Usos Lingüísticos en Galicia

usos
LINGSTICOS
EN
GALICIA
R E A L
ACADEMIA
GALEGA

SEM I NA RI O DE
SOCIO LINGSTICA
usos
LINGSTICOS
EN
GALICIA
COMPENDIO DO
1/VOLUMEDO
MAPA SOCIOLINGSriCO
DEGAUCJA
TIIABALLO DE INVESTIGACIN
REALI ZADO COA SUBVENCIN ECONMICA
DA CONSELLEIA DE EDUCACIN
E OHDENACIN UNIVERSITARIA DA
XUNTA DE GAI.ICI A
Cl SEMINAHIO DE SOCI OI.INGSTICA
REAL ACADEMIA GALEGA
MAQUETA INTEHIOII E
DESEO DA CUBF.RTA:
MANUEL JANEIRO
Imprime:
ARTES GRFICAS VJCUS, S.A.!..
r/. Segovia, 19- Vigo
I.S.B.N.: R<i-87987-109
Dep. Legal: VG-4311995
..
usos
LINGSTICOS
EN
GALICIA
COMPENDIO DO
IJVOLUMEDO
MAPA SOCIOLINGSTJCO
DEGALIC!A
Director do Seminario
Guillermo Rojo 0990-1994)
Manuel Gonzlez Gonzlez 0994-)
Coordinadores do libro:
Mauro A. Fernndez Rodrguez
Modesto A. Rodrguez Neira
Autores do libro:
Luca Domnguez Seco
Manuel e r n ~ n d e z Ferreiro
Fernando Fernndez Ramallo
Mauro A. Fernndez Rodrguez
Montserrat Recalde Fernndez
Gabriel Rei Doval
Modesto A. Rodrguez Neira
R E A L
ACADEMIA
GALEGA
~
SEM i f'IARIO PE
SOCIOLINGSTICA
NDICE
Introduccin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1. Metodoloxa xeral na elaboracin do MSG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.1. Metodoloxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.2. O cuestionario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.3. O sistema de rutas aleato1ias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.4. Depuracin do traballo de campo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2. O presente volume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3. Lingua habitual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3.1. Lingua habitual en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
3.1.1. Lingua habitual segundo a idade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
3.1.2. Lingua habitual segundo o nivel de estudios . . . . . . . . . . . . . 55
3.1.3. Lingua habitual segundo a clase social . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3.1.4. Lingua habitual segundo o grupo profesional . . . . . . . . . . . . 63
3.1.5. Lingua habitual segundo o hbitat de residencia . . . . . . . . . . 65
3.1.6. i n ~ u a habitual segundo a lingua inicial do entrevistado . . . . 66
3. 1.7. Lingua habitual segundo a capacidade do entrevistado
para fala-lo galego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.1.8. Lingua habitual segundo os mbitos de adquisicin do
galego .... ...... ............ . .... ....... . . . ... 69
3.2. Lingua habitual por sectores. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
3.2.1. Lingua habitual por sectores segundo a idade . . . . . . . . . . . . 72
3.2.2. Lingua habitual por sectores segundo o nivel de estudios. . . . 74
3.2.3. Lingua habitual por sectores segundo a clase social . . . . . . . . 76
3.2.4. Lingua habitual por sectores segundo o hbitat de
residencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
3.2.5. Lingua habitual por sectores segundo a lingua inicial do
entrevistado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
3.2.6. Lingua habitual por sectores segundo a capacidade do
entrevistado para fala-lo galego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
3.2.7. Lingua habitual por sectores segundo os mbitos de
adquisicin do galego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3.3. Lingua habitual de lectura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3.3.1. Lingua habitual de lectura en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
3.3.2. Lingua habitual de lectura por sectores . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
3.4. Lingua habitual de escritura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
3.4.1. Lingua habitual de escritura en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
3.4.2. Lingua habitual de escritura por sectores. . . . . . . . . . . . . . . . 91
Tboas ....... . ......... . ........... . ............... 94
4. Os usos lingsticos nas interaccins familiares ... .... ..... ... . . .
4.1. Usos lingsticos coa familia en Galicia ... . . .. ... .. .. . .... .
4.1.1. Usos lingsticos coa familia segundo a idade . . ........ .
4. 1.2. Usos lingsticos coa familia segundo os estudios ....... .
4. 1.3. Usos lingsticos coa familia segundo a clase social . .. ... .
4. 1.4. Usos lingsticos coa familia segundo o hbitat de residencia
4.1.5. Usos lingsticos coa familia segundo a profesin . .. . .. . .
4. 1.6. Usos lingsticos coa familia segundo a lingua inicial .... . .
4.1.7. Usos lingsticos coa familia segundo a lingua habitual ... .
4. 1.8. Usos lingsticos coa familia segundo os mbitos ele adquisicin
do galego ....... .. ................. . ......... .
4. 1.9. Transmisin 1 Regresin ......... . . . ............. .
4.2. Usos lingsticos coa familia por sectores ... ... ...... .. . .. .
4.2.1. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo a idade ..
4.2. 2. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo os estudios ..
4.2.3. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo a clase
social ................. . .. . ............... .
4.2.4. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo o lugar de
residencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.5. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo a lingua
inicial
o o o o o o o o o o
4.2.6. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo a lingua
habitual
o o. o o
165
167
170
173
173
179
186
187
188
189
191
192
194
197
199
202
203
207
Tboas
.......... . .. . ............. . ................ 208
5. Usos lingsticos no mbito escolar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
5. 1. Aprenclizaxe do galego na escoJa .... .;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
5.2. Anos de galego na escoJa . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 226
5.3. Cursos de galego fra da escoJa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
5.4. Usos lingsticos no mbito escolar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
5.4. 1. Usos lingsticos no mbito escolar en Galicia. . . . . . . . . . . 227
5.4.1.1. Usos lingsticos no mbito escolar segundo a idade . . 229
5.4.1..2. Usos lingsticos no mbito escolar segundo os estudios 232
5.4.1.3. Usos lingsticos no mbito escolar segundo a clase
social .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
5.4.1.4. Usos lingsticos no mbito escolar segundo o hbitat de
residencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
5.4.1.5. Usos lingsticos no mbito escolar segundo a lingua
inicial ........ . ...... . ......... . . .. .... . 237
5.4.1.6. Usos lingsticos no mbito escolar segundo a lingua
habitual .. .. . . ... ..... ..... . .. .. . . ..... . 238
5.4. 1.7. Usos lingsticos no medio escolar segundo os mbitos
de adquisicin do galego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4.2. Conciencia do condicionamento da lingua da escoJa sobre a
241
lingua habitual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .
5.4.3. Usos lingsticos no mbito escolar por sectores ........ .
Tboas
5.4.3.1. Usos lingsticos no mbito escolar por sectores segundo
a idade ...... . ........ . ....... . ... ... .. .
5.4.3. 2. Usos lingsticos no mbito escolar por sectores segundo
os estudios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a clase social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a lingua inicial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a lingua habitual ... ...... ...... . .......... .
5.4.3.6. Usos lingsticos no medio escolar por sectores segunclo
. os mbitos de adquisicin do galego .. . ........ .
6. Usos lingsticos noutros mbitos e situacins comunicativas . . . . . . . .
242
244
249
250
251
252
255
259
262
277
6.1. Usos lingsticos en diversas situacins comunicativas . . . . . . . . . 278
6.1.1. Usos lingsticos en diversas situacins comunicativas en
Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
6. 1.2. Usos lingsticos en diversas situacins comunicativas por
sectores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
6.2. A lingua no mbito do traballo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
6.2.1. Relacin entre a lingua no mbito do traballo e outras
variables . ................. : . . . . . . . . . . . . . . . . 293
6.2.2. O cambio de lingua e o mbito do traballo . . . . . . . . . . . . . 298
6.3. Usos lingsticos nos establecementos comerciais, nas institucins
administrativas e co mdico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
6.3.1. Relacin entre os usos lingsticos nos establecementos
comerciais, nas institucins administrativas e co mdico e
outras vadables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
6.3.2. Usos lingsticos nos establecementos comerciais, nas
institucins administrativas e co mdico por sectores ..... .
Tboas
315
316
7. Conclusins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Apndice 1: Mapas
Apndice 2: Frecuencias das preguntas de usos lingsticos
Apndice 3: Cuestionario
INTRODUCCIN
Calquera investigacin macrosociolingstica que pretenda ser
rigorosa e completa debe dedicar unha parte importante do seu contido
anlise do.s comportamentos lingsticos da poboacin obxecto de
estudio, porque o coecemento das conductas lingsticas dos falantes
constite un dos instrumentos mis fiables para avalia-la situacin social
das linguas falacias nun territorio. De a que este compendio do segundo
vol u me do MSG, fiel se u obxectivo de afondar na realidad e sociolingstica
galega, considere a descricin dos comportamentos lingsticos como un
dos mellores recursos para dar razn do estado actual da lingua galega
e das perspectivas que se derivan do mesmo.
As conductas son, dunha parte , reveladoras da competencia
lingstica dos individuos, pero. tamn abeiran indicios das actitudes cara
s linguas na medida en que nunha comunidade multilinge presupoen
unha eleccin dos falantes. Por outra banda, o comportamento lingstico
dunha poboacin constite un referente esencial para coece-las funcins
que desempean as linguas oeste tipo de comunidades e, por extensin,
12 Introduccin
o esta tus que corresponde a cada un dos idiomas. Por ltimo, bensabido
que a conducta lingstica, como Olltros procederes vitais, un identificador
que con frecuencia nos serve para adscribrmo-los falantes a determinado
grupo lingstico, cultural, e mesmo ideolxico, atribundolle individuo
caractersticas que eremos percibir no grupo. Un uso lingstico constite
un evidente sinal de identidade.
Este estudio ocpase das conductas lingsticas naqueles mbitos
considerados rois representativos, ben por seren os rois habituais, ben
por definiren con maior nitidez a situacin que tentamos estudiar.
Entendemos que os ncleos que mellor podan caracteriza-la conducta
lingstica son: a lingua habitual da poboacin, os usos lingsticos na
familia, na escola e neutras situacins comunicativas habitualmente
relevantes para os membros desta Comunidade (tales como a consulta do
mdico, o traballo, as tendas, etc.). En calquera caso, nun estudio desta
natureza non se poda prescindir dunha visin diacrnica do fenmeno,
porque o estudio da evolucin das conductas constite un importante
instrumento para preve-lo futuro da lingua galega.
A preferencia por estes ncleos non en absoluto caprichosa. A
lingua habitual supn un elemento bsico tanto das conductas lingsticas
coma do grao de implantacin dunha lingua na comunidade. O mbito
familiar, parte de representa-lo contorno mis importante de adquisi-
cin e transmisin das linguas, no que se producen as manifestacins
lingsticas mis espontneas sendo, polo tanto, un poderoso medio de
socializacin (proceso que, prioritariamente, se leva a cabo mediante a
lingua). No caso do galego non se pode esquece-lo pa\Jel que desempeou
a familia na preservacin da lingua: a convivencia de varias xeracins nun
mesmo ncleo familiar asegurou a continuidade dun idioma que, durante
sculos, tivo un uso predominantemente oral. A escoJa constite outro
dos referentes principais, tanto polo protagonismo que se ll e adoita
atribur no coecemento e difusin do idioma coma por ser usuaria e
promotora dun modelo lingstico formal e prestixiado. O mbito laboral,
pola sa banda, destaca non s por ser un importante medio de
socializacin, senn porque o mbito no que adquire un certo
protagonismo a diversidade ele interaccins, o que o converte en punto
de contraste da conducta lingstica familiar. As mesmo, non se pode
esquece-la importancia deste medio como nivelador de competencias e
conductas, na medida en que pode inducir a un falante a acomodarse
Usos lingsticos en Gatic'ia
13
lingua dominante neste mbito. Outros espacios
esteos esenciais para o estudio do comportamento hnglliStlco, pola
relevancia que neles adquiren o grao de formaliclade ou informalidade
das situacins que xeran.
As mes m o, un ha parte importante dos nosos esforzos est dedicada
estudio da evolucin inte1xeracionaJ das conductas, patrn da vitaliclade
da lingua e da orientacin que aquela podera tomar. Entendemos que o
MSG non debe lin
1
itarse a ofrecer un panorama sincrnico daqueles trazos
que mellor caracterizan a actual situacin sociolingstica do .
senn que debe indica-las tendencias que desembocaron s1tuac1_on
sociolingstica actual. O estudio do cambio fxose a part1r de duas
estimacins bsicas: a comparanza dos usos en distintas situacins
comunicativas e as referencias que sobre o cambio facilitaron os propios
entrevistados.
Do mesmo xeito ca no compendio do primeiro volume do MSG,
referido lingua inicial e competencia lingstica, optamos por unha
presentacin xeral de cada conducta (ou de
relativa situacin da mesma no conxunto de Gal1e1a. Tentamos con 1sto
ofrecer unha panormica global do comportamento lingstico
unha das sas modalidades. A esta sguea unha referenc1a ma1s
pormenorizada, segundo unha seleccin dos 34 sectores en que
-lo territorio galego e coa que pretendemos mostra-las pecuhandades
conductuais propias de cada tipo de hbitat.
Cmpre, as mesmo, subliar que, pese a que inicialmente opera-
mos con catro modalidades conductuais, correspondentes a outras tantas
posibilidades de uso, nalguhnas ocasins recorremos a
distintos usos na procura dunha maior claridade e relevanCia en
caso. As, cando o criterio descritivo parta da distincin galego/ castelan
cumpra aglutina-los usos 's' e ' rois' destas
casos a interpretacin requira un tratamento d1cotom1Co (bllmglllsmo/
monolingismo) polo que se opero u cos valores 's' e 'mis'. Por outra
banda como se recolle en diante, a cada unha das opcins de resposta
de variables asignuselle un valor numrico que permitiu traballar
con puntuacins medias.
A coherencia metodolxica e a finalidade desta publicacin
aconsellronnos manter tres niveis ele presentacin da informacin:
14 Introduccin
-grfica, mediante mapas nos que setenta ofrecer un panorama
global de cada fenmeno para o conxunto de Galicia e cadmse grficos,
cos que se busca unha presentacin mis minuciosa.
- glosas, sobre aquelas tendencias mis salientables .
. - tboas de continxencia, nas que se recolle de xeito pormeno-
rizado a intensidade de cada fenmeno e a sa dependencia das variables
sociais e lingsticas.
Finalmente, o estudio procura poer alcance do lector, sen fal tar
s principios cientficos de rigor, obxectividade e coherencia, a
complexidade e diversidade de situacins que abeiran as conductas
lingsticas en Galicia . Esta preocupacin non pretende outro obxectivo
ltimo que axudar a entender mellor a realidade sociolingstica de
Galicia.
14
Introduccin
- grfica, mediante mapas nos que setenta ofrecer un panorama
global de cada fenmeno para o conxunto de Galicia e cadmse grficos,
cos que se busca unha presentacin mis minuciosa.
- glosas, sobre aquelas tendencias mis salientables .
. - tboas de continxencia, nas que se recolle de xeito pormeno-
rizado a intensidade de cada fenmeno e a sa dependencia das variables
sociais e lingsticas.
Finalmente, o estudio procura poer alcance do lector, sen faltar
s principios cientficos de rigor, obxectividade e coherencia, a
complexidade e diversidade de situacins que abeiran as conductas
lingsticas en Galicia. Esta preocupacin non pretende outro obxectivo
ltimo que aXLidar a entender mellor a realidade sociolingstica de
Galicia.
1
METODOLOXA XERAL NA ELABORACIN DO
MAPA SOCIOLINGS1ICO DE GALICIA
1.1. Metodoloxa
A metodoloxa seguida nesta fase do MSG apiase esencial-
mente na enquisa previa ensaiada na zona de Ferro!, ancla que,
obviamente, incorpranse no estudio definitivo elementos importantes
que non eran necesarios no previo, como son os criterios para establecer
unidades de representatividade , clasifica-los concellos, etc.
Esta metodoloxa deba axeitarse tipo de datos e tamao
da mostra que iamos utilizar. Ademais de elabora-lo cuestionario que
aparece includo como apndice
1
, tiamos que desear unha mostra
1
Un ha primeira versin deste cuestionario foi probada na enquisa piloto da zona de Ferro!, e aparece
recollicla como apndice a Fernnclcz Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.)
0993), Estudio sociolingstico da comarcafen ul, A Corua, Real Academia Galega. O cuestionario
que o lector pode atopar como apndice 3 a este vol u me unha evolucin daquel, U"as reduci-lo nmero
de cuestins, pecha-las preguntas abertas, modificar algunhas alternati vas ele resposta ou o tipo ele
escala, e homoxenei za-lo mis posible as opcins de resposta dunha mesma hatera (a de usos,
competencia, actitudes, etc.), coa final idade ele facil ita-l a comparacin dos resul tados.
16 Metodoloxa xeral na elaboracin do .. .
representativa da poboacin de Galicia e decidir unha unidade de
representatividade (concello, provincia, Galicia como conxunto)
2
A
formulacin inicial consista na obtencin dunha mostra estatisticamente
significativa cunha marxe de erro mxima do 3% e un nivel mnimo de
confianza do 95% para os trescentos trece concellos de Galicia. Supoendo
o estudio dunha variable cualitativa igualmente distribuda, estas
especificacins esixan unha mostra dunhas mil entrevistas por concello,
obviamente inviable desde o punto de vista econmico. Unha vez
consideradas as dispoibilidades econmicas, as esixencias de tempo e
esforzo que impoa o cuestionario, as como o desexo de operar cunha
unidade de representacin menor c provincia, tomouse a decisln de
agmpa-los concellos noutras entidades mis amplas, denominadas secta-
t-es, que responden a criterios que a seguir detallamos.
Logo dunha anlise do obxectivo da investigacin, e contan-
do coa realizacin do referido inqurito piloto, observouse que a
competencia, as actitudes e os usos lingsticos non dependen tanto da
situacin xeogrfica do concello coma do tipo de hbitat e da estmctura
econmica do mesmo (urbano/ rural, industrial/agrario, etc). De a que se
optase por agmpa-los concellos en sectores de ac01do co nmero de
habitantes e coa porcentaxe de ocupados en cada sector econmico.
Segundo o nmero de habitantes, diferenciamos ci nco categoras:
- Concellos con menos de 5.000 habitanteil maiores de quince
anos.
- Concellos con 5.000 ou mis habitantes e menos de 10.000
maiores de quince anos.
- Concellos con 10.000 ou mis habitantes e menos de 50.000
maiores de quince anos.
- Concellos con 50.000 habitantes maaiores de quince anos ou
mis (coinciden cos das sete cidades galegas) .
Os nicos sectores que se corresponden cun s concello e
que se investigaron por separado foron os correspondentes s sete
cidades: A Corua, Santiago, Ferro!, Lugo , Ourense, Vigo e Pontevedra.
2
O deseo da most.ra foi realizado polo profesor Eduardo]. Pis, do Departamento de Econometra e
Mtodos Cuantitativos da Facultade de Ciencias Econmicas da Universidade de Santiago ele
Compostela.
Usos ling.isticos en Galicia 17
Segundo a porcentaxe de poboacin ocupada en cada sector
econmico, establecemos tres categoras:
- Concellos con mis do 33% da poboacin na Agricultura e na
Enerxa.
- Concellos con mis do 33% da poboacin en Industria e
Construccin ou mis do 33% nos servicios.
- Concellos que cumpren mbolos dous criterios.
Anda que a proximidade territorial non foi considerada
relevante, respectronse as divisins provinciais, de xeito que os sectores
agrupasen s concellos da mesma provincia.
Cando se elaborou o primeiro volume do MSG, os datos do
Censo de Poboacin e Vivendas de 1991 anda non se fixeran pblicos,
polo que, dada a necesidade de ter informacin sobre a distribucin de
ocupados a nivel municipal, vmonos abrigados a traballar co de 1981.
Para a realizacin deste segundo volume a mostra de cada concello foi
actualizada tomando como base a poboacin maior de 15 anos que figura
no censo de 1991.
A aplicacin destes criterios levou a establecer 34 sectores.
Tipoloxicamente son os seguintes:
Tamao do concello Mis do 33% da Mis do 33% da Cumprimento
poboacin ocupada poboacin ocupada conxunto dos dous
na Agricultura e na Industria e Cons- criterios anteriores
Enerxa truccin ou mis do
33% en Servicios
50.000 ou mis
habitantes maiores 1, 2, 3, 12, 18, 24, 26
de quince anos
De 10.000 a 49.999
habitantes maiores 27 4, 13, 25 5, 28
de quince anos
De 5.000 a 9.999
habitantes maiores 7, 14, 20, 30 6, 19, 29 8, 15, 31
de quince anos
Menos de 5.000
habitantes maiores
de quince anos 10, 16, 22, 33 9, 21 , 32 11, 17, 23, 34
18
Metodoloxa :xeralna elaboracin do ...
Para cada un destes sectores estableceuse o tamao mostral
necesario para obter, como xa dixemos, resultados cunha marxe de erro
mxima do 3% e un nivel de confianza do 95%. A seguir ofrecmo-la
relacin de concellos agrupados en cada sector. O tamao mostral de
cada un deles figura entre parnteses:
Sector]
Brin
Curts
(A Corua, 1170)
Camarii'las
Dumbra
A Corui'i.a
Cede ira
Fisterra
Cerceda
Frades
Sector 2
Coristanco
Irixoa
(Santiago, 1153)
Mal pica
Laxe
Santiago
M elide
Lousame
Muxa
Man
Sector]
Negreira
Maza ricos
(Ferro!, 1155)
Ordes
Mesa
Ferro!
Ortiguei ra
Moeche
O u tes
Monfero
Sector4
Ponteceso
O roso
(Corua-4, 1095)
Pontes, As
Oza dos Ros
Arteixo
Porto do Son
Paderne
Carbal! o
Rianxo
Pino, O
Fene
Santa Comba
Rois
Narn
Valdovio
San Sadurnio
Noia
Vimianzo
Santiso
Ole iros
Zas
Sobrado
Somo zas
Sector5
Sector S
Toques
(COIua-5, 1071)
(Corua-8, 1056)
Tordoia
Boiro
Cabana
Touro
Ribeira
La racha
Trazo
Padrn
Val do Dubra
Sector 6
V edra
(Corua-6, 1096)
Sector9
Vilarmaior
Betanzos
(Corua-9, 1032)
Vilasantar
Cambre
Ares
Camota
Bergondo
Sector JI
Ce e
Ca banas
(Corua-11, 795)
Culleredo
Corcubin
Coirs
Mugardos
Dodro
Mio
Muros
N e da
Sector JO
Sector 12
Pobra do Caramial
(Corua-lO, 1742)
(Lugo, 1152)
Ponredeume
Abegondo
Lugo
S a da
Aranga
Teo
Boimorto
Sector 13
Boqueixn
(Lugo-2, 1068)
Sector 7
Capela, A
Monforte
(Corua-7, 1103)
Cario
Viveiro
Ames
Carral
Arza
Cerdido
Sector 14
Baa, A
Cesuras
(Lugo-3, 1099)
Usos lingsticos en Ca licia
castro de Rei
Chantada
Cospeito
Fonsagrada, A
Guitiriz
Mondoedo
Palas ele Rei
Pantn
Sarria
Saviao, O
Taboada
Vilalba
Sector 15
(Lugo-4, 1054)
Cervo
Foz
Ribadeo
Sector 16
(Lugo-5, 1775)
Abadn
Alfoz
Antas de Ulla
Bale ira
Baralla
Barre iros
Becerre
Begonte
Bveda
Carballedo
Castroverde
Cervantes
Corgo, O
Folgoso do Courel
Friol
Guntn
Incio, O
Lncara
Lourenz
Monterroso
Muras
Negueira de Muiz
Navia de Suarria
Nogais, As
O uro!
Outeiro de Rei
Pobra de Brolln
Paradela
Pramo
Pasto riza
Pedrafita
Poi
Pontenova, A
Portomarn
Quiroga
Ribeira de Piqun
Ribas de Sil
Riotorto
S amos
Sober
Trabada
Triacas tela
Valadouro, O
Viceclo
Xermade
Sector17
(Lugo-6, 665)
Meira
Rbade
X ove
Sector lB
(Ourense, 1157)
Ourense
Sector19
(Ourense-2, 1070)
Barco, O
Carballio, O
Ribadavia
Vern
Sector 20
(Ourense-3, 1053)
Cela nova
Viana do Bolo
Xinzo de Limia
Sector 21
(Ourense-4, 964)
Amoeiro
Carballeda
Ra, A
Rubi
Sector22
(Ourense-5, 2022)
Allariz
Arnoia
Avin
Baos de Molgas
Daltar
Bancle
Beade
Beariz
Blancos, Os
l3obors
Bola, A
Bolo, O
Castro Caldclas
Carballeda de Avia
Castrelo de tvlio
Calvos ele Randn
Castrelo do Val
Cartel! e
Cenlle
Chanclrexa ele Queixa
Cualedro
Entrimo
Gomesencle
Larouco
Laza
Leiro
Lo be ira
Lobios
M aceda
Manzaneda
Maside
Meln
Merca, A
Montederramo
Monterrei
Muos
Negueira de Ramun
Ombra
Pobra de Trives
Pereiro ele Aguiar
Parada de Sil
Peroxa, A
Petn
Pontecleva
Porqueira, A
Punxn
Quintela de Leirado
Rairiz ele Veiga
Ramirs
Ro
Ris
San Cristovo ele Cea
San Amaro
Sanclis
Teixeira, A
Ton
Trasmirs
Vilar ele Barrio
Vilario de Conso
Vilar ele Santos
Vilamartn ele Valdeorras
Veiga, A
Verea
Vilamarn
Vilardevs
Xunqueira de Amba
19
20
Sector 23
(Ourense-6, 1074)
Darbads
Coles
Cortegada
Gudia, A
lrixo, o
Mezquita, A
Paderne de Allariz
Padrenda
Pior
San Cibrao das Vias
Sarreaus
Taboadela
Xunqueira de Espacl anedo
Sector24
(Vigo, 1170)
Vigo
Sector25
cPontevedra-2, 1088)
Redondela
Tui
Vilagarca de Arousa
Sector26
(Pontevedra, 1146)
Pontevedra
Sector 27
(Pontevedra-4, 1094)
Cangas
Estrada, A
Laln
Ponteareas
Vilanova de Arousa
Metodoloxa xeral na elaboracin do ...
Sector28
Marn
Moaa
Sector29
Gondomar
Grove, O
M os
Nigrn
Poi o
Porrio, O
Sector 30
(Pontevedra-7 1097)
Dueu '
Caldas de Res
Camba dos
Caiza, A
Guarda, A
Mondariz
Pontecaldelas
Salvaterra de Mio
Sanxenxo
Sillcda
Tomio
Vila de Cruces
Sector31
Baiona
Covelo
Forcarei
Sector 32
Cato ira
Cuntis
Mondariz Balneario
Pontecesures
Soutomaior
Sector33
Agolada
Arbo
Campo Lameiro
Cerdedo
Cotobade
Crecen te
Dozn
Fornelos de Montes
Lama, A
Meis
Moraa
Neves, As
Oa
Pazos de I3orbn
Portas
Ribadumia
Rodeiro
Sector34
Barro
Meao
Rosal, O
Salceda de Caselas
Valga ,.
Vil a boa
A mostra foi repartida entre os distintos concellos de forma
proporcional seu peso demogrfico no sector que pettencen. Dentro
de cada concello estratificouse por cotas proporcionais a gmpos de ida de
e As agrupacins por idacle que se tiveron en conta foron as
segumtes:
-De 16 a 19
- De 20 a 29
- De 30 a 39
- De 40 a 49
-De 50 a 59
-De 60 a 64
- De 65 en cliante
Usos lingsticos en Gctlicia 21
Houbo das razns funclamentais polas que se clecicliu
entrevistar individuos ele 16 anos ou mis. A prime ira que a esta ida de
adoitan comezar a configurarse as propias tendencias de uso e a
afirmrense as actitudes persoais, amasando conductas lingsticas e
opinins mis consolidadas e menos infludas ca na etapa infantil. A
segunda que o grupo ele poboacin menor de 16 anos o mis estudiado
ata o momento, polo que decidimos centrarnos exclusivamente na
poboacin adulta.
Na preparacin dos elatos para a sa anlise estatstica
distinguronse oito tipos de hbitat
3
dentro ele Galicia (que tentaban dar
conta das diversas posibilidades do hbitat de nacemento e residencia):
'urbano I', 'urbano II' , 'periurbano', 'vilas I', 'vilas II' , 'vilas III', 'rural I' e
' rural II' . No primeiro incluronse os ncleos ele poboacin de mis ele
125.000 habitantes (Vigo e A Corua) . O ' urbano II' constiteno os
ncleos de poboacin comprendidos entre 40.{)00 e 124.999 habitantes
(as outras cinco cidacles de Galicia) . O 'periurbano' comprende os ncleos
xeograficamente distanciados da cabeceira en concellos oncle esta foi
considerada 'urbano 1' ou 'urbano II', pero que presentan unha forte
dependencia dos ncleos urbanos. Os tres tipos de vilas distinguronse
segundo o nmero ele habitantes nos seus ncleos: 'vila 1' , ele 10.000 a
39.999 habitantes, 'vila U', ele 5.000 a 9.999 habitantes e 'vila III', de 2.000
a 4.999. O 'rural I' caracterzase por comprender ncleos ele menos de
2.000 habitantes e porque presenta trazos propios dos ncleos urbanos
(ras, prazas, recte de sumidoiros, bancos, etc.). O ' rural II' comprende
ncleos de menos 2.000 habitantes con asentamento disperso.
Anda que o hbitat de residencia do entrevistado non foi
escollido como cota para a distribucin de enquisas por concello,
tentamos que nesa distribucin o peso de cada tipo de hbitat en cada un
dos concellos se aproximase no posible realidade demogrfica de cada
lugar mediante a realizacin de entrevistas en diferentes seccins censais.
Este feito complicou algo mis o seguimento de certas rutas, pero, unha
vez solventada a dificultade, a validez da mostra viuse reafirmada.
As restantes variables de identificacin sociolxica do entre-
vistado tratmolas nos seguintes epgrafes, dado que non se tiveron en
categori zacin do hbitat non se corresponde coa realizada para agrupa-los concellos en sectores,
xa que a sa fi nalidade tampouco a mesma.
22
Metodoloxa xeral na elaboracin do ...
canta na distribucin da mostra. Non cabe dbida de que Galicia un pas
onde as diferentes categorizacins das variables sociais deben usarse ele
forma cautelosa, especialmente a ele clase social. Sen embargo, dado que
polo ele agora non contamos con categori zacins mis tiles, debemos
empregar estas para aprehende-la realidacle que nos enfrontamos,
comprobando a sa eficacia coas diferentes anlises que realizamos e
mantendo tdalas reservas necesarias.
Esta a ficha tcnica do inqurito realizado:
Ficha tcnica
Para cada un dos sectores pode resumirse como segue:
Universo: Poboacin de 16 ou mis anos residente en
Galicia.
Sectores: Agrupronse os concellos de cada unha das
provincias galegas de ac01do con criterios ele tamao do
concello e porcentaxe de poboacin ocupada nas distintas
actividades econmicas. Cada un dos concellos
correspondentes s sete grandes cidacles considrase un
sector. O nmero total ele agl'upacins ele 34.
Erro de nzostraxe: Erro mximo probable do 3% para
unha caracterstica cualitativa dicotmica con mxima disper-
sin (proporcin igual a 0,5) e un nivel de confianza do 95%.
Tamaiio 1nostral: Dentro de cada sector oscila entre as 665
entrevistas da mostra mis pequena e as 2.022 da mis grande,
encontrndose a maiora arreciar das 1.000. O tamao total
ele 38.897 entrevistas. Dentro de cada sector a mostra
repartiuse ele xeito proporcional entre os concellos que a
integran, e asignronse cotas por grupos de iclade e de sexo.
Para o conxunto de Galicia a manee de erro do 0,62%
para un nivel ele confianza do 95%.
Usos lingisticos en Galicia 23
1.2. O cuestionario.
Igual ca na fase provisional, o mtodo utilizado foi a
entrevista guiadd' a travs dun cuestionario, no que tdalas preguntas,
salvo a iclacle do entrevistado, a sa profesin e a de seus pas, eran
pechadas e na maior parte dos casos con bateras categricas. As
preguntas abertas recodificronse posteriormente co fin de facilita-lo seu
tratamento informtico e estatstico. N este volume presentmo-lo cuestio-
nario no apndice 3 co mesmo formato co que foi aplicado.
O cuestionario definitivo comprenda 148 preguntas, (anda
que o entrevistado non tia que contestar todas elas), resultado final do
proceso de depuracin e perfeccionamento do cuestionario-piloto xa
comentado anteriormente. Debido a que moitas destas preguntas se
subdividan en varias, o nmero de variables obticlo foi de 170. Estes son
os aspectos que pretendemos abordar con el:
l . Datos de identificacin persoal do entrevistado: nome, lugar
de nacemento e de residencia, sexo, idade, profesin, estu-
dios, etc.
2. Competencia lingstica: dominio do galego do entrevistado
e da sa familia.
3. Historia (socio)lingstica do entrevistado: lingua inicial,
lingua empregada no mbito escolar, lingua/ s usada/ s polos
familiares mis prximos.
4. Usos lingsticos do entrevistado en distintas situacins: no
medio familiar, cos amigos, no traballo, na Administracin,
etc.
4
Escollrno-lo termo entrevista guiada, dado que nin o ele entrevista nin o ele enquistt expresan con
propieclacle o mtodo empregaclo. O entrevistador interrogaba o infonnante seguinclo o cuestionario,
e nalgunhas ocasins mantia exactamente a fotmulacin que as preguntas tii'lan nel, como o caso
das preguntas sobre actitudes. O esforzo do informante recluciuse facilitnclolle cartns coas posibili-
dades de resposta. Sen embargo, a lonxitude do cuestionario e certa clase de informacin requirida non
aconsellaban un interrogatorio conti nuo e sistemtico, senn unha interaccin a medio camio entre
o interrogatorio e o dilogo, apoiado no cuestionario. Ademais, algunhas respostas tian que ser
adscritas polo entrevistador a unha das categoras de acordo coque poda ser considerado o se u comido
mis relevante. O cuestionario da fase previa apoibase no entrevistador anda mis, xa que contia
moitas preguntas abertas que no definitivo aparecen pechadas.
24 Metodoloxa xera! na elabomcin do .. .
5. Actitudes e prexuzos lingsticos: sobre o uso do galego en
diferentes espacios, sobre a utilidade do galego en relacin
co casteln, sobre o aumento do uso do galego, sobre os
galegofalantes e os castelanfalantes, etc.
6. Concjencia sociolingstica do entrevistado: lingua habitual da
xente nova, futuro das linguas en Galicia, grao de uso do galego
en diferentes momentos do ltimo medio sculo, etc.
7. Cuestins de control (cubertas polo entrevistador).
8. Outras.
Procurouse que o cuestionario contemplase non s os
aspectos sociolingsticos descritivos da competencia, usos, actitudes e
etenzas do entrevistado, senn tamn outros que, non estando directa-
mente relacionados con el, ou sendo mesmo ma1xinais, axudasen a
xustifica-la competencia e a interpreta-la conducta e as actitudes lingsticas
dos entrevistados5 .
Considerouse que as caractersticas do lugar de nacemento
(cidades, vilas ou aldeas) e o enclave xeogrfico do mesmo (interior, costa
ou montaa) podan incidir de forma distinta na competencia, usos e
actitudes cara galego, dadas as diferentes relacins socioeconmicas
predominantes en cada un deles. As mesmo, prestuselle atencin a que
o entrevistado fose natural ele Galicia ou vivise algn tempo fra, sen
esquece-las caractersticas lingsticas dese lugar de residencia, xa que
vivir en comunidades oncle existise unha situacin de contacto lingstico
poda predispoe-lo entrevistado a responder de forma distinta ca se non
vivise nesas circunstancias.
As mesmo, introclucronse preguntas destinadas a coece-los
datos lingsticos de catro xeracins (avs, pais, entrevistado e fillos do
entrevistado) e poder analiza-la evolucin do uso das linguas, diferen-
ciando na pescuda entre os dous sexos por se esta variable tia algunha
incidencia
6
. Atendendo evolucin lingstica do propio entrevistado,
incluronse preguntas sobre os usos en catro perodos da sa vida nos que
acostuman producirse cambios persoais que poden favorecer unha
s Exemplo destas ltimas son as preguntas 76, 77, 78, 88 ... (vx. apndice 3).
6
Non s incidencia no uso, senn tamn na competencia e nas actinl(les.
Usos lingsticos en Galicia
25
variacin no emprego das linguas e nas actitudes cara s mesmas. Para
dar canta da diversiclade no uso diario das linguas, introducronse
cuestins que abordaban o cambio de lingua en distintas situacins (no
traballo, cos amigos, coa parella, cos vecios, nas dependencias adminis-
trativas, etc.) e tamn a tendencia converxencia ou dive1xencia de
lingua cando o entrevistado est nun grupo onde se fala un idioma distinto
da sa lingua habitual.
Respecto s actitudes lingsticas, considerouse fundamental
investiga-la opinin dos entrevistados sobre a inclusin do galego en
mbitos formais nos que ata hai pouco tia unha presencia moi escasa
(nun contrato laboral, nun pleito, nos actos relixiosos, nos medios de
comunicacin, na escala, etc.) e a sa valoracin, en relacin co casteln,
para realizar certas actividades como explicar determinadas
tanto no pasado escolar do entrevistado coma no presente. Tamen se
tratou de compraba-la existencia ou inexistencia de prexuzos cara s
usuarios do galego (posibilidades de ascenso social, calidades estticas do
galego, etc.) en tanto variables que poden gardar certa relacin coa
conducta lingstica adoptada en determinados mbitos sociais
7
.
A seguir pasamos a falar das variables de identificacin
persoal do entrevistado, anda que algunhas delas (sexo, idade e hbitat
de nacemento e de residencia) xa foron tratadas en parte anteriormente.
o que pretendamos coa recollida das diferentes categoras
de ida de e de hbitat de na cemento e residencia xa sinalaclas, era dispoer
dunha informacin o mis detallada e precisa posible, sen impedimento
de que mis tarde, por necesidades de operatividade, manexabilidade e
capacidade de anlise, todas esas categoras fosen agrupadas doutro
xeito. En canto idade, a agmpacin mis frecuente corresponde s
categoras seguintes:
l. de 16 a 25 anos
2. de 26 a 40 anos
3. de 41 a 65 anos
4. mis de 65 anos
1 As respostas dos entrevistados a moitas das preguntas non teen por que coincidir coa
realidade. lsto algo que poucas veces se sub lia. Co cuestionario averiguamos como ere o entrevistado
que son as causas, non necesariamente como en realidade son. un risco que se debe reduc1r coa
formulacin das preguntas e coa forma en que o entrevistador gua a enquisa.
26 Melodoloxa xeral na elahomcin do ...
Sen embargo, esta agrupacin fxose en ocasins de xeito
rois detallado, aproveitando o feto de que se recolleu a idade exacta do
entrevistado e posteriormente se codificou numericamente.
Tamn o hbitat foi agrupado de diferentes formas segundo
as esixencias de <;ada anlise; neste caso a modificacin s se poda facer
mediante a agrupacin das categoras previamente establecidas, xa que
os individuos foran clasificados nalgunha delas desde un principio e non
admitan reaclscricin coma no caso da iclade. Unha das agrupacins rnis
habituais que ernpregarnos foi a de ' urbano' , 'periurbano', 'vila', 'rural-1'
e 'rural-2' . No presente volurne ocasionalmente agrupmo-lo 'periurbano'
co 'urbano' e o 'rural-1' co 'rural-2' (vid. os estudios de Galicia como
unidade en cada captulo). Cmpre subliar que en cada sector aparece
un nmero moi lirhitado de tipos de hbitat que o definen, xa que
establece-las.mtas de entrevista reflectimos no posible o peso real de cada
hbitat en cada concello: por iso son poucos os casos en que as
frecuencias resultantes dos cruzamentos non permiten tirar conclusins.
A clasificacin das profesins foi quizais a mis laboriosa das
fetas coas variables de identificacin social do entrevistado. En principio,
ernpregarnos unha arnpla variedade de categoras para. a profesin do
entrevistado, que se viu reducida para as do pai e da nai
8
. Dado que
realiza-los cmzarnentos se atopaban frecuencias rnoi baixas na tpaior
parte das celas, a dificultade de operar con tal nmero de profesins fixo
que fosen recodificadas nas seguintes:
l. Empresarios da industria, comercio, minera, pesca, cons-
truccin, transportes e servicios autnomos.
2. Persoal de titulacin superior ou media.
3. Profesins liberais.
4. Docentes.
5. Forzas armadas.
6. Funcionarios e ernpregados da administracin estatal,
autonmica e local.
7. Persoal ele servicios.
8. Autnomos.
" Evidentemente, o obxecto da anlise o entrevistado, non seus pais, de a esta reduccin.
27
9. Labradores.
10. Marieiros.
11. Obreiros.
12. Estudiantes.
13. Amas de casa.
14. Persoas sen primeiro ernprego.
Pese a isto, na rnaior pa1t e das ocasins s puidernos obter
nf macin relevante dalgunhas das profesins agrupalas en
1 01 f nif. f S n111
t g
oras Anda que non se poidan elaborar gr icos stg tea tvo
ca e d esulten
tirar conclusins de tdolos grupos diferencta os, qlllzats 1. .
ilustrativas as tendencias das profesins que rnis nos
sectores (amas de casa, estudiantes, labradores, mannetros, et_c.)_ med,tan-
t a observacin das frecuencias. Por iso nos pareceu necesano
con esta variable en moitas das tboas realizadas, amela que
non fose factible nos grficos.
A clase social unha variable sociolxica complexa e
t d
f'tctl de delimitar A pesar destas dificultades, decidirnos
sumarnen e 1 . . . ,
inclula debido sa utilizacin case constante na
sociolingstica. N este estudio foi o entrevistador quen establ:ceu a cl_ase
social dos entrevistados, tendo en conta a profesin, os estudtos e o mvel
de ingresos declarado, as como o medio observado. As clases
sociais que se estableceron foron as segumtes:
- Baixa.
- Media-baixa.
- Media.
- Media-alta.
- Alta.
Posteriormente, a alta foi agrupada coa media-alta debido
baixo nmero de entrevistados adscritos a aquela.
Polo que atinxe nivel de estudios do entrevistado, diferen-
ciamos oito categoras:
-Ningn.
- Primarios incompletos.
28
Metodoloxa xerat na elaboracin do ...
- Primarios completos.
- Formacin profesional (F. P.).
- Bacharelato (B.U.P e C.O. U.).
- Car-reira universitaria de grao medio.
- Crreira universitaria de grao superior.
- Outros estudios.
. Palas mesmas razns de operatividade ca no caso das
vanables sociolxicas ata agora tratadas, estas categoras foron recodificadas
a maior parte das veces en cinco:
l. Ningn.
2. Primarios (completos e incompletos).
3. Secundarios (Bacharelato e F.P.).
4. Universitarios (de grao medio e superior).
5. Outros.
. A: entrevistas foron realizadas entre abril e setembro de 1992,
segumdo_o metodo de rutas aleatorias da fase provisional, e supervisadas
entre abril e decembro do mesmo ano.
l. 3. O sistema de rutas aleatorias
O mtodo seguido para garant-la aleatoriedade da seleccin
de foi o de rutas aleatorias. Con este mtodo, cada ruta vn
determmada por un punto de partida, un nmero de entrevistas a realizar
Centre e 15 en ncleos urbanos e un mximo de 10 no rural) e unhas
cotas de rdade e sexo a cubrir. A eleccin do hbitat cbrese coa seleccin
do de partida de cada das rutas dun concello. A partir de aqu,
0
ten que segun unhas para escolle-lo edificio, a vivenda e
os xa marcados, e que favorecen a aleatoriedade precisamente
por v1ren predeterminadas.
O trazado das rutas vara dependendo da estructura
poboa_cional do ncleo no que se traballa. O primeiro edificio seleccio-
nado e o do punto de partida. Se un edificio ten varias escaleiras cada
unha c_oma un edificio independente. Os edificios pblicos,
hosteleuos, de ofrcmas, ou que sirvan de vivenda colectiva (residencias
'
Usos /ingis/.icos en Galicia 29
cuarteis, etc.), considerronse como inexistentes segui-la ruta. Xa que
lago, s son vlidos aqueles que tean vivendas (en parte ou totalmente).
En ncleos con estructura urbana, o entrevistador avanza
desde o punto de partida no sentido dos enderezas con maior numera-
cin. Cando chega a un cruzamento de ras, xirar alternativamente
dereita e esquerda avanzando en zig-zag de ra en ra (unha bifurcacin
de ras ser considerada tamn coma un cruzamento). A ruta constitea
a beirarra esquerda de cada ra percorrida (vxase a figura 1). No caso
de chegar a unha praza, descampado, va de ferrocarril, ou a un valado
extenso, seguirase a ruta no sentido pertinente e sairase da praza no punto
mis prximo posible (vxase a figura 2).

D D D
0 ...1' 0
D D 0 ...1' 0 D D

D D D O D D D
Praza O
D D D

...1' -t.:
D DO D D D D O D D D D

...1'
O-tO D D D D D O D D D D
Figura 1 Figura 2
Cando o ncleo onde se traballa rural de tipo disperso,
a ruta seguirase en espiral desde o punto de pattida e no sentido das
aguiJas do reloxo. A espiral ir de fra cara a dentro ou inversa
dependendo de se o punto de partida est na parte externa ou na interna
do ncleo (vxanse as figuras 3 e 4). Se nos atopamos nun ncleo rural
de estructura lineal, avanzamos en zig-zag dunha beirarra a outra, e
sempre no sentido dos enderezas con numeracin progresivamente mis
elevada (vxase a figura 5).
Figura 3 Figura 4
30 Metodoloxa xeral na elaboracin do ...
D D
D D
D D
D D
D D
Figura 5
Nas follas de ruta incluase unha tboa de nmeros aleatorios
que.deban determina-la forma de seleccin das vivendas9. As entrevistas
realizadas deban ir cubrindo a mostra asignada ruta tanto en nmero
coma na sa distribucin por idade e sexo; a inadecuacin
9
O eixo da tboa mostraunha cesin numrica do 1 15 que representa a secuencia ordinal
15_ a reahzar, como mx1mo, en cada ruta. Da sa parte o eixe vertical mostra u\ ha
suces10n do 1 10 que representa os diferentes valores hipotticos que poden acada-las ues
va11ables ut1l1zadas suces1vamentc na seleccin da ltima unidadc mostral:
- N" de andares do edificio.
- N" de p01tas en cada andar.
- N" de individuos en cada domicilio.
Refcrndonos agora s das primeiras, diremos que, con estes datos, a mecnica de seleccin era a qLie
segue:
a) andar: rcalizbase cruzando o nmero de orde da entrevista na ruta co nmero de
an ares hab1htados como v1vendas do edificio.
da porta: realizbase cruzando o nmero de orde da entrevista na ruta co nmero de poitas
e o an ar se)lecc1onado. Se as poitas non estaban numeradas (numeracin
respectamos , numerabmolas do 1 en diante e de esquerda a dercita.
de non poderse realiza-la entrevista no domicilio seleccionado, intentbase no que 0 se ua
na de seleccin; de non poder ser no andar seleccionado, intentbaseg no
supenoL Dado que non se poda reuoceder no ciclo de seleccin s no hi ttico cas
d
1
e esJotar por f.1ba pos1bles. domicil ios dun edificio a pa1tir do primeiro
o p1 1me1ro dom1c1ho do primeiro andar que por baixo estivcra habilitado como vivencia e
sucehs1vament.e ata chegar a aquel primeiramente seleccionado; se nesc caso non se poda
nmgun a entrevista, procedase substirucin do edificio.
En ca?a edificio s poda facerse unha enuevista, a menos que tivese mis de 6 andares Ne t
edificio dividase en das metades de xeito que se o nmero de andares

:; rante at nbUJase mis neste momento seleccionbase a primeira emrevista a
se o edtfiCio uvese s o numero de andares resultante da divisin. Para a segunda eme t
conslderabase na tboa o total de andares.
1
VJS a
Usos /ingisticos en Galicia
31
individuo/ -s seleccionado/-s e mostra implicaba a substitucin do/-s
primeiro/-s.
A aplicacin do cuestionario realizouse no mesmo domicilio
do entrevistado10 . Entrevistouse s unha persoa en cada enderezo, o que
deu lugar a que nalgns concellos fose imposible completa-la mostra
inicial. As unidades restantes foron reasignadas ata completa-la mostra
global. O traballo ele campo desenvolveuse, como dixemos anteriormen-
te, no perodo que vai de abril a setembro de 1992.
S tres eventualidades podan explica-la imposibilidade de
realizar entrevistas
11
: a negativa a colaborar, a inadecuacin entre mostra
e individuos seleccionados e a ausencia de contacto (vivenda deshabitada,
habitantes ausentes, etc.). Cando era as, debanse substitur por outras,
o que se plasmaba na folla de rutd
2
.
De xeito anlogo de andares e punas, a seleccin dos individuos realizhase cruzando o nmero
de entrevista na ruta co nmero de habitantes do domicilio seleccionado que, como se dixo, consta
na tboa. Os individuos numerbanse en orde decrecente de idade -a igual idade dbaselles
prevalencia s homes. A seleccin restrinxase s individuos que pernoctaron a noite anterior e que,
previsiblemente, o faran a seguinte, que eran residentes no concello e que estaban no lmite de
idade que interesaba 6 esrudio.
10
Non estimamos conveniente fa ce-las entrevistas nin localiza-los entrevistados en establecementos
comerciais, bares, cte. , nin os tivemos e n conta hora de segui-la folla de ruta.
11
N este punto interesante clarificar que puidera ser que no momento preciso da abordaxe do domicilio
non fose posible a realizacin da entrevista; nese caso concenhase a sa reali zacin para un momento
ulterior e o desenvolvemento da mta continuhase, considerando esa entrevista a efectos de seleccin
como realizada. A entrevista deba realizrselle suxeito seleccionado; se non era posible substiruase
polo imnediatamente superior. No caso hipottico de esgota-los individuos, proccdase sucesivamente,
de xeito anlogo seleccin de domicilios, a p;utir do nmero 1 ata chegar primeiramente
seleccionado. Se nese punto non era posible reali za-la entrevista, o domicilio deba ser substitudo.
11
A foll a de ruta un ha ferramenta que se1ve para controlar se os entrevistadores seguiron a mecnica
establecida, xa que nela reflicten o proceso de seleccin. Nela aparecen os datos referidos seleccin
de entrevistas efectivamente realizadas (non fallidas) e nmero de rexeitamentos:
- Nmero de ordc da entrevista na ruta.
- Enderezo completo onde se realizou a entrevista: ra, prdza ou lugar, nmero do edificio,
andar e pona onde est o domicilio.
- Nmero de andares do edificio seleccionado.
- Nmero de ponas no andar seleccionado.
- Nmero de rexeitamentos: isto , s negativas a colabor,u desde a primeira seleccin feita
pan\ a reali zacin desa entrevista ata a sa realizacin efecti va.
Ademais destes datos, na folla ele ruta consta como encabezamento o concello e a provincia
nos que se reali zaron as entrevistas, o n(unero de ruta e folla, a identificacin do entrevistador e o punto
de partida da ruta. lncle tamn a tboa de nmeros aleatorios usada para a seleccin.
follas de ruta deban ser entregadas gabinete, cube1tas na sa total ida de e adxuntas s
entrevistas -ordenadas numericamente- que conf01man a ruta.
32 Metodoloxa xerat na elaboracin do ...
1.4. Depuracin do trabal/o de campo
O deseo do cuestionario e o da mostra son piares
fundamentais para calquera investigacin deste tipo, pero teen que ir
acompaados, durante e despois da realizacin das entrevistas, dun
seguimento serio da validez das mesmas, depurando aqueJas que por
diversas razns sexan (total ou parcialmente) inadecuadas. A supervisin
levrona a cabo a empresa concesionaria da segunda fase da investiga-
cin, Obmdoiro de Socioloxa, S.L., e os membros do Seminm-io de
Sociolngstica, in situ, mediante comprobacin telefnica e filtros
informticos, seleccionando aleatoriamente as rutas e os cuestionarios
que deban ser validados. Ademais de facer un seguimento da aplicacin
do traballo de campo, comprobouse se a aparente incoherencia entre
respostas era debida entrevistado ou entrevistador, e corrixronse os
erros de cobertura ( clicir, aqueJas respostas que non procedan polas
condicins sociolxicas do entrevistado ou pola resposta que este dera
a preguntas anteriores). A contradiccin entre respostas s nos interesou
cando revelaba fallos no proceclemento da entrevista (se se fixo a quen
non se deba, se non se fixo adecuada ou totalmente, etc.); o entrevistado
pode non ver contradictorios algns dos contidos por el expresados anda
que a ns nolo parezan. O proceso ele depuracin deba garant-la
bondade dos datos que iamos manexar, polo que as sas fases
cleseaclas con moito coidaclo. Os aspectos que se pretendan verificar
eran os seguintes: adecuacin mostra, cumprimento da metocloloxa
cleseacla para a cobertura do cuestionario e coherencia da informacin.
Inclumos na depuracin a codificacin dalgunhas preguntas e datos de
clasificacin. A figura 6 mostra un esquema-resumo do proceso seguido
na depuracin e supervisin das entrevistas.
Os procesos de depuracin da empresa de conslting cons-
taron de cinco fases:
l. Predepuracin: nesta fase verificouse a pertinencia mostral,
dicir, a correspondencia en cada ruta entre mostra terica
e mostra real.
2. Codificacin de cabeceira e preguntas aberras: nesta fase
codificronse aqueles aspectos que deban ser recollidos con
cdigo numrico e que non o foron durante a entrevista:
cdigo de provincia, de concello, de hbitat de nacemento e
de residencia e a profesin do entrevistado.
33

/
'-j
\.
3.
4.
S.
(
SUPF.I\VISIN
1
DEPURACIN POSITIVA
1
Codificacin Verificacin Verificacin Vcriftc;Jcin
Rcxistros
Prcdepu
bsic:t de de De
e
de cabeceims.
.., ...... gra\'>tcin
e
graro coherencia rc:forzo
abenas
-1
I 1 1 T
1
) -'t
J Acumulacin
De COill
probacin
Valoracin
Rectificacin en gabinete 1 amocstacin de
de
........ crros ...
crrns
Reencomcnda
r e rei nicio da depuracin
Figura 6
verificacin bsica: afecta a cuestins tales como a cobertura
a la pis, a lexibilidade dos datos textuais e a correcta localiza-
cin dos cdigos nas caixas.
v erificacin de grafo: comprobouse que non faltaban respostas
en ningn caso, a pertinencia de certos cdigos de
coas dadas noutras preguntas, a linealidacle e convemenc1a
do salto entre certas preguntas do cuestionario e a cobertura
dos datos de control (da e hora da entrevista, para posterio-
res comprobacins).
v erificacin de coherencia: comprobouse que as respostas s
diferentes preguntas eran coherentes entre si (xa antes nos
referimos tipo de coherencia que nos interesa). As, os menores
de 25 anos non deberan contesta-la pregunta de que lingua
falaba a pa
1
tir dos 31 anos, ou os que din non ter estudios non
deberan contestar preguntas referidas sa vida escolar.
Esta supervisin ele coherencia foi tamn realizada cun
informtico, que ademais corrixa erros cometidos durante a gravac1on
dos elatos en soporte magntico.
34 Metodoloxa xeral na elaboracin do ...
A deteccin de erros levaba consigo na maiora dos casos a
devolucin e repeticin do traballo. Se a persoa encargada da supervisin
positiva o consideraba necesario, poda destina-los cuestionarios que
conforman unha ruta supervisin de reforzo.
Ademais da supervisin realizada pola empresa de conslting
durante e despois da realizacin das entrevistas, o Seminario de
Sociolingstica realizou unha propia, que se centrou en:
- Comprobacin in situ das rutas realizadas, da duracin das
entrevistas, etc.
- Comprobacin telefnica de entrevistas e rutas escollidas
azar.
- Comprobacin da coherencia entre algunhas respostas.
Na comprobacin insitue telefnica facanselle algunhas das
preguntas entrevistado para comprobar se a resposta recollida se
corresponda coa dada. Aclemais, pedaselle a sa opinin sobre o
inqurito a fin de mellorar no posible a sa realizacin. Cando se
detectaban erros, comunicbanselle empresa para que os corrixise.
A depuracin prolongouse durante os cinco meses da fase de ...
entrevistas e catro meses mis (mentres correccins manuais posteriores,
a tabulacin dos datos e as primeiras anlises revelaban erros non
detectados anteriormente).
2
O PRESENTE VOLUME
Nun volume anterior, o primeiro da serie de tres que consti-
tuirn o compendio do MSG, centrmonos na descricin e anlise da
competencia lingstica e da lingua inicial en Galcia. Unha das conclusins
mis salientables naque! volume foi a constatacin de que a prctica
totalidade da poboacin pode comprende-lo galego, e que algo mis do
85% pode falalo. Pero outra das conclusins, non menos salientable, foi
a constatacin dunha ruptma no proceso de transmisin interxeracional
do galego, posta de manifesto na asociacin que se percibe entre os datos
correspondentes lingua inicial e idade dos individuos: a medida que
descendemos na escala de idade, van sendo menores as porcentaxes dos
que teen o galego como lingua inicial.
Os datos sobre lingua inicial e competencia lingstica son,
sen dbida, de suma importancia; pero non serven por si sos para facer
un diagnstico da situacin do ga lego. Unha descricin
macrosociolingstica de Galicia necesita achegar elatos precisos sobre o
36
O presente uolume
uso que a poboacin fai do galego e do casteln, e mais das actitudes,
crenzas e prexuzos que ten ante as das linguas.
Este volume, dedicado uso das linguas, est estmcturado en
catro c_aptulos. No .captulo 3 presentamos unha anlise da percepcin
que tenen os entrevtstados acerca de cal a sa lingua habitual (p. 14 do
no apndice 3), sen referirse a ningn mbito espe-
Clftco nm a nmgun mterlocutor en concreto. Esta percepcin comprase
coa teen da lingua que empregaban habitualmente seus pais e os
avos (p. 21, 23 a 26). Remata o captulo cunha visin xeral da lingua
habttual de lectura e de escritura (p. 73 e 76).
Os captulos restantes son calas en cerros mbitos, que pre-
maior parte das situacins comunicativas nas que parti-
ctpan os mdtvtduos nas sas interaccins cotis. O captulo 4 cntrase no
uso das linguas nas interaccins no seo da familia, mbito que se
lle dedtcan no cuestionario dezasete preguntas (p. 27, 38 a 43 e 45 a 54),
co obxecto de poder estudia-las diferencias debidas interlocutor: a
lingua falacia habitualmente cos avs, cos pais, coa parella, cos irmns e
cos fillos.
_ . O captulo 5 ten como tema central a conducta lingstica rio
ambtto escolar, diferenciando entre a lingua usada para escribir (p. 85),
para faJar cos compaeiros na clase (p. 86) e no recreo (p. 87) e para faJar
cos profesores (p. 88). Tamn se inclen neste captulo datos sobre
0
estudio _do galego, tanto na escoJa (p. 82 e 83) como fra dela (p. 118 e
119), as como a percepcin dos entrevistados acerca da posible influen-
cia exercida pola lingua das clases sobre a sa lingua habitual (p. 92 e 93).
No captulo 6 abordmo-Ia descricin e anlise do uso que os
das linguas noutras situacins comunicativas: a lingua faJada
cos vecmos galegos e cos de fra de Galicia (p. 57 e 58), cos amigos (p.
59), cun descoecido (p. 62), no traballo (p. 31 a 37), coas institucins (p.
65_ e. 66), na compra diaria e na compra non habitual (p. 60 e 61), co
medtco de cabeceira e co mdico especialista (p. 67 e 68). Tamn se
analizan neste captulo das preguntas dirixidas a explora-los procesos de
acomodacin lingstica, tanto de converxencia como de diverxencia tal
como se manifestan no cambio ou mantemento da lingua habitual
o interlocutor se atopa nun grupo que est a falar outra lingua (p. 114 e
115).
Usos lingsticos en Galicia .37
O traball o finaliza cun breve captulo de conclusins, no que
se recollen aqueJes trazos mis relevantes postos de manifesto nos outros
captulos. Inclense tamn tres apndices: no prin1eiro deles aparecen os
mapas elaborados para dar contada distribucin xeogrfica dos usos; no
segundo presentmo-las frecuencias das preguntas sobre usos lingsticos
includas no cuestionario; no terceiro e ltimo recollmo-lo cuesti onario
util izado. Finalmente, inclumos tamn unha addendaen forma de caderno
coa actualizacin das tboas correspondentes conxunto de Galicia gue
figuraban no vol u me Lingu.a inicial e competencia lingstica en Galicia.
Esta actualizacin fxose a partir dos datos dispoibles do Censo de
Poboacin e Vivencias de 1991.
Ags algunhas preguntas que s permitan unha resposta
categrica do tipo 'si' ou ' non' (p. 37, 55, etc.) e outras con opcins de
resposta exclusivas para elas (p. 93, 118, 119, etc.), a maior parte das
cuestins sobre uso lingstico includas no noso cuestionario teen
catro opcins de resposta, ademais do correspondente N. P. (Non Pro-
cede):
4. S galego
3. Mis galego ca casteln
2. Mis casteln ca galego
l. S casteln
Pdense considerar, xa que logo, como escalas de medi-
cin ordinais, por permitiren ordena-los entrevistados segundo o maior
ou menor uso que fan do galego (ou do casteln): Sen embargo, en
ningn dos captulos que seguen se analizan cos procedementos que
poderan ser axeitados para este tipo de medicin, polo que cmpre
ofrecer unha xustificacin da nosa decisin.
A lingua habitual, analizada no captulo 3, tratmola como
unha variable nominal, dici r, como unha variable cualitativa na que
os nmeros das opcins de resposta serven unicamente para
identifical as, polo que os datos que se subministran son sempre
porcentaxes; isto non supn ningn problema metodolxico. Nos
outros captulos, en cambio, o nmero de variables analizadas, espe-
cialmente no captulo 4, e maila necesidade de mante-la extensin
deste volume dentro duns lmites razoables, levronnos a buscar algn
38
O p1-esen/e volume
xeito de simplificacin dos datos. No cuestionario distinguase entre a
lingua falaci a cos irmns, coas irms, cos fill os e coas fillas e, nos catro
casos, cos mis novas ecos mis vellos. Estas oito preguntas reducronse
final a das variables: a linguafalada cos innnse a linguafalada cos
fillos; as correlacins de rangos (de Spearman) entre as catro variables
iniciais correspondentes a cada gmpo (irmns e fillos) son moi elevadas
superando o 0.90 en calquera dos casos, dicir, estn moi prximas
correlacin perfecta. O mesmo sucede coas preguntas 51 e 52 (sobre a
lingua usada polos entrevistados cos avs paternos e maternos) ou coas
preguntas 23 a 26 (sobre a lingua habitual dos avs maternos, das avoas
maternas, dos avs paternos e das avoas paternas), reducidas a outras
das variables.
Caba a posibilidade de escoller simplemente unha pregunta
de cada gmpo e considerala como representativa de todo o subconxunto
)
e quizais teriamos procedido as de non ser necesario anda outro tipo de
reduccin. Ags no captulo 3, ondeo foco de atencin a lingua habitual,,
no resto da anlise o foco est na comparacin entre unhas conductas
lingsticas e outras. No captulo 4, por exemplo, do que se trata , como
xa dixemos, de compara-lo uso do galego por parte do entrevistado con
distintos interlocutores no seo da familia: cos avs, cos pais, coa parella,
cos irmns e cos fillos. Se presentasmo-los datos mediante tboas de
continxencia con porcentaxes para cada opcin de resposta, as cinco
columnas ele que consta cada tboa converteranse en 20, ou, alternativa-
mente, habera que presentar cinco tboas semellantes s do captulo 3
para cada unha das tboas dos outros captulos. Ancla que as conclusins
s que se chegara seran as mesmas, a comunicabiliclade das anlises
climinuira en grao moi importante, e o lector verase sumido nunha
confusa masa ele datos moi difcil ele asimilar. Por outra banda, resultou
imposible a utilizacin de programas ele cuantificacin de variables cate-
gricas (PRIMALS, HOMALS e outros semellantes) por falta de capaciclacle
das versins existentes para tratar unha cantidade de datos tan inxente
coma nosa: a maiora destes procedementos comezan por constmr un ha
matriz na que as columnas son as variables e as filas son os casos, o que
supn que a nosa matriz tera 38.897 filas, cantidade moi superior
mxima que permite o software clispoible. Ante estas dificultades, opta-
mos por reducir cada pregunta a un nico dato, considerando que os
39
nmeros 1, 2, 3 e 4 que sinalan cada opc10n de resposta (de 's
casteln' a 's galego') poden ser interpretados como puntuacins que
ns IJ es asignamos s individuos, de xeito que un entrevistado que fala
s galego coa pare lla ten un 4 nesa pregunta, e outro que fal a s
casteln ten un l . Xa que logo, para reducir varias preguntas a unha
(mica variable calclase a media a travs desas preguntas, de forma
que algun que nas catro preguntas referidas s fill os respondeu 's
galego' en tres e 'mis galego ca casteln' nunha, ter unha puntuacin
de 15/ 4, dicir, 3.75. Obtemos as unha escala de medicin que vai de
1 ('s casteln') a 4 ('s galego'), e na que o valor de 2.5 indica que non
hai predominio de ningunha das linguas.
O procedemento non est exento de dificultades tericas
e, posiblemente, non ser aceptado sen cuestionamento por tdolos
lectores, xa que supn tratar unha escala ordinal coma se fose de
inte rvalos iguais. Certamente, non se pode afirmar que un individuo
que fala s galego nunha determinada situacin ( que lle asignamos
un 4) fale o dobre de galego ca outro que respondeu que fala mis
casteln ca galego ( que lle asignamos un 2); tampouco podemos
asumir que a distancia existente entre ' mis galego ca casteln' e 's
galego' sexa a mesma en tdolos casos, anda que ns as o conside-
remos asignar a esas opcions sistematicamente as puntuacins de 3
e 4.
Malia as dificultades mencionadas, pclese dicir que , de
feito, non se introduce ningn tipo de distorsin nas anlises, sempre
que o lector entenda o que realmente significan esas medias e como
foron calculadas. Sera mis ortodoxo traballar con medianas ou con
percents, ou simplemente con porcentaxes; pero, tras explorar todas
esas posibilidades, che gamos conclusin de que os resultados eran os
mesmos, s que menos comunicables.
Por outra banda, o tema de se posible tratar variables ordinais
como variables de intervalos iguais obxecto dunha polmica xa antiga,
e renovada con frecuencia, no mbito da estatstica inferencia!. Os inves-
tigadores en ciencias sociais recorren habitualmente a ese tratamento na
anlise das escalas de actitudes e noutros moitos casos. Anda que ns non
facemos oeste volume estatstica inferencia!, senn soamente un ha estatstica
40 O presente uolume
descritiva elemental, os razoamentos aducidos na prctica diaria da estatstica
inferencia! en favor de trata-las escalas ordinais como escalas de intetvalos son
pertinentes tamn no noso caso, xa que o que pretendemos xustificar o uso
de medias a part r de nmeros de arde, e as medias estn implicadas en m o itas
das probas utilizadas en estatstica inferencia!, como a proba tou a anlise da
varianza
13
. Trtase simplemente, pois, dunha estratexia metodolxica que
obedece a unha necesidade prctica: a de resumir e sintetizar unha serie de
valores, organizndoos de xeito que parezan iguais nos seus intetvalos, cando
en realidade non as, pero sen que a representacin escollida resulte moi
afastada dos fetos empricos.
Como xa se explicaba no volume anterior, Lingua inicial e
competencia lingstica en Galicia, as limitacins de espacio fan inviable
a anlise detida de cada un dos 34 sectores en que dividimos Galicia polo
que, coma naque! caso, analizamos soamente seis sectores con caracterts-
ticas ben diferenciadas, conscientes de que con eles non se esgota a
tipoloxa sectorial de Galicia. Na procura da coherencia e unidade co
volume anterior, os sectores escollidos foron os mesmos:
Provincia da Cotua: A Corua cidade (sector 1) e Santiago (sector 2).
Provincia de Lugo: Lugo-2 (sector 13) e Lugo-5 (sector 16).
Provincia de Ourense: Ourense-4 (sector 21).
Provincia de Pontevedra: Pontevedra cidade (sector 26).
Con esta seleccin pretendemos dar canta do que oco1Te en:
a) Cidades grandes coa maiora da poboacin concentrada no
ncleo urbano, como A Coma, fronte a Olltras mis pequenas e nas que
o hbitat periurbano ten un papel destacable, como Santiago e Pontevedra
(estas ltimas diferenciadas sa vez pola sa estructura econmica).
b) Sectores formados porvilas grandes, como Lugo-2 (Viveiro,
Monforte) fronte s que agrupan vilas pequenas, como Ourense-4 (Amoeiro,
Carball eda, A Ra, Rubi).
u Para unha xustificacin rnis detallada vxanse: Binder, A. (1984), "Restrictions on statistics imposecl
by method of rneasurernent: sorne reality, some rnyth",]oumalofCiiminaljustice 12, pp. 467-481; Gaito,
]. 0980), "Measuremenr scales and srat istics: resurgence ofan old misconccption", Psychological Bulle/in
87, pp. 564-567; Gairo,]. (1984), "Measurement scales and statistics: a confusion which refuses to die",
Canadicm Psychology 25, pp. 249-250; Gaito, ]. (1986), "Sorne issues in the measurement-statistics
controversy", Cctnadicm Psycbology 27, pp. 63-68; Traylor, M. (1983), "Ordinal and interval scaling",
j oumal oftbe Ji'fmkel Researcb Society 25; Zumbo, B. D. e Zimmerrnan, D. \V. (1993), "ls the sclection
of sLatislical rnethods govemed by leve! of rncasuremcnt?", Gi:madicm Psycbology 34, pp. 390-399.
Usos l ingsticos en Gal-icia
41
e) Sectores tpicamente rurais, como Lugo-5 (Abadn , Baleira,
Ribeira de Piqun, Poi , Triacastela, ... ).
A pesar de que en cada sector predomina un tipo de hbitat
xeral (A Corua: urbano; Lugo-2: vilego; Lugo-5: rural , etc.), non existe
neles unha homoxeneidade completa. No deseo da mostra tentouse dar
anta heteroxeneidade, polo que as entrevistas se aplicaron tanto na
dos concellos coma no resto dos lugares (parroquias, periferia
das cidades, etc.). Xa que logo, na anlise dos sectores, anda que estes
correspondan a un tipo de hbitat predominante, haber que atender
tamn diferenciacin interna de cada un. Por exemplo, en Ourense-4.
sepranse, cando pertinente facelo, as vilas (ncleos dos
zonas etiquetadas como ' rural-1' ou ' rural-2', de ac01do cos cntenos
metodolxicos mencionados no primeiro captulo. Nos sectores urbanos
seprase entre
0
urbano e o periurbano, distincin que cmpre ter moi en
conta nos tres includos nesta seleccin, por mostraren unha grande
disparidade na distribucin do periurbario: mentres no concello da Com-
a a poboacin entrevistada fra do ncleo urbano o 2.3o/o da
correspondente, en Santiago acacia o 29o/o e en Pontevedra const1tue o
51.6o/o. Cumprir, polo tanto, prestar atencin distincin entre os datos
relativos total da mostra deses tres sectores urbanos, por un lado, e os
datos corresponclentes que territorio estrictamente urbano (cidade)
por outro.
Coma no volume anterior, presntanse tamn datos relati-
vos conxunto de Galicia. Posta que a unidade bsica sobre a que se
est a elabora-lo MSG o sector, para construr unha mostra vlida
para
0
conxunto de Galicia non se poden agregar sen mis as mostras
dos distintos sectores, senn que necesario ponderal as dando canta
do peso demogrfico real de cada sector no conxunto de Galicia.
Tase en conta que sectores con escasa poboacin necesitan, cando
se toman como unidades de mostraxe incle pendentes, un elevado
nmero de entrevistas para a cada-la fiabil idade mostral proposta (95o/o)
mantndose na marxe de erro mximo establecida (3o/o). As, Corua-
11 (formado polos dous concellos da provincia que teen menos de
5.000 habitantes, mis dun 33o/o da poboacin ocupada na agricultura
e mis doutro 33o/o na industria e na construccin) ten, segundo o
ltimo Censo, 5.399 habitantes maiores de 15 anos, e necesita unha
most;a de 795 individuos; en cambio, a cidade da Corua, con 199.008
42 O presente volume
habitantes maiores de 15 anos
14
, s necesita 1.170 entrevistas para
acaci a-la mesma fiabilidade e co mesmo erro mostral mximo. evi-
dente que se se integrasen sen correccins nunha mostra nica para o
conxunto de Galicia as dife rentes mostras sectori ais es taran
'
sobrerrepresentados os sectores con menos poboacin, e infrarre-
presentados os sectores con mis poboacin.
Entre as varias posibilidades de ponderacin, escollemos agre-
ga-los datos dos sectores segundo a frmula seguinte:
n
P= I w i . Pi
il
'
onde
P= porcentaxe de respostas a unha opcin dunha pregunta
para o total de Galicia.
W;= Ponderacin que se aplica para cada sector.
pi= porcentaxe de respostas a unha opcin dunha pregunta
nun sector determinado.
n= nmero de sectores.
W; simplemente a proporcin que representa un sector
determinado en relacin co conxunto de Galicia; dicir:
W;= N/N
onde N. o nmero de individuos maiores de 15 anos nun
1
sector determinado e N o nmero total de individuos maiores de 15 anos
no conxunto de Galicia
1
5
Se as distintas mostras sectoriais tian xa unha fiabilidade e un
erro mximo mis ca aceptables na investigacin sociolxica, a mostra do
conxunto de Galicia sitase en niveis ptimos, cun nivel de confianza do
95% e un erro mximo probable de 0,62%.
11
~ discrepancias entre o nmero de habitantes que se menciona nestes exemplos e o que se
mencionaba no volume primeiro dbese a que neste caso di spoemos dos datos do Censo de 1991.
" Un infottunado erro fixo que o valor de N aparecese mal explicado novol ume anterior, onde se defina
como o nmero ele entrevistas feitas no sector. Na prctica, o procedemento de agregacin descrito na
frmula desenvol veuse calculando para cada sector un factor multipli cati vo, que consiste efectivamente
en dividi-la poboacin do sector polo nmero de enuevistas feitas nel.
43
Finalmente, non podemos cleixar de comentar un problema
que aparece constantemente en investigacins deste tipo. Unha clescricin
macrosociolin!:,Yiistica do uso das linguas s pode dar contada percepcin
que os falantes teen dos seus propios usos, e non dos usos reais en si
mesmos; a descricin destes ltimos esixira unha metocloloxa ele inves-
tigacin distinta da aqu empregada, concentrndose na anlise dunhas
poucas interaccins reais (e, xa que logo, con escasas posibilidades de
facer xeneralizacins vlidas). Con todo, cmpre clicir que nas situacins
ele bilingismo se ten atopaclo un alto grao de correlacin entre a conduc-
ta lingstica declarada polos individuos e a conducta lingstica observa-
da polo investigador, polo que non parecen moi xustificadas as crticas de
que obxecto a investigacin dos usos lingsticos mediante cuestiona-
rios; estes permiten, mis al de calquera dbida razoable, saber qu
lingua se faJa rois e cal se fala menos, e como se distriben eses usos a
travs de distintos subgrupos da poboacin. Outro tema, naturalmente,
0
estudio das funcins comunicativas que pode representar para un
galegofalante habitual o uso do casteln ou para un falante de casteln o
uso do galego, ou o estudio das alternancias de lingua como estratexia
discursiva, para constmr ou redefin-lo contexto ou a realidade social en
que a interaccin se clesenvolve. Nada disto se pode estudiar mediante un
cuestionario, polo que imprescindible, para un ha comprensin axeitada
da realidade sociolingstica galega, complementa-los moi importantes
datos que agora ofrecemos cos procedentes de investigacins realizadas
desde outra perspectiva metodolxica, investigacins que, felizmente, xa
comezaron a desenvolverse na sociolingstica galega.
3
LINGUA HABITUAL
O obxectivo do presente captulo analiza-la lingua habitual
da poboacin galega (a nivel oral e escrito), as como a sa relacin con
diversas variables socio lingsticas que adoitan incidir no comportamento
lingstico no seo das comunidades. Das variables non sociais que poden
estar relacionadas coa lingua habitual, teremos en canta a lingua inicial
do entrevistado e a sa competencia oral en galego. Dada a relacin da
conducta lingstica con determinadas variables sociais como a idade, o
nivel de estudios, a clase social, o grupo profesional , o hbitat de
nacemento ou os mbitos de adquisicin ou aprendizaxe do galego,
describirmo-los resultados mis relevantes dos cruzamentos entre a
lingua habitual e ditos factores sociais, as como a interaccin entre
unhas variables e outras nos casos en que resulte pertinente
16
.
'
6
Anda que nas tboas que figuran final do captulo se recoJJe a relacin entre o sexo e a li ngua
habitual, omitirmo-los correspondentes comentarios, dado que, a diferencia do que sucede
noutras comunidades con linguas en contacto, en Galicia a variable sexo non introduce diferencias
importantes na lingua habitual.
46 Lingua habitual
No cuestionario introducimos tamn oito preguntas relativas
lingua utilizada polos ascendentes do entrevistado, feito que nos per-
mite observa-la evolucin do uso lingstico en tempo aparente
17
Pese
a que nun principio introducimos un tem para cada sexo (pai/nai, av/
avoa) e diferenciamos entre avs paternos e maternos, comprobarmos
que o sexo non introduca variacins na lingua habitual dos ascendentes
dignas de trense en conta, as como tampouco resultaba pertinente o
feito de tratarse dos avs paternos ou maternos, decidimos crear unha
nova variable que agrupase tdolos avs
18
e utilizar un item xa existente
sobre a lingua habitual dos pais (p. 21: que lingua jalan seus pas entre
s i . ~ en lugar de operar con das variables distintas, unha para o pai e
outra para a nai.
A lingua habitual dos ascendentes foi cruzada coas variables
lingsticas anteriormente mencionadas, coa lingua habitual do propio
entrevistado e cos mbitos en que este aprendeu a fala-lo galego.
Por carecermos da informacin sociolxica necesaria sobre
os avs e os pas do entrevistado, resulta imposible observa-la relacin
entre a sa lingua habitual e toda a serie de variables sociais. Se ben a
idade dos entrevistados acta como un indicador da idade relativa dos
pais e dos avs, non podemos deduci-la clase ou os estudi:os dos ascen-
dentes (nin a profesin no caso dos avs) unha vez coecidos os do
entrevistado, debido gran mobilidade que caracteriza as sociedades
occidentais. Nos estados de progreso e benestar, nos que non existe
unha rxida divisin de clases, o nivel de vida entre unha xeracin e outra
tende a mellorar. Esta mellora manifstase a travs do aumento do nivel
de estudios, o ascenso profesional e econmico, e as ondas migratorias
do campo cidade, onde se asenta a maiora da poboacin. Partimos,
17
Este un concepto rnoi utilizado nos estudios sobre o cambio lingstico. Trtase de compara-
-los hbitos lingsticos dos falantes de disti ntas ida des considerando que reflicten a evolucin dos
mesmos a travs do ternpo. Crnpre diferencia-lo cambio lingstico en tempo aparente do que se
produce en distintas etapas da vida dun individuo adapta-la sa conducta lingstica do grupo
da sa idade (variacin interxeraciona/ estableou age-gradinj).
16
Para crear esta nova variable considerronse as categoras das carro preguntas relativas lingua
dos diversos avs corno se fosen puntuacins (tal corno se fai nos outros captulos deste libro) e
calculouse para cada entrevistado a media das catro preguntas (ou menos, no caso de que non
res pon dese a todas). Esta media truncouse despois, axustndoa 6 enteiro mis prximo, co obxecto
de poder volver tratar esas medias como categoras. A este procedememo dbense as pequenas
diferencias que poder observa-lo lector entre as porcentaxes correspondemes total de Galicia
na tboa 3.3.0 e as correspondentes a cada un dos avs, que figuran no apndice de frecuencias.
Usos lingsticos en Galicia 47
por isto, da hiptese de que a posicin social da maiora dos entrevis-
tados non ser inferior dos seus ascendentes, senn igual ou superior.
Isto s nos permitir observa-los cambios de lingua entre os avs, pais
e entrevistados dentro dos subgrupos sociais mis desfavorecidos. Pola
razn antedita, a anlise da evolucin interxeracional da lingua habitual
en relacin coa clase social e o nivel de estudios cinxirase s membros
da clase baixa e sen ningn estudio.
Anda que a variable lingua habitual se trata nos outros
captulos deste volume como unha variable de intervalos (vxase na
presentacin do volume a xustificacin desta estratexia ele anlise), neste
captulo pareceunos preferible consiclerala como unha variable nominal,
na que cada unha das opcins de resposta corresponde a unha categora
diferente. A anlise partir, xa que logo, das porcentaxes correspondentes,
e non das medias como nos captulos que seguen.
3.1. Lingua habitual en Gctlicia
Nos mapas 1 15 figuran a lingua habitual dos entrevistados,
seus pais e seus avs no conxunto de Galicia. Como podemos deducir
atendendo mapa 1, o galego a lingua habitual ele gran parte da
poboacin galega. En 20 dos 34 sectores, os individuos que falan s ou
preferentemente galego constit en , como mnimo, os tres cuartos da
poboacin (en 13 destes 20 sectores as porcentaxes de entrevistados que
fal an habitualmente galego estn comprendidas entre o 85% e o 95%).
Os ncleos mis castelanizaclos atpanse concentrados na costa n01te da
Corua e no oeste de Pontevedra (cfr. mapas 4 e 5), pero incluso nestes
sectores as porcentaxes de galegofalantes oscilan, na maior parte dos
casos, entre o 50% e o 74.9%. As provincias con maior nmero de
galegofalantes habituais son Lugo e Ourense. Cmpre salientar que en
21 dos sectores a implantacin do galego como lingua habitual tan forte
que o monolingismo a prctica habitual clun 40% a un 79.9% da
poboacin (cfr. mapa 2).
As porcentaxes de pais galegofalantes habituais (cfr. mapas
6-10), anda sendo elevadas en tdolos sectores (superan o 50%), son
menores cs dos avs. En 18 dos 34 sectores entre un 90% e un 99.9%
de pais falan s o u preferentemente galego. O monolingismo en galego
neste grupo moi elevado, tanto que en 22 dos 34 sectores supera o 80%
48 Lingua habitual
(cfr. mapa 8) e en 11 destes 22 (concentrados especialmente nas provin-
cias da Corua e Ourense) est comprendido entre o 90% e o 99.9%.
Como sucede cos propios entrevistados, os sectores mis castelanizados
ag1panse no contorno da costa norte da Corua e no oeste de Pontevedra.
Finalmente, convn mencionar que en 27 dos 34 sectores
entre un 90% e un 100% de avs son galegofalantes habituais (cfr. mapas
11-15). O uso do galego como lingua habitual nica ou predominante
non descende do 75% anda nos 7 sectores menos galeguizados. No
mapa 12 figura a distribucin dos avs monolinges en galego. Nel
podemos ver que nos 8 sectores en que menos presencia ten o
monolingismo en galego supera mesmo o 55% e en 16 dos 34 est por
riba do 90%.
Se atendemos agora lingua habitual dos entrevistados e os
seus ascendentes na totalidade de Galicia (grfico 3. 1), veremos que algo
mis de dous tercios dos entrevistados son galegofalantes (falan s
galego ou mis galego ca casteln). 6 termos en conta as porcentaxes
dos que falan mis casteln ca galego e mis galego ca casteln, o
bilingismo convrtese nunha prctica moi habitual en Galicia, caracte-
rstica do 50.7% da poboacin entrevistada. Polo que se refire
monolingismo, este mis frecuente en galego, xa que mentres un
38.7% de entrevistados din faJ ar s galego, unicamente un 10.6%
monolinge en casteln. Canto lingua habitual dos pas e avs, existen
porcentaxes moito mis elevadas de monolinges .en galego, e conside-
rablemente mis baixas de bilinges habituais. Un feito destacable que
na xeracin dos pas hai mis monolinges en casteln ca na dos entre-
vistados, o que altera lixeiramente as tendencias evolutivas do uso de
mbalas linguas, caracterizadas polo abandono do galego e a incorpo-
racin paulatina do casteln nas xeracins mis novas a travs do bilin-
gismo. Comparando a lingua habitual de avs, pas e entrevistados
(contida no grfico citado), obsrvase distinta intensidade no proceso de
perda do galego de avs a pas, por unha banda, e de pas a entrevis-
tados, pola otltra. No primeiro caso a desgaleguizacin tende a ser
completa, xa que leva a pai"e llado un el evado incremento do
monolingismo en casteln (dun 5.2% a un 13. 1%). Pola contra no
segundo gradual, efectundose mediante a paulatina incorporacin do
casteln como lingua habitual por parte dos entrevistados.
Grfico 3.1
Lillgua habitual en tJes xeracins e11 Galicia
0%
,&nsuUn m: isgal c:-go
:1\'S CJ 3.3% 8,6%
p;ah CJ 13.1 5.4q, 6. 1"
CJ 10.6% 29,9
3.1.1. Lingua habitual segundo a idade
83,0%
75.4%

. 49
Neste epgrafe analizarase, en primeiro lugar, a lingua habi-
tual dos entrevistados de diferentes grupos de idade, para as poder dar
contada sa evolucin en tempo aparente. Posteriormente, ser descrita
esa mesma relacin no caso dos seus ascendentes.
Tanto nos entrevistados coma nos seus ascendentes,
consttase unha diminucin progresiva do galego como lingua habitual
a medida que descende a idade dos suxeitos. As, o grupo mis novo
o que menos galego fa la habitualmente e o mis vello o mis galeguizado.
Non obstante, o predominio do galego en tdolos grupos de idade,
excepto nos mozos de 16 a 25 anos, evidente, como se desprende do
grfico 3.2. Mentres o 84.7% dos individuos de mis de 65 anos falan
nica ou predominantemente galego, no grupo de 16 a 25 anos os
galegofalantes habituais constiten o 46.5%.
O uso exclusivo do galego, pola sa banda, aumenta tamn
nos grupos de maior idade e o monolingismo en casteln dimine neste
50 Lingua habitual
;
mesmo sentido. Entre os grupos de ida de extremos o incremento dos que
falan s casteln acacia 11.9 puntos, sendo considerablemente mis
elevada a diminucin do monoling ismo en galego (35.4 puntos). Desta
diferencia de.sprndese que a importante percla do monolingismo en
galego existente entre os maiores de 65 e os de 16 a 25 non derivou
nunha castelanizacin completa, senn nun aumento do emprego habi-
tual das clas linguas (que o proceso que segue habitualmente o
abandono dunha lingua) . En efecto, se summo-las porcentaxes dos que
falan mis casteln e mis galego, obremos que o bilingismo o hbito
predominante en tdolos grupos de idade excepto nos maiores de 65
anos e que a importancia do mesmo medra canto mis novos son os
entrevistados (se dentro dos maiores de 65 anos un 35.3% da poboacin
bilinge, nos clous grupos de menor iclacle acacia case o 60%).
16 .25
26a40
4 1. 65
m3is dt 65
Grfico 3.2
Lingua habitual dos mhevistados segundo a ida de en Galicia
100%,---------------------------,
80%
60%
40%
20%
O%
sandin
c::J
c::J 12,9%
c=J 7,5%
-
5.8%
ml.i.taml!n
35,7%
24.8%
15,2%
9.5%
mJis
23.0%
32.2%
33,8%
25.H%
23.5%
30,2%
43.5%
58.9%
Se atendemos agora lingua habitual de avs e pais segundo
a idade, observarmo-la mesma tendencia reduccin do uso do galego
Usos lingisticos en Galicia
51
a medida que a idacle menor, anda que entre uns grupos e outros esta
perda mis dbil ca no caso dos entrevistados, especialmente entre
avs de distintas iclades. A desgaleguizacin existente no caso dos pais
e avs dos mi.s novos reflctese no grfico 3.3, onde os valores 's
galego' e 'mis galego' figuran agrupados. A diminucin do uso habitual
el esta lingua entre grupos de ida de resulta mis elevada no caso dos pas
ca no dos avs, pero nos entrevistados ancla mis elevada ca naqueles,
como se pode constatar sumando as porcentaxes do grfico 3.2
correspondentes s valores citados (se nos avs a perda do galego de
s 7.8 puntos, nos pais acacia os 20.5 puntos e nos entrevistados os 38.2).
Grfico 3.3
Uso do galego dos asce11dmtes dos tlllrtvistados segtmdo a idade dos e11trevistados t11 Galicia (s galegolmtiis galego)
100%-.----- - ----- --- - ----- --- -
--M-- - .--.- -. --. - -K
............. -+ .- -
,._- . --.- - . -- . --M--.
.. ........... .
80%-
.....................
. .......
60%
40%-
20%
0%
16.25 26 .40 4 1 3 65 mfl is- de 65
87.6% 89.0% 93.7% 95.4%
:w6s
___ _ ...,..._ __ _
70,6% 77.1%
86.4% 91. 1%
1)3is
.. .................
A riqueza do banco de datos do MSG permite supera-la mera
exposicin de cruzamentos de variables procurando operacins de maior
complexidade que poden conducir a unha visin mis globalizadora da
historia demolingstica do galego. Con este obxectivo expoemos a
seguir unha aproximacin que puido se-la evolucin da lingua habitual
tongo dun sculo. O feto de que clita evolucin fose obticla a travs
dunha serie de procedementos indirectos abriga a interpretar estes datos
52 Lngua habitual
) .
coa mxima cautela, pasto que non atinguen o nivel altamente fiable de
tdolos demais.
Tendo isto en canta, a seguir expomo-la evolucin do
monolingismo e do bilingismo en Galicia dende, aproximadamente,
o ltimo cuarto do sculo XIX ata o ltimo cuarto do XX (tal como figura
nos grficos 3.4 e 3.5 respectivamente). Para elaborar ditos grficos
tivemos presente a lingua habitual dos avs dos entrevistados que, no
intre de apli crselle-la enquisa (1992), tian 65, 45,25 e 18 anos, as como
a lingua habitual dos entrevistados de 45, 25 e 18 anos. Polo tanto, as
datas que al aparecen corresponden ano de nacemento dos entrevis-
tados das idades citadas e os seus avs. Estas ltimas son datas aproxi-
mativas extradas do seguinte xeito: calculando que os avs tean unha
idade promedio cincuenta anos superior dos propios entrevistados,
puidemos deduci-lo ano de nacemento daqueles, o que nos remonta
arredor de 1877. Unha vez calculada a data de nacemento dos avs dos
entrevistados de 18 anos (arredor de 1924), introducmo-la data en que
naceron os entrevistados de 40, 25, 18 anos, obtendo os anos 1947, 1967
e 1974
19

No grfico 3.4 pode a preciarse que o descenso do
monolingismo en galego e ntre o 1877 e o 1974 acada 70.8 puntos. Se
ben esta perda gradual entre 1877 e 1924, nos vinte anos seguintes faise
moi pronunciada, para reducirse de novo nos anos posteriores. A lia
que representa o monolingismo en casteln ascende dunha forma
rnoito rois gradual do que cae a do monolingismo en galego, tanto
as que longo duo scu lo esta opcin lingstica s se incrementou 17.6
puntos. Isto significa que a evolucin da lingua habitual entre o ltimo
cuarto do sculo pasado e o ltimo cuarto do presente orientouse cara
bilingismo, como amasa o grfico 3.5. Nel refl ctese que a enorme
perda do monolingismo en galego entre a xeracin da preguerra (1924)
e a da posguerra (1947) , amasada no grfico 3.4, se traduce nun aumento
moi intenso do bilingismo .
19
Cmpre precisar que a informacin que extraemos destas operacins a lingua habitual dos
nados aproximadamente no 1877 cando estes tian uns 50 anos. Anda as, dada a escasa frecuencia
dos cambios de lingua naquela poca, podemos supocr que a sa Jingua habitual coincide coa
inicial.
53
Grfico 3.4
Evolucin da lingun bnbitttnl en Gnlicin dende 1877 ntn 1974 (111onoliugiiismo)

s6 galcgo
$6
....__----.._
80%-
----.._
\
'
60% \
40%
'
\
'
\
'
\
' ,._--- --X
'-.
',
.> .....
20%-
- -- --- .

