Akarsu Çekilmelerine Etkiyen Parametrelerin Belirlenmesi Ve Çekilmenin Modellenmesi PDF

AKARSU EK!LMELER!NE ETK!YEN PARAMETRELER!
N
BEL!RLENMES! ve EK!LMEN!N MODELLENMES!

Kemal SAPLIO"LU

Yksek Lisans Tezi
!N#AAT MHEND!SL!"! ANAB!L!M DALI
ISPARTA-2005

T.C.
SLEYMAN DEM!REL N!VERS!TES!
FEN B!L!MLER! ENST!TS

AKARSU EK!LMELER!NE ETK!YEN PARAMETRELER!N

Kemal SAPLIO"LU

Yksek Lisans Tezi

!N#AAT MHEND!SL!"! ANAB!L!M DALI

ISPARTA-2005

Fen Bilimleri Mdrl!ne

Bu al!ma jrimiz tarafndan "N#AAT MHEND"SL"$" ANAB"L"MDALInda
YKSEK L"SANS TEZ" olarak kabul edilmi!tir.

Ba!kan : Prof.Dr. M.Erol KESK"N

ye :Yrd.Do.Dr. Mesut "MEN

ye : Yrd.Do.Dr. zlem TERZ"

ONAY

Bu tez .../.../200 tarihinde yaplan tez savunma snav sonucunda, yukardaki jri
yeleri tarafndan kabul edilmi!tir.

...../...../200

Prof. Dr.i!dem SAVA"KAN
Enstit Mdr

i

ZET

AKARSU EK!LMELER!NE ETK!YEN PARAMETRELER!N

ekilme analizi al!malar, hem membalar ve hem de akarsular zerinde
yaplmaktadr. Bunlardan zellikle akarsular iin yaplan al!malar ok
karma!ktr. nk akarsu havzasna d!en ya%mur ve kar gibi ya%!larn
miktarsal, alansal ve iklimsel zellikleri, havzann ve akarsuyun fiziksel ve
topo%rafik yaps, yzeyalt sularnn ve akiferin akarsu etkile!imleri, debi lm
yer ve aralklar gibi kstlar akarsu ekilme analizini g klar. Bu al!mada,
!imdiye kadar yaplm! teorik deneysel ve istatistiklik al!malarn yan sra
akarsu ekilmelerini ara!trlmasnda gerekli olan tabanak! ayrma metotlar ve
ekilme analizine etkiyen parametreler anlatlm!tr. Ayrca al!mada ekilme
analizi iin matematiksel bir denklem teklif edilmi!, bu denklemin uygulamas
Kpray Be!konak lm istasyonundan alnan veriler iin de%erlendirilmi! ve
akarsu ekilme analizlerinde kullanlan, akarsu ekilme katsaylarnn
belirlenebilmesi iin FORTRAN dilinde bir program yazlm!tr. Yaplan bu
i!lemler sonucunda elde edilen matematiksel ifadenin ekilme analizlerinin
uygulamalarnda kullanlabilece%i d!nlm!tr.

Anahtar Kelimeler: Akarsu ekilmeleri, ekilme Katsays, Taban Ak!,
FORTRAN, Kpray

ii

ABSTRACT

DETERMINING PARAMETERS WHICH EFFECT STREAMFLOW
RECESSIONS AND MODELLING RECESSION

Recession analysis is made on both springs and streams. Works on streams are
especially complex. Because, restricts such as quantitative, real climatic properties
of precipitations dropping on stream catchments, physical and topographic
structure of stream and catchments, interactions between aquifers and streams,
location and frequency of discharge measurement is made difficult recession
analysis of stream. In this study, theoretical, statistical and empirical works until
now have been given, and factors effecting recession analysis have been
determined. Moreover in the study mathematical model was developed to
recession analysis, and that practice of equation was evaluated on data which was
taken station of Kpray Be!konak. A program in FORTRAN was written to
find coefficient streamflow recession. As a result of this work this mathematical
express was thought to be used in the analysis of stream flow recession.

Keywords: Streamflow Recession, Recession Coefficient, Baseflow, FORTRAN,
Kpray

iii

TE#EKKR

Bu ara!trma konusunu neren ve al!malarm srasnda yardmlarn
esirgemeyen Dan!man Hocam, Sayn Yrd. Do. Dr. Mesut imene ayrca akm
verilerini temin etti%imiz Devlet Su "!lerine ve bana desteklerini esirgemeyen
aileme te!ekkr bir bor bilirim.

iv

!!NDEK!LER

Sayfa
ZET.. i
ABSTRACT ii
TE#EKKR..... iii
""NDEK"LER.. iv
#EK"LLER L"STES" vi
"ZELGELER L"STES".. viii
1.G"R"#... 1
1.1. Konunun Tantlmas ve nemi.... 1
1.2. al!mann Amac ve Kapsam... 5
2.KAYNAK B"LG"S".... 7
2.1. Giri!.. 7
2.2. Akarsu ekilmesi zerine Yaplan al!malar.. 8
2.2.1. Matematiksel Modeller 8
2.2.2. Deneysel Modeller 12
2.2.3. "statistiksel Yntemler. 13
2.2.3.1. Otoregresif Modeller.... 13
2.2.3.2. Jones McGilchrist Yntemi.. 15
2.2.3.3. Aksoy ve Bayazt Yakla!m (2001) 18
2.3. Taban Ak! Ayrlmas ve ekilmeyle "lgili Grafiksel al!malar. 19
2.3.1.Dijital Fitre Yntemi. 21
2.3.2. Wittenberg Yntemi 24
2.3.3. Sabit Aralk Metodu 25
2.3.4. Kayan Aralk Metodu. 26
2.3.5. imen Saplo%lu (2004) Metodu.... 27
3. MATERYAL ve METOT. 30
3.1. Giri!. 30
3.2. Kpray Nehrinin Genel zellikleri.. 30
3.2.1. Kpray Nehrinin Jeolojisi... 30
3.2.2. Debi ve Ya%! lm "stasyonlar.. 30
v
3.2.3. Ya%!.. 31
3.2.4. Scaklk.. 31
3.2.5. Buharla!ma... 31
3.2.6. Sedimantasyon......... 31
3.2.7. Kar Erimeleri... 32
3.3. Akarsu ekilmelerine Etkiyen Parametreler... 32
3.3.1. Ya%!.. 32
3.3.2. Szma. 33
3.3.3. Buharla!ma.. 34
3.3.4. Terleme. 35
3.4. Akarsu ekilmelerinin Modellenmesi.. 35
3.4.1.Giri! 35
3.4.2.Akarsu ekilme Katsaylarnn Belirlenmesi 37
3.4.2.1. Akarsu ekilme Katsaylarn Belirlemek "in FORTRAN
Dilinde Program 39
3.4.3. Taban Ak! ekilme Katsaylarnn Belirlenmesi... 41
3.4.4. Minimum Taban Ak!nn Belirlenmesi... 41
3.4.5. Maksimum Taban Ak!nn Belirlenmesi.. 41
4. BULGULAR.. 45
4.1. Modellemenin Uygulanmas.. 45
5. TARTI#MA ve SONU.... 57
KAYNAKLAR....... 58
ZGEM"#61

vi
#EK!LLER L!STES!

Sayfa
#ekil 1.1 Be!konak Akm Gzlem "stasyonu 1976 Su Yl "in
Debi Gidi! izgisi .. 2
#ekil 1.2 Bir ya%! sonucu akarsu kesitinde grlen akm hidrograf. 3
#ekil 2.1 Ortak ekilme E%risinin Elde Edilmesinde Kabul Edilen Sistem .. 9
#ekil 2.2 h ve d oran grafi%i 16
#ekil 2.3 Dzenlenmi! y ve h grafi%i.... 17
#ekil 2.4 Taban Ak! Ayrma Yntemi . 20
#ekil 2.5. alkantsz minimum akm tekni%i. 21
#ekil 2.6 Wittenberg Yntemi. 25
#ekil 2.7. Sabit Aralk Metodu. 26
#ekil 2.8 Kayan Aralk Metodu........... 27
#ekil 2.9 Tek Pikli Taban Ak! Yntemi. 28
#ekil 2.10 ok Pikli Hidrografta Taban Ak! Yntemi . 29
#ekil 3.1 Ya%! sresinin, ya%!n alansal da%lmnn ve ya%!
sresinin akarsuda olu!turdu%u hidrograflar (Linsley,1982)....... 34
#ekil 3.2. Akarsu Akm Bile!enleri.. 36
#ekil 3.3 Kpray Be!konak Akm Gzlem "stasyonu Ocak aynda be!
gnlk ya%! sonucu olu!an ekilme katsays grafi%i 38
#ekil 3.4. Kpray Be!konak Akm Gzlem "stasyonu Mart aynda be!
gnlk ya%! sonucu olu!an ekilme katsays grafi%i 39
#ekil 3.5. ekilme katsaylarnn bulunmas iin kullanlan bilgisayar
Programnn ak! !emas 40

#ekil 3.6. 1961 yl ! katsaylarnn bulunmasnda kullanlan grafik......... 43
#ekil 3.7. 1962 yl ! katsaylarnn bulunmasnda kullanlan grafik......... 43
#ekil 4.1. 1981 Su Yl Hesaplanan Taban Ak! De%erleri 46
#ekil 4.2. 1981 Su Yl Modelleme Sonucu De%erleri.. 46
#ekil 4.4. 1982 Su Yl Modelleme Sonucu De%erleri............. 47
vii
#ekil 4.10. 1985 Su Yl Modelleme Sonucu De%erleri.... 50
#ekil 4.11. 1986 Su Yl Hesaplanan Taban Ak! De%erleri.. 51
#ekil 4.16. 1988 Su Yl Modelleme Sonucu De%erleri... 53

viii
"ZELGELER L"STES"

Sayfa
izelge 3.2.1. Be!konak lm istasyonundan alnan aylk buharla!ma
verileri... 31
izelge 3.2. Yzeysel ak! ekilme katsaylar 42
izelge 3.3.Taban ak! ykselme katsaylar.. 44
1

1. G!R!#

Gerek artan nfus gerekse de%i!en sosyal !artlar ve meteorolojik ko!ullar, gnmzde
suya olan talebin (ime suyu, sulama, enerji v.b) hzla artmasnn ba!lca sebepleridir.
Yurdumuzda suya olan talep, zellikle yaz aylarnda nemli miktarlara ula!maktadr.
Suya olan bu talebin kar!lanmas, ancak su kaynaklarnn aklc bir !ekilde
de%erlendirilmesi ile mmkn olabilmektedir. Su kaynaklarnn nemli bir ksmn
olu!turan akarsu akmlarnn tahmin edilmesi ve zellikle debi, su derinli%i gibi d!k
akm karakteristiklerinin belirlenmesi, yzyl a!kn sredir zerinde al!lan bir
konudur.

Akarsularn d!k akm karakteristikleri zerinde elde edilen bilgiler, farkl akarsu
aktiviteleri iin e!ik de%erler sa%lamaktadr. Bu bilgiler su temini, sulama, su kalitesi, su
miktar tahmini, hidroelektrik santrallerden elde edilecek enerji miktar, akarsu
ta!macl% gibi su kaynaklar i!letim konular iin, atk sularn uzakla!trlmas iin
d!k akm tahmininde; kalibrasyon, girdi, ya%!-ak! modelleri iin matematiksel
modellemede; farkl akm bile!enlerini grafiksel olarak ayrmak iin, hidrograf
analizinde; d!k akm istatistiklerinin tahmini iin frekans analizinde; havzann
depolama kapasitesini belirlemek iin blgesel d!k akm al!malarnda gereklidir.
rne%in, ya%!larn olmad% veya etkisiz oldu%u kurak dnemlerde, akarsuda
olu!abilecek debinin nceden tahmin edilmesi ile o yln su talebinin kar!lanabilmesi
iin e!itli al!malarn yaplmas gerekli olmaktadr. Kurak dnemlerde ihtiya
duyulacak ve akarsu tarafndan kar!lanamayacak su miktarnn, nceden depolanp
depolanmayaca% veya ba!ka bir su kayna%ndan sa%lanp sa%lanamayaca%na karar
verilmelidir. D!k akm al!malar genellikle akarsu akm ekilme analizi ile
yaplmaktadr.

