Dilbilim kaynaklar

DLBLM

Felsefe

ANLAMBLM
Pierre Guiraud
Multilingual Yabanc Dil Yaynlar

insann tensel ve toplumsal evreni, gsterge dizgelerinden oluur !sterge sz"#k olur,
ulam belirtkesi olur, tre olur$ de%iik davran t#rleri ya da toplumsal yaam kuran de%iik
kurallar, %eler bi&imine b#r#n#r 'ma iler a&sndan (ep anlam aktarma zelli%i tar Bu
bakmdan insano%lunun anl% gsterge #reten bir d#zenek, gstergeler de anlam aktaran
ara&lardr

ANLAMBLM
Szcn Anlam Alm
Nizamettin !ur
D"ru# Yaynlar

'nlam)sz"#k ilikilerinin *sz"#%#n anlam a&lm* bi&iminde ele alnd% bu kitapta, anlamn
boyutlar #lkemizde ilk kez kavramlar d#zeyinde tartlmaktadr
'lannda tek kitap olan bu &almada, anlamn diyalekti%i ve boyutlar ile sz"#k)anlam
ba%lantlar, ger&ek anlam)de%ime"e anlam kart b#t#n#nde ele alnmtr
Farkl bir yaklamla yeni bl#mlemeler, kavramlatrmalar, terimlendirmeler yoluna gidilerek
ger&ek anlam, baat anlam, yan anlam$ de%ime"e t#rleri olarak da benzetme, e%retileme,
d#zde%ime"e, ni"eleme, de%inme"e, yoksunlama konularnda ayrntl a&klamalara ve
tartmalara girilmi, aktarmalar kavramna da yeni bir yaklam getirilmitir
+'rka ,apak-

BLN$ %& DL
'"(n )* Searle
L+&)A YAY,N-,L,. / $ada0 1el2e3e Dizi2i
Bilin& ve Dil isimli bu &alma, .o(n / 0earle1#n son eseri olmas nedeniyle onun felsefi
sisteminin en son ve yetkin (alini bizlere sunmaktadr 2a%mzn en b#y#k filozoflarndan biri
saylabile"ek olan 0earle, sistemli ve g#&l# felsefesiyle t#m akm ve d##n#rlere kar
1Modern 'risto1 gibi sa%lam bir duru sergilerken, ayn zamanda bize en klasik ile en yeni
arasnda felsefi ba%lantnn &ok g#zel bir rne%ini gstermektedir 3ser n drt bl#mden
olumakta ve filozofun &ok geni felsefi k#lliyatn bir a(eser niteli%inde temsil etmektedir

.o(n / 0earle1#n son eseri olan Bilin& ve Dil isimli bu &alma, n drt bl#mden olumakta
ve filozofun &ok geni felsefi k#lliyatn bir a(eser niteli%inde temsil etmektedir ,endimizin
di%er insanlar ve do%al d#nya ile olan ilikilerimizde anlaml ve b#t#n"#l bir a&klamasn
nasl yapabile"e%imizi geni bir problematik &er&evede ele alan bu eser, sz edimleri,
niyetlilik, bilin&, anlam ve akl gibi temel felsefi sorunlar irdelemektedir lk be makale zelde
bilin&, genelde ise niyetli fenomenleri konu edinmektedir !eriye kalan makaleler, filozofun
psikolo4i ve di%er sosyal bilimler bakmndan zi(in sorununa yaklamlarn ve bu konuyla ilgili
tartmalar ele almaktadr 5ine bu makalelerde zellikle sz edimleri teorisinin &eitli ve en
son tartma bi&imleri ortaya konulmakta ve 6uine ile ,ripke tarafndan benimsenen farkl
#p(e"ilik bi&imlerine meydan okuyan bir zi(insel ger&ek"ilik modeli savunulmaktadr Bu
eserin &ok geni felsef7 spektrumuyla 8#rk okuyu"usuna &a%da dil felsefesi, zi(in felsefesi
ve kognitif bilimler alannda derin bir kavray ve bilgi d#zeyi sa%laya"a% kanaatindeyiz

Dil 1el2e3e2ine Giri0
Ata#an Altnr2
n#la4 .itabe5i

Bu kitapta n"elikle, dili nesne edinen di%er bilgi dallarnn &eitlili%i i&inde dil felsefesinin
kendine zg# sorunlar ve bu sorunlar i&in felsefe tari(i boyun"a filozoflar tarafndan
nerilmi &z#mler tantlmaktadr Birin"i bl#mde dil felsefesinin ana konular ve onlar
nesneletirme tarznn dil ile ilgili bilgi dallarndan fark$ ikin"i bl#mde dil felsefesinin temel
problemi olan *anlam* sorununa ilikin &z#m nerileri$ #&#n"# bl#mdeyse 'ntik 2a%1dan
yirmin"i y#zyla kadar ge&en dnemdeki &eitli filozoflarn dil anlaylar arasndan se&ilmi
rnekler yer almaktadr 3le alnan konuyu dolaysz bir ekilde literat#rdeki tekstlere ba%lama
ama"yla, kitaptaki (er alt bl#me k#&#k okuma par&alar ilave edilmitir

,onuyla ilgili ra(at okunabilen bir kaynak kitap olarak Dil Felsefesine !iri1in zellikle dil
felsefesi dersi alan %ren"ilerin nezdinde mev"ut olan bir bolu%u doldura"a%na inanyoruz