1924 1947 1967 1974
1877 1897 1917
84.7% 79,0% 71,6% 32,4% 30,8% 17.7%
- - M-- 88,5%
...... + ..... 2,9% 3,8% 5,8% 5.7% 9.0% 20.5%
Grfico 3.5
Evolucill da lingun. /jnbitunl en Gnlicin dende 1877 ntn 1974 (bilingismo)
misg.l.lego
miscastd:ln

80%
60o/o-
40%-
20%
Oo/o
1877 1897 1917
----- 1.m 10.2%
.............. 2,6% 5,0%
__ ,'
1924
./
./
18,0%
4.M
. /'M' ..
1947
38.5%
20.1 %
1967 1974

26,9qb 39.8%
54
f
Lingua habitual .
A evidente introduccin do casteln que se efecta neste
perodo probablemente sexa unha consecuencia dos movementos de-
mogrficos iniciados no sculo XIX e que proseguen con caractersticas
especiais no XX. A partir de 1930, e ata 1950 aproximadamente, redcese
a intensidade da emigracin Ceo seu principal centro de destino en
Amrica Latina) intensificndose o xodo interno s ncleos urbanos de
'
xeito que entre esas datas as cidades galegas experimentan un importan-
te aumento demogrfico (a poboacin de Vigo, A Corua e Ourense
dbrase entre as datas sinaladas)
20
. crecente incorporacin do casteln
como lingua habitual dos que se transladaban do rural cidade debemos
engadirlle a castelanizacin provocada polo elevado ndice de retornos
de boa parte da poboacin que entre 1900 e 1930 emigrara a pases de
fa la hispana, e que se asentaron principalmente nas cidades do Atlntico,
importantes receptoras destas ondas migratorias
21
.
Co obxectivo de apoiar este ltimo dato, ofreceremos unha
mostra do comportamento lingstico dos emigrantes ou fillos de emi-
grantes entrevistados para a elaboracin do MSG, que no seu retorno a
Galicia se asentaron en ncleos urbanos. O subgrupo poboacional dos
emigrantes representa o 29.2% dos polo que se trata dunha
minora que convn ter presente. O 7.3% da mostra corresponde a
suxeitos nacidos fra de Galicia que vieron a ela cumpridos os catro
anos de idade, mentres o 21.9% restante est integrado por individuos
nacidos en Galicia que emigraron e viviron fra dela durante anos. Da
observacin da conducta lingstica destes entrevistados desprndese
unha forte presencia do casteln, especialmente no caso dos entrevista-
dos nacidos fra de Galicia, entre os cales un 92% fala s ou
maioritariamente casteln. A castelanizacin menor naqueles que
naceron aqu e emigraron posteriormente, posto que atingue a un 53.6%
10
E'uo/ucin da poboacin das sete cidades galegas entre 1930 e 1950':
Ano
1930
1950
A Corua
74 .132
133.844
Lugo
31.137
53.743
Ourense
29.560
55.574
Pontevedra Ferro!
36.050 47.211
44.804 77.030
Santiago
43.093
61.852
Vigo
96.696
137.873
Ell."trado de Villa res Paz, R., ldade contempornea, en Bermejo, X.C et al. (1980), Historia de
Caliza, Caixa de Aforros de Galicia, Madrid, Alhambra, px. 228, tboa IV.
21
Vxase Villares Paz, R. , ldade contempornea, en Bermejo, X. C. et al. (1980), Op. cit. , pp. 219-
291; Torres Luna, P. , Pazo Labrador, A. e J.M. Santos Solla (1990), Galicia, rexin de contrastes
xeogrficos, Universidade de Santiago de Compostela, e Hernndez Borge, J. (1990), Tres millns
de galegos, Universidade de Santiago de Compostela, entre outros.
55
dos mesmos. Sen embargo resulta unha porcentaxe considerablemente
elevada se a contrastamos coa dos que, unha vez retornados, se asen-
taron no rural (o 88.5% dos cales fala s ou preferentemente galego).
marxe dos desprazamentos poboacionais, deben ser cita-
dos outros fetos conxunturais favorecedores da utilizacin do casteln
como lingua habitual, como foi a xeneralizacin da escolarizacin
obrigatoria en casteln, o crecente nmero de individuos que acceden
educacin secundaria e universitaria e a presin exercida sobre as
linguas minorizadas durante o franquismo.
Cmpre salientar que, dentro da evolucin do bilingismo
habitual, hai un claro predominio do galego entre os nados en 1947 e
1975. Pero a partir de 1967 comezan a igualarse as porcentaxes dos que
falan mis galego ca casteln e mis casteln ca galego, e na xeracin de
1974 a porcentaxe de bilinges que falan preferentemente casteln su-
pera en 17.8 puntos a dos que falan mis galego.
3.1.2. Lingua habitual segundo o nivel de estudios
As anlises existentes ata agora sobre os usos lingsticos de
determinados (especialmente no mbito docente) ou en
comarcas concretas de Galicia
22
, detectaran a existencia dunha relacin
entre os mesmos e a procedencia socioeconmica dos suxeitos, de xeito
que
0
galego predominaba nos entrevistados economicam_ente
desvantaxados, con menor nivel de estudios e nos ramos agrano, obre1ro
e marieiro. o casteln, pola contra, identificouse como a lingua propia
das clases medias e altas, cun bo nivel cultural, dos profesionais liberais
ou do funcionariado. Nesta seccin comprobaremos se na nosa mostra
se confirman estas tendencias ou, pola contra, convn reformulalas.
o grfico 3.6 presenta a relacin entre a lingua habitual dos
entrevistados e
0
nivel de estudios
2
3 . Nel vese claramente o descenso do
" Vxanse, p. ex., Ayestarn, M. eJ. De La Cueva (1974), Las familias de la provincia_ de en
1974, Sevilla, Instituto de Ciencias de la Familia; Rojo, G. 0979), Apro:XIIIIaCW
1
!. a ac/111/des
lingsticas del profesomdo de E.G.B. en Ga/icia, San,tiago de Compostela, e,
Fernndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodnguez Nelfa (coords.) (1993), Op. c/1.
zj os valores da variahle indicativa do nivel de estu9ios forot; c.omo segue:
completos' e'primariosincompletos' dentrode'primarios', 'BU_P e FP e
de rao medio' e 'carreira de grao superior' dentro de ' umversttanos ; nmgun e outros _estudtos
invariables (pero estes ltimos non se tomarn en consideracin na nosa anahse).
56
Lingua habitual
uso do galego e o aumento do uso do casteln como lingua habitual a
medida que aumenta o nivel de estudios dos entrevistados. Se o 95.8%
dos individuos sen ningn estudio faJan s galego ou mis galego ca
casteJn, no caso dos que realizaron estudios primarios xa se detecta un
descenso do galego de 15.5 puntos. Tal descenso mis destacado entre
os entrevistados que teen estudios primarios e secundarios. A conside-
rable diferencia entre estes dous niveis de estudios pode gardar relacin
coa idade dos mesmos e o seu hbitat de residencia. A media de idade
dos que acadaron estudios secundarios menor que a dos que s teen
estudios primarios e unha porcentaxe considerable dos priineiros vive
en ncleos urbanos. Se un 48.9% dos entrevistados con P.P. ou bacharelato
teen entre os 16 e os 25 anos, s un 11% dos que non superaron a
educacin primaria pertence a este grupo de idade. Por outra banda,
temas un 35.5% de entrevistados con estudios secundarios que viven no
urbano e un 39.5% no rural, namentres o 57% dos entrevistados con
estudios primarios reside no rural e s un 21. 2% no urbano. Se, como
Grfico 3.6
Lingua habitual dos entrevistados segrmdo o seu 11ivel de estudios en Galicia
100%
80%
60%
40%

0%
ningt n CJ
primarin.s CJ
CJ
uni\'crsituim:

0,9 % 3,3%
6,5% 13,2%
18.6% 36.7%
23.8
43.6 '
mi1plr&o
20.5%
33.4%
27.1%
23,2
75,3%
46,9%
17.6%
9,4 %
Usos lingsticos en GaliC'ia 57
vimos en pxinas anteriores, os gmpos de idade mis novos utilizan en
moita maior medida o casteln como lingua habitual e a presencia desta
lingua moito mis elevada no hbitat urbano ca nos demais,
comprenderase a importancia destas das variables en relacin cos es-
tudios.
O incremento do monolingismo en casteln no sentido en
que o fai o nivel de estudios non tan destacado como a perda do
monolingismo en galego, posta que canto maior a formacin escolar
mis habitual se torna o uso conxunto dos dous cdigos lingsticos.
A seguir tomarmo-lo grupo de individuos sen ningn estu-
dio como punto de referencia para observa-la evolucin dos usos
lingsticos dende a xeracin dos avs ata a dos entrevistados
24
(cfr.
tboas 3.1.1.0, 3.2.1.0. e 3.3.1.0.). Nestesentido consttase un mantemento
do monolingismo en galego entre os avs e os pais de mis dun 95%,
o cal descende 21.3 puntos de pais a entrevistados, tempo que ascende
o bilingismo con predominio do galego -case ausente nos seus ascen-
dentes- 18.7 puntos. Esta introduccin do casteln nos que non realiza-
ron ningn tipo de estu cHo parece deberse mis s necesidades
comunicativas dos falantes
25
ca a unha desgaleguizacin intencionada,
posta que a penas hai individuos que utilicen nica ou maioritariamente
o casteln (0.9% e 3.3% respectivamente).
3.1.3. Lingua habitual segundo a clase social
A validez do concepto de clase social foi moi cuestionada
nos estudios sociolxicos, dada a dificultade que supn operar coa
creacin metodolxica dunha serie de categoras discretas (como poden
ser baixa, media-baixa, media, media-alta) a partir dunha realidade que
se manifesta coma un contnuum. Para evitar recorrer nocin de clase
" Lembremos que, como mencionamos na incroduccin a esre captulo, pa1timos do feiro de que
longo do ltimo sculo o nivel de estudios tendeu a aumentar de xcracin en xeracin, non a
diminuir. Isto permite supoer que os ascendentes dos entrevistados sen estudios tampouco reen/
tian estudios e que as circunstancias inversas (que os avs ou os pas tean/ tivesen maior nivel
de estudios cs emrevistados) corresponderan a casos excepcionais.
25
Naruralmenre, non nos estamos referindo exclusivamente necesidade de ser emendido, xa que
entre galegofalames e castelanfalantes de Galicia as dificultades de comprensin son mnimas ou
inexistemcs e atinxen sobre todo lxico. FaJamos, polo tanto, da necesidade que ten o falante de
coecer e utiliza-lo casteln, debida principalmente s presins sociais e s actirudes persoais.
58 Lingua habitual
social no intre de explica-la conducta lingstica, a sociolingstica
variacionista recolleu algns conceptos utilizados anteriormente pola
socioloxa, como son o de mercado lingstico ou o de mde social. A
nocin de mercado lingstico presupn que as persoas que estn mis
expostas s variedades de prestixio (debido principalmente s intercam-
bios comunicativos que require a sa profesin)2
6
, sanas con moita
mis frecuencia cs que non o estn tanto (independentemente da sa
procedencia social). A rede social implica que os usos lingsticos estn
mis condicionados polo conxunto e a calidade dos lazos sociais que
mantn cada indi vi duo dentro da comunidade ca polo grupo
socioecon mico que se adscriba. Naturalmente, nun estudio
macrosociolingstico non doado traballar pormenorizadamente con
estas das variables, especialmente coa rede social, pasto que
descoecmo-lo inventario de contactos sociais particulares que poden
incidir na conducta lingstica de cada entrevistado.
Na presente investigacin, por tanto, seguiremos traballando
co concepto de clase sociaF
7
que, xunto co nivel ele estudios, a profesin
e o lugar de residencia, pode amosar ele forma significativa a relacin
entre hbitos lingsticos e aclscricin social. Non obstante, as nocins
ele mercado lingstico e rede social serannos de utiliclade para explicar
unha variabilidade na conducta lingstica dos suxeitos da que non pode
dar canta a sa procedencia social.
A medida que a clase social dos entrevistados mis alta,
menor presencia ten o galego como lingua habitual (vxase o grfico
3.7). Mentres que na clase baixa temos un 83% de suxeitos que faJan s
galego ou mis galego ca casteln , na clase media-alta esta porcentaxe
redcese ata o 35.3%, par que aumenta o uso do casteln ('s casteln'
ou 'mis casteln') en 47.7 puntos. A pesar de que o uso habitual do
galego se reduce entre cada clase social e a inmediatamente superi or,
este feto non desemboca nun predominio do monolingismo en casteln
'
6
Vid. Bourdieu, P. e L. Boltanski (1975), Le fetichisme de la Janguc, Acl es de la recbercbe en
sciences sociales, 4, pp. 2-32. Aqu utilizamos o concepto tal e como aparece en D. Sankoff e S.
Laberge 0978), The Linguistic Market and the Statistical Explanation of Variability, Sankoff, D.
(ed.), Linguislic llariation. Models cmd Metbods, Nova York, Academic Press.
27
A adscricin dos suxeitos a un ou outro nivel socioeconmico reali zrona in situ os
entrevistadores, a partir da observacin do contorno vital de aquel es, polo que a interpretacin dos
datos resultantes deber facerse coa mxima cautela.
59
na clase media-alta (do mesmo xeito que o monolingismo en galego
predomina na baixa), senn que a maior parte dos individuos deste
grupo socioeconmico usan nalgunha medida o galego (un 58.2% son
bilinges).
Grfico 3.7
habitual dos e11trevistados segttudo a clase social m Gnlicia

80%
.s c-.ut(Un
bai,.;ill CJ 6,0 % ll ,O %
27.3 ,_. 55,7%
mcdiabaixa CJ 6,0 % 14.7% 31.6 47,7%
mc::dia Cl 14.4% 27,0 % 29.4 % 29,2 '!.
media-aira t::l 27,7% 37.!1 % 21.2% t4. t %
Para explica-la diferencia no nivel de monolingismo entre
mbolos grupos socioeconmicos posiblemente resulten de axuda as
nocins de mercado lingstico e recle social s que aludi mos anterior-
mente . A profesin e o hbitat de residencia dos suxeitos da clase baixa
son moi diferentes dos da clase alta na maior parte dos casos, senclo stas
variables que condicionan en gran medida o tipo de redes sociais que
manteen os individuos, as demandas do mercado lingstico no que
participan e, polo tanto, o tipo de intercambios comunicativos. No rural
as redes sociais adoitan ser densas e mltiples, isto , caracterzanse
porque tdolos habitantes dun mesmo ncleo se coecen entre si, e cada
individuo adoita estar vencellado s demais por varios tipos simultneos
60
Lingua habitual
de rel.acin (como amigo, parente, vecio, compaeiro de traballo, etc. ).
Nas ctdades, e en menor medida nas vilas, existen as redes sociais densas
e m.ltiples pero tenden a predomina-las difusas e simples. Isto as
d: b1do a que os seus habitantes s manteen lazos intensos cun pequeno
numero de suxeitos. que conviven no mesmo ncleo e as relacins que
se establecen entre eles adoitan ser dun nico tipo (de amizacle ele
parentesco, profesional, de vecinclacle, etc.) pero raramente se insti;en
todos estes vnculos vez. Debido a esta configuracin das redes sociais
os intercambios comunicativos no rural sern moito mis restrinxiclos.cd
nas ciclacles, predominando as interaccins con membros do propio
polo tanto, utilizarase a lingua habitual de clito grupo sen que
se tmpona a necesidade de negociar un cambio de cdigo. Nas cidacles,
sen embargo, :esultan moito mis frecuentes os intercambios espordi-
n:omentaneos entre falantes dunha variada gama de gmpos sociais
e hab1tos lingsticos, integrndose frecuentemente en situacins
comunicativas que obrigan a negocia-la lingua en que se vai procluci-lo
intercambio.
E
A
e
Figura 3.1 Rede social densa
A
/',
/ .
/
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
'
' .
'.
R
Figura 3.3 Relacin mltiple
A
/
E
o
e
Figura 3.2. Rede socia l difusa
e
D
Figura 3.4. Relacin simple
Vexamos agora como estn distribudas na nosa mostra as
clases baixa e media-alta segundo o hbitat de residencia:
Cadro 3.1.1. Distribucin das clases baixa e media-alta por hbitat
Clase baixa Clase media-alta
Urbano 36.6% 51.4%
Vil as 11. 1% 15.5%
Rural 52.3% 33.0%
Se, ademais do hbitat de residencia, tomamos en consi-
deracin o tipo d e actividades desempeadas polos individuos
pertencentes a cada un destes d ous estratos socioeconmicos,
comprend e rase anda mellor' a diferencia entre as interaccins
comunicativas dun e nutro grupo. Mentres o 75% dos entrevistados
da clase baixa son labregos, obreiros ou amas de casa, das terceiras
partes da clase media-alta est constituda por estudiantes, docentes,
profesionais libe rais, titulados s uperiores ou medios e empresarios.
Como vemos, o tipo de profesins dos entrevistados que foron ads-
critos a este ltimo grupo socioeconmico propicia a sa integracin
nun mercado lingstico que favorece o cambio de cdigo en deter-
minadas situacins, as como a existencia dunha maior variedade de
intercambios comunicativos ca na clase baixa.
Sen embargo, as clases maioritarias na nosa mostra non son
a baixa nin a media-alta (s un 10.3% de suxeitos foi includo nalgn
destes dous grupos socioeconmicos) senn a media-baixa e media (s
que pertence un 46.9% e un 42.8% de entrevistados respectivamente), o
que nos obriga a atender que sucede nestas das clases sociais. No
grfico 3.7, observamos que mentres a maiora dos suxeitos de clase
media-baixa son monolinges en galego (47.7%), na clase media
descenden as porcentaxes desta opcin lingstica, incrementndose o
nmero de bilinges con predominio do casteln. O monolingismo en
casteln est moi pouco presente nestes dous gmpos socioeconmicos,
anda que aumenta mis do dobre na clase media con respecto media-
baixa (un 14.4% fronte a un 6%). O predominio do galego nas clases
media-baixa e media vara termos en conta a idade dos seus membros
62 Lingua habitual
(grficos 3.8 e 3.9). Por este procedemento comprobamos que, dentro
dunha mesma clase social, existe unha diminucin do uso do galego
como lingua habitual segundo a idade menor. As, mentres un 90.9%
dos individuos maiores de 65 anos que pertencen clase media-baixa
son galegofalantes habituais (monolinges ou bilinges con predominio
do galego), nos de 16 a 25 anos as porcentaxes supoen un 56.6% do
total. Dentro da clase media dse o mesmo fenmeno: mentres un 74.9%
dos maiores de 65 anos falan habitualmente galego, no caso dos de 16
a 25 anos temas s un 39.5%.
Grfico 3.8
Lhzgua habitual dos elltl'evstados de clase media-baxa segu11do a idade en Galicia
g-;1.lcgo

100%,----------------------------------------------,
80%
60%-
.. . -
+.
40%-
.
.
20o/o-
Oo/o
16 a 25
____ ....,._ ___
56,6%
................... 43,4%
-- ..... ....
--
........

26. 40
73,7%
26,2%
....
.,.. ... M--.- - .--.-- .-- X
.....................
...... +
41.65 m :lis de 65
86,4% 90,9%
13.7%
Polo que respecta evolucin da lingua habitual na clase
baixa -que, como xa clixemos, deducimos partindo ele que os avs e pais
dos entrevistados cleste grupo socioeconmico tamn pertencen ou
pertencan clase baixa- entre avs e pas a penas houbo cambios na
mesma (o 93% no primeiro caso e o 89.2o/o no segundo son/eran mono-
linges en galego). Sen embargo, na xeracin dos entrevistados prodcese
..
63
Grfico 3.9
Li11gua habitual dos e1ztrevistados de clase media segu11do a idade m Galicia

80%-
60%- + ...... .
40%-
20%-
Oo/o
16 a 25
galcgo
----M-- - 39.5%
castdn
......... + .........
...
. ......... ..
,26. 40
55,3%
44.8%
. ...................
41 a 65
68,0%
31.9%
.. ...... +
mi.s de 65

25.1%
unha desgaleguizacin con respecto anterior que chega a un tercio dos
individuos (vxanse as tboas 3. 1.1.0. , 3.2.1.0. e 3.3.1.0.) . Non se pode
identificar, polo tanto, o galego como a lingua da clase baixa, posta que
un 38.9% dos entrevistados deste grupo social introduciu nalgn grao o
casteln na sa conducta lingstica. En cambio, si podemos manter que
segue senda oeste grupo a lingua predominante (o 55.7% dos suxeitos
falan s galego e o 27.3% mis galego ca casteln). O que se produciu
longo das tres xeracins foi, xa que logo, un incremento moi substan-
cial do bilingismo (remitimos s tboas citadas).
3.1.4. Lingua hab-itual segundo o grupo profesional
En nove dos 14 grupos profesionais o galego a lingua
maioritaria (empresarios, forzas armadas, persoal administrativo, persoal
de servicios, autnomos, labregos, obreiros, amas de casa e persoas
economicamente inactivas). Os grupos profesionais mis galeguizados
son os labregos e os marieiros (o 99.1% de labregos e o 92.4% de
64 Lingua habitual
marieiros son monolinges ou bilinges con predominio do galego), os
autnomos (80o/o), os empresarios (76.8%), os obreiros (75.9%) e as amas
de casa (73.6%). Pola contra os grupos mis castelanizados son os
profesionais liberais, entre os que un 73.7% fala s casteln ou mis
casteln ca galego," os titulados superiores o u medios (74.1 o/o), os estu-
diantes (66.2%) e os docentes (55.8%).
Entre os profesionais que en maior medida utilizan o galego
como lingua habitual, podemos diferencia-los que o fan de forma exclu-
siva, como os labregos, e aqueJes que introducen o casteln nalgunha
medida, como os autnomos, empresarios, marieiros, obreiros e amas
de casa. O casteln, pala sa banda, non a lingua exclusiva de ningn
dos grupos profesionais, xa que os mis castelanizados son
maioritariamente bilinges con predominio desta lingua.
A evolucin lingstica que vimos de avs a entrevistados
na clase baixa presenta unha tendencia semellante dos labregos e
marieiros: dse unha estabilidade lingstica case completa nas das
primeiras xeracins, e un descenso do monolingismo en galego na
dos entrevistados. O aumento do bilingismo moito mis importan-
te no caso dos marieiros ca no dos labregos; mentres nos primeiros
a variacin oscila entre un 3.2o/o de pais e un 33o/o de entrevistados que
falan mis galego ca casteln, nos segundos pasamos dun 1.5% de
pas a un 13.2% de entrevistados. O diferente nivel de utilizacin do
casteln entre labregos e marieiros podera ser explicado, de novo,
recorrendo concepto de rede social. ben sabido que os pobos
costeiros de Galicia estn mellar comunicados co exterior cs de
interior ou de montaa (nos que reside o 91.7% de la bregas) e dispoen
polo xeral dunha infraestructura viaria mellor dotada c destes lti-
mos, polo que reciben maior afluencia de turismo. Por outra banda,
en Galicia ternos das cidades cunha importante fl ota pesqueira (A
Corua e Vigo), feito que favorece que unha parte dos marieiros
fagan desprazamentos fra de Galicia debidos seu traballo, mentres
os labregos tenden a vivir permanentemente no rural. Estes fetos
propician que as redes sociais dos marieiros sexan mis abertas e
diversificadas cs dos labregos e que, polo tanto, os seus intercam-
bios comunicativos sexan tamn mis heteroxneos cs daqueles.
65
3. 1.5. Lingua habitual segundo o hbitat de residencia
Tenclo en canta a distribucin da lingua habitual segundo o
hbitat ele residencia, recodifi cado en tres categoras
28
, obsrvase unha
progresiva reduccin do galego do rural urbano (grfico 3.10): clun
87.2% de individuos que falan nica ou preferentemente galego no
hbitat rural, descendemos a un 65.4% nas vilas e a un 42.7o/o nas cicla des.
Pola contra, o uso do casteln dimine en sentido contrario, clun 57.4%
de monolinges en casteln ou bilinges con predominio desta lingua
nas cidades, pasamos a un 34.7% nas vilas e a un 12.8% no rural.
Grfico 3.10
Liugua habitual dos entrevistados segundo o hbitat de 1esidencia en Galicia
100%
80%
60%
40%
20%
0%
urbano CJ
,.las CJ
rur,l CJ
6autdn lnihcutdn
21,6 %
10.6 % 24 .1 %
3,2% 9,6%
m:.i1
30.9%
33,6%
28,2%
11,8%
31.8%
59.0%
o grfico recolle, as mesmo, a importante presencia ele
monolinges en galego (59%) e de bilinges con predominio do
(28.2%) no hbitat rural. O uso exclusivo desta lingua descende cons1-
lll N esta recodificacin 0 periurbano' agrupouse co ' mbano' dentro cate?ora : u.rbano' e o 'rural-
co ' rural-2' dentro da categora ' rural'.
1
as vilas mantvose a codlficac1on onxmal.
66 Lingua habitual
derablemente nas vilas e no urbano, onde a maior parte da poboacin
usa mbolos dous idiomas (un 66.7% nas cidades e un 57.7% nas vilas).
Entre os que usan as das habitualmente, existe unha preponderancia
do galego nas vilas (33.6% fronte 24. 1 %), mentres o bilingismo con
predominio do casteln mis frecuente no urbano (35.8%).
3. 1.6. Lingua habitual segundo a lingua inicial do entrevistado
Anda que a anlise da lingua inicial nunha comunidade
bilinge res ulta imprescindible como estimador da transmisin
interxeracional das linguas e da sa vitalidade2
9
, a frecuencia de uso
de cada sistema longo da vida dun mesmo individuo en diferentes
condicins sociosituacionais o indicador mis fiable do seu abano de
funcins no seo da comunidade. A relacin entre lingua inicial e lingua
habi[Ual amosaranos se existiu unha evolucin intraindividual, as como
mantemento ou cambio de cdigo en relacin coa variacin situacional.
Esta relacin
30
vese reflectida no grfi co 3. 11, onde destaca
o importante contraste no cambio de cdigo entre os que recibiron como
lingua inicial o galego e os que recibiJOn o casteln, posto que estes
parecen cambiar mis frecuentemente cs primeiros. Noutras palabras,
mentres un 62.1 o/o dos monolinges iniciais en galego seguen sendo
monolinges habituais nesta lingua, s un 37.4% de monolinges iniciais
en casteln o continan falando de xeito exclusivo. Neste grupo hai un
14.3% de suxeitos en gran medida galeguizados (faJan mis galego ca
casteln), mentres s un 5% dos monolinges iniciais en galego estn
considerablemente castelani zados (faJan mis casteln ca galego). Do
grupo que ten como lingua inicial o casteln, un 46. 1% incorporou
nalgn grao o galego nos seus intercambios comunicativos (faJa habi-
tualmente mis casteln ca galego), mentres un 32.8% dos que tiveron
29
Cfr . Pemndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.) (1994), Op. cit. ,
cap. 3.
JO En Lingua inicial e competencia linpJistica en Calicict, existe un epgrafe ondc se cxpn a
relacin emre lingua inicial e lingua habitual en Galicia. Como se comprobar, existe unha leve
diferencia entre as porccntaxes que nel figuran e as do presente capn1lo, debida actualizacin
do coeficiellle de ponderacin establecido a partir dos datos censais ele 1991 en lugar dos do padrn
de 1986 (v6xasc o capwlo 2). Por este motivo eremos conveniente repetir este cruzamento no
presente volume.
67
como lingua inicial o galego incorporou nalgunha medida o casteln
(fala habitualmente mis galego ca casteln). Os bilinges iniciais non
realizan cambios importantes na sa lingua habitual, xa que o 94.5% dos
mesmos seguen fa lando habitualmente galego e casteln, anda que os
que falan preferentemente galego supoen un tanto por cento algo mis
elevado (51.5% fronte 43%).
Grfico 3.11
Lingta habitual dos entrevistados seguudo a sra lingua hricial en Gnlicia _
100%
-
'
80%
-
,---
-
,---
-
40%
-
,---
20o/o -
ll
-1
1-----rli
s c.md.in mi is mi isg.alego
ga.h:go CJ O,l (\u 5.0 J2,R 62,1 t!l'l
Calo lel n CJ J7.4
16. 1
11
14 . .\ j\1}
:u tii41..S CJ 1, 1 vo 43.0 too 51 .5% 4,J
0
\J
Posto que os monolinges iniciais tenden a introduci-lo outro
cdigo nos seus intercambios e os bilinges continan usando os dous,
podemos conclur que en Galicia existe unha clara tendencia a un
comportamento lingstico bilinge, especialmente marcado no caso
dos que tiveron como lingua inicial o casteln (un 60.4% dos mesmos
bilinge) e considerablemente mis baixo dentro dos que recibiron o
galego (37 .8%) .
68 Lingua habitual
O mantemento no monolingismo en galego do 62. 1% de
suxeitos que o recibiron como lingua inicial, fronte cambio parcial de
li ngua efectuado polo 37.8% (32.8% que falan mis galego ca casteln e
5% que faJan mis casteln ca galego) pode explicarse de novo tendo en
conta o concepto de rede social. Como se recordar, nas zonas rurais,
onde reside o 76.8% dos monolinges habituais en galego, as redes
sociais tenden a ser pechadas e mltiples, polo que resultan predomi-
nantes as interaccins entre individuos que manteen entre si fortes
lazos sociais. Se considermo-la escasa implantacin do castcln oeste
hbitat en relacin coas cidades, comprenderemos que os habitantes
deste medio teen poucas posibilidades de atoprense en encontros
comunicativos nos que se considere necesario o cambio de cdigo
31
.
Pola contra, de entre os que faJan mis galego ca casteln, un 47.4%viven
no rural e un 34.9% reside en cidades, nas que predominan relacins
simples e difusas. Como o grao de bilingismo dos ncleos urbanos
e levado e os intercambios comunicativos estn moi diversificados, a
alternancia e cambio de cdigo reforza a presencia ele mbalas linguas.
3. 1.7. Lingua habitual segundo a capacidade do entrevista-
do para jala-lo galego
O dominio aceptable e xeneralizado dunha lingua unha
condicin indispensable para poder facer dela un instrumento habitual
de comunicacin dentro da comuni dade, pero non unha condicin
suficiente, porque dunha competencia lingstica elevada non sempre se
deriva un amplo uso da mesma.
O que pretendemos observar neste apartado a relacin que
existe en Galicia entre a capacidade para faJa-lo galego e o uso do
mesmo. Desta relacin clesprndese que canto maior o dominio oral
desta lingua con mis frecuencia se utiliza como lingua habitual. Na
tboa 3.1.2.0. vemos que o 90.7% dos suxeitos que se consideran pouco
31
Como xa mencionamos anteriormeme, o concepto de necesidade nestas pxinas non fa
referencia necesidade de ser entendido (entre galegos i nexistente), nin explcita imposicin
social clun cambio de cdigo en determinadas siluacins. Mis ben expresa o resultado dunha
decisin que o falante toma unha vez que valora e inrepreta a situacin comunicativa na que se
aropa. Este resultado manifstase a travs da converxencia cara lingua do interlocutor ou por
medio dunha diverxencia da mesma.
Usos lingist-icos en Galicia
69
capacitados para faJa-lo galego utilizan nica ou o
casteln como lingua habitual. En contraste con isto, a matona dos que
0
dominan bastante (un 75.6%) ou moito (un 82.6%) utilzano como
lingua habitual. En calquera caso, probablemente o feito mis relevante
sexa que un 24.4% dos que dio poder falalo bastante e un 17.4% dos
que
0
poden falar moi ben usa habitualmente o polo que
un 41.8% ele individuos que, afirmando te-la suftc1ente compete neta 01 al
g
alego non
0
fala nunca ou case nunca. Nestes dous ltimos.grupos
en ' h b' .
hai, aclemais, porcentaxes mis elevadas de monolinges a ttuats en
galego ca de bilinges con predominio desta lingua: entre: os
sideran que teen bastante capaciclade para falalo, un 41% e
en galego e un 34.6% bilinge con predomi nio do galego, pola sua
banda, entre os que se eren capaces de falalo moito un 48.8% son
monolinges e un 33.8% bil inges.
3.1.8. Lingua babitual segundo os mbitos de
do galego
No grfico 3. 12. obsrvase a existencia dunha clara diferen-
cia entre a conducta lingstica dos que aprenderon a fala-lo galego na
familia e os que non. Os p rimeiros son galegofalantes habituais nun 81%
dos casos (monolinges ou bi linges con predominio do galego), mentres
dentro dos segundos as porcentaxes dos que faJan galego habitualmente
oscilan entre
0
7.9% dos que o aprenderon na escola e o 26.7% dos que
0
aprenderon cos amigos. Hai, pois, unha lings-
tica: os que aprenderon a faJa-lo galego no seo famtltar uttltzano como
lingua habitual, mentres os que o aprencleron fra do mesmo usan en
maior medida o casteln.
Existe unha gradacin no uso do galego como lingua habi-
tual segundo os mbitos en que se aprendese a falalo, de modo que o
maior nmero de galegofa lantes habituais corresponde s que a
a falalo no mbito familiar, seguidos dos que o aprenderon por medto
dos amigos, vecios, traballo, outros medios e finalmente a escola. Ist?
significa que os mbitos de adquisicin que mis o habi-
tual do galego seguen sendo os menos formais (famtha, amtgos,
e que un mbito de difusin organizada como a escola contnbue
escasamente extensin do seu uso.
70 Lingua habitual
Grfico 3.12
Lingualurbitual dos entrevistados segzmdo os mbitos de adquisicin do galego e11 Galicia
100%
80%
60%
40%
20%
0%
.\caml.in U\td3n
f,unili:t c:::::J 3,0 % 16, 1 %
cscob c:::::J 42, 1 % 50.0 %
:u nigos c:::::J 26,1 % 47.2 qu
\ 'Ct:O$ 38,0 % 4 1,6 %
rr.1ballo
-
25, 1 % 54,(, %
3.2. Lingua habitual por sectoms
m2isgJicgo
34.0 %
6,5 %
23.0 %
17,7%
18.5 %
s g:alcgo
47,0 %
1,4 %
3.7%
2,7%
1,7 %
Nas pxinas que seguen analizarmo-la lingua habitual dos
entrevistados en cada sector seleccionado, seguindo as mesmas pautas
utilizadas para face-los comentarios sobre o conA'Unto de Galicia dicir ) )
e n primeiro lugar ofrecermo-las tendencias xerais, para clespois
observrmo-las relacins e ntre a lingua habitual e as variables
incle penclentes coas que traballamos. Cmpre adiantar que prescindire-
mos ele clescribi-lo comportamento lingstico dos ascendentes dos
entrevistados, posto que existe a posibilidade de que estes non residan
(ou resiclisen) no mesmo sector cs entrevistados e, polo tanto, que a sa
conducta lingstica non sexa representativa do mesmo.
En xeral, debemos destacar un descenso do uso do galego
desde os sectores rurais s vilegos e dos vilegos s cidades. Este tamn decae
segundo a ida de dos entrevistados menor, o nivel ele estudios mis elevado
e, finalmente, nos grupos socioeconmicos mellor situados.
71
No grfico 3.13 reflctese a lingua habitual dos entrevistados nos
seis sectores. Sumando, por unha banda, as opcins lingsticas favorables
para o galego e as favorables para o casteln, pola outra, ternos que o galego
predomina como lingua habitual en tdolos sectores excepto nas cidades
da Corua e Pontevedra
32
e descende a sa presencia pasar dos mis rurais
s mis urbanos (se en Lligo-5 hai un 93.5% de galegofalantes habituais, na
Corua a sa presencia redcese a un 35.1 %). Comparando as catro opcins
lingsticas destaca o maior monolingismo en galego nos sectores rurais e
vilegos, as como en Santiago en relacin s outras das cidades, e un
aumento do monolingismo en casteln do rural cara s sectores urbanos
(do 1.1% de Lugo-5 pasamos 28.3% da Corua). Pese a este crecente nivel
de uso do casteln a medida que os sectores son mis urbanos, incluso nestes
Grfico 3.13
Li11gua habitual dos entrevistados por secto1es
100%
80%
-
r--
60%
-
-
40%
,_.J
r-
--'
-
--' r-
___,-,...,
f-
- --
20% -
r-'
l 1 1 S
_r
0%
A Corua l1ontc,cdr.l Sant iJ.go l..ugo-2 Ourcme-4 Lugo-5
s cancl:in c:::::J 28.3% 28, 1% 11,3% 2,4% 1. 1%
mis castd n c:::::J 36,6% 2),2% 28,3% 17.6% 11,0% 5.5%
m-iisgalcgo c:::::J 31,0 % 39.4% 32,8%
s Cl 10,)% 22,3% 29.5% 42.7% 47.7.% 60.7%
.ll En Pontevedra existe unha marcada diferencia entre a co nducta lingsti ca do ncleo urbano
propiamente dito e a do periurbano, ata tal punto que neste_ lti mo o a lingua predominante
para a maiora da poboacin (un 63.9% da mesma fala umca ou ma1o ntanamente galego) . Este
considerable aumentQ do nivel de uso do galego resulta comprensible se remos e n ca nta que nesta
cidade o periurbano responde tipoloxa de ' rural disperso' .
72
Lingua habitual
ltimos a maior parte dos entrevistados usan o galego nalgunha medida
sendo moi baixas as porcentaxes de monolinges en casteln (28.3%
Coma, 28. 1% en Ponteveelra e 11.3% Santiago).
3.2. 1. Lingua habitual por sectores segundo a dade
Existe unha tendencia xeral, vista xa para o cotLnmto de
Galicia, a que o galego se faJe con menor frecuencia nos grupos de idade
mis novos, tanto nos entrevistados coma nos seus ascendentes
producndose diferencias considerables entre os grupos de mai or e
menor idade. A castelani zacin, dende un punto de vista diacrnico
comeza en distintos momentos segundo os sectores. En Lugo-5, po;
exemplo, non practicamente apreciable ata os entrevistados de 16 a 25
anos, pero na Corua xa destacable nos maiores de 65.
As porcentaxes de galegofalantes habituais nos diferentes
sectores segundo a idacle dos entrevistados reflctense no grfico 3.14
coas opcins 's galego' e 'mis galego' agrupadas. A perda interxeracionai
desta lingua moito mis elevada nas tres cielades e en Lugo-2 ca nos
sectores menos urbanos, como son Lugo-5 e Ourense-4. Mentres na
Corua e Lugo-2 descende algo mis ele 53 puntos entre o grupo de ielade
mis vello e o mis novo e en Santiago e Pontevedra baixa 45.6 e 46.6
puntos respectivamente, en Lugo-5 decae s 13.5 puntos e en Ourense-4
23.6. Como podemos observar, Lugo-2, sector formado por das vilas
gra nel es (Viveiro e Monfo rte de Lemos), exp erime ntou u nha
desgalegui zacin superior incluso sufrida por cidades como Ourense
e Pontevedra, e igual experimentada por unha cidade fortemente
desgaleguizada como A Corua. Pero, anda as, as porcentaxes de
galegofalantes habituais son mis altas ca en calquera das cidacles
sinaladas .
Nos grficos 3. 15 e 3. 16 aparece a lingua habitual dos entre-
ele 1.6 a 25 e 41 a 65 anos respectivamente, coas carro opcins
lmgutsttcas dtferenciadas. En Lugo-2, Ourense-4 e Lugo-5 os suxeitos de
41 a 65 anos son , na sa maiora, monolinges en galego, cunhas
comprendidas entre o 63.7% ele Lugo-5 e o 47% de Lugo-
2. Santtago e Pontevedra teen niveis mis elevados ele monolingismo
en galego c Corua (un 39.9% e un 29.4% respectivamente, porcentaxes
que se reducen ata un 11.6% na Corua). A percla do monolingismo en
Grfico 3.14
Uso do gnlego seguudo n. idnde por sectores (s gnlegolmdis gnlego)

,_1" ..........
80%-
60%-
,.......

40% -

20% -
Oo/o
11
A Coru2. Pomnt:du. S:antiago Lugo-2 Lugo-5
16 . 25 c:J 9,8% 19,2% 35.1 % 38,8% 71,5% 83.7%
26 a 40 c:J 27.2% 39.6% 66,81o 81,49 91.3%
41 65 c:J 44,0% 62.5% 73.7% 84.3% 92,1 % 96,1 %
mis de 65 o 63.61o 65.8% 80,7% 92,0% 95.1% 97. 2%
galego a medida que pasamos dos sectores mis rurais s mis urbanos
reverte sobre todo no incremento do bilingismo con predominio do
galego, pois, excepto na Corua, os bilinges con predominio do casteln
supoen unha mi nora respecto s clemais opcins lingsticas. O
monolingismo en casteln tamn considerablemente baixo en tdolos
sectores, a excepcin das cidades da Corua e Pontevedra. O grfico 3. 15
presenta varios fe tos que interesa comentar:
a) continuidacle do descenso dos monolinges en galego
segundo pasamos dos sectores mis rurais s cidades.
b) porcentaxes moito menmes de suxeitos monolinges en
galego cs que existan no caso dos entrevistados de 41 a 65 anos, ele
modo que en sectores como Pontevedra ou A Corua practicamente
desaparece esta opcin lingstica (s un 6.8% na primeira e un 3o/o na
segunda).
e) incremento considerable do monolingismo en casteln
resp ecto xeracin m is vella en tdolos sectores, anda que en
74 Lingua habitual
Ourense-4 e Lugo-5 moito menos importante, as como un substancial
incremento do bilingismo con predominio do casteln , que bastante
superior en tdolos sectores excepto os dous xa mencionados, bilin-
gismo con predominio do galego.
Grfico 3.15
Lingua habitual dos entJevistados de 16 a 25 anos poi' secto1es
100%
80t}'o
60%
....--
r-
r-
r-
40%
r-
1-
r-
.---
1-
r-
1-
rhi n
1-
....
h-,
r I
0%
A Coru.. l,ontc\ cdr;, lugo-2 Ourcn,c4 LugoS
s c.astdl.n c::J 44,J 0 o 45,0 19A0o 3.5 2,7
41
u
miscufdn c::J 46,U0 o 48.5% I J,]Uu
galego c:::J 6.8... 12.4 10,] 4!11 52.9(16 J7 . .l'il
g;alc e) 1:1 6,R00 l4,8h 17. 1% 11!.6' i> 46A(',
3.2.2. Lingua habitual p01 secto1'es segundo o nivel de estudios
Atendendo s porcentaxes de galegofalantes (monolinges
ou bilinges con predominio do galego) segundo o se u nivel de estudios
(cfr. grfico 3. 17), en tdolos sectores hai un descenso do galego como
lingua habitual segundo aumenta o nivel de estudios, existindo grandes
diferencias no seu uso entre os que non teen ningn estudio e os que
teen estudios universitarios. N este aspecto cmpre menciona-la excep-
cin de Lugo-2, xa que ten un ha porcentaxe mis elevada de galegofalantes
no grupo de individuos con estudios universitarios ca nos que teen
estudios secundarios.
75
Grfico 3.16
L
11
gua habitual dos enbevistados de 41 a 65 anos poi' sectol'es

80%-
60%-
40%-
r--
20%- ,-1
O
m:, .!i castdn c::J
galego [=:J
s 1::::1
A C.oru.1
12,4%

.l2A%
11.6'!o>
tS.H'!o
1?.5%
3.l.l

7,7C!i.l
l8,6q11
.33,8ol
39.9{1U
S
4.8%
10.9'

}j],QP
-
37.8'(>

0,6")
J.4
32,19
63.7
Como as porcentaxes de suxeitos sen ningn estudio son
moi baixas oscilando entre o 2o/o e un 5.5% en tdolos sectores excepto
en onde acada o 12%, centrarmo-la nosa atencin no que
sucede nos demais subgrupos. Nestes detectamos un ha perda importan-
te do galego como lingua habitual entre os individuos con estudios
primarios e aqueles que teen estudios universitarios, que afecta sobre
todo a Santiago e Pontevedra (sectores nos que o galego descende 49 ..2
e 40.6 puntos respectivamente), pero que tamn alta nos dema1s
sectores, nos que se move entre os 25.4 puntos de Lugo-5 e os 39.6 de
Ourense-4.
o descenso mis forte do uso do galego prodcese entre os
individuos con estudios primarios e con estudios secundarios, descenso
que acada un mximo de 53 puntos en Pontevedra e un mnimo. de ..6
en Lugo-5, e que, neste lti mo sector, supn unha m01to
elevada da que se produce entre os individuos con estudtos secundanos
e universitarios.
76 Lingua habitual
Grfico 3.17
Uso do gnlego dos enhevistndos segundo o se u nivel de estudios po1 sectores (s gnkgolmdis gnlego)
IOOo/o
.----
....-
.-- .--f.-
f-
f-
-
f.-
-
80%
f-
f-
60%
f-
r-
,...
r-
f-
40% - f-J
1- t
1
20%
0%

1
A Coruna lomt\rdr.a S:. uui.ago l ugo Z O UrtiUt-4 Lugo-5
ning,m c::J 95.2;, 95, 1oo
pri muioJ t::l 49,69,0 70,60 83.5' 84.7 n.l "ll
tundaos S7.Mo H. l oo 40.Ioo 65.9o 83,2%
unht'nita,-ios - Hloo 52.Boo sz.s 71.4oo
3.2.3. Lingua habitual por sectores segundo a clase social
No que concerne relacin entre lingua habitual e clase
social, hai que indica-lo descenso do uso exclusivo ou predominante do
que se produce en tdolos sectores a medida que a clase social
e ma1s alta, de modo que entre a clase baixa e a alta ternos unhas
diferencias comprendidas entre os 7.3 puntos de Lugo-5 e os 80.5 de
Pontevedra. Como vemos no grfi co 3. 18, hai importantes diferencias na
lingua habitual entre as cidades e os sectores rurais.
Sen embargo, como a escasa presencia que as clases baixa
e media-alta teen no conxunto de Galicia se reduce anda mis por
centrarmonos na conducta lingstica da media e media-baixa.
Se observamos de novo o grfico anterior, vemos que a presencia do
galego como lingua habitual mis el evada na clase media-baixa ca na
media, pero estas diferencias son moito menos pronunciadas nos secto-
res rurais ou vilegos ca nas cidades; mentres nos primeiros oscilan entre
77
Grfico 3.18
Uso do gnlego dos entrevistados segundo a clase social po1 sectores (s gnlego!mdis gnlego)
100% .-- r--
.----
1-
1-1-
.----
.----
'"""
,- 1- 1-
1-
1-
60% ,-
1-
1-
r-t-
.....
40% ,-
1-
1-
.....
20%
-
n n
A Corua 1 ugo-1 Ouu:nsr-4 Lugo5
biD> CJ w.o
83.6 ..
mcdia-baW CJ 49.3
G6.4q 7Mo 77.6
?2.1oo 9S.Oo
media CJ 26,7oo ss.z. GS.Mo 81.0o 90.9
rntdia-alu.
-
lO.M 11.80it 4s.z
28,6!0 sG.s. 88.4oo
os 12 puntos de Lugo-2 e os 4. 1 de Lugo-5, nas segundas varan entre os
39.7 puntos de Pontevedra e os 18.7 da Corua. De calquera xeito,
excepto na Corua, o galego a lingua predominante da clase media-
baixa (cunhas porcentaxcs que se incrementan considerablemente nos
sectores Lugo-5 e Ourense-4). Tamn a lingua habitual na clase media,
excepto na Corua e Pontevedra.
Nos grfi cos 3.19 e 3.20 podemos aprecia-la lingua habitual
das clases media-baixa e media por sectores. Vemos como en Lugo-5
existe un predominio importante do monolingismo en galego que
algo mis alto na clase media ca na media-baixa. O uso exclusivo do
galego descende considerablemente na clase media dos demais sectores,
de modo que en Pontevedra s comprende o 8.4o/o do total de individuos
deste grupo socioeconmico. Na clase media-baixa o descenso do
monolingismo en galego en Pontevedra, e sobre todo na Corua, acada
ni veis importantes respecto s sectores restantes. De feto, en Pontevedra
78
Lingua babitual
mis_ :e rcio do total de entrevistados deste subgrupo
soc1oeconom1co e galegofalante habitual, mentres na Corua s unha
parte dos mesmos utiliza habitualmente
0
galego. nestas das
onde o monolingismo e o bilingismo con predominio do
castelan presenta porcentaxes mis elevadas.
Gtfico 3.19
Lingua habitual dos enhevistados de clase media-baixa por secto1'es

'o-
o -
r-
....
-
-
.......
40%
r--r-
.-1
r-'
r-
r-
r-
20% ,-
n
t
_6
rl ..r
0%
1\ Comfi f'nntc\cdr.l SJJII iJ.;u 1 ugo-2 lugo-5
s ...... td;Sn
CJ 16,61l I S,)IIQ 8,0" 7.0l)o 2.1 o,,
l ,0
1
'i m) j.!i COIHdin CJ 34,0110
15, 1'" u,s.,,,
15,8,U ; ,s:;, 4,1 Uu miis galcgo CJ .. j l, 5'o ..}N lH.Sv.,
''_p lcj\o t=J
.14.5"1) J),Stto
+i. l 1' u 18.7 .. ';7,61\ , 5'J, lY,,
3. 2. 4. Lingua babitual por sectores segundo o hbitat de
residencia
Cando describmo-la lingua habitual en toda Galicia consi-
deramos cada sector coma unha unidade en canto hbitat tendo en
canta o tipo da maiora dos concellos que os Sen
no mtenor de cada sector tamn existen diferentes tipos de
hab1:at, condicionados polo tipo de sector de que se trate .
Isto e, no mten or dun sector rural como Lugo-5 s se incl en os hbitat
rural-1 e rural-2, nunca os urbanos ou vilegos. Nos sectores vilegos,
Grfico 3.20
Lngua hnbihtal dos enhevistndos de clase media po1' secto1'es
lOO%
80%
60% - r-
r-
r-
-
r-
r-1-
,.-
,__
40%
r- 1- r-
1-
-
t- ,__
1-
11 h nn r l1

A<Aruih Jlumn't'dt.a S2JUi.ago 1 ugo-2 l ugo-)
.s1 casrc:Un CJ J0.3<!o J7.5cpiJ 103o l.4o
GlSi cUn CJ 39.1 .35,701> 14,1 % 16.61'\J 7,7u
m.iis g.Jtgo CJ 22.2% 17.9% 45.3% 47,.1% 30 .. l%
s l!alee.o 1:::2 8.4<!u 2S.4.
0
o .!t1.3t1 .lJ.]lld
ademais do rural, tmo-lo propiamente vilego (normalmente formado
pola cabeza de concello). Finalmente, as cidades constan de hbitat
urbano e periurbano . En canto a este ltimo tipo de hbitat, hai que
anotar que cada unha das tres cidades ten porcentaxes moi diferentes de
entrevistados. Namentres na Corua atingue s un 2.3% da poboacin,
no caso de Pontevedra supn un 51.6% (cfr. captulo 1).
A tendencia xeral existente en tdolos sectores unha dimi-
nucin progresiva do galego a medida que o hbitat vai adquirindo
caractersticas urbanas. dicir, nos espacios vilegos descende en rela-
cin cos ncleos rurais, e no urbano e p eriurbano respecto das vilas.
Entre o rural mis galeguizado (o rural-2 de Lugo-5) e as vilas mis
galeguizadas de Ourense-4 o uso do galego como lingua habitual descende
dun 97.2% a un 76.7%. No urbano de Santiago, que onde mis galego
se fala das tres cidades analizadas, a sa presencia redcese ata un 51.3%.
Destas, a que presenta un maior nivel de castelanizacin no
hbitat urbano Pontevedra, cunha diferencia de 23.1 puntos respecto
80 Lingua babitual
urbano de Santiago. No periurbano a Corua a ciclade con mis
predominio do casteln (un 42.8% fronte a un 36. 1% de Ponteveclra e un
17.1% ele Santiago), pero cmpre relativizar esta preponderancia, pois s
ternos 27 casos. Dentro das vil as, son as de Lugo-2 as mis castelanizadas
(31% fronte a un 23.3% de Ourense-4), pero o monolingismo en castcln
ten pouca presencia nas mesmas (9.9% e 2.8%). Os castelanfalantes a
penas estn presentes no rural, onde hai unhas porcentaxes moi eleva-
das de galegofalantes habituai s, especialmente monolinges.
3. 2.5. Lingua babitual por sectores segundo a lingua inicial
do entrevistado
En tclolos sectores, excepto en Lugo-5, existe unha forte
tendencia mantemento lingstico, clicir, os que aprenderon a faJar
en casteln teen como lingua habitual s o u preferentemente o casteln,
os que aprenderon en galego s ou preferentemente o galego e os
bilinges iniciais continan sendo predominantemente bilinges.
O cruzamento entre lingua habitual e lingua inicial por sec-
tores aparece nos grficos 3.21 e 3.22. No primeiro recllense agrupados
os entrevistados que faJan s galego ou mis galego ca casteln e no
segundo os que fa lan s casteln ou mis casteln ca galego. Cinxnclonos
en primeiro lugar grfico 3.21, vemos que nun sector rural coma Lugo-
5 a metade dos castelanfalantes iniciais falan s ou preferentemente
galego (51.8%). Por outra banda, as porcentaxes de galegofalantes iniciais
que continan faJando esta lingua nica ou maioritariamente oscilan
entre o 98.4% deste sector e o 81.6% da Corua. De bemos destacar tamn
as porcentaxes relativamente elevadas ele galegofalantes habituais el e
Lugo-2 e Ourense-4 que recibiron o casteln como lingua inicial. Final-
mente, aprciase un maior predominio do galego por parte dos bilinges
iniciais nos sectores menos urbanos (como Ourense-4 ou Lugo-5) ca nos
clemais, oncle hai mis bilinges iniciais que falan s o u maioritariamente
casteln. Como suceda cos galegofalantes iniciais, no grfico 3.22 vemos
que a gran maiora dos que recibiron o casteln como lingua inicial faJan
habitualmente casteln, exce pto en Lugo-5, onde a porcentaxe el e
castelanfalantes iniciais que continan sendo fi eis sa lingua clescende
a un 48. 3% (hai que ter en conta, sen embargo, que a porcentaxe de
81
castelanfalantes iniciais neste sector do 8.1 %)
33
. Por .as
porcentaxes ele castelanfalantes habituais que tiveron _lmgua
0
galego son bastante baixas, destacando a desgalegUlzacion da C01
e Pontevedra Conde un 18.4% e un 10.3% de entrevistados respectiva-
mente realizaron un cambio ele lingua) .
g>lgo
a \ldi n
as d1as
Grfico 3.21
Uso do gnlego segundo a li11g11tt i11icinl poi' sectol'es (s galegolmis gnlego)
-.----------_.-.-----. _-_-. _-_.- . _- __ -::_-:-_:-::. _::-::_:;-.:-:. _::_:-: . =-.-=-:- -- .
--
80%-
60o/o -
40%-

... x -
,... -
_ .. -
.--
................ .......
.. - ---------'
........
.............

'
--
, .. -
,'
__/_ ...............
. ........
O'Voj_- - --------------::---;---;-:lu:go:-: ,5---"
A Corua Santiago Ourcnsc-4
__ __ ..,..... ___ 8 1.6'!u
-+
-- -- - - -- 24,2
89.6u
S,l<:o
-i3,jl!o
93.9{1l)

49. 1Clu
-

20.6%

-
97.90
l7.3f!i,)
n.3o
98,-ifi)

8
En tdolos sectores hai unha tendencia dos monolinges
iniciais cara bilingismo habitual. Nos sectores vilegos, en Lugo-5 e na
ciclade ele Santiago os que tiveron como lingua inicial o casteln son en
gran medida bilinges habituais. Pola contra, na Corua e o:
galegofalantes iniciais que incorporan o casteln s seus intercambios e
maior c de castelanfalantes iniciais que introducen o galego (un 71.3%
fronte a un 48.3o/o na Corua, e un 47 .5o/o fronte a un 36.9% en Pontevedra).
jj Cfr. Fernndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.) (1994), Op. cit, px.
73.
82 Lingua habitual
Grfico 3.22
Uso do casten segundo a lhlgta iucial por sectores (s castel1rlms cllStelu)
g.alcgo
castd:n
as Jas
100%-,------- -------------------,
... . -+... ... ... .
. ........... .
80%

.............
...
...
60%
----- ---------,
40%
'e.. _
20% ... . _
-.
- x . --.
--x-- --- - . --M- --- - - -- - lit .
O o o ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ M
A Corui1a Pontc,cdra Santi ago Lugu-2 Ourcn.sc-4 l ugo-5
. - - . _,..... . - - 18.4% 10,3% 6,0% 5. 1% 2, 1% 1,6%
+ 92,3% ?1,9% 86, 1% 79.4% 72,7% 4H,3%
--- - -- -- 75,8% 56,7% 50,9% 53,0% 22,6% 15.9%
3. 2. 6. Lingua habitual por sectores segundo a capacidade do
entrevistado para jala-lo galego
Polo que se refire relacin entre o dominio do galego
falado e a lingua habitual do entrevistado dse un aumento do emprego
do galego como lingua habitual a medida que aumenta a capacidade
para falalo.
O grfico 3.23 refli cte as porcentaxes de galegofalantes
habituais (sumadas as opcins 'mis galego' e 's galego') segundo a sa
capacidade para falar esta lingua. Vemos que hai diferencias destacadas
na utilizacin do galego entre os que teen unha boa competencia oral
no mesmo (poden falalo 'moito') e os que non (poden fal alo 'pouco'),
que oscilan entre os 47.4 puntos da Corua e os 79 de Lugo-2. Os sectores
nos que os entrevistados cun bo dominio oral do galego o utilizan con
mis frecuencia como lingua habitual son os mis rurais dos seis (Lugo-
5 e Ourense-4) e os que menos as cidades da Corua e Pontevedra; como
podemos deducir, na primeira incluso a metade dos que posen unha
83
alta ca pacida de para fala-lo galego teen como lingua habitual o casteln
(50.8%).
Grfico 3.23
Uso do galego segmdo a capacidade pam falaJ por sectores {s galego/mis galego)
100%
r--
- .-..-
r-'
--'
80% -
r"""
,...-
-
.-
<-'
60%
!""""
40%
,..-l r-
20% -
.- r 1 1 1
0%
ACorua Ponte\'tdn San1iago Lugo-1 Ourense-4 l.ugo-5
Jl OUCO CJ 1,8% 8,5% 2,7% 4,8% 12.7 38,6%
bast:mt l! CJ 39,9% 56.4% 56,K% 83,1% 89.1% 91.69
moit o 1:::1 49,2% 67,0% 78,2% 93,8% 97. 1% 96,4%
Cabe destacar tamn o feito ele que en Lugo-5 hai un 38.6%
de suxeitos que se consideran pouco capacitados para fala-lo galego,
pero utilizano s ou maioritariamente como lingua habitual. Existe a
posibilidade de que es tes entrevistados identifiquen o galego coa variedade
estndar dos medios de comunicacin, e que avalen negativamente a
sa capacidade para fala-lo galego por considerrense pouco ou nada
competentes nesta variedacle . Tamn posible que coiden que o 'bo
galego' se fale noutras comarcas distintas da sa ou que, simplemente,
o autntico galego non se fale en ningures.
84 Lingua habitual
3.2.7. Lingua habUual por sectores segundo os mbitos de
adquisicin do galego
En tdolos sectores existe unha clara diferencia de
comportamento lingstico entre os suxeitos que aprenderon a fala-lo
galego na famili a e os que o aprenderon en mbitos diferentes da mesma.
No caso ternos un predominio do galego como lingua habitual,
espeoalmente destacable nos sectores vilegos (Lugo-2 e Ourensc-4) e no
rural de Lugo-5, pero tamn importantes en cidades considerablemente
castelanizadas, como A Corua ou Pontevedra.
. Dentro dos que o aprenderon na escoJa , en tdoJos sectores
ex1ste un claro predominio do casteln como lingua habitual (que vai
duo 99.4% da Corua a un 86.2% de Lugo-2; dos que aprenderon 0
galego na escola un 11.1% faJa 1liis galego ca casteln oeste ltimo
En as porcentaxes dos que aprenderon a fala-lo galego
a trav_es dos ou vecios e agora falan mis galego ou s galego
suponen un terc1o do total (un 36.4% dos que o aprenderon por medio
dos amigos, e un 32.3% por medio dos vecios); na cidade de Pontevedra
estas porcentaxes descenden aproximadamente metade con respecto
a Lugo-2.
3.3. Lingua habitual de lectura
Ocuparmonos nesta seccin da lingua na que acostuma ler
a entrevistada. Ata a actualidade dispoiamos ele moi poucos
estuchos que tratasen polo mido os hbitos de lectura e de escritura da
poboacin de Galicia, se exceptumo-los que se realizaron no sector dos
escolares e dos mestres
34
. No MSG introducimos das preguntas que
.H O .de M; (1994), Conocimiento y uso de fas lenguas en Espmla, Madrid, Centro
de lnvestJg.aCJones mtrocluciu vari as cuestins relativas {t Jingua de preferencia na
ele hbros e Un de cada clcz entrevistados decantouse polo galego, pero tal como
esta a as respostas poden ocultar unha actitude mis ca un uso. Aclemais, non
da mostra por lugar ele residencia, non podemos sabe-la representatividade
de ttpo el e Pola banda, os datos que aparecen en Fernndez Rodrguez, Mauro A.
e A. Rodllguez Nemt (coords.) 0993), Op. cit., estn tomados dunha poboacin moi
reclucJcla (zona de Ferro!), ademais ele partir clunha batera ele resposta parcialmente distinta do
MSG polo que non os podemos comparar.
85
procuraban pescuda-la Jingua de lectura e a de escritura
35
. A seguir
introducmo-los resultados mis destacables, producto dos cruzamentos
da variable de lectura con distintas variables indeperdentes. Posterior-
mente farmo-lo mesmo coa lingua utilizada para escribir.
3.3.1. Lingua habitual de lectura en Gahcia
A prctica totalidade da poboacin obxecto de estudio le
sempre (43.8%) ou habitualmente (52%) en casteln. A porcentaxe dos
que len exclusivamente en galego moi reducida (0.5%). No mapa 16
obsrvase que na provincia de Ourense onde se acadan as porcentaxes
mis elevadas de lectura sempre en casteln; en tdolos sectores ags na
capital , rois da mtade da poboacin le sempre nesa lingua. No resto
de Galicia, os nicos sectores cunha porcentaxe de lectura exclusiva-
mente en casteln superior 50% son a cidade de Pontevedra, Pontevedra-
5 e Corua -4.
Se temos en conta a iclade, aprciase que os mis novos son
os que teen unha porcentaxe mis baixa en lectura exclusiva en casteln
(grfico 3.24), feito que podera estar relacionado coa recente incorpo-
racin do galego na escola. Anda que con escasas diferencias, estes
entrevistados son os que tamn mostran a porcentaxe superior na opcin
'mis galego' como preferencia de lectura.
A distribucin por estudios revela que os entrevistados con
titulacin media ou universitaria acostuman ler mis en galego.
En canto hbitat ele residencia, as maiores diferencias
aparecen no rural-1, diferenciado dos demais tipos, sobre todo polas
opcins de lectura en casteln. As porcentaxes do urbano, periurbano,
vilas e rural-2 son moi similares, tal como se pode ver na tboa 3.4.1.0.
Polo que se refire s variables lingsticas, o mis destacable
a asociacin que se d entre a competencia declarada e a lectura en
galego (pdense aprecia-las diferencias segundo o grao de competencia
"Sobre a escritura bai un ha segunda cuestin, dentro da batera ele preguntas referidas s usos no
mbito escolar, que pode servir de contraste para medi-los usos diferenciais da escritura nun ftmbito
formal e prescriptivo -como a escota-, fronte s usos mis informais -como pode se-lo feito de
deixarlle unha nora a algun- (aspecto sobre o que se fonnulou a pregunta 76 do cuestionario).
86
16 a 25
26 a 40
41 a 65
md. is dc:65
Lingua habitual
Grfico 3.24
Lzgua de lectura habitual segundo a idade en Galicia

80%
GO%
20%
l9.H %
40,9%
49, 1 %
54,2%
63.4%
54.4%
47.8 %
43.2%
4.3%
2,6 %
2.1%
Jtmpre en gJ..Icgo
0.5 %
0,4 %
0.5
0,5 %
. Grfico 3.25
Lmgua de lectura habitual segundo a capacidade pamle-lo galego en Galicia
! OOo/co
.----
80o/co
.....-
GO'Yo
e--'-
.---1
f--
40%
--
20%
r--

t n mltC:utdn m:lis galtgo stmpre t n
naJ a Cl 96.8 % 3, 1 % 0,0 % O, l %
pom;o Cl 46,0% 51 .7% 1,8 % 0,4 %
b:t5tante Cl 33.1 % 61,2 % 5, 1 % 0,6 %
moito
=
2 1,6% 69,3% 8,6 % 0,5%
87
no grfico 3.25). Os datos confirman que canto maior a capacidade de
ler en galego menor a porcentaxe dos que len s en casteln e maior
a dos que o fan mis en galego. Cmpre sinalar que tan s 2 de cada 10
entrevistados con m o ita capaciclade para ler galego len sempre en casteln.
Parece claro, pois, que un dos factores que mis facilitan a lectura en
galego a maior competencia lectora dos entrevistados nesta lingua.
3.3.2. Lingua habitual de lectura por sectores
Dos seis sectores seleccionados, Pontevedra presenta as
maiores porcentaxes de lectura exclusivamente en casteln. Pala sa
parte Santiago, Lugo-2 e Lugo-5 teen as mis baixas, inferiores de
Galicia (43.8o/o), tal como podemos ver no grfico 3.26.
Grfico 3.26
Entrevistados que len sempre en casteln po sectores
SO%
GO%
40%
20%
A Coma Pontevcd r.J.. Sant iago Lugo-2 Ourcnse-1
47.9% 62,2% 31.5% 28,4% 55. 1% 25,0%
Gali cia: 43,8%
A penas hai diferencias entre sectores nas opcins ele lectura
en galego. En ningn caso a suma ele ' mis galego' e 'sempre en galego'
acacia o 7o/o. Ourense-4 e Pontevedra son os nicos sectores nos que a
opcin 'sempre en casteln' a maioritaria .
88 Lingua habitual
Por idade, clase social e estudios, mantense as tendencias
obtidas para o conxunto de Galicia.
3.4 Lingua habitual de escritura
A informacin sobre a lingua da escritura obtvose a partir da
seguinte pregunta: P. 76. Cando ten que deixarlle unha nota a algun,
en que lingua escribe?. Con ela pretendamos saber que lingua utiliza-
ban os entrevistados nos usos escritos informais (cfr. nota 35 do presente
captulo). A partir das respostas dadas a esta pregunta podemos destacar
dous trazos que contrastan co comportamento lingstico na lectura. En
primeiro lugar, hai unha maior porcentaxe de entrevistados que recorren
sempre galego para a escritura coti. En segundo lugar, a porcentaxe
dos que escriben sempre en casteln superior de lectura en tdolos
sectores (vid. tboa 3.5.1.0): un 62.6% dos entrevistados escriben sempre
en casteln, un 12.2% mis en casteln, un 9.6% mis a miclo en galego
e, finalmente, un 15.7% sempre en galego.
3.4.1. Lingua habitual de escritura en Galicia
As ciclades da Corua, Ferro!, Pontevedra e Vigo son os
sectores con maior ndice de escritura exclusiva en casteln: 8 de cada
10 entrevistados que saben escribir afirman facelo sempre nesa lingua
36

Podemos apreciar este fenmeno no mapa 17, no que ademais se obser-
va que tan s en 5 dos .34 sectores, menos da metade da poboacin usa
de xeito exclusivo o casteln para escribir: estes sectores atopmolos nas
provincias de Lugo e Pontevedra .
Os sectores nos que hai un maior uso do galego como lingua
de escritura son os mis rurais. Mentres que Ferrol ten unha porcentaxe
do 2. 7% de entrevistados que escriben sempre neste idioma, Vigo un
3.8% e Lugo un 8.1%, Corua-5 acada o 22%, Pontevedra-10 o 24.4% e
Lugo-4 o 30.6%.
j<; A porcentaxe de casos non-computados na pregunta relativa a escritura en cada un dos seis
sectores seleccionados a seguinte: A Corua 1.8'/o; Lugo-2 Lugo-5 2.9'/o; Pontevedra J.m1>;
Santiago 5.8'/o e Ourense-4 7.2'/o. Pode tratarse de casos de informantes que non saben escribir ou
ben que clecidiron non contestar a esta pregunta por out ras razns. As porcentaxes son moi similares
no que se rcfire lectura.
89
o predominio da escritura en casteln mantense en tdalas
agrupacins de idade analizadas, tal como se manifesta no grfico 3.27.
Non obstante, cmpre destacar que hai un aumento progresivo do uso
desta lingua a medida que operamos cos grupos de maior idade. Polo
contrario, as porcentaxes dos que escriben sempre en galego aumentan
dun xeito inversamente proporcional idade.
O feito de escribir ou non en galego (non se debe esquecer
que se trata de usos informais) non parece estar relacionado co nivel de
estudios acaclado polo entrevistado nin da clase social que pertence,
anda que, neste ltimo caso, semella que as clases sociais mis
desfavorecidas utilizan mis de xeito exclusivo o galego para escribir
(vxase tboa 3.5.1.0).
16. 25
26 a 40
41 a 65
mhde 65
Grfico 3.27
Li11gua de escritma habitttal segundo a idade en Galicia

80%
60%
40%
20o/o
O%
:u:mpre en
CJ 53,5%
CJ 61.2%
CJ 71 .0%
1:1 76,)%

14,0%
13,6%
11!,8%
8,2%
ga.lcgQ
12,0 %
10,4%
7,3%
S,6 %
20,5%
14,8%
10,8%
9.7%
No grfico 3.28 tmo-la distribucin da lingua de escritura
por hbitat de residencia. Como se ve, hai lixeiras diferencias entre os
entrevistados que viven no medio urbano e os que habitan nas vilas ou
90 Lingua habitual
no rural. Estes ltimos acadan maiores porcentaxes de escritura en galego:
a suma das opcins favorables a esta lingua do 31.2% no rural, fronte
19. 3% nas vilas e o 11.4% no urbano.
urbano
,.Jas
rurnl
Grfico 3.28
Lillgua de escritura habitual seguudo o hbitat de tesidencia e11 Galicia
100%
80%
60%
40%
20%
Oo/o
stmpre rn cutc:Hn
c:J 77,6%
c:J 68,9%
c:J 56,5%
mJHc.m d n
11.1%
11.891>
12,4%
5.5%
8.0%
11.4%
5.9%
11,3%
19,H%
Mentres que a lingua de lectura a penas aparece condicio-
nada pola lingua habitual dos entrevistados (vxase tboa 3.4.2.0), no
caso da escritura ocorre un fenmeno contario: canto mis galego se fala
habitualmente maior a porcentaxe daqueles que escriben en galego.
Tan s un 0.1 o/o dos monolinges habituais en casteln afirman escribi r
sempre nesta lingua, mentres que esta porcentaxe se eleva ata o 27.5%
entre os que falan s en galego. Pero quizais o que ten maior importancia
no cruzamento coa lingua habitual que mis da metade dos monolin-
ges en galego escribe sempre en casteln. Se extraemos da mostra estes
monolinges, obsrvase que os resultados varan moito por idade. O
influxo clesta variable poclmolo apreciar no seguinte caclro:
cadro 3.2.1. Lingua de escritum dos monolinges habituais en
galego segundo a idade
scmpre casteln
mis casteln mis galego scmpre galego
16 a 25
14.9% 8. 1% 18.7% 58.3%
26 a 40 39.7% 12. 3% 13.5% 34. 5%
41 a 65
59.9% 10.3% 9.5% 20.4%
mis de 65 70%
8.4% 6.6% 15.1%
91
Algo mis de tres el e cada catro entrevistados monolinges
en galego menores de 26 anos escriben sempre ou case sempre en
galego, tendencia que se inverte nos maiores ele 65 anos. Pese a tratarse
de usos informais, isto pode estar relacionado co feto de recibir
aclestramento na escrita en galego.
Hai unha clara relacin entre a capacidade para escribir en
galego e o uso clesta lingua na escritura. A tboa 3.5.2.0 mostra unha
evidente coherencia naqueles que afirman non saber escribir en galego,
xa que as sas prcticas escritas realzanse practicamente sempre e.n
casteln. Esta porcentaxe climine a medida que se eleva a competencta
para escribir en galego: 62.9 puntos ele diferencia entre os que non
poden escribilo e os que aseguran poder fa celo sen ningunha dificultade.
O 35. 2% dos entrevistados que declaran posur moita competencia es-
crita en galego, empregan sempre esta lingua nesta actividade.
En canto os mbitos de adquisicin, cmpre destacar que tan
s entre os que aprenderon o galego no seo familiar hai un ha porcentaxe
relativamente importante de persoas que usan esta lingua de xeito ex-
clusivo para escribir: 17 .9o/o.
3.4.2. Lingua habitual de escritum por sectores
Tal como dixemos con anterioriclade, nos sectores rurais
aparecen as maiores porcentaxes de entrevistados que escriben habitual-
mente en galego: en Lugo-5 catro de cada dez entrevistados utiliza o
galego na escritura (o grfico 3.29 recolle a suma de 'sempre' e 'mis' en
galego), proporcin que se reduce moito nos clemais sectores, sobre
todo na Corua e en Pontevedra. Anda as, en calquera dos seis sectores
cos que traballamos, as porcentaxes de 'sempre en casteln' son as mis
elevadas. Tan s en Lugo-5 non se supera o 50% (48.3o/o).
92 Lingua habitual
Grfico 3.29
E11t1'evistados que escriben en galego (sempreh111is) por sectores

A Corua Ponte\'edril Samiago l ugo2 Ourcnsc--i Lugo-5
R,9% 7,8% 27,8% 21.4% 15,2% 39,2%

Neste ltimo sector hai unha evidente relacin entre a idade
e_ a eleccin do galego como lingua de escritura, xa que como mostra a
taboa 3.5. 1.4. un 48.5% dos menores de 26 anos escriben as sas notas
sempre en galego. Esta porccntaxe redcese notablemente tanto se a
comparamos c9s demais grupos de idade do mesmo sector coma se
ternos en conta o mesmo grupo de idade nos outros 5 sectores:
Cadro 3.3.2. Um exclusivo do galego na escritura nos menores
de 26 anos
A Corua
Pontevcdra
Santiago
Lugo-2
Ourensc-4
Lugo-5
5.5%
6.8%
18.6%
9.7%
14.5%
48.5%
37