1.1. Konunun Tantlmas ve nemi

Atmosferden kat yada sv halde yeryzne d!en sulara ya%! denilir. Ya%!lar sonucu
bir havzaya d!en , yzeysel ak! sonucu bir akarsuya ula!arak, yoluna akarsu boyunca
1
devam eder. Bir su yl boyunca, bir akarsuda meydana gelen akm da%lmna debi gidi!
izgisi denir (#ekil 1.1). Bir ba!ka ifadeyle, debi gidi! izgisi; bir akm gzlem
(hidrometri) istasyonunda bir su yl boyunca gnlk olarak yaplan akm (debi)
okumalarnn zaman debi ekseninde i!aretlenmesi ile elde edilen bir izgidir.

0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
01.Eki.75 31.Ara.75 31.Mar.76 30.Haz.76 29.Eyl.76
Zaman (gn)
D
e
b
i

(
m
/
s
n
)

#ekil 1.1 Be!konak Akm Gzlem "stasyonu 1976 Su Yl "in Debi Gidi! izgisi

Akarsularn akm gzlem istasyonunda llm! (debi) de%erleri iin izilen debi gidi!
izgisi zerinde, e!itli !ekillerde pek ok akm hidrograf vardr. Akm hidrograf, bir
ya%! sonucu bir akarsu kesitindeki ak! miktarnn zamanla de%i!imini gsteren grafik
olarak tanmlanabilir (#ekil 1.2). Bir hidrograf, temel olarak, ykselme e%risi, tepe
noktas ve alalma e%risi olmak zere elemana ayrlr.
1
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
zaman (t)
d
e
b
i

(
m
/
s
)

#ekil 1.2. Bir Ya%! Sonucu Akarsu Kesitinde Grlen Akm Hidrograf

Ykselme e%risi, A-B e%risi ile grlen hidrografn ykselen parasdr. Bu e%ri olduka
dik olup !ekli; ya%!n !iddetine, alansal da%lmna ve sresine, havzann jeolojik
zelliklerine ve bitki rtsne gre farkllklar gsterir ve genellikle yukar do%ru
konkavdr. Bunun nedeni, ya%!n ba!langcndan itibaren havzann yukar
ksmlarndan gelen sularn gecikmeli olarak akarsuya katks nedeniyledir. Genellikle
k! noktasndan uzakla!tka iki ard!k izokron arasnda kalan alan gittike
byd%nden ykselme e%risinin e%imi de byr.

Tepe noktas bir hidrografta, akarsu debisinin maksimum oldu%u yerdir. #ekil 1.2.de B
ile gsterilen tepe noktas, akarsu akmnn belirli bir zaman anna tekabl etti%i gibi,
bazen belirli bir sre zarfna da kar!lk gelebilir. Bu, ya%! !iddetinin gei! sresine e!it
A
B
C
D
1
oldu%u zamanlarda, ok uzun sreli ya%!lardan sonra yada kar erimelerinden dolay
hidrografn tepe noktas belirli bir sre sabit bir de%erde kalabilmektedir.

Tepe noktas ile hiyetografn a%rlk merkezi arasndaki zaman aral%na gecikme
zaman denir. Gecikme zaman ya%!n havza zerinde ve zaman iinde da%l! !ekline
ba%ldr. Havza zerinde niform da%lm! bir ya%! halinde tepe noktas ya%!n
bitmesinden sonra grlr. Havzaya d!en ya%!n tabaka halinde tutulmasyla,
ya%!larn etkisi gecikece%inden akmn pik noktas daha ileri bir noktaya, daha d!k
bir de%erde ve yayvan bir !ekilde kayar. Ya%! !iddetini ba!langta ok !iddetli olmas
ve zaman iinde azalarak devam etmesi durumunda tepe noktas ne gelir ve pik debi
azalr. Ya%!n membadan mansaba ilerlemesi halinde grlen pik debi artar ve tepe
noktas daha ge grlr. Pik debi zerinde akarsu a%nn zellikleri ve havzann biimi
de nemli rol oynar. Havzann menbaya do%ru artmas durumunda gecikme zaman
byr, akarsu a%nn iyi dallanm! olmas durumunda pik debi ykselir tepe noktas
gecikir.

Alalma (ekilme) e%risi, hidrografn B C parasn gsterir. ekilme e%risinin e%imi
ykselme e%risine gre daha yumu!aktr. E%rinin st ksmlar ya%!lar, kar erimeleri ve
gecikmesiz yzeyalt akmlarndan, alt ksmlar ise gecikmeli yzeyalt sular ile yeralt
suyundan meydana gelir (Bayazt, 1991).

Akarsularda meydana gelen debi, ya%!lar ve kar erimelerinden olu!an yzeysel sular
ile, gecikmeli ve gecikmesiz yzeyalt sular ve yeralt suyu katksndan olu!maktadr.
Yzeysel sular, ya%murun ve kar erimelerinin direkt olarak akarsu zerinde birikti%i ve
bu ya%!larn havzada toplanarak yzeysel ak! sonucu akarsuya ula!t% sulardr.
Gecikmesiz yzeyalt sular, ya%!lar srasnda yzey altna geen sularn ksa srede
tekrar yzeye karak akarsu akmna katlmasyla olu!an sulardr. Gecikmeli yzeyalt
sular, yzey altna geen sularn yeralt suyuna ula!madan, zaman ierisinde akarsudaki
akma katlan sulardr. Yeralt suyu akm katks ise, yeraltndaki sularn direkt olarak
akarsuya katlmas ile olmaktadr. Akarsuyun yeralt suyundan beslenmesi halinde,
ya%!sz srelerde akarsuyun ba!lca beslenme kayna%n olu!tururlar.
1
ekilme analizleri, akarsuda kurak dnemler srasnda veya bir frtna bitiminde
olu!acak akmn durumunu nceden tahmin etmek iin kullanlr. Bu analizler, zellikle
akarsuyu besleyen do%al kaynaklar hakknda genel bir bilgi verir. Bu analizlerden, su
kaynaklar ve bu kaynaklarn kullanmyla ilgili pek ok alanda faydalanlr. Ayrca
akarsuyu besleyen, akiferin karakteristikleri ile ilgili bilgiler de vermektedir. (Tallaksen
1995).

ekilme analizleri yaplrken matematiksel, grafiksel, istatiksel ve deneysel
modellerden yararlanlr. Bu konu ile ilgili yaplan ilk al!ma 1800 l yllarn
sonlarnda Boussinesqnin yapt% ve ekilmenin matematiksel olarak elde edildi%i,
exponansiyel denkleme dayanr. Bu konuyla ilgili pek ok al!ma yaplm! ve halende
yaplmaya devam etmektedir. Genellikle yaplan bu al!malar, matematiksel
modelleme al!malar a%rlkldr.

ekilme analizi hesaplarn zorla!tran baz unsurlar vardr. Bu unsurlar akarsuda
grlen pik debiden sonra ekilmenin dzenini de bozan unsurlardr. Bunlar; ekilme
ba!ladktan sonra meydana gelen ya%!lar, ekilme olay ba!lamadan nce akarsuda
meydana gelen ya%! ve bu ya%!n sresi, kar erimeleri, havzada meydana gelen
buharla!ma ve terleme, ya%!lardan sonra yeraltna szan sularn szma sresi, !evlerde
meydana gelen depolama ve bu depolanan suyun akarsuya olan geri katks, bitki
rtsnde meydana gelen de%i!im ve depremler olarak saylabilir.

1.2. al$mann Amac ve Kapsam

Akarsuda meydana gelebilecek akmn nceden tahmin edilebilmesi, su i!letim konular
(su temini, sulama, atk sularn uzakla!trlmas, su slah, balklk, ta!maclk
(zellikle, tomruk), su sporlar gibi) asndan nemlidir. Akarsuda olu!abilecek debi
miktarnn yeterli olup olmad%, !ayet yeterli de%ilse ne gibi bir nlem (depolama
yapmann gerekip gerekmedi%i, eksik olabilecek su ihtiyac iin ba!ka bir kaynak
bulunup bulunamayaca%) alnmas gerekti%i, yeterliyse fazla suyun ne yaplaca% su
kaynaklarnn nemli bir konusu olmaktadr.
1
Bu al!mada, akarsu ekilme analizi iin yeni bir matematiksel model retilmesi ve bu
modelin literatrde mevcut olan baz modellerle kar!la!trlmas hedeflenmektedir.
Ayrca, model ierisinde yer alan ve modelin uygulanmas iin gerekli olan yzeysel
ak! ekilme katsaylarnn bulunmas iin Fortran dilinde bilgisayar program yazlmas
amalanmaktadr.

al!mann bu ksmna kadar, debi gidi! izgisi, hidrograf, akarsu akmn olu!turan
parametreler ve ekilme analizi ile ilgili bilgiler verilmi! ve konunun tantlmasna
al!lm!tr.

Bu al!mann ikinci blmnde, akarsu ekilme analizleri zerinde daha nceden
yaplm! al!malara de%inildi ve bu al!malar hakknda genel bilgiler verildi. ekilme
analizlerinde nemli bir yeri olan taban ak! ayrlmas ile ilgili yaplan al!malara
de%inildi.

nc blmde, akarsu akm ekilmelerinin modellenmesi iin, daha nceki
al!malar !%nda matematiksel yeni bir metot geli!tirildi. Metodun uygulanaca%
al!ma alan ve bu alann hidrolojik ve jeolojik zellikleri belirtildi.

Drdnc blmde, Elektrik "!leri Ett "daresinden al!ma alan iin alnm! akm
verileri iin ekilme analizleri yapld. ekilmelere etkiyen, ekilme katsaylarnn
bulunmas iin bir bilgisayar program geli!tirildi ve bu programn sonular verildi.

Be!inci blmde ise, ekilme hesaplar iin teklif edilen metot literatrde bulunan
modellerle kar!la!trlarak yorumland.

7
2. KAYNAK B!LG!S!

2.1. G!R!#

Akarsu ekilme analizleri, gnmzde suya olan ihtiyacn artmas sebebiyle
byk nem kazanm!tr. Bu konu hakkndaki ilk al!ma 1877 ylnda Bousinesq
nin sreklilik denklemini kullanarak olu!turdu%u matematiksel modele kadar
dayanr. O gnden gnmze kadar olan srete akarsu ekilmeleri ile ilgili ba!ta
matematiksel al!malar olmak zere deneysel, istatiksel ve grafiksel yntemler
zerinde al!lm! ve pek ok yntem geli!tirilmi!tir.

Matematiksel ekilme analizlerinin temeli, Boussinesqnin sreklilik denklemini
kullanarak olu!turdu%u ve basnsz bir akiferi baz ald% al!masna dayanr.
Daha sonra, Barnes (1939), akarsudaki debinin iki bile!enden olu!tu%unu ve bu
iki bile!enin de ayr ayr ekilmesinin elde edilmesinin gerekti%ini varsaym!tr.
Daha sonraki yllarda yaplan al!malar ise bu iki al!mann zerine in!a edilmi!
matematiksel modelleme al!malardr.

Deneysel ve istatiksel al!malarla olu!turulan modellemelerde akarsu ekilmeleri
al!malarnda nemli yer tutar. Deneysel al!malarn ilki Werner ve Sundquist
(1951) tarafndan al!lm! ve Otnes tarafndan (1953, 1978) yeni modeller
bulunmu!tur. "statiksel yntemlerde ise temel olarak Box ve Jenkins tarafndan
(1976) kullanlan Otoregresif modeller (AR1, AR2 ve IMA) modelleri
olu!turmaktadr.

ekilme sabitlerinin belirlenmesi ise ba!l ba!na bir konudur. Hidrograf d!k
akmlarn tahmin edilmesinde, d!k akm frekans analizlerinde ve akifer
karakteristiklerinin belirlenmesinde kullanlmaktadr (Tallaksen, 1995). Ayrca
ya%!-ak! modellerinin belirlenmesinde ve baz skotastik akarsu modellerinin
uygulamalarnda da kullanlmaktadr (Kelman, 1980). Hidrograf ayrma
yntemleriyle taban ak! ekilme katsaylar arasndaki ili!ki, yzey ak!
modellemelerinde genellikle kullanlmaktadr. Ayrca toplam akarsu ak!ndan
8
taban ak!n kartmak suretiyle akarsu hidrografnn yeniden in!asnda kullanlr
(Bates ve Davies, 1988).

Bingham (1986), Vogel ve Kroll (1992), Demuth ve Hagemann (1993),havza
karakteristiklerini belirlemek iin d!k akmlarn tahmin edilmesi zerine
al!m!lardr. Ayrca bu al!malarnda ba%msz bir havza parametresi olan
taban akm ekilme parametresi kavramn nemini varsayarak, taban ak!
ekilme katsaysnn, hem havzann hidrolik iletkenli%ine ve hem de topra%n
geirimlili%ine ba%l oldu%unu ileri srm!lerdir.

