .
;
XIIXIV , , ,
. 9
De inventione ;
XII . 10
De inventione, ,
, Ad Herennium,
, 11 , . , , -
prima rhetorica,
, De inventione. 12
1470 ,
Ad Herennium; De
inventione, Rhetorica nova et vetus.
9
. Ad Herennium.
Ad Herennium
(D. E. Grosser, Studies in the
influence of the Rhetorica ad Herennium and Ciceros De Inventione, Ph. D. Thesis,
Cornell University, 1953). ,
.
10
Marx, op. cit., p. 51 ff. Ad Herennium De
inventione , .
11
(p. it., p. 153)
Digestium
vetus novus, Methaphysica vetus et nova ,
.
12
Monarchia, II, cap. 5, De inv., I, 38, 68; Cf. Marx,
p. it., p. 53.
74
. ,
(inventions) , .
,
. ,
? , , ,
,
.
, ,
. , ,
,
. , ,
,
.
,
, ,
Ad Herennium,
,
. ,
, :
, XII , 13 ,
, ; ,
1422 . 14 Institutio : ,
; , , , , ,
13
IX , . . H. Beeson,
Lupus of Ferrieres as Scribe and Text Critic, Mediaeval Academy of America,
1930, p. 1 ff.
14
. J. E. Sandys, History of Classical
Scholarship, I, pp. 648 ff.; R. Sabbadini, Storia e critica di testi latini, pp. 101 ff.
III
75
, . 1416 . 15 , , , 16
,
. ,
Ad Herennium,
, ;
. , Ad Herennium, , ,
. ,
,
.
, ,
, ,
.
, ,
Ad Herennium,
15
76
, ,
De inventione
. , ,
, ars memorativa, , . . ,
, , ,
, , ,
.
,
. ,
. , , ,
,
, .
,
Ars dictaminis, .
, XII XIII dictamen .
, , , Rhetorica novissima, 1235
. , , ,
, .
,
, , . 17 17
III
77
Rhetorica novissima,
, , , persuasio, , ,
. , transumptio,
, .
, ,
,
, , ,
, ,
. 18 :
. ,
, ,
.
.
,
.
. ... ,
, . 19
; , , Ad Herennium,
Ars distaminis. , -, , ,
.
, ,
, , Ad Herennium.
, ,
, .
18
78
,
, ,
; , ,
. ;
,
. ,
, ,
, , . 20
, , ,
,
. , ,
,
, ,
. 21
, , ,
.
. ... , ,
, .
, ... ,
...
. , , , , ,
, , ,
; , .
, - . ,
, , , ,
.
,
. ,
,
20
21
Ibid., p. 275276.
Ibid., p. 227.
III
79
...
... , ,
. 22
, ,
,
; ,
.
:
... , , , , , , , , , ,
, , , , , ,
, , , ... 23
, ,
, .
, ,
, .
. 1223 , . ,
dictamen . :
Candelabrium eloquentiae
. 24 , , 22
23
24
Ibid., p. 278.
Ibid., p. 279.
. R. Davidsohn, Firenze ai tempi di Dante, Florence, 1929, p. 44.
80
,
Summa
. ,
-
,
.
, , , , ,
. 25 ,
.
, ,
, , . ,
, , , ,
.
,
.
,
, , ,
, .
, ,
, , 25
III
81
.
,
. , , . - XII .
,
.
,
.
De bono, , , . 26
: , , , .
, ;
De inventione . ,
, , ,
,
, , De inventione.
,
, T
, .
, , ,
, ,
26
Albertus Magnus, De bono, in Opera omnia, ed. H. Kuele, C. Feckes, B.
Geyer, W. Kuebel, Monasterii Westfallorum in aedibus Aschendorff, XXVII
(1951), p. 82 ff.
82
, , memoria, intelligentia, providentia. 27
, , , .
, ars memorandi, . , articuli, .
articulus ,
. , , ,
. , ,
. : ,
(),
, , . :
,
. :
,
, .
: , , , ,
. 28
articulus ars memorandi, .
, Ad Herennium
, . , , , , . 29
. , 27
28
29
Ibid., p. 245.
Ibid., p. 245246.
Ibid., p. 246252.
III
83
,
, , . , ()
... , ,
. 30 ,
, , ,
Ad Herennium. ,
.
, ,
. Ad Herennium,
, breviter, perfecte, insigniter aut natura aut
manu, , brevis perfectus? , . 31 , ,
brevis ,
, ,
, . 32 ,
,
, .
, 33
, , , , .
, , ,
aut natura aut
manu? 34 , ,
.
, , , ,
30
31
32
33
34
Ibid., 3, p. 246.
Ibid., 8, p. 247.
Ibid., , 8.
Ibid., loc. cit, , 7.
10, ibid., p. 247.
84
, , , . 35
.
, -, ,
, ; -, ,
, , ; , ; -, ; -, , . 36
, , , ,
. 37 ,
, ,
, , ,
, ,
,
, . 38 , , ,
. , , (loca corporalia), 39
,
,
, . , , ,
loca imaginabilia . 40
, ,
35
36
37
38
39
40
III
85
.
, ,
, , .
De anima ( ),
( ), intentiones,
. , , intentiones? 41 , , intentio
. 42
, ,
. , ,
intentio, , , ;
, , . , intentio. 43 , ,
, , , , ,
, intentio . 44
, , . ,
. ;
. ,
,
, -,
, , ; -, ,
41
86
,
(metaphorica minus repraesentant rem quam propri). propria metaphorica, , ,
,
,
,
, ,
, , (
medicus, ,
). (proria)
(metaphorica)?45
, , . ,
, -,
; -, proria
; , -, proria
, metaphorica
. 46
, ,
, . 47 , ,
Ad Herennium. -,
: - ,
, , , . 48 ,
,
:
.
, metaphorica, , 45
46
47
16, .
, 16 18, .
17, .
III
87
,
, .
, ,
( -
), ,
. 49
, , .
, . , ,
. , ,
. , , ,
, , . ,
,
, , .
imagines agentes
, . 50 , ,
, , , -
,
48
(. . .) , itionem
( , )
ultionem () in altero loco Aesopum et Cimbrum subornari ut
ad Iphigeniam in Agagemnonem et Menelaum hoc erit Atridae parant
in altero loco Aesopum et Cimbrum subornari vagantem Iphigeniam, hoc erit Atridae
parant. Ad Herennium , .
49
, 17, De bono, ed cit., p. 251; , 982 b
1819.
50
20, De bono., ed.. cit., p. 248.
88
. ,
,
. 51
, , , , :
, ars memorandi, , , ,
(ad vitam et iudicum), ( ) (ad ethicum et
rhetorem), , (actus
humanae vitae) , , ;
. , ,
, ,
, . 52
,
; , ,
. ,
, , , , , , metaphorica propria.
De bono,
, .
,
,
,
, . ,
, ,
, .
51
52
, 20, .
Ibid., p. 249. .
III
89
53
(
De anima, , , ), sensus communis memoria,
. 54 ,
, ,
, , , ,
, . , , ,
,
, . .
, ( , ),
:
(sensibilia)
. . ars memorandi,
, , . , , ,
(reminisci). ,
,
,
, . , . 55
53
Albertus Magnus, De memoria et reminiscentia, Opera omnia, ed. Borgnet, IX, p. 97 ff.
54
, , . M. W. Bundi,
The Thoory of Imagination in Classical and Mediaeval Thought, University of Illinois Studies, XII (1927), p. 187 ff.
55
Borgnet, IX, p. 108.
90
!
,
, ?
, , , , , , 56 ,
sensibilia ? , , , ,
. , , ,
, ,
,
.
, , , . , ,
, , ,
,
. 57 ,
, reminiscibilitas, .
,
, Problemata fumosa et fervens.
, ,
(56
247.
57
,
, . E. Panofsky, F. Saxl, Saturn and Melancholy, Nelson, 1964, p. 69,
337. C De bono (ed. cit., p 240):
, , . . , c. 78,
, .
III
91
). , ,
: melancholia fumosa (phantasmata) . , . (phantasmata),
(). 58
,
, ;
,
.
, ,
, ars reminiscendi , ?
, , , .
,
. , , , , ,
,
.
, , , ,
, . , ,
, . 59 .
, Summa Theologiae . , ,
. 58
92
,
Summ.
60 ,
.
,
, , : memoria, intelligentia, providentia. 61
, , , . , , ,
. - (phantasmata),
, , 62 .
: Nihil potest homo intelligere sine phantasmate. 63
?
, , , ,
, per accidents , phantasmat .
,
, . ,
60
. ., Thomas Aquinas, In Aristotelis libros De sensu et sensato, De
memoria et reminiscentia commentarium, ed. R. M. Spiazzi, TurinRome, 1949,
p. 85 ff.
61
Ibid., p. 87.
62
Ibid., p. 91.
63
Ibid., p. 92.
.
, : Numquam
sine phantasmate intelligit anima intelligere non est sine phantasmate.
III
93
, . ,
- ,
, ,
.
, , ,
, , , . .
, .
,
.
, ,
,
, , . ,
topos ,
loci.
-
, .
, , , -
, ,
, 64
94
, .
, , , ,
. 65
, , .
, , , .
, .
( )
, . , , , , , sillagirare est actus rationis.
, , - ,
( ), , .
, , .
, , , .
,
65
Ibid., p. 107.
, , (.
, c. 51) .
III
95
. , , , Problemata , .
Secunda Secundae, Summa .
,
De inventione,
. . .
: () , , ...
-: Prudentia ( Sapientia), Justitia,
Fortitudo, Temperantia. 66 , ,
De inventione.
, 67
, , ,
, , ,
, ,
.
, memoria solertia . , ,
, , memoria, ratio, intellectus, docilitas, solertia (), providentia, circumspectio, cautio. memoria
, memoria,
intelligentia, providentia.
memoria. 68 ,
.
:
(1) ,
. .
66
96
(2) ,
.
.
(3) , .
.
.
, :
(1) ,
. , , ,
.
(2) , ,
. (
) ,
,
.
(3) . .
, ; , ,
.
, , , , , , ,
. ,
, Ad Herennium (alius actor).
, ,
,
,
.
, .
( ) , , : (), :
III
97
(1) , -
, ;
,
,
; ,
. , , ,
,
- ,
.
, ()
.
(2) -, ,
(), ,
,
. De
memoria : , ,
. , () .
(3) -, , , ,
, .
,
.
(4) -, ,
. De memoria ,
, ,
, . ,
, , ,
.
.
, .
.
Ad Herennium
,
. , , ,
.
, :
, ,
98
, , .
. , , .
,
.
, Ad Herennium,
, , - , , (soltudo conservat integras simulacrorum figuras). 69 : sollicitudo conservat integras simulacrorum figuras, , , , , ,
,
. ,
, , . , ,
, ,
.
, , , .
, De memoria , , , Ad Herennium.
69
III
99
, ,
, .
.
. -,
, , , ,
,
, , . ,
. , , ,
, ,
,
, solitudosollicitudo,
.
,
, , ?
imagines agentes?
,
,
,
. Imagines agentes
,
.
, Ad Herennium
. : , , .
100
Ad Herennium
.
- , , , ,
. , ,
,
. ,
. , , ,
, ,
, ,
. , ,
, ,
,
, .
,
. , XIII . -,
,
,
, , . , , ,
.
. ,
,
, , ,
, . ,
,
III
101
Summa
Theologiae
, ,
.
,
, . , , ,
.
. ,
.
,
,
, .
,
, . ,
, , , ,
. , , ,
. , , ,
, , . 70
, . , ,
70
102
,
. -
- . , ,
. , ,
, ,
,
. ,
. ,
, ,
, ,
, , ,
, , , imagines agentes, , , .
. ,
, ,
summa. 71 : Summa
,
, Summa - , , .
, , Summa, ,
.
XIV
(. 1),
. 71
III
103
, .
, , .
, ,
, , ( )
. . : ,
,
, ,
. ;
,
. ,
, .
, .
? , (
), ,
,
. XIV
. , .
, , ,
, , ,
, , . ,
, ? , , , , ,
? , , , , , ?
,
,
1. .
, ().
2.
.
(),
. (:
).
,
106
. ,
.
,
, , , .
,
,
. , , , , ,
,
.
IV
,
, . ,
,
- .
, ,
.
XV ,
Ars memorativa, ,
:
,
, loci imagines, . 1 ,
1482 , ; ,
Ars memorativa.
,
; : ,
,
. 2
1
108
1520 .
:
Ad Herennium , , . .
II, II, 49 (. . Summa),
, , . 3
, De memoria et reminiscentia. 4 , , ,
. , . , 1578 Piazza
Universale, , , . 5 . Plutosofia 1592 . ,
. 6 XVII , ,
, . 7 , , ,
, . , ,
. II, II, 49 . 8 , 2
Jacobus Publicius, Oratoriae artis epitome, Venice, 1482 & 1485; ed.
1485, sig. G 4 recto.
3
J. Romberch, Congestorium artificiosa memoriae, Venice, 1533, p. 8.
4
Ibid., p. 16 etc.
5
T. Garzoni, Piazza universale, Venice, 1578, Discorso LX.
6
F. Gesulado, Plutosofia, Padua, 1592, p. 16.
7
Johannes Paepp, Artificiosae memoriae fundamenta ex Aristotele, Cicerone,
Thomae Aquinatae, alisque praestantissimis doctoribus, Lyons, 1619.
8
Lambert Schenkel, Gazophylacium, Strasburg, 1610, p. 5, 38 etc.;
: Le Magazin de Sciences, Paris, 1623, p. 180 etc.
IV
109
1562 , , ; 9
,
1813 . 10
, ,
,
XIX , , ,
, . II,
II, 49
, 11 , .
, ,
?
, . XIII ,
, , XIV .
,
. ,
, ,
. ,
, , 9
10
206.
11
, H. Hajdu, Das Mnemotechnische Schrifttum des Mittelalters,
ViennaAmsterdamLeipzig, 1936, p. 68 ff.; Paolo Rossi, Clavis Universalis,
Milan-Naples, 1960, p. 12 ff.
, . ,
imagines agentes
.
110
. .
. , ,
. ,
,
.
, ,
. , , ,
.
,
, . , , ,
, .
. Summae , , , ,
. Summae,
Summae , 12
,
.
,
,
12
; . J. T. Welter, Lexemplum dans la litrature religieuse et
didactique du Moyen Age, ParisToulouse, 1927.
IV
111
. 13 , - .
. .
Summa de exemplis ac similitudinibus rerum
,
XIV . 14 . ,
, .
,
.
-, , ,
.
-, .
-, .
-,
. 15
, . ,
, . , ,
, ,
. ,
, , ,
. , , , .
13
112
.
(12621347),
. , Ammaestramenti degli antichi, 16 .
XIV , 1323 . 17
,
.
, ;
De inventione . , ;
intelligentia providentia, ,
memoria
.
,
, .
; Tommaso nella seconda della seconda (. e. Summa Theologiae, II, II, 49),
Tommaso dAquino sopra il libro di memoria (. e. . De memoria et reminiscentia).
, , 1323 . :
( )
16
1808 .
1585 . 1734 ,
. . , Academia della
Crusca, . . . 20
.
17
, , , , .
IV
113
, , . , Ad Herennium, ...
? ,
, .
, ,
,
? , ,
18
114
? , , ,
? ,
, .
. ,
, ,
- .
,
, , XV Trattato della memoria artificiale. 19
Ammaestramenti degli antichi : 20 Trattato della
memoria artificiale , Ad Herennium, , , , XIII . 21 , 19
J. I. 47 et Pal. 54 .
Cf. Rossi, Clavis Universalis, p. 1617, 271275.
20
, Trattato della memoria artificiale
Ammaestramenti, 1734 .
, ;
Ammaestramenti (
1808 . 346356).
21
(De inventione Ad Herennium)
, . (De inventione) , . (Ad Herennium) 1254 1266
Fiore di Rettorica.
. ,
Fiore di Rettorica , , ,
.
. F. Maggini I primi
volgarizzamenti dei classici latini, Florence, 1952.
IV
115
Fiore di Rettorica, .
,
, , , . 22
, ,
. , Ad Herennium 23
Ars memorativa.
Ammaestramenti degli antichi,
, ,
.
? , ,
, , , ,
. , volgare, ,
volgare. 24 , , , , Ars memorativa , ,
22
. ,
. . Maggini, op. cit., p. I.
23
XV (Barb. Lat.
3929, f. 52),
.
. , De
inventione, Ad Herennium. ,
,
Trsor: memore artificiel que len aquiert par ensegnement des sages(B. Latini, Li Livres dou Tresor, ed. F. J. Carmody, Berkeley, 1948, p. 321).
24
,
XV . Ammaestramenti (Bibl. Naz.,
II, II, 319, 1342 ) Trattato.
116
, . 25
, , , , .
,
,
-. Rosaio della vita, 26
1373 . ,
. , , ,
.
: , , , , ,
, , , , . Ars memoriae artificialis
: ,
. 27 Rosaio della vita, ,
,
.
Ars memoriae artificialis,
Rosaio, Ad Herennium, . ,
,
, , , . 28
,
.
