Y.T.

Elektrik Mhendisligi Blm

Elektrik Tesisleri Anabilim Dali
-1/1
Dr. Selim AY
0124560 ELEKTRIK ENERJISI EKONOMIsI [Grup:!]
Aiklamalar: Toplam 3 soruya cevap verilecektir; her soru esit puanlidir. Sorularin zm iin gerekli bagintilarin
KITAP'taki denklem no.lari her sorunun sonundaki "YARDiMCi BILGILER"de verilmistir. Sinav sirasinda ders
notlari ve ders kitabi aiktir. Cevaplarinizi gerekli islem asamalarini gsterecek sekilde yaziniz. Cevaplarinizda
"birimleri" belirtmeyi unutmayiniz. Sorularda istenenler italik yazilmistir. Sinav sresi (net): 5 + 3x25 dk=80 dakika'dir.
Basarilar dilerim.
SORU i. Drt (es) niteli bir nkleer santralin yapimi planlanmaktadir. i ve 2 no. lu niteler toplam 900 MUSD
maliyetle tamamlanip 2012 yilinda, 3 ve 4 no.lu niteler ise 2016 yilinda devreye alinacaktir. Santral yapimcisi
konsorsiyum degerleme oranini; 2012-2022 yillari arasinda %8/yil, 2023-2033 yillari arasinda % lO/yil ve sonraki yillar
iin %12/yll olarak ngrmstr. nitelerin ekonomik mrleri 30'ar yildir. Yillik gelir sabit olup 50 MUSD/nite'dir.
a) 1 ve 2 no.lu niteler iin Simdiki Deger Oranini (SDO)" bulunuz.
b) 3 ve 4 no.lu niteler iin NSD=44 MUSD ve tm niteler iin 'ortalama' SDO=0.11 ise, 3 ve 4 no.lu nitelerin yapim
maliyetindeki eskalasyon oranini bulunuz.
c) 2042 yilinda ilk iki nitenin skme maliyeti 261 MUSD olarak ngrlmsse, bu niteler iin -2012 yili itibariyle-
"skme maliyeti/yapim maliyeti" orani nedir?
(YARDiMCi BILGILER: Denklem (4.2) - Denklem (3.2.b) - Denklem (3.6.b) - SDO=NSD/SD Maliyetler - (1+eskY)
SORU 2. Bir termik santralde yeni kurulan "akiskan yatak teknolojisine" iliskin su mali' parametreler verilmistir:
baslangi maliyeti 100 MUSD, ilk yila ait para akislari, sirasiyla 40, 45 ve 50 MUSD,
a) Sistemin I Verim Oranini (IVO) hesaplayiniz.
(NOT: Degisken dnsmsonucu bulunacak 3. dereceden denklemin kk Cardano yntemi ile hesaplanacaktir.
Cardano yntemine gre x3+ax2+bx+c=O biimindeki denkleminin kk syle hesaplanir:
p=b-(a2/3); q=c+(2a3-9ab)/27 ; u=[-q/2+(q2/4+p3/27)112] 113olmak zere x=u-p/(3u)-a/3 dr. )
b) Bulunacak ivo degerinin 2 puan artabilmesi iin, drdnc yilin para akisi ne olmalidir?
(YARDiMCi BILGI: Denklem (4.20) -)
SORU 3. Bir termik santralin yapim maliyeti 850 MUSD olup %70 yk faktr ile (birinci yila ait) hasilat 250 MUSD ve
yakit maliyeti 100 MUSD'dir. Enerji satis tarifesi (cent/kWh) daima sabit kabul edilecektir.
a) %84 yk faktr ile yillar iinde niform hasilatlar elde edilmis olsaydi, santral in Geri deme Sresinin (GS')
yk faktrne gre duyarliligini hesaplayiniz.
b) Gelecek yillarda %70 yk faktr ve yakit maliyetinde %8/yil eskalasyon ngrlms olsaydi, santralin Geri
deme Sresinin (GSJ eskalasyona gre duyarliligini hesaplayiniz.
c) b) sikkinda, esk=%8/yil iin, GS=a+bxesk biiminde ifade edilebilmektedir. a ve b katsaydarzni bulunuz.
(NOT: Bir y=f(x) fonksiyonunda yi y2 Xi X2degerleri biliniyorsa, y'nin x'e gre duyarhhgi + (Y2-Yi)/(x2-xi)'dir. )
(YARDiMCi BILGILER: Denklem(4.41.b) - Denklem(4.41.a) - Net kar=Hasilat-Yakitmaliyeti-)
SORU 4. Bir rzgar santralinin iki yillik para akislari, saatlik rzgar potansiyeli ve enerji piyasasindaki rekabet
kosullari dikkate alinarak asagidaki gibi ngrlmstr. Olasi riskler nedeniyle, (PA)i para akislari olasiliklara
(Pi) bagli ifade edilmistir. Degerleme orani %5/yil' dir. Santralin yapim maliyeti 2 milyon E' dur.
a) E(NSD)=348 bin E olabilmesi iin "X" hangi degerde ngrlmelidir?
b) Rzgar santralinin yukarida verilen bilgileri yardimiyla Para akis diyagramini iziniz.
b) E(NSDO olma olasiligini, Degisim Katsayisini (DK) ve Yillik Esdeger Geliri (YEG) hesaplayiniz.
(YARDiMCi BILGILER: Denklem (4.43) - Denklem (4.44) - Denklem (4.45) - z'=[O-E(NSD)]/a - DK=a/E(NSD)
- Denklem (4.6) - "EK 5. Kmlatif Standart Dagilim Fonksiyonu (Tablosu)", sayfa 751. - )
.J?.i- (PA)i (bin E) 12i
(PA)i (bin E)
0.10 800 0.20 800
1. Yil 0.20 1000 2. Yil 0.50 1000
0.40 1500 0.20 1500
2000 X