Вы находитесь на странице: 1из 2

alitaptp

Ang alitaptp (pamilyang Lampyridae sa order Coleoptera) o firefly sa wikang Ingles ay isang uri ng kulisap na karaniwang lumilipad
sa gabi at may sangkap sa gawing ibab ng tiyan na nagbibigay ng kukuti-kutitap na liwanag. Kilala ito sa nililikhang ritmikong
pagkislap ng ilaw sa gabi. Ang totoo, ang naturang kutitap ay isang paraan ng hudyatan ng mga alitaptap at sistema ng pag-akit sa
magkaibang kasarian. Karaniwang kulay kayumanggi ang alitaptap at may malambot na katawan. Kahit na may pagkakatulad ang
itsura ng babaeng alitaptap sa lalaki, ang babaeng alitaptap ay maaaring makilala dahil sa mga compound eyes nit.

Karamihan sa alitaptap ay nocturnal, isang katangian ng hayop na gising sa gabi at tulog sa umaga. !angangalap ang nocturnal ng
pagkain sa gabi. Ang iba namang alitaptap ay maituturing na diurnal, isang katangian ng mga hayop na gising sa umaga at tulog naman
sa gabi. Ang mga alitaptap na maituturing na diurnal ay maaari pa rin namang lumikha ng liwanag sa madidilim na lugar. Ilang araw
matapos ang pagtatalik ng lalaki at babaeng alitaptap, ilalagay ng babaeng alitaptap ang mga itlog nit sa ilalim o sa ibabaw ng lupa.
Ang mga itlog ay mapipisa sa loob ng tatlo hanggang apat na linggo. Aninipot ang tawag sa alitaptap ng "ebwano samantalang
luciernaga naman ang katumbas nit sa wikang #spanyol.

$ay isang matandang tugmang pambat%, sa anyong tanag, na tungkol sa alitaptap, at ganito ang sinasabi&

!as'an ang alitaptap(
!asa pun) ng dapdap.
*akit di lumilipad(
*ali-bal+ ang pakpak.

$akabuluhan ito ngayon dahil sa malinaw na paglalah) ng alitaptap sa mga lungsod at itinuturing na bunga ng polusyon at pagkasir% ng kalik,san. Isa sa
ipinagmamalaki sa Dongsol, Sorsogon ang pamamasyal sa isang ilog doon kung gabi upang magmasid sa kagila-gilalas na mga malakihang kumpol ng alitaptap na
lumiligid sa mga punongkahoy.(I-C)
kalabw
Ang kalab,w ( *ubalus bubalis carabanesis o minsan *ubalus carabanesis) ay ang -ambansang .ayop ng Filipinas. Ito ay isang
domestikado o pinaamong uri ng kalabaw na pantubig. Iniuugnay ang kalabaw sa mga magbubukid dahil ito ang hayop para sa pag-
aararo at para sa paghila ng kariton na ginagamit ng mga magbubukid. /ik,s ang mga kalabaw sa 0ilipinas at anuw,ng ang
katutubong pangalan. *uh,y pa ang pangalang ito sa Aklanon, bagaman naputol at naging nuw,ng na lamang sa Iluko.

Karaniwang nabubuhay ang mga kalabaw nang 12 hanggang 34 taon at maaaring umabot ang timbang sa 244 kilo. -arehong may
sungay ang babae't lalaking kalabaw. Itim naman ang karaniwang kulay ng bal,t nito sa buong katawan h,bang mabuhok ang
kanilang ulo at ang dulo ng kanilang buntot. 5inatawag na albino ang may kulay na pink. Kadalasang makikitang nagpapalamig
ang mga kalabaw sa mga putikan, dahil wala itong tinatawag na sweat glands na ginagamit ng maraming hayop upang maglabas ng
init mula sa katawan.

6amo, pulut, at iba pang halamang ligaw ang pagkain ng kalabaw. $ahalaga din ang mga kalabaw dahil sa gatas at karne.
Kinakain ang karne ng kalabaw. 5inatawag itong carabee7 sa Ingles. "a mga pista, nagkakaroon noon ng karera ng mga kalabaw. "a parada, may paligsahan hinggil sa
pinakamakisig at pinakamalusog na kalabaw. "a -ulilan, ipinagmamalaki kung pista ang mga kalabaw na tinuruang iluhod ang unahang mga paa. (""C) (ed 8"A)
alamd
Ang alamd (Paradoxurus philippinensis) ay isang ilahas na pusa, maliit sa karaniwan, itim ang kulay, at nakatira sa kagubatan.
5umitimbang mula dalawa hanggang limang kilo. Ang katawan ay may hab%ng 9: sm at nababalot ng magaspang at gusot-gusot na
balahibong batik-batik at kulay abo at itim. Ang buntot ay halos kasinghab% ng katawan nit na ;2 sm. Ang mukha naman ay
nagtataglay ng tila put+ng maskara.

!akatira ang alamid sa magubat na pook. $aaari rin itong matagpuan sa mga hardin na may matataas na pun) at sa mga lugar na
maraming pananim. $atalas ang mga kuko nit kay madal+ itong nakakaakyat sa punongkahoy at mga alulod ng bahay. Ang
pangunahing pagkain ng alamid ay mga hinog na prutas tulad ng berries. Kumakain din ito ng tsiko, mangga, rambutan, at kape
pati maliliit na hayop at insekto.

Ang alamid ay mahilig mag-isa maliban na lamang kung naghahanap ito ng kapareha sa panahon ng pagpaparami ng lahi nit. $as
gis<ng ito sa gabi kaysa araw. Kapag may panganib, naglalabas ito ng mabah)ng amoy mula sa puwit nit bilang depensa sa sarili.
$ahilig ding mag-iwan ng marka ang alamid sa pamamagitan ng pagdumi, pag-ihi, at paglalabas ng matapang na amoy nit.
$alaki ang naitutulong ng mga alamid sa pagpapanatili ng mga punongkahoy at halaman sa paligid dahil naikakalat ng mga ito ang
buto ng mga prutas at halamang kinakain.