Barnes (1939), toplam akarsu hidrografndan taban ak!n ayrmak iin nclk
yapm!tr. Barnes (1939) in geli!tirdi%i, grafiksel taban ak! ayrma yntemleri
halen geerlili%ini kaybetmemi! olup, birok al!mada, Barnes (1939)in taban
ak! ayrma yntemi modifiye edilmi!tir. (Knisel, 1963; Singh ve Stall, 1971;
Brutsaert ve Nieber, 1977; Anderson ve Burt, 1980).

Akarsu ekilme analizleri yz yl a!kn sredir zerinde al!lan bir konu olmu!
ve bu amala, de%i!ik yntemler geli!tirilmi!tir. Bu blmde, akarsu ekilmeleri
zerine yaplan matematiksel modelleme al!malar, matematiksel deneysel
modellemeler, istatiksel al!malar, grafiksel yntemler ve akarsu ekilmelerinin
belirlenmesinde zaman zaman kullanlan taban ak! ayrm ile ilgili al!malara
de%inildi.

2.2. AKARSU AKIM EK!LMES! ZER!NE YAPILAN ALI#MALAR

2.2.1. Matematiksel Modeller

Akarsu ekilmelerinin modellenmesiyle ilgili ilk yaplan matematiksel al!may
Bousinesq (1877) yapm!tr. Boussinesq (1877), basnsz bir akiferden bir
akarsuya gei!i gz nne alnd%, nemsiz d!ey akm bile!enlerinin ihmal
edildi%i ve su tablas zerindeki kapileritenin etkisi nemsenmedi%i #ekil 2.1de
grld% gibi birikmi! su yksekli%i ile do%ru orantl olarak artan debili bir
havzaya sreklilik denklemini uygulam!tr. (Tallaksen, 1995)
9

h
A
Qt

#ekil 2.1. Ortak ekilme E%risinin Elde Edilmesinde Kabul Edilen Sistem

#ekil 2.1 de grlen A kesit alanl ve herhangi bir t anndaki h su ykseklikli ve
t
Q debili bir hazne orifis sistemi iin sreklilik denklemi a!a%daki gibi
yazlm!tr.

dh A dt Q
t
. . " (2.1)

Ayrca, ekilme denklemi elde edilirken, debinin birikmi! su yksekli%i ile do%ru
orantl oldu%u kabul edilerek hareket denklemi a!a%daki gibi yazlm!tr:

h C Q
t
. " (2.2)

Burada C, hazne orifis sisteminin hidrolik ve geometrik zelliklerine ba%l bir
sabittir. Denklem 2.2nin zamana gre trevi alnp, Denklem 2.1 de yerine
yazld%nda a!a%daki diferansiyel elde edilir.

dt
Q
dQ
t
t
. # $ " (2.3)

A
C
" # (2.4)
10
Denklem 2.3n zamana gre integrasyonu sonunda a!a%daki akarsu ekilme
denklemi elde edilmi!tir:

) . (
0
t
t
e Q Q
# $
" (2.5)

Burada
t
Q herhangi bir t anndaki akarsu debisi,
0
Q ekilmenin ba!lad% andaki
(t=0) debi, # ise ekilme katsays olarak tanmlanm!tr. Boussinesqnin teklif
etmi! oldu%u bu denklem taban ak! katksnn yksek oldu%u akarsularda sa%lkl
sonular vermez. Ancak bu denklem sadece yeralt suyu ekilmesine veya tek
ba!na akarsu ekilmesine uyguland% taktirde sa%lkl sonular vermektedir
(Tallaksen 1995). Boussinesqnin teklif etmi! oldu%u bu denklem literatrde,
a!a%daki formlarda grlebilmektedir:

) / (
0
C t
t
e Q Q
$
" (2.5a)

t
t
k Q Q
0
" (2.5b)

Burada k ve C ekilme katsaylardr. ekilmenin yava! oldu%u durumlarda k
de%eri 0,7 den byk daha hzl oldu%u durumlarda ise 0,7 den kk de%erler
almaktadr (Tallaksen, 1995).

Denklem 2.5in uygulamalar, e!itli dnemlerde baz al!anlar tarafndan
denenmi! ve gerek ekilme e%risini olu!turmada yeterli sonular vermedi%i
grlm!tr (Tschinkel, 1963; Weisman, 1977; Grip, 1977, Demuth, 1989;
Tallaksen, 1989).

Toebes ve Strang (1964), buz erimeleri ve sabit yeraltsuyu katksn gz nne
alarak Denklem 2.5e bir sabitin eklenmesiyle a!a%daki denklemi teklif
etmi!lerdir:

B e Q Q
t
t
% "
$ ) . (
0
#
(2.6)
11
Burada B, taban ak! katksdr. Bu denklem daha sonra Radczuk ve Szarska
(1989) tarafndan Polonyadaki akarsular iin uygulanm! ve iyi sonular elde
etmi!tir.

Yine Boussinesq denkleminden yola klarak, baz Amerikadaki Kentucy
akarsularnn ekilmelerini ara!tran James ve Thompson (1970), akarsularn iki
bile!enden olu!tu%unu ve her bir bile!enin ekilmesinin ayr oldu%unu d!nerek
a!a%daki ifadeyi teklif edilmi!lerdir:

b s
e Q e Q Q
b s t
# #
% " (2.7)

Burada
s
Q yzeysel ak!,
b
Q yeralt suyu katks,
s
# yzeysel ekilme katsays,
b
# taban ak! ekilme katsaysn gstermektedir. Denklem 2.7 baz akarsularda
Nutbrown (1975) tarafndan da uygulanm! ve iyi sonular elde edildi%i
gzlenmi!tir.

Nutbrown ve Downing (1976), iki akm bile!eni iin kullanlan Denklem 2.7 nin
snrsz sayda akm bile!eni iin de uygulanabilece%ini d!nerek a!a%daki
ifadeyi teklif etmi!lerdir.

&
'
"
"
1 i
t
i i t
K A Q (2.8)

Burada,
i
A akm bile!eni,
#
e K
i
" ekponansiyel ekilme katsaysdr.

Clausen (1992), Denklem 2.6 ve Denklem 2.7yi gz nne alarak akarsu
ekilmeleri iin a!a% ifadenin kullanlmasnn daha uygun olaca%n belirtmi!tir.

B e Q e Q Q
b s
b s t
% % "
# #
(2.9)

12
2.2.2 Deneysel Modeller

Akarsu ekilmeleri zerinde uzun zamandr yaplan ara!trmalarda de%i!ik
yntemler kullanlm!tr. Bu yntemlerden di%erlerine oranla daha nadir
kullanlan deneysel yaplan al!malardr. Deneysel al!malarn kullanlmasnda,
Bousinesq (1877) nin teklif etmi! oldu%u Denklem 2.3 modifiye edilmi!tir.

Akarsu ekilmelerinin modellenmesi iin yaplan al!malarn ilki Werner ve
Sundquist (1951) tarafndan yaplm!tr. Yaptklar bu al!mada basnl bir
akifer zerinde deneyler yapm!lardr. Deneyler sonucunda, akarsudaki
ekilmenin n tane exponansiyel terime ba%l oldu%unu ve her biri iin ekilmenin
ayr hesaplanmas gerekti%ini a!a%daki gibi teklif etmi!lerdir.

&
"
$
"
n
i
t a
i t
i
e b Q Q
1
0
(2.10)

Burada
i
b ve
i
a ekilme sabitleridir. n=1 iin bu ifade Boussinesq (1877)nin
teklif etti%i Denklem 2.5e dn!r.

Otnes (1953), Gney Norveteki baz havzalarda ekilme analizleri iin
a!a%daki hiperbol formundaki denklemi nermi!tir:

0
1
1
. Q t a Q
t
$ "
$
(2.11)

Burada
1
a sabittir. Bu al!maya benzer bir al!may Otnes (1978) btn Norve
iin yapm! ve a!a%daki ifadeyi teklif etmi!tir.

r
t
t a Q
$
"
2
(2.12)
13
Burada
2
a ve r sabitlerdir ve r sabiti Norveteki akarsular iin genellikle 1den
byk de%erler almaktadr.

2.2.3.!statiksel Yntemler

2.2.3.1 Otoregresif Modeller

Barnes (1939), akarsudaki akmn iki bile!eni oldu%unu d!nm! ve her bir
akmn teker teker incelenmesi gerekti%ini varsaym!tr. Buna gre, ekilmesini
a!a%daki ifadelerle vermi!tir.

t t t
O B Q % " (2.13)

t b t
B K B "
%1
(2.14)

t t
O K O
0 1
"
%
(2.15)

Burada,
t
Q toplam akarsu debisini,
t
O yzeysel ak!n,
t
B taban ak!n,
o
K
yzeysel ak! ekilme katsaysn ve
b
K taban ak! ekilme katsaysn
gstermektedir.

Denklemler 2.13, 2.14 ve 2.15 kullanlarak yaplan hesaplamalarda bir takm hata
paylar gz ard edilmektedir. lmlerden veya havza iinde meydana
gelebilecek fiziksel de%i!imlerden meydana gelen hatalar, ekilmenin dzenini
bozmaktadr. Bunun iin, James ve Thompson (1970), yukardaki denklemlere
a!a%daki gibi hata pay eklemi! ve AR(1) olarak ifade edilen otoregresif modeli
teklif etmi!lerdir.

14
1 1 % %
% "
t t b t
B K B ( (2.16)

Burada
t
( ba%msz hatalar ve
b
K ise otoregresif parametre olarak ifade edilir.
Box ve Jenkins (1976), bu modeli
1
) parametresini
b
K yerine kullanarak
ARMA(1,1) olarak isimlendirilmi!tir.

Box ve Jenkins (1976), Denklem 2.16y logaritmik olarak yazarak a!a%daki
ifadesini teklif etmi!tir.

t
e B K B
t b t
(
.
1 $
" (2.17)

Box ve Jenkins (1976), denklem 2.17 nin her iki tarafnn da logaritmasn alarak,
ortalama hareket aral% modelini IMA (0,1,0) geli!tirdiler.

t t b t t
y K y y * " % " $
$
( ) ln(
1
(2.18)

Burada ) ln(
t t
B y " , ) ln(
1 1 $ $
"
t t
B y ve ) ln(
b
K ynelim parametresi olarak
tanmlanm!tr.

Denklem 2.16 ile gsterilen AR(1) modeline, yzeysel sularn ekilmesini
gsteren Denklem 2.15 nin katlmas ile, denklem 2.19 geli!tirilmi!tir (Box ve
Jenkins, 1976).

1 0 1 % %
% % "
t t t b t
O K B K Q ( (2.19)

Denklem 2.19 dan yola karak AR(2) modeli a!a%daki gibi geli!tirilmi!tir (Box
ve Jenkins, 1976).

1 1
) ( ) (
% %
% $ % % $ % "
t t o t t o t b t t b t
B K B O K O K O B K Q ( (2.20)

1 1 1 1
) )( (
% $ $ %
% $ $ % % "
t t b o t o b t t o b t
B K K O K K O B K K Q ( (2.21)
15
1 1 1
) (
% $ %
% $ % "
t t o b t o b t
Q K K Q K K Q ( (2.22)

Elde edilen denklem 2.22 daki
b
K ve
o
K otoregresif yntem parametreleri,
a!a%da gsterildi%i gibi bir ba%ntlar olu!turacak !ekilde Denklem 2.25 elde
edilmi!tir (Box ve Jenkins, 1976).

+
,
-
.
/
0
% % "
2
1
2
2
1 1
) 4 (
2
1
) ) )
b
K (2.23)

+
,
-
.
/
0
% $ "
2
1
2
2
1 1
) 4 (
2
1
) ) )
o
K (2.24)

Burada, 1
2 1
1 %) ) , 1
1 2
1 $) ) ve ayn zamanda 1 1
2
1 1 $ ) ko!ullar
sa%lanmaldr.

1 1 2 1 1 % $ %
% % "
t t t t
Q Q Q ( ) ) (2.25)

Akmn bir bile!eni iin yaplan AR(1) modeli ile bu modelin geli!tirilmesiyle
olu!turulan, akmn iki bile!eni iin beraber kullanm sa%layan AR(2) modeli
e!itli dnemlerde birka al!an tarafndan gsterilmi!tir (Tallaksen, 1995).