Esta _elevada purcentaxe dos menores de 26 anos tamn aparece noutros sectores do MSG de
rural. As, por exemplo, en Corua-l O ternos un 31.2%, en Ourense-5 un 38.7% e en
tevedra-10 un 39.2% de menores de 26 anos que afirman escribir sempre en galegu.
93
A diferencia do que acorra coa lingua habitual, o uso do
casteln mis frecuente canto mis vello o individuo. As cidades da
Corua e Pontevedra presentan unha distribucin da lingua usada na
escritura moi semellante en tdolos grupos de idade. En Lugo-5, pola sa
parte, a metade da poboacin do grupo de 26 a 40 anos e mis dunha
cuarta parte dos maiores de 65 anos escribe habitualmente en galego.
Este sector, xunto con Ourense-4, o que manifesta de forma mis clara
a diferencia dos que sempre escriben en galego segundo o nivel de
estudios. Os titulados e medios acadan porcentaxes de uso de
galego (sempre ou habitualmente) mis elevadas cs entrevistados con
menor grao de estudios (vxase tboas 3.5.1.4 e 3.5.1.5).
Polo que respecta relacin coas variables lingsticas, pdese
soste-lo que xa se dixo para a totalidade de Galicia. Tan s cmpre
destacar que hai un aumento das opcins 'mis galego' e 'sempre en
galego' nos sectores vilegos e no rural.
94
95
Tbo a 3.1.1.0. Lingua habitual dos entrevistados. Galicia Tboa 3. 1.1.1. Lingua habitual dos entrevistados. A CoruPa
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s mis mis s
casleln casteln galego galego s mis mis s N
casteln casteln galego galego
TOTAL GALICIA 10.6% 20.8% 29.9% 38.7%
TOTAL SECTOR
28.3% 36.6% 24.6% 10.5% 1170
IDADE
16 a 25 anos 17.7% 35.7% 23.0% 23.5%
IDADE
26 a 40 anos 12.9% 24.8% 32.2% 30.2%
16 a 25 anos
44.3% 46.0% 6.8% 3.0% 237
41 a 65 anos 7.5% 15.2% 33.8% 43.5%
26 a 40 anos
30.9% 42.0% 19.8% 7.4% 324
mis de 65 anos 5.8% 9.5% 25.8% 58.9%
41 a 65 anos
22.4% 33.6% 32.4% 11.6% 447
mis de 65 anos
16.0% 20.4% 38.9% 24.7% 162
ESTUDIOS
ningn .9% 3.3% 20.5% 75.3%
ESTUDIOS
primarios incompletos 4.2% 8.8% 30.0% 56.9%
ningn
1.7% 5. 1% 42.4% 50.8% 59
primarios compl etos 9.0% 18.2% 37.3% 35.5%
primarios incompletos 13.3% 25.4% 41.1% 20.2% 248
FP 14.4% 32.3% 31.1% 22.2%
primarios completos
25.3% 34.7% 32.0% 8.0% 300
BUP 21.0% 39.1% 24.9% 15.0%
FP
31.0% 44.0% 17.9% 7.1% 84
carreira grao medio 21.6% 41.4% 27.3% 9.7%
BUP
43.5% 46.8% 7.0% 2.7% 186
carreira grao superior 25.8% 45.6% 19.4% 9.2%
carreira grao medio
41.7% 44.2% 10.8% 3.3% 120
outros estudios 17.2% 24.4% 41.4% 17.0%
carreira grao superior
38.4% 51.0% 7.9% 2.6% 151
outros estudios
27.3% 18.2% 54.5%
22
CLASE SOCIAL
baixa 6.0% 11.0% 27.3% 55.7%
CLASE SOCIAL
media-baixa 6.0% 14.7% 31 .6% 47.7%
baixa
27.0% 23.0% 32.4% 17.6% 74
media 14.4% 27.0% 29.4% 29.2%
media-baixa
16.6% 34.0% 33.7% 15.6% 326
media-alta 27.7% 37.0% 21.2% 14.1%
media
30.3% 39.1% 22.2% 8.4% 657
media-alta
51.3% 38.1% 7.1% 3.5% 113
PROFESIN
empresarios 5.8% 16.6% 41.8% 35.8%
PROFESIN
lilulacin superior ou media 27.4% 46.7% 19.6% 6.3%
empresarios
23.4% 31 .9% 31.9% 12.8% 47
prolesionais liberais 23.0% 50.7% 22.5% 3.8%
titulacin superior ou media 48.1% 42.6% 7.4% 1.9% 54
docentes 18.5% 37.3% 32.2% 12.1%
prolesionais libarais
20.0% 70.0% 10.0% 10
lorzas armadas 16.1% 31.4% 38.5% 13.9%
docentes
36.8% 42.1% 19.3% 1.8% 57
administracin subalterno 15.3% 29.9% 34.5% 20.3%
lorzas armadas
15.0% 45.0% 35.0% 5.0% 20
persoal servicios 15.1% 29.6% 36.4% 19.0%
administracin subalterno
26.5% 45.8% 21 .9% 5.8% 155
autnomos 6.2% 13.9% 37.6% 42.4%
persoal servicios
37.5% 34.4% 28.1% 64
labregos .3% .6% 13.2% 85.9%
autnomos
15.0% 28.3% 38.3% 18.3% 60
marieiros .9% 6.6% 33.0% 59.4%
labregos
9.1% 18.2% 72.7% 11
obreiros 6.2% 17.9% 37.8% 38.1%
marieiros
15.0% 40.0% 45.0% 20
estudiantes 22.6% 43.6% 18.8% 15.0%
obrei ros
14.6% 38.5% 30.7% 16.1% 205
amas de casa 10.7% 15.7% 31.4% 42.2%
estudiantes
46.5% 44.9% 5.3% 3.2% 187
persoas economicamente inactivas 20.4% 25.7% 24.9% 29.0%
amas de casa
25.3% 26.8% 34.2% 13.8% 269
persoas ecomicamente inactivas 72.7% 18.2%
9.1% 11
SEXO
home 8.2% 20.4% 32.7% 38.7%
SEXO
muller 12.7% 21.1% 27.5% 38.7%
home
23.4% 38. 1% 27.5% 11.0% 538
muller
32.4% 35.3% 22.2% 10.1% 632
HBITAT DE RESIDENCIA
urbano 24.2% 38.2% 28.6% 9.1%
periurbano 10.2% 25.2% 41.0% 23.6%
urbano
28.4% 36.8% 24.6% 10.3% 1156
vi las 10.6% 24.1% 33.6% 31.8%
periurbano
21.4% 21.4% 28.6% 28.6% 14
rural-1 4.7% 16.6% 35.8% 42.8%
rural-2 2.8% 7.5% 25.7% 64.0%
96
97
Tboa 3.1.1.2. Lingua habitual dos entrevistados. Santiago
Tboa 3.1.1.3. Lingua habitual dos entrevistados. Lugo-2
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s mis mis s N
s mis mis s N
TOTAL "SECTOR
8.1% 17.6% 31.6% 42.7% 1068
TOTAL SECTOR 11.3% 28.3% 31.0% 29.5% 1153
IDADE
IDADE
21.7% 17.1% 175
16 a 25 anos
19.4% 41.7%
16 a 25 anos 16.5% 48.5% 20.3% 14.8% 237 26 a 40 anos
10.3% 22.9% 30.0% 36.8% 253
26 a 40 anos 13.2% 32.5% 33.9% 20.4% 372 41 a 65 anos
4.8% 10.9% 37.3% 47.0% 413
41 a 65 anos 7.7% 18.6% 33.8% 39.9% 388 mis de 65 anos
2.6% 5.3% 30.8% 61.2% 227
mis de 65 anos 7.7% 11.5% 33.3% 47.4% 156
ESTUDIOS
ESTUDIOS
23.3% 70.0% 30
ningn
6.7%
ningn 4.8% 20.6% 74.6% 63 primarios incompletos
3.1% 7.2% 33.9% 55.8% 360
primarios incompletos 1.8% 3.2% 32.4% 62.6% 222 primarios completos
5.1% 14.8% 32.2% 47.8% 391
primarios completos 6.0% 20.6% 40.9% 32.5% 252 FP
19.7% 31.6% 32.9% 15.8% 76
FP 10.3% 30.8% 37.2% 21.8% 78 BUP
23.3% 42.2% 22.4% 12.1% 116
BUP 17.3% 44.9% 29.2% 8.6% 185 carreira grao medio
15.1% 35.8% 28.3% 20.8% 53
carreira grao medio 17.2% 39.7% 29.3% 13.8% 116 carreira grao superior
13.9% 27.8% 36.1% 22.2% 36
carreira grao superior 22.4% 47.8% 21.1% 8.8% 228 outros estudios
66.7% 33.3% 6
outros estudios 22.2% 44.4% 33.3% 9
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
19.3% 70.2% 57
baixa
5.3% 5.3%
baixa 16.4% 32.7% 50.9% 55 media-baixa
7.0% 15.8% 28.5% 48.7% 758
media-baixa 8.0% 13.5% 34.3% 44.2% 251 media
10.3% 24.1% 45.3% 20.3% 232
media 11.8% 33.0% 29.8% 25.4% 712 media-alta
28.6% 42.9% 28.6%
21
media-alta 19.3% 35.6% 30.4% 14.8% 135
PROFESIN
PROFESIN
43.0% 27.8% 79
empresarios
2.5% 26.6%
empresarios 3.4% 20.7% 48.3% 27.6% 58 tilulacin superior ou media
28.6% 28.6% 28.6% 14.3% 14
tilulacin superior ou media 23.1% 44.9% 20.5% 11.5% 78 profesionais liberais
100.0%
2
profesionais liberais 6.3% 56.3% 25.0% 12.5% 16 docentes
3.1% 34.4% 31.3% 31.3% 32
docentes 15.2% 38.0% 34.8% 12.0% 92 lorzas armadas
6.3%
37.5% 56.3% 16
lorzas armadas 8.3% 8.3% 50.0% 33.3% 12 administracin subalterno
12.6% 18.9% 42.3% 26.1%. 111
administracin subalterno 14.5% 22.7% 40.9% 21.8% 110 persoal servicios
20.8% 16.7% 62.5%
24
persoal servicios B.O% 34.0% 38.0% 20.0% 50 autnomos
5.1% 15.3% 42.4% 37.3% 59
autnomos 13.5% 11 .5% 48.1% 26.9% 52 labregos
7.9% 92.1% 89
labregos 11.3% 88.7% 53 marieiros
34.8% 65.2% 23
marieiros 50.0% 50.0% 4 obre iros
3.5% 11.3% 37.3% 47.9% 142
obreiros 4.4% 15.0% 36.9% 43.8% 160 estudiantes
21.4% 47.6% 12.6% 18.4% 103
estudiantes 18.5% 53.4% 17.5% 10.6% 189 amas de casa
6.2% 12.7% 31.2% 49.9% 353
amas de casa 7.1% 18.8% 31.4% 42.7% 255 persoas ecomicamente inactivas
33.3% 38.1% 19.0% 9.5% 21
persoas ecomicamente inactivas 29.2% 54.2% 8.3% 8.3% 24
SEXO
SEXO
16.2% 35.3% 41.4% 493
home
7.1%
home 8.3% 29.4% 32.5% 29.8% 520 muller
8.9% 18.8% 28.5% 43.8% 575
muller 13.7% 27.3% 29.7% 29.2% 633
40.4% 28.6% 720
vil as
9.9% 21.1%
urbano 14.8% 33.9% 32.1% 19.2% 819 rural-2
4.3% 10.3% 13.5% 71 .8% 348
peri urbano 2.7% 14.4% 28.1% 54.8% 334
99
98
Tboa 3.1.1.4. Lingua habitual dos entrevistados. Lugo-5
Tboa 3.1.1.5. Lingua habitual dos entrevistados. Ourense-4
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s mis mis s N
s mis mis s N
TOTAL SECTOR 1.1% 5.3% 32.8% 60.7% 1775
TOTAL SECTOR
2.4% 11.0% 39.4% 47.2% 964
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 2.7% 13.7% 37.3% 46.4% 263
16 a 25 anos
3.5% 25.0% 52.9% 18.6% 172
26 a 40 anos 2.3% 6.3% 38.0% 53.3% 347
26 a 40 anos
3.7% 14.9% 44.7% 36.7% 215
41 a 65 anos .6% 3.4% 32.4% 63.7% 714
41 a 65 anos
1.1% 6.9% 37.8% 54.3% 376
mis de 65 anos .2% 2.7% 27.1% 70.1% 451
mis de 65 anos
2.5% 2.5% 25.4% 69.7% 201
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 28.6% 71.4% 133
ningn
.8% 4.1% 18.7% 76.4% 123
primarios incompletos .1% 2.2% 24.6% 73.0% 816
primarios incompletos .9% 2.4% 31.5% 65.3% 340
primarios completos .8% 4.0% 38.1% 57.1% 473
primarios completos
2.9% 10.0% 51.8% 35.3% 309
FP 3.7% 8.5% 46.3% 41.5% 82
FP
7.8% 20.3% 57.8% 14.1% 64
BUP 2.6% 16.7% 48.1% 32.7% 156
BUP
4.6% 35.4% 47.7% 12.3% 65
carreira grao medio 9.1% 16.4% 49.1% 25.5% 55
carreira grao medio
54.5% 27.3% 18.2% 33
carreira grao superior 6.0% 26.0% 34.0% 34.0% 50
7.7% 30.8% 38.5% 23.1% 26
oulros estudios 20.0% 70.0% 10.0% 10
outros estudios
75.0% 25.0% 4
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa .7% 3.6% 16.1% 79.6% 137
baixa
2.0% 2.0% 21.6% 74.5% 51
media-baixa 1.0% 4.1% 35.8% 59.2% 1060
media-baixa
2.1% 5.8% 34.5% 57.6% 469
media 1.4% 7.7% 30.3% 60.6% 518
media
2.4% 16.6% 47.3% 33.7% 421
media-alta 1.7% 10.0% 41.7% 46.7% 60
media-alta
8.7% 34.8% 34.8% 21 .7% 23
PROFESIN
PROFESIN
empresarios .6% 2.9% 41.7% 54.9% 175
empresarios
12.2% 46.3% 41 .5% 41
tilulacin superior o u media 6.3% 50.0% 31.3% 12.5% 16
titulacin superior ou media
57.1% 14.3% 28.6% 7
prolesionais liberais 7.7% 30.8% 38.5% 23.1% 13
prolesionais libarais 33.3%
33.3% 33.3% 3
docentes 3.4% 3.4% 65.5% 27.6% 29
docentes
41.7% 16.7% 41 .7% 12
lorzas armadas 18.2% 59.1% 22.7% 22
lorzas armadas
50.0% 50.0%
2
administracin subalterno 1.0% 5.0% 53.0% 41.0% 100
persoal servicios 6.7% 44.4% 48.9% 45
persoal servicios
25.0% 50.0% 25.0% 16
autnomos 1.1% 5.6% 31.1% 62.2% 90
autnomos
14.3% 57.1% 28.6% 42
labregos .1% 20.7% 79.1% 690
labregos
1.3% 16.9% 81.9% 160
marieiros 18.2% 81.8% 11
obreiros
3.0% 4.9% 55.2% 36.9% 203
obreiros .6% 7.1% 35.3% 57.1% 170
estudiantes
3.4% 33.7% 48.3% 14.6% 8
estudiantes 5.7% 21.3% 37.7% 35.2% 122
amas de casa
3.2% 6.9% 33.8% 56.2% 317
amas de casa 2.2% 6.7% 40.4% 50.6% 267
persoas ecomicamente inactivas
34.8% 39.1% 26.1% 23
persoas ecomicamente inactivas 8.0% 32.0% 60.0% 25
SEXO
SEXO
home
2.3% 10.4% 43.0% 44.3% 470
home .8% 4.7% 33.3% 61.2% 874
muller
2.4% 11.5% 36.0% 50.0% 494
muller 1.4% 5.9% 32.4% 60.3% 901
vilas
2.8% 20.5% 48.3% 28.4% 317
rural-1 2.1% 10.3% 38.9% 48.7% 671
rural-1
3.3% 3.3% 39.2% 54.2% 120
rural-2 .5% 2.3% 29.2% 68.0% 1104
rural-2
1.9% 7.0% 34.2% 56.9% 527
100
101
Tboa 3.1.1.6. Lingua habitual dos entrevistados. Ponteuedm Tboa 3.1.2.0. Lingua habitual dos en.trevistaclos. Galicia
LINGUA HABITUAL LINGUA HABITUAL
s mis mis s N s mis mis s
. casteln casteln galego galego casteln casteln galego galego
TOTAL SECTOR 28.1% 25.2% 24.4% 22.3% 1146
TOTAL GALICIA
10.6% 20.8% 29.9% 38.7%
IDADE
LINGUA INICIAL
16 a 25 anos 45.0% 35.9% 12.4% 6.8% 251
.2% 5.0% 32.8% 62.1%
26 a 40 anos 30.2% 30.2% 25.7% 13.9% 338
galego
37.4% 46.1% 14.3% 2.2%
41 a 65 anos 18.0% 19.5% 33.1% 29.4% 405
casteln
43.0% 51 .5% 4.3%
1.1%
mis de 65 anos 22.4% 11.8% 18.4% 47.4% 152 as das
22.3% 28.6% 22.8%
outras
26.3%
ESTUDIOS
ningn 13.0% 87.0% 23 ENTENDE O GALEGO
primarios incompletos 10.9% 9.8% 29.7% 49.6% 256 nada
100.0%
primarios completos 17.6% 17.9% 38.7% 25.8% 357
55.8% 29.4% 14.5% .3%
pouco
FP 47.7% 27.3% 20.5% 4.5% 88
bastante
9.7% 19.5% 30.5% 40.4%
BUP 43.8% 42.1 % 10.1% 3.9% 178
moilo
8.6% 21 .5% 30.4% 39.5%
carreira grao medio 48.4% 39.5% 11.3% .8% 124
FALA O GALEGO
outros estudios 30.0% 40.0% 20.0% 10.0% 10
nada
99.8% .2%
42.1% 48.6% 5.5% 3.9%
CLASE SOCIAL
pouco
4.6% 19.8% 34.6% 41.0%
bastante
bai xa 7.7% 15.4% 76.9% 13
2.8% 14.6% 33.8% 48.8%
media-baixa 18.5% 15.1% 31.5% 34.9% 562
moito
media 37.5% 35.7% 17.9% 8.8% 554
media-alta 58.8% 29.4% 11.8% 17
LE O GALEGO
14.5% 21.4% 46.2%
nada
17.8%
PROFESIN
9.2% 16.6% 30.2% 43.9%
pouco
10.0% 24.8% 33.6% 31.7%
empresarios 9.3% 31 .5% 37.0% 22.2% 54 bastante
31.8% 30.8% 25.6%
tilulacin superior ou media 48.9% 44.4% 6.7% 45 moito
11.8%
profesionais liberais 42.9% 50.0% 7.1% 14
docentes 43.1% 34.7% 19.4% 2.8% 72 ESCRIBE O GALEGO
40.0%
lorzas armadas 29.4% 47.1 % 23.5% 17
nada
16.0% 16.6% 27.4%
administracin subalterno 33.3% 33.3% 19.8% 13.5% 111 7.6% 19.0% 32.4% 41.1%
persoal servicios 27.0% 27.0% 29.7% 16.2% 37
pouco
9.3% 29.2% 31.4% 30.0%
bastante
autnomos 14.3% 14.3% 38.1% 33.3% 63
moito
10.2% 31.7% 29.9% 28.2%
labregos 1.6% 1.6% 11.5% 85.2% 61
marieiros 11 .8% 5.9% 41 .2% 41.2% 17
MBITOS DE ADQUISICIN
obreiros 14.9% 18.6% 32.1% 34.4% 221
familia
3.0% 16.1% 34.0% 47.0%
estudiantes 51.2% 39.3% 6.0% 3.6% 168
42.1% 50.0% 6.5% 1.4%
amas de casa 26.6% 17.5% 33.3% 22.6% 252
escala
47.2% 23.0% 3.7%
26.1%
persoas ecomicamente inactivas 57.1% 21 .4% 14.3% 7.1% 14
amigos
38.0% 41.6% 17.7% 2.7%
vecios
trabal!o
25.1% 54.6% 18.5% 1.7%
SEXO
43.5% 45.1% 8.8% 2.6%
home 22.9% 29.3% 24.6% 23.2% 512 out ros
muller 32.3% 21.9% 24.3% 21.5% 634
urbano 38.6% 33.2% 20.7% 7.6% 555
periurbano 18.3% 17.8% 27.9% 36.0% 591
103
102
Tboa 3.1.2.1. Lingua habitual dos entrevistados. A Corua
Tboa 3.1.2.2. Lingua habitual dos entrevistados. Santiago
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s mis mis s N
s mis mis s N
TOTAL SECTOR
TOTAL SECTOR
11.3% 28.3% 31 .0% 29.5% 1153
28.3% 36.6% 24.6% 10.5% 1170
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego
6.0% 40.6% 53.3% 598
galego .5% 17.9% 53.4% 28.2% 408
casteln
32.0% 54.1% 12.3% 1.6% 381
casteln 50.9% 41.4% 6.9% .8% 636
as das
1.2% 49.7% 41.0% 8.1% 161
as das .8% 75.0% 21.7% 2.5% 120
outras
46.2% 30.8% 7.7% 15.4% 13
out ras 66.7% 33.3% 6
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada
100.0%
2
nada 100.0% 3
pouco
63.0% 25.9% 11.1%
27
pouco 66.0% 28.3% 5.7% 53
bastante
12.8% 28.5% 33.7% 25.0% 312
bastante 35.3% 31.2% 21.4% 12.1% 346
moito
8.7% 28.3% 30.7% 32.3% 812
moito 22.3% 39.7% 27.5% 10.5% 768
F ALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada
100.0%
22
nada 100.0% 53
pouco
44.9% 52.4% 2.7%
147
pouco 64.4% 33.8% 1.8% 219
bastante
7.0% 36.2% 34.5% 22.3% 359
bastante 20.2% 39.9% 28.2% 11.7% 376
moito
2.7% 19.0 36.6% 41.6% 625
moito 11.7% 39. 1% 34. 1% 15.1% 522
LEOGALEGO
LE O GALEGO
nada
24.2% 17.6% 22.0% 36.3% 91
nada 55.6% 22.2% 12.5% 9.7% 72
pouco
12.2% 25.0% 29.5% 33.3% 336
pouco 31.1% 28.0% 28.4% 12.5% 296
bastante
12.5% 34.4% 31.8% 21.3% 343
bastante 25.8% 36.9% 27.2% 10.1% 415
moito
7.0% 30.8% 36.0% 26.2% 344
moito 24.7% 47.3% 20.4% 7.5% 372
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada
18.9% 18.9% 32.4% 29.7% 296
nada 42.1% 27.0% 23.2% 7.7% 31 1
pouco
11 .5% 28.4% 30.9% 29.2% 408
pouco 21.6% 33.3% 30.6% 14.5% 435
bastante
8.8% 42.8% 26.0% 22.3% 215
bastante 23.2% 46.1% 24.6% 6.1% 228
moito
4.2% 31 .4% 38.7% 25.7% 191
moito 29.1% 51.6% 11.5% 7.7% 182
familia
3.1% 23.6% 36.2% 37.2% 904
familia 8.4% 37.1% 37.9% 16.6% 715
e seo la
33.3% 55.6% 11.1%
72
escola 65.7% 33.6% .7% 143
amigos
28.3% 45.3% 20.8% 5.7% 53
amigos 40.5% 50.0% 9.5% 116
vecios
38.9% 55.6% 5.6%
18
vecios 63.6% 31.8% 4.5% 44
traballo
22.6% 58. 1% 16.1 % 3.2% 31
lraballo 40.6% 50.0% 9.4% 32
outros
50.0% 40.0% 10.0%
50
out ros 53.0% 40.9% 1.5% 4.5% 66
104
105
Tboa 3.1.2.3. Lingua babitual dos entrevistados. Lugo-2 Tboa 3.1.2.4. Lingua babitual dos entrevistados. Lu.go-5
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s mis mis s N s mis mis s N
casteln casteln galego galego casteln casteln galego galego
TOTAL SECTOR 8.1% 17.6% 31 .6% 42.7% 1068 TOTAL SECTOR 1.1% 5.3% 32.8% 60.7% 1775
LINGUA INICIAL LINGUA INICIAL
galego .3% 4.8% 35.0% 60.0% 732 galego
1.6% 28.2% 70.2% 1501
casteln 36.4% 43.0% 16.7% 3.9% 228 casteln
12.6% 35.7% 42.0% 9.8% 143
as das 1.0% 52.0% 41.2% 5.9% 102 as das
.8% 15. 1% 77.8% 6.3% 126
outras 33.3% 33.3% 33.3% 6 out ras
20.0% 20.0% 60.0% 5
ENTENDE O GALEGO ENTENDE O GALEGO
nada 100.0% 1 pouco
12.5% 37.5% 50.0% 16
pouco 64.3% 25.0% 10.7% 28 bastante
.9% 4.4% 42.4% 52.3% 698
bastante 7.8% 19.5% 29.4% 43.4% 514 moito
1.1% 5.4% 26.3% 67.2% 1061
moito 5.1% 15.4% 35.0% 44.4% 525
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada
100.0%
7
nada 100.0% 22 pouco
15.8% 45.6% 14.0% 24.6% 57
pouco 33.1% 62.2% 4.1% .7% 148 bastante
5.4% 42.1% 52.5% 598
bastante 2.5% 14.4% 39.0% 44.1% 513 moito
.4% 3.2% 29.0% 67.4% 1113
moito .5% 5.7% 34.3% 59.5% 385
LEOGALEGO
LE O GALEGO
nada
4.0% 4.8% 20.0% 71 .2% 125
nada 21.6% 20.3% 35.3% 22.9% 153 pouco
.3% 4.4% 29.0% 66.3% 796
pouco 5.9% 15.7% 31 .4% 46.9% 471 bastante
1.5% 5.0% 36.8% 56.6% 535
bastante 5.9% 19.6% 30.7% 43.9% 358 moito
1.8% 9.2% 42.0% 47.0% 283
moito 6.3% 18.8% 32.8% 42.2% 64
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada
2.2% 5.2% 22.8% 69.8% 461
nada 16.0% 17.0% 35.5% 31 .5% 324 pouco
.5% 4.0% 34.0% 61.5% 821
pouco 4.9% 15.7% 30.5% 48.9% 446 bastante
1.1% 7.2"/o 39.2% 52.5% 278
bastante 4.4% 22.3% 29.3% 44.1% 229 moito
1.7% 9.6% 45.5% 43.3% 178
moito 4.1% 22.4% 30.6% 42.9% 49
familia
.2% 3.3% 32.8% 63.6% 1680
familia 2.1% 13.3% 34.4% 50.2% 895 escota
4.8% 85.7% 9.5% 21
escota 33.3% 52.9% 13.7% 51 amigos
20.0% 60.0% 20.0o/o 20
amigos 20.5% 43.2% 25.0% 11.4% 44 vecios
18.8% 31.3% 37.5% 12.5% 32
vecios 22.6% 45.2"/o 25.8% 6.5o/o 31 traballo
9.1% 36.4% 45.5% 9.1% 11
traballo 22.2% 55.6% 22.2% 9 outros
25.0% 50.0% 25.0% 4
out ros 50.0% 33.3% 16.7% 12
108
109
Tboa 3.2.1.0. Lingua dos pais. Gahcia Tboa 3.2.1.1. Lingua dos pais. A C01uiia
LINGUA PAIS ENTRE SI
s mis mis s
s mis mls S N
TOTAL GALICIA
13.1% 5.4% 6.1% 75.4%
TOTAL $ECTOR 31.9% 9.1% 5.9% 53.1% 1065
IDADE
IDADE
16 a 25 anos
20.0% 9.5% 9.2% 61.4% 16 a 25 anos 44.8% 13.5% 7.8% 33.9% 230
26 a 40 anos
41 a 65 anos
16.6% 6.4% 6.8% 70.3% 26 a 40 anos 37.7% 9.4% 6.1% 46.8% 297
mis de 65 anos
10.0% 3.6% 5.1% 81.3%
41 a65anos 26.0% 7.9% 5.6% 60.6% 393
6.2% 2.7% 3.4% 87.7%
mis de 65 anos 15.9% 4.8% 3.4% 75.9% 145
ESTUDIOS
ningn
.7% .9% 1.8% 96.6%
ESTUDIOS
primarios incompletos
4.9% 2.2% 3.5% 89.4%
ningn 2.0% 98.0% 51
primarios completos
9.5% 4.9% 6.5% 79.2% primarios incompletos 13.4% 5.8% 3.1% 77.7% 224
FP
BUP
13.9% 8.5% 10.6% 67.0% primarios completos 24.2% 10.2% 6.4% 59.1% 264
carreira grao medio
27.5% 9.7% 9.9% 52.9% FP 29.1% 7.6% 7.6% 55.7% 79
30.7% 10.3% 8.1% 50.8% BUP 52.0% 11.2% 7.8% 29.1% 179
38.7% 12.0% 7.9% 41.4%
carreira grao medio 41 .8% 12.7% 9.1% 36.4% 110 outros estudios
20.4% 7.3% 8.8% 63.5%
CLASE SOCIAL outros estudios 25.0% 15.0% 5.0% 55.0% 20
baixa
4.2% 3.8% 2.8% 89.2%
media-baixa
7.0% 3.9% 5.4% 83.6%
CLASE SOCIAL
media
media-alta
18.3% 6.6% 7.1% 67.9% baixa 11.1% 14.3% 6.3% 68.3% 63
38.6% 10.6% 7.4% 43.4% media-baixa 19.3% 9.3% 4.7% 66.8% 301
PROFESIN
media 34.4% 7.3% 7.0% 51 .3% 602
empresarios
9.0% 4.6% 6.7%
media-alta 68.7% 16.2% 3.0% 12.1% 99
79.7%
profesionais liberais
41.2% 15.3% 7.1% 36.3%
PROFESIN
45.1% 8.4% 10.1% 36.3%
docentes
30.3% 9.4% 7.8% 52.5%
empresarios 22.7% 9.1% 13.6% 54.5% 44
lorzas armadas
20.4% 7.0% 8.7% 63.8%
21.2% 8.2% 6.8% 63.8%
profesionais libarais 60.0% 10.0% 10.0% 20.0% 10
persoal servicios
18.7% 6.6% 7.3% 67.4% docentes 43.4% 7.5% 7.5% 41.5% 53
autnomos
labregos
7.0% 3.5% 5.7% 83.9% lorzas armadas 27.8% 11.1% 5.6% 55.6% 18
marieiros
.2% .3% 1.5% 98.0% administracin subalterno 38.8% 8.2% 3.4% 49.7% 147
obre iros
2.7% 1.4% 3.2% 92.6%
estudiantes
9.0% 4.8% 6.6% 79.6%
autnomos 18.4% 4.1% 4.1% 73.5% 49
26.7% 11.1% 9.9% 52.3%
amas de casa
9.7% 3.7% 5.2% 81.4%
labregos 100.0% 9
persoas ecomicamente inactivas
19.0% 7.3% 10.3% 63.4%
marieiros 5.9% 5.9% 88.2% 17
SEXO
obreiros 22.5% 9.6% 7.0% 61.0% 187
estudiantes 49.2% 12.4% 7.6% 30.8% 185
home
13.2% 5.7% 6.4% 74.8% amas de casa 21.8% 5.9% 4.6% 67.8% 239
muller
13.1% 5.1% 5.8% 76.0% persoas ecomicamente inactivas 44.4% 22.2% 33.3% 9
urbano
32.4% 9.9% 8.8% 48.9%
SEXO
periurbano
11.4% 7. 2% 7.7% 73.7%
home 33.1% 10.3% 5.3% 51 .3% 493
vi las
11.8% 6.5% 7.8% 73.9%
muller 30.9% 8.0% 6.5% 54.5% 572
rural-1
6.9% 4.0% 5.2% 83.9%
rural-2
2.6% 1.9% 3.5% 92.0%
urbano 32.0% 9.1% 6.0% 52.9% 1056
periurbano 22.2% 11.1% 66.7% 9
110
111
Tboa 3.2.1.2. Lingua dos pais. Santiago
Tboa 3.2.1.3. Lingua dos pas. Lugo-2
TOTAL SECTOR 17.3% 7.9% 7.5% 67.3% 1078 TOTAL SECTOR
8.3% 5.0% 4.9% 81.9% 1026
IDA DE IDADE
16 a 25 anos 24.2% 17.3% 7.8% 50.6% 231 16 a 25 anos
17.0% 11.7% 9.9% 61.4% 171
26 a 40 anos 22.7% 8.3% 8.0% 60.9% 348 26 a 40 anos
11.4% 5.1% 6.4% 77.1% 236
41 a 65 anos 11.2% 3.1% 7.6% 78.2% 357 41 a 65 anos
5.3% 3.5% 4.0% 87.3% 400
mis de 65 anos 7.7% 3.5% 5.6% 83.1% 142 mls de 65 anos 3.7% 2.3% .9% 93.2% 219
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 1.8% 98.2% 56 ningn
3.4%
96.6% 29
primarios incompletos 2.4% .5% 1.9% 95.2% 210 primarios incompletos 4.3% 1.7% 2.0% 92.0% 348
primarios completos 7.7% 3.8% 9.4% 79.1% 235 primarios completos
5.5% 5.0% 4.5% 85.0% 379
FP 10.7% 12.0% 8.0% 69.3% . 75 FP
17.1% 5.7% 8.6% 68.6% 70
BUP 26.3% 13.7% 12.6% 47.4% 175 BUP
18.9% 13.5% 15.3% 52.3% 111
carreira grao medio 23.4% 9.9% 9.9% 56.8% 111 carrei ra grao medio
18.4% 8.2% 73.5% 49
carreira grao superior 38.6% 15.0% 7.7% 38.6% 207 carreira grao superior 17.6% 8.8% 8.8% 64.7% 34
outros estudios 22.2% 77.8% 9 outros estudios
100.0% 6
CLASE SOCI AL CLASE SOCIAL
baixa 7.7% 9.6% 82.7% 52 baixa
3.7% 5.6% 90.7% 54
media-baixa 9.1% 3.9% 5.6% 81.4% 231 media-baixa 7.1% 3.8% 4.1% 85.0% 732
media 18.4% 9.7% 7.1% 64.8% 673 media
11.1% 8.0% 8.9% 72.0% 225
media-alta 30.3% 9.0% 12.3% 48.4% 122 mediaalta
40.0% 13.3% 46.7% 15
PROFESIN PROFESIN
empresarios 7.3% 9.1% 1.8% 81.8% 55 empresarios 9.1% 3.9% 7.8% 79.2% 77
titulacin superior ou media 33.3% 11.6% 10.1% 44.9% 69 titulacin superior ou media 27.3% 9.1% 63.6% 11
profesionais libarais 41.7% 8.3% 50.0% 12 profesionais liberais
100.0% 2
docentes 37.9% 9.2% 6.9% 46.0% 87 docentes
6.9% 10.3% 6.9% 75.9% 29
lorzas armadas 8.3% 8.3% 83.3% 12 lorzas armadas
6.7% 93.3% 15
administracin subalterno 15.8% 6.9% 11.9% 65.3% 101 administracin subalterno 11.4% 5.7% 5.7% 77. 1% 105
persoal servicios 26.5% 6.1% 8.2% 59.2% 49 persoal servicios
25.0% 12.5% 4.2% 58.3% 24
autnomos 12.5% 2.1% 6.3% 79.2% 48 autnomos
6.9% 6.9% 3.4% 82.8% 58
labregos 100.0% 49 labregos
100.0% 89
marieiros 100.0% 4 marieiros
4.3% 8.7% 87.0% 23
obre iros 9.2% 4.6% 7.9% 78.3% 152 obreiros 3.8% 2.3% 1.5% 92.4% 132
estudiantes 26.4% 17.0% 9.3% 47.3% 182 estudiantes
17.5% 11.7% 11.7% 59.2% 103
amas de casa 6.8% 4.3% 6.4% 82.5% 234 amas de casa
6.2% 4.2% 3.6% 86. 1% 337
persoas ecomicamente inactivas 29.2% 16.7% 12.5% 41.7% 24 persoas ecomicamente inactivas 33.3% 9.5% 14.3% 42.9% 21
SEXO SEXO
home 18.6% 8.0% 7.8% 65.7% 490 home
8.7% 4.2% 5.5% 81.5% 471
muller 16.2% 7.8% 7.3% 68.7% 588 muller
7.9% 5.6% 4.3% 82.2% 555
HBITAT DE RESIDENCIA HBITAT DE RESIDENCIA
urbano 23.2% 10.2% 9.3% 57.3% 764 vi las
11.2% 6.0% 5.5% 77.3% 687
periurbano 2.9% 2.2% 3.2% 91.7% 314 rural2
2.4% 2.9% 3.5% 91.2% 339
112
113
Tboa 3.2.1.4. Lingua dos pais. Lugo-5 Tboa 3.2.1.5. Lingua dos pas. Oumnse-4
LINGUA PAIS ENTRE SI LINGUA PAIS ENTRE SI
casteln casleln galego galego casteln casteln galego galego
TOTAL SECTOR 1.9% 1.6% 6.6% 89.9% 1718 TOTAL SECTOR 3.2% 1.9% 5.8% 89.1% 901
IDADE IDADE
16 a 25 anos 3.4% 2.3% 4.6% 89.7% 262 16 a 25 anos 5.4% 2.4% 12.0% 80.2% 167
26 a 40 anos 2.7% 2.4% 7.5% 87.4% 333 26 a 40 anos 3.6% 2.1% 7.8% 86.5% 193
41 a 65 anos 1.6% .7% 6.5% 91.2% 691 41 a 65 anos 2.8% 2.0% 3.6% 91 .6% 357
mis de 65 anos .7% 1.9% 7.4% 90.0% 432 mis de 65 anos 1.6% 1.1% 2.2% 95.1% 184
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn .8% 1.6% 8.7% 89.0% 127 ningn .9% .9% 98.2% 113
primarios incompletos .4% .9% 6.9% 91.9% 787 primarios incompletos .3% 1.3% 3.2% 95.2% 314
primarios completos 1.3% .9% 4.9% 92.9% 465 primarios completos 3.8% 2.7% 7.2% 86.3% 292
FP 2.5% 5.0% 5.0% 87.5% 80 FP 3.3% 1.7% 15.0% 80.0% 60
BUP 3.9% 3.9% 6.5% 85.6% 153 BUP
11.1% 3.2% 7.9% 77.8% 63
carreira grao medio 9.4% 3.8% 7.5% 79.2% 53 carreira grao medio 9.7% 6.5% 6.5% 77.4% 31
carreira grao superior 19.6% 2.2% 15.2% 63.0% 46 carreira grao superior 16.0% 16.0% 68.0% 25
outros estudios 14.3% 14.3% 71.4% 7 oulros estudios
100.0% 3
CLASE SOCIAL CLASE SOCIAL
baixa .8% 2.3% 96.9% 131 baixa 2.2% 97.8% 46
mediabaixa 1.8% 1.4% 8.1% 88.8% 1028 media-baixa .9% 1.2% 4.0% 93.9% 428
media 2.4% 2.0% 4.8% 90.8% 502 media 4.9% 2.0% 7.9% 85.2% 405
media-alta 3.5% 3.5% 7.0% 86.0% 57 media-alta 18.2% 18.2% 13.6% 50.0% 22
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 1.1% 1.1% 9.2% 88.5% 174 empresarios
5.0% 7.5% 87.5% 40
titulacin superior ou media 28.6% 7.1% 64.3% 14 titulacin superior ou media 14.3% 85.7% 7
prolesionais liberais 40.0% 20.0% 40.0% 10 prolesionais liberais
100.0% 2
docentes 7.1% 7.1% 10.7% 75.0% 28 docentes 9.1% 9.1% 81.8% 11
100.0% 1
administracin subalterno 2.1% 2.1% 9.4% 86.5% 96 administracin subalterno 8.7% 4.3% 87.0% 46
persoal servicios 13.6% 86.4% 44 persoal servicios 6.3% 6.3% 87.5% 16
autnomos 2.4% 1.2% 96.5% 85 autnomos 7.5% 7.5% 85.0% 40
labregos .1% .7% 6.4% 92.7% 671 labregos .7% 2.0% 97.3% 147
maril\eiros 9.1% 90.9% 11 obre iros .5% 1.6o/o 6.4% 91.5% 188
obreiros .6% 1.2% 2.5% 95.7% 161 estudiantes 8.0% 3.4% 13.6% 75.0% 88
estudiantes 6.6% 4.1% 4.1% 85.2% 122 amas de casa 3.1% 2.4% 4.8% 89.8% 293
amas de casa 2.7% 1.9% 8.2% 87.2% 257 persoas ecomicamenle inactivas 9.1% 4.5% 4.5% 81.8% 22
persoas ecomicamente inactivas 12.0% 88.0% 25
SEXO
SEXO home 3.6% 1.8% 5.4% 89.2% 444
heme 1.4% 1.3% 6.8% 90.5% 840 muller 2.8% 2.0% 6.1% 89.1% 457
mull er 2.3% 1.8% 6.5% 89.4% 878
vi las 7.4% 3.7% 8.0% 80.9% 299
rural-1 4.0% 2.3% 3.0% 90.7% 642 rural-1 1.8% 3.6% 94.5% 110
rural-2 .6% 1.1% 8.8% 89.5% 1076 rural-2 1.0% 1.2% 4.9% 92.9% 492
117
116
Tboa 3.2.2.1. Lingua dos pais. A C01'Ua
Tboa 3.2.2.2. Lingua dos pais. Santiago
s mis mi s s N
s mis mis s N
casteln casteln galego gatego
casleln casleln galego galego
TOTAL SECTOR 31.9% 9.1% 5.9% 53.1% 1065
TOTAL SECTOR
17.3% 7.9% 7.5% 67.3% 1078
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego .5% .8% 1.5% 97.2% 389
galego
.4% .2% 2.1 % 97.4% 571
casteln 57.7% 13.8% 7.3% 21.1% 558
casteln
48.4% 17.1% 10.1% 24.3% 345
as das 12.1% 14.7% 13.8% 59.5% 116
as das
10.1% 15.8% 21 .5% 52.5% 158
out ras 100.0% 2
outras
25.0%
75.0% 4
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 71.3% 9.3% 5.2% 14. 2% 268
s casteln
58.4% 17.8% 8.9% 14.9% 101
mis casteln 33.4% 15.6% 9.5% 41 .5% 410
mis casteln
33.9% 19.7% 11.9% 34.5% 310
mis galego 3.3% 3.0% 3.7% 90.0% 271
mis galego
5.6% 1.8% 8.8% 83.9% 342
s galego 2.6% 97.4% 116
s galego
.9%
1.5% 97.5% 325
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada 100.0% 1
pouco
36.8% 15.8% 21.1% 26.3% 19
pouco 56.8% 15.9% 6.8% 20.5% 44
bastante
18.2% 6.3% 7.3% 68.2% 286
bastante 30.1% 8.5% 7.8% 53.6% 306
moito
16.4% 8.3% 7.2% 68.0% 773
moito 31.1% 9.0% 5.0% 54.9% 714
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada
72.7% 9.1% 9.1% 9.1% 11
nada 95.0% 5.0% 20
pouco
50.4% 13.6% 12.8% 23.2% 125
pouco 54.4% 13.8% 8.7% 23.1% 195
bastante
18.3% 10.3% 6.2% 65.2% 339
bastante 27.0% 7.9% 7.9% 57.2% 355
moito
8.8% 5.3% 7.1o/o 78.8% 603
moito 24.0% 8.5% 3.6% 63.8% 495
LEOGALEGO
LEOGALEGO
nada
14.5% 5.3% 7.9% 72.4% 76
nada 40.8% 8.2% 4.1% 46.9% 49
pouco
17.1% 5.4% 5.7% 71.7% 315
pouco 25.1% 6.7% 5.2% 62.9% 267
bastante
15.9% 11.3% 7.5% 65.3% 320
bastante 29.6% 9.9% 8. 1% 52.4% 382
moito
20.8% 8.4% 9.9% 60.8% 332
moito 39.4% 10.4% 4.5% 45.6% 355
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada
15.1% 6.2% 5.8% 72.9% 258
nada 33.7% 6.8% 6.4% 53.0% 249
pouco
17.4% 7.9% 7.2% 67.4% 390
pouco 25.5% 10.4% 5.0% 59.2% 404
bastante
20.2% 9.9% 9.4% 60.6% 203
bastante 35.4% 7.6% 7.6% 49.3% 223
moito
19.7% 9.6% 10.1% 60.6% 188
moito 41.6% 11.8% 5.6% 41.0% 178
familia
5.4% 6.4% 7.9% 80.2% 870
familia 8.7% 8.2% 5.4% 77.6% 679
escala
53.5% 23.9% 9.9% 12.7% 71
escola 66.9% 12.9% 7.9% 12.2% 139
amigos
67.4% 6.5% 4.3% 21.7% 46
amigos 74.0% 11.0% 6.0% 9.0% 100
vecios
71.4% 14.3% 7.1% 7.1% 14
vecios 70.0% 10.0% 5.0% 15.0% 40
trabal! o
80.0%
20.0% 20
traballo 80.8% 15.4% 3.8% 26
out ros
79.1% 11.6% 2.3% 7.0% 43
outros 75.4% 6.6% 9.8% 8.2% 61
119
118
Tboa 3.2.2.3. Li ngua dos pas. Lugo-2
Tboa 3.2.2.4. Lingua dos pais. Lugo-5
s mis mis s N
s mis mis s N
TOTAL SECTOR 8.3% 5.0% 4.9% 81.9% 1026
TOTAL SECTOR
1.9% 1.6% 6.6% 89.9% 1718
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego .1% .1% 1.5% 98.2% 719 galego
.1% .5% 4.7% 94.7% 1465
casteln 37.7% 16.2% 11.8% 34.3% 204 casteln
20.2% 11.6% 12.4% 55.8% 129
as das 5.9% 16.8% 13.9% 63.4% 101 as das
3.3% 4. 1% 23.6% 69.1% 123
out ras 50.0% 50.0% 2 o u Iras
100.0% 1
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 56.3% 12.7% 8.5% 22.5% 71 s casteln
62.5%
37.5% 16
mis casteln 17.3% 16.8% 15.1% 50.8% 179
mis casteln
17.6% 14.1% 11.8% 56.5% 85
mis galego 4.2% 3.3% 3.6% 88.9% 332
mis galego
1.1% 2.0% 18.1% 78.9% 564
s galego .2% 1.1% 98.6% 444 s galego
.1% .4% .2% 99.3% 1053
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
pouco 50.0% 25.0% 12.5% 12.5% 24 pouco
12.5%
25.0% 62.5% 16
bastante 8.6% 4.8% 5.4% 81.1% 498 bastante
1.2% 1.6% 13.0% 84.2% 671
moito 6.0% 4.2% 4.0% 85.9% 504 moito
2.1% 1.6% 2.2% 94.1% 1031
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 93.3% 6.7% 15 nada
83.3%
16.7% 6
pouco 31.8% 20.5% 18.9% 28.8% 132 pouco
14.3% 14.3% 8.2% 63.3% 49
1.2% .9% 15.3% 82.7% 577
moito 2.1% 1.9% 1.6% 94.4% 375 moito
1.2% 1.4% 2.0% 95.4% 1086
LEOGALEGO
LE O GALEGO
nada 18.2% 9.1% 6.3% 66.4% 143 nada
3.4% 1.7% 3.4% 91 .5% 117
pouco 6.4% 4.8% 4.6% 84.2% 455 pouco
1.2% 1.2% 4.4% 93.3% 771
bastante B.O% 3.7% 4.9% 83.3% 348 bastante
1.9% 2.1 % 11 .9% 84. 1% 521
moito 3.3% 5.0% 5.0% 86.7% 60 moito
3.2% 1.8% 4.3% 90.6% 277
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 13.1% 6.0% 4.7% 76.2% 298 nada
2.9% 1.6% 1.4% 94.1% 442
pouco 6.4% 5.3% 5.3% 83.0% 436 pouco
.9% 1.1% 6.0% 92.0% 796
2.6% 2.2% 19.0% 76. 2% 273
moito 4.3% 2.1% 6.4% 87.2% 47 moito
2.9% 2.9% 4.0% 90.2% 174
familia 1.8% 3.4% 3.6% 91.1% 881 fami lia
.4% 1.0% 6.5% 92.1% 1637
escota 26.5% 18.4% 16.3% 38.8% 49 escota
28.6% 23.8%
47.6% 21
amigos 44.7% 13.2% 18.4% 23.7% 38 amigos
16.7% 11 .1% 16.7% 55.6% 18
vecios 58.3% 16.7% 8.3% 16.7% 24 vecios
28.0% 12.0% 16.0% 44.0% 25
traballo 28.6% 42.9% 28.6% 7 trabal! o
50.0%
50.0% 8
outros 75.0% 12.5% 12.5% 8 out ros
33.3% 33.3%
33.3% 3 .
120
121
Tboa 3.2.2.5. Lingua dos pais. Ourense-4 Tboa 3.2.2.6. Lingua dos pais. Pontevedra
TOTAL SECTOR 3.2% 1.9% 5.8% 89.1% 901 TOTAL SECTOR 26.4% 5.8% 6.4% 61 .3% 1029
galego .1% 1.0% 98.8% 693 galego
.2% .5% .5% 98.8% 422
casteln 31.4% 9.3% 16.3% 43.0% 86 casteln 57.2% 10.1% 9.4% 23.3% 437
as das 1.7% 7.0% 24.3% 67.0% 115 as das 10.8% 8.4% 13.9% 66.9% 166
out ras 42.9% 57.1% 7 outras 75.0% 25.0% 4
s casteln 50.0% 8.3% 25.0% 16.7% 12 s casteln 66.4% 7.4% 8.9% 17.3% 271
mis casteln 21.1% 13.3% 20.0% 45.6% 90 mis casteln 30.3% 13.1% 10.9% 45.6% 274
mis galego 1.1% 1.1% 8.2% 89.6% 367 mis galego 3.0% 1.5% 4.1% 91.4% 266
sgalego .2% 99.8% 432 s galego .5% .5% 99.1% 218
pouco 23.1% 15.4% 61.5% 13 nada 100.0o/o
2
bastante 3.5% 2.7% 7.2% 86.6% 486 pouco 52.8% 11 .1% 5.6% 30.6% 36
molto '2.2% 1.0% 3.7% 93.0% 402 bastante 24.7% 7.1% 8.1% 60.1% 546
moito 26.1% 3.8% 4.5% 65.6% 445
FALA O GALEGO
nada 100.0% 3 FALA O GALEGO
pouco 29.5% 15.9% 15.9% 38.6% 44 nada 85.2% 3.7% 3.7% 7.4% 27
bastante 1.9% 1.7% 7.2% 89.1% 469 pouco 54.1% 11 .9% 9.2% 24.8% 218
molto 1.0% .5% 2.9% 95.6% 385 bastante 16.7% 5.6% 7.4% 70.2% 464
moito
16.7% 2.0% 3.0% 78.3% 300
LEOGALEGO
nada 5.5% 3.5% 5.0% 86.1% 201 LE O GALEGO
pouco 2.0% 2.0% 6.5% 89.6% 402 nada 29.9% 3.6% 6.6% 59.9% 137
bastante 3.5% 1.0% 7.0% 88.4% 199 pouco 22.6% 5.6% 6.8% 65.0% 340
moito 3.6% 1.8% 94.6% 56 bastante 25.2% 7.4% 7.2% 60.2% 349
moito 35.1% 5.3% 4.8% 54.8% 188
ESCRIBE O GALEGO
nada 3.6% 2.6% 4.9% 88.8% 385 ESCRIBE O GALEGO
pouco 1.8% 1.8% 6.1% 90.2% 327 nada
26.8% 4.5% 4.5% 64.2% 358
bastante 6.3% 1.0% 11 .5% 81.3% 96 pouco 23.8% 8.4% 7.8% 59.9% 332
moito 4.4% 2.2% 93.3% 45 bastante 26.6% 6.0% 9.0% 58.3% 199
moito 35.8% 3.3% 4.9% 56.1% 123
familia .9% 1.6% 5.2% 92.2% 862 MBITOS DE ADQUISICIN
escala 41 .2% 5.9% 29.4% 23.5% 17 familia 8.8% 5.7% 6.3% 79.2% 725
amigos 40.0% 40.0% 20.0% 5 escala 65.6% 6.2% 9.8% 16.4% 122
vecios 66.7% 16.7% 16.7% 12 amigos 64.4% 2.2% 2.2% 31.1% 45
traballo 100.0% 1 vecios 58.5% 5.7% 7.5% 28.3% 53
out ros 100.0% 1 trabal! o
72.7% 9.1% 9.1% 9.1% 22
outros 82.4% 5.9% 11 .8% 34
122
123
Tboa 3.3.1.0. Lingua dos avs. Galicia
Tboa 3.3.1.1. Lingua dos avs. A Corua
LINGUA DOS AVS
LINGUA DOS AVS
s mis mis s
s mis mis s N
TOTAL GALICIA 5.2% 3.3% 8.6% 83.0% TOTAL SECTOR
12.6% 7.5% 14.0% 66.0% 979
IDADE
16 a 25 anos 6.9% 5.5% 13.4%
IOAOE
74.2% 16 a 25 anos
16.0% 10.3% 21.6% 52.1% 213
26 a 40 anos 6.9% 4.1% 10.4% 78.6% 16.4% 8.6% 16.4% 58.7% 269
41 a 65 anos 4.1% 2.1% 6.6% 87.1%
26 a 40 anos
mis de 65 anos 3.0%
41 a65anos
10.3% 5.9% 10.8% 73.0% 370
1.6% 3.7% 91.7% 5.5% 84.3% 127
mis de 65 anos
5.5% 4.7%
ESTUDIOS
ningn .3% .5% 2.1% 97.1%
ESTUDIOS
ningn
2.1% 2.1% 95.7% 47
primarios completos 3.7% 2.3% 7.5% 86.5%
5.8% 1.4% 6.3% 86.5% 207
FP 5.3% 4.3% 12.0% 78.3%
primarios completos
7.4% 4.9% 13.2% 74.5% 243
BUP 10.6% 7.0% 15.5% 66.9%
FP
16.9% 6.5% 10.4% 66.2% 77
BUP
23.0% 14.3% 18.6% 44.1% 161
carreira grao medio
17.6% 13.7% 14.7% 53.9% 102
outros estudios 9.1% 4.5% 11.0% 75.4%
19.0% 11.9% 27.0% 42.1% 126
outros estudios
6.3%
25.0% 68.8% 16
CLASE SOCIAL
baixa 1.5% 1.6% 3.8% 93.0% CLASE SOCIAL
media-baixa 2.9% 1.9% 6.3% 88.9% baixa
1.7% 6.7% 6.7% 85.0% 60
media 7.1% 4.2% 10.9% 77.9% media-baixa
7.6% 4.4% 9.8% 78.2% 275
media-alta 16.2% 10.9% 17.1% 55.8% 13.0% 7.4% 15.4% 64.2% 553
media
PROFESIN
media-alta
31.9% 17.6% 23.1% 27.5% 91
empresarios 3.4% 2.3% 6.4% 87.9%
PROFESIN
titulacin superior ou media 16.5% 12.4% 20.9% 50.2%
empresarios
12.8% 2.6% 5.1% 79.5% 39
23.8% 7.6% 18.8% 49.7% 32.6% 43
docentes 14.1% 5.2% 17.9% 62.8%
titulacin superior ou media 27.9% 18.6% 20.9%
lorzas armadas 6.9% 3.4% 8.9% 80.8%
40.0% 10.0% 10.0% 40.0% 10
administracin subalterno 7.8% 5.0% 12.4% 74.7%
docentes
14.9% 6.4% 25.5% 53.2% 47
lorzas armadas
6.7% 93.3% 15
aulnomos 3.8% 1.6% 5.3% 89.3%
15.2% 9.1% 16.7% 59.1% 132
labregos .1% 1.6% 98.2%
persoal servicios
9.4% 9.4% 7.5% 73.6% 53
marieiros 1.3% .6% 3.9% 94.2%
autnomos
12.5% 2.1% 8.3% 77.1% 48
obreiros 3.2% 2.3% 7.7% 86.8% labregos
100.0% 9
estudiantes 9.0% 7.7% 16.7% 66.6% marieiros
5.6%
11.1% 83.3% 18
amas de casa 4.1% 2.2% 6.1% 87.5% obre iros
7.4% 4.6% 14.9% 73.1% 175
persoas economicamente inactivas 8.3% 5.3% 10.5% 75.9% estudiantes
17.0% 13.5% 23.4% 46.2% 171
amas de casa
9.4% 4.7% 6.6% 79.3% 213
SEXO persoas economicamente inactivas 16.7% 16.7%
66.7% 6
home 5.0% 3.1% 9.1% 82.8%
muller 5.4% 3.4% 8.1% 83.1%
1
SEXO
home
13.4% 7.0% 14.5% 65.1% 455
muller
11.8% 7.8% 13.5% 66.8% 524
urbano 13.2% 7.6% 15.7% 63.5%
periurbano 3.7% 2.5% 9.5% 84.3%
vi las 5.0% 3.2% 10.6% 81.2%
rural-1 2.8% 2.4% 5.8% 89.0%
urbano
12.7% 7.5% 14.1% 65.7% 967
rural-2 .9% .8% 3.7% 94.5%
periurbano
8.3% 91.7% 12
124
125
Tboa 3.3.1.2. Li ngua dos avs. Santiago Tboa 3.3.1.3. Lingua dos avs. Lugo-2
LINGUA DOS AVS LINGUA DOS AVS
TOTAL SECTOR 6.1% 5.5% 10.3% 78.1% 1006
TOTAL SECTOR
4.8% 3.3% 5.9% 86.1% 984
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 6.8% 9.0% 16.7% 67.6% 222 7.9% 12.7% 72.1% 165
16 a 25 anos
7.3%
26 a 40 anos 7.7% 7.4% 11 .5% 73.4% 323 4.8% 7.4% 81.0% 231
26 a 40 anos
6.9%
41 a 65 anos 4.8% 2.4% 7.9% 84.8% 330 2.1% 3.9% 90.4% 384
41 a 65 anos
3.6%
mis de 65 anos 3.8% 2.3% 3.1% 90.8% 131 2.5% 95.1% 204
mis de 65 anos
2.5%
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 2.0% 98.0% 50
96.4% 28
ningn
3.6%
primarios incompletos 1.0% .5% .5% 98.0% 199
3.0% 1.5% 2.7% 92.8% 335
primarios completos
2.2% 3.0% 5.2% 89.5% 362
FP 3.0% 1.5% 13.4% 82.1% 67 11.3% 4.2% 8.5% 76.1% 71
FP
BUP 9.4% 8.2% 16.4% 66.1% 171 9.7% 6.8% 16.5% 67.0% 103
BUP
carreira grao medio
8.5% 8.5% 4.3% 78.7% 47
18.2% 6. 1% 15. 2% 60.6% 33
outros estudios 28.6% 71.4% 7
100.0% 5
outros estudios
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 4.1% 4.1% 91 .8% 49 2.0% 2.0% 96.1% 51
media-baixa 3.7% 1.4% 5.6% 89.3% 215
baixa
3.4% 5.2% 87.3% 707
media-baixa
4.1%
media 6.2% 6.1% 12.6% 75.2% 628 2.8% 9.0% 80.1% 211
media
8.1%
media-alta 10.5% 12.3% 9.6% 67.5% 114 6.7% 6.7% 80.0% 15
media-alta
6.7%
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 2.0% 3.9% 9.8% 84.3% 51 4.2% 5.6% 87.3% 71
empresarios
2.8%
titulacin superior ou medi a
9.1% 18.2% 27.3% 45.5% 11
prolesionais libarais 8.3% 33.3% 58.3% 12
prolesionais liberais
100.0% 2
docentes 12.8% 3.8% 17.9% 65.4% 78 10.7% 3.6% 7.1% 78.6% 28
lorzas armadas 10.0% 10.0% 80.0% 10
docentes
92.9% 14
lorzas armadas
7.1%
6.8% 2.9% 7.8% 82.5% 103
persoal servicios
12.5%
8.3% 79.2% 24
autnomos 6.4% 8.5% 85.1% 47 9.4% 1.9% 1.9% 86.8% 53
labregos 100.0% 47
autnomos
100.0% 87
marieiros 100.0% 3
labregos
13.3% 86.7%
1
15
obre iros 2.2% 2.9% 5.8% 89.1% 138
marieiros
2.4% 2.4% 92.9% 126
obreiros
2.4%
estudiantes 7.3% 12.3% 16.8% 63.7% 179 6.1% 13.1% 72.7% 99
estudiantes
8.1%
amas de casa 2.3% 2.7% 5.5% 89.5% 220 3.9% 5.1 % 87.7% 332
amas de casa
3.3%
persoas economicamente inactivas 13.6% 9.1% 4.5% 72.7% 22
persoas economicamente inactivas
15.8%
15.8% 68.4% 19
SEXO
SEXO
home 6.4% 5.0% 11.6% 77.0% 456 2.2% 6.1% 86.5% 445
home
5.2%
muller 5.8% 5.8% 9.3% 79.1% 550 4.1% 5.8% 85.7% 539
muller
4.5%
urbano 8.3% 7.4% 13.3% 71.0% 714 2.9% 7.5% 83.2% 655
vi las
6.4%
periurbano .7% .7% 3.1% 95.5% 292 4.0% 2.7% 91.8% 329
rural-2
1.5%
12 7
126
Tboa 3.3.1.4. Lingua dos avs. Lugo-5
Tboa 3.3.1.5. Lingua dos avs. Ourense-4
LINGUA DOS AVS
LINGUA DOS AVS
s mis mis s N
s mis mis s N
TOTAL SECTOR .7% .4% 7.3% 91.6% 1725
TOTAL SECTOR
1.5% 1.8% 6.5% 90.2% 878
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 1.5% .4% 6.2% 91.9% 260
16 a 25 anos
1.2% 4.3% 13.5% 81.0% 163
26 a 40 anos .9% .9% 7.4% 90.8% 337
26 a 40 anos
.5% 2.6% 8.8% 88.1% 194
41 a 65 anos .6% .4% 7.2% 91 .7% 690
41 a 65 anos
2.1% 1.2% 4.4% 92.3% 339
mis de 65 anos .2% 8.0% 91 .8% 438
mis de 65 anos
1.6%
1.6% 96.7% 182
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 10.7% 89.3% 121
ningn
1.0% 1.0% 1.0% 97.1% 104
primarios incompletos .2% 7.5% 92.3% 801
.3% 1.0% 1.3% 97.4% 308
primarios completos .4% .4% 5.4% 93.7% 461
primarios completos
2.5% 1.4% 9.8% 86.3% 285
FP 1.3% 1.3% 5.0% 92.5% 80
FP
1.7% 3.3% 20.0% 75.0% 60
BUP 1.3% .7% 6.5% 91.5% 153
BUP
1.6% 3.2% 8.1% 87.1% 62
carreira grao medio
3.3% 6.7% 6.7% 83.3% 30
carrei ra grao superior 8.7% 4.3% 13.0% 73.9% 46
4.0% 8.0% 20.0% 68.0% 25
oulros estudios 20.0% 80.0% 10
outros estudios
100.0% 4
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 3.0% 97.0% 134
baixa
2.4% 97.6% 42
mediabaixa .6% .3% 8.9% 90.2% 1029
media-baixa
.7% .7% 4.5% 94.0% 419
media .8% .6% 5.6% 93.1% 504
media
1.8% 2.8% 8.4% 87. 1% 395
media-alla 3.4% 1.7% 3.4% 91 .4% 58
media-alla
13.6"/o 9.1% 18.2% 59.1% 22
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 7.6% 92.4% 172
empresarios
10.0% 90.0% 40
14.3%
85.7% 7
prolesionais libarais 30.0% 70.0% 10
100.0% 2
docentes 3.4% 3.4% 13.8% 79.3% 29
docentes
9.1 %
9.1% 81.8% 11
lorzas armadas 4.5% 9.1 % 86.4% 22
lorzas armadas
100.0% 1
administracin suballerno 1.0% 10.2% 88.8% 98
administracin suballerno
4.3% 2.2% 4.3% 89.1% 46
persoal servicios 13.3% 86.7% 45
persoal servicios
13.3% 86.7% 15
autnomos 4.7% 95.3% 85
autnomos
15.4% 84.6% 39
labregos 6.9% 93.1% 667
labregos
.7% 1.3% 98.0% 152
marieiros 100.0% 11
obre iros
1.6% 4.4% 94.0% 182
obreiros 1.2% 1.2% 1.2% 96.4% 168
estudiantes
1.2% 7.0% 15.1% 76.7% 86
estudiantes 1.7% .8% 7.4% 90.1 % 121
amas de casa
2.2% 1.5% 5.8% 90.5% 275
amas de casa .8% .4% 9.7% 89.1% 257
persoas economicamente inactivas 9. 1% 4.5% 13.6% 72.7% 22
persoas economicamente inactivas 8.0% 92.0% 25
SEXO
SEXO
home
1.1% 2.3% 6.4% 90.2% 438
home .9% .5% 6.3% 92.2% 851
muller
1.8% 1.4% 6.6% 90.2% 440
muller .5% .3% 8.2% 91.0% 874
vil as
4.3% 4.3% 8.9% 82.6% 282
rural -1 1.4% .6% 3.9% 94.1% 649
rural-1
4.0% 96.0% 99
rural-2 .3% .3% 9.4% 90.1% 1076
rural-2
.2% .8% 5.6% 93.4% 497
128
129
Tboa 3.3.1.6. Lingua dos avs. Pontevedra
Tboa 3.3.2.0. Lingua dos avs. Galicia
LINGUA DOS AVS
LINGUA DOS AVS
s mis mis s N
s mis mis s
TOTAL SECTOR 9.1% 4.9% 9.0% 77.0% 914
TOTAL GALICIA 5.2% 3.3% 8.6% 83.0%
IDADE LINGUA INICIAL
16 a 25 anos 13.7% 9.4% 15.0% 62.0% 234 galego .1% .1% 1.6% 98.2%
26 a 40 anos 10.2% 3.8% 9.8% 76.3% 266 casteln 20.1% 10.9% 21 .0% 48.0%
41 a 65 anos 5.4% 3.5% 5.8% 85.3% 312 as das 1.6% 3.8% 18.6% 76.0%
mis de 65 anos 6.9% 2.0% 2.9% 88.2% 102 o u tras 2.4% 4.8% 14.9% 77.8%
ESTUDIOS LINGUA HABITUAL
ningn 100.0% 20 s casteln 34.6% 11.0% 17.9% 36.5%
primarios incompletos 1.6% 2.1% 1.1% 95.2% 187 mis casteln 9.4% 9.8% 21.6% 59.1%
primarios completos 4.4% 2.7% 5.7% 87.2% 296 mis galego .9% .9% 7.3% 90.9%
FP 6.8% 6.8% 12.3% 74.0% 73 s galego .1% .1% .7% 99.1%
BUP 12.4% 7.8% 19.6% 60.1% 153
carreira grao medio 18.4% 9.2% 16.1% 56.3% 87 ENTENOE O GALEGO
carreira grao superior 30.3% 6.7% 11.2% 51.7% 89 nada 61.9% 10.5% 10.8% 16.7%
out ros estudios 22.2% 77.8% 9 pouco 29.7% 8.9% 18.3% 43.1%
bastante 4.8% 3.0% 8.3% 83.9%
CLASE SOCIAL moito 4.4% 3.2% 8.3% 84.1%
baxa 100.0% 8
media-baixa 3.6% 2.5% 5.7% 88.2% 474 FALA O GALEGO
media 14.1% 7.7% 12.4% 65.8% 418 nada 57.9% 8.0% 14.0% 20.1%
media-alta 50.0% 7.1% 21.4% 21.4% 14 pouco 19.2% 11.2% 20.5% 49.1%
bastante 3.4% 2.6% 8.0% 85.9%
PROFESIN moito 2.2% 1.9% 6.0% 90.0%
empresarios 11.4% 9.1% 79.5% 44
titulacin superior ou media 30.3% 9. 1% 15.2% 45.5% 33 LEOGALEGO
profesionais libarais 28.6% 14.3% 28.6% 28.6% 7 nada 7.8% 2.8% 6.5% 82.9%
docentes 19.2% 5.8% 17.3% 57.7% 52 pouco
4.5% 2.3% 6.8% 86.4%
lorzas armadas 22.2% 22.2% 55.6% 9 bastante 5.0% 3.9% 9.9% 81.2%
administracin subalterno 8.3% 8.3% 7. 1% 76.2% 84 moito 6.5% 5.2% 12.6% 75.8%
autnomos 5.4% 1.8% 3.6% 89.3% 56 ESCRIBE O GALEGO
labregos 100.0% 55 nada 7.0% 2.8% 7.0% 83.2%
marieiros 100.0% 14
pouco
4.1% 2.9% 7.9% 85.1%
obre iros 2.8% 1.7% 6.6% 89.0% 181
bastante 5.0% 4.4% 10.8% 79.8%
estudiantes 16.1% 11 .0% 17.4% 55.5% 155
moito 5.8% 4.9% 13.0% 76.3%
amas de casa 5.5% 4.4% 5.5% 84.5% 181
persoas economicamente inactivas 7.7% 30.8% 61.5% 13
familia .9% 1.5% 6.2% 91.4%
SEXO
escola 21.9% 14.4% 22.5% 41 .2%
home 7.9% 4.7% 10.4% 77.0% 405
amigos 24.7% 12.0% 23.7% 39.6%
muller 10.0% 5.1% 7.9% 77.0% 509
vecios 27.7% 11.2% 19.1% 42.0%
traballo 37.7% 14.1% 19.9% 28.3%
outros 36.1% 13.9% 19.3% 30.7%
urbano 18.1% 8.2% 11.5% 62.2% 392
periurbano 2.3% 2.5% 7.1% 88.1% 522
130 131
Tboa 3.3.2.1. Lingua dos avs. A Contiia
Tboa 3.3.2.2. Lingua dos avs. Santiago
s mis mis s N
s mis mis s N
TOTAL SECTOR 12.6% 7.5% 14.0% 66.0% 979
TOTAL SECTOR 6.1% 5.5% 10.3% 78.1% 1006
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego .3% 1.4% 98.4% 369
galego .7% 99.3% 539
casteln 24.0% 13.7% 22.6% 39.7% 496
castel n 17.8% 14.3% 22.9% 44.9% 314
as das 3.6% 2.7% 17.0% 76.8% 112
as das 3.4% 6.7% 18.1% 71.8% 149
o u tras 50.0% 50.0% 2
outras 25.0% 75.0% 4
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 32.2% 13.6% 19.1% 35.2% 236
s casteln 26.4% 14.3% 24.2% 35.2% 91
mis casteln 11.9% 9.8% 19.0% 59.4% 379
mis casteln 9.9% 14.1% 19.0% 57.0% 284
mis galego .8% .8% 8.0% 90.4% 250
mis galego 2.1% .6% 7.0% 90.3% 329
s galego 1.8% 98.2% 114
s galego .7% 1.7% 97.7% 302
ENTENDE O GALEGO
EN TEN DE O GALEGO
nada 100.0% 1
pouco 18.8% 12.5% 25.0% 43.8% 16
pouco 28.2% 7.7% 25.6% 38.5% 39
bastante 6.6% 5.8% 10.4% 77.2% 259
bastante 11 .7% 8.7% 15.1% 64.5% 265
moito 5.6% 5.2% 10.0% 79.2% 731
moito 11.9% 7.0% 12.9% 68.2% 674
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 50.0% 20.0% 10.0% 20.0% 10
nada 60.0% 6.7% 20.0% 13.3% 15
pouco 17.9% 13.4% 23.2% 45.5% 112
pouco 21.4% 14.3% 19.6% 44.6% 168
bastante 5.7% 6.7% 13.0% 74.6% 315
bastante 10.8% 7.4% 13.6% 68.1% 323
moito 3.2% 3.0% 6.3% 87.5% 569
moito 9.1% 5.1% 12.1% 73.8% 473
LE OGALEGO
LE O GALEGO
nada 9.0% 3.0% 6.0% 82.1% 67
nada 19.0% 7.1% 14.3% 59.5% 42
pouco 5.8% 4.8% 8.9% 80.5% 293
pouco 11 .2% 3.4% 10.3% 75.0% 232
bastante 5.4% 5.0% 11.7% 77.9% 299
bastante 12.0% 9.5% 13.6% 64.9% 368
moito 6.6% 7.5% 12.2% 73.7% 319
moito 13.8% 8.3% 17.5% 60.4% 326
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBEo GALEGO
nada 6.8% 3.4% 8.9% 80.9% 235
nada 16.9% 4.6% 10.5% 68.0% 219
pouco 5.7% 4.6% 10.9% 78.7% 366
pouco 9.7% 6.8% 13.3% 70.2% 383
bastante 5.7% 8.3% 12.5% 73.4% 192
bastante 11.8% 10.9% 15.6% 61.6% 21 1
moito 6.6% 7.7% 10.5% 75.1% 181
moito 15.4% 9.0% 19.2% 56.4% 156
fami li a 1.0% 2.2% 7.2% 89.6% 818
fami lia 1.4% 4.0% 9.7% 85.0% 652
escoJa 16.4% 22.4% 23.9% 37.3% 67
escoJa 29.2% 15.0% 25.0% 30.8% 120
amigos 35.0% 20.0% 20.0% 25.0% 40
amigos 28.6% 16.7% 26.2% 28.6% 84
vecios 28.6% 14.3% 21.4% 35.7% 14
vecios 40.0% 6.7% 23.3% 30.0% 30
traballo 29.4% 23.5% 23.5% 23.5% 17
Ira bailo 50.0% 13.6% 27.3% 9.1% 22
outros 37.8% 16.2% 27.0% 18.9% 37
outros 41 .1% 16.1% 10.7% 32.1% 56
132 133
Tboa 3.3.2.3. Linguet dos etvs. Lugo-2 Tboa 3.3.2.4. Lingua dos avs. Lugo-5
s mis mis s N S mis mis s N
TOTAL SECTOR 4.8% 3.3% 5.9% 86.1% 984
TOTAL SECTOR .7% .4% 7.3% 91 .6% 1725
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego .1% .3% 2.2% 97.4% 697
galego .1% .1% 5.1% 94.7% 1475
casteln 22.2% 7.4% 16.4% 54.0% 189
casteln 7.9% 3.1% 19.7% 69.3% 127
as das 4.2% 15.6% 12.5% 67.7% 96
as das .8% .8% 21 .3% 77.0% 122
out ras 50.0% 50.0% 2
out ras
100.0% 1
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 38.5% 6.2% 10.8% 44.6% 65
s casteln 35.7% 7.1% 7.1% 50.0% 14
mis casteln 6.4% 14.0% 15.1% 64.5% 172
mis casteln 7.0% 4.7% 17.4% 70.9% 86
mis galego 2.8% 1.3% 5.3% 90.6% 319
mis galego
.3% 17.5% 82.2% 573
s galego .5% 1.9% 97.7% 428
s galego .1% 1.0% 99.0% 1052
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
pouco 43.5% 17.4% 21 .7% 17.4% 23
pouco
25.0% 75.0% 16
bastante 5.1% 2.6% 4.9% 87.4% 470
bastante .8% 14.3% 85.0% 666
moito 2.6% 3.3% 6.1% 88.0% 491
moilo
.7% .7% 2.6% 96.1% 1043
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 75.0% 16.7% 8.3% 12
nada
60.0% 20.0% 20.0% 5
pouco 15.2% 15.2% 16.8% 52.8% 125
pouco 8.3% 2.1% 12.5% 77.1% 48
bastante 2.9% 1.9% 4.8% 90.5% 482
bastante .2% .3% 16.7% 82.8% 574
moito 1.4% 1.1% 3.3% 94.2% 365
moito .4% .3% 2.2% 97.2% 1098
LE O GALEGO
LEOGALEGO
nada 13.6% 6.1% 6.1% 74.2% 132
nada
.8% .8% 5.9% 92.4% 11 9
pouco 3.4% 2.7% 5.4% 88.5% 442
pouco .5% .1% 5.2% 94.2% 773
bastante 3.9% 3.6% 6.3% 86.1% 332
bastante .8% .4% 13.0% 85.9% 524
moito 1.7% 8.6% 89.7% 58
moito 1.1% 1.1% 2.9% 94.9% 277
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 8.2% 3.9% 6.5% 81 .4% 279
nada
1.4% .2% 3.8% 94.6% 442
pouco 3.3% 3.1% 5.0% 88.6% 422
pouco .4% .2% 6.5% 92.9% 804
bastante 4.1% 3.7% 6.4% 85.8% 219
bastante
.7% .4% 18.0% 80.9% 272
moito 2.2% 11.1% 86.7% 45
moito
.6% 1.7% 3.4% 94.3% 174
MBITOS DE ADQUI SICIN
familia .8% 2.5% 4.0% 92.7% 851
familia
.1% .1% 6.7% 93.1% 1647
escola 13.0% 8.7% 15.2% 63.0% 46
escola 4.8% 19.0% 23.8% 52.4% 21
amigos 32.4% 5.9% 17.6% 44.1% 34
amigos 11.1% 22.2% 66.7% 18
vecios 34.8% 8.7% 26.1% 30.4% 23
vecios 12.0% 16.0% 72.0% 25
traballo 33.3% 33.3% 33.3% 6
traballo 33.3%
66.7% 6
out ros 50.0% 10.0% 10.0% 30.0% 10
outros
66.7% 33.3% 3
134
135
Tboa 3.3.2.5. Lingua dos avs. Ourense-4 Tboa 3. 3.2.6. Lingua dos avs. Pontevedra
cas!eln cas!eln galego galego cas!el n cas!eln galego galego
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIA
galego
2. 1% 97.9% 680 galego .5% 99.5% 400
casleln 15.7% 8.4% 19.3% 56.6% 83 cas!eln 21 .4% 10.8% 18.1% 49.7% 360
as das
8.2% 24.5% 67.3% 110 as das 4.0% 4.0% 10.0% 82.0% 150
oulras
100.0% 5 o u tras 100.0% 4
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 33.3% 33.3% 33.3% 12 s casteln 25.0% 9.1% 20.0% 45.9% 220
mis cas!eln 9.1% 14.8% 27.3% 48.9% 88 mis casteln 10.0% 9.6% 12.9% 67.5% 240
mis galego .3% .8% 7. 1% 91.8% 353 mis galego 1.7% .9% 2.1% 95.3% 233
s galego
.9% 99.1% 425 s galego .9% 99.1% 221
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
pouco 25.0% 16.7% 58.3% 12 nada 50.0% 50.0% 2
bastante 2.0% 2.2% 7.8% 88.1% 461 pouco 30.8% 7.7% 15.4% 46.2% 26
moito .2% 1.5% 4.7% 93.6% 405 bastante 9.0% 3.7% 10.6% 76.7% 489
FALA O GALEGO
moito 7.6% 6.3% 6.5% 79.6% 397
nada 100.0%
3 FALA O GALEGO
pouco 15.9% 9.1% 27.3% 47.7% 44 nada 38.5% 15.4% 23. 1% 23.1% 13
bastante
.7% 1.6% 6.8% 90.9% 441 pouco 25.0% 11.0% 17.4% 46.5% 172
moito
1.3% 3.8% 94.9% 390 bastante 4.5% 2.5% 8.6% 84.4% 442
LE OGALEGO
moito 5.2% 4.5% 3.8% 86.4% 287
nada
3.1% 2.1% 8.3% 86.5% 193 LEO GALEGO
pouco
1.0% 1.5% 5.6% 91.9% 395 nada 9.7% 3.2% 7.3% 79.8% 124
bastante 1.0% 2.0% B.O% 89.0% 200 pouco 8.5% 5.3% 6.4% 79.7% 281
moito
1.8% 3.6% 94.6% 56 bastante 7.6% 3.2% 14.0% 75.2% 315
ESCRIBE O GALEGO
moito 13.1% 9.1% 6.3% 71 .6% 176
nada
1.9% 1.6% 5.7% 90.8% 368 ESCRIBE O GALEGO
pouco
1.2% 1.2% 6.1% 91 .5% 328 nada 9.4% 2.9% 5.8% 81 .8% 308
bastante 1.1% 4.2% 14.7% 80.0% 95 pouco 8.5% 6.0% 11.0% 74.6% 283
moi!o
2.2% 2.2% 95.6% 45 bastante 5.4% 4.3% 14.7% 75.5% 184
moito 16.8% 9.2% 5.0% 68.9% 119
familia .1% 1.1% 6.2% 92.6% 843 MBITOS DE ADQUISICIN
escola
18.8% 25.0% 18.8% 37.5% 16 familia 1.6% 2.9% 7.0% 88.4% 682
amigos
50.0% 50.0% 2 escola 26.8% 11.6% 21.4% 40.2% 112
vecios
50.0% 25.0% 8.3% 16.7% 12 amigos 38.7% 9.7% 3.2% 48.4% 31
traballo
100.0% 1 vecios 21.2% 6.1 % 9.1% 63.6% 33
o u Iros
100.0% 1 traballo 25.0% 18.8% 12.5% 43.8% 16
out ros 53.8% 7.7% 3.8% 34.6% 26
136
137
Tboa 3.4.1.0. Lingua de lectura habitual. Galicia
Tboa 3.4.1.1. Lingua de lectura habitual. A Corua
LINGUA DE LECTURA HABITUAL
sempre mis en mis en sempre
sempre mis en mis en sempre N
en casteln galego en
casteln galego
casteln
galego
TOTAL GALICIA 43.8% 52.0% 3.7% .5% TOTAL SECTOR
47.9% 49.0% 3.0% .2% 1150
IDADE IDADE
16 a 25 anos 29.8% 63.4% 6.3% .5% 16 a 25 anos
36.3% 59.9% 3.8%
237
26 a 40 anos 40.9% 54.4% 4.3% .4% 42.6% 54.6% 2.5% .3% 324
41 a 65 anos 49.1 % 47.8%
26 a 40 anos
2.6% .5% 55.9% 40.2% 3.7% .2% 438
mis de 65 anos 54.2% 43.2% 2.1% .5%
41 a65anos
151
mis de 65 anos
54.3% 45.0% .7%
ESTUDIOS
ningn 57.3% 39.4% 2.5% .8%
ESTUDIOS
42
primarios incompletos 51.0% 46.1% 2.3% .5%
ningn
54.8% 42.9% 2.4%
primarios completos 44.2% 52.2% 3.1% .5%
56.3% 41.2% 2.0% .4% 245
FP 34.9% 59.0% 5.4% .7%
primarios completos
53.7% 42.7% 3.7%
300
BUP 34.1% 60.0% 5.5% .4%
FP
46.4% 50.0% 2.4% 1.2% 84
carreira grao medio 33.1% 60.3% 6.5% .2% BUP
45.2% 51.6% 3.2%
186
carreira grao superior 32.5% 61.2% 5.9% .3%
carreira grao medio
38.3% 58.3% 3.3%
120
outros estudios 50.1% 46.3% 3.6% carreira grao superior
33.1% 63.6% 3.3%
151
outros estudios
45.5% 54.5%
22
CLASE SOCIAL
baixa 53.6% 42.5% 3.1% .8% CLASE SOCIAL
media-baixa 45.2% 51.1% 3.1% .5% baixa
66.7% 29.0% 2.9% 1.4% 69
media 41.8% 53.7% 4. 1% .4%
media-baixa
53.7% 44.4% 1.6% .3% 313
media-alta 37. 1% 56.5% 6.0% .3% 44.7% 51.8% 3.5%
655
media
PROFESIN
media-alta
38.9% 57.5% 3.5%
113
empresarios 44.1% 53.3% 2.5% .1%
PROFESIN
titulacin superior ou media 37.6% 58.6% 3.7% .1%
47
profesionais libarais 43.1% 54.3% 2.6%
empresarios
57.4% 42.6%
docentes 23.4% 63.1% 13.2%
48.1% 50.0% 1.9%
54
.3%
10
lorzas armadas 53.3% 45.0% 1.6% .1%
profesionais libarais
30.0% 70.0%
admini stracin subalterno 42.0% 53.8% 3.6% .6%
docentes
33.3% 61.4% 5.3%
57
persoal servicios 47.5% 48.2% 3.8% .5%
lorzas armadas
55.0% 45.0%
20
autnomos 47.2% 49.9% 2.5% .4%
44.5% 50.3% 5.2%
155
labregos 46.7% 49.2% 3.4% .8% persoal servicios
56.3% 39.1% 4.7%
64
marieiros 44.7% 52.0% 2.4% .8% autnomos
55.2% 37.9% 6.9%
58
obre iros 44.8% 51.5% 3.1% .6% labregos
28.6% 71.4%
7
estudiantes 24.9% 67.7% 6.9% .4% marieiros
36.8% 63.2%
19
amas de casa 54.4% 43.3% 2.0% .3% obreiros
55.2% 41.3% 2.5% 1.0% 201
persoas economicamente inactivas 35.4% 58.5% 5.5% .5% estudiantes
29.9% 66.3% 3.7%
187
amas de casa
56.7% 42.1% 1.1%
261
SEXO persoas economicamente inactivas
40.0% 60.0%
10
home 39.5% 55.7% 4.3% .6%
muller 47.8% 48.7% 3.2% .4%
SEXO
home
43.6% 52.6% 3.6% .2% 534
urbano 46.1%
muller
51.6% 45.8% 2.4% .2% 616
49.9% 3.8% .2%
periurbano 46.1% 49.8% 3.5% .5%
vil as 46.7% 49.2% 3.6% .5% 1136
rural-1 35.4% 61 .2% 3.0% .4%
urbano
48.3% 48.5% 3.0% .2%
rural-2 43.2% 52.2% 3.9% .6%
periurbano
14.3% 85.7%
14
138
139
Tboa 3.4.1.2. Lingua de lectura habitual. Santiago
Tboa 3.4.1.3. Lingua de lectura habitual. Lugo-2
sempre mis en mis en sempre N sempre mis en mis en sempre N
casteln galego
casteln
galego
TOTAL SECTOR 31.5% 61.7% 6.3% .5% 1103 TOTAL SECTOR
28.4% 68.5% 2.9% .2% 1041
IDADE IDADE
16 a 25 anos 23.6% 65.8% 10.1% .4% 237 16 a 25 anos
14.9% 76.0% 8.6% .Q% 175
26 a 40 anos 27.7% 65.9% 5.9% .5% 372 26 a 40 anos
26.9% 70.4% 2.8%
253
41 a 65 anos 36.5% 57.3% 5.7% .5% 370 41 a 65 anos
30.2% 68.1% 1.5% .2% 407
mis de 65 anos 42.7% 54.8% 2.4% 124 mis de 65 anos
38.3% 60.7% 1.0%
206
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 56.5% 39.1% 4.3% 23 ningn
44.4% 55.6%
9
primarios incompletos 43.2% 52.1% 4.2% .5% 213 primarios incomplelos
42.9% 55.6% 1.1% .3% 354
primarios completos 34.3% 62.9% 2.4% .4% 251 primarios completos
20.2% 78.0% 1.8%
391
FP 23.1% 70.5% 6.4% 78 FP
26.3% 68.4% 3.9% 1.3% 76
BUP 24.3% 68.6% 6.5% .5% 185 BUP
20.7% 70.7% 8.6%
116
carreira grao medio 21 .6% 63.8% 14.7% 11 6 carreira grao medio
20.8% 75.5% 3.8% 53
carreira grao superior 28.1% 63.2% 7.9% .9% 228 carreira grao superior
8.3% 80.6% 11.1%
36
oulros estudios 44.4% 33.3% 22.2% 9 oulros estudios
50.0% 50.0%
6
baixa 34.9% 60.5% 4.7% 43 baixa
41 .3% 56.5% 2.2% 46
media-baixa 39.5% 57.8% 2.7% 223 media-baixa
28.3% 69.0% 2.6% .1% 743
media 30.1% 62.1% 7.3% .6% 702 media
25.1% 71.0% 3.5% .4% 231
media-alta 24.4% 66.7% 8.1% .7% 135 media-alta
42.9% 47.6% 9.5%
21
PROFESIN PROFESIN
empresarios 24.6% 68.4% 7.0% 57 empresarios
37.7% 61.0% 1.3%
77
titulacin superior ou media 28.2% 59.0% 11.5% 1.3% 78 titulacin superior ou media
21.4% 64.3% 14.3% 14
prolesionais liberais 31.3% 50.0% 18.8% 16 prolesionais libarais
100.0%
2
docentes 14.1% 70.7% 15.2% 92 docentes
3.1 % 93.8% 3.1%
32
43.8% 56.3%
16
administracin subalterno 30.0% 65.5% 4.5% 110 administracin subalterno
26.1% 72.1% 1.8%
111
45.8% 54.2%
24
autnomos 36.2% 61.7% 2.1% 47 autnomos
51 .7% 46.6% 1.7% 58
labregos 42.1% 52.6% 5.3% 38 labregos
12.0% 86.7% 1.2% 83
marieiros 25.0% 75.0% 4 marieiros
22.7% 63.6% 13.6%
22
obreiros 27.9% 70.8% .6% .6% 154 obre iros
30.7% 69.3%
140
estudiantes 21.2% 68.8% 9.5% .5% 189 estudiantes
7.8% 78.6% 12.6% 1.0% 103
amas de casa 47.4% 48.7% 3.8% 234 amas de casa
33.1% 64.8% 2.1%
338
persoas economicamenle inactivas 33.3% 58.3% 8.3% 24 persoas economicamente inactivas 38.1% 61.9%
21
SEXO SEXO
home 24.8% 67.6% 6.6% 1.0% 513 home
24.0% 72.5% 3.1% .4% 488
muller 37.3% 56.6% 6.1% 590 muller
32.4% 64.9% 2.7% 553
urbano 32.0% 61 .1% 6.6% .3% 799 vil as
37.4% 59.1% 3.3% .1% 697
periurbano 29.9% 63.5% 5.6% 1.0% 304 rural-2
10.2% 87.5% 2.0% .3% 344
140
141
Tboa 3.4.1.4. Lingua de lectu-ra habitual. Lugo-5 Tboa 3.4.1.5. Lingua de lectura habitual. Oumnse-4
LINGUA DE LECTURA HABITUAL LINGUA DE LECTURA HABITUAL
sempre mis en mis en N
en casteln galego en en casteln galego
casteln
galego casteln
TOTAL SECTOR
25.0% 69.4% 5.0% .6% 1728
TOTAL SECTOR 55.1% 42.7% 2.2% 904
IDADE
IDADE
16 a 25 anos
11.4% 79.5% 8.0% 1.1% 263
16 a 25 anos 24.4% 70.3% 5.2% 172
26 a 40 anos
18.2% 75.1% 6.6% 346
26 a 40 anos 53.1% 43.7% 3.3% 213
41 a 65 anos
28.9% 66.8% 3.4% .9% 699
41 a 65 anos 64.2% 34.7% 1.1% 363
mis de 65 anos
32.6% 62.9% 4.3% .2% 420
mis de 65 anos 70.5% 29.5% 156
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn
15.8% 75.8% 6.3% 2.1% 95
ningn 29.5% 69.2% 1.3% 78
32.2% 63.0% 4.2% .6% 808
primarios incompletos 64.0% 35.4% .6% 328
primarios completos
22.5% 72.7% 4.4% .4% 472
primarios completos 67.6% 30.7% 1.6% 306
FP
17.1% 76.8% 6.1%
82
FP 28.1% 70.3% 1.6% 64
BUP
12.8% 80. 1% 6.4% .6% 156
BUP 38.5% 56.9% 4.6% 65
carreira grao medio
16.4% 76.4% 7.3% 55
carreira grao medio 39.4% 51.5% 9.1% 33
14.0% 74.0% 12.0%
50
carreira grao superior 3.8% 76.9% 19.2% 26
outros estudios
10.0% 90.0%
10
outros estudios 25.0% 75.0% 4
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa
69.5% 27.3% 3.1%
128
baixa 51.1% 48.9% 45
mediabaixa
22.2% 71.9% 5.2% .8% 1028
media-baixa 42.1% 56.4% 1.4% 420
media
21. 1% 74.2% 4.3% .4% 512
media 69.7% 27.2% 3.1% 416
media-alta
11.7% 76.7% 11.7%
60
media-alta 34.8% 60.9% 4.3% 23
PROFESIN
PROFESIN
empresarios
24.0% 74.3% 1.7%
175
empresarios 57.5% 42.5% 40
31.3% 68.8%
16
titulacin superior ou media 42.9% 42.9% 14.3% 7
30.8% 69.2%
13
prolesionais libarais 66.7% 33.3% 3
docentes
86.2% 13.8%
29
docentes 25.0% 41.7% 33.3% 12
lorzas armadas
18.2% 81 .8%
22
lorzas armadas 100.0% 2
17.0% 76.0% 7.0% 100
administracin subalterno 65.3% 32.7% 2.0% 49
persoal servicios
24.4% 73.3% 2.2%
45
autnomos
18.9% 75.6% 5.6% 90
autnomos 63.4% 31 .7% 4.9% 41
labregos
29.5% 63.9% 5.2% 1.4% 648
labregos 64.9% 34.5% .7% 148
marieiros
90.9% 9.1%
11
obrei ros 53.3% 46.7% 195
obreiros
26.9% 67.1% 6.0% 167
estudiantes 9.0% 86.5% 4.5% 89
estudiantes
9.0% 83.6% 6.6% .8% 122
amas de casa 66.7% 32.3% 1.1 % 279
amas de casa
30.9% 65.7% 3.4%
265
persoas economicamente inactivas 12.0% 72.0% 16.0%
25
SEXO
SEXO
home 51.1% 46.5% 2.4% 454
home
21.9% 71.6% 6.0% .5% 863
muller 59.1% 38.9% 2.0% 450
muller
28.1% 67.3% 3.9% .7% 865
vil as 60.6% 36.8% 2.6% 302
rural1
26.0% 70.2% 3.8% 662
rural-1 46.8% 50.5% 2.8% 109
rural2
24.4% 68.9% 5.7% .9% 1066
rural2 53.5% 44.6% 1.8% 493
142
143
Tboa 3.4.1.6. Lingua de lectura habitual. Pontevedra ~ o a 3.4.2.0. Lingua de lectura habitual. Galicia
sempre mis en misen sempre N sempre mis en mis en sempre
en casteln galego en en casteln galego en
casteln galego casteln
galego
TOTAL SECTOR 62.2% 33.3% 3.5% 1.0% 1116
TOTAL GALICIA
43.8% 52.0% 3.7% .5%
IDADE
LINGUA INICIAL
16 a 25 anos 50.2% 42.2% 6.4% 1.2% 251
galego
42.1% 53.2% 4.0% .7%
26 a 40 anos 59.2% 36.3% 3.6% .9% 336
casteln
50.4% 46.6% 2.9% .1%
41 a 65 anos 69.1% 28.3% 2.0% .5% 392
36.8% 59.2% 3.8% .2%
mis de 65 anos 71.5% 24.1% 2.2% 2.2% 137
as das
5.6% .9%
out ras
44.4% 49.1%
ESTUDIOS
ningn 87.5% 12.5% 8 LINGUA HABITUAL
.6%
primarios incompletos 70.7% 24.1% 2.8% 2.4% 249 s casteln
69.9% 29.4%
primarios completos 74.9% 22.6% 1.7% .9% 350 mis casteln
43.0% 54.3% 2.6% .1%
FP 61.4% 34.1% 3.4% 1.1% 88 mis galego
37.2% 58.2% 4.3% .3%
BUP 49.2% 44.1% 6.8% 177 s galego
42.0% 52.3% 4.7% 1.0%
carreira grao medio 42.7% 52.4% 4.8% 124
carreira grao superior 43.6% 50.9% 4.5% .9% 110
ENTENDE O GALEGO
oulros estudios 70.0% 30.0% 10
nada
100.0%
79.9% 19.1% .8% .2%
CLASE SOCIAL
pouco
46.3% 50.1 % 3.1% .5%
bastante
baixa 58.3% 25.0% 8.3% 8.3% 12
moito
39.0% 56.1% 4.5% .4%
media-baixa 71.1% 25.1% 2.2% 1.5% 537
media 53.5% 41.5% 4.7% .4% 550
FALA O GALEGO
media-alta 64.7% 35.3% 17
nada
80.7% 19.3%
PROFESIN
59.4% 39.2% 1.3% .1 %
pouco
43.5% 52.5% 3.4% .5%
empresarios 54.7% 43.4% 1.9% 53 bastante
titulacin superior ou media 51.1% 48.9% 45 moi to
37.2% 57.3% 4.9% .6%
profesionais libarais 35.7% 57.1% 7.1% 14
docentes 34.7% 55.6% 9.7% 72 LE O GALEGO
.1%
lorzas armadas 70.6% 29.4% 17
nada
96.8% 3. 1% .0%
administracin subalterno 62.7% 31.8% 4.5% .9% 110 46.0% 51.7% 1.8% .4%
pouco
33. 1% 61.2% 5.1% .6%
bastante
autnomos 74.6% 22.2% 3.2% 63
moito
21.6% 69.3% 8.6% .5%
labregos 81.8% 18.2% 55
marieiros 80.0% 20.0% 15
ESCRIBE O GALEGO
obreiros 68.2% 25.7% 3.3% 2.8% 214
nada
67.2% 31.8% .8% .1%
estudiantes 44.0% 48.8% 6.0% 1.2% 168
38.6% 58. 1% 2.8% .5%
amas de casa 75.6% 22.3% 2.1% 242
pouco
27.7% 64.7% 6.7% .9%
bastante
11.4% .8%
moito
16.7% 71.1%
SEXO
MBITOS DE ADQUISICIN home 59.0% 35.9% 3.6% 1.6% 507
3.9% .5%
muller 64.9% 31.2% 3.4% .5% 609 famili a
41.7% 53.8%
escola
39.9% 55.7% 4.3% .2%
HBITAT DE RESIDENCIA amigos
49.3% 47.5% 2.8% .3%
urbano 50.3% 44.8% 4.2% .7% 547 vecios
63. 1% 35.6% 1.2% .1%
periurbano 73.6% 22.3% 2.8% 1.2% 569
trabal! o
49.6% 47.4% 2.7% .2%
outros
49.9% 45.3% 4.6% .2%
144
145
Tboa 3.4.2.1. Lingua de lectura habitual. A Corua
Tboa 3.4.2.2. Lingua de lectura habitual. Santiago
casteln galego
casteln
galego
TOTAL SECTOR 47.9% 49.0% 3.0% .2% 1150 TOTAL SECTOR
31.5% 61.7% 6.3% .5% 1103
galego 45.2% 49.4% 4.9% .5% 389 galego
28.9% 64.4% 6. 2% .5% 551
casteln 52.4% 46.1% 1.6% 636 casteln
38.0% 55.7% 6.1% .3% 379
as das 31.9% 64.7% 3.4% 119 as das
23.0% 68.9% 7.5% .6% 161
outras 66.7% 16.7% 16.7% 6 outras
58.3% 33.3% 8.3% 12
s casteln 63.4% 36.3% .3% 331 s casteln
63.1% 36.2% .8% 130
mis casteln 43.7% 54.7% 1.6% 428 mis casteln
30.6% 65.4% 4.0% 324
mis galego 38.4% 55.5% 6.0% 281 mis galego
27.9% 65.2% 6.0% .9% 348
s galego 41.8% 48.2% 8.2% 1.8% 110 s galego
22.9% 64.8% 11.6% .7% 301
nada 100.0% 3 nada
100.0%
2
pouco 88.5% 11.5% 52 pouco
63.0% 37.0%
27
bastante 55.1% 41.6% 3.2% 341 bastante
36.4% 57.8% 4.8% 1.0% 294
moito 41.6% 55.0% 3.1% .3% 754 moito
28.3% 64.2% 7.2% .3% 780
FALA O GALEGO FALA O GALEGO
nada 66.0% 34.0% 53 nada
86.4% 13.6%
22
pouco 67.6% 32.4% 219 pouco
44.5% 52.7% 2.7% 146
30.9% 64.4% 4.4% .3% 340
moito 39.6% 56.0% 3.9% .4% 507 moito
26.6% 64.2% 8.6% .7% 595
LE OGALEGO LEOGALEGO
nada 92.9% 7.1% 70 nada
86.6% 13.4%
82
pouco 64.3% 34.0% 1.4% .3% 294 pouco
42.8% 54.5% 2.1% .6% 334
23.0% 71.7% 4.7% .6% 343
moito 28.5% 67.5% 3.8% .3% 372 moito
15.7% 70.3% 13.7% .3% 344
ESCRIBE O GALEGO ESCRIBE O GALEGO
nada 67.2% 32.1% .6% 308 nada
56.3% 41.6% 1.7% .3% 286
pouco 50.2% 47.2% 2.3% .2% 432 pouco
30.5% 66.8% 2.5% .2% 407
17.7% 73.5% 7.4% 1.4% 21 5
moito 23.6% 68.7% 7.1% .5% 182 moito
12.0% 67.5% 20.4%
191
MBITOS DE ADQUISICIN MBITOS DE ADQUISICIN
familia 44.9% 50.8% 4.0% .3% 695 familia
28.9% 64.6% 6.1% .5% 856
escota 39.9% 58.0% 2.1% 143 escota
23.6% 66.7% 8.3% 1.4% 72
amigos 48.3% 50.9% .9% 116 amigos
35.8% 58.5% 5.7% 53
vecios 72.7% 27.3% 44 vecios
72.2% 22.2% 5.6%
18
traballo 75.0% 21 .9% 3.1% 32 traballo
23.3% 56.7% 20.0% 30
outros 51.5% 47.0% 1.5% 66 outros
49.0% 46.9% 4.1% 49
746
147
Tboa 3.4.2.3. Lingua de lectura babitual. Lugo-2 Tboa 3.4.2.4. Lingua de lectura babitual. Lugo-5
casteln galego casteln galego
TOTAL SECTOR 28.4% 68.5% 2.9% .2% 1041 TOTAL SECTOR 25.0% 69.4% 5.0% .6% 1728
galego 25.3% 72.1% 2.4% .1% 707 galego 24.1% 69.9% 5.3% .7% 1457
casteln 40.1% 55.5% 4.0% .4% 227
casteln 23.8% 72.7% 3.5% 143
as das 23.5% 72.5% 3.9% 102 as das 36.3% 60.5% 3.2% 124
outras 40.0% 60.0% 5
out ras 50.0% 50.0% 4
s casteln 58.1% 40.7% 1.2% 86
s casteln 40.0% 60.0% 20
mis casteln 28.9% 66.8% 3.7% .5% 187
mis casteln 34.0% 66.0% 94
mis galego 33.9% 64.3% 1.8% 333
mis galego 22.1% 72.7% 5.1% .2% 571
s galego 18.2% 77.9% 3.7% .2% 435
s galego 25.5% 68.2% 5.5% .9% 1043
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada 100.0% 1
pouco 25.0% 56.3% 18.8% 16
pouco 71.4% 28.6% 28
bastante 19.1% 74.2% 5.7% 1.0% 671
bastante 26.5% 71.7% 1.6% .2% 499
moito 28.8% 66.6% 4.3% .3% 1041
moito 27.9% 67.6% 4.3% .2% 513
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 42.9% 57.1% 7
nada 81 .8% 18.2% 22
pouco 33.3% 63.2% 3.5% 57
pouco 46.9% 49.7% 2.7% .7% 147
bastante 18.0% 74.1% 6.6% 1.2% 572
bastante 25.2% 72.6% 2.2% 496
moito 28. 1% 67.4% 4.2% .3% 1092
moito 22.3% 73.4% 4.0% .3% 376
LEOGALEGO
LEO GALEGO
nada 99.2% .8% 120
nada 97.3% 2.7% 149
pouco 25.1% 70.7% 3.4% .8% 792
pouco 22.1% 76.8% .9% .2% 470
bastante 18.0% 74.7% 6.7% .6% 534
bastante 10.9% 84.1% 4.7% .3% 358
moito 6.4% 85.1% 8.2% .4% 282
moito 12.5% 73.4% 14.1% 64
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 55.3% 43.8% .7% .2% 452
nada 68.9% 30.5% .6% 318
pouco 16.8% 77.8% 4.8% .6% 819
pouco 13.3% 85.2% 1.3% .2% 445
bastante 13.4% 75.0% 10.5% 1.1% 276
bastante 5.7% 88.2% 6.1% 229
moito 2.8% 88.2% 8.4% .6% 178
moito 10.2% 71.4% 16.3% 2.0% 49
familia 24.6% 69.6% 5.2% .6% 1634
familia 26.1% 71.2% 2.5% .1% 869
escola 9.5% 90.5% 21
escola 13.7% 76.5% 7.8% 2.0% 51
amigos 40.0% 55.0% 5.0% 20
amigos 36.4% 56.8% 6.8% 44
vecios 38.7% 61.3% 31
vecios 53.3% 46.7% 30
traballo 18.2% 81.8% 11
traballo 55.6% 33.3% 11.1% 9
outros 75.0% 25.0% 4
out ros 41. 7% 58.3% 12
148
149
Tboa 3.4.2.5. Lingua de lectura babitual. Ourense-4 Tboa 3.4.2.6. Lingua de lectum babitual. Ponteuedra
sempre mis en mis en N sempre mis en mis en sempre N
en casteln galego en casteln galego en
casteln casteln galego
TOTAL SECTOR 55.1% 42.7% 2.2% 904 TOTAL SECTOR 62.2% 33.3% 3.5% 1.0% 1116
galego 55.3% 42.1% 2.5% 667 galego 69.7% 25.5% 2.7% 2.1% 439
casteln 54.6% 44.4% .9% 108 casteln 61.0% 34.8% 4.0% .2% 500
as das 54.5% 43.8% 1.8% 112 as das 46.2% 49.1% 4.1% .6% 169
outras 52.9% 47.1% 17 out ras 62.5% 37.5% 8
s casteln 69.6% 30.4% 23 s casteln 71.1% 27.3% 1.6% 322
mis casteln 54.8% 44.2% 1.0% 104 mis casteln 43.1% 51.7% 4.9% .3% 288
mis galego 54.7% 42.9% 2.4% 371 mis galego 63.2% 33.1% 2.6% 1.1% 269
s galego 54.7% 42.9% 2.5% 406 s galego 72.2% 19.4% 5.5% 3.0% 237
pouco 41 .7% 58.3% 12 nada 100.0% 2
bastante 47.2% 51.1 % 1.7% 481 pouco 71 .1% 28.9% 45
moito 64.7% 32.4% 2.9% 411 bastante 62.0% 34.8% ' 2.4% .8% 589
moito 61 .5% 32.1% 5.2% 1.3% 480
FALA O GALEGO
pouco 48.3% 51 .7% 58 nada 84.0% 16.0% 50
bastante 46.9% 51.8% 1.3% 450 pouco 58.4% 39.2% 2.4% 245
moito 64.6% 31 .8% 3.6% 387 bastante 58.9% 36.8% 3.2% 1.2% 506
moito 67.0% 26.0% 5.4% 1.6% 315
LE O GALEGO
nada 98.6% 1.4% 214 LEO GALEGO
pouco 42.5% 55.9% 1.7% 424 nada 98.1% 1.9% 162
bastante 41.4% 56.2% 2.4% 210 pouco 64.2% 33.2% 1.9% .8% 374
moito 35.7% 50.0% 14.3% 56 bastante 54.3% 41 .5% 3.1% 1.0% 381
moito 44.2% 43.7% 10.1% 2.0% 199
ESCRIBE O GALEGO
nada 79.2% 20.1% .7% 408 ESCRIBE O GALEGO
pouco 39.4% 59.2% 1.5% 343 nada 81.4% 17.7% .7% .2% 429
bastante 18.4% 74.5% 7.1% 98 pouco 53.4% 43.1% 2.3% 1.1% 350
moito 33.3% 55.6% 11 .1% 45 bastante 45.7% 46.2% 6.7% 1.4% 208
moito 48.0% 38.6% 11.0% 2.4% 127
familia 55.0% 42.7% 2.3% 836 MBITOS DE ADQUISICIN
escola 5.0% 90.0% 5.0% 20 famil ia 63.4% 32.4% 2.9% 1.3% 756
amigos 75.0% 25.0% 8 escola 49.2% 44.3% 6.6% 122
vecinos 86.4% 13.6% 22 amigos 58.8% 31.4% 9.8% 51
traballo 16.7% 83.3% 6 vecios 69.2% 30.8% 65
outros 66.7% 33.3% 3 traballo 53.3% 46.7% 30
out ros 51.2% 36.6% 9.8% 2.4% 41
150
15.1
Tboa 3.5.1.0. Lingua en que escribe notas habitualmente. Galicia Tboa 3.5.1.1. Lingua en que esc1ibe notas habituahnente. A Condia
LINGUA EN QUE ESCRIBE NOTAS LINGUA EN QUE ESCRIBE NOTAS
sempre mis en mis en sempre sempre mis en mis en sempre N
TOTAL GALICIA 65.7% 11.8% 8.8% 13.7% TOTAL SECTOR 80.9% 10.3% 4.7% 4.2% 1149
IDADE IDADE
16 a 25 anos 53.5% 14.0% 12.0% 20.5% 16 a 25 anos 79.3% 12.2% 3.0% 5.5% 237
26 a 40 anos 61.2% 13.6% 10.4% 14.8%
26 a 40 anos 79.6% 11.1% 4.9% 4.3% 324
41 a 65 anos 71.0% 10.8% 7.3% 10.8%
41 a 65 anos 82.4% 9.4% 5.3% 3.0% 438
mis de 65 anos 76.5% 8.2% 5.6% 9.7%
mis de 65 anos 81.3% 8.0% 5.3% 5.3% 150
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 70.5% 8.2% 6.7% 14.7%
ningn 73.8% 11.9% 2.4% 11.9% 42
pri marios incompletos 81.6% 7.8% 6.1% 4.5% 244
primarios completos 63.9% 12.3% 9.3% 14.4%
primarios completos 81 .3% 10.3% 4.7% 3.7% 300
FP 55.0% 15.7% 11.2% 18.1%
FP 77.4% 11.9% 7.1% 3.6% 84
BUP 63.9% 13.3% 8.5% 14.3%
BUP 85.5% 8.6% 3.2% 2.7% 186
outros estudios 65.0% 12.6% 12.4% 10.0%
outros estudios 68.2% 13.6% 18.2% 22
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
bai xa 68.2% 9.4% 8.2% 14.2%
mediabaixa 63.1% 11.4% 9.1% 16.4%
baixa 80.0% 10.0% 2.9% 7.1% 70
media 67.8% 12.3% 8.8% 11.1%
media-baixa 77.6% 9.6% 6.7% 6.1% 313
media-alta 67.7% 14.4% 7.9% 10.0%
media 82.7% 9.8% 4.4% 3.1% 653
media-alta 79.6% 15.0% 1.8% 3.5% 113
PROFESIN
empresarios 69.0% 13.3% 7.6% 10.2% PROFESIN
titulacin superior ou media 70.5% 13.8% 7.5% 8.3% empresarios 85.1% 14.9% 47
prolesionais liberais 76.3% 16.2% 4.1% 3.5% titulacin superior ou media 83.3% 13.0% 1.9% 1.9% 54
docentes 53.0% 17.4% 11.7% 17.9% prolesionais libarais 90.0% 10.0% 10
lorzas armadas 76.8% 12.7% 3.6% 6.9% docentes 78.9% 12.3% 3.5% 5.3% 57
administracin subalterno 66.3% 12.5% 9.8% 11.4% lorzas armadas 85.0% 10.0% 5.0% 20
persoal servicios 67.4% 13.1% 8.8% 10.8% administracin subalterno 81.3% 9.0% 5.8% 3.9% 155
autnomos 68.5% 11.1% 8.5% 11.9% persoal servicios 85.9% 9.4% 4.7% 64
labregos 59.9% 9.8% 10.4% 19.9% autnomos 82.5% 7.0% 10.5% 57
marieiros 59.0% 13.0% 11.7% 16.4%
labregos 57.1% 14.3% 28.6% 7
obreiros 63.6% 12.7% 9.5% 14.2%
marieiros 52.6% 10.5% 21.1% 15.8% 19
estudiantes 58.5% 14.8% 9.8% 17.0%
obre iros 74.0% 13.5% 7.0% 5.5% 200
amas de casa 74.1% 8.5% 6.7% 10.7%
estudiantes 78.6% 12.8% 3.2% 5.3% 187
persoas economicamente inactivas 52.9% 13.2% 11.5% 22.4%
amas de casa 86.3% 6.1% 5.0% 2.7% 262
persoas economicamente inactivas 100.0% 10
SEXO
home 59.8% 14.1% 10.5% 15.6%
SEXO
muller 71.0% 9.8% 7.3% 11.9%
home 74.1% 14.1% 6.2% 5.6% 533
muller 86.7% 7.0% 3.4% 2.9% 616
urbano 78.9% 10.9% 4.9% 5.2%
periurbano 71.3% 11.9% 8.1% 8.7%
urbano 81.0% 10.2% 4.6% 4.2% 1135
vilas 68.9% 11.8% 8.0% 11.3%
periurbano 71.4% 14.3% 14.3% 14
rural-1 60.7% 13.4% 10.2% 15.7%
rural-2 55.1% 12.0% 11.8% 21 .1%
153
152
Tboa 3.5.1.2. Lingua en que escribe notas habitualmente. Sant1'ago
Tboa 3.5.1.3. Lingua en que escribe notas habitualmente. Lugo-2
LINGUA EN QUE ESCRIBE NOTAS
casteln galego
casteln
galego
TOTAL SECTOR 58.0% 14.2% 9.5% 18.3% 1086
TOTAL SECTOR
55.1% 23.5% 10.3% 11.1% 1038
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 52.7% 15.2% 13.5% 18.6% 237
16 a 25 anos
52.0% 25.7% 12.6% 9.7% 175
26 a 40 anos 48.4% 18.9% 12.2% 20.5% 370
26 a 40 anos
48.2% 20.9% 15.4% 15.4% 253
41 a 65 anos 65.5% 10.7% 6.3% 17.5% 365
41 a 65 anos
57.0% 24.2% 8.1% 10.6% 405
mis de 65 anos 76.3% 7.9% 2.6% 13.2% 114
mis de 65 anos
62.4% 23.4% 6.3% 7.8% 205
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 70.0% 10.0% 20.0% 20
ningn
70.0% 20.0% 10.0%
10
60.9% 22.0% 6.3% 10.9% 350
primarios completos 64. 1% 12.9% 8.9% 14.1% 248
primarios completos
50.6% 24.8% 13.8% 10.7% 391
FP 48.1% 14.3% 14.3% 23.4% 77
FP
52.6% 25.0% 10.5% 11.8% 76
BUP 58.9% 15.1% 10.8% 15.1% 185
BUP
58.6% 24.1% 6.9% 10.3% 11 6
carreira grao medio
45.3% 30.2% 11.3% 13.2% 53
47.2% 13.9% 22.2% 16.7% 36
outros estudios 55.6% 11.1% 11.1% 22.2% 9
outros estudios
83.3%
16.7% 6
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 50.0% 18.4% 5.3% 26.3% 38
baixa
69.6% 6.5% 8.7% 15.2% 46
media-baixa 65.0% 11.7% 7.9% 15.4% 214
media-baixa
54.8% 24.9% 9.5% 10.8% 739
media 56.8% 14.2% 10.6% 18.5% 699
media
51.7% 23.3% 13.4% 11.6% 232
media-alta 55.6% 17.0% 7.4% 20.0% 135
media-alta
71.4% 14.3% 9.5% 4.8% 21
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 62.5% 12.5% 8.9% 16.1% 56
empresarios
68.8% 20.8% 3.9% 6.5% 77
lilulacin superior ou media
57.1% 35.7%
7.1% 14
prolesionais liberais 62.5% 18.8% 18.8% 16
50.0% 50.0%
2
docentes 43.5% 20.7% 14.1% 21.7% 92
docentes
37.5% 18.8% 18.8% 25.0% 32
lorzas armadas 83.3% 8.3% 8.3% 12
lorzas armadas
68.8% 12.5% 6.3% 12.5% 16
52.3% 27.0% 11.7% 9.0% 111
persoal servicios
62.5% 29.2% 8.3%
24
autnomos 56.5% 15.2% 10.9% 17.4% 46
autnomos
67.2% 12.1% 13.8% 6.9% 58
iabregos 56.8% 8.1% 10.8% 24.3% 37
labregos
39.8% 26.5% 10.8% 22.9% 83
marieiros 50.0% 50.0% 4
marieiros
45.5% 9.1% 9.1% 36.4% 22
obreiros 49.3% 16.0% 10.0% 24.7% 150
obreiros
57.9% 20.0% 14.3% 7.9% 140
estudiantes 56.1% 18.5% 12.2% 13.2% 189
estudiantes
43.7% 35.9% 12.6% 7.8% 103
amas de casa 71 .6% 6.2% 5.8% 16.4% 225
amas de casa
56.4% 23.6% 8.7% 11.3% 335
persoas economicamente inactivas
85.7% 9.5%
4.8% 21
SEXO
SEXO
home 50.2% 17.5% 11.4% 20.9% 508
home
50.8% 24.6% 12.3% 12.3% 488
muller 64.9% 11.2% 7.8% 16.1% 578
muller
58.9% 22.5% 8.5% 10.0% 550
urbano 61.5% 15.5% 8.9% 14.0% 785
vil as
61.0% 20.6% 8.3% 10.1% 695
periurbano 48.8% 10.6% 11.0% 29.6% 301
rural-2
43.1% 29.4% 14.3% 13.1% 343
154
155
Tboa 3.5.1.4. Lingua en que escribe notas habitualmente. Lugo-5 Tboa 3.5.1.5. Lingua en que esc1'ibe notas habitualmente. Oure11Se-4
casteln galego casteln
galego
TOTAL SECTOR 48.3% 12.4% 12.2% 27.0% 1723 TOTAL SECTOR
70.7% 14.1% 9.4% 5.8% 895
IDADE IDADE
16 a 25 anos 25.2% 8.4% 17.9% 48.5% 262 16 a 25 anos
48.8% 19.8% 16.9% 14.5% 172
26 a 40 anos 34.3% 17.0% 16.4% 32.3% 347 26 a 40 anos
66.0% 17.0% 9.9% 7.1 % 212
41 a 65 anos 54.9% 13.5% 9.7% 21.9% 698 41 a 65 anos
78.7% 12.7% 6.6% 1.9% 361
mis de 65 anos 63.7% 9.4% 9.1% 17.8% 416 mis de 65 anos
83.3% 6.7% 6.7% 3.3% 150
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 38.0% 8.7% 9.8% 43.5% 92 ningn
62.7% 28.0% 6.7% 2.7% 75
primarios incompletos 57.3% 12.9% 11.0% 18.7% 806 primarios incompletos
77.1% 12.4% 8.0% 2.5% 323
primarios completos 43.3% 12.9% 12.1% 31.7% 473 primarios completos
77.4% 10.2% 7.5% 4.9% 305
FP 31.7% 7.3% 18.3% 42.7% 82 FP
50.0% 23.4% 18.8% 7.8% 64
BUP 36.1% 14.2% 15.5% 34.2% 155
BUP
55.4% 15.4% 13.8% 15.4% 65
carreira grao medio 40.0% 10.9% 14.5% 34.5% 55 carreira grao medio
60.6% 15.2% 15.2% 9.1% 33
carreira grao superior 42.0% 12.0% 14.0% 32.0% 50 carreira grao superior
34.6% 15.4% 15.4% 34.6% 26
outros estudios 60.0% 10.0% 10.0% 20.0% 10 outros estudios
100.0%
4
baixa 68.8% 1.6% 12.5% 17.2% 128
baixa
69.0% 9.5% 14.3% 7.1% 42
media-baixa 44.2% 12.4% 11.9% 31.6% 1026 media-baixa
63.8% 21.5% 8.2% 6.5% 414
media 52.1% 15.3% 12.0% 20.6% 509 media
78.1% 7.2% 10.1% 4.6% 41 6
media-alta 45.0% 11.7% 18.3% 25.0% 60 media-alta
65.2% t3.0% 8.7% 13.0% 23
PROFESIN PROFESIN
empresarios 60.0% 11.4% 11.4% 17.1% 175 empresarios
78.0% 14.6% 4.9% 2.4% 41
titulacin superior ou media 75.0% 12.5% 12.5% 16 titulacin superior ou media
57.1% 14.3% 28.6% 7
prolesionais libarais 69.2% 15.4% 15.4% 13 prolesionais libarais
33.3% 33.3% 33.3% 3
docentes 24.1% 20.7% 6.9% 48.3% 29 docentes
58.3%
41 .7% 12
lorzas armadas 59.1% 18.2% 4.5% 18.2% 22 lorzas armadas
50.0%
50.0% 2
administracin subalterno 39.0% 18.0% 18.0% 25.0% 100 administracin subalterno
79.6% 8.2% 10.2% 2.0% 49
68.8%
25.0% 6.3% 16
autnomos 51.1% 20.0% 7.8% 21.1% 90 autnomos
75.6% 14.6% 7.3% 2.4% 41
labregos 48.8% 12.6% 11.3% 27.3% 644
labregos
76.1% 8.5% 12.0% 3.5% 142
marieiros 54.5% 9.1% 18.2% 18.2% 11 obreiros
71.8% 16.4% 9.2% 2.6% 195
obre iros 44.9% 15.0% 12.0% 28.1% 167 estudiantes
36.0% 24.7% 19.1% 20.2% 89
estudiantes 29.8% 8.3% 16.5% 45.5% 121 amas de casa
78.5% 13.5% 3.6% 4.4% 275
amas de casa 55.8% 8.7% 10.6% 24.9% 265 persoas economicamente inactivas 47.8% 21 .7% 21.7% 8.7% 23
SEXO
SEXO
11.3% 5.8% 450
home
68.7% 14.2%
home 45.8% 13.0% 13.5% 27.7% 862 muller
72.8% 13.9% 7.4% 5.8% 445
muller 50.9% 11.8% 10.9% 26.4% 861
5.1% 296
vil as
77.0% 11.1% 6.8%
rural-1 56.0% 9.7% 8.9% 25.4% 661 rural-1
67.3% 10.9% 13.6% 8.2% 110
rural-2 43.6% 14.1% 14.2% 28.1% 1062 rural-2
67.7% 16.6% 10.0% 5.7% 489
157
156
Tboa 3.5.1.6. Lingua en que escribe notas habitualmente. Pontevedra
Tboa 3.5.2.0. Lingua en que escribe notas habitualmente. Galicia
sempre mis en mis en sempre
casteln galego
casteln
galego
TOTAL SECTOR 84.0% 8.3% 3.0% 4.8% 1103 TOTAL GALICIA
65.7% 11.8% 8.8% 13.7%
IDADE LINGUA INICIAL
16 a 25 anos 75.2% 13.2% 4.8% 6.8% 250 galego
56.5% 12.0% 11.5% 20.0%
26 a 40 anos 79.9% 12.0% 4.2% 3.9% 333 casteln
84.2% 9.4% 3.1% 3.3%
41 a 65 anos 90.9% 4. 2% 1.6% 3.4% 385
as das
67.0% 16.9% 9.2% 6.9%
mis de 65 anos 90.4% 1.5% .7% 7.4% 135 66.9% 9.2% 7.2% 16.7%
outras
ESTUDIOS
ningn 83.3% 16.7% 6
LINGUA HABITUAL
s casteln
98.5% 1.4%
.1 %
mis casteln
83.3% 13.9% 1.8% .9%
FP 81.6% B.O% 3.4% 6.9% 87
mis galego
58.1% 16.4% 14.4% 11.1%
BUP 81.4% 14.1% 2.3% 2.3% 177
s galego
51.9% 10.0% 10.9% 27.2%
carreira grao superior 79. 1% 11 .8% 2.7% 6.4% 110
ENTENDE O GALEGO
outros estudios 80.0% 10.0% 10.0% 10 nada
100.0%
pouco
95.4% 2.9% 1.0% .8%
CLASE SOCIAL bastante
67.6% 12.0% 8.4% 12.1%
baixa 50.0% 10.0% 10.0% 30.0% 10 moito
61.9% 12.3% 9.7% 16.1 %
media-baixa 85.4% 5.9% 3.4% 5.3% 529
media 83.4% 10.1% 2.6% 4.0% 547
FALA O GALEGO
media-alta 76.5% 23.5% 17
nada
99.6% .4%
PROFESIN
pouco
90.6% 6.9% 1.3% 1.2%
empresarios 92.5% 1.9%
bastante
64.9% 13.3% 9.3% 12.5%
1.9% 3.8% 53 56.9% 12.4% 11.1% 19.7%
titulacin superior ou media 86.7% 13.3% 45
moito
profesionais liberais 85.7% 7.1% 7.1% 14
docentes 72.2% 15.3% 5.6% 6.9% 72
LE O GALEGO
lorzas armadas 88.2% 5.9% 5.9% 17
nada
96. 1% 1.2% 1.0% 1.7%
pouco
69.4% 11.7% 7.6% 11.2%
persoal servicios 66.7% 18.2% 6.1% 9.1% 33 bastante
57.6% 14.5% 11.2% 16.7%
autnomos 85.2% 4.9% 4.9% 4.9% 61 moito
50.2% 14.3% 13.0% 22.5%
Jabregos 92.3% 7.7% 52
marieiros 93.3% 6.7% 15 ESCRIBE O GALEGO
obreiros 78.9% 9.1% 5.3% 6.7% 209 nada
98.1% .8% .5% .6%
estudiantes 80.8% 11.4% 3.0% 4.8% 167 54.6% 18.4% 11.1% 15.9%
pouco
amas de casa 92.1% 5.0% .8% 2.1% 242
bastante
46.5% 15.6% 15.4% 22.5%
persoas economicamente inactivas 71.4% 21.4% 7. 1% 14
moito
40.1% 14.5% 14.4% 31.0%
SEXO
home 79.4% 9.4% 4.2% 7.0% 499
muller 87.7% 7.3% 2.0%
familia
60.9% 12.6% 10.3% 16.2%
3.0% 604 11 .5% 2.5% 2.3%
escoJa
83.7%
amigos
78.9% 11.2% 4.3% 5.6%
urbano 85.5% 9.2% 2.2% 3.1% 546
vecios
90.9% 5.4% 2.1% 1.6%
periurbano 82.4% 7.4% 3.8% 6.5% 557
traballo
78.0% 14.3% 4.8% 3.0%
out ros
87.2% 5.8% 3.6% 3.4%
158 159
Tboa 3.5.2.1. Lingua en que escribe notas bahitualmente. A Conia Tboa 3.5.2.2. Lingua en que escribe notas habitualmente. Santiago
sempre mis en mi s en sempre N sempre mis en mis en sempre N
castel n galego casteln galego
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 67.3% 15.2% 9.0% 8.5% 388 galego 47.2% 10.6% 12.3% 29.9% 538
casteln 89.8% 7.1% 2.0% 1.1% 636 castel n 73.7% 15.9% 6.1% 4.2% 377
as das 76.5% 11.8% 5.0% 6.7% 119 as das 55.3% 22.6% 8.8% 13.2% 159
outras 100.0% 6 o u tras 83.3% 8.3% 8.3% 12
1
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
1
s casteln 98.8% 1.2% 331 s casteln 97.7% 2.3% 129
mis casteln 86.7% 11.4% 1.2% .7% 428 mis casteln 72.8% 22.0% 3.7% 1.5% 323
mis galego 62.0% 19.7% 13.6% 4.7% 279 mis galego 46. 4% 18.7% 18.4% 16.6% 343
s galego 52.3% 9.0% 9.9% 28.8% 111 s galego 37.8% 5.5% 9.6% 47.1 % 291
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada 100.0% 3 nada 100.0% 2
pouco 100.0% 52 pouco 92.6% 7.4% 27
bastante 84.8% 7.3% 5.0% 2.9% 342 bastante 62.8% 13.9% 9.7% 13.5% 288
moito 77.7% 12.4% 4.9% 5.1% 752 moito 54.9% 14.6% 9.8% 20.8% 769
nada 100.0% 53 nada 100.0% 21
pouco 97.3% 2.7% 219 pouco 88.3% 10.3% .7% .7% 145
bastante 78.5% 10.8% 7.0% 3.8% 372 bastant e 59.9% 18.9% 8.4% 12.9% 334
moito 73.5% 14.3% 5.5% 6.7% 505 moito 48.0% 13.0% 12.6% 26.5% 586
LE O GALEGO
LE O GALEGO
nada 95.7% 2.9% 1.4% 70 nada 87.0% 3.9% 1.3% 7.8% 77
pouco 88.1% 6.5% 2.7% 2.7% 293 pouco 73.4% 10.1% 4.6% 11.9% 327
bastante 79.9% 11.1% 5.3% 3.6% 41 3 bastante 54.3% 18.3% 9.7% 17.7% 339
moito 73.7% 13.7% 6.2% 6.5% 372 moito 40.5% 16.3% 15.7% 27.4% 343
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 98.4% 1.0% .7% 305 nada 87.6% 4.7% 3.3% 4.4% 275
pouco 78.6% 12.9% 4.6% 3.9% 434 pouco 62.2% 14.1% 6.2% 17.5% 405
bastante 72.8% 13.6% 8.8% 4.8% 228 bastante 39.5% 23.3% 14.4% 22.8% 215
moito 67.0% 15.4% 6.6% 11.0% 182 moito 27.2% 17.8% 19.9% 35.1% 191
familia 73.5% 13.1% 7.1% 6.3% 694 familia 52.6% 14.9% 10.5% 22.0% 840
escala 90.2% 9.1% .7% 143 escala 72.2% 16.7% 6.9% 4.2% 72
amigos 91 .4% 6.9% 1.7% 116 amigos 67.9% 9.4% 7.5% 15.1% 53
vecios 100.0% 44 vecios 88.9% 11 .1% 18
traballo 78.1% 15.6% 3.1% 3.1% 32 traballo 66.7% 16.7% 6.7% 10.0% 30
out ros 92.4% 1.5% 1.5% 4.5% 66 out ros 83.7% 10.2% 6.1% 49
160 161
Tboa 3.5.2.3. Lingua en que escribe notas habitualmente. Lugo-2 Tboa 3.5.2.4. Lingua en que esc1'ibe notas habitualm.ente. Lugo-5
sempre misen mis en sempre N
casteln galego
casteln galego
TOTAL SECTOR 55.1% 23.5% 10.3% 11.1% 1038
TOTAL SECTOR 48.3% 12.4% 12.2% 27.0% 1723
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 48.4% 25.2% 12.7% 13.8% 703
galego 46.2% 12.3% 12.2% 29.3% 1453
casteln 79.7% 11.9% 4.0% 4.4% 227
casteln 70.4% 9.9% 7.7% 12.0% 142
as das 49.0% 37.3% 7.8% 5.9% 102
as das 46.8% 17.7% 16.9% 18.5% 124
outras 16.7% 33.3% 16.7% 33.3% 6
out ras 75.0% 25.0% 4
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 95.3% 4.7% 86
s casteln 100.0% 20
mis casteln 71 .1% 24.6% 3.7% .5% 187
mis casteln 84.0% 12.8% 1.1% 2.1% 94
mis galego 54.5% 27. 1% 12.3% 6.0% 332
mis galego 47.6% 16.4% 15.4% 20.6% 572
s galego 40.6% 24.0% 13.6% 21 .7% 433
s galego 44.6% 10.4% 11.7% 33.4% 1037
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada 100.0% 1
pouco 43.8% 25.0% 25.0% 6.3% 16
pouco 82.1% 14.3% 3.6% 28
bastante 46.8% 16.2% 12.7% 24.3% 671
bastante 61.2% 17.0% 8.1% 13.7% 495
moito 49.4% 9.7% 11 .7% 29.2% 1036
moito 47.7% 30.4% 13.0% 8.9% 514
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 100.0%
7
nada 95.5% 4.5% 22
pouco 61 .4% 17.5% 17.5% 3.5% 57
pouco 77.6% 21.1% .7% .7% 147
bastante 45.4% 18.6% 13.8% 22.2% 571
bastante 58.2% 17.8% 9.7% 14.2% 493
moito 48.9% 9.0% 11.1% 31.0% 1088
moito 39.9% 33.0% 15.4% 11 .7% 376
LE O GALEGO
LE O GALEGO
nada 94.9% .9% 1.7% 2.6% 117
nada 98.0% 2.0% 147
pouco 56.2% 11.9% 9.4% 22.5% 788
pouco 45.6% 36.8% 10.9% 6.6% 467
bastante 38.0% 18.2% 16.5% 27.3% 534
bastante 53.1% 16.5% 11.5% 19.0% 358
moito 27.0% 7.8% 15.6% 49.6% 282
moito 37.5% 15.6% 23.4% 23.4% 64
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 98.0% .2% .9% .9% 447
nada 98.7% 1.0% .3% 314
pouco 36.5% 19.6% 14.1% 29.7% 821
pouco 38.6% 45.3% 9.6% 6.5% 446
bastante 21.3% 15.5% 24.2% 39.0% 277
bastante 34.9% 14.4% 24.5% 26.2% 229
moito 20.2% 5.1% 12.9% 61.8% 178
moito 20.4% 12.2% 14.3% 53.1% 49
lamilia 46.6% 12.6% 12.5% 28.3% 1630
lamilia 50.4% 25.9% 11.7% 12.0% 865
e seo la 76.2% 19.0% 4.8% 21
escota 76.5% 17.6% 2.0% 3.9% 51
amigos 60.0% 5.0% 20.0% 15.0% 20
amigos 70.5% 11.4% 4.5% 13.6% 44
vecios 83.3% 6.7% 3.3% 6.7% 30
vecios 83.9% 6.5% 3.2% 6.5% 31
traballo 81.8% 9. 1% 9. 1% 11
traballo 66.7% 33.3% 9
out ros 100.0%
4
out ros 75.0% 16.7% 8.3% 12
162 163
Tboa 3.5.2.5. Lingua en que escribe notas babitualmente. Ourense-4 Tboa 3.5.2.6. Lingua en que escribe notas habitualmente. Pontevedm
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 69.7% 14.0% 9.1% 7.3% 659 galego 77.3% 9.4% 4.9% 8.4% 427
casteln 80.6% 12.0% 7.4% 108 casteln 92.2% 5.0% 1.2% 1.6% 499
as das 69.6% 17.9% 9.8% 2.7% 112 as das 75.9% 15.3% 3.5% 5.3% 170
outras 56.3% 6.3% 31.3% 6.3% 16 o u iras 100.0% 7
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 95.7% 4.3% 23 s casleln 98.4% 1.3% .3% 320
mis casteln 84.6% 12.5% 2.9% 104 mis casteln 80.1% 17.4% .7% 1.7% 287
mis galego 71.4% 13.5% 10.0% 5.1% 370 mis galego 76.7% 9.6% 7.8% 5.9% 270
s galego 65.1% 15.6% 11 .1% 8.3% 398 s galego 77.0% 4.9% 4.4% 13.7% 226
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
pouco 61.5% 23.1% 7.7% 7.7% 13 nada 100.0% 2
bastante 70.3% 19.5% 6.4% 3.8% 472 pouco 100.0% 44
moito 71.5% 7.6% 12.9% 8.0% 410 bastante 86.2% 6.7% 3.6% 3.5% 578
moito 79.7% 10.9% 2.5% 6.9% 479
FALA O GALEGO
pouco 86.2% 12.1% 1.7% 58 nada 100.0% 50
bastante 68.3% 20.4% 7.7% 3.6% 442 pouco 95. 1% 4. 1% .4% .4% 244
moilo 70.5% 7.5% 13.0% 9.1% 386 bastante 82.1% 9.4% 4.2% 4.2% 498
moito 75.6% 10.9% 3.5% 10.0% 311
LE O GALEGO
nada 98.1% .5% 1.0% .5% 207 LE O GALEGO
pouco 67.1% 20.5% 8.1% 4.3% 420 nada 100.0% 160
bastante 60.5% 14.8% 16.2% 8.6% 210 pouco 89.7% 4.6% 2.2% 3.5% 368
moito 33.9% 14.3% 25.0% 26.8% 56 bastante 80.5% 10.4% 3.7% 5.3% 375
moilo 67.0% 17.5% 5.5% 10.0% 200
ESCRIBE O GALEGO
nada 98.5% .2% 1.2% 410 ESCRIBE O GALEGO
pouco 49.7% 28.9% 14.6% 6.7% 342 nada 99.5% .5% 417
bastante 44.9% 20.4% 17.3% 17.3% 98 pouco 79.7% 11.4% 3.4% 5.4% 350
moito 33.3% 13.3% 26.7% 26.7% 45 bastante 71.6% 14.9% 7.2% 6.3% 208
moilo 64.8% 15.6% 4.7% 14.8% 128
familia 70.0% 14.6% 9.2% 6.2% 828 MBITOS DE ADQUISICIN
escoJa 65.0% 15.0% 20.0% 20 familia 80.3% 9.4% 4.2% 6.2% 745
amigos 87.5% 12.5% 8 escoJa 88.5% 9.8% .8% .8% 122
vecios 95.2% 4.8% 21 amigos 82.4% 7.8% 2.0% 7.8% 51
traballo 16.7% 33.3% 33.3% 16.7% 6 vecios 98.4% 1.6% 64
outros 100.0% 3 traballo 90.0% 10.0% 30
outros 92.5% 2.5% 5.0% 40
4
OS USOS LINGSTICOS NAS INTERACC! NS FAMILIARES
As conductas lingsticas propias da rede familiar constiten
un excelente indicador da vitalidade dunha lingua por ser este, quizais,
o dominio onde a fala se manifesta cun maior grao de espontaneidade
38
.
A familia como institucin adquire unha importancia peculiar no caso de
Galicia tratarse dunha sociedade na que, tradicionalmente, membros de
diversas xeracins compartiron, e nalgns casos anda comparten, os
mesmos fogares durante dcadas. lsto as sobre todo no medio IUral,
onde a convivencia entre a xeracin dos avs e a dos netos resultaba
determinante no proceso de transmisin oral da lingua. Quere dicir que,
con frecuencia, estamos ante un mbito familiar dominado por un
complexo sistema de interaccins .
.lll A vitalidade dunha lingua adoita ser medida en funcin da interrelacin de factores coma os seguintes:
estatus, nmero de falantes, apoio institucional, etc. De acorde con isto, establcese un continuo entre
os grupos lingsticos que abrangue desde aquelcs cunha grande vitalidade ata os que presentan un
baixo nivel de vitalidade. En medios bilinges, habitualmente identificase a lingua con mis vitalidade
como a lingua dominante.
166 Os usos lingsticos nas interaccins familiares
No caso de fogares nos que convive mis dunha xeracin, o
estudio dos hbitos lingsticos familiares de gran utilidade hora de
valorar e pondera-lo cambio lingstico, a transmisin da lingua de pais
a fillos e os procesos de incorporacin dunha variedade lingstica distinta
da tradicional na familia. Algns destes aspectos son de capital importan-
cia en comunidades onde coexisten linguas distintas. Outros, pola sa
pa1te, tan'J.n poden ser de interese en situacins de monolingismo.
Tal como quedou exposto no captulo 2, cando abordmo-la
redaccin do cuestionario definitivo decidimos introducir un abano
amplo de preguntas relacionadas cos usos lingsticos no seo dos
intercambios familiares. As preguntas pdense agmpar segundo o papel
asignado nelas entrevistado: dun lado, aparecen cuestins nas que o
entrevistado o axente da actividade verbal, dicir, trtase de preguntas
que inciden na lingua ou linguas usadas polo entrevistado cando se dirixe
a outros membros da sa familia (p. 27, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 45, 46, 47,
48, 49, SO, 51, 52, 53 e 54 do cuestionario); doutro lado, sitanse as
preguntas nas que o entrevistado o receptor (p. 19 e 20) ou nas que non
nin receptor nin emisor (p. 21 e 22, relativas s usos dos pais entre si
e dos pais cos avs respectivamente). Este tecido completbase cunha
serie destinada a saber cal era a lingua habitual dos familiares das das
xeracins anteriores entrevistado
3
9 .
Aqu centrarmonos na anlise das preguntas que teen o
entrevistade como axente, sen desestimar algns comentarios sobre as
respostas obticlas noutras preguntas do cuestionario.
Como se explica no captulo 2, no que resta do volumen,
traballaremos con puntuacins medias que van do 1 (uso exclusivo do
galego) 4 (uso exclusivo do casteln), sendo 2.5 un valor que indica un
uso similar das das linguas.
Empezaremos por unha descricin da situacin xeral de
Galicia. Nun segundo epgrafe, sern os seis sectores seleccionados o
obxecto das anlises, seguindo, mis ou menos, as mesmas pautas que
para o conxunto de Galicia.
J9 Para un ha anlise polo mido das variables que tei\en que ver coa lingua habitual das das xeracins
anteriores 6 entrevistado, vxase o captulo precedente.
4.1 . Usos lingsticos coa familia en Galicia
Os mapas 18, 19, 20, 21, 22 e 23, que aparecen no anexo
1, son de utilidacle para fa crmonos unha idea xeral dos usos do
entrevistado coa familia nos 34 sectores en que se dividiu Galicia para
o MSG. O mapa 18 recolle unha media xeral elaborada a partir das
variables Lingua cos avs, Lingua cos pas, Lingua cos irmns, Lingua
coa pmella e Lingua cosfillos, nas que nos centraremos na maior parte
deste captulo. Trtase, pois, dunha media das medias. Nel presntanse
catro agrupacins de sectores. No primeiro grupo (puntuacins
medias que van de 2.0 a 2.49) aparecen aqueJes sectores cunha media
de uso lixeiramente favorable casteln. Anda que s se trata de tres
sectores (A Corua, Ferro! e Vigo) , o feito de estaren habitados polo
22% da poboacin galega de 16 ou mis anos indcenos a prestarlles
unha atencin especial. O segundo grupo consta de catro sectores, que
inclen as cid ades orientais, ademais de Pontevedra e as vilas grandes
da provincia co mesmo nome (Ponteveclra-2), nalgns casos fortemente
vinculadas rea metropolitana de Vigo. N este caso caracterzanse por
seren sectores nos que o galego a lingua maiormente usada dentro
da famia, anda que cunha marcada presencia do casteln (medias
entre 2.5 e 2.99), sobre todo na cidade de Pontevedra. Por ltimo, nos
outros dous grupos aparecen os sectores nos que o galego ten unha
elevada presencia dentro da familia. Entrmbolos dous aglutinan o
66.1% da poboacin, con medias que van do 3 ele Santiago 3.83 de
Corua-8
40
.
No mapa 19 presntanse as medias da lingua usada cos avs.
Nel consttase que no conxunto de Galicia tan s hai un sector no que
estes usos sexan favorables casteln: trtase do concello de Ferro!, que
presenta unha media de 2.46. En 30 dos 34 sectores as medias desta
variable superan a puntuacin de 3. No resto dos mapas clesta serie (20
10
As puntuacins medias en cada un dos sectores son as seguintes:
G111po-1: Ferrol, 2.20; Vigo, 2.27; A Comi\a, 2.35.
Gnrpo-2: Pontevedra, 2.60; Pontcvedra-2, 2.80; Ourense, 2.91; Lugo, 2.92.
Grupo-3: Santiago, 3; Pontevedra-5, 3.16; Corui\a-4, 3.18; Coma-6, 3.19; Pontevedra-6, 3.22; Lugo-2,
3.23; Pontevcdra-7, 3.29; Corua-9, 3.30; Pontevedra-8, 3.36; Pontevedra-4, 3.43; Ourensc-2, 3.43;
Corua-11, 3.50; Ourense-4, 3.58; Pontevedra-8, 3.58; Lugo-4, 3.59; Comi\a-5, 3.64; Corua-7, 3.64;
Lugo-3, 3.66; Ourense-3, 3.67; Pontevedra-10, 3.69; Pontevedra-11, 3.74; Lugo-5, 3.75; Coma-10,
3.77; Lugo-6, 3.78; Ourense-5, 3.79; Ourense-6, 3.79; Corua-8, 3.83.
168
Os usos lingsticos nas interaccins familiares
a 23) pdese ver que o nmero de sectores cunha media que indique
predominio do galego menor. As, no caso das interaccins cos pais e
coa parella son 27 os sectores con puntuacin superior a 3; no uso cos
irmns o nmero de 26, e de 21 para falar cos fillos.
Isto danos. unha idea de como estn distribudos os usos
lingsticos familiares nas diversas unidades en que dividimos Galicia. A
continuacin analizarmo-la situacin tomando Galcia como unha
unida de.
Se considermo-la familia como un espacio singular, pode-
mos extraer unha meda das medias que sirva de centro de gravidade:
3.17. O grfico 4.1 recolle a elevada presencia do galego na maior parte
das interaccns, con medias superiores a 2 . 5 ~
1
.
Grfico 4.1
Medias de uso coa familia en Galicia
4,00-,...------ - ---- --- -------- ---,
3,00
3,50 -
+- -----+
,....... . . . . . ... ---- )C...
...... ,. ........... - --
........... .. ... : . : : . ~ ... ___ __
~ .
2,50
2,00 -
1,50
1,00
n6s pas inn:ns pudla fi llos
rnosu-;a xcral 3,36 3,22 3, 12 3, 19 2,97
con parella --+-- 3.50 3.39 3.31 3, 19 2,97
41
As desviacins tpicas oscilan entre o 1.12 da variable Lingua cos avs e o 1.24 da variable Lingua cos
innns. Hai que recordar que estamos traballando cunha escala que vai de 1 a 4. Por tanto, podemos
condur que a dispersin interna de cada variable con respecto media bastante alta. A desviacin
tpica unha medida de dispersin de grande utilidade estatstica que reflicte a separacin das
puntuacins respecto da media nunha variable determinada.
Obsrvase, sen embargo, un descenso continuado, s
lixeiramente mitigado na lingua coa parella, desde a lngua cos avs
lingua cos filias; a diferencia de 0.39 puntos entre os valores extremos.
O incremento que se aprecia na lingua coa parella debe ser matizado,
dado que as medias das diferentes variables non estn calculadas sobre
a mesma porcentaxe de entrevistados. A poboacin que responde
lngua usada cos pais, por exemplo, o 97. 1% da mostra. A que contesta
lingua usada coa parella, en cambio, constite tan s o 74.3% da mostra,
que son, obviamente, aqueles que teen parella. Se elabormo-las medias
sobre este 74.3% de poboacin, dicir, exclundo en calquera das
interaccins aqueles que non teen parella, o enganoso ascenso da
parella convrtese na tendencia xeral descenso progresivo. Podemos
velo con maior claridade no grfico 4.1, ande unha das lias mostra as
medias de uso unicamente daqueles entrevistados que teen parella.
Tendo en canta que a xente nova a que en menor medida afirma ter
parella, non debe estraar que as puntuacins sexan mis elevadas. Como
xa se ten dito, a ida de unha das variables que divide de forma mis clara
o espectro social de Galicia en galego ou castelanfalantes habituais; o
galego aparece con menos frecuencia nos menores de 26 anos ca en
calquera outro grupo de idade, e a maior parte da poboacin sen parella
pertence precisamente a ese grupo (tan s un 4.9% dos que teen parella
son menores de 26 anos)
12
. Como a subida do uso do galego na parella
unha tendencia que se aprecia na maiora dos grficos, haber que ter
presente este fenmeno en cada un dos casos.
No cuestionario do MSG incluronse varias preguntas destina-
das a coece-lo influxo dos usos lingsticos dun membro da parella sobre
os do outro (p. 55 e 56). Entre os entrevistados con parella, un 7.6%
contestou que a lingua do outro membro condicionou a sa propia
43
.
Desta porcentaxe, mm 51.2% dos casos o condicionamento favoreceu o
casteln e nun 48.8% o galego. O aspecto mis interesante deste
fenmeno que aparecen certas diferencias entre os sexos. En primeiro
lugar, as mulleres son algo mis proclives cambio por influxo da sa
parella cs homes, xa que do 7.6% que se viu influenciado polo outro
42
Para unha visin ruis polo rnido da relacin da lingua coa idade, vxase o captulo 4.
4
3 A disttibucin da lingua habitual deste 7.6% a seguinte: 's galego' , 3.5%; 'mis galego ca casteln',
41. 1%; 'ruis casteln ca galego', 46.9"A>; 's casteln', 8.6%. Como se pode ver, case 9 de cada 10 son
bilinges.
membro da parella, un 57.8% son mulleres e un 42.2% homes; neste caso
non se pode faJar dunha diferencia estatisticamente significativa, xa que
ternos unha distribucin moi parecida do total da nosa mostra: 46.8%
de homes e 53.2% de mulleres). Sen embargo, onde aparecen diferencias
mis interesantes na . orientacin do cambio: entre os que se viron
condicionados a favor do galego hai un 66.3% de mulleres, mentres que
a favor do casteln a porcentaxe de homes chega ata o 50.4%.
Cadro 4.1. Orientacin do cambio de lingua por influxo da parella
segundo o sexo
A favor do castcln
A favor d o galcgo
Homcs
61%
39%
100%
Mulleres
44%
56%
lOO%
O cadro anterior mostra a diferencia entre homes e mulleres
verbo da tendencia cambio. Este cadro serve para complementa-los
comentarios feitos no pargrafo anterior. Neste caso a lectura facmola
partindo da variable sexo e non da tendencia do cambio. As conclusins,
sen embargo, son parecidas, xa que os homes tenden mis a cambiar cara
casteln e as mulleres cara galego.
4.1.1. Usos lingsticos coa familia segundo a idade
A partir dos datos do grfico 4.1 pdese inferir que o
monolingismo en galego s descende cando son os fillos os interlocutores
(2.97Y
4
. Este feito especialmente significativo se o referimos a dous
aspectos ntimamente relacionados e de crucial importancia para a
situacin futura da lingua galega: o proceso de transmisin das linguas e
a vitalidade lingstica. O descenso, aparentemente continuado nos
ltimos 50 anos, parece mostrar unha tendencia distinta nos entrevistados
44
As porcenraxes do valor 4 ('s galego') en cada unha das interaccins son as seguintes: con avs, 72%;
con pais, 67.4%; con innns, 62.7%; coa parella, 65.2%; cos fillos, 53.7%.
Usos lingsticos en Gal'icia 171
mis novos. Pdese apreciar este feto no grfico 4.2, relativo lingua usada
cos membros da familia nos distintos grupos de idade. Nos menores de 26
anos aparece unha media de uso cos fillos lixeiramente mis elevada c
media de uso cos pais, coa parella ou cos irmns, sendo o nico caso onde
as medias cos fill os son mis elevadas cs dos outros familiares.
Grfico 4.2
Medias de uso coa familia segtmdo a idade en Galicia
4,00- , --- ------------- --------,
3,50 -
- ....
3,00 - ....... .................. + ............. ....... . . -.
--,._ -.- ~ . : . : . - ~ : ' '
2,50 -
-._
-._
---
.--
2,00 -
1,50-
1,00
avs p.1is irmns mdla fillos
16 a 25 - -- -lit- - - 2,88 2.61 2,10 2,61 2,68
26a40
......... + .........
3.23 3,08 2,94 2,85 2,63
41 a 65 ---- ---- 3.58 3,46 3AO 3,30 3.00
m"-is de 65 - - -+ - - 3.74 3.65 3.61 3.55 3,39
Este fenmeno confirma as tendencias, apuntadas no captu-
lo precedente, de que a desgaleguizacin foi mis intensa na xeracin dos
pais. Unha primeira lectura pon de manifesto certo grao de galeguizacin
que, nembargante, debe matizarse, tendo en conta, por exemplo, que tan
s un 10.5% dos entrevistados menores de 26 anos ten fillos. Se calculmo-
-las medias deste ltimo subgrupo, a subida que apreciabamos anterior-
mente resulta enganosa. As medias que figuran a segui r corresponden s
entrevistados menores de 26 anos que teen fillos:
172
Os usos lingsticos nas interaccins jmniliares
Cadro 4.2. Medias de uso cosjamilim-es nos entrevistados menores de
26 anos con fillos
Avs 3.23
Pas 3.08
Irmns 2.89
Parella 2.92
Fillos 2.68
Como se ve, as medias cos fillos volven se-las mis baixas. Se
comparmo-los datos deste cadro cos do grfico 4.2, pdese observar que os
entrevistados con fillos de 25 o u menos anos fan un maior uso do galego nos
intercambios familiares cs que non teen descendencia. Esta inversin da
tendencia maioritaria est relacionada coa procedencia social destes entrevis-
tados. Segundo os datos do MSG, existe ce1ta vinculacin entre o feto de ter
fillos antes de face-los 26 anos e a procedencia social dos suxeitos. De feto,
un 69.2% ten estudios primarios, un 53.3% pertence clase social media-baixa
e un 55.5% vive no medio rural
45

