Skripta Iz Radnog Teorija-Sjift

Sjift www.nasciturus.
com
OSNOVE RADNOG PRAVA
domaeg, usporednog i meunarodnog
USTAVNA NAELA O RADU
SLOBODA RADA
- Razvijena tek u novijem vijeku
DEKLARACIJA O PRAVIMA OVJEKA I GRAA!I!A
"#$%&' ( o)*e+eno )a je ,-o.o)a /*i*o)no i neza,ta*ivo
0ovjekovo /*avo
Iz o/1e2 /ojma ,-o.o)e izve)ena je SLOBODA RADA3
4RA!C5SKI DEKRE6 "#&$#' ( ,-o.o)a *a)a ,a,toji ,e o)
,-o.o)no2 iz.o*a u/o,-enja7 zanimanja7 vje8tine i o.*ta3
Svatko mo9e7 .ez o)o.*enja o.av-jati in)u,tij,ku7 t*2ova0ku
i o.*tni0ku )je-atno,t te )a ,vatko mo9e *a)iti7 /*oizvo)iti i-i
/*a)avati .ez ikakva o2*ani0enj ( *ije0 je o
POD5:E6!IKOG SLOBODI koja nu9no ne /*et/o,tav-ja
o,o.ni *a) njezina no,ite-ja3
4RA!C5SKIM 5S6AVOM "#$&;' o)*e+eno je )a
2*a+anima ne mo9e .iti za.*anjen niti je)an o.-ik *a)a3
S-o.o)a *a)a .i-a je je)ino o2*ani0ena i,tom ,-o.o)om
)*u2i<3 !ije .i-a o2*ani0ena o/1im inte*e,ima3
Suv*emena zakono)av,ta te me+3 /*avo ne/o,*e)no i-i
/o,*e)no u*e+uju ,-o.o)u *a)a3
5,tav R= ,vakome zajam0uje /o)uzetni0ku i t*9i8nu
,-o.o)u te ,-o.o)u *a)a i ,-o.o)no .i*anje /oziva i
za/o,-enja3
Me+una*o)no /*avo *ijetko 2ovo*i o SLOBODI RADA7 ona
zajam0uje ,-o.o)an iz.o* i /*i<vat *a)a i-i u/o,-enja3
Po,tav-ja ,e /itanje je -i ,-o.o)a *a)a ne8to )*u2o o)
,-o.o)no2 iz.o*a zanimanja>
6eo*ija o ,-o.o)i *a)a /o)*azumijeva?
- ,vatko .i*a ,voje zanimanje i za/o,-enje i te /*avo )a
*a,kine *a)ni o)no,
- neki ,mat*aju )a ,e ,-o.o)a ,a,toji? a' )a ,amo,ta-no
o.av-ja *a) i-i )a ,tu/i u *a)ni o)no,@ .' )a ,-o.o)no
iza.e*e zvanje i zanimanje@ A' )a ,e ,uz)*9i o)
)je-atno,ti koja .i o2*ani0ava-a i-i ukinu-a je)naku
,-o.o)u *a)a )*u2i< o,o.a3
S-o.o)a *a)a je u,tavno na0e-o o *a)u i )je-omi0no na0e-o
*a)no2 /*ava je* ,e o)no,i na ovi,an i neovi,an *a)3
5v*8tava ,e u u,tavna /o2-av-ja o -ju),kim i ,oAija-nim
/*avima 0ovjeka3 Ona je teme-jno /*avo 0ovjeka u /o)*u0ju
*a)a i o,o.ito je za8ti1ena3 Mo9e .iti o2*ani0ena iz /*avno
u*e+eni< i o)*e+eni< *az-o2a "nije o2*ani0ena i,tom
,-o.o)om )*u2i<7 kako neki tv*)e'
PRAVO !A RAD ( jam,tvo
Smat*a-o ,e ne/o,*e)nom o.vezom )*9ave )a o,i2u*a
)o.*ovo-jno u/o,-enje ,vim neu/o,-eniAima7 8to ,e
/okaza-o ne*ea-nim3
!akon II3 ,vjet,ko2 *a)a jam,tvo /*ava na *a) je u*e+eno u
ve-ikom .*oju zema-ja i M:3 Done,en je ME5!AROD!I
PAK6 O EKO!OMSKIM7 SOCIJAL!IM I K5L65R!IM
PRAVIMA 5! iz #&BB ( /*avo ,vake o,o.e na mo2u1no,t
za*a+ivanja k*oz ,-o.o)no iza.*an i /*i<va1en *a)3 6u je
,a)*9aj ,-o.o)e *a)a /*e)uvjet /*avu na *a) i jam0i ,e
,vakome3
PRAVO !A RAD ( /ojam
a' 333 je ,-o.o)an iz.o* ovi,no2 i neovi,no2 *a)a7
o.u<va1a /*avo na ,-o.o)an *a) ,a ,-o.o)nim iz.o*om
za/o,-enja i /*avo na mete*ija-no o,iu2*anje *a)nika i
o.ite-ji za ,-u0aj neza/o,-eno,ti
.' 333,a,toji ,e o) /*ima*ne o.veze )*9ave )a ,vakom
2*a+aninu o,i2u*a mo2u1no,t u/o,-enja /*ema
nje2ovim ,/o,o.no,tima7 te , /-a1om333
A' 333je /*avo 2*a+ana na )o.ivanje zajam0eno2 *a)a ,
o)2ova*aju1om /-a1om3 Jam,tvo /*ava na *a)
izje)na0uje ,e , /*avom na u/o,-enje3
PRAVO !A RAD ( )eCiniAija i o,tva*ivanje
Ono je zajam0eno ,vim 2*a+animaD,tanovniAima koji ,u
,/o,o.ni i vo-jni *a)iti3 6aj ,u.jektivni e-ement /ovezuje
/*avo na *a) ,a ,-o.o)nom *a)a3
Du9no,t o,tva*ivanja to2 /*ava i ,tva*anja uvjeta u/u1ena je
)*9avi ( zato je ono PROGRAMSKO PRAVO
6o /*avo ne2)je ,e ne zajam0uje u,tavnim o)*e).ama7
ne2o k-auzu-ama Ezatvo*ene *a)ioniAeDA-o,e) ,<o/F -
o)*e+uju ,e ko-ektivnim u2ovo*om i njima ,e za<tijeva
0-an,tvo u ,in)ika-u kao uvjet za u/,o-enje3 A-i time ,e jam0i
/*avo na *a) o)*e+enoj ,ku/ini *a)nikaD0-anovima ,in)ikata
SoAija-i,ti0ko /*avo i /*ak,a *azvi-i ,u opu obvezu rada
koja ,e /*imjenjiva-a na ,ve *a)no ,/o,o.ne 2*a+anine i to
na )*u8tvenoko*i,nim /o,-ovima u Ai-ja u0v*8tenja *a)ne
)i,Ai/-ine3
OPGA D5H!OS6 RADA - u*e+enje i /ojam
!a-azi ,u u uzajamnom o)no,u , /*avom na *a)3 Ona ima
na0e-no mo*a-no o.i-je9je3
Ona zna0i )u9no,t ,vako2a za *a) ,/o,o.nom 2*a+anima
)a .ez o.zi*a na v-a,titi mate*ija-ni /o-o9aj ,vojim zakonitim
i /o8tenim *a)om /*i)ono,i mate*ija-nom i )u<ovnom
na/*etku )*u8tva3
DEFN!"A PRAVA RADNOG PRAVA
Pojam /*ava utv*+uje ,e na *az-i0ite na0ine3 !je2ovi .itni
e-ementi ,u? "u )*9avno/*avnom ,mi,-u'
#3 no*mativni ,u,tav
I3 o/1e o.vezno zna0enje no*mi
;3 ,u,tav Co*ma-no o)*e+eni< no*mi
J3 zajam0eno,t ,u,tava )*9avnom /*i,i-nom
,ankAijom
5z )*9avno /*avo /o,toji i autonomno ( ,a,toji ,e o)
,tatuta7 /*avi-nika i )*u2i< autonomni< akata koje )ono,e
u)*u2e7 )*u8tva3 Ono o.vezuje )ono,ite-je i nji<ove 0-anove7
ima v-a,tite ,ankAije iza koji< u ,vakom ,-u0aju ne mo*a
nu9no ,tajati )*9avna ,ankAija3
DE4I!ICIJA RAD!OG PRAVA 5HEM SMISL5
Mo2u1 )va uo.i0ajena /*i,tu/a
- RAD!O PRAVO je uku/no,t PP kojima ,e u*e+uje
*a)ni o)no, i ko-ektivni o)no,i u /*ivatnom
2o,/o)a*,tvu
- RAD!O PRAVO je uku/no,t /*avni< o)no,a vezani<
za /-a1eni *a)3
- /o,e.na )eCiniAija? RAD!O PRAVO ,a,toji ,e o)
zakonom o)*e+eni< /*avi-a o *a)nim o)no,ima3
- 0etv*ta? RAD!O PRAVO je ,ku/ PP kojima ,e u*e+uju
o)no,i izme+u? u/o,-enika i /o,-o)avaAa
"I!DIVID5AL!I'@ o*2anizaAija u/o,-enika i /o,-o)avaAa
"KOLEK6IV!I'@ )*9ave i u/o,-enika te )*9ave i
/o,-o)avaAa "JAV!OPRAV!I ( .itna je )*9avna
inte*venAija'
:aje)ni0ka )eCiniAija ? RADNO PRAVO U UEM SMISLU
#e sus$a% PP &o#ima se ureu#u radni odnosi, a radni
odnosi sas$o#e se od po#edina'ni( i &o)e&$i%ni( odnosa,
DE4I!ICIJA PRAVA I RAD!OG PRAVA 5 KIREM SMISL5
1
Sjift www.nasciturus.com
P*ema tzv3 I!6EGRAL!OJ ILI 6RODIME!:IO!AL!OJ
PRAV!OG 6EORIJI ( /*avo je ,/oj no*mativni<7 )u*8tveni<
i v*ije)no,ni< ,a)*9aja3
RADNO PRAVO U IREM SMISLU: sus$a% PP s #edne
s$rane i s&up odreeni( nepisani( i*%anpra%ni( pra%i)a,
s druge s$rane &o#im se ureu#u pra%ni i odreeni
dru+$%eni odnosi u podru'#u o%isnog rada,
PRAVNA NARAV RADNOG PRAVA
#3 PRIVA6!OPRAV!A I JAV!OPRAV!A !ARAV
Javno/*avni o)no,i ,u o)no,i u*e+eni /*i,i-nim 7 a
/*ivatno/*avni )i,/ozitivnim /*avi-ima o)no,no vo-jom
,t*anaka3
P*ema )*u2ima7 *a)no ,e /*avo )ije-i na? a' /*avi-a o
*a)nom o)no,u u*e+ena u2ovo*om o *a)u ( )io ,u o/1e2
/*ava o u2ovo*ima@ .' /*avi-a koja u*e+uju *a)ni o)no, (
/*i,i-ne ,u na*avi i ne mo2u .iti )e*o2i*ana u2ovo*om@ A'
ko-ektivne no*me3 Ra)no /*avo uk-ju0uju1i /oje)ina0ni i
ko-ektivni u2ovo*7 ,a,toji ,e o) *a)ni< o)no,a u*e+eni<
/*ivatno/*avnim i javno/*avnim /*avi-ima ( oni ,u )ak-e
MJEKOVI6E PRAV!E !ARAVI , time )a ko) o)*e+eni<
nje2ovi< ,a)*9aja /*ev-a)avaju /*ivatno/*avna7 a u )*u2i<
javno/*avna /*avi-a3
!e,-a2anja oko /*ivatno/*avne i javno/*avne na*avi ,vo)e
,e na 5GOVOR O RAD5 I KOLEK6IV!I 5GOVOR3
52ovo* o *a)u je imovin,ke na*avi7 a-i z.o2 neimovin,ki<
/*ava i inte*e,a *a)a u-azi u /o,e.nu zonu o/1e2
u2ovo*no2 /*ava7 te /ot/a)a /o) *e9im /*ivatno2 /*ava3
52ovo* je mje8ovite /*avne na*avi7 0iji je ,a)*9aj /*ete9no
u*e+en javno/*avnim /*avi-ima3 G-e)e ko-ektivno2 u2ovo*a7
no*me ,u /*i,i-ne na*avi i o.vezno ,e /*imjenjuju na
/oje)ina0ni u2ovo* o *a)u o)no,no *a)ni o)no,3 On je
/*ivatno/*avne na*avi7 manjim )ije-om je javno/*avne
na*avi3
Ra)no /*avo7 je /*ete9no javno/*avne na*avi L
I3 IMOVI!SKA I OSOB!A !ARAV
Smat*a ,e )a je u2ovo* o *a)u imovin,ke i neimovin,ke
na*avi3
Ra)ni je o)no, )je-omi0no o)no, /ovje*enja i ,u*a)nje7 8to
,ve zaje)no na2-a8ava OSOB!5 !ARAV to2 o)no,a3 Ko)
/oje)ina0no2 *a)no2 o)no,a .itno je )a ,t*anke
za)ovo-javaju v-a,tite imovin,ke inte*e,e3 !a*av je *a)no2
o)no,a u /*avom *e)u IMOVI!SKA7 , /o)*e).no
OSOB!A3 Bu)u1i )a je /oje)ina0ni *a)ni o)no, teme-j
ko-ektivno2 *a)no2 o)no,a i )a zaje)no 0ine ,a)*9aj *a)no2
/*ava mo9e ,e zak-ju0iti )a u *a)nom /*vu /tete9e
imovin,ka na) o,o.nom na*avi3
Ka,nije7 )avanjem /*e)no,ti o,o.noj na) imovin,kom
na*avi7 <tje-o ,e /okazati kako ,e u novom /o*etku
otk-anjaju mate*ija-ne ,u/*otno,ti izme+u /o,-o)avAa i
*a)nikaDka/ita-a i *a)a te )a ,e u,/o,tav-ja o)no, ,u*a)nje3
;3 OBILJEHJA POSEB!OS6I I JEDI!S6VE!OS6I
Ra)no /*avo je /o,e.no ne ,amo /*ema o/1em
u2ovo*nom /*avu ne2o i /*ema ,vim )*u2im /*avnim
)i,Ai/-inama3 POSEB!OS6 ,e ,a,toji u?
- in,tituAiona-a-noj i no*mativno2 autonomiji 2*u/e
,in)ika-no o*2anizi*ani< *a)nika te /o,e.no u
,/*emno,ti 2*u/e )a zamjenjuje i-i u/ot/unjuje )*9avno
/*avo
- iznimnom o.i-je9ju /oje)ini< no*mi koje ,e mo2u 8i*oko
/*imijeniti na o,novi iz*i0ite no*me7 a-i ne /o -o2i0noj
inte*/*etaAiji
- )e*o2aAija na0a-a o.jektivne je)nako,ti 0ini)a.a u
*a)nom o)no,u i uk-ju0ivanje o,o.ni< e-emenata u
o)no, koji je imovin,ke na*avi
- *e-ativnom i-i je)no,t*anom o.i-je9ju im/e*ativno,ti
/oje)ini< no*mi i /o,e.no,ti ,u,tava ,ankAija u ,-u0aju
nji<ova ne/o8tovanja3
JEDI!S6VE!OS6 ( /*e)metom ,u ,vi *a)ni o)no,i u
2o,/o)a*,tvu3
6eo*ija /*e)no,t )aje *je8enje /*ema kojemu ,u *a)ni
o)no,i u tim )je-atno,tima /*e)met je)in,tveno2 *a)no2
/*ava "za-a9e ,e za je)in,tvo o/1e mate*ije ovi,no2 *a)a'3
Je)in,tveno o.i-je9je ne i,k-ju0uje nje2ovu /o)je-u3 !je2ov
/*e)met ,e to-iko /*o8i*io )a ,e mo9e 2ovo*iti o o/1em
*a)nom /*avu i o vi8e /o,e.ni< *a)no/*avni< )i,Ai/-ina3
POD"ELA SUSTAV RADNOG PRAVA
POD"ELA RADNOG PRAVA-
#3 DRHAV!O I PRO4ESIO!AL!O PRAVO
DRHAV!O ( /*avni /o*e)ak koji te9i /*avnoj ,i2u*no,ti
/*et/o,tav-ja )*9avu3 Ona je i,k-ju0ivi ,tva*a-aA i /*ovo)ite-j
/*i,i-e3 Cije-o /*avo je i,k-ju0ivo )*9avno je* 2a )*9avni
o*2ani mo2u /*i,i-no /*ovo)iti3 A-i takvo mi8-jenje o /*ava je
za,ta*je-o3 Po0etkom #&3 ,to-je1a )*9avno je *a)no /*avo
.i-o je)ini o.-ik u*e+enja *a)ni< o)no,a7 a-i je uje)no to
/*e,ta-o .iti je* je .i-o )o/u8teno o,nivanje /o,-o)ava0ki< i
*a)ni0ki< o*2anizaAija3
PRO4ESIO!AL!O ( .itna autonomija koja zna0i u2ovo*nu
,/o,o.no,t i o)no, ,tvo*en izme+u voja /oje)inaAa na
kojima je uteme-jna i ozakonjena3 Autonomno /*avo je
*ezu-tat /*ivatne no*mativne autonomije3 6eme-j je u2ovo* o
u)*u9ivanju /oje)inaAa7 zato je ono u2ovo*no /*avo3
Dono,e 2a /*ivatne o*2anizaAije *a)i za8tite /*ivatni<
ko-ektivni< inte*e,a3 Ono je i /*ivatno /*avo3 Autonomno je*
je na0e-no ne)o)i*-jivo o) za<vata javne v-a,ti u nje2ovo
/*ivatno /o)u0je3
O,im o autonomnom /*avu7 2ovo*i ,e i o A56O!OM!OM
RAD!OM PRAV5 koje mno2i nazivaju /*oCe,iona-no *a)no
/*avo3 O,-anja ,e na autonomiju ,<va1enu kao mo2u1no,t
a,oAijativno2 ,amo,ta-no2 u*e+enja i kao ,amo,ta-na
za8tita /*eko )o.*ovo-jno ko-ektivno2 /*e2ova*anja u
/o)*u0ju inte*e,a ko-ektivitea3 P*oCe,iona-no *a)no /*avo
)je-uje unuta* /o,toje1e2 /*avno2 /o*etka i nije o) nje2a
izo-i*ano3 Stva*aju 2a o*2anizaAije i u CunkAiji /*e),tav-janja
iz na,u/anja i,tov*,ni< o*2anizaAija ni9e i-i je)nake *azine3
P*avi-a /*oCe,iona-no2 *a)no2 /*ava imaju <ete*onoman
u0inak /*ema /oje)inim 0-anovima o*2anizaAija
/o,-o)avaAa i o*2anizaAija *a)nika3
I3 POJEDI!A!O7 KOLEK6IV!O I SI!DIKAL!O RAD!O
PRAVO
POJEDI!A!O ( in)ivi)ua-nim no*mama u*e+ivao ,e
/*avni /o-o9aj /o,e.ni< kate2o*ija o,o.a i ,tva*i i-i /*avni
/o-o9aj u /o,e.nim ,ituaAijama3 !jime ,e u*e+uje
/oje)ina0ni *a)ni o)no, tj3 to je ,u,tav PP kojima ,e
u*e+uju /oje)na0ni *a)ni o)no,i3
Poje)ina0no /*avo mo2-o .i ,e /ovezati , neka)
pre%)ada%a#uom ugo%ornom $eori#om o po#mu pra%a (
/*avo ,e ,tva*a i izvi*e iz /oje)ina0no2 u2ovo*a "o *a)u'
/o,-ije /oje)ina0no2 *a)no2 o)no,a3
5/o*i8te /oje)ina0nom *a)nom /*avu je to 8to u*e+uje
/*avne o)no,e /o,e.ne kate2o*ije o,o.a tj3 *a)nika3
"/*imjenjuju ,e one no*me koje ,u za *a)nika /ovo-jnije'
Poje)ina0ni *a)ni o)no, ima o)*e+ene ,t*anke? mi,-i ,e na
u2ovo* o *a)u
POSLODAVAC ( Cizi0ka i-i /*avna o,o.a za koju *a)nik u
*a)nom o)no,u o.av-ja o)*+ene /o,-ove3
RAD!IK ( Cizi0ka o,o.a koja u *a)nom o)no,u o.av-jao
o)*e+ene /o,-ove za /o,-o)avAa3 5z taj /ojam .itno je
2
vezati /-a1u ( *a)nik je Cizi0ka o,o.a koja ,e )o.*ovo-jno i
o,o.no o.veza-a )a 1e o.av-jati *a) /o) u/*avom
/o,-o)avAa za /-a1u3 Ko) na, /ojam *a)nika o.u<va1a
*a)nika u u9em ,mi-u i namje8tenika "i-i ,-u9.enika'
o)no,no Cizi0ko2 i umno2 *a)nika3
O) nji< ,e *az-ikuje RABO6!IK ( o,o.a koja o.av-ja *a) koji
za<tijeva ,na2u i-i ,t*/-jenje vi8e ne2o ,/o,o.no,t i-i
vuje9.ano,t3
Bitni e-ementi /oje)ina0no2 *a)no2 o)no,a ,u?
