PAGSASALITA

Sa apat na makrong kasanayan, ang pagsasalita ang kauna-unahang natututnan ng tao.

Ang isang bata ay natututo ng limanlibong (500) salita bawat taon o labintatlong salita
bawat araw. Mula sa isang salita hanggang sa maging dalawa, patungo sa telegrapiko,
hanggang sa makadebelop ng proseso sa ponolohiya at pagsasatinig ng mga salita,
lumilikha ang mga bata ng mga salita na nagiging kagamitan niya sa pagpapahayag.
HAKBANG SA PAGSASALITA
Pag-iyak - kapanganakan
ooing - ! na lingo
"abling - ! na buwan
#ntonasyon - $ na buwan
#sang salita - % taon
&alawang salita - %$ buwan
Salita (word in'le(tion) - ) * taon (+ taon , + buwan)
-anong negatibo - 5 taon
Matyur na salita - %0 taon
MGA PANGANGAILANGAN SA MABISANG PAGSASALITA
A. .aalaman , /you (annot say what you do not know.0 .aya kailangan ang kaalaman sa
mga sumusunod1
%. paksa ng usapan
). bokabularyo
+. gramatika
2. kulturang pinanggalingan ng wikang ginagamit mo, sa iyong sariling kultura at
kultura ng iyong kausap
". .asanayan , kailangang linangin ang mga sumusunod na kasanayan
%. kasanayan sa pag-iisip ng mensahe sa pinakamabilis na panahon
). kasanayan sa paggamit ng mga kasangkapan sa pananalita
+. kasanayan sa pagpapahayag sa iba3t ibang genre
. -iwala sa sarili , ang mga sumusunod ay nagpapakita ng kawalan ng tiwala sa sarili
%. kimi o hindo palakibo
). mahina ang tinig
+. garalgal ang boses
2. mabagal magsalita
5. pautal-utal na pagbigkas
!. panginginig, paninigas o pag-iwas sa tingin
4. labis na pagpapawis
$. kabado
MGA KASANGKAPAN NG ISANG NAGSASALITA
A. -inig
%. angkop sa sitwasyon at damdamin ng nagsasalita
). angkop ang himig o tono sa mensahe ng kaisipan
". "igkas
%. lakas
). bilis
+. linaw
2. hinto
. -indig
%. tumindig nang maginhawa at maluwag
). maging anyong kagalang-galang at maginoo sa pagtayo
+. tuwid ang katawan at ulo sa paglakad sa entablado
2. huwag tindig military o tindig marino
5. huwag idukot ang mga kamay sa bulsa
!. ipatong ang bigat ng katawan sa isang paa para maging handa na gumalaw
nang paurong at pasulong
4. pagpalitin sa mga paa ang pagpapatong ng bigat ng katawan sa bawat
pagpapalit ng paksang tinatalakay
$. huwag mamaywang na paraang lilipad na ibon
&. 5alaw , panawag-pansin sa mga nakikinig at paghahatid ng kaisipan
%. galaw ng buong katawan (paurong-pasulong, paglipat sa entablado)
). galaw ng mga bahagi ng katawan
6. .umpas
%. gawing natural
). ibagay sa sinasabi
7alimbawa ng kumpas
%. kumpas na gamit ang hintuturo , panawag-pansin
). palad na nakatihaya , pagbibigay o pagtanggap
+. palad na nakataob at ayos patulak , pagtanggi
2. mapuwersang kumpas , pagpalakpak, pagpadyak, pag-iling, pagdagok
5. kumpas na mapaglarawan , pagpapakita ng korte, laki, haba o kinalaglagyan ng
isang bagay
MGA KASANAYAN SA PAGSASALITA
A. Pagtatalumpati , sining ng pasalitang pagpapahayag na may layuning makaakit at
makahikayat sa mga nakikinig.