Dil 1el2e3e2i Szl
Ata#an Altnr2
Paradigma Yaynlar

Felsefe disiplini terminolo4ileri arasnda dil felsefesi terminolo4isi da(a 1teknik1 bir zellik tar
Mantk, dilbilim, gstergebilim gibi alanlar ve etkileimi nedeniyle, geleneksel felsefe
disiplinlerinin szvarl%n i&eren szl#kler dil felsefesi metinlerinin okunmas i&in yetersiz
kalabilmektedir 'takan 'ltnrs1#n (azrlad% Dil Felsefesi 0zl#%#, konuyla ilgili metinleri
&z#mlemede okuyu"uya klavuzluk etme ama"n tayor 0zl#kte, kavramlarn yan sra,
temel akmlara ve bal"a filozoflara ilikin a&klay" maddeler de yer alyor Dil Felsefesi
0zl#%#1n#n felsefe %ren"ileri ve okuyu"ular kadar dil ve iletiim sorunlarn duyarl
okuyu"ular i&in de faydal bir bavuru kayna% ola"a%n umuyoruz
+'rka ,apak-

Dil 6a4i2(ane2i
1redric 'ame2"n
Me(met 6* D"an
Ya4 .redi Yaynlar

Dil 9apis(anesi, yeni balayanlar kadar uzmanlar i&in de albenisi olan bir kitap :zman
olmayan okurlar, /us Bi&im"ili%i ve ;aris 5apsal"l%nn karmak srlarnn ak" bir ekilde
de%erlendirildi%i bir giri kitab okuya"ak$ konunun uzmanlar ise bu kitab iki nedenden t#r#
okumaya de%er bula"ak< birin"isi, .ameson (em Bi&im"ili%in, (em de 5apsal"l%n (atal
altyapsn bir "erra( kararll%yla ortaya koyuyor, ama ayn zamanda, bu altyapnn (akkn
da veriyor$ ikin"isi, .ameson1n ayrntl in"elemesi, 5apsal"lkla Marksizm arasndaki
kartlklar ve kesime noktalarn a&%a &karyor
Fredri" .ameson Dil 9apis(anesi1nde 5apsal"l%a ve /us Bi&im"ili%ine genel bir bakla
yaklamakla kalmyor, bu iki akmn temel metodolo4ilerine nemli bir eletiri de getiriyor

Dil Semb"li# 1"rmlar 1el2e3e2i ,
&rn2t -a22irer7
+r#ele0tiren8 Milay .#tr#
6ece Yaynlar

Dilin kayna% ve do%asn soran felsefi soru, esas itibaryla varl%n kayna%nn ve do%asnn
ne oldu%u sorusu kadar eskidir 2#nk# dil ve varl%n, kelime ve anlamn (en#z da(a
birbirinden ayrlmam olmas, felsefenin onlar ayrlmaz bir birlik olarak grmesi, felsefe
a&sndan d#nyann b#t#n# #zerinde ilk bilin&li refleksiyonu anlatr

Dilin kendisi bir refleksiyon temeli ve art oldu%u, felsefi 1aydnlk1 da ilkin dilin i&inde ve dil
vastasyla geliti%i i&in, ilk zi(in bilin"i, dili daima verilmi bir realite olarak fiziksel ger&eklikle
mukayese edilebilir ve onunla ayn de%erde olan bir 1ger&eklik1 olarak kabul edilmitir

Dilin d#nyas, insan kendi bakn bu d#nyaya yneltti%i anda, ayn kesinli ve zorunluluk
i&inde ve benzer 1nesnellik1 i&inde )ki eylerin d#nyas insann karsna bu nesnellikle &kar)
insan kuatr

Dil9 :u Byl Dzen
D"an A#2an
Bilgi Yayne5i / Bilgi Dizi2i

=u konutu%umuz dil, yery#z#nde &eitli toplumlarn yararland% diller, neresinden
bakarsanz bakn, b#y#l#, ola%an#st# ala"ak bir d#zenin varl%n ortaya koymaktadr$
insana zg#, onun ola%an#st# yaradlna ba%l bir d#zenin
Bu kitap bir yandan dilbilim konularn (erkese seslene"ek bi&imde ele almaya, bir yandan da
dilbilim, filolo4i %ren"ilerine, bu alanlarda &alanlara ve dile ilgi duyan, dile merakl kimselere
yararl olmaya ynelmitir Bu nedenle, (er konudaki b#t#n yaynlarn de%il, baz ana
kaynaklarn gsterilmesi yoluna gidilmi, okurun, &o%unlu%u yaban" bir y%n akm ve
aratrma" adyla kar karya kalmadan bal"a &alma konularna ve ana kavramlara
ulamas ye%lenmitir
*Dil, =u B#y#l# D#zen* okurlara, bug#ne kadar dilin ortaya &kan ynlerinden nemli bir
bl#m#n# sunmaktadr
+'rka ,apak-

Dil 5e ;i(in
N"am -("m2#y
Ayra Yayne5i

Dil ve >i(in, 'BD1deki ?ietnam sava kart eylemlerin nderlerinden, da(a krk yana
gelmeden alannn yapsn de%itiren #nl# dilbilim"i @(omsky1nin #&#n"# bir kimli%inin,
felsefe"i kimli%inin ne &kt% bir metin