#3 I!IDBA RADA ( o,o.na je* je Cizi0ki neo)vojiva o)
*a)nika3 ini).om *a)a *a)nik ,tav-ja /o,-o)avAu na
*a,/o-a2anje v-a,titu *a)nu ,na2u .i-o na
o)*e+enoDneo)*e+eno v*ijeme3
I3 !APLA6!OS6 "PLAGA' ( je /*otu)avanje za o.av-jeni
*a)3 6o je /*vo *a)nika i o.veza /o,-o)avAa3 O,o.it je
/o tome 8to izno, nije uvijek *azmje*an , *ezu-tatom
0ini).e *a)a je* ,e zakonomDko-ektivnim u2ovo*om
jam0i najni9a /-a1a
;3 PODREE!OS6 - *a)nik je nu9no /o)*e+en
/o,-o)avAu "ima /*avo iz*iAanje ,te2ovni< mje*a u
,-u0aju /ov*e)e' !u9na je u ,vakom *a)nom o)no,u
*a)i o*2anizi*anje i CunkAioni*anja3
KOLEK6IV!O RAD!O PRAVO - o/1u teo*ij,ku /o)-o2u
na-azi u Gurvitschevu ,oAija-nom /*avu o*2anizi*ane
)*u8tvene ,ku/ine3
Predmet i sadraj kolektivnog radno prava su kolektivni
odnosi, pa se tu ubrajaju (prema kontinentalnoeuropskom
sustavu): pravo na slobodno udruivanje radnika i
poslodavaca; odnosi izmeu organizacije poslodavaca i
organizacije radnika; intitucionalni odnosii zmeu
poslodavaca i radnika; kolektivno pregovaranje; kolektivni
ugovori; sudjelovanje radnika u in! koristima poduze"a;
kolektivni sporovi
# sadraj kol! odnosa $# ubrajaju se: pravo na sindikalnu
slobodu, pravo poslodavaca da osnivaju organizacije po
vlastitoj slobodnoj odluci, pravo radnika da sudjeluju u
odlukama poduze"a, pravo na kolektivno pregovaranje i
sklapanje kolektivnih ugovora!!!!
Ono ,e ,a,toji o) ,ku/a /*avi-a kojim ,e u*e+uju o)no,i
izme+u ko-ektiva u/o,-enika i /o,-o)avaAa i-i 2*u/e
/o,-o)avaAa3 Oni ,u 2-avni ,u.jekti ovo2 o)no,a7 a-i ne i
je)ini3
SI!DIKAL!O PRAVO ( naj.-i9e je ko-ektivnom7 a-i ,e o)
nje2a *az-ikuje /o tome 8to 2a ,tva*aju u ko-ektivnoj ,Ce*i
*a)ni0ki ,in)ikati i )ije-om u)*u2e /o,-o)avaAa3
D*9avnim no*mama ,e o.i0no u*e+uju /uno jam,tvo
,in)ika-no2 u)*u9ivanja i ,-o.o)no o.av-janje ,in)ika-ni<
/*ava3 5 )*u2u kate2o*iju PP o) koji< ,e ,a,toji ,in)ika-no
/*avo u-aze autonomni /*o/i,i ",in)ika-ni ,tatuti' 3 :atim
/*ava i akAije ,in)ikata koje ,e o,tva*uju /utem
/*avnoekonom,ke za,8tite i /*oCe,iona-ne za8tite v-a,titi<
0-anova i /*e),tavnika3 O,novni o.-iAi no*mativne
autonomije je,u ko-ektivni u2ovo*i *az-i0i< *azina3
;3 PRIVA6!O I JAV!O PRAVO
PRIVA6!O RAD!O PRAVO je ,u,tav )i,/ozitivni< /*avi-a
kojima ,e /*ete9no u inte*e,u /oje)inAa i ko-ektiviteta
u*e+uju *a)ni o)no,i3
JAV!O RAD!O PRAVO je ,u,tav /*i,i-ni< no*mi kojima ,e
/*ete9no u javnom inte*e,u u*e+uju *a)ni o)no,i te o)no,i
izme+u )*9ave7 /o,-o)avAa i *a)nika3
Me+u /*ivatnim su.#e&$ima na,taju /*ivatno/*avni o)no,i7 a
me+u javnim javno/*avni o)no,i3 S o.zi*om na pra%nu
nara% normi7 /*ivatno /*avo ,e ,a,toji o) /*ivatno/*avni<
" *e-ativno i a/,o-utno )i,/ozitivne'7 a javno o)
javno/*avni< no*mi " *e-ativno i a/,o-utne /*i,i-ne' Pot*e.a
za ja0om za8titom o,tva*uje ,e /*i,i-nim no*mama7 )ok
)i,/ozitivne v*ije)e ako ne /o,toje konk*etne maniCe,taAije
vo-je3 Di,/ozitivnim no*mama *a)no2 /*ava /*ete9no ,u
u*e+eni u2ovo* o *a)u i ko-ektivni u2ovo*7 )ok ,e /*i,i-nim
no*mama u*e+uje za8tita *a)nika "ne mo9e ,e mijenjati
vo-jom ,t*anaka' Re-ativno /i*i,i-nim no*mama omo2u1uje
,e ,t*ankama )a u2ovo*e /ovo-jnije *a)ne uvjete o) oni<
o)*e+eni<33 G-e)e in$eresa " /*avni inte*e, je ono 8to je
/*avno u*e+eno i za8ti1eno7a-i nije )o.i-o zna0enje
,u.jektivno2 /*ava u ,mi,-u )a ,e mo9e o,tva*ivati /*e)
ov-a8tenim tije-om javne v-a,ti'3 Ako P! ka9e )a ,-u9i
o/1em inte*e,u ,/a)a u javno /*avo3 Ako i)e za time )a 8titi
i /oti0e inte*e,e /oje)inaAa7 )io je /*ivatno2 /*ava3 Ina0e i
javni i /*ivatni inte*e,i u *a)nom /*avu ,u neo)voji-i je* .i ,e
u /*otivnom u2*ozi-o je)in,tvo /*ava3
P*ivatni inte*e, je inte*e, ,vako2 /oje)inAa 7 )ok je
ko-ektivni inte*e, inte*e, o)*e+ene ,ku/ine3 O) ko-ekivno2
inte*e,a t*e.a *az-ikovati /oje)ina0i i o,o.ni inte*e, te
zaje)ni0ki inte*e,3 Ko-ektivni inte*e, je v-a,titi inte*e, ,vake
2*u/e ,<va1ene u njezinu ,inteti0kom je)in,tvu3 Javnim
inte*e,om ,mat*a ,e inte*e, najvi8e2 ko-ektiviteta "to je
ti/i0ni v-a,titi inte*e, )*9ave' Inte*e, o,taje javan i ako je
nje2ovo o,tva*ivanje /ovje*eno /*ivatnom ,u.jektu3 P*ivatni
i javni inte*e,i ten)i*aju )a u/iju ,ve )*u2e inte*e,e3
PRIVA6!O PRAVO 5 RAD!OM PRAV5 - !a8im je :OR-
om /*o/i,ano )a ,e na ,k-a/anje7 va-jano,t7 /*e,tanak i-i
)*u2a /itanja u ,vezi , u2ovo*om o *a)u koja ni,u u*e+ena
:akonom /*imjenjuju u ,k-a)u , na*avi to2a u2ovo*a /*o/i,i
o.vezno2 /*ava3 5 mno2im ,u,tavima *a)ni je u2ovo*
u*e+en /*ete9itim )ije-om /*ivatn/*avnim /*avi-ima3 Ko) na,
je u*e+en *a)nim zakono)av,tvom3
JAV!O PRAVO 5 RAD!OM PRAV5 ( St*anke
/oje)ina0no2 *a)no2 o)no,a ni,u je)nake /o ,vojem
/o-o9aju je* *a)nik mo*a /o8tivati u/ute /o,-o)avAa te je
ekonom,ki ovi,an o njemu3 D*9ava ,e u /*ivatno/*avno
o)no, mije8a ,amo na Co*ma-ni za<tjev je)ne o) ,t*anaka3
6om )*9avnom inte*venAijoj 8tite ,e /*ava *a)nika3 :a8tita
,e naj/*ije o2*ani0ava-a7 )a .i ka,nije .i-a )o/u8tena u onim
)ije-ovima u kojima u2ovo*ne ,t*anke ni,u iz*ijekom
i,k-ju0iva-e nji<ovu /*imjenu3
SO!"ALNO PRAVO
- i-i /*avo ,oAija-ne ,i2u*no,ti *azvijena je /*avna 2*ana
POVIJES!I PRIKA: OBLIKA SOCIJAL!OG PRAVA
SoAija-no /*avo je /o,e.na 2*ana /*ava koja je u mno2im
zem-jama o)vojena o) *a)no2 /*ava3 P*e)metom ,u
ko-ektivni7 javni7 a ne /oje)ina0ni /*ivatni o.-iAi /omo1i7
o,i2u*anja za o)*e+ene o,i2u*ane ,-u0ajeve7 za8ti1ene
/ot*e.e i o/a,no,ti3
:a/o0inje , u,/o,tavom javne /omo1i3 P*ije to2a
/*ev-a)ava-o je )o.*o0in,tvo kao o.-ik za8tite ,i*oma8ni< i
)*u2i< ,-a.i kate2o*ija3
DOBROI!S6VO ( je /o,e.na o.-ika /omo1i u kome
)o.*o0inite-j )aje7 )a*uje mi-o)a* ,i*oma<u u ,tanju /ot*e.e
z.o2 ,uo,je1anja , nje2ovom .o-i7 /atnjom7 t*/-jenjem3
Raz-ikuje ,e SVJE6OV!O " u t*enutku na,tanka 0ovjeka' i
VJERSKO "u)je-jivao ,e iz ,u1uti'
JAV!A POMOG ( /*i,utno u ,ta*om vijeku3 SIROMAKKO
PRAVO ( *azvijeno u En2-e,koj7 znatno manje na
kontinentu
5:AJAM!A POMOG I 5:AJAM!O OSIG5RA!JE
RAD!IKA
3
5:AJAM!A POMOG ( no,ite-j uzajamne /omo1i .i-a ,u
)*u8tva uzajamne /omo1i "naj0e81e *a)ni0ka )*u8tva'3
!a,ta-a ,u ,/ontano na )o.*ovo-jnoj o,novi i na mje,noj
*azini )a .i ,e /otom na vi8oj *azini u)*u9i-a u ,aveze3
!a,ta-e ,u iz /ot*e.e ,oAija-no 9ivota *a)nika3 6o ,u
/*ivatne )o.*ovo-jne o*2anizaAije u 0ije ,e o,nivanje7
u,t*oj,tvo i )je-ovanje nije mije8a-a javna v-a,t3 Ima-a ,u
na*av u2ovo*no2 /*ivatno2 )*u8tva3 O,nivaju ,e u za)njoj
t*e1ini #%3 ,t3 u VB3
5:AJAM!O OSIG5RA!JE ( no,ite-ji ,u .i-i *az-i0ite
.-a2ajne uzajamno2 o,i2u*anja *a)nika ".-a2ajne /omo1i'3
Po0e-e ,u ,e o,nivati u )*u2oj /o-oviAi #&3 ,t3 Bi-e ,u
u,t*ojene na o,novi te<ni0ki< k*ite*ija /*ivatno2 o,i2u*anja
na )o.*ovo-jnoj ,onivi3 Bavi-e ,u ,e o,i2u*anjem 0-anova za
o)*e+ene o,i2u*ane *izike3 Po,-ije ,u o,nivane zakonom i
/*ovo)i-e ,u o.vezno o,i2u*anje za o)*e+ene kate2o*ije
o,i2u*anika3
5GOVOR!O OSIG5RA!JE I S5S6AV SOCIJAL!OG
OSIG5RA!JA RAD!IKA
P*vo u2ovo*no o,i2u*anje .i-o je u,/o,tav-jeno u /omo*,tvu
u #J ,t3 "t*2ova0ko o,iu2*anje'3 52ovo*no o,i2u*anje je
)o.*ovo-jno7 /a ,e /*emija iz*a0unava /omo1u
matemati0ki< zakona3
!a za/a)u D#%$%-#&M&D )o8-o je )o ve-iki< 2o,/o)a*,ki<
k*iza7 ve-ike neu/o,-eno,ti3333jav-ja ,e /*iti,ak *a)nika *a)i
/o.o-j8avanja uvjeta *a)a3 %ismarck je u,/o,tavio mo)e*no
,oAija-no o,i2u*anje333SoAija-nim zakonima .i-i ,u
o.u<va1eni *ziAi .o-e,ti7 ne,*e1a na /o,-u7 inva-i)no,t i
,ta*o,t3 !ije .i-o o,i2u*an *izik neu/o,-eno,ti "tek #&I$ 23'
6o je .io /o0etak me)e*no2 ,oAija-no2 o,i2u*anja *a)nika
"iako ni,u .i-i o,i2u*ani *iziAi mate*in,tva7 o.ite-j,ki te*eti i
neu/o,-eno,t'
Do I3 ,vjet,ko2 *a)a u neve-ikom .*oju zema-ja *a)niAi ,u .i-i
o.vezno o,i2u*ani i za )*u2e o,i2u*ane *izike3 Izme+u
,vjet,ki< *atova ,oAija-no o,i2u*anje /*i<vati-e ,u mno2e
eu*o3 )*9ave3 O,i2u*ava-i ,e ,e *a)niAi i 0-anovi nji<ovi<
o.ite-ji3333!akon II3 *ata ,oAija-no o,i2u*anje uve)no je u
2otovo ,ve zem-je3 5 Eu*o/i je uve)en ,u,tav za8tite
*a)nika3 Ra)niAi ,u zaje)no , /o,-o)avAima o.vezni
u/-a1ivati )o/*ino,e u Con)ove ,oAija-no2 o,i2u*anja7 a u
,-u0aju ne)o,tatka ,*e),tava7 )*9ava je ,u)je-ova-a u
CinanAi*anju ",u.venAijama'3 SoAija-nim o,i2u*anjem
u/*av-ja-e ,u javne u,tanove7 ,u)je-ova-i ,u ,vi koji ,u
u/-a1iva-i )o/*ino,e o)no,no /o,-o)avAi7 *a)niAi i )*9ava3
6eme-ji ,e na naelu uzaa!no"#$ ")avanje *a)nika t*e.aju
.iti u,k-a+ena , u/-a1enim )o/*ino,tima' i naelu
"ol$darno"#$ " o),tu/anja o) na0e-a uzajamno,ti tj3 )a
)avanja ni,u i-i ni,u /ot/uno u,k-a+ena , u/-a1enim
)o/*ino,ima'
POJAM SOCIJAL!OG PRAVA I SOCIJAL!E SIG5R!OS6I
SOCIJAL!O PRAVO u 8i*em ,mi,-u je ,ku/ P! /*eko koji<
)*9ava o,tva*uje ,voju CunkAiju *avnote9e i u.-a9avanja
,oAija-ni< *az-ika , Ai-jem )a o,i2u*a je)nako,t "Ri/e*tova'
6ime je /o,tav-jen o/1i Ai-j ( je)nako,t -ju)i u )o,tojan,tvu i
/*avima te je u*e+eno )*9avnim javno/*avnim no*mama3
P*avo ,oAija-ne )o.*o.iti o.u<va1a? ,oAija-nu ,i2u*no,t7
)o.*o.itne u,-u2e "u,-u2e javno2 z)*av,tva333'
P*ema na8em 5,tavu ,oAija-no /*avo ,a,toji ,e o)
,oAija-ne ,i2u*no,ti i ,oAija-no2 o,i2u*anja te ,oAija-ne ,k*.i3
Ono je u*e+eno javno/*avnim no*mama7 o.u<va1a
o)*e+ena )avanja i u,-u2e 8to ,u namijenjeni /oje)inAima
koji ,u /o2o+eni o,i2u*anim ,-u0ajem za8ti1enom /ot*e.om
i )*u2im za8ti1enim o/a,no,tima3 5 ,a)*9aj ,oAija-no2
/*ava u-azi )io ,oAija-ne za8tite7 a ne u-azi ,oAija-na /o-itika3
SOCIJAL!A SIG5R!OS6 KAO S5BJEK6IV!O PRAVO
Raz-i0ita mi8-jenja?
- ,oAija-na ,i2u*no,t je ,-o.o)a o) neza/o,-eno,ti i
,-o.o)a o) /ot*e.e /oje)inAa i u)*u9eni< /oje)inaAa 3
P*avo na /*e*a,/o)je-u imaju ,vi oni koji nemaju
mate*ija-nu ,i2u*no,ti
- !a8 5,tav /*o/i,uje /*avo za/o,-eni< i 0-anova nji<ovi<
o.ite-ji na ,oA3 ,i2u*no,t i ,oA3 o,i2u*anje u*e+uje ,e
zakonom i ko-ektivnim u2ovo*om3
- MPESKP )*9ave 0-aniAe /*iznaju /*avo ,vakoj o,o.i na
,oA3,i2u*no,t7 uk-ju0uju1i i ,oA3 o,i2u*anje3
- KonvenAijom .*3 #MI 7 /*avo na ,oAija-nu ,i2u*no,t
o.u<v1a i /*avo na ,oA3 o,i2u*anje i /*avo na ,oA3 ,k*.3
- tu je /*avo na ,oA3 ,i2u*no,t ,u.jektivno /*avo koje .i ,
o.zi*om na ,a)*9aj t*e.a-o .iti ne/o,*e)no o,tva*ivo /*avo3
Ako )*9ava ne mo9e /*iznati takvo /*avo7 ono je on)a
/*o2*am,ke na*avi3
SOCIJAL!A SIG5R!OS6 KAO SOCIJAL!I S5S6AV
- u /*avu i teo*iji ,oA3 ,i2u*no,t ,e ,<va1a 8i*e o) ,oA3
o,i2u*anje
- u teo*iji ,e ,mat*a )a ,e ,oA3 ,i2u*no,t ,a,toji o)
*azvijeno2 ,u,tava ,oA3 o,i2u*anja i ,oA3 ,k*.i3 Ono je o,o.it
i vi,oko *azvijen ,oA3 ,u,tav3
- to je ,u.jektivno /*avo ,vako2 /oje)inAa i-i )*9av-janina na
o,novne 9ivotne /ot*e.e3
- ,oA3 ,i2u*no,t ,<va1ena kao ,u,tav o.u<va1a ,u,tave
uteme-jene na o,i2u*anim ,-u0ajevima7 ,oA3 /ot*e.ama i
)*u2im ,oA3 o/a,no,tima3 5*e+ena je javnim /*avom
OD!OS SOCIJAL!OG I RAD!O PRAVA
Ra)nom /*avu o,nova je *a)ni o)no,7 a ,oAija-nom
,oAija-no/*avni o)no,3 G-avni je Ai-j i na*av *a)no2
2o,/o)a*,ki7 a ,oAija-no2 imovin,ki3 Ra)no /*avo ,/a)a u
/*ivatno7 a ,oAija-no u javno /*avo3
P*o8i*enjem ,oA3 o,i2u*anje na )*u2e kate2o*ije *a)ni< -ju)i7
,oA3o,i2u*anje *a)nika /o,tu/no je izmiAa-o )o,e2u *a)no2
/*ava3 SoA3 o,i2u*anje vezano je uz *a)no /*avo /*eko
o,i2u*anja za ne,*e1e na /o,-u i /*oCe,iona-ne .o-e,ti7
neu/o-eni0ko2 o,i2u*anja7 /*eko o,i2u*anja za o.ite-j,ke
te*ete3 Ra)no zakono)av,tvo o.i0no o)*e+uje )a ,e
nov0ana )avanja i u,-u2e koje ne/o,*e)no ,no,i
/o,-o)avaA o)no,e na? z)*av3 za8tituDnakna)u za .o-e,ni0ki
)o/u,t@ mate*in,ka )avanja i-i o.ite-j,ke )o/-atke@
/ov*emena i-i )u2o*o0na nov0ana )avanja i z)*av3 ,k*.@
ot/*emnine u ,-u0aju otkaza3 Rije0 je o SOCIJAL!IM
POGOD!OS6IMA koje ne uk-ju0uje ne/o,*e)no o,i2u*ane
*izike7 ne2o ne/o,*e)nu o)2ovo*no,t /o,-o)avAa3 Smat*a
,e )a te ,oA3 /o2o)no,ti 0ine /o,e.an ,oA3,u,tav koji ,e
naziva S5S6AV POSLODAVEVE !EPOSRED!E
ODGOVOR!OS6I ( te*ete ti< /o2o)no,ti ,no,i /o,-o)avaA7
on je o)2ovo*an za i,/-atu333 /a ,u te /o2o)no,ti u*e+ene
*a)nim /*avom i ne mo2u 0initi /o,e.an ,oAija-ni ,u,tav3
One /ovezuju *a)no i ,oAija-no i o.i0no ,u /*e)met *a)no2
iz )va *az-o2a?
