KABANATA 4

Si Jehova ay . . . Dakila sa Kapangyarihan

NAKAKITA na si Elias noon ng nakapagtatakang mga bagay. Nakakita na siya ng
mga uwak na nagdadala sa kaniya ng pagkain nang makalawa sa isang araw
habang siyay nagttag. Nakakita na siya ng dalawang lalagyan na pinagkukunan
ng harina at langis sa loob ng mahabang taggutom at hindi kailanman nauubusan
ng laman ang mga ito. Nakakita pa nga siya ng apoy na nahuhulog mula sa langit
bilang tugon sa kaniyang panalangin. (1 ari! kabanata 1"! 1#$ %ubalit hindi pa
nakakakita si Elias ng anumangkatulad nito.
&
abang siyay nakayukyok malapit sa bunganga ng isang kuw'ba sa
(undok or'b! nasaksihan niya ang sunud)sunod na kagila)gilalas na mga
pangyayari. umangin muna. Tiyak na iyon ay isang umaalimpuyo at nakabibinging
hugong! dahil napakalakas nito anupat nahati tuloy ang mga bundok at nadurog
ang malalaking bato. *agkatapos ay lumindol! anupat nag)umalpas ang
napakalalakas na puw'rsang nakakulong sa ilalim ng balat ng lupa. *agkatapos ay
may lumabas na apoy. abang kumakalat ito sa buong r'hiyon! malamang na
nadama ni Elias ang buga ng nakapapasong init nito.+1 ari 1,-#)1&.
.
Ang lahat ng ibat ibang pangyayaring ito na nasaksihan ni Elias ay magkakatulad
sa isang bagay+ang mga itoy pagpapamalas ng dakilang kapangyarihan ng /iyos
na 0'ho1a. 2angyari pa! hindi na kailangang makasaksi tayo ng isang himala
upang mapag)unawang taglay nga ng /iyos ang katangiang ito. Kitang)kita na
agad ito. %inasabi sa atin ng (ibliya na ang paglalang ay katibayan ng 3walang)
hanggang kapangyarihan at pagka)/iyos4 ni 0'ho1a. (5oma 1-&6$ Isipin na lamang
ang nakabubulag na mga kidlat at dumadagundong na mga kulog ng bagyo! ang
marilag na paglagaslas ng isang malaking talon! ang di)malirip na kalawakan ng
mabituing kalangitan7 indi mo ba nakikita ang kapangyarihan ng /iyos sa mga
tanawing iyan8 2agkagayunman! iilan na lamang sa daigdig sa ngayon ang tunay
na kumikilala sa kapangyarihan ng /iyos. 2as kakaunti pa nga ang may tamang
pangmalas dito. %ubalit ang pagkaunawa sa katangiang ito ng /iyos ay nagbibigay
sa atin ng maraming dahilan upang maging higit na malap9t kay 0'ho1a.
*asisimulan natin sa s'ksiyong ito ang isang d'talyadong pag)aaral tungkol sa
walang)kapantay na kapangyarihan ni 0'ho1a.
Isang Mahalagang Katangian ni Jehova
:
%i 0'ho1a ay walang katulad sa kapangyarihan. Ang 0'r'mias 16-; ay nagsasabi-
3Talagang walang sinumang katulad mo! < 0'ho1a. Ikaw ay dakila! at ang iyong
pangalan ay dakila sa kalakasan.4 *ansinin na ang kalakasan! o kapangyarihan! ay
kaugnay ng pangalan ni 0'ho1a. Tandaan! ang pangalang ito ay lumilitaw na
nangangahulugang 3Kaniyang *inangyayaring 2agkagayon.4 Ano ang
nagpapangyari kay 0'ho1a na lalangin ang anumang gusto niya at maging yaong
anumang magustuhan niya8 Kapangyarihan! una sa lahat. <o! ang kakayahan ni
0'ho1a na kumilos! upang isagawa ang kaniyang kalooban! ay walang limitasyon.
Ang gayong kapangyarihan ay isa sa kaniyang mahahalagang katangian.
=
/ahil hindi natin kailanman mauunawaan ang buong lawak ng kaniyang
kapangyarihan! gumamit si 0'ho1a ng mga ilustrasyon upang matulungan tayo.
>aya ng nakita na natin! ginamit niya ang toro upang sumagisag sa kaniyang
kapangyarihan. (E?'ki'l 1-:)16$ Angkop lamang na piliin iyan! sapagkat kahit ang
pinaamong toro ay isa nang napakalaki at makapangyarihang nilalang. Ang mga
tao sa *al'stina noong panahon ng (ibliya ay bihirang mapaharap! sakali man! sa
anumang mas malakas pa rito. %ubalit alam nila na may mas nakatatakot na uri ng
toro+ang torong gubat! o aurochs, na malaon nang naglaho mula noon. (0ob .,-,)
1&$ 2insan ay binanggit ng 5omanong 'mp'rador na si 0ulius @a'sar na ang mga
torong ito ay halos kasinlaki ng mga 'l'pant'. 3Napakalalakas ng mga ito!4 isinulat
niya! 3at napakabibilis ng mga ito.4 >unigunihin na lamang kung gaano ka kaliit at
kahina kapag napatabi ka sa gayong nilalang7
;
%a katulad na paraan! ang tao ay mahina at walang magagawa kung ihahambing
sa makapangyarihang /iyos na si 0'ho1a. %a kaniya! maging ang malalakas na
bansa ay gaya lamang ng isang manipis na alikabok sa isang par's ng timbangan.
(Isaias :6-1=$ /i)gaya ng anumang nilalang! walang limitasyon ang kapangyarihan
ni 0'ho1a! sapagkat siya lamang ang tinatawag na 3ang 2akapangyarihan)sa)
lahat.4* (ApoAalipsis 1=-.$ %i 0'ho1a ay Bmalakas ang kapangyarihan at
nagtataglay ng 3kasaganaan ng dinamikong lakas.4 (Isaias :6-&;$ %iya ang ubod)
sagana at di)nasasaid na bukal ng kapangyarihan. indi siya umaasa sa ibang
mapagkukunan ng lakas! sapagkat 3ang kalakasan ay nauukol sa /iyos.4 (Awit
;&-11$ Kung gayon! paano ginagamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihan8
Kung aano !inaga"it ni Jehova ang Kaniyang Kapangyarihan
"
Ang banal na 'spiritu ay dumadaloy mula kay 0'ho1a nang walang pagkaubos.
Ito angkumikilos na kapangyarihan ng /iyos. %a katunayan! sa >'n'sis 1-&!
tinutukoy ito ng (ibliya na 3aktibong puw'rsa4 ng /iyos. %a ibang mga kont'ksto!
ang orihinal na mga salitang 'br'o at >ri'go na isinaling 3'spiritu4 ay maaaring
isaling 3hangin!4 3hininga!4 at 3buga.4 Ayon sa mga l'ksikograpo! ang mga salita sa
orihinal na wika ay nagpapahiwatig ng isang di)nakikitang kumikilos na puw'rsa.
>aya ng hangin! ang 'spiritu ng /iyos ay hindi nakikita ng ating mga mata! subalit
ang mga 'p'kto nito ay tunay at kapuna)puna.
#
Calang hangganan ang mapaggagamitan ng banal na 'spiritu ng /iyos.
Nagagamit ito ni 0'ho1a upang ganapin ang anumang layuning iniisip niya. Angkop
lamang kung gayon! na sa (ibliya! ang 'spiritu ng /iyos ay makasagisag na
tinatawag na kaniyang 3daliri!4 kaniyang 3malakas na kamay!4 o kaniyang 3unat na
bisig.4 (DuAas 11-&6E /'ut'ronomio =-1=E Awit #-.$ Kung paanong maaaring
magamit ng isang tao ang kaniyang kamay sa sari)saring gawain na humihiling ng
ibat ibang antas ng lakas o kahusayan! gayundin maaaring gamitin ng /iyos ang
kaniyang 'spiritu upang ganapin ang anumang layunin+gaya ng paglikha sa
pagkaliliit na atomo o paghahati sa /agat na *ula o pagpapangyari sa unang)
siglong mga Kristiyano na makapagsalita ng ibang wika.
,
>inagamit din ni 0'ho1a ang kapangyarihan sa pamamagitan ng kaniyang
awtoridad bilang *ansansinukob na %ob'rano. 2aguguniguni mo ba na mayroon
kang milyun)milyong matatalino at may)kakayahang sakop na handang sumunod
sa iyong utos8 awak ni 0'ho1a ang gayong kapangyarihang mamahala. 2ayroon
siyang lingkod na mga tao! na sa Kasulatan ay madalas na inihahalintulad sa isang
hukbo. (Awit ;#-11E 116-.$ >ayunman! ang tao ay isang mahinang nilalang kung
ihahambing sa angh'l. Aba! nang salakayin ng hukbong Asiryano ang bayan ng
/iyos! pinatay ng iisang angh'l ang 1#=!666 sundalong iyon sa loob ng isang gabi7
(& ari 1,-.=$ Ang mga angh'l ng /iyos ay 3makapangyarihan sa kalakasan.4+
Awit 16.-1,! &6.
16
>aano karami ang mga angh'l8 Namalas ni prop'ta /ani'l ang langit sa
pangitain na dooy nakita niya ang mahigit na 166 milyong 'spiritung nilalang sa
harap ng trono ni 0'ho1a! subalit walang pahiwatig na nakita niya ang lahat ng
nilalang na mga angh'l. (/ani'l "-16$ Kaya posibl'ng may daan)daang milyong
angh'l. Kaya naman ang tawag sa /iyos ay 0'ho1a ng mga hukbo. Ang titulong ito
ay naglalarawan ng kaniyang makapangyarihang posisyon bilang Kumandant' ng
napakalaki at organisadong hanay ng makapangyarihang mga angh'l. %a ibabaw
1
ng lahat ng 'spiritung nilalang na ito! inilagay niya ang isang tagapangasiwa! ang
kaniyang sariling minamahal na Anak! 3ang panganay sa lahat ng nilalang.4
(@olosas 1-1=$ (ilang ang arkangh'l+pinuno ng lahat ng mga angh'l! s'rapin! at
k'rubin+si 0'sus ang pinakamakapangyarihan sa lahat ng nilalang ni 0'ho1a.
11
2ay iba pang paraan si 0'ho1a sa paggamit ng kapangyarihan. Ang 'br'o
:-1& ay nagsasabi- 3Ang salita ng /iyos ay buhy at may lakas.4 Napansin mo ba
ang pambihirang kapangyarihan ng salita ng /iyos! o kinasihan)ng)'spiritung
m'nsah'! na iniingatan ngayon sa (ibliya8 Ito ay maaaring magpalakas sa atin!
magpatibay ng ating pananampalataya! at tumulong sa atin na gumawa ng
malalaking pagbabago sa ating sarili. (inabalaan ni apostol *ablo ang kapuwa niya
mga mananamba laban sa mga taong nagsasagawa ng napakahahalay na istilo ng
pamumuhay. *agkatapos ay idinagdag niya- 3>ayunmay ganiyan ang ilan sa inyo
noon.4 (1 @orinto ;-,)11$ <o! nagkabisa sa kanila ang lakas ng 3salita ng /iyos4 at
tumulong sa kanila upang magbago.
1&
Napakalakas ng kapangyarihan ni 0'ho1a at ang paraan ng kaniyang paggamit
nito ay napakabisa anupat walang makahahadlang dito. %inabi ni 0'sus- 3%a /iyos
ay posibl' ang lahat ng mga bagay.4 (2at'o 1,-&;$ %a anong mga layunin
ginagamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihan8
Kapangyarihang Inuugitan ng #ayunin
1.
Ang 'spiritu ni 0'ho1a ay isang bagay na lalong mas malakas kaysa sa anumang
pisikal na puw'rsaE at si 0'ho1a ay hindi isang puw'rsang walang p'rsonalidad!
anupat basta bukal lamang ng kapangyarihan. %iyay isang /iyos na p'rsona na
may lubusang kontrol sa kaniyang sariling kapangyarihan. Kung gayon! ano ang
nag)uudyok sa kaniya na gamitin ito8
1:
>aya ng makikita natin! ginagamit ng /iyos ang kapangyarihan upang lumalang!
pumuksa! magsanggalang! magsauli+sa maikli! upang gawin ang anumang
naaangkop sa kaniyang sakdal na mga layunin. (Isaias :;-16$ %a ilang
pagkakataon! ginagamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihan upang isiwalat ang
mahahalagang asp'kto ng kaniyang p'rsonalidad at mga pamantayan. igit sa
lahat! ginagamit niya ang kaniyang kapangyarihan upang ganapin ang kaniyang
kalooban+upang ipagbangong)puri ang kaniyang sob'ranya at pakabanalin ang
kaniyang banal na pangalan sa pamamagitan ng 2'siyanikong Kaharian. Calang
anumang makahahadlang sa layuning iyan.
1=
>inagamit din ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihan upang tayoy makinabang
bilang mga indibiduwal. *ansinin ang sinasabi ng & @roniAa 1;-,- 3Kung tungkol
kay 0'ho1a! ang kaniyang mga mata ay lumilibot sa buong lupa upang ipakita ang
kaniyang lakas alang)alang sa mga may pusong sakdal sa kaniya.4 Ang karanasan
ni Elias! na binanggit sa pasimula! ay isang halimbawa. (akit kaya siya
pinagpakitaan ni 0'ho1a ng kasindak)sindak na pagtatanghal ng kapangyarihan ng
/iyos8 (uw'no! isinumpa ng balakyot na si 5'yna 0'?'b'l na ipapapatay niya si
Elias. Ang prop'ta ay kasalukuyang tumatakas upang iligtas ang kaniyang buhay.
Nakadama siya ng pangungulila! takot! at panghihina ng loob+na para bang
nawalan na ng kabuluhan ang lahat ng kaniyang pagpapagal. Fpang maaliw ang
nababagabag na lalaking ito! buong)linaw na ipinaalaala ni 0'ho1a kay Elias ang
tungkol sa kapangyarihan ng /iyos. Ang hangin! ang lindol! at ang apoy ay
nagpakita na ang pinakamakapangyarihang *'rsona sa unib'rso ay naroroong
kasama ni Elias. Ano ang ikatatakot niya kay 0'?'b'l! gayong kapiling niya ang
/iyos na makapangyarihan sa lahat8+1 ari 1,-1)1&.*
1;
(agaman hindi niya panahon ngayon na gumawa ng mga himala! hindi
nagbabago si 0'ho1a mula pa noong panahon ni Elias. (1 @orinto 1.-#$ >ayon pa
rin ang kaniyang pananabik sa ngayon na gamitin ang kaniyang kapangyarihan
alang)alang sa mga umiibig sa kaniya. Totoo ngat siyay nananahan sa isang
matayog na dako ng mga 'spiritu! subalit hindi siya malayo sa atin. Ang kaniyang
kapangyarihan ay walang limitasyon! kaya hindi hadlang ang distansiya. (agkus!
3si 0'ho1a ay malapit sa lahat ng tumatawag sa kaniya.4 (Awit 1:=-1#$ Nang
minsang humingi ng tulong si prop'ta /ani'l kay 0'ho1a! lumitaw ang isang angh'l
bago pa man matapos ang kaniyang panalangin7 (/ani'l ,-&6)&.$ Calang
anumang makahahadlang kay 0'ho1a sa pagtulong at pagpapalakas sa mga iniibig
niya.+Awit 11#-;.
Mahirap Bang #apitan ang Diyos Dahil sa KaniyangKapangyarihan$
1"
Kailangan ba tayong matakot sa /iyos dahil sa kaniyang kapangyarihan8 Ang
dapat na isagot natin ay oo at hindi. <o! sapagkat ang katangiang ito ay nagbibigay
sa atin ng sapat na dahilan upang makadama ng makadiyos na takot! ang
matinding pagkasindak at paggalang na ating maikling tinalakay sa naunang
kabanata. Ang gayong pagkatakot! sabi sa atin ng (ibliya! ay 3pasimula ng
karunungan.4 (Awit 111-16$ >ayunman! ang sagot din natin ay hindi! sapagkat ang
kapangyarihan ng /iyos ay hindi dapat na maging dahilan upang makadama tayo
ng isang malagim na pagkatakot sa kaniya o kayay mag)atubiling lumapit sa
kaniya.
1#
3Ang kapangyarihan ay may t'nd'nsiyang magpasamGE ang ganap na
kapangyarihan ay ganap na nagpapasamG.4 Iyan ang isinulat ng istoryador na
Ingl's na si Dord AAton noong 1##". 2adalas na ulitin ang kaniyang pangungusap!
dahil marahil sa nakikita ng maraming tao na itoy talagang totoo. Ang di)sakdal na
mga tao ay madalas na umaabuso sa kapangyarihan! gaya ng paulit)ulit na
pinatutunayan ng kasaysayan. (EAl'siast's :-1E #-,$ /ahil dito! marami tuloy ang
nawawalan ng tiwala sa mga makapangyarihan at nilalayuan ang mga ito. Ngayon!
si 0'ho1a ay may lubos na kapangyarihan. NagpasamG ba ito sa kaniya sa
anumang paraan8 inding)hindi7 >aya ng nakita natin! siya ay banal at talagang
tapat. %i 0'ho1a ay hindi katulad ng di)sakdal na makapangyarihang mga tao sa
masamang sanlibutang ito. indi siya kailanman umabuso sa kaniyang
kapangyarihan! at hindi niya gagawin iyon kailanman.
1,
Tandaan! hindi lamang kapangyarihan ang katangian ni 0'ho1a. *ag)aaralan pa
natin ang kaniyang katarungan! ang kaniyang karunungan! at ang kaniyang pag)
ibig. %ubalit huwag nating iisipin na ang mga katangian ni 0'ho1a ay ipinamamalas
sa isang mahigpit at m'kanikal na paraan! na para bang paisa)isang katangian
lamang ang kaniyang ipinamamalas. %a kabaligtaran! makikita natin sa susunod na
mga kabanata na si 0'ho1a ay palaging gumagamit ng kaniyang kapangyarihan
kasuwato ng kaniyang katarungan! ng kaniyang karunungan! at ng kaniyang pag)
ibig. *ag)isipan ang isa pang katangiang taglay ng /iyos! isa na bihirang makita sa
makasanlibutang mga tagapamahala+pagpipigil sa sarili.
&6
Ipagpalagay mong nakatagpo ka ng isang lalaking napakalaki at napakalakas
anupat natakot ka sa kaniya. %ubalit! nang maglaon ay napansin mong mukhang
maamo naman pala siya. *alagi siyang nakahanda at may hangaring gamitin ang
kaniyang kapangyarihan upang matulungan at maipagsanggalang ang mga tao!
lalo na ang mga walang kalaban)laban at mahihina. indi niya kailanman inaabuso
ang kaniyang lakas. Nakita mong sinisiraan siya nang walang dahilan! p'ro
nananatili siyang matatag ngunit mahinahon! kagalang)galang! mabait pa nga.
Nag)iisip ka tuloy kung makapagpapakita ka ng gayunding kaamuan at pagpipigil!
lalo na kung ganoon ka kalakas7 abang higit mong nakikilala ang gayong tao!
hindi bat unti)unti kang npapalap9t sa kaniya8 2as lalo tayong napakaraming
2
dahilan upang maging malap9t kay 0'ho1a na makapangyarihan sa lahat. Isaalang)
alang ang buong pangungusap na pinagsaligan ng pamagat ng kabanatang ito- 3%i
0'ho1a aymabagal sa pagkagalit at dakila sa kapangyarihan.4 (Nahum 1-.$ %i
0'ho1a ay hindi padalus)dalos sa paggamit ng kaniyang kapangyarihan laban sa
mga tao at maging sa mga balakyot. %iyay mahinahong)loob at mabait. %iyay
napatunayang 3mabagal sa pagkagalit4 sa kabila ng maraming panunulsol.+Awit
"#-."):1.
&1
Isaalang)alang ang pagpipigil ni 0'ho1a sa sarili sa iba namang anggulo. Kung
ikaw ay may kapangyarihang walang limitasyon! sa palagay mo kayay matutukso
ka! paminsan)minsan! na obligahin ang mga tao na gawin ang mga bagay sa
paraang gusto mo8 %i 0'ho1a! taglay ang lahat ng kapangyarihan! ay hindi
pumipilit sa mga tao na maglingkod sa kaniya. (agaman ang paglilingkod sa /iyos
ang tanging daan tungo sa buhay na walang hanggan! hindi tayo pinupuw'rsa ni
0'ho1a sa gayong paglilingkod. (agkus! buong)kabaitan niyang binibigyang)dangal
ang bawat indibiduwal sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanila ng kalayaang
pumili. Nagbababala siya tungkol sa mga ibubunga ng di)matalinong pagpili at
sinasabi niya ang mga magiging gantimpala naman ng matalinong pagpili. %ubalit
ipinauubaya niya sa atin ang pagpili mismo. (/'ut'ronomio .6-1,! &6$ Calang
kaint')int'r's si 0'ho1a sa paglilingkod na isinasagawa dahil sa napipilitan lamang
o dahil sa malagim na pagkatakot sa kaniyang kasindak)sindak na kapangyarihan.
inahanap niya yaong mga maglilingkod sa kaniya nang may pagkukusa! dahil sa
pag)ibig.+& @orinto ,-".
&&
Tingnan natin ang huling dahilan kung bakit hindi tayo kailangang mamuhay
nang may panghihilakbot sa /iyos na 2akapangyarihan)sa)lahat. Karaniwan nang
natatakot ang makapangyarihang mga tao na ibahagi ang kanilang kapangyarihan
sa iba. >ayunman! nalulugod si 0'ho1a na bigyan ng kapangyarihan ang kaniyang
tapat na mga mananamba. Ipinagkakatiwala niya sa iba ang malaking awtoridad!
gaya halimbawa sa kaniyang Anak. (2at'o &#-1#$ (inibigyan din ni 0'ho1a ng
kapangyarihan ang kaniyang mga lingkod sa iba pang paraan. Nagpapaliwanag
ang (ibliya- 3%a iyo! < 0'ho1a! ang kadakilaan at ang kalakasan at ang
kagandahan at ang kagalingan at ang dangalE sapagkat ang lahat ng bagay sa
langit at sa lupa ay sa iyo. . . . %a iyong kamay ay may kapangyarihan at
kalakasan! at nasa iyong kamay ang kakayahang magpadakila at magbigay ng
lakas sa lahat.4+1 @roniAa &,-11! 1&.
&.
<o! malulugod si 0'ho1a na bigyan ka ng lakas. Nagkakaloob pa nga siya ng
3lakas na higit sa karaniwan4 doon sa mga nagnanais na maglingkod sa kaniya.
(& @orinto :-"$ indi ka ba mpapalap9t sa dinamikong /iyos na ito! na gumagamit
ng kaniyang kapangyarihan sa mabait at may simulaing paraan8 %a susunod na
kabanata! pagtutuunan naman natin ng pansin kung paano ginagamit ni 0'ho1a
ang kaniyang kapangyarihang lumalang.
%Mga Tala&a&a'
Ang salitang >ri'go na isinaling 32akapangyarihan)sa)lahat4 ay lit'ral na
nangangahulugang 3Tagapamahala sa DahatE Isa na Nagtataglay ng Dahat ng
Kapangyarihan.4
%inasabi ng (ibliya na 3si 0'ho1a ay wala sa hangin . . . ! sa pagyanig . . . ! sa
apoy.4 /i)gaya ng mga sumasamba sa maalamat na mga diyos ng kalikasan! ang
mga lingkod ni 0'ho1a ay hindi naghahanap sa kaniya sa loob ng mga puw'rsa ng
kalikasan. *agkalaki)laki niya para magkasya sa loob ng anumang bagay na
nilalang niya.+1 ari #-&".
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
) +roni,a -./0(-1 *aano ipinakikita sa halimbawa ni aring Asa ang kas'langan
ng hindi pagtitiwala sa kapangyarihan ni 0'ho1a8
A2it 34/.(-3 Anong 'p'kto mayroon ang kapangyarihan ni 0'ho1a sa kaniyang
mga mananamba8
Isaias 45/-5(1- *aano inilalarawan dito ang kapangyarihan ni 0'ho1a! gaano ito
kalawak! at paano tayo makikinabang dito bilang indibiduwal8
Apo,alipsis --/-.(-3 Ano ang ipinangako ni 0'ho1a na gagawin niya sa
hinaharap sa pamamagitan ng kaniyang kapangyarihan! at bakit ito nakaaaliw sa
tunay na mga Kristiyano8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. Anu)anong nakapagtatakang bagay ang nakita na ni Elias sa kaniyang buhay!
subalit anong kagila)gilalas na mga pangyayari ang nasaksihan niya mula sa
kuw'ba sa (undok or'b8
.. Nasaksihan ni Elias ang katunayan ng anong katangian ng /iyos! at saan natin
makikita ang katunayan ng katangian ding ito8
:! =. (a$ Ano ang kaugnayan ng pangalan ni 0'ho1a at ng kaniyang kalakasan! o
kapangyarihan8 (b$ (akit angkop lamang na piliin ni 0'ho1a ang toro upang
sumagisag sa kaniyang kapangyarihan8
;. (akit si 0'ho1a lamang ang tinatawag na 3ang 2akapangyarihan)sa)lahat48
". Ano ang banal na 'spiritu ni 0'ho1a! at ano ang ipinahihiwatig ng mga salita sa
orihinal na wikang ginamit sa (ibliya8
#. %a (ibliya! ano ang makasagisag na tawag sa 'spiritu ng /iyos! at bakit angkop
lamang ang mga pagtutulad na ito8
,. >aano kalawak ang kapangyarihang mamahala ni 0'ho1a8
16. (a$ (akit ang tawag sa Kataas)taasan ay 0'ho1a ng mga hukbo8 (b$ %ino ang
pinakamakapangyarihan sa lahat ng nilalang ni 0'ho1a8
11! 1&. (a$ %a anong mga paraan may lakas ang salita ng /iyos8 (b$ *aano
pinatotohanan ni 0'sus ang lawak ng kapangyarihan ni 0'ho1a8
1.! 1:. (a$ (akit natin masasabi na si 0'ho1a ay hindi isang walang)p'rsonalidad
na bukal ng kapangyarihan8 (b$ %a anong mga paraan ginagamit ni 0'ho1a ang
kaniyang kapangyarihan8
1=. >inagamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihan sa anong layunin may
kaugnayan sa kaniyang mga lingkod! at paano ito itinanghal sa nangyari kay Elias8
1;. (akit tayo makasusumpong ng kaaliwan sa pagbubulay)bulay sa dakilang
kapangyarihan ni 0'ho1a8
1". %a anong diwa nagpapadama sa atin ng pagkatakot ang kapangyarihan ni
0'ho1a! subalit anong uri ng pagkatakot ang hindi nito ipinadarama8
1#. (a$ (akit marami ang nawawalan ng tiwala sa makapangyarihang mga tao8
(b$ *aano natin nalalaman na si 0'ho1a ay hindi maaaring pasamain ng kaniyang
kapangyarihan8
1,! &6. (a$ Kasuwato ng ano pang mga katangian palaging ginagamit ni 0'ho1a
ang kaniyang kapangyarihan! at bakit ito nakaaaliw8 (b$ *aano mo mailalarawan
ang pagpipigil)sa)sarili ni 0'ho1a! at bakit ito kaakit)akit sa iyo8
3
&1. (akit hindi pinipilit ni 0'ho1a ang mga tao na gawin ang kaniyang kalooban! at
ano ang itinuturo nito sa atin tungkol sa kaniya8
&&! &.. (a$ Ano ang nagpapakitang nalulugod si 0'ho1a na bigyan ng
kapangyarihan ang iba8 (b$ Ano ang ating isasaalang)alang sa susunod na
kabanata8
4
KABANATA 6
Kapangyarihang #u"alang7Ang Maylik
ha ng#angit at ng #upa
NA5ANA%AN mo na bang tumayo sa tabi ng apoy sa gabing malamig8 2arahil ay
inilapit mo ang iyong mga kamay sa tamang distansiya mula sa apoy upang
masiyahan sa init nito. Nang masyado kang lumapit! hindi mo natagalan ang init.
Nang masyado ka namang lumayo! bumalot sa iyo ang malamig na hangin ng
gabing iyon! at nanginig ka sa ginaw.
&
2ay isang 3apoy4 na nagpapainit sa ating balat kung araw. Ang 3apoy4 na iyan ay
nagliliyab sa layong 1=6 milyong kilom'tro7
*
Kay tindi nga ng lakas ng araw anupat
nadarama mo ang init nito mula sa gayong layH7 >ayunman! umiikot ang lupa sa
palibot ng nakasisindak na pagkainit)init na hurnong iyan sa 'ksaktong distansiya
mula rito. Kung napakalapit! matutuyo ang tubig sa lupaE kung napakalayo naman!
magy'y'long lahat ito. Alinman sa kalabisang ito ay mag)aalis ng buhay sa ating
plan'ta. Iamang kailangang)kailangan upang mabuhay sa lupa! ang sinag ng araw
ay malinis din at hindi pumapalya! bukod pa sa itoy nakalulugod.+EAl'siast's
11-".
.
2agkagayunman! maraming tao ang nagwawalang)bahala sa araw! kahit na
nakasalalay rito ang buhay nila. %a gayon! hindi nila nauunawaan ang naituturo sa
atin ng araw. Ang (ibliya ay nagsasabi tungkol kay 0'ho1a- 3Ikaw . . . ang
naghanda ng tanglaw! ng araw nga.4 (Awit ":-1;$ <o! ang araw ay nagpaparangal
kay 0'ho1a! 3ang 2aylikha ng langit at ng lupa.4 (Awit 1,-1E 1:;-;$ Itoy isa lamang
sa di)mabilang na mga bagay sa langit na nagtuturo sa atin ng tungkol sa ubod)
dakilang kapangyarihan ni 0'ho1a sa paglalang. %uriin muna nating mabuti ang
ilan sa mga ito at saka natin ibaling ang ating pansin sa lupa at sa buhay na
naroroon.
Itingin Ninyo ang Inyong "ga Mata sa Itaas at Mas8an
:
>aya marahil ng alam mo! ang ating araw ay isang bituin. Itoy waring mas malaki
kaysa sa mga bituing nakikita natin kung gabi sa dahilang! kung ihahambing sa
kanila! itoy mas malapit. >aano ito kalakas8 %a pinakagitna nito! ang araw ay mga
1=!666!666 digri @'lsius. Kung makakakuha ka ng isang piraso ng pinakagitna ng
araw na sinlaki ng ulo ng aspil' at ilalagay iyon dito sa lupa! hindi ka ligtas na
makatatagal kahit sa distansiyang 1:6 kilom'tro mula sa pagkaliit)liit na pirasong
iyon ng init7 (awat s'gundo! ang araw ay naglalabas ng 'n'rhiyang katumbas ng
pagsabog ng daan)daang milyong bombang nukl'ar.
=
Ang araw ay pagkalaki)laki anupat mailalagay sa loob nito ang mahigit sa
1!.66!666 kasukat ng ating lupa. Ang araw ba ay isang bituin na may pambihirang
laki8 indi! ang tawag ng mga astronomo rito ay bansot na kulay)dilaw. Isinulat ni
apostol *ablo na 3ang bituin ay naiiba sa kapuwa bituin sa kaluwalhatian.4
(1 @orinto 1=-:1$ indi niya natanto kung gaano nga katotoo ang kinasihang mga
salitang iyon. 2ay isang bituin na pagkalaki)laki anupat kung ilalagay ito sa
mismong puw'sto ng araw! ang ating lupa ay malalagay saloob nito. 2ay isa pang
higant'ng bituin na kung ipupuw'sto rin doon ay makaaabot hanggang sa %aturn+
bagaman ang plan'tang iyon ay napakalayo sa lupa anupat inabot ng apat na taon
ang isang sasakyang)pangkalawakan bago nakarating doon! na naglalakbay nang
mahigit na :6 ulit na mas mabilis kaysa sa isang bala na pinaputok mula sa isang
mataas)ang)kalibr'ng baril7
;
Ang lalo pang kagila)gilalas kaysa sa sukat ng mga bituin ay ang bilang ng mga
ito. %a katunayan! ipinahihiwatig ng (ibliya na ang mga bituin ay napakahirap
bilangin! anupat kasinghirap ng pagbilang sa Bbuhangin sa dagat. (0'r'mias ..-&&$
Ipinahihiwatig ng pangungusap na ito na napakarami pang bituin bukod sa nakikita
lamang ng mata. Ang totoo! kung ang isang manunulat ng (ibliya! na gaya ni
0'r'mias! ay tumingala sa langit isang gabi at sinubukang bilangin ang nakikitang
mga bituin! mga tatlong libo lamang ang mabibilang niya! sapagkat ganiyang
karami lamang ang nakikita ng mata ng tao sa isang maaliwalas na gabi. Ang
bilang na iyan ay maaaring itulad sa bilang ng mga butil sa isangdakot lamang ng
buhangin. >ayunman! sa totoo lamang! ang bilang ng mga bituin ay sadyang di)
malirip! na gaya ng buhangin sa dagat.
*
%ino ang makatutuos ng gayong bilang8
3Dahat sila ay tinatawag niya ayon sa pangalan4
"
%umasagot ang Isaias :6-&;- 3Itingin ninyo ang inyong mga mata sa itaas at
masdan. %ino ang lumalang ng mga bagay na ito8 Iyon ang Isa na naglalabas sa
hukbo nila ayon sa bilang! na lahat sila ay tinatawag niya ayon sa pangalan.4
Ang Awit 1:"-: ay nagsasabi- 3Tinutuos niya ang bilang ng mga bituin.4 Ano ba
3ang bilang ng mga bituin48 indi iyan isang madaling tanong. Tinataya ng mga
astronomo na may mahigit na 166 bilyong bituin sa ating galaksi lamang na 2ilky
Cay.
*
%ubalit ang atin ay isa lamang sa maraming galaksi! at marami sa mga iyon
ay hitik na hitik sa mas marami pang bituin. Ilan bang lahat ang mga galaksi8
Tinataya ng ilang astronomo na mga =6 bilyon. Kinakalkula naman ng iba na
maaaring umabot sa 1&= bilyon. Kaya kung ang bilang ng mga galaksi ay hindi
man lamang matiyak ng tao! lalo pa nga ang 'ksaktong dami ng lahat ng bilyun)
bilyong bituing nakapaloob sa mga iyon. %ubalit! alam ni 0'ho1a ang bilang na
iyan. (ukod diyan! binibigyan niya ang bawat bituin ng sarili nitong pangalan!
#
Dalo lamang tumitindi ang ating pagkasindak kapag binubulay)bulay natin ang
sukat ng mga galaksi. Ang galaksing 2ilky Cay ay tinatayang may sukat na
166!666 light-year ang diyam'tro. >unigunihin ang isang sinag ng liwanag na
naglalakbay sa pagkabilis)bilis na takbo na .66!666 kilom'tro sa bawat s'gundo.
Aabutin ng 166!666 taon ang sinag na iyon bago matawid ang ating galaksi7 At ang
ilang galaksi ay maraming ulit na mas malaki kaysa sa ating galaksi. %inasabi ng
(ibliya na 3iniuunat4 ni 0'ho1a ang napakalawak na mga langit na ito na para bang
ang mga itoy t'la lamang. (Awit 16:-&$ Isinasaayos din niya ang galaw ng mga
nilalang na ito. 2ula sa pinakamaliit na butil ng alabok na nasa palibot ng mga
bituin hanggang sa pinakamalaking galaksi! bawat isa ay kumikilos ayon sa pisikal
na mga batas na itinatag at ipinatupad ng /iyos. (0ob .#-.1)..$ /ahil dito! itinulad
ng mga siy'ntipiko sa masalimuot na sayaw na ballet ang 'ksaktong galaw ng mga
bagay sa langit7 Ngayon ay isipin naman ang Isa na gumawa ng mga bagay na ito.
indi ka ba masisindak sa /iyos na nagtataglay ng gayong dakilang
kapangyarihang lumalang8
Ang Maylikha ng #upa sa a"a"agitan ng KaniyangKapangy
arihan
,
Nakikita ang kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a sa ating tahanan! ang lupa.
(uong)ingat na inilagay niya ang lupa sa ubod)lawak na unib'rsong ito. Naniniwala
ang ilang siy'ntipiko na maraming galaksi ang hindi maaaring paglagyan ng isang
pinamumuhayang plan'ta na gaya ng sa atin. Ang kalakhang bahagi ng ating
galaksing 2ilky Cay ay maliwanag na hindi dinis'nyo upang pamuhayan. Ang
pinakas'ntro ng galaksi ay punung)puno ng mga bituin. Napakataas ng radyasyon!
at karaniwan nang halos magbanggaan ang mga bituin. Ang mga gilid ng galaksi
5
ay hindi nagtataglay ng maraming 'l'm'ntong kailangan upang sumustin' ng
buhay. Ang ating sist'ma solar ay 'ksaktong nasa pagitan ng dalawang kalabisang
ito.
16
Ang lupa ay nakikinabang sa isang malayo ngunit higant'ng tagapagtanggol+
ang plan'tang 0upit'r. 2ahigit sa isang libong ulit ang laki kaysa sa Dupa! ang
0upit'r ay naglalabas ng napakalakas na puw'rsa ng grabidad. Ang r'sulta8
Nahihigop nito o naililihis ang mga bagay na humahagibis sa kalawakan.
Tinatantiya ng mga siy'ntipiko na kung hindi dahil sa 0upit'r! ang pag)ulan
ng malalaking bagay na tumatama sa lupa ay magiging 16!666 ulit na mas matindi
kaysa sa kasalukuyan. 2as malapit sa ating tahanan! ang ating lupa ay pinagpala
ng isang pambihirang sat'layt+ang buwan. (ukod sa pagiging maganda at isang
3ilaw sa gabi!4 napananatili ng buwan ang lupa sa isang di)nagbabago at matatag
na pagkakatagilid. Ang pagkakatagilid na iyan ang nagiging dahilan ng
pagkakaroon ng lupa ng di)nababago at maaasahang lagay ng panahon+isa pang
mahalagang pakinabang para sa buhay rito.
11
Ang kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a ay nakikita sa bawat pitak ng dis'nyo ng
lupa. Isaalang)alang ang atmosp'ra! na nagsisilbing takip na pananggalang. Ang
araw ay naglalabas ng nakapagpapalusog at nakamamatay na mga sinag. Kapag
tumama ang nakamamatay na mga sinag sa itaas na bahagi ng atmosp'ra ng
lupa! ginagawa nitongozone ang ordinaryong oksih'no. inihigop naman ng
nagiging o?on' na ito ang karamihan sa mga sinag na iyon. %a diwa! ang ating
plan'ta ay dinis'nyo na may sariling payong na pananggalang7
1&
Isang asp'kto lamang iyan ng ating atmosp'ra! isang masalimuot na timpla ng
mga gas na tamang)tamang pansuporta sa mga nilalang na nabubuhay sa ibabaw
ng lupa o sa paligid nito. Isa sa mga kababalaghan ng atmosp'ra ay ang siklo ng
tubig. Taun)taon ay hinihigop ng araw sa pamamagitan ng 'baporasyon ang
mahigit sa :66!666 kilom'tro kubiko ng tubig mula sa mga karagatan ng lupa. Ang
tubig ay nagiging ulap! na ikinakalat naman ng hangin ng atmosp'ra sa lahat ng
dako. Ang tubig na ito! na ngayoy nasala na at nadalisay na! ay pumapatak sa
anyong ulan! niy'b'! at y'lo! anupat muling pinupunan ang suplay ng tubig. Itoy
gaya ng sinasabi sa EAl'siast's 1-"- 3Ang lahat ng agusang)taglamig ay
humuhugos sa dagat! gayunmay hindi napupuno ang dagat. %a dakong
hinuhugusan ng mga agusang)taglamig! doon bumabalik ang mga iyon upang
humugos.4 Tanging si 0'ho1a lamang ang makapagpapakilos ng gayong siklo.
1.
%aanman tayo makakita ng buhay! nakikita natin ang katunayan ng
kapangyarihan ng 2aylalang. 2ula sa pagklalak9ng mga redwood na umaabot
nang mas mataas pa sa .6)palapag na mga gusali hanggang sa pagkaliliit na
buhay)halaman na namumutiktik sa mga karagatan at naglalaan ng kalakhang
bahagi ng oksih'nong nilalanghap natin! nakikita ang kapangyarihang lumalang ni
0'ho1a. 2aging ang mismong lupang sinasaka ay punung)puno rin ng nabubuhay
na mga bagay+mga bulati! halamang)singaw! at mga mikrobyo! na pawang
gumagawang sama)sama sa masasalimuot na paraan na tumutulong upang
tumubo ang mga halaman. Angkop lamang na banggitin sa (ibliya na ang lupang
sinasaka ay may lakas.+>'n'sis :-1&.
1:
Calang alinlangan! si 0'ho1a 3ang 2aylikha ng lupa sa pamamagitan ng
kaniyang kapangyarihan.4 (0'r'mias 16-1&$ Ang kapangyarihan ng /iyos ay
nakikita maging sa kaniyang pinakamaliliit na nilalang. alimbawa! ang isang
milyong atomo na pinagtabi)tabi ay hindi pa rin magiging singkapal ng isang hibla
ng buhok ng tao. At kahit na palakihin pa ang isang atomo hanggang sa maging
kasintaas ng isang 1:)na)palapag na gusali! ang nukl'o nito ay magiging sinlaki
lamang ng butil ng asin na nasa ikapitong palapag. >ayunman! ang pagkaliit)liit na
nukl'ong iyon ang pinanggagalingan ng nakasisindak na lakas na nag)uumalpas
sa isang nukl'ar na pagsabog7
Ang Ba2at Bagay na May 9ininga
1=
Ang isa pang maliwanag na katibayan ng kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a ay
ang pagkarami)raming buhay)hayop sa lupa. Nakatala sa Awit 1:# ang marami sa
mga bagay na pumupuri kay 0'ho1a! at inilakip sa talata 16 3kayong maiilap na
hayop at kayong lahat na maaamong hayop.4 Fpang ipakita kung bakit dapat
masindak ang tao sa 2aylalang! minsan ay nakipag)usap si 0'ho1a kay 0ob
tungkol sa mga hayop na gaya ng l'on! s'bra! torong gubat! ('h'mot
(o! hippopotamus$! at D'1iatan (malamang na ang buwaya$. Ang punto8 Kung ang
tao ay nasisindak sa malakas! nakatatakot! at di)mapaamong mga kinapal na ito!
ano naman kaya ang dapat niyang madama sa 2aylalang ng mga ito8+0ob!
kabanata .#):1.
1;
(inabanggit din sa Awit 1:#-16 ang 3mga ibong may pakpak.4 Isipin na lamang
ang pagkakasarisari7 (inanggit ni 0'ho1a kay 0ob ang a1'stru?! na
3pinagtatawanan JnitoK ang kabayo at ang nakasakay rito.4 <o ngat hindi
makalipad ang ibong ito na ang taas ay &.= m'tro! subalit itoy nakatatakbo nang
;= kilom'tro sa bawat oras! anupat ang isang hakbang ay umaabot ng hanggang
:.= m'tro7 (0ob .,-1.! 1#$ %a kabilang dako naman! ang albatros ay gumugugol ng
halos buong buhay nito sa himpapawid sa ibabaw ng karagatan. (ilang likas na
marunong sumalimbay! ang nakabukang pakpak ng ibong ito ay may sukat na mga
tatlong m'tro. 2aaari itong pumailanlang nang tuluy)tuloy sa loob ng maraming
oras nang hindi ikinakampay ang mga pakpak nito. %a kabaligtaran naman!
palibhasay limang s'ntim'tro lamang ang haba! ang bee hummingbird ang
pinakamaliit na ibon sa daigdig. Naikakampay nito ang mga pakpak nito hanggang
#6 ulit sa isang s'gundo7 Ang mga hummingbird! na kumikinang na parang maliliit
na hiyas na may pakpak! ay nakaaali)aligid na parang mga h'likopt'r at nakalilipad
pa nga nang paurong.
1"
Ang Awit 1:#-" ay nagsasabi na maging ang 3mga dambuhalang hayop)dagat4 ay
pumupuri kay 0'ho1a. Isaalang)alang ang pinaniniwalaan ng marami na siyang
pinakamalaking hayop na nabuhay kailanman sa plan'tang ito!
ang blue whale. Ang 3dambuhalang4 ito ng kalaliman ay maaaring umabot sa haba
na .6 m'tro o higit pa. 2aaari itong tumimbang nang kasimbigat ng isang kawan
ng .6 nasa hustong)gulang na 'l'pant'. /ila pa lamang nito ay kasimbigat na ng
isang 'l'pant'. Ang puso nito ay kasinlaki ng isang maliit na kots'. Ang
napakalaking sangkap na ito ay tumitibok nang , na ulit lamang sa isang minuto+
kabaligtaran naman ng puso ng hummingbird! na tumitibok nang mga 1!&66 ulit sa
isang minuto. Isa sa mga daluyan ng dugo ng blu' whal' ay napakalaki anupat
maaaring gumapang ang isang bata sa loob nito. Tiyak na mauudyukan tayo ng
ating puso na sambitin din ang payo na siyang konklusyon ng aklat ng 2ga Awit-
3Ang bawat bagay na may hininga+purihin nito si 0ah.4+Awit 1=6-;.
agkatuto Mula sa Kapangyarihang #u"alang ni Jehova
1#
Ano ang ating matututuhan mula sa paggamit ni 0'ho1a ng kaniyang
kapangyarihang lumalang8 Nalilipos tayo ng pagkasindak dahil sa pagkakasarisari
ng paglalang. Isang salmista ang bumulalas- 3Kay rami ng iyong mga gawa!
< 0'ho1a7 . . . Ang lupa ay pun ng iyong mga likha.4 (Awit 16:-&:$ Totoong)totoo
nga ito7 Ang mga biyologo ay nakatuklas na ng mahigit sa isang milyong uri ng
nabubuhay na bagay sa lupaE gayunman! ibat iba ang kanilang opinyon kung ang
6
bilang ng mga ito ay aabot sa 16 milyon! .6 milyon! o higit pa. 2aaaring
masumpungan ng isang taong dalubsining na kung minsan ay hindi na siya
makaisip ng malilikha. %a kabaligtaran! ang pagiging malikhain ni 0'ho1a+ang
kaniyang kakayahang umimb'nto at lumikha ng mga bago at sari)saring bagay+ay
maliwanag na walang limitasyon.
1,
Ang paggamit ni 0'ho1a ng kaniyang kapangyarihang lumalang ay nagtuturo sa
atin tungkol sa kaniyang sob'ranya. Ang mismong salitang 32aylalang4 ay
nagbubukod kay 0'ho1a mula sa lahat ng iba pang bagay sa unib'rso! na pawang
mga 3nilalang.4 2aging ang bugtong na Anak ni 0'ho1a! na nagsilbing 3isang
dalubhasang manggagawa4 noong panahon ng paglalang! ay hindi kailanman
tinawag sa (ibliya na 2aylalang o kapuwa)2aylalang. (Kawikaan #-.6E 2at'o
1,-:$ (agkus! siya 3ang panganay sa lahat ng nilalang.(@olosas 1-1=$ Ang
posisyon ni 0'ho1a bilang ang 2aylalang ay nagbibigay sa kaniya ng likas na
karapatang humawak ng bukod)tanging kapangyarihan bilang sob'rano sa buong
unib'rso.+5oma 1-&6E ApoAalipsis :-11.
&6
uminto na ba si 0'ho1a sa paggamit ng kaniyang kapangyarihang lumalang8
(uw'no! sinasabi nga sa (ibliya na nang matapos ni 0'ho1a ang kaniyang gawang
paglalang noong ikaanim na araw ng paglalang! 3siya ay nagpasimulang
magpahinga noong ikapitong araw mula sa lahat ng kaniyang gawain na ginawa
niya.4 (>'n'sis &-&$ Ipinahiwatig ni apostol *ablo na ang ikapitong 3araw4 na ito ay
libu)libong taon ang haba! yamang itoy nagpapatuloy pa rin hanggang sa kaniyang
kapanahunan. ('br'o :-.);$ %ubalit ang Bpamamahinga ba ay
nangangahulugang lubusan nang huminto si 0'ho1a sa paggawa8 indi! si 0'ho1a
ay hindi kailanman humihinto sa paggawa. (Awit ,&-:E 0uan =-1"$ Kung gayon! ang
kaniyang pamamahinga ay malamang na tumutukoy lamang sa pagtigil ng
kaniyang pisikal na paglalang may kinalaman sa lupa. %ubalit ang kaniyang
paggawa sa ikatutupad ng kaniyang mga layunin ay walang tigil na nagpapatuloy.
Dakip sa gawaing iyon ang pagkasi sa (anal na Kasulatan. Kabilang pa nga sa
kaniyang gawain ang paglalabas ng 3isang bagong nilalang!4 na tatalakayin sa
Kabanata 1,.+& @orinto =-1".
&1
Kapag sa wakas ay natapos na ang araw ng kapahingahan ni 0'ho1a! masasabi
niyang 3napakabuti4 ang lahat ng kaniyang ginawa sa lupa! gaya ng sinabi niya sa
pagtatapos ng anim na araw ng paglalang. (>'n'sis 1-.1$ Kung paano niya
gagamitin ang kaniyang walang)limitasyong kapangyarihang lumalang pagkatapos
nito ay hindi pa natin alam. %a paanuman! makatitiyak tayo na patuloy tayong
mabibighani sa paggamit ni 0'ho1a ng kapangyarihang lumalang. %a buong
panahong walang hanggan! higit pa tayong matututo tungkol kay 0'ho1a sa
pamamagitan ng kaniyang mga nilalang. (EAl'siast's .-11$ abang mas marami
pa tayong natututuhan tungkol sa kaniya! lalong sisidhi ang ating pagkasindak+at
lalo tayong mpapalap9t sa ating /akilang 2aylalang.
%Mga Tala&a&a'
Fpang ilarawan ang napakalaking bilang na iyan! isipin ito- *ara marating ng kots'
ang distansiyang iyan+kahit na tulinan pa nang 1;6 kilom'tro sa bawat oras! &:
na oras sa isang araw+aabutin ka pa rin nang mahigit sa isang daang taon7
Ipinalalagay ng ilan na malamang na gumamit daw ng isang simpl'ng uri ng
t'l'skopyo ang mga sinaunang tao noong panahon ng (ibliya. %abi ng
pangangatuwiran! paano pa nga ba malalaman ng mga tao noon na ang bilang ng
mga bituin ay ubod ng dami o di)mabilang! mula sa punto d' 1ista ng tao8 indi
isinasaalang)alang ng gayong walang)batayang palagay si 0'ho1a! na siyang
Awtor ng (ibliya.+& Timot'o .-1;.
Isip)isipin na lamang kung gaano mo katagal bibilangin ang 166 bilyong bituin.
Kung makabibilang ka ng isa sa bawat s'gundo+at itutuloy iyon ng &: na oras sa
isang araw+aabutin ka ng .!1"1 taon7
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
A2it 3/1(4 *aano maituturo sa atin ng paglalang ni 0'ho1a ang kapakumbabaan8
A2it -4/-(. Ang kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a ay maaaring mag)udyok sa
atin na gawin ang ano! at bakit8
Mateo ./)6(14 *aanong ang pagbubulay)bulay sa kapangyarihang lumalang ni
0'ho1a ay makatutulong sa atin na malabanan ang kabalisahan at magtakda ng
tamang mga priyoridad sa buhay8
!a2a -0/))(1- *aanong ang paggamit ni 0'ho1a sa kapangyarihang lumalang ay
nagtuturo sa atin na mali ang idolatriya at na ang /iyos ay hindi malayo sa atin8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. *aano ipinamamalas ng araw ang kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a8
.. Anong mahalagang katotohanan ang pinatutunayan ng araw8
:! =. >aano kalakas at gaano kalaki ang araw! ngunit paano ito maihahambing sa
ibang mga bituin8
;. *aano ipinakikita ng (ibliya na ang bilang ng mga bituin ay ubod ng dami mula
sa punto d' 1ista ng tao8
". (a$ 2ga ilang bituin mayroon sa ating galaksing 2ilky Cay! at gaano kalaki ang
bilang na iyan8 (b$ (akit kapansin)pansin na nahihirapan ang mga astronomo sa
pagbilang ng mga galaksi! at ano ang itinuturo nito sa atin tungkol sa
kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a8
#. (a$ *aano mo ipaliliwanag ang sukat ng galaksing 2ilky Cay8 (b$ %a anong
mga paraan isinaayos ni 0'ho1a ang galaw ng mga bagay sa langit8
,! 16. *aano nakikita ang kapangyarihan ni 0'ho1a may kaugnayan sa posisyon
ng ating sist'ma solar! 0upit'r! lupa! at buwan8
11. *aano dinis'nyo ang atmosp'ra ng lupa upang magsilbing takip na
pananggalang sa nakamamatay na mga sinag ng araw8
1&. *aano ipinakikita ng siklo ng tubig sa atmosp'ra ang kapangyarihang lumalang
ni 0'ho1a8
1.. Anong katunayan ng kapangyarihan ng 2aylalang ang nakikita natin sa mga
pananim at sa lupang sinasaka8
1:. Anong nakatagong lakas ang taglay ng kahit na pagkaliit)liit na atomo8
1=. %a pagtalakay sa ibat ibang maiilap na hayop! anong aral ang itinuro ni 0'ho1a
kay 0ob8
1;. Ano ang nakapagpapahanga sa iyo tungkol sa ilang ibon na nilalang ni
0'ho1a8
1". >aano kalaki ang blu' whal'! at ano ang natural na magiging konklusyon natin
matapos bulay)bulayin ang mga hayop na nilalang ni 0'ho1a8
1#! 1,. >aano ang pagkakasarisari ng nabubuhay na bagay na ginawa ni 0'ho1a
sa lupang ito! at ano ang itinuturo sa atin ng paglalang tungkol sa kaniyang
sob'ranya8
7
&6. %a anong diwa nagpahinga si 0'ho1a mula nang matapos ang kaniyang
paglalang sa lupa8
&1. *aano makaaap'kto ang kapangyarihang lumalang ni 0'ho1a sa tapat na mga
tao sa panahong walang hanggan8
8
KABANATA .
Kapangyarihang u"uksa7Si Jehova ay
Tula8(#alaking Man8irig"a
NA%FK<D ang mga Isra'lita+nakulong sila sa pagitan ng matatarik na dalisdis ng
bundok at ng dagat na di)kayang tawirin. Ang hukbo ng mga Ehipsiyo! na malupit at
walang)pakundangan kung pumatay! ay nagmamadali sa pagtugis sa kanila!
anupat d't'rminadong lipulin sila.
*
>ayunman! hinimok ni 2ois's ang bayan ng
/iyos na huwag mawalan ng pag)asa. 3%i 0'ho1a mismo ang makikipaglaban para
sa inyo!4 tiniyak niya sa kanila.+ELodo 1:-1:.
&
2agkagayunman! lumilitaw na tumawag si 2ois's kay 0'ho1a! at tumugon ang
/iyos- 3(akit patuloy kang dumaraing sa akin8 . . . Itaas mo ang iyong tungkod at
iunat mo ang iyong kamay sa dagat at hawiin mo iyon.4 (ELodo 1:-1=! 1;$
>unigunihin ang sumunod na mga pangyayari. Agad na inutusan ni 0'ho1a ang
kaniyang angh'l! at ang haliging ulap ay lumagay sa likuran ng Isra'l! na marahil
ay lumatag na parang pad'r at hinarang ang lumulusob na mga Ehipsiyo. (ELodo
1:-1,! &6E Awit 16=-.,$ Iniunat ni 2ois's ang kaniyang kamay. /ahil sa pagtulak
ng malakas na hangin! ang dagat ay nahawi. Ang tubig ay namuo at pumaitaas na
parang mga pad'r! anupat nagbukas ng isang daan na may sapat na luwang
upang magkasya ang buong bansa7+ELodo 1:-&1E 1=-#.
.
Iamang napaharap sa ganitong pagtatanghal ng kapangyarihan! dapat sana ay
inutusan na ni *araon ang kaniyang pangkat na umurong. %ubalit sa halip ay nag)
utos ang palalong si *araon na lumusob sila. (ELodo 1:-&.$ %umugod ang mga
Ehipsiyo patungo sa pinakasahig ng dagat para tumugis! subalit di)nagtagal at ang
kanilang pagsalakay ay nauwi sa pagkakagulo nang magsimulang magtanggalan
ang mga gulong ng kanilang mga karo. Nang ang mga Isra'lita ay ligtas na sa
kabilang ibayo! nag)utos si 0'ho1a kay 2ois's- 3Iunat mo ang iyong kamay sa
dagat! upang ang tubig ay tumabon sa mga Ehipsiyo! sa kanilang mga karong
pandigma at sa kanilang mga kabaly'ro.4 (umagsak ang mga pad'r na tubig!
anupat nalunod si *araon at ang kaniyang hukbo7+ELodo 1:-&:)&#E Awit 1.;-1=.
:
Ang pagliligtas sa bansang Isra'l sa /agat na *ula ay isang napakahalagang
pangyayari sa kasaysayan ng pakikitungo ng /iyos sa sangkatauhan. /oon ay
pinatunayan ni 0'ho1a na siyay isang 3tulad)lalaking mandirigma.4 (ELodo 1=-.$
%ubalit! ano ang r'aksiyon mo sa paglalarawang ito kay 0'ho1a8 Totoo! gayon na
lamang ang sakit at hirap na idinulot ng digmaan sa sangkatauhan. 2aaari kayang
ang paggamit ng /iyos ng kapangyarihang pumuksa ay waring makahadlang pa
nga sa halip na makaganyak sa iyo na mpalap9t sa kaniya8
akiki8ig"a ng Diyos Kontra sa "ga Alitan ng Tao
=
alos tatlong daang ulit sa Kasulatang 'br'o at dalawang ulit sa Kristiyanong
>ri'gong Kasulatan! ang /iyos ay binigyan ng titulong 30'ho1a ng mga hukbo.4
(1 %amu'l 1-11$ (ilang %ob'ranong Tagapamahala! si 0'ho1a ay namumuno sa
pagkalaki)laking hukbo ng mga angh'l. (0osu' =-1.)1=E 1 ari &&-1,$ Ang
kakayahang pumuksa ng hukbong ito ay nakasisindak. (Isaias ."-.;$ Ang
pagpuksa sa mga tao ay hindi magandang isipin. >ayunman! dapat nating tandaan
na ang pakikidigma ng /iyos ay di)gaya ng walang)kapararakang alitan ng tao.
2aaaring idahilan ng mga lid'r ng militar at pulitika na ang kanilang pananalakay
ay may marangal na motibo. %ubalit ang pakikidigma ng tao ay kadalasan nang
dahil sa kasakiman at pagkamakasarili.
;
%a kabaligtaran! si 0'ho1a ay hindi pinakikilos ng di)mapigilang 'mosyon.
Ang/'ut'ronomio .&-: ay nagsasabi- 3Ang (ato! sakdal ang kaniyang gawa!
sapagkat ang lahat ng kaniyang mga daan ay katarungan. Isang /iyos ng
katapatan! na sa kaniya ay walang masusumpungang kawalang)katarunganE
matuwid at matapat siya.4 inahatulan ng %alita ng /iyos ang di)mapigil na
pagngangalit! kalupitan! at karahasan. (>'n'sis :,-"E Awit 11-=$ Kaya si 0'ho1a ay
hindi kailanman kumikilos nang walang dahilan. (ihira lamang niyang gamitin ang
kaniyang kapangyarihang pumuksa at ginagamit lamang ito kapag wala nang ibang
solusyon. Itoy gaya ng sinabi niya sa pamamagitan ng kaniyang prop'tang si
E?'ki'l- 3 BAko ba ay nalulugod sa kamatayan ng balakyot! ang sabi ng
%ob'ranong *anginoong 0'ho1a! Bat hindi sa pagtalikod niya mula sa kaniyang
mga daan upang patuloy nga siyang mabuhay8 4+E?'ki'l 1#-&..
"
Kung gayon! bakit ginagamit ni 0'ho1a ang kapangyarihang pumuksa8 (ago
sumagot! maaaring alalahanin muna natin ang matuwid na si 0ob. Ang hamon ni
%atanas ay kung mapananatili ni 0ob+sa totoo! ng bawat tao+ang kaniyang
katapatan sa ilalim ng pagsubok. %inagot ni 0'ho1a ang hamong iyan sa
pamamagitan ng pagpapahintulot kay %atanas na subukin ang katapatan ni 0ob.
(ilang r'sulta! si 0ob ay dumanas ng sakit! pagkaubos ng kayamanan! at
pagkamatay ng kaniyang mga anak. (0ob 1-1M&-#$ *alibhasay hindi alam ang
nasasangkot na mga isyu! nagkamali si 0ob sa pag)aakalang ang kaniyang
pagdurusa ay di)makatarungang parusa mula sa /iyos. Tinanong niya ang /iyos
kung bakit siya ang ginawa Niyang 3tudlaan!4 isang 3kaaway.4+0ob "-&6E 1.-&:.
#
Isang kabataang lalaki na nagngangalang Elihu ang naglantad ng kamalian ng
pangangatuwiran ni 0ob! na sinasabi- 3%inabi mo! BAng aking katuwiran ay higit
kaysa sa /iyos. 4 (0ob .=-&$ <o! isang kamangmangan na isiping mas marunong
tayo kaysa sa /iyos o ipalagay na siyay kumilos nang hindi makatarungan.
32alayong gumawi nang may kabalakyutan ang tunay na /iyos! at na gumawi
nang di)makatarungan ang 2akapangyarihan)sa)lahat!4 sinabi ni Elihu. Nang
dakong huli ay sinabi niya- 3Kung tungkol sa 2akapangyarihan)sa)lahat! hindi pa
natin siya nasasaliksikE siya ay dakila sa kapangyarihan! at ang katarungan at ang
saganang katuwiran ay hindi niya mamaliitin.4 (0ob .:-16E .;-&&! &.E ."-&.$
2akatitiyak tayo na kapag nakipaglaban ang /iyos! may mabuti siyang dahilan sa
paggawa nito. Taglay iyan sa isipan! saliksikin natin ang ilan sa mga dahilan kung
bakit ang /iyos ng kapayapaan kung minsan ay gumaganap ng pap'l ng isang
mandirigma.+1 @orinto 1:-...
Kung Bakit Napipilitang Makipagla&an ang Diyos ng Kapayapa
an
,
2atapos purihin ang /iyos bilang isang 3tulad)lalaking mandirigma!4 si 2ois's ay
nagpahayag- 3%ino sa mga diyos ang tulad mo! < 0'ho1a8 %ino ang tulad mo! na
dakila sa kabanalan84 (ELodo 1=-11$ %i prop'ta abakuk ay sumulat sa katulad na
paraan- 3Napakadalisay ng iyong mga mata upang tumingin sa kasamaanE at ang
tingnan ang kabagabagan ay hindi mo magagawa.4 (abakuk 1-1.$ (agaman si
0'ho1a ay isang /iyos ng pag)ibig! siya ay isa ring /iyos ng kabanalan! katuwiran!
at katarungan. Kung minsan! ang mga katangiang iyan ang nagiging dahilan kung
bakit napipilitan siyang gumamit ng kaniyang kapangyarihang pumuksa. (Isaias
=,-1=)1,E DuAas 1#-"$ Kaya hindi narurungisan ng /iyos ang kaniyang kabanalan
kapag siyay nakikipaglaban. (agkus! siyay nakikipaglaban sapagkat siyay banal.
+ELodo .,-.6.
9
16
Isaalang)alang ang situwasyong bumangon matapos na ang unang mag)
asawang tao! sina Adan at E1a! ay maghimagsik laban sa /iyos. (>'n'sis .-1);$
Kung kukunsintihin niya ang kanilang kalikuan! pahihinain ni 0'ho1a ang kaniyang
sariling posisyon bilang *ansansinukob na %ob'rano. (ilang isang matuwid na
/iyos! naobliga siyang s'nt'nsiyahan sila ng kamatayan. (5oma ;-&.$ %a unang
hula sa (ibliya! inihula niya na magkakaroon ng alitan sa pagitan ng kaniyang
sariling mga lingkod at ng mga kampon ng 3s'rpiy'nt'!4 si %atanas. (ApoAalipsis
1&-,E >'n'sis .-1=$ %a dakong huli! ang alitang ito ay malulutas lamang sa
pamamagitan ng pagdurog kay %atanas. (5oma 1;-&6$ %ubalit ang paghatol na
iyan ay magbubunga ng dakilang pagpapala para sa matuwid na sangkatauhan!
anupat aalisin ang impluw'nsiya ni %atanas sa lupa at bubuksan ang daan tungo
sa isang pangglobong paraiso. (2at'o 1,-&#$ anggat hindi pa iyon nagaganap!
yaong mga pumapanig kay %atanas ay patuloy na magiging banta sa pisikal at
'spirituwal na kapakanan ng bayan ng /iyos. *aminsan)minsan! kakailanganing
makialam si 0'ho1a.
Ku"ikilos ang Diyos :pang Alisin ang Ka&alakyutan
11
Ang /'lubyo noong panahon ni No' ay isang halimbawa ng gayong pakikialam.
%inabi sa >'n'sis ;-11! 1&- 3Ang lupa ay nasira sa paningin ng tunay na /iyos at
ang lupa ay napuno ng karahasan. Kaya nakita ng /iyos ang lupa at! narito7 ito ay
sira! sapagkat sinira ng lahat ng laman ang kanilang lakad sa lupa.4 *ababayaan
kaya ng /iyos na ubusin ng balakyot ang kahuli)hulihang bakas ng moralidad na
natitira sa lupa8 indi. Naobliga si 0'ho1a na magpasapit ng isang pangglobong
d'lubyo upang alisin sa lupa yaong mga d'sididong gumawa ng karahasan at
imoralidad.
1&
Katulad ito ng paghatol ng /iyos sa mga @anaanita. Isiniwalat ni 0'ho1a na mula
kay Abraham ay darating ang isang 3binhi4 na sa pamamagitan nito ay pagpapalain
ng lahat ng pamilya sa lupa ang kanilang sarili. Kasuwato ng layuning iyan!
ipinasiya ng /iyos na ibigay sa supling ni Abraham ang lupain ng @anaan! isang
lupaing tinatahanan ng isang bayan na tinatawag na mga Amorita. *aano
maipagmamatuwid ng /iyos ang sapilitang pagpapaalis sa bayang ito mula sa
kanilang lupain8 Inihula ni 0'ho1a na ang pagpapaalis na ito ay hindi magaganap
hanggang sa makalipas ang mga :66 taon+hanggang sa 3ang kamalian ng mga
Amorita4 ay Bmalubos.
*
(>'n'sis 1&-1).E 1.-1:! 1=E 1=-1.! 1;E &&-1#$ %a loob
ng panahong iyon! patuloy na lumalalim ang pagkakalubog ng mga Amorita sa
moral na kabulukan. Ang @anaan ay naging isang lupain ng idolatriya! pagbububo
ng dugo! at malalaswang gawain sa s'kso. (ELodo &.-&:E .:-1&! 1.E (ilang ..-=&$
*inatay pa nga ng mga naninirahan sa lupain ang mga bata sa apoy bilang
paghahain. Ihahantad ba ng isang banal na /iyos ang kaniyang bayan sa gayong
kabalakyutan8 indi7 Nagpahayag siya- 32arumi ang lupain! at lalapatan ko ito ng
kaparusahan dahil sa kamalian nito! at isusuka ng lupain ang mga tumatahan sa
kaniya.4 (D'1itiAo 1#-&1)&=$ >ayunman! hindi pinatay ni 0'ho1a ang mga tao nang
walang patumangga. Ang mga @anaanita na nakaayon sa katuwiran! gaya ni
5ahab at ng mga >ib'onita! ay pinaligtas.+0osu' ;-&=E ,-.)&".
akikipagla&an Alang(Alang sa Kaniyang angalan
1.
%apagkat si 0'ho1a ay banal! ang kaniyang pangalan ay banal. (D'1itiAo &&-.&$
Tinuruan ni 0'sus ang kaniyang mga alagad na manalangin- 3*akabanalin nawa
ang iyong pangalan.4 (2at'o ;-,$ Ang paghihimagsik sa Ed'n ay lumapastangan
sa pangalan ng /iyos! anupat inilagay sa pag)aalinlangan ang r'putasyon at
paraan ng pamamahala ng /iyos. inding)hindi mapalalampas ni 0'ho1a ang
gayong paninirang)puri at paghihimagsik. <bligado siyang linisin ang kaniyang
pangalan mula sa pang)aalipusta.+Isaias :#-11.
1:
Isaalang)alang nating muli ang mga Isra'lita. anggat mga alipin pa sila sa
Ehipto! ang pangako ng /iyos kay Abraham na sa pamamagitan ng kaniyang
(inhiy pagpapalain ng lahat ng pamilya sa lupa ang kanilang sarili ay waring
walang saysay. %ubalit sa pamamagitan ng pagliligtas sa kanila at pagtatatag sa
kanila bilang isang bansa! nilinis ni 0'ho1a ang kaniyang pangalan mula sa pang)
aalipusta. %a gayon ay ginunita ni prop'ta /ani'l sa panalangin- 3< 0'ho1a na
aming /iyos! ikaw . . . JayK naglabas sa iyong bayan mula sa lupain ng Ehipto sa
pamamagitan ng isang malakas na kamay at gumawa ng pangalan para sa iyong
sarili.4+/ani'l ,-1=.
1=
Kapansin)pansin! nanalangin nang ganito si /ani'l sa isang panahon na nooy
kinailangan ng mga 0udio na kumilos muli si 0'ho1a alang)alang sa Kaniyang
pangalan. Ang masuwaying mga 0udio ay bihag naman ngayon sa (abilonya. Ang
kanilang sariling kabis'rang lunsod! ang 0'rusal'm! ay nasa kagibaan. (atid ni
/ani'l na ang pagsasauli sa mga 0udio sa kanilang bayang tinubuan ay
magpapadakila sa pangalan ni 0'ho1a. %a gayon ay nanalangin si /ani'l-
3< 0'ho1a! magpatawad ka. < 0'ho1a! magbigay)pansin ka at kumilos. uwag
kang magpaliban! alang)alang sa iyong sarili! < /iyos
ko! sapagkat angiyong sariling pangalan ay itinatawag sa iyong lunsod at sa iyong
bayan.4+/ani'l ,-1#! 1,.
akikipagla&an Alang(Alang sa Kaniyang Bayan
1;
Ang pagnanais ba ni 0'ho1a na ipagtanggol ang kaniyang pangalan ay
nangangahulugang siyay walang malasakit at makasarili8 indi naman! sapagkat
sa pagkilos na kasuwato ng kaniyang kabanalan at pag)ibig sa katarungan!
ipinagsasanggalang niya ang kaniyang bayan. Isaalang)alang ang kabanata 1: ng
>'n'sis. /oon ay mababasa natin ang tungkol sa apat na haring sumasalakay na
dumukot sa pamangkin ni Abraham na si Dot! kasama ang pamilya ni Dot. %a
tulong ng /iyos! lubusang nilupig ni Abraham ang mga puw'rsang mas malalakas
sa kaniya7 Ang ulat ng tagumpay na ito marahil ang siyang unang napatala sa
3aklat ng 2ga /igmaan ni 0'ho1a!4 na malamang na isang aklat na nag)ulat din sa
ilang sagupaang militar na hindi nakar'kord sa (ibliya. ((ilang &1-1:$ 2arami pang
tagumpay ang sumunod.
1"
Nang malapit nang pumasok ang mga Isra'lita sa lupain ng @anaan! tiniyak sa
kanila ni 2ois's- 3%i 0'ho1a na inyong /iyos ang hahayo sa unahan ninyo.
Ipaglalaban niya kayo ayon sa lahat ng ginawa niya sa inyo sa Ehipto.4
(/'ut'ronomio 1-.6E &6-1$ 2ula sa kahalili ni 2ois's! si 0osu'! at patuloy
hanggang sa panahon ng mga ukom at mga paghahari ng tapat na mga hari ng
0uda! tunay ngang nakipaglaban si 0'ho1a para sa kaniyang bayan! anupat
binigyan sila ng maraming kahanga)hangang tagumpay laban sa kanilang mga
kaaway.+0osu' 16-1)1:E ukom :-1&)1"E & %amu'l =-1")&1.
1#
indi nagbago si 0'ho1aE ni nagbago man ang kaniyang layunin na gawing isang
mapayapang paraiso ang plan'tang ito. (>'n'sis 1-&"! &#$ Kinapopootan pa rin ng
/iyos ang kabalakyutan. Kasabay nito! mahal na mahal niya ang kaniyang bayan
at malapit na siyang kumilos alang)alang sa kanila. (Awit 11-"$ %a katunayan! ang
alitan na inilarawan sa>'n'sis .-1= ay inaasahang sasapit sa isang madula at
marahas na pagbabago sa malapit na hinaharap. Fpang mapabanal ang kaniyang
pangalan at maipagsanggalang ang kaniyang bayan! si 0'ho1a ay minsan pang
magiging 3tulad)lalaking mandirigma47+NaAarias 1:-.E ApoAalipsis 1;-1:! 1;.
10
1,
Isaalang)alang ang isang ilustrasyon- alimbawang sinisibasib ng isang
mabagsik na hayop ang pamilya ng isang lalaki at nakisangkot ang lalaki sa
paglalaban at napatay niya ang mabangis na hayop. Aasahan mo ba na
mayayamot ang kaniyang asawa at mga anak sa kaniyang ginawa8 %a
kabaligtaran! aasahan mo na maaantig ang kanilang damdamin dahil sa kaniyang
walang)pag)iimbot na pag)ibig sa kanila. %a katulad na paraan! hindi tayo dapat
mayamot sa paggamit ng /iyos ng kapangyarihang pumuksa. Ang kaniyang
pagnanais na ipaglaban tayo ay dapat na magpasidhi ng ating pag)ibig sa kaniya.
Ang ating paggalang sa kaniyang walang)limitasyong kapangyarihan ay dapat na
tumindi rin. %a gayon! 3makapag)uukol tayo sa /iyos ng sagradong paglilingkod
nang may makadiyos na takot at sindak.4+'br'o 1&-&#.
Maging Malap;t sa Tula8(#alaking Man8irig"a
&6
2angyari pa! hindi sa bawat pangyayari ay ipinaliliwanag sa (ibliya ang lahat ng
d'taly' ng mga pasiya ni 0'ho1a hinggil sa kaniyang pakikidigma. %ubalit palagi
tayong makatitiyak sa bagay na ito- %i 0'ho1a ay hindi kailanman gumagamit ng
kapangyarihang pumuksa sa isang walang)katarungan! walang)patumangga! o
malupit na paraan. Kadalasan! ang pagsasaalang)alang sa kont'ksto ng isang ulat
sa (ibliya o ilang impormasyon sa likod nito ay makatutulong sa atin na magkaroon
ng tamang pangmalas sa mga bagay)bagay. (Kawikaan 1#-1.$ Kahit wala sa atin
ang lahat ng d'taly'! ang basta pagkatuto ng higit pa tungkol kay 0'ho1a at
pagbubulay)bulay sa kaniyang mahahalagang katangian ay makatutulong sa atin
na malutas ang anumang pag)aalinlangan na maaaring bumangon. Kung gagawin
natin ito! mapag)uunawa natin na may sapat na dahilan tayo upang magtiwala sa
ating /iyos na si 0'ho1a.+0ob .:-1&.
&1
(agaman si 0'ho1a ay isang 3tulad)lalaking mandirigma4 kapag hinihingi ng
pagkakataon! itoy hindi nangangahulugang siyay talagang likas na mahilig
makipagdigma. %a pangitain ni E?'ki'l tungkol sa makalangit na karo! si 0'ho1a ay
inilalarawan bilang nakahanda na sa paglaban sa kaniyang mga kaaway.
>ayunman! nakita ni E?'ki'l ang /iyos na napalilibutan ng isang bahaghari+isang
sagisag ng kapayapaan. (>'n'sis ,-1.E E?'ki'l 1-&#E ApoAalipsis :-.$ 2aliwanag!
si 0'ho1a ay mahinahon at payapa. 3Ang /iyos ay pag)ibig!4 isinulat ni apostol
0uan. (1 0uan :-#$ Dahat ng mga katangian ni 0'ho1a ay umiiral na may sakdal na
pagkakatimbang. Kung gayon! kay laking pribil'hiyo natin na mpalap9t sa gayong
makapangyarihan subalit maibiging /iyos7
%Mga Tala&a&a'
Ayon sa 0udiong istoryador na si 0os'phus! ang mga 'br'o ay 3tinugis ng ;66
karo kasama ang =6!666 mangangabayo at lubhang nasasandatahang impant'riya
(infantry$ na umaabot sa &66!666.4+Jewish Antiquities, II! .&: JL1! .K.
2alamang! kabilang sa t'rminong 3mga Amorita4 rito ang lahat ng mga tao ng
@anaan.+/'ut'ronomio 1-;)#! 1,)&1! &"E 0osu' &:-1=! 1#.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
) 9ari ./3(-0 *aanong ang pap'l ng /iyos bilang 30'ho1a ng mga hukbo4 ay
nakapagpapalakas ng loob sa atin sa panahon ng kabagabagan8
<=ekiel 11/-5()5 (ago mapilitan si 0'ho1a na gamitin ang kapangyarihang
pumuksa! anong pagkakataon ang buong)awang inilalawit niya doon sa mga
sumasalansang sa kaniyang kautusan8
) Tesaloni,a -/.(-5 *aanong ang dumarating na pagkapuksa ng balakyot na mga
tao ay magpapaginhawa sa tapat na mga lingkod ng /iyos8
) e8ro )/4(-1 Ano ang nagpapakilos kay 0'ho1a upang gamitin ang kaniyang
kapangyarihang pumuksa! na nagtuturo ng anong aral para sa buong
sangkatauhan8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (a$ Anong panganib ang hinarap ng mga Isra'lita sa kamay ng mga Ehipsiyo8
(b$ *aano nakipaglaban si 0'ho1a para sa kaniyang bayan8
:. (a$ Ano ang pinatunayan ni 0'ho1a sa /agat na *ula8 (b$ Ano ang maaaring
maging r'aksiyon ng ilan sa paglalarawang ito kay 0'ho1a8
=! ;. (a$ (akit angkop lamang na ang /iyos ay tawaging 30'ho1a ng mga hukbo48
(b$ *aano naiiba ang pakikidigma ng /iyos sa pakikidigma ng tao8
"! #. (a$ Ano ang may)kamaliang inakala ni 0ob tungkol sa kaniyang mga
pagdurusa8 (b$ *aano itinuwid ni Elihu ang pag)iisip ni 0ob hinggil sa bagay na ito8
(A$ Anong aral ang matututuhan natin mula sa karanasan ni 0ob8
,. (akit nakikipaglaban ang /iyos ng kapayapaan8
16. (a$ Kailan at paano unang bumangon ang pangangailangan para sa /iyos na
makipagdigma8 (b$ *aano lamang malulutas ang alitan na inihula sa >'n'sis .-1=!
at anong mga pakinabang ang idudulot nito sa matuwid na sangkatauhan8
11. (akit naobliga ang /iyos na magpasapit ng isang pangglobong baha8
1&. (a$ Ano ang inihula ni 0'ho1a tungkol sa 3binhi4 ni Abraham8 (b$ (akit dapat
lipulin ang mga Amorita8
1.! 1:. (a$ (akit obligado si 0'ho1a na pakabanalin ang kaniyang pangalan8
(b$ *aano nilinis ni 0'ho1a ang kaniyang pangalan mula sa pang)aalipusta8
1=. (akit iniligtas ni 0'ho1a ang mga 0udio mula sa pagkabihag sa (abilonya8
1;. Ipaliwanag kung bakit ang pagnanais ni 0'ho1a na ipagtanggol ang kaniyang
pangalan ay hindi nangangahulugang siyay walang malasakit at makasarili.
1". Ano ang nagpapakita na si 0'ho1a ay nakipaglaban para sa mga Isra'lita
pagkapasok nila sa lupain ng @anaan8 2agbigay ng mga halimbawa.
1#. (a$ (akit tayo makapagpapasalamat na si 0'ho1a ay hindi nagbago8 (b$ Ano
ang mangyayari kapag umabot na sa sukdulan ang alitan na inilarawan sa >'n'sis
.-1=8
1,. (a$ Ilarawan kung bakit ang paggamit ng /iyos ng kapangyarihang pumuksa ay
magppalap9t sa atin sa kaniya. (b$ Ano ang dapat na maging 'p'kto sa atin ng
pagnanais ng /iyos na makipaglaban8
&6. Kapag nababasa natin ang mga ulat sa (ibliya hinggil sa pakikidigma ng /iyos
na maaaring hindi natin lubos na nauunawaan! ano ang dapat na maging r'aksiyon
natin! at bakit8
&1. (agaman siyay isang 3tulad)lalaking mandirigma4 kung minsan! ano nga ba
ang talagang likas na hilig ni 0'ho1a8
%#ara2an sa pahina 63'
%a /agat na *ula! pinatunayan ni 0'ho1a na siyay isang 3tulad)lalaking
mandirigma4
11
KABANATA 0
Kapangyarihang Magsanggalang7>Ang
Diyos ayKanlungan ara sa Atin?
AN> mga Isra'lita ay nanganib nang pumasok sila sa pook ng %inai sa
pagsisimula ng 1=1. (.@.E. Isang kakila)kilabot na paglalakbay ang
naghihintay sa kanila noon! paglalakad sa 3pagkalawak)lawak at
nakatatakot na ilng na pinamumugaran ng makamandag na mga ahas at
alakdan.4 (/'ut'ronomio #-1=! The ew !nglish "ible$ Napaharap din sila
sa banta ng pagsalakay ng kaaway na mga bansa. %i 0'ho1a ang nagdala
sa kaniyang bayan sa situwasyong ito. (ilang kanilang /iyos!
maipagsasanggalang niya kaya sila8
&
Kay laking pampalakas)loob ang mga salita ni 0'ho1a- 3Nakita ninyo
mismo kung ano ang ginawa ko sa mga Ehipsiyo! upang madala ko kayo
sa mga pakpak ng mga agila at mailapit kayo sa akin.4 (ELodo 1,-:$
Ipinaalaala ni 0'ho1a sa kaniyang bayan na nailigtas na niya sila noon
mula sa mga Ehipsiyo! na ginagamit ang mga agila! wika nga! upang
madala sila tungo sa kaligtasan. %ubalit may iba pang dahilan kung bakit
ang 3mga pakpak ng mga agila4 ay angkop na lumalarawan sa
pagsasanggalang ng /iyos.
.
indi lamang ginagamit ng mga agila ang kanilang malalapad at
malalakas na pakpak sa pagpapailanlang. %a kainitan ng araw! inilulukob
ng isang inang agila ang kaniyang mga pakpak+na umaabot nang mahigit
sa dalawang m'tro+upang magmistulang isang pananggalang na payong!
na tumatabing sa kaniyang mahihina pa at maliliit na inakay mula sa
nakapapasong init ng araw. Kung minsan naman! iniyayakap niya ang
kaniyang mga pakpak sa kaniyang mga inakay upang ipagsanggalang ang
mga ito sa malamig na hangin. Kung paanong iniingatan ng agila ang
kaniyang mga inakay! gayundin ikinubli at ipinagsanggalang ni 0'ho1a ang
bagong)silang na bansang Isra'l. Ngayong nasa ilng! ang kaniyang
bayan ay patuloy na manganganlong sa lilim ng kaniyang
makapangyarihang mga pakpak habang silay nananatiling tapat.
(/'ut'ronomio .&-,)11E Awit .;-"$ %ubalit makatuwiran ba tayong
makaaasa sa ngayon na ipagsasanggalang tayo ng /iyos8
Ang angako na Magsasanggalang ang Diyos
:
Talagang may kakayahan si 0'ho1a na ipagsanggalang ang kaniyang
mga lingkod. %iya ang 3/iyos na 2akapangyarihan)sa)lahat4+isang titulo
na nagpapahiwatig na taglay niya ang di)malalabanang kapangyarihan.
(>'n'sis 1"-1$ >aya ng di)masasawatang paglaki at pagliit ng tubig sa
dagat! ang aktibong kapangyarihan ni 0'ho1a ay hindi mahahadlangan.
Iamang kaya niyang gawin ang anumang gustuhin niya! maitatanong
natin! BKalooban ba ni 0'ho1a na gamitin ang kaniyang kapangyarihan
upang ipagsanggalang ang kaniyang bayan8
=
Ang sagot! sa isang salita! ay oo7 Tinitiyak sa atin ni 0'ho1a na
ipagsasanggalang niya ang kaniyang bayan. 3Ang /iyos ay kanlungan at
kalakasan para sa atin! isang tulong na kaagad na masusumpungan sa
panahon ng mga kabagabagan!4 ang sabi sa Awit :;-1. Iamang ang /iyos
ay 3hindi makapagsisinungaling!4 lubusan tayong makapagtitiwala sa
kaniyang pangako na ipagsasanggalang niya tayo. (Tito 1-&$ Isaalang)
alang natin ang ilang matitingkad na ilustrasyon na ginagamit ni 0'ho1a
upang ilarawan ang kaniyang mapagsanggalang na pangangalaga.
;
%i 0'ho1a ay isang *astol! at 3tayo ang kaniyang bayan at mga tupa ng
kaniyang pastulan.4 (Awit &.-1E 166-.$ (ibihirang hayop ang walang
kalaban)laban na tulad ng inaalagaang tupa. Ang pastol noong panahon
ng (ibliya ay dapat na maging matapang upang maipagsanggalang ang
kaniyang mga tupa mula sa mga l'on! lobo! at mga oso! gayundin mula sa
mga magnanakaw. (1 %amu'l 1"-.:! .=E 0uan 16-1&! 1.$ %ubalit may mga
panahon na kailangang maging malumanay sa pagsasanggalang sa mga
tupa. Kapag nagsilang ang isang tupa na malayo sa kulungan!
binabantayan ng mapagkalingang pastol ang ina habang itoy mahina pa at
pagkatapos ay binubuhat niya ang walang kalaban)labang kord'ro at
dinadala ito sa kulungan.
3%a kaniyang dibdib ay bubuhatin niya sila4
"
%a paghahalintulad ng kaniyang sarili sa isang pastol! tinitiyak sa atin ni
0'ho1a ang kaniyang taos)pusong pagnanais na ipagsanggalang tayo.
(E?'ki'l .:-11)1;$ Alalahanin ang paglalarawan kay 0'ho1a na
masusumpungan sa Isaias :6-11! na tinalakay sa Kabanata & ng aklat na
ito- 3*apastulan niyang gaya ng pastol ang kaniyang sariling kawan. %a
pamamagitan ng kaniyang bisig ay titipunin niya ang mga kord'roE at sa
kaniyang dibdib ay bubuhatin niya sila.4 *aanong ang maliit na kord'ro ay
mapapasa 3dibdib4 ng pastol+sa mga tupi ng kaniyang pang)itaas na
kasuutan8 Ang kord'ro ay maaaring lumapit sa pastol at marahan pa
ngang dumampi sa kaniyang binti. >ayunman! ang pastol ang siyang
kailangang yumuko! bumuhat sa kord'ro! at marahang maglagay nito sa
kaniyang mapagkandiling dibdib. Isa ngang tunay na mapagmahal na
larawan ng pagnanais ng ating /akilang *astol na ikubli at ipagsanggalang
tayo7
#
Ang pangako ng /iyos na pagsasanggalang ay may pasubali+
mararanasan lamang ito niyaong mga lumalapit sa kaniya. Ang Kawikaan
1#-16 ay nagsasabi- 3Ang pangalan ni 0'ho1a ay matibay na tor'. /oon
tumatakbo ang matuwid at ipinagsasanggalang.4 Noong panahon ng
(ibliya! ang mga tor' kung minsan ay itinatayo sa ilng bilang mga ligtas
na dakong kanlungan. %ubalit pananagutan na ng isang nanganganib na
tumakas patungo sa gayong tor' upang makaligtas. Katulad din ito ng
panganganlong sa pangalan ng /iyos. indi lamang ang pag)uulit ng
pangalan ng /iyos ang sangkot ditoE ang pangalan ng /iyos sa ganang
sarili nito ay hindi isang mahiwagang anting)anting. %a halip! kailangan
12
nating makilala at pagtiwalaan ang 2aytaglay ng pangalang iyan at
mamuhay ayon sa kaniyang matuwid na mga pamantayan. Kay bait talaga
ni 0'ho1a na tiyakin sa atin na kung tayoy babaling sa kaniya taglay ang
pananampalataya! siyay magiging isang tor'ng pananggalang para sa
atin7
Maililigtas Ka"i ng A"ing Diyos
,
indi lamang basta nangangako si 0'ho1a ng pagsasanggalang. Noong
panahon ng (ibliya! ipinamalas niya sa makahimalang mga paraan na
naipagsanggalang niya ang kaniyang bayan. Noong panahon ng
kasaysayan ng Isra'l! kadalasan nang nasusugpo ng makapangyarihang
3kamay4 ni 0'ho1a ang malalakas na kaaway. (ELodo "-:$ >ayunman!
ginamit din ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihang magsanggalang
alang)alang sa mga indibiduwal.
16
Nang ang tatlong kabataang 'br'o+sina %adraA! 2'saA! at Ab'dn'go
+ay tumangging yumukod sa imah'ng ginto ni aring NabuAodonosor!
nagbabala ang gal9t na gal9t na hari na ihahagis sila sa isang pagkainit)init
na hurno. 3%inong diyos iyon na makapagliligtas sa inyo mula sa aking
mga kamay84 ang panunuya ni NabuAodonosor! ang
pinakamakapangyarihang monarka sa lupa. (/ani'l .-1=$ Ang tatlong
kabataang lalaki ay may lubos na pagtitiwala sa kapangyarihan ng
kanilang /iyos na ipagsanggalang sila! subalit hindi sila umasa na tiyak na
gagawin niya iyon. %a gayon! silay sumagot- 3Kung magkagayon man!
maililigtas kami ng aming /iyos na pinaglilingkuran namin.4 (/ani'l .-1"$
%a katunayan! ang nag)aapoy na hurnong iyon! kahit na pinainit pa nang
pitong ulit kaysa sa normal! ay hindi naman talaga naging hamon sa
kanilang /iyos na makapangyarihan sa lahat. Ipinagsanggalang nga niya
sila! at napilitan ang hari na aminin- 3Calang umiiral na ibang diyos na
nakapagliligtas na tulad ng isang ito.4+/ani'l .-&,.
11
Nagbigay pa rin si 0'ho1a ng isang tunay na kahanga)hangang
pagtatanghal ng kaniyang kapangyarihang magsanggalang nang ilipat niya
ang buhay ng kaniyang bugtong na Anak sa bahay)bata ng 0udiong birh'n
na si 2aria. %inabi ng angh'l kay 2aria na siyay 3maglilihi sa JkaniyangK
bahay)bata at magsisilang ng isang anak na lalaki.4 Nagpaliwanag ang
angh'l- 3Ang banal na 'spiritu ay darating sa iyo! at ang kapangyarihan ng
Kataas)taasan ay lililim sa iyo.4 (DuAas 1-.1! .=$ %a wari! ang Anak ng
/iyos ay hindi pa kailanman napasa ganitong kapanganib na kalagayan.
2ababahiran kaya ng kasalanan at di)kasakdalan ng taong ina ang binhi8
2asasaktan kaya o mapapatay ni %atanas ang Anak na iyan bago %iya
isilang8 Imposibl'7 %a diwa! si 0'ho1a ay naglagay ng isang pananggalang
na pad'r sa palibot ni 2aria upang walang anumang bagay+walang di)
kasakdalan! walang nakapananakit na puw'rsa! walang mapamaslang na
tao! ni anumang d'monyo+ang makapipinsala sa lumalaking binhi! mula
sa panahon ng paglilihi patuloy. Nagpatuloy si 0'ho1a sa pagsasanggalang
kay 0'sus sa panahon ng kabataan nito. (2at'o &-1)1=$ anggang hindi
pa sumasapit ang itinakdang panahon ng /iyos! ang kaniyang mahal na
Anak ay hindi maaaring salakayin.
1&
(akit ipinagsanggalang ni 0'ho1a ang ilang indibiduwal sa gayong
makahimalang mga paraan8 %a maraming pagkakataon ay
ipinagsanggalang ni 0'ho1a ang mga indibiduwal upang
maipagsanggalang ang lalo pang higit na mahalaga- ang
pagsasakatuparan ng kaniyang layunin. alimbawa! ang kaligtasan ng
sanggol na si 0'sus ay napakahalaga sa ikatutupad ng layunin ng /iyos!
na sa dakong huli ay pakikinabangan ng buong sangkatauhan. Ang ulat ng
maraming pagtatanghal ng kapangyarihang magsanggalang ay bahagi ng
kinasihang Kasulatan! na 3isinulat sa ating ikatututo! upang sa
pamamagitan ng ating pagbabata at sa pamamagitan ng kaaliwan mula sa
Kasulatan ay magkaroon tayo ng pag)asa.4 (5oma 1=-:$ <o! ang mga
halimbawang ito ay nakapagpapatibay ng ating pananampalataya sa ating
/iyos na makapangyarihan sa lahat. %ubalit anong pagsasanggalang ang
maaasahan natin mula sa /iyos sa ngayon8
Kung Ano ang 9in8i Kahulugan ng agsasanggalang ng
Diyos
1.
Ang pangako ng pagsasanggalang ng /iyos ay hindi nangangahulugang
si 0'ho1a ay obligadong gumawa ng mga himala alang)alang sa atin.
indi! hindi tayo ginagarantiyahan ng ating /iyos ng isang buhay na
walang probl'ma sa matandang sist'mang ito. 2araming tapat na lingkod
ni 0'ho1a ang napapaharap sa matitinding kahirapan! lakip na ang
pagdarahop! digmaan! sakit! at kamatayan. 2aliwanag na sinabi ni 0'sus
sa kaniyang mga alagad na bilang mga indibiduwal silay maaaring patayin
dahil sa kanilang pananampalataya. Iyan ang dahilan kung bakit idiniin ni
0'sus na kailangang magbata hanggang wakas. (2at'o &:-,! 1.$ Kung
gagamitin ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihang gumawa ng
makahimalang pagliligtas sa lahat ng pagkakataon! maaaring magkaroon
ng dahilan si %atanas na kutyain si 0'ho1a at ilagay sa alanganin ang
pagiging tunay ng ating d'bosyon sa ating /iyos.+0ob 1-,! 16.
