Castelo Otranto

O castelo
de Otranto
Horace Walpole
Traducin de Emilio Prez
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 2

CAPTULO I

Manfredo, prncipe de Otranto, tia un fillo e unha filla. Ela, a mis virxinal das
beldades, chambase Matilda e tia dezaoito anos. O fillo, de nome Conrado e tres anos
mis novo, era un mozo aleixado, enfermizo e cun futuro nada prometedor; pero as e
todo, era o preferido de seu pai, que nunca demostrara sentir afecto ningn pola sa
filla. Manfredo concertara o esposorio do fillo con Isabela, filla do marqus de Vicenza,
que xa fora confiada polos seus custodios ao prncipe a fin de que a voda se celebrara
axia que o permitise o delicado estado de sade de Conrado. A inquedanza de
Manfredo por consumar este cerimonial fora ben percibida pola sa familia e polos seus
vecios. Os seus familiares, abof sabedores do irascible carcter do seu prncipe, non
ousaban manifestar as sas reticencias ante tal precipitacin. Hiplita, a sa esposa,
unha dama afable, si que se aventuraba de cando en vez a lle deixar entrever o perigo
que representaba casar o nico fillo de xeito tan prematuro, alegando a sa curta idade e
a sa anda mis nfima sade. Pero por resposta s reciba crticas sobre a sa propia
esterilidade, que non lle dera ao prncipe mis que un herdeiro. Menos precavidos nos
seus falares eran os arrendatarios e sbditos. Estes atribuan o apresurado da voda ao
temor do prncipe de ver cumprida unha antiga profeca que vaticinaba que o castelo e o
seoro de Otranto deixaran de pertencer sa familia en canto o dono lextimo
crecese tanto que non puidese habitar nel. Encontrarlle sentido algn a esta profeca era
difcil, pero angueira anda mis complicada resultaba concibir que relacin gardaba co
casamento en cuestin. E malia estes misterios, ou contradicins, o vulgo segua
mantendo a sa firme crenza naquela profeca.
O aniversario de Conrado foi a data elixida para a celebracin dos esponsais. Os
invitados estaban congregados na capela do castelo e todo estaba xa disposto para o
inicio do oficio relixioso, cando se advertiu a ausencia do prometido. Inquedo ante a
mis mnima demora, Manfredo, que non vira ausentarse o fillo, ordenoulle a un dos
seus criados que fose chamar o noivo. O servente, que anda ben non tivera tempo
abondo como para dar atravesado o patio que conduca aos apousentos de Conrado,
regresou s carreiras, sen folgos e moi alporizado, cos ollos desorbitados e botando
escumallos pola boca. Sen dar unha fala, sinalou cara ao patio.


Os presentes ficaron atnitos e aterrados de pnico. A princesa Hiplita, sen
comprender qu pasaba, pero temendo pola sorte do seu fillo, esvaeceuse. Manfredo,
non tan desacougado coma encolerizado pola dilacin dos esponsais e polo desatino do
seu criado, preguntoulle con ton autoritario qu estaba a suceder. O home volveu non
pronunciar palabra ningunha, pero segua sinalando cara ao patio; e ao cabo, logo de
que lle repetiran a pregunta unha e outra vez, exclamou:
Oh! O helmo, o helmo!
Entrementres, algns dos invitados foran correndo ata o patio, de onde provia un
confuso balbordo de berros, horror e incredulidade. O propio Manfredo, que comezaba
a se inquietar ao non ver aparecer o fillo, achegouse a fin de descubrir cal fora a causa
de tan estraa confusin. Matilda continuaba asistindo a sa nai, ao igual que Isabela,
quen as tamn evitaba ter que disimular impaciencia ningunha pola ausencia do seu
prometido, por quen, en verdade, non chegara a sentir demasiado afecto.
O primeiro que lle chamou a atencin a Manfredo foi ver como un grupo de serventes se
esforzaban por levantaren algo que lle pareca ser unha montaa de plumas negras.
Quedou fitndoos sen dar creto aos seus ollos.
Que estades a facer? berroulles Manfredo, anoxado; onde est o meu fillo?
Oh, seor! respondeulle un torrente de voces. O prncipe, o prncipe! O helmo, o
helmo!
Desacougado por aqueles laios, e temeroso mais sen saber de qu, avantou cara a eles.
Pero que arrepiante escena para os ollos dun pai! Perante el xaca o seu fillo, despezado
e medio soterrado baixo un helmo xigantesco, cen veces mis grande que calquera outro
casco xamais forxado pola man do home e asombrado por unha cantidade proporcional,
ao seu tamao, de plumas negras.
O horror do espectculo, a mis absoluta ignorancia canto s circunstancias que
rodearan aquela desgraza e, por riba de todo, o tremendo fenmeno que tia perante el,
acabaron por privar o prncipe da fala. Pero o seu silencio durou mis que calquera un
outro que puidese ser ocasionado por unha aflicin. Cravou os ollos no que de baluto
desexaba crer que era unha alucinacin, e, mis que afectado pola perda do fillo, pareca
atoparse sumido nunha abstraccin sobre o excepcional artefacto que a provocara.


Tocou, examinndoo, o helmo fatdico, e nin sequera os despezados e sanguentos restos
do infante conseguan que Manfredo desvase os ollos do portento que perante el xaca.
A aqueles que saban da declarada predileccin do prncipe polo seu fillo Conrado, a
insensibilidade do seu seor sorprendeunos tanto como abraiados os deixara o milagre
do helmo. Trasladaron o corpo desfigurado a unha sala do castelo sen que mediase orde
expresa para as o faceren de Manfredo, quen tamn non lle prestaba maior atencin s
damas que permanecan na capela. Mis ben, todo o contrario: sen mencionar sequera a
esposa e a filla, as aflixidas princesas, as primeiras palabras que pronunciaron os beizos
de Manfredo foron:
Coidade da princesa Isabela.
Os criados, sen se decataren da singularidade daquela orde e guiados polo afecto que
sentan polas sas das amas, entenderon que o prncipe se refera a Hiplita, e
apresurronse a ir valer sa seora. Levrona sa cmara mis morta ca viva e allea
aos estraos acontecementos dos que ora falar, ags ao do pasamento do seu fillo.
Matilda, que adoraba a sa nai, disimulou a sa propia dolor e estupor, e non pensaba
mis que en asistir e reconfortar a aflixida nai. Isabela, que Hiplita tratara como sa
propia filla, e quen lle devolva esa tenrura con idntico respecto e cario, non estaba
menos pendente da princesa, e ao tempo intentaba compartir e aliviar o peso da tristeza
que Matilda, pola que senta unha fonda amizade e cario, se esforzaba en controlar.
Pero, por outra banda, non poda evitar pensar na sa propia situacin. A morte de
Conrado s espertaba nela un sentimento de compaixn; de feito, non se apesaraba pola
non consumacin dun matrimonio que lle haba augurar escasa felicidade, tanto por
parte do seu prometido como polo mal xenio de Manfredo. Este, malia que a distinguira
cun trato compracente, taa estarrecida por mor da inxustificada severidade coa que
trataba a das princesas tan bondadosas como Hiplita e Matilda.
Mentres as das damas conducan a desgraciada nai ao seu leito, Manfredo permaneceu
no patio fitando o ominoso casco, alleo ao xento que, atrado polo extraordinario do
suceso, se congregaba agora ao seu redor. As escasas palabras que articulaba an
dirixidas exclusivamente a preguntar se algun saba de onde provia o helmo.
Ningn dos presentes foi quen de lle proporcionar a mis mnima informacin. No
entanto, como o helmo semellaba ser o nico interese da sa curiosidade, pronto pasou


a selo tamn para os demais espectadores, cuxas conxecturas ao respecto resultaban tan
absurdas e inverosmiles coma inaudita era a catstrofe de por si. En medio destas
atoladas inventivas, un mozo campesio, que se achegara ao castelo desde unha vila
vecia atrado polos rumores do suceso, advertiu que o helmo prodixioso era cuspido ao
que haba na estatua de mrmore negro de Afonso o Bo, un dos seus antigos prncipes, a
cal se conservaba na igrexa de San Nicols.
Viln! Que ests a dicir? berrou Manfredo en espertando do transo en que estaba
sumido cun ataque de ira, e apreixando o mozo polo pescozo. Como ousas proferir tal
infamia? Pagars coa ta vida por semellante perfidia.
As testemuas, que non comprendan o porqu da furia do prncipe, como tampouco
comprendan os acontecementos que presenciaran, ficaron desnortadas ante esta nova
situacin. Anda mis abraiado quedou o propio mozo campesio, quen non poda
explicarse de que maneira ofendera o prncipe. Mais, sobrepondose cunha mestura de
graza e humildade, foi quen de se ceibar dos puos de Manfredo e, cunha reverencia
que disimulaba mis un interese por demostrar a sa inocencia que o desazo pola sa
propia situacin, preguntoulle respectuosamente de que o consideraba culpable.
Manfredo, a fe mis arrabuxado polo vigor, porn con mesura exhibido, co que o mozo
se escapulira do seu apreixo que acalmado pola delicadeza deste, mandoulles aos seus
serventes que o prendesen e, se non chega a ser suxeitado polos amigos que convidara
s nupcias, terao apualado coas sas propias mans.
No transcurso deste altercado, algns dos vasalos presentes achegranse correndo ata a
igrexa maior, que se ergua na vecianza do castelo, para ao pouco regresaren
apampados e afirmando que o helmo da estatua de Afonso desaparecera. Ao or estas
noticias, Manfredo encolerizouse anda mis e, coma se buscase algun que apandase
coas culpas da treboada que dentro del estaba a descargar, abalanzouse de novo contra o
campesio mentres berraba:
Viln! Monstro! Feiticeiro! Fixchelo ti! Fuches ti quen asasinou o meu fillo!
O xento, que nesa altura deveca xa pola aparicin dunha vtima de carne e so sobre a
cal poder descargar o seu desconcerto e desacougo, fixo sas as acusacins
pronunciadas polo seu seor e repetiu:


Si, si, foi el! El roubou o helmo da tumba do bo de Afonso para machucar con el os
miolos do noso prncipe!
Os que as falaban non se decataran da enorme desproporcin que haba entre o helmo
de mrmore da igrexa e o de aceiro que tian perante os ollos, nin da angueira imposible
que para un mozo que non aparentaba chegar aos vinte anos supora manexar unha peza
de armadura dun peso tan descomunal.
O absurdo daquelas exclamacins fixo que Manfredo volvese ao rego. As e todo, ben
fose pola apreciacin do campesio canto semellanza dos dous helmos, a cal conduciu
ao posterior descubrimento da desaparicin do conservado na igrexa, ou ben fose polo
seu desexo de coutar calquera outro ruxerruxe nado desa suposicin tan impertinente,
afirmou con ton solemne que aquel mozo era, con seguranza, un nigromante, e que en
tanto a Igrexa non puidese coecer do caso, mantera ao meigo, ao que todos eles
acababan de descubrir, prisioneiro baixo o propio helmo. Ordenou aos serventes que o
levantasen e que colocasen o mozo debaixo, e ditou que non lle deberan proporcionar
alimento ningn, pois el de seu habera poder fornecerse de viandas servndose das sas
artes infernais.
En balde o mozo confrontouse a esa ridcula sentenza, e tamn en van os achegados de
Manfredo se esforzaron en persuadilo de que non adoptase tan cruel e infundada
resolucin. Os mis dos presentes, porn, estaban compracidos coa decisin que
adoptara o seu seor, pois entendan que era de xustiza que o meigo fose castigado coa
mesma arma coa que cometera o delito. Estes non sentan tampouco o mis mnimo
remorso ante a posibilidade de que o mozo morrese de fame, pois tian a firme
conviccin de que, grazas s sas artes diablicas, podera facilmente abastecerse de
alimentos.
Manfredo comprobaba as que as sas ordes, desta volta, mesmo eran obedecidas con
entusiasmo e, logo de lle dar a un garda estritas consignas para que non permitise que se
lle proporcionase alimento ningn ao prisioneiro, despediuse dos seus amigos e
serventes para se retirar aos seus apousentos, non sen antes mandar pechar a portada do
castelo e deixar ordenado que esa noite s podera permanecer nel a servidume.
Entrementres, os coidados e os desvelos de Matilda e Isabela conseguiran que a princesa
Hiplita volvese sobre si. Esta, entre arroubo e arroubo de tristura, non deixaba de


demandar novas do seu seor, e mesmo tera despachado as sas coidadoras para que
asistisen ao seu esposo; ao cabo, deu convencido a Matilda para que a deixase e fose
darlle conforto a seu pai. Matilda, que como filla non careca de afecto polo seu
proxenitor, anda que si tema a sa severidade, obedeceu as ordes de Hiplita, pero non
sen antes lle encomendar tenramente a Isabela que velase por ela. Cando lles preguntou
aos criados por seu pai, estes informrona de que se retirara aos seus apousentos dando
ordes de que ningun o perturbase. Matilda, convencida de que seu pai estaba transido
de dolor pola morte do fillo, e temerosa de que a soa visin da nica filla que lle
quedaba reavivase as sas bgoas, dubidou en se violar ou non ese momento de aflicin.
Pero a sa preocupacin polo seu estado, que se sumaba as ordes que recibira de sa
nai, afoutrona a se aventurar a desobedecer as consignas que o seu proxenitor dera,
desobediencia en que xamais ata ese momento incorrera.
A cndida timidez do seu carcter fixo que se detivera perante a porta por un tempo.
Poda ouvr como seu pai estaba a percorrer a cmara da punta ao cabo, con paso
nervioso, o que provocou que os seus temores acrecentasen. As e todo, estaba decidida
a solicitar licenza para entrar, cando de speto Manfredo abriu a porta. Mais este, como
a esa hora xa empardecera e ademais estaba sumido nun estado de confusin, non foi
quen de recoecer a persoa que estaba no adro da porta, cal lle preguntou anoxado
quen via sendo.
Meu ben querido pai respondeu Matilda, tremendo, son eu, a vosa filla.
Mrchate! espetoulle Manfredo retrocedendo atropeladamente. Eu non quero
unha filla!
E, volvndose con brusquidade, deu unha portada ante a aterrecida Matilda.
A impetuosidade de seu pai ralle abondo familiar como para se aventurar cunha
segunda intromisin. Ao que se recuperou un pouco da conmocin que lle provocara
unha tan amarga recepcin, Matilda secou as bgoas pensando en lle evitar a Hiplita o
novo desgusto que lle habera ocasionar ter coecemento de que chorara e do porqu. A
nai interrogouna, completamente angustiada, pola sade de Manfredo e por como
levaba a perda do fillo, asegurndolle Matilda que estaba ben e que soportaba o seu
infortunio con viril enteireza.


Pero, non me vai permitir que o vexa? preguntou Hiplita con tristura. Non me
ha permitir que mesture as mias bgoas coas sas, que derrame as penas dunha nai no
peito do seu seor? Ou vai ser que me enganas, Matilda? Ben sei canto amaba
Manfredo o fillo: non sera o golpe recibido excesivamente duro para el? El non se
derrubara? Non me respondes... Ai de min, temo o peor! Axuddeme a me erguer,
mias queridas doncelas. Hei ir, hei ir ver o meu seor. Conducdeme onda el decontado
pois quroo de corazn, incluso mis que aos meus propios fillos.
Matilda faloulle por acenos a Isabela para que impedise que Hiplita se levantara, e
estaban estas das encantadoras damas empregando a sa delicada firmeza para aquietar
a princesa, cando chegou un criado mandado por Manfredo para lle dicir a Isabela que o
seu amo demandaba falar con ela.
Comigo! sobresaltouse Isabela.
Obedece dxolle Hiplita, aliviada ao ter noticias do esposo. Manfredo non ha
poder soportar a presenza de ningun da sa familia. Pensar que ests menos apesarada
pola traxedia ca ns, e tamn ha temer a conmocin que nel producira ser testemua do
meu sufrimento. Vai e dlle consolo, querida Isabela, e comuncalle que sufocarei a
mia angustia antes que acrecentar a que el sofre de seu.
Como xa estrelecera, o criado que guiaba a Isabela portaba un facho diante dela. Ao
chegaren cabo de Manfredo, que paseaba inquedo pola galera, este sobresaltouse e
ordenou bruscamente:
Apaga o facho e vaite.
Entn, tras pechar a porta con mpeto, deixouse caer nun banco que haba contra a
parede e invitou a Isabela a que sentase ao seu carn. Esta, trmula, obedeceu.
Mandeivos chamar, seora... chegou a dicir, pero despois calou, aparentemente
confuso.
Meu seor!
Como dica, mandeivos chamar por un asunto de suma importancia continuou.
Secade as bgoas, doncela. Acabades de sufrir a perda do voso prometido. Que cruel


o destino! E eu perdn, coa sa morte, as esperanzas de continuidade da mia liaxe.
Mais o certo que Conrado non era merecedor da vosa beleza.
Pero meu seor! exclamou Isabela, acaso sospeitades que estou menos apesarada
do que debera estar? O meu deber e o meu afecto sempre...
Non ocupedes mis os vosos sentimentos nel interrompeuna Manfredo; era un
rapaz enfermizo e feble, e se cadra Deus levouno con el para que eu non puidese deixar
o destino da mia casa en mans dun cimento tan frxil. A mia liaxe esixe dispoer de
alicerces mis slidos. O irracional cario que senta por ese rapaz cegou os ollos da
mia prudencia; pero agora, mellor as. Dentro duns anos espero ter motivos para me
congratular da morte de Conrado.
O abraio de Isabela era indescritible. Ao primeiro pensou que tanta dolor fixera que
Manfredo perdera o tino. Pero a seguir pensou que ese estrao discurso tia por
finalidade tenderlle unha trampa: tema que Manfredo se decatara da sa indiferenza
para co seu fillo, e convencida diso replicou:
Por Deus, seor! Non dubidedes da mia tenrura: o meu corazn acompaara a man
que lle ofrecn ao meu prometido. Conrado habera gozado de todos os meus coidados,
e sexan cales foren os designios que o futuro me depare, sempre bendicirei a sa
memoria e sempre considerarei a sa alteza e a virtuosa Hiplita como meus propios
pais.
Maldita sexa Hiplita! exclamou Manfredo . Esquecdevos de Hiplita desde este
momento, como eu xa fago. En poucas palabras, seora, perdestes un marido que non
era merecedor das vosas virtudes; estas podern agora encontrar algun que sexa digno
delas. Pasaredes de ter un mozo enfermizo como esposo a gozar dun marido na flor da
sa vida, dun home que saber apreciar os vosos encantos e que confiar en que lle
poidades dar cumprida descendencia.
Ai de min, seor! replicou Isabela. Estou demasiado entristecida pola traxedia que
recentemente sufriu a sa familia como para pensar noutro matrimonio. Se meu pai
regresa algn da, e se desposarme de novo o seu desexo, obedecereino como xa fixen
cando accedn a lle ofrecer a mia man ao seu fillo. Pero ata que chegue o da do seu
regreso, permitdeme que permaneza baixo o voso acolledor teito e que dedique as


mias horas de melancola en aliviar a vosa tristeza e en mitigar a aflicin de Hiplita e
da tenra Isabela.
Xa vos roguei unha vez coutouna un anoxado Manfredo que non pronuncisedes o
nome desa muller: desde este intre ela deber ser unha estraa para vs, ao igual que o
ser para min. En suma, Isabela, xa que non podo ofrecervos o meu fillo, ofrzome a
vs eu mesmo.
Santo ceo! exclamou Isabela, espertando do seu engano. Que o que ouvn?
Vs, meu seor! Vs! Meu sogro, o pai de Conrado! O marido da doce e virtuosa
Hiplita!
Estouvos a dicir bramou Manfredo que Hiplita xa non a mia esposa:
divrciome dela desde este instante. Leva atormentndome demasiado tempo coa sa
infertilidade. O meu destino depende de que tea fillos varns, e confo en que esta
mesma noite comece unha nova poca en que as mias arelas se fagan realidade.
En pronunciando estas palabras, colleu a fra man de Isabela, que estaba mis morta que
viva do medo e terror que senta. Isabela proferiu un berro e conseguiu desfacerse del e
fuxir. Manfredo incorporouse para perseguila cando a la, que xa sara e que refulxa na
xanela de enfronte, lle descubriu a imaxe das plumas do helmo fatdico que, altura das
vents, ondeaban impetuosamente de aqu para acol acompaadas dun son xordo e
murmuriante. Isabela, recobrando forzas da sa propia situacin e que nese momento
nada tema mis que Manfredo puidese conseguir os seus propsitos, berrou:
Mirade, meu seor, mirade! O mesmsimo ceo pronnciase contra as vosas impas
intencins!
Nin o ceo nin o inferno habern impedir que cumpra cos meus designios replicoulle
Manfredo mentres avanzaba de novo para coller a princesa.
E xusto nese instante, o retrato de seu av, que penduraba sobre o banco en que
estiveran sentados, emitiu un profundo suspiro e o seu peito exhalou.
Isabela, que se encontraba de costas ao retrato e que polo tanto non presenciara a escena
nin saba de onde proceda aquel son, sobresaltouse.


Escoitade, meu seor! Que rudo foi ese? dixo ao tempo que aproveitaba para se
dirixir cara porta.
Manfredo ficou medio distrado pola fuxida de Isabela, que xa acadara as escaleiras, e
medio abouxado polo retrato, do que era incapaz de apartar os ollos e que empezaba a
se mover. Porn, conseguira avanzar algns pasos tras de Isabela, anda mirando cara
atrs para o retrato, cando observou que este abandonaba o seu marco e descenda ao
chan cun aire melanclico e grave.
Pero, estarei soando? preguntouse Manfredo, virndose, ou ser que os
mesmsimos demos se confabulan na mia contra? Fala, espectro infernal! Ou, se en
realidade sodes o meu devanceiro, por que conspirades tamn contra o voso
desgraciado descendente, que est pagando un prezo ben alto por...
Antes de que puidese rematar a frase, o espectro suspirou de novo e fxolle un aceno a
Manfredo para que o seguise.
Guideme entn! berrou Manfredo. Se mester seguireivos ata o mesmsimo
abismo da perdicin!
O espectro encetou a andar, de vagar e calmo, pero tamn desanimado, cara ao final da
galera, onde entrou nunha cmara situada man dereita. Manfredo seguao a pouca
distancia, cheo de ansiedade e de terror, pero con determinacin. Cando a franquear a
porta, unha man invisible pechou violentamente a porta. O prncipe, encoraxado ante
este imprevisto, tentou derrubar a porta a patadas, infrutuosamente, pois esta resistiu os
seus arduos esforzos.
Xa que o inferno se nega a satisfacer a mia curiosidade dixo Manfredo, utilizarei
os medios humanos de que dispoo para preservar a mia liaxe: Isabela non se me
escapar.
A dama, cuxa determinacin inicial dera paso ao terror en canto se deu librado de
Manfredo, continuou a sa fuxida ata o p da escaleira principal. Al detvose, sen saber
cara a onde seguir nin como podera escapar da impetuosidade do prncipe. Era
consciente de que as portas do castelo estaban fechadas, e de que haba gardas vixiando
o patio. O seu corazn empurrbaa a ir onda Hiplita para avisala do cruel destino que a
agardaba, pero estaba segura de que Manfredo a buscara al. E entn a sa actitude


violenta mesmo podera incitalo a cometer por partida dobre a inxuria que planeaba, e
elas non teran posibilidade ningunha de evitaren a fogosidade da sa paixn. Pensou
tamn que cunha demora, o prncipe tera tempo a recapacitar sobre o monstruoso plan
que concibira, ou que mesmo podera aparecer algunha nova circunstancia que a
favorecese se puidese, polo menos por esa noite, esquivar as odiosas intencins de
Manfredo. Pero, onde podera agacharse? Como podera evitar a persecucin que
sen dbida a sometera o prncipe por todo o castelo?
Mentres estes pensamentos cruzaban pola sa mente, lembrouse da existencia dun
pasadizo subterrneo que conduca desde os sotos do castelo ata a igrexa de San
Nicols. Saba que, de puider acadar o altar antes de que fose descuberta, nin tan
sequera a violencia de Manfredo ousara profanar aquel lugar sagrado; e estaba
decidida, se non apareca un outro medio de liberacin, a se reclur durante o resto dos
seus das coas relixiosas do convento contiguo catedral. Con esta determinacin,
colleu un candil que arda ao p da escaleira e buliu cara ao pasadizo secreto.
A parte inferior do castelo estaba dividida en varios claustros intricados, polo que non
era angueira doada para algun nun estado de tanta ansiedade atopar a porta de acceso
caverna. Un silencio sepulcral reinaba en todas aquelas rexins subterrneas, s roto de
cando en vez por algn refacho de vento que sacuda as portas que a deixando atrs, as
cales, ao renxer os seus gonzos ferruxentos, ecoaban a travs daquel longo labirinto de
escuridade. Cada murmurio aterrecaa novamente de medo, pero o que lle infunda un
terror anda maior era chegar a ouvir a irada voz de Manfredo encirrando aos seus
criados para que a encontrasen.
Camiaba tentando non facer rudo e con toda a cautela que a sa impaciencia lle
permita, pero se detia decote para comprobar se a estaban seguindo. Nunha desas
ocasins, creu que ouvira un suspiro. Estremeceuse e retrocedeu uns metros. Ao pouco
pareceulle or pasos de algun. Xeuselle o sangue ao deducir que era Manfredo. Na sa
mente amontoronse todas as imaxes que o peor dos horrores pode inspirar. Maldiciu a
sa impetuosa e precipitada fuxida, pois agora estaba exposta carraxe do prncipe nun
lugar onde os seus berros de axuda non poderan atraer a ningun no seu auxilio. Porn,
semellaba que o rudo non proceda de detrs dela; ademais, se Manfredo soubese onde
estaba, teraa seguido. Anda se encontraba nun dos claustros, e os pasos que ora eran
demasiado ntidos como para que procedesen do camio que deixara atrs. Animada por


esta reflexin e coa esperanza de encontrar algn amigo en calquera persoa que non fose
o prncipe, a a seguir avanzando cando unha porta entreaberta, a algns metros sa
esquerda, se abriu suavemente. Pero antes de que co seu candil en alto puidese descubrir
a persoa que a abrira, esta retirouse apresuradamente ao ver a luz.
Isabela, a quen o menor contratempo abondaba para a desmoralizar, dubidou se
proseguir ou non. Mais o pnico que nela espertaba Manfredo pronto pesou mis que
calquera outro dos seus medos. Ademais, o feito de que antes aquela persoa a esquivase,
infundiulle unha certa bravura. S se poda tratar, pensou, dalgn criado do castelo. A
sa bondade xamais lle granxeara unha inimizade, polo que, consciente desa sa
inocencia, confiaba en que calquera dos serventes do prncipe, ags aqueles por el
enviados para capturala, mis que impedir a sa fuxida, decantarase por axudala a
escapulirse. Afoutndose con esas reflexins e, polo que poda ver, confiada en que
estaba preto da boca da caverna subterrnea, achegouse porta que fora aberta, pero
entn unha inesperada lufada coa que se atopou altura da porta apagoulle o candil e
sumiuna na mis absoluta escuridade.
A terrible situacin en que se encontraba a princesa non se pode describir con palabras.
Estaba soa nun lugar tenebroso, na mente tia gravados os horrendos acontecementos
dese da, sen esperanzas de fuxir, temendo que en calquera momento aparecese
Manfredo e intranquila sabendo que estaba ao alcance de algun, descoeca quen, que
por algunha razn se agachaba por al. Todos eses pensamentos amontoronse na sa
confusa mente, e estaba a punto de sucumbir aos seus temores. Ofreceuse a canto santo
hai no ceo, e no seu foro interno imploroulles a sa axuda. Durante un bo tempo ficou
presa dunha agona desesperada.
Ao cabo, con todo o tento como lle foi posible, buscou a porta s cegas e, tras dar con
ela, entrou estarrecida na cmara da que provian o suspiro e os pasos que ora.
Produciulle unha certa alegra momentnea percibir unha raiola esvaecida e nebulosa de
luzada da la que penetraba polo teito da galera, o cal pareca estar derrubado, e do que
penduraba algo que non poda distinguir ben se era unha porcin de terra ou un entullo
da edificacin, e que semellaba que fora espetado desde o exterior. Dirixiuse, ansiosa,
cara a aquel abismo, cando discerniu unha forma humana de p xunto parede.
Proferiu un berro de terror crendo que era o esprito do seu prometido Conrado. A figura
avanzou cara a ela e dixo con voz submisa:


Non vos alarmedes, mia seora: non a mia intencin facervos mal ningn.
Isabela, algo alentada por aquelas palabras e polo ton de voz daquel descoecido, e tras
deducir que debera ser a mesma persoa que abrira a porta con anterioridade, puido
recobrar abondos folgos como para lle contestar:
Seor, quenquera que sexades, apiaddevos desta desgraciada princesa que est a
pouco de ser vtima do maior dos infortunios. Axuddeme a fuxir deste infausto castelo,
ou en breve a peor das desgrazas caer sobre min para o resto dos meus das.
Pero sorprendeuse o estrao, que podera eu facer para vos axudar? Dara a mia
vida na vosa defensa, mais, non estou familiarizado con este castelo, e desexara...
Oh! exclamou Isabela interrompndolle, apurada, s tedes que me axudar a
encontrar unha trapela secreta que ten que estar por aqu, nalgures. Ese sera o mellor
servizo que poderiades facer no meu favor, pois non dispoo nin dun s minuto que
perder.
Mentres pronunciaba esas palabras, anicouse e comezou a apalpar o chan, sinalndolle
ao estrao que fixese o mesmo e buscase unha peza lisa de latn incrustada nunha das
laxes.
Ese o pecho explicoulle, o cal abre cun resorte cuxo segredo coezo. Se somos
quen de atopalo, a mia fuxida ser posible. De non ser as, ai, corts descoecido!,
moito me temo que vos haberei involucrado nos meus infortunios: Manfredo sospeitar
que sodes cmplice do meu intento de fuga, e converterdesvos no branco do seu
resentimento.
Non teo en maior estima a mia vida contestou o descoecido e polo menos
haberame consolar morrer axudndovos a vos liberar da sa tirana.
Sodes moi xeneroso dixo Isabela, como poderei corresponder a vosa...
E xusto nese intre, unha raiola da la que penetraba de cheo pola fenda do ruinoso teito
iluminou directamente o pecho que estaban a buscar.
Oh, que bendicin ! exclamou Isabela. Aqu est a trapela secreta!