Dil, insan zi(ninin aynasdr >i(in bo bir lev(a de%ildir$ i&erisinde do%utan gelen kimi
yaplar vardr Des"artes ile AB y#zyl felsefesinin bu iki temel d##n"esinden yola &kan
@(omsky, Dil ve >i(in1in ilk #& bl#m#nde, 1Dilin do%asyla ilgili aratrmalarla kurgulamalarn
zi(in in"elemelerine katks nedirC1, 12a%da dilbilimde zi(in in"elemeleriyle ba%lantl
gelimeler nelerdirC, 1Dil ve zi(in in"elemeleri gele"ekte nasl bir bi&im alabilirC1 gibi sorulara
yant aryor Drd#n"# Bl#mde, ilk #& bl#mde sunulan temel kavramlar yeniden ele alp
szdizimi yaplanlarnn anlam yorumlamalar konusunda da(a sonra yaplm &almalar
irdeliyor Bein"i Bl#mde, #reti"i dn##msel dilbilgisi kuramn ksa"a sunup bunun insan
ru(bilimi a&sndan tad% olanaklar aratryor 0on bl#mdeyse &a%da dilbilimle felsefe
arasndaki kesime noktalarn aryor
+'rka ,apak-

Dilbilim +erimden Anlama Dilbilim Yazlar
-anan :enz Ayata
Multilingual Yabanc Dil Yaynlar
;rof Dr Mustafa Durak1n derledi%i ve &evirdi%i u makaleler yer alyor bu kitapta
Dil Bilin"i ).B Mar"ellesi ve B @ardin
8erim ,onusunda )Bruno de Besse
levsel Dilbilime !iri )9enri Frei
0zdizim, 'nlambilim ve 3dimbilim ).o(n Lyons
'nlam 2z#mlemesi ).o(n Lynons
'nlam ve ktidar )FeliD !uattari
'nton Marty1nin Dil Felsefesi )EsFald Du"rot

6er Ynyle Dil Ana $izgileriyle Dilbilim < = > -ilt +.*

D"an A#2an
+D. Yaynlar

Dilbilimin +emel .a5ram 5e l#eleri
Ber#e %ardar
Multilingual Yabanc Dil Yaynlar

DLBLM& G):
;eynel .ran
Se#in Yaynlar


Genel Dilbilim Der2leri
1erdinand de Sau22ure
Multilingual Yabanc Dil Yaynlar

2evirisini sundu%umuz yapt, GG y#zyln &%r a&an, devrim yaratan temel kitaplarndan
biridir Dilbilimde oldu%u gibi ondan esinlenen t#m dallarda da adna sk rastlanan, alntlarda
da(a geni yer tutan bir baka yapt gstermeye olanak yok gibidirAHIJ1lardan &ok yakn bir
ge&mie de%in Bat1da yaymlanan pek az dilbilim yaptnda bu kitaptan sz edilemez$
AHKJ1lerden sonra dilbilim kkenli kavram, ilke ve yntemlerden yararlanan &ok az budun)
bilim, ru(bilim, yaznsal eletiri, gstergebilim, vb &almasnda bu yapt anlmaz
5#zylmzn balarnda, svi&reli dilbilim"i Ferdinand de 0aussure1#n @enevre
Lniversitesi1nde verdi%i genel dilbilim derslerinde %ren"ilerin tuttuklar notlarn, bilginin
l#m#nden sonra derlenerek zg#n bir bireime dn#t#r#lmesi sonu"u yaymlanan bu ilgin&
yazgl yapt bug#ne de%in de%iik yorumlara, &eliik a&klamalara, ard arkas kesilmez
tartmalara konu olmutur 2#nk# b#t#n b#y#k yaptlar gibi !enel Dilbilim Dersleri de
de%iik gr#n#mler sunan, bir yanyla ge&mie kk salan, bir yanyla &a%n yanstan, bir
yanyla da g#"#l bir gele"e%i satrlar arasnda saklayan, b#y#k kuram"nn szl#
a&klamalarndaki yarat &abasn (em &arp" kesinlemeleri, (em de yoruma a&k
duraksamalaryla yazl anlatmn kendine zg# kalplarna indirgeyen &ok ynl# bir anttr

Dile Gelen 1el2e3e-"git"
+aylan Altu
Ya4 .redi Yaynlar

AHBJ1li yllardan beri #r#n veren, felsefe"i 8aylan 'ltu%, yeni kitab Dile !elen Felsefe1de
felsefenin *dile gelme* koullarn aratrmak i&in farkl yaklamlarn temsil"ileri olmu
felsefe"ilerin dille ilgili sorunlarn a&mlayan bir &almayla karmzda bu kez Lo"ke +deler
ve 0z"#kler-, 9umboldt +Dil ve 8in-, 9eidegger +Dilin Mz#< ?arl%n Dili-, Nittgenstein +Dil
Eyunlar-, 0aussure +Bir De%erler Dizgesi Elarak Dil- ve Derrida +;ostmodern Dil Durumu-
evreninde *8#rk&e* bir gezi *Felsefe, ulusal bilin&te almas gereken bir mesafe, bir
yaban"lama olarak m duruyor (OlO bizim i&inC Felsefe 8#rk dilinde sylenmemi olan
sylemeye mi &alyor son kertedeC Fakat sylenmemi olan sylemek i&in, dilde n"eden
sylenmi olan iitmek gerek Pe yapmal o (aldeC Dili iitmeli, dili dinlemeli Felsefenin dile
gelmesinin zg#l anlam bu olabilir miC* sorularna bir yant arama ser#veni

&le0tirel Ba#0 Alar
Me(met )i3at
Dnya Yayncl#
Me(met /ifat1n sekiz yazar ve aratrma"nn katklaryla (azrlad% 3letiri 0e&kisi Q
3letirel Bak '&lar<