1:
Kahit noong panahon ng (ibliya! hindi ginamit ni 0'ho1a ang kaniyang
kapangyarihang magsanggalang upang prot'ktahan ang bawat isa sa
kaniyang mga lingkod mula sa di)napapanahong kamatayan. alimbawa!
pinatay ni 'rod's si apostol %antiago noong mga :: @.E.E ngunit! di pa
natatagalan pagkaraan nito! iniligtas naman si *'dro 3mula sa kamay ni
'rod's.4 (>awa 1&-1)11$ At si 0uan! kapatid ni %antiago! ay nabuhay
nang mas matagal kaysa kina *'dro at %antiago. 2aliwanag na hindi natin
maaasahan na ipagsasanggalang ng ating /iyos ang lahat ng kaniyang
mga lingkod sa magkakatulad na paraan. (ukod diyan! 3ang panahon at
ang di)inaasahang pangyayari4 ay sumasapit sa ating lahat. (EAl'siast's
,-11$ Kung gayon! paano tayo ipinagsasanggalang ni 0'ho1a sa ngayon8
Naglalaan si Jehova ng isikal na agsasanggalang
13
1=
Isaalang)alang muna natin ang tungkol sa pisikal na pagsasanggalang.
(ilang mga mananamba ni 0'ho1a! maaasahan natin ang gayong
pagsasanggalang bilang isanggrupo. Kung hindi! wala tayong kalaban)
laban kay %atanas. *ag)isipan ito- Cala nang ibang pinakamimithi si
%atanas! 3ang tagapamahala ng sanlibutang ito!4 kundi ang pawiin ang
tunay na pagsamba. (0uan 1&-.1E ApoAalipsis 1&-1"$ Ipinagbawal ng ilan
sa pinakamakapangyarihang mga pamahalaan sa lupa ang ating
pangangaral at sinikap na pawiin tayo nang lubusan. >ayunman! ang
bayan ni 0'ho1a ay nananatiling matatag at nagpapatuloy sa pangangaral
nang walang humpay7 (akit kaya hindi mapahinto ng makapangyarihang
mga bansa ang gawain ng maituturing na maliit at sa wariy walang
kalaban)labang grupong ito ng mga Kristiyano8 %apagkat ikinubli tayo ni
0'ho1a sa ilalim ng kaniyang makapangyarihang mga pakpak7+Awit
1"-"! #.
1;
Kumusta naman ang pisikal na pagsasanggalang sa dumarating na
3malaking kapighatian48 indi natin dapat ikatakot ang paglalapat ng mga
kahatulan ng /iyos. Tutal! 3alam ni 0'ho1a kung paano magligtas ng mga
taong may makadiyos na d'bosyon mula sa pagsubok! at magtaan naman
ng mga taong di)matuwid upang lipulin sa araw ng paghuhukom.4
(ApoAalipsis "-1:E & *'dro &-,$ %amantala! dalawang bagay ang palaging
matitiyak natin. Fna! hindi kailanman pahihintulutan ni 0'ho1a na mapawi
sa lupa ang kaniyang tapat na mga lingkod. Ikalawa! gagantimpalaan niya
ng buhay na walang hanggan sa kaniyang matuwid na bagong sanlibutan
ang mga nag)iingat ng katapatan+kung kinakailangan! sa pamamagitan
ng pagkabuhay)muli. *ara sa mga namatay! wala nang mas ligtas na dako
kundi ang pagiging nasa alaala ng /iyos.+0uan =-&#! &,.
1"
2aging sa ngayon! iniingatan tayo ni 0'ho1a sa pamamagitan ng
kaniyang buhy na 3salita!4 na may kapangyarihang magpakilos upang
mapagaling ang mga puso at mabago ang mga buhay. ('br'o :-1&$ %a
pagkakapit ng mga simulain nito! sa ilang paraan ay maipagsasanggalang
tayo mula sa pisikal na kapinsalaan. 3Ako! si 0'ho1a! ang . . . nagtuturo sa
iyo upang makinabang ka!4 ang sabi sa Isaias :#-1". Calang alinlangan!
ang pamumuhay na kasuwato ng %alita ng /iyos ay makapagpapabuti ng
ating kalusugan at makapagpapahaba ng ating buhay. alimbawa! dahil sa
ikinakapit natin ang payo ng (ibliya na umiwas sa pakikiapid at maglinis ng
ating sarili mula sa karungisan! naiiwasan natin ang maruruming gawain at
nakapipinsalang mga paggawi na nagdudulot ng pagkapariwara sa buhay
ng maraming di)makadiyos na mga tao. (>awa 1=-&,E & @orinto "-1$ Kay
laking pasasalamat natin sa pagsasanggalang ng %alita ng /iyos7
Ipinagsasanggalang Tayo ni Jehova sa <spiritu2al
1#
*inakamahalaga sa lahat! si 0'ho1a ay nagbibigay ng 'spirituwal na
pagsasanggalang. Ipinagsasanggalang tayo ng ating maibiging /iyos mula
sa 'spirituwal na pamiminsala sa pamamagitan ng pagsasangkap sa atin
ng kailangan natin upang mabata ang mga pagsubok at upang maingatan
ang ating kaugnayan sa kaniya. %a gayon ay kumikilos si 0'ho1a upang
maingatan ang ating buhay! hindi lamang sa ilang maiikling taon kundi
magpakailanman. Tingnan ang ilang paglalaan ng /iyos na
makapagsasanggalang sa atin sa 'spirituwal.
1,
%i 0'ho1a ang 3/umirinig ng panalangin.4 (Awit ;=-&$ Kapag sa wariy
hindi na makayanan ang mga panggigipit sa buhay! ang pagbubuhos sa
kaniya ng nilalaman ng ating puso ay makapagdudulot sa atin ng malaking
ginhawa. (Oilipos :-;! "$ 2aaaring hindi niya alisin ang mga pagsubok sa
atin sa makahimalang paraan! subalit bilang tugon sa ating taos)pusong
pananalangin! maipagkakaloob niya sa atin ang karunungan upang
maharap ang mga ito. (%antiago 1-=! ;$ igit pa riyan! si 0'ho1a ay
nagbibigay ng banal na 'spiritu sa mga humihingi sa kaniya. (DuAas 11-1.$
Ang makapangyarihang 'spiritung iyan ay makatutulong sa atin na
makayanan ang anumang pagsubok o suliranin na mapapaharap sa atin.
2apupuspos tayo nito ng 3lakas na higit sa karaniwan4 upang
makapagbata hanggang sa alisin ni 0'ho1a ang lahat ng nakapipighating
suliranin sa bagong sanlibutan na napakalapit na.+& @orinto :-".
&6
Kung minsan! ang kapangyarihang magsanggalang ni 0'ho1a ay
maaaring ipakita sa pamamagitan ng ating kapuwa mga mananamba.
Tinipon na ni 0'ho1a ang kaniyang bayan sa isang pandaigdig na
3samahan ng mga kapatid.4 (1 *'dro &-1"E 0uan ;-::$ %a maibiging
kapatirang iyan! nakikita natin ang buhy na patotoo ng kapangyarihan ng
banal na 'spiritu ng /iyos na makaimpluw'nsiya sa mga tao sa ikabubuti.
Ang 'spiritung iyan ay nagluluwal sa atin ng mga bunga+magaganda at
mahahalagang katangian lakip na rito ang pag)ibig! kabaitan! at kabutihan.
(>alaAia =-&&! &.$ Kaya naman! kapag tayoy nababagabag at ang isang
kapananampalataya ay napakilos na mag)alok ng nakatutulong na payo o
magbigay ng lubhang)kinakailangang mga salitang pampatibay!
makapagpapasalamat tayo kay 0'ho1a sa gayong mga kapahayagan ng
kaniyang mapagsanggalang na pangangalaga.
&1
2ay isa pang bagay na ibinibigay si 0'ho1a upang ipagsanggalang tayo-
napapanahong 'spirituwal na pagkain. Fpang matulungan tayong
makakuha ng lakas mula sa kaniyang %alita! inatasan ni 0'ho1a 3ang tapat
at maingat na alipin4 na mamahagi ng 'spirituwal na pagkain. Ang tapat na
aliping iyan ay gumagamit ng mga nakalathalang publikasyon! kabilang na
ang mga babasahing Ang "antayan at #umising!, gayundin ang mga
pulong! asambl'a! at komb'nsiyon upang paglaanan tayo ng 3pagkain sa
tamang panahon4+kung ano ang kailangan natin at kung kailan natin ito
kailangan. (2at'o &:-:=$ 2ay narinig ka na ba sa Kristiyanong
pagpupulong+sa kom'nto! sa pahayag! o maging sa panalangin+na
naglalaan ng lakas at pampatibay)loob na sadyang kinakailangan8
Naap'ktuhan na ba ang iyong buhay ng isang 'sp'sipikong artikulo na
inilathala sa isa sa ating mga babasahin8 Tandaan! si 0'ho1a ang
nagsusuplay ng lahat ng paglalaang ito upang maipagsanggalang tayo sa
'spirituwal.
14
&&
%i 0'ho1a ay talagang isang kalasag 3sa lahat ng nanganganlong sa
kaniya.4 (Awit 1#-.6$ (atid natin na hindi niya ginagamit ang kaniyang
kapangyarihan upang ipagsanggalang tayo mula sa lahat ng kalamidad sa
ngayon. >ayunman! palagi nga niyang ginagamit ang kaniyang
kapangyarihang magsanggalang upang matiyak ang pagsasakatuparan ng
kaniyang layunin. %a dakong huli! ang paggawa niya nito ang
pinakamabuti para sa kapakanan ng kaniyang bayan. Kung tayoy
magiging malap9t sa kaniya at mananatili sa kaniyang pag)ibig! si 0'ho1a
ay magbibigay sa atin ng sakdal na buhay magpakailanman. Taglay sa isip
ang pag)asang iyan! tunay ngang maaari nating malasin na ang anumang
paghihirap sa sist'mang ito ay 3panandalian at magaan.4+& @orinto :-1".
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
A2it )1/-(. (ilang ang /akilang *astol! paano ipinagsasanggalang at
pinangangalagaan ni 0'ho1a ang kaniyang tulad)tupang bayan8
A2it 4-/-(-. *aano tayo ipinagsasanggalang ni 0'ho1a mula sa
'spirituwal na kalamidad! at ano ang dapat nating gawin upang
mapasailalim ng kaniyang pagsasanggalang8
Daniel ./-.())@ )6()0 *aano tinuruan ni 0'ho1a ang isang sinaunang hari
tungkol sa Kaniyang kapangyarihang magsanggalang! at ano ang
matututuhan natin sa halimbawang ito8
Mateo -5/-.())@ )3(1- Anong pagsalansang ang maaasahan natin! subalit
bakit hindi natin dapat katakutan ang mga mananalansang8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. Nasa anong panganib ang mga Isra'lita sa kanilang pagpasok sa
pook ng %inai noong 1=1. (.@.E.! at paano pinalakas ni 0'ho1a ang
kanilang loob8
.. (akit ang 3mga pakpak ng mga agila4 ay angkop na lumalarawan sa
pagsasanggalang ng /iyos8
:! =. (akit tayo lubusang makapagtitiwala sa pangako ng /iyos na
pagsasanggalang8
;! ". (a$ Ang pastol noong panahon ng (ibliya ay naglalaan ng anong
pagsasanggalang para sa kaniyang mga tupa8 (b$ *aano inilalarawan ng
(ibliya ang taos)pusong pagnanais ni 0'ho1a na ipagsanggalang at
pangalagaan ang kaniyang mga tupa8
#. (a$ Kanino ipinagkakaloob ang pangakong pagsasanggalang ng /iyos!
at paano ito ipinahihiwatig sa Kawikaan 1#-168 (b$ Ano ang nasasangkot
sa panganganlong sa pangalan ng /iyos8
,. *aanong si 0'ho1a ay hindi lamang nangangako ng pagsasanggalang8
16! 11. Anong mga halimbawa sa (ibliya ang nagpapakita kung paano
ginamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihang magsanggalang alang)
alang sa mga indibiduwal8
1&. (akit makahimalang ipinagsanggalang ni 0'ho1a ang ilang indibiduwal
noong panahon ng (ibliya8
1.. <bligado ba si 0'ho1a na gumawa ng mga himala alang)alang sa atin8
Ipaliwanag.
1:. Anong mga halimbawa ang nagpapakita na hindi palaging
ipinagsasanggalang ni 0'ho1a ang lahat ng kaniyang mga lingkod sa
magkakatulad na paraan8
1=! 1;. (a$ Anong katibayan mayroon na si 0'ho1a ay nagbibigay ng pisikal
na pagsasanggalang para sa kaniyang mga mananamba bilang isang
grupo8 (b$ (akit tayo makapagtitiwala na ipagsasanggalang ni 0'ho1a ang
kaniyang mga lingkod sa ngayon at sa panahon ng 3malaking
kapighatian48
1". *aano tayo iniingatan ni 0'ho1a sa pamamagitan ng kaniyang %alita8
1#. Anong 'spirituwal na pagsasanggalang ang ibinibigay sa atin ni
0'ho1a8
1,. *aanong ang 'spiritu ni 0'ho1a ay tutulong sa atin na makayanan ang
anumang pagsubok na mapapaharap sa atin8
&6. *aanong ang kapangyarihang magsanggalang ni 0'ho1a ay maaaring
ipakita sa pamamagitan ng ating kapuwa mga mananamba8
&1. (a$ Anong napapanahong 'spirituwal na pagkain ang inilalaan ni
0'ho1a sa pamamagitan ng 3tapat at maingat na alipin48 (b$ *aano ka
p'rsonal na nakinabang mula sa mga paglalaan ni 0'ho1a upang
maipagsanggalang tayo sa 'spirituwal8
&&. %a anong paraan palaging ginagamit ni 0'ho1a ang kaniyang
kapangyarihan! at bakit ang paggawa niya nito ang pinakamabuti para sa
ating kapakanan8
%#ara2an sa pahina .4'
3%a kaniyang dibdib ay bubuhatin niya sila4
15
KABANATA 3
Kapangyarihang Magsauli7>!inaga2ang
Bago niJehova ang #ahat ng Bagay?
NAICADA o nasira ng isang bata ang pinakamamahal na laruan at itoy
humagulhol. Totoong makabagbag)puso ang iyak na iyon7 %ubalit! nakita mo na ba
kung paano umaaliwalas ang mukha ng isang bata kapag naisauli ng magulang
ang naiwala8 *ara sa magulang! isang simpl'ng bagay lamang na mahanap ang
laruan o kayay makumpuni ito. %ubalit ang bata ay tuwang)tuwa at manghang)
mangha. Ang inakalang talagang nawala na ay naisauli7
&
%i 0'ho1a! ang pinakadakilang Ama! ay may kapangyarihang magsauli sa isang
bagay na maaaring para sa kaniyang makalupang mga anak ay lubusan nang
nawala. 2angyari pa! hindi basta mga laruan lamang ang ating tinutukoy. %a
ganitong 3mga panahong mapanganib na mahirap pakitunguhan!4 napapaharap
tayo sa mga kawalan na higit pang napakalubha. (& Timot'o .-1)=$ Karamihan sa
pinakaiingatan ng mga tao ay waring patuloy na nanganganib+tahanan! mga pag)
aari! trabaho! maging kalusugan. (aka nadidismaya rin tayo kapag naiisip natin
ang pagkawasak ng kapaligiran at ang r'sultang pagkawala ng maraming uri ng
nabubuhay na mga kinapal dahil sa pagkalipol ng mga ito. >ayunman! wala nang
sasakit pa sa pagkamatay ng isa nating minamahal. Ang pagkadama ng
pangungulila at kawalang)magagawa ay maaaring napakatindi.+& %amu'l 1#-...
.
Kung gayon! kaylaking kaaliwan nga na malaman ang tungkol sa kapangyarihang
magsauli ni 0'ho1a7 >aya ng makikita natin! kagila)gilalas ang lawak ng maisasauli
at talagang isasauli ng /iyos sa kaniyang makalupang mga anak. %a katunayan!
ipinakikita ng (ibliya na layunin ni 0'ho1a ang 3pagsasauli
ng lahat ng bagay. (>awa .-&1$ Fpang maisagawa ito! gagamitin ni 0'ho1a ang
2'siyanikong Kaharian! na pinamamahalaan ng kaniyang Anak na si 0'su)Kristo.
Ipinakikita ng katibayan na ang Kahariang ito ay nagsimula nang mamahala sa
langit noong 1,1:.
*
(2at'o &:-.)1:$ Ano ba ang isasauli8 Isaalang)alang natin ang
ilang dakilang pagsasauli ni 0'ho1a. Ang isa sa mga ito ay nakikita at nararanasan
na natin. Ang iba naman ay sa hinaharap pa magaganap sa malawakang paraan.
Ang agsasauli ng Dalisay na agsa"&a
:
Ang isang bagay na naisauli na ni 0'ho1a ay ang dalisay na pagsamba. Fpang
maunawaan ang kahulugan nito! sandali nating suriin ang naging kasaysayan ng
kaharian ng 0uda. Ang paggawa nito ay magbibigay sa atin ng nakapananabik na
kaunawaan kung paano ginagamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihang
magsauli.+5oma 1=-:.
=
Isip)isipin na lamang ang nadama ng tapat na mga 0udio noong ;6" (.@.E. nang
mawasak ang 0'rusal'm. Ang kanilang pinakamamahal na lunsod ay nasira at ang
mga pad'r nito ay nagiba. 2as masahol pa! ang maluwalhating t'mplo na itinayo ni
%olomon! ang nag)iisang s'ntro ng dalisay na pagsamba kay 0'ho1a sa buong
lupa! ay naguho. (Awit ",-1$ Ang mga nakaligtas ay itinapon sa (abilonya! anupat
ang kanilang bayang tinubuan ay naging tiwangwang na dakong pinamumugaran
ng mababangis na hayop. (0'r'mias ,-11$ 2ula sa pangmalas ng tao! wari ngang
naglaho na ang lahat. (Awit 1."-1$ %ubalit si 0'ho1a! na malaon nang humula sa
pagpuksang ito! ay naglaan ng pag)asa na may darating na panahon ng
pagsasauli.
;
%a katunayan! ang pagsasauli ay isang paulit)ulit na t'ma sa mga sulat ng mga
prop'tang 'br'o.
*
%a pamamagitan nila! ipinangako ni 0'ho1a ang isang lupaing
isinauli at muling pinanahanan! mabunga! ipinagsasanggalang mula sa pagsalakay
ng mababangis na hayop at ng mga kaaway. Kaniyang inilarawan ang kanilang
isinauling lupain bilang isa ngang tunay na paraiso7 (Isaias ;=-&=E E?'ki'l
.:-&=E .;-.=$ igit sa lahat! ang dalisay na pagsamba ay muling itatatag! at ang
t'mplo ay muling itatayo. (2ikas :-1)=$ Ang mga hulang ito ay nagbigay ng pag)
asa sa mga tapong 0udio! anupat tumulong sa kanila upang mabata ang kanilang
"6)taPng pagkabihag sa (abilonya.
"
%a wakas! dumating na rin ang panahon ng pagsasauli. 2atapos mapalaya mula
sa (abilonya! ang mga 0udio ay nagbalik sa 0'rusal'm at itinayong muli ang
t'mplo ni 0'ho1a roon. (E?ra 1-1! &$ abang silay naninindigan sa dalisay na
pagsamba! silay pinagpapala noon ni 0'ho1a at pinagiging mabunga at masagana
ang kanilang lupain. Ipinagsasanggalang niya sila sa mga kaaway at sa
mababangis na hayop na namugad sa kanilang lupain sa loob ng ilang d'kada.
Tiyak na tuwang)tuwa sila sa kapangyarihang magsauli ni 0'ho1a7 %ubalit ang mga
pangyayaring iyon ay isang pasimula at limitadong katuparan lamang ng mga hula
tungkol sa pagsasauli. 2ayroon pang darating na mas malaking katuparan 3sa
huling bahagi ng mga araw!4 sa atin mismong panahon! kapag ang malaon)nang)
ipinangakong Tagapagmana ni aring /a1id ay iniluklok na sa trono.+Isaias &-&)
:E ,-;! ".
#
/i)nagtagal matapos iluklok si 0'sus sa makalangit na Kaharian noong 1,1:!
inasikaso niya ang 'spirituwal na mga pangangailangan ng tapat na bayan ng
/iyos sa lupa. Kung paanong pinalaya ng *'rsianong manlulupig na si @iro ang
isang nalabi ng mga 0udio mula sa (abilonya noong =." (.@.E.! gayundin pinalaya
ni 0'sus ang isang nalabi ng 'spirituwal na mga 0udio+ang kaniyang sariling mga
tagasunod)yapak+mula sa impluw'nsiya ng makabagong)panahong (abilonya!
ang pandaigdig na imp'ryo ng huwad na r'lihiyon. (5oma &-&,E ApoAalipsis 1#-1)=$
2ula 1,1, patuloy! naisauli na ang dalisay na pagsamba sa wastong dako nito sa
buhay ng tunay na mga Kristiyano. (2alakias .-1)=$ 2ula noon! ang bayan ni
0'ho1a ay sumamba na sa kaniya sa kaniyang nilinis na 'spirituwal na t'mplo+
ang kaayusan ng /iyos para sa dalisay na pagsamba. (akit ito mahalaga sa atin
sa ngayon8
<spiritu2al na agsasauli7Kung Bakit Ito Mahalaga
,
Isaalang)alang ang mga nangyari ayon sa kasaysayan. Ang mga Kristiyano noong
unang siglo ay nagtamasa ng maraming 'spirituwal na pagpapala. %ubalit inihula
ni 0'sus at ng mga apostol na ang tunay na pagsamba ay mpapasamG at
maglalaho. (2at'o 1.-&:).6E >awa &6-&,! .6$ 2atapos ang panahon ng mga
apostol! bumangon ang %angkakristiyanuhan. Tinanggap ng mga kl'rigo nito ang
mga paganong turo at mga gawain. >inawa rin nilang halos imposibl' ang paglapit
sa /iyos! anupat inilalarawan siya bilang isang mahirap)unawaing Trinidad at
tinuturuan ang mga tao na mangumpisal sa mga pari at magdasal kay 2aria at sa
ibat ibang 3santo4 sa halip na kay 0'ho1a. Ngayon! matapos ang gayong
pagpapasamG sa loob ng maraming siglo! ano ang ginawa ni 0'ho1a8 %a gitna ng
daigdig sa ngayon+isang daigdig na tigib ng r'lihiyosong kabulaanan at pinarumi
ng di)makadiyos na mga gawain+nakialam na siya at ibinalik niya ang dalisay na
pagsamba7 Calang)halong pagmamalabis! masasabi natin na ang pagsasauling ito
ay isa sa pinakamahalagang pangyayari sa makabagong panahon.
16
Kaya naman ang tunay na mga Kristiyano sa ngayon ay nagtatamasa ng isang
'spirituwal na paraiso. Ano ang kasangkot sa paraisong ito8 *angunahin nang may
16
dalawang 'l'm'nto. Ang una ay ang dalisay na pagsamba sa tunay na /iyos! si
0'ho1a. (iniyayaan niya tayo ng isang paraan ng pagsamba na malaya sa
kasinungalingan at pagpilipit sa katotohanan. *inaglaanan niya tayo ng 'spirituwal
na pagkain. Nakatulong ito upang matutuhan natin ang tungkol sa ating makalangit
na Ama! upang mapaluguran siya! at upang mpalap9t sa kaniya. (0uan :-&:$ Ang
ikalawang asp'kto ng 'spirituwal na paraiso ay nagsasangkot sa mga tao. >aya ng
inihula ni Isaias! 3sa huling bahagi ng mga araw!4 tinuruan ni 0'ho1a ang kaniyang
mga mananamba ng mga daan ng kapayapaan. Inalis niya ang digmaan sa gitna
natin. %a kabila ng ating di)kasakdalan! tinutulungan niya tayo na magbihis ng
3bagong p'rsonalidad.4 *inagpapala niya ang ating mga pagsisikap sa
pamamagitan ng pagbibigay ng kaniyang banal na 'spiritu! na nagluluwal ng
magagandang bunga sa atin. (EQ'so :-&&)&:E >alaAia =-&&! &.$ Kapag ikaw ay
gumagawang kasuwato ng 'spiritu ng /iyos! ikaw ay talagang bahagi ng
'spirituwal na paraiso.
11
Tinitipon ni 0'ho1a sa 'spirituwal na paraisong ito ang uri ng mga taong iniibig
niya+yaong mga umiibig sa kaniya! mga umiibig sa kapayapaan! at mga 3palaisip
sa kanilang 'spirituwal na pangangailangan.4 (2at'o =-.$ %ila ang mga taong
magkakapribil'hiyo na masaksihan ang isang higit pang kahanga)hangang
pagsasauli+yaong sa sangkatauhan at sa buong lupa.
NaritoA !inaga2a Kong Bago ang #ahat ng Bagay
1&
Caring higit pa sa 'spirituwal na pagsasauli ang tinutukoy ng marami sa mga
hula tungkol sa pagsasauli. alimbawa! isinulat ni Isaias ang isang panahon na
ang mga maysakit! ang pilay! ang bulag! at ang bingi ay pagagalingin at pati na ang
kamatayan mismo ay lululunin magpakailanman. (Isaias &=-#E .=-1)"$ Ang gayong
mga pangako ay hindi nagkaroon ng lit'ral na katuparan sa sinaunang Isra'l. At
bagaman nakita natin ang 'spirituwal na katuparan ng mga pangakong ito sa ating
kapanahunan! may matibay na dahilan upang maniwala na sa hinaharap!
magkakaroon ito ng isang lit'ral at pangmalawakang katuparan. *aano natin ito
nalalaman8
1.
%a Ed'n noon! niliwanag ni 0'ho1a ang kaniyang layunin para sa lupa- Itoy
tatahanan ng isang maligaya! malusog at nagkakaisang pamilya ng sangkatauhan.
Ang lalaki at baba' ay mangangalaga sa lupa at sa lahat ng mga nilalang na
naroroon! at gagawing isang paraiso ang buong plan'ta. (>'n'sis 1-&#$ Ibang)iba
iyan sa kasalukuyang kalagayan. >ayunman! makatitiyak tayo na ang mga layunin
ni 0'ho1a ay hindi kailanman mahahadlangan. (Isaias ==-16! 11$ *angyayarihin ni
0'sus! bilang ang 2'siyanikong ari na inatasan ni 0'ho1a! ang pangglobong
*araisong ito.+DuAas &.-:..
1:
>unigunihin na nakita mong ang buong lupa ay ginawang *araiso7 %inabi ni
0'ho1a ang tungkol sa panahong iyon- 3Narito7 >inagawa kong bago ang lahat ng
bagay.4 (ApoAalipsis &1-=$ Isaalang)alang ang magiging kahulugan nito. Kapag
naisagawa na ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihang pumuksa laban sa balakyot
na matandang sist'mang ito! mananatili ang 3mga bagong langit at isang bagong
lupa.4 Nangangahulugan ito na isang bagong pamahalaan ang maghahari mula sa
langit sa isang bagong lipunan sa lupa na binubuo niyaong mga umiibig kay
0'ho1a at gumagawa ng kaniyang kalooban. (& *'dro .-1.$ %i %atanas! kasama
ang kaniyang mga d'monyo! ay ikukulong. (ApoAalipsis &6-.$ %a kauna)unahang
pagkakataon sa loob ng libu)libong taon! ang sangkatauhan ay maliligtas na mula
sa tiwali at nakasusuklam na n'gatibong impluw'nsiyang iyan. Calang)pagsalang
di)malirip na kaginhawahan ang madarama roon.
1=
%a wakas! mapangangalagaan na natin ang magandang plan'tang ito gaya ng
dapat na ginawa natin sa pasimula. Ang lupa ay may likas na kakayahang manauli.
Ang narumhang mga lawa at ilog ay may kakayahang maglinis ng sarili nito kapag
naalis na ang pinanggagalingan ng dumiE ang napinsalang mga lupain ay may
kakayahang magbalik sa dati kapag wala nang mga digmaan. Kaylaking kasiyahan
nga na gumawa ayon sa kalikasan ng lupa! anupat tumutulong na gawin itong
isang tulad)halamanang park'! isang pangglobong Ed'n ng walang)katapusang
bilang ng sari)saring pananim at mga hayop7 %a halip na walang)patumanggang
sirain ang mga uring ito ng hayop at pananim! ang tao ay makikipagpayapaan sa
lahat ng nilalang sa lupa. 2aging ang mga bata ay hindi na matatakot sa
mababangis na hayop.+Isaias ,-;! "E 11-1),.
1;
2akararanas din tayo ng pang)indibiduwal na pagsasauli. *agkatapos ng
Armag'don! makakakita ang mga nakaligtas ng makahimalang mga
pagpapagaling sa pangglobong lawak. >aya ng ginawa niya habang nasa lupa!
gagamitin ni 0'sus ang kaniyang bigay)/iyos na kapangyarihan upang ibalik ang
paningin ng mga bulag! ang pandinig ng mga bingi! ang malusog na
pangangatawan ng mga pilay at may karamdaman. (2at'o 1=-.6$ Ang matatanda
ay malulugod sa panibagong lakas! kalusugan! at sigla ng kabataan. (0ob ..-&=$
2awawala na ang mga kulubot! maiuunat na ang mga binti at braso! at mababanat
na ang mga kalamnan taglay ang panibagong lakas. 2adarama ng tapat na
sangkatauhan na unti)unti nang humuhupa at naglalaho ang mga 'p'kto ng
kasalanan at di)kasakdalan. Tiyak na gayon na lamang ang ating pasasalamat sa
/iyos na 0'ho1a dahil sa kaniyang kamangha)manghang kapangyarihang
magsauli7 Ituon natin ngayon ang ating pansin sa isang lalo nang
nakapagpapasiglang asp'kto ng kapana)panabik na panahong ito ng pagsasauli.
agsasauli ng Buhay sa "ga Na"atay
1"
Noong unang siglo @.E.! ang ilang lid'r ng r'lihiyon! na tinatawag na mga
%aduA'o! ay hindi naniniwala sa pagkabuhay)muli. *inagwikaan sila ni 0'sus sa
pamamagitan ng mga salitang ito- 3Nagkakamali kayo! sapagkat hindi ninyo alam
ang Kasulatan ni ang kapangyarihan ng /iyos.4 (2at'o &&-&,$ <o! isinisiwalat ng
Kasulatan na taglay ni 0'ho1a ang gayong kapangyarihang magsauli. *aano8
1#
Ilarawan sa isip ang nangyari noong kapanahunan ni Elias. Iakap)yakap ng
isang babaing balo ang lungayngay na katawan ng kaniyang kaisa)isang anak.
*atay na ang batang lalaki. %i prop'ta Elias! na naging panauhin ng balo nang
kaunting panahon! ay tiyak na nagulat. (ago iyon! tumulong siyang mailigtas ang
batang ito mula sa pagkagutom. 2alamang na napamahal na rin kay Elias ang
bata. alos madurog ang puso ng ina. Ang batang ito ang tanging buhy na alaala
ng kaniyang namatay na asawa. 2aaaring inasahan niya na ang kaniyang anak
ang mag)aalaga sa kaniya pagtanda niya. *alibhasay gulung)gulo ang isip!
nangamba ang balo na baka siyay pinarurusahan dahil sa may nagawa siyang
pagkakamali. indi matiis ni Elias na makita ang gayong paglala ng trah'dyang ito.
/ahan)dahan niyang kinuha ang bangkay mula sa dibdib ng ina! binuhat ito
patungo sa kaniyang silid! at hiniling sa /iyos na 0'ho1a na isauli ang kaluluwa! o
buhay! ng bata.+1 ari 1"-#)&1.
1,
indi si Elias ang unang taong naniwala sa pagkabuhay)muli. 2ga ilang siglo
bago nito! naniwala si Abraham na si 0'ho1a ay nagtataglay ng gayong
kapangyarihang magsauli+at maganda ang dahilan. Nang si Abraham ay 166 taon
na at si %ara naman ay ,6! isinauli ni 0'ho1a ang kanilang kakayahang mag)anak
na noon ay patay na! anupat makahimalang nagsilang si %ara ng isang anak na
lalaki. (>'n'sis 1"-1"E &1-&! .$ Nang maglaon! nang nasa hustong gulang na ang
17
bata! hiniling ni 0'ho1a kay Abraham na ihain ang anak nito. %i Abraham ay
nagpakita ng pananampalataya! anupat iniisip niya na maisasauli ni 0'ho1a ang
buhay ng kaniyang pinakamamahal na si IsaaA. ('br'o 11-1")1,$ Ang gayong
masidhing pananampalataya ay maaaring magpaliwanag kung bakit si Abraham!
bago umakyat sa bundok upang ihandog ang kaniyang anak! ay tumiyak sa
kaniyang mga lingkod na sila ni IsaaA ay magkasamang babalik.+>'n'sis &&-=.
3Tingnan mo! ang iyong anak ay buhy47
&6
Iniligtas ni 0'ho1a si IsaaA! kaya hindi nangailangan ng pagbuhay)muli noong
pagkakataong iyon. >ayunman! sa pangyayari kay Elias! ang anak ng balo ay
patay na+ngunit hindi ito nagtagal. >inantimpalaan ni 0'ho1a ang
pananampalataya ng prop'ta sa pamamagitan ng pagbuhay)muli sa bata7
*agkatapos ay ibinigay ni Elias ang bata sa kaniyang ina! habang sinasabi ang di)
malilimot na mga salitang ito- 3Tingnan mo! ang iyong anak ay buhy47+1 ari
1"-&&)&:.
&1
Kaya sa kauna)unahang pagkakataon sa ulat ng (ibliya! nakita natin ang
paggamit ni 0'ho1a ng kaniyang kapangyarihang magsauli ng buhay ng tao. Nang
dakong huli! binigyang)kapangyarihan din ni 0'ho1a sina Elis'o! 0'sus! *ablo! at
*'dro na magsauli ng buhay sa namatay. 2angyari pa! yaong mga binuhay)muling
iyon ay namatay muli nang dakong huli. >ayunman! ang gayong mga salaysay sa
(ibliya ay nagbibigay sa atin ng isang kamangha)manghang patiunang pagtanaw
sa mga bagay na darating.
&&
%a *araiso! gagampanan ni 0'sus ang kaniyang pap'l bilang 3ang pagkabuhay)
muli at ang buhay.4 (0uan 11-&=$ (ubuhayin niyang muli ang di)mabilang na milyun)
milyon! anupat binibigyan sila ng pagkakataon na mabuhay magpakailanman sa
*araiso sa lupa. (0uan =-&#! &,$ Isip)isipin na lamang ang muling pagkikita habang
ang pinakamamahal na mga kaibigan at mga kamag)anak! na matagal na
pinaghiwalay ng kamatayan! ay nagyayakapan! taglay ang walang)kahulilip na
kagalakan7 Ang buong sangkatauhan ay pupuri kay 0'ho1a dahil sa kaniyang
kapangyarihang magsauli.
&.
%i 0'ho1a ay nagbigay ng isang napakatibay na garantiya na ang gayong mga
pag)asa ay tiyak. (ilang pinakadakilang pagtatanghal ng kaniyang kapangyarihan!
binuhay niyang muli ang kaniyang Anak na si 0'sus bilang isang
makapangyarihang 'spiritung nilalang! anupat pumapangalawa lamang kay
0'ho1a. Ang binuhay)muling si 0'sus ay nagpakita sa daan)daang saksi. (1 @orinto
1=-=! ;$ Kahit sa mga mapag)alinlangan! ang gayong patotoo ay dapat na maging
sapat na. %i 0'ho1a ay may kapangyarihang magsauli ng buhay.
&:
indi lamang taglay ni 0'ho1a ang kapangyarihang bumuhay ng patay kundi
taglay rin niya ang pagnanais na gawin ito. Kinasihan ang tapat na lalaking si 0ob
na sabihing talagang minimithi ni 0'ho1a na ibalik ang mga patay. (0ob 1:-1=$ indi
ka ba naaakit sa ating /iyos! na nananabik gamitin ang kaniyang kapangyarihang
magsauli sa gayong maibiging paraan8 >ayunman! tandaan na isang bahagi
lamang ito ng napakalaking gawaing pagsasauli ni 0'ho1a sa hinaharap. abang
higit kang napapalapit sa kaniya! pakamahaling lagi ang mahalagang pag)asa na
ikaw ay posibl'ng naroroon upang makitang Bginagawang bago ni 0'ho1a ang lahat
ng bagay.+ApoAalipsis &1-=.
%Mga Tala&a&a'
Nagsimula ang 3mga panahon ng pagsasauli ng lahat ng bagay4 nang itatag ang
2'siyanikong Kaharian na ang nakaupo sa trono ay ang tagapagmana ng tapat na
si aring /a1id. Ipinangako ni 0'ho1a kay /a1id na isa sa mga tagapagmana niya
ang mamamahala magpakailanman. (Awit #,-.=)."$ %ubalit matapos wasakin ng
(abilonya ang 0'rusal'm noong ;6" (.@.E.! walang taong inapo ni /a1id ang
naupo sa trono ng /iyos. %i 0'sus! na isinilang sa lupa bilang isang tagapagmana
ni /a1id! ay naging ang malaon)nang)ipinangakong ari nang siyay iniluklok sa
langit.
alimbawa! sina 2ois's! Isaias! 0'r'mias! E?'ki'l! <s'as! 0o'l! Amos! <badias!
2ikas! at N'Qanias ay pawang tumalakay sa t'mang ito.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
) 9ari 6/-(-6 /ahil nilinang niya ang pagpapakumbaba! paanong ang isang lalaki
noong panahon ng (ibliya ay nakinabang sa kapangyarihang magsauli ni 0'ho1a8
Jo& -4/-)(-6 Anong pagtitiwala ang taglay ni 0ob! at paanong ang mga talatang
ito ay maaaring makaap'kto sa ating sariling pag)asa sa hinaharap8
A2it -)./-(. Ano ang maaaring nadarama ng mga Kristiyano sa ngayon tungkol
sa pagsasauli sa dalisay na pagsamba at sa kanilang bahagi rito8
Bo"a 4/-.()6 (akit mahalagang maglagak ng pananampalataya sa
kapangyarihang magsauli ni 0'ho1a8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. Anong mga kawalan ang nagpapahirap sa pamilya ng sangkatauhan sa
ngayon! at paano ito nakaaap'kto sa atin8
.. Anong nakaaaliw na pag)asa ang nakabalangkas sa >awa .-&1! at paano ito
isasakatuparan ni 0'ho1a8
:! =. Ano ang nangyari sa bayan ng /iyos noong ;6" (.@.E.! at anong pag)asa
ang inialok ni 0'ho1a sa kanila8
;)#. (a$ Anong paulit)ulit na t'ma ang masusumpungan sa mga sulat ng mga
prop'tang 'br'o! at paano unang natupad ang gayong mga hula8 (b$ %a
makabagong panahon! paano naranasan ng bayan ng /iyos ang katuparan ng
maraming hula tungkol sa pagsasauli8
,. 2atapos ang panahon ng mga apostol! ano ang ginawa ng mga simbahan ng
%angkakristiyanuhan sa pagsamba sa /iyos! subalit ano ang ginawa ni 0'ho1a sa
ating kapanahunan8
16! 11. (a$ Anong dalawang 'l'm'nto ang kasangkot sa 'spirituwal na paraiso! at
paano ka ap'ktado8 (b$ Anong uri ng mga tao ang tinitipon ni 0'ho1a sa
'spirituwal na paraiso! at ano ang pribil'hiyo nilang masaksihan8
1&! 1.. (a$ (akit masasabing may isa pang katuparan ang mga hula tungkol sa
pagsasauli8 (b$ Ano ang layunin ni 0'ho1a para sa lupa gaya ng sinabi sa Ed'n! at
bakit itoy nagbibigay sa atin ng pag)asa sa hinaharap8
1:! 1=. (a$ *aano gagawin ni 0'ho1a na 3bago ang lahat ng bagay48 (b$ Ano ang
magiging buhay sa *araiso! at aling asp'kto ang pinakagusto mo8
1;. %a *araiso! anong pagsasauli ang makaaap'kto sa bawat tapat na
indibiduwal8
1"! 1#. (a$ (akit pinagwikaan ni 0'sus ang mga %aduA'o8 (b$ Anong situwasyon
ang umakay kay Elias upang hilingin kay 0'ho1a na magsagawa ng pagbuhay)
muli8
1,! &6. (a$ *aano ipinakita ni Abraham na siyay may pananampalataya sa
kapangyarihang magsauli ni 0'ho1a! at ano ang saligan ng gayong
18
pananampalataya8 (b$ *aano ginantimpalaan ni 0'ho1a ang pananampalataya ni
Elias8
&1! &&. (a$ Ano ang layunin ng mga pagkabuhay)muli na nakaulat sa Kasulatan8
(b$ %a *araiso! gaano karami ang gagawing pagbuhay)muli! at sino ang
magsasagawa nito8
&.. Ano ang pinakadakila sa lahat ng pagtatanghal ni 0'ho1a ng kaniyang
kapangyarihan! at paano ito gumagarantiya sa ating pag)asa sa hinaharap8
&:. (akit makapagtitiwala tayo na bubuhaying)muli ni 0'ho1a ang mga patay! at
anong pag)asa ang maaaring pakamahalin ng bawat isa sa atin8
%#ara2an sa pahina 36'
3Tingnan mo! ang iyong anak ay buhy47
19
KABANATA 4
Si Kristo ang Kapangyarihan ng Diyos

NAINTAKFTAN ang mga alagad. %ilay naglalayag noon patawid sa kabilang

ibayo ng /agat ng >alil'a nang bigla silang abutan ng bagyo. Calang)
alinlangang nakaranas na silang bagyuhin sa lawang ito+tutal! ang ilan sa
mga lalaking ito ay mga bihasang mangingisda.
*
(2at'o :-1#! 1,$ %ubalit itoy
3isang napakalakas na buhawi!4 at bigla nitong pinaalimpuyo ang malalaking
alon sa dagat. (alisang)balisa ang mga lalaki sa pag)ugit sa bangka! subalit
napakalakas ng bagyo. Ang umaalimbukay na mga alon ay 3humahampas sa
bangka!4 anupat unti)unti itong napupuno ng tubig. %a kabila ng pagkakagulo!
si 0'sus naman ay mahimbing na natutulog sa popa dahil sa pagod matapos
ang maghapong pagtuturo sa mga pulutong. *alibhasay nanganganib ang
kanilang buhay! ginising siya ng mga alagad! na nakikiusap- 3*anginoon! iligtas
mo kami! mamamatay na kami74+2arAos :-.=).#E 2at'o #-&.)&=.
&
indi natakot si 0'sus. Taglay ang lubos na pagtitiwala! sinaway niya ang
hangin at ang dagat- 3Tigil7 Tumahimik ka74 Agad na sumunod ang hangin at
ang dagat+humupa ang bagyo! kumalma ang mga alon! at 3nagkaroon ng
lubos na katahimikan.4 %inaklot ngayon ng kakaibang takot ang mga alagad.
3%ino nga bang talaga ito84 pagbubulungan nila sa isat isa. Anong uri nga ba
ng tao ang makasasaway sa hangin at dagat na para bang nagpapayo sa
isang malikot na bata8+2arAos :-.,):1E 2at'o #-&;! &".
.
%ubalit si 0'sus ay hindi pangkaraniwang tao. Ang kapangyarihan ni 0'ho1a
ay kumikilos sa kaniya at sa pamamagitan niya sa kakaibang mga paraan.
Casto nga siyang tukuyin ng kinasihang apostol na si *ablo bilang 3si Kristo
ang kapangyarihan ng /iyos.4 (1 @orinto 1-&:$ %a anu)anong paraan
namamalas kay 0'sus ang kapangyarihan ng /iyos8 At ano ang maaaring
maging 'p'kto sa ating buhay ng paggamit ni 0'sus ng kapangyarihan8
Ang Kapangyarihan ng Bugtong na Anak ng Diyos
:
Isaalang)alang ang kapangyarihang taglay ni 0'sus noong hindi pa siya
nagiging tao. >inamit ni 0'ho1a ang kaniyang sariling 3walang)hanggang
kapangyarihan4 nang lalangin niya ang kaniyang bugtong na Anak! na nang
maglaon ay nakilala bilang si 0'su)Kristo. (5oma 1-&6E @olosas 1-1=$
*agkatapos noon! ipinagkatiwala ni 0'ho1a sa Anak na ito ang napakalaking
kapangyarihan at awtoridad! anupat iniatas sa kaniya ang pagsasakatuparan
ng Kaniyang mga layunin ukol sa paglalang. Tungkol sa Anak! sinasabi ng
(ibliya- 3Ang lahat ng bagay ay umiral sa pamamagitan niya! at kung hiwalay
sa kaniya ay walang isa mang bagay ang umiral.4+0uan 1-..
=
alos hindi natin malirip ang kalakhan ng saklaw ng atas na iyan. Isip)isipin
na lamang ang kinakailangang kapangyarihan upang pairalin ang milyun)
milyong makapangyarihang mga angh'l! ang pisikal na unib'rso na may
bilyun)bilyong galaksi! at ang lupa na kinaroroonan ng saganang pagkasarisari
ng buhay. Fpang maisagawa ang mga iyon! hawak ng bugtong na Anak ang
pinakamakapangyarihang puw'rsa sa unib'rso+ang banal na 'spiritu ng
/iyos. Ang Anak na ito ay nakasumpong ng kaluguran sa pagiging ang
/alubhasang 2anggagawa! na ginamit ni 0'ho1a sa paglikha sa lahat ng iba
pang mga bagay.+Kawikaan #-&&).1.
;
Ang bugtong na Anak ba ay may tatanggapin pang higit na kapangyarihan at
awtoridad8 *agkatapos na si 0'sus ay mamatay sa lupa at buhaying)muli!
sinabi niya- 3Ang lahat ng awtoridad ay ibinigay na sa akin sa langit at sa lupa.4
(2at'o &#-1#$ <o! ipinagkaloob na kay 0'sus ang kakayahan at karapatang
gumamit ng kapangyarihan sa buong unib'rso. (ilang 3ari ng mga hari at
*anginoon ng mga panginoon!4 siyay binigyan ng awtoridad na Bpumawi sa
lahat ng pamahalaan at sa lahat ng awtoridad at kapangyarihan+nakikita at
di)nakikita+na sumasalansang sa kaniyang Ama. (ApoAalipsis
1,-1;E 1 @orinto 1=-&:)&;$ Ang /iyos ay 3walang iniwang anumang bagay na
hindi napasasakop4 kay 0'sus+na ang ibig sabihin! maliban kay 0'ho1a
mismo.+'br'o &-#E 1 @orinto 1=-&".
"
Kailangan ba tayong mabahala na baka gamitin ni 0'sus sa maling paraan
ang kaniyang kapangyarihan8 inding)hindi7 Talagang iniibig ni 0'sus ang
kaniyang Ama at hindi siya kailanman gagawa ng anumang bagay na di)
makalulugod dito. (0uan #-&,E 1:-.1$ Alam na alam ni 0'sus na hindi
kailanman ginagamit ni 0'ho1a sa maling paraan ang kapangyarihan nito na
nakahihigit sa lahat. Nakita mismo ni 0'sus na si 0'ho1a ay naghahanap ng
mga pagkakataon 3upang ipakita ang kaniyang lakas alang)alang sa mga may
pusong sakdal sa kaniya.4 (& @roniAa 1;-,$ %a katunayan! si 0'sus ay kaisa ng
kaniyang Ama sa pag)ibig sa sangkatauhan! kaya makapagtitiwala tayo na
palaging gagamitin ni 0'sus ang kaniyang kapangyarihan sa mabuting paraan.
(0uan 1.-1$ %i 0'sus ay nakagawa ng isang malinis na r'kord hinggil sa bagay
na ito. Isaalang)alang natin ang taglay niyang kapangyarihan habang nasa
lupa at kung paano siya naudyukang gamitin ito.
Makapangyarihan sa . . . Salita
#
2aliwanag na si 0'sus ay hindi gumawa ng mga himala noong siyay isang
batang lumalaki sa Na?ar't. %ubalit nabago iyan matapos na siyay
mabautismuhan noong &, @.E.! sa 'dad na mga .6 taon. (DuAas .-&1)&.$ Ang
(ibliya ay nagsasabi sa atin- 3*inahiran siya ng /iyos ng banal na 'spiritu at
kapangyarihan! at lumibot siya sa lupain na gumagawa ng mabuti at
pinagagaling ang lahat niyaong mga sinisiil ng /iyablo.4 (>awa 16-.#$
3>umagawa ng mabuti4+hindi bat nagpapahiwatig iyan na ginamit ni 0'sus
ang kaniyang kapangyarihan sa tamang paraan8 2atapos siyang mapahiran!
siyay 3naging isang prop'tang makapangyarihan sa gawa at salita.4+DuAas
&:-1,.
,
*aanong si 0'sus ay makapangyarihan sa salita8 2adalas siyang nagtuturo
noon sa labas+sa mga tabing)lawa at mga gilid ng burol gayundin sa mga
lansangan at mga pamilihan. (2arAos ;-=.)=;E DuAas =-1).E 1.-&;$ Ang
kaniyang mga tagapakinig ay maaaring umalis na lamang kung hindi sila
int'r'sado sa kaniyang sinasabi. Noong panahong wala pang mga
nakalathalang aklat! kinailangang ingatan ng mga nagpapahalagang
tagapakinig ang kaniyang mga salita sa kanilang isip at puso. Kaya ang
pagtuturo ni 0'sus ay kailangang maging lubos na nakatatawag)pansin!
malinaw na nauunawaan! at madaling tandaan. %ubalit ang hamon na ito ay
20
hindi naging suliranin para kay 0'sus. alimbawa! isaalang)alang ang
kaniyang %'rmon sa (undok.
16
Isang umaga sa pagsisimula ng .1 @.E.! isang pulutong ang nagkakatipon sa
gilid ng burol malapit sa /agat ng >alil'a. Ang ilan ay galing sa 0ud'a at
0'rusal'm! 166 hanggang 116 kilom'tro ang layo. Ang iba naman ay nagmula
sa may baybaying dagat ng Tiro at %idon! sa gawing hilaga. 2araming may)
sakit na tao ang lumapit kay 0'sus upang hipuin siya! at pinagaling niya silang
lahat. Nang wala nang kahit isa mang may malubhang karamdaman sa kanila!
nagsimula na siyang magturo. (DuAas ;-1")1,$ *agkatapos niyang magsalita!
silay nagulat sa kanilang narinig. (akit8
11
2akalipas ang ilang taon! isa sa nakarinig ng s'rmong iyon ay sumulat-
3Dubhang namangha ang mga pulutong sa kaniyang paraan ng pagtuturoE
sapagkat siya ay nagtuturo sa kanila na gaya ng isang taong may awtoridad.4
(2at'o "-&#! &,$ %i 0'sus ay nagsalita sa paraang nadarama nila ang taglay
niyang kapangyarihan. %iyay nagsalita para sa /iyos at sinuportahan niya ang
kaniyang pagtuturo sa pamamagitan ng awtoridad ng %alita ng /iyos. (0uan
"-1;$ 2aliwanag ang mga pangungusap ni 0'sus! nakahihikayat ang kaniyang
mga payo! at hindi matututulan ang kaniyang mga argum'nto. Inaarok ng
kaniyang mga salita ang ugat ng mga isyu gayundin ang mga puso ng
kaniyang mga tagapakinig. Tinuruan niya sila kung paano makasusumpong ng
kaligayahan! kung paano mananalangin! kung paano hahanapin ang Kaharian
ng /iyos! at kung paano magtatayo para sa isang tiwasay na kinabukasan.
(2at'o =-.M"-&"$ Ang kaniyang mga salita ay gumising sa mga puso niyaong
mga nagugutom sa katotohanan at katuwiran. andang 3itatwa4 ng gayong
mga tao ang kanilang sarili at iwan ang lahat upang sumunod sa kaniya.
(2at'o 1;-&:E DuAas =-16! 11$ Kaylaki ngang patotoo ng kapangyarihan ng
mga salita ni 0'sus7
Makapangyarihan sa !a2a
1&
%i 0'sus ay 3makapangyarihan JdinK sa gawa.4 (DuAas &:-1,$ Ang mga
Ebangh'lyo ay nag)uulat ng mahigit sa .6 'sp'sipikong himala na ginawa niya
+lahat ay pawang sa 3kapangyarihan ni 0'ho1a.4
*
(DuAas =-1"$ Dibu)libong
buhay ang naap'ktuhan ng mga himala ni 0'sus. Ang dalawang himala
lamang+ang pagpapakain sa =!666 lalaki at pagkaraan ay :!666 lalaki 3bukod
pa sa mga baba' at mga bata4+ay nagsasangkot na sa mga pulutong na
marahil ay umaabot sa &6!666 katao7+2at'o 1:-1.)&1E 1=-.&).#.
1.
Napakaraming ibat ibang uri ng himala si 0'sus. 2ay awtoridad siya sa mga
d'monyo! anupat napakadali niya silang palayasin. (DuAas ,-."):.$ 2ay
kapangyarihan siya sa pisikal na mga 'l'm'nto! anupat ginawa niyang alak
ang tubig. (0uan &-1)11$ %iyay lumakad sa mahanging /agat ng >alil'a na
ikinagulat ng kaniyang mga alagad. (0uan ;-1#! 1,$ Nadaig niya ang sakit!
anupat nagamot niya ang mga may d'p'ktong sangkap ng katawan!
nagtatagal na karamdaman! at nakamamatay na sakit. (2arAos .-1)=E 0uan
:-:;)=:$ Nagpagaling siya sa ibat ibang paraan. 2ay ilang pinagaling mula sa
malayong distansiya! samantalang naranasan naman ng iba na hipuin ni 0'sus
mismo. (2at'o #-&! .! =)1.$ Ang ilan ay gumaling agad! ang iba naman ay
paunti)unti.+2arAos #-&&)&=E DuAas #-:.! ::.
1:
igit sa lahat! may kapangyarihan si 0'sus na bumawi ng kamatayan. %a
tatlong nakaulat na pangyayari! nagbangon siya ng patay! anupat ibinalik ang
1&)taPng)gulang na anak na baba' sa kaniyang mga magulang! ang kaisa)
isang anak sa kaniyang balong ina! at ang isang pinakamamahal na kapatid na
lalaki sa kaniyang mga kapatid na baba'. (DuAas "-11)1=E #-:,)=;E 0uan 11-.#)
::$ Calang situwasyon ang naging napakahirap para sa kaniya. Ibinangon
niya ang 1&)taPng)gulang na batang baba' mula sa kinararatayan nito di)
nagtagal pagkamatay nito. (inuhay niyang muli ang anak na lalaki ng isang
balo mula sa kinahihimlayang langkayan! malamang na noong mismong araw
na mamatay ito. At ibinangon niya si Da?aro mula sa libingan apat na araw
pagkamatay nito.
Di(Mapag(i"&ot@ Besponsa&le@ at Makonsi8erasyong ag
ga"it ngKapangyarihan
1=
Nakikita mo ba kung gaano kalubhang pag)abuso ang maaaring mangyari
kung ang kapangyarihan ni 0'sus ay inilagay sa mga kamay ng isang di)
sakdal na tagapamahala8 %ubalit si 0'sus ay walang kasalanan. (1 *'dro
&-&&$ Tumanggi siyang mabahiran ng pag)iimbot! ambisyon! at kasakiman na
nag)uudyok sa di)sakdal na mga tao upang gamitin ang kanilang
kapangyarihan para pinsalain ang iba.
1;
%i 0'sus ay di)mapag)imbot sa paggamit ng kaniyang kapangyarihan! anupat
hindi niya ito kailanman ginagamit para sa sariling kapakinabangan. Nang
siyay nagugutom! tumanggi siyang gawing tinapay ang mga bato para sa
kaniyang sarili. (2at'o :-1):$ Ang kaniyang kakaunting ari)arian ay patunay na
hindi siya nakinabang sa mat'ryal na paraan sa paggamit ng kaniyang
kapangyarihan. (2at'o #-&6$ 2ayroon pang ibang katunayan na ang kaniyang
makapangyarihang mga gawa ay mula sa walang)pag)iimbot na mga motibo.
Nang siyay gumawa ng mga himala! may nasangkot dito na pagsasakripisyo
ng kaniyang sarili. Nang pagalingin niya ang maysakit! may kapangyarihang
lumabas sa kaniya. Naramdaman niya ang paglabas na ito ng kapangyarihan!
kahit na sa isang pagpapagaling lamang. (2arAos =-&=).:$ 2agkagayunman!
hinayaan niyang hipuin siya ngmga pulutong, at ang mga itoy gumaling.
(DuAas ;-1,$ Tunay na isang di)makasariling 'spiritu7
1"
%i 0'sus ay r'sponsabl' sa paggamit ng kaniyang kapangyarihan. indi siya
kailanman nagsagawa ng makapangyarihang mga gawa para lamang sa
pagpaparangya o sa walang)saysay na mga pagtatanghal. (2at'o :-=)"$ Ayaw
niyang gumawa ng mga tanda para lamang mabigyang)kasiyahan ang
pagkamausyoso ni 'rod's na may maling motibo. (DuAas &.-#! ,$ %a halip na
ipamalita ang kaniyang kapangyarihan! madalas na tinatagubilinan ni 0'sus
ang kaniyang mga pinagaling na huwag itong ipagsasabi kaninuman. (2arAos
=-:.E "-.;$ Ayaw niyang ang mga taoy magkonklusyon tungkol sa kaniya
batay sa mga ulat na may pagpapalabis.+2at'o 1&-1=)1,.
1#
Ang makapangyarihang lalaking ito! si 0'sus! ay ibang)iba sa mga
tagapamahalang iyon na humawak ng kapangyarihan habang walang)awang
ipinagwawalang)bahala ang mga pangangailangan at pagdurusa ng iba. %i
0'sus ay nagmalasakit sa mga tao. 2akita lamang niya ang mga napipighati
ay habag na habag na siya anupat nauudyukan siyang pawiin ang kanilang
pagdurusa. (2at'o 1:-1:$ 2akonsid'rasyon siya sa kanilang mga damdamin
21
at pangangailangan! at ang magiliw na pagkabahalang ito ay
nakaimpluw'nsiya sa paraan ng paggamit niya ng kaniyang kapangyarihan.
Ang isang makabagbag)damdaming halimbawa ay nasa 2arAos "-.1).".
1,
%a pagkakataong ito! nasumpungan ng malalaking pulutong si 0'sus at
dinala sa kaniya ang maraming maysakit! at pinagaling niya silang lahat.
(2at'o 1=-&,! .6$ %ubalit pinag)ukulan ni 0'sus ng pantanging pansin ang
isang lalaki. Ang lalaki ay bingi at halos hindi makapagsalita. 2alamang na
napansin ni 0'sus ang kakaibang n'rbiyos o pagkamahiyain ng lalaking ito.
(uong kabaitang inakay ni 0'sus ang lalaki+palayo sa karamihan+tungo sa
isang bukod na dako. *agkatapos ay sum'nyas si 0'sus upang ipaalam sa
lalaki ang kaniyang gagawin. Kaniyang 3inilagay ang kaniyang mga daliri sa
mga tainga ng lalaki at! pagkatapos dumura! hinipo niya ang dila
nito.4
*
(2arAos "-..$ *agkatapos! si 0'sus ay tumingala sa langit at may)
pananalanging nagbuntunghininga. Ang mga kilos na ito ay nagsasabi sa
lalaki! BAng gagawin ko sa iyo ay mula sa kapangyarihan ng /iyos. %a wakas!
sinabi ni 0'sus- 32abuksan ka.4 (2arAos "-.:$ /ahil dito! nanauli ang pandinig
ng lalaki! at siyay nakapagsalita nang normal.
&6
Nakababagbag nga ng damdamin na isiping kahit sa paggamit ng kaniyang
bigay)/iyos na kapangyarihan upang pagalingin ang mga napipighati! si 0'sus
ay nagpakita ng pakikiramay sa kanilang damdamin7 indi bat
nakapagpapalakas)loob na malamang inilagay ni 0'ho1a ang 2'siyanikong
Kaharian sa mga kamay ng gayong mahabagin at makonsid'rasyong
Tagapamahala8
Isang alatan8aan ng "ga Bagay na Darating
&1
Ang makapangyarihang mga gawa na isinagawa ni 0'sus sa lupa ay mga
patiunang pagpapaaninaw lamang ng mas dakilang mga pagpapala na
darating sa ilalim ng kaniyang makaharing pamamahala. %a bagong sanlibutan
ng /iyos! si 0'sus ay muling maghihimala+ngunit sa isang pangglobong
lawak7 Isaalang)alang ang ilang kapana)panabik na pag)asa sa hinaharap.
&&
Isasauli ni 0'sus ang 'kolohiya ng lupa sa sakdal na pagkakatimbang.
>unitain na ipinakita niyang kontrolado niya ang likas na mga puw'rsa sa
pamamagitan ng pagpapatahimik sa isang buhawi. Kung gayon! tiyak na sa
ilalim ng pamamahala ng Kaharian ni Kristo! hindi na kailangang mangamba
ang sangkatauhan na silay pipinsalain pa ng mga bagyo! lindol! pagputok ng
bulkan! o iba pang likas na mga kasakunaan. Iamang si 0'sus ang
/alubhasang 2anggagawa! na ginamit ni 0'ho1a sa paglalang sa lupa at sa
lahat ng buhay na naroroon! lubusan ang kaniyang unawa sa kayarian ng lupa.
Alam niya kung paano gagamitin ang mga yaman nito sa wastong paraan. %a
ilalim ng kaniyang pamamahala! ang buong lupang ito ay magiging isang
*araiso.+DuAas &.-:..
&.
Kumusta naman ang mga pangangailangan ng sangkatauhan8 Ang
kakayahan ni 0'sus na magpakain nang sagana sa libu)libo! sa pamamagitan
lamang ng iilang panustos! ay tumitiyak sa atin na ang kaniyang pamamahala
ay mag)aalis ng kagutom. %a katunayan! ang saganang pagkain! na ibinahagi
nang pantay)pantay! ay tatapos sa kagutom magpakailanman. (Awit "&-1;$
Ang kaniyang kakayahang sumupil sa sakit at karamdaman ay nagsasabi sa
atin na ang mga maysakit! bulag! bingi! baldado! at pilay na mga tao ay
pagagalingin+nang lubusan at p'rman'nt'. (Isaias ..-&:E .=-=! ;$ Ang
kaniyang kakayahang bumuhay ng patay ay tumitiyak na kalakip sa kaniyang
kalakasan bilang makalangit na ari ang kapangyarihang bumuhay)muli ng
maraming milyun)milyon na kinalulugdang alalahanin ng kaniyang Ama.+0uan
=-&#! &,.
&:
abang binubulay)bulay natin ang kapangyarihan ni 0'sus! alalahanin natin
na ang Anak na ito ay ganap na tumutulad sa kaniyang Ama. (0uan 1:-,$ Kung
gayon! ang paggamit ni 0'sus ng kapangyarihan ay nagbibigay sa atin ng
maliwanag na larawan kung paano ginagamit ni 0'ho1a ang kaniyang
kapangyarihan. alimbawa! alalahanin ang magiliw na paraan ng
pagpapagaling ni 0'sus sa isang k'tongin. *alibhasay nahabag! hinipo ni
0'sus ang lalaki at sinabi- 3Ibig ko.4 (2arAos 1-:6):&$ %a pamamagitan ng mga
ulat na gaya nito! si 0'ho1a! sa diwa! ay nagsasabi- B>aniyan ko ginagamit ang
aking kapangyarihan7 indi ka ba nauudyukang pumuri sa ating /iyos na
makapangyarihan sa lahat at magpasalamat na ginagamit niya ang kaniyang
kapangyarihan sa gayong maibiging paraan8
%Mga Tala&a&a'
Ang biglang pagbagyo ay karaniwan na sa /agat ng >alil'a. /ahil sa
kababaan ng dagat (mga &66 m'tro ang babR sa kapantayan ng dagat$! ang
hangin ay mas mainit doon kaysa sa mga karatig nito! at itoy lumilikha ng
pagbabago sa atmosp'ra. Ang malalakas na hangin ay humahampas pababa
sa Dibis ng 0ordan mula sa (undok 'rmon! na nasa hilaga. Ang sandaling
katahimikan ay maaaring agad na mapalitan ng nagngangalit na bagyo.
Karagdagan pa! kung minsan ay pinagsasama)sama ng mga Ebangh'lyo ang
maraming himala sa isang panlahatang paglalarawan. alimbawa! minsan ay
nakipagkita sa kaniya ang 3buong lunsod!4 at pinagaling niya ang 3maramiJngK4
maysakit.+2arAos 1-.&).:.
Ang pagdura ay isang paraan o tanda ng pagpapagaling na tinatanggap
kapuwa ng mga 0udio at ng mga >'ntil! at ang paggamit ng laway sa
pagpapagaling ay nakaulat sa rabinikong mga sulat. 2aaaring dumura si
0'sus para lamang ipaalam sa lalaki na siyay malapit nang pagalingin.
Anuman ang pangyayari! hindi ginamit ni 0'sus ang kaniyang laway bilang
likas na pampagaling.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Isaias --/-(6 *aano namamalas kay 0'sus 3ang 'spiritu ng . . . kalakasan!4 at
anong pagtitiwala kung gayon ang maaari nating taglayin sa kaniyang
pamamahala8
Mar,os )/-(-) Ang mga makahimalang pagpapagaling ni 0'sus ay
nagpapakita na siyay pinagkalooban ng anong awtoridad8
Juan ./)6()0 (agaman makahimalang sinapatan ni 0'sus ang pisikal na mga
pangangailangan ng mga tao! ano ang pangunahing layunin ng kaniyang
minist'ryo8
Juan -)/10(41 (akit ang ilang nakasaksi sa mga himala ni 0'sus ay hindi
naglagak ng pananampalataya sa kaniya! at ano ang ating matututuhan mula
rito8
22
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (a$ Anong nakapanghihilakbot na karanasan ang dinanas ng mga alagad
sa /agat ng >alil'a! at ano ang ginawa ni 0'sus8 (b$ (akit wastong tawagin si
0'sus bilang 3si Kristo ang kapangyarihan ng /iyos48
:! =. (a$ Anong kapangyarihan at awtoridad ang ipinagkatiwala ni 0'ho1a sa
kaniyang bugtong na Anak8 (b$ *aano nasangkapan ang Anak na ito upang
maisakatuparan ang mga layunin ng kaniyang Ama ukol sa paglalang8
;. *agkatapos ng kaniyang kamatayan sa lupa at ng kaniyang pagkabuhay)
muli! ipinagkaloob kay 0'sus ang anong kapangyarihan at awtoridad8
". (akit tayo makatitiyak na hindi kailanman gagamitin ni 0'sus sa maling
paraan ang kapangyarihang inilagay ni 0'ho1a sa kaniyang mga kamay8
#. *agkatapos na siyay mapahiran! binigyan ng kapangyarihan si 0'sus na
gawin ang ano! at paano niya ginamit ang kaniyang kapangyarihan8
,)11. (a$ %aan madalas gumawa si 0'sus ng kaniyang pagtuturo! at anong
hamon ang kaniyang hinarap8 (b$ (akit namangha ang mga pulutong sa
paraan ng pagtuturo ni 0'sus8
1&! 1.. %a anong diwa 3makapangyarihan sa gawa4 si 0'sus! at ano ang ibat
ibang uri ng kaniyang mga himala8
1:. %a ilalim ng anu)anong kalagayan ipinakita ni 0'sus na may kapangyarihan
siyang bumawi ng kamatayan8
1=! 1;. Anong patunay mayroon na si 0'sus ay di)mapag)imbot sa paggamit
ng kaniyang kapangyarihan8
1". *aano ipinakita ni 0'sus na siyay r'sponsabl' sa paggamit ng kaniyang
kapangyarihan8
1#)&6. (a$ Ano ang nakaimpluw'nsiya sa paraan ng paggamit ni 0'sus ng
kaniyang kapangyarihan8 (b$ Ano ang nadama mo sa paraan ng paggamot ni
0'sus sa isang lalaking bingi8
&1! &&. (a$ *alatandaan ng ano ang mga himala ni 0'sus8 (b$ Iamang
kontrolado ni 0'sus ang likas na mga puw'rsa! ano ang maaasahan natin sa
ilalim ng pamamahala ng kaniyang Kaharian8
&.. (ilang ari! paano sasapatan ni 0'sus ang mga pangangailangan ng
sangkatauhan8
&:. abang binubulay)bulay natin ang kapangyarihan ni 0'sus! ano ang dapat
nating alalahanin! at bakit8
%#ara2an sa pahina 4-'
23
KABANATA -5
>Maging Tagatula8 sa Diyos? sa Iyong
agga"itng Kapangyarihan
3%A %INF2AN> may kapangyarihan! tusong silo ay laging nakaabang.4 Ang
mga katagang iyan ng isang makata noong ika)1, na siglo ay tumawag)pansin
sa isang tusong panganib- ang maling paggamit ng kapangyarihan.
Nakalulungkot nga! napakadaling mahulog sa silong ito ang di)sakdal na mga
tao. %a katunayan! sa buong kasaysayan 3ang tao ay nanunupil sa tao sa
kaniyang ikapipinsala.4 (EAl'siast's #-,$ Ang walang)pag)ibig na paggamit ng
kapangyarihan ay nagbunga ng napakaraming pagdurusa ng tao.
&
Kung gayon! hindi bat isang kahanga)hangang bagay na ang /iyos na
0'ho1a! na nagtataglay ng walang)limitasyong kapangyarihan!
ay hindi kailanman gumagamit ng kapangyarihang iyan sa maling paraan8
>aya ng napansin natin sa nakaraang mga kabanata! palagi niyang ginagamit
ang kaniyang kapangyarihan+ito man ay sa paglalang! sa pagpuksa! sa
pagsasanggalang! o sa pagsasauli+ayon sa kaniyang maibiging mga layunin.
Kapag dinidili)dili natin ang paraan ng paggamit niya ng kaniyang
kapangyarihan! tayoy nauudyukang maging malap9t sa kaniya. Iyan naman ay
nakagaganyak sa atin na Bmaging mga tagatulad sa /iyos sa ating sariling
paggamit ng kapangyarihan. (EQ'so =-1$ %ubalit anong kapangyarihan ang
taglay ng mga hamak na taong tulad natin8
.
Tandaan na ang tao ay nilalang 3ayon sa larawan Jat wangisK ng /iyos.4
(>'n'sis 1-&;! &"$ Kaya naman! tayo rin ay may kapangyarihan+kahit man
lamang sa isang limitadong antas. 2aaaring kalakip sa ating kapangyarihan
ang kakayahang makagawa ng mga bagay)bagay o magtrabahoE pagkakaroon
ng kontrol o awtoridad sa ibaE kakayahang makaimpluw'nsiya sa iba! lalo na
yaong mga nagmamahal sa atinE pisikal na lakas (kapangyarihan$E o mat'ryal
na tinatangkilik. *atungkol kay 0'ho1a! ang salmista ay nagsabi- 3Nasa iyo ang
bukal ng buhay.4 (Awit .;-,$ %amakatuwid! sa tuwiran man o sa di)tuwiran! ang
/iyos ang bukal ng anumang l'hitimong kapangyarihan na maaaring taglay
natin. Kung gayon ay nais nating gamitin ito sa mga paraang nakalulugod sa
kaniya. *aano natin ito magagawa8
ag(i&ig ang Susi
:
Ang susi sa tamang paggamit ng kapangyarihan ay ang pag)ibig. indi bat
ipinakikita ito ng sariling halimbawa ng /iyos8 Alalahanin ang pagtalakay sa
apat na pangunahing katangian ng /iyos+kapangyarihan! katarungan!
karunungan! at pag)ibig+sa Kabanata 1. %a apat na katangian! alin ang
nangingibabaw8 *ag)ibig. 3Ang /iyos ay pag)ibig!4 ang sabi sa 1 0uan :-#. <o!
pag)ibig ang siyang buod ng p'rsonalidad ni 0'ho1aE inuugitan nito ang lahat
ng kaniyang ginagawa. Kaya bawat kapahayagan ng kaniyang kapangyarihan
ay pinakikilos ng pag)ibig at sa dakong huli ay para sa kabutihan niyaong
umiibig sa kaniya.
=
Ang pag)ibig ay tutulong din sa atin na gamitin ang ating kapangyarihan sa
tamang paraan. Tutal! sinasabi sa atin ng (ibliya na ang pag)ibig ay 3mabait4
at 3hindi naghahanap ng sarili nitong kapakanan.4 (1 @orinto 1.-:! =$ Kaya
naman! ang pag)ibig ay hindi magpapahintulot sa atin na kumilos sa isang
mabagsik o malupit na paraan sa mga nasa ilalim ng anumang awtoridad na
taglay natin. %a halip! pakikitunguhan natin ang iba nang may dignidad at
uunahin muna ang kanilang pangangailangan at damdamin bago ang sa atin.
+Oilipos &-.! :.
;
Ang pag)ibig ay may kaugnayan sa isa pang katangian na makatutulong sa
atin upang maiwasan ang maling paggamit ng kapangyarihan- makadiyos na
takot. Ano ang kahalagahan ng katangiang ito8 3/ahil sa pagkatakot kay
0'ho1a ay lumalayo sa kasamaan ang isa!4 ang sabi sa Kawikaan 1;-;. Ang
maling paggamit ng kapangyarihan ay tiyak na kabilang sa masasamang
landasin na dapat nating layuan. Ang pagkatakot sa /iyos ay pipigil sa atin sa
pagmamaltrato sa iba na sa kanilay may kapangyarihan tayo. (akit8 Fna sa
lahat! alam nating tayoy magsusulit sa /iyos dahil sa paraan ng ating
pakikitungo sa mga ito. (N'h'mias =-1)"! 1=$ %ubalit hindi lamang iyan ang
sangkot sa makadiyos na takot. Ang orihinal na t'rminong ginamit para sa
3pagkatakot4 ay madalas na tumutukoy sa isang matinding pagpipitagan at
pagkasindak sa /iyos. Kung gayon! ang pagkatakot ay iniuugnay ng (ibliya sa
pag)ibig sa /iyos. (/'ut'ronomio 16-1&! 1.$ Kalakip sa mapitagang
pagkasindak na ito ang isang angkop na pagkatakot na di)mapaluguran ang
/iyos+hindi lamang dahil sa natatakot tayo sa kahihinatnan nito kundi dahil
sa tunay natin siyang iniibig.
"
(ilang paghahalimbawa- Isip)isipin ang magandang pagsasamahan ng isang
maliit na batang lalaki at ng kaniyang ama. Nadarama ng bata ang
pagmamahal ng kaniyang ama! ang maibiging int'r's sa kaniya. %ubalit alam
din ng bata kung ano ang mga kahilingan sa kaniya ng kaniyang ama! at alam
niyang didisiplinahin siya ng kaniyang ama kung siyay hindi magpapakabait.
Ang batay hindi nabubuhay na may malagim na pagkatakot sa kaniyang ama.
%a kabaligtaran! mahal na mahal niya ang kaniyang ama. Nalulugod ang bata
sa paggawa ng anumang bagay na magdudulot ng ngiti ng pagsang)ayon ng
kaniyang ama. >ayundin ang makadiyos na takot. /ahil sa iniibig natin si
0'ho1a! ang ating makalangit na Ama! nangangamba tayong makagawa ng
anumang bagay na Bmakasasakit sa kaniyang puso. (>'n'sis ;-;$ %a halip!
hangarin natin na pasayahin ang kaniyang puso. (Kawikaan &"-11$ Iyan ang
dahilan kung bakit nais nating gamitin ang ating kapangyarihan sa tamang
paraan. 2agsuri tayo kung paano natin ito magagawa.
Sa #oo& ng a"ilya
#
Isaalang)alang muna natin ang pamilya. 3Ang asawang lalaki ang ulo ng
kaniyang asawang baba'!4 ang sabi sa EQ'so =-&.. *aano ba gagamitin ng
isang asawang lalaki ang bigay)/iyos na awtoridad na ito8 *inagsasabihan ng
(ibliya ang mga asawang lalaki na manahanang kasama ng kani)kanilang
asawa 3ayon sa kaalaman! na pinag)uukulan sila ng karangalang gaya ng sa
isang mas mahinang sisidlan.4 (1 *'dro .-"$ Ang >ri'gong pangngalan na
isinaling 3karangalan4 ay nangangahulugang 3pr'syo! halaga! . . .
paggalang.4 Ang ibang mga anyo ng salitang ito ay isinasaling 3mga kaloob4 at
3mahalaga.4 (>awa &#-16E 1 *'dro &-"$ Ang isang asawang lalaki na nag)uukol
ng karangalan sa kaniyang asawa ay hindi kailanman mananakit sa kaniyaE ni
24
manghihiya o hahamak sa kaniya! anupat magpapadama sa kaniyang siyay
walang kabuluhan. %a halip! kinikilala niya ang halaga nito at pinakikitunguhan
siya nang may paggalang. Ipinakikita niya sa kaniyang mga salita at mga gawa
+sa pribado man at sa hayagan+na siyay mahalaga sa kaniya. (Kawikaan
.1-&#$ indi lamang natatamo ng gayong asawang lalaki ang pag)ibig at
paggalang ng kaniyang asawa kundi! higit na mahalaga! pati ang pagsang)
ayon ng /iyos.
>inagamit ng mag)asawa ang kanilang kapangyarihan sa tamang paraan sa pamamagitan ng pakikitungo
sa isat isa nang may pag)ibig at paggalang
,
Ang mga asawang baba' rin ay nagtataglay ng isang antas ng kapangyarihan
sa pamilya. (inabanggit ng (ibliya ang tungkol sa makadiyos na mga baba'
na! sa paraang hindi lumalabag sa tamang pagkaulo! ay nagkusang
umimpluw'nsiya sa kani)kanilang asawa sa positibong paraan o upang
tulungan silang makaiwas na magkamali sa pagpapasiya. (>'n'sis &1-,)
1&E &"-:;M&#-&$ 2aaaring ang isang asawang baba' ay may mas matalas na
isip kaysa sa kaniyang asawa! o baka may iba siyang mga kakayahan na wala
sa kaniya. 2agkagayunman! siyay dapat na magkaroon ng 3matinding
paggalang4 sa kaniyang asawang lalaki at 3magpasakop4 sa kaniya 3gaya ng
sa *anginoon.4 (EQ'so =-&&! ..$ Ang hangarin na mapaluguran ang /iyos ay
makatutulong sa isang asawang baba' na gamitin ang kaniyang mga
kakayahan upang suportahan ang kaniyang asawa sa halip na hamakin ito o
subukang pangibabawan ito. Ang gayong 3babaing tunay na marunong4 ay
nakikipagtulungang mabuti sa kaniyang asawa sa pagtatatag ng pamilya. %a
gayon ay napananatili niya ang pakikipagpayapaan sa /iyos.+Kawikaan 1:-1.
16
Ang mga magulang ay nagtataglay rin ng awtoridad na ipinagkaloob sa
kanila ng /iyos. Ang (ibliya ay nagpapayo- 32ga ama! huwag ninyong inisin
ang inyong mga anak! kundi patuloy na palakihin sila sa disiplina at
pangkaisipang patnubay ni 0'ho1a.4 (EQ'so ;-:$ %a (ibliya! ang salitang
3disiplina4 ay maaaring mangahulugang 3pagpapalaki! pagsasanay! pagtuturo.4
Kailangan ng mga anak ang disiplinaE silay umuunlad sa ilalim ng malilinaw na
panuntunan! hangganan! at mga limitasyon. Ang gayong disiplina! o pagtuturo!
ay iniuugnay ng (ibliya sa pag)ibig. (Kawikaan 1.-&:$ %amakatuwid! 3ang
pamalong pandisiplina4 ay hindi dapat na maging mapang)abuso+sa
'mosyon man o sa pisikal.
*
(Kawikaan &&-1=E &,-1=$ Ang mahigpit o malupit na
disiplina na walang pag)ibig ay pang)aabuso ng magulang sa kaniyang
awtoridad at makasisiil sa 'spiritu ng isang anak. (@olosas .-&1$ %a kabilang
dako naman! ang timbang na disiplina na angkop na ipinatutupad ay
nagpapaunawa sa mga anak na ang kanilang mga magulang ay nagmamahal
sa kanila at int'r'sado sa pagpapaunlad sa uri ng kanilang pagkatao.
11
Kumusta naman ang mga anak8 *aano nila magagamit ang kanilang
kapangyarihan sa tamang paraan8 3Ang kagandahan ng mga kabataang lalaki
ay ang kanilang kalakasan!4 ang sabi sa Kawikaan &6-&,. Tiyak na wala nang
mas mahusay na paraan na magagamit ng mga kabataan ang kanilang lakas
at kalusugan kundi sa paglilingkod sa ating 3/akilang 2aylalang.4 (EAl'siast's
1&-1$ /apat alalahanin ng mga kabataan na ang kanilang mga ikinikilos ay
nakaaap'kto sa damdamin ng kanilang mga magulang. (Kawikaan &.-&:! &=$
Kapag ang mga anak ay sumusunod sa kanilang may)takot)sa)/iyos na mga
magulang at naninindigan sa tamang landas! silay nagdudulot ng kagalakan
sa puso ng kanilang mga magulang. (EQ'so ;-1$ Ang gayong paggawi ay
3lubhang kalugud)lugod sa *anginoon.4+@olosas .-&6.
Sa #oo& ng Kongregasyon
1&
%i 0'ho1a ay naglalaan ng mga tagapangasiwa upang manguna sa
kongr'gasyong Kristiyano. ('br'o 1.-1"$ /apat gamitin ng kuwalipikadong
mga lalaking ito ang kanilang bigay)/iyos na awtoridad upang maglaan ng
kinakailangang alalay at upang makatulong sa kapakanan ng kawan. Ang
kanila bang posisyon ay nagbibigay)karapatan sa matatanda na mamanginoon
sa kanilang mga kapananampalataya8 inding)hindi7 Ang matatanda ay
kailangang magkaroon ng timbang at mapagpakumbabang pangmalas sa
kanilang pap'l sa kongr'gasyon. (1 *'dro =-&! .$ %inasabi ng (ibliya sa mga
tagapangasiwa- 32agpastol sa kongr'gasyon ng /iyos! na binili niya ng dugo
ng kaniyang sariling Anak.4 (>awa &6-&#$ Isa itong matinding dahilan upang
pakitunguhan nang may paggiliw ang bawat miy'mbro ng kawan.
1.
2aaari natin itong ipaghalimbawa sa ganitong paraan. *inaiingatan sa iyo ng
isang matalik na kaibigan ang isang pinakamamahal na pag)aari. Alam mong
napakamahal ng pagkakabili ng iyong kaibigan sa pag)aaring iyon. indi mo
ba ito pakaiingatan8 %a katulad na paraan! ipinagkatiwala ng /iyos sa
matatanda ang pananagutang alagaan ang pinakamamahal na pag)aari- ang
kongr'gasyon! na ang mga miy'mbro ay itinulad sa mga tupa. (0uan &1-1;!
1"$ Ang mga tupa ni 0'ho1a ay mahal sa kaniya+sa katunayan! gayon na
lamang kamahal anupat binili niya ang mga ito sa pamamagitan ng
mahalagang dugo ng kaniyang bugtong na Anak! si 0'su)Kristo. Cala nang
hihigit pa sa halagang ibinayad ni 0'ho1a para sa kaniyang mga tupa.
Tinatandaan iyan ng mapagpakumbabang matatanda at pinakikitunguhan ang
mga tupa ni 0'ho1a sa paraang kaayon nito.
Kapangyarihan ng Dila
1:
3Ang kamatayan at buhay ay nasa kapangyarihan ng dila!4 ang sabi ng
(ibliya. (Kawikaan 1#-&1$ Ang totoo! napakalaking pinsala ang nagagawa ng
dila. %ino nga ba sa atin ang hindi pa kailanman nasaktan dahil sa isang
walang)ingat o mapanghamak pa ngang pangungusap8 %ubalit may
kapangyarihan din ang dila na magpagaling. 3Ang dila ng marurunong ay
kagalingan!4 ang sabi sa Kawikaan 1&-1#. <o! ang positibo at
nakapagpapalusog na mga salita ay maihahalintulad sa pagpapahid ng
nakagiginhawa at nakagagaling na panghaplas sa puso. Isaalang)alang ang
ilang halimbawa.
1=
32agsalita nang may pang)aliw sa mga kaluluwang nanlulumo!4 ang
paghimok ng1 T'saloniAa =-1:. <o! maging ang tapat na mga lingkod ni
0'ho1a ay dumaranas din kung minsan ng panlulumo. *aano natin
matutulungan ang mga ito8 2ag)alok ng 'sp'sipiko at taimtim na papuri
upang makita nila ang kanilang sariling halaga sa paningin ni 0'ho1a. Ibahagi
sa kanila ang makapangyarihang mga salita sa mga t'ksto sa (ibliya na
nagpapakitang si 0'ho1a ay tunay na nagmamalasakit at umiibig sa mga
3wasak ang puso4 at 3may 'spiritung nasisiil.4 (Awit .:-1#$ Kapag ginagamit
natin ang kapangyarihan ng ating dila upang aliwin ang iba! ipinakikita nating
25
tinutularan natin ang ating madamaying /iyos! 3na umaaliw doon sa mga
nanlulumo.4+& @orinto "-;! ew American $tandard"ible.
1;
2agagamit pa rin natin ang kapangyarihan ng ating dila upang maglaan ng
lubhang)kinakailangang pampalakas)loob sa iba. Namatayan ba ng minamahal
ang isang kapananampalataya8 Ang mga salita ng pakikiramay na
nagpapahayag ng ating pagmamalasakit at pag)alal ay makaaaliw
sa namimighating puso. Nadarama ba ng isang matanda nang kapatid na
siyay wala nang silbi8 Ang maalalahaning pangungusap ay tumitiyak sa mga
may)'dad na silay pinahahalagahan at kinikilala. 2ayroon bang
nakikipaglaban sa nagtatagal na karamdaman8 Ang mababait na salitang
binibigkas sa t'l'pono o nang p'rsonal ay may malaking magagawa upang
mapasigla ang may karamdaman. >ayon na lamang ang pagkalugod ng
ating 2aylalang kapag ginagamit natin ang kapangyarihang magsalita upang
sambitin ang pananalitang 3mabuti sa ikatitibay47+EQ'so :-&,.
1"
Cala nang mas mahalagang paraan ng paggamit ng kapangyarihan ng dila
kundi ang paghahatid ng mabuting balita ng Kaharian ng /iyos sa iba. 3uwag
mong ipagkait ang mabuti doon sa mga kinauukulan! kapag nasa
kapangyarihan ng iyong kamay na gawin ito!4 ang sabi sa Kawikaan .-&".
<bligasyon natin sa iba na sabihin sa kanila ang nagbibigay)buhay na
mabuting balita. indi tama na sarilinin natin ang apurahang m'nsah' na
saganang ipinagkaloob sa atin ni 0'ho1a. (1 @orinto ,-1;! &&$ %ubalit
hanggang saan tayo inaasahan ni 0'ho1a na makibahagi sa gawaing ito8
aglilingko8 kay Jehova Nang Ating Buong #akas
1#
Ang ating pag)ibig kay 0'ho1a ay nag)uudyok sa atin na lubusang
makibahagi sa minist'ryong Kristiyano. Ano ang inaasahan sa atin ni 0'ho1a
tungkol dito8 Isang bagay na kaya nating ibigay anuman ang ating kalagayan
sa buhay- 3Anuman ang inyong ginagawa! gawin ninyo ito nang buong
kaluluwa na gaya ng kay 0'ho1a! at hindi sa mga tao.4 (@olosas .-&.$ Nang
banggitin ang pinakadakilang utos! sinabi ni 0'sus- 3Iibigin mo si 0'ho1a na
iyong /iyos nang iyong buong puso at nang iyong buong kaluluwa at nang
iyong buong pag)iisip at nang iyong buong lakas.4 (2arAos 1&-.6$ <o!
inaasahan ni 0'ho1a na bawat isa sa atin ay iibig at maglilingkod sa kaniya
nang buong kaluluwa.
1,
Ano ang kahulugan ng paglilingkod sa /iyos nang buong kaluluwa8 Ang
kaluluwa ay tumutukoy sa buong p'rsona! lakip na ang pisikal at m'ntal na
mga kakayahan nito. Iamang ang puso! isip! at lakas ay kalakip sa kaluluwa!
bakit ang ibang mga sangkap na ito ay binanggit sa 2arAos 1&-.68 Isaalang)
alang ang isang paghahalimbawa. Noong panahon ng (ibliya! maaaring
ipagbili ng isang tao ang kaniyang sarili (ang kaniyang kaluluwa$ sa
pagkaalipin. %ubalit! ang alipin ay maaaring hindi naglilingkod sa kaniyang
panginoon nang buong pusoE maaaring hindi niya ginagamit ang kaniyang
buong lakas o ang kaniyang buong kakayahan ng pag)iisip para sa kapakanan
ng kaniyang panginoon. (@olosas .-&&$ %amakatuwid! maliwanag na binanggit
ni 0'sus ang ibang mga sangkap na ito upang idiin na wala tayong anumang
dapat ipagkait sa ating paglilingkod sa /iyos. Ang paglilingkod sa /iyos nang
buong kaluluwa ay nangangahulugan ng pagbibigay ng ating sarili! anupat
ginagamit ang ating buong lakas at kakayahan sa paglilingkod sa kaniya.
&6
Ang paglilingkod ba nang buong kaluluwa ay nangangahulugan na tayong
lahat ay dapat na gumugol ng magkakapar'hong dami ng oras at lakas sa
minist'ryo8 Imposibl' iyan! sapagkat iba)iba ang kalagayan at kakayahan ng
mga tao. alimbawa! ang isang kabataan na may mabuting kalusugan at lakas
ng katawan ay maaaring makagugol ng higit na panahon sa pangangaral
kaysa sa isa na wala nang lakas dahil sa pagtanda. Ang isang binata o dalaga
na walang mga obligasyon sa pamilya ay maaaring makagawa nang higit
kaysa sa isa na nag)aasikaso ng pamilya. Kung tayoy may lakas at nasa
kalagayan na nagpapahintulot sa atin na makagawa nang lubusan sa
minist'ryo! dapat tayong magpasalamat7 2angyari pa! hindi natin nanaisin
kailanman na maging mapamintas! anupat inihahambing ang ating sarili sa iba
tungkol sa bagay na ito. (5oma 1:-16)1&$ %a halip! nais nating gamitin ang
ating kapangyarihan upang palakasin ang iba.
&1
%i 0'ho1a ay naglagay ng sakdal na halimbawa sa tamang paggamit ng
kaniyang kapangyarihan. Nais nating tularan siya sa abot ng ating makakaya
bilang di)sakdal na mga tao. 2agagamit natin ang ating kapangyarihan sa
tamang paraan sa pamamagitan ng pakikitungo nang may dignidad sa mga
nasa ilalim ng anumang awtoridad na taglay natin. Karagdagan pa! nais nating
maging buong kaluluwa sa pagsasagawa ng ating nagbibigay)buhay na
pangangaral na ibinigay sa atin ni 0'ho1a upang ganapin. (5oma 16-1.! 1:$
Tandaan! si 0'ho1a ay nalulugod kapag ibinibigay mo+ng iyong kaluluwa+
ang pinakamagaling na maibibigay mo. indi bat nauudyukan ka ng iyong
puso na magnais gawin ang lahat ng iyong magagawa sa paglilingkod sa
gayong maunawain at maibiging /iyos8 Cala nang hihigit pa o mas
mahalagang paraan ng paggamit ng iyong kapangyarihan.
%Tala&a&a'
Noong panahon ng (ibliya! ang salitang 'br'o para sa 3pamalo4 ay
nangangahulugan ng isang baston o isang tungkod! gaya niyaong ginagamit
ng pastol sa pag)akay sa kaniyang mga tupa. (Awit &.-:$ %a katulad na
paraan! 3ang pamalo4 bilang awtoridad ng magulang ay nagpapahiwatig ng
maibiging pag)akay! hindi ng mabagsik o malupit na pagpaparusa.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Ka2ikaan 1/4@ -5 Anong 3mahahalagang pag)aari4 ang taglay natin! at paano
natin magagamit ang mga ito upang parangalan si 0'ho1a8
<,lesiastes 4/6(-5 (akit dapat mong gamitin ang iyong lakas ngayon sa
paraang sasang)ayunan ng /iyos8
!a2a 3/4()4 Anong pang)aabuso sa kapangyarihan ang ipinaghalimbawa rito!
at paano natin maiiwasang mahulog sa gayong maling landasin8
!a2a )5/)4(13 Ano ang matututuhan ng mga may r'sponsabl'ng posisyon sa
kongr'gasyon mula sa halimbawa ni *ablo8
%Mga Tanong sa Aralin'
1. %a anong tusong silo madaling nahuhulog ang di)sakdal na mga tao8
&! .. (a$ Ano ang kahanga)hanga sa paggamit ni 0'ho1a ng kapangyarihan8
(b$ Ano ang maaaring kalakip sa ating kapangyarihan! at paano natin dapat
gamitin ang lahat ng gayong kapangyarihan8
26
:! =. (a$ Ano ang susi sa tamang paggamit ng kapangyarihan! at paano ito
ipinakikita ng sariling halimbawa ng /iyos8 (b$ *aano tayo tutulungan ng pag)
ibig na gamitin ang ating kapangyarihan sa tamang paraan8
;! ". (a$ Ano ang makadiyos na takot! at bakit tayo matutulungan ng
katangiang ito upang makaiwas sa maling paggamit ng kapangyarihan8
(b$ Ipaghalimbawa ang kaugnayan ng pagkatakot na di)mapaluguran ang
/iyos at ng pag)ibig sa /iyos.
#. (a$ Anong awtoridad ang taglay ng mga asawang lalaki sa pamilya! at
paano ito dapat gamitin8 (b$ *aano maipakikita ng isang asawang lalaki na
pinararangalan niya ang kaniyang asawa8
,. (a$ Anong kapangyarihan ang taglay ng mga asawang baba' sa pamilya8
(b$ Ano ang makatutulong sa isang asawang baba' na gamitin ang kaniyang
mga kakayahan upang suportahan ang kaniyang asawa! at ano ang r'sulta8
16. (a$ Ang /iyos ay nagkaloob ng anong awtoridad sa mga magulang8
(b$ Ano ang kahulugan ng salitang 3disiplina!4 at paano ito dapat ipatupad8
(Tingnan din ang talababa.$
11. *aano magagamit ng mga anak ang kanilang kapangyarihan sa tamang
paraan8
1&! 1.. (a$ Anong pangmalas ang dapat taglayin ng matatanda tungkol sa
kanilang awtoridad sa kongr'gasyon8 (b$ Ipaghalimbawa kung bakit dapat
magiliw na pakitunguhan ng matatanda ang mga tupa.
