SATUAN ACARA PENYULUHAN

(SAP)
Demam Berdarah Dengue (DBD)
Oleh
Nama : Valentina Klauvim
NIM : 1201030312
Kelas : Bumi
Prodi : S1 Keperawatan
PROGRAM SARJANA KEPERAWATAN
STIKes KENDEDES MALANG
2012
SATUAN ACARA PENYULUHAN
(SAP)
Poo Pem!ahasan : "emam Berdarah "en#ue $"B"%
Su! poo pem!ahasan : Pen&e#ahan "emam Berdarah "en#ue $"B"%
Sasaran : Mas'araat "esa Siture(o )*0+,)-13
.ari,tan##al : Sa!tu/10 Oto!er 2012
*empat : Pusesma Baren#
Puul : 10100210130
Pen'uluh : Valentina Klauvim
41 *u(uan
*u(uan 5mum
Setelah di!erian pen'uluhan selama 30 menit tentan# "emam Berdarah "en#ue $"B"%
diharapan eluar#a pasien men#etahui tentan# &ara pen&e#ahan "emam Berdarah
"en#ue1
*u(uan Khusus
Setelah di!erian pen'uluhan selama 30 menit diharapan eluar#a pasien mampu :
11 Men(elasan pen#ertian "emam Berdarah "en#ue
21 Men#etahui pen'e!a! "emam Berdarah "en#ue
31 Men'e!utan tanda dan #e(ala "emam Berdarah "en#ue
31 Men#etahui &ara pen&e#ahan "emam Berdarah "en#ue
B1 Materi $terlampir%
Materi pen'uluhan 'an# aan disampaian meliputi :
11 Pen#ertian "emam Berdarah "en#ue
21 Pen'e!a! "emam Berdarah "en#ue
31 6iri n'amu 4edes 4e#'pt'
31 *anda dan #e(ala "emam Berdarah
01 6ara pen&e#ahan "emam Berdarah "en#ue
61 Media
76",Pro'etor
7ea8let
"1 Metode Pen'uluhan
6eramah
*an'a (awa!
91 Settin# *empat
: Moderator
: 76",Pro'etor
: Pen'uluh
: Peserta
: :asilitator
: O!server
:1 Pen#or#anisasi
Moderator: Ni -a'an *riati
Pen'uluh : Valentina Klauvim
:asilitator : Ni Kade Maha'uni
Ni Putu Me#a 9a Putri
O!server : Ni 7uh Putu "es' Indrawati
Pem!a#ian *u#as
Moderator : Men#arahan seluruh (alann'a a&ara pen'uluhan dari awal sampai ahir
Pen'uluh : Men'a(ian materi pen'uluhan
:asilitator : Memoti8asi peserta untu !ertan'a
O!server : Men#amati (alann'a a&ara pen'uluhan dari awal sampai ahir
;1 Ke#iatan Pen'uluhan
No -atu Ke#iatan Pen'uluhan )espon Peserta
1 Pem!uaan
$0 menit%
11 Mem!eri salam
21 Memperenalan diri
31 Men##ali
pen#etahuan
eluar#a pasien
tentan# "emam
Berdarah "en#ue
31 Men(elasan tu(uan
Pen'uluhan
01 Mem!uat ontra
watu
11 Men(awa! salam
21 Menden#aran dan
memperhatian
31 Men(awa! pertan'aan
31 Menden#aran dan
memperhatian
01 Men'etu(ui ontra
watu
2 Ke#iatan Inti
$20 menit%
11 Men(elasan tentan#
Pen#ertian
"emam Berdarah
"en#ue $"B"%
Pen'e!a!