8ayunin
%. magbigay ng katuwaan
). magdulot ng impormasyon
+. magpahayag ng katuwiran
2. magbigay ng paliwanag
5. mang-akit sa isang kilusan
Paraan ng Pagbigkas
%. pagbasa sa isinulat na talumpati
). pagbigkas mula sa balangkas ng talumpati
+. pagbigkas sa isinaulong talumpati
2. pagbigkas nang hindi pinaghandaan
"ahagi
%. Pambungad , inihahanda ang kaisipan ng mga nakikinig. 8ayuning
kawilihan ang mga nakikinig
). Paglalahad , katawan o pinakakaluluwa ng talumpati. May kawastuhan,
kalinawan, pang-akit
24
+. Panindigan , pagpapatunay sa talumpati. 8ayuning mapaniwala at
mahikayat ang mga nakikinig
2. Pamimitawan , huling bahagi ng talumpati. 9ag-iiwan ng kakintalan sa
isipan ng nakikinig
:ri
%. Panlibang , naririnig sa mga piging at salusalo
). Pampasigla , naririnig sa mga anibersaryo, pagtatapos, pagtatalaga sa
tungkulin, seminar at kumbensyon
+. Panghikayat , naririnig sa mga kampanya sa panahon ng eleksyon
2. Pangkabatiran , naririnig sa mga panayam at pagbibigay ng ulat
5. Pagbibigay-galang , pagsalubong sa mga bagong kasapi ng isang samahan
o pagtanggap sa isang bagong natalaga sa isang tungkulin
!. Papuri , pagbibigay ng parangal ang layunin nito
a. parangal , papuri sa isang namatay
b. pagtatalaga , binubuksang isang paaralan, gusali, aklatan, atbp
(. pamamaalam , aalis sa isang tanggapan at ililipat sa iba o ng isang
magreretiro sa tungkulin
d. paghahandog , pagpahanga sa isang punong papaalis na sa
tungkulin, paggawad ng medalya, katibayan ng pagkilala dahil sa
mabuting paglilingkod
". Pakikipanayam , pag-uusap ng dalawang tao o grupo , ang kumakapanayam at ang
kinakapanayam
8ayunin
Makakukuha ng mapanghahawakang mahalagang impormasyon o kabatiran
hinggil sa kinakapanayam, sa ibang tao, sa mga bagay-bagay, 5awain, sa mga
pangyayari o pangkalahatang kalagayan sa lipunan.
:ri
%. Ayon sa paksa
a. aktwal , ang mga tanong ay sumasaklaw sa mga
impormasyon, kuru-kuro o reaksyong nais malaman
b. 9agtatampok , kinapapalooban ito ng paglalarawan at
pagpapahalaga sa mga taong kilala
(. Patalambuhay , nahihinggil sa pinagdaanang buhay ng
isang taong maaaring makapagbigay ng kawilihan o
kaalaman sa mga tao
). Ayon sa pamamaraan
a. Pormal , karaniwang isinasagawa ito sa larangan ng
pangangalakal, sa pagpasok sa trabaho, sa mga
awtoridad, mga dalubhasa, mga artista at iba pang
kilalang tao na kailangang pagtakdaan ng panahon
b. Personal;impersonal , kadalasan ay tanong at sago
tang ginagawa ditto. .ahit saan magkita, madali ang
pakikipag-usap, hindi na kailangang itakda pa
+. Ayon sa layunin
25
a. .araniwan , sa daigdig ng balita, ito ang tinatawag na
balitang pakikipanayam, isang uri ng pagkuha ng balita
na karaniwang pormal sa paraan
b. .inaugalian , ito3y madalas na pinagbabatayan ng mga
nasusulat na mga natatanging lathalain o artikulo sa
mga pang-araw-araw na mga babasahin
(. Pangkatan , nababatay sa bilang ng kumakapanayan at
kinakapanayam
7akbang
%. -iyakin ang layunin ng pakikipanayam
). Pumili at magtakda ng taong kakapanayamin
+. Alamin ang oras, lugar at tagpuan ng panayam
2. Sikaping may sapat na kaalaman tungkol sa paksa
5. Siguruhing may sapat na kabatiran tungkol sa kakapanayamin
!. Planuhing mabuti ang mga panimulang pahayag na napapaloob sa
introduksyon
4. Makipagkasundo tungkol sa pagrerekord ng impormasyon
Paglikha ng mga .atanungan
%. <o o hindi (yes-no =uestion
). <pen-ended
a. mga tanong na humihingi ng maikling kasagutan
b. mga tanong na humihingi ng mahabang kasagutan
+. >ollow-up
a. elaboration =uestion
b. (lari'i(ation =uestion
2. Pagbubuod (summary =uestion)
5. .aragdagang katanungan ((ontinuation =uestion)
"alangkas sa Pagsasagawa ng panayam
%. #ntroduksyon
). .atawan
+. .ongklusyon
Mga &apat -andaan 7abang 9akikipanayam
%. Panatilihin ang kaaya-ayang atitud
). Maging sensitibo sa mga non-?erbal (ues
a. eye (onta(t
b. ekspresyon ng mukha
(. postura
d. muwestra
e. espasyo
+. -iyakin na nauunawaan ng kinakapanayam ang mga 'ollow-up na katanungan
. Pagdedebate , binubuo ng pagtatalo ng dalawang koponan o pangkat na
nagkakatuwiran sa isang proposisyon na napagkasunduan nilang pagtalunan.