1:. Anong kapangyarihan ang taglay ng dila8
1=! 1;. %a anu)anong paraan maaari nating gamitin ang dila upang palakasin
ang iba8
1". %a anong mahalagang paraan magagamit natin ang ating dila upang
makinabang ang iba! at bakit dapat nating gawin ito8
1#. Ano ang inaasahan sa atin ni 0'ho1a8
1,! &6. (a$ Iamang ang puso! isip! at lakas ay kalakip sa kaluluwa! bakit ang
ibang mga sangkap na ito ay binanggit sa 2arAos 1&-.68 (b$ Ano ang
kahulugan ng paglilingkod kay 0'ho1a nang buong kaluluwa8
&1. Ano ang pinakamahusay at pinakamahalagang paraan ng paggamit ng
ating kapangyarihan8
%#ara2an sa pahina -54'
*aghahatid ng mabuting balita+isang napakahusay na paraan ng paggamit
ng ating kapangyarihan
%#ara2an sa pahina -51'
>inagamit ng mag)asawa ang kanilang kapangyarihan sa tamang paraan sa
pamamagitan ng pakikitungo sa isat isa nang may pag)ibig at paggalang
27
S<KSICDN )
Mai&igin sa Katarungan
Ang kawalang)katarungan ay laganap sa daigdig ngayon! at ang malaking
bahagi nito ay maling isinisisi sa /iyos. >ayunman! ang (ibliya ay nagtuturo
ng isang nakapagpapasiglang katotohanan+na 3si 0'ho1a ay maibigin sa
katarungan.4 (Awit ."-&#$ %a s'ksiyong ito ay matututuhan natin kung paano
niya pinatunayang totoo ang mga salitang iyan! anupat nag)aalok ng pag)asa
sa buong sangkatauhan.
KABANATA --
#ahat ng Kaniyang "ga Daan ay Katar
ungan
II<N ay isang tahasang kawalan ng katarungan. Ang guwapong kabataan ay
wala namang nagawang krim'n! subalit nakakulong siya sa bartolina dahil sa
maling paratang na tangkang panghahalay. %ubalit hindi ito ang unang
'ngkuw'ntro niya sa kawalan ng katarungan. Ilang taon bago nito! sa 'dad na
1"! ang binatang ito! si 0os'! ay ipinagkanulo ng kaniyang sariling mga
kapatid! na kamuntik nang pumaslang sa kaniya. %iyay ipinagbili sa
pagkaalipin sa isang banyagang lupain. /oon ay tinanggihan niya ang mga
panrarahuyo ng asawa ng kaniyang panginoon. (umuo ng maling paratang
ang tinanggihang baba'! at iyan ang dahilan ng kaniyang pagkakapiit. Ang
nakalulungkot! tila wala man lamang mamamagitan para kay 0os'.
&
%ubalit! ang /iyos na 3maibigin sa katuwiran at katarungan4 ay nagmamasid.
(Awit ..-=$ Kumilos si 0'ho1a upang ituwid ang kawalan ng katarungan!
anupat minaniobra niya ang mga pangyayari upang sa dakong huli ay
mapalaya si 0os'. (ukod diyan! si 0os'+ang lalaking itinapon sa 3bilangguang
lungaw4+ay inilagay nang dakong huli sa isang posisyon na may
napakalaking pananagutan at pambihirang karangalan. (>'n'sis :6-1=E :1-:1)
:.E Awit 16=-1"! 1#$ %a wakas! si 0os' ay napatunayang walang kasalanan! at
ginamit niya ang kaniyang mataas na posisyon upang itaguyod ang layunin ng
/iyos.+>'n'sis :=-=)#.
.
Nakaaantig ng ating damdamin ang ulat na iyan! hindi ba8 %ino ba sa atin
ang hindi nakaranas ng kawalan ng katarungan o hindi naging biktima nito8
<o! hangarin nating lahat na tayoy pakitunguhan sa isang makatarungan at
walang)pinapanigang paraan. indi ito nakapagtataka! sapagkat binigyan tayo
ni 0'ho1a ng mga katangiang nagpapaaninag ng kaniyang sariling
p'rsonalidad! at ang katarungan ay isa sa kaniyang mga pangunahing
katangian. (>'n'sis 1-&"$ Fpang makilalang mabuti si 0'ho1a! dapat nating
maunawaan ang kaniyang pangmalas sa katarungan. %a gayon ay lalo nating
mapahahalagahan ang kaniyang kahanga)hangang mga pamamaraan at
mauudyukan tayong maging mas malap9t sa kaniya.
Ano &a ang Katarungan$
:
2ula sa pangmalas ng tao! ang katarungan! ayon sa karaniwang
pagkaunawa! ay isa lamang walang)pinapanigang pagkakapit ng mga tuntunin
ng batas. Ang aklat na %ight and%eason&!thics in Theory and 'ractice ay
nagsasabi na 3ang katarungan ay may kaugnayan sa batas! obligasyon!
karapatan! at tungkulin! at inilalapat nito ang hatol alinsunod sa pagkawalang)
pinapanigan o pagiging karapat)dapat.4 >ayunman! ang katarungan ni 0'ho1a
ay hindi lamang basta m'kanikal na pagkakapit ng mga r'gulasyong udyok ng
tungkulin o obligasyon.
=
Ang lawak at saklaw ng katarungan ni 0'ho1a ay mas mauunawaan kung
isasaalang)alang ang orihinal)na)wikang mga salita na ginagamit sa (ibliya.
%a 'br'ong Kasulatan! tatlong pangunahing salita ang ginagamit. Ang salita
na malimit isaling 3katarungan4 ay maaari ring isaling 3yaong tama.4 (>'n'sis
1#-&=$ Ang dalawa pang salita ay karaniwan nang isinasaling 3katuwiran.4 %a
Kristiyanong >ri'gong Kasulatan! ang salita na isinaling 3katuwiran4 ay
binibigyang)kahulugan bilang ang 3katangian ng pagiging tama o
makatarungan.4 Kung gayon! karaniwan nang walang pagkakaiba ang
katuwiran at ang katarungan.+Amos =-&:.
;
%amakatuwid! kapag sinasabi ng (ibliya na ang /iyos ay makatarungan!
sinasabi nito sa atin na ang ginagawa niyay tama at walang pinapanigan at na
ginagawa niya ito nang hindi pabagu)bago at walang pagtatangi. (5oma &-11$
Ang totoo! mahirap isipin na hindi ito ang kaniyang gagawin. Ang tapat na si
Elihu ay nagsabi- 32alayong gumawi nang may kabalakyutan ang tunay na
/iyos! at na gumawi nang di)makatarungan ang 2akapangyarihan)sa)lahat74
(0ob .:-16$ Talagang imposibl' para kay 0'ho1a na 3gumawi nang di)
makatarungan.4 (akit8 %a dalawang mahalagang dahilan.
"
Fna! siya ay banal. >aya ng napansin natin sa Kabanata .! si 0'ho1a ay
ganap na dalisay at matuwid. Kung gayon! hindi siya maaaring gumawi nang
liko! o walang katarungan. Isaalang)alang ang ibig sabihin niyan. Ang
kabanalan ng ating makalangit na Ama ay nagbibigay sa atin ng matibay na
dahilan upang magtiwalang hindi niya kailanman pagmamalupitan ang
kaniyang mga anak. Taglay ni 0'sus ang ganiyang pagtitiwala. Noong huling
gabi ng kaniyang buhay sa lupa! siyay nanalangin- 3Amang (anal! bantayan
mo sila Jang mga alagadK dahil sa iyong sariling pangalan.4 (0uan 1"-11$
3Amang (anal4+sa Kasulatan! ang anyong iyan ng pagtawag ay kumakapit
lamang kay 0'ho1a. Angkop lamang ito! sapagkat walang amang tao ang
maipapantay sa Kaniya sa kabanalan. Dubos ang pananalig ni 0'sus na
magiging ligtas ang kaniyang mga alagad sa mga kamay ng Ama! na ganap na
dalisay at malinis at lubusang hiwalay sa lahat ng kasalanan.+2at'o &.-,.
#
Ikalawa! ang walang)pag)iimbot na pag)ibig ay siyang buod ng p'rsonalidad
ng /iyos. Ang gayong pag)ibig ay nag)uudyok sa kaniya upang maging
matuwid! o makatarungan! sa kaniyang pakikitungo sa iba. %ubalit ang
kawalang)katarungan sa maraming anyo nito+lakip na ang pagkakapootan ng
lahi! diskriminasyon! at pagtatangi+ay madalas na nagmumula sa kasakiman
at pagkamakasarili! ang mga kabaligtaran ng pag)ibig. 2ay kinalaman sa
/iyos ng pag)ibig! ang (ibliya ay tumitiyak sa atin- 3%i 0'ho1a ay matuwidE
iniibig niya ang matuwid na mga gawa.4 (Awit 11-"$ %inasabi ni 0'ho1a
patungkol sa kaniyang sarili- 3Ako! si 0'ho1a! ay umiibig sa katarungan.4
28
(Isaias ;1-#$ indi bat nakaaaliw na malaman na kinalulugdan ng ating
/iyos ang paggawa ng kung ano ang tama! o makatarungan8+0'r'mias ,-&:.
Ang A2a at ang Sak8al na Katarungan ni Jehova
,
Ang katarungan ni 0'ho1a! gaya ng lahat ng iba pang pitak ng kaniyang
walang)kapantay na p'rsonalidad! ay sakdal! na hindi nagkukulang ng
anuman. (ilang papuri kay 0'ho1a! si 2ois's ay sumulat- 3Ang (ato! sakdal
ang kaniyang gawa! sapagkat ang lahat ng kaniyang mga daan ay katarungan.
Isang /iyos ng katapatan na sa kaniya ay walang masusumpungang
kawalang)katarunganE matuwid at matapat siya.4 (/'ut'ronomio .&-.! :$
(awat kapahayagan ng katarungan ni 0'ho1a ay walang kapintasan+hindi
masyadong maluwag! hindi rin naman masyadong mahigpit.
16
2ay malapit na kaugnayan ang katarungan ni 0'ho1a at ang kaniyang awa.
Ang Awit 11;-= ay nagsasabi- 3%i 0'ho1a ay magandang)loob at matuwid
J3makatarungan!4 The ewAmerican "ibleKE at ang ating /iyos ay Isa na
nagpapakita ng awa.4 <o! si 0'ho1a ay kapuwa makatarungan at maawain.
Ang dalawang katangiang ito ay hindi magkasalungat. Ang kaniyang
pagpapakita ng awa ay hindi naman pagpapagaan ng kaniyang katarungan! na
para bang napakahigpit ng kaniyang katarungan kung wala ito. %a halip! ang
dalawang katangiang ito ay sabay niyang ipinamamalas! kahit sa minsanang
pagkilos pa nga. Isaalang)alang ang isang halimbawa.
11
Dahat ng tao ay nagmana ng kasalanan at sa gayoy karapat)dapat sa
kabayaran ng kasalanan+ang kamatayan. (5oma =-1&$ %ubalit si 0'ho1a ay
hindi nalulugod sa kamatayan ng mga makasalanan. %iyay 3isang /iyos ng
mga pagpapatawad! magandang)loob at maawain.4 (N'h'mias ,-1"$
>ayunman! dahil sa siyay banal! hindi niya maaaring palampasin ang
kalikuan. Kung gayon! paano niya maipakikita ang awa sa likas na
makasalanang mga tao8 Ang sagot ay masusumpungan sa isa sa
pinakamahahalagang katotohanan ng %alita ng /iyos- ang paglalaan ni
0'ho1a ng isang pantubos para sa kaligtasan ng sangkatauhan. igit pa ang
ating matututuhan sa Kabanata 1: tungkol sa maibiging kaayusang ito. Ito ay
kapuwa ganap na makatarungan at lubos na maawain. %a pamamagitan nito!
si 0'ho1a ay makapagpapakita ng magiliw na awa sa mga nagsisising
makasalanan habang pinananatili ang kaniyang mga pamantayan ng sakdal
na katarungan.+5oma .-&1)&;.
Nakagagalak ng uso ang Katarungan ni Jehova
1&
Ang katarungan ni 0'ho1a ay! hindi isang walang)pakiramdam na katangian
na nagtataboy sa atin! kundi isang mapagmahal na katangian na naglalapit sa
atin sa kaniya. 2aliwanag na inilalarawan ng (ibliya ang mahabaging
katangian ng katarungan! o katuwiran! ni 0'ho1a. Isaalang)alang natin ang ilan
sa nakagagalak)pusong mga paraan ng pagsasagawa ni 0'ho1a ng kaniyang
katarungan.
1.
Ang sakdal na katarungan ni 0'ho1a ay nag)uudyok sa kaniya na magpakita
ng katapatan at pagkamatapat sa kaniyang mga lingkod. Naranasan mismo ng
salmistang si /a1id ang pitak na ito ng katarungan ni 0'ho1a. 2ula sa
kaniyang sariling karanasan at mula sa kaniyang pag)aaral ng mga
pamamaraan ng /iyos! ano ang naging konklusyon ni /a1id8 Nagpahayag
siya- 3%i 0'ho1a ay maibigin sa katarungan! at hindi niya iiwan ang kaniyang
mga matapat. anggang sa panahong walang takda ay tiyak na babantayan
sila.4 (Awit ."-&#$ Tunay ngang nakaaaliw na katiyakan ito7 inding)hindi
kailanman pababayaan ng ating /iyos yaong mga nagtatapat sa kaniya. Kung
gayon ay makaaasa tayo sa kaniyang pagiging malap9t at sa kaniyang
maibiging pangangalaga. >inagarantiyahan ito ng kaniyang katarungan7+
Kawikaan &-"! #.
1:
Ang katarungan ng /iyos ay may matalas na pakiramdam sa mga
pangangailangan ng mga napipighati. Ang pagmamalasakit ni 0'ho1a sa mga
kapos)palad ay nakikita sa Kautusan na ibinigay niya sa Isra'l. alimbawa!
ang Kautusan ay may pantanging paglalaan upang matiyak na
napangangalagaan ang mga ulila at mga babaing balo. (/'ut'ronomio &:-1")
&1$ *alibhasay alam niya kung gaano kahirap ang magiging buhay ng gayong
mga pamilya! si 0'ho1a mismo ang naging kanilang makaamang ukom at
Tagapagsanggalang! ang isa na 3naglalapat ng hatol para sa batang lalaking
walang ama at sa babaing balo.4
*
(/'ut'ronomio 16-1#E Awit ;#-=$ (inabalaan
ni 0'ho1a ang mga Isra'lita na kung bibiktimahin nila ang walang)kalaban)
labang mga baba' at mga bata! tiyak na pakikinggan niya ang daing ng
gayong mga tao. %inabi niya- 3Ang aking galit ay lalagablab nga.4 (ELodo
&&-&&)&:$ (agaman ang galit ay hindi isa sa nangingibabaw na mga katangian
ni 0'ho1a! siyay napupukaw sa matuwid na pagkagalit dahil sa walang)
katarungang mga gawa na sinasadya! lalo na kung ang mga biktima ay mga
dukha at mahihina.+Awit 16.-;.
1=
Tinitiyak din sa atin ni 0'ho1a na siyay 3hindi nakikitungo kaninuman nang
may pagtatangi ni tumatanggap man ng suhol.4 (/'ut'ronomio 16-1"$ /i)gaya
ng maraming makapangyarihan o maimpluw'nsiyang mga tao! si 0'ho1a ay
hindi napadadala sa mat'ryal na kayamanan o panlabas na anyo. %iyay
ganap na walang kinikilingan o itinatangi. Isaalang)alang ang isang tunay na
kahanga)hangang katibayan na si 0'ho1a ay walang pinapanigan. Ang
pagkakataong maging tunay niyang mananamba! na may pag)asang buhay na
walang hanggan! ay hindi limitado sa iilang piling tao. %a halip! 3sa bawat
bansa ang tao na natatakot sa kaniya at gumagawa ng katuwiran ay kaayaaya
sa kaniya.4 (>awa 16-.:! .=$ Ang kamangha)manghang pag)asang ito ay
buks sa lahat anuman ang kanilang kalagayan sa lipunan! kulay ng kanilang
balat! o bansang pinaninirahan nila. indi bat iyan ang pinakasukdulang antas
ng katarungan8
1;
2ay isa pang asp'kto ng sakdal na katarungan ni 0'ho1a na nararapat
nating isaalang)alang at igalang- ang paraan ng kaniyang pakikitungo sa mga
sumasalansang sa kaniyang matuwid na mga pamantayan.
Ealang inaliligtas sa Kaparusahan
1"
(aka ang ilan ay nagtatanong- BIamang hindi kinukunsinti ni 0'ho1a ang
kalikuan! paano natin ipaliliwanag ang di)makatarungang pagdurusa at mga
tiwaling gawaing palasak na palasak na sa daigdig sa ngayon8 Ang gayong
mga kawalan ng katarungan ay hindi magdudulot ng kapulaan sa katarungan
ni 0'ho1a. Ang maraming kawalan ng katarungan sa balakyot na sanlibutang
ito ay bunga ng kasalanan na minana ng mga tao kay Adan. %a isang daigdig
kung saan pinili ng di)sakdal na mga tao ang kanilang makasalanang landasin!
29
ang kawalang)katarungan ay laganap+ngunit hindi ito magtatagal.+
/'ut'ronomio .&-=.
1#
(agaman si 0'ho1a ay nagpapakita ng saganang awa doon sa taimtim na
lumalapit sa kaniya! hindi niya palaging pahihintulutan ang isang kalagayang
nagdudulot ng kadustaan sa kaniyang banal na pangalan. (Awit ":-16! &&! &.$
Ang /iyos ng katarungan ay hindi isa na malilibakE hindi niya
ipagsasanggalang ang mga kusang nagkakasala mula sa di)kaayaayang hatol
na nararapat sa kanilang landasin. %i 0'ho1a ay 3isang /iyos na maawain at
magandang)loob! mabagal sa pagkagalit at sagana sa maibiging)kabaitan at
katotohanan! . . . ngunit sa anumang paraan ay wala siyang pinaliligtas sa
kaparusahan.4 (ELodo .:-;! "$ Kasuwato ng mga salitang ito! nasusumpungan
ni 0'ho1a kung minsan na kailangang ilapat ang hatol sa mga kusang
lumalabag sa kaniyang matuwid na mga kautusan.
1,
alimbawa! isaalang)alang ang pakikitungo ng /iyos sa sinaunang Isra'l.
Kahit naroroon na sa Dupang *angako! ang mga Isra'lita ay paulit)ulit pa ring
nahuhulog sa kawalang)katapatan. (agaman si 0'ho1a ay 3pinagdaramdam4
ng kanilang tiwaling landasin! hindi niya sila kaagad na itinakwil. (Awit "#-.#)
:1$ %a halip! buong awa siyang nagbigay ng mga pagkakataon upang baguhin
nila ang kanilang landasin. Nakiusap siya- 3Ako ay nalulugod! hindi sa
kamatayan ng balakyot! kundi sa panunumbalik ng balakyot mula sa kaniyang
lakad upang patuloy nga siyang mabuhay. 2anumbalik kayo! manumbalik
kayo mula sa inyong masasamang lakad! sapagkat bakit nga ba kayo
mamamatay! < sambahayan ng Isra'l84 (E?'ki'l ..-11$ *alibhasay mahalaga
sa kaniya ang buhay! paulit)ulit na isinugo ni 0'ho1a ang kaniyang mga
prop'ta sa pag)asang tatalikuran ng mga Isra'lita ang kanilang masasamang
daan. %ubalit! sa pangkalahatan! ang manhid na bayan ay tumangging makinig
at magsisi. Nang dakong huli! alang)alang sa kaniyang banal na pangalan at
sa lahat ng kinakatawanan nito! ibinigay sila ni 0'ho1a sa mga kamay ng
kanilang mga kaaway.+N'h'mias ,-&;).6.
&6
Ang pakikitungo ni 0'ho1a sa Isra'l ay may malaking naituturo sa atin
tungkol sa kaniya. Natututuhan natin na napapansin pala ng kaniyang mga
matang nakakakita)ng)lahat ang kalikuan at na siyay lubhang ap'ktado ng
kaniyang nakikita. (Kawikaan 1=-.$ Nakapagpapalakas)loob ding malaman na
hangad niyang maglawit ng awa kung may dahilan para gawin ito. Karagdagan
pa! natututuhan natin na ang kaniyang katarungan ay hindi kailanman padalus)
dalos. /ahil sa mahabang)pagtitiis ni 0'ho1a! inaakala ng maraming tao na
hindi na siya kailanman maglalapat ng hatol laban sa balakyot. %ubalit lubhang
taliwas iyan sa katotohanan! sapagkat ang pakikitungo ng /iyos sa Isra'l ay
nagtuturo rin sa atin na ang pagtitiis ng /iyos ay may hangganan. 2atatag si
0'ho1a ukol sa katuwiran. /i)gaya ng mga tao! na madalas na natatakot sa
pagsasagawa ng katarungan! hindi siya kailanman nawawalan ng lakas ng
loob na manindigan sa kung ano ang tama. Angkop naman! ang l'on bilang
sagisag ng may tibay)loob na katarungan ay may kaugnayan sa pr's'nsiya at
trono ng /iyos.
*
(E?'ki'l 1-16E ApoAalipsis :-"$ Kung gayon ay makatitiyak
tayo na tutuparin niya ang kaniyang pangako na aalisin niya ang kawalan ng
katarungan sa lupang ito. <o! ang kaniyang paraan ng paghatol ay maaaring
buuin gaya ng sumusunod- katatagan kung kailangan! awa kailanmat maaari.
+& *'dro .-,.
agiging Malap;t sa Diyos ng Katarungan
&1
Kapag binubulay)bulay natin ang paraan ng pagsasagawa ni 0'ho1a ng
katarungan! hindi natin dapat isipin na siyay isang walang)pakiramdam at
malupit na hukom na ang hangarin ay basta na lamang makahatol sa mga
nagkakamali. %a halip! dapat nating isipin na siyay isang maibigin subalit
matatag na Ama na palaging nakikitungo sa kaniyang mga anak sa
pinakamabuting paraan. (ilang isang makatarungan! o matuwid! na Ama!
pinagtitimbang ni 0'ho1a ang katatagan sa kung ano ang tama at ang magiliw
na pagkamahabagin sa kaniyang makalupang mga anak! na nangangailangan
ng kaniyang tulong at pagpapatawad.+Awit 16.-16! 1..
&&
Kaylaking pasasalamat natin na ang katarungan ng /iyos ay hindi lamang
yaong basta makahatol lamang sa mga nagkakamali7 *alibhasay inuugitan ng
kaniyang katarungan! pinaging posibl' ni 0'ho1a na tayoy magkaroon ng
isang tunay na nakapananabik na pag)asa+sakdal at walang)katapusang
buhay sa isang daigdig na dooy 3tatahan ang katuwiran.4 (& *'dro .-1.$ Ang
ating /iyos ay nakikitungo sa atin nang ganito sapagkat ang layunin ng
kaniyang katarungan ay ang magligtas sa halip na humatol. Tunay kung
gayon! ang higit na pagkaunawa sa saklaw ng katarungan ni 0'ho1a ay
naglalapit sa atin sa kaniya7 %a susunod na mga kabanata! susuriin pa natin
kung paano ipinakikita ni 0'ho1a ang napakahusay na katangiang ito.
%Mga Tala&a&a'
(agaman ang salitang 'br'o para sa 3batang lalaking walang ama4 ay nasa
kasariang panlalaki! tiyak na hindi ito nagpapahiwatig ng kawalan ng
pagmamalasakit sa mga batang baba'. Inilakip ni 0'ho1a sa Kautusan ang
isang ulat tungkol sa isang hudisyal na pasiya na gumagarantiya ng isang
pamana sa walang)amang mga anak na baba' ni N'lop'had. Ang
kapasiyahang iyan ay nagtatag ng isang pamarisan! anupat itinataguyod ang
mga karapatan ng mga batang babaing walang ama.+(ilang &"-1)#.
Kapansin)pansin! itinutulad ni 0'ho1a ang kaniyang sarili sa isang l'on sa
paglalapat ng hatol sa taksil na Isra'l.+0'r'mias &=-.#E <s'as =-1:.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Jere"ias -3/-(-- *aano itinuro ni 0'ho1a kay 0'r'mias na %iya ay hindi
padalus)dalos sa paglalapat ng di)kaayaayang hatol8
9a&akuk -/-(4@ -1F )/)(4 *aano tiniyak ni 0'ho1a kay abakuk na hindi Niya
palaging pahihintulutan ang kawalan ng katarungan8
Ga,arias 0/3(-4 Ano ang nadarama ni 0'ho1a doon sa mga yumayapak sa
mga karapatan ng iba8
Bo"a )/1(-- Ano ang saligan ng paghatol ni 0'ho1a sa mga indibiduwal at sa
mga bansa8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. (a$ Anong tahasang kawalan ng katarungan ang dinanas ni 0os'8
(b$ *aano itinuwid ni 0'ho1a ang kawalan ng katarungan8
.. (akit hindi kataka)taka na tayong lahat ay maghangad na pakitunguhan sa
isang makatarungang paraan8
30
:. 2ula sa pangmalas ng tao! ano ang karaniwang pagkaunawa sa
katarungan8
=! ;. (a$ Ano ang kahulugan ng orihinal)na)wikang mga salita na isinaling
3katarungan48 (b$ Ano ang ibig sabihin na ang /iyos ay makatarungan8
"! #. (a$ (akit si 0'ho1a ay hindi maaaring gumawi nang walang katarungan8
(b$ Ano ang nag)uudyok kay 0'ho1a upang maging matuwid! o makatarungan!
sa kaniyang pakikitungo8
,)11. (a$ Ano ang kaugnayan ng katarungan ni 0'ho1a at ng kaniyang awa8
(b$ *aano nakikita ang katarungan ni 0'ho1a at ang kaniyang awa sa paraan
ng kaniyang pakikitungo sa makasalanang mga tao8
1&! 1.. (a$ (akit ang katarungan ni 0'ho1a ay naglalapit sa atin sa kaniya8
(b$ Ano ang naging konklusyon ni /a1id hinggil sa katarungan ni 0'ho1a! at
paano ito nakaaaliw sa atin8
1:. *aano nakikita ang pagmamalasakit ni 0'ho1a sa mga kapos)palad sa
Kautusan na ibinigay niya sa Isra'l8
1=! 1;. Ano ang isang tunay na kahanga)hangang katibayan na si 0'ho1a ay
walang pinapanigan8
1". Ipaliwanag kung bakit ang kawalan ng katarungan sa daigdig na ito ay
hindi magdudulot ng kapulaan sa katarungan ni 0'ho1a.
1#! 1,. Ano ang nagpapakitang hindi palaging pahihintulutan ni 0'ho1a yaong
kusang lumalabag sa kaniyang matuwid na mga kautusan8
&6. (a$ Ano ang itinuturo sa atin ng pakikitungo ni 0'ho1a sa Isra'l8 (b$ (akit
ang l'on ay isang angkop na sagisag ng katarungan ni 0'ho1a8
&1. Kapag binubulay)bulay natin ang paraan ng pagsasagawa ni 0'ho1a ng
katarungan! ano ang dapat nating isipin tungkol sa kaniya! at bakit8
&&. *alibhasay inuugitan ng kaniyang katarungan! pinaging posibl' ni 0'ho1a
na tayoy magkaroon ng anong pag)asa! at bakit niya tayo pinakikitunguhan
nang ganito8
%#ara2an sa pahina ---'
31
KABANATA -)
May Ka2alang(Katarungan &a sa Diyo
s$
I%AN> matandang babaing balo ang nagantso at nakuhang lahat ang
kaniyang naipon. Isang walang kalaban)labang sanggol ang pinabayaan ng
kaniyang walang)awang ina. Isang lalaki ang nabilanggo dahil sa isang
krim'ng hindi niya ginawa. Ano ang masasabi mo sa mga s'naryong ito8
2alamang na bawat isay nakababagabag sa iyo! at dapat lamang naman.
Tayong mga tao ay may matalas na pakiramdam sa kung ano ang tama at
mali. Kapag may gumawa ng kawalang)katarungan! tayoy nagagalit. Nais
nating makabawi ang biktima at maparusahan naman ang nagkasala. Kapag
hindi ito nangyayari! marahil ay itinatanong natin- BNakikita kaya ng /iyos ang
nangyayari8 (akit hindi siya kumikilos8
&
%a buong kasaysayan! ang tapat na mga lingkod ni 0'ho1a ay nagharap din
ng ganitong mga tanong. alimbawa! ang prop'tang si abakuk ay nanalangin
sa /iyos- 3(akit mo ipinakikita sa akin ang gayong napakalaking kawalang)
katarungan8 (akit mo ipinahihintulot na ang karahasan! katampalasanan!
krim'n! at kalupitan ay lumaganap kahit saan84 (abakuk
1-.! (ontemporary !nglish )ersion$ indi pinuna ni 0'ho1a si abakuk dahil
sa kaniyang tahasang pagtatanong! sapagkat %iya ang naglagay sa mga tao
ng mismong id'ya ng katarungan. <o! biniyayaan tayo ni 0'ho1a ng isang
maliit na bahagi ng kaniyang malalim na pagkaunawa sa katarungan.
Kinapopootan ni Jehova ang Ka2alang(Katarungan
.
indi ipinagwawalang)bahala ni 0'ho1a ang kawalang)katarungan. Nakikita
niya ang nangyayari. Tungkol sa panahon ni No'! ang (ibliya ay nagsasabi sa
atin- 3Nakita ni 0'ho1a na ang kasamaan ng tao ay laganap sa lupa at ang
bawat hilig ng mga kaisipan ng kaniyang puso ay masama na lamang sa lahat
ng panahon.4 (>'n'sis ;-=$ Isaalang)alang ang ibig ipahiwatig ng
pangungusap na iyan. Kadalasan! ang ating pagkaunawa sa kawalang)
katarungan ay batay sa ilang mga kaso na maaaring nabalitaan natin o
p'rsonal na naranasan natin. Kabaligtaran nito! nababatid ni 0'ho1a ang
kawalang)katarungan sabuong globo. Nakikita niyang lahat ito7 igit pa riyan!
napag)uunawa niya ang mga hilig ng puso+ang maitim na balak sa likod ng
di)makatarungang mga gawa.+0'r'mias 1"-16.
:
%ubalit higit pa sa basta tinatandaan lamang ni 0'ho1a ang kawalang)
katarungan. Nagmamalasakit din siya sa mga nagiging biktima nito. Nang
pagmalupitan ng mga kaaway na bansa ang kaniyang bayan! nabagabag si
0'ho1a sa 3kanilang pagdaing dahil sa mga naniniil sa kanila at doon sa mga
umaapi sa kanila.4 (ukom &-1#$ 2arahil ay napapansin mo na habang lalong
nakikita ng ilan ang kawalang)katarungan! lalo silang nagiging manhid dito.
indi ganito si 0'ho1a7 2ga ;!666 taon na niyang nakikita ang kawalang)
katarungan sa buong lawak nito! subalit hindi pa rin humuhupa ang kaniyang
galit dito. %a halip! tinitiyak sa atin ng (ibliya na ang mga bagay na gaya ng
3bulaang dila!4 3mga kamay na nagbububo ng dugong walang)sala!4 at
3bulaang saksi na nagbubunsod ng mga kasinungalingan4 ay karima)rimarim
sa kaniya.+Kawikaan ;-1;)1,.
=
Isaalang)alang din ang matinding pagpuna ni 0'ho1a sa di)makatarungang
mga lid'r sa Isra'l. 3indi ba tungkulin ninyo ang makaalam ng katarungan84
kinasihan niya ang kaniyang prop'ta na itanong sa kanila. 2atapos na
d'talyadong ilarawan ang kanilang pag)abuso sa kapangyarihan! inihula ni
0'ho1a ang kahihinatnan ng tiwaling mga taong ito- 3ihingi sila ng saklolo kay
0'ho1a! ngunit hindi niya sila sasagutin. At ikukubli niya ang kaniyang mukha
mula sa kanila sa panahong iyon! ayon sa kasamaang ginawa nila sa kanilang
mga pakikitungo.4 (2ikas .-1):$ Kaytindi ng pagkamuhi ni 0'ho1a sa
kawalang)katarungan7 Aba! siya mismo ay nakaranas nito7 %a loob ng libu)
libong taon! patuloy na siyay di)makatarungang tinutuya ni %atanas.
(Kawikaan &"-11$ (ukod diyan! naap'ktuhan si 0'ho1a ng pinakamasaklap na
gawang di)makatarungan nang ang kaniyang Anak! na Bhindi nakagawa ng
kasalanan! ay patayin na parang isang kriminal. (1 *'dro &-&&E Isaias =.-,$
2aliwanag na hindi ipinagwawalang)bahala ni binabal')wala ni 0'ho1a ang
gipit na kalagayan niyaong dumaranas ng kawalang)katarungan.
;
2agkagayunman! kapag nakakakita tayo ng kawalang)katarungan+o kapag
tayo mismo ay nagiging biktima ng di)makatarungang pagtrato+likas lamang
sa atin na magalit. Tayoy ginawa ayon sa larawan ng /iyos! at ang kawalang)
katarungan ay ganap na kabaligtaran ng lahat ng nakapaloob sa
pagkap'rsona ni 0'ho1a. (>'n'sis 1-&"$ Kung gayon! bakit pinahihintulutan ng
/iyos ang kawalang)katarungan8
Ang Isyu ng agkaso&erano ng Diyos
"
Ang sagot sa tanong na ito ay may kaugnayan sa isyu tungkol sa
pagkasob'rano. >aya ng nakita na natin! ang 2aylalang ay may karapatang
mamahala sa buong lupa at sa lahat ng tumatahan dito. (Awit &:-1E ApoAalipsis
:-11$ >ayunman! sa pagsisimula ng kasaysayan ng tao! ang pagkasob'rano ni
0'ho1a ay hinamon. *aano nangyari ito8 Iniutos ni 0'ho1a sa unang tao! si
Adan! na huwag kumain mula sa isang punungkahoy sa hardin na siya niyang
*araisong tahanan. At kung susuway siya8 3Tiyak na mamamatay ka!4 sabi ng
/iyos sa kaniya. (>'n'sis &-1"$ Ang utos ng /iyos ay hindi mahirap para kay
Adan o sa kaniyang asawang si E1a. %ubalit kinumbinsi ni %atanas si E1a na
ang /iyos ay masyadong mahigpit. Ano ang mangyayari kung kumain siya
mula sa punungkahoy8 Tuwirang sinabi ni %atanas kay E1a- 3Tiyak
na hindi kayo mamamatay. %apagkat nalalaman ng /iyos na sa mismong araw
na kumain kayo mula roon ay madidilat nga ang inyong mga mata at kayo nga
ay magiging tulad ng /iyos! na nakakakilala ng mabuti at masama.4+>'n'sis
.-1)=.
#
%a sinabing ito! hindi lamang ipinahiwatig ni %atanas na nagkait si 0'ho1a ng
kinakailangang impormasyon kay E1a kundi na %iyay nagsinungaling din sa
kaniya. Naging maingat si %atanas na huwag kuw'stiyunin
ang katotohanan ng pagkasob'rano ni 0'ho1a. %ubalit hinamon naman niya
ang pagkanararapat! karapatan! at katuwiran nito. %a ibang pananalita! iginiit
niya na si 0'ho1a ay hindi gumaganap ng Kaniyang pagkasob'rano sa
matuwid na paraan at sa ikabubuti ng Kaniyang mga sakop.
32
,
Kasunod nito! sina Adan at E1a ay kapuwa sumuway kay 0'ho1a sa
pamamagitan ng pagkain mula sa ipinagbabawal na punungkahoy. /ahil sa
kanilang pagsuway! nararapat silang tumanggap ng parusang kamatayan!
gaya ng ipinahayag ng /iyos. Ang kasinungalingan ni %atanas ay nagbangon
ng ilang mahahalagang tanong. Talaga nga kayang may karapatan si 0'ho1a
na mamahala sa sangkatauhan! o dapat na ang tao ang mamahala sa
kaniyang sarili8 >inagampanan ba ni 0'ho1a ang kaniyang pagkasob'rano sa
pinakamahusay na paraan8 2aaari sanang gamitin ni 0'ho1a ang kaniyang
kapangyarihang nakahihigit sa lahat upang agad na puksain ang mga r'b'ld'.
%ubalit ang ibinangong mga tanong ay may kinalaman sa pamamahala ng
/iyos! hindi sa kaniyang kapangyarihan. Kaya ang pagpuksa kina Adan! E1a!
at %atanas ay hindi magpapatunay sa katuwiran ng pamamahala ng /iyos. %a
halip! magbabangon ito ng higit pang mga tanong may kinalaman sa kaniyang
pamamahala. Ang tanging paraan upang matiyak kung matagumpay ngang
mapamamahalaan ng mga tao ang kanilang sarili! nang hiwalay sa /iyos! ay
ang palipasin muna ang panahon.
16
Ano ang isinisiwalat sa paglipas ng panahon8 %a nagdaang mga mil'nyo!
nasubukan na ng mga tao ang maraming anyo ng pamahalaan! lakip na ang
awtokrasya! d'mokrasya! sosyalismo! at komunismo. Ang kinalabasan ng
lahat ng ito ay inilalarawan sa tahasang kom'nto ng (ibliya- 3Ang tao ay
nanunupil sa tao sa kaniyang ikapipinsala.4 (EAl'siast's #-,$ Taglay ang
mabuting dahilan! si prop'ta 0'r'mias ay nagsabi- 3Nalalaman kong lubos!
< 0'ho1a! na ang lakad ng makalupang tao ay hindi sa kaniyang sarili. indi
sa taong lumalakad ang magtuwid man lamang ng kaniyang hakbang.4+
0'r'mias 16-&..
11
%a pasimula pay batid na ni 0'ho1a na ang pagsasarili ng sangkatauhan! o
ang pamamahala nito sa kaniyang sarili! ay magdudulot ng malaking
pagdurusa. Kung gayon! kawalan ba ng katarungan sa panig niya na
pahintulutang mangyari ang nakatakdang mangyari8 inding)hindi7 (ilang
paghahalimbawa- Ipagpalagay nang may isa kang anak na kailangang
maop'rahan upang mapagaling ang nakamamatay na karamdaman. (atid
mong mahihirapan ang iyong anak dahil sa op'rasyon! at itoy labis na
pumipighati sa iyo. 2agkagayunman! alam mo ring dahil sa pamamaraang ito
ay bubuti ang kalusugan ng iyong anak sa dakong huli ng kaniyang buhay. %a
katulad na paraan! batid ng /iyos+at inihula pa nga niya+na ang kaniyang
pagpapahintulot na mamahala ang tao ay magdudulot ng isang antas ng kirot
at pagdurusa. (>'n'sis .-1;)1,$ %ubalit batid din niya na magiging posibl'
lamang ang namamalagi at makabuluhang ginhawa kung pahihintulutan
niyang maranasan ng buong sangkatauhan ang masamang bungang dulot ng
paghihimagsik. %a ganitong paraan ay permanenteng malulutas ang isyu!
magpakailanman.
Ang Isyu 9inggil sa Katapatan ng Tao
1&
2ay isa pang asp'kto hinggil sa bagay na ito. %a paghamon sa
pagkanararapat at katuwiran ng pamamahala ng /iyos! hindi lamang
siniraang)puri ni %atanas si 0'ho1a may kinalaman sa Kaniyang
pagkasob'ranoE siniraang)puri rin niya ang mga lingkod ng /iyos hinggil sa
kanilang katapatan. alimbawa! pansinin ang sinabi ni %atanas kay 0'ho1a
hinggil sa matuwid na lalaking si 0ob- 3indi ka ba naglagay ng bakod sa
palibot niya at sa palibot ng kaniyang sambahayan at sa palibot ng lahat ng
kaniyang pag)aari sa buong paligid8 Ang gawa ng kaniyang mga kamay ay
iyong pinagpala! at ang kaniyang mga alagang hayop ay lumaganap sa lupa.
Ngunit! upang mapaiba naman! iunat mo ang iyong kamay! pakisuyo! at
galawin mo ang lahat ng kaniyang pag)aari at tingnan mo kung hindi ka niya
susumpain nang mukhaan.4+0ob 1-16! 11.
1.
Iginiit ni %atanas na ginagamit ni 0'ho1a ang Kaniyang kapangyarihang
magsanggalang upang bilhin ang d'bosyon ni 0ob. %a gayon! ipinahiwatig nito
na ang katapatan ni 0ob ay paimbabaw lamang! na sinasamba niya ang /iyos
dahil lamang sa nakukuha niyang pakinabang. Tiniyak ni %atanas na kung
ipagkakait kay 0ob ang mga pagpapala ng /iyos! maging ang taong iyan ay
susumpa sa kaniyang 2aylalang. Alam ni %atanas na si 0ob ay namumukod)
tangi sa pagiging 3walang kapintasan at matuwid! na natatakot sa /iyos at
lumilihis sa kasamaan.4
*
Kaya kung masisira ni %atanas ang katapatan ni 0ob!
ano kaya ang ipahihiwatig niyan para sa natitirang bahagi ng sangkatauhan8
Kaya nga talagang kinukuw'stiyon ni %atanas ang katapatan ng lahat ng
nagnanais maglingkod sa /iyos. %a katunayan! upang palakihin ang isyu!
sinabi ni %atanas kay 0'ho1a- 3Ang lahat ng pag)aari ng isang tao Jhindi
lamang si 0obK ay ibibigay niya alang)alang sa kaniyang kaluluwa.4+0ob
1-#E &-:.
1:
Nakita sa kasaysayan na marami! gaya ni 0ob! ang nanatiling tapat kay
0'ho1a sa harap ng pagsubok+taliwas sa sinasabi ni %atanas. *inasaya nila
ang puso ni 0'ho1a dahil sa kanilang tapat na landasin! at dahil dito ay
nasagot ni 0'ho1a ang hambog na panunuya ni %atanas na ang mga taoy
hindi na raw maglilingkod sa /iyos kapag silay pinapaghirap. ('br'o 11-:).#$
<o! ang mga taong may matuwid na puso ay tumangging talikuran ang /iyos.
Kahit nagugulumihanan dahil sa totoong gipit na mga kalagayan! lalo silang
umaasa kay 0'ho1a na bibigyan sila ng lakas upang makapagbata.+& @orinto
:-")16.
1=
%ubalit higit pa sa mga isyu ng pagkasob'rano at katapatan ng tao ang
nasasangkot sa paggamit ni 0'ho1a ng katarungan. Ang (ibliya ay naglalaan
sa atin ng isang ulat ng mga paghatol ni 0'ho1a may kaugnayan sa mga
indibiduwal at maging sa buong mga bansa. Naglalaman din ito ng mga hula
tungkol sa mga paghatol na gagawin niya sa hinaharap. (akit tayo
makapagtitiwala na si 0'ho1a ay naging matuwid at magiging matuwid sa
kaniyang mga paghatol8
Kung Bakit Mas Magaling ang Katarungan ng Diyos
indi kailanman 3lilipulin Jni 0'ho1aK ang matuwid na kasama ng balakyot4
1;
*atungkol kay 0'ho1a! angkop lamang na sabihin- 3Ang lahat ng kaniyang
mga daan ay katarungan.4 (/'ut'ronomio .&-:$ Cala sa atin ang
makapagsasabi ng ganiyan tungkol sa ating sarili! sapagkat kadalasan nang
nalalambungan ng ating limitadong pananaw ang ating pang)unawa sa kung
ano ang tama. alimbawa! isaalang)alang si Abraham. Nakiusap siya kay
0'ho1a may kinalaman sa pagpuksa sa %odoma+sa kabila ng laganap na
kabalakyutan doon. Tinanong niya si 0'ho1a- 3Talaga bang lilipulin mo ang
33
matuwid na kasama ng balakyot84 (>'n'sis 1#-&.)..$ 2angyari pa! ang sagot
ay hindi. Nang ligtas na makarating ang matuwid na si Dot at ang kaniyang
mga anak na baba' sa lunsod ng Noar ay saka pa lamang 3nagpaulan Jsi
0'ho1aK ng asupr' at apoy4 sa %odoma. (>'n'sis 1,-&&)&:$ %a kabaligtaran
naman! si 0onas ay 3nag)init sa galit4 nang lawitan ni 0'ho1a ng awa ang
mamamayan ng Nin'1'. Iamang naipabatid na ni 0onas ang pagpuksa sa
kanila! matutuwa siya na makitang nililipol sila+sa kabila ng kanilang taimtim
na pagsisisi.+0onas .-16M:-1.
1"
Tiniyak ni 0'ho1a kay Abraham na ang Kaniyang paggamit ng katarungan ay
naglalakip hindi lamang ng pagpuksa sa balakyot kundi ng pagliligtas din
naman sa mga matuwid. %a kabilang dako naman! kinailangang matutuhan ni
0onas na si 0'ho1a ay maawain. Kung magbabago ng kanilang landas ang
mga balakyot! siya ay 3handang magpatawad.4 (Awit #;-=$ /i)gaya ng ilang tao
na nababahala sa kanilang katayuan! si 0'ho1a ay hindi nagpapasapit ng di)
kaayaayang hatol para lamang ipakita ang kaniyang kapangyarihan! ni siyay
nagpipigil ng habag dahil sa takot na baka isiping siyay mahina. Ang kaniyang
paraan ay ang magpakita ng awa kailanmat may saligan para rito.+Isaias
==-"E E?'ki'l 1#-&..
1#
2agkagayunman! si 0'ho1a ay hindi nabubulagan dahil lamang sa
damdamin. Nang ang kaniyang bayan ay malulong sa idolatriya! matatag na
nagpahayag si 0'ho1a- 3ahatulan kita ayon sa iyong mga lakad at
pasasapitin ko sa iyo ang lahat ng iyong mga karima)rimarim na bagay. At ang
aking mata ay hindi maaawa sa iyo! ni mahahabag man ako! sapagkat
pasasapitin ko sa iyo ang iyong sariling mga lakad.4 (E?'ki'l "-.! :$ Kaya
kapag ang mga tao ay nagmamatigas na sa kanilang landasin! si 0'ho1a ay
humahatol nang naaayon dito. %ubalit ang kaniyang kahatulan ay salig sa
matibay na 'bid'nsiya. Kaya nga! nang makarating sa kaniyang pandinig ang
isang malakas na 3sigaw ng pagdaing4 tungkol sa %odoma at >omorra!
nagsabi si 0'ho1a- 3/'t'rminado nga akong bumaba upang makita ko kung
talagang gumagawi sila ayon sa daing tungkol doon na dumating sa akin.4
(>'n'sis 1#-&6! &1$ Kaylaking pasasalamat natin na si 0'ho1a ay hindi gaya
ng maraming tao na humahatol na agad bago pa man marinig ang buong
pangyayari7 Ang totoo! gaya ng pagkakalarawan sa kaniya ng (ibliya! si
0'ho1a ay 3isang /iyos ng katapatan! na sa kaniya ay walang
masusumpungang kawalang)katarungan.4+/'ut'ronomio .&-:.
Magti2ala sa Katarungan ni Jehova
1,
Ang (ibliya ay hindi sumasagot sa lahat ng tanong hinggil sa mga ikinilos ni
0'ho1a noonE ni naglalaan man ito ng bawat d'taly' tungkol sa kung paano
magbibigay ng hatol si 0'ho1a may kinalaman sa mga indibiduwal at mga
grupo sa hinaharap. Kapag tayoy naguguluhan dahil sa mga ulat o mga hula
sa (ibliya kung saan walang gayong d'taly'! maipamamalas natin ang
katapatan na katulad ng kay prop'ta 2ikas! na sumulat- 3Ako ay magpapakita
ng mapaghintay na saloobin sa /iyos ng aking kaligtasan.4+2ikas "-".
&6
2akapagtitiwala tayo na sa bawat situwasyon! gagawin ni 0'ho1a kung ano
ang tama. Kahit kapag waring binabal')wala ng tao ang kawalang)katarungan!
nangangako si 0'ho1a- 3Akin ang paghihigantiE ako ang gaganti.4 (5oma
1&-1,$ Kung tayoy magpapakita ng mapaghintay na saloobin! masasabi rin
natin ang matatag na pananalig na ipinahayag ni apostol *ablo- 32ay
kawalang)katarungan ba sa /iyos8 uwag nawang magkagayon74+5oma
,-1:.
&1
%amantala! tayoy nabubuhay sa 3mga panahong mapanganib na mahirap
pakitunguhan.4 (& Timot'o .-1$ Ang kawalang)katarungan at 3paniniil4 ay
nagbunga ng maraming malulupit na pang)aabuso. (EAl'siast's :-1$
>ayunman! si 0'ho1a ay hindi nagbabago. Kinapopootan pa rin niya ang
kawalang)katarungan! at labis niyang pinagmamalasakitan ang mga nagiging
biktima nito. Kung tayoy mananatiling tapat kay 0'ho1a at sa kaniyang
pagkasob'rano! ibibigay niya sa atin ang lakas upang makapagbata hanggang
sa takdang panahon na dooy iwawasto na niya ang lahat ng kawalang)
katarungan sa ilalim ng pamamahala ng kaniyang Kaharian.+1 *'dro =-;! ".
%Tala&a&a'
%inabi ni 0'ho1a tungkol kay 0ob- 3Calang sinumang tulad niya sa lupa.4 (0ob
1-#$ Kung gayon! malamang na si 0ob ay nabuhay pagkamatay ni 0os' at
bago naging hinirang na lid'r ng Isra'l si 2ois's. Kaya! masasabi na noong
panahong iyon ay walang sinuman ang may katapatang gaya ng kay 0ob.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Deuterono"io -5/-0(-4 (akit tayo makapagtitiwala na si 0'ho1a ay di)
nagtatangi sa kaniyang mga pakikitungo8
Jo& 14/-(-) Kapag ikaw ay napapaharap sa kawalang)katarungan! paano
napatitibay ng mga salita ni Elihu ang iyong pagtitiwala sa katuwiran ng /iyos8
A2it -/-(. (akit nakapagpapalakas)loob na malaman na maingat na
tinitimbang ni 0'ho1a ang mga gawa kapuwa ng matuwid at ng balakyot8
Malakias )/-1(-. Ano ang nadama ni 0'ho1a tungkol sa kawalang)
katarungan na ginawa sa mga baba' na diniborsiyo ng kani)kanilang mga
asawa nang walang wastong batayan8
%Mga Tanong sa Aralin'
1. *aano tayo maaaring maap'ktuhan ng mga nagaganap na kawalang)
katarungan8
&. Ano ang naging r'aksiyon ni abakuk sa kawalang)katarungan! at bakit
hindi siya pinuna ni 0'ho1a dahil dito8
.. (akit masasabing si 0'ho1a ay higit na nakababatid ng kawalang)
katarungan kaysa sa atin8
:! =. (a$ *aano ipinakikita ng (ibliya na si 0'ho1a ay nagmamalasakit doon sa
mga dumaranas ng kawalang)katarungan8 (b$ *aano masasabing si 0'ho1a
mismo ay naap'ktuhan ng kawalang)katarungan8
;. Ano kaya ang magiging r'aksiyon natin kapag napaharap sa kawalang)
katarungan! at bakit8
". Ilarawan kung paano hinamon ang pagkasob'rano ni 0'ho1a.
#. (a$ Ano ang ipinahiwatig ni %atanas sa kaniyang mga sinabi kay E1a8
(b$ Ano ang hamon ni %atanas may kinalaman sa pagkasob'rano ng /iyos8
34
,. (a$ *ara kina Adan at E1a! ano ang ibinunga ng pagsuway! at anong
mahahalagang tanong ang ibinangon nito8 (b$ (akit hindi na lamang pinuksa
ni 0'ho1a ang mga r'b'ld'8
16. Ano ang isinisiwalat ng kasaysayan tungkol sa pamamahala ng tao8
11. (akit ipinahintulot ni 0'ho1a na magdusa ang lahi ng tao8
1&. >aya ng ipinaghalimbawa sa kaso ni 0ob! ano ang paratang ni %atanas
laban sa mga tao8
1.. Ano ang ipinahiwatig ni %atanas sa kaniyang mga paratang hinggil kay
0ob! at paano nasasangkot dito ang lahat ng tao8
1:. Ano ang nakita sa kasaysayan hinggil sa paratang ni %atanas laban sa
mga tao8
1=. Anong tanong ang maaaring bumangon may kinalaman sa nakaraan at sa
hinaharap na mga paghatol ng /iyos8
1;! 1". Anong mga halimbawa ang nagpapakita na ang mga tao ay may
limitadong pananaw hinggil sa tunay na katarungan8
1#. Ipakita mula sa (ibliya na si 0'ho1a ay hindi kumikilos ayon lamang sa
damdamin.
1,. Ano ang maaari nating gawin kung may mga tanong na gumugulo sa atin
tungkol sa paggamit ni 0'ho1a ng katarungan8
&6! &1. (akit tayo makapagtitiwala na palaging gagawin ni 0'ho1a kung ano
ang tama8
%#ara2an sa pahina -))'
indi kailanman 3lilipulin Jni 0'ho1aK ang matuwid na kasama ng balakyot4
35
KABANATA -1
Ang Kautusan ni Jehova ay Sak8al
3AN> kautusan ay isang ubod)lalim na hukay! . . . nilalamon nito ang lahat ng
bagay.4 Ang mga katagang iyan ay lumitaw sa isang aklat na inilathala noon
pang 1"1&. Tinuligsa ng awtor nito ang isang sist'ma ng batas na doon ang
mga usapin ay tumatagal nang maraming taon sa kort'! anupat namumulubi
tuloy ang mga naghahanap ng katarungan. %a maraming lupain! ang l'gal at
hudisyal na mga sist'ma ay napakakomplikado at batbat ng kawalang)
katarungan! pagtatangi! at pagkakasalungatan! anupat lumaganap tuloy ang
paghamak sa batas.
&
Kabaligtaran naman! isaalang)alang ang mga salitang ito na isinulat mga
&!"66 taon na ang nakalilipas- 3>ayon na lamang ang pag)ibig ko sa iyong
kautusan74 (Awit 11,-,"$ (akit gayon na lamang kasidhi ang damdamin ng
salmista8 %apagkat ang kautusang pinuri niya ay nagmula! hindi sa alinmang
s'kular na pamahalaan! kundi sa /iyos na 0'ho1a. abang pinag)aaralan mo
ang mga kautusan ni 0'ho1a! maaaring higit mo pang madama ang gaya ng
nadama ng salmista. Ang gayong pag)aaral ay magbibigay sa iyo ng
kaunawaan tungkol sa pinakadakilang hudisyal na kaisipan sa unib'rso.
Ang inaka8akilang Tagapag&igay(Kautusan
.
32ay Isa na tagapagbigay)kautusan at hukom!4 ang sabi sa atin ng (ibliya.
(%antiago :-1&$ Totoo! si 0'ho1a ang tanging tunay na Tagapagbigay)
kautusan. 2aging ang pagkilos ng mga bagay sa langit ay inuugitan ng
kaniyang 3mga kautusan ng kalangitan.4 (0ob .#-..! The ew Jerusalem "ible$
Ang laksa)laksang banal na mga angh'l ni 0'ho1a ay inuugitan din ng
kautusan ng /iyos! sapagkat silay inorganisa ayon sa tiyak na mga ranggo at
naglilingkod ayon sa ipinag)uutos ni 0'ho1a bilang kaniyang mga ministro.+
Awit 16:-:E 'br'o 1-"! 1:.
:
Nagbigay rin si 0'ho1a ng mga kautusan sa sangkatauhan. (awat isa sa atin
ay may budhi! na dooy masasalamin ang pangmalas ni 0'ho1a sa katarungan.
(ilang isang uri ng panloob na kautusan! ang budhi ay makatutulong sa atin na
makilala ang pagkakaiba ng tama sa mali. (5oma &-1:$ Ang ating unang mga
magulang ay biniyayaan ng isang sakdal na budhi! kaya ilang kautusan
lamang ang kailangan nila. (>'n'sis &-1=)1"$ >ayunman! ang di)sakdal na tao
ay nangangailangan ng mas maraming kautusan upang pumatnubay sa kaniya
sa paggawa ng kalooban ng /iyos. Ang mga patriyarkang gaya nina No'!
Abraham! at 0aAob ay tumanggap ng mga kautusan mula sa /iyos na 0'ho1a
at itinawid ang mga ito sa kani)kanilang pamilya. (>'n'sis ;-&&E ,-.)
;E 1#-1,E &;-:! =$ *inangyari ni 0'ho1a na siyay maging Tagapagbigay)
kautusan sa isang walang katulad na paraan nang ibigay niya sa bansang
Isra'l ang isang kodigo ng Kautusan sa pamamagitan ni 2ois's. Ang kodigong
ito ng batas ay nagbibigay sa atin ng malawak na unawa sa pangmalas ni
0'ho1a sa katarungan.
Ang Kautusang Mosaiko7Isang Su"aryo
=
2arami ang waring nag)aakala na ang Kautusang 2osaiko ay isang mahirap
at komplikadong kalipunan ng mga kautusan. 2alayung)malayo sa
katotohanan ang gayong palagay. 2ay mahigit na ;66 kautusan sa buong
kodigo. Cari ngang napakarami niyan! subalit isip)isipin lamang- %a
pagtatapos ng ika)&6 siglo! mahigit sa 1=6!666 pahina ng mga aklat ukol sa
batas ang kinailangan upang maisulat ang mga batas p'd'ral ng Estados
Fnidos. Tuwing dalawang taon mga ;66 kautusan pa ang napaparagdag7
Kaya kung dami pa lamang ang pag)uusapan! wala na sa kalingkingan ng
gabundok na mga kautusan ng tao ang Kautusang 2osaiko. >ayunman! ang
Kautusan ng /iyos ang umugit sa mga Isra'lita sa mga pitak ng buhay na
hindi pa man naisasaalang)alang ng mod'rnong mga kautusan. Tingnan natin
ang isang sumaryo.
;
*inakila ng +autusan ang pagkasoberano ni Jeho,a. %a gayon! ang
Kautusang 2osaiko ay hindi maihahambing sa iba pang mga kodigo ng batas.
Ang pinakadakila sa mga kautusan nito ay ito- 3*akinggan mo! < Isra'l- %i
0'ho1a na ating /iyos ay iisang 0'ho1a. At iibigin mo si 0'ho1a na iyong /iyos
nang iyong buong puso at nang iyong buong kaluluwa at nang iyong buong
lakas.4 *aano maipakikita ng bayan ng /iyos ang pag)ibig sa kaniya8 /apat
silang maglingkod sa kaniya! anupat nagpapasakop sa kaniyang
pagkasob'rano.+/'ut'ronomio ;-:! =E 11-1..
"
Ipinakita ng bawat Isra'lita na tinatanggap niya ang pagkasob'rano ni
0'ho1a sa pamamagitan ng pagpapasakop sa mga binigyan ng awtoridad sa
kaniya. Ang mga magulang! pinuno! hukom! sas'rdot' at! sa dakong huli! ang
hari ay pawang kumakatawan sa awtoridad ng /iyos. Anumang paghihimagsik
laban sa mga may awtoridad ay itinuring ni 0'ho1a na paghihimagsik laban sa
kaniya. %a kabilang dako naman! nanganganib na kapootan ni 0'ho1a ang
mga nasa awtoridad kung pakikitunguhan nila ang kaniyang bayan sa paraang
di)makatarungan o may pagkaarogant'. (ELodo &6-1&E &&-&#E /'ut'ronomio
1-1;! 1"E 1"-#)&6E 1,-1;! 1"$ Kung gayon! ang magkabilang panig ay may
pananagutang magtaguyod ng pagkasob'rano ng /iyos.
#
-tinaguyod ng +autusan ang pamantayan ni Jeho,a tungkol sa kabanalan. An
g mga salitang 3banal4 at 3kabanalan4 ay lumilitaw nang mahigit sa &#6 ulit sa
Kautusang 2osaiko. %a tulong ng Kautusan ay nakilala ng bayan ng /iyos ang
pagkakaiba ng malinis at ng di)malinis! ng dalisay at ng di)dalisay! anupat
bumabanggit ng mga "6 ibat ibang bagay na maaaring maging dahilan upang
ang isang Isra'lita ay maging marumi para makibahagi sa s'r'monya. Ang
mga kautusang ito ay tumutukoy sa kalinisan ng katawan! pagkain! at
pagtatapon pa nga ng dumi. Ang mga kautusang ito ay naglaan ng kamangha)
manghang mga pakinabang sa kalusugan.
*
%ubalit ang mga ito ay may mas
mahalagang layunin+ang mapanatili ang mga tao sa paglingap ni 0'ho1a! na
hiwalay sa makasalanang mga gawa ng masasamang bansa na nakapaligid
sa kanila. Isaalang)alang ang isang halimbawa.
,
(inanggit sa mga batas ng tipang Kautusan na ang pagtatalik at
panganganak+kahit sa mga may)asawa+ay nagdudulot ng isang panahon
ng pagiging di)malinis. (D'1itiAo 1&-&):E 1=-1;)1#$ indi naman sa hinahamak
ng gayong mga batas ang malilinis na kaloob na ito mula sa /iyos. (>'n'sis
1-&#E &-1#)&=$ %a halip! itinataguyod ng mga kautusang iyon ang kabanalan ni
0'ho1a! anupat pinananatiling ligtas ang kaniyang mga mananamba mula sa
pagkahawa. Kapansin)pansin na mahilig ang mga bansang nakapaligid sa
36
Isra'l na isama sa pagsamba ang s'kso at mga ritwal sa pag)aanak. Kalakip
sa r'lihiyon ng mga @anaanita ang prostitusyon sa mga lalaki at baba'. /ahil
dito ay lumaganap ang napakaimbing kalagayan. %a kabaligtaran naman!
pinangyari ng Kautusan na ang pagsamba kay 0'ho1a ay maging lubusang
hiwalay sa s'ksuwal na mga bagay.
*
2ayroon pa ring ibang mga pakinabang.
16
Ang mga kautusang iyon ay nagturo ng isang mahalagang katotohanan.
*
%a
katunayan! paano nga ba napasalin ang batik ng kasalanan ni Adan sa sunud)
sunod na mga h'n'rasyon8 indi bat dahil sa pagtatalik at panganganak8
(5oma =-1&$ <o! ang Kautusan ng /iyos ay nagpaalaala sa kaniyang bayan
tungkol sa di)maikakailang patuloy na pag)iral ng kasalanan. %a katunayan!
tayong lahat ay ipinanganak sa kasalanan. (Awit =1-=$ Kailangan natin ang
pagpapatawad at pantubos upang mpalap9t sa ating banal na /iyos.
11
-tinaguyod ng +autusan ang sakdal na katarungan ni Jeho,a. Ipinagtanggol
ng Kautusang 2osaiko ang simulain ng pagkakapantay)pantay! o
pagkabalans'! may kinalaman sa katarungan. Kaya nga! ang Kautusan ay
nagsabi- 3Kaluluwa ang magiging para sa kaluluwa! mata para sa mata! ngipin
para sa ngipin! kamay para sa kamay! paa para sa paa.4 (/'ut'ronomio 1,-&1$
Kung gayon! sa mga kasong kriminal! ang parusa ay dapat na katumbas ng
krim'n. Ang asp'ktong ito ng katarungan ng /iyos ay nakikita sa buong
Kautusan at hanggang sa ngayon ay mahalaga pa rin upang maunawaan ang
haing pantubos ni Kristo 0'sus! gaya ng ipakikita sa Kabanata 1:.+1 Timot'o
&-=! ;.
1&
Kalakip din sa Kautusan ang mga pag)iingat laban sa pagpilipit sa
katarungan. alimbawa! kailangan ang di)kukulangin sa dalawang saksi upang
patunayan ang pagiging totoo ng isang akusasyon. 2abigat ang parusa sa
pagbubulaan. (/'ut'ronomio 1,-1=! 1#! 1,$ Ang katiwalian at panunuhol ay
mahigpit ding ipinagbabawal. (ELodo &.-#E /'ut'ronomio &"-&=$ 2aging sa
kanilang pagn'n'gosyo! dapat na itaguyod ng bayan ng /iyos ang matayog
na pamantayan ni 0'ho1a tungkol sa katarungan. (D'1itiAo 1,-.=!
.;E /'ut'ronomio &.-1,! &6$ Ang marangal at makatarungang kodigong iyan
ng batas ay isang napakalaking pagpapala sa Isra'l7
Mga Kautusan na Nagtata"pok ng 9u8isyal na A2a at a
ntay naakikitungo
1.
Ang Kautusang 2osaiko ba ay isang mahigpit at walang)awang kalipunan ng
mga tuntunin8 inding)hindi7 %i aring /a1id ay kinasihang sumulat- 3Ang
kautusan ni 0'ho1a ay sakdal.4 (Awit 1,-"$ >aya ng alam na alam niya!
itinaguyod ng Kautusan ang awa at pantay na pakikitungo. *aano ito nagawa
ng Kautusan8
1:
%a ilang lupain sa ngayon! ang batas ay waring higit na nagpapakita ng
kabaitan at pabor sa mga kriminal sa halip na magmalasakit sa mga biktima.
alimbawa! ang mga magnanakaw ay maaaring gumugol ng panahon sa
bilangguan. %amantala! dinaramdam na nga ng mga biktima ang pagkawala
ng kanilang ari)arian! p'ro kailangan pa rin nilang magbayad ng buwis na
ginagamit sa pagkupkop at pagpapakain sa mga kriminal na ito. %a sinaunang
Isra'l! walang mga bilangguan na gaya sa ngayon. 2ay mahihigpit na
r'striksiyon hinggil sa paglalapat ng bigat ng parusa. (/'ut'ronomio &=-1).$
/apat na bayaran ng magnanakaw ang biktima kung ano ang ninakaw. (ukod
diyan! may babayaran pa ang magnanakaw. 2agkano8 indi par')par'ho.
2aliwanag na ang mga hukom ay binigyan ng kalayaang timbangin ang ilang
salik! gaya ng pagsisisi ng nagkasala. Iyan ang magpapaliwanag kung bakit
ang kabayarang hinihiling sa isang magnanakaw ayon saD'1itiAo ;-1)" ay higit
na mas mababa kaysa sa binanggit sa ELodo &&-".
1=
2ay)kaawaang kinilala ng Kautusan na hindi naman lahat ng kamalian ay
sinasadya. alimbawa! kapag nakapatay ang isang lalaki nang di)sinasadya!
hindi niya kailangang magbayad ng kaluluwa para sa kaluluwa kapag ginawa
niya ang tamang hakbang ng pagtakas sa isa sa mga kanlungang lunsod na
nakakalat sa buong Isra'l. 2atapos na masuri ng mga kuwalipikadong hukom
ang kaso! kailangan siyang manirahan sa kanlungang lunsod hanggang sa
mamatay ang mataas na sas'rdot'. *agkatapos ay malaya na siyang tumira
kung saan niya ibig. %a gayon ay nakinabang siya sa awa ng /iyos. >ayundin
naman! idiniin ng kautusang ito ang napakalaking halaga ng buhay ng tao.+
(ilang 1=-.6! .1E .=-1&)&=.
1;
Iningatan ng Kautusan ang p'rsonal na mga karapatan. Tingnan ang mga
paraan ng pagbibigay)prot'ksiyon nito sa mga may)utang. Ipinagbawal ng
Kautusan ang pagpasok sa tahanan ng isang may)utang upang sumamsam ng
mga ari)arian bilang pr'nda sa utang. %a halip! ang pinagkakautangan ay
dapat na manatili sa labas at hayaang ang may)utang ang magdala ng pr'nda
sa kaniya. %a gayon ay hindi nalalapastangan ang tahanan ng isang tao.
Kapag kinuha ng pinagkakautangan ang panlabas na kasuutan ng may)utang
bilang sangla! kailangan niyang isauli ito pagsapit ng gabi! sapagkat
malamang na kakailanganin ito ng may)utang upang huwag ginawin sa gabi.+
/'ut'ronomio &:-16)1:.
1"
Inugitan din ng Kautusan maging ang pakikidigma. Ang bayan ng /iyos ay
nakikidigma! hindi upang bigyan lamang ng kasiyahan ang pagnanasa sa
kapangyarihan o pananakop! kundi upang gumanap bilang mga tauhan ng
/iyos sa 32ga /igmaan ni 0'ho1a.4 ((ilang &1-1:$ %a maraming kaso! nag)
aalok muna ang mga Isra'lita ng mga kondisyon ng pagsuko. Kapag tumanggi
ang isang lunsod sa alok! maaari na itong kubkubin ng Isra'l+ngunit ayon sa
mga tuntunin ng /iyos. /i)gaya ng maraming sundalo sa nagdaang
kasaysayan! ang mga lalaki sa hukbo ng Isra'l ay hindi pinahihintulutang
manghalay ng mga kababaihan o magsagawa ng walang)patumanggang
pagpatay. /apat pa nga nilang igalang ang kapaligiran! anupat hindi itinutumba
ang mga namumungang punungkahoy ng kaaway.
*
Ang ibang hukbo ay
walang gayong mga pagbabawal.+/'ut'ronomio &6-16)1=! 1,! &6E &1-16)1..
1#
Nangingilabot ka ba kapag nababalitaan mo na sa ilang lupain! kahit mga
bata pa ay sinasanay nang magsundalo8 %a sinaunang Isra'l! walang
sinumang lalaki na wala pang &6 anyos ang itinatala sa hukbo. ((ilang 1-&! .$
2aging ang mga adultong lalaki ay binibigyan ng 'ks'msiyon kung siyay
sobrang matatakutin. Ang isang bagong kasal na lalaki ay may 'ks'msiyon sa
loob ng isang buong taon nang sa gayon ay maaaring makita muna niya ang
pagsisilang sa isang tagapagmana bago sumuong sa gayong mapanganib na
s'rbisyo. %a ganitong paraan! ipinaliwanag ng Kautusan! 3pasasayahin4 ng
kabataang asawang lalaki ang kaniyang bagong asawa.+/'ut'ronomio &6-=!
;! #E &:-=.
37
1,
Iningatan din ng Kautusan ang mga baba'! mga bata! at mga pamilya!
anupat inalagaan sila. Ipinag)utos nito sa mga magulang na bigyan ang
kanilang mga anak ng palagiang at'nsiyon at pagtuturo hinggil sa 'spirituwal
na mga bagay. (/'ut'ronomio ;-;! "$ Ipinagbawal nito ang lahat ng anyo ng
ins'sto! na may parusang kamatayan. (D'1itiAo! kabanata 1#$ Ipinagbawal din
nito ang pangangalunya! na madalas na nagwawasak ng mga pamilya at
sumisira sa kanilang s'guridad at dignidad. Ang Kautusan ay naglaan para sa
mga babaing balo at mga ulila at buong)diing nagbawal ng pagmamalupit sa
mga ito.+ELodo &6-1:E &&-&&)&:.
&6
>ayunman! may kaugnayan dito! ang ilan ay baka magtanong! B(akit kaya
ipinahintulot ng Kautusan ang poligamya8 (/'ut'ronomio &1-1=)1"$ Kailangan
nating isaalang)alang ang mga kautusang ito ayon sa situwasyon ng mga
panahong iyon. Ang mga humahatol sa Kautusang 2osaiko batay sa pananaw
ng makabagong panahon at kultura ay tiyak na di)makauunawa nito.
(Kawikaan 1#-1.$ Isinaayos ng pamantayan ni 0'ho1a! na itinakda noon pa
man sa Ed'n! na ang pag)aasawa ay maging isang panghabambuhay na
pagsasama ng isang asawang lalaki at isang asawang baba'. (>'n'sis
&-1#! &6)&:$ >ayunman! noong panahong ibigay ni 0'ho1a ang Kautusan sa
Isra'l! ang mga gawaing gaya ng poligamya ay maraming siglo nang
nakaugat. Alam na alam ni 0'ho1a na ang kaniyang 3bayang matigas ang l''g4
ay palaging susuway kahit sa pinakasimpl'ng mga utos! gaya ng mga
pagbabawal sa idolatriya. (ELodo .&-,$ %a gayon! isang katalinuhan na hindi
niya pinili ang panahong iyon upang baguhin ang lahat ng kanilang mga
kaugalian sa pag)aasawa. %ubalit tandaan na hindi si 0'ho1a ang nagtatag ng
poligamya. >ayunman! talagang ginamit niya ang Kautusang 2osaiko
upang ugitan ang poligamya sa gitna ng kaniyang bayan at upang huwag
magmalabis sa kaugaliang ito.
&1
%a katulad na paraan! ipinahintulot ng Kautusang 2osaiko na diborsiyuhin ng
isang lalaki ang kaniyang asawa sa ibat ibang mabibigat na dahilan.
(/'ut'ronomio &:-1):$ Tinawag ito ni 0'sus na pagbibigay)laya na ginawa ng
/iyos para sa mga 0udio 3dahil sa katigasan ng JkanilangK puso.4 >ayunman!
ang pagbibigay)layang iyon ay pansamantala lamang. *ara sa kaniyang mga
tagasunod! ibinalik ni 0'sus ang orihinal na pamantayan sa pag)aasawa.+
2at'o 1,-#.
Itinaguyo8 ng Kautusan ang ag(i&ig
&&
2ay maiisip ka bang makabagong)panahong sist'ma ng batas na
nagpapasigla sa pag)ibig8 Itinaguyod ng Kautusang 2osaiko ang pag)ibig
nang higit sa lahat. Aba! sa aklat lamang ng /'ut'ronomio! ang salita para sa
3pag)ibig4 ay lumilitaw sa ibat ibang anyo nang mahigit na &6 ulit. Ang 3iibigin
mo ang iyong kapuwa gaya ng iyong sarili4 ay pangalawa sa pinakadakilang
utos sa buong Kautusan. (D'1itiAo 1,-1#E 2at'o &&-."):6$ Ang bayan ng /iyos
ay dapat magpakita ng gayong pag)ibig hindi lamang sa isat isa kundisa mga
naninirahang dayuhan din naman na kasama nila! anupat inaalaala na ang
mga Isra'lita ay minsan na ring naging mga naninirahang dayuhan noon.
/apat silang magpakita ng pag)ibig sa mga dukha at napipighati! anupat
tinutulungan sila sa mat'ryal at hindi pinagsasamantalahan ang kanilang
kagipitan. Tinagubilinan pa nga sila na pakitunguhan ang mga hayop na
pantrabaho nang may kabaitan at konsid'rasyon.+ELodo &.-;E D'1itiAo
1,-1:! ..! .:E /'ut'ronomio &&-:! 16E &:-1"! 1#.
&.
Alin pang bansa ang biniyayaan ng gayong kodigo ng batas8 indi nga
kataka)taka na sumulat ang salmista- 3>ayon na lamang ang pag)ibig ko sa
iyong kautusan74 >ayunman! ang kaniyang pag)ibig ay hindi lamang sa
damdamin. *inakilos siya nito! sapagkat nagsikap siyang sumunod sa
kautusang iyan at mamuhay ayon doon. Nagpatuloy pa siya- B(uong araw
kong pinag)iisipan Jang iyong kautusanK. (Awit 11,-11! ,"$ <o! r'gular siyang
gumugol ng panahon sa pag)aaral ng mga kautusan ni 0'ho1a. Calang
alinlangan na sa paggawa niya nito! lalong sumidhi ang kaniyang pag)ibig sa
mga ito. Kasabay nito! ang kaniyang pag)ibig sa Tagapagbigay)kautusan! ang
/iyos na 0'ho1a! ay sumidhi rin. abang nagpapatuloy ka sa pag)aaral ng
kautusan ng /iyos! sanay lalo ka ring mpalap9t kay 0'ho1a! ang /akilang
Tagapagbigay)kautusan at /iyos ng katarungan.
%Mga Tala&a&a'
alimbawa! ang mga kautusan na humihiling na ibaPn ang dumi ng tao!
ikuwar'nt'nas ang maysakit! at paghugasin ang sinumang humipo sa isang
bangkay ay isang napakamod'rnong kaalaman para sa panahong iyon.+
D'1itiAo 1.-:)#E (ilang 1,-11)1.! 1")1,E /'ut'ronomio &.-1.! 1:.
(agaman ang mga t'mplo ng mga @anaanita ay may mga silid na inilaan para
sa s'ksuwal na gawain! ang Kautusang 2osaiko naman ay nagsasabi na
yaong mga nasa di)malinis na kalagayan ay hindi maaaring makapasok man
lamang sa t'mplo. %a gayon! yamang ang pagtatalik ay nagdudulot ng isang
panahon ng pagiging di)malinis! walang karapatan ang sinuman na ang s'kso
ay gawing bahagi ng pagsamba sa bahay ni 0'ho1a.
Ang pagtuturo ay isang pangunahing layunin ng Kautusan. %a katunayan!
sinasabi sa!ncyclopaedia Judaica na ang salitang 'br'o para sa 3kautusan!4
ang toh.rah/, ay nangangahulugang 3pagtuturo.4
Ang Kautusan ay mariing nagtanong- 3Ang punungkahoy ba sa parang ay tao
na kukubkubin mo84 (/'ut'ronomio &6-1,$ %inipi ni *hilo! isang iskolar na
0udio noong unang siglo! ang kautusang ito! anupat ipinaliwanag na sa tingin
ng /iyos ay 3di)makatuwiran na ang nagpupuyos na galit sa mga tao ay
ibunton sa mga bagay na walang anumang ginagawang masama.4
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
#eviti,o -4/4@ -5F Deuterono"io )4/-4 Ano ang nadarama mo tungkol sa
/iyos na gumagawa ng gayong mga kautusan8
A2it -4/0(-4 Ano ang nadama ni /a1id tungkol sa 3kautusan ni 0'ho1a!4 at
dapat na maging gaano kahalaga sa atin ang mga kautusan ng /iyos8
Mikas ./.(3 *aano tayo tinutulungan ng talatang ito na makitang ang mga
kautusan ni 0'ho1a ay hindi wastong maituturing na pabigat8
Mateo )1/)1(14 *aano ipinakita ng mga *aris'o na hindi nila naunawaan ang
tunay na diwa ng Kautusan! at paano ito nagiging isang babalang halimbawa
para sa atin8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. (akit maraming tao ang halos walang paggalang sa kautusan! subalit ano
ang maaaring madama natin hinggil sa mga kautusan ng /iyos8
38
.! :. %a anong mga paraan naging Tagapagbigay)kautusan si 0'ho1a8
=. Ang Kautusang 2osaiko ba ay isang mahirap at komplikadong kalipunan ng
mga kautusan! at bakit iyan ang sagot mo8
;! ". (a$ Ano ang pagkakaiba ng Kautusang 2osaiko sa iba pang mga kodigo
ng batas! at ano ang pinakadakilang utos ng Kautusang iyan8 (b$ *aano
naipakita ng mga Isra'lita na tinatanggap nila ang pagkasob'rano ni 0'ho1a8
#. *aano itinaguyod ng Kautusan ang pamantayan ni 0'ho1a tungkol sa
kabanalan8
,! 16. Kalakip sa tipang Kautusan ang anong mga batas hinggil sa pagtatalik at
panganganak! at anong mga pakinabang ang inilaan ng mga kautusang iyan8
11! 1&. (a$ Anong mahalagang simulain ng katarungan ang ipinagtanggol ng
Kautusan8 (b$ Anong mga pag)iingat laban sa pagpilipit sa katarungan ang
kalakip sa Kautusan8
1.! 1:. *aano itinaguyod ng Kautusan ang pantay at makatarungang
pakikitungo sa magnanakaw at sa kaniyang biktima8
1=. *aano tiniyak ng Kautusan ang pagpapakita ng kapuwa awa at katarungan
kapag may isang nakapatay ng tao nang di)sinasadya8
1;. *aano iningatan ng Kautusan ang ilang p'rsonal na mga karapatan8
1"! 1#. %a mga bagay na nagsasangkot sa pakikidigma! paano naiiba ang mga
Isra'lita sa ibang mga bansa! at bakit8
1,. Anong mga paglalaan ang kalakip sa Kautusan para sa prot'ksiyon ng
mga baba'! mga bata! mga pamilya! mga babaing balo! at mga ulila8
&6! &1. (a$ (akit ipinahintulot ng Kautusang 2osaiko ang poligamya sa gitna
ng mga Isra'lita8 (b$ %a pagdidiborsiyo! bakit naiiba ang Kautusan sa
pamantayang ibinalik ni 0'sus nang dakong huli8
&&. %a anong mga paraan pinasigla ng Kautusang 2osaiko ang pag)ibig! at
para kanino8
&.. Ano ang naudyukang gawin ng manunulat ng Awit 11,! at ano ang
maaaring ipasiya nating gawin8
39
KABANATA -4
Naglaan si Jehova ng antu&os na Ka
palit ngMara"i
3AN> buong sangnilalang ay patuloy na dumaraing na magkakasama at
nasasaktang magkakasama.4 (5oma #-&&$ %a pamamagitan ng mga katagang
iyan! inilalarawan ni apostol *ablo ang kahabag)habag na kalagayan na
kinasasadlakan natin. %a pangmalas ng tao! parang wala nang kalutasan ang
pagdurusa! kasalanan! at kamatayan. %ubalit hindi taglay ni 0'ho1a ang mga
limitasyon ng tao. ((ilang &.-1,$ Ang /iyos ng katarungan ay naglalaan sa atin
ng kalutasan sa ating kabagabagan. Itoy tinawag na ang pantubos.
&
Ang pantubos ang pinakadakilang kaloob ni 0'ho1a sa sangkatauhan.
*inagiging posibl' nito ang ating kaligtasan mula sa kasalanan at kamatayan.
(EQ'so 1-"$ Ito ang pundasyon ng pag)asang buhay na walang hanggan! ito
man ay sa langit o sa isang paraisong lupa. (DuAas &.-:.E 0uan .-1;E 1 *'dro
1-:$ %ubalit ano nga ba talaga ang pantubos8 *aano nito itinuturo sa atin ang
tungkol sa sukdulang katarungan ni 0'ho1a8
Kung aano Bu"angon ang angangailangan ara sa Isa
ngantu&os
.
Ang pantubos ay kinailangan dahil sa kasalanan ni Adan. /ahil sa pagsuway
sa /iyos! ipinamana ni Adan sa kaniyang mga supling ang sakit! pighati! kirot!
at kamatayan. (>'n'sis &-1"E 5oma #-&6$ Ang /iyos ay hindi maaaring padala
sa 'mosyon at pagaanin na lamang ang s'nt'nsiya sa halip na kamatayan.
Ang paggawa nito ay pagwawalang)bahala sa kaniyang sariling kautusan-
3Ang kabayaran na ibinabayad ng kasalanan ay kamatayan.4 (5oma ;-&.$ At
kung ipagwawalang)saysay ni 0'ho1a ang kaniyang sariling mga pamantayan
ukol sa katarungan! kung gayon ay mananaig ang di)magkamayaw na gulo at
katampalasanan7
:
>aya ng nakita na natin sa Kabanata 1&! ang paghihimagsik sa Ed'n ay
nagbangon ng mas malalaking isyu. /inungisan ni %atanas ang malinis na
pangalan ng /iyos. %a diwa! pinaratangan niya si 0'ho1a na isang sinungaling
at isang malupit na diktador na nagkait ng kalayaan sa kaniyang mga nilalang.
(>'n'sis .-1)=$ %a pamamagitan ng waring pagsugpo sa layunin ng /iyos na
punuin ang lupa ng matuwid na mga tao! pinagbintangan din ni %atanas ang
/iyos na isang bigo. (>'n'sis 1-&#E Isaias ==-16! 11$ Kung hindi sasagutin ni
0'ho1a ang mga hamong ito! marami sa kaniyang matatalinong nilalang ang
baka mawalan ng tiwala sa kaniyang pamamahala.
=
%iniraang)puri rin ni %atanas ang tapat na mga lingkod ni 0'ho1a! anupat
pinagbibintangan silang naglilingkod lamang sa Kaniya dahil sa mapag)imbot
na mga motibo at na kapag napalagay sa kagipitan! walang mananatiling tapat
sa /iyos. (0ob 1-,)11$ Ang mga isyung ito ay higit na lalo pang mahalaga
kaysa sa paghihirap na dinaranas ng tao. Angkop lamang na mapilitan si
0'ho1a na sagutin ang mapanirang)puring mga bintang ni %atanas. %ubalit
paano kaya malulutas ng /iyos ang mga isyung ito at kasabay nitoy mailigtas
ang sangkatauhan8
antu&os7Isang Katu"&as
;
Ang solusyon ni 0'ho1a ay sukdulang maawain at lubusang makatarungan+
isa na walang sinumang tao ang makagagawa kailanman. >ayunman! itoy
simpl' ngunit kahanga)hanga. Itoy tinutukoy sa ibat ibang paraan bilang isang
pagbili! pakikipagkasundo! pantubos! pampalubag)loob! at pagbabayad)sala.
(Awit :,-#E /ani'l ,-&:E >alaAia .-1.E @olosas 1-&6E 'br'o &-1"$ Ngunit ang
pananalita na marahil pinakamahusay na maglalarawan sa mga bagay)bagay
ay ang ginamit ni 0'sus mismo. %abi niya- 3Ang Anak ng tao ay dumating! hindi
upang paglingkuran! kundi upang maglingkod at ibigay ang kaniyang kaluluwa
bilang pantubos J>ri'go! ly /tronK na kapalit ng marami.4+2at'o &6-&#.
"
Ano ba ang pantubos8 Ang salitang >ri'go na ginamit dito ay mula sa isang
pandiwa na nangangahulugang 3kalagan! pakawalan.4 Ang t'rminong ito ay
ginamit upang ilarawan ang salapi na ibinayad kapalit ng pagpapalaya sa mga
bilanggo ng digmaan. Karaniwan na kung gayon na ang pantubos ay maaaring
ipaliwanag bilang isang bagay na ibinayad upang mabiling muli ang isang
bagay. %a Kasulatang 'br'o! ang salita para sa 3pantubos4 (ko/pher$ ay mula
sa isang pandiwa na nangangahulugang 3takpan.4 alimbawa! sinabi ng /iyos
kay No' na dapat niyang 3balutan4 (isang anyo ng gayunding salita$ o takpan
ng alkitran ang arka. (>'n'sis ;-1:$ Tinutulungan tayo nito na maunawaang
ang pagtubos ay nangangahulugan din ng pagtatakip sa mga kasalanan.+
Awit ;=-..
#
Kapansin)pansin! binabanggit
ng Theological *ictionary of the ew Testament na ang salitang ito (ko/pher$
3ay laging nangangahulugan ng isang katumbas!4 o isang katulad. Kaya nga!
ang balot ng arka ng tipan ay may hugis na katulad ng arka mismo. %a
gayunding paraan! upang tubusin! o takpan! ang kasalanan! isang halaga ang
dapat ibayad na lubusang katumbas! o lubusang pantakip! sa pinsalang dulot
ng kasalanan. Kaya naman ang Kautusan ng /iyos sa Isra'l ay nagsabi-
3Kaluluwa ang magiging para sa kaluluwa! mata para sa mata! ngipin para sa
ngipin! kamay para sa kamay! paa para sa paa.4+/'ut'ronomio 1,-&1.
,
Ang tapat na mga lalaki mula kay Ab'l patuloy ay naghandog ng mga haing
hayop sa /iyos. %a paggawa nito! ipinamalas nila ang kanilang kabatiran
tungkol sa kasalanan at ang pangangailangan ng pantubos! at ipinakita nila
ang kanilang pananampalataya sa ipinangako ng /iyos na pagpapalaya sa
pamamagitan ng kaniyang 3binhi.4 (>'n'sis .-1=E :-1):E D'1itiAo 1"-11E 'br'o
11-:$ Kinalugdan ni 0'ho1a ang gayong mga hain at pinagkalooban niya ang
mga mananambang ito ng isang mabuting katayuan.>ayunpaman! ang mga
handog na hayop ay hanggang sagisag lamang. Ang mga hayop ay hindi
talaga maitatakip sa kasalanan ng tao! sapagkat ang mga ito ay mas mababa
sa mga tao. (Awit #-:)#$ Kaya naman! ang (ibliya ay nagsasabi- 3Ang dugo ng
mga toro at ng mga kambing ay hindi maaaring mag)alis ng mga kasalanan.4
('br'o 16-1):$ Ang mga haing ito ay larawan lamang! o simbolo! ng tunay na
haing pantubos na darating.
Katu"&as na antu&os
16
3Kay Adan ang lahat ay namamatay!4 ang sabi ni apostol *ablo. (1 @orinto
1=-&&$ Kung gayon! ang pagtubos ay kailangang magsangkot ng kamatayan
ng 'ksaktong katumbas ni Adan+isang sakdal na tao. (5oma =-1:$ Cala nang
40
iba pang uri ng nilalang ang makapagbabalans' ng timbangan ng katarungan.
Tanging isang sakdal na tao lamang! isa na wala sa ilalim ng s'nt'nsiyang
kamatayan na hatol kay Adan! ang makapagbibigay ng isang 3katumbas na
pantubos4+isa na 'ksaktong katumbas ni Adan. (1 Timot'o &-;$ indi na
kakailanganin pang ihain ang di)mabilang na milyun)milyong indibiduwal na tao
upang itumbas sa bawat inapo ni Adan. %i apostol *ablo ay nagpaliwanag- 3%a
pamamagitan ng isang tao Jsi AdanK ang kasalanan ay pumasok sa sanlibutan
at ang kamatayan sa pamamagitan ng kasalanan.4 (5oma =-1&$ At 3yamang
ang kamatayan ay sa pamamagitan ng isang tao!4 nagsaayos ang /iyos
upang tubusin ang sangkatauhan 3sa pamamagitan ng isang tao.4 (1 @orinto
1=-&1$ *aano8
11
Isinaayos ni 0'ho1a na magkaroon ng isang sakdal na tao na kusang
maghahain ng kaniyang buhay. Ayon sa 5oma ;-&.! 3ang kabayaran na
ibinabayad ng kasalanan ay kamatayan.4 %a paghahain sa kaniyang buhay!
ang manunubos ay Btitikim ng kamatayan para sa bawat tao. %a ibang
pananalita! babayaran niya ang kasalanan ni Adan. ('br'o &-,E & @orinto
=-&1E 1 *'dro &-&:$ 2alaki ang magiging 'p'kto nito ayon sa batas. %a
pagpapawalang)bisa sa s'nt'nsiyang kamatayan sa masunuring mga supling
ni Adan! aalisin ng pantubos mula sa mismong pinagmulan nito ang
kapangyarihan ng kasalanan na pumuksa.
*
+5oma =-1;.
1&
(ilang paghahalimbawa- Isipin mong ikaw ay nakatira sa isang bayan na
karamihan sa mga tagaroon ay nagtatrabaho sa isang malaking pabrika.
2alaki ang kinikita mo at ng iyong mga kapitbahay sa inyong pagpapagal at
maalwan ang inyong buhay. >aniyan ang kalagayan hanggang sa dumating
ang araw na magsara ang pabrika. Ang dahilan8 Naging tiwali ang
tagapangasiwa ng pabrika! anupat nabangkarot' tuloy ang kompanya. /ahil
sa biglang nawalan ng trabaho! ikaw at ang iyong mga kapitbahay ay hindi na
makabayad ng utang. Ang mga mag)asawa! mga anak! at mga may)pautang
ay nagdusa dahil sa katiwalian ng isang taong iyon. 2ay solusyon pa kaya8
<o7 Isang mayamang tagatangkilik ang nagpasiyang makialam. (atid niya ang
kahalagahan ng kompanya. Naaawa rin siya sa marami nitong 'mpl'ado at sa
kani)kanilang pamilya. Kaya isinaayos niya na bayaran ang utang ng
kompanya at muling buksan ang pabrika. Ang pagkans'la sa isang
pagkakautang na iyan ay nagdulot ng ginhawa sa maraming 'mpl'ado at sa
kani)kanilang pamilya at sa mga may)pautang. %a katulad na paraan! ang
pagkans'la sa utang ni Adan ay nagbibigay)pakinabang sa di)mabilang na
milyun)milyon.
Sino ang Maglalaan ng antu&os$
1.
Tanging si 0'ho1a lamang ang makapaglalaan ng 3Kord'ro . . . na nag)aalis
ng kasalanan ng sanlibutan.4 (0uan 1-&,$ %ubalit ang /iyos ay hindi basta
pumili na lamang ng sinumang angh'l upang iligtas ang sangkatauhan. %a
halip! isinugo niya ang Isa na makapagbibigay ng pangwakas at di)
mapasisinungalingang sagot sa bintang ni %atanas laban sa mga lingkod ni
0'ho1a. <o! ginawa ni 0'ho1a ang sukdulang sakripisyo na pagsusugo sa
kaniyang bugtong na Anak! 3ang siyang lubhang kinagigiliwan niya.4 (Kawikaan
#-.6$ Kusang Bhinubaran Jng Anak ng /iyosK ang kaniyang sarili ng kaniyang
pagiging likas na makalangit. (Oilipos &-"$ %a makahimalang paraan! inilipat ni
0'ho1a ang buhay at uri ng p'rsonalidad ng kaniyang panganay na makalangit
na Anak sa sinapupunan ng isang 0udiong birh'n na ang pangalan ay 2aria.
(DuAas 1-&"! .=$ (ilang isang tao! siyay tatawaging 0'sus. %ubalit sa l'gal na
diwa! siyay matatawag na ikalawang Adan! sapagkat siyay 'ksaktong
katumbas ni Adan. (1 @orinto 1=-:=! :"$ Kung gayon ay maihahain ni 0'sus
ang kaniyang sarili bilang pantubos para sa makasalanang sangkatauhan.