25
. , c. 88.
A. Matteo deCorsini, Rosaio della vita, ed. F. Polidori, Florence, 1845.
27
Ars memorie artificialis, Rosaio
della vita, : Clavis universalis, p. 272275.
28
Rossi, Clavis, p. 272.
26
IV
117
.
, Rosaio Ammaestramenti degli antichi:
.
. 29
,
, , , ,
. , .
, , ,
, , , !
29
Pal. 54 J. 1. 47 (
. , J. 1. 47) :
(1) Rosaio della vita.
(2) Trattato della memoria artificiale ( Ad
Herennium, ).
(3) .
(4) Ammaestramenti degli antichi.
(5) Ars memoriae artificiali : Poi che hauiamo fornito il
libro di leggera resta di potere tenere a mente Rosaio della vita .
Rosaio della vita
, Ammaestramenti (., .
Riccardiana 1157 1159).
,
, Trsor .
, Ethica dAristotele, ridotta, in compendio da ser
Brunetto Latini, 1568 ,
. ,
: (1) Ethica,
Trsor ; (4) ,
,
; (7) Fiore di Rettorica, . .
Ad Herennium, ,
.
118
,
.
,
XIV .
, ,
(. 2),
(
1337 1340 ) Palazzo Communale . 30
,
,
. , , ( , , ,
). , (
), ,
, ,
.
, ,
- , .
,
, , .
.
,
30
. N. Rubinstein, Political Ideas in
Sienese Art, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, XXI (1958), p.
198227.
IV
119
imagines agentes ,
, ,
?
Arena Capella , 1306
(. 3).
, , , ,
, . ,
.
, ,
. Ad Herennium, ,
,
, , (. 3)
.
(. 3b) . , , , ,
loci. , Ad Herennium,
, ,
, ,
loci , , , ,
, , ,
. ,
, , -
120
.
c .
loci -,
. ,
loci, ,
.
,
, ,
,
...
. 31
Arena Capellla,
,
, . ,
, , , . ,
. , ,
, , , .
,
,
.
, ,
,
, ,
31
. , c. 79.
IV
121
,
, .
, . 32
, . ,
,
, .
Congestorium artificiose memoriae ( 1520 )
, . , , , .
, , ...
, , , , () , , . 33
, ,
,
loci. , ,
.
XIV
(. 8). (
),
, ,
.
, , ? , .
, 1562 ,
32
33
18.
. . 7.
Iohannes Romberch, Congestorium artificiose memorie, Venice, 1533, p.
122
:
( )
.
.
. 34
Inferno ,
,
, ,
.
,
. ,
. -
, ,
,
,
. , ,
, , 35
memoria
, intelligentia
providentia . ,
,
,
, 34
IV
123
, .
,
, .
, Summa;
, , ,
.
, , . , ,
, .
,
, ,
. ,
, ?
, ?
XIV , 36
, , ,
, .
,
,
.
36
Beryl Smalley, English Friars and Antiquity in the Early Fourteenth Century, Oxford, 1960.
124
, : , ;
. 37
. , ,
. , , imagines
agentes , ,
, ;
, , ;
,
;
,
; ,
.
:
Mulier notata, oculis orbata,
aure mutilata, cornu ventilata,
vultu deformata et morbo vexata.
, ,
, (
)
,
.
Fulgentius metaforalis ,
,
. 38 ,
37
3.
(a)
(b)
,
,
(:
).
4. , .
4b. , .
XIV ,
(MS. 2639).
4. . XV ,
, (MS. 1404).
IV
127
, , 39 .
, , ,
, , memoria, intelligentia
providentia. ,
.
, ,
,
. 40 , , .
, , ,
,
, ,
.
Moralitates
, . , , , ,
, , . ,
, .
, .
, .
,
,
. 41
39
(. Seznec, . 30),
(. Smalley, op. cit., p. 121123).
40
. , c. 87.
41
Smalley, p. 165.
128
,
. , , , ,
,
. 42
Moralitates
;
,
.
, ,
XV (. 4). 43 , ,
.
,
.
. , , , , .
. ,
,
.
( ), ,
. 44 ,
! 45 ,
42
IV
129
,
.
,
, ,
,
.
, , ,
,
.
, Ad Herennium , , . .
, , ,
.
,
. , , , ,
.
XIV ,
, . 46
, .
, . ,
46
, ms. 2639, f. 33 recto verso.
, ,
.: Julius von Schlosser, Giustos Fresken in Padua und die Vorlufen der Stanza della
Segnatura, Jahrbuch der Knsthistorischen Sammlungen der Allerhchsten Kaiserhauses, XVII (1896), p. 19 ff. ,
(.: L. Dorez, La canzone delle virtu e delle scienze, Bergamo, 1894).
, II, I, 27.
130
.
(. 1). (.
4a, b) , .
Summa theologiae. 47
, ,
.
,
,
Summa. ,
, , , .
,
.
. ,
, .
.
imagines agentes, ,
. , , ,
, ,
. ,
Summa Theologiae ( , ),
, - , ,
,
, .
47
(Schlosser, p. 20),
, .
IV
131
,
Summa ( , ),
,
.
, , ,
,
. , , , ,
. , .
, . , . 48
.
,
. , ,
. ,
, ,
, . ,
. ,
, , , ; , , , ,
48
. , c. 155 156.
132
. 49 , , ,
II, II, 49
, , ,
... 50
, II, II, 49 , , ,
,
, .
, ,
, XVI . , . 51
. 52
. 53
XVII ,
. 54 . 55
, , ,
.
, 49
50
51
52
53
tiva.
54
IV
133
? , - ,
Ars memorativa. , ,
.
- ,
, , .
1343 1345 (Rerum
memorandarum libri). ,
, ,
memoria, intelligentia, providentia, .
, , , ,
, De inventione. 56
, , , . , memoria.
,
;
. ,
, , .
, ,
. Ammaestramenti degli antichi
, ,
, .
, .
,
, , memoria, . , ,
. ,
, , 56
134
, .
:
, . 57 ,
,
, . 58 , De oratore ,
, ,
. 59 , , ,
, .
, , , 60 Rerum memorandarum libri , Ammaestramenti degli antichi. , ,
.
, Ad Herennium, De oratore, .
, ,
?
, , ,
.
57
Ibid., p. 44.
Ibid., p. 45.
59
Ibid., p. 60.
60
Rerum memorandarum libri
, ,
.
58
IV
135
, , Trionfi,
.
, ,
,
.
. ,
.
? ,
? , ,
?
XII XIV ?
, , ,
. ,
, ,
.
,
,
, . . ,
,
.
V
,
, . XV XVI ,
.
, 1
.
Ars memorativa,
, , , XV
. , . , ,
137
XVII . ,
, Ad
Herennium: , . .
, .
, ,
. ,
,
, . ,
, ,
. ,
,
.
, ,
.
,
,
, .
, , .
Ad Herennium,
. , .
, 3
1422 .
3
138
XV . , , 4 , ,
, .
,
.
, , , ,
, . . , , Ars memorie artificalis,
pater reverende . 5
. , ,
4 Ad
Herennium, , , ( XIV
) (XV ). .
Ad Herennium, Loeb, p. XXVI.
5 pater reuerende
, Clavis, p. 2223 , .
, ,
, ,
. ,
(lavis, p.22), ,
Pater reuerende.
139
. , ,
XIII . 6
, (. 5a), ,
(. 5b).
, Ad Herennium .
. , .
.
,
, ,
.
,
, , .
7
. 8 , 9 ,
, ,
. 10
6
Bonconpagno, Rhetorica Novissima,ed. A. Gaudentio, Bibliotheca Iuridica Medii Aevii, I I, Bologna, 1891, p. 277278.
7 . Rossi, Clavis, p. 1920 M. P. Sheridan, Jacobo Ragone and his Rules for Artificial Memory, in Manuscripta (published by St. Louis University Library), 1960, p. 131 ff.
, (Additional, 10, 438)
,
.
8
Marciana, XIV, 292, ff. 195 recto209 recto.
9
Marciana, VI, 238, ff. I ff. De memoria artificiali. -
140
,
. , .
, ,
,
. Ad Herennium, .
, XV . 11
, , , , . : Ex locis et
imaginibus ars memorativa constat Tullius ait. 12 , , -, ; 13 , ,
. , ,
(, ), ; , .
14 , ,
,
. 10
, , ,
XV . ,
;
, vana phantasmata (f. I recto ff.). -,
,
loci (f. 7 verso).
141
, , ,
.
, , , , ,
-, .
,
, .
.
( ,
, ) , ,
,
.
Oratoriae artis epitome
1482 ; 15
Ars Memorativa.
, ,
. ? , ,
, Fiore di Rettorica, XIII ,
. Ars Memorativa 15
, , 1485.
,
, , . ,
, ,
, , , , , ,
- , , , ,
, etc.. Ibid., p. 130.
Brueder Ottell, , , !
142
XIII .
, ,
, , .
. ficta loca, , ,
, ,
, ,
(. 1).
, :
, ,
, . Ad
Herennium , ,
, . 16 , ,
, , ,
, .
, , , ,
, ,
,
.
,
, ,
. ,
,
.
, ,
- -, 16
143
, . 1460 ,
,
, , , ;
Ars oratoria . 17 , . 18
. 1. .
Oratoriae artis epitome , 1482 .
,
,
.
,
,
. 1416
Institutio oratoria
17
144
, editio princeps
1470 , .
,
.
, ,
Ad Herennium.
.
, , ,
,
,
.
.
,
.
Phoenix, sive artificiosa memoria ( , 1491 )
.
, 19 20
, 21
. 22 , ,
, , ,
. , 19 , 1492; , 1506, 1608;
, 1526, 1533; , 1541, 1600; , 1600.
20
, The Art of
Memory that is otherwise called the Phoenix, London, circa 1548. . ,
c. 329.
21
Gregor Reisch, Margarita philosophica, 1496 ,
.
Lib. III, Tract. II, cap. XXIII.
22
Cf. Rossi, Clavis, p. 27, note.
, , Vat. Lat. 5347,
f. 60, , Lat. 8747, f. 1.
5a.
.
5b.
.
6.
6b 6.
Congestiorium artificiose Memorie, .
, 1533.
147
, ,
Phoenix .
. , loci , , , , ,
. ,
, .
; , .
, , . ,
. ,
( );
; ; . 23
, , ,
, . -,
,
, .
, . , ! ,
. ,
23
148
, , ,
, . 24
, , , ,
,
.
,
.
, ,
.
,
. , , , ,
, ,
.
.
. , , , , ,
.
.
, Ars notoria. 25 , .
24
149
, , ,
XVI ,
, , , . ,
,
, , , ,
. , , , ,
, , , , .
. XVI
, .
. , , ,
, .
Congestorum artificiose memorie
(1520) 26 , . , Ad
Herennium, De Oratore .
, , 27
;
. , , Summa, , .
: , , ;
.
26 1533 . , ,
, . , c. 214 , c. 122.
27
Romberch, p. 2 verso, 12 verso, 14 recto, 20 recto, 26 verso etc.
150
,
.
,
(. 2).
, ,
. ?
L. PA; L. P; PVR; IN.
, , .28
, . (ficta loca).
, , , , , ,
. ,
, ,
. , ,
.29
,
,
, ,
, .
,
.
.
. 30 ,
,
,
. 31
28
29
30
31
151
, . ,
,
,
.
, ,
, 32 ,
, (. 5a).
,
(. 5b), ,
. , ,
, ,
, , .
- , . , , ,
.
, ;
, , . Locus , , ; 33
(. 3) , locus,
, ,
locus' .
, , , , , loci . , 32
33
Ibid., p. 35 recto.
Ibid., p. 28 verso.
152
, , ,
( , ,
, ).
. 2. .
Congestorum artificiose memorie , . 1533 .
34
.
, . ,
.
34
153
, . .
; , ,
(. 6b), ,
, N.
,
(. 6c): , Anser, , u, .
,
. , . 35
. 3. , locus.
Congestorum artificiose memorie , . 1533 .
. ,
; 36
35
154
. , 37
, .
, , , , Ad Herennium,
. ,
, , .
, ,
.
; , , . , , , Aer () (asinus), (elephantus) (rinoceros)! 38 , , , Ad Herennium , , ,
. , , et,
[Eusebius], [Thomas],
,
te! 39
, , , , . ,
, ,
36
,
, , Pl. 146.
37
Volkmann, Pl. 146147, 150151, 179188, 198.
; , , , , Pl. 183185, 188, 194.
38 Cosmas Rosselius, Thesaurus artificiosae memoriae, Venice, 1579, p. 119
verso.
39
Petrus Tommai ( ), Phoenix, ed. cit., sig. c I recto.
155
,
(. 6a). ,
, , ,
, .
,
,
. ,
,
, . ,
, ;
predicatio, applicatio, continentia. 40 Predicatio , (Pico, )
. Applicatio Aquila () 41 . Continentia
,
(. , C, O, N, T
, . 6b).
, .
, ,
,
, .
, .
,
, .
, 40
156
, , ,
, , , , Summa ,
. ,
. , , .
, , , ,
, , ( ) ,
, .
, ,
, ,
, , , , . , ,
( ) ,
, . , ,
; cognitio, amor,
fruitio; essentia divina, actus,
forma, relatio, articuli, precepta, sacramenta , . 42
, (
), ,
, , , , ,
.
. . 43
, ,
42
43
Romberch, p. 84 recto.
Ibid., p. 81 recto.
157
, .
, , ,
( ) , - .
,
,
.
,
,
, . , , , ,
, , . , , , ,
, , .
Thesaurus artificiosae memoriae
1579 . , .
, .
.
, , (. 7a).
,
, -
158
, .
. , , ,
,
, , ,
. 44
(. 7b) , .
; , , ,
, , , ,
- .
, ,
.
,
.
, .
, . 45
, , . 46
,
.
,
. carmina
.
, .
, , .
44
45
46
159
,
.
, ,
,
,
. , , , .
, , . .
, ,
. ;
. ,
,
; ; . , , .
, .
.
, 47 XV ! ,
, ,
? , -
, Hypnerotomachia Polyphili, XV
, 48
47
5393, , p. 130.
160
,
, ,
, . , , , , , , ,
.
impresa.
, . , impresa , .
, , , . 49 , ,
,
. , , ,
, .
, , , ,
,
. ,
, ,
,
, .
48 , , ,
; . T. Casella G. Pozzi, Francesco Colonna, Biografia e
Opere, 1959, I, p. 10 ff.
49
De vanitate scientiarum, cap. X.
161
, , ,
. , ,
,
, . Ceci tuera cela,
. . ,
,
,
, .
, .
, .
,
,
. 1491 Ad Herennium , . 50
,
. 51 , 52 , Ad Herennium
.
. - , De inventione,
50
Raphael Regius, Ducenta problemata in totidem institutionis oratoriae Quintiliani depravationes, Venice, 1491. Utrum ars
rhetorica ad Herennium Ciceroni falso inscribatur. .
Ad Herennium, p. LXI.
, , ; . Loeb edition, p. IX ff.
51 L. Valla, Opera, ed. Bale, 1540, p. 510; cf. Marx, loc cit.; Caplan, loc.
cit.
52
C. , c. c. 73.
162
, ,
; , ,
,
,
. , , ,
- ,
. Ad Herennium,
, 53 . 54
,
, , 1582 , , Ad Herennium :
, . 55
,
.
, ; ,
; ,
.
,
:
,
. ; , ,
, - .
! 56
53
163
Ad Herennium c ,
, .
, , , , .
, , ,
,
. , .
,
,
,
Ad Herennium
.
, ,
,
, , ,
,
.
,
, , , , . 57
57
164
; .
. . 58
, ,
, . ; , .
,
, .
, XVI
, , . .
,
, ,
.
,
. ,
, ,
.
, ,
.
, , XV
.
58
165
, , .
,
, . , ,
, ,
.
, ,
.
7.
7b.
8. . (), ,
(: )
8b. ,
(
)
VI
: 1
XVI
(
). 2 ,
.
, ; -
, , .
? , ,
; .
. , , , 1
,
.
- ,
,
Giordano Bruno and Hermetic Tradition, LondonChicago, 1964.
, , .
G. B. and H. T.
D. P. Walker,
Spiritual and Demonic Magic from Ficino to Campanella, Warburg Institute, London,
1958, Walker, Magic.
,
, A. D. Nock, A. J. Festugire, Corpus Hermeticum, Paris, 1945, 1954, 4 vols. ( ).
2
Enciclopedia italiana, , , .
VI
169
.
, ,
.
XVIII , 3 , , , , 4
.
1480 .
,
, . I ,
, , 5
, 1530 .
, . , ,
1532 ,
.
, - , , ,
,
,
.
3 , , : F. Altani de Salvadoro, Memorie informo alla vita ed opere
di G. Camillo Delminio, in Nuova raccota d'opuscoli scientifici e filologici, ed.
A. Galogiera, F. Mandelli, Venice, 17551784, Vol. XXII; G. G. Liruti, Notizie delle vite ed opere. . . da'letterati del Fruili, Venice, 1760, Vol. III, p. 69; .