Proposisyon , isang paninindigan sa katunayan o kabulaanan ng isang bagay na
makatotohanan.
:ri ng Proposisyon
%. Pangyayari , naninindigan sa katunayan o kabulaanan ng isang bagay
na makatotohanan.
26
7al. Marami ang nawawalan ng tiwala sa administrasyong Arroyo.
). .ahalagahan , paninindigan sa kahalagahan ng isang bagay, palakad
o pagkilos
7al. Ang isang wikang pambansa ay lubhang mahalaga sa pagbuwag
9g makaaliping diwa.
+. Patakaran , naghahanap ng isang paraan ng pagkilos o isang binalak
na solusyon sa isang suliranin. 5inagamit ang salitang /dapat0 sa
pagsulat ng proposisyong ito.
7al. &apat magkaroon ng damit na uniporme ang mga mag-aaral sa
kolehiyo.
.atangian ng Paraang <regon-<@'ord
%. Ang bawat koponan ay binubuo ng dalawa o tatlong kasapi.
). Aalo o sampung minuto ang pagtatalumpati.
+. Pagkatapos ng talumpati ng bawat isa, mayroon munang tatlong minutong
pagtatanungan.
Paalala sa Pagtatanong
a. Magtanong lamang ng mga tanong na nasasagot ng oo o hindi.
b. 7uwag payagang magtanong ang kalaban kung ikaw ang
nagtatanong.
(. .ung lumalabag sa alintuntunin ng pagtatanong ang isa sa kanila,
dapat ipaalam iyon sa tagapangasiwa ng pagdedebate.
2. Pagkatapos ng lahat ng mga pangunahing talumpati at tanungan, mayroon
naming tatlong sandali ng pagtuligsa ang mga kasapi. 8imang minuto
naman ang pagtuligsa at pagbubuklod ng puno ng bawat koponan.
Mga &apat -andaan sa Panunuligsa (rebuttal)
a. #lahad ang mga mali sa katuwiran ng kalaban.
b. #paalam ang walang katotohanang sinabi ng kalaban.
(. #paliwnang ang kahinaan ng katibayan ng kalaban.
d. Magtapos sa pagbubuod ng sariling katuwiran at katibayan.
&. Pakikipag-usap , pagpapalitan ng damdamin at kaisipan sa pamamagitan ng mga
salita.
.ahalagahan
%. Sa pamamagitan ng pakikipag-usap, ang isang tao3y maaaring
a. magkaroon ng mga kaibigan
b. makipagpalitan ng kuru-kuro
(. matuto ng bagong kaisipan
d. makabuo ng paniniwala
e. makabuo o makasira ng mabuting pagsasamahan
'. maaari naming makayamot at makapagpagalit sa kausap
). Ang karanasan sa pakikipag-usap ay nakatutulong sa isang tao upang
Maging matalas ang pakiramdam.
+. 9agagamit ito sa pakikisalamuha sa lipunan.
.atangian ng Mabisa at Malayang Pakikipag-usap
%. May layunin
). Pagtutugunan ng dalawang panig
+. Maaaring iwasto ang usapan
27
2. May pokus at may kinalaman sa interes at karanasan ng nag-uusap
5. -iyak at tuwid ang usapn
!. .akitaan ng paggalang sa isa3t isa
4. 8ikas, bukal at kusang-loob
$. Mapanlikha
B. May tiwla sa sarili
%0. 9akakapagpaluwag ng loob
Mga 7indi &apat :galiin sa Pakikipag-usap
%. :galing lituhin ang kausap
). Pagiging labis na palatawa
+. Ang panghihina
2. Ang hindi pakikinig
5. Ang kawalang interes sa kausap
!. Pagiging palapintasin
4. Ang pagiging atrasado sa pagbibigay kahulugan sa mga sinasabi ng kausap
Mga &apat -andaan sa Pakikipag-usap sa -elepono
%. 7uwag kalimutan ang pagbibigay-galang o pagbati. .asunod nito ang
pagbanggit ng tanggapan o tahanan.
). Magsalita nang malinaw, kagiliw-giliw at natural na tinig.
+. .ung ikaw ang tumatawag at naramdaman mong iniangat ang awditibo sa
kabilang dulo subalit walang nagsasalita, ikaw ang magsimulang magsalita.
2. Sakaling naroon ang iyong hinahanap at tinawag ng iyong kausap, huwag
mong kalimutang magpasalamat.
5. Matanda man o bata at maging katulong man ang kausap sa telepono ay
dapat na isaalang-alang ang kagandahang.
E Pagkuku!ent"
.wento , isang uri ng salaysay na nagsasaad ng mga pangyayaring maaaring totoo o
kaya ay kathang-isip lamang.