Karaniwang matatagpuan sa 5imog at 5imog-"ilangang Asia, katutubo ito sa mga bansang India, !epal, *angladesh, *hutan, $yanmar, "ri /anka, 5hailand,
"ingapore, $alaysia, *runei, 6arus-salam, /aos, Cambodia, 8ietnam, 5sina, Indonesia, at 0ilipinas. 6inala rin ito sa =apan. "a 0ilipinas, tinatawag itong alam<r, alim>s,
am<d, garng, mil?, mir?, p,sla, p>sang-g>bat, at singgalong. "a Ingles naman ay Asian palm civet o toddy cat. (K//)
almgan
Ang almgan ay isang mahiwagang ibon na nakapagsasalita. Katumbas ito ng limkon ng mga $angyan na naniniwalang nagmula sa itlog nit ang sinaunang tao sa
mundo.
-ara sa mga *ilaan, isang pangkating etniko na matatagpuan sa 6a@ao del "ur, itinatakda ng alm>gan ang lupang pagtataniman. !agdadal, ang isang lalaking *ilaan
ng apat na kawayang may A4 sentimetro ang hab% sa gubat at hinihintay ang tunog ng alm>gan na nagsasabi kung mabuting pagtamnan ang lugar o hindi. $aaaring
magtagal ang paghihintay, subalit sa sandaling lumikha ng tunog ang alm>gan, ihihilera ng lalaki ang kawayan sa lupa nang nakaturo ang direksiyon nit sa
pinagmumulan ng tunog. Kapag matuwid ang pagkakatindig ng mga kawayan, magiging mabuti ang ani sa lupang iyonB kapag yumuyuko ang mga ito, kailangan
niyang maghanap ng ibang lugar na mapagtataniman.
!ag-aalaga rin umano ang mga *ilaan ng alm>gan na inilalagay nil, sa isang kulungang isinasabit malapit sa bintana. Ito ang nagbibigay ng babala kapag may parating
na kaaway o hindi kakilala. Kapag lumikha ito ng ingay nang tatlong beses, babala umano iyon laban sa binabalak na paglalakbay. Kapag lumilikha naman ng ingay
ang alm>gan sa gabi, may masam umanong nakapaligid sa tahanan.
"a pagdiriwang sa -istang Kalilangan ng mga *ilaang nakatira sa /ungsod Ceneral "antos, itinatampok ang tunog ng alm>gan sa pamamagitan ng sayawan at musika
kasabay ng mga pag-aalay para sa pagtataboy ng salot sa mga pananim. (#C") ed8"A
so
Isang hayop na naaalagaan ang so (Canis lupus familiaris), tinatawag na dog sa Ingles at perro sa #spanyol, at may iba't ibang lahi, laki, at
gamit sa tao. "a taksonomiyang siyentipiko, ang ,so ay subspecies ng gray wol7 (Canis lupus) na miyembro ng pamilyang Canidae sa order na
Carni@ora ng mamalya. Ang domestikadong ,so ngayon ay ipinalalagay na nagmula sa gray wol7 mga 19,444 tan na ang nakararaan,
bagaman may mga 7osil ng domestikadong ,so na natagpuan sa "iberia at *elguim na may edad na ::,444 tan. $aaaring ang ,so ang unang
hayop na inalagaan at ginamit sa iba't ibang gawain, mula sa panghuh>li ng ibang ilahas na hayop (Dpangang,soE sa 5agalog), paghila ng
mabigat na bagay, pagpapastol ng kawan, bantay kung gabi, at kasa-kas,ma sa bahay at paglalakbay. Kay tinawag itong D$an's *est 0riendE
sa Kanluran. !gayon, ginagamit itong patnubay ng may kapansanan, tagaamoy ng droga at anumang hinahanap ng pulisya. #spesyal din itong
putahe sa ilang bansa, gaya sa tinatawag na DasusFnaE ng mga lasenggo sa 0ilipinas, sa kabila ng paghihigpit ng batas laban sa pagkain ng ,so.
"a mitolohiyang Criyego, si Cerberus ay isang ,so na may tatlong ulo at bantay ng tarangkahan ng .ades. "a mitolohiyang 0ilipino, si Kimat
ay alagang ,so ni 5adaklan, ang bathala ng kulog. Ang ,so ay sagisag ng katapatan sa Kristiyanismo. "a Islam, ang ,so ay tinitingnang marumi. "a mga bansang
Asyano, gaya ng 5sina, Korea, at =apan, itinuturing ang ,so na tagapagtanggol.
$ay mga lahi ng ,so na bantog sa tapang, gaya ng bulldog, at trabaho, gaya ng Cerman "hepherd at "aint *ernard. -inakamaliit na ,so ngayon ang Gorkshire 5errier,
pinakamalaki ang #nglish $asti77, at pinakamataas ang Creat 6ane. 6ahil sa modernong paraan ng pagpapalahi ay nagkakaroon ngayon ng mga ,so na iba-iba ang
itsura at ugali. Ang sukat ng Chihuahua ay naglalaro sa anim na pulgada hanggang 3.9 talampakan. Ang kulay ng Irish Holdhound ay naglalaro sa put+, abuhin,
hanggang itim. $ay mga klinika ngayon para sa alagang ,so. Ipinakabibilin ang pag-iingat na makagat ng ,so. Kailangan ding pabakunahan ang alaga laban sa mga
s,kit at kamandag na naisasalin sa tao. (8"A)

Вам также может понравиться