Se tommo-los entrevistados con filias nos outros grupos de
idade seguen a parecencia diferencias, pero excesivamente reducidas para
que resulte pertinente comentalas.
As como no grfico 4. 1 se destacaba a vantaxe para o galego
nas medias de tdalas interaccins, no grfico 4.2 ponse ele manifesto que
entre os maiores de 40 anos este predominio anda mis marcado. En
efecto, as medias dos dous grupos de superior idade estn por riba das
do conxunto de Galicia. O comportamento mis estable o que atopamos
nos maiores de 65 anos anda que, coma no resto dos casos, volve
manifestarse a tendencia xeral diminucin cando son os fillos os
interlocutores
16
. A cada mis forte aparece no grupo de 26 a 40 anos, con
~ Cfr. coas porcentaxes do total da mostra: estudios primarios, 59.4%; clase social media-baixa, 46.9"Al;
hbilat de residencia rural, 50.3%.
r. Esta estabilidade tamn se rellicte na menor desviacin tpica que aparece nos maiores de 65, fronte
que acorre nos outros grupos de idade:
cos avs cos pas cos irmns coa parella cos ftllos
16-25 anos 1.28 1.34 1.36 1.35 1.34
26-40 anos 1.19 1.26 1.30 1.31 1.28
41-65 anos .95 1.06 1.07 1.14 1.22
+ 65 anos .76 .88 .90 .97 1.07
0.60 puntos de diferencia entre a linguautilizada cos avs e a lingua usada
cos fillos. Nos menores de 40 anos as medias son mis baixas cs da
totalidade de Galicia. Ancla as, ags nas interaccins cos irmns nos
menores de 26 anos (media de 2.40), as puntuacins favorecen o galego
en calquera dos grupos de idade.
4.1.2. Usos lingsticos coa familia segundo os estudios
No grfico 4.3, onde presentmo-las medias da lingua falacia
cos distintos familiares segundo os estudios dos entrevistados, consttase
que o uso do galego menor canto mis ascencle o nivel acadmico dos
entrevistados. Como xa vimos estudia-la lingua habitual, o predominio
do galego cando o entrevistado fala cos seus familiares practicamente
absoluto nos que carecen de estudios. Entre estes, o trazo mis salientable
a homoxeneidade na lingua utilizada coas distintas xeracins, sendo a
diferencia entre avs e fill os de s 0. 20 puntos. O galego tamn a lingua
predominante nos que teen estudios primarios, anda que cunha maior
diferencia entrambas xeracins (0.51 puntos), consecuencia duo aprecia-
ble descenso cos fillos. Nos entrevistados con estudios secundarios, e
sobre todo nos que acadaron estudios universitarios, o casteln a lingua
preferida para falar cos distintos membros da familia. Unicamente se
exceptan os intercambios cos avs e, nos falantes con estudios secun-
darios, tamn cos pas. Pe ro, tanto con uns coma con outros, as
puntuacins son moi inferiores s medias xerais reflectidas no grfico 4.1.
Anteriormente dixemos que a idade correlacionaba coa
lingua usada na familia, sendo nos maiores de 65 ondeo galego superaba
en calquera interaccin a media de 3.35. Sen embargo, se ternos en conta
a relacin da idade cos estudios, as medias dos maiores de 65 anos con
estudios secundarios ou universitarios son claramente favorables
casteln, salvo nos usos cos avs. No caso da lingua usada cos fillos, as
puntuacins medias deste grupo son inferiores a 2 (1.92 nos falantes con
estudios medios e 1.82 naqueles con estudios universitarios).
4.1.3. Usos lingsticos coa familia segundo a clase social
A complexidade da conexin entre factores macrosociolxicos
e a conducta li ngstica ponse de manifesto estudirmo-la clase social,
174 Os usos lingfsticos nas interaccinsjami l iares
Grfico 4.3
Medias de uso coa familia segrmdo os estudios m Galicia
4,00-.--------- --- - - --------- - - -,
x- - . - - . - - . - - X- - . - - . -- . - - - . - - . - - . - - M- -
- --- M
3,50 - +.-++--+...
....
. ..... ...
3,00 -
--
----
2,50 -
-- ----- --- ---- -- -------
----.
- .... - -
2,00-
-- ...... --
-- ...
1,50 -
1,00
av6s pas irm:ns pa.rdll. r.llos
ning1-n ---)f- - - 3.93 3,92 3,89 3.85 3,73
pri narios ......... +""' 3.64 3.53 3.45 3.42 3.13
secundarios ------- - 2,86 2.59 2,36 2.41 2.20
- - -+ - - 257 2.25 2,08 1,96 1,83
por tratarse dunha variable de difcil caracterizacin
47
. No grfico 4.4
aparecen as medias por clase social segundo as estimacins que desta
variable fixeron os entrevistadores a partir de diferentes indicadores, tal
como foi explicado con anterioridade. O mis salientable a grande
similitude entre as clases baixa e media-baixa, onde o galego est moi
presente en calquera das situacins comunicativas. Mais, como ocorre
noutros cruzamentos, aprciase un descenso do galego nas conversas cos
fillos, producndose unha ruptura na habitual homoxeneidade. A medida
que nos situamos nas clases mis favorecidas socialmente, a igualdade
faise mis feble, chegando a se-la diferencia entre as medias extremas de
11
Para unha mell ar comprensin do tratamento da variable clase social, vxase Femndez Rodrguez,
Mauro A. e Modesto A. Rodguez Neira (coords.) (1994), Op. cil ., p. 50 e ss., e' tamn o captulo 3 deste
mesmo volume.
Grfico 4.4
Medias tle ttso coa familia segundo a clme social en Gnlicin
4,00-,----------- - - - --- --- - --,
3,50 -
3,00 -
-- -- ------ ---------------- ----
-.
2,50 -

2,00
-+--- -- - ...... _
- ...
1,50 -
1,00
:n6s p.a.is irmin.s lillos
baiu 3,72 J,63 3.52 3.56 3.37
nu:diab3ixa -+ 3.57 3,48 3.39 3.46 3.23
media --- - --- - 3,16 2,98 2.86 2.?.1 2,70
media-ah:a - - -+ - - 2.59 2.32 2. 16 2. 12 1.95
0.64 puntos na clase media-alta. Ademais, nesta clase onde aparecen os
nicos casos nos que o casteln ten unha presencia maioritaria como
lingua usada cos distintos membros da familia, ags cos avs, onde a
puntuacin media de 2.59. No caso dos fillos, como pon de manifesto
o grfico 4.4, a media est por baixo de 2.
Salvo na clase social media-alta, as medias coa parella amosan
un lixeiro incremento respecto da lingua usada cos irmns. Non obstante,
tal aumento debe ser tomado con cautela vista do explicado anterior-
mente en relacin subida enganosa das medias nalgns dos cruzamentos.
Dentro de cada clase social, a introduccin da idade supn
a aparicin de diferencias importantes. Nos individuos de clase media
onde se manifestan as maiores diferencias entre o grupo dos que teen
entre 16 e 25 anos e o dos mis vellos, diferencias que aumentan a medida
que se interacciona con familiares mis novos. Polo contrario, nos
individuos de clase media-alta hai moita mis homoxeneidade entre os
176 Os usos lingisticos nas interaccins familiares
diversos grupos de idade, tendencia que deixa de apreciarse nos usos cos
fi llos. Se comparmo-los grficos 4.5 e 4.6, nos que presentamos
respectivamente os cruzamentos da lingua faJada cos avs e cos fi llos en
cada clase social, tomando a idade como variable de control, pdense
destacar varios fetos:
Grfico 4.5
Medins d.e tiSO cos avs segundo a clase social poi' idade
4,00
-
3,50 -
S
,---1
r-'
l.!.. --'
I
3,00 -

2,50 -
,J
i
2,00 -
1,50 -
.
1,00
b.W:a mcdi;;a-luiu med ..
16' 25 CJ 3.27 3,12 2.72 2,36
26a40 CJ 3.48 3,47 3, 10 2,58
4 1 '65 CJ 3,81 3,74 3.40 2.83
rnis de 65 ICI 3.92 3,81 3.G.l 2,68
a) na interaccin cos avs (grfico 4.5), pasar da clase baixa
clase media-alta hai un descenso progresivo da puntuacin media en
calquera dos grupos de idade.
b) na clase media-alta onde se manifestan menos diferen-
cias entre grupos de idade.
e) mesmo na clase media-alta, o galego a lingua mis usada
para falar cos avs, ags nos menores de 26 anos (media 2.36).
d) no caso da lingua cos fillos (grfico 4.6), as maiores
diferencias entre valores extremos danse na clase baixa, con 1.25 puntos
Usos lngisticos en Galicia 177
de diferencia entre os de mis de 65 e os menores de 26 anos. A subida
que se d na clase media-alta nos menores de 26 anos convn interpretala
con cautela, xa que o nmero de casos pouco signifi cativo.
e) nesta mesma interaccin, o contraste entre as clases
sociais manifstase con moita claridade nos maiores de 40 anos, xa que
entre os da clase baixa e os da clase media-alta as puntuacins difiren de
xeito importante (1.47 no grupo de 41 a 65 anos e 1.64 no grupo de mis
de 65 anos) .
16 . 25
26' 40
41a 65
de 65
Grfico 4.6
Medias de uso cos fillos segu11do a clase social po1 idade
4,00 - .---- ---- ---- - --- - ----------,
1,00 -
lu ixa mcdia-bai:u.
CJ 2,42 2.84
CJ 2,91 2.87
[:=J 3,36 3,26
-
3,67 3,56
media
2,51
2,48
2,73
3,07
ml"dia-a!u
2.67
1,98
1,89
2,03
As medias dos individuos da clase social meclia-baixa cando
falan con outros familiares aparecen recollidas no grfico 4.7; no 4.8
recllense os valores da clase media-alta, eliminando, neste caso, as
interaccins coa parella e os fillos nos menores de 26 anos por teren un
nmero de casos moi reducido.
178 Os usos lingsticos nas interaccinsjanziliares
Grfico 4.7
Medias de uso coa familia 11a clase media-baixa segtmdo a idade
1,00
irmim pudl. fallot
16 .25 (=:J 3,12 2,91 2.72 2,75
26 .40 (=:J 3.47 3,21 3. 14 2,87
41 65 CJ 3,74 3.66 3,61 3,56 3.26
mitdc:65
-
3,81 3.77 .l.73 3,71 3.56
16 . 25
-- --
3.31 3.17 .l.03 3,05 2,84
menores de 26 &nos con flllos
mbolos dous grficos inclen o cruzamento coa idade.
contrario do que sucede na clase baixa, ondeas medias de uso cos fillos
nos menores de 26 anos son algo favorables casteln (grfico 4.6), no
resto das clases sociais deste mesmo grupo de ida de hai un lixeiro ascenso
da puntuacin a favor do galego cando estes son os interlocutores. Para
non levamos a engano e dado que entre os menores de 26 anos moi
poucos teen fillos, inclumos no grfico 4.7 unha lia discontinua que
ten por finalidade destaca-las medias dos menores de 26 anos con fillos
pertencentes clase media-baixa. A1nda que a porcentaxe bastante
reducida, neste caso pode apreciarse que tal subida da puntuacin media
no uso cos fillos ficticia. Hai que notar, nesta clase social, que os do
grupo de 41 a 65 anos presentan medias superiores s do grupo de mis
de 65 anos. En cal quera caso, o mis caracterstico dos individuos da clase
media-alta a sa castelanizacin, tal como se puxo de manifesto no
grfico 4.4.
179
Grfico 4.8
Medias de ttso coaJamilia11a clase media-alta segtmdo a idade
4,00 -.--- - ---------- - - - - --- - ---,
16.25
26 3 40
41 :;a 6)
miis 6)
3,50 -
3,00
1
2,50 ,.1
2,00
1,50 -
1,00
:1.\"S
(=:J 2.36
c::J 2.58
(=:J 2.R.l
:;;;;s 2,68

1.07
2.36
2,48
2.%
O N dos menort:s de 26 anos que (t'tn parell a e l"illos na cl.asc mcdia-a.ha
moi reducido para f111Cresulte peninente ca.lqucr.1 :udJi.se con ele(.
Ad, exdu(mos do grfico intcr.1cci6ns c:orn:spondtntn.
irnu m: p.udb. r.u.,
1,84
2,17 2.07
2.38 2, 1.1 1.89
2.34 2.1 7 2.1)3
4. 1.4. Usos lingsticos coa familia segundo o bbitat de
residencia
O lugar ele residencia do entrevistado tamn parece ser un
importante discriminador hora ele cuantifica-los usos lingsticos. A
crecente migracin do campo cidade est a producir un aumento
considerable ele poboacin nos espacios urbanos. As, no momento de
aplica-las entrevistas viva nas cidades (includo o periurbano) un 33.9o/o
dos entrevistados, anda que s un 51o/o dos mesmos nacera nese medio;
un 15.8o/o resida en vilas e o resto, un 50.4o/o, no rural. O movemento
poboacional do rural cara urbano afectou a un 28.7o/o da poboacin que
vive neste ltimo hbitat. Ademais, unha parte importante da xente nacida
fra ele Galicia preferiu unha cidacle establecerse definitivamente aqu
(43.7o/o). Todo isto pode servirnos para ter unha maior comprensin das
relacins entre o hbitat de residencia dos entrevistados e as sas
conductas lingsticas.
180 Os usos lingsticos nas interaccins jmniliares
No grfico 4.9 mstrase o resultado do cruzamento das
variables relativas uso cos demais membros da familia e o hbitat de
residencia
18
. No rural o predominio do galego moi elevado, sen que se
aprecien a penas variacins entre as distintas interaccins. No uso cos
fillos aparece novamente un lixeiro descenso. Polo que atinxe s vilas,
tamn hai un predominio da lingua galega no tecido familiar, mesmo cos
fillos, nos que volve observarse o descenso da media respecto do uso cos
outros familiares. Entre a xente que vive no urbano, a presencia do
casteln nos intercambios informais mis elevada ca en calquera dos
outros tipos de hbitat. As medias indican un descenso no uso do galego
con respecto s vilas e rural. Anda as, as puntuacins son lixeiramente
favorables a esta lingua cando se trata do uso cos .avs, cos pais e coa
Grfico 4.9
Medias de uso coa familia segundo o hbitat de esidencia en Galicia
4,00-,.-- --------------------------,
. - - - --- - -- ---- -- -- -- -- ---- ----- - - - ---- --
3,50
--
+ -.. . ........ .
3,00
"" "+ -+ .. .... . ....... .
.,.
2,50
--x-
-- -11(. -- . --.- --- X-.._
- M
2,00
1,50
1,00
ax6s pas pndh. fl llos
urbano - - ----- 2.79 2.56 !,41 2,52 2,23
,.s + j ,31 3,15 ;1,05 3, 14 2.84
n1r.tl - --- ---- 3.73 3.68 3,62 3.66 3.49
48
A diferencia do que aparece nas thoas que presentamos tongo ele todo o traballo, nos grficos
u1ilizmo-la etiqueta 'urbano' para referrmonos tanto hbitat urbano coma periurbano. Do mesmo
xcito, cando faJamos de ' rural' estamos a indica-la agrupacin de ' rural-1' e de ' rural-2' que, como xa
se dixo no captulo de metodoloxa, se diferencian polo carcter mis disperso deste ltimo e por carecer
ele trazos propiamente urbanos (sumi.doiros, entidades bancarias, etc.).
parella. Por outra banda, nas cidades onde se aprecia unha maior
distancia entre os extremos, dicir, onde hai un uso menos uniforme (0.56
puntos de diferencia) .
As interrelacins entre os usos familiares, a idade e o
hbitat aparecen nos grficos 4.10, 4.11 e 4.12. O feito mis destacable
que no urbano aparecen as maiores diferencias entre os grupos de
idade . Estas diferencias danse en calquera das interaccins, chegando
a ser de 1.49 puntos entre os valores extremos na lingua cos irmns
(1.58 nos menores de 26 anos e 3.07 nos maiores de 65). Novamente,
falar cos fillos a distancia entre os extremos menor en calquera dos
hbitats. Os motivos deste fenmeno son diferentes nos distintos
lugares de residencia: no rural e nas vilas dbese aumento do uso
do galego nos mis novos e diminucin nos mis vellos (vxanse os
grficos 4.11 e 4. 12); no urbano, a causa principal o comportamento
dos menores de 26, que mostran un maior grao de retencin ca nas
outras interaccins (grfico 4. 10). Unha vez mis, as lias que
Grfico 4.10
Medias de uso coa familia 110 medio mbano segundo a idade
4,00
3,50
.-
....-
.-
-
...-'
.- 3,00
,.--J
,.--J
1

- ...
,.--J
J
--
-
-

,.--J
-
-
,.--J
2,50
-....
- ---1 -
- ,,
.--
,.--J

2,00
1,50

1,00
avos pais irmru pud.la ll llos
16 a 2S c:::J 2,16 1,8 1 1,1R 1,83 1,78
26 a 40 c:::J 2,6) 2.42 2, 15 1,92
a 65 c:::J 3,12 2,89 2,76 2,66 2,27
m.iis de 65 1:::1 3,j9 3.16 3.07 2,97 2,66
16 a 25 '
-- --
2.51 2.2H 2,01 1,78
menores de 26 :1 nos con fillns
aparecen sobre os grficos srvennos para pondera-la elevacin
fi cticia no caso da lingua usada cos fillos nos menores de 26 anos.
Grfico 4.11
Medias de uso coa familia nas vi/as segundo a idnde
4,00-.-- ----- ---------- -----,
......
......
-
I
I
I
-
-- ...
--
- -
3,50
r- -
----'
3,00
-
-'
2,50
r-
,.-
2,00
1,50
1,00
aYS p.Jii irmins pm:lla fill ns
16 a 25 CJ 2,78 2,46 2,20 1,44 2,47
26.a 40 CJ 3.23 3.06 2,?1 2.83 2.55
41.65 CJ 3,54 3.43 3.3? 3.30 2.?0
m' i.\ J e GS
-
3.72 3.61 3.57 3.25
16 a 25*
----
3. 15 3,01 2.75 2.68 2.17
de 26 anos con filfos
Como xa di.xemos, hai unha porcentaxe importante de
entrevistados non nacidos nun ncleo urbano que se transladaron nalgn
momento da sa vida a unha cidade, tanto procedentes das vilas coma do
rural. Illando da mostra esta poboacin, ternos que as medias son
substancialmente distintas s do conxunto dos individuos que naceron e
viven nas cidades, tal como amosa o cadro 4.3.
Usos Lingsticos en Galicia 183
Grfico 4.12
Medias de uso coa familia 110 medio 1'/lral segundo a idaile
4,00-.--- - --- --- ------ ----- - - -
x- 1 1 r1J r
4- -y- r-'

----'
-' - - -j
- :- ::-
-'"
----'

3,50
-'
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
1 \'S p.ai1 irmin.s parella fillos
16 a 25 CJ 3,43 3.26 3.U9 3.17 3. 18
26 . 40 CJ 3.66 3,59 3.51 3.43 3,20
41 a 65 CJ 3.87 3.83 3.HO 3.51
mis de 65 3.911 3,88 .1,86 3,84 3.76
16 a 25'
- - --
3.56 M7 3.37 3.10 3,18
' menores de 26 anos con fl llos
Cadro 4.3. Medias de uso dos entrevistados de acordo co 1novenzento
poboacional campo-cidade
Inmigrados Naclos nas ciclaclcs Diferencia
Avs 3.25 Vi2 -0.83
Pas 3.06 2.16 -0.90
Irmns 2 . .)3 2.02 -0.31
Parella 2.69 2.26 -0..13
Fili as 2.33 2.05 -0.28
Na segunda columna do cadro obtmo-las medias dos
estrevistados que se mudaron do campo s cidades. Podemos destacar
que tan s a media cos irmns mis favorable casteln c que aparece
no grfico 4.9, do que falamos anteriormente, chegando a ser tan baixa
coma a dos fi llos. Se, polo contrario, seleccionmo-los individuos nados
no urbano e que nunca abandonaron este hbitat (terceira columna), as
184 Os usos lingisticos nas interaccinsfmniliares
medias son mis favorables casteln. Na ltima columna aparecen as
diferencias entre os emigrados e os nados nas cidades.
sabido que en Galicia as cidades continan a recibir
poboacin procedente do medio rural , de xeito que cada unha delas pode
ser caracterizada, como cidade lingstica, pola orixe xeogrfica dos seus
habitantes.
Entre os que naceron fra de Galicia, as medias varan
considerablemente, en funcin do tipo de hbitat no que se instalaron
unha vez chegados pas. En xeral, estes falantes acostuman usar mis
o casteln c resto da poboacin en calquera tipo de hbitat. Sirva como
exemplo o caso dos entrevistados deste grupo que se acomodaron no
medio urbano, pois son os que presentan as puntuacin mis favorables
casteln, superando os 2 puntos s no uso cos avs (2.02). Frente a eles,
os instalados no mral-2 acadan puntuacins prximas a 4.
A distribucin dos usos no contorno famil iar por clase social
e hbitat, recollida nos grficos 4. 13, 4.14 e 4. 15, mostra a importante
dependencia que hai entre as das variables.
Grfico 4.13
Medins de uso 110 medio urbano segundo a clase socinl en Galicia

3,50 -
---
3,00 +-....
- x- - ----.-- x ...... ..
. ............... ....... . .....
............ .. .
'-,.
'"+ .............. .
---
2,50 ...
-- ------------ ---- -------- ------
2, 00 -
-
1,50
"+ ----- ,._
----- _. ___ _
- ...
1,00
a\6s uis iunns puC"Ua fillos
3,38 3,18 2,94 3.o2 2,65
ntdia-baixa
.. ....... + .........
3,07 2,87 2,71 2,85 1,49
rnc,fia ---- ---- 2,61 2,37 2.22 2,30 2.05
- - -+ - - 2,06 1,74 1,66 1.57 1.48
Usos lingisticos en Galicla 185
Grfico 4.14
MedillS de uso l lflS vilns segundo a clase socinl en Galicia
4,00 --.-- ---------------------,
3,50 -
3,00 -
2,50
2,00
1,50
1,00
L.U.u - --M- --
ntC"dia-b:xa
.......... .........
111C'dia. ---- ----
mc<lia-aha - - -+ - -
M-.- ------x--.
+ .............................. .
_ .. . --X- ..
-- ---- -
.. .............. ........ :" ..
-------
---
-- ---- ----- -- --- -----------
--- ,._ _____ _. __
3.\"S p.ais irm.ns pudl.a
3.78 J.68 3,61 3.72
3.47 3.38 3,27 3.37
3,19 2,99 2,89 2.97
2,30 2,15 2,18
--.
-...
fiUos
3,41
3.03
2,70
2.00
No grfico 4. 13, referido s cidades, o casteln a lingua
usada maiormente polos entrevistados da clase social media-alta, con
puntuacins medias inferiores a 2 en tdalas interaccins menos cos avs
(2.06). Tendencia semellante achamos nos usos da clase media. Polo
contrario, a lingua galega ten unha maior presencia nos intercambios
familiares dos entrevistados das clases media-baixa e baixa.
No rural, o galego a lingua case exclusiva das clases baixa,
media-baixa e media, tal como pon de manifesto o grfico 4.15. O mis
salientable deste hbitat a maior variacin que aparece na clase media-
alta, que pasa dunha puntuacin media moi favorable galego cos avs
(3.28) a un 2.64 cos fillos. Este fenmeno tamn se manifesta nas vilas
(grfi co 4.14), onde se produce unha diferencia de 0.69 puntos entre as
medias extremas na clase social media-alta. Sen embargo, hai que ter en
conta, coa finalidade de matiza-los datos, que tan s un 3% dos individuos
do rural forma parte desa clase social.
186
Os usos lingsticos nas interaccins fan'liliares
Grfico 4.15
Medias de uso 110 medio 1'1lrlll segundo a clase social en Galicia

.... .... .... ... .... .. -.. -- M
.
--- -- -- -- --.. --- -- -- ------ --- - ---- - ----- ....... 3,50
.. __
-
- ..... _
3,00 - - ... _____ ....._
2,50
2,00
1,50
1,00
:1\'S JU irmins pardl ;t fillos
baiu ------ -- 3.9.1 3.93 3.90 3,91 J.sr.
mcdia-baixa + J,HO 3. 77 3.72 3.75 J,GO
rnrdja ---- ---- J.G3 3.53 3.45 3.51 3.29
fll(:dia-alca - - -+ - - 3.28 3,15 2,95 2,91 2.61
4. 1.5. Usos lingsticos coa familia segundo a profesin
Na anlise dos usos lingsticos dentro da familia atopamos
diferencias significativas introducidas polo sector profesional dos entre-
vistados. Nas profesins relacionadas co sector primario, as coma no caso
dos autnomos e os empresarios, o galego practicamente a nica lingua
usada cos familiares. Deste xeito, as medias dos labregos ou dos
marieiros son de 3.50 ou superiores en calquera das interaccins. Dentro
do sector secundario, os obreiros mostran un lixeiro descenso que pode
ser debido procedencia xeogrfica o u lugar de residencia. M entres que
os labradores que viven nun ncleo urbano son o 6.3% e os marieiros
o 11.4%, mis dun tercio dos obreiros, o 36.9%, ten como hbitat de
residencia unha das sete cidades de Galicia. Nas profesins que requiren
estudios medios ou superiores hai unha maior presencia do casteln
situndose as medias nalgns casos por debaixo de 2 entre os
superiores ou os profesionais liberais. O colectivo profesional no que se
manifesta unha conducta mis diversa o das forzas armadas cunha
diferencia entre a lingua usada cos avs e a usada cos fillos ele 1.17
Usos lingsticos en Galic'ia 187
Os estudiantes son os mis castelanizaclos -lmbrese o clito cando se
analizou a idacle; neles, s a lingua cos avs destaca polo ascenso das
medias, lixeiramente superiores a 2.5
4
9 .
A variable sexo non provoca diferencias estatisticamente
significativas, a pesar de que entre as mulleres as medias case sempre son
lixeiramente mis baixas, e polo tanto mis favorables casteln. Esta
tendencia obsrvase con maior claridacle, anda que non sistematicamente,
nos grupos de idade mis novos (vxase a tboa 4. 1.0 final do captulo).
4. 1.6. Usos lingsticos coa familia segundo a lingua inicial
Anda que -como xa se subliou noutras ocasins- no caso de
comunidades oncle conviven das ou mis linguas prximas entre si,
aqueJa na que se aprende a falar pode non determina-lo comportamento
lingstico, a lingua inicial parece un factor de capital importancia hora
de anali zar e comprende-la conducta lingstica posterior, alomenos no
que s dominios mis informais se refire. Claro est que a presencia ele
mbalas das linguas na maior parte dos mbitos nos que o individuo se
clesenvolve fai que a sa interiorizacin como lingua vehicular sexa
espontnea. Nese tipo de situacins non difcil imaxinar cambios dunha
a outra lingua segundo o falante se site nun determinado contexto, ou
incluso dentro do mesmo. A mobilidade lingstica espordica moi
frecuente en Galicia debido tanto a causas inherentes s propios sistemas
lingsticos (proximidade estructural) coma a factores sociolingsticos.
Tomando a lingua inicial dos entrevistados como variable ele
control, podemos ve-lo resultado do cruzamento coa lingua usada na
familia (grfico 4.16). Os bilinges iniciais son os que teen unha
conducta lingstica mis diversa segundo os interlocutores. Mentres a
gran maiora utilizan o galego para falar cos avs, o casteln vai
aumentando a sa presencia nos usos coas xeracins mis novas. A
puntuacin media do uso cos fill os 2.42, dicir, 0.85 puntos mis baixa
c que aparece cos avs. O galego o idioma de uso case exclus ivo entre
os que o tiveron como lingua inicial, non baixando as medias de 3.5 en
ningn dos casos. Pola sa pa1te, dos castelanfalantes iniciais oscilan entre
'
9
Sen embargo, como se poder ver cando tratmo-los sectores, non tanto a idade canto o hbitat
de residencia o que determina os usos dos estudiantes. En Lugo-5, por exemplo, tdalas medias deste
colectivo estn por riba de 3.2. (fr. tboa 4.1.16.
188
o 1.90 e o 1.50, o que vn indicar unha lixeira incorporacin do galego, sobre
todo cando se dirixen s seus avs.
Grfico 4.16
Medias de uso coa familia segundo a lingua inicial en Galicia

-+- - .--.--.- - - .
3,50
..
..
3,00
---...
-..... ..... .. - -.. .
2,50
-..
2.00
M,
1,50
-X-- - --- - -- - - . - - -- - - - - -- - - L --- --
1,00
aYS piD irmm pudl.t fi llos
gaJc<gu --- +- - - 3,96 3,94 3,87 3,79 3.52
1.63 1,53 1,65 1,50
2,?5 2,69 2,81 2,42
cas1dn -- - - -1+ --- - 1,9()
a.s da_< ...................
3,27
4. 1. 7. Usos lingsticos coa familia segundo a lingua bab'itual
Se a lingua inicial mostra diferencias significativas (como se
constata obsetvando o grfico 4.16), na lingua habitual estas diferencias son
mis marcadas. No grfico 4.17, que conesponde cruzamento da lingua
faJada coa familia e a lingua habitual dos entrevistados, volve manifestarse
que os que se declaran bilinges habituais son os que presentan diferencias
mis notables entre as medias. No grupo dos que faJan mis casteln, por
exemplo, a distancia entre a media mis elevada (lingua cos avs) , e amis
baixa Clingua cos fillos) ele 0.73 puntos. A diferencia cos que usan
maiormente o galego que, nestes ltimos, a presencia do casteln s ten
cetta importancia para faJar cos fillos. Tanto os uns coma os outros tenclen
a usa-lo galego coas xeracins mis vellas, preferindo o casteln nas
interaccins cos mis novos. As lias case rectas e horizontais dos monolin-
ges habituais afonan calquera comentario.
Grfico 4.17
Medias de ttso coa familia segu11do a lingtta habitual m Galica
4,00 - .. - - - - - ... - - - - - ... - - - - - ..... - - - - - ..
. -- -- -- -- - - ---
3,50-
-- -- -------- ----. '
3,00 -
-.
2,50
+ ...
2,00 -....... __
....... . . . . ........ .. .
. .......
1.50 ....
)C._ - - - - -- - x- - - - - - -- - - --- _x_ -- - - - ---- - ac
1,00 t_ ___________ ....:.:.,--- - ---::-----:::=:---'
aYS pais i.rmm pardh fillos
.s casrdin J.l:l 1,04 1.01 1.02 1.01
mi c:utc:l:n + 2.41 2,01 1,74 1,71 1,47
mis galego ---- ---- 3,79 3,711 3.57 3.53 2,88
-- -+ - - 3,99 3,?? 3,99 4,00 J.?S
4. 1 .8. Usos lingsticos coa fanlia segundo os mbitos de
adquisicin do galego
Entre as cuestins estudiadas en relacin cos usos e seleccin de
linguas no mbito da familia, quixemos comprobar de que maneira se
reflecta o feito de ter aprendido o galego na escoJa, dicir, fra dos mbitos
de adquisicin espontnea das linguas. Parece de capital irnp01tancia avalia-
lo papel que esta institucin ten na difusin social da lingua, por tratarse,
entre mitras cousas, dun dominio onde unha parte cada vez mis
numerosa da poboacin entra en contacto coa lingua galega
50
.
50
Fernndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Ncira (coords.) 0 994), Op. cit., cap. 6. No
momento de fa ce-lo t:raballo ele campo, tan s un 5.5% dos afirma que aprcndeu o galego
na escala; pero non debemos esquecer que a implantacin regular do galcgo na escala relativamente
recente (1979, decreto 1981/79). O esperable, polo tanto, que dentro de 50 anos practicamente toda
a poboacin menor de 65 anos, dun ou doutro xeito, ter fetos estudios de/ en galego. En posteriores
traballos pode ser ele moito interese analiza-las implicacins que este feto, de gran imponancia para
a vitaliclade dunha lingua, poicla ter no uso lingstico.
190
Os usos lingsticos nas interaccins famihm-es
Os datos suxiren que a aprendizaxe do galego na escala non
leva consigo un aumento do uso desta lingua dentro do grupo familiar.
Segundo se pode ver no grfico 4.18, as medias deste subgrupo non
alcanzan, en ningn caso, puntuacins superiores a 1.75, o que vn
indicar que a do casteln moi elevada. Con todo, cmpre
tomar con moita cautela a afirmacin anterior, xa que non podemos saber
se o uso do galego sera anda inferior nestes entrevistados no caso de que
o estudiasen na escola.
Grfico 4.18
Medias de uso coa f amilia segundo o mbito de adquisicin do galego

3,50-
+- -----.. _
-----...- - - --- +....
-....-......._ __
.._+
3,00 -
2,50
2,00-
....
1,50 -
..............
.-- --
"" ")C
1,00....._---------------------_j
a,-,
fumili" - -+- - 3,67
adquisicin na tscola tt 1,71

3.58
1.41
iuniru
3,47
1,27
3.48 3.22
1.55 1,49
Polo que se ve a travs da media de uso cos fillos (1.49),
aprende-lo galego na escoJa tampouco garanta de transmisin de pais
a fillos. Non debe esquecerse que os que aprenderon o galego na escala
son os mis novos, co que isto implica para o futuro da lingua. En
definitiva, o galego incorporado de maneira cerimonial ou simblica
cando se aprende fra da familia ou doutros mbitos de adquisicin
espontnea.
4 .l . 9. Transmisin 1 reg1-esin
Como conclusin, e coa finalidade de dar conta dos procesos
de transmisin e regresin da lingua galega, o mis interesante partir dos
individuos con fillos, monolinges iniciais en galego e que falan cos seus
avs e pais s en galego (trtase do 40.2% da poboacin). Se tomamos
estes individuos como unha mostra independente, dicir, establecendo
o 100% a pattir deles, ternos un 76.1% de retencin lingstica, entendendo
por isto o proceso mediante o cal un individuo mantn na transmisin
lingstica a lingua que el mesmo recibiu dos seus ascendentes. Neste
caso, case unha cuarta parte dos informantes incorporou nalgunha
medida o casteln nas prcticas lingsticas cos seus fillos: a porcentaxe
dos que usan nica ou habitualmente o casteln cando faJan cos seus fillos
acada o 13.8%. Pola sa parte, un 9.5% afirma facer un uso maioritario do
'galego. Entre os que nunha ou outra medida rompen co proceso de
transmisin da lingua galega, un 44.3% viven en ncleos urbanos e mis
dun tercio (35.8%) teen a sa residencia habitual no medio rural,
continuando coa tendencia que xa hai mais de 20 anossuxera o traballo
de Alonso Montero
51
.
Estes datos contrastan cos dos entrevistados con fi llos,
castelanfalantes iniciais e que utilizan esta lingua para falar coas xeracins
precedentes. Pese a representaren unha porcentaxe moi reducida da
mostra coa que traballamos (3.4%), pode servir como contraste que os
ni veis de retencin son practicamente totais: un 85.6% utiliza s o casteln
para dirixirse s fillos. Esta porcentaxe elvase ata o 96.4% se !le
engadmo-lo valor 'mis casteln', acadando a opcin 's galego' un
insignificante 0.9%. Por tanto, a incorporacin do galego en familias
tradicionalmente castelanfalantes moi escasa, ou, con outras palabras,
os ndices de retencin (fidelidade) son mis elevados entre os que
aprenderon a falar en casteln ca entre os galegofalantes iniciais
52

51
Alonso Montero, X. (1973), Jnforme -dramlico- sobre /alengua gallega. Madrid: Akal, especialmente
pp. 38-39. Os individuos que viven no rural e que rompen coa transmisin do galego responden mis
ou menos s caractersticas prototpicas dos habitantes deste hbitat. Pese 6 dito, cmpre destacar varios
fetos que os diferencian do conxunto dos habitantes do rural: a) un 44.4% est instalado na clase media;
b) tan s un 4.3% ten mis de 65 anos; e) moi poucos son labregos (4. 1%); d) 8 de cada 10 teen un ha
conducta lingstica bilinge tendente 6 galcgo.
52
Para un tratamcnto mis po1menorizado dos procesos de substimcin lingstica no caso de Galicia,
vxase Fernndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.) (1994) , Op. cit., cap. 3.
192 Os usos lingsticos nas interaccins familim-es
Antes de pasarmos comentario dos sectores, permtasenos
unha breve referencia a un fenmeno estreitamente relacionado coa
conducta lingstica dos entrevistados cos seus fillos. Entre o conxunto de
preguntas introducidas neste epgrafe e co obxecto de medir certos
cambios lingsticos producidos en determinadas situacins de faJa,
preguntuselles s pais en que lingua reprendan os seus fillos. A
conducta maioritaria o mantemento da lingua habitual. Sen embargo,
hai un 6.8% de entrevistados que, senda monolinges habituais en
casteln cos fillos, usan o galego cando teen que reprendelos. Son casos
de persoas que proceden de ambientes galegfonos: un 60% aprendeu
a falar nesa lingua e mis de 2/ 3 utilizan s o galego para falar con pas
e avs. Podemos dicir, por outro lado, que son falantes cunha alta
conciencia sociolingstica
53
, xa que un 97.3% se declara bilinge habitual
(bilingismo con maior presencia de galego).
4.2. Usos lingsticos coa familia por sectoms
51
Coma no resto do traballo, dentro deste captulo iniciamos
unha segunda seccin dedicada s anlises dos usos lingsticos dentro
da familia en cada un dos seis sectores elixidos.
Antes de pasar a unha anlise pormenorizada, debemos facer
certas agrupacins de interese co obxecto de situar cada un dos sectores:
por unha banda situarmo-las cidades da Corua e Pontevedra, por Olitra
Santiago e, finalmente, nun terceiro grupo, estaran os sectores formados
por vilas (Lugo-2 e Ourense-4) e o sector con concellos tipificados coma
rurais (Lugo-5). Esta agrupacin est xustificada polas constantes que se
aprecian en cada un dos grupos. En calquera caso, a presencia dos seis
sectores garante o mantemento de certas patticularidades. Como se ver
nos prximos comentarios, ditas constantes teen que ver coa grande
castelanizacin da Corua e Pontevedra, o carcter intermedio (ancla que
Sl Por conciencia sociolingstica entendmo-lo coecemento que os falantes teen da sa propia
conducta lingstica. Pola conua, hai casos en que un falante non consciente dos cambios de lingua
efectuados ou das situacins nas que eses cambios se reali zan.
54
A eleccin dos seis sectores cosque irnos traballar 6 1ongo deste libro, como xa dixemos en captulos
procedentes, non pretende ser representativa de tocios e cada un dos 34 en que se dividiu Galicia no
MSG, senn que tan s reflicten o que acorre en diferentes tipos de sector.
favorable galego) ele Santiago, e o elevado predominio do galego de
Lugo-2, Ourense-4 e Lugo-5. Tomemos como punto de partida, por
exemplo, a media de tdalas interaccins familiares en cada un dos
sectores ( dicir, a media das medias ou punto de gravidade):
Cadro 4.4. Media xeral de cada sector
i\ Corua 2.35 (urbano-1)
Po ntevecl ra 2.60 (urbano-2)
Samiago 3.00 (mbano-2)
Lugo-2 3.33 ( vilas grandt::,)
3.58 (vilas pequenas)
Lugo-5 3.75 (rural)
Os sectores urbanos, A Corua e Pontevedra, son os que
mostran unha maior presencia do casteln nas prcticas comunicativas
propias da estructura familiar. Pontevedra, nembargante, ten un ha media
Jixeiramente favorable ga!ego (2.60). No grfico 4.19 aprciase que as
cidades tamn se caracterizan por se-los sectores a ncle se produce unha
tendencia mis alta a cambiar de lingua en funcin dos interlocutores. As,
na Corua pasamos dunha media de 2.64 cos avs a unha media de 2.04
cos fillos. En Pontevedra a diferencia entre os valores extremos de 0.54
puntos. Esta distancia reclcese a 0.50 en Santiago, 0.33 puntos en Lugo-
-2, 0.39 en Ourense-4 e 0.15 en Lugo-5.
En Santiago, Lugo-2, Ourense-4 e Lugo-5 o galego a lingua
predominante en calquera das interaccins, anda que en Santiago a
media (2.77) inclcanos que nos intercambios cos fillos, o casteln cobra
relativa importancia. En Pontevedra as medias estn discretamente por
riba de 2.5, se exceptumo-Ja lingua usada cos fillos que a nica que
non acacia tal puntuacin. Na cidade da Corua, pola sa parte, tan s a
media na interaccin cos avs favorable galego (2.64).
Do mesmo xeito que fixemos aborda-la anlise do conJrunto
de Galicia, no caso dos sectores centrarmonos na repercusin que ce1tas
variables sociais e lingsticas teen na distribucin da lingua usada nas
diversas interaccins familiares. Nun primeiro momento, presentmo-lo
resultado dos cruzamentos coa idade, estudios, clase social, hbitat de
residencia, etc. Posteriormente, sern a lingua materna, a lingua habitual ,
194 Os usos lingsticos nas interaccins familia1'es
Grfico 4.19
Medins de uso coa familia por sectores
4,00
-
r
r-
-
3,50
r-
3,00
r
r- r-
2,50
,...,
2, 00
1,50
1,00
A Coru;a l'omn-Mn SrotiOlgo Lugo-2 OurtrUC'.-4
:l\'S CJ 2.64 2,86 3,27 3.4(, 3.73
pais CJ l,43 2,(,8 3.112 3,37 3.6K 3.79
irm:im c:::J 2,30 2.)2 2.92 3.19 .l.60 3.75
l'm:lla 1::2 2.3K 2,63 3.42 3.58 3.77
fi llos
-
2,04 2,32 2.77 3.13 3,34 3/>5
os mbitos de adquisicin lingstica etc., as variables centrais dos nasos
comentarios.
4.2.1. Usos lingsticos coa familia po1 sectores segundo a
ida de
Tdolos sectores reflicten certas similitudes cando ternos
presente a idade dos entrevistados. En calquera deles, os dous grupos que
teen puntuacins medias superiores do total do sector son o de 41 a
65 anos e o dos maiores de 65 (vxase a diferencia nas tboas 4.1.1 e
seguintes). As excepcins aparecen en Lugo-2 e en Lugo-5, onde os
intercambios cos filias nas persoas de 41 a 65 anos presentan unha
puntuacin media inferior do total.
Lugo-5 o sector no que as diferencias entre os distintos
grupos de idade son menores, debido s elevados niveis de retencin do
galego por parte da mocidade oeste sector. No grfico 4.20 vese que as
Usos lingsticos en Gaticia
195
medias dos menores de 26 anos superan o 3.5 ags cos irmns (media de
3.48), o que vn indicar un altsimo uso do galego sen que o interlocutor
sexa un demento modificador da conducta.
Grfico 4.20
Medias de 1tso coa fa por sectores uos 11le1/0/'es de 26 auos
4,00
.--_
3,50 - 1--
.--f--
-
3,00 -
.--
.--
2,50 -
e--
-
-
2,00
-
.-- -
-
-- --
1, 50
1,00
n
ACoru.1 PontC\t:dn Sami.ago 1ugq2 Lugo5
c:::J 2,05 2,09 2.81 2,(,4 .MI
p.liS c:::J 1,65 1,83 2.35 2,42 3,32 3.56
c:::J 1.40 1,66 2.o.i l ,lH .l, l6 .l.4H
Nos sectores formados por vil as manifstase un maior cambio
lingstico cos interlocutores mis novos. En Lugo-2, os menores ele 26
anos fan un uso mis habitual do casteln ca nos outros sectores
comentados con medias inferiores a 2.75 (ancla que segundo a corree- ,
cin que mitiga a falsa subida do galego cos fillos e coa parella, a media
cos avs ele 2.93, cos pais de 3.02 e cos irmns de 2.80). Entrementres,
en Ourense-4 aprciase unha inestabilidade mis marcada dentro dese
mesmo grupo de idade, xa que pasamos dunha media cos avs de 3.41
(3.46 coa correccin) a unha media cos fill os de 2.65 (2.63 coa correccin).
Este feito aparece novamente no grupo de ida de que vai dos 26 s 40 anos,
recollido no grfico 4.21.
196 Os usos lingsticos nas interaccins ja1niliares
Grfico 4.21
Medias de uso coa familia po1 sectores (de 26 a 40 a11os)
4,00
r-
-
3,50
r-
r-
3,00
-
2,50 -,-
1,00
1,50 -
1,00
A CoruJ. S.uui.a.go l ugo-1 Ourt iUC'-4 l ugo 5
3 \"S c:=t 1.47 1.80 'J I ] ..,1 .l.67 3.77
c:=t l,2:) 1.56 2,88 \,n 3.S9 3.71
irmns CJ 2. 11 l.J2 2,77 3.09 J.50 J,6(,
pa..rdb !::= J,N9 1.20 2.70 J.08 J .l5
fi llos
-
1.67 1,88 1.37 1,91 2.98 l. 51
Nos entrevistados de mis de 65 anos de mbolos dous
sectores esas diferencias redcense moito, anda que o descenso da media
cos fillos segue estando presente.
A comparacin dos grficos 4.20 e 4.21 evidencia dous fetos:
a) as medias son mis favorables galego no gtupo de 26 a 40 anos e b)
a perda de galego de avs a fillos segue unhas pautas mis regulares
dentro deste mesmo grupo de idade. Noutras palabras, entre os que teen
26 a 40 anos o casteln sase mis canto mis novos son os interlocutores.
Os grficos tamn refl icten que A Cotua constite o nico sector no que,
entre os menores de 41 anos, o casteln a lingua mis usada na familia,
sexa cal sexa o interlocutor.
Como xa se vn destacando longo deste captulo, a
interaccin cos fill os a que amosa, en xeral, as medias mis baixas. No
grfico 4.22 podemos ve-las medias da lingua cos fi llos segundo os
diferentes grupos de idade en cada un dos sectores obxecto de estudio.
Usos HngisNcos en Gctlicia
197
Na Cotua a nde hai maiores diferencias entre os menores de 26 e os
maiores de 65, senda estes ltimos os nicos que usan mis galego ca
casteln para falar cos fill os. En Pontevedra e Santiago o mis salientable
que o grupo de 16 a 25 ten puntuacins medias mis elevadas cs do
grupo de idade seguinte. En Lugo-2, Ourense-4 e Lugo-5 as medias estn
por riba de 2.5. En Lugo-5, unha vez mis, as diferencias entre os distintos
grupos de idade son pequenas e as medias moi favorables galego
55
.
Grfico 4.22
Medias de uso cos fillos por sectol'es segu11do a ida de
4,00
,_
--'
r-'
r-'
- -'
3,50
..... __.

.--'
r-
--'
__.
3,00
..... -
2,50
r--'
2,00
r-
-
r--'
11
1,50
1,00
Lugo-l Outtnst-4 l uso-5 A Corua l'onle\cdu Sami;ago
16 a l 5 c:=t 1.5(1 1,99 1.59 2.70 2.6> 3,51
26 a 40 c:t 1.67 1.88 2.37 2.91 2,98 J. SI
41 a 65 CJ 2.0-1 ! ,45 2,87 J.O'J 3A3 3.M
<le 65 t::l 2,63 2,80 3.1 6 3.46 3.57 J.78
4.2.2. Usos lingsticos coa janlia po1 sectm-es segundo os estudios
Seguindo un procedemento habitual neste traballo, os estu-
dios aparecen recodificados en catro categoras. Os lectores mis intere-
sados podern ve-las distribucins completas nas tboas que aparecen
ss Hai que ter en coma nestes comenrarios que os individuos menores de 26 anos con flllos son bastante
escasos na maiora dos sectores.
198
final do captulo. Nesta seccin centrarmonos nos que teen estudios
secundarios e universitarios por varias razns: en primeiro lugar, porque
en tclolos sectores, ags na cidade da Corua, entre os que non teen
estudios ou s acaclaron estudios primarios, o galego a lingua usada en
tclalas interaccins de forma case exclusiva (puntuacins por riba ele 3
na maior parte dos casos). En segundo lugar, por unha visin de futuro
xa que, mentres na actualidade en ningn dos seis sectores a poboacin
que ten estudios medios ou universitarios chega 50%, as estimacins dos
planificadores educativos cara futuro son ben diferentes.
Grfico 4.23
Medias de uso coa familia en fa/antes con estudios secundarios po1 sectores
4,00
3,50
r-
r-
3,00
r
r-
h
2,50 1-
r-
-
1-h
r

lb
r- r-
t

r
2,00
1,50 -
r'
1,00

Samiago Lugo-2 Ourr,lse-4 l ugo5
:ws c:::J 1,15 2, 15 2,96 2,61 3.35 3,66
pai s c:::J 1.90 1,91 2,57 2.46 3,22 3, 58
irmns c:::J 1,65 1,71 2,31 2, 19 3.09 3,.19
parella 1=:! 1,70 1,66 2,46 2.53 2,78 3,31
fillos
-
1,52 1,52 2,21 2,45 2,42 3.06
No grfico 4.23 recllese a distribucin dos usos daqueles que
teen estudios secundarios, e o grfico 4.24, pola sa parte, mostraos que
teen estudios universitarios. Na Coma e Pontevedra tdalas puntuacins
estn por debaixo do 2.5, o que indica unha maioritaria presencia do
casteln en mbolos dous niveis de estudios. No que atinxe s individuos
Grfico 4.24
Medias de ztso coa familia en fa/antes con estudios lllliversitarios por sectores
4, 00
3,50
3,00
2,50
2,00 - r
[l [1
o
1,50
1,0
1\ Corufia Ponh"\'cdr.a
3 \'.S c:::J 2,01 2,03
pais c::::J 1,7 1 1.73
irmn'i c::::J 1.57 1.53
l' arell a c:J 1.43 1.48
fillos
-
1,37 1,33
r-
t-
S.mtiago
2.65
2,26
2,10
2.(19
1,95
i"

r-
Lugo-2
3.06
2,84
2.51
2,38
2,16
-
r-
1-
Oureme-4
3. 19 3,23
2.97 3,117
2,81 2.94
2,33 2,67
1,95 2,33
199
con estudios secundarios, Santiago ten medias nalgns casos mis
elevadas ca Lugo-2 (con avs, pais e irmns). lsto non ocOtTe entre os
titulados universitarios, que usan mis casteln ca galego falaren cos
fillos mesmo nun sector rural como Lugo-5 (media de 2.33). Este sector,
sen o nico no que os usos dos entrevistados con estudios
secundarios superan os tres puntos de media en calquera das interaccins
(vxase o grfico 4.23). En Ourense-4 aparecen as maiores diferencias
segundo o interlocutor, tanto nos que teen estudios secundarios coma
universitarios.
4.2.3. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo a clase social
Nos comentarios en que entra a clase social como variable de
control optamos por agmpa-las clases baixa e media-baixa por un lado
e a media coa media-alta por outro, debido a que na maior parte dos
200
Os usos lingsticos nas interaccins jmniliares
sectores os grupos extremos tei'i.en un nmero de casos moi reducido. As
diferencias de usos dentro da rede familiar entre as das agrupacins
podemos velas nos grficos 4.25 e 4.26:
Grfico 4.25
Medias de uso coa familia llllS clllSes baixa e media-baixa p01 sectores
4,00
.--
r-
3,50 ,...., .-- r-
r-
3.00
.--
,.....
2,50

2,00 -
1.50

1,00
;
1\Conma Pontr\tdt;a S.1n1i;ago 1 ugo-1 UI('fUC'-4 r ugo-5
a\-s [:=J 3.05 .l,23 3.65 3,52 J.HJ 3.82
p<ti.s [:=J 2,HI 3.15 3.51 J,46 3.81 3.82
innLu [:=J 1.71 J.U1 3.42 3,41 3.74 3,79
parella JI:S 2.82 3.22 3.su 3.51 3,73 J.n
fi llos
-
1.33 l,NI 3,20 3.22 3.55 3.69
Os d:uos <Jnc apntctn no gr.ico son o rqultadu da agrupacin de J l '1.1t dasc:.s
Como evidente, pasannos das clases baixa/media-baixa
s clases media/ media-alta, as puntuacins medias son mis desfavora-
bles para o galego. Este cambio, que norma xeral, parece mis claro nos
sectores ur'banos ca nas vil as ou no rural. Na lingua faJada cos avs, irmns
e parella entre os entrevistados das clases baixa e media-baixa, obsrvanse
determinadas diferencias entre os sectores, segundo aparece no grfico
4.25. En Ourense-4 e en Lugo-5 as puntuacins permiten interpretar milla
elevada presencia de monolinges en galego (medias superiores a 3.5).
Na cidade da Corui'i.a pode apreciarse unha cada bastante forte no uso
cos fillos, cunha media lixeiramente favorable casteln (2.33); pero nos
restantes sectores o galego a lingua maioritariamente utilizada en tdalas
Grfico 4.26
MedillS de uso coa familia 11ns clases media e media-alta por sectores
4,00
r
r-
3,50
r- l
-
3,00
-_
.--
2,50
!
2,00 -

1,50 -

it
1,00
1<
ACorUJ1; flonlc,'t'dr.a S1.ntiago Lugu-2 1ugo5
;avs [:=J 2.-13 2.4J 3.U 3,25 J.G3 3.74
pa c=J 2,23 1.18 2.81 3.08 3.53 3,74
irmns c=J 2,0'1 1.99 2.72 2.8H J ,44 3,6G
parella c=:J 1.12 1.84 3.09 3.40 3.71
fillot
-
J.HC. 1,74 2,58 2.S3 3,09 3.58
Os d.uus que no gdfico u o da agrupaci(m de &mbala\ dLhs soc.:i:-tis.
interaccins (medias superiores a 2.5) . O elevado cociente da barra que
representa o uso coa parella (A Corui'i.a, Pontevedra, Santiago e Lugo-2)
hai que interpretalo tendo en conta o sinalado con anterioridade sobre
este fenmeno.
Polo que respecta s clases media e mdia-alta, reflectidas no
grfico 4.26, podemos establecer tres grupos: A Corui'i.a. e Pontevedra,
cunha castelanizacin considerable (medias inferiores a 2.5); Santiago e
Lugo-2, como sectores intermedios nos que o predominio do galego xa
evidente, e Ourense-4 e Lugo-5, con puntuacins medias superiores a
3.40 (salvo o uso cos fill os en Ourense-4, cunha media de 3.09). En Lugo-
-5, as diferencias entre as interaccins volven se-las mis reducidas.
Se comparmo-los dous grficos, podemos salientar que
canto mis urbano o sector maiores son as diferencias entre as clases
sociais. Como xa sinalamos anteriormente, o hbitat de residencia dos
entrevistados condiciona claramente as sas posibilidades de relacionarse
202
Os usos lingsticos nas interaccins
con persoas de diferentes grupos soctats e, polo tanto, o tipo de
interaccins, sendo moito mis homoxneas as que teen lugar no ruraJ56.
A distribucin dos usos na familia por profesins moi
semellante que se comentou no conxunto de Galicias
7
As diferencias
que aparecen entre os seis sectores estn fortemente asociadas co hbitat.
E clicir, se os titulados superiores que viven en sectores urbanos usan mis
o casteln canelo se dirixen s outros membros da sa familia cs que
viven en vilas ou no rural, dbese precisamente hbitat de residencia
e non profesin (cfr. as tboas do final cleste captulo).
4.2.4. Usos lingsticos coa famil'ia por sectores segundo o
lugar de residencia
Tal como se sinalou no captulo 2, nas tboas do final desta
seccin a variable 'hbitat de residencia' mostra unha divisin interna. A
poboacin periurbana de Pontevedra o 51.6% do total cleste sector
fronte 29% de Santiago e 2.3% da Corua. Dito isto, se
entre a anlise comparativa dos tres concellos urbanos con toda a
poboacin, por un lado, e o que territorio estrictamente urbano (cidade)
por outro, as maiores oscilacins estn no concello de Pontevedra. Cando
a este sector, xa de por si bastante castelanizado, Jle quitmo-los
habitantes do periurbano para centrrmo-las anlises no casco urbano
obtemos medias moito mis favorables casteln, chegando mesmo
supera-lo grao de castelanizacin da Corua:
Cadto 4.5. Medias de uso na ja1nilia en Ponteuedm
Avs Pais Irmns Parella Fillos N
total pohoaci n 2.86 2.68 2.52 2.63 2.32 1146
s urbano 2.37 2.20 2.05 2.04 1. 76 555
s periurbano 3.21 3. 11 2.95 3. J7 2.79 591
16
Vxase o <lito no captulo anterior sobre os conceptos de mercado lingstico e rede social.
SJ R . . 6 ' 4
emttunos eptgra e .5, neste mcsmo captulo, para un ha visin xeral da impottancia desta variable.
Os habitantes do periurbano de Pontevedra, como se pode
ver no cadro 4.6, usan moito mis o galego cos familiares cs que viven
no ncleo urbano. Entre estes o casteln a lingua dominante en tdalas
interaccins
5
H. Este mesmo fenmeno podemos atopalo nas outras
cidades seleccionadas, anda que nelas o periurbano ten un menor peso
demogrfico. Unha vez mis, a subida da media no uso coa parella resulta
enganosa, polos fetos xa comentados. Nos sectores formados por vilas
e no formado por concellos tipificados como mrais a situacin similar;
s hai diferencias internas segundo o hbitat de residencia dos entrevis-
tados, cunha tendencia a usar preferentemente o galego canto mis rural
sexa este
59

4.2.5. Usos lingsticos coa familia por sectores segundo a
lingua inicial
igual que fixemos no caso de Galicia, nesta segunda parte
do captulo tamn estudiarmo-las relacins entre certas variables
lingsticas como variables de control e os usos lingsticos dentro da
familia. Empezando pola lingua inicial, convir recordar cal a sa
distribucin en cada un dos seis sectores:
Cadto 4.6. Distribucin da lingua inicial
galego castcln as das
A Corua 34.9%1 54.4% 10.3%
Ponteveclra 40.6% 43.8% 14.9%
Santiago 51 .91<1 33.0% 14.0%
Lugo-2 68.5% 21.3% 9.6%
Ourc nse-4 7'.4% l i .'% 11.9%
l.ugo-5 84.6% 8. 1 o/o 7.1%
"' As medias do periurbano de l'onrevedra son moi similares s dos habitantes en vilas no sector Lugo-
-2. Cfr. as thoas 4.1.26 e 4.1.13.
59
Trtase, naturalmente, do fenmeno xa visto na comparacin intersectorial.
204 Os usos lingisticos nas interaccins familian
Como vemos, A Corua e Pontevedra son os nicos sectores
onde a maiora da p oboacin aprendeu a faJar en casteln. Na cidade de
Santiago, polo contrario, o casteln est menos estendido como lingua
inicial c galego. Nos outros tres sectores, mis de dous tercios da
poboacin tiveron como lingua materna o galego, acadando en Lugo-5
unha porcentaxe elevadsima
60
.
A seguir presentmo-los cruzamentos da lingua faJada coa
familia segundo a lingua inicial en catro sectores, coa finalidade de ve-las
diferencias entre eles. O grfico 4. 27 refrese cidade da Corua, o 4. 28
a Santiago, o 4.29 a Ourense-4 e o 4.30 a Lugo-5. Pontevedra e Lugo-2 non
aparecen nos grficos por seren similares respectivamente Corua e
Ourense-4.

castcUn
.u; th:u
Grfico 4.27
Medias de ttso coa familia segtmdo a lingtta inicinl11a Comla
4,00.--------------------------------------------------.
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
-----+----
_____ ,.. ____
.. ------ -------
+- - - -- - ---+--
-
................. ... .
K- ......
----.. _
----
.... _

-........ --------- ---
....
'-
........ X- .................... _,.. .. - .................... .._ .......... ..
ns pais inn!n-" pardiA
3.89 .},8(, 3,70 352
1.63 1.41 1.34 1,43
3.11 2,54 1.08 2,16
' +
---
-- ..
fi llos
2.M
Ul
1.9H
Go Para unha visin mis compl eta da distribucin da lingua i nicial nos sectores, vxase Fernndez
Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.) (1994), Op. cit., cap. 3.
205
Grfico 4.28
Medias de uso coafa;nilia segtmdo a li11gtta inicial en Sa11tiago

--- -- +--- -- -- --+.
3.50-
-
3,00
-. _
-----
2,50 -
--- ----
----
2,00
" -..
'w.--- -- ,. ..
--
1,50
1,00
1\"i pais irm.m\ p.uclb fiUos
3.95 3.87 3.72 3,.12
I.S.l I Al 1,67
2.86 2.60 2.41
1,26
g.,ltgo -----+- -- 3.97
c;ntcliu
____ ...., ____
1.98
:.n<h'I;JS ----------- 3.31
Grfic;o 4.29
Medias de mo coa familia segtmdo a lingtta inicial en Omense-4
__ --__ __
---
3,50
------------- ---------- - --------------- ....... _
3,00
........
2,50
"-
... M------- --- - 4---------- -- .X ..
2,00 -
-..
1,50
._,, iunins pudb
1,00

3.96 3.90 3,86 3,62
1,1 0 2,06 2.04 1,77
.3.15 3,05 3.09 2.KO
--- -+-- - - Jm
c.mel.a ------IC------ 2.36
;U ---- -- -.. -- 3.23
206
Os usos lingsticos nas interaccins fmniliares
Grfico 4.30
Medias de uso coa familia segundo a lingua bzicial en Lugo-5
4,00 ---:+-;:::-- - .:-=-::- _ :-:: . :-::.-:-: . :-:_:-.;+-:-:. :-:- . =--=-=--=--- - _----:;-+- - -. ------:-- --- - -----,
- -- - - +-. _ . - - ---- +
3,50 -
.....
- ...
3,00 - ...
2,50
x.-
-- -x- ---- - - - -- - -- 1(- - -- - - - - - ---
2,00 -
1,50
1,00
a\'s u.is irm m parel la fi llos
galego - - +- -- 3.9.1 3.94 3,92 3.91 3,80
C.!ilelin - -- - 4C- - - - -
2,60 2A3 2,2H 2,31 2.20
as .. ..... .... .
3.41 .1, 14 3.26 2,99
As tendencias son moi similares en tclolos casos: a) maior
uso do galego nos galegofalantes iniciais (medias superiores a 3.5 en case
tdalas interaccins), b) entre os que tiveron o casteln como lingua
materna, as puntuacins medias demostran que a incorporacin do
galego mais ben febl e. Unha visin atenta dos grficos pon de manifesto
que sempre se d un descenso, unhas veces mis significativo ca outras,
na lingua usada cos filias, descenso que mis evidente entre os
monolinges iniciais en galego que viven nas cidades (grficos 4.27 e
4.28).
Nas vilas e no mral parece haber un uso mis homoxneo cos
demais membros da familia. En Lugo-5 (grfico 4.30), mesmo os
castelanfalantes iniciais incorporan o galego nas sas prcticas lingsticas
no mbito familiar, presentando medias entre 2.20 e 2.60. Nas cidades
sobre todo por parte dos bilinges iniciais, aprciase moita
entre os usos cos avs e os usos cos fili as. Os individuos bilinges iniciais
de Santiago teen un comportamento que convn resaltar: pasan dunha
media de 3.31 cos avs a unha media do 1.26 cos fillos (mis ele 2 puntos
Usos lingsticos en Galicia 20 7
de diferencia) . Isto explcase poque un 82.4% dos bilinges iniciais de
Santiago que teen fillos estn instalados ou ben na clase media ou ben
na clase media-alta e un 63.3% dos mesmos teen estudios medios ou
universitarios.
4.2.6. Usos lingsticos coa fmnilia por sectores segundo a
lingua habitual
O mis relevante da relacin entre a conducta lingstica do
entrevistado nas interaccins coa familia e a lingua habitual o papel dos
bilinges, que a penas presenta diferencias entre sectores. Nos que falan
mis casteln, salvo na interaccin cos avs en Pontevedra e en Santiago,
as medias non chegan 2.5. Aclemais, coma xa vn senda norma xeral,
hai un progresivo descenso da puntuacin a medida que os interlocutores
son mis novos. Por outra banda, os bilinges que falan con mis
frecuencia galego ca casteln presentan un comportamento moi similar
en cada un dos sectores, se ben certo que nas cidades onde se produce
o descenso mis significativo falaren cos fill os (vxanse as tboas
4.2.1ss) . As medias dos que falan mis galego son superiores a 3.50 na
maior parte dos casos; isto manifesta un alto grao ele monoli ngismo en
galego, que non deixa de ter certa coherencia se se considera que a
incorporacin do casteln por parte destes individuos se produce en
espacios mis formais ou en interaccins menos cotis. As, os que faJan
mis galego da cidade da Coma mostran as seguintes puntuacins en
interaccins distintas das familiares
61
:
co mdico especialista: 1.86
co mdico de cabeceira: 2. ]]
na comp ra non habitual: 2.46
Sobre os mbitos de adquisicin do galego, por seguir unhas
pautas moi similares dito para o total de Galicia, remitimos sinalado
no epgrafe 4.1 .8.
61
Para un tratame nto mis minucioso deste tipo de vxase o cap tulo 6.
208 209
Tboa 4.1. 0. Medias de usos lingfsticos na familia. Galicia* * Tboa 4.1.1. Medias de usos lingsticos na familia. A Coruiia*
Cos avs Cos pais Cos Coa Cos Cos avs Cos pais Cos Coa Cos
irmns parella tillos irmns parella fillos
TOTAL GALICIA 3.36 3.22 3. 12 3.19 2.97 TOTAL SECTOR 2.64 2.43 2.30 2.38 2.04
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 2.88 2.61 2.40 2.61 2.68
16 a 25 anos 2.05 1.65 1.40 2.06 1.50
26 a 40 anos 3.23 3.08 2.94 2.85 2.63
26 a 40 anos 2.47 2.25 2.12 1.89 1.67
41 a65anos 3.58 3.46 3.40 3.30 3.00
41 a65anos 2.92 2.74 2.61 2.48 2.04
mis de 65 anos 3.74 3.65 3.61 3.55 3.39
mis de 65 anos 3.36 3.12 3.10 2.98 2.63
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 3.93 3.92 3.89 3.85 3.73
primarios incompletos 3.76 3.70 3.64 3.62 3.36
ningn 3.93 3.94 3.88 3.76 3.40
primarios completos 3.49 3.35 3.24 3.17 2.82
primarios incompletos 3.43 3.17 3.12 3.1 1 2.44
FP 3.07 2.85 2.60 2.63 2.43
BUP 2.74 2.44 2.23 2.29 2.10 FP 2.40 2.32 2.12 2.14 1.96
carreira grao medio 2.68 2.40 2.22 2.10 1.90 BUP 2.02 1.71 1.44 1.51 1.34
carreira grao superior 2.46 2.11 1.94 1.79 1.74 carreira grao medio 2.02 1.83 1.75 1.54 1.53
outros estudios 3.01 2.92 2.82 2.79 2.57 carreira grao superior 2.00 1.61 1.44 1.32 1.18
outros estudios 2.54 2.63 2.65 2.89 2.59
CLASE SOCIAL
baixa 3.72 3.63 3.52 3.56 3.37
CLASE SOCIAL
mediabaixa 3.57 3.48 3.39 3.46 3.23
baixa 3.36 2.93 2.75 2.75 2.19
media 3.16 2.98 2.86 2.93 2.70
media-baixa 3.00 2.78 2.71 2.84 2.37
media-alta 2.59 2.32 2.16 2.12 1.95
media 2.54 2.35 2.19 2.24 1.96
PROFESIN
media-alta 1.77 1.52 1.45 1.42 1.23
empresarios 3.58 3.44 3.34 3.26 2.95
PROFESIN
titulacin superior ou media 2.43 2.08 1.92 1.78 1.71
prolesionais libarais 2.37 2.02 1.91 1.56 1.51
empresarios 2.78 2.74 2.75 2.49 2.19
docentes 2.80 2.55 2.41 2.27 2.14
titul acin superior ou media 1.79 1.53 1.45 1.39 1.32
lorzas armadas 3.37 3.00 2.93 2.54 2.25
prolesionais libarais 2.11 1.55 1.35 1.44 1.38
administracin subalterno 3.05 2.88 2.74 2.64 2.42 docentes 2.45 2.02 1.94 1.44 1.56
persoal servicios 3.12 2.95 2.78 2.71 2.49 lorzas armadas 3.50 2.61 2.57 2.25 1.86
autnomos 3.62 3.54 3.45 3.40 3.07 administracin subalterno 2.43 2.32 2.1 4 2.02 1.73
labregos 3.97 3.97 3.95 3.95 3.90 persoal servicios 2.63 2.42 2.18 2.17 1.85
marieiros 3.85 3.80 3.75 3.68 3.50 autnomos 3.25 3.14 3.09 2.91 2.19
obreiros 3.54 3.41 3.28 3.26 3.00
labregos 4.00 4.00 3.73 3.70 3.50
estudiantes 2.62 2.27 2.03 1.80 2.03
marieiros 3.60 3.50 3.64 3.53 3.09
amas de casa 3.51 3.39 3.33 3.24 2.88
obreiros 2.92 2.78 2.64 2.60 2.36
persoas economicamente inactivas 3.00 2.75 2.60 2.22 2.23
estudiantes 1.95 1.54 1.35 1.75 1.50
SEXO
amas de casa 3.07 2.85 2.71 2.61 2.06
home 3.44 3.28 3.16 3.21 3.04
persoas economicamente inactivas 1.83 1.39 1.36 1.00 1.75
mull er 3.30 3.18 3.09 3.18 2.92
SEXO
HBITAT DE RESIDENCIA home 2.69 2.47 2.33 2.48 2.15
urbano 2.67 2.43 2.29 2.37 2.10
muller 2.60 2.39 2.29 2.29 1.95
periurbano 3.27 3.12 2.90 3.14 2.76
vi las 3.31 3. 15 3.05 3.14 2.84 HBITAT DE RESIDENCIA
rural-1 3.55 3.47 3.39 3.43 3.17 urbano 2.63 2.42 2.30 2.37 2.03
rural -2 3.79 3.74 3.69 3.73 3.59 periurbano 3.67 3.21 2.53 2.90 2.11
A5 medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s gal ego). As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
210 211
Tboa 4.1.2. Medias de usos lingsticos na familia. Santiago* Tboa 4.1.3. Medias de usos lingsticos na familia. Lugo-2*
irmns parella tillos irmns parella lillos
TOTAL SECTOR 3.27 3.02 2.92