Tiraboschi, Storia della literatura italiana, VII, p. 1513 ff.
4
E. Garin in Testi humanistici sulla retorica, RomeMilan, 1953, p. 3235; R.
Bernheimer, Theatrum Mundi, Art Bulletin, XXVIII (1956), p. 225231. Walker,
Magic, 1958, p. 141142; F. Secret, Les cheminements de la Kabbale la Renaissance; le Thtre du Monde de Giulio Camillo Delminio et son influence, Rivista critica di stria della filosofia, XIV (1959), p. 418436 (.
Les Kabbalistes Chrtiens de la Renaissamce, Paris, 1964, p. 186, 291, 302,
310, 314, 318).
, 1955
,
, ,
.
5
Liruti, p. 120.
170
,
. , , ,
...
. 6 ,
,
.
, ( , ,
). , ,
. , ; ,
; .
( ) ,
.
.
, , , , ,
, .
. , , ,
, . , , , -
.
, ,
, , , , . ,
. , ,
, , , 6
VI
171
, .
, ,
, , . , , ,
,
, ,
,
. .
, - ,
, ,
, ,
, , , ,
,
.
, ,
, . , 1500
, 500. ,
, . 7
! ;
. , -, . ,
, ! , ,
, , ,
, .
,
, , , .
.
, , ,
.
7
Ibid., X, p. 2930.
172
, .
, 8 1534
,
, . 9 , 1558 , ,
,
.
,
.
, , . 10 , ,
, . , -, .
XVII , , , . 11
. , cc, 1554 . ,
- (
) , , ,
.
.
,
, . ,
8
, ,
, Epist., IX, p. 479.
9
R. C. Christie, Etienne Dole, London, 1880, p. 142.
10 C. , IX, p. 142.
. Cognati opera, Ble, 1562, I, p. 217218, 302304, 317
319. C. Secret, article cited, p. 420.
11
Liruti, p. 129.
VI
173
, ,
, .
,
, .
? ? ,
, . 12
, 13 , ,
. ,
, , , .
1543 ,
, . 14
,
, . 15 , , , .
( , , )
, . . 16 ,
. 1544 .
1559 ,
. ,
12
13
14
15
16
174
, ,
( , ) , .
, , ,
, .
(pitture) ,
. 17
,
(Idea del Theatro), 1550
, , , . ,
? , pitture ,
, 18 ,
-, ,
. pitture ,
,
, 19 ,
1550
.
, ,
, , , , . 1552
, , 17
VI
175
,
, , ,
, , . 20 1558 , ,
, , , ,
. 21 . .
1578 Peplus Italiae, , , .
, ,
, . 22
, , , .
.
, - ,
. 23
.
, , , . 24
20
G. Camillo, Tutte le opere, Venice, 1552;
. 1554 1584 Tutte le opere
, . C. W. E. Leigh, Catalogue of the
Christie Collection, Manchester University Press, 1915, p. 9780.
21
Liruti, p. 126.
22
J. M. Toscanus, Peplus italie, Paris, 1578, p. 85.
23
C. G. B. and H. T., p. 84 ff.
176
- 1550
L'Idea del
Theatro dell'eccelen. M. Giulio Camillo. 25
, . (c.
).
, , ,
. ,
, in spettaculo, , .
,
. 26
, , ,
,
. , , , . 27
. ,
. .
, . ,
,
, ,
.
. , . 24
VI
177
,
.
,
. , frons scaene, , 28
.
,
, .
. .
.
, ,
. Proverbs , . , , , ,
, . 29
, ; ,
, ,
.
, .
.
, , ;
.
, ,
, ,
, , ,
, ,..
. , , . 30
28
29
. , c. 350.
L'idea del Theatro, p. 9.
178
, ,
, . ,
.
, ,
, ,
, ,
, ,
. , ,
, , ,
, ,
, . 31
, ( ) (
), , .
, ,
, , , .
, ,
, , , -
. ,
, ,
,
:
, , ,
, ,
,
30
31
Ibid., p. 1011.
Ibid., p. 11.
VI
179
( ),
.
,
, ,
.
,
, , .
,
( , ),
.
, . , , ,
. 32 , ,
, materia prima,
, .
.
. , ,
, , , .
, ,
. ,
,
elementata, ,
elementa32
180
ta. 33 , , , , , elementata.
.
,
, , .
, , ,
. 34
, ,
35 ? ,
. ,
, , . 36
.
. ()
, , ,
. 37 , , ,
. . ,
, ,
,
.... 38
33 L'idea del Theatro, p. 29. . , , XIII, 102 .
, De antro nymfarum.
34
L'idea del Theatro, p. 53.
35
, , 230.
36
L'idea del Theatro, p. 62.
37
Ibid., p. 67.
38
Ibid., p. 68.
VI
181
,
.
,
.
, , ,
, .
,
, . 39
. , ,
. 40
, ,
.
, . 41
, ,
. , ,
; ; (mens) ;
;
; , . ( ),
.
, . ,
39
40
41
Ibid., p. 76.
Ibid., p. 79 ( 71).
Ibid., p. 81.
182
, .
; ,
, ;
42
; ; , ,
. , , ; ;
,
.
, ,
, .
, :
, , , . , ,
, , ,
.
, . .
. 43
,
;
;
; ,
, , , . , 42
, , 18 .
; ,
, ; ,
; , . . F. Buffire, Les mythes d'Homere et la pensegrecque, Paris, 1956, p. 43.
43
. Saturn and Melancholy,
by R. Klibansky, E. Panofsky, F. Saxl, London, 1964.
VI
183
,
, ,
.
, ( ,
).
, , ,
, . 44
, .
,
,
.
. ,
, .
. ,
.
,
.
, .
, .
:
, , ,
, ,
, ,
, .
. 44
. . E. Panofsky, Signum Triciput: Ein Hellenistisches Kultsymbol in
der Kunst der Renaissance, in Hercules am Sheidewege, Berlin, 1930, p. 135.
184
, ,
, ,
,
. ,
, , ,
. ,
, .
, , ,
, , . 45
, ,
.
.
, ; , ,
, , .
,
, .
. , , , ,
. ;
, ,
,
, .
- , , , ,
, ; ,
45
VI
185
.
, , , , , , . , . ,
, ( , -,
, ,
). 46
,
.
, , ,
,
, .
,
. , ,
. , , , () . 47 ,
, . ,
, ,
. , ,
,
, . ,
, ,
.
46
47
. , c. 305.
. G. B. and H. T., p. 6 ff.
:
( , )
I
,
, ,
, ,
, , ,
, ,
,
,
,
,
,
,
;
---------------------------------------------------------, ,
,
(. .
),
,
;
,
, .
,
,
,
, ,
,
,
, ,
,
,
II
, , ,
,
, ,
,
;
;
, ,
, ,
, ,
,
,
,
,
, , ,
, ,
, ,
, ,
, , ,
, , ,
,
,
,
,
,
, ,
,
----------------, ,
,
,
,
,
,
()
,
()
,
,
,
III
, ,
,
, ,
, ,
,
, , ,
,
, ,
, ,
,
,
, , ,
,
,
, ,
,
,
, ,
, ,
,
, , ,
,
,
, ,
,
,
,
, ,
, ,
, ,
---------------------------------------, ,
,
, ,
; ,
, ,
, ,
,
,
,
,
,
,
: ,
,
IV
, ,
, , ,
, ,
,
, ,
,
,
-,
,
, ,
,
, ,
,
,
, , ,
,
, ,
, ,
, ,
, ,
,
, ,
,
,
-------------------------------------,
, intellectus agens:
, ;
; ,
, ,
; ,
, ,
, ,
,
,
, ,
,
,
,
Sol
Lux
Lumen
Splendor
Calor
Deus
Deus
mens
anima
mundi
spiritus
mundi
pater
filius
mundus intelligibilis
chaos
filiatus animae
,
,
, , ,
, ,
intellectus agens
V
,
, ,
,
,
, ,
,
,
,
, ,
,
,
,
,
,
,
, ,
Generatio
,
,
,
,
,
,
,
,
,
------------------------------
,
,
,
,
,
(
)
, ,
,
,
,
; ,
,
VI
,
,
,
, ,
, ,
,
,
, ,
,
,
, ,
,
, ,
,
, ,
,
, ,
, ,
, ,
,
---------------------,
,
,
,
, ,
, , ,
, ,
,
, ,
,
,
, ,
,
VII
, ,
,
, ,
,
, ,
,
, ,
,
,
, ,
,
, ,
, ,
,
,
,
, ,
, ,
, ,
,
, ,
,
--------,
, ,
, ;
, ,
,
,
,
, ,
,
,
,
,
,
,
,
, ,
.
.
, , ,
XVI . , , Corpus
hermeticum,
, . .
, , ,
, .
, ,
:
, ,
, . 48
,
, ,
, .
,
.
,
, ,
,
, ,
. , .
, ... , . 49
48 L'idea del Theatro, p. 10. (Ficino, Opera, Ble, 1576, p. 1837.
49
G. B. and H. T., p. 23.
VI
197
. ,
, ,
,
(mens).
.
,
. , ,
, , . , , ,
. ; , (mens)
-;
, , , .
, .
, , ,
,
, :
, . 50
. ,
:
, , ,
. ,
; , ,
; ,
50
198
, . 51
.
,
.
. ;
, . , , . 52
(mens), ,
.
,
, . 53
, , , . , .
, , ,
,
.
. , , -
51
VI
199
, .
, .
, , . ,
. .
:
()
,
. ,
, . 54 , , , ,
. , , . 55 -54
200
;
.
,
,
,
, ; , ,
, , , . 56
, , , .
, , . ,
,
.
Lettera del rivolgimento dell'huomo a Dio,
.
, , , , ,
. , , :
, mns, , .
, , :
, , :
. intellectus agens,
, , . , mens, , , , ,
, . 57
,
, ,
56 L'idea del Theatro, p. 5657; . Zogar, I, 206a; II, 141b; III, 70b;
G. G. Scholem, Major Trendsin Jevish Mystycism, Jerusalem, 1941, p. 236237.
57
Camillo, Tutte le opere, Venice, 1552, p. 4243.
VI
201
intellectus agens, , , , .
, , Heptalus, , ,
, , , ,
, ,
,
.
, . ,
, ( ). ,
,
,
.
(,
, ,
),
. ,
,
, , . 58
. .
. ,
, .
. , , , . ...
... ,
... ,
. 59
.
58
59
, .
L'idea del Theatro, p. 89.
202
, , .
.
,
?
, 60
.
, ,
, , -
, . De vita coelitus cmparanda
,
.
, , , , , .
, , .
, . , 61
. (Statua Dei) . ,
. , , : Sol, Lux, Lumen, Splendor, Calor, Generatio. .
, (Lux) ,
(Lumen) , , 60
62 ff.
61
VI
203
. ;
,
. , , ,
, .
,
,
;
,
,
.
. ,
, , , :
, , , , ,
, , , . ,
,
. . 62
, , !
, , ,
. , , ,
; 63
62
204
VI
205
, , ,
.
. , ,
, , Quod Deus
latens simul, ac patens sit ( , V). 68
, (spiritus
mundi) , , .
, , ,
? , , ,
, , .
, ,
,
,
: , ,
, , .
, ,
,
, , ,
. 69
,
. , ,
; , ; , ,
. , , , , , .
68
69
206
VI
207
, -,
- , ,
. , , , , ,
,
, , ,
. , ,
,
. ,
, . ,
, , ,
.
, , , ,
, :
, ,
, : .
, ,
... , , , . 72
; ,
, .
72
p. 33.
Giulio Camillo, Discorso in materia del suo Teatro, in Tutte le opere, ed. cit.,
208
, , ,
.
,
,
. 73
, ,
, , .
,
. , .
, , , !
. , 1614 ,
,
,
.
,
, ; Discorso in matria del
suo Theatro , , ,
, , . ... 74
73
VI
209
, , , .
, .
. . , ,
, .
, ;
.
,
, . ,
, .
, , . , ,
, (mens).
,
.
, ,
,
, ,
.
,
.
, .
, -, , .
.
,
, -
210
. ,
.
. .
, , , . , , .
, ,
,
. , , ,
. ,
.
,
,
.
, , , .
VII
,
, , ,
. ,
, ?
, - ? , , ,
XVI
?
, , .
, , , :
. ,
, .
, , . 1
,
, .
,
1 Ficino, Opera, ed. cit.,p. 616; P. O. Kristeller, Supplementum Ficinianum,
1937, I, p. 39.
212
, . , ,
, , , ,
,
. De vita coelitus comparanda
. 2
, , .
, , ,
,
3 ,
, ?
, , :
, ,
,
(mundana scaene), ,
. , , !. 4
, ,
, . 5
, , , , , 2
VII
213
. 6 ,
, , , ,
.
, , . , ,
,
,
. ,
, , ,
. , ,
.
, ,
. .
,
, .
, , , , .
memoria, intelligentia, prudentia, (. 8), . ,
, , , 7 ,
. ,
6
7
214
, ,
. . ,
, .
. .
,
. , ,
? , . .
. ,
. ,
. , , , ,
,
LIdea del Theatro, .
,
, 8 De oratore ; ,
.
volgare
,
, , (
) .
,
? , , ,
[Congestion] . , 8
VII
215
, .
,
. ;
, .
, ,
. 9
, ,
.
:
, . , ;
, , , , , . 10
, , ,
,
.
1579 ,
. ,
.
.
, ,
,
9
. , c. 122.
Dolce, Dialogo, p. 86 recto.
10
216
, , ,
:
, ;
; ,
; ... ... , ; , , ... 11
, ?
, . , ,
,
.
,
1592 . 12
Libri de vita (
).
: , ,
; ;
, .
() ( ). , ,
.
.
, ,
, 11
12
VII
217
, .
.
Summa
,
, .
XV , XVI, ,
. .
De oratore, , ,
.
,
,
. 13 , ; .
, -
, , ,
volgare. ,
.
, 13
, ,
, ,
Lat. 8139, item 20. . Luriti, p. 79,
81.
218
, .
, .
, , -
. , ,
,
.
,
, 1531 .
, ,
, .
, , ,
, . 14
,
. . , ,
.
, . , . 15 , , ;
.
Academia degli Uranici, 1587
, Hebdomades, ,
. ,
,
.
14 C. Erasmus, Epistolae, IX, 368, 391, 398, 406, 442; X, 54, 98, 125,
130 etc.; . Christie, Etienne Dolet, p. 194 ff.
15
Luriti, p. 78.
VII
219
. . 16
.
, ,
.
. , , . 17
, , . , , , , , . 18
,
, , . ,
, . , ,
, . () - ,
, , ,
,
. 19
16
,
. Walker, Magic, p. 126144, 183185.
17 Ibid., p. 126.
18
F. Paolini, Hebdomades, Venice, 1589, p. 313314. ,
De septem secundadeis,
, .
19
Walker, Magic, p. 139140. ,
c
(-
220
,
, , , LIdea del
Theatro, ,
. 20
,
, .
, ,
, ,
.
,
.
, , ,
, ,
. ,
. , ,
,
.
20
Hebdomades, p. 27, LIdea del Theatro, p. 14; cf. Walker,
Magic, p. 141.
), , , . ; . Discorso di M. Giulio
Camillo sopra Hermogene, in Tutte le opere, ed. cit., II, p. 77 ff.
,
quasi in Theatrum (Hebdomades, p.24). , ,
,
.
VII
221
, ,
. .
,
. , ,
. ,
, .
, , ,
, , , ,
, .
, , , ,
,
. 21
, ,
, .
-
- , XVI
.
,
. 22 ,
, ,
, . 23 ,
21 Discorso (Tutte le opere, ed. cit., II,
p.74).
Retorica (1562). . E. Garin, Testi umanistici sulla
retorica, RomeMilan, 1953, p. 3235.
22 Orlando furioso, XLVI, 12.
23
Torquato Tasso, La Cavaetta overo de la poesia toscana (Dialoghi, ed. E.
Raimondi, Florence, 1958, II, p. 661663).
222
, ,
.
, ,
,
impresa, .
imprese,
. ,
-
, . , ,
. 24 ,
, , impresa, ,
()
, , . 25
, ,
, .
, .
, ,
, , , .
, 24
VII
223
,
,
, , .
, ,
.
, ,
. , , trigona,
. 26 ,
,
,
. (.9),
, 1556 . 27
. 28 , .
, .
frons scaene,
.
; frons scaene.
; ,
, ,
,
. , , , , , , . 26
224
, ,
, .
,
, ,
. 29 Teatro Olimpico (. 9), . ,
,
, . , frons scaene
, . ,
, .
,
.
,
, .
? ,
, , , ,
.
, ,
. . , , ,
. , ,
29
VII
225
.
, . , ,
.
VIII
,
.
,
, ,
,
.
.
, .
, , , ,
, , , . , , , , ,
,
,
.
, , ,
- . , ; 1 -
VIII
227
; ,
, ,
.
.
,
,
.
1235 , . ( -
). 1272
-, ,
, , , . ., , , ,
, ,
.
.
, ,
Ars Magna 13051308 , . 1316 .