E, tras quitar a caravilla, accionou o resorte, o cal ao se desprazar deixou ao descuberto
unha argola de ferro.
Levantade a trapela pediulle a princesa.
O descoecido obedeceu, e perante eles apareceron uns chanzos de pedra que
descendan a un pasadizo completamente escuro.
Debemos baixar por a dixo Isabela. Segudeme. Anda que estea escuro e sexa
ttrico, non podemos errar o camio, pois conduce directamente igrexa de San
Nicols. Mais, se callar engadiu humildemente a princesa, non existe motivo ningn
para que vs teades que abandonar o castelo, e talvez tampouco tea eu mis
necesidade dos vosos servizos. En poucos minutos hei estar a salvo da xenreira de
Manfredo, pero antes permitdeme saber a quen lle debo estar tan agradecida.
Non vos hei abandonar dixo, ardoroso, o descoecido ata que vos deixe en lugar
seguro. E non me consideredes, princesa, mis xeneroso do que en realidade son, pois
anda que a vosa sorte sexa a mia maior preocupacin...
Un speto rebumbio de voces que parecan aproximarse interrompeu o descoecido, e
os dous fuxitivos non tardaron en percibir o que falaban:
Non me faledes de nigromancia. Dgovos que ten que estar no castelo: darei con ela a
pesar deses feitizos.
Oh, meu Deus! exclamou Isabela. Esa a voz de Manfredo! Demonos prsa ou
estamos perdidos! E baixade a trapela tras de vs.
En dicindo isto, descendeu os chanzos apuradamente, pero o descoecido, ao aburar
para seguila, deixou que lle esvarase das mans a trapela, a cal caeu, pechando o resorte
con ela. Intentou abrila sen xito, pois non observara o xeito en que Isabela accionara o
resorte; e tamn non tia moito tempo para tentar descubrilo. O rudo provocado pola
trapela ao se pechar fora ouvido por Manfredo, que, guiado polo eco, dirixiuse s
carreiras cara al alumeado polos fachos dos criados.
Ten que ser Isabela! exclamou Manfredo antes de entrar na cmara. Esta fuxindo
polo pasadizo subterrneo, pero seguro que anda non chegou lonxe.


Cal foi a perplexidade do prncipe cando o facho, no canto de Isabela, descubriulle a
presenza do mozo campesio ao que cra confinado baixo o helmo mortal!
Traidor! espetoulle Manfredo. Como chegaches ata aqu? Suponse que deberas
estar cativo arriba, no patio.
Non son traidor ningn replicoulle con atrevemento o mozo, nin tampouco
respondo das vosas suposicins.
Vilego fachendoso! recriminoulle o prncipe. Ousas provocar a mia ira? Dime,
como lograches fuxir de al arriba? Se o conseguiches subornando os teus gardins,
han pagalo coas sas vidas.
A mia pobreza contestou, calmoso, o campesio ha abondar para os exculpar.
Malia que sexan ministros da clera dun tirano, a vs son fieis, e estn ben dispostos a
executaren as inxustas ordes que vos lles dades.
Es tan destemido como para desafiar a mia vinganza? preguntoulle o prncipe.
Pero non teas medo, que as torturas s que te someterei han conseguir lurpiarche a
verdade. E agora fala, quero saber a identidade dos teus cmplices.
Vela tedes o meu cmplice! desafiouno o mozo, risoo e sinalando cara ao teito.
Manfredo ordenou que alzasen os fachos, e puido comprobar que un dos cantos do
helmo furara o pavimento do patio cando os seus serventes o deixaran caer sobre o
campesio, e penetrara no soto, facendo un buraco que o mozo utilizara para se liberar
minutos antes de que Isabela topase con el.
Foi por a por onde baixaches ata aqu? preguntoulle Manfredo.
Foi respondeu o mozo.
Pero continuou Manfredo-, que foi o rudo que sentn cando entrei no claustro?
Unha porta que se pechou de speto contestou o campesio. Eu tamn o sentn.
Que porta? dixo o prncipe, inquedo.
Non coezo o voso castelo. Esta a primeira vez que entro nel, e este soto o nico
lugar do seu interior que pisei.


Reptoche proseguiu Manfredo tentando que o mozo lle desvelase se descubrira a
trapela que o rudo que ouvn provia de aqu. Os meus criados tamn o ouviron.
Meu seor, seguro que foi a trapela, e por ela a fuxir quixo vender o peixe un dos
criados.
Pecha a boca, badulaque! coutouno furioso o prncipe. Se pretenda escapar,
como se explica que aparecese a este lado da trapela? Saberei polas sas propias
palabras cal foi o rudo que ouvn. Cntame a verdade, campesio, pois a ta vida
depende da ta veracidade.
Tolle mis aprecio verdade que mia propia vida dixo o campesio, e non
ousara comprar unha delas a forza de traizoar a outra.
Xaora, pequeno filsofo! exclamou con desdeo Manfredo. Dime, pois, qu foi o
rudo que sentn.
Facdeme preguntas para as que tea resposta. E se mentira vos digo, sentencideme
decontado a morte.
Manfredo, cuxa impaciencia aumentaba ante a firme valenta e indiferenza do mozo,
estoupou:
Ben, entn agora, home de verdades, contesta! O rudo que ouvn, foi a trapela ao
se pechar?
Foi.
Foi! E como deches descuberto que aqu haba unha trapela?
Unha raiola de luz de la descubriume a chapa de latn.
Pero, que che fixo pensar que iso era un pecho? insistiu Manfredo. Anda mis,
como descubriches o segredo que abra a trapela?
A mesma Providencia que me librou do helmo tivo a ben guiarme ata o resorte do
pecho.
Se cadra a Providencia debeu rematar o seu traballo e poerte a salvo do meu
resentimento dixo Manfredo. Logo de che aprender como abrir o pecho, a


Providencia abandonoute por seres un intil que non sabe beneficiarse dos seus favores.
Por que non seguiches o camio que che sinalaba para fuxir? Por que pechaches a
trapela antes de baixares as escaleiras?
Podera preguntarlle, meu seor dixo o campesio, como algun coma min, que
descoece completamente o seu castelo, poda saber que aquela escaleira conduca a
unha sada? Pero non pretendo evadir as vosas preguntas. Quizais debn explorar a onde
levaban aqueles chanzos, pois certamente non podan conducirme a unha situacin peor
que aquela en que xa me encontraba. Pero o certo que deixei que a trapela se pechase,
e ao pouco sentn a vosa chegada. Xa dera a voz de alarma: que me importaba, pois,
que me apresaran un minuto antes ou un minuto despois?
Para os anos que debes ter, es un vilego ben destemido dixo Manfredo. Pero, agora
que o penso ben, sospeito que o que pretendes burlarte de min. Anda non me
dixeches como conseguiches abrir o pecho.
Amosareille agora mesmo como o fixen, meu seor.
E, collendo un fragmento de pedra que se desprendera do teito, tombouse sobre a trapela
e comezou a bater na chapa de cobre que a cubra, tentando dese xeito facer tempo para
que a princesa puidese fuxir. A determinacin do mozo, xunto coa sa franqueza,
desconcertaron a Manfredo. Nese intre mesmo se sentiu disposto a perdoar a algun que
pareca ser inocente de todo crime. Manfredo non era desa caste de tiranos salvaxes que
botan a alma ao lombo e gozan asandose con crueldade. Os avatares do seu destino
imprimiran o seu carcter, humano por natureza, dunha certa rudeza, pero as sas
virtudes estaban sempre prontas a se manifestaren, sempre e cando as sas paixns non
cegasen a sa razn.
Mentres o prncipe permaneca en estado pensativo, ouvuse o eco dun confuso
rebumbio de voces que se sentan distantes. A medida que aquel boureo se a
achegando, Manfredo puido distinguir os clamores dalgns dos criados que
anteriormente despregara polo castelo en busca de Isabela.
Onde est o noso seor? Onde est o prncipe? berraban.
Aqu estou contestou Manfredo cando xa estaban mis preto. Encontrastes a
princesa?


Oh, meu seor! respondeu o primeiro en chegar. Que sorte que vos atopamos.
Que me encontrades a min? indignouse Manfredo. Pero, e a princesa, destes con
ela?
Criamos que si, meu seor dixo o mesmo criado, aterrecido, pero...
Pero, que? impacientouse o prncipe. Fuxiu?
Xacobe e eu, seor...
Si, eu e Diego interrompeu o segundo deles, que pareca anda mis aterrorizado.
Falade de un en un ordenou Manfredo. Pregntovolo de novo, onde est a
princesa?
Non o sabemos contestaron os dous a un tempo, pero estamos que morremos co
medo.
Iso xa o vexo, paspns! dixo Manfredo. E que foi o que tanto vos atemorizou?
Seor interviu Xacobe, Diego viu algo incrible! A Sa Alteza non dara creto ao
que vimos.
Pero que nova parvada esta? berrou Manfredo. Ddeme unha contestacin clara
ou xuro pola memoria dos meus defuntos que vos...
Seor, se a Sa Alteza ten a ben escoitarme dixo o coitado do criado, Diego e eu...
Si, eu e Xacobe... interrompeu o seu compaeiro.
Pero non vos prohibn que falsedes a un tempo? coutounos o prncipe. Ti,
Xacobe, responde, que o outro paspn parece anda mis apampado ca ti: que sucedeu?
Meu seor falou Xacobe, se a Sa Alteza me concede a graza de escoitarme, dica
que Diego e eu, cumprindo as vosas ordes, fomos procura da dama, pero considerando
que nos podiamos topar coa pantasma do voso fillo, que Deus o tea na sa gloria, pois
como anda non recibiu cristi sepultura...
Borrachuzas! profiriu Manfredo. Entn, foi simplemente un espectro o que
vistes?


Non, seor! Moito peor! berrou Diego. Preferira ter visto dez pantasmas!
Que Deus me conceda paciencia! dixo o prncipe. Estes dous idiotas estanme
quentando a cabeza. Diego, fra da mia vista!, e ti, Xacobe, dime cunha soa palabra se
ests sobrio ou se desvaras. Ti adoitabas ter algo de xuzo; acaso o outro borracho se
asustou, e a ti tamn?. Fala: que imaxina Diego que viron os seus ollos?
Meu seor contestou Xacobe, tremendo, a contarvos que, desde a fatal desgraza
do noso prncipe herdeiro, que Deus acolla a sa bendita alma, ningn de ns, fieis
serventes de Sa Alteza, pois certo que, anda que pobres, smosvos fieis, nin un s de
ns, dica, se atreve a andar polo castelo senn de dous en dous. As que, Diego e mais
eu, pensando que a princesa Isabela podera encontrarse na galera principal, subimos
ata al na sa busca e para lle dicir que a Sa Alteza tia algo que comunicarlle.
Vaia par de bobos! exclamou Manfredo. E entrementres, ela fuxiu porque tiades
medo dos trasnos! Pero seredes parvos: se ela me deixou na galera!, se eu mesmo
veo de al!
Pois por iso quizais ela siga al aventurou Xacobe, pero prefiro que me leve o
demo antes de volver al a buscala. Pobre Diego! Non creo que se recupere desta.
Pero recuperarse de que? dixo Manfredo. A este paso xamais hei saber que foi o
que tanto asustou a estes pillabns! Sen dbida estou perdendo o tempo. Sgueme,
servo: comprobarei eu mesmo se segue na galera.
Polo amor de Deus, meu bo seor, non vaia galera! berrou Xacobe. Coido que o
mesmsimo Satans est na cmara a ela contigua!
Manfredo, que ata ese momento tomara o arrepo dos seus criados como un pnico
infundado, estremeceuse ante esta nova circunstancia. Recordou a aparicin do retrato, e
tamn a porta que se pechou repentinamente ao fondo da sala principal. Desconcertado,
preguntou con voz trmula:
Que o que hai nesa cmara?
Meu seor contestou Xacobe, cando Diego e eu entramos na galera, el a primeiro,
pois gbase de ser mis valente ca min. Unha vez dentro dela, non atopamos a ningun.
Mesmo revisamos debaixo de cada banco e tallo, e tampouco atopamos nada.


Estaban todos os cadros no seu sitio? preguntou Manfred.
Si, meu seor, pero o certo que non se nos ocorreu buscar detrs deles.
Ben, ben. Prosigue.
Cando chegamos porta da cmara grande proseguiu Xacobe, encontrmola
pechada.
E non puidestes abrila? preguntou Manfredo.
Oh, si seor, puidemos! E por Deus que oxal non o fixeramos! contestou.
Mellor dito, oxal non o fixera, pois non fun eu quen a abriu, senn Diego. Fora
encoraxndose e quera seguir, anda que eu recomendeille que non. En adiante, non
serei eu quen abra unha porta que atope pechada!
Fala sen voltas ordenou Manfredo, e dime de vez que viches naquela cmara ao
abrires a porta.
Eu, meu seor? Dgolle que eu estaba detrs de Diego e non vin nada! Pero si que
ouvn aquel rudo.
Xacobe dixo Manfredo con ton solemne, ordnoche pola memoria dos meus
devanceiros que me digas qu foi o que ti viches e qu foi o que ti ouvches.
Meu seor... que foi Diego quen o viu, non eu replicou Xacobe. Eu s puiden
ouvr o rudo. Diego, nada mis abrir a porta, pegou un berro e sau a fume de carozo.
Eu tamn san correndo e pregunteille: viches a pantasma?. Unha pantasma? Que
va! dxome arrepuiado. Coido que un xigante! Viste armadura, que lle vin un p e
parte dunha perna, e son tan grandes coma o helmo do patio. Mentres isto me dica,
seor, ouvimos un movemento violento e o renxer dunha armadura, coma se o xigante
se estivera levantando, pois Diego me contara que pensaba que o xigante estaba
tombado porque tia o p e a perna estarricados sobre o chan. Antes de que puidsemos
acadar o final da galera, omos como a porta da cmara se pechaba tras de ns, pero
non nos atrevemos a volvrmonos para ver se o xigante nos estaba seguindo..., anda
que, agora que o penso, o certo que terimolo ouvdo se nos estivera perseguindo.
Pero polo amor de Deus, meu bondadoso seor, mandade chamar o capeln para que
exorcice o castelo, porque en verdade est enfeitizado.


Ai, seor, suplicmosvos que o fagades berraron todos os serventes a un tempo,
ou vermonos na obriga de abandonar o servizo de Sa Alteza!
Silencio, covardes! ordenou Manfredo, e agora, segudeme: hei descubrir que
significa todo isto.
Seguirvos ns? volveron gritar todos vez. Non subiramos de novo galera nin
por todo o ouro do mundo.
Falou entn o mozo campesio, que ata ese momento permanecera en silencio.
Permitira a vosa seora que vos acompaase nesta empresa? A mia vida non lle
de valor a ningun, e non temo a ningn anxo maligno, nin tampouco ofendn a ningn
benigno.
A ta aparencia non fai honor ao teu comportamento dixo Manfredo, fitndoo con
sorpresa e admiracin. No futuro hei recompensar a ta gallarda e continuou cun
suspiro, pero agora as mias circunstancias obrganme a confiar nada mis que en min
mesmo; as e todo, concdoche permiso para que me acompaes.
Manfredo, cando por vez primeira perseguiu a Isabela desde o galera, dirixrase
directamente aos apousentos da sa esposa, coa idea de que a princesa se refuxiara al.
Hiplita, que coeca o son dos seus pasos, ergueuse, degoirando mostrarlle o seu
cario, para recibir o seu esposo, co que non se reunira desde a morte do fillo. Nun
enlevo de gozo e pena mesturadas, fixo por botarse aos brazos do prncipe, pero este
apartouna con violencia e preguntoulle:
Onde est Isabela?
Isabela? Pero meu seor! exclamou atnita.
Si, Isabela! bramou con ton autoritario Manfredo. Quero saber onde est Isabela.
Meu seor replicou Matilda, decatndose da moita perturbacin que a actitude do
prncipe causara na nai, Isabela non estivo con ns desde que vos a mandastes chamar
aos vosos apousentos.
Dime onde se encontra agora dixo o prncipe; non me interesa saber onde estivo
antes, nin con quen.


Meu bondadoso seor interveu Hiplita, a vosa filla divos verdade. Isabela
deixounos tras recibir o voso comando, e desde entn non regresou. Pero seor,
prgovos que vos calmedes: sera mellor que vos retirsedes a descansar, pois este triste
da non puido mis que alterarvos. Isabela estar vosa disposicin pola ma.
Estar? Entn, sabedes onde est agora! gritou Manfredo Decdemo decontado,
pois non teo tempo que perder. E ti, muller dixo dirixndose sa esposa, ordnalle
ao teu capeln que se presente sen demora ante min.
Imaxino que Isabela falou Hiplita calmosamente retirouse aos seus apousentos
para descansar, pois non ten por costume velar ata tan avanzada a noite. Meu amado
seor proseguiu, contdeme qu foi o que vos perturbou: talvez vos ofendeu
Isabela?
Non me molestes mis con preguntas inoportunas contestou e dime de vez onde
est.
Matilda mandar que a traian aqu dixo a princesa Agora sentdevos, meu seor:
precisades recobrar a fortaleza que vos propia.
Como?, tantos celos sentes de Isabela que desexas estar presente na nosa
entrevista?
Por Deus, meu seor! que pretendedes insinuar?
Non tardars moito en descubrilo replicou o cruel do prncipe. Envame o teu
capeln, e agarda aqu a mia vontade.
Tras pronunciar estas palabras, abandonou nun lstrego a estancia en procura de Isabela,
deixando tras de si abraiadas as das damas coas sas palabras e desconcertante
conduta, e ao tempo perdidas en baldas conxecturas sobre o que podera estar
tramando.
Agora Manfredo regresaba xa do soto, seguido do campesio e dun feixe de serventes
aos que obrigara ir con el. Subiu as escaleiras dun golpe ata que chegou galera
principal, en cuxa porta se topou con Hiplita e co capeln desta. Cando Manfredo
despachara a Diego, este dirixrase directamente aos apousentos da princesa Hiplita
para lle dar a voz de alarma do que presenciara. Esta admirable dama non dubidaba


mis que Manfredo da veracidade daquela visin, pero disimulou que a tomaba por
unha alucinacin do servente. Disposta, porn, a protexelo de calquera outra
conmocin, e preparada polas sas reiteradas experiencias dolorosas a non desfalecer
ante a aparicin dunha nova, tomou a determinacin de que, se o destino marcara ese
momento para a destrucin de ambos e dous, ela mesma habera ser a primeira en se
sacrificar. Logo de despedir, para que se retirase a descansar, a Matilda, que en balde lle
suplicou a nai que lle permitira acompaala, Hiplita percorreu a galera principal e a
cmara grande en compaa do seu capeln; e acto seguido, nun estado de serenidade
como haba moitas horas que non sentira, foi reunirse co seu esposo e confirmoulle que
a visin da perna e o p xigantescos non era mis que un conto, e que con certeza se
trataba dunha fantasa provocada na imaxinacin dos serventes polo medo e mais pola
tenebrosa e escura hora da noite, pois ela e o capeln examinaran a cmara e
comprobaran que todo estaba como de costume.
Malia que estaba convencido, ao igual que a sa esposa, de que a visin non fora froito
da imaxinacin dos serventes, Manfredo recuperouse en parte do tempestuoso estado de
nimo en que o sumiran os tan estraos acontecementos dese da. Avergoado ademais
polo trato inhumano que lle brindara sa esposa, quen a cada nova ofensa recibida
responda cunha anovada mostra de tenrura e fidelidade, sentiu que nos ollos se abra
camio un rebrotar do seu amor por ela. Pero, anda mis avergoado por sentir
remorsos cara a algun contra quen estaba argallando unha aldraxe inda mis amarga,
reprimiu os sentimentos do corazn, e tamn non se permitiu amosar o menor indicio de
compaixn. A seguinte transicin da sa alma foi cara a un estadio de requintada
maldade.
Dando por sentada a firme submisin de Hiplita, oufanouse de que esta non s
outorgara o seu resignado consentimento a se divorciar, senn que mesmo habera
prestarse a colaborar, se as compraca o prncipe, no seu empeo por convencer a
Isabela de que lle concedese a sa man. Pero, recordou antes de que puidese dar corda a
tan espantosa esperanza, primeiro tia que encontrar a Isabela. En acordando da sa
fantasa, deu orde de que todos os accesos ao castelo deberan ser celosamente
custodiados, e exhortou aos serventes, baixo pena de morte, a que non permitisen a
sada do mesmo a ningun. Ao mozo campesio, a quen se dirixiu de xeito afable,
ordenoulle que permanecese nun pequeno cuarto situado no alto da escaleira, no que
haba un catre, e do que se levou consigo a chave despois de lle dicir que falara con el


ma seguinte. Entn, logo de despedir os criados e tras lle dedicar a Hiplita unha fra
e leve inclinacin de cabeza en sinal de despedida, retirouse aos seus apousentos.

CAPTULO II

Matilda, que seguindo as ordes de Hiplita se retirara aos seus apousentos, non estaba
en boa predisposicin para descansar. O trxico destino do seu irmn afectraa
profundamente. Sorprendalle a ausencia de Isabela, pero o que realmente espertara nela
unha sensacin de inmenso terror e inquietude foran as estraas palabras que saran da
boca de seu pai e a velada ameaza que este lle dirixira princesa, a sa esposa, que
ademais estiveran acompaadas polo mis furibundo dos comportamentos. Agardou
ansiosa o regreso de Bianca, unha nova doncela ao seu servizo, que enviara co
encargo de pescudar qu fora de Isabela. Bianca non tardou en regresar, e informou a
sa ama das noticias que recollera entre a servidume: Isabela non apareca por ningures.
Referiulle a aventura do mozo campesio que fora descuberto no soto, anda que
salferida con algns adobos de seu que complementaban os incoherentes comentarios
dos criados, facendo especial fincap no p e perna xigantescas que foran vistas na gran
sala. Esta ltima circunstancia aterrecera tanto a Bianca que non puido senn aledarse
cando Matilda lle dixo que non se ira a durmir, que habera permanecer en vela ata que
Isabela aparecese.
A princesa perdase en conxecturas sobre a fuga de Isabela e mais sobre as ameazas de
Manfredo a sa nai.
Pero, que asuntos tan urxentes pode ter que tratar co capeln? preguntouse. Ter
intencin de lle dar sepultura en segredo ao meu irmn na capela?
Hui, seora! exclamou Bianca. Agora caio na conta. Como vos convertestes na
sa vinculeira, est impaciente por vos desposar. O noso prncipe sempre deveceu por
ter mis fillos; a fe que agora adoece por ter netos. Tan certo como que estou viva,
seora, que por fin vereivos vestida de noiva. Bondadosa seora, non vos haberedes


desfacer da vosa leal Bianca, non si? Agora que sodes unha gran princesa, non poredes
no meu lugar a dona Rossara, verdade?
Pero mia coitada Bianca dixo Matilda, con que facilidade che voan os
pensamentos! Eu unha gran princesa! Desde a morte do meu irmn, que puideches
apreciar na actitude de Manfredo que revele que o seu cario por min acrecentou? Non,
Bianca, non: o seu corazn sempre foi un estrao para min, pero el meu pai, e non
debo laiarme. E anda che direi algo mis: por moito que Deus me peche o corazn de
meu pai, coa tenrura que mia nai sente por min recompensa folgadamente os meus
poucos mritos. A mia queridsima nai! Si, Bianca, no seu trato para con ela onde
mis me doe a adustez do seu carcter. Podo soportar con resignacin a sa severidade
comigo, pero me parte a alma ser testemua da sa inxustificada crueza para con mia
nai.
Mia seora replicou Bianca, todos os homes tratan as as sas esposas unha vez se
cansan delas.
E ti, malia iso que dis, acabas de me felicitar porque cres que meu pai pretende
ofrecerme en matrimonio!
Pase o que pase, quero vervos convertida nunha gran dama. Non desexo que
languidezades nun convento, onde acabariades de se facer a vosa vontade e se non o
impedise a vosa nai, que ben sabe que mis vale ter un mal esposo que non ter ningn.
Santo ceo! Que rudo foi ese? Que San Nicols se apiade de min! Non falaba en
serio.
o vento, que zoa entre as ameas da torre tranquilizouna Matilda. Deberas estar
cansa de or ese son.
Boh! exclamou Bianca. Non hai nada malo no que dixen. Non pecado falar do
matrimonio. E entn, seora, como vos dica, se o meu seor Manfredo vos ofrecese
desposarvos cun prncipe ben parecido e en idade de merecer, escusaridesvos cunha
reverencia e diralles que preferides quedar para vestir santos?
Grazas a Deus non me atopo ante tal perigo! Ben sabes cantas pedidas de man por
min ten rexeitado...


E vos, como boa filla que sodes, agradecedes que as faga, non ? Pero agora,
seora, supodevos que ma pola ma, o voso pai manda chamarvos gran sala do
consello, e que al encontrarades, canda el, un moceiril e engaiolador prncipe, cuns
grandes ollos negros, de tersa e despexada fronte e cunha viril cabeleira riza e
acibechada; en resumo, seora, un novo heroe que recordase o retrato de Afonso o Bo
que colga na galera e que adoitades contemplar sentada durante horas e...
Non fales con tanta lixeireza dese cadro interrompeuna Matilda, suspirando. Son
consciente de que a admiracin coa que contemplo ese retrato non comn, pero ten
por seguro que non estou namorada dun lenzo pintado. O carcter dese prncipe
virtuoso, a veneracin pola sa memoria que mia nai inspirou en min, ou as pregarias
que, non sei por qu razn, ela me cominou a orar perante a sa tumba, son todas
concorrencias que acabaron por me convencer de que, dun modo ou doutro, o meu
destino est ligado a algo relacionado con el.
Meu Deus, seora! E como podera ser iso posible? preguntou Bianca. Sempre se
dixo que a vosa familia non estaba emparentada coa sa. O que desde logo non consigo
comprender como a mia seora, a princesa, vos pode facer ir en fras mas ou en
hmidos serns a rezar ao p da sa tumba: se o seu nome non se recolle no santoral!
Se quere que recedes, porque non vos manda dirixir as vosas oracins ao noso gran
San Nicols? Ese sera o santo a quen eu lle rezara para pedir esposo.
Quizais se mia nai me explicase as sas razns dixo Matilda, a mia mente non
estara tan confusa. Pero o misterio do seu proceder o que fai que eu sinta este... non
sei como expresalo. Como nunca obra por capricho, estou seguro de que no fondo
agocha un segredo fatal. E eu sei que as : na sa dolorosa agona pola morte do meu
irmn, deixou escapar unhas palabras que insinuaban algo diso.
Oh, seora! exclamou Bianca. Cales foron esas palabras?
Non, Bianca negouse Matilda. Se a un proxenitor algunha vez se lle escapa unha
frase, da que mis tarde pode querer retractarse, non debe unha filla repetila.
Como? Arrepentiuse despois do que dixera? preguntou Bianca. Mia seora,
estade segura de que podedes confiar en min.