1:
Kanino dapat ibayad ang pantubos na iyan8 Esp'sipikong sinasabi sa Awit
:,-" na ang pantubos ay ibabayad 3sa /iyos.4 %ubalit hindi ba si 0'ho1a na
nga ang nagsaayos ng pantubos noon pa man8 <o! subalit hindi naman ito
naging dahilan upang ang pantubos ay maging isang walang)kabuluhan at
awtomatikong palitan+gaya ng pagdukot ng salapi sa isang bulsa at
paglalagay nito sa isa pang bulsa. /apat unawain na ang pantubos ay! hindi
isang mat'ryal na palitan! kundi isang l'gal na transaksiyon. %a pamamagitan
ng paglalaan ng kabayarang pantubos! kahit na itoy napakalaking halaga para
sa kaniya! pinatunayan ni 0'ho1a ang kaniyang di)natitinag na pagsunod sa
kaniyang sariling sakdal na katarungan.+>'n'sis &&-"! #! 11)1.E 'br'o
11-1"E %antiago 1-1".
1=
Noong tagsibol ng .. @.E.! kusang sumailalim si 0'su)Kristo sa isang
mahigpit na pagsubok na humantong sa pagbabayad ng pantubos. inayaan
niyang siyay ar'stuhin sa maling mga bintang! mahatulang nagkasala! at
ipako sa isang bibitayang tulos. Kailangan ba talagang magdusa nang husto si
0'sus8 <o! sapagkat kailangang malutas ang isyu tungkol sa katapatan ng
mga lingkod ng /iyos. Kapansin)pansin! hindi ipinahintulot ng /iyos na
maipapatay ni 'rod's ang sanggol na si 0'sus. (2at'o &-1.)1#$ %ubalit nang
si 0'sus ay lumaki na! nakayanan na niya ang bigat ng mga pag)atak' ni
%atanas taglay ang lubusang pagkaunawa sa mga isyu.
*
%a pananatiling
3matapat! walang katusuhan! walang dungis! hiwalay sa mga makasalanan4 sa
kabila ng napakasamang pagtrato! pinatunayan ni 0'sus nang minsan at
magpakailanman na si 0'ho1a ay talagang may mga lingkod na nananatiling
tapat sa ilalim ng pagsubok. ('br'o "-&;$ Kung gayon! hindi nga kataka)taka
na noong mamamatay na siya! matagumpay na bumulalas si 0'sus- 3Naganap
na74+0uan 1,-.6.
agtapos sa Kaniyang !a2aing agtu&os
1;
Kailangan pang tapusin ni 0'sus ang kaniyang gawaing pagtubos. %a
ikatlong araw pagkamatay ni 0'sus! ibinangon siya ni 0'ho1a mula sa mga
patay. (>awa .-1=E 16-:6$ %a pamamagitan ng napakahalagang pagkilos na
ito! hindi lamang ginantimpalaan ni 0'ho1a ang kaniyang Anak dahil sa tapat
na paglilingkod niya kundi binigyan din siya ng pagkakataong tapusin ang
kaniyang gawaing pagtubos bilang 2ataas na %as'rdot' ng /iyos. (5oma
1-:E 1 @orinto 1=-.)#$ %i apostol *ablo ay nagpapaliwanag- 3Nang si Kristo ay
dumating bilang isang mataas na sas'rdot' . . . ! siya ay pumasok! hindi! hindi
taglay ang dugo ng mga kambing at ng mga guyang toro! kundi taglay ang
sarili niyang dugo! nang minsanan sa dakong banal at nagtamo ng walang)
hanggang katubusan para sa atin. %apagkat si Kristo ay pumasok! hindi sa
isang dakong banal na ginawa ng mga kamay! na isang kopya ng katunayan!
kundi sa langit mismo! upang ngayon ay humarap sa mismong p'rsona ng
/iyos para sa atin.4+'br'o ,-11! 1&! &:.
41
1"
indi madadala ni Kristo ang kaniyang lit'ral na dugo sa langit. (1 @orinto
1=-=6$ %a halip! ang dinala niya ay ang isinasagisag ng dugong iyan- ang l'gal
na halaga ng kaniyang inihaing sakdal na buhay bilang tao. *agkatapos! sa
harap ng mismong p'rsona ng /iyos! pormal niyang iniharap ang halaga ng
buhay na iyan bilang pantubos kapalit ng makasalanang sangkatauhan.
Tinanggap ba ni 0'ho1a ang haing iyan8 <o! at itoy nakita noong *'nt'Aost's
.. @.E.! nang ibuhos ang banal na 'spiritu sa mga 1&6 alagad sa 0'rusal'm.
(>awa &-1):$ (agaman talagang nakapananabik ang pangyayaring iyon! ang
pantubos ay nagsisimula pa lamang noon na maglaan ng kahanga)hangang
mga pakinabang.
Mga akina&ang Mula sa antu&os
1#
%a kaniyang liham sa mga taga)@olosas! ipinaliwanag ni *ablo na minabuti
ng /iyos sa pamamagitan ni Kristo na ipagkasundo sa Kaniyang sarili ang
lahat ng iba pang bagay sa paggawa ng kapayapaan sa pamamagitan ng dugo
na itinigis ni 0'sus sa pahirapang tulos. Ipinaliwanag din ni *ablo na ang
pakikipagkasundong ito ay nagsasangkot ng dalawang magkaibang grupo ng
mga indibiduwal! samakatuwid nga! 3ang mga bagay na nasa langit4 at 3ang
mga bagay na nasa lupa.4 (@olosas 1-1,! &6E EQ'so 1-16$ Ang unang grupong
iyan ay binubuo ng 1::!666 Kristiyano na binigyan ng pag)asang maglingkod
bilang makalangit na mga sas'rdot' at mamahala bilang mga hari sa buong
lupa kasama ni Kristo 0'sus. (ApoAalipsis =-,! 16E "-:E 1:-1).$ %a
pamamagitan nila! ang mga pakinabang mula sa pantubos ay unti)unting
ikakapit sa masunuring sangkatauhan sa loob ng isang libong taon.+1 @orinto
1=-&:)&;E ApoAalipsis &6-;E &1-.! :.
1,
Ang 3mga bagay sa ibabaw ng lupa4 ay yaong mga indibiduwal na umaasang
magtatamasa ng sakdal na buhay sa *araiso sa lupa. Inilalarawan sila
sa ApoAalipsis "-,)1" bilang 3isang malaking pulutong4 na makaliligtas sa
dumarating na 3malaking kapighatian.4 %ubalit hindi na kailangang hintayin pa
nila ang panahong iyon upang matamasa ang mga pakinabang mula sa
pantubos. 3Nilabhan JnaK nila ang kanilang mahahabang damit at pinaputi JnaK
ang mga iyon sa dugo ng Kord'ro.4 /ahil sa silay sumasampalataya
sa pantubos! ngayon pa lamang ay tumatanggap na sila ng 'spirituwal na mga
pakinabang mula sa maibiging paglalaang iyan. %ilay naipahayag nang
matuwid bilang mga kaibigan ng /iyos7 (%antiago &-&.$ (ilang r'sulta ng hain
ni 0'sus! silay maaari nang Blumapit nang may kalayaan sa pagsasalita sa
trono ng di)sana)nararapat na kabaitan. ('br'o :-1:)1;$ Kapag silay
nagkakamali! silay tumatanggap ng tunay na pagpapatawad. (EQ'so 1-"$
(agaman silay di)sakdal! nagtatamasa pa rin sila ng isang nilinis na budhi.
('br'o ,-,E 16-&&E 1 *'dro .-&1$ Kung gayon! ang pakikipagkasundo sa
/iyos ay hindi isang bagay na inaasahan pa lamang na mangyayari! kundi itoy
natutupad na ngayon7 (& @orinto =-1,! &6$ %a panahon ng 2il'nyo! silay unti)
unting 3palalayain sa pagkaalipin sa kasiraan4 at sa wakas ay 3magtatamo ng
maluwalhating kalayaan ng mga anak ng /iyos.4+5oma #-&1.
&6
3%alamat sa /iyos sa pamamagitan ni 0'su)Kristo4 para sa pantubos7 (5oma
"-&=$ %impl' lamang ang simulain nito! ngunit may malalim na kahulugan
anupat nalilipos tayo ng pagkamangha. (5oma 11-..$ At sa ating pagbubulay)
bulay tungkol dito taglay ang pasasalamat! naaantig ng pantubos ang ating
puso! anupat lalo tayong npapalap9t sa /iyos ng katarungan. >aya ng
salmista! taglay natin ang lahat ng dahilan upang purihin si 0'ho1a bilang isa
na 3maibigin sa katuwiran at katarungan.4+Awit ..-=.
%Mga Tala&a&a'
indi maaaring makinabang sina Adan at E1a mula sa pantubos. Isinaad ng
Kautusang 2osaiko ang simulaing ito hinggil sa isang kusang mamamaslang-
3uwag kayong tatanggap ng pantubos para sa kaluluwa ng isang
mamamaslang na karapat)dapat na mamatay.4 ((ilang .=-.1$ 2aliwanag na
sina Adan at E1a ay karapat)dapat mamatay sapagkat kinusa nila at sinadyang
suwayin ang /iyos. %a gayon ay isinuko nila ang kanilang pag)asang
mabuhay magpakailanman.
Fpang matimbangan ang kasalanan ni Adan! si 0'sus ay kailangang mamatay!
hindi bilang isang sakdal na batang paslit! kundi bilang isang taong sakdal.
Tandaan! kinusa ang kasalanan ni Adan! isinagawa taglay ang lubos na
kabatiran sa kas'langan ng ginawa at ang mga bunga nito. Kaya upang
maging 3ang huling Adan4 at matakpan ang kasalanang iyan! si 0'sus ay dapat
na gumawa ng isang maygulang at may)kabatirang pagpili na mapanatili ang
kaniyang katapatan kay 0'ho1a. (1 @orinto 1=-:=! :"$ %a gayon! ang pagiging
tapat ni 0'sus sa buong buhay niya+lakip na ang kaniyang
mapagsakripisyong kamatayan+ay nagsilbing 3isang gawa ng pagbibigay)
katuwiran.4+5oma =-1#! 1,.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Bilang 1/14(6- (akit mahalaga na ang pantubos ay maging isang 'ksaktong
katumbas8
A2it 44/0@ 3 (akit utang na loob natin sa /iyos ang paglalaan niya ng
pantubos8
Isaias 41/)6 *aano tayo tinutulungan ng kasulatang ito na maunawaang hindi
ang kaligtasan ng tao ang pangunahing dahilan kung kaya naglaan si 0'ho1a
ng pantubos8
- +orinto ./)5 Ano ang dapat na maging 'p'kto ng pantubos sa ating
paggawi at istilo ng pamumuhay8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. *aano inilalarawan ng (ibliya ang kalagayan ng sangkatauhan! at ano
ang tanging kalutasan8
.. (a$ (akit kinailangan ang pantubos8 (b$ (akit hindi na lamang pagaanin ng
/iyos ang s'nt'nsiya sa halip na kamatayan para sa mga supling ni Adan8
:! =. (a$ *aano siniraang)puri ni %atanas ang /iyos! at bakit napilitan si 0'ho1a
na sagutin ang mga hamong iyon8 (b$ Ano ang bintang ni %atanas hinggil sa
tapat na mga lingkod ni 0'ho1a8
;. Ano ang ilang pananalita na ginamit sa (ibliya upang ilarawan ang paraan
ng /iyos ng pagliligtas sa sangkatauhan8
"! #. (a$ Ano ang kahulugan ng t'rminong 3pantubos4 sa Kasulatan8 (b$ %a
anong paraan ang isang pantubos ay nagsasangkot ng pagiging katumbas8
,. (akit naghandog noon ng mga haing hayop ang mga tapat na lalaki! at
paano minalas ni 0'ho1a ang gayong mga hain8
42
16. (a$ Kanino dapat itumbas ang manunubos! at bakit8 (b$ (akit isang haing
tao lamang ang kinailangan8
11. (a$ *aanong ang manunubos ay Btitikim ng kamatayan para sa bawat tao8
(b$ (akit hindi maaaring makinabang sina Adan at E1a mula sa pantubos8
(Tingnan ang talababa.$
1&. Ipaghalimbawa kung paanong ang pagbabayad ng isang utang ay
magbibigay)pakinabang sa maraming tao.
1.! 1:. (a$ *aano inilaan ni 0'ho1a ang pantubos para sa sangkatauhan8
(b$ Kanino ibinayad ang pantubos! at bakit kailangan ang gayong
pagbabayad8
1=. (akit kinailangang magdusa at mamatay si 0'sus8
1;! 1". (a$ *aano ipinagpatuloy ni 0'sus ang kaniyang gawaing pagtubos8
(b$ (akit kinailangan na si 0'sus ay 3humarap sa mismong p'rsona ng /iyos
para sa atin48
1#! 1,. (a$ Anong dalawang grupo ng mga indibiduwal ang nakikinabang sa
pakikipagkasundo na naging posibl' dahil sa dugo ni Kristo8 (b$ *ara roon sa
mga kabilang sa 3malaking pulutong!4 ano ang ilan sa kasalukuyan at
panghinaharap na mga pakinabang mula sa pantubos8
&6. *aano p'rsonal na nakaaap'kto sa iyo ang pagbubulay)bulay tungkol sa
pantubos8
%#ara2an sa pahina -45'
3Katumbas na pantubos para sa lahat4
43
KABANATA -6
Si Jesus ay >Nagtatag sa #upa ng Katar
ungan?
2AKIKITAN> gal9t si 0'sus noon+at makatuwiran naman. 2arahil ay hindi mo
iisiping magkakagayon siya! sapagkat siyay isang lalaking may mahinahong
loob. (2at'o &1-=$ 2angyari pa! naroroon pa rin ang kaniyang lubos na
pagpipigil! sapagkat iyon ay matuwid na pagkapoot.
*
Ngunit ano nga ba ang
ikinagalit ng lalaking ito na maibigin sa kapayapaan8 Ang labis na kawalan ng
katarungan.
&
2ahal na mahal ni 0'sus ang t'mplo sa 0'rusal'm. %a buong daigdig! iyon
lamang ang tanging sagradong dako na nakaalay ukol sa pagsamba sa
kaniyang makalangit na Ama. Ang mga 0udio mula sa maraming lupain ay
naglalakbay noon nang napakalayo upang sumamba roon. 2aging ang may)
takot sa /iyos na mga >'ntil ay dumarating din! anupat pumapasok sa looban
ng t'mplo na inilaan upang gamitin nila. %ubalit sa pagsisimula ng kaniyang
minist'ryo! pumasok si 0'sus sa lugar ng t'mplo at nabungaran niya ang isang
nakapanghihilakbot na tanawin. Aba! ang lugar na iyon ay mas mukhang
pal'ngk' kaysa bahay ng pagsamba7 *unung)puno iyon ng mga n'gosyant'
at mga mangangalakal ng salapi. %ubalit! nasaan dito ang kawalang)
katarungan8 *ara sa mga taong ito! ang t'mplo ng /iyos ay isa lamang dako
para pagsamantalahan ang mga tao+pagnakawan pa nga sila. *aano8+0uan
&-1:.
.
>inawang patakaran ng mga lid'r ng r'lihiyon na isang uri lamang ng barya
ang maaaring gamitin na pambayad ng buwis sa t'mplo. Kinailangan tuloy ng
mga bisita na magpapalit ng kanilang salapi upang magkaroon ng mga
baryang ito. Kaya ang mga tagapagpalit ng salapi ay nagtayo ng kani)kanilang
m'sa sa loob mismo ng t'mplo! anupat naniningil ng bayad para sa bawat
transaksiyon. Napakalakas ding pagtubuan ang n'gosyo ng pagtitinda ng mga
hayop. Ang mga bisita na gustong maghandog ng mga hain ay makabibili
naman sa kaninumang n'gosyant' sa lunsod! subalit napakadaling tanggihan
ng mga opisyal ng t'mplo ang kanilang handog bilang di)karapat)dapat.
>ayunman! ang mga handog na binili doon mismo sa lugar ng t'mplo ay tiyak
na tatanggapin. Iamang wala nang magagawa ang mga tao sa kanila! ang
mga n'gosyant' kung minsan ay naniningil sa napakataas na
pr'syo.
*
2asahol pa ito sa sakim na kom'rsiyo. Itoy humantong na sa
pagnanakaw7
:
indi maaatim ni 0'sus ang gayong kawalang)katarungan. Itoy bahay ng
sarili niyang Ama7 >umawa siya ng isang panghagupit na lubid at itinaboy niya
ang mga kawan ng baka at tupa mula sa t'mplo. *agkatapos ay lumapit siya
sa mga tagapagpalit ng salapi at itinaob ang kanilang mga m'sa. >unigunihin
na lamang ang pagtatalsikan ng mga barya sa sahig na marmol7 2atatag
niyang inutusan ang mga lalaking nagtitinda ng mga kalapati- 3Alisin ninyo rito
ang mga bagay na ito74 (0uan &-1=! 1;$ %a wari! walang sinumang naglakas)
loob na tumutol sa matapang na lalaking ito.
Kung Ano ang A"a@ !ayun8in ang Anak
=
2angyari pa! nagbalikan na naman ang mga n'gosyant'. *agkalipas ng mga
tatlong taon! muling hinarap ni 0'sus ang kawalang)katarungan! at sa
pagkakataong ito ay sinasambit ang sariling pananalita ni 0'ho1a na
humahatol sa mga gumawa sa Kaniyang bahay bilang 3yungib ng mga
magnanakaw.4 (2at'o &1-1.E 0'r'mias "-11$ <o! nang makita ni 0'sus ang
sakim na pagsasamantala ng mga tao at ang pagdungis sa t'mplo ng /iyos!
nadama rin niya ang nadama ng kaniyang Ama. At hindi nga ito kataka)taka7
%a loob ng di)mabilang na mga taon! si 0'sus ay tinuruan ng kaniyang
makalangit na Ama. (ilang r'sulta! tinaglay niya ang pangmalas ni 0'ho1a sa
katarungan. %iyay naging buhy na halimbawa ng kasabihang! 3Kung ano ang
ama! gayundin ang anak.4 Kaya kung nais nating matamo ang malinaw na
larawan ng katangian ni 0'ho1a ukol sa katarungan! wala nang
pinakamabuting gawin kundi ang bulay)bulayin ang halimbawa ni 0'su)Kristo.
+0uan 1:-,! 16.
;
Naroroon ang bugtong na Anak ni 0'ho1a nang di)makatarungang tawagin ni
%atanas ang /iyos na 0'ho1a na isang sinungaling at kuw'stiyunin ang
katuwiran ng Kaniyang pamamahala. Isang tahasang paninirang)puri7 Narinig
din ng Anak ang sumunod na hamon ni %atanas na walang sinuman ang
maglilingkod kay 0'ho1a nang walang pag)iimbot at nang dahil sa pag)ibig.
Ang mga maling paratang na ito ay tiyak na nakasakit sa matuwid na puso ng
Anak. Tiyak na gayon na lamang ang kaniyang pananabik nang malaman
niyang siya ang gaganap ng pangunahing pap'l sa pagtutuwid sa mga
kasinungalingan7 (& @orinto 1-&6$ *aano niya kaya ito gagawin8
"
>aya ng nalaman na natin sa Kabanata 1:! ibinigay ni 0'su)Kristo ang
pangwakas at di)mapasisinungalingang sagot sa paratang ni %atanas na
bumabatikos sa katapatan ng mga nilalang ni 0'ho1a. %a gayon ay inilatag ni
0'sus ang saligan para sa pangwakas na pagbabangong)puri sa sob'ranya ni
0'ho1a at sa pagpapabanal sa Kaniyang pangalan. (ilang *unong Ah'nt' ni
0'ho1a! itatatag ni 0'sus ang katarungan ng /iyos sa buong unib'rso. (>awa
=-.1$ Ang landasin ng kaniyang buhay sa lupa ay nagpapamalas din ng
katarungan ng /iyos. %inabi ni 0'ho1a tungkol sa kaniya- 3Ilalagay ko sa
kaniya ang aking 'spiritu! at kung ano ang katarungan ay lilinawin niya sa mga
bansa.4 (2at'o 1&-1#$ *aano tinupad ni 0'sus ang mga salitang iyan8
Nilina2 ni Jesus Kung Ano ang Katarungan
#
Inibig ni 0'sus ang Kautusan ni 0'ho1a at siyay namuhay ayon dito. %ubalit
pinilipit naman at maling ikinapit ng mga lid'r ng r'lihiyon noong kapanahunan
niya ang Kautusang iyan. %inabi ni 0'sus sa kanila- 3%a aba ninyo! mga
'skriba at mga *aris'o! mga mapagpaimbabaw7 . . . Cinalang)halaga ninyo
ang mas mabibigat na bagay ng Kautusan! samakatuwid nga! katarungan at
awa at katapatan.4 (2at'o &.-&.$ Tiyak na hindi nilinaw ng mga guro ng
Kautusan ng /iyos 3kung ano ang katarungan.4 %a halip! pinalabo nila ang
katarungan ng /iyos. *aano8 Isaalang)alang ang ilang halimbawa.
,
Inutusan ni 0'ho1a ang kaniyang bayan na manatiling hiwalay sa paganong
mga bansa na nakapalibot sa kanila. (1 ari 11-1! &$ >ayunman! inudyukan ng
ilang panatikong lid'r ng r'lihiyon ang mga tao na hamakin ang lahat ng mga
di)0udio. Inilakip pa nga sa 2ishnah ang patakarang ito- 3Ang mga baka ay
44
huwag iiwan sa mga tuluyan ng mga g'ntil yamang silay pinaghihinalaang
nakikipagtalik sa hayop.4 Ang gayong pagtatangi laban sa lahat ng di)0udio ay
di)makatarungan at ganap na salungat sa diwa ng Kautusang 2osaiko.
(D'1itiAo 1,-.:$ Ang ibang gawang)taong mga patakaran ay nagpapababa sa
kalagayan ng mga baba'. %inabi sa bibigang kautusan na ang asawang baba'
ay kailangang maglakad nang nasa likod! hindi sa tabi! ng kaniyang asawa.
Ang lalaki ay binigyang)babala na huwag makipag)usap sa baba' sa publiko!
kahit sa kaniyang sariling asawa. >aya ng mga alipin! ang mga baba' ay hindi
pinahihintulutang magbigay ng patotoo sa hukuman. 2ay isa pa ngang pormal
na panalangin na dooy pinasasalamatan ng mga lalaki ang /iyos dahil sa
silay hindi naging mga baba'.
16
Itinago ng mga lid'r ng r'lihiyon ang Kautusan ng /iyos sa ilalim ng isang
tambak na gawang)taong mga patakaran at mga r'gulasyon. alimbawa! ang
kautusan ng %abbath ay basta nagbabawal ng pagtatrabaho kung %abbath!
anupat inilalaan ang araw na iyon para sa pagsamba! 'spirituwal na
kaginhawahan! at pamamahinga. %ubalit pinabigat ng mga *aris'o ang
kautusang iyan. %ila mismo ang nagpasiya kung ano talaga ang kahulugan ng
3pagtatrabaho.4 Ibinilang nilang pagtatrabaho ang ., na ibat ibang gawain!
gaya ng paggapas o pangangaso. Ang mga kat'goryang ito ay naging dahilan
ng pagbangon ng walang)katapusang mga tanong. Kapag ang isang tao ay
pumatay ng isang pulgas kung %abbath! siya bay nangangaso8 Kapag siyay
pumitas ng isang dakot na butil upang kanin habang siyay naglalakad! siya
bay gumagapas8 Kapag pinagaling niya ang isang maysakit! siya bay
nagtatrabaho8 Ang mga tanong na ito ay pinag)ukulan ng pansin taglay ang
mahigpit at d'talyadong mga patakaran.
11
%a gayong kalagayan! paano kaya matutulungan ni 0'sus ang mga tao na
maunawaan kung ano ang katarungan8 %a kaniyang pagtuturo at sa paraan
ng kaniyang pamumuhay! naging magiting ang kaniyang paninindigan laban sa
mga lid'r na iyon ng r'lihiyon. Isaalang)alang muna ang ilan sa kaniyang mga
turo. Tahasan niyang hinatulan ang kanilang napakaraming gawang)taong mga
patakaran! na sinasabi- 3*inawawalang)bisa ninyo ang salita ng /iyos sa
pamamagitan ng inyong tradisyon na ibinigay ninyo.4+2arAos "-1..
1&
2ariing itinuro ni 0'sus na mali ang mga *aris'o tungkol sa kautusan ng
%abbath+na! sa katunayan! hindi nila nauunawaan ang layunin ng kautusang
iyan. Ipinaliwanag niya na ang 2'siyas ay 3*anginoon ng sabbath4 at sa
gayoy may karapatang magpagaling ng mga tao kung %abbath. (2at'o 1&-#$
Fpang idiin ang punto! lantaran siyang nagsagawa ng makahimalang mga
pagpapagaling kung %abbath. (DuAas ;-")16$ Ang gayong pagpapagaling ay
isang patiunang pagtatanghal sa pagpapagaling na gagawin niya sa buong
lupa sa loob ng %anlibong TaPng *aghahari. Ang 2il'nyong iyan mismo ang
magiging pinakasukdulan ng %abbath! na sa wakas ang buong tapat na
sangkatauhan ay magpapahinga na mula sa maraming siglong paghihirap sa
ilalim ng mga pasanin na dulot ng kasalanan at kamatayan.
1.
Nilinaw rin ni 0'sus kung ano ang katarungan sa pamamagitan ng isang
bagong kautusan! 3ang kautusan ng Kristo!4 na itinatag pagkatapos ng
kaniyang minist'ryo sa lupa. (>alaAia ;-&$ /i)gaya ng hinalinhan nito! ang
Kautusang 2osaiko! ang bagong kautusang ito ay nakasalig nang malaki! hindi
sa sunud)sunod na nakasulat na mga utos! kundi sa mga simulain.
>ayunman! naglakip din naman ito ng ilang tuwirang mga utos. Tinawag ni
0'sus ang isa sa mga ito na 3isang bagong utos.4 Tinuruan ni 0'sus ang lahat
ng kaniyang mga tagasunod na mag)ibigan sa isat isa kung paanong inibig
niya sila. (0uan 1.-.:! .=$ <o! ang mapagsakripisyo)sa)sarili na pag)ibig ang
dapat na maging pagkakakilanlan ng lahat ng namumuhay ayon sa 3kautusan
ng Kristo.4
Isang BuhHy na 9ali"&a2a ng Katarungan
1:
indi lamang pagtuturo tungkol sa pag)ibig ang ginawa ni 0'sus.
%iyay namuhay ayon sa 3kautusan ng Kristo.4 Itoy kitang)kita sa kaniyang
pamumuhay. Isaalang)alang ang tatlong paraan na dooy niliwanag ng
halimbawa ni 0'sus kung ano ang katarungan.
1=
Fna! buong ingat na iniwasan ni 0'sus na makagawa ng anumang kawalang)
katarungan. 2arahil ay napansin mong nagaganap ang maraming kawalang)
katarungan kapag ang di)sakdal na mga tao ay nagiging arogant' at
lumalampas na sa hangganan ng kanilang awtoridad. indi iyan ginawa ni
0'sus. 2insan! isang lalaki ang lumapit kay 0'sus at nagsabi- 3>uro! sabihin
mo sa aking kapatid na hatian ako ng mana.4 Ang tugon ni 0'sus8 3Dalaki! sino
ang nag)atas sa akin bilang hukom o tagapagbahagi sa inyo84 (DuAas 1&-1.!
1:$ indi bat kamangha)mangha iyan8 Ang talino ni 0'sus! ang kaniyang
pagpapasiya! at maging ang antas ng kaniyang bigay)/iyos na awtoridad ay
nakahihigit sa sinuman sa lupaE gayunman! ayaw niyang masangkot sa bagay
na ito! yamang hindi naman ipinagkaloob sa kaniya ang partikular na
awtoridad na gawin ito. %i 0'sus ay nanatiling mapagpakumbaba sa paraang
ito! kahit na noong mga mil'nyong panahon na hindi pa siya umiiral bilang tao.
(0udas ,$ Kitang)kita sa katangiang ito ni 0'sus na siyay mapagpakumbabang
nagtitiwala kay 0'ho1a sa pagtiyak ng kung ano ang makatarungan.
1;
Ikalawa! ipinamalas ni 0'sus ang katarungan sa paraan ng kaniyang
pangangaral ng mabuting balita ng Kaharian ng /iyos. Cala siyang
kinikilingan. %a halip! taimtim niyang sinikap na maabot ang lahat ng uri ng tao!
mayaman man o mahirap. Kabaligtaran naman nito! binal')wala ng mga
*aris'o ang mahihirap at karaniwang mga tao at binansagan pa sila ng
mapanghamak na t'rminong am-ha. a/rets, o 3mga tao sa lupain.4 2agiting na
kumilos si 0'sus laban sa kawalang)katarungang iyan. Nang ituro niya sa mga
tao ang mabuting balita+o! kung tungkol diyan! nang saluhan niya sa pagkain
ang mga tao! pakanin sila! pagalingin sila! o buhaying)muli pa nga sila+
itinaguyod niya ang katarungan ng /iyos na nagnanais maabot 3ang lahat ng
uri ng mga tao.4
*
+1 Timot'o &-:.
1"
Ikatlo! ang pangmalas ni 0'sus sa katarungan ay may kalakip na masidhing
awa. Dubusan ang kaniyang pagsisikap na matulungan ang mga
makasalanan. (2at'o ,-11)1.$ anda siyang tumulong sa mga taong walang
lakas na ipagtanggol ang kanilang mga sarili. alimbawa! hindi nakiisa si
0'sus sa mga lid'r ng r'lihiyon sa pagpapalaganap ng kawalan ng tiwala sa
lahat ng mga >'ntil. (uong kaawaang tinulungan niya at tinuruan ang ilan sa
mga ito! bagaman ang kaniyang pangunahing misyon ay ukol sa mga 0udio.
%umang)ayon siyang magsagawa ng makahimalang pagpapagaling sa isang
45
5omanong opisyal ng hukbo! na sinasabi- 3Calang sinuman sa Isra'l ang
kinasumpungan ko ng ganito kalaking pananampalataya.4+2at'o #-=)1..
1#
%a katulad na paraan! hindi sinuportahan ni 0'sus ang umiiral na pangmalas
tungkol sa mga baba'. %a halip! buong tapang niyang ginawa kung ano ang
makatarungan. Ang mga %amaritana ay itinuturing na kasindumi ng mga
>'ntil. >ayunman! hindi nag)atubili si 0'sus na mangaral sa %amaritana sa
may balon ng %iAar. %a katunayan! sa babaing ito unang nagpakilala si 0'sus
bilang ang ipinangakong 2'siyas. (0uan :-;! &=! &;$ %inabi ng mga *aris'o na
ang mga baba' ay hindi dapat turuan ng Kautusan ng /iyos! subalit si 0'sus
ay gumugol ng maraming panahon at lakas sa pagtuturo sa mga baba'.
(DuAas 16-.#):&$ At bagaman itinuturing ng tradisyon na hindi dapat
pagtiwalaan ang mga baba' na magbigay ng mapanghahawakang patotoo!
binigyang)dangal ni 0'sus ang ilang kababaihan sa pagbibigay sa kanila ng
pribil'hiyo na unang makakita sa kaniya matapos siyang buhaying)muli.
%inabihan pa nga niya sila na humayo at sabihin sa kaniyang mga lalaking
alagad ang tungkol sa pinakamahalagang pangyayaring ito7+2at'o &#-1)16.
1,
<o! nilinaw ni 0'sus sa mga bansa kung ano ang katarungan. %a maraming
pagkakataon! ginawa niya ito kahit mapalagay sa panganib ang kaniyang sarili.
Ang halimbawa ni 0'sus ay tumutulong sa atin na maunawaan na ang
pagtataguyod ng tunay na katarungan ay nangangailangan ng tibay ng loob.
Angkop lamang na tawagin siyang 3ang D'on na mula sa tribo ni 0uda.4
(ApoAalipsis =-=$ Alalahanin na ang l'on ay sagisag ng magiting na
katarungan. >ayunman! sa malapit na hinaharap! si 0'sus ay magpapairal ng
mas malawak na katarungan. %a ganap na diwa! itatatag niya 3sa lupa ang
katarungan.4+Isaias :&-:.
Ang Mesiyanikong 9ari ay >Nagtatag sa #upa ng Katarung
an?
&6
2ula nang maging 2'siyanikong ari noong 1,1:! itinaguyod na ni 0'sus sa
lupa ang katarungan. *aano8 Itinaguyod niya ang katuparan ng kaniyang hula
na nasa 2at'o &:-1:. Ang mga tagasunod ni 0'sus sa lupa ay nagtuturo sa
mga tao sa lahat ng lupain ng katotohanan tungkol sa Kaharian ni 0'ho1a.
>aya ni 0'sus! nangangaral sila sa paraang walang kinikilingan at
makatarungan! na nagsisikap na ibigay sa lahat+bata o matanda! mayaman o
mahirap! lalaki o baba'+ang pagkakataong makilala si 0'ho1a! ang /iyos ng
katarungan.
&1
Itinataguyod din ni 0'sus ang katarungan sa loob ng kongr'gasyong
Kristiyano! na dooy siya ang Flo. >aya ng inihula! nagbibigay siya ng 3mga
kaloob na mga tao!4 ang tapat na Kristiyanong matatanda na nangunguna sa
kongr'gasyon. (EQ'so :-#)1&$ %a pagpapastol sa pinakamamahal na kawan ng
/iyos! ang mga taong ito ay sumusunod sa halimbawa ni 0'su)Kristo sa
pagtataguyod ng katarungan. indi nila kailanman nalilimutan na nais ni 0'sus
na ang kaniyang mga tupa ay pakitunguhan sa makatarungang paraan+
anuman ang posisyon! katanyagan! o mat'ryal na kalagayan.
&&
>ayunman! sa malapit na hinaharap! itatatag ni 0'sus sa lupa ang
katarungan sa walang katulad na paraan. Daganap ang kawalang)
katarungan sa tiwaling daigdig na ito. (awat batang namamatay sa gutom ay
biktima ng di)mapagpapaumanhinang kawalang)katarungan! lalo na kung
iisipin natin ang salapi at panahong ginugugol sa paggawa ng mga sandatang
pandigma at pagpapalugod sa sakim na mga kapritso ng mahihilig sa
kalayawan. Ang milyun)milyong di)kinakailangang kamatayan bawat taon ay
isa lamang sa maraming anyo ng kawalang)katarungan! na pawang
pumupukaw sa matuwid na pagkagalit ni 0'ho1a. Inatasan niya ang kaniyang
Anak na matuwid na makidigma laban sa buong balakyot na sist'mang ito ng
mga bagay upang wakasan na magpakailanman ang lahat ng kawalang)
katarungan.+ApoAalipsis 1;-1:! 1;E 1,-11)1=.
&.
2agkagayunman! ang katarungan ni 0'ho1a ay hindi lamang basta
pagpuksa sa mga balakyot. Inatasan din niya ang kaniyang Anak na
mamahala bilang ang 3*rinsip' ng Kapayapaan.4 *agkatapos ng digmaan ng
Armag'don! itatatag ng paghahari ni 0'sus ang kapayapaan sa buong lupa! at
siyay mamamahala 3sa pamamagitan ng katarungan.4 (Isaias ,-;! "$ %a gayon
ay malulugod si 0'sus na alisin ang lahat ng kawalang)katarungan na naging
dahilan ng labis na paghihirap at pagdurusa sa daigdig. (uong katapatan
niyang itataguyod ang sakdal na katarungan ni 0'ho1a magpakailanman. Kung
gayon! mahalagang pagsikapan natin na matularan ang katarungan ni 0'ho1a
sa ngayon. Tingnan natin kung paano natin ito magagawa.
%Mga Tala&a&a'
%a pagpapakita ng matuwid na pagkagalit! si 0'sus ay katulad ni 0'ho1a! na
3handang magngalit4 laban sa lahat ng kabalakyutan. (Nahum 1-&$ alimbawa!
pagkasabi ni 0'ho1a sa kaniyang suwail na bayan na ang kaniyang bahay ay
ginawa nilang 3isa lamang yungib ng mga magnanakaw!4 sinabi niya- 3Ang
aking galit at ang aking pagngangalit ay mabubuhos sa dakong ito.4+0'r'mias
"-11! &6.
Ayon sa 2ishnah! bumangon ang isang prot'sta pagkaraan ng ilang taon dahil
sa mataas na pr'syo ng mga kalapating ipinagbibili sa t'mplo. Agad na
ibinaba ang pr'syo nang mga ,, na porsiy'nto7 %ino kaya ang may
pinakamalaking pakinabang sa maunlad na n'gosyong ito8 Ipinahihiwatig ng
ilang istoryador na ang mga pamilihan sa t'mplo ay pag)aari ng pamilya ng
mataas na sas'rdot'ng si Annas! na siyang pinanggagalingan ng karamihan
ng malaking kayamanan ng pamilyang iyan ng mga sas'rdot'.+0uan 1#-1..
Itinuturing ng mga *aris'o na ang mga taong maralita! na walang alam sa
Kautusan! ay mga 3isinumpa.4 (0uan "-:,$ %inabi nila na hindi dapat turuan
ang mga taong ito ni makipagn'gosyo sa kanila ni makisalo sa kanila sa
pagkain ni manalanging kasama nila. Kung may magpapahintulot sa kaniyang
anak na baba' na mapangasawa ng isa sa mga ito! masahol pa iyon sa
paglalantad sa kaniya sa maiilap na hayop. Ipinalalagay nilang hindi kabilang
ang mga taong maralitang ito sa pag)asa sa pagkabuhay)muli.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
A2it 46/-(0 (akit tayo makapagtitiwalang itataguyod ng 2'siyanikong ari
ang sakdal na katarungan8
Mateo -)/-4()- Ayon sa hula! paano pakikitunguhan ng 2'siyas ang mga
taong maralita8
Mateo -3/)-(16 *aano itinuro ni 0'sus na ang tunay na katarungan ay may
kalakip na awa8
46
Mar,os 6/)6(14 *aano ipinamalas ni 0'sus na isinasaalang)alang ng
katarungan ng /iyos ang kalagayan ng isang tao8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. %a anong pagkakataon nagalit si 0'sus! at bakit8
.! :. Anong sakim na pagsasamantala ang nagaganap sa bahay ni 0'ho1a! at
ano ang ikinilos ni 0'sus upang ituwid ang mga bagay)bagay8
=)". (a$ *aano naimpluw'nsiyahan ng pag)iral ni 0'sus bago naging tao ang
kaniyang pangmalas sa katarungan! at ano ang maaari nating matutuhan mula
sa pag)aaral ng kaniyang halimbawa8 (b$ *aano nakipagbaka si Kristo laban
sa kawalang)katarungan na nagsasangkot sa sob'ranya at pangalan ni
0'ho1a8
#)16. (a$ *aanong ang mga bibigang tradisyon ng mga 0udiong lid'r ng
r'lihiyon ay nagtaguyod ng paghamak sa mga di)0udio at sa mga baba'8
(b$ %a anong paraan pinabigat ng mga bibigang kautusan ang kautusan ni
0'ho1a tungkol sa %abbath8
11! 1&. *aano inihayag ni 0'sus ang kaniyang pagtutol sa di)makakasulatang
mga tradisyon ng mga *aris'o8
1.. Anong kautusan ang itinatag bilang r'sulta ng minist'ryo ni Kristo sa lupa!
at paano ito naiiba sa hinalinhan nito8
1:! 1=. *aano ipinakita ni 0'sus na kinikilala niya ang mga limitasyon ng
kaniyang sariling awtoridad! at bakit ito gumaganyak ng pagtitiwala8
1;! 1". (a$ *aano ipinamalas ni 0'sus ang katarungan sa pangangaral ng
mabuting balita ng Kaharian ng /iyos8 (b$ *aano ipinakita ni 0'sus na ang
kaniyang pangmalas sa katarungan ay may kalakip na awa8
1#! 1,. (a$ %a anong mga paraan itinaguyod ni 0'sus ang dangal ng mga
baba'8 (b$ *aano tayo tinutulungan ng halimbawa ni 0'sus na maunawaan
ang kaugnayan ng tibay ng loob at katarungan8
&6! &1. %a ating sariling kapanahunan! paano itinataguyod ng 2'siyanikong
ari ang katarungan sa buong lupa at sa loob ng kongr'gasyong Kristiyano8
&&. Ano ang nadarama ni 0'ho1a sa laganap na kawalang)katarungan ng
daigdig sa ngayon! at ano ang iniatas niya na gawin ng kaniyang Anak tungkol
dito8
&.. *agkatapos ng Armag'don! paano itataguyod ni Kristo ang katarungan
magpakailanman8
%#ara2an sa pahina -65'
3Alisin ninyo rito ang mga bagay na ito74
47
KABANATA -.
Magsaga2a ng Katarungan sa aglak
a8 naKasa"a ng Diyos
I%I*IN mong nakulong ka sa isang lumulubog na barko. Nang sandaling
nawawalan ka na ng pag)asa! dumating ang isang tagapagligtas at hinila kang
palabas. Nakahinga ka nang maluwag habang inilalayo ka ng iyong
tagapagligtas mula sa panganib at sinasabi- 3Digtas ka na47 indi bat
pakiramdam moy may utang na loob ka sa taong iyon8 %a totoo lamang!
talaga ngang utang mo sa kaniya ang iyong buhay.
&
%a ilang asp'kto! inilalarawan nito ang ginawa ni 0'ho1a para sa atin. Tiyak
ngang may utang na loob tayo sa kaniya. %a katunayan! siyay naglaan ng
pantubos! anupat nangyari na tayoy mailigtas mula sa kuko ng kasalanan at
kamatayan. Nadarama nating tayoy ligtas sa pagkaalam na habang tayoy
nagsasagawa ng pananampalataya sa napakahalagang haing iyan! ang ating
mga kasalanan ay patatawarin! at ang ating walang)hanggang kinabukasan ay
titiyakin. (1 0uan 1-"E :-,$ >aya ng nakita na natin sa Kabanata 1:! ang
pantubos ay isang sukdulang kapahayagan ng pag)ibig at katarungan ni
0'ho1a. *aano tayo dapat tumugon8
.
Angkop lamang na isaalang)alang ang sukling hinihingi sa atin ng ating
maibiging Tagapagligtas. %inabi ni 0'ho1a sa pamamagitan ng prop'tang si
2ikas- 3%inabi niya sa iyo! < makalupang tao! kung ano ang mabuti. At ano
ang hinihingi sa iyo ni 0'ho1a kundi ang magsagawa ng katarungan at ibigin
ang kabaitan at maging mahinhin sa paglakad na kasama ng iyong /iyos84
(2ikas ;-#$ *ansinin na ang isa sa mga bagay na hinihingi ni 0'ho1a sa atin
bilang sukli ay na tayoy 3magsagawa ng katarungan.4 *aano natin ito
magagawa8
agtataguyo8 ng Tunay na Katu2iran
:
%i 0'ho1a ay umaasang tayoy mamumuhay ayon sa kaniyang mga
pamantayan ng tama at mali. Iamang ang kaniyang mga pamantayan ay
makatarungan at matuwid! tayoy nagtataguyod ng katarungan at katuwiran
kapag tayoy sumusunod sa mga ito. 32atuto kayong gumawa ng mabutiE
hanapin ninyo ang katarungan!4 ang sabi sa Isaias 1-1". *inapayuhan tayo ng
%alita ng /iyos na Bhanapin ang katuwiran. (N'Qanias &-.$ inihimok din tayo
nito na 3magbihis ng bagong p'rsonalidad na nilalang ayon sa kalooban ng
/iyos sa tunay na katuwiran.4 (EQ'so :-&:$ Ang tunay na katuwiran+tunay na
katarungan+ay umiiwas sa karahasan! karumihan! at imoralidad! sapagkat
nilalabag ng mga ito ang bagay na banal.+Awit 11-=E EQ'so =-.)=.
=
Isang pabigat ba para sa atin na sumunod sa matuwid na mga pamantayan ni
0'ho1a8 indi. Ang isang pusong malap9t kay 0'ho1a ay hindi nayayamot sa
kaniyang mga kahilingan. /ahil sa iniibig natin ang ating /iyos at ang lahat ng
nakapaloob sa kaniyang pagkap'rsona! nanaisin nating mamuhay sa paraang
nakalulugod sa kaniya. (1 0uan =-.$ Alalahanin na si 0'ho1a ay Bumiibig sa
matuwid na mga gawa. (Awit 11-"$ Kung talagang nais nating tularan ang
katarungan! o katuwiran ng /iyos! dapat nating ibigin ang iniibig ni 0'ho1a at
kapootan ang kinapopootan niya.+Awit ,"-16.
;
indi madali para sa di)sakdal na mga tao na magtaguyod ng katuwiran.
/apat nating hubarin ang lumang p'rsonalidad pati na ang makasalanang
mga gawain nito at magbihis ng bago. %inasabi sa (ibliya na ang bagong
p'rsonalidad ay 3ginagawang bago4 sa pamamagitan ng tumpak na kaalaman.
(@olosas .-,! 16$ Ang pananalitang 3ginagawang bago4 ay nagpapahiwatig na
ang pagbibihis ng bagong p'rsonalidad ay isang patuluyang gawain! isa na
nangangailangan ng lubusang pagsisikap. >aano man ang ating pagsisikap na
gawin ang tama! may mga pagkakataon na dahil sa ating pagiging likas na
makasalanan ay natitisod tayo sa isip! sa salita! o sa gawa.+5oma "-1:)
&6E %antiago .-&.
"
*aano natin mamalasin ang mga kabiguan sa ating mga pagsisikap na
itaguyod ang katuwiran8 2angyari pa! hindi natin nanaisin na pagaanin ang
bigat ng kasalanan. Kasabay nito! hindi tayo dapat sumuko kailanman! anupat
nakadaramang hindi tayo karapat)dapat maglingkod kay 0'ho1a dahil sa ating
mga pagkukulang. Ang ating /iyos na may magandang loob ay gumawa ng
paglalaan upang maisauli sa kaniyang paglingap ang mga taimtim na
nagsisisi. Isaalang)alang ang nakapagpapalakas)loob na mga salita ni apostol
0uan- 3Isinusulat ko sa inyo ang mga bagay na ito upang hindi kayo
magkasala.4 %ubalit makatotohanang idinagdag niya- 3>ayunman! kung ang
sinuman ay magkasala J dahil sa minanang di)kasakdalanK! tayo ay may
katulong sa Ama! si 0'su)Kristo.4 (1 0uan &-1$ <o! inilaan ni 0'ho1a ang haing
pantubos ni 0'sus upang tayoy kaayaayang makapaglingkod sa Kaniya sa
kabila ng ating pagiging likas na makasalanan. indi bat nagpapakilos iyan sa
atin na magnais na gawin ang ating buong makakaya upang mapaluguran si
0'ho1a8
Ang Ma&uting Balita at ang Katarungan ng Diyos
#
2aisasagawa natin ang katarungan+sa katunayan! matutularan natin ang
katarungan ng /iyos+sa pamamagitan ng lubusang pakikibahagi sa
pangangaral sa iba ng mabuting balita ng Kaharian ng /iyos. Ano ang
kaugnayan ng katarungan ni 0'ho1a at ng mabuting balita8
,
indi wawakasan ni 0'ho1a ang balakyot na sist'mang ito nang hindi muna
nagbibigay ng babala. %a kaniyang hula tungkol sa mangyayari sa panahon ng
kawakasan! sinabi ni 0'sus- 3%a lahat ng mga bansa ay kailangang ipangaral
muna ang mabuting balita.4 (2arAos 1.-16E 2at'o &:-.$ Ang paggamit ng
salitang 3muna4 ay nagpapahiwatig na may iba pang mga pangyayaring
susunod sa pandaigdig na gawaing pangangaral. Kabilang sa mga
pangyayaring iyon ang inihulang malaking kapighatian! na mangangahulugan
ng pagpuksa sa mga balakyot at maghahanda ng daan sa isang matuwid na
bagong sanlibutan. (2at'o &:-1:! &1! &&$ Tiyak na walang sinuman ang
maaaring magparatang kay 0'ho1a na siyay di)makatarungan sa mga
balakyot. %a pamamagitan ng pagbibigay ng babala! binibigyan niya ang mga
ito ng sapat na pagkakataon upang baguhin ang kanilang mga daan at sa
gayoy makaiwas sa pagkapuksa.+0onas .-1)16.
48
Itinatanghal natin ang makadiyos na katarungan kapag ibinabahagi natin ang mabuting balita sa iba nang
walang pagtatangi
16
*aano ipinamamalas ng ating pangangaral ng mabuting balita ang
katarungan ng /iyos8 Fna sa lahat! nararapat lamang na gawin natin ang
ating makakaya upang tulungan ang iba na makaligtas. Isaalang)alang muli
ang ilustrasyon ng pagkakaligtas mula sa isang lumulubog na barko. (agaman
ligtas ka nang nakasakay sa lifeboat, tiyak na nanaisin mong tulungan ang iba
na nasa tubig pa rin. %a katulad na paraan! tayoy may obligasyon doon sa
mga nakikipagpunyagi pa rin sa 3katubigan4 ng balakyot na daigdig na ito.
Totoo! marami ang tumatanggi sa ating m'nsah'. %ubalit habang patuloy na
pinagtitiisan sila ni 0'ho1a! pananagutan natin na ibigay sa kanila ang
pagkakataong 3makaabot sa pagsisisi4 at sa gayoy mapabilang sa mga
makaliligtas.+& *'dro .-,.
11
%a pamamagitan ng pangangaral ng mabuting balita sa lahat ng ating
nakakausap! itinatanghal natin ang katarungan sa iba pang mahalagang
paraan- Ipinakikita nating tayoy hindi nagtatangi. Alalahanin na 3ang /iyos ay
hindi nagtatangi! kundi sa bawat bansa ang tao na natatakot sa kaniya at
gumagawa ng katuwiran ay kaayaaya sa kaniya.4 (>awa 16-.:! .=$ Fpang
matularan natin ang Kaniyang katarungan! hindi natin dapat hatulan nang
patiuna ang mga tao. %a halip! kailangan nating ibahagi ang mabuting balita sa
iba anuman ang kanilang lahi! kalagayan sa lipunan! o pananalapi. %a gayon
ay ibinibigay natin sa lahat ng makikinig ang pagkakataong makarinig at
tumugon sa mabuting balita.+5oma 16-11)1..
Kung aano Natin inakikitunguhan ang I&a
1&
2akapagsasagawa rin tayo ng katarungan sa pamamagitan ng pakikitungo
sa iba sa paraang gaya ng pakikitungo sa atin ni 0'ho1a. Napakadali ngang
humatol sa iba! anupat pinupulaan ang kanilang mga pagkakamali at
kinukuw'stiyon ang kanilang mga motibo. %ubalit sino kaya sa atin ang
magnanais na suriin ni 0'ho1a ang ating mga motibo at mga pagkukulang sa
walang)awang paraan8 indi ganiyan ang pakikitungo ni 0'ho1a sa atin. Ang
salmista ay nagsabi- 3Kung mga kamalian ang binabantayan mo! < 0ah!
< 0'ho1a! sino ang makatatayo84 (Awit 1.6-.$ indi ba natin dapat
ipagpasalamat na ang ating makatarungan at maawaing /iyos ay hindi nag)
uukol ng pansin sa ating mga pagkukulang8 (Awit 16.-#)16$ Kung gayon!
paano natin dapat pakitunguhan ang iba8
1.
Kung nauunawaan natin ang maawaing katangian ng katarungan ng /iyos!
hindi tayo magpapadalus)dalos sa paghatol sa iba tungkol sa mga bagay na
wala namang kinalaman sa atin o hindi naman gaanong mahalaga. %a
kaniyang %'rmon sa (undok! si 0'sus ay nagbabala- 3uwag na kayong
humatol upang hindi kayo mahatulan.4 (2at'o "-1$ Ayon sa ulat ni DuAas!
idinagdag ni 0'sus- 3uwag na kayong magpataw ng hatol! at hindi kayo sa
anumang paraan papatawan ng hatol.4
*
(DuAas ;-."$ Ipinakita ni 0'sus na
batid niyang ang di)sakdal na mga tao ay may t'nd'nsiyang maging palahatol.
Ang sinumang nakikinig sa kaniya na may ugaling humatol nang may kalupitan
sa iba ay kailangang tumigil na sa paggawa nito.
1:
(akit dapat na Bhuwag na tayong humatol sa iba8 Fna sa lahat! limitado
lamang ang ating awtoridad. Ang alagad na si %antiago ay nagpapaalaala sa
atin- 32ay Isa na tagapagbigay)kautusan at hukom4+si 0'ho1a. Kaya si
%antiago ay mariing nagtatanong- 3%ino ka para humatol sa iyong kapuwa84
(%antiago :-1&E 5oma 1:-1):$ Karagdagan pa! napakadali nating makagawa
ng di)makatarungang paghatol dahil sa ating pagiging likas na makasalanan.
Ang maraming saloobin at motibo+pati na ang pagtatangi! nasaktang amor
propyo! paninibugho! at pagmamatuwid)sa)sarili+ay maaaring pumilipit sa
pangmalas natin sa ating mga kapuwa tao. 2ay iba pa tayong mga limitasyon!
at ang pagsasaisip sa mga ito ay pipigil sa atin na magpadalus)dalos sa
paghanap ng mali sa iba. indi tayo nakababasa ng pusoE ni nakaaalam ng
lahat ng p'rsonal na mga kalagayan ng iba. Kung gayon! sino tayo para
paratangan ng mga maling motibo ang ating kapananampalataya o punahin
ang kanilang mga pagsisikap na maglingkod sa /iyos8 igit na mas mabuti
nga na tularan si 0'ho1a sa paghanap sa kabutihan ng ating mga kapatid sa
halip na pag)ukulan ng pansin ang kanilang mga pagkukulang7
1=
Kumusta naman ang mga miy'mbro ng ating pamilya8 Nakalulungkot! ang
ilan sa pinakamalulupit na paghatol sa ngayon ay ipinahahayag sa isang lugar
na dapat sanay isang pugad ng kapayapaan+ang tahanan. Karaniwan nang
naririnig ang tungkol sa abusadong mga asawang lalaki! asawang baba'! o
mga magulang na 3humahatol4 sa mga miy'mbro ng kanilang pamilya sa
pamamagitan ng walang humpay na pang)aabuso sa salita o sa pisikal.
%ubalit ang masasamang salita! maaanghang na panlilibak! at pananakit sa
pisikal ay walang dako sa gitna ng mga mananamba ng /iyos. (EQ'so
:-&,! .1E =-..E ;-:$ Ang payo ni 0'sus na 3huwag na kayong humatol4 at
3huwag na kayong magpataw ng hatol4 ay patuloy na kumakapit kahit tayoy
nasa tahanan. Alalahanin na ang pagsasagawa ng katarungan ay
nagsasangkot ng pakikitungo sa iba sa paraang gaya ng pakikitungo ni 0'ho1a
sa atin. At ang ating /iyos ay hindi kailanman naging mabalasik o malupit sa
pakikitungo sa atin. %a halip! siya 3ay napakamagiliw sa pagmamahal4 sa mga
umiibig sa kaniya. (%antiago =-11$ Tunay ngang isang kahanga)hangang
halimbawa na dapat nating tularan7
Matatan8ang Naglilingko8 :kol sa Katarungan
1;
Tayong lahat ay may pananagutang magsagawa ng katarungan! subalit ang
matatanda sa kongr'gasyong Kristiyano lalo na ang may pananagutan sa
bagay na ito. *ansinin ang makahulang paglalarawan sa 3mga prinsip'!4 o
matatanda! na iniulat ni Isaias- 3Narito7 Isang hari ang maghahari ukol sa
katuwiranE at tungkol sa mga prinsip'! mamamahala sila bilang mga prinsip'
ukol sa katarungan.4 (Isaias .&-1$ <o! inaasahan ni 0'ho1a na ang matatanda
ay maglilingkod kasuwato ng katarungan. *aano nila ito magagawa8
1"
Alam na alam ng 'spirituwal na kuwalipikadong mga lalaking ito na ang
katarungan! o katuwiran! ay humihiling na ang kongr'gasyon ay dapat na
panatilihing malinis. Kung minsan! ang matatanda ay kinakailangang humatol
sa mga kaso ng malubhang pagkakasala. Kapag nagsasagawa nito! naaalaala
nila na hangad ng katarungan ng /iyos na maglawit ng awa hanggat maaari.
%a gayon ay sinisikap nilang maakay ang nagkasala tungo sa pagsisisi.
%ubalit paano kaya kung ang nagkasala ay hindi nagpapakita ng tunay na
pagsisisi sa kabila ng gayong mga pagsisikap na matulungan siya8 Taglay ang
ganap na katarungan! iniuutos ng %alita ni 0'ho1a na kailangan nang gumawa
49
ng isang matatag na hakbang- 3Alisin ninyo ang taong balakyot mula sa gitna
ninyo.4 Nangangahulugan iyan na ititiwalag siya mula sa kongr'gasyon.
(1 @orinto =-11)1.E & 0uan ,)11$ Nalulungkot ang matatanda kapag
kinailangang gumawa ng gayong hakbang! subalit inaamin nilang nararapat
lamang iyon upang maingatan ang moral at 'spirituwal na kalinisan ng
kongr'gasyon. 2agkagayunman! inaasahan nila na balang araw ang
nagkasala ay matatauhan at babalik sa kongr'gasyon.+DuAas 1=-1"! 1#.
1#
Ang paglilingkod kasuwato ng katarungan ay nagsasangkot din ng pag)aalok
ng payo na salig sa (ibliya kung kinakailangan. 2angyari pa!
hindi hinahanap ng matatanda ang kapintasan ng iba. Ni sinusunggaban man
nila ang bawat pagkakataon upang makapagbigay ng pagtutuwid. %ubalit baka
ang isang kapananampalataya ay 3makagawa ng anumang maling hakbang
bago niya mabatid ito.4 Iamang inaalaala na ang katarungan ng /iyos ay hindi
malupit at hindi rin naman walang pakiramdam! ang matatanda ay
mauudyukang 3magsikap na ibalik sa ayos ang gayong tao sa 'spiritu ng
kahinahunan.4 (>alaAia ;-1$ Kaya naman! hindi pagagalitan ng matatanda ang
nagkasala o pagwiwikaan ng masasakit na salita. %a halip! ang payo na
ibinibigay sa maibiging paraan ay magpapatibay)loob sa tumatanggap nito.
Kahit na kung tuwirang sumasaway+anupat d'r'tsong binabalangkas ang
mga kahihinatnan ng maling landasin+tinatandaan ng matatanda na ang
isang nagkasalang kapananampalataya ay isang tupa sa kawan ni
0'ho1a.
*
(DuAas 1=-"$ Kapag ang payo o pagsaway ay maliwanag na
nauudyukan ng pag)ibig at ibinibigay nang may pag)ibig! malamang na
maibalik sa ayos ang nagkasala.
1,
Ang matatanda ay madalas na kinakailangang gumawa ng mga pasiyang
makaaap'kto sa kanilang mga kapananampalataya. alimbawa! ang
matatanda paminsan)minsan ay nagpupulong upang isaalang)alang kung ang
ibang mga kapatid na lalaki sa kongr'gasyon ay kuwalipikado nang
ir'kom'nda bilang matatanda o minist'ryal na lingkod. Alam ng matatanda ang
kahalagahan ng pagiging walang kinikilingan. inahayaan nila na ang mga
kahilingan ng /iyos para sa gayong mga pag)aatas ang pumatnubay sa kanila
sa pagpapasiya! anupat hindi umaasa sa basta p'rsonal na mga damdamin
lamang. %a gayon ay kumikilos sila 3nang hindi patiunang humahatol! na
walang anumang ginagawang pagkiling.4+1 Timot'o =-&1.
&6
Ang matatanda ay naglalapat ng katarungan ng /iyos sa iba pang mga
paraan. 2atapos ihula na ang matatanda ay maglilingkod 3ukol sa
katarungan!4 si Isaias ay nagpatuloy- 3(awat isa ay magiging gaya ng taguang
dako sa hangin at dakong kublihan sa bagyong maulan! gaya ng mga bukal ng
tubig sa lupaing walang tubig! gaya ng lilim ng malaking bato sa lupaypay na
lupain.4 (Isaias .&-&$ Kaya naman! ang matatanda ay nagsisikap na maging
mga bukal ng kaaliwan at kaginhawahan para sa kanilang mga kapuwa
mananamba.
&1
%a ngayon! dahil sa lahat ng mga probl'mang nakapagpapahina ng loob!
marami ang nangangailangan ng pampatibay)loob. Kayong matatanda! ano
ang magagawa ninyo upang matulungan ang 3mga kaluluwang nanlulumo48
(1 T'saloniAa =-1:$ *akinggan silang taglay ang 'mpatiya. (%antiago 1-1,$
(aka kailangang ihinga nila sa isang mapagkakatiwalaan ang 3pagkabalisa4 ng
kanilang puso. (Kawikaan 1&-&=$ Tiyakin ninyo sa kanila na silay kailangan!
mahalaga! at mahal+oo! ni 0'ho1a at gayundin ng kanilang mga kapatid.
(1 *'dro 1-&&E =-;! "$ Karagdagan pa! maaari kayong manalanging kasama
nila at para sa kanila. Ang pakikinig sa isang matanda na sumasambit ng
taimtim na panalangin alang)alang sa kanila ay lubhang nakaaaliw. (%antiago
=-1:! 1=$ Ang inyong maibiging pagsisikap upang tulungan ang mga nanlulumo
ay hindi maaaring di)mapansin ng /iyos ng katarungan.
&&
Tunay ngang tayoy lalong npapalap9t kay 0'ho1a kapag tinutularan natin
ang kaniyang katarungan7 Kapag itinataguyod natin ang kaniyang matuwid na
mga pamantayan! kapag ibinabahagi natin sa iba ang nagliligtas)buhay na
mabuting balita! at kapag ang pinapansin natin sa iba ay ang mabubuting
bagay sa halip na ang tingnan ay ang kanilang mga kamalian! itinatanghal
natin ang makadiyos na katarungan. Kayong matatanda! kapag iniingatan
ninyo ang kalinisan ng kongr'gasyon! kapag nagbibigay kayo ng
nakapagpapatibay na payo mula sa Kasulatan! kapag gumagawa kayo ng
walang)kinikilingang mga d'sisyon! at kapag pinatitibay ninyo ang mga
nasisiraan ng loob! ipinamamalas ninyo ang makadiyos na katarungan. Tiyak
ngang malulugod ang puso ni 0'ho1a sa pagdungaw niya mula sa mga langit
at makita ang kaniyang bayan na sa abot ng kanilang makakaya ay nagsisikap
na 3magsagawa ng katarungan4 sa paglakad na kasama ng kanilang /iyos7
%Mga Tala&a&a'
Ang ilang salin ay nagsasabing 3huwag kayong humatol4 at 3huwag kayong
magpataw ng hatol.4 Ang gayong mga salin ay nagpapahiwatig na 3huwag
kayong magsimulang humatol4 at 3huwag kayong magsimulang magpataw ng
hatol.4 >ayunman! ang mga manunulat ng (ibliya ay gumagamit dito ng
n'gatibong utos na nasa pamanahong pangkasalukuyan (patuluyan$. Kaya
ang inilalarawang pagkilos ay kasalukuyang nagaganap subalit kailangan nang
ihinto.
%a & Timot'o :-&! sinasabi ng (ibliya na ang matatanda kung minsan ay dapat
na Bsumaway! sumawata! magpayo. Ang salitang >ri'go na isinaling
3magpayo4 (pa.ra.ka.le/o$ ay maaaring mangahulugang 3magpatibay)loob.4 Ang
kaugnay na salitang >ri'go na pa.ra/kle.tos, ay maaaring tumukoy sa isang
tagapagtanggol sa l'gal na usapin. %a gayon! kahit na ang matatanda ay
nagbibigay ng mahigpit na pagsaway! silay dapat na maging mga katulong
para sa mga nangangailangan ng 'spirituwal na pagsaklolo.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Deuterono"io -/-.@ -0 Ano ang hiniling ni 0'ho1a sa mga hukom sa Isra'l! at
ano ang maaaring matutuhan ng matatanda mula rito8
Jere"ias ))/-1(-0 Nagbababala si 0'ho1a laban sa anong di)makatarungang
mga gawa! at ano ang kailangan sa pagtulad sa kaniyang katarungan8
Mateo 0/)(6 (akit hindi tayo kailangang magpadalus)dalos na hanapin ang
mga kamalian ng ating mga kapananampalataya8
Santiago )/-(4 *aano minamalas ni 0'ho1a ang pagpapakita ng paboritismo!
at paano natin maaaring ikapit ang payong ito sa ating pakikitungo sa iba8
%Mga Tanong sa Aralin'
50
1).. (a$ (akit may utang na loob tayo kay 0'ho1a8 (b$ Ano ang sukling
hinihingi sa atin ng ating maibiging Tagapagligtas8
:. *aano natin nalalaman na inaasahan ni 0'ho1a na tayoy mamumuhay
ayon sa kaniyang matuwid na mga pamantayan8
=! ;. (a$ (akit hindi isang pabigat para sa atin ang sumunod sa mga
pamantayan ni 0'ho1a8 (b$ *aano ipinakikita sa (ibliya na ang pagtataguyod
sa katuwiran ay isang patuluyang gawain8
". %a anong paraan natin dapat malasin ang mga kabiguan sa ating mga
pagsisikap na itaguyod ang katuwiran8
#! ,. *aano itinatanghal ng paghahayag ng mabuting balita ang katarungan ni
0'ho1a8
16! 11. *aano ipinamamalas ng ating pakikibahagi sa pangangaral ng
mabuting balita ang makadiyos na katarungan8
1&! 1.. (a$ (akit hindi tayo dapat magpadalus)dalos sa paghatol sa iba8
(b$ Ano ang kahulugan ng payo ni 0'sus na 3huwag na kayong humatol4 at
3huwag na kayong magpataw ng hatol48 (Tingnan din ang talababa.$
1:. %a anong mga dahilan kung kaya dapat na Bhuwag na tayong humatol
sa iba8
1=. Anong pananalita at pakikitungo ang walang dako sa gitna ng mga
mananamba ng /iyos! at bakit8
1;! 1". (a$ Ano ang inaasahan ni 0'ho1a sa matatanda8 (b$ Ano ang
kailangang gawin kapag ang nagkasala ay hindi nagpapakita ng tunay na
pagsisisi! at bakit8
1#. Ano ang tinatandaan ng matatanda kapag nagbibigay ng salig)(ibliyang
payo sa iba8
1,. Anong mga pasiya ang kinakailangang gawin ng matatanda! at saan nila
dapat ibatay ang gayong mga pasiya8
&6! &1. (a$ Ang matatanda ay nagsisikap na maging ano! at bakit8 (b$ Ano ang
magagawa ng matatanda upang matulungan ang 3mga kaluluwang
nanlulumo48
&&. %a anu)anong paraan matutularan natin ang katarungan ni 0'ho1a! at ano
ang r'sulta8
%#ara2an sa pahina -..'
Ipinamamalas ng matatanda ang katarungan ni 0'ho1a kapag pinatitibay nila
ang mga nasisiraan ng loob
%#ara2an sa pahina -.1'
51
S<KSICDN 1
Marunong sa uso
Ang tunay na karunungan ay isa sa pinakamahalagang kayamanan na maaari
mong hanapin. Tanging si 0'ho1a lamang ang bukal nito. %a s'ksiyong ito ay
susuriin nating mabuti ang walang)limitasyong karunungan ng /iyos na
0'ho1a! ang isa na tungkol sa kaniyay sinabi ng tapat na lalaking si 0ob- 3%iya
ay marunong sa puso.4+0ob ,-:
KABANATA -0
D ang #ali" ng . . . Karunungan . . . ng
DiyosA
CA%AK7 Ang sangkatauhan! ang pinakatampok sa ikaanim na araw ng
paglalang! ay biglang bumagsak mula sa pagiging pinakamatayog tungo sa
pagiging pinakaaba. Naihayag na ni 0'ho1a na 3napakabuti4 ang 3bawat bagay
na ginawa niya!4 pati na ang sangkatauhan. (>'n'sis 1-.1$ %ubalit sa
pagsisimula ng ikapitong araw! minabuti nina Adan at E1a na sundan ang
paghihimagsik ni %atanas. %ilay napasadlak sa kasalanan! di)kasakdalan! at
kamatayan.
&
%a biglang tingin ay waring wala nang pag)asang matutupad pa ang layunin
ni 0'ho1a para sa ikapitong araw. Ang araw na iyon! gaya ng anim na nauna
rito! ay libu)libong taon ang magiging haba. Inihayag na ni 0'ho1a na itoy
sagrado! at sa pinakahuli ay makikita rito na ang buong lupa ay gagawing
isang paraiso na pun ng isang sakdal na pamilya ng mga tao. (>'n'sis
1-&#E &-.$ %ubalit pagkatapos ng trah'dyang dulot ng paghihimagsik! paano pa
kaya matutupad ang bagay na iyon8 Ano kaya ang gagawin ng /iyos8 /ito
lubusang masusubok ang karunungan ni 0'ho1a+marahil ang
pinakasukdulang pagsubok.
.
Tumugon agad si 0'ho1a. %in'nt'nsiyahan niya ang mga r'b'ld' sa Ed'n! at
kasabay nito! ipinabanaag niya ang isang kahanga)hangang bagay- ang
kaniyang layunin na ayusin ang pinsalang pinasimulan nila. (>'n'sis .-1=$
Ang pangmatagalang layunin ni 0'ho1a ay umaabot mula sa Ed'n hanggang
sa libu)libong taon ng kasaysayan ng tao at patuloy pa! hanggang sa
hinaharap. %impl' lamang ito ngunit napakalalim ng kahulugan anupat ang
isang mambabasa ng (ibliya ay maaaring gumugol ng isang kapaki)
pakinabang na buong)buhay sa pag)aaral at pagbubulay)bulay nito. Isa pa!
ganap ang katiyakan na magtatagumpay ang layunin ni 0'ho1a. Cawakasan
nito ang lahat ng kabalakyutan! kasalanan! at kamatayan. /adalhin nito sa
kasakdalan ang tapat na sangkatauhan. Dahat ng ito ay
magaganap bago matapos ang ikapitong araw! upang! sa kabila ng lahat!
matupad ni 0'ho1a ang kaniyang layunin para sa lupa at sa sangkatauhan
ayon mismo sa itinakdang panahon7
:
Ang gayong karunungan ay nag)uudyok ng matinding pagpipitagan! hindi ba8
Napakilos si apostol *ablo na sumulat- 3< ang lalim ng . . . karunungan . . . ng
/iyos74 (5oma 11-..$ abang pinag)aaralan natin ang ibat ibang asp'kto ng
katangiang ito ng /iyos! kailangang pakilusin tayo ng kapakumbabaan upang
mapanatili sa isip ang mahalagang katotohanan+na! kahit anong pagsisikap
ang gawin natin! pang)ibabaw lamang ng malawak na karunungan ni 0'ho1a
ang ating mahahalukay. (0ob &;-1:$ Fna! ipaliwanag muna natin ang
kahulugan ng kagila)gilalas na katangiang ito.
Ano &a ang Karunungan ng Diyos$
=
Ang karunungan ay iba sa kaalaman. Ang mga computer ay nakapag)iimbak
ng pagkarami)raming kaalaman! subalit mahirap isipin na may sinumang
makapagsasabi na ang gayong mga makina ay matalino. >ayunpaman! ang
kaalaman at karunungan ay magkaugnay. (Kawikaan 16-1:$ alimbawa! kung
kailangan mo ang matalinong payo tungkol sa paggamot sa isang malubhang
karamdaman! kokonsulta ka ba sa isa na may kaunti o walang kaalaman sa
m'disina8 inding)hindi7 Kaya nga ang tumpak na kaalaman ay mahalaga sa
tunay na karunungan.
;
%i 0'ho1a ay nagtataglay ng walang)limitasyong nakaimbak na kaalaman.
(ilang ang 3aring walang hanggan!4 tanging siya lamang ang nabubuhay
magpakailanman. (ApoAalipsis 1=-.$ At sa loob ng pagkahaba)habang
panahong iyon! alam niya ang lahat ng bagay. Ang (ibliya ay nagsasabi-
3Calang nilalang na hindi hayag sa kaniyang paningin! kundi ang lahat ng
bagay ay hubad at hayagang nakalantad sa mga mata niya na pagsusulitan
natin.4 ('br'o :-1.E Kawikaan 1=-.$ (ilang ang 2aylalang! may ganap na
kaunawaan si 0'ho1a sa kaniyang ginawa! at napagmasdan niya ang lahat ng
ginagawa ng mga tao mula pa sa pasimula. %inusuri niya ang bawat puso ng
tao! anupat walang isa mang kinaliligtaan. (1 @roniAa &#-,$ Iamang nilalang
tayo na may kalayaang magpasiya! nalulugod siya kapag nakikita niyang
gumagawa tayo ng matatalinong pasiya sa buhay. (ilang ang 3/umirinig ng
panalangin!4 nakikinig siya sa di)mabilang na kapahayagan nang sabay)sabay7
(Awit ;=-&$ At hindi na kailangang sabihin pa! si 0'ho1a ay may sakdal na
m'morya.
"
indi lamang kaalaman ang taglay ni 0'ho1a. Nakikita rin niya kung paano
nagkakaugnay)ugnay ang mga pangyayari at nauunawaan ang kabuuang
larawan na likha ng katakut)takot na d'taly'. %iya ay nagtitimbang)timbang at
humahatol! anupat kinikilala ang pagkakaiba ng mabuti at ng masama! ng
mahalaga at ng di)mahalaga. (ukod diyan! hindi niya tinitingnan ang panlabas
kundi sinusuri niya mismo ang puso. (1 %amu'l 1;-"$ Kaya naman! si 0'ho1a
ay may unawa at kaunawaan! mga katangiang nakahihigit sa kaalaman.
%ubalit ang karunungan ay lalo pang nakahihigit.
#
Ang karunungan ay ang pinagsama)samang kaalaman! kaunawaan! at
unawa at pagkakapit sa mga ito. %a katunayan! ang ilan sa orihinal na mga
salita sa (ibliya na isinaling 3karunungan4 ay lit'ral na nangangahulugang
3mabungang paggawa4 o 3praktikal na karunungan.4 Kaya ang karunungan ni
0'ho1a ay hindi lamang batay sa t'oriya. Itoy praktikal! at mabisa. %a
paggamit ng kaniyang malawak na kaalaman at ng kaniyang malalim na
unawa! si 0'ho1a ay laging gumagawa ng pinakamagagaling na d'sisyon!
anupat isinasagawa ang mga ito sa pamamagitan ng pinakamagaling na
pagkilos na maiisip. Iyan ang tunay na karunungan7 Ipinakita ni 0'ho1a ang
52
katotohanan ng pangungusap ni 0'sus- 3Ang karunungan ay pinatutunayang
matuwid ng mga gawa nito.4 (2at'o 11-1,$ Ang mga gawa ni 0'ho1a sa buong
unib'rso ay nagbibigay ng matitibay na patotoo sa kaniyang karunungan.
Mga <&i8ensiya ng Karunungan ng Diyos
,
Namamangha ka ba sa kahusayan ng isang bihasang manggagawa na
gumagawa ng magagandat mabibisang bagay8 Iyan ay isang kahanga)
hangang uri ng karunungan. (ELodo .1-1).$ %i 0'ho1a mismo ang bukal at
pinakadakilang may)ari ng gayong karunungan. %inabi ni aring /a1id tungkol
kay 0'ho1a- 3*upurihin kita sapagkat sa kakila)kilabot na paraan ay
kamangha)mangha ang pagkakagawa sa akin. Ang iyong mga gawa ay
kamangha)mangha! gaya ng lubos na nababatid ng aking kaluluwa.4 (Awit
1.,-1:$ Ang totoo! habang higit tayong natututo tungkol sa katawan ng tao!
lalong tumitindi ang pagkamangha natin sa karunungan ni 0'ho1a.
16
(ilang paghahalimbawa- Ikaw ay nagsimula sa iisang s'lula+nag)iisang
s'lulang itlog mula sa iyong ina! na pin'rtilisa ng isang s'milya mula naman sa
iyong ama. /i)nagtagal! ang s'lulang iyan ay nahati. Ikaw! na naging bunga!
ay binubuo ng 166 trilyong s'lula. *agkaliliit ng mga ito. Ang pinagsama)
samang mga 16!666 katamtamang)laking mga s'lula ay kasinlaki ng ulo ng
aspil'. >ayunpaman! ang bawat isa nito ay isang nilalang na di)maarok ng
isip. Ang s'lula ay higit na napakasalimuot kaysa sa alinmang gawang)taong
makina o pabrika. %inasabi ng mga siy'ntipiko na ang isang s'lula ay tulad ng
isang napapad'rang lunsod+isa na may kontroladong mga pasukan at
labasan! isang sist'ma ng transportasyon! isang network ng komunikasyon!
mga planta ng kury'nt'! mga pabrika! mga pasilidad para sa pagtatapon at
pagr'r'siklo ng basura! mga ah'nsiya para sa d'p'nsa! at isang uri pa nga ng
s'ntrong pamahalaan sa nukl'o nito. Isa pa! ang s'lula ay nakagagawa ng
isang 'ksaktong kahawig nito sa loob lamang ng ilang oras7
11
2angyari pa! hindi lahat ng s'lula ay magkakapar'ho. abang ang mga
s'lula ng isang binhi ay patuloy na nahahati! ang mga itoy gumaganap ng ibat
ibang gawain. Ang ilan ay magiging mga s'lula para sa n'rbiyoE ang iba
naman ay mga s'lula para sa buto! kalamnan! dugo! o mata. Dahat ng gayong
pagkakaiba)iba ay nakaprograma sa 3aklatan4 ng s'lula na kinaroroonan ng
h'n'tikong mga plano! ang /NA. Kapansin)pansin! si /a1id ay kinasihang
magsabi kay 0'ho1a- 3Nakita ng iyong mga mata maging ang aking
pagkabinhi! at sa iyong aklat ay nakatala ang lahat ng bahagi nito.4+Awit
1.,-1;.
1&
Ang ilang bahagi ng katawan ay napakasalimuot. alimbawa! isaalang)alang
ang utak ng tao. Tinawag ito ng ilan bilang ang pinakamasalimuot na bagay na
natuklasan sa unib'rso hanggang sa kasalukuyan. Naglalaman ito ng mga
166 bilyong s'lula ng n'rbiyo+halos kasindami ng mga bituin sa ating galaksi.
(awat isa sa mga s'lulang iyon ay nagsasanga tungo sa libu)libong
kon'ksiyon sa ibang mga s'lula. %inasabi ng mga siy'ntipiko na ang utak ng
tao ay makapaglalaman ng lahat ng impormasyon mula sa lahat ng aklatan sa
buong mundo at na! sa katunayan! ang kapasidad nitong mag)imbak ay hindi
marahil masusukat. %a kabila ng ilang d'kadang pag)aaral sa 3kamangha)
mangha ang pagkakagawaJngK4 sangkap na ito! inaamin ng mga siy'ntipiko na
hindi na marahil nila lubusang mauunawaan kailanman kung paano ito
gumagana.
1.
>ayunman! ang mga tao ay isang halimbawa lamang ng karunungang
lumalang ni 0'ho1a. Ang Awit 16:-&: ay nagsasabi- 3Kay rami ng iyong mga
gawa! < 0'ho1a7 %a karunungan ay ginawa mong lahat ang mga iyon. Ang
lupa ay pun ng iyong mga likha.4 Ang karunungan ni 0'ho1a ay nakikita sa
bawat nilalang sa paligid natin. alimbawa! ang langgam ay 3may likas na
karunungan.4 (Kawikaan .6-&:$ %a katunayan! napakaorganisado ng mga
kolonya ng mga langgam. Ang ilang kolonya ng mga langgam ay nag)aalaga!
kumakalinga! at kumukuha ng pagkain mula sa mga ins'ktong tinatawag na
mga dapulak na para bang ang mga itoy mga alagang hayop. Ang ibang mga
langgam naman ay pumapap'l na mga magsasaka! na nagtatanim at
naglilinang ng 3mga pananim4 na punggus. 2arami pang ibang nilalang ang
ipinrogramang gumawa ng kahanga)hangang mga bagay sa pamamagitan ng
likas na karunungan. Ang isang karaniwang langaw ay nakapagpapasirku)sirko
na hindi matularan ng pinakamod'rnong 'roplano ng tao. Ang mga
nandarayuhang ibon ay naglalakbay sa pamamagitan ng mga bituin! ng
pagkahirati samagnetic field ng lupa! o ng isang anyo ng mapa na bahagi na
ng isip nila. Ang mga biyologo ay gumugugol ng maraming taon ng pag)aaral
tungkol sa matatalinong paggawi na ipinrograma na sa mga nilalang na ito.
Kung gayon! tiyak na napakarunong nga ng dakilang Tagaprograma7
1:
Napakalaki ng natutuhan ng mga siy'ntipiko sa karunungang lumalang ni
0'ho1a. 2ay isa pa ngang larangan ng inhiny'riya! na tinatawag
na biomimetics, na ang hangarin ay magaya ang mga dis'nyong nakikita sa
kalikasan. alimbawa! marahil ay napapatitig ka sa paghanga sa kagandahan
ng isang bahay ng gagamba. %ubalit itinuturing ito ng isang inhiny'ro bilang
isang kababalaghan ng dis'nyo. Ang ilang mukhang marurupok na hibla ay
mas mapuw'rsa pa sa kasinlaki nitong bakal at mas matibay pa sa mga hibla
ng tsal'kong di)tinatablan ng bala. >aano nga ba ito katibay8 >unigunihin ang
isang bahay ng gagamba na pinalaki hanggang sa mkasukt ng isang lambat
na ginagamit sa pangisdang bangka. Ang gayong sapot ay makahuhuli ng
isang 'roplanong pampasah'ro habang lumilipad ito7 <o! ginawa ni 0'ho1a
ang lahat ng mga bagay na ito 3sa karunungan.4
%ino ang nagprograma sa mga nilalang sa lupa upang magkaroon ng 3likas na karunungan48
Karunungan sa Dako a Boon ng #upa
1=
Ang karunungan ni 0'ho1a ay nakikita sa kaniyang mga gawa sa buong
unib'rso. Ang mabituing kalangitan! na mahaba nating tinalakay sa
Kabanata =! ay hindi basta na lamang ikinalat sa kalawakan. /ahil sa
karunungan ng 3mga batas ng langit4 ni 0'ho1a! ang kalangitan ay buong)
kagandahang inorganisa sa maaayos na mga galaksi! na pinagkukumpul)
kumpol! at saka pinagsasama)sama upang bumuo ng pagkalalaking mga
kumpol. (0ob .#-..$ indi nga kataka)takang tukuyin ni 0'ho1a ang mga
bagay na nasa langit bilang isang 3hukbo47 (Isaias :6-&;$ >ayunman! may iba
pang hukbo na lalong maliwanag na nagtatanghal ng karunungan ni 0'ho1a.
1;
>aya ng napansin natin sa Kabanata :! taglay ng /iyos ang titulong 30'ho1a
ng mga hukbo4 dahil sa kaniyang posisyon bilang *inakadakilang Kumandant'
53
ng napakalaking hukbo ng daan)daang milyong 'spiritung nilalang. *atotoo ito
ng kapangyarihan ni 0'ho1a. >ayunman! ano kaya ang kinalaman ng kaniyang
karunungan8 Isaalang)alang- %i 0'ho1a at si 0'sus ay hindi kailanman tumitigil
sa paggawa. (0uan =-1"$ Kung gayon! makatuwiran lamang na ang mga
ministrong angh'l ng Kataas)taasan ay palagi ring maraming ginagawa. At
tandaan! silay nakahihigit sa tao! napakatatalino at napakamakapangyarihan.
('br'o 1-"E &-"$ >ayunman! napanatili ni 0'ho1a ang lahat ng mga angh'l na
iyon na maging abala at maligayang gumaganap ng gawain+na 3tumutupad
ng kaniyang salita4 at 3gumagawa ng kaniyang kalooban4+sa loob ng bilyun)
bilyong taon. (Awit 16.-&6! &1$ Kagila)gilalas nga ang karunungan ng
Administrador na ito7
Si Jehova #a"ang ang Tanging Marunong
1"
/ahil sa gayong 'bid'nsiya! kataka)taka ba kung ipinakikita sa (ibliya na
ang karunungan ni 0'ho1a ang pinakamagaling sa lahat8 alimbawa! sinasabi
nito na si 0'ho1a lamang ang 3tanging marunong.4 (5oma 1;-&"$ %i 0'ho1a
lamang ang nagtataglay ng karunungan sa ganap na diwa nito. %iya ang bukal
ng lahat ng tunay na karunungan. (Kawikaan &-;$ Iyan ang dahilan kung bakit
si 0'sus! bagaman siyang pinakamarunong sa lahat ng nilalang ni 0'ho1a! ay
hindi umasa sa kaniyang sariling karunungan kundi nagsalita ayon sa iniutos
sa kaniya ng kaniyang Ama.+0uan 1&-:#)=6.
1#
*ansinin kung paano ipinahayag ni apostol *ablo ang pagkawalang)katulad
ng karunungan ni 0'ho1a- 3< ang lalim ng kayamanan at karunungan at
kaalaman ng /iyos7 Totoong di)masaliksik ang kaniyang mga hatol at di)
matalunton ang kaniyang mga daan74 (5oma 11-..$ Iamang pinasimulan ang
talata ng pabulalas na 3<!4 si *ablo ay nagpakita ng matinding damdamin+sa
kasong ito! masidhing pagkasindak. Ang salitang >ri'go na kaniyang pinili
para sa 3lalim4 ay may malapit na kaugnayan sa salita para sa 3kalaliman.4
Kung gayon! ang kaniyang pananalita ay nagbibigay ng isang malinaw na
larawan sa isipan. Kapag binubulay)bulay natin ang karunungan ni 0'ho1a!
para bang tumititig tayo sa walang)hangganan at lusut)lusutang kalaliman!
isang daigdig na ubod)lalim! pagkalawak)lawak anupat ni hindi natin kailanman
malilirip ang lawak nito! lalo pa nga kung ilalarawan ito o d'd'taly'hin ito. (Awit
,&-=$ indi bat dahilan iyan upang mapag)isip)isip natin kung gaano tayo
kababa8
1,
%i 0'ho1a lamang ang 3tanging marunong4 sa isa pang diwa- %iya lamang
ang nakasisilip sa kinabukasan. Alalahanin! ginagamit ni 0'ho1a ang agilang
may malayong pananaw upang sumagisag sa karunungan ng /iyos. Ang isang
ginintuang agila ay maaaring tumimbang lamang ng limang kilo! subalit ang
mga mata nito ay malalaki pa sa mga mata ng isang taong nasa hustong
gulang. Ang paningin ng agila ay napakatalas! anupat namamataan ng ibon
ang pagkaliit)liit na masisila daan)daang m'tro mula sa itaas! marahil kahit
ilang kilom'tro pa ang layo7 2insan ay sinabi mismo ni 0'ho1a tungkol sa
agila- 3/oon sa malayo ay tumitingin ang mga mata nito.4 (0ob .,-&,$ %a
katulad na diwa! si 0'ho1a ay maaaring tumingin 3doon sa malayoJngK4
panahon+ang kinabukasan7
&6
Ang (ibliya ay pun ng 'bid'nsiya na itoy totoo. Naglalaman ito ng daan)
daang hula! o kasaysayang isinulat nang patiuna. Ang r'sulta ng mga
digmaan! ang pagbangon at pagbagsak ng mga kapangyarihang pandaigdig!
at maging ang 'sp'sipikong mga 'strat'hiya sa digmaan ng mga kumandant'
ng militar ay pawang inihula sa (ibliya+sa ilang kaso! daan)daang taon
patiuna.+Isaias ::-&=M:=-:E /ani'l #-&)#! &6)&&.
&1
Kung gayon! nangangahulugan ba ito na patiuna nang nakita ng /iyos ang
gagawin mong pagpapasiya sa iyong buhay8 Iginigiit ng ilang nangangaral ng
doktrina ng pr'd'stinasyon na ang sagot ay oo. >ayunman! ang id'yang iyan
ay aktuwal na nagpapababa sa karunungan ni 0'ho1a! sapagkat
nagpapahiwatig ito na hindi niya kayang kontrolin ang kaniyang kakayahang
tumingin sa kinabukasan. Fpang ipaghalimbawa- Kung ikaw ay may isang tinig
sa pag)awit na walang katulad sa ganda! wala ka na bang ibang gagawin
kundi ang umawit na lamang nang umawit8 Kakatwa naman ang id'yang iyan7
>ayundin! may kakayahan si 0'ho1a na patiunang alamin ang kinabukasan!
subalit hindi niya ito palaging ginagamit. Ang paggawa nito ay masasabing
panghihimasok sa ating malayang pagpapasiya! isang mahalagang kaloob na
hindi babawiin ni 0'ho1a kailanman.+/'ut'ronomio .6-1,! &6.
&&
2asahol pa! ang mismong id'ya ng pr'd'stinasyon ay nagpapahiwatig na
ang karunungan ni 0'ho1a ay walang malasakit! walang pag)ibig! walang
'mpatiya! o walang pagkahabag. %ubalit hinding)hindi ito totoo7 Itinuturo sa
(ibliya na si 0'ho1a ay 3marunongsa puso. (0ob ,-:$ indi naman sa siyay
may lit'ral na puso! subalit palaging ginagamit sa (ibliya ang t'rminong iyan
may kaugnayan sa kalooban! lakip na ang mga motibo at mga damdamin!
gaya ng pag)ibig. Kaya ang karunungan ni 0'ho1a! gaya ng iba pa niyang mga
katangian! ay inuugitan ng pag)ibig.+1 0uan :-#.
&.
Natural lamang! ang karunungan ni 0'ho1a ay ganap na
mapagkakatiwalaan. Napakalaki ng kahigitan nito sa ating sariling karunungan
anupat maibiging hinihimok tayo ng %alita ng /iyos- 32agtiwala ka kay 0'ho1a
nang iyong buong puso at huwag kang manalig sa iyong sariling pagkaunawa.
%a lahat ng iyong mga lakad ay isaalang)alang mo siya! at siya mismo ang
magtutuwid ng iyong mga landas.4 (Kawikaan .-=! ;$ %aliksikin natin ngayon
ang karunungan ni 0'ho1a upang tayoy lalong mpalap9t sa ating /iyos na
pinakamarunong sa lahat.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Jo& )3/--()3 >aano kahalaga ang karunungan ng /iyos! at anong mabuting
r'sulta ang idudulot ng pagbubulay)bulay sa paksang ito8
A2it -54/-()6 *aano nakikita sa paglalang ang karunungan ni 0'ho1a! at
anong mga damdamin ang idinudulot niyan sa iyo8
Ka2ikaan 1/-4(). Kapag binubulay)bulay natin ang karunungan ni 0'ho1a at
ikinakapit ito! ano ang maaaring maging 'p'kto nito sa ating sariling pang)
araw)araw na buhay8
Daniel )/-4()3 (akit si 0'ho1a ay tinawag na Tagapagsiwalat ng mga lihim! at
paano tayo dapat tumugon sa makahulang karunungan na masusumpungan
sa kaniyang %alita8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. Ano ang layunin ni 0'ho1a para sa ikapitong araw! at paano napalagay sa
pagsubok ang karunungan ng /iyos sa pagsisimula ng araw na ito8
54
.! :. (a$ (akit isang kagila)gilalas na halimbawa ng karunungan ang tugon ni
0'ho1a sa paghihimagsik sa Ed'n8 (b$ Ang kapakumbabaan ay dapat
magpakilos sa atin na laging isaisip ang anong katotohanan habang pinag)
aaralan natin ang karunungan ni 0'ho1a8
=! ;. Ano ang kaugnayan ng kaalaman at karunungan! at gaano kalawak ang
kaalaman ni 0'ho1a8
"! #. *aano ipinamamalas ni 0'ho1a ang unawa! kaunawaan! at karunungan8
,! 16. (a$ %i 0'ho1a ay nagpapakita ng anong uri ng karunungan! at paano
niya ito itinatanghal8 (b$ *aanong ang s'lula ay nagbibigay ng 'bid'nsiya ng
karunungan ni 0'ho1a8
11! 1&. (a$ Ano ang nakapagpapaiba)iba ng mga s'lula sa nabubuong binhi! at
paano ito nakakasuwato sa Awit 1.,-1;8 (b$ %a anong mga paraan ipinakikita
ng utak ng tao na 3kamangha)mangha ang pagkakagawa4 sa atin8
1.! 1:. (a$ *aano ipinakikita ng mga langgam at ng iba pang mga nilalang na
silay 3may likas na karunungan!4 at ano ang itinuturo niyan sa atin tungkol sa
kanilang 2aylalang8 (b$ (akit natin masasabi na ang mga nilalang na gaya ng
bahay ng gagamba ay ginawa 3sa karunungan48
1=! 1;. (a$ Ang mabituing kalangitan ay nagbibigay ng anong 'bid'nsiya ng
karunungan ni 0'ho1a8 (b$ *aanong ang posisyon ni 0'ho1a bilang
*inakadakilang Kumandant' ng napakalaking bilang ng mga angh'l ay
nagpapatotoo sa karunungan ng Administrador na ito8
1"! 1#. (akit sinasabi sa (ibliya na si 0'ho1a lamang ang 3tanging marunong!4
at bakit tayo dapat malipos ng pagkasindak dahil sa kaniyang karunungan8
1,! &6. (a$ (akit ang agila ay isang angkop na sagisag ng karunungan ng
/iyos8 (b$ *aano itinanghal ni 0'ho1a ang kaniyang kakayahang sumilip sa
kinabukasan8
&1! &&. (a$ (akit walang batayan ang pagsasabing patiuna nang nakita ni
0'ho1a ang lahat ng gagawin mong pagpapasiya sa iyong buhay8
Ipaghalimbawa. (b$ *aano natin nalalaman na ang karunungan ni 0'ho1a ay
hindi walang malasakit o walang 'mpatiya8
&.. Ang kahigitan ng karunungan ni 0'ho1a ay dapat magpakilos sa atin na
gawin ang ano8
%Mga #ara2an sa pahina -04'
55
KABANATA -3
Karunungan sa Salita ng Diyos
NATATAN/AAN mo ba nang huling tumanggap ka ng liham mula sa isang
minamahal na nakatira sa malayo8 2ay ilang bagay na nagpapalugod sa atin
na gaya ng isang taos)pusong liham mula sa isang pinakamamahal. Tuwang)
tuwa tayong makabalita tungkol sa kaniyang kapakanan! sa kaniyang mga
karanasan! at sa kaniyang mga plano. Ang gayong pakikipagtalastasan ay
lalong nagppalap9t sa ating mga minamahal! kahit na silay nasa malayo sa
pisikal.