. , ,
, , ,
; ,
, .
intellectus ,
; voluntas
; memoria
. 2 ,
memoria
, memoria; in1
The Art of Ramon Lull: An Approach to it through Lulls Theory of the Elements,
Jour-
228
telligentia, prudentia. , , ,
, ,
,
. 3
, , ,
. .
, ,
, , -,
, , ,
,
.
, ,
. , .
, , . , ,
. , , .
, . dignitates Dei,
, , 2
VIII
229
,
.
,
,
. . , , ,
, XIII , ,
,
- , . , , ,
, 4
, .
-, , ,
, ,
. ,
, , ,
- .
, , , , . ,
, ,
.
, ,
, .
. ,
4
, .
230
:
.
,
. , ,
,
. , .
. , , ,
.
, ,
, . , .
, , , , . .
;
De divinibus nominibus . , . 5
,
, . , ,
,
. ,
, , .
,
. , , . 5
VIII
231
,
. 6
, , ,
. , , , . 7
, , Bonitas, Magnitudo,
Eternitas, Potestas, Sapientia, Voluntas, Virtus, Veritas, Gloria (, , , , , ,
, , ). .
.
. . BCDEFGHIK.
,
, , . .
, 8 6
. G. G. Sholem, Major Trends in Jewish Misticism, Jeerusalim, 1941.
.
,
(Sholem, p. 210). ,
(Ibid., p. 212).
.
,
.
, ,
.
7 . M. Asin Palacios, Abenmassara y su escuela, Madrid, 1914, El
Islam Christizado, Madrid, 1931.
8
History of Magic and Experimental Science, II, p. 865. -
232
, rotae, ,
Tractatus de astronomia. 9 ,
,
. , , , 10 , , , 11 , ,
.
,
, ? ,
De divisione naturale,
. 12 , , ,
.
, ,
. , , 13
9
(rotae)
H. Bober, An illustrated mediaval school-book of Bede's De natura rerum, Journal of
the Walters Art Gallery, XIXXX (19561957), p. 6597.
VIII
233
;
. ,
.
, , , ,
,
, bonitas, magnitudo .,
. ,
.
B Bonitas, , , , ,
.
Deus
B =
Angelus
B =
oelum
B =
,
Homo
B =
Imaginativa
B =
Sensitiva
B = ,
Vegetativa
B = , ,
Elementativa
B = ,
Instrumentativa
B = ,
, ,
, Ars Brevis. bonitas Liber de ascensu et descensu intellectus, XVI
234
- (. 4),
, ;
,
. , , , ,
Homo, coelum,
, ,
Deus, .
,
, ars ascendendi et descendendi. ,
, artista , . , ,
, ,
,
. XIV
(. 14) .
, ,
. ,
, ,
, .
Dignitates Dei,
, ,
. .
; .
-, . ,
, , .
VIII
235
. 4. .
Liber de ascensu et descensu intellectus,
. Valentia, 1512
, , .
236
(. 5) , , .
, , ,
,
.
relata : differentia (), concordia (), contrarietas (), principium (), medium (), finis (), majoritas (), equalitas (), minoritas ), .
. 5. .
Ars brevis (Opera, Strasburg, 1617)
VIII
237
relata
, , .
(. 6). ,
(),
.
. ars combinatoria
.
, ,
, . , , .
, ,
Arbor Scientiae. ,
, , ,
, . ,
.
, ,
. 14
, , . memoria
intellectus voluntas? ,
, , , . ,
. , , ,
, :
, ;
,
14
238
; , . 15
. 6. . Ars brevis .
,
, . , , ,
, .
Arbor scientiae , , :
Ars memorativa, , . 16
Ars memorativa , , .
De memoria, De intellectu, De voluntae, .
,
15 Libri contemplationis in Deum, in R. Lull, Opera omnia, Mainz, 1721
1742, X, p. 530.
16
Arbe de ciencia, in Obres essencials, I, p. 619.
VIII
239
. , .
. , .
:
, . 17
,
, Ars memorativa, ,
, . ,
, , ,
. De memoria et reminiscentia ,
, .
, , . , . ,
.
(
, , ,
?), 17 . , , : Paris, B. N., Lat., 16116. The Legacy of Ramon Lull in Sixteenth-Century
Thouth, Medieval and Renaissance Studies, Warburg Institute, V (1961), p.
199202. , : Arbe de filosofia desiderat ( Palma, Obres,
XVII (1933), ed. S. Galmes, p. 399507). Ars memorativa; . Cf. Carreras y Artau,
I, p. 534539; Rossi, Clavis universalis, p. 64 ff.
240
, . , , .
, . ; ,
, . , , ,
,
-,
. ,
, ,
,
, , .
, B .
,
.
, , , Ad Herennium .
,
. ,
, , .
, loci.
. Arbor scientiae,
,
VIII
241
relata , (. 7).
, .
,
.7. .
Arbor scientiae , ed. Lyons, 1515.
. . , -
242
, .
, , , , , . 18
, .
, , , , ,
. , , ,
. 19 ,
, .
,
, , ,
.
, , . coelum,
,
, , Tractatus de astronomia,
. 20
. ,
. 21
18
VIII
243
, , . 22
,
- .
.
-,
. , ,
, ,
,
.
, ( , , , ).
, . . ,
, ,
. ,
, . - ,
, , .
21
,
, J. Ruysschatert, Nouvelles recherhes au sujet de la
bibliothque de Pier Leoni, mdecin de Laurent le Magnifique, Academie Royale de
Belgique, Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences Morales et Politiques, 5-e
srie, XLVI (1960), p. 3765. , , ,
.
22
Medicina Lulliana (op. lat., III, p. 569633) Liber de regionibus sanitatis et infermitatis ,
. . The Art of R. L., p. 167.
De lampade combinatoria lulliana (op. lat., II,
II, p. 234) ,
.
244
, ,
, . , , ars combinandi,
, , , , Ars Raymundi, 23
. ,
,
. , , De auditu cabalistico,
, 1518 1533 . 24
, ,
.
,
.
ars combinandi
ars Raymundi ,
. ,
, 25
. De
auditu cabalistico - ,
, .
.
, 23 Pico della Mirandola, Opera omnia, Ble, 1572, p. 180; cf. G. Scholem,
Zur Geschichte der Anfnge der christlichen Kabbala, in Essays presented to L.
Baeck, London, 1954, p. 164; Yates, G. B. and H. T., p. 9496.
24
. Carreras y Artau, II, p. 201.
25
C. P. O. Kristeller, Giovanni Pico della Mirandola and his Sourses,
L'Opera e il Pensiero di Giovanni Pico della Mirandola, Istituto Nazionale di
Strudi sul Rinascimento, Florence, 1965, I, p. 75; M. Batllori, Pico e il lullismo
italiano, ibid., II, p. 9.
VIII
245
.
-. 26
XIV
, .
, , ,
. , , ,
. -
. ,
- XV
,
, -
,
. , , , ,
, Arbor
scientiae .
, . , - ,
, , . 27
, ,
, , .
, ,
, .
-,
, , 28 ,
26
- . F. Sherwood Taylor, The Alchemists,
London,1951, p. 110 ff.
27
. The Art of R. L., p. 131132; R. L. and S. E., p. 4041.
28
Rhetoricen Isagoge,
246
, .
, ,
,
?
,
?
,
- ?
, , Liber ad memoriam confirmandam 29 , .
,
,
. ,
, - 30 . 29 Liber ad memoriam confirmandan,
(lm. 10593, f. 14; and ibid.,f. 218221), (Vat. lat.
5347, f. 6874); , (Ambrosiana, I, 153 inf. f. 3540)
(B. N. Lat. 17820, f. 437444).
. .
Liber ad memoriam confirmandam
Clavis universalis, p. 261270.
,
.
.
Clavis universalis, p. 7074, The Legacy of R.
L., p. 203206.
1515 , :
, . ,
, . .
Carreras y Artau, II, p. 214 ff.; Rossi, The Legacy of Ramon Lull in Sixteenth-Century Thought, p. 192194. ,
VIII
247
1308 ,
. . , ,
, Ars generalis ultima, Ars Magna,
Ars brevis. Liber ad memoriam confirmandam, , , , ,
. , -,
, , , , .
, ,
, , . , , ,
. , , Ad Herennium. 31 , , ,
, ,
, , - , . 32
, Ad Herennium.
30
: in monasterio sancti Dominici, (lavis, p. 267). , , , -. ,
, : S. Donnino, ,
, Dominici. . J. Tarr, Los cdices lulianos de la Biblioteca Nacional de
Paris, Analecta Sacra Tarraconensia, XIV (1941), p. 162. (
. ).
31
Venio igitur . . . ad memoriam quae quidem secundum Antiquos in
capite de memoria alia est naturalis alia est artificialis.
: in capite de memoria,
,
(Rossi, Clavis, p. 264 and 268, note 126).
32
Rossi, Clavis, p. 265.
248
, , , .
,
.
, , , . ,
,
() . 33
.
. ,
, ,
,
Ad Herennium.
. De
memoria et reminiscentia .
, Ad
Herennium c , , , , . 34 ( ,
) ,
Ad Herennium .
,
( , ) , .
,
, Ad Herennium, . 35 , ,
33
... ut habetur in libro de memoria et reminiscentia per saepissiman
reiterationem firmiter confirmatur (Rossi, ibid., loc. cit.).
De memoria et reminiscentia ;
() . The
Legacy of R. L. .
34
. , c. 97.
9.
.
De architectura cum commentariis
Denielis Barbari, ., ,
1567.
9b. , (: )
10. .
XIV , .
VIII
251
,
. , ,
, , , .
, ,
, ,
,
,
.
.
, ,
, , ,
. 36 - , , ?
Liber ad memoriam confirmandam, , -, ? .
,
. voluntas,
. intellectus, , ,
discertio, . ,
voluntas
intellectus. - , 35
. , c. 112.
Vida coetnia, in R. Lull, Obres essencials, I, p. 43. Peers, Ramon Lull, p. 236238.
,
.
36
252
, .
XVI , ,
Liber ad memoriam confirmandam
. .
. , , ,
.
rs generalis Doctor Illuminatus, , .
,
. 37 -
( , , ),
,
, , , , .
.
,
, , ,
, , 37
Bernardus de Lavinheta, Explanatio compediosaque applicatio artis
Raymundi Lulli, Lyons, 1523; : B. de Lavinheta, Opera omnia quibus tradidit Artis Raymundi Lullii compendiosam explicationem, ed. H. Alsted, Cologne, 1612, p. 653656. . Carreras y Artau, II, p.
210 ff.; C. Vasoli, Umanesimo e Simbologia nei primi scritti Lulliani e mnemotecnici del Bruno, in Umanesimo e simbolismo, ed. E. Castelli, Padua, 1958, p.
258260; Rossi, The Legacy of R. L., p. 207210.
VIII
253
, .
, , - .
Libr ad memoriam confirmandam
, .
, ,
. 7 ; 38
. .
XVIII ,
, , , .
,
: .
Tractatus de Astronomia,
- ,
,
. , 38
:
, (in libro septem planetarum) B C D, ,
.
,
(Rossi, Clavis, p. 262, 266, 267).
Liber septem planetarum
.
(The Legacy of R. L., p. 205206), , XVI ,
. , ,
.
.
Ad Herennium De memoria et reminiscentia . , ,
XVI , , -
.
, ,
Ad Herennium .
254
, Ars memorandi,
, ( ).
VIII
255
,
.
,
, . : , quadrangulariter, circulariter, et triangulariter; 41
,
, ;
. 42 , (
, )
, () .
, , .
, . , , .
,
.
, . , ,
Lidea del Theatro, Testament, 43 - . , ,
.
41 ,
Ars demonstrativa, La teoria luliana de los elementos in Estudios Lulianos, IV (1960), p. 5662.
42 Nova Geometria,
ed. J. Millas Vallicrosa, Barselona, 1953, p. 6566.
43
Lidea del Theatro, p. 18. - Testament .
Thorndike, History of Magic and Expiremental Science, IV, p. 2527.
256
, ,
, ,
De auditi cabbalistico. ,
, , ,
.
, ,
, , .
, - , . . , . ,
, , . ;
.
,
,
, .
IX
:
1 , 1548 . 1563-
. , ,
, , ,
Ad Herennium,
, . 2
, ,
, :
, V , , ,
.
Fundamenta - ,
. 3
, , ,
, , , 1
,
, Giordano Bruno and Hermetic
Tradition, , .
: G. B and H. T.
2
. Le opere latine di Giordano Bruno, Florence, 1889,
.
3
Documenti della vita di G. B., ed V. Spampanato, Florence, 1993, p. 42
43.
258
.
, , ,
, . , , ,
,
. , De
umbris idearum (1582),
III; . , ,
.
, ,
III, , , ,
; ,
, .
, De umbris idearum,
, . 4
III,
.
( ,
XIX ), , De umbris idearum, ,
.
, , , .
,
, , ,
.
4
Ibid., p. 8485.
IX
259
, , , 1591 , ,
. ,
, , ,
, ,
. 5
, ,
, ,
,
.
( , )
,
... . 6
, , , .
.
, . , ,
:
= De Umbris idearum . . . Ad internam Scripturam, & non
vulgares per memoriam operationes explicatis, Paris, 1582. 7
=Cantus Circaeus ad eam memoriae praxim ordinatus quam
ipse Iudiciarum appelat, Paris, 1582. 8
5
Ibid., p. 72.
Ibid., p. 77.
7 G. Bruno, Opere latine, . ., ,
18791891, II (I), p. 177.
8
Ibid., vol. cit., p. 179257.
6
260
=Ars reminiscendi et in phantastico campo exarandi; Explicatio triginta sigillorum ad omnium scientiarum et artium
inventionem dispositionem et memoriam; Sigillus Sigillorum
ad omnes animi operationes comparandas et earundem rationes habendas maxime conducens; hic enim facile invenies
quidquid per logicam, metaphysicam, cabalam, naturalem
magiam, artes magnas atque breves theorice inquiruntur,
, .
1583 . 9
=Lampas triginta statuarum, , , 1587 . 1891 . 10
=De imaginum, signorum et idearum compositione, ad omnia
inventionum, dispositionum et memoriae genera, Frankfort,
1591. 11
, , (15811583 .);
(15831585); (15861591).
, , ,
, . locus subjectus, adjectus,
,
, ,
,
. , , .
,
, , -9
IX
261
,
, ,
.
. , , ,
. ,
, , :
,
(Magister Psicoteus), ,
, , , . 12
.
, ,
,
- . 13
, .
, , . , .
, ,
( ) , ,
, ,
, - . : .
12
Ibid., II (I), p. 14. , , : Alulidus
Lullus.
13
Master Parrot ( ), , .
262
,
. , , ,
, .
, .
. 14
, -, , . ,
, ,
.
, ,
C , . ,
,
. , , ,
,
. .
?
, ,
? XVI , 15 , -
.
,
, ,
. , ,
14
15
IX
263
.
,
,
. Ars notoria, , ,
, 16
.
, , ,
, . 17
. ,
, ,
. 18
,
, , , ,
, ?
, ,
.
, ,
, , , ,
. 19
,
. , 16
Summa Theologiae, II, II, quaestio 96, articulus I
, Ars notoria, ,
, .
17
. , c. 89 95.
18
. , c. 89.
19
. G. B. and H. T., p. 251, 272, 379 ff.
, 1570 , ; . Walker, Magic, p. 214215, 218
219.
264
, ,
. 20
,
, , ,
1576 , .
,
, 1560 Academia
Secretorum Naturae, , , , . 1558
Magia naturalis,
. 21
, .
, 22 . , ,
- ,
, , .
, 23
, ,
- .
, Ars reminiscendi, 1602 . 24 ,
, .
, .
20
IX
265
. , ,
, , ,
. .
,
. , , .
, ,
. , , , .
.
( ).
, ,
, .
, , , ,
. ,
,
.
,
.
De occulta philosophia (1533
.). , , De vanitate scientiarum (1530 .),
24
266
. 25 ,
De occulta philosophia, . ,
,
D vanitate scientiarum
, , .
, ,
, De occulta philosophia
. , , , , ,
.
, ,
. , .
1582 ,
,
.
.
,
, , , .
, . ,
, ,
:
, ,
. III,
,
.
.
,
25
. , c. 160.
IX
267
- , . 26 , , Leo Suavius,
; , 1550 ,
, I. 27 ,
, 1576 , , , ,
, . ,
, , ,
Peplus Italiae. 28
XVI
. , , ,
, ,
.
, ,
. .
, . ( ) ;
,
. 29 26
268
,
.
. . 8 ,
. XVI ,
.
XVI
,
, . ,
.
, ,
Piazza universale (1578 .), ,
, . 30
,
, , ,
,
.
, ,
,
.
, , .
, - , .
-,
.
De auditi kabbalistio. 31
, 30
31
ria.
11.
De umbris ideaeum (), , 1582.
12a.
12b.
IX
271
, -. , ,
. - , ,
, 32 ,
.
? , , ( ) . 8. . De umbris idearum . , 1582.
. 33 .
;
, ,
. 34 , ,
, , De compendiosa architectura artis
Lullii, , . ,
32
33
34
266.