3.04 2.77 TOTAL SECTOR 3.46 3.37 3.29 3.42 3. 13
IDADE IDA DE
16 a 25 anos 2.81 2.35 2.04 2.40 2.59 16 a 25 anos 2.64 2.42 2.18 2.70 2.70
26 a 40 anos 3.11 2.88 2.77 2.70 2.37 26 a 40 anos 3.31 3.22 3.09 3.08 2.91
41 a 65 anos 3.58 3.36 3.32 3.18 2.87 41 a 65 anos 3.70 3.63 3.57 3.49 3.09
mis de 65 anos 3.73 3.59 3.50 3.45 3.16 mis de 65 anos 3.86 3.80 3.78 3.71 3.46
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.93 3.90 3.82 3.89 3.68 ningn 3.88 3.90 3.89 3.75 3.50
primarios incompletos 3.91 3.87 3.84 3.73 3.44 primarios incompletos 3.82 3.78 3.75 3.70 3.30
primarios completos 3.71 3.51 3.40 3.30 2.75 primarios completos 3.59 3.50 3.42 3.52 3.20
FP 3.36 3.13 2.84 2.69 2.48 FP 2.93 2.79 2.51 2.70 2.41
BUP 2.80 2.34 2.13 2.36 2.08 BUP 2.40 2.25 1.97 2.44 2.47
carreira grao medio 2.84 2.56 2.43 2.41 2.00 carreira grao medio 3.24 2.93 2.60 2.41 2.32
carreira grao superior 2.55 2.10 1.92 1.87 1.89 carreira grao superior 2.79 2.71 2.46 2.33 2.75
outros estudios 3.14 3.33 3.43 3.40 3.25 outros estudios 4.00 4.00 3.80 3.00 3.67
baixa 3.80 3.66 3.54 3.63 3.29 baixa 3.74 3.69 3.70 3.75 3.54
media-baixa 3.61 3.47 3.39 3. 48 3.18 media-baixa 3.51 3.44 3.38 3.50 3.19
media 3.18 2.90 2.79 2.92 2.63 media 3.30 3.15 2.96 3.19 2.91
media-alta 2.86 2.50 2.36 2.37 2.24 media-alta 2.38 2.09 1.87 2.12 2.03
PROFESIN PROFESIN
empresarios 3.73 3.54 3.42 3.23 2.80 empresarios 3.50 3.29 3. 15 3.16 2.85
titulacin superior ou media 2.60 2.35 2.11 2.06 2.07 titulacin superior ou media 2.56 2.36 1.99 2.70 2.67
prcifesionais libarais 3.25 2.46 2.18 1.58 1.75 profesionais libarais 4.00 4.00 3.00 1.00 1.00
docentes 2.80 2.40 2.38 2.27 2.15 docentes 3.50 3.26 3.10 2.62 3.09
lorzas armadas 3.33 3.58 3.70 3.33 2.61 lorzas armadas 3.91 3.87 3.74 3. 47 3. 46
administracin subalterno 3.23 3.11 2.87 2.79 2.62 administracin subalterno 3.32 3.23 3.05 2.98 2.76
persoal servicios 3. 14 2.94 2.95 2.90 2.28 persoal servicios 2.96 2.90 2.56 3.27 2.36
autnomos 3.71 3.44 3.33 3.20 2.81 autnomos 3.64 3.59 3.49 3.59 3.16
labregos 4.00 4.00 4.00 4.00 3.96 labregos 4.00 4.00 4.00 4.00 3.92
marieiros 4.00 4.00 3.25 3.25 4.00 marieiros 3.92 3.93 3.88 3.59 3.32
obreiros 3.66 3.50 3.44 3.40 3.02 obreiros 3.65 3.65 3.58 3.57 3.21
estudiantes 2.67 2.15 1.87 1.75 2.00 estudiantes 2.54 2.26 2.01 3.00 4.00
amas de casa 3.62 3.46 3.40 3.26 2.87 amas de casa 3.59 3.55 3.54 3.48 3.09
persoas economicamente inactivas 2.31 1.85 1.91 2.38 1.33 persoas economicamente inactivas 2.81 2.14 1.80 1.86 3.00
SEXO SEXO
home 3.36 3.06 2.97 3.06 2.87 home 3.52 3.38 3.28 3.42 3.22
muller 3.19 2.99 2.87 3.02 2.71 muller 3.42 3.36 3.29 3.42 3.06
HBITAT DE RESI DENCIA HBITAT DE RESIDENCIA
urbano 3.06 2.75 2.62 2.75 2.49 vil as 3.35 3.23 3.1 1 3.27 2.87
periurbano 3.77 3.68 3.62 3.66 3.34 rural-2 3.68 3.66 3.64 3.71 3.66
As medias estn comprendidas entre 1 (s castcln) e 4 (s gatego). As medias estn comprendidas entre 1 (s castel n) e 1 (s galego).
212
213
Tboa 4.1.4. Medias de usos lingsticos na fam.ilia. Lugo-5*
Tboa 4.1.5. Medias de usos lingsticos nafam.ilia. Ourense-4*
Cos avs Cos pais Cos Coa Cos
Cos avs Cos pais Cos Coa Cos
irmns parella lillos
irmns parell a lillos
TOTAL SECTOR 3.80 3.79 3.75 3.77 3.65
TOTAL SECTOR 3.73 3.68 3.60 3.58 3.34
IDADE
16 a 25 anos 3.63 3.56 3.48 3.57 3.51
IDADE
16 a 25 anos 3.41 3.32 3.16 2.75 2.65 26 a 40 anos 3.77 3.74 3.66 3.60 3.51
26 a 40 anos 3.67 3.59 3.50 3.35 2.9 41 a 65 anos 3.84 3.85 3.82 3.80 3.64
41 a 65 anos 3.82 3.79 3.75 3.66 3.43 mis de 65 anos 3.87 3.88 3.85 3.85 3.78
mis de 65 anos 3.92 3.87 3.79 3.77 3.57
ESTUDIOS
ESTUDIOS ningn 3.82 3.86 3.90 3.91 3.87
ningn 3.94 3.96 3.90 3.89 3.78 primarios incompletos 3.89 3.91 3.88 3.88 3.80
primarios incompletos 3.92 3.88 3.87 3.80 3.63 primarios completos 3.84 3.84 3.81 3.77 3.62
primarios completos 3.72 3.66 3.52 3.46 3.10 FP 3.80 3.69 3.53 3.53 3.29
FP 3.38 3.38 3.25 2.64 2.39 BUP 3.58 3.52 3.32 3.21 2.96
BUP 3.32 3.07 2.90 2.89 2.44 carrei ra grao medio 3.29 3.07 2.88 2.83 2.46
carreira grao medio 3. 19 2.85 2.59 2.15 1.40 carreira grao superior 3.16 3.07 3.01 2.41 2.08
carreira grao superior 3. 20 3.12 3.1 1 2.55 2.50 outros estudios 3.31 3.31 3.56 3. 11 2.83
outros estudios 4.00 4.00 3.33 4.00 3.33
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL baixa 3.96 3.96 3.90 3.87 3.80
baixa 3.94 3.94 3.84 3.83 3.83 media-baixa 3.80 3.80 3.78 3.78 3.67
media-baixa 3.82 3.79 3.73 3.72 3.52 media 3.75 3.76 3.69 3.76 3.61
media 3.65 3.57 3.48 3. 43 3.12 media-alta 3.67 3.62 3.42 3.33 3.21
media-alta 3.18 2.80 2.71 2.89 2.50
PROFESIN
PROFESIN empresarios 3.84 3.77 3.73 3.80 3.56
empresarios 3.88 3.81 3.77 3.42 3.16 titulacin superior ou media 2.77 2.63 2.15 1.60 1.70
titulacin superior ou media 3.00 3.00 2.43 1.00 2.00 prolesionais liberais 2.61 2.60 2.13 2.50 1.80
prolesionais li berais 4.00 4.00 4.00 2.33 2.33 docentes 3.62 3.52 3.42 3.28 3.00
docentes 3.50 3.27 3.10 3.18 2.33 lorzas armadas 3.69 3.74 3.73 3.55 2.82
lorzas armadas 4.00 4.00 4.00 4.00 2.00 administracin subalterno 3.85 3.83 3.67 3.54 3.31
administracin subalterno 3.58 3.51 3.47 3.1 5 2.81 persoal servicios 3.64 3.73 3.65 3.44 3.33
persoal servicios 3.61 3.50 3.17 3.14 3.00 autnomos 3.85 3.94 3.86 3.79 3.75
autnomos 3.71 3.57 3.40 3.24 2.71 labregos 3.92 3.93 3.92 3.93 3.91
labregos 3.99 3.97 3.92 3.88 3.90 marieiros 4.00 4.00 3.70 3.38 3.38
obreiros 3.83 3.79 3.69 3.58 3.34 obreiros 3.91 3.89 3.84 3.76 3.66
estudiantes 3.29 3.14 3.03 2.00 1.00 estudiantes 3.48 3.30 3.24 3.57 3.40
persoas economicamente inactivas 3.25 3.17 3.01 2.83 2.63 persoas economicamente inactivas 3.65 3.66 3.59 3.40 3.40
SEXO SEXO
home 3.82 3.82 3.77 3.77 3.68
home 3.76 3.71 3.61 3.53 3.31
muller 3.77 3.76 3.73 3.76 3.63
muller 3.71 3.65 3.59 3.62 3.36
rural-1 3.72 3.70 3.63 3.64 3.43
vil as 3.52 3.41 3.28 3.29 2.93
rural-1 3.91 3.90 3.88 3.78 3.69 rural-2 3.85 3.85 3.83 3.84 3.78
rural-2 3.82 3.79 3.74 3.71 3.52
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego) .
214
215
Tboa 4.1.6. Medias de usos lingsticos na familia. Pontevedra*
Tboa 4.2.0. Medias de usos lingsticos na familia. Gctlicia"
irmns parella tillos irmns parella tillos
TOTAL SECTOR 2.86 2.68 2.52 2.63 2.32 TOTAL GALICIA 3.36 3.22 3.12 3.19 2.97
IDADE
LINGUA INICIAL
16 a 25 anos 2.09 1.83 1.66 1.91 1.99 galego 3.96 3.94 3.87 3.79 3.52
26 a 40 anos 2.80 2.56 2.32 2.20 1.88 casteln . 1.90 1.63 1.53 1.65 1.50
41 a 65 anos
3.31 3.14 3.06 2.89 2.45 as das 3.27 2.95 2.69 2.81 2.42
mis de 65 anos 3.53 3.23 3.1 0 3.04 2.80 out ras 3.08 2.80 2.67 2.51 2.58
ESTUDIOS
LINGUA HABITUAL
ningn
4.00 4.00 4.00 3.95 3.76 s casteln 1.13 1.04 1.01 1.02 1.01
primarios incompletos 3.73 3.54 3.50 3.40 3.00 mis casteln 2.44 2.01 1.74 1.71 1.47
primarios completos 3.30 3.16 3.01 2.95 2.39 mis galego 3.79 3.70 3.57 3.53 2.88
FP
2.41 2.10 1.82 1.59 1.54 s galego 3.99 3.99 3.99 4.00 3.98
BUP
2.02 1.82 1.65 1.70 1.50
carreira grao medio 1.99 1.73 1.51 1.57 1.33 ENTE NDE O GALEGO
carreira grao superior 2.07 1.74 1.55 1.34 1.33 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
outros estudios 2.25 2.45 2.02 3.00 2.00 pouco 1.96 1.84 1.70 1.69 1.45
bastante 3.40 3.28 3.20 3.26 3.05
CLASE SOCIAL
moito 3.40 3.24 3.13 3.23 3.00
baixa
4.00 3.77 4.00 4.00 3.76
media-baixa 3.21 3. 14 3.02 3.20 2.78 FALA O GALEGO
media
2.46 2.21 2.02 1.99 1.75 nada 1.02 1.00 1.00 1.01 1.00
media-alta 1.54 1.44 1.34 1.33 1.33 pouco 1.90 1.68 1.55 1.60 1.48
bastante 3.50 3.38 3.28 3.37 3.12
PROFESIN
moito 3.65 3.55 3.46 3.54 3.28
empresarios
3.04 2.88 2.66 2.78 2.24
titulacin superior ou media 1.75 1.50 1.28 1.13 1.12 LE O GALEGO
profesionais liberais 2.00 1.71 1.86 1.15 1.18 nada 3.37 3.27 3.21 3.10 2.92
docentes 2.40 2.00 1.85 1.71 1.48 pouco 3.48 3.38 3.29 3.34 3.10
lorzas armadas
2.38 2.19 1.77 1.63 1.45 bastante 3.29 3.12 3.00 3.10 2.85
administracin subalterno 2.67 2.45 2.18 2.16 1.90 moito 3.12 2.86 2.71 2.78 2.58
persoal servicios 2.98 2.89 2.59 2.66 2.36
autnomos
3.38 3.25 3.21 3.02 2.58 ESCRIBE O GALEGO
labregos
3.98 3.98 3.98 3.93 3.82 nada 3.37 3. 25 3.18 3.10 2.85
marieiros .
4.00 3.81 3.63 3.47 2.88 pouco 3.45 3.33 3.24 3.31 3.08
obre iros 3.34 3.28 3.12 3.03 2.72 bastante 3.21 3.01 2.86 3.05 2.88
estudiantes
1.85 1.53 1.33 1.31 1.00 moito 3.15 2.89 2.71 2.89 2.72
amas de casa 3.17 2.94 2.87 2.72 2.19
persoas economicamente inactivas 1.96 1.82 1.43 2. 17 2.50 MBITOS DE ADQUISICIN
familia 3.67 3.58 3.47 3.48 3.22
SEXO
e seo la 1.71 1.41 1.27 1.55 1.49
home
2.93 2.74 2.54 2.69 2.47 amigos 2.01 1.69 1.71 1.81 1.67
muller
2.80 2.63 2.51 2.58 2.21 vecios 1.72 1.53 1.57 1.67 1.51
traballo 1.57 1.43 1.38 1.57 1.46
outros 1.54 1.37 1.39 1.44 1.39
urbano
2.37 2.20 2.05 2.04 1.77
periurbano 3.21 3.11 2.95 3.17 2.79
216
21 7
Tboa 4.2.1. Medias de usos lingsticos na fmnilia. A Coruiia* Tboa 4.2.2. Medias de usos lingisticos na familia. Santiago*
irmns parella tillos irmns parella tillos
TOTAL SECTOR 2.64 2.43 2.30 2.38 2.04 TOTAL SECTOR 3.27 3.02 2.92 3.04 2.77
galego 3.89 3.86 3.70 3.52 2.86 galego 3.97 3.95 3.87 3.72 3.32
casteln 1.63 1.41 1.34 1.43 1.31 casteln 1.98 1.53 1.43 1.67 1.54
as das 3.11 2.54 2.08 2. 16 1.98 as das 3.31 2.86 2.60 2.42 2.26
outras 1.00 1.00 1.00 1.33 2.00 outras 3.63 3.88 3.00 1.92 1.78
s casteln 1.15 1.02 1.00 1.03 1.00 s casteln 1.20 1.04 1.03 1.05 1.05
mis casteln 2.46 2.05 1.74 1.69 1.40 mis casteln 2.53 1.97 1.67 1.71 1.56
mis galego 3.78 3.71 3.63 3.53 2.76 mis galego 3.78 3.64 3.54 3.42 2.64
s galego 4.00 4.00 4.00 4.00 3.88 s galego 3.97 3.97 3.98 4.00 3.95
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 nada
1.00 1.00
pouco 1.70 1.58 1.41 1.53 1.28 pouco 2.25 1.71 1.63 1.70 1.47
bastante 2.67 2.46 2.36 2.28 1.96 bastante 3.24 3.06 2.95 3.03 2.76
moito 2.68 2.48 2.35 2.48 2.13 moito 3.30 3.04 2.94 3.10 2.83
nada 1.00 1.00 . 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.51 1.40 1.27. 1.34 1.13 pouco 1.80 1.46 1.27 1.33 1.28
moito 3.01 2.80 2.66 2.87 2.43 moito 3.62 3.40 3.30 3.39 3.09
LE O GALEGO LE O GALEGO
nada 2.26 2.11 2.03 1.82 1.53 nada 3.34 3.17 2.99 2.99 2.61
pouco 2.85 2.71 2.51 2.51 2.03 pouco 3.32 3.13 3.06 3.17 2.84
moito 2.47 2.19 2.05 2.25 1.97 moito 3.18 2.87 2.77 2.94 2.73
nada 2.57 2.40 2.26 2.13 1.75 nada 3.37 3.20 3.09 3.05 2.66
pouco 2.82 2.69 2.61 2.58 2.16 pouco 3.27 3.02 2.96 3.05 2.79
bastante 2.58 2.23 2. 11 2.37 2.25 bastante 3.12 2.81 2.59 2.78 2.64
moito 2.34 2.01 1.76 2.09 1.90 moito 3.18 2.83 2.69 2.91 2.70
MBI TOS DE ADQUISICIN MBITOS DE ADQUISICIN
familia 3.29 3.11 2.91 2.90 2.42 familia 3.62 3.43 3.30 3.34 3.01
escala 1.43 1.17 1.06 1.30 1.40 escala 1.81 1.35 1.24 1.70 1.17
amigos 1.56 1.25 1.33 1.49 1.35 amigos 1.76 1.57 1.62 1.94 1.93
vecios 1. 13 1.18 1.19 1.34 1.19 vecios 1.63 1.1 5 1.21 1.50 1.45
traballo 1.33 1.29 1.38 1.22 1.22 traballo 1.50 1.27 1.24 1.46 1.30
outros 1.31 1.31 1.34 1.25 1.31 out ros 1.28 1.16 1.27 1.31 1.15
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
218
219
Tboa 4.2.3. Medias de usos lingsticos na familia. Lugo-2* Tboa 4.2.4. Medias de usos lingsticos na familia. Lugo-5*
irmns parella fillos irmns parella tillos
TOTAL SECTOR 3.46 3.37 3.29 3.42 3.13 TOTAL SECTOR 3.80 3.79 3.75 3.77 3.65
LINGUA INICIAL UNGUA INICIAL
galego 3.95 3.94 3.86 3.80 3.45
galego
3.93 3.94 3.92 3.91 3.80
casteln 1.91 1.68 1.57 1.68 1.71
casteln 2.60 2.43 2.28 2.31 2.20
as das 2.86 2.77 2.49 2.89 2.48
as das
3.47 3.41 3.14 3.26 2.99
out ras 2.00 2.00 2.25 3.33 3.00 out ras
4.00 4.00 1.50 2.50
UN GUA HABITUAL UNGUA HABITUAL
s casteln 1.08 1.03 1.00 1.00 1.00
s casteln
1.08 1.00 1.00 1.00 1.00
mis casteln 2.45 2.14 1.82 1.73 1.61 mis casteln 2.49 2.33 2.08 1.96 1.69
mis galego 3.74 3.71 3.59 3.59 2.77 mis galego 3.73 3.71 3.62 3.59 3.26
s galego 3.99 3.99 3.99 3.99 3.99 s galego 3.99 3.99 3.99 4.00 3.98
pouco 1.55 1.50 1.29 1.50 1.41
pouco
3.20 3.00 2.87 2.42 2.25
moito 3.58 3.49 3.40 3.57 3.24
moito
3.84 3.82 3.78 3.78 3.68
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.84 1.61 1.45 1.49 1.54
pouco
2.68 2.51 2.39 2.53 2.39
moito 3.86 3.81 3.78 3.84 3.56
moito
3.90 3.88 3.84 3.86 3.72
nada 3.10 2.95 2.84 2.83 2.41 nada 3.79 3.78 3.75 3.71 3.64
pouco 3.57 3.48 3.41 3.55 3.26 pouco
3.88 3.87 3.84 3.87 3.78
moito 3.45 3.26 3.15 3.46 3.16 moito 3.73 3.69 3.63 3.49 3.23
nada 3.34 3.25 3.15 3.13 2.69 nada 3.84 3.84 3.79 3.76 3.64
pouco 3.56 3.45 3.39 3.59 3.34 pouco 3.84 3.84 3.82 3.84 3.74
moito 3.44 3.33 3.05 3.48 3.27 moito 3.76 3.70 3.62 3.46 3.29
familia 3.73 3.68 3.58 3.62 3.29 familia 3.88 3.87 3.84 3.84 3.73
e seo la 1.85 1.56 1.29 1.71 2.00 e seola 1.89 1.79 1.74 2.00 2.00
amigos 2.06 1.83 1.76 2.1 2 2.21 amigos 3.06 2.86 2.75 2.18 2.50
vecios 1.57 1.56 1.91 2.00 1.64 veci os 2.48 2.25 1.95 1.77 1.85
traballo 1.60 1.57 1.50 1.38 1.67 traballo
2.00 2.00 2.08 2.33 1.78
outros 1.43 1.40 1.60 1.67 1.75 out ros 2.33 2.33 2.25 2.00 1.00
220 221
Tboa 4.2.5. Medias de usos lingfsticos na fmnilia. Ourense-4" Tboa 4.2.6. Medias de usos lingfsticos na familia. Pontevedra"
Cos avs Cos pas Cos Coa Cos
Cos avs Cos pas Cos Coa Cos
irmns parella tillos
irmns parella tillos
TOTAL SECTOR 3.73 3.68 3.60 3.58 3.34
TOTAL SECTOR 2.86 2.68 2.52 2.63 2.32
galego 3.97 3.96 3.90 3.86 3.62
galego 3.95 3.93 3.83 3.62 3.12
casteln 2.36 2.10 2.06 2.04 1.77
casteln t.51 1.36 1.29 1.36 1.24
as das 3.23 3.15 3.05 3.09 2.80
as das 3.t9 2.84 2.46 2.58 2.05
out ras 3.80 3.21 2.33 2.89 2.75
out ras 2.00 1.75 1.00 2.50 2.50
s casteln 1.08 1.00 1.00 1.00 1.00
s castetn 1.09 1.03 1.01 1.02 1.00
mis casteln
2.46 2.15 1.71 1.95 1.50
mis casteln 2.56 2.09 1.80 1.64 1.41
mis galego 3.82 3.76 3.67 3.55 3.02
mis gatego 3.81 3.74 3.57 3.47 2.40
s galego
4.00 4.00 4.00 4.00 3.97
s galego 4.00 4.00 4.00 3.99 3.98
pouco 2.46 2.50 2.09 2.42 2.33
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
bastante
3.64 3.58 3.52 3.51 3.20
pouco 1.45 1.27 1.23 1.45 1.19
moito 3.87 3.83 3.75 3.71 3.55
bastante 2.82 2.64 2.48 2.56 2.31
moito 3.01 2.84 2.68 2.84 2.45
FALA O GALEGO
nada
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
FALA O GALEGO
pouco
2.00 1.74 1.57 1.83 1.71
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
bastante 3.76 3.69 3.63 3.63 3.31
pouco 1.60 1.43 1.35 1.49 1.36
moito
3.91 3.9t 3.84 3.84 3.68
bastante 3.07 2.94 2.75 2.88 2.47
moito 3.39 3.26 3.t2 3.27 2.88
LE O GALEGO
nada
3.70 3.64 3.54 3.43 3.25
LE OGALEGO
pouco
3.75 3.71 3.66 3.61 3.31
nada 2.93 2.71 2.61 2.56 2.37
bastante 3.66 3.57 3.47 3.60 3.43
pouco 3.04 2.85 2.73 2.77 2.41
moito
3.89 3.83 3.68 3.84 3.22
bastante 2.70 2.57 2.36 2.54 2.23
moito 2.68 2.42 2.21 2.32 1.94
ESCRIBE O GALEGO
nada
3.76 3.70 3.63 3.51 3.28
ESCRIBE O GALEGO
pouco
3.75 3.70 3.61 3.66 3.40
nada 3.06 2.84 2.75 2.66 2.38
bastante
3.42 3.31 3.25 3.34 3.00
pouco 2.87 2.74 2.56 2.71 2.33
moito 3.93 3.83 3.68 3.79 3.17
bastante 2.56 2.35 2.12 2.32 2.02
moito 2.58 2.35 2.14 2.26 1.85
familia
3.81 3.77 3.71 3.70 3.45
es cola
1.83 1.58 1.52 1.00 1.00
familia 3.33 3.24 3.05 3.08 2.67
amigos
2.00 1.40 1.20 2.00 1.50
escota 1.34 1.17 1.13 1.28 1.00
vecios
1.95 1.73 1.70 2.33 2.25
amigos 1.90 1.55 1.52 1.59 1.42
traballo
4.00 4.00 4.00 3.29 3. 17
vecios 1.93 1.55 1.43 1.60 1.37
out ros
1.00 1.00 2.67 2.00
traballo 1.89 1.09 1.14 1.24 1.21
outros 1.32 1.27 1.31 1. t8 1.17
As medias estn comprendidas entre 1 (s casreln) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas cnrre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
5
USOS LINGSITCOS NO MBITO ESCOLAR
Neste captulo analizarmo-los usos orais e escritos que do
galego e o casteln fan ou facan os entrevistados no mbito escolar. En
cada unha das anlises atendmo-las variables sociolxicas e lingsticas
que poden estar asociadas con es tes usos, tal como vimos facendo long o
do presente volume. As mesmo;a xeito de introduccin, ocuparmonos
da aprendizaxe formal do galego, tanto no medio escolar coma mediante
cursos de lingua organizados pala Administracin Autonmica ou por
colectivos non gobernamentais.
5.1. Aprendizaxe do galego na escota
Como sabido, a introduccin da asignatura de lingua galega
como materia obrigatoria no currculum escolar data da promulgacin do
Real Decreto 1981/79, tamn coecido como "decreto de bilingismo".
As, a partir do curso 1979-1980 debe ensinarse de forma xeneralizada o
galego en tdolos niveis educativos non universitarios, anda que esta
224 Usos lingsticos no mbito escolar
medida en moitos casos non afectou s individuos que cursaban os
ltimos anos do bacharelato ou que estudiaban en centros que aplicaron
tardamente dita norma legal.
Se tomamos como referencia o conxunto da poboacin
estudiada, s o 21.6% da mesma recibiu ensino de lingua galega. -Como
se pode observar no grfico 5. 1 e se deduce da situacin anteriormente
descrita, son fundamentalmente os individuos de 30 anos os que tiveron
a posibilidade de estudiar esta lingua na escola
62
A variacin mis
Grfico 5.1
l11dividuos que estudiaro1l galego na escola segundo a idade
100%
.-- . . . . : : ~
~
~ .--
r-
r-
80% r-
r-
60%
r-
40%
r-
20% -
Oo/o
nn,-,
idade 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33
< < < < < <
~ ~
< < < < < < < < <
*
"'
o N
" "' "' "'"
;;:
1'
"'
"'?
"' " "'
")
"= o ~ gf
-a .d ., .d , ,
---
"'
.... ., o
"' "' "' "' "' "' "' " " "'"
N
importante prodcese entre os individuos de 26 anos (que tian 13 anos
en 1979 e dos que o 73.7% estudiou galego na escola), e os de 29 anos
(que contaban con 16 naquela data e dos que o estudiou s un 9.5%). Hai,
pois, notorias concorrencias cronolxicas. As, os rapaces con 16 anos en
1979, de seguiren a secuencia normal dos cursos, estaran neses momen-
tos en 3 de BUP ou de FP1 e polo xeral xa non comezaban a estudiar
6
' Refermonos, como sempre que dmo-la idade, que tian os entrevistados en 1992, ano da recollida
dos elatos.
Usos lngisticos en Galicia
225
lingua galega , feto que concorda con que entre estes informantes
(persoas de 29 anos) unicamente un 9.5% estudiase galego na escola.
A distribucin sectorial das persoas que estudiaron galego na
escola non totalmente homoxnea, segundo se reflicte no n)apa 24. Nas
provincias de Lugo e Ourense, os nicos sectores en que mis dun 20%
estudiou galego na escola son os que coinciden coas capitais da provincia.
Entrementres, a prctica totalidade dos sectores de Ponteveclra e a maior
parte dos da Corua (salvo os mis rurais) superan clita porcentaxe. Este
tipo de distribucin est relacionada con dous factores principais. En
primeiro lugar, a idade dos individuos. Despois do que dixemos
anteriormente, comprenderase que naqueles sectores con menos
poboacin nova, en principio, haber tamn menos xente que estudiou
galego na escola. As, mentres s catro sectores da provincia da Corua
e dous de Pontevedra teen menos dun 19% da poboacin menor de 26
anos, nas provincias de Lugo e Ourense unicamente Ourense-2 supera esa
cifra. En segundo lugar, non se deben esquece-los distintos niveis ele
seguimento do ensino obrigatorio da lingua galega segundo cada rea de
Galicia e o tipo e caso de cada centro educativo en particular.
Calquera cruzamento que realicemos coa variable Estudiou
galego na escota? vai reflectir, en ltimo termo, cal a idade de cada
subgrupo da variable control. Por exemplo, a distribucin segundo a
lingua inicial amosa aparentemente que s o 13.3% dos monolinges
iniciais en galego estudiou esta lingua na escola, mentres nos bilinges
iniciais a porcentaxe o 31.4% e nos que teen como primeira lingua o
casteln o 35.7%. Sen embargo, sabemos que a distribucin da lingua
inicial non a mesma en cada un dos grupos de idad
3
. Mentres a
porcentaxe de galegofalantes iniciais tanto maior canto maior a idade
(nos maiores de 65 anos o 81.8% e nos ele 16 a 20 anos o 34.4%) , o
incremento dos bilinges e os castelanfalantes de signo inverso: a
medida que climine a idacle. Por tanto, tenclo en conta que o ensino do
galego na escoJa moi recente, parece normal que nos galegofalantes
iniciais mis numerosos conforme aumenta a iclade, se reduza correlati-
'
vamente a porcentaxe de persoas que recibiron ensino de galego.
6' Vxase, a este respecto, Fernndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.)
0994), Op. cit., pp. 40-41.
226 Usos lingsticos no m.bito escolar
6 anallzrmo-los menores ele 19 anos, poboacin escolarizada
trala incorporacinxeneralizada do galego currculum escolar, a topamos
unha distribucin ele signo ben distinto, e con porcentaxes moi semcllantes
en tdolos grupos. O nico grupo de lingua inicial no que mis dun l o/o
non estucliou galego na escoJa o dos castelanfalantes (2. 1%), probable-
mente porque neste .grupo onde se concentra a maior parte dos
informantes nacidos fra ele Galicia (o 14.4% do total deste grupo
64
).
Anda que a maioria chegaron de moi nenos noso pas, unha patte deles
fxoo mis tarde. Por iso, o 11.3% destes castelanfalantes iniciais non
estudiou galego na escoJa, o que est sen dbida relacionado co descenso
das cifras na variable Estudiou galego na escota?
5.2. Anos de galego na escota
O nmero de anos que se estucliou galego na escola
consecuencia , na maior parte dos casos, da iclacle que ti'ian cando
entrou en vigor o "decreto de bilingismo" e mais da que contaban
canelo remataron a sa escolari zacin. Esta s istematicidade pode verse
alterada unicame nte por clas causas. En primeiro lugar, debemos
contar coa posibiliclade ele que algns individuos realizasen unha
parte dos scus estudios fra de Galicia, ben ele forma continuada, ben
fraccionada ou espordica. En segundo lugar, probable que nalgns
centros non se cumprise en determinados perodos a obrigatoriedade
de ensinar galego na escota. En calquera caso, a progresin das
porcentaxes non cleixa lugar a dbidas: mentres en 1992 (ano da
recollicla dos elatos) s o 1.1 o/o dos individuos ele 28 anos estudiara
galego na escola durante 8 ou mis anos, nos el e 22 anos a porcentaxe
o 24.7% e nos de 16 anos o 65.7%.
As diferencias que podemos apreciar realiza-los diferentes
cruzamentos con variables coma a clase social, profesin, etc., tamn se
mitigan ou anulan incorpora-lo filtro da iclade .
M Lmbrese que, como se di en Fernndez Rodrguez, IV!auro A. e Modesto A. Rodrguez Neira (coords.)
0994), Op.cil. , pp. 76-77, en con.xunto, os nacidos fra de Galicia na nosa mostra son o 7. 1%. Ademais,
a prctica l olalidacle deben de ser fillos de galegos, dado o escaso nivel de inmigracin que recihe o
noso pas.
Usos lingfsticos en Galicia
227
5.3. Cu1sos de galego fra da escala
Unicamentc un 6.5% dos entrevistados asistiu a cursos de
galego fra da escota. Un 5.2% corresponde a cursos homologados pola
Xunta de Galicia e un 1.1 o/o sen certificacin oficial (un 0.2% non lembra
o tipo de curso que realizou). Dese 6.5%, un 41.3% asistiu por mellorar
profesionalmente e un 58.7% por un interese especial pola lingua galega.
A porcentaxe de persoas que asistiron a cursos de galego fra
da escota (mapa 25) s nas cidades da Coru'ia, Lugo, Ourense e
Pontevedra supera o lOo/o. Santiago destaca por se-lo nico sector en que
a cifra superior 15%. Vigo ronda, pero non supera, o lOo/o e Ferro! non
acacia esta ltima porcentaxe.
6 observarmos tanto o tipo de cursos coma as motivacins
para a realizacin dos mesmos decatmonos de varias circunstancias.
Primeira, que a realizacin ele cursos de galego por un interese especial
pola lingua galega tanto mis frecuente canto mis utiliza o galego o
entrevistado e menores son os seus estudios. Tamn mis frecuente
entre os bilinges iniciais, mentres que nos informantes de clase baixa
menos frecuente. Segunda, os que adquiriron o galego no traballo estn
mis inclinados a facer estes cursos pola posible obtencin dalgn
beneficio na s(Ja profesin. E terceira, que a realizacin de cursos
homologados pola Xunta mis frecuente canto maiores son os estudios
e a clase social, as como naqueles que adquiriron o galego no traballo.
5.4. Usos lingsticos no mbito escolm
5.4.1. U..ms lingsticos no mbito escolm en Galicia
6 anali zrmo-la utilizacin do galego no mbito escolar
debemos ter en conta que as di ferentes variables das que extramo-los
nosos datos corresponden a interaccins comunicativas diferenciadas
polo seu grao de espontaneidade, polo tipo de contacto e proximidade
que o informante ten co medio ou o axente escolar en cuestin (profesor,
compa'ieiro, mundo escrito) e, as mesmo, pola diferente presin que
sobre eses intercambios lingsticos pode exercc-lo feito de que se
produzan no medio escolar e non noutro.
228 U<ios lingsticos no 1nbito escofcn
Grfico 5.2
Medias de ttso 110 mbito escolar en Galicia
4,00.----------------------.
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00-'----------------------_j
naucritur.l cos proresort.s cmnp:uic:iros (cluc:) compac:iros (recreo} lingua habitu.ll
medias de u.so 1,26 1,76 2,69 2,84 2 ,97
En primeiro lugar, o uso do galego maior canto ma1s
espontneo o intercambio comunicativo e, por tanto, menos infludo
est polos axentes e elementos caractersticos do medio escolar (profesor
1
' '
ingua escrita). E dicir, a escoJa ata o de agora funcionou , como veremos
a seguir, como un axente castelanizador das conductas lingsticas que
a poboacin galega mantia nese mbito. As, como revela a anlise das
medias, o uso lingstico cos compaeiros -a interaccin mis espont-
nea- moi semellante lingua habitual, pero canto mis difusa a
ca pacida de ele influencia da escoJa mis coincide o uso escolar con aqueJa
(vxase o grfico 5.2): lingua escrita (1.26), lingua cos profesores (1. 76),
cos compaeiros na clase (2.69) ecos compae iros no recreo (2.84)65. A
media correspondente lingua habitual
66
2.97). Xa que logo, como
dixemos anteriormente, as maiores diferencias estn entre os usos
6
' Lemhremos ~ e ~ puntuacins das medias van de 1 a 4, sendo favorables galego as superiores a
2.5. Para a xusliltcaClon do uso destas medias vxase o captulo .o presente vol ume.
66
A media corresponde a aqueJes que contestan as preguntas sobre os usos lingsticos na escoJa (o
92.3% da moslra). A media da lingua habitual do commnto da pohoacin moi semellante (2.97).
229
"formais" (lingua escrita e cos profesores) por unha banda, e os
"informais" (cos compaeiros na clase e no recreo) pola outra.
Na maior parte dos sectores, as medias da interaccin cos
compaeiros reflicten un alto uso do gaJego. Como se obse1va nos mapas
27 e 28, salvo nas cidades e en Pontevedra-2, tdoJos sectores presentan
medias superiores a 2.5 puntos (en realidade, clous ele cada tres son
superiores a 3), o q ue indica que a lingua predominante nos mesmos nesa
situacin comunicativa o galego. Sen embargo, na interaccin co
profesor (mapa 26) as medias refl icten q ue a lingua predominante o
castel n. dicir, a presencia do profesor funciona en tdolos sectores
-en maior ou menor medida- como un elemento castelanizador das
prcticas lingsticas dos alumnos. O nico sector que reflicte un uso
predo minante do galego Coma-8 (Padrn, Laracha, Cabana).
5.4.1. 1. Usos lingsticos no ntbito escolar segundo a idade
No cruzamento por idacle (grfico 5.3) podemos observar
como, en calquera dos grupos, os usos lingsticos manteen a mesma
tendencia ascendente conforme pasamos dos menos s mis espont-
neos.
Nos dominios mis formalizados (escritura cos profesores
' '
etc.) a anlise das medias indcanos que os usos mis favorables galego
estn nos individuos ele entre 16 e 25 anos. Non quere isto clicir que nestes
contextos comunicativos e neste grupo de iclade se estea recuperando o
uso do galego, senn que o que aparece un reflexo da introduccin da
materia ele galego na escoJa . A suba da media clestes talantes est
relacionada co feito ele que, anda que na maiora das clases usan o
casteln, na aula de lingua galega -e probablemente nalgunha outra-
utilizan o galego. De a que a media destaque respecto s outros grupos
de iclade, existir neste unha porcentaxe considerable de individuos que
usan esporadicamente o galego (o 54.7% cos profesores e o 74.8% na
lingua escrita) .
Por outra banda, a escoJa, que nos ltimos anos axuclou a
incrementar substancialmente a competencia escrita en galego, non
contribuu significativamente a que aumentasen os que escriben funda-
mental ou exclusivamente en galego. Aincla que a media correspondente
230
Usos lingsticos no mbito escolar
Grfico 5.3
Medias de uso 110 mbito escolar segundo a ida de eu Galicia
4,00
3,50
,..... .......
,....
,----1 .--'
3,00
.--'
.--'
2,50
.---'
r-'
,----1
r-' ,----1
r-
2,00
r- ,.....
1,50 -
_r-'
1,00
----___
"" ts<:rimra profe1ous compadros (cl;ue) (recreo) lingua
16 3 25 [=::J 1,91 2, 17 2,31 2,33 2,52
26340 CJ 1,14 1,54 2.17 2.61 2.80
41 3 65 CJ 1,05 1,61 2,87 3,o9 3. 13
nis de 65 Cl 1.07 1,91 3.15 3,31 3,38
s individuos ele 16 a 25 anos (1.91) bastante superior dos outros tres
grupos, os que teen o galego como lingua p rincipal da escrita seguen
sendo moi poucos. Os que escriben mis nesta lingua son o 6. 1% e os que
o fan de forma exclusiva non superan o 1.3%. A media de 1.91 unicamente
recolle, de novo, que na disciplina de galego necesario demostrar cerca
competencia escrita e, por tanto, que o profesor tea elementos para
xulgalo, mais non unha regaleguizacin neste dominio.
Segundo o dito, e atendendo baixo nivel de uso do galego
como lingua habitual neste grupo el e 16 a 25 anos, resulta que o descenso
do seu emprego conforme aumenta o grao de formalidade da interaccin
comunicativa sensiblemente mis leve. A diferencia entre as medias da
lingua escrita e a habitual unicamente acacia os 0.61 puntos, mentres nos
demais grupos de idade de 1.66, 2.08 e 2.31 puntos respectivamente.
Como acabamos el e clicir, nestes informantes as medias dos usos formais
son mis elevadas, o que reflicte a necesiclade dos alumnos de demostrar
competencia oral e escrita en galego. Nos demais grupos, a ausencia ele
Usos lingsticos en Ga/icia 231
tal necesidade, xunto cunha maior presin castelanizaclora do medio
escolar, consecuencia clunha diferente concepcin do sistema educativo,
axuclan a comprender que os usos formais sexan tan baixos.
Na interaccin cos profesores atopamos unha distribucin
por idacle que merece ser comentada. Ante as medias dos diferentes
grupos, cabe preguntarse se a tendencia a que o uso do galego sexa
maior canto maior tamn a iclacle, como acontece nas interaccins cos
compaeiros e na lingua habitual, ou ben se a escolla de lingua segue a
pauta do outro uso formal, a lingua escrita, na que unicamente o grupo
de menor idade utiliza nalgunha medida o galego. Se segumo-la primeira
interpretacin, debemos xustificar que a media do grupo de 16 a 25 anos,
a diferencia dos usos orais, sexa a mis elevada dos carro (2.17). De
considera1mos que o grao de formalidacle debera achega-lo comp01tamento
nesta interaccin comunicativa da lingua escrita cmpre tratar de dar
conta ele por que no grupo ele maiores ele 65 anos a media ele uso (1.91)
superior dos grupos de iclade intermedios, cando en principio todos
viviron un ha poca de pouco interese e se caclra non excesiva permisiviclacle
cara uso do galego oeste contexto. Dada a evidente dificultade para
optar por unha destas interpretacins cos datos que posumos, pode
resultar til referirnos individualmente uso de cada un dos grupos de
idadc para tratar de deitar algo de luz sobre a cuestin. Por unha banda,
a ningun se lle escapa que, como xa fomos dicindo longo do presente
captulo, a presencia, anda cativa, do galego no sistema escolar xera un ha
utili zacin por parte dos alumnos que, por razns cronolxicas evidentes,
a penas se poda dar nos individuos maiores ele 25 anos. Este uso
ci rcunstancial do galego est, sen dbida, relacionado co feto de que a
media se site lixeiramente por riba dos 2 puntos (2.17), menties -como
vemos- as demais estn por baixo desta puntuaci n. Por outra banda, a
maior utilizacin do galego por parte dos maiores de 65 anos (respecto
s grupos de idade intermedios) non pode interpretarse, como obvio,
do mesmo xeito. Mantase ou non na tendencia que parecen marca-los
usos orais, a di ferencia ele 0.3 e 0.37 puntos respecto s referidos grupos
intermedios importante, sobre todo se consideramos que a puntuacin
mis elevada desta inte raccin non supera os 2.17 puntos. Qucre isto dicir
que o uso do galego destc grupo de idade poclera ser mis elevado do
esperable. No caso de que o considerasemos as, cumprira lembrar que
o 73.6% destes individuos naceu nun hbitat rural e que foi escolarizado
232 Usos lingsticos no m.bito escola1
na etapa anterior franquismo, cando a implantacin do casteln nese
hbitat era moi reducida e o acceso s medios de comunicacin de
masas
67
ou a outros mbitos castelanfonos escasos. Quizais os profeso-
res tivesen algunha conciencia clestes fetos e intusen as dificultades dos
alumnos para entencleren ou, polo menos, expresrense en casteln, o
que os poclera levar a utiliza-lo galego hora ele ensinar, constitundo se
cadra unha necesiclade prctica para, en moitos casos, poder clesenvolve-
lo seu labor docente con ce1tas garantas de xitdlll. Se fose as, a hiptese
de que unha pa1te dos alumnos mantian a que era a sa lingua habitual,
o galego, cobrara anda maior forza e sentido. Non desbotable, por
tanto, que naquela poca, cando a asistencia espordica escola era
prctica frecuente, o feto de non posur competencia suficiente en
casteln fixese que a nica lingua que algns alumnos podan utilizar na
prctica, mesmo nun contexto formal e castelanizante, fose o galego.
5.4. 1.2. Usos lingisticos no mbito escolar segu11do os estudios
Na anlise por estudios atopamos varios fenmenos de
interese. En primeiro lugar, que os maiores niveis de uso escrito aparecen
nas pcrsoas que realizaron ou estn a reali zar estudios secundarios, ancla
que a media non supera os 1. 56 puntos (grfico 5.4).
Nos demais usos, os maiores niveis ele util izacin do galego
aparecen entre as persoas sen estudios
69
. Na interaccin cos profesores
son estas as nicas que presentan unha media prxima s 2.5 puntos,
dicir, indicativa dun uso preferente da lingua galega. Salvo na escrita, no
67
l'nsese que en Galicia a radio, que non chegou ata os anos 30, foi durante moito tempo un luxo,
e que boa palte dos fogares deste hbitat careceron mesmo de luz elctrica ata non hai moito Lempo.
68
Pode resultar de interese confrontar estas hipteses con datos de carcterdcx:umental sobre a situacin
do galego a fmais do sculo XIX e comezos do XX, na medida en que poi dan existir celtas concorrencias
coas informacins que sobre o uso desta lingua se deducen dos informes que realizaba a inspeccin
educativa da poca. Vxase, a este respecto, De Gabriel, Narciso (1990), Lee1; escribir y contar
(escolarizacinpopularysociedad en Gaficia(1875-1900), Sacia, Edicis do Castro; e Costa Rico, Antn
(1989), Escalas e mes/res (11 educacin en G"Cllic/C/: Da Restmtmcill SegundCI Repblica), Santi ago,
Servicio Central de Publicacins da Xunta de Galicia.
Yl A etiqueta 'ningn estudio' responde tanto a aqueJes que nunca asistiron escoJa coma s que asistiron
s6 de xeito espordico, clicir, un ou varios meses 6 ano durante un curso escolar ou mis, pero sen
seguiren regulamente a secuencia normal de aprenclizaxe. Corno bcn sabido, este fenmeno era
bastante frecuente na Galida rural ata, aproximadamente, mediados do presente sculo. En calquera
caso, as persoas includas baLxo a etiqueta 'ningn esrudio' que contestan as preguntas ele uso escolar
corresponden sempre a individuos con asistencia espordica escoJa.
Usos /ingisticos en. Galicia 233
ninglm
primarios
m c i u ~
u.niHrsi .trio.s
Grfico 5.4
Medias de ttso 110 mbito escofn,. segu11do os estudios en Gnlicin.
4,00-,..-- - ------------ -------- - -.,
3,50 -
3,00 -
2,50 -
2,00 -
1,50 -
r-
1,00
ril n
n:atKritur.t
!=:! I.OH
!=:! 1.15
c:::J 1.56
t:::l 1.3(,
1.32
1.76
1.79
1.48
t--
-
1-
1-
comp.ltiros (duc) compllicirol (rrro) lingu. hoabiru.tl
3,62
3.1Kl
2.10
1,74
3,75
3.19
2,17
I,H2
3.70
3.21
2.44
2,18
resto dos contextos a tendencia indica que o uso do galego maior canto
menores son os estudios que pose o informante. Este fenmeno est
relacionado co feto de que nas persoas sen estudios os niveis ele uso do
galego son mis elevados (vxase o captulo 3), e asemade que este grupo
de poboacin non asistiu mis ca dun xeito puntual escola, polo que
probablemente esta non tivo tempo abondo para fixa-la conducta
lingstica que, segundo vimos observando longo deste captulo, a
propia deste mbito: o emprego do casteln. Xa que logo, o uso destes
informantes ten mis que ver en certos casos coa sa lingua habitual que
coa lingua dominante na escola. Este fenmeno manifstase dun xeito
moi especial nas interaccins cos compaeiros.
A nica aparente ruptura na sistematicidade da tendencia a
que canto maiores estudios menor sexa o nivel de utilizacin do galego
na escola constitena os informantes con estudios medios na interaccin
cos profesores, que presentan unha media lixeiramente superior s de
estudios primarios (grfico 5.4). Esta circunstancia est relacionada co
fenmeno, repetidamente comentado neste captulo, da implantacin do
galego no ensino, que afecta maiormente s persoas que cando se
realizou o noso inqurito cursaran ou estaban a cursar estudios medios,
e que obviamente se movan nunha banda de idade coherente co seu
nivel acadmico,
En definitiva, os que mis usaban o galego na escola son as
persoas con asistencia espordica mesma -ningn estudio- que nas
interaccins cos compaciros presentan medias superiores a 3.5 puntos.
As persoas con estudios primarios mantense nun nivel de utilizacin
alto desta lingua (medias superiores a 3), e os que realizaron estudios
medios ou universitarios non acadan o lmite de emprego preferente do
galego (2.5 puntos), anda que nos usos cos compaeiros se aproximan
bastante mesmo.
5. 4.1. 3. Usos lingsticos no mbito escolarsegundo a clase social
No grfico 5.5 pode verse a importante asociacin entre o
emprego do galego no mbito escolar e a clase social do individuo
70
.
Como aconteca analiza-la lingua habitual e os usos na famili a, vistos
en captulos precedentes, observamos que canto mis baixa a clase
maiores son as medias nos usos escolares. Os descensos mis importantes
teen lugar nas clases media e media-alta, mentres que entre a baixa e a
media-baixa as diferencias son de menor entidade. A utili zacin escrita do
galego, pola contra, maior conforme mis elevada a clase. Pese a que
a distancia reducida, dse unha progresin constante e oposta dos usos
orais.
.
En tdalas clases sociais a media da interaccin cos profeso-
res expresa un predominio do casteln. Respecto s interaccins cos
compaeiros, os usos son favorables galego nas clases baixa e media-
baixa, intermedios na clase media (arredor de 2.5), e bastante desfavora-
bles na media-alta, pero nunca tanto coma as correspondentes
interaccin cos profesores e lingua escrita.
70
Lembremos, con todo, a prudencia con que hai que toma-los comentarios sohre a clase social, como
xa apuntamos en captulos precedentes.
Grfico 5.5
Medias de uso 110 tmbito escolar segu11do a clase social en Galicia
4,00
3,50 -
r- .---
-
r-
r--
-
-
3,00
r--
-
-
r-
2,50
....
-
- 1-
1--
1-
2,00
-
_ctill
n
1,50
1,00
cos pro(c,;ores comp.1ciros (d.ast) comp.tciros (rccrro) Lingu
c::::::J 1.18 1.96 3.19 3.34 3,33
c::::::J 1.24 1,85 2.96 3.13 3.21
media c:::J 1.28 1.66 2.42 2,56 2,73
nlcdia-alu. 1.30 1.46 1.91 2,00 2.22
5.4. 1.4. Usos lingsticos no mbito escolar segundo o bbitat
de residencia
O cruzamento por hbitat de residencia mostra de novo,
como suceda nas variables vistas ata agora, que o galego est tanto mis
presente nos usos orais canto mis avanzamos do hbitat urbano rural
(grfico 5.6). Na lingua escrita, sen embargo, as medias de uso son moi
semellantes e indican igualmente que oeste contexto o casteln a lingua
predominante en calquera dos hbitats. Na interaccin co profesor, anda
que as medias aumentan a medida que o hbitat se fai mis mral, todas
son inferiores a 2.5. Cos compaeiros, tanto na clase coma no recreo,
utilzase mis o galego nas vilas e no rural , fronte predominio do
casteln no urbano e no periurbano. En calquera caso, podemos dicir que
a gradacin de formal a informal que caracteri za o mbito escolar
introduce unha enorme variacin, mesmo controlando a variable que
mis incide no uso lingstico, o hbitat.
236
Usos lingfsticos no mbito esco/c/1'
Grfico 5.6
Medias de uso 110 mbito escolar segundo o hbitat de resirlencia e1l Galicia
4,00
3,50
3,00

........
....
r-'
_.---'
2,50 -
_.
,....-'
r-'
r-
2,00 -
r-
.-J
r-
1,50
,.e-'
1,00
m r
cos 1nofuorn (cl() comp.ic:iros (rc::o co) lingu;a hbi1u.&.l
urbano c::J 1.24 1,42 1,8(1 1.95 2.23
pC' riurh:.ano c::J 1,29 1,60 2.32 2.48 2,78

c::J 1.26 1.61 2.61 2.75 2,86
runJ. 1:3 1.25 1,77 2.95 3,14 3,17
nmtl 2
-
1,26 2,06 3.34 3.18 3,51
Cadro 5.1
Medias de uso en diferentes intemccins nos menores de 26 anos
segundo o hbitat de n3sidencia
cos cos
na e os compaeiros comp:u1ciros lingua
escrinmt profesores na clase no recreo habitual
urbano 1.82 1.84 1.53 1. 48 1.82
pe riurbano 1.86 1.96 1.81 1.79 2.15
vil as 1.95 2.12 2. 18 2. 19 2.36
rural-1 1.93 2. 26 2.63 2.68 2.75
rural-2 1.95 2.47 2.97 3.03 3.15
Se cinxmo-la nosa anlise grupo de idade de 16 a 25 anos
(vxase o cadro 5.1), observamos que no urbano e no periurbano as
medias son claramente desfavorables galego, sobre todo nos usos mis
informais. Nas vilas mantense esta tendencia, anda que as puntuacins
son xa mis altas e, salvo na lingua escrita, superan sempre os 2 puntos.
No rural , as interaccins cos compaeiros indican un uso predominante
do galego e as dos usos mis formais do casteln.
5.4.1.5. Usos lingfsticos no mbito escolar segundo a lingua
inicial
A anlise segundo a lingua inicial tamn ten un grande
interese no estudio dos usos escolares. Como se observa no grfico 5.7,
no uso escrito os galegofalantes iniciais utilizan menos o galego cs outros
grupos. Este comportamento est vinculado con varios feitos moi
relacionados entre si. En primeiro lugar, moitos galegofalantes non
asistiron escola durante tanto tempo nin con tanta regularidade coma
os membros dos demais grupos, polo que parten dun menor contacto co
texto escrito
7 1
En segundo lugar, e desde a perspectiva do ensino da
lingua galega, pnsese que s o 13.3% dos monolinges en galego
estudiaron esta lingua na escoJa, mentres no caso dos castelanfalantes e
dos bilinges estudiaron galego, respectivamente, o 35.7% e o 31.4%. O
que subxace a estes fetos , novamente, que a idade media dos
galegofalantes superior e, polo tanto, son moitos menos os que tiveron
que cursar lingua galega, practica mente o nico medio polo que ata agora
os escolares necesitaron escribir neste idioma, dada a sa reducida
presencia no currculum escolar. limita-la anlise s menores de 26 anos
atopamos, efectivamente, que a media mis alta corresponde s
galegofalantes iniciais (1.97), sendo a dos bilinges 1.96 e a dos que
aprenderon a falar en casteln 1.83. As diferencias son moi reducidas,
pero a tendencia pasa xa a coi ncidir coa dos demais usos orais.
No nivel oral, tanto en contextos formais Ceo profesor) coma
informais (cos compaeiros), os que teen como primeira lingua o galego
presentan medias de uso claramente mis favorables a esta lingua cs
outros dous grupos (0.43 puntos superior s bilinges na interaccin cos
71
Este feito xa se salienraba en Fernnde<:, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Nei ra (coords.) (1994) ,
Op. cil ., pp. 99-100. Para o conx unto de Galicia, hai que notar que o 55.3% dos galegofalantes iniciais
non chegou a completa-l os seus estudios rrimarios, mentres entre os que aprenderon a fa lar en castel n
e nas clas linguasa un tempo as porcentaxes son, respectivamente, do 12.7% e o 24.6%. E, se s o 5.1%
dos galegofalantes i niciais fixo estudios univcsitarios, nos OLitros clous grupos as porcent<Lxes son, tamn
respectivamente, o 28.2% e o 17.6%.
238 Usos lingsticos no mbito escola1
Grfico 5.7
MediM de uso 110 mbito escolm segundo a lingua iuicinl en Galicin
4,00
-
3,50

3,00
2,50
,.-----
-
2,00
,.---
1,50
1,00
1
r-1 - l
ri 1 l
n-a cscrituu. cos proFC'sOrts comp1itiros (cluc) comp.atiros (rtcrro)
galego t=J 1.19 1.96 ) ,40 3.60
ca\tdn t=J 1,35 1,38 1,34 1.36
as das c::J 1.35 1,53 2,07 2.22
profesores, 1. 33 cos compaeiros na clase e 1.38 cos compa'eiros no
recreo). Sen embargo, a media de uso cos profesores segue indicando que
a lingua mis utilizada, tamn polos galegofalantes, o casteln.
5. 4 .1. 6. Usos lingsticos no 1nbito escolm segundo a lingua
habitual
Entre as variables que figuran na tboa 5.2.0, a mis asociada
cos usos no mbito escolar a lingua habitual (grfico 5.8). Se partimos
das puntuacins medias correspondentes a cada opcin na lingua
habituaF
2
e as comparamos coas que resultan de cruzar esta variable coa
lingua cos compaeiros, observamos importantes concorrencias, sobre
todo na interaccin no recreo: no caso dos monolinges en casteln as
puntuacins estn moi preto do 1, e nos que faJan mis nesta lingua
72
1 's casteln', 2 'mis casteln ca galego', 3 'mis galego ca casteln' e 4 's galego'.
superan lixeiramente o 1.5; as medias daqueles que usan mis o galego
achganse a 3, e a 4 as dos monolinges en galego. As mesmo, nos
galegofalantes, canto mis espontneo o uso, mis coincide co habitual.
Con todo, hai que notar que, salvo nos monolinges en casteln -que,
Joxicamente, non poden ter medias inferiores a 1- nos outros tres grupos
os usos escolares informais sempre estn por baixo da puntuacin
corresponclente lingua habituaF
3
.
Grfico 5.8
Med M de uso u o mbito escolr segundo a lingun habitual en Gnlicin
4,00
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
na cscrituu cos profcsoru (duc) comp.1fitiros rccrc:o
s candin c::J 1,32 1,27 1,07 1.05
m:s castel:1n c::J 1,36 1.43 1,51 1.58
misg.Jcgo c::J 1.22 1.57 2,76 3.02

-
1,21 2,20 3.67 3.82
Os usos formais son propios de mbitos comunicativos con
patrns de comportamento diferentes s dos usos infonnais e que nalgn
caso poden levar asociada unha determinada escolla lingstica. Noutras
palabras, un contexto informal permtelle falante emprega-la variedade
na que se sente mis cmodo, menttes a situacin formal depende en
73
O grupo que mis se desva desta tendencia o dos que falan preferentemente en casteln
(aproximadamente -0. 5).
240 Usos lingfsticos no nzbito escola1
maior medida de condicionamentos como a acomodacin lingstica
74
,
o prestixio das variedades, etc. As, en comunidades onde conviven das
ou mis linguas e onde estas poden ter unha distribucin de funcins
semellante dos rexistros en comunidades monolinges (vxase a
introduccin captulo 6), a mido os contextos formais provocan un
maior emprego da lingua que se lle asigna o trazo de +formalidade. As
mesmo, a acomodacin li ngstica, que en principio non un fenmeno
que deba dirixirse nunha direccin , pode impli car cambios de lingua de
diferente envergadura para os falantes instalados nunha ou noutra lingua.
Dos datos sobre os usos formais no mbito escolar desprndese
que, efectivamente, en Galicia existen fenmenos desta natureza, sendo
a escola un dos mbitos nos que mis se manifestan estas tendencias.
Deste xeito, anda que mo itos individuos se consideran monolinges
declarar cal a sa lingua habitual, en realidade adptanse con frecuencia
interlocutor e situacin comunicativa. Se tomamos como referencia os
individuos de 16 a 25 anos, que xa tiveron galego na e.scola e nos que
-por razns cronolxicas- a lingua habitual e a da escola deberan
coincidir de non haber factores de distorsin, vemos que mentres os
monolinges en casteln non utilizan de forma preferente ou exclusiva
o galego en mis do 1% dos casos, o 4.8% dos monolinges en galego
empregan preferente ou exclusivamente o casteln cos compaeiros no
recreo, o 6.6% cos compaeiros na clase, o 36.7% cos profesores e o 84. 1%
na lingua escrita. Por tanto, a acomodacin lingstica no mbito escolar
en Galicia unicamente ten lugar nos galegofalantes que introducen o
casteln nas sas prcticas lingsticas, pero case non afecta s
castelanfalantes, a pesar da introduccin do galego no ensino.
As mesmo, dbese ter en conta que os procesos de acomo-
dacin con mis repercusin no cambio de lingua xorden na interaccin
cos profesores. probable que o feito de que a maior parte dos docentes
utilicen o casteln no seu contacto cos alumnos contriba a que sexan os
galegofalantes os que con mis frecuencia se acomodan s sas prcticas
7
'
1
Emndese por acomodacin lingstica o fenmeno polo cal o falante utiliza unha variedade
lingstica determinada para adaptarse situacin comunicativa, froito da sa relacin co interlocutor.
Existen dous tipos de acomodacin: a converxencia e a diverxencia. A primeira un ha aproximacin
interlocutor a travs da marca de solidariedade que supn fa lar de maneira semcllante a el. A segunda
un intento ele marcar distancias por medio dunha fa la con trazos diferenciaclores, entre os cales pode
esta-lo feito de usar unha lingua distinta.
Usos lingfsticos en Galicia 241
lingsticas, funcionaren como participantes de maior estatus, dando
como resultado uns elevados niveis de uso do casteln nesta interaccin.
5. 4 .1. 7. Usos lingsticos no medio escolar segundo os mbitos
de adquisicin do galego
A anlise dos usos escolares segundo o mbito en que se
adquiriu o galego (grfico 5.9) ofrece varios aspectos interesantes. En
primeiro lugar, o nico gmpo con medias de uso favorables galego no nivel
oral espontneo o dos que aprenderon esta lingua na familia (puntuacins
prximas ou superiores a 3.0). Entre as medias da lingua cos profesores, a
mis elevada tamn a que corresponde adquisicin familiar, anda que a
puntuacin (1.83) reflicte un uso predominante do casteln. En segundo
lugar, os que aprenden o galego na escola utilizan moi pouco esta lingua,
especialmente cos compaeiros. Onde mis uso presenta este grupo na
lingua escrita, que ademais destaca por riba dos outros gmpos, presentaren
estes un emprego do galego practicamente nulo.
Grfico 5.9
Medias de ttso 110 col/tomo escola,. segundo os mbitos de adquisicin do galego en Galicia
4,00
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
ll :lClCf ilUrOI cos (clase) coml')ciros (rC'crro)
famiJj; C::J t,23 t,83 2.97 3.t5
ucol:a C::J 1.80 1.77 t,44 1.41
amigm C::J 1.20 t,26 1,40 1.49
\'ccillOS .. t. IO 1,12 1,25 1,30
242 Usos lingsticos no nzbito escolcw
En calquera destas variables, os que adquiriron o galego na
interaccin cos vecios ou cos amigos a penas usan esta lingua no mbito
escolar (lembremos de novo que a media de 1.0 s upn un uso exclusivo
do casteln). As diferencias, anda sendo reducidas, indican que canto
mis espontneo o uso menos tendencia existe monolingismo
estricto en castelri .
Non se debe esquecer, sen embargo, a forte asociacin entre
o mbito de adquisicin da lingua e outras variables, en especial a lingua
iniciaFS. As, mentres mis do 90% dos que adquiriron o galego na escoJa,
cos amigos ou cos vecios castelanfalante inicial, nos que o adquiriron
na familia a porcentaxe s o 12.2%. Se consideramos, aclemais, a tantas
veces comentada relacin entre lingua inicial por unha banda e lingua
habitual e usos lingsticos pola outra, decatarmonos da necesidade de
integrar nun todo as mltiples dependencias que existen entre estas
variables.
5.4.2. Conciencia do condicionamento da /ingua da escoJa
sobre a Nngua bab'itual
Ata agora tratamos da influencia da lingua da escoJa sobre a
habitual a partir da constatacin das diferencias e ntre a lingua habitual e
a inicial e os usos escolares. Sen embargo, o feito de que os individuos
presenten diferencias no seu uso non quere dicir que necesariamente
sexan conscientes das mesmas. A seguir constataremos como a concien-
cia cleste proceso menor do que a envergadura clalgunhas das
diferencias anteriores podera facer pensar.
Un 20.2% do conxunto da mostra anali zada ere que a escoJa
os incluci u a modifica-la sa conducta lingstica. As mesmo , xa vimos
que as diferencias entre a lingua inicial e habitual e os usos escolares son
na maior parte dos casos, bastante importantes. Sen embargo, non n o ~
consta que a lingua que os informantes utilizaban na escola fose a mesma
c habitual naquela etapa da sa vida, polo que non ternos elatos abondo
para afirmar que a substitucin lingstica (case sempre castelanizacin)
producida polo mbito acadmico se dese tamn fra do mesmo, e menos
para pensar que se mantivo con posterioridade abandono da mesma .
7
; Fernnclez, Mauro A. e \ll odesto A. Rodrguez NeiTa (coords.) 0994), Op. cil., pp. 173 e ss.
Con todo, non descamiado supoer que tal influencia existe e que
moitos individuos non son conscientes dela.
Se o analizamos por ida de, observamos que o recoecemento
deste infl uxo mis habitual entre a poboacin de menos de 26 anos
(26.3%), diminundo nun 22.2% no grupo de 26 a 40 anos, nun 17.9% no
de 41 a 65 e nun 14.3% nos maiores de 65.
realizar esta pescuda cun maior grao de detalle, analizando
o que acontece no grupo de idade de 16 a 25 anos, observamos que os
mis conscientes de que a lingua das clases influu sobre a sa propia son
persoas que aprenderon a falar en casteln ou nas das linguas, teen
unha prctica bilinge e afirman ler ou escribir ben en galego. A
conciencia deste proceso , ademais, moi frecuente nos que aprenderon
o galego na escoJa (33.3%). Desta porcentaxe, o 73.2% pensa que a escoJa
modificou o seu uso lingstico a favor do galego.
Daquel 20.2% que declaraba que a lingua do contorno
acadmico influu na sa, un 82% considera que tal influencia favoreceu
que usase mis o casteln, e s un 18% ere que o levou a utilizar mis o
galego. Sen embargo, a porcentaxe vara cando ternos en conta o factor
idade. Nos informantes de mis de 25 anos
76
a conciencia de que a escoJa
foi un elemento castelanizador est sensiblemente mis estendida
'
a ca dando o 94.1% de persoas que recoecen algn condicionamento.
Pa la contra, nos individuos de 16 a 25 anos esta opinin ten menos forza,
estando as porcentaxes totais dos que nestes grupos eren que existiuunha
influencia favorable galego e casteln moi igualadas (49.7% favorable
casteln e 50.3 galego).
O ensino s parece producir certa (m)galeguizacin nos
menores de 26 anos, fundamentalmente nos castelanfalantes iniciais.
Neste grupo, entre os que senten algunha influencia do ensino, un 68.3%
pensa que foi favorable galego. Nos bilinges iniciais son s o 47.2%
e nos galegofalantes iniciais unicamente o 19%
77
. En calquera caso,
dbese pensar que a (re)galeguizacin froi to do influxo da escoJa
76
As porcentaxes refrense sempre, insistimos, a ese 20.2% de individuos que recoecen que a lingua
da escoJa influu sobre a sa lingua habitual.
~ o caso destes monolinges iniciais en galego hai que pensar, loxicamente, que a injluellciafavomble
o p,alf!RO se manifestou nunha reafrrmacin ou mantemento da sa lingua. De feto, o 94.7% deste
suhgrupo fala nica ou preferentemente en galego.
cuantitativamente moi reducida no conxunto da poboacin , anda que
cualitativamente poida suxerir unha futura va de actuacin en planifica-
cin lingstica no mbito escolar.
5.4.3. Usos lingsticos no mbito escolar po1 sectores
As tendencias ele uso escolar que observamos nos sectores
son moi semellantes s descritas para o conxunto ele Galicia. De novo, o
uso tanto mis favorable galego canto maior o carcter informal do
contexto comunicativo (lembremos que a escritura o uso mis formal
e as interaccins cos compaeiros no recreo, o mis espontneo
78
), ancla
que a magnitude destas diferencias vara segundo o tipo ele hbitat
predominante no sector.
O hbitat, como dixemos repetidas veces nos captulos
precedentes, un dos indicadores de maior peso na descricin dos usos
lingsticos da poboacin galega. A este respecto non debemos esquecer
que esta experimentou importantes migracins do campo cidade,
proceso que se acelerou nos ltimos cincuenta anos. Como consecuencia
deste fenmeno, frecuente que o hbitat de nacemento e residencia ele
pais e fillos nunha mesma familia non coincidan. Ademais, moitos
individuos residen nun hbitat diferente claque! do que son orixinarios,
de xeito que persoas que viven, por exempl o, nunha cidade poden ter
unha procedencia eminentemente mraF
9
. Sen embargo, o lugar en que
residen na actualidade os informantes o criterio que se adoita ter en
conta en traballos destas caractersticas hora ele consicleralos vecios
clun municipio e, por tanto, aclscribibles a un hbitat determinado. Ser
este tamn o criterio que adoptaremos aqu, tratando ele evita-las posibles
inconveniencias que el este feito se poi clan derivar realizando os cruzamentos
coas variables oportunas en cada caso.
A lingua escrita presenta medias moi semellantes en cal quera
dos sectores analiza-lo conxunto da poboacin (grfico 5.10). As
78
O grao de formalidade do uso escrito vn dado fundamentalmente polo feito de que non unha
'interaccin' en sentido estricto. dicir, non se produce circulacin de informacin nos dous sentidos,
senn unicamente ele emi sor a receptor. Aclemais, non existe presencia ' fsica' do destinatari o, polo que
o emisor non ten unha referencia directa e inmediata do mesmo.
'1? Este feito xa se comentara en Fernnde<: Rodrgue<:, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez Nei ra (coords.)
( 1994), Op.cil ., pp. 64-65, a propsito dos procesos ele substirucin lingstica relacionados coa lingua
inici al.
Grfico 5.10
Medias de uso no mbito escolnl'pol' sectol'es
4, 00
,...
-
r-
3,50
, - ~ ' F '
, .. }/
-
-'
3,00
~
2,50 -
,....
~
r-'
2,00 - r-'
r-'
r-'
~
if
-lrf
rl
~
r r r
~
1
1,50
1,00
ACmu.a Pontcn:dJ.t S;mtiago 1 ugo-1 Ouwue--4 l ugo-5
n ~ tscritur.k o 1,14 1,22 1,28 1.21 1.19 1,27
cos prnfcsorcs o 1,4) 1,49 1,52 1,61 I,SI l ,OR
C()mp:liieiros (d:uc) c=J 1.84 2.05 2,40 2,99 3.01 J.45
com)aciros (recreo) 2,01 1,19 2.57 3.09 3. 15 3.62
lingua habitu;al
-
2,17 2.-41 1,79 3.09 .UI J53
escasas diferencias entre uns e outros non parecen asociarse hbitat
predominante no sector en cuestin.
Viamos en captulos precedentes que para describir con
precisin os usos lingsticos da poboacin, con frecuencia preciso
realizar anlises nas que controlemos, mesmo tempo, a asociacin con
mis clunha variable. Neste captulo observarmo-la especial rendibiliclade
cleste tipo ele anlise controlar, aclemais do sector (e, por tanto, un tipo
ele hbitat predominante) a iclacle dos individuos.
Os que mis escriben en galego son os menores de 26 anos,
que xa cursaron lingua galega na escota (grfico 5.11). Como indicabamos
referirnos con,"\."llnto ele Galicia, este comporta mento non significa que
neste grupo ele ida ele se estea a producir unha regaleguizacin -no sentido
clun maior uso habitual do galego escrito- senn que, como consecuencia
da implantacin parcial clesta lingua no ensino, moitos individuos pasan
a utilizala esporaclicamente por esixencias curricul ares, sobre todo da
materia ele lingua galega. Santiago o sector en que este fenmeno acacia
Grfico 5.11
Medias de uso escrito segundo a idade por sectores
4,00
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
ACoruJ. lontc\4:drJ. Santiago l.ugo2 Ourcmc--4 lugo-5
16 a 25 CJ 1,81 1,58 2,00 1,94 1,78 1,85
26a40 CJ 1,11 1,11 1,1 1 1.10 1.12 1,19
4 1 a 65 CJ 1.05 1,09 1,06 1.04 1,00 1, 15
m2Udc 65 llil 1,08 1.19 1.03 1,04 1,04 1.17
maior relevancia, cunha media de 2, seguido de Lugo-2 con 1.94, mentres
que a puntuacin mis baixa corresponde a Pontevedra (1.58). Nos
demais grupos de idade, como se observa no grfico , a utilizacin do
galego escrito foi practicamente nula.
Na interaccin cos profesores a lingua mis utilizada tamn
o casteln. As diferencias entre uns sectores e outros non son moi
importantes nin no conxunto da poboacin do sector (grfico 5. 10) nin
no desglose por grupos de idade (grfico 5.12). Os que mis falan en
galego cos profesores son de novo os menores de 26 anos, anda que a
media s levemente favorable a esta lingua en Lugo-5 (2.53) . Os usos
dos maiores ele 65 son moi semellantes s da poboacin mis nova na
Corua, Pontevedra e Lugo-5, mentres en Santiago e nos sectores vilegos
(Lugo-2 e Ourense-4) a corresponclente diferencia entre mbalas clas
medias mis importante.
Sen embargo, anda que a media ele uso cos profesores mis
elevada a do grupo de 16 a 25 anos, o maior ndice ele monolingismo en
galego aparece nos maiores de 65 anos. No primeiro destes dous grupos a
lingua preferente para falar cos profesores , na maior parte dos casos, o
casteln. O galego non desaparece deste mbito comunicativo, pero a maiora
da poboacin de menor idade utilzao de fonna espordica, probablemente
con aqueJes profesores que (coma o de Lingua e literatura galega) utilizan a
coto esta lingua
80
. Entrementres, nos maiores de 65 este uso do galego case
non ten relevancia. A maior patte dos informantes deste grupo de idade
aftrman que falaban exclusivamente en casteln cos seus profesores
111
, pero
tamn mis elevada a porcentaxe dos que utilizaban s o galego8
2
(sempre
por riba do l Oo/o). Xa que logo, as medias son mis elevadas nos individuos
de 16 a 25 anos existi r unha porcentaxe cuantitativamente moi importante
de persoas que uti lizan esporadicamente o galego, a pesar de que son moitos
menos os que falan fundamental ou exclusivamente nesta lingua.
Malia que, como xa di.xemos, as medias de uso cos profesores
son desfavorables galego en tdolos sectores (grfico 5.12), salvo no grupo
de 16 a 25 anos en Lugo-5 (2.53), nas restantes idades sguese mantendo a
tendencia a que o uso aumente conforme a ida de maior, anda que de forma
menos pronunciada e sistemtica ca noutras variables. As puntuacins
obticlas neste contexto comunicativo son, en conxunto, bai.xas, pero a
tendencia apunta a que non sigan descendendo canda a idade, moi
probablemente como consecuencia da introduccin do galego nas aulas a
travs da materia de Lingua e literatura galega, as como da existencia de
profesores doutras disciplinas que de xeito individual impatten as sas clases
nesta lingua.
Por outra banda, volvnclomos grfico 5.10, pode observarse
que en Lugo-5 o uso do galego na interaccin cos profesores bastante
superior utilizacin escrita desta lingua, fronte s outros sectores, nos
que a diferencia cativa. Debe terse en conta que en Lugo-5 os
monolinges en galego co profesor son o 22.8%, mentres que en ningn
dos outros acacia o 11 o/o.
~ o grupo ele 16 a 25 anos, os que t:01Ian preferentemente en casrel n son o (J6.2"Al na Corua, o 57%
en Santiago, o 48% en l'onteveelra, o 65.9% en Lugo-2, o 57.5%en Ourense-4 e o 34.4% en Lugo-5. Neste
ltimo sector, ademais, o 19.7% fa l a preferent emente en galego e o 26.3% s en galego. Son datos todos
eles de uso cos profesores.
"'A Corua, 68.8%>; Santiago, 81 .7%; l'ontevedra, 77.3%; l.ugo-2, 76.00/o; Ourense-4, 73o/o e Lugo-5, 45.5%.
"' En Lugo-5 o 29.2%, e aelemais un 11.4% afi rma que falaba preferentemente en galego. O ndice ele
monolingismo en gal ego algo superior do grupo de 16 a 25, pero os monolinges en casteln son
mis do dohre.
248 Usos lingsticos no nzhito escolar
Grfico 5.12
MediflS de uso cos profesores segundo a idade por sectores
4,00
3,50
3,00
2,50 r-
r--
r-
-
r-
f-<.-'
r-
2,00
,.......,
-
__. ....

iTI
f-'
n
f-'
T
!
1,50
1,00
A Corua Pmmndu Sa1uiagn Lugo-2 Ourense-4 lugo-S
16.25 CJ 1,81 1,67 2,().1 2,07 1.98 2,53
26.40 CJ 1,22 1,26 1.30 1,44 1,33 1,88
41.65 CJ 1.31 1,53 1,42 1,52 1,34 1,91
miJdc 65
-
1,72 1,60 1.44 1.58 1.58 2,24
Nas interaccins cos compaeiros o galego utilzase moito
mis ca nas interaccins formais, como viamos analiza-lo conxunto de
Galicia. As diferencias entre as medias da lingua cos compaeiros na clase
e a lingua cos profesores oscilan entre os 0. 39 puntos da Corua e os 1. 53
de Ourense-4 (grfico 5. 10). Estas diferencias reflicten de novo que
mentres o uso cos profesores sempre escaso e bastante uniforme en
tdolos sectores (salvo, quizais, Lugo-5), hora de falar cos compaeiros
o galego ten unha maior presencia, sendo as puntuacins mis parecidas
en calquera dos sectores s da lingua habitual, e dependencia moito, por
tanto, do hbitat predominante no mesmo.
No grfico 5. 10 podemos apreciar, as mesmo, como o
emprego do galego cos compaeiros no recreo li.xeiramente superior
utilizacin desta lingua cos mesmos interlocutores pero na clase. As
diferencias, ancla sendo reducidas (entre 0.1 e 0.2 puntos), inclcannos
unha vez mis que a espontaneidacle do contexto comunicativo se miele
non s polos participantes no mesmo senn tamn polo estereotipados
o u prefixados que estean os seus comportamentos neses eventos e, anda
mis, que a funcin desempeada polos participantes mis importante
c do mbito en que se producen os intercambios.
5. 4. 3 .l . Usos lingsticos n o mbito escolar por sectores segun -
do a idade
A escolla ele idioma cos compaeiros no recreo segundo a
idade (grfico 5. 13) presntanos novamente as tendencias que aparecan
analiza-la lingua habitual e os usos na familia. O galego est moi
presente na conducta lingstica dos individuos que viven en sectores
rurais (en Lugo-5 as medias son superiores a 3.25 en tdolos grupos de
idade), mentres nas ciclades e nas vilas grandes (Lugo-2) as diferencias
entre o comportamento dos mis vellos e os mis novos son moito
maiores. Se en Lugo-5 as medias do grupo de maiores ele 65 e de menores
de 26 se diferencian unicamente en 0.57 puntos, en Lugo-2 a distancia
de 1.45 puntos, e na Corua de 1.43 puntos. As mesmo, no grupo de
menores de 26 o emprego do galego moi reducido na Corua e en
Grfico 5.13
Medias de uso cos compaeiros 110 1ecreo segtmdo a idade po1 sectores
4,00
r-
r-'
-

r-'
--'
____r-
3,50
r-
r-'
-
r-'
--'
r-' 3,00
r--

r-'
r-'
2,50 -
- r-
r-' -
-
r-
2,00
--'
1,50 - r-'
1,00
1r
ACoru.J. l1o ntt\filt.l lugo-2 Out('nsc-4 lugo-5
16 a 25 CJ 1.34 1,51 2, 12 2, 12 2.65 3,26
26 .40 CJ 1,82 1,97 2,27 2,93 2,97 3.49
11.65 CJ 2,26 2,93 3,36 3.37 3.71
HI.J de: 65 CJ 2.77 2.85 J.2l 3.57 3.43 J.SJ
250
Usos lingsticos no mbito escolar
Pontevedra, presenta usos nos qe o casteln lingua preferente en
Santiago e Lugo-2 e favorece o galego en Ourense-4 e Lugo-5.
5.4.3.2 .. Usos lingfsticos no tnbito esco!arpo1sectm-es segun-
do os estudios
Na anlise por estudios hai que salientar varios fetos. En
primeiro lugar que, como se obseJva nas tboas 5.1.1 a 5.1.6 e xa aconteca
no conxunto de Galicia, os que mis utilizan o galego na escrita son os que
realizaron ou estn a realizar estudios medios. As diferencias en relacin s
OLJtros grupos son sempre pequenas e reflicten a presencia ClllTicular do
galego neste gmpo de poboacin. Os niveis de uso cos compaeiros son mis
elevados entre as persoas con estudios primarios ou con asistencia espordica
escoJa (grfico 5. 14). Salvo en Lugo-5 Conde tdalas medias de uso son
superiores a 2.5), estes dous grupos son os nicos que presentan medias
favorables galego. Claro que neles son moito mis numerosos os individuos
Grfico 5.14
Medas de uso cos compaeiros no recreo segu11do os estudios por sectores
4,00 -
r-
r-- ,J
- 3,50
r-1-
-
e-
3,00 -
r-
r-
r
-
r- -1-
Lr 1-
-
2,50
2,00
-
-
ll ru
1,50
1,00
A Coruiia Sami:tgu Lugo2 Ourf'nst-4 Lugo--5
ningn CJ 3,64 4,00 3,37 4,00 3,94 3,62
primarios CJ 2,43 2,76 3,29 3,40 },26 3,79
secundarios CJ 1.48 1.46 2, 10 2.14 2.45 3:09
uni vers itarios c=J 1,40 1,46 1,83 2,38 2.41 2.72
de media ou avanzada ida de e os nacidos no medio rural, que habitualmente
xa presentan niveis de uso espontneo mis elevados. A relacin co hbitat
aprciase con maior claridade nas persoas con estudios secundarios ou
universitarios, nos que observamos como o uso do galego se incrementa a
medida que o hbitat predominante no sector mis tural. Nas persoas con
estudios primarios tamn aparece este efecto, anda que Ourense-4 rompe a
sistematiciclade da tendencia.
Os elevados niveis de uso do galego cos compaeiros que
presentan as persoas con asistencia espordica escoJa ('ningn estudio')
estn relacionados co feto, xa comentado neste mesmo captulo, ele que a
Jingua habitual destes informantes , nunha porcentaxe moi elevada, o
galego, de xeito que os usos mis espontneos tenclen a coincidir con aqueJa.
Con todo, parece evidente, de novo, que o contacto continuado coa escoJa
induce a poboacin galegofalante a utilizar de forma preferente o casteln nas
prcticas comunicativas propias deste mbito. En Lugo-5, ande o galego a
Jingua habitual predorninante na maior parte das interaccins comunicativas
independentemente do nivel de insttuccin do individuo, os usos escolares
presentan diferencias de menor envergadura ca nas cidades (0.9 entre a
puntuacin mis alta e a mis baixa fronte s 2.24 puntos da Corua). Isto
non impide que as persoas que realizaron estudios durante mis tempo
utilicen con maior frecuencia o casteln.
5. 4. 3. 3. Usos lingsticos no mbito escolar por sectores segun-
do a clase social
Os usos na escala segundo a clase social presentan unha
tendencia semellante vista analiza-la lingua habitual: canto mis
elevada a clase mis predomina o casteln. Hai que destacar
Pontevedra (vxanse as tboas 5.2.1 a 5.2.6), xa que as medias dos
individuos de clase baixa nas interaccins cos compaeiros son moi
superiores s das outras das cidades, e equiparables s dos sectores
de hbita't rura]
83
. E, en sentido contrario, A Corua, xa que en
"3 Non se debe esquecer que en Pontevedra existe unl1a importante cantidade de xente vivindo mm
hbitat que, sen ser rural, se asemclla mis a este ca 6 urbano. o que denominamos rural
disperso, pertencer mbito administrativo da cidade pero presentar unha concemraCion de vrvendas
mis prxima rural. Non desbotable que esta circunstancia incida parcialmente nas tendenCias,
afastndoas do que sera habitual mm sector plenamente urbano.
ningunha das clases sociais as medi as de uso superan os 2.52 da clase
baixa (cos compa'.eiros no recreo), senda tdalas demais medias desta
serie desfavorables galego, a diferencia de Santiago e, como
acabamos de dicir, de Pontevedra.
5.4.3.4. Usos lingsticos no mbito escolarp01sectores segun-
do a lingua inicial
A lingua inicial, o mesmo c que se utiliza habitualmente,
incide de forma moi importante nos usos escolares en funcin de cal
sexa o hbitat predominante no sector. Nos bilinges e castelanfalantes
iniciais o uso na interaccin mis espontnea (cos compaeiros no
recreo) tende tanto mis galego canto mis rural o hbitat do sector
(grfico 5.15). dicir, o hbitat incide dun xeito importante mesmo nos
usos daqueles que non te'.en o galego como primeira lingua. En
efecto, a media non deixa de a umentar entre o sector mis urbano A
)
Grfico 5.15
Medias de uso cos compaeiros 110 recreo seguudo a lingua iuicial pot secto1es
4,00
,.--
-
3,50 -
,- ,.--

-
3,00- ,.--
2,50 -

.....--
.....-- ,-
2,00 - t-
r- f-.
1,50 -
f--
1-
f-
f-.
1,00
A Coruila PoniC:Ycdr.l Lugo 2 l.ugn-5
galcgo [.=J 3.33 3,23 3,42 .l.M 3.40 3,81
c:meln [.=J 1, 13 1. 18 1,38 1,54 1,84 2,03
as da.'i [.=J l ,H2 2, 12 2,13 2. 19 2.57 2,98
253
Coru'.a (1.13) , e o mis rural, Lugo-5 (2.03) , cunha diferencia de 0.8
puntos entre os dous extremos. O mesmo acontece no grupo dos
bilinges iniciais, qu e pasan de ter unha media de uso de 1.82 na
Coru'.a a outra de 2.98 en Lugo-5. Nos monolinges en galego non
existe unha progresin sistemtica, pero as medias son sempre
favorables galego.
Grfico 5.16
Medias de uso cos profesores segundo a liugua i nicial por sectores
1,50
A CoruJ. Punte\edra SlJuiJ.go Lugo-2 Ourcnse-4 1 ugn-5
[.=J 1,71 1,77 1,62 1,67 1,52 2, 15
c.uteln [.=J 1,26 1,24 1,37 1,44 1,40 1.55
d;U c:::J 1,47 I.H 1.49 1,49 1,50 1,70
Na interaccin cos profesores, como vemos no grfico
5. 16, a nica media por riba de 2 a dos galegofalantes iniciais de
Lugo-5. Parece, unha vez mis, que a presencia do profesor funciona
como un elemento claramente castelanizador. Os que aprenderon a
falar en galego, que cos compaeiros presentaban altos niveis de uso
desta lingua (grfico 5. 15), cos profesores a pe nas utilizan o idioma no
que aprenderon a fa lar. Certamente, fano mis cs bilinges e
monolinges e n casteln, pero as diferencias son bastante reducidas
respecto destes, salvo en Lugo-5. Tomando o conxunto da poboacin
254 Usos lingsticos no mbito escola1'
anali zada como punto de referencia, ningunha media reflicte un uso
predominante do galego.
Grfico 5.17
Medias de uso cos profesores segu11do a li11gua i11icial por sectores 11os me11ores de 26 a11os
4,00
3,50
3,00
r--
2,50
-
,---
-
- ,--- ,---
__.-
-u-
--'
I--r-

__.
2,00
1,50
1,00
A Corua Ponccn:dr.a Saruiago 1 Luga-5
glgo [:=J 2,23 1,91 2.35 l,OB 2,73
c:ntd:' [:=J 1,70 1,56 I,R? 1,92 1.84 2.00
as das [:=J 2.08 1,84 2,08 1,92 1,86 2.07
Se cinxmo-la nosa anlise s menores de 26 anos (grfico
5. 17), que se escolari zaron despois da introduccin do galego na
escola, as puntuacins son en tdolos casos superiores s do conxunto
da poboacin de cada sector. Sen embargo, os galegofalantes iniciais
seguen dirixndose s seus profesores preferentemente en casteln,
salvo en Lugo-5. dicir, que o sistema escolar galego non foi quen,
p olo de agora, de inverte-la castelanizacin das conductas lingsticas
que os mozos galegofalantes iniciais manteen no mbito escolar, a
p esar da cantidade de poderes e competencias que asumiu nos ltimos
anos en Galicia.
5. 4. 3.5. Usos lingsticos no nzhito escolar p or sectores segun-
do a lingua habitual
As medias de cada un dos grupos de lingua habitual na
interaccin cos compaeiros no recreo (grfico 5.18) non se desvan en
mis de 0.5 da puntuacin que lles correspondera teoricamente na
variable ' lingua habitual' . Nos que falan mis galego a maior parte delas
mesmo superan os tres puntos. Sen embargo, nos monolinges en galego
e nos que teen como lingua preferente o casteln estn por baixo das
puntuacins de referencia ( 4 e 2 respectivamente). En conxunto, pode-
mos dicir que a lingua que se utiliza na escola non coincide coa que os
individuos declaran que a sa habitual, xa que o galego est moito mis
presente nesta ltima.
Grfico 5. 18
Medias de uso cos compaeiros 110 recreo segu11do ali11gua habitual por sectores
4,00 ,.......,
r-
r- ......
.....
,.......,
3,50
.....
r-
-
3,00 r-
-
-
2,50
2, 00 -
-
-
-
r-
1,50 -
1,00
r- ,--
ACorua Ponttndr.a Samigo l ugo-1 l ugo-5
, C;tndn [:=J 1,03 1.06 1,08 1.03 1,00 1.00
m: is c.u.tdu [:=J 1,51 1.57 1,61 1,78 1.63
mJi,.galcg() [:=J 3.01 2,7H 2.83 3.16 3.o6 3.35
'Ig.alego t:::l 3.72 3.55 3.70 3,86 3.58 3.93
Na interaccin cos profesores de destaca-lo descenso que,
no uso do galego, se produce nos que falan s esta lingua a medida que
o hbitat do sector menos urbano, coa excepcin de Lugo-5 (grfico
5.19), ande a media de uso supera moi lixeiramente amis alta das demais
(a da Corua).
Grfico 5.19
Medias de liSO cos ptofesores segundo a liugua habitual por sectores
1,00
AComa SJntiago tugo-2 Ourcnsr-1 lugo-5
s6 c:mdn CJ 1,25 1,21 1,12 1,39 1,20 1, 10
nd.is castel:in CJ 1,35 1.33 1,42 1,51 1.43 !,S I
mis galego CJ 1.45 1.41 1,43 1,40 1,43 1,8)
s6_galc u 2,27 2,1 1 1,83 1,83 1,59 2,28
Nos monolinges habituais en casteln (grfico 5.20) obser-
vamos que non existen grandes diferencias entre uns usos e outros. A
utilizacin do galego moi reducida, como sera esperable en individuos
que se consideran monolinges en casteln, con medias sempre inferiores
a 1. 5. Nos usos formais (escritura, co profesor) , en ocasins os individuos
utilizan o galego como consecue ncia da referida necesidade de demostrar
que posen suficiente competencia oral e escrita nesta lingua.
Nos restantes individuos, tanto bilinges coma monolinges en
galego, o uso deste idioma maior canto mis inf01mal o contexto
comunicativo, como aconteca no conxunto de Galicia. Entre os bilinges que
falan preferentemente en casteln (grfico 5.21) os niveis de uso do galego
son moi baixos, con puntuacins medias sempre inferiores a 2 e diferencias
reducidas (inferiores a 0.6) entre usos formais e espontneos.
25 7
Grfico 5.20
Medias nos 11sos escolares dos monolinges habituais en castel11 por sectores
4,00---.--- - - --- ---- --------- ---,
3,50
3,00 -
2,50
2,00
ACorua Santi:go 1 ugo-2 Ouren.sc-4 l ugo-5
na cscritu"' CJ 1,31 1,20 1,37 1,40 1,20 1,20
cos profrsores CJ 1,25 1,21 1,22 1,39 1,20 1,1 0
(cl ase) CJ 1,08 !,07 1,08 1,03 1,00 1.00
compaeirm (rec:rco) 1,03 1,06 1.08 1,03 1,00 1.00
Grfico 5.21
Medias nos ttSOS escolares dos que falmz pteferentemente en castein por sectores
4,00--.--- - - --- --- - - - --------
3,50 -
ACcrufia Pome\ffl.ra
na esc rit ura CJ 1,27 1,25
cos profesores CJ 1,35 1,33
cornpaeiros {clase) CJ !,43 !,45
comp:tei ros (recrro) c;;:J 1,51 1,57

1,42
1.42
1,55
! ,61
lugo--2
!,47
1,51
1,72
1.7R
1,14
1.43
1,58
1.63
1, 39
! .SI
1.84
1,99
258 Usos lingsticos no m.bito escolar
No que se refire s que faJan preferente ou unicamente en
galego (grfi cos 5.22 e 5.23), obsrvase unha tendencia polarizacin do
emprego desta lingua na escoJa. Dunha banda hai que situa-los usos cos
compaeiros, mis prximos lingua habitual e con medias superiores
a 2.5 (os que faJan mis en galego) ou 3.3 puntos (os que faJan s en
gaJego). Se o contexto en que se faJa cos compaeiros o recreo as medias
son entre 0.25 e 0.5. puntos superiores. Doutra banda est o uso cos
profesores e a lingua escrita (con medias sempre desfavorables galego),
suxeitos a unha castelanizacin claraR
4

Grfico 5.22
Medias 11os usos escolares dos Jalan prejere11temente en galego por sectores
4,00
3,50
-
-
- ...... --'
,..... --'
,--J
3,00
.....
......
-
,....
--'
,--J
2,50
2,00 -
-
-
J ri n ri J 1
1,50
1,00
A Corua Ponte-.'tdn S:tntiago Lugo-2 Outcmc-4 Lugo-5
ma t$Crit ur.a c:::J 1, 12 1. 17 1. 19 1,14 1,23 1,33
cos profeson:.s c:::J 1.45 1.41 1,43 1,40 1,43 1,83
cuml'aciros (clase) c:::J 2,59 2,52 2,59 3,00 2,94 3.o7
li:ii:l 3,01 2,78 2,83 3.16 3.35
Os individuos que faJan preferentemente en galego (grfico
5.22) presentan un uso certamente residual desta lingua cos profesores,
non moito mis elevado c seu uso escrito. O comportamento a este
Nascidades as diferencias entre as medias dos que falan misen gal egoson, como mnimo, 1.10 puntos
superiores s da lingua cus compaeiros. Nas vi las a diferencia de 1.5 puntos e en Lugo-2 1.24. Pola
sa banda, nos monolinges en galego osci la entre os 1.08 puntos da Corua e os 1.62 puntos de
Santiago, sen que dependan as diferencias do grao de urbanizacin do hbitat.
respecto dos monolinges habituais en galego (grfico 5.23) indica que,
anda que o casteln o idioma mis utilizado nesta interaccin, a
presencia do galego moito maior ca nos bilinges.
Grfico 5.23
Med M 110s usos escolares dos monolingiies habituais en galego por sectoes
4,00
-
......
r--'
,.--'
,.....
......
....-
..-
- ,.--' r--' 3,50
r-' ,.--'
3.00 -
2,50 -
r-
,-
-
2,00 -
r- -
-
1,50
11 1 r 1 r 1
1,00
A Comi1a Santiago lugo-2 Ourcnsc-4 l ugo5
na escritura c:::J ! ,22 1,27 1,22 1,12 1.10 1,23
c()s profc.sore.s c:::J 2,27 2, 11 1.83 1.83 1,59 2,28
(d.:uc) c:::J 3.35 3.32 3.45 3,77 3.46 3.81
ccm1paciros (recreo) t:>:l 3.72 3.S5 3,70 3.H6 3,58 3,93
5.4.3.6. Usos lingsticos no m.edio esco!mpo1 sectores segun-
do os m.bitos de adquisicin do galego
Como aconteca no conxunto de Galicia, en calquera dos
sectores os que mis faJan en galego cos compaeiros son aqueJes que
o adquiriron na fami lia, mentres os que o aprenderon na escola teen
niveis de uso sensiblemente inferiores. Como se observa no grfico 5.24,
que corresponde interaccin no recreo, os que adquiriron o gaJego na
familia constiten o nico grupo no que esta a lingua predominante.
Mesmo nas cidades, a media superior a 2.5, e en Lugo-5 chega a 3.69.
A diferencia nas puntuacins con respecto s que adquiriron a lingua na
escoJa e noutros mbitos importante. Con todo, dbese ter en canta que
260 Usos lingsticos no mbito escolm
Grfico 5.24
Medias de 11so cos compmeiros 110 recreo segundo os mbitos de adquisicin do galego por sectores
4,00
-
3,50 -
r--
r-
3,00
r-
-
-
2,50 --
2,00 -
r--
f-
-'
r-
r-
-
-ft IL
,:.
f-'11m
1,50
1,00
A Coruiia lontc,f'dr-.l Sami.1go l.ugo-2 Owrnsc--4 l.ugo-5
familia CJ 2,52 2.58 2.84 3,32 3.23 3.69
e.scola CJ 1, 11 1,22 1.76 1,68 1,75 1,95
amigos CJ 1,18 1,46 1.45 1,89 1.00 2,78