&
Kung gayon! ano pa kaya ang makapagpapalugod sa atin kaysa sa
pagtanggap ng isang nakasulat na m'nsah' mula sa ating iniibig na /iyos8 %a
diwa! si 0'ho1a ay sumulat sa atin ng isang 3liham4+ang kaniyang %alita! ang
(ibliya. /ito ay sinasabi niya sa atin kung sino siya! kung ano ang nagawa na
niya! kung ano ang layunin niyang gawin! at marami pa. Ibinigay ni 0'ho1a sa
atin ang kaniyang %alita sapagkat nais niyang mpalap9t tayo sa kaniya. *inili
ng ating /iyos na marunong sa lahat ang pinakamainam na paraan upang
makipagtalastasan sa atin. Calang katulad ang karunungan sa paraan ng
pagkakasulat sa (ibliya at sa nilalaman nito.
Bakit Isang Nasusulat na Salita$
.
(aka magtanong ang ilan! B(akit kaya hindi gumamit si 0'ho1a ng isang mas
madulang paraan+halimbawa! isang tinig mula sa langit+upang
makipagtalastasan sa mga tao8 Ang totoo! may mga pagkakataon na talagang
nagsalita si 0'ho1a mula sa langit sa pamamagitan ng mga kinatawang
angh'l. alimbawa! ginawa niya ito! nang ibigay niya ang Kautusan sa Isra'l.
(>alaAia .-1,$ Ang tinig mula sa langit ay nakapangingilabot+anupat nakiusap
ang nahintakutang mga Isra'lita na huwag nang makipag)usap si 0'ho1a sa
kanila sa gayong paraan kundi makipagtalastasan na lamang siya sa
pamamagitan ni 2ois's. (ELodo &6-1#)&6$ Kaya naman ang Kautusan! na
binubuo ng mga ;66 batas! ay ibinigay kay 2ois's nang bibigan! salita)por)
salita.
:
Ano kaya kung ang Kautusang iyan ay hindi kailanman naisulat8
2atatandaan kaya ni 2ois's ang 'ksaktong pananalita ng d'talyadong
kodigong iyan at maipararating ito nang walang mali sa iba pa sa bansa8
Kumusta naman kaya ang susunod na mga h'n'rasyon8 2akaaasa kaya sila
sa basta salita lamang8 Iyan ay hindi isang maaasahang paraan ng
paghahatid ng mga kautusan ng /iyos. Isip)isipin ang maaaring mangyari kung
ikaw ay magkukuw'nto sa mga tao na nasa mahabang linya sa pamamagitan
ng pagsasabi muna nito sa nasa unahan at pagkatapos ay sasabihin naman
ito sa sumunod sa kaniya hanggang sa makarating sa hulihan ng linya.
2alamang na ang maririnig ng taong nasa dulo ng linya ay ibang)iba na sa
sinabi sa pasimula. Ang mga salita ng Kautusan ng /iyos ay hindi napalagay
sa gayong panganib.
=
(uong)karunungang minabuti ni 0'ho1a na ipasulat ang kaniyang mga salita.
Nagtagubilin siya kay 2ois's- 3Isulat mo sa ganang iyo ang mga salitang ito!
sapagkat makikipagtipan ako sa iyo at sa Isra'l ayon sa mga salitang ito.4
(ELodo .:-&"$ >aniyan nagsimula ang panahon ng pagsulat sa (ibliya! noong
1=1. (.@.E. Nang sumunod na 1!;16 taon! si 0'ho1a ay 3nagsalita sa
maraming pagkakataon at sa maraming paraan4 sa mga :6 tao na sumulat
noon ng (ibliya. ('br'o 1-1$ %a loob ng panahong iyon! ang mga d'botong
tagakopya ay buong)ingat na gumawa ng 'ksaktong mga kopya upang
mapangalagaan ang Kasulatan.+E?ra "-;E Awit :=-1.
;
Talaga ngang pinagpala tayo ni 0'ho1a sa pamamagitan ng
pakikipagtalastasan sa atin sa sulat. Nakatanggap ka na ba ng isang liham na
napakahalaga sa iyo+marahil dahil sa itoy nagbibigay ng kinakailangang
kaaliwan+anupat itinago mo ito at paulit)ulit na binabasa8 >ayundin ang
3liham4 ni 0'ho1a sa atin. *alibhasay ipinasulat ni 0'ho1a ang kaniyang mga
salita! nababasa natin ang mga ito nang r'gular at nabubulay)bulay ang mga
sinasabi nito. (Awit 1-&$ Natatanggap natin ang 3kaaliwan mula sa Kasulatan4
kailanmat kailanganin natin ito.+5oma 1=-:.
Bakit Kaya "ga Tao ang Tagasulat$
"
/ahil sa kaniyang karunungan! gumamit si 0'ho1a ng mga tao upang isulat
ang kaniyang %alita. Isaalang)alang ito- Kung ang ginamit ni 0'ho1a ay mga
angh'l upang isulat ang (ibliya! magkakaroon kaya ito ng katulad na pang)
akit8 Totoo ngat mailalarawan ng mga angh'l si 0'ho1a mula sa kanilang
matayog na pangmalas! maipahahayag ang kanilang sariling d'bosyon sa
kaniya! at makapag)uulat sa tapat na mga taong lingkod ng /iyos. %ubalit
mauunawaan kaya natin ang pananaw ng mga sakdal na 'spiritung nilalang!
na ang kaalaman! karanasan! at kalakasan ay lubhang nakahihigit kaysa sa
ating taglay8+'br'o &-;! ".
#
%a kaniyang paggamit ng mga taong tagasulat! ibinigay ni 0'ho1a ang
talagang kailangan natin+isang ulat na 3kinasihan ng /iyos4 ngunit naroroon
pa rin ang katangian ng tao. (& Timot'o .-1;$ *aano kaya niya ito nagawa8 %a
maraming pagkakataon! lumilitaw na hinayaan niyang gamitin ng mga
tagasulat ang kanilang sariling kakayahan ng pag)iisip sa pagpili ng
3nakalulugod na mga salita at makasulat ng wastong mga salita ng
katotohanan.4 (EAl'siast's 1&-16! 11$ Ito ang dahilan ng pagkakaiba)iba ng
istilo ng (ibliyaE ang mga sulat ay nagpapamalas ng pinagmulan at
p'rsonalidad ng bawat sumulat.
*
>ayunman! ang mga taong ito ay 3nagsalita
mula sa /iyos habang ginagabayan sila ng banal na 'spiritu.4 (& *'dro 1-&1$
Kaya naman! ang produkto ay tunay na 3ang salita ng /iyos.4+1 T'saloniAa
&-1..
,
Ang paggamit ng mga taong tagasulat ay nagbibigay sa (ibliya ng
pambihirang puw'rsa at pang)akit. Ang mga tagasulat nitoy mga taong may
damdaming gaya ng sa atin. *alibhasay di)sakdal! silay napaharap sa mga
pagsubok at panggigipit na katulad ng sa atin. %a ilang pagkakataon!
kinasihan sila ng 'spiritu ni 0'ho1a upang isulat ang tungkol sa kanilang
sariling damdamin at mga pagpupunyagi. (& @orinto 1&-")16$ Kaya isinulat nila
ang mga salita sa unang panauhan! mga salitang hindi maipahahayag ng
sinumang angh'l.
16
alimbawa! isaalang)alang si aring /a1id ng Isra'l. 2atapos siyang
makagawa ng ilang malulubhang kasalanan! kumatha si /a1id ng isang awit
na dooy ibinulalas niya ang laman ng kaniyang puso! na nakikiusap na siyay
56
patawarin ng /iyos. %umulat siya- 3Dinisin mo ako mula sa aking kasalanan.
%apagkat alam ko ang aking mga pagsalansang! at ang aking kasalanan ay
laging nasa harap ko. Narito7 %a kamalian ay iniluwal ako na may mga kirot ng
panganganak! at sa kasalanan ay ipinaglihi ako ng aking ina. uwag mo akong
itaboy mula sa iyong harapanE at ang iyong banal na 'spiritu ay huwag mo
sanang alisin sa akin. Ang mga hain sa /iyos ay isang wasak na 'spirituE ang
pusong wasak at durog! < /iyos! ay hindi mo hahamakin.4 (Awit =1-&!
.! =! 11! 1"$ indi mo ba nadarama ang paghihirap ng sumulat8 %ino pa nga
ba bukod sa isang di)sakdal na tao ang makapagpapahayag ng gayong
taimtim na damdamin8
Bakit Isang Aklat Tungkol sa "ga Tao$
11
2ay isa pang bagay na nakaragdag sa pang)akit ng (ibliya. %a kalakhang
bahagi! itoy isang aklat tungkol sa mga tao+tunay na mga tao+yaong
naglilingkod sa /iyos at yaong hindi naglilingkod sa kaniya. Nababasa natin
ang kanilang mga karanasan! paghihirap! at kagalakan. Nakikita natin ang
kinalabasan ng kanilang ginawang pagpapasiya sa kanilang buhay. Ang
gayong mga ulat ay inilakip 3sa ating ikatututo.4 (5oma 1=-:$ %a pamamagitan
ng mga halimbawang ito sa tunay na buhay! nagtuturo si 0'ho1a sa mga
paraang tumatagos sa ating puso. Isaalang)alang ang ilang halimbawa.
1&
Ang (ibliya ay nagsasabi tungkol sa di)tapat! balakyot pa ngang mga tao at
kung ano ang sinapit nila. %a mga ulat na ito! ipinakikita ng kanilang mga gawa
ang di)kanais)nais na mga kalidad! anupat madali tuloy natin itong
nauunawaan. alimbawa! ano pa kayang utos laban sa di)katapatan ang higit
pang mabisa kaysa sa buhy na halimbawa ng kalidad na ito na taglay ni
0udas habang isinasagawa niya ang kaniyang maitim na balak laban kay
0'sus8 (2at'o &;-1:)1;! :;)=6E &"-.)16$ Ang mga ulat na gaya nito ay mas
mabisang tumitimo sa ating puso! anupat tinutulungan tayong makita at itakwil
ang nakasusuklam na pag)uugali.
1.
Inilalarawan din ng (ibliya ang maraming tapat na mga lingkod ng /iyos.
Nababasa natin ang hinggil sa kanilang d'bosyon at pagkamatapat. Nakikita
natin ang buhy na mga halimbawa ng mga katangiang kailangan nating
linangin upang mpalap9t sa /iyos. Kuning halimbawa ang pananampalataya.
(inibigyang)kahulugan ng (ibliya ang pananampalataya at sinasabi sa atin
kung gaano ito kahalaga sa pagpapalugod sa /iyos. ('br'o 11-1! ;$ %ubalit
ang (ibliya ay naglalaman din ng matitingkad na halimbawa ng pagsasagawa
ng pananampalataya. Isipin na lamang ang pananampalatayang ipinakita ni
Abraham nang tangkain niyang ihandog si IsaaA. (>'n'sis! kabanata
&&E 'br'o 11-1")1,$ %a pamamagitan ng mga ulat na ito! ang salitang
3pananampalataya4 ay nagpapahiwatig ng karagdagang kahulugan at nagiging
madaling maunawaan. Isang karunungan nga na hindi lamang tayo
pinapayuhan ni 0'ho1a na maglinang ng kanais)nais na mga katangian kundi
naglalaan din siya ng mga halimbawa ng mga ito sa tunay na buhay7
1:
Ang mga salaysay sa tunay na buhay na masusumpungan sa (ibliya ay
kadalasang nagtuturo sa atin ng isang bagay tungkol sa kung anong uri ng
p'rsona si 0'ho1a. Isaalang)alang ang nabasa natin tungkol sa isang babaing
nakita ni 0'sus sa t'mplo. abang nakaupong malapit sa mga kabang yaman!
si 0'sus ay nagmamasid habang ang mga tao ay naghuhulog ng kanilang mga
kontribusyon. 2araming mayayaman ang dumarating at nagbibigay 3mula sa
kanilang labis.4 %ubalit napatitig si 0'sus sa dukhang babaing balo. Ang
kaniyang kaloob ay 3dalawang maliit na barya na may napakaliit na
halaga.4
*
Iyon na lamang ang natitira niyang salapi. %i 0'sus! na ganap na
larawan ng pangmalas ni 0'ho1a sa mga bagay)bagay! ay nagsabi- 3Ang
dukhang babaing balo na ito ay naghulog ng higit kaysa sa lahat niyaong mga
naghuhulog ng salapi sa mga kabang)yaman.4 Ayon sa mga salitang iyon!
naghulog siya ng higit kaysa sa sama)samang inihulog ng lahat ng iba pa.+
2arAos 1&-:1)::E DuAas &1-1):E 0uan #-&#.
1=
indi ba makahulugan na sa lahat ng taong dumating sa t'mplo nang araw
na iyon! ang babaing balong ito pa ang napili at binanggit sa (ibliya8 %a
halimbawang ito! itinuturo sa atin ni 0'ho1a na siyay isang mapagpahalagang
/iyos. Nalulugod siyang tanggapin ang ating buong)kaluluwang mga kaloob!
gaano man kaliit ito kung ihahambing sa naibibigay ng iba. Tiyak ngang
nasumpungan ni 0'ho1a ang pinakamahusay na paraan upang maituro sa atin
ang nakapagpapasiglang katotohanang ito7
Kung Ano ang 9in8i Inilakip sa Bi&liya
1;
Kapag ikaw ay sumusulat ng liham sa isang minamahal! limitado lamang ang
iyong masasabi. Kaya naman ikaw ang nagpapasiya kung ano ang nais mong
isulat. >ayundin naman! pinili ni 0'ho1a na banggitin ang ilang indibiduwal at
mga pangyayari sa kaniyang %alita. %ubalit sa naglalarawang mga ulat! hindi
palaging nililiwanag ng (ibliya ang lahat ng d'taly'. (0uan &1-&=$ alimbawa!
nang sabihin ng (ibliya ang tungkol sa paghatol ng /iyos! maaaring hindi
masagot ng inilaang impormasyon ang lahat ng tanong natin. Ang karunungan
ni 0'ho1a ay nakikita kahit doon sa mga pinili niyang huwag ilakip sa kaniyang
%alita. *aano nagkagayon8
1"
Ang paraan ng pagkakasulat sa (ibliya ay nagsisilbing pagsubok sa kung
ano ang laman ng ating puso. Ang 'br'o :-1& ay nagsasabi- 3Ang salita Jo!
m'nsah'K ng /iyos ay buhy at may lakas at mas matalas kaysa sa anumang
tabak na may dalawang talim at tumatagos maging hanggang sa paghihiwalay
ng kaluluwa at 'spiritu . . . at may kakayahang umunawa ng mga kaisipan at
mga int'nsiyon ng puso.4 Ang m'nsah' ng (ibliya ay tumatagos nang malalim!
anupat isinisiwalat ang ating tunay na iniisip at mga hangarin. Ang mga
bumabasa nito na may pusong mapamintas ay madalas na natitisod sa mga
ulat na walang sapat na impormasyon upang masiyahan sila. (aka
kuw'stiyunin pa nga ng gayong mga tao kung si 0'ho1a ay talagang maibigin!
marunong! at makatuwiran.
1#
Kabaligtaran naman! kapag maingat nating pinag)aaralan ang (ibliya taglay
ang taimtim na puso! natututo tayo tungkol kay 0'ho1a mula sa kont'ksto na
dooy ipinakikilala siya sa (ibliya sa kabuuan nito. /ahil dito! hindi tayo
nababalisa kapag sa isang partikular na ulat ay may bumangong ilang tanong
at hindi natin makita ang kagyat na sagot. (ilang paghahalimbawa- Kapag
bumubuo tayo ng isang malaking puzzle, maaaring hindi muna natin makita
ang isang partikular na piraso o hindi natin makita kung paano iaakma ang
isang piraso. >ayunman! baka sapat na ang mga pirasong nabuo natin upang
mapag)unawa kung ano ang magiging hitsura nito kapag nakumpl'to na ang
larawan. %a katulad na paraan! kapag nag)aaral tayo ng (ibliya! unti)unti
57
nating natututuhan kung anong uri ng /iyos si 0'ho1a! at lumilitaw ang isang
tiyak na larawan. Kahit sa pasimulay hindi natin maunawaan ang isang ulat o
makita kung paano ito umaakma sa p'rsonalidad ng /iyos! labis)labis na ang
naituturo sa atin ng (ibliya tungkol kay 0'ho1a upang makita natin na walang)
pagsalang siyay isang maibigin! makatuwiran! at makatarungang /iyos.
1,
Kung gayon! upang maunawaan ang %alita ng /iyos! dapat natin itong
basahin at pag)aralan taglay ang taimtim na puso at buks na isip. indi bat
itoy katibayan ng dakilang karunungan ni 0'ho1a8 Ang matatalinong tao ay
nakasusulat ng mga aklat na 3marurunong at matatalino4 lamang ang
nakauunawa. %ubalit ang makagawa ng isang aklat na mauunawaan lamang
niyaong may tamang motibo ng puso+kailangan diyan ang karunungan ng
/iyos7+2at'o 11-&=.
Isang Aklat ng raktikal na Karunungan
&6
%a kaniyang %alita! sinasabi sa atin ni 0'ho1a ang pinakamahusay na paraan
ng pamumuhay. (ilang ating 2aylalang! mas alam niya kaysa sa atin ang mga
pangangailangan natin. At ang pangunahing mga pangangailangan ng tao+
pati na ang paghahangad na makasumpong ng pag)ibig! kaligayahan! at
matagumpay na pagsasamahan+ay gayon pa rin. Ang (ibliya ay naglalaman
ng saganang 3praktikal na karunungan4 na tutulong sa atin upang magkaroon
ng makabuluhang buhay. (Kawikaan &-"$ Ang bawat s'ksiyon ng pantulong na
ito sa pag)aaral ay naglalaman ng isang kabanata na nagpapakita kung paano
natin maikakapit ang matalinong payo ng (ibliya! subalit isasaalang)alang
natin dito ang isang halimbawa lamang.
&1
Napapansin mo ba na madalas na ang mga taong nagtatanim ng sama ng
loob at nagkikimkim ng matinding hinanakit ang siya mismong napipinsala sa
dakong huli8 Ang matinding hinanakit ay isang mabigat na pasaning dinadala
sa ating buhay. Kapag itoy kinikimkim natin! inaabala nito ang ating isip!
inaagaw ang ating kapayapaan! at pinipigil ang ating kagalakan. Ipinahihiwatig
ng mga pag)aaral sa siy'nsiya na ang pagtatanim ng galit ay makadaragdag
ng panganib na tayoy magkasakit sa puso at maraming iba pang nagtatagal
na karamdaman. 2atagal pa bago ang mga pag)aaral na ito sa siy'nsiya! ang
(ibliya ay matalinong nagsabi- 3Iwasan mo ang galit at iwanan mo ang
pagngangalit.4 (Awit ."-#$ %ubalit paano natin ito magagawa8
&&
Ibinibigay ng %alita ng /iyos ang matalinong payong ito- 3Ang kaunawaan ng
tao ay tunay na nagpapabagal ng kaniyang galit! at kagandahan sa ganang
kaniya na palampasin ang pagsalansang.4 (Kawikaan 1,-11$ Ang kaunawaan
ay ang kakayahang makita ang nasa ilalim at matanaw ang nasa likod ng mga
bagay na madaling makita. *inauunlad ng kaunawaan ang unawa! sapagkat
natutulungan tayo nito na mapag)unawa kung bakit gayon ang sinabi o iginawi
ng ibang tao. Ang pagsisikap na maunawaan ang kaniyang tunay na motibo!
damdamin! at kalagayan ay maaaring makatulong sa atin na alisin ang
n'gatibong pag)iisip at saloobin tungkol sa kaniya.
&.
Ang (ibliya ay naglalaman pa ng ganitong payo- 3*atuloy ninyong pagtiisan
ang isat isa at lubusang patawarin ang isat isa.4 (@olosas .-1.$ Ang
pananalitang 3patuloy ninyong pagtiisan ang isat isa4 ay nagpapahiwatig ng
pagiging matiisin sa iba! anupat hindi na lamang pinapansin ang mga ugaling
marahil ay kinaiinisan natin. Ang gayong pagtitimpi ay makatutulong sa atin
upang huwag magtanim ng sama ng loob hinggil sa maliliit na bagay. Ang
Bpagpapatawad ay nagpapahiwatig ng id'ya ng pagwawaksi ng hinanakit.
Alam ng ating marunong na /iyos na kailangang patawarin natin ang iba
kapag may mabuting dahilan para gawin iyon. indi lamang ito para sa
kanilang kapakinabangan kundi para rin sa ating sariling kapayapaan ng isip at
puso. (DuAas 1"-.! :$ Kaylalim nga ng karunungang nasusumpungan sa %alita
ng /iyos7
&:
/ahil sa kaniyang pag)ibig na walang hanggan! ninais ni 0'ho1a na
makipagtalastasan sa atin. *umili siya ng pinakamainam na paraan+isang
3liham4 na isinulat ng mga tao sa ilalim ng patnubay ng banal na 'spiritu.
(ilang r'sulta! ang sariling karunungan ni 0'ho1a ay nasusumpungan sa mga
pahina nito. Ang karunungang ito ay 3lubhang mapagkakatiwalaan.4 (Awit ,.-=$
abang iniaayon natin dito ang ating buhay at habang ibinabahagi natin ito sa
iba! tayoy likas na npapalap9t sa ating /iyos na marunong sa lahat. %a
susunod na kabanata! tatalakayin natin ang isa pang pambihirang halimbawa
ng napakalawak na karunungan ni 0'ho1a- ang kaniyang kakayahang hulaan
ang mangyayari sa hinaharap at tuparin ang kaniyang layunin.
%Mga Tala&a&a'
alimbawa! si /a1id! na isang pastol! ay gumamit ng mga halimbawang
kinuha sa buhay ng isang pastol. (Awit &.$ %i 2at'o! na naging maniningil ng
buwis! ay gumawa ng maraming pagtukoy sa mga num'ro at mga halaga ng
salapi. (2at'o 1"-&"E &;-1=E &"-.$ %i DuAas! na isang doktor! ay gumamit ng
mga salitang nagpapakita na siyay may karanasan sa m'disina.+DuAas
:-.#E 1:-&E 1;-&6.
(awat isa sa mga baryang ito ay isang l'pta! ang pinakamaliit na baryang
0udio na ginagamit noong panahong iyon. Ang dalawang l'pta ay katumbas ng
1S;: ng isang araw na sahod. Ang dalawang baryang ito ay kulang pa nga
para makabili ng isang maya! ang pinakamurang ibon na kinakain ng
mahihirap.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Ka2ikaan )/-(. Anong pagsisikap ang kailangan upang matamo ang
karunungang masusumpungan sa %alita ng /iyos8
Ka2ikaan )/-5()) %a anong mga paraan makikinabang tayo sa pamumuhay
ayon sa matalinong payo sa (ibliya8
Bo"a 0/-6()6 *aano inilalarawan ng talatang ito ang karunungan ng
paggamit sa mga tao upang isulat ang %alita ng /iyos8
- +orinto -5/.(-) Ano ang matututuhan natin mula sa mga babalang
halimbawa sa (ibliya na nagsasangkot sa Isra'l8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. Anong 3liham4 ang isinulat sa atin ni 0'ho1a! at bakit8
.. %a anong paraan ibinigay ni 0'ho1a ang Kautusan kay 2ois's8
:. Ipaliwanag kung bakit ang basta salita lamang ay isang di)maaasahang
paraan ng paghahatid ng mga kautusan ng /iyos.
58
=! ;. Ano ang itinagubilin ni 0'ho1a kay 2ois's na gawin sa Kaniyang mga
salita! at bakit isang pagpapala para sa atin na ang %alita ni 0'ho1a ay
nakasulat8
". *aano nakikita ang karunungan ni 0'ho1a sa kaniyang paggamit ng mga
taong tagasulat8
#. %a anong paraan hinayaan na gamitin ng mga tagasulat ng (ibliya ang
kanilang sariling kakayahan ng pag)iisip8 (Tingnan din ang talababa.$
,! 16. (akit ang paggamit sa mga taong tagasulat ay nakaragdag sa puw'rsa
at pang)akit ng (ibliya8
11. Anong uri ng mga halimbawa sa tunay na buhay ang inilakip sa (ibliya 3sa
ating ikatututo48
1&. Ang mga ulat sa (ibliya tungkol sa di)tapat na mga tao ay tumutulong sa
atin sa anong paraan8
1.. %a anong paraan tinutulungan tayo ng (ibliya na maunawaan ang kanais)
nais na mga katangian8
1:! 1=. Ano ang sinasabi sa atin ng (ibliya tungkol sa isang baba' na
dumating sa t'mplo! at ano ang natututuhan natin tungkol kay 0'ho1a mula sa
salaysay na ito8
1;! 1". *aano nakikita ang karunungan ni 0'ho1a kahit doon sa mga pinili
niyang huwag ilakip sa kaniyang %alita8
1#! 1,. (a$ (akit hindi tayo dapat na mabalisa kapag ang isang partikular na
ulat sa (ibliya ay nagbabangon ng mga tanong at hindi natin makita ang
kagyat na sagot8 (b$ Ano ang kailangan upang maunawaan ang %alita ng
/iyos! at paanong itoy katibayan ng dakilang karunungan ni 0'ho1a8
&6. (akit si 0'ho1a lamang ang makapagsasabi sa atin ng pinakamainam na
paraan ng pamumuhay! at ano ang nilalaman ng (ibliya na makatutulong sa
atin8
&1)&.. Anong matalinong payo ang makatutulong sa atin upang huwag
magkimkim ng galit at hinanakit8
&:. Ano ang nagiging r'sulta kapag iniaayon natin ang ating buhay sa
karunungan ng /iyos8
%#ara2an sa pahina -35'
3Ang lahat ng Kasulatan ay kinasihan ng /iyos4
59
KABANATA -4
3Karunungan ng Diyos sa Isang Sagra8
ong#ihi"
DII27 /ahil sa ang mga itoy nakaiintriga! nakaaakit! at nakalilito! karaniwan
nang nahihirapan ang mga tao na itago ang mga ito. >ayunman! ang (ibliya
ay nagsasabi- 3Ang kaluwalhatian ng /iyos ay ang paglilihim ng isang bagay.4
(Kawikaan &=-&$ <o! bilang %ob'ranong Tagapamahala at 2aylalang! may
karapatan si 0'ho1a na paglihiman ng ilang bagay ang sangkatauhan
hanggang sa dumating ang kaniyang itinakdang panahon para isiwalat ang
mga ito.
&
>ayunman! may isang nakaaakit at nakaiintrigang lihim na isiniwalat na ni
0'ho1a sa kaniyang %alita. Itoy tinatawag na Bsagradong lihim ng kalooban Jng
/iyosK. (EQ'so 1-,$ Ang pagkaalam ng tungkol dito ay hindi lamang basta para
masapatan ang iyong pag)uusisa. Ang pagkaalam sa lihim na ito ay
makaaakay tungo sa kaligtasan at makapagbibigay sa iyo ng ilang kaunawaan
tungkol sa di)maarok na karunungan ni 0'ho1a.
Baitang(Baitang na Isinisi2alat
.
Nang magkasala sina Adan at E1a! sa wariy nabigo na ang layunin ni 0'ho1a
na magkaroon ng isang paraiso sa lupa na tinatahanan ng sakdal na mga tao.
%ubalit agad na nilutas ng /iyos ang probl'ma. %inabi niya- 32aglalagay ako
ng alitan sa pagitan mo Jang s'rpiy'nt'K at ng baba' at sa pagitan ng iyong
binhi at ng kaniyang binhi. %iya ang susugat sa iyo sa ulo at ikaw ang susugat
sa kaniya sa sakong.4+>'n'sis .-1=.
:
Itoy isang palaisipan at mahiwagang pananalita. %ino ang babaing ito8 %ino
ang s'rpiy'nt'8 %ino ang 3binhi4 na susugat sa ulo ng s'rpiy'nt'8 Calang
nagawa sina Adan at E1a kundi ang manghula. >ayunpaman! ang mga salita
ng /iyos ay nagbibigay ng pag)asa sa sinumang magiging tapat na supling ng
di)tapat na mag)asawang iyon. 2agtatagumpay ang katuwiran. 2atutupad ang
layunin ni 0'ho1a. %ubalit paano8 A! iyan ay isang hiwaga7 Tinatawag iyan sa
(ibliya na 3karunungan ng /iyos sa isang sagradong lihim! ang nakatagong
karunungan.4+1 @orinto &-".
=
(ilang 3Tagapagsiwalat ng mga lihim!4 sa dakong huli ay isisiwalat ni 0'ho1a
ang kaugnay na mga d'taly' hinggil sa pagsasakatuparan ng lihim na ito.
(/ani'l &-&#$ %ubalit gagawin niya ito nang unti)unti at baitang)baitang. (ilang
paghahalimbawa! marahil ay iniisip natin kung paano sumasagot ang isang
mapagmahal na ama kapag ang kaniyang maliit na anak ay nagtatanong! 3Itay!
saan po ba ako galing84 Ang impormasyong ibibigay ng isang marunong na
ama ay yaon lamang mauunawaan ng maliit na batang iyon. abang lumalaki
ang bata! dinaragdagan ng ama ang sinasabi nito sa kaniya. %a katulad na
paraan! alam ni 0'ho1a kung handa na ang kaniyang bayan para sa mga
kapahayagan ng kaniyang kalooban at layunin.+Kawikaan :-1#E /ani'l 1&-:.
;
*aano ginawa ni 0'ho1a ang gayong mga kapahayagan8 >umamit siya ng
sunud)sunod na mga tipan! o kontrata! upang isiwalat ang maraming d'taly'.
2alamang! may pagkakataon na pumirma ka na rin sa isang uri ng kontrata+
marahil upang bumili ng bahay o umutang o magpautang ng p'ra. Ang gayong
kontrata ay nagbibigay ng isang l'gal na garantiya na tutuparin ang mga
napagkasunduan. %ubalit bakit pa kakailanganin ni 0'ho1a na gumawa ng
pormal na mga tipan! o kontrata! sa mga tao8 Tiyak na ang kaniyang salita ay
sapat nang garantiya sa kaniyang mga pangako. Totoo iyan! subalit! sa
maraming pagkakataon! may)kabaitang pinagtibay ng /iyos ang kaniyang
salita sa pamamagitan ng l'gal na mga kontrata. Ang matitibay na kasunduang
ito ay nagbibigay sa atin bilang di)sakdal na mga tao ng lalo pang matatag na
saligan para magtiwala sa mga pangako ni 0'ho1a.+'br'o ;-1;)1#.
Ang Tipan kay A&raha"
"
2ahigit na dalawang libong taon matapos na palayasin ang tao mula sa
*araiso! sinabi ni 0'ho1a sa kaniyang tapat na lingkod na si Abraham- 3Tiyak
na pararamihin ko ang iyong binhi tulad ng mga bituin sa langit . . . at sa
pamamagitan ng iyong binhi ay tiyak na pagpapalain ng lahat ng bansa sa
lupa ang kanilang sarili dahil pinakinggan mo ang aking tinig.4 (>'n'sis &&-1"!
1#$ igit pa ito sa isang pangakoE binalangkas ito ni 0'ho1a sa anyo ng isang
tipang batas at sinuhayan ito ng kaniyang di)nasisirang sumpa. (>'n'sis
1"-1! &E 'br'o ;-1.)1=$ Tunay ngang kahanga)hanga na ang %ob'ranong
*anginoon pa ang aktuwal na nakipagkontrata na pagpapalain ang
sangkatauhan7
#
Isiniwalat ng Abrahamikong tipan na ang ipinangakong (inhi ay darating
bilang isang tao! yamang siyay magiging inapo ni Abraham. %ubalit sino kaya
siya8 %a kalaunan! isiniwalat ni 0'ho1a na sa mga anak ni Abraham! si IsaaA
ang magiging ninuno ng (inhi. %a dalawang anak ni IsaaA! si 0aAob ang pinili.
(>'n'sis &1-1&E &#-1.! 1:$ *agkaraan! binigkas ni 0aAob ang makahulang
pananalitang ito sa isa sa kaniyang 1& anak- 3Ang s'tro ay hindi lilihis mula
kay 0uda! ni ang baston ng kumandant' mula sa pagitan ng kaniyang mga
paa! hanggang sa dumating ang %hilo J3%iya na Nagmamay)ari Niyaon4KE at sa
kaniya mauukol ang pagkamasunurin ng mga bayan.4 (>'n'sis :,-16$ Noon
nakilala na ang (inhi pala ay magiging hari! isa na nagmula kay 0uda7
Ang Tipan sa Israel
,
Noong 1=1. (.@.E.! si 0'ho1a ay gumawa ng isang kaayusan na naghanda
ng daan para sa higit pang mga kapahayagan tungkol sa sagradong lihim.
Nakipagtipan siya sa mga inapo ni Abraham! ang bansang Isra'l. (agaman
wala na itong bisa sa ngayon! ang tipang ito ng Kautusang 2osaiko ay naging
isang mahalagang bahagi sa layunin ni 0'ho1a na pangyarihin ang pagdating
ng ipinangakong (inhi. *aano8 Isaalang)alang ang tatlong paraan. Fna! ang
Kautusan ay gaya ng isang pananggalang na pad'r noon. (EQ'so &-1:$ Ang
matuwid na mga batas nito ay gumanap bilang isang halang sa pagitan ng
0udio at ng >'ntil. %a gayon ay nakatulong ang Kautusan upang maingatan
ang angkan ng ipinangakong (inhi. *angunahin nang dahil sa gayong
prot'ksiyon! ang bansa ay umiiral pa rin nang dumating ang itinakdang
panahon ng /iyos upang isilang ang 2'siyas sa tribo ni 0uda.
16
Ikalawa! lubusang ipinakita ng Kautusan na kailangan ng sangkatauhan ang
isang pantubos. (ilang isang sakdal na Kautusan! inilantad nito ang kawalan
ng kakayahan ng makasalanang mga tao na lubusang manghawakan dito. %a
gayon ay naging dahilan ito 3upang mahayag ang mga pagsalansang!
60
hanggang sa dumating ang binhi na siyang pinangakuan.4 (>alaAia .-1,$ %a
pamamagitan ng inihahaing mga hayop! ang Kautusan ay naghandog ng
pansamantalang pagbabayad)sala sa mga kasalanan. %ubalit yamang! gaya
ng isinulat ni *ablo! 3ang dugo ng mga toro at ng mga kambing ay hindi
maaaring mag)alis ng mga kasalanan!4 ang mga haing ito ay naging larawan
lamang ng haing pantubos ni Kristo. ('br'o 16-1):$ Kung gayon! para sa mga
tapat na 0udio! ang tipang iyon ay naging isang Btagapagturo na umaakay
tungo kay Kristo.+>alaAia .-&:.
11
Ikatlo! ang tipang iyan ay nag)alok ng isang maluwalhating pag)asa sa
bansang Isra'l. %inabi sa kanila ni 0'ho1a na kung silay magiging tapat sa
tipan! silay magiging Bisang kaharian ng mga sas'rdot' at isang banal na
bansa. (ELodo 1,-=! ;$ Ang likas na Isra'l nga nang maglaon ang naging
unang mga miy'mbro ng makalangit na kaharian ng mga sas'rdot'.
>ayunman! sa kabuuan! ang Isra'l ay naghimagsik laban sa tipang Kautusan!
tinanggihan ang 2'siyanikong (inhi! at nabigo sa pag)asang iyan.
Kung gayon! sino kaya ang kukumpl'to ng kaharian ng mga sas'rdot'8 At
paano kaya magkakaroon ng kaugnayan ang pinagpalang bansang iyan sa
ipinangakong (inhi8 Ang mga asp'ktong iyan ng sagradong lihim ay isisiwalat
sa itinakdang panahon ng /iyos.
Ang Davi8ikong Tipan sa Kaharian
1&
Noong ika)11 siglo (.@.E.! higit pang niliwanag ni 0'ho1a ang tungkol sa
sagradong lihim nang gumawa siya ng isa pang tipan. Nangako siya sa tapat
na si aring /a1id- 3Ibabangon ko nga ang iyong binhi na kasunod mo! . . . at
itatatag ko nga nang matibay ang kaniyang kaharian. . . . Itatatag ko nga nang
matibay ang trono ng kaniyang kaharian hanggang sa panahong walang
takda.4 (& %amu'l "-1&! 1.E Awit #,-.$ Ang angkan ng ipinangakong (inhi ay
naging limitado na lamang ngayon sa sambahayan ni /a1id. %ubalit
magagawa kaya ng isang karaniwang tao na mamahala 3hanggang sa
panahong walang takda48 (Awit #,-&6! &,! .:).;$ At magagawa kaya ng isang
taong hari na iligtas ang sangkatauhan mula sa kasalanan at kamatayan8
1.
%a ilalim ng pagkasi! sumulat si /a1id- 3Ang sinabi ni 0'ho1a sa aking
*anginoon ay- BFmupo ka sa aking kanan hanggang sa ilagay ko ang iyong
mga kaaway bilang tuntungan ng iyong mga paa. %i 0'ho1a ay sumumpa (at
hindi siya magsisisi$- BIkaw ay isang sas'rdot' hanggang sa panahong walang
takda ayon sa paraang gaya ng kay 2'lTuis'd'A7 4 (Awit 116-1! :$ Ang mga
salita ni /a1id ay tuwirang kumapit sa ipinangakong (inhi! o 2'siyas. (>awa
&-.=! .;$ Ang aring ito ay mamamahala! hindi mula sa 0'rusal'm! kundi mula
sa langit sa 3kanan4 ni 0'ho1a. 2agbibigay iyan sa kaniya ng awtoridad hindi
lamang sa buong lupain ng Isra'l kundi sa buong lupa. (Awit &-;)#$ 2ayroon
pang isang bagay na isiniwalat dito. *ansinin na bumigkas si 0'ho1a ng isang
taimtim na sumpa na ang 2'siyas ay magiging 3isang sas'rdot' . . . ayon sa
paraang gaya ng kay 2'lTuis'd'A.4 Tulad ni 2'lTuis'd'A! na naglingkod
bilang haring)sas'rdot' noong kapanahunan ni Abraham! ang darating na
(inhi ay tatanggap ng tuwirang atas mula sa /iyos upang maglingkod bilang
ari at %as'rdot'7+>'n'sis 1:-1")&6.
1:
%a nagdaang mga taon! ginamit ni 0'ho1a ang kaniyang mga prop'ta upang
gumawa ng higit pang mga kapahayagan tungkol sa kaniyang sagradong lihim.
alimbawa! isiniwalat ni Isaias na ang (inhi ay mamamatay sa isang
mapagsakripisyong kamatayan. (Isaias =.-.)1&$ Inihula naman ni 2ikas ang
lugar ng kapanganakan ng 2'siyas. (2ikas =-&$ Inihula pa nga ni /ani'l ang
'ksaktong panahon ng paglitaw at kamatayan ng (inhi.+/ani'l ,-&:)&".
Isini2alat ang Sagra8ong #ihi"A
1=
Nanatiling isang hiwaga kung paano matutupad ang mga hulang ito
hanggang sa aktuwal na lumitaw ang (inhi. Ang >alaAia :-: ay nagsasabi-
3Nang dumating na ang hustong hangganan ng panahon! isinugo ng /iyos ang
kaniyang Anak! na isinilang ng isang baba'.4 Noong taPng & (.@.E.! isang
angh'l ang nagsabi sa isang birh'ng 0udio na nagngangalang 2aria- 3Narito7
ikaw ay maglilihi sa iyong bahay)bata at magsisilang ng isang anak na lalaki!
at tatawagin mong 0'sus ang pangalan nito. Ang isang ito ay magiging dakila
at tatawaging Anak ng Kataas)taasanE at ibibigay sa kaniya ng /iyos na
0'ho1a ang trono ni /a1id na kaniyang ama . . . Ang banal na 'spiritu ay
darating sa iyo! at ang kapangyarihan ng Kataas)taasan ay lililim sa iyo. %a
dahilan ding iyan kung kaya ang ipanganganak ay tatawaging banal! Anak ng
/iyos.4+DuAas 1-.1! .&! .=.
1;
Nang maglaon! inilipat ni 0'ho1a ang buhay ng kaniyang Anak mula sa langit
tungo sa sinapupunan ni 2aria! kung kaya siyay isinilang ng isang baba'. %i
2aria ay isang di)sakdal na baba'. >ayunman! hindi nagmana si 0'sus ng di)
kasakdalan mula sa kaniya! sapagkat siyay 3Anak ng /iyos.4 Kasabay nito!
ang mga taong magulang ni 0'sus! bilang mga inapo ni /a1id! ay naglaan sa
Kaniya ng kapuwa likas at l'gal na mga karapatan ng isang tagapagmana ni
/a1id. (>awa 1.-&&! &.$ Nang bautismuhan si 0'sus noong &, @.E.! pinahiran
siya ni 0'ho1a ng banal na 'spiritu at sinabi- 3Ito ang aking Anak! ang
minamahal.4 (2at'o .-1;! 1"$ %a wakas! dumating na rin ang (inhi7 (>alaAia
.-1;$ *anahon na upang isiwalat ang higit pa tungkol sa sagradong lihim.+
& Timot'o 1-16.
1"
%a panahon ng kaniyang minist'ryo! ipinakilala ni 0'sus ang s'rpiy'nt'
sa >'n'sis .-1= bilang si %atanas at ang binhi ng s'rpiy'nt' bilang mga
kampon ni %atanas. (2at'o &.-..E 0uan #-::$ Nang maglaon! isiniwalat kung
paanong ang lahat ng mga ito ay dudurugin magpakailanman. (ApoAalipsis
&6-1).! 16! 1=$ At ang baba' ay nakilala bilang 3ang 0'rusal'm sa itaas!4 ang
makalangit at tulad)asawang organisasyon ni 0'ho1a ng 'spiritung mga
nilalang.
*
+>alaAia :-&;E ApoAalipsis 1&-1);.
Ang Bagong Tipan
1#
2arahil ang pinakamatinding kapahayagan sa lahat ay naganap noong
gabing bago mamatay si 0'sus nang sabihin niya sa kaniyang tapat na mga
alagad ang tungkol sa 3bagong tipan.4 (DuAas &&-&6$ >aya ng hinalinhan nito!
ang tipan ng Kautusang 2osaiko! ang bagong tipang ito ay magluluwal ng
3isang kaharian ng mga sas'rdot'.4 (ELodo 1,-;E 1 *'dro &-,$ >ayunman! ang
tipang ito ay magtatatag! hindi ng isang likas na bansa! kundi yaong
'spirituwal! ang 3Isra'l ng /iyos!4 na binubuo lamang ng tapat na pinahirang
mga tagasunod ni Kristo. (>alaAia ;-1;$ Ang mga kabilang na ito sa bagong
tipan ay makakasama ni 0'sus sa pagpapala sa lahi ng tao7
1,
Ngunit bakit kaya nagtatagumpay ang bagong tipan sa pagluluwal ng 3isang
kaharian ng mga sas'rdot'4 upang pagpalain ang sangkatauhan8 %apagkat
61
sa halip na hatulan ang mga alagad ni Kristo bilang mga makasalanan!
naglaan ito ng pagpapatawad sa kanilang mga kasalanan sa pamamagitan ng
kaniyang hain. (0'r'mias .1-.1).:$ Kapag tumanggap na sila ng isang malinis
na katayuan sa harap ni 0'ho1a! inaampon niya sila tungo sa kaniyang
makalangit na pamilya at pinapahiran sila ng banal na 'spiritu. (5oma #-1=)
1"E & @orinto 1-&1$ %a gayon ay nararanasan nila ang 3isang bagong pagsilang
tungo sa isang buhy na pag)asa . . . JnaK nakataan sa langit.4 (1 *'dro 1-.! :$
Iamang ang gayong mataas na kalagayan ay lubusang bago sa mga tao! ang
inianak)sa)'spiritung pinahirang mga Kristiyano ay tinatawag na 3isang bagong
nilalang.4 (& @orinto =-1"$ Isinisiwalat ng (ibliya na 1::!666 ang sa dakong huli
ay makikibahagi sa pamamahala mula sa langit sa tinubos na sangkatauhan.
+ApoAalipsis =-,! 16E 1:-1):.
&6
(ilang kasama ni 0'sus! ang mga pinahirang ito ay nagiging 3binhi ni
Abraham.4
*
(>alaAia .-&,$ Ang unang pinili ay mga likas na 0udio. %ubalit
noong .; @.E.! isiniwalat ang isa pang asp'kto ng sagradong lihim- Ang mga
>'ntil! o mga di)0udio! ay makikibahagi rin sa makalangit na pag)asa. (5oma
,-;)#E 11-&=! &;E EQ'so .-=! ;$ Ang mga pinahirang Kristiyano ba lamang ang
magtatamasa ng mga pagpapalang ipinangako kay Abraham8 indi! sapagkat
sa hain ni 0'sus ay makikinabang ang buong sanlibutan. (1 0uan &-&$ Nang
maglaon! isiniwalat ni 0'ho1a na isang di)mabilang na 3malaking pulutong4 ang
makaliligtas sa wakas ng sist'ma ng mga bagay ni %atanas. (ApoAalipsis
"-,! 1:$ *agkarami)rami pa ang bubuhaying)muli taglay ang pag)asang
mabuhay magpakailanman sa *araiso7+DuAas &.-:.E 0uan =-&#!
&,E ApoAalipsis &6-11)1=E &1-.! :.
Ang Karunungan ng Diyos at ang Sagra8ong #ihi"
&1
Ang sagradong lihim ay isang kagila)gilalas na pagtatanghal ng 3malawak na
pagkakasari)sari ng karunungan ng /iyos.4 (EQ'so .-#)16$ Kaylalim ng
karunungang itinanghal ni 0'ho1a sa pagbalangkas ng lihim na ito at sa
pagsisiwalat nito nang unti)unti7 (uong)karunungan niyang isinaalang)alang
ang mga limitasyon ng mga tao! anupat hinahayaan silang magpamalas ng
tunay na kalagayan ng kanilang puso.+Awit 16.-1:.
&&
Ipinakita rin ni 0'ho1a ang walang)kapantay na karunungan sa kaniyang
pagpili kay 0'sus bilang ari. Ang Anak ni 0'ho1a ay higit na
mapagkakatiwalaan kaysa sa sinumang nilalang sa unib'rso. %a pamumuhay
bilang isang tao na may dugo at laman! naranasan ni 0'sus ang maraming uri
ng kagipitan. Dubusan niyang nauunawaan ang mga probl'ma ng tao. ('br'o
=-"),$ At kumusta naman ang mga kasamang tagapamahala ni 0'sus8 %a
nagdaang mga siglo! kapuwa ang mga lalaki at mga baba'+na pinili mula sa
lahat ng lahi! wika! at pinagmulan+ay pinahiran. Talagang walang probl'ma
ang hindi naharap at napagtagumpayan ng mga indibiduwal na kabilang sa
kanila. (EQ'so :-&&)&:$ Tunay ngang ang pamumuhay sa ilalim ng
pamamahala ng maawaing mga haring)sas'rdot'ng ito ay isang kaluguran7
&.
%umulat si apostol *ablo- BAng sagradong lihim na itinago mula sa nakalipas
na mga sist'ma ng mga bagay at mula sa nakaraang mga salinlahi . . . ay
ginawa nang hayag sa kaniyang mga banal. (@olosas 1-&;$ <o! marami nang
bagay ang naunawaan ng pinahirang mga banal ni 0'ho1a tungkol sa
sagradong lihim! at naibahagi na nila ang kaalamang iyan sa milyun)milyon.
Kaylaking pribil'hiyo nga ang taglay nating lahat7 3Ipinaalam Jni 0'ho1aK sa atin
ang sagradong lihim ng kaniyang kalooban.4 (EQ'so 1-,$ Ibahagi natin ang
kahanga)hangang lihim na ito sa iba! anupat tinutulungan silang suriin din ang
di)maarok na karunungan ng /iyos na 0'ho1a7
%Mga Tala&a&a'
3Ang sagradong lihim ng makadiyos na d'bosyon4 ay isiniwalat din kay 0'sus.
(1 Timot'o .-1;$ Napakatagal ding naging isang lihim! isang hiwaga! kung may
sinuman nga na makapagpapanatili ng sakdal na katapatan kay 0'ho1a. %i
0'sus ang naging kasagutan. Nanatili siyang tapat sa ilalim ng lahat ng
pagsubok na ipinaranas ni %atanas sa kaniya.+2at'o :-1)11E &"-&;)=6.
%i 0'sus ay 3nakipagtipan JdinK . . . ukol sa isang kaharian4 sa grupo ring iyon.
(DuAas &&-&,! .6$ %a diwa! kinontrata ni 0'sus ang 3munting kawan4 na ito
para mamahalang kasama niya sa langit bilang pangalawahing bahagi ng binhi
ni Abraham.+DuAas 1&-.&.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Juan -./0(-) *aano tinularan ni 0'sus ang paraan ng kaniyang Ama tungkol
sa unti)unting pagsisiwalat ng katotohanan8
- +orinto )/.(-. (akit marami ang hindi makaunawa sa sagradong mga lihim
ni 0'ho1a! at paano natin mauunawaan ang mga lihim na ito8
<Ieso 1/-5 Anong pribil'hiyo ang taglay ng mga Kristiyano sa ngayon may
kaugnayan sa sagradong lihim ng /iyos8
9e&reo --/3(-5 *aano napalakas ng sagradong lihim ang pananampalataya
ng mga tao ng sinaunang panahon! bagaman ang mga d'taly' nito ay hindi pa
nauunawaan noon8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. Anong 3sagradong lihim4 ang dapat makatawag ng ating int'r's! at bakit8
.! :. *aano nagbibigay ng pag)asa ang hula na nakaulat sa >'n'sis .-1=! at
anong hiwaga! o 3sagradong lihim!4 ang saklaw nito8
=. Ipaghalimbawa kung bakit baitang)baitang ang pagsisiwalat ni 0'ho1a sa
kaniyang lihim.
;. (a$ *ara sa anong layunin ang isang tipan! o kontrata8 (b$ (akit kahanga)
hanga na si 0'ho1a pa ang magsisimula ng pakikipagtipan sa mga tao8
"! #. (a$ Anong tipan ang ginawa ni 0'ho1a kay Abraham! na nagbibigay ng
anong liwanag tungkol sa sagradong lihim8 (b$ *aano baitang)baitang na
nilinaw ni 0'ho1a ang hanay ng angkan ng ipinangakong (inhi8
,! 16. (a$ Anong tipan ang ginawa ni 0'ho1a sa bansang Isra'l! at anong
prot'ksiyon ang inilaan ng tipang iyon8 (b$ *aano ipinakita ng Kautusan na
kailangan ng sangkatauhan ang isang pantubos8
11. Anong maluwalhating pag)asa ang ibinigay ng tipang Kautusan sa Isra'l!
subalit bakit nabigo ang bansang iyon sa kabuuan8
1&. Anong tipan ang ginawa ni 0'ho1a kay /a1id! at ano ang niliwanag nito
tungkol sa sagradong lihim ng /iyos8
62
1.! 1:. (a$ Ayon sa Awit 116! anong pangako ang ibinigay ni 0'ho1a sa
kaniyang pinahirang ari8 (b$ Ano pang mga kapahayagan hinggil sa darating
na (inhi ang ginawa sa pamamagitan ng mga prop'ta ni 0'ho1a8
1=! 1;. (a$ *aanong ang Anak ni 0'ho1a ay 3isinilang ng isang baba'48 (b$ Ano
ang minana ni 0'sus sa kaniyang mga taong magulang! at kailan siya
dumating bilang ang ipinangakong (inhi8
1". *aano niliwanag ang kahulugan ng >'n'sis .-1=8
1#. Ano ang layunin ng 3bagong tipan48
1,. (a$ (akit nagtatagumpay ang bagong tipan sa pagluluwal ng 3isang
kaharian ng mga sas'rdot'48 (b$ (akit ang pinahirang mga Kristiyano ay
tinatawag na 3isang bagong nilalang!4 at ilan ang maglilingkod sa mga langit
kasama ni Kristo8
&6. (a$ Anong pagsisiwalat tungkol sa sagradong lihim ang ginawa noong
.; @.E.8 (b$ %ino ang magtatamasa ng mga pagpapalang ipinangako kay
Abraham8
&1! &&. %a anong mga paraan itinatanghal ng sagradong lihim ni 0'ho1a ang
kaniyang karunungan8
&.. Anong pribil'hiyo ang taglay ng mga Kristiyano may kaugnayan sa
sagradong lihim ni 0'ho1a8
%#ara2an sa pahina -45'
63
KABANATA )5
Marunong sa uso7Ngunit Mapagpa
ku"&a&a
NAI% ng isang ama na ipaalam ang isang mahalagang l'ksiyon sa kaniyang
maliit na anak. >ustung)gusto niyang maabot ang puso nito. Ano kayang
paraan ang gagamitin niya8 %iya kayay may)pagbabantang tatayo sa harap
ng bata at gagamit ng masasakit na salita8 < siya kaya ay yuyukong kapantay
ng bata at magsasalita sa mahinahon at mapang)akit na paraan8 Tiyak na
pipiliin ng isang marunong at mapagpakumbabang ama ang mahinahong
paraan.
&
Anong uri ng Ama si 0'ho1a+palalo o mapagpakumbaba! malupit o
mahinahon8 %i 0'ho1a ang nakaaalam ng lahat at marunong sa lahat.
>ayunman! napapansin mo ba na ang kaalaman at katalinuhan ay hindi
palaging nagpapangyari sa mga tao na maging mapagpakumbaba8 >aya ng
sabi sa (ibliya! 3ang kaalaman ay nakapagpapalalo.4 (1 @orinto .-1,E #-1$
%ubalit si 0'ho1a! bagaman 3marunong sa puso!4 ay mapagpakumbaba rin.
(0ob ,-:$ indi naman dahil sa mababa ang posisyon niya sa anumang paraan
o kayay kulang siya sa karingalan! kundi dahil sa wala sa kaniya ang
kapalaluan. (akit nagkagayon8
.
%i 0'ho1a ay banal. Kaya ang kapalaluan! isang kalidad na nagpaparungis!
ay wala sa kaniya. (2arAos "-&6)&&$ Isa pa! pansinin ang sinabi ni prop'ta
0'r'mias kay 0'ho1a- 3Calang pagsalang maaalaala ng iyong kaluluwa Jni
0'ho1a mismo K at yuyuko sa ibabaw ko.4
*
(*anaghoy .-&6$ Akalain mo7 %i
0'ho1a! ang %ob'ranong *anginoon ng unib'rso! ay handang Byumuko! o
magpakababa na kapantay ni 0'r'mias! upang bigyang)pabor ang di)sakdal
na taong iyan. (Awit 11.-"$ <o! si 0'ho1a ay mapagpakumbaba. %ubalit ano ba
ang nasasangkot sa makadiyos na pagpapakumbaba8 *aano ito nauugnay sa
karunungan8 At bakit ito mahalaga sa atin8
Kung aano Napatunayang Mapagpaku"&a&a si Jehova
:
Ang kapakumbabaan ay kababaan ng pag)iisip! hindi arogant' at hindi
mapagmapuri. (ilang panloob na katangian ng puso! ang kapakumbabaan ay
nakikita sa mga pag)uugaling gaya ng kahinahunan! pagtitiis! at
pagkamakatuwiran. (>alaAia =-&&! &.$ >ayunman! hindi dapat ipagkamali
kailanman ang makadiyos na mga katangiang ito sa kahinaan o karuwagan.
%alungat ang mga ito sa matuwid na galit ni 0'ho1a o sa kaniyang paggamit
ng kapangyarihang pumuksa. %a halip! sa pamamagitan ng kaniyang
kapakumbabaan at kahinahunan! itinatanghal ni 0'ho1a ang kaniyang dakilang
lakas! ang kaniyang kakayahang magpigil ng sarili sa ganap na paraan. (Isaias
:&-1:$ *aano nauugnay ang kapakumbabaan sa karunungan8 Isang
r'p'r'nsiyang akda tungkol sa (ibliya ang nagsasabi- 3Ang kapakumbabaan
sa wakas ay binigyang)kahulugan . . . may kinalaman sa pagiging di)makasarili
at na itoy isang mahalagang ugat ng lahat ng karunungan.4 Kung gayon! hindi
magkakaroon ng tunay na karunungan kung walang kapakumbabaan. *aano
tayo nakikinabang sa kapakumbabaan ni 0'ho1a8
=
Fmawit si aring /a1id kay 0'ho1a- 3Ibibigay mo sa akin ang iyong kalasag
ng kaligtasan! at aalalayan ako ng iyong kanang kamay! at padadakilain ako
ng iyong kapakumbabaan.4 (Awit 1#-.=$ %a diwa! si 0'ho1a ay nagpakababa
upang makitungo lamang sa di)sakdal na taong ito! anupat
ipinagsasanggalang at inaalalayan siya araw)araw. Napagtanto ni /a1id na
upang siyay makaligtas+at sa dakong huli ay makamit pa nga ang isang
antas ng kadakilaan bilang isang hari+itoy dahil lamang sa handa si 0'ho1a
na ibaba ang Kaniyang sarili sa paraang ito. %ino nga ba sa atin ang
magkakaroon ng anumang pag)asa ng kaligtasan kung si 0'ho1a ay hindi
mapagpakumbaba! anupat handang ibaba ang sarili upang makitungo sa atin
bilang isang mahinahon at maibiging Ama8
;
2ahalagang pansinin na may pagkakaiba ang kapakumbabaan at ang
kahinhinan. Ang kahinhinan ay isang napakagandang katangiang dapat
linangin ng tapat na mga tao. >aya ng kapakumbabaan! itoy kaugnay ng
karunungan. alimbawa! ang Kawikaan 11-& ay nagsasabi- 3Ang karunungan
ay nasa mga mahinhin.4 >ayunman! hindi sinasabi kailanman sa (ibliya na si
0'ho1a ay mahinhin. (akit hindi8 Ang kahinhinan! gaya ng pagkakagamit sa
Kasulatan! ay nagpapahiwatig ng isang angkop na kabatiran ng sariling mga
limitasyon ng isa. Ang 2akapangyarihan)sa)lahat ay walang mga limitasyon
maliban sa mga bagay na inilapat niya sa kaniyang sarili dahil sa kaniyang
sariling matuwid na mga pamantayan. (2arAos 16-&"E Tito 1-&$ Isa pa! bilang
ang Kataas)taasan! walang sinumang nakasasakop sa kaniya. Kaya ang
katangian ng kahinhinan ay talagang hindi kumakapit kay 0'ho1a.
"
>ayunman! si 0'ho1a ay mapagpakumbaba at mahinahon. Itinuturo niya sa
kaniyang mga lingkod na kailangan sa tunay na karunungan ang kahinahunan.
(inabanggit sa kaniyang %alita ang tungkol sa 3kahinahunan na nauukol sa
karunungan.4
*
(%antiago .-1.$ Isaalang)alang ang halimbawa ni 0'ho1a sa
bagay na ito.
Si Jehova ay Mapagpaku"&a&ang Nag(aatas at Nakikinig
#
2ay nakapagpapasiglang patunay ng kapakumbabaan ni 0'ho1a sa kaniyang
pagiging handang mag)atas ng pananagutan at makinig. Ang ginagawa niyang
ito ay talagang nakagugulatE si 0'ho1a ay hindi nangangailangan ng tulong o
payo. (Isaias :6-1.! 1:E 5oma 11-.:! .=$ >ayunman! paulit)ulit na ipinakikita
sa atin ng (ibliya na si 0'ho1a ay nagpakababa sa ganitong mga paraan.
,
alimbawa! isaalang)alang ang isang pambihirang pangyayari sa buhay ni
Abraham. %i Abraham ay nagkaroon ng tatlong panauhin! na ang isa sa kanila
ay tinawag niyang 30'ho1a.4 Ang mga panauhin ay aktuwal na mga angh'l!
subalit ang isa sa kanila ay dumating sa pangalan ni 0'ho1a at kumilos ukol sa
Kaniyang pangalan. Nang ang angh'l na iyan ay magsalita at kumilos! sa diwa
ay parang si 0'ho1a ang nagsasalita at kumikilos. %a pamamaraang ito! sinabi
ni 0'ho1a kay Abraham na %iyay nakarinig ng isang malakas na 3sigaw ng
pagdaing tungkol sa %odoma at >omorra.4 %i 0'ho1a ay nagsabi-
3/'t'rminado nga akong bumaba upang makita ko kung talagang gumagawi
sila ayon sa daing tungkol doon na dumating sa akin! at kung hindi ay
malalaman ko iyon.4 (>'n'sis 1#-.! &6! &1$ 2angyari pa! ang m'nsah' ni
0'ho1a ay hindi nangangahulugang p'rsonal na Bbababa ang
2akapangyarihan)sa)lahat. %a halip! muli siyang nagsugo ng mga angh'l
64
upang kumatawan sa kaniya. (>'n'sis 1,-1$ (akit8 indi ba 3malalaman4 ni
0'ho1a mismo na nakakakita)ng)lahat ang tunay na kalagayan ng r'hiyong
iyon8 Tiyak na malalaman iyon. %ubalit sa halip! mapagpakumbabang inatasan
ni 0'ho1a ang mga angh'l na iyon upang siyasatin ang kalagayan at upang
dalawin si Dot at ang kaniyang pamilya sa %odoma.
16
(ukod diyan! si 0'ho1a ay nakikinig. 2insan ay hinilingan niya ang kaniyang
mga angh'l na magmungkahi ng ibat ibang paraan kung paano ibabagsak
ang balakyot na si aring Ahab. indi naman kailangan ni 0'ho1a ang gayong
tulong. %ubalit tinanggap niya ang mungkahi ng isang angh'l at inatasan niya
itong isagawa iyon. (1 ari &&-1,)&&$ indi bat iyan ay isang
pagpapakumbaba8
11
anda pa nga si 0'ho1a na makinig sa di)sakdal na mga tao na nagnanais
magpahayag ng kanilang mga ikinababahala. alimbawa! nang unang sabihin
ni 0'ho1a kay Abraham ang Kaniyang balak na puksain ang %odoma at
>omorra! nagulumihanan ang tapat na taong iyan. 32alayong mangyari sa
iyo!4 sabi ni Abraham! anupat idinagdag- 3indi ba yaong tama ang gagawin ng
ukom ng buong lupa84 Itinanong niya kung patatawarin ni 0'ho1a ang mga
lunsod sakaling may masumpungang =6 matuwid na tao roon. Tiniyak ni
0'ho1a sa kaniya na patatawarin Niya. %ubalit muling nagtanong si Abraham!
na ibinababa ang bilang sa :=! pagkatapos ay :6! at patuloy. %a kabila ng
paniniyak ni 0'ho1a! nagpatuloy pa rin si Abraham hanggang sa bumaba sa
bilang na sampu. 2arahil ay hindi pa lubusang nauunawaan ni Abraham kung
gaano kalaki ang awa ni 0'ho1a. >ayunpaman! si 0'ho1a ay matiyaga at
mapagpakumbabang nagpahintulot sa kaniyang kaibigan at lingkod na si
Abraham na magpahayag ng kaniyang mga ikinababahala sa paraang iyon.+
>'n'sis 1#-&.)...
1&
Ilan kayang matatalino at 'dukadong tao ang matiyagang makikinig sa isang
taong napakababaw ng karunungan8
*
>ayon kadakila ang kapakumbabaan ng
ating /iyos. %a pag)uusap na iyon! nakita rin ni Abraham na si 0'ho1a ay
3mabagal sa pagkagalit.4 (ELodo .:-;$ 2arahil nang mapagtanto niyang wala
siyang karapatang kuw'stiyunin ang mga ginagawa ng Kataas)taasan!
dalawang ulit na nakiusap si Abraham- 3*akisuyo! huwag nawang mag)init sa
galit si 0'ho1a.4 (>'n'sis 1#-.6! .&$ 2angyari pa! hindi naman nagalit si
0'ho1a. Talagang taglay niya ang 3kahinahunan na nauukol sa karunungan.4
Si Jehova ay Makatu2iran
1.
Ang kapakumbabaan ni 0'ho1a ay nakikita sa isa pang
napakagandang katangian+ang pagkamakatuwiran. Nakalulungkot sabihin na
ang katangiang ito ay wala sa gitna ng di)sakdal na mga tao. %i 0'ho1a ay
hindi lamang handang makinig sa kaniyang matatalinong nilalang kundi handa
rin siyang magparaya kung hindi naman salungat sa matuwid na mga simulain.
>aya ng pagkagamit sa (ibliya! ang salitang 3makatuwiran4 ay lit'ral na
nangangahulugang 3mapagparaya.4 Ang katangiang ito ay isa ring tatak ng
makadiyos na karunungan. Ang %antiago .-1" ay nagsasabi- 3Ang karunungan
mula sa itaas ay . . . makatuwiran.4 %a anong diwa makatuwiran ang
marunong)sa)lahat na si 0'ho1a8 Fna sa lahat! siya ay madaling makibagay.
Alalahanin! ang mismong pangalan niya ay nagtuturo sa atin na pinangyayari
ni 0'ho1a ang sarili na magkagayon anuman ang kinakailangan upang
maisakatuparan ang kaniyang mga layunin. (ELodo .-1:$ indi bat iyan ay
nagpapahiwatig ng 'spiritu ng pakikibagay at pagkamakatuwiran8
1:
2ay isang kahanga)hangang talata sa (ibliya na tutulong sa atin upang
maunawaan ang tungkol sa pagiging madaling makibagay ni 0'ho1a. %i
prop'ta E?'ki'l ay binigyan ng isang pangitain tungkol sa makalangit na
organisasyon ni 0'ho1a ng 'spiritung mga nilalang. Nakita niya ang isang karo
na nakapanggigilalas ang laki! ang sariling 3sasakyan4 ni 0'ho1a na palaging
%iya ang kumokontrol. Ang kapansin)pansin sa lahat ay kung paano ito
umaandar. Ang mga higant'ng gulong ay may apat na gilid at pun ng mata
anupat nakikita ng mga ito ang lahat ng dako at agad na nakapag)iiba ng
dir'ksiyon! nang hindi humihinto o lumiliko. At ang dambuhalang karong ito ay
hindi na kailangang umusad)usad na parang isang napakabigat na sasakyang
gawa ng tao. Nakatatakbo ito na kasimbilis ng kidlat! na lumiliko pa nga sa
kaliwat kanan7 (E?'ki'l 1-1! 1:)&#$ <o! ang organisasyon ni 0'ho1a! gaya ng
kataas)taasang %ob'rano na kumokontrol dito! ay pinakamadaling makibagay
sa lahat! anupat alisto sa pabagu)bagong mga kalagayan at pangangailangan
na dapat nitong harapin.
1=
Ang tanging magagawa ng mga tao ay ang pagsikapang matularan ang
gayong sakdal na pakikibagay. >ayunman! ang mga tao at ang kanilang mga
organisasyon ay kadalasan nang mas mapagmatigas kaysa madaling
makibagay! mas walang katuwiran kaysa mapagparaya. (ilang
paghahalimbawa- Ang isang supertanker o pangkargadang tr'n ay maaaring
kagila)gilalas nga kung tungkol sa sukat at lakas. %ubalit makatutugon kaya
ang alinman dito sa biglang mga pagbabago ng kalagayan8 Kapag may
humalang sa daanan ng isang pangkargadang tr'n! hindi ito makaliliko.
Napakahirap din ang biglang paghinto. Ang isang mabigat na pangkargadang
tr'n ay maaaring umabot pa ng halos dalawang kilom'tro bago makahinto
matapos tapakan ang pr'no7 %a katulad na paraan! ang isang sup'rtank'r ay
patuloy pa ring uusad nang hanggang walong kilom'tro matapos patayin ang
makina. Kahit na ikinambiyo na nang paatras! ang tank'r ay maaaring
umabant' pa rin nang hanggang tatlong kilom'tro7 Katulad ito ng mga
organisasyon ng tao na mas malamang na magmatigas at mawala sa
katuwiran. /ahil sa pagmamapuri! madalas na tumatanggi ang mga tao na
makibagay sa nagbabagong mga pangangailangan at kalagayan. Ang gayong
pagmamatigas ay nagiging dahilan ng pagkabangkarot' ng mga korporasyon
at pagbagsak pa nga ng mga pamahalaan. (Kawikaan 1;-1#$ Kaylaking tuwa
nga natin na hindi ganiyan si 0'ho1a ni ang kaniyang organisasyon7
Kung aano Nagpapakita si Jehova ng agka"akatu2ira
n
1;
Isaalang)alang muli ang pagkawasak ng %odoma at >omorra. %i Dot at ang
kaniyang pamilya ay tumanggap ng maliliwanag na tagubilin mula sa angh'l ni
0'ho1a- 3Tumakas JkayoK patungo sa bulubunduking pook.4 >ayunman! hindi
ito nagustuhan ni Dot. 3*akisuyo! huwag ganiyan! 0'ho1a74 pakiusap niya.
*alibhasay natitiyak niyang mamamatay siya kung siyay tatakas tungo sa
kabundukan! nagmakaawa si Dot na silang mag)anak ay pahintulutang
tumakas tungo sa karatig na lunsod na ang pangalan ay Noar. Alalahanin na
binalak ni 0'ho1a na wasakin ang lunsod na iyan. Isa pa! ang pangamba ni Dot
65
ay walang tumpak na bas'han. Tiyak namang maiingatan ni 0'ho1a ang buhay
ni Dot sa kabundukan7 >ayunpaman! nagparaya si 0'ho1a sa mga pakiusap ni
Dot at iniligtas ang Noar. 3Narito! ako ay nagpapakita sa iyo ng konsid'rasyon
maging sa bagay na ito!4 ang sabi ng angh'l kay Dot. (>'n'sis 1,-1")&&$ indi
bat pagkamakatuwiran iyan sa bahagi ni 0'ho1a8
1"
%i 0'ho1a ay tumutugon din sa taimtim na pagsisisi! anupat palaging
nagpapakita ng awa at gumagawa ng tama. Isaalang)alang ang nangyari nang
ang prop'tang si 0onas ay isugo sa balakyot at marahas na lunsod ng Nin'1'.
Nang si 0onas ay maglakad sa mga lansangan ng Nin'1'! simpl' lamang ang
kinasihang m'nsah' na kaniyang inihayag- Ang makapangyarihang lunsod ay
wawasakin sa loob ng :6 araw. >ayunman! nagkaroon ng napakalaking
pagbabago ng mga kalagayan. Nagsisi ang mga taga)Nin'1'7+0onas!
kabanata ..
1#
2ay matututuhan tayo kung ihahambing ang r'aksiyon ni 0'ho1a sa naging
r'aksiyon ni 0onas hinggil sa pagbabagong ito ng mga pangyayari. %a
pagkakataong ito! si 0'ho1a ay nakibagay! anupat siya ay naging isang
Tagapagpatawad ng mga kasalanan sa halip na maging 3tulad)lalaking
mandirigma.4
*
(ELodo 1=-.$ %a kabilang dako naman! si 0onas ay nagmatigas
at hindi naging maawain. %a halip na masalamin sa kaniya ang
pagkamakatuwiran ni 0'ho1a! siyay naging parang pangkargadang tr'n o
sup'rtank'r na binanggit kanina. Naihayag na niya ang pagkawasak! kaya
dapat lamang na wasakin ito7 >ayunman! matiising tinuruan ni 0'ho1a ang
kaniyang di)matiising prop'ta ng isang di)malilimot na aral tungkol sa
pagkamakatuwiran at awa.+0onas! kabanata :.
%i 0'ho1a ay makatuwiran at nakauunawa sa ating mga limitasyon
1,
Kahuli)hulihan! si 0'ho1a ay makatuwiran sa kaniyang inaasahan sa atin. %i
aring /a1id ay nagsabi- 3Nalalaman niyang lubos ang kaanyuan natin! na
inaalaalang tayo ay alabok.4 (Awit 16.-1:$ Nauunawaan ni 0'ho1a ang ating
mga limitasyon at di)kasakdalan nang higit sa nauunawaan natin mismo. indi
siya kailanman umaasa ng higit sa ating makakaya. *inaghahambing
sa (ibliya ang mga taong panginoon na iyon na Bmabubuti at makatuwiran at
ang 3mga mahirap palugdan.4 (1 *'dro &-1#$ Aling uri ng *anginoon si
0'ho1a8 *ansinin ang sinasabi sa Kawikaan 1,-1"- 3%iyang nagpapakita ng
lingap sa maralita ay nagpapautang kay 0'ho1a.4 2aliwanag! tanging ang
isang mabuti at makatuwirang panginoon lamang ang makapapansin sa bawat
kabaitang ginagawa alang)alang sa mga maralita. (ukod diyan! ipinahihiwatig
sa kasulatang ito na! sa diwa! itinuturing ng 2aylalang ng unib'rso na siya ay
may utang sa hamak na mga taong nagpapakita ng gayong pagkaawa7 Ito na
ang pinakadakilang uri ng kapakumbabaan.
&6
%i 0'ho1a ay mahinahon at makatuwiran pa rin sa kaniyang pakikitungo sa
kaniyang mga lingkod sa ngayon. Kapag tayoy nananalangin nang may
pananampalataya! siyay nakikinig. At bagaman hindi na siya nagsusugo ng
mga m'nsah'rong angh'l upang makipag)usap sa atin! hindi natin dapat isipin
na hindi niya sasagutin ang ating mga panalangin. Alalahanin na noong
hilingan ni apostol *ablo ang kaniyang mga kapananampalataya na
3magpatuloy JsilaK sa pananalangin4 para sa kaniyang kalayaan mula sa
bilangguan! idinagdag niya- 3Fpang masauli ako sa inyo sa lalong madaling
panahon.4 ('br'o 1.-1#! 1,$ Kaya ang ating mga panalangin ay maaaring
makapagpakilos mismo kay 0'ho1a na gawin ang hindi niya sana gagawin7+
%antiago =-1;.
&1
2angyari pa! wala sa mga pagpapakitang ito ni 0'ho1a ng kapakumbabaan
+ang kaniyang kahinahunan! pagiging handang makinig! pagtitiis!
pagkamakatuwiran+ang nangangahulugang ikinokompromiso ni 0'ho1a ang
kaniyang matuwid na mga simulain. (aka akalain ng mga kl'ro ng
%angkakristiyanuhan na silay nagiging makatuwiran kapag kinikiliti nila ang
mga tainga ng kanilang kawan sa pamamagitan ng pagpapagaan sa moral na
mga pamantayan ni 0'ho1a. (& Timot'o :-.$ %ubalit ang hilig ng tao na
makipagkompromiso alang)alang sa sarili ay walang kinalaman sa makadiyos
na pagkamakatuwiran. %i 0'ho1a ay banalE hinding)hindi niya parurumihin ang
kaniyang matuwid na mga pamantayan. (D'1itiAo 11-::$ Kung gayon! ibigin
natin ang pagkamakatuwiran ni 0'ho1a sa kung ano talaga ito+isang patunay
ng kaniyang kapakumbabaan. indi ka ba lubusang natutuwa na isiping ang
/iyos na 0'ho1a! ang pinakamarunong na *'rsona sa unib'rso! ay
namumukod)tangi rin sa pagiging mapagpakumbaba8 Nakalulugod ngang
mpalap9t sa kagila)gilalas ngunit mahinahon! matiisin! at makatuwirang /iyos
na ito7
%Mga Tala&a&a'
*inalitan ng sinaunang mga 'skriba! o %oph'rim! ang talatang ito upang
sabihin na si 0'r'mias ang yumuyuko at hindi si 0'ho1a. 2aliwanag na inisip
nilang hindi angkop para sa /iyos ang gayong akto ng pagpapakumbaba.
(ilang r'sulta! hindi tuloy naipalilitaw sa maraming salin ang punto ng
magandang talatang ito. >ayunman! tamang)tama
ang The ew !nglish "ible sa sinasabi ni 0'r'mias sa /iyos- 32aalaala!
< maalaala! at tumungP sa akin.4
Ang sabi naman ng ibang b'rsiyon 3ang kapakumbabaang mula sa
karunungan4 at 3ang kabaitang iyan na tatak ng karunungan.4
Kapansin)pansin! pinaghambing sa (ibliya ang pagkamatiisin at ang
kapalaluan. (EAl'siast's "-#$ Ang pagkamatiisin ni 0'ho1a ay nagbibigay ng
higit pang katibayan ng kaniyang kapakumbabaan.+& *'dro .-,.
%a Awit #;-=! si 0'ho1a ay sinasabing 3mabuti at handang magpatawad.4 Nang
isalin sa >ri'go ang awit na iyan! ang pananalitang 3handang magpatawad4 ay
isinalinge.pi.ei.kes/, o 3makatuwiran.4
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
<Jo8o 1)/4(-4 *aano ipinakita ni 0'ho1a ang kapakumbabaan sa pagtugon
sa pakiusap ni 2ois's alang)alang sa Isra'l8
9uko" ./1.(45 *aano nagpakita si 0'ho1a ng pagtitiis at pagkamakatuwiran
sa pagsagot sa mga kahilingan ni >id'on8
A2it --1/-(4 *aano napatunayang mapagpakumbaba si 0'ho1a sa
pakikitungo sa sangkatauhan8
#u,as -/4.(66 Naniniwala si 2aria na si 0'ho1a ay may anong pangmalas sa
dukha at maralitang mga tao8 *aano maaaring makaap'kto sa atin ang
kaniyang pangmalas8
66
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (akit tayo makatitiyak na si 0'ho1a ay mapagpakumbaba8
:! =. (a$ Ano ang kapakumbabaan! paano ito nakikita! at bakit hindi ito dapat
ipagkamali sa kahinaan o karuwagan8 (b$ *aano ipinakita ni 0'ho1a ang
kapakumbabaan sa kaniyang pakikitungo kay /a1id! at gaano kahalaga sa atin
ang kapakumbabaan ni 0'ho1a8
;! ". (a$ (akit hindi kailanman tinutukoy sa (ibliya na si 0'ho1a ay mahinhin8
(b$ Ano ang kaugnayan ng kahinahunan at ng karunungan! at sino ang
nagpapakita ng pinakamainam na halimbawa hinggil dito8
#)16. (a$ (akit isang pambihirang bagay na ipinakikita ni 0'ho1a na handa
siyang mag)atas at makinig8 (b$ *aano mapagpakumbabang nakitungo ang
2akapangyarihan)sa)lahat sa kaniyang mga angh'l8
11! 1&. *aano nakita ni Abraham ang kapakumbabaan ni 0'ho1a8
1.. Ano ang kahulugan ng salitang 3makatuwiran4 gaya ng pagkakagamit sa
(ibliya! at bakit ang salitang ito ay angkop na naglalarawan kay 0'ho1a8
1:! 1=. Ang pangitain ni E?'ki'l tungkol sa makalangit na karo ni 0'ho1a ay
nagtuturo sa atin ng ano tungkol sa makalangit na organisasyon ni 0'ho1a! at
paano ito naiiba sa makasanlibutang mga organisasyon8
1;. *aano nagpakita si 0'ho1a ng pagkamakatuwiran sa pakikitungo kay Dot
bago puksain ang %odoma at >omorra8
1"! 1#. %a pakikitungo sa mga taga)Nin'1'! paano ipinakita ni 0'ho1a na
siyay makatuwiran8
1,. (a$ (akit tayo makatitiyak na si 0'ho1a ay makatuwiran sa kaniyang
inaasahan sa atin8 (b$ *aano ipinakikita sa Kawikaan 1,-1" na si 0'ho1a ay
isang Bmabuti at makatuwiranJgK *anginoon at lubusan ding
mapagpakumbaba8
&6. Anong katiyakan mayroon na nakikinig si 0'ho1a sa ating mga panalangin
at sinasagot ang mga ito8
&1. Ano ang hindi natin dapat isipin kailanman hinggil sa kapakumbabaan ni
0'ho1a! kundi sa halip! ano ang dapat nating maunawaan tungkol sa kaniya8
%#ara2an sa pahina )55'
Ang isang marunong na ama ay mapagpakumbaba at mahinahong nakikitungo
sa kaniyang mga anak
%#ara2an sa pahina )53'
67
KABANATA )-
Isinisi2alat ni Jesus ang Karunungan
Mula saDiyos
NATI>IDAN ang mga naroroon. Ang binatang si 0'sus ay nakatayo sa harap
nila sa sinagoga at nagtuturo. Kilala nila siya+sa kanilang lunsod siya lumaki!
at sa loob ng maraming taon ay kasama nila siyang nagtrabaho bilang isang
karpint'ro. 2arahil ang iba sa kanila ay nakatira sa mga bahay na dooy
katulong si 0'sus sa pagtatayo! o maaaring binubungkal nila ang kanilang mga
lupang sinasaka sa pamamagitan ng mga araro at pamatok na ginawa mismo
ng kaniyang mga kamay.
*
%ubalit paano kaya sila tutugon sa turo ng dating
karpint'rong ito8
&
Karamihan sa mga nakikinig ay namangha! anupat nagtanong- 3%aan kinuha
ng taong ito ang ganitong karunungan84 %ubalit sinabi rin nila- 3Ito ang
karpint'ro na anak ni 2aria.4 (2at'o 1.-=:)=#E 2arAos ;-1).$ Nakalulungkot!
ang dating mga kapitbahay ni 0'sus ay nangatuwiran! BAng karpint'rong ito ay
kagaya lamang natin na tagarito. %a kabila ng karunungan sa kaniyang mga
salita! tinanggihan nila siya. Cala silang kamalay)malay na ang karunungang
ibinabahagi niya ay hindi sa kaniya.
.
%aan kaya kinuha ni 0'sus ang karunungang ito8 3Ang itinuturo ko ay hindi sa
akin!4 ang sabi niya! 3kundi sa kaniya na nagsugo sa akin.4 (0uan "-1;$
Ipinaliwanag ni apostol *ablo na si 0'sus 3sa atin ay naging karunungan mula
sa /iyos.4 (1 @orinto 1-.6$ Ang sariling karunungan ni 0'ho1a ay isinisiwalat sa
pamamagitan ng kaniyang Anak! si 0'sus. Itoy talagang totoo kung kaya
nasabi tuloy ni 0'sus- 3Ako at ang Ama ay iisa.4 (0uan 16-.6$ %uriin natin ang
tatlong pitak na dooy kinakitaan si 0'sus ng 3karunungan mula sa /iyos.4
Ang Kaniyang Itinuro
:
Fna! isaalang)alang ang itinuro ni 0'sus. Ang t'ma ng kaniyang m'nsah' ay
3ang mabuting balita ng kaharian.4 (DuAas :-:.$ Iyan ay napakahalaga dahil sa
pap'l na gagampanan ng Kaharian sa pagbabangong)puri sa sob'ranya ni
0'ho1a at sa pagdadala ng namamalaging mga pagpapala sa sangkatauhan.
%a kaniyang pagtuturo! nag)alok din si 0'sus ng matalinong payo para sa
araw)araw na pamumuhay. *inatunayan niyang siya ang inihulang
3Kamangha)manghang Tagapayo.4 (Isaias ,-;$ %a katunayan! paano nga ba
hindi magiging kamangha)mangha ang kaniyang payo8 Taglay niya ang
malalim na kaalaman sa %alita at kalooban ng /iyos! matalas na pagkaunawa
sa kalikasan ng tao! at matinding pag)ibig sa sangkatauhan. Kaya naman! ang
kaniyang payo ay palaging praktikal at sa ikabubuti ng kaniyang mga
tagapakinig. (inigkas ni 0'sus ang 3mga pananalita ng buhay na walang
hanggan.4 <o! kapag sinunod! ang kaniyang payo ay aakay sa kaligtasan.+
0uan ;-;#.
=
Ang %'rmon sa (undok ay isang napakagandang halimbawa ng walang
katulad na karunungang masusumpungan sa mga turo ni 0'sus. Ang s'rmong
ito! gaya ng nakaulat sa 2at'o =-.M"-&"! ay malamang na abutin lamang ng
&6 minuto kung bibigkasin. >ayunman! ang payo nito ay laging napapanahon
+angkop pa rin ngayon gaya noong una itong ibinigay. Tinalakay ni 0'sus ang
napakaraming ibat ibang paksa! lakip na yaong tungkol sa kung paano
mapabubuti ang pakikisama sa iba (=-&.)&;! .#):&E "-1)=! 1&$! kung paano
makapananatiling malinis sa moral (=-&").&$! at kung paano magkakaroon ng
isang makabuluhang buhay (;-1,)&:E "-&:)&"$. %ubalit hindi lamang sinabi ni
0'sus sa kaniyang mga tagapakinig kung ano ang landas ng
karununganE ipinakita rin niya ang mga ito sa pamamagitan ng
pagpapaliwanag! pangangatuwiran! at paghaharap ng katibayan.
;
alimbawa! isaalang)alang ang matalinong payo ni 0'sus kung paano
haharapin ang kabalisahan tungkol sa mat'ryal na mga bagay! gaya ng
sinasabi sa 2at'o kabanata ;. 3uwag na kayong mabalisa tungkol sa inyong
mga kaluluwa kung ano ang inyong kakainin o kung ano ang inyong iinumin! o
tungkol sa inyong mga katawan kung ano ang inyong isusuot!4 ang payo ni
0'sus sa atin. (Talatang &=$ Ang pagkain at damit ay pangunahing mga
pangangailangan! at likas lamang na mabahala tungkol sa pagkakaroon ng
mga ito. %ubalit sinabihan tayo ni 0'sus na 3huwag na kayong mabalisa4
tungkol sa mga bagay na ito.
*
(akit8
"
2akinig habang nagpapaliwanag si 0'sus sa nakakakumbinsing paraan.
Iamang si 0'ho1a ang nagbigay sa atin ng buhay at ng katawan! hindi ba niya
kayang maglaan ng pagkain upang masustinihan ang buhay na iyan at ng
kasuutan upang damtan ang katawang iyan8 (Talatang &=$ Kung ang /iyos ay
naglalaan ng pagkain sa mga ibon at dinaramtan niya ng kagandahan ang
mga bulaklak! lalo pa ngang pangangalagaan niya ang mga taong sumasamba
sa kaniya7 (Talatang &;! &#).6$ %a totoo lamang! ang di)kinakailangang
kabalisahan ay talaga namang walang mararating. indi nito mapahahaba ang
ating buhay kahit kapiraso.
*
(Talatang &"$ *aano natin maiiwasan ang
kabalisahan8 *inapayuhan tayo ni 0'sus- *atuloy na unahin sa buhay ang
pagsamba sa /iyos. Iaong mga gumagawa nito ay makapagtitiwala na lahat
ng kanilang pangangailangan sa araw)araw ay 3idaragdag4 sa kanila ng
kanilang makalangit na Ama. (Talatang ..$ %a dakong huli! nagbigay si 0'sus
ng napakapraktikal na mungkahi+gawin lamang ang magagawa sa isang
araw. (akit idaragdag ang mga kabalisahan bukas sa mga kabalisahan sa
araw na ito8 (Talatang .:$ (ukod diyan! bakit mababahala sa mga bagay na
maaaring hindi naman kailanman mangyayari8 Ang pagkakapit ng gayong
matalinong payo ay makapagliligtas sa atin sa napakaraming dalamhati sa
maigting na sanlibutang ito.
#
2aliwanag na ang payong ibinigay ni 0'sus ay praktikal pa rin sa ngayon
gaya noong ibinigay ito halos &!666 taon na ang nakalilipas. indi bat iyan ay
katibayan ng karunungan mula sa itaas8 2aging ang pinakamagaling na payo
mula sa mga taong tagapayo ay naluluma at sa maikling panahon ay binabago
o pinapalitan. >ayunman! ang mga turo ni 0'sus ay hindi naiiwan ng panahon.
%ubalit hindi natin dapat pagtakhan iyan! sapagkat ang Kamangha)manghang
Tagapayong ito ay nagsalita 3ng mga pananalita ng /iyos.4+0uan .-.:.
Ang Kaniyang araan ng agtuturo
,
Ang ikalawang pitak na dooy nasasalamin kay 0'sus ang karunungan ng
/iyos ay ang paraan niya ng pagtuturo. 2insan! ang ilang sundalo na
ipinadala upang ar'stuhin siya ay bumalik nang hindi siya kasama! na
68
sinasabi- 3Calang sinumang tao ang nakapagsalita nang tulad nito.4 (0uan
"-:=! :;$ indi ito kalabisan. %a lahat ng taong nabuhay kailanman! si 0'sus!
na 3mula sa mga dakong itaas!4 ang may pinakamalaking d'posito ng
kaalaman at karanasan na mapagkukunan. (0uan #-&.$ Talagang nagturo siya
sa paraang di)magagawa ng sinumang tao. Isaalang)alang ang dalawa lamang
sa mga paraan ng marunong na >urong ito.
16
0abisang paggamit ng mga ilustrasyon. BNagsalita si 0'sus sa mga pulutong
sa pamamagitan ng mga ilustrasyon! ang sabi sa atin. 3%a katunayan! kung
walang ilustrasyon ay hindi siya nagsasalita sa kanila.4 (2at'o 1.-.:$ Talagang
hindi natin mapigilang humanga sa kaniyang walang)katulad na kakayahang
magturo ng malalalim na katotohanan sa pamamagitan ng mga bagay na
nakikita sa araw)araw. 2ga magsasakang nagtatanim ng mga binhi! mga
babaing naghahandang maghurno ng tinapay! mga batang naglalaro sa
pal'ngk'! mga mangingisdang humihila ng mga lambat! mga pastol na
naghahanap ng nawawalang tupa+ito ang mga bagay na madalas na nakikita
ng kaniyang mga tagapakinig. Kapag ang mahahalagang katotohanan ay
iniugnay sa mga bagay na pamilyar! ang mga katotohanang iyan ay mabilis at
malalim na napapaukit sa isip at puso.+2at'o 11-1;)1,E 1.-.)#! ..! :")
=6E 1#-1&)1:.
11
%i 0'sus ay madalas na gumamit ng mga talinghaga! maiikling kuw'nto na
pinagkukunan ng moral o 'spirituwal na mga katotohanan. Iamang ang mga
kuw'nto ay mas madaling maunawaan at matandaan kaysa sa malalalim na
id'ya! ang mga talinghaga ay tumutulong upang maingatan ang turo ni 0'sus.
%a maraming talinghaga! inilarawan ni 0'sus ang kaniyang Ama sa
pamamagitan ng buhy na buhy na mga ilustrasyon na mahirap malimutan.
alimbawa! sino nga ba ang hindi makauunawa sa punto ng talinghaga
tungkol sa alibughang anak+na kapag ang isang naligaw ng landas ay
nagpakita ng tunay na pagsisisi! si 0'ho1a ay maaawa at magiliw na
tatanggaping muli ang isang iyon8+DuAas 1=-11).&.
1&
0ahusay na paggamit ng mga tanong. %i 0'sus ay gumamit ng mga tanong
upang ang kaniyang mga tagapakinig ay mapakilos na gumawa ng sarili nilang
konklusyon! magsuri ng kanilang mga motibo! o gumawa ng mga pasiya.
(2at'o 1&-&:).6E 1"-&:)&"E &&-:1):;$ Nang kuw'stiyunin ng mga lid'r ng
r'lihiyon kung siya bay may bigay)/iyos na awtoridad! sumagot si 0'sus- 3Ang
bautismo ba ni 0uan ay mula sa langit o mula sa mga tao84 *alibhasay
nagulat sa tanong! nangatuwiran sila sa isat isa- 3Kung sasabihin natin! B2ula
sa langit! sasabihin niya sa atin! BKung gayon! bakit hindi kayo naniwala sa
kaniya8 >ayunman! kung sasabihin natin! B2ula sa mga tao! may pulutong
tayong katatakutan! sapagkat itinuturing nilang lahat si 0uan bilang isang
prop'ta.4 %a wakas! sumagot sila- 3indi namin alam.4 (2arAos 11-&")
..E 2at'o &1-&.)&"$ %a isang simpl'ng tanong! napatahimik sila ni 0'sus at
nabunyag ang pandaraya sa kanilang puso.
1.
Kung minsan ay pinagsasama ni 0'sus ang mga paraan sa pamamagitan ng
pagsisingit ng pumupukaw)kaisipang mga tanong sa kaniyang mga
ilustrasyon. Nang magtanong kay 0'sus ang isang abogadong 0udio kung ano
ang kailangan upang magtamo ng buhay na walang hanggan! binanggit ni
0'sus sa kaniya ang Kautusang 2osaiko! na nag)uutos ng pag)ibig sa /iyos at
sa kapuwa. %a kagustuhang mapatunayan na siyay matuwid! ang lalaki ay
nagtanong- 3%ino ba talaga ang aking kapuwa84 %umagot si 0'sus sa
pamamagitan ng pagkukuw'nto. Isang lalaking 0udio ang mag)isang
naglalakbay noon nang bigla siyang salakayin ng mga magnanakaw! anupat
iniwan siyang nag)aagaw)buhay. 2ay dumating na dalawang 0udio! ang unay
sas'rdot' at ang sumunod ay D'1ita. indi siya pinansin ng dalawang ito.
%ubalit isang %amaritano naman ang dumating sa 'ks'na. /ahil sa
pagkahabag! maingat niyang ginamot ang mga sugat ng biktima at
mapagmahal na dinala ang lalaki sa ligtas na lugar sa isang bahay)tuluyan na
dooy maaari siyang magpagaling. %a pagtatapos ng kuw'nto! tinanong ni
0'sus ang nagtanong sa kaniya- 3%ino sa tatlong ito sa wari mo ang naging
kapuwa ng taong nahulog sa kamay ng mga magnanakaw84 Napilitang
sumagot ang lalaki- 3Ang isa na kumilos nang may awa sa kaniya.4+DuAas
16-&=).".
1:
*aano nasasalamin sa talinghaga ang karunungan ni 0'sus8 Noong
kapanahunan ni 0'sus! ikinakapit ng mga 0udio ang katagang 3kapuwa4 doon
lamang sa mga sumusunod sa kanilang mga tradisyon+tiyak na hindi sa mga
%amaritano. (0uan :-,$ Kung sa kuw'nto ni 0'sus ay ang %amaritano ang
biktima at ang 0udio ang tumulong! maaalis ba niyan ang pagtatangi8 (uong)
karunungang binalangkas ni 0'sus ang kuw'nto upang lumabas na ang
%amaritano ay magiliw na nagmalasakit sa 0udio. *ansinin din ang tanong na
iniharap ni 0'sus sa pagtatapos ng kuw'nto. Ibinaling niya ang pansin sa
katagang 3kapuwa.4 %a diwa! ganito ang tanong ng abogado- B%ino ang dapat
kong pagpakitaan ng pag)ibig sa kapuwa8 %ubalit ito ang itinanong ni 0'sus-
3%ino sa tatlong ito sa wari mo ang naging kapuwa84 Itinuon ni 0'sus ang
pansin! hindi sa tumanggap ng kabaitan! ang biktima! kundi sa nagpakita ng
kabaitan! ang %amaritano. Ang isang tunay na kapuwa ay yaong unang
nagpapakita ng pag)ibig sa iba anuman ang kanilang 'tnikong pinagmulan.