'uerba"(, Ba(tin, Bart(es, @urtius, Derrida, 3"o, !enette, !oldmann, !reimas, Rngarden,
Rser, .akobson, .auss, ,risteva, Lanson, Lotman, Luka"s, Man, Mauron, Mukarovsky, ;ropp,
;roust, /i""eur, /iffaterre, /us Bi&im"ileri, 0ainte)Beuve, 0artre, 0pitzer, 8aine, 8odorov,
5apbozu"u 3letirmenler, 5eni 3letirmenler, vb ile
'katl, 'langu, 'nda&, 'ta&, 'yta&, Batur, Bek, Belge, Benk, Beyatl, Bezir"i, Burian, @emal
0#reya, @nt#rk, Demiralp, M 9 Do%an, 5 3"evit, 3ro%lu, 3yubo%lu, Fet(i Pa"i, !kt#rk,
!#m#, !#nyol, !#rson, 9ilav, leri, nam, M n"e, ,a(raman, ,aplan, ,o&ak, ,pr#l#, @
,udret, Memet Fuat, Moran, Mutluay, Ektay, ;arla, M /ifat, 8anpnar, 9 5avuz, 8 5#"el,
' 5#ksel ve bakalarnn almlama esteti%i Q anlat &z#mleme yntemleri Q bi&em
aratrmalar Q bi&im"i yntem Q dilbilimsel eletiri Q filolo4ik eletiri Q gsterge eletirisi Q
gstergebilim yntemi Q marksist eletiri Q mentinleraras ilikiler Q metne ynelik eletiri Q
nesnel eletiri Q olusal eletiri Q znel eletiri Q postmodern eletiri Q ru(sal eletiri Q
toplumbilimsel eleiri Q varolusal psikanaliz Q yapbozu"u eletiri Q yapsal eletiri Q
yaamyk#sel eletiri Q yaznbilim yazn tari(i yntemi Q yorumbilim, vb alanlardaki
yaklamlarn tantyor, tartyor ve yorumluyor

13letirel bak a&lar1nn &eitlili%ini okura kapsaml de%erlendirmeleriyle aktaran bu kitap bir
kaynak niteli%i tayor

Genel Dilbilim S"runlar
&mile Ben5eni2te
Ya4 .redi Yaynlar
AHJS)AHBT yllar arasnda yaayan 3mile Benveniste, &ok gen& yata +AHSB- @ollege de
Fran"e1ta 9int)'vrupa dilleri #st#ne karlatrmal dilbilgisi dersleri vermeye balad Bunu,
yine ayn okulda verdi%i genel dilbilim dersleri izledi 5aynlanan iki y#z# akn makale ve
bilimsel in"elemesi, gstergebilim ve anlambilimden oluan &ift ynl# bir dilbilimden yola
&kar 1!enel Dilbilim 0orunlar1ndan +1;roblemes de LinguistiUue !enerale1 iki "ilt,AHTT)AHBV-
derlenen bu kitap, yapsal"lk1n tari(&esini ve 0aussure sonras dilbilimin geliimini in"eliyor$
Benveniste1in toplum)dil ilikisi ve arlarn dilleri #st#ne aratrmalarna, ; DaiD ve !
Dumur1un kendisiyle yapt% syleilere de yer veriyor 2almalar ve in"elemeleri ile
Benveniste, &a%mzn en nemli dilbilim"ileri arasnda yeralmaktadr

G&N&L &D&BYA+ BLM
Pr"3* Dr* Gr2el Ayta
SAY yaynlar

'nkara Dil ve 8ari( @o%rafya Fak#ltesi 'lman Dili ve 3debiyat 'nabilim Dal bakan ;rof
Dr !#rsel 'yta& tarafndan kaleme alnan kitapta 13debiyat Biliminin 8emel ;roblemleri1,
13debiyat 3steti%i1, 13debiyat ,uramlar1, 13debiyat 'kmlar1 gibi balklar altnda edebiyat
bilimi masaya yatrlyor 5azar, edebiyatn arka plann tari(i geliimi i&inde yanstmak
ama"yla akmlarla ilgili zet bilgilere de yer veriyor 'yta& ayr"a, kaynak&a olarak da(a &ok
'lman"a yazlm edebiyat bilimi kitaplarndan yararland% kitabnn sonuna 1!enel 3debiyat
Bilimleri 0zl#%#1n# de eklemi

G2tergebilim2el Ser5en
)"land Bart(e2
5ap ,redi 5aynlar Q @ogito Dizisi
Bu kitap, d#nyadaki (er &eit anlaml b#t#n#, insan kuatan yo%un ve karmak anlatlar
evrenini da(a iyi kavramamz sa%laya"ak bir bilim dalnn, gstergebilimin /oland Bart(es
tarafndan yaanan zg#n ve zg#r bir ser#venini sergiliyor
'vrupa gstergebiliminin +semiyolo4i, semiyotik- kuru"ularndan, b#y#k d##n"e ve yaz
ustas /oland Bart(es, !stergebilimsel 0er#ven1de yer alan yazlarnda, gstergebilimin
temel ilke ve kavramlarn ortaya atmakta kalmyor, ayn zamanda anlat &z#mleme
ynteminin bal"a aamalarn gsteriyor, yazn, reklam, e(ir"ilik, tp, g#ndelik yaamdaki
nesneler gibi &ok de%iik alanlara ilikin yaklam rnekleri de sunuyor