2.2.3.2. Jones ve McGilchrist (1978) Yntemi

Jones ve McGilchrist (1978) Avustralyada bulunan havzada yaptklar
al!malarnda, akarsu akm ekilme e%rilerini olu!turmak iin istatiksel bir
model geli!tirdiler ve bu modeli havza iin uyguladlar. ncelikle, akarsudaki
akm alt periyoda (Ekim-Kasm, Aralk-Ocak, #ubat-Mart, Nisan-Mays,
Haziran-Temmuz, A%ustos-Eyll) ayrdlar. "statistiksel modeli her bir periyot
iin uyguladlar ve bylece mevsimsel etkilerin genel ekilmeyi etkilemesinde
kar!la!lan problemler en aza indirmi! oldular.

16
Her bir ekilme olay srasnda meydana gelen akm yksekliklerini ve ykseklik
azalmalarn kar!la!trdlar. Bylelikle akm yksekli%i ile ekilme arasnda bir
ba%nty a!a%daki gibi elde ettiler:

t t t
h h d $ "
%1
(2.26)

Burada, h su yksekli%i ve d ekilme esnasndaki ykseklik de%i!imini
gstermektedir. Bu akarsular zerine llm! veriler, bir lineer koordinat
dzlemi zerine i!lemi!lerdir. Daha sonra aykr verileri belirleyerek uygun
olmayanlar karm!lardr (#ekil 2.2). Seilen yeni verilere Denklem 2.27 i
uygulayarak yeni bir dzenleme yapm!lardr (#ekil 2.3) :

2 3 4 5
2
1 ln
t t
d y % " (2.27)

0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
0 1 2 3 4 5 6
h (m)
d

(
m
)

#ekil 2.2. h ve d Oran Grafi%i (Janes ve McMohan (1978)den alnm!tr)
17
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
0 1 2 3 4 5 6
h (m)
y

(
m
)
#ekil 2.3. Dzenlenmi! y ve h grafi%i (Janes ve McMohan (1978)den alnm!tr)

Bu dzenlemeler !%nda
t
y fonksiyonuna mevsimsel etkileri ve hata paylarn
sokarak a!a%daki genel formu elde etmi!lerdir.

t t t t
h u y ( ! # % % " ) ( (2.28)

Burada ! #, , mevsimselli%e ba%l parametreler,
t
( ba%msz hata pay ve
t
u
fonksiyonuna ba%l de%i!kendir.

6
7
8
$ $
"
) 1 ( ) 1 (
,
) (
t
t
u
u g
9 :
:

1
1 0
"
1 ;
t
t
u
u
(2.29)

Burada : bir parametre, 9 Dirac delta fonksiyonudur. Bilinmeyen bu
parametreler maksimum olaslk kullanlarak tahmin emi!lerdir. Yaplan yorumlar
18
genellikle olaslk oranlar zerine dayanr. y nin muhtemel yo%unluk
fonksiyonunu en son olarak Denklem 2.30 daki gibi gstermi!lerdir.

4 5 4 5
2 2
2 / ) ( exp 2 / ) 1 ( ) (
( (
< ! # = < :
t t t
h y y f $ $ $ $ "
4 5 > ? 4 5
( (
< ! # < ! # : / ) ( ) / ( . /(
t t t t
h y y h $ $ @ $ @ % % (2.30)

Bu denklemler ve grafikler yardmyla parametre tahminlerini yapm!lar ve akarsu
ekilmelerini Avustralyadaki havza iin de%erlendirmi!lerdir.

2.2.3.3. Aksoy ve Bayazt (2001) Yakla$m

Aksoy ve Bayazt (2001) gsterdikleri bu yakla!mla, akmn rastgele olarak
de%i!mesini amalanm! ve hidrografn ekilme sresini a!a%daki gibi ifade
etmi!lerdir.

1 $
"
t t
KQ Q (2.31)

Burada K nn de%erleri 0 ile 1 arasnda de%erler almaktadr. 0 de%eri ancak akm
olmad% zaman elde edilebilmekle birlikte K nn de%erleri ba!langta kk
zaman ilerleke byyen de%erler ald% gzlenmi!tir. K nn artan de%erleri taban
ak!nn ekilmesiyle yzeysel sularn ekilmesinin arasnda lineer bir ba%nt
olmad%n gsterir. Ya%!sz dnemlerin uzun oldu%u durumlara K de%erleri
genellikle 1 e yakn de%erler alr. Bu al!mada K de%erleri 10 e!it aral%a
blnm! ve ykselmenin oldu%u zamanlar ve akmn gerekle!medi%i sreler
olaslk yakla!mnn d!nda tutulmu!tur.

Bu yakla!mda, ekilme periyodu diledi%i gibi seilebilir. rne%in Aksoy ve
Bayazt (2001) tarafndan yaplan al!mada 1 gnlk ekilme kaytlar gz nne
alnm!tr. Ayrca bu yntem kullanlrken K de%erlerini daha uygun seebilmek
iin ekilme periyotlar her ay iin ayr ayr hesaplanm!tr. K nn ilk 8 aral% olan
0 ila 0,8 aral% yzeysel, yzeyalt, yer alt suyu akmlarnn genelinin
ekilmesinin gzlendi%i dnemler iin geerli oldu%u 0,8 ile 0,9 aral% ise
19
yzeyalt ve yeralt suyunun ekilmesini temsil etti%i. 0,9 ile 1 arasndaki de%erler
ise taban ak! ekilmesi iin kullanld% d!nlm!tr (Aksoy ve Bayazt,
2001).

Bulunan bu katsaylarn grlme olaslklarn hesaplamak iin a!a%daki gibi
Morkov zinciri kurmu!lardr.

+
+
+
,
-
.
.
.
/
0
"
33 32 31
23 22 21
13 12 11
P P P
P P P
P P P
P (2.32)

Bu zincirde
1
K den direkt
2
K ye geme olasl%,
2
K den
1
K e geme olasl%
ve
3
K den
2
K ile
1
K e geme olaslklar 0 oldu%u iin
2 , 3 1 , 3 1 , 2 1 , 1
, , , P P P P 0 olarak
kabul edilmi!tir.

Aksoy ve Bayazt (2001), bu yakla!m Trkiyeden aldklar 13 ile 35 yllk akm
verilerinin bulundu%u 6 istasyon verisine uygulam!lardr. Elde edilen katsaylar 0
ile 1 aral%nda km! ve 0,8den daha yksek de%erlerin daha ok grld%n
gzlemlemi!lerdir. Bu al!ma sonucunda olaslk teoreminin gnlk akmlarn
ekilme katsaylarnn bulunmasnda kullanlabilece%i d!nm!lerdir.

2.3. Taban Ak$ Ayrlmas ve ekilmesi ile !lgili Grafiksel al$malar

Akarsu ekilme analizlerinde ba!ta gelen sorunlardan biriside, taban ak!nn
akarsuya olan katksnn belirlenmesidir. Akarsu ekilmeleri dzenlenirken, baz
denklemlerde taban ak! de%erlerinin nceden belirlenmesi ve i!lemlere katlmas
gerekmektedir. Bundan dolay akarsuda meydana gelen taban ak! katksnn
belirlenmesi byk nem kazanm!tr ve bu konuyla ilgili pek ok al!an farkl
yntemler nermi!lerdir.

20
Taban ak!n ayrmak iin bir ok teknik teklif edilmi!tir. Bu konu ile ilgili
yaplan al!malar, Dickinson ve arkada!lar (1967) tarafndan sunulmu!tur. Bu
teknikler grafiksel taban ak! ayrm teknikleri olarak isimlendirilir.

Bu konuda farkl yntemler ve kabuller teklif edilmi!tir (#ekil 2.2). Akarsu
hidrografnn alt ksmnda grlen e%rilik genel olarak, taban ak!nn ekilmesi
iin gz nne alnm!tr. Ayrca taban ak!nn pik noktasn bulmak iin
deneysel al!malar yaplm!tr. Bu amala akarsu yaknlardaki bir kuyudan
aldklar verilerle taban ak!nn maksimum oldu%u zaman bulmaya al!m!lardr
(Tallaksen, 1995). Di%er bir yakla!mda ise gerek akarsu hidrografnda e%rili%in
meydana geldi%i noktann tam altnda taban ak!nn maksimum oldu%unu kabul
etmi!lerdir. "kinci grup taban ak! ayrma tekniklerine rnek olarak a-e-f ve a-e-
g-c burada e noktasnn hidrografta meydana gelen maksimum pik noktasna
kar!lk geldi%i d!nlr. G noktasnnsa b noktas gibi hidrografta meydana
gelen e%ri noktasna kar!lk geldi%i d!nld (Barnes, 1939). Ayrca ba!ka bir
yakla!m olarak taban ak! ekilme e%risinin biiminin a!a% yukar ekilme
e%risine benzedi%i d!nld (Tallaksen, 1995). Son yllardaki al!malarda ise
hidrograf ayrma yntemlerinde yeraltsuyu akm, yzey ak!, ya%! gibi
bile!enler arasndaki ba%ntlar anlamak iin kimyasal ve radyoaktif al!malar
yaplm!tr (Tallaksen, 1995 ).

t
d
f
c
g
b
a
e
Q
#ekil 2.4. Taban Ak! Ayrma Yntemleri
21
Bir ba!ka taban ak! ayrma tekni%ini hidroloji enstits 1980 ylnda
geli!tirmi!tir (Tallaksen, 1995). Bu teknikte basit kurallar uyguland akmn
alkantsz oldu%u ve bu !ekilde bir ayrm yaplmas gerekti%i savunuldu.

Bu yntemde, akarsuda llen ak! de%erleri bir zaman debi kordinat sistemine
yerle!tirildikten sonra, hidrograf zerindeki minimum akmlarn meydana geldi%i
noktalar tespit edilerek bu noktalar bir do%ru ile birle!tirilir. Bu do%ru paras
akarsu akmna katkda bulunan taban ak!n gsterir. Bu yntem en kolay
yntemdir. Ancak yeralt suyu beslenmesini gz nne almamas bakmndan
uygulanabilir bir yntem de%ildir.

2.3.1. Dijital Filtre Yntemi

Akarsu hidrografndan taban ak!nn ayrlmas, dijital filtreler ynteminin
kullanlmasyla kolaylkla uygulanabilmi!tir. Dijital filtre yntemi ilk olarak Lyne
ve Hollick (1979) tarafndan kullanlm!tr. Yaptklar al!mada akmn yzeysel
ve yeraltsuyu olmak zere iki blmden olu!tu%unu (Denklem 2.33) ve bundan
dolay da akarsu akm iin uygulanabilecek bir denklemin taban ak! iin de
kullanlabilece%ini belirterek akarsu akmn a!a%daki gibi yazm!lardr.

B S T
Q Q Q % " (2.33)
t
Q
#ekil 2.5. alkantsz minimum akm tekni%i
22
Burada,
S
Q yzeysel ak!,
B
Q yeraltsuyu ak!,
T
Q toplam akarsu ak!dr. Lyne
ve Hollick (1979) bu iki akm bile!eni iin ayr ayr filtre tekni%ini kullanarak
a!a%daki gibi yazm!lardr.

) (
2
1
1 1 $ $
$
%
% "
k k k k
y y
a
af f (2.34)

) (
2
1
1 1 $ $
%
$
% "
k k k k
y y
a
ab b (2.35)

Burada, f yzeysel ak!, y toplam akarsu akm, b taban ak! ve a filtre
parametresidir. Lyne Hollick algoritmalar olarak bilinen bu denklemler, Nathan
ve McMahon (1990) tarafndan ekilme analizleri iin otomatik metotlarn
de%erlendirilmesinde, Arnold ve Allen (1999) tarafndan toplam akm
kaytlarndan yeralt suyunu ve taban ak!n tahmininde; Arnold ve arkada!lar
(2000) tarafndan yukar Missisipi havzasndaki yeraltsuyu ve taban ak!nn
tahmini iin kullanlm!tr. Chapman (1991), Nathan ve McMahon (1990)
tarafndan yaplan al!may modifiye etmi! ve a!a%daki algoritma formunu teklif
etmi!tir.

) (
3
1
3
1 3
1 1 $ $
%
$
$
%
$
$
"
k k k k
y y
a
a
b
a
a
b (2.36)

Chapman (1991) tarafndan ayn al!mada Denklem 2.36 taban ak! ve
yzeysel ak! iin tekrar dzenlenerek Denklem 2.37i elde edilmi!tir.