Maikling kwento , isang uri ng panitikan na may katamtamang habang salaysay ng isang
9atatangi at mahahalagang pangyayari sa buhay na karaniwang may elemento
ng drama.
8ayunin ng Pagkukuwento
%. Malibang
). Masanay sa pagsasalita sa harapan ng ibang tao
Mga #apat Isaalang-alang sa Pagkuku!ent"
%. 7angga3t maaari, piliin ang paksang napapanahon dahil magiging kawili-wili
ito sa mga tagapakinig lalo na kung bago ang paksa, lalo pa3t ito3y naiuugnay
sa kasalukuyang pangyayari.
). 5umamit ng nga salitang nauunawaan ng mga tagapakinig. #wasang
gumamit ng mga malalalim na salitang hindi kayang abutin ng
komprehensyon ng mga tagapakinig.
+. #angkop ang paksa sa kinagigiliwan ng mga tagapakinig.
2. 5awing malinaw at tiyak ang aral na nais iparating ng kuwento sa mga
tagapakinig.
28
5. "igyang buhay ang kilos, gawi at pananalita ng mga tauhang inilahad sa
pagkukuwento. Ang paggamit ng iba3t ibang istilo sa pagsasalaysay ay
nakapagdaragdag ng lalong pagkalugod ng mga tgapakinig.
!. 5umamit ng mga kagamitang pantanghalan at lumikha ng iba3t ibang tunog,
tulad ng isang tunog ng nasusunog na bundok, ulan, putok ng baril, at iba pa.
Pamantayan sa Pagkukuwentong Pasalita
%. -iyaking alam na alam ang kwentong isasalaysay.
). "alangkasin sa isip ang kwento bago isalaysay.
+. #wasang banggitin ang mga di-mahahalagang bagay.
2. 5umamit ng mga angkop na salita sa pagkukuwento.
5. #salaysay ang kwento na parang nakikipag-usap.
!. Sikaping maging masigla sa pagkukuwento.
4. "igkasing malinaw ang mga salita.
$. 7uwag magmadali sa pagsasalaysay.
B. 5awing katamtaman ang lakas ng boses
%0. -umindig nang matuwid.
%%. -umingin sa mga nakikinig.
%). #wasan ang paggamit ng mga pangatnig na1 at, saka, tapos, noong kuwan.
Mga :ri ng Maikling .wento
%. .atutubong kulay , naglalarawan ng pinangyarihan, ang ayos ng
pamumuhay at pag-uugali ng mga naninirahan, ang kanilang pananamit,
hanapbuhay, pagsasalita o ang kabuuan ng nasabing kapaligiran.
). Pag-ibig , binibigyang-diin ditto ang mga pagtatangi hayag man o hindi, ng
dalawang pusong umiibig, ang pagliligawan, ang tampuhan at
pagmamahalan.
+. .atatkutan , naghahayag ng mga pangyayaring kagimbal-gimbal,
nakatatakot at nagdudulot ng lagim.
2. .ababalaghan , paksa nito ang mga pangyayaring di kayang ipaliwanag ng
isip. -aliwas sa karaniwang takbo ng kalikasan ang mga pangyayari.
5. .atatawanan , nagpapatawa at nagdudulot ng kasiyahan sa mga nakikinig.
!. -alino , humahamon sa katalinuhan ng mga mambabasa. Puno ng suliranin
ang mga pangyayari.
4. Pampagkakataon , lumalabas lamang tuwing may pagdiriwang o okasyon.
$. -agpuan , binibigyang-diin ditto ang kahalagahan at kabuluhan ng pook na
pinangyarihan ng kwento.
B. -auhan , higit na pinahahalagahan ditto ang pangunahing tauhan.
%0. Mabanghay , ipinakikita sa kwentong ito kung paanong ang pangyayari3y
nakapagdulot ng pagbabago sa pangunahing tauhan. Ang madulang tagpo
ay siyang bumubuo ng kalagayan ng pangyayari.
>. Pangkatang Talakayan , maayos na paraan ng masusing pagpapalitan ng kuru-kuro o
opinion na ang layunin ay makatipon ng mga kaalaman at magbigay-halaga sa mga
mabisang opinion ukol sa isang paksa o kaya3y ihanap ng solusyon ang isang problema.
.abutihan ng Pangkatang -ala.ayan
29
Ang mga kalahok ay nagtutulong-tulong upang maisakatuparan ang isng tiyak na
layunin sapagkat ito ay nababatay sa matino at makabuluhang pagpapasya ng lahat
ng mga kalahok.