n2an Bilimlerine Pr"leg"mena8 Dil Gelene# %e Y"rum
62amettin Ar2lan
Paradigma Yayncl#
&indekiler<
'lan D 0"(rift$ Dil, Metafor ve /etorik
Martin 9eidegger$ Dilin Do%as
9ans)!eorg !adamer$ nsan ve Dil
,at(leen Nrig(t$ !adamer< Dilin 0pek#latif 5aps
.o(n D @aputo$ ?arlk D##n"esi ve nsanl%n Diyalo%u< 9eidegger ve /orty
.o(n D @aputo$ 8ekrar ve ,inesis< ,ierkegaard ve Metafizi%in 2k##
3dFard 0(ils$ !elenek
8(eodor ,isiel$ !elene%in ?ukubulmas< !adamer ve 9eidegger1in 9ermeneuti%i
Bri"e / Na"(ter(auser$ 'nlamada 8ari( ve Dil
David @ouzenstlay$ 9eidegger ve 9ermeneuti%e Dn#
Friedri"( Pietzs"(e$ 5orum Lzerine
Ben ?edder$ Dilt(ey1da 9ermeneuti%in Metafizik 'rkaba(&esi
Martin 9eidegger$ 'nlama ve 5orum
'lan D 0"(rift$ ;erspektivizm ve 5orum"u ;l#ralizm
@(arles B !uignon$ 9eidegger ve Bilgi ;roblemi< ,artezyen Do%rulama Modeli 0orgulamas
.o(n D @aputo$ ;ostmetafizik Bir /asyonaliteye Do%ru

:A)&++&N .?N!:MAYA
Mic(ael -* -"rballi2
Yayne5i 8.ita4 Yayne5i

Dilin ,keni ve !eliimi
aretten ,onumaya Dilin ,keni ve !eliimi adl kitapta geni bir disiplinler yelpazesinin
iplikleri kullanlarak (o bir yk# dokunuyor Dilin, primat atalarmzn &kard% seslerden
de%il, el ve y#zleriyle yaptklar (areketlerden geliti%i anlatlyor ,itapta, dilin evrimiyle ilgili
pek &ok kant gsterilmeye &allyor Myk#ye imdi molek#ler biyologlar da katkda
bulunuyorlar Dilin iaretten konumaya yapt% yol"ulu%un (OlO sona ermedi%ini syleyen
Mi"(ael @ @orballis, psikolo4i profesr# ve 'u"kland Lniversitesi 'ratrma Merkezi #yesi
8(e Lopsided 'peWin yazar 8(e Des"ent of MindWn editrlerinden

.A)NA%ALDAN )?MANA / &debiyat +e"ri2inden Dil 1el2e3e2ine Seme Yazlar
Mi#(ail Ba#(tin
Mnsz< 0ibel Rrzk
8er"#me< @em 0oydemir
'yrnt 5aynlar

Mik(ail Bak(tin AHSJ1lerde balayp AHBK1te l#m#ne dek 0ovyetler Birli%i1nde s#rd#rd#%#
&almalarla 'vrupa ve 'BD1nin AHXJ sonras entelekt#el ortamna damgasn vurmu bir
insan bilimleri ve dil felsefe"isi, k#lt#r ve edebiyat kuram"sdr Bu konulardaki tartmalara
TJ1larda egemen olan yapsal" ve BJ1lerde yaygnlk kazanan yapsal"lk sonras
yaklamlarn snrlarnn belirlenip almas yolundaki &abalarn en g#&l#, en verimli esin
kayna% olmutur 5aptlarn, kendisinden (abersiz, (atta kendisinden sonra gelitirilmi
bir&ok kurama verilmi yantlar olarak okumak m#mk#nd#r Bi&im"ili%e ve yapsal"l%a
yantnda tari(selli%i ve sz#n toplumsal yaamn$ yapsal"lk sonras anti(#manist
kuku"ulu%a yantnda da ba%lamsall% ve toplumsal bir #topyay kavramlatrmann dilini
oluturmutur Marksist eletiriye, kaba indirgeme"ili%e direnen, dilin ve edebiyatn toplumsal
yaam kurma ilevini vurgulayan bir boyut katmtr !#n#m#zde feminist, postkolonyalist,
Marksist eletiri sylemlerinde, k#lt#r &almalar alannda, Bak(tin1in diyalog ve karnaval
kavramlarna de%inmeden ilerleyen bir tartma bulmak zordur

Bu derleme i&in se&ilen yazlarda in"elenen alan edebiyat, tanmlananlar ise t#r, karnaval ve
romandr 3debiyatta zg#n yaratyla onu m#mk#n klan verili anlam d#nyas, tek bir sz
edimiyle b#t#n bir dil, imdiyle ge&mi, t#r kavram i&inde birbirinr dokunur ,arnaval,
edebiyatla edebiyat dnn maksimum temas noktasdr /omandaysa t#r ve karnaval bir
kural tanmazlkla roman i&inde birbirleriyle (ar neir olur, &atr Bu i& i&e ge&i kurallarn
sarsar, geleneksel anlamyla t#r kavramnn alaa% edilmesine neden olur ,arnavaln
sundu%u (azzn kayna%nda, sz#n somut ger&eklikle ba%larn yeniden kefedii
yatmaktadr

'yrnt 5aynlar olarak 1sz#n yaama dokundu%u ann yazar1 Bak(tin1i, edebiyat teorisinin
bu dev kalemini ilk kez 8#rk&eye kazandrmaktan gurur duyuyor$ Marksizm ve Dil Felsefesi,
3debiyatn 5aratl, 3debiyat ,uram ve 3debiyat Elarak 9ayat1la beraber okunmasn
neriyoruz

Bak(tin1in kuram, yapsal"lk sonras dnemde (ayat olup olmad%n merak etmeye
balayan edebiyat eletirmenlerine yeni bir umut verdi
David Lodge)

Mik(ail Bak(tin, insan bilimleri alanndaki en nemli 0ovyet d##n#r# ve yirmin"i y#zyln en
b#y#k edebiyat kuram"sdr

Mar#2izm 5e Dil 1el2e3e2i
%alentin Ni#"laye5i %"l"0in"57
Yayna 6azrlayan8 Nami Ba0er9 +uncay Bir#an7
+ercme8 Me(met .#
Ayrnt Yaynlar