) (
2
1
1 1 $ $
%
$
% "
k k k k
f f
a
ab b (2.37)

Daha sonra Chapman ve Maxwell (1996), taban ak!nn ayrlmas iin yaptklar
al!mada Denklem 2.37yi geli!tirerek a!a%daki formu elde etmi!lerdir.
23
k k k
y
a
a
b
a
a
b
$
$
%
$
"
$
2
1
2
1
(2.38)

Eckhardt (2005), Denklem 2.36daki
a
a
$ 2
yerine A terimini ve yine
a
a
$
$
2
1

yerinede B terimini denkleme sokarak Denklem 2.39yi elde etmi!tir.

k k k
By Ab b % "
$1
(2.39)

A>0 ve B>0 olmas halinde, Denklem 2.39 a!a%daki gibi ifade edilebilece%ini
belirtmi!tir.

B
Bf Ab
b
k k
k
$
%
"
$
1
1
(2.40)

Bu denklem yzeysel ak!n olmad% durumlarda a!a%daki gibi
yazlabilmektedir.

1
1
$
$
"
k
b
B
A
bk (2.41)

Eckhart (2005) yapm! oldu%u bu al!mada taban ak!nn toplam ak!a gre
dzenlemesini zerine durmu! ve a!a%daki denklemi elde etmi!tir.

k k
y
A
B
b
$
"
1
(2.42)

Echart (2005),
A
B
$ 1
terimini
max
BFI olarak ifade etmi! ve filtre yntemini toplam
akarsu ak!n, taban ak!n ve filtre katsaysn da kullanarak genel bir ifade
vermi!tir; Elde etti%i bu denklemi, Amerikadaki Beaverdam Creek, Goose Creek
24
havzalar ile Almanyadaki Aar havzasnda uygulam! ve geerlili%ini gstermeye
al!m!tr.

max
max 1 max
1
) 1 ( ) 1 (
aBFI
y BFI a ab BFI
b
k k
k
$
$ % $
"
$
(2.43)

Smakhtin (2001), Denklem 2.36 nn aylk akmlar iin kullanlmas iin a!a%daki
denklemleri teklif etmi!tir. Smakhtin (2001), bu al!masn Gney Afrikadaki,
Sundays, Sabie ve Koonap Nehirleri zerine uygulam! ve hem gnlk hemde
aylk olarak dzenlemi! uygunlu%unu gzlemlemi!tir.

) )( 1 ( 5 , 0
1 1 $ $
$ % % "
m m m m
Q Q a aq q (2.44)

m m m
q Q QB $ " (2.45)

Smakhtin (2001) nin bu al!mas, Hughes ve arkada!lar (2003) tarafndan Mac-
Mac, Bot, Kinira, Groot, Baviaans ve Hlelo nehirleri zerinde denemi! ve
geerlili%ini gstermi!tir.

2.3.2. Wittenberg Yntemi

Wittenberg (1999), Avusturalya, in ve Almanyadaki akm lm
istasyonlarndan alnan akm verilerinden taban ak!n ayrmakta kullanmak zere
lineer olmayan bir rezervuar algoritma ifadesini teklif etmi!tir.

) 1 /( 1
1
) 1 (
$
$
A $
+
,
-
.
/
0 $
% "
b
b
t t t
ab
b t
Q Q (2.46)

Burada Q debi, a ve b boyutsuz sabitlerdir. Bu yntemde, ekilmenin bitti%i
noktadan itibaren geriye Denklem 2.46 ile geriye do%ru akarsu hidrografnn pik
yapt% noktaya kadar e%ri uzatlmakta ve olu!turulan bu e%ri daha sonraki
a!amada akarsu hidrografnn ykselmeye ba!lad% t A zaman admlar iin
25
kaydrlmakta ve t A kadar ileri noktadaki de%eri kendisinden bir nceki de%erle
birle!tirilmektedir (#ekil 2.4).

Taban Ak!
0
0,4
0,8
1,2
1,6
255 260 265 270 275
Zaman (d)
D
e
b
i

(
m
m
/
d
)

#ekil 2.6. Wittenberg Yntemi

2.3.3. Sabit Aralk Metodu

Bu metot, akarsulardaki ekilmelerin belirlenmesinde kullanlan HYSEP
bilgisayar programnn dzenlenmesinde uygulanan metotlardan birisidir (Sloto
ve Crouse, 1996). Bu metot da, 2N gn sonunda olu!an debi taban ak! olarak
ifade edilmi! ve bu noktadan geriye 2N gn dz !ekilde gidilerek dikdrtgen bir
form elde edilmi!tir. Bu i!lemin akarsu hidrograf boyunca defalarca
tekrarlanmas sonucu taban ak! ayrma yntemi gerekle!tirilmektedir (#ekil
2.5).

26
40
50
60
70
80
90
100
01.May.61 06.May.61 11.May.61 16.May.61 21.May.61 26.May.61 31.May.61
Zaman (d)
D
e
b
i

(
m
/
s
n
)
Taban Ak#

#ekil 2.7. Sabit Aralk Metodu

2.3.4. Kayan Aralk Metodu

Bu metot, akarsulardaki ekilmelerin belirlenmesinde kullanlan HYSEP
bilgisayar programnn dzenlenmesinde uygulanan metotlardan bir di%eridir
(Sloto ve Crouse, 1996). Bu metot da minimum debilerden gemek zere 2N
gnlk barlar izilir ve bu barlar yukar a!a% kaydrlmak zere di%er barla ortak
bir taban ak! olu!turacak !ekilde kesi!tirmektedir (#ekil 2.6).
27
0
50
100
150
200
250
01.Oca.61 06.Oca.61 11.Oca.61 16.Oca.61 21.Oca.61 26.Oca.61 31.Oca.61
Taban Ak#

#ekil 2.8. Kayan Aralk Metodu

2.3.5. imen Saplo%lu (2004) Metodu

Bu yntem hem tek pikli hem de ok pikli akarsu akmlar iin uygulanabilir. Tek
pikli hidrograflarda akarsu hidrografnn pik yapt% nokta ile taban ak!nn piki
arasnda 1 gnlk bir gecikmenin oldu%u kabul edilir. ekilmenin sona erdi%i
noktadan taban ak! ekilme katsays ile akarsu hidrograf geriye do%ru, akarsu
akmnn pik yapt% noktann bir gn sonrasna kadar uzatlr. Bylelikle taban
ak!nn pik yapt% nokta bulunur. Bu noktadan sonra, taban ak!nn ykselme
dnemi iin iki i!lem yaplr. "lk olarak, bu noktadan itibaren akarsu hidrografnn
ykselmeye ba!lad% nokta ile taban ak!nn maksimum noktas dz bir izgi ile
birle!tirilir. "kinci olarak, akarsu hidrografnn ykselmeye ba!lad% noktadan
itibaren akarsu pikine kadar Denklem 2.5 yardmyla ileriye do%ru bir e%ri izilir.
28
Bu izilen e%ri de%erleri ile daha nce izilen dz izgi de%erlerinin ortalamas
alnarak taban ak! ayrm yaplr (imen ve Saplo%lu, 2004) (#ekil 2.7).
Bylece akarsu hidrografnn ykselme periyodunda, yeralt suyundan beslenmesi
gz nne alnm! olur.

25
35
45
55
65
75
85
03.Ara.62 04.Ara.62 05.Ara.62 06.Ara.62 07.Ara.62 08.Ara.62 09.Ara.62 10.Ara.62
Zaman (d)
D
e
b
i

(
m
/
s
)

#ekil 2.9. Tek Pikli Taban Ak! Ayrm

Birden fazla pik noktasnn oldu%u hidrograflarda ise, yine tek pik yapan hidrograf
durumuna benzer bir uygulama yaplr, ancak buradaki tek fark pikler arasndaki
gei! blgelerinin dzenlenmesidir. Bu yntemde, akarsu hidrografnn en son pik
yapt% noktann tam altna kadar, taban ak! ekilme e%risi ekilmenin kurak
dnemlerinden ba!layarak geriye do%ru uzatlr. Bu noktadan geriye do%ru son
akarsu pikinin ykselme ba!langcna kadar, nce yatay bir izgi ve sonra akarsu
hidrografnn ilk ba!langcna kadar e%ik do%rusal bir izgi izilerek, bu iki
izginin ortalamas alnr. Bylece, bu dnemde taban ak!nn ya%!larla
beslenmesi gz nne alnm! olur. Ayn i!lem tek pik noktas kalncaya kadar
devam ettirilir. Tek pik noktas kaldktan sonra tek pikli durumlarda yaplan
29
i!lemlerin ayns yaplarak taban ak!nn ayrlmas sa%lanm! olur (imen ve
Saplo%lu, 2004) (#ekil 2.9).

50
70
90
110
130
150
170
190
210
22.Ara.60 27.Ara.60 01.Oca.61 06.Oca.61 11.Oca.61 16.Oca.61
Zaman (s)
D
e
b
i

(
m
7
s
)

#ekil 2.10. ok Pikli Hidrografta Taban Ak! Ayrm

30
3. MATERYAL ve METOT

3.1 G!R!#

Bu al!mada, akarsu ekilme analizlerinin uygulanmas iin Kpray nehrinin
Be!konak akm gzlem istasyonundaki llm! debi de%erleri kullanlm!tr. Bu
blmde Kpray nehri Be!konak lm istasyonuna ait zelliklere de%inilerek,
akarsu ekilmelerine etkiyen ya%!, szma, buharla!ma ve terleme konular ele
alnd. Daha sonra al!mada kullanlan metot hakknda bilgi verilerek, bu
metodun kullanlmas iin gerekli olan akarsu ve taban ak! ekilme katsaylar
ile minimum ve maksimum taban ak! de%erlerinin bulunmas iin izlenen yollar
anlatld.

3.2. KPRAY NEHR!N!N GENEL ZELL!KLER!

Kpray nehri, E%irdir glnn do%usunda Anamas da%nn batsndan do%ar.
Nehrin toplam uzunlu%u 156 km olup, toplam havza alan 2498 km dir. Havzaya
yllk 3,2x
6
10 m ya%! d!er, ayrca yllk ortalama scaklk 18.6
o
C ve ortalama
ya%!l gn says 90dr. Be!konak lm istasyonunda kurak sezonlarda
olu!acak minimum debi 30 m/s olarak tahmin edilmektedir. Nehir bu blgedeki
en nemli akarsulardan birisidir (Fizibilite Raporu, 1983).

3.2.1. Kpray Nehrinin Jeolojisi

Kpray havzas genellikle, Miocene a%nn kayalar olan sedimentlerden
olu!ur. Bu sedimenter kayalar Kprayn ve Be!konak istasyonunun jeolojik
yaps ierisinde en ok kar!la!lan kaya trdr. Kpray nehri boyunca, genel
formasyon geirimsiz veya yar geirimli !eklindedir (Fizibilite Raporu, 1983).

3.2.2. Debi ve Ya%$ lm istasyonlar

Blgede !u an kullanlmayan Bulasan ve Ksk ile beraber Anamas, Yenice,
Kasmlar ve Be!konak olmak zere alt debi lm istasyonu mevcuttur. Ya%!
31
lmleri iinse, Yenice, Anamas, Kasmlar, Be!konak, Antalya, Kovada,
Karacaren, Serik, D!emealt, Stler ve Derebucak istasyonlar
kullanlmaktadr. Ya%! lm istasyonlarnda, ayrca scaklk, nemlilik,
buharla!ma, basn ve rzgar verileri de mevcuttur (Fizibilite Raporu, 1983).

3.2.3. Ya%$

Blgede k! aylarna tekabl eden, Kasm #ubat aylar en ya%!l aylardr.
zellikle Ocak aylarnda yllk 220 mm ya%! d!er. Temmuz ve A%ustos aylar
ise en kurak dnemlerdir. Bu dnemlerde ortalama ya%! yksekli%i 10 mm
civarndadr (Fizibilite Raporu, 1983).

3.2.4. Scaklk

Blgede gzlemlenen en yksek scaklk 44,6
o
C, en d!% ise -4,6
o
C
civarndadr ve yllk ortalama scaklk ise 18,6
o
C dir (Fizibilite Raporu, 1983).