"emam Berdarah
"en#ue $"B"%
*anda dan #e(ala
"emam Berdarah
"en#ue $"B"%
6ara
Pen&e#ahan
"emam Berdarah
"en#ue $"B"%
21 Mem!erian
esempatan untu
!ertan'a
31 Men(awa!
11 Menden#aran dan
memperhatian
pen(elasan Pen'uluh
21 4ti8 !ertan'a
31 Menden#aran
pertan'aan peserta
3 Penutup
$10 menit%
11 Men'impulan
materi 'an#
disampaian oleh
pen'uluh
21 Men#evaluasi
peserta atas
pen(elasan 'an#
disampaian dan
pen'uluh
menan'aan
em!ali men#enai
materi pen'uluhan
31 Salam Penutup
11 Menden#aran dan
Memperhatian
21 Men(awa! pertan'aan
'an# di!erian
31 Men(awa! salam
.1 9valuasi 7isan
11 4pa pen#ertian "emam Berdarah "en#ue $"B"% <
21 4pa sa(a 'an# !isa men'e!a!an ter(adin'a "B" <
31 Ba#aimana &ara penularan "B" <
31 Se!utan tanda dan #e(ala "B" <
01 Ba#aimana &ara pen&e#ahan "B" <
I1 Materi
"9M4M B9)"4)4. "9N;59 $"B"%
41 Pen#ertian
"emam Berdarah "en#ue merupaan pen'ait 'an# dise!a!an oleh virus den#ue
'an# dise!aran n'amu 4edes 4e#'pt' 'an# dapat men'eran# pada ana dan dewasa
den#an #e(ala utama demam/n'eri otot/tulan# dan sendi 'an# !iasan'a mem!uru setelah
dua hari pertama dan dapat men'e!a!an perdarahan
B1 Pen'e!a! $9tiolo#i%
Pen'e!a! "emam Berdarah "en#ue adalah arena adan'a virus den#ue dan
ditularan melalui #i#itan n'amu 4edes 4e#'pt'1 Mesipun dapat (u#a ditularan oleh
4edes 4l!opi&tus 'an# !iasan'a hidup di e!un2e!un1 "B" ini !an'a di temuan di
daerah tropis 'an# &urah hu(ann'a &uup tin##i1 Se!a! n'amu aan mudah !erem!an#
!ia di daerah 'an# ter#enan# air1 5mumn'a serin# ter(adi di daerah 4sia *en##ara/
hususn'a Indonesia 'an# saat ini men(adi masalah utama di ne#eri ita ini1
61 6iri2&iri n'amu 4edes 4e#'pt'
11 -arna hitam den#an !elan#2!elan# putih di seluruh !adann'a
21 Ber!adan e&il
31 Biasan'a men##i#it pada sian# hari dan sore hari
31 .idup dan !erem!an# !ia di dalam rumah $!a mandi/alen# !eas/olam
ian/!an !eas/pot tanaman air/tempat minuman !urun#%
01 Senan# hin##ap pada paaian 'an# !er#antun#/elam!u dan ditempat 'an#
#elap dan lem!a!1
=1 >enti n'amu !erperan ati8 di dalam !a air
?1 Posisi (enti n'amu te#a lurus den#an permuaan air
@1 ;eraan (enti n'amu nai turun e atas pemuaan air untu !erna8as
+1 Kemampuan ter!an# ira2ira 100 meter
"1 6ara penularan "emam Berdarah "en#ue
11 "emam !erdarah den#ue han'a dapat ditularan oleh #i#itan n'amu 4edes
4e#'pt' !etina/'an# terse!ar luas di rumah2rumah dan tempat2tempat umum
$Seolah/Pasar/*erminal/-arun# ds!%
21 N'amu ini mendapatan virus den#ue watu men##i#it,men#hisap darah
oran# 'an# sait "B" atau oran# 'an# tida sait tetapi dalam darahn'a
terdapat Virus "en#ue1
31 Oran# 'an# darahn'a men#andun# Virus "en#ue tetapi tida sait dapat per#i
emana2mana dan menularan virus itu epada oran# lain di tempat 'an# ada