Cala nang hihigit pa sa paraang ito ni 0'sus ng pagdiriin ng kaniyang punto.
1=
Kataka)taka ba na ang mga taoy humanga sa 3paraan ng pagtuturo4 ni
0'sus at maakit sa kaniya8 (2at'o "-&#! &,$ 2insan ay 3isang malaking
pulutong4 ang namalaging kasama niya sa loob ng tatlong araw! kahit wala
nang makain ang mga ito7+2arAos #-1! &.
Ang Kaniyang araan ng a"u"uhay
1;
Ang ikatlong pitak na dooy nasasalamin kay 0'sus ang karunungan ni
0'ho1a ay ang kaniyang paraan ng pamumuhay. Ang karunungan ay praktikalE
itoy mabisa. 3%ino sa inyo ang marunong84 ang tanong ng alagad na si
%antiago. *agkatapos ay sinagot niya ang kaniyang tanong! na sinasabi-
3ayaang ang kaniyang tamang paggawi ang magbigay ng praktikal na
katunayan nito.4 (%antiago .-1.! The ew !nglish "ible$ Ang paraan ng
pagkilos ni 0'sus ay nagbigay ng 3praktikal na katunayan4 na siyay inuugitan
ng karunungan ng /iyos. Isaalang)alang natin kung paano niya itinanghal ang
mahusay na pagpapasiya! kapuwa sa kaniyang paraan ng pamumuhay at sa
pakikitungo niya sa iba.
1"
Napapansin mo ba na ang mga taong walang mahusay na pagpapasiya ay
madalas na di)makatuwiran8 <o! kailangan ang karunungan upang maging
timbang. %a pagpapamalas ng makadiyos na karunungan! si 0'sus ay ganap
69
na timbang. igit sa lahat! inuna niya ang 'spirituwal na mga bagay sa
kaniyang buhay. %iyay naging abalang)abala sa paghahayag ng mabuting
balita. 3%a layuning ito ako lumabas!4 ang sabi niya. (2arAos 1-.#$ 2angyari
pa! hindi mat'ryal na mga bagay ang pinakamahalaga sa kaniyaE sa wariy
iilan)ilan lamang ang pag)aari niya sa mat'ryal. (2at'o #-&6$ %ubalit! hindi
naman siya mapagkait sa sarili. >aya ng kaniyang Ama! ang 3maligayang
/iyos!4 si 0'sus ay isang masayahing tao! at nagdaragdag siya ng kagalakan
sa iba. (1 Timot'o 1-11E ;-1=$ Nang siyay dumalo sa isang piging ng kasalan+
na karaniwan nang isang okasyon ng tugtugan! awitan! at kasayahan+
naroroon siya hindi upang palungkutin ang okasyon. Nang maubusan ng alak!
ang tubig ay ginawa niyang mainam na alak! isang inumin na 3nagpapasaya sa
puso ng taong mortal.4 (Awit 16:-1=E 0uan &-1)11$ *inaunlakan ni 0'sus ang
maraming paanyaya sa kainan! at madalas niyang ginagamit ang
pagkakataong iyon upang magturo.+DuAas 16-.#):&E 1:-1);.
1#
%i 0'sus ay nagpamalas ng di)mapipintasang paghatol sa kaniyang
pakikitungo sa iba. Ang kaniyang kaunawaan sa kalikasan ng tao ay nagbigay
sa kaniya ng maliwanag na pagkakilala sa kaniyang mga alagad. Alam na
alam niyang silay hindi sakdal. >ayunman! nahahalata niya ang kanilang
magagandang katangian. Nakikita niya ang pot'nsiyal sa mga taong ito na
inilapit ni 0'ho1a. (0uan ;-::$ %a kabila ng kanilang mga pagkukulang!
ipinakita ni 0'sus na may tiwala siya sa kanila. Fpang ipamalas ang
pagtitiwalang iyan! ipinagkatiwala niya ang isang mabigat na pananagutan sa
kaniyang mga alagad. Inatasan niya silang mangaral ng mabuting balita! at
may tiwala siya sa kanilang kakayahan na matutupad ang atas na iyan. (2at'o
&#-1,! &6$ Ang aklat ng 2ga >awa ay nagpapatunay na buong)katapatan
nilang ipinagpatuloy ang iniutos niya sa kanila na gawin. (>awa &-:1!
:&E :-..E =-&").&$ Kung gayon! maliwanag na naging marunong si 0'sus sa
pagtitiwala sa kanila.
1,
>aya ng ating napansin sa Kabanata &6! iniuugnay ng (ibliya ang
kapakumbabaan at kahinahunan sa karunungan. 2angyari pa! si 0'ho1a ang
nagpapakita ng pinakamainam na halimbawa sa bagay na ito. %ubalit kumusta
naman si 0'sus8 Nakapagpapasigla ng puso na makita ang kapakumbabaang
ipinamalas ni 0'sus sa pakikitungo sa kaniyang mga alagad. (ilang isang
sakdal na tao! siyay nakatataas sa kanila. >ayunman! hindi niya hinamak ang
kaniyang mga alagad. indi niya kailanman hinangad na ipadama sa kanila na
silay mahinang klas' o walang kakayahan. %a kabaligtaran! naging
makonsid'rasyon siya sa kanilang mga limitasyon at matiisin sa kanilang mga
pagkukulang. (2arAos 1:-.:).#E 0uan 1;-1&$ indi bat kapansin)pansin na
maging ang mga bata ay naging palagay sa piling ni 0'sus8 Tiyak na silay
naging malap9t sa kaniya sapagkat nadama nilang siyay 3mahinahong)loob at
mababa ang puso.4+2at'o 11-&,E 2arAos 16-1.)1;.
&6
%i 0'sus ay nagpakita ng makadiyos na kapakumbabaan sa isa pang
mahalagang paraan. %iyay makatuwiran! o mapagparaya! kapag nagiging
angkop ito dahil sa awa. alimbawa! alalahanin nang pakiusapan siya noon ng
isang babaing >'ntil na pagalingin ang kaniyang anak na baba' na
malubhang inaalihan ng d'monyo. %a tatlong ibat ibang paraan! ipinahiwatig
ni 0'sus sa pasimula na hindi niya siya tutulungan+una! sa pamamagitan ng
di)pagsagot sa kaniyaE ikalawa! sa tuwirang pagsasabi na siyay isinugo! hindi
para sa mga >'ntil! kundi para sa mga 0udioE at ikatlo! sa pagbibigay ng
ilustrasyon na may)kabaitang nagpapakita ng gayunding punto. >ayunman!
nagpumilit ang baba'! na nagpapatunay sa pambihirang pananampalataya
nito. %a liwanag ng di)pangkaraniwang kalagayang ito! paano tumugon si
0'sus8 >inawa niya mismo ang isang bagay na ipinahiwatig niyang hindi niya
gagawin. *inagaling niya ang anak ng baba'. (2at'o 1=-&1)&#$ Kahanga)
hangang pagpapakumbaba! hindi ba8 At tandaan! ang kapakumbabaan ang
ugat ng tunay na karunungan.
&1
Kaylaking pasasalamat natin na isinisiwalat sa atin ng mga Ebangh'lyo ang
mga salita at pagkilos ng pinakamarunong na tao na nabuhay kailanman7
Alalahanin natin na si 0'sus ay isang sakdal na larawan ng kaniyang Ama. %a
pagtulad sa p'rsonalidad! pagsasalita! at pamamaraan ni 0'sus! malilinang
natin ang karunungan mula sa itaas. %a susunod na kabanata! ating makikita
kung paano natin maikakapit ang makadiyos na karunungan sa ating buhay.
%Mga Tala&a&a'
Noong panahon ng (ibliya! ang mga karpint'ro ay inuupahan sa pagtatayo ng
mga bahay! paggawa ng mga muw'bl's! at paggawa ng mga gamit sa
pagsasaka. %i 0ustin 2artyr! ng ikalawang siglo @.E.! ay sumulat tungkol kay
0'sus- 3Kinaugalian na niyang magtrabaho bilang isang karpint'ro kasama ng
mga lalaki! na gumagawa ng mga araro at pamatok.4
Ang pandiwang >ri'go na isinaling 3mabalisa4 ay nangangahulugang 3guluhin
ang isip.4 >aya ng pagkakagamit sa 2at'o ;-&=! itoy tumutukoy sa
pagkabahala na may halong takot na gumugulo o humahati sa isip! anupat
nawawalan tuloy ng kagalakan sa buhay.
%a katunayan! ipinakikita ng siy'ntipikong pagsasaliksik na ang labis na
kabalisahan at kaigtingan ay makapaglalagay sa atin sa panganib na
magkaroon ng sakit sa puso at ng marami pang karamdaman na maaaring
magpaikli ng buhay.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Ka2ikaan 3/))(1- *aano umaakma sa sinasabi ng (ibliya tungkol sa
panganay na Anak ni 0'ho1a ang paglalarawan sa p'rsonipikasyon ng
karunungan8
Mateo -1/-5(-6 *aano naging mabisa ang mga ilustrasyon ni 0'sus sa
pagbubunyag sa kalagayan ng puso ng kaniyang mga tagapakinig8
Juan -/4(-3 (akit naisiwalat ni 0'sus ang karunungan ng /iyos8
Juan -1/)(6@ -)(-0 *aano gumamit si 0'sus ng isang praktikal na halimbawa!
at ano sa gayon ang itinuro nito sa kaniyang mga apostol8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. *aano tumugon ang dating mga kapitbahay ni 0'sus sa kaniyang
pagtuturo! at ano ang hindi nila nakilala tungkol sa kaniya8
:. (a$ Ano ang t'ma ng m'nsah' ni 0'sus! at bakit iyan ay napakahalaga8
(b$ (akit ang payo ni 0'sus ay palaging praktikal at sa ikabubuti ng kaniyang
mga tagapakinig8
70
=. Ano ang ilang paksang tinalakay ni 0'sus sa %'rmon sa (undok8
;)#. (a$ Anong nakakakumbinsing mga dahilan ang ibinibigay ni 0'sus upang
maiwasan ang kabalisahan8 (b$ Ano ang nagpapakita na nasasalamin sa payo
ni 0'sus ang karunungan mula sa itaas8
,. Ano ang sinabi ng ilang sundalo tungkol sa pagtuturo ni 0'sus! at bakit hindi
ito kalabisan8
16! 11. (a$ (akit hindi natin mapigilang humanga sa paggamit ni 0'sus ng mga
ilustrasyon8 (b$ Ano ba ang mga talinghaga! at anong halimbawa ang
nagpapakita kung bakit ang mga talinghaga ni 0'sus ay napakabisa sa
pagtuturo8
1&. (a$ %a anong paraan gumamit si 0'sus ng mga tanong sa kaniyang
pagtuturo8 (b$ *aano pinatahimik ni 0'sus ang mga kumukuw'stiyon sa
kaniyang awtoridad8
1.)1=. *aano nasasalamin sa talinghaga tungkol sa madamaying %amaritano
ang karunungan ni 0'sus8
1;. %a anong paraan nagbigay si 0'sus ng 3praktikal na katunayan4 na siyay
inuugitan ng karunungan ng /iyos8
1". Anong mga pahiwatig mayroon na si 0'sus ay ganap na timbang sa
kaniyang buhay8
1#. *aano nagpamalas si 0'sus ng di)mapipintasang paghatol sa mga
pakikitungo niya sa kaniyang mga alagad8
1,. *aano ipinakita ni 0'sus na siyay 3mahinahong)loob at mababa ang
puso48
&6. *aano ipinakita ni 0'sus ang pagkamakatuwiran sa pakikitungo sa babaing
>'ntil na may anak na inaalihan ng d'monyo8
&1. (akit tayo dapat na magsikap na tularan ang p'rsonalidad! pagsasalita! at
pamamaraan ni 0'sus8
%#ara2an sa pahina )-5'
71
KABANATA ))
Inuugitan &a ng Karunungan Mula sa It
aas angIyong Buhay$
2A(I>AT na kaso ito+dalawang baba' ang nag)aagawan sa isang sanggol.
Ang dalawang baba' ay nakatira sa isang bahay! at par'ho silang nagsilang
ng isang anak na lalaki! na ilang araw lamang ang pagitan. Namatay ang isa
sa mga sanggol! at ngayon ay par'hong inaangkin ng mga babaing ito na siya
ang ina ng buhy na sanggol.
*
Calang ibang nakasaksi sa nangyari.
2alamang na ang kaso ay dininig na sa mababang hukuman ngunit hindi ito
nalutas. %a wakas! ang sigalot ay dinala kay %olomon! ang hari ng Isra'l.
2apalilitaw kaya niya ang katotohanan8
&
2atapos ang ilang sandaling pakikinig sa pagtatalo ng dalawang baba'!
humingi si %olomon ng isang tabak. *agkatapos! sa paraang waring gagawin
niyang talaga ito! iniutos niya na hatiin ang bata sa dalawa! at ibigay sa
dalawang baba' ang tig)kalahati. Agad pinakiusapan ng tunay na ina ang hari
na ibigay ang sanggol+ang kaniyang pinakamamahal na anak+sa kaagaw na
baba'. Ngunit patuloy na iginigiit ng kaagaw na baba' na hatiin ang bata sa
dalawa. (atid na ngayon ni %olomon ang totoo. Alam niya ang magiliw na
pagkahabag ng isang ina sa kaniyang anak na nagmula sa kaniyang
sinapupunan! at ginamit niya ang kaalamang iyan upang lutasin ang sigalot.
Isip)isipin na lamang ang pasasalamat ng ina nang ibigay ni %olomon sa
kaniya ang kaniyang anak at sabihin nitong- 3%iya ang kaniyang ina.4+1 ari
.-1;)&".
.
*ambihirang karunungan ito! hindi ba8 Nang mabalitaan ng mga tao kung
paano nilutas ni %olomon ang kaso! silay nanggilalas! 3sapagkat nakita nila na
ang karunungan ng /iyos ay nasa kaniya.4 <o! ang karunungan ni %olomon ay
kaloob ng /iyos. (inigyan siya ni 0'ho1a ng 3isang marunong at may)unawang
puso.4 (1 ari .-1&! &#$ %ubalit kumusta naman tayo8 2aaari ba rin tayong
makatanggap ng makadiyos na karunungan8 <o! yamang sa ilalim ng pagkasi!
sumulat si %olomon- 3%i 0'ho1a ay nagbibigay ng karunungan.4 (Kawikaan &-;$
Nangako si 0'ho1a na magbibigay ng karunungan+ang kakayahang magamit
ang kaalaman! kaunawaan! at pagkaunawa sa mabuting paraan+sa mga
taimtim na humahanap nito. *aano natin matatamo ang karunungan mula sa
itaas8 At paano natin mapangyayaring maugitan nito ang ating buhay8
Magta"o Ka ng Karunungan7aano$
:
Kailangan bang maging napakatalino natin o napakataas ng pinag)aralan
upang makatanggap ng makadiyos na karunungan8 indi. anda si 0'ho1a na
ibahagi sa atin ang kaniyang karunungan anuman ang ating kinamulatan at
'dukasyon. (1 @orinto 1-&;)&,$ %ubalit dapat na tayo ang unang kumilos!
sapagkat hinihimok tayo ng (ibliya na Bmagtamo ng karunungan. (Kawikaan
:-"$ *aano natin ito magagawa8
=
Fna! kailangan muna tayong matakot sa /iyos. 3Ang pagkatakot kay 0'ho1a
ang siyang pasimula ng karunungan J3ang unang hakbang tungo sa
karunungan!4 The ew !nglish"ibleK!4 ang sabi sa Kawikaan ,-16. Ang
pagkatakot sa /iyos ang pundasyon ng tunay na karunungan. (akit8
Alalahanin na ang karunungan ay nagsasangkot ng kakayahang magamit ang
nalalaman sa matagumpay na paraan. Ang matakot sa /iyos ay! hindi
nangangahulugang magpasukut)sukot dahil sa pagkasindak sa kaniya! kundi
ang yumukod sa kaniya dahil sa pagpipitagan! paggalang! at pagtitiwala. Ang
gayong pagkatakot ay kapaki)pakinabang at napakabisang pangganyak.
Napakikilos tayo nito na iayon ang ating buhay sa ating nalalaman tungkol sa
kalooban at pamamaraan ng /iyos. Cala nang mas matalino pang landasin na
maaari nating tahakin! sapagkat ang mga pamantayan ni 0'ho1a ang palaging
nagdudulot ng pinakamalaking pakinabang para sa mga sumusunod sa mga
ito.
;
Ikalawa! dapat tayong maging mapagpakumbaba at mahinhin. Calang iiral na
makadiyos na karunungan kung walang kapakumbabaan at kahinhinan.
(Kawikaan 11-&$ (akit8 Kung tayo ay mapagpakumbaba at mahinhin! handa
nating tanggapin na hindi natin alam ang lahat ng sagot! na hindi laging tama
ang ating mga opinyon! at na kailangan nating malaman ang pag)iisip ni
0'ho1a tungkol sa mga bagay)bagay. 3%inasalansang Jni 0'ho1aK ang mga
palalo!4 subalit natutuwa siyang magkaloob ng karunungan sa mga may
pusong mapagpakumbaba.+%antiago :-;.
"
Ang ikatlong mahalagang bagay ay ang pag)aaral ng nasusulat na %alita ng
/iyos. Ang karunungan ni 0'ho1a ay isinisiwalat sa kaniyang %alita. Fpang
matamo ang karunungang iyan! dapat natin itong pagsikapang saliksikin.
(Kawikaan &-1)=$ Ang ikaapat na kahilingan ay ang panalangin. Kung taimtim
tayong humihingi ng karunungan sa /iyos! siyay saganang magbibigay nito.
(%antiago 1-=$ Ang ating mga panalangin ukol sa tulong ng kaniyang 'spiritu
ay tiyak na sasagutin. At ang kaniyang 'spiritu ang magtutulak sa atin upang
masumpungan ang mga kayamanan na nasa kaniyang %alita na makatutulong
naman sa atin upang malutas ang mga probl'ma! maiwasan ang panganib! at
makagawa ng matatalinong pasiya.+DuAas 11-1..
#
>aya ng napansin natin sa Kabanata 1"! ang karunungan ni 0'ho1a ay
praktikal. %amakatuwid! kung talagang natamo na natin ang makadiyos na
karunungan! makikita ito sa paraan ng ating paggawi. Inilarawan ng alagad na
si %antiago ang mga bunga ng karunungan ng /iyos nang isulat niya- 3Ang
karunungan mula sa itaas una sa lahat ay malinis! pagkatapos ay mapayapa!
makatuwiran! handang sumunod! pun ng awa at mabubuting bunga! hindi
gumagawa ng pagtatangi)tangi! hindi mapagpaimbabaw.4 (%antiago .-1"$
abang tinatalakay natin ang bawat isa sa mga asp'ktong ito ng karunungan
ng /iyos! maaaring tanungin natin ang ating sarili! BInuugitan ba ng
karunungan mula sa itaas ang aking buhay8
Malinis@ agkatapos ay Mapayapa
,
12na sa lahat ay malinis. Ang pagiging malinis ay nangangahulugang dalisay
at walang dungis hindi lamang sa labas kundi maging sa loob. %a (ibliya! ang
karunungan ay iniuugnay sa puso! subalit ang makalangit na karunungan ay
hindi makapapasok sa pusong pinarumi ng balakyot na mga pag)iisip!
pagnanasa! at motibo. (Kawikaan &-16E 2at'o 1=-1,! &6$ >ayunman! kung
ang ating puso ay malinis+sabihin pa! hanggat makakaya ng di)sakdal na
mga tao+Btatalikuran natin ang masama at gagawin natin ang mabuti. (Awit
72
."-&"E Kawikaan .-"$ indi bat angkop lamang na ang kalinisan ang unang
katangian ng karunungan na itinala8 Tutal! kung tayoy hindi malinis sa moral
at sa 'spirituwal! paano natin tunay na maipamamalas ang iba pang mga
katangian ng karunungan mula sa itaas8
16
1'agkatapos ay mapayapa. Ang makalangit na karunungan ay nag)uudyok
sa atin na itaguyod ang kapayapaan! na isang bunga ng 'spiritu ng /iyos.
(>alaAia =-&&$ Nagsisikap tayo na huwag masira ang 3bigkis ng kapayapaan4
na nagbubuklod sa bayan ni 0'ho1a. (EQ'so :-.$ >inagawa rin natin ang ating
makakaya upang mapanumbalik ang kapayapaan kapag itoy nasira. (akit ito
mahalaga8 Ang (ibliya ay nagsasabi- 3*atuloy kayong . . . mamuhay
nang mapayapaE at ang /iyos ng pag)ibig at ng kapayapaan ay sasainyo.4
(& @orinto 1.-11$ Kaya habang tayoy patuloy na namumuhay nang mapayapa!
ang /iyos ng kapayapaan ay sasaatin. Ang ating pakikitungo sa mga kapuwa
mananamba ay may tuwirang 'p'kto sa ating kaugnayan kay 0'ho1a. *aano
natin mapatutunayan na tayoy mga tagapamayapa8 Isaalang)alang ang isang
halimbawa.
11
Ano ang dapat mong gawin kapag nahalata mong nakasakit ka ng damdamin
ng isang kapuwa mananamba8 %i 0'sus ay nagsabi- 3Kung gayon! kapag
dinadala mo sa altar ang iyong kaloob at doon ay naalaala mo na ang iyong
kapatid ay may isang bagay na laban sa iyo! iwan mo roon sa harap ng altar
ang iyong kaloob! at umalis kaE makipagpayapaan ka muna sa iyong kapatid!
at kung magkagayon! sa pagbalik mo! ihandog mo ang iyong kaloob.4 (2at'o
=-&.! &:$ 2aikakapit mo ang payong iyan kung ikaw ang unang lalapit sa iyong
kapatid. %a anong layunin8 Fpang 3makipagpayapaan ka4 sa kaniya.
*
Fpang
matamo iyan! baka kailangan mong tanggapin! sa halip na ikaila! na nasaktan
mo siya. Kung ang paglapit mo sa kaniya ay upang mapanumbalik ang
kapayapaan at mapanatili ang saloobing iyan! malamang na malutas ang
anumang di)pagkakaunawaan! magpaumanhinan! at magpatawaran sa isat
isa. Kung ikaw ang unang kikilos upang makipagpayapaan! ipinakikita mong
ikaw ay ginagabayan ng makadiyos na karunungan.
Makatu2iran@ 9an8ang Su"uno8
1&
10akatuwiran. Ano ba ang kahulugan ng pagiging makatuwiran8 Ayon sa
mga iskolar! ang orihinal na salitang >ri'go na isinaling 3makatuwiran4
sa %antiago .-1" ay mahirap isalin. Ang mga tagapagsalin ay gumamit ng mga
salitang gaya ng 3banayad!4 3matiisin!4 at 3makonsid'rasyon.4 Ipinahihiwatig ng
isang talababa sa ew 3orld Translation na ang lit'ral na kahulugan nito ay
3mapagparaya.4 *aano natin maipakikita na ang asp'ktong ito ng karunungan
mula sa itaas ang umuugit sa atin8
1.
32akilala nawa ng lahat ng tao ang inyong pagkamakatuwiran!4 ang sabi
sa Oilipos :-=. Ang isa pang salin ay kababasahan- 32agkaroon ng r'putasyon
ng pagiging makatuwiran.4 (The ew Testament in 0odern !nglish, ni
0. (. *hillips$ *ansinin na hindi gaanong mahalaga kung ano ang tingin natin
sa ating sariliE ang mahalagay kung ano ang tingin sa atin ng iba at kung ano
ang pagkakilala nila sa atin. Ang isang makatuwirang tao ay hindi laging
naggigiit ng bawat sinasabi ng batas o ng lahat ng kagustuhan niya. %a halip!
handa siyang makinig sa iba at! kung angkop naman! magparaya sa kanilang
kagustuhan. (anayad din siya! hindi magaspang o pabigla)bigla! sa
pakikitungo sa iba. (agaman itoy kailangan sa lahat ng Kristiyano! lalo na
itong mahalaga sa mga naglilingkod bilang matanda. Ang pagiging banayad ay
nakaaakit! anupat nagiging madaling lapitan tuloy ang matatanda.
(1 T'saloniAa &-"! #$ 2akabubuti para sa ating lahat na tanungin ang sarili!
BAko bay kilala sa pagiging makonsid'rasyon! mapagparaya! at banayad8
1:
14andang sumunod. Ang salitang >ri'go na isinaling 3handang sumunod4
ay hindi masusumpungan sa ibang bahagi ng Kristiyanong >ri'gong
Kasulatan. Ayon sa isang iskolar! ang salitang ito 3ay madalas gamitin sa
disiplinang pangmilitar.4 Naghahatid ito ng id'ya na 3madaling mapasang)
ayon4 at 3mapagpasakop.4 Ang isa na inuugitan ng karunungan mula sa itaas
ay madaling magpasakop sa sinasabi ng Kasulatan. indi siya kilala bilang isa
na kapag nakapagpasiya na ay ayaw nang magpaimpluw'nsiya sa anumang
bagay na salungat sa kaniya. %a halip! siyay agad na nagbabago kapag
naiharap sa kaniya ang maliwanag na katibayan mula sa Kasulatan na hindi
tama ang kaniyang paninindigan o mali ang kaniyang mga konklusyon.
>aniyan ba ang pagkakilala sa iyo ng iba8
unK ng A2a at Ma&u&uting Bunga
1=
1'un5 ng awa at mabubuting bunga.
*
Ang awa ay isang mahalagang bahagi
ng karunungan mula sa itaas! yamang ang gayong karunungan ay
sinasabing 1pun5 ng awa.4 *ansinin na ang 3awa4 at 3mabubuting bunga4 ay
magkasamang binanggit. Angkop lamang ito! sapagkat sa (ibliya! ang awa ay
mas madalas na tumutukoy sa aktibong pagmamalasakit sa iba! ang
pagkahabag na nagluluwal ng saganang bunga ng mababait na gawa. Ang
awa ay binigyang)kahulugan ng isang r'p'r'nsiyang akda bilang
3pagkalungkot dahil sa kaawa)awang kalagayan ng iba at pagsisikap na
magawan ito ng paraan.4 %amakatuwid! ang makadiyos na karunungan ay
hindi walang)malasakit! walang)puso! o hanggang isip lamang. %a halip! itoy
may malasakit! taos)puso! at madamayin. *aano natin maipakikitang tayoy
pun ng awa8
1;
Calang)pagsalang ang isang mahalagang paraan ay sa pamamagitan ng
pagsasabi ng mabuting balita ng Kaharian ng /iyos sa iba. Ano ang
nagpapakilos sa atin na gawin ito8 *angunahin nang dahil sa pag)ibig sa
/iyos. %ubalit pinakikilos din tayo ng awa! o pagkahabag sa iba. (2at'o &&-.")
.,$ 2arami sa ngayon ay 3nabalatan at naipagtabuyan kung saan)saan tulad
ng mga tupang walang pastol.4 (2at'o ,-.;$ %ilay pinabayaan at binulag ng
huwad na mga pastol ng r'lihiyon sa 'spirituwal na paraan. /ahil dito! hindi
nila alam ang matalinong patnubay na masusumpungan sa %alita ng /iyos o
ang mga pagpapalang malapit nang idulot ng Kaharian sa lupang ito. Kaya
naman kapag napag)iisip)isip natin ang 'spirituwal na mga pangangailangan
niyaong mga nasa palibot natin! ang ating taos)pusong pagkahabag ay
nagpapakilos sa atin na gawin ang lahat ng ating magagawa upang masabi sa
kanila ang maibiging layunin ni 0'ho1a.
Kapag tayoy nagpapakita ng awa! o habag! sa iba! nasasalamin sa atin 3ang karunungan mula sa itaas4
1"
%a ano pang mga paraan natin maipakikitang tayoy lipos ng awa8 Alalahanin
ang ilustrasyon ni 0'sus tungkol sa %amaritano na nakakita ng isang
manlalakbay na nakahandusay sa tabing)daan! na ninakawan at binugbog.
73
/ahil sa pagkahabag! ang %amaritano ay 3kumilos nang may awa!4 anupat
tinalian niya ang mga sugat ng biktima at inalagaan siya. (DuAas 16-&,)."$
indi bat itoy nagpapakita na kalakip ng awa ang paghahandog ng praktikal
na tulong sa mga nangangailangan8 Ang (ibliya ay nagtatagubilin sa atin na
3gumawa tayo ng mabuti sa lahat! ngunit lalo na roon sa mga may kaugnayan
sa atin sa pananampalataya.4 (>alaAia ;-16$ Isaalang)alang ang ilang
posibilidad. (aka nangangailangan ng masasakyan papunta at pauwi mula sa
mga pulong Kristiyano ang isang matanda nang kapananampalataya. (aka
nangangailangan ng tulong para sa mga kumpunihin sa kanilang bahay ang
isang biyuda sa kongr'gasyon. (%antiago 1-&"$ (aka nangangailangan ng
isang 3mabuting salita4 ang isang nasisiraan ng loob upang pasayahin siya.
(Kawikaan 1&-&=$ Kapag nagpapakita tayo ng awa sa ganiyang mga paraan!
pinatutunayan nating inuugitan tayo ng karunungan mula sa itaas.
9in8i !u"aga2a ng agtatangi(tangi@ 9in8i Mapagpai"&
a&a2
1#
14indi gumagawa ng pagtatangi-tangi. Ang makadiyos na karunungan ay
nag)aalis ng pagtatangi ng lahi at nasyonalistikong pagmamapuri. Kung tayoy
ginagabayan ng gayong karunungan! sinisikap nating alisin sa ating puso ang
anumang t'nd'nsiya na magpakita ng paboritismo. (%antiago &-,$ indi natin
pinapaboran ang iba dahil sa kanilang 'dukasyon! kalagayan sa pinansiyal! o
pananagutan sa kongr'gasyonE ni hinahamak ang sinuman sa ating mga
kapuwa mananamba! gaano man sila kahirap sa tingin. Kung isinaayos ni
0'ho1a na ang mga taong itoy tumanggap ng kaniyang pag)ibig! lalo nang
dapat nating ituring na silay karapat)dapat sa ating pag)ibig.
1,
14indi mapagpaimbabaw. Ang salitang >ri'go para sa 3mapagpaimbabaw4
ay maaaring tumukoy sa 3isang artistang gumaganap ng isang pap'l.4 Noong
sinaunang panahon! ang mga artistang >ri'go at 5omano ay nagsusuot ng
malalaking maskara kapag gumaganap. Kaya naman! ang salitang >ri'go
para sa 3mapagpaimbabaw4 ay ikinapit sa isa na nagkukunwari! o sa isa na
nagbabalatkayo. Ang asp'ktong ito ng makadiyos na karunungan ay dapat na
makaimpluw'nsiya hindi lamang sa paraan ng ating pakikitungo sa mga
kapuwa mananamba kundi pati na rin sa kung ano ang ating damdamin sa
kanila.
&6
%inabi ni apostol *'dro na ang ating 3pagkamasunurin sa katotohanan4 ay
dapat na magbunga ng 3walang)pagpapaimbabaw na pagmamahal na
pangkapatid.4 (1 *'dro 1-&&$ <o! ang ating pagmamahal sa ating mga kapatid
ay hindi dapat na pakitang)tao lamang. indi tayo nagsusuot ng maskara o
gumaganap ng mga pap'l upang linlangin ang iba. Ang ating pagmamahal ay
dapat na maging tunay at taos)puso. %a gayon! mapapasaatin ang pagtitiwala
ng ating mga kapananampalataya! sapagkat malalaman nila na talagang ito na
tayo mismo. Ang gayong kataimtiman ang naghahanda ng daan para sa buks
at tapat na pag)uugnayan ng mga Kristiyano at tumutulong na makalikha ng
isang mapagtiwalang kapaligiran sa loob ng kongr'gasyon.
Ingatan Mo ang raktikal na Karunungan
&1
Ang makadiyos na karunungan ay kaloob ni 0'ho1a! isa na dapat nating
ingatan. %i %olomon ay nagsabi- 3Anak ko! . . . ingatan mo ang praktikal na
karunungan at ang kakayahang mag)isip.4 (Kawikaan .-&1$ Nakalulungkot!
hindi iyan nagawa mismo ni %olomon. %iyay nananatiling marunong habang
iniingatan niya ang isang masunuring puso. %ubalit sa dakong huli! inilayo ng
kaniyang maraming asawang banyaga ang kaniyang puso mula sa dalisay na
pagsamba kay 0'ho1a. (1 ari 11-1)#$ Ang nangyari kay %olomon ay
naglalarawan sa atin na ang kaalaman ay walang gaanong halaga kung hindi
natin ito gagamitin sa tamang paraan.
&&
*aano natin maiingatan ang praktikal na karunungan8 indi lamang dapat
nating palagiang basahin ang (ibliya at ang mga publikasyong salig sa (ibliya
na inilalaan ng 3tapat at maingat na alipin4 kundi dapat din nating pagsikapang
ikapit ang ating natututuhan. (2at'o &:-:=$ Nasa atin ang lahat ng dahilan
upang ikapit ang karunungan ng /iyos. Nangangahulugan ito ng mas
magandang buhay sa ngayon. *inangyayari nito na 3makapanghawakan
JtayongK mahigpit sa tunay na buhay4+buhay sa bagong sanlibutan ng /iyos.
(1 Timot'o ;-1,$ At ang pinakamahalaga sa lahat! ang paglilinang ng
karunungan mula sa itaas ay lalong nagllap9t sa atin sa bukal ng lahat ng
karunungan! ang /iyos na 0'ho1a.
%Mga Tala&a&a'
Ayon sa 1 ari .-1;! ang dalawang baba' ay mga patutot.
Ang -nsight on the $criptures ay nagsasabi- 3Ang mga babaing ito ay maaaring
mga patutot! hindi dahil sa iyon ang hanapbuhay nila! kundi dahil sa silay mga
babaing nakagawa ng pakikiapid! alinman sa mga babaing 0udio o! malamang!
mga babaing mula sa lahing banyaga.4+Inilathala ng mga %aksi ni 0'ho1a.
Ang pananalitang >ri'go na isinaling 3makipagpayapaan ka4 ay galing sa
isang pandiwa na nangangahulugang 3 Bmagpangyari ng pagbabago! magpalit!
at sa gayon! Bmakipagkasundo. 4 Kaya ang tunguhin mo ay gumawa ng
pagbabago! alisin! hanggat maaari! ang sama ng loob mula sa puso ng
nasaktan.+5oma 1&-1#.
Isinalin ng iba ang mga salitang ito na 3pun ng habag at mabubuting gawa.4+
ATranslation in the 6anguage of the 'eople, ni @harl's (. Cilliams.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Deuterono"io 4/4(. *aano natin mapatutunayang tayoy marunong8
A2it --4/40(-56 *aano tayo makikinabang kapag masikap tayong nag)aaral
at nagkakapit ng %alita ng /iyos8
Ka2ikaan 4/-5(-1@ )5()0 (akit natin kailangan ang karunungan ni 0'ho1a8
Santiago 1/-(-. *aano maipakikita niyaong mga pinagkatiwalaang
mangasiwa sa kongr'gasyon na silay marurunong at may unawa8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (a$ *aano nagpamalas si %olomon ng pambihirang karunungan sa paraan
ng kaniyang paglutas sa sigalot ng dalawang ina8 (b$ Ano ang ipinangako ni
0'ho1a na ibibigay sa atin! at anong mga tanong ang bumabangon8
:)". Anu)ano ang apat na kahilingan upang matamo ang karunungan8
#. Kung talagang natamo na natin ang makadiyos na karunungan! paano ito
makikita8
,. Ano ang kahulugan ng pagiging malinis! at bakit angkop lamang na ang
kalinisan ang unang katangian ng karunungan na itinala8
74
16! 11. (a$ (akit mahalaga na tayoy maging mapagpayapa8 (b$ Kapag
nahalata mong nakasakit ka ng damdamin ng isang kapuwa mananamba!
paano mo mapatutunayang ikaw ay isang tagapamayapa8 (Tingnan din ang
talababa.$
1&! 1.. (a$ Ano ang kahulugan ng salitang isinalin na 3makatuwiran4
sa %antiago .-1"8 (b$ *aano natin maipakikitang tayoy makatuwiran8
1:. *aano natin maipakikitang tayoy 3handang sumunod48
1=. Ano ba ang awa! at bakit angkop lamang na ang 3awa4 at 3mabubuting
bunga4 ay magkasamang binanggit sa %antiago .-1"8
1;! 1". (a$ Karagdagan pa sa pag)ibig sa /iyos! ano ang nagpapakilos sa atin
upang makibahagi sa pangangaral! at bakit8 (b$ %a anu)anong paraan natin
maipakikita na tayoy lipos ng awa8
1#. Kung tayoy ginagabayan ng karunungan mula sa itaas! ano ang dapat
nating pagsikapang alisin sa ating puso! at bakit8
1,! &6. (a$ Ano ang pinagmulan ng salitang >ri'go para sa
3mapagpaimbabaw48 (b$ *aano natin maipakikita ang 3walang)
pagpapaimbabaw na pagmamahal na pangkapatid!4 at bakit ito mahalaga8
&1! &&. (a$ *aanong hindi naingatan ni %olomon ang karunungan8 (b$ *aano
natin maiingatan ang karunungan! at paano tayo makikinabang sa paggawa
nito8
%#ara2an sa pahina ))1'
Fpang magtamo ng makadiyos na karunungan! dapat tayong magsikap na
saliksikin ito
%#ara2an sa pahina ))0'
Kapag tayoy nagpapakita ng awa! o habag! sa iba! nasasalamin sa atin 3ang
karunungan mula sa itaas4
75
S<KSICDN 4
Ang Diyos ay ag(i&ig
%a lahat ng katangiang taglay ni 0'ho1a! ang pag)ibig ang nangingibabaw. Ito
rin ang pinakakaakit)akit. abang sinusuri natin ang ilan sa magagandang
pitak ng tulad)hiyas na katangiang ito! mauunawaan natin kung bakit sinasabi
sa (ibliya na 3ang /iyos ay pag)ibig.4+1 0uan :-#
KABANATA )1
Siya ang :nang :"i&ig sa Atin
I%AN> araw ng tagsibol noon halos &!666 taon na ang nakalilipas! isang
walang)kasalanang tao ang nilitis! hinatulan ng mga krim'ng hindi niya
kailanman ginawa! at pagkatapos ay pinahirapan hanggang sa mamatay. indi
ito ang unang malupit at di)makatarungang pagpatay na nangyari sa
kasaysayanE nakalulungkot! hindi rin ito ang huli. >ayunman! ang kamatayang
iyon ay naiiba sa lahat.
&
abang ang taong iyon ay naghihirap sa kaniyang huling mga oras ng pag)
aagaw)buhay! kitang)kita sa kaanyuan mismo ng langit ang kahalagahan ng
pangyayaring iyon. (agaman katanghaliang tapat noon! ang kadiliman ay
biglang lumukob sa lupain. >aya ng pagkasabi ng isang istoryador! 3naglaho
ang liwanag ng araw.4 (DuAas &.-::! :=$ *agkatapos! bago malagutan ng
hininga ang taong iyon! sinabi niya ang di)malilimot na mga salitang ito-
3Naganap na74 Tunay ngang sa paghahandog ng kaniyang buhay! isinagawa
niya ang isang kahanga)hangang bagay. Ang kaniyang sakripisyo ang
pinakadakilang gawa ng pag)ibig na nagawa kailanman ng sinumang tao.+
0uan 1=-1.E 1,-.6.
.
2angyari pa! ang taong iyon ay si 0'su)Kristo. (alitang)balita ang kaniyang
pagdurusa at kamatayan noong malagim na araw na iyon ng Nisan 1:! .. @.E.
>ayunman! isang mahalagang katotohanan ang madalas na di)napapansin.
(agaman si 0'sus ay dumanas ng matinding hirap! may isa pang higit na
naghirap. %a katunayan! may isa pang gumawa ng mas malaking sakripisyo
nang araw na iyon+ang pinakadakilang gawa ng pag)ibig na nagawa
kailanman ng sinuman sa buong unib'rso. Ano kayang gawa iyon8 Ang sagot
ay naglalaan ng angkop na pambungad sa pinakamahalagang paksa sa lahat-
ang pag)ibig ni 0'ho1a.
Ang inaka8akilang !a2a ng ag(i&ig
:
Ang 5omanong s'nturyon na nangasiwa sa pagpatay kay 0'sus ay
nanggilalas dahil sa nangyaring kadiliman bago mamatay si 0'sus at sa
napakalakas na lindol na kasunod nito. 3Tiyak na ito ang Anak ng /iyos!4 ang
sabi niya. (2at'o &"-=:$ 2aliwanag na hindi ordinaryong tao si 0'sus. Ang
sundalong iyon ay tumulong sa pagpatay sa bugtong na Anak ng Kataas)
taasang /iyos7 >aano nga ba kahalaga ang Anak na ito sa kaniyang Ama8
=
%i 0'sus ay tinatawag sa (ibliya na 3ang panganay sa lahat ng nilalang.4
(@olosas 1-1=$ Isip)isipin na lamang+ang Anak ni 0'ho1a ay umiiral na bago
pa man lumitaw ang pisikal na unib'rso. Kung gayon! gaano na katagal
nagsasama ang Ama at ang Anak8 Tinatantiya ng ilang siy'ntipiko na ang
unib'rso ay 1. bilyong taon na ang 'dad. Kaya mo bang arukin kahit sa isip
man lamang ang pagkahaba)habang panahong iyon8 Fpang matulungan ang
mga tao na maunawaan ang 'dad ng unib'rso ayon sa pagtantiya ng mga
siy'ntipiko! isang planetarium ang naglagay ng isang talangguhit ng panahon
na may 116 m'tro ang haba. abang lumalakad ang mga bisita sa kahabaan
ng talangguhit na iyon ng panahon! bawat hakbang nila ay kumakatawan sa
mga "= milyong taon sa buhay ng unib'rso. %a dulo ng talangguhit ng
panahon! ang buong kasaysayan ng tao ay kinakatawanan ng isang markang
singkapal lamang ng isang hibla ng buhok7 %ubalit! tama man ang
pagtantiyang ito! hindi pa rin sasapat ang kabuuang talangguhit na iyon ng
panahon upang kumatawan sa haba ng buhay ng Anak ni 0'ho1a7 Ano naman
kaya ang kaniyang pinagkaabalahan sa loob ng pagkahaba)habang panahong
iyon8
;
Ang Anak ay maligayang naglingkod bilang isang 3dalubhasang
manggagawa4 ng kaniyang Ama. (Kawikaan #-.6$ Ang (ibliya ay nagsasabi-
3Kung hiwalay sa JAnakK ay walang isa mang bagay ang umiral.4 (0uan 1-.$
Kaya si 0'ho1a at ang kaniyang Anak ay magkasamang gumawa upang
pairalin ang lahat ng iba pang mga bagay. Tunay ngang kapana)panabik at
maliligayang panahon ang tinamasa nila7 Ngayon! marami ang sasang)ayon
na ang pag)iibigan ng magulang at ng anak ay talagang napakatibay. At ang
pag)ibig ay 3isang sakdal na bigkis ng pagkakaisa.4 (@olosas .-1:$ Kung
gayon! sino kaya sa atin ang makaaarok sa tibay ng bigkis na umiral sa
gayong pagkahaba)habang panahon8 2aliwanag! ang /iyos na 0'ho1a at ang
kaniyang Anak ay pinag)isa ng pinakamatibay na bigkis ng pag)ibig na nabuo
kailanman.
"
%a kabila nito! isinugo ng Ama ang kaniyang Anak sa lupa upang isilang
bilang isang sanggol. Ang paggawa nito ay nangangahulugang sa loob ng
ilang d'kada! kailangang ipagkait ni 0'ho1a sa kaniyang sarili ang matalik na
pakikipagsamahan sa kaniyang minamahal na Anak sa langit. Taglay ang
matinding int'r's! pinagmasdan Niya mula sa langit ang paglaki ni 0'sus
hanggang sa maging isang sakdal na tao. %i 0'sus ay nabautismuhan nang
siyay mga .6 taPng gulang na. indi na natin kailangan pang hulaan kung ano
ang nadama ni 0'ho1a tungkol sa kaniya. Nagsalita mismo ang Ama mula sa
langit- 3Ito ang aking Anak! ang minamahal! na aking sinang)ayunan.4 (2at'o
.-1"$ Nang makita na buong)katapatang tinupad ni 0'sus ang lahat ng inihula
at ang lahat ng kahilingan sa kaniya! tiyak na tuwang)tuwa ang kaniyang Ama7
+0uan =-.;E 1"-:.
#
%ubalit! ano kaya ang nadama ni 0'ho1a noong Nisan 1:! .. @.E.8 Ano kaya
ang kaniyang nadama nang si 0'sus ay ipagkanulo at pagkatapos ay inar'sto
ng isang pangkat ng mang)uumog kinagabihan8 Nang si 0'sus ay pabayaan
ng kaniyang mga kaibigan at mapasailalim sa isang il'gal na paglilitis8 Nang
siyay tuyain! duraan! at suntukin8 Nang siyay hagupitin! anupat halos
madurog ang kaniyang likod8 Nang ipako ang kaniyang mga kamay at paa sa
isang post'ng kahoy at iniwang nakabitin doon habang nilalait siya ng mga
tao8 Ano kaya ang nadama ng Ama nang ang kaniyang minamahal na Anak ay
dumaing sa kaniya habang nag)aagaw)buhay8 Ano kaya ang nadama ni
76
0'ho1a nang hugutin ni 0'sus ang kaniyang huling hininga! at sa kauna)
unahang pagkakataon mula sa pasimula ng lahat ng nilalang! ang Kaniyang
pinakamamahal na Anak ay hindi na umiral8+2at'o &;-1:)1;! :;!
:"! =;! =,! ;"E &"-.#)::! :;E 0uan 1,-1.
,
Kulang ang mga salita upang masagot natin ito. Iamang si 0'ho1a ay may
damdamin! ang kirot na dinanas niya sa pagkamatay ng kaniyang Anak ay
hindi kayang ilarawan ng mga salita. Ang maaaring ipaliwanag ay ang motibo
ni 0'ho1a sa pagpapahintulot na itoy maganap. (akit kaya pumayag ang Ama
na sumailalim siya sa gayong mga damdamin8 Isinisiwalat ni 0'ho1a sa atin
ang isang kahanga)hangang bagay sa 0uan .-1;+isang talata sa (ibliya na
napakahalaga anupat tinawag itong munting Ebangh'lyo. Itoy nagsasabi-
3%apagkat gayon na lamang ang pag)ibig ng /iyos sa sanlibutan anupat
ibinigay niya ang kaniyang bugtong na Anak! upang ang bawat isa na
nananampalataya sa kaniya ay hindi mapuksa kundi magkaroon ng buhay na
walang hanggan.4 Kaya ang motibo ni 0'ho1a sa kabuuan ay ito- pag)ibig. Ang
kaloob ni 0'ho1a+ang pagsusugo niya sa kaniyang Anak upang magdusa at
mamatay para sa atin+ang pinakadakilang gawa ng pag)ibig kailanman.
Binigyang(Katuturan ang ag(i&ig ng Diyos
16
Ano ang kahulugan ng salitang ito na 3pag)ibig48 Ang pag)ibig ay inilarawan
bilang ang pinakamahalagang pangangailangan ng mga tao. 2ula sa
pagsilang hanggang sa kamatayan! ang mga tao ay naghahangad ng pag)ibig!
sumisigla sa init nito! nananamlay at namamatay pa nga dahil sa kawalan nito.
%a kabila nito! nakapagtataka na mahirap itong bigyan ng katuturan. 2angyari
pa! napakadalas pag)usapan ng mga tao ang tungkol sa pag)ibig. Calang
katapusan ang pagdagsa ng mga aklat! awitin! at mga tula tungkol dito. indi
pa rin laging nililinaw ng mga ito ang kahulugan ng pag)ibig. %a katunayan!
sobra na ang paggamit sa salitang ito anupat lalo nang hindi matukoy ang
tunay na kahulugan nito.
11
>ayunman! malinaw ang turo ng (ibliya hinggil sa pag)ibig.
Ang !7pository *ictionaryof ew Testament 3ords ni Uin' ay nagsasabi- 3Ang
pag)ibig ay makikilala lamang sa mga kilos na iniuudyok nito.4 Ang mga
nakaulat sa (ibliya na mga pagkilos ni 0'ho1a ay napakaraming itinuturo sa
atin tungkol sa kaniyang pag)ibig+ang magiliw na pagmamahal na taglay niya
para sa kaniyang mga nilalang. alimbawa! ano pa nga ba ang higit na
makapagsisiwalat sa katangiang ito kaysa sa pinakadakilang gawa ng pag)ibig
ni 0'ho1a mismo na inilarawan kanina8 %a susunod na mga kabanata!
makikita natin ang marami pang mga halimbawa ng pagpapakita ni 0'ho1a ng
pag)ibig. Karagdagan pa! may makukuha tayong unawa mula sa orihinal na
mga salita para sa 3pag)ibig4 na ginamit sa (ibliya. %a sinaunang wikang
>ri'go! may apat na salita para sa 3pag)ibig.4
*
%a mga ito! ang pinakamadalas
gamitin sa Kristiyanong >ri'gong Kasulatan ay ang a.ga/pe. Ang tawag dito ng
isang diksyunaryo sa (ibliya ay 3ang pinakamabisang salita na maiisip para sa
pag)ibig.4 (akit8
1&
Ang a.ga/pe ay tumutukoy sa pag)ibig na inuugitan ng simulain. Kaya itoy
hindi lamang isang bugso ng damdamin para sa ibang tao. 2as malawak ang
saklaw nito! mas pinag)iisipan at pinag)aaralang mabuti ang saligan nito. igit
sa lahat! ang a.ga/pe ay walang anumang pag)iimbot. alimbawa! tingnan muli
ang 0uan .-1;. Anong 3sanlibutan4 ang inibig ng /iyos nang gayon na lamang
anupat ibinigay niya ang kaniyang bugtong na Anak8 Iyon ay ang sanlibutan
na binubuo ng sangkatauhang maaaring tubusin. Kalakip dito ang maraming
tao na tumatahak sa makasalanang landasin sa buhay. Iniibig ba ni 0'ho1a
ang bawat isa bilang isang p'rsonal na kaibigan! gaya ng pag)ibig niya sa
tapat na si Abraham8 (%antiago &-&.$ indi naman! ngunit ang lahat ay
maibiging pinagpapakitaan ni 0'ho1a ng kabutihan! mangahulugan man ito ng
napakalaking sakripisyo para sa kaniya. Nais niyang lahat ay magsisi at
magbago ng kanilang landas. (& *'dro .-,$ 2arami ang gumawa nito. Ang
mga itoy masaya niyang tinatanggap bilang kaniyang mga kaibigan.
1.
>ayunman! ang ilan ay may maling id'ya tungkol sa a.ga/pe. Ipinalalagay
nilang itoy nangangahulugan ng isang malamig at int'l'ktuwal na uri ng pag)
ibig. Ang totoo! karaniwan nang kalakip sa a.ga/pe ang mainit at p'rsonal na
pagmamahal. alimbawa! nang isulat ni 0uan na! 3Iniibig ng Ama ang Anak!4
gumamit siya ng isang anyo ng salitanga.ga/pe. Ang pag)ibig bang iyan ay
salat sa mainit na pagmamahal8 *ansinin na sinabi ni 0'sus! 32inamahal ng
Ama ang Anak!4 na ginagamit ang isang anyo ng salitang phi.le/o.(0uan
.-.=E =-&6$ Karaniwan nang kalakip sa pag)ibig ni 0'ho1a ang magiliw na
pagmamahal. >ayunman! ang kaniyang pag)ibig ay hindi kailanman basta
nadadala lamang ng damdamin. Itoy palaging inuugitan ng kaniyang
marunong at makatarungang mga simulain.
1:
>aya ng nakita na natin! lahat ng katangian ni 0'ho1a ay napakagaling!
sakdal! at kaakit)akit. %ubalit ang pinakakaakit)akit sa lahat ay ang pag)ibig.
Calang ibang may gayong puw'rsa na makapagllap9t sa atin kay 0'ho1a.
Nakatutuwa! pag)ibig ang siya ring nangingibabaw na katangian niya. *aano
natin ito nalalaman8
Ang Diyos ay ag(i&ig
1=
Ang (ibliya ay may binabanggit tungkol sa pag)ibig na hindi nito kailanman
binabanggit tungkol sa iba pang pangunahing mga katangian ni 0'ho1a. indi
sinasabi sa Kasulatan na ang /iyos ay kapangyarihan o na ang /iyos ay
katarungan o na ang /iyos ay karunungan pa nga. %iya ay nagtataglay ng
mga katangiang ito! ang tanging bukal ng mga ito! at walang katulad kung
tungkol sa lahat ng tatlong ito. >ayunman! tungkol sa ikaapat na katangian!
isang bagay na mas malalim ang sinasabi- 3Ang /iyos ay pag)ibig.4
*
(1 0uan
:-#$ Ano ang kahulugan niyan8
1;
Ang pangungusap na 3ang /iyos ay pag)ibig4 ay hindi isang simpl'ng
pagtutumbas na gaya ng pagsasabing! 3ang /iyos ay katumbas ng pag)ibig.4
indi tama na baligtarin natin ang pangungusap at sabihing 3ang pag)ibig ay
/iyos.4 %i 0'ho1a ay makapupong nakahihigit kaysa sa isang simpl'ng
katangian lamang. %iyay isang p'rsona na nagtataglay ng napakaraming ibat
ibang damdamin at mga katangian bukod pa sa pag)ibig. >ayunman! ang pag)
ibig ay nasa kaibuturan mismo ng damdamin ni 0'ho1a. Kaya naman isang
r'p'r'nsiyang akda ang nagsabi tungkol sa talatang ito- 3Ang likas na
katangian ng /iyos ay pag)ibig.4 Karaniwan na! maaari natin itong ilarawan
nang ganito- Ang kapangyarihan ni 0'ho1a ang nagpapangyari sa kaniya na
kumilos. Ang kaniyang katarungan at karunungan ang umuugit sa kaniyang
pagkilos. %ubalit ang pag)ibig ni 0'ho1a ang nag-uudyok sa kaniya na kumilos.
77
At palaging kaakibat ang kaniyang pag)ibig sa kaniyang paggamit ng iba pa
niyang mga katangian.
1"
2adalas sabihing si 0'ho1a ang mismong p'rsonipikasyon ng pag)ibig. Kaya
naman! kung nais nating matuto tungkol sa may)simulaing pag)ibig! dapat
tayong matuto tungkol kay 0'ho1a. 2angyari pa! maaari rin naman nating
makita ang magandang katangiang ito sa mga tao. Ngunit bakit ito naroroon8
Noong panahon ng paglalang! sinabi ni 0'ho1a ang mga salitang ito!
malamang na sa kaniyang Anak- 3>awin natin ang tao ayon sa ating larawan!
ayon sa ating wangis.4 (>'n'sis 1-&;$ %a lahat ng mga nilalang dito sa lupa!
ang mga lalaki at baba' lamang ang makapagpapasiyang umibig at sa gayon
ay matularan ang kanilang makalangit na Ama. Alalahanin na si 0'ho1a ay
gumamit ng ibat ibang nilalang upang sumagisag sa kaniyang pangunahing
mga katangian. >ayunman! pinili ni 0'ho1a ang kaniyang pinakamataas na
uring nilalang sa lupa! ang tao! bilang sagisag ng Kaniyang nangingibabaw na
katangian! ang pag)ibig.+E?'ki'l 1-16.
1#
Kapag tayoy umiibig sa paraang di)mapag)imbot at may simulain!
nasasalamin sa atin ang nangingibabaw na katangian ni 0'ho1a. Kagaya
lamang ito ng isinulat ni apostol 0uan- 3Kung para sa atin! tayo ay umiibig!
sapagkat siya ang unang umibig sa atin.4 (1 0uan :-1,$ %ubalit sa anong mga
paraan una tayong inibig ni 0'ho1a8
:nang Ku"ilos si Jehova
1,
Ang pag)ibig ay hindi bago. Tutal! ano ba ang nagpakilos kay 0'ho1a upang
lumalang8 indi dahil sa siyay nalulungkot at nangangailangan ng kasama. %i
0'ho1a ay kumpl'to at sapat na sa ganang sarili! anupat wala nang
kakailanganin pa mula sa sinuman. %ubalit ang kaniyang pag)ibig! isang
aktibong katangian! ang likas na nagpakilos sa kaniya upang naising ibahagi
ang kagalakan ng buhay sa matatalinong nilalang na magpapahalaga sa
gayong kaloob. 3Ang pasimula ng paglalang ng /iyos4 ay ang kaniyang
bugtong na Anak. (ApoAalipsis .-1:$ *agkatapos ay ginamit ni 0'ho1a ang
/alubhasang 2anggagawang ito upang pairalin ang lahat ng iba pang mga
bagay! na pinasimulan sa mga angh'l. (0ob .#-:! "E @olosas 1-1;$ Iamang
biniyayaan ng kalayaan! katalinuhan! at damdamin! ang makapangyarihang
mga 'spiritung ito ay nagkaroon din ng pagkakataong magpakita ng
pagmamahal+sa isat isa at! higit sa lahat! sa /iyos na 0'ho1a. (& @orinto
.-1"$ %amakatuwid! silay umibig sapagkat silay inibig muna.
&6
>ayundin naman sa sangkatauhan. %a pasimula! sina Adan at E1a ay
masasabing napaliligiran ng pag)ibig. %aanman sila tumingin sa kanilang
*araisong tahanan sa Ed'n! nakikita nila ang katibayan ng pag)ibig ng Ama sa
kanila. *ansinin ang sinasabi sa (ibliya- 3Ang /iyos na 0'ho1a ay nagtanim ng
isang hardin sa Ed'n! sa dakong silangan! at doon niya inilagay ang tao na
kaniyang inanyuan.4 (>'n'sis &-#$ Nakapunta ka na ba sa isang
napakagandang halamanan o park'8 Alin ang lubos na ikinatuwa mo8 Ang
pagtagos ba ng liwanag sa mga dahon sa isang liblib na lugar8 Ang
napakagagandang kulay ba ng nakahanay na mga bulaklak8 Ang mahinang
himig ba ng aliw)iw ng batis! huni ng mga ibon! at higing ng mga kulisap8
Kumusta naman ang samyo ng mga punungkahoy! prutas! at mga bulaklak8
2angyari pa! walang park' sa ngayon ang makapapantay sa isa na nasa
Ed'n. (akit8
&1
Ang halamanang iyon ay itinanim mismo ni 0'ho1a7 Tiyak na hindi kayang
ilarawan ang kagandahan niyaon. (awat punungkahoy na nakalulugod sa
ganda o sa masasarap na bunga ay naroroon. Ang halamanan ay nadidiligang
mabuti! maluwang! at punung)puno ng sari)saring nakahahalinang mga hayop.
Taglay na nina Adan at E1a ang lahat ng kinakailangan upang ang kanilang
buhay ay maging maligaya at kawili)wili! lakip na ang kasiya)siyang gawain at
sakdal na pagsasamahan. %i 0'ho1a ang unang umibig sa kanila! at taglay nila
ang lahat ng dahilan upang suklian iyon ng pag)ibig din. %ubalit! hindi nila ito
nagawa. %a halip na maibiging sumunod sa kanilang makalangit na Ama! silay
buong)pag)iimbot na naghimagsik laban sa kaniya.+>'n'sis! kabanata &.
&&
Tunay ngang pagkasakit)sakit niyaon sa damdamin ni 0'ho1a7 %ubalit pumait
ba ang kaniyang maibiging puso dahil sa paghihimagsik na ito8 indi7 3Ang
kaniyang maibiging)kabaitan Jo! 3matapat na pag)ibig!4 talababa sa Ingl'sK ay
hanggang sa panahong walang takda.4 (Awit 1.;-1$ Kaya naman! agad siyang
gumawa ng maibiging mga paglalaan upang tubusin ang sinumang wastong
nakaayon sa mga supling nina Adan at E1a. >aya ng nakita na natin! kalakip
sa mga paglalaang iyon ang haing pantubos ng kaniyang minamahal na Anak!
na nagdulot ng napakalaking sakripisyo para sa Ama.+1 0uan :-16.
&.
<o! mula pa sa pasimula ay una nang nagpakita si 0'ho1a ng pag)ibig sa
sangkatauhan. %a di)mabilang na paraan! 3siya ang unang umibig sa atin.4
Ang pag)ibig ay nagpapaunlad ng pagkakasuwato at kagalakan! kaya nga
hindi kataka)taka na ilarawan si 0'ho1a bilang ang 3maligayang /iyos.4
(1 Timot'o 1-11$ >ayunman! isang mahalagang tanong ang bumabangon.
Talaga nga bang iniibig tayo ni 0'ho1a bilang mga indibiduwal8 Tatalakayin sa
susunod na kabanata ang bagay na iyan.
%Mga Tala&a&a'
Ang pandiwang phi.le/o, na ang ibig sabihin ay 3mahalin! kagiliwan! o maibigan
(gaya ng maaaring madama ng isa sa kaniyang matalik na kaibigan o
kapatid$!4 ay madalas na ginagamit sa Kristiyanong >ri'gong Kasulatan. Ang
isang anyo ng salitang stor.ge/, o malap9t na pag)ibig pampamilya! ay ginamit
sa & Timot'o .-. upang ipakita na ang gayong pag)ibig ay magiging salat na
salat sa mga huling araw. Ang e/ros, o romantikong pag)iibigan ng magkaibang
s'kso! ay hindi ginamit sa Kristiyanong >ri'gong Kasulatan! bagaman ang
uring iyan ng pag)ibig ay tinalakay sa (ibliya.+Kawikaan =-1=)&6.
Ang ibang mga pangungusap sa Kasulatan ay may katulad na pagkakasabi.
alimbawa! 3Ang /iyos ay liwanag4 at ang 3/iyos ay . . . apoy na tumutupok.4
(1 0uan 1-=E 'br'o 1&-&,$ %ubalit ang mga ito ay dapat unawain bilang mga
m'tapora! sapagkat itinulad ng mga ito si 0'ho1a sa pisikal na mga bagay. %i
0'ho1a ay tulad ng liwanag! sapagkat siyay banal at matuwid. Calang
3kadiliman!4 o karumihan! sa kaniya. At siyay maitutulad sa apoy sa paggamit
niya ng kapangyarihang pumuksa.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
A2it .1/-(-- >aano natin dapat pahalagahan ang pag)ibig ni 0'ho1a! at
anong pagtitiwala ang maidudulot sa atin ng pag)ibig na iyan8
78
Dseas --/-(4F -4/4(3 %a anong mga paraan nagpakita si 0'ho1a ng
makaamang pag)ibig sa Isra'l (o! EQraim$! sa kabila ng anong ulat ng
pagsuway8
Mateo 6/41(43 *aano nagpapakita si 0'ho1a ng makaamang pag)ibig sa
sangkatauhan sa pangkalahatan8
Juan -0/-6(). *aanong ang panalangin ni 0'sus alang)alang sa kaniyang
mga tagasunod ay tumitiyak sa atin na tayoy iniibig ni 0'ho1a8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. Anu)ano ang ilang dahilan kung kaya ang kamatayan ni 0'sus ay naiiba
sa lahat sa kasaysayan8
:. *aano napatunayan ng isang sundalong 5omano na si 0'sus ay hindi nga
isang ordinaryong tao! at ano ang naging konklusyon ng sundalong iyon8
=. *aano mailalarawan ang pagkahaba)habang panahong pinagsamahan ni
0'ho1a at ng kaniyang Anak sa langit8
;. (a$ Ano ang pinagkaabalahan ng Anak ni 0'ho1a sa panahon ng kaniyang
pag)iral bago naging tao8 (b$ Anong uri ng bigkis ang umiral sa pagitan ni
0'ho1a at ng kaniyang Anak8
". Nang mabautismuhan si 0'sus! paano ipinahayag ni 0'ho1a ang kaniyang
nadarama tungkol sa kaniyang Anak8
#! ,. (a$ Ano ang dinanas ni 0'sus noong Nisan 1:! .. @.E.! at paano
naap'ktuhan ang kaniyang makalangit na Ama8 (b$ (akit pinahintulutan ni
0'ho1a na ang kaniyang Anak ay magdusa at mamatay8
16. Ano ang pangangailangan ng mga tao! at ano ang nangyari sa kahulugan
ng salitang 3pag)ibig48
11! 1&. (a$ %aan tayo matututo nang marami tungkol sa pag)ibig! at bakit
doon8 (b$ Anong mga uri ng pag)ibig ang ginamit sa sinaunang wikang >ri'go!
at anong salita para sa 3pag)ibig4 ang pinakamadalas na ginagamit sa
Kristiyanong >ri'gong Kasulatan8 (Tingnan din ang talababa.$ (A$ Ano ba
ang a.ga/pe8
1.! 1:. Ano ang nagpapakitang karaniwan nang kalakip sa a.ga/pe ang mainit
na pagmamahal8
1=. Anong pangungusap ang binabanggit ng (ibliya tungkol sa katangian ni
0'ho1a na pag)ibig! at sa anong paraan naiiba ang pangungusap na ito8
(Tingnan din ang talababa.$
1;)1#. (a$ (akit sinasabi sa (ibliya na 3ang /iyos ay pag)ibig48 (b$ %a lahat ng
mga nilalang sa lupa! bakit ang tao ay isang angkop na sagisag ng katangian
ni 0'ho1a na pag)ibig8
1,. (akit masasabing ang pag)ibig ay gumanap ng mahalagang pap'l sa
gawang paglalang ni 0'ho1a8
&6! &1. Ano ang natamasa nina Adan at E1a bilang katibayan na iniibig sila ni
0'ho1a! ngunit ano ang iginanti nila8
&&. *aano pinatunayan ng tugon ni 0'ho1a sa paghihimagsik sa Ed'n na
matapat ang kaniyang pag)ibig8
&.. Ano ang isa sa mga dahilan na si 0'ho1a ay 3maligayang /iyos!4 at anong
mahalagang tanong ang tatalakayin sa susunod na kabanata8
%#ara2an sa pahina )15'
79
KABANATA )4
Ealang Makapaghihi2alay sa Atin sa
ag(i&igng Diyos
INII(I> ka ba ng /iyos na 0'ho1a bilang indibiduwal8 Ang ilan ay sang)ayon
na iniibig ng /iyos ang sangkatauhan sa pangkalahatan! gaya ng sinasabi
sa 0uan .-1;. %ubalit sa wariy ganito ang nadarama nila- Bindi ako kailanman
maaaring ibigin ng /iyos bilang indibiduwal. 2aging ang tunay na mga
Kristiyano ay baka nag)aalinlangan din sa bagay na iyan kung minsan.
*alibhasay pinanghihinaan ng loob! isang lalaki ang nagsabi- 3Napakahirap
paniwalaan na nagmamalasakit sa akin ang /iyos.4 (inabagabag ka ba ng
ganiyang pag)aalinlangan kung minsan8
&
>ustung)gusto ni %atanas na mapaniwala tayong hindi tayo iniibig ni
pinahahalagahan ng /iyos na 0'ho1a. Totoo! madalas na dinadaya ni %atanas
ang mga tao sa pamamagitan ng pagsasamantala sa kanilang kapalaluan at
kahambugan. (& @orinto 11-.$ Ngunit natutuwa rin siyang wasakin ang
pagtingin)sa)sarili ng mga taong madaling mahikayat. (0uan "-:"):,E #-1.! ::$
Dalo na ngang totoo ito sa mapanganib na 3mga huling araw4 na ito. 2arami sa
ngayon ang lumalaki sa mga pamilyang 3walang likas na pagmamahal.4 Ang
iba naman ay palaging napapaharap sa mga taong mababangis! mapag)imbot!
at matitigas ang ulo. (& Timot'o .-1)=$ /ahil sa maraming taPng pagdanas ng
kalupitan! pagtatangi ng lahi! o pagkapoot! maaaring makumbinsi ang gayong
mga tao na silay walang halaga o di)kaibig)ibig.
.
Kapag nakadarama ka ng gayong n'gatibong saloobin! huwag kang mawalan
ng pag)asa. 2arami sa atin ang di)makatuwirang nanunumbat sa sarili
paminsan)minsan. %ubalit alalahanin! ang %alita ng /iyos ay dinis'nyo para
3sa pagtutuwid ng mga bagay)bagay4 at 3sa pagtitiwarik ng mga bagay na
matibay ang pagkakatatag.4 (& Timot'o .-1;E & @orinto 16-:$ Ang (ibliya ay
nagsasabi- 32abibigyang)katiyakan natin ang ating mga puso sa harap niya
saanman tayo hinahatulan ng ating mga puso! sapagkat ang /iyos ay mas
dakila kaysa sa ating mga puso at nakaaalam ng lahat ng mga bagay.4 (1 0uan
.-1,! &6$ Isaalang)alang natin ang apat na paraan na dooy tinutulungan tayo
ng Kasulatan na Bmabigyang)katiyakan ang ating mga puso na may pag)ibig si
0'ho1a.
inahahalagahan Ka ni Jehova
:
Fna! tuwirang itinuturo ng (ibliya na nakikita ng /iyos ang halaga ng bawat
lingkod niya. alimbawa! sinabi ni 0'sus- 3indi ba ang dalawang maya ay
ipinagbibili sa isang barya na maliit ang halaga8 >ayunmay walang isa man
sa kanila ang mahuhulog sa lupa nang hindi nalalaman ng inyong Ama. Ngunit
ang mismong mga buhok ng inyong ulo ay bilng na lahat. Kaya nga huwag
kayong matakot- nagkakahalaga kayo nang higit kaysa sa maraming maya.4
(2at'o 16-&,).1$ Isaalang)alang ang kahulugan ng mga salitang iyan sa mga
tagapakinig ni 0'sus noong unang siglo.
3Nagkakahalaga kayo nang higit kaysa sa maraming maya4
=
2aaaring magtaka tayo kung bakit may bumibili pa ng maya. (uw'no! noong
kapanahunan ni 0'sus! ang maya ang pinakamura sa mga ibong ipinagbibili
bilang pagkain. *ansinin na sa isang barya na maliit ang halaga! ang nakabili
ay nagkaroon ng dalawang maya. %ubalit sa ibang pagkakataon ay sinabi ni
0'sus na kung handang gumugol ang isang tao ng dalawang barya!
magkakaroon siya! hindi ng apat na maya! kundi lima. Ang isa pang ibon ay
idinagdag na para bang wala itong anumang halaga. 2arahil ay wala ngang
halaga ang gayong mga kinapal sa paningin ng mga tao! subalit ano naman
kaya ang pangmalas ng 2aylalang sa kanila8 %inabi ni 0'sus- 3Calang isa
man sa kanila Jkahit na ang isa na idinagdagK ang nalilimutan sa harap ng
/iyos.4 (DuAas 1&-;! "$ 2aaaring maunawaan na natin ngayon ang punto ni
0'sus. Kung si 0'ho1a ay nagpapahalaga sa isang maya! lalo pa ngang higit
na mahalaga ang isang tao7 >aya ng ipinaliwanag ni 0'sus! alam ni 0'ho1a
ang bawat d'taly' tungkol sa atin. Aba! ang mismong mga buhok ng ating ulo
ay bilng7
;
(ilng ang ating buhok8 2aaaring isipin ng ilan na hindi kapani)paniwala ang
sinabing ito ni 0'sus. >ayunman! isip)isipin na lamang ang tungkol sa pag)asa
ng pagkabuhay)muli. Tiyak na kilalang)kilala tayo ni 0'ho1a upang magawa
niyang lalangin tayong muli7 >ayon na lamang ang pagpapahalaga niya sa atin
anupat natatandaan niya ang bawat d'taly'! lakip na ang ating genetic code at
lahat ng ating mga taon ng alaala at mga karanasan.
*
Ang pagbilang ng ating
buhok+na sa karaniwang ulo ay umaabot sa mga 166!666+ay napakadali
lamang kung ihahambing dito.
Ano ang Nakikita ni Jehova sa Atin$
"
Ikalawa! itinuturo sa atin ng (ibliya kung ano ang pinahahalagahan ni 0'ho1a
sa kaniyang mga lingkod. %a madaling salita! natutuwa siya sa ating
mabubuting katangian at sa ating mga pagsisikap. %inabi ni aring /a1id sa
kaniyang anak na si %olomon- 3Ang lahat ng puso ay sinasaliksik ni 0'ho1a! at
ang bawat hilig ng mga kaisipan ay kaniyang natatalos.4 (1 @roniAa &#-,$
abang sinasaliksik ng /iyos ang bilyun)bilyong puso ng tao sa marahas at
pun)ng)pagkapoot na daigdig na ito! tiyak na tuwang)tuwa siya kapag
nakasusumpong ng pusong umiibig sa kapayapaan! katotohanan! at
katuwiran7 Ano kaya ang nangyayari kapag nakakakita ang /iyos ng pusong
lipos ng pag)ibig sa kaniya! na naghahangad na matuto tungkol sa kaniya at
maibahagi ang gayong kaalaman sa iba8 %inasabi sa atin ni 0'ho1a na
pinagtutuunan niya ng pansin yaong mga nagsasabi sa iba ng tungkol sa
kaniya. 2ayroon pa nga siyang 3isang aklat ng alaala4 para sa lahat ng 3mga
natatakot kay 0'ho1a at para sa mga palaisip sa kaniyang pangalan.4
(2alakias .-1;$ Ang gayong mga katangian ay mahalaga sa kaniya.
#
Ano ang ilang mabubuting gawa na pinahahalagahan ni 0'ho1a8 Tiyak na
ang ating mga pagsisikap na matularan ang kaniyang Anak! si 0'su)Kristo.
(1 *'dro &-&1$ Ang isang mahalagang gawa na pinahahalagahan ng /iyos ay
ang pagpapalaganap ng mabuting balita ng kaniyang Kaharian. %a 5oma
16-1=! mababasa natin- 3*agkaganda)ganda ng mga paa niyaong mga
nagpapahayag ng mabuting balita ng mabubuting bagay74 2aaaring hindi natin
karaniwang iniisip na ang ating hamak na mga paa ay 3pagkaganda)ganda!4 o
kaakit)akit. %ubalit dito ay kumakatawan ang mga ito sa mga pagsisikap na
80
ginagawa ng mga lingkod ni 0'ho1a sa pangangaral ng mabuting balita. Dahat
ng pagsisikap na ito ay kaakit)akit at mahalaga sa kaniyang paningin.+2at'o
&:-1:E &#-1,! &6.
,
*inahahalagahan din ni 0'ho1a ang ating pagbabata. (2at'o &:-1.$ Tandaan!
gusto ni %atanas na talikuran mo si 0'ho1a. (awat araw na nananatili kang
tapat kay 0'ho1a ay panibagong araw na nakatutulong kang masagot ang mga
panunuya ni %atanas. (Kawikaan &"-11$ indi laging madali ang pagbabata.
Ang mga probl'ma sa kalusugan! pinansiyal na kagipitan! 'mosyonal na
kabagabagan! at iba pang balakid ay nagiging dahilan upang ang bawat araw
na magdaan ay maging isang pagsubok. Ang inaasam na nagluluwat ay
nakapagpapahina rin ng loob. (Kawikaan 1.-1&$ Ang pagbabata sa harap ng
gayong mga hamon ay lalong mahalaga kay 0'ho1a. Iyan ang dahilan kung
bakit hiniling ni aring /a1id kay 0'ho1a na tipunin ang kaniyang mga luha sa
isang 3sisidlang balat!4 na may)pagtitiwalang idinagdag- 3indi ba nasa iyong
aklat ang mga iyon84 (Awit =;-#$ <o! pinahahalagahan at inaalaala ni 0'ho1a
ang lahat ng luha at pagdurusang binabata natin habang pinananatili natin ang
ating katapatan sa kaniya. Ang mga itoy mahalaga rin sa kaniyang paningin.
16
Ngayon! baka tutulan ng mapanghatol)sa)sariling puso ang gayong katibayan
ng ating halaga sa paningin ng /iyos. (aka itoy pilit na bumubulong- BNgunit
napakarami pang iba riyan na mas magandang halimbawa kaysa sa akin.
Tiyak na hindi nasisiyahan si 0'ho1a kapag inihahambing niya ako sa kanila7
%i 0'ho1a ay hindi naghahambingE ni siyay matigas o mahigpit sa kaniyang
pag)iisip. (>alaAia ;-:$ Totoong matalas niyang sinusuri ang ating puso! at
pinahahalagahan niya ang mabuti+gaano man kaliit ito.
Inihihi2alay ni Jehova ang Ma&uti sa Masa"a
11
Ikatlo! habang sinusuri tayo ni 0'ho1a! maingat ang kaniyang pagsalR upang
hanapin ang mabuti. alimbawa! nang ipasiya ni 0'ho1a na patayin ang buong
apostatang dinastiya ni aring 0'roboam! iniutos Niyang bigyan ng dis'nt'ng
libing ang isa sa mga anak na lalaki ng hari! si Abias. (akit8 3Isang bagay na
mabuti kay 0'ho1a na /iyos ng Isra'l ang nasumpungan sa kaniya.4 (1 ari
1:-1! 16)1.$ %a diwa! sinalR ni 0'ho1a ang puso ng binatang iyon at
nakasumpong doon ng 3isang bagay na mabuti.4 >aano man kaliit o kahamak
ang kaunting kabutihang iyon! nakita ni 0'ho1a na mahalagang itala iyon sa
kaniyang %alita. >inantimpalaan pa nga niya ito! anupat nagpakita ng
naaangkop na antas ng awa sa isang miy'mbrong iyon ng apostatang
sambahayan.
1&
Isa pa ngang mas positibong halimbawa ang maaaring makita sa mabuting
haring si 0'hosapat. Nang makagawa ang hari ng isang hangal na pagkilos!
sinabi sa kaniya ng prop'ta ni 0'ho1a- 3/ahil dito ay may galit laban sa iyo
mula kay 0'ho1a mismo.4 /apat nga itong pag)isipang mabuti7 %ubalit ang
m'nsah' ni 0'ho1a ay hindi natapos doon. Nagpatuloy ito- 3>ayunpaman! may
mabubuting bagay na nasumpungan sa iyo.4 (& @roniAa 1,-1).$ Kaya nga ang
matuwid na galit ni 0'ho1a ay hindi bumulag sa kaniya sa mabubuting
katangian ni 0'hosapat. Talaga ngang ibang)iba sa di)sakdal na mga tao7
Kapag tayoy may kinasasamaan ng loob! malamang na hindi natin makita ang
mabubuting bagay sa kanila. At kapag tayoy nagkakasala! ang kabiguan!
kahihiyan! at panunumbat ng budhi na ating nadarama ay maaaring bumulag
sa atin sa mabubuting bagay na taglay natin. >ayunman! alalahanin na kung
pagsisisihan natin ang ating mga kasalanan at pagsisikapang huwag nang
maulit ang mga iyon! patatawarin tayo ni 0'ho1a.
1.
abang sinasalR ka ni 0'ho1a! inaalis niya ang gayong mga kasalanan! kung
paanong inaalis ng mandurulang ng ginto ang mga walang)halagang graba.
Kumusta naman ang iyong mabubuting katangian at mga gawa8 <o! ito ang
3mga piraso ng ginto4 na kaniyang iniingatan7 Napapansin mo ba kung paano
pinakaiingatan ng mapagmahal na mga magulang ang mga drowing o mga
proy'kto sa paaralan ng kanilang mga anak! kung minsan sa loob ng
mahabang panahon anupat limPt na iyon ng mga anak8 %i 0'ho1a ang
pinakamapagmahal na 2agulang. abang tayoy nananatiling tapat sa kaniya!
hindi niya kalilimutan kailanman ang ating mabubuting gawa at mga katangian.
%a katunayan! itinuturing niyang liko na limutin ang mga ito! at hindi siya
kailanman liko. ('br'o ;-16$ %inasalR rin niya tayo sa iba pang paraan.
1:
igit na tinitingnan ni 0'ho1a ang ating pot'nsiyal kaysa sa ating mga di)
kasakdalan. (ilang paghahalimbawa- >inagawa ng mga taong mahihilig sa
mga likhang sining ang lahat ng kanilang makakaya upang maibalik sa dati
ang mga iginuhit na larawan o iba pang mga likha na napinsala nang husto.
alimbawa! sa National >all'ry sa Dondon! Inglat'ra! nang pinsalain ng isang
taong may baril na d')sabog ang drowing ni D'onardo da UinAi na
nagkakahalaga ng V.6 milyon! walang nagmungkahi na yamang sira na ang
drowing! dapat na itong itapon. Agad na pinasimulan ang paggawa upang
ibalik sa dati ang halos =66)taPng)gulang na obra ma'stra. (akit8 %apagkat
mahalaga ito sa paningin ng mahihilig sa likhang sining. indi bat mas
mahalaga ka pa kaysa sa drowing na ginamitan ng chalkat charcoal8 Tiyak na
gayon ka nga sa paningin ng /iyos+gaano man ang iyong pinsala dahil sa
minanang di)kasakdalan. (Awit "&-1&)1:$ >agawin ng /iyos na 0'ho1a! ang
dalubhasang 2aylalang ng pamilya ng tao! ang lahat ng kailangang gawin
upang maisauli sa kasakdalan ang lahat ng tutugon sa kaniyang maibiging
pangangalaga.+>awa .-&1E 5oma #-&6)&&.
1=
<o! nakikita ni 0'ho1a ang mabubuting bagay sa atin na maaaring hindi natin
nakikita sa ating sarili. At habang naglilingkod tayo sa kaniya! pauunlarin niya
ang kabutihan hanggang sa tayoy maging sakdal sa dakong huli. Anuman ang
pakikitungo sa atin ng sanlibutan ni %atanas! pinahahalagahan ni 0'ho1a ang
kaniyang tapat na mga lingkod bilang kanais)nais! o mahalaga.+agai &-"E
talababa sa Ingl's.
Akti&ong Ipina"a"alas ni Jehova ang Kaniyang ag(i&ig
1;
Ikaapat! napakalaki ng ginagawa ni 0'ho1a upang patunayan ang kaniyang
pag)ibig sa atin. Tiyak na ang haing pantubos ni Kristo ang pinakamabisang
sagot sa kasinungalingan ni %atanas na tayoy walang halaga o di)kaibig)ibig.
indi natin dapat kalimutan kailanman na ang napakasakit na kamatayang
dinanas ni 0'sus sa pahirapang tulos at ang mas matindi pa ngang paghihirap
na tiniis ni 0'ho1a sa pagmamasid sa kaniyang minamahal na Anak habang
itoy namamatay ay katunayan ng kanilang pag)ibig sa atin. Nakalulungkot nga
na maraming tao ang hindi makapaniwala na ang kaloob na ito ay para sa
kanila bilang indibiduwal. *akiramdam nilay wala silang halaga. %ubalit!
alalahanin na si apostol *ablo ay dating mang)uusig ng mga tagasunod ni
81
Kristo. >ayunman! isinulat niya- BAng Anak ng /iyos ay umibig sa akin at
nagbigay ng kaniyang sarili para sa akin.9 +>alaAia 1-1.E &-&6.
1"
*inatutunayan ni 0'ho1a ang kaniyang pag)ibig sa atin sa pamamagitan ng
pagtulong sa atin bilang indibiduwal na samantalahin ang mga
kapakinabangan ng hain ni Kristo. %inabi ni 0'sus- 3Calang taong makalalapit
sa akin malibang ilapit siya ng Ama! na nagsugo sa akin.4 (0uan ;-::$ <o! si
0'ho1a mismo ang naglalapit sa atin sa kaniyang Anak at sa pag)asang buhay
na walang hanggan. *aano8 %a pamamagitan ng gawaing pangangaral! na
nakararating sa atin bilang indibiduwal! at sa pamamagitan ng kaniyang banal
na 'spiritu! na ginagamit ni 0'ho1a upang tulungan tayong maunawaan at
maikapit ang 'spirituwal na mga katotohanan sa kabila ng ating mga
limitasyon at di)kasakdalan. Kung gayon ay masasabi ni 0'ho1a sa atin ang
sinabi niya sa Isra'l- 3Ikaw ay inibig ko ng pag)ibig na hanggang sa panahong
walang takda. Kaya naman inilapit kita taglay ang maibiging)kabaitan.4+
0'r'mias .1-..
1#
2aaaring ang pinakamatalik na paraan upang madama natin ang pag)ibig ni
0'ho1a ay sa pamamagitan ng pribil'hiyo ng panalangin. Inaanyayahan ng
(ibliya ang bawat isa sa atin na Bmanalangin nang walang lubay sa /iyos.
(1 T'saloniAa =-1"$ %iyay nakikinig. Tinawag pa nga siyang 3/umirinig ng
panalangin.4 (Awit ;=-&$ Ang posisyong ito ay hindi niya iniatas kaninuman!
maging sa kaniyang sariling Anak. Isip)isipin na lamang- Ang 2aylalang ng
unib'rso ay humihimok sa atin na lumapit sa kaniya sa panalangin! taglay ang
kalayaan sa pagsasalita. At anong uri siya ng tagapakinig8 2atabang ba!
walang)pakiramdam! walang)malasakit8 indi naman.
1,
%i 0'ho1a ay may 'mpatiya. Ano ba ang 'mpatiya8 Isang tapat na
Kristiyanong may)'dad na ang nagsabi- 3Ang 'mpatiya ay ang kirot mo sa
puso ko. Talaga nga bang ap'ktado si 0'ho1a ng nararamdaman nating kirot8
2ababasa natin ang tungkol sa mga paghihirap ng kaniyang bayang Isra'l-
3%a lahat ng kanilang kapighatian ay napipighati siya.4 (Isaias ;.-,$ indi
lamang nakikita ni 0'ho1a ang kanilang mga probl'maE nadarama rin niya ang
nadarama ng kaniyang bayan. Ang tindi ng kaniyang nadarama ay inilalarawan
ng sariling pananalita ni 0'ho1a sa kaniyang mga lingkod- 3%iya na humihipo
sa inyo ay humihipo sa itim ng aking mata.4
*
(NaAarias &-#$ Tiyak na
napakasakit niyaon7 <o! nadarama ni 0'ho1a ang ating nadarama. Kapag
tayoy nasasaktan! siya rin ay nasasaktan.
&6
Calang timbang na Kristiyano ang gagamit sa gayong 'bid'nsiya ng pag)ibig
at pagpapahalaga ng /iyos bilang dahilan para sa pagmamapuri o 'gotismo.
%umulat si apostol *ablo- 3%a pamamagitan ng di)sana)nararapat na kabaitan
na ibinigay sa akin ay sinasabi ko sa bawat isa sa inyo riyan na huwag mag)
isip nang higit tungkol sa kaniyang sarili kaysa sa nararapat isipinE kundi mag)
isip upang magkaroon ng matinong kaisipan! ang bawat isa ayon sa sukat ng
pananampalataya na ipinamahagi sa kaniya ng /iyos.4 (5oma 1&-.$ >anito
naman ang sabi rito ng isa pang salin- 3%asabihin ko sa bawat isa sa inyo na
huwag ituring ang sarili nang mas mataas kaysa sa tunay niyang halaga! kundi
gumawa ng isang kapani)paniwalang pagkakilala sa sarili.4
(A Translation in the 6anguageof the 'eople, ni @harl's (. Cilliams$ Kaya
habang nasisiyahan tayo sa init ng pag)ibig ng ating makalangit na Ama!
magkaroon tayo ng matinong pag)iisip at alalahanin na hindi tayo karapat)
dapat sa pag)ibig ng /iyos.+DuAas 1"-16.
&1
>awin sana ng bawat isa sa atin ang lahat ng magagawa upang
matanggihan ang lahat ng kasinungalingan ni %atanas! pati na ang
kasinungalingan na tayoy walang halaga o di)kaibig)ibig. Kung itinuturo ng
iyong mga karanasan sa buhay na tingnan ang sarili bilang isang napakabigat
na probl'ma anupat hindi malutas maging ng dakilang pag)ibig ng /iyos! o
ang iyong mabubuting gawa ay napakaliit anupat hindi mapansin maging ng
kaniyang mga matang nakakakita ng lahat! o ang iyong mga kasalanan ay
napakalaki anupat hindi matubos maging ng kamatayan ng kaniyang
pinakamamahal na Anak! ikaw ay naturuan ng kasinungalingan. Tanggihan mo
ang mga kasinungalingang iyan sa kaibuturan ng iyong puso7 *atuloy nating
patibayin ang ating mga puso ng katotohanang inihahayag sa kinasihang
pananalita ni *ablo- 3Kumbinsido ako na kahit ang kamatayan kahit ang buhay
kahit ang mga angh'l kahit ang mga pamahalaan kahit ang mga bagay na
narito ngayon kahit ang mga bagay na darating kahit ang mga kapangyarihan
kahit ang taas kahit ang lalim kahit ang anupamang ibang nilalang ay hindi
makapaghihiwalay sa atin sa pag)ibig ng /iyos na nasa kay Kristo 0'sus na
ating *anginoon.4+5oma #-.#! .,.
%Mga Tala&a&a'
*aulit)ulit na iniuugnay ng (ibliya ang pag)asa ng pagkabuhay)muli sa alaala
ni 0'ho1a. %inabi ng tapat na lalaking si 0ob kay 0'ho1a- 3< . . . na takdaan
mo nawa ako ng hangganang panahon at alalahanin mo ako74 (0ob 1:-1.$
Tinukoy ni 0'sus ang pagkabuhay)muli ng 3lahat ng nasa
mga alaalang libingan.4 Angkop lamang ito sapagkat ganap na naaalaala ni
0'ho1a ang mga patay na nais niyang buhaying)muli.+0uan =-&#! &,.
Ipinahihiwatig dito ng ilang tagapagsalin na ang humihipo sa bayan ng /iyos
ay humihipo sa kaniyang sariling mata o sa mata ng Isra'l! hindi sa mata ng
/iyos. Ang pagkakamaling ito ay ipinasok ng ilang tagakopya na may
pangmalas na ang talatang ito ay walang)galang kung kaya iwinasto ito. Ang
kanilang maling pagsisikap ay nagpalabo sa sidhi ng p'rsonal na 'mpatiya ni
0'ho1a.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
A2it -14/-()4 *aano ipinakikita ng kinasihang pananalita ni aring /a1id na
si 0'ho1a ay lubhang int'r'sado sa atin bilang mga indibiduwal8
Isaias 41/1@ 4@ -5(-1 Ano ang nadarama ni 0'ho1a tungkol sa mga
naglilingkod bilang kaniyang mga %aksi! at paano inihahayag sa pamamagitan
ng mga kilos ang kaniyang damdamin8
Bo"a 6/.(3 (akit tayo makatitiyak na ang ating pagiging makasalanan ay
hindi humahadlang sa pag)ibig ni 0'ho1a upang tayoy marating at
makinabang8
Ju8as -0()6 *aano tayo makapananatili sa pag)ibig ng /iyos! at anong mga
impluw'nsiya ang humahadlang sa paggawa natin nito8
%Mga Tanong sa Aralin'
1. Anong n'gatibong saloobin ang bumabagabag sa maraming tao! pati na sa
ilang tunay na Kristiyano8
82
&! .. %ino ang nagnanais na mapaniwala tayo na tayoy walang halaga o di)
kaibig)ibig sa paningin ni 0'ho1a! at paano natin malalabanan ang id'yang
iyan8
:! =. *aanong ang ilustrasyon ni 0'sus tungkol sa mga maya ay
nagpapakitang may halaga tayo sa paningin ni 0'ho1a8
;. (akit tayo nakatitiyak na kapani)paniwala ang sinabi ni 0'sus tungkol sa
pagiging bilng ng buhok ng ating ulo8
"! #. (a$ Ano ang ilang katangian na ikinatutuwa ni 0'ho1a na makita habang
sinasaliksik niya ang mga puso ng tao8 (b$ Ano ang ilan sa mga ginagawa
natin na pinahahalagahan ni 0'ho1a8
,! 16. (a$ (akit tayo maaaring makatiyak na pinahahalagahan ni 0'ho1a ang
ating pagbabata sa harap ng ibat ibang paghihirap8 (b$ indi kailanman
nagpapakita si 0'ho1a ng anong n'gatibong pangmalas sa kaniyang tapat na
mga lingkod8
11. Ano ang maaari nating matutuhan sa paraan ng paghawak ni 0'ho1a sa
kaso ni Abias8
1&! 1.. (a$ *aano ipinakikita ng kaso ni aring 0'hosapat na ang hinahanap ni
0'ho1a ay ang mabubuting bagay sa atin kahit na tayoy nagkakasala8 (b$ 2ay
kinalaman sa ating mabubuting gawa at mga katangian! paano kumikilos si
0'ho1a bilang isang mapagmahal na 2agulang8
1:! 1=. (a$ (akit ang ating mga di)kasakdalan ay hindi kailanman bumubulag
kay 0'ho1a sa mabubuting bagay na taglay natin8 Ipaghalimbawa. (b$ Ano ang
gagawin ni 0'ho1a sa mabubuting bagay na nasusumpungan niya sa atin! at
paano niya minamalas ang kaniyang tapat na bayan8
1;. Ano ang pinakadakilang katunayan ng pag)ibig ni 0'ho1a sa atin! at paano
natin nalalaman na ang kaloob na ito ay para sa atin bilang indibiduwal8
1". %a pamamagitan ng ano inilalapit tayo ni 0'ho1a sa kaniya at sa kaniyang
Anak8
1#! 1,. (a$ Ano ang pinakamatalik na paraan na dooy ipinamamalas ni 0'ho1a
ang kaniyang pag)ibig sa atin! at ano ang nagpapakitang p'rsonal niyang
ginagampanan ito8 (b$ *aano tinitiyak sa atin ng %alita ng /iyos na si 0'ho1a
ay isang tagapakinig na may 'mpatiya8
&6. Anong di)timbang na pag)iisip ang dapat nating iwasan kung nais nating
masunod ang payo sa 5oma 1&-.8
&1. Anong mga kasinungalingan ni %atanas ang dapat nating patuloy na
tanggihan! at anong katotohanan sa (ibliya ang magagamit upang patuloy
nating mapatibay ang ating puso8
%#ara2an sa pahina )46'
*inahahalagahan ni 0'ho1a ang ating pagbabata sa harap ng mga pagsubok
%#ara2an sa pahina )41'
83
KABANATA )6
Magili2 na agka"aha&agin ng Ating
Diyos
I%AN> hatinggabi! may isang sanggol na umiyak. Agad na nagising ang ina.
indi na mahimbing ang tulog niya ngayon na gaya ng dati+hindi na nga!
mula nang isilang ang kaniyang bunso. Natutuhan na niyang kilalanin ang ibat
ibang uri ng pag)iyak ng kaniyang bunso. Kaya naman! alam na niya kung ang
kaniyang bunso ay gutPm! nagpapakalong! o kaya naman ay nagpapapansin
lamang. %ubalit anuman ang dahilan ng pag)iyak ng sanggol! naririyan agad
ang ina. indi niya maatim na di)pansinin ang mga pangangailangan ng
kaniyang anak.