Marksizm ve Dil Felsefesi d##n"e tari(inin &%r a&an yaptlarndan biridir 9em Marksist
d##n"e i&inde (em de dilbilimde vazge&ilmez bir ke tadr MarD1a gre insanlar tari(ini
kendileri yapar, ama "an istedi%i gibi, kendi se&ti%i koullarda de%il$ do%rudan karsna
&kan, verili olan ve ge&miten devralnan koullarda yapar 1!e&mi t#m kuaklarn gelene%i,
yaayanlarn (ayatna bir kabus gibi &ker1 saptamasn dilde temellendiren ?oloinov1dur
5azara gre dili de insanlar yapar$ ama yine, "an istedi%i gibi de%il, verili artlar i&inde yapar
nsanlar dili kullanrken, dil de insanlar kullanr ya da bi&imlendirir D##n"eyi ve insan
total1in i&inde eritmeyi (edefleyen bir dnemde yazlan bu kitap, dilbilimin yan sra edebiyat,
psikolo4i antropolo4i gibi alanlarda da b#y#k etkiler yaratmtr

5azar ama"n$ 1Marksist d##n##n, dili bir aratrma nesnesi olarak ald%nda girmesi
gereken temel do%rultular tayin etmek ve dilbilimin somut sorunlarna e%ilirken yaslanmas
gereken metodolo4inin tarif edilmesi1 eklinde tanmlyor ?oloinov 1sz"#k ideolo4inin
tay"s, ideolo4i de bir #styap kurumudur$ ama gstergebilimsel topluluk ile toplumsal
snflar rt#mez1 diyerek bir yandan dili ematik bir bi&imde #styap kurumu olarak gren ve
dilin snf m#"adelesi a&sndan birletiri"i, t#rde oldu%unu syleyenlere kar &kyor Di%er
yandan da dili ideal bir soyut nesneye dn#t#ren, es#remli ve t#rde bir sistem olarak ele
alan, sz# bireysel oldu%u i&in in"eleme alan dnda brakan 0aussure ekol#ne de kar
&kyor Ena gre, sz"#kler szl#%e tklamaya"ak "anl varlklardr$ bir diyalog i&inde (ayat
bulurlar ,endi dnda bir eyleri temsil, tarif ya da ikame eden ey gstergedir Bir
gstergenin anlalmas, kavranan gsterge ile zaten bilinen baka birtakm gstergeleri
arasndaki bir ilikiden t#rer 'nlam yaratan diyalogudur Diyalektik metot diyalo%a uygulanr

Marksizm ve Dil Felsefesi1nde, 1sz i&inde sz, sz (akknda sz1 diye tanmlanan dolayl
anlatmn, yani Mteki1nin sz#n#n edebiyat eserlerinde in"elenme ynetiminin
temellendirilmesi, yanks bug#ne kadar uzanan ger&ek bir devrime yol a&mtr

Dilbilim"ilere dil bilin"i edinmek isteyenlere bilin&)dil ilikisi #zerine kafa yoranlara Mteki
olarak ka(ramann sz#n# bize aktaran yazarlarn peine d#en edebiyatseverlere,
eletirmenlere farkl bir sol ta(ayy#l araynn zorluklarna katlanmak isteyenlere

,itap da yazar da ola%and$ zaten bu kitabn a&k d##n"eli bir okuru en &ok arta"ak
yan i&eri%inin yenili%i ve zg#nl#%#d#r +- Bu eser, toplumdilbilim alannda son yllarda
ger&ekletirilen bulular n"eler ve (atta g#n#m#zdeki gstergebilim aratrmalarn aarak
b#y#k nem tayan yeni aratrma konular, yeni u%ralar sunar

) /oman .akobson)

+ractatu2
Lud@ig Aittgen2tein
$e5irmen8 ?ru Aru"ba
Ya4 .redi Yaynlar

ST Pisan AXXH)SH Pisan AHKA tari(leri arasnda yaayan .osep( .o(ann LudFig
Nittgenstein, ngiliz felsefesine yapt% etkiler, mantk kuramlar ve dil felsefesiyle birlikte iki
zg#n felsefe dizgesi oluturmasyla da tannr

,sa"a 8ra"tatus adyla bilinen ve filozofun neredeyse kendisiyle zdeleen eser, i&inde,
(erkesin *yeni* bir bilgi buldu%u, etkili bir &almadr 'slnda zg#n metinde TJ sayfaya
s%drlm ksa bir metindir bu 'n"ak ondalk say sistemiyle d#zenlenen bu ksa metin,
(a"minden beklenmeye"ek kadar kapsaml sorunlarla u%rar< dile olanak verenin ne oldu%u,
sylenebile"ek olann snrlar, dile getirilebilen ve dile getirilemeyen nermeler, l#m ve
mistisizm gibi, vb

8ra"tatus, bu i&eri%iyle felsefenin belirli bir dnemine son noktay koyar$ filozofun kendine
gre bile, felsefe *t#kenmitir* artk 2#nk# *#zerinde konuulamayan konusunda
susulmal*dr