Cando se trate dalgn dos meus pequenos segredos, sei que podo confiar en ti
replicou Matilda, pero nunca cos de mia nai: unha nena s debe ter odos e ollos para
o que lle manden seus pais.
En fin! Est claro, seora, que nacestes para ser santa dixo Bianca , e de nada
serve ir contra a vocacin para a que se est predestinada: vs acabaredes nun convento.
Pero a mia seora Isabela non se amosara tan reservada comigo: ela permteme
falarlle de homes novos, e cando algunha vez visitou o castelo algn gallardo cabaleiro,
confioume o seu desexo de que oxal o voso irmn Conrado se lle parecese.
Bianca dixo a princesa, non che permito que fales irrespectuosamente da mia amiga.
Isabela che de disposicin animosa, pero a sa alma non pode ser mis pura. Sabe do
teu carcter frvolo e rexoubeiro, e quizais alentouno algunha que outra vez para se
evadir da melancola e para aliviar a soidade en que meu pai nos ten sumidas.
Virxe santsima! exclamou Bianca, sobresaltndose A est de novo! Mia
seora, non ouvistes nada? De certo que este castelo ten un meigallo!
Cala! ordenou Matilda E agora escoita: antes crin or unha voz, pero debeu ser
imaxinacin mia. Ser que me contaxiaches os teus medos.
Que si, seora! verdade! volveu exclamar Bianca a punto de botarse a chorar.
Estou segura de que foi unha voz o que on.
Ocupa algun a alcoba de abaixo? preguntou a princesa.
Ningun se atreve a durmir al desde que o grande astrlogo, que era o titor do teu
irmn, se afogou nela. De verdade, seora, que a sa pantasma a do noso malogrado
prncipe se acaban de reunir nesa alcoba. Polo amor de Deus, corramos aos apousentos
de vosa nai!
Ordnoche que non te movas. Se hai almas que deambulan en pena, quizais poidamos
aliviar os seus sufrimentos con preguntas sobre a orixe dos mesmos. Non representan
ningn perigo para ns, pois non en nada as ofendemos. Ademais, se pretendesen
facernos dano, non correriamos o mesmo perigo nun sitio que noutro? Acdame o
rosario. Rezaremos e logo falaremos con elas.


Oh, non, querida seor! Por nada do mundo falara eu cunha pantasma! berrou
Bianca.
Apenas pronunciara estas palabras, oron como se abra a vent da pequena estancia que
haba debaixo da cmara de Matilda. Ambas as das puxeron o odo, ben atentas, e aos
poucos instantes creron or a algun que cantaba, pero non puideron distinguir a letra.
Non se pode tratar dun esprito maligno dixo Matilda, en voz baixa. Sen dbida
debe ser algun da casa: abre a vent, e as poderemos identificar a sa voz.
Dme medo abrila, seora.
Pero mira que es parva dxolle Matilda mentres ela mesma abra, suavemente, a
vent.
Porn, a persoa que estaba embaixo puido or o rudo que fixera a princesa, e parou de
cantar, polo que estas deduciron que descubrira a sa presenza ao sentir como abriran a
vent.
Hai algun a abaixo? preguntou a princesa. Se as, pronuncidevos.
Si contestou unha voz descoecida.
Quen sodes? inquiriu Matilda.
Un descoecido replicou a voz.
Que descoecido? dixo Matilda. E como puidestes entrar no castelo a esta
intempestiva hora, cando todas as portas estn xa fechadas?
Non estou aqu pola mia propia vontade respondeu a voz. Pero, se interrompn o
voso descanso, seora, prgovos que me desculpedes. Non pensei que algun me
podera or. Como non poda conciliar o sono, deixei o incmodo leito en que
descansaba e dispxenme a ocupar estas horas de insomnio contemplando o fermoso
raiar do sol, mentres agardo impaciente por abandonar este castelo.
O voso falar e ese ton denotan certa melancola. Se vos sentides desgraciado,
compadzome de vs. E se a pobreza vos aflixe, facdemo saber e encomendareivos
princesa, quen se apiadar de vs, pois a sa caritativa alma nunca deixou de asistir aos
mis desventurados.


Certo que non son feliz dixo o descoecido, e que tampouco sei qu vivir na
abundancia. Pero non pretendo queixarme do destino que o ceo reservou para min: son
novo e gozo dunha rexa sade, e non me avergoo de ter que me gaar o sustento coas
mias propias mans. Pero prgovos que non me teades por un fachendoso e que non
pensedes que desprezo a vosa xenerosa axuda. Recordareivos nas mias oracins e
rezarei por que a vosa graza e a da vosa nobre seora sexan bendicidas... e se suspiro,
seora, non por min, senn por outros.
Agora caio da burra, seora murmuroulle Bianca princesa. Este ten que ser o
mozo campesio, e para min que anda namorado. Que ben!, un conto de amoros!
Vea, seora, sigmoslle a corda e as poderemos turrarlle da lingua. Non sabe quen
sodes, pois tmavos por unha das doncelas da princesa Hiplita.
Bianca!, que non tes vergoa? Con que dereito podemos nosoutras andar a fisgar
nos segredos que ese mozo pode agochar no seu corazn? Parece honrado e franco, e
dxonos que non feliz. Acaso estas circunstancias arrganos o poder para abusarmos
del? Por que razn habamos ter dereito a violarmos a sa intimidade?
Por Deus, seora, pero que pouco sabedes do amor! replicou Bianca . Debedes
saber que para os namorados non existe pracer maior que falar das sas amadas.
Entn, pretendes que eu, unha princesa, se converta na confidente dos amoros dun
campesio?
Ben, pois entn, permitdeme que fale eu con el. Anda que agora tea a honra de ser
a vosa dama de honra, alteza, non sempre gocei dunha posicin tan respectable.
Ademais, o amor non s iguala os rangos, senn que tamn os eleva, e eu sinto un
enorme respecto por calquera mozo que estea namorado.
Cala xa, parvoeira! Anda que dixera que desventurado, iso non significa que tea
que estar namorado. Pensa en todo o que aconteceu hoxe, e dime se non hai infortunios
que non son causadas polo amor.
Forasteiro proseguiu a princesa, se as desgrazas que vos aflixen non son atribubles
s vosas propias faltas, e se darlles remedio est ao alcance das posibilidades da
princesa Hiplita, eu respondo coa mia palabra de que ela se converter na vosa
protectora. En canto poidades abandonar este castelo, dirixdevos ao convento contiguo


igrexa de san Nicols e al preguntade polo santo pai Xerome, e contdelle as vosas
vicisitudes ata o extremo que consideredes oportuno. El non deixar de informar
princesa, que a nai de todos cantos precisan a sa axuda. E agora debo despedirvos,
pois non considero decoroso seguir conversando cun home a esta hora tan impropia.
Que os santos vos garden, graciosa dama! respondeu o campesio. Mais, mia
seora, se puidese este pobre e indigno forneo atreverse a vos suplicar que lle
concedades un minuto mis de audiencia... Vexo que fortuna me outorga esa ventura,
pois anda tedes aberta a vent: ddesme licenza para preguntarvos...
Apresurdevos concedeu Matilda, pois non tardar moito en alborexar, e os
labregos que comezan xa a sa xeira poderannos descubrir: que se vos ofrece?
Non sei como empezar, nin se debera dixo o forasteiro, titubeante, pero a verdade
que me sinto alentado pola delicadeza coa que vos dirixides a min. Seora, podo
confiar en vs?
Pero polo amor de Deus!, que queredes dicir? preguntou Matilda. Que
pretendedes confiarme? Se o voso segredo digno de serlle confiado a esta alma
honrada, deixdevos xa de andrmenas.
Desexaba preguntarvos empezou de vez o campesio, xa mis acougado se o que
lle on dicir aos criados certo, que a princesa desapareceu do castelo.
E por que iso do voso interese? replicou Matilda Cando ao primeiro falastes,
todo en vos era mesura e rectitude. Pero agora, non ser que chegastes ata aqu coa
intencin de fisgardes nos segredos de Manfredo? Adeus. Equivoqueime con vs.
E tras pronunciar estas palabras, Matilda pechou a venta bruscamente e sen dar tempo
replica do mozo.
Habera sido mis prudente dxolle a princesa a Bianca con certa acritude se che
deixara a ti falar co campesio: a sa curiosidade recrdame ta.
Non son quen para rebatervos, alteza replicou Bianca, pero quizais as cuestins que
eu lle puidese facer iran moito mis ao que nos interesa que aquelas que vos se
compraceu en formularlle.


Diso estou segura! Co discreta que ti es! E podo ter o pracer de saber que lle
preguntaras ti?
A mido, seora, os que presencian unha contenda poden ver mis cousas nela que
aqueles que realmente a dirimen contestou Bianca. Alteza, non pensaredes que esa
pregunta sobre a princesa Isabela foi simplemente froito da curiosidade, non si? Pois
non, mia seora, non: detrs dela agchase moito mis do que vos, as altas dignidades,
poidades alcanzar a comprender. Lpez contoume que todos os serventes pensan que foi
este mozo quen argallou a fuxida da princesa. Agora, prgovolo mia seora, pensade
que tanto vos coma min sabiamos que a mia seora Isabela nunca se sentiu
verdadeiramente atrada polo voso irmn, o prncipe. Pois ben!, mtano no momento
preciso... e conste que eu non estou acusando a ningun. Un helmo que cae da la, ou
polo menos iso di o voso pai, pero resulta que Lpez e toda a servidume afirman que
este espelido mozo un meigo, e que o roubou da tumba de Afonso.
Acaba xa con esa restra de impertinencias dixo Matilda.
Moi ben, mia seora, como gustedes. Anda que me parece moi estrao que a
princesa Isabela desapareza o mesmo da en que morreu o voso irmn, e tamn que ese
mozo feiticeiro fose descuberto xusto ao p da trapela. E eu non estou acusando a
ningun, pero se o noso malogrado prncipe falecera de morte natural...
Non te atrevas, pola ta honra, a pronunciar nin unha soa palabra que abrigue o mis
mnimo receo da inmaculada reputacin da mia querida Isabela.
Inmaculada, ou non inmaculada dixo Bianca, o certo que desapareceu. Descobren
un estrao a quen ningun coece, vs mesma interrogstelo. El divos que est
namorado, ou triste, que vn sendo o mesmo. Anda mis, confsavos que se sente
apesarado pola sorte non del, senn de outros. Pero, pode algun sufrir pola sorte
doutra persoa senn por que est namorado dela? E a continuacin o primeiro que fai
preguntar inocentemente, coitadio el!, se a princesa Isabela desaparecera.
Se che son franca, as tas observacins non carecen de certo fundamento. A fuxida de
Isabela desconcrtame. Canto curiosidade do mozo forneo, recoezo que agocha algo
estrao; as e todo, Isabela nunca me ocultou os seus segredos.


Iso o que ela vos dica, para que as lle confiarades os vosos. Pero quen sabe,
seora, ese descoecido mesmo podera ser algn prncipe disfrazado. Por favor, seora,
deixdeme abrir a vent e facerlle unhas cantas preguntas.
Non contestou Matilda. Eu mesma voullas facer. E se sabe algo de Isabela, non
ser digno de maior conversa comigo.
Dispase a princesa a abrir novamente a vent cando oron como tanxa a camp da
poterna do castelo, situada dereita da torre en que Matilda se encontraba, contratempo
que disuadiu a princesa de principiar unha nova conversa co descoecido. Porn, tras un
momento de silencio, dxolle a Bianca:
Estou convencida de que sexa cal for o motivo da fuga de Isabela, debe existir
algunha razn que a xustifique. E se contou con este forasteiro como cmplice, a
princesa dbese sentir satisfeita pola sa lealdade e afouteza. Non observaches ti
tamn, Bianca, que as sas palabras estaban impregnadas dun nada comn matiz de
piedade? O seu discurso non se corresponda co dun vilego; as sas palabras delataban
mis ben que home de nobre nacenza.
Xa vos dixen antes que estaba segura de que se trataba dalgn prncipe replicou
Bianca.
Porn proseguiu Matilda, se estaba ao tanto da sa fuga, como se pode explicar
que non fuxise con ela? Por que se habera de expoer, de maneira innecesaria e
imprudente, ao resentimento de meu pai?
Mia seora, canto a iso contestou Bianca, se foi quen de se liberar do helmo,
abof ha encontrar o xeito de eludir a ira de voso pai. Non me cabe a menor dbida de
que leva consigo algn talismn ou algo parecido.
Ti todo o arranxas botndolle a culpa maxia, pero un home que ten algn trato cos
espritos malignos xamais se expresara coas palabras tan sentidas e piadosas que el
verteu. Non te decataches con que fervor se comprometeu a me encomendar ao ceo nas
sas oracins? Si, Isabela estaba plenamente convencida da piedade deste mozo.
Pois xamais me encomendedes a min piedade dun mozo ou dunha dama que
concertan unha fuga co seu amante! clamou Bianca Non, alteza, non, a mia seora
Isabela, de dieiro e santidade a metade das metades. Pero non observastes como


acostumaba, na vosa presenza, suspirar e alzar os ollos ao ceo, porque sabe que sodes
unha santa? Porn, en canto vos dabades a volta...
Ests sendo inxusta con ela replicou Matilda: Isabela non unha hipcrita. Ten o
debido sentido da devocin, pero endexamais observei nela que finxise unha vocacin
que en verdade non sente. Ao contrario, sempre combateu a mia inclinacin a me
enclaustrar no convento. De todos os xeitos, anda que recoezo que me desconcerta o
misterio que en min ocasionou a sa fuxida, e malia que esta pode parecer incongruente
coa amizade que nos profesamos, eu non podo esquecer o ardor desinteresado co que
sempre se opuxo a que eu fixese os votos. Desexaba verme casada, pese a que a mia
dote habera supoer unha mingua no patrimonio que herdaran os fillos que puidese ter
co meu irmn. Por consideracin para con ela, vou confiar nas boas intencins dese
mozo campesio.
Entn pensades que existe algn vencello entre eles os dous dixo Bianca.
Mentres esta falaba, un criado irrompeu precipitadamente na cmara para lle anunciar
Matilda que xa encontraran a princesa Isabela.
Onde? inquiriu Matilda.
Acolleuse en sagrado, na igrexa de San Nicols respondeu o criado. O propio padre
Xerome trouxo a boa nova. Esta abaixo coa sa alteza.
E onde est mia nai?
Est nos seus apousentos, seora, e preguntou por vos.
Manfredo ergurase rompida do da, e dirixrase aos apousentos de Hiplita para lle
preguntar se saba algo de Isabela. Mentres a interrogaba, foille anunciado que Xerome
solicitaba falar con el. Manfredo, sen sospeitar o motivo da visita do frade e sabedor de
que serva a Hiplita nos seus actos de caridade, deu licenza para que entrase, co
propsito de que mantivese ocupada a princesa mentres el prosegua a sa busca de
Isabela.
Queredes verme a min ou a princesa? preguntou Manfredo.
A ambos os dous contestou o relixioso. A princesa Isabela...


Que lle ocorre? interrompeu Manfredo, ansioso.
Encntrase perante o altar de san Nicols.
Estes non son asuntos do interese de Hiplita dixo Manfredo algo atrapallado.
Retirmonos aos meus apousentos, padre, e al informardesme de como chegou ata o
altar.
Non, meu seor replicou aquel bo home cunha firmeza e autoridade que mesmo
intimidou a un resolto Manfredo, quen non tivo mis remedio que renderse ante as
santas virtudes de Xerome. O meu encomendamento aos dous vos incumbe e, coa
venia da vosa alteza, na presenza de ambos vouno anunciar. Pero primeiramente, meu
seor, debo interrogar a princesa verbo de se est ao tanto das razns que apuxaron a
Isabela a abandonar o voso castelo.
Pola mia alma que non o estou respondeu Hiplita. Acaso me acusa Isabela de
estar relacionada coa sa fuxida?
Padre interrompeu Manfredo, sinto o debido respecto e consideracin para co voso
sagrado ministerio, pero debo dicirlle que eu son o soberano deste principado, e non hei
permitir que ningn frade entremetido pretenda inmiscirse nos asuntos que concirnan
mia casa. Se tedes algo que me comunicar, acompademe aos meus apousentos. Non
teo por costume tratar diante da mia esposa dos asuntos privados do meu reino, pois
non son estes materia que incumba a unha muller.
Meu seor dixo o relixioso, non a mia intencin inmiscirme nos segredos dunha
familia. O meu oficio consiste en facer a paz e en reparar as desavinzas, en predicar o
arrepentimento e en aprenderlle aos homes a reprimiren as sas mis primarias paixns.
Escuso o tan pouco caritativo apstrofe da vosa alteza, pero eu ben sei cales son as
mias obrigas. E son un ministro dun prncipe mis poderoso que Manfredo:
escoitdelle, pois e el quen se fala pola mia boca.
Manfredo tremelicaba de ira e de vergoa. A expresin de Hiplita reflecta o seu
asombro, e tamn a sa impaciencia por saber en qu acabara todo aquilo. Pero o seu
silencio expresaba s claras a obediencia que lle renda a Manfredo.
A princesa Isabela proseguiu Xerome encomndase a ambas e das as vosas
altezas. Agradcevos o amable e bondadoso trato co que foi honrada no voso castelo, e


lamenta de corazn a perda do voso fillo e o seu propio infortunio por non chegar a se
converter en filla de tan sabios e nobres prncipes, aos que sempre respectar como pais;
reza por que gocedes dunha lonxeva felicidade e por que conservedes unha perenne
unin ao dicir isto ltimo, a face de Manfredo mudou de color. Porn, debido a que
xa non lle posible seguir mantendo a sa relacin con vs, implora que lle concedades
o voso consentimento ben para permanecer acollida en sagrada ata que tea novas da
sorte de seu pai, ou ben, no caso de recibir evidencia da sa morte, para ser libre de se
entregar en matrimonio, se a ela as lle convn e coa aprobacin dos seus titores.
Nunca outorgarei tal consentimento dixo o prncipe. E insisto en que debe regresar
ao castelo decontado. Son eu quen responde dela ante os seus gardins, e non podo
permitir que permaneza baixo unha custodia que non sexa a mia.
A vosa alteza debera reconsiderar se iso agora o mis conveniente replicou o
frade.
Non recordo que pedise instrutor ningn dixo Manfredo, acorando. A conduta de
Isabela d p a que xurdan estraas sospeitas. E temos tamn ese mozo vilego, que
resultou ser o cmplice da sa fuxida, senn a causa dela...
A causa? interrompeu Xerome. Foi un home mozo a causa?
Isto xa intolerable! gritou Manfredo. Pero, vou consentir que un monxe
insolente me desafe no meu propio castelo? Xa o entendo: estades ao tanto dos seus
amoros, non si?
Alteza, de non saber que vos compracedes conscientemente das inxustas acusacins
que vertestes sobre min dixo Xerome, haberalle suplicar a Deus que esvaecese as
vosas impas conxecturas. Pero si lle rogo a Deus que perdoe a vosa impiedade. E
implrovos, alteza, que deixedes a princesa en paz naquel sagrado lugar, en que non
estar exposta a perturbacins ocasionadas por vanas e mundanas fantasas tales como
as palabras de amor dun home.
Deixdevos de hipocrisas comigo replicou Manfredo. E agora regresade ao castelo
e trademe a princesa para que cumpra co seu deber.


Pois o meu deber impedir que ela regrese a este castelo. Encntrase onde as orfas e
as virxes estn a salvo das trampas e artimaas deste mundo, e nada ags a autoridade
dun pai arrincaraa de al.
Eu son seu pai! berrou Manfredo, e reclmoa!
Desexaba tervos como pai, pero o mesmo ceo que impediu ese parentesco, disolveu
para sempre todos os vnculos entre vs. E annciovos, alteza, que...
Abonda xa, insolente! E desde agora, deberedes temer a mia clera!
Venerable padre interveu Hiplita, o voso oficio esxevos que esteades por riba das
persoas, e debedes expresarvos como o voso deber prescribe que o fagades, pero o meu
obrgame a non ouvir nada que lle despraza a meu esposo que ouza. Acompaade ao
prncipe aos seus apousentos. Eu retirareime ao meu oratorio, e rezareille Santsima
Virxe para que vos ilumine cos seus divinos consellos e para que restita no corazn do
meu gracioso seor a xentileza e a paz de esprito que lle son habituais.
Pero que insigne muller! exclamou o frade. Meu seor, farei como dispoades.
Acompaado do frade, Manfredo entrou nos seus apousentos e, tras pechar a porta,
dirixiuse ao frade:
Observo, padre, que Isabela vos descubriu cales son os meus propsitos. Agora
escoitade a mia resolucin e obedecede. Razns de estado, as mis urxentes e
poderosas das razns como son a salvagarda do meu pobo e a mia propia seguridade,
demandan que tea un fillo. Resultara intil esperar que Hiplita me dea un herdeiro.
Elixn para esa empresa a Isabela. Debedes facer que regrese, e anda algo mis.
Cnstame a influencia que exercedes sobre Hiplita: a sa conciencia est nas vosas
mans. Debo admitir que unha muller sen mcula ningunha: a sa alma est ao servizo
de Deus e desdea os pequenos praceres deste mundo. Vos podedes facer que se retire
del por completo. Persuadila para que outorgue o seu consentimento disolucin do
noso matrimonio e se retire a un mosteiro. Mesmo podera fundar un de seu se as o
desexa, e dispor dos recursos necesarios e de total liberdade para ser tan xenerosa coa
vosa orde como vs ou ela desexedes. As disiparedes os perigos as desgrazas que
penden sobre as nosas cabezas, e arrogaridesvos o mrito de ser vs quen salvara o
principado de Otranto da sa desaparicin. Sodes un home prudente e, anda que a


fogosidade do meu temperamento me traizoou e induciume a proferir algunhas
expresins pouco decorosas, honro as vosas virtudes, e pracerame estar en dbeda con
vs por haberdes proporcionado repouso a mia vida e pola preservacin da mia
liaxe.
Farase a vontade do ceo! exclamou o frade. Eu non son mis que o seu invalido
instrumento. Deus srvese da mia voz para advertirvos, prncipe, contra os vosos
inxustificables designios. As inxurias contra a piadosa Hiplita claman ao ceo. E este, a
travs das mias palabras, recrimnavos polas vosa adltera intencin de repudiala; a
travs das mias palabras, comnavos a abandonardes os incestuosos propsitos que
albergades contra a vosa porfillada. A providencia, que a salvagardou da descontrolada
paixn que exhibistes nun momento en que o castigo divino que caeu sobre a vosa
familia deberon inspirar en ti uns outros pensamentos mis pos, non cesar no seu
desvelo por ela. Incluso eu, un pobre e desprezado frade, serei quen de protexela da
vosa violencia. Eu, un mis entre os pecadores, que fun cruelmente infamado pola vosa
alteza de ser cmplice de non sei qu amoros, desprezo as loanzas coas que vos
compracedes en tentardes subornar a mia honestidade. Eu amo a mia orde, honro as
almas devotas e respecto a piedade da princesa; pero xamais hei traizoar a confianza que
ten depositada en min, e tampouco servirei a causa da relixin a forza de pactos espurios
e pecaminosos. Pero certo!, resulta que agora o futuro do voso principado depende
de que teades un fillo varn! Deus debe estar burlndose da estreiteza de miras dos
seres humanos. Porn, onte pola ma, haba casa tan poderosa, tan florecente como a
de Manfredo? E, que foi do infante Conrado, prncipe herdeiro? Meu seor, respecto as
vosas lgrimas, pero non penso facer nada por reprimilas. Prncipe, deixdeas flur! No
voso designio de procurar o benestar dos vosos sbditos, esas lgrimas tern mis peso
ante Deus que un matrimonio que, cimentado na luxuria ou en asuntos polticos, nunca
habera de prosperar. O cetro, que pasou da estirpe de Afonso vosa, non pode ser
preservado por medio dun casorio que a Igrexa xamais sancionar. Se vontade do
Altsimo que perezan os vosos apelidos, resigndevos, meu seor, aos seus decretos, e
s as seredes dignos merecedor dunha coroa que nunca vos ser arrebatada. Vea,
alteza... Debo dicirvos que me comprace vervos compunxido. E agora sigamos falando
da princesa; ela nada sabe das vosas crueis intencins, e eu non pretenda mis que
alarmarvos. Puidestes observar con que xentil paciencia, con que esforzo de amor,
ouviu primeiro, e refugou ouvir despois a magnitude da vosa culpabilidade. Ben sei


cando devece por vos estreitar entre os seus brazos e por vos confirmar que o seu afecto
e amor por vos permanece intacto.
Padre dixo o prncipe, confunddesvos canto s razns da mia compuncin. Certo
que honro as virtudes de Hiplita. Considroa unha santa, e desexara que a sade da
mia alma se vise confortada co fortalecemento dos lazos que unha vez nos uniron.
Pero... ai de min! Padre, ignorades por completo o que mis me amarga destes meus
tormentos! Desde hai algn tempo asdianme escrpulos sobre o legalidade do noso
matrimonio: Hiplita est emparentada comigo en cuarto grao. verdade que nos foi
concedida dispensa, pero me foi dado saber que tamn estivera prometida a outro: iso
o que mis pesa no meu corazn... E a este estado de matrimonio ilextimo achaco o
castigo divino que caeu sobre min coa morte de Conrado! Padre, liberade a mia
conciencia deste peso disolvendo o noso matrimonio, e culminade as estes bos oficios
de piedade que na mia alma principiaron as vosas divinas exhortacins.
Pero que punzante angustia sentiu o piadoso home ao se percibir daquela viraxe na
actitude do arteiro prncipe! Veulle medo por Hiplita, pois comprenda que o seu ocaso
era inminente e irremediable. E tema tamn que, se Manfredo perda a esperanza de
recobrar a Isabela, a sa ansiedade por ter un descendente varn o puidese conducir ata
outra vtima, quizais mis vulnerable tentacin que representaba o rango que ostentaba
o prncipe. Durante algn tempo o relixioso permaneceu sumido nas sas meditacins,
e, finalmente, pensando que cunha dilacin dos acontecementos podera albergar novas
esperanzas, chegou conclusin de que o proceder mis intelixente sera evitar que o
prncipe desesperase do seu intento de recuperar a Isabela. Como tia coecemento do
afecto que esta profesaba por Hiplita, as como da animadversin, por ela mesma
confesada, que nela suscitara a ofensiva galantera de Manfredo, o frade saba que
Isabela secundara as sas intencins, cando menos ata que as censuras da Igrexa
tronasen contra o pretendido divorcio. Con este propsito, e simulando que se senta
conmovido polos escrpulos do prncipe, dixo por fin:
Meu seor, estiven meditando sobre o que vosa alteza acaba de dicir, e se en verdade
os vosos escrpulos de conciencia son a autntica razn do repudio da vosa virtuosa
Hiplita, lbreme Deus de pretender endurecervos o corazn. A Igrexa unha madre
indulxente; confidelle as vosas angustias, pois s ela pode levar consolo vosa alma,
ben sexa satisfacendo a vosa conciencia, ou ben sexa, tras someter os vosos receos a


exame, concedndovos liberdade de procederdes e outorgndovos dereito aos medios
legais necesarios para continuardes a vosa liaxe. Neste ltimo caso, sempre que a
princesa Isabela dese o seu consentimento...
Manfedo, coa conviccin de que enganara o relixioso, ou, polo menos, de que aquela
sa cordialidade primeira non fora mis que un obrigado tributo para poder manter as
aparencias, non caba en si de gozo pola inesperada viraxe de Xerome, e repetiu as
extraordinarias promesas que podera cumprira de contar coa mediacin do frade. O
ben intencionado do sacerdote deixou que Conrado se enganara a si mesmo,
determinado como estaba a opoerse s intencins do prncipe, pero nunca a secundalas.
Como agora nos entendemos continuou o prncipe, pdovos, padre, que me
esclarezades certa incgnita: quen o mozo que me encontrei no soto? Tivo de ser
cmplice da fuxida de Isabela; dgame a verdade, o seu amante?, ou quizais o
mediador na sa paixn por algn outro pretendente? En non poucas ocasins alberguei
certas sospeitas de que ela senta indiferenza polo meu fillo, a mia mente est ateigada
dunha infinidade de circunstancias que poden confirmar ditas sospeitas. A propia
Isabela era tan consciente da sa actitude que cando me entrevistei con ela na galera,
mesmo se anticipou os meus receos e non deixou de se xustificar pola sa frialdade para
co meu fillo.
O frade, que nada saba daquel mozo aparte do que ocasionalmente lle contara a
princesa, ignoraba cal fora a sa sorte, e sen reflexionar abondo sobre o temperamento
impetuoso de Manfredo, pensou que quizais fose oportuno sementar na mente de
Manfredo o xerme dos celos. Quizais estes puidesen ser de utilidade mis adiante, xa for
para predispoer o prncipe contra Isabela, no caso de que persistise en consumar a sa
unin con ela; xa for para desviar a atencin do prncipe cara a unha empresa falsa, pois
mentres malgastase o seu tempo e pensamentos nunha intriga imaxinaria, non se habera
embarcar en ningunha nova persecucin.
Desentraarei esta intriga toda! gritou o prncipe.
E, abandonando abrupta e precipitadamente a Xerome, con orde de que agardase por el
al, encamiouse apurado sala principal do castelo, e ordenou que o campesio fose
levado sa presenza.