#3 /o,-o)avaA je onaj koji ima ne/o,*e)no ko*i,t o)
u/ot*e.e *a)a /a mo*a ,no,iti te*et /o)mi*enja
,oA3 /o2o)no,ti
I3 ,tav-jaju1i i< /o,-o)avAu na te*et7 *a,te*e1uje ,e
)*9avni /*o*a0un i Con)ovi3
PO"A/ POD"ELA "AVN0 SO!"ALN0 SUSTAVA
SO!"ALN SUSTAV GOSPODARS1A PRLAGOD2A
OBLICI I :!AAJKE SOCIJAL!I= S5S6AVA3
6eo*ija 2ovo*i o %ismarckovoj koneAe/Aiji ,oA3 o,i2u*anja
*a)nika i %everidgeovoj konAe/Aiji ,oA3 ,i2u*no,ti
2*a+ana3!a /*voj je iz2*a+en ,uv*emeni ,u,tav ,oA3
o,i2u*anja7 a na )*u2oj ,u,tav naA3 o,i2u*anja3
4
#3 !eki 2ovo*e o )o<o)ovno /o)*9anim ,oA3 ,u,tavima
kojima ,e na)okna+uje 2u.itak )o<otka nov0anim
)avanjima i o mje*ama kojima ,e u*e+uje CinanAi*anje i-i
o,i2u*anje u,-u2a u na*avi3
I3 D*u2i )ije-e ,oA3 ,u,tave na? ,u,tav ,oA3 o,i2u*anja@
,u,tav o)8tete@ ,u,tav ,oA3 ,k*.i
;3 :akon,ke "javni7 naAiona-ni 8te)ni Con)ovi7 ,u,tavi ,oA3
o,i2u*anja i ,u,tavi /o,-o)av0eve o)2ovo*no,ti' to ,u
zakonom i-i )*u2im /*o/i,om u*e+eni o.vezni ,oA3
,u,tav7 nazivamo i< jo8 i javnim te nezakon,ki (
/o)v*2nuti *e9imu /*ivatno2 /*ava7 u*e+eni
)i,/ozitivnim no*mama na )o.*ovo-jnoj o,novi
J3 )o/*ino,ni " CinanAi*aju ,e )o/*ino,ima' i ne)o/*ino,ni
"CinanAi*aju ,e iz o/1i< /*<o)a7 /o*eza'
SoAija-ne ,u,tave )ije-imo na I o,nove ,ku/ine? JAV!E
"2-avni ' I PRIVA6!E ")o/un,ki' 5 javne u.*ajamo? ,u,tav
,oAija-no o,i2u*anja@ ,u,tav javni< 8te)ni< Con)ova@ o/1i
,oAija-ni ,u,tav@ ,u,tav ,oAija-ne ,k*.i@ ,oAija-ni ,u,tav
o)8tete3
SoAija-ni ,u,tavi ,e )ije-e , o.zi*om na v*,te o,i2u*ano2
,-u0aja? Osigurani s)u'a# #e *a&onom unapri#ed
pred%iena .udua, e%en$ua)na i +$e$na opasnos$,
6i/i0ni o,i2u*ani ,-u0ajevi ,u? ,ta*o,ti7 inva-i)no,t i ,m*t@
.o-e,t i mate*in,tvo@ ne,*e1a na /o,-u@ neu/o,-eno,t@
o.ite-j,ki te*eti3 Osigurani s)u'a#e%i su +$e$ni dogaa#i #er
onemoguu#u i)i sman#u#u mogunos$ *arade radom #er
pogaa#u oso.nos$ 'o%#e&a,
O) o,i2u*ano2 ,e ,-u0aja *az-ikuje SOCIJAL!A PO6REBA
( to je /o,toje1e ,tanje7 a ne .u)u1a7 eventua-na 8teta3
O.i0no ,e u ,tanju ,oAija-ne /ot*e.e na-aze o,o.e koje
nemaju i-i nemaju )ovo-jno ,*e),tava za za)ovo-jenje
,vako)nevni< o,novni< 9ivotni< /ot*e.a3 So%$alna po#reba
e $n"#$#u# "o%$alne "&rb$ a o"$'uran$ "luae "o%$alno'
o"$'urana(
OBLICI I :!AAJKE ODREE!I= SOCIJAL!I= S5S6AVA
3, SUSTAV SO!"ALNOG OSGURAN"A
6o je o.vezni javni ,oAija-ni ,u,tav "u nekim ,-u0ajevima
)o.*ovo-jan' Razmat*a ,e , o.zi*om na
o,i2u*anike7o,i2u*ane ,-u0ajeve7 )avanja7 CinanAi*anje i
u/*av-janje3Pok*iva ovi,ne i neovi,ne *a)nike u/o,-ene na
Aije-om te*ito*iju zem-je i-i )ije-a i-i /ak *a)nike ,vi< i-i neki<
/*oCe,iona-ni< kate2o*ija36o je *a)no vezan ,u,tav3
O,novni o,i2u*ani ,-u0ajevi? ,ta*o,t7 inva-i)no,t i ,m*t7
.o-e,ti i mate*in,tvo7 ne,*e1a na /o,-u7 neu/o,-eno,t i
o.ite-j,ki te*eti3
P*avo ")avanje' o,i2u*anika u /*avi-u je /*otu0ini).a o.vezi
)o/*ino,a3 Davanja ,tje0e o,i2u*anik ka) i,/uni o)*e+ene
uvjete o) koji< ,u najzna0ajniji ,ta9 o,i2u*anja3 Davanja7
ovi,no o o,i2u*anim ,-u0ajevima mo2u .iti k*atko*o0na i
)u2o*o0na3 5 /*avi-u ,u /e*io)i0na i i,/-a1uju ,e u
o.*oAima3 Vi,ina ovi,i o vi,ini za*a)e3
SoAija-no o,i2u*anje CinanAi*a ,e )o/*ino,ima "*a)niAi i
/o,-o)avAi' 5 ve1ini zema-ja javna v-a,t ,u)je-uje u
CinanAi*anju je* /ok*iva iz)atke i-i /-a1a ,u.venAije3 Izvo*i
CinanAi*anju ,u ,ta.i-ni je* je ono o.vezno i o.u<va1a ve-iki
.*oj o,i2u*anika3 O.vezniAi )o/*ino,a i )*9ava zaje)ni0ki
u/*av-jaju ,oAija-nim o,i2u*anjem "u ve1ini ,-u0ajeva tu
u-o2u o.av-jaju ,amo /*e),tavniAi /o,-o)avaAa i *a)nika'
!a,toji ,e u,/o,taviti o)*e+ena *avnote9a izme+u /*ija8nje
za*a)e *a)nika7 to ,e /o,ti9e na0e-om uzajamno,ti je* ,u
)o/*ino,i i )avanja u uzajamnom o)no,u3 O,i2u*anik ima
ve1a )avanja o) oni< koja .i mu ina0e /*i/a-a na o,novi
u/-a1eni< )o/*ino,a ( to ,e /o,ti9e na0e-om ,o-i)a*no,ti3
4, SUSTAV "AVN0 5TEDN0 FONDOVA
I-iti ,u,tav naAiona-ni< 8teni< Cono)va7 tijekom 2o)ine
u/-a1uju ,e )o/*ino,i *a)nika i /o,-o)avaAa na /o,e.an
*a0un7 , kamatama u Con) 8te)nje u ko*i,t ,vako2 *a)nika3
Ka) na,tane o)*e+eni o,i2u*ani ,-u0aj7 )avanje ,e i,/-a1uje
u /au8a-noj ,voti , kamatama3
e,to ,e u/ot*e.-javaju *a)i o,i2u*anja mi*ovin,ki< )avanja3
On je ne/ovo-jniji za *a)nike o) mi*ovin,ko2 ,u,tava ,oA3
o,i2u*anja je*? ko) ,u,tav 8te)ni< Con)ova o,i2u*anik ne
,u)je-uje u /o)mi*ivanju *izika , )*u2im o,i2u*aniAima tako
)a je )avanje v*-o u,ko vezano uz o,i2u*anikov /*i<o)3 I )ok
mi*ovin,ki ,u,tav i,/-a1uju )avanja koja ,u /*o/o*Aiona-na
/-a1i za ,ve umi*ov-jenike za ,ve v*ijme *a)no2 vijeka7
o,i2u*aniAi v-a,niAi *a0una u 8te)nom Con)u mo2u iz nje2a
/ovu1i ,amo no 8to je /o-o9eno3 Iako je mi*ovni,ki ,u,tav
/ovo-jniji za *a)nike7 v-a)a i /o,-o)avAi ,u /*ema njemu
,uz)*9ani je* im Con)ovi omo2u1uju u-a2anja u naA3 *azvitak3
6, OP7 SO!"ALN SUSTAV
On je o/1i je* /ok*iva ,ve ,tanovnike i-i )*9av-jane i-i /ak
o)*e+enu kate2o*iju o,o.a za o)*e+ene o,i2u*ane
,-u0ajeve3 !aziv ,e i )emo2*ant,kim ,u,tavom3 Pok*iva ,ve
o,i2u*ane ,-u0ajeve7 )ok je .o-e,t /ok*ivena u 2*aniAama
javno2 z)*av,tva3
5*e+uje ova )avanja? ,ta*o,nu mi*ovinu za o,o.e izna)
o)*e+ene 2o)ine 9ivota@ inva-i),tku mi*ovninu@ o.ite-j,ku za
u)oviAe7 u)ovAe i ,i*o0a)@ o.ite-j,ki )o/-atak3
Davanja ,tje0u ,tanovniAi i-i )*9av-jani , /*e.iva-i8tem u
o)*e+enom t*ajanju i uz neke )*u2e uvjeta3 4inanAi*a ,e i<
o/1i< /*i<o)aD)*9avno2 /*o*a0una33 On je u/*avi-u *a)no
nevezani i ne)o/*ino,ni ,u,tav3
8, SUSTAV SO!"ALNE S1R2
5*e+en u 2otovo ,vakoj zem-ji .ez o.zi*a na ,tu/anj
2o,/o)a*,ko2 *avztika3 O) to2 ,e ,u,tava *azmat*a
za8ti1ena o,o.a7 ,oAija-na /ot*e.a7 )avanja7 na0in
CinanAi*anja i u/*av-janje3
!a8im je 5,tavom o)*e+ena o,nova ,u,tavu ,oAija-ne ,k*.i?
S-a.im7 nemo1nim i )*u2im7 z.o2 neza/o,-eno,ti i-i
ne,/o,o.no,ti za *a) i nez.*inutim o,o.ama )*9ava
o,i2u*ava /*avo na /omo1 za /o)mi*enje o,novni< 9ivotni<
/ot*e.a3 P*ema :akonu o ,oA3 ,k*.i7 ,k*. ,e o,i2u*ava
u2*o9enim7 nemo1nim i )*u2im o,o.ama te o.ite-ji3
6e ,u o,o.e o.u<va1e je* ne *a)e i ne u/-a1uju )o/*ino,e
Dto je *az-ika o) o,i2u*anikaD
Davanja ,e ,a,toje u novAu i na*avi3 Davanje ,e mo*aju
o,i2u*ati7 .ez o.zi*a na o.-ik7 o,novne 9iv3 /ot*e.e3333P*ema
:OSS )avanje ,e ,a,toje o) /omo1i za uz)*9avanje7 za
/o)mi*enje t*o8kova ,tanovanja7 )o/-atka za /omo1 i nje2u7
/*u9anja ,avjetovanja333ona ,e )o)je-juju za8ti1enim
o,o.ama ako ,i ne mo2u
,ami /omo1i333
Su,tav ,e CinanAi*a iz o/1i< ,*e),tava "/o*eza' Ko) na,7
,*e),tava o,i2u*ava javna v-a,t iz )*9avno2 /*o*a0una3
5/*av-ja onaj tko 2a CinanAi*a3 Ko) na,7 na)zo* v*8i
mini,ta*,tvo7 a u/*av-jaju CSS7 )om ,oA3 ,k*.i i Aenta* za
/omo1 i nje2u3
6eo*ija )ije-i ,oA3 ,u,tave na@
a' OPGI S5S6AV S JAMS6VOM HIVO6!OG MI!IM5MA
( )avanje ,e o)*e+uju , o.zi*om na /*o,je0nu /ot*e.u7
a-i ,e vo)i *a0una o /*i<o)u7 9ivotnom ,tan)a*)u i-i
/oje)ina0noj /ot*e.i ,u.jekta3 6o je ,u,tav javne
/omo1i
.' POSEBA! S5S6AV SOCIJAL!E SKRBI ( za8tita
,ituaAija o)*e+eni< /o,e.nim /ot*e.ama7 javna v-a,t
ima u-o2u )o/un,ke /o)*8ke3
5
Davanja ,u ne/o,*e)no o,tva*ivo ,u.jektivno /*avo
/ot*e.ite o,o.e3 Ono je *ezu-tat )u9no,ti )*9ave je* je ,oA3
)je-atno,t o) o/1e2 i javno2 inte*e,a3
6aj ,u,tav je nevezani i ne)o/*ino,ni ,u,tav uteme-jen na
na0e-u ,o-i)a*no,ti3 Omo2u1uje javnoj v-a,ti )a )avanja
u,mje*i o,o.ama , ni,kim /*i<o)ima i tako i,k-ju0i ve1i
,tu/anj ,i*oma8tva3
!eki u /o,e.na ,u,tav u.*ajaju ,u,tav imovin,ke /*oAjene
( utv*+uje ,e ima -i mo-ite-j /*avo na )avanja3
9, SO!"ALN SUSTAV OD5TETE
5 ve1oj je /*imjeni u in)u,t*ij,kim *azvijenim zem-jame E5
kontinenta3 Ka*akte*i,ti0na je o)8teta )*9ave za 8tetu za
koje je ne/o,*e)no o)2ovo*na3 5teme-jen ja na naAiona-noj
,o-i)a*no,ti /*ema /oje)inoj o,o.i koja je /*et/*je-a 8tetu
z.o2 k*ivnje ko-ektiviteta3 6o je ati/i0an ,oAija-ni ,u,tav je*
je o,novan na ati/i0nim o,i2u*anim ,-u0ajevima3 !a)a<nut
je vi,okom mo*a-nom o)2ovo*no81u3
SO!"ALN SUSTAV REFOR/A U R0
vi,ine u2ovo*ene mi*ovine3 Ima ,-o9enu 5O3
DAVAN"A, FNAN!RAN"E ORGAN:A!"A "AVN0
SO!"ALN0 SUSTAVA
O2L! SO!"ALN0 DAVAN"A USLUGA
- mo2u .iti u novAu i na*avi7 ,ve u,-u2e ,u u na*avi
!OVA!IM DAVA!JIMA ,mat*aju ,e ona kojima ,e
o)vaja /*i<o) o) *a)a7 /*i<o) o) o/1i< ,*e),tava i-i )o)atak
/*i<o)u3 Ko*i,nik njima mo9e ,-o.o)no *a,/o-a2ati "ne
v*ije)i na natu*a-na )avanja'
SOCIJAL!A DAVA!JA ( u na*avi je,u )o.*a i-i u,-u2e7 n/*3
z)*av,tvena za8tita3 Ka*akte*i,tika je natu*a-ni< )avanja u
tome 8to ko*i,nik ima o2*ani0eni utjeAaj na na0in nji<ova
t*o8enja3
DAVA!JA :A OSIG5RA!I SL5AJ !E5POSLE!OS6I (
mo2u .iti u novAu i-i na*avi " n/*3 u,-u2e /o,*e)ovanja *a)a7
/*oCe,iona-no u,mje*avanja3333'
RA:NA SVR0A SO!"ALN0 DAVAN"A USLUGA
Ovi,e o )o/*ino,ima i o o)*e+enim *az)o.-jima te
/ot*e.ama3 5 )o/*ino,nim ,u,tavima7 )avanja ,e o)*e+uju7
/o*e) o,ta-o2 u o)no,u /*ema )o/*ino,ima3 Ko)
ne)o/*ino,ni< ,u,tava7 vi,ina )avanje ne ovi,i o
)o/*ino,ima7 je* ,u oni i,k-ju0eni3 5vjet je n/*3 o)*e+eno2
*az)o.-je ,tanovanja u nekoj zem-ji3
Raz-ikuju ,e )avanja i u,-u2e kojima ,e /*u9a najni9a *azina
za8tite o) oni< kojima je Ai-j za8tita 9ivotno2 ,tan)a*)a i
)o/un,ka za8tita3
a' o-.iAi najni9e za8tite o)*e+eni ,u u 2otovo ,vim
zem-jama7 a-i /o,toje *az-ike u na0inima o)*e+ivanja ti<
izno)a3 6akva za8tita mo9e .iti )io i-i ,amo in,titut /oje)ino2
,oAija-no2 ,u,tava i-i /ak ,u,tav u Aje-ini jam0i najni9u
*azinu za8tite ( 9ivotni minumum3P*vonave)enu za8titu
/*u9a ,u,tav ,oAija-no2 o,i2u*anja7 a )*u2u ,u,tav ,oAija-ne
,k*.i3 Ka) o)*e+eni *iziAi ni,u /ok*iveni ,oA3 o,i2u*anjem
ne2o o/1im ,oA3 ,u,tavom7 ti ,u,tavu jam0e ,amo najni9u
za8titu3 P*otivno ,oA3 o,i2u*anju7 o/1i ,oA3 ,u,tavi /ok*ivaju
Aije-o ,tanovni8tvo i-i )*9av-jane )oti0ne zem-je za o)*e+ene
o,i2u*ane ,-u0ajeve3
.' za8titu ,tna)a*)a 9ivota i )o)atnu za8titu /*e)vi+aju
,u,tavi "0e,to ,oA3 o,i2u*anja' Ono mo9e .iti ,*e),tvo i
na0in za8tite 9ivotno2 ,tan)a*)a3 Ko) na,7 je uve)ena
)o)atna za8tita k*oz o.vezno /*ivatno mi*ovin,ko
o,i2u*anje3
FNAN!RAN"E SO!"ALN0 SUSTAVA
Ai-j je ,tva*anje nov0ani< i )*u2i< ,*e),tava /ot*e.ni< za
o*2anizi*anje i CunkAioni*anje ,oAija-ni< ,u,tava3 Pot*e.no je
,tvo*iti mate*ija-nu o,novu7 uteme-jiti Con) , ve-ikom
akumu-aAijom ,*e),tava )a .i ,e mo2-e u ,vakom t*enutku
i,/unjavati o.veze /*ema o,i2u*aniAima3 4inanAi*anje ,e
o.av-ja k*oz o)*e+ene mo)e-e3
OSNOVN SUSTAV FNAN!RAN"A
Oni ,e u,/o,tav-jaju , o.zi*om na t*o8kove i te*ete
CinanAi*anje te o.-ike ,oAija-ni< ,u,tava
#3 /*i<o)ovno vezani i /*i<o)ovno nevezani ,u,tavi - ako
,u t*o8kovi /*i<o)ovno nevezani7 ka9e ,e )a o)*e+ena
)avanja /-ativa ,u neovi,no o /*ija8njim i ,a)a8njim
/*i<o)ima o,i2u*anika3 P*i<o)ovno vezana )avanja
o)no,e ,e na /*ija8nji i-i ,a)a8nji /*i<o) o,i2u*anika3
- izme+u )va nave)ena ,u,tava /o,toje *az-ike ,
o.zi*om na o.-ike nametnuti< te*eta CinanAi*anja? )o/*ino,a i
/o*eza ( o.veza /-a1anja )o/*ino,a uk-ju0uje ,tjeAanje
ne/o,*e)no o,tva*ivo2 ,u.jektivno2 /*ava3 Vi,ina )o/*ino,a
mo9e .iti o)*e+ena , o.zi*om na o.-ik *izika3 6aj o.-ik
)o/*ino,a ima o.i-je9je /*emije i mo9e ,e na1i u ,u,tavima
/*ivatno2 o,i2u*anja3 P*avo zna0enje )o/*ino,a je
/*i<o)ovno vezani )o/*ino,3
I3 CinanAi*anje ovi,i o o.-iAima ,oAija-ni< ,u,tava?