:ri
%. #mpormal na -alakayan (round table)
- binubuo ng 5 , %0 tao
- pinamumunuan ng isang tagapangulo subalit aktibong lahat sa
Pakikilahok
). -alakayan ng isang hanay na itinakda (panel dis(ussion)
- binubuo ng isang puno at mga kalahok
- nagpapalitan ng kuru-kuro o opinion tungkol sa isang suliranin
ang hanay sa Carapan ng pormal na tagapakinig
- may bukas na talakayan
+. Simposyum
- may + 0 2 na tagapagsalita na ang bawat isa ay nagbibigay ng
talumpati na tatagal ng 5-4 na minuto
- layunin ng mga tagapagsalita na magbigay ng impormasyon
tungkol sa isang isyu
- may bukas na talakayan
2. 8ektyur Porum
- isang tagapagsalita lamang ang nagbibigay ng impormasyon o
panayam sa isang isyu.
- may bukas na talakayan at pinamamahalaan ng isang
-agapamagitan
5. -alakayan ng 8upon
- may takdang oras ang talakayan
- gamitin ito sa mga organisasyon o samahan kung gumagawa
9g isang plano upang maisakatuparan ang isang proyekto
.atangian ng Makabuluhang -alakayan
%. Ang talakayan ay nauukol sa isang kapaki-pakinabang na paksa na
inilalahad bilang isang katanungan.
a. 8umilikom ng mga karagdagang kaalaman
b. 7umanap ng lunas sa suliranin
(. Magbigay ng halaga
). May kaayusan , gumagamit ng panggabay na katanungan
+. Ang bawat kalahok ay gagamit ng masusing pag-iisip.
2. Ang mga kalahok ay gagamit ng wika, tinig at kumpas.
5. Ang lahat ng mga kalahok ay masiglang nakikilahok.
#stilo ng Pagpapalitang-kuro sa #sang Pangkatang -alakayan
%. 5ulong , Ang sentral na kalahok ay ang tagapangulo ng talakayan. Malaya
siyang makikipagtalakayan sa lahat ng kalahok ngunit ang mga kalahok ay
hindi nakikipagtalakayan sa kapwa kalahok.
). -anikala , ang tatlong sulok na magkakalapit sa gitna ay malayang
nakapagtatalakayan sa bawat isa at ang dalawang nasa ibaba ay maaari
lamang makipagtalakayan sa katabi nila.
+. Pabilog , ang bawat kalahok ay maaaring makipagtalakayan sa dalawang
magkabilang tabi niya kaya higit ang pagkakataon ng bawat isang lumalahok
sa talakayan.
30
2. -alakayang Panlahat , ang lahat ay malayang makipagtalakayan sa bawat
kalahok
G Pagbabalita
- Paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa ating lipunan.
- 8aglalayong ipabatid sa mamamayan ang mga huling kaganapan sa larangan ng
ekonomiya, pulitika at kultura.
H Pag-uulat
- #sang anyo ng paglalahad na nagbibigay ng isang mahalagang impormasyon sa isang
paksang tatalakayin.
- 7alimbawa1 pag-uulat sa bagong tuklas na gamut sa larangan ng medisina
Ang resulta ng isang pagsusulit ay ipinapaalam ng guro sa mga mag-
aaral.
I Sabayang Pagbigkas
- #sang masining na pagpapakahulugan o interpretasyon sa anumang anyo ng panitikan
sa pamamagitan ng sabayang pagbasa o pagbigkas nang malakas ng isang pangkat.
- #sang matimbang at maindayog na pangkatang tinig na nagpapahayag ng iang uri ng
kaisipang masining at madamdamin.
Mga $%i ng Sabayang Pagbigkas
%. Payak na anyo
). Sabayang pagbigkas na walang kilos
+. Sabayang pagbigkas na may maliliit at angkop na kilos
2. Madulang sabayang pagbigkas a ang dulang patula , tinaguriang ganap na dulaan o
/total theater0
Mga Sanggunian
"ernales, D. et al. ()00)). .omunikasyon sa makabagong panahon. EalenFuela ity1 Mutya
Publishing 7ouse, #n(.
5ar(ia, 8. et al. ()0%0). -inig1 .omunikasyon sa akademikong >ilipino. (ika-+ ed). abanutuan
ity1 Gim(y Publishing 7ouse.
Pagkalinawan, et al. ()002). >ilipinno #1 komunikasyon sa akademikong >ilipino. EalenFuela
ity1 Mutya Publishing 7ouse, #n(.
-anawan, et al. ()002). Sining ng mabisang komunikasyon. "ula(an1 -rinitas Publishing, #n(.
#nihanda ni1
gemmamperey
31
32