Ti, maquiavlico impostor! proferiu o prncipe en canto asomou o mozo. Que
queda agora desa tan cacarexada sinceridade? Con que foron a Providencia e a luz da
la os que che descubriron o resorte da trapela, non si? Dime de vez, pillabn, quen es
e desde cando tes trato coa princesa, e ten conta de contestar con mis tino que a noite
pasada, ou heiche arrincar a verdade a forza de torturas.
O mozo, decatndose de que se descubrira a sa participacin na fuxida da princesa, e
pensando que dixese o que dixese, xa non poda axudar a princesa nin tampouco
causarlle prexuzo ningn, replicou:
Non son ningn impostor, meu seor, nin tampouco merezo linguaxe tan oprobiosa.
Contestei as preguntas que vosa alteza formulou onte noite coa mesma sinceridade
con que falarei agora. E non o farei por medo s vosas torturas, senn porque a mia
alma abomina a falsidade. Prgovos, alteza, que recunquedes as vosas preguntas; estou
disposto a vos satisfacer en todo canto me sexa posible.
Ben sabes xa as preguntas replicou o prncipe, e o nico que buscas gaar tempo
para preparares respostas evasivas. Dime, decontado e sen voltas, quen es e desde canto
tempo te coece a princesa.
Son un xornaleiro da vila vecia respondeu o campesio. O meu nome Teodoro,
e a princesa encontroume no soto a noite pasada; antes dese momento eu xamais
estivera na sa presenza.
De todo isto vou crer tanto ou tan pouco como me prouguer dixo Manfredo, pero
hei or o teu relato antes de considerar qu ten de veraz. Cntame, que razn che deu a
princesa para xustificar a sa fuxida? A ta vida depende da resposta...
Dxome contestou Teodoro que estaba beira da destrucin, e que se non
consegua fuxir do castelo, corra o inminente perigo de ser desgraciada para o resto dos
seus das.
E por tan frxil fundamento, pola babecada dunha rapariga, arrisccheste a
espertares a mia furia?
Non temo a furia dos homes dixo Teodoro cando unha muller en apuros se pon
baixo a mia proteccin.


Mentres transcorra aquel interrogatorio, Matilda dirixase aos apousentos de Hiplita.
No extremo superior da sala onde Manfredo sentaba, corra unha galera sollada de
madeira, con fiestraxe en celosa, que Matilda e Bianca an atravesar. Ao ouvir a voz de
seu pai, e observando que os criados se congregaran ao seu redor, Matilda detvose para
descubrir qu suceda. O prisioneiro pronto recibiu toda a sa atencin; a compostura e
equilibrio das sas respostas, e o galante da sa ltima rplica, que foron as primeiras
palabras que distinguira con nitidez, inclinrona ao seu favor. A sa persoa era nobre,
baril e, anda no comprometido da sa situacin, incluso impoente; pero foi o seu
rostro o que pronto acaparou todo a sa simpata.
Meu Deus! Bianca falou a princesa en voz baixa, ser que estou soando, ou
acaso non parece ese mozo o vivo retrato do cadro de Afonso que hai na galera?
Non puido seguir falando, pois a voz de seu pai a subindo de ton a cada nova palabra.
Esta bravata supera toda a ta insolencia anterior! indignouse o prncipe. Vas
sufrir nas tas carnes a furia coa que ousaches desdear. Apresdeo e atdeo! A
primeira nova que do seu heroe ter a princesa ser que foi decapitado por culpa dela.
A inxustiza que ides infrinxir sobre min dixo Teodoro reafrmame en que obrei ben
ao librar a princesa da ta tirana. Calquera que sexa a mia sorte, oxal que ela sexa
feliz!
Si que ests namorado! gritou Manfredo, encoraxado. Ningn campesio no seu
ltimo transo se alentara con tales sentimentos. Dime, dime de vez, ousado raparigo,
quen vs sendo, ou o poldro hache arrincar o teu segredo.
Xa me ameazastes de morte replicou o mozo malia dicirvos verdade; se ese todo
o incentivo que podo agardar pola mia sinceridade, non me sinto tentado a seguir
satisfacendo a vosa vaidosa curiosidade.
El non confesars? preguntou Manfredo.
Non tal farei contestou o campesio.
Levdeo ao patio ordenou Manfredo aos seus criados. Quero contemplar nestas
como roda a sa cabeza.


A Matilda varruselle o sentido ao or aquelas palabras. Bianca rompeu a berrar, e
bradou:
Auxilio! Valdeme! A princesa est morta!
Alarmado por aqueles brados, Manfredo inquiriu que suceda. O mozo campesio, que
tamn os ouvira, ficou arrepiado, e collendo medo preguntou o mesmo. Manfredo,
porn, ordenou que o conduciran a todo correr ao patio, e que o custodiasen al para a
sa execucin ata que el se informase das causas dos berros de Bianca. Cando tivo
coecemento do ocorrido, tomouno como un tpico pnico mulleril e mandou que
levaran a Matilda aos seus apousentos. Logo buliu cara ao patio, e en chamando a un
dos seus criados, fixo que Teodoro se axeonllase e que se dispuxese a recibir a espadada
mortal.
O mozo, impvido, encaixou aquela implacable sentenza cunha resignacin que
conmoveu todos os corazns ags o de Manfredo. Deveca por coecer que significaban
as palabras que ora sobre a sorte da princesa, pero, temeroso de encrespar anda mis o
tirano en contra dela, desista de preguntalo. A nica graza que se dignou pedir foi que
se lle permitir recibir un confesor, pois desexaba morrer en paz co ceo. Manfredo, que
confiaba en coecer a historia verdadeira do mozo servndose dun confesor, accedeu
presto sa peticin e, convencido como estaba de que o Padre Xerome se puxera agora
da sa parte, mandou que o fixesen chamar para que o reo se puidese confesar. Aquel
venerable home, que para nada previra a catstrofe que a sa imprudente argucia
habera de provocar, caeu de xeonllos perante o prncipe, e imploroulle con solemne
fervor que non derramase sangue inocente. Acusouse a si propio, nos mis amargos
termos, polo seu indiscreto proceder, esforzouse en exculpar o mozo de toda culpa, e
non deixou camio por escrutar a fin de aplacar a ira do tirano. Manfredo, anda mis
alporizado que tranquilizado trala intercesin de Xerome, e sospeitando agora pola
retractacin deste que fora enganado tanto por el como polo mozo, ordenoulle ao frade
que cumprira co seu deber, advertndolle que o reo non dispora de moitos minutos para
se confesar.
Nin eu os pido, meu seor dixo o desventurado do mozo. Os meus pecados, grazas
ao ceo, nin son numerosos nin exceden os que cabera esperar nun home da mia idade.
Secade as vosas bgoas, bo padre, e acabemos con isto canto antes. Este un mundo
run, e non teo motivos para me apesarar por ter que abandonalo.


Oh, coitado infeliz! exclamou Xerome. Como podes soportar a mia presenza
con tanta resignacin? Eu son o teu verdugo! Fun eu quen che empurrou a esta a ta
hora final!
Tedes o perdn da mia alma dixo o mozo, do mesmo xeito que eu tamn espero
ter o perdn do ceo. E agora, padre, escoitdeme en confesin e ddeme despois a vosa
beizn.
Pero, como podera preparar o teu transo sen primeiro observar os preceptos que me
son prescritos? preguntouse Xerome. Non podo salvarte se antes non perdoas os teus
inimigos, e como vas poder perdoar ese impo home de a?
Podo contestou Teodoro, e fgoo.
E isto, prncipe cruel, non vos est conmovendo? preguntoulle o frade a Manfredo.
Mandeivos chamar para que lle dsedes confesin contestou Manfredo con ton
severo, non para que implorases por el. Fostes vs, vs!, quen primeiramente me
encoraxastes contra el... Que o peso do seu sangue caia sobre a vosa conciencia!
Si... Caer! exclamou o relixioso, con agnica dolor. Nin vs nin eu, alteza,
poderemos xamais albergar ventura de ir ao paraso ao cal este bendito mozo se
encamia... ao ceo!
Acabade xa! cominou Manfredo. E sabede que non me conmovern mis as
choradas dun frade que os laios dunha muller.
Que? interveu o mozo. Non pode ser posible que o meu fado ocasionase o que
acabo de ouvir! Acaso a princesa est, meu seor, novamente no voso poder?
Non fas mis que recordarme a causa da mia ira dixo Manfredo. Preprate, pois
chegou o teu derradeiro transo.
O mozo, que sentiu como unha crecente indignacin se apoderaba del, e que estaba
afectado pola palpable pesadume que va que el propio inspirara nas testemuas daquela
escena, e tamn no frade, decidiu afogar as sas emocins e, en espindo o xibn e
desabotoando o colo da chambra, dispxose a axeonllarse para dicir as sas pregarias.
Pero ao se poer de xeonllos, a sa chambra, aberta, caeu por un dos seus ombreiros,
espndoo e deixando nel ao descuberto unha cicatriz dunha frecha sanguinaria.


Que Deus me valla! exclamou o relixioso, que non daba creto aos seus ollos. Non
pode ser verdade... Pero se o meu fillo! o meu Teodoro!
As paixns que se desataron nese momento cmpre que sexan imaxinadas, pois non
cabe describilas. As bgoas dos al congregados se viron mis refreadas por unha
estupefaccin xeneralizada, que reprimidas por unha sensacin de ledicia. Todos
semellaban procurar nos ollos de seu seor algn sinal que lles indicase a emocin que
deban sentir. As sucesivas sensacins de sorpresa, dbida, tenrura ou respecto das que
o mozo era testemua provocaban que a expresin do seu rostro mudase unha vez e
outra. Soubo recibir con humilde submisin a afectividade dos abrazos e bgoas do
ancin relixioso, pero, receoso de estar abrigando falsas esperanzas, e sospeitando, pola
sa experiencia, a inflexibilidade do carcter de Manfredo, lanzoulle ao prncipe unha
mirada como preguntndolle se incluso despois dunha escena como a que acababa de
presenciar, poda anda permanecer inconmovible.
O corazn de Manfredo non era de todo insensible s emocins. O abraiante da
situacin fixo que esquecera momentaneamente a sa xenreira; se ben o seu propio
orgullo previuno de mostrar que a sa sensibilidade se vira afectada por aquela
situacin. Incluso chegou a dubidar se aquel descubrimento non sera mis que un
engano que o frade argallara para salvar o mozo.
Que significa todo isto? inquiriu Manfredo Como pode el ser o teu fillo? Acaso
consecuente co voso ministerio ou coa vosa reputada santidade recoecerdes a
proxenie dun campesio froito de amores pecaminosos?
Oh, Deus! exclamou o relixioso Poedes en dbida que sexa fillo meu? Podera
eu sentir tanta angustia como por el estou sentindo se non fose seu proxenitor?
Perdodeo, meu bo prncipe! Salvdelle a vida a el e envilecede a mia canto vos
praza!
Perdodeo! Salvdelle a vida! exclamaron a un tempo os presentes. Facdeo por
este home de ben!
Silencio! ordenou un anoxado Manfredo. Antes de poder decidir se lle concedo ou
non o meu perdn, hei de saber mis. O fillo bastardo dun home santo non ten porque
ser un santo de seu.


Iso inxuria, seor! protestou Teodoro. Non deberiades engadir o insulto
crueldade xa sufrida. Se en verdade son fillo deste venerable home, e anda que non
sexa prncipe, como vs sodes, cmpre que saibades que o sangue que corre polas
mias veas...
Que saibades interrompeu o frade que o seu sangue nobre; el non , meu seor, o
bastardo que vs dicides que . Si, o meu fillo lextimo, e podo asegurar que Sicilia se
pode gabar de poucas casas tan antigas coma a de Falconara. Pero, meu seor, que o
sangue?, que a nobreza...? Non somos mis que rptiles, que criaturas pecadoras e
miserentas. S a piedade que poidamos albergar nas nosa almas diferenciaranos do po
do que nacemos, dese po en que tamn nos converteremos ao final dos nosos das.
Non me deades mis sermns coutouno Manfredo; estades esquecndovos de que
xa non sodes o frade Xerome, senn o conde de Falconara. Agora relatdeme a vosa
historia; xa disporedes de tempo abondo para moralizar mis adiante se vn dado que
non conseguides obter graza para este obstinado criminal.
Pola Madre de Deus! Como pode ser, meu seor, que lle poidades negar a un pai a
vida do seu nico fillo, afastado del desde hai moitos anos? Esmagdeme se vos prace,
meu seor, humilldeme, aflixdeme, aceptade a mia vida a cambio da sa, pero,
implrovolo, perdoade a vida de meu fillo!
As poderedes saber que se sente ao perder o teu nico fillo! Hai pouco menos dunha
hora predicbasme resignacin; que a mia liaxe, se ese era o designio divino, tera
que se extinguir, pero o conde de Falconara...
Meu seor fixo Xerome, confeso que as mias palabras puideron ofender, pero
prgovos que non acrecentedes os sufrimentos desde ancin. Non a mia intencin
facer gabanza da mia liaxe, nin sequera penso en tales vaidades; a propia natureza a
que implora a vida desde rapaz, a memoria da muller amada que o viu nacer. Tu
madre, Teodoro, morreu?
A sa alma hai tempo que se reuniu cos benaventurados contestou Teodoro.
Oh, non! Como foi? Dimo, por favor... Non, non mo digas... Tu madre xa descansa
feliz! E ti, Teodoro, ti es o nico que me queda! Meu temido seor, hasme... hasme
conceder a vida do meu pobre fillo?


Regresade ao voso convento e trademe aqu a princesa; obedecdeme naquilo que xa
sabedes, e promtovos a vida do voso fillo.
Meu seor replicou Xerome, , pois, a mia honradez o prezo que debo pagar
pola vida do meu amado fillo?
Por min? exclamou Teodoro. Deixdeme morrer un cento de veces antes que
manchar a vosa conciencia, padre. Que o que este tirano quere de vs? Est anda a
princesa a salvo das sas fouces? Protexdea a ela, venerable ancin, e que non vs
aflixa que todo o peso da ira do prncipe recaia sobre min...
Xerome esforzouse en refrear a impetuosidade do mozo, pero antes de que Manfredo
puidese responder ouvuse un resoar ao lonxe de cascos de cabalos, e de speto soou
unha trompeta de cor bronce que penduraba da portada do castelo. Ao mesmo tempo, as
plumas negras que cubran o helmo enmeigado, que anda permaneca outra beira do
patio, axitronse tempestuosamente e fixeron tres reverencias, como se manexadas por
algn ser invisible.

CAPTULO III

Manfredo tivo un presentimento cando advertiu que a plumaxe do casco milagroso se
mova ao comps do son daquela trompeta bronceada.
Padre! dixo dirixndose a Xerome, a quen agora deixara de tratar como conde de
Falconara, que significaban estes portentos? Se cometn algunha ofensa...
E antes de acabar a frase, as plumas comezaron a se mover anda con mis violencia.
Non son mis que un prncipe desgraciado! berrou Manfredo. Padre santo!, non
me ides asistir coas vosas pregarias?
Meu seor replicou Xerome, sen dbida o ceo est ofendido polas vosas burlas que
facedes dos seus servidores. Sometdevos aos designios da Igrexa e cesade a vosa
persecucin contra os seus ministros. Absolvede este mozo inocente e aprendede a


respectar o sagrado ministerio que represento. O ceo, como vedes a trompeta soou de
novo, non admite burlas...
Hei de admitir que fixen gala dun proceder demasiado impulsivo dixo Manfredo.
Padre, teriades a ben ir ata o portelo para preguntar quen est s portas do castelo?
Conceddesme a vida de Teodoro? demandou sa vez o frade.
Si, concdovola asentiu Manfredo, pero ide e preguntade quen est a fra.
Xerome abrazouse ao pescozo do seu fillo e rompeu a chorar s cuncas, o cal
evidenciou a inmensa emocin que senta na sa alma.
Prometestes que iriades entrada recordoulle Manfredo.
E irei replicou o frade, mais pensei que vosa alteza escusara que antes lle amosase
o meu agradecemento por este tributo que lle concedido ao meu corazn.
Ide, benquerido seor dixo Teodoro; ide e obedecede ao prncipe. A mia persoa
non se merece que por ela dilatedes a satisfaccin que lle debedes.
Xerome achegouse ao portelo e preguntou quen estaba fra.
Un heraldo contestronlle.
De quen? volveu demandar.
Do Cabaleiro do Sabre Xigante dixo o heraldo, e debo falar co usurpador de
Otranto.
Xerome regresou xunta do prncipe e fxolle chegar a mensaxe que recibira palabra por
palabra. As primeiras verbas infundiron nel un tremendo pnico, pero cando ouviu que
fora tachado de usurpador, no seu interior volveu acenderse a sa furia e nel reavivouse
toda a sa coraxe.
Usurpador eu? Vil insolente! bramou. Quen ousa poer en dbida o meu ttulo?
Retirdevos, padre, que non este asunto de monxes. Eu mesmo sairei ao encontro dese
presuntuoso. Volvede pois ao voso convento e dispoede o regreso da princesa. O voso
fillo permanecer aqu como refn da vosa fidelidade; a sa vida depende da vosa
obediencia.


Polo amor de Deus, seor! Hai apenas un intre que Sa Alteza lle concedeu
libremente a graza do perdn a meu fillo. Xa logo esquecestes a interposicin do ceo?
Non propio do ceo replicou Manfredo enviar heraldos que cuestionen o ttulo dun
prncipe lextimo. mais, mesmo dubido que dea a coecer os seus designios por medio
de frades; pero ese asunto voso, non meu. Xa sabedes cal a mia vontade; e tede
conta de que, se non regresades coa princesa, non ha ser un heraldo insolente quen
poida salvar a vida do voso fillo.
As rplicas daquel santo home caeron en saco roto. Manfredo ordenou que o conducisen
poterna, e que o puxesen de portas fra do castelo. E mandoulle tamn a algns dos
seus criados que levasen a Teodoro ao alto da torre negra, onde deban custodialo
celosamente, sen apenas conceder que pai e fillo intercambiasen un apresurado abrazo
antes de partiren. Logo retirouse sala e, tomando asento en cerimonial e principesca
disposicin, ordenou que trouxesen o Heraldo ante a sa presenza.
Ben, insolente! espetoulle o prncipe. Que asunto tedes comigo?
Veo a vs contestou o heraldo, usurpador do principado de Otranto, enviado polo
renomeado e invencible Cabaleiro do Sabre Xigante. En nome do seu seor Federico,
marqus de Vicenza, o meu cabaleiro demanda que lle entreguedes a princesa Isabela,
filla do prncipe Federico, da cal vos apoderastes de maneira vil e traizoeira, subornando
aos seus falsos custodios durante a ausencia de seu padre. E tamn vos esixe que
renunciedes ao principado de Otranto, o cal usurpastes ao dito seor Federico, o mis
achegado en sangue ao ltimo prncipe lexitimo, Afonso o Bo. De non satisfacerdes
decontado estas xustas demandas, o Cabaleiro do Sabre Xigante desafavos en singular
combate a morte.
E dicindo isto, o heraldo deixou caer sobre a sa face a viseira do seu helmo.
E onde est o farfantn que vos enva? preguntou Manfredo.
A non mis dunha legua de distancia contestou o heraldo. Vn a impoer as
demandas do seu seor contra vs, pois el un autntico cabaleiro, e vs non sodes
mis ca un usurpador e un raptor.
Malia o inxurioso que fora aquel desafo, Manfredo reflexionou que non lle convia
provocar o marqus. Saba o ben fundada que estaba a reivindicacin de Federico, e


tampouco era esta a primeira vez que ouva falar dela. Os devanceiros de Federico
adoptaran o ttulo de prncipes de Otranto cando este quedara sen herdeiro lextimo
morte de Afonso o Bo. Pero Manfredo, e seu pai e antes seu av, amosranse demasiado
poderosos como para que a casa de Vicenza tentase desposulos. O prncipe Federico,
mozo namoradeiro e belicoso, casara cunha dama, bela e moza, da cal estaba
perdidamente namorado e que perdeu a vida no sobreparto de Isabela. Tanto lle afectou
morte da sa namorada que, collendo a cruz, marchou Terra Santa, onde caeu ferido
nun combate contra os infieis e feito prisioneiro, sendo dado por morto. Cando estas
novas chegaron aos ouvidos de Manfredo, este subornou os custodios da princesa
Isabela para que lla entregasen como prometida do seu fillo Conrado, pois propase
con aquela alianza unir os dereitos das das casas. Esta foi a razn que, morte do seu
fillo, o empurrara a adoptar tan repentina resolucin de desposala el mesmo. E aquel
mesmo propsito era o que o induca agora a conseguir obter o consentimento de
Federico para que se consumase o matrimonio que pretenda. Unha poltica similar
inspirballe tamn a conveniencia de invitar o cabaleiro campin enviado por Federico
ao seu castelo, para as previr que tivera coecemento da fuxida de Isabela, da cal lles
prohibiu terminantemente aos seus criados revelar nada a membro ningn do squito do
cabaleiro.
Heraldo falou Manfredo en canto asimilou as sas meditacins, regresa xunta do
teu seor, e dille que, antes de dirimirmos as nosas diferenzas coa espada, Manfredo
desexara manter unha conversa con el. Decdelle que benvido ao meu castelo, onde,
pola fe do verdadeiro cabaleiro que son, gozar dun corts recibimento e de todas as
mias garantas seguridade para el e os seus acompaantes. E se non temos xito en
resolvermos a nosa disputa de maneira amigable, xuro que o deixarei ir en paz e que
obter plena satisfaccin segundo a lei das armas. Invoco a axuda de Deus e da
Santsima Trindade para que as sexa!
O heraldo fixo entn tres reverencias e retirouse.
Mentres tia lugar aquela entrevista, a mente de Xerome viuse axitada por mil paixns
encontradas. Tema pola morte do seu fillo, e o seu primeiro sentimento foi convencer a
Isabela de que regresase. Pero non menos alarmado se senta ao pensar na conseguinte
unin daquela con Manfredo. Asustballe tamn a ilimitada submisin de Hiplita
vontade do seu esposo, anda que non dubidaba de poder persuadila, se lograba acceder


a ela, de que non consentise o divorcio invocando a sa piedade e relixiosidade. Porn,
se Manfredo descubrise que os impedimentos provian del, a vida do seu fillo seguira
estando igualmente en perigo. Estaba desexoso de saber de onde provia o heraldo,
quen con tan pouca diplomacia puxera en cuestin o ttulo de Manfredo, mais non se
atreva a ausentarse do convento por medo a que Isabela o abandonase e lle imputasen a
el a sa fuxida. Volveu ao mosteiro apesarado, indeciso canto a como deba actuar. Un
monxe, co que se encontrou no soportal e que observou a sa expresin abatida e
melanclica, dxolle:
Irmn, certo, pois, que acabamos de perder a nosa excelente e bondadosa princesa
Hiplita?
O relixioso estremeceuse e exclamou:
Que queres dicir, irmn? Agora mesmo chego do castelo, e deixeina en perfecto
estado de sade.
Martelli replicou o monxe hai un cuarto de hora escaso que pasou polo convento
de volta do castelo, e dixo que sa alteza morrera. Todos os nosos irmns estn na
capela rezando polo feliz transo da sa alma a mellor vida, e pedronme que agardase
pola vosa chegada. Saben do teu santo afecto para con esa bondadosa seora e estn
temerosos da dolor que a sa desaparicin pode causar en vs. En verdade todos temos
razns para chorar, pois era como unha nai para a nosa casa. Pero acaso non consiste
esta vida nunha peregrinacin? Non debemos, pois, lairmonos: todos haberemos seguir
o seu camio. E oxal que a nosa fin sexa como a dela!
Bo irmn, ests soando dixo Xerome. Estouvos dicindo que veo do castelo, e
que cando del san a princesa estaba ben. Onde est a princesa Isabela?
Pobria! contestou o monxe. Conteille a triste nova e ofrecinlle consolo espiritual.
Recordeille que a mortalidade non mis que un transo efmero e, citando o exemplo
de santa princesa Sancha de Aragn, aconselleille que tomase os hbitos.
O teu celo para con ela digno de encomio dixo Xerome xa impaciente, pero de
momento non necesario, pois Hiplita encntrase ben... Polo menos confo en Deus
que as sexa. Eu nada ouvn que indique o contrario..., anda que talvez aquela
desmedida insistencia do prncipe... En fin, irmn, onde est a princesa Isabela?


Ignroo. Choraba lgrimas de sangue e preferiu retirarse sa cela.
Xerome abandonou precipitadamente o seu confrade e foi s carreiras buscar a Isabela,
pero non deu con ela na cela. Preguntoulle s criadas do convento, pero non lle
souberon dar razn ningunha dela. Buscouna infrutuosamente por todo o mosteiro e na
igrexa, e enviou mensaxeiros pola vecianza para que se informasen de se fora vista por
algun, mais tamn foi en balde. A perplexidade do relixioso era inigualable. Supuxo
que Isabela, sospeitando que Manfredo precipitara a morte da sa esposa, se alarmara e
que se agachara nun lugar mis seguro e secreto. Esta nova fuxida, pensou Xerome,
probablemente levara a furia do prncipe ata extremos inimaxinables. A noticia da
morte de Hiplita, anda que se lle antollaba practicamente impensable, aumentou a sa
consternacin, e se ben a fuga de Isabela lle demostraba a sa aversin a aceptar a
Manfredo como esposo, non poda Xerome sentir consolo por dito rexeitamento
mentres a fuxida de seu seguise supoendo un perigo para a vida do seu fillo. Decidiu
volver ao castelo facndose acompaar por algns dos seus irmns para que estes
testemuasen perante Manfredo a sa inocencia, e, se fose mester, para que unndose s
sas pregarias intercederan tamn eles por Teodoro.
O prncipe, entrementres, achegarase ata o patio e ordenara que se abriran as portas do
castelo de par en par para recibir o descoecido cabaleiro e o seu squito. Foi aos
poucos minutos que chegou a comitiva a cabalo. Dous maceiros con cadansa lanza
precedana; logo a un heraldo, seguido de dous paxes e das trompetas. A
continuacin, un cento de gardas a p e outros tantos cabalos. Tras deles cincuenta
soldados de infantera vestidos en escarlata e negro, as cores do cabaleiro; e despois, un
cabalo de carga. A seguir dous heraldos flanqueaban un cabaleiro dacabalo que portaba
un outro estandarte en cuarteis que luca as armas de Vicenza e Otranto, circunstancia
esta que ofendeu moito a Manfredo, se ben soubo reprimir o seu resentimento. E an
mis outros dous paxes, e o confesor do cabaleiro rezando o rosario, e de novo outros
cincuenta infantes ataviados coma os anteriores. Todos estes precedan a dous
cabaleiros con armadura completa e a viseira baixada, compaeiros do cabaleiro
principal, seguidos por cadanseu escudeiro, que levaban os seus escudos e emblemas, e
que sa vez daban paso ao escudeiro privado do cabaleiro principal. Tras deste an un
cento de xentilhomes que portaban unha espada xigantesca e que pareca an anicar
baixo o seu peso. E apareceu por fin o mesmsimo cabaleiro principal, ao lombo dun
corcel castao, con armadura completa, lanza en riste, e sa face completamente


agochada trala viseira do seu helmo, coroado este por un penacho de longas plumas
escarlatas e negras. E anda outros cincuenta gardas con tambores e trompetas pechaban
a procesin, a cal foi abeirndose a dereita e esquerda para deixar paso ao cabaleiro
principal.
En canto este se achegou abondo portada do castelo, detvose. O heraldo, abrndose
paso, avanzou para ler de novo as palabras do desafo. Os ollos de Manfredo cravranse
na espada xigantesca, e apenas pareca prestar ouvidos lectura. Pero unha ventada que
de speto se levantou tras del si conseguiu chamar a sa atencin. Ao se volver cara
atrs, observou que as plumas do helmo enmeigado se axitaban de idntica e
extraordinaria maneira que antes. Sen dbida, requirase posur unha afouteza como a de
Manfredo para non verse afundido baixo tal concorrencia de circunstancias que parecan
anunciar a sa fin. Mais, decidido a non traizoar perante uns descoecidos a coraxe da
que sempre fixera gala, dixo audaz e firme:
Seor cabaleiro, quenquera que sexades, douvos a benvida ao meu castelo. Se sodes
de condicin mortal, o voso encontrar no meu o seu igual; e se sodes en verdade un
cabaleiro, haberedes desdear servirvos de meigallos para acadardes os vosos
propsitos. Provean estes presaxios do ceo ou do inferno, eu, Manfredo, confo no
lexitimidade e xustiza da mia causa e na axuda de santo Nicols, que nunca deixou de
protexer esta casa. Desencabalgade, seor cabaleiro, e tomade repouso da vosa viaxe.
Ma disporedes dun honroso campo de batalla, e que o ceo faga prevalecer a causa
mis xusta!
O cabaleiro, sen nada responder, desmontou e foi guiado por Manfredo sala principal
do castelo. Mentres atravesaban o patio, o cabaleiro parou para contemplar o casco
milagroso e, axeonllndose ao seu p, pareceu estar rezando para os seus adentros
durante uns instantes. En incorporndose, fixo un aceno ao prncipe para que
continuase. Tan pronto como entraron na sala, Manfredo invitou o estranxeiro a se
despoxar das armas, pero este sacudiu a cabeza en sinal de negativa.
Seor cabaleiro dixo Manfredo son consciente do pouco corts do meu pedimento,
pero pola mia boa fe que non vos hei contrariar nin haberedes ter motivos para vos
queixar do prncipe de Otranto. Pola mia parte non se alberga intencin ningunha de
vos traizoar, e espero que pola vosa tampouco. Aqu tedes o meu peor dixo
tendndolle o seu anel: tomdeo como sinal da mia promesa de que vs e os vosos