Documenti, p. 43.
Ibid., p. 84.
De vinculis in genere (op. lat., III, p. 669670). Cf. G. B. and H. T., p.
272
, , ,
:
( )
... 35
. . ,
, , .
, .
, , , (), ,
,
, , .
, , 36
, , .
. 37 ,
, , , , , , .
. 38 , , ,
Stegonographia, , , .
35
Op. lat., II (II), p. 42. .
, , ,
. ,
. .
36 , , ,
. Spaccio della bestia trionfante
(Dialogi italiani, ed. G. Aquilecchia, 1957, p. 782783). Cf. G. B. and H. T.,
p. 269.
37 K. Preisendanz, Papyri Graeci Magicae, Berlin, 1931, p. 32.
38
, History of Magic and Experimental Science, I, p. 364365.
IX
273
, ,
.
, , . 1584 Clavis Angelicae 39
( ,
). , , .
.
Clavis Magna, , .
,
. , ,
. ,
,
,
.
,
, , . ,
, .
, ,
, .
, . , ,
. , ,
39
274
, , ,
,
.
(. 11),
?
, .
.
,
, , 150 . - , , ,
. , . ,
.
? . ,
, , 150 , ,
, ,
(. 8). , , ,
,
, .
, ,
, ,
, . ( 150
), , ,
. ,
,
, . , , , , ,
, , .
IX
275
.
, .
( 1886 .)
,
. (. 12) :
, , .
,
.
(. 12b) , . ,
(Aa, Ae, Ai, , u);
. ., . . , ,
.
.
; , , : 1) ;
2) ; 3) .
: 1) , , 2)
; 3) . : 1) ; 2) ; .
. 40
, . ,
- .
;
,
40
276
, ,
, , , . ,
.
,
, De occulta philosophia
. :
... . , , , . 41
,
.
. :
:
, ,
.
: ,
, .
: ,
.
: ,
, .
, ,
,
.
De occulta philosophia . 42
41 H. C. Agrippa, De occulta philosophia, II, 37. ,
, . G. B. and H. T., p. 196.
42
De occulta philosophia, II, 3744. Cf. G. B. and H. T., p. 96.
IX
277
Draco lunae,
, . . .
.
, . 43
,
, De occulta philosophia .
, ,
,
,
,
, ,
. ( )
.
,
.
, ,
, . , , ,
, , , , , , ,
, , .
, , ,
1515 , 44
,
, , .
, .
43
278
. , ,
. , . , ,
, ,
!
;
, . 45 , De umbris idearum, ,
' Sphere
, Liber de umbris idearum. 46
,
?
De vita
coelitus comparanda,
. ,
, , ,
, .
, , , . ,
, , ,
.
( ) , . , ,
, , 47
,
, .
:
45
46
47
IX
279
,
, , ... ,
. , , . 48
, ; , , , , .
. . , , , ... , , ,
, . 49
?
,
. , :
,
, , ... , , ...
, , ( )...
... ,
... - ( ) ... , , ,
,
. 50
? ,
, , , . . , ,
48
49
50
Ibid., p. 5152.
Ibid., p. 46.
Ibid., p. 7778.
280
, ,
,
. ,
,
. ; ,
.
, 150
.
150 ,
,
. ,
,
.
,
,
:
Aa Oliua; Ae Laurus; Ai Mirthus; Ao Rosmarinum; Au
Cipressus. 51 , . , , , , ,
, ,
(ara; septem candelabra). , , , , .
, , , , , , ,
.
51
Ibid., p. 132.
IX
281
, (
), :
Aa nodosum; Ae mentitum; Ai inuolutum; Ao informe; Au
famosum. 52 (, , , , ).
, ,
150
.
, , :
Aa
Rhegima
panem castanearum
Ae
Osiris
in agriculturam
Ai
Ceres
in iuga bouum
Ao
Triptolemus serit
Au
Pitumnus
stercorat 53
: () ;
() ; () ; () ;
() .
, .
. ,
, .
, , ,
. ,
, ,
, ,
.
52
53
Ibid., . 129.
Ibid., . 124.
282
.
; .
; ; ,
; .
, , .
: ,
, , . : , . , , ,
, .
, , , , ,
, . 54
, , .
N:
Mi
Ne
Ni
No
Nu
55
! ,
.
, , 54
55
Ibid., . 124125.
Ibid., . 126.
IX
283
. , .
? ,
, .
, , O, P Q
.
, , ,
; , ;
, ; , ,
, .
. 56
.
Ra
Re
Ri
Ro
Ru
57
, , ,
,
.
:
Xe
58
- . , ,
:
Ya
56
57
58
284
Ye
Yi
Yo
Yu
Za
Ze
Zi
Zo
Zu
59
:
, ; , ; ;
. , , .
, , .
.
,
( ), Z:
Ior.
,
. , Clavis magna, .
, Ior, Clavis Magna De umbris idearum.
, ?
59
60
Ibid., . 127128.
Ibid., . 128.
IX
285
!
, , . , . 61 ; , : ;
,
( ); ,
. ,
150
, . :
Melicus
in memoriam 62
( Rhegima, .) , . , , ,
, !
, , . 63
De inventori rerum (1449),
. ,
,
.
. , , 61
286
, .
,
, . ,
,
, , , ,
. 64
, , , ,
.
, , .
,
(. 1),
. 65 ,
.
, .
, .
. Ars memoriae, , Ad Herennium, , , , , ,
. , ,
, 64
65
. G. B. and H. T.
. , c. 216.
IX
287
288
, , ,
, ?
, , ,
. , (mens) ,
- ,
, .
,
, , . , ,
,
, . 69 ,
-
, , ,
,
.
, .
- ,
, , .
. ,
, ,
, , - , ,
.
.
, .
;
69
IX
289
. ,
.
, ,
. , .
.
, ,
, , , ,
. ,
, . ,
.
:
. 70 . ,
. , , , , ,
, ;
, . 71
; . 72 , , ,
, 73 (
70
71
72
73
290
). .
. . 74
; .
, ,
. 75
, ,
,
. 76 ,
,
, ,
. . 77 ( .)
, .
.
( .) ,
. ,
, . 78
;
; ,
, , . , , , , . 79 , , , ,
, , . ,
, , , , . , - .
. 80
. 81 74
75
76
77
78
79
80
81
Ibid., . 2526.
Ibid., . 27.
Ibid., . 2728.
Ibid., . 2829.
Ibid., . 45.
Ibid., . 46.
Ibid., loc. cit.
Ibid., . 47.
IX
291
. ,
,
. , , ,
, , ? 82 . ,
, . 83
,
. , ,
. 84 ,
.
,
. 85
,
, .
, . 86
.
, ,
.
,
, , , , ,
.
, , voluntas, , .
.
, , ,
, , ,
82
83
84
85
86
292
, ,
.
, ,
, ,
, . , 87
, ,
, , Cena de le ceneri, .
, ,
, , .
,
, ,
. ,
. , , , , ; , . 88
,
,
.
Spaccio -, , ,
,
()...
,
, . 89
87
88
89
IX
293
,
.
,
,
. , , ,
, ,
, . 90
, ,
,
,
, .
, ,
, . ,
, - ,
.
,
, .
, , , ,
. , , -.
.
, ,
, ,
, 90
294
, ,
, , , ,
.
, , . , . ,
,
, .
. , , , . Hermetica, , - ,
, ,
. , .
, , ,
. . ,
, , ,
91 ,
. .
,
.
,
91
IX
295
.
, .
,
, ,
.
, , .
, ,
, , , , , ,
.
, ,
.
.
, . . ,
, .
X
, , .
,
,
,
.
XVI
. , . 1
,
. XVI , , . , ,
.
, .
. 2
1
. W. S. Howell, Logic and Rhetoric in England, 15501700, Princeton,
1956, p. 64 ff.
2
, W. J. Ong, Ramus: Method ahd Decay of Dialog, Harvard
University Press, 1958; Howel, Logic and Rhetoric, p. 146 ff.; R. Tuve, Elisabetian and
297
,
,
, , , ,
.
,
, 1515-
1572 , . ,
,
. ,
, .
, . , . ,
, . ,
.
, ,
, . ,
,
.
, ,
,
, ,
, . 3
, , ,
3
Metaphysical Imagery, Chicago, 1947, p. 331 ff.; Paolo Rossi, Clavis Universalis,
Milan, 1960, pp. 135 ff.; Neal W. Gilbert, Renaissance Concepts of Method,
Columbia University Press, 1960, p. 129 ff.
298
. 4
, , . ( ) Scholae in
liberales artes,
,
, ,
.
, ,
,
, , , .
( )
. , , ,
. ... ...
, . 5
,
, ,
Ad Herenium.
,
.
, , . , ,
. :
; , ,
, 4
299
. , , 6
. , - ,
, . , ,
. 7 ,
. . ,
; 8
.
,
.
-
. ,
, ,
,
. ,
,
,
.
.
, .
6
300
, , .
, , , , ,
. . 9 ,
, ,
.
, , ,
, ,
,
. , ,
, , . .
10
,
, , ,
,
, , , (.
1),
.
, ,
. .
,
, ,
9
10
. , c. 154 156, . 6.
. , c. 156.
301
, .
. 11 , ,
,
. 12 , ,
. ,
, ,
, , , ,
. ,
ad memoriam confirmandam. 13 , ,
, ,
, ,
.
,
, , , ,
, ,
.
XVI , , , ,
, , 11
P. Ramus, Dialecticae institutiones, Paris, 1943, p. 57;
Ong, Ramus, p. 181.
12
Ong, Ramus, p. 194.
13
Dialect. inst., ed. cit., p. 57 verso58 recto.
302
. , , . ,
- ,
Ad Herenium.
, .
,
. , , , ,
.
,
,
. 14
, :
,
,
, , - ,
... , , , , ... .*
, ,
. ,
. ,
14
303
,
; ,
.
, , ;
, . 15
.
, , . ,
,
,
.
,
, , ? ,
.
, , ,
, ,
,
( ).
, , . ,
, , .
, , , ,
.
Liber ad memoriam confirmandam, ,
, . 16
, , , . ,
15
16
304
, , ,
,
. , , 17 ,
, .
,
. , ,
.
.
, ,
,
,
, .
,
, .
, ,
,
, 18
XVI . ,
,
. 19 , ,
17
, ,
, . (Paris, Bibl. Nat., Lat. 15450, . The Art of
R. L., p. 172. ,
( , Lat. 15450 f. 99 verso)
, , ,
, Ong, Ramus, p. 202.
18
. , c. 219.
19
. Ong, Ramus, p. 231 ff.
305
. 20 , , , Tipokosmia . 21
Tipokosmia, , , .
,
-
, , .
,
, , ,
,
. , , , ,
,
,
.
,
, - , ,
20
. F. Secret, Les cheminements de la Kabbale la
Renaissance; le Thtre du Monde de de Giulio Camillo Delminio et son influence,
Rivista critica di storia filosofia, XIV (1959), p. 420421.
21
(Raverta, ed. Zonta, p. 57) Tipoosmia
.
; . Liruti, III, p. 130, 133, 137, ff. Tipokosmia 1516 . ,
,
. . L. Fessia, A. Citolini, esule italiano in Inghilterra, Milan, 1939
1940. , ,
, (. G. Bruno, La cena de le ceneri,
ed. G. Aquilecchia, Turin, 1955, p. 138).
306
.
Aristotelicae animadversiones Dialecticae institutiones. , prisca theologia.
, ,
, . ( prisca
theologia , ,
, . 22) , ,
, . , -,
.
,
(mens).
.
, ,
. 23 ,
, Dialecticae institutiones ,
Spiritus intus alit.
,
. 24
, ,
. , ,
22
prisca theologia
, , .
, ; . D. P. Walker, The Prisca Theologia in France.
Journal of the Warburg and Courtald Institutes, XVII (1954), p. 204 ff.;
Yates, G. B. and H. T., p. 14 ff. ,
,
.
23
P. Ramus, Aristotelicae animadversiones, Paris, 1543, p. 2 recto3 verso.
24
Dialect inst., ed. cit., p. 37 ff.; cf. Ong, Ramus, p. 189 ff.
307
,
. ,
, . , ,
,
. ,
, ,
.
. ; . , , , ,
. , , ,
, . , ,
, , , , . , ,
, .
, , ,
, ,
, ,
.
,
, , , - .
: , -
308
, ; .
. .
, , , . , ,
; ,
-
.
;
.
,
, , ,
,
. , , ,
? , ,
,
, .
XI
:
, 1583 ,
,
, 1 ,
:
Ars reminiscendi
Triginta Sigilli
Explanatio triginta sigillorum
Sigillus sigillorum
, , , 1583 , ,
. 2 Ars reminiscendi ,
3 ,
, . 4 ,
,
, . Ars reminiscendi
,
.
1
. c. 260. :
G. Bruno, Op. lat., I (II), p. 69217.
2
. G. Aquilecchia, Lo stampatore londinese di Giordano Bruno, in Studi di
Filologia Italiana, XVIII (1960), p. 101 ff., G. B. and H. T., p. 205.
3
Bruno, Op. lat., II (I), p. 211257.
4
, De occulta
philosophia , . G. B. and H. T., p. 199202.
310
, . ?
,
.
, ,
, 1595
Arte delle memoria locale,
.
,
. 5 , ,
.
(. 13) , ; , , , , . 6
, , , ,
, , .
, . ,
, ;
, , ,
, , ,
, , , , ,
5
Biblioteca Nazionale, II, I, 13. ,
, ,
, Medioevo e Renascimento, Studi in onore di Bruno Nardi, Florence, 1955, p. 889. C. Rossi, Clavis universalis, p. 290291.
6
Bibl. Naz., f. 5.
XI
311
. 7
.
, , ; . ,
, . , . 8
.
, , .
,
. , ;
, . 9
.
,
: , ,
, , ,
, , ,
, , ;
, . 10
(. 13) , . ,
,
. 11 , ,
.
7
Ibid., f. 6.
Ibid., f. 16.
9
Ibid., f. 33.
10
Ibid., f. 35.
11
Ibid., f. 40 verso
8
312
(.
);
; , .
-,
. 12
c
. , ,
, ,
. , , ,
, .
, . 13 , . , , , , ,
. 14
, .
.
, ,
.
; ,
. , ,
. , Summa . , ,
12
13
14
Ibid., f. 40.
Ibid., f. 46.
Ibid., f. 47.
XI
313
,
.
?
,
, , , ,
.
,
, , ,
. , , ,
.
,
, , (
, )
, , Ars reminiscendi. 15
, -,
. 16
,
. , , [ ] - ,
. , , . 17 (
). 18 ,
. 19 (
15
314
). ,
,
,
Ad Herennium, . 20
, 21 , , .
, , Ars reminiscendi
. ,
, .
22 ( , ,
, Ars reminiscendi). , -
, , , .
,
. ,
, .
. 23
, , .
, ,
, . ,
19
20
21
22
23
XI
315
,
.
(. 14). 24
,
.
, .
, , .
25 ,
.
.
,
; ,
, ,
. 26
, ,
, .
.
27 c Arbor scientiae, . ,
, ,
. 28
Ars
brevis , . ,
, , .
,
, 24
25
26
27
28
316
, . :
. 29 -
, :
; ,
, - ;
De umbris idearum; . . . , - . 30
,
, -, , , , ,
-, , . .
,
. , ,
; , ,
, , , , . 31
,
( , )
, . ,
,
. ,
29
30
31
Ibid.., p. 85.
Ibid., p. 134.
Ibid., p. 129.
XI
317
,
, .
9, , 32
,
,
. , (Thomas),
. 33 . 11, , 34 , , -; , , , , ,
, , .
. 14,
, 35 , ,
. . 15, , 36 ,
,
.
, ,
. 18, , 37
. 19,
, 38
. ,
,
. (. 14b), 21-
32
33
34
35
36
37
38
318
, 39 , . 23, , 40
, , . .,
(. 5) . , .
( 26) 41 ,
. , , ,
. (25- ) 42
, - . ( 28) 43
, ,
, , , , . , . ,
.
(, 29 , 30) 44 , ,
.
? . ,
,
,
.
39
40
41
42
43
44
XI
319
, ,
, , .
!
.
.
,
, , ,
, .
.
, , ,
, ,
. , ,
, .
, , .
,
, .
.
. -
, :
, ,
, . . .
,
. . . . 45
45
Ibid., . 133.
320
; ,
.
,
.
. ,
; , ,
. , , ,
. .
, ,
, .
, , .
(phantastica virtus), ,
, . .
, ,
; ,
. ,
. 46
, ;
,
, .
, ,
, ,
46
Ibid.
XI
321
, , . 47
ut pictura poesis,
.
48
, 49 . ( ) , ; , , , , , , , ,
.
, ,
.
. . . , , ,
. 50
, ,
. ( ),
,
. -, ,
, , , ,
, ,
, , .
, ,
, .
47
48
49
50
. , c. 44.
Intelligere est phantasmata speculari (Op. lat., II (II), p. 133).
. , c. 92 94.
Op. lat., II (II), p. 135.