- S5S6AV OSIG5RA!JA ( /*ivatni ,u,tav@ )je-omi0no
uk-ju0en u ,u,tav ,oAijano2 o,i2u*anja3 ka*akte*izi*a 2a
ekviva-entan omje* izme+u izno,a /*ije u/-a1eni< /*emija i
,a)*9aja )avanja3 6o je /*emij,ki ,u,tav "/*emije ,e
u/-a1uje za i,/-atu )avanja u 0a,u na,tanka o,i2u*ano2
*izika' Rije0 je o me+uv*emen,koj /*e*a,/o)ije-i /*i<o)a
kojim ,e na,toji e& ante o,i2u*ati o,i2u*anike
- S5S6AV PORE:!OG 5S65PA ( *a,/o*e+uju ,e
o).itAi na /oje)ina *az)o.-ja te )avanja3 I,/-ata )avanja
*e)ovito je u*e+ena /*ema *iziAima koji ,tva*aju /ot*e.e7 )ok
je CinanAi*anje o,novano na )*u2om k*ite*iju n/*3 /o*ezno2
,/o,o.no,ti33Stva*na /ot*e.a i vi,ina izno,a neovi,ni ,u
je)no o )*u2ome3 O.av-ja ,e me+u,o.na /*e*a,/o)je-a
)o<otka koja ,e /*ovo)i /utem o,i2u*anja *izika /ok*iveno2
u o)*e+enom v*emenu33 Ci-jana na e& ante i u,mje*ena na
/ok*i1e *izika koji ,tva*aju /ot*e.e7
- SOCIJAL!O OSIG5RA!JE - kom.ini*ani ,u,tav koji
,e ,a,toji o) e-emenata ,u,tava o,i2u*anja /o*ezno2
u,u/ta3 O,novan na ,u,tavu o,i2u*anja a-i i,to)o.no na,toji
/*i)onijeti inte*/e*,ona-noj /*e*a,/o)je-i /*i<o)a me+u
-ju)ima3 SoA3kom/onenta ,a,toji ,e u u,/o,tavi ,oA3
*avnote9e /utem /*e*a,/o)je-e7 8to ,e /o,ti9e na0e-om
,o-i)a*no,ti3
4I!A!CIRA!JE SOCIJAL!OG OSIG5RA!JA (
OPGE!I6O
CinanAij,ka ,*e),tva Con)a ,oAija-no2 o,i2u*anja ,tva*aju ,e
u2-avnom )o/*ino,ima3 5z to i kamatama na )o/*ino,e7
nov0anim kaznama u ,-u0aju neu/-ate )o/*ino,a333
S5S6AV KAPI6ALI:ACIJE I S5S6AV RA:DIOBE 5
SOCIJAL!OM OSIG5RA!J5
- to ,u 2-avni CinanAij,ki ,u,tavi ,oAija-no2 o,i2u*anja
Sus$a% &api$a)i*a;i#e ( )o/*ino,i ,e /*etva*aju u ka/ita-
"ka/ita-izi*aju ,e i kamate'3 Ka) o,i2u*anik ,tekne /*avo na
mi*ovinu7 o,i2u*avate-j mu i,/-a1uje mi*oviu u mje,e0nim
o.*oAima iz ka/ita-izi*ani< ,*e),tava3
PRED!OS6I? omo2u1uje akumu-aAiju kamata7 8to /*i)ono,i
*enta.i-no,ti ,u,tava3 Svakom o,i2u*aniku ,e o,i2u*ava
o)*e+ena ,i2u*no,t3 On *a,/o-a9e ,vojom za-i<om koja je
iz-o9ena ne,i2u*no,ti u *iziku a-i je /ot/uno /*avno
za8ti1ena3
!EDOS6A6AK ?za,ta*je-a te<nika7 *anjivo,t na nov0anu
)eva-o*izaAiju3 ako novaA 2u.i v*ije)no,t7 o,i2u*anikova ,e
)avanja ,tva*no ne na-aze na i,tom ,tu/nju kao )avanja
koja ,u mu i,/-a1ivana za v*ijeme aktivno2 9ivota3
6
Su,tav za<tjeva )u9e *az)o.-je o,i2u*anja3
Sus$a% ra*dio.e ()ije-i t*o8ak ,oAija-no2 o,i2u*anja /utem
)o/*ino,a izme+u o,i2u*anika3 333)a .i i< ,e za8titi-o o)
/o,-je)iAa )e/*eAijaAije333 6a te<nika /*et/o,tav-ja
/o,tojanje ,oAija-ne ,ku/ine 0iji ,u okvi*i to0no o)*e+eni i
za koju ,e ,u,tav o.vezan3 -anovi u ,vom aktivnom
*az)o.-ju u/-a1uju )o/*ino,e koji ,e i,/-a1uju u o.-iku
mi*ovin,ki< )avanja3
PRED!OS6I? za8tita o) nov0ane )e/*eAijaAije7 )avanju ,u
u,k-a+ena , mo2u1no,tima )o/*ino,tite-ja i-i ,u o)*e+ena u
CunkAiji /*ija8nji< )o/*ino,a ko*i,nika3
!EDOS6A6AK3? Cin3 ,*e),tava ovi,e o /*omjeni ,t*ukt*ue
zainte*e,i*ani< 2*u/a7 /a ,e o)no, mo9e *azvijati
ne/ovo-jno i /ovo-jno3
:a taj ,u,tav /*et/o,tav-ja ,e ,ta.i-no,t3 Ona mo9e .iti
)ove)ena u o/a,no,t z.o2 *azni< )o2a+aja333n/*3
/*o2*e,ivno ,manjenje ,ku/ine )o/*ino,ite-ja3
Op$ !$rov$n"&$ "u"#av) "u"#av "o%$alne "&rb$ $ dru'$
"l$n$ "u"#av$ ne *$nan%$rau "e dopr$no"$!a) pa za n$+
ne vr$ede ove dv$e #e+n$&e *$nan%$rana( On$ "e
*$nan%$rau $z op$+ "red"#ava( Iz #$+ "e "red"#ava
d$elo! *$nan%$ra $ "o%$alno o"$'urane(
ORGA!I:ACIJA SOCIJAL!I= S5S6AVA
Bu)u1i )a ,oAija-no o,i2u*anje ,/a)a u javno /*avo i o.-ik
je javne ,-u9.e7 o,novne o*2anizaAije /*avne okvi*e
o)*e+uje )*9ava3 Ona /utem mje*o)avno2 mini,ta*,tva
o.av-ja o/1i na)zo* na) u,tanovom ,oA3 o,i2u*anja3 Kako
,e CinanAi*a )o/*ino,ima *a)nika i /o,-o)avaAa7 oni t*e.aju
)a o*2anizi*aju i u/*av-jaju njima /o)*e)no , javnom v-a,81u
ka) 2a CinanAij,ki /o)u/i*e35 /*avnote<ni0kom ,mi,-u
u/*av-ja /o,e.na javna u,tanova3
O/1i mi*ovin,ki ,u,tav7 ,u,tav ,oAija-ne ,k*.i i )*u2i o/1i
,oAija-ni ,u,tavi CinanAi*aju ,e iz o/1i< ,*e),tava7 u2-avnom
/o*ezni< tj3 iz )*9avno2 /*o*a0una meto)om /o*ezno2
u,tu/a3
O*2anizaAija ,oAija-ni< ,u,tava uteme-jena na
me+u)je-ovanju ti< ,u,tava , *a)nim i 2o,/o)a*,kim
,u,tavom 6a je o*2anizaAija kom.inaAija ,oAija-ni< te *a)ni<
i 2o,/o)a*,ki< 0im.enika3 Sto2a ,u ,oAija-na /o-itika i
,oAija-ni ,u,tavi u o,novi )*9avni7 a na)o/unjeni /*ivatnim
,oAija-nim ,u,tavima3
SoAija-nim ,u,tavima u/*av-jaju v-a)ina mini,ta*,tva i-i ,u
/o) nji<ovim o/1im na)zo*om3 !jima mo2u u/*av-jati i
/o,e.ne u,tanova o)*e+ene zakonom ( tim u,tanovama
u/*av-jaju o).o*i3
ORGA!I:ACIJE SOCIJAL!OG OSIG5RA!JA 5
!JEMAKOJ 333vi)i knji2u ,t*3 I&#3
PRVATN SO!"ALN SUSTAV SO!"ALNA :A5TTA
DO2ROVOL"N0 ORGAN:A!"A
Georg 'acher ka9e )a /o,toje )va konku*entna ,u,tava3
P*ivatno o,i2u*anje mo9e .iti )o.*ovo-jno i o.vezno3 Ve1ina
*izika /ok*iveni< ,oAija-nim o,i2u*anjem mo9e .iti
/*e)metom za8tite )o.*ovo-jno2 /*ivatno2 o,i2u*anja7
iznimka je *izik neu/o,-eno,ti3 O.vezno /*ivatno o,i2u*anje
ima za)a1u zamijeniti i-i )o/uniti ,u,tav ,oAija-no2
o,i2u*anja3
Veoma zna0ajan e-ement ,a)a8nje *eCo*me ,oAija-ni<
,u,tav je,t uno8enje u nji<ov ,a)*9aj o)*e+eni< /*ivatni<
,a,tavniAa i o,nivanje novi< o.-ika /*ivatno2 o,i2u*anja3
6eo*ija /o,tav-ja? javni ,oAija-ni ,u,tav je o,novni i 2-avni7 ,
o.zi*om na /*ivatni ,u,tav "neki 2ovo*e ? /*ivatni ,oAija-ni
,u,tav i-i /*ivatni ,oAija-ni ,u,tav ,oAija-ne ,i2u*no,ti i-i
/*ivatni ,u,tav ,oAija-ne za8tite te ,u,tav )o.*ovo-jni<
o*2anizaAija i-i ,u,tav t*e1e2 ,ekto*a3'
PRIVA6!I S5S6AVI ,u neCo*ma-ini i /*e)vi+aju )o)atna
)avanja 7 o,o.ito z)*av,tvenu ,k*. i mi*ovine3 Oni )o/unjuju
zakon,ki ,u,tav7 i,k-ju0uje ,-a.o /-a1ene i /ov*emene
*a)nike
JAV!I S5S6AVI u*e+eni ,u javnim /*avom i za8ti1uju
o,o.e /o2o+ene o,i2u*anim *izikom i ,oAija-nom /ot*e.om
KOLEK6IV!O I S5PSIDIJAR!O !AELO
Ko-ektivno ( )*9ava je o)2ovo*na za CunkAioni*anje to2
,ekto*a i-i /o,e.no /o komu ,e ,oAija-na )avanja za)a1a
)*9ave3 !a2-a8eno u ,oAija-i,ti0ko /o*etku3 !a8 5,tav
/*o/i,uje )a ,e /*avo na ,oA3 ,i2u*no,t i ,oA3 o,i2u*anje
u*e+uje zakonom i-i ko-ektivnim u2ovo*om3
Su/,i)ija*no - )*9ava t*e.a inte*veni*ati u onim ,-u0ajevima
u kojima ,amo*e2u-aAija /utem t*9i8ni< i-i )*u2i<
me<anizama nije mo2u1a i-i ka) je vje*ojatno )a ne8to vo)i
ve-ikim i ne/*i<vat-jivim ,oAija-nim /o,-je)iAama3 Svaki
/oje)inaA je o)2ovo*an za ,voju za8titu )o o)*e+eno2
o/,e2a3 6o na0e-o /ov-a0i za ,o.om *eo*2anizaAiju
,oAija-no2 ,ekto*a3
PRIVA6!I OBLICI :AK6I6E
SoAija-na za8tita nije ni/o8to i,k-ju0iva za)a1 ,oAija-no2
/*ava3 Ona je u*e+ena na /*ivatnom ,ekto*u o)*e).ama o
u)*u9ivanju /o GPDOP3 Ve-iki )o/*ino, ,oAija-noj za8titi
u0injen je , o,i2u*anjem o) o)2ovo*no,ti za t*e1u o,o.u /o
/*ivatnom /*avu i /o,e.no , u,/o,tavom o.vezno
o,i2u*anja koji to o,i2u*anje )o/unjuje "n/*3 vozi-a'
PRIVA6!A MIROVI!A
333ODABIR S5S6AVA ( u*e+eno u za/a)noeu*o/,kim
zem-jama333*a)i ,ta.i-no,ti /*ava *a)nika i o0uvanja
o)*e+eni< izno,a mi*ovina3 5 na, je :MO-om uve)en
,u,tav )o.*ovo-jno2 /*ivatno2 mi*o3 o,i2u*anja koje
uk-ju0uje /*ivatne mi*ovine
333S5S6AVI 4I!A!CIRA!JA
a< sus$a% de=iniranog da%an#a ( mi*ovine ,e o)*e+uju
/*ema za*a)i
.< sus$a% de=inirani( doprinosa ( mi*ovine ,e ,tav-jaju u
o)no, , )o/*in,ima u/-a1enim u Con) u u/o,-enikovu ko*i,t
SOCIJAL!A :AK6I6A DOBROVOLJ!I= ORGA!I:ACIJA
One ,u neovi,ne o) )*9ave u /o2-e)u na0e-a *a)a3 Rije0 je
o ,oAija-noj za8titi koja ,e na-azi izme+u )*9ave i /*ivatnika
o)no,no t*9i8ta3 !a :a/a)u imaju u-o2u u z.*injavanju
o)*e+eni< z)*av,tveni< i ,oAija-ni< u,-u2a3 One ,u o)
/o,e.no inte*e,a za ,oAija-nu ,k*.7 a-i ne i za mi*ovin,ko
o,i2u*anje3 5,tavom R= o)*e+eno je )a ,e ne mo9e
za.*aniti /*imanje <umanita*ne /omo1i iz inozem,tva3
6e o*2anizaAije imaju .*ojne /*e)no,ti /*e) mono-itnom
javnom ,-u9.om ( )aju iz.o* i *az-i0ito,t te ,e me+u,o.no
natje0u i /o)uzimaju iniAijative u *azvitku novi< o.-ika
za8tite3 A-i imaju i ne)o,tatke ( ne mo2u o,i2u*ati je)naki
/*i,tu/ ,vim ,oAija-nim 2*u/ama na )avanja i u,-u2e z.o2
ne)o,tatka CinanAij,ki< ,*e),tava7 a i ,oAija-na za8tita mo9e
.iti o2*ani0ena ,amo na ,-je).enike3Javne v-a,ti na,toje
/oja0ati utjeAaj na tim o*2anizaAijama je* i< ,u.venAioni*aju3
:VOR RADNOG PRAVA
5 teo*iji ,e izvo*i )ije-e na? izvo*e ,tva*anja /*ava i-i ,tva*ni
Cakti7 i izvo*e ,/oznaje i-i /*avni akti3
Pod PRAVN/ :VOR/A ra*umi#e%a#u se s%i =a&$ori
&o#i s$%ara#u pra%o i s%i o.)i;i pre&o &o#i( do.i%amo
spo*na#u pra%a, E)emen$i su po#ma pra%nog i*%ora
s$%arni =a&$ i pra%ni a&$
7
Smat*a ,e )a S6VAR!I 4AK6 /*i/a)a )inamiAi /*ava koja
vo)i o)no,u no*ma-Cakt i otva*a mo2u1no,t ,tva*anju )*u2e
no*me kojim /*avni izvo* na,taje na )*u2i na0in i u )*u2om
o.-iku3 Stva*ni Cak,t /o)u)a*a ,e ,a ,vojim konk*etnim
9ivotom7 /*i/a)a ti/i0nom i,ku,tvu333on )je-uje i /o)u)a*a ,e
, *ea-nim 9ivotom /oje)inAa i zaje)niAe3333 5 nekim
,ituaAijama ima o.i-je9je Co*ma-no2 akta3
PRAV!I AK6"no*mativni akt' Co*ma-an je e-ement /*avno2
izvo*a3 Sa,toji ,e o) u0v*81ene i /o,tojane no*mativne
Co*mu-aAije3 6aj Co*ma-izi*ani o.-ik u /*avnom /o*etku na-azi
,e na *az-i0itim ,tu/njevima3 Smat*a ,e )a taj e-ement nije
ni u kakvom o)no,u ,a ,tva*a-a0kim /*oAe,ima
!ji< /ovezuje zaje)ni0ka mate*ija-na o,nova ( ko) ,tva*no2
Cakta je to 0i,ta ,tva*no,t7 a /*avni akt je /ovezan ,a
,tva*no81u je* je /*i<va1a i u*e+uje i /o,taje nje2ova
/ok*eta0ka ,na2a3
!eki /ak ,tva*ne Cakte ne ,v*,tavaju u /*avne izvo*e7 ve1
ka9u )a ,u to je)ino /*avni akti je* 0ine /ozitivno /*avo 0ije
no*me u*e+uju i ,a,toje ,e o) v*emen,ke7 /*o,to*ne i
na0in,ke ,a,tavniAe3
E-ementi /*avno2 akata kao Co*ma-no2 izvo*a ,u? )ono,ite-j
izvo*a7 na0in u*e+enja i o.-ik " te na0in o,tva*ivanja PP
--------------- )ono,ite-j----------na*av /*avne no*me------
/*avna ,na2a
O) Co*ma-ni< izvo*a *az-ikujemo mate*ija-ne ( oni )je-uju
,na2om a*2umenta i izvan/*avne ,u na*avi7 nemaju
o)*e+eno2 )ono,ite-ja
DOMAGI I:VORI? u,tavna na0e-a7 zakoni7 ko-ektivne
konvenAije i ko-ektivni u2ovo*i7 u2ovo*i /o)uze1a7
ju*i,)ikAija i o.i0aji3 Dije-e ,e na )*9avne i /*oCe,iona-ne3
ME5!AROD!I I:VORI? izvo*i , me+3 )imenzijom7 me+3
izvo*i @ izvo*i eu*o/,ko2 nekomunita*no2 /*ava te izvo*i
eu*o/,ko2 komunita*no2 /*ava3
DR>AVN PRAVN :VOR
- mo2u .iti Aije-i zakon i-i )*u2i /*o/i, i-i /oje)ine o)*e).e
A' 5S6AV!A !AELA
!a8 5,tav ,a)*9ava neko-iko u,tavni< na0e-a o *a)u?