3.2.5. Buharla$ma

Blgenin farkl ksmlarnda bitki rtsnn yo%unlu%una gre farkl buharla!ma
oranlar mevcuttur. Be!konak lm istasyonundan alnan verilerle elde edilen
ortalama buharla!ma de%erleri tablo 3.2.1de verildi%i gibidir (Fizibilite Raporu,
1983).

izelge 3..1. Be!konok lm "stasyonundan Alnan Aylk Buharla!ma verileri

AYLAR OCAK "UBAT MART N$SAN MAYIS HAZ$RAN TEMMUZ
BUHARLA"MA(mm) 51,2 49,7 70,5 88,3 114,1 160,8 186

AYLAR A%USTOS EYLL EK$M KASIM ARALIK TOPLAM
BUHARLA"MA(mm) 167,9 138,5 95,9 59,6 52,6 1235,1

3.2.6. Sedimentasyon

Kpray nehri zerinde meydana gelen sediment miktar, Devlet Su "!lerinin
Be!konak lm istasyonunda 1969-1980 yllar arasnda rastgele belirledi%i 123
32
gnlk verilere gre de%erlendirilmi!tir. Bu verilerde maksimum sediment miktar
1391, ppm minimum sediment miktar ise 2,5 ppm olarak gzlenmi!tir. Bu blge
iinse ortalama sediment miktar 112 ppm olarak tayin edilmi!tir (Fizibilite
Raporu, 1983).

3.2.7. Kar Erimeleri

Havzada kar erimeleri, #ubat aynn ortalarndan Mays aynn ortalarna kadar
devam eder. Nehirde kar erimelerinin en ok etkili oldu%u aylar Mart ve Nisan
aylardr. Mart ve Nisan aylarnda, 1500 m nin zerindeki alanlar genellikle karla
kapldr ve bu alanlar kpray havzas iin 540 km dir. 1930 1980 yllar
arasnda yaplan lmlerde, gnlk kar erime miktarnn ortalama 0,401 mm/
o
C-
gn olarak tespit edilmi!tir.

3.3. AKARSU EK!LMELER!N! ETK!LEYEN PAREMETRELER

Akarsu ekilmelerinin dzenli bir e%ilim gsterebilmesi iin akarsuda meydana
gelebilecek buharla!ma, terleme, szma olaylarnn olmamas gerekir. Ayrca
ekilmenin dzeninin bozulmamas iin ekilme srasnda ya%!n meydana
gelmemesi veya etkisiz olmas gerekir. Pratikte byle bir olay mmkn de%ildir.
Ayrca, yllar iinde havzaki mevcut bitki rtsnn yada canl nfusunun
de%i!imi ile akarsuyun ekilme karakteristikleride yllar boyunca de%i!mektedir.
te yandan yeryznde global olarak meydana gelen scaklk de%i!imleri ile
mevsimsel de%i!imler de akarsuda meydana gelen ekilmenin dzenini bozan
etmenlerdir. Bu parametrelerin akarsu ekilme davran!na etkileri a!a%da
verilmi!tir.

3.3.1. Ya%$

Atmosferden kat yada sv halde yeryzne d!en sulara ya%! denilir. Sv
haldeki ya%! ya%mur !eklindedir, kat haldeki ya%! ise kar, dolu, %, kra%
!ekillerinde olabilir. Ya%mur ve kar hidrolojik bakmdan en nemli iki ya%! !ekli
olup aralarndaki en nemli fark ya%mur halinde d!en sular derhal ak! haline
33
getikleri halde karn genellikle uzun sre sonra eriyerek ak! haline gemesidir
(Bayazt, 1991).

Ya%an ya%!n ya%! fazlas ksm yzeysel ak!a geer. Yzeysel ak!a geen
sular ise akarsuya direkt olarak katk sa%lar ve akarsu ak!nn bir ksmn
(yzeysel ak!) olu!tururlar. Ya%!n bir ksm ise yzeyin hemen altna
(gecikmesiz yzeyalt suyu) yada daha derinlere szarak gecikmeli yzey alt
suyu, yeralt suyuna katlr.

Ya%!lar, akarsu zerinde e!itli !ekillerde hidrograflara neden olur. Ya%!
sresinin, ya%!n alansal da%lmnn ve ya%! !iddetinin akarsu hidrografna
yapt% etkiler #ekil 3.1.a-gde verilmi!tir. #ekil 3.1.a-c de%i!ik zamanlarda
meydana gelen ayn !iddetteki ya%!larn hidrografa etkileri, #ekil 3.1.d ve
3.1.ede zamanla ya%! !iddetindeki azalma ve art!larn hidrografta meydana
getirdi%i de%i!imler ile #ekil 3.1.f ve 3.1.gde ise hem de%i!ik zama srelerinde
toplamda ayn miktarda hemde kendi iinde azalan ve artan ya%! !iddetinde
meydana gelen ya%!larn hidrograf nasl etkiledi%i gsterilmi!tir (Linsley, 1982).

3.3.2Szma

Birim zamanda, birim alandan zeminin altna geen su miktarna szma !iddeti
denir. #ayet, havzada meydana gelen ya%! !iddeti szma !iddetinden fazla ise,
yzeysel ak! ve szma ayn anda meydana gelir. Di%er taraftan, ya%! !iddeti
szma !iddetinden kk veya e!it oldu%u durumlarda, yzeysel ak! meydana
gelmez ve ya%an ya%!n tamam yeraltna szar. Szma zamanla ve bulundu%u yer
itibari ile e!itlilik gsterir. Doygun tabaka kalnl%, yzey suyu derinli%i, zemin
nemi, Havzann jeolojik yaps, ya%!n sk!trmas, ince danelerin ykanmas,
insan ve hayvan sk!trmalar, bitki rts ve scaklk gibi etmenler szmaya etki
etmektedir. Szma miktarnn fazla olmas halinde, akarsu ekilmeleri de daha
hzl olacaktr. Bunun yannda szma miktar yldan yla de%i!ebildi%i gibi
mevsimsel olarak ta de%i!mektedir (#en, 2003).

34
A B C D
A B C D
A B C D
A B C D
A B
A B C
C D
D
C D
A
B A C D
A B C
A D C B
B C D
A B C
A
A
B
B C D
A B C D
D
D
a
b
c
d
f
e
g

#ekil 3.1. Ya%! sresinin a-c, ya%!n alansal da%lmnnd-e ve ya%! sresinin
f-g akarsuda olu!turdu%u hidrograflar (Linsley,1982)

3.3.3. Buharla$ma

Bir akarsu havzasnda bulunan sular, havza scakl%nn etkisiyle direkt olarak
buharla!rlar. Bununla beraber, ya%!lar srasnda bitkiler tarafndan alkonulan
sular da scakl%n etkisiyle buharla!rlar. Buharla!ma miktarnn artmas ile
akarsulardaki ekilmelerde de bir art! gzlenir. Buharla!ma ve terleme miktar
35
zemin nemine, bitki rtsne ve bunlarn geli!im oranlarna scakl%a, rzgar
hzna, basnca, su yz alanna, derinli%e ve su yz ile atmosfer arasndaki
buhar iletimi gibi bir takm etmenlere direkt olarak ba%ldr. (#en, 2003)

3.3.4.Terleme

Bitkilerin byme ve hayatlarn srdrebilmek iin kkleriyle aldklar suyun bir
ksmn fotosentez yolu ile d!ar vermesi olayna terleme denir. Bir bitki byme
srasnda kendi a%rl%nn 200 ila 1500 kat arasnda suyu terleme ile d!ar verir.
Genel olarak, bitkilerin gnlk olarak saat de 0,1 mm ila 5 mm arasnda de%i!en
oranlarda terlerler (#en, 2003). Bundan dolaydr ki, bir su toplama havzasndaki
bitki rtsnde yllar iinde meydana gelebilecek de%i!imler, akarsuda meydana
gelebilecek ekilme oranlarn etkilemektedir. Akarsuda meydana gelen ekilme
miktar, bitki rtsnn artmas ve dolaysyla terleme miktarnn artmas
nedeniyle hzl bir !ekilde gerekle!mektedir.

3.4. AKARSU EK!LMELER!N!N MODELLENMES!

3.4.1 Giri$

Denklem 3.1de gsterildi%i gibi akarsulardaki akm, yzeysel sularn (
s
Q ),
yzeyalt sularn (
ss
Q ) ve yeralt suyunun (
b
Q ) katksndan meydana gelir (#ekil
3.2). Yzeysel sular ya%!lara ba%l olmakta ve yakla!k olarak belirlenebilmekte
yeralt sular da miktarsal olarak baz kuyu gzlemleri sonucu bulunabilmektedir.
Yzeyalt sular ise genellikle gecikmeli ve gecikmesiz olmak zere iki bile!ene
ayrlmaktadr. Bu yzden, gecikmesiz gecikmesiz yzeyalt sularn yzeysel ak!
halinde d!nmek ve gecikmeli yzeyalt sularn ise taban ak!nn bir paras
olarak d!nmek akarsu akmlarnn tahmini iin yeterli olabilmektedir (Bayazt,
1991).

b ss s
Q Q Q Q % % "
0
(3.1)

36

#ekil 3.2. Akarsu Akm Bile!enleri

Denklem 3.1de gsterilen yzeyalt sular, yzeysel sulara ve taban ak!na
katld% zaman a!a%daki form elde edilir.

b s
Q Q Q % "
0
(3.2)

Bu denklemdeki akm bile!enleri iin ayr ayr ekilme ifadeleri Bousinesq (1877)
nin teklif etti%i Denklem 2.5 yardm ile a!a%daki gibi yazlr.

min min
) ( ) ( Q e Q Q e Q Q Q
t
b
t
b o t
b s
% $ % $ "
$ $ # #
(3.3)

Burada
t
Q t anndaki akarsu debisi,
s
# yzeysel ak! ekilme katsays,
b
# ise
taban ak! ekilme katsaysdr.
Debi
Zaman
ss
Q
b
Q
min
Q
s
Q
0
Q
37
Elde etti%imiz bu denklem ile modellemenin yaplabilmesi iin akarsu ekilme
katsays, maksimum taban ak!, minimum taban ak! ve taban ak!
katsaylarnn nceden tahmin edilmesi gerekmektedir. Modelin bir rnek
zerinde incelenmesi a!a%daki blmde verilmi!tir.

3.4.2. Akarsu ekilme Katsaylarnn Belirlenmesi

ekilme katsaylar akarsu ekilmelerinin dzenlenmesi iin en nemli
parametrelerden birisidir. ekilme katsaylar zamanla havza alannda meydana
gelen fiziksel de%i!melere, mevsimsel faktrlere, zemine, yeralt suyu katksna ve
ya%!a gre farkllklar gsterebilmektedir. Bu yzden bir akarsuyunekilme
katsaylarn belirlerken sadece tek bir saydan bahsedilemez. Bu al!mada,
akarsu ekilme katsaylarn ba!lca etkileyen parametreler olan mevsimsel etkiler
ve ya%!lar ve ya%! srelerini dikkate alarak ekilme katsaylar belirlenmeye
al!ld.

Yzeysel ak! ekilme katsaylarnn belirlenmesinde ncelikle, Kpray
Be!konak 1961 1980 su yllar arasnda grlen akm ekilmelerinin tamam
iin Bousinesqnin temel akm denkleminden (Denklem 2.5) gerek ekilme
katsaylar belirlenmi!tir. Sonra, ekilme ba!lamadan nceki akarsu debisi (pik
debi) ve bu debiye ula!ncaya kadar meydana gelen ya%! sresi ile ya%!lar
ba!lamadan nceki akarsu debileri ( * Q ) belirlendi. Bu verilerden ya%! srelerine
ve meydana geldikleri aylara gre gruplamalar yapld. Gruplanan her bir veri
dizinindeki her bir ekilme olay iin pik debiler ya%!lar ba!lamadan nceki
debilere blnd ve bu olaydaki ekilme belirlenmi! oldu. Elde edilen tm veriler,
btn aylar ve btn ya%! sreleri iin ayr ayr grafiklere girildi. Bu i!lemler
yaplrken, bir gnlk ya%!lardan sonra meydana gelen ekilmeler iin bir gnlk
ve iki gnlk ya%!lardan elde edilen veriler, iki gnlk ya%!lardan sonra
meydana gelen ekilmeler iin bir gnlk, iki gnlk ve gnlk ya%!lardan
sonra meydana gelen ekilme katsaylar ve ayn !ekilde , drt ve be! gnlk
ekilme katsaylar belirlendi.