322
?
? ,
,
.
, ,
, , ? ( 8), :
, , . 51
; ,
, ; , . ,
,
,
. 52
. , ,
,
, .
, ( ) .
. . . . . 53
( 22). ,
,
, .
51
52
53
. , . 169 185 .
. , c. 185.
Op. lat., II (II), p. 91. De auditu cabbalistico.
XI
323
. Sigillus Sigillorum,
, .
.
.
, .
, , .
. 54 ,
,
.
, , , 55 , , , ,
. 56
, , .
, , . ,
. . . , , . 57
,
, , . 58
.
.
,
54
Ibid., . 161.
Ibid., . 162.
56
Ibid., . 163.
57 Ibid., . 165.
58
. G. B. and
H. T., p. 135136, 239240.
55
324
, ; ,
sensus communis . , ,
, ,
, (. 9). 59
,
. 60 . 9. . Congestorium artificiose memoriae .
59
. Romberch, Comgestiorum artificiosae memoriae, p. 11 ff.; Rosselius,
Thesaurus artificiosae memoriae, p. 138 ff. (
).
60
Op. lat., II, (II), p. 172 etc.
XI
325
, .
( ),
: , , ,
. ,
, ,
.
, , ,
. ,
. ,
, ,
. , , ,
.
. 61 ; ,
.
( ), 62 (mens) ,
. , , .
, , ,
,
, Ad Herennium. 63 ,
, 64
,
61
, , . G. B. and H. T.,
p. 335336.
62
Op. lat., II (II), p. 174 etc. mens
agitat molem.
63
, Ibid., . 166.
64
Ibid., p. 167 etc.
326
,
,
-
.
Eroici furori,
. 65
,
. 66 ,
,
,
.
67
, ,
. , . ,
,
. 68
, . ,
.
, .
, , . . 69
, , , ,
, , , .
,
.
, ,
65
66
67
68
69
XI
327
, . : ,
furor; ,
; ; , . 70 ,
,
. 71 , (
, ).
, , , , , , ; ,
, .
- , ,
.
,
.
,
, ,
, ? , ,
? , ?
,
.
,
,
siglii , . ,
, , .
?
70
71
328
, ,
,
. , ,
,
. ,
, ,
. ,
;
, .
, ,
.
, .
.
,
, .
,
, , ,
. , , .
.
?
, .
XVI
.
(1509), ,
. 1527
, . ,
1548 Phoenix . 72
XI
329
, 73
. (1573) , ,
, ,
.
, (
), .
1583 , , .
, ,
, . , , .
, ,
.
, , ,
, . , ?
, , ,
,
. , , ,
, , , .
, - , ,
, .
72
,
Howell, Logic and Rhetoric in England, p. 8690, 9598.
73
. Howel, p. 143. 1562 .
, , , .
330
, . , ,
. ,
, , ,
,
, . 74
,
,
, . 75 , , ,
. 76
, , , . , ,
. .
, , , .
,
, De harmonia mundi 77
, ,
,
.
,
74
XI
331
, , ,
, , .
, ,
, -
, .
, , , - ,
. 78
De occulta philosophia.
,
, . ,
, .
, , .
,
- ; 79 ,
. ,
.
Monas hierogliphica 80 , . , . ,
(monas)
, , ,
, . ,
, , 81 -,
78
79
.
80
81
332
, ,
, , ,
.
, ,
, , ,
. , . , ;
. ,
,
,
.
?
ut pictura poesis?
.
, , . Ars reminiscendi
, ,
,
, , ,
. , Clavis magna, 82 ,
,
. , , ,
, .
,
, . 83 ,
,
82
XI
333
- . 84
, ,
,
,
, .
,
.
, ,
.
,
Cena de la ceneri De la causa,
Spaccio della bestia trionfante, Eroici furori
.
, , , , , .
83 III,
- . G. B. and H. T., p. 203204, 228229
ff.
84
. , . 205206 .
XII
1584 .
. , ,
.
, ,
, , , 1
,
.
2 De umbra
rationis, , ,
(De umbris idearum). ,
, 1583,
, , 1
, (Dicson).
J. L. McIntyre, Giordano
Bruno, London, 1903, p. 3536, . D. Singer, Bruno: His Life and
Thougt, New York, 1950, p. 3840.
John Durkan, Alexander Dicson and
S. T. C. 6823, The Bibliothek, Glasgow University Library, III (1962), p. 183
190. , G. P. , .
,
, , .
, , ,
. , 1604 .
2
XII
335
. , , 1584 .
Antidisonus,
G. P. Cantabrigiensis. . .
, (Gugliemus) ; . ,
. . ,
. , Heius Scepsius, Defensio pro Alexandro Dicsono (1584).
. . , 1584
, Libellus de memoria,
. 3
. ,
, ,
. ,
,
, ,
, , ,
, Heius Scepsius. , ,
. , , 3 : Alexander Dicson, De umbra rationis, London, 15831584; Heius Scepsius (. . . ),
Defensio pro Alexandro Dicsono, London, 1584; G. P. Cantabrigiensis, Antidicsonus Libellus in quo dilucide explicatur impia Dicsoni artificiosa memoria, London,
1584; G. P. Cantabrigiensis, Libellus de memoria verissimaque bene recordandi scientia Admonitiuncula ad A. Dicsonum de Artificiosae Memoriae, quam rublice profitetur, vanitate, London, 1584.
: ,
.
336
,
.
De umbra rationis, .
. , ,
, (
umbra). 4 , .
Ad Herennium , . ,
, ,
, , . 5 , , 6
.
, , . ., 7 . ,
, , .
, , . ,
. ,
, , ,
, , . 8 : , (), ;
, .
4
5
6
7
8
XII
337
,
, 9
. ,
,
, , ,
.
.
, ; ,
( ) -, . ,
, ,
.
, ,
. ,
,
.
.
, ,
. , 10 , ,
, , .
prisca theologia ,
, . 11
- ,
, .
, , , 9
. , c. 56.
Durken, article cit., p. 184, 185.
11
. , . 305 307.
10
338
, , ,
.
,
. , , ,
, , (mens), , ,
(vindices materiae). , , :
, . 12
De umbra rationis, p. 5.
Corpus Hermeticum, ed. Nock-Festigire, II, p. 200209; cf. G. B. and
H. T., p. 281231.
13
XII
339
.
. 14
, , , , , .
. ,
, ;
fabrica mundi; ,
, ,
,
, ; , :
(mens)
(crater) , . 15
, ,
Corpus Hermeticum, . 16
,
, . ,
, .
, , 17
.
,
- ,
. 18
, 14
De umbra rationis, p. 68. ,
, , ,
; ,
(. G. B. and H. T., p. 202).
15
De umbra rationis, p. 28.
16
Corpus Hermeticum, ed. cit., I, p. 4953.
17
De umbra rationis, p. 28.
18
, , .
340
.
, ,
Corpus Hermeticum, ,
,
. 19
,
.
,
.
Corpus Hermeticum , 20 Crater
Hermeticum, ,
. 21
Hermetica, ,
, . ,
.
. , , , . ,
, ,
, , ,
, ,
19
XII
341
fabrica mundi, ,
.
, ,
, . . 22
, ,
. ,
, .
.
,
,
. ,
.
, , ,
, . .
. Antidicsonus , ,
, umbra, , . , .
, , , . 23
, .
,
, .
22
, , ,
. ,
. , , ,
(De umbra rationis, . 37).
23
Antidicsonus, ( ).
342
, , .
, , , , , ,
De umbra rationis.
, ,
. 24 . 25
, ,
. 26 . 27
umbrae , .
,
, . ,
, ,
. 28
Scolae dialektiae , , 29 Scolae
ritoricae.
, 30
:
, , , ,
. , , . ,
?
24
25
26
27
28
29
30
Ibid., . 17.
Ibid., . 19.
Ibid., . 20.
Ibid., . 21.
Ibid., . 29.
Ibid., . 2930.
Ibid., . 30.
XII
343
; . 31
Ibid.
Ibid., . 45.
. , c. 147.
344
, Libellus
de memoria verissimaqve bene recordandi scientia,
,
,
.
, ,
, , , , 34 . ?
. -
, , , . 35 , ,
, ,
,
. , ;
;
.
, Antidicsonus,
,
.
,
, . , , , ,
,
, ,
, , . 36
34
35
XII
345
.
, ,
. , , ,
.
, ,
, .
, ?
, , ;
, , ,
.
, ,
. , , . 37
, , ,
, .
.
Defensio pro Alexandro Dicsono
, , Heius Scepsis. Heius, ,
. 38 Scepsius
, ,
, ,
.
,
.
,
, ,
,
36
Admonitiuncula .
Sig. C 8 verso.
37
Libellus; Admonitiuncula, Sig. E i.
38
Cf. Durcan, article cited, . 183.
346
, .
,
, . , .
, .
.
, ,
, .
, , ,
. ,
.
G. P.
, Prophetica, 1592 ,
,
. . Prophetica
,
, ,
, . 39
, , :
, , ,
.
( ). 1.
, , ,
, , , . 2.
,
: -,( ) ;
; , . 40
39
40
XII
347
, ,
. ,
, .
,
, ,
,
.
,
, , . 41
,
, , 42
,
,
, .
,
, .
, , , ,
. ,
. ,
. 43 ,
, ,
...
. 44
,
, . -41
42
43
44
348
(,
, ),
.... 45 . ,
, . 46
,
, . ,
. , ,
-
.
,
? :
, .
, . ,
,
, ,
umbrae.
, , ,
, , ,
, , ,
. 47
.
, . 45
46
47
Ibid., . 841.
Ibid., . 830.
Dialogi italiani, ed. cit., p. 47.
XII
349
. . .
. , , . , .
. , .
.
.
,
Cena de le ceneri,
1584 , .
,
. ,
, , , Cena, -. , , -.
Cena . 48
.
De la causa,
principio e uno, 1584 , ,
. , , , , , , , .
,
. , . 49
48
49
350
De la causa,
, . (
, ) (, ) 50 ,
( ), Cena de le ceneri
. , , , , , ,
. 51 ,
. ,
,
. 52 , , ,
. , ,
. 53 , ena
. ,
, .
, ,
. 54
.
,
, De le ceneri. , , ,
, , ,
. 55 ,
De la causa,
, ,
(
50
51
52
53
54
55
XII
351
), ( , ) .
.
, ,
, , Scole sopra le arte liberali Animadversion contra Aristotele, 56
, , .
De la causa , ,
, 57 , 58 , 59 ,
, , 60 61 ,
, ,
, 62 . 63
,
,
,
, .
, 1584
.
,
, De umbra
56
57
58
59
60
61
62
63
Ibid., . 260.
Ibid., . 227228.
Ibid., . 232.
Ibid., . 242 etc.
Ibid., . 272274.
Ibid., . 279.
Ibid., . 340.
Ibid., . 342.
352
rationis , c ,
,
.
, , , c ,
, 1585 (,
, )
Compendium memoriae localis. ,
.
.
, (nugae meae) Siglii Umbra artificiosa ,
, . 64
,
.
, , .
, ?
, , .
, , ,
1584 , ,
Dialecticae libri duo
. 65
,
. ,
, 64 Thomas Watson, Compendium memoriae localis,
, . S. T. C. ,
1585 .
65
Cf. Howel, Logic, pp. 204 ff.
XII
353
, 1592 :
, , , . 66
, ,
(
), . , - .
? ,
1584 ,
, ,
.
.
, . , ( 1585 ) Eroici furori Spaccio della bestia trionfante.
,
- ?
, . , , , , Antidicsonus , . ,
. 67 ,
,
, , , 66
Calendar of State Papers, Scottish, X (15891593), p. 626; quoted by Durkan, article cit., p. 183.
67
Commentationes autem meas his de rebus lucubrates, tuo inprimis
nomine armatas apparer volui: quod ita sis ab omni laude illustris, ut Scepsianos impetus totamque Dicsoni scholam efferuescentem in me atque
erumpemtem facile repellas. Antidicsonus, Letter to Thomas Moufet, Sig. A 3
recto.
354
- .
,
.
:
,
,
, ,
,
, , ,
.
,
,
.
,
.
, , , ,
; ,
Eroici furori.
,
. ,
, , :
... , , ,
,
; , . 68
,
.
1586 ,
.
, 1592
. , 68
Sir Philip Sidney, An Aologie for Poetrie, ed. E. S. Shuckburgh, Cambridge University Press, 1905, p. 36.
XII
355
,
. 69 , , ,
, ,
umbras (sic!) ideas rerum memorandum. 70
umbra , ,
. 71 ,
, ,
. -, ,
, ,
. .
,
, , , .
1597 , ; Defensio . 72 , .
, ,
, . 73 , , 74
. ,
, 75
69
356
. 76
, , : , Heius Scepsius
. 77 , , , ?
, . , , , , . , ,
.
,
.
: , . , , ,
, .
?
76 See A. Nowicki, Early Editions of Giordano Bruno in Poland, The Book
Collector, XIII (1964), p. 34.
77
Martin del Rio, Disquisitionum Magicarum, Libri Sex, Louvain, 1599
1600, ed. 1679, p. 230.
XIII
:
1586 ,
- , , ,
,
,
III. 1 , .
,
, .
.
, ( ,
)
,
, . 2
( Cena de la ceneri)
. , ,
,
.
Figuratio Aristotelici phisici auditus, 3 , 1
358
,
.
:
, (),
, De auditu phisico ;
- , . , ,
. 4
,
, De auditu phisico, ,
, .
, .
,
?
? , , .
: , , , ,
, , ,
. . 5 , ,
. ,
, 6 (. 14c),
4
5
XIII
359
, , ,
. , ,
,
, - . 7
,
, . , . ,
, , , .
, , ,
(
, , ). , 1588 ,
. 8 , . .
,
,
,
, . , .
6
Ibid., p.139.
Ibid.,p.136.
8
Lampas trigina statuarum ,
, 1891 (Op. lat., III, p. I ff.) Cf. G. B. and
H. T., p.307 ff.
7
360
, . O,
, , , 9 De linfinito universo e mondi.
, ,
, , 10
,
. ,
, . ,
, 11 (
De la
causa, principio, e uno).
, 12 (
De gli eroici furori). , , ,
, , 13 fabrica mundi.
, , , . ,
, 14 .
.
(mens), , .
,
.
. ,
9
XIII
361
, 15 ,
,
.
, . , ,
,
. ,
,
,
...
,
, , , .
,
, ; , ( ) , ...
, . ,
... . 16
.
,
. Mythologia
, , .
,
. ,
,
.
.
,
, , , , ,
15
16
Ibid., . 140150.
Ibid., . 89.
362
.
, ,
sensibilia , intelligibilia
, , ,
.
.
, , , ,
. , .
,
, ,
, ,
, ,
, , .
. 17
, , ,
,
.
,
:
, ; ,
; , .
, , , . ,
17
XIII
363
, , 18
.
,
.
( , ) .
,
, -, , 19 , ,
, principia relata .
( ); 20 , , .
.
, , -,
; -, ;
.
, ,
,
18 ,
; . Paolo Rossi, Francesco
Bacone, Bari, 1957, p. 206 ff.
19 , De lampade combinatoria lulliana De progressu et
lampade venatoria logicorum, , Lampas
triginta staturum. C. G. B. and H. T., p. 307.
20
Op. lat., II (I), p. 107. . , c. 285, . 63.
364
.
, . , , ,
. ,
. De imaginum signorum et idearum compositione, 21 .
, , , ,
, ,
, .
.
. , , .
, ,
, , , . , . 22
, -,
. ,
, , , . -,
.
, , ,
,
21
XIII
365
.
,
. , , ,
.
,
( , )
Ad Herennium, ,
. , ,
. ,
. 23
:
; ,
, ,
. 24
, . , . , , , I , 25
.
(
, )
.
, ,
.
Complexu numquam vasto sunt apta locatis
Exigius, neque parva nimis maiora receptant.
23
24
25
366
Vanescit dispersa ampla de sede figura,
Corporeque est modico fugiens examina visus.
Sint quae hominem capiant, qui stricto brachia ferro
Exagitans nihilum per latum tangat et altum. 26
? , , loci ,
, : ,
, ,
(. . 3).
. ,
,
,
. ,
,
. , , .
. ,
, (cubicles), .
,
, . , , , , ,
. . (
,
.) , , , , . , ,
, , 26
Ibid., . 188.
XIII
367
, .
! .
,
,
,
. ,
, , , :
,
,
, . , , , .
,
?
.
27 , , ,
, Optimus Maximus ( ).
( ), , , , , , ( , ,
), , , , , ( , , ).
, .
,
. 28 , ,
, ,
,
, . , , .
27
28
Ibid., . 200.
. G. B. and H. T., p. 326 ff.
368
?
, . 14
, .
, , .
.
,
, , . ,
, , ,
.
, , ,
, ,
, , . , 12-
, , 29: , . , , .
,
, . Citt del Sole 30 , , , ,
.
, ,
. , giri,
, 29
. , c. 316.
Citt del sole 1602 , .
1623 .
. G. B. and H. T., p. 367 ff.
30
XIII
369
. , , , , . ; ; ,
,
, .