- /*avo na *a) i ,-o.o)a *a)a
- /*avo na u)*u9ivanje *a)nika i /o,-o)avaAa
- /*avo na 8t*ajk
B' :AKO!IK O RAD5
:akonim mo9e .iti /*o/i, i-i z.i*ka zakona i )*u2i< /*o/i,a iz
je)ne i-i ,vi< /*avni< 2*ana3 Ona je u,/o,tav-jen7 u,k-a+en i
na0e-no ,veo.u<vatan /*o/i, i-i z.i*ka /*o/i,a3 Je)an je o)
o.-ika ko)iCikaAije /*o/i,a3 Mo9e .iti ,-u9.eni i ne,-u9.eni3
5 mno2im zem-jama ima o.-ik /*o/i,a7 ,a,toji ,e o) ,vi<
2-avni< ,a)*9aja mate*ije *a)no2 /*ava3 R= 2a nemaLLL
:akonik kao z.i*ka zakona i )*u2i< /*o/i,a )*u2a je v*,ta
zakonika i kao takav mo9e .iti ,-u9.eni i ne,-u9.eni3
Oni ,u Aje-oviti izvo*i *a)no2 /*ava ( o)*e).e imaju /*i,i-ni
u0inak7 jam0i ,e za8tita
Sve ,e vi8e )ono,e zakoni o *a)u i-i 8to je *je+e /o) )*u2im
nazivom7 a manje zakoni o *a)nim o)no,ima3 P*vima ,e
u*e+uju /itanja koje ne u-aze u ne/o,*e)an ,a)*9aj *a)no2
o)no,a3 P*e)met zakona o *a)u je 8i*i o) zakona o *a)nim
o)no,ima3 O.oje ,u o/1i i o,novni izvo*i *a)no2 /*ava3
!a8 :akon o *a)u ima I$ /o2-av-ja7 koja ni,u /ovezana
o)*e+enim Aje-inama i zato nema o,novnu ,t*uktu*u i
/ot*e.nu ,u,tavno,t3 5 /o,e.no *a)no zakono)av,tvo
u.*ajamo :akon o /o,*e)ovanju /*i za/o8-javanju i /*avima
za v*ijeme neza/o,-eno,ti7 :akon o za/o8-javanju ,t*anaAa7
:akon o )*9avnom in,/ekto*atu7 :akon o
.-a2)anima3333:akon o za8titi na *a)u3
C' POD:AKO!SKI PROPISI
Sa,toje ,e o) u*e)a.a7 /*avi-nika7 na/utaka7 na*e).i7
o)-uka3333!eke i,k-ju0ivo )ono,i V-a)a7 )*u2e V-a)a i
mini,ta*,tva te )*u2a u/*avna tije-a i o*2anizaAije na
)*9avnoj7 /o)*u0noj i mje,noj *azini3 Dije-e ,e na /*o/i,e
v-a)e i )*9avni< u/*avni< tije-a i-i o*2anizaAija3 !jima ,e
/*ovo)e zakoni ( ko) /*ove).e zakona )je-ok*u2 je v-a)e
8i*i o) mini,ta*,tva3 P*ema na8em 5,tavu7 V-a)a )ono,i
u*e).e za /*ove).u zakona3333 5 na, zakono)avna /*ak,a
/okazuje )a ,e mate*ija *a)no2 /*ava u*e+uje zakonima 8to
je uz*ok 0e,to2 mijenjanja zakona3 Veoma ,e *ijetko ko*i,te
u*e).e3
Oni ,u zna0ajni izvo* /*ava ka)a im je namijenjena u-o2a
0i,to /*ove).eni< /*o/i,a
PRAVN STANDARD SUDS1A PRA1SA
PRAV!I S6A!DARD POGOD!OS6I
O/1enito7 PRAV!I S6A!DARD ,a)*9ava o/1e k*ite*ije
/*o,je0no2 /ona8anja /oje)inAa i ko-ektiviteta3 Raz-ikuje ,e
o) /*avne no*me /o tome 8to ,e ,a)*9ava /*eAizna *je8enja
o o)*e+enom 0injeni0nom ,tanju3 5 /*avne ,tan)a*)e
u.*ajamo ,tan)a* bonae idei7 ,tan)a*) /a9-jivo,ti7 ,tan)a*)
*azumno2 /o,tu/anja7 /o8tenja7 /*ave)no,ti333 5 *a)nom
/*avu je k-ju0an S6A!DARD POGOD!OS6I " u ko*i,t
*a)nika'
Smat*a ,e )a ,tan)a*) /o2o)no,ti zna0i to )a t*e.a
/o,tu/ati u nje2ovu ko*i,tu u Cazi )ono8enja7 tuma0enja i
/*imjene zakona te )a uje)no ozna0uje o)no,e izme+u
izvo*a *az-i0ito2 ,tu/nja3 D*u2i )*9e )a ima CunkAiju k*ite*ija
za o)*e+ivanje <ije*a*<ije /*avni< izvo*a3 Sv*<a mu je )a vi8i
/*avni izvo* zamijeni ni9im ako je ovaj /ovo-jniji za *a)nika3
:amjena nije )o/u8tena ako je vi8i izvo* a/,o-utno
in)e*o2a.i-an3
5 ,Ce*i tuma0enja zakona7 u2ovo*a i )*3 ne u/ot*e.-java ,e
,tan)a*) /o2o)no,ti ne2o ,tan)a*) /o2o)ne )voj.eno,ti
koji ,e tuma0i u ko*i,t *a)nika ( to zna0i )a u ,-u0aju
)voj.e7 va-ja o)-u0iti u ko*i,t *a)nika3 Stan)a*) /o2o)ne
)voj.eno,ti ,/a)a u ,Ce*u tuma0enja *a)no2 /*ava7 a ne
,Ce*u <ije*a*<ije izvo*a to2 /*ava3
ODLU1E USTAVNOG SUDA vi)i knji2u ,t*3 J%#3
SUDS1A PRA1SA REDOVN0 RADN0 SUDOVA
- je )je-atno,t )ono8enja ,u),ki< o)-uka o konk*etnim
*a)nim ,/o*ovima3 !eki u.*ajaju i /*avna ,<va1anja
vi8i< ,u)ova3 Ona je,u *ezu-tat ,u),ke /*ak,e7 , time
)a ,u na )*uk0iji na0in )one,ena i o.-ikovana7 mo2u ,e
,mat*ati /o,e.nim )ije-om ,u),ke /*ak,e3
- mno2i ,e ,/o*ovi *je8avaju izvan ,u),ke /*ak,e3
- /*avno ,<va1anje na ,je)niAi ,u),ko2 o)je-a V*<ovno2
,u)a i 5/*avno2 ,u)a o.vezno je za ,ve vije1a3 Ono je
)ak-e izvo* *a)no2 /*ava ka)a ta vije1a o)-u0uju u
*a)nim ,/o*ovima3 !ji<ov je u0inak 8i*i je* ni9i ,u)ovi
ne1e /o,tu/iti /*otivno tim ,<va1anjima ako 9e-e )a
nji<ove /*e,u)e ne ukinu vi8i ,u)ovi3
- /*avna ,<va1anje ,u izvo*i *a)no2 /*ava7 a-i ,e ne
,mat*aju /*avom ,u),kom /*ak,omLLL
- ima u-o2u u ,tva*anju /*ava " u ve1ini zema-ja nije
ne/o,*e)ni izvo* *a)no2 /*ava'
- :A? tuma0i ,e zakon kako .i ,e /*i-a2o)io konk*etnom
,-u0aju7 ,u),ka /*ak,a i)e )a-je i t*a9i o/1e no*me i
Co*mu-aAije
- PRO6IV? /*avna ne,i2u*no,t
8
- ne ,mat*a ,e Co*ma-nim i iz*avnim o.veznim /*avnim
izvo*om ( ,u) ,vojim o)-ukama o,i2u*ava )a ,e
tuma0enje i /*imjena zakona /o8tuje3 Ona je 0injeni0ni
/*avni izvo* i ,u)je-uju u ,tva*anju *a)no2 /*ava3
PRECEDE!6!A S5DSKA ODL5KA
Dono,e ,u)ovi u *a)nim i )*u2im ,/o*ovima u an2-o,a,kom
/*avnom ,u,tavu3 Dono,e ,e u konk*etnom ,-u0aju i ona
o.vezuje ,u) koji ju je )onio kao i ,u)ove i,to2 i ni9e2
,tu/nja )a u je)nakim .u)u1im ,-u0ajevima )one,e
i,tovjetnu o)-uku3Ima ,na2u i /*avni u0inak /*o/i,a - .u)u1i
)a ,e *a)nim zakono)av,tvom mo9e mijenjati o)-uka u
,-u0aju ,uko.a /*e)no,t ima zakon3 Je)na ,u),ka o)-uka
,tva*a /*eAe)en,7 a vi8e nji< /*eAe)entno /*avo3Ona
ne/o,*e)no i ,amo,ta-no i-i na teme-ju tuma0enja zakona
/*etva*a ,/o*ne ,-u0ajeve u PP i tako ,tva*a 9ivo *a)no
/*avo3 !e)o,tatAi ,u 8to ne /o,toji jam,tvo i,/*avno,ti
,vake o)-uke z.o2 *az-i0iti< kva-iteta ,u)aAa i ,u)ova /a
uz*okuje /*avnu ne,i2u*no,t7 a i za<tijeva ,e teme-jno
/oznavanje /*eAe)entni< ,u),ki< o)-uka i zakona3
POMIRBE!I SPORA:5M I ARBI6RAH!A ODL5KA
Ako /o,toji /*ijetnja ko-ektivnim *a)nim ,/o*om i-i je u tijeku
takav ,/o*7 ,t*anke mo2u taj ,/o* *ije8iti /omi*.enim
,/o*azumom7 o)-ukom a*.it*a9e i-i na )*u2i ,-i0an na0in3
P*ema na8em :OR-u za ,-au0aj ,/o*a koji .i mo2ao )ove,ti
)o 8t*ajka i-i )*u2e ko-ektivne akAije mo*a ,e /*ove,ti
/o,tu/ak mi*enja ako ,e ,t*anke ,/o*a ni,u )o2ovo*i-e )a
2a na )*u2i na0in mi*no *ije8e3 Ako ko-ektivni u2ovo*
,a)*9ava PP o *a)nim uvjetima , u0inkom /*ema t*e1ima7
/omi*.eni je ,/o*azum /*avni izvo*3 6akav u0inak ima
ne,/o*no /*o8i*ena /*imjena ko-ektivno2 u2ovo*a3 :OR? ako
,e *a)i o ,/o*u o ,k-a/anju7 izmjeni i-i o.novi ko-ektivno2
u2ovo*a7 a*.it*a9na o)-uka ima /*avnu ,na2u i u0inke
ko-ektivno2 u2ovo*a3 Sk-o/-jeni ,e ko-ektivni u2ovo* mo9e
/*o8i*iti /o) o)*e+enim uvjetima7 na )*u2a /o)uze1a7
)je-atno,ti i-i )ije-ove )je-atno,ti /omi*.enim ,/o*azumom i-i
a*.it*a9nom o)-ukom3 P*avni ,e u0inak o,tva*uje nakon 8to
,e o.ave Co*ma-no,ti )e/oni*anja ,/*azuma i o)-uke
)e/a*tmanu ov-a8tenom za *a) i u*e)u3 6aj ,/o*azum i
o)-uka imaju no*mativni u0inak ako takav u0inak ima
ko-ektivni u2ovo*3 50inak im je je)naka i izje)na0eni ,u ,
u0inkom ko-ektivno2 u2ovo*a tako )a me+u njima kao
/*avnim izvo*ima ne /o,toji <ije*a*<ij,ki o)no,3 !o ako je
a*.it*a9na o)-uka u ,uko.u , ko-ektivnim u2ovo*om i-i nekim
nje2ovim o)*e).ama ta)a ona mijenja ko-ektivni u2ovo* i-i
,e ,mat*a )a je , njime u ,u2-a,ju3 Ona je no*mativni akt
ko-ektivno2 u*e+enja *a)ni< uvjeta u a*.it*a9noj Co*mi3
O.i0no ,e a*.it*a9ne o)-uke )ono,e na o)*e+eno7 *je+e na
neo)*e+eno i *e)ovito imaju u0inak ko-ektivno2 u2ovo*a3 Po
u0inku ,u izje)na0ena , u2ovo*om3 Rje8avanje ko-ektivni<
,/o*ova o,o.ito inte*e,ni< ,ve vi8e /*e,taje .iti /o)*e+eno
zakonu3
TU/AEN"E PRAVN0 PRAVLA
5 /*avi-u7 P! ,e tuma0i /*i-ikom /*imjena3
4ORMAL!A 65MAE!JA ( ona ,u ,-u9.ena tuma0enja i
,a,toje ,e o) t*i o.-ika?
a< au$en$i'nog ( tije-a koja )ono,e /*o/i,e i-i )*u2e
no*mativne akte ov-a8tena ,u i< tuma0iti3 P*et/o,tav-ja ,e
)a i< je)ino ta tije-a mo2u vje*o)o,tojno tuma0iti3 Mo2u
ov-a,titi )*u2o tije-o )a u nji<ovo ime )one,e autenti0no
tuma0enje3 Autenti0no tuma0enje ,mat*a ,e )ije-om
)one,eno2 PP i-i )*u2o2 no*mativno2 akta3 !e ,tva*a novo
/*avno /*avi-o3 Do.iva ,na2u /*o/i,a koji ,e tuma0i i
ne)voj.eno je /*avni iz.o* je* ima o.vezni u0inak erga
omnes3 Dje-uje *et*oaktivno je* ,e ,mat*a )ije-om zakona i-i
/*o/i,a o) ,amo2 /o0etka3
.< suds&og ( o.u<va1a i /*avna ,<va1anja ,u)ova7 )ije-i
,u).inu /*avni< izvo*a koju imaju ,u),ke o)-uke i /*ak,a te
/*eAe)entna ,u),ka o)-uka3
;< upra%nog ( k*oz ,mje*niAe7 ok*u9niAe i unuta*nje u/ute3
Mo2u ,e o)no,iti na tuma0enje i-i mo2u imati zna0enje
o/1e2 5A tj3 unuta*nje2 /*avno2 izvo*a u tije-ima i
o*2anizaAijama izv*8ne i u/*avne v-a,ti3 Ko) na, 0e-niAi tije-a
o)no,e unuta*nje u/ute u Ai-ju /o.o-j8anja )je-atno,ti3
5/u1uju ,e ,-u9.eniAima ,a ,v*<om )a ,e /o.o-j8a *a) i
)je-atno,t333ne*ijetko uk-ju0uju z-ou/ot*e.u ov-a,ti3
!E4ORMAL!A 65MAE!JA - ,t*u0na i znan,tvena
tuma0enja u ,vezi , /*imjenom i /*ou0avanjam /*o/,ia7
u2ovo*a te /oje)ini< o)*e).i3 O.av-jaju i< /oje)inAi i
ko-ektiviteti za v-a,titu i-i tu+u u/ot*e.u3 Rije0 je o
ne,-u9.enim tuma0enjima?
a' *nans$%eno ( vezuje ,e uz *eCo*mu /*avno2 ,u,tava i uz
,ituaAije u kojima je /ot*e.no /ozivati ,e na namje*u
zakono)avAa3 :nano,t tuma0i /*avna /*avi-a i /*e)-a9e
.o-je *je8enje , Ai-jem )a .u)u1a /*avna ,ituaAija .u)e jo8
.-i9a i /*ik-a)nija ,tva*no,ti3
.' #e*i'na ( o.u<va1a ,e -ek,i0ka7 ,intak,na i mi,aona
,t*uktu*a konk*etne /*avne no*me3 Ana-izom ,mi,-a ,vake
*ije0i otk*iva ,e ,a)*9aj /*avni< te*mina3 Po,taje ,ve
,-o9enije z.o2 ne)o,tatno,ti /*ik-a)ni< *ije0i3
A' )ogi'no ( iz2*a+eno na -o2iAi ,<va1enoj kao znano,t o
e-ementa*nim na0e-ima i o.-iAima /*avi-no2 mi8-jenja3
Poma9e )a ,a)*9aj /*avno2 /*avi-a .u)e -o2i0no
/*otuma0en3 Iz o/1e -o2ike *azvi-a ,e /*avna -o2ika ,
v-a,titim na0e-ima3 Lo2i0nim ,e tuma0enjem mo2u
/o,toje1a /*avi-a o/1e2 u2ovo*no2 /*ava /*o8i*iti ako nije
)*uk0ije /*o/i,ano na *a)ne u2ovo*e3
)' sus$a%no ( na,toji ,e utv*)iti ,a)*9aj no*me ovi,no o
mje,tu koje ona zauzima u zakonu o *a)u3 Povezano je ,
/*avnim ,u,tavom i utv*+uje /ovezano,t no*me koje ,e
tuma0i , )*u2im no*mama
e' po%i#esno ( ,/oznaja na kakvoj je /ovije,no2 o,novi .i-o
)onijeti i kakvi ,u /ovije,ni7 /o-iti0ki i )*u2i 0im.eniAi
omo2u1i-i nje2ovo o.-ikovanje3 Po,toje1e /*avne no*me
va-ja /*ou0iti mate*ija- mje*o)avni< tije-a3 6uma0enje /o,taje
vje*o)o,tojnije i mo9e /*i)onijeti je)noo.*aznom tuma0enju i
/*imjeni /*ava3
C' ra*%o#no ?e%o)u$i%no< @ teme-ji ,e na ,/oznaji )a ,a)*9aj
koji u*e+uje no*ma u ne/*eki)nom )ija-ekti0kom k*etanju i
)a ,e to mo*a uzeti u o.zi* /*i-ikom tuma0enja3 Sa,toji ,e u
tuma0enju o)no,a izme+u ,tati0no,ti no*me i )inami0ne
,tva*no,ti7 te ,e /oku8ava u,k-a)iti ,a)*9aj i ,v*<a /*ije
)onijete no*me , na,ta-im ,tva*nim /*omjenama3
5/ot*e.-java ,e , oz.i*om na u,tavna na0e-a3
2' s%rsis(odno i)i s%r(o%i$o?$eo)o+&o< - tuma0i ,e /*avna
no*ma , o.zi*om na ,mi,ao o)*e).e i ,v*<u koja ,e 9e-i
/o,ti1i3 Ponovno ,e /*oAjenjuje ,v*<a /*avne no*me u
*a)nom /*avu i to tako )a /*i)ono,i ve1oj za8titi i ,i2u*no,ti
*a)nika i *azvitka nje2ove o,o.no,ti3 P*o)u.-juje ,e ,mi,ao
/*avne no*me
<' res$ri&$i%no ( -o2i0nim tuma0enjem no*ma ,u9ava njezin
o/,e2 o)no,no /*avni u0inak
i' e&s$en*i%no ( /*o8i*uje ,e u0inak tako )a o.u<va1a
,-u0ajeve koji ni,u iz*i0ito ,/omenuti u tek,tu no*me7 a-i ,e
-o2i0no mo9e uzeti )a i< je zakono)avaA imao u vi)u3 Ov)je
,u)ovi /o,e9u za *az-ozima7 ,v*<ama7 Ai-jevima no*mi te
tako /o/unjavaju /*avne /*aznine3
j' ana)ogi#a ( /o,e.na meto)a tuma0enja /*avne no*me7
ona je ,*e),tvo na)o/une i ,tva*anja no*eme3 Mo9e .iti
iz*i0ito )o/u8teno zakonom u ,-u0aju ne/o,tojanja
zakon,ke i-i u2ovo*ne o)*e).e3 5 *a)nom /*avu7 u nekim
,ituaAijama je )o/u8tena7 a u )*u2im za.*anjena3
:a.*anjena je ako omo2u1uje u,/otavu nove te9e /ov*e)e
*a)ne )i,Ai/-ine koja nije /*e)vi+ena zakonom i-i ko-ektivnim
u2ovo*om3
9
!E4ORMAL!A 65MAE!JA iz*avno i-i neiz*avno ,u)je-uju
u ,tva*anju *a)no2 /*ava3 Ona ,u neiz*avni /omo1ni izvo*i
*a)no2 /*ava3 Sa,toje ,e u ,t*u0nom i znan,tvenom
mi8-jenju7 o.ja8njenju7 u/uti7 ,avjeti te nemaju o.vezuju1i
/*avni u0inak3
PROFESONALN PRAVN :VOR
6o ,u ,/eAiCi0ni izvo*i *a)no2 /*ava3 Stva*aju /*avna /*avi-a
u okvi*u /*oCe,ije7 ,t*uke7 /o)uze1a7 )je-atno,ti i-i
o)*e+eno2 u9e2 i-i 8i*e2 te*ito*ija /*eko /*ivatne no*mativne
autonomije3 5 nji< ,e u.*ajaju?
3, 1OLE1TVN UGOVOR
Oni ,u 2-avni izvo*i7 najve1im )ije-om ,u naAiona-ni7 mno2o
*je+e me+una*o)ni3
!ORMA6IV!I I OBVE:!I 5I!AK ( P*ema :OR-u
ko-ektivnim u2ovo*om ,e u*e+uju /*ava i o.veze ,t*anaka
koje ,u 2a ,k-o/i-e7 a mo9e ,a)*9avati i /*avna /*avi-a kojim
,e u*e+uje *a)ni o)no,i7 /itanja za/o,-eni0ko2 vije1a7
,oAija-no2 o,i2u*anja i )*u2a /itanja u /o)*u0ju *a)ni<
o)no,a3 Ona ,tva*a o.vezni u0inak me+u ,amim ,t*ankama
koje ,u 2a ,k-o/i-e7 a mo9e imati no*mativni u0inak /*eko
/*avni< /*avi-a kojima ,t*anke mo2u u*e)iti *a)ne o)no,e i
)*u2a /itanja3 Rije0 je o Caku-atativnom no*mativnom u0inku7
je* nje2ov na,tanak ovi,i o vo-ji ,t*anaka ko-ektivno2
u2ovo*a3 6o nije ka*akte*i,tika ko-ektivno2 u2ovo*a /*ava
kontinenta-ne Eu*o/e3
O.i0no iz ,ame )eCiniAije ko-ektivno2 u2ovo*a /*oiz-azi
nje2ov no*mativni u0inak3 One ,e ,tva*a ,amo o.veze ne2o
je i izvo* /*avi-a3 !o*mativni u0inak o,o.ito je nazo0an u
o)no,u na /oje)ina0ni *a)ni u2ovo*3 St*anke ko-ektivno2
u2ovo*a mo2u ,e )o2ovo*iti koje 1e o)*e).e .iti /*i,i-ne i-i
ne/*i,i-ne3
O.vezni u0inak ko-ektivno2 u2ovo*a o)no,i ,e na ,t*anke
/ot/i,niAe i na one na koje ,e eventua-no /*o8i*i3 Ov)je je
zna0ajan no*mativan u0inak3 On ,e mo9e o)no,iti ,amo na
0-anove o*2anizaAija /o,-o)avaAa i *a)nika koje ,u 2a
,k-o/i-e i )*u2a mo2u1no,t7 na ne0-anove3 !a8im je :OR-
om o)*e+eno )a ko-ektivni u2ovo* o.vezuje ,ve o,o.e koje
,u 2a ,k-o/i-e o)no,no koje ,u mu /*i,tu/i-e te 0-anove
u)*u2a koja ja ,k-o/i-a ko-ektivni u2ovo* o)no,no koja mu je
/*i,tu/i-a3 Sa ,taja-i8ta no*mativno2 u0inka7 o.vezuje ,ve
0-anove ,in)ikata i /o,-o)av0ki< u)*u2a3
O/,e2 no*mativno2 u0inka /o,taje ve1i /*o8i*enjem
,k-o/-jno2 ko-ektivno2 u2ovo*a na /*oCe,iju7 )je-atno,t7 na
*a)nike u o)*e+enom /o)uze1u3 !a8 :OR /*o/i,uje in,titut
/*o8i*enja ko-ektivno2 u2ovo*a3 Javni inte*e,7 /*ije)-o2
je)ne o) ,t*anaka ko-ektivno2 u2ovo*a i t*a9enje mi8-jenja
,in)ikata i-i u)*u2e /o,-o)avaAa o)no,no /*e),tavnika
/o,-o)avaAa na koje ,e namje*ava /*o8i*iti taj u2ovo*7 uvjeti
,u za nje2ovo /*o8i*enje3 :a /*o8i*enje je )ovo-jan /*ije)-o2
,amo je)ne7 a ne o.je ,t*anke ko-ektivno2 u2ovo*a3
6EORIJE O PRAV!OJ !ARAVI KOLEK6IV!OG
5GOVORA
a' Teori#a in&orpora;i#e ( *azvijena u ve1ini an2-o,a,ki<
zema-ja7 o,o.ito u VB7 ko-ektivni u2ovo* ne )je-uje
no*mativno na /oje)ina0ni *a)ni u2ovo*a ako 2a ,t*anke to2
u2ovo*a ne /*i<vate3 On nema no*mativni u0inak ako ,t*ane
nje2ov ,a)*9aj ne inko*/o*i*aju u v-a,titi /oje)ina0ni *a)ni
u2ovo*3 Inko*/o*aAija ,e /*ovo)i u VB na t*i na0ina? iz*i0itom
,u2-a,no81u7 o.i0ajem 7 /o,*e)no uk-ju0enje3 Sv*<a je
teo*ije o,i2u*ati o)*e+enu ,ta.i-no,t /o2o)no,tima koje
/*oiz-aze iz ko-ektivno2 u2ovo*a3 6a teo*ija /*otivi ,e?