Meta3"rlar 8 6ayat Anlam 5e Dil
Yazar8 Ge"rge La#"33=Mar# '"(n2"n
$e5irmen8 G#(an Ya5uz Demir
*2ok tartlan metafor konusunda bug#ne kadar karlat%m en ori4inal ve de%erli kitap*
.ames D M"@aFley
=imdiden bir klasik olan MetaforlarQ9ayat, 'nlam ve Dil metafor anlaymz ile onun dil ve
zi(indeki rol#n# de%itirdi 5azarlara gre metafor temel bir zi(in mekanizmasdr$ bize
saysz baka eyi kavramamz sa%laya"ak fiziksel ve sosyal te"r#bemiz konusunda
bildi%imiz eyleri kullanma imkOn veren bir mekanizma 3n temel te"r#be anlaylarmz
yapya kavuturduklar i&in metaforlar, (ayatmzn *olmazsa olmazlardr* ) Metaforlar alg ve
eylemlerimizi biz farknda olmad%mz (alde ekillendirirler
*3%len"eli ve entelekt#el a&dan ta(rik edi"i Lakoff ve .o(nson1n (er sayfada gsterdi%i
gibi, metafor (akkndaki en nemli ger&ek onun te"r#be edildi%i ger&e%idir ) ve bu kitap
okunmay te"r#be edilmekten da(a &ok talep etmiyor 8e"r#be esnasnda do%an fikirler,
okuyu"ularn kavram yaplar kadar yazarlarnn kavram yaplarn da temsil ediyor 9er
insani iletiimde yaygn bu zellik, Lakoff ve .o(nson1n artistik vizyonuyla bu kitapta
belirginleiyor, zor anlalan bir insani konu (akkndaki bu etkileyi"i insan #r#n# kitapta
gzler n#ne seriliyor
.o(n M LoFler, Language

Bznenin Dili Dilbilim 5e Ya42alcl#
* &mre ,0#
Balam Yaynlar

smet 3mre Rk1n$ 0aussure, Levi)0trauss, La"an, ;rag dilbilimi okulu, @(omsky ile birlikte
yapsal antropolo4inin dilbilim ile alakasn ele alan &almas Mimar 0inan Lniversitesi1nin
0osyolo4i bl#m#ndeki y#ksek lisans &almasndan yola &karak ger&ekletirdi%i bir kitaptr
Bu &alma bizi AHKJ)TJ1l yllarn kuramlarna geri gt#r#r

Belki de bir nesil evvel &ok&a konuulan$ ama gitgide unutulan, yapsal"lk sonras ve
postmodern teorilerle birlikte bizden uzaklaan bir d##n"enin geriden g#n#m#ze
yansmasdr 2ok &abuk unutarak (ep g#n"eli t#keten bir imdiki zaman tari(inin yannda
(ep katmanlarla &alan bir okumann da var oldu%unu (atrlatan bu &alma kuramsal olarak
ge&miin bir gzden ge&irilmesidir

)'li 'kay)

SBYL&M C;&)N&
A(met .?-AMAN9 :#riye )!69 Deniz ;&Y)&.9 Dile# D?L+A:9 ,0n Bengi=BN&)9
Gr#an D?DAN
?D+C %a#3 Yayncl#*

Y0ylemW 8#rk&ede son yllarn gzde sz"#klerinden birisi Mzellikle dilbilim, felsefe ve
yaznda sylem kavramnn yaygn bi&imde kullanlmas iki temel nedene dayanyor< Birin"isi
dil kullanmnda temel ama"n iletiim oldu%u vurgulanmak isteniyor$ ikin"isi salt t#m"e ve
yap ile ilgilenmenin iletiimi a&klamakta yetersiz kala"a% d##n#l#yor

letiimin baarya ulamas ise iletinin al"syla zde ya da benzer bir evrenin, ortak bir
almlama ve yorumlama dizgesinin paylalmasn gerektiriyor 'yn dili konusak da kavray
&er&evemiz, bak a&mz, olgular ba%ntlamada kullana"a%mz ilkelerde benzerlik yoksa
iletiim kurmakta zorlanyoruz B#t#n bunlar iletiim olgusuna b#t#nsel bir bak a&syla
yaklamamz gerektiriyor te bu bakmdan, sylem sz konusu yaklamn ana(tar
kavramdr

Ertak bir &almann #r#n# olan bu kitapta, sylem kavram de%iik boyutlaryla irdelenirken
dil, zi(in, d#nya bilgisi, birey, toplum ilikileri zellikle vurgulanyor ,itaptaki yazlar, dil)
dilbilim, dil)birey, dil)toplum, dil)yazn, dil)&eviri, dil)yorumlama konularn in"eleyerek
iletiimin b#t#nsellik boyutunu kuatmay ama&lyor Bu nedenle (er okurun kitapta kendi
syleminden &izgiler bula"a%na inanyoruz

Sz &dimleri .uram 5e &ti#
Paul )ic"eur
Sunu08 Ata#an Altnr2
,ukusuz ki ;aul /i"oeur ad, yorumbilim +(ermeneutik- alanndaki aratrma"larn vaz
ge&ilmez bavurularndan biridir Bununla birlikte, #lkemizde (en#z onun adna, etik, dil
felsefesi ya da fenomenolo4i tartmalarnda pek rastlanmad% da bir ger&ektir te bu
metinde /i"oeur, (ayli zengin bir arka plan #zerinde sz edimleri kuramnn etik i&erimlerinin
snrlarn &izmeyi deniyor Bu k#&#k, fakat olduk&a yo%un metinde, sz edimleri kuramnn
bir tari(&esi, toplumsal szleme idesinin /aFis1a kadar ge&irdi%i evrim ve 1bakas1nn,
1teki1nin sosyolo4ik de%il, ama etik boyutuyla ilgili vurgular ayn anda bulunmaktadr
2evirinin, dil felsefesi ve etik ile ilgilenenler kadar (ukuk felsefesi ve dilbilimle ilgilenenler i&in
de yararl ola"a%n umuyoruz
+'rka ,apak-