-
1,08 1,12 1.06 1,76 1,22 1.67
a procedencia xeogrfica de cada un des tes grupos distinta nos
diferentes sectores. Na Corua, dos que adquiriron o galego na fami lia
naceron nun hbitat rural o 47.3%, mentres a porcentaxe correspondente
s que o adquiriron na escola e que proceden dun hbitat rural
unicamente o 2.8%, s amigos o 6.9o/o e s vecios o 2.3%. Dada a forte
asociacin entre uso lingstico e hbitat, a procedencia rural vai asociada
a un incremento do uso do galego, polo que parece pertinente establece-
-la asociacin entre unha e outra variable. Se examinmo-los demais
sectores, atopmo-lo mesmo fenmeno. En Lugo-2, por exemplo, onde
as diferencias son tamn notorias, o 58.4% dos que aprenderon o galego
no medio familiar naceron no rural, mentres que os que o aprenderon na
escala, cos amigos e cos vecios son s o 17.6%, o 13.6 e o 6.5%
respectivamente.
Na interaccin co profesor encontramos das situacin? que
coinciden en parte (vxase o grfico 5.25). Por unha banda, a dos sectores
formados por cidades e vilas, nos que o nivel de so mis elevado
Usos lingsticos en Gcllicia
261
corresponde s que aprenderon o galego na escola
85
, e por outra o sector
de tipoloxa plenamente rural, Lugo-5, no que a maior utilizacin do
galego se produce entre os que adquiriron esta lingua na familia. O nivel
de uso cos profesores por parte dos que adquiriron o galego cos amigos
ou os vecios bastante cativo. En calquera caso, pnsese que tclolos
usos co profesor -mesmo no hbitat rural- favorecen o casteln.
En definitiva, a escoJa funciona en tdolos hbitats como
elemento castelanizador das conductas lingsticas que os individuos teen
encontrarse oeste medio, de xeito que, mesmo naqueles en que o galego
o instrumento de comunicacin habitual, a lingua predominante nos usos
escolares formais (lingua escrita, co profesor) o casteln.
Grfico 5.25
Medias de uso cos p1ojesores segundo os mbitos de adquisicin do gnlego po1 sectores
4,00
3,50
3,00
2,50
.--
2,00
r--
- f-
-
-
-

r---
r-'

h l
n_ n
1,50
i,oo
ACoru.a JlonlexcdR Samiago lugo-2 Ourcme-4 l ugo-5
CJ 1,55 1,58 1.55 1,62 1,51 2, 10
eseo la CJ 1,70 1.57 1,93 1,96 1,85 1,95
amigos CJ 1.10 1,26 1.17 1,44 1,00 1.78
\'c<os
-
1,00 1,02 1.00 1,05 1,00 1.1 9
s A aparente ruprura desta sistematicidade que parece introducir Pontevedra desfaise cando analizamos
unicamente os que viven en hbitat plenamente urbano. Xa dixemos no caprulo corrcspondeme s usos
ramiliares, e neste mesmo un pouco mis arriba, que un ha parle imponante da poboacin do concell o
de Pontevedra vive nun hbitat mis conec1ado 6 ruml ca 6 urbano, o p eriurbano rural disperso. Un
fenmeno semellame aparece, anda que con menor presencia do periurhano, Iamn en Samiago.
analizar unicamente os daios urbanos de Ponlevedra, as medias mantense na tendencia vista para o
resto das cidades, con estas punntacins: 1.44 familia, 1.59 cscola, 1.2 amigos e 1.0 vecios. Esta
distribucin ele hbitat non aparece na Coruiia. Vxase o que a este respecto se di na lntmduccin e
no capn1lo 4 deste volume.
262 263
Tboa 5.1.0. Medias de usos lingistt:cos na escota. Tboa 5.1.1. Medias de usos Hn.gisticos na esco!a. A
Na Cos Cos Cos Lingua Na Cos Cos Cos Li ngua
escritura profesores compaeiros compaeiros habitual escritura profesores compaeiros compaeiros habitual
{clase) {recreo) {cla.se) {recreo)
TOTAL GALICIA 1.26 1.76 2.69 2.84 2.97 TOTAL SECTOR 1.24 1.45 1.84 2.01 2.17
IDADE IDADE
16 a 25 anos 1.91 2.17 2.31 2.33 2.52 16 a 25 anos 1.81 1.81 1.44 1.34 1.68
26 a 40 anos 1.14 1.54 2.47 2.61 2.80 26 a 40 anos 1.11 1.22 1.70 1.82 2.04
41 a 65 anos 1.05 1.61 2.87 3.09 3.13 41 a 65 anos 1.05 1.31 1.94 2.26 2.33
mis de 65 anos 1.07 1.91 3.15 3.34 3.38 mis de 65 anos 1.08 1.72 2.51 2.77 2.72
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 1.08 2.32 3.62 3.75 3.70 ningn 1.10 2.52 3.40 3.64 3.42
primarios incompletos 1.09 1.86 3.22 3.41 3.40 primarios incompletos 1.08 1.56 2.44 2.79 2.68
primarios completos 1.22 1.64 2.75 2.94 2.99 primarios completos 1.13 1.25 1.87 2.13 2.23
FP 1.63 1.96 2.38 2.45 2.61 FP 1.46 1.51 1.73 1.80 2.01
BUP 1.52 1.69 1.95 2.01 2.34 BUP 1.43 1.42 1.35 1.34 1.69
carreira grao medio 1.31 1.44 1.78 1.90 2.25 carreira grao medio 1.24 1.30 1.36 1.41 1.76
carreira grao superior 1.41 1.52 1.69 1.75 2.12 carreira grao superior 1.39 1.47 1.38 1.40 1.75
outros estudios 1.34 1.61 2.31 2.54 2.58 out ros estudios 1.25 1.55 1.65 1.90 2.27
baixa 1.18 1.96 3.19 3.34 3.33 baixa 1.13 1.49 2.25 2.52 2.41
media-baixa 1.24 1.85 2.96 3.13 3.21 mediabaixa 1.20 1.45 2.05 2.25 2.48
media 1.28 1.66 2.42 2.56 2.73 media 1.26 1.47 1.78 1.93 2.09
media-alta 1.30 1.46 1.91 2.00 2.22 media-alta 1.29 1.31 1.31 1.37 1.63
PROFESIN PROFESIN
empresarios 1.10 1.58 2.83 3.04 3.08 empresarios 1.12 1.36 2.36 2.69 2.34
titulacin superior ou media 1.12 1.24 1.58 1.67 2.05 titulacin superior ou media 1.05 1.14 1.33 1.35 1.63
profesionais liberais 1.06 1.18 1.54 1.70 2.07 profesionais liberais 1.00 1.00 1.00 1.11 1.90
docentes 1.15 1.26 1.80 1.93 2.38 docentes 1.08 1.08 1.35 1.43 1.86
lorzas armadas 1.16 1.44 2.41 2.67 2.50 lorzas armadas 1.12 1.65 2.29 2.82 2.30
administracin subalterno 1.18 1.49 2.25 2.39 2.60 administracin subalterno 1.12 1.24 1.72 1.82 2.07
pers. servicios 1.29 1.61 2.35 2.51 2.59 persoal servicios 1.26 1.45 1.69 1.79 1.91
autnomos 1.15 1.70 2.97 3.15 3.16 autnomos 1.12 1.53 2.40 2.69 2.60
labregos 1.12 2.26 3.73 3.86 3.85 labregos 1.00 1.67 3.50 4.00 3.55
marieiros 1.16 1.92 3.34 3.55 3.51 mariei ros 1.25 1.35 2.25 2.90 3.30
obreiros 1.22 1.78 2.81 3.00 3.08 obreiros 1.1 5 1.51 2.06 2.24 2.48
estudiantes 1.94 2.1 1 2.03 2.02 2.26 estudi antes 1.79 1.82 1.42 1.32 1.65
persoas econmicamente inactivas 1.69 2.02 2.33 2.41 2.63 persoas econmicamente inactivas 1.56 1.56 1.11 1.11 1.45
SEXO SEXO
home 1.28 1.82 2.79 2.94 3.02 home 1.26 1.46 1.88 2.08 2.26
muller 1.24 1.69 2.60 2.75 2.92 muller 1.22 1.44 1.81 1.95 2.10
urbano 1.24 1.42 1.80 1.95 2.23 urbano 1.24 1.44 1.84 2.00 2.17
periurbano 1.29 1.60 2.32 2.48 2.78 periurbano 1.23 2.00 2.08 2.54 2.64
vi las 1.26 1.64 2.61 2.75 2.86
rural! 1.25 1.77 2.95 3.14 3.17
rural-2 1.26 2.06 3.34 3.48 3.51
264 265
Tboa 5.1.2. Medias de usos lingsticos na escala. Santiago*
Tboa 5.1.3. Medias de usos lingsticos na escala. Lugo-2*
Na Cos Cos Cos Lingua
Na Cos Cos Cos Lingua
escritura profesores compaeiros compaeiros habitual
escritura profesores compaeiros compaei ros habitual
(clase) (recreo) (clase) (recreo)
TOTAL SECTOR 1.28 1.52 2.40 2.57 2.79
TOTAL SECTOR 1.21 1.61 2.99 3.09 3.09
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 2.00 2.04 2.11 2.12 2.33
16 a 25 anos 1.94 2.07 2.08 2.12 2.37
26 a 40 anos 1.11 1.30 2.11 2.27 2.62
26 a 40 anos 1.10 1.44 2.86 2.93 2.93
41 a 65 anos 1.06 1.42 2.66 2.93 3.06
41 a 65 anos 1.04 1.52 3.25 3.36 3.26
mis de 65 anos 1.03 1.44 2.98 3.22 3.21
mis de 65 anos 1.04 1.58 3.40 3.57 3.51
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 1.00 2.11 3.37 3.37 3.70
ningn 1.00 1.75 4.00 4.00 3.63
primarios incomple1os 1.05 1.60 3.48 3.57 3.43
pri marios completos 1.21 1.60 3.12 3.24 3.23
FP 1.52 1.79 2.39 2.51 2.71
FP 1.41 1.67 2.36 2.43 2.45
BUP 1.57 1.65 1.87 1.93 2.29
BUP 1.55 1.68 1.89 1.95 2.23
carreira grao medio 1.24 1.25 1.75 1.94 2.40
carreira grao superior 1.39 1.43 1.71 1.78 2.16
outros estudios 1.37 1.50 2.25 2.62 3.11
outros estudios 1.20 1.80 2.60 2.60 3.33
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 1.24 1.43 2.76 3.09 3.35
baixa 1.09 2.02 3.64 3.68 3.54
media-baixa 1.23 1.70 2.86 3.00 3.15
media-baixa 1.18 1.64 3.09 3.19 3.19
media 1.28 1.49 2.28 2.46 2.69
media 1.31 1.43 2.62 2.72 2.75
media-alta 1.37 1.42 2.01 2.12 2.41
media-alta 1.33 1.40 2.07 2.27 2.00
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 1.07 1.36 2.46 2.86 3.00
empresarios 1.12 1.42 2.92 3.01 2.96
profesionais liberais 1.08 1.23 1.46 1.54 2.44
docentes 1.09 1.18 1.78 1.80 2.43
docentes 1.06 1.55 2.32 2.52 2.91
lorzas armadas 1.00 1.00 2.92 3.42 3.08
lorzas armadas 1.07 1.79 3.43 3.64 3.44
administracin subalterno 1.20 1.58 2.46 2.60 2.70
autnomos 1.24 1.39 2.59 2.80 2.88
autnomos 1.14 1.35 3.04 3.1 4 3.12
labregos 1.10 1.95 3.50 3.85 3.89
labregos 1.01 2.14 3.90 3.94 3.92
marieiros 1.00 1.00 3.50 3.75 3.50
marieiros 1.14 1.50 3.77 3.77 3.65
obre iros 1.13 1.52 2.86 3.1 1 3.20
obreiros 1.13 1.54 3.31 3.44 3.30
estudiantes 2.03 2.03 1.96 1.95 2.20
estudiantes 2.04 2.11 1.98 2.04 2.28
amas de casa 1.07 1.40 2.72 2.92 3.10
amas de casa 1.08 1.49 3.16 3.29 3.25
persoas econmicamente inactivas 1.48 1.52 1.70 1.70 1.96
SEXO
SEXO
home 1.30 1.57 2.50 2.70 2.84
home 1.23 1.66 3.04 3.14 3.1 1
muller 1.27 1.48 2.31 2.45 2.74
mull er 1.18 1.56 2.95 3.05 3.07
urbano 1.28 1.46 2.15 2.32 2.56
vi las 1.22 1.41 2.74 2.87 2.88
periurbano 1.27 1.66 3.00 3.18 3.35
rural-2 1.18 2.00 3.49 3.54 3.53
266 267
Tboa 5.1.4. Medias de usos lingsticos na escota. Lugo-5* Tboa 5.1.5. Medias de usos lingsticos na escota. Ourense-4"
Na Cos Cos Cos Lingua Na Cos Cos Cos Li ngua
escritura profesores compaeiros compaeiros habitual escritura profesores compaeiros compaeiros habitual
TOTAL SECTOR 1.27 2.08 3.45 3.62 3.53
TOTAL SECTOR 1.19 1.51 3.04 3.15 3.31
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 1.85 2.53 3.19 3.26 3.27
16 a 25 anos 1.78 1.98 2.54 2.65 2.87
26 a 40 anos 1.19 1.88 3.28 3.49 3.42
26 a 40 anos 1.12 1.33 2.87 2.97 3.14
41 a65anos 1.15 1.91 3.51 3.71 3.59
41 a 65 anos 1.00 1.34 3.25 3.37 3.45
mis de 65 anos 1.17 2.24 3.65 3.83 3.67
mis de 65 anos 1.04 1.58 3.33 3.43 3.62
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ni ngn 1.79 2.24 3.55 3.62 3.71
ningn 1.00 1.29 3.94 3.94 3.71
FP 1.68 2.36 3.35 3.39 3.26
FP 1.60 1.90 2.37 2.50 2.78
BUP 1.55 1.92 2.72 2.93 3.11
BUP 1.54 1.67 2.37 2.39 2.68
carrei ra grao medio 1.39 1.78 2.53 2.69 2.91
carrei ra grao superior 1.36 1.80 2.55 2.75 2.96
outros estudios 1.22 1.33 2.44 3.44 2.90
outros estudios 1.25 1.25 3.50 3.50 3.25
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 1.10 2.08 3.74 3.90 3.74
baixa 1.04 1.60 3.60 3.67 3.69
media-baixa 1.28 2.05 3.47 3.65 3.53
media-baixa 1.16 1.57 3.29 3.35 3.48
media 1.30 2.16 3.39 3.56 3.50
media 1.23 1.43 2.75 2.93 3.12
media-alta 1.30 1.91 2.84 3.18 3.33
media-alta 1.32 1.58 2.32 2.53 2.70
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 1.13 1.74 3.32 3.53 3.51
empresarios 1.13 1.40 2.95 2.98 3.29
titulacin superior ou media 1.07 1.33 (8o 1.87 2.50
docentes 1.33 1.48 2.44 3.00 3.1 7
docentes 1.00 1.11 2.44 2.78 3.00
lorzas armadas 1.14 1.38 3.29 3.71 3.05
lorzas armadas 1.00 1.00 4.00 4.00 2.50
autnomos 1.20 1.80 3.55 3.73 3.54
autnomos 1.24 1.39 2.95 3.00 3.14
labregos 1.23 2.28 3.74 3.88 3.79
labregos 1.02 1.53 3.53 3.63 3.81
marieiros 1.80 2.60 3.60 3.60 3.82
obre iros 1.18 1.51 3.07 3.26 3.26
obre iros 1.26 2.33 3.68 3.83 3.49
estudiantes 1.86 2.07 2.37 2.43 2.74
estudiantes 1.89 2.48 2.93 3.00 3.02
amas de casa 1.03 1.37 3. 16 3.24 3.43
amas de casa 1.15 1.69 3.22 3.43 3.39 . persoas econmicamente inactivas 1.62 2.00 2.57 2.62 2.91
SEXO
SEXO
heme 1.21 1.51 3.06 3.20 3.29
heme 1.30 2.21 3.53 3.70 3.55
muller 1.17 1.50 3.03 3. 11 3.34
muller 1.25 1.95 3.36 3.54 3.51
3.02
vi las 1.21 1.36 2.73 2.78
rural-1 1.21 1.91 3.23 3.47 3.34
rural-1 1.08 1.64 3.56 3.67 3.44
rural-2 1.31 2.18 3.58 3.71 3.65
rural-2 1.20 1.56 3.11 3.26 3.46
A5 medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
268 269
Tboa 5.1.6. Medias de usos lingsticos na escota. Ponteuedra* Tboa 5.2.0. Medias de usos lingsticos na escala. Galicia*
Na Cos Cos Cos Lingua Na Cos Cos Cos
escritura profesores compaeiros compaeiros habitual escritura profesores compaeiros compaeiros
TOTAL SECTOR 1.22 1.49 2.05 2.19 2.41 TOTAL GALICIA 1.26 1.76 2.69 2.84
IDADE
LINGUA INICIAL
16 a 25 anos 1.58 1.67 1.51 1.51 1.81 galego 1.19 1.96 3.40 3.60
26 a 40 anos 1.11 1.26 1.88 1.97 2.23
casteln 1.35 1.38 1.34 1.36
41 a 65 anos 1.09 1.53 2.38 2.60 2.74
as das 1.35 1.53 2.07 2.22
mis de 65 anos 1.19 1.60 2.52 2.85 2.91
o u tras 1.51 1.68 2.21 2.29
ESTUDIOS
LINGUA HABITUAL
ningn 1.00 1.00 3.67 4.00 3.87
primarios incompletos 1.23 1.88 2.82 3.07 3. 18
s casteln 1.32 1.27 1.07 1.05
mis casteln 1.36 1.43 1.51 1.58
FP 1.26 1.42 1.51 1.58 1.82
mis galego 1.22 1.57 2.76 3.02
BUP -1.41 1.45 1.39 1.40 1.74
s galego 1.21 2.20 3.67 3.82
carreira grao superior 1.24 1.22 1.30 1.37 1.72 ENTENDE O GALEGO
outros estudios 1.22 1.78 1.56 1.56 2.10 ra da 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.17 1.20 1.48 1.52
CLASE SOCIAL
bastante 1.24 1.78 2.74 2.89
baixa 1.31 1.92 3.62 3.85 3.69 moito 1.27 1.76 2.71 2.87
media-baixa 1.23 1.64 2.42 2.59 2.83
media 1.22 1.34 1.63 1.76 1.98
FALA O GALEGO
media-alta 1.19 1.19 1.56 1.56 1.53
nada 1.08 1_.03 1.00 1.00
PROFESIN
pouco 1.33 1.39 1.44 1.47
empresarios 1.09 1.43 1.98 2.34 2.72
bastante 1.24 1.78 2.78 2.95
moito 1.25 1.85 2.98 3.16
profesionais libarais 1.08 1.00 1.50 1.58 1.64
docentes 1.05 1.08 1.38 1.51 1.82
LE OGALEGO
lorzas armadas 1.07 1.20 1.67 1.73 1.94
nada 1.05 1.80 2.79 2.95
administracin subalterno 1.18 1.40 1.87 1.90 2.14 pouco 1.17 1.75 2.89 3.04
persoal servicios 1.10 1.23 1.97 2.00 2.35 bastante 1.34 1.74 2.58 2.74
autnomos 1.22 1.62 2.37 2.57 2.90 moito 1.47 1.76 2.31 2.44
labregos 1.11 2.08 3.35 3.80 3.80
marieiros 1.00 1.31 3.12 3.19 3.12 ESCRIBE O GALEGO
obreiros 1.24 1.67 2.50 2.70 2.86 nada 1.04 1.67 2.75 2.94
estudiantes 1.61 1.72 1.36 1.35 1.62
pouco 1.20 1.71 2.80 2.96
amas de casa 1.11 1.34 2.1 8 2.34 2.52
bastante 1.52 1.88 2.51 2.62
moito 1.64 1.95 2.39 2.47
SEXO
home 1.24 1.57 2.16 2.29 2.48
muller 1.21 1.43 1.96 2.12 2.35
fami lia 1.23 1.83 2.97 3. 15
escota 1.80 1.77 1.44 1.41
HBITAT DE RESIDENCIA ami gos 1.20 1.26 1.40 1.49
urbano 1.24 1.37 1.66 1.79 1.97
vecios 1.10 1.12 1.25 1.30
periurbano 1.20 1.60 2.39 2.55 2.82
traballo 1.08 1.09 1.14 1.17
out ros 1.08 1.12 1.18 1.20
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego) . ~ medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
272
273
Na Cos Cos Cos
Na Cos Cos Cos
escritura profesores compaeiros compaeiros
(clase) (recreo)
(clase) (recreo)
TOTAL SECTOR 1.21 1.61 2.99 3.09
TOTAL SECTOR 1.27 2.08 3.45 3.62
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 1.12 1.67 3.52 3.64
galego 1.25 2.15 3.63 3.81
casteln 1.41 1.44 1.49 1.54
casteln 1.38 1.55 1.92 2.03
as das 1.40 1.49 2.16 2.19
as das 1.40 1.70 2.77 2.98
out ras 2.50 2.50 2.50 2.50
outras 3.00 3.00 4.00 4.00
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.40 1.39 1.03 1.03
s casteln 1.20 1.10 1.00 1.00
mis casteln 1.47 1.51 1.72 1.78
mis casteln 1.39 1.51 1.84 1.99
mis galego 1.14 1.40 3.00 3.16
mis galego 1.33 1.83 3.07 3.35
s galego 1.12 1.83 3.77 3.86
s galego 1.23 2.28 3.81 3.93
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
pouco 1.10 1.05 1. 15 1.15
pouco 1.47 1.73 2.67 3.00
bastante 1.20 1.86 2.93 3.05
bastante 1.36 2.12 3.37 3.58
moito 1.22 1.38 3.13 3.21
moito 1.22 2.06 3.50 3.66
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 1.08 1.08 1.00 1.00
nada 1.33 1.00 1.00 1.00
pouco 1.38 1.36 1.42 1.44
pouco 1.55 1.75 2.36 2.64
bastante 1. 19 1.86 3.05 3.19
bastante 1.41 2.18 3.40 3.57
moito 1.18 1.38 3.48 3.57
moito 1.19 2.05 3.52 3.70
LE O GALEGO
LE O GALEGO
nada 1.03 1.34 2.70 2.76
nada 1.03 2.42 3.54 3.68
pouco 1.15 1.54 3.15 3.24
pouco 1.20 2.08 3.56 3.75
bastante 1.29 1.76 2.96 3.04
bastante 1.33 1.97 3.37 3.55
moito 1.52 1.82 2.60 2.90
moito 1.44 2.14 3.25 3.39
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 1.05 1.28 2.91 3.05
nada 1.04 2.11 3.58 3.78
pouco 1.17 1.64 3.11 3.17
pouco 1.24 1.96 3.50 3.68
bastante 1.41 1.91 2.90 2.99
bastante 1.52 2.20 3.23 3.39
moi to 1.53 1.86 2.78 3.00
moito 1.61 2.30 3.21 3.36
familia 1.16 1.62 3.22 3.32
familia 1.27 2.10 3.52 3.69
escala 1.98 1.96 1.58 1.68
escota 1.67 1.95 1.86 1.95
amigos 1.33 1.44 1.86 1.89
amigos 1.44 1.78 2.72 2.78
vecios 1.05 1.05 1.71 1.76
vecios 1.14 1.19 1.33 1.67
traballo 1.50 1.50 1.33 1.33
traballo 1.00 1.00 1.25 1.25
outros 1.00 1.00 1.44 1.44
out ros 1.00 1.00 1.67 2.00
As medias estn comprendidas entre 1 (s castcln) e 4 (s galego).
274
275
Tboa 5.2.5. Medias de usos lingsticos na escota. Ourense-4*
Tboa 5.2.6. Medt"as de usos lingsticos na escota. Ponteuedra*
Na Cos Cos Cos
Na Cos Cos Cos
escritura profesores compaei ros compaeiros
(clase) (recreo)
(clase) (recreo)
TOTAL SECTOR 1.19 1.51 3.04 3.15
TOTAL SECTOR 1.22 1.49 2.05 2. 19
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 1.14 1.52 3.28 3.40
galego 1.20 1.77 2.99 3.23
casteln 1.40 1.40 1.71 1.84
casteln 1.23 1.24 1.18 1.18
as das 1.35 1.50 2.51 2.57
as das 1.26 1.44 1.87 2.12
out ras 1.50 2.00 2.50 2.50
out ras 1.25 1.25 1.75 1.75
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.20 1.20 1.00 1.00
s casteln 1.20 1.21 1.07 1.06
mis casteln 1.44 1.43 1.58 1.63
mis casteln 1.25 1.33 1.45 1.57
mis galego 1.23 1.43 2.94 3.06
mis galego 1.17 1.41 2.52 2.78
s galego 1.10 1.59 3.46 3.58
s galego 1.27 2.11 3.32 3.55
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
pouco 1.09 1.55 2.18 2.18
nada 1.00 1.00 1.00 1.00
bastante 1.18 1.41 3.12 3.16
pouco 1.1 1 1.09 1.20 1.31
moito 1.19 1.61 2.98 3.18
bastante 1.23 1.51 2.02 2.20
moito
FALA O GALEGO
1.23 1.50 2.15 2.25
nada 1.00 1.00 1.00 1.00
FALA O GALEGO
pouco 1.45 1.47 1.39 1.42
nada 1.00 1.00 1.00 1.00
bastante 1.16 1.40 3.20 3.24
pouco 1.26 1.29 1.28 1.33
moito 1.19 1.63 3.04 3.24
bastante 1.22 1.53 2.18 2.39
moito 1.23 1.61 2.44 2.56
LE O GALEGO
nada 1.02 1.28 2.97 3.01
LE O GALEGO
pouco 1.12 1.44 3.20 3.28
nada 1.07 1.46 2.18 2.27
bastante 1.38 1.73 2.83 3.03
pouco 1.20 1.50 2.17 2.38
moito 1.57 1.88 2.77 3.1 1
bastante 1.25 1.51 1.98 2.11
moito
ESCRIBE O GALEGO
1.33 1.45 1.83 1.92
nada 1.02 1.35 3.17 3.25
ESCRIBE O GALEGO
pouco 1.20 1.53 3.07 3.20
nada 1.06 1.45 2.28 2.46
bastante 1.65 1.86 2.43 2.52
pouco 1.27 1.49 2.04 2.21
moito 1.60 1.89 2.84 3.20
bastante 1.38 1.57 1.77 1.81
moito 1.35 1.48 1.77 1.85
familia 1.18 1.51 3.11 3.23
es cola 1.75 1.85 1.70 1.75
familia 1.20 1.58 2.38 2.58
amigos 1.33 1.00 1.00 1.00
escola 1.55 1.57 1.24 1.22
vecios 1.00 1.00 1.22 1.22
amigos 1.22 1.26 1.43 1.46
traballo 1.00 1.00 2.00 4. 00
vecios 1.00 1.02 1.11 1.12
out ros 1.00 1.00 1.00 1.00
traballo 1. 10 1.05 1.05 1.10
outros 1.11 1.09 1.26 1.26
As estn entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
As medias e.stn comprendida.s 1 (s castel<n) e 4 (s galcgo).
6
USOS LINGSTICOS NOUIROS MBITOS E SITUACINS
COMUNICATTVAS
En toda comunidade lingstica habitual atopar individuos
que modifican a sa forma de fal ar de ac01do coa situacin na que se
a topan, fenmeno denominado um-iacin di afsica ou estilstica. Se ben
en comunidades monolinges os falantes utilizan variedades da mesma
lingua para marca-lo estilo (que poden coincidir, sa vez, con dialectos
sociais ou xeogrficos), en comunidades onde, coma na nosa, conviven
varias linguas, un dos recursos que adoitan utiliza-los falantes o cambio
de lingua. Neste tipo de comunidades, polo tanto, as linguas funcionan
moitas veces coma as variedades dialectais nun repertorio monolinge.
Oeste xeito poderiamos defin-lo repert01'iO lingstico coma un conxunto
de variedades lingsticas (linguas, variedades diatpicas, diastrticas otl
diafsicas) s que os membros dunha comunidade lingstica recorren
para establecer unha interaccin socialmente apropiada
86
. Podemos
86
Tal e como utilizamos aqu o termo, as variedades lingt'i sticas dun repertorio determinado non se
definen pola sa unidade estmcrural senn polos seus usos e funcins diferenciais na vida social da
comunidade.
278 Usos l'ingsticos noutros mbitos e situacins comunicativas
manter que a capacidade que teen os falantes para usa-la variedade
lingstica axeitada para cada situacin comunicativa forma parte da sa
competencia comunicativa .
Debido importancia que ten, nas comunidades onde
conviven mis dunha lingua, a descricin das circunstancias nas que os
falantes cambian dunha a outra de acordo coa situacin comunicativa,
para chegar a coece-lo rendemento funcional de ambas linguas,
decidimos dedicarlle variacin situacional un captulo do presente
volume. Dentro do mesmo incluirmo-la descricin da conducta lings-
tica dos entrevistados en tres seccins amplas:
6.1. En diversas situacins nas que o elemento
bsico de variacin o interlocutor.
6.2. No mbito laboral.
6.3. Nas institucins, na consulta mdica e na compra.
6. 1. USOS LINGSTICOS EN DIVERSAS SITUACINS COMUNICATIVAS
Un dos factores que interveen de xeito decisivo na configu-
racton clunha situacin comunicativa e que, polo tanto, inflen na
e leccin de cdigo por parte do falante, o interlocutor. Este pode ser
definido como un individuo que aglutina unha serie de caractersticas
psicosociolxicas e que mantn certo tipo de relacin co falante, quen
decide codifica-la sa mensaxe basendose na informacin que pose
sobre aquel , sexa extrada no intre de establece-la comunicacin ou a
partir de experiencias previas.
Dada a importancia do receptor da mensaxe no intre de
codifica-la mesma, declicarmo-la presente seccin a analiza-la variabilidade
na eleccin da lingua en situacins que teen como principal diferenciador
o interlocutor. Tales interlocutores son os seguintes:
a) vecios galegos
b) vecios de fra ele Galicia
e) amigos
el) un descoeciclo
e) urlha persoa de confianza
f) un grupo galegofalante
g) un grupo castelanfalante
6.1.1. Usos lingsticos en dive1'sas stuacins c01nunicativas
en Galicia
As puntuacins medias que figuran a seguir indican os niveis
de uso en cada unha das sete situacins anteriores
87
:
Cadro 6.1.1. Medias de uso do galego en diversas situacins
comunicativas Clingua habitual x = 2.97)
con grupo galegofa lante
con algun de confianza
con vecios galegos
cos amigos
con grupo castelanfalante
con descoecido
con vecios el e fra
3.62
3. 13
3.10
3.06
2.61
2.36
2.09
A xulgar polas puntuacins medias do cadro anterior, a
situacin que mis favorece a utilizacin do galego a integracin do
falante nun grupo que se comunique nesta lingua. Pola contra, os
intercambios con persoas de fra de Galicia son os que mis favorecen
a eleccin do casteln. Outras circunstancias que promoven a utilizacin
do galego son a existencia dun elevado nivel de confianza entre o
entrevistado e os interlocutores ou o feito de interaccionar con vecios
galegos, mentres o facelo cun grupo castelanfalante, e especialmente cun
descoecido, favorece a eleccin do casteln. Como vemos, nas catro
primeiras situacins a puntuacin media mis alta c da lingua habitual ,
o que vai en favor duo maior uso do galego; sen embargo, nas tres ltimas
o uso do galego est por debaixo da media correspondente lingua
"' Lmbrese que as puntuacins van asociadas s seguintes opcins lingsticas: 1 's casteln', 2 'mis
casteln', 3 ' mis galego', 4 's galego' . Recordaremos, unha vez mis, que as medias superiores a 2.5
indican un predominio do uso do galego, mentres as inferiores a esta cifra supoen un uso mis elevado
do castcln.
280 Usos lingsticos noutros mbitos e situacins com:unicativas
habitual en Galicia, feto que reflicte unha tendencia cara castelanizacin
cando se interacta cun grupo castelanfalante, un descoecido ou con
vecios de fra de Galicia.
A seguir presentmo-las correlacins de Pearson entre a
lingua utilizada en cada unha das situacins anteriores e a lingua
habitual
88
.
Cadro 6.1.2. Cone!acin de Pearson entre a lingua babitual e a
lingua utiliz ada en diversos tipos de interaccins
lingua cos amigos .88
lingua con algun de confianza .87
lingua cos vecios .85
lingua con grupo galcgofalante .73
lingua con descoecido .71
lingua con vecios non galegos .70
lingua con grupo castelanfalante .65
Como vemos, tdalas correlacins son positivas, o que indica
unha tendencia a que cada subgrupo manteti.a a sa lingua habitual
independentemente dos condicionantes situacionais. O feto de que a
maiora delas superen a correlacin media (.50) significa que se trata
dunha tendencia elevada, comn maiora dos entrevistados.
As correlacins amasan, as mesmo, que existen tres grupos
de interaccins diferenciados pola puntuacin obtida:
a) En primeiro lugar estn os intercambios comunicativos con
individuos do mbito de amizades e coecidos do entrevistado; nestas
situacins dse amis alta tendencia cara mantemento da propia lingua.
b) En segundo lugarsitase a conversa cungrupo galegofalante,
cun descoecido e con vecios non galegos, onde o descenso das
puntuacins expresa certo cambio de lingua efectuado nestas interaccins
respecto lingua habitual.
.., Para a definicin de correlaci n remitimos cap. 2.
e) Finalmente, as situacins comunicativas nas que o
interlocutor castelanfalante. N este caso, o descenso da puntuacin pode
deberse existencia de acomodacin cara casteln por parte dos
galegofalantes habituais (monolinges ou bilinges) e dos que falan mis
casteln ca galego89.
No grfico 6.1.1 reflctense as medias de uso do galego en
seis situacins diferenciadas pola lingua que faJan os interl ocutores
(galego/casteln), pola relacin entre participantes (persoa de con-
fianza/ persoa descoecida) e pola condicin de galego ou non galego
do interlocutor. A tendencia descendente das lias indica unha
marcada cada do galego cando se cumpre algunha das tres ltimas
condicins, dicir, canelo o rece ptor da mensaxe castelanfalante,
descoeciclo para o falante ou un vecio ele fra de Galicia . Dentro
destas, a que mis favorece o uso do casteln a interaccin cun
individuo non galego, seguida polo feito ele que se trate dun
descoecido. Os intercambios comunicativos cun grupo castelanfalante,
anda que promoven a utilizacin do casteln, fano en menor medida
cs situacins anteriores; este fet o corrobora o dito no comezo desta
seccin, dicir, que mis importante c lingua utilizada polo interlo-
cutor para decid-la eleccin lingstica por parte do falante o tipo
ele relacin que mantean o fa lante e o onte e a capacidade do
segundo para comprende-lo galego. En efecto, se nos fixamos nas
puntuacins medias que figuran esquerda do grfico, vemos que o
nivel de uso do galego canel o o interlocutor unha persoa de
confianza ou un vecio galego practicamente o mesmo (3.13 e 3.10
respectivamente), o que pode deberse, en parte, a que son categoras
que se superpoen (un vecio pode considerarse persoa ele confianza
e unha p ersoa de confianza pode ser, mesmo tempo, un vecio). A
situacin quemis favorece o uso do galego, por outra parte, aquela
na que a maiora dos interlocutores son galegofalantes (3.62). Se se
compara a puntuacin media obtida nesta situacin coa da lingua
habitual (2.97) , obtense un grao de acomodacin favorable galego
de 0.65 puntos . Sen embargo, cando os interlocutores constiten un
gmpo na sa maior parte castelanfalante o nivel de acomodacin para
o casteln e de 0.36 puntos. Parece, pois, que , en principio, en Galicia
"" Para o concepto de acomodacin lingstica conshese o captulo 5, nota 73 .
282 Usos lingsticos noutros mbitos e situacim comunicativas
existe mis tendencia a acomodarse cara galego que cara
casteln
90
.
Grfico 6.1.1
Medias de ttso con distintos interlocutores en Galicia

3,50
3,00
... _ .. .. ..
2,50 -
'+
..
2,00
..
1,50-
1,00 __________________________ __,
grupo galegofalante vs. grupo casrd:mF.tl :uue
persoa de confianu V$. drsculu:cidiJ
\'uifios galegos vs. vecifios non galegos
3,62
3. 13
3, 10
--)t- --
- ---+- - --
... ... . ...... ......
2,61
2,36
2,09
N este sentido, resultar de interese a relacin entre o grao de
acomodacin lingstica nas diversas situacins mencionadas e a lingua
inicial e habitual dos entrevistados. Se observmo-lo grfico 6.1.2
90
A observacin do compottamento de cada subgmpo lingstico nestas das sintacins, confmna esta
afirmacin. Para que poida comprobalo o mesmo lector, expomo-las punruacins medias dos
mcsmos e as sas correspondentes desviacins tpicas:
1 's casteln' 2 ' mis casteln' 3 'mis galego' 4 's galego'
con gmpo x=l.03 x=1.34 x=2.66 x=3.68
castelanfalante s=.23 s=.71 s=1.24 s=.82
con grupo x=1.73 x=3.44 X:=3.93 x=4
galegofalante s=l.lO s=.88 s=.28 s=.28
poderemos comprobar que tdolos grupos lingsticos presentan as
mesmas tendencias de eleccin de cdigo: o uso do galego maior cando
a interaccin se produce cun grupo galegofalante e nas restantes
situacins redcese en diferente grao segundo a lingua inicial do
informante.
Grfico 6.1.2
Medias de uso en diversas situacins comunicativas segundo a lingua inicial en Galicia
I,oo...L ___ \:...._ __________________ _.J
Cimtlin
grupo galegofalante -- - - M- - - 3,96 3,75
pc rso a ele confian7..a - -- +- - -- 3.81 2,85 1,75
\'eciios galegos -------- 3.77 2,76 1,78
amigos - - -+- - 3.73 2,68 1,75
grupo castela.nfa.la.ntc: --- ---- -- 3,27 2,07 1,38
dcsconccido --- ... -- 2,96 1,76 1,31
vecios non g-alegos .. 2,71 1.59 1, 19
Dentro dos que aprenderon a falar en galego existe moi
pouca diferencia de puntuacin entre a.s catro primeiras situacins (0.23
puntos entre a que ten unha media mis alta e a que a ten mis baixa),
de xeito que poderiamos facer delas un nico grupo caracterizado pala
utilizacin do galego como lingua habitual por parte do interlocutor ou
por unha relacin de proximidade entre participantes. Na conducta
lingstica dos bilinges e dos castelanfalantes iniciais, pala contra, existe
unha clara diferencia entre a situacin na que se dirixen a un grupo
galegofalante e os restantes contextos. Estes ltimos, caracterizados por
un notable descenso do uso do galego, poden dividirse en dous grupos:
284 Usos lingsticos noutros mbitos e situacins comunicativas
un constitudo polas persoas de confianza, vecios galegos e amigos, e
outro no que se incluiran o grupo castelanfalante, os descoecidos e os
vecios non galegos. Polo tanto, bilinges e castelanfalantes iniciais
tendeJl a incrementa-lo uso do galego cando interaccionan cun grupo
galego'falante, do mesmo xeito que os galegofalantes iniciais tendan a un
maior emprego do casteln cun grupo castelanfalante. Hai que salientar
que namentres os que aprenderon a falar en galego tenden a conserva-
-la sa lingua inicial en intercambios que se producen con suxeitos
pertencentes seu grupo ele amizades ou coeciclos, os castelanfalantes
iniciais incrementan o uso do casteln canelo interaccionan cun
clescoecido. Isto significa que o incremento do uso do galego vai
aparellaclo a interaccins que se producen con membros do propio
grupo, climinundo con estraos; fenmeno presente mesmo en entrevis-
tados para os que o casteln funciona, ou funcionou na sa infancia, como
lingua propia das interaccins cotis
91
.
Pareceunos opottuno obsetva-lo comp01tamento lingstico
dos galegofalantes habituais ('s galego' e 'mis galego ca casteln') e dos
castelanfalantes habituais ('s casteln' e 'mis casteln ca galego') nas sete
situacins aqu analizadas, coa ftnaliclacle de obter informacin sobre o grao
ele flexibiliclade lingstica clestes dous subgrupos. No caclro 6.1.3. expense
as porcentaxes de uso lingstico nas situacins analizadas:
Cadro 6.1.3. Uso lingstico de galegojalcmtes e castelanf alantes
habituais
Galegofalantcs Castelanfalantes
galego casteln galego casteln
Lingua cos vecios 96.4o/o 3.6o/o 13.7o/o 86.3o/o
Lingua cos amigos 96.7o/o 3.3o/o 9.3o/o 90.7o/o
Lingua con xente de
confianza 98.So/o O.So/o 11.7o/o 88.3o/o
Lingua con vecios
non galegos 55.4o/o 44.6o/o lo/o 99o/o
Li ngua cun grupo
castelanfalante 75.3o/o 24.2o/o 4. So/o 95.5o/o
Lingua cun grupo
galegofalante 99.8o/o 0.2o/o 63.3o/o 36.7o/o
l.ingua cun
descoecido 65.4o/o 34.6o/o 1.8o/o 98.2%
'" Cmpre matizar, sen embargo, que neste grupo de individuos as medias son sempre inferiores a 2.
Axulgar polas porcentaxes ele galego e casteln que aparecen
nas interaccins cos vecios, amigos, persoas de confianza, grupo
castelanfalante e grupo galegofalante, hai unha maior tendencia
mantemento, lingstico por parte dos galegofalantes habituais. Se a
utilizacin do galego neste giUpo oscila entre un 99.8o/o e un 75.3%, o uso
do casteln entre os castelanfalantes habituais vai clun 99.5% a un 36.7%.
Dedcese, as mesmo, que por parte dos castelanfalantes hai unha maior
acomodacin lingstica canelo interaccionan cun grupo maioritariamente
galegofalante ca por parte dos galegofalantes cando interaccionan cun
grupo maioritariamente castelanfalante (63.3o/o fronte a un 24.2%). Neste
sentido cmp re mencionar un .. efecto iclade" nos monolinges habituais
en casteln, consistente nun aumento da acomodacin lingstica cara
galego nos clous grupos mis novos respecto s clous mis vellos, o que
vai na direccin contraria tendencia castelanizante da mocidade, vista
en captulos anteriores. Examinando o cadro seguinte poderase compraba-
-lo anteriormente dito:
Cadro 6.1.4. Medias de uso do galego cun grupo galegojalante por
idade (m.onolinges habituais en casteln)
de 16 a 25 anos 1.99
de 26 a 40 1.64
de 41 a 65 1.55
mis de 65 l. 56
O grfico 6.1.3 amosa a eleccin de cdigo entre os bilinges
habitLiais. As situacins foron colocadas no eixo horizontal, de xeito que
se puidese obsetvar mis facilmente o contraste de escolla lingstica en
contextos definidos por elementos contrarios, de a esa tendencia das
lias en forma de zig-zag. As situacins quemis propician a eleccin do
galego, tanto por parte dos bilinges con predominio do galego como con
p redominio do casteln, seguen a se-la interaccin cun grupo
maioritariamente galegofalante e os intercambios con vecios galegos ou
con algun de confianza. Polo contrario, os contextos comunicativos que
favorecen a eleccin do casteln supoen a interaccin cun giUpo
castelanfalante, con vecios non galegos e cun descoecido. Estas cifras
volven corrobora-la tendencia especializacin do galego como lingua
de comunicacin entre individuos que manteen entre si un elevado grao
de confianza e que faJan e comprenden o galego. O casteln tende a
seleccionarse cando ningunha das condicins anteriores se cumpre,
dicir, cando o interlocutor ou interlocutores faJan casteln, cando existe
a posibilidade de que non entendan o galego e cando non existe
confianza entre falante e onte.
Grfico 6.1.3
Medins de ttso dos bilbzgiies hnbituais etz diversas situncins comtmicntivns en Gnlicin
mis galego
miisa.!i tdn

3,50
'.
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00

-- -)t- -- 3.93
00 0 0 0 0000 + 00000000 0 3,44
\ '
' ('
/
/
/
)\
/ o
\ /
X

1 '
' 1
'
1
' 1
.
.+.................... . ......."' ...
:..... . ../ ...
....... .. .
grupo algun dC"scoficcufo
caslel:wfalante de conli anz.a
2,66 3.49 1.95 J,GI 2,22
1,34 1.91 1,15 1.89 I,H
En relacin con este ltimo factor, cmpre comentar que
entre as razns mis frecuentemente aducidas polos entrevistados sobre
o feito de utilizaren unha ou outra lingua para dil'ixirse a un descoecido,
estn 'por se-la mia lingua habitual', cun 56.9% de respostas, e 'por se
non comprende outra lingua', cun 23.3%. S un 5.5% de entrevistados
alega que a eleccin dunha lingua ou outra cando se dirixen a un
descoecido se debe a un desexo ou vontade propia. Finalmente, un
14.3% ten outras razns
92
, entre as que destaca o contexto onde se
produce a interaccin.
92
Dent ro da categora 'outros' agrupronse opcins de resposta que eran moi pouco relevantes por
separJdo. Estas opcins foron as seguintes: ' depende de onde estea', 'pola idade do i nterlocutor', ' pol o
aspecto do interl ocutor (roupa, aparencia)', 'porque non se U e debe fa lar outra l ingua a un descoecido'
e, final mente, 'polo sexo do interlocutor'.
Se ternos en conta a relacin entre a lingua inicial e habitual
do entrevistado e esta serie de razns, debemos salientar que a maior
parte dos castelanfal antes iniciais (66.8%) responden 'por se-la mia
lingua habitual', mentres un 57.4% dos que teen o galego como lingua
materna elixen esta, mesma opcin de resposta. Este grupo lingstico
afirma en maior medida c outro que o motivo que rexe a sa eleccin
de cdigo cando se dirixe a un descoecido o temor a que este non
en ten da outra lingua (23% fronte 17.1%
93
). Por outra banda, os bilinges
dividen a sa resposta entre a primeira e a segunda razn, isto , entre
'por se-la mia lingua habitual' (31 %) e 'por se non entrende outra lingua'
(39.2o/o), anda que neste grupo o lugar en que se produce a interaccin
('depende onde estea') infle nunha porcentaxe non despreciable de
suxeitos (12.6%). Polo que respecta lingua habitual, ternos que os dous
grupos monolinges son os que en maior medida afirman dirixirse a un
'descoecido mm determinado idioma 'por se-la mia lingua habitual' ,
anda que a porcentaxe bastante mis elevada no caso dos monolinges
en casteln (95.2%) ca nos que faJan s galego (73.6%) . Pola contra, estes
responden en maior medida cs primeiros que a posibilidade de que non
entenda a outra lingua o factor determinante da sa eleccin de cdigo
(13% fronte 1.7% dos monolinges en casteln). Os grupos bilinges
seguen a mesma tendencia cs monolinges, segundo cal sexa a sa
lingua predominante. As, mentres un 47.8% de bilinges con predominio
do casteln coida que a razn pola que se dirixe a un descoecido nunha
lingua determinada se debe a que esa a sa lingua habitual, s un 27.2%
dos bilinges con predominio do galego responde isto mesmo. Nestes,
sen embargo, hai unha maior porcentaxe de informantes que atriben a
sa eleccin de cdigo posibilidade de que o interlocutor non entenda
outra lingua (41.4% fronte 28% dos bilinges con predominio do
casteln), e contexto comunicativo (15.3% fronte 9.8%).
93
O 95.4% dos suxeiros que elixen esta opcin de resposta dirxense a un descoecido s en casreln
(76.2"A>) ou mis en casteln ca en galego (19.2%) . Polo tanto, debemos interpretar que esa posibilidade
de que o interlocutor non entenda 'ourra lingua' se refire case exclusi vamente 6 galego.
6.1.2. Usos lingsticos en dive1-sas situacins comunicativas
po1' sectores
No grfico 6.1.4 expense as medias de uso por sectores nas
situacins que para o conxunto de Galicia favorecan o emprego do
galego, e no grfico 6. 1. 5 as medias de uso nas situacins favorecedoras
do casteln.
Nestes grficos destacan dous fetos: en primeiro lugar que,
tal como suceda coa lingua habitual, o uso do galego nas diversas
situacins aqu analizadas descende dende os sectores rurais cara qs
sectores urbanos. En segundo lugar, que en tdolos sectores aumenta o
uso do cando a interaccin se produce cun grupo galegofalante
(grfico 6. 1.4), sendo moito mis pronunciado este incremento nos
sectores mis castelanizados (A Corua, Pontevedra e Santiago). Polo
contrario, cando a interaccin se produce cun descoecido ou con
Grfico 6.1.4
Medias de uso en diversas situaCilS cmmmicativas por sectores
4,00-.--- - ----------------- -----.
3,50-
Jp.--------------A- ----- --------- -----------
=-. ____-_- __ -__ -_-
. -.. _- --- - - ----- - --
' - / , ..
', -------,.. ............................. .
3,00-
2,50 -
', _______ _,.
2,00 -
1,50 -
1,00
a.lgutn dt confi.an:u grupo plcgof&nlc wcios
A Corua
_____ ,..... ___
2,31 3,25 2,03 2,1 7
Po nlt \ed r.a
.......... .........
2.47 3,35 2.50 2.13
S:mt iago ---- ---- 2,98 3.59 2,90 2.89
Lugo-2 - - -+ - - 3,25 3.62 3.26 3,21
Ourensc-4 ------- - 3,18 3.65 3.61 .l.48
l.ugoS ----&--- 3.75 3.87 3.79 .1.7 1
vecmos non galegos (grfico 6. 1. 5),' o uso do casteln incremntase
considerablemente (como se aprecia a travs dese descenso das lias en
tdolos sectores) en relacin seu uso cun grupo castelanfalante.
A Corua
Ponten,.J,..
Santiago
l ugo-2
OurcnJe-4
1 uso-5
Grfico 6.1.5
Medias de uso en diversas situacins co1mmicativas po1 sectores
4,00 -,------- --- --------- - --- --,
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
-- -M- --
.......... .........
---- ----
- - -+ - -
- -- -----
--- -+---- - -
-- - - -'_:1
.- --------- _ ... ------
----
............ +--.......... .
_,.__- -----
un ducoiiuido grupo cutdanbi.Jntr
1,60 1.73
1.65 1.91
2,21 2,42
2.39 2,73
2,64 3.11
3.03 J.38
---
--
-- .. ...
......
--x
vrciiio1 non g.1.lrgos
1.24
1.63
2,08
2.18
2.56
3,02
O grfico 6.1.6 amosa as tendencias de uso lingstico por
sectores en interaccins diferenciadas polo grao de confianza entre
interlocutores. En tdolos sectores, independentemente do urbanizados
que estean e do seu nivel de uso do galego, hai unha clara tendencia a
que este aumente cando o interlocutor unha persoa de confianza,
mentres o uso do casteln faino cando se trata dun descoecido. Cmpre
salientar, ademais, o feito de que mentres con algun de confianza a
media de uso superior da lingua habitual en tdolos sectores ags en
Pontevedra, cun descoecido inferior a esta.
290 Usos lingsticos noutros m.bitos e situacins comunicativas
Cadro 6.1.5. Medias de uso cunha persoa de confianza e un
descoii ecido en relacin coa lingua habitual po1' sectores
lingua habitual pcrsoa de confianza descoecido
A Corul'ia 2.17 2.31 1. 60
Pontevedra 2.40 2.47 1.65
Santiago 2.78 2.98 2.21
Lugo-2 3.08 3.25 2.39
Ourense-4 3.31 3.48 2.64
Lugo-5 3.53 3.75 3.03
Grfico 6.1.6
Medias de uso segundo o grao de co1if7nnza co interlocutor por sectores
4,00 --r-------- - - ------ - --------,
3,50
3,00-
2,50
2,00
1,50
.....
M'- ....
..
-.
1,00--'-------- ----------------!
de: (onfi:tnu un ducoccido
A ConJ:a - - ..,... - - 2,31 1.60
Pome\edra +
Sanriago - -- - - - - -
l ugo-2
Ourcnsc:: -4
-- --
--lt- -
2.47 1.65
2,98 2,21
3, 25 2,39
3,48 2,(.4
3,75 3.03
No grfico 6.1.7 figuran as medias de uso dos galegofalantes
iniciais por sectores, cando interaccionan cun grupo castelanfalante ou
con vecios non galegos. Como vemos, en tdolos sectores hai un
descenso do uso do galego cos vecios non galegos, onde existe a
posibilidade de que a comunicacin non resulte efectiva nesta lingua
A Coma
PorHcYcdr.a
S:uuiago
Lugo2
Ourcnsc-4
l ugo-5
Grfico 6.1.7
Nivel de acomodacin lingiUsticn dos gnlegofnlantes inicinis por secto1es
4,00-,--------------------- --,
3,50
3,00
-- .
....................... .
,
2,50
........ -+
2,00
!,50
1,00-'-------------------------l
--)t- -
......... + .........
-- -- -- --
----
- - lt- -
grupo cutrlu.a.lamc
2.63
2.69
3.20
3.23
3,41
3.56
nciot: non g;aJrgos
1.61
2,40
2,78
2.92
2.96
3,23
debido falta de competencia na mesma por parte do interlocutor. O
descenso do uso do galego no segundo tipo de interaccins conside-
rablemente maior no sector da Corua ca nos demais sectores (1.2
puntos).
6.2. A LINGUA NO MBITO DO TRABALLO
O traballo un mbito de gran importancia para os usos
lingsticos dos individuos, polo tempo que estes lle dedican diariamente,
pola variedade de interaccins que poden producirse no seu interior e por
ser un destacado factor socializador.
Coa finalidade de explora-las relacins entre lingua e mbito
de traballo incluronse no cuestionario sete preguntas: unha de carcter
xeral (p. 31), catro sobre interaccins habituais, tanto para profesins
liberais como para non liberais (p. 32-35), e outras das relativas
influencia da lingua do traballo sobre a lingua habitual d o entrevistado
(p. 36-37, vid. apndice 3). As variables coas que se operou foron as
seguintcs:
a) Lingua falacia no traballo
b) Lingua falacia cos clientes (profesionais liberais)
e) Lingua falacia cos compaeiros (profesin non liberal)
el) Lingua falacia cos empregados/subordinados (profesin
non liberal)
e) Lingua falacia cos sup eriores (profesin no n liberal)
f) Conclicionamento da lingua habitual pola lingua de traballo
g) Sentido do conclicionamento da lingua habitual pota lingua
do traballo
As variables referidas s hbitos lingsticos no traballo (as
cinco primeiras) cruzronse con diversas variables de control (cfr. tboas
6.2. 1.0 e seguintes e 6.2.2.0 e seguintes)
94
. As tboas 6.2. 1.0 e 6.2.2.0,
referentes a Galicia, recollen unha variable ele control mis cs relativas
a sectores: o reducido nmero de e ntrevistados que responcleron
pregunta 32 en cada sector fixo que a sa anlise s fose apropiada para
o conxunto do territorio galego
95
.
Non presentamos tboas para as variables f) e g), xa que as
variables que parecan estar asociadas con elas podan estar encubrinclo
outros factores e/ ou non ofrecan resul tados estatisticamente significat i-
vos. O que si aparece no texto son as frecuencias de resposta para estas
variables e algunhas consideracins feitas tendo en conta a lingua
materna e a lingua habitual (cfr. epgrafe 6.2.2). Tdolos comentarios
As anlises desta seccin fanse con puntuacins medias en Jugar de porcentaxes, seguindo a tnica
xeral deste volume. O que aparece nas tboas son, xa que Jogo, as medias de uso lingstico nos mbitos
e interaccins aqu analizados segundo as disti ntas variables de control, anda que no texto s veces
utilizamos porcentaxes.
95
Consideramos, sen embargo, que a obtencin de datos vlidos para o CO!Lxunto de Galicia xustifica
a sa inclusin, como suceda con outras pregumas di rixidas s a unha parte da mostra. Se1virn, as
mesmo, como guas para futuros traballos dedicados especificamente a ese mbito.
293
realizados refrense a Galicia como conxunto excepto cando se fai
mencin expresa s sectores.
6.2.1. Relacin ent1e a lingua no mbito do trabal/o e ottras
variables
estudia-la li ngua habitual no traballo segundo as variables
soc1a1s obsrvanse tendencias xerais coincidentes coas detectadas
estudia-la lingua habitual do entrevistado (cfr. tboas 6.2. 1.0 e seguintes).
O uso do galego dimine a medida que descendemos na escala ele ida de%
(cfr. grfico 6.2.1), proclucndose unha lixeira inversin desta tendencia
Grfico 6.2.1
Medias de uso 110 tmbnllo segundo n idnde m Gnlicia
4,00 --.------------- --- - - -----.,
3,50
3,00
2,50
2,00
! ,50
1,00
IGa 25 26 a 40 41 .65 de: 65
no u-:J: Lallo
__ _ __ ,.... ___
2,84 2.77 3,13 3.39
ros compaciros """'"+ " " " " ' 2,8? 2.82 3.24 3,48
cos ---- --- - 2.57 2.53 2,82 2,92
cos supcriore.s - -
.. _
- 2,54 2.41 2.55 2,59
'"' lsto as tamo en Galicia como por sectores. Con todo, nas agmpacins de concellos mis rurais clse
un elevado uso do galego en tdolos gn1pos de idade (a media sempre superior a 3).
294 Usos lingsticos noutms mbitos e situacins comunicativas
nos menores de 26 anos
97
Tamn descenden as medias segundo se
incrementa o nivel de estudios, a medida que o hbitat de residencia ten
mis trazos urbanos (cfr. grfico 6.2.2) e canto mis elevada a clase social
Grfico 6.2.2
Medias de rtso 1w h aballo segundo o hbitat de 1'esidencia en Galicia
4,00,--------------------------------------------------.
3,50
3,00
2,50
2,00
./
1,50-
1,00
urbmo puiurbano ,.J u ruu l-1 rur.-2
no trab;)Jo
____ ,.. ___
2.23 2,74 2,92 3,32 3.57
cos compaciros + 2,26 2,88 3.02 3.43 3,67
cos empregados
--- ---
2,13 2,90 2.81 3,25 3.37
cos superi()res - - +- - 1,87 2,33 2.54 2.87 3. 13
97
Pode resultar estrao que se produza esta inversin da tendencia, pero hai que ter en conta as
caractersticas dos entrevistados de 16 a 25 anos que contestan as preguntas sobre o Lrahall o ( dicir,
aqueles que tn1ballan ou estn buscando emprego). Se illamos este grupo de emrevistados, vemos que
o 64. 1% ten o galego como lingua inicial, o 24.2"/o o casteln e o 11.2% mbalas das; o 41.6% fal a
habitualmente s galego, o 31.7% preferentemente galego, o 18.5% preferentemente casteln e o 8.2%
s casteln; o 8.8% non ten estudios, o 61.2% primarios completos ou incompletos, o 15.4% estudios
de grao medio e o 13.5% estudios superiores; o 6.1% pertence clase baixa, o 47.5% media-baixa, o
41.6% media e o 4.7% media-alta; por ltimo, o 26.6% vive no hbitat urbano, o 6.2% no periurbano,
o 14.4% nas vi las, o 12.5% no mral-1 e o 40.3% no rural-2. As pois, as porcentaxes de lingua inicial e
lingua habitual deste subgrupo son mis favor'Jbles galego cs do corn..1.mto dos entrevistados de 16
a 25 anos. (cfr. Femndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodriguez Neira (coords.) 0993). Op. cit.
para a lingua inicial, e o cap. 3 deste mesmo volume para a lingua habitual).
Se obseJvmo-las caractersticas sociais dos entrevistados menores de 26 anos que reali zan algunha
actividade laboral, vemos que presentan un baixo nivel de estudios e unha parte considerable vive no
rural ou en vilas, e mis da metade son de clase baixa ou media-baixa. As pois, unha parte importante
deles penence a aqueJes grupos sociais que usan en maior medida o galego. Non deban contestar estas
preguntas os estudiantes, que teen un alto uso do castcln e representan un nmero considerable
demro dos mis novos. Este problema non existe con outros grupos de idade, xa que a distribucin por
estudios, clase social e hbitat de residencia semellante para a totalidade de cada grupo e para aqueJes
que deban contestar estas preguntas relativas medio laboral.
do entrevistado (grfico 6.2.3). As clases baixa e media-baixa amosan
unhas puntuacins semellantes, e s a media-alta est por baixo do 2.5
nas carro variables.
no tr:.tballo
cos
cos emprcgados
cos upcrio ru
Grfico 6.2.3
Medias de uso 110 haballo segundo a clase social en Galicia

3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
........... .........
--- +----
---- ----
- - .. - -
.--:..- :-:. .-.:. .........
--.::.:.:_........ .
-------------- - ---- .. ,_
-.. :. ::-.:+ ....
- ... -----
- - .....
....
baixa mcdia-b:tixa media rncdia-:tlta
3,34 3.28 2,81 2,28
3.46 3.38 2,87 2,30
2,97 3,04 2,59 2,25
2,61 2,74 2,33 1,94
Anda que as diferencias por sexo non son relevantes, as
puntuacins correspondentes s mulleres son lixeiramente mis baixas
cs dos homes.
Observando os usos lingsticos no mbito de traballo
segundo a lingua inicial do entrevistado, os nicos valores inferiores a 2
(claramente favorables casteln) danse entre os monolinges iniciais en
casteln (cfr. tboa 6.2.2.0), mentres os galegofalantes iniciais se decantan
a favor do galego (en case tdalas situacins a media superior a tres
puntos). Os bilinges iniciais mantense no bilingismo, ben lixeiramente
a favor do galego (no traballo en xeral, cos compaeiros ecos empregados),
ben do casteln (cos clientes e cos superiores).
A anlise dos usos lingsticos no mbito do traballo en
relacin coa lingua habitual do entrevistado a que ofrece datos mis
296 Usos lingsticos noutros nlbitos e situacins contunicativas
interesantes (cfr. tboas 6.2.2.0ss). Os resultados do cruza mento, reflectidos
nos grficos 6.2.4 e 6.2.5, permiten ve-lo grao de acomodacin e cambio
lingstico que supn o traballo e, ademais, poden ser comparados cos
das variables referentes influencia do traballo na lingua habitual.
Grfico 6.2.4
Medias de uso 110 tmballo segu11do a liugua habitual m Gnlicia
.s castdn m:\isca.udn 56 g:alcgo
no tnb-a.l lo 1,34 1,98 3,01 3,87
cos comp;ieiros
.......... ......... 1,05 1.91 3,24 3.96
cos cmpregados --- - -- -- 1,05 1,86 3,13 3.90
- -
-
- 1,03 1,57 2,61 3.72
O grfico 6.2.5 permite ve-la relacin entre as medias de
lingua habitual e a lingua no mbito de traballo (tomado globalmente e
en diversas interaccins) en Galicia e nos seis sectores. Os resultados non
difiren demasiado dunhas interaccins a outras. existe un alto
grao de correlacin entre a lingua habitual e a lingua faJada nesas
situacins. O cac.lro 6.2.1 recolle os coefici entes de correlacin
corres pon dentes a Galicia e s seis sectores seleccionados
98
:
'"' A lingua falada cos clientes s aparece neste cadro 6 analizar Galicia, por motivos que xa indicamos.
Para un comentario mis amplo da anlise de correlacins, cfr. cap. 2.
Usos lingfsticos en Galicia 297
Grfico 6.2.5
Liugua habitual e /iugua 110 mbito de tmbnllo
4,00-.-------------------------------------------------.
3,50 -
3,00 -
2,50
2,00
1,50
1,00
G'llicia A Coma Svnia&o lu;<>-2 l.ugo-5 Ourcnse-4 Pomcwdn.
lingua habimal - - x- - 2,97 2,17 2.79 3,09 3,53 3,31 2.41
no trJba.llo ............. 3,04 2, 18 2,75 3.07 3.65 3.44 2,53
cos compaiieiros
----- 3.12
2.21 2,89 3,20 3.76 3.47 2,58
cos emprcgados
- -- -2.72
2,12 2.59 2,82 3,61 3.35 2,12
.:os :mpcriore.s - - 2.50 1.76 2.16 2,75 3, 19 3,14 2.06
Cadro 6.2.1. Correlacin entre a lingua habitual e a lingua no
mbito do trabal/o ( Galicia e sectores)
Li ngua no Lingua cos Lingua cos Lingua cos Li ngua cos
traballo clienres compaeiros e mpregados superiores
Galicia .80 .74 .81 .80 .73
A Corua .72 .80 .74 .66
Pontevedra .78 .88 .78 .76
Sanriago .66 .80 .76 .68
l.ugo-2 .80 .84 .86 .75
Oure nse-4 .72 .76 .69 .67
Lugo-5 .65 .67 .70 .56
As correlacins correspondentes a Galicia son en tdolos
casos bastante altas (por riba do 0.7). As mis baixas son as que se dan
cos superiores e cos clientes (a segunda, correspondente s s profesionais
liberais), por esta arde. Nas interaccins cos compaeiros ecos empregados
298 Usos lingsticos noutms mbitos e situacins comunicativas
onde mis se conserva a lingua habitual. En canto sectores, s Lugo-
5 presenta unha correlacin menor de .65 (na interaccin cos superiores).
O grfico 6. 2.4 recolle o cmzamento entre a lingua habitual
e as medias de uso no traballo. Aprciase nel un maQ.temento considera-
ble dos usos de cada .gmpo.
Polo que atinxe cruzamento destas variables coas diferentes
destrezas lingsticas do entrevistado, canto maior a capacidade para
entender e fala-lo galego (competencia oral) mis se utiliza esta lingua no
mbito laboral. Sen embargo, aumenta-lo dominio da lectura e escritura
en galego (competencia escrita) dimine o seu uso oral no traballo. A
explicacin disto xa se daba no volume Lingua inicial e conzpetencia
lingstica en Galicia. Diciamos al que unha parte importante dos que
se consideraban moi competentes en galego escrito declaraban ter niveis
baixos de uso deste idioma. Estes acostumaban se-los de clase social mis
alta, maior grao de estudios, hbitat mis urbano e menor idade dicir , ,
precisamente os que amasan menores niveis de uso do galego pero que
estn mis alfabetizados ou teen maior costume de ler ou escribir ben ,
en galego ben en casteln99 .
6.2.2. Cambio de lingua e mbito de traballo
A partir dos datos obtidos, hai dous xeitos de estudia-los
posibles cambios de lingua relacionados co mbito do traballo: o
primeiro,, comparando entre si as diferentes variables de usos lingsticos
declarados polo entrevistado nese mbito; o segundo, analizando as
variables Condiciona1nento da lingua habitual pota lingua de traballo e
Sentido do condicionamento da lingua habitual pota lingua do traballo.
Segundo o primeiro, podemos ordena-las interaccins de menor a maior
emprego do galego: as que menos uso presentan son aquelas cos clientes
(variable analizada s para Galicia) e cos superiores, segundoas a
interaccin cos empregados e logo cos compaeiros (cfr. grfico 6.2.5).
Non existe un factor subxacente que explique a cada das medias de uso:
como se pode ver no cadro 6.2.1, a correlacin para o total el e Galicia entre
99
Para un ha explicadn mis detallada, cfr. Fernndez Rodrguez, Mauro A. e Modesto A. Rodrguez
Neira (coords.) 0993). Op. cit.
299
estas variables e a lingua habitual en case tdolos casos moi alta, o que
quere dicir que os entrevistados manteen case sempre a sa lingua
habitual nas diversas situacins comunicativas do medio laboral. As
correlacins mis baixas (pero sempre elevadas) danse naquelas
interaccins que supoen un maior cambio de lingua, que neste caso
coinciden coas que presentan un menor uso do galego (cos clientes ecos
superiores).
Non se obsetvan nos sectores tendencias de cambio dunha
interaccin a outra que sexan diferentes para os diversos tipos de sectores
(cfr. grfico 6.2.5). A distancia entre a media mis alta e amis baixa vai
do 0.33 de Ourense-4 0.57 de Lugo-5, sen que se poida ligar carcter
mis ou menos urbano do sector. As diferencias son pequenas porque,
como vimos, as puntuacins para as diversas interaccins non difiren
moito das da lingua habitual. Sen embargo, si existe relacin entre a
menor presencia do galego no conxunto das interaccins e o maior grao
de urbanizacin do sector, como se pode tamn tirar do grfi co 6.2.2,
onde se recollen as medias de uso no traballo segundo o hbitat de
residencia.
A;; variables Condicionamento da lingua habitual pola lingua
de traballo e Sentido do condicionamento da lingua habitual pota lingua
do traballo setven tamn para coece-los efectos do mbito de traballo
na lingua habitual, pero neste caso directamente a partir da percepcin
dos propios entrevistados
100
.
Como se observa no cadro 6.2.2, s un 13.7o/o dos traballadores
recoece que a lingua no mbito de traballo condicionou a sa lingua
habitual
101
No cadro 6. 2.3 podemos ver que un 56.8% dos casos
pertinentes nesta variable se viu condicionado a favor do casteln, e un
43.2% a favor do galego.
100
Do mesmo xeito que lles preguntamos se influu neles a lingua da sa parella (p. 55 e 56) ou a lingua
das clases na escola (p. 92 e 93), preguntmoslles selles afectou e como a lingua do mbito de traballo:
pregunta 36, 'Condicionou a /in{?lla do trabal/o a sa lingua habitual?; pregunta 37, En que sentido
alingua do !raba/lo condicionou a sa lingua babitual?.
101 Para a variable Sentido do condicionamenlo da lingua bahilual pota lingua do trabal/os se tiveron
en canta estes traballadores.
300 Usos lingsticos noutnJs ntbitos e situacins com:unicalivas
Cadro 6.2.2. Condicionamento da lingua habitual pala lingua do
traballo (Galicia}
02
% o/o vlida
si 8.6 13.7
non 54.1 86.3
37.4 Casos non compurados
TOTAL 100.0 100.0
Cadro 6.2.3. Sentido do condicionamento da lingua habitual po/a
lingua do traballo (GctliC'ia)
a favor do casteln
a favor do galego
TOTAL
%
4.9
3.7
91.4
100.0
%vlida
56.8
43.2
Casos non computados
100.0
Sen pretender facer un estudio polo mido destas variables,
trataremos de ver, a partir do cadro 6.2.3, se o mbito de traballo incide
dalgn xeito especial a favor ou en contra dalgunha das d(tas linguas.
Observamos que non hai unha nica direccin de influencia cara a unha
lingua ou outra, senn que esta depende de diversos factores, fundamen-
talmente da lingua inicial e da lingua habitual. Vexmo-lo cadro 6. 2. 4:
102
Cmzamos esta variable con idade, clase social, estudios e hbitat de residencia co fi n de comprobar
se algn gn.tpo ele entrevistados amosaba porcentaxes ele condicionamento diferentes. Os que
contestaron 'si' presentan a seguime distribucin:
a) Segundo a iclade: 16 a 25, 14.6%; 26 a 40, 16.1%; 41 a 65, 13.3%; mis ele 65 anos, 10. 1%.
b) Segundo a clase social: baixa, 8.9"Al; meclia-baixa, 1 1.1%; media, 16.3%; media-alta, 22.2%.
e) Segundo o nivel de estudios: ningn, 6. 7%; pri marios incompletos, 9.0%; prima1ios completos, 14.8o/o;
P.P., 16.0%; bacharelato, 18.9"Al; carreira grao medio, 22.3%; carreira grao superior, 21.7%; outros
estudios, 21.7%.
d) Segundo o hbitat de residencia: urbano, 20.5%; periurbano, J6.5o/o; vilas, 17.3%; rural-1, 14.4%; rural-
2, 7.2%.
Como se pode ver, non se detectan grupos de iclacle que se recoezan mis condicionados c resto,
e ancla que o grao ele condicionamento semeUa aumentar segundo a clase social mis alta e o nivel
ele estudios maior e o hbitat ele residencia mis urbano, as diferencias non son moi pronunciadas, e
o condiciona mento do traballo sobre a lingua habitual no n supera o 23% dos entrevistados en cada
subgrupo.
Cadto 6.2.4. Condicionamento da lingua no trabal/o sobre a lingua
bahitual en cada grupo de idade (Galicia)
16 a 25 26 a 40 41 a 65 mis ele 65
a favo r do casteln 49.2% 44.9% 62.8% 75.9%
a favor do galego 50.8% 55.1% 37.2% 24.1%
TOTAL 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%
Unha mirada superficial do cadro levaranos a conclur que
o mbito do traballo , hoxe mis ca antes, un factor galeguizador, dado
que as xeracins mis novas reciben maior influencia cara galego cs
mis vellas. Sen embargo, hai que ter en conta que o feito de que un grupo
de idade sexa condicionado a favor dunha lingua ou doutra ten que ver
lingua inicia'! e habitual predominantes no mesmo e coas necesidades
comunicativas coas que os seus integrantes topan na realidade. Dado o
innegable poder socializador do medio laboral e debido a que, como
vimos observando, o galego a lingua maioritaria en Galicia, aqueles que
non o tean como li ngua inicial ou habitual aproximaranse a el entrar
en contacto con outros grupos de outras clases sociais ou xente
doutros hbitats. De a que, mentres as xeracins mis vellas foron
infludas claramente a favor do casteln (porque teen o galego como
lingua inicial e habitual preferente), as mis novas o fosen a favor das das
linguas en medida semellante
103
(xa que son os que en menor grao teen
o galego como lingua inicial ou habitual). As, mentres nos grupos
predomi nantemente galegofal antes o que se produce unha aproxima-
cin casteln sen por iso abandona-lo galego como lingua habitual
preferente
101
, entre os mis novos o traballo serve para aproximarse en
igual medida galego e casteln. Isto vese coi-roborado polos datos que
aparecen nos cadros 6. 2.5 e 6.2.6:
'
0
j As porcentaxes obticlas para o grupo de 16 a 25 anos rompen a tendencia claramente ascendente
do galego como lingua favorecida segundo baixa a idacle. Para un ha explicacin disto, cfr. nota 97 dcsta
mesma seccin.
101
Vid. captulo 3 deste mesmo volume sobre a lingua habitual e a sa clistlibucin en cada grupo de
ida de.
Cadro 6.2.5. Lingua inicial dos que se viron condicionados polo seu
tmballo cam casteln
Lingua inicial %vlida
galego 73.8
casteln 12.7
as clas 13.1
out ras .4
TOTAL 100.0
Cadro 6.2.6. Lingua inicial dos que se viron condicionados polo seu
tmballo cara galego
Lingua inicial %vlida
galego 14.2
casteln 70.8
as clas 12.4
o u tras 0.4
TOTAL 100.0
Nestes cadros obsrvase con claridade a relacin inversa
que existe entre a lingua inicial e a direccin da influencia da lingua
do mbito laboral. O traballo un elemento socializador que favorece
o contacto con xentes diversas e, p olo tanto, fomenta a adaptacin a
pautas de conducta propias do medio. En consecuencia, actuar sobre
os entrevistados favorecendo a acomodacin converxente cara s usos
lingsticos do ambiente no que se moven ou das persoas coas que se
relacionan.
Se facmo-lo mesmo cruzamento coa lingua habitual,
atopamos idntica tendencia: o predominio dunha ou doutra lingua
habitual determina, inversa e de forma considerable , o sentido da
influencia do mbito de traballo. Ademais, e como se pode observar
nos cadros 6.2.7 e 6.2.8, os que se ven infludos son na sa maior parte
bilinges habituais, xa sexa con predominio do casteln ou do galego.
Usos lingsNcos en Galicia 303
Cadro 6.2.7. Lingua habitual dos que se viran condicionados polo seu
traba/lo cam casteln
Li ngua habitual % vlida
s-casteln 3.7
mis casteln 28.3
mis gafego 62.7
s galego 5.3
TOTAL 100.0
Cadro 6.2.8. Lingua habitual dos que se vimn condicionados polo seu.
traba/lo cam galego
Lingua habitual %vlida
s casteln 2.3
mis casteln 53.2
mis galego 36. 4
s galego 8.1
TOTAL 100.0
Xa que logo, o mbito de traballo pode ser galeguizador
para determinados grupos de idade, clases sociais e hbitats, e
castelanizador para outros, dependendo das necesidades comunicativas
dese mbito.
Cmpre insistir, con todo, que s o 13.7% dos informantes
recoece algn tipo de influencia da lingua do mbito laboral sobre
a sa lingua habitual. Esta unha porcentaxe baixa, sen dbida, pero
que habera que interpretar, como xa dixemos, tendo en conta tamn
que o mbito de traballo pode non significar un cambio lingstico,
senn un reforzamento da lingua habitual.
6.3. USOS LINGSTICOS NOS ESTABLECEMENTOS COMERCIAJS, NAS
INSTITUCINS ADMINISTRATIVAS ECO MDICO
A seguir obsetvarmo-la conducta lingstica declarada polos
entrevistados nas seguintes interaccins:
a) nas tendas de compra habitual (alimentacin, panadera ... )
b) nas rendas ele compra non habitual (roupa, electrodomsti-
cos ... )
e) nas oficinas do seu concello
el) nas oficinas da Xunta
10
5
e) co mdico ele cabeceira
f) co mdico especialista
Os elatos obtivronse a partir das preguntas 60, 61, 65, 66, 67
e 68 do cuestionario.
Os puntos a) e b) foron ele utiliclacle para tirar conclusins
sobre o comportamento lingstico en dous contextos diferenciados polo
grao ele formalidade. Entendemos por tenda habitual aquela na que se
realizan as compras cotis, e por tencla non habitual a que, polo xeral,
comporta un desprazamento a medios onde o falante pode actuar de
maneira distinta debido cambio de contexto social: menor trato cotin,
menor familiaridade co interlocutor e ambiente comercial diferente do
que adoita visita-lo comprador.
Os datos sobre e) e d) fan posible a anlise das conductas
lingsticas en mbitos institucionais, en principio caracterizados pola
escasa familiaridade da interaccin. Sen embargo, a caracterizacin de
tales situacins comunicativas como formais excesivamente aventurada,
especialmente nos concellos pequenos, posto que aqu frecuente que
os falantes coezan os funcionarios cos que interactan e mantean con
eles outras relacins, fra do eido propiamente institucional '
06
As,
"'
5
Baixo esta etiqueta inclese calquera oficina que dependa administrativameme do gobemo
autonmico, non s as pertencenres sede central de San Caetano, en Santiago de Compostela.
'"" Vxase o captulo 3 deste volume, onde se fai referencia s redes socias nos diversos hbitats de
residencia. No rural predominan as redes densas e mltiples, mentres que as redes do urbano teiien en
moitos casos caractersticas opostas, o que favorece unha maior diversidade de relacins na
comunicacin. As caractersticas do hbi tat vil ego varan segundo as vilas sexan mis ou menos grandes.
poderiamos talvez falar de formalidade no urbano, onde na maior patte dos
casos non existe esa interconexin entre os memhros da comunidade, pero
non no caso do rural. Por outra banda, verosmil que algns falantes non
fosen nunca s oficinas da Xunta, de maneira que podemos considera-la
posihilidade de que respondan pregunta 66 do cuestionario (Que lingua
Jala cando ten que resolver asuntos nalgunha oficina daXunta?), non como
resultado da sa experiencia, senn das sas espectativas respecto. Tase
en conta, neste sentido, a porcentaxe ele entrevistados que, no total da mostra,
deixa sen contestacin esta pregunta (32.7%).
As interaccins e) e f) caracterzanse por un considerable grao
ele formalidade e, posiblemente, por unha certa xerarquizacin dos
participantes na interaccin. O mdico un experto que o paciente
acode na procura ele asistencia, e aclemais pertence a un grupo que se
lle asigna tradicionalmente un considerable status social. Como conse-
cuencia disto, case sempre ter un maior control sobre a interaccin c
falante que vai clirixido o cuestionario, e existe a posibiliclacle de que
iso implique nalgns casos control sobre a lingua que se emprega. En
calquera caso, e dado que en moitas ocasins o profesional da medicina
establece cos seus pacientes un contacto ele gran proximiclade, non
podemos xeneralizar falarmos ele xerarquizacin ou cont roP
07
.
Para a anlise clestes usos observronse as interrelacins con
distintas variables de control. Os resultados sern presentados en forma ele
medias, do mesmo xeito ca no resto do captulo. Non tclolos cruzamentos
resultaron igualmente productivos, porque na maiora dos casos as variables
de control non presentan unha asociacin que incida de xeito impottante nas
tendencias obse1vables para o conxunto de Galicia. As, nesta seccin s
faremos referencia explcita s variables mis ilustrativas. Para os restantes
cruzamentos, consultnse as tboas 6.3.1.0 ss. e 6.3.2.0 ss.
As medias de uso para toda Galicia reflctense no grfico
6.3.1, onde se pode ver que o emprego do galego est moi levemente por
101
Con Xerarquizacin refermonos posicin relativa dos falantes na conversa segundo o rol social
asignado a cada un. A actualizacin de xerarquas nunlla situacin comunicativa relacinasc
direcwmeme coas presuposicins que poidan existir respecto do estatus dos pa1ticipantes, e poden
contribur acomodacin converxente por pmte do interlocutor que ten un ha posicin xerarquicamente
i1erior. Con COntrol aludimos feito de que un dos pa1ticipames dirLxe o cmso da interaccin (temas
tratados, turnos ele fala .. .), mentres o out ro se limita a cooperar con el. Obsevar o lector que son termos
estreitamente relacionados, mais non equivalentes.
riba da lingua habitual nas interaccins na compra diaria e no concello
(3.04 na tencla e 3 no concello, fronte 2.97 na lingua habitual). Cando
os falantes acoden s oficinas da Xunta a presencia do galego segue a ser
bastante alta (2.93), e clescencle paulatinamente nos usos en tenclas non
habituais (2.73), co mdico de cabeceira (2.65) e ca mdico especialista,
ancle xa a media liX:eiramente favorable casteln (2.39).
Grfico 6.3.1
Medias de 1tso e11 diversas internccins e11 Gnlicia
4 0 0 ~ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
2,97
linguJ. habiru:tl
I ,oo...L----------------------_J
tenda.s hah. omra.s tendas concello Xunta mdico cab. med. cspcc.
3,04 2,73 3,00 2,93 2.65 2,39
compararmos tales medias coas das interaccins da primeira
seccin deste captulo, obsetvamos que o uso do galego nas tendas habituais
acacia un nivel moi semellante das interaccins mis informais (vecios,
amigos, algun de confianza), nas que predomina significativamente esta
lingua. No outro extremo est a lingua de uso co mdico especialista, cunhas
medias semellantes s das interaccins con descoeciclos:
Cadro 6.3.1. Medias de uso en diversas interaccins
Con algun de confianza 3.13
Cun cl cscoecido 2.36
Cos vecios 3.10
Co mdico especialista 2.39
Cos amigos 3.06
Nas rendas habituais 3.04
As variables do primeiro grupo, correspondentes columna
esquercla do caclro, teen entre si un alto grao ele correlacin (superior
a .88); as do segundo grupo non cbegan a un nivel de correlacin tan
elevado (.73). Por outra banda, obsetvamos que a lingua co mdico
especialista correlaciona en mis de . 70 tanto con variables corresponden tes
a situacins caracterizadas pola sa formalidade (lingua usada na tenda
non habitual e cun descoecido) como con outras que s con reservas se
poden considerar formais (no concello, co mdico de cabeceira), e
mesmo con algunhas informais (con amigos, na tenda habitual). As, sera
excesivamente aventurado conclu que a proximidad e da media entre os
usos co mdico especialista e a lingua falacia cun descoecido se debe
formalidade da situacin; habera que considerar mltros fenmenos,
como a converxencia (adaptacin lingua do interlocutor
108
), de difcil
estudio nunha anlise destas caractersticas, e as circunstancias ele uso co
mdico das que faJamos mis arriba.
6.3.1. Relacin entm os usos lingsticos nos establecenwntos
comerciais, nas institucins adn'linistrativas e co mdico e outras variables
No grfico 6.3.2 aparecen os resultados do cruzamento da
lingua nestes contextos coa lingua inicial. Os informantes que aprenderon
a falar en galego continan a usalo mis en calquera das interaccins
consideradas. Os castelanfalantes iniciais seguen a tendencia comple-
mentaria, mantenclo en grande medida o uso do casteln. Os bilinges
iniciais, pola sa parte, din usar mis o galego na compra diaria, no
concello e na Xunta, e mis o casteln nas ten das non habituais e, en maior
medida, nos usos co mdico. As medias de cada grupo son coherentes
coas tendencias obsetvadas cando non tiamos en conta esta variable de
control (vid. grfico 6.3.1) e, polo tanto, o mis salientable que os clous
ltimos grupos realizan mis cambios de lingua segundo os contextos
situacionais nos que interactan.
A variable lingstica de maior productividade oeste caso a
lingua habitual. Debido sa importancia, e para unha mellor ilustracin
dos fenmenos que en relacin con ela se producen, presentarmo-los
<>< O concepto de converxencia, unha das modalidades de acomodacin lingstica, explcase no
captulo 5 deste volume, nota 73.
308
Usos lingsticos noutros mbitos e situacins comunicativas
datos en medias e porcentaxes, ademais das correlacins'
09
Estas ltimas
aparecen no cadro 6.3.2:
Grfico 6.3.2
Medias de uso en diversas interaccins segu11do a li11gua inicial
4,00-.----- ----------- - - - ----- ---,
x.
,.-.. .
....... )$. __ ... - 3,50-
- .. x ..
3,00
-
------------
2,50
-
-
-.- -. _
2,00-
.....
____............................. __
... ......
-.
1,50 - .. .,.-
-.._+------- --......... ..
1,00
tnda" habituais outr.u tcndas concdlo Xunt:a mdico mdico cspcc:.
g;1;lr:go - - -)1- -- 3.74 3.42 3,61 3,56 3.32 3,02
-- -- -- ---+-------- 1,68 1.46 1,78 1,85 1,39 1,29
aJ <IJJ ---- -- --
2,63 2. 19 2,66 2,72 2. 11 1,81
Cadro 6.3.2. Correlacins das va1'iables estudiadas coa lingua
habitual do enn-evistado
Lingua en tenclas habituais .85
Lingua en tenclas non habituais .83
Lingua no conccllo .77
Lingua na Xunta .75
Lingua co mdico de cabeceira .74
Lingua co mdico especialista .71
Os resultados desta relacin entre variables, con ndices positi-
vos e moi altos, indican que os falantes manteen, en lias xerais, a sa lingua
habitual. A diminucin de tales ndices segue a secuencia seguinte: interaccin
nas tendas habituais, nas tendas non habituais, no concello, na Xunta, co
mdico de cabeceira eco mdico es)ecialista. Por tanto, nas interaccins
>09 No capmlo 2 explcase o concepto de correlacin.
co mdico onde con mis frecuencia os falantes teen l m comportamento
lingstico diferente do habitual, seguidas daquelas nas que interactan cos
funcionarios das administracins pblicas e nos establecementos comerciais.
Grfico 6.3.3
Medias de uso en diversas i11teraccins segu11do a lingua habitual

- -. ---- --+ - - - - .. _
3,50 -
------- ---
--.. -
',
- ------------
3,00 -
-._
2,50-
--

2,00- __ ____ .... --+.._________ _
...________ _
-........................ +
....
____.... +--"
--......... --------
...
1,50 -
1,00
X-- - .. - X -
_. _ . . - - x - - - -- - - x-- -- ___
--
- -x
habituai s butras tend:a.s concdlo Xunra md1co cabcccira mdtco cspcc.
s -- - -lit- -- 1,03 1,01 1,06 1.09 1,02 1,02
......... +-------- 1.73 1.4 1 1.88 2,04 1.32 1,22
galcgo ---- ---- 3,45 2,85 3,26 3,26 2,70 2.28
s galego - - -+ - - 3.98 3.82 3,91 3,87 3,76 J,51
Segundo reflicte o grfico 6.3.3, son as conductas declaradas
polos falantes bilinges as que mis contriben variacin das medias de uso
nos diferentes contextos. Os monolinges, pola contra, manteen en boa
medida a lingua que lles propia, coa excepcin dos monolinges en galego
nas interaccins co mdico, onde se aprecia un lixeiro descenso da media
110
.
Tamn os bilinges habituais din usa-lo casteln nesta modalidade de
interaccin mis ca en calquera outra, de maneira que a media se orienta de
xeito notable cara a esta lingua. En termos porcentuais, os bilingues que
adoitan usar mis o galego prefiren nunha porcentaxe considerable o
casteln, mentres os bilinges que polo xeral empregan mis o casteln
inclnanse moi pouco cara galego. As o indica o cadro 6.3.3:
110
Tralo descenso da media est a porcentaxe de monoli nges en galego que nestes contextos usan s
ou mis casteln: 18% co mdico de cabeceira e 30.f!% co mdico especialista.
Cadro 6.3.3. Porcentaxes de bilinges que usan a sa lingua 1nenos
habitual nas in.teraccins co m.dico
Co mdico de cabeceira
Co mdico
Bilinges (mis galego) que Bilinges (mis casteln) que
usan s ou mis casteln usan s ou mis galego
43.1 o/o
59 .5o/o
7.4o/o
3.8o/o
Desta maneira, o leve descenso da correlacin entre a linf,rua
habitual e as das variables de uso co mdico explcase sobre todo pola
tendencia dos galegofalantes (monolinges e bilinges) maior emprego do
casteln.
Ben diferente o comp01tamento declarado polos info1mantes
ante as preguntas relativas uso coas institucins. No grfico 6.3.3 vese que
a media ascencle cara galego en tdolos bilinges ('mis casteln' e 'mis
galego'). mirrmo-las porcentaxes segundo a Hngua habitual, encontramos
que a maiora dos entrevistados que habitualmente falan mis galego fan un
uso excl usivo desta lingua nas sas relacins co funcionariaclo das
administracins (58.1% no concello e 57% na Xunta). Pola sa banda, os
bilint,res con predominio do casteln declaran empregar s esta lingua en
menor medida (49.8% no concello e 44.2% na Xunta), vez que arredor dun
tercio dos mesmos prefiren usar s ou mis o galego
111
. Son estas as
tendencias subxacentes ascenso das medias en favor do galego e, tamn,
as que explican o alto grao de correlacin das variables 'lingua habitual' e
'lingua usada coas institucins', pois calquera destes compo1tamentos se
manteen dentro das conductas habituais nos bilinges.
O descenso do galego nas rendas non habituais (de novo, grfico
6.3.3), lixeiramente menor dos usos co mdico. Sen embargo, a
111
Comprense as porcemaxes:
No concello
Na Xun1a
Bilinges (mis galego) que usan Bilinges (mis casteln) que usan
s ou mis casteln s ou mis galego
20.7% 24%
20.3% 30.1%
Anda que algns bilinges que faJan mis galego preflren o casteln, son mis os bilinges
con predominio do casteln que empregan o galego. Desla manei><t, 6 acha-la media de uso coas
institucins sen distingui-la lingua habitual dos fa lames estas variacins contriben vantaxe do galego
sobre o casteln (reflectida no grfico 6.3.1).
correlacin est moi preto da que corresponde compra habitual (como xa
se dixo, a mis elevada). A grande correlacin dbese mantemento do
comp01t amento habitual nos monolinges e feito de que, contrario do
que sucede nas interaccins co mdico, s o 12.2% dos bilinges que usan
rois o galego di abandonar completamente esta lingua en favor da outra.
De maneira semellante que sucede coa lingua habitual para
o conxunto de Galicia, o uso do galego aumenta nestas interaccins
consonte a idade maior e o hbitat mis rural, asi como a medida que
descenden a clase social e o nivel ele estudios. Aqui limitarmonos s
resultados dos cmzamentos con idade, estudios e hbitat ele residencia.
A partir das medias extradas tomando a idacle como variable
ele control (grfico 6.3.4) infese que nos dous grupos mis vellos se usa
mis o galego c casteln en tdalas interaccins. No de 26 a 40 anos as
medias son lix.eiramente favorables casteln s no que se refire lingua
usada co mdico especialista. Nos mis novas, como se sabe os rois
castelanizados, unicamente as relacins coas institucins levaran a un
predominio do galego.
Grfico 6.3.4
Medias de ttso en diversas interaccins segundo a idade
4,00 -,-------------------------,
3,50-
-
' -.. ---- -+ ---- ..... _
--- ---------... _ - .......
3,00- ........ ....
..... .... ..... .................. ... .
--._
... . ...
,x------X...
,. -
-.
......
.
'-+... 2,50-
--- ....
---
-,..
...
2,00
1,50
1,00
endas habinaais outras tendas concdlo Xunta cabeceirn 111dico espec.
16 a 2S --- -M- -- 2,48 2. 18 2,62 2,62 2,1 6 1,92
26.40 +""' 2,89 2,58 2,RR 2.84 2,50 2.23
41 a 6S --- - ---- 3.25 2.92 3.13 3.03 2,82 2.53
mis de 65
-- --
3.49 3.21 3,31 3.23 3.Q7 2.80
312 Usos !ingisticos noutms nzbitos e situacins comunicativas
Son os informantes de menor idade os que en maior medida
amosan variacins nas medias segundo o contexto. Esta caracterstica
obs1vase con daridade 6 comparrmo-los distintos niveis de uso coas
medias de lingua habit:ual de cada grupo
112
En relacin con esta, canto menor
a idade mis se aproxiina o falante cara 6 casteln na renda non habitual,
e mis cara galego nas oficinas do concello e da Xunta. As medias da tenda
habitual retlicten unha feble tendencia 6 ascenso do galego por riba da lingua
habitual consonte a ida de do entrevistado maior. Na interaccin co mdico,
polo contrario, t6dolos grupos presentan un descenso equiparable (6 redor
do 0.3 no mdico de cabeceira e do 0.6 no especialista) respecto sa lingua
habitual.
As medias de uso nas diversas situaci6ns comunicativas segundo
o nivel de estudios aparecen no grfico 6.3.5. Son os falantes sen estudios e
con estudios primarios os que en maior medida empregan o galego, e os que
teen estudios universitarios os que menos o fan. O compottamento dos
falantes sen estudios adoita estar moi preto da sa lingua habituaP
13
, cunha
homoxeneidade que se vai perdendo consonte ascende o nivel de estudios.
Naqueles que acadaron o nivel medio ou universitario destcase o ascenso
da media nos usos coas institucins, en mbolos dous casos lixeiramente por
riba da sa lingua habitual.
O cruzamento co hbitat de residencia reflctese no grfico 6.3.6.
O hbitat aparece recodificado, pois distinguirmos entre urbano e
periurbano por unha banda e tural-1 e tural-2 pola outra non atopamos
fenmenos de especial interese
1
H . Para compraba-los resultados do cmzamento
coa distribucin orix.inal da variable, confrntense as tboas 6.3. 1.0 e 6.3.2.0.
Dun xeito semellante que sucede coa lingua habitual (capitulo
3 destc volume), existe un menor uso do galego no urbano e un progresivo
ascenso a medida que o hbitat se ruraliza. O cadro que vn a seguir amosa
as medias de lingua habitual segundo o hbitat ele residencia (variable
"' Medias ele lingua habitual: falantes de 16 a 25 anos, 2.52; de 26 a 40, 2.80; el e 41 a 65, 3.13 e ele mis
de 65, 3.38.
li<Jedias de lingua habirual: falantes sen esrudios, 3.7; con estudios primarios, 3.21; con esrudios
secundarios, 2.44; con estudios superiores, 2.18.
'
14
Tal como era de esperar, o galego ten maior presencia no rural-2 ca no rural-1, e no periurbano ca
no urbano. Por outra banda, a media de uso na compra diaria sofre un incremento moi fotte, no
periurbano, respecto lingua habitual deste hbitat, acadando un ha cifra semeUante das vilas para esta
mesma interaccin.
Grfico 6.3.5
Medias M ttso en divel'sas llternccills segu11do os estudios
4,00-,------- ----- -------------,
... .
3,50
-- -x -- _ ___ - x- - - -- --- - x._
---K. .
+-... 'M
3,00
-..
.. ..,.
..................................
-. ...
....
2,50
-
---- --- -- --
.... - - - - .. , --,_
'

'
' --... _ -.-
2,00
' ' / "'- .. .
1,50
1,00
cnda1 habituais ouuou tcndas couccllo X unta mdico cabcccir.\ cspcc.
niug(m - -- -M- - - 3,80 3,60 3.6H 3,66 3,54 3,32
primarios + .. 3.33 2,99 3.21 3,13 2,89 2.57
-- -- . - - - - 2.43 2,14 2.54 2,56 2,08 1.87

__ .. __
2.16 1.89 2,31 2.38 1,81 1,66
Grfico 6.3.6
Medias de ttso m dive1sas imeracciiiS segu11do o hbitat de 1'esidmcia
4,00.,-- - -------- -----------,
3,50
-
-' . -- --------'
--. ---
---
-
3,00
+ ... ........... .....................
......
.............
2,50