.*itan,koj k-a,i0noj teo*iji za,tu/anja uteme-jenoj na
za,tu/anju /*ava i inte*e,a /oje)inAa u ko-ektivu7 ,mat*a ,e
)a ,e ,in)ikat kao ,t*anka u2ovo*niAa ne ,mat*a
za,tu/nikom7 8to je ne,/ojivo ako ,e ka9e )a ,e ko-ektivni
u2ovo* /*imjenjuje na ,ve ,t*anke@ oni koji ,u .i-i ,/o,o.ni
u2ovo*ati u v*ijeme ka) je za,tu/nik ,k-o/io u2ovo* mo2u
ka,nije o)o.*iti *a)nje za,tu/nika3
.' Dua)is$i'&a $eori#a ( ona na,toji )okazati no*mativni
u0inak ko-ektivno2 u2ovo*a /omo1u /o,e.no me<anizma
za,tu/anja3 Po,toje )vije va*ijante mi8-jenja? #3 ,mat*a ,e
)a ko-ektivnim man)atom o*2anizaAije /o,-o)avaAa i
*a)nika7 ,ti/u-i*aju1i ko-ektivne u2ovo*e7 o.av-jaju u2ovo*nu
autonomiju u)*u9eni< 0-anova i o,tva*uju nji<ove zaje)ni0ke
inte*e,e3 6eo*ija o man)atu ne i,k-ju0uje o) /o2o)no,ti iz
ko-ektivno2 u2ovo*a t*e1e3 I3 ko-ektivni u2ovo* je u2ovo* koji
,tva*a o.veze za ,t*anke /ot/i,niAe7 i /*o/i, koji ,tva*a
/*avna /*avi-a koja ,e name1u ,vima unuta* /o)*u0ja
/*imjene3 Ko-ektivni u2ovo* ima /*avi no*mativni u0inak koji
ne i,k-ju0uje o.vezni3 !je2ova ,e /*avna /*avi-a /*imjenjuju
na /oje)ina0ne *a)ne u2ovo*e koji ,u u )o,e2u ko-ektivno2
izvo*a3 St*anke koje imaju /*avo .iti ,u.jekti ko-ektivno2
u2ovo*a imaju ov-a,t nametnuti /*avi-a ,vima onima koji ,e
na-aze u /o)*u0ju /*imjene u2ovo*a3 6a no*mativna ov-a,t
/*iznata je /o,e.no ,in)ikatima *a)nika i nji<ovim
za,tu/niAima3
4, UGOVORN :VOR
52ovo*i koji ,u *az-i0iti o) ko-ektivno2 u2ovo*a3 Ov)je ,e
u.*ajaju? *a)ni ,/o*azum7 u2ovo* o *a)u7 u2ovo* o ,u*a)nji i
,o-i)a*ni u2ovo* te ,tan)a*)ni *a)ni u2ovo*3
a' RAD!I SPORA:5M ( vezan uz ,u)je-ovanje *a)nika i
/*e),tavnika *a)nika u /o)uze1u3!a8im :OR-om /*o/i,ano
je )a *a)ni0ko vije1e mo9e , /o,-o)avAem ,k-o/iti /i,ani
,/o*azum koji mo9e ,a)*9avati /*avna /*avi-a kojim ,e
u*e+uju /itanja iz *a)no2 o)no,a37 n/*3 *a)no v*ijeme7 /-a1a
za v*ijeme 2o)i8nje2333 Da je *a)ni ,/o*azum /*avni z.o*
/*oiz-azi iz o)*e).e kojom ,e o)*e+uje )a ,e /*imjenjuje
ne/o,*e)no i o.vezno na ,ve *a)nike za/o,-ene ko)
/o,-o)avAa koji je ,k-o/o taj ,/o*azum 3 On ima automat,ki
no*mativni u0inak na ,ve *a)nika na koje ,e ,/o*azum
o)no,i3 I,tim je :akonomo o)*e+eno )a ,e *a)nim
,/o*azumom ne ,miju u*e)iti /itanja /-a1e7 t*ajanja *a)no2
v*emena te )*u2a /itanja koja ,e u*e+uju ko-ektivnim
u2ovo*om o,im ako ,t*anke to2a u2ovo*a na to ne ov-a,te
,t*anke *a)no2 ,/o*azuma3
.' 5GOVOR O RAD5 - ,/o*no je u teo*iji je -i taj u2ovo*
/*avni izvo*3 P*ema je)nom mi8-jenju *a)nim ,e u2ovo*om
/o,-o/*imaA o.vezuje ,taviti na *a,/o-a2anje /o,-o)avAu
v-a,titu *a)nu aktivno,t7 a ovaj ,e o.vezuje /-a1ati
/o,-o/*imAu na2*a)u3 Ov)je ,e u2ovo* ,a,toji o) o,o.ne
*a)ne 0ini).e i na/-atno,ti3 P*ema )*u2om mi8-jenju *a)ni
u2ovo* na,taje ka) ,e je)na o,o.a o.veze *a)iti za *a0un i
/o) na)zo*om )*u2e o,o.e za /-a1u3 Ov)je ,e ,a,toji o)
o,o.ne 0ini).e *a)a7 na/-atno,ti i /o)*e+eno,ti3
5,/o*e).om 2*a+an,ko/*avni< i *a)no/*avni< )eCiniAija
/*oiz-azi )a je *az-ika je)ino u ,a,tojku /o)*e+eno,ti *a)no2
u2ovo*a3 5 /*avi-u7 /*i<vat-jivija je )eCiniAija *a)no2 /*ava
koja uk-ju0uje t*i .itna e-ementa3
Oni koji /o*i0u *a)nom u2ovo*u ,voj,tvo /*avno izvo*a
,mat*aju )a izvo*om mo2u .iti je)ino o/1i i a/,t*aktna
/*avi-a ,tva*aju no*mativne u0inke za t*e1e3 Ra)ni u2ovo*
/o njima ,tva*a /oje)ina0na i konk*etna /*ava i o.veze te je
izvo* /*ava i o.veze a ne /*avni< /*avi-a3 Oni koji ,mat*aju
)a je *a)ni u2ovo* /*avni izvo* )*9e )a je za /ojam izvo*a
.itno )a u*e+uje *a)ne uvjete i )*u2e ,a)*9aje koji ni,u
*e2u-i*ani )*u2im izvo*ima i )a u*e+uje to /ovo-jnije za
*a)nike o) )*u2i< izvo*a3 Ra)nim ,e u2ovo*om ,tva*a
/oje)ina0no *a)no /*avo3 5 tom ,mi,-u ima CunkAiju
)e*e2u-aAije )*9avno2 *a)no2 /*ava3
A' SPORA:5M O S5RAD!JI I SOLIDAR!I SPORA:5M (
*ije0 je o novijim o.-iAima ,/o*azuma u /o)*u0ju *a)no2
/*ava koji ,u ,e u ve1oj mje*i /ojavi-i %M-i< 2o)ina3
S/o*azum o ,u*a)nji u,/o,tav-ja7 ovi,no o /*e)metu
,/o*azuma )vo,t*anu ,u*a)nju o.i0no izme+u o*2anizaAija
/o,-o)avaAa i *a)nika3 6ako+e* ,e u,/o,tav-ja t*ojna
,u*a)nja izme+u v-a)e7 te o*2anizaAije /o,-o)avaAa i
*a)nika3 !a8im je :OR-om /*o/i,ano )a GSV /*e)-a9e
10
V-a)i7 /o,-o)avAima i ,in)ikatima vo+enje /o-itike Aijena i
/-a1a7 /*omi0e i)eju t*o,t*ane ,u*a)nje u *je8avanju 2o,/o3 i
,oA3 /itanja3
So-i)a*ni ,/o*azum /*et/o,tav-ja /*u9anje o)*e+no2 o.-ika
/omo1i me+u ,t*ankama u2ovo*niAima3 P*ema na8em
:akono o /o,*e)ovanju3333V-a)a )ono,i 2o)i8nji /-an za
/otiAanje za/o8-javanja7 a =:: /*ovo)i i mje*e *a)i
una/*e+enja za/o8-javanja333
So-i)a*ni ,/o*azumi noviji ,u na0in i ,*e),tvo u*e+enja
o)*e+eni< /itanja7 o,o.ito oni< , /o)*u0ja u/o8-javanja3
Ona ,u o) zaje)ni0ko2 inte*e,a za V-a)u7 /o,-o)avAe i
*a)nike7 za /o)uze1a7 u,tanove333
S/o*azume o ,u*a)nji i ,o-i)a*ne ,/o*azume ,k-a/aju
,t*anke u2ovo*niAe koje ,e na-aze u o)*e+enom
zeja)ni8tvu3 Smat*a ,e )a ,o-i)a*ni *a)ni ,/o*azumi ,/a)aju
u u2ovo*no *a)no /*avo u 8i*em ,mi,-u i )a ,u /*avni izvo*i3
!jima ,e kao i ,/o*azumima o ,u*a)nji ,tva*aju /*ava i
o.veze za ,t*aneke7 a ne /*avna /*avi-a koja v*ije)e i za
t*e1e3
6, :VANUGOVORN :VOR
Izvo*i koji ,/a)aju u je)no,t*ano unuta*nje u*e+enje *a)a u
/o)uze1u3 Imaju )*u2u t*a)iAiju7 /o0inje , o,nivanjem
manuCaktu*a7 a o,o.ito ,u ,e *azvi-i , o,nivanjem ve-iki<
/o)uze1a
a' 5!56AR!JI PRAVIL!IK ( zna0ajan je izvo* *a)no2
/*ava u /o)uze1u7 u,tanovi i-i )*u2oj o*2anizaAiji3 Ona je
unuta*nji ne ,amo zato 8to je o/,e2 nje2ove /*imjene
unuta* /o)uze1a ne2o i iz *az-o2a 8to ,e /*avi-nikom naziva
i o)*e+eni /o)zakon,ki /*o/i,3 P*ema na8em :OR-u
/o,-o)avaA koji za/o8-java vi8e o) IM *a)nika )u9an je
)onijeti i o.javiti /*avi-nik o *a)u kojim ,e u*e+uju /-a1e7
o*2anizaAija *a)a7 /o,tu/ak i mje*a za za8titu )o,tojan,tva
*a)nika i )*u2a /itanja ako ni,u u*e+ena ko-ektivnim
u2ovo*om3 Po,e.ni ,e /*avi-niAi o *a)u mo2u )onijeti za
/oje)ine ,ku/ine *a)nika7 za /oje)ine o)je-e3 P*avi-nikom ,e
ne u*e+uje /-a1a7 ona je /*e)metom ko-ektivno2 u2ovo*a3
5nuta*nji /*avi-nik /*e),tav-ja iznimku u /*ivatni o)no,ima
je* ,tva*a /*avi-a koja ,e )ono,e je)no,t*anom vo-jom3
P*avna teo*ija nje2ov no*matini u0inak o.ja8njava u2ovo*om
i in,tituAiona-nom teo*ijom3
Ugo%orna ( ima u2ovo*ni zna0aj je* ,e ,mat*a )a je ,vaki
*a)nik ,amom 0injeniAom u/o,-enja i o.avije81u o tom
/*avi-niku ,-o.o)no /*i<vatio nje2ove o)*e).e3 Ra)nik je
mo*a u/oznati , unuta*njim /*avi-nikom3 nsi$u;iona)na (
no*mativni u0inak vezan je uz /o)uze1e3 On /*e),tav-ja
o.jektivizaAiju /o,-o)av0evi< v-a,titi< o*2anizaAij,ki< i
u/*av-ja0ki< aktivno,ti3 On time o2*ani0ava ,voje ov-a,ti3
52ovo*na teo*iji uteme-jena je na 0i,toj Ciktivnoj ,u2-a,noti
je* *a)nik nije ,vje,tan )a ,k-a/anjem *a)no2 u2ovo*a
/*i<va1a unuta*nji /*avi-nik , kojim o/1enito niije u/oznat3
In,tituAiona-na teo*ija /o)uze1e ,<va1a kao zaje)niAu *a)a7
2)je /o,-o)avaA /*euzima CunkAiju zakono)avAa za )o.*o
,viju3
.' 5P56A O RAD5 I OKR5H!ICA ( 5 ve-ikim /o)uze1ima
)ono,i ,e ve-iki .*oj /i,ani< /*avni< akata *az-i0iti< o)
unuta*nje2 /*avi-nika3 !ajzna0ajnij ,u u/ute o *a)u te
ok*u9niAa3 5/utu o *a)u )ono,i u/*ava i-i 0e-nik /o)uze1a3
5/*ava i-i 0enik /o)uze1a )ono,e ok*u9niAe koja ,e
/*imjenjuju na ,ve *a)nike i-i )io nji<3 !a8 :OR o)*e+uje ,a
ako )nevni i tje)ni *a,/o*e) *a)no2 v*emena nije o)*e+en
/*o/i,om 7 ko-ektivnim u2ovo*om7 ,/o*azumom i-i u2ovo*om
o *a)u7 o *a,/o*e)u *a)no2 v*emena o)-u0uje /o,-o)avaA
/i,anom o)-ukom Bu)u1i )a o)-uka u*e+uje te<ni0ka
/itanja7 mo9e ,e ,mat*ati )a je v*-o ,-i0na ok*u9niAi3 Ona je
je)no,t*ani akt /o,-o)avAa7 /*o/i,uje o/1a /*avi-a za
*a)nike u /o)uze1u i zato je /*avni izvo*3
)' :AKO!IK PO!AKA!J - to je z.i*ka /*avi-a
/ona8anjaDz.i*ka /*avi-a koja ,a)*9i uku/no,t u*e+enja u
/o)uze1u i-i ,amo unuta*nje /o,tu/ke u vezi , *a)om3
Dono,i 2a /o,-o)avaA ,am i-i zaje)no , o*2anizaAijom
*a)nika i-i nekim t*e1im3 !ije mu ,v*<a )a zamijeni zakon7
ve1 )a na je)no,tavan na0in iz-o9i *a)niAima /*akti0na7
,i2u*no,na7 mo*a-na i )*u2a /*avi-a /ona8anja na /o,-u3 On
je /o,*e)ni i /omo1ni /*avni izvo*3
8, O2A"
Oni ,u t*a)iAiona-no /o,e.ni /*avni izvo*i3 Mo2u .iti o/1i i
/*oCe,ona-ni7 mje,ni7 /o)*u0ni7 naAiona-ni i me+una*o)ni3
O.i0aj ,e ,a,toji o) )va e-ementa? o.#e&$i%nog " ,tanje
/o,tojano2 o/1e2 /onav-janja neko2 /ona8anja k*oz )u-je
v*ijeme' i su.#e&$i%nog " uvje*enje )a ,e to /ona8anje mo*a
/*imjenjivatiD)a je ,tvo*ena ,vije,t o o.vezno,ti' Su.jektivni
e-ement je nu9an za no*mativni u0inak3
Rijetko ,e utv*+uje navika izme+u o.i0aja i navike3 :a o.i0aj
je .itno )a ima ,vo2a )va e-ementa7 a za naviku je .itan /*vi
e-ement , Nav$&a e ponavlane ne&o' na$na
pona-ana $l$ upo#rebe &roz dule vr$e!e(
Sa ,taja-i8ta /*avno2 izvo* *az-ikuje ,e no*mativni o)
u2ovo*no2 o.i0aja3 !ORMA6IV!I ,e ,a,toji o) /*i,i-ni<
/*avi-a koja ,e o.vezno /*imjenjuju neovi,no o vo-ji
)e,tinata*a3 5GOVOR!I ,e /*imjenjuju ovi,no o vo-ji
,t*anaka i to ,u )i,/ozitivni /*o/i,i3 !o*mativni o.i0aj ,na2u
i u0inke izvo)i iz zakona7 u2ovo*nim ,e u*e+uje u2ovo*
,amo ako ,u ,e na nje2a /ozva-e3
OBIAJ 5 RAD!O PRAV5 ( ,a,toji ,e o) o.jektivno2
" ,ta-na navika i /*ak,a' i ,u.jektivno2 e-ementa " vje*ovanje
u ono 8to ta navika name1e' 3 !eki ,mat*aju o.i0aj )*9avnim
/*avnim izvo*om koji je autonoman /o ,vom /o)*ijet-u3 Rije0
je o no*mativnom o.i0aju /*iznatom zakonom i-i
/o)zakon,kim /*o/i,om3 D*u2i ,e , time ne ,-a9u i ,mat*aju
)a je o.i0aj 0i,ti autonomni izvo*3 i,ti o.i0aj je /*iznati
/*avni izvo* ,amo ako na nje2a iz*i0ito u/u1uje zakon3 Mo*a
.iti /*imjenjen /o ,uAu na o/1i na0in3 !a8 :OR ne 2ovo*i o
o.i0ajima7 ve1 ,e /*imjenjuju :OO "/o,-ovni o.i0aji7 uzanAe7
)o.*i /o,-ovni o.i0aji'
OBIAJI POD5:EGA ( njime ,e u*e+uju o)*e+ene
/o2o)no,ti *a)niAima3 O.vezne ,u na*avi i /*avni ,u izvo*i
koji /*oiz-azi iz e-ementa /-a1e3 Po,toje o.i0aji /o)uze1a
koji ,e o)no,e na )je-atno,t7 na *a) /*e),tavni8tava o,o.-ja
i-i na nji<ov /o-o9aj3 O tim ,u /itanjima )o/un,ki izvo* u
o)no,u na zakon3
0"ERAR0"A PRAVN0 :VORA
P*avni ,u izvo*i <ije*a*<ij,ki *a,/o*e+eni /*ema *az-i0itim
,tu/njevima /*avne ,na2e3 =ije*a*<ija /o,toji izme+u
)*9avni< i /*oCe,iona-ni< /*avni< izvo*a3
0"ERAR0"A DR>AVN0 PRAVN0 :VORA
#3 5,tav kao najvi8i izvo* *a)no2 /*ava
I3 :akon
;3 /o)zakon,ki /*o/i,i
:akoni i /o)zakon,ki /*o/i,i o)*e+uju o,novni i najni9i
/o-o9aj *a)nika i,/o) koje2 ,e ne ,mije i1i3 6o je o,novno
na0e-o i te<nika Dte<nika minimuma *a)no2 /*ava3
5S6AV- za.*anjuje ,e *o/,ki7 /*i,i-ni iDi-i o.vezni *a)7 jam0i
,e /*avo na *a) i ,-o.o)u *a)a7 te ,-o.o)u u)*u9ivanja
*a)nika i /o,-o)avaAa3 :a8titu 5,tava o,i2u*ava 5,tavni ,u)
oAjenom u,tavno,ti i zakonito,ti )*u2i< /*o/i,a3
:AKO! ( /*etva*a /*o2*am,ke u,tavne no*me u /*avne
no*me7 tj3 ne/o,*e)no /*imjenjive3 5*e+uje ,e ,ve 8to ne
u-azi u mate*iju 5,tava3 :akonom ,e u*e+uje mate*ija
*a)no2 /*ava koja je o) javno2 inte*e,a3 Ra)i za8tite to2
inte*e,a *e)ovito ,e u*e+uje /*i,i-nim no*mama
POD:AKO!SKI PROPISI ( ,ekun)a*ini izvo*i7 o/1e i
a/,t*aktne ,u na*avi3 !emaju *et*oaktivan u0inak7 o,im ako
to iz*i0ito )o/u,ti zakon3 !e mo2u u*e+ivati mate*iju koju je
u,tav a/,o-utno *eze*vi*ao za zakon "0ak ni on)a ako i<
zakon na to ov-a81uje'3 !jima ,e /*ovo)e zakoni i )*u2i
/*o/i,i i ,mat*a ,e )a imaju v-a,titu <ije*<iju3
11
5 Ai-ju *je8avanju ,uko.a me+u )*9avnim izvo*ima /o,toje
o/1a /*avi-a?