amigos gozaredes das leis da hospitalidade. Repousade aqu ata que vos sirvan un
refrixerio, que eu non vou mis que a dar as pertinentes ordes para que se dispoa o
aloxamento do voso squito e en breve volvo con vs.
Os tres cabaleiros dedicronlle ao prncipe unha lene reverencia, como en sinal de
aceptacin daquela cortesa. Manfredo mandou que a comitiva do estranxeiro fora
conducida a un hospicio vecio que fora fundado pola princesa Hiplita para dar
albergue a peregrinos. Cando os acompaantes do prncipe atravesaban o patio de volta
s portas do castelo, a xigantesca espada liberouse como cun chimpo das mans dos seus
portadores, e caendo no chan enfronte do helmo, ficou al inmbil. Manfredo, nesa
altura case insensible a estes fenmenos sobrenaturais do tan habituado que a eles xa
estaba, encaixou impvido a conmocin deste novo prodixio e, volvendo sala, onde
para entn xa estaba preparado o banquete, invitou os seus silandeiros hspedes a
tomaren asento. Manfredo, malia que dificilmente se poda sentir cmodo nesa
situacin, esforzouse non obstante en inspirar algo de nimo e ledicia nos seus
convidados. Formuloulles tamn algunhas preguntas, pero s recibiu mudas sinais como
toda resposta por parte dos seus hspedes, os cales unicamente levantaron as sas
viseiras o xusto para poder alimentarse, e iso, frugalmente.
Seores falou o prncipe, sodes os primeiros hspedes que acollo dentro destes
muros que menosprezan manter conversacin ningunha comigo; e tamn me inclino a
imaxinar que tampouco ha ser moi comn que un prncipe poa en perigo o seu Estado
e a sa dignidade recibindo no seu castelo persoas descoecidas e mudas. Afirmades
que vides en nome de Federico de Vicenza. Sempre ouvn del que era cabaleiro corts e
valoroso; atrvome a pensar, non andara moi descamiado se pensase que el non
considerara indigno conversar en sociedade cun prncipe que o seu igual e que
coecido polas sas fazaas blicas. Persistides no voso silencio. En fin!, sexa como
for, e en observancia das leis da hospitalidade e das convencins entre cabaleiros,
considerdevos seores da casa; podedes, pois, dispoer como vos praza. Pero agora,
achegdeme unha copa de vio: non me refusaredes un brinde sade das vosas belas
damas.
O cabaleiro principal suspirou e persignouse, e dispxose a se levantar da mesa.
Seor cabaleiro dixo Manfredo, o que dixen non era mis que unha chanza. Non
pretendo obrigarvos a brindar nin a nada que vos despraza; facede s o que sexa do voso


agrado. Posto que hoxe vos non estades de boas, esteamos, pois, todos tristes. Se callar,
tratarmos os nosos asuntos podera interesarvos mis. Retirmonos e comprobemos se o
que teo que dicir esperta en vos mellor acollida que os meus baldos esforzos por vos
entreter.
Manfredo conduciu entn os tres cabaleiros a unha cmara secreta, pechou a porta e,
invitndoos a sentarse, comezou o seu discurso dirixndose ao personaxe principal.
Segundo teo entendido, seor, presentdesvos ante min en nome do marqus de
Vicenza a fin de reclamar a princesa Isabela, a sa filla, a cal, co consentimento dos
seus custodios lextimos, se prometeu ao meu fillo ante a Santa Igrexa. E demandades
tamn que renuncie aos meus dominios en favor do voso seor, que se arroga ser o
parente de sangue mis prximo do prncipe Afonso, cuxa alma que Deus a tea na sa
gloria. Primeiramente referireime ltima das vosas demandas. Debedes saber, e voso
seor sbeo, que eu herdei o principado de Otranto de meu pai, don Manuel, do mesmo
xeito que el a recibiu do seu, don Ricardo. Afonso, o seu predecesor, que morreu sen
descendencia en Terra Santa, legou os seus estados a meu av, don Ricardo, en
consideracin aos seus leais servizos.
O estranxeiro moveu a cabeza, como mostrando a sa desconformidade ante o que
ouva, e entn Manfredo continuou anda mis apaixonado e vehemente.
Seor cabaleiro, Ricardo era un home valoroso e recto. E tamn piadoso, como o
testemua a sa munificiente fundacin da vecia igrexa e dos dous conventos
contiguos. Gozaba da singular proteccin de San Nicols, pois meu av era incapaz de...
Dica que don Ricardo era incapaz de... Escusdeme, a vosa interrupcin fxome perder
o fo. Eu venero a memoria de meu av. Ben, seores, el gobernou aquel seu estado, e
retvoo defendndoo coa forza da sa boa espada e co favor de San Nicols; e outro
tanto fixo meu pai. E eu, seores, as farei tamn, e pase o que pase, loitarei por lle
deixar o mesmo legado ao meu sucesor. Pero temos que Federico, o voso seor,
parente de sangue mis prximo a Afonso... Accedn a someter o meu ttulo a litixio
entre espadas: acaso non implica iso que considero lextimo o meu ttulo? Podera ter
preguntado onde se encontra o voso seor Federico. Os relatos que a min chegaron falan
que morreu en cativerio. Proclamades, e os vosos actos o mesmo proclaman, que est
vivo. Non o poo en dbida; podera, seores, podera cuestionalo, pero non o fago.
Outros prncipes haberan desafiar a Federico a que tomase a sa herdade pola forza, se


que puider; non se xogaran a sa dignidade a combate singular, xamais a someteran
decisin de descoecidos que non dan un cho! Pdovos desculpas, seores, talvez me
acendn de mis. Pero, podevos na mia situacin: como afoutos cabaleiros que
sodes, non vos encolerizara que se puxese en tea de xuzo a vosa honra e a dos vosos
antepasados? Pero vaiamos ao que interesa. Reclamdesme que vos faga entrega da
princesa Isabela. Seores, o meu deber preguntar se gozades de autorizacin para vos
facer cargo dela.
O cabaleiro principal asentiu coa cabeza.
Ben, entn estades autorizados a recibila, pero continuou o prncipe, xentil
cabaleiro, podo mis preguntarvos se gozades de plenos poderes sobre ela?
O cabaleiro asentiu unha outra vez.
De acordo. Escoitade entn o que vos teo que confiar... Perante vs, xentilhomes,
tedes o mis desgraciado dos homes! e rompeu a salaiar. Compadecdevos de min,
pois abof que tal merezo. Debedes saber que perdn a mia nica esperanza, o lume da
mia lareira, o esteo que sostia a mia casa... Conrado morreu onte pola ma.
Os cabaleiros deron mostra de sorpresa.
Si, seores, a fatalidade quixo levarse a meu fillo. Isabela libre.
Entn, entregdesma? exclamou o cabaleiro principal, rompendo as o seu
silencio.
Conceddeme a vosa paciencia dixo Manfredo. Aldame comprobar, dado este
testemuo da vosa boa vontade, que este asunto pode dirimirse sen necesidade de
vertermos sangue ningn. E agora o pouco que teo que engadir non agochan interese
ningn polos meus ditados. En min podedes contemplar un home enfastiado deste
mundo: a perda do meu fillo afastoume das preocupacins mundanas. O poder e a
grandeza deixaron xa de ter atractivo para min. Desexaba legar con honor a meu fillo o
cetro que recibn dos meus devanceiros, pero iso xa imposible. A vida mesma xa me
resulta tan indiferente que mesmo aceptei gozoso o voso desafo. Un bo cabaleiro non
pode dirixirse tumba con mis satisfaccin que cando cae en servizo da sa vocacin.
Calquera que sexa a vontade do ceo, a ela quedo sometido, pois, seores, son un home


agoniado por moitas penas. Manfredo non pode ser obxecto de envexa, pero certamente,
agora vs xa coecedes a mia historia.
O cabaleiro fixo sinais de ignorancia, e pareceu sentir curiosidade en que Manfredo
proseguise.
Como poder ser posible, seores continuou Manfredo que a mia historia sexa por
vs descoecida? Nada ouvistes sobre min e a princesa Hiplita?
Os cabaleiros negaron coa cabeza, dando a entender o seu descoecemento ao respecto.
Non? Ben, seores, pois esta . Considerdesme un home ambicioso, mais direivos
que a ambicin est conformada de materiais mis brutos. Se eu fose ambicioso, non
sera vtima durante tantos anos dos mis infernais escrpulos de conciencia. Pero
quizais estea esgotando a vosa paciencia: vou ser breve. Sabede, pois, que desde hai ben
tempo que a mia mente se ve desacougada pola mia unin coa princesa Hiplita. Oh,
seores, se coecerades esa magnfica muller! Se soubsedes canto a adoro como
esposa e canto a aprecio como amiga... Pero o home non naceu para a felicidade
perfecta! Ela comparte eses meus escrpulos, e co seu consentimento presentei este
asunto Igrexa, pois debedes saber que estamos emparentados en tal grao de parentesco
que podera atentar contra os seus preceptos. En calquera momento pode chegar a
sentenza definitiva que nos cominar a separrmonos para sempre. Estou seguro de que
vos compadecedes de min, podo ver que as ... Perdoade estas lgrimas!
Os cabaleiros mirbanse uns aos outros, preguntndose como acabara todo aquilo. E
Manfredo prosegua coa sa historia.
E coa morte de meu fillo acaecendo mentres a mia alma sufra de tanta ansiedade,
non pensaba mis que en renunciar aos meus dominios e retirarme deste mundo para o
resto dos meus das. As mias nica dificultades radicaban en elixir un sucesor que
velase polo meu pobo, e mais en dispoer de Isabela, a cal me mis querida que o meu
propio sangue. Estaba disposto a restaurar a liaxe de Afonso, incluso recorrendo ao
mis distante dos seus descendentes. E anda que, desculpdeme polo que vou dicir,
estou convencido de que a sa vontade era que a liaxe de Ricardo ocupase o lugar que
na sa sucesin corresponda aos seus propios descendentes, malia iso, decdeme, onde
e como poda eu buscar eses parentes seus? Saba unicamente de Federico, o voso seor,
que estaba cativo polo infieis, ou incluso morto. Pero, anda no caso de que estivese


vivo, e de volta no seu fogar, a el abandonar o florecente estado de Vicenza polo
insignificante principado de Otranto? E se Federico non tal aceptase, como a poder eu
soportar a idea de ver un vicerrei desapiadado e cruel gobernando meu pobre e leal
pobo? Porque, seores, eu amo o meu pobo, e a Deus grazas, este amor correspondido
por eles. Pero talvez vos esteades preguntando a onde quero chegar con este longo
discurso. En breves palabras, seores, ao que segue. Coa vosa chegada, o ceo parece
querer revelar un remedio a estas dificultades e aos meus infortunios. A princesa Isabela
libre, e eu pronto o serei. Estara disposto a facer calquera cousa polo ben do meu
pobo. E acaso non a mellor solucin, o nico camio para acabar de vez coas
disputas dinsticas entre as nosas familias, que tome como esposa a princesa Isabela?
Vexo que vos sorprendedes. Pero, se ben as virtudes de Isabela sempre me sern
queridas, o certo que un prncipe non debe pensar unicamente no seu propio ben...
Ncese prncipe para servir ao pobo.
Nese momento, un criado entrou na cmara para informar a Manfredo de que Xerome e
algns dos seus confrades solicitaban que o prncipe os recibira maior brevidade.
O prncipe, irritado pola interrupcin e temendo que o frade lles puidese descubrir aos
descoecidos que Isabela se acollera en sagrado, a prohibir a entrada de Xerome. Mais,
recordando que seguramente chegara para anunciar o regreso ao castelo da princesa,
Xerome comezara a se escusar ante os cabaleiros por ter que se ausentar uns minutos,
cando se viu sorprendido pola irrupcin dos frades. Encolerizado, reprendeunos polo
seu entremetemento, e teraos expulsado da cmara de non ser que Xerome estaba
tamn demasiado axitado como para se deixar botar. Erguendo a voz o frade anunciou
que Isabela fuxira, proclamando ao tempo a sa propia inocencia.
Manfredo, abouxado pola noticia, e non menos polo feito de que chegase aos ouvidos
dos descoecidos, s era quen nesas de articular frases incoherentes, quer recriminando
o frade, quer desculpndose ante os cabaleiros; desexoso por saber qu fora de Isabela,
mais igualmente temeroso de que estes tamn o soubesen; impaciente por ir na sa
procura, mais atemorizado de que eles se unisen busca. Ofreceuse a enviar
mensaxeiros na sa procura, pero o cabaleiro principal, que xa non gardaba silencio,
recriminoulle en duros termos a Manfredo o seu escuro e ambiguo comportamento, e
preguntoulle pola causa da primeira ausencia de Isabela do castelo. Manfredo,
ordenndolle a Xerome cunha severa mirada que gardase silencio, disimulou


contestando que trala morte de Conrado el mesmo a enviara ao convento ata decidir
como dispoer da sa sorte. Xerome, que trema pola vida do seu fillo, non se ousou
desmentir aquela falsidade, porn, un dos seus confrades, que non estaba na sa
delicada situacin, declarou con franqueza que a princesa fuxira ao seu convento a noite
anterior. O prncipe tratou en van agochar ese descubrimento, que o suma na vergoa e
na confusin total. O xefe dos descoecidos, abraiado ante as contradicins que estaba
escoitando, e practicamente convencido de que Manfredo agachara a princesa en lugar
segredo a pesar da preocupacin que este amosaba pola desaparicin de Isabela, correu
cara porta e bramou:
Prncipe traidor! Encontraremos a Isabela!
Manfredo intentou detelo, pero ao acudiren os outros cabaleiros en axuda do seu xefe,
este puido desfacerse do prncipe e dirixiuse aburando cara ao patio, onde chamou polos
seus criados. O prncipe, decatndose do intil que era tentar disuadilo do seu empeo,
ofreceuse a acompaalo e, despois de chamar aos seus propios criados e de recrutar a
Xerome e a algn frade mis para que lles fixesen de guas, partiron todos do castelo,
pero non sen que antes Manfredo dese ordes, secretas, de que o squito do cabaleiro
fose retido, anda que a este o enganou dicindo que acababa de enviar un mensaxeiro en
busca dos seus homes.
As que a comitiva abandonou o castelo, Matilda, que se senta fondamente interesada
na sorte do mozo campesio desde que presenciara na sala como era condenado a
morte, e que ocupara os seus sentimentos en buscar solucins para poder salvalo, foi
informada por algunhas das sas doncelas de que Manfredo enviara a todos os seus
homes en busca de Isabela, distribundoos por diversos camios. Coas prsas dera esa
orde con carcter xeral, sen intencin de facela extensiva aos gardas que custodiaba a
Teodoro, pero esquecera deixar clara tal excepcin. Os criados, atropelados en obedecer
ao seu autoritario prncipe, e premidos tamn pola sa propia curiosidade e afn de
novidades a unirse busca, abandonaran en tropel o castelo, todos, sen excepcin
ningunha. Matilda, tras desembarazarse das doncelas, subiu torre negra s furtadelas e,
descorrendo o ferrollo, presentouse ante un abraiado Teodoro e dxolle:
Se ben o deber paterno e a modestia habitual nas mulleres condenan o paso que estou
dando, este, porn, vese xustificado pola caridade divina, a cal anula calquera outra
obriga. Fuxide. As portas do voso crcere estn abertas, e meu pai e o seu servizo


ausentronse, pero poden regresar en breve. Podevos a salvo, e que os anxos do ceo
guen o voso camio!
Sen dbida vs sodes un deles! dixo Teodoro, enfeitizado. S unha santa podera
falar, proceder e mirar como vs facedes. Podera coecer o nome da mia divina
protectora? Pareceume orvos dicir o nome de voso pai. Como posible? Pode o
sangue de Manfredo experimentar santa piedade? Belida dama, gardades silencio. Mais,
por que viestes ata aqu? Por que desdeades a vosa propia seguridade e
desperdiciades un s pensamento nun desgraciado como Teodoro? Fuxamos xuntos, e
esta vida que agora salvades estar dedicada en corpo e alma a vos protexer.
Confunddesvos replicou Matilda facendo o sinal da cruz. Son filla de Manfredo, e
ningn perigo me ameaza.
Non podo dar crdito! exclamou Teodoro. Se anda a pasada noite me sentn
benaventurado por prestarvos o servizo que a vosa piadosa compaixn me devolve
agora tan xenerosamente.
Seguides confundndovos, mais non este momento para explicacins. Fuxide,
virtuoso mozo, agora que est nas mias mans salvarvos. Se meu pai regresase, ambos
teramos razns para estremecrmonos de medo.
Como! Acaso pensades, amable doncela, que aceptara salvar a vida a risco de que
sobre vs puidese recaer algunha calamidade?
Non corro mis risco que o que me poida ocasionar a vosa dilacin. Marchade xa, e
non debe saberse que a vosa fuga contou coa mia conivencia.
Xurdeme polos santos do ceo que ningun poder albergar a menor sospeita de vs
pediu Teodoro; do contrario, promtovos que aqu quedarei espera do que dispoa o
meu destino.
Oh! Sodes desprendido de mis dixo Matilda, pero devos tranquilo, pois
ningunha sospeita recaer sobre min.
Ddeme a vosa fermosa man como mostra de que non me estades enganando, e
conceddeme que a acarie coas mias clidas lgrimas de gratitude.
Reprimdevos! exclamou a princesa Iso non poder ser.


Ah! suspirou Teodoro. Non coecera mis que a desgraza ata este da, e talvez
non me sexa dado coecer ningunha outra fortuna como a que arestora se me presenta.
Permitide que exprese os castos goces da mia santa gratitude; a mia alma a que
desexa imprimir na vosa man a sa efusin de afecto.
Garddevos diso e partide replicou Matilda. Acaso aprobara Isabela vervos a
meus ps?
Quen Isabela? preguntou Teodoro.
Incauta de min! Temo que estou asistindo a un mentireiro. Xa esquecestes a
curiosidade que amosastes esta ma?
A vosa figura, o voso proceder, todo ese voso cativador ser presntaseme como unha
emanacin da divindade. Mais as vosas palabras son escuras e misteriosas. Falade,
dama, falade para que este voso servo poida entendervos.
Demasiado ben me entendedes! exclamou Matilda. Pero ordnovos unha vez mis
que vos vaiades. O voso sangue, o cal pretendo protexer, caer sobre a mia cabeza se
perdemos o tempo en vans discursos.
Voume, seora dixo Teodoro, porque esa vosa vontade, e mais porque non
quixera que a fonda pena que en meu pai puidese ocasionar a mia inminente morte
conduciran o seu encanecido cabelo tumba. Tan s asegurdeme, seora, que gozo da
vosa piedade.
Agardade dixo entn Matilda. Guiareivos ata o pasadizo subterrneo polo que
Isabela fuxiu. Conduciravos ata a igrexa de San Nicols, onde poderedes acollervos en
sagrado.
Que! exclamou Teodoro. Entn foi a outra, e non vosa encantadora persoa
que axudei a encontrar ese pasadizo?
Si, as foi. Pero non fagades mis preguntas. Tremo s con vervos anda aqu. Agora
fuxide igrexa.
Para acollerme en sagrado? Non, princesa. Iso para doncelas desesperadas, ou para
criminais. A alma de Teodoro est libre de culpa, e nin sequera soportara aparentar o


contrario. Consegudeme unha esposa, seora, e voso pai saber que Teodoro desdea
unha fuga ignominiosa.
Mozo temerario! exclamou Matilda. Non ousaredes levantar o voso presuntuoso
brazo contra o prncipe de Otranto?
Non. Non contra voso pai, xaora que non contestou Teodoro. Desculpdeme,
seora, esquecrao. Mais, posible mirarvos e ao tempo pensar que nacestes do tirano
de Manfredo? Porn, el voso pai, e desde este momento as mias ofensas quedan
soterradas no esquecemento.
Un xemido, profundo e cavernoso, que pareca provir de arriba, sobresaltou a princesa e
a Teodoro.
Meu Deus! Algun nos estivo ouvindo! exclamou a princesa.
Prestaron atencin, pero non percibiron mis ningn rudo, e deduciron que fora o
efecto dalgn vapor reprimido. Entn a princesa, silandeiramente e seguida de Teodoro,
conduciuno ao armeiro do pai, onde o equipou cunha armadura completa e logo
guiouno ata a poterna do castelo.
Evitade a vila e a cara oeste do castelo dxolle. al por onde Manfredo e os
cabaleiros descoecidos deben estar buscando a Isabela; ide, pois, pola cara oposta.
Mis al daquel bosque, en direccin leste, descubriredes un penedal que agocha baixo
el un labirinto de cavernas que conduce ata o mar. Al poderedes permanecer oculto ata
que teades oportunidade de facer sinais a algn navo para que se achegue costa e vos
recolla. Ide e que o ceo vos gue! E de vez en cando, recorddevos nas vosas pregarias
de min.... recordade a... Matilda!
Teodoro botouse aos ps da princesa, e tomando unha das sas brancas mans, a cal ela
permitiu que beixara tras ofrecer certa oposicin, xuroulle que se fara armar cabaleiro
primeira ocasin que se lle presentase, e ardorosamente solicitoulle permiso para
arrogarse ser o seu cabaleiro para sempre. Antes de que a princesa puidese contestar,
ouvuse un trono que fixo sacudir as ameas. Teodoro, ignorando a tempestade que se
aveciaba, seguira persistindo na sa splica, pero a princesa, asustada, deuse prsa en
se retirar ao castelo, ordenando ao mozo que se marchase nun ton que non admita
desobediencia. Teodoro suspirou e retirouse anda coa mirada fixa na porta, ata que


Matilda, pechndoa, puxo fin a aquel encontro, en cuxo transcurso os corazns de
ambos tan profundamente bebern dunha paixn que agora saboreaban por vez
primeira.
Teodoro dirixiuse pensativo ao convento para facer saber ao pai que xa era home libre.
Al informrono da ausencia de Teodoro e da mobilizacin realizada para buscar a
Isabela, e soubo tamn dalgns detalles que antes descoeca da historia da princesa. A
xenerosa gallarda da sa natureza empurrouno a querer axudala, pero os monxes non
lle puideron dar indicio ningn que lle permitira adiviar que camio tomara. Non se
sentiu atrado pola idea de vagar por aquelas corredoiras, e arredarse de mis, na sa
busca, pois a imaxe de Matilda se lle gravara tan fortemente no corazn que non podera
soportar encontrarse a demasiada distancia de onde ela estaba. A tenrura que Xerome
amosara sentir por el contribuu a que desbotase a idea de ir na procura da princesa, e
mesmo chegou a se convencer de que ese afecto filial era a principal razn pola que
anda andaba roldando o castelo e o mosteiro.
Teodoro ao cabo decidiu que, ata que Xerome regresara pola noite, se agachara no
bosque que lle falara Matilda. Ao chegar a el, pxose a buscar as sombras mis escuras
por ser estas as mis acadas pracenteira melancola que reinaba no seu interior. Nesa
sa tesitura, vagou inconscientemente ata dar coas cavernas que noutrora serviran de
retiro aos ermitns, e das que agora se dica en toda a rexin que estaban habitadas por
espritos malignos. Recordou que ouvira aquela lenda, e sendo como el era ardido e
aventureiro, cedeu de bo grao sa curiosidade e dispxose a explorar os recunchos
daquel labirinto. Non se internara moito cando creu ouvir diante del os pasos de algun
que pareca retroceder.
Anda que fervorosamente convencido de todo ditado en que a nosa santa fe nos manda
crer, Teodoro non pensaba que os homes bos fosen abandonados sen razn ningunha
maldade dos poderes das tebras. Considerou mis probable que aquel lugar estivese
infestado de malfeitores que de criaturas malignas que, segundo se conta, se dedican a
molestar e desorientar os viaxeiros. Desde haba tempo que eslumeca por poer a sa
valenta a proba. Desenvaiou o sabre e, calmoso, avanzou dirixindo os pasos cara a
aquel vago rudo que ouva diante del e que o guiaba. A sa armadura, porn, tamn era
un sinal delator para a persoa que tentaba esquivalo. Teodoro, convencido xa de que non
estaba equivocado, redobrou a marcha e, gandolle as terreo persoa que fuxa, que


tamn aceleraba a sa, conseguiu finalmente acadala para entn descubrir que se trataba
dunha muller que, xusto nese momento, caa desfondada diante del. Precipitouse a
levantala, pero o terror daquela muller era tal que temeu que se lle desmaiara nos
brazos. Recorreu s mis cariosas palabras para tentar disipar os seus temores, e
aseguroulle, que lonxe de facerlle dano, habera de protexela a risco da sa propia vida.
A muller volveu en si ante tan cortes proceder e, mirando o seu protector, dixo:
Estou segura de que ouvn esa voz antes.
Non que eu saiba replicou Teodoro, ags que, como sospeito, sexades a princesa
Isabela.
Ceo misericordioso! Entn, non vos enviaron a buscarme, non si?
E dicindo esas palabras, botouse aos ps de Teodoro para lle implorar que non a
entregara a Manfredo.
A Manfredo! Endexamais! Xa unha vez, seora, vos liberei da sa tirana, e anda
que nesta altura me resulte difcil, poreivos de novo a salvo dese atrevido dspota.
posible que sexades o xeneroso descoecido co que me topei a pasada noite nos
sotos do castelo? Vs non sodes un mortal, sodes o meu anxo da garda. Permitdeme
que de xeonllos vos dea as grazas por...
Agardade, xentil princesa. Non vos rebaixedes perante este pobre e solitario mozo. Se
o ceo me elixiu a min para vos liberar, ver cumprida a sa misin e fortalecer o meu
brazo para que vos poida defender. Pero vinde, seora, estamos demasiado cerca da
boca da caverna e debemos buscar o seu mis inaccesible recuncho. Non poderei
descansar tranquilo ata que vos leve a un lugar afastado de todo perigo.
Oh! En que pensades, seor? Anda que as vosos actos son nobres e os vosos
sentimentos revelan a pureza da vosa alma, credes que sera digno nunha dama coma
min acompaarvos soa por estes enleados e escuros recunchos? E se nos desen atopado
xuntos, que coidades que haberan pensar os censores deste mundo sobre a mia
conduta?
Respecto a vosa decente delicadeza dixo Teodoro, mais pdovos que non
abrigarades ningunha sospeita que ferise o meu honor. Pensaba unicamente conducirvos


ata as mis secretas cavidades destas rochas para despois, a risco da mia vida, gardar a
entrada da cova contra todo ser vivente. Ademais, seora continuou cun fondo
suspiro, se ben sodes fermosa e estades dotada de toda as virtudes, e malia que nin eu
nin os meus desexos esteamos libres de culpa de albergarmos certas pretensins,
debedes saber que a mia alma xa ten outra dona, e anda que...
Un speto balbordo interrompeu a frase de Teodoro. Non lles levou moito distinguiren
aquelas palabras.
I...sa...be...la! Onde estades? I...sa...be...la! ouviron berrar.
O medo volveu a se apoderar dunha agora trmula Isabela. Teodoro tratou de animala,
mais foi en balde. Aseguroulle que morrera antes que permitir que caese de novo en
mans de Teodoro, e, logo de lle implorar que permanecese agachada, avantou cara a
onde ouvira os berros para impedir que a persoa que a buscaba se achegara a onde ela
quedaba.
Na boca da caverna descubriu un cabaleiro armado que falaba cun campesio, o cal lle
aseguraba que vira unha dama entrar por entre aquelas rochas. Dispase o cabaleiro a
penetrar na caverna para ir buscala cando Teodoro sau ao seu encontro coutndolle o
paso co corpo, e, coa espada desenvaiada, prohibiulle resoltamente e baixo perigo de
morte que seguise avanzando.
E quen sodes vs, que ousades cruzarvos no meu camio? preguntou con ton
arrogante o cabaleiro.
Algun que s empeza aquilo que pode rematar contestou Teodoro.
Busco a princesa Isabela fixo o cabaleiro, e foime dito que tomou refuxio entre
estas rochas. Non me impidades o paso; se as facedes, provocardes o meu rancor ser
motivo do voso arrepentimento.
O voso propsito tan odioso como desprezable o voso rancor. Regresade por onde
viestes ou pronto saberemos de quen dos dous o rancor mis temible.
Aquel descoecido, que non era outro que o cabaleiro principal enviado polo marqus
de Vicenza, afastarase ao galope de Manfredo mentres este se ocupaba en conseguir
informacin sobre a princesa e en dar ordes conducentes a evitar que esta caese en


poder dos tres cabaleiros. Tia a sospeita de que Manfredo saba do lugar en que se
ocultaba a princesa, e a ofensa daquel home, que entenda fora estacionado al polo
prncipe coa misin de gardar a princesa en segredo, confirmaba as sas sospeitas, polo
que, sen mediar rplica, descargou un golpe de espada sobre Teodoro coa intencin de
verse libre daquel garda que obstaculizaba a sa busca. Pero Teodoro, que tomara aquel
cabaleiro por un dos capitns de Manfredo, e que en canto lanzara o seu reto xa se
preparara para arrostralo, resultou ser quen de rexeitar o golpe co escudo, facendo as
fracasar a primeira tentativa do cabaleiro para ter expedito o paso. Toda a coraxe que
por longo tempo estivera durmida no peito de Teodoro espertou de vez, e
impulsivamente se lanzou sobre o cabaleiro, cuxo orgullo e ira incentivaban anda mis
aquela aguerrida heroicidade. O combate foi furioso, pero breve. Teodoro conseguira
ferir o cabaleiro en tres partes, e ao cabo desarmouno cando se desvaneca de tanto
sangue que perdera.
O campesio, que fuxira ao primeiro choque de espadas, dera a voz de alarma a algns
criados de Manfredo, os cales, e por orde deste, encontrbanse espallados polo bosque
adiante en busca de Isabela. Chegaron ao lugar do enfrontamento cando caa o
cabaleiro, a quen non tardaron en recoecer como o nobre descoecido. Teodoro, malia
o odio que senta por Manfredo, non puido apreciar a vitoria conseguida sen evitar que
nel agromasen encontradas emocins de piedade e xenerosidade. Pero anda se sentiu
mis conmovido cando coeceu a condicin verdadeira do seu adversario e lle foi dito
que non era un partidario de Manfredo, senn un inimigo. Axudou aos criados do
prncipe a desarmar o ferido, e tratou de parar a hemorraxia que nel provocaran as
feridas. O cabaleiro puido recuperar a fala e, con voz dbil e trmula, dixo:
Xeneroso adversario, os dous estabamos nun erro. Tomeivos por un instrumento do
tirano, e vexo que vos cometestes a mesma equivocacin. Agora demasiado tarde para
escusas... Desmiome... Se Isabela est prxima, facdea chamar. Gardo importantes
segredos que...
Estase morrendo! exclamou un dos criados. Leva algun un crucifixo consigo?
Andrea, reza por el...
Traede algo de auga pediu Teodoro, e ddella a beber mentres traio a princesa.