M, M - - --"-., ...
2,00 ....... ...... . -
' ... . . _ _____ _ _ )C
1,50
1,00
endas habituai ll omr.u l cndas concd lo Xuma mdico cabcccira rnc!,lico cspcc.
Ufb<UIO - - -M- -- 2,26 1,93 2,23 2.34 1,84 1.72
vilas ....... . ........... 2.93 2.67 2,91 2,93 2.49 2.21
mral ---- ---- 3.60 3,28 3,54 3,47 3.24 2.92
314 Usos lingsticos noutros nzbitos e situacins com:unicativas
recodificada), que nos se1virn para ilustrar mella r as tendencias nas diversas
interaccins.
Cadro 6.3.4. Medias de lingua habitual p or hbitat de residencia
Urbano 2.33
Vilas 2.86
Rural 3.t13
No urbano, o uso na compra diaria est moi preto da media
da lingua habitual, superndoa un pouco nas vilas e algo mis no rmal.
As medias de uso na compra non habitual descenden mis respecto uso
lingstico comn ca no vilego e no rural. dicir, que estes contextos
favorecen o mantemento do casteln ou o cambio cara a esta lingua nos
falantes do urbano, mentres nos do rural o efecto menos intenso (nas
compras menos frecuentes) ou contrario (na compra diaria, ondea lingua
de mis uso, o galego, vese reforzada). O fenmeno reflctese en medias
de moi escasa variacin, de maneira que sera arriscado tirar conclusins
tallantes. Sen embargo, o fenmeno coherente coas caractersticas dos
diferentes lugares de residencia: un contorno fortemente galeguizado,
como o 1ural, favorecera a presencia do galego ou, cando menos, non
tera por que facer descende-la media de xeito notable; pola contra, un
mbito mis castelanizado fara que os falantes usasen mis o casteln,
sobre todo en situacins de maior formalidade.
No que atinxe s usos coas institucins, no medio rural o
emprego do galego no concello supera lixeiramente o da Xunta, e tamn
a media da lingua habitual, cunha diferencia de 0.11 puntos. No urbano
a tendencia xustamente a contraria, cunha maior diferencia en favor do
galego na Xunta e unha media un pouco inferior lingua habitual no
concello. Este fenmeno pode deberse s caractersticas sociais do medio
rural , s que nos referimos principio desta seccin. De tdolos xeitos,
cmpre non esquecer que as puntuacins varan moi pouco entre uns e
outros contextos, entre uns e outros hbitats, e que os informantes non
responden pregunta do cuestionario sobre o uso na Xunta nunha
porcentaxe considerable.
As diferencias entre as medias co mdico de cabeceira eco
especialista son maiores no rural (1.12 puntos) ca no urbano (0.32
puntos), estando as vilas nunha situacin intermedia. Recrdese o que
dixemos na introduccin desta seccin sobre as interaccins co mdico:
sera txico que os mdicos de aldeas e vilas peque nas tivesen un contacto
moito mis espontneo cos seus pacientes, o que favorecera un maior
emprego da lingua habitual dos segundos. O contacto co mdico
especialista, sen embargo, supn en moitos casos un desprazamento
xeogrfico e unha modalidade de interaccin mis formal para os
habitantes destes lugares.
6.3.2. Usos lingsticos nos establecementos comerciais, nas
institucins administrativas e co mdico po1 sectores
establecrmo-las divisins en sectores cando elabormo-la
mostra do MSG, obtivemos agrupacins de concellos nas que predomi-
naban diferentes tipos de hbitat
115
. analizrmo-los usos nestas
interaccins por sector tendo en canta cal era o hbitat predominante en
cada un, obse1vamos que as tendencias coincidan, en lias xerais, coas
dos diferentes hbitats no conxunto do territorio galego. En consecuen-
cia, a descricin por sectores poda resultar un tanto redundante. Por ese
motivo, e polo feito de que unha considerable porcentaxe de falantes non
responden s preguntas 66 (Que lingua jala cando ten que 1-esolve1'
asuntos nalgunha oficina da X unta?) e 68 (Que lingua Jala mdico
especialista/), decidimos elimina-la descricin por sectores salvo para os
usos nas rendas.
O grfico 6.3.7 amasa as medias de uso nas tendas nos seis
sectores seleccionados. Na Coma e Pontevedra, sectores urbanos e
notablemente castelanizados, a media da tenda diaria est moi prxima
lingua habitual do sector; pola contra, nun sector urbano pero con maior
emprego do galego como Santiago, a media supera un pouco a lingua
habitual, fenmeno que se incrementa a medida que o sector ten menos
"'Os sectores resultan da agrupacin de concellos segundo determinadas caractersticas demogrficas
(nmero de habitantes, sectores econmicos predominantes). Estas caractersticas son, grosso modo,
propias de diferentes tipos de hbitat, anda que demro de cada sector existe un ha heteroxeneidacle que
non pode ser esquecida. Para a metodoloxa empregada na distribucin por sectores, vxase o captulo
1 desre volume. Consltese tamn o captulo 2, onde se tratan algunhas caractersticas importantes do
hhitat nos sectores selecdonados.
316 Usos lingsticos noutms mbitos e situaci11s com:unicativas
trazos urbanos. As medias da tenda non habitual, pola sa banda,
orintanse mis cara casteln, respecto lingua habitual de cada sector,
canto mis urbano o hbitat predominante.
Grfico 6.3.7
Medias de uso 11ns tendns po1 sectmes
4,00_,-- - - - - - - - - ---- --- ----- - --,
3,50
3,00
2,50
.. -
2,00 -
1,50
cendas l1ahituais (:=J
outras tenda.s CJ
lingua hahicual - - +- -
A Coru:a
2,02
1.73
2,17
-
f'on1cndr.a
2,39
1.88
2.41
-
-
S:mti.ago
2,89
2,59
2,79
Lugo-2
3,20
3,11
3M
OurC'nst-4
3,51
3.37
3,31
Lugo-5
3.76
3,49
3.53
Cmpre salientar, en calquera caso, que as medias da
Pontevedra urbana son en realidade mis baixas do que indica o grfico.
A poboacin do periurbano neste sector constite a metade do total;
como este hbitat ten niveis de uso do galego superiores s do urbano,
o resultado de considera! os conxuntamente achrmo-las medias unha
suba das mesmas que pode ser enganosa. Polo tanto, tase en conta que
a media neste sector de 1.78 no urbano e 2.98 no periurbano na tenda
habitual, e de 1.57 no urbano e 2.17 no periurbano noutras compras.
Como se pode ver, a diferencia entre un e outro lugar de residencia
maior nas interaccins da compra diaria, porque, nesta situacin
comunicativa, existe unha tendencia xeral no periurbano (observada no
conxunto de Galicia) a un forte ascenso da media respecto lingua
habitual.
317
Tboa 6.1.1.0. Medias de usos lingistt:cos cos veciiios, cos amigos e
noutras stuacins com.unicativas. Galicia*
TOTAL GALICIA
IDADE
16 a 25 anos
26 a 40 anos
41 a 65 anos
mis de 65 anos
ESTUDIOS
ningn
primarios completos
FP
BUP
carreira grao medio
oulros esludios
CLASE SOCIAL
baixa
media-baixa
meda
media-alla
PROFESIN
Cos
vecios
3.10
2.60
2.95
3.28
3.51
3.81
3.55
3.18
2.76
2.41
2.31
2.12
2.77
3.44
3.38
2.83
2.27
empresarios 3.31
lilul. superior ou media 2.04
profesonais liberas 2.03
docenles 2.47
lorzas armadas 2. 71
adminslracin suballerno 2.74
persoal servicios 2.78
aulnomos 3.34
labregos 3.95
marieiros 3.75
obreiros 3.26
estudianles 2.28
amas de casa 3.17
persoas econ. inaclivas 2. 75
SEXO
home
muller
3.18
3.02
urbano 2.11
periurbano 3.06
vilas 3.02
rural-1 3.44
rural-2 3. 7 4
Cos
vecios
de fra
2.09
1.71
1.90
2.23
2.60
3.11
2.55
2.07
1.74
1.52
1.45
1.36
1.66
2.72
2.36
1.80
1.44
2.16
1.32
1.29
1.53
1.61
1.74
1.73
2.24
3.36
2.31
2.10
1.50
2.19
1.89
2.10
2.09
1.36
1.98
1.91
2.22
2.82
Cos
amigos
3.06
2.47
2.90
3.28
3.50
3.82
3.54
3.13
2.63
2.33
2.28
2.07
2.69
3. 43
3.33
2.80
2.23
3.27
2.02
1.92
2.46
2.73
2.75
2.67
3.32
3.93
3.72
3.23
2.16
3.15
2.58
3.16
2.97
2.22
2.89
2.98
3.35
3.64
Con
deseo
ecido
2.36
1.92
2.22
2.48
2.86
3.29
2.79
2.28
1.97
1.77
1.69
1.67
1.88
2.86
2.60
2.10
1.76
2.41
1.59
1.46
1.90
1.70
2.00
1.96
2.47
3.48
2.73
2.40
1.70
2.39
2.06
2.41
2.33
1.62
2.04
2.21
2.54
2.96
Con
algun
de con-
fianza
3.13
2.57
2.97
3.34
3.54
3.84
3.59
3.22
2.76
2.41
2.34
2.12
2.74
3.49
3.39
2.87
2.29
3.34
2.03
2.02
2.51
2.77
2.79
2.81
3.40
3.94
3.74
3.30
2.25
3.23
2.73
3.21
3.05
2.32
2.97
3.05
3.40
3.68
' As medias estn comprendidas entre 1 (s6 casteln) e 4 (s galcgo).
Con
grupo
casteln-
falante
2.61
2.12
2.47
2.77
3.03
3.47
3.07
2.63
2.22
1.92
1.78
1.67
2.18
3.13
2.87
2.33
1.85
2.64
1.60
1.58
1.93
2.05
2.25
2.25
2.79
3.63
3.16
2.74
1.81
2.68
2.31
2.67
2.55
1.82
2.44
2.44
2.82
3.19
Con
grupo
galego-
falante
3.62
3.45
3.54
3.71
3.78
3.93
3.82
3.65
3.49
3.34
3.30
3.22
3.31
3.79
3.73
3.53
3.18
3.74
3.15
3.09
3.40
3.39
3.48
3.46
3.74
3.97
3.94
3.73
3.34
3.60
3.34
3.70
3.56
3.24
3.61
3.60
3.77
3.87
318 319
Tboa 6.1.1.1. Medias de usos lingsticos cos vecios, cos amigos e Tboa 6.1.1.2. Medias de usos lingistt:cos cos vecios, cos Cl1nigos e
noutms situacins comunicativas. A Coruiia* noutras situacins connm icativas. Santiago*
Cos Cos Cos Con Con Con Con Cos Cos Cos Con Con Con Con
vecios vecios amigos deseo algun grupo grupo vecios vecios amigos deseo- algun grupo grupo
de fra ecido de con- casleln galego de fra ecido de con casleln- galego
fianza falanle falanle fianza talante talante
TOTAL SECTOR 2.03 1.24 2.17 1.60 2.31 1.73 3.25 TOTAL SECTOR 2.90 2.08 2.89 2.21 2.98 2.42 3.59
IDADE IDADE
16 a 25 anos 1.41 1.08 1.54 1.27 1.65 1.32 3. 11 16 a 25 anos 2.35 1.61 2.31 1.76 2.40 1.93 3.48
26 a 40 anos 1.86 1.14 2.00 1.49 2.08 1.62 3.1 6 26 a 40 anos 2.78 1.89 2.74 2. 16 2.85 2.29 3.48
41 a 65 anos 2.23 1.30 2.40 1.66 2.55 1.83 3.27 41 a 65 anos 3. 15 2.32 3.18 2.38 3.28 2.66 3.72
mi s de 65 anos 2.74 1.52 2.79 2.15 3.04 2.27 3.56 mis de 65 anos 3.33 2.66 3.40 2.62 3.44 2.89 3.72
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.32 2.09 3.46 2.81 3.69 2.95 3.93 ningn ~ 8 1 3.31 3.84 3.37 3.87 3.44 3.97
primarios incompletos 2.65 1.43 2.75 1.94 3.00 2.20 3.60 primarios incompletos 3.69 3.05 3.68 2.86 3.78 3.29 3.93
primarios completos 2.13 1.24 2.29 1.57 2. 45 1.80 3.16 primarios completos 3.22 2.26 3.25 2.23 3.34 2.59 3.68
FP 1.96 1.11 2.00 1.45 2.12 1.49 3.27 FP 2.90 2.02 2.77 2.00 2.94 2.25 3.68
BUP 1.40 1.03 1.55 1.25 1.60 1.28 3.03 BUP 2.41 1.53 2.31 1.72 2.43 1.90 3.42
carreira grao medio 1.53 1.09 1.67 1.28 1.79 1.38 2.90 carreira grao medio 2.42 1.44 2.43 1.93 2.48 2.00 3.44
carreira grao superior 1.50 1.11 1.67 1.41 1.68 1.25 3.12 carreira grao superior 2.15 1.32 2.20 1.86 2.28 1.82 3.23
oulros estudios 2.41 1.22 2.41 1.59 2.55 2.14 3.09 outros estudios 2.89 2.00 3.00 2.33 3.22 1.89 4.00
baixa 2.38 1.31 2.49 1.70 2.59 2.18 3.32 baixa 3.57 3.02 3.51 2.85 3.64 3.09 3.85
media-baixa 2.40 1.38 2.50 1.80 2.67 1.89 3.42 mediabaixa 3.31 2.51 3.29 2.47 3.42 2.81 3.72
media 1.92 1.20 2.08 1.53 2.21 1.67 3.24 l)ledia 2.77 1.96 2.79 2.12 2.86 2.28 3.57
media-alla 1.43 1.10 1.55 1.42 1.58 1.30 2.75 media-alla 2.51 1.65 2.39 2.00 2.54 2.14 3.37
PROFESIN PROFESIN
empresarios 2.21 1.33 2.38 1.74 2.55 1.89 3.36 empresarios 3.28 2.17 3.28 2.53 3.45 2.77 3.82
lilul. superior ou media 1.48 1.12 1.56 1.30 1.50 1.20 2.81 lilul. superior ou media 2.29 1.44 2.29 1.97 2.47 1.79 3.23
profesionais libarais 1.60 1.00 1.70 1.40 1.60 1.10 3.30 profesionais libarais 2.31 1.47 2.31 2.00 2.69 2.13 3.56
docentes 1.75 1.11 1.82 1.46 2.04 1.40 3.05 docentes 2.33 1.43 2.49 2.03 2.46 2.06 3.41
lorzas armadas 2.35 1.41 2.65 1.40 2.55 2.15 3.30 lorzas armadas 3.42 1.90 3.58 2.42 3.50 2.92 3.67
administracin subalterno 1.99 1.18 2.14 1.47 2.19 1.63 3.27 administracin subalterno 2.93 1.95 2.97 2.21 3.02 2.41 3.60
persoal servicios 1.84 1.08 2.00 1.33 2.20 1.60 2.97 persoal servicios 3.02 1.88 2.86 2.08 2.98 2.41 3.48
autnomos 2.45 1.33 2.68 1.57 2.97 2.03 3.47 autnomos 3.23 2.43 3.13 2.31 3.31 2.56 3.69
labregos 3.36 2.22 .3.55 2.82 3.73 2.82 3.91 labregos 3.92 3.23 3.98 3.34 3.96 3.69 4.00
marieiros 3.45 1.44 3.45 2.60 3.65 2.85 4.00 marieiros 3.25 2.25 3.00 2.75 3.00 3.25 4.00
obre iros 2.43 1.36 2.50 1.87 2.66 1.99 3.48 obreiros 3.40 2.61 3.38 2.46 3. 42 2.78 3.77
estudiantes 1.33 1.09 1.50 1.32 1.57 1.29 3.11 estudiantes 2.14 1.39 2.12 1.62 2.26 1.75 3.42
amas de casa 2.20 1.28 2.34 1.73 2.55 1.88 3.22 amas de casa 3.18 2.59 3.18 2.41 3.29 2.69 3.69
persoas econ. inactivas 1.45 1.27 1.36 1.27 1.55 1.36 2.55 persoas econ. inactivas 2.38 1.06 1.92 1.42 1.96 1.88 2.96
SEXO SEXO
home 2.19 1.25 2.35 1.68 2.44 1.82 3.41 home 3.00 2. 07 3.00 2.32 3.10 2.47 3.67
muller 1.90 1.22 2.01 1.54 2.19 1.66 3.11 muller 2.81 2.10 2.79 2.12 2.89 2.38 3.53
urbano 2.02 1.23 2.16 1.60 2.30 1.72 3.24 urbano 2.57 1.71 2.64 2.04 2.74 2.13 3.47
periurbano 2.93 1.71 2.71 1.86 2.79 2.14 3.79 periurbano 3.68 2.86 3. 49 2.64 3.57 3.13 3.88
320 321
Tboa 6.1.1.3. Medias de usos lingsticos cos vecios, cos amigos e Tboa 6.1.1.4. Medias de usos l-ingsticos cos vec#ios, cos amigos e
notttras situacins comunicativas. Lugo-2" noutras situacins conzunicatiuas. Lugo-5"
vecios vecios amigos deseo- algun grupo grupo vecios vecios amigos deseo algun grupo grupo
de fra ecido de con casteln- galego de fra ecido de con- casteln galego-
fianza talante talante fianza talante talante
IDADE IDA DE
16 a 25 anos 2.43 1.78 2.32 1.71 2.34 1.97 3.34 16 a 25 anos 3.63 2.68 3.34 2.74 3.51 3.07 3.79
26 a 40 anos 3.13 2.32 3.04 2.25 3. 10 2.68 3.46 26 a 40 anos 3.70 2.89 3.63 2.97 3.68 3.32 3.84
41 a 65 anos 3.46 2.59 3.45 2.55 3.49 2.86 3.72 41 a 65 anos 3.86 3.09 3.81 3.09 3.83 3.44 3.90
mis de 65 anos 3.67 3.03 3.64 2.78 3.68 3.15 3. 81 mis de 65 anos 3.86 3.23 3.83 3.17 3.84 3.50 3.91
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.73 3.20 3.70 3.13 3.77 3.53 3.83 ningn 3.88 3.55 3.85 3.48 3.88 3.80 3.90
primarios incompletos 3.58 2.77 3.59 2.76 3.62 3.10 3.81 primarios lncompl elos 3.90 3.25 3.86 3.22 3.87 3.53 3.91
primarios complelos 3.41 2.61 3.33 2.35 3.41 2.88 3.66 primarios completos 3.85 2.96 3.76 2.96 3.81 3.41 3.91
FP 2.58 1.82 2.64 1.83 2.66 2.07 3.38 FP 3.65 2.86 3.44 2.57 3.55 3.24 3.77
BUP 2.37 1.86 2.23 1.72 2.22 1.79 3.07 BUP 3;53 2.41 3.31 2.63 3.47 2.78 3.81
carreira grao medio 2.79 1.94 2.62 2.13 2.70 2.11 3.42 carreira grao medio 3.18 2.19 2.91 2.36 3.15 2.47 3.58
carreira grao superior 2.75 2.06 2.81 2.19 2.72 2.14 3.44 caireira grao superior 3.14 2.05 2.92 2.52 3.02 2.69 3.68
outros estudios 3.50 2.67 3.50 2.33 3.50 2.67 3.67 outros estudios 3.30 2.25 3.30 1.80 3.40 2.80 3.60
baixa 3.60 3.09 3.58 2.93 3.61 3.18 3.79 baixa 3.91 3.36 3.88 3.50 3.88 3.58 3.93
media-baixa 3.35 2.54 3.30 2.43 3.34 2.80 3.68 media-baixa 3.80 3.06 3.73 3.12 3.75 3.41 3.86
media 2.96 2.20 2.92 2.20 2.97 2.50 3.44 media 3.76 2.84 3.66 2.79 3.75 3.30 3.88
media-alta 2.14 1.12 2.10 1.38 2.14 1.76 2.86 media-alta 3.62 2.57 3.42 2.67 3.55 3.10 3.93
PROFESIN PROFESIN
litul. superior ou media 2.36 1.55 2.36 2.07 2.36 2.00 2.71 tilul. superior ou media 2.56 1.38 2.13 1.75 . 2.38 1.88 3.63
profesionais liberais 2.50 2.00 2.50 2.00 2.50 1.50 4.00 profesionais liberais 2.77 2.09 2.75 2.31 2.92 2.23 3.54
docentes 3.09 2. 11 3.03 2.41 3.06 2.39 3.75 docentes 3.66 2.52 3.52 2.52 3.62 3.07 3.83
administracin suballerno 3.05 2.25 2.97 2.18 3.08 2.68 3.46 admini stracin subalterno 3. 79 2.78 3.73 2.70 3.76 3.21 3.88
autnomos 3.27 2.27 3.29 2.31 3.36 2.81 3.64 aulnomos 3.86 2.94 3.77 2.91 3.79 3.41 3.91
labregos 4.00 3.33 3.98 3.33 3.99 3.72 4.00 labregos 3.93 3.44 3.91 3.41 3.92 3.69 3.93
marieiros 3.91 3.17 3.83 3.00 3.91 3.26 4.00 marieiros 4.00 3.17 3.82 1.82 3.82 3.18 4.00
obre iros 3.55 2.64 3.49 2.53 3.51 3.05 3.79 obreiros 3.88 3.10 3.76 3.04 3.80 3.47 3.89
estudiantes 2.31 1.74 2.23 1.66 2.17 1.80 3.26 estudiantes 3.39 2.28 2.99 2.44 3.25 2.72 3.71
amas de casa 3.44 2.64 3.37 2.48 3.42 2.83 3.65 amas de casa 3.71 2.81 3.62 2.83 3.65 3.16 3.81
persoas econ. inactivas 2.05 1.53 2.10 1.57 2.19 1.71 3.10 persoas econ. inactivas 3.80 2.88 3.60 3.08 3.68 3.40 3.84
SEXO SEXO
heme 3.27 2.50 3.26 2.41 3.30 2.82 3.67 heme 3.82 3.02 3.73 3.03 3.78 3.42 3.88
muller 3.24 2.47 3.17 2.37 3.21 2.66 3.5 mull er 3.77 3.03 3.68 3.04 3.73 3.34 3.87
HBITAT DE RESIDENCI A HBITAT DE RESIDENCIA
vil as 3.05 2.17 3.03 2.25 3.08 2.56 3.51 rural-1 3.68 2.66 3.56 2.73 3.65 3.19 3.88
rural-2 3.68 3.03 3.58 2.68 3.61 3.10 3.83 rural-2 3.86 3.26 3.80 3.22 3.82 3.49 3.87
322 323
Tboa 6.1.1.5. Medias de usos lingsticos cos veciPios, cos angos e Tboa 6.1.1.6. Medias de usos lingsticos cos veciiios, cos amigos e
noutras situacins comunicativas. Ourense-4* noutras situacins com:unicativas. Pontevedra*
vecios vecios amigos deseo- algun grupo grupo vecios vecios amigos deseo- algun grupo grupo
de fra ecido de con- casteln- galego- de fra ecido de con- casteln- galego-
IDADE IDADE
16 a 25 anos 3.26 1.92 2.93 2.00 3.05 2.56 3.52 16 a 25 anos 1.89 1.27 1.66 1.30 1.73 1.46 3.17
26 a 40 anos 3.47 2.34 3.33 2.39 3.32 2.90 3.50
26 a 40 anos 2.32 1.40 2.26 1.55 2.32 1.88 3.23
41 a 65 anos 3.74 2.71 3.66 2.78 3.63 3.27 3.72 41 a 65 anos 2.86 1.85 2.86 1.74 2.86 2.05 3.52
mis de 65 anos 3.81 3.16 3.78 3.17 3.75 3.52 3.78 mis de 65 anos 2.93 2.25 2.93 2.19 2.97 2.38 3.43
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.87 3.00 3.84 2.78 3.75 3.66 3.89 ningn 3.91 3.50 3.87 3.30 3.91 3.26 4.00
primarios incompletos 3.84 3.08 3.78 2.99 3.73 3.38 3.81
primarios incompletos 3.27 2.36 3.31 2.12 3.32 2.49 3.71
primarios completos 3.54 2.38 3.41 2.60 3.47 3.05 3.55 primarios completos 2.94 1.74 2.87 1.74 2.88 2. 16 3.52
FP 3.23 2.13 2.97 1.95 3.06 2.45 3.33 FP 2.06 1.30 1.76 1.36 1.85 1.56 2.84
BUP 3.09 1.64 2.82 1.95 2.82 2.43 3.31 BUP 1.71 1. 14 1.63 1.23 1.64 1.36 3.09
carreira grao medio 3.00 2.00 2.45 1.85 2.61 2.00 3.30 carreira grao medio 1.63 1.1 9 1.57 1.23 1.69 1.35 2.93
carreira grao superior 3.15 1.71 3.00 2.15 2.92 2.73 3.54 carreira grao superior 1.60 1.20 1.58 1.33 1.62 1.38 3.07
outros estudios 3.75 1.00 3.50 3.00 3.50 2.75 3.50 outros estudios 2.11 1.25 1.60 1.10 1.80 1.30 3.70
baixa 3.88 3.58 3.80 2.65 3.76 3.76 3.88 baixa 4.00 3.17 4.00 3.38 4.00 3.00 4.00
media-baixa 3.73 2.77 3.60 2.61 3.59 3.19 3.75 media-baixa 2.96 1.99 2.91 1.91 2.92 2.22 3.56
media 3.48 2.36 3.35 2.69 3.38 3.00 3.53 media 2.02 1.31 1.94 1.35 2.00 1.60 3.13
media-alta 3.04 1.95 2.70 2.13 2.65 2.26 3.13 media-alta 1.41 1.20 1.41 1.12 1.47 1.1 2 2.82
PROFESIN PROFESIN
titul. superior ou media 3.57 2.33 2.57 2.14 2.43 2.43 3.14 titul. superior ou media 1.34 1.05 1.40 1.16 1.33 1.20 2.67
profesionais liberais 2.67 2.67 2.67 2.67 2.67 3.00 3.00 profesionais liberais 1.29 1.00 1.36 1.1 4 1.36 1.21 3.08
docentes 3.25 2.00 2.75 2.58 2.92 2.67 3.25 docentes 1.89 1.32 1.74 1.43 1.88 1.49 3.00
administracin subalterno 3.41 2.39 3.14 2.37 3.27 2.69 3.43 administracin subalterno 2.17 1.49 2.16 1.50 2.15 1.72 3.06
au1nomos 3.52 2.56 3.38 2.36 3.43 3.05 3.60 autnomos 3.1 1 1.79 2.92 1.63 3.02 2.31 3.60
labregos 3.94 3.23 3.93 3.19 3.86 3.64 3.89 labregos 3.87 3.12 3.89 3.11 3.84 3.21 3.90
obreiros 3.66 2.34 3.51 2.59 3.50 3.06 3.67 marieiros 3.41 1.85 3.41 2.35 3.53 2.35 3.82
estudiantes 3.13 1.77 2.80 1.81 2.88 2.40 3.47 obre iros 3.04 2.02 3.03 1.84 3.05 2.29 3.57
amas de casa 3.64 2.78 3.59 2.74 3.58 3.26 3.64 estudiantes 1.61 1.12 1.43 1.21 1.47 1.27 3.15
persoas econ. inactivas 3.39 1.89 2.96 1.87 3.04 2.39 3.57 amas de casa 2.63 1.64 2.58 1.60 2.61 1.97 3.31
persoas e con. inactivas 1.57 1.25 1.64 1.57 1.64 1.36 3.21
SEXO
home 3.63 2.52 3.51 2.64 3.48 3. 13 3.67 SEXO
muller 3.59 2.61 3.46 2.64 3.49 3.10 3.63 home 2.60 1.67 2.55 1.71 2.60 2.00 3.50
muller 2.41 1.59 2.33 1.59 2.36 1.85 3.22
vi las 3.29 2.19 3.17 2.36 3.18 2.82 3.37 HBITAT DE RESIDENCIA
rural-1 3.81 3.18 3.73 2.29 3.68 3.41 3.83 urbano 1.84 1.26 1.92 1.42 1.97 1.58 3.15
rural-2 3.76 2.76 3.61 2.88 3.62 3.22 3.77 periurbano 3.11 2.00 2.91 1.86 2.93 2.23 3.53
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas entre 1 (s castcln) e 4 (s gatego).
324 325
Tboa 6.1.2.0. Medias de usos lingsticos cos vecios, cos am.igos e Tboa 6.1.2.1. Medias de usos lingsticos cos veciiios, cos amigos e
noutras situacins comunicativas. Gahcia* noutras situacins comunicativas. A Conia*
Cos Cos Cos Con Con Con Con
Cos Cos Cos Con Con Con Con
vecios vecios amigos deseo algun grupo grupo
vecios vecinos amigos deseo algun grupo grupo
de fra ecido de con casteln galego
de fra ecido de con casteln galego
fianza talante talante
fianza talante talante
TOTAL GALICIA 3.10 2.09 3.06 2.36 3.13 2.61 3.62
TOTAL SECTOR 2.03 1.24 2.17 1.60 2.31 1.73 3.25
galego 3.77 2.71 3.73 2.96 3.81 3.27 3.96
galego 3.08 1.61 3.24 2.27 3.52 2.63 3.92
casteln 1.78 1.19 1.75 1.31 1.75 1.38 2.84
casteln 1.40 1.05 1.48 1.22 1.51 1.19 2.72
as das 2.76 1.59 2.68 1.76 2.85 2.07 3.75
as das 1.91 1.06 2.20 1.38 2.43 1.53 3.82
outras 2.61 1.86 2.54 2.10 2.65 2.24 3.12
out ras 1.00 1.00 1.50 1.00 1.50 1.33 2.17
s casteln 1.06 1.00 1.03 1.02 1.03 1.03 1.73
s casteln 1.05 1.00 1.02 1.02 1.05 1.02 1.98
mis casteln 1.91 1.15 1.85 1.24 1.89 1.34 3.44
mis casteln 1.57 1.03 1.79 1.26 1.91 1.24 3.54
mis galego 3.49 1.95 3.42 2.22 3.61 2.66 3.93
mis galego 3.06 1.39 3.29 2.01 3.62 2.48 3.95
s galego 3.99 3.26 3.98 3.45 3.99 3.68 4.00
s galego 3.93 2.46 3.95 3.43 3.99 3.59 3.98
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.07
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.33
pouco 1.64 1.17 1.58 1.21 1.60 1.28 2.21
pouco 1.30 1.08 1.30 1.09 1.30 1.13 2.45
bastante 3.16 2.11 3.11 2.39 3.17 2.67 3.63
bastante 1.97 1.23 2.09 1.48 2.24 1.71 3.07
moito 3.14 2.14 3.10 2.41 3.18 2.63 3.71
moilo 2.12 1.25 2.27 1.70 2.41 1.78 3.39
nada 1.01 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.04
nada 1.02 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.02
pouco 1.64 1.15 1.58 1.24 1.57 1.34 2.55
pouco 1.23 1.03 1.24 1.09 1.26 1.08 2.32
bastante 3.27 2.16 3.23 2.46 3.31 2.74 3.80
bastante 2.14 1.24 2.29 1.56 2.48 1.82 3.52
moito 3.46 2.41 3.43 2.68 3.51 2.93 3.89
moito 2.40 1.35 2.59 1.91 2.75 2.01 3.67
LEOGALEGO LEOGALEGO
nada 3.06 2.21 3.03 2.42 3.04 2.58 3.35
nada 1.58 1.12 1.72 1.33 1.75 1.44 2.28
pouco 3.24 2.22 3.20 2.47 3.25 2.74 3.64
pouco 2.09 1.30 2.24 1.56 2.38 1.81 3. 16
bastante 3.01 1.93 2.96 2.21 3.05 2.50 3.66
bastante 2.10 1.22 2.20 1.56 2.40 1.74 3.36
moito 2.80 1.82 2.75 2.15 2.87 2.31 3.66
moilo 1.93 1.18 2.10 1.67 2.18 1.65 3.35
nada 3.04 2.05 3.02 2.29 3.06 2.53 3.43
nada 1.85 1.17 1.94 1.38 2.10 1.47 2.80
pouco 3.22 2.18 3.19 2.44 3.26 2.72 3.71
pouco 2.27 1.31 2.42 1.76 2.56 1.95 3.39
bastante 2.93 1.92 2.87 2.20 2.96 2.46 3.68
bastante 2.00 1.17 2.08 1.53 2.22 1.71 3.43
moito 2.88 1.91 2.81 2.26 2.93 2.40 3.73
moito 1.71 1.16 1.95 1.58 2.03 1.57 3.39
familia 3.42 2.34 3.37 2.61 3.46 2.89 3.84
familia 2.50 1.38 2.64 1.87 2.89 2.10 3.67
escota 1.54 1.11 1.55 1.21 1.54 1.30 2.90
escala 1.13 1.03 1.29 1.10 1.31 1.08 2.79
amigos 2.08 1.29 2.15 1.48 2.07 1.53 3.17
amigos 1.56 1.03 1.75 1.28 1.67 1.22 3.03
vecios 1.94 1.23 1.79 1.30 1.78 1.38 2.73
vecios 1.39 1.02 1.30 1.20 1.30 1.11 2.59
traballo 1.81 1.17 1.87 1.37 1.80 1.40 2.97
traba !lo 1.44 1.03 1.69 1.34 1.56 1.31 2.90
out ros 1.53 1.19 1.60 1.30 1.57 1.32 2.69
out ros 1.36 1.15 1.45 1.32 1.41 1.26 2.47
As medias estn comprendidas entre J (s casteln) e 4 (s galego). As medias esrn comprendidas entre J (s casrcln) e 4 (s galego).
326 327
Tboa 6.1.2.2. Medias de usos lingsticos cos veciii os, cos mnigos e Tboa 6.1.2.3. Medias de usos lingsticos cos veciiios, cos cmgos e
noutras situacins co1nunicativas. Santiago" noutras situacins com.unicativas. Lugo-2"
vecios veeios amigos deseo- algun grupo grupo vecios veeios amigos deseo- algun grupo grupo
de fra ecido de con- casteln- galego- de fra ecido de con- casteln- galego-
fianza falante falante fianza falante falante
galego 3.68 2.78 3.65 2.81 3.77 3.20 3.95 galego 3.75 2.92 3.72 2.79 3.79 3.23 3.93
casteln 1.84 1.20 1.85 1.44 1.85 1.44 2.98 casteln 1.90 1.47 1.83 1.36 1.82 1.50 2.63
as das 2.51 1.52 2.60 1.87 2.80 1.87 3.78 as das 2.75 1.82 2.68 1.82 2.62 1.94 3.60
outras 2.08 1.50 2.08 1.77 2.38 1.77 2.54 out ras 2.67 2.00 2.67 2.67 2.83 2.33 3.50
s casteln 1.12 1.00 1.10 1.02 1.05 1.10 1.72 s casteln 1.01 1.00 1.02 1.00 1.02 1.02 1.45
mis casteln 1.97 1.18 1.95 1.38 2.00 1.33 3.50 mis casteln 2.05 1.44 1.91 1.31 1.82 1.40 3.21
mis galego 3.36 1.97 3.35 2.25 3.62 2.63 3.95 mis galego 3.49 2.32 3.44 2.26 3.61 2.72 3.87
s galego 3.97 3.38 3.99 3.43 4.00 3.75 4.00 s galego 4.00 3.33 3.99 3.19 4.00 3.62 4.00
ENTE NDE O GALEGO ENTENDE O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.70 1.05 1.56 1.19 1.70 1.40 2.07 pouco 1.39 1.12 1.39 1.14 1.36 1.32 2.00
bastante 2.82 1.92 2.80 2.10 2.93 2.32 3.54 bastante 3.24 2.70 3.19 2.41 3.24 2.67 3.58
moito 2.97 2.18 2.97 2.30 3.05 2.50 3.67 moito 3.37 2.33 3.33 2.43 3.37 2.87 3.74
nada 1.05 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.53 1.05 1.46 1.20 1.46 1.25 2.49 pouco 1.68 1.31 1.60 1.24 1.49 1.32 2.44
moito 3.32 2.49 3.32 2.56 3.41 2.82 3.88 moito 3.76 2.71 3.72 2.79 3.80 3.25 3.96
LE OGALEGO LE O GALEGO
nada 2.89 2.14 2.84 2.19 2.93 2.40 3.34 nada 2.72 2.03 2.71 2.06 2.71 2.21 3.10
pouco 2.96 2. 12 2.99 2.21 3.04 2.46 3.53 pouco 3.35 2.52 3.32 2.45 3.34 2.87 3.65
moito 2.89 1.95 2.90 2.28 2.99 2.44 3.74 moito 3.34 2.59 3.13 2.50 3.30 2.80 3.81
nada 2.92 2.12 2.91 2.06 2.98 2.35 3.38 nada 2.96 2.16 2.95 2.18 2.98 2.42 3.35
pouco 2.88 2.08 2.86 2.14 2.95 2.37 3.56 pouco 3.41 2.62 3.36 2.48 3.39 2.89 3.68
moito 2.95 1.86 2.93 2.43 3.06 2.56 3.85 moi to 3.43 2.54 3.14 2.69 3.31 2.92 3.88
familia 3.23 2.34 3.20 2.44 3.32 2.70 3.83 familia 3.52 2.68 3.47 2.59 3.53 2.97 3.80
escola 1.68 1.00 1.76 1.26 1.79 1.41 3.08 es cola 1.75 1.33 1.67 1.22 1.63 1.45 3.06
amigos 2.17 1.33 2.21 1.70 2.17 1.70 3.02 amigos 2.50 1.90 2.48 1.75 2.43 1.98 3.09
vecios 1.39 1.00 1.33 1.22 1.72 1.28 2.44 vecios 2.16 1.57 2.10 1.35 1.94 1.32 2.81
traballo 1.83 1.21 1.90 1.68 1.87 1.42 3.03 traballo 1.78 1.14 1.78 1.11 1.67 1.22 2.44
outros 1.56 1.22 1.62 1.38 1.62 1.31 2.57 out ros 1.75 1.00 1.58 1.58 1.92 1.58 2.67
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas entre 1 (s casretn) e 4 (s galcgo).
328 329
Tboa 6.1.2.4. Medias de usos lingsticos cos vecii'ios, cos amigos e Tboa 6.1.2.5. Medias de usos lingsticos cos veciiios, cos amigos e
notttras situacins co1nuncativas. Lugo-5* noutras situacins comunicativas. Oumnse-4*
vecios .vecios amigos deseo algun grupo grupo vecios vecios amigos deseo algun grupo grupo
de fra ecido de con casteln galego- de fra ecido de con casteln galego-
galego 3.91 3.23 3.85 3.21 3.90 3.56 3.94 galego 3.90 2.96 3.80 2.94 3.80 3.41 3.89
casteln 2.75 1.70 2.53 1.86 2.56 2.07 3.24 casteln 2.33 1.40 2.09 1.42 2.00 1.70 2.43
as das 3.56 2.50 3.34 2.24 3.44 2.72 3.76 as das 3.14 1.89 2.93 1.96 3.03 2.71 3.38
out ras 3.20 2.50 3.20 3.40 3.40 2.80 3.40 out ras 2.95 1.79 2.95 2.50 2.86 2.50 3.14
s casteln 1.1 5 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.45 s casteln 1.17 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.22
mis casteln 2.47 1.40 2.07 1.26 1.99 1.56 3.31 mis casteln 2.19 1.26 1.91 1.23 1.88 1.61 2.48
mis galego 3.72 2.64 3.55 2.39 3.69 2.93 3.82 mis galego 3.69 2.38 3.48 2.39 3.52 2.94 3.74
s galego 4.00 3.57 3.99 3.58 3.99 3.82 4.00 s galego 4.00 3.37 3.98 3.25 3.95 3.71 3.97
pouco 3.06 2.23 2.75 2.13 2.88 2.25 3.31 pouco 2.33 1.33 2.07 1.67 2.13 1.86 2.53
moito 3.83 3.04 3.75 3.14 3.79 3.43 3.93 moito 3.82 3.16 3.69 3. 10 3.72 3.30 3.87
nada 1.43 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 2.61 1.80 2.44 1.89 2.44 2.11 3.02 pouco 1.92 1.22 1.73 1.32 1.76 1.49 2.22
moito 3.89 3.13 3.81 3.18 3.86 3.51 3.97 moito 3.92 3.31 3.83 3.25 3.84 3.44 3.96
nada 3.78 3.01 3.74 3.13 3.74 3.34 3.80 nada 3.51 2.93 3.46 2.95 3.48 3.29 3.48
pouco 3.88 3.18 3.80 3.06 3.81 3.47 3.91 pouco 3.65 2.40 3.50 2.37 3.46 3.04 3.65
moito 3.65 2.62 3.48 2.85 3.64 3.23 3.90 moito 3.86 2.65 3.59 2.89 3.75 3.05 3.95
nada 3.84 3.05 3.78 3.03 3.78 3.37 3.88 nada 3.59 2.74 3.52 2.70 3.52 3.22 3.56
pouco 3.85 3.09 3.77 3.05 3.80 3.44 3.89 pouco 3.65 2.38 3.47 2.48 3.44 3.04 3.70
moito 3.63 2.61 3.44 2.89 3.61 3.18 3.91 moito 3.84 2.45 3.64 2.91 3.76 2.93 3.93
familia 3.86 3.12 3.78 3.10 3.83 3.47 3.91 familia 3.73 2.67 3.60 2.72 3.61 3.23 3.76
escota 2.29 1.32 1.90 1.33 1.90 1.52 3.38 escota 1.95 1.15 1.95 1.45 1.90 1.65 2.90
amigos 3.25 1.94 3.25 2.40 3.30 2.25 3.75 amigos 2.00 1.37 1.88 1.13 1.63 1.50 2.13
vecios 2.72 1.58 2.35 1.75 2.47 1.97 3.09 vecios 2.30 1.62 2.11 1.67 2.00 1.67 2.07
traballo 2.82 1.75 2.82 2.09 2.82 1.91 3.45 traballo 3.43 1.75 3.29 3.14 3.29 3.14 3.43
out ros 2.25 1.33 2.00 1.75 2.00 1.50 3.50 out ros 3.00 1.33 3.00 2.67 2.67 2.00 3.00
As medias estn comprendidas entre 1 (s casretn) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
330 331
Tboa 6.1.2.6. Medias de usos lingsticos cos veciiios, cos amigos e Tboa 6.2.1.0. Medias de ttsos lingsticos no traballo. Galicia*
nmttras situacins conzunicativas. Pontevednl*
No Cos Cos Cos Cos
Cos Cos Cos Con Con Con Con traballo clientes compa- empre supe-
vecios vecios amigos deseo algun grupo grupo fieiros gados rieres
defra ecido de con- castetn galego
fianza talante talante TOTAL GALICIA 3.04 2.16 3.12 2.72 2.50
TOTAL SECTOR 2.50 1.63 2.43 1.65 2.47 1.91 3.35 IDADE
16 a 25 anos 2.84 1.58 2.89 2.57 2.54
LINGUA INICIAL 26 a 40 anos 2.77 2.43 2.82 2.53 2.41
galego 3.61 2.40 3.57 2.24 3.58 2.69 3.95 41 a 65 anos 3.1 3 1.85 3.24 2.82 2.55
casteln 1.46 1.13 1.40 1.13 1.40 1.21 2.66 mis de 65 anos 3.39 2.07 3.48 2.92 2.59
as das 2.49 1.38 2.40 1.55 2.60 1.88 3.70
outras 2.50 1.50 2.13 1.63 2.13 1.75 3. 13 ESTUDIOS
ningn 3.73 3.82 3.72 3.23
LINGUA HABITUAL primarios incompletos 3.48 3.57 3.34 2.89
s casteln 1.08 1.01 1.04 1.01 1.05 1.03 2.09 primarios completos 3.05 3.17 2.96 2.64
mis casteln 1.90 1.18 1.74 1.23 1.82 1.31 3.58 FP 2.65 2.71 2.76 2.30
mis galego 3.43 1.79 3.33 1.76 3.42 2. 40 3.93 BUP 2.39 1.00 2.38 2.21 1.98
s galego 3.94 3.09 4.00 2.80 3.95 3. 19 4.00 carreira grao medio 2.1 9 2.72 2.21 2.20 1.94
ENTENDE O GALEGO outros estudios 2.42 2.49 2.41 2.12
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.38 1.06 1.33 1.02 1.33 1.02 2.05 CLASE SOCIAL
bastante 2.44 1.60 2.40 1.68 2.45 1.96 3.26 baixa 3.34 3.46 2.97 2.61
moito 2.68 1.71 2.57 1.67 2.59 1.95 3.57 media-baixa 3.28 2.21 3.38 3.04 2.74
media 2.81 2.26 2.87 2.59 2.33
FALA O GALEGO media-alta 2.28 2.05 2.30 2.25 1.94
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.02
pouco 1.41 1.09 1.40 1.12 1.44 1.21 2.63 PROFESIN
bastante 2.75 1.74 2.69 1.82 2.76 2.12 3.57 empresarios 3.05 4.00 3.13 3.04 2.44
moito 3. 13 2.00 3.02 1.86 3.00 2.26 3.87 titul. superior ou media 2.06 1.60 1.96 1.90 1.70
LE O GALEGO docentes 2.27 2.00 2.39 2.33 2.23
nada 2.50 1.89 2.43 1.67 2.42 1.99 2.90 lorzas armadas 2. 18 2.27 1.80 1.81
pouco 2.61 1.65 2.60 1.64 2.62 1.95 3.40 administracin subalterno 2.47 2.00 2.54 2.29 2.19
bastante 2.42 1.48 2.36 1.60 2.43 1.88 3.33 persoal servicios 2.39 2.49 2.18 2.06
moito 2.29 1.43 2.12 1.57 2.16 1.72 3.60 autnomos 3.06 2. 18 3.27 3.28 2.35
labregos 3.95 3.96 3.93 3.77
ESCRIBE O GALEGO mari eiros 3.51 3.61 3.48 3.16
nada 2.57 1.72 2.54 1.61 2.55 1.93 3.09 obreiros 3.08 3.18 2.98 2.78
pouco 2.57 1.55 2.52 1.68 2.57 1.92 3.49 estudiantes 1.88 1.98 2.00 1.59
bastante 2.17 1.42 2. 15 1.53 2.20 1.79 3.42 persoas econom. inactivas 3.24 3.24 3.24
moito 2.36 1.52 2.05 1.57 2.11 1.80 3.60
SEXO
MBITOS DE ADQUISICIN home 3. 10 2. 17 3.20 2.84 2.68
familia 2.98 1.89 2.91 1.89 2.95 2.26 3.64 muller 2.93 2. 14 2.98 2.38 2.13
escota 1.25 1.04 1.24 1.10 1.26 1.04 3.01
amigos 1.84 1.21 1.82 1.35 1.78 1.55 3.20 HBITAT DE RESIDENCIA
vecios 1.88 1.37 1.65 1.12 1.62 1.26 3.06 urbano 2.23 1.85 2.26 2.13 1.87
traballo 1.37 1.08 1.37 1.20 1.50 1.20 2.72 periurbano 2.74 2. 16 2.88 2.90 2.33
out ros 1.40 1.18 1.46 1.02 1.44 1.07 2.71 vil as 2.92 2. 16 3.02 2.81 2.54
rural-1 3.32 2.82 3.43 3.25 2.87
rural2 3.57 2.59 3.67 3.37 3.13
As medias estn comprendidas enue 1 (s casteln) e 4 (s galego).
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galcgo).
332 333
Tboa 6.2.1.1. Medias de usos lingsticos no traballo. A Corua* Tboa 6.2.1.2. Medias de usos lingsticos no trabal/o. Santiago*
No Cos Cos Cos No Cos Cos Cos
traballo campa- empre- supe- traballo campa- empre- supe-
eiros gados riores eiros gados riores
TOTAL SECTOR 2.18 2.21 2.12 1.76 TOTAL SECTOR 2.75 2.89 2.59 2.46
IDADE IDADE
16 a 25 anos 1.80 1.64 1.50 1.60 16 a 25 anos 2.49 2.84 2.75 2.43
26 a 40 anos 1.98 1.93 1.94 1.64 26 a 40 anos 2.66 2.77 2.50 2.51
41 a65anos 2.28 2.38 2.27 1.81 41 a65anos 2.84 2.99 2.78 2.54
mis de 65 anos 2.56 2.73 2.29 2.04 mis de 65 anos 2.97 3.03 2.30 2.04
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.35 3.63 4.00 2.67 ningn 3.32 3.54 2.60 3.00
primarios incompletos 2.66 2.91 2.93 2.16 primarios incompletos 3.33 3.51 3.40 2.91
primarios completos 2.23 2.35 2.36 1.84 primarios completos 3.00 3.23 3.17 2.66
FP 2. 13 2.18 2.07 1.89 FP 2.71 2.86 2.58 2.27
BUP 1.73 1.64 1.56 1.32 BUP 2.46 2.55 2.57 2.31
carreira grao medio 1.80 1.67 1.87 1.47 carreira grao medio 2.27 2.40 2.38 2.22
carrei ra grao superior 1.79 1.62 1.65 1.49 carreira grao superior 2.36 2.42 2.32 2.23
outros estudios 2.00 1.94 2.00 1.67 outros estudios 2.50 3.25 2.00 2.25
baixa 2.19 2.35 2.1 2 1.83 baixa 3.06 3.24 2.80 2.65
media-baixa 2.37 2.48 2.38 2.01 media-baixa 3.05 3.22 2.83 2.68
media 2.17 2.18 2.14 1.70 media 2.70 2.82 2.55 2.41
media-alta 1.70 1.56 1.59 1.33 media-alta 2.44 2.57 2.53 2.34
PROFESIN PROFESIN
empresarios 2.38 2.29 2.35 1.40 empresarios 2.93 3.03 3.24 2.57
titul. superi or ou media 1.76 1.54 1.69 1.33 titul. superior ou media 2.13 2.24 2.20 2.01
prolesionais libarais 1.80 2.00 2.00 prolesionais libarais 2.69 2.67 3.67 2.00
docentes 1.81 1.74 2.04 1.65 docentes 2.41 2.49 2.40 2.43
lorzas armadas 2.15 2.35 1.87 1.60 lorzas armadas 2.17 2.50 1.67 1.83
administracin subalterno 1.92 1.98 1.76 1.59 administracin subalterno 2.60 2.75 2.52 2.40
persoal servicios 1.84 1.81 1.56 1.49 persoal servicios 2.40 2.67 2.50 2.28
autnomos 2.25 2.43 2.41 1.77 autnomos 2.51 2.90 3.56 2.13
labregos 3.70 3.70 labregos 3.93 3.96 4.00 3.75
mari eiros 3.10 3.25 3.33 3.11 marieiros 2.75 2.75 2.75
obreiros 2. 48 2.56 2.61 1.99 obre iros 3.19 3.29 2.77 2.87
estudiantes LOO 1.50 1.50 estudiantes 3.00 3.00 3.00
persoas econom. inactivas 4.00 4.00 4.00
SEXO
SEXO home 2.86 3.05 2.77 2.64
home 2.39 2.51 2.39 1.98 muller 2.58 2.61 2.30 2.18
muller 1.83 1.69 1.42 1.41
HBITAT DE RESIDENCIA urbano 2.58 2.67 2.46 2.28
urbano 2.18 2.20 2.12 1.75 periurbano 3.19 3.44 3.17 2.93
periurbano 2.38 2.75 2.43
As medias estn comprendidas emre 1 (s casteln) e 4 (s galego). ~ medias estn comprendidas entre 1 (s castcln) e 4 (s galego).
334
335
Tboa 6.2.1.3. Medias de usos lingfsNcos no traba/lo. Lugo-2* Tboa 6.2.1.4. Medias de usos Lingsticos no traballo. Lugo-5*
traballo compa- empre- supe- traballo compa- empre- supe-
IDA DE IDADE
16 a 25 anos 2.51 2.66 2.40 2.37 16 a 25 anos 3.54 3.70 3.88 3.38
26 a 40 anos 2.87 3.01 2.45 2.66 26 a 40 anos 3.44 3.55 3.35 3.22
41 a 65 anos 3.18 3.29 2.81 2.89 41 a 65 anos 3.68 3.80 3.68 3. 12
mis de 65 anos 3.30 3.48 3.53 2.78 mis de 65 anos 3.76 3.84 3.62 3.06
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.58 3.64 4.00 3.17 ningn 3.87 3.89 3.90 3.50
primarios incompletos 3.38 3.50 3.37 2.91 pri marios incompletos 3.80 3.87 3.81 3.47
primarios completos 3.24 3.38 3.06 3.06 primarios completos 3.56 3.74 3.61 3.15
FP 2.64 2.73 2.33 2.30 FP 3.41 3.56 3.82 3.29
BUP 2.48 2.58 2.44 2.26 BUP 3.26 3.42 3.50 3.06
carreira grao medio 2.42 2.55 2.17 2.34 carreira grao medio 2.97 3.10 3.00 2.78
carreira grao superior 2.33 2.57 2.00 2.06 carreira grao superior 2.76 2.78 2.41 2.47
outros estudios 2.80 2.80 3.00 2.67 outros estudios 3.11 3.22 3.33 2.29
baixa 3.24 3.37 4.00 3.00 baixa 3.83 3.88 3.50 3.08
media-baixa 3.21 3.30 3.00 2.87 media-baixa 3.68 3.78 3.63 3.30
media 2.77 3.02 2.77 2.55 media 3.58 3.71 3.65 3.14
media-alta 1.62 1.50 1.29 1.10 media-alta 3.26 3.45 3.36 2.59
PROFESIN PROFESIN
empresarios 2.97 3.07 2.79 2.00 empresarios 3.42 3.72 3.78 3.17
titul. superior ou media 2.29 2.08 1.71 2.00 titul. superior ou media 2.31 2.06 1.78 1.64
prolesionais libarais 2.50 prolesionais libarais 3.08 2.00 2.40
docentes 2.44 2.81 2.00 2.44 docentes 3.03 3.46 3.33 3.12
lorzas armadas 3.06 3.31 3.00 2.81 lorzas armadas 2.90 3.14 2.63 2.00
administracin subalterno 2.73 2.85 2.65 2.55 administracin subalterno 3.29 3.51 3.30 3.11
persoal servicios 2.35 2.52 3.00 2.10 persoal servicios 3.30 3.50 4.00 3.41
autnomos 3.00 3.14 3.22 2.67 autnomos 3.53 3.72 3.65 3.45
labregos 3.97 3.97 4.00 labregos 3.93 3.94 3.96 3.81
marieiros 3.57 3.65 3.25 3.36 marieiros 3.91 3.91 4.00 3.63
obreiros 3.15 3.34 3.1 8 3.03 obre iros 3.45 3.57 3.35 3.33
SEXO SEXO
home 3.11 3.28 2.91 2.85 home 3.60 3.72 3.54 3.19
muller 2.97 3.01 2.20 2.42 muller 3.71 3.81 3.74 3.19
vil as 2.89 3.02 2.71 2.66 rural-1 3.48 3.66 3.47 3.08
rural -2 3.51 3.63 3.47 3.03 rural-2 3.74 3.81 3.76 3.29
-
336
337
Tboa 6.2.1.5. Medias de usos lingsticos no traballo. Oumnse-4*
Tboa 6.2.1.6. Medias de usos lingsticos no trabal/o. Ponteuedm*
No Cos Cos Cos
No Cos Cos Cos
traballo compa- empre- supe
traballo compa- empre- supe-
eiros gados riores
eiros gados riores
TOTAL SECTOR 3.44 3.47 3.35 3.14
TOTAL SECTOR 2.53 2.58 2.12 2.06
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 3.05 3.11 3.00 3.00
16 a 25 anos 2.09 2.10 2.29 1.81
26 a 40 anos 3.19 3.20 3.24 2.97
26 a 40 anos 2.22 2.16 2.12 1.89
41 a 65 anos 3.52 3.60 3.52 3.30
41 a 65 anos 2.73 2.89 2.17 2.30
mis de 65 anos 3.84 3.84 3.50 3.54
mis de 65 anos 3.10 3.1 7 1.96 2.25
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 3.69 3.78 3.00 3.50
ningn 4.00 4.00 4.00 4.00
primarios incompletos 3.75 3.77 3.63 3.49
primarios incompletos 3.25 3.45 3.00 2.79
primarios completos 3.42 3.44 3.47 3.23
primarios completos 2.68 2.93 2.70 2.35
FP 2.60 2.52 3.20 2.56
FP 1.76 1.72 2.13 1.27
BUP 2.74 2.87 2.67 2.65
BUP 1.91 1.84 1.96 1.45
carreira grao medio 1.85 1.92 1.75 1.77
carreira grao medio 1.89 1.63 1.77 1.45
carreira grao superior 2.82 3.17 2.71
carreira grao superior 2.06 1.88 1.93 1.76
outros estudios 3.00 3.33 3.00 3.00
outros estudios 2.60 2.00 4.00 1.75
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 3.46 3.59 4.00 2.89
baixa 3.71 3.71 4.00 3.40
media-baixa 3.66 3.67 3.63 3.33
media-baixa 2.93 3.09 2.48 2.45
media 3.22 3.27 3.23 3.00
media 2. 13 2.08 2.01 1.68
media-alta 3.00 2.67 4.00 2.67
media-alta 1.82 1.50 1.75 1.40
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 3.34 3.50 3.56 3.40
empresarios 2.65 2.74 2.84 4.00
titul. superior ou media 1.60 1.50 1.67 1.40
titul. superior ou media 1.98 1.56 1.75 1.29
prolesionais liberais 2.67
prolesionais liberai s 2.07 1.00
docentes 2.73 2.82 2.73
docentes 2.00 1.89 1.79 1.81
lorzas armadas 2.50 2.50 3.00 2.50
lorzas armadas 1.82 1.71 2.11 1.29
administracin subalterno 2.85 2.83 3.13 2.58
administracin subalterno 2.03 2.06 1.90 1.62
persoal servicios 2.80 2.67 2.00 2.67
persoal servicios 1.86 2.03 2.80 1.97
autnomos 3.05 3.00 3.00 2.93
autnomos 2.83 3.05 3.00 2.27
labregos 3.94 3.93 4.00 3.88
labregos 3.88 3.90 4.00
obreiros 3.46 3.48 3.54 3.37
marieiros 3.06 3.06 1.00 2.62
SEXO
obreiros 2.75 2.94 2.39 2.50
home 3.48 3.51 3.34 3.24
SEXO
muller 3.30 3.33 3.42 2.66
home 2.63 2.73 2.38 2.26
muller 2.39 2.35 1.63 1.73
vi las 3.05 3.09 3.07 2.75
rural-1 3.44 3.56 3.50 3.24
urbano 2. 16 2.02 1.86 1.61
rural-2 3.63 3.63 3.55 3.33
periurbano 2.83 3.01 2.71 2.44
As medias estn comprendidas entre 1 (s casreln) e 4 (s galego).
338 339
Tboa 6.2.2.0. Medias de usos lingsticos no trabal/o. Galicia$ Tboa 6.2.2. 1. Medias de usos lingsticos no traballo. A Contiia"
No Cos Cos Cos Cos No Cos Cos Cos
traballo clientes campa- ampre supe traballo campa- ampre- supe
TOTAL GALICIA 3.04 2.16 3.12 2.72 2.50 TOTAL SECTOR 2.18 2.21 2.12 1.76
galego 3.52 2.94 3.66 3.42 3.12 galego 2.87 3.13 2.92 2.44
casteln 1.97 1.94 1.86 1.81 1.58 casteln 1.73 1.60 1.67 1.36
as das 2.59 2.29 2.73 2.59 2.20 as das 2.04 2.1 5 2.06 1.59
outras 2.66 2.92 2.58 2.11 2.43 out ras 1.00 1.00 1.00 1.00
s casteln 1.34 1.17 1.05 1.05 1.03 s casteln 1.35 1.02 1.05 1.03
mis casteln 1.98 2.16 1.91 1.86 1.57 mis casteln 1.86 1.83 1.87 1.45
mis galego 3.01 2.83 3.24 3.13 2.61 mis galego 2.80 3.15 3.01 2.27
s galego 3.87 4.00 3.96 3.90 3.72 s galego 3.60 3.85 3.76 3.57
ENTENDE O GALEGO ENTE NDE O GALEGO
nada 1.03 1.00 1.00 1.00 pouco 1.47 1.24 1.27 1.04
pouco 1.65 1.31 1.57 1.31 1.28 bastante 2.10 2.08 1.79 1.75
bastante 3.10 1.92 3.17 2.79 2.54 m o ita 2.26 2.33 2.25 1.81
moito 3.06 2.38 3.15 2.75 2.55
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO nada 1.30 1.00 1.00 1.00
nada 1.26 1.06 1.01 1.01 1.00 pouco 1.51 1.24 1.20 1.08
pouco 1.86 1.87 1.68 1.44 1.37 bastante 2.25 2.28 2.12 1.90
bastante 3.15 2. 14 3.25 2.91 2.62 moito 2.47 2.64 2.50 1.99
moito 3.29 2.65 3.43 3.07 2.83
LE OGALEGO
LE O GALEGO nada 1.74 1.69 1.67 1.39
nada 3.08 1.75 3.13 2.34 2.30 pouco 2.12 2.21 2.06 1.69
pouco 3.1 7 1.98 3.25 2.83 2.59 bastante 2.30 2.33 2.16 1.84
bastante 2.94 2.24 3.02 2.73 2.47 moito 2.11 2.11 2.17 1.72
moito 2.70 2.31 2.80 2.63 2.40
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO nada 1.98 1.94 1.93 1.52
nada 3.00 1.77 3.04 2.51 2.29 pouco 2.30 2.36 2. 14 1.88
pouco 3.12 2.27 3.21 2.81 2.58 bastante 2.14 2.22 2.28 1.76
bastante 2.90 2.35 3.01 2.80 2.54 moilo 2.11 2.11 2. 15 1.70
moito 2.82 2.61 2.94 2.80 2.62
MBI TOS DE ADQUISICIN
MBITOS DE ADQUISICIN familia 2.49 2.63 2.48 2.03
familia 3.26 2.50 3.38 3.05 2.77 escala 1.49 1.26 1.10 1.29
escala 1.89 1.87 1.75 1.77 1.56 amigos 1.73 1.69 1.68 1.37
amigos 2.09 1.86 2.03 1.99 1.70 vecios 1.58 1.38 1.73 1.26
vecios 1.92 2.29 1.81 1.74 1.48 traballo 2.09 2.11 2.25 1.64
traballo 2.40 2.31 2. 13 2.11 1.82 out ros 1.70 1.46 1.57 1.31
outros 1.86 1.83 1.72 1.62 1.48
As medias estn comprendidas entre 1 (s castetn) e 4 (s galego). As medias estn comprendidas ent re 1 (s casteln) e 4 (s galego).
340
341
Tboa 6.2.2.2. Medias de usos lingsticos no trabal/o. Santiago*
Tboa 6.2.2.3. Medias de usos lingsticos no traballo. Lugo-2*
No Cos Cos Cos
trabal! o campa- empre- supe- No Cos Cos Cos
eiros gados riores trabal! o campa- empre- supe-
eiros gados riores
TOTAL SECTOR 2.75 2.89 2.59 2.46
TOTAL SECTOR 3.07 3.20 2.82 2.75
LINGUA INICIAL
galego 3.20 3.49 3.28 2.98 LINGUA INICIAL
casteln 2.12 2.01 1.89 1.80 galego 3.42 3.57 3.41 3.15
as das 2.48 2.64 2.55 2.17 casteln 2.01 2.04 1.83 1.70
out ras 2.00 1.86 1.00 1.80 as das 2.55 2. 77 2.50 2.56
out ras 3.00 3.00 4.00
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.46 1.03 1.03 1.02 LINGUA HABITUAL
mis casteln 2.18 2.08 2.14 1.85 s casteln 1.34 1.03 1.00 1.00
mis galego 2.81 3.12 3.13 2.49 mis casteln 1.99 2.03 2.00 1.72
s galego 3.60 3.92 3.84 3.68 mis galego 2.94 3.15 3.02 2.72
s galego 3.78 3.92 3.90 3.65
ENTENDE O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 ENTENDE O GALEGO
pouco 1.36 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00
bastante 2.63 2.77 2.30 2. 15 pouco 1.59 1.44 1.33 1.38
moito 2.84 3.00 2.71 2.62 bastante 3. 13 3.26 2.86 2.78
moito 3.12 3.26 2.96 2.83
FALA O GALEGO
nada 1.17 1.00 1.00 1.00 FALA O GALEGO
pouco 1.77 1.38 1.16 1.31 nada 1.10 1.00 1.00 1.00
bastante 2.64 2.78 2.44 2. 16 pouco 1.77 1.66 1.39 1.43
moito 3.07 3.32 3.09 2.93 bastante 3.22 3.38 3.09 2.91
moito 3.37 3.56 3.47 3.1 4
LE O GALEGO
nada 2.52 2.39 2.00 1.93 LE O GALEGO
pouco 2.73 2.82 2.40 2. 12 nada 2.58 2.60 2.45 2.15
bastante 2.68 2.80 2.21 2.34 pouco 3.13 3.25 2.89 2.81
moito 2.85 3.09 3.14 2.92 bastante 3.20 3.32 2.69 2.88
moito 2.91 3.44 3.64 2.87
ESCRIBE O GALEGO
nada 2.67 2.65 2.00 2.07 ESCRIBE O GALEGO
pouco 2.73 2.87 2.48 2.35 nada 2.79 2.86 2.54 2.44
bastante 2.74 2.93 2.63 2.62 pouco 3.24 3.33 2.91 2.90
moito 2.83 3.14 3.18 2.98 bastante 3. 17 3.34 2.84 2.85
moito 2.93 3.58 3.44 3.08
familia 2.93 3.1 5 2.92 2.68 MBITOS DE ADQUISICIN
escala 2.36 2.55 2.00 1.78 familia 3.24 3.41 3. 19 3.00
amigos 2.12 2.00 2.1 5 1.91 escala 2.00 1.75 1.57
vecios 1.80 1.29 1.75 1.00 amigos 2.25 2.39 2.17 1.79
traballo 2.52 2.30 1.94 2.15 ve cias 1.94 1.94 1.71 1.42
out ros 1.94 1.79 1.65 1.54 traballo 2.22 2.22 2.33 2.00
outros 2.22 2.00 1.00 1.89
342 343
Tboa 6.2.2.4. Medias de usos lingsticos no trabal/o. Lugo-5* Tboa 6.2.2.5. Medias de usos lingsticos no traballo. Ourense-4*
traballo compa- empre supe traballo compa empre supe
galego 3.74 3.85 3.79 3.36 galego 3.66 3.70 3.62 3.43
casteln 2.87 2.81 2.43 2.24 casteln 2.28 2.26 2.57 1.97
as das 3.14 3.29 3.42 2.66 as das 2.91 3.02 2.80 2.77
out ras 2.67 1.00 outras 3.10 3.10 2.75 3.00
s casteln 1.57 1.00 1.00 1.00 s casteln 1.56 1.00 1.00
mis casteln 2.16 2.03 2.19 1.62 mis casteln 1.91 1.92 1.89 1.66
mis galego 3.29 3.47 3.36 2.93 mis galego 3.27 3.33 3.39 3. 13
s galego 3.91 3.98 3.96 3.71 s galego 3.92 3.96 3.90 3.76
pouco 2.50 2.58 1.50 1.86 pouco 2.50 2.00 1.50
bastante 3.61 3.71 3.65 3.08 bastante 3.34 3.38 2.89 2.95
moito 3.69 3.81 3.60 3.29 moito 3.55 3.59 3.64 3.37
nada 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00
pouco 2.88 2.81 2.92 2.07 pouco 2.14 2.00 2.00 1.93
moito 3.72 3.85 3.66 3.26 moito 3.66 3.70 3.69 3.50
LE O GALEGO LE OGALEGO
nada 3.69 3.77 3.71 3.17 nada 3.53 3.59 3.17 3.40
pouco 3.73 3.82 3.72 3.23 pouco 3.37 3.40 3.29 3.01
moito 3.39 3.66 3.51 3.17 moito 3.41 3.50 3.86 3.31
nada 3.70 3.79 3.64 2.92 nada 3.46 3.49 3.25 3 1 ~
pouco 3.70 3.79 3.68 3.32 pouco 3.41 3.44 3.24 3.10
moito 3.30 3.61 3.45 3.27 moito 3.32 3.46 3.86 3.41
familia 3.69 3.80 3.74 3.25 familia 3.53 3.57 3.42 3.26
es cola 2.00 2.00 2.50 2.67 escoJa 2.50 2.50 2.25
amigos 2.92 2.56 2.50 2.71 amigos 2.20 2.00 2.33 1.80
vecios 2.61 2.78 2.57 2.13 vecios 1.79 1.77 2.50 1.73
traballo 3.09 2.38 1.40 1.25 traballo 3.57 3.29 3.50 3.29
out ros 3.00 2.50 2.50 2.00 outros 2.67 3.50 2.00
As medias estn comprendidas emrc 1 (s casreln) e 4 (s galcgo). As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
344 345
Tboa 6.2.2.6. Medias de usos Ungisticos no trahallo. Pontevedra# Tboa 6.3.1.0. Medias de usos lingisticos nas tendas, coas
institucins adm.inistrativas eco mdico. a l i c i a ~
No Cos Cos Cos
traballo compa- empre supe
Tendas Oulras Noseu Na Xunta Mdico Mdico
eiros gados riores
habi ten das concello de cabe Especia
TOTAL SECTOR 2.53 2.58 2.12 2.06
tuais ce ira lisia
LINGUA INICIAL
TOTAL GALICIA 3.04 2.73 3.00 2.93 2.65 2.39
galego 3.22 3.50 3.30 2.87
IDADE
casleln 1.75 1.50 1.70 1.31
16 a 25 anos 2.48 2. 18 2.62 2.62 2.16 1.92
as das 2.33 2.44 2.33 1.84
26 a 40 anos 2.89 2.58 2.88 2.84 2.50 2.23
oulras 1.67 1.50 1.50
41 a 65 anos 3.25 2.92 3.13 3.03 2.82 2.53
LINGUA HABITUAL
mis de 65 anos 3.49 3.21 3.31 3.23 3.07 2.80
s casteln 1.44 1.05 1.21 1.01
ESTUDIOS
mis casteln 1.92 1.85 2.03 1.51
ningn 3.80 3.60 3.68 3.66 3.54 3.32
mis galego 2.77 3.16 3.29 2.29
primarios incompletos 3.52 3.19 3.37 3.29 3.1 0 2.80
s galego 3.78 3.99 4.00 3.75
primarios completos 3.1 1 2.76 3.02 2.96 2.66 2.34
FP 2.63 2.30 2.70 2.71 2.26 2.00
ENTENDE O GALEGO BUP 2.32 2.05 2.44 2.48 1.97 1.75
nada 1.00 1.00 1.00 carrei ra grao medio 2.23 1.96 2.36 2.41 1.86 1.70
pouco 1.45 1.33 1.33 1.25 carreira grao superior 2.09 1.83 2.26 2.35 1.75 1.63
bastante 2.55 2.66 2.14 2.10 outros estudios 2.65 2.30 2.66 2.55 2.04 1.88
moilo 2.59 2.59 2.16 2.08
CLASE SOCIAL
FALA O GALEGO baixa 3.38 3.15 3.30 3.24 3.08 2.85
nada 1.36 1.00 1.00 1.00 media-baixa 3.32 3.02 3.22 3.15 2.93 2.65
pouco 1.76 1.46 1.46 1.21 media 2.78 2.45 2.79 2.70 2.37 2.11
bastante 2.74 2.87 2.44 2.29 media-alta 2.21 1.95 2.36 2.39 1.86 1.73
moito 2.85 3.02 2.75 2.44
PROFESIN
LE O GALEGO
empresarios 3.28 2.92 3.14 3.10 2.82 2.50
nada 2.54 2.70 1.59 2.08
tilul. superior ou media 2.01 1.75 2.1 2 2.1 7 1.73 1.56
pouco 2.59 2.65 2.03 2. 10
profesionais libarais 1.97 1.73 2.01 o 1.98 1.62 1.54
bastante 2.49 2.51 2.23 2.02
docentes 2. 44 2.17 2.55 2.65 2.05 1.87
moito 2.33 2.31 2.23 1.93
lorzas armadas 2.66 2.27 2.50 2.54 2.05 1.84
administracin subalterno 2.67 2.39 2.69 2.67 2.27 2.04
ESCRIBE O GALEGO
persoal servicios 2.65 2.32 2.65 2.57 2.23 1.97
nada 2.58 2.63 1.78 2.05
autnomos 3.30 2.97 3.1 5 3.06 2.84 2.55
2.58 2.61 2.36 2.06
labregos 3.93 3.77 3.85 3.82 3.73 3.48
pouco
marieiros 3.68 3.34 3.59 3.59 3.28 2.83
bastante 2.26 2.39 2.08 1.98
obreiros 3.21 2.84 3.1 1 3.05 2.76 2.46
moilo 2.28 2.27 2.47 1.98
estudiantes 2.16 1.89 2.39 2.44 1.85 1.67
amas de casa 3.13 2.78 2.97 2.86 2.65 2.37
persoas econom. inactivas 2.62 2.32 2.71 2.71 2.31 2.11
familia 2.79 2.97 2.37 2.35
escola 1.92 1.67 2.40 1.57
SEXO
amigos 1.79 1.61 2.20 1.52
home 3.14 2.83 3.11 3.06 2.75 2.48
vecios 1.72 1.47 1.27 1.32
muller 2.96 2.65 2.89 2.80 2.56 2.31
traballo 2.30 1.70 2.19 1.26
out ros 1.79 1.45 1.36 1.34
urbano 2.11 1.84 2.15 2.27 1.74 1.62
periurbano 2.91 2.35 2.56 2.66 2.29 2.15
vil as 2.93 2.67 2.91 2.93 2.49 2.21
rural-1 3.38 3.04 3.35 3.27 2.94 2.59
rural-2 3.67 3.36 3.60 3.54 3.34 3.03
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego) .
346
347
Tboa 6.3.1.1. Medias de usos lingsticos nas tendas, coas Tboa 6.3.1.2. Medias de usos lingsticos nas tendas, coas
institucins administmtivas eco mdico. A CoruPia* institucins adn1inistrativas eco mdico. Santiago*
Tendas Out ras No seu Na Xunta Mdico Mdico Tendas Outras No seu Na Xunta Mdico Mdico
habi- tendas concello de cabe- Especia-
habi- ten das concello de cabe- Especia-
tuais ce ira lista
tuais
ceira lista
TOTAL SECTOR 2.02 1.73 2.05 2.25 1.64 1.51
TOTAL SECTOR 2.89 2.59 2.85 2.95 2.37 2.23
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 1.44 1.27 1.68 1.92 1.27 1.19
16 a 25 anos 2.31 2.00 2.65 2.84 1.96 1.80
26 a 40 anos 1.86 1.60 1.91 2.15 1.51 1.43
26 a 40 anos 2.82 2.48 2.85 2.91 2.24 2.07
41 a 65 anos 2.19 1.86 2.18 2.34 1.76 1.61
41 a65anos 3.16 2.86 2.97 3.06 2.59 2.48
mis de 65 anos 2.74 2.32 2.52 2.71 2.11 1.89
mis de 65 anos 3.29 3.09 2.88 2.95 2.77 2.59
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 3.47 3.15 3.38 3.54 3.15 2.92
ningn 3.75 3.65 3.33 3.53 3.34 3.23
primarios incompletos 2.59 2.12 2.49 2.65 2.01 1.75
primarios completos 2.09 1.77 2.06 2.24 1.64 1.52
FP 1.96 1.71 1.80 2.07 1.43 1.40
FP 2.88 2.35 2.88 3.10 2. 11 1.99
BUP 1.43 1.23 1.64 1.85 1.26 1.18
BUP 2.31 2.06 2.66 2.71 1.91 1.74
carreira grao medio 1.49 1.34 1.62 1.88 1.33 1.31
carreira grao superior 1.53 1.36 1.73 2.01 1.29 1.25
outros estudios 2.32 1.91 2.62 2.62 1.27 1.24
outros estudios 3.22 2.78 3.63 3.63 2.78 2.37
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 2.16 1.95 2.26 2.34 2.01 1.65
baixa 3.49 3.19 3.20 3.53 3.02 2.85
media-baixa 2.38 2.01 2.25 2.41 1.81 1.68
media-baixa 3.24 3.00 2.96 3.08 2.78 2.58
media 1.93 1.63 2.00 2.22 1.58 1.46
media 2.80 2.47 2.83 2.91 2.23 2.09
media-alta 1.44 1.35 1.62 1.91 1.21 1.26
media-alta 2.46 2.22 2.62 2.72 2.10 2.04
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 2.28 1.94 2.04 2.57 1.74 1.58
empresarios 3.25 2.86 2.98 3.29 2.75 2.62
titul. superior ou media 1.37 1.30 1.42 1.71 1.23 1.19
prolesionais liberais 1.25 1.30 1.67 1.89 1.25 1.29
prolesionais libarais 2.40 2.07 2.73 2.73 2.08 1.64
docentes 1.61 1.46 1.77 2.04 1.45 1.31
docentes 2.60 2.36 2.63 2.80 1.87 1.75
lorzas armadas 2.45 1.95 2.20 2.20 1.40 1.37
lorzas armadas 3.33 3.17 3.27 3.36 2.83 2.67
autnomos 2.37 1.93 2.19 2.24 1.92 1.69
autnomos 3.06 2.79 2.80 2.98 2.57 2.46
labregos 3.55 3.27 3.36 3.40 3.45 2.82
labregos 3.85 3.75 3.38 3.52 3.34 3.27
marieiros 3.50 3.10 3.68 3.94 3.25 2.74
marieiros 3.25 3.25 3.25 3.00 3.25 2.75
obreiros 2.43 2.05 2.34 2.53 1.93 1.74
obreiros 3.44 3.08 3.1 2 3.24 2.77 2.64
estudiantes 1.42 1.28 1.73 1.98 1.30 1.26
estudiantes 2.1 1 1.82 2.57 2.69 1.75 1.61
amas de casa 2.24 1.83 2.10 2.27 1.67 1.57
amas de casa 3.12 2.83 2.97 3.10 2.60 2.40
persoas eco no m. inactivas 2.04 1.75 2.45 2.59 1.67 1.81
SEXO
SEXO
home 2.15 1.86 2.23 2.44 1.73 1.58
home 3.00 2.67 2.98 3.07 2.47 2.34
muller 1.92 1.62 1.89 2.09 1.56 1.46
muller 2.80 2.53 2.74 2.83 2.30 2.14
urbano 2.02 1.73 2.04 2.24 1.64 1.51
urbano 2.61 2.33 2.70 2.80 2.14 1.98
periurbano 2.57 2.07 3.21 3.29 2.00 2.07
periurbano 3.55 3.20 3.26 3.32 2.93 2.84
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego) . As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
349
348
Tboa 6.3.1.3. Medias de usos lingsticos nas tendas, coas
Tboa 6.3.1.4. Medias de usos lingisticos nas tendas, coas
institucins administrativas e co mdico. Lugo-2*
institucins administrativas eco mdico. Lugo-5*
Tendas Out ras Noseu Na Xunta Mdico Mdico
Tendas Outras No seu Na Xunta Mdico Mdico
habi tendas concello de cabe Especia
habi- tandas concello de cabe Especia-
tuais ceira lista
tuais
ce ira lista
TOTAL SECTOR 3.20 3.11 3.15 3.33 2.92 2.73
TOTAL SECTOR 3.76 3.49 3.71 3.64 3.51 3.15
IDADE
IDA DE
16 a 25 anos 2.24 2.11 2.40 2.58 2.12 2.11
16 a 25 anos 3.50 3.15 3.47 3.37 3.21 2.86
26 a 40 anos 3.07 3.00 3.05 3.25 2.80 2.58
26 a 40 anos 3.70 3.44 3.64 3.62 3.42 3.08
41 a 65 anos 3.44 3.31 3.29 3.49 3.t3 2.85
41 a 65 anos 3.82 3.56 3.78 3.69 3.60 3.20
mis de 65 anos 3.68 3.59 3.54 3.69 3.26 3.05
mis de 65 anos 3.85 3.62 3.80 3.76 3.61 3.27
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 3.60 3.48 3.36 3.26 3.30 3.00
ningn 3.83 3.74 3.88 3.85 3.85 3.53
FP 2.57 2.59 2.68 2.89 2.41 2.22
FP 3.57 3.06 3.60 3.40 3.23 2.84
BUP 2.13 2.02 2.34 2.48 2.09 2.03
BUP 3.45 3.04 3.39 3.35 3.08 2.64
outros estudios 3.50 2.80 2.80 3.50 2.80 2.33
outros estudios 3.40 3.10 3.10 2.75 2.70 2.50
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 3.58 3.33 3.47 3.48 3.20 3.04
baixa 3.89 3.79 3.82 3.84 3.72 3.54
media-baixa 3.29 3.21 3.19 3.44 2.97 2.81
mediabaixa 3.77 3.52 3.71 3.67 3.53 3.25
media 2.93 2.83 3.00 3. 11 2.77 2.48
media 3.73 3.38 3.71 3.53 3.45 2.88
mediaalta 2.14 2.05 2.25 2.32 1.95 1.67
media-alta 3.57 3.13 3.55 3.50 3.23 2.5t
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 3.11 3.03 3.07 3.06 2.87 2.49
empresarios 3.82 3.52 3.78 3.71 3.58 3. 17
titul. superior ou media 2.38 2. 13 2. 19 2.08 2.46 1.93
docentes 3.16 2.97 3.1 1 3.48 2.88 2.64
docentes 3.59 3.28 3.55 3.54 3.00 2.42
lorzas armadas 3.60 3.53 3.67 3.67 3.56 3.36
lorzas armadas 3.77 3.09 3.23 3.10 3.00 2.40
autnomos 3.29 3.21 3.18 3.38 2.88 2.59
autnomos 3.81 3.57 3.77 3.67 3.50 2.97
labregos 3.98 3.97 3.90 3.92 3.75 3.72
labregos 3.92 3.76 3.90 3.86 3.78 3.52
marieiros 3.87 3.52 3.78 4.00 3.74 2.89
marieiros 3.91 3.27 3.36 3.00 3.09 3.00
obre iros 3.46 3.37 3.38 3.54 3.07 2.75
obreiros 3.82 3.53 3.74 3.60 3.55 3.14
estudiantes 2.14 1.98 2.31 2.42 2.06 2.10
estudiantes 3.21 2.80 3.28 3.27 2.92 2.60
amas de casa 3.38 3.27 3.22 3.42 2.98 2.78
amas de casa 3.65 3.26 3.53 3.51 3.34 2.81
SEXO
SEXO
home 3.26 3.16 3.25 3.41 3.02 2.81
home 3.79 3.54 3.73 3.63 3.56 3.25
muller 3.16 3.06 3.05 3.26 2.84 2.66
muller 3.73 3.44 3.69 3.65 3.46 3.06
vilas 3.01 2.90 2.95 3.16 2.73 2.48
rural-1 3.65 3.28 3.59 3.54 3.32 2.84
rural-2 3.59 3.52 3.52 3.57 3.30 3.17
rural-2 3.82 3.62 3.78 3.70 3.63 3.33
As medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e lj (s galego).
~ medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
350 351
Tboa 6.3.1.5. Medias de usos lingsticos nas tendas, coas Tboa 6.3.1.6. Medias de usos lingfsNcos nas tendas, coas
institucins administ-rativas e co mdico. Ourense-4* institucins adn?-inistrativas e co mdico. Pontevedra*
Tendas Out ras No seu Na Xunta Mdico Mdico
habi- tendas concello de cabe- Especia- habi- tendas concello de cabe- Especia-
tuais ceira lista tuais ceira li sta
TOTAL SECTOR 3.51 3.37 3.45 3.42 2.91 2.71 TOTAL SECTOR 2.39 1.88 1.85 1.99 1.82 1.70
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 3.06 2.85 3.04 3.08 2.34 2.10 16 a 25 anos 1.75 1.34 1.43 1.59 1.33 1.29
26 a 40 anos 3.34 3.17 3.30 3.31 2.72 2.52
26 a 40 anos 2.24 1.73 1.86 2.02 1.72 1.62
41 a 65 anos 3.67 3.55 3.58 3.49 3.02 2.77
41 a 65 anos 2.75 2.12 1.98 2.09 2.01 1.81
mis de 65 anos 3.78 3.70 3.69 3.67 3.37 3. 12 mis de 65 anos 2.85 2.48 2.23 2.34 2.34 2.20
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 3.85 3.73 3.85 3.83 3.40 2.79 ningn 3.96 3.74 3.61 3.57 3.61 3.61
primarios completos 2.81 2.08 2.03 2. 11 2.05 1.85
FP 3.05 2.85 2.98 3.16 2.28 2.00
FP 1.80 1.39 1.40 1.60 1.27 1.29
BUP 2.85 2.58 2.96 2.87 2.24 2.06
BUP 1.65 1.34 1.41 1.61 1.30 1.24
carreira grao superior . 1.49 1.32 1.48 1.92 1.30 1.26
outros estudios 4.00 4.00 3.25 3.00 2.50 1.50
outros estudios 1.70 1.40 1.63 2.00 1.40 1.10
baixa 3.84 3.76 3.82 3.82 3.22 2.95
baixa 4.00 3.62 3.40 3.33 3.31 3.31
media-baixa 3.62 3.44 3.64 3.65 3.09 2.93
media-baixa 2.86 2.20 2.09 2. 18 2.16 1.98
media 3.38 3.28 3.23 3.14 2.71 2.54
media 1.91 1.53 1.60 1.79 1.46 1.37
media-alta 2.82 2.68 2.70 2.76 2.35 2.17
media-alta 1.44 1.35 1.41 1.62 1.00 1.13
PROFESIN
PROFESIN
empresarios 3.63 3.58 3.36 3.25 2.97 2.67
empresarios 2.72 2.15 2.06 2.25 2.28 1.96
titul. superior ou medi a 2.50 2.50 2. 43 2.40 1.86 1.60
docentes 2.83 2.83 2.91 3.00 2.55 2.22
docentes 1.73 1.43 1.62 1.98 1.37 1.37
lorzas armadas 2.50 2.00 2.00 2.50 2.50 2.50
lorzas armadas 1.76 1.59 1.47 2.00 1.19 1.20
administracin subalterno 3.22 3.00 3.26 3. 15 2.40 2.29
autnomos 3.41 3.27 3.17 3.43 2.73 2.42
autnomos 3.03 2.06 2.09 2.16 2.18 1.93
labregos 3.92 3.79 3.85 3.88 3.47 3.26
labregos 3.85 3.38 3.05 3.18 3.33 3.32
obre iros 3.55 3.39 3.50 3.40 2.96 2.77
marieiros 3.47 2.47 2.87 2.82 2.35 2.35
estudiantes 2.96 2.74 2.97 2.88 2.21 2.08
obre iros 2.99 2.26 2.15 2.21 2.18 1.95
amas de casa 3.58 3.49 3.53 3.51 2.96 2.70
estudiantes 1.48 1.20 1.30 1.54 1.17 1.16
amas de casa 2.46 1.86 1.79 1.82 1.74 1.58
SEXO
home 3.53 3.39 3.45 3.42 2.96 2.80
SEXO
muller 3.49 3.35 3.45 3.41 2.87 2.64
home 2.51 2.01 1.98 2.20 1.92 1.80
muller 2.30 1.78 1.74 1.79 1.74 1.61
vil as 3.20 3.15 3.06 3.02 2.43 2.35
rural -1 3.79 3.71 3.73 3.67 2.85 2.46
urbano 1.78 1.57 1.65 1.83 1.48 1.39
rural-2 3.63 3.43 3.61 3.67 3.21 3.02
periurbano 2.98 2.17 2.04 2.1 2 2. 13 1.98
As medias estn comprendidas entre 1 (s casretn) e -1 (s galego).
352 353
Tboa 6.3.2.0. Medias de usos lingisticos nas tendas, coas
Tboa 6.3.2.1. Medias de usos lin,gsticos nas tendas, coas
institucins administrativas eco mdico. Galicia*
institucins adm,inistratiuas eco mdico. A Contiia*
Tendas Outras Noseu Na Xunta Mdico Mdico
habi- tandas concello de cabe- Especia-
tuais ce ira lista
tuais ceira lista
TOTAL GALICIA 3.04 2.73 3.00 2.93 2.65 2.39
TOTAL SECTOR 2.02 1.73 2.05 2.25 1.64 1.51
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 3.74 3.42 3.61 3.56 3.32 3.02
galego 3.10 2.57 2.96 3. 15 2.40 2.15
casteln 1.68 1.46 1.78 1.85 1.39 1.29
casteln 1.36 1.23 1.46 1.66 1.17 1.14
as das 2.63 2.19 2.66 2.72 2. 11 1.81
as das 1.94 1.55 2.15 2.45 1.54 1.36
outras 2.57 2.32 2.64 2.64 2.28 2.15
out ras 1.00 1.00 2.20 2.20 1.50 1.50
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.03 1.01 1.06 1.09 1.02 1.02
s casteln 1.02 1.00 1.06 1.1 0 1.01 1.01
mis casteln 1.73 1.41 1.88 2.04 1.32 1.22
mis casteln 1.55 1.25 1.68 2.08 1.24 1.13
mis galego 3.45 2.85 3.26 3.26 2.70 2.28
mis galego 3.08 2.46 3.05 3.21 2.11 1.86
s galego 3.98 3.82 3.91 3.87 3.76 3.51
s galego 3.93 3.67 3.72 3.81 3.60 3.41
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.54 1.34 1.41 1.41 1.30 1.19
pouco 1.37 1.11 1.08 1.27 1.06 1.06
bastante 3.09 2.78 3.03 2.95 2.72 2.43
bastante 2.00 1.68 1.87 2.00 1.59 1.48
moito 3.09 2.77 3.06 3.01 2.67 2.43
moito 2.08 1.80 2.20 2.43 1.71 1.57
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.52 1.35 1.51 1.56 1.31 1.23
pouco 1.23 1.09 1.16 1.27 1.06 1.05
bastante 3.21 2.87 3.16 3.08 2.80 2.50
bastante 2. 13 1.81 2.10 2.31 1.71 1.55
moito 3.43 3.09 3.37 3.32 2.98 2.71
moito 2.39 2.02 2.50 2.74 1.90 1.74
LE OGALEGO
LE O GALEGO
nada 3.00 2.75 2.81 2.58 2.66 2.42
nada 1.54 1.44 1.50 1.55 1.37 1.34
pouco 3.19 2.89 3.09 2.97 2.78 2.50
pouco 2. 13 1.78 1.85 2.04 1.63 1.52
bastante 2.93 2.60 2.94 2.91 2.54 2.26
bastante 2.02 1.71 2.11 2.29 1.71 1.52
moito 2.77 2.42 2.88 2.93 2.36 2. 13
moito 1.97 1.71 2.18 2.43 1.56 1.47
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 2.99 2.69 2.82 2.62 2.57 2.30
nada 1.82 1.51 1.70 1.81 1.45 1.32
pouco 3.17 2.84 3.11 3.05 2.77 2.49
pouco 2.27 1.92 2.20 2.36 1.76 1.64
bastante 2.84 2.54 2.94 2.95 2.48 2.22
bastante 1.90 1.69 2.00 2.32 1.65 1.46
moito 2.84 2.50 3.02 3.07 2.47 2.27
moito 1.81 1.58 2.24 2.52 1.52 1.47
familia 3.37 3.04 3.29 3.24 2.95 2.65
familia 2.50 2.10 2.45 2.69 1.96 1.77
escota 1.45 1.29 1.74 1.90 1.26 1.20
escota 1.17 1.09 1.47 1.74 1.08 1.08
amigos 1.98 1.68 2.05 2.06 1.60 1.43
amigos 1.48 1.25 1.58 1.58 1.23 1.18
vecios 1.78 1.49 1.72 1.70 1.40 1.27
vecios 1.22 1.09 1.33 1.51 1.07 1.00
traballo 1.79 1.59 1.83 1.99 1.46 1.30
traballo 1.50 1.38 1.55 2.10 1.13 1.13
outros 1.50 1.35 1.67 1.71 1.34 1.29
outros 1.30 1.20 1.45 1.57 1.24 1.25
As medias estn comprendidas entre 1 (s castetn) e 4 (s galego). ~ medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
354
355
Tboa 6.3.2.2. Medias de usos lingfsticos nas tendas, coas
Tboa 6.3.2.3. Medias de usos lingsticos nas tendas, coas
institucins adnnistmtivas eco m.dico. Santiago*
institucins administmtivas e co mdico. Lugo-2*
Tendas O u tras No seu Na Xunta Mdico Mdico
tuais ce ira lista
tuais ce ira li sta
TOTAL SECTOR 2.89 2.59 2.85 2.95 2.37 2.23
TOTAL SECTOR 3.20 3.11 3. 15 3.33 2.92 2.73
LINGUA INICIAL
LINGUA INICIAL
galego 3.68 3.37 3.44 3.53 3.09 2.94
galego 3.73 3.61 3.61 3.74 3.38 3.15
casteln 1.82 1.55 2.04 2.15 1.37 1.29
casteln 1.81 1.72 1.88 2. 13 1.69 1.52
as das 2.55 2.21 2.67 2.84 1.99 1.82
as das 2.58 2.52 2.52 2. 73 2.37 2. 12
out ras 2.08 1.85 2.00 2.09 1.92 1.67
out ras 2.60 2.83 3.00 3.00 2.40 2.40
UN GUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.08 1.04 1. 14 1.17 1.04 1.02
s casteln 1.01 1.01 1.00 1.06 1.00 1.04
mis casteln 1.91 1.54 2.21 2.31 1.34 1.24
mis casteln 1.84 1.75 1.87 2.13 1.75 1.56
mis galego 3.40 2.90 3. 18 3.37 2.55 2.22
mis galego 3.48 3.29 3.28 3.52 2.99 2.62
s galego 3.97 3.86 3.78 3.85 3.64 3.60
s galego 3.98 3.92 3.92 3.95 3.70 3.56
ENTENDE O GALEGO
ENTENDE O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.58 1.42 1.60 1.55 1.38 1.37 pouco 1.39 1.32 1.36 1.44 1.22 1.13
bastante 2.72 2.45 2.65 2.77 2.30 2.1 8
bastante 3.1 8 3.07 3. 10 3.31 2.90 2.77
moito 3.00 2.68 2.98 3.06 2.44 2.28
moito 3.32 3.25 3.28 3.44 3.03 2.77
FALA O GALEGO
FALA O GALEGO
1
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.38 1.26 1.50 1.61 1.15 1.13 pouco 1.55 1.52 1.57 1.72 1.44 1.36
bastante 2.80 2.47 2.71 2.77 2.27 2.1 5
bastante 3.39 3.27 3.27 3.44 3.08 2.88
moito 3.36 3.03 3.31 3.42 2.78 2.59
moito 3.72 3.60 3.65 3.74 3.38 3.10
LE O GALEGO
l E oGALEGO
nada 2.79 2.52 2.43 2.52 2.25 2.09
nada 2.70 2.63 2.48 2.57 2.37 2.21
pouco 2.92 2.64 2.73 2.74 2.40 2.26
pouco 3.27 3.23 3.24 3.42 2.95 2.84
bastante 2.68 2.38 2.71 2.84 2.1 5 2.05 bastante 3.29 3.12 3.24 3.38 3.05 2.78
moito 2.98 2.64 3.15 3.28 2.47 2.27
moito 3.28 3.06 3.33 3.44 3.05 2.60
ESCRIBE O GALEGO
ESCRIBE O GALEGO
nada 2.83 2.55 2.57 2.58 2.24 2.08
nada 2.94 2.83 2.74 3.00 2.55 2.21
pouco 2.86 2.51 2.75 2.80 2.33 2.22
pouco 3.33 3.26 3.34 3.48 3.06 2.91
bastante 2.72 2.44 2.98 3.13 2.23 2.10 bastante 3.27 3.14 3.25 3.33 3.07 3.01
moito 3.03 2.71 3.25 3.43 2.58 2.34
moito 3.33 3.18 3.30 3.42 3.21 2.79
familia 3.21 2.88 3.13 3.23 2.66 2.50
familia 3.48 3.38 3.39 3.56 3.15 2.96
es cola 1.73 1.41 2.00 2.24 1.31 1.16
escola 1.61 1.49 1.77 2.00 1.50 1.44
amigos 2.14 1.94 2.23 2.23 1.71 1.61 amigos 2.34 2.24 2.32 2.81 2.23 1.84
vecios 1.33 1.22 1.29 1.33 1.06 1.07
veci os 2.00 1.94 2.03 2.13 2.06 1.62
traballo 1.90 1.68 1.96 2.31 1.36 1.31 traballo 1.67 1.67 1.87 1.83 1.67 1.33
out ros 1.57 1.40 1.77 1.82 1.21 1.21 outros 1.45 1.67 1.50 2.20 1.36 1.00
~ medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
~ medias estn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego) .
356 357
Tboa 6.3.2.4. Medias de usos lingsticos nas tendas, coas Tboa 6.3.2.5 . .Medias de usos lingsticos nas tendas, coas
institucins administrativas eco mdico. Lugo-5* instilucins administrativas e co mdico. Ourense-4''
Tendas Out ras No seu Na Xunta Mdico Mdico Tendas Out ras No seu Na Xunta Mdico Mdico
habi- tendas concello de cabe- Especia- habi- tendas concello de cabe Especia-
tuais ce ira lista .. tuais ce ira lista
TOTAL SECTOR 3.76 3.49 3.71 3.64 3.5t 3.15 TOTAL SECTOR 3.51 3.37 3.45 3.42 2.91 2.71
galego 3.90 3.66 3.85 3.79 3.68 3.33 galego 3.83 3.68 3.75 3.69 3.20 2.97
casteln 2.57 2.21 2.59 2.60 2.31 1.91 casteln 2.03 1.92 1.87 1.97 1.59 1.42
as das 3.42 2.93 3.35 3.18 2.89 2.46 as das 3.03 2.96 3.02 3.07 2.34 2.16
outras 3.20 3.00 2.50 2.00 3.20 2.50 out ras 2.86 2.86 3.00 2.83 2.77 2.57
s casteln 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 s casteln 1.17 1.14 1.05 1.00 1.05 1.00
mis casteln 2.13 1.60 1.86 1.91 1.46 1.30 mis casteln 1.80 1.72 1.80 1.78 1.55 1.38
mis galego 3.67 3.15 3.59 3.49 3.29 2.73 mis galego 3.56 3.40 3.40 3.35 2.60 2.35
s galego 3.99 3.88 3.98 3.93 3.85 3.59 s galego 3.98 3.86 3.95 3.95 3.57 3.36
ENTENDE O GALEGO ENTE NDE O GALEGO
pouco 2.88 2.56 2.93 2.71 1.88 1.87 pouco 2.20 1.93 2.31 2.37 2.13 1.67
moito 3.80 3.55 3.74 3.70 3.51 3.24 moito 3.74 3.63 3.63 3.52 3.08 2.92
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 2. 46 2.20 2.40 2.48 2.16 1.78 pouco 1.75 1.65 1.59 1.54 1.65 1.26
bastante 3.71 3. 42 3.68 3.58 3.46 3.01 bastante 3.49 3.32 3.45 3.46 2.89 2.57
moito 3.87 3.61 3.81 3.75 3.62 3.31 moito 3.86 3.75 3.73 3.62 3.18 3.02
LE OGALEGO LE O GALEGO
nada 3.74 3.57 3.64 3.48 3.59 3.21 nada 3.45 3.43 3.37 3.22 2.67 2.43
pouco 3.84 3.57 3.80 3.71 3.58 3.17 pouco 3.55 3.37 3.50 3.49 2.86 2.66
bastante 3.70 3. 45 3.65 3.59 3.44 3.12 bastante 3.38 3.22 3.33 3.27 2.99 2.86
moito 3.61 3.27 3.60 3.61 3.36 3.04 moito 3.70 3.39 3.57 3.59 3.26 3.05
nada 3.81 3.57 3.72 3.59 3.52 3.12 nada 3.55 3.46 3.45 3.37 2.81 2.52
pouco 3.82 3.53 3.77 3.70 3.58 3.19 pouco 3.49 3.30 3.47 3.44 2.91 2.84
moito 3.57 3.27 3.56 3.60 3.36 3.09 moito 3.71 3.33 3.55 3.50 3.28 3.06
fami lia 3.83 3.57 3.78 3.71 3.59 3.23 familia 3.63 3.49 3.57 3.54 3.01 2.81
escala 1.90 1.52 2.22 2.41 1.57 1.39 escala 1.95 1.95 1.67 1.90 1.70 1.58
amigos 3.42 2.85 3.21 3.38 2.84 2.35 amigos 1.63 1.57 1.57 2.17 1.50 2.00
vecios 2.52 2.13 2.32 2.25 1.93 1.61 vecios 2.12 2. 12 1.90 1.93 1.74 1.52
trabal! o 2.55 2.36 2.63 2.57 2.90 1.57 traballo 3.43 3.14 3.33 3.50 3.14 2.67
out ros 1.00 1.00 2.00 1.67 2.00 1.00 outros 2.00 2.00 2.00 2.00 1.00 1.00
N; medias estn comprendidas entre 1 (s GlSteln) e 4 (s galego). ~ medias estn comprendidas entre 1 (s6 casrcln) e 4 (s galego).
..
358
Tboa 6.3.2.6. Medias de usos Lingsticos nas tendas, coas
institucins administrativas eco mdico.
Tendas Out ras No seu Na Xunta Mdico Mdico
habi ten das concello de cabe- Especia-
tuais ce ira lista
TOTAL SECTOR 2.39 1.88 1.85 1.99 1.82 1.70
LINGUA INICIAL
galego 3.50 2.67 2.52 2.62 2.55 2.39
casteln 1.38 1.19 1.25 1.37 1.15 1.13
as das 2.32 1.75 1.86 2.24 1.77 1.51
out ras 2.29 1.63 1.88 1.88 1.88 1.50
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.04 1.01 1.02 1.06 1.02 1.02
mis casteln 1.72 1.29 1.46 1.85 1.23 1.17
mis galego 3.22 2.17 2.12 2.30 2.05 1.79
s galego 3.95 3.31 3.14 3.22 3.22 3.06
ENTENDE O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.32 1.14 1.20 1.14 1.19 1.05
bastante 2.33 1.91 1.79 1.95 1.84 1.70
moito 2.57 1.92 1.98 2.09 1.86 1.75
FALA O GALEGO
nada 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
pouco 1.36 1.22 1.14 1.24 1.18 1.12
bastante 2.62 2.07 2.01 2.19 1.99 1.83
moito 3.03 2.20 2.26 2.36 2.17 2.03
LEOGALEGO
nada 2.43 1.93 1.80 1.84 1.81 1.72
pouco 2.50 1.94 1.90 2.01 1.87 1.68
bastante 2.33 1.84 1.85 2.02 1.83 1.70
moito 2.1 4 1.63 1.71 1.90 1.55 1.51
ESCRIBE O GALEGO
nada 2.50 1.92 1.86 1.90 1.86 1.69
pouco 2.41 1.93 1.89 2.06 1.86 1.71
bastante 2.11 1.74 1.79 1.98 1.67 1.57
moito 2.17 1.55 1.66 1.91 1.51 1.53
familia 2.85 2.20 2.14 2.28 2.14 1.97
escota 1.21 1.08 1.16 1.39 1.05 1.04
amigos 1.79 1.51 1.56 1.62 1.35 1.32
vecios 1.77 1.22 1.31 1.38 1.13 1.11
traballo 1.34 1.27 1.29 1.56 1.27 1.10
out ros 1.28 1.18 1.14 1.19 1.15 1.18
As medias eMn comprendidas entre 1 (s casteln) e 4 (s galego).
7
CONCLUSINS
Cmpre salientar, en primeiro lugar, que o galego a lingua
habitual predominante en Galicia: a suma dos que o teen como lingua
exclusiva (38.7%) e os que o teen como lingua preferente (29.9%)
representa mis dos dous tercios da mostra (68.6%). O casteln, pola sa
parte, a lingua habitual exclusiva do 10.6% dos entrevistados e
predominante do 20.8%.
En segundo lugar, como se desprende dos mesmos datos, hai
que resaltar que a prctica monolinge , en Galicia, menos frecuente c
bilinge, anda que en mbalas das hai unha marcada preferencia polo
galego.
Como era de esperar, a distribucin posta de manifesto nos
datos anteriores non homoxnea a travs da idade, do tipo de hbitat, da
clase social, dos estudios, etc. Tomando os datos mis negativos para o
galego, correspondentes s que teen entre 16 e 25 anos residentes no medio
urbano (que representan o 5.6% da mostra), atopmonos con que a prctica
360 Conc/usins
habitual segue sendo a bilinge (61.1%) anda que cun fotte predominio do
casteln (50.7% fronte a 10.4%). En canto s usos monolinges, hai un 35.3%
que emprega habitualmente s casteln fronte a un 3.6% que utili za s o
galego. Tomando, en cambio, os datos mis positivos, os correspondentes s
maiores de 65 anos residentes mm medio rural (que representan o 9.7% da
mostra), a prctica habitual o monolingismo en galego, que a cada o 76.6%,
porcentaxe que habera que engadi-lo 18.3% que faJa habitualmente mis
galego ca castcln. Como evidente, neste sector da poboacin o casteln
ten unha presencia moi reducida.
Entre estes dous extremos sitanse os distintos subgrupos
analizados. En lias xerais, o uso do galego maior nos entrevistados que o
teen como lingua inicial, nos ele mis iclacle, no hbitat rural , nas clases
socioeconmicas baixas e nos que teen un menor nivel de estudios. Isto non
quere dicir que o resto dos subgrupos non dispoan do galego como parte
do seu repertorio lingstico. O xeral , como xa dixemos, unha prctica
bilinge crecente con diversos graos de predominio dunha das linguas. Os
usos bilinges (e o do casteln fronte galego) teen un ha maior presencia
segundo nos movemos en hbitats mis urbanos, as como nas clases sociais
e nos niveis de formacin acadmica mis elevados, entre a poboacin mis
nova e os que teen o casteln como lingua inicial. Probablemente neste
proceso desempea un impottante papel o feto de que a lingua tradicional-
mente favorecida na escolarizacin e no mbito da cultura fose o casteln;
ademais, a maior urbanizacin parece estar asociada cun incremento da
presencia deste idioma, que parece apunta-la crecente castelanizacin das
vilas.
Na evolucin do uso destaca unha notoria mingua do
monolingismo en galego a medida que descendemos na escala
interxeracional (de avs a pas e de pas a entrevistados). Este fenmeno
leva consigo habitualmente un considerable incremento dos usos bilin-
ges. Sen embargo, cabe salientar que relacionar lingua inicial e lingua
habitual se aprecia, nos monolinges iniciais en casteln, unha tendencia
a incorpora-lo galego como li.ngua habitual bastante mis acusada c dos
monolinges en galego a incorpora-lo casteln.
Os resultados da anlise da lingua habitual por sectores son
semellantes s vistos para a totalidade de Galicia. Nos sectores mis urbanos,
especialmente nas cidades da Corua e Pontevedra Conde o casteln a
lingua mis habitual), apreciamos un descenso do emprego do galego que
361
contrasta coa sa gran presencia nos sectores predominantemente nn-ais. Esta
distribucin ten, como se ve, as mesmas caractersticas c conxunto do
tenitorio, onde o galego perde puntos pasar do rural urbano.
Respecto dos usos escritos, o casteln a lingua dominante,
anda que o emprego do galego maior na escritura ca na lectura. Fronte
lingua de lectura, que a penas aparece condicionada pola lingua habitual dos
entrevistados, no caso da escritura ocorre o contrario: canto mis galego se
faJa habitualmente maior a porcentaxe daqueles que escriben nesta lingua.
En cal quera caso, mis da meta de dos monolinges en galego escribe sempre
en casteln. Por outra banda, escribir en galego aparece asociado menor
idade dos individuos, xa que son os mis novos os que en maior medida o
utilizan; non debe esquecerse que os entrevistados deste grupo de idade son
os que aprenderon galego na escola.
Polo que respecta lingua falada na familia, os datos
presentados poen de manifesto unha notoria vitalidade da lingua galega
neste mbito, xa que a que predomina con tdolos interlocutores. Sen
embargo, obsrvase un descenso progresivo do uso do galego a medida
que pasamos da lingua falada cos avs lingua falada cos pas, cos irmns,
coa parella e especialmente cos fi llos.
Entre os factores mis relacionados coa introduccin do
casteln na familia destaca, en primeiro lugar, a idade dos entrevistados.
A poboacin mis nova usa mis o casteln ca calquera das xeracins
anteriores. Pero os comportamentos lingsticos dos diferentes grupos de
idade varan segundo o hbitat de residencia: a modo de exemplo, as
medias dos menores ele 26 anos que viven en vilas ou nalgunha das sete
cidades galegas son favorables casteln (ags cando se dirixen s seus
avs) . Nos que viven no rural, pola contra, sempre predomina o galego ,
senclo a presencia do casteln na recle familiar moi reducida. As vilas
ocupan un espacio intermedio, cunha maior presencia do casteln que se
incrementa anda mis nas cidades.
As pois, en lias xerais, o comportamento lingstico mis
homoxneo dentro da familia aparece no medio rural, na xente sen
estudios, nos maiores de 65 anos, nas clases sociais baixa ou media-baixa,
nos monolinges iniciais e, naturalmente, nos monolinges habituais.
Anda que o grao de retencin li ngstica entre os galegofalantes moi
elevado, hai indicios que fan pensar nunha tendencia desgaleguizacin
no seo das fami lias galegofalantes tradicionais.
362
Conclusins
En canto lingua no mbito escolar, vimos que algo mis dunha
quinta pa1t e da poboacin (21.6%) recibiu ensino de lingua galega. Dada a
recente implantacin do galego no ensino, a prctica totalidade dese 21.6%
son individuos menores de 30 anos. Por outro lado, un 6.5% da poboacin
asistiu a cursos desta lingua fra da escoJa.
Os usos no mbito escolar difiren de xeito importante dos que
corresponden lingua habitual maioritaria en Galicia, posto que neste
mbito as conductas se caracteri zan por unba considerable castelanizacin:
os monoli nges habituais en galego tenden bilingismo cando se
encontran no mbito escolar, mentres que os bilinges utilizan menos
0
galego do que o fan habitualmente.
Canto mis informal a situacin comunicativa na escota
mis se utiliza o galego. O nivel de emprego desta lingua cos compaeiros
no recreo moi semellante, anda que algo inferior, que atopamos como
lingua habitual. Canelo o falante interacta con estes mesmos interlocutores
na clase, o uso do casteln algo maior, mentres que o nivel de uso cos
profesores se caracteriza por unha importante presencia do casteln, s
superado polo da lingua escrita.
Moi poucos individuos utilizan ou utili zaron o galcgo como
lingua da escritura no mbito escolar. S na poboacin de 16 a 25 anos
a topamos un uso espordico desta lingua, que pode axuda-la necesiclade
de demostrar competencia escrita nas materias de Lingua e Literatura
galegas. Por outra banda, posible que a conducta do reducido grupo de
profesores que por propia iniciativa imparten as sas aulas en galego
tamn incida en que os alumnos escollan esta lingua para a escrita.
Cmpre ter en conta, ademais, que aqueJes que mis utilizan o galego na
escritura (e tamn cos profesores) son os que o aprenderon na escoJa.
As diferencias que caracterizaban a lingua habitual segundo
o lugar ele residencia mantense nos usos cos compaeiros, p osiblemen-
te debido espontaneidade destas interaccins e escolarizacin da
maior parte dos alumnos no propio hbitat.
Respecto dos usos lingsticos cos vecios, cos amigos, con
grupos galego ou castelanfalantes, etc., consiclerrmo-lo total da poboacin,
independentemente da sa lingua inicial ou habitual, existe unha variacin
imp01tante nas distintas situacins, que oscila entre unha media de uso
claramente favorable galego (3.62) nas interaccins cun grupo galegofalante
ata un uso mis favorable 6 casteln (2.09) con vecios ele fra de Galicia.
Existe, as mesmo, unha clara tendencia mantemento da lingua habitual,
especialmente canelo o interlocutor pe1tence crculo de amizades e
coecidos do entrevistado. En calquera caso, o predominio da lingua na que
se fala habitualmente non impide que os castelanfalantes habituais incrementen
o seu uso do galego en situadns ele escasa formalidade (con vecios, con
xente de confianza) e, mesmo tempo, os galegofalantes habituais incrementen
o uso do casteln cando existe a posibilidade de que a comunicacin non sexa
efectiva porque o interlocutor non entenda ben o galego (xente de fra de
Galicia, etc.). Este ltimo factor semella resultar mis decisivo para o cambio
de lingua no grupo galegofalante c feto de que o interlocutor sexa
castelanfalantc. Finalmente, obs1vase unha tendencia lixeiramente maior
cambio de cdigo e acomodacin lingstica entre os castelanfalantes ca
entre os galegofalantes hahituais (vid. cadro 6.1. 3). Esta acomodacin
incremntase no grupo de idade mis novo de monolinges habit:uais en
casteln.
No relativo s usos lingsticos no mbito do traba !lo, cmpre
destaca-la elevada coincidencia entre a conducta lingstica habitual e a
que se d neste mbito: o emprego do galego redcese consonte menor
a iclade, e o nivel de estudios e a clase social son mis baixos, as como
co maior carctr urbano do hbitat. Non se pode afirmar, polo tanto, que
o traballo favoreza en gran medida o cambio de lingu. Sen embargo,
aprcianse certas tendencias que cmpre recoller, anda que as diferen-
cias non sexan moi importantes: as interaccins cos superiores e cos
clientes (esta ltima s atinxe s profesionais liberais) adoitan se-las que
presentan un menor uso do galego, mentres que nas relacins cos
compaeiros e cos empregados esta lingua vese mis favorecida .
Polo que respecta influencia percibida polos propios
entrevistados, s un 13.7% dos traballadores afirman que a lingua do
traballo modificou nalgunha medida a sa lingua habitual. Non podemos
constatar que a direccin clesa influencia sexa mis pronunciada cara a
unha lingua ou outra, xa que depende de numerosos factores. As
porcentaxes a favor de cada un dos idiomas varan segundo o fan a lingua
inicial e a habitual do entrevistado. O que si se aprecia que a influencia
tende a ser cara lingua menos utilizada habitualmente.
Acerca dos usos lingsticos nos establecementos comerciais,
coas institucins administrativas e co mdico, convn sinala-lo predomi-
nio xeneralizado do galego en calquera das interaccins consideradas,
364 Conclusins
anda que cun importante descenso da media na interaccin co mdico,
sobre todo co especialista. Tamn menor o uso do galcgo na tenda non
habitual, na que o grao de formalidade (igual ca co mdico), maior.
Nos cruzamentos con di ferentes variables obsrvansc cettas
regularidades que convn destacar: no hbitat rural, as como nos grupos
de rois idade e menor nivel de estudios, observamos un maior emprego
do galego e tendencias de uso mis regulares e homoxneas. Pola contra,
consonte o hbitat perde os trazos propios do rural, a idade menor e
o nivel educativo mis alto, as medias resultan menos favorables galego
e varan mis en funcin da situacin comunicativa.
Dentro dunha tendencia xeral mantemento da lingua habitual,
son salientables os resultados da interaccin co mdico: arreciar da metade
dos bilinges, que polo xeral empregan mis o galego, usan s ou mis o
casteln. Son destacables, as mesmo, os resultados dos cruzamentos dos usos
nas oficinas da Xunta e do concello. Estes revelan a existencia de cambios de
lingua tanto no grupo ele castelanfalantes (monolinges ou bilinges con
predominio desta lingua) como ele galegofalantes habituais (monolinges ou
bilinges con predominio do galego), dexeito que os pri.meiros incrementan
o seu uso do galego e os segundos o uso do casteln. As medias globais
favorables galego indican unha maior galet,
1
1lizacin por parte dos
castelanfalantes habituais nestes contextos. Tal compo1tamento pode ser
sntoma dunha crecente consciencia dos individuos de que o galego ling11a
axeitada para o medio institucional.
Tentamos ata aqu dar unha visin de conxunto das conduc-
tas lingsticas dos galegos en diferentes situacins comunicativas, na que
tivemos en conta diversas variables ele control -sociais e lingsticas- que
permitisen unha mellar comprensin daquelas. Aclemais, este estudio
setve como punto ele arranque de futuras investigacins que afonden en
temas xa tratados ou exploren novos campos ou puntos de vista (estudio
de hbitats especficos, o cambio lingstico nos inmigrantes no urbano,
etc.), xa que aqu non esgotamo-las posibilidades de achegamento s
usos lingsticos en Galicia.
Esperamos que este estudio sirva, xunto co da competencia
e lingua inicial (xa aparecido) e o das actitudes e prexuzos lingsticos
(en elaboracin), para coecer mell or a nosa realidade lingstica.
Apndice, 1
MAPAS
Galegofalantes
do 30 49,9%
O do 50 64,9%
O do 65 6 74,9%
O do 75 84,9%
O do 85 94,9%
Mapa 1.
(4)
(4)
(6)
(7)
{13)
Llngua hab"t 1
s/mis g a : e ~ ~ do entrevistado:
Monolinges
en galego
do 04 19,9% (6)
D do 20 39,9% (7)
O do 40 59,9% (12)
do 60 79,9% (9)
Mapa 2.
Lingua habitual do entrevistado:
s galego.
Falan mis en galego
ca en casteln
O do 00 6 04,9% (14)
O do 05 6 09,9% (13)
O do 10 6 24,9% (7)
Mapa 3.
Llngua habitual do entrevistado:
mis galego ca casteln.
Falan mis en casteln
ca en galego
IJ do 00,1 6 08,4% (8)
O do 08,5 6 14,9% (9)
Odo 15,0624,9% (9)
do 25,0 6 45,0% (8)
Mapa 4.
Llngua habitual do entrevistado:
mis casteln ca galego.
Monolinges
en casteln
O do 00,1 6 04,9%
O do 05,0 6 09,9%
O do 10,0 6 29,9%
Mapa 5.
(14)
(12)
(8)
Lingua hab't 1
s ua do entrevistado:
Pais
galegofalantes
El do 50 6 79,9% (8)
D do 80 6 89,9% (8)
D do 90 6 94,9% (10)
do 95 6 99,9% (8)
Mapa 6.
Lingua habitual dos pais:
s6/mis galego.
Pais monolinges
en galego
O do 40 6 59,9% (5)
do 60 6 79,9% (7)
O do 80 6 89,9% (11)
do90699,9% (11)
Mapa 7.
Lingua habitual dos pais:
s galego.
Pais que falan mis en
galego ca en casteln
Eldo00,1 604,9% (16)
D do 05,0 6 09,9% (14)
O do 10,0 6 19,9% (4)
Mapa 8.
Lingua habitual dos pas:
Pais que talan mis en
casteln ca en galego
O do 00, 1 04,9%
O do 05,0 09,9%
O do 10,0 14,9%
Mapa 9.
(19)
(11)
(4)
Lingua habitual dos
mis casteln pais:
ca galego.
o
Pas monolinges
en casteln
Ddo00,1 604,9% (15)
IJ do 05,0 6 09,9% (9)
O do 10,0 6 19,9% (6)
do 20,0 6 39,9% (4)
Mapa 10.
Llngua habitual dos pais:
s casteln.
Avs
galegofalantes
O do 75 6 89,9%
O do 90 94,9%
D do 95 99,9%
Mapa 11.
(7)
(8)
(19)
~ ~ ~ ~ u l habitual dos avs:
s galego.
o
Avs
monolinges en galego
[J do 55 79,9% (8)
Cl do 80 89,9% (10)
O do 90 94,9% (8)
do 95 99,9% (8)
Mapa 12.
Lingua habitual dos avs:
s galego.
o
Avs que falan mis en
galego ca en casteln
IJ do 01 04,9% (14)
O do os 09,9% (13)
O do 10 24,9% (7)
Mapa 13.
Llngua habitual dos avs:
Avs que falan mi
casteln ca en
[J do 01 04,9% (29)
[J do 05 09,9% (5)
Mapa 14.
habitual dos avs
mais casteln ca ga/ego . .
Avs monolinges
en casteln
e do 00,1 04,9% (26)
O do 05,0 09,9% (5)
O do 10,0 6 19,9% (3)
Mapa 15.
Lingua habitual dos avs:
s casteln.
Len sempre
en casteln
1:1 do 25,0 6 34,9% (8)
O do 3!\,0 6 44,9% (8)
O do 45,0 6 54,9% (9)
do 55,0 6 64,9% (9)
Mapa 16.
Individuos que len sempre en
casteln.
Escriben sempr
en casteln
Cl do 40 49,9%
O do 50 59,9%
O do 60 69,9%
1111 do 70 79,9%
O do 80 89,9%
Mapa 17.
(S)
(12)
(10)
(3)
(4)
Individuos que es .b
casteln. en en sempre en
Medias de uso
na familia
e 2,0 a 2,49 (3)
o 2,5 a 2,99 (4)
o 3,0 a 3.49 (11)