- vi8i zakon )e*o2i*a ni9i
- ka,niji zakon )e*o2i*a *aniji
- o/1e /*avi-o /o kome /o,e.an zakon uki)a o/1i
- o/1i zakon ne )e*o2i*a *aniji /o,e.ni
ME5:AVIS!OS6 :AKO!A I KOLEK6IV!OG 5GOVORA
Ona /o,toji i o,tva*uje ,e k*oz <ije*a*<ij,ku ovi,no,t i
,u*a)nju3
#3 P*ema teo*iji i /*avu7 zakon je /*vi7 a ko-ektivni u2ovo*
)*u2i izvo* /o /*avnoj ,nazi u /o)*u0ju *a)a3 Ko-ektivni
u2ovo* je )u9an /o8tivati zakon7 <ije*a*<ij,ki je o)ma<
iza zakona /o) uvjetom )a je /ovo-jniji o) zakona i
/o)zakon,ki< /o*/i,a3 !eki 2a ,mat*aju najja0im
/*avnim izvo*om ( ima tu u-o2u ako je /ovo-jniji za
*a)nike o) zakona3 :akon,ko ,e u*e+enje o/1e i
a/,t*aktno7 )ok je ko-ektivno u2ovo*no u*e+enje
/o,e.no i konk*etnije3 :akonom i /o)zakon,kim
/*o/i,om o)*e+uju ,e najni9i ,tan)a*)i 8to u /*avi-u
)e*o2i*a one o)*e).e ko-ektivni< u2ovo*a koje ,u i,/o)
ti< ,tan)a*)a3 Ko-ektivni u2ovo*i t*e.aju o)*e)iti v-a,tite
)o)atne /o2o)no,ti za *a)nike /*oCe,ije i-i )je-atno,ti3
I3 D*u2i o.-ik me+uovi,no,ti zakona i ko-ektivno2 u2ov*a
je,t ,u*a)nja7 u,k-a+ivanje nji<ove CunkAije ( zakonom
,e o)*e+uje 8to mo*a ,a)*9avati ko-ektivni u2ovo* i
kakva mu je /*avna na*av3:akon )aje o.vezni i
no*mativni u0inak i /*o8i*uje o/,e2 nje2ove /*imjene3
O)no, izme+u nji< ovi,i o ku-tu*nim7 ekonom,kim7
,oAija-nim3330im.eniAima3 Me+u izvo*ima /*ava
)omini*aju zakon i ko-ektivni u2ovo*3 Ko-ektivni u2ovo*
je iz*azito )inami0an i /*i-a2o)-jiv te je u,/je8an na0in i
,*e),tvo u*e+ivanja *a)ni< uvjeta na t*9i8tu *a)a3 :akon
je uteme-jen na 0v*,tim to0kama koje ,e ne ,miju )i*ati3
Oni ,e me+u,o.no na)o/unjuju 3
OD!OS KOLEK6IV!OG 5GOVORA I :AKO!A
Ko-ektivni u2ovo* ima /*e)no,t /*e) )i,/ozitivnim
o)*e).ama javno2 i /*ivatno2 *a)no zakono)av,tva3
P*i,i-ne /ak no*me zakono)av,tva imaju /*e)no,t /*e)
o)*e).ama ko-ektivno2 u2ovo*a3
Po%o)#ni#e odred.e &o)e&$i%nog ugo%ora *a radni&e A
:OR3333/o,-o)avaA7 *a)nik i *a)ni0ko vije1e7 te ,in)ikati i
u)*u2e /o,-o)avaAa mo2u u2ovo*iti /ovo-jnije uvjete *a)a
o) oni< /*o/i,anim zakonom33335mje,to o)*e).i zakona
mo2u ,e /*imjeniti7 o,im o)*e)a.a *a)no2 u2ovo*a i *a)no2
,/o*azuma i o)*e).e ko-ektivno2 u2ovo*a /o) uvjetom )a
,u /ovo-jnije za *a)nika3 One ,e ,tav-jaju izvan ,na2e7 /a ,u
o)*e).e u2ovo*a na)*e+ene o)*e).ama zakona i vi8i ,u
/*avni izvo*3 6o omo2u1uje *e-ativno /*i,i-na o)*e).a
zakona *a)i za8tite *a)nika
Nepo%o)#ni#e odred.e &o)e&$i%nog ugo%ora *a radni&e (
:OR 333Po,-o)avaA7 u)*u2e /o,-o)avaAa i ,in)ikati mo2u
ko-ektivnim u2ovo*om u2ovo*iti uvjete *a)a ne/ovo-jnije o)
uvjeta o)*e+eni< zakonom ,amo ako i< ovaj i-i )*u2i zakon
na to ov-a81uje 3 !e/ovo-jni *a)ni uvjeti mo2u ,e o)*e)iti
i,k-ju0ivo ko-ektivnim u2ovo*om i to ,amo on)a ako ,t*anke
na to ov-a,ti zakon3
OD!OS KOLEK6IV!OG 5GOVORA I DR5GI=
PRO4ESIO!AL!I= I:VORA
P*ema :OR-u7 *a)nim ,e ,/o*azumom izme+u *a)ni0ko2
vije1a i /o,-o)avAa mo2u u2ovo*iti *a)ni uvjeti koju ,u za
*a)nika /ovo-jniji o) uvjeta o)*e+eni< zakonom3
S/o*azumom ,e mo9e o)*e)iti? ko*i8tenje o)mo*a7 ,tanka
tijekom )ana7 i,/-ata nakna)e /-a1e za v*ijeme 2o)i8nje23
!a8 :OR7 ka) je *ije0 o o,novama i mje*i-im za i,/-atu /-a1e
o)*e+uje )a ,e utv*+uje /*avi-nikom o *a)u ako ni,u u*e+eni
ko-ektivnim u2ovo*ima3 P*avi-nik ta) ima u-o2u /*avno2
izvo*a o)ma< iza ko-ektivno2 u2ovo*a3 P*avi-nikom ,e mo2u
u*e)iti /ovo-jniji *a)ni uvjeti o) oni< o)*e+eni< zakonom o
*a)u3
5nuta*nji /*avi-nik u nekim zakono)av,tvima u o)*e+enim
/itanjima )o-azi /o ,nazi ne/o,*e)no iz ko-ektivno2
u2ovo*a7 a u )*u2ima iza *a)no2 ,/o*azuma3 !je2ovo
mje,to u <ije*a*<iji ovi,i o /itanjim koja u*e+uje3
Ra)ni uvjeti mo2u .iti u*e+eni /oje)ina0nim *a)nim
u2ovo*om neovi,no o tome ,mat*a -i ,e i-i ne /*avnim
izvo*om3 :OR ,e mo2u u2ovo*iti *a)ni uvjeti i *a)nim
u2ovo*om koji ,u za *a)nika /ovo-jniji o) oni< o)*e+eni<
zakonom3 :akon na vi8e mje,ta o)*e+uje )a ,e tim
u2ovo*om mo2u u*e)iti o)*e+ena /itanja iz *a)no2 o)no,a i
/*i tome 2a ,tav-ja7 u ovi,no,ti o nji<ovu ,a)*9aju7 iza
*a)no2 ,/o*azuma3 Po) /*et/o,tavkom )a ,e *a)ni u2ovo*
,mat*a /*avnim izvo*om7 nje2ov /o-o9aj u <ije*a*<iji /*avni<
izvo*a ovi,i o /itanju koje u*e+uje3
OBIAJI ,u u /*avi-u3 inte2*a-ni )io /*ava i t*a)iAiona-no
/*i/a)aju /*oCe,iona-nim autonomnim izvo*ima *a)no2
/*ava3 !eki ,mat*aju )a o.i0aj mo9e .iti /*avni izvo* ,amo u
ko*i,t *a)nika /a ,e mo9e zak-ju0iti )a mo9e )e*o2i*ati
k-auzu-u u2ovo*a o *a)u koja je ne/ovo-jnija za *a)nika7 /o)
uvjetom )a zakon i-i u2ovo* to ne za.*anjuju3 On je na )nu
<ije*a*<ij,ke -je,tviAe7 ni9i o) *a)no2 u2ovo*a3 A-i ima
)*u2a0iji< /*i,tu/a333n/*3 )a ,uAi mo*aju /*i<vatiti o.i0aje koji
,u /*otivni /*i,i-nim o)*e).ama
CJELOVI6OS6 =IJERAR=IJE PRAV!I= I:VORA
Pi$an#e od%o#enos$i pra%ni( i*%ora i s$andard
pogodnos$i ?
!e mo9e ,e 2ovo*iti )a /o,toji <ije*a<ija /*avni< izvo*a
izme+u )*9avni< i /*oCe,iona-ni< /*avni< akata je* /*i/a)aju
*az-i0itim /*avnim ,u,tavima3
!a v*<u <ije*a*<ije )*9avni< izvo*a je zakon7 ko)
/*oCe,iona-ni< je ko-ektivni u2ovo*a7 a-i /o) uvjetom )a je
u2ovo* /ovo-jniji za *a)nike ne2o zakon3 Ko-ektivni u2ovo*
je /o)*e+en zakonu 0ak i on)a ako je /otonji ne/ovo-jnij za
*a)nike ako ,u zakon,ke o)*e).e a/,o-utno /*i,i-ne3
D*9avni i /*oCe,iona-ni izvo*i ,amo teo*ij,ki /i/a)aju
*az-i0itim /*avnim ,u,tavima *a)no2 /*ava ( oni 0ine je)nu
je)in,tvenu Aje-ini3 !a)*e+eno,t )*9avni< na)
/*oCe,iona-nim izvo*ima znatno ,manjuje ,uko.e me+u
.*ojnim i vi8ev*,nim izvo*ima i tako omo2u1uje u,/je8no
o*2anizi*anje i CunkAioni*anje *a)no2 ,u,tava3
S$andard pogodnos$i ( ,v*<a je )a ,e vi8i /*avni izvo* i-i
vi8a o)*e).a zamijeni ni9om ako je ova /ovo-jnija3 6aj
,tan)a*) nije mo2u1e /*imijeniti u ,vakoj ,ituaAiji3 Ako je
o)*e).a vi8e2 izvo*a a/,o-utno in)e*o2a.i-na ona ne mo9e
.iti zamijenjena ni9om3 Vi8i izvo* ,e mo9e zamijeniti ni9im
ako je vi8i izvo* *e-ativno in)e*o2a.i-an3 P*avni ,tan)a*)
*emeti k-a,i0ni <ije*a*<ij,ki *e) me+u )*9avnim i
/*oCe,iona-ni izvo*ima i nji<ovim me+u,o.nim o)no,ima je*
omo2u1uje )a ni9a /*avna no*ma )e*o2*ia vi8u3 On je
o2*ani0en zakon,kim *je8enjem /o kome ,e ko-ektivnim
u2ovo*om mo2u o)*e)iti ne/ovo-jniji uvjeti *a)a o) oni<
/*e)vi+eni< zakonom3
=ije*a*<ij,ka ,t*uktu*a /*avni< izvo*a3333 u na8em *a)no
/*avu ,a,toji ,e o)?
#3 a/,o-utno /*i,i-ni< zakon,ki< o)*e).a
I3 /*i,i-ni< i )i,/ozitivni< o)*e).a ko-ektivni< u2ovo*a
;3 *e-ativno /*i,i-ni< zakon,ki< o)*e).a
J3 o)*e).a *a)no2 ,/o*azuma
N3 /*avi-nika o *a)u
B3 o)-uke /o,-o)avAa
$3 )i,/ozitivni< zakon,ki< o)*e).a
%3 o.i0aja i 0i,ti< o.i0aja "navika'
!ije uv*8ten /oje)ina0ni *a)ni u2ovo* je* 2a ,e ne ,mat*a
/*avnim izvo*om3
OS!IVA!JE7 DJELOKR5G I CILJEVI MOR-a
12
MOR je Co*ma-no o,novan na teme-ju OIII3 )ije-a mi*ovno2
u2ovo*a u Ve*,ai--e,u i o)*e)a.a )*u2i< u2ovo*a o mi*u
vezani< za I3 ,vjet,ki *at3 O,novan je u okvi*u D*u8tva
na*o)a3 KonAi/i*an je kao te<ni0ka o*2anizaAija i ,*e),tvo
D*u8tva na*o)a *a)i o,tva*ivanja o/1e2 mi*a3 S/o*azumom
izme+u MOR-a i D*u8tva na*o)a .i-o je o)*e+eno )a ,e
0-anovi D*u8tva na*o)a uje)no i 0-anovi MOR-a3
5,tavom MOR-a "utv*+en #&#& 2' o)*e+eno je )a je MOR
,ta-na o*2anizaAija u,/o,tav-jena za una/*e+enje Ai-jeva
/o,tav-jeni< u 5vo)u 5,tava i P<i-a)e-/<ij,koj )ek-a*aAiji o)
#M3 ,vi.nja #&JJ7 a 0iji je tek,t )o)atak 5,tavu3 MOR je
)u9an ,u*a+ivati ,a ,vakom o/1om me+una*o)nom
o*2anizaAijom ov-a8tenom )a koo*)ini*a aktivno,t javni<
me+una*o)ni< o*2anizaAija3 MOR je /*avna o,o.a
ov-a8tena )a ,k-a/a u2ovo*e7 )a ,tje0e /ok*entine i
nek*etnine i )a *a,/o-a9e tim )o.*ima7 te )a /ok*e1e ,u),ki
/o,tu/ak3
CILJEVI?
#3 OPGI I 6RAJA! MIR ( nave)en u P*eam.u-i? mo9e ,e
teme-jiti je)ino na ,oAija-noj /*av)i ",oA3 ne/*av)a u
/o)*u0ju *a)ni< o)no,a u2*o9ava o/1i i t*ajan mi*'
I3 SOCIJAL!A PRAVDA ( to je Ai-j me+una*o)no2
*a)no2 /*ava7 u Ai-ju /o.o-j8anja )o.*o.iti -ju)i3 Pojavi
,e z.o2 v*-o te8ki< *a)nim uvjeta nametnuti< *a)niAima
, *azvojem in)u,t*ija-izaAije3
;3 ME5!AROD!O !A6JECA!JE !A 6RHIK65
DOBARA - me+una*o)nim u*e+ivanjem *a)ni< uvjeta
,tva*a ,e *avnote9a me+una*o)no2 natjeAanja na
t*9i8tu )o.a*a3 "/o.o-j8avanjem *a)ni< uvjeta'
Me+una*o)nim ,/o*azumima u /o)*u0ju *a)a na,toja-o
,e ,/*ije0iti me+una*o)no2 natjeAanje /*eko
ne/ovo-jni< *a)ni< uvjeta7 8to je o.-ik ne0ovje0no2
E)am/in2aF koje je )ove-o )a )ono8enja zakonika o
-oja-nom natjeAanju3 Po,tu/no ,e me+3natjeAanje ,ve
manje *a.i-o u a/,o-utnom zna0enju3
DJELA6!OS6?
#3 !ORMA6IV!A ( ona je najzna0ajnija aktivno,t MOR-a7
o2*omna je3 5,vojene konvenAije i /*e/o*uke u*e+iva-e
,u ve-iki .*oj /itanja iz *a)no2 /*ava te /*ava ,oAija-no2
o,i2u*anja? za.*ana /*i,i-no2 *a)a7 i,k-ju0enje
)i,k*iminaAije7 je)nako,t /o,tu/anja7 ,-o.o)a
u)*u9ivanja7 /*o.-emi u/o,-enja7 ,oAija-ne /o-itike7
/itanja ko-ektivni< *a)ni< o)no,a333
I3 6E=!IKA ( )ono8enjem konvenAija i /*e/o*uke ne
/o,ti9e ,e /o,tav-jeni Ai-jevi7 /a je MOR uo0io )a t*e.a
/ovezati me+una*o)ne /*avne ,tan)a*)e , te<ni0kom
,u*a)njom kako .i ,e ti ,tan)a*)i u *az-i0itim i
o)*e+enim ekonom,ki7 ,oAija-nim7 ku-tu*nim i )*u2im
oko-no,tima mo2-i o,tva*ivati3 6e<ni0ka ,u*a)nja mo9e
.iti u/ot*e.-jena u ve-ikom o/,e2u ako je uteme-jena
na )o.*o )eCini*anim i auto*itativnim ,tan)a*)ima3 Ona
mo9e /*i,k*.iti /o,e.na u0inkovita ,*e),tava za
/otiAanje /*imjene ,tan)a*)a3 5ve)en je i ,u,tav
na)zo*a na /*ove).om te<ni0ke ,u*a)nje3 6e<ni0ka
,u*a)nja ,a,toji ,e u /*u9anju mate*ija-ne /omo1i
MOR-a7 u ,u*a)nji )u9no,nika i ,t*u0njaka na
/*ojektima /oje)ini< )*9ava te u )ono8enju i /*imjeni
me+una*o)ni< ,tan)a*)a i naAiona-no2 zakono)av,tva7
u/u1ivanje *a)nika i ,t*u0njaka u in)u,t*ij,ki *azvijene
zem-je *a)i u,av*8avanja3
;3 :!A!S6VE!A ( za)atak je Komiije )a /*iku/-ja7
o.*a+uje i /o<*anjuje /o)atke o *a)nim uvjetima
*a)nika3 St*u0njaAi to *azmat*aju te ,tu0no i znan,tveno
i,t*a9uju /oje)ina /itanja koja 1e .iti /*e)metom
*e2u-i*anja o)*e+ene konvenAije i-i /*e/o*uke3
D*u2i o.-iAi )je-atno,ti o)no,e ,e na ,ta-ne i /ov*emene
/u.-ikaAije MOR-a3
OD!OS MOR-a I 5!-a
D*u8tvo na*o)a je /*et<o)i-o 5!7 )je-ova-o je o) #&IM-#&;&
ka) je Co*ma-no ukinuto zak-ju0kom Sku/8tine3 5! je
na,-je)nik D*u8tva na*o)a333vi)i knji2u ,t*3 N%$3
LA!S6VO MOR-a
MOR je ,ta-na o*2anizaAija )*9ava3 Ra,/a)om D*u8tva
na*o)a7 MOR je na o,novi Pove-je 5! ,/eAija-izi*ana
o*2anizaAija 5!3 :ato je 0-an,tvo MOR-a /ovezano ,
0-an,tvo 5!-a3 =*vat,ka je /o,ta-a na teme-ju O)-uke O/1e
,ku/8tine 5! 0-aniAom 5! o) II3 ,vi.nja #&&I3 a B3
ko-ovoza #&&I3 /o,taje 0-aniAom MOR-a izvje8tiv8i
Gene*a-no2 )i*ekto*a Me+unao*)no2 u*e)a *a)a o
/*i<va1anju o.veza iz 5,tava MOR-a3
IS65P I PO!OV!I PRIS65P? Izvo*ni 5,tav je o)*e)io
/*avo i,ut/a ? ,vatko je mo2ao i,tu/iti ako je o ,vojom
namje*i o.avije,ti O*2anizaAiju i /o8tivao otkazni *ok o) I 23
:a )*u2e )*9ave nije .i-o /*e)vi+eno nikakvo
/*avi-o3P*omjenom 5,tava "#&JN' /o,tav-jen je uvjet za
i,tu/? ako je )*9ava /o)mi*i-a ,voje CinanAij,ke o.veze )o
to2 )atuma
6ROJ!I SAS6AV MOR-a?
!a0e-o t*ojno2 ,a,tava ( ,a,tav-jen je o) v-a)ini<
/*e),tavnika te /*e),tavnika /o,-o)ava0ki< i *a)ni0ki<
o*2anizaAija3 6o na0e-o utje0e na na*av i /ojam akata 8to 2a
)ono,i O*2anizaAija3 Svaku )*9avu 0-aniAu /*e),tav-jaju u
O/1oj ,ku/8tini )va v-a)ina /*e),tavnika7 je)an
/o,-o)avaAa7 a )*u2i *a)nika3 6ime ,e na,toji *azviti
/ovje*enje i /*i.-i9iti inte*e,e /*e),tavnika /o,-o)avaAa i
*a)nika te /o,ti1i ,oAija-ni mi*3 G-avni /*o.-em ,
/*e),tavniAima /o,-o)avaAa vezan je uz )*9avno
2o,/o)a*,tvo7 a /*o.-em , *a)niAima vezan ju uz ,in)ika-ni
/-u*a-izam i ,in)ika-nu ,-o.o)u3
6IJELA MOR-a?
