Inleiding

tot maritieme techniek

Opdracht:
Berekening en modelering van een ponton

o.l.v.

Prof. dr. ir. Marc Vantorre

Ir. Evert Lataire

Kenny Tournoy
Academiejaar 2012-2013
1e Master Bouwkunde
Water en transport (4 Credits)

Inhoudstabel
Lijst met figuren ................................................................................................................................................................... ii
Lijst met tabellen ............................................................................................................................................................. ii
1.
2.

Inleiding .................................................................................................................................................................... 3
Basisgegevens .......................................................................................................................................................... 4
Algemeen ............................................................................................................................................................................. 4
Correcties ............................................................................................................................................................................. 4

2.1.
2.2.

3.
4.

Geometrie ................................................................................................................................................................. 5
Stabiliteit ................................................................................................................................................................... 6
Basisstabiliteit van het ponton ..................................................................................................................................... 6
Stabiliteit van het ponton met een excentrisch geplaatste massa ................................................................... 8
Bepaling maximum - en finale hellingshoek ............................................................................................................ 9

4.1.
4.2.
4.3.

5.

Aanvullende opdracht ........................................................................................................................................ 12

6.

Conclusie ................................................................................................................................................................. 13

7.

Bronnen ................................................................................................................................................................... 13

Lijst met figuren

Figuur 1: Geometrische eigenschappen ...................................................................................................................................... 4

Figuur 2: Karakteristieken ponton .............................................................................................................................................. 6
Figuur 3: Stabiliteitscurve van het ponton .................................................................................................................................. 7
Figuur 4: Wegwerken van de knik bij een ponton ...................................................................................................................... 7
Figuur 5: Invloed excentrische massa ......................................................................................................................................... 8
Figuur 6: Wegwerken knik bij ponton + excentrische massa ...................................................................................................... 9
Figuur 7: Bepaling van het snijpunt ........................................................................................................................................... 10
Figuur 8: Input heelme .............................................................................................................................................................. 11

Lijst met tabellen

Tabel 1: Geometrische basisgegevens ........................................................................................................................................ 4

Tabel 2: Basiscorrecties model .................................................................................................................................................... 4
Tabel 3: Bepaling evenwicht ..................................................................................................................................................... 10
Tabel 4: Bepaling arbeid ............................................................................................................................................................ 10

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

ii

1. Inleiding

Tijdens de keuzemajor Water en transport dat een onderdeel uitmaakt van de opleiding
bouwkundig ingenieur, wordt het vak inleiding tot de maritieme technieken gegeven. Conform
de ESTC fishe, wordt de stabiliteit van een ponton gevalueerd.

Een ponton is een vaartuig dat niet enkel de bouyancy bezit om zichzelf drijvende te houden,
maar ook extra materieel kan huisvesten: kranen, mobiele rijtuigen,.. Vaak dienen deze voor de
economische rendabiliteit van het ponton. Het toepassingsdomein omvat: baggeren,
pleziervaart, overzetmogelijkheden,

Doorheen het project worden onderstaande vraagstellingen opgelost:
Bereken de waterverplaatsing van het ponton in zoet water. Wanneer deze overgaat in
zout water, zal de diepgang zich verstellen. Wat is deze waarde ?
Bepaal de stabiliteitskromme m.b.v. het softwarepakket Archimedes . Wat is de invloed
van een massa die aangebracht wordt op een van de uiteinden in de breedte? Bepaal
hierbij de hellingshoek en maximale helling bij deze plotse verandering in massa.
Bepaal de positie van de dezelfde massa om het ponton onder te dompelen tot een
hoogte h boven de kiel.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

2. Basisgegevens
2.1. Algemeen

Op basis van de karakteristieke gegevens in Tabel 1, is het mogelijk een ponton volledig te
dimensioneren.

Figuur 1: Geometrische eigenschappen

In figuur 1 zijn het zijaanzicht (links) en het vooraanzicht (rechts) weergegeven met de
bijhorende geometrische eigenschappen.

Tabel 1: Geometrische basisgegevens

L (m)
105

L1 (m)
10,5

L2 (m)
15,75

D (m)
6,56

h (m)
5,25

B (m)
26,25

T (m)
3,94

2.2. Correcties

Gezien deze gegevens niet compatibel zijn met het basismodel in het gebruikte programma
Archimedes, dienen een aantal transformaties en translaties doorgevoerd te worden.