Tras dicir isto, correu ao lugar en que agardaba Isabela. En breves palabras explicoulle,
compunxido, que correra a mala fortuna de ferir por equivocacin un xentilhome da
corte do pai dela, quen, xa moribundo, quera transmitirlle algo de suma importancia
antes de morrer.
A princesa, que ao primeiro se sentira gozosa de ouvir a voz de Teodoro chamando por
ela, quedou agora abraiada ao escoitar aquelas palabras. Deixouse guiar por el alentada
pola nova proba de valor que este acababa de exhibir, e chegou ao lugar en que,
sangrando e enmudecido, xaca o cabaleiro. Pero ao advertir a presenza dos criados de
Manfredo, os seus temores renaceron, e quixera escapar de novo de non ser porque
Teodoro lle fixo saber que non estaban armados e mais porque os ameazou de morte se
ousaban apoderarse da princesa.
O cabaleiro descoecido abriu os ollos e, ao distinguir a unha muller, preguntou:
Sodes, e prgovos que me contestedes coa man no corazn, sodes vos Isabela de
Vicenza?
Son contestou ela. Que permita o ceo que vos recuperedes pronto!
Entn vs... entn ti... balbuca o prncipe loitando coa morte por poder falar, ti
ests vendo a teu pai. Dme un...
Pero meu Deus! Que acabades de dicir? Que ven meus ollos? exclamou Isabela.
Meu pai! Vs sodes meu pai! Como chegastes ata min? Polo amor de Deus, falade!
Correde por axuda ou morrera!
Digo verdade puido falar o moribundo cabaleiro, facendo uso da pouca forza que lle
quedaba. Son Federico, teu pai. E si, vin para liberarte. Pero non poder ser. Dme un
beixo de despedida, e toma este...
Seor interveu Teodoro, non vos cansedes. Permitide que vos traslademos ao
castelo.
Ao castelo? E que non nos poden ofrecer axuda mis cerca? preguntou Isabela.
Ademais, queredes que me pai se expoa ao tirano? Se o levamos al, eu non podera
acompaalo... pero, tampouco podo abandonalo!


Filla dixo Federico non me preocupa o lugar a onde me leven, pois nuns poucos
minutos estarei ao abrigo de todo perigo. Pero mentres dispoa destes ollos para
mirarte, querida Isabela, non me deixes! Este afouto cabaleiro, de quen descoezo o
nome, protexer a ta inocencia. Seor, non me abandonaredes a filla, verdade?
Teodoro, mentres derramaba lgrimas sobre a sa vtima, e lle xuraba e perxuraba
protexer e gardar a princesa coa sa propia vida, puido convencer a Federico de que se
deixase levar ao castelo. Tras vendar as sas feridas da mellor maneira que puideron,
montrono no cabalo dun dos criados. Teodoro marchaba sa beira, e a desconsolada
Isabela, que non quera separarse del, seguaos aflixida.

CAPTULO IV

Nada mis arribada a triste comitiva ao castelo, Hiplita e Matilda saron ao seu
encontro, pois foran avisadas da sa inminente chegada por un criado que Isabela
mandara adiantarse. As das damas dispuxeron que Federico fose levado estancia
mis prxima, e logo retirronse mentres os mdicos examinaban as sas feridas.
Matilda pxose rubia ao ver que Teodoro e Isabela estaban xuntos, pero intentou
disimulalo dndolle a ela un abrazo e ofrecndolle consolo pola desgraza de seu pai. Os
cirurxins non tardaron en regresar para facerlle saber a Isabela que ningunha das
feridas que sufrira o marqus era grave, e que este mostrara desexos de recibir a Isabela
e as das princesas.
Teodoro, coa escusa de querer expresar a ledicia e liberacin que senta porque as
feridas que infrinxira en Federico non resultaran ser mortais, non puido refrear o
impulso de seguir a Matilda. Esta baixaba a mirada cada vez que encontraba a del, polo
que Isabela, que observaba a Teodoro con tanta atencin como este miraba a Matilda,
pronto adiviou quen era a destinataria do afecto do mozo que este se referira na cova.
Mentres suceda esta muda escena, Hiplita preguntoulle a Federico cal fora a causa
pola que adoptara aquel misterioso camio para reclamar a sa filla, e desfxose tamn


en desculpas a fin de escusar o seu esposo pola concertacin da voda entre os seus
fillos.
Federico, malia estar anoxado con Manfredo, non foi insensible cortesa e
benevolencia de Hiplita; pero anda lle causaron unha mellor impresin as formas de
Matilda. E as, desexoso de mantelas sa cabeceira, narroulle a Hiplita a sa historia.
Relatoulle que, feito prisioneiro polos infieis, soara que a filla, da que non tivera novas
desde o inicio do seu cativerio, estaba retida nun castelo, onde corra perigo de ser
vtima dos mis terribles infortunios, e que se lograba fuxir e chegar a un bosque
prximo a Jaffa, podera saber mis. Alarmado por aquel soo, e incapaz de cumprir as
indicacins nel reveladas, as cadeas que o retian facanselle cada da que pasaba mis
dolorosas e pesadas. Pero mentres ocupaba os pensamentos en como fuxir e conseguir a
liberdade, recibiu a grata noticia de que os prncipes confederados que guerreaban en
Palestina pagaran o seu rescate, e partiu decontado cara ao bosque sinalado no seu soo.
Durante tres das e das noites el e os seus criados estiveran vagando polo bosque sen
atoparen ser humano ningn, ata que bocanoite da terceira xornada deron cunha cela
nunha cova en que atoparon un venerable asceta agonizando de morte. Dronlle de
beber ricos licores para estimulalo, e conseguiron que aquel desfalecido home
recuperara a fala.
Fillos dixo, a vosa caridade conmveme, mais balda. Encamome xa cara ao
descanso eterno, pero hei morrer coa satisfaccin de ver cumprida a vontade do ceo.
Cando tomei este retiro, tras comprobar que o meu pas caera presa dos infieis, e hai xa
cincuenta anos desde que presenciei aquela horrenda escena!, aparecuseme San
Nicols e reveloume un segredo que me prohibiu desvelar a mortal ningn, ags no meu
leito de morte. Chegou esa temible hora, e non me cabe a menor dbida que vs sodes
os guerreiros elixidos aos que se me ordenou que revelase a verdade. En canto lle
administredes os oficios de defuntos a este infortunado corpo, debedes cavar ao p da
stima rbore que hai esquerda desta humilde cova, e os vosos sufrimentos sern...
Oh, que o santo ceo acolla a mia alma...!
E con estas palabras aquel devoto deu o derradeiro suspiro.
rompida do da seguinte proseguiu relatando Federico, logo de darmos terra a
aquel bendito ancin, cavamos segundo as sas instrucins. Mais cal non sera o noso


abraio cando a unha profundidade duns seis ps descubrimos unha espada xigantesca,
esa mesma que xace agora al, no voso patio. Na folla, que daquela sobresaa
parcialmente da vaa, anda que desde entn quedou envaiada debido aos nosos
posteriores esforzos para desenterrala, podanse ler as seguintes palabras... Non.
Perdodeme, seora engadiu o marqus dirixndose a Hiplita, que me abstea de
repetilas. Respecto o voso sexo e alta distincin, e non quero ser culpable de ofender os
vosos ouvidos con palabras inxuriosas contra algun que vos querido.
Fixo unha pausa. Hiplita botouse a tremer. Non lle caba a menor dbida de que
Federico era o destinado polo ceo para cumprir o fatal presaxio que pareca pender
sobre a sa familia. Mirou entn a Matilda con tenro afecto, e unha silente lgrima
esvaroulle pola meixela. Mais, recobrndose, dixo:
Proseguide, meu seor. O ceo nada dispn en van, e os mortais debemos recibir os
seus mandatos divinos con humildade e submisin. Nas nosas mans est aplacar a sa
ira ou inclinarse ante os seus decretos. Repetide aquelas palabras, seor, que nos
habemos escoitar con resignacin.
Federico recriminbase o ter ido demasiado lonxe. A dignidade e paciente firmeza de
Hiplita infundiron nel o maior dos respectos, e o cario, tenro e silencioso, co que a
princesa e sa filla se miraban unha outra, a pouco estivo de encherlle os ollos de
auga. Mais temendo que unha sa negativa espertase nelas unha alarma maior, repetiu
con voz dubitativa e dbil os seguintes versos:

Al onde xaza un helmo que case con esta espada,
De perigos a ta filla ha estar rodeada.
Pola sangue de Afonso unicamente a doncela poder ser salvada,
E aquelar as a sombra dun prncipe longamente atormentada.

E que hai neses versos preguntou Teodoro, impaciente que concirna s princesas?
Porque deberan inquietarse ante unha misteriosa delicadeza que non ten maior
fundamento?


As tas palabras son rudas, mozo replicou o marqus, e se ben a fortuna estivo do
teu lado unha vez...
Meu honorable seor interveu Isabela, resentida por aquel apaixonamento de
Teodoro pois perciba que fora ditado polos seus sentimentos para con Isabela, que
non vos perturbe o que poda dicir o fillo dun labrego. Sen dbida esqucese da
reverencia que vos debe, pero non ha estar acostumado a...
Hipolita, preocupada polo acalorado cariz que estaba tomando o asunto, censuroulle a
Teodoro a sa insolencia, mais dunha maneira que agochaba un certo recoecemento ao
celo que amosara, e cambiando de conversacin, preguntoulle a Federico onde deixara o
seu seor. Xusto no momento en que o marqus a responder, deixouse sentir un rudo
fra, e xa se dispuan a sar para descubrir qu o causara, cando Manfredo, Xerome e
parte da comitiva, que foran alertados por imprecisos rumores sobre o que acontecera,
entraron na estancia. Manfredo dirixiuse decontado ao leito en que descansaba
Manfredo para doerse do sucedido e saber das circunstancias do combate. Pero de
speto, o prncipe detvose e, presa dun ataque de terror e espanto, rompeu a bramar:
Con que sodes vs, espectro infernal! Entn, chegou xa a mia hora?
Pero meu amado seor exclamou tamn Isabela, rodendoo cos brazos e termando
del , que o que vedes? por que tedes eses ollos desorbitados?
Que! berrou Manfredo case abafado. que non ves nada? S se me presenta a
min este espantoso fantasma?
Pola graza dos ceos, seor replicou Hiplita, serendevos e tentade recuperar o
voso san xuzo. Non hai aqu ningun mis ca ns, os vosos amigos.
Como que s vs! Pero non ese home de a Afonso? Acaso non o vedes? Non,
non pode ser que estea delirando...
Ese home de a Afonso? Pero meu seor, se Teodoro, aquel mozo tan
desventurado...
Teodoro...! repetiu Manfredo aflixido e batendo a fronte. Sexa Teodoro ou unha
pantasma, o certo que conseguiu turbar a alma de Manfredo. Pero, que fai aqu e
como que viste armadura?


Coido que andou na procura de Isabela contestou Hiplita.
De Isabela! recuncou Manfredo, quentndose de novo. Si, diso non teo a menor
dbida. E entn, como foi quen de escapar do cativerio en que o deixara? Foi Isabela
quen logrou a sa liberacin? Ou quizais foi este hipcrita e vello frade...
Meu seor falou Teodoro, poderiamos chamar criminal un pai que planea a
liberacin do fillo?
Xerome, abraiado ao verse en certa maneira, e sen fundamento ningn, acusado polo
seu propio fillo, non saba que pensar nese intre. Tamn non poda adiviar como
conseguira fuxir Teodoro, como lograra armadura e armas, nin como se dera topado con
Federico. Con todo, preferiu non facer ningunha pregunta que puidera inflamar anda
mis a ira de Manfredo contra o fillo. Pero resultou que co seu silencio, Manfredo
convenceuse de que fora el, e non outro, quen argallara a fuga de Teodoro.
E desta maneira, vello ingrato espetoulle Manfredo ao frade, como nos
agradecedes a Hiplita e a min as nosas bondades para contigo? E anda non satisfeito
con contravirdes os meus mis queridos desexos, armades ao voso bastardo e tradelo
ao meu propio castelo para que me insulte!
Seor dixo Teodoro, estades sendo inxusto con meu pai, pois nin el nin eu
poderiamos albergar nin un s pensamento que contra a vosa paz. entn insolencia
que me renda vontade de Sa Alteza? e dicindo isto, depositou reverentemente sa
espada aos ps de Manfredo. Aqu tedes o meu peito, seor: atravesdeo se abrigades
unha soa sospeita de que nel se esconde algn pensamento desleal. Mais asegrovos que
este meu corazn non encerra mis ca sentimentos de veneracin tanto para con vs
como para cos vosos.
A graza e o fervor con que Teodoro pronunciou estas palabras garonse o favor de
todos os al presentes. Incluso Manfredo se sentiu conmovido, mais como anda estaba
obsesionado polo parecido do mozo con Afonso, a sa admiracin acabou vndose
anulada por un horror secreto que se apoderara del.
rguete dxolle o prncipe a Teodoro. Neste momento non a ta vida o que me
interesa. Pero o que si quero que me contes a ta historia e como foi que realmente
coeciches a este vello traidor.


Meu seor quixo falar un angustiado Xerome, eu...
Clade, impostor! coutouno Manfredo. Non permitirei que lle apuntedes nada do
que ten que dicir.
Seor falou Teodoro, non preciso de apuntamento ningn, pois a mia historia
ben breve. Cando contaba con cinco anos, fun levado a Alxer con mia nai, que fora
raptada por uns corsarios na costa de Sicilia. Morreu de dolor antes de que transcorrera
un ano...
Ao ouvir esa noticia, a Xerome enchronselle os ollos de bgoas, e o seu rostro
manifestbase constrinxido por mil angustias contidas.
Antes de expirar continuou Teodoro, atou a meu brazo, por baixo da roupa, un
papel escrito en que me revelaba que eu non era senn o fillo do conde de Falconara.
a mis pura verdade dixo Xerome. E quen agora vos fala ese desgraciado pai.
Ordnovos unha vez mis que gardedes silencio falou Manfredo. Proseguide.
Permanecn en escravitude ata que hai dous anos continuou Teodoro, mentres
serva a meu amo nunha das sas expedicins, fun liberado por un navo cristin que
abordara a nave pirata. Deime a coecer ao capitn, quen xenerosamente me
desembarcou despois na costa siciliana. Pero entn, no canto de encontrar a un pai,
topeime coa noticia de que todo o seu estado, que se estenda pola costa, fora devastado
polo mesmo corsario que nos fixera presos a mia nai e a min. Souben tamn que o seu
castelo fora reducido a cinzas e mais que meu pai vendera ao seu regreso todo o que lle
quedaba, retirndose posteriormente ao reino de Napols para al entrar en relixin, pero
ningun puido indicarme o lugar en que se refuxiara. Desvalido e carente de amizades,
desesperanzado de poder sentir por fin o abrazo dun pai, aproveitei a primeira
oportunidade de embarcarme rumbo a Napols. Desde al puiden chegar ata esta
provincia, a cal percorrn vagando durante os ltimos seis das, sustentndome
unicamente co traballo das mias mans. E foi ata onte pola ma que estaba convencido
de que o ceo non me reservara maior fortuna que paz de esprito e resignada pobreza.
Esta, seor, a historia de Teodoro. Co encontro con meu pai, vexo mis que colmadas
as mellores esperanzas que albergaba, pero, co desagrado que provoquei en vs, vexo
mis que insignificantes os peores infortunios que sufrn.


Nese punto deixou de falar, e un murmurio de aprobacin xurdiu de entre os presentes.
Anda hai mis interveu entn Federico. O meu honor obrgame a engadir aquilo
que omitiu. Malia que el modesto, eu debo ser xeneroso: seores, temos diante un dos
mis bravos e coraxosos mozos que habita en terra cristi. Tamn apaixonado, e polo
pouco que del me consta, podo dar fe da sa sinceridade: non contara algo que non fose
verdade. Polo que a min respecta, mozo, honro unha franqueza que che vn de nacenza.
Causchesme ofensa, si, mais tamn comprensible que o nobre sangue que corre polas
tas veas che ferva no corpo cando hai ben pouco que descubriches as tas orixes.
Vamos, seor engadiu dirixndose a Manfredo, se eu podo concederlle o meu perdn,
seguramente vs tamn podedes facer o mesmo, pois non culpa sa que o tomarades
por un espectro.
Este amargo, e para Manfredo vez inoportuno, comentario feriu o prncipe no seu
amor propio.
Se ben os seres do mis al teen poderes abondos para causar en min
estremecemento e perturbacin replicou o prncipe en ton arrogante, asegrovos que
ese un dano maior que calquera outro que poida infrinxirme un ser humano, e moito
menos a espada dun raparigo....
Meu seor interrompeu Hiplita, o voso hspede precisa repouso; deixmolo, pois,
para que poida descansar.
En dicindo isto, tomou a man do esposo, despediuse de Federico e conduciu fra da
estancia as persoas que al estaban. O prncipe, para nada contrariado por abandonar
unha conversa en que, non o poda esquecer, puxera ao descuberto os seus mis ntimos
sentires, deixouse guiar ata os seus apousentos, non sen antes concederlle a Teodoro que
esa noite poda retirarse co seu pai ao convento, anda que baixo promesa de que ma
seguinte debera regresar ao castelo, condicin esta que, por outra banda, aceptou de
sumo grao. Canto s princesas, tanto Matilda coma Isabela estaban demasiado ocupadas
nas sas propias reflexins, e ao tempo nada contentas unha coa outra, como para querer
conversar mis esa noite. Con mis cerimonia e menos afecto do que xamais
experimentaran entre as das desde a nenez, despedronse, e cada cal encamiouse ao
seu apousento.


Se ben a noite anterior se despediran con pouca cordialidade, nada mis nacer o sol
reunronse coa maior das impaciencias. As sas mentes estaban nun estado que se
manifestara incompatible con conciliar o sono, e agora cada unha delas tia en mentes
innumerables cuestins que desexaba terlle preguntado a outra na noite anterior. Matilda
pensaba que Isabela fora liberada por Teodoro en das ocasins, ambas as das
situacins moi crticas, polo que se negaba a crer que se trataba de algo accidental.
Porn, era certo que os ollos de Teodoro perseguiran os seus cando coincidiran na
estancia de Federico, pero aquilo quizais fora un engano do mozo co que disimular a sa
verdadeira paixn por Isabela ante os proxenitores de ambos e dous. O mellor de todo
sera aclaralo ben. Desexaba saber a verdade, pois non quera ser desleal sa amiga
alimentando unha paixn polo seu amado. Estaba encirrada polos celos e, sa vez,
escudada na amizade para xustificar internamente a sa curiosidade.
Isabela, non menos inqueda, tia mellores fundamentos para as sas sospeitas. Teodoro
fixralle saber tanto con palabras coma con miradas que o seu corazn tia dona, diso
non caba dbida, mais puidera ser que Matilda non correspondese a paixn del. Sempre
se amosara insensible ao amor, e todos os seus pensamentos tian como destinatario o
ceo.
Por que se me ocorrera disuadila de tomar os hbitos? preguntbase Isabela
Castgaseme pola mia xenerosidade. Mais, cando se puideron coecer? Onde? Non,
non pode ser, teo que estar equivocada. Talvez vronse por vez primeira onte pola
noite. Debe de ser unha outra muller a que espertou o seu amor. E se as, non son tan
infortunada como cra. Entn, se a sa namorada non a mia amiga Matilda, quen...
Pero que estou facendo! Acaso non debo deixar de desexar o amor dun home que tan
ordinaria e gratuitamente me fixo saber a sa indiferenza para comigo? Dun home que
as se comportou xusto no momento en que a mis comn cortesa esixa unha mnima
educacin cvica? Irei ver a Matilda, quen seguro me confirmara neste nacente orgullo.
Si, os homes son falsos. Recomendareille que tome os hbitos; alegrarase de verme
nesta disposicin, e direille que non me oporei sa inclinacin por retirarse a un
convento.
En tal este estado de nimo, e determinada a abrir enteiramente o seu corazn a Matilda,
dirixiuse aos apousentos da princesa, encontrndoa xa vestida e repousando no seu
brazo, pensativa. Esta actitude, tan acorde cos pensamentos que ela tia de seu, reavivou


as sospeitas e apagou nela a confianza que tia pensado depositar na sa amiga.
Arroibronse ao vrense, pois eran demasiado inexpertas nas artes de disimular as
emocins que sentan. Logo dalgunhas preguntas e rplicas superficiais, Matilda
decidiuse a lle preguntar a Isabela a causa da sa fuxida. Esta, que practicamente
esquecera aquel arrebato pasional de Manfredo, pensou que Matilda se refera ao seu
ltimo escape do convento, o cal dera lugar aos sucesos da noite anterior.
O irmn Martelli contestou Isabela trouxo noticia ao convento de que ta nai
morrera.
Oh, xa sei! exclamou Matilda interrompndoa. Bianca explicoume xa ese
malentendido. Pasou que esta, ao ver como eu me desmaiaba, pxose a berrar A
princesa morreu!, e entn Martelli, que se achegara ao convento para recibir a esmola
adoita...
E que vos fixera desmaiar? inquiriu Matilda, indiferente a todo o demais.
Matilda arrubiouse e contestou balbucindo:
Meu pai, que estaba xulgando un malfeitor...
Que malfeitor? de novo inquiriu Isabela, moi ansiosa.
Tratbase dun home mozo. Coido que era o mesmo mozo que...
Quen? Teodoro?
O mesmo contestou Matilda. Nunca antes o vira. Ignoro en qu puido ofender a
meu pai, pero tendo en conta que ese mozo che serviu de moita axuda, prceme que
meu seor lle concedera o seu perdn.
Servirme a min! exclamou Isabela. Acaso entendes por servirme que ferise a meu
pai e que case lle ocasione a morte? Anda que unicamente desde onte que gozo da
beizn de coecer a meu pai, espero, Matilda, que non me creas tan insensible ao amor
filial como para que non me doa a insolencia dese mozo ousado. E debes saber tamn
que impensable que eu poida chegar a sentir afecto ningn por quen ousou levantar o
brazo contra quen me regalou a vida. Non, Matilda, o meu corazn aborrceo. E se
anda conservas a amizade que me profesaches desde a ta infancia, deberas odiar ti
tamn o home que a punto estivo de me facer miserable para o resto dos meus das.


Matilda abaixou a cabeza e replicou:
Espero que a mia benquerida Isabela non dubide xamais da amizade da sa amiga
Matilda. Ata onte, nunca antes vira a ese mozo; non , pois, mis que un prctico
descoecido para min. Pero os mdicos afirmaron que teu pai est xa fra de perigo, e
non deberas albergar mis sentimentos pouco caritativos cara a algun, estou segura,
que ignoraba que o marqus fora parente teu.
Pois considerando que non mis que un descoecido para ti, defendes a sa causa
con pattica compaixn. Ou estou equivocada ou el corresponde os teus sentimentos
caritativos.
Que queres dicir?
Nada contestou Isabela, arrepentida de darlle a Matilda un indicio da inclinacin que
por ela senta Teodoro, e, cambiando de tema, preguntoulle qu fixera que Manfredo
tomase a Teodoro por un espectro.
Santo ceo! exclamou Matilda, pero non reparaches no extraordinario parecido
que garda co retrato de Afonso que est na galera? Comentrallo a Bianca mesmo antes
de que o vise coa armadura posta, pero co helmo a viva imaxe do cadro.
Non acostumo fixarme nos cadros, e asegroche que moito menos me fixei nese
mozo con tanta atencin como parece que ti lle prestaches, non si, Matilda? O teu
corazn corre perigo. Pero permteme que te avise, como amiga mia que es, de que el
me confiou que estaba namorado. E non pode ser de ti, pois anda onte vos coecestes
por vez primeira, certo?
Certo replicou Matilda, pero querida Isabela, por que deduces do que dixen
que...? fixo unha pausa, como de reflexin, e proseguiu. Viute a ti primeiro, e en
absoluto son tan vaidosa como para pensar que os meus poucos encantos puideran atraer
un corazn a ti entregado. Sexa cal sexa a sorte reservada a Matilda, desxoche a maior
das felicidades, Isabela.
Mia querida amiga dixo Isabela, cuxo corazn era demasiado honesto como para
resistirse a tal xenerosidade, a ti a quen Teodoro admira. Vino cos meus propios , e
estou completamente convencida de que as. E ten por certo que non permitirei que un
s sentimento da mia propia felicidade se interpoa entre a ta e a del.


Tal franqueza fixo que a Matilda lle viesen as lgrimas aos ollos, e os celos que por
uns momentos crearan certa frialdade entre as das amigas, pronto deron paso ao candor
e sinceridade propios das sas almas. Ambas se confesaron a impresin que Teodoro
lles causara, e esa confidencia foi seguida dunha batalla de xenerosidade en que cada
unha delas insista en favorecer as aspiracins da sa amiga. Ao cabo, a dignidade de
Isabela fxolle recordar a preferencia que Teodoro practicamente lle declarara pola sa
rival, polo cal decidiu dominar a sa paixn e cederlle o amado obxecto desta sa
amiga.
Durante esta disputa amigable, Hiplita entrou nos apousentos da filla.
Sentes tanto cario e tenrura por Matilda dxolle a Isabela e amosas tal xeneroso
interese por todo canto sucede nesta desventurada casa, que non podo ter coa filla
segredo ningn que ti non poidas escoitar.
As das princesas ficaron atentas e esperaban ansiosas.
Debes saber, Isabela , e ti tamn mia amada Matilda, que os acontecementos destes
dous ltimos e ominosos das convencronme de que vontade do ceo que o cetro do
principado de Otranto pase as mans de Manfredo s do marqus Federico. E quizais
inspiroume a idea de evitar a nosa total destrucin por medio da unin das nosas casas
rivais. Con este propsito, querida, propxenlle a Manfredo ofrecer a man da nosa
queridsima filla a Federico, teu pai.
Eu ofrecida ao marqus Federico! gritou Matilda-. Polo amor de Deus, nai! E dis
que xa llo comunicaches a meu pai?
Si respondeu Hiplita, escoitou con nimo favorable esta proposta, e xa foi a
facerlla saber ao marqus.
Ah, mia infeliz princesa! exclamou Isabela. Pero que fixestes? A vosa
bondadosa inxenuidade non se decatou da runa que acaba de atraer sobre vs, sobre
min e sobre Matilda!
Runa sobre min, ti e sobre a mia filla? Que queres dicir?
Meu Deus! exclamou Isabela, a pureza do voso corazn impdevos ver a
depravacin nos demais. Manfredo, o voso esposo, ese home impo...


Abonda! coutouna Hiplita. Na mia presenza non debes referirte a Manfredo
irrespectuosamente. meu seor e esposo, e...
Pronto deixara de selo dixo Isabela se quen de levar a cabo os seus perversos
propsitos.
Non esperaba esa linguaxe de ti replicou Hiplita. O teu temperamento, Isabela,
por natureza impulsivo, pero ata esta hora nunca vin que che traizoara ata o punto de
facerte impertinente. Que acto de Manfredo autorzache a tratalo de homicida, a
amentalo como asasino?
Que honrada sodes, princesa, pero que incrdula! contestou Isabela. Non
quitarvos a vida o que pretende... separarse de vs o que quere! divorciarse de vs!
...
Divorciarse de min!
Divorciarse de mia nai! exclamou ao mesmo tempo Matilda.
Si afirmou Isabela, e para completar o seu crime, ten a intencin de... Non podo
dicilo!
Que pode ser mis grave que o que xa dixeches? preguntou Matilda.
Hiplita gardaba silencio. A pena que agora senta afogballe a voz, pois o recordo das
recentes ambigidades de Manfredo confirmbanlle o que acababa de escoitar.
Bondadosa e queridsima seora! Madre! exclamou Isabela botndose aos ps de
Hiplita nun rauto de paixn. Confiade en min! Crdeme se vos digo que morrera
unha e mil veces mis antes que consentir en vos inxuriar, antes que ceder a tan
odiosa...! Oh!
Isto xa demasiado! Cantos crimes pode xustificar un s crime? Ponte en p,
querida Isabela. Quero que saibas que non dubido da ta honradez. Ai, Matilda! Este
golpe demasiado duro para ti. Non chores, mia choia, e nin unha palabra, prgocho.
E recorda que segue sendo teu pai.