, , .
, ,
,
, ,
. 31 , , , ,
,
.
, ,
, ,
. ,
, , ,
. , Alta Astra , ,
,
, , ( ),
.
, ,
, . 32 , 31 . Tomaso Campanella, Lettere, ed. V. Sampanato, Bari, 1927, p. 27,
28, 160, 194; . L. Firro, Lista dellopere di Tomaso Campanella, Rivista
di Filosofia, XXXVIII (1947), p. 213229.
32
p. lat., II (III), p. 103; cf. G. B. and H. T., p. 335.
370
,
, .
, , ,
, .
, , , ,
. , ; , ,
;
,
, . , ,
,
.
,
, , ,
, .
;
, , ,
,
.
, ,
, ,
, . ,
, . ,
, , .
,
,
,
XIII
371
.
, , ,
,
1592 , . , , ,
, , , , . , , ,
, , , .
(. 15471603) 33 , -,
,
. , -, , ;
, De memoria, 1593 ,
,
. 34 , , , .
, , ,
, , ,
.
, Gazophilacium,
1610 ,
1623 . 35
33
. Biographie universalle, sub. nom., Encyclopaedia Britanica, ; Rossi, Clavis universalis, p. 128,
154155, 250.
34
-, , , , 1560 1561
N. Mameranus, Oratio pro memoria et de eloquentia in
integrum restituenda, Brussels, 1561.
35
L. Schenkel, Le Magazin des Sciences, Paris, 1623.
372
De memoria,
.
Gazophilacium,
, , . , : , ,
. ., ,
, ,
.
,
, ,
, , .
, , ,
,
. , ,
,
.
, , ,
.
, ,
, , , .
, , ,
.
, Shenkelius detectus: seu memoria artificialis hactenus occultata, 1617 .
36
. ,
36
XIII
373
, Jordanus Brunus, 37
- .
, , . 38 ,
, .
, , . 39 ,
,
.
Summa , (II, 2,49), , ,
. Pimander, Corpus Hermeticum,
.
,
,
, .
De oratore , ,
,
Ad Herennium (
), . ,
, , . 40
,
.
,
37
, , , Clavis universalis, p. 125.
38
Eisagoge, p. 36113; Crisis, p. 1213 etc.
39
Schenkelius detectus, p. 21.
40
Crisis, p. 2627.
374
. , , , .
XVII , LIdea del Theatro. 41
.
, ,
,
, . , , , , , . , ,
.
, - ?
, .
, ,
,
,
,
,
, , ?
, , , , ,
, , , - ?
,
41
. , c. 204. .
XIII
375
, 42 ,
, , ,
, XVII , ; ,
,
. - , , 1646 ,
.
, , , . 43 ,
, . ,
, .
.
, , .
, , , ,
, , . 44
,
, ,
42
376
,
.
,
, , ,
, ,
,
.
.
,
.
, Fama
(1614), rotae, , , , ,
. 45
, , , , , . ,
, , , , ,
. 46
, .
, . , ,
,
45 Allgemaine und General Reformations der gantzen weiten Welt. Beneben der
Fama Fraternitas, des Lblichen Ordens des Rosencreutzes, Cassel, 1614.
46
C. Bernard E. Jones, Freemasons Book of the
Royal Arch, London, 1957.
XIII
377
.
. XVI , ,
.
fabrica mundi,
.
XVI ,
,
,
, ( , ) .
, ,
. ,
, .
. , ,
,
.
, Spaccio della bestia
trionfante, .
, , , , , . ,
, , .
, ,
, .
,
, .
378
, ?
, ,
, ?
, , ,
, . !
Ars notoria,
nota
.
, .
,
; , .
;
, .
,
. , ,
,
, XVI XVII , .
, ,
, , , ,
.
, ,
.
,
, ,
.
.
, ,
, . ,
, , .
XIII
379
. , ,
.
,
,
, , .
XIV
, , .
,
, , .
,
.
, .
, , ,
, , ,
.
, ,
,
,
, - 1 ,
.
Gena de le ceneri , , 1584 ,
1
(. c. 364), , ,
.
XIV
381
. 2 . ,
, , , , , , ,
. , . 3
, ,
, , ,
, .
4
, ,
, .
,
,
. , !, ,
, .
, , ,
, .
, Orlando furioso
. Oh feminil ingegno,
Dove senze mi, dolce mia
vita: . 5 ,
,
. ,
, . ,
2
382
Ibid., . 63.
XIV
383
. , . 7
, ?
, . ,
, ;
, , . , . 8 Cena de le ceneri , , , ,
, , ,
, , , ,
,
.
, ,
, :
, ,
, .
, . ,
,
,
. 9
, .
, ,
. , , , Cena de le
ceneri. . XIX
,
, Cena, 7
8
9
384
.
Cena de le ceneri ,
. Cena , , ; , , , , , .
, . , ,
. ,
Candelaio, ,
,
. Cena ,
,
, , ,
. . Cena , .
. , . , , ,
, , , . , , ,
, . , , , -
, . Cena -, ,
, .
. Cena
,
,
,
XIV
385
, , , .
:
, ,
, ,
.
. , , ,
,
. 10
,
. 11 ,
, .
!
,
Summa , , 12 , ,
- .
Cena , : ,
, , , , ,
, , , . 13 , , , .
10
11
12
13
Ibid., . 69.
. , c. 349.
. , c. 312.
Dialogi italiani, . 171.
386
XIV
387
. , , , .
, Spaccio della bestia trionfate, 1585 , , ,
. , , , Fabularum liber , . 16
.
, ,
,
,
.
, ,
, , , ,
Fabularum liber . 17 ,
,
.
,
? , , ,
, ,
.
, 18
Spaccio ,
, .
Spaccio , , 16
17
18
388
. -
, :
, ,
, , ,
, , , ,
, . , , ,
, , . ,
, - ,
... , , ,
; ,
, - .
(
), ,
, , , , ,
, . ,
, , , ,
( ) , , ,
(), , ( ),
. 19
, . , ,
, ,
, ,
. .
Summa , ,
, .
Spaccio , 19
Ibid., . 623624.
XIV
389
. , , , , , ,
, , ,
,
, , , ,
, , . , , ,
. 20 Spaccio , , ,
, , ,
Spaccio, . ,
, ,
, , , , 21 , , ,
, .
. , , ,
, ,
,
, . ,
. ,
,
,
, ,
,
20
21
390
; 22 .
Spaccio . ,
, ,
,
,
.
. ,
,
,
.
, ,
.
, , ,
Spaccio , . , ,
-,
, ,
.
,
Spaccio
, . , , . , -,
, , , . ,
, , Spaccio .
,
22
XIV
391
, .
,
, , .
,
, ,
, , .
,
,
1583 1586 . ,
, .
,
, Eroici furori Spaccio. Spccio , :
, , ,
, ,
, ,
. , ,
, , , , .
. 23
( , .) ,
. ,
. , ,
Spaccio , (. . ) . 24
, , ,
23
24
392
, ,
.
,
? ,
, , . ,
-; ,
1592 , .
, . ,
1665 , ,
,
, , ,
,
, . 25
, . ,
, ; 26 -.
, ,
, , .
25
1665.
26
XV
,
, I, , ,
. 1
, , ,
.
,
. Corpus Hermeticum,
, ,
,
. , ,
,
, , . 2
,
1
. Dictionary of National Biography, J. B. Craven, Doctor Robert Fludd, Kirkwall, 1902.
.
2
. G. B. and H. T., Pl. 7, 8, 10, 16, 403 ff.
14a. .
14b. Triginta Sigilli etc.
14c. Figuratio Aristotelici physici auditus
, 1586 ..
14d. De imaginarum compositione,
, 1591 .
396
XV
397
398
, . 5
,
, . , , , , ,
,
.
,
, ,
. . 1631 . , ,
, ,
, ,
,
. , ,
. ( ) ,
. 6 , ( , ,
),
. , , . 7 ,
(, , ) , ( , ,
Utrisque Cosmi... Historia), ,
5 Robert Fludd, Declaratio brevis Serenessimo et Potentisimo Principe ac Domine Jacobo Magnae Britanniae . . . Regi, , MS. Royal 12 CII.
6
William Foster, Hoplocrisma-Spongus: or A Sponge to wipe away the Weapon-Salve, London, 1631. - (weapon-salve) , . ,
.
7
Drs Fludd Answer unto M. Foster, or The Squesting of Parson Fosters Sponge
ordained for him by the wiping away of the Weapon-Salve, London, 1631, p. 11.
XV
399
. ,
. , , ;
,
.... 8 ,
, ,
Utrisque Cosmi... Historia,
.
,
.
,
,
, . 9
; .
?
, . ,
II,
,
. , Tractatus Theologo-philosophicus,
. 10 , , 8 Ibid., . 2122. , , , ,
, , 1638
.
9
. G. B. and H. T., p. 442443.
10
. J. B. Craven, Count Michael Maier, Kirkwall, 1910, p. 6.
400
. 11
, . 12 ,
,
,
.
, ,
,
, , .
Utrisque Cosmi...
Historia, ,
- ;
;
I ;
,
, .
, , ,
,
,
.
,
, 11
XV
401
, . . , . .
, , , ; ,
,
. ,
. : , , ,
( ), , , .
loci . ,
, ,
,
, . , ,
,
,
, ,
, .
, ars memoriae 13 ,
(. 15). ,
; . ,
;
. ; : , ,
, ,
,
, , .
, 13
402
. , :
, , , . ,
-
.
,
14 ,
,
, (ars rotunda) (ars quadrato).
,
. ,
, .,
, (umbrae), , , ars rotonda.
, , , , , , ; , , , , ,
, ; , ,
. 15
, , , ;
, ; ,
, .
, .
, , , .
, , 14
15
Ibid., . 50.
Ibid., loc. cit.
XV
403
.
, Ad Herennium , -,
. ,
, , .
: , ,
, . 16
, , ( , , ), , , ( , ), .
, . 17
, ,
, .
.
.
,
. 18 ,
16
Ibid., . 5051.
Ibid., . 51. , , Ars Notoria. -
, , ( . Thorndike, History of Magic and Experimental Science, VI, p.
360363). ,
, , Oeuvres, Lyons,
1654, p. 329 ).
18
Utrisque Cosmi... Historia, II, 2, p. 5152.
17
404
,
Ad Herennium . ,
.
,
Ad Herennium , , . , .
.
.
. ,
,
; , , . 19 ,
. , , , ,
.
ars rotunda ars quadrata,
, , , ars
quadrata
,
. 20
. ,
,
;
, ,
, 19
20
Ibid., . 51.
Ibid., . 54 ff.
XV
405
. . , , , 21 atria,
, , ;
.
,
, , . 22
, ,
, . ,
,
. . , , . ,
.
ars rotunda, ,
, ,
. 23 (. 16), , ,
, ,
, .
, ,
, ,
, . 24
. , . ,
, . 21
22
23
C. , c. 311 .
. , c. 316.
Utrisque Cosmi... Historia, II, 2, p. 54.
406
, , . ,
, , ,
, , loci , rs quadrata,
ars rotunda, .
, (. 17).
, , , . , , ,
. , , frons scaenae, , . ,
, , , .
. ;
, , .
.
.
, .
:
( , ) , , ,
. 25
. , .
, 24
Utrisque Cosmi... Historia, : , ,
. ,
, , .
25
Utrisque Cosmi... Historia, II, 2, p. 55.
XV
407
, .
, ,
?
,
, , , , , .
, ,
, . , , . , ,
.
? , , , , ? , .
, , .
, ,
(,
) , , .
( ),
, , , .
, ,
, ,
. , ,
, . ,
, .
: THEATRUM ORBI. , ,
, ,
THEATRUM ORBIS. (
),
408
, ,
,
, , .
,
, , 26 . , , , . . ,
, , loci , , ,
. 27
.
, , , . ,
. ;
; , -, . 28 , .
, , . loci
. , ,
, , . 29
, ,
, . ,
,
, ,
.
26
XV
409
,
.
Ad Herennium, ,
. , .
,
. Ad Herennium , loci ,
.
, , ,
, ,
. 30
;
. , . ,
, , .
, , .
(. 18a, b). ,
, ,
. ,
. .
, ;
, , , . , .
;
, , ,
30
Ibid., . 62.
410
. ,
? ?
,
, .
, , , . . , , ,
,
, , , . 31 .
, . .
Ad Herennium, , .
, , : ,
, , , , .
, : , ,
; , , ; . 32
; 33
.
.
, ,
.
, ,
31
32
33
XV
411
, , .
, ,
,
.
, , . 34
. , ,
XIII , , ,
. 35 , , . 36 , , ,
.
, ,
, .
,
- . .
, . , , , 37
.
,
.
34
.
De Arithmetica Memoriali
(Utrisque Cosmi... Historia, I, 2, p. 153 ff).
35
C. , c. 153 .
36 . , c. 317.
37
, (Utrisque Cosmi... Historia, II, 2, p. 68).
412
, ,
, , , .
,
,
.
(. 15), ,
.
,
.
- . Utrisque Cosmi... Historia, , ,
16011602 ,
,
. 38 , , ,
;
;
, . 39
, ,
.
,
. ,
38
Utrisque Cosmi... Historia, I, 2, p. 718720. C. H. Josten, Robert Fludds theory of geomancy and his experiences at Avignon in the winter of 1601 to
1602, Journal of the Warburg and Courtould Institutes, XXVII (1964), p.
327335 , Utrisque Cosmi... Historia.
39
Ibid., II, 2, p. 48.
18. .
18b.
XV
417
. 10. .
. , 1618 .
, 1618 ,
, 1619-, Utrisque Cosmi... Historia, ?
Mnemonica; sive Ars reminiscendi
, 40 ,
.
, , , (. 10). , , ;
.
,
loci. , ,
; , , .
, 40
418
, ,
:
- ,
. ,
, , , ,
, ;
, ...
-, .
, , ...
,
... 41
; ,
,
, , ,
. 42 , , ,
. , :
, ,
; ,
, . 43
, ,
; ,
. ,
, , ;
, . , , ,
, 44 41
42
43
44
XV
419
,
, , ? , , , ,
,
, , ,
.
,
, , ,
, .
, , .
, ,
( Hermetica) ,
, ( ), .
. 45
, .
, ,
, ,
. ,
,
, .
, , . ,
45
420
, , , , .
.
.
,
, .
, ermetica , , .
, ,
,
.
, . , mundus sensibilis .
, umbra, mundus imaginabilis. ,
. 46
. (mens),
,
. , , , , .
, . , ,
, :
46
XV
421
,
.
, , , , , . 47
,
. , ,
, ,
,
, , .
( ), 48
, . , , .
, ,
-
.
,
,
.
, , .
? , ?
?
, , -, .
47
(Del senso delle cose e delle magia, ed. A. Bruers, Bari,
1925, p. 96), , ,
,
.
48
. G. B. and H. T., p. 147 ff.
422
, . ,
. , , , , . ,
, .
, ,
,
, ,
.
VI
,
,
. ,
1599
,
, 1613 .
.
, . 1
I. 2
, . 3 ,
.
- , ,
. 4 , ,
; , ,
(. 19), , 1
E. K. Chambers, Elizabethan Stage, Oxford University Press ( 1923 ., 1951 .), II, p. 425.
2 Ibid., loc. cit.
3
Ibid., p. 208 ff.
4
Chambers, Elizabethan Stage, II, Book
424
. , , ,
, ( ).
,
.
,
. , ,
. , ;
, 5 , -,
. , -,
. , ,
, . 6 ,
.
, ,
. ,
, ,
.
. , , , , ,
, , , .
, .
,
5
IV The Play-Houses.
: J. C. Adams, The Globe Playhause, Harvard, 1942, 1961; Irwin Smith,
Shakespeares Globe Playhouse, New York, 1956, London, 1963 (
); C. W. Hodges, The Globe Restored, London,
1953; A. M. Nagler, Shakespeares Stage, Yale, 1958; R. Southern, On Reconstructing a Practicable Elizabethan Playhouse, Shakespeare Survey, XII (1959), p.
2234; Glynn Wickham, Early English Stages, II, London, 1963; R. Hosley,
Reconstritution du Thetre du Swan in Le Lieu Thtral la Renaissance, ed. J.
Jacguot, Centre National de la Recherche Scientifique, Paris, 1964, p. 295
XVI
425
, ,
, . 7
. ,
. , frons scaenae,
, , , ,
, . , , ,
. ; , ; .
, .
, , ,
-, , ,
, . , , .
, , , , . 8 ,
, . , ; , , .
, .
, . 9 ,
;
. , ,
. 7
8
9
Chambers, Elizabethan Stage, I, p. 230231; III, p. 44, 91, 96; IV, p. 28.
Ibid., II, p. 544545; III, p. 27, 38, 72, 108, 141, 144.
Irwin Smith, Shakespeares Globe Playhouse, Pl. 31.
426
, ,
. 10
, 11 . 12
, 1958 , Theatrum Orbi .
:
, , , . , ,
, , , , ,
, . 13
, , , , , .
, ,
.
10
XVI
427
,
.
, ,
XVI , . , , , .