Tabel 2: Basiscorrecties model

L
boven
B
H

Gegeven (m)

Vereist (m)

Tparameter (m)

20
10
2

105
26,35
6,56

5,25
2,64
3,28

Om het model volledig te karakteriseren, wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde frames.
Deze kunnen ook afzonderlijk aangepast worden en verplaatst waar nodig.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

3. Geometrie

Met behulp van de basisgegevens is het mogelijk om de displacement van het ponton te
bepalen. Op basis van het superpositiebeginsel kan de standaard geometrie opgesplitst worden
in twee driehoeken met tussenin een rechthoek.

!"#$ = ! ! +

!!

!"

(! + ! ) = 9163,5 !

Eq. 1

Wanner vervolgens het ponton overgaat van zoet naar zout water, zal de diepgang T van het
ponton verminderen. Gezien de massa van het schip constant is en de dichtheid van zoet naar
zout water toeneemt, is Eq.2 van toepassing:

= !"#$ !"#$ = !"#$ !"#$
!
!"#$ =
!"#$ = 8940 !






Eq. 2
!,!"#

Wordt vervolgens de berekening omgekeerd uitgevoerd, is het mogelijk de draft te bepalen dat
overeenstemt met een situatie in zout water. Vermits de massadichtheid groter is, dient deze
waarde dus kleiner te zijn dan de situatie in zoet water.

!

!! !!!
!"

+ ! !

!"#$
!

=> ! = 3,85; ! = 35,35

Eq. 3

Mits een negatieve draft geen fysische betekenis heeft, kan gesteld wordt dat de draft bij zout
water 3,85 m bedraagt. De overgang van zoet naar zout water, zorgt voor een draftverschil
van 0,09 m.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

4. Stabiliteit
4.1. Basisstabiliteit van het ponton

Het gebruikte stabiliteitspakket Archimedes kan enkel de afstand KN uitzetten in functie van
de hellingshoek van het ponton. In de geometrie werd reeds de deplacement in zoet water
bepaald, d.i. 9163,5m3. De bepalende karakteristieken worden aangeduid door Figuur 2, M is
het metacentrum, G is het zwaartepunt en K is de kiel van het ponton. De hellingshoek wordt
bepaald door de rechten MN en MK.

Figuur 2: Karakteristieken ponton

De stabiliteitskromme wordt gedefinieerd als de afstand tussen resp. de loodrechte afstand van
het zwaartepunt G en de loodrechte afstand op het wateroppervlak M, beiden bepaald t.o.v. de
hellingshoek . Zoals reeds aangehaald, kan via Archimedes enkel KN uitgezet worden in
functie van de hellingshoek . Om tot een kromme te komen dient de afstand GZ te variren in
functie van de hellingshoek.

= sin







Eq. 4

In Figuur 3 wordt de stabiliteitskromme weergegeven, hierbij wordt GZ uitgezet in functie van .
M.b.v. Archimedes worden 180 meetpunten bepaald, de bijhorende tolerantie hierbij wordt
beperkt tot 0,01%.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

5
4
3
2
GZ (m)

1
0
-1 0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

-2
-3
-4
-5
-6

()

Figuur 3: Stabiliteitscurve van het ponton

Gezien de kromme een afwijking vertoont voor waarden kleiner dan 6, werd een aanpassing
van de knik doorgevoerd. Eenzelfde werd gedaan voor de hoeken varirend van 174 - tot 180
Oorzaak van deze knik is te wijten aan het stabiliteitspakket zelf, Figuur 4 geeft een correctie
tussen beiden weer.
Nieuwe stabiliteiscurve

Oorspronkelijke stabiliteitscurve

2,5

GZ (m)

2
1,5
1
0,5
0
0

()

Figuur 4: Wegwerken van de knik bij een ponton

10

12

Het wegwerken van de afwijkende punten gebeurt onder de vorm van lineaire interpolatie,
deze vormen de beste benadering voor de beginpunten.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

4.2. Stabiliteit van het ponton met een excentrisch geplaatste massa

Op het berekende ponton wordt een excentrische massa geplaatst. De waarde van deze massa
is gelijk aan 10% van de gegeven massa van het ponton. Hieruit volgt dat de nodige massa om
de KN curve te berekenen:

!"! = 1,1!"#$"# = 1,1 9163,5 = 10079,3 Ton

Eq.5

Deze extra massa M zorgt voor een verschuiving van het zwaartepunt. Gezien de
karakteristieken omvatten dat de hoogte van de extra massa gelijkgesteld is aan de draft en
deze doorloopt over de volledige lengte L van het ponton, geldt:

!"#$% =

!!"#$"# !!!!!"#$%$#& (!! ! )

!!"#$"# !!!!"#$%$#&

!!!,!(!! ! )
!,!