Pero vs sodes mia nai tamn dixo Matilda con fervor. E vs si que sodes
virtuosa, vs sodes inocente de toda culpa. Non teo motivos abondos para me
lamentar?
Mais non debes replicou Hiplita. Ven, todo se ha amaar. Sen dbida Manfredo,
nun arrouto ocasionado pola perda do teu irmn, non era consciente do que dica. E
quizais Isabela mal entendeuno. Ten bo corazn, e ti, filla, non o sabes todo... Hai un
destino que se cerne sobre ns: a Providencia sinlanos coa sa todopoderosa man. Ai,
se tan s se me concedese salvarte a ti deste naufraxio! Si continuou con voz mis
firme, quizais o meu propio sacrificio poida servir de expiacin para todos. Eu mesma
irei a ofrecerme en divorcio; nada importa que sexa de min. Retirareime ao mosteiro
vecio, e ocuparei o resto dos meus das en rezar e chorar pola mia filla... e polo meu
prncipe!
Sodes demasiado boa para este mundo, como Manfredo execrable dixo Isabela.
Pero non pensedes, seora, que esa vosa debilidade vai decidir por min. Eu xuro perante
volas das, anxos neste mundo, que hei...
Ordnoche que non contines exclamou Hiplita, e recorda que non disps de libre
albedro para procederes, senn que debes estar ao que dite teu pai.
Meu pai demasiado devoto e nobre interrmpeo Isabela como para obrigarme a
cometer un acto impo. Pero no caso de que as procedese, pode acaso un pai impoer a
realizacin dunha accin blasfema? Estaba prometida ao fillo, podo agora desposar o
pai? Non, seora, non; ningunha forza poder arrastrarme ata o detestable leito de
Manfredo. dioo, aborrzoo. As leis deste mundo e do ceo prohbenme facelo. E a mia
amiga, a mia queridsima Matilda! Podera ferir a sa tenra alma inxuriando nai
que tanto adora? A mia propia nai... pois nunca tiven outra...
Si, a nai de ambas, Isabela! exclamou Matilda. E endexamais poderemos amala
o suficiente.
Queridas fillas falou unha emocionada Hiplita, a vosa tenrura conmveme, pero
non debo ceder ante ela. Non nos dado elixir libremente por nosoutras mesmas; o ceo,
os nosos pais e maridos deben decidir por nosoutras. Pdovos que teades paciencia ata
que saibades o que Manfredo e Federico determinaron. Se o marqus acepta a man de
Matilda, sei que ela obedecer de bo grao. Pode ser que o ceo interceda para evitar todo


o demais. Pero, que significa isto, filla? continuou ao ver que Matilda se tirara aos
seus ps chorando a fo en silencio. Non, mellor non me contestes, filla. Non quero
ouvir nin unha soa palabra en contra da vontade de teu pai.
Non, non dubidedes da mia obediencia, a mia terrible e cega obediencia cara a el e
cara a vs! exclamou Matilda. Pero como podo eu recibir tanta tenrura da mis
respectable de todas as mulleres, como podo gozar de toda a bondade do mundo, e ao
tempo ocultarlle un segredo mellor de todas as nais?
Que vas dicir? preguntou Isabela, trmula. Debes acalmarte, por favor, Matilda.
Non, Isabela replicou a princesa. Non merecera esta inigualable nai se no mis
agochado do meu corazn albergara un pensamento que non gozase da sa aprobacin.
Si, ofendina, pois permitn que unha paixn penetrase no meu corazn sen a sa
aprobacin... Pero aqu e agora renego dese sentimento, e xuro ante o ceo e ante ela
que...
Filla! Filla! exclamou Hiplita. De que falas? Que novas fatalidades reserva o
destino para ns? Ti unha paixn! Ti, nesta hora de destrucin!
Toda a culpa mia! Aborrecerei de min mesmo se por isto lle ocasionara un
desgusto a mia nai. Ela o que mis quero neste mundo. Nunca endexamais volverei
mirar para el!
Isabela dixo Hiplita, tias coecemento deste infortunado segredo? Sexa cal for,
contesta!
Que! exclamou Matilda. Tanto ofendn o amor de mia nai que non me vai
permitir sequera falarlle da mia propia culpa? Desventurada de min! Pobre Matilda!
Sodes demasiado cruel dxolle Isabela a Hiplita. Acaso podedes presenciar a
angustia que est sufrindo o virtuoso corazn da vosa filla e non sentir conmiseracin
dela?
Como non me vou compadecer da mia filla? dixo Hiplita, apertando contra si a
Matilda. Eu ben sei o boa que , e que todo en ela virtude, tenrura e sentido do deber.
Si, eu perdoche, filla... perdoche a ti, que es a mia nica esperanza!


A seguir as princesas revelronlle a Hiplita a atraccin que ambas as das sentan por
Teodoro, e que o propsito final de Isabela era renunciar a el en beneficio de Matilda.
Hiplita non puido mis que censurar a imprudencia das das princesas, e expxolles o
inviable de que os seus respectivos pais consentiran desposar a sa herdeira cun home
tan pobre, pouco importaba que de nobre liaxe. En certa medida reconfortouna o feito
de que aquelas paixns naceran en datas recentes, e tamn o seu convencemento en que
Teodoro tivera poucas oportunidades para sospeitar da existencia de tales
namoramentos. Prohibiulles terminantemente que mantivesen correspondencia
ningunha con el, ao que Matilda accedeu obediente. Mais Isabela, que se congratulaba
de que ela non pretenda mis que favorecer a unin de Teodoro coa sa amiga, non se
comprometa a non velo, polo que eludiu pronunciarse ao respecto.
Achegareime ao convento dixo Hiplita e encargarei que se digan mis misas que
logren librarnos destas fatalidades.
Oh, madre! protestou Matilda. Insinuades que nos abandonades, que tomades os
hbitos, que lle ides dar a oportunidade a mi padre de persistir nos seus fatais
propsitos? De xeonllos suplcovos que desistades dese pensamento! desme deixar a
merc de Federico? Irei con vs ao convento.
Queda tranquila, filla, pois regresarei decontado. Ata que me conste que tal a
vontade do ceo, e polo teu ben, xamais hei abandonarte.
Non me decepcionedes dixo Matilda. Non casarei con Federico en tanto vs non
me mandedes facelo... Pero que vai ser de min!
A que veen eses laios? replicou Hiplita. Xa che prometn que regresara...
Ai, madre! Non vos vaiades e protexdeme de min mesma. Unha reprobacin vosa
pdeme mis que todas a severidade de mi padre. Entreguei o corazn, e s vs podedes
facer que o recobre.
Xa chegou, Matilda. Non podes volverte atrs, nin tampouco afundirte, filla.
Podo renunciar a Teodoro, pero, debo casar con outro? Deixade que vos acompae
ata o altar e permitide que me retire para sempre deste mundo.


A ta sorte est en mans de teu padre. De pouco serviu toda a tenrura e cario que
che profesei se ao cabo fas uso dela para venerar a outro por riba del. Adeus, filla!
Voume para rezar por ti.
A verdadeira intencin de Hiplita era preguntarlle a Xerome se, baixo ditame de
conciencia, podera non negarse o divorcio. Non poucas veces lle rogara a Manfredo
que abdicara do principado, pois cada da que pasaba este se converta nunha carga
maior para a sa delicadeza de conciencia. Estes escrpulos axudbana a entender a
separacin do seu home como algo non tan terrible para ela como poda chegar a ser en
calquera outra situacin.
Pola sa parte, Xerome, ao abandonar o castelo pola noite, preguntralle con moita
gravidade a Teodoro porque o acusara de ser cmplice da fuga de Isabela. Teodoro
confesoulle que o fixera coa intencin de evitar que as sospeitas de Manfredo recaern
sobre Isabela, e, engadiu, porque a sa condicin de home santo e piadoso haberan
salvagardalo da carraxe do tirano. A Xerome apesaroulle fondamente descubrir a
inclinacin que o fillo senta pola princesa, e despedndose del para que descansara,
prometeulle que ao da seguinte, de ma, porao ao corrente de poderosas razns polas
que debera renunciar sa paixn. Pero Teodoro, ao igual que lle aconteca a Isabela,
coecera haba tan pouco tempo a autoridade paterna como para se someter cegamente a
ela se os ditados da mesma amosbanse contrarios aos impulsos do seu corazn. Non
senta curiosidade por saber as razns do frade, e anda menos predisposto estaba a
obedecelas. Os feitizos de Matilda causaran unha mis fonda impresin nel que todo o
cario de seu pai. Pasou toda a noite compracndose con soos amorosos, e non foi ata
bastante despois das matinas que recordou as indicacins do frade para se reunira con el
ante a tumba de Afonso.
Fillo dixo Xerome, desprceme esta ta tardanza. Teen os mandados de teu
padre xa tan pouco peso en ti?
Teodoro escusouse torpemente, e atribuu a sa delonga a que se lle quedaran pegadas
as sabas.
E quen ocupou os teus soos? preguntou en ton severo o frade.
Aquela pregunta fixo que o fillo arrubiase.


A ver, mozo desconsiderado proseguiu Xerome, isto non pode continuar. Debes
desterrar do peito esa paixn culpable...
Unha paixn culpable! Pode acaso a culpa convivir cunha beleza candorosa e a
humildade virtuosa?
pecado desexar a aquelas que xa foron polo ceo condenadas sa destrucin. A
estirpe dun tirano ha ser varrida da face da terra ata a terceira ou cuarta xeracin.
Levarase o ceo os inocente polos crimes dos culpables? A mia doce Matilda pose
as cumpridas virtudes como para...
Levarte desgraza! Pero tan pronto esqueciches que o cruel de Manfredo
sentenciouche xa por das veces a morte?
Non, seor, nin tampouco esquecn que a caridade da sa filla liberoume das sas
fouces. Podo esquecer inxurias, mais nunca favores.
As inxurias que recibiches da estirpe de Manfredo son peores das que xamais poders
imaxinar. E agora non protestes e tan s mira esta sagrada imaxe! Baixo deste
monumento de mrmore descansan as cinzas do bo Afonso, un prncipe adornado de
todas as virtudes, padre para o seu pobo e orgullo para a humanidade! Axenllate
perante el, mozo testaln, e garda silencio mentres teu pai te descubre un relato de
horror que arrincara da ta alma calquera outro sentimento que non sexa o de agoirares
unha vinganza divina. Afonso! Prncipe vilipendiado! Que a vosa sombra en pena
estremeza este aire turbio mentres estes trmulos labios... Ei! Quen anda a?
A mis infeliz das mulleres! descubriuse Hiplita, entrando no coro. Venerado
padre, disporiades dun momento? Pero, que fai este mozo de xeonllos? Que significa
o terror que vexo reflectido nos vosos rostros? E por que estades ante esta venerable
tumba? Oi!, non ser que vistes algo que...?
Estabamos elevando as nosas pregarias ao ceo contestou algo atrapallado o frade
para que poa fin s desgrazas que padece esta triste provincia. Acompadenos nas
nosas oracins, seora. Quizais a vosa alma inmaculada poida dispensarnos dos castigos
divinos que os augurios destes das claramente presaxian que van recaer sobre a vosa
casa.


Rezo fervorosamente para que o ceo os afaste de ns replicou a piadosa princesa.
Ben sabedes que consagrei a mia vida a conseguir a bendicin dos ceos para o meu
seor e os meus indefensos fillos. E xa me foi arrebatado un fillo. Que o ceo me escoite
e canto menos se apiade da mia pobre Matilda! Padre, intercedede por ela!
Todos os corazns a bendicirn! exclamou Teodoro con ardor.
Non quero ouvir que deas un cho, imprudente! espetoulle Xerome. E vs,
indulxente princesa, non debedes afrontar os poderosos designios do Altsimo.
Recordades? O Seor deumo, o Seor quitoumo; bendito sexa o nome do Seor.
Sometdevos, pois, aos seus decretos.
E as fago coa maior das devocins. Mais, non me conceder a vida de quen o meu
nico consolo? Debe perecer Matilda tamn? Ai de min! Padre, vin para... Pero antes
facede retirar o voso fillo, pois ningun ags vs debe or o que teo que dicir.
Que o ceo vos conceda todos os vosos desexos, excelentsima princesa! dixo
Teodoro retirndose, o que fixo que Xerome engurrara a fronte.
Hiplita informou entn o frade da proposicin que ela lle suxerira a Manfredo, a
aprobacin deste sa proposta, e o conseguinte ofrecemento da man de Matilda que o
prncipe lle a facer a Federico. Xerome non puido agochar o seu desagrado ante aquela
idea, pero intentou disimulalo recorrendo improbabilidade de que Federico, o parente
mis prximo en sangue de Afonso e chegado a Otranto para reclamar o cetro do
principado, se decantara por selar unha alianza co usurpador da sa lexitimidade. Pero o
desconcerto do frade foi inigualable cando Hiplita lle confesou que decidira non
opoerse ao divorcio e lle pediu a sa opinin canto legalidade do seu consentimento
ao mesmo. O frade non deixou escapar a oportunidade que lle brindaba aquela demanda
de consello, e sen exteriorizar a sa aversin ao matrimonio proposto entre Manfredo e
Isabela, pintoulle a Isabela das mis alarmantes colores o pecaminoso do seu
consentimento, advertiuna dos castigos divinos aos que se expua se acceda, e
cominouna nos mis severos termos a que respondera a toda proposicin nese sentido
con mostras inequvocas de indignacin e rexeitamento.
Manfredo, entrementres, fixera a Federico coecedor do seu propsito e propuxralle o
dobre matrimonio. Aquel debilitado prncipe, que caera rendido ante os encantos de
Matilda, recibiu gozoso a proposicin. Esqueceuse da sa inimizade con Manfredo, ao


que tia poucas esperanzas de derrocar por medio das armas, e presumindo que a unin
da sa filla co tirano non habera supoer impedimento ningn, considerou que a sa
ascensin ao trono verase facilitada se casaba con Matilda. Finxiu unha leve oposicin
a aquela proposta, e puxo como condicin, anda que s con idea de gardar as formas,
que unicamente aceptara se Hiplita aceptaba o divorcio, ao que Manfredo lle asegurou
que el se encargara diso.
Exultante polo seu xito, e impaciente por verse en situacin de poder ter fillos,
Manfredo buliu aos apousentos da sa esposa coa firme determinacin de forzar a sa
complicidade. Indignouse ao saber que se ausentara do castelo para ir ao convento. A
sa conciencia de culpa suxeriulle a probabilidade de que a princesa fora alertada por
Isabela do seu propsito. Preguntouse se esa visita ao convento non implicara a
intencin de Hiplita de permanecer al ata que puidese reunir razns legais para se
opoer ao divorcio. E as sospeitas que xa albergaba respecto de Xerome levrono
convicin de que o frade non s se opora aos seus proxectos, senn que mesmo podera
ser el quen infundira en Hiplita a solucin de se acoller en sagrado. Impaciente por
desvelar esta incgnita e por facer fracasar aquela manobra pois poda chegar a
malograr os seus propsitos, Manfredo encamiouse bulindo ao convento, a onde
chegou cando o frade exhortaba ferventemente princesa que xamais accedese ao
divorcio.
Seora dixo Manfredo, que asuntos vos traen ata este lugar? E por que non
agardastes a que volvera de falar co marqus?
Vien a implorar unha bendicin para as vosas empresas respondeu Hiplita.
As mias empresas non precisan da intervencin dun frade. E de todas as posibles
persoas, precisamente nese vello traidor en quen vos compracedes confiar?
Prncipe profanador! espetoulle Xerome, precisamente ante o altar que tedes a
ben proferir insultos contra os servidores do Altsimo? Pero as vosas impas
maquinacins, Manfredo, xa foron descubertas. O ceo e esta virtuosa seora estn ao
corrente delas. Non, prncipe, agora non engurredes a fronte. A Igrexa sente desprezo
polas vosas ameazas, e os seus tronos afogarn o son da vosa ira. Se ousades persistir no
voso blasfemo propsito de divorcio antes de que a Igrexa dite a sa sentenza, eu, aqu
mesmo, pronunciarei o seu anatema sobre a vosa cabeza.


Malmandado insolente! replicou Manfredo, loitando por agochar o pavor que nel
provocaran as palabras do frade. Como vos atrevedes a ameazar o voso prncipe
lextimo?
Vs non sodes prncipe lextimo ningn dixo Xerome. Nin prncipe sodes.
Marchade e dirimide esa vosa pretensin con Federico, e cando acabedes...
Xa est feito contestou Manfredo. Federico acepta a man de Matilda, e est de
acordo en renunciar aos seus dereitos sucesorios, ags no caso de que eu non tea fillos
varns.
En dicindo aquelas palabras, tres gotas de sangue caeron do nariz da estatua de Afonso.
Manfredo cambiou de color, e a princesa caeu de xeonllos.
Observade! exclamou o frade. !Entendede este milagre como indicacin de que o
sangue de Afonso xamais se mesturar coa de Manfredo!
Meu gracioso seor falou Hiplita, sometmonos aos sabios ditames do ceo. Non
pensedes que a vosa sempre fiel esposa se est rebelando contra a vosa autoridade. Non
teo mis vontade que a do meu esposo e a da Santa Igrexa, e ante este sagrado
tribunal que debemos apelar. Non nos corresponde a ns romper os lazos que nos unen.
Se a Igrexa aproba a disolucin do noso matrimonio, que as sexa; qudanme poucos
anos de vida, e sern de dolor. Que mellor lugar para deixalos transcorrer que ao p
deste altar, pregando por vs e por Matilda?
Pero non permaneceredes aqu ata que chegue ese momento replicou Manfredo.
Regresade comigo ao castelo, e al disporei as medidas axeitadas para o divorcio. Mais
este frade entremetido non nos acompaar. O meu hospitalario teito xamais volver
acoller un traidor. E no que respecta ao fillo da vosa reverencia continuou dirixndose
a Xerome, desde hoxe mesmo queda desterrado dos meus dominios. El, supoo, non
persoa sagrada nin goza da proteccin da Igrexa. Quenquera que case con Isabela,
xamais ser o fillo intruso do Padre Falconara.
Intrusos replicou o frade son aqueles que ocupan de speto o trono de prncipes
lextimos. Mais ao cabo murcharan como a mala herba e esvacense sen que se volva a
saber deles.


Manfredo lanzoulle unha mirada de desprezo ao frade e levouse consigo a Hiplita, pero
no adro da Igrexa ordenoulle a un dos seus criados, falndolle ao ouvido, que
permanecese agachado polo convento esculcando, e que deba informalo decontado se
algun do castelo se achegaba por al.

CAPTULO V

Toda reflexin que Manfredo faca respecto do proceder do frade confirmaba a sa
teora de que Xerome estaba ao tanto do amoro entre Isabela e Teodoro. Mais a recente
ousada da que fixera gala o frade, tan disonante coa sa mansedume anterior, espertou
nel temores anda mis preocupantes. O prncipe incluso sospeitaba que o frade asinara
un pacto secreto con Federico, cuxa chegada e a inesperada aparicin de Teodoro, que
coincidiran no tempo, semellaban gardar certa relacin. Pero anda mis o turbaba o
extremo parecido existente entre Teodoro e o retrato de Afonso. Deste saba con toda
seguridade que falecera sen deixar descendencia. E por outra banda, Federico accedera
ao seu enlace con Isabela.
Eran estas contradicins que enturbaban a sa mente con infindas angustias. Decatouse
entn que s dispua de das vas para conseguir superar as dificultades s que se
enfrontaba. A primeira delas consista en renunciar aos seus dominios en favor do
marqus; pero o orgullo e a ambicin, as como a sa fe en antigas profecas que
sinalaban a posibilidade de que puidese preservar o cetro para os seus devanceiros,
combatan contra esta posibilidade. A outra radicaba en apurar o seu matrimonio con
Isabela. Despois de moito remoer estas das posibilidades no seu silencioso camio de
volta ao castelo con Hiplita, decidiu ao cabo compartir coa princesa a razn da sa
inquedanza, e valeuse de toda insinuacin e argumento plausible para persuadila non s
de que accedera ao divorcio, mais tamn de que ela mesma o promovese. Hiplita,
porn, non necesitaba de demasiada persuasin para se dobregar aos desexos do seu
esposo. Esforzouse en convencer o prncipe de que renunciara aos seus dominios, pero,
ao se decatar do infrutuoso das sas demandas, acabou por lle asegurar que en tanto que
o permitise a sa conciencia, non se opora separacin. Con todo, e mentres el non


esgrimise razns mellor fundamentadas, ela non se comprometa a participar
activamente na solicitude do mesmo.
Esta conformidade, anda que insuficiente, abondou avivecer as esperanzas de
Manfredo. Confiaba en que o seu poder e riqueza axudaran a acelerar os trmites do
seu divorcio ante o tribunal de Roma, a onde tia intencin de enviar a Federico para
que tratase do asunto. Este prncipe se revelara tan apaixonado por Matilda, que
Manfredo confiaba en poder obter del canto desexara, para o cal se servira dos encantos
da filla, ora ofrecndollos, ora retirndollos, segundo aquel se manifestara mis ou
menos disposto a cooperar nos seus proxectos. E mesmo a ausencia de Federico supora
unha pequena vitoria en cuestins de ndole material, pois ata que regresara podera
adoptar maiores medidas para fortalecer a sa seguridade.
Logo de enviar a Hiplita aos seus apousentos, encamiouse aos do marqus, pero
cruzando a grande sala, que lle quedaba de camio, topouse con Bianca. Constballe
que aquela doncela gozaba da confianza das das princesas casadeiras. Deseguida
ocorruselle tenteala respecto da posible relacin entre Isabela e Teodoro. Levouna ao
entrante apartado onde miradoiro da sala e, aquelndoa con doces palabras e promesas,
preguntoulle se era coecedora dos sentimentos de Isabela.
Eu? Pero meu seor! Non, non o estou... Si, si que estou, seor... Oh, mia xoia!
Est terriblemente impresionada polas feridas que sufriu seu padre. Pero eu dxenlle que
sandara, el non pensa o mesmo, Alteza?
Non che estou preguntando que o que pensa sobre o seu pai. A ti confache os seus
segredos, non si? Anda, s unha boa moza e dime se hai algn mozo... Ben, ti xa me
entendes.
Que Deus me colla confesada! Entender eu Sa Alteza? Non, non... Aconselleille
que cunhas cantas herbas vulnerarias e repouso...
Reptoche que non falo do pai insistiu Manfredo, xa impaciente; ben sei que
sandar.
Bendito sexa Deus! Canto me consola ouvirvos dicir iso, Alteza! Porque cando o
vin, anda que calei pois dei en pensar que non estara ben desazar a mia ama,


pareceume que o cabaleiro tia unha palidez, e un outro algo que... Lembro cando
Ferdinando foi ferido polo veneciano e...
Contesta s cousa concreta que che pregunto interrompeuna Manfredo. Pero
antes, ven, colle esta xoia, ao mellor fai que recuperes a memoria. Non, non me fagas
reverencias, e quero que saibas que os meus favores non rematarn aqu... Vea, dime a
verdade: que sentimentos agochan o corazn de Isabela?
En fin! Sa Alteza ten uns xeitos que...! dixo Bianca. A dicir verdade... Pero,
preciso que isto quede en segredo. Se algunha vez se vos escapase algo...
Non tal pasar, non te preocupes! exclamou Manfredo.
Non, Alteza, debedes xuralo. Ai, Nosa Seora...!, se algunha vez se chega a saber
que fun eu quen o dixo... Ben, a verdade, verdade . Non creo que a mia seora Isabela
chegase a sentir demasiado cario polo voso fillo, e iso que era un mozo ben feitio e
doce, como ben se poda ver. Estou segura de que se eu fose unha princesa... pero, meu
Deus! Debo acudir xunto a mia seora Isabela, debe estar preguntndose qu foi de
min.
Quieta a! ordenou Manfredo. Anda non respondiches a mia pregunta.
Levaches algunha vez unha mensaxe, unha carta?
Eu? Lbreme Deus de tal cousa! exclamou Bianca. Eu levando unha carta? Non
o fara nin anda que me fixesen raa. Espero que pensedes, Alteza, que anda que
pobre, son honrada. Nunca chegou aos vosos odos o que me ofreceu o conde Marsigli
cando veu facerlle as beiras princesa Isabela?
Agora non dispoo de tempo para escoitar os teus contos. Non poo en dbida a ta
honradez, pero teu deber non ocultarlle nada ao prncipe. Desde canto tempo hai que
Isabela coece a Teodoro?
Apadelas no aire, Alteza! E non que eu saiba nada do asunto. Teodoro parceme
un mozo correcto e, como di a mia seora Matilda, a viva imaxe do bo Afonso.
Decatouse diso, Alteza?
Si, si... Non! Esta muller estame torturando... A ver, onde se coeceron? Cando?
Pero quen, a seora Matilda?


Non, non, Matilda non: I-sa-be-la. Cando coeceu por primeira vez a Teodoro?
Pola Santsima Virxe!, e como a saber eu iso?
Ben que o sabes, e eu debo sabelo, eu hei...
Deus Santo! Non estar Sa Alteza celoso de Teodoro?
Celoso? Non, non. Por que debera estar celoso? Quizais me propoa unilos,
sempre e cando estivera seguro de que Isabela non o aborrece.
Aborrecelo? Non, seor, garntovolo. un dos mozos mis garbosos que xamais
pisou terra cristi. Todas bebemos os ventos por el. Non atoparedes ningunha dama
neste castelo que non lle agradara telo de prncipe. Quero dicir, cando o ceo tea a
ben chamar vosa porta.
Vaia! Xa vexo que hai moito camio andado. Ese demo de frade! Non debo perder
mis tempo. Marcha, Bianca, xa podes ir xunto Isabela, pero nin unha palabra do que
falamos. E descubre que sente realmente por Teodoro; se me traes boas novas, ese anel
ha ter un compaeiro. Agarda por min ao p da escaleira de caracol. Agora vou ver o
marqus, despois seguirei falando contigo.
Manfredo, logo de conversar sobre temas intranscendentes, pediulle a Federico que
mandase retirarse aos dous cabaleiros que o acompaaban, pois tia que tratar con el
asuntos que non admitan demora. En canto quedaron a soas, o prncipe comezou a
sondar arteiramente o marqus a propsito de Matilda e, vndoo disposto a acceder aos
seus desexos, deixou caer algn comentario canto as dificultades s que a celebracin
do matrimonio habera de facer fronte, a non ser que... E nese intre, Bianca irrompeu na
estancia coa mirada ida e cuns xestos que denunciaban un terror indescritible.
Oh, meu seor! Estamos perdidos! Volveu, volveu!
Que o que volveu? preguntou Manfredo, atnito.
A man! O xigante! A man do xigante! Ai, valeime! Estou que morro co medo
que teo! Non quero durmir no castelo esta noite. A onde irei agora? Que ma me
manden as mias cousas... Pero por que non me casara con Francesco? Isto psame
por ser tan ambiciosa!


Que foi o que che aterrorizou as, moza? preguntou o marqus. Aqu ests a salvo,
non te asustes.
Oh, vosa seora moi bo! dixo Bianca. Pero non, non me atrevo. Prgovos que
me deades permiso para marchar; prefiro deixar todas as cousas detrs que pasar unha
hora mis baixo este teito.
Vaite de aqu! Perdiches o xuzo interveu Manfredo. E non nos interrompas, que
estamos tratando asuntos importantes. Marqus, como vedes a esta moza danlle ataques.
Vea, Bianca, ven comigo.
Hui, non! Por todos os santos, non! exclamou Bianca. De certo que veu a
advertirvos. Entn, por que se me apareceu a min tamn? Digo as mias oracins cada
ma e noite... Oh, se Sa Alteza crera a Diego! a mesma man do p que el viu na
cmara da galera. O Padre Xerome dxonos a mido que a profeca a cumprirse
calquera da destes: Bianca dxome recorda o que che digo....
Ests delirando dixo Manfredo enfurecido. Vaite de aqu e garda esas andrmenas
para asustares as tas compaeiras.
Como? Seor, credes que non vin nada? Ide vs meso ao p da escalinata principal.
Pola mia vida que o vin.
Ver que? Cntanos, xentil doncela, qu foi o que viches preguntou Federico.
Pero interveu Manfredo, ides prestar ouvidos ao delirio dunha moza aparvada que
de tanto ouvir contos de fantasmas chegou a crer neles?
Isto mis que fantasas replicou o marqus. O seu medo demasiado natural e
causoulle tan fonda impresin que non pode ser froito da sa imaxinacin. Dinos,
doncela, que che atemorizou desa maneira?
Si seor, grazas Alteza. Coido que estou moi plida, pero estarei mellor cando me
recupere. Estbame dirixindo ao apousento da seora Isabela, como ordenara o meu
seor Manfredo...
Non nos interesan os pormenores coutouna Manfredo. Se tal a vontade de Sa
Alteza, contina, mais s breve.