Szn D00
Yazar 8 'acEue2 &llul
Yayne5i 8 Paradigma Yaynlar
'na ve temel par&as olan belirsizli%i ile dil dinleyi"iyi, zg#rl#%#n mar4ine yerletirir
,onuu"u olarak, fiilen dinleyi"imi, zg#rl#%#n iki yolla yaamaya davet ederim Birin"isi, (er
konuma eyleminin ya kabul# ya da reddetmeyi gerektirmesidir Baka bir deyile
dinleyi"ime, bir ter"i(te bulunma zorunlulu%u veririm 8er"i(in bulundu%u durum, zg#rl#%#n
bulundu%u durumdur Fakat ayn zamanda onu, tpk benim sa(ip oldu%um gibi, dilde i&kin
zg#rl#k yetene%ini kullanmaya davet ederim E, sras geldi%inde, zg#rl#%#n# bilin&le
kullanarak konumaldr Enu kendi )bilgisine, kendini) ifadeye, kendini amaya ve ortaya
koymaya giden zor yolu katetmeye davet ederim Dil daima zg#rl#%#n kullanmn i&erir

Ya42al Dilbilimi
S(eyla Bayra5
Multilingual Yabanc Dil Yaynlar
!enel dilbilimi bilinmeden bug#n belli bir dil verimli yntemle in"elenemiye"e%ine gre,
burada, &a%da genel dilbilimini toplu bir bi&imde zetleyerek tantmak istedik ,itap, (er
eyden n"e, Fransz Filolo4isi %ren"ilerinin i(tiya&larna "evap vermek #zere yazld%ndan,
rneklerin &o%u 8#rk&e ve Fransz"adan alnmtr Bununla birlikte, baka yaban" dilleri
bilenlerin veya dilbilimine ilgi duyanlarn Fransz"aya fazla yer verilmesini (o gr#p gene de
ondan yararlana"aklarn umarz D#nya #niversiteleri programlarnda yapsal dilbilimi g#n
ge&tik&e da(a se&kin bir yer tutmaktadr 'yr"a, yapsal"lk komu dallar< etnolo4iyi,
sosyolo4iyi, sinema, edebiyat, sanat eletirisini, vb etkilemi gr#nd#%#nden, &a%da
dilbiliminin yntem ve terminolo4isini tantan bir kitabn bir i(tiya" karlaya"a%n d##nd#k

Yaz 5e Y"rum
)"land Bart(e2
M&+S YAY,NLA), / Meti2 Se#iler Dizi2i
Bir yazar olarak /oland Bart(es1in temel yneliinin 1par&alar1 yazmak oldu%u d##n#l#r
5az ve 5orum1da gsterge bilimden yazn kuramna, toplumbilime ve k#lt#r eletirisine
uzanan Bart(es yaptnn b#t#nl#%#n# okura iletebile"ek par&alar bir araya getirmeyi
ama&ladk Bart(es 1zor 1 bir okuma olabilir, ama zor metinlerde de s#r#kleyi"i bir roman keyfi
duyabilen okur i&in b#y#k bir metin tad vadediyor$ nerdeyse (i&bir zaman kendi #st#ne
1kapanmayan1 Bart(es yazsnn kendine se&ti%i okur da budur zaten 3letirel d##n"enin
g#n#m#zde ulat% yer neresidirC 5irmin"i y#zyl, insanlk tari(inde sklkla gr#ld#%# gibi
a", bask, ta(akk#m ve sm#r#yle doludur 'ma zamana kar &karak, gzlemleri ve
d##n"eleriyle yaad%mz d#nyay anlamamza katkda bulunan saysz d##n#r# de
olmutur bu y#zylnte Metis 0e&kileri ile &a%mza yeni sezgiler getiren bu yazarlardan
temsil edi"i rnekler sunmay ama&ladk Baka bir #lkede yaayan bir yazar 8#rk&e1de
tantrken, szkonusu iki toplum arasndaki dil, k#lt#rel birikim, yaynlanm ve
yaynlanmam n"#ller gibi farkllklarn getirdi%i g#&l#kler var 8#rkiyedeki okuma ortamnn
kendine zg# koullarn gzn#nde tutarak (azrlad%mz se&kilerle bu g#&l#%# amak,
eletirel d##n"eyi 8#rk&e1de tartlabilir klmak istiyoruz +'rka ,apak-

FG*Yzylda Dilbilim 5e G2tergebilim .uramlar/+ari(e 5e &le0tirel D0nceler <
Me(met )i3at
Ya4 .redi Yaynlar

1GG yy, dil bilimlerinin doruk noktasna ulat% bir &a% olarak da tanmlanabilir1

GG 5#zylda Dilbilim ve !stergebilim ,uramlar +A8ari(&e ve 3letirel D##n"eler, S8emel
Metinler-, (em dilbilim ve gstergebilimde (em de bu alanlarla ba%lantl anlatbilim, yaznsal
eleitiri, yaznbilim, almlama esteti%i, yorumbilim, yapbozu"u eletiri, vb1nde &%r a&m ya
da &evresindeki aratrma"lara tutarl bir &z#mleme modeli sunabilmi kuram"larn temel
kavram, ilke ve yntemlerini ayrntl bir bi&imde tantmay, tartmay, de%erlendirmeyi +"ilt A-
ve sz konusu kuram"larn temel nitelikli metinlerinden &eviri yoluyla bl#mler sunmay +"ilt
S- ama&lyor

1Dilin insan i&in1, 1insann insan i&in1 ve 1d#nyann insan i&in1 tad% anlam kavrayabile"ek
yaklam modellerini edinmek isteyen okurlara sesleniyor bu yapt

+'rka ,apak-