= 5,55

Eq.6

De nieuwe deplacement bepaalt volgens Eq. 5 uitgedrukt in ton, kan opnieuw gebruikt worden
om de KN kromme te bepalen in Archimedes. In figuur 4 wordt vervolgens de invloed bekeken
van deze excentrisch geplaatste massa t.o.v. de basisomstandigheden.


5

Stabiliteitscurve ponton

Stabiliteitscurve ponton + massa

4
3

GZ (m)

2
1
0
-1 0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

-2
-3
-4
-5
-6

()

Figuur 5: Invloed excentrische massa

Bij deze nieuw bepaalde stabiliteitscurve is het opnieuw nodig om een correctie toe te passen
voor de eerste 5 graden, zoals Figuur 6 aantoont.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

Nieuwe stabiliteitscurve

Oorspronkelijke stabiliteitscurve

2,5

GZ (m)

2
1,5
1
0,5
0
0

6
()

10

12

Figuur 6: Wegwerken knik bij ponton + excentrische massa

4.3. Bepaling maximum - en finale hellingshoek

Door de aangelegde excentriciteit van deze extra massa op het ponton, wordt een kenterend
koppel gecreerd. Het ponton zal dit tegengaan door een stabiliserend koppel aan te leggen,
waarna een evenwichtssituatie bekomen wordt. Met behulp van het statisch evenwicht tussen
beiden is het mogelijk een uitdrukking (Eq.8) voor GZ te bepalen.

!
!

!!"#$%$#&
!
! !
!!!"#$%$#& ! ! !"# (!)

!!"#$"# !!!!"#$%$#& !

= !"#$"# + !!"#$%$#&
=

! !
!
! !

!,!!"# (!)
!,!

= 1,014cos ()

Eq. 7

Eq. 8

Het kenterend koppel wordt verkregen door de massa van het ponton met het bijkomende
gewicht van de excentrisch geplaatste massa. Het stabiliserend koppel zal ontstaan door de
bijhorende discplacement.

De bepaalde evenwichtskromme m.b.v. Eq. 7 wordt uitgezet t.o.v. de stabiliteitskromme van het
ponton met een excentrisch geplaatste massa. Het snijpunt waar statisch evenwicht geldt -
wordt weergegeven in Figuur 7.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

Stabilitetiscurve ponton + massa

1,6

Evenwicht

1,4
GZ (m)

1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
2

5
()

Figuur 7: Bepaling van het snijpunt

Met behulp van lineaire interpolatie is het mogelijk het punt te bepalen waarbij evenwicht
bereikt wordt. Uit tabel 3 volgt dat het evenwicht zich inzet bij 5,57, deze uiteindelijke hoek
kan echter nog overschreden worden. Indien een extra massa op het ponton geplaatst wordt,
kan een extra uitwijking ontstaan. De bijhorende uitwijking zal na verloop van tijd terug veren,
waarbij de verrichte arbeid constant moet blijven.

Tabel 3: Bepaling evenwicht

()
5,56
5,57
5,58

GZ (m)
1,007
1,009
1,011

Evenwicht (m)
1,009
1,009
1,009

De verrichte arbeid kan bepaald worden door de oppervlaktes onder de curves te beschouwen.
Wanneer beide waarden aan elkaar gelijk zijn, wordt evenwicht bereikt en spreekt men van
maximale uitwijkingshoek. Volgens tabel 4 wordt dit evenwicht bereikt tussen bij de waarde
9,53 (benadering).

Tabel 4: Bepaling arbeid

()
9,52
9,53
9,54

Arbeid GZ (kN)
16179
16196
16213

Arbeid evenwicht (kN)

16165
16191
16218

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

10

Figuur 8: Input heelme

Voor de displacement van het ponton inclusief de massa (10079,3 m3) wordt een hellingshoek
verkregen van 1,4. De bijhorende waarde van de stabiliteitskromme GZ bedraagt 0,2524 m.
Met behulp van deze waarde is het mogelijk een afstand d te bepalen waarop de beschouwde
massa zich bevindt.