38
Dzenlenen bu veriler, yatay ekseni ya%!lardan sonraki meydana gelen debilerin
ya%!lardan nceki debiye oran ve d!ey ekseni de ekilme olaynda Bousinesq
denklemiyle bulunan ekilme katsaylarnn bulundu%u bir grafik zerinde
gsterildi. Olu!turulan bu grafikler arasndaki noktalara en uygun olacak !ekilde
bir e%ri geirildi ve bu e%rinin denklemi ile bu denkleme ait korelasyon katsays
bulundu. Bu denklemler her ay ve o aya ait her ya%! sresi iin bir tablo zerinde
toplu halde gsterildi. Bylelikle, herhangi bir ayda o aya ait ya%! sresi ve debi
de%erler oranlar girilerek ekilme katsaylarnn nceden tahmin edilebilmesi
olanak sa%lanm! oldu. Elde edilen bu veriler ( *
0
Q Q
s
# ), bir grafik ka%da
i!lenerek aralarndaki ili!ki belirlenmi! oldu (#ekil 3.3 ve #ekil 3.4). Bylelikle
akarsu ekilme katsaylar, ekilme olay ba!lamadan nce o andaki akarsu
debisine, ya%! sresine ve ya%!lar ba!lamadan nce grlen debi de%erlerine
gre nceden tahmin edilebilmesi ve mevsimsel etkilerin minimuma indirilmesi
sa%lanm! oldu. Bu i!lemler sonucu elde edilen tm ekilme katsays denklemleri
izelge 3.2 de gsterildi. Ayrca ekilme katsaylarnn bulunmasyla ilgili 2 tane
rnek a!a%da #ekil 3.3 ve #ekil 3.4 de gsterilmi!tir.

5 Gnlk Ocak Ay
# = 0,2166Ln(Q0/Q*) + 0,0485
R
2
= 0,8944
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Q0/Q*
e
k
i
l
m
e

K
a
t
s
a
y
,

#

#ekil 3.3. Kpray Be!konak Akm Gzlem "stasyonunun Ocak Ay Be! Gnlk Ya%! Sonucu
Olu!an ekilme Katsays Grafi%i
39
3 Gnlk Mart Ay
# = 0,2455Ln(Q0/Q*) + 0,0602
R
2
= 0,7547
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
1 2 3 4 5 6 7 8
Q0/Q*
e
k
i
l
m
e

K
a
t
s
a
y
,

#

#ekil 3.4. Kpray Be!konak Akm Gzlem "stasyonunun Mart Ay Gnlk Ya%! Sonucu
Olu!an ekilme Katsays Grafi%i

3.4.2.1. Akarsu ekilme Katsaylarn Belirlemek !in FORTRAN Dilinde
Program

Akarsu ekilme katsaylarnn belirlenmesinde kullanlan ve bir nceki blmde
anlatlan yntem ile akarsu ekilme katsaysnn hesaplamalar yaplabilir. Biz bu
al!mada yukarda gsterdi%imiz yntemde olu!turdu%umuz tablonun otomatik
olarak kullanlmas amacyla bir bilgisayar program geli!tirdik ve ak! !emasn
a!a%da gsterdik (#ekil 3.5).

Olu!turulan bu programa ekilmenin oldu%u ay ve ekilme ba!lamadan nceki
ya%! sreleri girilerek gerekli denkleme ula!lmas ve ekilme ba!lamadan nceki
40
maksimum debi ile ya%!lar ba!lamadan nceki debi de%erlerinin de verilmesiyle
ekil katsaysnn do%rudan bulunmas amalanm!tr.

Ba!la
Ay=1 ve
t=1
Gir Qmax,
Q*, Ay, t
Ay=12 ve
t=5
#' yaz
Stop
Ay=1 ve
t=2
#"0,2621Ln(Qmax/Q*)
+0,0711
#"0,2706Ln(Qmax/Q*)
+0,0974
#"0,2926Ln(Qmax/Q*)
+0,0934

#ekil 3.5. ekilme Katsaylarn Bulunmas "in Kullanlan Bilgisayar
Programnn Ak! #emas
41
3.4.3.Taban Ak$ ekilme Katsaysnn Belirlenmesi

Taban ak! ekilme katsaylar akarsu akmnn kurak zamanlarndaki (yaz
aylar).debiler dikkate alnarak hesaplanm!tr. Bunun iin, 1961-1980 su yllar
arasnda Kpray Be!konak lm istasyonundan alnan veriler kullanld. Taban
ak! ekilme katsaylar, Bousinesq denklemi (Denklen 2.5) kullanlarak
belirlendi. taban ak!larndaki azalmann yzeysel ak!a gre daha az de%i!ken
olmas ve mevsimlerden ve meydana gelen ya%! !iddetinden daha az
etkilenmesinden dolay btn de%erlerin ortalamas alnd. Kpray Be!konak
lm istasyonu iin bu de%er 0,006 olarak hesapland.

3.4.4. Minimum Taban Ak$nn Belirlenmesi

Kpray Be!konak lm istasyonunda alnan 1961-1992 su yllar arasnda
meydana gelmi! en kk debi de%eri, minimum taban ak! de%eri olarak gz
nne alnd ve 28 m/s olarak tespit edildi. Tespit edilen bu de%er modelleme
al!mas srasnda akarsuda grlebilecek minimum debi olarak kullanld.

3.4.5. Maksimum Taban Ak$nn Belirlenmesi

Bu al!ma iin 1961- 1980 yllar arasndaki de%erler kullanld. 1981-1992 su
yllar ise test amal kullanld. Test amal bulunan bu de%erler grafikler halinde
de%erlendirmeler ksmnda ekilmelerin modellenmesiyle beraber sunuldu. Bu
i!lemlerin yaplabilmesi iin ncelikle taban ak! ykselme katsaysnn
bulunmasna al!ld. Bunun iinde taban ak! ekilme katsaysna ba%l bir
de%er bulmak iin ! (taban ak! ykselme katsays) katsaysnn bulunmasna
al!ld. ncelikle belirlenen ekilme katsaylaryla akarsu ak!nn taban ak!na
geti%i noktadan geriye do%ru e%ri akarsuyun pik yapt% noktaya kadar uzatld.
Bu noktadaki e%ri ise bir nceki ekilmenin bitti%i noktaya kadar belirli bir
katsay ile uzatld ve bu i!lem ya%!larn ilk ba!lad% gne kadar devam ettirildi
ve ! katsays dzenlendi. Topra%n neme doydu%u Aral%n 15 i ile Nisann 1i
42
arasnda ve yln geri kalan ksm iin iki tane ! katsays dzenlendi. #ekil 3.5
ve 3.6 de ! katsaysnn bulunmasyla ilgili iki rnek gsterildi.

izelge 3.2. Yzeysel Ak! ekilme Katsaylar

* Y.G.S
AY

1 Gnlk Ya%$

2 Gnlk Ya%$

3 Gnlk Ya%$

4 Gnlk Ya%$

5 Gnlk Ya%$

OCAK
0934 , 0
) ( 2926 , 0
%
" x Ln
s
#

0974 , 0
) ( 2706 , 0
%
" x Ln
s
#

0815 , 0
) ( 2659 , 0
%
" x Ln
s
#

052 , 0
) ( 2696 , 0
%
" x Ln
s
#

0485 , 0
) ( 2166 , 0
%
" x Ln
s
#

#UBAT 0816 , 0
) ( 3038 , 0
%
" x Ln
s
#

0715 , 0
) ( 2919 , 0
%
" x Ln
s
#

054 , 0
) ( 2886 , 0
%
" x Ln
s
#

0658 , 0
) ( 2351 , 0
%
" x Ln
s
#

043 , 0
) ( 2057 , 0
%
" x Ln
s
#

MART 0581 , 0
) ( 2959 , 0
%
" x Ln
s
#

0626 , 0
) ( 261 , 0
%
" x Ln
s
#

0602 , 0
) ( 2455 , 0
%
" x Ln
s
#

0677 , 0
) ( 219 , 0
%
" x Ln
s
#

0667 , 0
) ( 1754 , 0
%
" x Ln
s
#

N!SAN 0438 , 0
) ( 4402 , 0
%
" x Ln
s
#

0625 , 0
) ( 216 , 0
%
" x Ln
s
#

0628 , 0
) ( 192 , 0
%
" x Ln
s
#

0637 , 0
) ( 2026 , 0
%
" x Ln
s
#

0527 , 0
) ( 182 , 0
%
" x Ln
s
#

MAYIS 0324 , 0
) ( 5755 , 0
%
" x Ln
s
#

0328 , 0
) ( 5445 , 0
%
" x Ln
s
#

04 , 0
) ( 5246 , 0
%
" x Ln
s
#

HAZ!RAN
0266 , 0
) ( 597 , 0
%
" x Ln
s
#

0257 , 0
) ( 5945 , 0
%
" x Ln
s
#

0309 , 0
) ( 5388 , 0
%
" x Ln
s
#

TEMMUZ 0102 , 0
) ( 6514 , 0
%
" x Ln
s
#

0105 , 0
) ( 6505 , 0
%
" x Ln
s
#

0009 , 0
) ( 6241 , 0
%
" x Ln
s
#

A"USTOS 0151 , 0
) ( 6406 , 0
%
" x Ln
s
#

0159 , 0
) ( 6484 , 0
%
" x Ln
s
#

0286 , 0
) ( 7843 , 0
$
" x Ln
s
#

EYLL 0189 , 0
) ( 6011 , 0
%
" x Ln
s
#

0238 , 0
) ( 5341 , 0
%
" x Ln
s
#

0351 , 0
) ( 446 , 0
%
" x Ln
s
#

0328 , 0
) ( 2964 , 0
%
" x Ln
s
#

EK!M
0554 , 0
) ( 368 , 0
%
" x Ln
s
#

0534 , 0
) ( 3621 , 0
%
" x Ln
s
#

0679 , 0
) ( 3074 , 0
%
" x Ln
s
#

0468 , 0
) ( 3048 , 0
%
" x Ln
s
#

031 , 0
) ( 3193 , 0
%
" x Ln
s
#

KASIM 0725 , 0
) ( 3071 , 0
%
" x Ln
s
#

075 , 0
) ( 2823 , 0
%
" x Ln
s
#

0768 , 0
) ( 2734 , 0
%
" x Ln
s
#

0301 , 0
) ( 287 , 0
%
" x Ln
s
#

0267 , 0
) ( 2955 , 0
%
" x Ln
s
#

ARALIK
0846 , 0
) ( 2991 , 0
%
" x Ln
s
#

0851 , 0
) ( 2849 , 0
%
" x Ln
s
#

0863 , 0
) ( 2769 , 0
%
" x Ln
s
#

0583 , 0
) ( 2746 , 0
%
" x Ln
s
#

0711 , 0
) ( 2621 , 0
%
" x Ln
s
#

*YGS= Ya%$l Gn Says
Ln(x) = * / (
max
Q Q Ln )
43
1961 su yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
01.Eki.60 20.Kas.60 09.Oca.61 28."ub.61 19.Nis.61 08.Haz.61 28.Tem.61 16.Eyl.61
Kpray Be!konak lm "stasyonu 1961 Su Yl Akm Verileri
D
e
b
i
#ekil 3.6. 1961 yl ! katsaylarnn Bulunmasnda Kullanlan Grafik

1962 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
700
D
e
b
i
#ekil 3.7. 1962 yl ! katsaylarnn Bulunmasnda Kullanlan Grafik

44
izelge 3.3. Taban Ak! Ykselme Katsaylar

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968
1
! 1,2 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 2 1,2
2
! 4,4 5,2 5,4 5,4 5,2 5,2 6 4

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976
1
! 1,2 1,5 1,4 1,7 1,5 1,5 2 1,9
2
! 5 6,1 6 6,1 5,4 6 6,5 6,4

1977 1978 1979 1980 ORTALAMA
1
! 2 1,8 1,9 2 1,72
2
! 6,5 6,3 6,4 6,6 6

Bulunan bu katsaylarn ortalamas alnd%nda "
1
! 1,72 "
2
! 6 olarak
hesapland. Bu katsaylar yardm ile 1981 1992 su yllar arasnda taban ak!
ayrm yntemlerinin uygunlu%u drdnc blmde gsterildi.

Bulunan bu katsaylar ve taban ak! ekilme katsaylar, akarsu ekilmelerinin
modellenmesinde Denklem 3.3 kullanrken gerekli olan maksimum taban
ak!nn nceden belirlenmesinde kullanld.
45
4. BULGULAR

Kpray Be!konak istasyonundan alna veriler !%nda Denklem 3.3 iin gerekli
olan drt parametrenin (yzeysel ak! ekilme katsays, taban ak! ekilme
katsays, minimum taban ak! ve pik noktann altnda olu!acak maksimum taban
ak!) elde edilmesi nc blmde gsterildi. Bu blmde, Be!konak lm
istasyonuna ait 1981 -1991 su yllar arasnda elde edilmi! verilere Denklem
3.5in uygulamasyla Bir nceki blmde taban ak! ykselmelerinde elde edilen
katsaylarn do%rulu%u gsterildi.