n'amu 4edes 4e#'pt'n'a1
31 Virus den#ue 'an# terhisap n'amu 4edes 4e#'pt' aan !erem!an# !ia
dalam tu!uh n'amu1
01 Bila n'amu terse!ut men##i#it,men#hisap darah oran# lain/virus terse!ut aan
dipindahan !ersama air liur n'amu e oran# terse!ut1
=1 Oran# 'an# di#i#it n'amu 4edes 4e#'pt' 'an# men#andun# virus den#ue
#e(ala sait,demam setelah 32? hari $masa inu!asi%
?1 Bila oran# 'an# ditularan tida memilii da'a tahan tu!uh 'an# !ai/ia aan
se#era menderita "B" $demam !erdarah den#ue%
91 *anda dan #e(ala "emam Berdarah "en#ue
11 "emam tin##i 2 A ? hari disertai men##i#il1 uran# na8su maan/ n'eri pada
persendiaan/serta sait epala1
21 Pendarahan di!awah ulit !erupa : Binti2!inti merah pada ulit dan mimisan
$epistasis%1
31 N'eri perut $ ulu hati % tapi tida ada #e(ala unin#/ada mual dan muntah1
31 *er(adi s'o atau pin#san pada hari e 32? se&ara !erulan#2ulan#1 "en#an
tanda s'o 'aitu lemah/ ulit din#in / !asah dan tida sadar1
*4N"4 B4.4B4 "B" :
a1 Perdarahan #usi
!1 Muntah darah
&1 Penderita tida sadar
d1 "en'ut nadi tida tera!a
Se#ara perisaan diri e )S atau sarana pela'anan esehatan terdeat1
:1 6ara pen&e#ahan "emam Berdarah "en#ue
5ntu men&e#ah pen'ait "B"/ n'amu penularn'a $4edes ae#'pti% harus
di!erantas se!a! vasin untu men&e#ahn'a !elum ada1 6ara 'an# tepat dalam
pen&e#ahan pen'ait "B" adalah den#an pen#endalian vetorn'a/ 'aitu n'amu 4edes
ae#'pti1
6ara 'an# tepat untu mem!erantas n'amu 4edes ae#'pti adalah
mem!erantas (enti(entin'a di tempat !erem!an# !ian'a1 6ara ini dienal den#an Pem
!erantasan Saran# N'amu "B" $PSN2"B"%1 Oleh arena tempat2tempat !erem!an#
!ian'a terdapat di rumah2rumah dan tempat2tempat umum maa setiap eluar#a harus
melasanaan PSN2"B" se&ara teratur seuran#2uran#n'a semin##u seali1
C PSN2"B" terse!ut dapat di#am!aran pada !a#an !eriut :
;am!ar 2111
:o##i :o##in# $den#an insetisida%
Kimia
:isia :isia
Biolo#i
Ba#an &ara pem!erantasan n'amu $PSN "B"%
6ara Pen&e#ahan 'an# dilauan adalah se!a#ai !eriut :
11 Kimia
N'amu "ewasa
>enti n'amu
"en#an &ara pem!erian a!atisasi$a!ate%/ pen#asapan dan 8o##in#1
21 :isi
31 "alam seuran#2uran#'a semin##u seali/ maa &e#ahlah den#an &ara 3 M plus :
a1 Men#uras !a mandi
!1 Menutup tempat penampun#an air
&1 Men#u!ur atau men'in#iran !enda2 !enda 'an# dapat di#enan#i air seperti
!an !eas/alen# !eas/vas !un#a/penampun#an air ds!1
d1Men##unaan o!at n'amu se!elum tidur dan se!elum !eper#ian
e1 Men##anti air vas !un#a/ tempat minum !urun# atau tempat lainn'a 'an# se(enis
semin##u seali1
81 Memper!aii saluran dan talan# air 'an# tida lan&ar , rusa1
#1 Menutup lu!an# pada poton#an !am!u , pohon den#an tanah1
h1 Mena!uran !u!u 7arvasida1
i1 Memelihara ian pemaan (enti di olam , !a penampun# air1
(1 Memasan# awat asa1