, ,
, ,
, . ,
, , ,
, , .
, ,
, ,
. , , ,
; (
)
- ,
,
-. ,
, ,
. ,
, , , , ,
.
, , ,
( ), , ,
? ,
I,
,
, ?
428
Theatrum Orbi,
,
;
.
,
, , ,
. cinque
portae
loci,
cinque portae, ,
, , , , -
.
,
, ?
, ,
ars rotunda, , .
, , ,
.
, , ,
,
, ? ,
,
Theatrum Orbi .
,
, ,
, ,
.
, , . ;
, ,
? ,
. cinque portae, loci
. ,
XVI
429
. , ,
. ,
.
, ,
?
,
. , , ,
?
,
, .
,
. ,
,
, ,
, . , , , .
. - , , .
, .
. , , , ,
. 14
,
. ,
. 15 , , , , 14
15
430
, .
, ,
, , , , .
, (. 20), .
, , .
Utrisque Cosmi... Historia.
, ,
.
,
, .
. , ,
, ,
.
, , , , , .
, .
, , . , ,
1613 , , I.
.
1616 , .
, ,
. ,
XVI
431
.
, , .
; ,
, . , , , ,
, , . ,
, , , . , , ,
,
. , ,
frons scaenae . 16
.
frons scaenae, frons scaenae,
, .
,
, , ,
,
. . , ,
, . ,
,
.
, ,
, (
) : , 16
432
, . , , (
),
.
,
.
. , , , . , ,
(, , ) . 17
, , .
,
( , ).
, , ,
.
, , .
, (1536)
. 18
; 19
, .
, ,
, , (16051612), 20 17
Irwin Smith,
Shakespeares Globe Playhouse, p. 124 ff.
18 .: John Summerson, Architecture in Britain 1530 to 1830, Pelican History of Art, London, 1953, Pl. 8.
19
Ibid., p. 13.
XVI
433
.
, ,
. , ,
, ,
,
. ,
. 21
, , , , .
(
). ,
.
, , 1581
, ,
,
, . 22 ,
, ,
, ,
.
, ,
,
.
,
20
21
22
434
, ,
. ,
,
.
.
, , . ,
.
, (
)
,
. ,
, ,
, , , . , , ,
. ,
,
, , .
, ,
. , ,
, . 23
,
(. 18, ). ,
, . , , , .
,
23
, , ,
, , ,
. ,
1608 .
19. .
.
20.
XVI
437
, , . ,
, , ,
, .
, ,
, ,
. 24 , , .
, , ,
, . . 25 , ,
, ,
.
,
, , . ,
,
. , , , , , ,
,
. , - . 26
. 27
, ,
, .
,
. ,
24
: , Congestorium artificiosae memoriae, p. 29 verso30
recto; Bruno, Op. lat., II, II, p. 87.
25
Sequitur figura vera theatri, Utrisque Cosmi... Historia, II, 2, p. 64.
26
Chambers, Elizabethan Stage, II, p. 9798.
27
Wickham, Early English Stages, II, p. 223, 282, 286, 288, 296, 305, 319.
438
. , ,
, frons scaenae. ,
,
, , ,
. , , III,
; , , , , , ,
,
.
, . ,
, ,
. , ,
,
.
,
, ? , ,
, , , ,
(), , . ,
: -, , , -, frons scaene. , Theatrum Orbi, : , , , , .
XVI
439
,
.
, ,
, .
; .
, , ,
.
. .
, . - ,
, XVIII , 1644 ,
,
, , , ,
. , : , , ,
. 28
,
, , ,
, , ,
.
,
, , . , ,
, , .
, ,
,
28
440
,
. , , ,
.
, , frons scaenae,
. . 1556 ,
29 (. 9). ,
frons
scaenae,
.
, frons
scaenae.
.
(,
, ,
frons scaenae).
, trigona (
). 30
, ,
fabrica mundi,
. , ,
, , fabrica mundi,
29
,
. ,
. ,
.
30
. , . 222 224.
XVI
441
, ,
frons scaenae ?
,
. , ,
, ;
, .
, ,
.
, -, ,
. 31
, , , .
, , -,
; -,
,
, , .
. , 43
; 80
, , 55 , . ,
, 43 , 80
86, , ; , , . .
( ).
; 31
442
frons scaenae, ; .
,
, ,
. , ,
, .
, ingressus (. 19), , , , , , , : , ,
, .
1 = 40
. 11. .
frons scaenae .
,
;
,
,
. ,
XVI
443
.
.
.
, ,
. , .
,
.
, , , .
, , ,
.
, -
. . , ,
, .
, .
(.9), ,
, . , ,
.
, .
,
. ,
.
444
, , ,
,
, ,
, ,
. , , ? 32 . , , .
, , , 33 , ,
.
, ,
. 34 , , ,
.
. 35 ,
1600 , , ,
. 36
, , ,
.
32
Rudolf Wittkower, Architectural Principles in the Age of Humanism, London, Warburg Institute, 1949, p. 15.
33
; . Wickham,
Early English Stages, II, p. 157 ff.
34
De architectura, Lib. V, cap. V, 7.
35
Chambers, Elizabethan Stag, II, p. 362.
36
Ibid., . 366.
XVI
445
,
1576 . 37
. ,
1599 . 38
, , ,
, 1576 ,
.
,
.
1570 ( )
.
, . . 39 , 40
,
,
.
. , : , 41 .
, , ,
, 37
446
,
,
. ,
, , . , .
, , .
, . 42
, ,
, .
, .
, , .
.
, ,
,
, ,
, :
() :
, ... ,
... ... ... , , , . , , ,
, . 43
. . ,
,
42
43
XVI
447
, ,
, ?
,
. ; ,
. ,
.
, , , ,
, . , (, ) , ? 44
44 ,
, , , .
,
.
, , ,
(. 9). ,
, :
(Preface, sig. D
III recto). , ,
, , , .
, , , (Athenae Oxonienses, London, 1691, cols. 284285),
, VIII .
, ,
,
.
448
, . , , , . , ,
.
( , ) , ,
. , frons
scaenae ,
. ,
, .
, ,
fabrica mundi.
,
,
, , , . , , ,
, .
- , 1619
, 1604-,
, .
.
.
,
. , , ,
: , : !. 45
45
XVI
449
, , ...
, , , . 46 ,
. , ,
,
, , . 47
, , ,
,
. 48 .
,
. (. 16),
, . ,
, .
, , .
. (
,
)
,
?
, .
46
47
48
450
,
, ,
. , , ,
, .
, ,
, , .
.
.
,
, . 49 ,
,
, ,
,
1608 . , ,
,
,
.
, ,
,
.
, , , , -, ,
, ( )
, , ,
. , , , , ,
, .
,
(, , ,
),
.
49
The Tempest, III, III; . Irwin Smith, Shakespeares Globe Playhouse, p. 140.
XVI
451
, ,
, , ,
.
, . ,
. ?
; ;
. ,
,
( ),
. , Utrisque Cosmi...
Historia.
. ,
: , ? ,
, , I?
, , , . .
,
, , , ,
, .
, , ,
452
, .
, .
, ,
.
. , . ,
.
, ,
.
, .
,
. ,
,
. ,
, ,
, . , . ,
. , ,
,
.
, , : ?
XVI
453
,
, , , ?
?
.
XVII
,
. ,
,
, ,
. ,
. , XVII ,
, , ?
. , .
,
,
, ,
XVII .
,
XVII ,
, , ,
,
.
, ,
XVII
455
,
. , , .
, , ,
. , , ,
, XVII
. , , ,
.
. 1 ,
, . , .
,
De arte cyclognomica, 2 , , . , , 3 , , -,
,
, .
, 1632 ,
, .
1
2
3
. . X.
Cornelius Gemma, De arte ciclognomica , Antverpen,1589.
. . XI.
456
, , ;
,
, ,
. ,
, De la metode. 4 ,
,
,
Discours de la methode, .
,
XVII , ,
. , , XVII
. 5
. 6
, ,
4
Recueil general des questions traitees es Confereces du Bureau dAdresse, Lyons, 16331666,I, p. 7 ff. Buroeau d'Adresse, , . French Academies of the Sixteenth Century, p. 296.
5
Neal W. Gilbert, Renaissance Concepts of Method (Columbia, 1960)
.
. , , .
, , (Ramus, Method and the Decay of Diologue, Cambridge,
Mass., 1958, p. 231 ff.),
. (. 19, X).
6
. K. R. Wallace, Fransis Bacon on Communication and Rhetoric, North Carolina, 1943, p. 156214; W. S. Howell, Logic and Rhetoric in England, Princeton, 1956, p. 206; Paolo Rossi, Francesco Bacone, Bari, 1957, p. 480 ff.; Clavis universalis, 1960, p. 142 ff.
XVII
457
. ,
,
, : ,
. 7 , , , Advancement of
Learning , , ,
.
, , ,
, .
, , , , , ,
, , , , .
,
.
, :
;
, . , , - ,
, . , ; ,
... 8
Novum Organonum
, ,
, , ; , 7
458
; - , ( - ), , ; , , , ... 9
.
De augmentis scientiarum:
;
, ,
, ...
, , ,
, , ,
, , ,
, , , , , . 10
, ,
, . ,
, ,
, .
-
, .
, .
,
.
, - , . 11
,
.
9
XVII
459
,
.
, , -
, , , . ,
,
,
, Advncement. 12
, ,
, .
, , .
,
,
, Sylva Sylvarum
, . , , ,
. , :
,
, :
, , (
), ; ,
, : . , ( ): , - . 13
, ,
12
13
460
, . ,
. .
; ,
. Cogitationis privatae
:
( De arte memoria) , , . , .
, , .
, . ,
() . ,
() ,
. ,
. ()
, .
;
, ,
,
, , ,
,
, ,
, . 14
,
, ,
, , ,
. , , 15 14
XVII
461
. ,
, . ,
,
.
,
.
, , , ,
,
, . 16
. , , ,
.
, , , ,
. Advancement , :
- , ;
,
, .
, ... 17
, , , . 18
15
. . XIII.
Descartes, Oeuvres, ed. cit., X, p. 200, 201 ( Studium bonae
mentis, circa, 1620, ).
17
Advancment, II, XVII, 14; Spedding, III, p. 408.
16
462
, , ,
, ,
.
? , , ,
,
?
, .
, , ,
,
. , ,
;
, .
, 1619 , , , , Ars brevis ,
, ,
. 19 , , ,
.
, , ,
, , , , XVII ,
.
18
XVII
463
XVII ,
- (15881638), , , , Sistema mnemonicum, 20 ,
. , -
, De auditu kabbalistico,
, . 21 . 22
(, ), , . ,
, , , ,
. 23
.
, ,
,
. Clavis artis lulliane, 1609 , ,
,
. 24
20
J.-H. Alsted, Systema mnemonicum duplex... in quo artis memorativae praecepta plene et metodice trandutur, Frankfort, 1610.
21 Systema mnemonicum, p. 521.; , Clavis, . 182. De auditu cabalistico, , , (De auditu cabalistico
in R. Lull, Opera, Strasburg, 1598, p. 45).
22 . . J. Carreras y Artau, Filosofia Cristiana de los siglos, XIII al XV,
Madrid, 1943, II, p. 244.
23
Methodus admirandorum mathematicorum novem libris exhibens universam mathesim, Herborn, 1623. . Carreras y
Artau, Filosofia Cristiana, II, p. 239.
24
J.-H. Alsted, Clavis artis Lulliane, Strasburg, 1633, ; .
Carreras y Artau, Filosofia Cristiana, II, p. 241.
464
(, ). 25 , , ,
,
. ,
,
, , .
, , ,
.
Orbis
pictur ( 1658 ). 26
, , .
: , ,
, , ,
.
, 27 .
,
,
, ,
,
,
. ,
. 28
25 Artificium perorandi, 1587 ,
1612-. . SalvestriniFirpo, Bibliografia di Giordano Bruno, Florence, 1958, nambers 213, 285.
26
Orbis sensualium pictus, Nuremberg, 1658.
, , Jamma lingvuarum.
.
27
: Allardyce Nicoll, Stuart Masqes and the Renaissance Stage, London, 1937, fig. 113.
XVII
465
, Orbis pictus
, 29 ,
, ,
, .
,
,
,
. 30 ,
,
.
,
, ,
. Orbis pictus , .
, , ,
,
. 31
, , ,
.
XVII
.
32 , , ,
28
466
, ,
, ,
, .
,
, , . 33 , . , . , ,
, , , .
,
,
.
.
Pharus Scientiarum 34 .
,
.
( - , ,
); Novum Organum ,
. , , 35 ,
33
. , Clavis, chapter VII, p. 201 ff.
34
Sebastian Izquierdo, Pharus Scientiarum ubi quidquid ad cognitionem Humanam humanitatis acquisibilem pertinet, Leyden, 1659.
XVII
467
, ; , , , .
, , ,
,
. , , , ,
.
,
combinatoria .
, . 36
,
, , , , ,
,
.
,
, ,
. , De arte combinatoria,
. 37 , ,
.
, , ,
35
468
, .
, .
(
), , Simonides Redivivus , 1610
. , , . 38 . Nova methodus discendae docendaeque jurisprudentia (1667)
. 39 ,
, ; ; ,
. - , ,
(nota).
- ,
, , ,
- .
, , .
Ad Herennium,
;
, , , . ,
38
. L. Couturat, Opuscles et fragments inedits de Leibniz, Hildeshiem,
1961, p. 37; Rossi, Clavis, p. 250253.
. VI.19 . VII. B. III.7 ( ).
39
Leibniz, Philosophishe schriften, ed. P. Ritter, I (1930), p. 277279.
XVII
469
, ,
, ,
, . , ,
,
,
, . 40
. ,
Disputatio de casibus in jure (1666) 41
( ), ,
. ( 1678 ), Ars memoriae ,
, , , 42
, , .
,
;
,
, . , .
,
Dissertatio de arte combinatoria (1666).
, 43 40
J. C. Frey, Opera, Paris, 16451646 , .
41
Leibniz. Philosophishe schriften, I, p. 267.
42
Couturat, Opucles, p. 281.
43
Leibniz. Philosophishe schriften, p. 166.
470
, , . 44
, ,
, , .
, , combinatoria 45 ,
.
, .
, , , , , .
- , , (notae) . , . ,
notae . 46 notae
,
- . . ,
.
Dissertatio de arte combinatoria , (1672
1676), , .
,
,
44
. . VIII.
Leibniz. Philosophishe schriften, p. 194. De Specuerum scrutinio, Prague, 1588 (Bruno, Op. lat.,
II (II), p. 333).
46
Leibniz. Philosophishe schriften, p. 302, cf. Rossi, Clavis, p. 201 ff.
45
XVII
471
,
.
, , .
,
Dissertatio de arte combinatoria.
,
. 47 ,
. .
48
( ), ,
, .
- , ,
. ,
,
. , , , .
,
.
, ,
. ,
, . 47
48
472
. 49 , ,
, ,
, : .
, ,
. ,
. ,
,
.
.
, .
;
, .
,
,
. ,
,
.
. ,
, .
, , , , ,
, ,
,
. 50 49
XVII
473
,
, . 51 ,
,
, , ,
.
,
, ,
,
-, , . ,
, ,
. , Fundamenta calculi rartiocinatoris
, , .
, .
, , , , ,
Monas hierogliphica, , . ,
, ,
.
, . notae . 52
50
474
, , ,
, , , , , ,
,
, , .
, , notae,
, .
,
, , , ,
. 53
, , . arcana
, , , , Ars reminiscendi,
, Ars characteristica, , Ars Combinatria, , , , , , . 54
, 55 , ,
, , . , ?
, ,
, , . 56
. 57
53
Leibniz, Saemliche Schriften und Briefe, ed. Ritter, I, vol. II, Darmstardt, 1927, p. 167169.
54 Introductio ad Encyclopaediam arcanum, in Couturat, Opucles, p.
511512.
55
. . IX.
XVII
475
(. 11),
. ,
, ,
, . , , , ,
.
( ),
, , , notae, , . 58
, , ,
, , . , , , .
; ?
. ,
,
- , ,
,
, , 56
57
184.
58
476
-
.
Enfin Leibniz vient, ,
. , ,
,
,
,
, ,
.
.
, ,
, -
.
, ,
. ,
, . , , , , , , . 59 .
,
. , , .
.
,
,
,
,
XVII .
59
XVII
477
, ,
,
, ,
,
. 60 ,
,
, , ,
,
. ,
, 61
.
. ,
.
,
, ,
, . XVII
, . , ,
60
, , , (Logic de Leibniz, p. 131, note 3).
, , , (Philosophishe schriften, ed. P. Ritter, I, S. 276).
(Couturat, Opucles, p. 34) Fama
.
, .
61
. , . XIII.
478
62 ,
.
,
, . ,
, ,
.
*****
,
- , , , ,
.
. , ,
, . , ,
.
-
,
.
.
, , .
; ,
, .
62
. . . 4- ., . 1: , . 422, 424 -
XVII
479
,
, .
,
.
, , ,
.
; .
, , ,
.
, ,
, , ,
.