4.1. Modellemenin Uygulanmas

Modelleme admlar

- Birinci adm : ekilme ba!lamadan nceki debi, ya%! sresi ve ya%!lar
ba!lamadan nceki akarsu debisi belirlenip daha nceden olu!turulan
tablolardan yararlanlarak akarsu ekilme katsays belirlendi.
- "kinci adm : Ba!langtaki tabanak! debisi belirlenerek ekilmenin
modellenece%i tarihe kadar olan srede ya%!l dnemler iin daha nce
belirlenen tabanak! ykselme katsays ile tabanak! ykseltilip ya%!sz
dnemler iin alalma katsays ile d!rlerek o andaki maksimum
tabanak! bulundu.
- nc adm : Ba!lang debisi maksimum tabanak! debisi ve daha
nceden bulunan minimum tabanak! modele konularak modelleme
al!mas yrtld ve bulunan sonular grafikler halinde gsterildi.

46
1981 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
700
800
D
e
b
i

#ekil 4.1. 1981 Su Yl Hesaplanan Taban Ak! De%erleri

1981 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
700
800
D
e
b
i

#ekil 4.2. 1981 Su Yl Modelleme Sonucu De%erleri

47
1982 Su Yl
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
D
e
b
i


1982 Su Yl
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
D
e
b
i


48
1983 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
D
e
b
i


1983 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
D
e
b
i


49
1984 Su Yl
0
200
400
600
800
1000
1200
D
e
b
i


1984 Su Yl
0
200
400
600
800
1000
1200
D
e
b
i


50
1985 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
D
e
b
i


1985 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
D
e
b
i


51
1986 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
D
e
b
i


1986 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
D
e
b
i


52
1987 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
D
e
b
i

1987 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
D
e
b
i
53
1988 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
D
e
b
i


1988 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
D
e
b
i


54
1989 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
D
e
b
i


1989 Su Yl
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
D
e
b
i


55
1990 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
D
e
b
i


1990 Su Yl
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
D
e
b
i


56
1991 Su Yl
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
D
e
b
i


1991 Su Yl
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
D
e
b
i

57
5. TARTI#MA ve SONU

Bu al!mada, akarsu ekilmelerinin nceden tahmin edilebilmesi iin yeni bir model
geli!tirildi. Model, Kpray-Be!konak Akm Gzlem "stasyonundan alnan verilere
uyguland. Yzeysel ak! ve taban ak! ekilme katsaylar, minimum taban ak! ve
taban ak!nn ykselen ksm iin gerekli olan katsaylarn elde edilmesi iin izlenen
yollar belirtildi ve gerek akarsu hidrograflar zerinde ekilmeler gsterildi. Bu
al!mada elde edilen sonular a!a%da zetlenmi!tir.

1- Akarsu ekilmelerinin modellenebilmesi iin yeni bir denklem teklif edilmi!
ve bu denklemin Kpray Be!konak akm gzlem istasyonundan alnan
verilere uygulanabilece%i grlm!tr.

2- Yzeysel akm ekilme katsaylarnn bulunmasnda mevsimlerin dolaysyla
aylarn ve ekilme ba!lamadan nceki ya%!l gn saysnn etkili oldu%u
grlm!tr.

3- Taban ak! ekilme katsaysnn bulunmas iin akmn tamamen taban
ak!ndan olu!tu%u kurak yaz dnemlerinin kullanlmas gerekti%i d!nlm!tr.

4- Minimum taban ak!nn tespitinde, gzlem istasyonundan elde edilen tm
akm verilerinin en k%nn kullanlmas gerekti%i grlm!tr.

5- Akarsu ekilmelerinin nceden tahmin edilebilmesi iin gerekli olan taban
ak! miktarnn ekilme ba!lamadan belirlenebilesi iin taban ak! ykselme
katsaysnn bulunmas gerekti%i ileri srlm! ve akarsu akm verileri zerinde
yaplan al!malarla do%rulu%u gsterilmi!tir.

6-Taban ak! ykselme katsaylarnn mevsimlere gre de%i!ti%i ve yaz aylar
iin ayr k! aylar iin ayr katsaylarn kullanlmas gerekti%i d!nlm!tr.
61
KAYNAKLAR

Aksoy, H., Bayazt, M. 2001, Probabilistic approach to modelling of recession
curves. Hydrological Sci, 46(2) April 269-285.

Anderson, M.G. and Burt, T.P., 1980. Interpretation of recession flow. J. of Hydrol.,
46:89-101.

Arnold, J.G., R.S. Muttiah, R. Srinivasan, and P.M. Allen. 2000. Regional estimation
of base flow and groundwater recharge in the upper Mississippi basin. J. of
Hydrology 227(2000):21-40.

Barnes, B.S., 1939. The structure of discharge recession curves. Trans. Am.
Geophys. Union. 20: 721 725

Bates, B.C. and Davies.P.K., 1988. Effect of baseflow separation procedures on
surface runoff models. J. of Hydrol.,103:309-322.

Bayazt, M. Hidroloji, "T "n!aat Fakltesi Matbaas, "stanbul, 1991.

Bingham, R. H. 1986. Regionalization of low-flow characteristics of Tennessee
streams. U.S. Geological Survey Water Resources Investigations, Rep. 85
4191, U.S. Geological Survey, Reston, USA.

Birtles, A.B., 1978. Identification and separation of major base flow components
from a stream hydrograph. Water Resour. Res., 14(5):791-803.

Boussinesq, J., 1877. Essai sur la theorie des eaux courantes. Memoires presentes par
divers savants a I Academic des Sciences de I Institut National de France,
Tome XXIII No 1. (Cited by Hall (1968).)

Box, G. E. P., and Jenkins, G. M. 1976. Time Series Analysis: Forecasting and
Control. Holden-Day, San Francisco.

Brutsaert, W. and Nieber, J.L. 1977, Regionalized drought flow hydrographs from a
mature glaciated plateau Water Resour Res., 13(3): 637-643.

Clausen, B., 1992. Modelling stremflow recession in two Danish streams. Nord.
Hydrol., 23(2): 73 88.

Chapman, T. G. 1991. `Comment on ``Evaluation of automated techniques for
baseflow and recession analyses'' by R. J. Nathan and T. A. McMahon', Wat.
Resour. Res., 27, 1783-1784.

Chapman, T. G. and Maxwell, A. I. 1996. `Baseflow separation comparison of
numerical methods with tracer experiments', in Hydrol. and Water Resour.
Symp. Institution of Engineers Australia, Hobart. pp. 539-545.

61
imen, M. Saplo%lu, K., 2004, Aprocedure For Separation Of Baseflow, Balwois
Ohrid, FY Republic of Macedonia 25-29 May

Demuth, S., 1989. Research basin studies. In: Flow regimes from experimental and
network data (FREND) Institute of Hydrology. Wallingford, UK.

Demuth, S. and Hagemann, L., 1993. Case study of regionalising base flow in SW
Germany applying a hydrogeological index. In : flow regimes from
international experimental and network data (FREND), Vol. I: hydrological
Studies. Institute of Hydrology, Wallingford, UK.

Dickinson, W. T., Holland, M. E., and Smith, G. L. 1967. An experimental rainfall
runof facility, Hydrology Paper 25. Colorado State University, Fort Collins.

Eckhardt K. 2005, How to construct recursive digital filtres for baseflow separation.
Hydr. Pro. 19,507-515

Feasibility Report on Be!konak Hydroelectric Pover Develoment Project, Turkey 1983

Gottschalk, L. And Perzyna, G., 1993. Low flow distribution along a river. IAHS Publ.213

Grip, H., 1977 Recession en tidsinvariant process? Vannet i Norden, 10 (2):50-53

Hughes A.D. Hannart P. and Walkins D.2003, Continuous baseflow separation from
time series of daily and montly streamflow data. "ns for Water Research
Rhodes University South Africa vol.29 No 1

James L.D and Thompson, W.O. Least squares estimation of constants in a linear
recession model Water Resour.Res., 6(4), 1062-1069, 1970.

Jones, P.N. and McGilchrist, C.A., 1978. Analysis of hydrological recession curves.
J.Hydrol., 36:365-374.

Kelman, J., 1980. A stochastic model for daily streamflow.J.Hydrol., 47 :235-249

Knisel, W.G., 1963. Baseflow recession analyisis for comparison of drainage basin
ond geology.J.Geophys. Res, 68 :3649-3653

Linsley, Ray K. 1982 Hydrology for engineers McGraw-Hill International Book London

Lyne, V., and M. Hollick, 1979. Stochastic time variable rainfall runoff
modelling, I.E. aust., Canberra

Nutbrown, D.A. 1975 Normal mode analysis of the linear equation of groundwater
flow Water Resour. Res., 11(6), 979-987.

Nutbrown, D.A. and Downing, R.A., 1976 Normal-mode analysis of structure of
baseflow-recession curves. J.Hydrol., 30:327-340
61
Otnes,J. 1953,Uragulerte elvers vassforing i torrvarsperioder Nor. Geogr. Tidsskr.,
14, 210-218.

Otnes, J., 1978. Torrvaerskurven In: J. Otnes and E rwetad (editors) Hydrologi i
Praksis. Ingeniorforlaget, Olso, pp. 227-233

Riggs, H.C., 1964. The base-flow recession curve as an indicator of ground water.
Hydrol. Sci. Bull. Journal, 63 : 352-363

Sing, K. P. and Stall, J.B., 1971. Derivation of base flow recession curves and
parameters. Water Resour. Res, 7(2): 292 303

Sloto, R.A., and Crouse, M.Y., 1996, HYSEP: A computer program for streamflow
hydrograph separation and analysis: U.S. Geological Survey Water-
Resources Investigations Report 96-4040.

Smakhtin, V. U. 2001. Low-flow hydrology: A review. J. Hydrol., 240~34!,
147186.

Spolia, S.K. and Chander, S., 1974. Modelling of surface runoff systems by an
ARMA model. J. Hydrol., 22:317-332

#en, Z., Su Bilimi ve Yntemleri, Su vakf yaynlar "stanbul, 2003

Tallaksen, L.M., 1989. Analysis of time variability in recession. IAHS Publ., 187 : 85-96

Tallaksen L. M., 1995 A review of baseflow recession analysis Journal of
Hydrology, 165 :349 370

Toebes, C. and Strang D.D. 1964, On recession curves, 1-Recession equations J.
Hydrol, NZ, 3(2), 2-15.

Tschinkel, H.M., 1963. short-term fluctuation in streamflow as related to evaporation
and transpiration. J. Gephys. Res., 68(24): 6459-6469

Vogel, R. M., and C. N. Kroll, 1992, Regional geohydrologic-geomorphic
relationships for the estimation of low-flow statistics, Water Resour. Res.,
28(9), 24512458.

Weisman, R.N., 1977. The effect of evapotranspiration on streamflow recession.
Hydrol. Sci. Bull., XXII (3-9): 371-377

Werner, P. W. and Sundquist, K. J. 1951. `On the groundwater recession curve for large
watersheds, in IASH General Assembly,Brussels, IAHS Publ., 33, 202-212.

Wittenberg, H., 1999, Baseflow Recession and Recharge as Nonlinear Storage
Processes", Hydrological Processes, 13, 715-726.
61

ZGEM!"

Ad Soyad : Kemal SAPLIO$LU
Do%um Yeri : Kastamonu
Do%um Yl : 1979
Medeni Hali : Bekar
E%itim ve Akademik Durumu:
Lise : 1992-1995 Kastamonu Abdurrahman Pa!a Lisesi
Lisans : 1996-2000 Seluk niversitesi Mhendislik Mimarlk
Fakltesi "n!aat Mhendisli%i Blm
Yabanc Dil : "ngilizce
"! Deneyimi:
2000-2002 (#antiye #efli%i) Hasyap Konya
2002 (Ar!.Gr) SD Mhendislik Mimarlk Fakltesi (Devam
Ediyor)

Akarsu Çekilmelerine Etkiyen Parametrelerin Belirlenmesi Ve Çekilmenin Modellenmesi PDF

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Akarsu Çekilmelerine Etkiyen Parametrelerin Belirlenmesi Ve Çekilmenin Modellenmesi PDF

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

AKARSU EK!LMELER!NE ETK!YEN PARAMETRELER!

Вам также может понравиться