&
Ang habag na nadarama ng isang ina para sa kaniyang anak na nagmula sa
kaniyang sinapupunan ay isa sa pinakamagigiliw na damdaming nadarama ng
mga tao. >ayunman! may isang damdamin na makapupong higit na masidhi+
ang magiliw na pagkamahabagin ng ating /iyos! si 0'ho1a. Ang
pagsasaalang)alang sa mapagmahal na katangiang ito ay makatutulong sa
atin upang higit na mpalap9t kay 0'ho1a. Kung gayon! pag)usapan natin kung
ano ang pagkamahabagin at kung paano ito ipinamamalas ng ating /iyos.
Ano &a ang agka"aha&agin$
.
%a (ibliya! may malapit na kaugnayan ang pagkamahabagin at
pagkamaawain. Ipinahihiwatig ng ilang salita sa 'br'o at >ri'go ang diwa ng
magiliw na pagkamahabagin. alimbawa! isaalang)alang ang pandiwang
'br'o na ra.cham/, na karaniwang isinasaling 3maawa4 o 3mahabag.4
Ipinaliliwanag ng isang r'p'r'nsiyang akda na ang pandiwangra.cham/ 3ay
nagpapahiwatig ng isang masidhi at magiliw na damdamin ng
pagkamahabagin! gaya ng nadarama natin kapag nakikita ang panghihina o
pagdurusa ng ating mga minamahal o ng mga nangangailangan ng ating
tulong.4 Ang 'br'ong t'rminong ito na ikinakapit ni 0'ho1a sa kaniyang sarili
ay may kaugnayan sa salitang 3sinapupunan4 at mailalarawan bilang
3makainang pagkamahabagin.4
*
+ELodo ..-1,E 0'r'mias ..-&;.
32alilimutan ba ng asawang baba' . . . ang anak ng kaniyang tiyan84
:
>inagamit sa (ibliya ang damdaming taglay ng isang ina sa kaniyang bunso
upang ituro sa atin ang kahulugan ng pagkamahabagin ni 0'ho1a. %a Isaias
:,-1=! mababasa natin- 32alilimutan ba ng asawang baba' ang kaniyang
pasusuhin anupat hindi niya kahahabagan Jra.cham/K ang anak ng kaniyang
tiyan8 2aging ang mga babaing ito ay makalilimot! ngunit ako ay hindi
makalilimot sa iyo.4 Ang nakaaantig na paglalarawang iyan ay nagdiriin ng
sidhi ng pagkahabag ni 0'ho1a sa kaniyang bayan. *aano8
=
2ahirap isipin na malilimutang pasusuhin at alagaan ng isang ina ang
kaniyang anak. Kasi! ang isang sanggol ay walang magagawa sa kaniyang
sariliE gabit araw ang isang sanggol ay nangangailangan ng at'nsiyon at
pagmamahal ng kaniyang ina. >ayunman! nakalulungkot sabihin na may
nababalitaan tayo tungkol sa pagpapabaya ng ina! lalo na sa 3mga huling
araw4 na ito na kakikitaan ng kawalan ng 3likas na pagmamahal.4 (& Timot'o
.-1! .$ 3Ngunit!4 ipinahayag ni 0'ho1a! 3ako ay hindi makalilimot sa iyo.4 Ang
magiliw na pagkamahabagin na taglay ni 0'ho1a para sa kaniyang mga
lingkod ay walang pagmamaliw. Itoy mas masidhi pa kaysa sa pinakamagiliw
na likas na damdamin na maiisip natin+ang pagkahabag na karaniwang
nadarama ng isang ina sa kaniyang bunso. indi nga kataka)taka na isang
kom'ntarista ang nagsabi tungkol saIsaias :,-1=- 3Ito ang isa sa
pinakamasisidhi! kung hindi man pinakamasidhing kapahayagan ng pag)ibig
ng /iyos na nasa 2atandang Tipan.4
;
Ang magiliw na pagkamahabagin ba ay tanda ng kahinaan8 2araming di)
sakdal na tao ang may gayong pangmalas. alimbawa! itinuro ng pilosopong
5omano na si %'n'Aa! na kapanahon ni 0'sus at nangunguna bilang
marunong na tao sa 5oma! na 3ang pagkahabag ay isang kahinaan sa isipan.4
%i %'n'Aa ay tagapagtaguyod ng %toisismo! isang pilosopiya na nagtatampok
ng isang kahinahunan na walang anumang damdamin. 2aaaring tulungan ng
isang marunong na tao ang mga nababagabag! sabi ni %'n'Aa! subalit hindi
siya dapat maawa! sapagkat ang gayong damdamin ay mag)aalis ng kaniyang
mahinahong kalagayan. Ang gayong makasariling pangmalas sa buhay ay
nag)aalis ng taimtim na pagkahabag. %ubalit hinding)hindi ganiyan si 0'ho1a7
%a kaniyang %alita! tinitiyak sa atin ni 0'ho1a na siya ay 3napakamagiliw sa
pagmamahal at mahabagin.4 (%antiago =-11! talababa sa Ingl's$ >aya ng
makikita natin! ang pagkamahabagin ay hindi kahinaan kundi isang malakas at
mahalagang katangian. %uriin natin kung paanong si 0'ho1a! gaya ng isang
maibiging magulang! ay nagpapamalas nito.
Nang Magpakita si Jehova ng agka"aha&agin sa Isang
Bansa
"
Kitang)kita ang pagkamahabagin ni 0'ho1a sa paraan ng pakikitungo niya sa
bansang Isra'l. %a pagtatapos ng ika)1; na siglo (.@.E.! milyun)milyong
Isra'lita ang inalipin sa sinaunang Ehipto na dooy buong)kalupitan silang
pinahirapan. B*atuloy na pinapapait Jng mga EhipsiyoK ang kanilang buhay sa
mabigat na pagkaalipin sa argamasang luwad at mga laryo. (ELodo 1-11! 1:$
/ahil sa kanilang kagipitan! ang mga Isra'lita ay nagmakaawang tulungan sila
ni 0'ho1a. *aano tumugon ang /iyos ng magiliw na pagkamahabagin8
#
*arang kinurot ang puso ni 0'ho1a. %abi niya- 3Calang pagsalang nakita ko
ang kapighatian ng aking bayan na nasa Ehipto! at narinig ko ang kanilang
daing dahilan doon sa mga sapilitang nagpapatrabaho sa kanilaE sapagkat
nalalaman kong lubos ang kirot na kanilang tinitiis.4 (ELodo .-"$ indi
maaaring makita ni 0'ho1a ang mga pagdurusa ng kaniyang bayan o marinig
ang kanilang mga pagdaing nang hindi siya maaawa sa kanila. >aya ng nakita
natin sa Kabanata &: ng aklat na ito! si 0'ho1a ay /iyos ng 'mpatiya. At ang
'mpatiya+ang kakayahang madama ang kirot na nadarama ng iba+ay may
malapit na kaugnayan sa pagkamahabagin. %ubalit hindi lamang nadama ni
0'ho1a ang nadarama ng kaniyang bayanE siyay naudyukang kumilos alang)
alang sa kanila. Ang Isaias ;.-, ay nagsasabi- 3/ahil sa kaniyang pag)ibig at
sa kaniyang habag ay tinubos niya sila.4 %a pamamagitan ng 3isang malakas
na kamay!4 iniligtas ni 0'ho1a ang mga Isra'lita mula sa Ehipto.
(/'ut'ronomio :-.:$ *agkatapos! pinaglaanan niya sila ng makahimalang
pagkain at inihatid sila sa kanilang sariling mabungang lupain.
84
,
indi natapos diyan ang pagkamahabagin ni 0'ho1a. Nang ang Isra'l ay
namimirmihan na sa Dupang *angako! ito ay paulit)ulit na nagtaksil at nagdusa
dahil dito. %ubalit pagkaraan! ang bayan ay natatauhan naman at tumatawag
kay 0'ho1a. *aulit)ulit niya silang iniligtas. (akit8 3%apagkat siya ay nahabag
sa kaniyang bayan.4+& @roniAa .;-1=E ukom &-11)1;.
16
Isaalang)alang ang nangyari noong kapanahunan ni 0'pt'. Iamang ang mga
Isra'lita ay bumaling sa paglilingkod sa huwad na mga diyos! pinabayaan ni
0'ho1a na silay siilin ng mga Amorita sa loob ng 1# taon. %a wakas! nagsisi
ang mga Isra'lita. Ang (ibliya ay nagsasabi sa atin- 3*inasimulan nilang alisin
ang mga banyagang diyos mula sa gitna nila at naglingkod sila kay 0'ho1a!
kung kaya ang kaniyang kaluluwa ay hindi na nakatiis dahil sa kabagabagan
ng Isra'l.4
*
(ukom 16-;)1;$ Nang magpakita ng tunay na pagsisisi ang
kaniyang bayan! hindi na makayanan ni 0'ho1a na makita silang nagdurusa.
Kaya naman ang /iyos ng magiliw na pagkamahabagin ay nagbigay ng
kapangyarihan kay 0'pt' upang iligtas ang mga Isra'lita mula sa kamay ng
kanilang mga kaaway.+ukom 11-.6)...
11
Ano ang itinuturo sa atin ng pakikitungo ni 0'ho1a sa bansang Isra'l tungkol
sa magiliw na pagkamahabagin8 Fna sa lahat! nakita natin na hindi lamang ito
basta pagkadama ng habag sa mga kapighatiang dinaranas ng mga tao.
Alalahanin ang halimbawa ng isang ina na naudyukan ng pagkahabag upang
tumugon sa pag)iyak ng kaniyang anak. %a katulad na paraan! si 0'ho1a ay
hindi bingi sa mga pagsusumamo ng kaniyang bayan. Ang kaniyang magiliw
na pagkamahabagin ay nag)uudyok sa kaniya upang ibsan ang kanilang
pagdurusa. Karagdagan pa! ang paraan ni 0'ho1a ng pakikitungo sa mga
Isra'lita ay nagtuturo sa atin na ang pagkamahabagin ay hindi kailanman
isang kahinaan! yamang ang magiliw na katangiang ito ang nag)udyok sa
kaniya upang gumawa ng matatag at dagliang pagkilos alang)alang sa
kaniyang bayan. %ubalit nagpapakita ba si 0'ho1a ng pagkamahabagin sa
kaniyang mga lingkod bilang isang grupo lamang8
Ang agka"aha&agin ni Jehova sa "ga In8i&i8u2al
1&
Ang Kautusan na ibinigay ng /iyos sa bansang Isra'l ay nagpakita ng
kaniyang pagkamahabagin sa mga indibiduwal. alimbawa! isaalang)alang
ang kaniyang pagmamalasakit sa mahihirap. (atid ni 0'ho1a na maaaring
bumangon ang di)inaasahang pangyayari na maaaring magsadlak sa isang
Isra'lita tungo sa karalitaan. *aano dapat pakitunguhan ang mahihirap8
2ahigpit na inutusan ni 0'ho1a ang mga Isra'lita- 3uwag mong patitigasin
ang iyong puso o pagtitikuman ng iyong kamay ang iyong dukhang kapatid.
/apat ka ngang magbigay sa kaniya! at ang iyong puso ay hindi dapat maging
maramot sa pagbibigay mo sa kaniya! sapagkat sa dahilang ito ay pagpapalain
ka ni 0'ho1a na iyong /iyos sa lahat ng iyong gawa.4 (/'ut'ronomio 1=-"! 16$
Iniutos pa nga ni0'ho1a sa mga Isra'lita na huwag sasairin ang pag)ani sa
gilid ng kanilang mga bukid o pupulutin ang mga natira. Ang mga himalay na
iyon ay para sa mga maralita. (D'1itiAo &.-&&E 5uth &-&)"$ Kung susunod ang
bansa sa makonsid'rasyong batas na ito alang)alang sa mahihirap na nasa
gitna nila! ang gipit na mga indibiduwal sa Isra'l ay hindi na kailangan pang
mamalimos ng pagkain. indi bat namamalas diyan ang magiliw na
pagkamahabagin ni 0'ho1a8
1.
>ayundin sa ngayon! ang ating maibiging /iyos ay lubos na nagmamalasakit
sa atin bilang mga indibiduwal. 2akatitiyak tayong alam na alam niya ang
anumang pagdurusang maaaring dinaranas natin. Ang salmistang si /a1id ay
sumulat- 3Ang mga mata ni 0'ho1a ay nakatingin sa mga matuwid! at ang
kaniyang mga tainga ay nakatuon sa kanilang paghingi ng tulong. %i 0'ho1a
ay malapit sa mga wasak ang pusoE at yaong mga may 'spiritung nasisiil ay
inililigtas niya.4 (Awit .:-1=! 1#$ inggil doon sa mga inilalarawan ng mga
salitang ito! isang kom'ntarista sa (ibliya ang nagsabi- 3%ila ay may wasak na
puso at napipighating 'spiritu! samakatuwid nga! nagpakahamak dahil sa
kasalanan! at walang r'sp'to sa sariliE mababa ang tingin nila sa kanilang
sarili! at walang tiwala sa sarili nilang halaga.4 2aaaring madama ng gayong
mga tao na si 0'ho1a ay napakalayo at na silay walang kahala)halaga upang
pagmalasakitan niya. %ubalit hindi totoo iyan. Tinitiyak sa atin ng mga salita ni
/a1id na hindi pinababayaan ni 0'ho1a yaong 3mababa ang tingin sa kanilang
sarili.4 Alam ng ating mahabaging /iyos na sa gayong mga pagkakataon ay
kailangang)kailangan natin siya! at siyay malapit naman.
1:
Isaalang)alang ang isang karanasan. %a Estados Fnidos! isinugod ng isang
ina ang kaniyang dalawang)taPng)gulang na anak na lalaki sa ospital dahil sa
grab'ng ubo. 2atapos suriin ang bata! sinabi ng mga doktor sa ina na
kailangan muna itong manatili sa ospital sa buong magdamag. %aan natulog
ang ina8 %a isang silya sa kuwarto ng ospital! sa tabi ng kama ng kaniyang
anak7 Ang kaniyang anak ay may)sakit! at kailangang nasa tabi niya siya. Tiyak
na mas higit pa riyan ang maaasahan natin sa ating maibiging Ama sa langit7
Tutal! tayoy ginawa ayon sa kaniyang larawan. (>'n'sis 1-&;$ Ang nakaaantig
na mga salita sa Awit .:-1# ay nagsasabi sa atin na kapag 3wasak ang JatingK
puso4 o tayoy 3may 'spiritung nasisiil!4 si 0'ho1a! gaya ng isang maibiging
magulang! 3ay malapit4+palaging nahahabag at handang tumulong.
1=
Kung gayon! paano tayo tinutulungan ni 0'ho1a bilang mga indibiduwal8
indi niya laging kailangang alisin ang dahilan ng ating pagdurusa. %ubalit si
0'ho1a ay saganang naglalaan sa mga humihingi ng tulong sa kaniya. Ang
kaniyang %alita! ang (ibliya! ay nagbibigay ng praktikal na payo na may
malaking maitutulong. %a kongr'gasyon! si 0'ho1a ay naglalaan ng mga
tagapangasiwang kuwalipikado sa 'spirituwal! na nagsisikap magpamalas ng
kaniyang pagkamahabagin sa pagtulong sa mga kapuwa mananamba.
(%antiago =-1:! 1=$ (ilang ang 3/umirinig ng panalangin!4 nagbibigay siya ng
3banal na 'spiritu doon sa mga humihingi sa kaniya.4 (Awit ;=-&E DuAas 11-1.$
2agagawa ng 'spiritung iyan na mapuspos tayo ng 3lakas na higit sa
karaniwan4 upang makapagbata hanggang sa alisin na ng Kaharian ng /iyos
ang lahat ng maiigting na suliranin. (& @orinto :-"$ indi ba natin
ipagpapasalamat ang lahat ng mga paglalaang ito8 uwag nating kalilimutan
na ang mga itoy kapahayagan ng magiliw na pagkamahabagin ni 0'ho1a.
1;
2angyari pa! ang pinakadakilang halimbawa ng pagkamahabagin ni 0'ho1a
ay nang ibigay niya ang Isa na pinakamamahal niya bilang pantubos para sa
atin. Iyon ay isang maibiging sakripisyo ni 0'ho1a! at nagbukas ito ng daan
para sa ating kaligtasan. Alalahanin! ang paglalaang iyan ng pantubos ay kapit
sa atin bilang mga indibiduwal. Angkop lamang na ihula ni NaAarias! ama ni
85
0uan na Tagapagbautismo! na ang paglalaang ito ay nagtanghal ng 3magiliw
na pagkamahabagin ng ating /iyos.4+DuAas 1-"#.
Nang igilin ni Jehova ang agkaha&ag
1"
Iisipin ba natin na ang magiliw na pagkamahabagin ni 0'ho1a ay walang
limitasyon8 %a kabaligtaran! maliwanag na ipinakikita sa (ibliya na sa kaso ng
mga indibiduwal na sumasalansang sa matuwid na mga daan ni 0'ho1a!
angkop lamang na pigilin ni 0'ho1a ang pagkahabag. ('br'o 16-&#$ Fpang
maunawaan kung bakit niya ginagawa ito! alalahanin ang halimbawa ng
bansang Isra'l.
1#
(agaman paulit)ulit na iniligtas ni 0'ho1a ang mga Isra'lita mula sa kanilang
mga kaaway! sumagad na rin ang kaniyang pagkamahabagin. Ang sutil na
bayang ito ay nagsagawa ng idolatriya! anupat dinala pa nga ang kanilang
kasuklam)suklam na mga idolo sa mismong t'mplo ni 0'ho1a7 (E?'ki'l
=-11E #-1"! 1#$ %inabi pa sa atin- 3*atuloy nilang kinakantiyawan ang mga
m'nsah'ro ng tunay na /iyos at hinahamak ang kaniyang mga salita at
nililibak ang kaniyang mga prop'ta! hanggang sa ang pagngangalit ni 0'ho1a
ay sumiklab laban sa kaniyang bayan! hanggang sa wala nang kagalingan.4
(& @roniAa .;-1;$ Fmabot na ang mga Isra'lita sa punto na wala nang
wastong dahilan upang silay kahabagan pa! at pinukaw nila ang matuwid na
galit ni 0'ho1a. Ang r'sulta8
1,
indi na makadama si 0'ho1a ng habag sa kaniyang bayan. Inihayag niya-
3indi ako mahahabag! ni malulumbay man! at hindi ako magkakaroon ng awa
na pipigil sa pagpapahamak sa kanila.4 (0'r'mias 1.-1:$ %a gayon! ang
0'rusal'm at ang t'mplo nito ay nawasak! at ang mga Isra'lita ay dinalang
bihag sa (abilonya. Kalunus)lunos nga kapag ang makasalanang mga tao ay
nagiging lubhang mapaghimagsik anupat nasasagad na nila ang limitasyon ng
pagkamahabagin ng /iyos7+*anaghoy &-&1.
&6
Kumusta naman sa ngayon8 indi pa rin nagbabago si 0'ho1a. /ahil sa
habag! inatasan niya ang kaniyang mga %aksi na ipangaral ang Bmabuting
balita ng kaharian sa buong tinatahanang lupa. (2at'o &:-1:$ Kapag
tumutugon ang matuwid)pusong mga tao! tinutulungan sila ni 0'ho1a na
maunawaan ang m'nsah' ng Kaharian. (>awa 1;-1:$ %ubalit ang gawaing ito
ay hindi magpapatuloy magpakailanman. indi nga isang pagkamahabagin
para kay 0'ho1a na hayaang magpatuloy nang walang hanggan ang balakyot
na sanlibutang ito! pati na ang lahat ng kahapisan at pagdurusa nito. Kapag
nasagad na ang pagkamahabagin ng /iyos! lalapatan ni 0'ho1a ng hatol ang
sist'mang ito ng mga bagay. Kahit sa panahong iyon! siyay kikilos taglay ang
pagkahabag+pagkahabag sa kaniyang 3banal na pangalan4 at sa kaniyang
tapat na mga lingkod. (E?'ki'l .;-&6)&.$ Aalisin ni 0'ho1a ang kabalakyutan at
pangyayarihin niya ang isang matuwid na bagong sanlibutan. Tungkol sa mga
balakyot! nagpahayag si 0'ho1a- 3Ang aking mata ay hindi maaawa! ni
mahahabag man ako. Ang kanilang lakad ay tiyak na pasasapitin ko sa
kanilang sariling ulo.4+E?'ki'l ,-16.
&1
anggat wala pa iyon! si 0'ho1a ay patuloy na nakadarama ng habag sa
mga tao! maging sa mga napapaharap sa pagkapuksa. Ang makasalanang
mga tao na tapat na nagsisisi ay maaaring makinabang mula sa isa sa
pinakamahabaging mga paglalaan ni 0'ho1a+ang pagpapatawad. %a
susunod na kabanata! tatalakayin natin ang ilan sa magagandang ilustrasyon
sa (ibliya na nagpapahiwatig ng pagiging ganap ng pagpapatawad ni 0'ho1a.
%Mga Tala&a&a'
>ayunman! kapansin)pansin na sa Awit 16.-1.! ang pandiwang 'br'o
na ra.cham/ ay nagpapahiwatig ng awa! o habag! na ipinakikita ng isang ama
sa kaniyang mga anak.
Ang pananalitang 3ang kaniyang kaluluwa ay hindi na nakatiis4 ay lit'ral na
nangangahulugang 3ang kaniyang kaluluwa ay naging maikliE ang kaniyang
pagtitiis ay naubos.4 Ang The ew !nglish "ible ay kababasahan- 3indi na
niya mabata na makita ang kaawa)awang kalagayan ng Isra'l.4 >anito naman
ang salin ng Tanakh&A ewTranslation of the 4oly $criptures: 3indi niya
matiis ang mga paghihirap ng Isra'l.4
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Jere"ias 1-/)5 Anong magiliw na damdamin ang taglay ni 0'ho1a sa
kaniyang bayan! at ano tuloy ang naging saloobin mo sa kaniya8
Joel )/-)(-4@ -0(-4 Ano ang kailangang gawin ng bayan ni 0'ho1a upang
pagpakitaan sila ng habag! at ano ang matututuhan natin mula rito8
Jonas 4/-(-- *aano tinuruan ni 0'ho1a si 0onas ng l'ksiyon tungkol sa
kahalagahan ng habag8
9e&reo -5/).(1- (akit hindi natin dapat pagsamantalahan ang awa! o
pagkamahabagin! ni 0'ho1a8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. (a$ *aano likas na tumutugon ang isang ina sa pag)iyak ng kaniyang
bunso8 (b$ Anong damdamin ang makapupong higit na masidhi kaysa sa
pagkamahabagin ng isang ina8
.. Ano ang kahulugan ng pandiwang 'br'o na isinaling 3maawa4 o
3mahabag48
:! =. *aano ginagamit sa (ibliya ang damdamin ng isang ina para sa kaniyang
bunso upang ituro sa atin ang tungkol sa pagkamahabagin ni 0'ho1a8
;. 2inamalas ng maraming di)sakdal na tao ang magiliw na pagkamahabagin
sa anong paraan! subalit ano ang tinitiyak sa atin ni 0'ho1a8
"! #. %a anong paraan nagdusa ang mga Isra'lita sa sinaunang Ehipto! at
paano tumugon si 0'ho1a sa kanilang pagdurusa8
,! 16. (a$ (akit paulit)ulit na iniligtas ni 0'ho1a ang mga Isra'lita matapos na
silay mamirmihan na sa Dupang *angako8 (b$ Noong kapanahunan ni 0'pt'!
iniligtas ni 0'ho1a ang mga Isra'lita sa anong paniniil! at ano ang nag)udyok
sa kaniya na gawin ito8
11. 2ula sa pakikitungo ni 0'ho1a sa mga Isra'lita! ano ang matututuhan natin
tungkol sa pagkamahabagin8
1&. *aano namamalas sa Kautusan ang pagkamahabagin ni 0'ho1a sa mga
indibiduwal8
1.! 1:. (a$ *aano tinitiyak sa atin ng mga salita ni /a1id na si 0'ho1a ay lubos
na nagmamalasakit sa atin bilang mga indibiduwal8 (b$ *aano
86
maipaghahalimbawa na si 0'ho1a ay malapit sa mga 3wasak ang puso4 o 3may
'spiritung nasisiil48
1=. %a anong mga paraan tinutulungan tayo ni 0'ho1a bilang mga indibiduwal8
1;. Ano ang pinakadakilang halimbawa ng pagkamahabagin ni 0'ho1a! at
paano ito nakaaap'kto sa atin bilang mga indibiduwal8
1")1,. (a$ *aano ipinakikita sa (ibliya na ang pagkamahabagin ni 0'ho1a ay
may limitasyon8 (b$ Ano ang naging dahilan kung kaya nasagad ang
limitasyon ng pagkamahabagin ni 0'ho1a sa kaniyang bayan8
&6! &1. (a$ Ano ang mangyayari kapag ang pagkamahabagin ng /iyos ay
nasagad na sa ating kapanahunan8 (b$ Anong mahabaging paglalaan ni
0'ho1a ang tatalakayin sa susunod na kabanata8
%#ara2an sa pahina )6)'
87
KABANATA ).
Isang Diyos na 9an8ang Magpata2a8
3AN> sarili kong mga kamalian ay dumaan sa ibabaw ng aking ulo!4 isinulat ng
salmistang si /a1id. 3Tulad ng mabigat na pasan ay napakabigat ng mga iyon
para sa akin. Ako ay naging manhid at nasiil nang lubusan.4 (Awit .#-:! #$
(atid ni /a1id kung gaano kabigat ang pasaning dinadala ng isang inuusig ng
budhi. %ubalit nakasumpong siya ng kaaliwan para sa kaniyang nababagabag
na puso. Naunawaan niya na bagaman napopoot si 0'ho1a sa kasalanan!
hindi %iya napopoot sa nagkasala kung talagang pinagsisisihan at itinatakwil
ng isang iyon ang kaniyang makasalanang landasin. Taglay ang ganap na
pagtitiwala sa pagiging handa ni 0'ho1a na lawitan ng awa ang mga nagsisisi!
sinabi ni /a1id- 3Ikaw! < 0'ho1a! ay . . . handang magpatawad.4+Awit #;-=.
&
Kapag tayoy nagkakasala! tayo rin ay maaaring makaranas ng napakabigat
na pasanin ng isang nasaktang budhi. Ang ganitong marubdob na pagsisisi ay
may dulot na kabutihan. 2auudyukan tayo nito na gumawa ng positibong
hakbang upang ituwid ang ating mga pagkakamali. >ayunman! mapanganib
din kung sobra na ang panunumbat ng sariling budhi. (aka igiit ng ating
umuusig na puso na hindi na tayo mapatatawad ni 0'ho1a! gaano mang
pagsisisi ang gawin natin. Kapag tayoy Bnadaig ng panunumbat ng sariling
budhi! baka maudyukan tayo ni %atanas na sumuko na at isiping tayoy walang
halaga sa pangmalas ni 0'ho1a! anupat hindi na karapat)dapat maglingkod sa
kaniya.+& @orinto &-=)11.
.
>aniyan nga ba ang pangmalas ni 0'ho1a sa mga bagay)bagay8 indi
naman7 Ang pagpapatawad ay isang pitak ng dakilang pag)ibig ni 0'ho1a. %a
kaniyang %alita! tinitiyak niya sa atin na kapag tayoy nagpapamalas ng tunay
at taimtim na pagsisisi! handa siyang magpatawad. (Kawikaan &#-1.$ Fpang
maiwasan ang pag)aakalang hindi na natin kailanman makakamit ang
kapatawaran ni 0'ho1a! suriin natin kung bakit at kung paano siya
nagpapatawad.
Kung Bakit si Jehova ay 9an8ang Magpata2a8
:
(atid ni 0'ho1a ang ating mga limitasyon. 3Nalalaman niyang lubos ang
kaanyuan natin! na inaalaalang tayo ay alabok!4 ang sabi sa Awit 16.-1:. indi
niya kinalilimutang tayoy nilalang mula sa alabok! na marupok! o mahina! dahil
sa di)kasakdalan. Ang pananalitang nalalaman niya 3ang kaanyuan natin4 ay
nagpapaalaala sa atin na itinutulad ng (ibliya si 0'ho1a sa isang
magpapalayok at tayo naman ay sa mga sisidlang luwad na kaniyang
hinuhubog.
*
(0'r'mias 1#-&);$ Ibinabagay ng /akilang 2agpapalayok ang
kaniyang pakikitungo sa atin batay sa ating likas na pagiging marupok bilang
makasalanan at sa paraan ng ating pagtugon o di)pagtugon sa kaniyang
patnubay.
=
Nauunawaan ni 0'ho1a kung gaano kalakas ang kapangyarihan ng
kasalanan. Ang kasalanan ay inilalarawan ng kaniyang %alita bilang isang
makapangyarihang puw'rsa na ang pagkakahawak sa mga tao ay
napakahigpit at nakamamatay. >aano nga ba kahigpit ang pagkakahawak ng
kasalanan8 %a aklat ng 5oma! nagpaliwanag si apostol *ablo- Tayo ay Bnasa
ilalim ng kasalanan! kung paanong ang mga sundalo ay nasa ilalim ng
kanilang kumand'r (5oma .-,$E ang kasalanan ay Bnamamahala sa
sangkatauhan na parang isang hari (5oma =-&1$E itoy 3nananahanan!4 o
3tumatahan!4 sa atin (5oma "-1"! &6$E ang 3kautusan4 nito ay patuloy na
umuugit sa atin! anupat sa diwa ay nagsisikap na kumontrol sa ating landasin.
(5oma "-&.! &=$ Talagang napakahigpit ng pagkakahawak ng kasalanan sa
ating makasalanang laman7+5oma "-&1! &:.
;
Kaya naman! alam ni 0'ho1a na ang ganap na pagsunod ay imposibl' para
sa atin! gaano man kataimtim ang ating paghahangad na maidulot ito sa
kaniya. 2aibigin niyang tinitiyak sa atin na kapag humiling tayo ng kaniyang
awa taglay ang nagsisising puso! ilalawit niya ang kapatawaran. Ang Awit
=1-1" ay nagsasabi- 3Ang mga hain sa /iyos ay isang wasak na 'spirituE ang
pusong wasak at durog! < /iyos! ay hindi mo hahamakin.4 indi kailanman
tatanggihan o tatalikuran ni 0'ho1a ang isang pusong 3wasak at durog4 dahil
sa bigat ng panunumbat ng budhi.
"
Kung gayon! nangangahulugan bang maaari na nating pagsamantalahan ang
awa ng /iyos! anupat ginagawang dahilan ng pagkakasala ang ating likas na
pagiging makasalanan8 inding)hindi7 %i 0'ho1a ay hindi nadadala ng basta
'mosyon lamang. 2ay hangganan din ang kaniyang awa. inding)hindi niya
patatawarin yaong matitigas ang puso na sinasadya na ang pagkakasala at
hindi kinakikitaan ng pagsisisi. ('br'o 16-&;$ %a kabilang dako! kapag
nakakakita siya ng pusong nagsisisi! handa naman siyang magpatawad.
Isaalang)alang natin ngayon ang ilan sa madamdaming salita na ginamit sa
(ibliya upang ilarawan ang kahanga)hangang pitak na ito ng pag)ibig ni
0'ho1a.
!aano Kalu&os ang agpapata2a8 ni Jehova$
#
Ang nagsisising si /a1id ay nagsabi- 3Ang aking kasalanan ay ipinagtapat ko
sa iyo sa wakas! at ang aking kamalian ay hindi ko pinagtakpan. . . .
At pinagpaumanhinan mo ang kamalian ng aking mga kasalanan.4 (Awit .&-=$
Ang t'rminong 3pinagpaumanhinan4 ang siyang pagkasalin sa isang salitang
'br'o na ang ibig sabihin ay 3buhatin4 o 3dalhin.4 Ang pagkagamit dito ay
nangangahulugang alisin ang 3panunumbat ng budhi! kasalanan!
pagsalansang.4 Kaya sa diwa! binuhat ni 0'ho1a ang mga kasalanan ni /a1id
at inilayo ang mga ito. Calang)pagsalang naibsan nito ang panunumbat ng
budhi na nagpapahirap kay /a1id. (Awit .&-.$ Tayo man ay lubos na
makapagtitiwala sa isang /iyos na naglalayo ng mga kasalanan niyaong mga
humihiling ng kaniyang kapatawaran salig sa kanilang pananampalataya sa
haing pantubos ni 0'sus.+2at'o &6-&#.
,
%i /a1id ay gumamit ng isa pang matingkad na halimbawa upang ilarawan
ang pagpapatawad ni 0'ho1a- 3Kung gaano
kalayo ang silangan mula sa kanluran, gayon kalayo Niya inaalis mula sa atin
ang ating mga pagsalansang.4 (Amin ang italikoE Awit
16.-1&! The Amplified "ible$ >aano ba kalayo ang silangan mula sa kanluran8
%a diwa! ang silangan ay palaging nasa pinakamalayong distansiya na
maaaring isipin mula sa kanluranE ang dalawang dulong ito ay hindi kailanman
magkakatagpo. %inasabi ng isang iskolar na ang pananalitang ito ay
nangangahulugang 3sa pinakamalayo hanggat maaariE sa pinakamalayong
88
maiisip natin.4 %inasabi sa atin ng kinasihang mga salita ni /a1id na kapag si
0'ho1a ay nagpapatawad! inilalayo niya sa atin ang ating mga kasalanan sa
pinakamalayong maiisip natin.
3Ang mga kasalanan ninyo . . . ay mapapuputing gaya ng niy'b'4
16
Nasubukan mo na bang mag)alis ng mantsa sa isang pinutiang damit8
2arahil sa kabila ng lahat ng iyong pagsisikap! halata pa rin ang mantsa nito.
*ansinin kung paano inilalarawan ni 0'ho1a kung gaano kalawak ang
kaniyang pagpapatawad- 3(agaman ang mga kasalanan ninyo ay maging gaya
ng iskarlata! ang mga ito aymapapuputing gaya ng niyebe; bagaman ang mga
ito ay maging pula na gaya ng t'lang krimson! ang mga ito ay magiging gaya
pa man din ng lana.4 (Isaias 1-1#$ Ang salitang 3iskarlata4 ay nagpapahiwatig
ng isang matingkad na kulay pula.
*
Ang 3krimson4 ay isa sa pinakamatitingkad
na kulay ng tininaang t'la. (Nahum &-.$ indi natin kailanman maaalis ang
mantsa ng kasalanan sa pamamagitan ng ating sariling pagsisikap. %ubalit
kayang alisin ni 0'ho1a ang mga kasalanan na gaya ng iskarlata at krimson at
paputiin ang mga ito na gaya ng niy'b' o di)tininaang lana. Kapag pinatawad
na ni 0'ho1a ang ating mga kasalanan! hindi natin kailangang isipin na ang
mantsa ng gayong mga kasalanan ay nananatiling taglay natin habambuhay.
11
%a nakaaantig na awit ng pasasalamat na nilikha ni '?'kias matapos na
siyay iligtas sa isang nakamamatay na karamdaman! sinabi niya kay
0'ho1a- 1-tinapon mo sa iyonglikuran ang lahat ng aking mga kasalanan.4
(Isaias .#-1"$ /ito ay inilalarawan si 0'ho1a na kinukuha niya ang mga
kasalanan ng isang nagsisising nagkasala at itinatapon sa Kaniyang likuran
kung saan ang mga ito ay hindi na Niya makikita ni mapapansin man. Ayon sa
isang r'p'r'nsiya! ang id'yang ipinahihiwatig ay maipahahayag nang ganito-
3Napangyari mo Jang aking mga kasalananK na para bang hindi ko ginawa ang
mga ito.4 indi bat nakapagpapalakas iyan ng loob8
1&
(ilang pangako ng pagsasauli! ipinahayag ng prop'tang si 2ikas ang
kaniyang pananalig na patatawarin ni 0'ho1a ang kaniyang nagsisising bayan-
3%ino ang /iyos na tulad mo! . . . na nagpapalampas ng pagsalansang ng
nalabi sa kaniyang mana8 . . . At ihahagis mo sa mga kalaliman ng dagat ang
lahat ng kanilang mga kasalanan.4 (2ikas "-1#! 1,$ Isip)isipin na lamang ang
kahulugan ng mga salitang iyon sa mga nabubuhay noong panahon ng (ibliya.
2ay pag)asa pa bang makuhang muli ang isang bagay na naihagis na 3sa mga
kalaliman ng dagat48 Kung gayon! ipinakikita ng mga salita ni 2ikas na kapag
si 0'ho1a ay nagpapatawad! p'rman'nt' niyang inaalis ang ating mga
kasalanan.
1.
>inamit ni 0'sus ang kaugnayan ng nagpapautang at ng umuutang upang
ilarawan ang pagpapatawad ni 0'ho1a. inimok tayo ni 0'sus na manalangin-
3*atawarin mo kami sa aming mga pagkakautang. (2at'o ;-1&$ Kung gayon
ay itinulad ni 0'sus ang mga kasalanan sa pagkakautang. (DuAas 11-:$ Kapag
tayoy nagkakasala! 3nagkakautang4 tayo kay 0'ho1a. inggil sa kahulugan ng
pandiwang >ri'go na isinaling 3patawarin!4 isang r'p'r'nsiyang akda ang
nagsasabi- 3Kalimutan o hayaan ang pagkakautang at huwag na itong singilin.4
%a diwa! kapag si 0'ho1a ay nagpapatawad! binubura na niya ang utang na
dapat sanay nakalista sa atin. Kaya naman nakaaaliw ito sa mga nagsisising
nagkasala. indi na kailanman sisingilin ni 0'ho1a ang pautang na binura na
niya7+Awit .&-1! &.
1:
igit pang inilarawan ang pagpapatawad ni 0'ho1a sa >awa .-1,- 3Kaya nga
magsisi kayo! at manumbalik upang mapawi ang inyong mga kasalanan.4 Ang
salitang iyan na 3mapawi4 ang siyang pagkasalin sa pandiwang >ri'go na
maaaring mangahulugang 3burahin! . . . kans'lahin o wasakin.4 Ayon sa ilang
iskolar! ang id'yang ipinahahayag ay yaong pagbura ng sulat)kamay. *aano
ito naging posibl'8 Ang tintang karaniwang ginagamit noong sinaunang
panahon ay gawa sa pinaghalong karbon! kola! at tubig. /i)nagtatagal
pagkatapos sumulat na gamit ang gayong tinta! ang isang tao ay maaaring
kumuha ng isang basang 'spongha at burahin ang sulat. Nakikita riyan ang
isang magandang larawan ng awa ni 0'ho1a. Kapag nagpapatawad siya ng
ating mga kasalanan! para bang kumukuha siya ng isang 'spongha at
binubura niya ang mga ito.
1=
Kapag binubulay)bulay natin ang ibat ibang ilustrasyong ito! hindi bat
maliwanag na nais ipaalam sa atin ni 0'ho1a na talagang handa siyang
magpatawad sa ating mga kasalanan hanggat nakikita niyang tayoy taimtim
na nagsisisi8 indi tayo kailangang matakot na sisingilin niya sa atin sa
hinaharap ang gayong mga kasalanan. Ipinakikita ito ng isa pang bagay na
isinisiwalat ng (ibliya tungkol sa dakilang awa ni 0'ho1a- Kapag siyay
nagpapatawad! siyay lumilimot.
Ang Kanilang Kasalanan ay 9in8i Ko Na Aalalahanin a
1;
Nangako si 0'ho1a hinggil sa mga kabilang sa bagong tipan- 3*atatawarin ko
ang kanilang kamalian! at ang kanilang kasalanan ay hindi ko na aalalahanin
pa.4 (0'r'mias .1-.:$ Nangangahulugan ba ito na kapag si 0'ho1a ay
nagpatawad ay hindi na niya maaalaala pa ang mga kasalanan8 indi
maaaring magkagayon. (inabanggit sa atin ng (ibliya ang mga kasalanan ng
maraming indibiduwal na pinatawad ni 0'ho1a! pati na si /a1id. (& %amu'l
11-1)1"E 1&-1.$ 2aliwanag na nalalaman pa rin ni 0'ho1a ang mga kamaliang
nagawa nila. Ang r'kord ng kanilang mga kasalanan! gayundin ang kanilang
pagsisisi at pagpapatawad ng /iyos! ay iningatan para sa
ating kapakinabangan. (5oma 1=-:$ Kung gayon! ano ang ibig sabihin ng
(ibliya nang sabihin nito na hindi na 3aalalahanin4 ni 0'ho1a ang mga
kasalanan niyaong pinatawad na niya8
1"
Ang pandiwang 'br'o na isinaling 3aalalahanin ko4 ay nagpapahiwatig ng
higit pa sa basta paggunita lamang ng nakaraan. %inasabi
ng Theological 3ordbook of the <ldTestament na kalakip dito 3ang
karagdagang pahiwatig ng paggawa ng angkop na aksiyon.4 Kaya sa diwang
ito! ang 3aalalahanin4 ang kasalanan ay nangangahulugang gagawa ng
aksiyon laban sa mga nagkasala. (<s'as ,-,$ Ngunit kapag sinabi ng /iyos na
3ang kanilang kasalanan ay hindi ko na aalalahanin pa!4 tinitiyak niya sa atin
na kapag napatawad na niya ang mga nagsisising nagkasala! hindi na niya sila
aaksiyunan sa hinaharap dahil sa gayong mga kasalanan. (E?'ki'l 1#-&1! &&$
%a gayon! si 0'ho1a ay lumilimot sa diwa na hindi na niya mulit muling
uungkatin ang ating mga kasalanan upang akusahan o parusahan tayo nang
paulit)ulit. indi bat talagang nakaaaliw na malaman na ang ating /iyos ay
nagpapatawad at lumilimot8
89
Ku"usta Na"an ang "ga I&u&unga$
1#
Ang pagiging handa bang magpatawad ni 0'ho1a ay nangangahulugang ang
isang nagsisising nagkasala ay ligtas na sa lahat ng ibubunga ng kaniyang
maling landasin8 indi naman. indi tayo maaaring magkasala nang hindi ito
pinagdurusahan. %umulat si *ablo- 3Anuman ang inihahasik ng isang tao! ito
rin ang kaniyang aanihin.4 (>alaAia ;-"$ 2aaaring pagdusahan natin ang mga
ibubunga ng ating mga pagkilos. indi ito nangangahulugan na matapos
tayong patawarin ay pasasapitan pa rin tayo ni 0'ho1a ng kapighatian. Kapag
may bumangong probl'ma! hindi dapat isipin ng isang Kristiyano na! B2arahil
ay pinarurusahan ako ni 0'ho1a dahil sa aking nagawang mga kasalanan.
(%antiago 1-1.$ %a kabilang dako naman! hindi tayo pinoprot'ktahan ni 0'ho1a
sa lahat ng magiging 'p'kto ng ating masasamang pagkilos. Ang diborsiyo!
labag)sa)loob na pagdadalang)tao! sakit na naisasalin sa pagtatalik!
pagkawala ng tiwala o paggalang+lahat ng ito ay maaaring siyang malungkot
at di)maiiwasang mga bunga ng kasalanan. Alalahanin na kahit napatawad na
si /a1id sa kaniyang mga kasalanan may kaugnayan kay (at)sh'ba at Frias!
hindi pinrot'ktahan ni 0'ho1a si /a1id mula sa nakapipinsalang mga bunga na
idinulot nito.+& %amu'l 1&-,)1&.
1,
Ang ating mga kasalanan ay maaaring may karagdagan pang ibubunga! lalo
na kung may ibang nasaktan sa ating mga ikinilos. alimbawa! isaalang)alang
ang ulat sa D'1itiAo kabanata ;. Tinatalakay rito ng Kautusang 2osaiko ang
isang situwasyon na ditoy malubhang nagkasala ang isang tao dahil sa pag)
agaw sa ari)arian ng isang kapuwa Isra'lita sa pamamagitan ng pagnanakaw!
pangingikil! o pandaraya. *agkatapos ay nagkaila ang nagkasala! anupat
buong)kapangahasan pa ngang sumumpa ng kabulaanan. Itoy isang kaso ng
dalawang tao na magkaiba ang sinasabi. >ayunman! pagkaraan!
kinonsiy'nsiya ang nagkasala at inamin ang kaniyang kasalanan. Fpang
mapatawad ng /iyos! kailangan muna niyang gawin ang tatlo pang bagay-
isauli ang kaniyang kinuha! bayaran ang biktima ng &6 porsiy'nto ng halaga ng
ninakaw! at magbigay ng isang barakong tupa bilang handog ukol sa
pagkakasala. *agkatapos ay sinabi ng kautusan- 3Ang sas'rdot' ay gagawa
ng pagbabayad)sala para sa kaniya sa harap ni 0'ho1a! at sa gayon ay
patatawarin siya.4+D'1itiAo ;-1)".
&6
Ang kautusang ito ay isang maawaing paglalaan ng /iyos. Nakinabang dito
ang biktima! na pinagsaulian ng ari)arian at tiyak na naginhawahan nang sa
wakas ay umamin ang nagkasala. Kasabay nito! nakinabang din sa batas na
ito ang isa na sa dakong huli ay pinakilos ng kaniyang budhi na aminin at
ituwid ang kaniyang kamalian. %a katunayan! kung hindi niya ginawa ito! hindi
siya patatawarin ng /iyos.
&1
(agaman wala na tayo sa ilalim ng Kautusang 2osaiko! ang Kautusang iyan
ay nagbibigay sa atin ng unawa hinggil sa kaisipan ni 0'ho1a! pati na sa
kaniyang pangmalas sa pagpapatawad. (@olosas &-1.! 1:$ Kung tayoy
nakasakit sa iba dahil sa ating mga kasalanan! nalulugod ang /iyos kapag
sinisikap nating maituwid ang mali. (2at'o =-&.! &:$ 2aaaring mangahulugan
ito ng pagkilala sa ating kasalanan! pag)amin sa ating pagkakamali! at
paghingi pa nga ng tawad sa biktima. %a gayon ay makadudulog tayo kay
0'ho1a salig sa hain ni 0'sus at makatitiyak na tayoy napatawad na ng /iyos.
+'br'o 16-&1! &&.
&&
>aya ng sinumang maibiging magulang! si 0'ho1a ay maaaring magpatawad
ngunit may kaakibat na isang antas ng disiplina. (Kawikaan .-11! 1&$ (aka
kailanganing bitiwan ng isang nagsisising Kristiyano ang kaniyang pribil'hiyo
ng paglilingkod bilang isang matanda! minist'ryal na lingkod! o buong)
panahong 'bangh'lisador. (aka masakit para sa kaniya na pansamantalang
mawalan ng pribil'hiyo na lubhang mahalaga sa kaniya. %ubalit! ang gayong
disiplina ay hindi nangangahulugang hindi siya pinatawad ni 0'ho1a. /apat
nating tandaan na ang disiplina ni 0'ho1a ay katunayan ng kaniyang pag)ibig
sa atin. Ang pagtanggap at pagkakapit nito ay para na rin sa ating sariling
kabutihan.+'br'o 1&-=)11.
&.
Nakagiginhawa ngang malaman na ang ating /iyos ay 3handang
magpatawad47 (agaman tayoy maaaring nakagagawa ng mga pagkakamali!
hindi natin dapat isipin kailanman na hindi na tayo maaaring lawitan ng awa ni
0'ho1a. Kung talagang tayo ay nagsisisi! gumagawa ng hakbang upang
maituwid ang mali! at taimtim na nananalangin para sa kapatawaran salig sa
itinigis na dugo ni 0'sus! lubos tayong makapagtitiwala na patatawarin tayo ni
0'ho1a. (1 0uan 1-,$ Tularan natin ang kaniyang pagpapatawad sa ating
pakikitungo sa isat isa. Tutal! kung si 0'ho1a! na hindi nagkakasala! ay buong)
pag)ibig na nakapagpapatawad sa atin! hindi bat nararapat lamang na tayong
mga makasalanan ay gumawa rin ng lahat ng ating makakaya upang
magpatawaran sa isat isa8
%Mga Tala&a&a'
Ang salitang 'br'o na isinaling 3ang kaanyuan natin4 ay ginagamit din may
kinalaman sa mga sisidlang luwad na hinuhubog ng isang magpapalayok.+
Isaias &,-1;.
%inasabi ng isang iskolar na ang iskarlata 3ay
isang hindi kumukupas, o permanentengkulay. indi ito kayang alisin maging
ng hamog! ng ulan! ng paglalaba! ni ng matagal na paggamit.4
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
) +roni,a 11/-(-1 (akit pinatawad ni 0'ho1a si 2anas's! at ano ang itinuturo
nito sa atin tungkol sa Kaniyang awa8
Mateo ./-)@ -4@ -6 (akit dapat nating patawarin ang iba kung may
makatuwirang dahilan para gawin ito8
#u,as -6/--(1) Ano ang itinuturo sa atin ng talinghagang ito tungkol sa
pagiging handa ni 0'ho1a na magpatawad! at ano ang nadarama mo dahil
dito8
) +orinto 0/3(-- Ano ang dapat nating gawin upang tumanggap ng
kapatawaran ng /iyos8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (a$ Anong mabigat na pasanin ang dala ng salmistang si /a1id! at paano
siya nakasumpong ng kaaliwan para sa kaniyang nababagabag na puso8
(b$ Kapag tayoy nagkakasala! anong pasanin tuloy ang maaaring dala natin!
subalit ano ang tinitiyak sa atin ni 0'ho1a8
90
:. Ano ang inaalaala ni 0'ho1a tungkol sa ating kayarian! at paano ito
nakaaap'kto sa paraan ng kaniyang pakikitungo sa atin8
=. *aano inilalarawan ng aklat ng 5oma ang makapangyarihang
pagkakahawak ng kasalanan8
;! ". (a$ *aano minamalas ni 0'ho1a ang mga humihiling ng kaniyang awa
taglay ang nagsisising puso8 (b$ (akit hindi natin dapat pagsamantalahan ang
awa ni 0'ho1a8
#. %a diwa! ano ang ginagawa ni 0'ho1a kapag pinatatawad niya ang ating
mga kasalanan! at anong pagtitiwala ang ibinibigay nito sa atin8
,. anggang saan inilalayo ni 0'ho1a mula sa atin ang ating mga kasalanan8
16. Kapag pinatawad na ni 0'ho1a ang ating mga kasalanan! bakit hindi natin
dapat isipin na ang mantsa ng gayong mga kasalanan ay nananatiling taglay
natin habambuhay8
11. %a anong diwa itinatapon ni 0'ho1a ang ating mga kasalanan sa kaniyang
likuran8
1&. *aano ipinakikita ng prop'tang si 2ikas na kapag si 0'ho1a ay
nagpapatawad! p'rman'nt' Niyang inaalis ang ating mga kasalanan8
1.. Ano ang kahulugan ng mga salita ni 0'sus na 3*atawarin mo kami sa
aming mga pagkakautang48
1:. Ang pariralang 3mapawi ang inyong mga kasalanan4 ay nagpapasok ng
anong id'ya sa ating isip8
1=. Ano ang nais ipaalam ni 0'ho1a sa atin tungkol sa kaniya8
1;! 1". Kapag sinasabi sa (ibliya na kinalilimutan ni 0'ho1a ang ating mga
kasalanan! ano ang ibig sabihin nito! at bakit iyan ang sagot mo8
1#. (akit ang pagpapatawad ay hindi nangangahulugang ang isang
nagsisising nagkasala ay ligtas na sa lahat ng ibubunga ng kaniyang maling
landasin8
1,)&1. (a$ *aanong ang kautusang nakaulat sa D'1itiAo ;-1)" ay naging
kapaki)pakinabang kapuwa sa biktima at sa nagkasala8 (b$ Kapag tayo ay
nakasakit sa iba dahil sa ating mga kasalanan! nalulugod si 0'ho1a kapag
ginagawa natin ang ano8
&&. Ano ang maaaring kaakibat ng pagpapatawad ni 0'ho1a8
&.. (akit hindi natin dapat isipin kailanman na hindi na tayo maaaring lawitan
ng awa ni 0'ho1a! at bakit dapat nating tularan ang kaniyang pagpapatawad8
%#ara2an sa pahina )..'
Nais ni 0'ho1a na ipaalam sa atin na siyay 3handang magpatawad4
%#ara2an sa pahina ).1'
91
KABANATA )0
D agkalaki ng Kaniyang Ka&utihanA
%A2ANTADAN> nasisikatan ng mainit)init na liwanag ng papalubog na araw!
ilang matagal nang magkakaibigan ang nagkakatuwaan sa kanilang
pagsasalu)salo sa labas! nagtatawanan at nagkukuw'ntuhan habang
hinahangaan nila ang tanawin. %a ibang dako naman na malayo rito!
pinagmamasdan ng isang magsasaka ang kaniyang bukirin at itoy napapangiti
dahil namuo na ang maiitim na ulap at nadidiligan na ng unang mga patak ng
ulan ang mga uhaw na pananim. %a iba pang lugar naman! tuwang)tuwa ang
mag)asawa habang pinagmamasdan ang kanilang bunso sa kaniyang unang
mga hakbang na pagiwang)giwang.
&
Alam man nila ito o hindi! ang gayong mga tao ay pawang nakikinabang sa
iisang bagay+sa kabutihan ng /iyos na 0'ho1a. *alaging inuulit ng
r'lihiyosong mga tao ang pariralang 3Ang /iyos ay mabuti.4 Ngunit mas
matindi ang pagdiriin nito sa (ibliya. %inasabi nito- 3< pagkalaki ng kaniyang
kabutihan74 (NaAarias ,-1"$ %ubalit parang iilan lamang sa ngayon ang
nakababatid ng tunay na kahulugan ng mga salitang iyan. Ano ba talaga ang
nasasangkot sa kabutihan ng /iyos na 0'ho1a! at paano nakaaap'kto ang
katangiang ito ng /iyos sa bawat isa sa atin8
Isang Na"u"uko8(Tanging itak ng ag(i&ig ng Diyos
.
%a maraming mod'rnong wika! ang 3kabutihan4 ay isang pangkaraniwang
salita lamang. %ubalit! gaya ng isinisiwalat sa (ibliya! ang kabutihan ay hindi
lamang isang pangkaraniwang salita. *angunahin na! itoy tumutukoy sa
kagalingan at kahusayan sa moral. Kung gayon! sa diwa! masasabi nating ang
kabutihan ay nasa kaibuturan ng p'rsonalidad ni 0'ho1a. Ang lahat ng
kaniyang katangian+lakip na ang kaniyang kapangyarihan! ang kaniyang
katarungan! at ang kaniyang karunungan+ay lubos na napakabuti.
>ayunman! ang kabutihan ay pinakamainam na mailalarawan bilang isang
kapahayagan ng pag)ibig ni 0'ho1a. (akit8
:
Ang kabutihan ay isang aktibong katangian na ipinakikita sa gawa.
Ipinahiwatig ni apostol *ablo na mas malakas ang pang)akit nito sa mga tao
kaysa sa pagiging matuwid. (5oma =-"$ Ang taong matuwid ay maaasahang
maninindigan sa mga kahilingan ng batas! subalit higit pa rito ang ginagawa ng
isang mabuting tao. %iya ang unang gumagawa ng hakbang! anupat masigasig
na humahanap ng mga paraan upang makinabang ang iba. >aya ng makikita
natin! si 0'ho1a ay talagang mabuti sa diwang iyan. 2aliwanag na ang gayong
kabutihan ay bumubukal sa walang)hanggang pag)ibig ni 0'ho1a.
=
%i 0'ho1a ay namumukod)tangi rin sa kaniyang kabutihan. indi pa
natatagalan bago mamatay si 0'sus! isang lalaki ang lumapit dito upang
magtanong! anupat tinatawag siyang 32abuting >uro.4 %umagot si 0'sus-
3(akit mo ako tinatawag na mabuti8 Calang sinumang mabuti! maliban sa isa!
ang /iyos.4 (2arAos 16-1"! 1#$ (uw'no! maaaring malito ka sa sagot na iyan.
(akit itinuwid ni 0'sus ang lalaki8 indi bat totoo naman na si 0'sus ay isang
32abuting >uro48
;
2aliwanag na ginamit ng lalaki ang mga salitang 32abuting >uro4 bilang
isang mapamuring titulo. (uong)kapakumbabaang iniukol ni 0'sus ang
kaluwalhatiang iyon sa kaniyang makalangit na Ama! na mabuti sa
pinakasukdulang diwa nito. (Kawikaan 11-&$ %ubalit pinagtitibay rin ni 0'sus
ang isang malalim na katotohanan. %i 0'ho1a lamang ang tanging
pamantayan ng kabutihan. %iya lamang ang tanging may karapatan bilang
sob'rano na magpasiya kung ano ang mabuti at masama. %ina Adan at E1a!
dahil sa mapaghimagsik na pagkain mula sa punungkahoy ng pagkaalam ng
mabuti at masama! ay naghangad na sila mismo ang humawak ng karapatang
iyan. /i)gaya nila! buong)kapakumbabaang ipinaubaya ni 0'sus sa kaniyang
Ama ang pagtatakda ng mga pamantayan.
"
Isa pa! batid ni 0'sus na si 0'ho1a ang bukal ng lahat ng bagay na talagang
mabuti. %iya ang Tagapagbigay ng Bbawat mabuting kaloob at ng bawat sakdal
na r'galo. (%antiago 1-1"$ %uriin natin kung paanong ang kabutihan ni 0'ho1a
ay nakikita sa kaniyang pagkabukas)palad.
Kati&ayan ng Saganang Ka&utihan ni Jehova
#
(awat isang nabubuhay ay nakikinabang sa kabutihan ni 0'ho1a. Ang Awit
1:=-, ay nagsasabi- 3%i 0'ho1a ay mabuti sa lahat. Ano ang ilang halimbawa
ng kaniyang malawak)ang)saklaw na kabutihan8 Ang (ibliya ay nagsasabi-
3indi niya pinabayaang wala siyang patotoo sapagkat gumawa siya ng
mabuti! na binibigyan kayo ng mga ulan mula sa langit at mabubungang
kapanahunan! na lubusang pinupuno ang inyong mga puso ng pagkain at
pagkagalak.4 (>awa 1:-1"$ >anadung)ganado ka ba habang nilalasap ang
masarap na pagkain8 Kung hindi dahil sa kabutihan ni 0'ho1a anupat
dinis'nyo ang lupang ito na patuloy na binubukalan ng sariwang tubig at
3mabubungang kapanahunan4 upang magbigay ng saganang pagkain! wala
tayong makakain. Iniukol ni 0'ho1a ang gayong kabutihan hindi lamang para
sa mga umiibig sa kaniya kundi para sa lahat. %inabi ni 0'sus- 3*inasisikat
niya ang kaniyang araw sa mga taong balakyot at sa mabubuti at nagpapaulan
sa mga taong matuwid at sa mga di)matuwid.4+2at'o =-:=.
,
2arami ang nagwawalang)bahala sa lubos na pagkabukas)palad na
idinudulot sa sangkatauhan dahil sa walang humpay na pagkilos ng araw!
ulan! at mabubungang kapanahunan. (ilang halimbawa! tingnan ang
mansanas. %a lahat ng dako sa lupa na may katamtamang klima! ito ay isang
karaniwang prutas. >ayunman! itoy maganda! masarap kanin! makatas! at
masustansiya. Alam mo bang sa buong daigdig ay may mga "!=66 ibat ibang
uri ng mansanas! na may ibat ibang kulay tulad ng pula! ginto! dilaw! at b'rd'
at ibat ibang sukat mula sa malaki)laki sa kalamansi hanggang kasinlaki ng
suha8 Kapag hawak mo ang isang maliit na buto ng mansanas! parang walang
halaga ito. %ubalit mula rito ay tumutubo ang isa sa pinakamagagandang
punH. (Awit ni %olomon &-.$ Tuwing tagsibol ang punH ng mansanas ay
nakokoronahan ng kumpul)kumpol na mga bulaklakE tuwing taglagas itoy
namumunga. Taun)taon+sa loob ng "= taon+ang isang karaniwang punH ng
mansanas ay napamimitasan ng sapat na bunga upang makapun ng &6
kahon na tumitimbang ng 1, na kilo bawat isa7
92
2ula sa maliit na butong ito ay tutubo ang isang punungkahoy na makapagpapakain at makapagpapalugod
sa mga tao sa loob ng maraming d'kada
16
%a kaniyang sukdulang kabutihan! binigyan tayo ni 0'ho1a ng isang katawan
na 3kamangha)mangha ang pagkakagawa!4 na may mga pandamdam na
dinis'nyo upang tulungan tayong maunawaan ang kaniyang mga gawa at
kalugurn ang mga ito. (Awit 1.,-1:$ *ag)isipang muli ang mga tanawing
inilarawan sa simula ng kabanatang ito. Anong mga namamalas
ng paningin ang nagdudulot ng kagalakan sa gayong mga sandali8 Ang
mamula)mulang pisngi ng tuwang)tuwang bata. Ang pagpatak ng ulan sa
pananim. Ang pula! ginto! at biyol'tang mga kulay ng papalubog na araw. Ang
mata ng tao ay dinis'nyo upang makita ang mahigit sa .66!666 ibat ibang
kulay7 At ang ating pandinigay nakasasagap ng ibat ibang tono ng isang
kinagigiliwang tinig! ng higing ng hangin sa mga punungkahoy! ng
nakatutuwang halakhak ng bago pa lamang lumalakad na paslit. (akit kaya
natin natatamasa ang gayong mga tanawin at mga tunog8 Ang (ibliya ay
nagsasabi- 3Ang taingang nakaririnig at ang matang nakakakita+ang mga iyon
ay kapuwa ginawa ni 0'ho1a.4 (Kawikaan &6-1&$ %ubalit dalawa pa lamang
iyan sa mga pandamdam.
11
Ang pang-amoy ay isa pang katibayan ng kabutihan ni 0'ho1a. Ang ilong ng
tao ay nakasasamyo ng mga 16!666 ibat ibang amoy. 2ag)isip ng ilan lamang-
ang iyong paboritong pagkain habang itoy iniluluto! mga bulaklak! nalaglag na
mga dahon! ang kaunting usok mula sa isang nagbabagang ilawan. At dahil sa
iyong pandama ay nadarama mo ang dampi ng hangin sa iyong mukha! ang
nakapagpapatibay)loob na yakap ng isang minamahal! ang kasiya)siyang kinis
ng balat ng prutas sa iyong kamay. Kapag kinagat mo iyon! diyan papasok ang
iyong panlasa. >aganahan ka habang nilalasap mo ang ibat ibang lasa na
likha ng masalimuot na kimikong kayarian ng prutas na iyon. <o! taglay natin
ang lahat ng dahilan upang bumulalas tungkol kay 0'ho1a- 3Kay sagana ng
iyong kabutihan! na pinakaingatan mo para sa mga may takot sa iyo74 (Awit
.1-1,$ Kung gayon! paano 3pinakaingatan4 ni 0'ho1a ang kabutihan para sa
mga may makadiyos na pagkatakot8
Ka&utihan na May Ealang(9anggang akina&ang
1&
%inabi ni 0'sus- 3Nasusulat! BAng tao ay mabubuhay! hindi sa tinapay
lamang! kundi sa bawat pananalitang lumalabas sa bibig ni 0'ho1a. 4 (2at'o
:-:$ %a katunayan! higit na may mabuting nagagawa sa atin ang 'spirituwal na
mga paglalaan ni 0'ho1a kaysa sa mat'ryal na mga bagay! yamang ang mga
iyon ay umaakay sa buhay na walang hanggan. %a Kabanata # ng aklat na ito!
napansin natin na ginamit ni 0'ho1a ang kaniyang kapangyarihang magsauli
sa mga huling araw na ito upang mapairal ang isang 'spirituwal na paraiso.
Ang isang mahalagang bahagi ng paraisong iyan ay ang saganang 'spirituwal
na pagkain.
1.
%a isa sa mga dakilang hula sa (ibliya hinggil sa pagsasauli! ang prop'tang
si E?'ki'l ay binigyan ng pangitain tungkol sa isang isinauli at niluwalhating
t'mplo. 2ula sa t'mplong iyon ay umagos ang isang sapa ng tubig! na
lumuwang at lumalim hanggang sa maging 3agos na dobl' ang laki.4 %aanman
ito umagos! ang ilog na iyon ay nagdulot ng mga pagpapala. Napakaraming
punungkahoy sa mga pampang nito na mapagkukunan ng pagkain at
pampagaling. At ang ilog ay nagdulot pa nga ng buhay at saganang
pakinabang sa maalat at walang)buhay na /agat na *atay7 (E?'ki'l :"-1)1&$
%ubalit ano kaya ang ibig sabihin ng lahat ng ito8
1:
Ang pangitain ay nangangahulugang isasauli ni 0'ho1a ang kaniyang
kaayusan para sa dalisay na pagsamba! tulad ng inilalarawan ng t'mplong
nakita ni E?'ki'l. >aya ng ilog sa pangitain! ang mga paglalaan ng /iyos ukol
sa buhay ay lalo pang saganang aagos sa kaniyang bayan. 2ula nang isauli
ang dalisay na pagsamba noong 1,1,! pinagpala na ni 0'ho1a ang kaniyang
bayan ng nagbibigay)buhay na mga paglalaan. *aano8 (uw'no! ang mga
(ibliya! lit'ratura sa (ibliya! mga pulong! at mga komb'nsiyon ay pawang
nakatulong upang madala ang mahalagang katotohanan sa milyun)milyon. %a
pamamagitan ng mga ito ay naturuan ni 0'ho1a ang kaniyang bayan tungkol
sa pinakamahalaga niyang paglalaan ukol sa buhay+ang haing pantubos ni
Kristo! na nagdudulot ng isang malinis na katayuan sa harap ni 0'ho1a at ng
pag)asang buhay na walang hanggan para sa lahat ng tunay na umiibig at
natatakot sa /iyos.
*
Kaya naman! sa mga huling araw na ito! habang ang
sanlibutan ay nagugutom sa 'spirituwal! ang bayan naman ni 0'ho1a ay
nagtatamasa ng isang 'spirituwal na piging.+Isaias ;=-1..
1=
%ubalit ang ilog sa pangitain ni E?'ki'l ay hindi titigil sa pag)agos sa
pagwawakas ng matandang sist'mang ito ng mga bagay. %a kabaligtaran! lalo
pang lalakas ang agos nito sa 2il'nyong *aghahari ni Kristo. *agkatapos! sa
pamamagitan ng 2'siyanikong Kaharian! lubusang ikakapit ni 0'ho1a ang
halaga ng hain ni 0'sus! anupat unti)unting iaangat ang tapat na
sangkatauhan tungo sa kasakdalan. >ayon na lamang ang pagbubunyi natin
doon dahil sa kabutihan ni 0'ho1a7
Karag8agang "ga itak ng Ka&utihan ni Jehova
1;
indi lamang basta pagkabukas)palad ang nasasangkot sa kabutihan ni
0'ho1a. %inabi ng /iyos kay 2ois's- 3*araraanin ko ang aking buong
kabutihan sa harap ng iyong mukha! at ipahahayag ko ang pangalan ni 0'ho1a
sa harap mo.4 *agkatapos ay sinabi sa ulat- 3/umaan si 0'ho1a sa harap ng
kaniyang mukha at ipinahayag- B%i 0'ho1a! si 0'ho1a! isang /iyos na maawain
at magandang)loob! mabagal sa pagkagalit at sagana sa maibiging)kabaitan at
katotohanan. 4 (ELodo ..-1,E .:-;$ Kaya nga ang kabutihan ni 0'ho1a ay
sumasaklaw sa ilang maiinam na katangian. Isaalang)alang natin ang dalawa
lamang sa mga ito.
1"
10agandang-loob. Ang katangiang ito ay maraming masasabi sa atin
tungkol sa paraan ng pakikitungo ni 0'ho1a sa kaniyang mga nilalang. %a halip
na maging magaspang! walang malasakit! o malupit! na kadalasay totoo sa
mga nasa kapangyarihan! si 0'ho1a ay mahinahon at mabait. alimbawa!
sinabi ni 0'ho1a kay Abram- 3Itingin mo ang iyong mga mata! pakisuyo! at
tumanaw ka mula sa dako na kinaroroonan mo! sa gawing hilaga at sa gawing
timog at sa gawing silangan at sa gawing kanluran.4 (>'n'sis 1.-1:$ Inaalis sa
maraming salin ang salitang 3pakisuyo.4 %ubalit sinasabi ng mga iskolar ng
(ibliya na kalakip sa ginamit na mga salita sa orihinal na 'br'o ang isang
kataga na bumabago sa pangungusap mula sa pautos tungo sa magalang na
pakiusap. 2ay iba pang nakakatulad na mga halimbawa. (>'n'sis
.1-1&E E?'ki'l #-=$ Akalain mo! ang %ob'rano ng unib'rso ay nagsasabi ng
93
3pakisuyo4 sa hamak na mga tao lamang7 %a isang daigdig na laganap ang
kabagsikan! kapusukan! at kawalang)galang! hindi bat nakagiginhawang
bulay)bulayin ang kagandahang)loob ng ating /iyos na si 0'ho1a8
1#
1$agana sa . . . katotohanan. *alasak na sa daigdig ngayon ang kawalang)
katapatan. %ubalit pinaaalalahanan tayo ng (ibliya- 3Ang /iyos ay hindi tao na
magsisinungaling.4 ((ilang &.-1,$ %a katunayan! sinasabi sa Tito 1-& na ang
B/iyos ay hindi maaaringmagsinungaling. Napakabuti niya para magawa iyan.
Kaya naman! ang mga pangako ni 0'ho1a ay lubos na maaasahanE ang
kaniyang mga salita ay tiyak na matutupad. Tinawag pa nga si 0'ho1a na
3/iyos ng katotohanan.4 (Awit .1-=$ (ukod sa hindi siya nagsisinungaling!
namamahagi pa siya ng saganang katotohanan. indi siya maramot! nagkakait
ng impormasyon! o malihimE sa halip! sagana siyang nagbibigay ng
kaliwanagan sa kaniyang tapat na mga lingkod mula sa kaniyang di)
nauubusang imbakan ng karunungan.
*
Tinuturuan pa nga niya silang
mamuhay ayon sa katotohanang ibinabahagi niya upang silay Bpatuloy na
lumakad sa katotohanan. (. 0uan .$ %a pangkalahatan! paano dapat
makaap'kto sa atin bilang indibiduwal ang kabutihan ni 0'ho1a8
Magniningning Dahil sa Ka&utihan ni Jehova
1,
Nang tuksuhin ni %atanas si E1a sa hardin ng Ed'n! sinimulan niya iyon sa
pamamagitan ng tusong pagsira sa tiwala nito sa kabutihan ni 0'ho1a. %inabi
ni 0'ho1a kay Adan- 32ula sa bawat punungkahoy sa hardin ay makakakain ka
hanggang masiyahan.4 %a libu)libong punungkahoy na nakapalamuti sa hardin
na iyon! isa lamang ang ipinagbawal ni 0'ho1a. >ayunman! pansinin kung
paano binuo ni %atanas ang kaniyang unang tanong kay E1a- 3Talaga bang
sinabi ng /iyos na huwag kayong kakain mula sa bawat punungkahoy sa
hardin84 (>'n'sis &-,! 1;E .-1$ *inilipit ni %atanas ang mga salita ni 0'ho1a
upang isipin ni E1a na may mabuting bagay na ipinagkakait si 0'ho1a.
Nakalulungkot! naging 'p'ktibo ang kaniyang taktika. >aya ng napakaraming
lalaki at baba' pagkatapos niya! sinimulang pag)alinlanganan ni E1a ang
kabutihan ng /iyos! na nagbigay sa kaniya ng lahat ng kaniyang tinataglay.
&6
indi kaila sa atin ang tindi ng pighati at paghihirap na idinulot ng gayong
pag)aalinlangan. Kaya isapuso natin ang mga salita sa 0'r'mias .1-1&- 3%ila
ay tiyak na . . . magniningning dahil sa kabutihan ni 0'ho1a.4 Ang kabutihan ni
0'ho1a ay dapat ngang magpaningning sa atin sa kagalakan. indi tayo dapat
mag)alinlangan kailanman sa mga motibo ng ating /iyos! na lipos ng
kabutihan. Dubusan tayong makapagtitiwala sa kaniya! sapagkat wala siyang
ibang hangarin kundi pawang kabutihan lamang para sa mga umiibig sa
kaniya.
&1
Isa pa! kapag nagkakaroon tayo ng pagkakataong sabihin sa iba ang tungkol
sa kabutihan ng /iyos! tayo ay natutuwa. inggil sa bayan ni 0'ho1a! ang Awit
1:=-" ay nagsasabi- 3%a pagbanggit ng kasaganaan ng iyong kabutihan ay
mag)uumapaw sila.4 %a araw)araw na tayoy nabubuhay! kahit paano ay
nakikinabang tayo mula sa kabutihan ni 0'ho1a. (akit hindi ugaliing
magpasalamat kay 0'ho1a araw)araw dahil sa kaniyang kabutihan! sa
'sp'sipikong paraan hanggat maaari8 Ang pagsasaisip sa katangiang iyan!
pagpapasalamat kay 0'ho1a araw)araw dahil dito! at pagsasabi sa iba tungkol
dito ay tutulong sa atin na matularan ang ating mabuting /iyos. At habang
naghahanap tayo ng mga paraan upang makagawa ng mabuti! gaya ng
ginagawa ni 0'ho1a! lalo na tayong mpapalap9t sa kaniya. Ang matanda nang
si apostol 0uan ay sumulat- 32inamahal! maging tagatulad ka! hindi sa
masama! kundi sa mabuti. %iya na gumagawa ng mabuti ay nagmumula sa
/iyos.4+. 0uan 11.
&&
Ang kabutihan ni 0'ho1a ay iniuugnay rin sa iba pang mga katangian.
alimbawa! ang /iyos ay 3sagana sa maibiging)kabaitan!4 o matapat na pag)
ibig. (ELodo .:-;$ Ang pinagtutuunan ng katangiang ito ay mas 'sp'sipiko
kaysa sa kabutihan! sapagkat itoy ipinadarama ni 0'ho1a lalo na sa kaniyang
tapat na mga lingkod. %a susunod na kabanata! matututuhan natin kung paano
niya ito ginagawa.
%Mga Tala&a&a'
Cala nang hihigit pang halimbawa ng kabutihan ni 0'ho1a kaysa sa pantubos.
%a lahat ng milyun)milyong 'spiritung nilalang na mapagpipilian! ang pinili pa
ni 0'ho1a ay ang kaniyang minamahal at bugtong na Anak upang mamatay
alang)alang sa atin.
Angkop lamang na iugnay ng (ibliya ang katotohanan sa liwanag. 3Isugo mo
ang iyong liwanag at ang iyong katotohanan!4 inawit ng salmista. (Awit :.-.$ %i
0'ho1a ay nagpapasikat ng saganang 'spirituwal na liwanag sa mga handang
magpaturo! o tumanggap ng kaliwanagan! sa kaniya.+& @orinto :-;E 1 0uan
1-=.
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
- 9ari 3/64(.-@ .. *aano pinasalamatan ni %olomon ang kabutihan ni 0'ho1a!
at ano ang naging 'p'kto nito sa mga Isra'lita8
A2it --4/..@ .3 *aano maaaring masalamin sa ating mga panalangin ang
paghahangad na matularan ang kabutihan ni 0'ho1a8
#u,as ./1)(13 Ano ang makatutulong upang maganyak tayong tularan ang
'spiritu ni 0'ho1a ng pagkabukas)palad8
Bo"a -)/)@ 4@ -0()- *aano natin maipamamalas ang kabutihan sa ating
araw)araw na pamumuhay8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. >aano kalawak ang kabutihan ng /iyos! at paano idiniriin sa (ibliya ang
katangiang ito8
.! :. Ano ang kabutihan! at bakit pinakamainam na mailalarawan ang
kabutihan ni 0'ho1a bilang isang kapahayagan ng pag)ibig ng /iyos8
=)". (akit tumanggi si 0'sus na tawagin siyang 32abuting >uro!4 at anong
malalim na katotohanan ang sa gayon ay pinagtibay niya8
#. *aano nagpakita si 0'ho1a ng kabutihan sa buong sangkatauhan8
,. *aanong ang mansanas ay ilustrasyon ng kabutihan ni 0'ho1a8
16! 11. *aano naitatanghal ng mga pandamdam ang kabutihan ng /iyos8
1&. Aling mga paglalaan ni 0'ho1a ang pinakamahalaga! at bakit8
94
1.! 1:. (a$ Ano ang nakita ng prop'tang si E?'ki'l sa pangitain! na may anong
kahulugan para sa atin sa ngayon8 (b$ Anong nagbibigay)buhay na 'spirituwal
na mga paglalaan ang ibinibigay ni 0'ho1a sa kaniyang tapat na mga lingkod8
1=. %a anong diwa aagos ang kabutihan ni 0'ho1a sa tapat na sangkatauhan
sa 2il'nyong *aghahari ni Kristo8
1;. *aano ipinakikita ng (ibliya na ang kabutihan ni 0'ho1a ay sumasaklaw sa
iba pang mga katangian! at ano ang ilan sa mga ito8
1". Ano ba ang kagandahang)loob! at paano ito ipinamamalas ni 0'ho1a sa
mga hamak na taong di)sakdal8
1#. %a anong diwa si 0'ho1a ay 3sagana . . . sa katotohanan!4 at bakit
nakapagpapalakas)loob ang mga salitang iyan8
1,! &6. (a$ *aano sinikap ni %atanas na sirain ang tiwala ni E1a sa kabutihan ni
0'ho1a! at ano ang naging r'sulta8 (b$ Ang kabutihan ni 0'ho1a ay dapat
lamang na magkaroon ng anong 'p'kto sa atin! at bakit8
&1! &&. (a$ Anu)ano ang ilang paraan na dooy nanaisin mong makaganti sa
kabutihan ni 0'ho1a8 (b$ Anong katangian ang ating tatalakayin sa susunod na
kabanata! at paano ito naiiba sa kabutihan8
%#ara2an sa pahina )0)'
3(inibigyan kayo Jni 0'ho1aK ng mga ulan mula sa langit at mabubungang
kapanahunan4
%Mga #ara2an sa pahina )01'
2ula sa maliit na butong ito ay tutubo ang isang punungkahoy na
makapagpapakain at makapagpapalugod sa mga tao sa loob ng maraming
d'kada
95
KABANATA )3
Ika2 #a"ang ang Matapat
IN/I na kaila kay aring /a1id ang kawalan ng katapatan. 2ay pagkakataon
pa nga na ang kaniyang maligalig na paghahari ay nabatbat ng mga intriga!
anupat nagpakana ng maiitim na balak ang kaniya mismong mga kababayan
laban sa kaniya. Isa pa! si /a1id ay pinagtaksilan ng ilan sa mga inaasahan
sana nating pinakmalalap9t sa kaniya. Kuning halimbawa si 2iAal! ang unang
asawa ni /a1id. %a simula! siyay 3umiibig kay /a1id!4 anupat walang)
alinlangang sumusuporta sa kaniya sa kaniyang mga tungkulin bilang hari.
>ayunman! nang maglaon! 3pinasimulan JniyaK itong hamakin sa kaniyang
puso!4 anupat itinuring pa nga si /a1id na gaya ng 3isa sa mga taong walang)
isip.4+1 %amu'l 1#-&6E & %amu'l ;-1;! &6.
&
%umunod naman ay ang p'rsonal na tagapayo ni /a1id! si Ahitop'l. Ang
kaniyang payo ay itinuturing na para bang itoy salita mismo ni 0'ho1a.
(& %amu'l 1;-&.$ %ubalit nang maglaon! ang pinagkakatiwalaang
kapalagayang)loob na ito ay nagtaksil at umanib sa organisadong
paghihimagsik laban kay /a1id. At sino ang tagasulsol sa pagsasabuwatan8 %i
Absalom! ang sariling anak ni /a1id7 3*atuloy na ninanakaw Jng madayang
oportunistang itoK ang mga puso ng mga tao sa Isra'l!4 anupat itinalaga ang
kaniyang sarili bilang isang karibal na hari. >ayon na lamang katindi ang
paghihimagsik ni Absalom anupat napilitan si aring /a1id na tumakas upang
iligtas ang kaniyang buhay.+& %amu'l 1=-1);! 1&)1".
.
Cala na bang nanatiling tapat kay /a1id8 %a lahat ng dinanas niyang
kagipitan! batid ni /a1id na mayroon naman. %ino8 Calang iba kundi ang
/iyos na 0'ho1a. 3%a matapat ay kikilos ka nang may pagkamatapat!4 sabi ni
/a1id tungkol kay 0'ho1a. (& %amu'l &&-&;$ Ano ba ang pagkamatapat! at
paanong si 0'ho1a ay nagsisilbing pinakadakilang halimbawa ng katangiang
ito8
Ano &a ang agka"atapat$
:
Ang 3pagkamatapat4 (loyalty$ gaya ng pagkagamit sa 'br'ong Kasulatan! ay
ang kabaitan na maibiging umuugnay sa isang bagay at hindi humihiwalay
hanggang sa matupad ang layunin nito may kaugnayan sa bagay na iyon. igit
pa ang nasasangkot dito kaysa katapatan (faithfulness$ lamang. Kasi! ang
isang tao ay maaaring maging tapat (faithful$ dahil lamang sa ito ay obligasyon
niya. /i)tulad nito! ang pagkamatapat ay nakaugat sa pag)ibig.
*
Isa pa! ang
salitang 3tapat4 ay maaaring ikapit sa mga bagay na walang buhay.
alimbawa! tinawag ng salmista ang buwan na isang 3tapat na saksi sa
kalangitan4 dahil sa r'gular na paglitaw nito gabi)gabi. (Awit #,-."$ %ubalit ang
buwan ay hindi mailalarawan bilang matapat (loyal$. (akit8 %apagkat ang
pagkamatapat ay isang kapahayagan ng pag)ibig+isang katangian na hindi
kayang ipamalas ng mga bagay na walang buhay.
=
%a maka)Kasulatang diwa! ang pagkamatapat ay may pagkagiliw. Ang
mismong pagpapamalas nito ay nagpapahiwatig na may umiiral na ugnayan sa
pagitan ng taong nagpapakita ng katangiang ito at ng isa na pinagpapakitaan
nito. Ang gayong pagkamatapat ay hindi pabagu)bago. indi ito gaya ng mga
alon sa dagat na natatangay ng pabagu)bagong hihip ng hangin. %a halip! ang
pagkamatapat! o matapat na pag)ibig! ay matatag at malakas upang madaig
ang pinakamahihirap na balakid.
;
Totoo! madalang na ngayon ang gayong pagkamatapat. 2adalas mangyari
na ang mga magkakasama ay 3nagsisiraan.4 *arami nang parami ang
nababalitaan natin na humihiwalay sa kani)kanilang asawa. (Kawikaan
1#-&:E 2alakias &-1:)1;$ *alasak na palasak ang kataksilan anupat baka
nasasabi rin natin ang sinabi ni prop'ta 2ikas- 3Ang matapat ay pumanaw
mula sa lupa.4 (2ikas "-&$ (agaman madalas na nabibigo ang mga tao sa
pagpapakita ng maibiging)kabaitan! litaw na litaw naman kay 0'ho1a ang
katangian ng pagkamatapat. %a katunayan! ang pinakamagaling na paraan
upang matutuhan kung ano ang kalakip ng pagkamatapat ay ang pagsusuri sa
paraan ng pagpapamalas ni 0'ho1a ng dakilang pitak na ito ng kaniyang pag)
ibig.
Ang Ealang(Katula8 na agka"atapat ni Jehova
"
Ang (ibliya ay nagsasabi tungkol kay 0'ho1a- 3Ikaw lamang ang matapat.4
(ApoAalipsis 1=-:$ *aano nangyari iyon8 indi bat kapuwa ang mga tao at
mga angh'l ay nagpapamalas din paminsan)minsan ng kahanga)hangang
pagkamatapat8 (0ob 1-1E ApoAalipsis :-#$ At paano naman si 0'su)Kristo8
indi bat siya ang pangunahing 3matapat4 ng /iyos8 (Awit 1;-16$ Kung gayon!
paano masasabing si 0'ho1a lamang ang matapat8
#
Fna sa lahat! alalahanin na ang pagkamatapat ay isang pitak ng pag)ibig.
Iamang 3ang /iyos ay pag-ibig&bilang siya ang mismong p'rsonipikasyon
ng katangiang ito+sino pa kaya ang lubusang makapagpapamalas ng
pagkamatapat bukod kay 0'ho1a8 (1 0uan :-#$ Totoo nga na maaaring
masalamin sa mga angh'l at sa mga tao ang mga katangian ng /iyos! subalit
tanging si 0'ho1a lamang ang matapat sa pinakasukdulang antas. (ilang 3ang
%inauna sa mga Araw!4 mas matagal na siyang nagpapamalas ng maibiging)
kabaitan kaysa sa sinumang nilalang! makalupa man o makalangit. (/ani'l
"-,$ %amakatuwid! si 0'ho1a ang pinakabuod ng pagkamatapat. Ipinamamalas
niya ang katangiang ito sa paraang di)mapapantayan ng sinumang nilalang.
Isaalang)alang ang ilang halimbawa.
,
%i 0'ho1a ay 3matapat sa lahat ng kaniyang mga gawa.4 (Awit 1:=-1"$ %a
anong paraan8 Ang Awit 1.; ay sumasagot. (inabanggit doon ang ilang
pagliligtas ni 0'ho1a! lakip na ang bantog na pagliligtas sa mga Isra'lita sa
/agat na *ula. Kapansin)pansin! bawat talata ng awit na ito ay nilagyan ng
pariralang- 3%apagkat ang kaniyang maibiging)kabaitan Jo! pagkamatapatK ay
hanggang sa panahong walang takda.4 Ang awit na ito ay kalakip sa 2ga
Tanong *ara sa *agbubulay)bulay sa pahina &#,. abang binabasa mo ang
mga talatang ito! hindi mo maiiwasang humanga sa maraming paraan na dooy
ipinamalas ni 0'ho1a ang maibiging)kabaitan sa kaniyang bayan. <o!
ipinamamalas ni 0'ho1a ang pagkamatapat sa kaniyang tapat na mga lingkod
sa pamamagitan ng pagdinig sa kanilang paghingi ng tulong at ng pagkilos sa
takdang panahon. (Awit .:-;$ Ang matapat na pag)ibig ni 0'ho1a sa kaniyang
mga lingkod ay hindi magmamaliw hanggat silay nananatiling matapat sa
kaniya.
96
16
Karagdagan pa! si 0'ho1a ay nagpapamalas ng pagkamatapat sa kaniyang
mga lingkod sa pamamagitan ng pananatiling tapat sa kaniyang mga
pamantayan. /i)gaya ng ilang pabagu)bagong tao! na madaling matangay ng
kapritso at damdamin! si 0'ho1a ay hindi nagsasalawahan sa kaniyang
pangmalas sa tama at mali. %a loob ng libu)libong taon! ang kaniyang
pangmalas sa 'spiritismo! idolatriya! at pagpaslang ay hindi nagbabago.
32aging hanggang sa katandaan ng isa ay ako pa rin ang Isang iyon!4 ang sabi
niya sa pamamagitan ng kaniyang prop'tang si Isaias. (Isaias :;-:$ Kung
gayon! makapagtitiwala tayo na makikinabang tayo sa pagsunod sa maliwanag
na tuntunin sa moral na masusumpungan sa %alita ng /iyos.+Isaias :#-1")
1,.
11
Nagpapakita rin si 0'ho1a ng pagkamatapat sa pamamagitan ng pagiging
tapat sa kaniyang pangako. Kapag inihula niya ang isang bagay! iyon ay
natutupad. Kaya naman sinabi ni 0'ho1a- BAng aking salita na lumalabas sa
aking bibig ay hindi babalik sa akin nang walang r'sulta! kundi gagawin nga
nito yaong kinalulugdan ko! at ito ay tiyak na magtatagumpay sa bagay na
pinagsuguan ko nito. (Isaias ==-11$ %a pananatiling tapat sa kaniyang salita! si
0'ho1a ay nagpapakita ng pagkamatapat sa kaniyang bayan. indi niya sila
pinananabik sa paghihintay sa isang bagay na hindi naman niya gagawin.
>ayon na lamang kadalisay ang r'putasyon ni 0'ho1a sa bagay na ito anupat
nasabi tuloy ng kaniyang lingkod na si 0osu'- 3Calang isa mang pangako ang
nabigo sa lahat ng mabuting pangako na binitiwan ni 0'ho1a sa sambahayan
ng Isra'lE ang lahat ay nagkatotoo.4 (0osu' &1-:=$ Kung gayon!
makapagtitiwala tayo na hindi kailanman mangyayaring tayo ay mabigo dahil
sa hindi pagtupad ni 0'ho1a sa kaniyang mga pangako.+Isaias :,-&.E 5oma
=-=.
1&
>aya ng nabanggit na! ang (ibliya ay nagsasabi sa atin na ang maibiging)
kabaitan ni 0'ho1a 3ay hanggang sa panahong walang takda.4 (Awit 1.;-1$
*aano nagkaganito8 Fna sa lahat! ang pagpapatawad ni 0'ho1a ng mga
kasalanan ay p'rman'nt'. >aya ng tinalakay sa Kabanata &;! hindi na
inuungkat ni 0'ho1a ang nakaraang mga pagkakamali na ipinatawad na sa
isang tao. Iamang 3lahat ay nagkasala at nagkukulang sa kaluwalhatian ng
/iyos!4 dapat ipagpasalamat ng bawat isa sa atin na ang maibiging)kabaitan ni
0'ho1a ay hanggang sa panahong walang takda.+5oma .-&..
1.
%ubalit ang maibiging)kabaitan ni 0'ho1a ay hanggang sa panahong walang
takda sa iba namang diwa. %inasabi sa kaniyang %alita na ang matuwid ay
3tiyak na magiging tulad ng isang punungkahoy na nakatanim sa tabi ng mga
daloy ng tubig! na nagbibigay ng sariling bunga nito sa kaniyang kapanahunan
at ang mga dahon nito ay hindi nalalanta! at ang lahat ng kaniyang gawin ay
magtatagumpay.4 (Awit 1-.$ >unigunihin ang isang mayabong na punungkahoy
na may mga dahon na hindi kailanman nalalanta7 >ayundin naman! kung
tunay nating kinalulugdan ang %alita ng /iyos! ang ating buhay ay magiging
mahaba! mapayapa! at mabunga. Ang mga pagpapalang saganang
ipinagkakaloob ni 0'ho1a sa kaniyang tapat na mga lingkod ay walang
katapusan. %a katunayan! sa matuwid na bagong sanlibutang paiiralin ni
0'ho1a! tatamasahin ng masunuring sangkatauhan ang kaniyang maibiging)
kabaitan hanggang sa panahong walang takda.+ApoAalipsis &1-.! :.
>9in8i Ii2an ni Jehova ang Kaniyang "ga Matapat?
1:
*aulit)ulit na ipinamamalas ni 0'ho1a ang kaniyang pagkamatapat. Iamang
si 0'ho1a ay hindi kailanman nagbabago! ang pagkamatapat na ipinakikita
niya sa kaniyang tapat na mga lingkod ay hindi kailanman maglalaho. %umulat
ang salmista- 3Isang kabataan ako noon! ako ay tumanda na rin! gayunmay
hindi ko pa nakita ang matuwid na lubusang pinabayaan! ni ang kaniyang
supling na naghahanap ng tinapay. %apagkat si 0'ho1a ay maibigin sa
katarungan! at hindi niya iiwan ang kaniyang mga matapat.4 (Awit ."-&=! &#$
Totoo! bilang ang 2aylalang! si 0'ho1a ay karapat)dapat sa ating pagsamba.
(ApoAalipsis :-11$ >ayunman! dahil sa siyay matapat! pinahahalagahan ni
0'ho1a ang ating tapat na mga gawa.+2alakias .-1;! 1".
1=
/ahil sa kaniyang maibiging)kabaitan! paulit)ulit na sinasaklolohan ni 0'ho1a
ang kaniyang bayan kapag silay napipighati. %inasabi sa atin ng salmista-
3(inabantayan niya ang mga kaluluwa ng kaniyang mga matapatE mula sa
kamay ng mga balakyot ay inililigtas niya sila.4 (Awit ,"-16$ Isaalang)alang ang
mga pakikitungo niya sa bansang Isra'l. 2atapos ang makahimalang
pagliligtas sa kanila sa /agat na *ula! nagpahayag ang mga Isra'lita kay
0'ho1a sa pamamagitan ng awit- 3%a iyong maibiging)kabaitan Jo! 3matapat na
pag)ibig!4 talababa sa Ingl'sK ay inakay mo ang bayan na iyong tinubos.4
(ELodo 1=-1.$ Ang pagliligtas sa /agat na *ula ay tunay na isang gawa ng
matapat na pag)ibig ni 0'ho1a. %a gayon ay sinabi ni 2ois's sa mga Isra'lita-
3indi dahil sa inyong pagiging pinakamatao sa lahat ng mga bayan kung kaya
nagpakita sa inyo ng pagmamahal si 0'ho1a anupat pinili niya kayo! sapagkat
kayo ang pinakamaliit sa lahat ng mga bayan. Kundi dahil sa iniibig kayo
ni 0'ho1a! at dahil sa tinutupad niya ang sinumpaang kapahayagan na
isinumpa niya sa inyong mga ninuno! kung kaya inilabas kayo ni 0'ho1a sa
pamamagitan ng isang malakas na kamay! upang tubusin ka niya mula sa
bahay ng mga alipin! mula sa kamay ni *araon na hari ng Ehipto.4+
/'ut'ronomio "-"! #.