Por Deus! Seor, interrompdesme tanto que... Hui!, temo que os pelos se me van
poer... Creo que nunca os tiven tan... En fin! Como lle dica, por orden do meu
prncipe a camio do apousento da seora Isabela, que un de cor azul ceo que queda a
man dereita subindo dous chanzos. Entn, cando cheguei escalinata principal, estaba
mirando o agasallo do meu seor...
Paciencia! Que Deus me dea paciencia! exclamou Manfredo. Pero est
aboubada non vai ir nunca ao gran? Pero que interese ten para o marqus que eu che
dera unha bagatela polos teus fieis coidados mia filla? O nico que queremos saber
que foi o que viches.
Iso precisamente era o que lle a contar a Sa Alteza, se me deixades falar, claro.
Nesas, mentres lle daba brillo ao anel, non creo nin que subira tres chanzos, ouvn o
renxer dunha armadura. Polos cravos de Cristo que era o mesmo triquetraque
estrondoso que Diego dixo ouvir cando o xigante virou cara a el na cmara da galera!
De que xigante est a falar, seor? preguntoulle o marqus a Manfredo. Acaso
est o voso castelo enmeigado con xigantes e trasnos?
Anda!, entn non coecedes a historia do xigante da galera? preguntou Bianca.
Non me podo crer que o meu seor non vola contara. Logo tampouco saberedes que hai
unha profeca...
Esta babecada intolerable! interrompeu Manfredo. Que de vez nos deixe a soas
esta babiola, seor! Temos importantes asuntos que tratar.
Se mo permitides falou Federico, isto non son babioladas. O sabre xigantesco ata o
que fun conducido no bosque, e aqueloutro helmo, seu compaeiro... Son iso fantasas
nadas da imaxinacin desta pobre criada?
Con permiso de Sa Alteza, direi que o mesmo pensa Xacobe dixo Bianca. Di que
antes de que cambie a la veremos algn suceso estrao. Canto a min, non me
sorprendera que algo pasara ma mesmo. Pois como a dicindo, cando ouvn o renxer
da armadura, veume unha suor fra. Mirei para arriba e, crdeme Alteza, vin sobre a
varanda do mis alto da escalinata unha man cuberta de armadura grande grandsima.
Crin que a desmaiarme... E non parei de correr ata que cheguei aqu... Pero que ben


estara lonxe deste castelo! A seora Matilda anda me dixo onte pola ma que Sa
Alteza Hiplita sabe algo.
Es unha descarada! bramou Manfredo. Seor marqus, desprceme enormemente
que tivera que presenciar esta escena. Non ser que os meus criados foron subornados
para espallaren historias que buscan inxuriar o meu honor? Persistide nas vosas
demandas con baril gallarda ou soterremos as nosas disputas, como xa propuxen,
casando cada un coa filla do outro. Pero crdeme, non digno dun prncipe da vosa
posicin recorrer a raparigas corruptas como esta.
Rexeito a vosa acusacin replicou Federico. Nunca antes vira esta doncela, e non
fun eu quen lle regalou unha xoia. Meu seor, a vosa conciencia, o voso sentimento de
culpa acsavos, e pretendedes desviar a sospeita sobre min. Pois conservade a filla e
esquecdevos de Isabela. Os designios fatais aos que xa est condenada a vosa casa
impdenme vincularme a ela.
Manfredo, asustado polo ton decidido en que Federico pronunciara estas palabras,
esforzouse en tranquilizalo. Tras mandar a Bianca que se retirara, tales foron as
promesas que lle fixo ao marqus, e tales os encomiables afagos que verteu sobre
Matilda, que Federico titubeou unha vez mis. Porn, dado que a sa atraccin pola
princesa nacera en datas ben recentes, desta volta esa sa paixn non deu extinguido de
primeiras os escrpulos que acababa de concibir. Captara o suficiente das palabras de
Bianca como para convencerse de que o ceo se declarara en contra de Manfredo.
Ademais, a proposicin dos enlaces adiaba a consecucin da sa desexada ascensin ao
trono, e o principado de Otranto constitua para el unha tentacin mis sedutora que
unha eventual restitucin do mesmo no caso de que o herdase Matilda. As e todo, non
quera desdicirse completamente daquel seu compromiso, polo que, coa intencin de
gaar tempo, preguntoulle a Manfredo se era verdico que Hiplita aceptaba o divorcio.
O prncipe, encantado de comprobar que non se lle presentaba ningn outro obstculo, e
confiado de contar coa sa influencia sobre a princesa, aseguroulle ao marqus que as
era, e que mesmo podera escoitalo de boca da sa propia esposa.
Mentres conversaban do asunto, chegoulles aviso de que o banquete estaba preparado.
Manfredo conduciu a Federico ata a gran sala, onde os recibiron Hiplita e as novas
princesas. Manfredo sentou a Federico beira de Matilda, e el mesmo tomou asento
entre a sa esposa e Isabela. Hiplita exhiba unha calma dignidade, pero as das mozas


amosbanse silenciosas e melanclicas. O prncipe, que estaba decidido a convencer de
vez ao marqus no que quedaba de velada, animou o festn ata ben entrada a noite,
simulando unha ledicia irrefreable e ofrecndolle a Federico unha copa tras outra. Este,
mis en garda do que lle gustara a Manfredo, declinaba as continuas invitacins a beber
alegando a sa recente perda de sangue. E entrementres, o Prncipe, para alentar o seu
propio esprito, confuso e desnortado, e mais para aparentar unha falsa despreocupacin,
si que bebeu a pote, anda que non ata o punto de perder o tino.
O banquete rematou cando a noite xa estaba bastante avanzada. Manfredo quixo
retirarse en compaa de Federico, pero este, baixo pretexto da sa debilidade e
necesidade de repouso, dirixiuse sa cmara, mais galantemente dxolle ao prncipe
que Isabela entreterao ata que el mesmo puidese atendelo de novo. Manfredo aceptou
aquela compaa, e non sen desespero de Isabela, acompaouna ata o seu apousento.
Matilda, pola sa parte, uniuse sa madre para ir gozar do fresco nocturno nas
murallas do castelo.
Axia que os invitados se dispersaron en distintas direccins, Federico sau da sa
estancia para lle preguntar s doncelas se Hiplita estaba a soas no seu apousento,
contestndolle unha delas, que non se decatara de que a princesa sara, que a esa hora
adoitaba retirarse ao seu oratorio, onde probablemente a podera atopar. Durante a cea o
marqus mirara a Matilda con crecente paixn, e o que agora desexaba era encontrar a
Hiplita no estado de nimo que o prncipe lle prometera. Aqueles fatais designios que
antes o asustaran caan agora no esquecemento desprazados polos seus desexos.
Dirixiuse cautelosamente e sen ser visto ao apousento de Hiplita e entrou nel decidido
a disuadila de que accedese ao divorcio, pois resultballe evidente que a condicin
inalterable para que Manfredo lle entregase a Matilda era que este puidese tomar
posesin libremente de Isabela.
O marqus non se sorprendeu polo silencio que reinaba no apousento da princesa, e
imaxinando, como lle indicaran, que estara no oratorio, cruzou a estancia ata o fondo.
A porta estaba entreaberta. Fra era noite pecha e o ceo estaba toldado. Apuxou
suavemente a porta e descubriu unha muller axeonllada perante o altar. Ao se achegar,
pareceulle que non se trataba dunha muller, senn de algun cuberto con longo hbito
de la que, de costas a el, pareca estar absorto nas sas oracins. O marqus estaba
decidido a volverse cando aquela figura, pondose en p, ficou algns instantes sumida


en meditacin, sen se decatar da sa presenza. O marqus, agardando que aquela devota
persoa avanzara, e a xeito de escusa pola sa descorts interrupcin, dixo:
Reverendo padre, buscaba seora Hiplita.
Hiplita! exclamou unha voz oca. Acaso viestes a este castelo en busca de
Hiplita?
E entn aquela figura, volvndose lentamente, descubriulle a Federico as mandbulas
descarnadas e as concas baleiras dun esqueleto, cuberto cun capucho de ermitn.
Valdeme, anxos da garda! gritou Federico, retrocedendo.
Deberedes facervos merecedor da sa proteccin replicou o espectro.
Federico, caendo de xeonllos, suplicoulle a aquela aparicin que se apiadara del.
Non vos acordades de min? Recordade o bosque de Joppe!
Sodes o santo ermitn? preguntou tremendo Federico. Que podo facer polo voso
descanso eterno?
Fostes liberado do voso cativerio para entregarvos aos praceres carnais?
Esquecestes xa aquel sabre enterrado e o mandato do ceo nel inscrito?
Non, non o esquecn contestou Federico. Pero decdeme, esprito bendito, por que
vos aparecedes ante min? Queda acaso algo por facer?
Esquecdevos de Matilda! dxolle o espectro antes de se esvaecer.
A Federico xeuselle o sangue das veas. Durante uns instantes ficou quedo. Logo
prosternouse ante o altar e implorou a intercesin de todos os santos para obter o perdn
de Deus. Un torrente de bgoas sucedeu ese arrebato de fe, e coa non desexada imaxe de
Matilda acudindo aos seus pensamentos, permaneceu prostrado no chan debatndose
entre a penitencia e a paixn. Antes de que se puidera recuperar de tal agona, a princesa
Hiplita entrou cunha vea na man no oratorio, e ao ver un home xacendo inmbil no
chan soltou un berro crndoo morto. Aquel berro de pnico da princesa fixo que
Federico volvese en si e, levantndose de speto coa faciana baada en lgrimas, fixo
ademn de sar fuxindo. Mais a princesa detvoo e, encarecidamente, suplicoulle que
explicase a razn da sa perturbacin e o motivo de que o encontrara as prostrado.


Oh, bondadosa princesa! empezou a falar o marqus, compunxido, para de novo
calar.
Polo amor de Deus, seor dixo Hiplita, reveldeme a causa do voso sufrimento!
Que significan eses laios apesarados, ese ton alarmante en que pronunciastes o meu
nome? Desgraciada de min, pero que outros desgustos me ten o ceo reservados? Anda
gardades silencio... Por todos os anxos da caridade, nobre prncipe proseguiu
botndose aos seus ps, implrovos que desveledes o que aflixe o voso corazn. Sei o
que por min sentides, sei que vos condoedes polas agudas feridas que me inflixistes.
Pero agora tede piedade de min e falade. Acaso algo que concirne mia filla?
Non podo falar! exclamou Federico, apartndose dela. Oh, Matilda!
O marqus abandonou a Hiplita bruscamente e dirixiuse sa cmara. Ao chegar
porta abordouno Manfredo, quen, tomado polo vio que bebera e arrufado polo amor
que senta, acudira na sa procura para invitalo a gozar xuntos dun sern de msica e
divertimento. Federico, ofendido por unha proposicin que contrastaba tan pouco co seu
estado de nimo, empurrouno para un lado e, entrando na alcoba, deu dunha portada nos
foucios de Manfredo e botou o ferrollo. O arrogante do prncipe, enlouquecido ante
este inesperado comportamento, retirouse nun estado mental capaz de cometer o mis
fatal dos excesos. Cando atravesaba o patio, encontrouse co criado que deixara de garda
no convento para que esculcara os movementos de Xerome e Teodoro. O pobre do
home, case sen folgos pola carreira que se botara, fxolle saber ao seu seor que deixara
a Teodoro e a unha das damas do castelo mantendo unha conversa privada ao p da
tumba de Afonso, na igrexa de San Nicols. Seguira a Teodoro ata al, pero a escuridade
da noite non lle permitira identificar a muller que estaba con el.
Manfredo, que xa andaba con cara de can e que ademais agora lembraba como fora
rexeitado sen miramentos por Isabela cando se lle declarara abertamente, non dubidaba
de que a inquietude con que ela se comportara entn obedeca sa impaciencia por se
reunir con Teodoro. Encirrado por esta conxectura e mais enraxado co pai de Isabela,
aburou, en segredo, ata a igrexa maior. Bordeando silandeiro as naves laterais da igrexa,
guiado por un escaso raio de la que se reflecta debilmente nas vidreiras, foise
achegando tumba de Afonso, ata onde o conduciu o murmurio inidentificable da
conversa de aqueles a quen buscaba. As primeiras palabras que puido ouvir con nitidez
foron:


Entn, depende de min? Manfredo xamais haber permitir a nosa unin.
Non! Isto o impedir! bramou o tirano, que desenvaiou a daga e, salvando o
ombro da persoa que falara, cravoulla no peito.
Ai de min, estou ferida! exclamou Matilda caendo ao chan. Santo ceo, acolle a
mia alma!
Salvaxe! Monstro inhumano! Que fixestes? berrou Teodoro abalanzndose sobre
el e arrebatndolle a daga.
Detdevos! Detede a vosa man impa! gritou Matilda. mi padre!
Manfredo, coma se espertara dun transo, golpeou o peito, repenou os cabelos e tratou de
recuperar a daga para darse morte. Teodoro, pouco menos ido ca o prncipe, e que s
reprima a sa dolor para poder asistir a Matilda, conseguira atraer cos seus berros a
varios monxes na sa axuda. Mentres algns destes intentaban, xunto cun apesarado
Teodoro, deter a hemorraxia de sangue da moribunda princesa, os demais loitaban por
evitar que Manfredo se matase coas sas propias mans.
Matilda, resignndose con paciencia ao seu destino, agradecalle a Teodoro con ollos de
amoroso agradecemento o celo que amosaba por salvala. As e todo, cando os poucos
folgos que lle quedaban lle permitan falar, a princesa non deixaba de lle pedir aos al
presentes que asistisen a seu pai. Nesa altura Xerome xa recibira as fatais noticias e
chegara igrexa. Nun principio a sa mirada semellaba ser de reproche para con
Teodoro, mais virndose cara a Manfredo dixo:
E agora, tirano, contemplade como cae sobre a vosa impa e obsesionada cabeza a
derradeira das traxedias que vos agardaba! O sangue de Afonso clamaba vinganza ao
ceo, e o ceo concedeu que o seu altar se deshonre cun asasinato e que derramedes o
voso propio sangue ao p do sepulcro de tan venerable prncipe!
Home cruel! exclamou Matilda Non agravedes mis a angustia dun pai. Que o
ceo bendiga a mi padre e o perdoe, como eu o fago! Meu seor, mia graciosas
Maxestade, perdoades a esta vosa filla? Xrovos que non vin aqu para me reunir con
Teodoro. Encontreino rezando ao p desta tumba, a onde me enviou mi madre para
rogar por vs, por ela e por... Benquerido padre, bendicide a vosa filla e dicide que a
perdoades.


Perdoarte, filla? Son un asasino monstruoso! Poden os asasinos perdoar?
Confundinte con Isabela, pero o ceo guiou a mia man ensanguentada ao corazn da
mia propia filla. Oh, Matilda! Non sei como dicilo..., podes perdoar a cegueira da
mia ira?
Podo, padre, e fgoo, e poo o ceo por testemua! Pero mentres anda me queden
forzas para preguntrvolo..., mi pobre madre, que vai ser dela? Padre, consolardela?
Non a repudiaredes? Asegrovos que ela vos ama... Oh, vou esvaecerme! Levdeme
ao castelo... Poderei chegar con vida para que sexa ela quen me peche os ollos?
Teodoro e os monxes rogronlle que se deixase levar ao convento, mais a princesa
demandaba con tanta insistencia que a conduciran ao castelo que a pousaron nunha
padiola e a transportaron a onde ela peda. Teodoro, que lle sostia a cabeza co brazo,
inclinbase sobre ela coa agona do amor desesperado, e non deixaba de lle infundir
esperanzas de que salvara a vida. Xerome, outra beira, reconfortbaa con palabras
sobre a bondade do ceo e, sostendo ante ela un crucifixo, que a princesa baou con
bgoas inocentes, preparbaa para o seu transo vida eterna. Manfred, sumido na mis
fonda das penas, segua a comitiva completamente abatido.
Antes de que acadasen o castelo, Hiplita, que xa fora informada da terrible traxedia,
sara correndo ao encontro da sa filla asasinada. Mais, cando viu o afliximento que
reinaba naquel cortexo, a magnitude da dolor que sentiu privouna de sentido e,
desfalecida, caeu ao chan. Isabela e Federico, que a acompaaban, ficaron afogados por
un pesadume similar. Matilda era a nica que pareca estar insensible sa propia
situacin, e todos os seus pensamentos eran de tenrura para coa nai.
A princesa ordenou que a padiola se detivera, e en canto Hiplita recobrou o sentido,
preguntou por seu pai. Este achegouse, incapaz de falar. Matilda tomou entn as mans
do pai e da nai e, entrelazndoas coa sa, pousounas sobre o seu propio corazn.
Manfredo non foi quen de soportar este acto de pattica misericordia; guindouse ao
chan e maldiciu o da en que nacera. Isabela, temendo que Matilda non puidera soportar
estas manifestacins de dolor, tomou a iniciativa de ordenar que conduciran a Manfredo
ao seu apousento e que Matilde fose levada cmara mis prxima. Hiplita, con pouca
mis vida que a sa filla, s por esta se preocupaba, e cando a tenra Isabela a invitou a
retirarse mentres os mdicos examinaban a ferida de Matilda, clamou:


Nunca a deixara! Nunca! Vivn nela e por ela, e con ela expirarei.
Ao ouvir a voz de sa nai, Matilda abriu os ollos, mais pechounos de novo sen poder
pronunciar palabra. O cada vez mis dbil pulso e a frialdade hmida da man pronto
disiparon toda esperanza de que se recuperase. Teodoro seguiu os mdicos ata a
antecmara e, aos ouvir pronunciar a sentenza fatal, ficou como enlouquecido e
delirante.
Se non puido ser mia en vida bramou, polo menos que o sexa no seu leito de
morte! Padre! Xerome! Uniredes as nosas mans? imploroulle ao frade, quen, xunto
co marqus, acompaara tamn os mdicos.
A que vn este inoportuno arrebato? preguntou Xerome. Acaso este un
momento para un matrimonio?
Si que o , si exclamou Teodoro. Por desgraza non hai outro momento!
Mozo falou Federico, estaste comportando como un insensato. Cres que nesta
hora fatdica podemos preocuparnos dos teus arrebatos amorosos? Que pretensins
albergades sobre a princesa?
As dun prncipe contestou Teodoro; as pretensins do soberano de Otranto. Este
reverendo sacerdote, mi padre, comunicoume quen son.
Ests delirando dixo o marqus. Non hai mis prncipe de Otranto que eu mesmo
agora que Manfredo, por causa do crime que cometeu, acaba de perder a sa
lexitimidade ao incorrer en sacrilexio.
Meu seor interveu Xerome, adoptando unha actitude de autoridade, meu fillo
divos a verdade. Non era o meu propsito que este segredo se descubrise tan pronto,
pero o destino marca os seus tempos e impn as sas leis. O que a sa paixn arrebatada
acaba de desvelar, os meus labios confirman. Debedes saber, prncipe, que cando
Afonso se embarcou rumbo a Terra Santa...
esta ocasin para explicacins? interrompeu Teodoro. Padre, achegdevos e
undeme princesa..., ela ser mia! En todo o demais, obedecereivos cumpridamente.
Mia vida! Mia adorada Matilda! proseguiu Teodoro, volvendo a toda prsa
antecmara. Seredes por fin mia? Bendicirs o teu...?


Isabela coutouno facndolle sinais para que gardase silencio, pois decatbase de que a
fin da princesa estaba prxima.
Que? Morreu? Non pode ser!
As exclamacins impetuosas de Teodoro fixeron que Matilda recobrase o sentido e
alzase a mirada en busca de sa nai.
Sigo ta beira, mia xoia! Non te deixarei soa!
Oh!, sodes demasiado boa, madre, pero non choredes por min. Dirxome a onde a
pena non existe... Isabela, demostrchesme que me queres; habers querer ti a mia
nai, a mis amada e bondadosa das mulleres, como eu a quixen? Sinto que vou
desfalecer...
Oh! Mia xoia, mia filla! exclamou Hiplita nun mar de bgoas. Non me
abandones xa...
Madre, chegou a mia hora... Encomenddeme ao ceo. Onde est mi padre?
Perdodeo, amada madre... perdodeo pola mia morte, que non foi intencionada. Unha
cousa mis... Madre, prometera que non vera a Teodoro nunca mis... quizais esa foi a
causa desta traxedia... pero non foi querendo, de verdade... Poders perdoarme por iso?
Filla, non firas mis esta alma que agoniza. Como as poder ofenderme? Nunca,
nunca o fixeches, filla... Oh! Estase indo! Valeina, valeina!
Quixera dicir algo mis puido anda dicir Matilda, case sen folgos, pero creo que
non me van dar as forzas... Isabela..., Teodoro..., polo meu ben pdovos que... Oh...! e
antes de que puidese finalizar a frase, a princesa expirou.
Isabela e as sas doncelas foron quen de apartar a Hiplita do corpo sen vida de
Matilda, mais Teodoro ameazou de morte a quen tentara separalo del. Bicou mil e unha
vez as mans fras da princesa, e pronunciaba canta palabra amorosas poda inspirar nel o
seu amor desesperado.
Mentres tanto, Isabela acompaaba a unha moi aflixida Hiplita ao seu apousento,
cando en medio do patio se cruzaron con Manfredo, quen, ensumido nos seus
pensamentos e ansioso por volver a ver a filla, se dirixa cmara onde a princesa


repousaba. Axudado pola luzada da la, que se encontraba agora no mis alto, puido ler
nas expresins das das mulleres a confirmacin da noticia que se tema.
Como? Non sobreviviu? preguntou con gran confusin e desespero.
Nese preciso intre, resoou un trono de tal intensidade que sacudiu o castelo ata os seus
cimentos. Sentiuse tremer a cerna da terra e, deseguido, ouvuse un anda maior
estrondo metlico como dunha armadura sobrenatural. Federico e Xerome pensaron que
se trataba do da do xuzo final. Este ltimo, turrando de Teodoro para que escapase con
eles, sau bulindo cara ao patio. No momento en que Teodoro apareceu, unha forza
todopoderosa derrubou as murallas situadas tras de Manfredo, e do centro das runas
que se formaron apareceuse, agrandada ata un tamao inimaxinable, a figura de Afonso.
Contemplade en Teodoro o lextimo herdeiro de Afonso! clamou a aparicin.
E, tras pronunciar estas palabras e acompaada dun trono inmenso, ascendeu
solemnemente ao ceo, onde as nubes se abriron e puido verse a figura de San Nicols
recibindo o esprito de Afonso, para deseguido desaparecer ambas imaxes da vista dos
mortais agochadas tras un resplandor glorioso.
As testemuas de tal prodixio non puideron mis que deixarse caer de xeonllos ao chan
en sinal de acatamento daquela vontade divina. A primeira en romper o silencio foi
Hiplita.
Meu seor dixo dirixndose a un abaixado Manfredo, observade as consecuencias
da vaidade da grandeza humana! Conrado morreu! Matilda tamn nos deixou! En
Teodoro recoecemos o autntico prncipe de Otranto. Ignoro por obra de que milagre
se dispuxo que as sexa, pero debe abondarnos con saber que a nosa sentenza xa foi
ditada. E agora, non deberamos dedicar as poucas e tristes horas que nos quedan por
vivir a intentar aplacarmos a ira do ceo? evidente que o ceo nos rexeita: entn, que
mellor que reclurmonos nas piadosas e sagradas celas que anda nos ofrecen abrigo?
Inocente e desgraciada esposa! Desgraciada por culpa dos meus crimes! replicou
Manfredo. Por fin o meu corazn se abre aos teus piadosos consellos. Se eu puidera...
Non, xa non pode ser, estades abouxados por tantos fenmenos... Se polo menos me
fose permitido axuizarme a min mesmo! Deixar caer a maior das vergoas sobre a mia
cabeza o nico consolo que me queda por ofrecer ao ceo que tanto ofendn. Os meus


actos desencadearon todas as fatalidades que sufrimos, permitide, pois que a mia
confesin sirva en parte de expiacin... Mais, que expiacin cabe agardar da
usurpacin e da morte dunha filla? Unha filla asasinada nun lugar sagrado! Escoitade
pois as mias palabras, seores, e que este sanguento relato sirva de advertencia a
futuros tiranos!
Como todos sabedes, Afonso perdeu a vida en Terra Santa... Interromperdesme para
dicir que tivo unha morte indigna dun prncipe. E certamente as foi. Por que razn
senn debe Manfredo apurar este amargo cliz ata o pouso final? Ricardo, meu av, era
o seu camarlengo. Gustarame poder correr un veo sobre os crimes do meu devanceiro,
mais sera en van. Afonso morreu envelenado. Un testamento falsificado declarou a
Ricardo o seu herdeiro. Pero entn os seus crimes persegurono toda a vida.. mais el
non perdeu un Conrado nin unha Matilda! Son eu quen paga por todos o prezo daquela
usurpacin! Un da meu av viuse sorprendido por unha tempestade e, abouxado por
remordementos de culpa, prometeulle a San Nicols que fundara no seu honor unha
igrexa e dous conventos se sobreviva para arribar con vida a Otranto. Aquel sacrificio
foi aceptado: o santo aparecuselle en soos e prometeulle que os descendentes de
Ricardo reinaran sobre Otranto ata que o dono lextimo crecese tanto que non puidese
habitar nel, e sempre e cando a sa liaxe contase cun fillo varn para poder ostentar o
poder. Pero agora, nada, nin fillo nin filla; non queda ningun desa maldita estirpe, ags
eu mesmo. E xa rematei, as traxedias destes tres ltimos das falan por si mesmas.
Descoezo por que ventura este mozo pode ser o herdeiro de Afonso, mais tampouco o
poo en dbida. Seus son xa estes dominios, eu renuncio a eles. Porn, debo dicir que
non saba que Afonso tivera un herdeiro... Pero xa non pretendo cuestionar a vontade do
ceo. A partir de agora a pobreza e a oracin ocuparn os tristes das que restan ata que
Manfredo sexa chamado para reunirse con Ricardo.
Correspndeme a min relatar o que falta dixo Xerome. Canto Afonso embarcou
rumbo a Terra Santa, unha tempestade arrastrouno ata a costa de Sicilia. O outro barco,
en que navegaban Ricardo e a sa tropa, separouse do de Afonso, como sa seora
saber.
Iso certo replicou Manfredo, e o ttulo con que me tratades moito mis do que
un proscrito podera agardar. Ben, que as sexa. Continuade.
Xerome ruborizouse ante as palabras do prncipe e proseguiu.


Por tres meses tivo que permanecer o prncipe Afonso en Sicilia, pois os ventos eran
desfavorables. Al entrou en amores dunha bela doncela de nome Vitoria. Como era
demasiado honrado e piadoso para tentala con praceres prohibidos, desposouse con ela.
Pero considerou que aquel amor era incompatible co sagrado voto de armas ao que
estaba suxeito, polo que decidiu disimular a voda ata que regresara da Cruzada,
momento en que vira buscala para presentala e recoecela como a sa lextima esposa.
Cando partiu, ela xa estaba embarazada. Durante a ausencia de Afonso deu a luz unha
nena, pero anda sufra dos ltimos dores de parturiente cando lle chegou o rumor fatal
da morte do seu esposo, e do ascenso ao trono de Ricardo. Que poda facer nesa
situacin unha muller indefensa e sen amigos? De que servira o testemuo que ela
puidera dar? Pero velaqu, seor, un pergamio autntico que gardo e que...
Non mester interrompeu Manfredo. Os horrores destes das, a aparicin que
acabamos de presenciar, todo iso corrobora o voso testemuo moito mis que mil
pergamios. A morte de Matilda e a mia abdicacin...
Tranquilizdevos, meu seor dixo Hiplita. Este venerable home non pretende
reavivar as vosas penas.
Non me estenderei con detalles intranscendentes proseguiu Xerome. A filla que
Vitoria trouxo ao mundo, cando tivo a idade necesaria, foime concedida en matrimonio.
Despois Vitoria morreu, e o segredo permaneceu gardado no meu corazn. O relatado
por Teodoro explica o resto.
O frade deixou de falar. A desconsolada comitiva al presente retirouse parte do
castelo que anda quedaba en p. ma seguinte Manfredo asinou a sa abdicacin do
principado, coa aprobacin de Hiplita, e un e outro tomaron os hbitos nos conventos
vecios. Federico ofreceu a man da filla ao novo prncipe, algo ao que en certa maneira
contribuu o cario que Hiplita senta por Isabela. Pero a pena de Teodoro era
demasiado recente como para que puidera pensar nun outro amor. E non foi ata que
compartiu con Isabela longas conversas sobre a sa amada Matilda que se convenceu de
que s podera encontrar a felicidade unndose a quen poda entender e compartir con el
a melancola que tan fondamente se apoderara da sa alma.

FIN

Castelo Otranto

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Castelo Otranto

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

O castelo

Вам также может понравиться