1 Men#hindari e!iasaan men##antun# paaian dalam amar1
l1 Men##unaan elam!u1
m1 Memaai o!at 'an# dapat men&e#ah #i#itan n'amu1
31 Biolo#i
Pen#endalian !iolo#is antara lain den#an men##unaan ian pemaan (enti $ian
adu,ian &upan#%/ dan !ateri $Bt1.213% 'aitu a#en 'an# ati8 men#endalian
n'amu 1
>1 Sum!er
11 Mans(oer/ 4ri8/ d1 1+++1Kapita Seleta Kedoteran1 9disi 31 >ilid 11>aarta: Media
4es&ulapius
21 N#asti'ah1 20001Perawatan 4na Sait 1 >aarta : 9;6
31 Suwarsono . : Ber!a#ai &ara pem!erantasan (enti 4e1 4e#'pti1 6ermin
"uniaKedoteran 1++?D 11+ : 32231
31 Brunner E Suddarth $2002%/ Keperawatan Medial Bedah/volume 2/ >aartaD
9;621Buu 4(ar Pen'ait "alam1 $1++0%1 >ilid I1 9disi e 31 >aarta : :K 5I988endi/
1++0/ Perawatan Pasien ".:/ >aarta : 9;61
"emam Berdarah "en#ue $"B"%
merupaan pen'ait 'an# dise!a!an oleh
virus den#ue 'an# di se!aran n'amu
4edes 4e#'pt'1
Pen'e!a! "emam Berdarah
"en#ue $"B"% adalah arena adan'a
virus den#ue dan ditularan melalui #i#itan
n'amu 4edes 4e#'pt'1 "B" $"emam
Berdarah "en#ue% ini !an'a di temuan
di daerah tropis 'an# &urah hu(ann'a
&uup tin##i1 Se!a! n'amu aan mudah
!erem!an# !ia di daerah 'an#
ter#enan# air1
11 -arna hitam den#an !elan#2!elan#
putih di seluruh !adann'a
21 Ber!adan e&il
31 Biasan'a men##i#it pada sian# hari
dan sore hari
31 .idup dan !erem!an# !ia di dalam
rumah $!a mandi/alen#
!eas/olam ian/!an !eas/pot
tanaman air/tempat minuman !urun#%
01 Senan# hin##ap pada paaian 'an#
!er#antun#/elam!u dan ditempat
'an# #elap dan lem!a!1
=1 >enti n'amu !erperan ati8 di dalam
!a air
?1 Posisi (enti n'amu te#a lurus
den#an permuaan air dan #eraan
(enti n'amu nai turun e atas
pemuaan air untu !erna8as
@1 Kemampuan ter!an# ira2ira 100
meter1
Apa itu Demam Berdarah
Dengue (DBD) ?
Apa itu Demam Berdarah
Dengue (DBD) ?
Penyebab
Penyebab
Ciri-Ciri Nyamuk Aedes
Aegypty
Ciri-Ciri Nyamuk Aedes
Aegypty
Tanda &
Gejaa DBD
Tanda &
Gejaa DBD
11 "emam tin##i 2 A ? hari disertai
men##i#il1 uran# na8su maan/
n'eri pada persendiaan/serta sait
epala1
21 Pendarahan di!awah ulit !erupa :
Binti2!inti merah pada ulit /
mimisan/ #usi !erdarah / muntah
darah dan B4B !erdarah1
31 N'eri perut $ ulu hati % tapi tida ada
#e(ala unin# serta mual dan muntah
31 *er(adi s'o atau pin#san pada hari
e 3 F ? se&ara !erulan#Fulan#1
"en#an tanda s'o 'aitu lemah/ ulit
din#in / !asah dan tida sadar1
11 Pem!erian :o##in# $pen#asapan% dan
a!atisasi $!u!u a!ate%
21 "en#an &ara 3M plus 'aitu :
a1 Men#uras !a mandi
!1 1 Menutup tempat penampun#an
air
&1 Men#u!ur !enda2 !enda 'an#
dapat di#enan#i air seperti !an
!eas/alen# !eas ds!1
d1 Men##unaan o!at n'amu
se!elum tidur dan se!elum
!eper#ian1
Pen!egahan
Pen!egahan
"eh
#aentina $au%im
&'(&()()&'
Pr*gram +arjana $epera,atan
+T-$es $endedes .aang
'(&'