3,5 a 3,99 (16)
Mapa 18.
Puntuacins medias de uso na
familia (escala 14).
Medias de uso
cos avs
D 2,0 a 2,49 (1)
D 2,5 a 2,99 (3)
D 3,0 a 3,49 (10)
DI 3,5 a 3,99 (20)
Mapa 19.
Puntuaclns medias da lingua
utilizada polo entrevistado cos avs
(escala 14).
Medias de uso
cos pas
111 2,0 a 2,49 (3)
o 2,5 a 2,99 (4)
D 3,0 a 3,49 (10)

3,5 a 3,99 (17)
Mapa 20.
Puntuacins medias da lingua
utilizada polo entrevistado cos pas
(escala 14).
Medias de uso
cos lrmns
D 2,0 a 2,49 (3)
o 2,5 a 2,99 (5)
D 3,0 a 3,49 (11)
3,5 a 3,99 (15)
Mapa 21.
utilizada polo entrevistado cos
irmns (escala 14).
Medias de uso
coa parella
[J 2,0 a 2,49 (3)
D 2,5 a 2,99 (4)
D 3,0a 3,49 (11)

3,5 a 3,99 (16)
Mapa 22.
utilizada polo entrevistado coa
parella (escala 14).
Medias de uso
cos fillos
CJ 1,9 a 1,99
D 2,0 a2,49
D 2,5a2,99
3,0 a 3,49
3,5 a 3,99
(1)
(3)
(9)
(10)
(11)
Mapa 23.
Puntuacins m d.
utilizada polo ee las.da lingua
(escala 1-4). ntrevlstado cos tillos
o
Estudiaron galego
na escola
do 10,0 6 14,9%
D do 15,0 6 19,9%
D do 20,0 6 24,9%
do 25,0 6 29,9%
Mapa 24.
(1)
(11)
(18)
(4)
Individuos que e t d'
escola. s u taren galego na
o
Asistiron a cursos de
galego fra da escola
D do0004,9% (18)
0 do0509,9% (11)
O do 10 6 14,9% (4)
do 15 6 19,9% (1)
Mapa 25.
Individuos que asistiron a cursos de
galego fra da escola.
Medias de uso
cos profesores
1,0 a 1,49
IJ 1,5 a 1,99
D 2,0a2,49
2,5a2,99
(5)
(18)
(10)
(1 )
Mapa 26.
Medias de uso da lin . .
polo entrevistad gua utilizada
0
cos profesores.
Medias de uso
cos compaeiros na clase

1,5 a 1,99 (4)
o 2,0 a 2,49 (5)
o 2,5 a 2,99 (8)

3,0 a 3,49 (15)
o 3,5 a 3,99 (2)
Mapa 27.
Medias de uso da lingua utilizada
polo entrevistado cos compaeiros
na clase.
Medias de uso
cos compaeiros no recreo
m 1,5 a 1,99
D 2,0a 2,49
D 2,5a2,99
3,0a3,49
D 3,5a3,99
(3)
(4)
(6)
(12)
(9)
Mapa 28.
M d' e ras de uso da r
polo entrevistad rngua utilizada
no recreo.
0
cos compaeiros
Apndice, 2
PREGUNTAS DE USOS LINGSTICOS:
FRECUENCIAS
P.14. Que lingua Jala?
Valor
s casteln 1
mis casteln 2
mis galego 3
s galego 4
TOTAL
%
10.6
20.8
29.9
38.7
100.0
%
vlida
10.6
20.8
29.9
38.7
100.0
P.19. Que lingua.fala/ba seu pai con Vde.?
%
Valor % vlida
s casteln 1 15.4 16.5
mis casteln 2 6.5 6.9
mis galego 3 6.8 7.3
s galego 4 64.5 69.3
o 6.8 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.20. Que lingua.fala/ha sa nai con Vde.?
%
Valor % vlida
s casteln 1 15.5 16.0
s galego 4 66.7 69.1
o 3.5 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.21. Que lingua Jalan/han seus pas entm si?
%
Valor % vlida
s casteln 1 12.3 13.1
s galego 4 70.9 75.4
o 6.0 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
%
acumulada
10.6
31.4
61.3
100.0
%
acumulada
16.5
23.5
30.7
100.0
%
acumulada
16.0
23.6
30.9
100.0
%
acumulada
13.1
18.5
24.6
100.0
P.22. que lingua jalan/ han seus pas e os seus avs?
P.26. que lingua faJa/ha o sa avoa paterna?
% %
% %
Valor % vlida acumulada
s casleln 1 6.3 7.2 7.2
s casteln 1 5.7 7.2 7.2
mis casteln 2 3.6 4.2 11 .4
mis casteln 2 2.0 2.6 9.7
mis galego 3 6.1 7.0 18.3
mis galego 3 4.1 5.1 14.9
s galego 4 . 71.3 81.7 100.0
s galego 4 67.7 85.1 100.0
o 12.6 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.23. que linguafala/ba o seu av materno?
P.2 7. que lingua Jala/ha cos seus irmns?
% %
% %
s casteln 1 5.3 6.7 6.7
s casteln 1 18.5 20.8 20.8
mis casteln 2 7.7 8.7 29.5
mis galego 3 4.2 5.3 14.4
mis galego 3 6.9 7.8 37.3
s galego 4 67.7 85.6 100.0
s galego 4 55.7 62.7 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.24. que lingua jala/ ha a sa avoa materna?
P.28. Sempre falou a mesma lingua?
% %
% % Valor % vlida acumul ada
s casteln 1 5.6 6.7 6.7
si 1 55.5 55.5 55.5
mis galego 3 4.5 5.4 14.6
non 2 44.5 44.5 100.0
s galego 4 70.9 85.4 100.0
o 17.0 NONCOM PUT ADOS TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.29a. Que lingua jalaba ata os 13 anos?
P.25. que lingua Jala/ ha o seu av paterno?
% %
% %
Valor % vlida acumulada s casteln 1 11.5 26.5 26.5
mis casteln 2 6.8 15.6 42.1
s casteln 1 5.5 7.2 7.2 mis galego 3 10.8 24.9 67.0
mis casteln 2 1.8 2.4 9.6 s galego 4 14.3 33.0 100.0
mis galego 3 3.8 5.0 14.6 o 56.6 NON-COMPUTADOS
s galego 4 65.2 85.4 100.0
o 23.7 NON-COMPUTADOS TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.29h. Que linguctJalaha dos 14 s 18 anos? P.31. Que linguct se Jala/ha no seu trahallo?
% %
% %
s casteln 1 4.9 11.3 11.3
mis casteln 2 13.6 31.3 42.5
mis galego 3 17.5 40.4 82.9
s galego 4 7.4 17.1 100.0
s casteln 1 7.7 12.3 12.3
mis casteln 2 11.1 17.7 30.0
mis galego 3 14.9 23.8 53.8
s galego 4 29.0 46.2 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.29c. Que linguaJalaha dos 19 s 30 anos?
P.32. Que lingua Jala/ha no seu trahallo e os seu.s clientes?
% o/o
Valor % vlida acumulada % %
s casteln 1 1.4 3.5 3.5
mis casteln 2 14.7 36.7 40.2 s casteln 1 .1 26.6 26.6
mis galego 3 21.4 53.5 93.8 mis casteln 2 .2 39.9 66.5
s galego 4 2.5 6.2 100.0 mis galego 3 .1 24.0 90.6
o 60.0 NON-COMPUTADOS s galego 4 .1 9.4 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.29d. Que linguaJalaha dos 31 en diante?
P.33. Que lingua jala/ha no seu trabal/o cos seus compaiieiros?
% %
% %
s casteln 1 .2 .7 .7
Valor % vli da acumulada
mis casteln 2 9.2 30.3 31.0
mis galego 3 19.0 62.8 93.8
s galego 4 1.9 6.2 100.0
s casteln 1 8.9 15.6 15.6
mis casteln 2 7.0 12.3 27.9
mis galego 3 9.4 16.5 44.4
s galego 4 31.7 55.6 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.30. Por que fixo ese/s ectm.hio/s de lingua!s?
% %
P.34. Que linguafa!alba no se u trabal/o cos seu.s empregados/suh01-dinados?
% %
por vontade propia 1 8.7 19.6 19.6
por influxo do ensino 2 7.4 16.7 36.2
s casteln 1 4.0 26. 1 26.1
por razns de traballo 3 4.8 10.8 47.0
mis casteln 2 2.4 15.7 41.8
para adaptarme 6 medio 4 17.7 40.0 87.0
consideracin social do galego 5 1.1 2.4 89.4
por outras razns 6 4.7 10.6 100.0
mis galego 3 2.8 18.6 60.4
s galego 4 6.0 39.6 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.35. Que lingua fa/alba no seu traba/lo cos seus superiores?
% %
s casteln 1 13.2 34.0 34.0
mis casteln 2 6.2 16.1 50.1
mis galego 3 6.0 15.5 65.6
s galego 4 13.3 34.4 100.0
.o 61.3 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.36. A lingua do seu trabal/o condiciona/condicionou a sa lingua
habitual?
% %
si 1 8.6 13.7 13.7
non 2 54.1 86.3 100.0
o 37.4 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.3 7. En que sentido?
Valor
a favor do casteln 1
a favor do galego 2
o
TOTAL
P.38. Que lingua jala/ha co seu home!muller?
% o/.
s casteln 1 13.9 18.7 18.7
mis casteln 2 6.3 8.5 27.2
mis galego 3 5.6 7.6 34.8
s galego 4 48.5 65.2 100.0
o 25.7 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.39. que hngua fa/alba e os seus fillos homes?
% %
s casteln 1 11.2 21.5 21.5
mis casteln 2 6.5 12.5 34.0
mis galego 3 5.6 10.7 44.7
s galego 4 28.9 55.3 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.40. que linguafala/ba coas sasfillas?
% %
s casteln 1 10.9 21.8 21 .8
mis casteln 2 6.9 13.9 35.7
mls galego 3 5.4 10.7 46.4
s galego 4 26.8 53.6 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 41. Que lingua fala/ba cos seus JUlos (homeslmulleres) mis novas?
P.42. Que lingua fa/alba cos seus fillos (homeslmulleres) mis vellos?
% %
s casteln 1 14.4 21.6 21.6
mis casteln 2 8.8 13.1 34.7
mis galego 3 7.2 10.8 45.4
s galego 4 36.5 54.6 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.43. En que lingua mprende os seusfillos? P. 4 7. Que lingua fa/alba e os seus irmns (homeslmulleres) mis novas?
% % % %
Valor % vlida acumulada Valor % vlida acumulada
s casleln 1 12.9 20.3 20.3 s casteln 1 14.3 21 .0 21.0
mis casteln 2 6.2 9.7 30.0 mis casteln 2 5.4 7.9 28.9
mis galego 3 6.4 10.1 40.1 mis galego 3 4.7 6.9 35.8
s galego 4 38.0 59.9 100.0 s galego 4 43.6 64.2 100.0
O 36.5 NONCOMPUTADOS o 32.0 NONCOMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0 TOTAL 100.0 100.0
P.44. En que linguafala cando discute ou se enfada? P.48. Que lingua fa/alba cos seus irmns (homeslmullems) mis vellos?
% % % %
s casteln 1 19.5 19.6 19.6 s casteln 1 14.0 20.3 20.3
s galego 4 60.0 60.3 100.0 s galego 4 44.7 64.7 100.0
o .6 NON-COMPUTADOS o 30.9 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0 TOTAL 100.0 100.0
P. 45. En que lingua fa/alba cos seus irmns bornes? P.49. E con seu pai?
% % % %
s casteln 1 14.6 20. 1 20.1 s casteln 1 18.4 19.9 19.9
s galego 4 48.1 65.8 100.0 s galego 4 63.0 68.0 100.0
o 27.0 NON-COMPUTADOS o 7.3 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0 TOTAL 100.0 100.0
P. 46. En que lingua fa/alba coas sas irms? P.50. E coa sa nai?
% % % %
s casteln 1 15.1 21 .0 21.0 s casteln 1 18.4 19.1 19.1
s galego 4 45.9 64.1 100.0 s galego 4 65.6 68.1 100.0
o 28.3 NON-COMPUTADOS o 3.7 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0 TOTAL 100.0 100.0
P.59. Que lingua jala cos amigos?
% %
s casteln 1 17.1 17.1 17.1
mis casteln 2 13.6 13.6 30.7
mis galego 3 15.5 15.5 46.2
s galego 4 53.7 53.8 100.0
o .1 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.60. Que lingua jala V de. cando vai tenda de alimentacin,
panadera, etc.?
% %
s casteln 1 21.4 21.7 21.7
mis casteln 2 9.8 9.9 31.6
mis galego 3 10.7 10.9 42.5
s galego 4 56.7 57.5 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 61. E cando fai as sas compr-as nos babituais: mercar roupa, electro-
domsticos, etc.?
% %
s casteln 1 27.9 28.2 28.2
mis casteln 2 13.8 14.0 42.1
mis galego 3 14.2 14.3 56.5
s galego 4 43.2 43.5 100.0
o .9 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
P.62. Vde. en que lingua acostuma dirixirse a un descoecido?
% %
s casteln 1 42.3 42.3 42.3
mis casteln 2 12.3 12.3 54.6
mis galego 3 12.1 12.1 66.7
s galego 4 33.3 33.3 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P.63. Por-que mzn?
% %
por se-la lingua habitual 1 55.3 56.9 56.9
por vontade pro pi a 2 5.3 5.5 62.4
se non comprende outra lingua 3 22.6 23.3 85.7
depende do medio 4 9.0 9.3 94.9
pola idade do interlocutor 5 .4 .4 95.3
polo aspecto do interlocutor 6 2.8 2.9 98.2
por non talar outra 7 1.8 1.8 100.0
polo sexo do interlocutor 8 .o .o 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 64. Que lingua jala cando algun !le merece confianza?
Valor
s casteln 1
mis casteln 2
mis galego 3
s galego 4
TOTAL
%
17.7
11.1
12.2
59.0
100.0
%
vlida
17.7
11.1
12.2
59.0
100.0
%
acumulada
17.7
28.7
41.0
100.0
P.65. Que linguajala cando ten que 1-esolverasuntos nas oficinas do seu
concello?
% %
s casteln 1 22.7 24.4 24. 4
mis casteln 2 8.2 8.8 33.2
mis galego 3 8.9 9.5 42.7
s galego 4 53.2 57.3 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 66. E cando ten que resolver asuntos nalgunba of icina da X unta?
% %
s casteln 1 17.4 25.9 25.9
mis casteln 2 6.3 9.4 35.3
mis galego 3 7.4 11 .0 46.3
s galego 4 36.2 53.7 100.0
---
TOTAL 100.0 100.0
P. 67. Qu lingua jala V de. seu mdico de cabeceira?
P. 77. En que lingua son os programa de TV que ve?
% %
% %
s casteln 1 37.5 38.2 38.2 todos en casteln 1 3.3 3.3 3.3
mis casteln 2 6.6 6.7 45.0 mis en casteln 2 67.5 69.0 72.3
mis galego 3 6.5 6.6 51.6 mis en galego 3 26.6 27.2 99.5
s galego 4 47.5 48.4 100.0 todos en galego 4 .5 .5 100.0
Q 2.0 NON-COMPUTADOS o 2.2 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 68. E mdico especialista?
P. 78. En que lingua son os programas de radio que escoita?
% %
% %
s casteln 1 40.1 44.0 44.0
mis casteln 2 9.3 10.2 54.2
mis galego 3 8.2 9.0 63.1
s galego 4 33.6 36.9 100.0
todos en casteln 1 17.1 20.6 20.6
mis en casteln 2 45.1 54.2 74.8
mis en galego 3 18.3 22.0 96.9
todos en galego 4 2.6 3.1 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 73. En que lingua le habitualmente?
P. 82. Estudiou galego na escota?
% %
% %
si 1 21 .6 21.6 21.6
sempre en casteln 1 42.3 43.8 43.8
non 2 78.4 78.4 100.0
mis casteln 2 50.2 52.0 95.8
mis galego 3 3.6 3.7 99.5
TOTAL 100.0 100.0
sempre galego 4 .5 .5 100.0
P. 83 . Durante canto tempo?
TOTAL 100.0 100.0 % %
P. 76. Cando ten que deixarlle unha nota a algun, en que lingua escribe?
Anos
1 .7 3.6 3.6
% %
2 1.2 5.9 9.5
3 2.6 12.6 22.0
4 2.3 11 .1 33.2
sempre en casteln 1 63.2 65.7 65.7
mis casteln 2 11.4 11.8 77.5
mis galego 3 8.5 8.8 86.3
sempre en galego 4 13.1 13.7 100.0
5 1.9 9.5 42.6
6 1.8 8.8 51.5
7 2.7 13.2 64.7
8 2.6 12.7 77.4
10 1.8 8.8 86.2
11 1.1 5.6 91 .8
TOTAL 100.0 100.0
12 1.7 8.2 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 85. En que lingua escrihe/a na escota? P. 92. Condiciona!ou a _lingua das clases a sa lingua habitual?
% %
% %
s casleln 1 71 .8 77.6 77.6
si 1 18.6 20.2 20.2
mis casleln 2 18.5 20.0 97.6 non 2 73.4 79.8 100.0
mis galego 3 1.5 1.6 99.2
s galego 4 .7 .8 100.0
o 7.5 NON-COMPUTADOS TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 93. En que sentido?
P. 86. En que lingua jala/ha cos seus compaeiros na clase?
% %
% %
a favor do casleln 1 15.3 82.0 82.0
s casleln 1 30.8 33.2 33.2
a favor do galego 2 3.4 18.0 100.0
mis casleln 2 9.9 10.7 44.0
o 81 .4 NON-COMPUTADOS
mis gal ego 3 8.8 9.5 53.5
s galego 4 43.0 46.5 100.0
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0 P. 114. Se vostede est nun gntpo ande a -maiora jala casteln, pero todos
entenden o galego, que lingua Jala vostede?
P. 87. E no recreo?
% %
% %
s casleln 1 36.9 37.1 37.1
s casleln 1 26.9 29.1 29.1
mis casleln 2 9.8 9.9 46.9
mi s casleln 2 8.7 9.4 38.5
mls galego 3 8.4 8.4 55.4
mis galego 3 8.9 9.6 48.1
s galego 4 44.5 44.6 100.0
s galego 4 47.9 51 .9 100.0
o .4 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 115. Se vostede est nun gntpo ondea mat:o1'afalagalego, que lingua
P. 88. En que ltngua jala/ha cos seus profesores?
jala vostede?
% %
% %
s casleln 1 54.6 59.0 59.0
s casleln 1 7.8 7.9 7.9
mis casleln 2 18.6 20.1 79.1
mis galego 3 6.6 7.2 86.3
mis casleln 2 3.8 3.8 11.6
s galego 4 12.7 13.7 100.0
mis galego 3 6.5 6.5 18.2
s galego 4 81.7 81.8 100.0
o .2 NON-COMPUTADOS
TOTAL 100.0 100.0
TOTAL 100.0 100.0
P. 118. Se fixo algn cu1'So de galego fm da es cola cal foi o motivo
principa/?
% %
por mellorar profesionalmente 1 2.7 41 .3 41 .3
polo meu interese lingua galega 2 3.8 58.7 100.0
o 93.5 NONCOM PUT ADOS
TOTAL 100.0 100.0
P. 119. Que tipo de diploma ou acreditacin se obtiiia nese cu,-so?
% %
homologado por Xunta 1 5.2 82.3 82.3
sen homologacin oficial 2 1.1 17.7 100.0
TOTAL 100.0 100.0
Apndice) 3
CUESTIONARIO
Datos de control
Nome do entrevistado: Tlf.:
Nome da ra/ lugar Concello/ Cidade/Vila
Enderezo exacto:
Da e hora da entrevista: ___ _
Cdigo entrevistador 000
Cdigo gravador O
Cdigo supe1visor 00
Cdigo depurador O
ilo da 1 Boa tarde:
Estamos a realizar en Galicia, por encargo da Real Academia Galega, unha enqui sa
sobre o da lingua galega e mail os factores <]Ue inflen nel. Para ns, sera de sumo
i nterese cooce-las s(as ideas e opinins respecto. Por i so, se tan amabl e, quera que
me contestase unhas preguntas.
Provincia Concello
00 00
P.1 P.2
SEXO DO CALA SA
ENTREVISTADO IDADE?
Home .............. 1 Anos cumpridos.
Muller .............. 2
00
P.6
ONDE VI VIU?
Pases de lingua
catalana/Pas Vasco .......................... 1
Resto de Espaa ............ ................... 2
Outros ccn 1 lingua ........................... 3
Outros con varias linguas .................. 4
l l abitat 1 Habitat 2
00 00
P.3
ONDE NACEU VOSTEDE?
Lugar - --- - - - ---
Concello
N" Cuestiona1io
00000
P.4
ONOEESTStTUA
DO ESE LUGAR?
Na costa ......... t
No interior ....... 2
P. S
VtVtU FRA DE
GALICIA?
Si .................. 1
Non ............... 2-
Galicia .............................................. 1 Na montaa .... 3
Esporadica
Q)-
Pafses de lingua
mente ........... 3-
catalana/Pafs Vasco ......................... 2-
Resto de Espaa .............................. 3-
0utros ccn t lingua .......................... 4-
Outros ccn varias linguas ................. 5-
P.? P. S P.9 P.10
CANTOS ANOS?
A QUE IDADE VEU CAL IERA A PRO CAL IERA A PRO
PARA GALICIA? FEStN DE SEUPAI? FES IN DE SA NA!?
N.i anos Anos cumpridos. Profesin: Profesin:
00 00
00 00
P.11
Cal a sa prole
sin?
Profesin:
0 0
P.12
Cantas persoas con
viven con vde. no n-
cleo famii ar?
N'
persoas
00
P.15
En que lngua aprendeu a Jalar?
Gatego .. .. .. . .... .... ... .... 1
Casteln .. .. ........... ..... 2
Asdas .... ................. 3
Outras .. ............... .. ... 4
P.13
Que estudos len fetos ou est fatendo?
Ningn .. .. .. .... .. ...... .... 1
Primarios incompletos . .. . . .. . . . 2
Primarios completos . .... . .. . . . 3
F.P............. ...... .. .. ... 4
Bacheralato .............. .... 5
Carreira G. medio ... . .... ..... 6
Carreira G. superior ..... . . .. .. . 7
Out ros estudios .. ... ...... . .. . 8
P.16
Cal o seu domno dogalego?
Moilo Bastante Pouco
Entendeo 4 3 2
Flao 4 3 2
Leo 4 3 2
Escrbeo 4 3 2
P.18
Cal/era o dominio dogalego na sa famifia?
! cARTN xl
Ningn Pode Pode Pode Pode Pode N.P./
entendelo entendeto entendelo, entendelo, entendelo, N.SJ
efalalo falalo falato, lelo e N.C.
e lelo lelo e escribilo
escribilo
Pai 1 2 3 4 5 8 9
Nai 1 2 3 4 5 8 9
Av 1 2 3 4 5 8 9
Avoa 1 2 3 4 5 8 9
P.21 P.22 P.23 P.24
Que lingua falanl Que lingua Jalan/ Que lingua !alaba Que lingua Jalaba a
ban seus pas entre ban seus pas cos o seu av materno? sa avoa materna?
si? seus avs?
Sgatego .. 4 S galego .. 4 S galego .. 4 S gatego .. 4
Misgalego Misgalego Misgalego Mis galego
ca casteln 3 ca casteln 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3
Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln
ca galego .. . 2 ca galego . . . 2 ca galego .. . 2 cagalego .. . 2
S casteln. . 1 S castetn. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1
N.P. ....... 9 N.P ... .. . .. 9 N.P . ....... 9 N.P . .... ... 9
P.14
Que tingua tala?

S galego ........ .... ....... 4
Mis galego ca casleln ....... . 3
Mis casteln ca galego . . . . ... . 2
S casteln. .. .. .. .. . . . .. .. .. . 1
P.17
Como aprendeu a
falalo galego?
Nada N.P.
1 9
Familia . . . . . 1
1 9 Esccla .... . 2
1 9
amigos .... . 3
1 9 Vecios .... 4
Traballo ... . 5
Outros ..... 6
N. P. .. ... .. 9
P.19 P.20
Que lingua !alaba Que lngua Jalaba
seu pai con Vde.? s> n>i mn Vrlo ?
C/I. IITN 1
S galego . 4 S galego .. 4
Misgalego Mis galego
ca casteln 3 ca casteln 3
Mis casteln Mi s casteln
ca galego .. . 2 ca galego .. . 2
S casteln. . 1 S casteln. . 1
N.P . ... .. .. 9 N.P . .... .. . 9
P.25 P.26
Que lngua Jalaba Que llngua !alaba a
o seu av paterno? sa avoa palerna?
Sgalego .. 4 S galego .. 4
Misgalego Mis galego
ca casteln . 3 ca casteln . 3
Mis casteln Mis casteln
ca galego . .. 2 cagalego ... 2
S casteln. . 1 S casteln. . 1
N.P ..... .. . 9 N.P . . .. .. .. 9
P.27 P.28 P.29 P.42 P.43 P.44 P.45 P.46 P.47
Oue lingua talalba Sempre lalou a Que lingua Jalaba...? s gatego mis galego 1is casretn s casteln N.P.
ces seus lrmns? mesma lingua que ca castetn ca gatego
I CAHTN ti fala hoxe? ! cARTN t i
Ooe lingua falalba En que lingua repren En que ingualata Que lingua falalba Quei ngua fafalba Ooelingua falalba
cos seus filos (homest deosseus fillos? cando disruteou se cos seusirmns cos sas irms? cos seus irmns
mulleres) mis vellos? enfada? homes? (homestmulleres) mis
S galego .. 4

Mis galego
Ata os 13 anos 4 3 2 1 9
cacasteln . 3
Dos 14 s 18 anos 4 3 2 1 9
Mis casteln
Si .. . ... ... 1
ca galego ... 2 Dos 19 s 30 anos. 4 3 2 1 9
novos?
Sgalego .. 4 Sgalego .. 4 S galego .. 4 Sgalego " 4 S galego " 4 S galego .. 4
Misgalego Mis galego Mis galego Mis galego Mis galego Mis galego
ca casteln .3 ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3 cacasteln . 3 ca casteln . 3
Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis castetn Mis casteln
S casleln. . 1
Dos 31 en dianle. 4 3 2 1 9
N.P ... ..... 9
Non .... .. . 2
ca galego . .. 2 cagalego ... 2 ca galego ... 2 ca galego .. . 2 ca galego ... 2 ca galego .. . 2
S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casleln. . 1
N.P ...... .. 9 N.P. .. .. . .. 9 N.P ........ 9 N.P . . .. .... 9 N.P . ...... . 9 N.P. .. . .... 9
P.48 P.49 P. 50 P. 51 P. 52 P. 53
Que ingua fafalba Econ seu pa? Econ sa nai? Ecos seus avs E cos seus avs Econ
cos seus irmns maternos? paternos? famifirues mis vellos?
(homestmulleres) mls
vellos?
P.30 P.31 P.32 P.33 P.34 P.35
Por que fixo ese/s Profesin liberal Profesin non liberal
cambiols de lingua?
Ooe i ngua se fafal Ooe ingua fatalba Ooe ingua falalba Oue lingua falalba Queinguafafalba
ba no seu trabaffo? no seu lraballocos no seu traballo cos no seu traballo cos no seu trabano cos
Sgalego " 4 S galego .. 4 S galego .. 4 S galego .. 4 Sgalego .. 4 S galego .. 4
Mis galego Misgalego Misgalego Mis galego Misgalego Mis galego
ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3
Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln
Por vontade seus clientes? seus companeiros? seus empregados/ seus supenores?
propia ....... 1 !CARTN ti subotdinados?
ICAti'J';Il ti
ca galego ... 2 ca gatego ... 2 cagalego ... 2 cagalego ... 2 ca galego . .. 2 ca galego . .. 2
S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casleln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S6 casteln. . 1
Por inlluxo do
r-S galego ensino ... . . . . 2 Sgalego .. 4 .. 4 S galego .. 4 S galego .. 4 Sgalego .. 4
N.P. .... ... 9 N.P ........ 9 N.P........ 9 N .P. ....... 9 N.P. .. ..... 9 N.P. . " .. .. 9
Por razns de Mi sgalego f,Mis galego Mis galego Misgalego Misgalego
traballo ....... 3 ca casteln . 3 cacasteln . 3 ca casteln . 3 cacasteln . 3 ca casteln . 3
Para adaptarme Mis casleln f.Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln
medio ...... 4 cagalego ... 2 cagalego ... 2 cagalego ... 2 . ca galego . .. 2 ca galego .. . 2
Pota conside S casteln. . 1 S casleln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1
racin social
N .P. .. .. .. . 9 N.P. ....... 9 N. P. .... ... 9 N.P . ..... .. 9 N.P. .... ... 9
do galego ..... 5
GJ
ooab
Poroutras
razns ....... 6
NSINC. . ... .. 9
P. 54 P. 55 P. 56 P. 57 P. 58 P. 59
E con outros Condicional De que xeito? Ooe fingua Jala cos Ecos vecios de fra Que tingua Jala cos
famiiares mis novos? condicionou a lingua da vecinos? deGaficia? amigos?
saparefla acle
vostede? ! CARTN t i
S galego .. 4
Si .. . ......
S galego .. 4 Sgalego .. 4 S galego .. 4
1
Misgalego A favor Mis galego Mis galego Mis galego
ca casteln . 3

do galego .. 2 ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3
Mis casteln Mls casteln Mis casteln Miscasteln
cagalego ... 2 N.P ..

... 9
A favor
ca galego .. . 2 ca galego .. . 2 ca galego .. . 2
S casteln. . 1 do casteln . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1
N.P. .. .. .. . 9 N. P. .. .. ... 9 N.P . .. ..... 9 N.P . .... ... 9
P.36 P.37 P.38 P.39 P.40 P.41
A lingua do seu En que sentido? Ooe lingua falalba Ooe i ngua fafalba Que lingua falalba Ouelingua falalba
Condi co seu home/muller? cos seus filos homes? coas sas filias? cos seus finos (homest
ciona/condicionou a mulleres) mis novos?
sa lingua habitual? ICAIITN ti
P.60 P.61 P.62 P.63
Ooe lingua fafa vde. E cando fai as sas Vele. en que tingua Por que razn?
cando vai tenda de compras non habituals, acosluma dirixirse a un
mercar roupa, electro descol\ecido?
panadera, etc. ? 1 tfom<lim<: Pie ?
Si ....... .. 1 Sgalego " 4 S galego .. 4 S galego .. 4 S galego .. 4
A favor
Misgalego Mis galego Mis galego Misgalego
do galego .. 2
ca casleln . 3 ca casleln . 3 ca casteln . 3 ca casteln .3
Non ....... 2
Mis casteln Mis casleln Mis casteln Mis casteln
cJ
A favor
cagalego . .. 2 cagalego ... 2 cagalego ... 2 ca galego ... 2
do casteln . 1
S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casleln. . 1 S casteln. . 1
N.P. .. . .. .. 9 N. P. ... .... 9 N.P. .... . .. 9 N.P ....... . 9
CARTN 1
S galego " 4 ;,o gatego .. 4 S galego " 4 Porque a mia lingua habitual . . . .. .. . . . .. .. . . . .. .. 1
Misgalego Misgalego Mis galego
Por vontade ou desexo propio ... . ................... 2
ca casteln . 3 ca casteln . 3 ca casteln . 3
Por se non entande oulra lingua .. .. , . .... . .. ... .. .. . 3
Depende de onde estea ........................... 4
Mls casteln
Pota idade do interlocutor .... ... ... ...... ... ... .... 5
cagalego . .. 2 cagalego .. 2 cagalego ... 2
Polo aspecto do interlocutor (roupa, aparencia) ... .... .. 6
S casteln. . 1 S casleln .. 1 S casteln.. 1 Porque non se lle debe talar outra lingua a un descoecido 7
N.P. ....... 9 N. P . ....... 9
Polo sexo do interlocutor . ... .... . ...... ... .... ... .. 8
Por outras razns ................................ 9
P.64 P.65 P.66 P.67 P.68 P.81 P.82 P.83 P.84 P.85
Que fingua faJa candO Que fingua latacando ten E cando ten que resolver Que lrngua lata vostede E mdico espedalista?
algun llemerece que resolver asuntos nas asuntos nalgunha ofrcina da seu mdico decabeceira?
Debe usarse mis o galego na Estudiou galego na Durante canto As asignaturas diferentes de lingua En que lingua escribe/
publicidade escoJa? lempo? e literatura espaolas deben la na escota?
conlianza? oficinas de seu concello? Xunta?
icAHTN 11
explicarse en galego
! cARTN 21
ic,\IITN 21
!cARTN t 1
Sgalego .. 4 Sgalego .. 4 Sgalego .. 4 Sgalego .. 4 S galego . 4
Totalmente de acorde ... 5 Si .. . ...... 1 Anos Totalmente de acorde ... 5 Sgalego . . 4
Misgalego Misgalego Mis galego Misgalego Misgalego
ca casteln 3 ca casteln 3 ca casteln 3 ca casteln 3 ca casteln 3
Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln Mis casteln
ca galego . . . 2 cagalego ... 2 ca galego ... 2 ca galego ... 2 ca galego . . . 2
S casteln. . t S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. . 1
N.P. ..... .. 9 N.P...... .. 9 N.P. .... ... 9 N.P . .... ... 9
Bastante de acorde .. .. . 4 Bastante de acorde . .. . . 4
Mis galego
Indiferente ..... .. . . . .. 3 Non ....... 2 00 Indiferente . . . .. . . . . . . . 3
ca casteln 3
Bastante en desacorde .. 2
cJ
Bastante en desacorde . . 2
Mis casteln
ca galego ... 2
Totalmente en desacorde 1 Totalmente en desacorde 1
S casteln. . 1
NS/NC ........ ....... 9 NS/NC .. .... . . ... .. . . 9
N.P . . .. . . . . 9
P.69 P.70 P.71 P.72 P. 86 P.87 P.88 P.89 P.90
O uso normal de galego nos O uso de galego nun testamento ou Se ten unpleitoe o seu avogado o O uso do castetan en relacin co de
Cooceflos e na Xunta par<:elle en contrato par<:efte en comparanza delende en galego, vde. estara. galego namisaparcene...
En queingua fatalba cos E norecreo? En que fingua falalbacos En que ingua prefirel Cre que o casteln en relacin co
seus compaeros na seus profesores? peferla as clases? galego, para explicar Matemticas...?
comparanza co de castelan... co de casteln...
i cAHTN 21
clase?
! cARTN t i
Moito mis axeitado .... 5 Moito mis axeitado .... 5 Totalmente de acorde .. . 5 Moito mis axeitado ... . 1 Sgalego .. 4 Sgalego .. 4 Sgalego .. 4 En galego .. 4 Moito mis axeitado .... 1
Bastante mis axeitado .. 4 Bastante mis axeitado .. 4 Bastante de acorde ..... 4 Bastante mis axeitado .. 2
Igual de axeitado .. ..... 3 Igual de axeitado ...... 3 Indiferente ........ ... .3 Igual de axeitado ...... 3
Bastante menos axeitado 2 Bastante menos axeitado 2 Bastante en desacorde . . 2 Bastante menos axeilado 4
Moito menos axeilado ... 1 Moito menos axeilado ... 1 Totalmente en desacorde 1 Moito menos axeitado ... 5
NS/NC .......... ... .. 9 NS/NC .... . . . ...... .. 9 NS/NC .. ... . ... .. . . .. 9 NS/NC . . . .. .. ....... . 9
Mis galego Misgalego Mis galego Indiferente .. 3 Bastante mis axeitado . . 2
ca casteln 3 ca casteln 3 ca casteln 3
Nas das . . . 2 Igual de axeitado . . . . . . . 3
Mis casteln Mis casteln Mis casteln
En casteln. . 1 Bastante menos axeitado 4
ca galego ... 2 cagalego ... 2 ca galego . . . 2
N.P .. .. ... 9 .Moilo menos axeitado ... 5
S casteln. . 1 S casteln. . 1 S casteln. 1
N.P. ...... . 9 N.P. .. .... . 9 N.P. .. .... . 9
NS/NC ........ ...... . 9
P.73 P.74 P.75 P. 76 P.91 P.92 P.93 P.94 P.95
Enque fingua le habitualmente?. Que lle parece que a Informacin Os nomes dos sitios e ras de Cande ten que deixarlle unhanotaa
deportiva ou os sucesos dos Galicia deben estar s en galego. algun. En que flngua escribe?.
peridicos estean escritos en
galego?
! cARTN 21 i cAHTN 21
Cre que o casteln en relacin co Condidona/ou En que O galego debe se-la finguahabitual Como valora que haxa pais
galego, para explicar Historia...? a lingua das sentido?. da escota galegolalantes que lles faJen s
clases a sa seus litios en casteln?.
lingua habitual?. i cAttTN 21 i cAttTN 21
Sempre en galego ...... 4 Totalmente de acorde ... 5 Totalmente de acorde ... 5 Sempre en galego .. ... 4 Moito mis axeitado .. .. 1 Totalmente de acorde .. . 5 Totalmente de acorde .. . 1
Mis veces en galego Bastante de acorde . . . . . 4 Bastante de acorde .... . 4 Mis veces en galego
ca en casteln . .... .... 3
Indiferente . ..... ...... 3 Indiferente ......... . .. 3
ca en casteln . ........ 3
Mis veces en casteln
Bastante en desacorde .. 2 Bastante en desacorde .. 2 .
Mis veces en casteln
ca en galego ......... . 2 ca en galego .......... 2
Sempre en casteln .. .. 1
Sempre en casteln .... 1
N.P. . . . . . . . .. . . .... . 9
NS/NC ............... 9 NS/NC . ...... .... . .. . 9
N.P. ...... . ...... ... . 9
Bastante mis axeitado .. 2
A favor do
Bastante de acorde . .. . 4 Bastante de acorde .... . 2
Si ... 1 galego ... 2
Igual de axeitado . . .. . . . 3

Indiferente .... . . ... . . . 3 Indiferente . . . . . . ... . . . 3
Bastante menos axeitado 4
9 A favor do
Bastante en desacorde . . 2 Bastante en desacorde . . 4
Moito menos axeitado . . . 5 casteln .. 1
NS/NC ............... 9 1 NS/NC . .... .. ........ 9 NS/NC ............... 9
P.77 P.78 P.79 P. SO P.96 P. 97 P.98 P.99
En queingua sonos programas En que ingua son os programas O galegoquese tala na radio e na Ten que haber mis programas de Cre queo casteln serve para Se vostede se dirixea algun en Sevoslede se dixe a algun en Que lnguase lles debe aprender
de 1Vqueve?. de radio que escoita?. T.V. respecto de que laJa vde... radio e T.V. en galego. mis, menos ou o mesmo c galego e Jle contesta en casteln. casteln e llecontesta en galego . s nenos na casa?.
! CARTN 21
galego?. Que pansa?. Oue pansa?.
Todos en galego ....... 4 Todos en galego ....... 4 Moi semellante ..... ... 5 Totalmente de acorde ... 5 Gstame ......... . .. . 1 Gstame .... .. . ...... 5 Ogalego .... . ... .. ... 3
Mis veces en galego Mis veces en galego Bastante semellante .... 4 Bastante de acorde ..... 4
ca en casteln . . ... . ... 3 ca en casteln .. ....... 3
Semellanle ........ .. . 3 Indiferente . ... . ....... 3
Mls c galego .... ... . 1 algo normal .... .. ... 2 algo normal ......... 4 As das ..... . .. ... ... 2
O mesmo c galego . .. . 2 Indiferente ............ 3 Indiferente ...... .. .... 3
O casteln . . . ...... . . . 1
Mis veces en casteln Mis veces en casleln
Bastante distinto ..... .. 2 Bastante en desacorde .. 2
ca en galego ... . ...... 2 ca en galego .......... 2
Todos en casteln ...... 1 Todos en casteln . ... .. 1
Moi distinto . . . . . . . . . . . 1 Totalmente en desacorde 1
N.P. ..... . ......... . . 9 N.P. .. . .... . ......... 9
NS/NC ... ... . ........ 9 NS/NC ...... .. . .. .... 9
Menos c galego .. . .. .. 3 Non moi correcto ..... 4 Non moi correcto . . . . 2
NSINC . .... .. ..... ... 9
NS/NC, ....... . ...... 9
de mala educacin ... 5 de mala educacin . . . 1

NP/NS/NC ............ 9 NP/NS/NC .. ......... . 9
P.100 P.101 P.102 P.103 P.115 P.116 P.1 17
Por que? Como valora o feto de que haxa Hoxe en da a xente Hoxe en dla os vellos
pais castelanfalantes que tles faJan nova faJa ... faJan...
Se vele. est nun grupo onde a Cre vostede que o galego se faJa... Nos ltimos anoso seu
maiolia faJa galego, que ingua faJa aprecio polo galego...
s seus finos en galego?.
l cARTN2 j
Vele.?
!cAnTN ti
Por se-la lingua habitual dos pas . . . . . . . . . . 1
Totalmente de acordo . .. 5 Sgalego .. 5 Sgalego .. 5 Sgafego .... . ... .. . 4 Aumentou .. 3
Por se-la/s lingua/s de Galicia . . . . . . . . . . . . 2
Bastante de acordo .. ... 4
Misgalego Misga!ego
Por se la lingua do Estado ...... . .. . .. .. .. 3 ca casteln . 4 ca casteln . 4
Por u!ilidade (posibilidade de comunicacin,
Indiferente . ... .. .. .. .. 3 Galego e casta Galego e caste
ampliacin da cultura) . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Bastante en desacordo . . 2
ln por igual 3 ln por igual . 3
Porque a outra non serve ... .. .. .......... 5
Totalmente en desacordo 1
Pola consideracin social desa lingua . . . . . . . . 6
ca galego .. 2 ca galego . . . 2
NS/NC ..... .. ... ..... 9 S cas!eln. . 1 S casteln. . 1
Por outras razns . .. ..... .. ...... .. ..... 7
NS/NC . .... 9 NS!NC ..... 9
Mis galego Mantvose . . 2
ca casteln .. . . ... . .. 3
Diminuiu . .. 1
Mis castetn
Mis touat Menos NS/NC
cagalego . . . . .. ... . .. 2 1 Ca hai 10 anos 3 2 1 9
NS/NC . .... 9
S casteln... . ...... 1
1 Ca hai 25 anos 3 2 1 9
NSINC ........ . . . ... 9
1 Ca hai 40 anos 3 2 1 9
P.104 P.105 P.1 06 P.107 P.108 P.118 P.119 P. 120 P.121 P.122
Hoxe en daa xente Hoxe en da as 0\Je lingua deben Se se deixase de falalogalego, a Que opina vostede de que medro o
con estudios tala... persoas sen estudios faJa-los gaJegos?. wltura e identidade deGalicia ... uso do galego, de que se potencie?.
talan...
Se fixo algn curso de galego fra 0\Je tipo de diploma ou Gustwialleaprender, Como ere que o 0\Je lleparece o
da escola, cal fol o motivo aaeditacln se obtia nese curso? ou mellola4o seu galego dasa zona? galego daTV.?
principal?. galego?.
Sgalego .. 5 Sgalego .. 5 Ogalego ... 3 Perderianse .... .. ... .. 1 Totalmente de acordo .. . 5
Mis galego Misgalego
As das . ... 2 Manterlanse .... .. . ... 2 Bastante de acordo .. . . . 4
ca casteln . 4 ca casteln . 4
Galego e caste Galego e caste
Ocasteln. . 1 NS/NC .... .. ....... .. 9 Indiferente . .. . .. . . .. .. 3
ln por igual . 3 ln por igual 3 NSINC .... . 9 Bastante en desacordo . . 2
cagalego . .. 2 ca galego .. . 2
Totalmente en desacordo 1
S casteln. . 1 S casteln. . 1 NS/NC ............. .. 9
NS/NC ..... 9 NS/NC ... .. 9
Por mellorar prole Oficialmente homologa Moito .. .... 5 Moi bo . .. . . . . 5 Moi bo . . . . .. . 5
sionalmente ..... .. .... 1 do pota Xunta .. .. ...... 1
Bastante .. . 4 Bo . .......... 4 Bo . .... . . . . . . 4
Polo meu interese Sen homologacin
Indiferente . . 3 Nin bo nin mato . 3 Nin bo nin malo 3
na lingua gatega . . . . . . . . 2 oficial ...... .... .. . .. . 2
Pouco . .. .. 2 Malo . . .. . . .. . 2 Mato . . . . . . . . . 2
NS/NC
""@;J
NS/NC .... . . .. . . . .. . . 9
Nada .... .. 1 Moi malo . . . . . . 1 Moi malo ...... 1
NS/NC ..... 9 NSINC .. .. .... 9 NS/NC ........ 9
P.109 P.11 0 P.123 P. 124 P.125 P.126
As medidas que se toman para 0\Jen, e en que medida, debera responsabii zwseda normai zacn dogalego?.
favorece-lo usodo galego
parcenHe.. .
Moto Bastante Algo Pouco Nada NS/NC
Ouen mis gaJego?. 0\Jen taJa castetn ten mis 0\Jen taJacastetn m8feoe mis A quen tala castetn dbenselle dar
estudios ca quen tata galego. consideracin social ca quen tala mis de ascender na
l cil t!Tx zi
galego. sa protestn ca a quen talagalego.
Goberno 5 4 3 2 1 9
Demasiadas .... .. .... 1
Ensino 5 4 3 2 1 9
O que fala galego .. .... 3 Totalmente de acordo . .. 1 Totalmente de acordo ... 1 Totalmente de acordo .. . 1
Un pouco excesivas .... 2 Medios de comunicacin 5 4 3 2 1 9 O que naceu en Galicia .. 2 Bastante de acordo .... . 2 Bastante de acordo . . . 2 Bastante de acordo . . ... 2
Suficientes . ... . .. . ... 3 Emptesas 5 4 3 2 1 9 O que vive e traballa aqu 1 Indiferente ....... ... .. 3 Indiferente ... .... . .... 3 Indiferente . ... ........ 3
Insuficientes .. .... .. .. 4
Concellos 5 4 3 2 1 9 NS/NC .. ............. 9 Bastante en desacordo . . 4 Bastante en desacordo .. 4 Bastante en desacordo . . 4
Moi Insuficientes .. .. .. . 5
Xunta 5 4 3 2 1 9
Totalmente en desacordo 5 Totalmente en desacordo 5 Totalmente en desacordo 5
NSINC .... ... .... .... 9
Pais 5 4 3 2 1 9
Os intelectuals (ecritores, etc.) 5 4 3 2 1 9
NS/NC .... .. .. .. .... . 9 NS/NC .. . .. ........ .. 9 NS/NC .. .... . .. .. .... 9
P.111 P.11 2 P.11 3 P.1 14 P. 127 P. 128 P.129 P.130
Cal sero futuro das inguas en N sa opinin o tema da lingua ... Todoo que vive enGalicia debe Se vde. est nun grupo ende a
Galida?. saber ou conece-lo galego maioralaJa casteln pero todos
entanden o galego. 0\Je lingua laJa
! cARTN z j vde.?.
!cARTN ti
0\Jen tala casteiAn cun torte acento Ouen faJa casteln ten mis 0\Jen tala castetn ten mis 0\Jen talacasteln mis reai sta
galego ten menos posibilidades de posibilidades de lacar wnigos ca posibilidades para reladonwse ou prclico ca quen tala galego.
ascender nasa profesin. quen talagalego. socialmente ca quen talagalego.
Falarase s galego . . . . . 5
Moi importante . .. ...... 5 Totalmente de acordo . . . 5 S galego .... . ... . .. 4
Falarase mis galego
Bastante importante ... . 4 Bastante de acordo . .... 4
Mis galego
ca casteln .. .. .. . . .. .. 4
Importante .. ... .. . .. . . 3 Indiferente . ..... .. . ... 3
cacastetn ...... .. .. 3
Fataranse as das por igual 3
Falarase mis castel n Pouco importante .. .. .. 2 Bastante en desacordo .. 2
Mis casteln
cagalego .... . ....... 2
ca galego ..... .. ...... 2
Nada importante ....... 1 Totalmente en desacordo 1
Fatarase s castefn . . . . 1
S casteln. ...... .. .. 1
NS/NC . ... ... ........ 9 NSINC .. .... .. ...... . 9
NS/NC .. ...... .. ... .. 9
NS/NC ...... .. . . ... . 9
Totalmente de acordo .. . t Totalmente de acordo ... 1 Totalmente de acordo . .. 1 Totalmente de acordo ... 1
Bastante de acordo .... 2 Bastante de acordo ..... 2 Bastante de acordo . . . . 2 Bastante de acordo . . . . . 2
tndilerente . .. . .... . ... 3 Indiferente . . ... ... .. .. 3 Indiferente ... ... . . . . .. 3 lndilerente . . .... . ... .. 3
Bastante en desacordo . . 4 Bastante en desacordo . 4 Bastante en desacordo . . 4 Bastante en desacordo . . 4
Totalmente en desacordo 5 Totalmente en desacordo 5 Totalmente en desacorde 5 Totalmente en desacordo 5
NS/NC ... . ........... 9 NS/NC .. ........... .. 9 NS/NC ..... . .. . .... .. 9 NS/NC ........... . .. . 9
P.131 P. 132 P.133 P.134
OJen laJa galego a primeira visla OJen laJa galego mis accesible OJen tala casleln merece mis O galego unha lingua mis
mis ou afablecaquen para talar con el ca quen lala respeclo ca quen lata galego. lermosa c6 casteln.
talacasteln. casleln.
ict\RTN 21
Totalmente de acorde ... 5 Totalmenle de acorde .. . 5 Totalmente de acorde . .. 1 Totalmenle de acorde .. . 5
Bastante de acorde ..... 4 Bastante de acorde . . .. . 4 Baslanle de acorde .... . 2 Baslante de acorde .... . 4
lndiferenle ... . . . ...... 3 lndiferenfe ............ 3 Indiferente .......... .. 3 Indiferente ........... . 3
Bastante en desacorde .. 2 Bastante en desacorde .. 2 Baslanle en desacorde . . 4 Bastanle en desacorde . . 2
Tolalmenle en desacorde 1 Totalmenle en desacorde 1 Totalmente en desacorde 5 Totalmente en desacorde 1
NSJNC ... .... ........ 9 NSJNC ............... 9 NSJNC .. ..... .... .. .. 9 NS/NC ........ .. .. .. . 9
P.135 P.136 P.1 37 P.138
Cal ete que a lingua dos O casteln mis axeilado c6 O casteln mis axeitado c6 O galego mis axeilado c6
saJegos?. galego paralalat na cidade galegopara lalat na vila casteln paralalat na aldea.
Ogalego ............. 3 Totalmente de acorde . .. 1 Tolalmenle de acordo . .. 1 Totalmente de acorde ... 5
Asdas ....... . ...... 2 Bastante de acorde ..... 2 Bastante de acorde . . ... 2 Baslanle de acorde ..... 4
O casteln .. .. .. ...... 1 lndiferenle ........ . ... 3 Indiferente .... .. . ..... 3 Indiferente ........... . 3
NSJNC ...... .. ....... 9 Bastante en desacorde .. 4 Bastante en desacordo .. 4 Bastante en desacorde .. 2
Totalmenle en desacorde 5 Totalmente en desacorde 5 Tolalmenle en desacorde 1
NSINC . ....... ..... .. 9 NSINC . .... .... ...... 9 NSINC .. .. ... ....... . 9
P.139
O casteln mis axeitado parao
mundode hoxe c6 galego.
1 CAilT( JN 21
Totalmente de acorde ... 1
Bastante de acorde . .. .. 2
Indiferente ............ 3
Bastante en desacordo .. 4
Totalmente en desacorde 5
NSJNC .. .. .... .. .. .. . 9
P. 140
OJe nivel de ingresos mansuais diria Vda. que enuan na sa casa?.
jcAI!TN ll
menos de 56.000
de 150.000 a 199.000 . 5
P.141
Con cal dos partidos politlcos que lle sinalo a continuacin simpatiza Vda.
mis?.
l cMn<>N ti
BNG. ...... ......... 1 CG/CNG. .. ........ . 6
de 56.000 a 74.000 ... 2
de 75.000 a 99.000 . . . 3
de 100.000 a 149.000 . 4
de 200.000 a 300.000 . 6 CDS. .. ..... . .. ..... 2 PSOE. ...... .... .. .. 7
mis de 300.000 .. .. . 7 PSG-EG .. .. .. .. .. 3 Outros .............. 8
NSINC . .. ....... .... 9 EU. .. .. ........... . 4 NS/NC ... ......... .. 9
PP..... .. ...... .. ... 5
1 ENTREVISTADOR: REXISTRE, SEN PREGUNTAR, AS OBSERVACINS S SEGUINTES CUESTINS.I
P.1 42 P.143 P.144 P.145 P.146 P.1 47
Clase social do Os xuzos sobre a Que nguals se obser- Que lingua/s seobser- Quei nguautltizoo o Misturaba as das
entrevistado lingua emilidos vouJaron no mbilo fami- vouJaron no mbito rela entrevislado? talar?
marxe das cuestlns liar en persoas distintas cional en persoas dis
Indagadas loron... do enlrevistado?. lintasdo enuevislado?.
Baixa .. .. .. 1
Moi positivos 5 S galego .. 4 Sgalego .. 4
Sgalego . 4 Si .... . .... 1
Positivos ... 4 Misgalego Misgalego
Misgalego
Mediabaixa . 2
Neutros .. .. 3 cacasteln . 3 cacastetn . 3
ca casteln . 3
Non ....... 2
Media ... .. . 3 Negativos .. 2 Mis casteln Mis casteln
Mis casteln
s veces .. . 3
Media-alta . . 4 Moi negativos 1
ca galego ... 2 ca galeg9 ... 2 ca galego . . . 2
N.O.. ..... . 9
S casleln. . 1 S casfln. . 1
Sc@;
Alta .. ... . . 5
N.O. ....... 9 N.O./ .... 9
14H
P.148
Moslrouse Ouuas observacins de Interese:
aparentemente
tensoou
condicionado?.
Si ....... .. 1
Non .. ..... 2
Este libro
USOS LI NGSTICOS EN GALICIA
rcmatouse de imprentar
no obradoiro de
Art es Grficas Vicus, S.A.L.,
na ra Segovia, 19, de Vigo,
o da 23 de Xlnio, do 1995
vspcra da noitc de San Xon

Addenda a:
LINGUA
INICIAL
E
COMPETENCIA
LINGSTICA
EN
GALICIA
COMPENDIO DO
1 VOLUMI:' DO
MAPA SOC/OLING0STICO
DEGALICIA
Esta addenda actuali za as tboas correspondentes conxunto el e
Galicia que figuraban no vol ume anterior, Lingua Inicial e Competencia
Lingstica en Galicia. Naquela ocasin, a ponderacin das diversas
mostras sectoriais para forma-la mostra da totaliclacle de Galicia fixrase
a partir dos datos do Censo ele Poboacin e Vivencias de 1981, nicos
dispoibles naque! momento. termos agora os elatos do Censo el e 1991,
cmpre a actuali zacin mencionada que modifica lbceiramente as
porcentaxcs que al se presentaban. Para faci lita-lo seu uso, as tboas
aparecen numeradas coma no libro anteriormente citado.
Tboa 3.1. Lingua inicial. Gctlica
LINGUA INICIAL
galego casteln as das
TOTAL GALICIA 60.3% 27.2% 11.9%
IDADE
16 a 25 anos 36.7% 45.3% 17.1%
26 a 40 anos 51 .2% 34.7% 13.2%
41 a 65 anos 69.8% 19.4% 10.4%
mis de 65 anos 80.6% 12.2% 6.9%
ESTUDIOS
ningn 92.6% 3.0% 4.1%
primarios incompletos 81 .3% 10.2% 8.1%
primarios completos 62.0% 24.1% 13.2%
formacin profesional 41.4% 40.5% 17.4%
bacharelato 29.0% 53.7% 16.6%
carreira grao medio 28.6% 53.8% 16.4%
carreira grao superior 19.1% 63.9% 15.7%
outros estudios 51.2% 40.7% 7.6%
CLASE SOCIAL
baixa 75.3% 13.7% 10.2%
media-baixa 70.8% 18.3% 10.3%
media 50.2% 35.3% 13.8%
media-alta 28.1% 59.7% 11.5%
PROFESIN
empresarios 66.2% 21 .1% 12.0%
titulacin superior ou media 19.7% 65.7% 14.3%
profesionais libarais 14.2% 72.4% 11.3%
docentes 33.6% 51 .0% 14.3%
lorzas armadas 47.7% 34.8% 17.5%
administracin subalterno 44.4% 41 .7% 13.3%
persoal servicios 47.3% 38.4% 13.3%
autnomos 70.3% 17.5% 11.6%
labregos 96.1% 1.0% 2.9%
marieiros 83.4% 8.2% 7.9%
obreiros 64.2% 21.1% 14. 1%
estudiantes 25.4% 55.1% 18.7%
amas de casa 67.3% 21.7% 10.3%
persoal sen primeiro emprego 41.3% 42.6% 15.1%
SEXO
home 60.3% 26.3% 12.8%
muller 60.3% 28.1% 11.0%
HBITAT DE NACEMENTO
urbano 16.7% 65.8% 17.5%
periurbano 61.5% 21.1% 17.4%
vi las 51 .0% 32.4% 16.6%
rural-1 66.7% 19.2% 14.1%
rural-2 85.8% 6.0% 8.2%
nacidos fra de Galicia 11.1% 73.9% 7.4%
out ras
.6%
.9%
.8%
.4%
.3%
.3%
.4%
.7%
.7%
.7%
1.1%
1.3%
.4%
.8%
.6%
.6%
.7%
.7%
.3%
2.1%
1.1%
.6%
1.0%
.6%
.1%
.5%
.6%
.8%
.7%
1.0%
.6%
.7%
.1%
.1%
.1%
.1%
7.5%
Tboa 4.1. Dominio da co1nprensn do galego. Galicia
Tboa 4.2. Dominio do galego falado. Galicia
ENTENDE O GALEGO
SABE FALA-LO GALEGO
nada pouco bastante moito
nada pouco bastante moito
TOTAL GALICIA .1% 3.0% 48.6% 48.3%
TOTAL GALICIA 2.3% 12. 1% 45.5% 40.1%
LINGUA INICIAL
LINGUA INICI AL
galego .7% 50.2% 49.2%
galego 2.2% 49.5% 48.3%
casteln .4% 8.0% 44.8% 46.7%
casteln 8.2% 33.4% 35.2% 23.3%
as das 2.7% 49.5% 47.8%
as das 13.0% 49.3% 37.7%
out ras 8.4% 50.3% 41.3%
o u tras 7.4% 26.8% 40.8% 25.1 %
LINGUA HABITUAL
LINGUA HABITUAL
s casteln 1.0% 15.6% 44.3% 39.1%
s casteln 21.4% 48. 1% 19.9% 10.6%
mis casteln 4.2% 45.7% 50.1%
mis casteln 28.3% 43.4% 28.2%
m_is 1.4% 49.5% 49.1%
m,is
2.2% 52.5% 45.3%
soga ego 50.7% 49.3%
soga ego 1.2% 48.2% 50.6%
IDADE
IDADE
16 a 25 anos 2.6% 44.9% 52.4%
16 a 25 anos 1.5% 19.1% 40.6% 38.7%
26 a 40 anos .3% 3.3% 47.6% 48.8%
26 a 40 anos 3.2% 15.3% 43.6% 38.0%
41 a 65 anos .1% 3.0% 49.4% 47.5%
41 a 65 anos 2.3% 8.8% 47.5% 41.4%
mis de 65 anos 2.7% 53.0% 44.3%
mis de 65 anos 1.8% 6.5% 49.8% 42.0%
ESTUDIOS
ESTUDIOS
ningn 1.6% 62.0% 36.4%
ningn .4% 3.5% 59.0% 37.1 %
primarios incompletos .1% 2.6% 52.2% 45.1%
.2% 3.4% 51.2% 45.2%
comreletos 2.4% 11.6% 47.3% 38.7%
ormacin pro esional .1% 2.8% 46.1% 51.0%
ormacin pro esional 2.3% 17.1% 40.8% 39.7%
bacharelato .1% 3.7% 43.5% 52.7%
bacharelato 3.6% 21.3% 39.5% 35.6%
carreira grao mediq .2% 2.7% 33.3% 63.8%
carreira grao medio. 4.1% 19.9% 33.9% 42.2%
carre1ra grao supenor .0% 3.4% 31.1% 65.5%
carre1ra grao supenor 4.4% 21.8% 31.5% 42.3%
outros estudios 3.6% 44.6% 51.8%
outros estudios 6.3% 14.9% 39.2% 39.7%
CLASE SOCIAL
CLASE SOCIAL
baixa 3.0% 50.6% 46.4%
baixa 1.3% 8.9% 48.9% 40.9%
media-baixa .1% 2.9% 55.3% 41.7%
media-baixa 1.3% 9.5% 51.5% 37.7%
media .2% 2.9% 42.6% 54.4%
media 3.2% 14.2% 40.1 % 42.5%
media-alta .1% 4.1% 34.4% 61.5%
media-alta 5.3% 23.6% 30.4% 40.7%
PROFESIN
PROFESIN
emr,resarios 3. 1% 46.5% 50.3%
1.7% 8.9% 44.7% 44.7%
titu .superior/media 3.2% 35.1% 61.7%
ti tu acin superior ou media 4.4% 25.0% 35.0% 35.6%
proles1onais liberais 7.6% 33.6% 58.8%
prolesionais liberais 7.5% 27.5% 27.9% 37.1%
docentes .1% 2.7% 26.0% 71.2%
docentes 3. 1% 16.9% 29.9% 50. 1%
lorzas armadas .4% 5.5% 42.2% 52.0%
lorzas armadas 6.4% 15.9% 39.5% 38.2%
administracin subalterno .2% 3.6% 44.6% 51.7%
administracin subalterno 3.2% 15.7% 42.1 % 39.0%
persoal servicios .2% 5.1% 50.1% 44.5%
autnomos 2.8% 51.4% 45.8%
autnomos 1.8% 9.4% 47.7% 41.0%
labre_gos .2% 55.1% 44.7% .1% 2.3% 51.3% 46.4%
manne1ros .1% 1.2% 58.1 % 40.6%
marme1ros .3% 3.0% 56.2% 40.5%
obreiros .1% 3.0% 51.5% 45.4% obreiros 1.7% 9.2% 49.5% 39.6%
estudiantes 2.0% 40.8% 57.2% estudiantes 1.4% 22.7% 36.9% 39.0%
amas de casa .2% 4.1% 52.6% 43.0% amas de casa 3.6% 11 .6% 48.1% 36.7%
persoal sen primeiro emprego 5.7% 41. 1% 53.1% persoal sen primeiro emprego 3.6% 18.7% 37.4% 40.2%
SEXO SEXO
home .1% 2.1% 47.4% 50.3% home 1.5% 9.8% 46.0% 42.7%
muller .1% 3.7% 49.7% 46.5% muller 3.0% t 4.2% 45. 1% 37.8%
urbano .3% 5.5% 41.5% 52.8% urbano 4.7% 22.0% 39. 1% 34.2%
periurbano 4.5% 49.1% 46.3% periurbano 1.4% 13.3% 47.3% 38.0%
vil as .1% 3.2% 49.1% 47.7% vil as 2.7% 14. 1% 45.7% 37.5%
rural-1 .1% 2.1% 50.5% 47.3% rural-1 1.3% 9.0% 45.3% 44.4%
rural-2 1.1% 52.9% 45.9% rural-2 .8% 5.0% 49.8% 44.4%
J
Tboa 4.3. Domo da lectum en galego. Gct.licia Tboa 4.4. Don'linio da esc1'itu1-ct en galego. Galicia
SABE LE-LO GALEGO SABE ESCRIBI-LO GALEGO
nada pouco bastante moito nada pouco bastante moito
TOTAL GALICIA 11.6% 41 .8% 31.4% 15.2% TOTAL GALICIA 32.6% 39.9% 18.1% 9.4%
galego 12.3% 47.1% 29.3% 11.3% galego 33.8% 43.8% 15.4% 7.0%
casteln 12.0% 31.8% 35.0% 21.1% casteln 33.4% 32.3% 21.6% 12.7%
as das 7.3% 38.7% 33.6% 20.5% as das 24.9% 38.5% 23.1% 13.5%
ou1ras 13.0% 40.8% 31.3% 14.9% out ras 35.2% 36.4% 18.8% 9.6%
s casteln 19.1% 35.6% 28.8% 16.5% s casteln 47.9% 27.8% 15.5% 8.9%
mis casteln 7.9% 32.7% 36.7% 22.7% mis casteln 25.5% 35.6% 24.9% 14.0%
mis 8.2% 41.6% 34.8% 15.4% m.is 29.5% 42.5% 18.7% 9.3%
s ga ego 14.3% 48.8% 26.5% 10.4% soga ego 34.8% 43.7% 14.5% 7.1%
IDADE IDADE
16 a 25 anos 3.1% 24.3% 42.5% 30. 1% 16 a 25 anos 6.6% 29.5% 38.7% 25.2%
26 a 40 anos 7.7% 37.7% 36.4% 18.2% 26 a 40 anos 25.7% 43.6% 20.6% 10.0%
41 a 65 anos 14.0% 49.6% 26.9% 9.4% 41 a 65 anos 41.9% 44.0% 10.3% 3.8%
mis de 65 anos 23.5% 52.0% 19.7% 4.8% mis de 65 anos 55.4% 37.0% 5.9% 1.7%
ESTUDIOS ESTUDIOS
ningn 30.8% 60.6% 7.7% .9% ningn 56.1% 42.6% 1.2% .1%
primarios incompletos 17.6% 55.8% 22.5% 4.1% primarios incompletos 47.4% 43.4% 7.8% 1.5%
rcrimarios comreletos 9.0% 42.3% 37.2% 11.6% rcrimarios comreletos 29.8% 45.4% 19.3% 5.5%
ormacin pro esional 3.8% 27.8% 41.6% 26.8% ormacin pro esional 12.4% 35.4% 33.4% 18.7%
bacharelato 4.8% 26.9% 41 .2% 27. 1%
.1
bacharelato 17.6% 32.2% 30.6% 19.6%
carreira grao 4.7% 19.2% 39.4% 36.7% carreira grao medio. 16.1% 29.4% 29.5% 25.1%

outros estudios 8.9% 31.9% 39.5% 19.6% outros estudios 31.7% 37.5% 20.3% 10.5%
CLASE SOCIAL
.p
CLASE SOCIAL
baixa 18.9% 49.2% 24.2% 7.7% baixa 43.1% 40.6% 12.7% 3.7%
media-baixa 13.3% 47.0% 30.4% 9.3% media-baixa 35.3% 42.8% 16.3% 5.7%
media 9.4% 37.1 % 33.1% 20.4% media 29.5% 37.5% 20. 1% 12.9%
media-alta 7.1% 24.4% 34.9% 33.6% media-alta 23.8% 32.4% 23.4% 20.4%
PROFESIN PROFESIN
11.1% 46.3% 31.4% 11.2% 37.8% 44.4% 12.7% 5.1%
lilu acin superior ou media 4.7% 25.7% 35.1% 34.5% tilu acin superior ou media 23.7% 36.6% 22.1% 17.6%
prolesionais liberais 6.4% 27.6% 40.8% 25.2% prolesionais liberais 31.3% 34.4% 22.3% 12.0%
docentes 2.6% 14.8% 35.7% 46.9% docentes 12.2% 23.1% 30.9% 33.8%
lorzas armadas 13.0% 37.1% 33. 1% 16.8% lorzas armadas 36.4% 43.9% 13. 1% 6.5%
administracin subalterno 7.4% 34.9% 37.6% 20.1 % administracin subalterno 27.9% 40.2% 21.0% 10.9%
persoal servicios 11.9% 36.2% 35.3% 16.7% persoal servicios 31.0% 40.5% 20.7% 7.8%
autnomos 11.8% 48.6% 30.5% 9.2% autnomos 38.0% 41.7% 15.9% 4.4%
20.1% 57.8% 19.3% 2.8% 45.3% 45.9% 7.4% 1.4%
manne1ros 10.9% 48.2% 32.1% 8.8% manne1ros 33.7% 44.8% 17.5% 4.0%
obreiros 10.2% 45.1% 32.9% 11.8% obre iros 32.4% 44.7% 17.0% 5.8%
estudiantes 1.9% 19.4% 43.1% 35.6% estudiantes 4.4% 23.7% 41.2% 30.7%
amas de casa 17.6% 49.3% 26. 1% 7.0% amas de casa 45.1% 41.8% 10.2% 2.9%
pers. econom.inaclivo 6.5% 30.8% 36.1% 26.7% persoal sen primeiro emprego 13.3% 36.3% 29.6% 20.9%
SEXO SEXO
home 8.4% 39.7% 34.3% 17.5% home 27.4% 41.3% 20.5% 10.8%
muller 14.5% 43.6% 28.8% 13.1% muller 37.3% 38.6% 15.9% 8.2%
urbano 9. 1% 32.8% 35.4% 22.7% urbano 32.3% 35.9% 19.7% 12.1 %
periurbano 10.9% 41.3% 33.1% 14.7% periurbano 34.4% 37.6% 19.2% 8.9%
vil as 14.2% 41. 1% 30.6% 14.1% vil as 35.3% 36.0% 19.5% 9.2%
rural-1 10.3% 45.1% 30.8% 13.8% rural-1 31.8% 41.7% 17.4% 9.1%
rural-2 13.0% 47.7% 28.8% 10.6% rural-2 31.8% 44.2% 16.3% 7.7%
Tboa 5.1. Dominio de galego do pai
1
. Galicia
Tboa 5.2. Donnio de galego da nai. Galicia
DOMINIO DE GALEGO DO PAI DOMINIO DE GALEGO DA NAI
F 2 3 4 5
2 3 4 5
TOTAL GALICIA 1.2% 3.8% 61.8% 18.1% 15.1%
TOTAL GALICIA 1.3% 3.7% 57.2% 19.6% 18.2%
PROFESIN DA NAI
empresarios 2.6% 30.4% 28.2% 38.8%
PROFESIN DO PAI autonomos .9% 3.6% 49.9% 22.5% 23.1%
libarais 14.9% 20.1% 8.8% 56.3%
empresarios 2.4% 8.0% 33.9% 27.6% 28.1%
unc1onanos 4.5% 11.8% 18.2% 16.3% 49.3%
autnomos 1.2% 4.8% 49.1% 22.8% 22.1% persoal de servicios 3.0% 10.7% 33.0% 20.9% 32.4%
profesionais libarais 7.9% 15.3% 20.8% 19.7% 36.3% obreiros cualificados 1.5% 4.9% 50.0% 20.8% 22.7%
obreiros non cualificados 1.0% 4.4% 56.5% 19.3% 18.8%
funcionarios 6.6% 12.0% 26.9% 17.7% 36.8%
labregos .1% .2% 78.1% 13.3% 8.3%
persoal de servicios 2.9% 9.7% 31 .7% 25.1% 30.7% amas de casa 1.6% 5.2% 57.2% 20.0% 15.9%
obreiros cualificados 2.2% 5.6% 48.1% 22.0% 22.2%
estudiantes 25.7% 74.3%
persoas sen pimeiro emprego 14.8% 6.5% 50.3% 14.5% 14.0%
obreiros non cualificados .9% 3.3% 58.0% 20.5% 17.3%
outras profes1ons 25.5% 26.3% 29.3% 18.9%
labregos .1% .3% 72.7% 15.9% 11.0%
LINGUA INICIAL amas de casa 57.8% 42.2%
galego .3% 72.5% 15.9% 11.4%
estudiantes 100.0%
casteln 4.5% 13.2% 40.9% 21 .5% 20.0%
persoas senprimeiro emprego 4.3% 4.0% 52.8% 26.3% 12.6% as das .4% 1.8% 51.6% 22.5% 23.7%
out ras 3.5% 13.1% 41.8% 20.4% 21.2%
outras profesins 3.0% 6.6% 54.9% 17.2% 18.3%
IDADE
LINGUA INICIAL 16 a 25 anos .9% 4.5% 37.4% 22.7% 34.5%
26 a 40 anos 1.7% 4.9% 55.2% 23.8% 14.5%
galego .1 % .3% 67.8% 17.8% 14.0%
41 a 65 anos 1.1 % 3.3% 71.5% 15.2% 8.9%
casteln 4.6% 12.2% 37.2% 22.0% 24.0% mis de 65 anos 1.0% 2.5% 79.1% 10.6% 6.7%
as das .5% 2.1 % 47.3% 23.5% 26.7%
HBITAT DE NACEMENTO
outras 4.7% 16.7% 40.9% 16.1% 21.6%
urbano 2.9% 10.7% 41 .1% 23.0% 22.2%
periurbano .5% 2.1% 70.6% 17.1% 9.7%
IDADE vil as .8% 4.0% 59.2% 20.3% 15.8%
rural-1 .4% 1.7% 63.2% 19.9% 14.8%
16 a 25 anos .9% 4.5% 34.7% 23.0% 36.9% rural-2 .1 % .5% 71 .6% 15.5% 12.3%
26 a 40 anos 1.4% 4.1% 51.9% 24.8% 17.8% nacidos fra de Galicia 8.9% 15.8% 40.0% 16.6% 18.7%
41 a 65 anos 1.4% 3.4% 66.5% 17.1% 11.5%
mis de 65 anos 1.2% 2.4% 73.0% 12.8% 10.5%
HBITAT DE NACEMENTO
Tboa 5.3. Donlinio de ga!ego do au. Galicia
urbano 3.2% 9.5% 37.3% 23.8% 26.3%
DOMINIO DE GALEGO DO AV
periurbano .7% 2.7% 65.0% 19.0% 12.6%
vi las .9% 3.6% 54.1% 21.7% 19.6%
2 3 4 5
rural-1 .6% 2.0% 59.0% 21.1% 17.3%
TOTAL GALICIA 1.2% 1.8% 77.8% 10.9% 8.3%
rural-2 .2% .7% 66.9% 17.3% 14.8%
LINGUA INICIAL nacidos fra de Galicia 7.8% 14.4% 38.6% 17. 1% 22.2%
galego .3% 85.7% 8.3% 5.6%
casteln 4.5% 5.9% 61 .0% 15.2% 13.4%
as das .3% 1.2% 71.1% 15.5% 11.8%
o u tras 3.8% 3.4% 64.7% 16.0% 12.1%
IDADE
16 a 25 anos 1.2% 2.1% 64.4% 15.9% 16.5%
26 a 40 anos 1.6% 2.3% 75.0% 13.1% 8.0%
41 a 65 anos 1.0% 1.5% 83.0% 8.8% 5.7%
mis de 65 anos .9% 1.4% 87.9% 5.9% 3.9%
1
Nas tboas 5.1 ata a 5.4 as variables fan referencia <1 d:1tos do propi o entrevistado, ags os referidos
HBITAT DE NACEMENTO
60.3% 16.8% 14.5% profesin do pai e da nai.
urbano 3.2% 5.1%
periurbano .4% 1.8% 82.4% 11.2% 4.2%
' Os valores l , 2, 3, 4 e 5 das variables relacionadas co dominio do galego dos familiares do entrevistado vilas 1.0% 2.1% 76.3% 11.2% 9.4%
rural-1 .4% 1.3% 78.6% 12.5% 7.2%
(pai, nai, av e avoa), correspndcnse coas scguintes etiquetas: 1 ningCm; 2 pode entendelo; 3 pode
rural-2 .1% .5% 85.2% 8.3% 5.9%
cnlendelo e falalo; 4 pode entendelo, falalo e lelo; 5 pode entenclclo, falalo, lelo e escribilo. nacidos fra de Galicia 7.4% 3.5% 65.2% 11.9% 12.1%
Tboa 5.4. Dominio de galego da avoa. Galicia
DOMINIODE GALEGO DA AVOA
2 3 4 5
TOTAL GALICIA 1.2% 1.9% 79.1% 10.4% 7.5%
LINGUA INICIAL
galego .3% 87.2% 7.7% 4.8%
casteln 4.5% 6.1% 62.0% 15.0% 12.3%
as das .3% 1.0% 72.7% 14.6% 11.4%
outras 4.6% 4.8% 67.3% 14.0% 9.3%
IDADE
16 a 25 anos 1.2% 2.2% 65.7% 15.2% 15.6%
26 a 40 anos 1.7% 2.3% 76.2% 12.5% 7.3%
41 a 65 anos .9% 1.5% 84.4% 8.4% 4.9%
mis de 65 anos .9% 1.4% 89.5% 5.2% 3.0%
HBITAT DE NACEMENTO
urbano 3.2% 5.2% 61.6% 16.4% 13.6%
periurbano .5% 2.1% 83.2% 10.2% 4.0%
vil as 1.0% 2.4% 77.2% 10.8% 8.6%
rural-1 .4% 1.4% 80.0% 12.0% 6.2%
rural-2 .t% .4% 86.8% 7.6% 5. 1%
nacidos fra de Galicia 7.5% 3.9% 66.1 % 11.2% 11.3%
Tboa 6.1. m.bitos de aprendizaxe do galego. Galicia
CMO APRENDEU O GALEGO?
famili a escota amigos vecios traballo outros
TOTAL GALICIA 83.5% 5.9% 4.0% 3.1% 1.3% 2.2%
LINGUA INICIAL
galego 99.8% .1%
casteln 39.9% 21.7% 14.6% 11.0% 4.8% 8.1%
as das 93.5% 2.6% 1.7% 1.4% .2% .7%
outras 42.5% 12.6% 12.5% 20.2% 9.8% 2.4%
IDADE
16 a 25 anos 69.5% 25.0% 3.2% 1.2% .4% .7%
26 a 40 anos 79.6% 3.4% 6.7% 4.0% 2.2% 4.1%
41 a 65 anos 89.1 % .2% 3.6% 3.4% 1.4% 2.2%
mis de 65 anos 93.0% .1% 1.9% 3.2% .7% 1.1%
CLASE SOCIAL
baixa 92.4% 2.3% 2.0% 1.7% .4% 1.1%
media-baixa 89.3% 3.6% 2.5% 2.5% .8% 1.3%
media 78.2% 8.3% 5.3% 3.8% 1.6% 2.7%
media-alta 59.0% 12.9% 10.2% 4.9% 5.0% 8.0%
urbano 66.3% 12.0% 8.0% 4.8% 3.0% 5.9%
periurbano 85.2% 6.6% 2.9% 3.4% .8% 1. 1%
vil as 81.2% 6.7% 5.2% 3.9% 1.2% 1.8%
rural-1 87.2% 4.1% 3.0% 3.4% 1.2% 1.0%
rural-2 94.7% 1.9% 1.2% 1.5% .2% .3%

Usos Lingüísticos en Galicia

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Usos Lingüísticos en Galicia

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

usos

Вам также может понравиться