!,! ! !"# (!)

!,!

Eq.9

Wanneer Eq.9 opgelost wordt naar deze afstand, wordt voor 2,77m bekomen. Wanneer de
massa zich op deze positie bevindt, wordt het ponton ondergedompeld tot een diepte h

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

11

5. Aanvullende opdracht

Tijdens deze aanvullende opdracht wordt het ponton vereenvoudigd tot een rechthoekige
doorsnede. Hierbij wordt verondersteld dat de hoogte D, breedte B en draft T respectievelijk
6,56, 26,25 en 2,84 meter. Eigenschappen zijn van toepassing voor zout water. Vervolgens kan
de afstand van het zwaartepunt tot aan het dwarse metacentrum GM bepaalt worden m.b.v. Eq.
10:

= + = + !

Eq.10

Voor een rechthoekige doorsnede geldt:

Met, ! = !"

!! !

!"#
!

!!
!"!

=
!

De algemene uitdrukking wordt bijgevolg:

!!

= = ! = +




Eq.11

!
!"!

Om een minimale waarde vast te stellen dient de afgeleide berekend te worden:

!"#

!"

!!

!"! !

Eq.12

Wordt Eq. 12 gelijkgesteld aan nul, kan een verhouding tussen B/T bekomen worden:

!
!

!",!"
!

= 10,72

Eq.13

Vervolgens dient het gewicht W bepaald te worden dat zich op een afstand vier maal D boven
de basis van het ponton bevindt. Als stabiliteitseis dient men te weten wanneer het
metacentrum van het ponton samenvalt met het zwaartepunt. Dit betekent dat de waarde GM
in zn uiterste toestand gelijk is aan nul. Bij een overgang naar een negatieve waarde zou dit
immers een onstabiel evenwicht uitdrukken. Gezien een extra gewicht op het ponton aan
gebracht wordt, verandert de ligging van het zwaartepunt.

=

!!"#$"# !!!!"
!!"#$"# !!

!"#!!"#$"# !!!!"
!"#!!"#$"# !!

!"#!!"#$ !!!!"
!"#!!"#$ !!

Eq. 14

Eq.15
Eq.16

De nieuwe draft T wordt berekend om in de uitdrukking GM in te voeren.

! !"#$ = !"#$ +
!
! = +


!"!!"#$

Ten slotte wordt GM

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

12

!!
!

!!
!"!

!
!

!
!!"!!"#$

!!
!"!!

!"!
!"!!"#$

!"#!!"#$ !!!!"
!"#!!"#$ !!

Eq.17

Om het uiterste punt te vinden waarbij het ponton nog stabiel is, wordt Eq. 17 gelijkgesteld aan
nul. Vermits alle waarden gekend zijn, kan W bepaalt worden, zijnde 885,74 ton.

6. Conclusie

Bij de overgang van zout naar zoet water zal een ponton met een gegeven massa van 8940 Ton,
een displacementverschil ondergaan van 0,09m. De bijhorende stabiliteitskromme wordt
weergegeven in Figuur 3. Eenzelfde figuur kan opgesteld worden voor een ponton met een extra
massa M. Beiden dienen gecorrigeerd te worden voor de waarden lager dan 6 (i.e. hoger dan
174). Vervolgens is het mogelijk de finale - en maximale hellinghoek te bepalen, resp. 5,57 en
9,93. Wordt deze massa verplaatst over een afstand = 2,77m, zal het ponton over een
hoogte h ondergedompeld worden.

Wordt tenslotte het ponton benaderd als een balkelement met behoudt van zn eigenschappen,
is het mogelijk het maximale gewicht op een hoogte 4D te bepalen. Dit met behulp van de
evenwichtsvergelijkingen, waarbij de overgang tussen een stabiel en onstabiel evenwicht
beschouwd wordt. Zodoende is de maximale massa 885,74 Ton.

7. Bronnen

Vantorre, M. Hydrostatics and stability of floating structures. Division Martitieme techniek.

Introductie Maritieme techniek

Projectwerk 1: Berekening van een ponton

13