Sa,toji ,e o) t*iju 2-avni< tije-a? Me+una*o)ne ,ku/8tine
*a)a7 5/*avno vije1a i Me+una*o)no2 u*e)a *a)a3
#3 ME5!AROD!A SK5PK6I!A RADA
Sa,toji ,e o) /*e),tavnika ,vi< )*9ava 0-aniAa ",vako
/*e),tavni8tvo ima J /*e),tavnika? I /*e),tavnika v-a)e7 #
/*e),tavnika /o,-o)avaAa i # /*e),tavnika *a)nika3' D*9ava
koja nije /-ati-a )o/*ino, za /ok*i1e t*o8kova ne mo9e
,u)je-ovati u 2-a,ovanju3 Svaki /*e),tavnik mo9e imati )va
,avjetnika za ,vaku to0ku )nevno2 *e)a "ako ,e /itanja ti0u
9ena7 je)an o) ,avjetnika mo*a .iti 9ena' SavjetniAi nemaju
/*avo 2-a,a3 6*ojni ,a,tav omo2u1uje ,u*a)nji i *avnote9u
inte*e,a3 Sku/8tina ,e o)*9ava /ov*emeno7 a-i najmanje
je)nom ,vake 2o)ine Dza,je)a t*i tje)na u mje,eAu ,*/njuD3
5/*avno vije1e utv*+uje )nevni *a)e nakon *azmat*anja
/*ije)-o2a o) ,t*ane )*9ava 0-aniAa3 Sku/8tinu otva*a i vo)i
)o iz.o*a /*e,je)ni8tva7 /*e),je)nik 5/*avno2 vije1a3 Bi*a
,e /*e),je)nik i ; /ot/*e),je)nika3 Gene*a-ni )i*ekto*
tijekom za,je)anja o.av-ja CunkAiju Gene*a-no2 tajnika i
nje2ov je za)atak )a J mj3 /*ije otva*anja ,ku/8tine )o,tavi
)nevni *e) )*9avama 0-aniAama3
Sku/8tina je v*<ovno i zakono)avno tije-o - ona /*i/*ema7
iz*a+uje i u,vaja konvenAije i /*e/o*uke te je ov-a8tena
na)zi*ati nji<ovu /*imjenu@ o)-u0uje o /*ijmu novi< 0-aniAa37
o,niva *azne o).o*e3333O)-uke )ono,i ve1inom 2-a,ova ako
nije /*e)vi+ena kva-iCiAi*ana ve1ina 5,tavom7 konvenAijom i-i
)*u2im aktom3
I3 5PRAV!O VIJEGE
P*ove).eno tije-o7 ,a,toji ,e o) ##I mje,ta "NB-
/*e),tavnAima v-a)a7 I%-/o,-o)avAima i I%-*a)niAima' NJ
o) NB mje,ta )o)ije-jeno je v-a)inim /*e),tavniAima koja ,e
/o/unjava-ju /*ema k*ite*ijima? )ije-e ,e na J 2eo2*aC,ke
*e2ije "AC*ika7 Ame*ika7 Azija i Eu*o/a' ,vakoj *e2iji je
)o)ije-jen .*oj mje,ta /o k*ite*iju je)nako2 zna0enja "/o
.*oju )*9ava 0-aniAa unuta* *e2ije7 uku/nom .*oju
,tanovni8ta 7ekon3 aktivno,ti333' niti je)na *e2ija ne mo9e
13
imati manje o) #I niti vi8e o) #N mje,ta3 Vije1e ,e .i*a na
v*ijeme o) ;3 23
O/1i )je-ok*u2 je )a u,k-a+uje )je-atno,t7 ,aziva ,je)niAe7
o)-u0uje o )nevnom *e)u7 oAjenjuje zak-ju0ke o).o*a7 ima
u-o2u u CinanAij,kom i u/*avnom /o-ju7 *a,/*av-ja o
naA*tma333ima utjeAaj na o.-ikovanje ,oAija-ne /o-itike3
O)-u0uje o aktivno,tima koje ,e t*e.aju /o)uzeti na o,novi
u,vojeni< *ezo-uAija3Bi*a /*e),je)nika i )va /ot/*e),je)nika
iz ,voji< *e)ova3 Ima v-a,titi /o,-ovnika te imenuje
Gene*a-no2 )i*ekto*a Me+una*o)no2 u*e)a *a)a7 te
imenovanje /o)no,i na o)o.*enje Me+una*o)noj
konCe*enAiji *a)a3
;3 ME5!AROD!I 5RED RADA
6o je ,ta-no tajni8tvo3 e-nik je Gene*a-ni )i*ekto*3
O)2ovo*an je za u0inkovito vo+enje7 mo*a .iti nazo0an ,vim
,je)niAma 5/*avno2 vije1a kao i nje2ov zamjenik "P*vi
)i*ekto* je .io A-.e*t 6<oma,' Gene*a-ni )i*ekto* imenuju
o,o.-je /o /*avi-ima 5/*avno2 vije1a3 !e ,mije t*a9iti ni
/*imati u/ute o) .i-o koje v-a)e3 Svaka je )*9ava )u9na
/o8tivati i,k-ju0ivu me+una*o)nu na*av o)2ovo*no,ti
Gene*a-no2 )i*ekto*a i o,o.-ja te ne ,mije utjeAati na
o.av-janje nji<ove )u9no,ti3 V-a)ina mini,ta*,tva
komuniAi*aju /*eko ,voji< /*e),tavnika
Du9no,ti uk-ju0uju ,ku/-janje i /o)je-u o.avije,ti o ,vim
/itanjima koja ,e o)no,e na me+una*o)no2 /o.o-j8anje
uvjeta *a)a i 9ivota333i,/ituju /itanja koja ,u /o)-o2a za
)ono8enje konvenAije3 P*i/emaju akte7 /*u9aju /omo1
v-a)ama i i,/unjavaju )*u2e )u9no,ti koje ,e o) nji<
za<tjeva3
J3 DR5GA 6IJELA MOR-a
6E=!IKI ODBOR /oma9e u o.av-janju )je-atno,ti3
!ajzna0ajnij ,u? :aje)ni0ka /omo*,ka komi,ija7
Savjeto)avni o).o* za /o-jo/*iv*e)ni *avzitak333Saziva ,e
,ku/8tina te<ni0ki< ,t*u0njaka ako za to /o,toji /ot*e.a Vo)i
ju 5/*avno vije1e7 ima za)a1u utv*)iti /*o2*am MOR-a7
,aziva ,e u *e)ovnim *az)o.-jima
REGIO!AL!E SK5PK6I!E ( o)*9avaju ,e *e)ovito7
,a,toje o) o) t*ojni< /*e),tavnika zema-ja ,vake *e2ije i
)je-uju /o i,tim na0e-ima kao i Sku/8ina7 a-i ne mo2u
u,vajati konvenAije7 /*e/*o*uke7 a-i mo2u *ezo-uAije3
P*ou0avaju /*o.-eme o *a)u *e2ije i )ono,e /-anove akAija i
)aju ,u2e,tije3
5PRAV!I S5D ( o,nova tek #&I$ ka) je u,vojen Statut o)
,t*ane D*u8tva na*o)a3 Mje*o)avan je za *a)ne ,/o*ove
,-u9.enika3 !akon II3 ,vjet,ko2 *ata o)-u0eno je )a ,e
o,nuje /o,e.an 5/*avni ,u) MOR-a i /o,e.an 5/*avni ,u)
5!-a3
:VOR /EBUNARODNOG RADNOG PRAVA
!a8 :akon o ,k-a/anju i izv*8avanju me+una*o)ni< u2ovo*a
*az-ikuje? Me+una*o)ni u2ovo*koji je u,tavni akt
me+u3o*2anizaAije7 zatim koji je u,vojen u k*i-u
me+u3o*2anizaAije i koji je u,vojen na me+u3 konCe*enAiji3 5z
to7 *az-ikuju ,e i )vo,t*ani i mno2o,t*ani me+u3u2ovo*i3 O,im
konvenAije i /*e/o*uke7 koje ,u uz 5,tav 2-avni izvo*i7 MOR
)ono,i i )*u2e akte3
ME5!AROD!A !AELA O RAD5 ( na0e-a o)*e+ana
aktom 5!-a i 5,tavom MOR-a
Po%e)#a UN@ a 3C89 2ovo*i o Ai-jevima - /*e)vi+a
me+una*o)nu ekonom,ku i ,oAija-nu ,u*a)nju te na-a9e
una/*e+enje i /o)izanje 9ivotno2 ,tan)a*)a7 /o8tivanje
/*ava 0ovjeka i teme-jni< ,-o.o)a333
Opa de&)ara;i#a o pra%ima 'o%#e&a UN@a 3C8D A 2ovo*i o
za.*ani *o/,tva7 o /*avu na *a) i ,-o.o)i iz.o*a u/o,-enja7
/*avu na je)naku /-a1u7 o,nivanje i u)*u9ivanje u ,in)ikat7
/*avo na /-a1en )o/u,t333 o)*e).e ,u )ek-a*ativne i
/*o2*am,ke na*avi i ni,u ne/o,*e)no /*imjenjive3
Dek-a*aAija ima ,na2u u/ute i )aje ,mje*niAe v-a)ama
)*9ava 0-aniAa
Un #e donio 4 meu,pa&$a o )#uds&im pra%ima- /PGPP i
/PES1P A /PGPP "R= je ,t*anka o) #&&#' za.*anjuje ,e
/*i,i-an i o.vezan *a)7 te ,e zajam0uje ,vakoj o,o.i /*avo
na o,nivanje ,in)ikata i )a .u)e /*im-jen u javnu ,-u9.u .ez
)i,k*iminaAije3 6o je o/1i izvo* 2-e)e ,-o.o)e i /*ava u
o)no,u na /o,e.ne izvo*e koji i< /o)*o.no o)*e+uju3
/PES1P "i,to 2-e)e R=' ,a)*9ava o)*e).e , /o)*u0ja
*a)no2 /*ava o za.*ani )i,k*iminaAije7 /*avu na *a)7
/ovo-jnim uvjetima *a)a333
Un #e donio .ro#ne &on%en;i#e, pro$o&o)e g)ede )#uds&i(
pra%a, a o.u(%aa#u se pi$an#a s podru'#a rada i
upos)en#a A P<i-a)e-/<ij,ka )ek-a*aAija? *a) nije *o.a7
,-o.o)a iz*a9avanja i u)*u9ivanja7 333ona o.vezuje ,ve
)*9ave 0-aniAe3P*o2*am,ke je na*avi i /o,*e)ni /*avni izvo*3
ME5DRHAV!I 5GOVORI ( u2ovo*i u /o)*u0ju *a)a7 koji
mo2u .iti )vo,t*ani i vi8e,t*ani3 Dana, takvi u2ovo*i 2u.e na
zna0enju i /*e,taju v*ije)iti3 :amijenjeni ,u vi8e,t*anim
teme-jnim u2ovo*ima )*9ava 0-aniAa i aktima tije-a E53 !o
)vo,t*ani ,u jo8 uvijek zna0ajni u mate*iji *a)a izme+u
/oje)ini< )*9ava 0-aniAa E5 i ne0-aniAa3 Oni ,u izvo*i
*a)no2 /*ava3
DVOS6RA!I?
#3 ugo%or o suradn#i ( )vo,t*ani ,/o*azum o
2o,/o)a*,koj7 te<ni0koj i te<no-o8koj te o znan,tvenoj7
/*o,vjetnoj7 ku-tu*noj i )*u2oj ,u*a)nji3 Re)ovito ,e
,k-a/aju me+u )*9avama
I3 ugo%ori o upo+)#a%an#u s$rani( radni&a - )vije
)*9ave u*e+uju u/o8-javanje *a)nika u je)noj i )*u2oj
zem-ji i-i ,amo u je)noj )*9avi u2ovo*niAi3 Sk-a/a ,e na
o)*e+eno v*ijeme "o.i0no o) # - N 2o)ina' , tima )a
ako nije otkazan /*ije i,teka *oka 7 *e)ovito ,e
/*o)u-juje za ono *az).o-je za koje je ,k-o/-jen /*ije3
Mini,ta*,tva na)-e9na za *a) o.av-jaju /o,-ove
/o,*e)ovanja7 uz )o,tavu /onu)e za *a) "u2-avnom
ko-ektivne7 iznimno /oje)ina0ne' 5 o.zi* ,e uzima?
z)*av3 ,tenja7 ,tu0ne ,/o,o.no,ti7 /itanje ka9njivo,ti333
VIKES6RA!I ( najmanje t*iju )*9ava7 /*e)met im je
i,k-ju0ivo mate*ija , /o)*u0ja *a)a i-i iz ,a)*a9aja o *a)u3
1ONVEN!"E PREPORU1E /OR@a
6o ,u 2-avni zakono)avni akti7 kojima ,e u,/o,tav-jaju
me+una*o)ni *a)ni ,tan)a*)i7 a mo2u i o.u<va1ati neka
/itanja koja ne ,/a)aju u t*a)iAiona-no /o)*u0je *a)no2
/*ava3 !eki 2a u,/o*e+uju , naAiona-nim zakonikom o *a)u
je* ,mat*aju )a 0ini ko<e*entnu Aje-inu i )a /*e),tav-ja
meto)i0ki i ,u,tavni /*e2-e) me+una*o)ni< *a)ni<
,tan)a*)a3
PRAV!A !ARAV ( 6eo*ija *az-ikuje )vije kate2o*ije /*ava?
/*ava koja ,e mo2u ne/o,*e)no /*imjenjivati na /oje)inAe
" tamo 2)je ,u,tav /*e)vi+a )a *atiCiAi*ani me+una*o)ni
u2ovo*i automat,ki /o,taju )io zakona ( konvenAije 0ije
ne/o,*e)no o,tva*ivanje ne za<tjeva )ono8enje )o)atni<
zakona i-i )*u2i< /*o/i,a' i /*ava /*o2*am,ke na*avi
" ,a,toje ,e o) o/1i< izjava o Ai-jevima koje t*e.a /o,ti1i i
o)*e+uju /*o2*am,ko )je-ovanje7 aktivno,t za o,tva*ivanje' 3
KonvenAije i /*e/o*uke ,e *az-ikuju /o /*avnoj na*avi (
konvenAija ,tva*a o.vezu za )*9avu koju ju *atiCiAi*a7 ona
ima o.vezni u0inak7 )ok /*e/o*uka je ,avjet7 u/uta o
u*e+enju /oje)ini< /itanja3 KonvenAija je /*avni izvo*7 a-i
ne,-a2anja ,e jav-jaju oko njezine u2ovo*ne i zakon,ke
na*avi3 57 /*avi-u konvenAija je vi8e zakon,ke ne2o
u2ovo*ne na*avi7-----------------o ne,-a2anjima vi)jeti knji2u
,t*3 BII
DRUG PRAVN A1T /OR@a
a' RE:OL5CIJE7 :AKLJ5CI I 65MAE!JA
Rezo-uAije u,vojene na Sku/8tini zna0ajne ,u i za *azvitak
/*o2*ama MOR-a u o)*e+enim /o)*u0jima7 Rezo-uAije i
14
zak-ju0ke )ono,e o).o*i te<ni0ki< ek,/e*ata i nji<ova
za,je)anja te tije-a koja ,e .ave /o,e.nim 2*anama
)je-atno,tiD/*e)metima3 Rezo-uAije i zak-ju0Ai nemaju te9inu
konvenAije i /*e/o*uke7 a-i *ezo-uAija koju u,voji Sku/8tina
ima ve1u te9inu ne2o zak-ju0Ai )*u2i< tije-a3 !jima ,e
u,/o,tav-jaju o)*e+eni me+una*o)ni ,tan)a*)i7 a-i ,e ,mat*a
)a *ezo-uAije i )ek-a*aAije nemaju u /*avnte<ni0kom ,mi,-u
zna0enje me+una*o)no2 u2ovo*a3 5,tavom MOR-a
o)*e+eno je )a 5/*avno vije1e mo9e /o)nijeti Sku/8tini na
u,vajanje /*avi-a kojima ,e u,/o,tav-ja ,u) za <itno
*je8avanje ,/o*a i-i /itanja koja ,e o)no,e na tuma0enje
konvenAije3 Svaka /*e,u)a i-i ,avjeto)avno mi8-jenje
Me+una*o)no2 ,u)a /*av)e o.vezuje taj ,u)3
.' PRAVO SL5AJA
6ijekom 2o)ina7 kvazi,u),ka tije-a MOR-a u,/o,tav-jena ,u
)a na)zi*u /*imjenu me+una*o)ni< *a)ni<3 Va9nu u-o2u ima
O).o* ,t*u0njaka i O).o* o ,-o.o)i u)*u9ivanja@ u,/o,tavi-i
,u /*avo ,-u0aju3 Inte*/*etativna CunkAija O).o*a ,t*u0njaka
je )a *azmat*a i iz*azi ,voje /o2-e)e o zna0enju o)*e+ene
o)*e).e konvenAije3 :na0ajan za *azvoj /*ava ,-u0aja je
O).o* o ,-o.o)i u)*u9ivanja ( u,/o,tavio je /*avo na 8tajk7
ko-ektivno /*e2ova*anje7 2*a+an,ke ,-o.o)e3
A' AK6I POSEB!I= KO!4ERE!CIJA 5SVOJE!I 5
S5RAD!JI S MOR-om-
Po,e.ne v-a)ine konCe*enAije ,azvane ,u izvan
in,ituAiona-ni< okvi*a ( .avi-e ,u ,e /itanjima za koja je
zainte*e,i*an o2*ani0en .*oj zema-ja i zato ni,u /*ik-a)ne )a
)ono,e konvenAije o/1e na*avi3 6o ,u akti u,vojeni na
/o,e.nim konCe*enAijama /o) /ok*ovite-j,tvom i-i u ,u*a)nji
, MOR-om3
SUSTAV NAD:ORA NAD PR/"ENO/ 1ONVEN!"A
PREPORU1A
O) k-ju0no2 je zna0enja za nji<ovu ,tva*nu i u0inkoviti
/*imjenu na naAiona-noj *azini3 !a)zo* ,e o.av-ja )vama
opim i s$a)nim nad*ornim pos$up;ima i pose.nim
po%remenim pos$up;ima koji ni,u 0i,to na)zo*ni3 5 za)nje
,e u.*ajaju /o,e.na /*ou0avanja i i,/itivanja koja o.av-jaju
)u9no,niAi MOR-a i-i neovi,ne o,o.e3
Opi nad*or pre&o periodi'ni( i*%#e+a @ taj ,e na)zo*
)je-omi0no o)no,i na ne*atiCiAi*ane konvenAije i neu,vojene
/*e/o*uke3 Gene*a-ni )i*ekto* /o)no,i na I3,-je)e1em
za,je)anju Sku/8tine ,a9etak o.avije,ti i izvje81a koja ,u
mu )o,tavi-a )*9ave 0-aniAe3 Izvje81a oAjenjuju na)zo*na
tije-a MOR-a?
a' ODBOR S6R5!JAKA 2-avno je na)zo*no tije-o koje
/*et*e,a naAiona-na izvje81a akata3 OAjena mo*a .iti
ne/*i,t*ana i neovi,na3 Stva*a ,e zak-ju0ak kojim ,e utv*+uje
/*avo zna0enje me+3 ,tan)a*)a3 P*o,u).e o).o*a teme-je
,e na /*o)u-jenoj ana-izi i t*e.aju .iti uteme-jne na
)okumenti*anim )okazima3 O).o* mo9e u/utiti /*imje).u i-i
ne/o,*e)an za<tjev ako nai+e na neja,nu i-i ne/ot/unu
o)*e).u3 !a o,novi izvje81a )*9ava 0-aniAa O).o* ,a,tav-ja
,vake 2o)ine OPGE I:VJEKGE u ,v*<u )a ,e )o.ije
/*e2-e) te8ko1a i )a ,e /o)u/*e /o)uzimanje o)*e+enim
mje*a3
.' SK5PK6I!SKI ODBOR )*u2o je tije-o u ,a,tavu
na)zo*no2 me<anizma3 O,nova *a)a je izvje81e O).o*a
,t*u0njaka iz koje2 .i*a najzna0ajnije ,-u0ajeve3 5
,-u0ajevima 0e,ti< /o2*a8aka7 )*9ave 0-aniAe ,e uv*8tavaju
na /o,e.nu -i,tu koja u.*zo /o,taje EA*na -i,taFS/o*na
/itanja ne mo2u .iti *ije8ena7 /a je uve)ena iz*avna veza ,
v-a)ama "tzv3 ,u,tav iza,-an,tva za vezu' Ka) ,e )one,e
o)-uka )a ,e /o8a-je iza,-an,tvo7 imenuje ,e iza,-anik
"neovi,na o,o.a i-i )u9no,nik MOR-a'
Opi nad*or pre&o Ea).enog pos$up&a A u*e+en je
5,tavom MOR-a3 P*i2ovo* je /o)no,i Me+una*o)nom u*e)u
*a)a "/o)no,e 2a /*oCe,iona-ne7 naAiona-ne i- me+u3
o*2anizaAije /o,-o)avaAa i-i *a)nika' Razmat*a 2a o).o*
t*ojno2 ,a,tava3 O).o* mo9e /*i2ovo* u/utiti v-a)i7 te
o)*e)iti *ok )a ,e izja,ni3 Ako je izjava za)ovo-javaju1a7
,/o*no ,e /itanje ,mat*a *ije8enim3 Ako ne )o,tavi izjavi7i-i
je neza)ovo-javaju1i7 5/*avno vije1a o.jav-juje /*i2ovo* i
eventua-no o)2ovo* na nje2a3
POS65PAK PO 65HBI ( o/1i i /o,tu/ak vezan uz ,-o.o)u
u)*u9ivanja
Opi je u*e+en 5,tavom MOR-a i najCo*ma-niji je3 Svaka
)*9ava 0-aniAa mo9e /o)nijeti tu9.u Me+una*)onom u*e)u
ako nije za)ovo-jna3 6u9.u i,/ituje 5/*avno vije1e i
u/oznaje )oti0nu v-a)u3 Ako ne )o,tavi tu9.u v-a)i i-i ne
/*imi za)ovo-javaju1i o)2ovo*7 mo9e imenovati t*o0-ano
/ovje*en,tvo )a /*ou0i3 Svaka )*9ava mo*a /ovje*en,tvu
,taviti ,ve na *a,/o-a2anje3 Po,tu/ak , izvje81em /o0inje
tako )a Gene*a-ni )i*ekto* )o,tav-ja izvje81e i,ta9no2
/ovje*en,tva 5/*avnom vije1u i v-a)i3 O.i0no v-a)e
/*i<va1aju /*e/o*uke /ovje*en,tva3 Su) mo9e /otv*)iti i-i
/*omijeniti zak-ju0ke i-i /*e/o*uke /ovje*en,tva3
pos$upa& *a s)o.odu udruEi%an#a @ u,/o,tav-jen #&NM
,/o*azumom izme+u MOR-3a i ESV3 6u9.u /o)no,e v-a)e i
naAiona-ne i me+una*o)ne o*2anizaAije /o,-o)avaAa i
*a)nika /*otiv )*9ava 0-aniAa3 O).o* o ,-o.o)i u)*u9ivanja
imenuje 5/*avno vije1e o) v-a,titi< 0-anova "&' /o,tu/aju na
teme-ju )okumenti*ani< )okaza )o.iveni< o) tu9ite-ja i-i
)u9no,nika MOR-a 3 5/ot*e.-java ,e i ne/o,*e)na veza
izme+u zainte*e,i*ani<3 O).o* /o)no,i izvje81e 5/*avnom
vije1u u kojim izno,i ,taja-i8ta i /*e/o*uke3 5/*avno vije1e
1e o,novati /ovje*en,tvo o na-azu i mi8-jenju7 ako ,-u0aj ne
.u)e *ije8en i-i ne )ove)e )o o0ekivano2 *ezu-tata3
Sa,tav-jeno je o) neovi,ni< o,o.a , najvi8om
/*oCe,iona-nom ,/o,o.no81u imenovani< o) 5/*avno2
vije1a na o,novi /*ije)-o2a Gene*a-nom )i*ekto*a3 !e mo9e
.iti o,novano .ez ,u2-a,no,ti zainte*e,i*ani< v-a)a3 3 Dana,
takva /o,tu/ak ima ve-iko zna0enje3
15

Skripta Iz Radnog Teorija-Sjift

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Skripta Iz Radnog Teorija-Sjift

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Sjift www.nasciturus.

Вам также может понравиться