1;
2angyari pa! bilang isang bansa! hindi tumanaw ng utang na loob ang mga
Isra'lita sa maibiging)kabaitan ni 0'ho1a! sapagkat matapos na silay iligtas
3patuloy pa rin silang nagkakasala laban Jkay 0'ho1aK sa paghihimagsik laban
sa Kataas)taasan.4 (Awit "#-1"$ %a paglipas ng mga siglo! paulit)ulit ang
kanilang paghihimagsik! anupat iniiwan nila si 0'ho1a at bumabaling sa mga
diyus)diyosan at paganong mga gawain na walang idinulot kundi pawang
karumihan. >ayunman! hindi pa rin sinira ni 0'ho1a ang kaniyang tipan. %a
halip! sa pamamagitan ni prop'ta 0'r'mias! pinakiusapan ni 0'ho1a ang
kaniyang bayan- 32anumbalik ka! < suwail na Isra'l . . . indi ko na ititingin sa
inyo ang aking mukha nang may galit! sapagkat ako ay matapat.4 (0'r'mias
.-1&$ >ayunman! gaya ng binanggit sa Kabanata &=! hindi naantig ang
damdamin ng karamihan sa mga Isra'lita. %a katunayan! 3patuloy nilang
kinakantiyawan ang mga m'nsah'ro ng tunay na /iyos at hinahamak ang
kaniyang mga salita at nililibak ang kaniyang mga prop'ta.4 Ano ang r'sulta8
%a wakas! 3ang pagngangalit ni 0'ho1a ay sumiklab laban sa kaniyang bayan!
hanggang sa wala nang kagalingan.4+& @roniAa .;-1=! 1;.
1"
Ano ang matututuhan natin mula rito8 Na ang pagkamatapat ni 0'ho1a ay
hindi nagbubulag)bulagan ni napaglalalangan. Totoo! si 0'ho1a ay 3sagana sa
97
maibiging)kabaitan!4 at nalulugod siyang magpakita ng awa kung may dahilan
naman. %ubalit paano kaya kung ang nagkamali ay talagang napakasama at
wala nang pag)asang magbago8 Kung ganito ang situwasyon! si 0'ho1a ay
naninindigan sa kaniyang matuwid na mga pamantayan at naglalapat ng
mabigat na kahatulan. >aya ng sinabi kay 2ois's! Bsa anumang paraan ay
walang pinaliligtas Jsi 0'ho1aK sa kaparusahan.+ELodo .:-;! ".
1#
Ang pagpaparusa ng /iyos sa mga balakyot ay isang gawa mismo ng
pagkamatapat. *aano8 Ang isang pahiwatig ay masusumpungan sa aklat ng
ApoAalipsis sa mga utos na ipinalabas ni 0'ho1a sa pitong angh'l- 3umayo
kayo at ibuhos ninyo sa lupa ang pitong mangkok ng galit ng /iyos.4 Nang
ibuhos ng ikatlong angh'l ang kaniyang mangkok 3sa mga ilog at sa mga bukal
ng mga tubig!4 naging dugo ang mga iyon. %aka sinabi ng angh'l kay 0'ho1a-
3Ikaw! ang Isa na ngayon at ang nakaraan! ang -sa na matapat, ay matuwid!
sapagkat iginawad mo ang mga pasiyang ito! sapagkat ibinuhos nila ang dugo
ng mga banal at ng mga prop'ta! at binigyan mo sila ng dugo upang inumin.
Nararapat iyon sa kanila.4+ApoAalipsis 1;-1);.
1,
*ansinin na sa kalagitnaan ng pagbanggit sa m'nsah'ng iyon ng kahatulan!
tinukoy ng angh'l si 0'ho1a bilang 3ang Isa na matapat.4 (akit8 %apagkat sa
pagpuksa niya sa mga balakyot! ipinamamalas ni 0'ho1a ang pagkamatapat
sa kaniyang mga lingkod! na marami sa kanila ay inusig hanggang sa
mamatay. (uong)pagkamatapat na iniingatan sila ni 0'ho1a na buhy na
buhy sa kaniyang alaala. *inananabikan niyang makitang muli ang pumanaw
na mga tapat na ito! at tinitiyak sa (ibliya na ang kaniyang layunin ay ang
gantimpalaan sila ng pagkabuhay)muli. (0ob 1:-1:! 1=$ indi kinalilimutan ni
0'ho1a ang kaniyang matapat na mga lingkod dahil lamang sa sila ay patay
na. %a kabaligtaran! 3silang lahat ay buhy sa kaniya.4 (DuAas &6-."! .#$ Ang
layunin ni 0'ho1a na buhaying muli yaong mga nasa kaniyang alaala ay isang
napakatibay na 'bid'nsiya ng kaniyang pagkamatapat.
%ina ('rnard Duim's (itaas$ at ColQgang Kuss'row (gitna$ ay pinatay ng mga Na?i %i 2os's Nyamussua
ay sinibat ng isang makapulitikang grupo hanggang sa mamatay
Ang Matapat na ag(i&ig ni Jehova ay Nag&u&ukas ng Da
an ngKaligtasan
&6
%a buong kasaysayan! si 0'ho1a ay nagpakita ng kahanga)hangang
pagkamatapat sa tapat na mga tao. %a katunayan! sa loob ng libu)libong taon!
si 0'ho1a ay 3nagparaya taglay ang labis na mahabang pagtitiis sa mga
sisidlan ng poot na ginawang karapat)dapat sa pagkapuksa.4 (akit8 3Fpang
maihayag niya ang kayamanan ng kaniyang kaluwalhatian sa mga sisidlan ng
awa! na patiuna niyang inihanda ukol sa kaluwalhatian.4 (5oma ,-&&! &.$ Ang
3mga sisidlanJg itoK ng awa4 ay mga wastong nakaayon na pinahiran ng banal
na 'spiritu upang maging mga kasamang tagapagmana ni Kristo sa kaniyang
Kaharian. (2at'o 1,-&#$ %a pagbubukas ng daan ng kaligtasan para sa mga
sisidlang ito ng awa! si 0'ho1a ay nanatiling matapat kay Abraham! na
pinangakuan niya ng tipang ito- 3%a pamamagitan ng iyong binhi ay tiyak na
pagpapalain ng lahat ng bansa sa lupa ang kanilang sarili dahil pinakinggan
mo ang aking tinig.4+>'n'sis &&-1#.
/ahil sa pagkamatapat ni 0'ho1a! lahat ng kaniyang tapat na mga lingkod ay may mapananaligang pag)
asa sa hinaharap
&1
%i 0'ho1a ay nagpapakita ng katulad na pagkamatapat sa 3isang malaking
pulutong4 na may pag)asang makalabas mula sa 3malaking kapighatian4 at
mabuhay magpakailanman sa isang paraisong lupa. (ApoAalipsis "-,! 16! 1:$
(agaman ang kaniyang mga lingkod ay hindi sakdal! buong)pagkamatapat na
inilalawit ni 0'ho1a sa kanila ang pagkakataong mabuhay magpakailanman sa
isang paraisong lupa. *aano niya ito ginagawa8 %a pamamagitan ng pantubos
+ang pinakadakilang kapahayagan ng pagkamatapat ni 0'ho1a. (0uan
.-1;E 5oma =-#$ Ang pagkamatapat ni 0'ho1a ay umaakit sa mga tao na may
pusong nagugutom sa katuwiran. (0'r'mias .1-.$ indi bat lalo kang
npapalap9t kay 0'ho1a dahil sa taimtim na pagkamatapat na ipinakita niya at
ipakikita pa8 Iamang hangarin nating mpalap9t sa /iyos! sanay tugunin natin
ang kaniyang pag)ibig sa pamamagitan ng pagpapatibay sa ating pasiya na
maglingkod sa kaniya nang may pagkamatapat.
%Tala&a&a'
Kapansin)pansin! ang salita na isinaling 3pagkamatapat4 sa & %amu'l &&-&; ay
isinalin sa ibang t'ksto na 3maibiging)kabaitan4 o 3matapat na pag)ibig.4
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
- Sa"uel )4/-()) %a kaniyang pakikitungo kay aring %aul! paano ipinamalas
ni /a1id ang uri ng pagkamatapat na pinahahalagahan ni 0'ho1a8
<sther 1/0(4F 4/.(-4 *aano ipinamalas ni Esth'r ang makadiyos na
pagkamatapat sa kaniyang mga kababayan! manganib man ang kaniyang
buhay8
A2it -1./-(). Ano ang itinuturo sa atin ng awit na ito tungkol sa maibiging)
kabaitan! o matapat na pag)ibig! ni 0'ho1a8
D&a8ias -(4@ -5 (-. *aanong ang pagkamatapat ni 0'ho1a sa kaniyang
bayan ay nag)udyok sa kaniya na parusahan ang mga Edomita dahil sa
kanilang kataksilan8
%Mga Tanong sa Aralin'
1! &. (akit masasabing hindi na kaila kay aring /a1id ang kawalan ng
katapatan8
.. Anong matibay na paniniwala ang taglay ni /a1id8
:! =. (a$ Ano ba ang 3pagkamatapat4 (loyalty$8 (b$ *aano naiiba ang
pagkamatapat sa katapatan (faithfulness$8
;. (a$ >aano kadalang ang pagkamatapat sa gitna ng mga tao! at paano ito
ipinahihiwatig sa (ibliya8 (b$ Ano ang pinakamagaling na paraan upang
matutuhan kung ano ang kalakip ng pagkamatapat! at bakit8
"! #. *aano masasabing si 0'ho1a lamang ang matapat8
,. *aanong si 0'ho1a ay 3matapat sa lahat ng kaniyang mga gawa48
16. *aano ipinamamalas ni 0'ho1a ang pagkamatapat may kinalaman sa
kaniyang mga pamantayan8
11. 2agbigay ng mga halimbawa na nagpapakitang si 0'ho1a ay tapat sa
kaniyang pangako.
98
1&! 1.. %a anong mga paraan ang maibiging)kabaitan ni 0'ho1a ay 3hanggang
sa panahong walang takda48
1:. *aano nagpapakita si 0'ho1a ng pagpapahalaga sa pagkamatapat ng
kaniyang mga lingkod8
1=. Ipaliwanag kung paanong ang mga pakikitungo ni 0'ho1a sa Isra'l ay
nagtatampok ng Kaniyang pagkamatapat.
1;! 1". (a$ Anong kahindik)hindik na di)pagtanaw ng utang na loob ang
ipinamalas ng mga Isra'lita! ngunit paano nagpakita si 0'ho1a ng habag sa
kanila8 (b$ *aano ipinakita ng karamihan sa mga Isra'lita na 3wala nang
kagalingan4 para sa kanila! at anong babalang halimbawa ang inilalaan nito
para sa atin8
1#! 1,. (a$ *aanong ang pagpaparusa ni 0'ho1a sa mga balakyot ay isang
gawa mismo ng pagkamatapat8 (b$ %a anong paraan ipamamalas ni 0'ho1a
ang kaniyang pagkamatapat sa kaniyang mga lingkod na inusig hanggang sa
mamatay8
&6. %ino ang 3mga sisidlan ng awa!4 at paano nagpapakita si 0'ho1a ng
pagkamatapat sa kanila8
&1. (a$ *aano nagpapakita si 0'ho1a ng pagkamatapat sa 3isang malaking
pulutong4 na may pag)asang makalabas mula sa 3malaking kapighatian48
(b$ Ang pagkamatapat ni 0'ho1a ay nag)uudyok sa iyo na gawin ang ano8
%#ara2an sa pahina )3-'
Ang buwan ay tinatawag na isang tapat na saksi! subalit tanging ang
matatalinong buhy na nilalang lamang ang tunay na makapagpapaaninag sa
pagkamatapat ni 0'ho1a
%#ara2an sa pahina )30'
(uong)pagkamatapat na aalalahanin at bubuhaying)muli ni 0'ho1a ang mga
napatunayang matapat kahit hanggang kamatayan
%ina ('rnard Duim's (itaas$ at ColQgang Kuss'row (gitna$ ay pinatay ng mga
Na?i
%i 2os's Nyamussua ay sinibat ng isang makapulitikang grupo hanggang sa
mamatay
%#ara2an sa pahina )33'
/ahil sa pagkamatapat ni 0'ho1a! lahat ng kaniyang tapat na mga lingkod ay
may mapananaligang pag)asa sa hinaharap
99
KABANATA )4
:pang Makilala ang ag(i&ig ng Kristo

NAKAKITA ka na ba ng isang batang lalaki na nagsisikap na maging katulad

ng kaniyang ama8 2aaaring ginagaya ng anak na ito ang paraan ng kaniyang
ama sa paglakad! pagsasalita! o pagkilos. %a kalaunan! maaaring manahin pa
nga ng bata ang moral at 'spirituwal na mga pamantayan ng kaniyang ama.
<o! ang pag)ibig at paghangang nadarama ng isang anak sa isang maibiging
ama ang nag)uudyok sa bata upang maghangad na maging katulad ng
kaniyang tatay.
&
Kumusta naman ang ugnayan ni 0'sus at ng kaniyang makalangit na Ama8
3Iniibig ko ang Ama!4 minsan ay sinabi ni 0'sus. (0uan 1:-.1$ Calang sinuman
ang makaiibig kay 0'ho1a nang higit pa kaysa sa Anak na ito! na malaon nang
kasa)kasama ng Ama bago pa man lumitaw ang ibang mga nilalang. Ang pag)
ibig na iyan ang nag)udyok sa d'botong Anak na ito na maghangad na maging
katulad ng kaniyang Ama.+0uan 1:-,.
.
%a naunang mga kabanata ng aklat na ito! tinalakay natin kung paano ganap
na tinularan ni 0'sus ang kapangyarihan! katarungan! at karunungan ni
0'ho1a. %ubalit! paano naman kaya ipinamalas ni 0'sus ang pag)ibig ng
kaniyang Ama8 %uriin natin ang tatlong pitak ng pag)ibig ni 0'sus+ang
kaniyang 'spiritu ng pagsasakripisyo sa sarili! ang kaniyang magiliw na
pagkamahabagin! at ang kaniyang pagiging handang magpatawad.
Ealang Sinu"an ang May ag(i&ig na Mas Dakila Kaysa
Bito
:
%i 0'sus ay nagpakita ng isang namumukod)tanging halimbawa ng pag)ibig
na may pagsasakripisyo sa sarili. Ang pagsasakripisyo sa sarili ay
nangangahulugan ng walang pag)iimbot na pag)una sa mga pangangailangan
at kapakanan ng iba kaysa sa ating sarili. *aano ipinamalas ni 0'sus ang
gayong pag)ibig8 %iya mismo ay nagpaliwanag- 3Calang sinuman ang may
pag)ibig na mas dakila kaysa rito! na ibigay ng isa ang kaniyang kaluluwa
alang)alang sa kaniyang mga kaibigan.4 (0uan 1=-1.$ Kusang)loob na ibinigay
ni 0'sus ang kaniyang sakdal na buhay para sa atin. Ito ang pinakadakilang
kapahayagan ng pag)ibig na nagawa kailanman ng isang tao. %ubalit ipinakita
ni 0'sus ang pag)ibig na may pagsasakripisyo sa sarili sa iba rin namang
paraan.
=
%a kaniyang pag)iral bago naging tao! ang bugtong na Anak ng /iyos ay may
bukod)tangi at nakatataas na posisyon sa mga langit. %iya ay may matalik na
pakikipagsamahan kay 0'ho1a at sa pulu)pulutong na mga 'spiritung nilalang.
%a kabila ng p'rsonal na mga b'ntahang ito! 3hinubad Jng minamahal na Anak
na itoK ang kaniyang sarili at nag)anyong alipin at napasawangis ng tao.4
(Oilipos &-"$ Kusang)loob siyang namuhay na kasama ng makasalanang mga
tao sa isang sanlibutan na 3nasa kapangyarihan ng isa na balakyot.4 (1 0uan
=-1,$ indi bat iyan ay isang maibiging pagsasakripisyo ng Anak ng /iyos8
;
%a kaniyang buong minist'ryo sa lupa! ipinakita ni 0'sus ang pag)ibig na may
pagsasakripisyo sa sarili sa ibat ibang paraan. Cala siyang bahid man lamang
ng pag)iimbot. Abalang)abala siya sa kaniyang minist'ryo anupat isinakripisyo
niya ang normal na kaginhawahang nakaugalian na ng mga tao. 3Ang mga
sorra ay may mga lungga at ang mga ibon sa langit ay may mga dapuan!4 ang
sabi niya! 3ngunit ang Anak ng tao ay walang dakong mahihigan ng kaniyang
ulo.4 (2at'o #-&6$ (ilang isang mahusay na karpint'ro! maaari sanang
magtayo muna si 0'sus ng sariling komportabl'ng tahanan o gumawa muna
ng magagandang muw'bl's na maipagbibili upang siyay magkap'ra naman.
%ubalit hindi niya ginamit ang kaniyang kakayahan upang magtamo ng
mat'ryal na mga bagay.
"
Ang isang tunay na nakaaantig na halimbawa ni 0'sus ng pag)ibig na may
pagsasakripisyo sa sarili ay nakaulat sa 0uan 1,-&=)&". Isip)isipin na lamang
ang maraming bagay na tiyak na gumagambala sa isip at puso ni 0'sus noong
kinahapunang iyon ng kaniyang kamatayan. abang siyay naghihirap sa
tulos! nasa isip niya ang kaniyang mga alagad! ang pangangaral! at lalo na
ang kaniyang katapatan at ang idudulot nito sa pangalan ng kaniyang Ama. %a
katunayan! nakasalalay sa kaniyang mga balikat ang buong kinabukasan ng
sangkatauhan7 >ayunman! mga ilang sandali na lamang bago siya mamatay!
nagpakita rin ng pagkabahala si 0'sus para sa kaniyang inang si 2aria! na
malamang na isa nang biyuda noon. iniling ni 0'sus kay apostol 0uan na
alagaan niya si 2aria anupat ituring na parang sarili niyang ina! at kinupkop
naman ng apostol si 2aria sa kaniyang tahanan. %a gayon ay inasikaso ni
0'sus ang pisikal at 'spirituwal na kapakanan ng kaniyang ina. Tunay ngang
napakagiliw na kapahayagan ng walang pag)iimbot na pag)ibig7
Naha&ag Siya
#
>aya ng kaniyang Ama! si 0'sus ay mahabagin. Ang Kasulatan ay
naglalarawan kay 0'sus bilang isa na nagsisikap makatulong sa mga
napipighati sapagkat siyay lubhang naaantig. Fpang ilarawan ang
pagkamahabagin ni 0'sus! ginamit sa (ibliya ang isang salitang >ri'go na
isinaling 3nahabag.4 %inabi ng isang iskolar- 3Naglalarawan ito . . . ng isang
damdaming umaantig sa isang tao mula sa kaibuturan ng kaniyang puso. Ito
ang pinakamariing salita sa >ri'go para sa pagkadama ng pagkahabag.4
Isaalang)alang ang ilang situwasyon na ditoy naantig si 0'sus ng isang
matinding pagkahabag na siyang nag)udyok sa kaniya upang kumilos.
,
audyukang tugunan ang espirituwal na mga pangangailangan. Ang ulat
sa 2arAos ;-.6).: ay nagpapakita kung ano ang pangunahing nag)udyok kay
0'sus upang mahabag. Ilarawan sa isip ang tanawin. Ang mga apostol ay
tuwang)tuwa noon! dahil katatapos pa lamang nila sa malawakang paglilibot
upang mangaral. (umalik sila kay 0'sus at sabik na ibinalita ang lahat ng
kanilang nakita at narinig. %ubalit natipon ang isang malaking pulutong! anupat
ni wala man lamang panahon si 0'sus at ang kaniyang mga apostol upang
kumain. *alibhasay likas na mapagmasid! napansin ni 0'sus na pagPd na ang
mga apostol. 3alikayo! kayo mismo! nang sarilinan sa isang liblib na dako at
magpahinga nang kaunti!4 ang sabi niya sa kanila. %akay ng isang bangka!
silay naglayag patawid sa hilagang dulo ng /agat ng >alil'a sa isang tahimik
na lugar. %ubalit nakita ng pulutong ang kanilang pag)alis. Nabalitaan naman
100
ito ng iba. Dahat sila ay nagtakbuhan sa may hilagang baybayin at nauna pa
nga sa bangka na makarating sa kabilang ibayo7
16
Nagalit ba si 0'sus dahil naistorbo ang kaniyang pagbukod mula sa
karamihan8 indi naman7 Naantig ang kaniyang damdamin nang makita ang
pulutong na ito! na may bilang na libu)libo! na naghihintay sa kaniya. %umulat
si 2arAos- 3Nakita niya ang isang malaking pulutong! ngunit nahabag siya sa
kanila! sapagkat sila ay gaya ng mga tupang walang pastol. At nagsimula
siyang magturo sa kanila ng maraming bagay.4 Itinuring ni 0'sus ang mga
taong ito bilang mga indibiduwal na may pangangailangan sa 'spirituwal. %ila
ay gaya ng mga tupang nagpapalabuy)laboy na lamang! palibhasay walang
pastol na umaakay o nagsasanggalang sa kanila. (atid ni 0'sus na ang
karaniwang mga tao ay pinababayaan ng walang)malasakit na mga lid'r ng
r'lihiyon! na dapat sanay naging mapagmalasakit na mga pastol. (0uan "-:")
:,$ Nahabag siya sa mga tao! kaya tinuruan niya sila 3tungkol sa kaharian ng
/iyos.4 (DuAas ,-11$ *ansinin na si 0'sus ay nahabag sa mga tao bago pa
man niya makita ang kanilang r'aksiyon sa kaniyang ituturo sa kanila. %a
ibang pananalita! ang magiliw na pagkamahabagin ay! hindi ang resulta ng
kaniyang pagtuturo sa pulutong! kundi ang motibo na nag)udyok sa kaniya na
gawin iyon.
3Iniunat niya ang kaniyang kamay at hinipo siya4
11
audyukang ibsan ang pagdurusa. (atid ng mga taong may ibat ibang
karamdaman na si 0'sus ay mahabagin! kaya naman silay lumapit sa kaniya.
Kitang)kita ito nang si 0'sus! habang sinusundan siya ng mga pulutong! ay
lapitan ng isang lalaking 3pun ng k'tong.4 (DuAas =-1&$ Noong panahon ng
(ibliya! ang mga k'tongin ay ikinukuwar'nt'nas upang huwag makahawa sa
iba. ((ilang =-1):$ >ayunman! nang maglaon! ang mga rabinikong lid'r ay
bumuo ng isang walang)awang pangmalas sa k'tong at nagpataw ng kanilang
sariling mabibigat na alituntunin.
*
>ayunman! pansinin kung paano tinugon ni
0'sus ang k'tongin- 32ay lumapit din sa kaniya na isang k'tongin! na
nakaluhod pa man ding namamanhik sa kaniya! na sinasabi sa kaniya- BKung
ibig mo lamang! mapalilinis mo ako. %a gayon ay nahabag siya! at iniunat niya
ang kaniyang kamay at hinipo siya! at sinabi sa kaniya- BIbig ko. Duminis ka. At
kaagad na naglaho sa kaniya ang k'tong.4 (2arAos 1-:6):&$ (atid ni 0'sus na
hindi man lamang dapat na naroroon ang k'tongin. %ubalit sa halip na itaboy
ito! si 0'sus ay lubhang naantig anupat gumawa siya ng isang bagay na hindi
sukat akalain. inipo ni 0'sus ang k'tongin7
1&
2aiisip mo kaya ang kahulugan para sa k'tongin ng paghipong iyon8 (ilang
paghahalimbawa! isaalang)alang ang isang karanasan. Ikinuw'nto ni /r. *aul
(rand! 'sp'syalista sa k'tong! ang tungkol sa isang k'tongin na ginamot niya
sa India. abang sinusuri niya ito! inakbayan ng doktor ang k'tongin at
ipinaliwanag! sa tulong ng isang int'rpr't'! ang paggamot na gagawin sa
lalaki. Kapagdaka! biglang umiyak ang k'tongin. 32ay nasabi ba akong
masama84 tanong ng doktor. Tinanong ng int'rpr't' ang binata sa kaniyang
wika at sumagot- 3Cala raw po! doktor. Napaiyak daw po siya dahil inakbayan
ninyo siya. %a loob ng maraming taon ay ngayon lamang daw po may humipo
sa kaniya.4 *ara sa k'tonging lumapit kay 0'sus! ang paghipo sa kaniya ay
may mas malawak pa ngang kahulugan. *agkatapos ng minsang paghipong
iyon! ang karamdamang naging dahilan upang siyay itakwil ay nawala7
1.
audyukang pawiin ang pamimighati. %i 0'sus ay lubhang naantig sa
pamimighati ng iba. alimbawa! isaalang)alang ang nakaulat sa DuAas "-11)
1=. Naganap ito nang! sa mga kalahatian ng kaniyang minist'ryo! si 0'sus ay
dumating sa may hangganan ng lunsod ng Nain sa >alil'a. abang papalapit
si 0'sus sa pintuang)daan ng lunsod! nasalubong niya ang isang prusisyon ng
libing. Tunay na napakalungkot ng mga pangyayari. Ang namatay ay nag)
iisang anak na binata! at ang ina naman nito ay isang balo. 2alamang na
nakasama na rin siya noon sa ganitong prusisyon+yaong sa kaniyang asawa.
%a pagkakataong ito ay sa kaniyang anak naman! na marahil ay siyang
tanging sumusuporta sa kaniya. Kabilang marahil sa mga kasama niyang
nakikipaglibing noon ang karagdagang mga mang)aawit ng mga panaghoy at
manunugtog ng malulungkot na himig. (0'r'mias ,-1"! 1#E 2at'o ,-&.$
>ayunman! napatitig si 0'sus sa namimighating ina! na walang)alinlangang
naglalakad sa tabi ng langkayan na kinalalagyan ng bangkay ng kaniyang
anak.
1:
%i 0'sus ay 3nahabag4 sa naulilang ina. %a nakaaaliw na tinig! sinabi niya sa
kaniya- 3uwag ka nang tumangis.4 Kusa siyang lumapit sa langkayan at
hinipo niya iyon. Ang mga tagapagdala+at marahil ang iba pang
nakikipaglibing noon+ay napahinto. %a malakas na tinig! kinausap ni 0'sus
ang bangkay- 3(inata! sinasabi ko sa iyo! (umangon ka74 Ano kaya ang
sumunod na nangyari8 3Ang taong patay ay umupo at nagsimulang magsalita4
na para bang nagising sa mahimbing na pagtulog7 *agkatapos ay isinunod
ang isang totoong nakaaantig na pangungusap- 3At ibinigay siya Jni 0'susK sa
kaniyang ina.4
1=
Ano ang matututuhan natin sa mga ulat na ito8 %a bawat pangyayari!
pansinin ang kaugnayan ng pagkahabag at pagkilos. indi maaaring hindi
mahabag si 0'sus kapag nakikita niya ang malungkot na kalagayan ng iba! at
hindi maaaring hindi siya kikilos kapag nahahabag siya. *aano kaya natin
matutularan ang kaniyang halimbawa8 (ilang mga Kristiyano! tayo ay may
obligasyon na mangaral ng mabuting balita at gumawa ng mga alagad.
*angunahin nang tayo ay nauudyukan ng pag)ibig sa /iyos. >ayunman!
alalahanin natin na ito ay isa ring gawain ng pagkahabag. Kung tayo ay may
'mpatiya sa mga tao na gaya ni 0'sus! mauudyukan tayo ng ating puso na
gawin ang lahat ng ating makakaya upang ibahagi ang mabuting balita sa
kanila. (2at'o &&-.").,$ Kumusta naman ang pagpapakita ng pagkahabag sa
mga kapananampalatayang nagdurusa o namimighati8 Cala tayong
kakayahan na makahimalang magpagaling ng karamdaman o bumuhay ng
patay. %ubalit! maipakikita natin ang pagkahabag sa pamamagitan ng
pagmamalasakit o paglalaan ng kinakailangang tulong.+EQ'so :-.&.
A"a@ ata2arin Mo Sila
1;
>anap na masasalamin kay 0'sus ang pag)ibig ng kaniyang Ama sa isa
pang mahalagang paraan+siya ay 3handang magpatawad.4 (Awit #;-=$ Ang
katangiang ito ay nakita kahit na noong siya ay nasa haliging pahirapan. Nang
sapilitang iparanas sa kaniya ang isang nakahihiyang kamatayan! anupat
nakabaon ang mga pako sa kaniyang mga kamay at paa! ano ang sinabi ni
101
0'sus8 iniling ba niya kay 0'ho1a na parusahan ang mga nagpapahirap sa
kaniya8 %a kabaligtaran! ganito ang naging mga huling salita ni 0'sus- 3Ama!
patawarin mo sila! sapagkat hindi nila nalalaman ang kanilang ginagawa.4+
DuAas &.-.:.
*
1"
2arahil ang isa pa ngang mas nakaaantig na halimbawa ni 0'sus ng
pagpapatawad ay makikita sa paraan ng pakikitungo niya kay apostol *'dro.
Calang kaduda)duda na pinakaiibig ni *'dro si 0'sus. Noong Nisan 1:! huling
gabi ng buhay ni 0'sus! sinabi ni *'dro sa kaniya- 3*anginoon! handa akong
sumama sa iyo kapuwa sa bilangguan at sa kamatayan.4 %ubalit! ilang oras
lamang pagkaraan nito! tatlong ulit na itinatwa ni *'dro na hindi man lamang
daw niya kilala si 0'sus7 %inasabi sa atin ng (ibliya ang nangyari habang
binibigkas ni *'dro ang kaniyang ikatlong pagtatatwa- 3Ang *anginoon ay
bumaling at tumingin kay *'dro.4 *alibhasay nanlupaypay sa bigat ng
kaniyang kasalanan! si *'dro ay 3lumabas at tumangis nang may kapaitan.4
Nang mamatay si 0'sus sa pagtatapos ng araw na iyon! malamang na naisip
ng apostol! BNapatawad kaya ako ng aking *anginoon8+DuAas &&-..! ;1! ;&.
1#
indi na kinailangang maghintay pa si *'dro nang matagal para sagutin. %i
0'sus ay binuhay)muli noong umaga ng Nisan 1;! at malamang na noon
mismong araw na iyon! siya ay p'rsonal na dumalaw kay *'dro. (DuAas
&:-.:E 1 @orinto 1=-:)#$ (akit kaya gayon na lamang ang at'nsiyong ibinigay
ni 0'sus sa apostol na siyang mariing nagtatwa sa Kaniya8 2aaaring nais ni
0'sus na patibaying)loob ang nagsisising si *'dro na siyay iniibig pa rin at
pinahahalagahan ng kaniyang *anginoon. %ubalit higit pa nga rito ang ginawa
ni 0'sus upang mapatibay)loob si *'dro.
1,
*agkalipas ng ilang araw! si 0'sus ay nagpakita sa mga alagad sa /agat ng
>alil'a. %a pagkakataong ito! tatlong ulit na tinanong ni 0'sus si *'dro (na
tatlong ulit na nagtatwa sa kaniyang *anginoon$ hinggil sa pag)ibig ni *'dro sa
kaniya. *agkatapos ng ikatlong tanong! sumagot si *'dro- 3*anginoon! alam
mo ang lahat ng bagayE batid mong may pagmamahal ako sa iyo.4 Tunay
naman na! yamang nakababasa siya ng puso! alam na alam ni 0'sus ang pag)
ibig at pagmamahal ni *'dro sa kaniya. >ayunman! binigyan ni 0'sus si *'dro
ng pagkakataong patunayan ang kaniyang pag)ibig. (ukod diyan! inatasan ni
0'sus si *'dro na 3pakainin4 at 3pastulan4 ang Kaniyang 3maliliit na tupa.4
(0uan &1-1=)1"$ (ago nito! tumanggap na si *'dro ng isang atas na mangaral.
(DuAas =-16$ %ubalit ngayon! sa isang pambihirang pagpapamalas ng
pagtitiwala! binigyan siya ni 0'sus ng mas mabigat na pananagutan+ang
pangalagaan ang magiging mga tagasunod ni Kristo. /i)nagtagal pagkaraan!
binigyan ni 0'sus si *'dro ng isang promin'nt'ng pap'l sa gawain ng mga
alagad. (>awa &-1):1$ Tiyak na nakahinga si *'dro nang maluwag sa
pagkaalam na pinatawad na siya ni 0'sus at may tiwala pa rin ito sa kaniya7
Iyo Bang >Nakikilala ang ag(i&ig ng Kristo?$
&6
Tunay ngang napakaganda ng pagkakalarawan ng %alita ni 0'ho1a sa pag)
ibig ng Kristo. Kung gayon! paano kaya natin tutugunin ang pag)ibig ni 0'sus8
Ang (ibliya ay humihimok sa atin na 3makilala ang pag)ibig ng Kristo na
nakahihigit sa kaalaman.4 (EQ'so .-1,$ >aya ng nakita na natin! ang mga ulat
ng Ebangh'lyo may kinalaman sa buhay at minist'ryo ni 0'sus ay may
malaking naituturo sa atin tungkol sa pag)ibig ng Kristo. >ayunman! higit pa sa
basta pagkatuto lamang ng sinasabi ng (ibliya tungkol sa kaniya ang
kailangan upang lubusang 3makilala ang pag)ibig ng Kristo.4
&1
Ang t'rminong >ri'go na isinaling 3upang makilala4 ay nangangahulugang
makilala sa 3praktikal na paraan! sa pamamagitan ng karanasan.4 Kung tayo
ay nagpapakita ng pag)ibig na gaya ng kay 0'sus+anupat walang pag)iimbot
na naghahandog ng sarili alang)alang sa iba! mahabaging tumutugon sa
kanilang mga pangangailangan! buong)pusong nagpapatawad sa kanila+
kung gayon ay tunay na mauunawaan natin ang kaniyang damdamin. %a
ganitong paraan! sa pamamagitan ng karanasan ay nagagawa nating
3makilala ang pag)ibig ng Kristo na nakahihigit sa kaalaman.4 At huwag nating
kalilimutan kailanman na habang higit tayong nagiging gaya ni Kristo! lalo
tayong npapalap9t sa isa na ganap na tinularan ni 0'sus! ang ating maibiging
/iyos! si 0'ho1a.
%Mga Tala&a&a'
(inanggit ng rabinikong mga alituntunin na dapat ay di)lalampas sa apat na
siko (mga 1.# m'tro$ ang distansiya ng sinuman mula sa isang k'tongin.
Ngunit kapag mahangin! dapat ay di)kukulangin sa 166 siko (mga := m'tro$
ang distansiya ng k'tongin. (inabanggit sa 0idrash %abbah ang tungkol sa
isang rabi na nagtago mula sa mga k'tongin at sa isa pa na nambato sa mga
k'tongin upang itaboy ang mga ito. Kaya naman! alam ng mga k'tongin ang
sakit na nadarama ng isang pinandidirihan! hinahamak! at kinasusuklaman.
Ang unang bahagi ng DuAas &.-.: ay inalis sa ilang sinaunang manuskrito.
>ayunman! dahil sa ang mga salitang ito ay makikita sa maraming iba pang
mapanghahawakang manuskrito! ang mga ito ay inilakip
sa "agong $anlibutang $alin at sa marami pang ibang salin. 2aliwanag na
ang tinutukoy ni 0'sus ay ang mga sundalong 5omano na nagpako sa kaniya.
indi nila alam ang kanilang ginagawa! yamang hindi nila kilala kung sino
talaga si 0'sus. 2angyari pa! ang mga lid'r ng r'lihiyon na nagsulsol sa
pagpaslang na iyon ang mas higit na dapat sisihin! sapagkat alam nila ang
kanilang ginagawa at masama ang kanilang hangarin. *ara sa marami sa
kanila! wala nang naghihintay na kapatawaran.+0uan 11-:=)=..
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
Mateo 4/16(13 %a anong makabuluhang paraan nagpakita si 0'sus ng
pagkahabag! at ano ang 'p'kto nito sa atin8
Juan -1/14@ 16 (akit mahalaga na masalamin sa atin ang pag)ibig ng Kristo8
Bo"a -6/-(. *aano natin matutularan ang walang)pag)iimbot na
pangkaisipang saloobin ni Kristo8
) +orinto 6/-4@ -6 Ang pagpapahalaga sa pantubos ay dapat na magkaroon
ng anong 'p'kto sa ating pangmalas sa buhay! mga tunguhin! at istilo ng
pamumuhay8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (a$ Ano ang nag)udyok kay 0'sus upang maghangad na maging katulad
ng kaniyang Ama8 (b$ Anong mga pitak ng pag)ibig ni 0'sus ang ating
susuriin8
:. *aano nagpakita si 0'sus ng pinakadakilang halimbawa ng pag)ibig na may
pagsasakripisyo sa sarili bilang isang tao8
102
=. (akit ang pag)alis niya sa mga langit ay isang maibiging pagsasakripisyo
ng bugtong na Anak ng /iyos8
;! ". (a$ %a anu)anong paraan ipinakita ni 0'sus ang pag)ibig na may
pagsasakripisyo sa sarili noong kaniyang minist'ryo sa lupa8 (b$ Anong
nakaaantig na halimbawa ng walang pag)iimbot na pag)ibig ang nakaulat
sa 0uan 1,-&=)&"8
#. Ano ang kahulugan ng salitang >ri'go na ginamit sa (ibliya upang ilarawan
ang pagkamahabagin ni 0'sus8
,! 16. (a$ Ano ang situwasyon noon kung kaya si 0'sus at ang kaniyang mga
apostol ay humanap ng isang tahimik na lugar8 (b$ Nang maistorbo ng isang
pulutong ang kaniyang pagbukod mula sa karamihan! ano ang naging
r'aksiyon ni 0'sus! at bakit8
11! 1&. (a$ *aano pinakikitunguhan ang mga k'tongin noong panahon ng
(ibliya! subalit paano tumugon si 0'sus nang siyay lapitan ng isang lalaking
3pun ng k'tong48 (b$ *aano naap'ktuhan ang k'tongin sa paghipo ni 0'sus!
at paano ito ipinaghalimbawa ng karanasan ng isang doktor8
1.! 1:. (a$ Anong prusisyon ang nasalubong ni 0'sus pagdating sa lunsod ng
Nain! at bakit itoy isang napakalungkot na situwasyon8 (b$ Ang pagkahabag ni
0'sus ay nag)udyok sa kaniya upang gawin ang ano alang)alang sa babaing
balo ng Nain8
1=. (a$ Ang mga ulat sa (ibliya tungkol sa pagkahabag ni 0'sus ay
nagpapakita ng anong kaugnayan sa pagitan ng pagkahabag at pagkilos8
(b$ *aano natin matutularan si 0'sus sa bagay na ito8
1;. *aano nakita ang pagnanais ni 0'sus na magpatawad kahit na noong siya
ay nasa haliging pahirapan8
1")1,. %a anu)anong paraan ipinakita ni 0'sus na pinatawad na niya si apostol
*'dro sa pagtatatwa sa Kaniya nang tatlong ulit8
&6! &1. *aano natin lubusang Bmakikilala ang pag)ibig ng Kristo8
%#ara2an sa pahina )44'
3Iniunat niya ang kaniyang kamay at hinipo siya4
103
KABANATA 15
atuloy Kayong #u"aka8 sa ag(i&ig
32AI higit na kaligayahan sa pagbibigay kaysa sa pagtanggap.4 (>awa &6-.=$
Ang mga salitang iyan ni 0'sus ay nagdiriin ng mahalagang katotohanang ito-
Ang walang)pag)iimbot na pag)ibig ay may sarili nitong kagantihan. (agaman
may malaking kaligayahan sapagtanggap ng pag)ibig! may malaki pang
kaligayahan sa pagbibigay, o pagpapakita, ng pag)ibig sa iba.
&
Calang higit na nakaaalam nito kundi ang ating makalangit na Ama. >aya ng
nakita natin sa naunang mga kabanata ng s'ksiyong ito! si 0'ho1a ang
pinakadakilang halimbawa ng pag)ibig. Calang sinuman ang nakapagpakita ng
pag)ibig sa mas dakilang paraan o sa mas mahabang yugto ng panahon
maliban sa kaniya. Kung gayon! kataka)taka bang tawagin si 0'ho1a na
3maligayang /iyos48+1 Timot'o 1-11.
.
Nais ng ating maibiging /iyos na tayo ay magsikap na tularan siya! lalo na
kung tungkol sa pagpapakita ng pag)ibig. Ang EQ'so =-1! & ay nagsasabi sa
atin- 32aging mga tagatulad kayo sa /iyos! bilang mga anak na minamahal! at
patuloy kayong lumakad sa pag)ibig.4 Kapag tinutularan natin ang halimbawa
ni 0'ho1a sa pagpapakita ng pag)ibig! natatamasa natin ang mas malaking
kaligayahang dulot ng pagbibigay. Nakasisiya ring malaman na tayoy
nakalulugod kay 0'ho1a! sapagkat ang kaniyang %alita ay humihimok sa atin
na 3ibigin ang isat isa.4 (5oma 1.-#$ %ubalit may iba pang mga dahilan kung
bakit dapat na 3patuloy JtayongK lumakad sa pag)ibig.4
Kung Bakit Mahalaga ang ag(i&ig
:
(akit mahalaga na magpakita tayo ng pag)ibig sa mga kapananampalataya8
%a madaling salita! ang pag)ibig ang pinakadiwa ng tunay na Kristiyanismo.
Kung walang pag)ibig ay hindi tayo magkakaroon ng matalik na buklod sa
ating mga kapuwa Kristiyano! at ang masahol pa! hindi tayo magkakaroon ng
halaga sa paningin ni 0'ho1a. Isaalang)alang kung paano itinatampok sa
%alita ng /iyos ang mga katotohanang ito.
=
Noong huling gabi ng kaniyang buhay sa lupa! sinabi ni 0'sus sa kaniyang
mga tagasunod- 3(inibigyan ko kayo ng isang bagong utos! na ibigin ninyo ang
isat isaE kung paanong inibig ko kayo ay ibigin din ninyo ang isat isa. %a
ganito malalaman ng lahat na kayo ay aking mga alagad! kung kayo ay may
pag)ibig sa isat isa.4 (0uan 1.-.:! .=$ 3Kung paanong inibig ko kayo4+oo!
inuutusan tayong magpakita ng uri ng pag)ibig na ipinamalas ni 0'sus. %a
Kabanata &,! napansin natin na si 0'sus ay nagpamalas ng isang dakilang
halimbawa sa pagpapakita ng mapagsakripisyong pag)ibig! anupat inuuna ang
mga pangangailangan at mga kapakanan ng iba kaysa sa kaniyang sarili.
/apat din tayong magpamalas ng walang)pag)iimbot na pag)ibig! at gawin
natin ito nang lantaran anupat ang ating pag)ibig ay mahahalata maging ng
mga nasa labas ng kongr'gasyong Kristiyano. Tunay nga na ang
mapagsakripisyong pangkapatirang pag)ibig ang ating mapagkakakilanlang
tanda bilang tunay na mga tagasunod ni Kristo.
;
Ano kaya kung wala tayong pag)ibig8 3Kung . . wala akong pag)ibig!4 ang
sabi ni apostol *ablo! 3ako ay naging isang tumutunog na piraso ng tanso o
isang tumataguntong na simbalo.4 (1 @orinto 1.-1$ Ang isang tumataguntong
na simbalo ay lumilikha ng isang ingay na masakit sa tainga. Kumusta naman
ang isang tumutunog na piraso ng tanso8 Ang ibang b'rsiyon ay nagsasabing
3isang maingay na gong4 o 3isang umaalingawngaw na gong.4 Angkop na
angkop nga ang mga ilustrasyong ito7 Ang isang taong walang pag)ibig ay
gaya ng isang instrum'nto sa musika na lumilikha ng isang malakas at
nakaiinis na ingay na nagpapayamot sa halip na makaakit. *aano
makapagtatamasa ng isang matalik na kaugnayan sa iba ang gayong tao8
%inabi rin ni *ablo- 3Kung taglay ko ang lahat ng pananampalataya upang
maglipat ng mga bundok! ngunit wala akong pag)ibig! ako ay walang
kabuluhan.4 (1 @orinto 1.-&$ Isip)isipin na lamang ito! ang isang taong walang
pag)ibig ay 3walang)kuw'ntang tao!4 sa kabila ng anumang mga bagay na
maaaring nagagawa niya7 (The Amplified "ible$ indi bat maliwanag na may
mataas na pagpapahalaga ang %alita ni 0'ho1a sa pagpapakita ng pag)ibig8
"
%ubalit! paano kaya natin maipamamalas ang katangiang ito sa ating
pakikitungo sa iba8 Fpang masagot iyan! suriin natin ang mga salita ni *ablo
na masusumpungan sa1 @orinto 1.-:)#. Ang idiniriin sa mga talatang ito ay
hindi yaong pag)ibig ng /iyos sa atin ni yaong pag)ibig natin sa /iyos. %a
halip! ang pinagtuunan ng pansin ni *ablo ay kung paano natin maipakikita
ang pag)ibig sa isat isa. (inanggit niya ang ilang bagay hinggil sa kung ano
ang pag)ibig at kung ano ang hindi.
Kung Ano ang ag(i&ig
#
1Ang pag-ibig ay may mahabang pagtitiis. Ang mahabang pagtitiis ay
nangangahulugan ng matiyagang pagtitiis sa iba. (@olosas .-1.$ indi bat
kailangan natin ang gayong pagtitiis8 /ahil sa tayo ay di)sakdal na mga
nilalang na naglilingkod nang balikatan! natural lamang na asahan paminsan)
minsan na maaaring mainis tayo sa atingmga kapatid na Kristiyano at maaari
rin namang sila ang mainis sa atin. %ubalit ang pagpapaumanhin at pagtitimpi
ay makatutulong sa atin na makayanan ang maliliit na galos at kalmot na
natatamo natin sa ating pakikitungo sa iba+nang hindi nagagambala ang
kapayapaan ng kongr'gasyon.
,
1Ang pag-ibig ay . . . mabait. Ang kabaitan ay ipinakikita sa pamamagitan ng
matulunging mga gawa at makonsid'rasyong mga salita. Ang pag)ibig ay nag)
uudyok sa atin na humanap ng mga paraan upang maipakita ang kabaitan!
lalo na sa mga higit na nangangailangan nito. alimbawa! baka nalulungkot
ang isang nakatatandang kapananampalataya at kailangang madalaw upang
mapatibay. (aka kailangang tulungan ang isang nagsosolong ina o isang
kapatid na baba' na nakatira sa isang nababahaging sambahayan dahil sa
r'lihiyon. (aka kailangang makarinig ng mababait na salita mula sa isang
matapat na kaibigan ang isang may karamdaman o nasa kagipitan. (Kawikaan
1&-&=E 1"-1"$ Kapag nagkukusa tayong magpakita ng kabaitan sa ganitong
mga paraan! ipinamamalas natin ang kadalisayan ng ating pag)ibig.+
& @orinto #-#.
16
1Ang pag-ibig ay . . . nakikipagsaya sa katotohanan. Ang ibang b'rsiyon ay
nagsasabi- 3Ang pag)ibig ay . . . may)kagalakang pumapanig sa katotohanan.4
Ang pag)ibig ay nag)uudyok sa atin na ipagtanggol ang katotohanan at
Bmagsalita ng katotohanan sa isat isa. (NaAarias #-1;$ alimbawa! kung ang
104
isang minamahal ay nasangkot sa isang malubhang kasalanan! ang pag)ibig
kay 0'ho1a+at sa nagkasala+ay tutulong sa atin na manghawakan sa mga
pamantayan ng /iyos sa halip na tangkaing itago! bigyang)katuwiran! o
pasinungalingan pa nga ang pagkakamali. %abihin pa! baka nga talagang
mahirap tanggapin ang pangyayari. %ubalit kung isasapuso natin ang
kapakanan ng ating minamahal! nanaisin natin na siyay tumanggap at
tumugon sa anumang maibiging disiplina na ibibigay ng /iyos. (Kawikaan .-11!
1&$ (ilang maibiging mga Kristiyano! nais din nating 3gumawi nang matapat sa
lahat ng bagay.4+'br'o 1.-1#.
11
=Ang pag-ibig ay . . . nagtitiis sa lahat ng bagay.9 Ang pangungusap na iyan ay
lit'ral na nangangahulugang 3tinatakpan nito ang lahat ng bagay.4
(+ingdom -nterlinear$ Ang 1 *'dro :-# ay nagsasabi- 3Ang pag)ibig ay
nagtatakip ng maraming kasalanan.4 <o! ang isang Kristiyano na inuugitan ng
pag)ibig ay hindi naghahangad na ibunyag ang lahat ng di)kasakdalan at
pagkukulang ng kaniyang mga kapatid na Kristiyano. Kadalasan! ang mga
pagkakamali at d'p'kto ng mga kapananampalataya ay maliliit lamang at
matatakpan ng pag)ibig.+Kawikaan 16-1&E 1"-,.
Ang pag)ibig ay nag)uudyok sa atin na ipahayag ang pagtitiwala sa ating mga kapatid
1&
=Ang pag-ibig ay . . . naniniwala sa lahat ng bagay.9%inasabi ng salin ni
2oQQatt na ang pag)ibig ay 3laging handang paniwalaan ang pinakamabuti.4
indi tayo labis na nagsususp'tsa sa ating mga kapananampalataya! anupat
pinag)aalinlanganan ang bawat motibo nila. Ang pag)ibig ay tumutulong sa atin
na 3paniwalaan ang pinakamabuti4 tungkol sa ating mga kapatid at pagtiwalaan
sila.
*
*ansinin ang isang halimbawa sa liham ni *ablo kay Oil'mon. Dumiham
si *ablo upang himukin si Oil'mon na tanggapin nang may kabaitan ang
pagbabalik ng takas na aliping si <n'simo! na naging Kristiyano. %a halip na
pilitin si Oil'mon! si *ablo ay nakiusap salig sa pag)ibig. 2ay tiwala siyang
gagawin ni Oil'mon kung ano ang tama! na sinasabi- 3Iamang nagtitiwala sa
iyong pagsunod! ako ay sumusulat sa iyo! sa pagkaalam na gagawin mo ang
higit pa kaysa sa mga bagay na sinasabi ko.4 (*hm Talatang &1$ Kapag
inudyukan tayo ng pag)ibig na magpahayag ng gayong pagtitiwala sa ating
mga kapatid! napasisigla natin sila upang gumawa ng pinakamabuting
magagawa nila.
1.
=Ang pag-ibig ay . . . umaasa sa lahat ng bagay.9 Kung paanong ang pag)ibig
ay mapagtiwala! ito rin ay mapag)as. *alibhasay nauudyukan ng pag)ibig!
inaasahan natin ang pinakamabuti para sa ating mga kapatid. alimbawa!
kapag ang isang kapatid ay nakagawa ng 3anumang maling hakbang bago
niya mabatid ito!4 inaasahan natin na siya ay tutugon sa maibiging pagsisikap
na maibalik siya sa ayos. (>alaAia ;-1$ Inaasahan din natin na ang mahihina
sa pananampalataya ay mapalalakas. *inagtitiyagaan natin ang mga ito!
anupat ginagawa ang buong makakaya upang matulungan silang lumakas sa
pananampalataya. (5oma 1=-1E 1 T'saloniAa =-1:$ Kahit pa maligaw ng landas
ang isang minamahal! hindi tayo nawawalan ng pag)asa na balang araw ay
matatauhan din siya at manunumbalik kay 0'ho1a! gaya ng alibughang anak
sa ilustrasyon ni 0'sus.+DuAas 1=-1"! 1#.
1:
=Ang pag-ibig ay . . . nagbabata sa lahat ng bagay.9 Ang pagbabata ay
tumutulong sa atin na manindigang matatag sa harap ng pagkabigo o
paghihirap. Ang mga pagsubok sa pagbabata ay hindi lamang nanggagaling
sa labas ng kongr'gasyon. Kung minsan! baka ang pagsubok sa atin ay
manggaling sa loob. /ahil sa di)kasakdalan! may pagkakataon na binibigo
tayo ng ating mga kapatid. (aka nasaktan ang ating damdamin dahil sa isang
di)pinag)isipang pananalita. (Kawikaan 1&-1#$ (aka may isang
pangkongr'gasyong bagay na hindi napangasiwaan sa paraan na sa palagay
natin ay siyang nararapat. (aka nakaiinis ang paggawi ng isang iginagalang
na kapatid! anupat nagtatanong tuloy tayo! B*aanong nakakakilos nang
ganiyan ang isang Kristiyano8 Kapag napaharap sa ganiyang mga
situwasyon! lalayasan na ba natin ang kongr'gasyon at hindi na maglilingkod
kay 0'ho1a8 indi nga kung may pag)ibig tayo7 <o! iniingatan tayo ng pag)ibig
upang hindi mapiringan ng mga pagkakamali ng isang kapatid anupat wala na
tayong makitang mabuting bagay sa kaniya o sa kongr'gasyon sa kabuuan.
Ang pag)ibig ay tutulong sa atin na manatiling nagtatapat sa /iyos at
nakikipagtulungan sa kongr'gasyon anuman ang sabihin o gawin ng isang di)
sakdal na tao.+Awit 11,-1;=.
Kung Ano ang 9in8i !inaga2a ng ag(i&ig
1=
1Ang pag-ibig ay hindi mapanibughuin. Ang di)wastong paninibugho ay
magpapangyari sa atin na maging mainggitin sa tinataglay ng iba+sa kanilang
mga ari)arian! mga pagpapala! o mga kakayahan. Ang gayong paninibugho ay
isang mapag)imbot at nakapipinsalang damdamin na! kung hindi masusupil! ay
makagagambala sa kapayapaan ng kongr'gasyon. Ano ang tutulong sa atin
upang mapaglabanan ang 3hilig na mainggit48 (%antiago :-=$ Ang sagot! pag)
ibig. Ang mahalagang katangiang ito ay tutulong sa atin na makipagsaya sa
kanila na sa wariy higit na nakaririwasa sa buhay kaysa sa atin. (5oma 1&-1=$
Ang pag)ibig ay tutulong sa atin na huwag ituring na isang insulto sa atin
kapag ang isa ay tumanggap ng papuri dahil sa kaniyang pambihirang
kakayahan o namumukod na tagumpay.
1;
1Ang pag-ibig ay . . . hindi nagyayabang, hindi nagmamalaki. Ang pag)ibig
ay pumipigil sa atin na ipagparangalan ang ating mga kakayahan o mga
tagumpay. Kung talagang iniibig natin ang ating mga kapatid! paano natin
magagawa na paulit)ulit na ipagmalaki ang ating tagumpay sa minist'ryo o
ang ating mga pribil'hiyo sa kongr'gasyon8 Ang gayong paghahambog ay
nakapagpapahina sa iba! anupat iniisip tuloy nilang silay mas mababa. Ang
pag)ibig ay hindi nagpapahintulot sa atin na ipagyabang ang mga pribil'hiyo
ng paglilingkod na ipinagkaloob sa atin ng /iyos. (1 @orinto .-=),$ Kasi! ang
pag)ibig ay 3hindi nagmamalaki!4 o gaya ng sinasabi
sa The ew Testament in 0odern!nglish, ito ay hindi 3nanghahawakan sa
matatayog na opinyon sa sarili nitong importansiya.4 Ang pag)ibig ay pumipigil
sa atin sa pagkakaroon ng mataas na pangmalas sa ating sarili.+5oma 1&-..
1"
1Ang pag-ibig ay . . . hindi gumagawi nang hindi disente. Ang isang taong
gumagawi nang hindi dis'nt' ay kumikilos sa paraang masagwa o
nakasusuklam. Ang gayong paggawi ay salat sa pag)ibig! sapagkat
nagpapakita ito ng tahasang pagwawalang)halaga sa damdamin at kapakanan
ng iba. %a kabaligtaran naman! ang pag)ibig ay may taglay na kagandahang)
105
loob na siyang nag)uudyok sa atin upang magpakita ng konsid'rasyon sa iba.
Ang pag)ibig ay nagtataguyod ng mabuting asal! makadiyos na paggawi! at
paggalang sa ating kapananampalataya. Kung gayon! ang pag)ibig ay hindi
magpapahintulot sa atin na masangkot sa 3kahiya)hiyang paggawi4+oo! sa
anumang kilos na makabibigla o makasasakit sa ating mga kapatid na
Kristiyano.+EQ'so =-.! :.
1#
1Ang pag-ibig ay . . . hindi naghahanap ng sarili nitong kapakanan. >anito
ang sabi rito ng %e,ised $tandard )ersion: 3Ang pag)ibig ay hindi naggigiit ng
sarili nitong kagustuhan.4 Ang isang maibiging tao ay hindi nagpipilit na ang
lahat ng bagay ay gawin ayon sa gusto niya! na para bang ang kaniyang mga
opinyon ang laging tama. indi niya sinisikap na kontrolin ang iba! anupat
ginagamit ang kaniyang kakayahang humikayat upang daigin yaong mga may
ibang pangmalas. Ang gayong pagmamatigas ay magsisiwalat ng isang antas
ng pagmamapuri! at ang (ibliya ay nagsasabi- 3Ang pagmamapuri ay nauuna
sa pagbagsak.4 (Kawikaan 1;-1#$ Kung talagang iniibig natin ang ating mga
kapatid! igagalang natin ang kanilang mga pangmalas! at hanggat maaari!
ipakikita nating handa tayong magparaya. Ang mapagparayang 'spiritu ay
kasuwato ng mga salita ni *ablo- 3*atuloy na hanapin ng bawat isa! hindi ang
kaniyang sariling kapakinabangan! kundi yaong sa ibang tao.4+1 @orinto
16-&:.
1,
1Ang pag-ibig ay . . . hindi napupukaw sa galit, hindi . . . nagbibilang ng pinsal
a. Ang pag)ibig ay hindi madaling pukawin sa galit dahil sa sinasabi o
ginagawa ng iba. Totoo! likas lamang na maghinanakit kapag ang iba ay
nagkasala sa atin. %ubalit kahit na may katuwiran tayong magalit! ang pag)ibig
ay hindi nagpapahintulot na tayo ay manatilingpukaw sa galit. (EQ'so :-&;! &"$
indi tayo nag)iingat ng isang talaan ng masasakit na salita o gawa! na para
bang inililista ang mga ito sa isang l'dy'r upang hindi malimutan ang mga ito.
%a halip! ang pag)ibig ay nag)uudyok sa atin na tularan ang ating maibiging
/iyos. >aya ng nakita natin sa Kabanata &;! si 0'ho1a ay nagpapatawad
kapag may makatuwirang dahilan para gawin iyon. Kapag napatawad na niya
tayo! kinalilimutan na niya iyon! samakatuwid nga! hindi na niya sisingilin sa
atin ang mga kasalanang iyon sa hinaharap. indi bat dapat nating
ipagpasalamat na si 0'ho1a ay hindi nagbibilang ng pinsala8
&6
1Ang pag-ibig ay . . . hindi nagsasaya sa kalikuan. Ang The ew !nglish "ibl
e ay kababasahan- 3Ang pag)ibig ay . . . hindi natutuwa sa mga pagkakasala
ng ibang tao.4 Ang salin ni 2oQQatt ay nagsasabi- 3Ang pag)ibig ay hindi
kailanman nagagalak kapag ang iba ay nagkakamali.4 Ang pag)ibig ay hindi
nasisiyahan sa kalikuan! kaya hindi tayo nagbubulag)bulagan sa anumang uri
ng imoralidad. Ano ang ating nagiging r'aksiyon kapag ang isang
kapananampalataya ay nabitag ng kasalanan at napariwara dahil dito8 Ang
pag)ibig ay hindi magpapahintulot sa atin na magsaya! na para bang
sinasabing B(uti nga7 /apat lang sa kaniya iyon7 (Kawikaan 1"-=$
>ayunman! nagsasaya nga tayo kapag ang isang kapatid na nagkasala ay
gumawa ng positibong hakbangin upang makabangon sa kaniyang
pagkakadapa sa 'spirituwal.
Isang Nakahihigit na Daan
&1
1Ang pag-ibig ay hindi kailanman nabibigo. Ano ang ibig sabihin ni *ablo sa
mga salitang ito8 >aya ng makikita sa kont'ksto! tinatalakay niya ang mga
kaloob ng 'spiritu na taglay ng sinaunang mga Kristiyano. Ang mga kaloob na
iyon ay nagsisilbing mga tanda na ang pabor ng /iyos ay nasa bagong tatag
na kongr'gasyon. %ubalit hindi lahat ng Kristiyano ay maaaring magpagaling!
manghula! o magsalita ng ibat ibang wika. >ayunman! hindi iyan mahalagaE
ang makahimalang mga kaloob ay mawawala rin naman pagdating ng
panahon. %ubalit! may isang bagay na mananatili! isang bagay na maaaring
linangin ng bawat Kristiyano. Ito ay mas mahalaga at mas nagtatagal! kaysa
sa anumang makahimalang kaloob. %a katunayan! tinawag ito ni *ablo na
3nakahihigit na daan.4 (1 @orinto 1&-.1$ Ano ba ang 3nakahihigit na daanJgK4
ito8 Ito ang daan ng pag)ibig.
&&
%a katunayan! ang Kristiyanong pag)ibig na inilarawan ni *ablo ay 3hindi
kailanman nabibigo!4 samakatuwid nga! hindi ito kailanman magwawakas.
anggang sa panahong ito! ang mapagsakripisyong pag)ibig na pangkapatiran
pa rin ang pagkakakilanlan ng mga tunay na tagasunod ni 0'sus. indi bat
nakikita natin ang katibayan ng pag)ibig na iyan sa mga kongr'gasyon ng mga
mananamba ni 0'ho1a sa buong lupa8 Ang pag)ibig na iyan ay mananatili
magpakailanman! sapagkat pinangakuan ni 0'ho1a ng walang)hanggang
buhay ang kaniyang tapat na mga lingkod. (Awit ."-,)11! &,$ 2agpatuloy sana
tayo sa paggawa ng lahat ng ating makakaya upang 3patuloy JtayongK lumakad
sa pag)ibig.4 %a paggawa nito! magtatamasa tayo ng higit na kaligayahang
dulot ng pagbibigay. (ukod diyan! maaari tayong patuloy na mabuhay+oo!
patuloy na umibig+magpakailanman! bilang pagtulad sa ating maibiging
/iyos! si 0'ho1a.
&.
%a kabanatang ito na siyang pagwawakas ng s'ksiyon tungkol sa pag)ibig!
tinalakay natin kung paano natin maipakikita ang pag)ibig sa isat isa. %ubalit
kung isasaalang)alang ang napakaraming paraan na dooy makikinabang tayo
mula sa pag)ibig ni 0'ho1a+gayundin sa kaniyang kapangyarihan!
katarungan! at karunungan+makabubuting itanong natin! B*aano ko
maipakikita kay 0'ho1a na talagang iniibig ko siya8 Ang tanong na iyan ay
isasaalang)alang sa ating katapusang kabanata.
%Tala&a&a'
2angyari pa! ang pag)ibig Kristiyano ay hindi naman labis na mapaniwalain.
*inapayuhan tayo ng (ibliya- 32ataan ninyo yaong mga lumilikha ng mga
pagkakabaha)bahagi at mga dahilang ikatitisod . . . ! at iwasan ninyo sila.4+
5oma 1;-1".
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
) +orinto ./--(-1 Ano ang kahulugan ng 3magpalawak4 sa ating
pagmamahal! at paano natin maikakapit ang payong ito8
- e8ro -/)) *aano ipinakikita ng mga salitang ito na ang ating pag)ibig sa
ating mga kapananampalataya ay dapat na maging taimtim! wagas! at
maningas8
- Juan 1/-.(-3 *aano natin maipamamalas na 3ang pag)ibig ng /iyos4 ay
patuloy na sumasaatin8
- Juan 4/0(-- Ano ang pinakamalakas na pangganyak sa pagpapakita ng
pag)ibig sa ating mga kapananampalataya8
106
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. Ano ang nagiging r'sulta kapag tinutularan natin ang halimbawa ni 0'ho1a
sa pagpapakita ng pag)ibig8
:! =. (akit mahalagang magpakita tayo ng mapagsakripisyong pag)ibig sa mga
kapananampalataya8
;! ". (a$ *aano natin nalalaman na may mataas na pagpapahalaga ang %alita
ni 0'ho1a sa pagpapakita ng pag)ibig8 (b$ Ang mga salita ni *ablo na nakaulat
sa 1 @orinto 1.-:)# ay nagtutuon ng pansin sa anong pitak ng pag)ibig8
#. *aanong ang mahabang pagtitiis ay nakatutulong sa atin sa pakikitungo
natin sa iba8
,. %a anu)anong paraan maipakikita natin ang kabaitan sa iba8
16. *aanong ang pag)ibig ay tumutulong sa atin na ipagtanggol at salitain ang
katotohanan! kahit itoy mahirap gawin8
11. /ahil sa ang pag)ibig ay Bnagtitiis sa lahat ng bagay! ano ang dapat nating
pagsikapang gawin tungkol sa mga pagkukulang ng mga kapananampalataya8
1&. *aano ipinakita ni apostol *ablo na naniniwala siyang ang pinakamabuti
ang gagawin ni Oil'mon! at ano ang maaari nating matutuhan mula sa
halimbawa ni *ablo8
1.. *aano natin maipakikita na inaasahan natin ang pinakamabuti para sa
ating mga kapatid8
1:. %a anong mga paraan maaaring masubok ang ating pagbabata sa loob ng
kongr'gasyon! at paano tayo matutulungan ng pag)ibig na harapin ito8
1=. Ano ba ang di)wastong paninibugho! at paano tayo tinutulungan ng pag)
ibig upang maiwasan ang nakapipinsalang damdaming ito8
1;. Kung talagang iniibig natin ang ating mga kapatid! bakit iiwasan nating
ipaghambog ang ating ginagawa sa paglilingkod kay 0'ho1a8
1". Ang pag)ibig ay nag)uudyok sa atin na magpakita ng anong konsid'rasyon
sa iba! at anong uri ng paggawi ang iiwasan natin kung gayon8
1#. (akit ang isang maibiging tao ay hindi nagpipilit na ang lahat ng bagay ay
gawin ayon sa gusto niya8
1,. *aano tayo tinutulungan ng pag)ibig na tumugon kapag ang iba ay
nagkasala sa atin8
&6. Ano ang ating magiging r'aksiyon kapag ang isang kapananampalataya ay
nasilo ng kasalanan at napariwara dahil dito8
&1)&.. (a$ Ano ang ibig sabihin ni *ablo nang sabihin niyang 3ang pag)ibig ay
hindi kailanman nabibigo48 (b$ Ano ang isasaalang)alang sa huling kabanata8
%#ara2an sa pahina 153'
0'ho1ahs p'opl' ar' id'ntiQi'd by th'ir lo1' Qor on' anoth'r
%#ara2an sa pahina 15)'
Ang pag)ibig ay nag)uudyok sa atin na ipahayag ang pagtitiwala sa ating mga
kapatid
107
KABANATA 1-
#u"apit Kayo sa Diyos@ at #alapit Siya
sa Inyo
>F%TFN>)>F%T<N> makita ng mga magulang na ngumingiti ang kanilang
bagong silang na bunso. *alagi nilang inilalapit ang kanilang mukha sa
sanggol! habang malambing na kinakausap at nginingitian ito. Nananabik
silang makita ang r'aksiyon ng sanggol. At maya)maya! narito+lumitaw ang
mga biloy sa pisngi ng sanggol! kumibot ang mga labi nito! at sumilay ang
isang matamis na ngiti. %a munting paraan! ang ngiting iyon ay waring
nagpapahayag ng pagmamahal! ang pasimula ng pag)ibig ng sanggol bilang
tugon sa pag)ibig ng kaniyang mga magulang.
&
Ang pagngiti ng sanggol ay nagpapaalaala sa atin ng isang mahalagang
bagay tungkol sa likas na katangian ng tao. Ang ating karaniwang tugon sa
pag)ibig ay pag)ibig. >ayon nga ang pagkalalang sa atin. (Awit &&-,$ abang
tayoy lumalaki! nalilinang ang ating kakayahang tumugon sa pag)ibig. 2arahil
ay naaalaala mo pa mula sa iyong pagkabata kung paano ipinakikita ng iyong
mga magulang! kamag)anak! o kaibigan ang kanilang pag)ibig sa iyo. %a iyong
puso! ang pagmamahal ay nag)ugat! sumibol! at lumago na siyang nag)uudyok
sa iyo upang kumilos. Ipinakita mo ang iyong pag)ibig bilang sukli. >ayundin
ba ang pros'song nagaganap sa iyong kaugnayan sa /iyos na 0'ho1a8
.
Ang (ibliya ay nagsasabi- 3Kung para sa atin! tayo ay umiibig! sapagkat siya
ang unang umibig sa atin.4 (1 0uan :-1,$ %a %'ksiyon 1 hanggang . ng aklat
na ito! ipinaalaala sa iyo na ang /iyos na 0'ho1a ay gumagamit ng kaniyang
kapangyarihan! ng kaniyang katarungan! at ng kaniyang karunungan sa
maiibiging paraan para sa iyong kapakinabangan. At sa %'ksiyon :! nakita mo
na tuwiran niyang ipinamalas ang kaniyang pag)ibig sa sangkatauhan+at
sa iyo mismo+sa kahanga)hangang mga paraan. (umabangon ngayon ang
isang tanong. %a katunayan! masasabing ito ang pinakamahalagang tanong
na maitatanong mo sa iyong sarili- B*aano ko kaya tutugunin ang pag)ibig ni
0'ho1a8
Ang Kahulugan ng ag(i&ig sa Diyos
:
Alam na alam ni 0'ho1a! ang Tagapagpasimula ng pag)ibig! na ang pag)ibig
ay may malakas na kapangyarihan upang mapalitaw ang pinakamabuting
katangian sa iba. Kaya naman sa kabila ng patuloy na paghihimagsik ng di)
tapat na sangkatauhan! nakatitiyak pa rin siyang may ilang tao na tutugon sa
kaniyang pag)ibig. At milyun)milyon nga naman ang tumutugon. >ayunman!
nakalulungkot sabihing nililito ng mga r'lihiyon ng tiwaling sanlibutang ito ang
mga tao tungkol sa kahulugan ng pag)ibig sa /iyos. Napakaraming tao ang
nagsasabing iniibig nila ang /iyos! subalit para sa kanila! ang gayong pag)ibig
ay waring isa lamang damdaming ipinahahayag sa mga salita. Ang pag)ibig sa
/iyos ay maaaring magsimula sa ganiyang paraan! kung paanong ang pag)
ibig ng isang sanggol sa kaniyang mga magulang ay maaaring unang
maipakita sa pamamagitan ng isang ngiti. %ubalit para sa mga taong nasa
hustong gulang na! higit pa riyan ang nasasangkot sa pag)ibig.
=
Ipinaliliwanag ni 0'ho1a ang kahulugan ng pag)ibig sa kaniya. Ang kaniyang
%alita ay nagsasabi- 3Ito ang kahulugan ng pag)ibig sa /iyos! na tuparin natin
ang kaniyang mga utos.4 Kung gayon! ang pag)ibig sa /iyos ay kailangang
ipakita sa gawa. Totoo! marami ang hindi naaakit sa id'ya ng pagsunod.
%ubalit may)kabaitang sinasabi pa ng talata ring iyon- B>ayunmay ang mga
utos Jng /iyosK ay hindi pabigat. (1 0uan =-.$ Ang mga kautusan at mga
simulain ni 0'ho1a ay dinis'nyo upang tayoy makinabang! hindi upang tayoy
siilin. (Isaias :#-1"! 1#$ Ang %alita ng /iyos ay lipos ng mga simulaing
tumutulong sa atin upang lalong mpalap9t sa kaniya. *aano8 5'pasuhin natin
ang tatlong pitak ng ating kaugnayan sa /iyos. Ang mga itoy may kinalaman
sa pakikipagtalastasan! pagsamba! at pagtulad.
akikipagtalastasan kay Jehova
;
Ang Kabanata 1 ay nagsimula sa tanong na! 3Naguguniguni mo bang ikaw ay
nakikipag)usap sa /iyos84 Naunawaan natin na itoy hindi isang likhang)isip
lamang. Talagang nagkaroon ng ganiyang pakikipag)usap si 2ois's. Kumusta
naman tayo8 indi ito ang panahon upang suguin ni 0'ho1a ang kaniyang
mga angh'l upang makipag)usap sa mga tao. %ubalit si 0'ho1a ay may
napakagagaling na paraan ng pakikipagtalastasan sa atin sa ngayon. *aano
tayo makikinig kay 0'ho1a8
"
%a dahilang 3lahat ng Kasulatan ay kinasihan ng /iyos!4 nakikinig tayo kay
0'ho1a sa pamamagitan ng pagbabasa ng kaniyang %alita! ang (ibliya.
(& Timot'o .-1;$ Kaya nga hinimok ng salmista ang mga lingkod ni 0'ho1a na
gawin ang gayong pagbabasa 3araw at gabi.4 (Awit 1-1! &$ Ang paggawa nito
ay nangangailangan ng ating buong pagsisikap. %ubalit sulit naman ang lahat
ng ganiyang mga pagsisikap. Tulad ng nakita natin sa Kabanata 1#! ang
(ibliya ay gaya ng isang mahalagang liham para sa atin mula sa ating
makalangit na Ama. Kaya ang pagbabasa nito ay hindi dapat ituring na isang
pabigat. /apat na gawin nating buh>y ang Kasulatan kapag binabasa natin ito.
*aano natin ito magagawa8
#
Ilarawan sa isip ang mga salaysay sa (ibliya habang nagbabasa ka. %ikaping
ituring na aktuwal na mga tao ang mga tauhan sa (ibliya. %ikaping unawain
ang kanilang pinagmulan! kalagayan! at motibo. *agkatapos! pag)isipang
mabuti ang iyong binasa! habang tinatanong mo ang iyong sarili nang ganito-
BAno ang itinuturo sa akin ng ulat na ito tungkol kay 0'ho1a8 Alin sa mga
katangian niya ang aking nakikita8 Anong simulain ang nais ni 0'ho1a na
matutuhan ko! at paano ko ito maikakapit sa aking buhay8 2agbasa!
magbulay)bulay! at magkapit+sa paggawa mo nito! ang %alita ng /iyos ay
magiging buhy sa iyo.+Awit ""-1&E %antiago 1-&.)&=.
,
Nakikipag)usap din sa atin si 0'ho1a sa pamamagitan ng 3tapat at maingat na
alipin.4 >aya ng inihula ni 0'sus! isang maliit na grupo ng mga lalaking
Kristiyano na pinahiran ang inatasang maglaan ng 'spirituwal na 3pagkain sa
tamang panahon4 sa maliligalig na huling araw na ito. (2at'o &:-:=):"$ Kapag
nagbabasa tayo ng mga lit'raturang inihanda upang tulungan tayong
magkaroon ng tumpak na kaalaman sa (ibliya at kapag tayoy dumadalo sa
mga pulong Kristiyano at mga komb'nsiyon! tayoy pinakakain ng aliping iyan
sa 'spirituwal na paraan. /ahil sa ito ay alipin ni Kristo! may)karunungan
nating ikinakapit ang mga salita ni 0'sus- 3(igyang)pansin
108
ninyo kung paano kayo nakikinig.4 (DuAas #-1#$ Tayo ay matamang nakikinig
sapagkat kinikilala natin ang tapat na alipin bilang isa sa mga paraan ni 0'ho1a
ng pakikipagtalastasan sa atin.
16
%ubalit kumusta naman ang pakikipagtalastasan sa /iyos8 2aaari ba tayong
makipag)usap kay 0'ho1a8 Nakapangingilabot na isipin ito. Kung susubukin
mong lapitan ang pinakamakapangyarihang pinuno sa inyong lupain upang
ipakipag)usap ang isang bagay na ikinababahala mo! ano kaya ang magiging
tsansa mong makausap siya8 %a ilang kaso! baka sa mismong balak pa
lamang ay mapanganib na7 Noong panahon nina Esth'r at 2ardok'o! ang
isang tao ay maaaring ipapatay kung lalapit sa *'rsianong monarka nang
walang imbitasyon mula sa hari. (Esth'r :-16! 11$ >unigunihin mo ngayon ang
paglapit sa %ob'ranong *anginoon ng unib'rso! na kung ihahambing sa
kaniya! kahit ang pinakamakapangyarihan sa mga tao 3ay gaya JlamangK ng
mga tipaklong.4 (Isaias :6-&&$ /apat ba nating labis na ipangamba ang
paglapit sa kaniya8 indi naman7
11
%i 0'ho1a ay naglaan ng isang buks! ngunit simpl'ng paraan ng paglapit sa
kaniya+ang panalangin. 2aging ang isang musmos ay makapananalangin
kay 0'ho1a nang may pananampalataya! kapag ginagawa ito sa pangalan ni
0'sus. (0uan 1:-;E 'br'o 11-;$ >ayunman! ang panalangin ay nagpapangyari
rin sa atin na maipaabot ang ating pinakamasalimuot at p'rsonal na mga iniisip
at niloloob+maging ang masasakit na bagay na hindi mabigkas ng ating mga
labi. (5oma #-&;$ Calang maidudulot na kabutihan ang pagsisikap na
pahangain si 0'ho1a sa pamamagitan ng mahuhusay at mapalabok na
pananalita o mahahaba at maliligoy na panalangin. (2at'o ;-"! #$
2agkagayunman! hindi tayo nililimitahan ni 0'ho1a kung gaano kahaba tayo
maaaring makipag)usap sa kaniya o kung gaano kadalas. Inaanyayahan pa
nga tayo ng kaniyang %alita na Bmanalangin nang walang lubay.+1 T'saloniAa
=-1".
1&
Tandaan na si 0'ho1a lamang ang tinatawag na 3/umirinig ng panalangin!4 at
siyay nakikinig taglay ang tunay na 'mpatiya. (Awit ;=-&$ (asta na lamang ba
niya pinagtitiisan ang mga panalangin ng kaniyang tapat na mga lingkod8
indi! tunay na kinalulugdan niya ang mga ito. Inihahambing ng kaniyang
%alita ang gayong mga panalangin sa ins'nso! anupat ang pagsunog sa mga
ito ay nagpapailanlang ng mabango at nakagiginhawang usok. (Awit
1:1-&E ApoAalipsis =-#E #-:$ indi bat nakaaaliw isipin na ang ating taimtim na
mga panalangin ay pumapailanlang din at nakalulugod sa %ob'ranong
*anginoon8 Kaya kung nais mong mpalap9t kay 0'ho1a! dalasan mo ang
mapagpakumbabang pananalangin sa kaniya! araw)araw. Ibuhos mo ang
laman ng iyong puso sa kaniyaE sabihin mong lahat ang nais mong sabihin.
(Awit ;&-#$ Ibahagi mo ang iyong mga lalahan9n! ang iyong kagalakan! ang
iyong pasasalamat! at ang iyong papuri sa iyong makalangit na Ama. (ilang
r'sulta! lalong titibay ang buklod na nag)uugnay sa inyong dalawa.
agsa"&a kay Jehova
1.
Kapag tayo ay nakikipagtalastasan sa /iyos na 0'ho1a! hindi lamang tayo
basta nakikinig at nagsasalita na gaya ng sa isang kaibigan o kamag)anak.
Aktuwal na sumasamba tayo kay 0'ho1a! nag)uukol sa kaniya ng mapitagang
paggalang na sadyang nararapat sa kaniya. Ang tunay na pagsamba ang siya
nating buong buhay. Ito ang paraan upang maihayag natin kay 0'ho1a ang
ating buong)kaluluwang pag)ibig at d'bosyon! at ito ang dahilan kung kaya
nagkakaisa ang lahat ng mga tapat na nilalang ni 0'ho1a! sa langit man o sa
lupa. %a isang pangitain! narinig ni apostol 0uan ang isang angh'l na
naghahayag ng utos na ito- 3%ambahin ninyo ang Isa na gumawa ng langit at
ng lupa at dagat at mga bukal ng mga tubig.4+ApoAalipsis 1:-".
1:
(akit dapat nating sambahin si 0'ho1a8 Isipin na lamang ang mga
katangiang tinalakay na natin! gaya ng kabanalan! kapangyarihan! pagpipigil
sa sarili! katarungan! lakas ng loob! awa! karunungan! kapakumbabaan! pag)
ibig! pagkamahabagin! pagkamatapat! at kabutihan. Nakita natin na si 0'ho1a
ay kinasusumpungan ng pinakatugatog! ng pinakamataas na maaabot na
pamantayan! ng bawat mahalagang katangian. Kung pipilitin nating unawain
ang kabuuan ng kaniyang mga katangian! mahihinuha natin na siya ay higit pa
sa isang dakila at kahanga)hangang *'rsona. %iya ay maningning sa
kaluwalhatian! di)masukat ang kataasan niya kaysa sa atin. (Isaias ==-,$
Calang alinlangan! si 0'ho1a ang may karapatan bilang ating %ob'rano! at
talagang karapat)dapat siya sa ating pagsamba. Kung gayon! paano natin
sasambahin si 0'ho1a8
1=
%i 0'sus ay nagsabi- 3Ang /iyos ay Espiritu! at yaong mga sumasamba sa
kaniya ay dapat sumamba sa 'spiritu at katotohanan.4 (0uan :-&:$ Iyan ay
nangangahulugan ng pagsamba kay 0'ho1a taglay ang isang pusong lipos ng
pananampalataya at pag)ibig! na ginagabayan ng kaniyang 'spiritu.
Nangangahulugan din ito ng pagsambang kasuwato ng katotohanan! ng
tumpak na kaalamang masusumpungan sa %alita ng /iyos. Tayo ay may
mahalagang oportunidad na sumamba kay 0'ho1a 3sa 'spiritu at katotohanan4
kailanmattayo ay nakikipagtipon sa ating mga kapuwa mananamba. ('br'o
16-&:! &=$ Kapag tayo ay umaawit ng papuri kay 0'ho1a! nagkakaisa sa
pananalangin sa kaniya! at nakikinig at nakikibahagi sa mga talakayan tungkol
sa kaniyang %alita! ipinahahayag natin ang ating pag)ibig sa kaniya taglay ang
dalisay na pagsamba.
1;
%umasamba rin tayo kay 0'ho1a kapag ipinakikipag)usap natin sa iba ang
tungkol sa kaniya! anupat pinupuri siya sa harap ng madla. ('br'o 1.-1=$ %a
katunayan! ang pangangaral ng mabuting balita tungkol sa Kaharian ni 0'ho1a
ay isa sa pinakadakilang mga utos na iniatang sa tunay na mga Kristiyano.
(2at'o &:-1:$ 2ay kasabikan tayong sumusunod sapagkat iniibig natin si
0'ho1a. Kapag iniisip natin kung paano Bbinubulag ng diyos ng sist'mang ito
ng mga bagay! si %atanas na /iyablo! Bang mga pag)iisip ng mga di)
sumasampalataya! anupat nagpapasimuno ng mga mapanirang
kasinungalingan tungkol kay 0'ho1a! hindi bat gustung)gusto nating
maglingkod bilang mga %aksi alang)alang sa ating /iyos! upang ituwid ang
gayong paninirang)puri8 (& @orinto :-:E Isaias :.-16)1&$ At kapag binubulay)
bulay natin ang mga kahanga)hangang katangian ni 0'ho1a! hindi bat nag)
uumapaw ang ating pananabik na sabihin sa iba ang tungkol sa kaniya8 Tunay
ngang wala nang hihigit pang dakilang pribil'hiyo kaysa sa ginagawa nating
pagtulong sa iba na makilala at ibigin ang ating makalangit na Ama.
1"
igit pa rito ang nasasaklaw sa pagsamba natin kay 0'ho1a. Ap'ktado nito
ang bawat pitak ng ating buhay. (@olosas .-&.$ Kung talagang tinatanggap
109
natin si 0'ho1a bilang ating %ob'ranong *anginoon! sisikapin nga nating
gawin ang kaniyang kalooban sa lahat ng bagay+sa ating buhay pampamilya!
sa ating s'kular na trabaho! sa ating pakikitungo sa iba! sa ating paglilibang.
%isikapin nating paglingkuran si 0'ho1a 3nang may sakdal na puso!4 nang may
int'gridad. (1 @roniAa &#-,$ Calang dako sa gayong pagsamba ang isang
nababahaging puso o isang dobl'ng pamumuhay+ang nagkukunwaring
paglilingkod kay 0'ho1a habang lihim na nagpapatuloy sa malubhang
kasalanan. Imposibl' sa may int'gridad ang gayong pagkukunwariE kasuklam)
suklam ito sa may pag)ibig. 2akatutulong din ang makadiyos na pagkatakot.
Iniuugnay ng (ibliya ang gayong pagpipitagan sa ating patuloy na
pagkakaroon ng matalik na kaugnayan kay 0'ho1a.+Awit &=-1:.
agtula8 kay Jehova
1#
(awat s'ksiyon ng aklat na ito ay tinatapos sa isang kabanata tungkol sa
kung paano Bmagiging tagatulad sa /iyos! bilang mga anak na minamahal.
(EQ'so =-1$ 2ahalagang tandaan na kahit tayo ay makasalanan! posibl' pa
ring matularan natin ang sakdal na paraan ni 0'ho1a sa paggamit ng
kapangyarihan! sa pagsasagawa ng katarungan! sa pagkilos nang may
karunungan! at sa pagpapakita ng pag)ibig. *aano natin malalaman na
talagang posibl'ng matularan ang 2akapangyarihan sa lahat8 Tandaan! ang
kahulugan ng pangalan ni 0'ho1a ay nagtuturo sa atin na pangyayarihin niya
ang kaniyang sarili na magkagayon anuman ang piliin niya upang isakatuparan
ang kaniyang mga layunin. Nararapat lamang na hangaan natin ang
kakayahang iyan! subalit imposibl' nga kayang matularan natin siya8 indi.
1,
Tayo ay ginawa ayon sa larawan ng /iyos. (>'n'sis 1-&;$ Kaya naman! ang
mga tao ay hindi katulad ng iba pang mga nilalang sa lupa. Tayo ay hindi
lamang basta nauudyukan ng likas na paggawi! ng mga namana! o ng mga
bagay na nasa ating kapaligiran. Tayo ay binigyan ni 0'ho1a ng isang
mahalagang kaloob+ang kalayaang magpasiya. %a kabila ng ating mga
limitasyon at di)kasakdalan! malaya tayong pumili kung magiging ano tayo.
>usto mo bang maging isang maibigin! marunong! makatarungang tao na
gumagamit ng kapangyarihan sa tumpak na paraan8 %a tulong ng 'spiritu ni
0'ho1a! maaari kang magkagayon mismo7 Isip)isipin na lamang ang
kabutihang maidudulot mo kung iyan ang gagawin.
&6
2apalulugdan mo ang iyong makalangit na Ama! anupat mapasasaya ang
kaniyang puso. (Kawikaan &"-11$ 2aaari mo pa ngang 3palugdan Jsi 0'ho1aK
nang lubos!4 sapagkat alam niya ang iyong mga limitasyon. (@olosas 1-,! 16$
At habang patuloy ka sa paglilinang ng mabubuting katangian bilang pagtulad
sa iyong minamahal na Ama! bibiyayaan ka ng isang malaking pribil'hiyo. %a
isang madilim na sanlibutang hiwalay sa /iyos! ikaw ay magiging isang
tagapagdala ng liwanag. (2at'o =-1! &! 1:$ Tutulong kang palaganapin sa lupa
ang ilang sinag ng maluwalhating p'rsonalidad ni 0'ho1a. Kaylaking
karangalan7
#u"apit Kayo sa Diyos@ at #alapit Siya sa Inyo
*alagi ka sanang higit na mpalap9t kay 0'ho1a
&1
Ang simpl'ng payo na nakaulat sa %antiago :-# ay higit pa sa isang tunguhin
lamang. Ito ay isang paglalakbay. abang tayo ay nananatiling tapat! hindi
kailanman matatapos ang paglalakbay na iyan. indi tayo kailanman titigil na
mpalap9t nang mpalap9t kay 0'ho1a. %a katunayan! laging mayroon pang
matututuhan tungkol sa kaniya. uwag nating isipin na naituro na ng aklat na
ito ang lahat ng dapat nating matutuhan tungkol kay 0'ho1a. Aba! halos
nagsisimula pa lamang tayo sa pagtalakay sa lahat ng sinasabi ng (ibliya
tungkol sa ating /iyos7 At kahit ang (ibliya mismo ay hindi makapagsasabi sa
atin ng lahat ng dapat nating malaman tungkol kay 0'ho1a. Ipinalalagay ni
apostol 0uan na kung ang lahat ng ginawa ni 0'sus sa panahon ng kaniyang
minist'ryo sa lupa ay isusulat! 3sa sanlibutan mismo ay hindi magkakasiya ang
mga balumbong isinulat.4 (0uan &1-&=$ Kung ito ay totoo sa Anak! lalo nang
totoo ito sa Ama7
&&
2abuhay man tayo nang walang)hanggan ay hindi pa rin matatapos ang
matututuhan tungkol kay 0'ho1a. (EAl'siast's .-11$ Kung gayon! isipin na
lamang ang kinabukasang naghihintay sa atin. *agkaraan ng daan)daan! libu)
libo! milyun)milyon! bilyun)bilyon pa ngang taon ng pamumuhay! makapupong
higit pa ang ating malalaman tungkol sa /iyos na 0'ho1a kaysa sa ngayon.
%ubalit makadarama pa rin tayo na di)mabilang ang kahanga)hangang mga
bagay na kailangan pang matutuhan. 2asasabik tayong matuto pa nang higit!
sapagkat patuloy tayong magkakaroon ng dahilan upang madama ang gaya
ng nadama ng salmista! na umawit- 3Ang paglapit sa /iyos ay mabuti para sa
akin.4 (Awit ".-&#$ Ang buhay na walang hanggan ay magiging makabuluhan
at makulay sa paraang di natin malirip+at ang laging magiging pinakakasiya)
siyang bahagi nito ay ang patuluyang pagiging higit na malap9t kay 0'ho1a.
&.
Tugunin mo sana ang pag)ibig ni 0'ho1a ngayon! sa pamamagitan ng pag)
ibig sa kaniya nang iyong buong puso! kaluluwa! pag)iisip! at lakas. (2arAos
1&-&,! .6$ 2aging matapat at matatag sana ang iyong pag)ibig. 2akita sana
sa lahat ng iyong d'sisyon sa araw)araw! mula sa pinakamaliit hanggang sa
pinakamalaki! ang gumagabay na simulain+na palagi mong pipiliin ang daan
na aakay sa iyo tungo sa isang mas matibay na kaugnayan sa iyong
makalangit na Ama. igit sa lahat! lalo ka sanang mpalap9t kay 0'ho1a! at
lalo sana siyang mpalap9t sa iyo+magpakailan)kailanman7
Mga Tanong ara sa ag&u&ulay(&ulay
A2it )6/-()) *aano tayo lalong mpapalap9t kay 0'ho1a! at anong pagtitiwala
ang maaari nating taglayin dahil dito8
Dseas ./1 *aano ipinakikita ng talatang ito na ang pagkilala kay 0'ho1a ay
nangangailangan ng pagsisikap at nagdudulot ng mga pagpapala8
Mateo -./)-()0 Kung tutularan natin si 0'ho1a! kaninong halimbawa ang
dapat nating sundin! at anong 'spiritu ang dapat nating ipakita8
Apo,alipsis )-/1@ 4 abang binubulay)bulay mo ang mga pagpapala sa
hinaharap na ilalaan ni 0'ho1a! inuudyukan kang gawin ang ano bilang tugon8
%Mga Tanong sa Aralin'
1).. (a$ Ano ang maaaring matutuhan natin tungkol sa likas na katangian ng
tao sa pamamagitan ng pagmamasid sa ugnayan ng mga magulang at ng
kanilang bunso8 (b$ Anong pros'so ang likas na nagaganap kapag may
nagpapakita sa atin ng pag)ibig! at anong mahalagang tanong ang
maitatanong natin sa ating sarili8
110
:. %a anong paraan nalilito ang mga tao tungkol sa kahulugan ng pag)ibig sa
/iyos8
=. *aano binibigyang)kahulugan ng (ibliya ang pag)ibig sa /iyos! at bakit
nakaaakit sa atin ang kahulugang iyan8
;)#. (a$ %a anong mga paraan tayo nakikinig kay 0'ho1a8 (b$ *aano natin
magagawangbuh>y ang Kasulatan kapag binabasa natin ito8
,. %ino ang 3tapat at maingat na alipin!4 at bakit mahalagang tayo ay
matamang makinig sa 3alipinJgK4 iyan8
16)1&. (a$ (akit ang panalangin ay isang kahanga)hangang kaloob mula kay
0'ho1a8 (b$ *aano tayo makapananalangin sa paraang nakalulugod kay
0'ho1a! at bakit tayo makatitiyak na pinahahalagahan niya ang ating mga
panalangin8
1.! 1:. Ano ang kahulugan ng sambahin si 0'ho1a! at bakit angkop lamang na
gawin natin ito8
1=. *aano natin masasamba si 0'ho1a 3sa 'spiritu at katotohanan!4 at anong
oportunidad ang maidudulot sa atin ng mga pulong Kristiyano8
1;. Ano ang isa sa pinakadakilang mga utos na iniatang sa tunay na mga
Kristiyano! at bakit tayo nakadarama ng obligasyon na sundin ito8
1". Ano ang nasasaklaw sa ating pagsamba kay 0'ho1a! at bakit tayo dapat
sumamba nang may int'gridad8
1#! 1,. (akit makatotohanang isipin na posibl'ng matularan kahit ng di)sakdal
na mga tao ang /iyos na 0'ho1a8
&6. Anong kabutihan ang magagawa natin kapag tinularan natin si 0'ho1a8
&1! &&. Anong walang)katapusang paglalakbay ang naghihintay sa lahat ng
umiibig kay 0'ho1a8
&.. inihimok kang gawin ang ano8
%#ara2an sa pahina 1-6'
Ang mga pulong Kristiyano ay kasiya)siyang mga okasyon upang sumamba
kay 0'ho1a
%#ara2an sa pahina 1-3'
*alagi ka sanang higit na mpalap9t kay 0'ho1a
111